Izbor

Godina I Broj 10
2 noemvri 2009 g. Izleguva vo ponedelnik

Nastani na nedelata

Ekonomija

Komentari

Kolumni

Intervju

Feqton

Книгите ѝ пркосат на кризата Nadvor od zakonot

(стр. 27)
Nauka i novi
tehnologii

Kultura i obrazovanie

@ivot, moda, estrada

Reporta`i

Patuvawa i patopisi

Avtomobili
Како личен печат
Semejstvo
на раката
(стр. 46) Slobodno vreme

Хунта со начела Zanimlivosti

на мафија ИСТОРИЈА НА
Zdravje i ubavina
(стр. 24) ВИЗАНТИСКОТО ЦАРСТВО
Sport
- последен дел од фељтонот -
(стр. 18) Horoskop

Еве, нека дува и

детето...
(стр. 14)

Тајната на моливот
(стр. 10)
2 Nastani na nedelata
Словенечки медиуми: “парафираната спогодба” Дрновшек -
Рачан од 2001 година, наведува дека на
Пахор од Загреб се врати почетокот за договорот на двата сега ве-
со празни раце ќе покојни премиери се говореше дека е
“прилично добар”, а на крајот никогаш не
За можноста и словенечката страна во е реализиран, и дека можеби токму тоа е
спогодбата за арбитража да внесе и тол- сигналот дека овој пат работите би може-
кување како го сфаќа нејзиниот текст гово- ле да тргнат напред.
реше пред неколку дена за словенечката те- “За спогодбата на Дрновшек во Словенија
левизија и портпаролот на словенечкото се говореше дека е добра, а неславно
министерство за надворешни работи Ми- пропадна во Хрватска поради логиката:
лан Балажиц, наведувајќи дека тоа поради ако е за нив добра, за нас е слаба. Спогод-
критиките на опозицијата на сметка на Па- бата Пахор - Косор сега ја напаѓаат обете
хор не е исклучено
страни, што дава дури и надеж дека ќе
преживее”, наведува коментаторот на
словенечкиот дневник.
Љубљанско “Дело”, водечкиот словенечки
весник, песимистички заклучува дека по
сѐ изгледа дека и договорот Косор - Пахор
неславно ќе заврши како и договорот
Дрновшек - Рачан и се прашува “има ли
Словенија во тој случај резервно сцена-
рио”.
Izbor
прифатливоста на спогодбата.
Словенечките политиколози и политички
набљудувачи Милан Брглез и Борут Шукље
оценија дека позицијата на хрватската
премиерка во врска со потпишувањето
на спогодбата во овој момент е многу
деликатна бидејќи опозицијата бара за-
едно со парафираната спогодба да се до-
несе и “интерпретативна изјава” за тоа
што значи контакт со отворено море, со
што, како што вели Шукље, словенечката
страна не може да се согласи.
За можноста и словенечката страна во
спогодбата за арбитража да внесе и тол-
кување како го сфаќа нејзиниот текст го-
вореше пред неколку дена за словенечка-
та телевизија и портпаролот на словенеч-
кото министерство за надворешни работи
Милан Балажиц, наведувајќи дека поради
критиките на опозицијата на сметка на Па-
хор тоа не е исклучено.
Извор: “Вечерњи лист”, Загреб

Словенечкиот премиер Борут Пахор се

врати од Загреб во Љубљана “со празни Нова поларизација на БиХ
раце” од својата “мисија на уверување” на
хрватската страна дека нацрт погодбата Додека на Билјана Плавшиќ на една страна
за арбитражно решавање на граничниот ѝ се организира свечен дочек, во кој се вклу-
спор треба што побргу да се потпише, за чува и самиот премиер на РС, на друга, како
во најшироката јавност така и на ниво на
да не трпат меѓусебните односи. Вакви се
висока политика, се изразува силно неза-
доминантните оценки кои во своите ко-
доволство со нејзиното предвремено изле-
ментари ги изнесе словенечкиот печат. гување на слобода
“Малку оптимизам влеваат оптимистич-
“Пахор од Загреб се врати со празни раце
ките изрази на лицата на Борут Пахор и
- хрватската премиерка вели дека својот
Јадранка Косор, но тие не дадоа одговор
потпис ќе го даде дури откако за тоа ќе
на главното прашање дали договорот сега
добие согласност од Саборот и претседа-
ќе биде реализиран, за да се затворат
телот на државата. Во Загреб Пахор се по-
непријатните поглавја од минатото. Кај
јави насмеан и полн со оптимизам, а отиде
реализацијата на спогодбата Дрновшек -
потиштен и на новинарите не знаеше да им
Рачан затаи Хрватска, а сега се чини дека
одговори на прашањето дали од Јадранка
ќе се случи истото. Дали Пахор во Загреб
Косор добил гаранции дека Хрватска спо-
зад затворени врати доби нешто повеќе
годбата сепак ќе ја потпише”, наведува
од нови ветувања или историјата ќе се
љубљанскиот дневен весник “Дневник”.
повтори и има ли Словенија сценарио ако
се повтори 2001-та?”, се прашува “Дело”
во коментарот, и додава дека е “потполна
непознаница” може ли премиерката Ко-
сор за спогодбата да добие мнозинска
поддршка во политиката и во јавноста, и
дека повторувањето на дебаклот со спо-
годбата Дрновшек - Рачан сега би било
опасно.
Мариборскиот весник “Вечер” ги изнесу-
“Пахор се најде во апсурдна ситуација
ва оценките на повеќе словенечки и хрват- Случајот Плавшиќ е заклучен. Некогашна-
бидејќи не само што мора да ја брани ар-
ски аналитичари за тоа какви се шансите та членка на најтесното водство на СДС и
битражната спогодба во Словенија, каде
за реализација на арбитражната спогодба блиска соработничка на Радован Караџиќ,
на негова сметка се слушаат сè повеќе
и дали е потребно јавно да се објави за да потоа и сојузничка на единствениот серио-
критики за квазипатриотизмот, но и од ко-
отпаднат резервите на обете страни кон зен опонент на Караџиќ Милорад Додик,
алиционите партнери на Пахор, туку сега
за неа лобираше и во соседната држава,
уверувајќи ги хрватските станки, јавност Електронски неделник “ИЗБОР”
и парламент дека спогодбата е добра за
обете страни и дека во случај на непотпи- Основач и издавач: Зодијак - електронско издаваштво, Скопје
шување ќе трпат меѓусебните односи”,
Стручен соработник за македонско говорно подрачје:
се наведува во коментарот на тој весник.
Д-р Александар Прокопиев,
“Дневник”, меѓутоа, правејќи споредба со
повисок стручен соработник на Институтот за македонска литература
Стручен соработник за немакедонско говорно подрачје:
М-р Зоран Димитријевиќ
Технички уредник: Александра Исаковска Димитријевиќ
Web: http://www.zodijak.info
Контакт и претплата: kontak@zodijak.info

Првиот број излезе на 31 август 2009 г.

“Избор” излегува секој понеделник.
 Izbor Nastani na nedelata
па, на крајот, прва и единствена жена во противник на кликата на Караџиќ и нејзи-
Хаг осудена за воено злосторство, ја от- ната злосторничка политика. Навистина,
служи, за третина скратената затворска тој, помалку дефанзивно, во едно интервју
казна. рече дека ја дочекал “од чисто морални
причини”, ценејќи ја нејзината одлука да
отиде во Хаг за да не го оптоварува ин-
ституционалниот капацитет на РС, но исто
така, по излегувањето од нејзиниот стан,
кажа дека Билјана Плавшиќ е “слободна
по сите, овие и божјите закони”. Дека е
слободна по “овие”, тоа не е спорно, но
со додатокот “и божји” Додик всушност ја
вброи во - ако е да се верува во она што
последниве денови го слушаме и читаме -
не малата група на оние кои сметаат дека
Билјана Плавшиќ е невина. Накратко, до-
Тој факт, како и самото патување на Билја-
на Плавшиќ од шведскиот затвор во својот
стан во Белград, односно реакциите на
тие настани, јасно сведочат за тоа до ка-
де стигнала повоената нормализација дека една половина на БиХ слави, другата
на состојбите во Босна и Херцеговина. тагува и протестира, потсетувајќи на во-
ениот пат на Билјана Плавшиќ, до Бије-
љина, каде 1992 година, пред ТВ каме-
рите се бакнуваше со Аркан, по што
неговите сили го “ослободија” градот и
при тоа убија десетина цивили, преку из-
јавата дека муслиманите се расипан ге-
нетски материјал, па сè до фактот дека
била во врвот на РС кога во Сребреница
се убиени осум илјади луѓе. За секога
нова поларизација на БиХ можат да се
дадат неброени објаснувања, а за оваа е
Додека на Билјана Плавшиќ на една стра- несомнено дека не би ја имало да не по-
на ѝ се организира свечен дочек, во кој стоеше нелогичното и непримерно хашко
се вклучува и самиот премиер на РС, на нагодување.
друга, како во најшироката јавност така и Извор: “Вјесник”, Загреб, автор: Иван Шабиќ
на ниво на висока политика, се изразува
силно незадоволство со нејзиното пред-
времено излегување на слобода. За богаташите двојно
Вистина, од сигурносни причини не бе-
ше можно да се организира масовен до- поголем данок на имот
чек, дури и нејзиниот адвокат во хашки-
от процес залудно на VIP влезот на бел- Од јануари идната година цела Србија ќе
градскиот аеродром го чекаше доаѓа- плаќа порез на имот бидејќи сите соп-
њето на Билјана Плавшиќ - кога се покажа ственици ќе бидат во евиденција. И како от-
секогаш и требаше да биде, оние кои имаат
дека чекањето е залудно, таа веќе беше вили, ќе плаќаат најмногу. Државата не-
во својот белградски стан. Но, во станот ма да опростува до 70% од вредноста на
стигна држејќи се за рака со премие- недвижноста, како што е во моментов, па
рот на Република Српска Милорад До- многумина кои имаат баснословно богат-
дик, истиот оној политичар кој своевре- ство плаќаа повеќе од смешен данок.
мено на власт дојде со помош на меѓуна-
роната заедница, претставувајќи се како
Како што дознава “Блиц” во работната гру-
па која ги подготвува измените на законот,
новините ќе ги заболат пред сè оние кои
имаат недвижности и земјиште со голема
вредност, иако и многу други, со оглед на
тоа дека скоро половина од Србија овој
порез не го плаќа. Сите останати доби-
ваа во однос на европскиот просек и на-
чинот на пресметување на овој намет,
“смешни” решенија за плаќање со оглед
на тоа дека на пример, квадрат стан по
кој се пресметува пореската основица во
3
централната белградска општина Врачар
беше смета на околу 80.000 динари. Во
“реалниот живот” тој се продава и по
2.500 евра.
До сега поднесувањето на пореската
пријава беше доброволно, а оние кои не
ги поднесуваа не ни снесуваа санкции. По-
крај тоа, често беше пријавувана куќа од
100 квадрати, а во меѓувреме подигнати
уште три ката кои не беа пријавувани. Си-
те ќе бидат попишани, а кој тоа нема да го
направи Пореската управа ќе добие овла-
стувања сама да ја одреди пореската
основица - вели изворот на “Блиц” од ра-
ботната група.
Пореската основица ќе биде поголема по-
ради тоа што сега ќе се плаќа и порезот
на користење на градското градежно зем-
јиште и на парцели помали од 10 ари. А
се знае дека осум ари на Врачар можат да
одат и до два милиони евра.
Исто така, сите кои имаат дотраени ку-
ќарчиња на атрактивни локации на
државата ќе ѝ плаќаат на основа на сте-
пенот на можна изграденост. Така е се-
каде во светот. - Сето тоа ќе влијае на па-
зарната вредност од која се почнува во
пресметката. Имено, пореската основица
ќе биде сметана на основа на површината
на имотот, зоната, степенот на дозволена
изграденост и комуналната опременост -
објаснува нашиот соговорник.
Интересно е дека Пореската управа во
овој момент има прилично точни по-
датоци за пазарните вредности и тоа
преку плаќањето на порез на пренос на
апсолутни права кој се пресметува при
продажба, односно купување на стан. Тоа,
меѓу останатото, е најпрецизниот начин
да се одреди колку што чини. - Така оние
кои имаат недвижност или земјиште кое
вреди повеќе и ќе платат повеќе - тврди
членот на Работната група.
Со забелешка дека сè се тоа предлози, иа-
ко скоро приведени кон крајот, нашиот
соговорник додава дека најверојатно и
правото на закуп ќе биде оданочено. Во
Србија тоа главно е изнајмување на 99 го-
дини на што на државата по таа основа не
ѝ беше плаќан ни динар.
Конечно, она што на домашниот терен
пред сè беше неправедно, а потоа и вон
праксата на развиениот свет, се таканаре-
4 Izbor

www.zodijak.info
 Izbor
чените порески кредити, односно можно-
ста за намалена пореска основица по
основа на член на домаќинството. Сега
е тоа до 70% од проценетата пазарна
вредност па оние кои, на пример, имаат
вила од милион евра, на основа на живот
во недвижноста од државата добиваат
опростување од дури 700.000 евра. Име-
но, данок им се пресметува на само
300.000 евра. Тоа во домашниот закон е
најголемата нелогичност која би требало
да биде исправена така што пореските
кредити ќе бидат во апсолутен износ од
30.000 евра. Како треба и приличи, оние
кои имаа имот вреден 70.000 евра ќе до-
бијат значително ослободување од 30.000
евра и ќе платат многу помалку, додека
сопственикот на вила ќе плати данок на
970.000 евра.
Тука не е крајот на намалување на поре-
ската основица без никаква селекција. Таа
се намалувала и на основа на годините на
старост на недвижноста по секоја година
за 1,5%, а максимално до 70%. Со новиот
закон при амортизацијата ќе се земе
предвид и зоната.
- План е амортизацијата да се намали и
да се направи пореална бидејќи работи-
те на терен не се ни блиску до она што
се пресметува и како што оние кои посе-
дуваат големи станови по центрите пла-
ќаат - наведува нашиот соговорник.
Пратеничката на Европскиот парламент
Треба да се истакне и дека приходот од
Дорис Пак порача дека Србија нема да влезе
овој порез ќе биде исклучиво додаток во Европската унија сè додека не го реши
на буџетите на локалните самоуправи од
кои се финансираат изградба на патишта,
паркови и секое друго јавно добро. По
воведувањето на сите во евиденцијата и
плаќање на порезот според губерот, про-
ценки се дека касите на општините ќе
нараснат по основа на овој порез скоро
двојно повеќе. Инаку, како што тврди на-
шиот соговорник, на највисоките нивоа
на власта не се зборувало за измени на
законот кој во најголем дел е договорен,
но се проценува дека нема причина оваа
работа да се стопира бидејќи новиот доку-
мент ќе воведе прво пореска правда, а
потоа и дисциплина.
За нелегалните објекти двојно поголе-
ми издатоци
Од 1 јануари 2011 година нема да се плаќа
надомест за градско градежно земјиште
бидејќи тоа секако ќе биде оданочено.
Овој датум во исто време е и крајниот рок
за легализација по поповолни услови кои
се сега овозможени. Ко, меѓутоа, до тогаш
не ги легализира бесправно подигнатите
објекти, ќе плати двојно поголем данок,
дознава “Блиц”.
Плаќање на рати
Соговорникот на “Блиц” од работната
група вели дека најсиромашните граѓа-
ни ќе бидат заштитени од големото
“поскапување” така што е предвидено
Nastani na nedelata 5
пореската обврска идната година да не
може да биде повеќе од двојно пого-
лема. Тоа значи дека оние кои досега
плаќале 1.000, а со новото решение им е
пресметан порез од 12.000, во следната
година ќе платат 2.000, а во 2011 година
4.000 динари. Веќе следната 8.000 и така
по ред. Затоа, најверојатно нема да го
има ослободувањето кое сега важи за на-
малување на пореските обврски и до 75%
за постари од 65 години кои живеат сами
во стан помал од 65 квадрати.
Клучни измени апсолутно дефинирана политика, која се
- сите сопственици на имот ќе бидат попи- остварува - вели Тодоровиќ.
шани Борислав Пелевиќ од Српската Народна
- ќе се плаќа порез и на користење на Странка вели дека Дорис Пак никогаш не
градското градежно земјиште помало од била пријател на српскиот народ, но неј-
10 ари зините изјава го претставува глобалниот
- пазарната вредност ќе се пресметува на став.
основа на површината, зоната, степенот
на можна изградба и степенот на кому-
нална опременост
- се воведува и фиксен износ за ослободу-
вање со 30.000 евра
- ќе се намали и можното ослободување
за старост на недвижноста.
Извор: “Блиц”, Белград
Во Европа без Косово?
- Тоа дека Косово и Метохија ќе биде сосед
проблемот со Косово на Србија, тоа таа може само да го сонува
во своите најмрачни соништа. Не ни треба
ЕУ без Косово. Тоа Александар Вучиќ го
порача и кога беше во Вашингтон. Оваа
власт ги крие барањата на ЕУ. Младиќ и
Хаџиќ нив не ги интересираат, само сакаат
Косово да биде независно од Србија, за
Америка да го претвори во своја колонија
и таму да изгради ракетен штит. Но кога
- тогаш ќе го повратиме она што е наше -
порачува Пелевиќ.
Драган Шормаз од Демократската Странка
Пратеничката на Европскиот парламент на Србија потсетува дека Дорис Пак често
Дорис Пак порача дека Србија нема да била известувач од овие простори, но
влезе во Европската унија сè додека не го дека нејзиниот став, како и изјавата на
реши проблемот со Косово. Пак на трка- шведскиот амбасадор, говорат за сериоз-
лезната маса во Берлин изјави дека Србија ните барања на ЕУ.
“не сака да го признае најблискиот сосед”,
и дека односот на Србија кон Косово е
“исклучително лош и тоа мора да се про-
мени”. Ваквата порака на Дорис Пак, по
изјавата на шведскиот амбасадор во Бел-
град дека Србија треба да воспостави ца-
рина со Косово, претставува уште еден
во низата ставови на поедини европски
функционери дека Србија не може во ЕУ
со Косово. Политичарите во Србија имаат
различни видувања на ваквите пораки.
Политичарите во Србија не се изненадени
со изјават на пратеничката на Европскиот
парламент, но не се согласуваат со мисле-
њето дека станува збор за официјален
став на ЕУ. - Тоа е она што нè чека. Признавањето на
Драган Тодоровиќ, заменик претседателот Косово ќе биде услов за влез во ЕУ. Можеби
на Српската Радикална Странка, уверен е тоа нема да ни го кажат директно, туку
дека е ова само дел од барањата на ЕУ само ќе зборуваат за добрососедските
кон Србија. односи. Но како може Борис Тадиќ да
- Потоа за Војводина ќе бараат усвојување каже дека Европа нема алтернатива, а
на статутот, па референдум, па отцепување. потоа дека нема да влеземе во Европа
Па ќе бараат да ѝ дадеме автономија без Косово и Метохија? Тоа противречи
на Рашката област и така додека не ја едно на друго и укажува на лажење на
доведат Србија на Белградскиот пашалак. граѓаните на Србија - истакнува Шормаз.
Тоа што го зборува Дорис Пак е нивната Од друга страна, Александар Југовиќ од
6 Nastani na nedelata Izbor
Српскиот Покрет за Обнова вели дека тоа
не е прв пат Дорис Пак да изнесува такви
ставови, но таа за среќа не е висок европ-
ски функционер.

- Никој нема да ѝ постави услов на Србија

да се откаже од јужната српска покраина.
Ако тоа и се случи, СПО никогаш нема
да ја прифати самостојноста на Косово и
Метохија - нагласува Југовиќ.
И претседателот на Покретот на Ветерани
Саша Дујовиќ е уверен дека изјавата на
Дорис Пак претставува нејзин личен став.

- Претпоставувам дека на тоа нејзино

мислење имало влијание албанското ло-
би или нарко-картелите. Мислам дека по
одлуката на Меѓународниот суд за прав-
да сите овие притисоци ќе спласнат - за-
клучува Дујовиќ.
Дорис Пак порача дека ни евентуалната
поделба на покраината не би го решила
постоечкиот проблем, туку единствено
Србите на Косово треба да ја преземат
судбината во свои раце.

- Србите на Косово тоа навистина и треба

да го направат. Со тоа ќе допринесат таа
мала држава Косово да остане одржлива.
Тоа е во интересот на Србите и целиот
регион. Србите од Косово треба да се акти-
вираат и да се вклучат во креирање на
политиката на својата земја, а најголема
шанса имаат на претстојните локални из-
бори, во текот на кои би можеле да из-
борат места во општинските совети на
Косово - вели Дорис Пак.
Извор: “Курир“, Белград
 Izbor
Не е време за долгови
Иако во НЛБ Развојна банка и Балкан инвест-
мент банка во соработка со Министер-
ството за земјоделство, шумарство и
водостопанство на Република Српска на
земјоделците им понудија поволни креди-
ти, во вкупен износ од 2.240.000 марки,
малобројни се заинтересираните кои конку-
рираат за овие пари.
Ekonomija
Риба за Европа
Економската криза која влијаеше на ку-
повната моќ на населението, се одрази
и на произведувачите и преработувачите
на риба во Република Српска. Нивниот
опстанок го загрозува и увозот на евтина
смрзната риба, често со сомнителен ква-
литет.
Рибник “Саничани“, Приједор
7
тие средства да се стимулира домашното
производство - рече Марчетиќ.
Според неговите зборови, оваа година за
претпријатието “Саничани” била исклучи-
телно тешка, поради сушниот период,
а водата од реката Гомјеница ја користи
и рудникот за железна руда од Омарска
“Acelor Mittal”.
- Во текот на летото кога треба најмногу
да се врши исхраната на рибите немаме
ни доток ни проток на вода низ објектите,
па како последица на тоа имавме загуба
од околу 40 денови за хранење. Тоа вли-
јаеше со намален прираст на рибата и
зголемување на угинувањето, па штетата
се проценува на износ од 1,2 милиони
марки - вели Марчетиќ.
Лазар Марчетиќ,
Фото: Igor Motl

Во претпријатието за рибарство “Санича-

ни” а.д. Приједор велат дека домашниот
пазар поради тоа е оптоварен, а големи
количини смрзната риба од Азија, поради
непостоењето на одредени лаборатории
кои би ги вршеле соодветните проверки,
лесно ја поминуваат границата на БиХ.
Земјоделците се плашат дека, во услови - На европскиот пазар домашните произ-
кога е тешко да се најдат купувачи за ведувачи можат да се најдат само со прера-
своите производи, не би можеле да го ботена риба. Жива риба не може да се из-
отплатуваат кредитот. Со оглед на тоа де- везува додека не се исполнат условите,
ка кредитите се наменети исклучиво за зоонирање на речните сливови на терито-
изградба на нови објекти за сточарство, ријата на цела БиХ, сертифицирање на
купување основно стадо, подигнување референтните лаборатории, како и ус-
на повеќегодишни засади, стакленици и кладување на законската регулатива од
пластеници, заинтересирани има уште областа на ветеринарството со земјите од
помалку. ЕУ - појаснува директорот на ова претпри-
- Ова не е вистинско време за проширува- јатие, Лазо Марчетиќ.
ње на дејноста, бидејќи тешко успеваме
да го одржиме и постоечкото производ-
Произведувачите и преработувачите на
ство. Имам фарма со крави од 140 грла
риба во РС исто така плаќаат голем на-
и за сега тоа ми е доволно. Кога домаш-
домест за водостопанство, што е главен
ниот пазар ќе се стабилизира и кога ќе
проблем со кој сите се соочуваат. Оваа
се створат подобри услови за пласман
година издвојувањата за вода се зголеме-
на производите, ќе размислиме и за про-
ни за 300%.
ширување на производството - вели зем-
Според неговите зборови, укинати се и
јоделецот од Бијељина, Небојша Ѓокиќ.
поттиците за произведена и продадена
Слично размислува и земјоделецот од
риба како и можноста за конкурирање за
Градишка, Жарко Шврака кој се осврна и
поттикнувачки средства за извоз, што не е
на компликуваните процедури околу кре-
занемарливо, ако се има на ум податокот
дитното задолжување.
дека рибарите извезуваат околу 60% од
- Ќе стопанисувам со капацитетите со кои
своето годишно производство.
располагам, а кога состојбата на пазарот
- Во минатата година предвидените сред-
ќе се промени, во наша корист, ќе разми-
ства за поттик на рибарството беа милиони
слам за нов кредит - вели тој.
КМ, а од тоа се реализирани само 341.861
Претседателот на Здружението на земјо-
КМ. Во оваа година планирани средства
делски произведувачи и сточари, Влади-
за поттик се 252.240 КМ, со тоа што еден
мир Усорац, смета дека кредитите кои ги
поднесувач на барање на може да добие
нудат банките, во соработка со ресорното Лазар Марчетиќ,
повеќе од 60.000 КМ. Тоа значи дека
министерство, се добра прилика за произ- Фото: Igor Motl
имаме поттици од 0,05 КМ по килограм, а
ведувачите да ги осовременат своите об-
Најдобар механизам за заштита, смета тој, само надоместокот за вода изнесува око-
јекти и да го прошират производството.
лу 0,18 КМ за килограм произведена риба
- Со оглед на тоа дека се стремиме да ги се субвенциите и поттиците од државата.
- рече Марчетиќ.
почитуваме стандардите на Европската Само на тој начин домашните произве-
унија неопходно е повеќе да се инвестира. дувачи можат да бидат конкурентни и да
Од 55.000 регистрирани земјоделци само имаат апсолутен примат кај потрошува-
10% имаат пообемно производство. Оста- чите.
натите, доколку не вложуваат во произ- - Домашниот пазар е можно да се заштити
водството, ќе бидат изложени на ризикот исклучиво со субвенции, односно со пот-
за опстанок - вели Усорац. тици на домашните производства на сите
Потсетуваме, кредитите се обезбедени прехранбени продукти, а особено на зем-
од фондот “Партнер”. Каматната стапка јоделските производи кои се директно
изнесува 3,25%, со трошок од 0,5% за об- под влијание на климатските услови. Ни-
работка на кредитот. Рокот за отплата на какви закони ниту затворање на пазарот
кредитот е до пет години, со грејс период тоа не можат да го направат. Неопходно Рибник “Саничани“, Приједор
до една година. е драстично да се оданочи акцизната
Извор: “Фокус”, Бања Лука
Извор: “Фокус”, Бања Лука, автор: Д. Видовиќ стока, пред сè алкохолот и цигарите и од
8 Ekonomija Izbor
Железниците на
Република Српска успешно
го положија испитот
Два ремонтирани патнички вагони, кои
при брзина од 120 километри на час, на
делницата од Приједор до Брезичани им
се испитани виталните делови, успешно
го положија испитот, и спремни се за ме-
ѓународен сообраќај.

По пробното возење, ресорниот мини-

стер, Недељко Чубриловиќ, најави нови
вложувања во “Железниците”.
- Радува фактот дека овие вагони се
ремонтирани со сопствени сили, без по-
мош од страна и без кредитни задолжу-
вања. Тоа е јасен сигнал дека можеме
да инвестираме во железничката инфра-
структура - рече Чубриловиќ.
Тој прецизираше дека ремонтот на еден
вагон чинел околу 300.000 КМ, појаснувај-
ќи дека ремонтот би чинел двојно повеќе
доколку би бил извршен во некоја рабо-
тилница надвор од РС.
Според неговите зборови, на овие два
вагони заштедата изнесува повеќе од
300.000 евра.
Чубриловиќ рече дека “Железниците на
РС” имаат потреба од патнички вагони,
така што до крајот на годината уште еден
ваков вагон ќе биде оспособен во Бања
Лука.
Исто така најави дека првата испорака
на тагло вагоните може да се очекува на
почетокот на 2011 година. На тој начин ќе
се поправи квалитетот на услугите во же-
лезничкиот сообраќај.
Забрзувањето до 120 километри на час и
кочењето по тоа, поминаа без проблеми,
а од чашата наполнета со вода, која беше
пред генералниот директор на “Железни-
ци на РС”, Петко Станојевиќ, не се истури
ни една капка.
- Заштедата која ја постигнавме, гаранција
е за определувањето и во наредниот
период уште повеќе да се ангажираме
на постоечките работилници и да ја усо-
вршуваме работната сила - истакна Ста-
нојевиќ.
Според неговите зборови, за пет години
би требало да се остварат плановите ком-
плетната железничка инфраструктура да
биде оспособена за брзини од 160 кило-
метри на час.
Тоа ЖРС ќе ги направи попопуларни во
однос на патниот транспорт.
На пробното возење на релација Бања
Лука - Брезичани, освен претставниците
на ресорното министерство и ЖРС, прису-
ствуваа и новинари, и така се уверија во
новиот дизајн на патничките возови.

Извор: “Фокус”, Бања Лука,

автор: Ц. Удовичиќ
Izbor 9
10
БАЛКАНСКА ВОЈНА ЗА МОШТИТЕ та на Балканци кои на свој начин би са- му советуваше на премиерот, лично и во
НА МАЈКА ТЕРЕЗА
Тајната на моливот
Гонџа Бојаџиу, ни по дванаесет години од
упокојувањето, не престанува да биде по-
вод за контроверзни настани
Изгледа дека во нејзиниот накалемен све-
течки ореол е вградено и наследството
името и делото да ѝ се провлекуваат по
медиумите и политичките кабинети во
настојување на несудените роднини да
профитираат од нејзиното име.
Споменик на Мајка Тереза во Скопје
Токму овие денови вниманието на свет-
ската јавност го побуди официјалното
барање на Албанија до индиската влада
моштите на Мајка Тереза да ѝ се отстапат
на “земјата на орлите” за “нејзината душа
да се смири покрај најблиските роднини”:
мајките и сестрите кои се погребани на
гробиштата во Тирана. Некој месец пора-
но, македонскиот претседател Ѓорѓе Ива-
нов на папата Бенедикт Шеснаесетти
му врачи официјален повик да ја удо-
стои Македонија со посета следната
година, а по повод одбележување на
стогодишнината од раѓањето на Мајка
Тереза. Овие денови во Приштина се за-
вршуваат работите на палатата “Мајка
Тереза” која се подига во знак на благо-
дарност кон сонародничката која го по-
могнала осамостојувањето на Косово.
Се чека со некоја своја идеја да се огласат
македонските Цинцари, кои веќе понудија
докази дека Гонџа Бојаџиу е од нивната
гора лист, па да биде надополнета листа-
Komentari Izbor
кале да профитираат од своите врски со име на албанската влада, официјално да
“светицата од Калкута”. побара на Албанија да ѝ се отстапат мош-
тите на Мајка Тереза што тој и го стори
пред дваесетина дена со писмено барање
до својот колега индискиот премиер
Вишну Пракаш. Индискиот премиер на
својот албански колега му порача дека
милосрдната сестра Тереза е Индијка
и дека нема ни збор за поместување на
нејзините мошти од црквата Св. Тома во
Калкута.
Македонците непобитната вистина дека
Мајка Тереза, како Гонџа Бојаџиу е родена
во Скопје умешно ја искористија за про-
моција на престолнината и државата,
Веднаш треба да се нагласи дека сите особено после Нобеловата награда со
претенденти на канонизираното наслед- која таа е овенчана. Преку ноќ со плоча
ство на Мајка Тереза веќе ја искусиле го обележаа местото на нејзиното ра-
плодотворноста на своите врски со неа ѓање во центарот на Скопје, напишаа и
и дека тоа е неисцрпна основа за нео- отпечатија книги, снимија филм за слав-
граничените финансиско-политички ма- ната сограѓанка и така, без никаква зад-
нипулации. на намера, ја отворија војната за наслед-
Доктор Сали Бериша на своја кожа ја ството на Мајка Тереза, која уште трае.
осети делотворноста на светицата на
неговиот политички просперитет: сите
свои предизборни митинзи ги почнуваше
и завршуваше со зборовите на Мајка
Тереза и со ветување дека моштите на
најсветата сонародничка ќе му ги врати
на албанскиот народ. Требаше да се види
жарот во очите на сиромавиот народ и да
се слушнат повиците на поменот на името
на Мајка Тереза на митинзите ширум Ал-
банија па да се сфати како и со што Бериша
два пати по ред ги декласираше своите
политички противници. На неговите ми-
тинзи имаше повеќе плакати со ликот на
Мајка Тереза отколку портрети на Енвер
Хоџа во цела Албанија во текот на него- Спомен куќата на Мајка Тереза
вото полувековно владеење.
За тоа се напишани брда текстови, но не
е на одмет да се спомене и дека Албан-
ците се најдоа навредени што нивната со-
народничка се слави без нивно знаење и
учество. Тогаш популарниот лидер на Ал-
банците во Македонија, Арбен Џафери,
отвори дебата за тоа чија е Мајка Тереза,
веднаш утврдувајќи дека идната светица
е Албанка родум и дека за употреба на
нејзиното име и духовно наследство един-
ствено се повикани токму Албанците.
Во времето на најжестоките полемики,
кога споменикот на светицата веќе бе-
ше поставен во центарот на градот на
Вардар, се огласија претставниците на
македонските Власи (Цинцари), со доку-
мент докажувајќи дека Гонџа Бојаџиу е
Влаинка и дека друго и не може да биде
кога татко ѝ бил познатиот влашки ра-
ботник и угледен скопски трговец. Без
Споменик на Мајка Тереза во Тирана поддршка на имотните сонародници,
бранителот на влашкото потекло на Мајка
Тереза Димо Димчев (Дину Кувата) остана
Од Индија ладно “не” осамен во своите тврдење.
Во секој град, после изборната победата
на Бериша, никнуваа бисти на светицата
а на улиците и установите надевано им
е нејзиното име. А за да покаже колку е
предан на делото на Мајка Тереза, Бе-
риша со нејзиното име го крсти аеро-
дромот во Тирана а на академците и
пратениците на народниот парламент
им нареди да формираат комисија која
ќе ги оживотвори неговите ветувања.
Тим на експерти, во кој влегоа и некој ал-
бански интелектуалци од Македонија,
Спомен куќата на Мајка Тереза
 Izbor
Мајка Тереза во македонската стварност
доби нови значење кога за претседател
е избран Ѓорѓе Иванов. Освен што на
отворањето на Спомен-музејот “Мајка
Тереза” вдахновено говореше за нејзини-
от лик и дело, Иванов дојде на идеја неј-
зината популарност да ја искористи во
државни цели. Во мај оваа година, во
седиштето на Светата столица, лично на
папата Бенедикт Шеснаесетти му врачи
покана да ја посети Македонија, а дека за
тоа е како порачана прославата на стого-
дишнината од нејзиното раѓање.
Спомен куќата на Мајка Тереза
Благодарност на косовските Албанци
Помеѓу четирите самопрогласени пре-
тенденти на ликот и делото на Мајка
Тереза, косовските Албанци, само за не-
упатените, се загадочна појава. Нависти-
на, тие поради фактот дека е таа родум
Албанка, последните неколку години
сесрдно вложуваат во култот на Мајка
Тереза, особено во тоа се агилни по едно-
страното осамостојување на јужната срп-
ска покраина. Вистинската причина за
таквата верност кон индиската светица е
нејзиното повеќегодишно заземање за
“нивната цел”, собирање и донирање на
пари за вооружување на припадниците
на Ослободителната војска на Косово.
Славната хуманистка со посредство на ал-
банската емиграција донирала поголе-
ма сума пари кој со години се слевал на
сметките на нејзините фондации за по-
мош на сиромашните и унесреќените.
Во многубројните текстови кои светските
медиуми ги посветија на финансирањето
на ОВК на Косово, редовно се споменуваат
и прилозите кои ограноците на Редот
мисионерки на љубовта ги давале на
фондовите на албанската дијаспора ши-
рум светот. Нема сомнение дека дел од
доказите за тоа, во вид на фотографии и
документи, ќе биде изложен во идниот
музеј на Мајка Тереза во Приштина.
Споменик на Мајка Тереза во Приштина
Другата страна на ликот и делото на голе- фундаментализам. Всушност, да кажам
мата мисионерка, нобеловка и светица дека сум открил било што од наведеното
може да се дознае од “Мисионерскиот би значело неоправдано фалење. Сè бе-
положба: теорија и пракса на Мајка Тере- ше тука, јавно, видливо со голо око. Но,
за” која после повеќегодишно истражу- никој не се сетил да праша дали таквата
Komentari 11
глобална репутација е навистина заслу-
жена или пак е плод на сјајна медиумска
пропаганда, умешност во комуникацијата
со јавноста”, се чудел и објаснувал Хиченс.
Благодарение на него и особено на Сузан
Шилдс, која девет години поминала со
Мајка Тереза, светот дознал за патолош-
ката љубов на Мајка Тереза кон парите.
Првиот документирал дека диктаторот Ду-
валие и американскиот преварант Чарлс
Китинг ѝ биле омилени бидејќи богато
ја наградувале иако, како што пишува
Хиченс, обата парите го “позајмувале”
од сиромашните и заборавале да им
ги вратат. Шилдс во детали го опишала
рачното сметководство кое е водено за
донираните пари, посведочувајќи дека
таа и нејзините колешки со ноќи ги пре-
бројувале парите, бележејќи ги сумите со
обичен молив.
Како е тоа можно? Зарем не е општопозна-
то дека го поминувала времето бакнувајќи
ги раните на прокажаните и лечејќи ги
болните? Меѓутоа, она што сите го знаат
не мора секогаш да биде вистинито. Мно-
вање ја напишал британскиот публицист гу е поверојатно дека Мајка Тереза ќе ја
Кристофер Хиченс. Го сторил тоа по сосе- затечете како се слика со Ненси Реган, по-
ма случајната средба со Мајка Тереза, пре- зира со принцезата Дајана, или седи во
стојувајќи во Калкута поради снимање прва класа на авионот на Ер Индија (каде
на документарец на друга тема. Во едно имала трајна резервација), заклучува “ѓа-
интервју објаснил дека се запрепастил воловиот адвокат”, како што Хиченс го
кога видел дека Калкута не е град каков нарекле официјалните лица на Ватикан и
што со својата мисија на светот му го прет- поклониците на Мајка Тереза.
ставила самопрогласената “мајка” на си-
Извор: “Илустрована политика”, Белград,
ромашните и особено кога посетил една
автор: Миле Раденковиќ
од нејзините “такаречи болници”.
Дваесет години по падот
на Берлинскиот ѕид
Долго таа генерација, родена 1989 година,
била во илузија дека е предодредена да жи-
вее во благосостојба. Сега тие мораат да
ја прифатат можноста дека стандардот
попрво ќе им се влоши отколку да им се зго-
леми
“Шетајќи по Калкута и муабетејќи со неа,
решив да напишам книга за да го про-
верам личниот сомнеж во она што го Hoyerswerda
видов и што светот го усвоил како висти-
на”, го објаснил Хиченс мотивот кој го Сара, родена историската 1989 година
навел да ја напише една од најчитаните - која донесе соединување на Источна и
книги за мисионерката од Калкута. Западна Германија - го напушта родното
“Открив дека земала пари од богати место Хојерсверда (Hoyerswerda), гратче
диктатори, како бандата Дувалиеви од кое се намалува со рапидна брзина.
Хаити, дека повеќе била пријател на си- Бројот на жители во бивша Источна Герма-
ромаштвото отколку на сиромашните, нија непрестајно опаѓа и покрај желбата
дека никогаш не образложувала како ги на многу млади луѓе да останат во родниот
троши големите донации, дека се борела крај. Но, за жал, овде едвај имаат било
против контрацепцијата во најнаселениот какви изглед за вработување. Да речеме,
град на светот и дека била застапничка гратчето Хојерсверда. Сара Штецнер
на најекстремните догми на верскиот (Sarah Stötzner) веќе го спакувала својот
куфер. Таа е родена 1989, во историската
година кога падна Берлинскиот ѕид. Сара
била стара само три дена кога народот на
Источна Германија (in der Deutschen Demo-
kratischen Republik), скратено “DDR”, се
12
дигнал на востание. Луѓето започнале со
мирни демонстрации. Чекор по чекор ја
освоиле слободата на говорот и печатот
и на крајот дошло до германското со-
единување. Долго таа генерација, ро-
дена во годината 1989, живеела во илу-
зија дека е предодредена да живее во
благосостојба. Сега тие мораат да ја уви-
дат можноста дека стандардот нема да
им се зголеми, туку дека ќе им се влоши.
Животот во демократија донесува ризик
и секој стои сам пред тој избор и ризик.
Она што им е заедничко на луѓето “од
истокот”: тие се млади, школувани, спо-
собни, квалификувани и едвај имаат из-
гледи на вработување во родниот крај.
Роми Штецнер и нејзиниот маж Делф
доживеале на 24 август 1989 година
приватна авантура. Младиот брачен пар
добил дете. Се родила Сара. Била буц-
маста, имала сини очи и светла коса.
Околу нив владее револуција, луѓето де-
монстрираат, но ним им е најважна при-
ватната среќа, нивното дете. Роми и Делф
се студенти и се радуваат што, како мла-
ди родители, добиле стан од 45 квадра-
ти. Зградата е стара само една година и
изградена е во сив, бетонски, грд соција-
листички стил. Но, сè функционира, па ду-
ри и нивниот телевизор, кој не е во боја.
Можеле да го опремат станот и тоа од
државен бескаматен кредит. Освен тоа,
Источна Германија за секое родено дете
им давала на родителите седум илјади
марки.
Во Источна Германија (DDR) луѓето се
женеле многу млади, бидејќи тогаш од
државата побргу добивале станови. Исто
така им било гарантирано дека бебето ќе
има место во градинка, а на родителите
им било обезбедено вработување. Сето
тоа им било гарантирано од државата.
Најголемиот работодавач во Хојерсверда
до 1989 година бил комбинатот “Schwar-
ze Pumpe”. Од мрк јаглен овде се произве-
дувал гас. Во 1950 година гратчето имало
само 6.000 жители, а во 1989 дури 67.881
жител.
На зелената ливада настанал еден при-
мерен социјалистички град од бетон. Јули,
2009-тата година. Небото е сиво и облаци
го покриле градот. Сиви се и бетонските
згради. Сара Штецнер стои на крајот на на-
селбата број 10. Таа е стара скоро дваесет
години и живее веќе неколку години со
родителите во нивната сопствена, уба-
во уредена куќа во Шварцколм, село
недалеку од Хојерсверда. Во него можат
да се видат стари селски куќи, со гра-
дини и цвеќе пред куќите. Во тоа село
подигната е нова населба на приватни
куќи, кои се надоврзуваат една на друга.
Архитектурата делува конзервативно и
селото поради тоа добило златен медал
на германскиот натпревар кој е одржан
Komentari Izbor
под мотото: “Нашето село треба да стане дека им било гарантирано работното
поубаво”. Во Хојерсверда, во населбата место - денес веќе не ја познаваме ние
број 10, нема многу што да се види, што младите луѓе од Хојерсверда. Нашиот
би можело да заслужи златен медал. Са- живот е далеку понесигурен. Слободата
ра со своето друштво почнала со бои да изгледа има и своја цена”, верува Сара.
ги украсува тие сиви бетонски згради, но “После соединувањето, по 1989-тата го-
работата не успеале да ја приведат кон дина, ѝ дојде крајот на нашата фабрика
крајот. Снемало пари, а освен тоа, таа ‘Schwarze Pumpe’. Минатата година бројот
населба и онака ќе биде срушена. Сите на жители опадна на 39.214, а според
прогнозите таа бројка наскоро ќе падне
на 30.000.
Тешко ми е да поверувам дека моите
родители биле среќни кога добиле мал
стан”, раскажува Сара Штецнер.
Во Хојерсверда денес има многу празни
станови и тие згради наскоро ќе бидат
срушени. Од 1990-тата до 2008-та срушени
се 7.150 станови. Оваа година планирано
е да бидат срушени уште 830 станови, а
до 2010-тата уште околу 500. Хојерсверда
станови во таа населба веќе со години зја- се смалува и смалува.
паат празни. Покрај населбата се наоѓа и
детско игралиште. Нишалките ги движи
ветерот. Сè делува пусто. Во близина е и
супермаркет. И тој е веќе долго време зат-
ворен.
“После со родителите се преселив во
станбената населба број десет”, раскажу-
ва Сара. Тоа се наоѓа на другата страна на
улицата. Зградите се срушени. Целата на-
селба ја снема. Уште еден дел помалку,
кој потсетува на минатото на Источна Гер- Ваквиот развој ја боли Сара Штецнер. Таа
манија. нè води низ стариот дел на градот. Сè е
одлично санирано. Младата жена го сака
својот град, па дури и сивите, бетонски
згради. И, се разбира, и околината на
градот и нејзините природни убавини.
Овој крај се вика Лужице. Тука има про-
страни шуми како и голем број езера (La-
usitzer Seenlandschaft), а “многу села во
околината се убаво средени и сето тоа мо-
же да биде интересно за посетителите.
Можеби Хојерсверда ќе го извлече туриз-
мот”, ни објаснува младата жена.
Се разбира дека и Сара копнее по подоб-
За Сара Штецнер DDR претставува минато. рите, далечни краеви. Уште како ученичка
Кога таа е родена, тогаш пропаднал еден една година поминала во Норвешка. За-
политички систем. Таа го познава само тоа матурирала една година подоцна од
од училиште и од приказните на своите своите врсници. Оваа година патува во До-
родители. “Кога ќе го слушнам зборот миниканската Република. Тука ќе работи
DDR, прво помислувам на нивната тајна доброволно во рамките на програмата
полиција Штази (Stasi). Да, токму така”, за неразвиените земји, која ја финансира
вели Сара. Па сепак тешко ѝ паѓа Источна министерството за стопанска соработка
Германија да ја окарактеризира како др- и развој. Сара Штецнер размислува како
жава која не била правна. “Верувам дека млада Европејка која е отворена кон
не било сè лошо во таа држава, како, на светот. Да, во Германија сеуште постојат
пример, социјалната грижа за луѓето. А вицови на сметка на Источна Германија и
исто била добра и идејата дека, имено, нејзините жители и таа не ги наоѓа за во-
сите луѓе се еднакви”, вели младата жена. општо смешни, туку попрво непријатни.
Дека во таа држава не можеле да се купат “Понекогаш ме боли кога ќе ги слушнам.
многу работи, дека не можело слободно На семинар, на пример, ми рече еден
да се патува, дека постоел цел систем на од Западна Германија: “А, да, ти доаѓаш
информатори и дека високите партиски од ‘мрачната Германија’. А што им значи
функционери уживале големи приви- тоа?”, се прашува Сара.
легии, сите тие темни страни на реално Постојат и денес стереотипи на релација
постоечкиот социјализам за Сара се само исток-запад, но од своите родители нико-
нешта кои ги познава од кажувањата. гаш не слушнала за нив. Нејзините родите-
“Еднаш со класот го посетивме затворот ли се учители и го сакаат својот роден крај,
на Штази во местото Хохеншенхаузен. но истовремено се толерантни и отворени
Разговаравме со бивш политички затво- кон светот. Неодамна се вратиле дома, от-
реник. Беше страшно да се слуша негова- како три години живееле во Истанбул.
та приказна, вели младата жена од Хојер- После матурата Сара Штецнер поминала
сверда. една година на еден остров на Карибите.
За Сара реални проблеми се она што се Таа би сакала да студира, а после тоа
однесува на пазарното стопанство. “Сигур- желба ѝ е да се врати во Хојерсверда. Ова
носта, која ја уживале моите родители кои ќе биде тешко изводливо. Хојерсверда
живееле во времето на DDR - да речеме, едвај дава некои можности за вработу-
 Izbor Komentari 13
вање, а уште потешко е за академски
образованите млади луѓе. Бројот на не-
вработени во градот изнесува скоро 20%.
Особено е голем бројот на невработени
меѓу младите луѓе. На едно место за при-
правник се појавуваат двајца кандидати.
“Тоа е ужасно. Во Хојерсверда остануваат
главно постари луѓе. Ние младите едвај
имаме шанси за вработување”, раскажува
Сара Штецнер.
Падна мрак. Навечер пазарот е скоро пуст.
Матурантите заминуваат во кафеаната
“Ambiente”. Тоа е мал паб во кој владее
атмосфера на приватен стан. Ѕидовите се
обоени во црвено.
Сара Штецнер стигна за да го прослави
заминувањето на својата другарка Зузи.
За два дена Зузи лета во Летонија, а мал-
ку подоцна друга пријателка, Канди, за-
минува во Чиле, а Кристина се сели во
Канада.
Тешко им паѓа помислата дека ќе го напуш-
тат родното гратче Хојерсверда. Тоа е
нивниот роден крај, без оглед на тоа што
архитектурата на градот е неутешна, грда,
соц-реалистичка. Многумина од кругот на
нивни пријатели имаа проблеми со “скин-
хедс” - групите (Skinhead-Gruppen), кој
стануваат сè побројни. “Та, јас сум овде
родена и овде пораснав. Хојерсверда ќе
ми недостасува. Има толку и поубави стра-
ни во нашето место и добри, вредни луѓе
кои го сакаат овој крај. Многу се руши, но
исто така многу и се гради. Штета е што
овој град не добил подобра прилика да се
изгради”, верува Сара Штуцнер.

Кога Сара, Зузи, Канди и Кристина повтор-

но ќе можат вака заедно да слават? Мо-
жеби при прославата на годишнината од
матурата и тоа во “стариот роден крај”.
А новиот роден крај можеби ќе се вика
Минхен или Штутгарт, каде бројот на
невработени е занемарлив, кога ќе се
спореди со родното место Хојерсверда.

Извор: “Нин”, Белград,

автор: Никола Живковиќ, од Берлин
14 Kolumni Izbor
Еве, нека дува и детето... Миц по миц, чашка по чашка, дедото за од удари со лопата по задникот. Набргу
три дена станал, а болеста како со рака по објавувањето на сликите од оваа
Џабе предупредувањата на лекарите, џабе однесена. Сите се чуделе, и лекарите и единствена метода на одвикнување, јав-
полициските статистики. Во јужните села цивилите, но, еве, четврта година е отто- носта прв пат дозна за старешината на
кружат легенди за корисното дејство на гаш, дедо рани добиток, и ништо не му “Црна Река” Бранислав Перановиќ, кој не
алкохолот, особено ракијата фали.
Таквите, ете, легенди кружат по јужните
села: алкохолот не само што не е штетен,
туку има и магиски дејства. Магијата, се-
како, се проширила и на градовите: 90%
од јужното градско население дошло од
село.
И џабе се предупредувањата на лекарите,
џабе полициските статистики. Не вреди.
Тоа што далеку најголемиот проценти на
крвни деликти се случува главно поради
алкохол, тоа се секакви врсти на злоупо-
треби се поврзани со алкохолот, тоа што
висок процент на децата во училиштата
Додека не дојде некој “Ден против алкохо- пијат секојдневно, сето тоа нема врска.
лот”, или така нешто слично, овде никако Главно е дека брљата го излечила дедото.
не се поставува прашањето дали во Србија Неодамна еден нишки полицаец, рутин-
многу се пие. А не дека се пие, се суши. ски запрел автомобил во кој биле тато,
Тука ви е југот посебно интересен; како да мама и деветгодишен син. Возачот,
постои некоја традиција, такаречи завет. таткото, бил малку сомнителен па бил за-
Да ти го е..м човекот кој не пие. Мислам, молен да дува. Балонот позеленел како
страшно. ливада. Но таткото вели:
Се чини дека еден од главните алкохолни
генератори е - селото. Во јужните села ал-
кохолот и не се вика алкохол, туку “лута”, бил оригинален само по тоа што го бла-
“мека” и “препек”. На лута, мека и препек гословил специфичното симнување од
се навикнувате уште како дете. Кога некој хероин во своите рехаб ординации, туку
Швеѓанец би видел како - на датумите на и по “харли дејвисон” моторот, пославен
славење и датумите на смрт - децата се во култниот филм “Голи во седло”. Пет
учат да пијат, би го пријавил случајот на месеци после оваа афера, по која уследи
меѓународни институции. - Сто посто е расипан, ништо не сум пиел. промена на правилата за работа на овој
Еве, ако не верувате, и жената нека дува, центар, шест бивши штитеници умреа од
таа воопшто не пие. Дувнала и жената, предозирање, а голем е бројот на оние
балонот повторно силно позеленел. По- кои го напушиле кампот и повторно му се
лицаецот е веќе во недоумица. Тато вели: вратиле на консумирањето дрога. Роди-
- Ете, гледате. Но, ако и натаму се сомне- телите на штитениците велат дека е тоа
вате, еве, се согласувам и детето да дува! последица на попуштањето на дисципли-
Колебајќи се, полицаецот го тестирал и ната во центарот, поточно откажување од
детето. Балонот повторно зелен. Полицае- физичкото казнување, уште поточно - за-
цот учтиво отпоздравил, се извинил пора- копување на лопатата. Анализирајќи ги
ди дефектот на балонот и отишол. овие последни епизоди врзани за “Црна
Во што е штосот? Река”, сосема е јасно дека во Србија уште
Јужните села се прекриени со алкохолни Во тоа што и тато и мама и детето биле еднаш е потврдена точноста на изреката
легенди. Легендите говорат за корисното пијани. дека “ќотекот од рајот излегол”. Потполно
дејство на алкохолот, особено ракијата. Извор: “Недељни телеграф”, Белград, е тогаш нормално и на крајот српски, во
Имате многу приказни кои ја опишуваат автор: Мирослав Ќосиќ нашата земја “метадон” и неговите дери-
чудесната исцелителска моќ на тој пија- вати да не се сметаат за така успешни во
лак. Синопсисот, со мали нијанси, е секо- борбата со хероинот, како обичниот ќотек
гаш ист: кој средува сè, па зошто не и кризата на
Лежел дедо во болница, и сите лекари, УРБАНА ГЕРИЛА... апстиненција. Зошто Србите отсекогаш
дури и оние од Белград, рекле дека му
нема спас. И веќе ќерките, синовите,
Кај коњот веруваат во ќотекот или, уште поточно, во
цврстата рака? И зошто Србите веруваат
снаите и зетовите и баџанаците почнале Каква врска имаат Кнезот Михајло и херои- во само еден крај и една улога на ќотекот,
да спремаат црница, и веќе капаросале нот? Скоро никаква! Сепак барем една иако изреката вели дека “ќотекот има два
гробно место, кога, еден зимски ден, де- епоха се испречила помеѓу влегувањето краја”?
дото рече со треперлив глас: на опасниот прав во мода, ноздри и вени и
- Ддоонесеетте мми ррраккија... владеењето на модерниот кнез, кому Срби-
Последната желба на дедото била испо- те му се заблагодарија за театарот на ори-
читувана, по кратка дискусија одлучено е гинален начин - со убиство во Кошутњак
да се употреби “мека слива”, таканаречена
“брља”, како најмалку ризична по човеч- Е, а кога сме веќе кај хероинот, или хорсот,
ките органи, исклучувајќи го мозокот. тогаш е интересна неодамнешната из-
Имено, човек од пијалак сосема побрлаву- јава на Јелена Драгиќевиќ, инаку мајката
ва: заклучено е, меѓутоа, дека дедото и на наркоман, која за оваа дрога рекла дека
пред болеста бил брлив, така што некоја “кај зависниците кои ја користат ги убива
поголема штета нема да има. Шишето е емоциите, па дури и оние кои ги негувале
прошверцувано во болница. кон најблиските”. Синот на Јелена Драги-
И дедото испил една, па втора, па трета. ќевиќ се лечел во рехабилитациониот Во сите области на животот кои ги допи-
Чашички од по децилитар, што се смета центар “Црна Река”, кој пред неколку ме- раат просечните Срби се барала цврста
за минимална количина. Триста грама. сеци дојде во центарот на вниманието рака. Како во политиката, така и во спор-
Тогаш се случило чудо, какво ни во Лурд кога се објавени фотографии на кои е от- тот. Српските либерали со Марко Никезиќ
не е забележано: се подигнал од креветот. криен еден од методите за одвикнување на чело, кои Тито ги сменил обвинувајќи
од дрога, а се состоел од тепање, поточно
 Izbor Kolumni 15
ги за техно менаџерство и прозападни
ставови, и покрај сите митови кои ги
следеле, никогаш не уживале толкава
популарност како Александар Ранковиќ.
Србите отсекогаш сакале некој со цврста
рака, некој кој го држи ќотекот, а во тие
фантазии неколку децении најдобро
проаѓал Ранковиќ, синонимот за срп-
скиот пандур и човекот чиј погреб, по-
точно големиот број на луѓе на неа, била
една од иницијалните каписли за антиби-
рократската револуција и доаѓањето на
Милошевиќ на власт. Воочи распадот
на Југославија, на рафтовите со понуди
на најразновидни сценарија за излез од
кризата, Србите никогаш не го одбрале ев-
ропскиот пат на Анте Марковиќ. Било тоа
меко и неопипливо, иако биле опипливи
телевизорите и шпоретите кои граѓаните
масовно ги земале, истресувајќи ги за нив
конвертибилните динари на Анте. Животот
не е телевизија, а ни телевизорите, ќе ре-
чат тогаш Србите, па ќе го изберат Сло-
бодан Милошевиќ, човекот кој токму пре-
ку телевизијата ќе ги руши своите против-
ници и ќе ја цементира својата власт.
Ќе го поддржат и во отстранувањето на
Анте Марковиќ, на кој многумина ќе се
сетат во деведесеттите, додека ја раз-
влекуваа својата месечна плата од 10 мар-
ки. Покрај Милошевиќ добро одеше и
мустаклестата воена фигура, ако што се
веруваше за опасниот офицер Благоја Ан-
џиќ, кој требаше пучистички да го смени
млитавиот Кадијевиќ и со армиски ќотек
да ги среди работите во земјата. Не беше
баш мал бројот на оние кои сонуваа и по-
сакуваа воен удар и преоѓање на власта
во воените канџи, “па нека се заебава не-
кој со војската ако смее”.
Дел од Србите, и покрај сите приказни
за слободата и гордоста, всушност е тра-
диционално вљубен во авторитетите,
ќотекот и цврстата рака. Најновото оправ-
дание на оваа теорија се наоѓа, а каде
би било подобро ако не во актуелниот
“Велики брат”, и тоа во ликот на Радиша
Миљковиќ, инаку клонираниот Радашин
од серијата “Село гори...”, кој со страхопо-
чит го респектира Големиот брат во своите
рапорти во исповедницата, во која дури
ветува и тетовирање ВБ на челото.
Понекогаш за модерниот живот, српската
традиција и авторитетите може да се учи
и од “Велики брат” или од оригиналните
методи за одвикнување од хероин. А ка-
ква врска имаат еден од најзначајните
владетели Кнез Михајло и хероинот? Ско-
ро никаква! Иако стариот виц го говори
спротивното, а гласи:

“Зошто Кнез Михајло е насмеан на Плош-

тадот? Па затоа што е веќе повеќе од 100
години на хорс”.
Извор: “Пресс”, Белград, автор: Бранко Росиќ
16 Intervju Izbor
Рајан Џонсон, режисер може да се каже дека и снимањето на и останата логистика, и тоа за многу по-
овој филм беше вистинска авантура? малку пари, па изборот беше лесен.
Филмот треба да го издаде -живот. Тоа беше најголемата авантура во мојот
Пред сè, доаѓањето во Белград за
* Какви се вашите впечатоци од снима-
њето во Србија?
својот автор прв пат и работата во нова култура за мене - Овде на снимање сум си поминал
беше вистинско изненадување. Станав во подобро од било кога и стекнав пријатели
Создавањето на филмови никогаш не би- извесна смисла врзан за Белград, неколку за цел живот.
ло нешто кон што сум приоѓал од про- пати и после снимањето го обиколував. * Како би сте ја опишале работата со срп-
фесионална перспектива одвоена од луѓето * Мислите ли дека се зголемува интере- ската екипа?
околу мене и мојот живот. За мене тоа се- сот за авторскиот филм? - Повеќето филмски екипи ги сочинуваа
когаш мора да биде како да ја зграбувате - Мене ми се чини, откако авторскиот домашни луѓе кои одлично си ја завршија
камерата и да снимате филмови со своите
филм влезе во мода во 60-тите години, својата работа. На почетокот бевме за-
пријатели. Создавајќи го и овој филм, кој
дека сите постојано се фокусирани на ре- грижени како делот од екипата кој го
имаше поголем буџет од мојот првенец
“Брик”, една од главните работи околу жисерите како автори. доведовме со себе од САД и Велика Бри-
кои бев загрижен беше - дали и натаму ќе * Каков е вашиот однос кон авторскиот танија ќе се вклопи со домашниот дел од
можам да го имам тоа чувство?”, вели ре- филм? екипата, напросто затоа што навикнале на
жисерот на филмот “Браќата Блум”. - Сите мои омилени филмови се такви поинакви услови на работа. Но стравува-
За овој филм, кој е сниман и во Белград, во што имаат карактеристичен израз, а тој њето беше непотребно.
кој играат Ејдријен Броди, Рејчел Вајс и Марк потекнува од режисерот. Во исто време, * Во филмот се појавуваат многу наши
Рафало, како и неколку српски актери (Ана сметам дека културата на авторски ѕвезди познати актери. Дали имавте време по-
Софреновиќ, Мира Бањац, Јосиф Татиќ, Ду- има и своја лоша страна. Кога средиштето добро да ги запознаете?
бравко Јовановиќ, Бранка Пујиќ) разговара- на вниманието е на режисерот, а не на са- - За жал, не бидејќи на снимањата на
ме со режисерот Рајан Џонсон.
мите филмови, тоа претставува извесен филмови е вистинска лудница, но беше
проблем. задоволство да се работи со нив и да се
* Кој е ваш омилен режисер? запознае начинот на кој тие работат.
- Ги имам доста на листата, но неколку * Кое место ви беше омилено во Белград?
од нив ми се омилени, Кјубик, Куросава, - Повеќето сцени во Белград ги снимавме
Браќата Коен, Џон Хјустон... Би можел со наменски направени кулиси, но моето
да испишам цела хартија. Исто така сум омилено место беше Титовиот воз, каде
и фан на Кустурица, за мене беше многу снимавме неколку дена. На Калемегдан-
возбудливо да ги видам локациите на кој ската тврдина не снимавме, но тоа во Бел-
тој снимал во околината на Белград. град е моето омилено место за прошетки
бидејќи е многу убаво. Исто така ми се
допаднаа кафулињата и клубовите на
сплавовите. А наша главна база беше во
* Вашиот прв филм “Брик” освои награ-
студио на “Авала филм”. Радо се сеќавам
да на жири за оригинална верзија на
како секое утро одев на работа возејќи се
“Санденс фестивалот” 2005 година. И за
покрај шумовитото брдо. Ме фасцинира и
вашиот актуелен филм “Браќата Блум”
историјата на “Авала филм” и начинот на
многу коментари одат на сметка на ори-
кој Тито го изградил.
гиналноста. Што за Вас значи да се биде Извор: “Блиц”, Белград, автор: Ј. Ковачевиќ
оригинален во време кога компилаци-
ската уметност доминира?
- Мислам дека работата е во тоа да снимаш
филмови кои лично те возбудуваат, за
Метју Перкинс
теми кои и лично те интересираат и да
имаш сопствен сензибилитет. Филмот се-
когаш треба да го поткаже својот автор. Кризата нè соедини
Ако така постапуваш, мислам дека таа ра-
бота со самото тоа станува единствена. Нашите работници многу помогнаа во го-
Иновациите и експериментите се главно дината на криза да функционираме како
добредојдени, но мене првенствено ме компанија. Благосостојбата на фирмата
интересира да раскажам добра приказна. е заедничка цел на менаџментот и синди-
катот. - Гледаме знаци на подобрување,
* За филмот “Браќата Блум” би можело
но времето и размерите на одржливото
да се рече дека е авантуристички; дали економска заздравување тешко е да се пред-
види во овој момент
* Во главните улоги имате добитници на
“Оскар” и номинирани за ова престижно
филмско признание; што за вас значеше
да работите со актерски ѕвезди?
- На почетокот беше застрашувачки, пред
сè поради тоа што имам многу високо
мислење за нив. Но тие сите беа прекра-
сни и еднаш кога ќе почнеш да снимаш
филм, фактот дека тие освоиле “Оскар”
или дека се на насловните страници на Безбедноста на прво место: Метју Перкинс
списанијата дополнително те мотивира фото: Ж. Јовановиќ
сè да направиш како што треба.
* Првобитно беше предвидено снима- Критикувајќи ја владата пред некој ден гу-
њето на филмот “Браќата Блум” да биде вернерот на Народната Банка на Србија
на Малта и во Прага. Како дојде до тоа Радован Јелашиќ рече дека таа “скоро ни-
всушност поголемиот дел да го снимите што не прави и само гледа во Ју ес стил”.
во Србија и Црна Гора? Сите гледаат во “Ју Ес Стил” од повеќе
- Мојот продуцент Рам Бергман ме доведе причини - тоа е американска компанија,
на извидување на локации во Белград произведува челик за градежништво и
и тогаш видов дека Србија и Црна Гора автомобилската индустрија и околу нејзи-
имаат толку добри места за снимање, но ната челичана во Смедерево се собрани
како сателити многу дејности и фирми.
 Izbor
Сите тие желно го очекуваат знакот од
Питсбург кој ќе означи крај на рецесијата
и почеток на нов економски раст.
На прашањето до кога ќе се “гледа во Ју Ес
Стил”, генералниот директор на таа ком-
панија во Србија Метју Перкинс вели:
- Глобалната економска криза во големи
размери влијаеше на индустријата на
челик ширум светот. Намалувањето на
побарувачката за челик кое го осетивме
кон крајот на минатата година беше мно-
гу поголемо од што било кој осетил во
својот живот. Нашата компанија го ускла-
ди своето производство со барањата на
купувачите и на ниво на Европа го кон-
солидираше своето производство на че-
лик. Но, во последниве неколку месеци
повторно го покренавме примарното про-
изводство во “Ју Ес Стил Србија”. И нашето
вкупно производство беше подобро от-
колку на почетокот на 2009-та, но уште
не е ни приближно на производството од
2008 година.
Гледаме знаци на подобрување во по-
следниве месеци кои ни дозволуваат да
започнеме со поголемо производство,
меѓутоа, општата слика на вкупните по-
барувања за челик и натаму оста-
нува несигурна за предвидување.
Времето и размерите на одржли-
виот економски раст тешко е да
се предвидат во овој момент. За-
тоа и натаму сме фокусирани на
намалување и контрола на тро-
шоците.
* Какви мерки подразбира раци-
онализацијата на работење?
- Во изминатите шест години се
уверивме дека нашите вработени
имаат исклучителни идеи. Кога
почна кризата ги повикавме да ра-
змислат и да предложат кој е нај-
добриот начин во секое поединечно од-
деление во оваа фабрика да се намалат
трошоците на работење. Имаме многу та-
лентирани и креативни вработени кои по-
могнаа во креирањето и намалувањето
на трошоците на работење во сите наши
производни погони.
* Дали сте задоволни со идеите и сугести-
ите на работниците?
- Нашите вработени многу помогнаа во го-
дината на криза да функционираме како
компанија. Тие луѓе и по кризата ќе ја до-
ведат оваа компанија до уште поголем
деловен успех во следните години.
* Дали и во останатите компании на “Ју
Ес Стил” има сличен ангажман на врабо-
тените?
- Да. Ние сме глобална корпорација и има-
ме редовна комуникација со сите наши
компании во корпорацијата. Разменуваме
информации и идеи за најдобра пракса за
да ги примениме во сите погони.
Таа брзина на комуникација и размена на
добра пракса е голема предност за наша-
та компанија.
* “Ју Ес Стил Србија” беше меѓу првите
компании која излезе со шокантни мерки
на штедење, што беше прво соочување
на Србија со кризата. И покрај таквите
мерки кај вас немаше незадоволство
и штрајкови на работниците какви што
има овие денови ширум Србија?
- Менаџментот на оваа компанија има ис-
клучителна соработка со своите вработени
и со репрезентативните синдикати. Секој
Intervju
од репрезентативните синдикати во фа-
бриката реагира и ја работи својата ра-
бота на фер и професионален начин.
Оваа фирма, нејзиниот менаџмент и ре-
презентативните синдикати на тој начин
покажаа дека имаат заедничка цел, а
тоа е успешен живот и развој на компа-
нијата. Тие мошне професионални од-
носи со синдикатите се развиени во ше-
сте години работа и соработка, а еко-
номската криза само уште повеќе нè
зближи и соедини во таа соработка. Како
кризата растеше, се бараше зголемена
комуникација и соработка на менаџмен-
тот и репрезентативните синдикати, што
им помогна на обете страни во спроведу-
вањето на задачите. Факт е дека таа заед-
ничка работа долгорочно ѝ помогна на
компанијата, на сите вработени, нивните
семејства и локалната заедница.
* Каква е моментната состојба во произ-
водството на “Ју Ес Стил Србија”?
- Произведуваме со сите погони, но не
сме ни блиску од полниот капацитет кои
го остварувавме во првата половина на
2008-та.
* Имаше обвинувања дека компанијата
“Ју Ес Стил” ја запоставила Србија во
време на криза и дека примарното про-
изводство на челик го преместила во
својата челичана во Кошице. Што бе-
ше аргумент за одржување на произ-
водството во Кошице, а не во Смедерево?
- Запирањето на примарното производ-
ство во Смедерево не беше единствениот
случај во нашата корпорација. Голем број
наши северноамерикански фабрики ја за-
преа работата. Тие одлуки се донесени на
основа на многубројни фактори, но во ни-
еден момент не навестуваа дека ние ќе
ја напуштиме Србија. Не ја напуштивме
Србија и нашето примарно производство
во Смедерево работи. Продолжуваме да
ја покажуваме својата посветеност кон
Србија и во време на криза “Ју Ес Стил”
инвестира во Србија. На почетокот на ми-
натата година потпишавме спогодба со
Министерството за заштита на животната
средина за двогодишно инвестирање на
педесет милиони долари во системи за
подобрување на заштитата на човековата
околина. И иако го почувствуваме удар на
економската криза каков што никој не мо-
жеше да предвиди и иако привремено го
запревме примарното производство како
реакција на таа криза, продолживме со
инвестирање во склад со Спогодбата. Во
финална фаза сме на реконструкција на
главниот оџак во погонот Агломерација и
работиме на намалување на секундарната
емисија во Челичаната.
* Имате ли стратегија на работење во
17
случај кризата да се одолжи?
- Нашата прогноза нè упатува да спроведу-
ваме токму онакви активности кои во из-
минатите шест години нè доведоа на ниво
на многу успешна компанија во Србија.
Прво и пред сè, нашата посветеност на
заштитата и безбедноста при работење во
сите наши погони. Тоа е прва цел и прио-
ритет на нашата компанија и тоа никогаш
нема да се намали, ниту да се промени.
Следна цел е константното подобрување
на условите за заштита на човековата сре-
дина. И трета е производството на што
поквалитетен челик за да ги задоволиме
барањата на купувачите на сите пазари.
И натаму ја продолжуваме соработката
со вработените за да пронајдеме нови за-
штеди во работењето и со тоа да бидеме
поконкурентни на пазарот на челик. Тоа
во последните шест години нѐ направи
успешна компанија во Србија и на тоа ќе
се концентрираме и во иднина.
* “Ју Ес Стил Србија” досега се воздржу-
ваше од поголемо отпуштање на работ-
ници. Неодамна е објавено дека сепак до
250 работници ќе ја напуштат компани-
јата. Каква е моментната ситуација?
- Во првата половина на оваа годи-
на направивме преглед на бројот
на вработени и нивната работа во
администрацијата на компанијата.
Внимателно направивме процен-
ка на улогата и резултатите од рабо-
тата на секоја целина, а сè со цел да
бидеме поуспешни и поконкурен-
тни на пазарот на челик. И после
таа мошне внимателна проценка
заклучивме дека мораме да на-
правиме сериозни чекори кои би
довеле до поквалитетен баланс
во бројот на вработени во произ-
водството, од една, и администра-
цијата и придружните целини, од друга
страна. Сето тоа го направивме за да обез-
бедиме успешно работење и долгого-
дишно продолжување на работата на “Ју Ес
Стил Србија”. Изработката на Програмата
за решавање на вишокот вработени е во
завршна фаза, а потпишавме и Анекс на
Колективниот договор со репрезентатив-
ните синдикати, кои ја одредува висината
на отпремнините. Веруваме дека напра-
вивме фер спогодба за секој од вработе-
ните.
* Наскоро ви претстојат договори со син-
дикатите за новиот колективен договор
и за цената на труд за идната година.
Дали сте подготвени за тие преговори и
што очекувате од нив?
- Ова е тешко време за сите нас. Имавме
до сега многу блиска соработка со син-
дикатите и обете страни се подготвуваат за
тие преговори. Очекувам во претстојното
време да се продолжи нашиот добар и
професионален однос со репрезентатив-
ните синдикати.
* Дали за Вас е добра вест најавата дека
Фиат ќе започне со производство на нов
модел во голема серија во Крагуевац?
- Ние соработуваме со Фиат на европско
ниво и ја снабдуваме со челик таа компа-
нија. Секако, со добредојде ја прифаќаме
таа голема компанија и така голем инвес-
титор кој се појави на српскиот пазар, осо-
бено поради фактот дека купуваат челик и
секогаш се радуваме на идната соработка.
Извор: “Политика”, Белград, автор: Миша Бркиќ
18 Feqton Izbor
ШАРЛ ДИЛ хуманисти ја оживеале, оваа уметност го Меѓу овие разни средишта на ду-
губи своето апстрактно обележје за да ховна и уметничка култура Мистра заслу-
стане реална и живописна, наизменично жува особен помен.
ИСТОРИЈА НА возбудлива, драматична или симпатична.
Иконографијата се обогатила и пре-
ВИЗАНТИСКОТО родила и станала потрогателна и потопла.
Боите, складно и мајсторски измешани,
ЦАРСТВО скоро се со импресионистичка техника. Се
(продолжение X) создаваат школи, разновидни по инспи-
рацијата и по стилот: цариградската
Византиската цивилизација во школа чии мозаици во Кахриј-џамијата
времето на Палеолозите (почеток на XIV век) се ремек-дело;
македонската школа чии учители ги ук-
Сепак, и во времето на своето опа- расиле црквите по Македонија и Стара
ѓање, животната сила на византиската ци- Србија и најстарите цркви на Атос и чиј,
вилизација била толкава што последната можеби, последен претставник е позна-
преобразба, книжевна и уметничка, го тиот Манојли Панселин; критската шко-
краси со зрак на слава во изумирање вре- ла чии фрески во Мистра без сомнение
мето на Палеолозите.
Во XIV и XV век Цариград уште бил
еден од најубавите и најпознатите градови
на светот, матица на православјето во
која доаѓале поклоници од грчкиот и сло-
венскиот Исток, голем трговски град ка-
де се среќавале трговците од Западот, ве-
личествено и плодоносно средиште на Овој град, кој го основал Вилхелм
значителна духовна и уметничка култура. од Вилардуен над рамнината каде била
Спарта и кој станал потоа столица на
грчките пелопонески деспоти, со своите
цркви потполно украсени со фрески, со
своите бедеми, куќи, палати, претставува,

Школите во византиската престол-

нина биле понапредни и попосетени од
било кога, а познатите професори на уни-
верзитетот, Плануд, Москопул, Триклиниј,
во почетокот на XIV век, подоцна Хрисо-
лора и Аргиропул, обновувајќи го изучу- како што е со право речено, византиска
вањето на класичните писатели, се пока- Помпеја. Кога во 1262 г. повторно потпад-
жале како достојни претходници на ху-
манистите од времето на Преродбата.
Со нив, филозофите Гемист Плитон и Ви-
сарион продолжиле со проучување на Пла-
тоновите доктрини и се подготвувале да
ги предадат на Западот. се ремек-дело. Така Византија, на изглед
Имало, потоа, цела низа на само- исцрпена, добива во XIV како и во X век,
никнати и особени таленти, историчари во допир со античката традиција, нова
како Јован Кантакузин или Никифор Григор сила; и благодарејќи на овој моќен умет-
во XIV век, Франца, Дука, Халкондил или нички покрет, кој може да се спореди со
Критовул во XV век; богослови како Гри- италијанската обнова во XIV век, но кои
гориј Палама или двата Кавасили во XIV, ништо не ѝ должи, византиското влија- нал под византиска власт Андроник II
Марко Евгеник или Ѓорѓи Схолариј во XV ние уште еднаш се раширило помеѓу се трудел да го насели и разубави и по-
век; беседници како Никифор Хумно или источните народи, Србите, Русите, Роман- дигнал во него неколку цркви. Јован Кан-
Димитриј Кидониј; есеисти како Теодор ците. такузин подоцна со него уште повеќе се
Метохит или Манојло Палеолог; поети занимавал.
како Манојло Фил; сатиричари како без-
имениот писател на Симнувањето на Ма- Деспотството Мистра
зарис во пеколот.
Науката, астрономијата, медицина-
та, природните науки, биле негувани како
и книжевноста и со право можело да се
каже за научниците од тоа време дека не
направиле помалку услуги отколку Роџер
Бекон на Западот. Изгледа, навистина, ка-
ко да пред пропаста Византија ги собрала
сите духовни сили за последен пат да бле-
сне. Од провинцијата Мореја, постепе-
Исто така, во мугрите на XIV век, но повратена од Франците, тој направил
византиската уметност се будела за по- апанажа за својот помлад син Манојло
следниот препород. Враќајќи им се на кој го добил називот деспот (1348 г.); за
своите најстари извори, особено на алек- време на управата на овој владетел, како
сандриската традиција која современите и останатите помлади синови од династи-
 Izbor
јата Палеолози (од 1383 г.) Мистра била
средиште на сјајниот двор на кој се
негувала книжевноста и уметноста, вис-
тински извор на елинизам и хуманизам
и прибежиште на грчката народност пред
изумирање.
Ова ненадејно будење на спомени-
те на далечното еленско потекло, пред
пропаста, во Византија која многу одамна
престанала да се занимава со старата Гр-
ција, достојно е на внимание.
Од усните на луѓето на XV век не-
очекувано се слушаат големите имиња
на Перикле, Темистокле, Ликург и Епами-
нонда за чии подвизи “за општото не-што,
за татковината” радо се зборува. Најре-
шителните луѓе на тоа време, Гемист
Плитон, Висарион, гледаат во будењето
на еленската традиција никулец кој ќе
го спаси царството и тие го преколнуваат
владетелот наместо застарениот назив
“василеус Ромеја” да земе ново и живо
име “крал на Елените” кое единствено ќе
биде во состојба, говореле тие, “да оси-
гура спас на слободните Елени и осло-
бодување на нивните поробени браќа”.
Висарион го потсетува последниот
Палеолог на подвижите на некогашните
Спартанци и го моли да се стави на чело
на нивните потомци за да ја ослободи
Европа од Турците и да ѝ го врати на Ази-
ја наследството од нејзините предци. Пли-
тон му предлага на Манојло II пред ко-
нечната пропаст цел програм со кој со-
стојбата во преродената Елада би се из-
менила на подобро.
И колку и залудни да изгледале
овие мечтаења во времето кога Мухамед
II бил пред вратата, сепак претставува
значителен факт ова враќање на свеста
за елинизмот кој нема да умре, овој
пророчки поглед во далечната иднина
каде, според зборовите на Халкондил,
писател од XV век, “извесен ден еден
грчки крал и неговите наследници ќе го
обноват кралството во кое обединетите
синови Елени сами ќе управуваат со свои-
те работи чинејќи еден народ”. Овие теж-
неења особен израз нашле на дворот
во Мистра, а исто така и во црквите во
Мистра, во Соборната црква (почетокот
на XIV век), во Перивлепта (средината на
XIV век), се наоѓаат неколку ремек-дела
на уметничката обнова од тоа време. Ту-
ка може да се види извонредното деко-
ративно разбирање, бараната живопис-
ност, движењето, изразот, значителната
смисла за отменост и симпатичност,
прекрасното чувство за боја, едновреме-
но нежна и силна, уметност во исто вре-
ме учена и слободна. Истите особини
се наоѓаат и на фреските по црквите во
Македонија како и на најстарите живо-
писи во манастирите на Атос. Тие пока-
жуваат за каква создателска изворност
Feqton 19
византиската уметност уште била спо-
собна и го заблескуваат времето на Пале-
рувала дворот на Комнините и го испол-
олозите со последен блесок.
нувала со крвави сплетки и кобни аванту-
ри. Покрај сето тоа, благодарејќи му на
трапезунтското царство, траел на крај-
Грчкото трапезунтско царство ната точка на Црното Море отсјајот на
византискиот сјај и за време од два и пол
века грчката народност имала тука едно
од своите засолништа.
Морејското деспотство и трапезун-
тското царство само неколку години го
преживеале падот на Цариград. 1453 г.
арбанското востание на Пелопонез ги
довело Турците во Мореја, и деспотите,
браќата на Константин XI, откако ги пови-
кале Османлиите на помош, морале да
На далечниот црноморски брег, ја признаат султановата врховна власт.
спротивниот крај на византискиот свет, Кога 1459 г. Тома одбил плаќање данок
трапезунтското царство било второ инте- состојбата станала уште посериозна.
ресно средиште на еленската цивилиза- Мухамед II лично се појавил во Мореја,
ција. скршувајќи го сиот отпор, но не успевајќи
На почетокот на XIII Алексиј I (1204- да ја освои Мистра. Деспотите уште ед-
1222 г.), од семејството Комнини, ос- наш морале да се потчинат, но наскоро
повторно се побуниле. Тогаш султанот по-
шол право на Мистра, го симнал Димитриј
од престолот и го одвел во ропство; дру-
гиот грчки владетел побегнал во Италија
и Мореја станала турска област (1460 г.)
Давид Комнин, последниот трапе-
зунтски цар, подлегнал 1461 г. Тој залудно
се обидувал да се потпре на мажот на сво-
јата внука, туркменскиот кнез Усун-Хасан.
новал, и покрај нападите на никејските
владетели и Турците Селџуци, држава која
го опфаќала целиот стар Полемонскиот
Понт и се протегала на исток до Фаза. Но
новото царство, осамено на крајната точ-
ка на Истокот, зафрлено помеѓу Турци и
Монголи, разриено со внатрешна неслога
на бунтовното феудално благородништво,
искористувано од страна на Џеновјаните,
вознемирувано од страна на завидливите
грчки цариградски цареви, имало тежок
живот. Тоа сепак проживеало и среќни
денови под Алексиј II (1297-1330 г.) и за
времето на долготрајното владеење на
Алексиј III (1304-1390 г.) кој ја украсил сво- 1461 г. Мухамед II се појавил во Анадолија,
јата престолнина со цркви и манастири. ја победил Хасановата војска, потоа се
Трапезунт, лежејќи скалесто над свртел против Трапезунт кој морал да се
морската површина, меѓу реки и зеле- предаде. Што останало од царското се-
нило, необично богат благодарејќи на мејство било прогонето во Македонија во
трговијата која се во водела во внатреш- близината на Серез. Тоа бил крајот на по-
носта на Азија, познат по својата раскош и следната грчка држава на Истокот.
убавината на неговите принцези, бил то- Така исчезнало византиското цар-
гаш еден од најубавите градови на Истокот ство по повеќе од илјадагодишно траење,
и еден од најголемите светски пазари. На често славно, бидејќи било во текот на
висорамнината која се издигала над бре- вековите заробеник на христијанството
гот владетелскиот двор бил вистинско против исламот, бранител на цивилиза-
чудо на господствена велелепност, а сла- цијата против варварството, воспитувач на
вата на градот, “глава и очи на целата словенскиот Исток, бидејќи го раширило
Азија”, била раширена по сиот источен сè до Западот своето влијание. Но и тогаш
свет. Без сомнение, почнувајќи од XV век, кога Византија пропаднала, и тогаш кога
длабоката расипаност на наравот го разо- престанала да постои како царство, таа
20 Feqton Izbor
продолжила да врши во целиот источен Лав V Ерменец 813-820 г. Манојло II 1391-1425 г.
свет семоќен уплив, и таа го врши уште и Михаило II Тепав 820-829 г. Јован VIII 1425-1448 г.
денес. Теофило 829-842 г. Константин XI Драгаш 1448-1453 г.
Од крајните точки на Грција до Михаило III Пијаница 842-867 г.
крајните точки на Русија сите народи на Грчки деспоти на Мистра
источна Европа, Турци и Грци, Срби и Македонска династија Манојло Кантакузин 1348-1380 г.
Бугари, Романци и Руси, го сочувале жи- Василије I 877-886 г. Матија Кантакузин 1380-1383 г.
виот спомен и преданијата на исчез- Лав VI Мудар 886-912 г. Теодор I Палеолог 1383-1407 г.
натата Византија. Во тој поглед, оваа ста- Александар 912-913 г. Теодор II 1407-1443 г.
ра историја, прилично слабо позната, по- Константин VII Порфирогенит 913-959 г., Константин Драгаш 1428-1448 г.
малку заборавена, не е, како што обично имајќи го за совладетел Романа I Тома 1432-1460 г.
се мисли, мртва историја; таа оставила Лакапин (узурпатор) 919-944 г. Димитрије 1449-1460 г.
сè до денешните денови, во сфаќањата Роман II 959-963 г.
како и во политичките тежнеења, длабо- Никифор II Фока 963-969 г.
ки траги и она во себе сѐуште содржи во Јован I Цимискиј 969-976 г. II Хронолошки преглед на
себе за сите народи кои го примиле неј- Василиј II Бугароубиец 976-1025 г. најважните настани во
зиното наследство ветувања и гаранции Константин VIII 1025-1028 г.
византиската историја
за иднината. Во тој поглед, значи, ви- Зоја 1028-1050 г., имајќи ги за совладетели
зантиската цивилизација двоструко за- своите едноподруго мажи:
330 г. - 11 мај. — Константин Велики извр-
служува внимание: поради самата себе и - Роман III Аргир 1028-1034 г.
шил осветување на Цариград, Новиот Рим.
поради сè што останало од неа во истори- - Михаило IV Пафлагонец 1034-1041 г.
343 г. — Црковен собор во Сердика.
јата на нашето време. - Михаило V Калафат (внук на Михаил IV,
351 г. — Битка кај Мурса.
посвоеник на Зоја) 1041-1042 г.
353 г. — Констанциј сам владее.
- Константин IX Мономах 1042-1054 г.
359 г. — Црковен собор во Римини.
Теодора 1054-1056 г.
376 г. — Населување на Западните Готи во
ДОДАТОК Михаило VI Стратиотик 1056-1057 г.
Мезија.
378 г. — Битка кај Адријанопол и смртта
Династии Дука и Комнини
I Византиски цареви на царот Валенс.
Исак I Комнин 1057-1059 г.
381 г. — Вселенски собор во Цариград.
Константин X Дука 1059-1067 г.
Константинова династија 395 г. — Теодосиева смрт. Поделба на
Роман IV Диоген 1067-1071 г.
Константин I Велики 306-337 г.; сам владе- царството помеѓу неговите синови Арка-
Михаило VII Дука 1071-1078 г.
ел 323-337 г. диј и Хонориј.
Никифор III Вотанијат (узурпатор) 1078-
Констанциј II 337-361 г.; сам владеел 353- 396 г. — Аларихова наезда во Грција. Сти-
1081 г.
361 г. лихон ги опколил Западните Готи кај Фо-
Алексиј I Комнин 1081-1118 г.
Јулијан 361-363 г. лоја.
Јован II Комнин 1118-1143 г.
Јовијан 363-364 г. 399-400 г. — Гаинасова буна.
Манојло I Комнин 1143-1180 г.
Валенс 364-378 г. 404 г. — Симнување од престолот и про-
Алексиј II Комнин 1180-1183 г.
гонство на св. Јован Златоуст.
Андроник I Комнин 1183-1185 г.
Теодосиева династија 410 г. — Аларих го освојува Рим.
Династија Ангели
Теодосије I Велики 379-395 г. 431 г. — Вселенски собор во Ефес.
Исак II 1185-1195 г.
Аркадиј 395-408 г. 438 г. — Објавување на Теодосиевиот За-
Алексиј III 1195-1203 г.
Теодосије II 408-450 г. коник.
Исак II (по втор пат) имајќи го за совладетел
Маркијан 450-457 г. 439 г. — Градење на голем цариградски
својот син Алексиј IV 1203-1204 г.
Лав I 457-474 г. бедем.
Алексиј V Мурзуфло (узурпатор) 1204 г.
Зенон 474-491 г. 441 г. — Атилова наезда во Панонија.
Анастасиј 491-518 г. 447 г. — Нова Атилова наезда.
Латински цариградски цареви
449 г. — Црковен собор наречен Ефеско
Балдуин Фландриски 1204-1205 г.
Јустинова династија разбојништво.
Хенрик од Ангра 1206-1216 г.
Јустин I 518-527 г. 451 г. — Вселенски собор во Халкедона.
Петар од Куртнеа 1217 г.
Јустинијан I 527-565 г. 476 г. — Пад на западното римско царство.
Јоланда 1217-1219 г.
Јустин II 565-578 г. 482 г. — Унионистички указ или Хенотикон.
Роберт II од Куртнеа 1221-1228 г.
Тибериј II 578-582 г. 487 г. — Теодорих, крал на Источните Го-
Балдуин II 1228-1261 г., имајќи го за на-
Маврикиј 582-602 г. ти, добил налог од Зенон да ја поврати
месник Јован од Бриен 1229-1237 г.,
Фока (узурпатор) 602-610. г. Италија.
сам владеел 1240-1261 г.
502 г. — Продолжување на војната со
Ираклиева династија Персијците.
Грчки никејски цареви
Ираклиј 610-641 г. 512 г. — Градење на Анастасиевиот Долг
Теодор I Ласкар 1204-1222 г.
Константин III и Ираклона 641-642 г. Ѕид.
Јован III Ватац 1222-1254 г.
Констант II 624-668 г. 514 г. — Виталијанова буна.
Теодор II Ласкар 1254-1258 г.
Константин IV Погонат 668-685 г. 519 г. — Воспоставување на спогодба со
Јован IV Ласкар 1258-1259 г.
Јустинијан II Ринотмит 685-695 г. Рим и крај на Акакиевата шизма (484-519).
Михаило VIII Палеолог (узурпатор) 1259-
Леонтиј (узурпатор) 695-698 г. 527 г. — Продолжување на војната со Пер-
1261 г.
Тибериј III (узурпатор) 698-705 г. сијците.
Јустинијан II (по втор пат) 705-711 г. 529 г. — Објавување на Јустинијановиот
Династија Палеолози
Филипик 711-713 г. Законик.
Михаило VIII 1261-1282 г.
Анастасиј II 713-716 г. 529 г. — Затворање на школите во Атина.
Андроник II 1282-1328 г., имајќи го за со-
Теодосије III 716-717 г. 532 г. — Вечен мир склопен са Персијците.
владетел својот сина Михаил IX 1295-
532 г. — Побуна на Ника.
1320 г.
Исаврианска (сирска) династија 533 г. — Објавување на Дигеста и Институ-
Андроник III 1328-1341 г.
Лав III 717-740 г. ција.
Јован V 1341-1376 г.
Константин V Копроним 740-775 г. 533-534 г. — Велизар повторно ја освојува
Јован VI Кантакузин (узурпатор) 1341-
Лав IV 775-780 г. Африка.
1355 г.
Константин VI 780-797 г. 535 г. — Јустинијанови Новели за админи-
Андроник IV (син на Јован V) 1376-1379 г.
Ирина 797-802 г. стративно преустројство на царството.
Јован V (по втор пат) 1379-1391 г.
Никифор I (узурпатор) 802-811 г. 535 г. — Војна со Источните Готи.
Јован VII (син на Андроник IV, узурпатор)
Ставракиј 811 г. 536 г. — Црковен собор во Цариград.
1390 г.
Михаило I Рангав 811-813 г. 537 г. — Осветување на Света Софија.
 Izbor
537-538 г. — Опсада на Рима кого го брани
Велизар.
540 г. — Велизар ја освојува Равена.
540 г. — Хозрој упаѓа во Сирија.
540 г. — Наезда на Хуните во Илирик.
543 г. — Јустинијанов указ за Трите по-
главја.
548 г. — Смртта на Теодора.
549 г. — Тотила повторно го освојува Рим.
552 г. — Пораз на Источните Готи кај Таги-
на и крај на нивното кралство.
553 г. — Вселенски собор во Цариград.
554 г. — Освојување на југоисточниот де-
ла на Шпанија.
559 г. — Хуните пред Цариград.
562 г. — Мир со Персијците.
568 г. — Наезда на Лангобардите во Ита-
лија.
572 г. — Продолжување на војната со
Персијците.
579 г. — Смртта на Хозрој Велики.
581 г. — Аварите го освојуваат Сирмиј.
Околу 582 г. — Основање на африканскиот
и равенскиот егзархат.
591 г. — Мир са Персијците.
601 г. — Прискови победи над Аварите.
602 г. — Фокино востание.
608 г. — Персијците ја освојуваат Сирија и
стигнуваат во Халкедон.
610 г. — Ираклиево востание и пад на Фока.
615 г. — Персијците го освојуваат Еруса-
лим.
617 г. — Персијците го покоруваат Мисир.
622 г. — Ираклиј презема напад против
Персијците.
626 г. — Аварите и Персијците го напаѓаат
Цариград.
627 г. — Битка кај Нинива.
629 г. — Мир со Персијците.
Почеток на VII век. — Населување на Хрва-
ти и Срби во Илирика.
634 г. — Арабјаните упаѓаат во Сирија.
636 г. — Битка на Јармук.
637 г. — Предавање на Ерусалим.
638 г. — Ираклиј ја објавува Ектеза или
Толкување на верата.
640-642 г. — Арабјаните го покоруваат
Мисир.
647 г. — Арабјаните во северна Африка.
648 г. — Константин II го објавува Тип.
655 г. — Пораз на византиската флота во
ликиските води.
Средина на VII век. — Востановување на
азиските теми.
668 г. — Арабјаните во Халкедон.
673-678 г. — Арабјаните го опседнуваат
Цариград.
679 г. — Населување на Бугарите јужно од
Дунав.
680-681 г. — Вселенски собор во Цариград.
692 г. — Арабјаните го победуваат Јустини-
јан II код Севастопол.
697-698 г. — Арабјаните ја освојуваат Кар-
тагина. Губење на Африка.
708 г. — Неуспех на Јустинијан II против
Бугарите.
710 г. — Востание во Италија.
712-717 г. — Напредување на Арабјаните
во Мала Азија.
717-718 г. — Арабјаните го опседнуваат
Цариград.
726 г. — Указ против иконите.
727 г. — Востанија во Грција и Италија.
739 г. — Битка кај Акроин.
740 г. — Објавување на Еклога.
751 г. — Лангобардите ја освојуваат Ра-
вена.
Feqton
752 г. — Успеси над Арабјаните.
753 г. — Иконоборски црковен собор во
Иерија.
754 г. — Пипинов дар на папството. Губе-
ње на византиска Италија.
755 г. — Војна со Бугарите.
762 г. — Пораз на Бугарите кај Анхијал.
765 г. — Гонење на приврзаниците на ико-
ните.
787 г. — Вселенски собор во Никеја.
797 г. — Ирина го срушува Константин VI.
800 г. — Обновување на западното римско
царства.
809 г. — Наезда на бугарскиот кан Крум.
811 г. — Цар Никифор убиен во борба со
Бугарите.
813 г. — Крум пред Цариград.
813 г. — Победа Византијците кај Месим-
врија.
815 г. — Иконоборски собор во Цариград.
822 г. — Томино востание.
826 г. — Арабјаните го освојуваат Крит.
827 г. — Арабјаните во Сицилија.
832 г. — Теофилов указ против иконите.
838 г. — Арабјаните го освојуваат Амориј.
842 г. — Арабјаните ја освојуваат Месина.
843 г. — Црковен собор во Цариград и
воспоставување на православјето.
858 г. — Срушување на Игнатије. Фотиј из-
бран за патријарх.
863 г. — Посланство на Кирил и Методиј
во Моравска.
864 г. — Преоѓање на Бугарите во христи-
јанство.
867 г. — Црковен собор во Цариград. Рас-
кин со Рим.
869 г. — Црковен собор во Цариград.
876 г. — Грците го освојуваат Бари.
878 г. — Арабјаните ја освојуваат Сиракуза.
879 г. — Црковен собор во Цариград.
887-893 г. — Обновување на Василика.
893 г. — Раскин са бугарскиот цар Симеон.
902 г. — Арабјаните ја освојуваат Таорми-
на. Губење на Сицилија.
904 г. — Арабјаните го освојуваат Солун.
915 г. — Битка на Гарилан.
917 г. — Победа на Бугарите кај Анхијал.
919 г. — Роман Лакапин го грабнува пре-
столот.
924 г. — Симеон пред Цариград.
927 г. — Смртта на цар Симеон.
934 г. — Византијците ја освојуваат Мели-
тина.
944 г. — Освојување на Нисива и Едеса.
944 г. — Пад на Романа Лакапин.
961 г. — Никифор Фока го враќа Крит.
963 г. — Никифор Фока го грабнува пре-
столот.
965 г. — Покорување на Сицилија.
967 г. — Продолжување на војната со Бу-
гарите.
968 г. — Русите во Бугарија.
968 г. — Освојување на Антиохија.
969 г. — Убиството на Никифор Фока.
971 г. — Востание на Варда Фока.
971 г. — Пораз на Русите кај Силистрија.
Присоединување на Бугарија.
976 г. — Цимискиино војување во Сирија.
976-979 г. — Буна на Варда Склир.
977-986 г. — Напредување на македонски-
от цар Самуил.
986 г. — Пораз на Грците кај Трајановата
Порта.
987-989 г. - Буна на Варда Фока.
989 г. — Русите го примаат христијанството.
995 г. — Војување на Василиј II во Сирија.
996 г. — Пораз на Македонските Словени
21
на Сперхија.
998 г. — Војување во Сирија.
1000-1014 г. — Војна са Македонските
Словени.
1010 г. — Буна во јужна Италија.
1014 г. — Битка кај Кимвалонга. Смртта на
царот Самуил.
1018 г. — Пропаст на македонското сло-
венско царство.
1018 г. — Победа кај Кана.
1021-1022 г. — Присоединување на Ерме-
нија.
1032 г. — Грците ја освојуваат Едеса.
1038 г. — Успеси на Ѓорѓи Манијак во Си-
цилија.
1040 г. — Востание во Македонија.
1042 г. — Буна во Цариград. Пад на Миха-
ил V.
1043 г. — Востание на Ѓорѓи Манијак.
1054 г. — Патријарх Керулариј раскинува
со Рим.
1057 г. — Востание на Исак Комнин.
1064 г. — Турци Селџуци го освојуваат
Ани.
1071 г. — Норманите го освојуваат Бари.
Губење на Италија.
1071 г. — Битка кај Манзикерт.
1078 г. — Востанија на Вријениј и Вотани-
јат.
1078 г. — Турците во Никеја.
1081-1084 г. — Наезда на Роберт Гвискар
во Епир.
1082 г. — Договор со Млеќаните.
1091 г. — Пораз на Печенезите кај Левуниј.
1096 г. — Крстоносци во Цариград.
1097 г. — Крстоносците ја освојуваат Ни-
кеја.
1107-1108 г. — Војна со Бохемунд.
1116 г. — Битка коај Филомил.
1122 г. — Пораз на Печенезите.
1122-1126 г. — Војна со Млеќаните.
1124-1126 г. — Посредување во Унгарија.
1137-1138 г. — Војување на Јован Комнин
во Киликија и Сирија.
1147 г. — Втора крстоносна војна.
1147-1149 г. — Војна со Рожер II крал на Си-
цилија.
1151 г. — Византијци во Анкона.
1152-1154 г. — Војна со Унгарија.
1158 г. — Војување на Манојло Комнин во
Сирија.
1168 г. — Присоединување на Далмација.
1171 г. — Раскин со Млеќаните.
1176 г. — Битка кај Мириокефал.
1182 г. — Востание на Андроник Комнин.
1185 г. — Норманите го освојуваат Солун.
1185 г. — Основање на второто бугарско
царство.
1189 г. — Фридрих Барбароса на Исток.
1190 г. — Исак Ангел победен од Бугарите.
1197-1207 г. — Бугарски цар Јоаница.
1204 г. — Латините го освојуваат Цариград.
Основање на латинското цариградско
царство.
1205 г. — Пораз на Латините кај Адријано-
пол.
1206 г. — Теодор Ласкар крунисан за ни-
кејски цар.
1210 г. — Собор во Равеница.
1222 г. — Епирските Грци го ослободуваат
Солун.
1230 г. — Бугарите го уништуваат грчкото
солунско царство.
1236 г. — Грците и Бугарите го напаѓаат
Цариград.
1244 г. — Солунското деспотство никејски
вазал.
22
1254 г. — Потчинување на епирскиот дес-
пот Михаил.
1259 г. — Битка на полето Пелагонија.
1261 г. — Нимфејски договор.
1261 г. — Грците го ослободуваат Цари-
град.
1262 г. — Византијците стапуваат во Мо-
реја.
1267-1272 г. — Напредување на Карло Ан-
жујски во Епир.
1274 г. — Црковен собор во Лион.
1281 г. — Пораз на анжујските трупа кај
Берат.
1302-1311 г. — Каталонскиот голем одред
на Исток.
1311 г. — Битка на Копајското Езеро.
1326 г. — Турците ја освојуваат Бруса.
1325-1328 г. — Војна помеѓу двајцата Ан-
дроници.
1330 г. — Бугарите победени од Србите на
Велбужд.
1340 г. — Напредување на Србите во Епир
и Турците во Азија.
1341 г. — Востание на Јован Кантакузин.
1342-1349 г. — Востание на Зилотите во
Солун.
1341-1351 г. — Исихастички спор
1345 г. — Стефан Душан ја покорува Маке-
донија.
1346 г. — Крунисување на Стефан Душан
за цар во Скопје.
1347 г. — Кантакузин го зазема Цариград.
1348 г. — Основање на деспотството Ми-
стра.
1354 г. — Турците во Галиполе.
1355 г. — Смртта на Стефан Душан.
1365 г. — Турците ја пренесуваат својата
престолнина во Адријанопол.
1371 г. — Битка на Марица.
1373 г. — Јован V Палеолог султанов вазал.
1376 г. — Востание на Андроник IV.
1389 г. — Бој на Косово.
1390 г. — Востание на Јован VII.
1391 г. — Турците ја освојуваат Филадел-
фија.
1396 г. — Никополска крстоносна војна.
1397 г. — Бајазит го напаѓа Цариград.
1402 г. — Битка кај Ангора.
1422 г. — Турците го опседнуваат Цари-
град.
1423 г. — Турскиот поход на Мореја.
1430 г. — Турците го освојуваат Солун.
1439 г. — Црковен собор во Флоренца.
1444 г. — Битка кај Варна.
1446 г. — Турска наезда во Мореја.
1451 г. — Стапување на престолот на Му-
хамед II.
1453 г. — 29 мај. — Турците го освојуваат
Цариград.
Шарл Дил (Charles Diehl), француски
византолог и историчар, роден е во
Стразбур во Алзас 1859 година (умрел
во длабока старост, на 1 ноември 1944
година во Париз), по завршените универ-
зитетски студии, прави брза научна
кариера: станува член на des Есоles fran-
çaises de Rome (1881-3.) et d’ Athénes
(1883-5.), каде учествувајќи во сестраната
практична работа, стекнува опсежни
теориски знаења и богати практични
искуства кои во понатамошните негови
научни трудови многу му користеле; по-
доцна, по четиригодишно практична ра-
бота станува професор по историја на
Feqton
филозофскиот факултет во Нанси, а 1899
година доаѓа во исто својство во Париз.
Неговите знаменити дела на полето на
византиската историја се крунисани со
видни успеси: со декрет на 26 март 1907 г.
основана е на Универзитетот во Париз по-
себна катедра за византиска историја и
доверена му е на Дил, кој од 1899 г. покрај
редовната катедра за општа историја
имал и специјален курс за византиска ис-
торија на споменатиот Универзитет.
Особеното интересирање за исто-
ријата на ромејската држава условило
1907 г. на Сорбона да се основа специјална
катедра за византиска историја. Дил на
таа катедра повеќе од триесет години
држел настава и останал запаметен како
извонреден и исклучително духовит пре-
давач. За своите несекојдневни научни
заслуги стекнал големо признание не
само во Франција туку и вон нејзините гра-
ници. Избран е за дописен член на многу
академии и за почесен доктор на поголем
број универзитети, помеѓу останатите и на
Белградскиот. Дописен член на Српската
кралска академија станал 1936 г.
Покрај делата од класичната архе-
ологија, со која главно се занимава во
своите рани научни години и студиите од
општа историја на уметноста, како што се
оние за Ботичели (1906) Дил неизмерно
ја задолжил историјата на византиската
уметност. Особено е важно неговото де-
ло Manuel d’art byzantin (прво издание
1910, второто во два тома 1925/1926 г.),
а напишал и низ на дела за поединечните
споменици на византиската уметност,
меѓу нив и за српските средновековни ма-
настири (Aux vieux monastères de Serbie,
1930).
Уште позначајно е неговото дело
на полето на византиската историја каде
со подеднаков успех се огледа како во
мунициозните аналитички истражувања
така и во обликувањето на широките
синтези. Овие особини ги покажал уште
во својата докторска дисертација за Ра-
венскиот егзархат (Etudes sur l’exarchat de
Revenne, Париз 1888), како и во опшир-
ното дело за византиската управа во се-
верна Африка (L’Afrique Byzantine, Histoire
de la domination byzantine en Afrique, Па-
риз 1896). Голема слава му донела книгата
за Јустинијан (Justinien et la civilisation
byzantine au VIe siècle, Париз 1901), а и
популарната монографија за царицата Те-
одора (Théodore, impératrice de Byzance,
Париз 1904). Во книгата Еtudes byzantines
(Византиски студии) собрани се неговите
дела кои се однесуваат на многу различни
прашање од политичката и културната ис-
торија).
Izbor
Дил напишал и неколку синтези кои
ги осветлуваат поединечните периоди од
историјата на Византија, најнапред крат-
киот преглед на политичката историја
Histoire de l’empire byzantin, Париз, 1919
година (српски превод Историја на Визан-
тиското царство, Белград, 1933 г.), а потоа
и историјата на културата Byzance, Gran-
deur et Décadence. Обработил и поедини
периоди како од политичката така и од
културната историја во позната англиска
едиција Тhe Cambridge Medieval History.
Подоцна во серијата за светската историја
напишал прилично обемна историја на
византиското царство.
Дил поседувал и несекојдневна
надареност на литерат која на вистински
начин дошла до израз во неговите научни
есеи. Позната е двотомната збирка Figures
byzantines во која се претставил како
ненадминат мајстор на историски портре-
ти. Оваа збирка доживеала голем број
изданија и преведена е на многу јазици
(српски превод: Византиски слики I-II во
издание на Српската книжевна задруга,
Белград 1927-1929 г., репринт 1991.)
Во европската историографија Дил
одиграл една од пресудните улоги во ко-
нечното разбивање на омаложувачкиот
став не само кон византиската туку и кон
севкупната средновековна историја ка-
ко период на мрачност и непрекинато
опаѓање. Овој став, кој го инаугурирале
француските просветители а практично
го обликувал Едвард Гибон, водечкиот
историчар на XVIII век, за долго време
го прекинал развојот на византиските
студии. Дил ја започнал својата работа
кога модерната византологија, сѐуште во
сенка на наталожените предрасуди, са-
мо што почнувала да се движи по патека-
та на издигнување. Поради тоа тој морал
не само да осветлува една скоро непо-
зната гранка на историската наука, туку
и кај широките кругови да побудува ин-
тересирање за нејзините проблеми. Под-
еднакво успеал и во едната и во другата
работа. Во модерната византологија Дил
зазема едно од најугледните места како
поради високиот квалитет на своите сту-
дии така и поради големото влијание на
подоцнежните поколенија на истражува-
чи ширум Европа.
Крај на фељтонот.
Во следниот број нов фељтон:
Шарл Дил
ВИЗАНТИСКИ СЛИКИ
 Izbor
Кнежевиќ на ХРТ:
Ѓукановиќ и Цане го убија
Пуканиќ
За убиството на Пуканиќ одговорен е ту-
тунскиот картел зад кој стои црногор-
скиот премиер Мило Ѓукановиќ, изјави цр-
ногорскиот бизнисмен Ратко Кнежевиќ
во емисијата “Хрватска во живо” на ХРТ.
Организаторот на атентатот е Станко
Суботиќ Цане, тврди Кнежевиќ
Ратко Кнежевиќ
Црногорскиот бизнисмен Ратко Кнеже-
виќ во емисијата “Хрватска во живо”, еми-
тувана на 23 октомври на Хрватската ра-
дио телевизија, рече дека смета дека за
убиството на Иво Пуканиќ е одговорен
тутунскиот картел зад кој стои црногор-
скиот премиер Мило Ѓукановиќ. Како
организатор на атентатот, Кнежевиќ го
назначи Станко Суботиќ Цане.
“Пуканиќ со своето пишување ја запре нај-
големата шверцерска зделка по Втората
светска војна во Европа. Од таа работа са-
мо 1999 година шверцерите заработиле
2,5 милијарди тогашни германски марки”,
рече Кнежевиќ.
Станко Суботиќ Цане живее во Швајцарија.
Србија го товари дека од 1995 до 1998
година со шверц со цигари ја оштетил
државата за 40 милиони евра. Кнежевиќ
рече дека тој управувал со работата, а тоа
му го овозможиле Јовица Станишиќ, кој е
сега во притвор во Хаг, и Мило Ѓукановиќ.
Кнежевиќ пред неколку дена на хрватски-
те и српските обвинители им соопшти дека
сопственикот и уредник на “Национал”
Иво Пуканиќ бил убиен поради пишување
за “тутунската мафија”.
Иво Пуканиќ
“Главните луѓе, кој во деведесеттите годи-
ни го организираа шверцот на цигари
преку Црна Гора го нарачаа убиството, до-
дека Јоца Амстердам и уапсената екипа
за пари го следела, организирала и на 23
октомври минатата година го усмртила
Пуканиќ”, им раскажал на обвинителите
Кнежевиќ, кој во два дена скоро девет
часа во зградата на УСКОК изнесувал
информации и сознанија за убиството на
Пуканиќ како и за важните луѓе кои ја ор-
ганизирале балканската мрежа на шверц
на цигари.
Неговото сослушување е организирано по
серијата интервјуа кои ги даде минатото
лето. Првото интервју, по пет години мол-
Nadvor od zakonot
чење, им го даде на “Вијести”, а подоцна
се согласи за “тутунската мафија” и сери-
јата неразјаснети убиства да зборува и за
други весници во Србија, Хрватска.
Кнежевиќ во интервјуто за “Вијести”, а по-
тоа и во изјавите за другите медиуми ги
обвини црногорскиот премиер Мило Ѓука-
новиќ, Станко Суботиќ и бившиот шеф на
СДБ на Србија Јовица Станишиќ дека ја
предводеле криминалната организација
која се занимавала со шверц на цигари и
организирала убиства.
Тој изнесе конкретни обвиненија за пое-
дини нерасветлени убиства, изнесувајќи
ги и имињата на непосредните убијци.
Кнежевиќ соопшти кој и поради што го
ликвидирал Благота Баја Секулиќ, Вања
Бокан, Дарко Бели Распоповиќ и Горан Жу-
гиќ, како и Радован Стојичиќ Баџа, Јусуф
Булиќ, Иво Пуканиќ и Душко Јовановиќ.
Обвинение наскоро?
Одговорот на прашањата зошто, по чиј
налог и со кој мотив пред една година
во центарот на Загреб е ликвидиран соп-
ственикот и уредник на “Национал” Иво
Пуканиќ, а со него и Нико Франиќ, би мо-
жел да се најде во обвинението на УСКОК
против браќата Роберт и Лука Матаниќ,
Амир Мафалани, Слободан Ѓуровиќ како
и Жељко Миловановиќ и Бојан Гудуриќ,
кое би требало да биде подигнато во те-
кот на неделава, кога на обвинетите им
истекнува притворот во Загреб.
Истрагата, која траела една година, освен
споменатите, ги опфаќа и Сретен Јоциќ,
наречен Јоца Амстердам, кој се товари
Сретен Јоциќ
дека ја нарачал и со 1,5 милиони евра ја
платил ликвидацијата на Пуканиќ, како и
Миленко Кузмановиќ, кој со браќата Ма-
таниќ и Ѓуровиќ беше уапсен кон крајот
на октомври минатата година.
Против Јоциќ и Кузмановиќ истрагата
се води во Белград, додека имињата на
останатите осомничени на истражното
барање на хрватскиот УСКОК. Гудуриќ е
сеуште во бегство, за информација за не-
говото движење е распишана награда од
100.000 куни, но и покрај сето тоа, тој се-
уште успешно го избегнува апсењето.
Берислав Јелиниќ, новинарот на “Нацио-
нал”, смета дека е малку прерано да се
заклучува дали Пуканиќ погинал поради
пишувањето за тутунската мафија. Задо-
волен е со работата на српското и хрват-
ското обвинителство. Мисли дека обви-
нението ќе биде подигнато за неколку
дена бидејќи притворот на осомничените
за убиството истекува на 29 октомври.
Извор: “РТС”
23
Авганистан: Опиумот
убива повеќе луѓе на
Западот отколку војна
Големи количини опиум произведен во Авга-
нистан убиваат повеќе луѓе во западните
земји отколку војната кога НАТО ја води во
таа земја, истакна Уредот на ОН за потис-
нување на дрогата и криминалот (UNODC),
повикувајќи на решителна борба против
тоа зло
Таа земја која произведува 92% од опиум
во светот, чија вредност на пазарот се
проценува на 65 милијарди долари, со
тие пари ги финансира бунтовниците и
криминалните групи, особено во средна
Азија, во Русија и на Балканот, според из-
вештајот објавен во Виена.
Опиумот кој зема 15 милиони зависници,
однесува стотина илјади животи за една
година и придонесува за ширењето на
сидата, истакнува UNODC.
Помалку од 2% од тој опиум и хероин ги
запленуваат властите пред да го напуштат
Авганистан, а 40% од хероинот се швер-
цува преки границата во Пакистан, 30% во
Иран и околу 25% во средна Азија.
“Запленувањето на авганистанскиот опи-
ум на местото на производство би бил
поуспешното и поевтиното од заплену-
вањето на местото на консумирање”, ис-
такнува главниот директор на таа агенција
на ОН Антонио Мариа Коста, повикувајќи
ја меѓународната заедница порешително
да делува на терен.
“Директната вмешаност на талибанците
во шверцувањето на опиумот им овоз-
можува да ја финансираат сè пософисти-
цираната и поголема воена машинерија”,
предупредува Коста, потсетувајќи дека
фундаменталистите повеќе не зазираат од
соработка со криминални организации.
Како што наведува UNODC талибанците
на таа трговија денес заработуваат 160
милиони долари.
На Балканот кој е важна рута за транзит на
опиумот на запад од Европа, каде се кон-
сумираат 88 тони хероин за една година,
се запленува само 2% од пратките, што е
ист удел како и во самиот Авганистан, до-
дава UNODC.
Извор: “Монитор”, Загреб
24 Nadvor od zakonot Izbor
Хунта со начела на мафија поради ненадеен претрес на сите про- Пронајдени “топничките
стории кои Suu Kyi ги користи, таа таквото
Воената хунта во Мианмар е посебна при- насилство го поднесува со будистичка
дневници”
казна. Тука не владее еден човек, туку воена смиреност. А потоа со недели трпеливо ја Во текот на претресот на стан на пензио-
корпорација која идеолошки прво беше про- средува куќата и своите работи кои како ниран хрватски офицер пронајдени се три
социјалистичка, а денес спроведува либе- да ги расфрлал некој помал тајфун. кутии со разновидни документи кои се во
рализација на општествениот систем врска со воените операции “Бљесак”, “Олуја”,
“Маестрал”. Меѓу документите се, како се
Во лифт девојка и момче под впечаток на сомнева, и ткн. артилериски дневници кои
концертот на групата U2 ги коментираат од Хрватска ги бара Хашкиот трибунал
деталите на тој, за нив, веројатно најго- Хрватската полиција во куќата на офице-
лем спектакл во животот. Не знаат која рот во пензија Емил Црнчец, уапсен под
е таа политичарка за која пее Bono Vox, обвинение за злосторства над српски вој-
а и земјата ѝ има некое чудно име. Не ници, пронашла разновидни воени доку-
одолевајќи им велам: “Се вика Aung San менти, а, како што пренесува хрватскиот
Suu Kyi и постојано е во куќен притвор во печат, се верува дека меѓу нив се и “арти-
Бурма која суровата воена диктатура ја лериските дневници” кои ги бара Хаг.
нарече Мианмар”. Прашуваат: “Зошто ја
држат во притвор”. “Затоа што тогаш во-
ената хунта не би била на власт која ја
приграби уште 1988-та”.

Воената хунта во секоја таква пригода

освен покуќнината уништува и книги и
лични списи. Физички не ја малтретираат,
но психолошкиот притисок го засилуваат Хрватската артилерија во текот на “Олуја”
секојпат кога меѓународната јавност на-
ново ќе почне да се занимава со нејзиниот “Јутањи лист” објави дека полицијата, во
случај. Воената хунта во Мианмар е по- текот на претресот, пронашла три кутии
себна приказна. Тука не владее еден документи врзани за операциите “Бље-
човек, туку воена корпорација која идео- сак”, “Олуја” и “Маестрал”.
лошки прво беше просоцијалистичка, “Иако тоа никој ни неслужбено не сака
а денес спроведува либерализација на да го потврди, се сомнева дека меѓу до-
општествениот систем. Хунтата особено кументите се наоѓаат и ткн. топнички
внимава нејзините офицери да живеат дневници, кои од Хрватска ги бара Хаш-
добро. Сите го делат пленот (хуманитар- киот трибунал”, наведува хратскиот днев-
ната помош, продажбата на дрога, швер- ник, забележувајќи дека, во секој случај,
Секогаш се вознемирувам кога ќе поми- цувањето на зачини и скапоцени дрва), станува збор за документи кои не би смее-
слам на судбината на таа жена која не смее но и одговорноста ако мора да се направи ле да бидат во посед на бивш офицер.
подалеку од својот куќен праг да направи некое злосторство. На тој начин никој не Хашкото обвинителство ги бара “арти-
ни чекор да ја собере својата мачка која ѝ може да го напушти синџирот на крадење, лериските дневници” кои недостасуваат,
прави друштво во заробеничките денови. а за тоа да не снесува последици (правила документи за делување на хрватската
Репресивните органи веднаш реагираат. како кај мафијата). артилерија по цели во Книн во текот на ак-
Дваесетина полицајци и војници во три цијата “Олуја” 1995-тата година, за да ја
смени го опколуваат нејзиниот дом веќе докаже тезата дека Книн бил прекумерно
полни 14 години и тоа го прават мошне и неселективно гранатиран.
темелно. Во надзираната куќа не смее не- “Дневниците” станаа главната препрека
забележано да слета ни обично врапче, а на хрватското приближување кон ЕУ.
камоли некој како оној американски вете- Пензионираниот бригадир Црнчец е уап-
ран од Виетнам (извесниот John William сен заедно со уште шест припадници на
Yettaw) кој преплива цело езеро за да ја Седмата гардиска бригада на Хрватската
предупреди најславната заробеничка на војска (“Пума”) поради сомнение дека на
светот дека “хунтата всушност сака да 9 септември 1995 година во селото Мли-
ја убие”. И ја стави, нормално, во нови ништа, кај Гламоч, во текот на воената опе-
неволји. Тој за тој свој подвиг доби се- рација сториле злосторство над заробени
дум години робија со присилна работа српски војници.
(садење на ориз, чистење на грашок, ко- Меѓу уапсените се и две активни воени ли-
пање канали и сечење дрвја), а Aung San Но, што е со хуманитарните воени интер- ца, додека Црнчец отишол во пензија де-
Suu Kyi во куќна изолација ќе остане сè венции? Зошто Западот не помогне или сетина дена порано од место заменик на-
до 2011 година. Со тоа воената хунта го создаде вистинска герила меѓу самите чалник на Управата за оперативни работи.
оневозможи својот најопасен политички Бурманци (а не само кај малцинските Неговото пензионирање било за повеќето
конкурент на изборите идната година Карени, Шани и слично)? Затоа што Ми- неочекувано, но како што наведува “Јутар-
и веројатно му е силно благодарна на анмар е огромна земја (поголема од њи лист”, на Црнчец надредените му со-
оној Американец (од каде ли тој само се Франција и Бенелукс) со 48 милиони жи- ветувале да направи таков чекор за да не
створи?!) кој веќе долго е на антидепре- тели кои, ако се преземе надворешна биде приведен како активно лице, што
сиви. интервенција, би било тешко да се над- би им нанело штета на хрватските воору-
А Suu Kyi не е било кој. Таа е ќерка на леген- зираат. А за домашната герила хунтата жени сили.
дарниот генерал Aung San кој од 1942 има одговор - на постојана плата ги држи Црнчец во војската уживал глас на квали-
до 1945 година за време на јапонската професионалната и лојална војска и по- тетен офицер и бил редовно пофалуван и
окупација на Бурма го предводеше осло- лиција од половина милион припадници. одликуван. Пред една година претседате-
бодителниот покрет (убиен е во атентат Воениот режим во тие цели троши годиш- лот на Хрватска Стјепан Месиќ го пофалил
1947 година). Образувана е и политички но седум милијарди долари, односно тре- за натпросечни резултати во извршување-
надарена. Кога повремено педесетина тина од бруто националниот приход. то на задачите, а пред две години е одли-
државни хулигани во воени и полициски куван со орденот Бан Јелачиќ.
Извор: “РТС”, “Б92”, “Дневник.хр”,
униформи ќе упаднат во нејзиниот дом Извор: “Вјесник”, Загреб, автор: Фран Вишнар
автор: З. Димитријевиќ
 Izbor Nauka i novi tehnologii 25
Дваесет мегапиксели на Дигитална фото рамка и чекори) ќе се обиде да ве натера повеќе
да ги користите сопствените нозе отколку
мобилен пишувач во еден уред автомобилот и ќе ви пресмета колку со тој
потфат сте ја намалиле емисијата на CO2
Texas Instruments најави дека наскоро ќе Дигиталните фото рамки се симпатична во атмосферата.
почне да произведува процесори кои на работа, но секогаш некој член на семејство- Од “овоземјените опции” овој мобилен
мобилните телефони ќе им овозможат то ќе мрмори дека е многу поубаво да се има се фали со 3 инчен капацитивен екран
функционалност на “вистински” камкор- фотографија во раката. Новиот gadget на чувствителен на допир со резолуција од
Sony дефинитивно го решава овој проблем
дери и фотоапарати. 240х400 пиксели, тука е и Wi-Fi, GPS и ка-
мера од 3 мегапиксели, но малку е преде-
бел за денешните стандарди, веројатно
поради соларните ќелии.
Кој знае, можеби некое од оние шишиња
кои сте ги вратиле во продавница и за
него сте добиле 50 липи ќе стане дел од
вашиот нов мобилен телефон, само се
надеваме дека нема да заборават да сим-
нат етикетата...
Ко-процесорот под назив OMAP-DM515 Извор: “Мобители”, Хрватска
и OMAP-DM525 наводно ќе го “подигне
нивото на видео перформансите и мул-
тимедијалните можности на мобилните Уредот на Sony кој го гледате на сликата
телефони. Тоа би требало да значи дека се вика S-Frame DPP-F700 и не сме баш Panasonic GF1
најсигурни дали станува збор за пишувач
можеби ќе го достигнеме и квалитетот на
сликите на DSLR”. Ова тврдење делува при- со вградена дигитална фото рамка или
лично претенциозно со оглед дека сите обратно.
знаеме дека оптичкиот дел од камерата на Тоа и не е особено важно, бидејќи овој
мобилниот телефон е прилично скастрен уред солидно ги одработува двете функ-
ции, сликите можете да ги гледате на
во однос на вистинските фотоапарати.
Овде не се работи само за неподвижни вградениот екран со дијагонала од 7 ин-
слики, туку новиот процесот ќе овозможи чи (800х480 пиксели), а да ги испишете
видео да се снима во 720p HD резолуција, можете во формат 4х6 инчи, во резолуци-
а покрај тоа ќе можат да се избираат ви- ја 300х300 dpi, со брзина од 45 секунди.
дови сцени, следење на лик и слично. Најважната одлика на овој уред е едно-
Воедно ќе ја поддржува и TV-out функ- ставноста: еднаш кога ќе го наполните со
фотографии, тие ќе се сменуваат на ек-
ционалноста.
ранот; кога ќе посакате една да испишете
на хартија, едноставно го притискате коп-
чето Screen Capture, и ја имате сликата во Mikro Four Thirds системот добива нов
раце. претставник, благодарение на Panasonic.
Уредот има 1 GB за складирање, што може GF1 е најмалиот модел во понудата, кори-
да се прошири со USB flash меморија или сти кокетирање со ретро изгледот како и
пак со мемориски картички, а можете E-P1 на Olympus, но во користењето по-
да испишувате и фотографии од вашиот веќе наликува на чувството на компакт от-
компјутер. Поддржани се форматите на колку на DSLR. Главните карактеристики
фотографии JPEG, TIFF и BMP, цената е 200 кои се наведуваат за GF1 велат “најмал и
Најсилните камери за сега ги нудат Sony долари. најлесен апарат со изменливи објективи и
Извор: “Т-портал”, автор: Станислав Шредл
Ericsson Satio i Samsung Pixon 12, а кај обата
станува збор за камери со резолуција од
12 мегапиксели, а тоа е нешто што OMAP-
DM515 процесорот без проблем може да Мобилен од рециклирани
го “проголта”. Ќе биде интересно да се
види како тој мобилен уредна пазарот ќе
шишиња
дојде со вграден OMAP-DM525 и неговите Новиот еко-мобилен на Samsung набргу ќе
20-мегапикселски можности. Кога уште во почне да се продава во Европа, а името му
неговото мало куќиште би можел некако модерен, рамен дизајн”. Под тој дизајн се
е Samsung S7550 Blue Earth. Куќиштето на
да се набута објектив со оптички зум, ка- S7550 наводно е направено до рециклирани
крие 12,1 мегапиксели и Live MOS сензор
де би ни бил крајот. пластични шишиња, а од задната страна кој светот го гледа низ prime објектив со
За сите оние кои ќе сакаат да проверат како му се наоѓа соларен панел кој служи за полне- еквивалентна фокусна длабочина од 40
во стварноста се однесуваат квалитетите ње на батеријата без спојување на штекер mm со максимален отвор f/1,7. Со оглед
на големиот отвор на објективот игрите
со длабинската острина можат да започ-
нат, особено ако се земе во предвид дека
уредот може да снима и видео запис во
резолуција од 720p во AVCHD Lite. Можно
е да се снима и во Motion JPEG (1280х720)
но Panasonic веднаш на стартот најавува
дека поради градбата на погонот на
објективот многу веројатно е дека на

на фотографиите помеѓу мобилниот со ка-

мера од 5 мегапиксели и DSLR и компакт-
ниот фотоапарат со иста резолуција, би
можеле тоа да го проверат во деталниот
тест кој е објавен во најновиот, 53-ти број Samsung S7550 Blue Earth не само што доаѓа
на Дигитал Фото Магазинот. во пакување од рециклирана хартија,
Извор: “Мобители”, Хрватска туку со помош на педометар (бројач на
26 Nauka i novi tehnologii Izbor
HD записот ќе бидат чујни звуците на
автофокусот. Новиот апарат наследува не-
кои од можностите на постариот брат G1,
како што се Custom или Film поставките,
но новост е поставката My Color. Peripheral
Defocus поставката е над сè интересен
додаток, ја избирате точката која сакате
да биде остра додека GF1 ќе го омекне
фокусот околу неа. Достапен ќе биде во
црвена, бела, црна и сребрена боја.
Извор: “Фото”, Загреб

Sony A500 и А550

Не долго по објавата за замена на А200,

А300 и А350 Sony на пазарот исфрла два
нови модели, А500 и А550. Обата уреди
доаѓаат со нов Exmor CMOS сензор опре-
мен со систем за редукција на шумот
кој потекло влече од полно-кадарската
А900 и брзиот BIONZ за обработка на
сликата. Редукцијата на шумот по најави-
те го овозможува подигнувањето на ISO
осетливоста до 12800. Најавен е и да-
леку побрз и попрецизен автофокус си-
стем при користењето на Live View по-
ставката, која овозможува снимање до
4 слики во секунда. При користењето на
оптичкиот пребарувач можено е да се
остварат 5 слики во секунда, па дури и
7 слики во секунда користејќи ја постав-
ката Speed Priority на моделот А550 (при
што поставките на фокусот и мерењата
остануваат оние од првиот кадар). Но-
воста која Sony ја воведува во светот на
SLR добро е позната од неговите компакт-
ни модели, Smile Shutter! Од сега и на
својот Sony SLR ќе можете да имате фото-
графии на опуштени, насмеани луѓе. Ната-
мошните унапредувања се кријат под
називот Manual Focus Check Live View, а
овозможуваат преглед на фотографиите
директно од сензорот. Разликите помеѓу
уредите, освен во сензорите се и во квали-
тетот на LCD екранот. А500 има 12,3 МP
сензор и 3 инчен LCD додека во А550 се
крие 14,2 MP сензор а 3 инчниот екран се
гордее со 921.000 пиксели. Обата екрана се
накосени и имаат сензори за амбиентално
осветлување како и прилагодување на
светлината на околината. Тука и моментно

популарната можност, HDR снимање,

со тоа што фотографиите се спојуваат во
една без потреба од компјутер. D-Range
оптимизаторот е тука, како и стабилиза-
ција на сликата, додека уште една од ново-
стите е Smart Teleconvertor копчето кое
овозможува избор помеѓу 1.4х и 2х зголе-
мување.
Извор: “Фото”, Загреб
 Izbor Kultura i obrazovanie 27
Албум на неделата: Dylan, потекнат со еврејско семејство, Извор: “Vjesnik on line”, автор: Хрвоје Хорват
средбите со христијанските топоними во Белградски саем на книга
Bob Dylan - “Christmas in музиката никогаш не биле еднозначни,
the Heart” а камоли единствени. Ако веќе освоил
Книгите ѝ пркосат на
многу награди и признанија, од Оскар
Таму каде што се среќаваат Bing Crosby и до Златен глобус и Пулицерова награда, кризата
Frank Sinatra, топлата, носталгична музика Обама му го “украде” Нобел за мир, иако
не е ироничен коментар на минатото, ту- наназад четириесетина години тешко е да
ку споменик на истата таа провеана ис- се замисли подобар кандидат од Dylan.
торија која можеби може да биде клуч за се- Иако го одмина таа награда, хуманизмот
гашноста. Помеѓу полката и фолкот, Dylan на Dylan останува несомнен и токму тој
снимил албум кој делува како правлива раз- е средиштето на приказната на албумот
гледница која долго не сте ја ваделе од фи- “Christmas in the Heart” кој низ наоко ед-
ока
ноставниот избор на божиќни напеви,
како “Here Comes Santa Claus”, “Winter
Wonderland”, “Have Yourself a Merry Little
Christmas”, “Little Drummer Boy” и други-
те, испраќа надалеку поширока порака Капата долу на сите кои се занимаваат со
на меѓучовечка коегзистенција и услове- книги, на издавачите најмногу - е првиот
ност. За разлика од поранешните споме- впечаток кој се наметнува. Длабоката
нати средби со верската тематика, “Christ- економска криза не успеала посериозно
mas in the Heart” ја карактеризира пот- да ги стресе “произведувачите” и “прода-
полно отсуство на дневнополитичка ре- вачите” на литературата. Да се објави доб-
лигиозност во било кој облик. Нетипичен ра и атрактивна книга одамна станало ра-
каков што е, албумот е сепак сличен со бота не само на профит, професионален
албумот на Springsteen “The Seeger Sessi- предизвик и престиж, туку и прашање на
on” од 2006 година, кој на сличен начин чест.
го тематизираше односот на минатото и Многу издавачки куќи токму на Саемот
сегашното време, само во нешто поан- премиерно изложиле некои од најатрак-
гажиран, политички тон. Кај Dylan идео- тивните наслови. На сите понудени книги
Некој пред неколку години да помислел
логијата е намерно зад музиката, а ин- даваат попуст од 30 до 40%. Така “Лагуна”
дека Bob Dylan, кому му требаа пет години
спирацијата со блузот, џезот и свингот од љубителите на епската фантастика, кои
за снимање на албумот “Modern Times”,
четириесеттите врска со неговите неодам- ги има сè повеќе, ги израдувала со нови-
објавен 2006 година, во трите последни
от роман на мајсторот на овој жанр Ден
сезони ќе објави три студиски албуми, ве-
Симонс, “Друд”, а поклониците на неодо-
ројатно би го прогласиле за лош пророк.
Но, непосредно по “Modern Times” и “To-
gether Through Life” во продавниците стиг-
на и албумот со божиќни песни, со што
“светиот Боб” повторно се враќа во своите
“пророчки” денови и години. Секако, не
така жестоко како кога беше фолк-меси-
ја или “лудиот” електрифициран рокер на
средината на шеесеттите, а ниту како гор-
лив христијанин од крајот на седумде-
сеттите кога го “откри” Исус и сними два
радикално верски интонирани албуми
“Slow Train Coming” и “Saved”. Ако 1979 и
1980 година одржуваше страни “митин-
зи” наместо концерти, свирејќи религиски
интониран материјал, и ги разбранува
страстите на фановите, денешните покло-
ници без многу мака ќе ја прифатат не-
ливата “купохоличарка” Софи Кинсела со
говата колекција на обработки на божиќ-
нешни авторски албуми. Општо земено, нејзината осма книга “Девојка од двае-
ните стандарди, нежно и романтично
хуморот и чувството дека наназад неколку сеттите”. На штандот на оваа куќа уште
наречена “Christmas in the Heart”.
години му полесно да живее самиот со
себе и со минатото кое го носи на плеќи,
преовладуваат, како и впечатокот на
позитивизам. Сугестивните вокали на
Dylan го надминуваат и она отсвиреното
- не е тајна дека е тој врвен познавач на
американската кајданка и песнарка на 20-
тиот век. Кога таквиот професор ќе се срет-
не со традиционалното, добиваме врвна
изведувачка колекција и лектира, на што
не е имун ни “Christmas in the Heart”. Та-
му каде што се среќаваат Bing Crosby и
Frank Sinatra, топлата, носталгична музика
не е ироничен коментар на минатото,
туку споменик на истата таа провеана
историја која можеби може да биде клуч
Дел од продажбата на албумот на
за сегашноста. Помеѓу полката и фолкот,
американскиот пазар Dylan ќе ѝ донира
Dylan снимил албум кој делува како е топол од печатењето и романот за Ре-
на организацијата Feeding America, со што
правлива разгледница која долго не сте ноар и неговите модели “Излет” на Су-
ќе осигури четири милиони празнични
ја ваделе од фиока. Изненадувањето во зан Вриланд, како и книгата есеи “Поре-
оброци за повеќе од 1,4 милиони луѓе.
средбата со минатите времиња еднакво е метеност на светот” на Амин Малуф, во ко-
Ваквата порака оди рака под рака со ми-
и на “Christmas in the Heart”. ја овој автор под критичка лупа ги става и
рољубивата атмосфера на Божиќ, но за
28 Kultura i obrazovanie Izbor
сило”. Најголем хит - Тито
Новиот роман на Мирјана Бобиќ-Мојсило- Меѓу посетителите на Саемот владее го-
виќ “Глад”, за тема ја има приказната за лем интерес за шарената понуда на
штандот на Компанијата “Новости”, каде
може да се пронајде по нешто за при-
падниците на сите генерации. Најба-
рано беше дополнетото издание на пуб-
лицистичката книга на Пера Симиќ “Тито
- тајна на векот”, како и “Титовиот днев-

гладот за пари, престиж и секс. Книгата ја

западната цивилизација и арапскиот свет.
Полемички интонираните дневници кои
Борислав Пекиќ ги водеше кон крајот на
1982 и 1983 година, кои останаа во ау-
дио-запис по неговата смрт, објавени се
во книгата “Живот на мраз” во издание
на Заводот за учебници. Оваа куќа го из-
ложила и првото српско издание на
комплетната “Книга за џунглата” на
еден од најголемите писатели од англо-
саксонскиот свет Радјард Киплинг, рома-
нескната трилогија на Александар Петров
која ги опфаќа романите “Како злато во
оган”, “Турски беџ” и “Лавја пештера”, и
објавила “Чигоја”, од чија продукција се
издвојуваат и романот за Барселона “Град
на чудесата” на Едуардо Мендоса, дело
за творецот на Мексико, “Ернан Кортес”
на Хуан Мираљес и романот “Мементо”
на Александра Дробњак кој издавачот го
најавува како убаво изненадување во со-
времената српска книжевност.
На штандот на “Паидеи” се појавуваат и
два романа на Елфрида Елинек, австриска
нобеловка - “Изгнаници” и “Љубовници”.
ник” чиј приредувач е Симиќ. Само до
вторникот на штандот на нашата компа-
нија беа продадени повеќе од илјади кни-
ги, а освен за оние посветени на дожи-
вотниот претседател на СФРЈ читателите
беа мошне заинтересирани за насловите
објавени во едицијата “Детски класици”.
Слободан Павловиќ на сите купувачи на
штандот на “Новости” им потпишуваше
примероци на својата книга “Обама” об-
јавена во издание на “Новости”. (М. Н. М.)
Херта Милер во “Лагуна”
Директорот на издавачката куќа “Лагуна”
Дејан Папиќ ексклузивно за “Новости” от-
крива дека оваа куќа потпишала договор
за четири книги на новата нобеловка Хер-
та Милер, кои во соработка со “Златен
змеј” ќе бидат објавени во рок од три го-
дини.
Книгите, кои ќе ги преведе Небојша Бариќ,
ќе се објавуваат со следниов редослед:
“Нишалка на душата”, “Животно на срце-
то”, “Човекот е голем фазан” и “Лисицата
уште тогаш беше ловец”.
“Лагуна” најави и објавување на собрани
дела од Данило Киш во 15 книги.

Липска говореше поезија

Изборот поезија на Ева Липска, една од
најпознатите полски поетеси, добитничка
на Златниот клуч на градот Смедерево,

Оваа писателка ја следат многу контро-

верзии. Особено е оспорувана поради си-
ровото прикажување на сексуалноста и
романот “Синѓелиќ со сонцето се смири” садомазохизмот, на што таа одговараше
на Милован Витезовиќ. дека е “жена со контејнер во литерату-
Вистинска мамка подготви и “Службениот рата”, односно дека пишува за она од што
гласник” со три свитоци - фототипски изда- сите други го свртуваат погледот. Исто
нија: “Прв српски буквар” на монахот Сава така, во издание на оваа куќа, излегува и
од 1597 година, “Слово за слободата” на “Аустерлик” роман на В. Г. Зебалд, ремек- под назив “Внимание: скалило”, објавен е
Божидар Грујовиќ и “Новине сербске” дело во кое се преплетуваат фикцијата, во едицијата “Златен клуч на Смедерево”.
(првиот број од 13 август 1813 година). патописот и класичниот начин на раска- Преведувачот Бисерка Рајчиќ говореше за
На Саемот се појавува и необичната и жување, со користење на црно-бели фо- оваа поетска збирка во двојазично изда-
уникатна книга на Слободан Шијан “Филм- тографии. ние, додека песни кажуваат авторката,
ски леток”, која авторот ја дефинира како гостинка на смедеревскиот издавач и ак-
некој вид “фанзина или направи сам гла- терот Иван Јагодиќ. (М. Н. М.)
 Izbor Kultura i obrazovanie 29
Животот е бљак помогнало при формирањето на ликови- јави и второто издание.
Дефилето на современи грчки писатели на те. Политичките и историските пасажи
штандот на земјата почесен гостин, почна кои ги донесува во книгата ги компилирал
со претставувањето на младата авторка од цела Јужна Америка.
Хара Јанакопулу и нејзиниот роман под
име “Бљак” (издавач “Креативен центар”).
Насловот на грчки звучи поинаку но го
претставува истото чувство за животот на
главната хероина, седумнаесетгодишната
Ева. Штотуку завршила средно училиште
и треба да реши што понатаму во животот.
Секако, хероината и покрај сè сериозно се
вљубува - вели Хара.
Секако, овој имагинативен и духовит ро-
ман отсликува, според зборовите на ав-
торката, и како младите луѓе во Атина За популарноста на латиноамериканската
денес се однесуваат кон крупните свет- проза во Европа, Де Бернијер вели:
ски проблеми кои влијаат на нивните - Магискиот реализам е начин писателот Пофалби и жалби
животи, како што е војната во Ирак. да се ослободи во пишувањето на при- На собирот на претставници на десетина
Гостинката на Саемот прв пат е во Белград казните, претставува храброст да се пишу- издавачки куќи, во организација на Сојузот
и воодушевена е од атмосферата. ва на поетски начин. Англосаксонските на издавачи на Србија, пофалена е новата
писатели не пишуваат така. Книгите на концепција на Саемот, но укажано е дека
магискиот реализам секогаш имале и проблемите на книгата и издаваштвото
политички контекст, како на пример кај се сè посериозни и без изглед во поскоро
Маркес. Очигледно е дека латиноаме- време да се решат.
риканските писатели го сакаат јазикот, Предложено е организацијата на саемот
дека имаат скоро сензуална љубов кон во целост да ја преземе Министерството
јазикот и се надевам дека тој стил засеко- за култура на Србија. Како што е наведено,
гаш ќе остане со мене - вели Де Бернијер. оваа година заработката од Саемот на
Британскиот писател додава дека е изне- книги ќе биде околу милион евра. Ако
наден со големиот број на издавачи во половината од тие пари ја добие Министер-
Србија и вели: ството, таа сума би можела да се вложи во
капитални проекти и во книгата воопшто.
Побарано е најпосле да се воведе ред во
Величествено е! Запознавам прекрасни продажбата на книги, преку фискални
луѓе и главен впечаток му е дека сите се сметки, а нашата книга во светот да се
смеат - вели Хара Јанакопулу. (Б. Ѓ.) претстави на многу посериозен начин
отколку што е тоа правено на минатиот
Колумбиска трилогија саем на книги во Франкфурт. Уште еднаш
Познатиот британски писател Луј де Бер- се слушнаа замерките на распределбата
нијер, автор на познатиот роман “Мандо- на просторот на саемот и речено е дека
лината на капетан Корели”, според кој е дури 30 издавачи се жалеле, а само два се
- Вака беше и во Британија пред 30 го- удостоени со одговор.
дини, пред корпорациите да ги купат из- Истакнувајќи дека Министерството за кул-
давачките куќи. Во оваа разновидност тура направило одредени напори да ѝ се
треба да се ужива додека постои - вели помогне на книгата и на издавачите, но де-
нашиот соговорник. (Б. Ѓ.) ка кастрењето на буџетот оневозможило
многу планирани акции, министерот за
Редици за “Вода” култура Небојша Брадиќ рече: - Следната
Како што и можеше да се очекува, нови- и 2011 година ќе бидат промовирани како
от роман на Љиљана Хабјановиќ-Ѓуровиќ години на книгата. Промоцијата на наше-
“Вода од каменот” предизвика големо то книжевно творештво е многу важна за
нашата култура, како што е важно и пре-
ку преведените книги, светот да биде
присутен во Србија.
Усвоен е закон за култура, на основа на кој
ќе биде изработен и закон за издаваштво,
како и други прописи врзани за книгата.

снимен филм, на Саемот го претстави но-
виот роман на српски под наслов “Војната
на долниот свет на дон Емануел” (издавач
“Плато букс”).
Станува збор за неговата прва книга кога
ја објавил 1990 година и прва од неговата
“колумбиска трилогија” во која го отвора
чудесниот маркесовски свет полн со паро-
дија, гротеска и хумор.
- Го пишував овој роман под големо влија-
ние на латиноамериканските писатели и
магискиот реализам. Во тоа време никој
друг не читав. Ја пишував книгата, всуш-
ност, како да сум Латиноамериканец -
вели авторот. Де Бернијер пред пишува-
њето на оваа книга една година поминал
на една колумбиска хациенда, што му
Книгите поврзуваат
Наградата “Доситеј Обрадовиќ” која секо-
ја година му се доделува на странски из-
давач со континуиран придонес во обја-
вувањето и промоцијата на српската
книжевност врачена му е на унгарскиот
издавач “Јеленкор” од Печуј.
Наградата пред оваа куќа ја прими Га-
бор Чордаш, кој, според зборовите на
Радослав Петковиќ, како издавач се
внимание кај посетителите на Саемот. определил за смел потфат - да издава
Само што се отворија саемските капии, книги во чија вредност тој самиот верува,
читателите формираа редици на штандот односно книги од книжевноста која,
на “Глобо Александрија”, чекајќи автор- вон своите граници, а често и во своите
ката да им ги потпише примероците. граници, помалку се читаат.
Во претплата и за само два саемски дена
продаден е првиот тираж од 3.000 при- Извор: “Новости”, Белград
мероци и веќе за неколку дена ќе се по-
30 @ivot, moda, estrada Izbor
Fergie потпишала за Авон модата. Идејата Дејвид веројатно ја до-
бил од својот добар пријател, популар-
Славната пејачка потпишала повеќегоди- ниот дизајнер Марк Џејкобс, кој во по-
шен договор со познатата козметичка куќа следно време исто така го носи тој “моден
за рекламирање на новиот мирис кој ќе се додаток”.
појави во продажба во август следната го- Вториот најразвикан фраер со брада е
дина Бред Пит, вистинскиот предводник на
трендовите кого копираат милиони ши-
рум светот. Во текот на летото повеќе пати
се појави на премиерите на својот нов
филм “Немилосрдни гадови” со прилично
зарасната брада. Анџелина веројатно не-
ма ништо против, бидејќи се појавува за-
едно со сопругот во такво издание.
Во грациозен црн фустан со улар-јака, Интересно е дека во брада зараснато лице
стегната во појасот со кожен ремен, и со се подразбирало за постари господа кои
црни хулахопки и платформа-штикли, пушат луле и читаат сериозна литература,
беше појава за восхит. Нејзината златна, а денес го промовираат богатите, атрак-
само малку разбушавена коса само го зго- тивни млади мажи кои ја диктираат мо-
Avon Products Inc. и Stacy Ferguson, пејачка- леми сексапилниот изглед на славната дата.
та на групата Black Eyed Peas, позната како дама во четириесеттите. Згодните машки модели исто така пуштаат
Fergie, потпишаа повеќегодишен договор Извор: “Тпортал”, Загреб брада, а прв беше Бил Џентл, потполно
со кој Fergie станува заштитно лице на непознат пред модниот излет со брада на
новиот мирис кои Авон ќе го исфрли на пистата. Оттогаш го викаат на неброени
пазарот во Европа во август следната го- Во мода е брада каква што ревии, а магазините го посакуваат на на-
дина и во САД во ноември 2010-тата. словните страници.
Така Fergie ќе им се приклучи на своите жените мразат Извор: “Тпортал”, Загреб
колешки кои веќе ги бранат боите на
Авон, Reese Witherspoon, Courtney Cox и
Salma Hayek.
“Ми се допаѓаат жените кои Авон ги под-
Жените се изјасниле
држува. Секоја е своја на поинаков начин, ПРОТИВ брада
но сите се прекрасни, силни жени. Затоа
ми е и мене важно да бидам меѓу нив”,
изјави задоволно Fergie.
Извор: “Тпортал”, Загреб

Gwen Stefani изгледа 20 Бред Пит долго го негуваше имиџот на

години помлада момченце-фраер, но од неодамна во јав-
носта сè почесто го гледаме со брада, на
што жените често реагираат дека се
“смачкал” и дека изгледа истрошено. Бра-
дичка повремено пушта и Дејвид Бекам, а
коментарите и во неговиот случај се поде-
лени

Сепак, работите не се така едноставни. Нео-

дамнешното британско истражување, во
кое учествувале 2.000 мажи и жени, на
видело изнело неколку податоци кои баш
и не им одат во прилог на брадите.
Додека 63% од мажите смета дека брадата
ги прави помашки и попривлечни, дури
92% од жените се изјасниле дека префе-
рираат свежо избричени мажи. При тоа,
95% од припадничките на понежниот пол
велат дека бакнувањето со мажи со долга
Gwen Stefani пречесто носи спортска секси брада им е одбојно!
облека па луѓето заборавиле дека во неа се Исто така, 86% од жените изјавиле дека
крие децентна дама создадени за црвениот брадата воопшто не им е атрактивна.
тепих. А и нејзините четириесетти, ако е Станува збор за став на денешните жени,
да се суди според појавувањето на забавата бидејќи ако се сетиме на осумдесеттите,
во Њујорк, ѝ стојат перфектно
Daily Mail Дејвид Бекам, кој со брада се по- брадичката тогаш беше ин. Се носеше бла-
Gwen Stefani изгледа толку младешки во јавил на прогласувањето на најдобриот годарение на Џорџ Мајкл кој ја прослави
својата 40-та што многумина кои не го фудбалер на натпреварот во кој Англија ја на насловната страница на својот тогашен
знаат нејзиниот датум на раѓање сигурно победи Белорусија, иронично го опишал: албум, а во деведесеттите со обликување
би ѝ дале и 20 години помалку. На гламу- “Изгледаше повеќе како возач на трактор на тенки линии по долниот дел на лицето
розната вечера - прославата на 26-тата од белоруските степи отколку на од сонце си играа членовите на Backstreet Boys и
Ноќ на ѕвездите во Њујорк го украде сето потемнет rock ‘n’ roll фудбалер на каков New Kids On The Block.
внимание во децентно издание. сме навикнале”, пишува во британскиот Останува да се види дали ќе опстане
Отфрлајќи го црвениот кармин без кој весник. овој тренд на продолжена брада, а тоа
ретко ја гледаме и нафрлајќи го на себе Но бидејќи госпоѓа Викторија Бекам е една со доаѓањето на постудените денови би
оној едвај забележлив во боја на пудра, од најекспонираните модно освестени можеле да ни го откријат и убавците по
пејачката изгледаше префинето и младе- жени, нема Бекам белки да заостанува: нашите улици.
шки. оттука е таа брада, последниот крик на Извор: “Тпортал”, Загреб
 Izbor @ivot, moda, estrada 31
Жената во зима по капутот метри под колената).
Можете да носите и кратко капутче, но
се познава тоа мора да биде толку кратко да стане
шпиц три-четвртини капутче.
Момент е за купување на добар зимски ка-
пут: во него, секоја жена знае, треба да се
вложи, бидејќи е тоа облека која треба да
трае долга низа на месеци, често од ден во
ден. Ви донесувам неколку информации за
купување

Циганското лето длабоко зајде во есента

и дури и најпопуларните синџири на про-
давници, како H&M, воздивнуваа поради
намалените заработки во септември. Ги
исфрлиле имено зимските колекции, а ку-
пувачите се шеткале во кратки ракави не
грижејќи се за студените денови.
Нè стиснаа пониски температури и дојде Обликот е исто така битен: жените со ткн.
и последниот миг кога треба да се тргне крушовиден изглед на телото би требало
во лов на интересен и квалитетен капут, да се решат за капут со А-крој, а жените со
еден до најважните зимски реквизити. пропорционални облини да го носат оној
Пред купувањето треба да се размисли стегнат во рамената. Високите и крупни
за неколку работи: што најдобро ни при- жени добро ќе изгледаат во капут со крој
лега, што е во тренд, од крој до боја и ма- како долгите вечерни фустани.
теријал, ни треба ли капут за ден или за И конечно, вистинската забава почнува со
вечерни прилики и секако, капутот не е малку боја. Било која нијанса која ве пра-
тука само за украс туку мора добро и да ви за восхит, или вие сте се пронашле баш
грее. во таа одредена боја, не грижете се за она
Дури и кога знаете точно што барате, што е во мода оваа сезона. Тоа е капутот
спремете се за маратонско пребарување, за вас.
Извор: “Тпортал”, Загреб
бидејќи е малку веројатно, дури и ако
се сметате за крајно едноставна личност
во тој поглед, дека во првиот дуќан ќе се
вљубите на прв поглед. Немојте да попуш-
тате и да правите компромиси, туку имај-
те го на ум фактот дека капутот ќе ве обе-
лежи за најмалку цела една сезона.

Miss Selfridge, Boden, MCQ, Marc Jacobs,

Roberto Cavalli

Тргнете од трендовите: се носат капу-

ти стегнати во рамениците, но и оние
“преголемите” какви што гледавме во
осумдесеттите. Дозволена е и качулка,
која може да се вклопи и во најдамските
класични капути. Актуелен е графичкиот
принт, но и животинскиот. Од боите, осо-
бено се пожелни сите земјени бои, од бо-
јата на влакно на камила до најтемните
нијанси... Војничките бои, но и кројот и
копчињата како оние на униформите, ис-
то така се пожелни. И капутите од лажно
крзно оваа сезона ќе се најдат во безброј
варијации.

Должина, облик и боја

Од сè најважно е да размислувате за три
карактеристики кои прават капутот да
“работи за вас”, а тоа се обликот, должина-
та и бојата.
Должина - ако често носите здолништа,
ви треба капут кој е подолг од вашето
најдолго здолниште, но секако не пове-
ќе од пет сантиметри пократок од него
(притоа очекуваме дека вашето најдолго
здолниште не надминува четири санти-
32 @ivot, moda, estrada Izbor
Привлечната Вики
во топлес
Привлечната Vikki Blows не престанува да ја
пали мечтата на мажите ширум светот, а
во тоа сесрдно ѝ помагаат и бројните спи-
санија и портали

Минатиот месец, огнената црнка со бу-

ен граден кош се сликала во топлес за
списанието Nuts. Врелите фотки имаше
прилика да ги види и хрватската публика,
но добра вест е дека останале уште фото-
графии кои треба да се погледнат.
Имено, бројните фотографии кои се на-
правени во текот на тоа снимање не ги
собрало во списанието, но затоа порта-
лите немаат проблем со објавата на сите
фотографии. Затоа бројни корисници сур-
фери овие денови имаат прилика да ги
видат сеуште необјавените фотографии
на Vikki Blows од истото снимање.
Заводливата Вики има полни раце работа
па така неодамна снимила и фотографии
за календар за 2010. Бидејќи на фотогра-
фиите е гола, нема сомнение дека на соп-
ствениците на календарот за 2010 ќе им
биде возбудлива годината.
Извор: “Тпортал”, Загреб

Sharon Stone ја
стигнуваат годините
Иако некогаш беше вистинска секс бомба
на која ѝ се восхитуваа мажите и жените
ширум светот, Шерон Стоун денес е само
остарена ѕвезда. За разлика од многу свои
холивудски колешки, Шерон очигледно не е
подложна на разни операции, барем ако се
суди според лицето кое е преполно со брчки
и дамки

На добротворната забава на која се поја-

вила пред неколку дена, ѕвездата на Си-
ровите страсти изгледала потполно исцр-
пено во што ѝ помогнал и мејкапот кој са-
мо ги истакнал нејзините години.
Освен што остарела,
облините на Шерон со
кои се прослави, пот-
полно исчезнале. Име-
но, 51-годишната ак-
терка провикана е од
страна на многу мод-
ни критичари и медиуми кои тврдат дека
е на работ на анорексија. На разните
обвинувања и критики, Шерон не се ог-
ласила, но во нивен инат снимила раз-
голен едиторијал.

Извор: “24.сата.инфо”
 Izbor
Чевли -
опсесија или потреба
Многу книги се напишани за женската фас- дел од секојдневниот живот, а малку по-
цинираност со чевлите, но тајната нико- високата пета обезбедувала стабилност
гаш сосема не е разоткриена
На листата на мистерии во машко - женски-
те односи чевлите заземаат високо место.
Мажите никогаш нема да ја разберат
нежната врска која постои меѓу секој пар
чевли и нивните сопственички, како ни
тврдењето на жените дека никогаш не
може да имаа премногу чевли.
Чевлите се еден од најстарите човекови
пронајдоци, иако тоа на почетокот биле
само невешти конструкции од трева, ко-
жа или крзно, наменети за заштита на ста-
палата од остри камења и студ.
Обувките често се споменуваат и во Биб-
лијата, а цртежи на чевли откриени се и
на ѕидовите на египетските храмови и
гробници на фараони. Меѓутоа, дури не-
каде околу 1850-тата година почнува да
се разликува десната и левата чевла, сè
дотогаш повеќето чевлари правеле исти
за обете нозе.
Изумот на првата чевла со пета му се
припишува на Леонардо да Винчи. Обув-
Reporta`i
ките со штикла биле прво хит меѓу при-
падниците на посилниот пол на европската
аристократија, што има сосема едноставно
објаснување. Во тоа време јавањето било
на нозете во узенгиите. На тогашните
мачо типови штиклите им служеле да
останат во седлото. Бидејќи со јавање
главно се занимавале богатите, бидејќи
сиромашните за тоа време морале да
работат, штиклите набргу станале стату-
сен симбол, па од обувките за јавање на-
бргу се пренесени и на секојдневните.
Мажите кои во тоа време држеле до себе,
се шетале на потпетици.
Венчавката на Катарина Медичи и војво-
дата од Орлеан 1533 година ги вовело
штиклите и во женската мода. Имено,
невестата за венчавката порачала пар
чевлички со штикла од познатите мај-
стори од Фиренца, кои во тоа време биле
“закон”.
Кога кралската невеста го прошетала сво-
јот пар, таквите чевли станале хит меѓу
припадничките на европската аристокра-
тија.
И така почнала помамата по штиклите...
Следните 200 години од прилика, што
повисок бил статусот на дамите во оп-
штеството, повисока била и петата. А то-
гаш Француската револуција, со бројни
други, многу поважни достигнувања,
го променила и односот кон штиклите.
Одеднаш станало непристојно да се пока-
же било каков знак на отменост: висината
на потпетиците се намалила, а дамите
повторни ѝ се приближиле на земјата.
Кон крајот на 19-тиот век штиклите почна-
33
ле да се враќаат во мода и од тогаш се по-
стојано присутни.
Низ историјата, обувките, особено жен-
ските, добивале сè поголемо значење
во модна, културна и феноменолошка
смисла, а денес во 21-иот век, добиле и
многу ласкава титула на најголем женски
фетиш. Како што повеќето жени никогаш
нема што да облече или никогаш не е
доволно слаба, така никогаш нема ни до-
волно чевли во својот плакар.
Италијанците меѓу првите ја сфатиле не-
воздржливата женска потреба за поседу-
вање на добри обувки, па италијанските
чевли и денес се сметаат за најквалитетни
на светот. Повеќето жени би ги дале и
последните пари за чевли кои им го “од-
земаат здивот”. Чевлите за жените има-
ат волшебна моќ, како онаа стаклена чев-
личка која ѝ помогнала на Пепелашка да
го поврати својот принц. Посебна слабост
се чевлите со високи штикли. Тука ништо
не менува ни фактот дека дури 43% од же-
ните поради штикли барем еднаш во жи-
вотот полесно се повредиле, а 8% од нив
имале сериозни преломи.
Интересен е и податокот од едно амери-
канско истражување дека просечната же-
на четвртина од своите чевли облекува
34 Reporta`i
само еднаш, како и дека 13% од жените
ги крие новите чевли од партнерот за да
избегне мрморење. При тоа се служат
со разни трикови: ги донесуваат дома
чевлите без кутија или го обвинуваат
мажот дека “никогаш ништо на неа не за-
бележува”, па така и не знае дека се тоа
всушност “стари” чевли.
Обидувајќи се да ја сфатат оваа женска
фасцинација некои потсетуваат дека ку-
пувањето на нова облека умее да биде
непријатно ако испадне дека жената
се здебелила и дека не може да влезе
во својот вообичаен конфекциски број.
Чевлите, меѓутоа, “не прашуваат” ни за
килограми, ни за години, и секогаш добро
изгледаат.
Извор: “Дневник”, Нови Сад
Во Белград веќе “не седи”
Милошевиќ: Зошто Тадиќ
е попаметен од Додик
Војна или вооружен судир сам по себе до-
несува смрт, разорување, несреќа. Но иа-
ко е тоа познато уште од човековото
настанување, војни постојано се водат би-
дејќи “целта го оправдува средството”
Војните главно ги покренуваат оние кои
во нив не учествуваат или најмалку ги
чувствуваат последиците од војната.
Значи станува збор за надворешни факто-
ри или политичари кои за време на тие
војни единствено многу размислуваат но
и тогаш погрешно и за “виши цели” не гри-
жејќи се за жртвите и несреќата на наро-
дот. Секако претходно добро ги осигуру-
ваат својот имот и своите најблиски. А
што се однесува до туѓите најблиски тоа
многу не ги интересира. Ако во текот на
тие судир “вишите цели” ќе се поклопат
Izbor
со нивните лични интереси уште подобро,
а ако и не тогаш секогаш има време и про-
стор за нови судири.
Што би се случило во случај на евентуално
избивање на судири во БиХ. Логично, гра-
ѓаните на БиХ би гинеле, повторно би
страдал имотот, повторно би се правеле
воени злосторства. Би никнувале нови
кабури и гробови, би се подигале нови ни-
шани и споменици, мајки и татковци би ги
погребувале своите деца, сестрите би ги
испраќале браќата, децата би останувале
без татковци и би станале воени сирачиња
и јетими. Крв и солзи би течеле по Босна.
Но самиот судир како судир би имал и
други последици како за Босна така и за
регионот и за цела Европа.
Па, кога сето тоа се знае се поставува ло-
гично прашање. Кој има прави со било што
да предизвика евентуален судир? Треба
да се оди понатаму и да се каже она што
е познато. Кои се тие кои со своите дела и
зборови иницираат судири? На сите им е
веќе добро познато дека е Додик No.1 кога
е во прашање разгорување на национал-
ни и верски омрази. Единствено Додик,
во политиката, нѐ сортира на Срби, Хр-
вати, Бошњаци. Единствен Додик ја не-
гира Босна и Херцеговина, постојано
настојува да ја омаловажи, понизи, да ја
прикаже како нешто ненормално. На До-
дик треба да му биде јасно дека со тоа
директно ги омаловажува и понижува
граѓаните на БиХ. Бидејќи сите ние пред
сè сме граѓани на БиХ, а дури потоа Срби,
Хрвати и Бошњаци. А знаеме сите дека
тие национални или верски одредници
во светот на политиката не значат ништо.
Само во главата на Додик значат нешто и
тоа се обидува да го прикаже и вон грани-
ците на БиХ.
Постојаното и перманентно заканување
и повикување на референдум е директно
повикување на уништување на БиХ и
евентуално избивање на судири. Таа фор-
мула и флоскула во БиХ единствено ја ко-
ристи Додик.
Додик би требало да биде толку паметен
да сфати дека поклопувањето на предло-
зите на политичарите од СДА, СБиХ, СДП,
ХДЗ од 1990 итн. со предлозите на меѓуна-
родните функционери односно САД и ЕУ,
не значи заговор против Додик и РС, туку
реалност и исправна политика која тој ја
нема.
Постојано и упорно настојува својата по-
литика и реторика да им ја подметне на
граѓаните на БиХ од српска националност
и со тоа да се спаси од неизбежната одго-
ворност за разгорување на национална
и верска омраза, како и одговорноста за
криминалот во кој е заплеткан и кој по-
лека но сигурно излегува на видело.
Додик треба да сфати зошто Тадиќ е по-
паметен политичар од него. Тадиќ не е
спремен да ја жртвува Србија и нејзините
граѓани и патот во евроатланските инте-
грации заради Додик и неговата луд ре-
торика и политика. Тадиќ сфатил дека
блокадата на Додик на сè и сешто во БиХ
нема да ѝ донесе добро ни на Србија. До-
дик мора да сфати дека во Белград повеќе
не седи Милошевиќ кој беше спремен да
жртвува сè поради нечии глупости и лудо-
рии.
Извор: “24.сата.инфо”
 Izbor Patuvawa i patopisi 35
Бриж: собрание) со пространи интересно деко- На врвот се наоѓа beiaard, музички инстру-
рирани простории. мент, најраспространет во Холандија, Бел-
пиво и стара тантела гија и на северот на Франција. Се состои
од инструмент сличен на клавир со помош
Град на музеи, канали, средновековна архи-
тектура, феноменални чоколади, и ултра
добро пиво

на кој се вртат 47 бронзени ѕвона тешки

околу 25 тони. Ако се најдете во моментот
на огласувањето на ѕвоната, имајте во вид
Бриж многумина го нарекуваат северна
дека буката која ја произведуваат за не-
Венеција и во секој туристички водич стои
кого може да биде ни малку пријатна. Од
дека овој белгиски град со романтична
врвот има и вртоглав поглед на градот.
атмосфера, е дестинација која не се про-
Onze Lieve Vrouwker е импозантна готска
пушта. Од Северното море го дели само
црква, најголема во Бриж. Во неа се нао-
10-тина километри.

Во средниот век Бриж бил центар на трго-

вија и текстилна индустрија. Старата тра-
диција на умешноста за правење тантела
и денес живее во завлечените предели
кои ги продаваат своите ракотворби, тан-
телестите исплетени завеси и покриви за
маса.
Градот изгледа како музеј на отворено низ
кој се провлекуваат минибуси. Сообраќа-
јот е прилично редуциран, особено во
ѓа и една скулптура на Микеланџело по-
самиот центар, така што бука скоро и да
зната како Мадона од Бриж. Ниедно дру-
нема. Најдобро е да го разгледате пешки.
Од едната страна на плоштадот Markt се
Друга опција се чамците кои се често
ниже синџир до убаво украсени куќи, од
претрупани, со оглед дека туристите по-
другата страна камбаната Belfort од која на
прво ја избираат оваа опција отколку лес-
секој половина час се огласуваат ѕвоната.
ните прошетки. Возењето со чамци низ
Она што е Ајфеловата кула за Париз, тоа
каналите на Бриж носи во себе црта на
е Belfort за Бриж. Кој е расположен да ги
венецијанскиот дух.
совлада 350-те скалила, може да се качи
на врвот од кулата.

Вљубениците во историјата и уметноста

со денови можат да уживаат во она што
Бриж има да им го понуди. Од 2000-тата
целото историско јадро на градот е ставе-
но на листата на светско богатство на УНЕ-
СКО. Во овој склопчен средновековен град
ќе поминете покрај голем број историски
зданија, плоштади, скулптури.
го уметничко дело на овој италијански мај-
Најпознати плоштади се Markt и Burg сме-
стор не ја напуштило Италија за времето
стени во самиот центар. Ги дели улицата
на неговиот живот, а и денес е реткост да
Breidel. Burg го краси Stadhuis (градското
36 Patuvawa i patopisi Izbor
се види некоја негова скулптура надвор стација, и разгледување на чоколадни
од Италија. скулптури. Музејот се наоѓа во улицата
Wijnzakstraat 2.
Музеи Ако повеќе ве интересира познатиот бел-
Оние кои се луди по чоколадото, треба гиски помфрит (frietjes), тогаш посетете го
секако да го посетат музејот на чоколадо The Friet Museum. Не заборавете да го про-
Choko Story. Зградата на музејот потекнува
од 15-тиот век. Се состои од 4 ката и на
секој од нив ќе добиете различни ин-

на старите фламански мајстори (Vlaamse

Primitieven), пред сè на Јан ван Ејк, Ханс
Мемлинг и Јурен Бос.
Sint-Janshospitaal е здание кое потекнува
од 13-тиот век. Зградата со години била

болница, но денес е претворена во музеј

во кој се изложени дела на фламанскиот
сликар Ханс Мемлинг.

Кујната на Бриж
Жителите на Бриж сакаат да поминуваат
доста време во подготвување и дегуста-
ција на храна. Месото и пивото се неизо-
ставни. Во Бриж не можете да побегнете
од белгиското пиво, дури и храната ја под-
готвуваат со пиво. Во зима се преферира
зајачко на пиво со додаток од сливи. Оваа
традиција се врзува за минатото, бидејќи
Фламанците за време на војните најмногу
јаделе зајачко со оглед на тоа дека друг
вид на место бил исклучително скап. За
еден зајак со сливи потребни се: зајачко,
суви сливи, темно пиво, кромид, ловоров
лист, брашно, бибер и сол.
Засладете се со феноменалните белгиски
чоколади, пралини и бонбони... Ќе види-
те најразлични облици на чоколади од
сферни играчки, преку животни до жен-
ски гради. Пробајте ги и локалните Brugse
achten, колачиња во облик на осумка,
рачно обликувани, завиткани во шеќер,
пржени во традиционални тигани. Рецеп-
бате извонредниот помфрит направен од
тот настанал уште во 19-тиот век. Или
раката на човекот кој некогаш го спремал
Brugse kletskoppen, колачиња со бадеми.
за белгиското кралско семејство.
А сето тоа залејте го со добро пиво, би-
Brugse Groeningemuseum е музеј во кој
дејќи во Бриж исклучиво се пие пиво и
ќе ја видите богатата колекција на дела
ништо освен пиво. Во Белгија постојат ду-
ри преку 400 различни видови и сите тие
можат да се пробаат во Бриж. Постојат
дури и bier (пиво) викенди и еден куп ка-
фулиња кои го нудат своето единствено
пиво. Поевтините продавници и ресто-
формации во врска со овој неодолив
рани главно се наоѓаат во некој од многу-
десерт. Ќе дознаете зошто белгиските чо-
бројните пасажи.
колади се толку вкусни, зошто се добри
за здравјето, а воедно ќе фрлите поглед Извор: “Атлас”, Загреб
на интересниот историски развој на чо-
коладото. Посетата ќе ја завршите со дегу-
 Izbor Avtomobili 37
Renault Scenic:
помалиот брат за
помали семејства

позиција е удобна, се седи извишено, па

прегледноста е многу добра. Возачот не
би требало да има приговор ни на упра-
вувањето, бесењето, како ни на менува-
чот, бидејќи сè работи одлично и сигурно.
Renault не е само пионер туку и визионер. Брзинометарот и патниот компјутер се
Покрај тоа што пред 25 години први го покажани на голем TFT екран, па на по-
претставија европскиот моноволумен Es- четокот имате чувство како да сте во
cape, Французите го претставија и првиот некоја компјутерска игра. Во соработка
европски компактен моноволумен - Sce- со TomTom Renault нуди одличен навига-
nic. циски уред кој би требало да чини по-
малку од 500 евра. Сигурноста е на очеку-
ваното високо ниво, а она што треба осо-
бено да се истакне е ESP системот, кој се
нуди како стандардна опрема и во основ-
ниот модел.

Денес секој трет компакт кој ќе се прода-

де во Европа е со моноволуменски об-
лик. Конкуренцијата е огромна, а Renault
после претставувањето на својот нов мо-
дел Grand Scenic, го претстави и неговиот
помал брат - Scenic. Големиот од помалиот
е поголем за 22 сантиметри, што на Scenic
му дава поагресивен изглед и полесно ра-
кување.

Новиот Renault Scenic нуди и намалување

на трошоците за одржување, бидејќи
првата промена на маслото и филтрите
е дури на 30.000 километри или две го-
дини по купувањето. Овој компактен мо-
новолумен првенствено е наменет на се-
мејствата, и тоа оние со помали деца, за
кои Grand Scenicе преголем, но по малку
На трите одвоени седишта во задниот изненадува и тоа што во Renault како по-
дел комфорно можат да седат три лица, тенцијални купувачи ги истакнуваат и пен-
а пространиот багажник овозможува 552 зионерите, и тоа поради модуларноста
литри товарен простор. Секако, со раз- и издигнатото возачко место, кое тие го
ни комбинации на модуларната внат- сакаат. Renault Scenic е во понуда од ју-
решност багажниот дел може да се зго-
леми на 1.637 литри. Како и неговиот по-
голем брат, и Scenic нуди многу корисни
прегради (дури 86 литри) кои се сместени
во сите делови од автомобилот. Возачката

ли 2009 година, а на купувачите им се ну-

дат четири бензински и четири дизел агре-
гати. Почетната цена е околу 18.500 евра.

Извор: “Крстарица”,
автор: Драгомир Влајсевиќ
38 Semejstvo Izbor
Како би требало да се поставите сто ризикот повторувајќи го тој образец бидејќи ќе бидете некој кој “конечно
кон партнерот кој “шара” да станете исти како оној кој ве повредил, сфатил”. Секако, доколку тоа не вроди со
далеку е подобро јасно да дадете до знае- плод, најдобро е да одите понатаму. Ос-
ње како се чувствувате. Покажете дека сте лободувањето е секогаш можно.
Неверството на видело! лути, повредени, навредени, преплашени,
депримирани... Наместо да размислувате Бидете директни
Чувството на болка поради неверството на со срцето, покажете што во него се наоѓа. На другата страна јасно дајте ѝ до знаење
саканото лице најчесто тера во одмазда. Покажете дека покрај љубов и топлина во што ви пречи, односно што предизвикало
Повредените емоции најлесно, барем во него сега владеат и други чувства. И јасно чувство на желба за прекин на односот.
моментот кога ќе дознаете дека сте изла- дадете до знаење од каде тие чувства по-
жани, се лечат со контра, а сето тоа за на текнуваат.
оној кој ве повредил да му се даде до зна-
ење дека горката пилула нема сами да ја
испиете.

Образец на опростување Кога ќе бидете во состојба тоа да го на-

Она што во дадената ситуација е најтешко веле истите грешки”, “Направиле најдо-
е опростувањето. А до опростување се бро што можеле” и слични често се факти
доаѓа со надминување на логиката на бру- од кои поттикнуваат објаснувањата за
талната емотивна одмазда и негување на поединечните потези, но никако не се и
чувството за сочувство.
Враќање со иста мерка
Да се врати на ист начин е основната
идеја која се јавува после неверството. Сфатете или заминете
Сепак, она што е далеку потешко, но и
подобро за душата, е да се најде начин
да се опрости. Враќањето на долговите
најчесто предизвикува хаос во душата,
кој прави да се оддалечиме од себеси.
Како пример, преварената жена ќе најде
љубовник, само за на својот сакан да му
врати мило за драго. Точно е дека на тој
начин ја “наплатила сметката”, но попат-
но се повредила и себеси, односно се од-
далечила од својот природен начин на
функционирање.
Кажете што чувствувате
За потребата за одмазда да се надмине,
најдобро е да се изразат чувствата. Наме-
Изјавите од типот “И родителите ги пра- правите, направете го тоа на тој начин
личноста да не дојде во ситуација да се
оправдува или нешто слично, туку поч-
нете со процесот на опростување.
не смеат да бидат оправдувања за она Извор: “Ало!”, Белград
што го правите. Скоро дека нема родител
кој не направил грешка при раснењето
на детето. Но, секако, вие на своите тие Мажите лажат дупло
грешки одамна сте им ги простиле.
Моментот во кој сте им дозволиле на “за- повеќе од жените
бранетите” чувства кон своите родители
Британски психолози спровеле истражува-
да испливаат на површина бил кога сте ги
ња, кои покажале дека мажите во просек
сфатиле дека како луѓе од крв и месо кои дневно изговоруваат шест лаги, а дека
имаат право на грешка. Соочувањето со жените дневно лажат само три пати, пре-
тие моменти е почеток на процесот на оп- несува “Дејли мејл”
ростување. Потоа можеме да согледаме
што нè боли и зошто, а тој образец потоа
лесно се копира и на односите со другите
луѓе.
Истражувањето, во кое учествувале пове-
ќе од две илјади испитаници, исто така
покажало дека најчесто изговорена лага
помеѓу двата пола гласи: “Сè е во ред,
добро сум”.
Мажите најчесто не одговараат искрено
на прашањата во врска со зачестеноста на
Повредувањето понекогаш потекнува од испивање на алкохолни пијалаци, а исто
сопствената болка на оној кој повредува, така често се неискрени кога партнерката
но и од недостатокот на информации за ги прашува за својот изглед.
другата личност. Кога ќе се помириме со Од друга страна жените ја избегнуваат
ситуацијата и ќе почувствуваме сочув- вистината, кога партнерот им поставува
ство, на добар пат сме навистина и да оп- прашања во врска со купувањето облека
ростиме. и модни детали.
Оставината од физичко и емоционално Испитувањето покажало дека 83% од ис-
малтретирање може да резултира со ис- питаниците од обата пола сметаат дека
то такво однесување. Секако, таквото од- можат лесно да откријат дали партнерот
несување не треба да се толерира, туку, поради нешто лаже.
ако таа личност навистина ви значи, да се Меѓутоа Ричард Њуман, експерт за гово-
проникне во неговите корени. Со самото рот на телото, смета дека многу луѓе не
тоа таа личност за вас поцврсто ќе се врзе, умеат да забележат дека нивниот сого-
 Izbor
ворник зборува невистина.
“Повеќето луѓе не умеат да ги толкуваат
сигналите. Тие претпоставуваат дека лу-
ѓето кои лажат, го кријат своето лице и из-
бегнуваат контакт со очите. Факт е дека
лажговците го прават токму спротивното”,
изјавил Њуман.
“Оние кои лажат, главно прават сѐ што
можат да ве убедат дека ја зборуваат ви-
стината, ќе седат мирно и ќе ве набљуду-
ваат за да ја видат реакцијата. Луѓето ја
потценуваат вештината на лажење”, до-
дава Њумен.
Десет најчести машки лаги:
1. Сè е во ред, добро сум
2. Ова ми е последниот пијалак
3. Не, твојот задник не изгледа голем во но ако со намуртеност се обидува да ја Ако партнерот не е заинтересиран за
тоа
4. Телефонот немаше домет
5. Ми се истроши батеријата
6. Извини, не сум видел дека си ме барала
7. Не испив многу
8. Само што тргнав
9. Не беше многу скапо
10. Се заглавив во сообраќајот
Десет најчести женски лаги:
1. Сè е во ред, добро сум
2. Не, ова не е ново, го имам веќе со години
3. Не беше многу скапо
4. Беше на распродажба
5. Само што тргнав
6. Не знам каде е, не сум го ни пипнала
7. Не испив многу
8. Ме боли главата
9. Не, не сум го фрлила
10. Извини, не сум видела дека си ме барал
Извор: “Блиц”, Белград
Semejstvo 39
Трикови кои ќе го
доведат во ред
Ако мислите дека квалитетот на врската
зависи само од вас, а не и од партнерот, во
заблуда сте. Повеќето семејни психолози
тврдат - штом еден партнер ќе го промени
своето однесување, тоа ќе се одрази и на
другиот, па обајцата можат да профити-
раат. Обвинување и барање виновник при
тоа не е потребно а другиот безуспешно се обидува да го
развесели. Психолозите предлагаат спро-
тивна стратегија: сложете се со неговиот
став, поттикнувајте го да се жали уште по-
веќе и искрено изразете го сопствените
негативни ставови за спорната тема. Така
песимистот ќе може малку да се одмори
од себе.
На пример, ако вашиот партнер е молче-
лив, приговарањето или наговарањето на Не сака секс
разговор само ќе го наведе уште повеќе
да се повлече во себе. Психолозите тука
советуваат драстична промена на однесу-
вањето. Ако сте разговорливи, станете
по малку непристапни. Не трудете се да
започнете или да продолжите разговор,
одговарајте само со кратки реченици. Тоа
ќе го намали притисокот од молчеливецот,
кој ќе почне да се отвора. Или позитивно
протолкувајте ја тишината. На пример:
“Толку сме блиски што не мораме секогаш
да разговараме”. Тоа молчеливецот пот-
полно ќе го исфрли од рамнотежа, особе-
наметне својата волја. секс, престанете да го наговарате, а што
почесто нежноста изразувајте ја на други
Вечен критичар начини. Поминувајте повеќе време заед-
но во други пријатни активности - тоа ќе ја
зголеми блискоста. Станете помалку до-
стапни за секс - партнерот тогаш би можел
да биде тој кој ќе ги покренува нештата.
Кога ќе дојде до неверство
Партнерот кој постојано критикува сè
што правите ќе го разоружите кога ќе
престанете да се правдате и да ги објасну-
вате своите постапки. Сложете се со збо-
ровите, но не и со делата: признајте дека
е во право, а и натаму правете по свое.
Или критиката протолкувајте ја како по-
вик да престанете да го правите она во
што “грешите”. На пример: “Имаш право,
ужасно готвам. Ќе те пуштам почесто да
јадеш од конзерва”.
Го обвинува целиот свет
Тешко е да се носи со партнер кој постојано Изневерениот партнер мора да помине
ве обвинува за лага. Психолозите тврдат низ раздобјето на тагување, тврдат психо-
дека треба да се престане со правдање и лозите. Но неверниот партнер често се
објаснување - тешко е да се расправа ако обидува да ја намали важноста на невер-
нема реакција. ството со зборовите “тоа е само секс” или
Исто така можете со прашање да укажете “тоа е готово, животот оди понатаму”.
на несигурноста на оној кој обвинува: “Се Изневерениот тогаш се чувствува повеќе
плашиш дека те изневерувам?” или “Ми- повреден. Ако добие почесто прилика да
слиш дека повеќе не те сакам?”. ги изрази своите чувства на повреденост,
лутина и тага, врската побргу ќе заздрави.
Песимист
Извор: “Блиц”, Белград,
Често еден од партнерите е постојано
автор: Б. Тасиќ
песимистично и негативно расположен,
40 Semejstvo Izbor
Пријател: добар, По малку зла личност која ќе ве фали во
вашето друштво, а зад грб ќе зборува
лош или зол лошо за вас. Често ќе ве поттикнува да

Човекот не е остров, рекол одамна, во 16-

тиот век, Џон Дон. Навистина, човекот не
може да живее сам, но дали секоја личност
со која се дружиме е наш пријател и дали по-
стојат лоши пријатели?

правите нешта кои се лоши за вас, па

дури и ќе учествува во нив, само за по-
доцна да ликува поради пакоста која ви
ја направил.
Личноста која страшно ужива во звукот на
Профитер својот глас. Таа црпи енергија од другите
Тоа е личност која стапува во социјални со константно жалење на сè што не ѝ
контакти со другите луѓе исклучиво поради одговара. Своите фрустрации ги става
Не постојат совршени односи, па така ни сопствена корист. Ќе направи нешто за на вашиот грб. Нејзините проблеми се
совршени пријателства. Сепак, едно е да секогаш најголеми.
не се сложувате во сè, а друго е да си штети-
те еден на друг. Пријателскиот однос мо-
же да биде и многу опасен, напорен и ис-
црпувачки, а некои пријателства можат
сериозно да му наштетат на вашето чув-
ство на задоволство со самите себе, на
самодовербата, да ве уморат и да ви ја
исцрпат енергијата.

вас само ако навистина нема друг избор

и, секако, доколку сака нешто за возврат.
Никогаш нема да биде задоволен со она
што му давате и секогаш ќе бара повеќе.
Пијавица
Брбливец Личност на која постојано ѝ се потребни
Личност која, кога ќе ви направи услуга, други, било за совет, поддршка, информа-
колку и да е мала, постојано зборува за ција или било што што во тој момент ѝ
Психолозите дефинирале неколку видови недостасува. Разговорите кои ги води со
на лоши пријатели: другите луѓе постојано се вратат околу
неа, а кога не е така, таа нема ни трпение
Развратен расипник ни волја во нив да учествува.
Сигурно се прашувате зошто било кој би
се дружел и би бил пријател со такви лу-
ѓе. Луѓето сакаат да се чувствуваат дека
некому се потребни. Причина може да
биде и стравот од самотија по загубата
на пријател или страв дека подоцна
тоа како ви помогнала. Исто така, ако ѝ ќе зажалиме за својата одлука. Освен
сторите нешто лошо, дури и ненамерно, тоа, прекинувањето на било кој однос,
ќе ви го префрлува тоа со години. колку и да е лош, не е ни малку лесно.
Стручњаците тврдат дека би требало да
Тој е најголемиот пријател во моментите обрнеме повеќе внимание на тоа со какви
на забава. Секогаш спремен да ви се при- луѓе се опкружуваме и какви личности
дружи во коцкање, картање и слични дру- пуштаме во интимната сфера на својот
штвени игри. Не е погоден за интимни живот. Тоа би требало да бидат личности
дружења “еден на еден”, туку само во
големо друштво. Овој вид на пријател
нема да го интересираат вашите пробле-
ми, или вашата потреба со некого да си
поразговарате, тој ќе ви биде пријател са-
мо кога сте подготвени за журки.
Плачко
Ласкавец - лицемер

со силен дух кои ќе ве инспирираат да би-

дете најдобри што можете.
И не заборавајте - вистинските пријатели
се познаваат во неволја.
Извор: “Дневник”, Нови Сад
 Izbor
Ова ти го кажувам во
доверба...
Со добро познатата реченица почнува скоро бен, да се зборува за некого “зад грб”, сен-
секое кафенисување, со кое се разменуваат зационален, непотребен, а личностите
најновите “вести” за тоа кој е каде, со што кои озборуваат се прозиваат како брбли-
се занимава и што му се случува. Често ви, тривијални, банални, а сепак така воз-
тоа се изродува и во непријатности поради
кои некои пати, но тој аргумент оние кои
ги пренесуваат информациите, а особено
оние кои ги пишуваат текстовите во трач- нија, и во нашата земја, и во светот, се
рубриките не го уважуваат
Што луѓето, всушност, бараат во туѓиот
живот? Зошто ги озборуваат своите
пријатели, им ѕиркаат во паричникот и
сомничаво вртат со главата поради фактот
дека тие се вратиле од летување за кое не
би имале пари “да не се занимаат со кој
знае каква работа”? Зошто многумина чи-
таат жолт печат кој читателите ги убедува
дека се разведуваат познатата пејачка и
славниот спортист, дека некој актер без-
малку ја оставил својата жена која не
можела да има деца додека не отишла на
вештачко оплодување. Уште погласно во
таблоидите ѕвечеше маратонското пишу-
вање за пејачот кој со години негираше
дека извесна дама родила негово вон-
брачно дете. А особено кога после 20
години во Канада е “откриен” син на му-
зичарот кој овде во Србија има складен
брак и веќе и внучиња...
Секако тешко е да се каже дали било кој од
новинарите во трач-рубриките, мислејќи
само на подигнување на тиражите, успеал
да се замисли над прашањето: а како им е
на децата на споменуваните љубовници,
што им велат на училиште кога мама ќе
се појави на послободни слики, украдени
до кој знае чија снимка? Гест прашања на
кои од стручњаците побаравме одговор.
Slobodno vreme 41
Александра Јовановиќ - Маѓар, психолог
истакнува дека во повеќето речници оз-
борувањето имаат негативно значење
кои го следат зборови како никаков, зло-
будливи. Ќе се сложите, вели психологот,
дека меѓу успешно продаваните списа-
тоа комплексна општествена појава која
токму оние кои содржат трач-рубрики. вклучува најмалку тројца луѓе помеѓу кои
Често насловните страници како оние кој постојат различни односи. За утврдување
со кого е во врска, а кој “раскинал”, вљу- на причините за озборување важно е дали
бувања од приказните, додворувања, оној кој озборува говори за некое свое
луксузен накит и гардероба, фантастични директно искуство со третата личност, во
патувања, венчавки “од соништата”, но и смисла на другиот да му се жали на по-
скандалозни разводи ги продаваат весни- стапките кои ги доживеал од таа трета
ците, затоа што влегуваат во животите на личност. Тогаш озборувањето е чин на
познатите. комуникација со блиска личност, барање
разбирање и поддршка од пријател.
Сосема поинаква причина има она озбо-
рување кога личноста која озборува го-
вори за нешто што слушнала, што “се збо-
рува”, значи не за она што го доживеала.
Типичен пример за тоа се озборувањата
на кои им се изложени јавните личности.
Причина за овој вид озборување е тоа
што луѓето функционираат така што само
Покрај трачот луѓето се чувствуваат поси-
гурни, бидејќи неволјите им се случуваат
и на богатите. Воопшто, на луѓето им е мо-
шне забавно и интересно да слушаат за
среќата и несреќата на другите. Често се
измислуваат настани, или на стварните им
се “налепуваат” пикантни и невистинити
детали поради кои тие лесно се шират.
пред оние со кои се блиски не носат
психолошки маски, туку се однесуваат
опуштено и спонтано, онакви какви што
се. Меѓутоа, кога комуницираат со лич-
ност со која не се блиски луѓето носат
маски и воспоставуваат дистанца. Тоа
значи дека во јавната комуникација се
покажува само дел од личноста, само
маската, а одреден дел останува скриен.
Е, тоа е сега она што копка! Тие знаат дека
другиот само се претставува на одреден
начин - а тоа го знаат затоа што и самите
Ако озборувате, зборовите кои еднаш тоа го прават - но ги интересира каков е
сте ги кажале всушност не можете да ги тој во стварноста, што се крие зад маска-
повлечете, предупредува Александар Јо- та или наместената фасада. Поради тоа
вановиќ - Маѓар. Озборувајте одговорно, луѓето го следат однесувањето на дру-
бидете свесни за своите намери и за- гиот и сите оние мали сигнали кои не се
прашајте се дали ви ја воделе истата вклопуваат во начинот на кој тој се прет-
конверзација доколку личноста за која ставува го толкуваат како изразување на
зборувате е присутна. Потоа запрашајте скриеното. Значи, во таа потреба да се от-
се - дали оваа приказна е вистинита. До- крие вистината за другиот лежи и онаа
колку е, дали е неопходно да се пренесува љубопитност која нè прави гладни за тра-
натаму, од “уста до уста”? Дали е фер? чови.

Најмалку тројца во друштво

Д-р Зоран Миливојевиќ, психотерапевт,
потсетува дека зборот озборување доаѓа
од “да се говори за...”. изворно, секој пат
Одговорност за секој збор кога некој говори за некој кој не е при-
А стручњаците тврдат дека освен злобата, сутен тој го “озборува”. Современото зна-
пакоста, зависта, намерата да се навреди чење е да се говори негативно за некој кој
друг, постојат и позитивни причини за не е присутен. И во таа смисла сите ние
ѕиркање во туѓ приватен живот, како што понекогаш озборуваме некого. Со други
се на пример желбата да се подели некоја зборови тоа што луѓето го говорат едни
информација, да се испланира изненаду- на други за своите искуства со други луѓе
вање, да се осмисли времето, да се за- е една сосема нормална појава.
штити семејството, пријател или колега. Но, нагласува нашиот соговорник, ако на
Накратко, озборувањето се третира како озборувањето му пријдеме како на пред-
ОК кога не ја обезвреднува личноста. мет на проучување, тогаш гледаме дека е
42
Жарко Требјешанин: Задоволство
поради обезвредување на другите
- Ако постои трач дека на пример некоја
жена го изневерува својот сопруг, таа ту-
ка не може да промени ништо. И тоа е
проблемот со трачовите што не можеме
успешно да ги демантираме - објаснува
психологот Жарко Требјешанин. - Чисто ло-
гички можните резултати на трачот се или
и натаму да останеме сомнителни или да
потврдиме дека трачот е вистинит. И затоа
мораме да научиме да ги поднесуваме
трачовите иако се тие мошне непријатни.
Важно е меѓу нив да се воочат оние кои се
потенцијално опасни и да се заштитиме.
На пример, спомнатата жена мора веднаш
на тој трач да го предупреди сопругот. Тоа
може да предизвика мала брачна криза,
но тоа е најдоброто решение. А некогаш е
потребно некого кој озборува да се тужи
на суд.
Според мислењето на Требјешанин, озбо-
рувањето е секогаш штетно, бидејќи се
состои од пренесување на невистинити
информации или податоци за некоја лич-
ност. Она што озборувачот го одликува
е секогаш присутната деградација и не-
свесната желба да се нанесе штета. Но,
што се добива со “лаењето”? Пред сè задо-
волство со обезвреднувањето на други-
те, бидејќи со нивна девалоризација оној
кој “лае” се воздига. Интересно е дека
таквата личност не само што за себе не
мисли ништо лошо, туку и не ја увидува
количината на емоционална штета која ја
предизвикува.
Сепак, сплеткарењето е најлошиот облик
на озборување и особен вид на насилство.
Во училиштата 33% од учениците е склоно
кон овој облик на агресија, дознаваме од
Требјешанин. Тоа е подмолен начин од не-
која силна завидливост да се одмаздиме
Slobodno vreme Izbor
колешки, дури и свекрвата. Машки теми
најчесто се пијанството, сексуалните екце-
си, расипништвото, глупоста и подлоста.
----------------------------------------------------
Мали совети за големите трачери
1. Никогаш немој да гледаш во личноста
која ја озборуваш
некому кого не го сакаме и тоа само затоа 2. Озборувај тивко, да не те слушнат баш
што е поубав, поуспешен или подобро сите
живее. И не треба да се заборави дека
оние кои озборуваат секогаш имаат тема
за оваа подмолна мисија, а тоа го прават
пред сè од досада, пакост или чувство на
немоќ. Интересно е дека “лаењето” често
се прикрива со општествените правила,
принципи и норми. Секогаш кога озбору-
ваме имаме снижена почит кон себеси.
Озборувањето има поголемо значење
кога на мета се личности од светот на по-
литиката и културата. Овие озборувања
можат да настанат спонтано или да бидат
смислени и пласирани преку печатот, да
речеме да се оцрни и предизвика подозре-
ние кон политичкиот противник пред из-
бори, да се наруши приватниот живот, да
се осуети доделување на награда. Кога
слушаме трачови, озборувања и сплетки,
советува Требјешанин, секогаш е добро 3. Немој да озборуваш пред луѓе за кои
да се има дистанца и да се запрашаме да- знаеш дека сè ќе кажат
ли е баш така како што се зборува. 4. Не ги озборувај своите блиски луѓе
---------------------------------------------------- 5. Не шири лажни трачови
Младите тоа го прават со СМС
Александра Џамиќ, психолог во основното Извор: “Политика”, Белград,
училиште “Владислав Рибникар” наведу- автор: Вера Бошковиќ
ва дека е точно дека учениците ги озбору-
ваат своите врсници и тоа го прават лице
во лице, во телефонски разговори како и
со смс пораки, електронска пошта, на ин- СОНОВНИК
тернет блогови и преку популарниот “Fа-
cebook”. Главно оправдување е дека “сите
тоа го прават”.
ЗАБАВА - да присуствуваш на забава: смр-
тен случај во околината.
ЗАБАР - бес и јад.
---------------------------------------------------- ЗАБИ - бели, убави заби да имате на сон:
Мажите озборуваат колку и жените здравје, углед; - лоши и расипани: бо-
Мажите озборуваат еднакво често како и лест, неуспех; - златни: богатство; - да до-
жените, покажало истражувањето на бри- биеш нови заби: голема полза, здравје;
танскиот Центар за општествени прашања. - вештачки заби да имаш: некој ќе те из-
Третина од мажите ги озборуваат другите, лаже; - да скршиш заб: лутење, болест; -
а повеќе од половина тврдат дека така по- заби да испаѓаат: смрт во семејството, не-
бргу стануваат дел од деловниот тим. среќа; - да поправаш заби: ќе ти појде на
Жените за соговорник во озборувањето подобро; - да извадиш заб: ќе прекинеш
најчесто ги избираат најдобрите при- врска со непожелна личност; - да миеш
јателки или семејството, мажите во истра- заби: се мачиш за друг, штета; - ако те
жувањето изјавиле дека им е полесно да болат заби - блиски луѓе ќе ви нанесат на-
ги поделат сочните детали со жените. Же- вреда, прогонство.
ните повеќе озборуваат жени, пријателки,
 Izbor
ЗАБИВАЊЕ - ако забиваш нешто - само со
решителност и храброст ќе постигнеш ус-
пех.
ЗАБЛУДА - ако си во некаква заблуда - ќе
најдеш пријатели во неволја.
ЗАБОРАВАЊЕ на нешто на сон - загуба,
неуспех.
ЗАБУНА - ако направиш некаква забуна -
пази се од лажни пријатели.
ЗАВЕДУВАЊЕ - ако си заведен - околината
те смета за лош човек; ако заведуваш не-
кого - се дружиш со лошо друштво.
ЗАВЕРА - да откриеш завера: ќе бидеш
пофален на работа; - да учествуваш во за-
вера: жалост, загуба на пријател.
ЗАВЕСА - зачувај ја својата тајна, ќе дозна-
еш нечија тајна.
ЗАВЕТ - ќе имаш непријатности поради
неодржани ветувања.
ЗАВИВАЊЕ на животно - многу лоши ве-
сти.
ЗАВИДУВАЊЕ - ако некому завидуваш -
успех, но со големи напори.
ЗАВОЈ - ќе ја изгубиш сопствената слобода
(можеби со венчавање).
ЗАГАТКА - ако решаваш загатка - ќе доби-
еш некои важни објаснувања; ако не ти ус-
пева да ја решиш загатката - ќе се најдеш
пред некој многу замрсен проблем.
ЗАГЛИБУВАЊЕ - пропаст во блиска идни-
на.
ЗАДАВЕН да бидеш - ти претстојат големи
тешкотии и неизвесност
ЗАДОЦНУВАЊЕ - на некој состанок - ќе
пропуштите некоја поволна можност.
ЗАЕМ - ако добиеш заем - слабо им одго-
вараш на дадените обврски; ако дадеш
заем - ќе си создадеш непријатели.
ЗАЈАК - див зајак да фаќаш: среќата ти е
на дофат, предбрачни разговори; - да ја-
Slobodno vreme 43
деш: разделба со пријател, разговор во
четири очи, здравје, радост; - да убиеш:
мала незгода на пат; - да видиш зајак: ќе
се уплашиш од нешто; - бел зајак - успех;
црн зајак - несреќа; - ако гледате како
играат или трчаат зајаци - озборување; -
питом зајак да видиш: чувај се од лажни
пријатели, загуба поради превара.
ЗАЈДИСОНЦЕ - долг живот и добро здрав-
је.
остварат желбите; ако живееш во замок:
благосостојба и среќа.
ЗАМОР - ако на сон почувствуваш замор -
во своите потфати ќе застанеш пред сама-
та цел.
ЗАНАЕТЧИЈА - твојата вредност ќе дојде
до израз.
ЗАПАЛКА - премногу си експлозивен и
ЗАКАНУВАЊЕ - неуспех при остварување тоа ќе ти донесе само штета.
на плановите.
ЗАКОЛНУВАЊЕ - лажно: ќе доживееш го-
лема несреќа, женидба, па набргу развод;
- искрено: ти претстои некоја парница.
ЗАКОПАН да бидеш - жив закопан: ќе за-
вршиш во затвор.
ЗАКОПАН да видиш - среќа.
ЗАКОПУВАЊЕ на нешто - болест, суд.
ЗАКРПЕН дел од облека - ти претстојат
тешки времиња.
ЗАКУП - ако земеш нешто под закуп - бла- ЗАПАЛУВАЊЕ - ако запалиш оган: те
госостојба. очекуваат низа непријатности поради соп-
ЗАКУПНИК - ако видиш закупник - благо- ствено незнаење; - ако ја запалиш својата
состојба. куќа: телесни повреди; - ако запалиш туѓа
ЗАЛИВ - среќа, спас од непријатностите. куќа: кавга, а можеби и тепачка.
ЗАЛОГ - ако даваш нешто под залог - ус- ЗАПОЗНАВАЊЕ - со некого: непријатности.
пех во работата; - ако примаш залог: не ЗАПРЕГА - коњска запрега: опасност.
распрашувај се околу туѓите тајни; - ако не ЗАПРШКА - грижи.
го искупиш залогот: непријатности; - ако ЗАРАЗА - болест во семејството.
заложиш туѓ предмет: неверство. ЗАРОБЕНИК - ако си заробеник: не грижи
ЗАЛУТУВАЊЕ - ако на сон залуташ: те се за секојдневните потреби; - ако видиш
очекуваат и пријатни и непријатни изне- заробеници: ќе те излажат.
надувања; - ако залуташ во град: полека, ЗАСАКУВАЊЕ некого - ти доаѓаат посреќ-
но сигурно ќе стигнеш на целта; - ако залу- ни денови.
таш вон град: залудно се трудиш; - ако ЗАСЕДА - ако паднеш во заседа: добро ќе
залуташ во шума: ново познанство; - ако се одвива работата; - ако некому спремаш
залуташ во поле: беда. заседа: се подготвува некое зло.
ЗАМАВНУВАЊЕ - деловен успех. ЗАСИПНАТОСТ - ако си засипнат: добивка,
ЗАМЕНА - ако заменуваш нешто со неко- корист; - ако е некој друг засипнат: некој
го: ќе имаш успеси во однесувањето со ќе се насладува со плодовите од твојата
луѓето. работа.
ЗАМИНУВАЊЕ - без поздрав: нагла смрт; - ЗАСОЛНИШТЕ - посета; - ако бараш засол-
со поздрав: промена на позициите. ниште: ќе се случи нешто многу непри-
ЗАМКА (клопка) - да упаднеш во неа: ќе јатно; - ако бараш и не наоѓаш засолниште:
имаш неверни пријатели; - ако го најдете:
ќе добиеш помош во неволја; - ако живееш
во засолниште: ќе доживееш срам или
штета поради непристојно однесување.
ЗАТВОР - да видиш: болест, беда; - да би-
деш затворен: загуба, неволја ти е зад пе-
те издаде пријател; - друг да навлечеш: тиците; - да бидеш пуштен од затвор: ќе
кавга до соседите. се спасиш од беда.
ЗАМКА за животни - ќе се израдуваш. ЗАШТИТНИК - ако си некому заштитник:
ЗАМОК - ако видиш замок: нема да ти се имаш добри намери, но околината лошо
те сфаќа; - ако имаш заштитник - ќе те на-
44 Slobodno vreme Izbor
говараат на злодело. желбите, но со голем труд. ЗЛАТНА ХАРТИЈА - ќе го добиеш она што
ЗБИРКА - на растенија: радост; - на каме- ЗЕМИЧКА - ако купуваш земичка: подарок; си го сметал за изгубено.
ња: непријатен настан; - на марки: на- - ако сечеш земичка: штедливост; - ако ја-
ЗЛАТНИК - ако бараш златници: големи
пори без цел; - збирка на инсекти: непри- деш земичка: ќе бидеш задоволен и со трошоци; - ако најдеш златници: радост и
јатности. малку. благосостојба.
ЗБОРОВИ - ако чуеш зборови и ги разбе- ЗЕМЈА - ако копаш земја: непријатен на- ЗЛАТО - ако најдеш: жалост, несреќно
реш: среќа; - ако не ги разбереш: лошо ќе стан, некого ќе погребеш, грижа, болест,наследство; - да копаш злато: среќата за-
ти тргне. неприлики; - ако ораш: добивка, родна лудно ја очекуваш; - да броиш, да даваш:
ЗБОРУВАЊЕ - ако некому нешто зборуваш: ќе загубиш драга личност; - да загубиш: те
углед; - ако слушаш некого како зборува: лаже некој оф поблиската околина; - ако
ќе бидеш во досадно друштво; - ако на поседуваш злато: богатство; - ако коваш
сон зборуваш на странски јазик: ќе се из- злато: благосостојба; - ако си закитен со
радуваш на гости од далеку. злато: луѓето те сметаат за премногу лош;
ЗГРАДА - ако гледаш како се гради: со тру- - ако крадеш злато: лоши вести; - ако пода-
дољубивост ќе дојдеш до успех; - ако се руваш злато: ќе бидеш поканет на нечија
вселуваш во нова зграда: подобрување свадба; - ако добиеш злато како подарок:
ќе бидеш осрамотен.
ЗЛОСТОРСТВО - ако видиш злосторство: ќе
имаш работа со полиција; - ако направиш
злосторство: смртна опасност.
ЗМЕЈ - ако те гони: со многу маки ќе из-
година, среќа во бракот; - ако лежиш на бегнеш некоја опасност; - ако се бориш
земја: болест, непријатности; - ако се от- со змеј: ќе направиш некое добро дело;
вори земјата: кавги; - исушена земја: не- - ако јаваш на змеј: голема чест; - змеј од
пријатности и неуспеси; - плодна земја: хартија: веселба; - ако гледаш како ле-
благосостојба. та змеј од хартија: искачување и благо-
ЗЕМЈАК - ако на сон сретнеш земјак во состојба; - ако паѓа змеј од хартија: непри-
странство: ќе чуеш поволни вести. јатности.
ЗЕМЈАНКА - ако живееш во земјанка: не- ЗМИЈА - внимавај, некој од твојата околина
мир и незадоволство; - ако друг живее во
земјанка: злобно се радуваш на туѓата не-
среќа.
на материјалната ситуација; - рушење на ЗЕМЈИНА ТОПКА - големо патување.
зграда: ти претстојат многу пречки на па- ЗЕМЈОДЕЛЕЦ - благосостојба со многу
тот до успехот; - трошна зграда: озборува- труд.
ње. ЗЕМЈОДЕЛИЕ - богатство.
ЗДОЛНИШТЕ - ако добиеш здолниште: ЗЕМЈОПОСЕДНИК - ако видиш земјопосед-
штета; ако купиш здолниште: сиромашти- ник: неостварени желби; - ако си ти земјо-
ја; - ако носиш црно здолниште: погреб; поседник: успех во работата.
- искинато здолниште: корист. ЗЕМЈОТРЕС - остани непоколеблив во сво-
ЗДРУЖУВАЊЕ - со некого: ти претстои ите намери, опасност.
брак. ЗЕНИТ - имаш претерани желби.
ЗЕБРА - неуспех поради нерешителност. ЗЕТ - грижи.
ЗИМА - непријатности, време е да поч-
неш со работа; - со голем студ: кавга со
домашните, лутење.

сака да ти напакости; - змија со повеќе

ЗЕЈТИН - болест, загуба, непријатен на-
стан.
ЗЕЛЕНА БОЈА - среќна иднина.
ЗЕЛЕНЧУК - ако береш зеленчук: ќе ти се
исполнат некои тајни желби; - ако готвиш
зеленчук: кавги во семејството; - ако јадеш
јадење од зеленчук: многу непријатности
поради сопствената лекомисленост; -
ако јадеш сиров зеленчук: ти се заканува
опасност од пожар.
ЗЕЛЈЕ - добивка, долг живот.
ЗЕЛКА - ако садиш зелка: безгрижен жи-
вот; - ако јадеш зелка: остварување на
глави: голема опасност; - многу змии:
подмолни пријатели; - многу змии од кои
не можеш да избегаш: има малку изгледи
за подобри времиња; - ако те касне змија:
поради озборување ќе расипеш некои
добри односи; - ако убиеш змија: триумф
над непријателите; - голема змија: загуба;
- мала змија: ќе се лутиш некому; - ако ти
ЗИМЗЕЛЕНО РАСТЕНИЕ - да видиш: жа- ја нападнеш змијата: опасност, болест,
лост; - да береш: пријателство дури и смрт.
ЗИМНИЦА да спремаш - претерано ште- ЗНАМЕ - среќа; - ако се вее на ветар: пре-
диш. бродена опасност; - ако е неразвиено: со-
ЗЛАТАР - загуба на пари. бирај сили за нови напори; - ако носиш
ЗЛАТЕН РУДНИК - ако пронајдеш златен знаме: пресврт на подобро во работата;
рудник: ти претстои сигурна добивка. - знаме на куќа: те чека слава; - улица со
ЗЛАТЕН СИНЏИР - свадба во близина. знамиња: веселба; - црно знаме на куќа:
ЗЛАТНА РИПКА - среќата ќе ти избега. несреќа.
ЗНАЦИ на небото - ќе се случи несреќа.
ЗНАЧКА - ако носиш значка: непријатности;
- ако видиш значка на друг: ќе избегнеш
некои непријатности.
ЗОБ - да видиш: сиромаштво; - да косиш:
добри вести, среќа, добивка.
ЗООЛОШКА ГРАДИНА - копнееш по да-
лечни патувања, непријатно познанство.
ЗУМБУЛ - ти претстои тага.
 Izbor
Белата куќа ја објави
службената фотографија исчезнување на госпоѓата Броз било
на семејството Обама
Белата куќа ја објави службената фото- се распишувале што југословенската ди-
графија на претседателското семејство пломатија добила нова задача: да се
Обама, која ја снимила познатата американ- следат весниците и за сè детално да се
ска фотографка Annie Leibovitz
Долго очекуваната фотографија на претсе-
дателот Обама со првата дама Мишел и
ќерките Саша и Малиа, снимена е на 1
септември во Зелената соба од Белата ку-
ќа.
Фотографката на Vanity Fair, Annie Leibo-
vitz, позната по снимките на рок ѕвез-
ди и холивудскиот крем, како и по неодам-
нешниот колапс на своето мултимилион-
ско богатство.
Првото американско семејство на фотогра-
фијата седи насмеано и опуштено, а Саша
и Малиа ги гушкаат тато и мама. Барак
Обама е во бела кошула со вратоврска,
а Мишел Обама во црн фустан со долги
ракави. Објавувањето на нејзината служ-
бена соло-фотографија во фустан без рака-
ви, во февруари предизвика помала бура.
Испитувањето на јавното мнение од стра-
на на USA Today/Gallup институтот пред
неколку дена покажа дека Американците
имаат поповолно мислење за првата дама
Мишел Обама отколку за нејзиниот со-
пруг или за потпретседателот Џо Бајден,
што е промена во однос на анкетите по
нивното февруарско доаѓање во Белата
куќа.
Извор: “Монитор”, Загреб
Се криел во бањата:
Тито бегал од Јованка по
Дедиње во пижама!
За приватниот живот на Јосип Броз Тито
во Југославија не смеело ниту да се пишува
ниту да се говори. Затоа во октомври 1977
како бомба одекнала веста за крахот на
нивниот брак
Одеднаш се сфатило дека неговата 32
години помлада сопруга Јованка веќе
Zanimlivosti 45
четири месеци не е видена во јавноста.
Била тоа светска сензација. Таинственото
главна тема меѓу дипломатите во Бел-
град, а светските весници за тоа толку
информира партискиот и државниот врв.
Амбасадите и конзулатите на СФРЈ
редовно го следеле пишувањето на ме-
диумите, а нивните строго доверливи из-
вештаи сместени се во Дипломатскиот
архив на Министерството за надворешни
работи на Србија. Прв пат ги објавува
новинарот и публицист Звонимир Деспот предвидел распад на Југославија.
во својата книга “Тито - тајните на владе- Што било вистина? Јованка имала амби-
телот”. ција да влезе во ЦК СКЈ, да стане член на
претседателството на СФРЈ, но Тито ни-
когаш не ѝ дозволил да се плетка во по-
литиката. Го изгубил трпението кога од
негова близина ги избркала луѓето во кои
имал доверба. Поради тоа 1973 година
наредил основање на комисија која би
го испитала “чудното” однесување на
Јованка. Истрагата траела 75 дена. На по-
четокот на 1975 повторно се разбранувал
државниот врв.
Од тие извештаи се гледа дека медиумите,
во недостаток на службени информации,
на почетокот главно шпекулирале, но по-
доцна настаните околу Јованка прилично
добро ги реконструирале. Германските
“Stuttgarter Zeitung” и “Süddeutsche Zei-
tung” нагаѓале дека на Јованка во Швај-
царија ѝ е оперирано срцето, дека има-
ла воспаление на вените, но и дека е от-
криена како агент на CIA”, пишува “Ве-
черњи”.
Се заклучило дека животот на Тито му е
загрозен бидејќи љубоморната Јованка,
во моменти на нервно растројство, би
можела да му се одмазди за две млади
масерки. Се плашеле дека би можела да
пука или да го нападне со тап предмет.
Судирот меѓу Тито и Јованка кулминирал
Најинтересен бил трачот дека со еден во април 1975 година, кога Тито од рези-
генерал се впуштила во љубовна афера денцијата во Ужичка 15 се преселил
на Белиот двор, каде еднаш бегал во
и политички интриги и дека српските
националисти ја наговарале по смртта пижама и куќни папучи! На генералот
Љубичиќ Тито му се жалел дека Јованка
на Тито да биде чуварка на неговото на-
следство. Најбараниот турски весник ноќе го малтретира барајќи кадровски
“Huriyet” објавил дека Тито ја испратил во промени, не дозволувајќи му да спие и го
странство за да ја отстрани од политиката, навредува, па често се заклучувал во ба-
италијанскиот “Il Tempo” шпекулирал за њата и таму го чекал утрото.
фракциските борби за власт во Југославија, Крахот се случил во август 1976 година,
а египетскиот “Al-Ahram” пишувал дека кога Јованка во Шри Ланка се однесувала
се подготвува обвинение против Јованка
и осум воени лица од Србија поради по-
литичка активност против државата и
партијата.
Најблиску до вистината бил австрискиот
весник “Age” кој објавил дека специјална
комисија ја испитува Јованка бидејќи се
обидела да влијае на клучните именува-
ња, вклучувајќи и високи воени положби.
“Sydney Morning Herald” открил меѓутоа
дека го фаворизирала генералот Ѓока Јо-
ваниќ, Србин од Лика кому му го наменила
местото министер за одбрана. Интересно
е дека германски “Der Spiegel” веќе тогаш
46
како шеф на држава. Оттогаш Тито ја
избегнувал, па последните години од жи-
вотот ги поминувал во својот кабинет, во
Куќата на цвеќето, а надвор од Белград
најмногу во Караѓорѓево и на Бриони. Јо-
ванка во јавност последен пат е видена
на 14 јуни 1977 година, а потоа дури на
погребот на Тито во мај 1980-та.
Извор: “24.сата.инфо” три години”, се наведува во соопштението
“Авалски торањ”
потполно обновен
Повеќедеценискиот симбол на Белград, кој да нè потсетува зошто е срушена и зошто
е брутално срушен во нападот на НАТО сме ја обновиле. Во тек се последните ин-
авијацијата 1999 година во потполност е
објавен, соопшти Колегиумот на РТС
Zanimlivosti Izbor
“Им се заблагодаруваме на граѓаните, до- ници се главно “резервирани” за младите,
наторите, домашните и странските ком- додека постарите можат да ги носат един-
пании, уметниците, премиерите и мини- ствено кога се спортски облечени и во
стрите на српската влада, градските со- некои неформални ситуации - во прошет-
бранија на Белград, ЦИП и градежното ка, во природа, на плажа...
претпријатие “Ратко Митровиќ”, кои несе-
бично помогнаа и ја изведоа акцијата за
обновување на Авалската кула за неполни
на Колегиумот на РТС.
Радиот Телевизија на Србија ѝ ја предаде
Кулата на управување на Владата на Ре-
публика Србија. Државата Србија треба
да обезбеди финансирање на Кулата
за на ова место да се собираат граѓани,
школски екскурзии, туристи и засекогаш
спекциски проверки пред добивањето на
техничката употребна дозвола. Колегиу-
мот очекува Авалската кула да биде отво-
рена за посетители за десетина дена, се
вели во соопштението кое го потпишува
генералниот директор на РТС Александар
Тијаниќ. Со спортска гардероба, освен “своч” се-
Извор: “РТС” га е навистина голем изборот на многу
убаво дизајнирани и допадливи часов-
ници од метал со едноставни, сведени
Како личен печат линии со нараквица од истиот мате-

на раката
Во придружните модни детали спаѓаат и
накитот и часовниците. Тие се често толку
скапи и раскошни што можат мирно да се
вбројат не само во мерачи на време, туку и
во луксузни модни детали

Колегиумот на РТС со гордост соопшти

дека Авалската кула, повеќедеценискиот
симбол на Белград е во потполност обно-
вен.

Часовникот подлежи не само на модното

дизајнирање на креаторите, туку и на сите
останати правила кои се однесуваат на
вклопување на деталите со личниот стил
на личноста која го носи, со нејзините го-
дини, вкус, гардероба. На пример, модно
дизајнираните но не и скапи “своч” часов-

Осветлен од темелот до врвот, на посети-

телите и граѓаните на Белград и дење и
ноќе гордо ќе им служи како светилник и
ориентир над Шумадија.
 Izbor Zanimlivosti 47
ријал или кожна, која е украсена со по-
груби надворешни штепови. Има и нео-
бични решенија така што на основата
на часовникот, меѓу стрелките, можат да се
најдат мали сликарски дела, некоја птица,

Скапи како накит

Часовникот е и синоним за општествениот
статус, под услов да е со потпис на позна-
тите светски произведувачи како “докса”,
“филип патек”, “пјаже”, “омега”... И ди-

или облак, додека нараквиците за таквите

часовници се уште поимагинативни. Не-
ретко се во облик на манжетна за машка
кошула, па од зебрина кожа, имитација
на махагони или ореово дрво, но ги има
и од провидна пластика, така што се гледа
целиот механизам на часовникот.

зајнерите на накит секако даваат свој

придонес во луксузот на овие модни де-
тали, па оној кој држи до префинет стил,
кој секогаш и кошта, може да избира
помеѓу некој до бројните луксузни ча-
совници на “картие” од платина или

дат и потполно изоставени од “лицето”

на часовникот, што претставува посебен
шик.

бело злато со дијаманти, или златни ча-

совници од златарската куќа “шома” и
сличните. Тие се многу потешки за фал-
И бројките за покажување на часовите под- сификување од тумпурестите машки “ро-
ложни се на модните трендови и стилови, лекси”, инаку навистина скапи, но кои во
па можат да бидат китнесто наредени, Сингапур или некаде на истокот можат да
арапски, римски, или едноставни, гео- се фалсификуваат и се продаваат на кило-
метриски, во вид на црти, точки во квад- грам.
ратче, кога се сменуваат, а можат да би- Извор: “Политика”, Белград
48 Zdravje i ubavina Izbor
Каков вкус има вашата Обама прогласи состојба
особеност? на национална опасност
поради новиот грип
Американскиот претседател Барак Обама
потпиша уредба со која поради грипот
H1N1 се прогласува национална опасност,
што на лекарите и медицинските установи
ќе им даде поголем маневарски простор во
одговорот на пандемијата од новиот грип

Нервозните луѓе сакаат зачинета храна

Dr. Alan Hirsch е автор на книгата ‘What Fla-

vor Is Your Personality?’ во која се занимава со
прашањето зошто желбата за точно од-
редена храна дава увид во личноста која ја
консумира
На многумина им е тешко да поверуваат
во тоа, но некои луѓе чувствуваат голема
возбуда, срцето почнува посилно да им
чука и им се зголемува крвниот притисок,
а сето тоа само затоа што вкусиле исклучи-
телно лута храна. Уште повеќе, некои луѓе
се и зависни од лутата храна. Hirsch тоа го
објаснува со желбата на нервозните и че-
сто напнатите луѓе добро да се испотат и
на тој начин да се опуштат и да заборават
на секојдневните грижи.
Dr. Thomas Frieden
жувања и трговски центри по цена од 25-
30 долари, па досега се вакцинирани око-
лу 60 милиони Американци.
Уредбата ќе им овозможи на медицински-
Извор: “Монитор”, Загреб
те установи подобро да се носат со пора-
стот на број на пациенти од грипот, и спо-
ред потребата да бараат сојузни средства.
“Темелот на нашиот национален пристап Депресија поради
кон H1N1 беше приправноста на сите ни-
воа, лична, деловна и владина, а оваа про-
гледање ТВ во
кламација помага да се подобри нашата ситните часови
вкупна способност на одговор”, наведува
Белата куќа во соопштението. Новите истражувања покажале дека деца-
Но, приправноста за која Белата куќа го- та кои до ситните часови гледаат теле-
вори во соопштението, не е толку воочли- визија имаат рани симптоми на депресија
ва на терен каде се чувствува недостаток
на вакцини против вирусот H1N1, до
кои тешко се доаѓа. Поради неуспехот
во производството на вакцини, наместо

На оние кои повеќе сакаат солена храна им

недостасуваат минерали. Истражувањата
покажале дека прехраната сиромашна со
калциум предизвикува желба на организ-
мот за солена храна, а по сè судејќи на тие
луѓе им недостасува и железо и калиум.
очекуваните 40 милиони дози до крајот на
октомври, овие денови се испорачани са-
мо 16,1 милион дози, па главно се вакци-
нираат само ризичните групи, а останатите
граѓани со часови чекаат за вакцинирање
во долги редици пред клиниките.
Со грипот H1N1 заразени се милиони Аме-
риканци, а од почетокот на пандемијата
во април, умреле скоро стотина деца.
Директорот на националната епидемио-
Оние кои не можат без слатко не треба да лошка служба - Центарот за надзор и
се бунат. Hirsch вели дека чоколадото опу- превенција на болести (CDC) од Атланта,
шта бидејќи го подобрува испуштањето на изјави дека повеќе од илјада луѓе до сега
серотонинот, односно хормонот за добро умреле од грипот, и дека од 46 од 50-те
расположение. Освен тоа, слатките има- сојузни држави е известено за широка
ат и улога на антидепресиви. Меѓутоа, на распространетост на вирусот H1N1.
оние кои сакаат истовремено и слатко и “Од почетокот на пандемијата имаме по-
солено, вели Hirsch, им недостасува глу- веќе од 1000 мртви и 20.000 хоспитали-
коза и натриум. зирани. Очекуваме заразата да оди во
бранови, но не можеме да предвидиме
кога тие бранови ќе се случат”, рече ди-
ректорот на CDC Dr. Thomas Frieden.
Напоредно со кампањата за вакцинирање
против грипот H1N1, се одвива и вакцини-
рањето против сезонскиот грип, а вакци-
Извор: “Тпортал”, Загреб ните се достапни на секој чекор, од лекар-
ските ординации до големите самопослу-
Депресијата не доаѓа поради лошата про-
грама, што веројатно веднаш помисливте,
туку поради преголемата количина на
вештачко светло ноќе која доведува до
промена на расположението, односно гу-
бење на енергијата, а сето тоа до еден об-
лик на депресија, предупредуваат струч-
њаците. Истражувањето спроведено на
глувци на Универзитетот во Охајо резулти-
рало со тоа дека глувците кои поминале
24 часа под вештачко светло биле далеку
подепресивни од оние кои поминале 24
часа под сончева светлина.
Тим на научници на чело со професорот
Randy Nelson на крајот предупредува
дека е потребно да се посвети далеку
повеќе внимание на светлото на кое сме
изложени бидејќи тоа директно влијае на
нашите емоции и емоционалните пробле-
ми. Меѓу останатото, ова истражување ќе
им помогне и на многу луѓе кои работат
во ноќни смени, како и на децата кои до
ситните часови гледаат телевизија или пак
се залепени до своите компјутери. Конеч-
ните резултати на ова истражување ќе
бидат објавени во магазинот Behavioral
Brain Research.
Извор: “Тпортал”, Загреб
 Izbor Sport Horoskop 49
Агаси во автобиографија го отпуштил, под изговор дека е наркоман. ОВЕН
- Секако, се срамев. Се заколнав на себе
признал дека се дрогирал дека е тоа мојата последна лага, но тогаш
морав во писмото да излажам дека не-
Еден од најдобрите тенисери на сите вре- дозволените супстанци ги користел мо-
миња открива како во 1997-та како Супер- јот тренер, кој ставал во водата некаков
мен го прешол Рубикон опиен со наркотици
прашок, а јас само еднаш, не размислу- Нови настани на деловната сцена до-
вајќи, сум отпил од неговото шишенце полнително ја компликуваат Вашата со-
- открива Агаси во својата исповед. - Па- работничка или статусна положба. Не-
метам кога дознав дека сум паднал на кој од соработниците настојува да ги ог-
допинг-тестот. Ми заѕвони телефонот и раничи Вашите можности, така што не-
како да слушав глас кој ми говори да ум- надејно Ве доведува во непријатна си-
рам. Моето име, мојата кариера, сето туација. Немојте да дозволите некој да
она поради кое се трудев многу години Ве испровоцира на деловно-финансиски
можеше да се сруши. Немав каде, морав ризик. Бидете доволно воздржани, но и
да напишам писмо до ATP во кое имаше ефикасни во секој поглед. Во љубовниот
невистини. однос, партнерот се обидува да Ви намет-
не некои свои идеи или правила на одне-
сување. Не сакате да се наоѓате во нечија
“сенка”, но не го гледате ни излезот од
моментна ситуација. Доколку сте слобод-
ни, Ве очекуваат интересни средби и нео-
Прославениот американски тенисер Ан-
бично познанство. До љубовна романса се
дре Агаси (39) уште еден е меѓу познатите
стигнува низ различни фази на емотивно
спортисти кои добиле напад за пишување
зближување.
за себе. Во автобиографијата “Отворено”,
која ќе биде во продажба од 9 ноември,
БИК
со дополнителна искреност признава де-
ка се дрогирал.
Во изводите кои ги објавиле поедини
американски весници се дознава дека
своевремено најдобриот тенисер на све-
Годината 1997 била за заборав во карие-
тот, освојувач на сите четири турнири за
рата на Агаси. Поради повреда одиграл Околината на различни начини ги комен-
грен-слем и олимписки победник во Ат-
само 24 меча. Не зел ни една вредна титу- тира Вашите деловни идеи, затоа разми-
ланта 1996 почнал да користи наркотици
ла, а претходно бил трострук грен-слем слете за нечија сугестија и влијание. Но-
1997 година, во зрелото играчко доба. Ед-
шампион, олимписки победник и водечки вите настани треба да ги проценувате од
наш на допинг тест е востановено дека
на светската листа - 30 недели 1995-тата различни агли, за правилно да ги согледате
земал метамфетамин, а за тоа во САД е
и две 1996-тата. На крајот на кобната се- сите можности или ограничувања кои вла-
можна затворска казна од пет години. Таа
зона главоломно се спуштил на 141-то ме- деат на деловната сцена. Заедничкиот до-
синтетичка дрога бргу предизвикува за-
сто. Решил да го прејде Рубикон. говор претставува позитивен напредок во
висност. Нејзините стимулативни својства
- Слим ме праша дали сакам да полетам решавањето на важните деловни аспекти.
се слични на адреналинот, но последиците
високо со него. Го стави прашокот на маса. Ви недостасува поттик и топла емотивна
можат да бидат и посериозни од оние кои
Зеде прво тој, а по него и јас. На почетокот фаза, па ги преувеличувате своите потре-
ги предизвикува кокаинот.
бев тажен, а потоа настана еуфорија. би и пронаоѓате различни замерки. Нема
Навистина се чувствував како што рече причина да се однесувате премногу
Слим. Бев како Супермен. строго кон саканата личност. Слободно
Агаси кариерата ја заврши пред три го- изразете ги своите потиснати чувства или
дини. Освои 68 трофеи, а осум пати намери во односот со блиската личност.
триумфираше на четирите најголеми тур- Направете некој особен гест на внимание
нири. Првопласиран беше 100 недели во прилог на заедничката среќа.
со прекини. Почетокот на неговата аван-
тура со дрогата се поклопува со женидба- БЛИЗНАЦИ
та со познатата актерка Брук Шилдс. Се
разведоа 1999, а таа година единствен пат
победи на “Ролан Гарос” во Париз. На жен-
скиот турнир триумфираше Германката
На Агаси му се заканувал своевиден ос-
Штефи Граф. Ги спои традиционалниот
тракизам. Требало да биде “прогонет” од
“белиот спорт” на некое време, но тени-
Успех е неможно да остварите без прециз-
ските татковци му поверувале на неговото
ни информации и детали подготовки.
правдање во писмото до Здружението на
Обрнете внимание на корисни сугестии,
тениските професионалци (ATP) па му е
некој Ве наведува на добро решение
прогледано низ прсти. Агаси ги излажал
и ја поттикнува Вашата ангажираност
дека метамфетаминот во неговиот орга-
на различни страни. Потрудете се да
низам дошол случајно. Испил, наводно,
ги остварите своите цели во склад со
минерална вода од шишето на еден од
пропишаните норми за успешно работе-
своите тренери, некој Слим, кого подоцна
ње, почитувајте го основниот протокол.
Делувате задоволно во однос на саканата
личност, претчувствувате “врв” на заед-
ничката среќа. Доколку сте слободни, Ви
шампионски бал. Денес имаат син и ќер- претстои фаза на вљубување или низа на
ка. Неговото писмо до раководството на возбудливи средби кои ќе го разубават
светскиот тенис завршило во некоја фио- Вашиот свет на интимата. Не можете да
ка и за тоа не се слушнала ни буква. Сè до- останете рамнодушни на нечија појава,
дека сјајниот тенисер Агаси можеби не го поттик или на “љубовно влијание”.
зачешала совеста...
Извор: “Политика”, Белград,
автор: Г. Анѓелиќ
50 Nedelen horoskop od 02. 11. do 08. 11. Izbor
РАК ВАГА ЈАРЕЦ

Се наоѓате во креативна фаза, постојано
смислувате нови идеи и ја поттикнувате
својата околина на дополнителна актив-
ност. Важно Ви е ефикасно да решите некои
прашања., кои ќе Ви обезбедат долго-
рочна соработка или парична добивка.
Потребни Ви се широки овластувања во
деловното организирање и работење,
умеете да процените добра прилика и
вистински вредности. Не можете да го
испланирате секој детаљ од заедничкиот
живот со блиската личност. Без оглед на
забелешките кои повремено ги добивате,
покажете дека Ви е важна заедничката
среќа или взаемната доверба. Понекогаш
и малите нешта донесуваат големо емо-
тивно задоволство, ако правилно ги
вреднувате и заеднички ги делите со
саканата личност.
ЛАВ
Важно Ви е да го забрзате деловниот дого-
вор, но постојат ненадејни компликации
или проблеми кои објективно Ве за-
бавуваат. Некој од соработниците из-
бегнува да го заврши својот дел од обвр-
ските, што предизвикува дополните
проблеми. Делувате загрижено поради
нови информации на деловната сцена и
не сакате да се помирите со просечните
резултати. Склони сте кон чести промени
во емотивното расположение, имате впе-
чаток дека некој Ве оптоварува со своите
барања. Нема причина да ѝ пригова-
рате на саканата личност поради неис-
полнетите ветувања. Покажете нота на
самокритичност, причината за емотив-
ните недоразбирања се наоѓа на обете
страни. И самите носите “дел од вината”.
Искреноста во односот со партнерот до-
несува ново емотивно зближување.
СКОРПИЈА
Делувате вознемирено поради нечии
критики и се обидувате да ги промените
основните услови во своето деловно оп-
кружување. Понекогаш не е лесно да се
остварат сите замислени цели, но Вие
не се откажувате лесно пред различните
препреки. Важно е правилно да се орга-
низирате, употребете ја успешната фор-
мула и немојте да дозволите некој да
Ве престигне во намерите кои ги имате.
Наидувате на нечие емотивно разбира-
ње. Помеѓу Вас и саканата личност провеју-
ваат “искри”, потребно е да го обновите
љубовниот дијалог и хармоничната врска.
Доколку сте млади или слободни, нечие
интересирање или постапки ги толкувате
на погрешен начин и во склад со своите
емотивни потреби.
ВОДОЛИЈА

Се наоѓате во фаза на креативно издигну-

Се обидувате да создадете подобри усло-
ви и да ги остварите своите деловни ин-
тереси. Без оглед на својата практична
способност, не можете секогаш да ги
ускладите различните интересирања и
да ги исполните очекувањата на неко-го.
Потребно е да формирате нови критериу-
ми, соработниците понекогаш имаат неза-
менлива улога во решавањето на делов-
ните дилеми. Некој Ви дава добар при-
мер. Преиспитајте ја својата улога во
односот со една блиска личност. Делу-
вате вознемирено, летаргично сте распо-
ложени и склони кон претерување во
изразување на своите чувства или по-
треби. Често реагирате импулсивно или
раздразливо кон саканата личност, нема
причина дополнително да го комплици-
рате својот љубовен однос.
ДЕВИЦА
Се обидувате да ги унапредите различните
услови и деловни можности, но замер-
ките кои им ги упатувате на своите со-
работници не го донесуваат саканиот
ефект. Чувствувате психолошки притисок
во желбата работите да ги добијат вис-
тинската смисла и значење. Бидете про-
мислени, прифатете ги обврските за кои
постојат заеднички интереси. Секогаш
постои начин да се оствари добар ком-
промис. Некој Ве инспирира на активна
улога во емотивната врска. Се наоѓате
во прилика да го промените својот љу-
бовен живот и да доживеете некои не-
заборавни или волшебни моменти во
блиското друштво. Употребете ги своите
заводнички манири, немојте да дозволите
да Ви недостигаат мечта, романтичност и
нежност во друштво на саканата личност. РИБИ
СТРЕЛЕЦ
вање, така што делувате снаодливо и
оригинално во однос на својата околина.
Селективно ги избирате ситуациите во
кои можете да ги претставите своите
професионални способности. Сепак, по-
времено треба да прифатите и компро-
мисна варијанта. Вашите желби да доми-
нирате на јавната сцена или во односите
со блиската околина, имаат свои доб-
ри и лоши страни. Нема причина да ги
заборавите основните мерила на вредно-
сти или на редоследот на нештата кои го
одредуваат Вашиот интимен живот. Во
односот со саканата личност сè станува
“бледо”, ако не постои взаемна искре-
ност. Потребно е да го почувствувате заед-
ничкиот импулс кој емотивно Ве зближува
и дополнува на различни начини.

Повнимателно анализирајте ги своите

Сте презеле голема одговорност кон со- соработници, за правилно да ги разбе-
работниците, но кога постои судир на Во деловните кругови често го водите рете нивните деловни мотиви или инте-
различни влијание и мислења не е лесно главниот збор и очекувате од другите до- реси. Нема причина да се однесувате
да се пронајде заедничкиот интерес. следно да ги следат Вашите идеи. Умеете претенциозно пред деловните партнери,
Потребно е да подвлечете линија и да се да го наметнете своето мислење пред со- на таков начин го свртувате вниманието
определите за нов модел на успешна сора- работниците и да остварите важна улога на себе и давате повод за различни ко-
ботка. Не можете сè да држите под своја во деловните преговори. Заинтересирани ментари. Исполнети сте со креативна
контрола и не треба да се докажувате на сте за посовремени решенија и за профе- енергија и промислено ги решавате ком-
некои погрешни страни. Забележувате сионално усовршување. Блиц проценката плицираните ситуации. Добро одмерете
различни детали во љубовниот однос и на можностите и способноста за добра ги своите цели и улогата која ја имате. Се
смислено ги затворате очите пред нешта- деловна организација донесува нов разликувате по начинот на размислување
та кои не Ви се допаѓаат, но тоа е само успех. Уживате во различни емотивни и делување во однос на саканата личност,
привремено решение. Партнерот има контакти или средби. Многу работи но тоа нема да Ви пречи да почувствувате
свои приоритети, така што не обрнува стануваат достижни, дури кога своите заедничко задоволство. Понекогаш “ма-
внимание на Вашите планови. Вие сте мисли и чувства ќе ги поделите со бли- лите емотивни искри” имаат силно или
личност која не се согласува со споредна ската личност. Чувствувате голем емоти- позитивно влијание. Вашиот однос со бли-
улога во заедничкиот однос, не сакате да вен занес и не го криете своето воодушеву- ската личност потсетува на “љубовна иг-
трпите нечија самоволја или емотивни вање, Ви годи љубовниот третман кој го ра”, која делува инспиративно и забавно.
хирови. добивате во друштво на саканата личност.