ΤΟΥ ΑΔΑΜ (ΜΑΚΗ) Γ.

ΚΡΑΣΑΝΑΚΗ
BY ADAM (MAKIS) G. KRAS(S)ANAKIS
ΑΔΑΜ (ΜΑΚΗΣ) Γ. ΚΡΑΣΑΝΑΚΗΣ 6
7
• Ο Νομός Λασιθίου Δημιουργήθηκε επι τουρκοκρατίας με τον καλούμενο «Οργανικό
Νόμο» του 1868 και άλλες διατάξεις, ο οποίος κυρώθηκε με «Αυτοκρατορικό
Διάταγμα» που δημοσιεύτηκε στις 8 Ιανουαρίου 1868 (βλέπε «Κρητικός Κώδικα»
ετών 1867 – 1898 της Γενικής Διοίκησης Κρήτης, Τεύχος Α, σελίδες 34, 54, 99 ), με
πρωτεύουσα το καλούμενο «Καινούργιο χωριό» Μιραμπέλλου, που έκτοτε
μετονομάστηκε σε Νεάπολη, και αποτελούμενος από τις εξής τέσσερις επαρχίες
(τούρκικα καζάδες):
• Α) Λασιθίου με πρωτεύουσα το Τζερμιάδων,
• Β) Ιεράπετρας με πρωτεύουσα την Ιεράπετρα,
• Γ) Σητείας με πρωτεύουσα τη Σητεία και
• Δ) Μιραμπέλλου με πρωτεύουσα τη Νεάπολη.
• Μέχρι το 1868 δεν υπήρχε ο Νομός Λασιθίου. Επι τουρκοκρατίας στην Κρήτη
υπήρχαν μόνο τρεις Νομοί, όσες και οι μεγάλες πόλεις της νήσου, ο Νομός Χανίων, ο
Νομός Ρεθύμνης και ο Νομός Ηρακλείου ή Μ. Κάστρου ή Χάνδακα. Οι επαρχίες του
νυν Νομού Λασιθίου υπάγονταν πριν από το 1868 στο νομό Ηρακλείου.

ΑΔΑΜ (ΜΑΚΗΣ) Γ. ΚΡΑΣΑΝΑΚΗΣ 8

• Οι κατακτητές Τούρκοι, μετά από τη μεγάλη Κρητική επανάσταση του 1866-1867, η
οποία είχε επίκεντρα το Λασίθι (νυν Οροπέδιο Λασιθίου) στην ανατολική Κρήτη και
τα Σφακιά στη δυτική Κρήτη και με αρχηγό τον καπετάν Μιχάλη Κόρακα,
αναγκάστηκαν να παραχωρήσουν κάποιες πολιτικές και θρησκευτικές ελευθερίες
στους Χριστιανούς Κρήτες μεταξύ των οποίων να εκλέγουν και τους τοπικούς τους
άρχοντας (αντιπροσώπους στη Γενική Διοίκηση Κρήτης): δημάρχους, δημογέροντες,
κοινοτάρχες κλπ. Προ αυτού και προκειμένου να εποπτεύουν καλύτερα την Κρήτη,
ώστε να καταπνίγουν άμεσα τα απελευθερωτικά κινήματα, τη χώρισαν σε πέντε
τμήματα (νομούς) αντί τριών που ήταν πριν. Τώρα οι Τούρκοι έκαναν νομούς και τις
περιοχές των Σφακίων και του Λασιθίου, όπου γίνονταν οι εστίες των
επαναστατών. Τότε η Κρήτη διαιρέθηκε σε 5 διοικήσεις (τούρκικα λιβά =
διοικήσεις, νομούς):
• Ηρακλείου, Λασιθίου, Ρεθύμνου, Χανίων και Σφακίων
• αντί τριών που ήταν πριν (Μεγάλου Κάστρου, Ρεθύμνου και Χανίων), όπου σε κάθε
μια από αυτές θα διοικεί ο καλούμενος Μουτεσαρίφης (= διοικητής, νομάρχης) και
αφετέρου σε 20, όμως κατά την εφαρμογή του νόμου περιορίστηκαν σε 14,
επαρχίες (Καζάδες), όπου θα διοικεί ο καλούμενος Καϊμακάμης (έπαρχος) και από
τις επαρχίες αυτές θα εκλέγονται οι δημογέροντας και οι εκπρόσωποι για τη Γ.Σ.
των Κρητών υπό τον αρχηγό (Βαλή) Κρήτης.
ΑΔΑΜ (ΜΑΚΗΣ) Γ. ΚΡΑΣΑΝΑΚΗΣ 9
• Ο Νομός Λασιθίου, με 76.319 κατοίκους (απογραφή 2001), χωρίζεται σε 4
επαρχίες: Μεραμβέλου, Ιεράπετρας, Οροπεδίου Λασιθίου και Σητείας και
πρωτεύουσα τον Άγιο Νικόλαο
• Στο νομοσχέδιο «Καποδίστριας» διαιρέθηκε σε 8 δήμους: Αγίου Νικολάου
με 19.462 κατοίκους, Ιεράπετρας με 23.707 κατ., Ιτάνου με 2517 κατ., Λεύκης
2177 κατ., Μακρυ Γιαλού με 4204 κατ., Νεάπολη με 6765 κατ., Λασιθίου με
3152 κατ. και Σητείας με 14.338 κατοίκους.
• Στο νομοσχέδιο «Καλλικράτης» διαιρέθηκε σε 4 δήμους: Αγ Νικολάου,
Ιεράπετρας, Σητείας και Λασιθίου.
• Η οικονομία των κατοίκων του νομού Λασιθίου βασίζεται στον τουρισμό,
στην καλλιέργεια ελιάς και στη μη σταβλισμένη κτηνοτροφία.

ΑΔΑΜ (ΜΑΚΗΣ) Γ. ΚΡΑΣΑΝΑΚΗΣ 10

ΚΑΛΩΣ ΟΡΙΣΑΤΕ!
• Ο Άγιος Νικόλαος,
• με ομορφιά περίσσια
• Ούτε η Αθήνα πάει μπροστά
• ούτε και τα Παρίσια!
• Ο Άγιος Νικόλαος είναι η πρωτεύουσα του Νομού Λασιθίου και βρίσκεται στις
ανατολικές πρόποδες του όρος η Δίκτη και συγκεκριμένα στη δυτική πλευρά
του κόλπου του Μεραμβέλλου ( = αρχαία ελληνικά, Απολλώνιος: «Δικταίος
Όρμος»). Η ονομασία του προήλθε από το βυζαντινό εκκλησάκι που βρίσκεται
στον όρμο αυτό. Παλαιότερα λεγόταν και Μαντράκι, επειδή το λιμάνι του
είναι ως μάντρα, αλλά και επειδή εκεί υπήρχαν πολλές μάντρες με κατσίκια
που ξεχειμώνιαζαν.
• Από το έτος 2000, λόγω του σχεδίου Καποδίστρια, στο Δήμο Αγίου Νικολάου
συγχωνεύθηκαν οι κοινότητες Κριτσάς, Ελούντας, Λιμνών, Καλού Χωριού,
Βρουχά, Σκινιά, Λούμα, Ζενίων, Έξω Ποτάμων, Κρούστα, Έξω Λακωνίων, Μέσα
Λακωνίων και Πρίνας. Από το έτος 2011 κι έπειτα από το νόμο Καλλικράτη ,
στο δήμο Αγίου Νικολάου συγχωνεύθηκαν και ο δήμος Νεαπόλεως και η
κοινότητα Βραχασίου.
• Οι μόνιμοι κάτοικοι σύμφωνα με την απογραφή του 2001 ήταν 19.593 .
Χαρακτηριστικό γνώρισμα της πόλης οι πολλές παραλίες της, οι οποίες κάθε
χρόνο πιστοποιούνται για την καθαριότητα και τις παροχές τους .
ΝΟΣΟΚΟΜΕΙΟ
11/7/2009
11/7/2009
11/7/2009
11/7/2009
11/7/2009
11/7/2009
11/7/2009
11/7/2009
11/7/2009
11/7/2009
ΖΑΚΡΟΣ

49
50
51
55
57
BEACH PLAKA
BEACH ELOUNDA
BEACH ELOUNDA
ΣΠΙΝΑ ΛΟΓΚΑ
BEACH OF SISI
MΙLATOS- CRETE
BEACH DRIROS
ΝΕΑΠΟΛΗ, Η ΠΡΩΤΗ ΠΡΩΤΕΥΟΥΣΑ ΛΑΣΙΘΙΟΥ
I.N. ΘEOTOKOY
ΔΙΚΑΣΤΗΡΙΑ
ΑΥΧΕΝΑΣ «Η ΑΜΠΕΛΟΣ - ΑΝΕΜΟΜΥΛΟΙ»
ΣΥΝΟΡΑ ΗΡΑΚΛΕΙΟΥ - ΛΑΣΙΘΙΟΥ
11/7/2009
11/7/2009
11/7/2009
11/7/2009
11/7/2009
11/7/2009
110
111
ΑΔΑΜ (ΜΑΚΗΣ) Γ. ΚΡΑΣΑΝΑΚΗΣ 112
• Στο κάμπο του Οροπέδιο Λασιθίου υπάρχουν τα εξής 16 χωριά: το Λαγού, το
Πινακιανό, το Τζερμιάδων, το Φαρσάρων, το Μαρμακέτο, ο Αγ. Κωνσταντίνος, το
Μέσα Λασίθι, το Μέσα Λασιθάκι, ο Αγ Γεώργιος, η Κουδουμαλιά, ο Αβρακόντες, το
Ψυχρό, το Καμινάκι, η Πλάτη, ο Αγ. Χαράλαμπος και το Κάτω Μετόχι.
• Όλοι οι οικισμοί του κάμπου του Οροπεδίου Λασιθίου, σύμφωνα με την τοπική παράδοση ,
αλλά και τα Ενετικά Αρχεία: Εκθέσεις Basilica, Cavali, κλπ, δημιουργήθηκαν επί
Ενετοκρατίας, κάπου μεταξύ 1463 – 1630 μ.Χ.
• Μέχρι τότε δεν υπήρχαν πολυπληθείς οικισμοί στο Οροπέδιο Λασιθίου, γιατί από τη μια οι
Ενετοί είχαν απαγορεύσει την κατοίκησή του, λόγω του ότι γινόταν εστία επαναστατών και
από την άλλη ο κάμπος του λίμναζε (είναι σαν ταψί) και δεν καλλιεργούνταν, τουλάχιστον σε
ευρεία έκταση.
• Οι Ενετοί , επειδή το Οροπέδιο Λασιθίου κατά τα πρώτα ενετικά χρόνια γινόταν εστία συχνών
επαναστάσεων εναντίον των Βενετών, αποφάσισαν το 1364 να καταστρέψουν τα χωριά του
Λασιθίου και να απαγορευτεί η κατοίκηση σε αυτό.
• Το 1465 όμως αποφασίστηκε να αρχίσει και πάλι η καλλιέργεια σιτηρών στο Οροπέδιο,
αρχίζοντας τότε η εποχική κατοίκηση του οροπεδίου κατά τη σπορά και τη συγκομιδή. Αυτοί οι
προσωρινοί οικισμοί - μετόχια έγιναν με τον καιρό μόνιμοι οικισμοί.

ΑΔΑΜ (ΜΑΚΗΣ) Γ. ΚΡΑΣΑΝΑΚΗΣ 113

• Μάλιστα, οι Βενετοί, προκειμένου να αυξήσουν την παραγωγή σιτηρών για τη
διατροφή των στρατιωτών τους στην Κρήτη κατά την περίοδο της διαμάχης τους
με τους Τούρκους, αποξήραναν το Λασίθι χαράζοντας οριζοντίως και καθέτως
μεγάλα ευθεία αυλάκια, τα καλούμενα λίνιες ή Βάγκες (Banks, = αποθετήρια
νερών), τα οποία οδηγούν τα νερά σε μια καταβόθρα, τον καλούμενο «Χώνο»,
όπου χάνονται μέσα στη γη.
• Τα αυλάκια αυτά είναι 12 από βόρεια προς νότια και 20 από ανατολικά πρός
Δυτικά και χωρίζουν το κάμπο σε 193, ½ τετράγωνα.
• Στη συνέχεια τα τετράγωνα που σχημάτιζαν οι οριζόντιες και κάθετες βάγκες (=
αποθετήρια αυλάκια) μοιράστηκαν σε ντόπιους και αποίκους καλλιεργητές
(σώζονται καταστάσεις και ονόματα) ως κληροδοτήματα, μετόχια, μερίδια,
που στα Ενετο-Λατινικά λέγονται lassiti ή Lasciti (ενικός lascito) εξ ου και η
ονομασία CAMPUS DI LASCITI – ΛΑΣΙΘΙ (στον ενικό) CAMPUS DI LASCITO με την
υποχρέωση από τη μια να δίνουν ένα μέρος της σοδιάς στους Ενετούς και από
την άλλη να μη μένουν μόνιμα στο Λασίθι, αλλά εποχιακά.

ΑΔΑΜ (ΜΑΚΗΣ) Γ. ΚΡΑΣΑΝΑΚΗΣ 114

• Ειδικότερα η ονομασία «Lassiti - Λασίθι» είναι ενετική, όπως και τόσες
άλλες της Κρήτης: Μεραμβέλο (Mirabello), Σπίνα Λόγκα (Spina Longa),
Μαλεβύζι (Μalvezia), Souda (Suda), Μονοφάτσι (Bonifatio), Λιμνάκαρος
(Limnacaros), Καστέλι (Castel) κ.α.
• Απλά αρχικά με το όνομα Campo olim Champagnα di Lassiti (ενικός
Lassito olim Lascito campo) ονομάστηκε επί ενετοκρατίας ο κάμπος που
δημιουργήθηκε με αποξηραντικά έργα στο οροπέδιο της Δίκτης που
σήμερα λέγεται Οροπέδιο Λασιθίου.
• Από εκεί μετά ονομάστηκαν έτσι η Επαρχία, ο Δήμος και ο Νομός
Λασιθίου.
• Ειδικά ο νομός Λασιθίου ονομάστηκε έτσι, επειδή δημιουργήθηκε μετά
από την 10ημερη (21 – 30/5/1867) μάχη που έδωσαν στο Λασίθι οι
Κρήτες εναντίον των Τούρκων για την ελευθερία τους.

ΑΔΑΜ (ΜΑΚΗΣ) Γ. ΚΡΑΣΑΝΑΚΗΣ 115

ΣΥΛΛΟΓΗ ΑΔΑΜ (ΜΑΚΗ) ΚΡΑΣΑΝΑΚΗ 129
135
137
138
 139

11/7/2009
• Ο Άρατος («Φαινόμενα») και το Βυζαντινό Μέγα Ετυμολογικό Λεξικό (10ς
αι.) αναφέρουν ότι η Δίκτη είναι βουνό που βρίσκεται κοντά στο Ιδαίον
όρος («σχεδόν Ιδαίοιο») και ονομάστηκε έτσι, επειδή γέννησε το Δία,
ετυμολογία από το « Δίας + τίκτω > δίκτω», πρβ:
• ο μιν τότε κουρίζοντα Δίκτω εν ευώδει όρεος σχεδόν Ιδαίοιο άντρω
εγκατέθεντο και έτρεφον εις ενιααυτόν, Δικταίοι Κούρητες ότε κρόνον
εψεύσαντο» ( Άρατος, Φαινόμενα 30 – 50)
• «Δίκτω εν ευώδει όρεος σχεδόν Ιδαίοιο, από το Δίκτον. Είρηται παρά το
τέκω τίκτω τις ούσα, από εκεί τεχθήναι τον Δία» ( Μέγα Ετυμολογικό
Λεξικό, 10ς αι.)
Στο περίφημο σπήλαιο Ψυχρού ή Δικταίο Άντρο :
1. Η Θεά Ρέα γέννησε το θεό Δία και επίσης τον άφησε εκεί για ασφάλεια και για
ανατροφή στους Δικταίους Κουρήτες.
2. Ο Δίας συνευρέθηκε ερωτικά με την πριγκίπισσα Ευρώπη, καρπός των οποίων
ήταν ο Μίνωας.
3. Η νύμφη Αγχιάλη γέννησε τους Ιδαίους Δακτύλους.
4. Ο Μίνωας πήρε τις θείες εντολές από τον πατέρα του Δία και τις έκανε νόμους των
ανθρώπων
5. Η θέμις και οι Μοίρες μεταμόρφωσαν τους ασεβείς ανθρώπους που παραβίασαν το
άβατο του Δικταίου Άντρου σε πουλιά οιωνούς: σε γλαύκες, σε κούκους κλπ.
6. Κατοικούσαν οι Άρπυες, τα τέρατα με φτερά
και κεφάλι γυναίκας:
• Οργισθείσα δε επί τούτοις Ρέα παραγίνεται μεν εις Κρήτη,
οπηνίκα τον Δία εγκυμονούσα ετύγχανε, γεννά δε εν τω
άντρω της Δίκτης Δία και τούτον μεν δίδωσι τρέφεσθαι
Κούρησί τε και ταις Μελισσέως παισί νύμφαις, Αδραστεία τε
και Ίδῃ.αύται μεν ουν τον παίδα έτρεφον τω της Αμαλθείας
γάλακτι, οι δε Κούρητες ένοπλοι εν τω άντρω το βρέφος
φυλάσσοντες τοις δόρασι τας ασπίδας συνέκρουον, ίνα μη
της του παιδός φωνής ο Κρόνος ακούση. Ρέα δε λίθον
σπαργανώσασα δέδωκε Κρόνω καταπιείν ως τον
γεγεννημένον παίδα». (Απολλόδωρος Α, 1, 6 - 7)
The birth place of Zeus
ΛΑΣΙΘΙ, ΔΙΚΤΑΙΟ ΑΝΤΡΟ
ΔΙΚΤΗ - ΟΡΟΠΕΔΙΟ ΛΑΣΙΘΙΟΥ
• Ο Στράβων (Στράβων I, C 472 , 19) και ο Στέφανος Βυζάντιος
(Εθνικά ) αναφέρουν ότι η Ιεράπυτνα ή σήμερα Ιεράπετρα
κτίστηκε από τον Κύρβαντα, έναν από τους Τελχίνες που έφερε
από τη Ρόδο η θεά Ρέα στην Κρήτη και τους ανέθεσε να
αναθρέψουν (επικουρήσουν) το γιο της το Δία στο όρος Δίκτη και
γι αυτό και αυτοί μετά ονομάστηκαν Κουρήτες.
 Νόμισμα Ιεράπυτνας, 300 – 200 π.Χ.,
με το Δία και τον αετό του δίπλα από φοίνικα.
Island Christiana - Chisi
BEACH PACHIA AMMOS
BEACH MOCHLOS
ΜΑΚΡΥΣ ΓΙΑΛΟΣ
ΣΗΤΕΙΑ - SITIA
11/7/2009
11/7/2009
11/7/2009
11/7/2009
11/7/2009
11/7/2009
• Ο Στράβων αναφέρει ότι στην αρχαία πόλη Πραισό ή
το Πράσον υπήρχε ιερό, δηλαδή ναός και όχι
σπήλαιο, προς χάρη του Δικταίου Δία, πρβ: «Είπα ήδη
πως η Πράσος ανήκει στους Ετεόκρητες και εδώ ήταν
το ιερό του Δικταίου Διός.. . (Στράβων, Ι, C 479, ΙV - 12 )
Αργυρή δραχμή Πραισού , 400 π.Χ., μ ε το Δία ένθρονο και αίγαγρο
Αμάλθεια που θηλαζε το Δία.
 Στατήρας (δίδραχμο) Πραισού , 400 π.Χ.
με το Δία ένθρονο και τον Ταυρο Κρήτης, πατερα του Μινωταυρου.
Τον δαμασε ο Ηρακλής
The End