Professional Documents
Culture Documents
-A-
Ahlak : Bir toplumda iyi ya da kötü olarak kabul edilen davranışları belirleyen değer
yargıları ve kurallar bütünüdür.
Ahlaki Gerçekçilik aşaması : bkz. Dışsal kurallara bağlılık dönemi ( Piaget, Ahlak
gelişimi )
Ait Olma İhtiyacı : Bireyin kendisini içinde bulunduğu ortama ait hissetmesiyle ilgili
ihtiyaçtır. ( Maslow, ihtiyaçlarHiyerarşisi )
Akademik Benlik Kavramı : Öğrencinin bir dersten başarılı olup olmayacağına dair
kendisine yönelik algısıdır.
Anlatım Yöntemleri : İşlenmekte olan konuların bir sıra ve düzene göre, konuşma
yoluyla açıklanması ve öğretilmesidir.
Araştırma : Bir amaca yönelik olarak, belirli aşamalar içerisinde ve bir yöntem
dahilinde yapılan çalışmadır.
-B-
Bağıl Ölçme : Ölçme işleminin bir başka özelliğe bağlı olarak yapılmasına denir.
Batıl Davranış : tesadüfen art arda meydana gelen iki olayın birbirleriyle
ilişkilendirilerek, aralarında neden – sonuç bağı kurulmasıdır.
Benzerlik Yasası : Benzer şekilde, benzer renkte, benzer dokuda olan uyarıcıların
birlikte gruplanarak algılanmasıdır. (Gestait Kuramı, Algısal Örgütleme Yasaları)
Bilişsel Giriş Davranışları : Bir davranışın öğrenilmesi için daha önceden öğrenilmiş
olması gereken ön koşul davranışlarıdır.
-C-
Çare Bulucu Reberlik : Problem ortaya çıkıp kalıcı hale geldikten sonra, bu
problemin etkisini azaltmak, ya da bu problemi ortadan kaldırmak amacıyla verilen
rehberlik hizmetidir.
Çoktan seçmeli Testler : Bir soru kökü veya alternatif cevaplardan (Seçenek)
oluşan testlerdir.
-D-
Devamlılık yasası : Aynı yönde giden uyarıcıların, birimlerin art arda geldikleri için
birbirleriyle ilişkilendirilerek devamlılık gösteriyormuş gibi algılanmasıdır. ( Gestait
Kuramı, Algısal Örgütleme Yasaları )
Dikkat : Duyusal kayıttan kısa süreli belleğe gelen bilgilerin seçilmesinde etkili olan
süreçtir.
Doğrudan Ölçme : İncelenen bir özelliğin, kendine ait bir ölçme aracıyla direkt
ölçülmesidir
Doğru – Yanlış Türü Testler : Bir kısmı doğru, bir kısmı yanlış önermelerin yer
aldığı testlerdir.
Dolaylı Duygu : Kişilerin söz konusu durumla ilgili bir yaşantıları olmamasına
rağmen, gözledikleri modelin duygularında etkilenerek aynı duyguları yaşamalarıdır.
Dolaylı Ölçme : Bir özellik ölçülürken kendine ait ölçme aracı olmadığında, başka
araçlardan yararlanarak ölçme yapılmasıdır.
Duyusal Kayıt : Duyu organları yoluyla çevreden alınan uyarıcıların ilk geldiği
bellektir.
Duyusal Motor Dönem (0-2 Yaş ) Bebeklerin, dış dünyayı keşfetmede duyularını ve
motor becerilerini kullandıkları dönemdir.
-E-
Eğitsel Rehberlik : Bireyin eğitim hayatında tam bir verimliliğe ulaşabilmesi için
verilen rehberlik hizmetidir.
En Son ve En Sık İlkesi : Bir uyarıcıya verilen tepkinin, o uyarıcıya karşı en son
yapılmış ve en sık tekrarlanmış tep olması durumudur. ( Watson )
Eşit Aralıklı Ölçekler : Birimleri arasındaki farklılıkları eşit, negatif değerler alabilen
ve başlangıç noktası izafi sıfır olan ölçeklerdir.
Etkin Dinleme : Etkin dinleme; beden dilini kullanma becerisinin yanında, kişilerin
birbirleriyle empati kurmaya ve birbirlerine karşı saygılı davranmaya özen
gösterdikleri bir dinleme türüdür.
-F-
Faktör Analizi : Bir ölçme aracının kaç tane alt boyutu olduğunu belirlemek için
yapılan istatistiksel işlemdir.
Farklar Yaklaşımı : Gözlenen başarı düzeyi ile beklenen başarı düzeyi arasındaki
farka bakılarak, ihtiyaçların belirlendiği yaklaşımdır. ( İhtiyaç Belirleme Yaklaşımları )
Fenotip : Kalıtsal bir özelliğin, fiziksel olarak bireyden kendini göstermesine denir.
-G-
Geçerlik : Ölçme aracının, hangi özellik ölçülecekse o özelliği başka hiçbir özellikle
karıştırmadan ölçebilme yeteneğine denir.
Geçici Davranışlar : Alkol, ilaç, yüksek ateş etkisi vs. ile gösterilen ancak daha
sonra kaybolan davranışlardır.
Genelleme : Şartlı uyarıcıya verilen şartlı tepkinin, şartlı uyarıcıya benzer diğer
uyarıcılara da gösterilmesidir.
Genel Uyarılmışlık Hali : Bireyin dışarıdan gelen uyarıcıları alma derecesidir.
Gerileme : Kişinin içinde bulunduğu gelişim aşamasından, daha özceki bir gelişim
aşamasına dönmesidir. ( Savunma Mekanizmaları )
Geriye Ket Vurma : Yeni öğrenilenlerin daha önce öğrenilmiş olanları untturmasıdır.
Gizli Öğrenme : Yapılan bazı öğrenmelerin öğrenme amacı olmaksızın, hatta kişi
farkında olmadan gerçekleşmesidir.
Görüşme : Karşılıklı konuşma biçiminde yürütülen; bireyi tanımak, bilgi almak, bilgi
vermek gibi amaçlarla kullanılan test dışı bir tekniktir.
Güvenirlik : İncelenen bir özelliğe sahip ilişkin ölçme aracı ile farklı zamanlarda
yapılan ölçüm sonuçlarının birbirleriyle tutarlı olmasıdır.
-H-
-İ-
İletişim : iki ya da daha fazla kişi arasında yapılan, sözlü ya da sözsüz mesaj alış
verişidir.
İlgi : Bireyin zor ve kısıtlı şartlara rağmen herhangi bir alana eğilim göstermesidir.
İşlemsel Bellek : Her türlü işlemin nasıl yapılacağına dair bilgilerin depolandığı
bellektir. ( Bilgiyi İşleme Kuramı )
-K-
Kaçınma – Kaçınma Çatışması : Bir seçim durumunda kişinin her iki seçeneğe de
kendini uzak hissetmesidir. (Çatışma Türleri )
Kaçma : Durum ortaya çıktıktan sonra uzaklaşmadır.
Kalıtım : Fiziksel ve zihinsel özellikleri, gen adı verilen temel birimler aracılığıyla bir
kuşaktan bir sonraki kuşağa aktarılmasıdır.
Karakter : Karakter; çoğu kez insanın kişiliğinde bulunan, doğuştan var olan ve
çevrenin etkisi ile kuvvetli olarak ortaya çıkan eğilimlerin tümüdür.
Karşılıklı Koşullanma : Koşullu uyarıcının, istenmeyen koşullu tepki yerine zıt tepki
yaratan bir uyarıcıyla eşlenmesidir.
Kavram Haritası: Daha geniş bir kavram başlığı altındaki kavramların birbirleriyle
ilişkilerinin gösteren iki boyutlu bir şemadır.
Kavram Öncesi Dönem: bkz.Sembolik dönem.
Kendini Doğrulayan Kehanet: Kişide varolan düşünce ve duyguların etkisi ile olayı
denemeden ya da davranışa dökmeden yapamayacağına ilişkin kehanetlerinin
doğrulamasıdır.
Kısa Süreli Bellek: Dikkat ve algılama yoluyla duygusal kayıttan gelen uyarıcıların
,kısa bir süre için bulunduğu bellektir.
Korku Şartlanması : Nötr bir uyarıcının korkuya neden olan şartsız uyarıcıyla
eşleşmesidir.
-L-
-M-
Madde Güçlük İndisi : Bir maddeyi doğru cevaplayan öğrencilerin sayısının, toplam
öğrenci sayısına bölünmesi ile elde edilen orandır.
Meydan : Büyükten küçüğe veya küçükten büyüğe sıralanmış bir dizi ölçümün, alt
yarısın üst yarısında ayıran değerdir.
Meslek : Mal ya da hizmet üretmek amacıyla belli bir eğitim sürecinden geçirilerek
kazanılan, kuralları toplum tarafından kabul görmüş profesyonel bir faaliyetler
bütünüdür.
-O-
-Ö-
Ödünleme: Bireyin yaşadığı bir yetersizliği ,yeterli olduğu başka bir alana telafi
etmesidir.(Savunma Mekanizmaları)
Öğretmen Yapımı Testler : Bir öğretmenin, özel amacına yönelik olarak öğrencilerin
başarı düzeylerini ölçmek için geliştirdiği testlerdir.
Ölçmede Hata : Ölçülmek istenen özelliğin gerçek değeri ile ölçme yapıldıktan sonra
elde edilen değer arasındaki farka denir.
Örgütleyiciler : Bireyin sahip olduğu bilgiler ile yeni öğrendiği bilgiler arasında ilişki
kurulmasını sağlayan yapılardır.
Örnek Olay İncelemesi : Gerçek hayatta karşı karşıya kalınan problemlerin, sınıf
ortamına getirilerek çözülmesi yoluyla öğrenmenin sağlanmasıdır.
Özdeşim : Kişinin normal gelişim süreci içerisinde;birini kendisine örnek olarak seçip,
ona benzemeye çalışmasıdır. (Savunma Mekanizmaları)
Özümleme : Çocuğun karşılaştığı yeni bir olayı, fikri, objeyi kendisinde önceden var
olan bilişsel yapılarla yorumlamasıdır. ( Piaget, Uyum)
-P-
Pekiştirme : Davranışın tekrar edilme olasılığını artırmak için, organizmaya hoş bir
uyarıcının verilmesi ya da hoş olmayan uyarıcının ortamdan çıkarılmasıdır.
Pekiştirmeme : Organizmanın davranışa herhangi bir karşılık verilmemesidir.
Polyannacılık : Hayal kırıklığı yaratan her durumda iyi bir taraf görmektir (Savunma
Mekanizmaları)
-R-
Ranj : Bir puan dağılımında en büyük veri ile en küçük veri arasındaki farktır.
Refleks : Doğuştan getirilen, belli bir uyarıcıya karşı gösterilen belli ve basit
davranışlardır.
-S-
Sıralama Ölçekleri : Belirli bir özelliğe sahip oluş düzeyi bakımından, nesneleri veya
olayları bir sıraya koyan ölçeklerdir.
Sonunculuk İlkesi : Organizmanın belirli bir durumda son olarak hangi davranışı
göstermişse, bu durumla tekrar karşılığında aynı davranışı gösterme eğiliminde
olmasıdır.
Standart Hata : Her bir ölçümde yapılabilecek en küçük hatayı ifade eder.
-Ş-
Şartlı Tepki : Şartlı uyarıcının meydana getirdiği, gösterilmesi yaşantıya bağlı olan
tepkidir.
Şartsız Tepki : Şartsız uyarıcının, herhangi bir şarta bağlı olmadan organizmada
meydana getirdiği doğal ve otomatik tepkidir.
Şartlı Uyarıcı : Başlangıçta nötr uyarıcı iken; şartsız uyarıcı ile birlikte verilerek,
şartsız uyarıcının organizmada yarattığı etkiyi oluşturan uyarıcıdır.
Şartsız Uyarıcı : Organizma için doğal olan ve tepkiyi otomatik olarak meydana
getiren uyarıcıdır.
Şekil – Zemin İlişkisi : Algılamada ön kısımda oluşan anlamlı biçime şekil, arkada
kalan kısma zemin adı verilir.
-T-
Tartışma Yöntemi : Bir konunun öğrencilerin büyük bir çoğunluğunun katılımı ile
işlenmesine denir. Öğrenciler görüşlerini belirtirler, başkalarının görüşlerine katılıp
katılmama nedenlerini gerekçelendirirler.
Testi Yarılama Yöntemi : Bir gruba uygulanan ölçme aracından toplanan verilerin,
iki eşit parçaya bölünmesine denir.
Test Tekrarı Yöntemi : Bir ölçme aracının aynı gruba veya bir gruba denk bir başka
gruba, iki farklı zamanda uygulanmasıdır.
Toplu Dosya : Bireylere uygulanan testlerin ve test dışı tekniklerin kayıt altında
tutulduğu dosyadır.
-U-
Uyarıcı : İnsanların duyu organlarını harekete geçirerek bir tepkiye yol açan içi ve dış
durum değişikliğidir.
Uzun Süreli Bellek : Yeni öğrenilen bilgilerin eskiler ışığında örgütlenerek, uzun
süreli olarak depolandığı bellek türüdür.( Bilgiyi İşleme Kuramı)
-Ü-
Üst Düzey Şartlanması : Bir nötr uyarıcı şartlı uyarıcı haline getirildikten sonra ikinci
bir şartlı uyarıcıya da şartlanmanın gerçekleştirilmesidir.
-V-
-Y-
Yakınsal Gelişim Alanı : Çocuğun, herhangi bir yetişkinin yardımı olmaksızın kendi
kendine sağlayabileceği gelişim ile bir yetişkinin rehberliğinde gösterebileceği
potansiyel gelişim düzeyi arasındaki farkdır.
Yanaşma-Kaçınma Çatışması : Bir istendik, bir istenmedik durumun olması halidir.
Yön Değiştirme : Belirli bir uyarıcının ortaya çıkardığı tepkinin açığa vurulması
tehlikeli olduğunda, tepkinin o uyarıcıdan başka bir uyarıcıya yöneltilmesidir.
(Savunma Mekanizmaları)
Yüzdelik : Bir dağılımın belli bir yüzdesinin altında veya üstünde belirli oranları
bulundurması istenen noktadır.
-Z-
Zaman Cetveli : Bireyin verimli ders çalışmasını ve etkili zaman yönetimi becerisi
kazanmasını sağlamak amacıyla kullanılan test dışı bir tekniktir.
Geri