You are on page 1of 48

Fondacioni Grek i Kulturës

Vatra e Tiranës

Νίκος Καββαδίας
Nikos Kavadhias

Përkthyen:
Sokol Çunga, Llambro Ruci
Ελληνικό Ίδρυμα Πολιτισμού - Εστία Τιράνων
Fondacioni Grek i Kulturës - Vatra e Tiranës

ΝΙΚΟΣ ΚΑΒΒΑΔΙΑΣ

NIKOS KAVADHIAS

σε μετάφραση των
Sokol Çunga καί Llambro Ruci

përkthyen:
Sokol Çunga dhe Llambro Ruci

Τίρανα / Tiranë 2010


ΑΝΤΙ ΠΡΟΛΟΓΟΥ

Τ ις γαλανές θάλασσες της Ελλάδας πολλοί ποιητές


ύμνησαν, από τον Όμηρο μέχρι τον Ελύτη· όπως και τον
Οδυσσέα πολλοί έψαλαν, από τον Όμηρο, επίσης, μέχρι
τον Καβάφη – και όχι μόνο.
Όμως, για την τρικυμιώδη ζωή στα ανειρήνευτα ωκε-
άνεια ταξίδια ή στις εφήμερες λιμανίσιες απολαύσεις
λίγοι σπατάλησαν 50 χρόνια βίου και έργου μαζί.
Ένας απ’ αυτούς, ο Έλληνας λογοτέχνης Νίκος Καβ-
βαδίας, ποιητής οικουμενικών οριζόντων, ισόβιος τα-
ξιδευτής της τρικυμιώδους θάλασσας και εραστής τής
οδυσσειακής περιπέτειας χωρίς Ιθάκη. Η ζωή του ξο-
δεύτηκε στην αλμυρή αγκαλιά τής γυναίκας-θάλασσας
– έστω, κι αν αθελήτως πέθανε στην πηνελόπεια αγκα-
λιά της γριάς-στεριάς... Ήταν Έλληνας γεννημένος στην
Μαντζουρία κι ήταν οικουμενικός, επειδή είχε λάβει
ελληνική παιδεία.
Για διάφορους λόγους, ο ποιητής Νίκος Καββαδίας
είναι ως σήμερα άγνωστος στο κοινό των Αλβανών που
εντρυφούν στην λογοτεχνία, ως εντελώς αμετάφραστος.
Γι’ αυτό κι εμείς, που τιμούμε φέτος τα εκατόχρονα
από τη γέννησή του, προβαίνουμε στη δειγματική δημο-
σίευση 10 μεταφρασμένων ποιημάτων του – σε τεύχος
που θα διατίθεται δωρεάν στους επισκέπτες τής φωτο-
γραφικής έκθεσης για τον ποιητή – όχι για να εξαντλή-
σουμε αλλά για ν’ ανοίξουμε την όρεξη στο αναγνω-

6
NË VEND TË PARATHËNIES

Deteve të kaltër të Greqisë u është kënduar himni prej


shumë poetëve, nga Homeri deri tek Eliti, sikurse edhe
Odisenë e kanë himnizuar së tepërmi që nga Homeri
deri tek Kavafi – dhe jo vetëm ata.
Sidoqoftë, për jetën e stuhishme të udhëtimeve të pa-
qeta nëpër oqeane ose të kënaqësive të përkohëshme të
porteve, të paktë qenë ata që shpenzuan 50 vjet jetë dhe
vepër letrare sëbashku. Njëri nga ata qe edhe shkrimta­ri
grek Nikos Kavadhias, poet i horizontit universal, udhëtar i
përjetshëm i detit të stuhishëm dhe adhurues i aventurës
së Odisesë pa Itakë. Jeta e tij u shpenzua në prehërin e
kripur të detit-femër – edhe pse, pa dashur vdiq në pre-
hërin e tokës-plakë... Ishte grek i lindur në Mançuri dhe
mbarëbotëror edhe pasi mori edukimin grek.

Për arsye të ndryshme, poeti Niko Kavadhia është


deri më sot i panjohur, pasi nuk është përkthyer për pu-
blikun që zhytet në letërsi. Për këtë arsye edhe ne duke
e nderuar për 100 vjetorin nga lindja e tij, do publikojmë
10 poezi të përkthyera – në fashikullin që do t’u shpër-
ndahet falas vizitorëve të ekpozitës fotografike dedikuar
poetit – jo për të shpërdoruar por për të shtuar interesin
e publikut shqiptar.
E themi këtë, sepse shtëpia botuese «TOENA» pritet

7
στικό κοινό τών Αλβανών.
Και το λέμε αυτο, επειδή οι εκδόσεις «ΤΟΕΝΑ»
πρόκειται να εκδώσουν προσεχώς τις ποιητικές συλλο-
γές τού Νίκου Καββαδία – γι’ αυτό, άλλωστε, συγχο-
ρηγούν ευγενικά, μαζί με την «Tirana Bank», το έντυπο
που κρατάτε, το οποίο φέρνει το αλβανικό κοινό για
πρώτη φορά σε επαφή με το έργο τού ποιητή.
Από τη θέση αυτή ευχαριστώ τους ευγενικούς με-
ταφραστές, τον σεβαστό Llambro Ruci και τον φίλο S.
Çunga, για το έργο που μας παραχώρησαν αφιλοκερ-
δώς· επίσης, ευχαριστώ την κ. Έλγκα Καββαδία και τον
εκδοτικό (ελληνικό) οίκο «ΑΓΡΑ», που δεν εμπόδισαν
την δημοσίευση αυτή· τέλος ευχαριστώ τον συνεργάτη
μας δρ. Andi Rembeçi για την φιλότεχνη επιμέλεια αυ-
τής της δημοσίευσης.

Δρ. Γεώργιος Γιακουμής


Δ/ντής Εστίας Τιράνων
Ελληνικού Ιδρύματος Πολιτισμού

8
të botoj së shpejti koleksionet e poezive të Niko Kava-
dhia – dhe për këtë arsye do të sponsorizojnë mirësje­
llshëm së bashku me «Tirana Bank» këtë fashikull që
keni në dorë, e cila sjell publikun shqiptar p ë r h e r ë t ë
parë në kontakt me veprën e poetit.

Duke u nisur nga kjo pozitë falënderoj përkthyesit


fisnikë, të respektuarin Llambro Ruci dhe mikun So-
kol Çunga, për veprën që na ofruan falas; gjithashtu,
falënderoj znj. Elga Kavadhia dhe shtëpinë (greke) bo-
tuese «AGRA», që nuk penguan këtë botim; së fundmi
falënderoj bashkëpunëtorin tonë Dr. Andi Rëmbeci për
përkujdesjen artdashëse të këtij botimi.

Dr. Georgios Giakoumis


Drejtor i Vatrës së Tiranës
të Fondacionit Grek të Kulturës

9
εισαγωγή
του μεταφραστή Sokol Çunga

Ο Καββαδίας,
ο «καταραμένος» και «ανόητος» ποιητής

To 1884 o γάλος ποιητής Paul Verlaine (1844-1896)


εξέδωσε μία ασυνήθιστη, για τον τότε καιρό, ποιητι-
κή ανθολογία: την Les poètes maudits (Οι καταραμένοι
ποιητές). Αράδιασε εκεί ποιητές γνωστούς μεν στον ση-
μερινό αναγνώστη, που όμως δεν περιλαμβανόταν στις
αναγνώσεις της εποχής. Αυτό συνέβαινε γιατί τα ποιή-
ματά τους μιλούσαν, κυρίως, για το σκοτεινό μέρος της
ζωής και της ψυχής των ανθρώπων, για τους φόβους
και τις εμμονές, για πάθη αισχρά, για την απληστία, τη
διαστροφή, την εξάρτηση από το αλκοόλ, τη διαφθορά
και τα ναρκωτικά. Γι’ αυτό ήταν καταραμένοι ποιητές:
γιατί δήλωναν αυτή την πραγματικότητα που ο τότε
σεμνότυφος πολιτισμός περιθωριοποιούσε.
Έναν στίχο από εκείνους τους ποιητές, έναν στίχο
από το ποίημα «Lettre du Mexique» («Γράμμα από το
Μεξικό») ενός ερωμένου με την θάλασσα, του Tristan
Corbière (1845-1875) ο Νίκος Καββαδίας το έθεσε στην
αρχή της ποιητικής του συλλογής Μαραμπού: «Rien
n’est beau comme ça – matelot – pour un hojme» («Τί-
ποτα δεν είναι τόσο καλό – ναύτη – για τον άνδρα»
Les Amours jaunes, 1873). Είναι το πρώτο βιβλίο του,
είναι, κάπως, η γενέθλια ημέρα του ποιητή. Πριν να

10
hyrje
e shqipëruesit Sokol Çunga

Kavadhias,
poeti i “mallkuar” dhe i “marrë”

Më 1884, poeti francez Paul Verlaine (1844-1896)


botoi një antologji poetike të pazakontë për kohën:
antologjinë Les poètes maudits (Poetët e mallkuar).
Renditi aty emra të njohur për lexuesin e sotshëm, por
që në atë kohë nuk ishin pjesë e leximeve tradiciona-
le. Kjo ndodhte sepse poezitë e tyre flisnin, kryesisht,
për anët e errëta të jetës dhe të shpirtit njerëzor, për
frikën dhe obsesionet, për gjakimet e ndyra, për la­
kminë, degjenerimin, flisnin për varësinë nga alkooli,
veset dhe droga. Prandaj dhe ishin poetë të mallkuar,
sepse pohonin atë realitet që mohohej nga qytetërimi
i kohës.
Një varg të njërit prej këtyre poetëve, një varg nga
poezia “Lettre du Mexique” (“Letër nga Meksika”)
shkruar nga dashnori i detit Tristan Corbière (1845-
1875), Nikos Kavadhias e vendos në ballë të vëllimit
me poezi Marabu: “Rien n’est beau comme ça – ma-
telot – pour un hojme” (“Asgjë nuk është më e bu-
kur se kjo – detar – për bu­rrin”, Les Amours jaunes,
1873). Është libri i parë, është, njëfarësoj, dita e lindjes

11
μπεις στον δικό του ποιητικό κόσμο, ο ίδιος ο συγγρα-
φέας δηλώνει, κατά κάποιον τρόπο, την ταυτότητά του:
Εγώ είμαι καταραμένος! Έπειτα, αντίκρυ με το όνο-
μα που του έδωσε η οικογένεια / η κοινωνία, βαπτίζει
τον εαυτό του με ένα άλλο όνομα, ένα όνομα πουλιού
του τροπικού: Μαραμπού! Και προσθέτει: ... νομίζω
πως στη μοναξιά και στη βλακεία του μοιάζω... (Μα-
ραμπού, Μαραμπού). Ο Καββαδίας ένιωθε ότι για τον
κόσμο, για τον ίδιο κόσμο που ζούμε και εμείς σήμερα,
ήταν καταραμένος και ανόητος. Τότε άφησε την στεριά
γη, που δονείται πιο δυνατά από το πλοίο στην μέση
της θύελλας και τις τρικυμίας, και έδεσε τη μπέσα με
το νερό, με την θάλασσα.
Ο κόσμος, βεβαίως, δεν κρατούσε κακία στον ποιητή.
Στο κάτω-κάτω, ο κόσμος δεν κρατάει κακία σε κανέ-
ναν από τους ποιητές που ζούνε σε αυτή, ούτε στους
καταραμένους ποιητές. Αλλά να, που ο Καββαδίας δεν
ένιωθε καλά στη στεριά, ζαλίζομαι, έλεγε. Ενώ στην
θάλασσα, εκεί όχι, δεν ζαλιζόταν, έλεγε! Δεν άντεχε το
ακίνητο νερό των λάκκων και των λιμανιών. Αηδία-
ζε, όταν έβλεπε τους ανθρώπους να λερώνουν το νερό
της θάλασσας. Πάθαινε ασφυξία από την μπόχα των
ζωντανών ή νεκρών απορριμμάτων. Για αυτό διάλεξε
τον καθαρό αέρα, τη διαφανή θάλασσα, μολονότι αυτή
η ζωή εννοούσε την κατά κόσμο μοναξιά. Διάλεξε να
είναι παντοτινός ταξιδιώτης, για όσο καιρό ανέπνεε.
Έτσι, ο κόσμος δεν είχε σκοπό να καταριέται τον ποιη-
τή, ούτε κι ο ποιητής ήθελε να πάρει την κατάρα πάνω
του· αλλά, τελικά αυτό συνέβη: ο κόσμος καταράστηκε
τον ποιητή με εξορία, ο ποιητής κατάλαβε την κατάρα
και επέλεξε να γευτεί την ζωή, όπως την ήθελε. Όλη
αυτή η σκέψη, σύμφωνα με την κρύα λογική, δε στέκει,

12
së poetit. Përpara se të hysh në botën e tij poetike,
vetë shkrimtari saktëson, njëfarësoj, identitetin e vet:
Unë jam i mallkuar! Më pas, përkundër emrit që i
ka dhënë familja / shoqëria, që me poezinë e parë,
pagëzon veten me një emër tjetër, me emrin e një
zogu të tropikut: Marabu! Dhe shton: ... të vetmuar
dhe të çmendur, njësoj jemi, të dy (Marabu, Marabu).
Kavadhias ndjente se për botën, këtë botë ku jetojmë
edhe ne sot, ishte i mallkuar dhe i marrë. Atëherë, e
la mënjanë tokën që lëkundet më fort se anija mes
gjeratores dhe tufanit, për ta lidhur besën me ujin, me
detin.
Bota nuk e pati me sy të keq poetin. Në fund të
fu­ndit, bota nuk ka pasur me sy të keq asnjë nga po-
etët që kanë jetuar në të, as poetët e mallkuar. Por ja
që Kavadhiasi nuk ndjehej mirë në stere, më merren
mendtë, thoshte. Kurse në det, atje jo, nuk i merreshin
mendtë, thoshte! Nuk i pëlqente uji i ndenjur i pe­
llgjeve apo i porteve. I vinin zorrët në fyt kur shikonte
njerëzit që ndotnin ujin e detit. I merrej fryma nga
duhma e maleve me mbeturina, qoftë të gjalla, qoftë të
vdekura. Prandaj zgjodhi ajrin e pastër, ujin e kthjellët,
ndonëse kjo jetë kishte shumë vetmi. Zgjodhi të ishte
udhëtar i përhe­rshëm, për sa kohë që merrte frymë.
Kështu, bota nuk deshi ta mallkonte, poeti nuk deshi
të mallkohej, por, në fund ndodhi: bota e mallkoi me
syrgjyn, poeti e ndjeu mallkimin dhe zgjodhi të shi-
jonte jetën, siç ia kishte ënda. E gjithë kjo mënyrë të
menduari, parë me syrin e arsyes së ftohtë, është mar-
ri, është paranojë. Kështu vjen naty­rshëm emri i dytë
i poetit: Marabu, që do të thotë, pak a shumë, i marrë.

13
είναι παρανοϊκό. Εδώ μπαίνει σε ισχύ, με φυσικό τρό-
πο, το δεύτερο όνομα του ποιητή: Μαραμπού, που πάει
να πει, περίπου, ανόητος.
Με εκλεκτή γλώσσα, με ήχους οι οποίοι χορεύουν στη
γλώσσα που τα προφέρει, έχοντας μία μανιώδη ακρί-
βεια, ο Καββαδίας έκτισε το ποιητικό του σύμπαν σε
52 ποιήματα που εκδόθηκαν σε 3 συλλογές (χωρίς να
αριθμούμε εδώ τα ποιήματα που εκδόθηκαν σε περιοδι-
κά, εφημερίδες ή αυτά που εκδόθηκαν μετά του θανά-
του του). Οι στίχοι του είναι γραφικές εικόνες. Συχνά οι
αντιθετικές εικόνες βρίσκονται δίπλα η μία στην άλλη
(juxtaposition), σαν σε μία παράλογη ταινία: το κορίτσι
από το Αμόι βρίσκεται δίπλα με την μουλάτρα από την
Τενερίφη, ο πυρετός των Τροπικών απέναντι στη σύφιλη
της Ρίο, οι πνιγμένοι ναύτες έρχονται για ρεσάλτο και
για να χτενίσουν για πάντα το κορίτσι, ενώ εκείνη, όπως
της ζήτησε ο ποιητής, τροχίζει τα σπαθιά. Ο πόνος, ο
έρωτας, η τρέλα, οι αρρώστιες των ναυτών, η κούρα-
ση από τις βάρδιες στα καράβια, ο βρόμικος αέρας των
πόλεων και των λιμανιών, τα κορμιά των ιεροδούλων
και των ναυτών, τα σκαλισμένα με τατουάζ είναι μερικά
από τα θέματα των ποιημάτων. Αλλά παραπάνω απ’
αυτά και κυρίως ασχολείται με τον άνθρωπο· και τον
πόνο του ανθρώπου, που είναι η μητέρα της ποίησης.
Τέλος, τρεις μέρες πριν πεθάνει, ο Καββαδίας γράφει:
«Μια μέδουσα σε αντίκρισε γαλάζια και σιμώνει / κι ένας
βυθός που βόσκουνε σαλάχια και χταπόδια». Έζησε όπως
ήθελε, μποέμ του ωκεανού, σκλάβος της καμπίνας του
ασυρματιστή, στα ανοιχτά πελάγη με τον καθαρό αέρα και
τη διάφανη θάλασσα. Για αυτόν ο θάνατος ήταν ακίνητο
νερό, βούρκος γεμάτος με νωθρά και μαλθακά όντα. “Rien
n’est beau comme ça, matelot”, και εννοούσε τον θάνατο.

14
Me një gjuhë të qëmtuar, me tinguj që lodrojnë
në gjuhën që i shqipton, me saktësi prej maniaku,
Kavadhiasi ndërtoi gjithësinë e tij poetike në 52 po-
ezi botuar në 3 vëllime (pa futur këtu poezitë e bo-
tuara nëpër periodikë, gazeta apo ato të botuara pas
vdekjes). Vargjet e tij janë peizazhe. Shpesh pamje të
kundërta vendosen pranë njëra-tjetrës (juxtaposition),
si në një film të çakorduar: vajza nga Amoi vendoset
pranë mulates së Tenerifës, temperatura e Tropikut
kundruall sifilizit të Rios, detarët e mbytur ngrihen
për të pushtuar anijen dhe t’i krehin vajzës flokët për
herë të fundit, kurse kjo, pas kërkesës së poetit, është
duke mprehur shpatat. Malli, dashuria, çartamendja,
sëmundjet e detarëve, lodhja nga turnet në anije, ajri
i ndotur i qyteteve dhe i porteve, trupat e prostitutave
dhe trupat e detarëve skalitur me tatuazhe janë disa
nga temat e poezive. Por më shumë merret me njeriun
dhe dhimbjen njerëzore, mëmën e poezisë.
Në fund, tri ditë para se të vdesë Kavadhiasi
shkruan: “Një meduzë e kaltër ta vuri syrin, merr
shenjë, / mbete peng në pellg, rrethuar nga rraxhat
dhe oktapodët (Traverso). Jetoi siç deshi, bohem i
oqeanit, skllav i kabinës së radistit, në ajër të pastër
dhe ujë të kthje­llët. Për të vdekja ishte ujë i ndenjur,
moçal me qenie të plogështa dhe të squllëta. “Rien
n’est beau comme ça, matelot”, dhe e kishte fjalën për
vdekjen.
Edhe kështu mund të lexohet Kavadhiasi.

15
Αυτός είναι ένας από τους πολλούς τρόπους με τους
οποίους μπορεί κανείς να αναγνώσει τον Καββαδία.

Η μετάφραση αυτών των λίγων ποιημάτων ήταν μία


πολυποίκιλη εμπειρία: ευχαρίστηση και κούραση, πρό-
κληση και ευγνωμοσύνη. Ευχαρίστηση επειδή έφερα,
εντέλει, στα αλβανικά μία δέσμη από τα ποιήματα που
τόσο πολύ αγάπησα και που ατέλειωτες φορές τρα-
γουδούσα ψιθυριστά μέσα μου. Κούραση για τον απλό
λόγο ότι, εκτός από την ποιητική πληρότητα του κει-
μένου, ο μεταφραστής έπρεπε να παλεύει και με την
αισθητική τού στίχου και με το μέτρο και την ομοιο-
καταληξία. Πρόκληση, διότι δεν ήθελα να αδικήσω την
ποίηση του Καββαδία. Τέλος, η ευγνωμοσύνη μου πάει
στον Ποιητή, ο οποίος έγινε αιτία να αγαπήσω περισ-
σότερο την γλώσσα του, αλλά, ταυτόχρονα, και για να
τροχίσω τις ικανότητές μου στον έμμετρο στίχο της δι-
κής μου γλώσσας.

16
Përkthimi i këtyre poezive ishte përvojë me shu-
më fytyra: kënaqësi dhe lodhje, sfidë dhe mirënjohje.
Kënaqësi sepse, më në fund, solla në shqip një tubë
poezi që i kam dashur kaq fort dhe i kam kënduar
pafundësisht me vete. Lodhje për arsyen e thjeshtë se,
përveç hijeshisë poetike të tekstit, shqipëruesit i bie
për barrë të ndeshet edhe me estetikën e vargut, me
metrin dhe rimën. Sfidë sepse nuk do të doja t’i hyja
në hak poezisë së Kavadhiasit. Mirënjohja i drejtohet,
në fund, Poetit, i cili u bë shkak që ta dashuroja më
fort gjuhën në të cilën shkroi, dhe, njëkohësisht, më
shtyu t’i latoja aftësitë e vargëzimit të disiplinuar në
shqip.

17
ΓΡΑΜΜΑ ΣΕ ΜΙΑΝ ΑΓΝΩΣΤΗ ΚΥΡΙΑ

Τί μὲ σπρώχνει νὰ σᾶς γράψω ἀπόψε, Κυρία; Αὐτὸ μόνον ἐγὼ


δὲν τὸ ξέρω. Ἡ ἀνάμνησάς σας μὲ βασανίζει. Σᾶς εἶδα χθὲς στὸ
κατάστρωμα ἑνὸς ἰταλικοῦ πλοίου νὰ περιφέρεστε γεμάτη ἀδι-
αφορία καπνίζοντας σιγαρέτα καὶ κοιτάζοντας ἀόριστα γύρω.
Ἀφήνατε τὸν καπνὸ νὰ σᾶς κυκλώνει τὸ πρόσωπο κι ἐμένατε
γιὰ λίγο μὲ τὰ μάτια μισόκλειστα...ὁραματιζόμενη κάτι...
Ἴσως οἱ γρίζες τολύπες νὰ σχημάτιζαν πρόσωπα, πρόσωπα
ποὺ κάποτε γιὰ σᾶς ὕπηρξαν ἀγαπημένα. Μιὰ στιγμὴ ἐπετά-
ξατε τὸ τσιγάρο καὶ ἀκουμπήσατε σ’ ἕνα μέρος, κρατώντας μὲ
τὰ κατάλευκα χέρια τὸ πρόσωπό σας... Ποιὸς ξέρει τί σκεφτό-
σαστε κείνη τὴν ὥρα Κυρία! Τὰ μάτια σας ἢ μᾶλλον τῶν ματιῶν
σᾶς οἱ γύροι ἐπρόδιδαν ὅτι ἀπὸ καιρὸ δὲν ἐκοιμόσαστε μόνη.
Φαντάζομαι πὼς θὰ ’χετε γνωρίσει ἄπειρους ἄνδρες. Δὲν
ἀμφιβάλλω πὼς μέσα στὴν τσάντα ὑπάρχει ἕνα μικρὸ χρυσο-
δεμένο βιβλίο, γιομάτο ἀπὸ τὰ ὀνόματα ἐκείνων ποὺ κάποτε
κοιμήθηκαν μαζί σας. (Τὸ ὄνομά μου δὲ θὰ’χεῖ τὴν τύχη νὰ
γραφεῖ ποτὲ ἐκεῖ μέσα). Μὲ συγχωρεῖτε Κυρία, ἀλλὰ νομίζω
ὅτι τὸ λεπτὸ πρόσωπό σας εἶχε πάρει τὸ ἀμφίβολο καὶ σκοτεινὸ
χρῶμα ποὺ παίρνουν τὰ πρόσωπα τῶν γυναικῶν ποὺ ἔχουν θυ-
σιαστεῖ πολὺ στὴν ἀγαπημένη θέα τους... Ποιὰ εἶναι ἡ Πατρίδα
σας; Οἱ γυναῖκες τοῦ εἴδους σας δὲν ἔχουν Πατρίδα. Γιατί τώρα
σᾶς γράφω; Αὐτὸ μόνον ἐγὼ δὲν τὸ ξέρω.
Πόσα γράμματα τέτοια θά ’χετε λάβει... Τὰ περισσότερα
θά ’ταν κοινὰ καὶ ἀνιαρὰ σὰν καὶ τοῦτο καὶ θὰ τά ’χετε σχίσει,
ἄλλα μένουν ἀκόμη λησμονημένα μέσα σὲ σκαλισμένα κουτιὰ
ἀπὸ ἰνδικὸ ξύλο ποὺ εὐωδιάζει κι ἄλλα πάλι θά ’ναι κλεισμένα
μέσα σὲ βιβλία, ἀνάμεσα σὲ κίτρινα φύλλα, κόντα σὲ πεθαμένες
πεταλουδίτσες, μέσα σὲ βιβλία γιομάτα κοινοτυπίες καὶ μάται-
ες λέξεις ποὺ ἐδιαβάζατε κάποτε, στὴν ἀρχὴ τῆς ἀνίας σας μέσα

18
LETËR NJË ZONJE TË PANJOHUR

ÇFARË MË SHTYN, Zonjë, t’ju shkruaj sonte? Vetëm këtë


unë nuk e di. Kujtimi juaj më mundon. Ju pashë dje në ku-
vertën e një anijeje italiane të vërtiteshit mbushur me shku-
jdesje duke pirë cigare dhe duke vështruar përreth e përhum-
bur. Linit tymin e tyre t’ju mbështillte fytyrën dhe qëndronit
për pak me sytë gjysmë të mbyllur... duke ëndërruar diçka...
Ndofta tulipanët gri formojnë fytyra, fytyra që dikur kanë
qenë të dashura për ju. Në një çast e flakët cigaren dhe u
mbështetë në një vend duke mbajtur fytyrën me duart krejt të
bardha... Kush e di se ç’mendonit në atë çast, Zonjë! Sytë tuaj
apo më mirë rrathët e syve tuaj ju tradhtojnë se prej kohësh
nuk flini vetëm.
Marr me mend se do të kini burra pa fund. Nuk dyshoj se
brenda në çantën tuaj gjendet një libërth i praruar mbushur
me emrat e atyre, që dikur fjetën me ju. (Emri im nuk do të
ketë kurrë fatin të shkruhet atje brenda). Më falni, Zonjë, por
më duket se fytyra juaj delikate ka marrë ngjyrën e dyshimtë
dhe të errët të grave, që kanë flijuar shumë për hyjneshën e
dashur të tyre... Cili është atdheu juaj? Gratë e sojit tuaj nuk
kanë atdhe. Përse ju shkruaj tani? Këtë vetëm unë nuk e di.
Sa letra të tilla do të kini marrë... Më të shumtat do të kenë
qenë të përgjithshme dhe të mërzitshme si kjo dhe do t’i kini
grisur, të tjera do të gjenden ende të harruara mes kutive të
gdhendura prej druri indian që kundërmon dhe po ashtu të
tjera do të jenë të mbyllura nëpër libra, mes fletëve të zverdhu-
ra, pranë fluturzave të vdekura, mes librash mbushur me ba-
nalitete dhe fjalë të kota, që lexonit dikur, në fillim të mërzisë
suaj mes dhomave gjithë dritë në atdheun tuaj të largët... E

19
σὲ δωμάτια φωτεινὰ στὴν μακρινή σας πατρίδα... Τὸ δικό μου
δὲν θὰ σᾶς τὸ στείλω ποτέ μου...
Κάποια στιγμὴ μὲ κοιτάξατε μέσα στὰ μάτια, ὅπως ἀκριβῶς
θὰ κοιτούσατε ἕνα πράγμα χωρὶς σημασία! Ἀσφαλῶς δὲν εἴδα-
τε τίποτα μέσα τους. Τί μποροῦσα ἐγὼ νὰ εἶμαι γιὰ σᾶς; Ἕνα
μηδέν, ἕνα τίποτε... Τί θὰ μποροῦσε νὰ εἴσαστε γιὰ μένα ἐσεῖς;
Οὔτε αὐτὸ δὲν τὸ ξέρω... Ἐγὼ εἶδα στὰ μάτια σας ὁλόκληρους
κόσμους... Ἀναχωρήσεις... ἐγκαταλείψεις... θανάτους... ἐπιθυμίες...
Ἐγὼ πάντα θὰ σᾶς θυμᾶμαι...Γιατί; Μήπως σᾶς ἔχω ἀγαπήσει;
Ἀλλοίμονον! Ὄχι... Ἐγὼ δὲν ἔχω ἀγαπήσει ποτέ μου, κι οὔτε ποτὲ
θὰ ἀγαπήσω. Ὅμως θὰ σᾶς θυμᾶμαι ὅπως ὅλες τὶς γυναῖκες ποὺ
ἔχω γνωρίσει... Ἔχω μίαν ἀπέραντη μνήμη... Δυὸ τὶς θυμᾶμαι πε-
ρισσότερο ἀπὸ ὅλες. Ἡ πρώτη ἦταν μία χορεύτρια στὶς Βερμοῦδες.
Κάποτε κλάψαμε χωρὶς νὰ ξέρουμε τὸ γιατί, γιὰ πράγμα-
τα ἀόριστα, μακρυσμένα... Ἦταν ἡ πρώτη φορὰ ποὺ ἔκλαιγα
μπροστὰ σὲ γυναίκα... Ἔχω ἀπὸ τότε νὰ κλάψω... Ἡ δεύτερη
ἦταν μιὰ Ἰσπανίδα στὴ Χουέλμπα... Τί μπορεῖ νὰ σᾶς ἐνδια-
φέρουν τέτοιες ἀφηγήσεις κυρία; Γιατί τώρα σᾶς γράφω; Γιατί;
Γιατί σεῖς εἴσαστε ἡ τρίτη... Εἴσαστε ἡ μόνη ποὺ δὲν μιλήσαμε
διόλου κι ὅμως θὰ σᾶς θυμᾶμαι περισσότερο ἀπὸ ὅλες... «Τί ρο-
μαντικὸς» θὰ λέγατε ἂν ποτὲ διαβάζατε τοῦτες ἐδῶ τὶς ἀνοησίες,
Κυρία... Λάθος... Λάθος μεγάλο... Τὸν ρομαντισμό μου τὸν ἔχω δεῖ
μὲ τὰ μάτια μου νὰ πεθαίνει μέσα στὶς βρώμικες πλῶρες γεμάτες
βαριὰ μυρωδιὰ καὶ μέσα σὲ σκοτεινὰ δωμάτια ποὺ τὰ κατοι-
κοῦσαν πένθιμες πόρνες... Τί βαριές, πρόστυχες λέξεις, Κυρία!...
Τώρα θὰ πέσω νὰ κοιμηθῶ! Αὐτὴν τὴν ὥρα καὶ σεῖς, φα-
ντάζομαι θὰ κάνετε τὸ ἴδιο... Κάποιος θὰ ἔχει βρεθεῖ νὰ σᾶς
ἀπαλλάξει ἀπὸ τὰ βαριὰ ροῦχα σας, καὶ νὰ πέσει κοντά σας!
Κάποιος διώχνει σήμερα τὸ κενὸ ποὺ χθὲς σᾶς εἶχε κυκλώσει.
Πόσο θά ’θελα νὰ τὸ ξέρω! Ἐγὼ τώρα θὰ πέσω ὅπως πάντοτε
μόνος... Εἶναι χρόνια ποὺ κοιμᾶμε μοναχός...
Καληνύχτα Κυρία... Καληνύχτα.
Φεβρουάριος 1932

20
imja nuk do të ketë fatin e tyre, se nuk do ta dërgoj kurrë...
Në një çast më vështruat mes syve, pikërisht siç do të shi-
konit një gjë pa vlerë! Sigurisht nuk patë asgjë brenda tyre.
Ç’mund të isha unë për ju? Një zero, një asgjë... Ç’mund të
ishit ju për mua? As këtë nuk e di... Unë pashë në sytë tuaj
botë të tëra... Nisje... braktisje... vdekje... pasione... Unë gjith-
një do t’ju kujtoj... Përse? Mos ju kam dashuruar? Mjerë! Jo...
Unë nuk kam dashuruar kurrë dhe kurrë nuk do të dashuroj.
Por do t’ju kujtoj, si gjithë gratë që kam njohur... Kam një ku-
jtesë të pafundme... Dy i mbaj mend më shumë nga të gjitha.
E para ishte një kërcimtare në Bermunde.
Dikur qamë pa ditur psenë, për gjëra të papërcaktuara, të
largëta... Ishte hera e parë që qaja para një gruaje... Kam pa
qarë qysh atëherë... E dyta ishte një spanjolle në Huelba...
Ç’mund t’ju interesojnë rrëfime të tilla, Zonjë? Pse ju shk-
ruaj tani? Sepse ju jini e treta... Jini e vetmja që nuk folëm
aspak, megjithatë do t’ju kujtoj më shumë nga të gjitha...
“Ç’romantik” do të thoshit nëse ndonjëherë do të lexonit këto
budallallëqe, Zonjë... Gabim... Gabim i madh... Romantiz-
min tim e kam parë me sy të vdesë mes bashesh të qelbura
mbushur me erë të rëndë dhe mes dhomave të errëta ku ba-
nonin të përdala të pikëlluara... Ç’fjalë të rënda, të poshtra,
Zonjë!..
Tani do të bie të fle! Në këtë orë edhe ju, marr me mend
se do të bëni të njëjtën gjë... Dikush do të jetë gjendur t’ju
lehtësojë nga rrobat e rënda dhe të prehet pranë jush! Dikush
dëbon sot boshllëkun që dje ju kishte rrethuar. Sa shumë do
të doja ta dija! Unë tani do të shtrihem si gjithnjë vetëm... Ka
vite që fle vetëm...
Natën e mirë Zonjë... Natën e mirë.
Shkurt 1932

Përktheu: Llambro Ruci

21
ΑΓΑΠΑΩ

Ἀγαπάω τ' ὅ,τι εἶναι θλιμμένο στὸν κόσμο


Τὰ θολὰ τὰ ματάκια, τοὺς ἀρρώστους ἀνθρώπους,
τὰ ξερὰ γυμνὰ δέντρα καὶ τὰ ἔρημα πάρκα,
τὶς νεκρὲς πολιτεῖες, τοὺς τρισκότεινους τόπους.
Τοὺς σκυφτοὺς ὀδειπόρους ποὺ μ’ ἕνα δισάκι
γιὰ μία πολιτεία μακρινὴ ξεκινᾶνε,
τοὺς τυφλοὺς μουσικοὺς τῶν πολύβοων δρόμων,
τοὺς φτωχούς, τοὺς ἀλῆτες, αὐτοὺς ποὺ πεινᾶνε.
Τὰ χλωμὰ τὰ κορίτσια ποὺ πάντα προσμένουν
τὸν ἱππότην ποὺ εἶδαν μία βραδιάστ ὄνειρό τους,
νὰ φανεῖ ἀπ’ τὰ βάθη τοῦ ἀπέραντου δρόμου.
Τοὺς κοιμώμενους κύκνους πάνω στ’ ἀσπρόφτερό τους
Τὰ καράβια ποὺ φεύγουν γιὰ καινούργια ταξίδια
καὶ δὲν ξέρουν καλὰ – ἂν ποτὲ θὰ ’ρθουν πίσω
ἀγαπάω, καὶ θά ’θελα μαζί τους νὰ πάω
κι οὔτε πιὰ νὰ γυρίσω
Ἀγαπάω τὶς κλαμένες ὡραῖες γυναῖκες
ποὺ κοιτᾶνε μακριά, ποὺ κοιτᾶνε θλιμμένα...
ἀγαπάω σὲ τοῦτον τὸν κόσμο – ὅ,τι κλαίει
γιατί μοιάζει μ’ ἐμένα.

22
DASHUROJ

Dashuroj gjithë ç’është e pikëlluar në botë,


Të turbulltat syçka, njerëzit e sëmurë,
drurët e thatë të zhveshur dhe parqet e shkretë,
qytetet e vdekur, vendet e stërerrët.
Udhëtarët e përkulur që me një hejbe
nisen drejt një qyteti të largët,
muzikantët e verbër të rrugëve shumëzhurmëshe,
të varfrit, vagabondët, ata që kanë uri.
Vajzat e zbehta që gjithnjë presin
kalorësin që panë një mbrëmje në ëndërr,
të shfaqet nga thellësitë e udhës pa fund.
Mjellmat e fjetura përmbi krahun e tyre të bardhë
Anijet që ikin për udhëtime të reja
dhe mirë nuk e dinë – nëse ndonjëherë do të kthen pas
dashuroj, dhe do të doja bashkë me to të shkoja
dhe as të mos kthehesha më
Dashuroj gratë e përlotura të bukura
që shikojnë larg, që shikojnë me pikëllim...
dashuroj në këtë botë – gjithçka q ë qan
se me mua përngjan.

Përktheu: Llambro Ruci

23
Μαραμπού

Λένε γιὰ μένα οἱ ναυτικοὶ ποὺ ἐζήσαμε μαζὶ


πὼς εἶμαι κακοτράχαλο τομάρι διεστραμμένο,
πὼς τὶς γυναῖκες μ᾿ ἕνα τρόπον ὕπουλο μισῶ
κι ὅτι μ᾿ αὐτὲς νὰ κοιμηθῶ ποτέ μου δὲν πηγαίνω.

Ἀκόμα, λένε πὼς τραβῶ χασίσι καὶ κοκό,


πὼς κάποιο πάθος μὲ κρατεῖ φριχτὸ καὶ σιχαμένο,
κι ὁλόκληρο ἔχω τὸ κορμὶ μὲ ζωγραφιὲς αἰσχρές,
σιχαμερὰ παράξενες, βαθιὰ στιγματισμένο.

Ἀκόμα, λένε πράματα φριχτὰ πάρα πολύ,


ποὺ εἶν᾿ ὅμως ψέματα χοντρὰ καὶ κατασκευασμένα,
κι αὐτὸ ποὺ ἐστοίχισε σὲ μὲ πληγὲς θανατερὲς
κανεὶς δὲν τό ῾μαθε, γιατὶ δὲν τό ῾πα σὲ κανένα.

Μ᾿ ἀπόψε, τώρα ποὺ ἔπεσεν ἡ τροπικὴ βραδιά,


καὶ φεύγουν πρὸς τὰ δυτικὰ τῶν Μαραμποὺ τὰ σμήνη,
κάτι μὲ σπρώχνει ἐπίμονα νὰ γράψω στὸ χαρτί,
ἐκεῖνο, ποὺ παντοτινὴ κρυφὴ πληγή μου ἐγίνη.

Ἤμουνα τότε δόκιμος σ᾿ ἕνα λαμπρὸ ποστάλ


καὶ ταξιδεύαμε Αἴγυπτο γραμμὴ Νότιο Γαλλία.
Τότε τὴ γνώρισα -σὰν ἄνθος ἐμοίαζε ἀλπικὸ-
καὶ μία στενὴ μᾶς ἔδεσεν ἀδελφικὴ φιλία.

Ἀριστοκρατική, λεπτὴ καὶ μελαγχολική,


κόρη ἑνὸς πλούσιου Αἰγύπτιου ὁπού ῾χε αὐτοκτονήσει,
ταξίδευε τὴ λύπη της σὲ χῶρες μακρινές,
μήπως ἐκεῖ γινότανε νὰ τήνε λησμονήσει.

24
Marabu

Thonë për mua, detarët me të cilët kam jetuar,


se jam tekanjoz i madh, kokëgdhe dhe i shfrenuar,
se mjeran jam dhe tinëz botës i urrej gratë,
dhe kurrë me grua në shtrat nuk kam shkuar.

Thonë, po ashtu, se pi hashash dhe kokainë,


se një gjakim i pështirë që herët më ka pushtuar,
se trupin e kam të damkosur me pamje të ndyra,
figura të kobshme që shpirtin ma kanë kapluar.

Thonë, po ashtu, gjëra të frikshme shumë,


por janë rrena të thekura, shpifje prej të marri.
Shkakun e vërtetë që më shitoi qysh herët
s’ia kam thënë kujt, në veshin e askujt nuk vajti.

Por sot, mbrëmja e prajtë si ra në tropik


dhe fluturuan në perëndim tufat me marabu,
s’e di ç’më shtyu, u ula me ankth, dua të flas,
ta rrëfej shkakun e plagëve te kjo letër, këtu.

Punoja si muço dikur, në një anije poste,


Egjipt - Francë e Jugut lundronim pa ndërprerë.
Aty e njoha - ishte lule e dëlirë mali -
dhe miqësi vëllazërore zumë menjëherë.

Aristokrate, e fisme, e hollë, dhembshurake,


i ati, fort i kamur, kishte vrarë veten diku,
ndaj me helm në gji udhëtonte larg e më larg,
se mos vallë e harronte brengën kështu.

25
Πάντα σχεδὸν τῆς Μπασκιρτσὲφ κρατοῦσε τὸ Ζουρνάλ,
καὶ τὴν Ἁγία της Ἄβιλας παράφορα ἀγαποῦσε,
συχνὰ στίχους ἀπάγγελνε θλιμμένους γαλλικούς,
κι ὧρες πολλὲς πρὸς τὴ γαλάζιαν ἔκταση ἐκοιτοῦσε.

Κι ἐγώ, ποὺ μόνον ἑταιρῶν ἐγνώριζα κορμιά,


κι εἶχα μίαν ἄβουλη ψυχὴ δαρμένη ἀπ᾿ τὰ πελάη,
μπροστά της ἑξανάβρισκα τὴν παιδικὴ χαρὰ
καί, σὰν προφήτη, ἐκστατικὸς τὴν ἄκουα νὰ μιλάει.

Ἕνα μικρὸ τῆς πέρασα σταυρὸν ἀπ᾿ τὸ λαιμὸ


κι ἐκείνη ἕνα μοῦ χάρισε μεγάλο πορτοφόλι
κι ἤμουν ὁ πιὸ δυστυχισμένος ἄνθρωπος τῆς γής,
ὅταν ἐφθάσαμε σ᾿ αὐτὴν ποὺ θά ῾φευγε, τὴν πόλη.

Τὴν ἐσκεφτόμουνα πολλὲς φορὲς στὰ φορτηγά,


ὡς ἕνα παραστάτη μου κι ἄγγελο φύλακά μου,
καὶ μία φωτογραφία της στὴν πλώρη ἦταν γιὰ μὲ
ὄαση, ποὺ ἕνας συναντᾶ μὲς στὴν καρδιὰ τῆς Ἄμμου.

Νομίζω πὼς θὲ νά ῾πρεπε νὰ σταματήσω ἐδῶ.


Τρέμει τὸ χέρι μου, ὁ θερμὸς ἀγέρας μὲ φλογίζει.
Κάτι ἄνθη ἐξαίσια τροπικὰ τοῦ ποταμοῦ βρωμοῦν,
κι ἕνα βλακῶδες Μαραμποὺ παράμερα γρυλίζει.

Θὰ προχωρήσω!... Μία βραδιὰ σὲ πόρτο ξενικὸ


εἶχα μεθύσει τρομερὰ μὲ οὐίσκυ, τζὶν καὶ μπύρα,
καὶ κατὰ τὰ μεσάνυχτα, τρικλίζοντας βαριά,
τὸ δρόμο πρὸς τὰ βρωμερά, χαμένα σπίτια ἐπῆρα.

26
S’e ndante nga vetja Gazetën e Bashkirçevës,
të shenjtën e Avilës e dashuronte çmendurisht,
sytë ia ngulte detit për orë e orë me radhë
dhe recitonte vargje të dëshpëruara në frëngjisht.

Unë, që pata njohur vetëm gra të përdala


dhe që shpirtin tuhaf ma kishte rreshkur deti,
përpara saj prapë gjeta harenë fëmijërore,
në dehashpirt ia dëgjoja fjalët me hije profeti.

I shkova në qafë një kryq të vogël, si kujtim,


ajo ma fali me dëshirë një kuletë.
Kur, në fund, iu afruam portit të mbërritjes,
m’u duk vetja njeriu më fatkeq në këtë jetë.

E mendoja shpesh nëpër maunat në det,


më fanitej ëmbël si engjëll mbrojtës,
në bash kisha ngjitur fotografinë e saj,
oazë që më freskonte në shkretinë e botës.

S’vazhdoj dot, ndalem këtu, e lë me kaq.


Më dridhet dora, një afsh i nxehtë më djeg zjarr.
Ca lule tropikale kundërmojnë poshtë në lumë,
më tej këlthet pa pushim një marabu e marrë.

Do të vazhdoj! Një natë, në një liman të huaj,


isha dehur keq me uiski, xhin dhe birrë,
kështu që, ndaj mesnate, tek ecja tutje-tëhu,
mora për nga shtëpitë e fëlliqura në humbëtirë.

27
Αἰσχρὲς γυναῖκες τράβαγαν ἐκεῖ τους ναυτικούς,
κάποια μ᾿ ἅρπαξ᾿ ἀπότομα, γελώντας, τὸ καπέλο
(παλιὰ συνήθεια γαλλικὴ τοῦ δρόμου τῶν πορνῶν)
κι ἐγὼ τὴν ἀκολούθησα σχεδὸν χωρὶς νὰ θέλω.

Μία κάμαρα στενή, μικρή, σὰν ὅλες βρωμερή,


οἱ ἀσβέστες ἀπ᾿ τοὺς τοίχους της ἐπέφτανε κομμάτια,
κι αὐτὴ ράκος ἀνθρώπινο ποὺ ἐμίλαγε βραχνά,
μὲ σκοτεινά, παράξενα, δαιμονισμένα μάτια.

Τῆς εἶπα κι ἔσβησε τὸ φῶς. Ἐπέσαμε μαζί.


Τὰ δάχτυλά μου καθαρὰ μέτρααν τὰ κόκαλά της.
Βρωμοῦσε ἀψέντι. Ἐξύπνησα, ὡς λένε οἱ ποιητές,
«μόλις ἐσκόρπιζεν ἡ αὐγὴ τὰ ροδοπέταλά της».

Ὅταν τὴν εἶδα καὶ στὸ φῶς τ᾿ ἀχνὸ τὸ πρωινό,


μοῦ φάνηκε λυπητερή, μὰ κολασμένη τόσο,
ποὺ μ᾿ ἕνα δέος ἀλλόκοτο, σὰ νά ῾χα φοβηθεῖ,
τὸ πορτοφόλι μου ἔβγαλα γοργὰ νὰ τὴν πληρώσω.

Δώδεκα φράγκα γαλλικά... Μὰ ἔβγαλε μία φωνή,


κι εἶδα μία ἐμένα νὰ κοιτᾶ μὲ μάτι ἀγριεμένο,
καὶ μία τὸ πορτοφόλι μου... Μ᾿ ἀπόμεινα κι ἐγὼ
ἕνα σταυρὸν ἀπάνω της σὰν εἶδα κρεμασμένο.

Ξεχνώντας τὸ καπέλο μου βγῆκα σὰν τὸν τρελό,


σὰν τὸν τρελὸ ποὺ ἀδιάκοπα τρικλίζει καὶ χαζεύει,
φέρνοντας μέσα στὸ αἷμα μου μία ἀρρώστια τρομερή,
ποὺ ἀκόμα βασανιστικὰ τὸ σῶμα μου παιδεύει.

28
Gra të përdala joshnin detarët atypari,
njëra ma rrëmbeu, sakaq, kapelën buzagaz,
(zakon i vjetër francez i kurvave të rrugës)
e ndoqa pa vullnet, pa qejf, pa maraz.

Një dhomë e ngushtë, e vogël, e qelbur, si kudo,


nga muret e shtrembër varej suvaja copa-copa,
kurse ajo, kufomë e gjallë, me zë të ngjirur fliste,
kish sy të kobshëm, djallëzorë, futur thellë në gropa.

I thashë ta shuante dritën. Ramë bashkë në shtrat.


Me gishta një nga një ia numërova eshtrat.
Era absent ngado. U zgjova, siç thonë poetët,
“kur trëndafili i agut i hodhi krejt teshat”.

Në fërkun e dritës, kur e vështrova më mirë,


m’u duk fort e përvuajtur dhe e rrëknyer
ndaj, me ngut e ankth, paksa i trembur,
nxora kuletën shpejt për ta shpërblyer.

Dymbëdhjetë franga franceze... Ajo klithi,


e kapa tek më vështronte me sy të egërsuar
mua dhe kuletën... u shtanga gjithashtu,
kur pashë në qafën e saj kryqin e praruar.

Harrova kapelën, renda si i marrë,


si i çmendur që pengohet dhe nuk sheh nga shkon,
në gjak më kishte mbirë sëmundja kobzezë
që ende, pa fund, trupin ma mundon.

29
Λένε γιὰ μένα οἱ ναυτικοὶ ποὺ ἐκάμαμε μαζὶ
πὼς χρόνια τώρα μὲ γυναίκα ἐγὼ δὲν ἔχω πέσει,
πῶς εἶμαι παλιοτόμαρο καὶ πὼς τραβάω κοκό.
Μ᾿ ἂν ἤξεραν οἱ δύστυχοι, θὰ μ᾿ εἶχαν συχωρέσει...

Τὸ χέρι τρέμει... Ὁ πυρετός... Ξεχάστηκα πολύ,


ἀσάλευτο ἕνα Μαραμποὺ στὴν ὄχθη νὰ κοιτάζω.
Κι ἔτσι καθὼς ἐπίμονα κι ἐκεῖνο μὲ κοιτᾶ,
νομίζω πὼς στὴ μοναξιὰ καὶ στὴ βλακεία τοῦ μοιάζω...

Ο πιλοτος Νάγκελ

Στὸν ποιητὴ Ν. Ράντο

Ὁ Νάγκελ Χάρμπορ, Νορβηγὸς πιλότος στὸ Κολόμπο,


ἅμα ἔδινε κανονικὴ πορεία στὰ καράβια
ποὺ ἔφευγαν γιὰ τοὺς ἄγνωστους καὶ μακρινοὺς λιμένες,
κατέβαινε στὴ βάρκα του βαρύς, συλλογισμένος
μὲ τὰ χοντρὰ τὰ χέρια του στὸ στῆθος σταυρωμένα,
καπνίζοντας ἕνα παλιὸ χωμάτινο τσιμπούκι,
καὶ σὲ μία γλώσσα βορινὴ σιγὰ μονολογώντας
ἔφευγε μόλις χάνονταν ὁλότελα τὰ πλοῖα.

Ὁ Νάγκελ Χάρμπορ, πλοίαρχος σὲ φορτηγὰ καράβια,


ἀφοῦ τὸν κόσμο γύρισαν ὁλόκληρο, μία μέρα
κουράστηκε κι ἀπόμεινε πιλότος στὸ Κολόμπο.
Μὰ πάντα συλλογίζονταν τὴν μακρινή του χώρα
καὶ τὰ νησιὰ πού ῾ναι γεμάτα θρύλους, τὰ Λοφοῦτεν.
Ὅμως μία μέρα πέθανε στὴν πιλοτίνα μέσα
ξάφνου σὰν ξεπροβόδισε τὸ Steamer Tank «Fjord Folden»
ὅπου ἔφευγε καπνίζοντας γιὰ τὰ νησιὰ Λοφοῦτεν...

30
Detarët që me mua ishin në shërbim
thonë se kam vite pa shkuar me grua,
se jam kërmë e gjallë dhe se pi kokainë.
Po ta dinin pse, do të më falin, thua?

Më dridhet dora... Temperaturë si rrallëherë...


u harrova duke parë ngultas një marabu në sy.
Njësoj ngultas, pa lëvizur, edhe zogu më sheh;
të vetmuar dhe të çmendur, njësoj jemi, të dy.

Piloti Nagel

Për poetin N. Rando

Nagel Harbor, piloti norvegjez i Kolombos,


pasi i vinte anijet në udhë të mbarë,
ato që shkonin drejt limaneve të panjohur dhe të largët,
zbriste hijerëndë në varkë, thellë i menduar,
me duart si trungje mbledhur kryq mbi gjoks,
tymoste ngadalë një llullë të vjetër balte
dhe, sapo anijet zhdukeshin thellë në det,
largohej duke folur me vete në gjuhën e trashë të veriorëve.

Nagel Harbor, dikur kapiten i anijeve maune,


si e brodhi botën mbarë, një ditë
u lodh, u bë pilot i Kolombos.
Gjithmonë në mend i mbeti atdheu i largët
dhe ishujt Lofoten, mbushur me legjenda.
Por një ditë vdiq papritur në anijen pilot,
tek udhëhiqte anijen Steamer Tank “Fjord Folden”,
që nisej, me një re tymi, për ishujt Lofoten....

31
A bord de l’ «Αspasia»

Ταξίδευες κυνηγημένη ἀπὸ τὴ μοίρα σου


γιὰ τὴ κατάλευκη μὰ πένθιμη Ἑλβετία,
πάντα στὸ deck, σὲ μία σαὶζ-λὸγκ πεσμένη, κάτωχρη
ἀπ᾿ τὴ γνωστὴ καὶ θλιβερότατη αἰτία.

Πάντοτε ἀνήσυχα οἱ δικοί σου σὲ τριγύριζαν,


μὰ ἐσὺ κοιτάζοντας τὰ μάκρη ἀδιαφοροῦσες.
Σ᾿ ὅτι σοῦ ῾λεγαν πικρογέλαγες, γιατ᾿ ἔνιωθες
πὼς γιὰ τὴ χώρα τοῦ θανάτου ὁδοιποροῦσες.

Κάποια βραδιά, ποὺ ἀπὸ τὸ Στρόμπολι περνούσαμε


εἶπες σὲ κάποιον γελαστή, σὲ τόνο ἀστείου:
«Πῶς μοιάζει τ᾿ ἄρρωστο κορμί μου, καθὼς καίγεται,
μὲ τὴν κορφὴ τὴ φλεγόμενη τοῦ ἡφαιστείου!»

Ὕστερα σ᾿ εἶδα στὴν Μαρσίλια σὰν ἐχάθηκες


μέσα στὸ θόρυβο χωρὶς νὰ στρέψεις πίσω.
Κι ἐγώ, ποὺ μόνο τὴν ὑγρὴ ἔκταση ἀγάπησα,
λέω πὼς ἐσένα θὰ μποροῦσα ν᾿ ἀγαπήσω.

32
A bord de l’ «Aspasia»

E ndjekur prej fatit marroq udhëtoje


drejt Zvicrës bardhoshe të mbushur trishtim,
në kuvertë rrije ngaherë, shtrirë në shezlong,
e zbehtë, prej plagës së hidhur që s’ka mjekim.

Gjithmonë me shqetësim prindërit të rrethonin,


por ti, pa çarë kokën, vështrimin larg vërtisje,
zymtë qeshje herë pas here, tashmë e dije
se shkoje drejt vendit të vdekjes, që të priste.

Një mbrëmje, kur kalonim pranë Strombolit,


duke qeshur, si me shaka, dikujt i the:
“Sa ngjan ky trupi im, tek përvëlohet nën vete,
me majën e vullkanit që digjet me nge!”

Mandej të pashë tek humbe në Marsejë


mes zhurmës, pa e kthyer kokën fare pas.
Kurse unë, që vetëm detin dashurova,
detin për ty do ta lija në çast.

33
Kuro Siwo

Στὸ Γιῶργο Παπᾶ

Πρῶτο ταξίδι ἔτυχε ναύλος γιὰ τὸ Νότο,


δύσκολες βάρδιες, κακὸς ὕπνος και μαλάρια.
Εἴναι παράξενα τῆς Ἴντιας τὰ φανάρια
καὶ δὲν τὰ βλέπεις, καθὼς λένε μὲ τὸ πρῶτο.

Πέρ’ ἀπ’ τὴ γέφυρα τοῦ Ἀδάμ, στὴ Νότιο Κίνα,


χιλιάδες παραλάβαινες τσουβάλια σόγια.
Μὰ οὔτε στιγμὴ δὲν ἐλησμόνησες τὰ λόγια
ποὺ σοῦ ‘πανε μιὰ κούφια ὤρα στὴν Αθήνα.

Στὰ νύχια μπαίνει τὸ κατράμι καὶ τ’ ἀνάβει,


χρόνια στὰ ρούχα τὸ ψαρόλαδο μυρίζει,
κι ὁ λόγος της μὲς στὸ μυαλὸ σου νὰ σφυρίζει,
“ὁ μπούσουλας εἶναι ποὺ στρέφει ἢ τὸ καράβι;”

Νωρὶς μπατάρισε ὁ καιρὸς κ’ ἔχει χαλάσει.


Σκατζάρισες, μὰ σὲ κρατᾶ λύπη μεγάλη.
Ἀπόψε ψόφησαν οἱ δυό μου παπαγάλοι
κι ὁ πίθηκος πού ‘χα μὲ κούραση γυμνάσει.

Ἡ λαμαρίνα! ...ἡ λαμαρίνα ὄλα τὰ σβήνει.


Μᾶς ἔσφιξε τὸ Kuro Siwo σὰ μιὰ ζώνη
κ’ ἐσὺ κοιτᾶς ἀκόμη πάνω ἀπ΄ τὸ τιμόνι,
πῶς παίζει ὁ μπούσουλας καρτίνι μὲ καρτίνι.

34
Kuro Siwo

Për Jorgo Papën

Rrugë për Jug qëlloi udhëtimi i parë,


turne të lodhshme, malarie plot dhe gjumë i pistë.
Janë të rrezikshëm, thonë, faret e Indisë,
të gjithë e dinë, s’i shquan dot herën e parë.

Matanë Urës së Adamit në Kinën e Jugut,


ngarkesë të madhe more, thasë soje pa farë.
Nga mendja që të ziente s’i hoqe dot ca fjalë
që t’i tha vajza në Athinë, pak përpara muzgut.

Nëpër thonj hyn katrani, ndez mishin zjarr e flakë,


vite e vite me radhë rrobat mbajnë erë vaj peshku,
por fjalët e saj nuk shqiten, ushtojnë në vesh pa reshtur:
“Është busulla që vjen vërdallë, apo anija e ngratë?”

Ndërroi moti sot në mëngjes, ia behu furtuna, për dreq.


Këmbeve turnin, po brenga rob të mban përfund.
Sot më ngordhi majmuni që kisha stërvitur me mund,
shkuan dhe papagajtë, miq në të mirë e në të keq.

Varr me të gjallë.... Varr është kjo anije,


Kuro Siwo si lak pas fytit na shtrëngon,
por sytë i ke mbërthyer ende mbi timon,
aty ku busulla përdridhet vijë pas vije.

35
William George Allum

Ἐγνώρισα κάποια φορὰ σ᾿ ἕνα καράβι ξένο


ἕναν πολὺ παράξενο Ἐγγλέζο θερμαστή,
ὅπου δὲν μίλαγε ποτὲ κι οὔτε ποτὲ εἶχε φίλους
καὶ μόνο πάντα ἐκάπνιζε μία πίπα σκαλιστή.

Ὅλοι ἔλεγαν μία θλιβερὴ πὼς εἶχε ἱστορία


κι ὅσοι εἶχαν στὸ στόκολο μὲ δαῦτον ἐργαστεῖ
ἔλεγαν ὅτι κάποτες, ἀπ᾿ τὸ λαιμὸ ὡς τὰ νύχια,
εἶχε σὲ κάποιο μακρινὸ τόπο στιγματιστεῖ.

Εἶχε στὰ μπράτσα του σταυρούς, σπαθιὰ ζωγραφισμένα,


μία μπαλαρίνα στὴν κοιλιά, ποὺ ἐχόρευε γυμνὴ
κι ἀπὰ στὸ μέρος τῆς καρδιᾶς στιγματισμένη εἶχε
μὲ στίγματ᾿ ἀνεξάλειπτα μίαν ἄγρια καλλονὴ ...

Κι ἔλεγαν ὅτι τὴ γυναίκα αὐτὴ εἶχε ἀγαπήσει


μ᾿ ἄγριαν ἀγάπη, ἀκράτητη, βαθιὰ κι ἀληθινὴ
κι αὐτὴ πὼς τὸν ἀπάτησε μὲ κάποιο ναύτη Ἀράπη
γιατὶ ἤτανε μία ἀναίσθητη γυναίκα καὶ κοινή.

Τότε προσπάθησε αὐτὸς νὰ διώξει ἀπὸ τὸ νοῦ του


τὴν ξωτικὴ ποὺ ἀγάπησε, τόσο βαθιά, ὀμορφιὰ
κι ἀπὸ κοντά του ἑξάλειψεν ὅ,τι δικό της εἶχε,
ἔμεινεν ὅμως στῆς καρδιᾶς τὴ θέση ἡ ζωγραφιά.

36
William George Alum

Një kaldajist anglez fort të çuditshëm


në një anije të huaj pata njohur dikur,
nuk fliste me askënd, s’kishte asnjë mik,
veç llullës së skalitur që s’e ndante kurrë.

Flitej se i kishte ngjarë një histori e kujshme;


ata që me të te motorët kishin punuar
thoshin se dikur, në një vend të largët,
nga qafa deri te thonjtë ishte shenjuar.

Kishte kryqe dhe shpata vizatuar në krahë,


një balerinë lakuriqe i vallëzonte mbi bark,
kurse në zemër kishte thellë të damkosur
një bukuroshe të egër që ushqehej me gjak.

Thoshin se këtë grua kishte dashur si i marrë,


me një dashuri të pastër, të thellë dhe të vërtetë;
por ajo e kishte lënë për një detar arab,
se ishte grua pa zemër, e poshtër, mendjelehtë.

U përpoq, i ngrati, ta fshinte krejt nga mendja


bukuroshen ekzotike që dashuroi çmendurisht,
prandaj flaku larg gjithçka të sajën pati,
por në zemër vizatimi i mbeti, përjetësisht.

37
Πολλὲς φορὲς στὰ σκοτεινὰ τὸν εἴδανε τὰ βράδια
μὲ βότανα στὸ στῆθος του νὰ τρίβει, οἱ θερμαστὲς ...
Τοῦ κάκου, γνώριζε αὐτὸς - καθὼς τὸ ξέρουμ᾿ ὅλοι –
ὅτι τοῦ Ἀννὰμ τὰ στίγματα δὲν βγαίνουνε ποτὲς ...

Κάποια βραδιὰ ὡς περνούσαμε ἀπὸ τὸ Bay of Bisky


μ᾿ ἕνα μικρὸ τὸν βρήκανε στὰ στήθια τοῦ σπαθί.
Ὁ πλοίαρχος εἶπε: «Θέλησε τὸ στίγμα του νὰ σβήσει»
καὶ διάταξε στὴ θάλασσα τὴν κρύα νὰ κηδευτεῖ.

Παραλληλισμοί

Τρία πράματα στὸν κόσμο αὐτό, πολὺ νὰ μοιάζουν εἶδα.


Τὰ ὁλόλευκα μὰ πένθιμα σχολεῖα τῶν Δυτικῶν,
τῶν φορτηγῶν οἱ βρώμικες σκοτεινιασμένες πλῶρες
καὶ οἱ κατοικίες τῶν κοινῶν, χαμένων γυναικών.

Ἔχουνε μία παράξενη συγγένεια καὶ τὰ τρία


παρ᾿ ὅλη τὴ μεγάλη τους στὸ βάθος διαφορά,
μὰ μεταξύ τους μοιάζουνε πολύ, γιατὶ τοὺς λείπει
ἡ κίνηση, ἡ ἄνεση τοῦ χώρου καὶ ἡ χαρά.

38
Shpesh e kishin parë netëve në errësirë
tek fërkonte gjoksin me barëra gjithfarë...
Medet! E dinte – siç e dimë të gjithë –
se shenjat e Anamit1, nuk zhbihen, s’ka të ngjarë...

Një mbrëmje, kur kalonim nga Bay of Bisky2,


e gjetëm të shtrirë me thikën në zemër ngulur fort.
“Deshi të zhdukte shenjën”, tha kapiteni,
dhe urdhëroi ta varrosnim në detin e ftohtë.

Përqasje

Pashë, në këtë botë, tre gjëra që ngjajnë mes tyre:


shkollat e bardha dhe të përzishme në Perëndim,
hambarët e fëlliqtë, pa dritë, nëpër mauna,
dhe dhomat e grave të përdala që rrojnë në mjerim.

Kanë një lidhje të çuditshme mes tyre këto të tria,


me gjithë ndryshimin e madh që mbartin thellë në thelb,
janë pra, të ngjashme, se që të triave u mungon
gëzimi, jeta, hapësira e bollshme, dhe kjo shpirtin ma shemb.

1  Anam: qytet i atëhershëm i Indokinës Franceze; sot qytet i Vietnamit


(shënim i shqipëruesit).
2  Bay of Bisky (anglisht): Gjiri i Biskajës (shënim i shqipëruesit).

39
Ένας νέγρος θερμαστής από το Τζιμπουτί

Τοῦ Ἰ. Πικραμένου

Ὁ Γουίλλη, ὁ μαῦρος θερμαστὴς ἀπὸ τὸ Τζιμπουτί,


ὅταν ἀπ᾿ τὴν βάρδια τοῦ τὴ βραδινὴ σχολοῦσε,
στὴν κάμαρά μου ἐρχότανε, γελώντας νὰ μὲ βρεῖ,
κι ὧρες πολλὲς γιὰ πράματα περίεργα μοῦ μιλοῦσε.
Μοῦ ῾λεγε πῶς καπνίζουνε στ᾿ Ἀλγέρι τὸ χασὶς
καὶ στὸ Ἄντεν πῶς χορεύοντας πίνουν τὴν ἄσπρη σκόνη,
κι ἔπειτα πῶς φωνάζουνε καὶ πῶς μονολογοῦν,
ὅταν ἡ ζάλη μ᾿ ὄνειρα περίεργα τοὺς κυκλώνει.
Μοῦ λέγ᾿ ἀκόμα ὅτ᾿ εἶδ᾿ αὐτός, μία νύχτα πού ῾χε πιεῖ,
πὼς πάνω σ᾿ ἄτι κάλπαζε στὴν πλάτη τῆς θαλάσσης,
καὶ πίσωθέ του τρέχανε γοργόνες μὲ φτερά.
-Σὰν πᾶμε στὸ Ἄντεν, μοῦ ῾λεγε, κι ἐσὺ θὰ δοκιμάσεις.
Ἐγὼ γλυκὰ τοῦ χάριζα καὶ λάμες ξουραφιῶν
καὶ τοῦ ῾λεγα πὼς τὸ χασὶς τὸν ἄνθρωπο σκοτώνει,
καὶ τότε αὐτὸς συνήθιζε γελώντας τρανταχτά,
μὲ τό ῾να χέρι του ψηλὰ πολὺ νὰ μὲ σηκώνει.
Μὲς στὸ τεράστιο σῶμα του εἶχε μι᾿ ἀθώα καρδιά.
Κάποια νυχτιά, μέσα στὸ μπὰρ Ρετζίνα - στὴ Μαρσίλια
γιὰ νὰ φυλάξει ἐμένα ἀπὸ ἕναν Ἰσπανό,
ἔφαγε αὐτὸς μίαν ἀδειανὴ στὴν κεφαλὴ μποτίλια.
Μία μέρα τὸν ἀφήσαμε στεγνὸ ἀπ᾿ τον πυρετό,
πέρα στὴν Ἄπω Ἀνατολή, νὰ φλέγεται, νὰ λιώνει.
Θεὲ τῶν μαύρων, τὸν καλὸ συγχώρεσε Γουὶλ
καὶ δῶσ᾿ του ἐκεῖ ποὺ βρίσκεται, λίγη ἀπ᾿ τὴν ἄσπρη σκόνη.

40
Një kaldajist me ngjyrë nga Xhibuti

Për J. Pikramenon

Uilli, kaldajisti me ngjyrë nga Xhibuti,


turnin e mbrëmjes në anije si mbaronte,
vinte buzagaz në dhomëzën time dhe
për orë me radhë ngjarje të çuditshme më tregonte.
Më rrëfente si tymosin hashashin në Algjer,
se si në Aden pluhurin e bardhë duke vallëzuar e pinë,
pastaj si këlthasin e flasin me vete
kur ëndrrat e dehjes si kurorë në kokë u rrinë.
Më thoshte se një herë, kur ai vetë kishte pirë,
i dukej se faqes së detit ngiste galop me kalë,
kurse sirenat me flatra e ndiqnin nga pas.
- Me të shkuar në Aden, thoshte, edhe ti ke për ta parë!
Unë ëmbëlsisht i falja brisqe rroje
dhe i thoja se hashashi ngadalë njeriun vret,
atëherë ai, duke qeshur fort me oshtima,
me një dorë të vetme më ngrinte si pupël përpjetë.
Gjithë ai trup i madh fshihte një zemër fëmije.
Një natë më mbrojti nga kthetrat e një spanjolli mizor
kur pinim së bashku në bar “Rexhina”, në Marsejë,
dhe hëngri, në vendin tim, një shishe të zbrazur në kokë.
Një ditë e braktisëm të drobitur nga ethet
atje, në Lindjen e Largët, gjysmë të tretur.
O Zot i të zinjve, fale Uillin e gjorë,
dhe jepi ca pluhur të bardhë, në të pastë mbetur.

41
Εσμεράλδα

Στο Γιώργο Σεφέρη

Ὁλονυχτὶς τὸν πότισες μὲ τὸ κρασὶ τοῦ Μίδα


κι ὁ φάρος τὸν ἐλίκνιζε μὲ τρεῖς ἀναλαμπές.
Δίπλα ὁ λοστρόμος μὲ μακριὰ πειρατικὴ πλεξίδα
κι αλάργα μας τὸ σκοτεινὸ λιμάνι τοῦ Gabès.
Ἀπὰ στὸ γλυκοχάραμα σὲ φίλησε ὁ πνιγμένος
κι ὅταν ξυπνήσεις μὲ διπλὴ καμπάνα θὰ πνιγεῖς.
Στὸ κάθε χάδι κι ἕνας κόμπος φεύγει ματωμένος
ἀπ’ τὸ σημάδι τῆς παλιᾶς κινέζικης πληγῆς.
Ὁ παπαγάλος σοῦ ‘στειλε στερνὴ φορὰ τὸ «γειὰ σου»
κι ἀπάντησε ἀπ’ τὸ στόκολο σπασμένα ὁ θερμαστής,
πέτα στὸ κύμα τὸν παλιὸ ποὺ ἐσκούριασε σουγιά σου
κι ἄντε μονάχη στὸν πρωραῖον ἱστὸ νὰ κρεμαστεῖς.
Γράφει ἡ προπέλα φεύγοντας ξοπίσω: «Σὲ προδίνω»,
κι ὁ γρύλος τὸ ξανασφυράει στριγγὰ τοῦ τιμονιοῦ.
Μὴ φεύγεις. Πές μου, τό ‘πνιξες μιὰ νύχτα στὸ Λονδίνο
ἢ στὰ βρωμιάρικα νερὰ κάποιου ἄλλου λιμανιοῦ;
Ξυπνᾶν οἱ ναύτες τοῦ βυθοῦ ρισάλτο νὰ βαρέσουν
κι ἀπὲ νὰ σοῦ χτενίσουνε γιὰ πάντα τὰ μαλλιά.
Τρόχισε κεῖνα τὰ σπαθιὰ τοῦ λόγου ποὺ μ’ ἀρέσουν
καὶ ξαναγύρνα μὲ τὶς φώκιες πέρα στῆ σπηλιά.
Τρεῖς μέρες σπάγαν τὰ καρφιὰ καὶ τρεῖς ποὺ σὲ καρφῶναν
καὶ σὺ μὲ τὶς παλάμες σου πεισματικὰ κλειστὲς
στερνὴ φορὰ κι ἀνώφελα ξορκίζεις τὸν τυφώνα
ποὺ μᾶς τραβάει γιὰ τὴ στεριὰ μὲ τοὺς ναυαγιστές.

42
Esmeralda

Për Jorgo Seferin

Ia shove etjen gjithë natën me verën e Midës,


fari e gostiti me tri shkrepje ndaj të gdhirë.
Atypari rrinte nostromi, si pirat flokët gërshet,
limani kobzi i Gabes-it u shfaq në humbëtirë.
I mbyturi të puthi hijshëm sapo çeli dita,
kambana dy herë ofshani, u mbyte dhe ti tani.
Çdo ledhatim lë pas një nyje të gjakosur,
kullon e s’mbyllet plaga që more kujtim në Kinë.
Për herë të mbrame “Qepalla!” klithi papagalli,
nga kaldaja poshtë përgjigjet kaldajisti vrazhdë,
thika e vjetër t’u ndryshk nga koha, flake në valë,
direku i bashit dirgjet prej trupit tënd të prajtë.
Pas shpine “Të tradhtova!” shkruan helika me furi,
duke vërshëllyer përsërit thirrjen marrshi plot zell.
Mos shko. Rrëfemë, vallë në Londër e mbyte atë natë,
apo në ujërat e ndonjë limani tjetër me qelb?
Zgjohen detarët e thellësive, mësymjen përgatisin,
mandej t’i krehin flokët një herë e përgjithmonë.
Shpatat, si m’i ka ënda, mprihmi mirë e me ngadalë,
në shpellë me fokat kthehu, përqafomë, pastaj harromë.
Tri ditë t’i shkulnin gozhdët, tri ditë t’i ngulnin prapë,
kurse ti me grushtet mbledhur, mbushur mllef e vrer,
për herë të mbrame, pa dobi, mallkon ciklonin e marrë
që zvarrë na çon të stere, me të mbyturit e tjerë.

43
Mal du départ

Στὴν ἀδερφή μου Ζένια

Θὰ μείνω πάνα ἰδανικὸς κι ἀνάξιος ἐραστὴς


τῶν μακρυσμένων ταξιδιῶν καὶ τῶν γαλάζιων πόντων,
καὶ θὰ πεθάνω μιὰ βραδιά, σὰν ὄλες τὶς βραδιές,
χωρὶς νὰ σχίσω τὴ θολὴ γραμμὴ τῶν ὀριζόντων.

Γιὰ τὸ Μαδράς, τὴ Σιγγαπούρ, τ’ Ἀλγέρι καὶ τὸ Σφὰξ


θ΄ ἀναχωροῦν σὰν πάντοτε περήφανα τὰ πλοῖα,
κι ἐγώ, σκυφτὸς σ’ ἔνα γραφεῖο μὲ χάρτες ναυτικούς,
θὰ κάνω ἀθροίσεις σὲ χοντρὰ λογιστικὰ βιβλία.

Θα πάψω πιὰ γιὰ μακρινὰ ταξίδια νὰ μιλῶ•


οἱ φίλοι θὰ νομίζουνε πὼς τά΄ χω πιὰ ξεχάσει,
κι ἡ μάνα μου, χαρούμενη, θὰ λέει σ΄ ὄποιον ρωτᾶ:
«Ἧταν μιὰ λόξα νεανική, μὰ τώρα ἔχει περάσει....»

Μὰ ὁ ἐαυτός μου μιὰ βραδιὰν ἐμπρός μου θὰ ὑψωθεῖ


καὶ λόγο, ὡς ἕνας δικαστὴς στυγνός, θὰ μοῦ ζητήσει,
κι αὐτὸ τὸ ἀνάξιο χέρι μου ποὺ τρέμει θὰ ὁπλιστεῖ,
θὰ σημαδέψει, κι ἄφοβα τὸ φταίστη θὰ χτυπήσει.

Κι ἐγώ, ποὺ τόσο ἐπόθησα μιὰ μέρα νὰ ταφῶ


σὲ κάποια θάλασσα βαθιὰ στὶς μακρινὲς Ἰνδίες,
θά ΄χω ἕνα θάνατο κοινὸ καὶ κλιβερὸ πολὺ
καί μιὰ κηδεία σὰν τῶν πολλῶν ἀνθρώπων τὶς κηδεῖες.

44
Mal du depart

Motrës sime Zenia

Ngaherë do të mbetem dashnor besnik dhe i pavlerë


i udhëtimeve të gjata dhe i deteve kaltëroshë,
një mbrëmje, si çdo mbrëmje, kam për të vdekur pa u ndjerë,
s’do ketë mbetur kush t’ia çajë cipën lëpenit mjegullosh.

Për në Madras, për Singapor, për në Algjer edhe për Sfaks


anijet, si gjithmonë, udhën do të marrin kryelarta,
kurse unë, në një copë zyrë, në mes hartash, i kërrusur,
nëpër qitapë, mbledhje-zbritje do të bëj, gjer t’ia behë nata.

Rrugëtimet e dikurshme në gojë s’kam për t’i zënë;


dhe miqtë do të mendojnë se tash i kam harruar,
pa nëna e gjorë, kur ta pyesin, me gaz ka për të thënë:
“Marri rinie ishte, tani jo më, shkoi, i ka kaluar...”.

Po një natë ka për t’u çuar zemra që duket sikur fle


dhe llogari do të kërkojë, më egër se gjykatësi, mik,
kjo dorë e ngratë, që sot po dridhet, armën do kapë pa ngurrim,
shenjë si të marrë, do ta godasë pa mëshirë fajtorin, vrik.

Desha shumë, në kohë të tjera ëndërrova varrin


ta kem në ndonjë det të thellë fort, larg në Indi,
po do t’më gjejë një vdekje e thjeshtë, plot vrer dhe helm,
dhe një varrim të vrazhdë do të kem, si çdo njeri.

Shqipëroi: Sokol Çunga


Redaktoi: Ukë Buçpapaj

45
Ευγενική χορηγία / Sponsorizuan:

You might also like