Professional Documents
Culture Documents
ig;ESpft&G,f jrefrmi,fwkdY\ tawG;? tjrif? odrI? wwfrI ? 0efyGefrI? pkpnf;rI? pdwftm;owådESihf qufqHa&;rsm;
w&m;0if pwif avhusihf ysKd;axmif&mXmersm;wGif tEk&oynma&; pmrsufESmrsm;onf ydkrdka0qmyGifhvef; vmap
pdrfhaomiSg txl;u@tjzpf zefqif; wifqufvdkufygonf/
armu©ynma&;r*¾Zif;
Ekd0ifbmv 2010
trSwf(4)
C ontents
November 2010
uAsmu@
rdk;[def;(om;*sme,fausmf)? aeEG,f? ESif;cg;rdk;? aumif;uifudk? rkd;vdIifn? ololtdrf
umwGef;u@
A*sDatmifpdk;? atmfyDus,f? aersdK;at;? 0PÖaZmf? wDaumif
132
65
151 62
35
122
aqmif;yg;u@
44 aemifwpfacwfvli,frsm;twGuf qef? *sKHESihfyJ at;ukdukdat;
46 taumif;qkH;ausmif; Nidrf;at;qm,m
48 0g;&ifhudk0g;EkywfwJhacwf armifausmif;om;
52 rdrd&& xdxd&S&S q&ma|;
58 rdbajc&mxyfumeif;vQuf armifarmifvwf 191
61 OD;aESmufudk ysufpD;apaom taMumif;w&m;rsm;
uAsm&Snf
62 usaemf raMunufwJh tarh&JU oif&dk; okoQif
EkdifiHwum ynma&;owif;
ay;pmu@
183
tEk&o ynma&; txl;u@
183
175
28
28 8082
twdkifyifcH t,f'Dwm aeEG,f
t,f'Dwm odef;Edkif EdkifiHwum ynma&;u@
vufaxmuft,f'Dwm a':vdIif? &Jjrifhausmf
&Hk;wm0efcH 0if;0if;rif;
112 odyÜHESihf bmoma&; ynma&;okawoDwpfOD;
rsufESmzHk;ESihf twGif;'DZdkif; kazu? xG#fjrwfckdif? ol&def 116 xdkif;EdkifiH ynma&; oif&dk;nTef;wrf; tcsdefZ,m; cGJa0rI MOE xkdif;
twGif;yef;csD oD[armifarmif? xG#fatmif? 117 AD,uferfuGefjrLepfygwDtwGuf tu,f'rpfynma&; &Jjrifhausmf
0PÖaZmf? arykn? 119 Ak'¨ynma&;ESihf aysmf&Tifaeonfh blwefEkdifiH t*¾jref
jzefYcsda&;wm0efcH EG,feD? 'Dt,f
0wåKwkdu@
46 164 ra[mfo"m? &Sifr[m&|om&ESihf udkoDv urmykvJ
167 t&G,frwkdifrDvGihfarsm cs,f&Drdk;oJ
178 woufwmql; vlAdkvf
183 usrwm0ef rauscJhyg cifav;MunfMunf
96
tcef;quf 0wåK&Snf
191 urÇmESpfck Z,Ekdif
167 110
4 112 58
tzGihfuAsm
rkd;[def; (om;*sme,fausmf)
5
]uRefacwfrSm vl&mr0ifcsifbl;}
rzwfzl;bl;vm;
]cifAsm;om pmtkyfjzpf&if
usaemfrzwfbl;}
rzwfzl;bl;vm;/
udk,fh&SdorQav; udk,ftufppfeJYpm;
zsufvkdufwJh ½kyfvm;
ysufvkdufwJh ½kyfvm;
pdwfwpfck ,kwfudk;q,fvm;
pifem;rSm vwfvsm;vwfvsm;
½dkY ½dkY vwfvsm; vwfvsm;/
aeEG,f
(2009ckESpf? jrefrmopfr*¾Zif;rSm pmaypDppfa&;rS
azmfjycGihfydwfcJhygw,f)
6
olwdkYwkdufyJG0ifcJhwm ...
t½dk;awGu rvdrfbl;/
ar;aphESpfxyfeJY ar;½kd;r&SdwJhaumif
tqDwxyf tom;wxyfeJY ausm½kd;rygwJhaumif
tJ'Daumifudk usaemfrkef;w,f
av;wJGUxkdif;rdIif;pGm&yfvkdY
usaemfha&SUu rSefxJrSm ..
olYt½kd;awGuae olxGufajy;aewJhaumif/
t½kd;t&if;
usaemhf t½kd;awGudk usaemf aus;Zl;wifw,f tom;vkdvdkY t½dk;awmif;
olwkdYu tckxd usaemfhtay: aumif;wkef;yJ t½dk;ay:ta&wif
usaemhfcg;u tckxdrwfwkef;yJ t½dk;uJGrS toJpGJ
usaemfhajcaxmufawGu tckxd tjrifhudk wufwkef;yJ t½kd;xdatmifem
usaemfhvufzsHawGu tckxd jrefqefoGufvufwkef;yJ bmyJjzpfjzpf
usaemfh pdwfoGm;&maemufudk oluvkdufwkef;yJ/ atmufqkH;u t½kd;awGudkawmh
rarhMuygeJY/
usaemhft½dk;awGu b,fwkef;urS raysmhcJhbl;
ckvnf; raysmhao;bl; uarÇm'D;,m;u t½kd;awG
usaemf owdvufvGwfjzpfvkdY &0rf'gu t½kd;awG
usaemfuHraumif;vkdY abmhpeD;,m;u t½kd;awG
usdK;wkef;u usdK;cJhbl; [dkae&m 'Dae&mrSm
NyD;awmh jyefaumif;wmyJ/ rwl;&ao;wJh t½kd;awG
vlrod olrod t½dk;awG/
ESpfaygif;&maxmif t½dk;awG jyefwl;azmfawmh
t½dk;awGu vlwa,muf&JU ykHyef;udkajymjyowJh udk,fhajcaxmufatmuf udk,fjyefikHYMunfhvdkufw,f
t½dk;awGu vlwa,muf&JU b0udk ajymjyowJh usaemf b,folYt½dk;ay: &yfaerdovJvkdY/
olwkdYoefrmcJhwm
olwkdYcsnfheJYcJhwm rif;[mihg&JU eH½dk;wacsmif;ygyJuG,fvkdY
olwkdYaysmf&TifcJhwm b,folYudkrS rajymjzpfcJhbl;
olwkdYaMuuJGcJhwm usaemhf t½dk;awGudk usaemfcspfw,f / /
olwkdYNidrf;csrf;cJhwm ESif;cg;rdk;
7
uav;i,fawG&JU rsufESm[m 'gawG &Sdraejcif;&JU oufaoyJ/
oDvrusdK;ao;wJh owif;pm
uav;i,fawG&JU idkoH[m rrSwfrdEkdifawmhwJh rsufESmeJY
bufvdkufrIuif;wJh rD'D,mayhg 'DaeYN*dK[furÇmrSm
rsufvkH;awGxJu pD;usvmwJh usnfqHawG a&SUqkH;uvlvnf; aoewfeJY
ESvkH;om;wkdif;udk rSefygap/ tusdK;pD;yGm;udk t"duxm;
toufawGeJY aqmhupm;w,f/
vufwqkyfpm&JU twåawGaMumihf aemufuvlawGuvnf; rDatmif renf;vkduf
oef;aygif;rsm;pGm&JU qkawmif;qE´awG aMomf ...
]O}b0rSmwif aow,f/ urÇmhEkdifiHa&;qkdwm
yef;yefxm;wJh vlrdkufygyJ/
[dkbuf tvH&dyfqDuvnf; bk&m;rSmqkawmif;
'Dbuf tvH&dyfqDuvnf; tJ'Dbk&m;qDrSmyJ qkawmif; &GmBuD;udku 'kp½dkufrdkY
avmba&SUxm;wJh ylaZmfrIawGeJY tm;vkH;u wkwfaqmif "m;aqmif
udk,fhudk,fudk ajzodrfhvSnfhpm;aeMuykHawGu aMumufpdwfeJY tarmufaxmifae&w,f/
bk&m;awG[m udk,fcJGrsm;pGmeJY
ESpfzufcRefawG usaewmyJ/ &mZ0if tcef;cef;uvnf;
,Ofaus;rI zefqif;cJhol ua0awGxuf
aMomf ..... ppfbk&ifawGudk credit ay;
vlawG vlawG ... orkdif;udk ajr§mufxkd;yifhaumf a&;cJhMuw,f/
tjriftm½kH wHcg;awGaph
bk&m;awGa&SUrSm "m;aoG;aeMuygvm;/ ZmwfckHwckay:rSmawmh
zdeyftrsdK;rsdK; ajymif;pD;aeol wokduf
21 &mpkOD; usrf;opfxJrSm tcsif;csif; vuf0g;½dkuf
avmuapmifhewfrif;[m ajrpmyifawGudk rD;wkdufMuawmhr,f/
vlom;awGudk onf;cHEkdifrI ukefqkH; aumif;uifudk
aumif;uifudk vufoD;eJY 0kef;ceJxkvdkufw,f/
8
&mpkopf reufcif;rSm
arwåmw&m;[m Ekd;xzkdY rjzpfEkdifawmhbl;vm;
vQyfpD;aMumif;ywfvrf;ay:rSmu
pdwf"mwfusaewJh aMumifysif;awG
armfeDwmudk ai;&if;eJY
cvkwfwpfckESdyfrdwmeJY trdefYwpfckusvmr,f
cspfjcif;w&m;eJY pyf,Sufp&mrvdkwJh
zefaygif;acsmifxJu oaE¨om;awG
pdwf½IyfaxG;aeMuovm;
e,l;a,mufwHqdyfeJY wD&SyfatmufrSmu
bmudkrS rcsufvkyf&ao;wJh
tpmtdrf topfpufpufwpfvkH;
tmz&du uav;i,fawG&JU rsuf0ef;rSm
aygifrkefYqkdwm pm;p&m [kwfr[kwf
raocsmbl;
rarG;cifxJu aordefYusovkd
HIV ydk;u ygvmNyD;om;
tkwfeH&Hwkdif;rSmu usnfayguf&mcsnf;ygyJ
abbDvkH a&S;a[mif;NrdKUawmfBuD;u NiD;w,f
&mpkopf Nidrf;csrf;a&;qkdwm
tEsLjrLpDrHudef;udk,fpDeJY
vlYcE¨mudk,f[m csdefukd,fAkH;wpfvkH;qkd&if
i&JusoGm;wJh aumif;uifbkHtwGuf
igwkdY qkawmif;yJG usif;y&awmhr,f
urÇmajrBuD; ppfrufab;rS uif;a0;ygap/
rkd;vdIifn
9
usaemf[m usaemf[m
urÇm 2 cktMum;rSm tusOf;uscHae&olwpfOD; urÇm 2 cktMum;rSm tusOf;uscHae&molwpfOD;
raeYueJY 'DaeY aejcnfaEG;eJY rdk;pufat;
usaemf rodcJhygvm; upm;enf;wpfckawmhvnf; r[kwfcJh
tJ'Dae&mrSm &SifoefaexkdifcJh&muae tJ'Dae&mav;udk ]*Gwfbkdif}vkdY vufjyEIwfqufcJhtNyD;
b,fvkda&GU cJhygvdrfh 'Dae&mudk ][Jvdk}vkdY EIwfcGef;qufojyef&/
'Dae&mrSmawmh txD;usefa0'emeJY/
usaemf[m
usaemf[m urÇm 2 cktMum;rSm tusOf;uscHae&molwpfOD;
urÇm 2 cktMum;rSm tusOf;uscHae&molwpfOD; ta[mif;eJYtopf
vkHNcKH&meJY vrf;aysmuf&m rif;&JUoabmyg
wefzkd;awmh usaemfay;qyfcJh& tJ'Dae&mudk usaemfvGrf;qGwfwoae&jcif;uae
tJ'Dae&mrSm cspfcifwG,fwm jrwfEkd;olawGudk a&GU zdkU ulu,fzkdY
csefxm;cJh&jcif;taMumif;eJY 'Dae&mu BudKqkdw,fvkdY cHpm;EkdifzkdY/
'Dae&mrSm vlpdrf;awGeJY ,SOfwJGaexkdif&jcif;/
ololtdrf
usaemf[m Two Worlds by Helen Everett-Camplin
urÇm 2 cktMum;rSm tusOf;uscHae&molwpfOD;
aysmf&Tifjcif;eJY 0rf;enf;aMuuJG&jcif;
ydkifqkdifrIawG usaemf qkH;½IH;cJh
tJ'Dae&mrSm twåa[mif;udk usaemf csefxm;cJh&
'Dae&mrSm olrudkvnf; ac:vmcGihfr&/
10
umwGef;
11
12
13
14
14
jynfwGif;ESihf
ynma&;ow yf e , p
f
if;
15
jrpfBuD;em; wuúodkvf ausmif;tkyfu pma&;rtmm;&GufqJG yg;½dkuf
ucsifjynfe,f? jrpfBuD;em; q&mrBuD; a':
wuúodkvf ausmif;tkyf q&mrBuD; cifoDwm&JU ½dkif;
a':cifoDwmu olYpma&;rwpfOD;udk pkdif;wJh tjyKtrI
twef;0if&rnfh q&mwpfOD; tac: udk ausmif;om;
vTwf&m csufcsif; oGm;rac:ojzihf rsm;? pma&;rsm;
em;&GufqJG yg;½kdufcJhonf/ omru a'ocH
wuúodkvf pma&;wpfOD;u rsm;uyg raus
]em;qJGNyD; yg;udk½dkufcJhwm em;uyfyef reyf jzpfaeMu
xm;wJhae&mxdoGm;vdkYaoG;xGufNyD; onf/ ,ckudpö rwkdifrDuvnf; touf 40ausmf&Sd a':cifoD wmrSm
aq;½kHoGm;jy&w,f/ q&mrBuD;u AkdufcJGNyD; uav; arG;cgp tjcm;pma&; *syefEkdifiHrS ½ku©aA' (Ph.D) &&SdcJhNyD;
tysdKBuD;? ZDZmaMumifw,f/ t&ifu r wpfOD;udk pmtkyfrsm; twif;o,f jrpfBuD;em; wuúodkvfokdY 2009 ck-
vnf; jyóemawG jzpfayr,fh tjyif ckdif;&m AkdufcJGxm;aom 'Pf&mr ESpfwGif ajymif;a&TUvmoljzpf onf/1
raygufMum;bl;? tckrS}[k ajymjyyg usufojzifh xkd pma&;r aq;½kH jyef (14 Mo*kwf? 2010)
onf/ wufcJh &onf/
16
tajccHynmausmif;om;rsm; jrefrmpm wwfuRrf;rItm;enf;
tajccHynm oif q&mBuD; yDrkd;eif;&JU ]wuf
,laeaom ausmif;om; usrf;}qkdNyD; rSwfxm;wm
tcsdKUrSm jrefrmpmbm om pm vkH; aygif;u ]wuf
&yf wwfuRrf;rItm;enf; Murf;}vkdY jzpfaew,f} [k
csufrsm; &Sdojzihf ,if; xkd ausmif; q&mBuD;rS ajym
bmom&yfjzihf us½IH;ol jyonf/
rsm; &SdvmMuonf/ wuúodkvf0ifwef;wGif
jrefrmpma&;om;&mwGif jrefrmpm *kPfxl;xGufol
rSefokH;rSefjzpfaom pmvkH; OD;a&rSm t*Fvdyfpm*kPf
aygif;owfykHrSefuefrI? t xl;xGufolOD;a&xuf ESpf
okH;tEIef;rSefuefrI? 0gus pOf xuf0ufausmf enf;
zJGUxkH;rSefuefrIwkdYudk trSm;t,Gif;rsm;pGm okH;pJGaeonf[k onf[q k kdonf/t"dutaMumif;rSmjrefrmpmpDpmukH;udk
tNidrf;pm; ausmif;tkyfq&mBuD;wpfOD;rS ajymqkdcJhonf/ aumif; pGma&;om;Ekdifjcif; r&Sdjcif;aMumihf[k q&mBuD;u
]uGefysLwm tifwmeufeJY wjcm;bmompum; qkdonf/
awG vdkufpm;wmaMumifh jrefrmpmnHhzsif;ukefwmawmh ,aeYacwfwGif vli,frsm;rSm acwfopfenf;ynm
rjzpfoifhbl;/ tckvkyfief;cGif a&mufaewJh bJGU&qdkwJh vl rsm;aemufvdkufvsuf&Sdjcif;aMumihf rdrdwkdYbmompum;
i,fawGrSmawmif jrefrmpm qif;&Jvmwm awmfawmf ESihf pmaywGif tm;enf;vmaeaMumif;? tajccHausmif;
qkd;w,f/ udk,fhbmompum;yJqkdNyD; ayhgayghavsmhavsmh rsm;wGifuwnf;u jrefrmpm rSefrSefuefuefa&;wwf
rvkyfoifhbl;/ ydkNyD;ydkifEkdif uRrf;usifrI&SdzkdYvdkw,f/ q,f ajymwwfatmif tav;teufxm; oifMum;ay;oihf
wef;ausmif;om;wpfa,muf rSwfpkvSefMunfhawmh aMumif; armu©udk ajymqkdcJhonf/1(31 Mo*kwf 2010)
17
Ekdifatmifydkifu okH;oyfonf/ jrefrmjynfzGm; rGefwkdif;&if;om; trsm;pk aexkdifMuNyD;
0if;u&Gm tv,fwef;ausmif;wGif ausmif;om; tdrfajc wpfaxmihfig;&mausmf &Sdonf/1
OD;a& wpfaxmihfig;&mausmf &Sdonf/ tqdkyg aus;&GmwGif (10 pufwifbm 2010)
xkdif;EkdifiH w&m;0ifaexkdifcGihf rSwfykHwifvwfrSwf&Sdol
18
urÇm hq&mrsm;aeYudk jynfwGif;ESihf xkdif;-jrefrm e,fpyfausmif;rsm;wGif usif;y
atmufwkdbmv 5 &ufaeY? urÇmhq&m
rsm;aeY (World Teacher's Day)udk q&m q&mr
rsm;? ynma&; 0efxrf;rsm;? ausmif;ol ausmif;om;
uav;i,f oef; aygif;rsm;pGmjzihf wurÇmvkH;wGif
ESpfpOf crf;crf;em;em; usif;yMuonfh tpOftvm
&Sdnf/
2010ckESpftwGufurÇmhq&mrsm;aeYaqmif
yk'frSm ]jyefvnfxlaxmifrI q&mrsm;ESihf tpjyK}
(Recovery begins with Teachers!) [k EkdifiH
wumynma&;tzJGUBuD; (EI) u owfrSwfxm;
cJhonf/
NyD;cJhwJhESpf zHGUNzdK;NyD; pufrIEkdifiHrsm;wGif pD;yGm; ausmif;q&mrsm;tm; urÇmhq&mrsm;aeY
a&; rwnfNidrfrI tusyftwnf;rsm; jyefvnfemvH trSwfw& vufaqmifypönf;rsm; ay;aepOf
xlatmif vkyfzkdY &Sdaeovdk? a[wD ajrivQifESihf yg
upöwefa&BuD;rIuJhokdY obm0uyfab;rsm; jyefvnf pifoD,marmifwkdYrS urÇmhq&mrsm;aeY usif;y&jcif; &nf
wnfaqmufzkdYtwGuf ausmif;q&m q&mrrsm; tcef; &G,fcsufESihf q&m q&mrrsm; tcef;u@ tvGefta&;
u@rSm txl;ta&;ygvQuf&Sdonf/ jyefvnfxlaxmif BuD;ykH? q&mrsm; usihf0wfodu©mESihf *kPfaus;Zl;udk azmfjy
rIrsm;udk q&mrsm;ESihf tpjyKzkdY a<u;aMumf&if; tusyf &if; q&maumif;? q&mjrwfrsm; ay:xGef;zdkY vdktyfae
twnf; 'ku©&Sd&m ae&ma'orsm;odkY q&m q&mrrsm;rS aMumif; ajymqkdoGm;cJhonf/ xkdYaemuf touf 50txuf
OD;aqmif0dkif;0ef; Mu& ygrnf/ q&mBuD;? q&mrBuD;rsm;udk *kPfjyKvufaqmifrsm; ay;
&efukefwkdif;? wHGaw;NrdKU? usL&Sifq&m OD;atmifaz tyfjcif;? wufa&mufvmaom ausmif;rsm;odkY *kPfjyK
uvnf; ]awGUqkHaqG;aEG; wkdif;jynfat;}qkdwJh aqmif vufaqmifrsm;ay;tyfjcif;? AGAPE ausmif;om;av;
yk'fukd &SyftusÐaemufausmwGif a&;om;NyD; 5&ufaeYu rsm;rS pnf;vkH;nDñGwfrIazmfjyaom rD;&xm;oDcsif;jzihf
vlpnfum;&mae&mrsm;wGif qE´azmfxkwfcJhonfrSm azsmfajzjcif;? q&m q&mr toD;oD;rS rdrdwkdY ausmif;rsm;
av;pm; *kPf,lzG,f jzpfygonf/ ]apwem? 0goem? tepf wGif BuKHawGUae&aom tcuftcJrsm;udk BMTA odkY wif
emeJY emokH;emru tepfemcHaewJh jrefrmq&m q&mrrsm; jyjcif;jzihf tcrf;tem;udk pnfum;pGm usif;yEkdifcJhMu
tm;vkH;udk tpdk;&u *kPfjyKoihfw,f/ qif;qif;&J&J ae onf/
ae&wJh tNidrf;pm; q&m q&mrBuD;awGudk yifpifvpm jrefrmvlUtzJGUtpnf;onf yifudk,ftm;jzihf q&m
wdk;jr§ihfay;oifhw,f}vkdY awmif;qkdcJhonf/ q&mrrsm;udk *g&0 ed0gw xm;wwfaom vlUtzJGUtpnf;
xkdif;-jrefrme,fpyf rJaqmufNrdKUwGifvnf; urÇmh jzpfonf/ q&m q&mrrsm;udk txifao;jcif;onf rdrd
q&mrsm;aeY tcrf;tem;udk ]jrefrma&TUajymif;q&mrsm; tem*wf? rdrdrsdK;quf tem*wfESihf wkdif;jynftem*wf
tzJGU} (BMTA)u BuD;rSL;NyD; ]'dkY BMTA}oDcsif;jzifh zGihf udk txifao;jcif;yif jzpfonf/ ,ckESpfrSpNyD; urÇmhq&m
vSpfcJhonf/ xkdif;EkdifiH? wyfcfc½dkiftwGif;&Sd jrefrma&TUajymif; rsm;aeY a<u;aMumfoHvkdyif jrefrmjynfjyefvnfxlaxmif
ausmif; 62ausmif;rS q&m q&mr 400ausmf wufa&muf a&;twGuf q&m q&mrrsm;ESihf tpjyKMuygpkdY[k wdfkuf
cJhonfhtwGuf xl;jcm;aom tcrf;tem; jzpfcJhonf/ wGef; qEjyKMuaMumif; od&onf/
BMTA OuúX q&mref;a&TESif;? q&mr a'gufwm (6 atmufwkdbmv 2010)
19
wkdif;&ifom;vli,frsm; tvkyftudkifESihf ynmoiftcGifhtvrf;twGuf NrdKUBuD;rsm;odkY ajymif;a&TU
jynfe,ftoD;oD;&Sd wkdif;&if;om; vli,frsm;
onf rdrdwdkYaexkdif&m NrdKUESihf aus;vufrsm;udk pGefYcGmNyD;
NrdKU BuD;rsm;odkY ajymif;a&TUrI ,ckESpfrsm;wGif ydkrdkrsm;jym;vm
onf/ t"dutaMumif;rSm tvkyftudkif tcGihftvrf;?
pDyGm;a&; tcGihftvrf;ESihf ynmydkrdk oif,lEkdifa&;twGuf
rdrdZmwda'orsm;udk pGefYcGmcJhMujcif; jzpfonf/
]wkdif;&if;om;awGajymif;wm ausmif;ynma&;
twGufyg/ e,fausmif;awGrSm q&mawGu rNrJbl;/
aemufjyD; vli,fawG aq;okH;pJGwmvGwfatmif rdb
awGu ajymif;Muwm/ pD;yGm;a&;udkvnf; a'ocHawG
onf/
xuf w½kwf? ukvm;awGu ae&m,lvmMuvkdYyg}[k
jynfe,frsm; t"du pD;yGm;a&;vkyfief;rSm pdkufysdK;
&efukef&Sd awmifBuD;toif; Ouú| OD;pdkif;pHtkdufu ajymcJh
a&;vkyfief;jzpfond/ ,cktcg obm0ywf0ef;usifESihf
onf/
&moDOwk tajymif;tvJrsm;aMumihf jzpfxGef;oifho
&efukefwkdif;twGif; &Srf;? u&if? &cdkif? ucsif? csif;?
avmuf rjzpfxGef;rIrsm; BuKHMu&onf/ wEkdifwydkif
rGefpwJh vlrsdK;rsm;rSm rdom;pkvdkuf ajymif;a&TU rI ta&t
vkyfief;rsm;udkvnf; vlrsdK;jcm; pD;yGm;a&;orm;rsm;u
wGuf rsm;jym;vmonf/ tcsdKUrSm wpfOD;csif; t&ifajymif;
vTrf;rdk;csKyfudkif vmMuonf/
a&TUNyD;? aemufrS rdom;pkudk ac:,la&TUajymif;cJhMuonf/ Ekdif
(atmufwkdbmv 4&uf 2010)
iH&yfjcm; xGufvkdaom vli,frsm;twGuf BudKwifjyif
qifrIrsm;vkyfzkdY &efukefudk a&muf&Sdvmjcif;vnf; jzpf
20
xkd;ygw,f/ q&mBuD;u vSnhfvkdufawmh aemufausmukd xif a&mif;0,faeNyD;? ausmif;wm0ef&SdolawGu ouf
xkd;rdoGm;jcif; jzpfygw,f/ tckq&mBuD; rdk;n§if;aq;½kHrSm qdkif&mudk wkdifMum;cJhayr,fh xdxda&mufa&muf ta&;
twGif;vlemtjzpf aq;ukoae&ygw,f}[k ajymjycJh ,lwmrsdK; rawGU&bl;[k NrdKUcHrsm;u ajymonf/
onf/ rkd;n§if;NrdKUwGif okH;pJGaewJh rl;,pfaq;0g;awGu
xkda'owGif touf 15ESpfrS touf 20ausmf awmh w½kwf-jrefrme,fpyfzufu vmwm&Sdovkd? zm;
vli,frsm;rSm rl;,pfaq;okH;pJGaeMuNyD; bdef;jzLudk t uefY ausmufpdrf;wGif;a'ozufuvnf; 0ifvmjcif;jzpf
aMumxJ xkd;oGif;wJhvli,fawGu trsm;pkjzpfaeonf/ onf/1
ausmif;teD; ywf0ef;usifrSmrl;,pfaq;0g;udkay:ay:xif (22 atmufwkdbm 2010)
21
rJ½kHrSL; ausmif;q&m q&mrrsm;? BuHhzHGUygwD tEkdifr&vQif ta&;,lcH&zG,f&Sd
jrefrmjynfwGif;&Sd ausmif;q&m q&mrrsm;rSm Ekd0ifbmv
7&ufaeY usif;yrnfh a&G;aumufyJGudk pdwf0ifpm;rI
r&Sdaomfvnf; rJ½kHrSL;rsm;tjzpf wm0ef,l aqmif&Guf
ay;&rnf jzpfonf/ ausmif;q&m q&mrrsm;udk rJ½kHapmihf
rJa&wGufcsdefESihf rJvmxnhfaom a'ocHrsm;udk tul
tnDay;zkdYESifY vkHNcKHa&;wGif yg0ifzkdY ckdif;jcif;jzpfonf/
pm;0wfaea&; rvkHavmufí usL&Sifay;NyD;
pm;0wfaea&; ajz&Sif;ae&onfh q&m q&mrrsm;rSm pdwf
ygrI r&Sdaomfvnf;? txuftrdefYudkremcHvQif e,f
ajymif;a&TUjcif;? usL&Sifvdkifpifodrf;jcif;ESihf trsdK;rsdK;
aESmuf,Suf cH&jcif; rsm;jzihf Ncdrf;ajcmufcHxm;&onf/ aMumif; Ncdrf;ajcmufxm; onf/
u&ifjynfe,fESihf rGefjynfe,frsm;wGifvnf; u&ifeDjynfe,f vdGKifaumf? 'Darmqdk;? z½l;qkd;
ausmif;q&m q&mrrsm;udk ac:,lNyD; rJrsm;a&wGufykH? NrdKUe,frsm;&Sd ynma&;0efxrf;rsm;onf BuHh ckdifa&;ygwDrS
a&G;aumufyJG Oya'? aumfr&Sifwm0efrsm;ESihf ywfouf 0ifa&mufta&G;cHzkdY tvkt,uf pm&if;ay;aeonf[k
NyD; BudKwifoifwef;ay;rIrsm;? tprf;avhusifhrIrsm; &SdcJh uEÅm&0wDwkdif;rf owif;Xmeu azmfjyonf/ ausmif;
onf/ odkYaomf BuHhcdkifa&;ygwD rJtEkdifr&cJhvQif? rJ½kHrSL; q&m q&mrrsm; a&G;aumufyJGESihf BuHhzHGUygwDrS 0ifa&muf
rsm;tjzpf wm0efay;cH&aom ausmif;q&m q&mrrsm; ta&G;cHa&; ½IyfaxG;aeaomaMumihf ausmif;rsm;wGif
ESihf &yfuGufaus;&GmOuú|toD;oD;udk tvkyfjzKwfjcif;? q&mrsm; r&SdbJ vpf[maeonf[k od&onf/
'PfaiGcsrSwfjcif;ESihf axmif'Pftxd tjypfay;Ekdif (29 atmufwkdbm 2010)
22
uav;u@
qGrf;csufxpdkY vlav;&,f
em&DMunhfygYuG,f/
iSufi,fjrnfvdkY a&mifeDjrL;
MunhfzdkYvdkygbl;/
oajyoif;wJh oMuFefcsdef?
MunhfygY jyu©'def
0if;xdefa0vdkY ydawmufjrL;
MunhfzdkYvdkygbl;/
rif;ok0Pf
(armifacG;zdkY uAsmrsm; pmtkyfrS
ul;,lazmfjyonf/)
0if;umxdefum? vrif;omonf
rdk;jymcGifxJ rSeftdrfqGJ/
Mu,fawGMu,fawG? jydK;jyufa0onf
a&Tva&mifxJ pdefvnfqGJ/
rSeftdrfMuD;u vif;xdefxdef
pdefb,ufu wvufvuf
rdk;jymjymxuf rdk;jymxuf
aEGn vjynhf&uf
nGefYat; (tif;0)
(pHy,faps; uav;uAsmrsm; pmtkyfrS)
23
ausmif;wufoGm;zkdY [efa&;jyif
tNrJ olyg0if
ykckH;wGif ar;wifcsdwf
vrf;rSm wa&;tdyf/
vG,ftdwfuav; xawmhuGm
ausmif;udk a&mufvdkYvm
wkdYem;rSm tNrJ&Sd
vkdwm xkwfay;\/
tvkdufodwJh ausmif;oGm;azmf
pmoif&mrSm aysmf
wkdYrsm;ac: ausmif;awmfom;
]armifvG,ftdwf}wJhAsm;/
av;pdk; (a';'&J)
bJOav;vkd vkH;wkH;wkH;eJY
tNyKH;av;u cspfpzG,f
ypfvkdufwkdif;rSm vJroGm;bl;
axmifvsufom;av; &Sdaew,f/
b0qkdwm c&D;Murf;aygh
yifyef;wJhtcg BuKHvdrfhr,f
qkH;½IH;jcif;[m a&mufvmwwfvkdY
pdwf"mwfruszkdY vdkygw,f
pdwf"mwfus&if yef;wkdifa0;ayhg
ypfwkdif;axmifav; twk,luG,f/
vJ&ifxNyD; us&ifwufvkdY
a&SUqufMupdkY ZJGeJY&,f
wkd;wufr,f wkd;wufr,f/
armifarmifNidrf;at;
24
uav
;yHkjy
if
tufaewJh ]tkd;uav;}
uav;wkdYa& ....
[kd;a&S;a&S;wkef;uayghuG,f ..
jrefrmjynftv,fydkif;a'ou aus;&Gmwpf&Gm
rSm armifynmqkdwJh a&xrf;orm; vli,fav;wpfOD; &SdcJh
ygw,f/ qif;&JEGrf;yg;vSwJh olwkdY&GmrSm vkdtyfaewJh bkef;
awmfBuD;ausmif;wpfausmif;eJY pmoifausmif;wpfausmif;
udk vli,fawG&JU tiftm;eJY pkaygif;wnfaqmufEkdifcJhMu
w,f/ ausmif;aqmufvkyfNyD;pD;wJhtcgrSmvnf; a0,sm0pö
twGuf tvkyfwm0efawGudk &Gmvli,fav;awGuyJ ukd,f
pDcJGa0,lMu&wmayhgaemf/ ]ukodkvfa&;rdkY raES;wuf<u?
uav;awG&JU ynma&;rkdY tm;vkH;0dkif;0ef;ulnDMu&r,f}
vkdY cH,lxm;MuwJh vli,fawG r[kwfvm;/ a&xrf;orm;
uav;u@
armifynmav;[m &Gmtjyifbufu prf;acsmif;av;
xJrSmaeYpOfaeYwkdif;a&cyfxGuf&owJh/&GmOD;bkef;awmfBuD;
ausmif;eJY pmoifausmif;twGuf a&jznhfay;wJhwm0efudk ,l xm;&olyg/
uav;wkdYa& .........
armifynmav;[m qkdif;xrf;eJY a&tdk; 2vkH;udk o,fydk;ygw,f/ a&tkd;wpfvkH;uawmh temtqmr&Sd? r
zdwfrpifbJeJY a&tjynfh o,f,lay;EkdifcJhw,f/ 'kwd,a&tkd;rSmawmh tv,favmufrSm uJGtuf&mav; &SdaeowJh/
a&xrf;o,fvm&wJh vrf;aMumif;wpfavQmufrSm a&awG zdwfpifukefwmayhg/ tJ'DtwGufaMumihf ausmif;udka&muf
wJhtcgrSmawmh 'kwd,a&tdk;xJrSm a&wpf0ufom &SdawmhwmayhguG,f/ 2ESpfavmuf MumwJhtxdudk a&o,fwkdif;
tdk; 2vkH;xrf;&ayr,fh wpftkd;eJY wpf0ufom o,fay;EdkifcJhw,fav/ yxr a&tkd;uawmh tjypftemtqmuif;NyD;
a&tjynhf o,fay;EkdifwJhtwGuf *kPf,l0ifh<um;vdkY aeygw,f/ olu 'kwd,a&tkd;ukd tckvdk ajymcJhygw,f/
]a[h .. igu rif;xufydkomw,fuG/ aeYwkdif;yJ a&tjynfho,fay;Ekdifayr,fh rif;uawmh wpf0ufom vkyf
Ekdifwm/}
'kwd,a&tkd;av;[m bmrSjyefrajymEkdifbJ pdwf"mwfusqif;vkdYom ae&wmayghuG,f/ &Suf½THUtm;i,fpdwf
vnf; jzpfaerdowJh/ uav;wkdYrSmvnf; pdwfnpfp&mawG &Sdovm;[if/
uav;wkdYa& ...
wpfaeYawmh prf;acsmif;av;eHab;rSm armifynm[m a&tdk; 2vkH;udkcsNyD; tarmajzxkdifae&if; prf;acsmif;
av;&JU a&pD;oHeJY om,mvSywJh ½Icif;awG Munfh½IcHpm;aecJhygw,f/ uav;wdkYaum prf;acsmif;av;&JU a&pD;oHudk em;
qifzl;Mu&JUvm;/ prf;acsmif;av;awGu uav;wkdYudk wpfckck ajymjycsifaeMuw,f/ BuKHwJhtcgrSm em;axmifMunfhyg
uG,f/
acwåtem;,lNyD;wJhaemuf armifynmav;[m a&jznhfawmhr,fvdkY jyifqifaewkef;rSm 'kwd,a&tkd;av;
u tckvdk awmif;yefpum; ajymjycJhowJh/
25
]ukdynmcifAsm; .. usaemf trsm;BuD;udk pdwfraumif; jzpfrdygw,f/ &Sufvnf;&Sufw,f/ tJ'DtwGuf udk
ynmudk awmif;yefygw,f/ usaemfh&JU tm;enf;csufudk cGifhvTwfygcifAsm}
]bmjzpfvkdYvnf; a&tkd;av;&JU? rif;u bmawGpdwfnpfae&wmvJuGm/ usaemfhudk ajymjyprf;ygOD;}
armifynmu jyefar;wJhtcgrSm 'kwd,a&tkd;av;u 0rf;enf;yufvufeJY tckvdk jyefajzygowJh/
]NyD;cJh 2ESpfvkH;rSm &GmOD;ausmif;eJY pmoifausmif;twGufudk usaemfu aeYpOf a&wpf0ufom o,fay;EkdifvkdY
yg/ usaemfhrSmu uJGtufaewJh tm;enf;csuf&Sdavawmh tjynfhro,fay;EkdifvkdYygAsm/ udkynmvnf; tifeJYtm;eJY BudK;
pm;o,fydk;ayr,hf BudK;pm;oavmuf tjynfhr&bl; r[kwfvm;}
tJ'Dvdk Mum;vdkuf&awmh armifynm[m a&tdk;
av;&JU cHpm;csufudk pmemoem;rdygowJh/ uav;wkdYaum
pdwfnpfwJhtcgrSm b,folawGudk jyefajymjyjzpfovJ[if/
tif;ayhg .. em;vnfwwfwJh oli,fcsif;awGeJY rdb? q&m
q&mrawGukd zGihfajymjy&rSmayhguG,f/
armifynmu a&tkd;av;udk MuifMuifememeJY p
um;wpfcGef; jyefajymcJhygw,f/
]uJ a&tdk;av;a& tcsdefvifhawmhr,f/ wkdYawG
tck&Gmausmif;awGqDudk jyefMuwJhtcgrSm &Gmvrf;wpfavQmuf
rSm zl;yGihfa0qmaewJh yef;vSvSav;awGudk MunfhoGm;Mu&
atmifaemf/}
uav;wkdYa& ...
trSefygyJ/ prf;acsmif;av;eHab;uae &GmxJzuf
udk 0ifvmwJhvrf;wpfavQmufvkH;rSm odyfvSwJh ta&mifpkH yef;rsdK;pkH[m zl;yGihfa0qmaevkdufMuwm/ uav;i,fawG?
rdef;rysdKav;awGeJY &Gmol&Gmom;awG[mvnf; yef;tvS awGudk Munfh½IcHpm;aeolawG? bk&m;rSmuyfzkdY? pmoif
ausmif;tvSqifzkdYeJY q&m q&mrawGudk vufaqmifay;zkdY cl; ,laeMuolawGeJY &GmvkH;uRwfudk aysmf&TifaeMuw,f/
oeyfcg;bJMum;vdrf;xm;wJh rdef;rysdKav;awG[mvnf; a&mif pkHyef;awGyefvkdY qnf;qmcsdefrSm
tvS<u,faejyefw,f/
armifynmeJY a&tkd;av; 2vkH;wkdYvnf;yJ &Gmol&Gmom;awGeJYtwl yef;tvSawGudk cHpm;&if;? MunfEl;aysmf&Tif
MuowJh/ pdwfnpfaewJh a&tkd;av;vnf; olYtjzpfudk cPavmufarhaysmufNyD; aysmf&Tifaewmayhg/ uav;wkdYaum
yef;av;awGudk cspfw,frkdYvm;/ vrf;qkH;vkdY &Gmausmif;awGqDudk a&mufjyefawmh a&uzdwfpifcJh&wmeJY wpf0ufyJ
usefawmhwmrkdY pdwfnpf&NyD/ 'geJY a&tdk;av;[m armifynmukd xyfNyD;awmif;yefpum; qkdjyefw,f/ armifynmu t
ckvdk &Sif;jycJhw,fwJh/
]'Dr,f a&tkd;av;&JU ... apmapmu &Gmv,fvrf;ay:rSm yef;rsdK;pkHawGMum; aysmf&TifaeMuwJh &Gmol&Gmom;awG
udk toifawGUw,fr[kwfvm;/ wkdYvnf; aysmfMu&w,faemf? vrf;eHab;u yef;yifav;awG? yef;yGihfav;awGaMumihf
yg/ rif;&JU tkd;rSmtufaewJh[mav;&Sdwmudk usaemf tpwnf;u odw,fcJhygw,fuGm/ tJ'DtwGuf usaemfpdwful;&
NyD; tokH;csvdkufwmyg/ vGefcJhwJh 2ESpf wkdYtvkyf pwifuwnf;uaygh/ a&o,fvm&wJh &Gmvrf;wpfavQmuf rif;&Sdae
wJhzufawGrSm yef;rsdK;aphav;awGudk ysdK;BuJxm;cJhw,f/ wkdYawGaeYwkdif; a&cyfcsdef prf;acsmif;av;qDu &Gmtjyefvrf;
rSm rif;u a&avmif;ay;jyefw,f/ 'DvdkeJY odyfrMumcifrSm yef;awGzl;yGihfa0qmvmwm tckqkd&if 2ESpfawmif &SdNyDyJ/
&Gmol&Gmom;awGuyef;tvSawGaMumihfpdwcf sr;f ajrMh uw,f/tdrrf mS &GmOD;bk&m;rSmyef;ylaZmf&if;ukov dk ,
f Ml uw,f/
&Gmom;vkvifi,fawGu &GmolvkHrysdKawGudk vufaqmifay;zdkYeJY pmoifcef;wGif;? pm;yJGay:wifzkdY yef;awGcl;Muw,f/
26
wu,fvkdY a&tkd;av;om ykHrSeftwkdif; a&tjynfh o,f,lEkdifcJhr,fqkd&if tckvdk &GmudktvSqifzkdY b,fvG,f
vdrfhrvJ/ rif;&JUaus;Zl;aMumifh tm;vkH;aysmf&TifMu&wmyguGm/}
armifynmu tckvdk tus,fw0ifh &Sif;jyvdkufwJhtcgrSmawmh a&tkd;av;[m tvGefrSudkyJ auseyfpGmeJY
oabmaygufvdkufawmhw,f/ c&D;vrf;qkH;txd a&tjynfhro,fEkdifcJhayr,fh olYrSmvnf; *kPf,lp&m&SdaeNyD r[kwf
vm;/ ykHjyifav;uawmh 'DrQygyJuG,f/
uav;wdkYvnf; arQmfvihfcsufyef;wkdifudk avQmufvSrf;aewJh c&D;vrf;rSm pdwfrnpfMuygeJYaemf/ tm;enf;
csufqkdwm vlwkdif;rSm &SdpNrJyguG,f/ 'gayr,fh vlwkdif;rSm vkyfEkdifwmawG? vkyfwwfwmawG udk,fpD&Sdaejyefygw,f/
rdrdeJY tjcm;olawGtwGuf aysmfp&maumif;NyD; tusdK;&Sdr,fh tvkyfawGvkyfp&m trsm;BuD; &Sdaeygw,f/
twå[dwvkdYac:wJh rdrd&JU tusdK;eJY y&[dwvkdYac:wJh trsm;tusdK;udk rQrQww o,fydk;EkdifwJholawG jzpfMuyg
apvkdY qkawmif;vkdufygw,f/
uav;wkdY&JU
awmtpyfwpfae&mu
q&marm&
uav;u@
a&S;tcgujrefrmrdef;rysKdav;rsm;onftdrfa&SU 1/ olUtyifu wpf½HkMuD;? olUtoD;u wpfvHk;oD;/
uGyfyspfwGif vomaomaeYrsm;wGif Akdif;iifMuonf/ (qHyifESihf qHxHk;)
xkdokdY rdef;rysdKav;rsm; tzGJ Yvkduf Akdifiifonfh ae&mukd 2/ tpmudk ESpfa,mufujrif? ig;a,mufu ,l?
vlysdKayguft&G,f umvom;rsm; tzGJY vkdufoGm;avh oHk;q,fu 0g;? aumif;pm;awmh wpfa,mufwnf;/
&Sdonf/ xkdokdY a,musfm;av; tzGJ YESifh rdef;uav;tzGJ YwkdY (rsufpd? vufacsmif;? oGm;ESihf vQm)
tdrfa&SU uGyfyspfwGif xkdifMuum rnfonfhtzGJYu ÓPf 3/ acgif;MuD;vdkU vnfodrf? zifydefwJh a,musfm;?
&nfomonfukd pum;xmzGJYum prf;oyfavh &SdMu &mrS rdk;ay:ysHumoGm;? odMum;vm; ewfvm;/
pum;xmrsm; ay:aygufvmonf/ pum;xm qdk onfrSm (ykpOf;)
rdrd&nfneT ;f vdak omt&mudkoG,0f u kd uf m0Sux
f m;aom 4/ ckwfvdkUrjywf owfvdkUrao/ (a&)
pum;pkudk ac:qdkonf/ pum;xm rsm;onf wpfae&mESifh 5/ i,fpOfu &ifcGifydkuf? MuD;apvdkvdkU wkwfeJU&dkuf?
wpfae&m zGJYqkd okH;EIef;ykH rwlMuyg/ pum;xmrsm;ukd rmapvdkvdkU rD;eJY jrd§Kuf/ (tdk;)
atmufaz: jyyg taMumif;t&mrsm; ay: rlwnfum a&;
zGJYxm;onf/ pum;xmuAsm
acgif;aygif;pav; idkufidkufae
1/ awmawmifobm0taMumif;rsm; abmfMu,fjydK;jyufa0/
2/ aeYpOfoHk;ypönf;qkdif&m taMumif;rsm; pdrf;jym0ga&T awmif&Snfydk;
3/ om;iSufqkdif&mtaMumif;rsm; a&mif&nf vufvufjzdK;/
4/ vludk,fcE¨mqkdif&m taMumif;rsm;
5/ tyifwdkYESihfywfoufonhf taMumif;rsm; jzefYusufuMudK; jrdKifjrdKifqdkif
jrdKifx ydkifydkifEdkif/
tajz - Oa'gif; zdkr
6/ cspfrIa&;&mukdajymqkdonfh taMumif;rsm;ukd
pum;xmrsm; tjzpfzGJ Yavh&Sdonf/ ESpfyg;wljydKif awmc&D;
cGef;axmuf ]tdk;a0} nnf;/
(wuúodkvf awmom;)
27
jrdKUjy ,Ofaus;rIrsm; xGef;um;vmcJhjcif;
a&S;a[mif; - acwfopf w&kwf ,Ofaus;rI
Civilization Past to Present - China
fqHk; wHwdkif;MuD;
r[mwHwdkif; - urÇmh t&Sn
G u f w w
H i
d k ;
f & n
S M
f u ;
D u dk wnfaqmufcJhwmyg/
w
i
f , a
f v ;a w G [ m t Eå&m,fudk umuG,fzdkYt k d q u v
f u
k d M
f u w , /
f t usOf;om;awG?
wkdif;jyn m
S a wmh tJ'DwHwdkif;i,faw
Gu
J w
h ,fvdkYqdkw,f/
G m ;r D b p
D D 2 1 4 c E
k p
S r
f frS 1 0 E p
S a
f v mu f M u mc
c&pfawmf rz wmyg/ qufwmawmi if;
R e a
f w G e J Y p p o
f n a
f w G a q mu c
f J h M u
, a
f v / t c q
k &
k d i f u DvkdrDwm 7300 (rdkifayg
aus;u smfw
u
f v n ;
f u v
D r
k d w
D m 5000 (ig;axmif) au q mu t
f t Hkvnf;jzpfw,f/
kppkaygif;t&Sn n ;
f a o m t a
i
k d )
f & y
d S g w , /
f v u r m
Ç u awGYjrifEdkifwJh wpfckw
4536 r ygw,f/ 2 'or 4
fcku k d w n a
f q mu a
f e M u
e a
Y c w r
f m
S v n ;
f u r m
Ç ht&SnfqHk; qnfMuD;wp
w&kwfawG[m 'Da
w,f/
uDvdkrDwm tus,f&Sdyg
28
vlrIa&;bmom oifcef;pm (tv,fwef; tqihf)
a&S;a[mif;w&kwfjynf
q&mr*Fvmatmifrif;
uav;wdkYa&…
uav;wdkY tckaexdkdifwJh &Gm? jrdKU? jynfe,feJY EkdifiH[m b,fwkef;u pjyD;awmh wnfaxmifcJhwmvJ/
b,folawGu wnfaxmifcJhwmvJ[if/ ordkif;aMumif;udk odoifhouGJU/ avhvmxm;Mu&r,f/
uJ… uav;wdkYudk ar;cGef;wpfckavmuf ar;yg&ap/ 'DurÇmay:rSm a&S;tusqHk; ,Ofaus;rIudk
odMu&JU vm;[if/ urÇmht&SnfqHk; r[mwHwdkif;MuD;ay:rSm tOD;qHk; vrf;avQmufcJhMuolawG?
aiGpuúLudk yxrqHk; oHk;cJhMuolawGyg/ vrf;aysmufoGm;vdkY rpdk;&drfvdkufygeJYOD;/ wDxGifxm;wJh
oHvdkuftdrfajr§mif &SdaejyD/ uHaumif;zdkYtwGufuawmh teDa&mif0wfpHkudk 0wfMur,fav/
'gawGuawmh a&S;a[mif;w&kwfjynfrSm uav;wdkY MuHKawGU&r,fht&mawGyg/ w&kwfawG[m
tifrwef tHhMozG,f&m tEkynmvuf&mawGudkvnf; zefwD;cJhMuygw,f/ tckuav;wdkY
toHk;jyKaewJh ypönf;awmfawmfrsm;udkvnf; olwdkYu wDxGifcJhMuw,fav/
ordkif;okawoDawGu &SmazGazmfxkwfay;vdkY a&S;a[mif; w&kwfjynftaMumif; ajymjywJh
tJ'DtEkynmvuf&mawGeJY pmayawGudk awGU&Sdxm;Muw,f/ ESpfaygif; axmifausmfwkef;u &THUap;eJY
zefwD;xm;wJh &TUHwyfrawmfMuD;udkvnf; xm;&pfcJhMuw,f/ jrefrmjynfeJY e,fedrdwfcsif; xdpy f
aejyD; urÇmha&S;a[mif;tusqHk; ,Ofaus;rI xGef;um;cJhwJh a&S;a[mif;w&kwfjynfeJY ,Ofaus;rIudk
rdwfqufvdkufygw,f/
29
w m f
y fra
1974 ckESpf? ZDtef;jynfe,frSm &THUap;eJY
ppfonfawmfawG? ppfjrif;awGeJY & THU w zefwD;jyKvkyfxm;cJhwJh
&THUwyfrawmfMuD;udk
ajrMuD;xJu azmfxkwfcJhMuw,f/
ppfonf awmf? ppfjrif;tiftm;
7500 (ckESpfaxmif
ig;&m) avmuf &SdwJh
&THUwyfrawmfMuD;aygY/
&THUap;udk rD;zkwfjyD; zefwD;cJhMuw,f/
{u&mZfbk&ifMuD; usif uG,fvGefwJhtcgrSm olYudk
apmihfa&SmufzdkYtwGuf 'D&THU wyfrawmfMuD;udk zefwD;cJhMuwmyg/
tESpf 2000 (ESpfaxmif) ausmfcJhygjyD/ yHkrSefvlt&G,ftpm;xufudk enf;enf;ydkMuD;wJh
ppfonf awmfawG? ppfacgif;aqmif&kyfwkawGyg/ &THU wyfrawmfwpfckvHk; wnfaqmufcJhwm
tESpf 40 avmufMumowJh/ tckawmh urÇmvSnfhc&D;onfawG twGuf Munfh&Iavhvmp&maygY/
30
urÇmausmf ydk;vrf;rMuD;[m tifrwef ta&;ygcJhygw,f/ tm&Swkduf w&kwfjynfuae ajrxJyifv,ftxdudk
&Snfvsm;vSw,f/ ukefonfawG[m [if;cwftarT;tMudKif? a&Txnfypönf;? qifpG,f? ausmufpdrf;eJY tjcm;aom
tzdk;wefypönf;awG ukefoG,fcJhMuygw,f/ ydk;vrf;rvdkY emrnfausmf&wmuawmh tJ'Dacwfumvuta&;MuD;
qHk; ypönf;wpfckaMumihfyg/ ydk;aumifav;awG&JU ydk;csnfrQifyg/ txl;pyg,f&S,f taumif;pm; t0wftxnf
wpfrsKd;aygh/ ydk;xnf[m cdkifcefYw,f/ 'gayrJh Ekl;nHh? aygYyg;vSw,f/ w&kwfawGu vGefcJhESpfaxmifaygif;rsm;pGm
uwnf;u ydk;xnfenf;ynmudk ydkifqkdifcJhw,f/ 'gayrJh tjcm;wkdif;jynfawGuawmh at'D 800 ausmfrSom
w&kwfawGqDu oif,lcJhMuw,f/
ydk;v
rf;rM
uD;
a&S;OD;wDxGif zefwD;cJhMuolawG
a&S;w&kwfawG[m urÇmh,Ofaus;rItwGuf yHhydk;cJhMu
olawGyg/ vSywJh tEkynmajrmuf ausmuf&kyf?
aMu;&kyf awGuaepvdkY t&kyfpmvHk;awGudk
tOD;qHk; wDxGifzefwD;ay;cJhMuw,f/
tjcm; wDxGifrIawGvnf; trsm;MuD;yg/
oHvdkuftdrfajr§mif? vSnf;bD;? ydk;xnf?
puúL? a<uxnfeJY aiG puúLawGudk
wDxGifcJhMuw,f/ ,rf;rIefY? aAsmuftdk;eJY
pGefawGudk vnf; wDxGifcJhMuw,f/
urÇmausmf ynm&SdBuD;awG? tawG;tac:
orm; awGvnf; trsm;MuD; ay:xGef;cJhygw,f/
txif&Sm;qHk;uawmh uGefjzL;&Syfjzpfygw,f/ bDpD 479
ckESpf rSm uGefvGefcJhw,f/ &dk;pif;wJh b0aeenf;[m
ta&;MuD;aMumif; rdefYqdkcJhw,f/ 'DuaeYtxd olY
tqHk;trudk vdkufemMuolawG trsm;MuD;&SdaeqJyg/
31
& w
k j
f y n f tdkvHypfyGJawmfudk 2008 ckESpf wGif pnfum;odkufjrdKufpGm usif;yaeyHk -
fw
,aeYacw
EdkifiH 204 Edkif iHrS tm;upm;orm; aygif; 11028 OD; 0ifa&muf ,SOfjydKifcJhMuonf/
&Sef[dkif;jrdKUawmf nzuf&Icif; -
w&kwfpD;yGm;a&;rSm urÇmh
'kwd,tMuD;qHk;jzpfonf/
w&kwfuGefjrLepfygwD
nDvmcH usif;yaeyHk
1989
ckESpfw
jidrf;c Gif
'Drdku srf;pGm
q a&
ausm E´jyawmi pDa&;
if;om f;qdko
wDte ;jynfolrsm l
fe ;-
&ifjyi efrif jynfo
fa&SUw lU
Gi
cHcJhMu f jzdKcGif;
&on
dk - f/
k & i
S f v Da&Smifb sOf;us
&;q f tu
, j
f i drf;csrf;a mif'Pf 11 ESp fa&;orm;?
kESpf Edkb ifh ax a0ze f/
2010 c Iyf&Sm;rIaMum ifbdkrSm pmay pfOD;jzpfon
;v &Sm lw
EdkifiHa& zpfonf/ vDa f&Sm;wufMuGo
j
l Iy
cHae&o ESihf EdkifiHa&;v
©
ygarmu
32
odyÜHu@
; p r
G f ; t i f
L u v D;, m
E s ;m --- u
e u
Y f u
G r
f v m; oQif,EÅ,m;
a x m u c
f r
H v
txufwef; odyÜH oifcef;pm - EsL;uvD;,m;pGrf;tif
uav;u@
usaom avmifpmjzpfavonf/
"gwfaygif;zdktvkyfvkyfyHk
uranium rods
Nuclear Power
"gwfaygif;zdktwGuf avmifpm
33
c
f y
H g w , f uefYuGufyg
ax m u Nuclear Power w,f
EsL;uvD;,m;avmifpmrsm;rS xkwfvTifhaom pGrf;tifyrmPrSm ausmufrD;aoG;udk rD;&dIUjcif;rSm tvGeftEÅ&m,f MuD;rm;vSaom
xkxnf tvGefMuD;rm;vSonf/ ,la&eD,H 1 uDvdk*&rfrSm ausmuf "gwfa&mifjcnfudk rxkwfvTifhyg/ EsL;uvD;,m; avmifpmrS xkwf
rD;aoG;wefcsdef 60 ESihf nDrQaom pGrf;tifudk xkwfay; Ekdifonf/ vTifhaom "gwfa&mifjcnfrSmrl cEÅmudk,fwGif; qJvfrsm;udk ysufpD;
apjyD; uifqma&m*gjzihf toufyif qHk;&HI;Ekdifonf/
EsL;uvD;,m;pGrf;tif puf&Hkrsm;onf obm0ywf0ef;usifudk npf
nrf;apaom "gwfaiGYrsm; pGefYxkwfjcif;r&Sdyg/ ausmufjzpf&kyfMuGif; EsL;uvD;,m;pGrf;tifpuf&Hkrsm;onf a&'D,dkowåKMuG ypönf;rsm;
avmifpmrsm;udk toHk;jyKjcif;aMumihf obm0ywf0ef;usifESihf av pGefYxkwfonf/ þypönf;rSm ESpfaxmifESihfcsDjyD; "gwfa&mifjcnfwdkYukd
xk npfnrf;&onf/ xkwfvTifhEkdifonf/
oifodyg&JUvm;
aeYpOfyif oifonf "gwfa&mifjcnf tenf;i,fpDudk
vufcH&&Sdaeonf/ yHkudk &Iyg/
aoapavmufaom ,la&eD,rf yrmPrSm
500 rem jzpfonf/ wESpfvQif oifonf
0.2 rem cefY ywf0ef;usifrS pkaqmif;&&Sdonf/
EsLuvD;,m; pGrf;tif puf&Hkudk EsLuvD;,m; AHk;
(tPkjrL AHk;) uJhodkY azmufcGJí r&Edkifyg/
txufwef;tqihf odyÜHoifcef;pm
34
Lesson Planning
Democracy Education 1
q&m arm&
ed'gef;
wdkif;&if;om; vlrsKd;pkrsm;\ trsKd;om; vGwfajrmufa&;
awmfvSefvSIyf&Sm;rI ESihf 'Drdkua&pDvIyf&Sm;rI wdkufyGJwdkYwGifvnf;aumif;?
tem*wf zuf'&,fjynfaxmifpk wnfaqmuf &mwGifvnf;aumif;? jynfolvlxk
wpf&yfvHk;\ EdkifiHa&; todtjrifESihf Edkf;Mum;wufMuGrIrSm tc&m usonf/
f
zGYHjzdK;wdk;wufjyD; jidrf;csrf;aoma'o jzpfvmap&eftwGufvnf; jynfolvlxkonfom y"me
jzpf\/ OD;aqmif wdkufyGJ0if&mwGifjzpfap jynfolwdkYrS a&G;cs,frnfh acgif;aqmifrsm;? EdkifiHa&;orm;rsm;rSm rnffol
wdkYenf;/ rnfonfh t&nftcsif;rsm; yg&Sdoihfygoenf;/ EdkifiHa&;orm;aumif;rsm;udk a&G;cs,fEdkifpGrf;&Sd&ygvdrfhrnf/ jynfolY
tusKd;udk o,fydk;rnfh jynfolYudk,fpm;vS,frsm;? EkdifiHa&;orm;rsm;udk a&G;cs,f&efrSm tm;vHk;wGif wm0ef&Sdonf/ 'Drkdua&pD
EdkifiHa&;twGuf txufwef;tqihfrsm;wGif avhusihfay;&rnfh ta&;MuD;aom oifcef;pmwpfckjzpf\/
uav;u@
(2) ausmif;olausmif;om;rsm;xJrS EdkifiHa&;orm;vkyf&ef
bmom&yf - usihf0wfeDwdESihf EkdifiHom;ynma&;
&nfrSef;csuf&Sdolrsm;udk ar;jref;yg/ twef; - txufwef; (9-10 wef;)
(3) a&G;cs,fxm;aom tvkyftudkifwpfcktaejzihf oifaxmuful - pm&Gufydkif;rsm;? ydkpwmpm&GufMuD;
tb,faMumihf EdkifiHa&;orm; vkyfvdkonfudk &Sif;jyMuygap/
(4) wpfwef;vHk;ESihftwl]EdkifiHa&;} ESihf ]EdkifiHa&;orm;} udk
tcsdef - 1 em&D cGJ
t"dyÜg,f zGihfqdkMu&ef/ ]ynm&Sif}? ]tufwD;Apf}?
]jynfol}? ]awmfvSefa&;orm;}? ]EdkifiHa&;orm;} ESihf ]vlrI0efxrf;orm;} wdkYtMum; wlnDcsuf? uGm[jcm;em;csuf?
vkyfaqmifEdkifpGrf;ESihf tuefYtowfwdkYudk aqG;aEG;yg/ Oyrmay;yg/ acwfwkdif;wGif tjrJwrf; vdktyfaeolrsm;yifjzpf
aMumif;vnf; aqG;aEG;yg/ &SdaeOD;rnfholrsm; jzpfaMumif; aqG;aEG;yg/ udk,fpD wefzdk;&Sdolrsm;jzpfaMumif;udk t"duxm;
aqG;aEG;yg/
(5) 'Drdkua&pD EdkifiHa&;ynm&yfESihf ywfoufjyD; tusOf;csKyf aqG;aEG;yg/ txl;ojzihf 'Drdkua&pD EkdifiHom;wkdif;
em;vnfwwfod&rnfh ynm&yfjzpfaMumif; tav;teuf aqG;aEG;oihfygonf/
(6) jynfoludk udk,fpm;jyKjcif;? jynfolrS w&m;rQwaom enf;jzihf a&G;cs,fcHxm;&jcif;? jynfolESihf wom;wnf; ? xyfwl
usjcif;wdkY\ oabmobm0udk aqG;aEG;yg/
(7) rdrdukd,fudk ]EkdifiHa&;orm;} [k uifyGef;wyf,HkrQjzihf EkdifiHa&;orm; rjzpfEkdifaMumif;udk &Sif;jyyg/ axmufcHaom jynf
ol? udk,fpm;jyKaom jynfolwdkYrS a&G;cs,f wifajr§mufrSomvQif EdkifiHa&;acgif;aqmif jzpfaMumif;&Sif;jyyg/
(8) ausmif;olausmif;om;rsm;rS av;pm; tm;usaom jrefrmhEkdifiHa&;orm;rsm;? wkdif;&if;om; acgif;aqmifrsm; ?
urÇmhacgif;aqmifrsm; taMumif;udk aqG;aEG;ygap/
(9) tb,faMumihf av;pm; tm;usMuonfudk ar;jref;yg/ olwdkY vdkcsifaom EdkifiHa&;orm;aumif;wpfOD;\
t&nftcsif;wdkYudk pm&if;jyKpkyg/ pm&Gufydkif;rsm;wGif aqmhyifjzihf a&;rSwfapjyD; twef;a&SU eH&HwGif tESHUtjym;uyfxm;yg/
(10) wpfcef;vHk;udk 3-4 OD; pD yg0ifaom tkyfpki,frsm;zGJ Yay;yg/
(11) q&mrS wpfwef;vHk;taejzihf jyKpkxm;onfh ]EdkifiHa&;orm;aumif;] t&nftcsif; pm&if;xJrS tkyfpktwGif;
tESpfoufqHk;? ta&;MuD;qHk;jzpfonf[k ,HkMunfaom tcsuf (3) csufpDudk a&G;xkwfjyD; &Sif;vif;csufESihf twl
aqG;aEG;Muygap/ tkyfpki,frsm;tvdkuf aqG;aEG;jyD;ygu olwdkY ,HkMunfcsuf wdkYudk twef;a&SUodkY xGufjyD; &Sif;jyMuygap/
35
oifudk,fwkdif ysKd;axmif&rnfh EdkifiHa&; orm;aumif;
oif\ pdwfMudKuf EdkifiHa&;orm;aumif; avhusihfcef; pm&Guf eHygwf -1
wpfOD;udk a&G;cs,fay;yg/ 'Drdkua&pD EkdifiHa&; oifcef;pm
rnfonfh pHwefzdk;rsm;? t&nftcsif;rsm; trnf twef;
udk arQmfvifhxm;ygoenf;/ ausmif;
&Sif;vif;csuf
&Sif;vif;csuf
&Sif;vif;csuf
o
f du©m &dk;ajzmi yGifhyGifh rdrdudk,fudk
*kP Sdol fh vif;vif;
usef;rmwJY ol
& ol ESdrfhcsol
orm;
av
av ;pm;
tvkyftay: f mu vkyf&J
rsuf&nf rusol &yfwnfcsu fol
opöm&Sdol cdkifrmol udkif&J ol
uav;u@
m;vHk;
tjcm;olrsm; [mo uav;rsm;t
zefwD;wwfol xufxuf ausmif;aeEdki
fa&;
rS twl,lzG,f OmPf&Sdol jrufjruf&Sdol fol
aqmif&GufEdki
jzpfol
qGJaqmif tajrmftjrif
t&yfjrifhol pmem? Muifem
pnf;&Hk; OmPf&Sdol MuHhcdkifol wwfol
wwfol
cspfjrw
w&m; vufawGU fEdkf;
acsmarmvSyol bGJU&? ynmwwf av;pm;
rQwol usol zG,fjzpfo
l
37
emrnfausmfyef;csDq&mr jzpfcsifol a0[if a&TGUajymif;jrefrmuav; tvkyform;av;wpfOD;&JU
&ifzGihfpum;
orD ; emrnf u d k om;emrnfarmif
rtd`E´ma0[ifcefY vdkY atmif x G e f ; 0if ; yg/
ac:ygw,f/ toufu om; touf 14 ESpf
11 ESpfyg/ arG;zGm;&m jzpfygw,f/ om;[m
Zmwd uawmh bDvl; i,fi,fwnf;u ck
uRef;? acsmif;qkH NrdKUe,f? t&G,ftxd tazudk
rGefjynfe,f jzpfyg rjrif z l ; cJ h y gbl ; /wpf
w,f/ orD;&JU rdbESpfyg; cgwpfav vrf;oGm;
rSm azaz OD;armifOD;ESihf &if; om;vdk&G,fwl
arar a':oZifwkdY jzpf awG rdbawGeJY oGm;
NyD; tck orD; tefwD wmjrif&ifvkdY tarh
a':oZifa|;EkdifeJY twl udk ar;Munfhawmh
rJaqmufNrdKUrSm aeygw,f/ orD; tck xkdif;[Gmzkdif ausmif;rSm om; ukd,f0ef 5 vrSmwif tazu ydk;xdNyD; qkH;oGm;w,fwJY/
'kwd,wef;rSm ynm oifMum; aeygw,f/ om;rSm armifESr ig;a,muf &Sdygw,f/ om; ckESpf
xkdif;ausmif;rwufcifwkef;u a&TUajymif; jrefrm ESpfom;t&G,frSm &GmrSm tvkyftudkif&Sm;yg;vdkY om; taru
vSnf;bD;ausmif;rSm wwd,wef;txd ynmoifMum; cJhzl; om;orD;ig;a,mufudkac: NyD; xkdif;EdkifiH? rJaqmufjrdKUudk ajymif;
ygw,f/ jrefrmausmif;uae xkdif;ausmif; wuf&jcif; a&TUvmcJhygw,f/ om;wdkY rdom;pk tm;vkH;ukd om;tudkBuD;u
uawmY xkdif;EkdifiHrSm aewJhtwGuf xkdif;ausmif;udk ajymif; &&m tvkyfudk vkyfudkifjyD; &SmazG auR;ygw,f/ om;
wufoifYw,f xifvkdYyg/ orD; xkdif;ausmif;rSm wuf&wm tpfudkBuD;u ajcaxmuf wpfzufroefol jzpfygw,f/ om;udk
aysmfw,f/ jrefrmausmif;rSm pmoifMum; aewkef;uqkd vnf; ausmif;xm;ay;ygw,f/ tckawmh rJaqmufrSm tvkyf
pma&;? pmzwfrsm;w,fav/ pmr&&if q&mru ½dkufao; tqifrajyvkdY awmvrf;uaeNyD; befaumufudk ol
w,f/ tckorD;wufaewJh xkdif;ausmif;rSmu yef;csD? wufoGm;cJhw,fav/
vufrI? tu? tm;upm;wkdYudk aeYtvkduf oifay;w,f/ 'gaMumifh om;tck ausmif;uaexGufNyD; yef;&H
pmoifwJhtcg wDAGDeJY oifwJhtcsdefawGvnf; &Sd tvkyfudk vkyfaeygw,f/ vkyftm;cuawmh wpf&ufudk
w,f/ NydKiyf JGawGvnf; vkyfay;w,f/ ausmif;rSmvkyfwJh udk;q,f bwf &ygw,f/ tckom;rSm vwfrSwfr&SdvkdY
NydKifyJGwkdif;rSm orD;qk &&SdcJhw,f/ orD;,SOfNydKif&wJh trsm;pk tvkyfem;ae&w,f/ vwfrSwfr&SdolawGudk ola|;u tvkyf
uawmh xkdif;EkdifiHom; ausmif;ol ausmif;om;awG jzpfyg rqif;ckdif;awmh pm;0wfaea&; tqifrajybl;av/ om;&JU
w,f/ ausmif;rSm 'kwd,wef;&JU twef;acgif;aqmifvnf; rdom;pk pm;0wfaea&;twGuf tck om; uefpGef;&Guf cl;a&mif;
jzpfygw,f/ ausmif;rSmusif;ywJh tcrf;tem;awGrSm orD; ae&ygw,f/ om; ausmif;aecsifayr,fh rdom;pk pm;0wfae
u jrefrmtuESihf xkdif;tuukd oifjyay;&ygw,f/ a&;u ta&;BuD;wmaMumihf tvkyfvkyfae&ygw,f/
paeaeYeJY we*FaEGaeYawGrSm Studio Xang om;eJY&G,fwl ausmif;wufaewJh oli,fcsif;rsm;udk
AMCP (Maesod) wGif zGihfxm;wJh tEkynmoifwef;rSm ausmif;wufcGifY &aewJYtcsdefrSm ynmudk BudK;pm; oif,l
wufaeygw,f/ orD;&JU tem*wf&nf&G,fcsufuawmh MuygvdkY om;wkdufwGef;vdkufygw,f/
tausmfMum;qkH; yef;csDq&mraumif; wpfa,muf jzpfcsif
w,fav/ aus;Zl;wifygw,f/
38
twk,l avhvmp&m
zGJU EGJU a&;oD - jrefrm pmpDpmuHk;
aus;vuf naecsrf;
naeqnf;qmcsdef BuD;\ t0ef;onfvnf; ao;&mrS BuD;BuD;vmonf/
aerif;BuD; taemufzuf edrfhqif;aeykHjrifuGif; taemufodkY edrhfíedrfhíqif;av ae0ef;BuD;\ t&G,f
aumif;uif&Sd wdrfwdkY\ ½Icif; yrmPu BuD;íBuD;ívmav jzpfonf/ a&Tvifyef;
awmpOfawmwef;jrifuGif; t&G,frS paum0dkif;? a&Tpaum0dkif;rS a&TvSnf;bD;t&G,f
aus;iSufrsm; tdyfwef;jyefMuykH yrmPodkY wkd;wkd;vmonf/ þtcsdefwGif ae0ef;BuD;qDrS
naecsdef jrpfjrifuGif; tvif;wef;wdkYonf MoumoavmuBuD;udk a&T&nf
&SifOwårausmf\ awmvm; oGef;avmif;ay;onf/ wpfaeYwm wm0efxrf; aqmifNyD;
tusnf;wefvScsdefjzpfykH aemuf wpfnwm cJGcGm&rnfhtcsdefwGif aerif;BuD;u
aevkH;BuD; 0ifoGm;onfh jrifuGif; EIwf qufvufaqmiftjzpf MoumoavmuBuD;tm;
rdrdtjrifESihf cHpm;rI a&T0wf&nf NcKHvTrf;ay;ouJhodkY &Sdonf/
uav;u@
þuJhodkY naeqnf;qmcsdefwGif taemufbuf
wpfaeYwmukefqkH;í wpfnodkY ul;ajymif;oGm; rkd;aumif;uifü vIyf&Sm;ajy;vTm;aeaom wdrfwkduf?
awmhrnfh tcsdefumvonf naeqnf;qmcsdef jzpfyg wdrfawmif? wdrfpOf? wdrfrQifwkdY\ ½Icif;rSm yef;csDqef
onf/ a'gif;zvf0gaerif;BuD;onf ta&SUrdk;ukyf puf0kdif; vSygonf/ vIyf&Sm;aeaom wdrftrsdK;rsdK;udk naeqnf;
BuD;rS pwifxGufay:vmNyD; MoumoavmuBuD;udk wpf qm ae0ef;BuD;u ta&miftrsdK;rsdK; qifoay;aeonf/
aeYwm tvif;a&mifay;onf/ ta&SUrdk;ukyfpuf0kdif;rS t wpfcgwpf&H wdrfrnf;ndKwkdufwdkYu &Sifaerif;BuD;udk
aemufrdk;ukyfpuf0dkif;qDodkY wjznf;jznf; wa&GUa&GU c&D; ydwfuG,fwm;qD;í avmuBuD;ESihf jcm;ypfonf/
ESifonf/ MoumoavmuBuD;ukd wpfaeYwm tvif; xkdtcg aerif;BuD;u wdrfrnf;ndKwkdufwkdYudk
a&mifay;NyD;aemuf taemufrkd;ukyfpuf0kdif;atmuf epf a&Tem;uGyfí avmutjrifwGif tvSqifay;onf/
jrKyfaysmufuG,fNyD; wpfnwm tem;,lawmhrnf jzpf wdrftxltyg; tenf;trsm; ykHo@mef trsdK;rsdK;udkvkduf
onf/ wpfenf;tm;jzihf tvif;a&mifrsm; uG,faysmufí í ta&miftrsdK;rsdK; qifayonf/ wdrfawmifpOfwef;
tarSmifodkYa&mufawmhrnfh tul;tajymif; tcsdefumv BuD;jzpfvdkuf? awmwef;BuD;jzpfvkduf? wdrfO,smOfjzpf
onf naeqnf;qmcsdef jzpfygonf/ þuJhodkYaom vkduf? wdrfa&tkdifBuD;jzpfvkdufESihf rdk;jyma&mifaumif;uif
tul;tajymif;umv naeqnf;qm\ obm0½Icif; aemufcHwGif toGiftrsdK;rsdK; awGU&onf/ wdrfwkdY\
rsm;um; MunfEl;vGrf;armp&m aumif;vSygonf/ ta&mifwkdYuvnf; ndKvdkuf? jymvdkuf? &Dvdkuf? rIefvdkuf?
naeqnf;qmcsdef\ tprSm a'gif;pMuFmaerif; vdar®mfa&mifajymif;vkduf? r&rf;a&mifajymif;vkduf? c&rf;
BuD; taemufbufawmpOfawmwef;uav;rsm;odkY edrfh a&mifajymif;vkdufESihf a&mifrsdK;pkHjc,foaeonf/ rkd;jym
qif;a&muf&Sdvmcsdefjzpfonf/ wpfenf;tm;jzihf ae0ef; a&mifaemufcHwGif naeqnf;qma&mifu qvkdufxkd;
BuD;udk rsufpdjzihfwnfhwnhfMunhfí puf0dkif;ykHo@mef ay;aeaom vIyf&Sm;aeonfh wdrfwdkY\ jrifuGif;onf
jrif&csdef jzpfonf/ aejcnfwpfaxmif tvif;a&mifwkdY vIyf&Sm;touf0ifaeaom yef;csDum;BuD;ESihfyif wlao;
azsmhawmhvmonf/ aerif;BuD;\ tvif;a&mifonf awmhonf/ þodkY naeqnf;qmcsdef wdrfjrifuGif;wkdY
aMu;0ga&mifrS aMu;eDa&mif? aMu;eDa&mifrS vdar®mfa&mif udkMunfh&if; &SifOwårausmf\ awmvm;yg wdrfzGJUudk
odkY wjznf;jznf; rodrom ajymif;vmonf/ aepuf0kdif; owd&rdygonf/ &SifOwårausmfu ...
39
]wdrfndKrdv’m? wdrfqlumESihf omudkvnf; Mum;&onf/ xkdtcsdef awmwef;ndKUndKU
wdrfjyma&m,Suf? r&rf;zufí aemufcHwGif tdyfwef;wuf&ef jyefvmaom aiGAsdKif;jzL
wdrfoufwHYa&mif? t0gabmifwGif wpftkyfudkvnf; tpkvdkuf wa&GUa&GU ysHoef;aeonfudk
arSmifcJhwcg? jymcJhwcsdKU jrif&onf/ awmwef;ndKUtxufodkY jrihfwufoGm;aom
ndKcJhwvD? &DcJhwzkH tcg qnf;qma&mif aiGAsdKif;jzLrsm;tjzpf jrif&onfrSm
rIefcJhwcsuf? ,k*efxufu MunfEl;zG,fjzpfonf/ wpfaeYwm 0rf;pma&;twGuf
av;bufvkH;NcKH? wdrf*VKefvnf; pm;usuf&Sd&modkY oGm;a&muf&SmazG pm;aomufNyD;aemuf
e*g;½kHa<uU? &efcsif;awGUaomf tcsdefwefí tdrfjyefvmaom jrifuGif;yif jzpfonf/
cdk;aiGUvTwfNydKif? *kPfcsif;qkdifcJh} tcsdefwefvQif rdrdtodkuf? rdrdttkH&Sd&mokdY jyefvmavh
[k a&;zJGUcJhygonf/ naeqnf;qmcsdef wdrfjrif &Sdaom aus;iSufwkdY\oabmudk tm;usrdao;awmh
uGif;udk touft0ifqkH; zJGUqkdEkdifaom uAsmjzpfygonf/ onf/
naeqnf;qmcsdef\ ½Icif;rsm;wGif awmpOfawm naeqnf;qmcsdef½Icif;rsm;wGif woGifoGifpD;
wef;uav;rsm;\ jrifuGif;onfvnf; ½IarmzG,fjzpf qif;aeaom jrpfa&jyif jrifuGif;uvnf; wpfrsdK;tvS
onf/ aea&mifwdkuf½dkufusa&muf&m ta&SUbuf&Srf;½dk; qifvsuf &Sdonf/ wNidrfhNidrfhpD;qif;aeaom jrom;a&
rawmifwef;BuD;u jymjymvGifaeonf/ ae0ef;aemuf jyifwGif naeqnf;qm\ aea&mifqifovkdufaom
cHaMumifh aea&mifuG,faeaom taemufbuf awmif tcg a&TjrpfjyiftoGifokdY ajymif;oGm;onf/ nae&Dae
pOfwef;uav;rsm;u rdIif;rdIif;ndKUaeonf/ jcnf wkduf½dkufusa&mufí jrpfjyifrS a&TwHvQyfrsm;
awmifpOfawmifwef;uav;rsm;\ xdyfwGifum; NydK;NydK;jyufjyuf awmufyvmonf/ tnmqefarmf awmf
xkH;jzLazG;azG;ESihf apwDuav;rsm; nae&D aejcnfwGif MuD;u jrpfaMumif;wpfavQmuf txufodkY qefoGm;
zl;jrif Ekdifonf/ onf/ atmufjynfpke f &GufavSBuD;wpfpif;u jrpf at-
naeqnf;qmcsdefwGif awmifwef;ndKU ndKUqDrS mufodkY pkefoGm;onf/ armfawmfBuD;ESifh avSBuD;jzwfoGm;
awmrD;avmifNyD; xGufay:vmaom rD;cdk;rD;aiGUwkdYonf &m vrf;wpfavQmuf a&,ufyef;yGm; jzLjzLazG;azG;x
txufodkY wvlvlwufaeonf/ awmifckd;awmifaiGU? oGm;NyD;? vdIif;vkH;rsm; vIyf&Sm;usef&pfonf/ iSuforÁmef
awmrD;cdk;awmrD;aiGUwkdYonf aumif;uif&Sd wdrfwdkufwdkY uav;rsm;uvnf; jrpf\ [kdbufurf;ESihf onfbuf
ESihf a&m,Sufaygif;pyfoGm;onf/ aemufcHae a&mifjcnf urf;? vl;vmacgufwkHYul;oef;aeonf/ udkwHig-
aMumifh rD;cdk;aiGUwkdYonf a&Tckd;a&TaiGUrsm;tjzpf jrifawGU& wkdYonfvnf; a&,mOftvdkufpD;í ydkufuGefrsm; jzefY-
onf/ ]awmifcdk;ESifh wdrf? a&m,Sufvdrfí wdrfESihfawmif Muufí ig;zrf;aeonfrSm yef;csDqefvSaom
cdk;? awmifudkrdk;í} wdrfcarmuf aqmifxm;aom awmif jrifuGif;yifjzpfonf/
pOfawmifwef;jrifuGif;rSm naeqnf;qm\ yom'½I ]tkd .. ig;Muif;awGqef
cif;wpfck jzpfygonf/ ig;wefawG aomifajcOD;rSmv
naeqnf;qmcsdef awmifwef;ndKUndKU jrifuGif;rSm udkwHig a&,mOfpD;ygvkdY
vnf; MunfEl;vGrf;armzG,f aumif;vSygonf/ nae&D ydkufBuD;udk a&csvm} aom jrifuGif;onf nae
aejcnfatmufwGif awmwef;ndKU ndKUqDrS awmaumif qnf;qmudk tvSqifay;vsuf&Sdygonf/
rsm;\ wGefusL;oHrsdK;pkHudk Mum;&onf/ awmwef;buf jrpfjyiftxuf naeqnf;qma&mifwGif [oFm?
qDrS .. pifa&mf? iSufuav;rsm; ysHoef;jrL;wl; aeMuonfrSm
]orifuawmuf? acsua[mufESihf vnf; MunfEl;zG,fjzpfonf/ jrpfjyifESihf qufpyfaeaom
arsmufuBudK;acG? a'gif;tkd;a0} ae&mwGif oJaomifjyif? oJaomifjyifxufwGif wHigwJ
[k wGefusL;oHwdkYudk Mum;&onf/ awmwef;pyf uav;tcsdKUudk jrifawGU&onf/ oJjyifonf a&Ta&mif
uav;qDrS ]wul;ul; .. wul;ul;}[laom csdK;uloHom awmufí? wHigwJukyfonf a&Twif;ukyftoGif jrif&
40
onf/ naeqnf;qmcsdef aea&mifonf Moumo avm tay: ar;wifaecsdef jzpfygonf/ aepuf0dkif;BuD;onf
uBuD;udk a&Ta&mifzsef;í tvSqifay;aeonf/ awmif urÇmBuD;ESihf wpfnwm cJGcGmcgeD; EIwfqufvuf aqmif
ukef; rkdYrdkYESihf awmndKUndKUawmndKUndKUESihf oJaomifjyif? tjzpf a&Tjcnfa&mifrsm;udk tpGrf;ukef ydkYvTwfay; aecsdef
oJaomifjyifESihf jrpfa&,mOf qufpyfaeaom nae jzpfonf/ 0kdif;pufaeonfh ae0ef;BuD;onf awmifpOf
qnf;qm½Icif;um; Munfhr0 ½IrqkH;awmhyg/ &Sif awmwef; ndKUndKUatmufodkY tpu av;wpfponf
Owårausmf\ ... epfoGm;onf/ tpuav;wpfprS wpfpdwf? wpfpdwfrS
]oJcif;om0,f? oDwmMunfvJh wpf0uf? wjznf;jznf;csif;epfí 0ifoGm;onf/ aerif;
iSufoHEJGUESihf BuD;onf wpf0ufrSwpfpdwf? wpfpdwfrSwpfp? aemufqkH;
vGrf;zG,YfNrdKifajc? jrLcdk;a0cJh} [laom uAsmwpf tvif;a&miftpGef;av; awmifpOfawmwef;xdyf use f
yk'fudkyif owd&rdao;awmhonf/ aecsdefonf MunfEl;vGrf;armzG,f taumif;qkH;tcsdef
naeqnf;qmcsdef obm0½Icif;rsm;udk pmzJGUí jzpfygonf/
ukefEkdifzG,fr&Sdyg/ aEG&moD jrLrIefqkdif;aeaom nae ae0ef;BuD; awmifpOfawmwef;ndKU ndKUatmuf
qnf;qmcsdefonf a&TrIefrsm;? vTrf;NcKHxm;aom avmu epfjrKyfí vkH;0uG,faysmufoGm;aomfvnf; aumif;uif
BuD;tjzpf vSypGmjrif&onf/ aqmif;&moD ESif;rIefrsm; wGif aea&mifu jzefYMuufqJ? rkd;aumif;uifjymjymvGifrS
tkHYqkdif;aeaomnaeqnf;qmcsdefonfvnf;jyma&TrIef a&mifjyefjzihf avmuBuD;udk wwfpGrf;orQ tvif;a&mif
0wf½kHNcKHxm;aom MoumoavmuBuD;tjzpf vSypGm ay;í tvSqifqJ? ae0ef;BuD;udk rjrif&awmhaomfvnf;
uav;u@
jrif&onf/ rkd;&moD? rkd;wdrfrsm;? rkd;pufrkd;yef;rsm; oGef;cs ae0ef;BuD;\ vufaqmifa&mifpOfrsm;udkum; rkd;aumif;
aeaom a&mifpkHum;BuD;ozG,f awGUjrifEkdifonf/ nae uifjymaemufcHwGif awGU&qJyif/ wjznf;jznf;ESihf t
qnf;qmcsdefonf &moDra&G; &SdorQobm0avmu vif;a&mifNcKHvTm ½kwfodrf; ½kwfodrf;ívmawmhonf/
BuD;udk tvSqifay;xm;onfom jzpfonf/ xkdY tvif;a&mif ½kwfodrf;oGm;onfESihftrQ r[l&ma&mifu
aMumihfqnf;qmcsdefudk ]tusnf;wefvScsdef}[kvnf; vTrf;NcKH vTrf;NcHKí vmonf/
wifpm;wwfMuao;onf/ tusnf;wefrsm;yif tvS MoumoavmuBuD;onf wjznf;jznf;ESihf vif;
qifEkdifvQif e*dkrlv vSNyD;om; t&mwdkYum; qkdzG,f&m &mrSrSdef? rSdef&mrSrIef? rIef&mrSrdIif;? rdIif;&mrS ndKU? ndKU&mrS
r&Sdawmh/ ndKvmonf/ aumif;uifwGif Mu,fpifuav; wpfvkH;
naeqnf;qm\ tvSo&zlum; bmPk&mZm ESpfvkH; NydK;jyufvif;vufonfudk jrif&csdefonf nae
ac: a'gif;zvf0gac: &xm;,mOfom aepMuFmac: aerif; qnf;qm\ ed*kH;urÜwf tqkH;owfyif jzpfygonf/ þn
BuD;yif jzpfygonf/ tvSqkH;tcsdefum; vdar®mfa&mif aeqnf;qm\ obm0½Icif;rsm;tm; MunfEl;vGrf;arm
ae0ef;BuD; taemufbuf awmifpOfawmifwef;rsm; zG,f aumif;vSyg ownf;/ /
ynm tvkyfNrJol
tvkyfudk tNrJvkyfolonf tvkyfudkpJGí tvkyfüaysmfojzihf tvkyfrvkyf&vQif raeEkdifouJhodkY
jzpfav&m?
xkduJhokdYaom yk*d¾KvfrsdK;onf vlowå0gwkdY rSD0JaomufokH;&ef
rukefcef;Ekdifaom
tvdr®mprf;a&wGif;BuD;rsm;ESihf wlMuavonf/
v,fwDq&mawmf
41
English Essay for High School students
42
flora a'ocHopfyifrsm; perturbing pdwftaESmihft,Sufjzpfaom
This is a formal or technical word meaning This is a formal word meaning giving rise to
plants and it can be replaced by the simpler worry or concern. It can be replaced by a simpler
word, or by the phrase plant life, in non-techni- word such as worrying, disturbing or alarm-
cal contexts: ing.
• Mike is interested in botany and is looking • It is perturbing that there is still no news of
for a book on the flora of Australia. the missing climber.
• Mike is interested in botany and is looking • It is worrying that there is still no news of
for a book on the plant life of Australia. the missing climber.
•
hand, get out of hand xdef;rEkdif? odrf;r&tajctae proponent axmufcHtm;ay;ol
This is cliche which indicates that a situation is This is a formal word meaning someone who
no longer manageable. The cliche can be re- supports an idea or course of action. It can be
placed by an expression such as get out of con- replaced by a simpler word, such as supporter,
trol or become unmanageable: backer, advocate or promoter, or the sentence
• Some of the marchers were using violence can be reworded using a verb:
and police were concerned that the protest • The MP is proponent of free further educa-
was getting out of hand. tion for all.
• Some of the marchers were using violence • The MP is a supporter of free further educa-
uav;u@
and police were concerned that the protest tion for all.
was getting our of control. • The MP promotes free further education for
all.
imperil tEÅ&m,fjzpfaponf/
This is a formal word meaning to put in danger. proscribe w&m;0if ydwfyifwm;jrpfonf/
It can be replaced by an expression such as en- This is a formal word meaning to forbid some-
danger, put in danger or put at risk: thing. It can be replaced by a simpler word such
• People who drink and drive imperil other as forbid or ban:
people's lives. • This is a list of the drugs which have been
• People who drink and put at risk other peo- proscribed by the Athletics Federation.
ple's lives. • This is a list of the drugs which have been
banned by the Athletics Federation.
Implement taumiftxnfazmfaqmif&Gufonf/ • This dictator has proscribed all political
This is a formal word meaning to put something meetings.
into effect or action: • The dictator has forbidden all political
• The school authorities have drawn up a bul- meetings.
lying strategy, but it has yet to be imple-
mented.
• The school quthorities have drawn up a bul-
lying strategy, but it has yet to be put into
effect.
• We do not plan to implement the suggested
changes to the timetable until next term.
• We do not plan to put the suggested changes
to the timetable into operation until next
term.
43
aqmif;yg;
aemifwpfacwfvli,frsm;twGuf
*sKH? trJ? qefESihf yJ
at;udkukdat;
44
ykHpHa[mif;? enf;ema[mif;rsm;ESifh aeír&awmh/
vlom;u vlom;b0udk owdESifhapmifhMunfh? 0D&d,ESihf
qifjcifaexdkifrSom vlom;wdkY rSDckdtm;xm;&m u
rÇm onf rysufrqD; qufvuf wnf&dSaernf/ pdwfxm; ]] ... pdwfukd rdrdtwGuf aexdkifaom pdwf
a[mif;rsm;udk ajymif;ypfzdkY vdkvmNyD/ r[kwfapbJ? pdwfudk urÇmtwGuf aexdkifaom
urÇmudkysufapaom taMumif;t&if; ESpfck&dS
pdwftjzpf ajymif;vJ aexdkif&rnf[k qdkvkd&if;
onf/ wckrSm þpmi,fwGif wdkYxdazmfjycJhaom a&t
&if;tjrpf avsmhenf;&Sm;yg;vmrIESifh wd&pämefrsm;? opf jzpfonf/ ,cif u pdwfrSm rdrdtwGuf vkyfudkif
yifrsm; rsKd;wkH;aysmufuG,fvmrI jzpfonf/ 'kwd,wpf aom pdwfjzpfonf/ ,ckpdwfrSm urÇmtwGuf
ckrSm puf&kHrsm; pufu&d,mrsm; ,mOfrsm;rSxGufaom vkyfudkifaom pdwfjzpfonf/ urÇmtwGuf vkyf
umAGef'dkifatmufqdk'f tqdyf"gwfaiGU jzpfonf/ yxr udkifaom pdwfESifh r[kwfygu rdrdonf vlowfrI
wpfckudkEkdifu 'kwd,udk EkdifzkdY vrf;yGifhoGm;rnf/
a&t&if;tjrpfudk xdef;odrf;xm;Ekdif&ef t
usL;vGefaom vlowform; jzpfoGm;onftxd
wGuf a&udk acRwmokH;pJG&rnf/ Oyrm- qeftpm; *sKHudk &J&J0Hh0Hh qefYxkwfawG;&J &rnf/...
ajymif;pm;rnf/ trJom;tpm; tmvl;udk ajymif;pm; rnf/
vlMuHvQif bmrQrcHEkdif? owdESihfaexdkif&if; tEÅ&m,f
}}
taMumif;&if;rsm;udk wpwpNzdKcs oGm;rnfqdkvQif
rjzpfEkdifp&mr&dS/
owform; jzpfoGm;onftxd &J&J0Hh0Hh qefYxkwfawG;&J
wd&pämefrsm;? opfyifrsm;udk xdef;odrf;Ekdif&ef
&rnf/
twGuf awmvdkufrI? zrf;qDrIrsm;udk atmufqkH; txd
a&t&if;tjrpfESifh wd&pämef opfyift&if;t
avQmhcs ypfrnf/
jrpfwdkYudk udkifwG,f xdef;csKyfEkdifygu pdwftajccH ajymif;
vJoGm;NyD jzpfaomaMumifh umAGef'dkifatmufqdk'f tqdyf
opfyifrsm;udkvnf; wzufrS pepfwus ckwf
aiGUudkvnf; xdef;csKyfrIzufodkY OD;wnf ajymif;vJ vm
,lokH;pJGovdk wjcm;wzufrSvnf; arG;jrLapmifha&Smuf
Ekdifonf/ a&t&if;tjrpf ouf&dSwd&pämef opfyifawm
a&;rsm;? ab;rJhawmrsm; rsm;rsm;pm;pm; vkyfrnf/ þodkY
awmifwdkYESifh umAGef'dkifatmufqdk'f tqdyfaiGYxkwfvkyf
qdku xdktEÅ&m,fESpfckudk xdef;csKyfoGm;Ekdifrnf/ urÇmr
rIwdkYrSm urÇmysufpD;a&;ESifh qufEG,fae&m a&? ouf&dS ?
ao urÇmraMuawmh/
opfyifwdkYtwGuf xdef;csKyf&if;jzifh tqdyfaiGYxdef;csKyf
t"du twm;tqD;rSm vlüyif&dSaeonf/ vl
jcif;vnf; wygwnf; yl;wJGygvmp&m &dSonf/ ESpfckaygif;
\avmbESifh vl\tm&kHcHpm;vGefuJrI wkdYjzpfonf/ w
rdum urÇmonf usef;rmvmzdkY aocsmoGm;NyD/ aemif
cGef;wnf; ajym&aomf xdef;csKyfaexdkfifjcif; jzpfonf/
wpfacwf wufvli,f om;orD;rsm; twGuf &wwf
pdwfudk xdef;csKyfaexkdifyg[k ajym&onfrSm
at;p&m jzpfvmrnf/
a,bl,s usvGef;vSonf/ enf;enf;xyfjznfhajymrS ydkí
aeYpOfpm;okH;rIudk ,aeYrSpí pwif jyifqif
&Sif;vif;oGm;rnf/ tjcm;r[kwf? pdwfukdrdrdtwGuf
&efom &dSawmhonf/
aexdkifaom pdwfr[kwfapbJ? pdwfudkurÇmtwGuf
at;udkudkat;
aexdkifaom pdwftjzpfajymif;vJ aexdkif&rnf[k q kdvk d
&if; jzpfonf/ ,cif u pdwfrSm rdrdtwGuf vkyfudkifaom
pdwf jzpfonf/ ,ckpdwfrSm urÇmtwGuf vkyfudkifaom
pdwfjzpfonf/ urÇmtwGuf vkyfudkifaom pdwf
ESifh r[kwfygu rdrdonf vlowfrIusL;vGefaom vl
45
taumif;qkH;
ausmif;
Nidrf;at;qm,m
tdrfrSmjzpfap? ausmif;rSmjzpfap taumif;qkH;aom
oif,lavhvmrI tawGYtMuHKawGudk &&Sdae&JU vm;/}
vufawGYrusaom arQmfvifhcsuf
rdbrsm;\ cHpm;csufrsm;ESifh cH,lcsufwdkYudk em;
vnf ay;Ekdifygonf/ ausmif;tay:wGif olwdkYrS þodkY
rdwfaqGrsm;? rdbrsm;ESihf vkyfazmfudkifzuf (vJGrSm;pGm) ½IjrifwwfMuonf/ ]uav;\ atmifjrifrI
ausmif;q&m q&mrrsm;u rMumcP þar;cGef;udk ESifh ywfoufNyD; ausmif;rSmvkH;0wm0ef&Sdonf/ taumif;
ar;jref;wwfMuonf/ ] 'DNrdKU &JU taumif;qkH; jrefrm qkH;ausmif;onf tjcm;ausmif;rsm;xuf ydkrdkxda&muf
ausmif;u b,fausmif;vJ} [lí jzpf\/ usaemfu pGm vkyfaqmifEkdifpGrf;&dSonf} rdbrsm; od&dSoifhonfh t
vnf; ,ckvkdyif tpOfjyefvnf ajzMum;wwfonf/ a&;BuD;aom tcsufwpfcsufudk axmufjyvdkayonf/
]taumif;qkH;ausmif;qdkwm r&dSao;bl;/ urÇmay:rSm
vnf; b,frSmrSudk r&dScJhao;bl;/} tcsKdU Za0Z0g jzpf arSmfq&m\ yOövufynmrsKd;ESifh ausmif;rsm;
ukefMuonf/ tcsKdU rSm rausreyf/ rdrd\ ausmif;udkdrS onf atmif jrifrnfh vlom;wdkYudk tqifajyacsmarGU pGm
taumif;qkH;[k ,lqxm;onfh rdbrsm;ESifh q&m arG;xkwf ay;Ekdifjcif;r[kwfyg/ qef;ppfMunfhMuygpdkY/ ]
q&mrrsm;rSmvnf; rmefrcsEkdifao;/ usaemf xyfrH &Sif;jy taumif; qkH;ausmif;} [k ,lqonfh ausmif;rsm;wGif
&jyefonf/ ]wu,fqdk&if rdbawGaum q&m q&mr wufa&mufaeMuonfh uav;rsm;pGmwdkYrSm ausmif;
rsm;yg ar;&r,fh ar;cGef;trSefu 'Dvdkyg/ jyefvSefpOf;pm; vTwfvQifvTwf csif;yif usL&Sif (odkYr[kwf) tydkcsdefrsm;odkY
awG;awmp&mvnf;ygNyD; wefzdk;tm;jzifhvnf; ydktuJ ajy;Mu&jyefonf/ wpfaeYwm ausmif;wGif avhusifh
jzwf&m a&mufygr,f/ uav;awG? ausmif;om; awG[m oifMum;xm;onfwdkYudkxyfrHavhvmcGifh&&dSMujcif;yif/
tcsdefydkrsm;pGmay;NyD; usL&Sifwufa&mufMu&onfh
46
tavhudk tm;ay; vdkí ajymjyjcif; r[kwfyg/ uav;rsm; &GufrIaMumifhom &&dSEkdifonf[kvnf; em;vnfxm;Mu
avhusifhcGifh ydkdrdk &dSonfh oabmudk axmufjyjcif;ESifh olrsm;jzpfonf/ uav;rsm;\ tjyKtrI? tusifhESifh
tdrfrSwm0ef,lEkdifrIudk em;vnfapvdkíjzpfonf/ ynma&; vdkufpm;rIwdkYtay: vrf;wnfhay;jcif;?
b0wGif atmifjrifaom? tqifajyaom ol ulnDrI&dSjcif;aMumifh tusKd;rsm;aom? oif,lavhvm
rsm; jzpfvmap&efftwGufrSm ausmif;wpfckwnf;ESihf r vdkaom? oifvG,fwwfvG,faom tavhtxaumif;
vkHavmufEkdifyg/ þtcsufudk em;rvnfEkdifonfh rdb rsm;? ywf0ef;usif aumif; rsm;udk jzpfxGef;aponf/
rsm;rSm ausmif;rsm;onf olwdkY\ om;orD;rsm;udk xif
ay:ausmfMum; yk*¾Kdvfrsm;jzpfonfh tJvAwftkdifpwdkif;? twk,lp&m
bDvf*dwfESifh befumvfqefwdkYuJhodkY arG;xkwfay; tD'pfpwefESifh &kofavm&efYpfwdkY\ tawGUt
rnf[líjzpf\/ rdbrsm; udk,fwkdif uav;rsm;ESifh tcsdef MuHKrsm;rSm þodkYyifwnf;/ i,fpOfuyif tvGefxl;cRef
,lNyD; ynma&;yHhydk;rItaejzifh uav;wpfOD;csif; twGuf xufjrufMuonf/ atmifjrifrIrsm; &&dScJhMuonf/ yk*d¾Kvf
tcsdefay;Muyg\avm/ xl;? yg&rD&SifrsKd;&kd;uawmhvnf; r[kwfMuyg/ i,fpOf
ausmif;rydkYrDu rdbtdrf
ynma&;okawoe avhvm awGU&dSrIrSm pdwf
0ifpm;zG,f&m aumif;vSygonf/ ynma&;wGif xl;cRef
]]...taumif;qkH;
atmifjrifaom ausmif;om;rsm;\ rdbrsm; (q&m q&mr ausmif;qkdwm r&dSao;bl;/
rsm;r[kwfyg)onf uav;\ ÓPf&nf? udk,fydkifpnf; urÇmay:rSmvnf; b,frSmrSudk
urf;? cH,lcsufESifh todynm wkd;yGm;aponfh pl;prf;avh
vmvdkrIwdkYESifh ywfoufNyD; oifhwifhaom tawG;tjrif r&dScJhao; bl;/ ...
&dSxm;Muolrsm;om jzpfMuonf/ þrdbrsm;rS vIHU
aqmfrI&dSaom ynmywf0ef;usifukd tdrfwGifjzpfapjcif;
}}
ESihf t&nftaoG;rDaom oif,lavhvmjcif; tawGUt
MuHKwdkYudk xdawGU&&dSapjcif;jzifh uav;\ ÓPf&nfzHGU awmifaus; uav;b0rSmuwnf;uyif rdbrsm;\
NzdK;vmap&ef ysKd;axmifay;Ekdifonf[k ,kHMunf xm;Mu Muifem,k,rIESifh ynma&;tm;ay;rI oGefoifrIwdkY
onf/ oli,fwef; rpwifrDuwnf;uyif uav;\ aMumifh tD'pfESifh &kofwdkY\ ÓPf&nfESifh OD;aESmufzHGU NzdK;rI
oif,lavhvmrI c&D;vrf;twGuf rdbrsm;rS wufwuf wdkYtwGuf rsm;pGmta&;ygcJhavonf/
<u<u pDpOfMuonf/ (pmBudKoifay;jcif;udk rqdkvdkyg/) e,la,mufNrdKU rS zcifjzpfol tm&Gefpwefonf
uav;\ rlBudKb0ynma&;ESifh oifhawmfrI&dSaom yHHhydk; orD;jzpfol tD;'pfudk ynma&;twGuf vIHUaqmfrI t
rIwdkYudk pdwf0ifwpm; vkyfaqmifMu\/ aumif;qkH;jzpfrnfh ywf0ef;usifudk zefwD;xm;ay;cJhav
xl;cRefxufjrufaom uav;rsm;\ rdbrsm; onf/ tD'pfarG;uif;p uwnf;uyif *EÅ0ifaw;*Dwudk
onf uav;\ atmifjrifrIrSm rdbrsm;ESifh tdrfwGif; wD;cwfay;NyD; em;qifaponf/ vlBuD;vlaumif;pum;
ynma&; yHhydk;rI tajctaersm; tay: ydkrdkwnfrSDaeonf rsm; a&G;cs,fajymqdkonf/ ykHjyu'fjym;rsm; tokH;jyKNyD;
[laom rSefuefonfh tjrifukd cH,lxm;Muolrsm;yif pum;vkH;opfrsm;udk aeYpOf avhusifhoifMum;ay;onf/
wnf;/ ausmif;q&m q&mrrsm;ESifh ausmif;oif&dk;ñTef; þodkY yHhydk;rI? xdawGUaprI? avhusifhay;rIESihf vIHU
wrf;wdkYwGif t"dutm;jzifh rlrwnf[kvnf; (rSefuef aqmfrIrsm;\ tusK;dquftaejzifh toufwpfESpft
pGmyif) ½Ijrifxm;Muonf/ uav;ynm&nf wkd;wufrI &G,frSmyif 0guspmaMumif;rsm;udk jynfhjynfhpkHpkH ajymqkd
rSm rdbrsm;\ pepfwus? ykHrSefulnDyhHydk;rI? yg0ifaqmif EkdifcJhonf/ ig;ESpft&G,fwGif b&pfwdefeDum pG,fpkHusrf;
47
twJGJtm;vkH;udk zwf½INyD;pD;avNyD/ 6 ESpf orD;t&G,fwGif
e,l;a,mufwkdif; owif;pmESifh pmtkyf 6 tkyfudk aeYpOf
zwf½Iawmhonf/ touf 12 ESpfwGif aumvdyfwufcGifh
&&dScJhNyD; touf 15 ESpf t&G,fwGif rpf&DS*efjynfe,f
wuúodkvfwGif tqifhjrifhocsFmjy q&mrwpfOD; jzpfae
avNyD/
aemufxyfwpfOD;rSm t*FvefrS &kofavm&efYpf
jzpf\/ rdbrsm;rS tdrfwGif;ynma&; ywf0ef;usifaumif;
udk zefwD; xm;&dSay;cJhonf/ aw;*Dw? uav;ynma&;
0g;&ihfudk
upm;p&m ypönf;rsm;ESifh ynma&; avhvmrIrsm;ukdk &&dScJh
onf/ udk;ESpft&G,fwGif uif;b&pf Level pmar;yJGudk
ajzqdk atmifjrifcJhavonf/ ykHrSef 16 ESpf t&G,frsm;om
0ifa&mufajzqdkonfh pm;ar;yJGjzpf\/ 10 ESpf orD;t&G,f
wGif A Level atmifjrifcJhNyD; atmufpzdkY'fwuúodkvfodkY aZmfxufwkdY twef;ydkifq&mru tawmfqdk;
toif 12 ESpf t&G,fwGif wufa&mufcGifh &&dScJhonf/ wmyJ/ taMumif;aMumif;aMumifh cGifhrwdkifrdyJ ausmif; 3
&ufav; ysufvdkufrdygw,f? rdbac:cJh&rwJh/ udk,fY
rdbrsm;rS ar;oifhonfh ar;cGef; bmom &kdufESuf qkH;rvkdufvnf;jyD;wJh[m? BuD;aom
þjzpfpOf 2 ck pvkH;wGif ynma&;atmifjrifrI? trIi,fatmif i,faomtrI yaysmufatmifvdkY r&dSbl;/
xl;cRefrIwdkYrSm tdrfrSm tpjyKjcif;ESifh i,fpOfuwnf;u zm;zm;,m;,m; raeEkdifwmeJY bmr[kwfwmav;udk
yif tcGifhtvrf; &&dSjcif;wdkYjzpfaMumif; awGU jrif&ygrnf/ awmif ykHBuD;csJUawmhwmyJ/ rdbac:rvm&if ausmif;
ausmif;rS yHhydk;ulnDrIjzifh atmifjrifrI &&dSrnfudk apmifhpm; tkyfBuD;&kH;wifrwJh/ wifaygY/
arQmfvifhaernfhtpm; jrefrmrdbrsm;onf rdrdwkdY udk,f aZmfxufwdkYuvnf; q&mrrdkY &kdufvdkufwm
wkdifyif tdrfrStpysKd; ulnDyhHydk;rIay;&ef txl;ta&;BuD; omcHrSm 'DvdkNcdrf;ajcmufwmrsKd; vkH;0rBudKuf/ ausmif;
onfudk odjrifem;vnfoifh\/ txl;ojzifh ynma&; tkyfBuD; &kH;ruvdkY NrdKU e,fynma&;rI;&kH; wifvdkufyapOD;?
wefzdk;rsm; usqif;ae&onfh þumv0,f tdrfESifh rdb 'DvdkykHpHeJYawmYjzifh b,frdbudkrS rac:? q&mr BudKufo-
wdkY\ tcef;u@rSm uav;i,f\ tem*wfynma&; vdkomvkyf ajymvdkufawmh b,ftcsdefxJu rsufrkef;
twGuf ydkíyif tc&musaeawmhonf/ rdbjzpfonfh usKd;aew,frodygbl;?qlaqmifhNyD;awmhxGufoGm;vdkuf
rdrdwdkY tydkif;\ txl;ta&;ygrIudk oabmaygufoifh wm? ausmif;tkyfq&mBuD;uvnf; wef;ac:awmhwmyJ/
ygonf/ ]armifaZmfaZmfxuf ½kH;cef;vmcJh} wJh/
þwGif rdbrsm;rS yxrqkH; ar;cGef;xkwfoifh ajymvdkYomajymwm ausmif;tkyfBuD; a&SUS us
onfrSm þodkY jzpfoifYonfr[kwfygvm;/ qifajcay;zdkY bmrSBudKrpOf;pm;&ao;/ tazajymbl;wm
] ausmif;q&m q&mrawGeJY ausmif;&JU owd&awmY vdrfzdkYawmif r0HYr&J jzpf&w,f/ taz q,f
wm0ef&dSrIudk rajymcifrSm wdkY&JU uav;ynma&; atmif wef;wkef;uwJY tazeJY oYloli,fcsif; ausmif;ajy;wm
jrifrItwGuf tdrfuaeNyD;awmh wkdYudk,fwkdfif wm0ef,lzdkY ay:oGm;NyD; twef;ydkif q&mreJY jyóemwufawmh
tqifoif hjzpfMu&JU vm;/} g ausmif;tkkyfq&mrBuD; ½kH;cef; a&mufNyD; aemufaeY rdb
jidrf;at;qm,m ac:vmcJh ckdif;owJh/ tazuvnf; tdrfrSmjyef rajym
&Jawmh oli,fcsif;eJYwkdifyifNyD; &yfuGufxJu qkduúm;
q&mawGudk 5 usyfpDeJY taz ta,mifaqmifay;zdkY
48
ajcay;&r,f? [kwfNyD/
ausmif;tkyfq&mBuD; &kH;cef;a&mufawmh
] vkyfprf;ygOD; rif;u? ausmif;vJ ykHrSefrwuf? rdbac:
ckdif;wmvnf; rac:eJY? q&mrudk rxDav;pm; vkyf
aew,fqdk} a'goBuD;wwfwJh q&mBuD;u qD;a[muf
awmhwmyJ/ uRefawmfvnf; rsufESmi,feJY ab;u q&m
q&mr awG rsufESmMunfhNyD; ] [kd - - q&mBuD;eJY om;ESpf
armifausmif;om; a,mufxJ ajymyg&apcifAs} vdkY ajymvkdufawmh q&m
q&mrawGawmif aMumifoGm;ykH &w,f/ bmvJ[aygY/
0g;EkywfwJhacwf
q&mBuD;u ] bmjzpfvdkYvJuG} qkdawmY acgif;ikHYxm;NyD;
]q&mBuD;eJY ESpfa,mufxJ ajymrSudk &rSmrdkYyg}/ a'go
rsufESmeJY q&mBuD;yg Za0Z0g jzpfoGm;NyD; ]uJoGm;oGm;?
q&m q&mrawG udk,f0if&r,fY twef; udk,foGm;vdkuf
Muawmh} wJh/
iSm;owJh/ qkduúm;q&mawGuvnf; wkdufykHawGbm q&mq&mrawG xGufoGm;MuNyDqdkrS ]uJ ajym
awGawmif &Sm0wfvmay;owJh/ (tazwdkY ausmif;om; rif;ubmjzpfwmvJ} ab;bD aemufausm rvkHovdk
t&G,fu waeukefqdkuúm;eif;vdkYawmif 5 usyf &zdkY [kdMunfh'DMunfh vkyfvkdufNyD;rS wdk;wdk;av; ]'Dvdkyg
rvG,fbl;wJh? tazuvnf; tdrfuaeckd;ay;&wmqdkyJ)/ q&mBuD;? tdrfrSm pD;yGm;a&; tqifrajywm MumygNyD?
ausmif;tkyf q&mrBuD;a&SU &yfNyD; tazwdkYu cyfwnf xGufayguf wpfcktaeeJY ESpfvkH;xD xdk;awmhvnf; wpf
wnfeJY uRefawmfwdkY a&mufygNyD q&mrBuD;vdkY ajymvdkuf cgrSrayguf jzpfaewm? tcktarhaqGrsKd;awG tdrfrSm
awmh q&mrBuD;u tazwdkYac:vmwJh qdkuúm;orm; aqme,fbufu bdk;awmfwpfa,muf a&mufaeNyD;
awGudk MunfhNyD; bmawmfvJvdkY ar;vdkufawmh qdkuúm; ESpfvkH; twdwfay;wm t&rf;rSefw,fajymvdkY oGm;
q&mawGuvnf; taz ygvdkY ajymvdkufowJh/ em;axmifaewm? wu,frSefw,f q&mBuD;&m} ajym
q&mrBuD;u tazudk eifhtaru b,fwkef; &if; q&mBuD; rsufESm tuJcwfvdkufa&m? uGufwdyJ/
u aemuftdrfaxmif jyKvkdufwmvJwJh/ tazu tawmfudk pdwf0ifwpm; jzpfoGm;wJhykH/
aMumifNyD; ]Asm bmjzpfvdkYvJ} qdkawm?h q&mrMuD;u] ] a[ - -bdk;awmf[kwfvm;? olub,fvdk
eifYtazu ½kH;0efxrf;qdk? 'guqdkuúm;orm;yJ igawmif twdwfawGay;NyD; b,fvdkrSefwmwkef;[} wJh/ ] raeYu
NyD;cJhwJh okH;av;&ufurS iSm;pD;xm;ao;wm [kwfw,f aeYcif;u oGm;awmif;awmh opfwkH;BuD; vufn§Kd;
rdkYvm; qdkuúm;q&m} qkdNyD; qdkuúm;orm;bufvJ vSnfh xdk;jyw,fav/ tarwdkYu opfu ajcmuf? wkH;u cGef?
ajymvdkufa&m/ ajcmufcGefqdkNyD; awmh aumufMua&m}
qkduúm;q&muvJ [kwfuJhwJh/ tJrSmwif tazwdkY tvdrf ]at;av? tJvdk aumuf&rSmaygh? tJ-
awGay:oGm;NyD; 0g;Eku0g;&ifhywf r&bl;? rSwfxm;vdkY -'gayrJh raeYu naeuxGufwmu okH;wpf r[kwf
q&mrBuD;ajymwm cH&owJh/ aemuf ausmif;rSma&m vm;? bmqkdifvdkYvJuG}/
tdrfrSmyg t½dkufcH&owJh/ ]qkdifwmaygh q&mBuD;&m wJYMuD;ay;wmav
pOf;pm;prf;? pOf;pm;prf;? q&mBuD;udk b,fvdk opfwHk;qdkwm oHk;wpfaygY q&mMuD;&JU } ] [m- okH;wpf
qifajcay;&rvJ/ [kwfNyD odNyD? q&mBuD;u csJorm;? opfwkH;? opfwkH;okH;wpf - - rSefvdkufwmuGm} pm;yJGudk
ESpfvkH;xDorm;? tm;tm;&dS (q&m q&mrawG vpf&if ykwfNyD; tm;rvkdtm;r& 0kef;ueJY x&yfvkdufNyD;rS w
vpfovdk) csJxdkifwGufaewwfwm? ESvkH;*Pef;eJY qif a,mufa,mufrsm; jrifoGm;rvm; pkd;&drfykH [kd'DMunfh
49
vdkufNyD; ] awmuf -- emvdkufwmuGm? raeYxJu aZmfxufwpfa,muf csJxdk;wwfaeNyD xifukefMua&m/
rif;eJYawGY&if igaygufNyDuGm? 'DaeYa&m bmajymvJ} [kdwGuf'DwGuf vkyfvdkufawmh uRefawmfu av;wpfvkH;
] 'DaeYu aeYcif;rSm od&rSm q&mBuD;? ausmif;qif;rS BudKufa&m/ 'geJY ] uHxrf;vmNyD;&if vSHxrf;vmwm quf
uRefawmfoGm;&rSm}/ ] at; 'Dvdkvkyf? bmajymvJ od&if jrif&r,f ajymygw,f q&mBuD;} vdkY owif;ydkYvdkufa&m/
q&mBuD;qD zkef;quf? a&mh-- 'gu q&mBuD; zkef;eHygwf ? tJ'D nae xdkom;awGu tukefidkNyD; 'dkif;pm;ygw,f/ r
q&mBuDd; xdk;csdef&atmif ESpfem&D rxdk;cif qufaemf? aeYnaeu *Pef;ESpf&Spfudk &SpfESpfvdkY jyefxGufw,f
rif;twef;ydkif q&mrvnf; q&mBuD; Munfhajymvdkfuf av/
r,f? rif;uvnf; uvefuqefawmh rvkyfeJY Mum;vm;? aemufaeY ausmif;a&mufawmh q&mBuD;u
oGm;oGm;? aeYvnfom zkef;qufzdkY rarheJY} aygufjyefNyDwJh/ [m b,fvdk jzpfygvdrfh? uRefawmfu
q&mBuD;ac:vdkY &kH;cef;oGm;NyD; jyefvmwJh t av;xifvdkY vSrf;ajymw,f ? xGufwmu&SpfESpf ? bmrSr
wef;ydkifq&mr rsufapmif;wcJcJeJY rausrcsrf; jzpfaeykH qkdif/ tJ'geJY q&mBuD;u b,fvdkaumufNyD; b,fvdk
&ayr,fY uRefawmfb,fvdk &Sif;vdkufwmvJ tawmfod aygufwmvJ ar;awmh ] rif;bdk;awmfeJY igeJY tusKd;ay;
csifaeykH&ygw,f/ twef;om; oli,fcsif;awGuvnf; w,fuG? 'gaMumifh igaumufwm rSefwm? tJ'Dbdk;awmf ig
0dkif;ar;Muygw,f/ bmrsm;ajymrvJavaygY/ ta&;BuD; udk;uG,f&r,f}/ ] Asm}qdkawmY..
wmu ESpfem&D rxdk;cif q&mBuD;udk ajymzdkY twdwfwck ][kwfw,fuG? waeYu wnfhwnfhMuD;
pOf;pm; rddzdkYvkdw,f/ ay;xm;NyD;NyD;av? 'gaMumifh aemufaeY 'DavmufvG,frSm
q,fhESpfem&D ausmif;qif;NyD; aeYcif;usawmh r[kwfawmhbl;/ vSHqkdav;vdkY vlwkdif;odaewm? tJvdk
ESpfem&Dxdk;twdrSm q&mBuD;qD zkef;qufygw,f/ ] at; r[kwfavmufbl;/ vudkAk'¨[l; taeeJY r,l&if &m[kt
bmwJhvJ } ]vufESpfacsmif; axmifjyw,f q&mBuD;} } aeeJY ,l&w,f/ &m[ku&SpfuG? av;jrif&if &Spfjyif&w,f
[kwfNyD[kwfNyD q&mBuD; udk,fYbmom aumuf vkdufr,f? tqkd&dSw,f/ 'gaMumifh ig &SpfyJywfvdkufawmh ? bdk;awmf
aus;Zl;yJ om;} udk vÈbdkY uefawmhzdkY aumif;aeNyD/ igYudk rif; bkd;awmfqD
tJ'Dnaeu ESpf&SpfxGufygw,f/ aemufaeY vdkufydkYuGm} wJh/
ausmif;a&mufawmh q&mBuD;u rkefYpm;vTwfcsdef vmcJh Aka'¨g tJ'grS jyóem/ r&dSwJh bdk;awmfudk
rSmw,fqdkvdkY oGm;awmh tm;&0rf;omudk xBudKNyD; ] at; b,ffvdk jy&ygY? wwfEkdifbl;/ 'Dvkd &TD;&OD;rSmyJ? ] tm -tJ
- ig aygufw,fuG? ig;&mbdk; ESpfywf vdkufwmavuGm? vdk vkyfvdkY r&bl; q&mBuD;? tarwdkYu bdk;awmfukd uwd
rif;wkdYtdrfa&m aygufMuvm;? [kdaeYu okH;wpfudk opf ay;xm;w,f? b,folrS rodap&ygbl;? b,folrS rac:
wkH;jywm oabmraygufMubl; qdkawmh 'DaeYawmh &Sif; vmygbl;vdkYav? uwdazguf&if pdwfqdk;oGm;ygr,f}
atmif jyrSmyJqdkNyD; &kd;&dk;yJawG;vdkufwmuG/ a&mh'DrSm ] at; [kwfw,fuG? tJ'golawmfpif ppfwm?
ydkufqHESpfaxmif? wpfaxmifu rif;rkefYzdk;,l? aemuf- ol awmfpifawGu xifay:rSm rvdkvm;bl;? at;aygYav?
wpfaxmifu q&mqD zkef;qufzdkY} tif; 'DvdkvkyfuGm q&mhtpm; rif;uefawmhay; q &m
] [m r,lygbl; q&mBuD;cifAsm}/ b,fvkd aemufaeY vSIzG,fypönf;awG ay;vdkufr,f/ aemuf
ajymajymr&ygbl;/ ZGwftwif; ay;aewmeJY ,lvdkuf wjznf;jznf; udk;uG,fcsifwJh q&m&dSw,fqdkwm ajym
&wmaygY/ q&mBuD; tcef;uxGuf aiGESpfaxmif tdwf ay;} wJh/
xJxnfhwm jrifvkdufwJh q&m q&mrawGu yg;pyf tJ'DaeY aeYcif;usawmh bmtwdwfay;&rSef;
ta[mif;om;awGeJY MunfhvdkY/ vJ rodawmhbl;/ ESpfem&Dxdk;vdkYom zkef;qkdifrSm zkef;cGuf
uRefawmfvnf; q&mBuD;udk twdwf udkifvdkufw,f? bmajymr,f rpOf;pm;&ao;bl;/ q&m
zefwD;ay;zdkY udk,fwkdifxGif *Pef;&atmif uvif'gav; BuD;u ][vdk [vdk aZmfxufvm;} vkyfaeNyD/ tJ'Dtcsdef
bmav; 0,f&awmh wmaygY?/ &yfuGufxJuawmif zkef;ajym&atmif avQmufvmaewJh pkHwJGudkMunfhNyD; jzwf
50
ueJ ay:vmwJh pdwful;u ] armifr,fESpfjzm twlvm? wynfh atmifyJGqufqdkawmh q&mjzpfwJhigu Mumo
q&mwynfh atmifyJGqufvdkYajymygw,f q&mBuD;} yaw;av ig;aygY? atmifyJGqufr,fY aeYu aemufqkH;aeY
tJ'DaeYnaerSm ig;ajcmuf xGufygw,f/ aomMumajcmufav/ tJ'Dawmh ig;ajcmufudk wpf
aemufaeY reufrSm q&mBuD;udk,fwdkif ydwfjzLpawG? axmifzdk; xdk;NyD; ig;udk ig;&mzdk; ywfvdkufwm axmifhig;&m
yef;oD;awG? rkefYawGeYJ tdrfa&mufvmNyD;] ayguf zdk;awmif aygufw,f/ wpfcgrS 'Dtywfavmufa&m? 'D
jyefNyD;a[h? tJ'geJYbkd;awmfudk uefawmhzdkY ypönf;awG avmufyrmPa&m raygufzl;bl;/ rxl;ygbl;uGm? 'Dig;
0,fNyD; vmay;wm? ydkufqHvnf; ig;axmif uefawmh axmif rif;,lvdkuf? rkefYeJYyef;oD;vnf; rif;nDreJY tdrfom;
vdkufr,f} wJh/ awGa<u;vdkuf/ ydwfjzLawmh q&mtrSwfw& odrf;xm;
'ku©ygyJ? udk,fhq&mBuD;qDu vdrf,l xm;&if r,f/ aemifbdk;awm f<uvmawmhvnf; vÈ&wmaygY} wJh/
vnf; roifhawmf trSefudkvnf; rajym&Jawmh? cufNyD/ q&mBuD;jyefump bmrSrodrf;&cif tjyifu
rxl;bl;? Zwfvrf;jzwfwm aumif;w,f? r[kwf&if ae- jyefa&mufvmwJh tazeJYtaru ] [JY bmawGvJ? b,f
muftywfawG twdwfqufzefwD; ae&OD;r,f/ 'Dawmh ] olvmoGm;wmvJ} wJh/ ]om;wdkYausmif;tkyf q&mBuD;
q&mBuD; aemufusoGm;NyD? aemuf "gwfusrS jyef vmr,f vmoGm;wm ? 0g;Eku0g;&ifhywf&wJhacwfa&mufoGm;vdkY
ajymygw,f} av taz&JU }qkdawmh
][m oGm;ygNyDuGm? igYudk 'Davmuf [,f aZmfaZmfxuf&,f? vlav;vufawmuf
tusKd;ay;wmawmif zl;cGihf rMuHKvdkufbl;uGm} avmufeJY ½IwfaewmyJ} wJh tar u/
]'geJY raeYua&m q&mBuD;u b,fvdk aumuf rjynfhpkH ravmufiSwJhb0rSm avmbaMumifh
NyD; b,fvkdaygufwmvJ} ynm&dS owdjzpfcJ jzpfwwfygw,f/
] 'DvdkavuGm armifr,fESpfjzm twlvmqdk q&m q&mrtm;vkH;udk*g&0jyKvsuf
wmu r*Pef;eJY pkH*Pef; wJGvmr,fajymwm? q&m armifausmif;om;
ol&Jaumif;ESpfrsdK;
ol&Jaumif;ESpfrsdK;ESpfpm;&Sdrnf xifygonf/ wpfrsdK;rSm r[m
uyfab;BuD;rsm; a&SUarSmufwGif tvif;a&mifjzefYa0ay;olrsdK;
jzpfonf/ cufcJaom tajctaewpfckwGif tHhMozG,f aumif;
avmufatmifpGrf;aqmifjyEkdifol jzpfygonf/ aemuf wpfrsdK;rSm
vlxkMum;rSmyif &Sdaewwfygonf/ olwkdYawGrSm bmpum;rS
rqdkbJ vkyfp&m &Sdonfrsm;udkom wdwfwqdwfvkyfudkifaeol
rsm;jzpf&m usaemfwdkY awmfawmfrsm;rsm;u owdrjyKrdvdkufol
rsdK; jzpfonf/ okdYaomf tjcm;olrsm; b0twGuf xl;jcm;rI wpkH
w&m jzpfap&ef pGrf;aqmifay;aewwfonf/
qlqDvdk ,'f[kd,kdrdk
(tif'dkeD;&Sm;or®w)
51
q&ma|; BHSOH
52
w,f/ udk,fu 0dZÆmbmom&yfudk avmhvmcJhNyD;rS ,ck cGef;awGudk ar;wwfvmatmifvnf; wynfhawGudk EdI;qG
odyÜHbmom&yfudk oifay;&awmhr,fqkd&if tawmfhudk ay;&ygr,f/ pmoifcef;twGif; a&mufrS Munfhvkyfvkduf
tvSrf;uGmNyD;? xkdYtwlyJ odyÜHorm;u 0dZÆmoifzkdY qkdwm wmayhgq&dk ifawmhwynfah wG&JUynma&;rSmwk;d wufjcif;
vnf; rvG,fvSyg/ rdrdavhvmwwfajrmufxm;wJh positive xuf? qkwf,kwfrI negative udk OD;wnfoGm;yg
t"du bmom&yf r[kwf&if oifMum;ay;EkdifzkdY trsm;BuD; vdrfhr,f/ wynfhrsm;&JU ar;cGef;awGudk rSefuefpGm rajzEkdif
jyefavhvm&ygOD;r,f/ rdrdrydkifEkdifwJh bmom&yfudk ukdif wmwkdY? ajzcsifovkd ajzvdkufwmrsdK;wkdY tJ'grsdK;awGu
wG,f oifMum;jcif;udk txl; a&SmifMuOf&ygr,f/ negative awGyg/
bmom&yfydkif;qkdif&mudk pdrf;onfyJjzpfap? 'Dxuf xyfajym&&if Eke,f vef;qef;aewJh
usufonfyJ jzpfap? pmoifMum;ay;jcif;rjyKrD BudKwif yef;yifi,fudk a&ylESihf avmif;ovdkrsdK; jzpfoGm;Ekdifygw,f/
jyifqif pOf;pm;awG;ac: zkdY[m txl; ta&;BuD;ygw,f/ 'grsdK;qkd roifwmrS aumif;ygao;w,f/ wcsdKUq&mawG
udk,foif&r,fh bmom&yfESihf qufEG,faewJh tjcm;bm pmoif&if pum;ajym tvGefjrefygw,f/ oluRrf;usif
om&yfrsm;udkyg qufpyfavhvm zwf½Ixm;zkdY vdkygr,f/ aMumif;jywmvnf; jzpfcsifjzpfr,f/ tusifhjzpfaewm
'DvkdjyifqifrIrsdK;udk tcsdef&EkdiforQ tBudrfBudrf jyifqif vnf; jzpfEkdifw,f/ 'gudk owdxm;NyD; ajz;ajz;rSefrSefESihf
&ygr,f/ o½kyfazmf wifqufavhusihfrIrsdK;udk yJGr0ifcif bmom&yf taMumif;t&mudk wynfhawG&JU em;xJ
rSm oD;oefYavhusihf,lae&ygr,f/ tawGUtBuKHr&Sdol tuefYvdkuf? tpDvdkuf pl;pl;epfepf 0ifatmif pdwf0ifpm;
wpfa,muftwGuf 'DaeYjyifreufjzefoif qkdwmrsdK; zG,f&mawG? ykHum;csyfawG? oifaxmufulypönf;awG
avmufeJY r&Ekdifyg/ tultnD ,lNyD; oifay;zkdY vkdygr,f/ ynma&; wuúodkvf
q&m[m rdrdoifr,fh oifcef;pmtay:rSm aus XmerS uxduBuD; wpfa,mufuqkd&if ]ajz; ajz;oifrSm
nufaezkdY vkdygr,f/ tJ .. [kd'if; .. tif;b,fvkdajym&if vm;? NzD;oifrSmvm;vkdY} wuúodkvf ausmif;om;BuD;
aumif;rvJqkdwJh awmifawmiftDtD pOf;pm;ae&r,hf awGudk qkH;rzl;ygw,f/
taetxm;rsdK;jzpfae&if tvkyfrjzpfyg/ pmoifom;
ausmif;om;uvnf; q&mtay: ,kHMunfrI enf;oGm;yg csifhcsifhcsdefcsdef okcrdef
vdrfhr,f/ q&mESihfausmif;om; ,kHMunfrI tjynfht0 &Sd e,fpyf Migrant ausmif;om;uav;rsm;[m
aeygrS q&mtay: ausmif;om;u ½kdaoav;pm;rIudk &rSm EGrf;e,frI trsdK;rsdK;ESihf BuKHawGUvmcJhMuwJh olawGom jzpf
jzpfovdk? 'Dvdk ½kdaoav;pm;rI&wJh q&muvnf; udk,fydkif ygw,f/ aysmfvkdY 'Dzufurf;vm ausmif;wufMuwJholawG
,kHMunfrItjynfh&SdvmNyD; pmoifMum;jcif;udk xufxuf &Sd[efrwlygbl;/ 'Dvdkuav;rsdK;awGudk wzufu pdwf
jrufjruf oifMum;ay;EkdifrSm jzpfw,f/ "mwfydkif;qkdif&m jr§ifhay;MuzkdY[mvnf; q&mawG&JU wm
0ef wpf&yfvkd jzpfygw,f/
ausmif;om;BuD; pmawGtwif;eif;oif? tdrfpmawG rEkdifreif;
q&mawG[m ausmif;om;BuD;awGygyJ (Tea- ay;? igoifwm r&& aumif;csnfvm;vdkYqkdNyD; ½dkufwmrsdK;
chers are old students) qkdwJh pum;&yfuav;u q awGudk txl;a&SmifMuOfay;Muyg/ uav;awG&JU rlvu
&mawG bmvkyfae&r,fqkdwm ñTefjyaeygw,f/ tNrJ 'Pf&m 'PfcsufawGtay: q&mawG&JU Budrf'Pftcsuf
avhvm zwf½Iae&ygr,f/ udk,foifMum;&r,fh bmom awG xyfruszkdY txl;udk a&SmifMuOfay;yg/ tdrfpmudk oifh
&yftwGuf tNrJyJ pdwful;pdwfoef;awG a&G;xkwfaewwf wifhpGmay;yg/ rdrdbmom&yf wpfckwnf;csnf; r[kwfbl;
zkdY vdkygw,f/ wynfhawGu ar;vmr,fh ar;cGef;rsdK;pkHawG qkdwm txl;owdxm;yg/ igom tJ'Duav;b0vdk ae
udk BudKqkdwwfzkdY vdkygr,f/ &mrsdK;rSmaeNyD; tdrfpmb,favmuf vkyfEkdifrvJqkdwJh
'Dvdkar;vmr,fh ar;cGef;awGudk jyefajzEkdifzkdY qkd udk,fcsif;pmpdwf xm;ay;zkdYyg/
wm pmrsm;rsm; zwfzkdY vdkygw,f/ bmom&yfqkdif&m ar; wwfapvkdvkdY apwemeJY ay;w,fqkdOD;awmh?
53
a0'emjzpfzkdY aocsmaeNyD/ twef;xJrSm awmfwJhuav;? tjypfjrif trkef;pdwfawG 0ifvmwwfygw,f/ tJ'gqkd
oifhwJhuav;? nHhwJhuav;qkdwJh tqifhawG&Sdaeawmh q&m b0uae psmef avQmNyDayhg/
um tm;vkH;udk NcKHikH rQwapwJh tdrfpmrsdK;vnf;jzpfzkdY vkdyg
w,f/ usef;rmrI? wkd;wdk;q&m
'Dae&mrSm lesson plan qkdwm vkdvmygNyD/ udk,foifr,fh bmom&yfudk xJxJ0if0if wwf
tenf;qkH;vtvkduf lesson plan xm;ay;yg/ Oyrm? uRrf;NyD; wufMuG vef;qef;aewJh q&m[m ausmif;om;
ZGefvrS rwfvtxd10vtwGif;ESpfpOfausmif;ydwf&uf wkdif;&JU MunfndKo'¨gudk &&SdrSmyg/ 'gaMumifh wuf<uvef;
pkpkaygif;udkEIwf/ ZGefv yxrtywfrSm ausmif;om; qef;zkdYqkdwm usef;rma&;u ta&;BuD;vmygw,f/ usef;
ae&m cswmawG? pmtkyfpmwrf; a0iSwmawG &Sdaeawmh rmaezkdY vdkygw,f/ q&m[m pdwfzdpD;rI (stress)? pdwf
um 'Dyxrywfudkvnf; EIwfy,fNyD; usefvrsm;twGif; "mwfusjcif; (depression)awG uif;ygrS pmoifjcif;rSm
tywfpOf rdrdoif&r,fh oif½dk;wpfckvkH;udk tnDtrQ cGJ xufjrufaerSmyg/
xnhfNyD; b,ftywf b,fvrSmjzihf b,ftcef;NyD;atmif rdom;pk rajyvnfrIawGudk ausmif;pmoifcef;
oifr,fqkdwJh &nf&G,fcsufuav;rsm;xm;NyD; oifjcif; awGqD ra&mufvmzkdY umuG,fxm;&ygr,f/ usef;rma&;
[mvnf; oifMum;rI xufjruf c&D;a&mufapa&;&JU t"d twGuf rdrdukd,fudk apmihfa&Smuf&ygr,f/ rusef;rm&if
u aomhcsufyJ jzpfygw,f/ b,favmufyif bmom&yfudk tuRrf;0ifaeapumrl
oifrSwfoif½dk; NyD;pD;atmif ukefpifatmif oif oifMum;rIrSm xda&mufrI enf;aeygr,f/ txl;ojzihf t
ay;EkdifzkdYu q&mwpfOD;&JU wm0efBuD; wpf&yfygyJ/ 'gudk Plan rsdK;om; q&mrsm;[m nrSm aomufpm;rl;,pfNyD; reufrSm
qJGNyD; owfowfrSwfrSwf vkyfNyD; oifrS &ygw,f/ wpfESpf? pmoif&if pmoifMum;rIrSm av;vHxkdif;rdIif;aerSm trSef
wpfESpfrSm oif½kd;rukefvdkY usefcJhwJh oifcef;pmrsm; ESpfpOf yJ jzpfygw,f/ 'g[m txl;a&SmifMuOfp&mrsm;ygyJ/
&Sdae&if tJ'Duav;twGuf tawmhfudk tEIwfvu©Pm oifMum;ol q&m&JU toH[mvnf; rdrdoifMum;
aqmifwJh taetxm;udk a&mufoGm;Ekdifygw,f/ udk,f &rnfh twef;om;rsm;tm;vkH; Mum;EkdifavmufwJh toH
oifcsifovdkoif? ukd,f&yfcsifwJh ae&m&yfqkdwJh udk,fht avmu fjzpf&ygr,f/ BuKHawGUzl;wJh q&mwpfOD;udk ajymjy
&yf ukd,fZmwfcif;wJh ynma&;[mvnf; ynmoifuav; yg&ap/ q&mu taxGaxGodyÜHoifw,f/ tcef;wGif;
rsm;twGuf OD;wnfcsufyef;wkdif r&SdwJhvrf;jzpfvkdY Mum a&mufvkdY ausmif;om;rsm;u ]r*Fvmygq&m}vkdY EIwf
awmh vrf;aysmufoGm;Ekdifygw,f/ qufwJhtcg vnfjyefEIwfqufygw,f/ odkYaomf a&SUwef;
udk,foif&r,fh bmom&yfudk wwfatmifBudK; u rdef;uav;rsm;uvJGvkdY usefolrsm;uawmh yg;pyfvIyf
pm;yg/ rwwfao;&if wwfuRrf;oleJY ar;yg/ pmzwfwwf wmyJ jrifvkduf&ygw,f/
½kHESihf bmom&yfwkdif;udk oifvkdYr&Ekdifyg/ rEkdif&if rudkif ausmif;om;rsm; jyefxkdifNyD; pmtkyfxkwfaewJh
wmtaumif;qkH;yg/rwwf&ifroifwmtaumif;qkH;yg/ tcsdefrSm q&mu ajrjzLtydkif;tpav;wpfckudk vufr
udkf,fEkdifwm udk,fudkifyg/ udk,foifEkdifwJh twef;udkom ESihf vufndK;Mum; tNrJxm;NyD; rkefYMumaphvkH;ovkd tNrJ
oifyg/ rEkdif0efxrf;jcif;jzihf uav;vnf; 'ku©a&mufEdkif vSdrfhaeumtwef;om;rsm;&JUa&SUrSm[kdbufavQmufvkduf
ovdk udk,fvnf; odu©musEkdifygw,f/ 'DbufavQmufvkduf vkyfaewwfygw,f/ ausmif;om;
bmom&yfudk ruRrf;usifbJ oifwJhtwGuf rsm;uvnf; q&mb,fawmh pmoifrvJqkdwm iHvifhNyD;
pmoifol uav;u em;rvnfEkdif&if? 'Dq&mtay: q&m avQmufaewmudk vdkufMunfh aeawmhwmayhg/
½dkaorI uif;vmygvdrfhr,f/ uav;&JU wkefYjyefrIawG q&m bmawGawG;aevJ usaemfwdkYrod/ 15 rdepfavmuf
0ifvm&if udk,fyJ pdwfqif;&J &ygr,f/ tJ'DtcgrSm q&m MumoGm;awmhausmif;om;awGvnf; q&mudv k u
dk Mf unfh
vkdY cH,lxm;wJh q&m[m q&mpdwf aysmufvmwwf &wm rsufpdanmif;NyDrkdY rMunfhjzpfawmhbJ q&mvnf;
ygw,f/ Eke,fwJh uav;? tjypfr&SdwJh uav;tay: pmroif&ao;wmrdkY ausmif;om;rsm;u pum;ajymolu
54
ajym? &efjzpfolu &efjzpfMu/ zsufvkdufawmhwmygyJ/ tJ'Dvkd &Sif;jywmESihf
'gvnf; q&muawG;NrJ? ajrjzLudk vSdrfhNrJ? vkH;NrJ? a&;jywmuvnf; tawmfav;jrefw,f/ ausmif;om;
vrf;avQmufNrJ wpfcsufrql? wpfwef;vkH;vnf; qlnH awG em;vnfzkdY odyfrvG,fvSbl;/ ausmif;om;awG
vkdY/ tJ .. em&D0ufavmufMumrS twef;a&SUydkif;u tenf; vku
d ful;r,fBuaH wmhr&Sdawmhbl;/tJ'DvdktjzpfrsdK;vnf;
i,f NidrfoGm;vkdY owdxm; MunfhrdvdkufwJh tcsdefrSm q&m a&SmifMuOfMuzdkY vkdyg r,f/
u olY&JU wkd;wdrfaewJhtoHjzifh pmoifaeygNyDaum/ tJ'D
tcgusrS ausmif;om;csif; vufwkdYNyD; aemufwef;u ar;cGef;xkwf&mrSm
ausmif;om;awG tm;vkH;[m a&SUqkH;wef;awGqD rdef;u ausmif;om;rsm;twGuf jyefvnfqef;ppfcsuf
av;rsm;eJY &ovdk usyfnyfxkdif? wcsdKUvnf; rwfwyf&yf vkdygr,f/ 'gudk vpOfESihf ESpf0uftprf;pmar;yJGrsm;? twef;
ESihf q&moifaewJh raeYu tmcdrd'ded,mrudkyJ jyefoif wifpmar;yJGrsm; xm;&SdNyD; ppfavhppfx &Sdygw,f/ ar;cGef;
ae&ygawmhw,f/ 'D tmcdrd'd ed,mrudk oifaewm 3 v xkwfol q&monf ar;cGef;xkwf&mrSm twef;tvdkuf
avmuf&SdNyD/ ausmif;om;awGu tJ'Dq&mudk tmcdrd'd uav;rsm;&JU vkdufavsmnDaxGaom ar;cGef;udkom ar;
vdkY emrnfay;xm;ygawmhw,f/ zkdY vdkygr,f/ q&m*kPf? orm;*kPf? q&mpGrf;jy?
ynmpGrf;jywJh ar;cGef;rsdK; rjzpfzkdY txl;a&SmifMuOfyg/
uav;rsm;&JU aumif;? oifh? nHh twef;tpm;rsm;ESihf
ar;cGef;[m rQwaezkdY vdkygr,f/ awmfwJh uav;awG
]] q&mawG[m ausmif;om;BuD;awGygyJ csnf;om ajzEkdifr,fh ar;cGef;rsdK; 'grSr[kwf tvGef
qkdwJh pum;&yfuav;u q&mawG bmvkyf vG,fulapr,fh ar;cGef;rsdK; vnf; rjzpfap&ygbl;/ aemuf
ae&r,f qkdwm ñTefjyaeygw,f? tNrJavhvm ar;cGef;udk owfrSwf cGihfjyKcsdeftwGif; uav;&JU a&;om;
zwf½I ae&ygr,f .... EIef;jzihf ukdufnDaom ar;cGef; yrmPudkomar;yg/
}} tcsdefESihf tqrwef rsm;jym;aeaom ajzqkdap&rnfh
ar;cGef;rsdK; xkwfjcif;udk a&SmifMuOf&ygr,f/ rdrdxkwfrnfh
ar;cGef;rSm pmvkH;aygif; rrSm;apzdkY? rar;tyfaom tar;
rsm;? ESpfcgxyfaom ar;cGef;rsm; (ar;cGef;&JU txufrSm
pdwf&Snfonf;cH q&mh[efyef ar;NyD;om;udk atmufzufrSm jyefar;xm;ykHrsdK;) udk owd
xm;NyD; txyfxyf zwfNyD;rS tacsmowfyg/ ar;cGef;yg
q&m[m rdrdoifMum;r,fh bmom&yfudk ydkif pmvkH;rsm; xif&Sm;ygap/ pmar;yJGcef;wGif; a&mufrS
EkdifrIr&Sd? r&Sif;rvif;ESihf ausmif;om;udk oifjyaer,fqkd aemufuvdkufNyD; pmvkH;aygif; jyifwmwkdY? rxif &Sm;pmvkH;
&if ynmay;wmESihfrwlyJ 'ku©ay;wmom jzpfygvdrfhr,f/ udk vkdufNyD; ajym&wmwkdY[m pmajzolausmif;om;
ausmif;om;awGrSm r&Sif;rvif; em;rvnfjcif;aygif;rsm; twGuf taESmifht,Suf jzpfapygw,f/
pGm xyfNyD;ynmvdkcsifpdwfrsm; aysmufuG,foGm;apEkdifyg
w,f/ pdwfykdif;qkdif&mudk 'ku©ay;rdovdk jzpfwJhtwGuf pHjyq&m
q&mrSmvnf; ukokdvfr&? tukodkvfjzpfoGm;rSm jzpf q&mq&mrawG&JU 0wfpm;qif,if tjyift
w,f/ pdwf&SnfpGm BudK;pm;&Sif;vif;ay;vkdpdwf &Sd&ygr,f/ qif[mvnf; wynfhrsm;udk a&SUaqmifvrf;jyzkdYtwGuf
wcsdKUq&mrsm;qkd&if rdrdbmom&yfudk &Sif;jy txl;ta&;ygwJh tcsufygyJ/ q&mwpfOD;[m ,Ofaus;
wmxuf nmvufuvnf; wNydKifeuf a&;w,f/ wJh trlt,m? tajymtqkd? taetxkdif pHjyjzpfzkdY vkdyg
b,fzufu dusterudkudik x f m;w,f/&Si;f jywmvnf;Ny;D ? w,f/ wynfhrsm;&JU twk,lp&m jzpf&ygr,f/ ,Ofaus;rI
a&;wmvnf; NyD;wmeJYwcgwnf; a&;xm;wmawG udk odem;vnfzkdY? vkdufemwwfzkdY ausmif;om;awGudk jy&
55
ygr,f/ wpfcku e0rwef;uswJh uav;udk aemufqufwJG pm
q&mqdkwJh ae&m[m wynfhawGudk oGefoif ar;yJGajzckdif;NyD; tatmifay;wJhpepfyg/ ajzvdkYuawmh
qkH;rvrf;jy&rnfhae&mudk a&mufaewmyg/ ] Do as I atmifNyD;om;yJ/ aemufqkH;awmh tm;vkH;udk tatmif
say, don't do as I do} ]igajymovdkvkyf igvkyfovkd r ay;vkdufwmyJ r[kwfvm;/ 'gqkd pmar;yJGudk bmjzpfvkdY
vkyfeJY}qkdwJh ykHpHrsdK; vkyfvdkYr&ygbl;/ zJ½dkufaeus zcifu rsm; tcsdefukefppfaewmvJ/ tukefvkH; atmifNyD;om;yJ
½kyfykHum;csyf zJxyfwwfwJh olYom;udk tJ'DvkdraqmhzkdY [m/
wm;jrpfqkH;rEkdifyghrvm;/ t&ufpJGaewJh zcifu olYom;
udk t&ufraomufzdkY qkdqkH;r&if 'Duav; vkdufemEkdifygh oifMum;jcif;enf;ynm
rvm;/rdbeJq Y &mqkw d mrdro d m;wynfu h kdwk;d wufatmif oifMum;jyojcif;[m tEkynm wpf&yfygwJh
ajrawmifajr§mufay;wJh pnf;urf;&SdwJh vl,Ofaus;jzpf (Teaching is an Art) q&mwpfOD;u rdrdoifvkdwm
apa&;twGufudkyg xnhfoGif;pOf;pm; tajz&Sm&r,fh ol awG w0BuD;ajym? udk,fhwynfhtajctaeudk rpl;prf;bJ
awGyg/ aumif;&mvrf;ñTefzkdY rdrdukd,fwkdif pHjyaumif; b&dwfrtkyfEkdifatmif ajymaevkdY rjzpfygbl;/ udk,foif
wpfa,muf jzpfaeygap/ wmrsm;oGm;&if uav;awGudk tm½kHav;bmav; vTJ
q&mqkdwm udk,fhwynfhawGudk ausmom;&if ay;NyD;? &,fp&mav;awG &SmBuHajymay;yg/ udk,fajymwm
om;rcJGjcm;bJ? qufqHoGm;&r,hf ckHobmywd wpfOD;yg/ rsm;vdkY tDoGm;wmrsdK;? em;r0ifwmrsdK; &Sdr&Sd? y&dwfowfudk
'Duav; igeJYcifvkdY trSwfwkd;ay;w,f/ ighudk vmuef pl;prf;MunfhwwfwJh tavhvnf; wwfxm;zkdYvkdygw,f/
awmhoGm;vkdY olYudk ykdapmihfa&Smufw,f/ OD;pm;ay;w,f rdrdqDokdY? rdrdñTef&m oifykef;qD wpfckckqDukd wynfhrsm;&JU
qkdwmrsdK; rjzpfoifhygbl;/ jynfwGif;u q&mwcsdKU&JU vkyf rsufvkH;rsm;aum? pdwfudkyg ndKU,l zrf;pm;ac:NyD;rS oifcef;
&yf erlemav; ay;yg&ap/ pmudk poifyg/
'Dq&mru usL&Sifay;w,f/ olYtwef;u u wcsdKUu rsufvkH;awmh a&mufaumif;a&muf
av;awG olYqDrSm usL&Sifwwfw,f/ olYqDusL&Sifwwf r,f? pdwfuwpfae&m/ ausmif;aeaysmfí pmawmf&r,f
wJh uav;xJuyJ? yxr? 'kwd,? wwd, &w,f/ rwwf qkdwJh aqmifyk'fuav;&Sdw,f/ ukd,hfwynhfawG pmoif
wJhol r&bl;/ olYqD rwwfwJh uav;u wu,fawmfay &if aysmf&TifpGm? pdwfygvufyg yg0ifEkdifatmif b,fvkdpGrf;
r,fh r&bl;/ tvGefqkH; pwkw¬avmuf tJ'Dvkd/ 'gayr,fh aqmifrvJ/ 'gawGuawmh udk,fydkif t&nftcsif;ESihf
ausmif;wpfausmif;eJY wpfausmif; NydKifMuwJh xl;cRefpm vkyfouf tawGUtBuKHay:rSm wnfrDvmjyefygw,f/ q&m
ajzNydKifyJGawG &Sdvmw,f/ tJ'Dvdk ausmif;udpöjzpfvm &JU toH[m rmrae&bl;/
awmh olYqDusL&Sif,lwJh uav;awG tomxm;vkdY ckeu q&m[m wynfhudk ukd,fhom;orD;awGvkd o
wu,fawmfwJh uav;udk tokH;csNyD;? ausmif;udk,fpm; abmxm;NyD;om;rkdY rdbu om;orD;tay: *½kPmtMuif
xl;cRefNydKifyJGudk 0ifapw,f/ twef;wifvkd pmar;yJGrsdK;ukd emay;wJh arwåmxm;wJh toH? wynfhawGtay: &ifxJu
olYqDu usL&SifwwfwJh uav;udkay;NyD;? tjcm;olqD r ESpfESpfumum ay;zkdYvkdygw,f/ ajr§mufpm;csD;jr§ifhvdkwJh o
wwfwJh uav;awGudk oGm;rjyzkdYudkvnf; tBudrfBudrft abmobmawGay;zkdY vdkygr,f/ apwemygayr,fh toH
xyfxyf rSmMum;Budrf;armif; wwfygao;w,f/ awmfwJh rm&if uav;qkdwJh Eke,fwJhtawG;u oabmrus? t
uav;u ar;cGef;r&vJ ar;cGef;&wJh uav;xuf ajz vdkrusjyefygbl;/ q&mESihfwynhf pmoifMum;&mrSm (mu-
EkdifwmygyJ/ tual respect) tjyeftvSef av;pm;zkdY vdkygr,f/ q&mu
udk,fhuav;u[kwfwmr[kwfwmtyxm;/ vnf; oifMum;csdefudk tcsdefrDvmjcif;? pmoifcsdeftjynfh
ESpfpOfq&mqDu usL&Sif,l? ESpfpOfqk&vkdY *kPf,lauseyf rcdkruyf oifMum;ay;jcif;? ysufoGm;wJh tcsdef&Sd&if jyef
aeMuwJh rdbawGuvnf; &Sdao;oAsm/ teEÅ*kdPf;0if jznfhoifjcif;? wynfhtay: pdwf&Snfjcif;awG[m wynfh
rdbeJY q&mrsm;&JU tjzpfudkvnf; MunfhMuygOD;/ aemuf rsm;ESifh&if;ESD;rI &Sdjcif;awG[m q&mu wynfhtay: av;
56
yef;w,f? oabmrSm rxm;zkdY&,fyg/ wpfvrS ausmif;
ydwf&uf b,fESpf&ufvkdYwGufwmawG? b,faeYausmif;
ydwfrvJ? b,faeYcGihf,lNyD; em;&ifaumif;rvJ/ ausmif;
ydwf&ufenf;wJhvtwGuf pdwfraumif;jzpfaewmrsdK;
[m q&mwpfOD;rSm r&SdoifhwJh tawG;awGygaemf/ pmroif
jzpfwJh pmroifjzpfwJh aeYawGrsm; &ifxJrSm [mwmwmeJY
wpfckck vdkaeovdkrsm; jzpfwwfygovm;/ tJ'gqkd tkdau
ygyJ/
q&mqkdwm wkdif;jynfwpfjynf&JU yJhudkif&SifyJ/
urÇmhvlom;awG&JU OD;pD;vdkYqkdvnf; rrSm;bl;/ q&mqkd&if
tcsdefESihftrQ wynfhrsm;twGuf tvkyfrsm;aeol/ 'g
aMumifh tar&duynm&SifwpfOD;uawmh ]vkyfief;axGjym;
q&m0wå&m;}vkdY qdkrdefYygw,f/
[ufe&Dtuf'ifqkdoluawmh ]q&mqkdonf
rSm xm0&ol\ pGrf;aqmifcsufurl tydkif;tjcm; r&Sd}wJh/
urÇmhq&mrsm;aeY aqmifyk'fwpfckuawmh ]at;csr;fom
pm;jcif;awGjzpfNyD; wynfhav;pm;rIuaum q&moif ,mvSyaomurÇmBuD;jzpfvmap&eftvif;wHcg;zGifhay;
ay;wm tywfwukwf vkdufemjcif;? pdwfyg0ifpm;pGm q olrSm wkdYq&m}wJh/ 'gaMumifhvnf; Ak'¨bmomt,lrSm
&mudk q&mrSef;od ½dkaojcif;? pnf;urf;vkdufemjcif; awG bk&m;ESihf w*dkPf;wnf;xm;wmayhg/ 'DavmufBuD;jrwf
ygyJ/ wJh *kPfyk'fudk udk,fhq&mwkdY xdef;odrf;MuygpdkYAsm/
q&mwynfh tjyeftvSef av;pm;rI&Sd&if oif
jyjcif;ESihf oif,lwwfajrmufjcif;? ar;jref;jcif; ESpf&yfp q&ma|; (BHSOH)
vkH; txl;atmifjrifEkdifygw,f/ pmoif&mrSm armw,f?
tcGihftvrf;awG zefwD;yg
vli,fawGudk igwkdYavQmufcJhwJh vrf;twkdif; vkdufavQmuf
MuvdkYajym&if obm0rusEkdifawmhbl;av/ jzwfoef;&wJh acwf
csif;u wlrSrwlMuawmhwm? udkvdkeDpepfqkdwm r&Sdawmhygbl;Asm/
urÇmBuD;u ajymif;oGm;ygNyD/ touf 20 eJY 35 ESpf Mum;u
vl i,fawGudk usaemf tBuHay;csifwmu udk,fhb0wkd;wuf&m wkd;
wufaMumif; tcGihftvrf;awG tpGrf;ukefzefwD;MuygvdkY/ b0&JU pdef
ac:rIwkdif;udk wkefYjyefEkdifzkdY vli,fwkdif;rSm t&nftcsif; tjynfht0
&Sdapcsifw,fAsm/
vDuGrf,l
(pumFylacgif;aqmifBuD;)
57
wcsdefwkef;u r*¾Zif;wtkyfrSm usaemfh ol vkyfvdkY&wJh 0ifaiGeJY? jzpfnSpfNyD; usaemfholi,fcsif;udk
i,fcsif; uAsmq&mav; (tJ'Dwkef;u olu q,fwef; NrdKUrSm ausmif;xm;Edkifwm jzpfygw,f/
ausmif;om;yg)a&;wJh uAsm&Snfwyk'fxJu yg'av; v,f 10 {u-12 {u avmufomvkyfwJh
wck jzpfygw,f/ olYuAsmu olYZmwde,fajr v,fo tvwfwef;pm; v,form;awG? qif;&Jtqifh v,fo
rm;awG&JU b0taMumif; o&kyfazmfuAsm jzpfygw,f/ rm;awG (v,f 10-{uavufvkyfayr,fh? uRJEGm;
ib (pma&;q&m armifxif&JU v,form;Zmwfaumif)? odkYr[kwf 0rf;pmwdkY? rsKd;pyg;wdkY rvHkavmufolawG/ v,f
udkaq;&dk; (qifjzLuRef;atmifodef;&JU 0w¬Kwdk wcsKdUrSm 5-{uavmufomvkyfNyD;? udk,fhv,f udk,fvkyf&wJh
yifwdkifygwwfwJh v,form;Zmwfaumif)wdkYvdk vlpm; tvkyf&ufawG&JU tyrSm tcpm;vkyf&olawG)eJY v,ful
awGjzpfaMumif; olzGJUoDygw,f/ tpOftquf v,fo vD(csrf;omwJh v,form;awGqDrSm rdk;&moD v,fxGef
rm;awG&JU om;orD;awG[m rdbajc&mudk xyfeif;NyD;? csdefeJY aqmif;&moD pyg;&dyfodrf;csdefawGrSm yifwdkif t
v,form;awGtjzpfeJY b0qHk;oGm; Mu&w,fvdkY olcH vkyform;tjzpf tvkyfvkyf? tJ'D&moDESpf&moD
pm;cJhygw,f/ &JU Mum;umvawGrSm jruf&dyf? EGm;pmauR; EGm;ausmif;
usaemfh oli,fcsif;u NrdKUrSm ausmif;ae vkyf&olawG) vlwef;pmawGtzdkY om;orD;awGudk rl
ol jzpfayr,fh? olYrdbawGu {&m0wDjrpfcGJ wck&JU vwef;tqifh ausmif;rSmawmif jywfawmif;? jywf
urf;eab; v,fawmrSm arG;? v,fawmrSm aexdkif awmif; odkYr[kwf w0ufwysufavmufom xm;Edkif
MuolawGyg/ v,f{u (30)avmufydkifwJh v,form; Muygw,f/
awGjzpfNyD;? csrf;omwJh v,form;qdkwJh tqifht awm&Gm rlvwef; ausmif;awG&JU pm&if;0if
wef;xJrSm ygolawG jzpfygw,f/ 'gaMumifhvnf; v,f ausmif;om;rsm; ausmif;wufwJh tajctae udkMunfh
armifarmifvwf rdbajc&m
xyfumeif;vsuf
58
r,fqdk&if ausmif;zGifhp wv? ESpfv avmufyJ? t
wef;awGxJrSm ausmif;om;pHkwmudk awGY&ygw,f/ 'g
awmif v,fxGefcsdefrSm rdbawGeJYtwl v,fwJqD ]]'DaeYvkdumvrsdK;rSmqkd&ifqif;&Jom;awGtzdkY
ajymif;oGm;&muae ausmif;udk aeYpOf vmwufMuwJh yrmP renf;vSwJh ausmif;0ifaMu;eJY
ausmif;om;awG &SdaewmaMumifh jzpfygw,f/ ysdK;EIwf?
aumufpdkufcsdef 0gqdk? 0gacgifv (ZlvdkifvaESmif;ydkif;eJY tjcm;aMu;trsdK;rsdK;udk wwfEkdifzkdY qdkwmuvnf;
Mo*kwfv) awGrSm wcsKdUuav;awGu rdbawGudk w {&mr tcuftcJBuD;yg/ 'DvkdeJY olwkdYrdbawGeJYtwl
zufwvrf;uae 0dkif;ul ay;Mu&ygw,f (xrif;ydkYwm?
nDi,f nDri,fav;awGudk xdef;ay;wmawG)/ oD
eif;jym;jzpfaewJh uav;awGcrsm ... }}
wif;uRwf vjynfhausmfvdkY pyg;&dyfcsdef(oDwif;uRwf
ausmif;ydwf&uf&Snf ukefqHk;NyD;? ausmif;jyefzGifhcsdef)p awmhvnf; rmefavsmh&HkuvGJvdkY bmrsm;aum wwf
jyefawmh qif;&Jtqifh v,form;eJY tvwfwef;pm; EdkifOD;rSm wJhvJ/
v,form;awG&JU om;orD;awG[m v,fxJudk 'gaMumifh v,form; &Gmw&GmrSm&SdwJh rlv
rdbawGeJYtwl ajymif;a&GUoGm;&NyD;? pyg;&dyf? uav;xdef;? wef;ausmif; wausmif;&JU twef;vdkuf ausmif;om;
ig;&Smzg;&Sm pojzifh rdbudk ulMu&jyefygw,f/ tJ'D OD;a&udk Munfhvdkuf&if twef;BuD;oGm;av ausmif;om;
tcsdefrsdK;rSm ]ausmif;vmwufwJh ausmif;om; OD;a&[m OD;a& enf;oGm;av jzpfNyD;? rlvwef; aemufqHk;ESpf (pwk
q,fhav;ig;a,mufavmufom &Sdwwfw,f} vdkY w¬wef;) ausmif;om;OD;a&[m pm&if;&Sd ausmif;om;
pm&if;0ifausmif;om; 150 avmuf&SdwJh awm&Gm OD;a& pkpkaygif;&JU 10 &mcdkifEIef;&Sd&if awmfvScsnf&JUvdkY
ausmif;wausmif;&JU ausmif;tkyf q&mBuD; wa,mufu qdk&ygr,f/ pwkw¬wef;txd atmifjrifpGm ausmif;
ajymzl;ygw,f/ pyg;&dyfodrf;NyD;csdef w qufwufEdkifwJh uav;awG&JU rdbtrsm;pk[m csrf;
ydkYwGJvv,f (azaz:0g&Dv)avmufrSom ausmif;om; omwJh v,form;awG? vufrIynmtvkyf vkyfolawG
trsm;wumh trsm;pk[m ausmif;jyef wufEdkifMuyg (yef;bJorm;? pufcsKyform;? qefpuf tvkyform;
w,f/ wESpfwm pmoifcsdefumv ukefqHk;vkeD;csdefrSom pojzifh)eJY aps;a&mif;olawGyJ jzpfygw,f/ om;orD;
ausmif;jyefwufEdkif Mu&Smwmyg/ ynma&;twGuf a&SU½INyD;? om;orD;udk v,fxJrSm r
'Dawmh 'Duav;awG[m pmoifESpfwESpfrSm cdkif;&ufyJ BudK;pm;yrf;pm; ausmif;xm;ay;wJh tvwf
ausmif;ac:Budrf w0ufjynfhatmifawmif ausmif;wuf wef;pm; v,form;eJY qif;&Jtqifh v,form; w
EdkifMuwm r[kwfbl;qdkwmudk awYG&ygw,f/ olwdkYu csKdUvnf; ygwwfygw,f/ 'gayr,fh &Sm;&Sm;yg;yg;yg/
trsm;pk jzpfaeawmh q&m? q&mrawGu a&SmifvTJvdkY qif;&Jayr,fh udk,fhom;orD; ynma&;t
r&wJh tajctaeudk em;vnf oabmaygufaom wGuf xifwvHk;eJY ausmif;xm;ay;Mu&SmwJh rdbrsKd;
tm;jzifh twef;wwef;rSm 2ESpfavmufaeNyD;wJh awGudk NrdKUae vufvkyfvufpm; qif;&Jom; awGxJ
ausmif;om;? ausmif;ol wcsKdUudk (aumufaumuf rSmvnf; awGYEdkifygw,f/ vlwef;pm; uGm[csuf ydkNyD;
awGxJu auG;auG;av;qdkwmvdk) twef; wifay;Muyg odom xif&Sm;wJh NrdKUausmif;awGrSm qdk&if 'Dvdku
w,f/ 'gayrJY twef;wifay;vdkY r&avmufatmif av;awGtzdkY ausmif;ae&wm awmfawmfrsufESm i,f
t&nftcsif; edrfhvGef;aewJh uav;awGu trsm;pkyg/ &Smygw,f/ qif;&JwJh rdom;pkrSm arG;zGm;vmcJhNyD;
'Duav;awG&JU rdbawGuvnf; olwdkY o;orD;awGudk udk,fa&udk,faoG; csKdUwJhMu (EdkYpdkYuav;i,fb0 OD;
ausmif;qufxm;a&; udpörSm vufavQmh vdkufMuyg aESmuf odkYr[kwf OD;acgif;cGH wnfaqmufwJh umvrSm
awmhw,f/ ]aopm&Sifpmav;avmuf wwf&if awmf tm[m&jynfhatmif rpm;cJh&wmawG? tjyif;zsm;NyD;
ygNyD} vdkYom auseyf vdkufMu&ygw,f/ tm;rwef aq;0g;aumif;aumif; rukEdkif cJhwmawG? vdktifr
59
jynfhvdkY vIyf&Sm;pdwf 'emotion' rSm raumif;wJh wkefY tv,fwef; ausmif;wdkY? wGJbuf tv,fwef;
jyefcsufawG cHpm;cJh&wmawGaMumifh jzpfygw,f) ausmif;wdkYudk &Gmuae aeYcsif;jyef ausmif;oGm; wuf
wJhtjyif ynma&;eJY ywfoufvdkYvnf; rdbawGu zdkYawmif rjzpfEdkifygbl;/ rjzpfEdkif&wJh taMumif;awG
vrf;nGefMuyfrwf ray;EdkifMuygbl;/ NyD;awmh ausmif; trsm;BuD;&SdwJh teuf ta&;BuD;qHk; taMumif;uawmh
0wfpHkwdkY? ausmif;oHk; pma&;u&d,m wdkYudkvnf; trsm; rdom;pk&JU touf&Sif&&Hk &yfwnfa&; twGufawmif
eJY wlwlwefwef jznfhqnf; ay;EdkifMuwm r[kwfygbl;/ 'Drlvwef; atmifNyD;p touf 10 ESpf? 12 ESpft
'DaeYvdk umvrsKd;rSmqdk&if qif;&Jom;awGtzdkY yrmP &G,fuav;&JU ]vkyfpm}udk r&Sdrjzpf vdktyfaevdkYygyJ/
renf;vSwJh ausmif;0ifaMu;eJY tjcm; aMu;trsKd;rsKd;udk qif;&JwJh rdom;pkrSm arG;zGm; BuD;jyif;vmwJh
wwfEdkifzdkY qdkwmuvnf; {&mr tcuftcJ BuD;yg/ 'Dvdk eJY 'Dvdkuav;awGtzdkY olwdkYtay: &ufpuf Murf;MuKwfNyD;?
olwdkY rdbawGeJYtwl eif;jym; jzpfaewJh uav;awGcrsm tn§mtwmuif;wJh avmuBuD;xJrSmudkyJ touf
rlvwef; tqifhudkawmif rausmf jzwfEdkifMuwJh &Sifjzpfatmif rdbawGeJYtwl ukef;&kef; aeMu&&Smyg
tjzpf[m &dk;aeygNyD/ taMumif; aygif;oifhvdkY wOD;wav w,f/ olwdkYb0awGu r&SLEdkifru,fEdkif jzpfaewJhb0?
rlvwef; tqifhudk vGefcJhwmawmif tv,fwef; rcsdrqHh cHpm;ae&wJh b0awGyg/ 'DvdkyHk 'Dvdkenf;eJYom qdk
txufqifh(7-wef;? 8-wef;)udk ausmfEdkifw,f qdkwm &if b0rSm olwdkYu olwdkY rdbawG&JU ajc&m
cRif;csuf oabmavmufyg/ udk xyfeif;aeMu&NyD;? olwdkYuarG;vmr,fh olwdkY&JU
txufrSmqdkcJhwJh qif;&JwJh v,form;eJY om;orD; awGuvnf; olwdkY&JUajc&mawGudk xyfeif;Mu
v,fulvD om;orD;awGxJqdk&if rlvwef; tqifh OD;rSmaygh/ 'gayrJY 'Db0vrf;aMumif;[m olwdkYudk,fwdkif
atmif uav;awGtzdkY tv,fwef;tqifhudk quf- pdwfvdkvuf& a&G;cs,fcJhwJh vrf;aMumif; r[kwf
wufzdkYqdkwm rjzpfEdkifwJh udpöBuD;yg/ bmaMumifh wmuawmh aocsmygw,f/ rdbawG rqHk;yg;cif uwnf;
vnf;qdkawmh? NrdKUwufausmif;om; wa,muf&JU u rdbawG&JU ]tarG}udk vSvSBuD; &&Sdydkifxm;Mu
ausmif;ae pm;p&dwf[m wESpfvHk;aevdkYrS pyg;ay: olawGyg/
csdefav;rSmom ydkufqHav; tenf;tusOf;avmuf 'g[m avmuBuD;&JU jzpf&dk;jzpfpOf w&m;yJvdkY
vHk;ueJcJueJ jrif&wJh v,fulvDeJY qif;&Jtqifh Oyau©m jyKae& rSmwhJvm;/ yef;aygif;w&m yGifhygap/
v,form; rdom;pkwpkvHk;&JU pm;p&dwfxuf rsm;ae
vdkYygyJ/ rdrdwdkY&GmeJY teD;qHk;&GmBuD; w&GmrSm&SdwJh armifarmifvwf
pOfqufrjywf oif,la&;
tajymif;tvJjrefonfh acwfBuD;wGif ,cifuvkd ynm&yfwpf
&yfjzihf woufwmynm&Sd rjzpfEdkifawmhyg/ bJGUvufrSwfwpfckonf w
oufwm xrif;pm;vufrSwf r[kwfawmhyg/ þtajctaewGif tqifh
jrifhynmoifMum;a&;e,fy,f us,fjyefYvmygonf/ wuúodkvfrsm;tae
jzihf bJGU&rsm;? bJGUvGefrsm; arG;xkwfay;½kHESihf wm0efraus/ pOfqufrjywf
ynmoifMum;a&; (continual learning)twGuf vrf;zGihfay;rIrSm ta&;
wBuD;wm0efjzpfvmonf/
Mary Louise Kearney
(Director of the UNESCO)
60
usef;rma&;
OD;aESmufudk ysufpD;apaom
taMumif;w&m;rsm;
61
uAsm&Snf
b0&JU aeenf;xkdifykHawGudk i,fxdyfudk wufaewJh a'gow&m;awG
oif½dk;wpfckvkdom a&;ay;xm;cJh&if 'Dom;udk taecufapwJh
tckqkd usaemfhrSm jyefxkwfMunfhvkdY tqifajywmaygYtar olrsm;xufydkwJh avmbw&m;awG
od&JUvm;tar
a&cHajrcHu aumif;ayr,fh
tarpdkufwJh rsdK;aphu rrSefbl;
usaemf &SifoefcsifchJwmu
acgif;pOfwpfrsdK;eJYb0 tar&JU....
]csrf;ajrhom,mwJh b0wpfcktwGuf
a[monfh awmif,mu om;wpfoufpm;rukefbl;
a[monfhrSm ckdif;EGm;wpf&SOf;
v,fxJqif;zkdY ryl&bl;
a[monfhrSm 0ufrdwpftkyf
om;wpfoufvkH; xkwfpm;vdkY&w,f
a[monfhrSm avSi,fwpfpif;
om;cif;ig;cif;yJ &Sm&Sm
b,f&Gmudk b,fvkdoGm;oGm;
ighom; rsufESmri,fbl;aygh}
62
][m;..[m;.. [m;.. [m;.. azmif;wmu wpfcg
a&Tjynfat;w&m;awGvm; tar ydefwmu tcgwpfaomif;
taray;wJh awmif,mtvkyf ygvmwJh wufusrf;pmtkyfawGawmif
usaemfzwfwJh wufusrf;pmtkyfrSm rygbl; usaemf a&mif;pm;vdkY ukefNyDaum tar
EGm;awGeJYae&if &THUpifwmxuf bmrsm;wkd;wufrvJ
taray;wJh 0ufrdwpftkyf ork'´&m 0rf;wpfxGmwJhvm; tar
wpfoufvkH; [if;pm;vkyfvkdY r&bl; wu,fwrf; AkdufqmwJhtcg
taray;r,fh avSi,fwpfpif; pMum0|mawmif ruygbl; tar&,f
usaemfu jrpfxJqif;NyD; ig;&Sm&rvm; iwfwmudk &Sufp&meJY vJpm;&wmvnf; tcgcg
Munfhprf;ygY tar tarhudkawmh tm;emygw,f
'Daumifu wHigem;vnf; raebl;
rkqkd;em;vnf; roGm;bl; ywf0ef;usif usaemhftem;rSmvJ
tem*wfudk zGihfxm;wJh tdrfrufwHwm;udk avQmufNyD; tNrD;usuf&if tNrD;0g;
yef;wkdifudk ta&mufoGm;r,fhaumifAs} acgif;usuf&if acgif;pm;r,fholawG rsm;vGef;vkdY
tm;ukefxkwfNyD; oGm;cJhwmawmif
]awmrSmae.. awmrSmBuD; a[m'Dae&mxufydkNyD;
usaemfhb0u awmrSmrNyD;bl; b,fc&D;rS reD;ao;bl; tar
vifuGef;udk tarodovm;
opfvkH;tdrfukd tarodovm; ]'Dr,fighom;
tdrfjzLawmfudk tarodovm; csrf;omcsifvGef;tm;BuD;wm[m
usaemfuawmh oGm;rSmyJtar} i&Jjynfudk tvnfoGm;zdkY
ezl;udk xkH;wkdYwmeJY twlwlyJ}qkdwJhpum;
cGihfvTwftar tckrS jyefMum;a,mifrdw,f tar
tJ'Dwkef;u tdrfrufawG weifhwydk;udk
arQmfvihfcsuf wayGUwydkufeJY vG,fydk;xm;wmqkdawmh taroifcJhwJh tarh&JUausmif;
tarh&JU idkjcif;w&m;awGvJ b0udk pmvkH;aygif;enf;up
usaemfhem;xJ b,f0ifygawmhrvJ tar&,f usaemfu enf;enf; tawmh
tJ'Dwnf;u tar usaemfhudk
tjrifhudkrSef;awmh tm;r&cJhwm r[kwfvm; tar
tusuvnf; Murf;w,ftar
usaemfwufwJh tJ'DavSum;rSm i,fi,fwkef;u wufcJh&wJh
vuf&ef;u rygbl; tar tarh&JU b0pmoifausmif;rSm
aysmfatmifvnf; raewwf
tckawmh usaemf oif½kd;rukefcif ausmif;xGufcsifcJhwJh tarh&JUausmif;om;
usm;&JawmxJrSmyg tar wu,fawmh
EGm;oif;uJGav; usaemfhtwGuf ausmif;ysuf&ufuvnf; rsm;w,f r[kwfvm; tar
csdKNrdefr,fxifwJh tdrfrufawGuvnf;
cg;oufvkdY oGm;cJhygNyD tar... b0&JU aeenf;xkdifykHawGudk
oif½dk;wckvkdom a&;ay;xm;cJh&if
NrdKU BuD;BuD; jyBuD;BuD; tckqkd usaemhfrSm jyefxkwfMunfhvkdY tqifajywmayhg tar../
rm,mrD;awG xdefxdefnD;aewJh neufawGrSm
us&mZmwf½kyfudk BuKHovkdu&if; okoQif
63
txl;u@
Special Feature
tEk&oynma&; art education
A*sDatmifpdk;
ormorwf
odef;Edkif
acsmtdEG,f
0ifhxef;
tEkynmbmom oif&dk;nTef;wrf;
tifwmAsL; - q&mra'g0f pwl'D,dkZif;
olYtjrif? olYtawGY
64
½kd;&myef;csD
65
Art)ESihf (Magic)wdkYonf a&S;vlwkdY\ yef;csDrS tpkjyKvm
]] onf[k qkdEkdifayrnf/
þwGif ½kd;&myef;csDü (Symbolism) oauFw
wdkif;jcm;ESifY tqufoG,frsm;vmaom ,aeY oabmtrsm;qkH; yg0ifvQuf&Sdonfudkum; usaemfwdkY
EdkifiHwumwGif &dk;&myef;csdppfppfwdkY ae&mrSm owdjyK&ayvdrfhrnf/
wpwp EG,f;e,faeayonf/ a&S;u *syef xkdYjyif ½kd;&myef;csDü apmifhpnf;tyfonfh abmif
rsm;? pnf;rsOf;Oya'rsm;? jy|mef;csufrsm; owfowfrSwf
&dk;&myef;csDjrif&HkrQESifY *syefyef;csD[k rSwf &Sdonfudkvnf; awGU&ayonf/ tawG;opf? tjrif
odEdkifcJY aomf vnf; ,ckwjznf;jznf;... opf (Non-Traditional)orm;rsm;twGufrl þtcsuf
onf rsm;pGmrS zDvmusaeayonf/
}} ½kd;&myef;csDq&monf obm0udk avhvmonf/
obm0rS em,lonf? qnf;yl;onf/ odkY&mwGif obm0
Ekd;olwdkYonf tao;i,fqkH;aom vlwdkif;okH;pJGaeonfh udk ykHwlul;csjcif; r[kwfbJ yef;csDq&m\ pdwfwGif xif
yef;uefcGufa,mufrsm;rStp? tBuD;us,fqkH;aom t [yfvmonfh cHpm;rI tm½kH½kyfudk tEkynmoabm ouf
aqmuftODrsm;txd jyKvkyfzefwD;Mu&mü ESvkH;om;u 0ifvmatmif oauFwrsm;jzihf wifjya&;qJGavh &Sdyg
tEkynmapwem tjynfht0 cGeftm;&&Sdygonf/ bm onf/
omw&m; udk;uG,f,kHMunfrIü apwemxufoefoljzpf okdYwifjy&mü rdrdvlrsdK;? rdrdywf0ef;usif? rdrd
NyD;? bmomw&m;\ wefcdk;awmf teEÅ (Spritual and bmom"avhxkH;wrf;rS jy|mef;xm;aom taiGUtouf?
the power of divine) pdwfydkif;qkdif&m ,kHMunfrIrsm;jzihf taoG;ta&mif? tuGefYtñTefY? t,ltqwkdYjzihf a0qm
tvkyfvkyfoGm;Mu&ygonf/ aeatmif wifjyjcif; jzpfayonf/
xkdYtwGuf ESvkH;om;u apwemaMumifh ÓPf wkdif;jcm;ESihf tquftoG,frsm;vmaom ,
qef;Mu,f&ygonf/ ÓPfqef;Mu,fojzihfvnf; uHqef; aeY EkdifiHwumwGif ½kd;&myef;csDppfppfwkdY\ae&mrSm wpfp
Mu,fonf[k ½dk;&morm;wkdY qkd½dk;&Sdygonf/ wpfp EGrf;e,faeayonf/ Oyrm-a&S;u *syef ½kd;&myef;
½dk;&myef;csDonf urÇmOD;tp a&S;ya0oPD ESpf csD[kqkdvQif jrif½kHrQESihf *syefyef;csD[k odEkdifcJhaomfvnf;
aygif;ajrmufjrm;pGm *latmif; vlrsdK;&SdpOfuyif vufqifh ,ckwjznf;jznf; taemuf,Ofaus;rI tjzmjzmwkdY\
urf;vmaom oabmudk aqmifygonf/ vTrf;rkd;jcif; wpfpwpfp cHpm;&aomtcgwGif taemuf
(Primitive Man) a&S;ausmufeH&Hrsm;ay:wGif wdkif;[efrsm;om *syef yef;csDum;rsm;wGif awGU &wwfNyD;
a&;qJGcJhaom yef;csDrsm;? xkdvlrsm; xkvkyfcJhaom yef;yk *syef yef;csDum;rsm;[lí qkd&efcufcJívmacsNyD/
rsm;udk avhvmygu ½dk;&m\oabmudk awGU&SdEkdifayrnf/ þenf;ESifESif wkdif;jynftoD;oD;wdkYwGifvnf;
4if;wkdY ,kHMunfudk;uG,f&mtaejzihf wef;cdk; rdrdwkdY ½kd;&m,Ofaus;rI"avhrsm;rSm ysufjym;pjyKvmwkdif;?
awmf&Sifrsm;? ewfrsm; ponfwkdY\ ykHyef;oP²mefudk wkdif;wpfyg;\ ,Ofaus;rIrsm; vTrf;rkd;jcif;udk cH&vQuf&Sd
oauFw trsdK;rsdK; xkvkyfudk;uG,fxm;Muonfudkvnf; onfudk awGU jrifEkdifayonf/
aumif;? odkYwnf;r[kwf 4if;wkdYaeYpOf zrf;qD;pm;aomuf a&S;acwfESihf ,ckacwfwGifvnf; rwlEkdifyg/
Muaom om;½kdif;wd&pämefwdkY\ ykHyef;oP²mef trsdK;rsdK;udk a&S;vlrsm;onf rdrdaexkdif&m wkdif;jynf\ jy,k*f
,ckacwf aq;pD&ifonfhoabmrsdK;jzifh ,Mwmacs "mwf vu©Pmrsm; jzpfMuaomfvnf;? ,ckacwfonf rdrdbm
½dkufbdouJhokdY ausmufeH&Hrsm;ay:wGif a&;qJGxm;cJhMu vlrsdK; qdkonfudkyif rdrdukd,fwkdif rajymEkdifaom acwf
onfrsm;udk awGU jrifjcif;tm;jzihfvnf;aumif;? (Tradi- yif jzpf onf/
tional Art) ½kd;&myef;csDonfvnf;aumif;? (Primitive rnfodkYyifjzpfap ½dk;&myef;csD? ½dk;&mtEkynmudk
66
jrwfEkd;olrsm;urlrsdK;cspfpdwfjzihftepfemcHxdef;odrf;oGm;
aeMurnf[k xifygonf/
jrefrmh½dk;&myef;csDukdpdwf0ifpm;rdolrsm;twGuf
]vrf;½dk;a[mif;wGif qifhumxGif} qkdbdouJhodkY acwf
ESihf,SOfaom tawG;tac:jzihf ½dk;&mudk avhvmEkdifMuap
&ef tcsuftcsdKUudk wifjy&ayonf/
jrefrmh½dk;&myef;csDudk avhvm&mwGif
(u) a&S;q&mwkdY\ tu©&ma&;enf;
( c ) a&S;q&mwkdY\ rsOf;a&; aq;jc,fenf;
xkdYjyif uacsonfwkdY\ [eftrlt&mrsm;ESihf
a&S;yef;&H? yef;ykq&mwdkY\ enf;rsm;udkyg twk,kavhvm
&ygonf/
avhusihfcef;rsm;taejzihfvnf; vl½kyfykH (tcsdK;
tpm;)udk ususee avhvm&ayonf/ jrefrmonf jref
rm tcsdK; a&S;uyif &Sdygonf/ Oyrm - rsufESmqkdvQif rsuf
ESmwpf0uf? abmifwpf0uf qkdouJhodkYyifjzpfNyD;? qHxkH;
ykH? t0wftpm; tokH;taqmifrsm;rSpí tajccHAdokum
ynm&yfrsm;udkyg avhusihfcef;,lí vuf[ef? ajc[ef? rk
j' trsdK;rsdK;? udk,f[eftaetxm;rsm;yg tao;pdwf avh
vm&ygonf/
4if;yif a&? ajr? av? rD; "mwfBuD;av;yg;wkdYjzihf
zJGUpnf;xm;tyfaom a&ajrawmawmif? opfyifyef;ref
rsm;vnf; olYrlESihfol &Sdaeojzihf avhvmqnf;yl;tyf
onf/
jrefrm'DZkdif;rsm;udkrl
(1) ausmufpm
(2) aypm
(3) ,Gef;xnf
(4) rSefpDa&Tcs
(5) yef;wdrf? yef;wOf;
(6) yef;yk
(7) yef;&H
(8) a&Tcsnf? aiGcsnfxkd; tEkynmwdkYwGif avh
vmEkdifayonf/ avonf/ xkdokdY &SmazGavhvmpDppfMuaomtcg yk*Hjynf
Zmwfedygwfawmf? &mZ0ifwkdYrStp ,if;wkdYESifh rS aq;a&;um;rsm;? rEÅav;acwfqDu qif;oufvm
pyfvsOf;aom xD;okH;? eef;okH;[efrsm;udkvnf; ywfywf aom yk&ydkufjzLrsm;wGif&Sdonfh rifa&;t½kyf? aq;a&;t
eyfeyf avhvmtyfayonf/ xkdYjyif [efopfudkvnf; ½kyfrsm;? ,Gef;xnftrsdK;rsdK;wGifyg&Sdaom aus;iSufwd&pämef
wnfaxmif&ef [efa[mif;udk &SmazGavhvm pDppfMu& rSpí Zmwfedygwf½kyfpkHrsm;? wefaqmif;jyóm'fwkdYwGif
67
]]
t&yfom; tEkynm&yfonfomvQif uGsEkfyfwdkY
vlrsKd;\ vlrsKd;pkqdkif&m wu,fY ,Ofaus;rSI
jrefrmYp&dkufudk ay:apEdkifvdrfYrnf/ xkdt&yfom;
ynmrS trsKd;om;yef;csD[efopfudk wl;azmfjyif
qifEdkifvQif...
}}
68
wkduf rsufarSmufacwf yef;csDum;rsm;udk avhvmvQif t &Sdonf/ wpfaxmifhwGif csdwfqJGxm;aom EGm;pnf;ukef;?
a&SUwkdif; tEkynmESihf tvGefeD;pyfonfudk awGU&í ta&SU jrif;pnf;ukef;wkdYu aq;a&mif teD? tjymwdkYudk Munfhyg
wkdif;tEkynm\ tawG;tac: t,ltqrsdK;udkvnf; t OD;/ aeom;wus&Sdonf[k qkd&ayrnf/ xkdbk&m;aps;u
rsm;tjym; awGUEkdifonf[k qkdMuavonf/ qkdifrSxGufvmí A[ef;aps;u tkd;qkdifudk0ifMunfhygOD;/
þodkYjzihf tEkynmrsm;onf wpfjynfu wpf tEkynm\ tpdwftydkif;rsm; jzpfMuayonf/ tkd;BuD;rsm;
jynfudk vTrf;rkd;í ½kd;&mvuf&mrsm; wdrfaumyaysmuf& udk MunfhygOD;/ twGefYtpdwf? tpif;taMumif;? tuGuf
onftxd jzpfcJhMu&aomfvnf;? rnfonfh EkdifiHjcm; y tajymuf ½dkufESdyfxm;aom 'DZkdif;ykHpHtrsdK;rsdK;rSm t&yf
a,m*rsdK;\ taESmihft,SufrsdK;udkrQ rcHpm;&bJ rdrdbm om; tEkynmyifjzpfonf/ þodkY a&wGufjy&vQif rsm;
om wpfbmomwnf; qdwfqdwfNidrfNidrf tpOfrjywf p pGm&SdayOD;rnf/
cef;ac:onfh t&yfom; tEkynm&yfrsdK;um; ae&mwkdif; xkduJhodkYaom opfom;jzifhvnf;aumif;? 0g;jzihf
wGif &Sdayonf/ vnf;aumif;? &TUH jzihfvnf;aumif;? aMu;oHowåKwkdYjzihf
tdE´d,emrnfausmf yef;csDq&mBuD; wpfOD;jzpf vnf;aumif; t&yfom; tEkynmvuf&mrsm;udk vSnf;
ol *sifreD½dGKif; (Jamini Roy)\ yef;csDum;rsm;rSm 4if; aeavSatmif;jrif;aZmif;rusef t&yfwkdif;wGif aeYpOf
(Folk Art)udk trsdK;om;[efopfjzihf xkwfazmfa&; ESihf trQ awGU&ayonf/ a&SmifírvGwf[kyif qkd&ayrnf/
qJGjcif;jzpfí rsm;pGmemrnfausmfMum; ESpfoufol rsm;av þvuf&mwdkYum; uREkfyfwkdYvlrsdK;\ yifudk,fpGrf;&nf? yif
onf/ udk,ftBudKufrS xGufay:vmMuonfjzpfí EkdifiHjcm; ,Of
jrefrmjynfwGif t&yfom; tEkynm&yfudk bk aus;rI MoZmtawmfuif;onfudk awGU&ayrnf/ vlrsm;
&m;aps;ü awGU jrifEkdifayonf/ a&Twd*kHapmif;wef;&Sd ukef pk vlxk\ tonf;pJGvuf&mrsm; jzpfayrnf/ vlxkESihf
pkHqkdifrsm;wGif zkd;0½kyfuav;rsm;udk awGU&rnf/ xkdt½kyf teD;pyfqkH; jzpfonf[k qkd&ayrnf/ xkdvuf&mrsm;wGif
uav;rsdK;udk uREkfyfwkdY\ bkd;ab;bDbifrsm;vnf; awGU aq;a&mifESihf aumufaMumif;wkdYrSm ½dk;om;ay:vGif
cJh&NyD? cspfcJh&NyD? upm;cJh&NyD/ opfom;ESihfvkyfaom aZmf*sD &J&ifhayonf/ eDeD&J&J? 0g0gxdefxdef paom a&mifpkHvGif
½kyfuav;rsm;vnf; &Sdao;\/ tusÐeDeDuav; 0wfí rsm;ESihf vlxk\pdwf "mwfudk qJGaqmifayonf/
EIwfcrf;arT;? rkwfqdwfarT;rsm;udk xm;onf/ BudK;qJGwwf xkdYaMumifh trsdK;om; yef;csD[efopfudk wnf
vQif awmifa0S;uav;xrf;um ujyEkdifonf/ yg;pyfNyJ axmif&ef BuHpnfBudK;pm;Mu&mwGif tpOftvmrysuf
um udkufrnfh[efjyifaeaom usm;½kyfudkvnf; uREkfyf qufvufvkyfudkifvQuf&Sdaom uREkfyfwkdY\ (Folk Art)
wkdY cspfcifwkef;yif/ ajcav;bufESihf ZufudkvIyfEkdifonfh ac: t&yfom;tEkynm&yfudkvnf; txl;avhvmvkduf
jrif;½kyfuav;vnf; &Sdao;onf/ xkdt½kyfrsm;atmufü pm;oifhonf[k ,kHMunfygonf/ t&yfom;tEkynm&yf
cif;usif;xm;aom uwfaMu;? uGrf;n§yf? zvm;? cGuf? Zm onfomvQif uREkfyfwkdYvlrsdK;\ vlrsdK;pkqkdif&m wu,hf
*emwkdYudk MunfhygOD;/ olwkdYtay:rSm yef;cufyef;EG,f t ,Ofaus;rI jrefrmhp½dkufudk ay:apEkdifvdrfhrnf[k xifpm;
ajymuftpuftrsm;udk vSypGm azmfxm;onf/ þonf rdygonf/ xkdt&yfom;ynm&yfrS trsdK;om;yef;csD[ef
vnf; t&yfom; tEkynm&yfjzpfonf/ tqif;o@mef opfudk wl;azmfjyKjyif jyifqifEkdifvQif aumif;jrwfaom
tajymuftuGuf ta&;tcif;wdkYudkom awGU&onf r okckr tvS&wemwpfyg;onf urÇmhtv,fwGif trsm;
[kwfao;/ aq;a&mif pyfykH[yfykHudkvnf; awGU jrifEkdif \ av;pm;jcif;udk cH,lum xGufay:vmEkdifvdrhfrnf[k
ao;onf/ jrif;½kyfrSm tjzL? twGefYtvdrf? tauGUt arQmfvihfrdygonf/
aumuf? rsufvkH;? rsufqefponfwkdYudkum; tpdrf;a&mif? A*sDatmifpdk;
tjyma&mif? teufa&mifwkdYESihf jc,foxm;onf/ jrif;\ (&dk;&mrSonf acwfopfodkY-'kwd,tMudrf
obm0ta&mif wpfckrQrygay/ odkYaomf uREkfyfwkdY\ pmtkyfrS aumuf EIwfazmfjyygonf/)
rsufpdwGifudk;½dk;um;,m;rEkdif/bmaMumifhvJpOf;pm;zG,f
69
yef;csD? yef;yk? pmay? &dk;&m*Dw? &kyf&Sif w&mudk wnfaqmufay;onfh ud&d,mwck jzpfygonf/
ponfh tEk&owkdYonf wkdif;jynfwjynf? vlrsKd;wrsKd;\ a0zefydkif;jcm; pOf;pm;qifjcifÓPf Critical
orkdif;? ,Ofaus;rI? vlrIwefzdk;? "avhp&kdufESifh Consciousness udk tokH;jyKí urÇmYEkdifiH BuD;om;rsm;
vlom;zHGYNzdK;wdk; wufrItm; udk,fpm;jyKaom pHcsdfef jzpf maomtcg vli,frsm;onf ¤if;wdkYEdkifiH\ EkdifiHa&;ESifh
pHñGef;rsm; jzpfonf/ ¤if;wdkYonf vlYtzJGYtpnf;\ vl vlrIa&; zHGYNzdK;wkd;wufrI u@rsm;wGifomru urÇmh
rIa&; jyóemrsm;ESifh EkdifiHa&; pdefac:rIrsm;udk rSefuef pGm tcif; tusif;wGifyg yg0ifaqmif &GufEkdifrnf jzpfonf/
azmfxkwf&ifqdkifjcif;jzifh w&m;rQwrI udkay;Ekdifonf/ a0zefydkif;jcm; pOf;pm;qifjcifÓPf Critical
Nidrf;csrf;a&;ukd azmfaqmifay;Ekdifonf/ xdkYjyif tEk&o Consciousness qdkonfrSm urÇmhavmu taMumif;
tEk&oynma&; wwfyGefrI
acsmtdEG,f
udk eufeufeJeJ avhvmod&dSNyD; vlrIa&;ESifh EkdifiH
a&;qefYusifbuf t,l0g' y#dyu©rsm;twGuf ¤if;wdkY
od&dSonfhtay: tjrifrsm;udk azmfxkwf avhvmEkdifjcif;
udk qdkvdkonf/ od&dSem;vnfrIrsm; tay:wGif tajccHum
rdrdb0tm; zdESdyfcsKyfcs,fxm;aom t&mrsm; (Oyrm-
rSm;,Gif;aomEkdifiHa&;pepf) udk wGef;vSefvmEkdifjcif;udk
qdkvdkonf/
tef;z&efY a&;aom rdfef;uav;wpf a,muf\
aeYpOfrSwfwrf; ´Ann Frank: The Diary of a
young Girl ` udk txufwef; taxGaxGynm a&;
General Education wGif tEk&opmay Literature
tjzpf jyXmef;xm;onf/ 'kwd,urÇmppf twGif; Oa&my
wGif [pfwvm\ emZDwyfrsm;u *sL;vlrsKd; ajcmufoef;
onf wkdif;jynf\ ,Ofaus;rI "avhrsm;ESifh ordkif;wdkYudk cefY udk rD;avmif wkdufoGif; (Holocaust) tpkvdkuf
xif[yfaponf/ tjyHKvkduf owfjzwf cJhonf/ xdktcsdefwGif e,fomvefü
13 ESpfceffYom &dSao;aom tef;ESifhrdom;pk onf
w&m;rSQwrIESifh Nidrf;csrf;a&; *sL;rsm;tjzpf owfrSwfcH&um emZDrsm;u vkdufvHow-
w&m;rQwrI\ t"dyÜg,f tESpfom&udk ausmif; fjzwfaomaMumifh xGufajy; wdrf;a&Smif ae&onf/
om;vli,frsm;tm; od&Sdem;vnfapjcif;onf xdkvli,f tef;rdom;pkESifY tjcm;tdrfeD;csif; rdom;wpfpk? *smref
wdkYudk urÇmhEkdifiHBuD;om;rsm; jzpfvmap&ef avhusifh oGm; q&m0efwOD;wdkY qkHrdMuNyD; &kH;w&kH;\
jyifqifay;jcif; jzpfonf/ txl;ojzifh tEkk&oynma&; txyfckd;cef;uav;rS zdkifrsm;xnfhxm;aom bD&dkrsm;
onf ynm&Sif aygvdkz&Ja& Paulo Freire ajymaom Mum;xJwGif yifyef;BuD;pGm aMumufvefYwMum; ESpfESpf
a0zefydkif;jcm; pOf;pm;qi f jcifÓPf Consciousness cefYykef;ae&onf/
udk zHGYNzdK;wdk;wufap&ef oabmxm;tajymif;tvJ wpkH xkdtawmtwGif; tef;onf 'wfcsfbmom
70
jzifh aeYpOfrSwfwrf; wtkyfa&;avonf/ ¤if;rSwfwrf; zHGYNzdK;wdk;wufvmjcif;acwfonf om"u jzpfonf/ pm
onf vlvm;ajrmufp t&G,f rdef;uav; wa,muf\ ayrsm;xJrS vD,dkem'dk'gAifcsDESifh rdkufu,ftef*svdkwdkY\
aMumuf &GHU jcif;? &kef;uefrI? vlvm;ajrmufjcif;ESifhwuG xdkacwfxdktcgu xif&Sm;ausmfMum;aom yef;csDyef;yk
ydfef;ydwfatmif arSmifrdkuf aeaomb0? a'goESifh rsm;tMumiff;tm; jrif&zwf&aomtcg tarSmifacwf
aMuuJGzG,f&m tjzpftysuf aygif;pkHyg0ifaom tef;\ Medieval ESifh acwfopfOa&my Modern Eurpoe
b0ESifh rsuf0g; xifxifMuHK awGYae&aom vlowfyJG Mum; 16 &mpk Oa&my,Ofaus;rIESihf ajymif;vJwdk;wuf
BuD;udk ca&aphwGif; usus xif[yfapaom pmayjzpf rItm; udk,fwkdifawGYjrif&ouJhodkY cHpm;avhvm rdyg
onf/ olronf emZD xdef;odrf;a&; pcef;wckwGif onf/
aoqkH;chJNyD;aemufxdkrSwfwrf;av;udkxkwfa0olwOD;rS 'óe½Ia'gifhrSajym&vQif tDwvD uAsmq&m
xkwfa0um? ,cktcg bmompum;aygif; 60 ausmf
bmomjyefNyD;? jyZmwfESifh &kyf&Siftjzpf jyefvnfrGrf;rH
&kduful;NyD;jzpfonf/ ¤if;pm ayESifh jyZmwfonf 20 &mpk\
txifu& urÇmYpmayt jzpf xifusefcJhygonf/
]] zufqpfpepfqdk;uJYodkY rw&m;rSIrsm;udk
[wfyg½I;owif;pm Het Parool Newspa-
wGef;vSefEdkifjyD; w&m;rSIESifY jidrf;csrf;a&;udk wnf
per wGif 'wfcsf ordkif;q&m a'gufwm *sef&dkrdef; Dr. Jan aqmufzdkY? ausmif;om;rsm;tm; tEk&opmayrS
Romein u ¤if;rSwfwrf;udk ]tedXm&kHrsm; de pro- jyXmef;aom pOf;pm;qifcsifÓPfjzifY avYvm
fundis xJrS uav;wa,muf toHjzpfaom þrSwf
wrf; onf zufqpf0g'\ tusnf;wefrIudk EsL&efbwfcf apoifYonf...
Nuremberg NrdKU rS om"ursm;ESifh ykHazmfjcif; jzpfonf } }}
[kazmfjyonfhtavsmuf þrSwfwrf;onf tifrwef
ta&;BuD;aMumif;udk odjrifEkdifayonf/
tu,fí tef;om þrSwfwrf;udkra&;cJYygrl ESifh vlom;0g'zcif z&efqufpfudk yufx&mum Fr- an-
,aeYacwf ausmif;om;rsm;onf *sL;wdkdY ppftwGif; tzd cesco Petrarca (1304-1374) \ vlYtzJGYt pnf;tm;
ESdyfcH&ykHESihf zufqpf0g'\ tusKd;qufwdkYudk tEk&opmvlom;0g'ESifh,SOfaom csnf;uyfrIrsKd;vnf; Italy Re-
ayrSwqifh ca&aphwGif;us avhvmEkdif&ef tcGifhta&; naissance acwfwGif ay:xGufcJhygonf/ vl om;0g'u
enf;yg;rnf jzpfonf/ 'kwd,urÇmppfESifh emZDvl vlom;wdkYonf todESifh,SOfaom udk,fydkfif qHk;jzwfcsuf
owfyJGrsm;taMumif; ordkif;udkravhvmvQif zufqpf udk csrSwfEkdifaom t&nftaoG;ESihf usKd; aMumif;qufpyf
pepf\ tusnf;wefaom tusKd;qufrsm;udk odrnfr a0zefydkif;jcm;EkdifpGrf;udk ydkifqkdifaom owå0gwpfrsKd;jzpf
onf [kqkdygonf/
[kwf/ xkdYaMumifh zufqpfpepfqdk;uJhodkY rw&m;rIrsm;ukd
wGef;vSefEkdifNyD; w&m;rQwrIESifh Nidrf;csrf;a&;udk wnf þtcsufonf xkdacwfu tifrwef wefcdk;
aqmufzdkY&ef ausmif;om;rsm;tm; tEk&opmayrS jy tmPmBuD;vSaom &dkrefuwfovpf bk&m;ausmif;\
vlom;wdkYrjrifEkdifonfh 0dnmOfawmfomvQif udk;uG,f&m
Xmef;aom EkdifiHa&;ESifh vlrIy#dyu©rsm;tm; a0zefydkif;jcm;
pOf;pm;qifjcifÓPfjzifh avhvmapoifhygonf/ trSefw&m; jzpfonfqdkaom t,l0g'tm; xdyfwdkuf
&ifqdkifvdkufjcif;jzpfonf/ vlom;0g'url vlom;tm;
,Ofaus;rI"avhESifhordkif; arG;&myg aumif;aom obm0 &dSonf[k qdkonf/ ,if;
tEk&oonf wdkif;jynf\ ,Ofaus;rI"avh acwfwGiftcsKdUu vlom;onf arG;&myg tjypfom; jzpf
rsm;ESifh ordkif;wdkYudk xif[yfaponf/ Italy Renais- aomaMumifh tjypfrSvGwf&ef bk&m;ocif ay;aom
sance ac: Oa&mywGif ,Ofaus;rIrsm; tBuD;tus,f wm0efudk xrf;aqmif&rnf [kqdkMuonf/ xdkYaMumifh
71
]] tEk&o ynma&;onf vlrsKd;ra&G;
wwfvmrnf/ txl;ojzifh ,Ofaus;rI? bmoma&;t,l
tq?vlrsKd;pkESifh vlwef;pm;cJGjcm;rIwdkY\ *,uf&kdufrI
bmomra&G; qif;&Jcsrf;omra&G; yg0ifEdkifaom rsm;rS ¤if;wdkYvuf&dS vlrIb0wef;zdk;ESihf tajctaeudk ydk
rkdem;vnfvmEkdifrnf/ tusKd;quftjzpf ausmif;om;
vSIyf&Sm;rSIrsKd;jzpfonf/ tEk&oynma&;wGif vli,frsm;onf a0zefydkif;jcm; pOf;pm;enf;uJhodkYaom
vlwdkif; udk,fydkiftEkynm zefwD;cGifY &aejcif; wefzdk;&dSonfh t&nftaoG;rsm;udk ydkifqdkifvmrnfjzpf
onfyif 'Drdkua&pDusaom tcsufjzpf... NyD; vlrIa&;todpdwf"mwfrsm; &ifhusufvmum tem
72
ÓPf&nfudk jr§ifh wifEkdifonfh
uav;yef;csD
ormorwf
73
tqifhESihf vdkufavsmnDaxG ajz&Sif;ay;Ekdifonf/
]]... yef;csDoifwef;rsm;&JU taxGaxG&vm'frsm;u
atmufygtaMumif;wkdYudk ruG,fr0Sufajymjyaeonf/
yef;csDoifwef;udk owdrljrLjrifzkdYom vkdonf/
rSef rSef wuf aom uav;rsm;onf yef;csDoifwef;rsm;u uav;rsm;&JU vGwfvyf
tjcm;uav;rsm;xuf av;q ydkrdk jzLpif½dk;om;ajzmifhpif;aom tjzLxnfpdwful;rsm;udk q
xufwHydk; jr§ifhay;onf/ vlonf wDxGifrIESihf &yfwnf
xl;cRefMuonf/ ae &onf/ þt&nftaoG;u vludk wd&dpämefESihf uJGjym;
}} oGm;apjcif; jzpfonf/
&Sif;&Sif;qkd&aomf þwDxGifÓPf t&nft
aoG;aMumifh vlu wd&pämefxuf tqifhjrifhvmjcif; jzpf
vQdKU0Suf tmedoif[m 'gyJ/ 'DuaerSwqifh tjcm;bmom onf/ wDxGifÓPfjzihf vlonf vljzpfae&onf/
&yfawG tay:rSmyg ,kHMunfrIudk jr§ifhwifay;oGm;w,f} [k yef;csDoifwef;rsm;uuav;rsm;&JUwDxGifÓPf
qkdonf/ udk udkifwG,fí uav;rsm;tm; rkd;pGefwrGwftxd w&Sdef
aemufwqifh ,kHMunfrIESihf wDxGifrIu 'Dwif xkd; jrifhwufoGm;aponf/ rsufaphESihfMunfh? vufESihfqJG
&yfroGm;/ yef;csDqJGjcif;? ykHwljc,fjcif;tm;jzifh uav;rsm;&onfjzpf&m uav;rsm;&JU wkefYjyef<uufom;uRrf;usifrI
&JU ESvkH;tdrftwGif;wGif xl;qef;tHhMorIESihftwl pl;prf; rsm;tm; motor skills vkd acsmarGU nufanm zGHU NzdK;wkd;
avhvmvkdpdwfrsm; wzGm;zGm; jzpfay:vmaponf/ wufvmaponf/
]pdwftwGif; ykH&dyfrsm;udk yef;csDpkwfwHudkif ykH tjriftm½kH? pdwful;tm½kH? cHpm;rItm½kHwkdYudk
azmfjcif;uuav;rsm;&JUrsufvkH;eJYvufwkdY[efcsufnDnD tajccHNyD; wDxGif&aomaMumifh jrif? Mum;? od? cHpm;rIESihf
wDxGifrIudk xufjrufvmapNyD; vdk&myef;wkdifudkvnf; ÓPf&nfÓPfaoG;rsm; pl;&Sxufjrufvmaponf/
pdwftm;wuf<upGma&mufatmif vSrf;avQmufoGm;ap yxr&SdESihfNyD;om; puúLjzLjzLay:wGif rdrdjzpfap
ygw,f/ aysmf&TifrIeJYtwl pdwful;ykH&dyfwpfckudk taumif csifonfudk taumiftxnfay:vmatmif xkd;xGif; ajz
txnfazmfae&jcif;[m uav;rsm;udk tqkH;owf yef; &Sif;&aomaMumifh jyóem ajz&Sif;EkdifrI t&nftaoG;
wkdiftxd pdwftm½kH ZJGvkHYvudk pkpnf;qJGac:oGm;w,f} ESihf cGeftm;rsm;udk wkd;jr§ifhvmaponf/
vdkY quf&Sif;jyonf/ &ifwGif;jrKdodyfxm;&olrsm;twGufazmufxGuf
]yg;pyfu xkwfazmfajymjyzkdY yifyef;cufcJwJh ajyavsmh vGwfajrmufoGm;aponfh tcGihfta&;udkvnf;
uav;awG[m yef;csDuwqifh olwkdYpdwfxJ&Sdwmudk yef;csDuay;onf/
xkwfjyEkdifvdkY olwkdYvGwfajrmufrItwGuf vrf;opfwpfck ]wu,fwrf; ajym&ygrl uav;rsm; pG,fpkH
wHcg;opfwpfcsyf &oGm;w,fvdkY qkdEkdifw,f}vkdY tDAefu bufpkH us,fus,f0ef;0ef; ESHYESHYpyf pyf wkd;wufapEkdifaom
quf&Sif;jyonf/ tjcm;vkyfief;rsm;onf eD;eD;uyfuyf yef;csDoifwef;
NcKHíqkd&aomf yef;csDoifwef;rsm;onf pdwf rsm;rSvJGí r&Sdoavmuf &Sm;w,f[kyif qdkvkdufcsif
ydkif;qkdif&m ukorItwGufyg tokH;0ifwefzkd;&Sdonf/ u ygw,f}[k rpötDAefu okH;oyfjycJhonf/
av;rsm;&JU yifudk,fyif&if; rdrdwpfOD;xJydkif ADZrsdK;aph t
&nftaoG;rsm;udk xkwfazmfay;onf/ ormorwf
uav;rsm;twGuf tem*wf tdrfrufrsm;udk son &nf ñ e
T ;
f - Painting a better future by Mark Thom-
tm;ay;tm;ajr§mufjyK&ma&mufonf/ uav;rsm;udk,f
wkdifom em;vnfEkdifaom (nHhzsif;onfh vlBuD;rsm; r&dyfrd
rod&Sd em;rvnfEkdifaom) olwkdY vdktyfcsufrsm;udk olwkdY
74
a':yef;{u&D &JU yef;csDjycef;zGifhyJG a0a0qmqm yefxm;NyD; r&rf;a&mif rsufrSefudkif;ukd
NrdKUv,fu yef;csDjycef; wpfckrSmyg/ vl wpfcsufyifhvdkY tEkynmajrmufNyD; usufoa&½dSwJh
wpfpk[m yef;csDum;wpfcsyftay:rSm oJoJrJrJ tm&kH tjyHK;wpfyGifhudk zef;qif;&if; toHjr§ifh ar;vdkufwhJtcg
a&mufaeMu av&JU/ y&dowf&JU pdwftm½kH[m yef;csDum;qDudk jyefa½GU
tvif; tarSmifeJY
a&mifpHkumvmrsm;&JU aemufuG,frSm
odef;Edkif
75
aqG;aEG;csuf tcsKdU udkawmh a':yef;{u&Du y&dowf &efukef&dS international schools rsm;rSvJGí tpdk;&
tm;vkH;twGuf jyefvnfjznfhpGuf aqG;aEG;aeygw,f/ ausmif;rsm;wGif tEkynmbmom&yfukd avhusifh
]&Sif&JU xifjrif ,lqcsuf[m odyfjzpfEkdifwm oifMum;rI ysufuGufaeonfudkvnf; aMuuJG 0rf;enf;
aygh/ bmjzpfvdkYvJ qdkawmh .............} / zG,f&m awGY&dS&onf/ 1947 tajccH Oya'\ ynma&;
tJ'DaemufrSmvnf; yef;csD q&mrBuD;[m tufOya'wGifvnf; ] EkdifiHawmf onf odyÜH ynma&;udk
y&dwfowfudk wnfNidrfat;aq;wJh toHeJY xyfar; txl;OD;pm;ay;rnf} [laom tydk'fESifhtwl 0dZÆmynm&yf
cJhjyefw,f/ rsm;\ wefzdk;usqif; edrfhyg; cJh&onf/ trsm;jynfol
] &SifwdkY aemufxyfNyD; bmawG ajymEkdifygao; vlxk\ ynma&;tjrif oabmxm; wdkYudkvnf;
ovJ} vJGrSm;pGm ajymif;vJ apcJhonf/
vl&G,f wpfOD; tajzay;cJhwmuawmh - 'Drdkua&pD EkdifiHawmf wnfaqmuf&efESifh
][mAsm..... ½l;aMumifrlaMumif vlwpfa,muf o[Zmw jzpfaom vlYtzJGUtpnf;twGuf 0dZÆm
ygAsm } ynm&yfrsm;ESifh tEkynm bmom&yfwdkY\ wefzdk;wdkYudk
touftawmfBuD;wJh trsKd;orD;BuD; wpfOD; jr§ifhwif ay;&efrSm vGefpGm ta&;BuD;vSygonf/ &ufowå
uawmh - wpfywf pmoifcsdefwGif usef;rma&;? tm;upm;? vlrI
]vlom;eJY obm0ywf0ef;usif [efcsuf qufqHa&;? yk*¾v zGHYNzdK;rIESifh tEkynm bmom&yf tcsdef
nDrIudk qdkvdkwmjzpfw,f} wdkYudk rnfrQ xnfhoGif;í wdusaom oif&dk;ñGef;wrf;?
tJ'DdvdkeJYyJ yef;csDum;tay: rwlnDwJh tjrif eJY oif&dk;rmwdumrsm;jzifh rnfokdY avhusifhoifMum; ay;ae
okH;oyf a0zefrIawG? xyfqifh aqG;aEG;rIawG &dSaeyg ygoenf;/ bufpkHrjzpfaom? tcsKd;rnDaom? wpfzuf
awmhw,f/ apmif;eif; ausmif; oif&dk;ñGef;wrf;aMumifh uav;
wpfOD; wpfa,muftwGuf omrubJ vlUtzJGUtpnf;\
pGrf;&nfrsm;yg jyKef;wD; ysufpD; &jyefonf/
tjriftm&kHcHpm;rIjzifh pOf;pm;awG;awmjcif; enf;vrf; rsm; xdkif;EkdifiH? csif;rkdifNrdKU tajcpdkuf pwl'D,dkZif;
txufyg a':yef;{u&D\ yef;csDjycef;rS Studo Xang [k trnf wyfxm;onfh tEkynm
aqG;aEG; ajymqdkrIrsm;rSm - ADGwDtufpf VTS - [lí bmom&yf zGHYNzdK;a&;tpDtpOfrSm uav;oli,f
ynma&; ynm&yf e,fy,fwGif tokH;jyK ac:a0:aom zGHYNzdK;a&;twGuf tEkynmzefwD;rI pGrf;&nfudk avhusifh
tjriftm&kH cHpm;rIjzifh pOf;pm;awG;awmrI enf;vrf; ysKd;axmifay;&ef oifwef;rsm;udk zGifvSpf vsuf&dSonf/
rsm; visual thinking stategies udk vufawGU jrefrmEkdifiH jynfwGif;ppfaMumifh 'ku©a&mufolrsm;\ om;
o&kyfazmfaejcif;yif/ jycef;? jywdkuf ynmay;olrsm; orD;rsm;? a&TUajymif; jreffrm pmoifausmif;rsm; ponfh
taejzifh þenf;vrf;udk tokH;jyKMuonf/ ADGwDtufpf ausmif;ta&twGuftm;jzifh 500 ausmfwGif tEkynm
rSm tEkynmvuf&m? tEkynm zefwD;rI ypönf;rsm;rS bmom&yf zHGU NzdK;a&;twGuf pmtkyf pmwrf;rsm;
wqifh a0zefydkif;jcm; pOf;pm;awG;ac:rI critical think- jyKpkjcif;ESifh oifwef;rsm;ay;jcif;udk 2002 ckESpfrS pwifí
ing? qufqHajymqdka&; pGrf;&nf communication vkyfaqmifvsuf&dSonf/
skills ESifh tjriftm&kH cHpm;wwfrIpGrf;&nf visual lit- pwl'D,dkZif;\ ynma&; ynm&Sif wpfOD;jzpfol
eracy wdkYudk avhusifh oifMum;jcif; enf;vrf;wpfck rpöt,fpw,fudk[efeD Ms. Estelle Cohenny rS
jzpf\/ ausmif;ynma&;wGif þpGrf;&nffwdkYudk oif&kd; tEkynm&kyfykHrsm;jzifh avhusifh oifMum;&jcif;ESifh ywf
ñGef;wrf;rS wqifh avhusifh ay;oifhygonf/ ouf í aqG;aEG;yJGrsm;wGif þodkdY wifjyavh&dSonf/
]uav;oli,f zHGYNzdK;rIrSm tEkynm &kyfykHvTm
jrefrmEkdifiH ausmif; oif&dk;ñGe f;wrf; awGudk ud&d,mwpfck taeeJY tokH;jyK Ekdifygw,f/
jrefrmEkdifiHwGif top ten ausmif;rsm;ESihf uav;rsm;&JU pdwful; pdwfoef;awG zGHU NzdK;vmatmif
76
tm;ay; ulnDEkdifw,f? rdrdudk,fudk ,kHMunfrIudk aeaom tjcm;aom t"dyÜg,fwdkYudk cHpm; odjrifEkdifpGrf;
ysKd;axmifay;zdkY jzpfw,f/ b0&JU pdefac:csufawG? r&dSjcif; jzpfonf/ txl;ojzifh i,fEkpOfu ausmif;
avmu"H w&m;awGeJY &ifqkdifvm&wJh tcgrSm rQwwJh ynma&;wGif avhusifhcGifhrsm; r&&dScJhjcif;rSm þpGrf;&nfzHGU
pdwfcHpm;csuf? oifhawmfwJh ESvkH;oGif; qifjcifrIawG jzpf NzdK;ap&ef ydkrdk cufcJ Ekdifygonf/ &ocHpm;rIESifh pmempdwf
vmapzkdYudkvnf; tEk&oynm bmom&yfu avhusifh wdkYudkvnf; xdckdufaponf/
ay;Ekdifygw,f/}
olrrS qufvuf aqG;aEG;&mwGif ]tEky pGrf;&nfrsm; jyKpkysKd;axmifjcif;
nmqkdwm bmompum; wpfrsKd;yg/ Mum;cHqufoG,f xdkif;EkdifiH? befaumufNrdKUrSm&dSonfh xdkif;
a&; ykHpHwpfckvnf; jzpfw,f/ i,f&G,fpOf uwnf;u zeffwD;rIESifh 'DZkdif;Xme\ jycef;ynmay; wm0efcH
avhusifh ay;r,fqdk&if yk*¾v zHGU NzdK;wdk;wufrI person- rpöwmzDvpf&Jem0dkif;rS þodkY ajymqdkcJhonf/
]usaemfwdkY tm;vkH;[m jrifawGU ae&wmawG
tay:rSm odjrif cHpm;EdkifpGrf; &dSzdkYtwGuf tcsdef ray; Ekdif
avmufudk jyXmef; cHxm;Mu&wmyg/} olYtae
]]...b0&JUpdefac:csufawG?avmu"H jzifh ESpfaygif;rsm;pGmyif tEkynmrS wqifh ynma&;udk
yHHhydk; jznfhqnf; ay;EkdifykHESifh ausmif;ynma&; atmifjrif
w&m;awGeJY &ifqdkif vm&wJh tcgrSm rQwwJh rIwGif ta&;BuD;ykHwdkYudk vltrsm; od&dSem;vnfvmap&ef
pdwfcHpm;csuf? oifhawmf tm;xkwfcJhonf/ ol\ tpDtpOfrSm ynma&;wGif
wJh ESvHk;oGif; qifjcifrIawG jzpfvmapzdkY tjriftm&Hkjzihf emvnfcHpm;Ekdifa&;jzpfonf/
odrIpdwfynm&Sif ynma&;yg&*l a'gufwm
udkvnf; tEk&oynm Arts Education tbda*;[lqefESifh twl 15 ESpfausmf Mumjrifhonf
bmom&yfu avhusihf ay;Ekdifygw,f/... txd okawoe jyKcJh&mrS ADGwDtufpf VTS udk &SmazG
azmfxkwfcJhjcif; jzpfonf/ olwdkY\ BudK;pm;rIrSm xkduf
wefpGm todtrSwfjyK cH xm;&NyD;vnf; jzpfygonf/
}} tar&duef EkdifiHwGif;&dS ausmif; 300 ausmfwGif VTS udk
oif&dk;ñGef;wrf;ü xnfhoGif; okH;vmMujcif; rSm oka-
woe\ atmif jrifrIyif jzpfonf/
al developement udk trsm;BuD; taxmuf tul ]tEkynmudk plprf; avhvmjcif;eJY aqG;aEG;
jyKEkdifygw,f/ tjcm;aom ausmif;oif bmom&yf awG? ajymqkdjcif;awGu wqifh usrwdkY[m tjriftm&kH
pGrf;&nfawG avhvm&mrSvnf; ydkNyD;awmh tqifajy cHpm;wwfodrI visual literacy pGrf;&nfudk ysKd;axmif
ygw,f} [lí tEkynm bmom&yf\ wefzdk; BuD;rm;ykHudk ay;Ekdifygw,f/ qdkvkdwmuawmh ½IyfaxG; cufcJwJh
tav;xm; aqG;aEG;vsuf &dSonf/ pdwful;awG? tawG;awGudk eufeuf½Idif;½Idif; odjrif
EdkifpGrf;yg/ tay:,Hausmom odjrifrI r[kwfawmhbl;}
rjrifwwf? rcHpm; wwf ao;wJh olrsm; olr\ ,kHMunfcsufudk a':yef;{u&DrS aqG;aEG;cJhonf/
ynma&; okawoe awGU&dScsufrsm;t& vl olrudk,fwdkifrSmvnf; jrefrmuav;rsm;\ ausmif;
trsm;pkBuD;wGif tjriftm&kH cHpm; wwfodrI pGrf;&nf vi- ynma&;wGif tEkynm bmom&yf zHGYNzdK;rItwGuf
sual literacy rSm edrfhygjcif;? vGefpGm tm;enf;jcif;rsm; BudK;yrf;aeol wpfOD;jzpfonf/ pGefYypfcH uav;rsm;\
&dSaeonfudk awGY&dS&jcif;yif/ om"u aqmif&aomf ynma&;wGif y&[dw ausmif;rsm; zGifh vSpfNyD; yHhydk; ulnD
&kyfykHvTm wpfck\ jyify tay:,Htjrifudkom ½Ijrif aeoljzpfonfh tjyif tEk&o ynma&;tay:wGif okaw
wwfMuNyD; twGif;ydkif;wGif vsLdU 0Suf euf½dIif;pGm wnf&dS oejyK avhvmaeol wpfOD; vnf; jzpfonf/
77
þenf;pepfudk tcsdef,l avhusifh ay;rnf zGifh[ ajymqkdcGifh twGuf tcGifhtvrf;awG trsm;BuD;
qdkygu ausmif;ol ausmif;om;rsm; tae jzifh zefwD;xm;&dS oifhw,f/ 'grSom uav;awG[m
a0zefydkif;jcm; awG;awmwwfrI pGrf;&nfudk zHGYNzdK; apEkdif ÓPf&nf trsKd;rsKd;ESihf OD;aESmufudk tokH;jyK&wJh
aMumif; ,kHMunfonf/ tb,faMumifhqdkaomf tEk aqG;aEG;yJGawGrSm r&dSrjzpf vdk tyfwJh a0g[m&awG
ynm vuf&m ypönf;rsm;wGif t"dyÜg,fudk zGifhqkdEkdif&ef ~uG,f0vmrSm jzpfw,f}
tav;xm; Munfh½I &SmazG&jcif;? pl;prf;qifjcif tEkynm vuf&mypönf;rsm;udk aqG;aEG;
okH;oyf&jcif;? aumufcsufqJG&jcif;ESifh taxmuf &mwGif tokH;jyKonfh bmompum;rSm ausmif;
txm;ESifhtwll wifjy&jcif; wdkYyg&dSaeonfh twGufyif om;rsm;\ pma&;? pmzwfpGrf;&nf twGufvnf;
jzpf\/ rsm;pGmyif tusKd;jyK avonf/
ausmif;om;rsm;\ bmompum; pGrf;&nfudk
vnf; zHGU NzdK;aprnfjzpfonf/ pwifoifMum;jcif;
]usrwdkY[m uav;awGudk b,fvkd pma&;& ADGwDtufpf VTS oDtkd&DrSm ½IyfaxG; onf[lí
r,f? pmzwf&r,f qdkwmawGudkawmh oifay;yg&JU / ol xifjrifzG,fjzpfonf/ odaYk omfvufawGU tok;H csjcif;udrk l
wdkYwwfajrmufzdkYvnf; arQmfvifh xm;Muygw,f/ 'gay- em;vnf&ef rcJ,Of;vSyg/ oDtkd&Dudk rdwfqufcJholwdkYrS
rJh b,f vdkajymqdk aqG;aEG;&r,f qdk wmudkawmh 4 ESpft&G,f uav;rsm;udk pwifNyD; touft&G,fra&G;
avhusifhzdkY tcGifh tvrf; rsm;rsm; r&dSMubl;/ rajymw- þenf;vrf;jzifh avhusifh ay;EkdifaMumif; qdk\/
wfbl; qdk&ifawmh a&;vnf;a&;wwfrSm r[kwf ygbl;/} yxrOD;pGm q&mrS ]wpfwef;vkH; yg0if aqG;aEG;
q&mrBuD; a': yef;{u&D\ tjrif oabm xm;rsm; jzp- Ekdifrnfh tEkynmvuf&m wpfckck} udka&G;cs,f xkwfEkwf
fonf/ rnf/ ausmif;om;rsm; twGuf pdwf0ifpm;zG,f&m
olrtaejzifh xyfavmif;ajymqkd aqG;aEG; yg acgif;pOf wpfckck jzpfoifhonf/ odkYrSomvQif wuf<upGm
ao;onf/ yg0ifaqG;aEG; Muygvdrfhrnf/ ausmif;om;wdkif; taejz ifh
]uav;awGudk olwdkY&JU cHpm; odjrifrIawGudk yg0ifEkdif ap&ef twGufvnf; &nf&G,f&if; jzpfonf/
78
ausmif;om;rsm;rS a&G;cs,fxm;onfh tEk &kyfykHwdkYudk ausmfvGefNyD; aemufuG,frS t"dyÜg,fudk
ynmvuf&mudk cPwm Munfh½Iavhvm pl;prf;Mujcif; &SmazGazmf xkwf&ef wGef;tm;ay;jcif;yif jzpfaMumif;
jzihf pwif oifMum;jcif;jzpfonf/ rsufarSmufacwf vnf; q&mrBuD;rS rdefYqdkonf/
enf;ynmrsm; rSm t&m&mudk tay:,HrQom Munfh½Iap&ef uav;oli,fjyKpk apmifha&Smufjcif;wGif uRrf;
wGef;tm;ay; ouJh odkY &dSaeygonf/ trSefwu,f usifol a':yef;{u&DrS xyfrHí ]3 ESpfeJY 5 ESpftMum;
wnf&dSaeonfwdkYudk wpfcsuf rQom iJhapmif;MunfhMu uav;awG qdk&ifawmh ] bmudkawGU ovJ} vdkY ar;jref;
awmh onf/ Ekdifygw,f/ olwdkY touft&G,fu bmompum;
ajymqdkrIeJY a0g[m&awGudk avhvmaeqJjzpfvkdYyg/
ar;cGef; (3) ck 'gayr,fh uav;BuD;awGudkawmh ydkNyD;awmh pOf;pm;
yef;csD &kyfykHwdkYudk cPwmrQ Munfh½I avhvm awG;awm&wJh arG;cGef;awGeJY pl;prf;vdkpdwfudk EId;qGay;zdkY
NyD;aomf q&mrS yxrqkH; ar;cGef;udk ar;NyD; aemuf xyf vdkygw,f/} [lí vrf; ñGefcJhonf/
'kwd, ar;cGef;jzpfonfh ]tJ'DvdkajymEkdifzdkY
bmudk awGU vdkYvJ} rSm uav;rsm;\ yxr tajz wdkYudk
q&mrS em;axmifNyD; t"dyÜg,fzGifhqdkNyD; aemufwGif ar;&ef
jzpfonf/ olwdkY\ rSwfcsufwdkYudk avhvmawGU &dSrIrsm;
tay: wGif tajcjyKNyD; aqG;aEG;ap&eftwGuf rodrom
.. 'gayr,fh b,fvdk ajymqdk? vYIHaqmf oifMum;ay;enf;yif jzpfonf/ þonfrSm
aqG;aEG;&r,f qdkwmudkawmh ydkif;jcm;a0zef awG;awmrIudk jyKpk ysKd;axmif&mwGif
t"du usonfh pGrf;&nfyifjzpf\/
avhusihfzdkY tcGihftvrf;
wwd,ajrmuf ar;cGef;jzpfonfh ]aemuf
rsm;rsm; r&SdMubl;/ xyfNyD; bmawGrsm; awG YEkdifao;vJ} rSm olwdkY\ ,cif
rajymwwfbl;qdk&ifawmh awG Y&dScsufrsm;ukd todtrSwf jyKNyD;vnf;jzpfonf/ xdkY
tjyif wpfwef;vkH; aqG;aEG;jcif;ukd NyD;jynfhpkHap&efESifh
a&;vnf; a&;wwfrSm r[kwfygbl;..... uav;rsm; udk,fwdkif aphikaocsmpGm pl;prf; avhvm
ap&ef tm;ay;jcif;yif jzpfonf/
todtrSwfjyKjcif;
ta&;BuD;onfhtcsufrSm uav;wdkif;\ xif
tzGifh ar;cGef; 2 ckcefYudk quf ar;onf/ jrif,lqcsufrsm;ESifh wifjy aqG;aEG;rIwdkYudk em;axmif
]'Dyef;csDum;rSm bmjzpfaewmvJ} ay;Mu&ef jzpfonf/ uav;rS ajymqkdaeonfh tcsufudk
]tJ'DvdkajymzdkY bmudk awGU vdkvJ} ESifh ñGefwHjzifh axmufjyjcif;? q&mq&mrrsm; taejzifh
]aemufxyf bmawGrsm; awG YEkdifao;ovJ csJUxGif&Sif;vif; ajymqdkay;jcif;wdkY jyKvkyfEkdifonf/
wdkYjzpfonf/ ] 'Dvdkvkyfjcif;tm;jzifh ausmif;om;awG r
]'Dar;cGef;awGudk ar;jref;jcif; uawmh uav; Munfh? rjrifrdwJh tydkif;awGudk Munfhjzpfatmif zefwD;
awGtaeeJY wuf<upGm yg0ifaprSm jzpfygw,f/} q&mr &mvnf; a&mufw,f/ olwdkYajymqdk wifjywmudk
a': yef;{u&DrS qdkonf/ ]bmudkawG YovJ} qdkonfh em;axmif aeygw,fqdkwJh oabmvnf; ygw,f/
ar;cGef;rSm y&dowfukd &kyfykHxJwGif yg&dSonfwdkYudk om- tjriftm&kH usufpm;jcif;eJY tjyeftvSef wifjyrIawG
vQif a&wGuf azmfjy ckdif;ovdk jzpfonf/ ]yef;csDum;rSm jzpfvmw,f/} a':yef;{u&DrS qdkygonf/
bmjzpfaewmvJ} qdkonfh ar;cGef;rSmrl tay:,HvTm ]vlawG? uav;awG ajymwmudk jyefvnf
79
ajymqdkay;jcif;[m olwdkYwifjy ajymqkdrIawGudk tjriftm&kHcHpm;rIjzifh pOf;pm;awG;awmrIenf;vrf;rsm;
vufcHw,f qdkwm&,f? em;vnf oabmaygufygw,f VTS \ wefzdk;rsm;
qdkwm&,fudk od&dSapr,f/ olwdkYajymwJh pum;twdkif; ausmif;oif&kd;ñGef;wrf;\ tpdwftydkif;ESifh
twdtus jyefajym&if em;axmifygw,f qdkwJh oifMum;enf;vrf; wpfc kjzpfonff/
t"dyÜg,fyg/ tjcm;pum;vkH;awGeJY jyefjyifNyD; ajymwJh
tcgusawmh em;vnfoabm aygufygw,fqdkwJh tEkynm zefwD;csuf vuf&mwdkYudk tokH;jyKNyD;
t"dyÜg,fyJaygh/ wu,fvkdY em;vnfrI vJGoGm;&ifvnf; a0zefydkif;jcm; pOf;pm;awG;awm rIpGrf;&nf critical
olwdkYu q&mukd jyefjyifay;Ekdifao;w,f/} Mum;&onhf thinking? qufqHa&; pGrf;&nf communication? ESifh
pum;rsm; tay:rSm tjcm;pum;vkH; okH;NyD; jyefvnf tjriftm&kH cHpm;wwfrI pGrf;&nf visual literacy wdkYudk
ajymqkdrI\ tusKd;aus;Zl;&dSykHukd uav;oli,f avhusifh ysKd;axmifjcif; jzpfonf/
jyKpkapmifha&Smufol yef;csD q&mrBuD;u ajymjycJhonf/ tEkynm&kyfykHvTmrsm; visual art tay:wGif
bufvdkufrIr&dSbJ jyefvnf ajymqdkjcif;udk
qdkvdkygonf/ aumufcsufcs? a0zefrIrsm;udkvnf; BudKqkd
vufcHoifhonf/ wef;wl wefzdk;xm; oifhygonf/
aumufcsufcsrIwkdYudk jyefvnf jyifqifay;jcif;ESifh
jznfhpGufjcif;rsm; rjyKvkyfoifhyg/ odkYrSom ausmif;ol
]] ..'Dvdkqdk&if yxrqHk;pdwful;?pOf;pm;rIrSmwif
ausmif;om;rsm; taejzifh olwkdYtay:wGif wefzdk;
&yfwefYraebJ tjcm;aom jzpfEdkifacsawGudk
xm;rIudk em;vnfcHpm; Ekdifygvdrfhrnf/ uRrf;usifaom wGufq rdvdrfhr,f/ olrsm;awG&JU
q&mq&mrrsm; taejzifh ausmif;om;rsm;\ tajzrsm; aqG;aEG;wifjycsufawGudk em;axmifjcif;[m rdrd&JU
&Sif;vif; wdusap&ef vrf;ñGef ulnDEkdifyg vdrfhrnf/
trSm;jyifqifay;jcif;rsm;udk tpOftjrJ avhvmrIudk ydkrdk tm;aumif;apEkdifjyD; ...
rvkyfjcif;jzihf ausmif;om;rsm;onf vGwfvGwfvyfvyf
ajymqdkwifjycGihf &&Sdapygonf/ bmompum;pGrf;&nf zGHU
}}
jzdK;ap&ef rsm;pGm taxmuftuljyKygvdrfhrnf/
q&mrS ausmif;om;rsm;\ rwlnDaom pOf; pl;prf;jcif;ESifh t"dyÜg,f zGifhqkdjcif;wdkYudk ausmif;om;rsm;
pm; awG;awmcsufrsm;\ tquftpyfwdkYudk axmufjy udk,fwdkif xJxJ0if0if yg0ifjcif;? pOf;pm;awG;awmjcif;?
ay;Ekdifygonf/ pOf;pm;awG;awmcsuf wpfckrSaeí wifjy aqG;aEG;jcif;wdkYjzifh oifcef;pmudk wnfaqmuf
tjcm;aom awG;awmcsuf wpfckodkY qifhuJ ajymif;vJ jcif; jzpfonf/
EkdifNyD; t"dyÜg,frsm; ay:xGuf &&dSvmykHudkvnf; &Sif;jy ausmif;om;rsm; pl;prf;avhvmrI pGrf;&nf?
Ekdifonf/ usKd;aMumif; oufao&SmazGvdkpdwfESifh rSef;qtajz
]t"dutcsufuawmh pdwful; pdwf xkwfEkdifpGrf;wdkYudk wdk;wuf zHGU NzdK;aponf/
oef;awG&JU ta&GU oabm? qifhuJ jzpfwnfrIo ½IyfaxG; cufcJonfh jyóemrsm;twGuf jzpf
abmudk oifMum;ay;Ekdifwmyg/ 'Dvdkqdk&if yxr Ekdifacs tajztrsKd;rsKd;udk &SmazGvdkpdwfESifh pGrf;&nfudk
qkH;pdwful;? pOf;pm;rIrSmwif &yfwefYraebJ tjcm;aom ysKd;axmif ay;onf/
jzpfEkdifacsawGudk wGufqrdvdrfhr,f/ olrsm;awG&JU tjyeftvSef av;pm;rI &dSaom? 'Drdkua&pD
aqG;aEG; wifjycsufawGudk em;axmifjcif;[m rdrd&JU enf;usaom? pkaygif;0dkif;0ef;í jyóemwdkYudk
avhvmrIudk ydkrdk tm;aumif;apEkdifNyD; pOf;pm;csuf ajz&Sif;wwfaom tavhtusifhrsm;udk pmoifcef;rsm;
awGudkvnf; ydkrdk a0qm aprSmyg} a':yef;{u&DrS tMuHjyK twGif; avhusifh ay;&mvnf; a&mufonf/
vrf;ñGefxm;onf/ xdkrSwqifh pmoifcef;rsm;udk ausmfvGefNyD;
80
ausmif;ESifh &yf&Gm vlYtzJGUtpnf;rsm;twGif; a&&Snf toD;oD;wGifvnf; oifMum;enf; wpfck taejzifh
tusKd;oufa&mufrIrsm;ESifh vdkvm;tyfaom 'Drdkua&pD tokH;jyKoifhonf/ Oyrmtm;jzifh &moDOwk ajrykHydkpwm?
pHwefzdk;rsm;udk &&dSaprnf/ av`yGefxJwGif ESHaumif\ awmifyH cwfaeonfh "gwfykH?
EIwfajympGrf;&nf ysKd;axmif avhusifhrI? pOf;pOf; awmifukef;av;ay:wGif wnfxm;udk;uG,faom apwD
pm;pm; ajymqdkwwfrI? wuf<upGm yg0ifvkyfaqmif jzLjzLav;rsm; ponfwdkYjzifh ADGwDtufpf VTS
rIESihf ajymqdk wifjyrIrsm;udk pDukH;a&;om;jcif;jzifh EIwf oifMum;enf;udk aygif;pyf tokH;jyKEkdifonf r[kwfyg
ajymrSwqifh ta&;pGrf;&nfodkY ul;ajymif; avhusifh avm/ txufyg tEkynmjycef;wGif ar;jref;cJhonfh
ay;Ekdifonf/ ar;cGef; 3 ckudk ar;jref;jcif;jzifh wpfwef;vkH; yg0ifaqG;aEG;
ausmif;okH; bmompum;rSm rdcifbmompum; Ekdifygrnf/ uAsmwpfyk'f? odkYr[kwf tjcm;aom zwfpm
r[kwfaom uav;i,frsm;ESifh oif,l avhvmrI txl; wpfckckudk zwf½IMuNyD;onfh aemufwGifvnf; txufyg
tcuftcJ&dSolrsm; twGufvnf; atmifjrif EkdifpGrf;udk enf;vrf;wdkYudk toHk;jyK oifMum;Ekdifyg onf/
arQmfrSef;Ekdifonf/ csKyfíqdk&aomf ausmif;om;rsm;tm; tEk
ausmif;om; vli,frsm;\ b0ESifh jycef;? jy ynmvuf&m? ypönf;wpfckckudk Munfh½IapNyD; tEkynm
wdkufrsm;ESifh tEkynm vuf&mypönf;wdkYudk qufpyf Ekdif- ykHpH? pwkdif? tokH;jyKonfhenf; (wufued)? ESifh
pGrf;? tav;xm;vdkpdwf? tokH;jyK vdkpdwfrsm; &&dSapNyD; acwfouú&mZf? tcsdefumv ponfwdkYudk ar;jref;jcif;
olwdkY\ &SifoefrIwGif ydkrdkt"dyÜg,f &dSvmaponf/ tjyif tjriftm&kH cHpm;rIjzifh pOf;pm; awG;awmrI
enf;vrf; VTS udk tokH;jyKNyD; oifMum;jcif;yif jzpf
aemufqufwGJ tokH;csEkdifrIrsm; onf/ &ocHpm;rIESifh tEkynm ordkif;aMumif;tjyif
tjriftm&kHjzifh pOf;pm;awG;awmrIpGrf;&nfwdkYudk avh ydkif;jcm;a0zef pOf;pm;awG;awmrIpGrf;&nf? qufqHa&;
usifhoifMum;jcif; pGrf;&nf? tjriftm&kHqkdif&m cHpm;wwf odEkdifpGrf; wdkYudk
(ADGwDtufpf)rSm tEkynm bmom&yfudk oif vnf; zHGU NzdK;apEkdifygonf/
Mum;jcif; (odkYr[kwf) jywdkufwpfckck (odkYr[kwf) þodkYqdkvQif jrefrmEkdifiH ausmif;ynma&;
tEkynmjycef; wpfckckodkY vnfywfjcif;wdkY jzifhomvQif oif&dk;ñGef;wrf;rsm;wGif tEk&o ynma&;bmom&yf\
abmifcwf rxm;oifhyg/ q&mq&mrrsm;taejzifh tcef;u@ ydkrdkxif&Sm;? xda&muf ay:vGif vmEkdifrnf
tjcm;aom bmom&yf toD;oD;wGifvnf; tcGifhtcg [kvnf; arQmfvifh rdygownf;/ /
oifhovdk aygif;pyf xnfhoGif; tokH;jyK Ekdifygonf/ odyÜH?
vlrla&;? bmompum; ponfh ausmif;oif&kd; bmom&yf odef;Ekdif
Isamu Noguchi (Japanese)
81
xdkif; ,Ofaus;rI 0daoo wefzdk;rsm;ESifh
tEk&o ynma&;
0ifhxef;
82
,ckaemufydkif;wGif 'Drdku&ufwpf tpdk;&pepfudkyg pwk (a medium for growing things) tjzpf
w¬ajrmuf tifpwDusL;&Sif;tjzpf aygif;xnfhcJhonf/ &nfñGef;xm;ygonf/
acwfNydKif xdkif;trsKd;om; Oy"d&kyf jr§ifhwifa&; tJ'D zGifhqdkcsuf abmifrsm;t&qdkvQif ,Of
twGuf 1976 ckESpfwGif 0efBuD;csKyf ygarmu© xm;eifu aus;rI udk owfrSwfxm;aom vltkyfpk (okdY) vlxkt
vdkif;0dcsrf;u xkdif;,Ofaus;rI tarGESihf *kPfodu©mudk u Mum;&dS &SifoefaexdkifrI ykHp(H the pattern of living)
av;ESifh vli,fvl&G,frsm; wef;zdkod&dSatmif Identity- tjzpf jrifMunhf Ekdif ygonf/ xdk&SifoefaexdkifrI ykHpH
Project wpfckjzifh pwifcJhonf/ ya&m*suf&JU t"du twGuf oufqkdif&m vltkyfpkrS tarGtjzpf
vkyfief;rSm twdwf ESifh vuf&dS awmf0if bk&ifh rdefYcGef;rsm; vufcHxm;aom pHwefzdk;rsm;? ,kHMunfcsufrsm;? tjrif
jyefYESHapzdkY? vlrI a&;vkyfief;rsm;ESifh zHGYH NzdK; a&; vkyfief;rsm; rsm;? t,ltqrsm;jzifh &S,f,mvkyfNyD; zHGYNzdK;vmaponf/
us,fjyefY apzdkY? ] ,lY,efxdkif;} vdkYac:aom xkdif;vlrsKd;wdkY ,ck avhvmcsufwGif wpfEkdifiHvkH;&dS vltrsm;pku
b0aeenf;xdkifenf; tpD tpOfrsm; jyefYESHapzdkYyif jzpf twkdif;twm wpfcktxd vufcHxm;onfh wefzdk;rsm;ESifh
onf/ ,kHMunfcsufrsm; tygt0if trsKd;om;a&; tqifh&dS ,Of
1977 ckESpfwGif National Identity Board aus;rIudk zGifYqdk wifjy oGm;ygrnf/
tzJGYu awmf0ifbk&ifh zHGYNzdK;a&; vkyfief;rsm;taMumif;? wqufxJyif nation qkdaom pum;&yfrSm
xdkif;EkdifiHESifh xdkif;vlxk\ tjyKoabmaqmifNyD; t"dyÜg,fqdkvdk&if; 'dG[ jzpfaeonf/ ,Ofaus;rI? &dk;&mt
aumif;rGefonfh oGifjyifvu©P&yfrsm;taMumif;? vlrI pOftvm? ordkif; ponfhwdkYESifh qufpyfxm;onfh ] vl-
zHGYNzdK;a&; vkyfief;rsm; twGuf bmoma&;rS tjyKoabm rsKd;} udk qdkvdkwm jzpfovdk? wpfzufwGifvnf; EkdifiHa&;?
aqmif tusKd;jyKEkdifrnfh tcsufrsm;taMumif; jynfoludk pD;yGm;a&;? ppfa&; tiftm;wkdYESifh wnfaqmufxm; onfh
w&m;0if xkwfjyefay;cJhonf/ ]trsKd;om; EkdifiH} (nation- state) twGuf okH; EIef;wm
xdkif;,Ofaus;rI udpörsm;twGuf ta&;ygqkH; jzpfaejyefonf/ wpfenf;tm;jzifh 'kwd,t"dyÜg,fwGif ]
tzJGY rSm ynma&;0efBuD;Xme jzpfvmNyD;aemuf jynfwGif; vlrsKd;} oabmu ygNyD;om;vnf; jzpfaewwfjyefonf/
ESifh EkdifiHwum tqifhrsm;wGif tpdk;&? yk*¾vdu yl;aygif; tvm;wl ] trsKd;om;a&;0g'} (nation
NyD; ,Ofaus;rIqkdif&m vIyf&Sm;rIrsm; zHGY NzdK;a&;ESifY jr§ifhwif lism) onfvnf; vlrsKd;wpfrsKd;\ Zmwdykn *kPfrme
a&;rsm; qufwkdufvkyfvmcJhonf/ xdkif;trsKd;om; udk ajymwmjzpfovdk? trsKd;om;EkdifiH wpfEkdifiH\ tif tm;
ynma&; rl0g' csrSwfonfh The Office of the Na- *kPfj'yfBuD;jrifhrIudk trTef;wifjcif; jzpfaejyefonf/
tional Education Commission (ONEC) owdxm;zdkY&mrSm taemufESifh ta&SU rS EkdifiHawmftif
uvnf; xdkif; vlrsKd;wdkY&JU todynmudk okawoe vkyf tm; jr§ifhwifvdkaom armf'ef trsKd;om;a&;0g'onf t
NyD;? ynma&;pepfwGif xkdif;tawG;tac: tjrJ&Sifoef pOftvm &dk;&m,Ofaus;rIrsm; twGuf tEÅ&m,f &dSae
aeapzdkY oifwef;rsm;? tpdk;& taxmuftyHhrsm; onfqdkaom tcsufyif/
ay;vmcJhonf/ ] &dk;&mtpOftvm} [laom tokH;EIef;onf
,Ofaus;rI trSwf0daoo zGifhqdkcsuf vnf; ] armf'efEkdifaZ;&Sif;} [laom pum;ESihf tjrJa-
,Ofaus;rI (culture) qdkwJh a0g[m&tay: jzmifhajzmifh qefYusif aewwfonf/ &dk;&mtpOftvmudk
tjrif½Iaxmifh trsKd;rsKd;jzifh zGifhqdkcsufrsm; &dSaomfvnf; ta[mif;tjrif;oabm ? t EIwfoabm jrifNyD;? armf
ynma&;wGifrl rEkóoaA'ESihf ZD0aA' tjrifESpfcku 'efEkdifaZ;&Sif; twGuf &dk;&mtpOftvm 0ifpGufp&m
ae zGifhqdkMuonf/ rEkóaA' t"dyÜg,ft& ,Ofaus;rI r&dS[k xifrSwfMuonf/ trSefu &dk;&mtpOftvmESifh
qkdonfrSm ] b0aexdkifrIudk rQa0jcif;} (a shared armf'efEkdufaZ;&Sif;tMum; qufEG,frIudk [mrdkeD jzpfap
way of life) jzpfonf/ ZD0aA'qkdif&mt& ,Of &rSm jzpfNyD;? 'dkif,m vufwpfusus a0zefqef;ppf tokH;
aus;rIudk ] BuD;xGm;ap aomt&mrsm; twGuf Mum;cH} cs&rSm jzpfonf/ ,Ofaus;rIqdkif&m trSwf0daoo
83
(cultual identity) udk xdef;odrf;zdkYtwGuf azmfjyyg tm;enf; csufvnf; jzpfay: apwwfonf/ txl;ojzifh
qkdvkdcsuf tm;vkH;rS b0ykHpHudk t[wfnDnD Munfh EkdifiHa&; vlrIa&; pD;yGm;a&; vIyf&Sm;rIwGif rdrdESifhrqdki-
jrifzdkY vdkygrnf/ fovdk zmod zmom pdwf"gwfukd jzp fay: aponf/
odkYESifhwkdif ,Ofaus;rIESihf &kd;&mtpOftvmudk
b0aexkdifrIESifh p&dkufobm0 ,kH, kHMunfMunf jrwfjrwfEkd;Ekd; udkifpJGxm;onfh xkdif;vl
xkdif;vlrsKd;wdkY&JU b0rSm arG;zGm;onfrS aoqkH; rsKd;wkdYrSm xdkif;0g' (Thai-ism) jzpfvmNyD; EkdifiHa&; t
onftxd Ak'¨bmomu xdkif;,Ofaus;rIESifh vlrIzJGYpnf; usyftwnf;ESifh obm0ab;rsm; usa&mufonfh t
rSItwGuf trsm;BuD; xnfh0ifay;xm;NyD;? xkdif;vlrsKd;\ cgwkdif; tcsif;csif; &dkif;yif;ulnDpdwfrsm; jywwf
identity ESifh ,Ofaus;rIudk qufvuf o,faqmifzdkY Muonf/ xdkYaemuf xkdif;vlrsKd;wdkY\ vlrIb0 oGifjyifrsm;
jzpfaponf/ xJwGif eufeuf½Idif;½Idif; pJGepfaeonfh vu©P&yf wpf
ckuawmh wkywwfaom tavhtusifhyif/ txl;ojzifh
xdkif;&kd;&m tEkynmrsm;wGif taemufwkdif; vuf&m
xkdif;vlrIqufqHa&;wGif wnfNidrfat;aq;rI wkrSD;xm;rIudk trsm;BuD; awGY&dSEkdifonf/
84
tokH;csrIwdkY yg0ifonf/ ief;? ydokumvkyfief;? yef;csD? vufrIynmtrsKd;rsKd; ESifh
oif&kd;ñGef;wrf;wGifvnf; tEk&oudk bm yef;twwfwdkYrSm xif&Sm;onf/ &dk;&myef;csDwGifvnf;
om&yfBuD; wpfcktjzpf owfrSwfxm;onf/ tEk&o trsKd;om;,Ofaus;rI identity udk o&kyfazmf a&;qJG
bmom&yfwGif tjriftm&kH tEkynm (Visual art )? wwfMuonf/
o&kyfwifqufrSItEkynm (performing arts)ESifY xkdif;yef;csDa&;qJGrIwGif ykHo@eftrsKd;rsKd;&dS
*DwwdkY oHk;ck yg0ifonf/ xkdokH;ckpvkH;rSm ,Ofaus;rI aomfvnf; tqifhav;qifh cJGjcm;xm;onf/
tarGtESpfwdkYtay: tav;uJrIESifh wDxGifzefwD;rIwdkY tdkif'D&,fvpfZif? tkdif'D&,fvpfZifESihf &D&,fvpfZif
aygif;pyf xm;onf/ visual art rSm tjriftm&kHtEkynm? aygif;pyfrI? &D&,fvpfZif? qm&D&,fvpfZif wdkYjzpfonf/
ordkif;ESifh ,Ofaus;rIwdkY qufEG,fcsufudk em;vnfcHpm; yxrtqifhtwGuf tjrifhqkH;ykHpH a&;qJGrI
wefzdk; jzwfwwfapzdkY jzpfonf/ wGif jrwfpGmbk&m;ocif? ewfjynfajcmufxyf ponfESifh
rlvwef;ESifh tv,fwef; tEk&oynma&;
oifMum;rIwGif tEkynm zeffwD;rIESifh qufqkdifaom pwl
'D,dk vIyf&Sm;rIrsm;udk t"duxm; oifonf/ pmoifcef;
ywf0ef;usifwGif tEkynm vIyf&Sm;rIrsKd;pkH wifquf
EkdifzdkY jzpfonf/ odkYaomf vlYtzJGYtpnf;&dS a,bl,s tajc
taeESifh ausmif;om;&JU vufawGYb0Mum; uefYowfrI
xm;&dSonfh tEkynm vIyf&Sm;rI jzpfonf/ tEk&o oif
&dk;ñGef;wrf; &nf&G,fcsufwGif tEk&oudk aeYpOf vlrIb
0wGif tokH;csEkdifa&;? wefzdk;tuJjzwfEkdifa&;udk OD;pm;
ay;xm;onf/
odkYESifhwdkif xdkif;pmoifcef;rsm;wGif ausmif;
om;trsm;pkrSm tm&SEkdifiHrsm;rS ausmif;om;rsm;vdkyif
tjyKcHykHpHESifh EIwfqHGYtaewwf onf/ q&mu bmñTef
Mum;rvJ bmzwfckdif;rvJ rnfonfhtdrfpm ay;rvJqdk
wmudk apmifhaewwfjrJ jzpfonf/ ar;cGef;ar;zdkYESifh pmoif bk&ifrsm;taMumif;udk pdwful; a&;qJGMuonf/
cef; vIyf&Sm;rIrsm;wGif yl;aygif; yg0ifzdkY tjrJ csDwkHcswkH jzpf 'kwd, tqifhwGif tqifhjrifh vlwef;pm;ESihf
aewwfonf/ bmoma&; 'óersm;udk azmfjyzdkY twdwfrS ul;ajymif;
vmwJh &dk;&m aemufudk yef;csDq&mrsm;u vdkuf Muonf/
tEkynm wwd, tqifhwGifrl yef;csDq&mrsm;u om
xkdif;EkdifiH\ tEkynmykHpHrsm;rSm &Snfvsm; refvlxkESihf olwdkYywf0ef;usif vlYtzJGYtpnf; tajctae
aom ordkif;aMumif;ESifhtwl xif&Sm;vSonf/ xdkfif;tEk wdkYrS &&dSvmaom tawGY tMuKHrsm;udk cHpm; a&;zJGYMuonf/
ynmwGif rGef? crm? tdEd´,? w&kwfwdkYESifh taemufwdkif; xkdtqifhwGif pdwfcHpm;csufrsm;? ywf0ef;usiftm0go
MoZmrsm; vTrf;rdk;vsuf&dSNyD;? rdrdudk,fydkif tEk&o zHGY NzdK; (artmosphere)? ordkif;? b0ae xkdif[efrsm;? "avh
a&;twGuf tajccHrsKd;pkH &,lxm;onf/ tEkynm ykHpH xkH;pHrsm;? twdwfrS &dk;&m tpOftvmrsm;udk o&kyfazmf
rsKd;pkHudk jyKjyifrGrf;rH&if; udk,fydkif xkdif;tEkokckr &oy nm Muonf/
tjzpf zefqif;xm;onf/ pwkwåtqifhwGifrSm;,Gif;aomvkyf&yfrsm;udk
xdkif;&JU xl;jcm;aom tEkynmykHpH trsKd;rsKd; wGif owday;onfh taejzifh aMumufrufzG,f pdwfajcmu
yef;yk? ausmufqpf&kyf aMu;&kyfpaom owåKykHoGef; vkkyf fjcm;zG,f jrifuGif;rsm;? i&JbkHom;rsm;ESihf avmui&J
85
taMumif;rsm; a&;qJG Muonf/ ausmif;twGuf oif&kd;ñGef;wrf; a&; JGjcif; jzpf\/
xkdif;&dk;&m yef;csD t,ltqrsm;wGif Ak'¨bm &dk;&mtwGuf ykHaotxyfxyf avhusifhae
om? obm0ywf0ef;usifwdkYESifh qufpyfaeaom vl vdkYvnf; topfxGufvmrSm r[kwfovdk? xkdif;tEkynm
om;tjyKtrl? b0aexdkif[efwdkYjzifh ywfoufaeonf/ 0dnOfuae xGufajy;NyD; taemufwkdif;ykHpH tvGwfwkrSD;
&dk;&m yef;csDudk t,ltqtm;jzifh ig;rsKd; cJGjcm;xm;onf/ aevdkYvnf; rjzpfyg/ xdkYaMumifhyif tEkynma[mif;udk
(1) vlom;tjyKtrlrsm;ESifh olwdkY twGif;pdwf okawoevkyf&if;? obm0w&m;ESihf vufawGYe,fy,f
obm0/ xkda&;om;csufwGif tcspf? trkef;? avmb? uae vwfqufaom zefwD;rIrsm; ay:xGufzdkY qkH;jzwf
a'goESihf oem;MuifemrIwdkY yg0ifonf/ Oyrm? wdkufyJG csufcscJhMuonf/
jrifuGif; wpfckwGif pdwfcHpm;csuf tDrdk;&Sif; trsKd;rsKd;udk twdwfu &dk;&m yef;csDrsm;rSm yef;csDq&mawG &JU
xif[yf aponf/ bmoma&;,kHMunfcsuftay: a&mifjyef[yfxm;onf/
(2) vlom;xktMum;u tjyKtrlrsm;/ Ak'¨ twdwfwGif yef;csDq&mrsm;ESihf vlxk\ vdktifawmifhw
bmomay: tajccHonfh &dk;&myef;csDa&;qJGrIwGif vlY rIrsm;rSm enf;yg;vSonf/ ,aeYacwfwGif &kyf0 w¬K
tzJGYpnf;&dS vlxk&JU tppftrSef b0udkvnf; a&;qJGMu vdktifqE´ESifh wdk;wufvIyf&Sm;rIrsm;u jrefqefvGef;
onf/ bk&if? eef;wGif;? omref vlxkwdkYMum;rS trsKd;rsKd; aeonf/ yef;csDum;wpfcsyfudk yef;csDq&mu pufESifh
aom qufqHa&;ykHpHudk azmfjy Muonf/ tcsKdU yef;csDum; vSnfhxkwfvdkufovdk NyD;ajrmufapNyD;? vuf&mzef;wD;
rsm;wGif omrefvlxk&JU aysmf&TifrI 0rf;enf;rI p&dkufvu© csufwGifrl touf0dnmOfu aysmufqkH; aewwfonf/
Pmrsm;? ya&my&nfvkyfaeykHrsm;? uav;rsm; aqmh u twdwfvuf&mrsm;vdkyif rsufarSmufacwf
pm;aeykHrsm;udk azmfjywwfMuonf/ tEkynmrsm;wGifvnf; jzwfoef;aeaom acwfvlom;
(3) vlxkESihf olwdkY ywf0ef;usifMum;rS tjyK xk&JU touf0dnmOfudk zefqif; xnfhoGif;ay;EkdifzdkY vdkyg
trlrsm;/ obm0 ½IjrifuGif;rsm;ESihf vlzefwD;aom t rnf/ tEkynm&Sifwpfa,mufonf rdrdMuHKawGY jzwf
aqmuftOD; vuf&mrsm;udk azmfjyonf/ oef;ae&aom ywf0ef;usifu vIHYaqmfvmwJh tDrdk;&Sif;
(4) i&JBuD;&SpfxyfESihf avmui&J tygt0if rsm;udk omrefvlxuf tm&kHEl;nHhcHpm; wwf&rnf/ t
vufawGYvGef vlom;tjyKtrlESihf ,kHMunfcsufrsm;/ xl;ojzifh NrdKU jyrsm;? armf'efEkdufaZ;&Sif;rsm; tay: cHpm;rI
(5) vlYtzJGYtpnf;twGif;&dS vlom;&JU pm&dwå wGif twdwfu EkdifiHjcm; MoZmvTrf;rdk;rIudk txifao;
weffzdk;rsm;? tjyKaqmif&Gufcsufrsm;/ Ak'¨bk&m;&Sif\ b0 rIrsm;rS vrf;cJGxGuf&rnf jzpfonf/
a[mif;rsm;udk azmfjyxm;onfh aumif;rI raumif;rI taemufwkdif; OyrmvdkygyJ? armf'efoifMum;
rSwfwrf;rsm;/ enf;pepfwGif vli,frsKd;qufopfrsm;udk tajccHusNyD;
txufyg tcsufwdkYudk MunfhvQif xkdif;&dk;&m urÇmavmuwpfckvkH; jcHKikHrdaomtcsufrsm; wwf
yef;csDtay: Ak'¨'óeESifh ,kHMunfrIo'¨gpdwfu vTrf; ajrmufap&rnf/ xkdtcsufu xkdif;wdkY\ pdwfydkif;qdkif&m
jcHKxm;onfudk awGYjrifEkdifonf/ tajymif;tvJudk eufeuf½Idif;½dIif; ykHazmfay;aeonf/
armf'eftekynm oifMum;a&;wGif yef;csDq&mvufopf
acwfNydKiftEkynm wdkYtzdkY twdwf*EÅ0ifo&kyfazmfa&;abmifwdkYrS vGwf
1993 ckESpf xdkif;EdkifiHwGif tvuFmqdkif&m ajrmufap&ygrnf/ todynm us,f0ef;rIu pdwf
tEkynm Fine Arts Academy xl axmif cJhcsdef rSpí ul;pdwfoef; e,fy,fudk csJU xGif Ekdifap&rnf/
rsufarSmufacwf tEkynm pwif cJhonf[k qdk&ygrnf/ &v'ftjzpf xdkif;vli,f tEkynm&SifwdkYwGif
tEkynm oifwef;twGuf tajccHrlrsm;uawmh obm0 rdrdudk,fydkif t,ltqrsm;ESifh oufqkdifaom zefwD;rIt
w&m;eJY &kd;&m tEkynmwdkYudk avhvmjcif;jzpfonf/ opfrsm; qmavmifrGwfodyfvmzdkY jzpfonf/ vlxk&JU
ajz&Sif;zdkY tcuftcJqkH; jyóemrSm tu,f'rD vufiif; wefzdk; tuJjzwfcsufrsm;udk ausmfvGef zefwD;
86
Ekdifrnfh &J0Hhaom vuf&mopfrsm; ay:xGufvmzdkY jzpf pdefac:rIrsm;udk t[yfrSDzdkYtwGuf vlxkudk,fwkdifu tEk
onf/ xkdif;EkdifiH&dS vlwdkif;wGif pdk;rdk;xm;aom udk,fydkif ynm cHpm;zefwD;EkdifpGrf; &dSMu&rnf/
ordkif;opfudk xif[yfaprnfh r&dSrjzpf vuf&mrsm; xkdif;trsKd;om; idintity ykHazmfzJGYwnf&mrSm
ay:xGufapzdkY jzpfonf/ ,Ofaus;rI tiftm;tjzpf Ak'¨bmomESifh Ak'¨&JU
ynma&;rsufESmpmwGifvnf; taemufrS udk,fusKd;rzuf tepfemcHrIrsm;udk pHerlem ,lMuzdkY jzpf
vmaom odyÜHenf;us okawoe vkyfxm;onfh tEky onf/ tMurf;zufrI avsmhyg;apa&;? obm0 ywf0ef;
nm oif&dk;pmtkyfrsm; wefzdk;udkvnf; avQmhrwGufoifh usifrsm;udk wefzdk;xm; apmifha&Smufa&; ?yk*¾dKvfa&; quf
yg/ ta&SU wkdif;om;wdkYtaejzifh twdwfu olwdkY pdwf qHrI? tjrifoabmxm; rwlrItay: onf;cHEkdifpGrf;&dSa&;
xJwGif &dSdxm;aom 'óe tjrifrsm;udkom tokH;cs a&; wdkYudk bmoma&; tajccH &dk;&m tpOftvmrS ,lNyD; acwf
qJGavh &dScJhonf/ ynma&;qdkonfrSm vlxkpdwfzJGYpnf;rI opfykHpHESifh jyefvnfzGifhqdk wifjyvmMuonf/
twGuf t"dutcsuf jzpfjcif;aMumifh? ,cktcg t ausmif;oif tEk&oynma&; twGuf t,l
aemufESihfta&SU tkdif'D,mrsm;udk orrQwpGm oifMum; tqrSm uav;awGudk vlaerIb0ykHpHtoD;oD;&dS tEky
ay;zdkY vkdtyfaeonf/ nm vuf&mrsm;udk cHpm;wwf? wefzdk; tuJjzwfwwfap
zdkYESifh vlYtzJGYpnf;wGif tEkynm tcef;u@ ta&;BuD;ykH
tEk&o ynma&; udk tav;*&kjyKMuapzkdY jzpfonf/
xdkif;EkdifiHwGif vlom;xkrSm ,Ofaus;rItarG tEkynm tarGtESpfrsm;udk avhvm oif,l
udk xdef;odrf;apmifha&SmufzkdYom ta&;ygwmr[kwf?t jcif;jzifh ausmif;ol ausmif;om;rsm;onf twdwf-
rsKd;om; ,Ofaus;rIudk jyefvnfcHpm;wifjyrI? a0zefydkif; ypöKyÜef&dS ,Ofaus;rI tarGrsm;ESifh qufpyfaeaom tEky
jcm;rIrsm; twGufvnf; ta&;ygonf/ armf'efacwf&JU nm tm;xkwfrIrsm;udk wefzdk;xm; xdef;odrf;csifpdwf &dS
vmMurnf/ ppfrSefaom tEk&otod &&dSoGm;vQif
udk,fydkif zefwD;csifpdwfrsm; udef;atmifvmrnf/ vlYtzJGY
tpnf;&dS tEkynm tcef;u@udk avhvm od&Sdvdkuf
&aomtcg tEkynmqdkwm omrmefjzpf&yfrQ r[kwfbJ?
&ifqdkifMuHKawGY&aom b0enf;vrf; wpfcktjzpf jrif
wwf? tm&HkcHwwfvmrnf/
,Ofaus;rI tm;vkH;wGif yg0ifaeonfh vl
awGY&JU cHpm;csufrsm;udk uav;awG owdjyKvmatmif
tjriftm&kH ykHpHrsm; (Visual forms) udk oifMum;ay;
&rnf/ tjriftm&kH cHpm;rIrsm;rSwqifh rdrdonf vlYt
zJGYtpnf;0if jzpfaMumif;? vlYtzJGYtpnf;&JU identity udk
wefzdk;xm;zdkY vdkaMumif;ESifh rdrdudk,fydkif identity rsm;
vnf; zefwD;xnfh0if ay;zdkYvdkaMumif; uav;rsm; em;
vnfvmatmif ulnDay;&rnf/
uav;rsm; ,Ofaus;rItay: em;vnf od&dS
vmjcif;u tEkynmtwGuf olwdkYqDrSm jcm;em;aom
wkefYjyefcsuf trsKd;rsKd; &&dSvmaprnf/ olwdkY &if;ESD; ESpf
oufaom &kyfykHrsm;? oauFwrsm;? 'DZkdif; t&nftaoG;
rsm; xGufvmrnf/ tkyfpkA[kdjyKpdwfESifh rdrdA[kdjyKpdwf ESpf
87
rsKd; pvkH;aom pdwftm;wuf<urIrsm; ay:xGufvmrnf/ rsm;udk pdwful;jzifh ajc&mcHMunfhaom jzpfpOf jzpfonf/ r
,Ofaus;rI tajymif;tvJtwGuf i,fpOfuwnf;u wljcm;em;aom qdk'ft&G,ftpm;? tokH;jyK ypönf;rsm;? wJ
rddrdudk,fwkdif yg0ifcsifpdwfrsm; udef;atmif vmrnf/ cedrsm; pwmawGudk a&G;cs,fNyD; rdrdcHpm;csufESihf tvkyf
,Ofaus;rI identity eJY ywfoufwJh tEk&o udk &Sif;&Sif;vif;vif; wifjyEkdifzdkY &SmazGMunfhjcif; jzpf
oifcef;pma&;qJGa&;rSm uav;awGqDrS pdwf0ifpm; onf/
wkefYjyefrI trsKd;rsKd; &&dSzdkY wJced trsKd;rsKd;udk okH;Ekdifygonf/
xdkYtjyif tEk&o q&mrsm; taejzifh ausmif;
(1) oauFw0g'ESihf *,ufteuf &SmazGrI ( ol ausmif;om;ESifh q&mtMum; qufEG,fcsufudkvnf;
exploring symbolism and connotation) / /o pOf;pm;oifhonf/ q&mrsm;a&m ausmif;om;yg olwdkY
auFw&JU qdkvdkcsufuawmh tjriftm&kHjzifY vufcHod&dSwJh &dSaewJh ynma&; ywf0ef;usifudk nd§EIdif;qufpyf ,lwwf
t&m&mwdkif;tay: oauFwxkwfwwfzdkY/ uav;awG zdkYvdkrnf/ wcsKdU q&mrsm;u xdkif;vlrI obm0,Ofaus;
i,fpOfrSm MuHKawGYae&wJh taMumif;t&mawG? rdom;pk rIrsm;udk tuJay;vGef;aomtcg tEkynma&; yef;wdkif
jzpf&yfawG? bmoma&; xkH;wrf;pOfvmawG? a'oESifh jzpfonhf avmu obm0&orsm; cHpm;wwfzdkY twGuf
EkdifiH&dS &dk;&mtpOftvmawGudk oauFw eJY t[efYtwm; jzpfap wwfonf/
odjrifcHpm;wwf zefwD;wwfzdkY jzpfonf/ 'Dae&mwGif owdxm;zdkY wpfckrSm txuf
(2) tquftpyf taMumif;t&m tajct atmuf tpOftvm ykHpH&dSaom xdkif;q&mwynfh quf
ae (context) udk owdjyKrdapzdkY/ /tajctae wpf&yf&JU qHa&;udk jyefvnf okH;oyfzdkY jzpfonf/
aemufcH oGifjyifvu©Pmrsm;udk od&dSapzdkY jzpfonf/ tay:,H q&m wynfh vkyf&dk;vkyfpOf 0wfaus
context wGif tcsdefjy (temporal context) ? ae&mjy wef;aus trlt,m jy&kH ESihf r&/ wynfhrsm;u q&mudk
(spatial context)? vlrIYjy (social context) wdkYyg &kyfykdif; pdwfydkif; av;pm;rI jy&rSm jzpfovdk? q&muvnf;
0ifonf/ umv? tcsdef? ae&m? qufqHa&; ?wefzdk;? olwdkYtjyKtrlwkdif;twGuf av;pm; wm0ef,lrI &dSae&
vufawGYusrI pwJh taMumif; tquftpyfrsm; aemuf ygrnf/ wynfhrsm;&JU av;pm;rI&&dSzdkYtwGuf q&mrsm;&JU
uG,frS vlrsm; jzpf&yfrsm; t&m0w¬Krsm;udk jrifwwfMu aumif;jrwfaom t&nftcsif; (merit) rsm;u ta&;
&rnf/ ygvSonf/ tEk&o oifMum;a&;wGif q&mwynfh
(3) xyfwlcHpm;Munfhjcif;ESifh pdwftuGmt tjyeftvSef av;pm;rIu tEkynmopf ,Ofaus;rI
a0; xdef;xm;jcif;(empathizaing and maintaing opfrsm; zefwD;ay:xGef;apzdkY tc&m usaeonf/
psychic distance)/ / tajctaersm;tay: rdrdtm&kH aemuf xkdif;,Ofaus;rI&JU tm;omcsuf t rSwf
tm;vkH;udk ypfvTwfxm;jcif; jzpfonf/ tajctaewpfck wpfckrSm ] at;jraom ESvkH;om;} (cool heart)
udk rdrdzmom pdwful; ykHazmfMunfhNyD; rdrdtm&kH wGif p&dkufobm0 &dSrIjzpfonf/ xdktcsufonf oifhwifh
t&m&mudk toufoGif;Munfhjcif; jzpfonf/ empathy avsmufywfaom tajctae zefwD;zdkY tjrJtokH;us
vkyfief;wGif oufrJht&m0w¬K wpfckudk rdrdudk,fwdkifu onf/ tEkynm vkyfief;wpfckwGif ppfrSefaom cHpm; csuf
olYae&m0ifNyD; vdkufvH cHpm;Munfhjcif;rsKd; jzpfonf/ azmfjyEdkifzkdYtwGuf? jyify aexdkifrIwGif rdrd&JU t vG,fwul
oifhwifh avsmufywfaom pdwfydkif;qkdif&m tuGmta0; pdwfvIyf&Sm;rIrsm;udk csKd;ESdrfzkH;zd orm"dxm;Ekdif&rnf/
xlaxmifrIrsm;yg vdktyfvmonf/ "r®"dXmefusrIESifh 'gaMumifh q&mawGu olwdkY ausmif;om;awGudk tEkky
yk*¾v"dXmefusrIwdkY tMum; csdefcGifvQm nDrQatmif (a nm tvkyfrsm;rSmawmh cHpm;csufESifh tdkif'D,mawG vGwf
bala nace between total objectivity and tatal vGwfvyfvyf azmfxkwfzdkY tm;ay;&rnf/
subjectivity) xdef;nd§ xm;&rnf/ ] jidrfoufaom ESvkH;om; } xm;&dSrI t,ltq
(4) rSef;qjcif; (speculating)/ /tjriftm onf tEk&o oifcef;pmtwGuf ta&;BuD; vSonf/
&kHykHpH&JU ta&;ygrIudk aumif;aumif; ykHazmfEkdifzdkY oJvGefp pmoifcef;twGif; tkyfpkzJGY vIyf&Sm;rIrsm;wGif ausmif;
88
om;rsm;tMum; oifhwifhavsmufywfaom tjyeft vSef euf eH&Haq;yef;csDonf ta&;ygvSonf/ cE¨mudk,f t
vlrIqufqHa&; &&dSzkdY ta&;BuD;onf/ rdrdt,lt qESifh jyKtrl [efyeftaetxm;? &dk;&m"avhxkH;pHESihf t0wf
tdkif'D,mrsm;udk wnfwnfNidrfNidrf azmfjyEkdifpGrf;&dSzdkY vdk tpm;? &dk;&mtu paomo@efawGrS eH&Haq;yef;csDudk
tyfovdk? tjcm;olrsm;&JU tjrift,ltqrsm;udk vnf; ajymifajrmufpGm a&;qJGazmfjyMuonf/ eH&Haq;yef;csD&JU
av;av;pm;pm; oif,lzdkY vdkrnf/ xl;jcm;csufwpfckrSm [efyeftrlt&mudk azmfjyjcif;jzifh
jidrfoufaom ESvkH;om; xm;&dSaom? pdwfcHpm;csuf p&kdufobm0 wdkYudkyg wifjyEkdifpGrf; jzpf
xdyfwdkufwdk;vmrnfh vlrIa&; jyóemrsm; twGuf onf/ cE¨udk,f vuf[efajc[ef bmompum;onf
pdk;&drfylyefrIr&dSaom? tvG,fwul a'goxGufjcif; bJav;urS pddwfcHpm;csuf tajctae azmfjyrIrsKd;ESifh
r&dSaom wefzdk;BuD; tEkynmESihf ,Ofaus;rI vkyfief;opf wlvSonf/
rsm; ay:xGuf vmrnf jzpfonf/ xdkYaMumifhyif xkdif;,Ofaus;rI tEkynmtrsKd;
jidrfoufaom ESvkH;om; p&dkufvu©PmESifh rsKd; us,fus,fjyefYjyefY ydkrdk½IjrifEkdifrIudk OD;wnfapzdkYESifh
twl xkdif;vlxk&JU wpfOD;csif; todpdwf (individua trsKd;om;,Ofaus;rI identity jrifhrm; ckdifrmvmapzdkY
listic sence) rsm;udkvnf; tEk&o ynma&;xJ twGuf tEk&oynma&;udk t&dSeft[kefjr§ifh aqmif&Guf
tusKd;&dS&dS xnfhoGif; EkdifzdkYvkdrnf/ wpfOD;csif;&JU zdkY vdktyfaMumif; wifjyvdkuf&ygonf/
vGwfvyfaom pdwf0dnmOfonf 'Drdkua&pD vlYtzJGYt
pnf;twGuf aumif;rGefaom tajccH tkwfjrpf jzpfonf/ rl&if;pmwrf; &nfnGef; Cultural Identity and Art
xdkY aMumifhyif tEk&o q&mq&mrrsm; taejzifh ausmif; Education in Thailand by Ampai Tiransar ,
om;rsm;&JU wdk;wufrIudk jr§ifhwif&mrSm xkdif;,Ofaus;rI Ph.D
trSwfvu©Prsm; (traits) rS oifhavsmfrI rSeforQudk a&G;
cs,f tokH;jyK&rnf jzpfonf/
xdkif;&JU ajrmufrsm;pGmaom tEkynmrsm; t
acwfa[mif;acwfopf ynma&;pepf
acwfa[mif;ynma&;pepf\ tBuD;rm;qkH;aom qkd;usdK;wpfckrSm vlwkdif;twGuf udkufnDrI&Sdjcif;?
r&Sdjcif;udk rpOf;pm;bJ tm;vkH;twGuf wajy;nD owfrSwfxm;jcif;yif jzpfavonf/ acwfopfynma&; pepf
rsm;onf xkdtm;enf;csufudk jyKjyifzdkY trsdK;rsdK; BudK;pm;Muygonf/
acwfopfudkom OD;pm;ay;aom ynma&;pepfwGifvnf; qkd;usdK;rsm;&Sdygonf/ txif&Sm;qkH; qkd;usdK;
wpfckrSm tjrifusOf;ajrmif;NyD; ta0;odkY rjrifjcif;jzpfonf/ ynma&;\ &nf&G,fcsufwpfckrSm ypöKyÜefumvwpf
ckwnf;ay:wGifom pdwftm½kHudk xm;&Sdjcif;tm; y,fzsufypf&ef jzpfonf/
acwfopf\ 0g'jzefYrIrsm;udkom ,kHMunfNyD; udk,fhudk,fukd txifBuD;pdwfrsm;? wukd,faumif;pdwf
rsm; jzpfvmMuonf/ udk,fhacwfudk tjcm;acwfrsm;ESihf EdIif;,SOfavhvmcGifh r&&Sdojzihf udk,fhacwfudk a0zefEkdif
pGrf; r&SdMuyg/
qm &pfcsufvpfAif;pwkef;
t*Fvdyf tEkokckrynm&Sif
89
tEkynma&;
oif½dk;nTef;wrf;
tEkynm bmom&yf
The Arts
tEkynmbmom&yfqkdonfrSm
tEkynmbmom&yf The Arts wGif oif,lavhvm&rnfhe,fy,frsm;rSm atmufygwkdYjzpfMuonf/
(1) *Dw
(2) tu
(3) yef; (10)rsdK;ESifh 'DZkdif;ynm
(4) tdrfwGif;rI? b0wGufwmuRrf;usifp&m
(5) pmMunfhwkduf tokH;jyKjcif;
(6) rD'D,m
ta&;BuD;ykH
þtEkynmbmom&yf\ tcsdKUaom oif,lavhvm&rnfhe,fy,frsm; (acgif;pOfBuD;rsm;) udk ,cifumvrsm;
wGif wJGzufoif½dk;taejzihf xnhfoGif;í avhusihfoifMum;jcif;rsm; &SdcJhonf/ okdYaomf jrefrmEkdifiH\ tajccHynma&;
wGif xda&mufatmifjrifpGm vkyfaqmifEkdifjcif; r&Sdonfudk avhvmawGU&Sd&ygonf/ þbmom&yfrSm tjcm;aom bm
om&yfrsm;ESihf oif,lavhvmrIe,fy,frsm;enf;wl ynm&yfwefzkd;rsm;ESihf vufawGUtokH;0ifjcif;rsm; rsm;jym;vSay
onf/ oufarG;0rf;ausmif; tvkyftudkifrsm;txdvnf; ykHazmfxm;&Sdonfudk avhvmawGU&SdEkdifonf/ txl;ojzihf
ausmif;ol ausmif;om;rsm;\ pGefYOD;wDxGifzefwD;vkdpdwf (Creativity)ESihf a0zefydkif;jcm; pOf;pm;awG;ac:jcif; (Criti-
cal Thinking)\ pGrf;&nfrsm;udk þbmom&yfe,fy,fwGif rsm;pGmavhusihfysdK;axmif ay;Ekdifygonf/
odkYjzpfygí þbmom&yfudk txifu& bmom&yfBuD;wpfck (t"duoif,l avhvm&rnfh e,fy,fwpf&yf)t
aejzihf oif½dk;ñTef;wrf;zJGUpnf;rIwGif xnhfoGif;xm;&Sdonf/ rlvwef;atmufqihfrsm;wGif tcsdefrsm;rsm;jzihf avhusihf
oifMum;ay;oihfygonf/ rlvwef;txufqifhESihf txufwef;atmufqifhwkdYwGif ykHrSefyif&if;bmom&yf tqifht
wef;jzihf tcsdefZ,m;wGif txifu& xnhfoGif;í oufqkdif&m txl;jyKq&m q&mrrsm;jzihf avhusihfoifMum;ay;&
rnf/ tcsdKUaom ausmif;ol ausmif;om;rsm;twGuf txufwef;txufqifhwGif bmomwJGrsm;jzihf txl;jyKaom
oifwef;rsm;? oufarG;0rf;ausmif; aumvdyfrsm;wGif 0goemESihf pdwfyg0ifpm;rIt& qufvufavhvmqnf;yl;EkdifMu
rnfjzpfonf/
90
ausmif;ol ausmif;om;rsm; oif,lavhvm&rnfh e,fy,frsm;
(1) *Dw
ed'gef;
*Dw[lonf toHjzifhvnf;aumif; (odkYr[kwf) wl&d,m oHpOfrsm;jzihfvnf;aumif;? pdwfcHpm;rIrsm;udk ,SOfwGJ
aygif;pyfvQuf oHpkHrsm;? ykHo@mefrsm;jzifh azmfjyaom vSyonfh tEkynmwpf&yfyif jzpfonf/
&nfrSef;csuf
*DwtEkynmoifMum;&jcif;jzihf uav;rsm;onf *DwtEkynmESihf aeYpOfvlrIb0&SifoefrItMum; qufpyfrI
udk odem;vnfNyD; wkdif;&if;om;wkdY\ ½dk;&m*DwESihf EkdifiHwum*DwwkdYudk xdawGUcHpm;jrwfEkd;wwfvmap&ef &nf&G,fjcif;
jzpfonf/ xkdrSwpfqifh uav;wdkY\ *Dwqkdif&mtjrifESihf wDxGifzefwD;rIwkdY us,fjyefYvmap&rnf jzpfonf/
&nf&G,fcsuf
1 *DwzefwD; wDxGifrI pGrf;&nf&&Sdvmap&ef/
1 *DwtEkynm\ wefzkd;udk od&Sdem;vnfí jrwfEkd;wwfvmap&ef/
1 wpfOD;csif;pD\ cHpm;csufudk azmfxkwfwifjywwf&ef/
1 *DwtEkynmudk tzJGUvdkuftwlwuG pkaygif;zefwD; wDxGifwwf&ef/
1 EdkifiHwumtqihfrD *Dwtjzpf pepfwus zefwD;Ekdif&ef/
1 wkdif;&if;om;tvkduf ½dk;&m,Ofaus;rIrsm;rS qif;oufvmaom aw;*Dw ykHo@mef trsdK;rsdK;udk od&Sdem;vnf
NyD; udk,fwkdifujy oDqkdwifqufwwf&ef/
1 *Dwt*Fg&yfrsm;\ tajccHa0g[m&rsm;ESihf *DwoHpOftrsdK;rsdK;udk A[kokwtjzpf od&Sdap&ef/
1 tajccH*DwoauFwrsm;udk em;vnfNyD; a&;wwf? zwfwwf&ef/
1 wkdif;&if;om;½dk;&m wl&d,mrsm;ESihf EkdifiHwumokH; wl&d,mrsm;udk tjrif? tMum;jzihf cJGjcm;od&Sd&ef/
1 ½dk;&mtpOftvm aw;*Dw\ aemufcHorkdif;ESihf ,Ofaus;rIudk odjrifNyD; tjcm;aom *DwykHpH Style rsm;jzihf
qufEG,faerIudk pl;prf;&SmazGwwf&ef/
1 oDcsif;qkdjcif;? wl&d,mwD;rIwfjcif;ESihf uckefvIyf&Sm;jcif;rsm;twGuf tajccHenf;emrsm;udk
wwfajrmuf&ef/
1 *DwoHpOfrsm;udk pepfwus cJGjcrf;pdwfjzmNyD; em;axmifwwf&ef/
1 *DwwifqufrIrsm;udk tao;pdwf okH;oyfwwf&ef/
1 vlrIb0twGif; *Dwukd ESpfoufjrwfEkd;wwfNyD; cHpm;aysmf&Tifwwf&ef/
1 uGJjym;jcm;em;aom ,Ofaus;rItoD;oD;&Sd aw;*Dwrsm;udk &Sif;&Sif;vif;vif;? us,fus,fjyefYjyefY em;vnf
cHpm; wwfvmap&ef/
1 q&m q&mrwkdY\ uGyfuJrIjzihf *DwoHpOfrsm;udk tcsufusus zefwD;zJGUqkdwwf&ef/
(c) tu
pnf;csufudkufnDaom udk,fum,vIyf&Sm;rIjzihf t"dyÜg,fwpfrsdK;rsdK;udk azmfaqmifNyD; ykHoP²meftrsdK;rsdK;ESihf
91
ujywifqufjcif;jzpfonf/ vlrIa&; yJGvrf;obifrsm;? 1 yef;csD- ykHqJG? aq;a&; twwfynm
Zmwfobif? vlrsdK;pkrsm;ESihf oufqkdif&m bmoma&; yJG 1 yef;yk- ½kyfvkH;azmf? tajymufxk twwf ynm
awmfrsm; wGif ,Ofaus;rItvdkuf tuya'omrsm;jzihf 1 yef;yJ - oHxnfvkyf twwfynm
wifqufMuavh&Sdygonf/ ausmif;ol ausmif;om;rsm; 1 yef;wdrf- a&Txnf? aiGxnfvkyf twwfynm
onf tuudk wDxGefzefwD;csufrsm;? qef;opfcsufrsm;? 1 yef;&H - tkwfpD twwfynm
wifqufcsufrsm;? jyefvSefavhvmcsufrsm;jzihf rdrd\ 1 yef;awmh- t*Faw twwfynm
vkyfaqmifcsufrsm;? tjcm;olrsm;? tjcm;aom 1 yef;warmh- ausmufqpf twwfynm
(wkdif;&if;om;ESihf EkdifiHwum) ,Ofaus;rIrsm;\ 1 yef;yGwf- yGwfcH twwfynm
tursm;udk pkHpkHnDnD avhvmMuyg onf/ 1 yef;wOf;- aMu;oGef;? aMu;cuftwwfynm
1 yef;,Gef;- ,Gef;ajymufxkd; twwfynm
(C) yef;q,frsdK;ESihf 'DZkdif;ynm
yef; 10 rsdK; twwfynmoifMum;jcif; yef; 10 rsdK; (odkYr[kwf) zefwD;rI tEkynm bmom&yfrsm;\
yef; 10 rsKd;rSm jrefrmwkdif;&if;om;wkdY\ ½kd;&mtpOf ta&;ygrI
tvmt& ,Ofaus;rItwGif; wnf&SdaecJhonfrSm ESpf ausmif;om;vli,frsm;tm; todynm? uRrf;
aygif;axmifESihfcsDí MumjrifhcJhNyDjzpfonf/ EkdifiHawmf\ usifrI? pm&dwåESihf &ocHpm;wwfrI? wefzkd;xm;wwfrI
a'otoD;oD;wGif þynm&yfrsm;jzifh ,Ofaus;rIudk wdkYtwGuf jyKpkysdK;axmif&mwGif zefwD;rI tEkynm\
xdef;odrf;jcif;ESihf b0toufarG;0rf;ausmif; tvkyft tcef;u@rSm txl;ta&;BuD;ygonf/ jrefrmEkdifiH&Sd
udkiftrsdK;rsdK; vkyfudkifaeMujcif;rsm;udk txift&Sm; awGU wdkif;&if;om;vlrsdK;rsm;\ rd½dk;zvm zefwD;rItEkynm
jrifEkdifonf/ ausmif;ynma&;\ tEkynmbmom&yf vkyfief;jzpfaom yef; 10 rsdK; twwfynmudk wynfh
wGif þyef;q,frsdK;udk oifMum;oihfonfh e,fy,f ausmif;ol ausmif;om;rsm;tm; oifMum;ay;jcif;? 'DZdkif;
&yfrsm;taejzihf xnhfoGif;jcif;rSm rsm;pGmoifhavsmfvS ykHpHtrsdK;rsdK;udk udk,fwkdif wDxGifzefwD;apjcif;jzihf
ayonf/ rlvwef;tqifhrSpí tqifhwkdif;wGif oifh ausmif;om;rsm;onf wDxGifBuHqrI t&nftaoG;
awmfudkufnDrnfh oifcef;pmrsm;udk zefwD;Ekdifygonf/ wkd;wufjrihfrm;apNyD; twwfynmrsm;ESihf &if;ESD;uRrf;
xkdYtjyif e,fajra'otvdkuf xif&Sm;onfh tvkyf 0ifrIudk &&Sdapygonf/ Oyrm - wynfhausmif;om;rsm;
tudkifrsm;\ tajccHtaejzihfvnf;aumif;? ½dk;&m,Of onf yef;csDynmoifMum;ay;jcif;jzihf pdwful;ÓPfudk
aus;rIudk xdef;odrf;jcif;taejzihfvnf;aumif;? pGefYOD;
wDxGif zefwD;vdkpdwfudk ysdK;axmifjcif;taejzihfvnf;
aumif;? tajccHynma&;wGif xnhfoGif;jcif; jzpfyg
onf/ obm0xGufukefypönf;rsm;udk tokH;jyKNyD;
qef;opf wDxGif &onfjzpf&m o,HZmwrsm;\
tokH;0ifrIESifh twwfynm&yfrsm;tvkduf aygif;pyfí
vlrItodkif; t0dkif;\ tajccHvkdtyfcsufrsm;udk
jznhfqnf;ay;jcif; oabmobm0udk xJxJ0if0if
odjrifcHpm;em;vnfEkdif ap&efvnf; jzpfonf/
zefwD;rI tEkynm\ tpdwftydkif;jzpfaom
yef; 10 rsdK;twwfynmonf zuf'&,fjynfaxmifpk
jrefrmEkdifiH&Sd wkdif;&if;om;vlrsdK;wkdY\ 0daoo½dk;&m
twwf ynm jzpfonf/ 4if;wkdYrSm -
92
&ifhoefapNyD; rSwfÓPfudkvnf; ydkrdkzHGU NzdK;apygonf/ 1 aeYpOf0wfpm;qif,ifrIESihf tokH;taqmifrsm; t
zefwD;rI tEkynmoifMum;jcif;jzihf odrIe,fy,fwGif wGuf txnftvdyfESihf ukefMurf;rsm;/
yg0ifaom taMumif;tusdK;qyfpyfí pOf;pm;EkdifrIESihf 1 pm;? 0wf? aea&;twGuf vdktyfonfh tajccHvlokH;
&oe,fy,fwGif yg 0ifaom &ocHpm;rIrsm; jynfhpkHaom ukefypönf;rsm;\ tokH;0ifrIwefzkd;rsm;udk od&Sd em;
tcg uRrf;usifrIe,fy,fwGif yg0ifaom ouf0ifvIyf&Sm; vnfí rdrdESihfrdom;pk\ vdktyfcsufrsm;ESihf aMumfjim
jcif;? OD;pD;OD;aqmifjyKvkyf jcif;? wDxGifzefwD;jcif; (cre- rsm;\ 0g'jzefYcsDjcif;rsm;ukd od&Sdem;vnfap&ef/
ativity)? vkyfief;aqmif&Gufay;jcif;wkdYudk aqmif&Guf rdom;pk0ifrsm; pkaygif;aexkdifMuaom tdrfwpf
vmEkdifapygonf/ tdrftwGif;ü pm;0wfaea&;? ynmoifMum;a&;? usef;
rma&;? oma&;ema&;paom vlrIudpörsm;udk vlom;wdkif;
rvJGraoG BuKHawGUMu&ygrnf/ rdrdwdkY\ b0&Sifoef
&nf&G,fcsufrsm;
&nfwnfa&;udk ajz&Sif;aqmif&GufEkdif&eftwGuf tdrf
1 ausmif;ol ausmif;om;rsm; bufpkHynm wwf
wGif;rI bmom&yfrsm;udk oifMum;ay;&ayrnf/ om"u
ajrmufap&ef/
tm;jzihf rkefYrsdK;pkHjyKvkyfjcif;? [if;rsdK;pkH csufjyKwfjcif;?
1 tajccHypönf;rsm;jzpfaom opfom;? oHxnfESifh
t0wftxnfrsm;csKyfvkyfjcif;? yef;tvSjyifjcif;? vuf
aMu;xnfypönf;rsm;jzihf tuRrf;0ifrI &Sdap&ef/
rIxnfrsm;jyKvkyfjcif; ponfwkdYonf vufawGUb0
1 omrmeftao;pm;pufESihf pufypönf;rsm;? vuf
wGifvnf; tokH;0ifonfh oufarG;0rf;ausmif;ynm&yf
vkyfud&d,mwefqmyvmrsm;udk udkifwG,ftokH;
rsm;jzpfojzihf tdrfwGif;rIynmudk ausmif;wGif bmom&yf
jyK&mwGifuRrf;usifrI pGrf;&nf&&Sdap&ef/
wpfcktaejzihf xnfhoGif;oifMum;jcif; jzpfonf/ xdkY
1 ausmif;jyify&Sd &yf&Gma'oESifh aetdrw f w Ydk Giv
f uf tjyif þbmom&yfonf uav;rsm;\ wDxGif zefwD;
awGUvkyfudkifaqmif&Gufaeonfh vlrIpD;yGm;a&; vdkpdwfESihf yl;aygif;aqmif&GufvkdpdwfwkdYudk ysdK;axmif
b0 wGif qufpyftokH;jyKoGm;Ekdif&ef/ ay;Ekdifavonf/
(C) tdrfwGif;rI bmom&yf? b0wGufwm uRrf;usifp&m &nf&G,fcsufrsm;
t"dyÜg,fzGihfqkdcsuf (1) ausmif;olausmif;om;rsm;onftdrfrIudpöqkdif&m
tdrfwGif;rIynm&yfonf ausmif;ol ausmif;om; twwfynm? todynm&yfrsm;udk acwfESifh avsmf
rsm; (rdef;uav;rsm;ESihf a,musfm;av;tm;vkH;)twGuf nDpGmavhvmod&Sd uRrf;usifwwfajrmuf&ef/
wefzkd;&Sdonfh bmom&yfwpfckjzpfygonf/ twdwfum (2) rlvwef;? tv,fwef;ausmif;rsm;wGif tdrfwGif;rI
vrsm;wGif rdef;uav;rsm;ESihfom oufqkdifonf[lí ynm&yfqkdif&m oifcef;pmrsm;udk pmawGU vuf
t,ltq rsm;&SdcJhaomfvnf; ,cktcgwGifrl rdef; awGU oifMum;jyoEkdif&ef/
uav;rsm;twGufomrubJ a,musfm;av;rsm;t (3) ausmif;jyify ynma&;vkyfief;rsm;ESifh toufarG;0rf;
wGufyg tm;vkH;twGuf oifMum;ay;oihfonf[lí ausmif;vkyfief;rsm;twGuf taxmuftuljyK&ef/
vufcHvmMuygonf/ þbmom&yfonf uav;rsm;\ (4) uav;rsm;onf vkyftm;wefzkd; cspfjrwfEkd;í tm;
A[kokw? pGrf;&nfrsm;ESihf tjrif oabmxm;rsm; zHGU vyfcsdefudk tusdK;&SdpGm tokH;cswwf&ef/
NzdK;wkd;wufapí olwdkY\ b0&Sifoefa&;? rdom;pk (5) ,Ofaus;rI tpOftvmaumif;rsm;udk xdef;odrf;
b0&Sifoefa&;ESihf vlrItodkif;t0dkif;\ &Sifoefa&;wkdY apmihfa&Smufwwfaom rsdK;qufopfvli,frsm;
twGuf taxmuftulrsm;pGm jzpfapygonf/ arG;xkwaf y;&ef/
þbmom&yfwGif (6) rdrd wwfajrmuf uRrf;usifaom todynmt
1 usef;rmaomb0twGuf tpm;tpmESihf tm[m& wwfynmrsm;jzihf a&muf&mt&yfa'owGif us&m
wefzkd;rsm;ESihf pDrHcefYcJGwwfrI/ wm0efudk aus>yefpGm xrf;aqmifwwf&ef/
93
(7) ausmif;ol ausmif;om;aumif; yDoí wkdif; jynf\ oifMum;&rnfh taMumif;t&mrsm;
tusdK;udk wwyfwtm; yg0ifulnDumurÇmh t (1) tm[m&jynfh0pGm csufjyKjcif;ynm
qifhrD wufvSrf;Ekdif&ef/ (2) tyfcsKyf yef;xkd;ynm (pufcsKyf? vufcsKyf
xkd&nf&G,fcsufrsm;jzihf ausmif;rsm;wGif bmom trsdK;rsdK;)
&yfwpfcktaejzihf xnhfoGif;oifMum;Ekdif&ef vkdtyf (3) vufrItEkynm
onf/ (4) uGefysLwm twwfynm
(5) arG;jrLa&;? pdkufysdK;a&; tajcH
oifMum;&jcif; OD;wnfcsufrsm;
(1) rdom;pk0ifwkdif; usef;rma&;ESihf nDñGwfpGm tm[m& jynfh0pGm csufjyKwfjcif;ynm
aexkdifpm;aomuf? 0wfpm;qif,if&ef vdktyfonfudk 1 [if;csufenf;trsdK;rsdK;/
em;vnfoabmaygufap&ef/ 1 taMumfaMumfenf; trsdK;rsdK;/
(2) ausmif;om; ausmif;olrsm;onf wkdif;&if; 1 tokyfokyfenf; trsdK;rsdK;/
om;tpm;tpmrsm;udk tm[m&jynfh0wpGmESihf odyÜHenf; 1 rkefYvkyfenf; trsdK;rsdK;/
usNyD;acwfrDwkd;wufaom tajccHcsufjyKwf enf;ynm 1 azsmf&nfazsmfenf; trsdK;rsdK;/
rsm;udk em;vnfí wwfajrmufuRrf;usif&ef/ 1 rD;vGwftpm;tpm pDpOfenf; trsdK;rsdK;/
(3) vlwpfa,muftwGuf aeYpOfvkdtyfaom
tpm;tpmESihf tm[m&jynfhpGm csufjyKwfjcif;taMumif;
od&Sd&ef/ tyfcsKyfyef;xkd;ynm
1 tyfcsKyfpufjzihf t0wftxnftrsdK;rsdK; csKyfjcif;/
(4) tajccHcsKyf½dk;rsm;ESihf tvScsKyf½dk;rsm;udk cJG
1 vufjzifh t0wftxnftrsdK;rsdK; csKyfjcif;/
jcm;csKyfvkyfwwfí tcsdefrDcsKyftpkwfoufomykHudk em;
vnf&ef/
(5) tdrfwGif;rIbmom&yfwGif yg0ifaom tcsuf vufrItEkynm
tjyKwf? tcsKyftvkyf Zmxkd;yef;xkd; ynmrsm;rS 0goemyg 1 puúLacgufjcif;ynm
onfudk OD;pm;ay;oifMum;wwfajrmufjcif;jzihf touf 1 ta&mifcs,fjcif;ynm
arG;0rf;ausmif;rI jyKEkdifap&ef/ 1 tvSwefqmqifjcif;ynm
(6) pufjzihf wDxGifjyKvkyfxm;aom vlokH;tdrf 1 yef;tdk;xkd;jcif;ynm
okH;ypönf;rsm;xuf vufjzifhwDxGifvkyfudkifxm;aom 1 ydkYpu'fjyKvkyfjcif;ynm
vufrItEkyynmypönf;rsm;\ wefzkd;udk ydkrdkod&Sdem; 1 odk;arT;xkd;jcif;ynm
vnfí uRrf;usifpGm aqmif&Gufvkyfudkifwwf&ef/ 1 vnfqJG? em;uyf? vufaumufjyKvkyfjcif; ynm
(7) td r f w G i f ; rI v uf r I y nm&yf r sm;onf 1 tavtvGihfypönf;rsm;jzihf vlokH;? tdrfokH;ypönf;
ausmif;olausmif;om;rsm;\todÓPfzHGUNzdK;wkd;wufrI? rsm; jyKvkyfjcif;ynm
wDxGifBuHqrI? jzwfxkd;ÓPfrsm;udk jzpfay:aponfh 1 a'oxGuy f pön;f rsm;jzihf vlo;Hk tdro
f ;Hk ypön;f rsm;
tjyif? rdrdywf0ef;usif wkd;wufrIudk jzpfap&ef/ jyKvkyfjcif;ynm
(8) jrefrmwkdif;&if;om;wdkY\ ½dk;&mtpm;tpm 1 jcif;? awmif;&ufvkyfief;ynm
rsm;? tokH;taqmifrsm;ESihf tdrfwGif;rI ynm&yfrsm;udk 1 yef;csD? aumuf½dk;yef;csDynm
avhvmcGifh&&Sdjcif;jzihf ½dk;&m,Ofaus;rIudk wefzkd;xm;í 1 uGefysLwmynm
rsdK;cspfpdwf"mwfrsm; udef0yfaeap&ef/ 1 arG;jrLa&;twwfynm
1 pdkufysdK;a&; twwfynm
94
twef;ESihf tqifhtvkduf tywfpOf pmoifcsdef taxmuftuljyKygonf/ rD'D,m[k qkd&m0,f a&'D,kd?
wGif xnhfoGif;í oifhavQmf&mtaMumif;t&mrsm;udk ½kyf&Sif? w,fvDaA;&Sif;? pmay? uGefysLwmenf;ynmESihf
vkdtyfonfh uRrf;usifol q&m q&mrrsm;cefYtyfí "gwfykHynmponfh ykHo@mefrsm;udk qkdvdkonf/ vuf
avhusihfoifMum;ay;Ekdifygonf/ touft&G,fESihf awGUzefwD;jcif;? avhvmjcif;rsm;jzihf uav;oli,f
twef;tvkduf oifcef;pmrsm;udk a&G;cs,fí tajccH rsm;udk,fwkdif rD'D,mtrsdK;rsdK;\ tajccHoabmw&m;
rsm;udk oifMum;ay;jcif;onf wDxGifzefwD;jcif;pGrf;&nf rsm;udk od&Sdem;vnfap&ef ulnDay;&rnf/ uav;rsm;
udk zHGU NzdK;apygonf/ ywf0ef;usifESifh a'owGif; &&SdEkdif tm;þrD'D,mtrsdK;rsdK;udkcJGjcrf;pdwfjzmavhvmEkdifap&ef
onfh ypönf;rsm;? ykHpHwljyKvkyfEkdifonfh ypönf;rsm;? tokH; ESihf olwkdYudk,fwkdif zefwD;wwfap&ef tcGihftvrf;rsm;
jyKEkdifonfh pGefYypfypönf;rsm;ESihf tjcm;aom tvG,fwul xm;&Sd&rnfjzpfonf/ twdwfumvrsm;ESihf ,ckrsuf
&&SdEkdifonfh oifaxmufulypönf;rsm;udk tokH;jyKí oif arSmuf? ypöKyÜefumvrsm;&Sd rD'D,mrsm;\ zefwD;csuf rsm;?
cef;pmrsm;udk zefwD;&rnfjzpfonf/ jzefYa0jcif;rsm;ESihf vlxktay: rD'D,m\ tusdK;ouf
(i) pmMunfhwkduf tokH;jyKjcif; a&mufrIrsm;udk avhvmMuonf/
21 &mpk todynmacwfwGif pmMunfhwkdufrsm;\ rsufarSmufacwf\ rD'D,mrsm;tokH;jyKrI? tusdK;
tcef;u@rSm vGefpGm us,fjyefYívmonf/ pmMunfh aus;Zl;? oufa&mufrIrsm;tygt0if trsm;jynfol\
wkdufrsm;udk tokH;jyKí rdrdbmomavhvm vlrIb0rsm;tay: ykHazmfcs,fvS,fjcif;rsm;\ oabm
qnf;yl;Ekdifonfh tavhtusihfjzihf b0wpfoufwm obm0udk od&Sdem;vnfap&ef oifcef;pmrsm;udk zefwD;
ynma&; tawG;tac:rSm vGefpGmacwfpm;vQuf&Sdonf/ &rnf/
þtavhtusihftajccHudk i,f&G,fonfh rlvwef;rS p i,f&G,fonfh touft&G,frsm;rS pwifum
wifumjyKpkysdK;axmifay;oifhygonf/ ausmif;wkdif; wGif oifhavsmfudkufnDonfh ½dk;pif;vG,fulaom oifcef;pm
pmMunfhwkdufxm;&Sdí vdktyfonfh pmtkyfpmwrf;rsm;udk rsm;jzihf pwifrdwfqufí twef;BuD;vmonfhtcgwGif
tpOfjznhfqnf;ay;&rnf/ ausmif;ol ausmif;om;rsm; ydkrdkí eufeJonfh rD'D,moabmw&m;rsm;? a0zefcsuf
udk wpfwef;vkH;taejzihf pmMunfhwdkufodkY tygwfpOfac: rsm;? zefwD;csufrsm;udk avhusihfoifMum;ay;&ef jzpfyg
aqmifí pmtkyfiSm;&rf;apjcif;? tdrfwGifrdom;pkESihf onf/
twlwuGzwf½Iapjcif;? rdrdavhvmzwf½IcJhonfrsm;udk (oif½kd;ñTef;wrf;pHEIef;rsm; tñTef;abmif
NHEC 2006 rSaumufEIwfazmfjyonf/)
twef;wGif;üjyefvnfajymjyjcif; ponfh tpDtpOfrsm;udk
jyKvkyfay;oihfygonf/ xkdYtjyif oifcef;pmtvkduf vdk-
tyfonfh tcsuftvufrsm;ESihf taMumif;t &mrsm;udk
&&Sdap&ef pmMunfhwkduftokH;jyKjcif;udk ulnDtm;ay;
oifhonf/ ausmif;pmMunfhwkdufomrubJ &yf&Gm
a'otwGif;&Sd pmMunfhwkdufrsm; tokH;jyKjcif;udkvnf;
wkdufwGef;oifhygonf/
(p) rD'D,m
rD'D,mqkdonfrSm vufawGU jzpfysufaerIrsm;udk
jzpfapESihf pdwful;pdwfoef;jzihf zefwD;xm;rIrsm;udkjzpfap
cHpm; odjrif&aom tawGUtBuKHrsm;udk pDpOfwifquf
jcif;jzpfonf/ rD'D,mbmom&yfonf ausmif;ol
ausmif;om;rsm;udk pGrf;&nftrsdK;rsdK;&&Sdap&ef rsm;pGm
95
tifwmAsL;
awGYqHkar;jref;jcif;
' q&mrwdkY&JU tzGJ Y&JU aemufcHtaMumif;udk t&ifOD;qHk; ajymjy oifMum;ay;wmwJh bmom&yfe,fy,fawGuawmh -
ay;ygvm;/ (1) yHkqGJjcif;
usrwdkY tzGJYudk 2002 ckESpfrSm csif;rdkifjrdKUrSm pwifzGifhvSpf cJh (2) ta&mifjc,fjcif;
ygw,f/ visual arts vdkYac:wJh tjriftm&HktEkynm (3) 3D zefwD;rI
oifwef;awGay;wJhtzGJYyg/ jrefrmuav; 10 OD;eJY pwif (4) printing
cJhwmyg/ Bamboo Garden rSm paeaeY reufydkif;awGrSm (5) vufrItEkynm craft
oifay;wmyg/ tckawmh 2010 rSm oifwef; 13 ck &Sdae (6)rsufvHk;? udkf,fvuft*Fgtpdwftydkif;awGudk toHk;jyK
ygjyD/MAPFoundation urdkuf*&efYuav;i,fawG jyD; zefwD;&wJh tEkynm wdkYjzpfygw,f/ tjriftm&HkcHpm;rI
ydkjyD;awmh oifwef;wufvmEdkifzdkYudk tultnDay;yg xufoefapjyD; tEk&oynm zGYHjzdK;rI? wwfodrIwdkY
w,f/ tywfpOf oifwef;awGrSm uav;awGudk tdrf &&Sdapygw,f/
awGuae oGm;ac: jyD; oifwef;ay;w,f/ jyD;&if tdrfudk
jyefydkYay;w,f/ txl;ojzihf a&TUajymif; jrefrmtvkyf'tckvdk visual art oifwef;awGay;&jcif;&JU &nf&G,fcsuf
orm; rdom;pkawG aexkdifMuwJh aqmufvkyfa&; qdkuf rsm;udkvnf; ajymjyay;ygOD; q&mr/
awG? tvkyform; pkjyHKaexdkifMuwJh wef;vsm;awGrSm usrwdkYtzGJY&JU t"du &nf&G,fcsufawGuawmh
uav;awGudk oGm;ac:&wm? oifwef;udk tJ'Dae&m uav;oli,fzGHYjzdK;rIeJY uav;oli,frsm;&JU pGrf;aqmifEdkif
awGrSmvnf; ay;ygw,f/ FPB tzGJUeJY IRC wdkYu ynm pGrf; jrifhrm;vmzdkYjzpfygw,f/ uav;i,fwdkif;&JU zGHYjzdK;rI
yHkpHawGrSm tqifhtvkduf wlnDwJh tqifawG &Sdygw,f/
a&; vkyfief;awG wdk;csJU vkyfaqmifEkdifzdkYtwGuf tult
nDawG ay;cJhygw,f/ cE¨mudk,fvuft*Fg MuD;xGm;zGHUjzdK;rI? todynmeJY pdwfydkif;
qdkif&m zGHYjzdK;vmrIawGrSm zGYHjzdK;rI tqifhqihfawGudk twl
tckaemufydkif;rSmawmh q&mtwwfynm oifwef;awG wl jzwfoef;Mu&wmudk qdkvdkygw,f/ tEkynm oif
eJY child development uav;oli,fzGHU jzdK;a&; wef;awG? avhusihfay;rIawG[m 'Dvdk tqifhqihf zGHYjzdK;
vkyfief;awGeJY twlwGJzufjyD;awmh oifwef;awG ay;ae vmjcif;twGuf taxmuftul trsm;MuD; ay;Ekdifyg
yg w,f/ w,f/ tEkynm avhusihfrIawG[m uav;zGHUjzdK;rI
e,fy,f (7) &yf pvHk;twGuf wefzdk; jrifhrm;vSygw,f/
'Visual art vdkYac:wJh tjriftm&Hk tEkynmqdkwm bmvJ
q&mr/ 'uav;zGHUjzdK;rI e,fy,f (7) ckudk &Sif;jyay;yg/
'D visual art oifwef;awGrSm avhusihf uav;zGHUjzdK;rI e,fy,f (7) ckuawmh -
96
Ms. Dao
Coordinator
Studio Xang (AMCP)
97
aemuf ta&;MuD;wJh tcsufwpfckuawmh tao;pdwfawmh usr rajymjyEdkifygbl;/ rdb
tEkynm[m udk,fydkifae&mi,f? urÇmi,fav;wpfckudk awGeJY usr&JU vkyfazmfudkifzuf enf;jyq&m q&mrawGu
ydkifqkdifcGifhay;w,f/ 'g[m 'Drdkua&pD tcGihfta&; wpf tjrJwrf; ajymjyMuw,f/ jrefrmjynf ausmif;oif&dk;
&yfvdkyg/ tpdk;&jzpfjzpf? rdbjzpfjzpf? q&mq&mrjzpfjzpf nTef;wrf;rSm tEk&oynmbmom&yfeJY ywfoufvdkY
0ifa&mufpGufzufvdkY r&wJh udk,fydkif oD;oefY urÇmi,f wduswJh oif&dk;nTef;wrf;r&Sdao;bl;wJh/ tcsdefvnf;
av;/ tJ'Dae&mrSm uav;i,f[m udk,fydkif &SifoefrIeJY? ray;Mubl;/ oifMum;ay;r,fh q&mq&mrvnf; r&SdMu
ukd,fydkif tawG;tac:eJY? vGwfvyfaew,f/ aysmf&Tifcsrf; wmrsm;w,fvdkY ajymMuygw,f/ 'g[m tifrwefrS 0rf;
ajrhcGihf &w,f/ b,folYudkrS taESmuft,Sufray;ovdk? enf;p&myg/ pHEIef;awG tMuD;tus,f vGJaeovm;vdkY
olYudkvnf; b,folurS taESmuft,Suf ray;EkdifwJh xifrdygw,f/ ynma&; udk t"dyÜg,f zGihfqdkrIrSm abmif
ukd,fykdif urÇmi,fav;/ tJ'DurÇmi,fav;[m uav; odyfusOf;vGef;w,f vdkY vnf; usr cHpm;rdw,f/
wdkif;rSm &Sdoihfw,f/ tEk&oynmudk avhvmcGifh? qnf; rdbawG? q&mq&mrawGtaeeJY 'D tEk
yl;cGihf r&&SdwJh uav;i,ftwGuf tJ'D udk,fydkif ae&m? ynmbmom&yfudk wefzdk;xm;Ekdifvmatmif&,f? ta&;
urÇmi,fav;udk ydkifqkdifcGifh r&Sdbl;aygh/ MuD;yHkudk odjrifvmatmif&,ftwGuf yHhydk;rIawG? ulnD
'Dawmh uav;i,fwdkif;[m tEk&o ynm rIawG trsm;MuD;vdktyfaew,fvdkY aqG;aEG;Muygw,f/
bmom&yfudk oif,lavhvmcGifh &&Sdoihfygw,f/ tEk&obmom&yfudktrsm;jynfoleJYynma&;orm;rsm;
em;rvnfMuao;wJh e,fy,fvdkY vnf; ajymMuygw,f/
'q&mrwdkY&JU pwl'D,dk Zif; u b,fvdk avhusihfay;ygovJ/ t"dutcsufuawmh ausmif;oif&dk; nTef;
uav;rsm;&JU udk,fydkif wDxGifzefwD;rI? cHpm; wrf; &JU rjynfhpHkrIygyJ/
csufawGtay:rSm t"du tav;xm;ygw,f/ vGwfvGwf ausmif;ynma&;rSm txifu& xnfhoGif;
vyfvyf zefwD;cGihfudk ay;xm;w,f/ pdwful;pdwfoef; avhusihf oifMum; ay;EkdifzkYdtwGuf q&mtwwf
awGudk rydwfqdkYxm;bl;/ tzGihfoabmeJY xm;Muw,f/ ynma&; oifwef;awGrSm avhusihfay;&r,f/ oif&dk;
q&mawGuvnf; vTrf;rdk;rI? csKyfcs,frI r&Sdbl;/ uav;&JU nTef;wrf;eJY udk;um;pmtkyfawG? uav;pmtkyf awGudk
pGrf;aqmif&nfeJY udk,fydkif tawG;twkdif; zefwD;ap jyKpkoifhygw,f/
wmyg/ tEk&obmom&yfudk avhusihfoifMum;
uav;&JU tEkynmzefwD;rItay:rSm rSm;w,f? ay;jcif;[m uav;&JU odrIpGrf;&nfeJY cHpm;rIpGrf;&nf?
rSefw,f &,f vdkY rqHk;jzwfbl;/ ]rif;[mu rvSbl;} }rif; ÓPf&nfawGudk xufoefapvdkY tjcm;aom; bmom
[m rSm;aew,f} vdkYvnf; rajymMuygbl;/ zefwD;rI? &yfe,fy,ftoD;oD;? ocsFmeJY bmompum;awGudk avh
MudK;pm;rI? a&;qGJrI? udk,fydkiftawG;awGtay:rSm wefzdk; vm&mrSmvnf; taxmuftuljyKw,f/ usKd;aMumif;
xm;ay;w,f/ csD;usL;pum;qdk&w,f/ tm;ay;w,f/ qifjcifÓPf wdk;wufvmr,f/ rQwwJh pdwfxm;udk
rdrdudk,fudk ,HkMunfrIeJY zefwD;vdkpdwfudk wdk;yGm;apzdkY jzpfay:apr,f/ta&;MuD;wJh tcsufuawmh ydkrdk vlom;
ta&;tMuD;tqHk;yg/ uav;tcsif;csif;vnf; EdIif;,SOf qefvm apjcif; jzpfygw,f/
wmrsKd;rvkyftyfygbl;/ odrfi,fpdwf? tm;avsmhpdwf? t
zsufpdwfawG uif;EkdiforQ uif;apzdkY vdktyfw,f/ tjyK 'tjcm;aom bmom&yfawGeJY qufpyfrIeJY taxmuftuljyKyHkudk
pdwf? taumif;jrifpdwf? MudK;pm;vdkpdwfeJY ,HkMunfrIudkaqG;aEG;ay;ygOD;/
avhusihfay;jcif;yg/ tEkynmeJY enf;pepfawGuawmh Oyrm-orkdif;oifcef;pmqdkMuygpdkY/ uav;
Mum;cH ud&d,mrQomjzpfw,f/ i,fawG[m ordkif;xJu tjzpftysufwpfckudk tEkynm
bmom&yfxJu o&kyfaqmifoifMum;jcif; enf;vrf;eJY
'vuf&Sdausmif;awGu jrefrmoif½dk;nTef;wrf;tay:rSm q&mr Zmwfudk jyefvnfqef;opfEdkifMuw,f/ pmoifcef;xJ
b,fvdk jrifygovJ/ rmyg/ ae&ma'owpfckckudk a&G;cs,fMur,f/ bk&if
98
vkyfr,fhol? rdzk&m;vkyfr,fhol? ppfolMuD;vkyfr,fhol?
oHwrefvkyfr,fhol? 0efMuD; vkyfr,fholawGudk a&G;cs,f
jyD; tjzpftysuftwdkif; jyefvnf o&kyfaqmifMur,f/
ordkif;xJu pum;awGudk jyefajymMur,f/ tjzpftysuf
aemufcHpum;ajymjyD; oifcef;pmudk rodrom rdwf
qufvdkufwmygyJ/ [efygyg? rmefygygeJY uav;awG[m
odyfudk vkyfcsifMuwm/ pmoifrSef;? ordkif;oifrSef; rod-
vdkufyJeJYudk olwdkY ordkif;tjrifawG? em;vnfrIawG &
oGm;Mur,f/ ydkta&;MuD;wmu twdwforkdif;[molwdkY
b0xJ? &ifbwfxJudk 0ifa&mufcGihf&&Sdjcif;yg/ odjrifcHpm;
EkdifpGrf; &&Sdjcif;yg/ ]upm;&if;yif ynmoif} qdkwJh ynm
a&; oabmw&m;vnf; &Sdw,fr[kwfvm;/ uav;awG
[m tkyfpktvdkuf ordkif;tjzpftysufawGudk t&kyfawG
zefwD;Edkifao;w,f/ &THUaysmhawGeJY yHkpHi,fawG zefwD;
Ekdifjyefw,f/ 'Dvdkqdk&if orkdif;oifcef;pmawG[m ydkjyD;
aysmf&TifzG,f&,f jzpfvmr,f/
tjcm;aom bmom&yfawGwdkif;udkvnf; tEk
ynmtajccHjyD; oifMum;oifhygw,f/ bmompum;?
ocsFm? odyÜHeJY vlrIa&;bmomawG tm;vHk;rSm tcgtm;
avsmfpGm tEkynmenf;pepfeJY aygif;pyfjyD; oifMum;ay;
Ekdifygw,f/
i,f&G,fwJh uav;i,fawGtwGuf pma&;&
wmxuf yHkqGJ&wm ydkvG,fulwmudk ajymjycsifygw,f/
tJ'g uav;obm0jzpfw,f/ abstract qefwJh pma&;
jcif;[m uav;twGuf rdrdukd,fukd azmfjy&mrSm tcuf
tcJ&Sdygw,f/ 'gayr,fh yHka&;qGJjcif;? aumufaMumif;
jcpfcsif;rSmawmh rdrdtawG;? pdwful;eJY odjrifrIudk vGwf
vGwfvyfvyf azmfxkwfcGifhay;Edkifw,f/
99
arykn (yef;csDq&mr)
obm0w&m;eJY aygif;ul;ESD;EG,faewJh vlYavmuxJ zefwD;wDxGifrIawGuvnf;
wpfaeYxufwpfae Yjrifh wufvmaewm awGU&ygw,f/ tEkynmqkdwm us,fjyefYygw,f/
vlawG&JU &SmazGMuHqrIeJY zefwD;rIrsm;pGmxJu vlYobm0qE´t& xGufay:vmwJh ESpfouf
zG,fvuf&mawG? toH*DwawG? bmompmay,Ofaus;rIpwJh t&mtm;vkH;udk tEkynm
vkdY usr ,lqygw,f/
pdwfcHpm;rIrSm tajcwnf wkd;yGm;vmNyD; vltcsif;csif; qufoG,fEkdifrI? wlnD&m
tmoDoawGudk rQa0cHpm; Ekdifatmif wifqufrIawGudk &oajrmuf tEkynm zefwD;jcif;vkdY
xifjrifrdjyefygw,f/ vlYobm0t& ESpfoufrI&SdrS om wkyrI? ,kHMunfarQmfvifhcsufeYJ BudK;pm;tm;xkwfrIwkdY
xufoefjyif;jyvmMurSm jzpfygw,f/ 'gaMumifh ausmif;om; awGudk odyÜH? 0dZÆmbmom&yfawG oifMum;ay;&if;
wcsdefxJrSm 'Dbmom&yfawG vSvSyy wkd;wufzefwD;EkdifzkdYtwGuf tEk&oynma&;udk oifMum;ay;Mu&ygr,f/
vlrsdK;wpfrsdK;? EkdifiHwpfEkdifiHcsif;&JU ,Ofaus;rIqkdwmuvnf; pmaytEkynm? zefwD;rItEkynm wkdYuom
wkd;wufjrihfrm;vmEkdifwmrdkY rdrd&JU Zpfjrpf? rdrdwdkY&JU ,Ofaus;rI wefzkd;awGudk ausmif;oifynma&;rSm xnfhoGif;
vuf qifhurf;ay;Ekdifr,fqkd&if ykdNyD;om,maumif;rGefwJh vlYtzJGUtpnf;wpfck jzpfvmrSm rvJGygyJ&Sif/
apmclqJ? yef;csDq&m
tEkynmudk opömvdkYyJ usaemf jrifygw,f/ tEkynmr&SdwJh tvkyf[m vlñTefYwkH;apwmyJqkdwJh
tqkdudk ynm&Siftqufquf ajymcJhMuwmawGvnf; &Sdygw,f/ trSefw&m; r&Sdawmh&if
bmrSudk wefzkd;&SdawmhrSm r[kwfbl;/ tEkynm[mEl;nHhodrfarGUapw,f cufcJeuf½dIif;w,f?
trSefw&m;udk a&muf&Sdapw,f/ ,kHMunfcsufawG cdkifrm vmapygw,f/ 'DtodeJY tusihfudk
ausmif;ol ausmif;om;awG &&Sdapcsifygw,f/ 'gaMumifh usaemfuawmh yef;csDq&m
wpfa,mufrkdY 'ku©onfpcef;rsm;tygt0if e,fpyfausmif;awGrSm yef;csDtEkynm vkdufvH
rQa0oifMum;ay;aeygw,f/
100
xG#fatmif (yef;csDq&m)
vGefcJhwJh tESpfav;q,favmufu jynfwGif;u ausmif;wpfausmif;rSm vlrIa&;?
bmoma&;? usef;rma&;eJY todynmqkdif&m bmom&yfrsdK;pkH oifMum;rItjyif
tEkynmqkdif&m yef;csDbmom&yftwGuf usaemf tcsdefwpfcsdef ,lay;cJh&ygw,f/
tJh'Duwnf;u tjcm;todynmqkdif&m zHGUNzdK;rIbmom&yfawGtjyif ausmif;om;vli,f
awGudk rjzpfrae tEkynmbmom&yf oifMum;ay;oifhw,fvkdY cHpm;rdygw,f/
0goemygonfjzpfap rygonfjzpfap wpfcsdefxJrSm twlwuG oif,lMu&wm jz-
pfwJhtwGuf vli,fwpfa,muf&JU &ifxJtenf;qkH; tEkynm&JU El;nHhodrfarGUrI? jzefYusufawG;ac:rI? tav;xm;
tm½kHpl;pkdufrI? Nidrf;csrf;pGm aexkdifwwfrIeJY rQa0cHpm;wwfrIqkdwJh tavhtxaumif;awG tjrpfwG,fpl;0ifNyD;
i,fpOfuyJ &if;ESD;aer,fvkdY ,kHMunf rdygw,f/
b,ftEkynmjzpfjzpf tEkynmqkd&if orkdif;udkazmfaqmifovkd? ,Ofaus;rI todkif;t0dkif;udkvnf;
wkd;wuf zHGU NzdK;apEkdifygw,f/
'gaMumihf usaemfwkdY ausmif;om;vli,frsm;&JU tem*wftwGuf ausmif;rSmbmom&yfpmawGeJYyJ
yifyef;aeMur,fhtpm; wjcm;e,fy,fwkdif;eJY vlrIYavmutwGuf ta&;BuD;wJY tEkynmbmom&yfawGudk
rsm;rsm;xnfh oGif;ay;apcsifygw,f/
ausmfodef; (yef;csDq&m)
wcsdefwkef;u jrefrmEkdifiH ynma&;pDrHudef;awGrSm yef;csDynmudk roifrae&
xnhfoGif;oifcJhygw,f/ tJ'Dwkef;u yef;csD0eftjzpf aqmif&GufcJhwJh yef;csDq&mBuD;
OD;pH0if;u ausmif;awGrSm yef;csDynm xnhfoGif;oifMum;& jcif;taMumif;udk tckvdk
ajymcJhzl;ygw,f/
(1) tvSty jrwfEkd;pdwfawG ay:aygufapzkdY? tvStyudk wpwp jrwfEkd;vm&if
zsufvdkzsufqD; pdwfawG wpwp aysmufuG,favsmhyg;oGm;apvdrfhr,f/
(2) obm0xJrSm jrifawGU&wJht&mudk aocsmpGm ½IrSwfwwfvmNyD; jyefvnf
a&;qJGwwfvmr,f/ tavhtusihf&vmwJhtcg rjzpfrae BudK;pm;wwfwJh tavh
tusihfawG aygufzGm;vmr,f/
(3) q&mrsm;u uav;rsm;udk pdwfBudKufvGwfvyfpGm a&;qJGapjcif;jzihf uav;rsm;wGif zefwD;vdkpdwf?
rdrd ukd,fukd rdrdtm;udk;vkdpdwfrsm; jzpfay:vmapr,fvdkY qkdygw,f/
q&mBuD; OD;pH0if;ajymcJhovdk q&mBuD;&JU &nf&G,f&if;twkdif; ausmif;awGrSm usaemfwwfpGrf;orQ yef;csD
ynmudk avhvmoifMum; ay;aeygw,f/ 'ghtjyif q&mBuD; A*sDatmifpdk;&JU ]opömonfom trSefw&m;}qkdwJh
aqmif yk'fav;udkvnf; t&rf;cspfrdvdkYyg/ tvSw&m;udk cspfwwfatmif? opömw&m;udk jrwfEkd;wwfatmif?
uav;rsm;udk jyKpkysdK;axmifaeygw,f/ txl;ojzihf aemifrsdK;qufuav;rsm;udk urÇmajrudk eufeuf½dIif;½dIif;
cspfcifwwfzkdY? obm0tvSw&m;awGudk xdef;odrf;apmihfa&SmufoGm;zkdY vdr®m,Ofaus;wJh uav;awGjzpfzkdY
&nf&G,fNyD; oifMum;ay;aeyg w,f/
101
0PÖaZmf (yef;csDq&m)
,aeY jrefrmEkdifiH ynma&;rSm yef;csDtygt0if tEkynmeJY pyfvsOf;wJh
tajccHoifcef;pmawG enf;yg;vGef;aeygw,f/ t"dutcsufuawmh jrefrmhvlYtzJGU
tpnf;rSm tEkynmtay: tjrifvJGrSm;rIawG &SdaevkdYygyJ/ tEkynmqdk \wm wPSmrm,m
rsm;omjzpfNyD; wdrf;rl;aumif;aom t&mr[kwfqkdwJh bmoma&;eJY qufEG,fwJh tjrif
awGaMumifh usaemfwdkYqDrSm wkd;wufoihfoavmuf rwkd;wufwmvdkY xifygw,f/
'gayrJY acwfqkdwm t&Sdeft[kefeJY ajymif;vJaeygw,f/ tEkynmpepfqkdwm
awGvnf; tEdIif;tqrJh ajymif;vJjrihfrm;vmaeygNyD/ tEk&o[mvnf; rwluJGjym;wJh
vlY,Ofaus;rI tzkHzkHtay: vTrf;rkd;vmcJhNyDqkdwm awGU& rSm jzpfygw,f/
a[mfvefEkdifiHom;awGqkd&if olwkdYukd,folwkdY rdwfqufwJhtcg a[mfvefuvmw,fvkdYrajymbJ
Aef*dk;EkdifiHu vmw,fvkdYajymNyD; rdwfqufwwfMuygw,f/ urÇmausmf yef;csDq&mBuD; Aif;qihfAef*kd;u a[mfvef
EkdifiHzGm; r[kwfvm;/
EkdifiHwpfEkdifiH&JU *kPfodu©mudk onfvdktEkynmtjzpfeJY jr§ifhwifEkdifw,fqkdwm odzkdYvkdygw,f/
tEk&o[m vlyk*¾dKvf? acwfeJY olYjzpfwnf&m ywf0ef;usifudk jr§ihfwifay;avh &Sdygw,f/ tJawmh tEkynmcHpm;rI
tawG;pOf udef;0yfaerIudk usaemfwkdY jr§ifhwifMuzkdY vkdygw,f/ ausmif;awGupNyD; tEk&oynma&; wkd;wuf
ygap/
uAsmq&mwpfOD;
oihfajcz0g;atmufrSm ajrurÇm&Sdonf/ oifhOD;acgif;xufrSm aumif;uif&Sdonf/
oifhoufwrf;rSmvnf; axmifcsD aeNyD;cJhygNyD/
ae? v? Mu,fwm&m? yifv,fork'´&m? awmawmifa&ajr? prf;acsmif;uav;?
ESpfvkdzG,f &eYHY&Sdaom yef;uav;? pdrf;vef;vwfqwfaom avpdrf;zefYzefYuav;... xkd
obm0[kac:aom t&mrsm;Mum;rSm oifBuD;jyif;&SifoefvmcJhonf/ oif,lwwfajrmuf
vmcJhonf/
obm0wåw&m; oif½dk;ñTef;wrf;awGESihf tajymus,fvSonfh oifhausmif;awmf
&mBuD;u oihfudk ,Ofaus;rI qkdonfh vufaqmifay;cJhNyD/
oif[m rD;udkawGU&SdcJh? *leH&HrSm t½kyfawGa&;cJh? wif;ykwfwpfvufeJY tcspfudk &SmazGcJhonf/ a&S;twD
awpGmaom tarmawGESihf ausmudkjym;jym;csNyD; jrufcif;ay:rSmem;onf/ wl½Iudk Munfhai;onf/ wpfenf;
rSwfom;onf/ wpfenf;oifawG;wwfvmonf/
oihfrSwfpkpmtkyf naumif;uif,HBuD;xJrSm rSdwfwkwfrSdwfwkwf Mu,fuav;awG? N*dK[foGm; N*dK[fvm
awG? eu©wfwm&m tuGmta0;twGuftcsufawGuae oknukdoifawGU&SdcJhNyD/ oli,fwef; ocsFmpmtkyfxJu
]prf;acsmif;uav;usOf;vSw,f? jrpfavmufolrus,f}wJh EIdif;&"r®udk awGU&SdcJhNyD/ oifhrSm e=mc2 &SdaejyD/
nDrQjcif;wck&JU wzufrSm bm&SdovJ/ ynmvm;/ tom;0gvlrsdK;awG&JU NrdKU BuD;ESpfNrdKUvm;/ ynmuaum
&ifhrSnfrSnhf yef;oD;BuD;wpfvkH;txJuvm;/ vif;vGef;yifBuD;\ blrdeufoefuvm;/
ar;cGef;rsm;pGm &Sdwnfaeaom avmuBuD; jzpfygonf/ tajzvnf; &Sdygonf/
oifqkdonfrSm uREkfyfwkdY jzpfonf/ uREkfyfwdkYqkdonfrSm vlowå0grsm; jzpfonf/ vlowå0grsm;qkdonfrSm
tpmudk vkpm;zkdY&ef rBuHaumif;rpD&m/ vlowå0gqkdonfrSm wif;ykwfwpfvufjzihf om,mrI &SmazGzkdY&ef rBuH
aumif; rpD&m/
102
w i ;
f
m a & ; o
w
H u myn
kEdifi
103
tar&duefq,fausmfouf&JU ajrmufudk&D;,m; rpf&Sif
ajrmufudk&D;,m; ppfrJhZkefwGif uav;rsm;t
wGuf Nidrf;csrf;a&;opfawm (childrens' peace for-
est) xlaxmifzkdY BudK;pm;aeonfh tar&duef
q,fausmfouf ausmif;om;av;u olYya&m*suf
taumiftxnf azmfEkdifzkdYtwGuf a'owGif; &efvkd
rIrsm; t&ifqHk; tqkH;owfrS jzpfrnf[k
ajrmufudk&D;,m;rStjyef w½kwfjynfwGif owif;
axmufr sm;udk ajymjycJhonf/
rpöpyDjynfe,frS touf 13ESpft&G,f Jona-
than Lee u ajrmufudk&D;,m;onf awmifudk&D;,m;?
tar&duefjynfaxmifpkwkdYESihf &efjzpfaeorQ umv Ekdifrnfh ae&mzefwD;ay;zkdY olpOf;pm;aMumif;? taumif;
ywfvkH; ppfrJhZkefwGif olY&nf&G,fcsuf Nidrf;csrf;a&; opf qkH;uawmh uav;rsm;twGuf Nidrf;csrf;a&;opfawm
awm pdkufzkdY cufcJaMumif; ajymjyonf/ jzpfaMumif; ajymonf/
]uav;rsm; Nidrf;csrf;a&; opfawmrvkyfcif ajrmuf *sdKeoefu obm0ywf0ef;usif jyóemrsm;udk
udk&D;,m;ESihf tar&dueftMum; Nidrf;csrf;a&;pmcsKyf t&if pdwf0ifpm;aMumif;ESihf olU&JUuav;rsm; opfawmtwGuf
qkH; csKyfqkdxm;&r,f/ usaemfhc&D;pOf&JU ratmifjrifEkdif aqmifyk'fu ]y#dyu©wdkYtxufrSm? e,fedrdwfwkdY txuf
ao;wJhtwGuf tenf;i,f pdwfysufp&mawGawmh &Sdyg rSm? t,ltqwkdYtxufrSm}(above conflict, above
w,f/ 'gayrJY qufBudK;pm;ygOD;r,f/ 'Dc&D;pOfu opf borders, above ideology)[kqkdonf/
yifrsdK;aphpkdufovkdygyJ}vkdY ajymonf/ ajrmufudk&D;,m; ]'gu wurÇmvkH;&Sd uav;awGeJY vlom;awGudk
t&m&Sdrsm;&JU pdwf0ifpm;rI jyorIaMumihf a&SUqufvkyf arQmfvifhcsufay;zkdY? obm0ywf0ef;usifudk u,fwifzkdY?
aqmifcsifao;aMumif;? ajrmufudk&D;,m; t&m&Sdaygif;pkH pGefYypfypönf;awG &Dqkdufu,f vkyfMuzkdY? tokH;jyKaewJh
eJY olawGUcGihf&ayr,fh or®w uif*sKHtD;ESihf awGUcGihfr&vkdY zefrD;oD;awG? uGefysLwmawG cPrSdwfxm;MuzkdYaygh} [k
pdwfraumif;aMumif; &Sif;jyonf/ ausmif;om;av; *sdKeoefu olYyef;NcHopfawm&JU &nf
*sdKeoefu ajrmufudk&D;,m;ausmif;rsm;udk ol0if &G,fcsufukd ajymjyonf/1
a&mufavhvmcGihf&cJhaMumif;? ajrmufudk&D;,m;? awmif CNN(23 August 2010)
udk&D;,m;? tar&duefwkdYrS uav;rsm;tcsif;csif; awGUqkH
104
ygw,f/ vrf;ay:u q&mawG&JU pdwf"mwf
udk jr§ifhwifay;wmyJ}[k ajymcJhonf/ olYudk
csD;usL;*kPfjyKrIonf &yfwefYroGm;yg/ zDvpf
ydkifEkdifiHtjyef reDvmNrdKUvrf;rsm;wGif vuf
wGef;vSnf;aygif;rsm;pGmjzihf csDwufBudKqkdcJh
Muonf/ or®w tm½dk,dkuvnf; wkdif;jynf
&JU tjrihfqkH; vlrIxl;cRefqkudk tyfESif;ay;cJh
onf/
,ck zdvpfydkifEkdifiH ae&mtESHYtjym;
wGif vufwGef;vSnf; pmoifcef;rsm; ysHUESHY
vsuf&SdNyD; urÇmtESYHrS tm;ay;ulnDrIrsm;&
&Sdaeonf/ q&mav; yef'gzvkd&D'g&JU udk,f vufwGef;vSnf; ausmif;q&mi,f tkyfpktwGuf vSL'gef;
usdK;rzufynma&; vIyf&Sm;rIrSwfwrf; wDAGDrsm;udk *syef? vdkuo
f nf/
udk&D;,m;? *smreD? pydef? uae'gEkdifiHwkdYwGif vlBudKuf CNN (18 September 2010)
rsm;vQuf &Sdonf/CNN rS qkaMu; aiG 125000 a':vm
tjyif uGefysLwmcef;? pmMunfhwkduf? aq;cef;wdkYudkyg
105
zefjyGefoaE¨om; pxGifol aq;ynm Edkb,fqk&&Sd
zefjyGefoaE¨om; pwifwDxGifol jAdwdoQvlrsKd; Robert
G.Edwards udk 2010 ckESpftwGuf aq;ynm Edkb,fqk
csD;jrSifYaMumif; Edkb,fqkaumfrwDrS xkwfjyefaMujimcJY
onf/ ]zefjyGefxJwGif rsKd;yGm;jcif;} (in vitro fertiliza-
tion-IVF) udk zGHYjzdK;atmif Edwards u vkyf EdkifcJYjcif;rSm
acwfopfaq;ynmtwGuf atmifjrifrSI ordkif;rSwf
wdkif wpfckjzpfonf[k azmfjycJYonf/
1950 ckESpfawGuwnf;u rsKd;ryGm;EdkifbJ jrHKae
olrsm;udk ukozdkY IVF enf;vrf;udk toHk;jyKEdkifw,fvdkY qdkolrSm ,ck tdrfaxmifusum om;wpfa,mufzcif
Edwards u ,lqxm;cJYonf/ urÇmay: &Sd pHkwGJ 100 rSm
jzpfaejyD; t*Fvef ajrmufydkif;wGif aexkdifvsuf&Sdonf/
10 a,mufESIef;u tjrHKawG jzpfaejyD;? tJ'D 10 &mcdkifESIef;t Edwards udk 1925 ckESpfwGif arG;zGm;jyD;? ,ck t*F
wGuf tm;wufzG,f aq;ynmopfjzpfonf/ vefEdkifiH uif;b&pfcsf wuúodkvfwGif aq;ynm ygarm
Edwards onf vlom;rsKd;yGm;rSItwGuf ta&;yg
u© wm0ef xrf;aqmifvsuf &Sdonf/ olY MudK;pm;rSIaMumifY
wJY vrf;aMumif;opfudk &SmazGcJYjyD;? zefjyGefxJwGif vlom; uav; 4 oef;ausmf arG;zGm;EdkifcJYjyD;? Edkb,fqk aumf
rsKd;OqJvfawGudk atmifjrifpGm rsKd;azmufEdkifcJYonf/ rwDrS a':vm 1.5 oef; csD;jrSifYrnf jzpfonf/
1978 Zlvdkif 25 &ufaeYwGif yxrqHk; zefjyGefoaE¨om;udk CNN (05 October2010)
arG;zGm;ay;cJYonf/ olarG;zGm;ay;cJYwJY vl;0pfba&mif;
106
t&nftaoG;rD xkwfukefrsm;jzihf rNydKifqkdifEkdifbJ ydkYukef OD;wnfaeaMumif; ynma&;t&m&Sdu okH;oyfonf/1
vkyfief;rsm; usqif;aprnf/ ausmif;jyifya&muf uav; Bangkok Post (26 August 2010)
rsm;rSm rl;,pfaq;0g;okH;pJGrIESihf &mZ0wfrIrsm;qD
107
2009ckESpftwGuf Ph.D bGJUtyfESif;cH&ol 62000 vuf&SdtcsdefwGif t&nftcsif;xuf t&nftwGufudk
&SdNyD; w½kwfonf urÇmheHygwfwpf bmom&yfqkdif&m qufvufOD;pm;ay;aeOD;rnf[k owif;pmacgif;BuD;rS
a'gufwmbJGUtyfESif;onfh wkdif;jynfjzpfvmonf/ rnf a&;om;xm;onf/ 1
odkYyifjzpfap w½kwftpdk;&ESihf w½kwfwuúokdvfrsm;tzkdY China Daily (10 September 2010)
108
vufrxyfbJ vdifqufqHaomudpöudk rav;&Sm; aoqkH;Muonf/
rlqvifrsm;tMum;wGif vufrcHEkdifaomaMumihf ausmif; rvuúm;jynfe,f 0efBuD;csKyfu rlqvifvli,f
olrsm;rSm udk,f0ef&NyD;aemufydkif; ausmif;xGufMuonf/ rsm;taejzihf vdifqufqHvdkygu vufxyf,lMuyg&ef
,ckESpftwGif; vufrxyfbJ arG;zGm;aomuav;i,f wkdufwGef;NyD; rdom;pkb0 pwifxlaxmif&ef aiGaMu;yHhydk;
170a,muf&SdNyD;? 70ausmfrSm q,fausmfoufrsm;rS arG; ulnDrnfjzpfaMumif; uwdjyKcJhonf/1
zGm;cJhjcif;jzpfonf/ rdcifi,ftcsdKUrSm uav;rsm;udk trdIuf Indo-Asia News KL (14 September 2010)
ykH;rsm;? awmtkyfrsm;ESihf tdrfomrsm;wGif pGefYypfcJhonf/
,ckESpf uav;arG;uif;p 50txd pGefYypfcJhNyD; trsm;pkrSm
109
ay;pm
u@
110
vli,fajcwuft&G,f ausmif;q&mrdkY wuf jcifaxmiftrdk;rSm "gwf&SifMunfh&wJhtwkdif; jrifae&yg
<uvdkufonfrSm ajymp&myifr&dSyg/ usaemfwdkY vrf;xJ w,f/ wqufxJ ausmif;q&mb0&JU wjcm;wpfzuf
pma&;BuD; OD;pdk;vIdifu vpm 126 usyf &wJh tcsdefrSm us wGifvnf; qif;&Jjcif;? EGrf;yg;jcif;? tcufcJ'ku©aygif;pkHwdkY
aemfwdkYu vpm 200 usyf &Muolrsm;rdkY b0jrifh&wm qdk &dSaeyguvm;[k odvdkuf&ygawmhw,f/ tJ'DaeYupNyD;
zG,fr&dSawmh/ oifMum;a&;wGif ausmif;aumfrwDjzifh aemufwpfBudrf ausmif;q&mavmu0ifzdkY ywfawm
BudKwifnd§EIdif;xm;wJhtwdkif; usL&SifykHpHjzifh oifMuyg ydwfoGm; ygawmhw,f/
w,f/ pmppftzJGY trSwfay; pnf;rsOf;twdkif; ar;cGef;ykHpH usaemf tdrfaxmifjyKNyD; aemufydkif; pD;yGm;a&;
a[mif;rsm;eJY oifvdkY pmoifcsdefenf;ayr,fh xda&mufrI tajcrusao;cif usaemfwdkY i,fq&mrBuD; a':cifcif
&dSygw,f/ usaemfwdkY jrif;jcHe,fw0kdufrS m atmifcsuf t av; (ausmufyef;awmif; tvSr,f) u olyifpifoGm;cg
aumif;qkH;ausmif; jzpfcJhygw,f/ eD; olYvkyfydkifcGifht& ausmif;q&m wpfae&m 0ifa&muf
oifMum;a&;rSm atmifjrifayr,fh ESpfESpf vkyfudkifay;zdkY olYynma&; &kH;cef;rSm ac:ajymqdkcJhygao;
avmufMumawmh aus;&GmygwDpdwfrI;qdkoleJY jyóem w,f/ usaemfuawmh cJrSefzl;wJh pmoli,fvkd ausmif;
jzpfvdkY usaemf tvkyfjyKwfoGm;cJhygw,f/ tjypfu jref q&mb0 taoaMumufoGm;ygNyD/ e0wacwfrdkY 0ef
rmhqdk&S,fvpf vrfpOfygwD0if tqdkjyKvTmykHpHrSm usaemf Y xrf;awGudk MuHhckdifa&;xJ qJGoGif;rSm BudKjrifa,mifaecJh
trnfudka&;NyD; vufrSwfxkd;cdkif;wmudk jiif;qefrIygyJ/ ygw,f/ ausmif;q&m rvkyfyg&apeJY q&mrBuD;&,fvdkY
'DtrIu BuD;av;wJh tjypfBuD;jzpfaMumif; NrdKUe,fygwD ajym&if; tomEIwfquf jyefvmcJhygw,f/
,lepf&kH;udk qifhac: NyD; tvkyfjzKwfvdkfufrS usaemf od&yg ajymvdkwmu txufrSm usaemfqkdcJhwJht
w,f/ wkdif; usaemf rvkyfEkdifcJhwJh ynma&; e,fy,fxJrSm ESpf
&GmrS ygwDpdwfrI;qdkoludk ausmif;ol ausmif; aygif;rsm;pGm b0udk jr§KyfESH&if; ausmif;q&mtvkyfudk
om;awGu idk;a<u;awmif;yefMuayr,fh usaemfhtay: vkyfudkifaewJh q&mq&mr tm;vkH;udk av;pm;pmem ae
rausat;EkdifaMumif; Mum;od&ygw,f/ aemufaeYrSm rdygw,f/ tdrfaxmifpD;yGm; wpfzuf? vlrIa&;rsm;wpf
usaemftrnfudk pm;vkH;BuD;eJYa&;NyD; þausmif;odkY vkH;0 zufeJY jzwfoef;ae&if; ESpfumv r&SnfMumvkdufwJh us
(vkH;0) ausmif;wufvm&ef rvdk[k a&;xm;aMumif; ol aemf&JU ausmif;q&mb0 a[mif;av;udkvnff; cPcP
i,fcsif; wifpkd;u jyefajymjyygw,f/ tJ'Dvdk ausmif;q trSwf trSwf& aewwfygw,f/
&mwpfa,muf&JU *kPfodu©mukd xdyg;vmwm&,f? usaemfY om;orD;rsm; 7 wef; 8 wef; jzpfvm
ausmif;ynma&;eJY roufqdkifwJh jyifyab;ya,m* csdef zcifwpfa,muftaeeJY rlvwef;? tv,fwef;
awG&,fudk rauseyfvdkY oli,fcsif; wifpkd;vnf; aemuf ausmif;awGudk rjzpfrae oGm;&wJh tcgrSmawmh oli,f
wpfvrSm ausmif;xGuf vkdufygw,f/ csif; ausmif;q&mawG rawGY&oavmufjzpfNyD;? q&mr
wpfaeY ausmif;q&mjyKwf usaemfwdkYESpf awGcsnf; jzpfaewmvnf; tHMojcif;rsm;pGmeJY jrifcJh&yg
a,muf ausmif;aezuf oli,fcsif; yJG&kHydkif&Sif ?pmykHESdyf w,f/ ausmif;tkyfBuD;vnf; q&mr? ynma&;rÈ;vnf;
pufydkif&Sif? aq;&dk;pufydkif&SifwdkYeJY w&kwfbkHausmif; pdef q&mr? twef;ydkifvnf; q&mr awGcsnf; jzpfaeMuyg
tef;vÇuf&nfqdkifrSm qHkMuygw,f/ vÇuf&nfzdk; &Sif;zdkY w,f/ atmf q&mrawGu avmu"H&JU txktaxmif;?
pm;yJGxkd;udk ac:aewkef; aq;&kd;pufydkif oli,fcsif;u ] qdk;&Gm;wJh pepfqdk;&JU vIdif;'PfcsufawGudk ydkcHEkdif&nf
[dwfaumifawG rif;wdkY r&Sif;eJY ig&Sif;r,f? rif;wkdYu &dSMuovm;vdkY awG;rd&if; pma&;ydkYvkduf&ygw,f/
awmrSmoGm;NyD; ausmif;q&m vkyfcJh&wJh taumifawG rkawåm armap,sH
'gaMumifh ig&Sif;vdkufr,f } ajym&if; usoifhaiGudk
&Sif;ay;vdkufygw,f/ armifat;0if; (jrif;jcH)
tJ'DaeYn ntdyf,m0ifcsdefrSm tdyfvkdYr&bJ
aq;&dk;pufydkif&Sif oli,fcsif;rsufESmudk usaemftdyfwJh
111
EdkifiHwum aqmif;yg;
odyÜHESihf
bmoma&;
ynma&;okawoDwpfOD;
'Dtcsufuawmh usaemhftwGuf tifrwefrSudk pdwf awG[m prf;oyfppfaq;rIudk cHEkdifr,fh udk,fwkdifavhvm
0ifpm;p&m acgif;pOfwpfckygyJ/ EkdifwJh awG;qcsufawGtay:rSm trSDjyKygw,f/ tjcm;ol
odyÜHynmeJY bmomw&m;tMum; wkdufyJG[m tNrJ awGuvnf; jyefvSefppfaq; prf;oyfEkdif&r,f/ odyÜH ed
wrf;vkdvdk jyif;xefvSayhg/ vltrsm;pkBuD;[mvnf; udk,fh ,mrtay: tajccHNyD;awmh oufaotaxmuftxm;
udk pkaqmif;&&SdwJhaemuf vltrsm;u tjyefjyeftvSef
pdwfwGif;rSmudk 'Djiif;ckHrItay: xyfqifhNyD; ½kef;uefaeMu
&w,f/ [kwfygNyD/ 'D ESpfck[m o[Zmw jzpfEkdifyghrvm;/ vSef avhvmokH;oyfvkdY twnfjyKwJhtcgrSmawmh ]odyÜH}
'DajrurÇmay:rSmrSw oDtkd&Dwpfck jzpfvmNyD/ tcsuftvuftopfawGudk
D if;aexkid fMuwJhvlom;trsm;pk
BuD;[m wpfpkHwpfckaom udk;uG,fqnf;uyf&mtay: ,kH xyfrHawGU&SdwJhtcgrSm oDtkd&Dudk jyefvnfjyifqifvkdY
Munfouf0ifMuw,f/ bk&m;ocif jzpfcsifjzpfr,f? ewf &Ekdifayr,hf oDtdk&D tajccH,lqcsufuawmh usef&SdaeNrJ
bk&m; wpfyg;yg; jzpfr,f/0dÓPfawmfBuD;jzpfcsifjzpfr,f/ jzpfygw,f/ tJ'D oDtkd&Dudkvnf; odyÜH½IaxmihftwGuf t
'grSr[kwf&if tjcm;aom emrf0dÓPfqkdif&m wpfckck/ ajccHtjzpf okH;Ekdifw,f/ rSef;qcsufawG vkyfEkdifw,f/
odkY aomf 'Dvltrsm;pkBuD;[m urÇmrSm awGU&SdNyD;jzpfwJh
qefYusifzufuawmh bmomw&m;awG[m ,kHMunf
odyÜHqkdif&m trSefw&m;rsm;pGmudkvnf;yJ vufcHMuyg csuftay:rSm tajccHwnfxm;yg/ prf;oyfppfaq;rI jyK
w,f/ 'DtwGuf usaemf rSef;qMunfhrdw,f/ odyÜHeJY vkyfEkdifwJh awG;qcsuftay:rSm tajcrjyKxm;bl;/ rdrd
bmomw&m;[m wpfpkHwpfckaom twkdif;twmtxd ,kHMunfaewJht&mtay: tjcm; olawGuvnf;yJ jyefvSef
twl,SOfwJG &yfwnfEkdifMuw,fvkdY/ ppf aq;vdkY r&jyefbl;/ wpfckckudk ,kHMunf&if; qE´&SdwJh
tavsmuf ,if;qE´t& ½dk;½dk;&Sif;&Sif; vufcH xm;jcif;yg/
qefYusifzuf tawG;tac:rsm; bmomw&m; tjrifuawmh bmomw&m; ,kHMunfrI?
urÇmESihfcsDwJh jzpfpOfBuD;awGeJY ywfoufvkdY e,fy,f udk;uG,f&mawG&JU (jrifhjrwfaom) a&;om;a[m ajym
ESpfckpvkH;u udk,fpDt"dyÜg,fzGihfqkdrIawG &SdMuygw,f/ csuf aw Gtay:rSm tajccHygw,f/
qkd&&if pMum0VmBuD;&JUtp? ouf&SdawG&JU b0tp?
rsKd;EG,fpkawG tp/ odkYayr,fh t"dyÜg,f zGifhqkdrIawG[m r[mjyóemrsm;
vkH;0udk uJG jym;jcm;em;Muygw,f/ odyÜHeJY bmomw&m; tMum; jiif;ckHaqG;aEG;rI
]odyÜH}&,fvkdYtrnfwyfac:EkdifzkdYodyÜHtjrif½Iaxmifh awGuawmh tMuifolwpfOD;&JU bmomw&m;tay:rSm
112
yk*¾v t"dyÜg,f zGihfqkdcsufawGaMumihfyg/ 'Djiif;ckHrI&JU rsm;u oufaocHae jyefygw,f/ vGefcJhwJh ESpf 5
t"duyifr tcsufuawmh zefqif;rI0g' (Creation- oef;ausmfu pwifNyD; vlom;rsKd;EG,f rsKd;uGJvmcJhwJh
ism) eJY qifhuJjzpfxGef;vmrIoDtkd&D (Evolution) wkdY jzpfpOfyg/ usaemfwdkY&JU DNA (deoxyribonucleic
jzpfygw,f/ acid rsKd;&dk;ADZ tajccH) [m csifyefZD arsmufawGeJY
tajccHtm;jzifh tpövmrf? c&pf,mef? [dE´Lbmom r,HkMunfEkdifavmufatmif xyfwlusaewm/
w&m;rsm;eJY tjcm;aom yifrudk;uG,f,kHMunfrIrsm;rSm (arsmuf0HawGeJYawmh enf;enf; uGJvGJaew,f/) 'Dt
ouf&SdrsdK;EG,fpkawG rsdK;pkH? axGjym;qef;Mu,f&jcif;eJY ywf csuf[m usaemfwdkY&JU qufEG,faerI oufao t
oufvYdk &Si;f vif;csuu f ,
kd pf D&SMd uygw,f/t"duuawmh axmuftxm;ygyJ/
bk&m;ocif jzpfw,f/ 'grSr[kwf&ifvnf; jrifhjrwfaom
wefckd;&Sif wpfyg;yg;uaeNyD;awmh owå0gawG tm;vkH;udk ouf&Sdb0&JU tpeJY rsKd;EG,fpkrsm;&JU tp
zefqif;cJhw,f/ ouf&SdawG axGjym;pkHvifrItay:rSm 'D ouf&Sdb0&JU tpudk rsKd;EG,fpk&JUtpeJY ra&m
bmomw&m;rsm;&JU oufaotaMumif;jycsufawGu axG;oifhygbl;/
awmhjzihf ½dk;pif;vSygw,f/ a&SmifwcifjzpfrI chance eJY rsdK; 'Dae&mrSmvnf; bmoma&;usrf;pmawGu
pdwfrsm;&JU ADZ"gwfawG jzpfcsifovdk ,SufEG,f bk&m;ocif (b,fusrf; pmtkyfrsKd;udkyJjzpfjzpf oif
qufpyfjzpfxGef;rI random mutation awGaMumifh zwfaeygap) [m pMu0VmBuD;udk zefqif;NyD;wJh
urÇmay:rSm axGjym;pkHvifvSwJh ouf&SdawGjzpfay:vm& aemufrSm tm;vHk;aom ouf&SdowÅ0grsm;udk zefqif;
w,fqdkwmuawmh vkH;0 udk ryg&Sdygbl;/ awmfrlcJhwmjzpfw,fvdkY a[mMum; Muw,f/
odyÜHtjrift&awmh ouf&SdawGtm;vkH;[m quf tjcm;wpfzufrSmawmh odyÜHrSm tHhtm;oifh
pyfvdkY wnf&SdaeMuw,fqkdwmyg/ ynm&Sif csm;vfpf'g0if avmufwJh &Sif;vif;csufawG trsm;BuD; &Sdaejyefygw,f/
(Charles Darwin)&JU qifhuJjzpfay:rI evolution oDtkd&D 'gayrJY bmrSudkawmh qkyfqkyfudkifudkif oufao
t& rsdK;EG,fpkawG axGjym;vmw,f/ pkHvifvmw,f/ ]BuHh rjy&ao;ygbl;/ odyÜHenf;us r&Sif;jyEkdfifwmeJYyJ vG,f
cdkifEkdifpGrf;t&SdqkH;u t&SifoefqkH;jzpfw,f/} survival vifhwul bmoma&; ,HkMunfcsufxJvnf; twif;xdk;
of the fittest qdkwJh tcsuf uawmh tcsKdUaom
rxnfhoihfygbl;/ t&Sif;qHk;ajym&&if &SmazGvdkY rawGY
rsKd;EG,fpkawG&JU xl;jcm;wJh rsKd;&dk;qdkif&m &Sdao;wmyg/ tem*wf wpfcsdefcsdefrSmawmh awGY&Sdvm
trSwftom;o&kyfeJY ZmwdaMumihf OD;a&wdk;yGm; vmap rSmjzpfw,f/ b,fudpörSmrqdk vlom;taeeJY r&Sif;jy
wmvdkYqdkw,f/ 'Dxl;jcm;wJh Zmwdo&kyfawG wdk;yGm; wwfao;&HkeJYawmh &Sif;jycsufr&Sdbl;vdkY rqdkEkdifygbl;/
vmjcif;aMumihf rlvrsKd;&dk;eJY rwlawmhwJh rsKd;EG,fpk a'gufwm umvf;qm*efudk udk;um;NyD; tar&duef
topfwpfck qif;ouf jzpfxGef; vmawmhw,f/ umuG,fa&; 0efBuD;a[mif; a':e,f&rfpfzvf ajymcJh
'Djiif;cHkrI&JU yifrtcsufuawmh vlom;&JU bl;wJh txifu& pum;wpfcGef;udk trSwf&p&myg/
rlvtpeJY ywfoufvdkYyg/ vlom;[m arsmufuae ]oufaor&Sdjcif;[m r&Sdjcif;&JU oufao r[kwfacsbl;/
qif;oufvmw,f (rsKd;&dk;vkdif;cGJvmw,f) qdkwJh the absence of evidence is not evidence of
tMuHjyK csuf[m bmomw&m; udk;uG,f ,HkMunfolawG absence }
twGuf [m;wdkuf &,farmp&mjzpfw,f/ vlom;&JU
ra&rwGufEkdifwJh oD;oefYjzpfwnfaewJh p&dkuf? oGifjyif tjcm;aom tawG;tac: wdkufyGJrsm;
vu©PmawG[m zefqif;&SifaMumihf jzpf&w,f qdkwm odyÜHeJY bmomw&m;wdkY&JU tjcm;aom jiif;cHk
udk jyozdkY vHkavmufwJh oufaotaxmuf txm;vdkY aqG;aEG;csufawGxJrSm pMu0VmBuD;&JU rlvtpvnf;
olwdkYu qdkMuygw,f/ tygt0if jzpfw,f/ c&pf,mefbmom? *sL;bmom pwJh
tjcm;wpfzufrSmawmh ausmufjzpf&kyf<uif; tcsKdUaom bmomw&m;awGrSm &Sif;jycsufawG[m jrifh
113
'Dtwkdif;om trSefw&m;qdk&ifawmh odyÜHe,fy,fxJu
blrdaA'? ZD0aA'eJY tmumoodyÜHqkdif&m BuD;rm;
us,fjyefYwJh ynm&yfqdkif&m awGY&SdcsufawG[m jzpfEkdif
p&m r&Sdygbl;/
usihf0wfeDwdeJY vlom;tjyKtrludk bmom
w&m;uae wqifh &Sif;jyavh&SdMuygw,f/ bmomw&m;
r&Sdjcif;? ,HkMunf&m uif;rJhjcif; (bk&m;r&Sdjcif;0g') udk
raumif;qdk;0g;? rdpäm'dXdt,lqdkNyD; pGyfpGJwwfw,f/
bmomw&m;rJh0g'
usaemfhtaeeJYawmh 'gudk jyóem&,fvdkY
rjrifygbl;/ usaemf[m bmomw&m;rJh 0g'DwpfOD;yg/
'gayrJY usaemfYukd,fudk usaemf usihf0wfeDwdt&
aumif;jrwfjcif;&Sdol? tcgtm;avsmfpGmrSm ay;urf;
pGefYMuJvSL'gef;olvdkY jrifygw,f/ 'DtajccHw&m; awG
udkawmh rdbawGu oifMum;ay;cJhwmyg/ bk&m;o
jrwfaom usrf;pmawmfxJrSm yg&Sdw,f/ bk&m;ocif[m
ciftay:rSm olwdkY ,HkMunf Muayr,fh bmomw&m;
pMu0Vmudk OD;pGmzefqif;cJhNyD;wJhaemuf 6 &uftwGif;rSm
udkif;&Idif;olawGawmh r[kwfMuygbl;/
tJ'DtxJu t&mtm;vHk;udk zefqif;awmfrl cJhw,f qdk
vlawG[m wpfOD;eJYwpfOD; jyKrIqufqH
wJh &Sif;jycsufyg/ 'g[m t"dyÜg,fzGihfqdkrIawG tajrmuf
yHkawGuawmh udk,fcsif;pmw&m;? u&kPmw&m;
trsm;twGuf vrf;pvnf; jzpfw,fav/
aMumihfeJY ESpfOD;ESpfzufpvHk;twGuf ydktusKd;&SdwJh
odyÜHzufuMunfh&ifawmh pMu0VmBuD;&JU
ukd,fusKd;pGefYrI? ay;urf;rIawGaMumihfvdkY xifrdygw,f/
jzpfxGef;vmrIudk ,HkMunfvufcHxm;wJh oDtdk&Duawmh ]
bk&m;ocif&JU trsufa'goeJY jypf'Pfcwfjcif;udk
bpfbefoDtkd&D Big Bang theory} ]r[m
aMumufvdkYawmh r[kwfygbl;/ jrihfjrwfaom bmoma&;
aygufuGJrIBuD;} jzpfygw,f/ vGefcJhaom ESpfoef;
pmtkyfawGuawmh ]tjcm;olawGu udk,fhudk qufqH
axmifaygif; 13.5 avmufwkef;u 'D ]r[m
apcsifovdkrsKd;udk udk,fuvnf; tjcm;olawGtay:
aygufuGJrIBuD;} jzpfay:cJhw,f/ qlygEkdAmwpfckaMumihf
jyKrlqufqHyg} qdkNyD; oGefoif a[majymMuayr,fh 'g[m
tmumorSm trIeftrTm;? tmumo t&m0w¬Kypönf;
yHkrSef&dk;&dk;tawG;eJYwif em;vnf,lvdkY&wJh udpöjzpfw,f/
awGeJY pkpnf;NyD;awmh ajrurÇm[m ESpfoef; 4 axmif
bmomw&m;awGu Ncdrf;ajcmufrIeJY oGefoifp&m&,f
ausmf (4.5 billions years ago) avmufrSm
awmhvnf; rvdktyfygbl;/ usaemhf&JU tjrifyg/
jzpfay:vmcJhw,f/
ouf&Sdrsm; qihfuJajymif;vJ jzpfxGef;vmrI
tar&duef c&pf,mef toif;awmfBuD;
(tDaAmfvl;&Sif;) ZD0aA'ynm&Sif &pfcswfa'guifpf
wpfck&JU BuD;rm;wJh vIyf&Sm;rI wpfck&Sdygw,f/ olwdkY
Richard Dawkins [m bmomw&m;rhJ wpfa,mu f
udk,folwdkY ]toufi,fao;wJh urÇmBuD;&JU zefqif;
jzpfygw,f/ pmaya&;om;olvnf;jzpfNyD; olu bmom
&Sifrsm; Young Earth Creationists} vdkY uif;yGef;
w&m;awGudk r,HkMunfaMumif; yGifhvif;pGm xkwfazmf
wyfxm;Muw,f/ olwdkYu 'Dvdkqdkygw,f/ urÇmBuD;[m
ajymcJholyg/ olutckvdk aoaooyfoyf? vdrfrm,Of
tESpfajcmufaxmif (6000) om oufwrf;&Sdao;w,f/
aus;pGm ajymjycJhzl;w,f/ ]vlYtzGJYtpnf; toD;oD;rSm
okdYayr,fh 'guawmh trsm;pkBuD;&JU tjrifr[kwfygbl;/
,HkMunfouf0ifaeMuwJh bk&m;ocifawG? ewfbk&m;
114
awGeJY ywfoufvm&ifawmh usaemfwdkY vlom;tm;
vHk;[m bmomw&m;rJholawG jzpfygw,f/ tJ'DxJu
vlwpfcsKdUuawmh ewfbk&m;wpfyg;yg;? bk&m;ocif ]] odyÜHynmuavhvmawGY&Sdxm;wJhtwkdif;
wpfyg;yg;aemufudk tqHk;txd vkdufygoGm; Muwm
vlom;wdkif;[m rsKd;EG,fpk wpfckxJuom
ygyJ/}
'DurÇmajrjyifay:rSm bmomw&m; tajrmuf jzpfw,f? rsKd;EG,fvkdif;aMumif; wpfckxJu
trsm;eJY bk&m;ocifawG trsm;BuD; &Sdaew,f/ olwdkY twlwl qif;ouf vmMuw,fvdkY pOf;pm;Munhf
tm;vHk;awmhvnf; rrSefuefEkdifbl; r[kwfvm;/ 'g
aMumihfrdkvdkY bk&m;ocifwpfyg;yg;? ewfbk&m;wpfyg;yg;
rdr,fqdk&if vlrsKd;a&;cGJjcm;rIawG?
tay:rSm ,HkMunfouf0ifrI&SdNyD; tjcm;aom bk&m; bmom a&; onf;rcHEkdifrIawG
ocifawG? ewfbk&m;awGudk r,HkMunfjcif;[mvnf;yJ yaysmufoGm;rSm taotcsmygyJ/
oif[mvnf; bmomrJhwpfOD;vdkY qdk&if&w,fav/
vHk;0udk bmomrJhwJh olawGuawmh b,fbk&m;ociff }}
urS rSefuefw,fvdkY r,HkMunfMubl;/
wpfenf;r[kwfwpfenf;eJYawmh odyÜHeJY bm
jyóemvm; omw&m;wdkY&JU wdkufyGJ rjzpfoihfygbl;/ zefqif;rIeJY
acwftqufquf xGef;awmuf xif&Sm; tDaAmfvl&Sif;qdk&ifawmh jzpfEkdifygw,f/ 'gawGu
cJhMuwJh odyÜHynm&SifawG[m bmomw&m;awG tay:rSm oufqkdif&m e,fy,fawGxJu oD;oefY acgif;pOfawGyg/
r,HkMunf cJhMuolawGyg/ rsufarSmufacwf odyÜH 'gayrJY odyÜHeJY bmomw&m;udk acsmufwGef;NyD; &ef
ynm&SifawG[mvnf; bmomw&m;awG tay:rSm wdkufay;r,f qdk&ifawmh vHk;0udk rw&m;wmyg/ wpf
r,HkMunfMuygbl;/ ynm&Sif tkdifqufe,lwef[m t ckcsif;pDudk rSefrSefuefuef (yHkrSef&dk;&dk;av;) om pOf;
xifu&aygh/ ZD0aA'ynm&Sif csmvf;pf'g0if&JU r[m pm;Munfh oihfw,f/ tJ'D ESpfck[m ,SOfwGJvdkY? EIdif;,SOfvdkYrS
awGY&SdrIBuD;upvdkY bmomw&m; ukd;uG,f,HkMunfol r&wm/ tJ'guvnf; t"dyÜg,fzGifhqdkrI&JU tvS wpfckygyJ/
odyÜHynm&SifawG enf;yg;vmayr,fh tifrwef t olwdkYvkdcsifovdk? vdktyfovdk vlawG[m
a&;BuD;vSwJh odyÜHvkyfief;awGudkvnf; bmomw&m; ,HkMunf udk;uG,fEkdifygw,f/ usaemfYtaeeJYuawmh
wpfckckudk ouf0if,HkMunfol od y Ü H y nm&S i f a wG [ m wdkufwGef;csifwm 'Dvdkyg/ jyóem? jiif;ckefcsuf ESpfzuf
vkyfaqmif aeMuwkef;ygyJ/ bmomw&m; wpfckckudk udk; pvHk;uaeNyD;awmh udk,fukd,fudk ynmay;rI? udk,fwkdif
uG,fonfjzpfap? rudk;uG,fonfjzpfap? odyÜHed,m avhvmrIawG jyKvkyfNyD; udk,fwdkif qHk;jzwfMuzdkYygyJ/
rawGudk avhvm? awGY&SdMuw,fqdk&if &v'fawGuawmh arG;zGm;vmuwnf;u t,ltq wpfckwnf; udkom
twlwlyg/ wpfzufouf? twif;tusyf em;axmifckdif;wmxuf
urÇmhodyÜHtjrif[m vlom;awG&JU onf;cHEkdif pm&ifawmh tcsuftvuf cdkifvHkpGmeJY qHk;jzwfcsufcs
pGrf;tm;? pmempdwfudk wdk;jr§ihfay;vdrfhr,fvdkY usaemfu EkdifMuygr,f/ /
,lqygw,f/ wu,fvdkY oif[m odyÜHynmu avhvm ynma&;okawoDwpfOD;
awGY&Sdxm;wJhtwkdif; vlom;wdkif;[m rsKd;EG,fpk wpfck (David Canavan [m r[modyÜHbGJYudk tjyKtrl a*[aA'
xJuom jzpfw,f? rsKd;EG,fvkdif;aMumif; wpfckxJu eJY &&SdcJhw,f/ befaumuf? *g;'ef; EkdifiHwum ausmif;?
twlwl qif;ouf vmMuw,fvdkY pOf;pm;Munhf txufwef; odyÜHausmif;tkyfwpfOD;jzpfygw,f/)
rdr,fqdk&if vlrsKd;a&;cGJjcm;rIawG? txl;ojzihf bmom &nfnGef; BKK post Aug 2009
a&; onf;rcHEkdifrIawG yaysmufoGm;rSm taotcsmygyJ/
115
xkdif;EkdifiH? ynma&;0efBuD;Xme\ ausmif;oif½dk;ñTef;wrf;? ausmif;oifbmom&yfrsm;
wpfESpfwm tcsdefcJGa0rI ..
Learning Time Structure
The Basic Education Core Curriculum prescribes the framework for learning time as follows
116
AD,uferf
uGefjrLepf
ygwDtwGuf
tu,f'rpf
ynma&;
&Jjrifhausmf
jyD;cJYwJY ESpfvavmufu idkbkdacsmuf wpfa,muf okdYESihfwkdif wkdif;jynfpD;yGm;a&; wkd;wufvmwmESihf
Fields Medal qk &&SdoGm;onf/ Fields Medal qkdwm trQ enf;ynmu@ wkd;csJUwnfaqmufzkdYvdkvmNyD/ trdefY
u EkdifiHwum ocsFmynm&Sifrsm;tzJGUu av;ESpfwpfBudrf ESihfvmwwfwJht½dk;pJGtusihfawG?omaygif;nmpm;p½dkuf
csD;jr§ihfwJh touf 40atmuf ocsFmynm&Sifqk jzpfonf/ ysufawGu ynma&;opftwGuf vmzsufqD;aeonf/
'Dqkudk ocsFmqkdif&m Ekdb,fqkvdkYvnf; ajymqkd Muonf/ pufrIeJY enf;ynmukefxkwfvkyfief;awGqkdwmu yxr
olYZmwd AD,uferfowif;pm rsufESmzkH;rsm;wGif wef;pm; okawoevkyfief;rsm;eJY vufwJGoGm;EkdifrS jzpf
awmh qk&wJhtaMumif; pmvkH;rnf;MuD;awGeJY azmfjyMu rnf/ AD,uferf wuúodkvfrsm;rSm wu,hfokawoe
onf/ or®wudk,fwkdifu 0rf;ajrmufaMumif; o0Pf vkyfief;&,fvdkY ususee r&Sdao;/ xdyfwef;okawoe
vTmay;ykdY cJhonf/ idkbkdacsmufrSm EkdifiHwum tjrihfrm; vkyfEkdifavmufwJh odyÜHynm&Sifvnf; r&Sdoavmuf/
qkH;qk &&SdwJh yxrqkH; AD,uferf jzpfvmonf/ 'gayrJY bJGU&awGqdkwmuvnf; tm*kHaqmif tm*yk*d¾Kvfxl;rsm;
oluRrf;usifwJh ynm&yftvkyfudk AD,uferfwGif vkyfcJh om/ EkdifiHjcm;ukrÜPDawG0ifvmawmY tvkyfcefYzdkYt
wmr[kwf/ vuf&Sd tar&duef? csDum*kd wuúodkvfwGif wGuf? rcefYrD 6v avmuf oifwef;ac:ay;ae&onf/
ygarmu© wm0ef,lxm;ol jzpfonf/ jyifopfrS Ph.D rnfokdYqkdap AD,uferfu olYtdrfeD;csif;EkdifiHrsm;
bJUG&&SdcJhNyD;? jyifopfEkdifiHom;tjzpfvnf; cH,lxm;ol jzpf xuf ynma&;tay: ydkrkdokH;pJGvmonfh (atmufyg Z,m;
onf/
jyifopfEkdifiHom;ajymif;cH,lxm;jyD; olYEdkifiHrSm
tvkyfrvkyfwmaMumihfawmhrpöwmacsmufudkb,folrS
tjypfrwifEkdif/ AD,uferf wuúodkvfwpfckrS olYrdwfaqG
ocsFmynm&SifwpfOD;uawmh ]AD,uferf wuúodkvfawG&JU
ynma&;pepfu bkd;awmfbk&m;acwfu ykHpHawGyJ}[k
ajymonf/ oifMum;a&;pepfrsm;u vkH;0 acwfaemuf
usaeonf/ wuúodkvf todkif;t0dkif; rSmvnf;
eD;pyf&mqJGcefYawGeJY BuD;pkd;xm;onf/ w&m;ao ygwD
t,ltqrdIif;rsm; wuúodkvfynma&;xJ oGwfoGif; rSIu
t½dk;pJGaeMuwkef;yif/ tawG;opf tjrifopf pmwrf;
rsm;tay: qifqmjzwfawmufrIeJY 0ifa&mufpGufzufrI
wkdYu vuf&JZuf&J &SdaeqJyif/
117
udkMunfhyg) pmwwfolEIef; jrifhvmonf/ rdbrsm;u u rsm;pm&if; wdk;aygufEdkifr,fr[kwf[k wuúodkvf VGU
av;awGudk wuúodkvfydkYEkdifa&;twGuf tepfemcH ½kef;uef OuúXu qkdonf/
aeMuonf/ tck rpöwmacsmufvkd &nfrSef;csufjrifhwJh yk*¾dKvfrsdK;
2001 ckESpf AD,uferf wuúodkvfrsm;wGif ausmif; jyefvnfac:,lEkdifzkdY tpdk;&taeESifY pwifpum;ajym
om;OD;a& 900000 &Sd&mu? 2006ckESpfwGif 1.6 oef;txd aeMu&NyD/ AD,uferf BuKHawGU&wJh taetxm;rsdK; w½kwf
wufvmcJhonf/ 'gayrJY tpdk;&wuúodkvf wkdYvnf; BuKHawGUcJh&onf/ aiGaMu;? rsdK;cspfpdwf"mwf?
wufaeoltrsm;pku cyfxkdif;xkdif;eJY tifwkduftm;wkduf tu,f'rpf vGwfvyfpGmvkyfEkdifcGihf pwmawGeJY
odyfr&SdvS/ aiGaMu;wwfEkdifolawGGu EkdifiHjcm; wef; EkdifiHjcm;a&muf ynm&SifawG jynfawmfjyefatmif odrf;
xGufoGm;Muonf/ rpöwmacsmufvkd &Sm;&Sm;yg;yg; awmf oGif; pnf;½kH;aeMu&onf/
vGef; olrsm;uvnf; jyefajcOD;rvSnhfMuawmh/ odkYESihfwkdif w½kwfeJY AD,uferf ESpfEkdifiHvkH;&Sd tqihf
tpdk;&taejzihf wuúodkvfrsm; jyKjyifajymif;vJa&; jrihf tu,f'rpfvkyfief;rsm;wGif ygwDESifY tmPmydkifwdkY rS
BudK;pm;rIawGawmh &SdcJhonf/ odkYaomf prf;oyfrI trsdK;rsKd; 0ifpGufzufaESmihf,Sufaewwfonf/ xdk txkH"avhpGJ
atmufrSm trSm;rSm; t,Gif;,Gif;rsm;ESihf/ 2008ckESpfwGif udk &dkufcsKd;ypf&rnf/ wuúodkvfq&mawGtwGuf vpm
awmh tpdk;&u bmpdwful;aygufoGm;onf rod/ okaw vkHvkHavmufavmuf ay;xm;½kHru? okawoetcif;
oevkyfief;oufoufawG OD;wnfvkyfEkdifr,hf wuúodkvf tusif;twGuf vkdtyforQ jyifqifyHYydk;ay;xm;&rnf/
opfwpfckudk EkdifiHjcm; wuúodkvfawGESihf aygif;vkyfzkdY BudK; odyÜHynm&Sif wpfa,muftwGufu aiGomvkdwmr
pm;vmonf/ [kdcsDrif;NrdKUawmfwGif ]AD,uferf-*smref [kwf/ vkyfazmfudkifzufawGeJYjydKifqdkifEdkifzdkY tu,f'rpf
wuúodkvf (VGU) pzGifhvkdufonf/ aemuf[EGdKif;NrdKUrSm vGwfvyfcGihfawGay;zkdY ta&;BuD;onf/
jyifopftultnDay;r,fh enf;ynmausmif;wpfausmif; *vdkb,f NydKifqkdifrIuGif;xJ0ifzkdY uGefjrLepfygwD
qufzGihfcJYonf/ taejzihf tqihfjrifhynmwwftiftm; rsm;rsm;pkpnf;
VGU wuúodkvfwGif tif*sifeD,m? pD;yGm;a&;pwJh EkdifzkdY vkdygrnf/ ynmwwftiftm; pkpnf;EkdifrI csdKUwJhygu
bmom&yfawGudk t*Fvdyfbmompum;eJY *smrmef{nfh rnfonfhygwDrS tvkyfrjzpf/ EkdifiHwumuGif;jyifus,f
ygarmu©awGu oifMum;ay;NyD;? okawoeausmif;om; qD vlxkudk OD;aqmifvrf;jyac:aqmifoGm;r,hf tqifY
220 &Sdaeonf/ q,fESpftwGif; okawoeausmif;om; jrifY tifpwDusL;&Sif;aumif; jzpfvmzkdYxuf? ygwDtrnf
5000 wufEdkifzkdY arQmfvihfxm;onf/ AD,uferfwGif cH tkyfpkzJGU*kdPf;tqifYjzifY vlxkudk 'ku©ay;zkdYom &Sdae
tu,f'rpf vGwfvyfcGihf&&SdwJh yxrqkH; wuúodkvfjzpf rnf/
vmonf/ uGefjrLepfygwDrS 0ifrcsKyfcs,fawmhbJ vGwf EkdifiHa&;ygwDrsm;onf wkdif;jynftwGuf tifpwD
vyfwJh wuúodkvf tkyfcsKyfa&;tzGJYatmufrSm udk,fydkif usL;&Sif;aumif;rsm; jzpf&rnf/ vufndK;axmif acgif;Nidrfh
bmom&yf oif½dk;'DZkdif; awG a&;qJGvmEkdifonf/ udk,f&nfudk,faoG;rJh ygwD0ifrsm;onf tifpwDusL;&Sif;
vuf&Sd tajctaerSmawmh VGU twGuf aiGaMu; twGuf ,lepfrsm; au'gaumif;rsm; jzpfrvmbJ ? *kdPf;
trsm;pkudk *smreDu axmufyHhay;xm;onf/ AD,uferf *CpGJ yk*¾dKvfa&;tpGJrsm;jzifY vlYtzJGUtpnf;rsm;udk qGJcs
tpdk;&u wpfESpfudk a':vm 500000 om xnhf0ifEdkif aewwfonf/
onf/ 'gayrJY 2030ckESpfus&if udk,fhzmom&yfwnfEkdif 21&mpktwGuf EkdifiHa&;ygwDrsm;rSm rnfonfh
NyD;a':vmoef;50txdtukefuscHEkdifrnf[kcefYrSef;xm; t,ltqudkifxm;xm; rjzpfrae tqifhjrihfynmwwf
onf/ AD,uferfwkdY oabmaygufvmwmu okawoe tiftm; pkpnf;ysdK;axmifMu&rnf/ wpfOD;csif; plygyg0g
okH; ypönf;ud&d,mawGeJY xdyfwef;urÇmhtausmftarmf rsm;( Super -empowered individuals)ESifY zGJYpnf;
ygarmu©awGudk aps;aygaygeJY r&Ekdifbl;qkdwmudk/ wnfaqmufoGm; ½kHrSwyg; tjcm;vrf; r&SdEkdifyg/
tpdk;&taeESihf yg&rD&SifawGudk &uf&ufa&ma&m ay;urf; &JjrifYausmf
csD;ajr§muf&rnf/ EkdYrkdYqkd&if VGU urÇmYwuúodkvf aumif; &nfñTef; The Economist
118
Ak'¨ynma&;ESihf
t*¾jref
aysmf&Tifaeonfh blwefEkdifiH
119
]] qif;&Jaom EkdifiHrsm;tzkdY zuf&Sif'DZkdif;topfESihf
aemufqkH;ay: ypönf;awGu ta&;rBuD;?
vlxktwGuf tajccHvdktyfcsuf jznhfqnf;
ay;zkdYu t"du pdefac:csufjzpfonf/ }}
120
OD;wnfoGm;onf/ vHk;qdkif&m &moDOwk tajymif;tvJawGu blwef&JU
tar&duef jynfaxmifpkudk vTwftxifBuD; pD;yGm;a&;ESifY a*[aA'udk jcdrf;ajcmuf vmEdkifonf/ a&
olrsm;tzdkY ,aeY tar&duefawG b,fvdkjyoemawG &SnfwGif GNH u wdkif;jynfwGif usa&muf vmrnfh
&ifqdkifaexdkfifMu&ovJqdkwm odxm;MuzdkYvdkrnf/ r&yf rjrifEdkifwJY ab;qdk;awGudk ausmfvTm; Edkifrnf vm;/
rem; xdk;ppfqifaewJY aMumfjimrsm;atmuf vlxktzdkY blwefEdkifiH qufvuf atmifjrifzdkY aomYcsuf
vl;vl;vdrfYvdrfY/ ukrÜPDBuD;rsm;rSm urÇmY qif;&Jol u vuf&Sd GNH udk auseyfa&mifY&JraebJ a&&SnfcHjyD;
qif;&Jom;rsm;udk wpfa':vm ay;urf;pGefYMuJzdkY wGefYwdk usefEdkifiHrsm; tm;vHk;twGuf pHjyarmf',f jzpfvmzdkY
ayr,fY? aMumfjimrsm;xJ oef;aygif;rsm; yHkatm jzKef;wD;NyD; BudK;pm;zdkYyif/ blwef&JU Ak'¨bmom todt& aysmf&TifrI
vlwdkif;qDrS EIduf,lzdkY aeYpOf0efrav;vS/ qdkonfrSm ukefypnf;rsm; 0efaqmifrIvkyfief;rsm; u
'gjzifY &kyfydkif;qdkif&m aumif;usKd;csrf;omESifY t"dur[kwf/ wpfOD;csif; twGif;pdwf oefYpifat;csrf;zdkY
twl vlom;usef;rma&;? obm0ywf0ef;usif xdef; tjcm;olrsm;tay: tMuifem arwÅmyGm;rsm; apmifY
odrf;a&;? ,Ofaus;rI aysmufysufroGm;a&;? pdwfydkif;qdkif a&SmufMu zdkYu tc&musonf/
&m &ifYusufrI&Sda&;wdkY aygif;pyfxm;xm;rnfh ]pOfquf blwefu olYc&D;udk qufvuf csDwufae
rjywf aysmf&TifrI} udk tm;vHk;twGuf b,fvdk xkwfvky f onf/ usefurÇmYEdkifiHrsm;uvnf; blwefuae oifcef;
MurvJ/ pm,lp&mawG &SdaeygvdrfYrnf/
blwefrSmawmY olenf;eJYol wpfEdkifiHvHk; aysmf t*¾jref
&Tifcsrf;omzdkY tawmfc&D;a&mufaeonf/ jrpfudkjzwfjyD; ( a'gufwm *sufz&Dqcsf rSm udkvHbD,m wuúodkvf
a&tm;vQyfppf a&mif;csvdkY&wJY EdkifiHjcm;aiGeJY ynma&;? pD;yGm;a&; ygarmu jzpfjyD;? ukvor* axmifpkESpf
usef;rma&;? tajccH vdktyfcsufrsm;udk yHkrSef jznfhqnf; zGHjzdK;a&; yef;wdkifrsm;udk OD;aqmif yHkazmfaeol jzpfonf/)
oGm;onf/ wdk;wufrI toD;tyGifYudk NrdKUjy aus;vuf a'
opHk tvTmpHk cHpm;&atmif tpdk;&u pDrHonf/ odkY ESifY &nfnTef; / Growth in a Buddist Econaomy by
wdkif blweftwGuf pGefYpm;csufawG &SdaeOD;rnf/ urÇm Jeffery D.Sachs
wydkif;wp trSefrsm;
121
urÇm hq&mrsm;aeY txl;u@
jyefvnfxlaxmifrI
ausmif;q&mrsm;ESihf tpjyK
UNESCO, UNICEF, UNDP,
ILO, EI
tMuD;tuJwdkY\ o0PfvTm
5 &uf? atmufwdkbm? 2010
122
&onfhtjyif ausmif;om;aygif; okH;aomif;&Spfaxmif MudK;yrf;tm;xkwfrI jyKvkyfaeMucsdefwGif uREkfyfwdkYonf
ESifh ausmif;q&mESifh ynma&;0efxrf;aygif; 1300 wdkY q&mhvkyfief;tay: urÇmBuD;\ pD;yGm;a&; aES;auG;
touftkd;tdrfrsm; qkH;½IH;cJh&ygonf/ ygupöwefEkdifiH usqif;aerI\ tusKd;oufa&mufrI jzpfEkdifajcrsm;udk
wGifvnf; a&ab;tEÅ&m,f MuHKawGYae&ol oef;aygif; tav;teuf xm;&rnf jzpfygonf/ vlYpGrf;tm;
20 &dS&m wpf0ufrSm uav;rsm;jzpfaMumif; ukvor*¾ zHGHYjzdK;wdk;wufrItwGuf taxmuftul tjzpf ynma&;
rS cefYrSef;ygonf/ tqdkyg EkdifiH ESpfEkdifiHvkH;wGif onf axmifpkESpf zHGYjzdK;wdk;wufrI &nfrSef;csufrsm;
vlom;csif; pmema&;vkyfief;ESifh jyefvnfxl axmifa&; tm;vkH;ESifh vlwdkif;twGuf ynma&;qkdif&m OD;wnf
vkyfief;rsm; MudK;yrf; aqmif&Guf&mü ynma&; pepfudk csufrsm; tm;vkH; atmifjrif aygufajrmufa&;twGuf
jyefvnf &Sifoefapjcif;onf ta&;ygvSaom OD;pm; t"du aomhcsufjzpfygonf/ odkYaomfvnf; aumif;rGef
ay; tpDtpOfjzpfygonf/ta&;ay:tajctaersm;wGif pGm avhusifhay;xm;NyD; toufarG;0rf;ausmif;qdkif&m
toufqkH;½IH; oGm;Mu&aom q&mrsm;\ wm0efodrIudk aphaqmfrIay;xm;onfh vkHavmufaom q&mrsm;
txl;*½kjyK csD;usL;tyfygonf/ r&dSvQif uREkfyfwdkYonf vGefcJhonfh 10 ESpfu jyKvkyf
cJhaom urÇmhuav;rsm;ESifh vlki,frsm;twGuf urÇmh
&if;ESD;jr§KyfESH ynma&; nDvmcHu csrSwfcJhonfh uwdu0wfrsm;udk
obm0ab;tEÅ&m,fESifh tjcm;aom ab; tcsdefwdktwGif; jydKvJoGm;apEkdifonfhtwGuf t&JpGefU
tEÅ&m,frsm; usa&mufaepOfESifh usa&mufjyD; aqmif&Gufovdk jzpfaeygonff/ tb,faMumifh qdk
tcsdefrsm;wGif q&mrsm;onf pOfqufrjywf ulnD aomf q&mrsm;onf ynma&;pepf\ ESvkH;onf;yGwf
tm;ay;NyD; pdwfaomu ylyefpdk;&drfrIrsm;udk ajzazsmuf jzpfaomaMumifhyif jzpfygonf/
ay;EkdifMuygonf/ tem*wftwGuf arQmfrSef;csuf
ay;jcif;jzifhvnf;aumif;? ykHrSef pdwfcHpm;rI &&dSatmif apmifhxdef;vdkufem
todw&m;? qifjcifwkHw&m;rsm;udk pkpnf;ay;jcif; q&mrsm;\ toufarG;0rfausmif; tqifh
jzifhvnf;aumif; tm;ay; az;rMujyD; wdkufyJGrsm;? ESifh ywfoufí 1966 ckESpf? atmufwdkbmv 5 &uf
y#dyu©rsm;? obm0tEÅ&m,frsm;aMumifh tdk;rJhtdrfrJh aeYwGif csrSwfcJhonfh ILO ESifh UNESCO tzJGYwdkY\
jzpfay:vm&rI qdk;usKd;rsm;udk avsmhyg;ap&eftwGuf tMuHjyKcsufudk vnf;aumif;? tqifhjrifhynm oif
vnf; ulnD aqmif&Gufay;Muygonf/ qdk;&Gm;vSaom Mum;ay;olrsm;\ toufarG;0rf;ausmif;tqifhESifh
tMurf;zufrI odkYr[kwf aetdrftysuftpD;rsm;Mum; ywfoufNyD; 1997 ckESpf UNESCO tMuHjyKcsufudk
aexdkif&rIESifh rdom;pk0ifrsm; aysmufqkH;rI? qkH;½IH;rIrsm; vnf;aumif; apmifhxdef;vdkufemMuyg&ef uREkfyfwdkY-
MuHKawGYae&ojzifh pdwfaomu a0'emcHpm; aeMu& taejzifh wkdufwGef;tyfygonf/ tqdkyg tMuHjyKcsuf
aom uav;rsm;ESihf vli,fvl&G,fav;rsm;udk pdwf rsm;\ vlYusihf0wfqdkif&m pGrf;yum;onf tpOftjrJ
oufomrI &&dSap&eftwGuf vkdtyfonfh vlrIa&; tusKH;0ifvsuf &dSaeygao;onf/ tqifhtwef; edrfh
qdkif&m pdwfydkif;qdkif&m taxmuftyHhaumif;rsm;udk jcif;? vpmenf;jcif;? vkyfudkifcGifh tajctae nHhzsif;jcif;
q&mrsm;uyhHydk;ay;Muygonf/vlrIa&;tusyftwnf; wdkYonf q&mrsm;\ tcGifhtvrf;rsm;udk csKd;azmuf&m
rsm; usa&mufNyD;onfh tajctaersm;wGif q&mrsm;udk a&mufaeNyD; t&nftcsif;jynhf0aom vli,frsm;\
taxmuftyHhay;jcif;onf jidrf;csrf;a&;ESifh zHGYNzdK;a&; q&mvkyfvkdpdwfudk pdwfysuf tm;avsmhapygonf/
twGuf &if;ESD;jr§KyfESHrIyif jzpfygonf/ EkdifiHwum oabmwlnDrI jyKxm;Muonfh 2015 ckESpf
tpdk;&rsm;onf ynma&;qdkif&m tokH;p&dwf? ynma&; arQmfrSef;csufjynfhrDa&;twGuf urÇmay:wGif
q&mtvkyfrsm;? vpmp&dwfrsm;ESifh aumif;rGefaom q&mtopf 10 'or 3 oef; vdktyfvsuf &dSae
oifMum;rI? oif,lrI tajctaersm;udk tmrcHay;&ef ao;aMumif; cefYrSef;xm;&dS&m azmfjyyg tajctaeudk
123
taumiftxnfazmf ay;&rnf jzpfygonf/ q&mrsm;aeY wGif tEl;tnGwf arwåm&yfcH tyfygonf/
tvm;wl t&nftaoG; jynfhrDaom q&m a&&Snf wnfwHhckdifjrJonfh tem*wfudk ykHazmf
rsm;tjzpf avhusifh ysKd;axmifay;jcif;uvnf; ta&; ay;Ekdifrnfh ynm ÓPf? A[kokw? uRrf;usifrIrsm;ESifh
BuD;ygonf/ pepfwus avhusifhysKd;axmifay;NyD; vpm jynfhpkHaom? wm0effodpdwf&dSaom EkdifiHom;rsm;
vkHavmufpGm ay;xm;onfh q&mrsm;onf oifhwifh jzpfvmap&ef rsKd;qufopf vli,frsm;udk jyifqif
aumif;rGefaom ynma&;udk ay;EkdifpGrf;&dSonfhtjyif ay;ae&olq&mrsm;tm;¤if;wdkY\wm0ef0wå&m;rsm;udk
EkdifiHom;tjzpfwnf&dSjcif;? jidrf;csrf;jcif;ESifh ,Ofaus;rI tjynfht0 xrf;aqmif&eftwGuf uREkfyfwdkYu oifh
zvS,fjcif;wdkYtay: wefzdk;xm;rIudk wufMuGpGm jr§ifhwif wifh aumif;rGef aom vkyfief;tajctae ay:atmif
ay;Ekdifolrsm; jzpfvmygonf/ odkYjzpfí EkdifiHawmf tpdk;& zefwD;ay;jcif;jzifh taumif;qkH; *kPfjyKEkdifygonf/
taejzifh q&mrsm; avhusifh ysKd;axmifa&;? q&m ,aeY 2010 jynfhESpf atmufwdkbmv 5 &ufaeY
topfrsm; xyfrH cefYxm;a&;ESifh csD;jr§ifhrIrsm;ay;a&; urÇmwpfvTm;ü q&mrsm;udk *kPfjyKonfhyJGwGif uREkfyf
wdkYtwGuf EkdifiHawmf\ rl0g' vkyfief;tpDtpOfrsm;? wdkYylaygif; yg0ifMuygpdkY/
qufvuf &if;ESSD;jr§KyfESHrIrsm;wGif zHGYNzdK;NyD;rdwfzuftzJGYt
pnf;rsm; taeESifh 0kdif;0ef; ulnDyhHydk; ay;Muyg&efvnf;
wdkufwGef; EId;aqmftyfygonf/
taumiftxnfazmf
xdkYtjyif q&mrsm;taeESifh ¤if;wkdY\qkH;jzwf
csufrsm;udk ¤if;wdkY udk,fwdkif 'Drdkua&pDt& a&G;cs,f
xm;onfh tzJGYtpnf;rsm;rS wqifh xkwfazmf ajym
Mum;Edkifrnfh vlrIa&;qkdif&m aqG;aEG;rIrsm;udk taumif
txnfazmf aqmif&GufoGm;Mu&efvnf; wdkufwGef;
tyfygonf/ q&mrsm; rygbJESifh ynma&; jyKjyif
ajymif;vJrIudk ykHazmf&ef rjzpfEkdifovdk ynma&;
&nfrSef;csufrsm; jynfhrDatmifvnf; taumiftxnf
azmf aqmif&GufEdkifrnf r[kwfygay/
urÇmtESHY&dS EkdifiHawmftpdk;&rsm;? &yf&Gm
vlYtzJGYtpnf;rsm;? trsKd;om;a&;qkdif&mESifh tjynfjynf
qdkif&m tzJGYtpnf;rsm; taejzifh q&mrsm;tay: uwd
ay;xm;onfh tvkyfrsm;udk qufvufMudK;yrf;
aqmif&GufoGm;Muyg&ef uREkfyfwdkYtaeESifh urÇmh
124
urÇmhq&mrsm;aeY txl;u@
rSwfrSwf&& ESpfokH;q,feD;yg;u
wefcl;v&JU ausmif;om;b0ykH&dyfawG
ae0ifzsdK;zs wnae/ tvGrf;ajyayhgq&m&,f/
125
odu©mwif&wmvnf; &Sd&JU
odu©mpifrS
vdyfjym&TifrSm r[kwfvm; qkdwmvkd
0goem? apwem? tepfem
*½kPm pwJh emawGeJY
b0emcJhMuwJh
(wpfcsdefu) q&mhwynfhawG[m
(ckcgrSmawmh)
tdrfrufawGygyJvm; q&m/
&SyftusÐ vnfuwkH;
rNyKH;r&D
wnfMunfwJh [efyefeJY
tm;rmeftjynfh
"m; vSH a0SYovkdyJ wcsdKUu ykvif;axmif
pGJepfatmif oifcJhMuwJh q&mhb0 wcsdKUu yÍÆif;abmifayhg/
[dkwkef;uawmh
tm;rusrdcJhwm trSefyg/ atmifjrifaewJhol
aomifwifaewJhol
t&G,f&vmwJh aumif;pm;aewJhol
q&mhwynfhawGvJ acgif;yg;aewJhol
jrufEka&Munf&SmMu&if; BuD;yGm;aewJholawG &Sdovdk
avmuZmwfckH b0tzkHzkHrSm acs;iSm;aewJholawGvnf;
wpfcsdKUu q&m0ef &SdMuwmaygh q&m&,f/
wpfcsdKUu AvmtcHG
wcsdKUu tif*sifeD,m tcktcsdefrSmawmh
wcsdKUu oGifjyifryD&Sm q&mhwynfhawG
wcsdKUu 0wfvkHb0 b,fb0a&mufa&muf
wcsdKUu cRwfcsKHus ]tazsmuf t.x.u}rS
wcsdKUu t&m&Sd q&m q&mrawG&JU *kPfaus;Zl;
wcsdKUu Avmtwd txl;atmufarhrdygw,f q&m&,f
wcsdKUu wyfrawmfom; tNrJ owd&rdygw,f/
wcsdKUu t&yfapmfum;
wcsdKUu &JxJvdkuf tazsmufNrdKU? tajccHynmtxufwef;ausmif;
wcsdKUu zJyJ½dkuf 10 Budrfajrmuf q&muefawmhyJG
wcsdKUu wkdufum;toG,foG,f ausmif;om;a[mif;wpfOD;\
wcsdKUu qkdufum;crvG,f *kPfjyuAsmtm; rQa0vdkufygonf/
wcsdKUu usL&Sifq&m
wcsdKUuawmh ....
126
urÇmhq&mrsm;aeY txl;u@
eHeufrkd;aomuf tvif;a&mufaomf
pdwfaemufaxGjym; aomuyGm;cJY
tawG;&JUtawG; uav;&JU ta&;
wpfaeY odkYr[kwf ta0;wmc&D;
t&SnfMuD;av../
naeqnf;qm ae0ifcgrS
Asmyg&SIyfaxG; uAsmawGa&;&if;
ykHoGif;xkqpf tem*wftopfudk
ryDa00g;ao;ayr,fh yDwdpm;oHk;vsuf
yifhouf½dIufarm oufysif;aZmcs
tdyfr&cJh/
127
0,0vkH;av; 0dkif;0dkif;a&; i,fu q&mawG
uav;b0 tprSm aocsmqkH;r oGefoifjywJh
uBuD; cacG; b0wufvrf; atmifjrifyef;wkdif
*i,f CBuD; i vSrf;udkifqGwfcsL vlwvkH; olwvkH;
oli,fwef;b0eJY pcJhwm NyKH;yef;yGihfawG vdSIifawmhrS
wqifhwufvm? ntcg jrwfapwem jrwfq&mpum;
vomomeJY? ynmazG&Sm em;vnfEkdifcJh&ygNyD/
q&mqkH;r? oifjyMum;em/
um,uH 0pDuH raemuH
wcgw&H remcHvdk uHwyg;yg; vGeftrSm;&Sd
pdwfwkd pdwfysuf 0EÅmrdjzihf &Sdckd;uefawmh vkdufygonf/
pdwfuGufcJhzl;? q&mOD;udk
&ufvESpfa[mif; aemifaemif
ESpfawGajymif;vm umvMumaomf (urÇmhq&mrsm;aeYrSm q&m q&mrrsm;udk *kPfjyKvQuf)
ynmvnf;pkH? bJGUawG NcKHvTrf;
vkyfief;cGifxJ a&mufawmhrS/
128
usrb0rSm q&mr ESpfBudrfjzpfcJhzl;ygw,f/ 'Dvdkyg pmtkyu f usrudk q&mrvkyaf emf/q&mq&mrppfppfawG
yxrwpfBudrf pmoifjzpfoGm;wkef;uawmh oli,fcsif; &JU yDwd[m bmeJYrSrvJEkdifbl;vdkY ajymjyaeovdkyJ cHpm;&
awG wkdufwGef;csufaMumihf pmoifjzpfoGm;wmyg/ ygw,f/ ]igBuD;vm&if q&mBuD;vkd aus;&Gm? a'oawG
yxr wpfBudrf pmoifNyD;oGm;awmh ESpftwefMum trsm;BuD;rSm pmvdkufoifr,f}vkdY tawG;pwpfp jzpfcJh&
em;aecJhygw,f/ 'kwd,tBudrf pmjyefoifjzpfoGm;wm ygw,f/ usr&JU q&mrjzpfcsifwJh ajcvSrf;awGyg/ ckESpf
uawmh usrwkdY jrefrmEdkifiHxJrSm &SdwJh usL&Sifrxm;EkdifwJh wef;t&G,fa&mufvmawmh ausmif;pmtkyfxJuae q
uav;awG&,f? vrf;ay:a&mufaewJh uav;awG? rdb&Sd &mBuD;&JU &ifwGif;pum;awGudk xyfrH&if;ESD;cGihf&cJhjyefyg
awmh&Sdw,f ausmif;rxm;EkdifwJh uav;awG? taz w,f/
tar rjynfhpkHvdkY ausmif;rxm;EkdifwJh uav;awGtwGuf ausmif;olb0rSm q&mBuD; OD;zkd;usm;&JU &ifxJu p
vkdtyfcsufaMumihf q&mr um;awGudk q&m q&mrawG
jzpfoGm;cJh&wmyg/ u olwkdY&JU&ifxJ ajymif;xnhf
usr q&mrwpf jyD; wqifhcH cHpm;rIuae
a,muf &JU pdwf"mwfjzpfvm vmwmqdkawmh usrpmzwf
wJhtxd usrudk oifMum; pOfu &wJhtodxuf ydkom
urÇmhq&mrsm;aeY txl;u@
ay;aom q&m q&mrawG aewmudk odcJh&ygw,f/ em;
trsm;BuD; &Sdygw,f/ usr axmifvkdY ykdaumif;ygw,f/
rSm oifq&m? jrifq&m? 'g[mvnf; BuD;rSod&wmyg/
Mum;q&mqkdNyD; okH;rsdK; ydkif q&mBuD;[moloGm; av&m
qkdifcJhygw,f/ q&m okH;rsdK; t&yfrSm vlawG&JU tm;udk;
vkH;pDrS rwlnDwJh tjrif ,kHMunfrI &olwpfa,muf
wrsdK;pDudk oifMum;cGihf &cJh jzpf½kHomru cspfcifav;pm;
ygw,f/ jrifq&meJY oifq rI cH&oljzpfcJhw,fqdkwm olY
usr q&mrsm;
&m awGu usr&JUb0udk taumif;qkH; xkqpfay;cJhMuyg pmawGuwqihf odcJh&ygw,f/ at;at;jrifh
w,f/ Mum;q&mawGuawmh usr&JU pdwf"mwfudk xkqpf usrvnf ; ol Y p mawG z wf & if ;
ay;cJhMuolrsm;yg/ q&mrsm;aeYrSm usr&JU Mum;q&mawG uae olYudk av;pm;vmw,f/ olYudk rsufpdeJYwyftyfjrif
udk *g&0jyKyg&ap/ xkdq&mrsm;&JU xkqpfay;rIaMumifh NyD; &if;&if;ESD;ESD;pum;awGajymcsifpdwfawG jzpfvmcJhyg
q&mr vkyfcsifpdwfaygufvmykHuawmh usr av;pm; w,f/ tJ'Davmuftxdatmif usr q&mBuD;udk av;pm;
&aom q&mrsm; wpfOD;csif;pD usrb0xJrSm ta&;yg wmyg/
vmykHawG aMumifhygyJ/ 'kwd,tBudrfajrmuf q&mryJvkyfygvkdY ajymolu
xkdq&mrsm;uawmh .... awmh wkdif;wyg;u q&mBuD;wpfOD;ygyJ/ tJ'Dq&mBuD;[m
yxrqkH; usr&UJ Mum;q&mu ouf&Sdxif&Sm; &if;ESD; usr&JU 'kwd,ajrmuf av;pm;MunfndK&wJh q&mBuD;wpf
cJholwpfa,mufawmh r[kwfygbl;/ usreJY pmzwf&if; OD;yg/ q&mBuD;udk usrjrifvnf; rjrifzl;ygbl;/ pmtkyfu
&if;ESD;cGihf&wJh Mum;q&myg/ oluawmh q&mBuD;OD;zkd;usm; rSwqihf av;pm;cGihf&olyg/ oluawmh jrefrmEkdifiHom;
(ynma&;0efBuD;) yJ jzpfygw,f/ q&mBuD;&JU tw¬KyÜwåd vnf; r[kwfygbl;/ vlrnf;ausmif;q&mwpfOD;yg/ tJ'D
129
onf wwd,EkdifiHodkY oGm; twl yl;aygif;vkyfaqmifcJhyg onf/
a&muf tajccs&ef taMumif; vuf&Sdynma&;ausmif;rsm;onf w&m;r0ifynm
zefvmcJhonf/ xkdtcsdefwGif oifMum;a&;pifwmrsm;tjzpfom xkdif;tmPmydkifrsm;u
BMWEC udk qufvuf OD; todtrSwfjyKxm;ygonf/ xkdYaMumifh xkdynma&;pifwm
aqmifpDrHcefYcJG&efESihf ynma&; rsm;udk w&m;0iftodtrSwfjyKEkdifa&;? ynma&;tcGihft
vkyfief;rsm;udk qufvuf vkyf vrf;rsm; tjynfht0&&SdEkdifa&;twGuf xkdif; MOE ESihft
aqmif&ef tvkyftrIaqmiftzJGUrS trsm; o wl rkduf*&rfhynma&; rl0g'wpf&yfa&;qJGum xkdif;ynm
abmwlnDcsufjzihf q&mrBuD; aemfazma& (pma&;ol) a&;0efBuD;rSwqifh xkdif;tpdk;&xH wifjyawmif;qkdcJhyg
tm; a&G;cs,fwm0efay;cJhMuonf/ onf/ vuf&Sd tcsdefwGif xkdif;tpdk;&rS todtrSwf jyK
2004 ckESpfrSpí BMWEC \ Ouú|ESihf aumfrwD wkefYjyefrIudk arQmfvifhae&qJ jzpf onf/
0ifwkdY\ tm;wufoa&mBudK;yrf;rI? ynma&;vkyfief;wdkY
udk wpdkufrwfrwfvkyfaqmifrIrsm;aMumihf tzJGU0ifjzpfvkd
Muaom ausmif;rsm;vnf; wkd;wufrsm;jym;vmcJhonf/
,aeYwGif BMWEC onf tvSL&SifwkdY\ ,kHMunfrIudk
&,lEkdifNyD;aemuf a&TUajymif;ausmif; 35ausmif;? IDP
]]vlxkudk,fpm;jyKtzGJYtnf;rsm;?
ausmif; 15ausmif;wkdYudk ausmif;vnfywfa&; b@m jynfya&muf EkdifiHa&;? ynma&;paom
aiG &SmazGaxmufyHhay;Ekdifonfh tzJGUtpnf;tjzpfodkY tzJGUtpnf;rsm;rSmvnf;
a&mufvmcJhonf/
BMWEC ESihf rkduf*&rfh
vuf&SdtcsdefwGif BMWEC tzJGU0if ausmif;aygif;
55ausmif;&SdaeNyD jzpfonf/ xkdYtjyif ynma&; vkyfief; ynma&;udk tm½kHrjyKEkdif½kHomru
rsm;udkvnf; rdrdwdkY ,cif&nf&G,fxm;onfxuf ydkrdk vufawGUtm;jzihf OD;aqmifay;EkdifrI?
wkd;wufaumif;rGefatmif aqmif&GufEkdifcJhayonf/
ausmif;rsm;udk rlBudKrS txufwef;txd wdk;csJUzGihfvSpfEkdif }}
yHhydk;EkdifrI vGefpGm tm;enf;vSayonf/
cJhonfomru ausmif;rsm;tm;vkH; wajy;nD oif½dk;ñTef;
wrf; tokH;jyKEkdif&ef t*Fvdyf? ocsFm? odyÜHESihf xkdif;bm
omwkdYukd xkdif;ynma&;Xme MOE,WE wkdYESihf yl;aygif; Migrant Advocacy ESihf Awareness rsm;udkvnf;
n§dEdIif;um rlvwef;twGuf trsm;vufcHEkdifonfh oif EkdifiHwumtqihftxd aqmif&GufcJhygonf/ tjcm;aom
½dk;ñTef;wrf;wpf&yfudk aqmif&GufEkdifcJhonf/ u@rsm;jzpfonfh usef;rma&;? vlrIa&;? uav;ol
xkdYtjyif ausmif;q&m q&mrrsm; t&nft i,frsm;apmihfa&Smufa&;ESihf oufqkdifaom vkyfief;rsm;
csif;jr§ifhwifa&; oifwef;rsm;udkvnf; wpfESpfvQif t udkvnf; NGO, CBO tzJGUtpnf;rsm;ESifhtwl wuf<u
enf;qkH;ESpfBudrf vkyfaqmifay;cJhygonf/ xkdoifwef;wkdY pGm yl;aygif;aqmif&GufcJhonf/ ,ckqkdvQif BMWEC
wGif ausmif;tkyfBuD;rsm;twGuf ausmif;pDrH cefYcJGrIoif tzGJUtaejzihf oufwrf; q,fpkESpf wpfESpfudk ausmfjzwf
wef;? ausmif;q&m q&mrrsm;twGuf bmom&yfqkdif cJhNyD; jzpfonf/ vdktyfcsufrsm;? tcuftcJrsm;udk
&moifwef;? oifMum; a&;enf;pepfoifwef;? rlBudKq&m &ifqkdifcJh&onfrsm;&Sdovkd? rdrdwkdY arQmfrSef;xm;onfh
q&mroifwef;rsm;tjyif Community Managment twkdif; atmifjrifrIrsm;pGmudkvnf; &&SdcJhayonf/ rdrdEkdifiH
oifwef;vnf; yg0ifygonf/ xkdoifwef;rsm;udk r[kwfaom EkdifiHwpfckwGif þrQavmuf rsm;jym;onfh
jyKvkyf&eftwGuf WE (World Education), TOPS ausmif;rsm;jzihf xkxnfBuD;rm;aom ynm a&;vkyfief;
(Taipei Overseas Peace Service), MECC, Tak rsm;udk vGwfvGwfvyfvyf vkyfaqmifEkdifonfrSm tHhMo
Education Service Area Office 2 (MOE) wdkY ESifh p&m wkd;wufrIjy,k*fwpfckyif r[kwfyg vm;/
158
q&mBuD;udkvnf; olY&JU twKyÜwådpmtkyfuae qkHpnf;
cGihf&wmyg/ q&mhemrnfuawmh vlrnf;ausmif;q&m
bGwfumwD 0g&SifwefyJ jzpfygw,f/ olYb0[m tifrwef
av;pm;zkdY aumif;ygw,f/ q&mBuD; OD;zkd;usm;eJYvnf; ]]q&mBuD;yavwkd&JUausmif;cef;[m
qifwlygw,f/ vlrsdK;twGuf wkdufyGJ0if q&myg/ vSywJhyef;cif;BuD;eJYwlaevkdY
tJ'Dtcsdeftcgwkef;u vlrnf;awG[m uRefb0u
ae rvGwfajrmufMuao;ygbl;/ 'gawGudk ausmfjzwfNyD;
usroifcJh&wJh jrefrmuAsmxJu
twGef;twkduf? twkduftcdkuf 'PfawGudk jzwfoef; &if av;armifhpHausmif; uAsmav;udk
qkdifNyD; olYvlrsdK;awGudk tvif; jycJhwJh q&myg/ udk,fhvlrsdK;? owd&rdoGm;ygw,f .. .
udk,fhtcGihfta&;udk ynmeJY b,fvkd wkduf,lvkdY&w,f
qkdwmudk ,aeYynmwwf oGm;MuwJh vlrnf;awGeJY }}
oufaojyvkdY&ygw,f/ urÇmhq&mrsm;aeY[molYaMumihf
ay:aygufvmw,fvkdY usr wpdwfwa'o odcJh&ygw,f
(usrMum;zl;wmudk ajymwmyg)/ vrf;rsdK;udk ,aeYwkdif apmihfarQmfaewkef;ygyJ/ q&mBuD;
q&mBuD; bGwfumwD 0g&Sifwef[m olYvlrsdK;awGudk bGwfum&wD 0g&Sifwef wnfaxmifcJhwJhausmif;rsdK; usr
vrf;jyzdkY ausmif;aqmufcsifcJhygw,f/ q&mjzpfcsifcJhyg wnfaqmufcsifygw,f/ tJ'Dvkdausmif;rsdK; usr ydkifqkdif
w,f/ 'DtwGuf olynmwwf&ygr,f/ olynmwwfcJh csifygw,f/ tJ'Dausmif;cef;xJrSm usraecJhwJh awmifwef;
wm[m tvG,fwul&&SdwJh ynmawmh r[kwfygbl;/ BuD;awG Mum;xJu rdbrJhoGm;wJh uav;awG&,f? em*pf
ausmif;wufae&if; olYvufxJrSm ydkufqHr&SdvdkY aMumifh tkd;aysmuf? tdrfaysmuf? rdbaysmufoGm;wJh u
ausmif;xGufcJh&rIawGvnf; BuKHcJh&ygw,f/ olYvlrsdK; av;awGudk usraqmufxm;wJh ausmif;xJrSm xnhfxm;
vlrnf;awGtwGufyJ tm½kHpkdufolyg/ tJ'D q&mBuD;&JU csifygw,f/
pdwf"mwfukd av;pm;wmwpfcku olYausmif;BuD; wpfck jzpf olwkdYvufeJYpdkufwJh pdkufcif;BuD;udk jrifcsifygw,f/
zkdYudk olYausmif;u uav;awG&JU acR;awGeJY wnf aqmuf olwkdYvufeJYaqmufwJh ausmif;BuD;udk olwkdYudk,f wkdif&Sd
cJholyg/ uav;awG[m olwkdYaewJh ausmif;udk olwkdYbm aeapcsifygw,f/ olwkdYav;awG olwkdYbmom udk,fh
omwefzkd;xm;wwfatmif OD;aqmifvrf;jy ay;cJholyg/ ukdudk,f ,kHMunfrI&SdwJh pdwfawGudk ydkifqkdifapcsifygNyD/
olYausmif;BuD;aqmufzkdY uav;awGudk,fwkdif tkwfcJ usrtm;uswJh q&mBuD; bGwfum&wD 0g&Sifwefvkd
zkwfNyD; ausmif;aqmufcJhwmyg/ tkwfcJtusdK; tyJhudk ausmif;BuD;rsdK; usrydkifqkdifcGihf&r,fqdkwm ,kHMunfae
b,fae&mrSm okH;vdkY&w,fqkdwmutp vrf;jy ay;cJhol ygw,f/
q&mBuD;yg/ q&mr jzpf½kHruyJ ausmif;ygwnfaxmifjzpfoGm;wJh
q&mBuD;bGwfumwD 0g&Sifwefudk usr jrifzl;csifyg txd pdwf"mwfjr§ihfwifay;cJholuawmh usr&JU wwd,
w,f? qkHzl;csifygw,f/ 'gayrJY rjzpfEkdifawmhygbl;/ ajrmufq&mBuD; yavwkdygyJ/ yavwkd&JU ausmif;av;udk
olr&Sdawmhygbl;/ olYausmif;BuD;uawmh &Sdaewkef;ygyJ/ usr rjrifzl;ygbl;/ usr pdwful;eJYykHazmfMunfhaewmyg/
i,fi,fwkef;uykHjyifawGxJuvkd]b,fEkdifiHoGm;csif t&rf;udk vGwfvyfw,f? ayghyg;w,f? cspfp&maumif;
ygovJoifhudktcGihfta&;wpfckay;r,fvkdY}ajymvmr,f w,f? aysmf&TifrI&o tjynfh&Sdw,f/ pmoifvkdY oifoGm;rSef;
qkd&ifawmhjzihf ]q&mBuD;bGwfum&wD 0g&Sifwef wnf rodwJh ykHpHav;ygyJwJh?/
axmifcJhwJhausmif;BuD;udk oGm;csifygw,f}vkdY usr pdwf tJ'Dpmtkyfav;udk zwfNyD;csdefupNyD; usr ausmif;
ul;,OfcJhzl;ygw,f/ olY"gwfykH&,f? olYausmif;&,fudk pm cef;av;wpfck ydkifqkdifcJhwmygyJ/ q&mBuD; yavwkd&JU
tkyfxJrSm awGUvdkuf&vdkYygyJ/ wu,fyg? wu,fudkoGm; ausmif;cef;[m vSywJh yef;cif;BuD;eJY wlaevdrfhr,fvkdY
a&muf MunfhcsifwJhpdwful;yg/ usrudk,fwkdif tJ'DtcGifht xifygw,f/ usrwkdY oifcJh&wJh jrefrmuAsmxJu
130
av;armifhpHausmif; uAsmav;udk owd&rdoGm;jzpfyg olvnf;jzpfwJh q&mBuD;uawmh q&matmifoif;ygyJ/
w,f/ uAsmq&mwifrkd;&JU qGrf;tkyfeDeDuAsmeJY oajyoD; q&matmifoif;u wu,fawmfcJholyg/ ynmay;awG
rSnhfuAsmav;udkvnf; owd&vdkufrdygawmhw,f/ q vnf; trsm;BuD; a&;om;cJholyg/ q&matmifoif;&JU ]uefY
&mBuD; yavwkdu pmroifbJ ausmif;aysmfatmif oifcJh ulvufvSnfh} pmtkyfudk usrtESpfoufqkH;ygyJ/ usr
NyD;rS ausmif;oGm;csifpdwfaygufvmNyD; pmoifcsifpdwfjzpf odrf;xm;qJyg/ uav;awG udkifwG,fykHudk uGufuGuf
atmif oifMum;cJhwJhausmif;udk usrcspfw,f/ q&mBuD; uGif;uGif;BuD;udk a&;om;xm;wm ESpfoufp&mygyJ/
yavwkdaMumihf usrrlBudKausmif;av;udk bmawGvkyf tckqkd&if 'DbufvGwfajrmufe,fajrrSm ynma&;eJY
r,f? b,fvdkoifr,fqkdwJh tawG;pawG&cJhw,fav/ ywfoufNyD; a&;om;aeMuwJh q&m q&mr tajrmuft
uav;awGudk usr r½dkufzl;cJhygbl;/ 'g[m q&mBuD; rsm;&SdaeMuygNyD/ tJ'D q&m q&mrrsm;&JU pmawGudkvnf;
yavwkdudk tm;usvkdYygyJ/ olYwnfaqmufrI&JU atmifjrif usr zwfjzpfygw,f/ 'Dbufa&muf q&mrsm;&JU jzwfoef;
rIudk ,aeY usrwkdY q&m q&mrawGMum;rSm tjiif;yGm; rIrSmvnf; BuD;us,fcrf;em;wJh awG;ac:rIawG? jrefrmjynf
aeMuqJygyJ/ vkyfMunfhaeMuqJygyJ/ tkda[mif;roGm; tem*wf wkdif;&if;om;awGtay: pmemem;vnfpGm 'Drkd
ao;ygbl;/ qufvufjiif;ckef&if; wkd;wufrIawGudk avh ua&pD ynma&;jzpfzkdY BudK;yrf;aeMuolawGudk usrtxl;
vm&if; ol[m wavQmufvkH; uyfNid vkdufygaeOD;r,f yJ av;pm;pdwf jzpf&ygw,f/
urÇmhq&mrsm;aeY txl;u@
qkdwm usr odygw,f/ xkdq&mrsm;ESihf usr\ oifq&m? jrifq&m? Mum;q
usr ausmif;okH;Budrf axmifcJhzl;ygw,f/ rlBudKausmif; &mrsm;tm;vkH;udk þae&mrS *g&0jyK ylaZmfuefawmhvdkuf
uav;udk yxrqkH; axmifcJhwmyg/ aemufwpfBudrfu ygw,f/ usrtm; oifMum;ay;cJhaom q&m q&mrrsm;
awmh udk,fydkifausmif;vkdYac:rvm;? usL&SifvdkYyJ ac:&r tm; vkH;wdkY udk,fpdwfESpfjzmusrf;rm csrf;omMuygap/
vm; ausmif;av;udk axmifcJhygao;w,f/ aemufqkH;
wpfBudrf axmifcJhwJhausmif;av;uawmh ,aeYxd ouf av;pm;vsuf
&Sdxif&Sm; jrefrmEkdifiHxJrSm &Sdaewkef;ygyJ/ ausmif;uav; at;at;jrihf
r[kwfawmhygbl;/ vli,fawG&JU toufarG;rIoifwef;
ausmif;BuD; jzpfaeygNyD/
aemufqkH;tBudrf wnfaxmifcJhwJhausmif;u usr
wpfa,mufxJ wnfaxmifcJhwm r[kwfygbl;/ q&m
q&mr tajrmuftrsm;eJY tvSL&Sif (Donor)wpfOD;&JU
tultnDeJY touf0ifoGm;cJhwJh ausmif;uav;ygyJ/
tJ'DtvSL&SifBuD;[mvnf; uifqm a&m*geJY uG,fvGef
oGm; cJhygNyD/
tck usra&;om;ol q&mawGuawmh ouf&Sdxif
&Sm;&SdaeolawG wpfa,mufrS r[kwfMuygbl;/ 'gayrJY
olwdkY[m usrtwGufawmh ,aeYxufxd touf&Sif?
touf0ifaeMuwkef;yJ jzpfygw,f/ usrtwGufawmh
tJ'Dq&mawG[m pHjyq&mawGyJ jzpfMuygw,f/ olwkdY
[m usrcspfaom q&mrsm;jzpfMuygw,f/ olwkdYawG[m
pmtkyfxJu usr&JU q&mawGyJ jzpfMuygw,f/ pmtkyf
awGxJu q&mawG[mvnf; usrb0&JU pdwf"mwfawG
udk t&m&mudk ajymif;vJay;EkdifolawG jzpfygw,f/
pwkw¦ajrmuf q&mvnf;jzpf? ouf&Sdxif&Sm;&Sdae
131
ab;&ef qD;um
jrwfq&mudk
rarhEkdifyg
xaemif;
usr i,f&G,fpOf ynmoifMum;cJh&pOfu uHMur®m&JU &Sm;a'ojzpfojzihf tvGefudk yljyif;vSonf/ 'ghtjyif
aus;Zl;aMumifh q&morm;*kPfeJY tvGefudk jynfhpkHaom qif;&JwGif;eufonfuvnf; a'oaejynfolvlxk t
q&mwpfa,mufESihf ynmoifMum;cGihf&cJhygonf/ Mum;rSm wef;wlnDrQaeav&JU/ 'Dvdk ajcmufajcmufuyf
usrwkdY EkdifiH&JU cspfp&m? wefzkd;xm;p&m uyf &Gmuav;awGrSm ausmif;q&mvmvkyfzkdYuvnf;
,Ofaus;rIt& udk,fhudkynmoifay;wJh q&mawG[m awmf½kH0goem tepfemESihf pmvmoifay;EkdifzkdY vG,ful
rdbeJY w*kdPf;wnf;qkdwJh qkH;ryJhjyifrIawGatmufrSm cJh[efawmh rwlygbl;/
usr aexkdifBuD;jyif;cJh&onf/ xkdYtwl oli,fwef; q&mq&mrawGa&mufvm? tvGefqkH; ESpfESpf
uav;upNyD; wuúodkvf a&mufonftxd ynmoif avmufqkd jyefajymif;oGm;qkdwJh oHo&m0JxJrSm ausmif;
Mum;ay;wJh q&maygif;rsm;pGmxJrSm usrwkdYu zcifwpf ol ausmif;om;awG w0Jwnf;&,fwJh wvnfvnfyg/
a,mufvkda&mq&mwpfa,mufvdkygcspfcifav;pm;&NyD;? 'Dvkd w0Jvnfvnf b0xJrSmyJ usrESihf taygif;tazmf
q&muvnf; wynfhawGudk om;orD;awGvkdwrsdK; rsm; usifvnfusufpm;cJh&onf/ usrwkdYwifyJvm;
wynfhwyef;vkdwzkH tpOfwefzkd;xm;jr§ifhwifay;wwfwJh r[kwfyg bl;/ usrwkdY&JU aemifawmfh aemifawmfawGvnf;
jrwfaomq&mwa,muf taMumif;udk jyefvnf rQa0 'DoHo &mudk jzwfoef;ausmfvTm;cJh&onf/ wcgw&Hawmh
csifygonf/ tvGef uHaumif;vSpGm &Sm;&Sm;yg;yg; q&m q&mrrsm;
i,fpOfb0 ajrvwfa'o tv,fwef;ausmif; vnf; &GmwGif tajccsaeavmufatmifyif ESpftMum
av;&SdwJh &Gmuav;rSm arG;zGm;BuD;jyif;cGihf&onfhtwGuf BuD; aexkdif&if; ynmoifay;cJhwmawGudkvnf; awGU
ausmif;r&Sdaom&Gmrsm;rS uav;rsm;ESihf EdIif;,SOfvQif usr BuKH&wwfonf/
t&rf;uHaumif;cJhonf[k udk,fhudk,fukd,f rSwf,lcJh rSwfrSwf&& usr 6wef; wufonfhESpfu usrwkdY
onf/ tnmajrvwfa'oqkdonfrSmvnf; rkd;acgifa& cspfcif&aom usrwkdY\ twef;ydkifq&m ajrvwfNrdKUu
132
av;odkY ajymif;a&TUoGm;ojzihf wwef;vkH; twef;ydkifr&SdbJ vnf; &Dcsifjzpfaeonfht&G,fr[kwv f m;/ qkdawmh wpf
&ifuGJyufvufjzifh twef;ydkifq&mtm; vGrf;qGwfae vrf;vkH; ½Iyf,Swfcwfayhg/
aom umvyifjzpfonf/ q&majymif;cgeD; EIwfqufyJGü pmMunfhwkdufwGif pma&;ud&d,mrsm; a&mif;ay;
EIwfqufpum;ajympOfuvnf; tuJydkaom usrESihf ol rnfh q&monf usrwdkY &if;ESD;pGJ q&mjzpfrnf[k twyf-
i,fcsif;wpk idkvdkufonfrSm rnfonfhq&mrS acsmhr& pJGí ykdufqHrygbJESihf ta<u;0,frnfqkdum okH;av;
jzpfcJhonf/ udk,fwkdifvnf; 0rf;enf;aeqJ umvjzpfonf/ a,muf &J&J0Hh0Hhyif csw D ufcJhMuonf/ txufrSm
rlvwef; t&G,fuwnf;u q&mwa,mufudk ajymcJhovkdyJ q,fausmfoufwkdY xkH;pH vufvIyfvIyf
cJG&wkdif; cHpm;&onfh cHpm;csufrsm;udk usrwkdYawG quf yg;pyfvIyfvIyfESihfaygh/
vuf &ifrqkdifcsifawmhaom tcsdefwGif jyefvnfMuHK wu,fwrf; pmMunfhwkduf avSum;ay:wuf&ef
awGU&jcif; jzpfonf/ wcsdefwnf; aemufxyfa&mufvm [efjyifpOfrSmyif avSum;xdyf wHcg;rBuD;udk ausmay;NyD;
rnfh usrwkdY&JU twef;ydkifq&mu t&ifq&mvkd oabm pm;yJGwGif pmawGa&;aeonfh usrwkdY&JU q&mtopfjzpf
aumif;yghrvm;? pmoifaumif;yghrvm;? &Gmausmif;rSm
ausmif;tdyf ausmif;pm;eJY pmvmoifEkdifyghrvm;? &GmrSm
aeaysmfyghrvm;qkdwJh vm;aygif;rsm;pGmeJY usrwkdY\ pdk;&drf
txufwef;jytjzpf &mxl;wkd;&ef
urÇmhq&mrsm;aeY txl;u@
ylyefrIrsm; i,fxdyfokdY wufaqmifhaeaom umvjzpf
onf/ rauG;NrdKUwGif pmar;yGJoGm;ajzwkdif;
arQmfaeayr,fh awmfawmfeJY ay:rvmwJh q&m
topfaMumihf tpm;xkd;q&mawGvnf; 0ifNyD; pmoif wynfhawGpm;zkdY rauG;rS emrnfBuD;
aeNyDqkdawmh usrwkdYvnf; uav;yDyD arharhaysmuf pdefjrifhyJvdyf 0,fvmwwfcJhaom q&m?
aysmufyJ jzpfoGm;onf/ vmwJhq&mudkyJ vufcH&rSmayhg/
ausmif;ydwf&ufrsm;wGif t&ufrl;atmif
jiif;cGihfrS r&SdwmbJqkdNyD;awmhvnf; pdwfavQmhoGm;Mu
[efwlonf/ b,folrS bmpum;rS rpyfawmhbJ ae aomufwwfaom q&m ...
onfhtcsdefwGifrS q&mtopfudk rxifrSwfaomtcsdef?
rxifrSwfaomae&mwGif awUG qkHcJh&onf/
xkdpOfu usrwkdYausmif;rsm;wGif jrefrmjynf\ xkH;pH
twkdif; ausmif;0ifaMu;rsm; ay;oGif;pOf ay;xm;aom A [efwlol rsufESmopfq&mudk &ifqkdifvkduf&wmygyJ/
vmpmtkyf(vufa&;)rsm; ukefoGm;ygu &efykHaiGtwGuf wpfa,mufESihf wpfa,muf [kdqdwf'Dqdwf? ajcwkdYvuf
[kqkdaom ausmif;rSa&mif;onfh pmtkyf? cJwHESifh aywH wkdYvkyf&if; toHrxGufatmif pum;ajymMuonf/
rsm;udk vkdtyfvQif ausmif;om;rsm;rS 0,f,lokH;pJGMu&yg toHrxGufatmifqkdayr,fh wD;wkd;wD;wkd; ozef;ydk;aygh/
onf/ ZGef? Zlvdkif jzpfayr,fh ajrvwfyDyD tvGefudkyljyif; ]a[m [dkrSmMunfhOD; wkdYpmMunfhwkdufrIvnf; r
wJh aeYvnfrkefYpm;qif;csdefwGif usrESihf usroli,fcsif; [kwfbl;[}
wpfpk pma&;ud&d,mrsm; a&mif;ay;onf[k ajymxm; ]tif; q&m topfvm; rodbl;aemf}
aom pmMunfhwkdufokdY oGm;Muygonf/ ][if; vmw,fvkdYvnf; rMum;ao;ygbl;}
pmMunfhwkdufwGif pma&;ud&d,mrsm;udk ausmif; ]jzpfEdkifw,f igwkdYudk rajymao;wmyJ aer,f? 'Dq
om;rsm;tm; pmMunfhwkduf wm0ef,laom q&mwpfOD; &mudk wdkYawGwpfa,mufrS rodwmBuD;udk pmMunfhwkduf
OD;ua&mif;ay;avh&Sdonf/xkdodkYvkdtyfonfrsm;0,f&ef xJrSm rdefYrdefYBuD; pmxkdifa&;aewm q&mjzpfvkdY aerSmaygh
csDwufoGm;onfh usrwkdYwpfpkonfvnf; q,fausmf b,f &Gmom;u vmaeyghrvJ}
ouft&G,f tv,fwef; ausmif;olawG jzpfonfh ]tif; [kwfrSm olYMunfh&wm &Gmom;ykHvnf; rayguf
tavQmuf opf&GufvIyfvnf; &D (&,f)csif? avwkduf ygbl;}
133
aemufawmh q&mtopfjzpfrSmyg[laom tqkdudk
tm;vkH;u axmufcHMu&if;eJY ][if; q&mu vSvnf;r
vSbl;? oabma&maumif;yghrvm;? t&ifwkdY q&mvdk
pmoifa&m aumif;yghrvm;rodbl;? Mum;xJu t½dkuf
Murf;&ifawmhvm; trav; igawmh ausmcsrf;w,f}[k
wpfa,mufwpfaygufjzihf twif;vkajymum ..
usrwkdYtm;vkH; rodao;aom q&mtm; cspfjcif;?
rkef;jcif;uif;uif;ESihf jypfaumESpfaum a0zefvkdufMu
wmu q&mrMum;bl;xifí jzpfonf/ wu,fwrf;awmh
tvGefyg;eyfvSNyD; tawGUtBuKHrsm;aom ausmif;q&mh q&mESihfwynfhMum;
em;yDyD usrwkdY ozef;ydk;vkyfaewm tm;vkH;udk taot ,kHMunfrIawG
csm Mum;aerSm trSefyifjzpfonf ('guvnf; udk,fwkdif
ausmif;q&mr vkyfygrS odvm&aom vufawGUtawGUt
wnfaqmufxm;EkdifcJh&if
BuKHt& jzpfonf) / udk,fh0ef;usifrSm
aemufqkH;awmh q&mu aemufjyef vSnfhum ] jzpfay:vmwwfwJh
nnf;wkdY bmawGajymaeMuwmvJ}[laom toHjymjym
udk Mum;vkduf&rSyJ usrwkdYtm;vkH; rD;udka&eJY Nidrf;vkduf avmu&JU jyóem
ovkd NidrfoGm;awmhwmygyJ/ ]atmf ar;aewm rMum;bl; tBuD;tvwfawGudkvnf;
vm;? nnf;wkdY 'DudkbmvmvkyfwmvJ} qkdwJh rjyif;r
aysmhwJh q&m&JU avoHudk b,folurSvJ jyefrajym&Jaom
q&mawGu wm0ef,l
usroli,fcsif;rsm;u usrausmukdom ukwfvkdY aeMu 0ifa&mufxdef;odrf;
onf/ oabmu usru aywHESihf rifacsmif; vkdcsifol ay;Ekdifwmw,f?
jzpfwJhtwGuf olwkdYu usr&JUtazmfawG? usrom um,
uH&Sif ajzvkdufqkdonfhoabm/ tJ'Dwm0efcHrIawGuwqihf
usrvnf; udk,fhudk,fudk,f &Jaq;wifum ]usr tem*wfvli,fawGtwGuf
wkdY aywHeJYrifacsmif; 0,fcsifvkdYyg q&m}[k aMumuf[ef
rjybJ av;av;pm;pm; jyefajymcJhwm/ 'Dawmh q&mu ] olwdkYb0udk ,kHMunfrI&Sd&SdeJY
vmcJh wufvmcJh}whJ/ cufwmu ydkufqHrygwJhtwGuf qufvufavQmufvSrf;Ekdifatmif
q&mtopfqDrSm b,fvdk ta<u;0,frvJqkdwJh tawG; yHhydk;ay;Ekdifw,f/
u acgif;udk'def;ueJ wufaqmifhwmygyJ/
]&ygw,fq&m aemufrS vmcJhygr,f} qkdawmh ]vm
cJhygat nnf;wkdYu ighudk pyg,f&S,ftwif;tkyfNyD; ckrS
aMumufaeMuw,fayghav} qkdawmh ]r[kwfygbl;q&m}
[k usruyJ oGufoGufvufvuf jyefajzcJhwm/ ]'gqdk
vmcJh aywHvma&G;} vnf;qkda&m usrwkdYtajctaeu
ydkufqHrygvnf; qkH;jzwfcJhwJhtwkdif; ta<u;0,fzkdYuvJG
vkdY aemufjyefqkwfvkdY r&awmhay/
aemufqkH;awmh tusdK;taMumif; ajymjyNyD; 0,f
r,f[k pdwfwif;um usryif OD;aqmifwufoGm;NyD; q&m
134
qDoGm;cJh&onf/ teD;uyf MunfhvkdufrS qHyifwkdwkd ausmif;ol ausmif;om;&,fvdkY rcJGjcm;bJ wef;wl
n§yfxm;NyD; yifeDa&mif &SyftusÐ vuf&SnfeJY ykqkd;pdrf; &nfwl qufqHwwfwJh? pufbD;udk pufydef;vdkY yaqmuf
0wfxm;wJh ½kyfracsm tom;rjzLayr,fh rndKvGef; aom oHygygjzihf ac:wwfaomq&m? txufwef;jytjzpf &m
t&G,fcwfvwfvwfq&mudk aemufausmrS Munfh&if; xl;wkd;&ef rauG;NrdKUwGif pmar;yJGoGm;ajzwkdif; wynfhawG
twif;tkyfcJhaom usrwdkY taotcsm MunfhcGifh &cJhwm pm;zkdY rauG;rS emrnfBuD; pdefjrifhyJvdyf 0,fvmwwfcJh
yg/ aomq&m? ausmif;ydwf&ufrsm;wGif t&ufrl;atmif
usrwkdYausmif;u rsufESmMuufr&SdwJh oGyfrkd; aomufwwfaom q&m? wynfhawGpum;udk em;axmif
ausmif;qkdawmh tvGefylonf/ xkdpOfu q&m acR;'D;'D; NyD; t&ufjzwfzkdY BudK;pm;aom q&m? vrf;avQmuf&if yk
usaeonfudk jrifcJh&onf/ q&muyif ]tr,fav; qkd;&Snf&Snf0wfNyD; ykqkd;atmufp wpfpavmuf vuft
nnf;wkdYausmif;uvnf; ylvkdufwmvGefa&m}wJh/ usr zsm;av;jzihfqJGum vrf;avQmufwwfaom q&mu
wdkY aMumufaMumufjzihf vkdtyfonfrsm; ta<u;0,f um usrwkdYESifh wpwp t&if;tESD;ydkvmcJhonf/
bmrSefjyefNyD; cGef;wkefYrjyefbJ cyfokwfokwfjyef xGufvm xkdYtjyif pmawmfatmif ? pmBudK;pm;atmif qkH;ry JY
cJh&onf/ ausmif;cef;xJjyefa&mufawmh usrudk ab; jyifBudrf;armif;wwfaom q&mu ocsFmoif&mwGif
usyfeHusyfjzpfatmif wGef;ydkYcJhwJh oli,fcsif;awGudk t vnf; tvGefawmfygonf/ q&m\ toiftjyaumif;
urÇmhq&mrsm;aeY txl;u@
jypfwif&if; usrwkdYjzpfykHudk usrwkdYbmom oabmus rIrsm;aMumifh usr pdwf0ifpm;rI tvGefenf;aom ocsFm
um w0g;0g;jzifh tjcm;ausmif;ol ausmif;om;awGudk bmom (txl;ojzihf ocsFmtwJG 2) udk pdwf0ifpm;
azmuf onfcscJhonfrsm;udk rSwfrSwf&& jzpfrdonf/ vmatmif oifjyay;wJhq&m? aemuf&GmrSm &Gmom;awG&JU
wu,fwrf; tJvdkA½kwfokwfcjzihf yxrqkH;qkHcJh oma&;? ema&;rSeforQ &Gmaygufq&mwa,mufvkd
wJh q&mOD;a|;vGifvkdYac:wJh usrwkdY&JU q&mtopfu tJ rnnf;rjiL vkdufvHvkyfaqmif wmawGuvnf; q&mhudk
'DaeYu ta<u;0,fcJhwJh aywHeJY rifacsmif;zkd;awGudk ol usrwkdY wynfhawGomru? wpf&GmvkH; tcspfydkcJhMuwm
udk,fwkdifyif pdkufxm;cJhayonf/ usrwkdY oGm;ay;pOfu jzpfonf/
q&mu yxrOD;qkH; 'Dausmif;rSma&mufvmcsdef igrMum; &Gmom;awGudk b,favmufyJ cspfygap?olYwynfh
bl;xifNyD; ightaMumif;udk ightem;rSmvmNyD; tm;remp awG tay: tjrifapmif;wJh tajymrsdK;udk tajymawmif
wrf; ajymMuwJh q&mhwynfhawGeJY b,folrS rdwfquf rcHbJ q&myDyD wynfhom; csif;tay: ,kHMunfrIawGjy&if;
ray;bJ qkHcGihf&wJh txdrf;trSwftjzpf q&may;wJh &yfcHumuG,fcJhwmawGu wu,hf&Sm;yg; q&mwpf
vufaqmifawGvkdY oabmxm;[kajymawmh usrwkdY a,mufvkd jzpfapcJhonf/ xkdokdY &yfcHumuG,f&if;ESihfyif
wpfpk q&mhtm; &Suf&,f&,fjy&if; aus;Zl;wifpum; wcsdefwnf;wGif wynfhawG ynmBudK;pm;&ef enf;aygif;pkH
ajym jzpfcJhMuonf/ okH;í tm½kHoGif; ay;EkdifcJhonf/
a&mufvmr,fh q&mtopftwGuf pdk;&drf ylyefpdwf wcgw&H q&maumif;awGeJYawGUovkd usrwkdYvkd
awGeJYqD;BudKaer,fh wynfhwyrf;awGudk q&mu tJvkd rdef;uav; ausmif;olawGudkac:NyD; q&m tausmwuf
enf;udkokH;um yxrqkH; q&musihf0wfeJY apwemudk vkdY ESdyfay;yg[k ajymqkdqufqHcdkif;avh&Sdaom q&mwpf
xkwfazmfjyocJhwmu wu,fhtrSwfw&ygyJ/ a,mufaMumihf usrwkdY tvdktavsmuf pdwfroufom
'DvkdeJY olrsm;awGeJYrwl wrlxl;jcm;pGm pwifcifrif jzpfvmawmh rjzpfompGm q&mhtm; zGihfajymjycJhonf/
&if;ESD;cJhMuwJh wynfhawGeJY q&mvnf;? wu,fhudki,f tJ'Dq&mtm; usrwdkYa&SUrSmyif q&mu tausmwuf
q&mt&if;vkd &if;ESD;cspfcif oHa,mZOfwG,fvdkufwm wwfw,faemf? a,musfm;av; wynfhawGudk ulnD
pum;pyfrdMuvdkY igwkdYi,fi,fuav ausmif;rSm[k tp cdkif;&if ykdaumif;wmayhgq&m olwkdYu oefvnf;oefrm
csDvdkufwkdif; rsufpdxJrSm q&mhrsufESmu udk,fwufcJh&m Muw,f[k yGihfyGihfvif;vif; tBuHay;&if; usrwkdYudk um
ausmif;awmfBuD;ESihftNydKif ,SOfwJGay:vmwwfwm ,ck uG,fay;wwfonf/
tcsdeftxdygyJ/ txl;ojzihf rdef;uav;rsm;twGuf t&m&m tuefY
135
towf jzpfaewwfonfh usrwdkY BuD;jyif;usifvnf&m rsm;pGm yg0ifcJhonf/ &[ef;ESihf rmwk*gr eD;eD;pyfpyf rae
0ef;usifudkvnf; q&mu axmufjyajymqkdpnf;½kH;&if; tyf[laom pum;twkdif; xkdyOÆif;rsm;ESifh &if;&if;ESD;ESD;
wynfhrrsm;\ ynmoifMum;cGihf tcGifhtvrf;awGudk qufqHajymqkdaeaomaMumifh &nfiHaeMuNyD [k &Gmom;
vrf;yGihfapcJhonfyif/ trsm;pku usrtygt0if oli,fcsif;wpkudk pGyfpJGcJhMu
tJ'DtuefYtowfawGuawmh rdef;uav;qkd pdwf onf/ 'DtjzpftysufrsdK; wu,fwrf;ay:aygufvm&if
rcsvdkY nzufausmif;wGif tcsdefykdoifvQif rvTwfcsifMu &Gm&Sd&Gmom; &GmolBuD;rsm;u jyefvnfajz&Sif;cGihf ray;bJ
wmeJY (vkH;0rvTwfEkdifaMumif; jiif;wJh rdbrsm;yif&Sdonf) t&yfu0dkif;NyD; uJh&JUtjypfwif 'PfcwfwwfMuonf/
tBudKtydkY 'ku©rcHEkdifbl;? nausmif; rwuf&vdkY ratmif &Gm"avh xkH;pHtwkdif; ausmif;q&m? bkef;BuD;? &Gm
vnf;udpör&Sdbl;8wef;awmifa&mufaeNyD/rdef;uav;yJ olBuD; (BuD;okH;BuD;)wkdY acgif;csif;qkdif aqG;aEG;pOf wynhf
awmfa&mayhg paomtaMumif; jycsufrsm;ESihf jiif;csuf udk ,kHMunfaom q&mu aqG;yifaqG;aEG;rcHbJ olwm
aygif;pkHudk ausmfvTm;Ekdif&ef olukd,fwkdifyif wpftdrf- 0ef,lw,f? olYwynfhawG 'DvdktajctaersdK;a&muf
wufqif; rdbrsm;ESihf vdkufvHawGUqkHum BudK;pm;em;cs atmif b,fawmhrSvkyfrSm r[kwfbl;/ olY&JU i,fwynfh
ay;cJhonf/ awGjzpfw,f? tusihfpm&dwåa&;&mrSm rdbawGNyD;&if ol
xkdpOfu 8 wef;pmar;yJGrSm tpdk;&ppfpmar;yJG om todqkH;qkdNyD; cif;Asm;wkdY twif;rpGyfpJGeJY? usKyfw
ajzqkd&aom umvjzpfonf/ q&ma&m wynfhyg ynfhawGbuf usKyftmrcHw,f wm0ef,lw,f[laom
tonf;toef BudK;pm;EkdifrS pmar;yGJatmifEkdifaom qwfqwfxdrcH wkefYjyefrIawGaMumihf pum;0dkif;wGif yg
acwfjzpfonf/ rdef;uav;qkd pdwfrcsbl; rvTwf bl;qkdwJh 0ifaom usefvlBuD;rsm; bmrSqufraqG;aEG;awmhbJ
rdbrsm;tm; ajymvdkYr&onfhtqkH; q&mudkyif usrwdkY Zmwfvrf;u tJ'DrSmwif &yfwef;u&yfcJhwmygyJ/
rdef;uav;wpfpk tyluyfum ajymay;aemf? &atmif aemuf 'DvdkjzpfysufajymqkdaqG;aEG;cJhwJh tajc-
ajymay;aemf q&mhpum;qkd usrwkdYrdbem;axmif rSm[k tae txifvJGrIawGudk ½dk;om;BudK;pm;aeMuwJh um,
awGUwkdif;ajymaom? ylqmaom usrwkdYwpfpktm; ] uH&Sif olYwynfhawGudk rodvufpeJY qufxdrf;xm;zkdY?
nnf;wkdY bmjzpfaeMuwmvJ? usaemfrsdK;u nnf;wkdY&JU uav;awGMum;oGm;&if jzpfcJhwJhtajctaeawGtay:
q&myg? nnf;wkdYynma&;twGuf b,fvdkvkyf&r,fqkd pdwfysuftm;i,fwmawG jzpfrSmpdk;vkdY jyefrajymMuzkdY
wm odNyD;om; cP cPvmrajymeJYawmh? pdwfwkd&if &SdNyD; tjcm;olawGqDrSm q&mu uwdawmif;NyD; pum;0dkif;udk
om; tpDtpOfawGyg zsufvkdufr,f}[k pdwfqkd;[ef jzwfcJhw,fqkdyJ/ 'DvdkjzpfysufcJhwmawGudk usr&JUi,f q
aqmifum aigufirf;cJhaom q&mu olajymovkdyif &mu usryifrodbJ 0ifa&mufajz&Sif;cJh wmawGudk usr
usrwkdY rdef;uav;rsm; tcsdefydk nausmif;wufEkdif&ef rd ausmif;q&mrtjzpf jynfe,fav;wpfckwGif oGm;vkyf
brsm;tm; aumif;aumif;pnf;½kH;ay;EkdifcJhonf/ udkifae&if; &GmodkY tvnfjyefa&mufpOfrS t&rf;&if;
xkdESpfu usrwkdYausmif;wGif 8 wef; atmifcsuf ESD;aom trBuD;wa,mufrS jyefvnfajymjyí odcJh&
aumif;aumif;ESihf atmifcJhovkd usrtvGefysif;aom jcif;jzpfonf/
pdwfr0ifpm;aom ocsFmyif *kPfxl;ygcJhao;onf/ usrajymcsifwmu q&meJYwynfhMum;rSm ,kHMunf
xkdYtjyif usrb0twGuf ta&;BuD;aom *kPf rIawG&SdcJh&if wnfaqmufxm;EkdifcJh&if udk,fh0ef;usifrSm
odu©mydkif;qkdif&m tusyftwnf;wpfckudkvnf; wynfh jzpfay:vmwwfwJh avmu&JU jyóem tBuD;tvwf
udkcspfvS? ,kHMunfvSpGmaom usr q&mu (usryif od awGudkvnf; q&mawGu 0ef;usiftwGif;rSm wm0ef,l
raeaom jyóemwpfckwGif) 0ifa&mufwm0efcH &Sif; 0ifa&mufxdef;odrf;ay;EkdifwmawG? tJ'Dwm0ef,lrI wm
vif; ay;cJh&ao;onf/ 0efcHrIawGuwqihf tem*wfvli,fawGtwGuf olwkdY
usr q,fwef;wufaepOf usrwkdY&GmwGif y|mef;yJG &Jb
U 0udk,kMH unfr&I &dS edS JYqufvufavQmufvrS ;f Ekid af tmif
wpfck tBuD;tus,f usif;ycJhonf/ xkdy|mef;yJGwGif yHhydk;ay;jcif;u tusdK;rsm;vSw,fqkdwmudkygyJ/
y|mef;rsm; &Gwfzwfaom oHCmawmfrsm;wGif yOÆif;ysdK 'ghtjyif q&meJYwynfhtMum;rSm &if;ESD;rIawG ,kH
136
MunfrIawG twlae&wJhumvawGrSm wnfaqmuf wu,fwrf; q&mrsm; ausmif;ajymif;onfudk BudK
,l&wmyg/ aemuf tJ'DwnfaqmufrIuvnf; wzuf wifpdk;&drfaewwfcJhaom usrwkdY ausmif;ol ausmif;om;
owfwnfaqmufvkdY r&wmrsdK; jzpfw,fqkdwmudkyg/ awGtwGuf q&mu (cRif;csuftaeESihfajym&vQif) pHjy
tem*wfacgif;aqmifawG&JU ynma&;twGuf q&m? q&mwpfa,mufygyJ/ usrwkdY wynfhawGom pmar;yJG
wynhf? rdbaygif;rS uav;ynmaumif;qkdovkdygyJ/ awGatmif ausmif;awGajymif; ynmawGpkH? Muif,mawG
q&meJYrdb &if;ESD;,kHMunfrI? wynfheJYq&m &if;EDS;cspf pkHum Zmwd&Gmav;qDokdY rjyefjzpfMuayr,fh q&muawmh
cifrI? aemufxyfta&;BuD;wJh rdbESihf om;orD;tMum; usrwdkY&JU &Gmuav;rSmyJ pmawGoifay;aecJhwm oluG,f
rSmvnf; tem*wfynma&; twGufaqG;aEG;zvS,frI? vGefoGm;onfh tcsdeftxdjzpfonf/
BudK;pm;zkdY wdkufwGef;aphaqmfrI awGu tem*wf vlom; ckvkd e,fpyfa'oawGrSm rdbawGu b0twGuf
rsdK;EG,fawG&JU b0udk zHGU NzdK;wkd;wuf om,maprSm jzpf cufcufcJcJ ½kef;uefvIyf&Sm;ae&if; om;orD;awGudk ynm
onf/ oifMum;cGihf&atmif BudK;pm;ay;aewJh tajctaersdK;rSm
uav;awGu uav;t jrifeJY vGwfvGwfvyfvyf tem*wfvli,fawGtwGuf q&maumif;awGeJY awGU
yGihfyGihfvif;vif; aexkdifMurSmjzpfovkd q&mawGu BuKHapcsifwJh qE´&Sdovkd wynfhaumif;awGtjzpf b0udk
vnf; tJ'DtajctaeawGudk xdef;xdef;odrf;odrf; tusdK;&Sd&Sd jzwfoef;apcsifwmuvnf; uav;awG
urÇmhq&mrsm;aeY txl;u@
0ifa&mufumuG,foifh&if umuG,f? qkH;rwef qkH;rMu twGufapwemyg/'gaMumihf'Dpmpkav;udka&;zkBYd uKd ;pm;cJh
&rnf/ ajymqkdqufqH&rSm? wynfhom;ajr;awGuvnf; jcif; jzpfygonf/
q&mtay:rSm ,kHMunfrI &Sd&SdeJY ½dk½dkaoao av;av; rSwfcsuf/ / urÇmavmurSm uav;wkdif;twGuf orm;
pm;pm; ajym&Jqkd&JeJY yGihfyGihfvif;vif;qufqHzkdYvkdovdk *kPfESihfjynfhpkHaom jrwfq&mawG rsm;rsm;ay:aygufvm
wzufrSmvnf; ynma&;twGuf BudK;pm;zkdYvdkygonf/ ygap[k qkawmif;&if; usrcspfcifav;pm;&aom? avm
'grSvnf; pmawmfNyD; BudK;pm;½dk;om;aom wynfhwkdif;udk uwGif r&SdawmhNyDjzpfaom i,fq&mtm; þpmpkav;
q&mucspfovdk rdbawGuvnf; ajrawmifajr§muf jzihf *kPfjyKygonf/
ay;rSm jzpfw,fqkdwm usrvufawGUb0ESihf,SOfí ,kH xaemif;
Munf ygonf/
qGrf;awmf wifxm;vkdufvkdY
taru om;udkqkH;ronf/
]om; ... qGrf;awmfwifxm;wJh ypönf;udk jyef,lrpm;&bl;? NrJNrJrSwfxm;aemf/}
om;i,fav;uvnf; rdcifpum; waoGa0rwdrf; vkdufemrSwfom;onf/
wpfaeY ausmif;wuf&ef ysif;aom om;u olYausmif;pmtkyftm;vkH;udk bk&m;pifay: wifxm;vkduf
onf/
om; ausmif;oGm;wm rawGUawmh taru ][Jh .. om;bmvdkY ausmif;roGm;ao;wmvJ}
om;u jyefajzvkdufykHu ]om;ausmif;oGm;vkdY r&awmhbl; arar/ om;pmtkyfawG bk&m;pifay: wif
xm;rdvdkY? jyef,lvdkY r&awmhbl;? bk&m;pifay:wifxm;&if jyefr,l&bl;vdkY ararajymxm;wmyJ}
137
pmoifaepOf uav;tcsdKU&JU wD;wkd;pum;ajymoH twkdif;ygyJ/ ausmif;u rlvwef;yJqkdawmh eHeuf 8
udk Mum;vdkuf&w,f/ 'DaeYbmaeYvJuGwJh? [kwfyg&JU udk,f em&Du nae 3 em&DcJGxdudk rem;wrf; atmf& ajym&
udk,fwkdifawmif b,faeYa&mufovJ rodbl;jzpfae rsufpdzGifhem;pGihfNyD; armcsdefr&Ekdifatmif vIyf&Sm; oif
w,f/ bmaMumifhvJqkdawmh NyD;cJhwJh wevFmaeYu tm Mum;ae&wmyJ/
ZmenfaeYqkdawmh ausmif;ydwfw,f/ t*FgaeYu tpnf; tcef;&,fvkdY wcef;om&SdNyD; wzufcef;u a[m
ta0;wpfckudkoGm;awmh ausmif;udk ra&mufjzpfbl;/ 'D cef;vkd jzpfaewJh pmoifcef;&SnfxJrSm usrwkdYq&mrsm;
wywftwGif; usr ausmif;udkvmwm 3 &ufajrmufaeY [m tcsif;csif;em;vnfrI,lNyD; usm;uGufa&TUovkd pm
qkdawmh pdwfxJ Ak'¨[l;aeYyJvdkY xifaewm/ oif&wJhtcgrsm;vnf; &Sdw,f/ xkdif;q&mvmwJhaeYrsdK;
'gayrJh usr&JUtoHu ykHrSefr[kwfawmhbl;/ odyf volunteer u pmvmoifwJhtcgrsdK;awGrSmayhg? oD;oefY
tcef;vkd jzpfaewJh pmoifcef;udk ol
wkdYudk ay;okH;&w,f/ 'DvkdrSrvkyf&if
usrwkdYtwGuf child control vkyf&wm
odyfyifyef;vkdYyg/ rlvwef;qkdawmh
tcdsKUbmom&yfawGudk tcsdefZ,m;
twkdif; oGm;vdkYr&wJh tydkif;awG&Sdw,f/
udk,fu pmoifvkdYaumif;aewkef;
tcsdefu jynfhoGm;NyD/ 'Duav;awGudk
xkdif;pm tcsdefay;&awmhr,f/ 'gayr,fh
udk,foifaewJhacgif;pOf&JU &nf&G,fcsuf
awG? &Sif;vif;csufawGudk uav;u
em;vnfrI r&Sdao;bl;qkd&if q&mt
a&T[oFm
ratmfEkdifawmhbl;/ vluvnf;
pdwftm;eJY tvkyfvkyfjcif;
wudk,fvkH; t½kdufcHxm;&ovkd enf;enf;av; vmNyD/ csif;csif; nd§EdIif;NyD; wjcm;twef;udk xkdif;q&mudk ay;vkduf
'gayrJY pdwfuawmh vef;aewmyJ/ usr wukd,f vkH;rSm wmawG vkyf&zl;w,f/
tJ'Dvdk cHpm;csufrsdK; jzpfay:vmNyDqkd&if bmaeYvJ ausmif;uusOf;awmh xkdif;pmoif NyD;om; uav;
rpOf;pm;eJY aocsmoGm;NyD aomMumaeYyJ/ aomMumaeY awGudk pmoifcef;wGif; jyefae&mcsxm; ay;&wm[m
rSmvlyifyef;NyD; bmaMumihf pdwfvef; ae ovJqkdawmh waeYwaeY usm;uGufa&TUae&ovkdygyJ/ ausmif;rSm 'DESpf
pae? we*FaEG ausmif;ydwf &ufrSm em;&r,fqkdwJh xl;jcm;wmu t&ifESpfawGvkd oli,fwef;av;? oli,f
pdwful;eJY wywfwm&JU aemufqkH;aeYrSm ighudkBudKuf wef;BuD;awGrSm uav;awG ykHatmraebJ q&mwpf
oavmuf cdkif;Muprf;qkdNyD; udk,fhudk,fudk pdefac:tvkyf a,mufwpfa,mufxdef;EkdifwJh uav;taetxm; 15
vkyfwwfwJh tusihf&SdvkdYyg/ 'gqkd&if wevFmaeYa&m a,mufuae? 20 a,muftxdyJ &Sdw,f/ 1wef; eJY 2
tJ'DaeYrSmawmh vluawmh t&rf;udk wuf<u aeyg&JU/ wef;usawmh 25 a,mufuae? 30a,muf 0ef;usifpDeJY
pdwf uawmh i,fpOfausmif;ol b0wkef; uvkdyJ wevFm 3wef;? 4wef;usawmh 10 a,mufausmfpD&Sdawmh pm
tysif;ygqkdwJh pum;twkdif; usrausmif; udka&mufcsdef oif&wm wu,fhudk NrdKifNrdKifqkdifqkdifyJ/ q&mawGtm;
aemufuswwfw,f/ usefwJhaeYawGrSmawmh ykHrSef vk;H uvnf; wuf<urI&o dS vkd uav;awGtm;vk;H uvnf;
138
oif,lrI tydkif;rSm tm;aumif;MuwmrdkY ausmif;ysufenf; ay;&w,f/
NyD; pdwf0ifpm;rI&SdMuw,f/ aeYcif; 3em&D ausmif;qif;NyDqkdwmeJY uav;
cufwmu pmoifcef;yJ/ eH&Hr&Sdawmh wwef;eJY tBuD;awGu zdeyfpifu zdeyfawGudk ausmif;a&SUrSm t
wwef; 'dk;,dkaygufpmtHoH ,dkpD;rIaMumihf usrwkdYrSm ukefcsay;xm;NyD; 10a,muf wwJGpD ausmif;qif;ckdif;&
pmoif&wm tm;r&vkdY toHjr§ifhNyD;oif&wm pdwfarmvl w,f/ uav;awGwkd;a0SYNyD; ypönf;taysmuft&S jzpfrSm
arm jzpfaewm ZGefvwpfvvkH;ygyJ/ wpf&ufwpf&uf pdk;vkdYyJ/ ausmif;qif;csdefrSm aeYcif;uydkwJh xrif;awGudk
aeylygapvkdYyJ qkawmif;ae&w,f/ aeyl &ifawmfao; xkwfydk;NyD; tqifrajywJh uav;awGudk tvSnhfusa0iS
w,f/pmudkyDyDooeJY&Gwfzwfoifay;&r,hfuav;i,f ay;&wmvnf; 0efwckyg/ olwkdYjyefoGm;rS usrwkdYu
awGudk tvSnhfus ausmif;0ef;usifajcmuf aoGUwJhae&m aomufa&tkd;? aomufa&cGufawGudk &Sif;vif;aq;aMum
awGrSm zsmcif;? ausmufoifykef;axmifNyD; vGwfvGwf Mu? tdrfomawG oefY&Sif;a&;vkyf? aemufaeYrSm uav;
vyfvyfudk oif&awmhwmyJ/ tJ'DvdkykHpHeJY pmoifawmh awG tapmykdif;upm;vkdY&atmif av;wef;ausmif;om;
uav;awG pmwwfajrmufrI&Sdyghrvm;qkdwJh pdk;&drfwJh awGu ckHawGudk ab;rSmoyfoyf&yf&yf a&TUxm;ay;&w,f/
ar;cGef;rsdK; wcsdKUu ar;csifMuvdrhfr,f/ odyfwwfwmayhg NyD;awmhrS tm;vkH;tdrfjyefMu&w,f/ wcgwavvnf;
vkdY usru &J&JBuD; ajzcsifw,f/ pOf;pm;rdw,f? a&TUajymif;ausmif;awG&JU uav;A[dkjyK p
urÇmhq&mrsm;aeY txl;u@
bmaMumifhvJqkd&if ESpfpOfausmif;zGihfcsdefa&muf epfqkdwm 'gawGrsm;vm;vkdYyg/
wkdif; wjcm;ausmif;toD;oD;u a&TUajymif;vmwJh a&TUajymif;ausmif;awGrSm uav;awGudk txl;*½k
uav;awGeJY usrwkdYausmif;u ausmif;om;a[mif; pkdufaewJhMum;u bmaMumifhrsm; ynmoifESpfudk qkH;cef;
awGudk EdIif;,SOfNyD;pmoifMunfhawmhrSudk,fhuav;awG&JU wkdif rwufMuwmvJ/ ausmif;wkdif;vkd ESpfprSm uav;
xl;cRefrIu odomxif&Sm;vmw,f/ (pmawmfwmudk rsm;jyD; ESpfv,fqkd&if wjznf;jznf;avQmhvmwmyJ/ NyD;cJh
rqkdvdkyg) pnf;urf;ydkif;? vufa&;vufom;? pm&Gwf wJh pmoifESpfuqkd&if ausmif;uq&mrawGu uav;
zwfrIykHpH? vdr®ma&;jcm;&SdNyD; rdbq&m½dkaoudkif;½dIif;rIu awGudk b,favmuf*½kpdkufovJqkd&if aeraumif;vkdY
wjcm;uav;awGxuf omaewmudkawGU&awmh udk,f ausmif; rwufEkdifwJh uav;awGudk olwdkYtdrfoGm;Munhf
BudK;pm;NyD;vkyfxm;wJh tvkyftwGuf *kPf,l yDwdvnf; NyD; jyKpk,k,vkdufMu? tdrfrSma&r&Sd qyfjymr&SdwJh uav;
jzmrdygw,f/ awGudk ausmif;rSmwif t0wfawGavQmfay;Mu? rdef;u
aeYcif; 11 em&DcJGuae 1 em&DtcsdeftwGif;rSmqkd av;qHyifawGudk ESpfvwpfcg oef;aysmufaq;eJY acgif;
usrwkYdq&mrsm;ubmeJw Y o l vJqadk wmhydou
k mq&mr avQmaf y;MueJY uav;awGeJY ywfoufvm&if usrwkdY
BuD;awGvkdygyJ/ ausmif;&JUwpfckwnf;aom a[mcef;xJrSm
yJpmoif? upm;? xrifpm;vkyfae&awmh 11em&DcJGqkdwm
eJY q&mrwa,mufu uav;awGvufaq;zdkYjyif? w
a,mufu uav;i,fawG wef;pDwJhae&mrSm apmihfMuyf ]]a&TUajymif;ausmif;awGrSmuav;awGudk
ay;? wa,mufu xrif;pm;zkdY ckHawGjyifqif? usef 2a,muf txl;*½kpkdufaewJhMum;u
u xrif;[if;xnfhay;zkdY ae&m,l/ uav;awGudk t&if
qkH;auR;NyD;rS usrwkdY pm;Muwm/ pm;NyD;wmeJY oufqkdif&m bmaMumihfrsm; ynmoifESpfudkqkH;cef;wdkif
aeYtvdkuf wm0efusolawGu tkd;cGufawGudk oefY&Sif; rwufMuwmvJ?ausmif;wkdif;vdkvdk ESpfprSm
a&;vkyf? uav;awG upm;zkdYckHawGudk&Sif;ay;&eJY waeY
waeY aeYcif;pm[m b,fvkd0ifoGm;rSef;udk rodawmhwm
uav;rsm;NyD; ESpfv,fqkd&if
yJ/ ausmif;ywf0ef;usifrSm vlaetdrfawGeJY uyfaeawmh wjznf;jznf;avsmhvmwmyJ ...
ausmif;upm;uGif;qkdwm oD;oefYr&Sdbl;/ 'gaMumihf pm;
aomufNyD;wmeJY uav;awG upm;zkdYae&mudk jyefpDpOf
}}
139
rvkyfwwfwm bmwckrSr&SdovkdyJ/ wkdifMu? q&mawGudkawGU&if olwdkYuav;awG&JU ynma&;
aEG&moDausmif; ESpfv ydwfawmh usrjyefpOf;pm; udkar;MueJY [kwfaewmyJ/ pOf;pm;EkdifwJh tiftm;enf;wJh?
Munfhrdw,f/ usrwkdY uav;A[dkjyKvkdufwm enf;enf; ynma&csdefedrfhwJh rdbawGvkdY t&ifuxifcJhrdwmawGu
rsm;oGm;ovm;vkdY/ [kwfw,f rsm;oGm;w,f/ 'Dausmif; usrwdkY&JU trSm;wckjzpfr,fxifw,f/
xm;vkdY ydkufqHvnf;rukef? xrif; vnf;ausmif;uauR;? ausmif;qif;csdef eD;vmawmh xkH;pHtwkdif; 0rf;xJu
t0wftpm;vnf;qif? aq;vnf;ukay;? wukd,f&nf [mNyD; wckckaomufcsifovkdyJ/ 'DaeYaomufvkdYrS jzpfygh
oefY&Sif;rIvnf;vkyfay;qkdawmh uav;tBudKuf? rdb rvm;pOf;pm;Munfhrdw,f/aeYuawmhodNyD?b,fESpf&uf
toJcdkufwJh ausmif;jzpfoGm;a&m/ vmr,fh pmoifESpfrSm aeYygvdrfh/ aocsmoGm;NyD 23&uf? 24&uf w&uf&ufyJ/
uav;awGeJY ywfoufvm&if oifMum;rIr[kwfwJh vpmu ukefoavmufjzpfoGm;awmh npm[if;zkd;udkyJ
wjcm;udpöawGudk t"dueJY omrncJGNyD; ausmif;om; tqifajyatmif vkyf&awmhr,f/ vkHavmufrIr&SdwJh
rdbrsm;eJY vufawGUusus yl;aygif;aqmif &Gufr,fvkdY pOf; vpmeJY ukefaps;EIef;jrihfwufvmwmaMumifh udkf,fw
pm;rdw,f/'Dvv kd yk jf cif;tm;jzifhusrwdv Yk dka&TaU jymif;q&m a,mufwnf; usyfwnf;ovm; atmufarhw,f/
awG&JUb0?wefz;dk ?*kPo f ud m© jri§ w hf ifrIukdwpdww f a'o NyD; cJhwJh MOE tpnf;ta0;wkef;u q&mrwcsdKUu
tusdK;oufa&mufEkdifw,fvkdY ,lqrdvdkYyg/ cg;av;axmufNyD; vufESpfacsmif;axmifjyawmh Akdufem
ausmif;&JUuab;rSm tdrf(wef;vsm;) 35vkH;eJY u w,fxifaewm/ q&mwa,mufu AkdufyGwfjyNyD;
av;? vlBuD; 100 0ef;usifavmuf aeMuw,f/ trsdK;om; vufESpfacsmif;axmifawmh pdwfxJZa0Z0g jzpfoGm;
trsm;pku yef;&H(usyef;)vkyfMuNyD;? trsdK;orD;trsm;pk w,f/ rBuD;ri,feJY ihgudk peace vkyfjywmawmh
u rDSckdawGjzpfMuw,f/ tdrfaxmifpkwpfpkrSm uav; t r[kwfavmufbl;aygh/ ar;MunfhawmhrS olwkdYvpm r&
enf;qkH; av;a,mufavmuf&SdMuawmh NyD;cJhwJhpmoif Muwm ESpfv&SdNyDwJh/ aMomf udk,furS awmfao;&JU/
ESpfuqkd&if ausmif;ol BuD;awGu rdbtvkyfoGm;csdefrSm wcgwcg tusyftwnf;eJY BuHKwkdif; i,fi,fwkef;
nDi,f? nDri,fawGudk csDydk;&if; pmoif&wJhtcgawG u tazqkH;rzl;wJh pum;wcGef;udk owd&w,f/ tJ'gu
vnf;&Sdw,f/ pdwfwJh/ usru yJcl;olav/ tazu usr 12ESpf
'DpmoifEpS rf mS awmh ESppf uwnf;u&yfuGuw f Gi;f u orD;avmufu usrvufudkqJGNyD; a&Tarma"m bk&m;&JU
trsdK;orD;awGudk tpnf;ta0;ac:NyD; rdrdwdkY&JU uav; paeaxmihfudkac:oGm;w,f/ tJ'DrSm&SdwJh wpfcsdefu i
awGeJY ywfoufNyD; ukd,fxludk,fxvkyfwwfatmif aqG; vQif vIyfvkdY NydKusvmwJh apwD&JUtkwfykHtBuD;BuD;ay:rSm ]
aEG;ajymjy&w,f/ usrwkdY t&ifxifxm;wmu igwkdY pdwf}qkdwJh pmvkH;xGif;xm;wm jyzl;w,f/ 'DpdwfaMumihf
q&mrawGu uav;awGudk *½kpkduf&if rdbawGuaemuf vlawGu cHpm;rItrsdK;rsdK;&JU pdefac:rIawGudk BuKHawGUae&
uvdkufygvmrSmyJvkdY ,lqwm? tusdK;oufa&mufrIu wmwJh/ rdrd&JU pdwf"mwfudk BuHhBuHhcHEkdifr,fqkd&if? pdwfudk
ajymif;jyefawG jzpfukefa&m/ olwkdYu tyltyifuif;NyD; Ekdifjcif;[m urÇmBuD;udk EkdifwmeJY twlwlyJwJh/
usrwkdYrSmu rem;&bl;/ tckawmh uav;awGzsm;&if? taz&JU tm;ay;pum;[m tcktcsdefxd &ifxJrSm
0rf;ysuf0rf;avQmpwJh a&m*gwckckjzpf&if rdbukdac:NyD; udef;atmif;aeqJyg/ tckvnf; vpmawG b,fvkdenf;
ausmif;rSm&SdwJhaq;udk b,fvkdwkduf&r,f? uav;udk enf;? ausmif;u b,fvkdyJusOf;usOf;? b,fvkduav;
b,fvkdjyKpk&r,fqkdwm ajymjyvdkufw,f/ aq;½kHoGm; rsdK;yJ oifay;& oifay;& udk,fa&G;cs,fxm;wJh tvkyf
zkdYvdkwJh uav;qkd&if aq;½kHBuD;udk b,fvdkoGm;&w,f qdkawmh wefzdk;xm;NyD; atmifjrifrI&Sdatmif BudK;pm;&rSm
qkdwm &Sif;jy? oGm;cdkif;NyD; aq;xkwfcsdefa&mufrSm ydkufqH ygyJ/
oGm;&Sif;ay;vkdufw,f/ wjcm;wif;MuyfwJh pnf;urf; a&T[oFm
awGyg xkwfvkdufawmh rdbawG&JU jyKjyifajymif;vJvmrI
awGudk awUGvm&w,f/ ausmif;qif;csdefqkd&if vmBudK
vku d Mf uwm(uav;udpk w d yf v
l )Ykd ?ausmif;ysu&f ifcGiv hf m
140
]]
apwem? tepfemawG uREkfyfESvkH;om;xJ uREkfyf rodvdkufbJ
b,ftaygufu ckd;0ifvmonfudk rodvdkufyg/
onfapwem? tepfem? 0goemrsm;onf uREkfyfESvkH;om;rSwqihf
ausmif;ol ausmif;om;rsm;tay: ckefqif;NyD; aEG;axG;aom
apmifwpfxnfuJhodkY
vTrf;NcKHoGm;ygonf ...../
}}
u'l;zkd;
urÇmhq&mrsm;aeY txl;u@
vl&,fvkdY jzpfvmNyDqkd&if yDwdudk wpfcsdefr[kwf uREfkyfonf wdarG;ukodyÜHausmif;wpfckrSm wuf
wpfcsdefcsdefawmh awG YBuKHcHpm;&rnf jzpfygonf/ uREkfyf a&muf ynmoifMum;aeonfh ausmif;om;wpfOD; jzpfyg
uvnf; vlom;xJu vlom;wpfOD;jzpfonfhtwGuf onf/ aq;ukowJh 0goemygvdkY jzpfygonf/ i,fpOfu
uREkfyfudk,fawGU &&SdcHpm;&aom yDwdrsm;pGmxJu t&om wnf;u q&m0efjzpfcsifaom uREfkyf[m vlq&m0ef r
t&SdqkH;ESihf tBuD;rm;qkH; yDwdwpfckudk a&;om;wifjyvkd jzpfbJ wd&pämefudk jyKpkuko&aom q&mwpfa,muf jzpf
ygonf/ ae&onf/uREfkyfqE´rjynfh0yg/ausmif;NyD;vdkYoli,fcsif;
uREkfyf ausmif;ynmudk pwifqnf;yl;onfh tcsdef wpfpkeYJ &efukefodkYqif;NyD; tvkyfoGm;avQmufygonf/
rSpí twef;ynmNyD;qkH;onftxd ausmif;q&mtvkyf uHaumif;ojzihf tpdk;&arG;jrLa&;NcHwpfckrSm BuD;Muyfa&;
udk uREkfyf\ pdwful;xJwGif wpfBudrfwpfcgrQ rpOf;pm;cJh rSL;tjzpf tvkyf&cJhygonf/ odkYaomf 0goem odyfrygvkdY
bl;acs/ &Sif;&Sif;ajym&vQif a,mifvkdYawmif pdwful;xJ rvkyfawmhyg/ 0goemrygaom ausmif;q&mtvkyfudk r
wGif rxnhfyg/ bmaMumifhvJ/ qkd;wJh ausmif;ol ausmif; avQmufbJ usvmonf/ pkdufysdK;arG;jrLa&; txufwef;
om;rsm;ESihf BuKHawGU&ifqkdifae&rnfudk tifrwefrS pdk;&drf ausmif;wpfausmif;rSm enf;jytjzpf wm0efxrf;aqmif
aevdkY jzpfygonf/ uREkfyf txufwef;ausmif;om;b0 &rnf/ þonfvnf; a0;vdkYqkdNyD; roGm;awmhyg/ trSef
wkef;u ausmif;tkyfq&mrBuD; ajymzl;onf/ ]igod&if wu,frSm ausmif;q&m tvkyfudk rvkyfcsifvkdY qifajc
ausmif;q&mr tvkyfudk rvkyfygbl;wJh/ q&m0ef vkyf ay;aejcif; jzpfygonf/
wmawmif ukodkvfvnf;&? 0rf;vnf;0ao;w,f/ tck ausmif;q&mtvkyf[lonf uREfkyfod&orQ trsm;
awmh b,f[kwfrSmvJ ukokdvfwpfyJ? i&JwpfvSnf; jzpf tm;jzihf csdKomaompum;udk ajymavhr&Sd? rmausmaom
aew,fwJh/} ausmif;tkyfq&mrBuD;\ ajympum;udk pum;awGudkom tajymrsm;onf/ odkYjzpfí ukodkvfr&
uREkfyfausmif;NyD;onftxd em;xJrSm Mum;a,mifaeqJ Ekdifyg/ i&Judk twkH;vkduf tcJvkduf&rnfh ausmif;q&m
jzpfonf/ uREkfyf ukodkvf&aom tvkyfwpfckwnf;udkom tvkyfrsdK;udk a0;pG/ olwpfyg; om;orD;udk qHk;rvQif
vkdcsifNyD; i&J&aom tvkyfrsdK;udkawmh rvkdcsifyg/ wpfrsdK;? rqkH;rjyefvQifvnf;raumif;? trkef;cH &rnhf
141
tvkyfrsdK;udk rvkyfEkdifyg/ a'goxGufvQif toufwkd oHa,mZOfrsm;onf rsm;onfxufrsm;vmonfru Mum
rnf? tkdvG,frnf? aoG;wkd;a&m*g? ESvkH;a&m*g jzpfvG,f vmaomf ydkícdkifrmvmygonf/ apwem? tepfem? 0go
rnf[k usef;rma&; pmtkyfxJu zwfzl;ygonf/ odkYjzpfí emrsm;onf uREfkyf\ ESvkH;om;rSwqifh ausmif;ol ausmif;
pdwfysdKvQif udk,fEkqkdaom pum;udk vufpJGudkif xm;csif om;rsm;tay: ckefqif;NyD; aEG;axG;aom apmifwpfxnf
onf/ 'grS t&G,fwifrnf tNrJEkysdKrnf[k pdwfxJwGif uJhodkY vTrf;NcKHoGm;ygonf/
tNrJ&Sdonf/ vlqkdonfrSm twåorm; jzpfygonf/ wpfyg;oludk
tpdk;&tvkyfudk rvkyfcsifaom uREfkyfonf udk,f cspfonfxuf udk,fhudk,fudk ydkcspfonf/ okdYaomf uREkfyf
ydkifpD;yGm;a&; vkyfMunfhonf/ odkYaomf atmifjrifrI r&Sdyg/ wpfa,muf bmaMumihf ausmif;ol ausmif;om;rsm;udk
aemufqkH;awmh tBuHukefvkdY aomif&if;jrpf wpfzufurf; ydkNyD;cspf&ovJ/ tajz&Smí r&yg/
udk a&muf&Sdvm&ygonf/ aeYpm;tvkyf vdkufvkyfygonf/ ausmif;q&m[lonf ppfAkdvf\ q&m? EkdifiHudk tkyf
rvG,fulygvm;[k pdwfxJwGif NiD;wGm;rdonf/ vl aumif; csKyfaeaom EkdifiHhacgif;aqmif\ q&m? q&m0ef\ q&m
bk&m;rvkdY xifygonf/ rm*&ufausmif;wpfckrSm q&m ponfh q&mwum q&m\ q&mjzpfae&vdkY uREkfyf 0rf;
vdktyfvkdY uREfkyfudk ac:ygonf/ 0ifvkyfvdkufonf/ pdwf om*kPf,lrdygonf/ yDwdwumyDwdxJrSm ausmif;q&m
ryghwygayhg/ b0rS&aom yDwdomvQif wefzkd;t&SdqkH;? toefY&Sif;qkH;
okdYaomf uREfkyf rxifrSwfbJ oHvdkufwkH; wpfcku ESihf tBuD;rm;qkH;jzpfonf[k &ifwGif;jzpf cHpm;csufudk
oHwkdoHpuav;rsm;udk qJGiifNyD; oHwkdoHprsm; qJGuyf a&;om;wifjyvdkufygonf/
vmouJhodkY uREfkyf\ ESvkH;om;rSm ausmif;olausmif; u'l;zkd;
om;awGudk cspfwJhpdwfawG wjznf;jznf;wkd;0if csnf;uyf qmol;avtxufwef;ausmif;? rJaqmufjrdKU
jidwG,fvmygonf/ ausmif;ol ausmif;om;rsm;tay:
142
q&m *kPfaus;Zl; arpdk;
jrefrmhvlabmifb0wGif wkEdIif;í r&atmif aus;Zl; odkY q&mwkdYrSmvnf; wynfhrsm;tay: qif;&Jcsrf;om t
BuD;rm;vSonfh bk&m;? w&m;? oHCm? rdbESihf q&mwkdY qifhtwef;rsm; rcJGjcm;bJ wom;wnf; &Sd&rnf/ w
onf trGeftjrwfig;jzm jzpfonf/ jrefrmrSefvQif bk&m;\ ynfhwkdYudk &if0,fom;uJhokdY cspfjrwfEkd;aom q&mwkdYonf
*kPfaus;Zl;? w&m;awmf\ *kPfaus;Zl;? oHCmawmf\ wynfhtaygif;wkdYtay: usa&mufvmrnfh ab;Oyg'f
*kPfaus;Zl;? rdb\ *kPfaus;Zl;? q&morm;wkdY\ *kPf tEÅ&m,ftoG,foG,frSvnf; umuG,fwm;qD;ay;wwf
aus;Zl;wkdYudk txl;odjrif atmufarhtyfvSayonf/ onf/ tjypf&SdonfhtcgwGifvnf; 0rf;wGif;rxm;bJ t
]vufOD;q&m? rnfxkdufpGm? ykAÁp&d, rdESihfz} [I jypftavsmuf ememusifusif qkH;ronfhtcg qkH;rMu&
qkdonfhtwkdif; vlYb0wGif vufOD;q&monf trdtz onf/ xkdYaMumihfvnf; refvnfq&mawmfbk&m;u
urÇmhq&mrsm;aeY txl;u@
wkdYjzpfygonf/ 'kwd,q&mrSm ausmif;wGif pmayoifMum; rmCa'0 ysdKUwGif
jyoaeaom q&mrsm;yif jzpfygonf/ odkYjzpfí 'kwd,rdb ]a&S;½Iarwåm? u½kPmjzihf? ememusifusif? tjypf
rsm;[kvnf; qkdEkdifygonf/ ]rdbwkdYum; toufudkay;\? jrifwkdif;? 0rf;wGifrodk? [kwfwkdif;qkdí? usdK;vdkpdwfu? qkH;
q&mwdkYum; xkdtoufudk apmihfa&Smuftyfaom ynm rwwfol? q&m[l\} [lí q&mh*kPf? q&mhaus;Zl;udk
udkay;\}[k t&pöwkdw,fvfu qkdcJhygonf/ vlwkdYt a&;cif;jycJhonf/
wGuf toufudk apmihfa&Smuftyfaom ynmudkay; opfyifyef;yifwkdYonf a&? ajrudk trSDjyKí &Sifoef
onfh q&mh*kPfaus;Zl;um; txl;yifBuD;rm;vSayonf/ BuD;xGm;&ouJhodkY wynfhwkdYonf q&mudktrSDjyKí b0
q&m[lonf ]tmp&d,}[laom yg|dpum;rS qif; wGif wkd;wufBuD;yGm;Mu&pNrJyif jzpfygonf/
oufvmjcif;jzpfNyD; ]q}[lonf csdefcsdefqq? EdIif;EdIif; ]q&mhpum;? wpfcGef; Mum;u? ywåjrm; qHusdK; tzkd;
qqjyKwwfol? ]&m}[lonf t&mcyfodrf;? t&mtm; jynhfwef}[laom tqkdtrdefY uJhokdY oH0&rif;om;onf
vkH;/ xkdYaMumifhq&m[lonf t&mtm;vkH;? t&mcyfodrf; q&mocif\ aus;Zl;aMumihf rif;tjzpf&&SdcHpm;cJh&ykHudk
udk csihfcsifhcsdefcsdef EdIif;EdIif;qq jyKrlvkyfudkifwwfol [lí ig;&mhig;q,fZmwfawmfvm oH0&rif;om;taMumif;wGif
a&S;usrf;*efrsm;wGif teufzGifhqkdjyxm;ygonf/ xif&Sm;pGm odjrif&ygonf/ Am&mPoDjynfü jA[®'wf
q&mwkdYonf apwem? 0goem? tepfem t&if;cH rif;BuD;tkyfcsKyfpOf oH0& rif;om;onf om;awmfwpf&m
vQuf wynfhrsm;ynm&atmif wwfodvdr®matmif qkH; teuf ti,fqkH; om;awmfjzpfonf/ oH0&rif;om;tm;
rvrf;ñTef oGefoifjyoMuolrsm; jzpfonf/ ]twwf oGefoifvrf;jy qHk;ray;aom q&mrSm ÓPfynmt
vnf;oif? yJhjyifqkH;r? odyÜrcsef? ab;&efqD;um? oifh&m ajrmftjrifESihf jynfhpkHvSonhf bk&m;avmif;jzpfonf/
tyfzkdY? q&mwkdY? usifhzkdY0wfig;jzm}[lonfhtwkdif; q&m jA[®'wfrif;BuD;u t&G,fa&mufvmaom om;
wkdYonf wynfhrsm;tm; todynm? twwfynmrsm;udk awmfrsm;tm; NrdKU? &Gm? c½kdifrsm;udk toD;oD;ay;aomf oH0&
rdrdwwfpGrf;orQ rcRif;rcsef oifMum;ay;&onf/ rvdr®m rif;om;onf q&mjzpfol bk&m;avmif;\ tqkH;trt
onfudkvdr®matmif?r,Ofaus;onfudk,Ofaus;atmif wkdif; NrdKU? &Gm? c½dkifrsm;udk r,lbJ crnf;awmfrif;BuD;tyg;ü
qkH;roGefoif yJhjyifay;&onf/ wynfhwkdY ynmjynfh0 omvQif ½dkaopGmjzihf vkyfauR;jyKpk apmihfa&SmufcJhonf/
ESvkH;om;vSolrsm;jzpfap&ef q&mwkdYonf tNrJwap * rSL;rwfjynfoltaygif;wkdY av;pm;cspfcif MunfndK
½kpdkufí vrf;ñTefay;&onf/ atmifaqmif&GufcJhonf/ Am&mPoDrif;BuD; ewf&GmpH
rdbwkdYrSm ]om;cspfrnD? om;csDrrQ} rjzpfMu&ouJh aomtcg rSL;rwfAkdvfyg jynfoltaygif;wkdYu
143
oH0&rif;om;udk xD;eef;tyfMuavawmhonf/ þwGif
aemifawmfrif;om;rsm;u rauseyfí ppfwkduf&ef 0kdif;&H
vmMuonf/ oH0&rif;om;vnf; q&mjzpfol\
tBuHay;csufudk cH,lum jyefvnfppfwkdufjcif;rjyKbJ
xD;eef;tarGudk tpkwpf&mcJGí aemifawmfwkdY a0pkudk
,lMuyg[k jyefMum;cJh onf/ aemifawmfrif;om;rsm;vnf;
nDaxG;oH0& rif;om;\ vkyf&nfudkif&nfESihf tod
tvdr®mjynfhpkHykHudk auseyfESpfoufMuvQuf xD;eef;ay;
tyfcJhMuavonf/ þum; q&mh*kPf aus;Zl;aMumihf av;pm;pGm
zdwfac:tyfygonf
aumif;usdK;csrf;om cHpm;&ykH om"uyifjzpfygonf/
wynfhrsm; ckdudk;&aom q&mwkdYt&dyfum;? rdbwkdY
\ t&dyfuJhodkY at;jrvSygonf/ xdkYaMumifhvnf; avmu
eDwdysdKUü ]tvGefw&m? opf&dyfrSmvQif? csrf;omonfxuf?
pkHrufjrwfEkd;? aqGrsdK;rdb? t&dyf&aomf? at;jronfyif? armu©ynma&; r*¾Zif;ESihf
xkdYxufvQifvnf;? yJhjyifq&m? t&dyfrSmum;? csrf;omyGm; 0bfqkd'fonf
\}[k pyfqkdxm;onf/ jrefrmEkdifiH ynma&; vGwfvyfcGihf?
wynfhwkdY ynmpkHí avmuZmwfckHay: wufa&muf
ynma&; w&m;rQwrIESihf
ujyEkdif&ef oifhawmf&mae&m? XmetoD;oD;odkY ta&muf
ydkYay;&onfrSmvnf; q&mwkdY wm0efyifjzpfygonf/ O ynma&;t&nftaoG;
,smOfrSL;onf yef;yifwkdYudk jyKpkysdK;axmif&\/ yef;rsm;a0 wdk;wufaumif;rGefapa&;wkdYtwGuf
qmpGmzl;yGihfvmvQif0rf;omyDwdjzpf&onf/O,smOfrSL;\ BudK;yrf;tm;xkwfrIwpf&yf
wm0efonf yef;udkysdK;&ef yef;yGihfrsm;yGifhap&ef avmuudk
tvSqif&ef jzpfonf/ q&mwkdYonf rdrdukd,fudk O,smOf jzpfygonf/
rSL;tvm; yrmxm;í wynfhrsm;tm; jyKpkysdK;axmifay; armu©ynma&;r*¾Zif;odkY
Mu&onf/ yef;uav;rsm; vSypGmzl;yGihf&efrSm O,smOfrSL; ynma&;ESihfywfoufaom
\ wm0efjzpfouJhodkY wynfhav;rsm;\ tem*wfb0
owif;? umwGef;? uAsm?
vSy&efrSm q&mwdkY\ wm0efyifjzpfygonf/
q&m\ qkH;roGefoif ñTefMum;rIaMumifh wynfhwkdY aqmif;yg;? 0wåKwkd? tufaq;
onf vlawmfvlaumif;jzpf&onf/ rdrdb0wGif tcuf pmrlrsm; ay;ydkYyg&ef
tcJr&Sd vlwpfvkH;olwpfvkH; jzpf&onf/ todynm? t
wwfynm? tawG;tac:? tBuHtpnf? todtvdr®mESihf
av;pm;pGm zdwfac:tyfygonf/
pdwf"mwfa&;&m jrihfrm;olrsm; jzpfMu&onf/ um,? ÓP?
pm&dwå bufpkHvSaom b0udk&Ekdifoljzpf&onfrSm q&m aus;Zl;wifpGmjzihf
\ *kPfaus;Zl;aMumifhyif r[kwfygavm/ t,f'DwmtzJGU
þodkYvQif ]tmp&d,*kaPm? teaEÅm}[k qkdprSwf
jyKMuonfh arwåm? apwem? u½kPmwkdYjzihf vTrf;NcHKxm; editors@maukkha.org
aom jrwfq&mwdkY\ *kPfaus;Zl;taxGaxGudk tpOf maukkha@gmail.com
atmufarh owd&aeMu oifYygonf/
arpdk;(CDC)
www.maukkha.org
144
tjzLa&mif yef;uav;rsm;ESihf
vrf;jyMu,f
&Sdef; (qmrlaxmf)
q&mrkd;,H q|rwef; (A) tcef;odkY 0ifvkdufNyD qkd rsm;aeYrSm q&mawG&JU arwåmBuD;rm;rIawGudk *kPfjyKwJh
&ifyJ uav;rsm;tm;vkH; NydKifwlrwfwyf&yfvdkufNyD; ]r*F taeeJY wurÇmvkH;u ae&mtoD;oD;rSm usif;yjyKvkyfMu
vmyg q&m}[k tm;vkH; nDnDnmnm EIwfqufvkdufMu wm eifiwfBuD;us&r,fhaeYrS r[kwfwm}[k axhvkduf
ygonf/ awmh twef;om;tm;vkH; 0g;ueJ yJGusoGm;ygawmhonf/
]r*FvmyguGm om;wkdY orD;wkdY xkdifMuyg} q&m rkd;,H q&mrkd;,Hu NyKH;&if; ][kwfygNyDuGm uJ q&majymcsif
uav;tm;vkH;udk xkdifckdif;vkdufavonf/ ]'DaeY om;wdkY wm bmvJrif;wkdYodvm;}
orD;wkdYudk taMumif;t&mwpfckeJY ywfoufNyD; q&meJY ]odygw,f q&m? [dkESpfawGwkef;uvdkyJ ausmif;rSm
urÇmhq&mrsm;aeY txl;u@
aqG;aEG;r,f? uJ om;wkdYorD;wkdYudk q&mwpfckar;r,f? urÇmhq&mrsm;aeY pmpDpmukH;? uAsm? yef;csDNydKifyJGvkyfr,f
,ckv bmvvJuGm} r[kwfvm; q&m? om;uBudKwifavhusihfrIawmif vkyf
]pufwifbmvyg q&m} (ausmif;olwpfOD;u ajz aeNyD q&m? 'DESpf yxrqk ,lrvkdYav}
onf)/ ]awmfovif;vqkwfxJrSmyg q&m} (ausmif; ][ w,f[kwfygvm;uG q&mhwynfhu? [kwfw,f
om;wpfOD; tajzyg)/ xkdtajzudk bmtaMumif;&,f q&mwdkYausmif;rSm q&mrsm;aeY txdrf;trSwftwGuf
awmh rod twef;om;tm;vkH; 0dkif;í &,fMuygonf/ pmpDpmukH;? uAsm? yef;csDNydKifyJGawG&Sdw,f? awmfwJhuav;
][kwfNyD? om;wkdYorD;wkdY ajzwmrSefygw,f/ 'gayrJh udk xkdufxkdufwefwef qkay;r,f? 'Dawmh rif;wkdY&JU twef;
q&mu t*Fvdyfvkdvudkar;wm? 'DaeYqkd pufwifbm ydkifu q&mqkdawmh urÇmhq&mrsm;aeYeJY ywfoufwJh t
29&ufaeYaemf? bmveJY eD;aeNyDvJ} aMumif;t&m tcsuftvufawGudk avhusihfay;r,f?
]atmufwkdbmveJY eD;aeygNyD q&m} q&mu avhusihfw,fqkdayr,fh t"du taMumif;t&m
][kwfNyD aemufar;cGef;wpfck xyfar;r,f? atmuf av;awGudkyJ ajymrSmaemf? rif;wkdYu vkdcsifwJhtcsufawG
wkdbm yxrywfxJrSm bmtxdrf;trSwfaeY &SdvJ} udk rSwfrSwfoGm;/ a&;wJhtcgus&if udk,fh tdkif'D,meJY
q&mrkd;,H ar;vkdufonfqkd&ifjzihf uav;tm;vkH; udk,fa&;&rSm q&majymaewJhtcsdefrSm udk,frodwJh
pOf;pm;MuygNyD/ olwkdYawG trsdK;rsdK; pOf;pm;aeykH&onf/ tcsufawG? em;rvnfwmawG? r&Sif;wmawGtm;vkH;
xkdtxJrSmrS tmar#dwfoHwpfckESihftwl ]aMomfodNyD q ar;vdkY&w,f? q&meJYwynhfwkdY urÇmhq&mrsm;aeYeJY ywf
&m? odNyD}/ q&mrkd;,HrS odvQifajymqkdonfh oabmjzihf oufNyD; aqG; aEG;MurSmayhguGm [kwfNyDvm;}
ar;qwfjyonf/ ][kwfuJhyg q&m} (twef;om;tm;vkH; ajzoHyg)
]atmufwkdbm 5 &ufaeYrSm urÇmhq&mrsm;aeY t ]uJ q&muvJ wynhfwkdYudk ajymvnf;ajymr,f?
xdrf;trSwf &Sdw,favq&m}/ tJ'DawmhrS twef;om; ar;vnf;ar;r,f? urÇmhq&mrsm;aeYudk b,ftcsdefupNyD;
tm;vkH; ]aMomf [kwfom;yJvkdY} ajzMuonf/ 'DtxJrSmrS usif;ycJhwmvJ? odwJhol ajzyg}
uav;wpfOD;u q&mrkd;,Hudk ar;cGef;wpfckar;vkduf uav;tm;vkH; pOf;pm;aeMuygonf/
onf/ ]orD;ajzr,fq&m} [k ausmif;olwpfa,mufu
]q&m? urÇmhq&mrsm;aeYa&muf&if om;wkdYudk bm ajymvQif q&mrdk;,Hu ]ajymorD; rSm;rSm;rSefrSef}
auR;rSmvJ q&m} ][kwf .. 2002 ckESpf? atmufwkdbmv 5&ufaeYrSm
xkdtcdkufrSmyJ twef;xJrS uav;rav;u ]q&m pwifcJhwmygq&m}
145
][m rSefw,fuGm orD;awmfw,f} ]uJ .. om;wkdYorD;wkdYtm;vkH; awmfMuygw,f/ q&m
]ajzmif; ... ajzmif; .... ajzmif; } enf;enf; xyfajymr,f}
uav;rsm;tm;vkH; vufckyfwD;í *kPfjyKMuygonf/ q&mrdk;,H ajymr,fqkd&ifyJ uav;awGtm;vkH; Nidrf
ausmif;olav;uawmh *kPf,l0ifh<um;aom rsufESm oufpGm em;pGihfaeMuygonf/
av;jzihf ... ]q&mwkdY jrefrmjynfoljynfom;awGwif rubl;/
][kwfNyD ? 'kwd,ar;cGef; b,ftzJGU BuD;u todt wurÇmvkH;rSm&SdwJh urÇmolurÇmom; uav;i,f? vl
rSwf jyKcJhwmvnf;} vwf? vlBuD;tm;vkH;rSm q&mqkdwm&Sdw,f? 'DrSmrS q&m
xkdtckdufrSmyif ausmif;om;wpfOD;u .. qkdwm trsdK;rsdK;&Sdao;w,f? rif;wdkYawGMum;zl;MuwJh
]q&m? om;ajzr,f} oifq&m? jrifq&m? Mum;q&mqkdwm tm;vkH;odw,f
q&m rdk;,Hacgif;ndrfhjyvdkufygonf/ r[kwfvm;}
][kwfuJh odygw,fq&m} (uav;tm;vkH; pdwfyg
0ifpm;pGm ajzMuygonf/)
][kwfNyD? jrefrmrI jrefrm[efrSm oifq&m? jrifq&m?
rD;wkwfBuD;rsm;udkudkifvQuf Mum;q&mqkdwJh t"dyÜg,fu q&mqkdwm pmoifaewJh
tjcm;rD;wkwfaygif;rsm;pGmudk ul;pufay;ol? yk*d¾KvfudkyJ rqkdvkdbl;? rdrda&SUrSm olwpfyg; vkyfudkifaewm
udktwk,lNyD; wwfoGm;&ifvnf; Mum;q&mvkdY ac:qkd
q&m[l\ qkdwJh yavwkd&JUpum;?
xkdufw,f/ wpfyg;olajymwmudk Mum;&HkeJY wwfoGm;&if
q&muyg;pyfESihfoif wynfhu &ifxJxnhfí vnf; Mum;q&mvdkY ac:qkdxkdufw,fvdkY tqkd&Sdw,f? 'g
taumiftxnfazmfqdkwJh r[wår*E´D&JUpum;? u q&meYJ ywfoufwJh yxrqkH; OyrmyJ/ 'DtxJrSmrS pm
oifay;wJh q&mtaMumif;ukd oGm;r,fqkd&if q&mqkdwm
'DvkdyJ .. q&meJYywfoufwJh jrefrmpum;ykHawGvJ wynfhwpfa,mufudk vrf;ñTefay;½kH? oifMum;ay;½kHrQ
'keJYa';yJ ...... ESihf rvkHavmufao;bJ? tmp&d, *kdPf;0ifq&maumif;
q&mjrwfjzpfzkdY? udk,fusihfodu©m? pmayynmESihfvnf;
jynfhpkHzkdY vkdtyfao;w,f/ ,ck urÇmhEkdifiHrsm;rSmqkd&if
q&mq&mrawG &Sm;yg;vmrIudk aMumufrufzG,f&m &if
]om;xifwmawmh q&m? urÇmhq&mrsm;aeYvdkY ac: qkdif ajz&Sif;aeMu&w,f/ 'gaMumihf q&mar;csifw,f?
wJhtwGuf jrefrmq&mrsm;aeY wpfOD;wnf; r[kwfwm urÇmrSm q&mqkdwm r&SdvdkYjzpfvm; wynfhwdkY}
awmh usdef;aow,f? 'gaMumihf jrefrmjynf q&mrsm;twGuf ]rjzpfygbl; q&m}
wifrubl; wurÇmvkH;u q&mawGeJY oufqkdifw,f} ]'gayhg? q&mqkdwm r&SdvdkY rjzpfbl;? q&mqkdvkd
usefuav;rsm;tm;vkH; NyKH;pdNyKH;pdESihf pdwf0ifpm;ae &if;u trsdK;om;q&mawGwif r[kwfbl;? trsdK;orD;
Muygonf/ q&mrdk;,HrS usefuav;rsm;udk toHrxGuf q&mrawGvnf;ygw,f/tm;vkH;udkac:qkdjcif;jzpfw,f/
&ef oabmjzihf vufumjyonf/ uJ [kwfNyD? bmaMumihf q&mawG r&SdvJvkdY qef;ppfMunfh
]'gaMumihf q&m wurÇmvkH;ESifh oufqkdifwJhtwGuf awmh tcsdKUEkdifiH? ae&m? a'oawGrSm q&mawGqkd&if ESdrfh
'DaeYudk owfrSwfay;wJhtzJGUu urÇmhukvor*¾tzJGU BuD; cscJGjcm;qufqHvmrI? ausmif;q&m q&mrawGu tjcm;
vkdY om;ajymcsifygw,f q&m} tpdk;&0efxrf;awGxuf em;csdefenf;NyD; vpmusjyefawmh
][m [kwfoGm;NyDuGm? q&mhwynfhu tawG;tac: vnf; enf;jyefw,f/ 'gaMumihf ynmwwfvli,fawG[m
aumif;wmyJuGm} vufqifhurf;ay;a0rI r&SdawmhbJ? q&m0ef? tif*sif
usefuav;rsm;\ vufckyfoH wajzmif;ajzmif;ESihf eD,m? tjcm;tjcm;aom *kPfxl;bJGUxl;awGeJY t&Sdeft0g
twl yDwdtNyKH;jzihf jyeffxkdifoGm;ygNyD/ aumif; aiGaMu;aumif;wJh b0awGudkom vdkcsifwyf
146
rufvmMuw,f/ urÇmrSm q&mqkdwm &Sm;yg;vmMu ]at;yguGm aus;Zl;wifygw,f}
w,f/ 'gaMumihf ausmif;q&m q&mrawG[m ta&;yg ]q&m om;rodvkdY wpfckar;yg&ap q&m}
t&ma&mufrIESihf jrifhjrwfrIwdkYukd azmfusL;*kPfjyK&ef ]ar;avuGm om;}
vdktyfvmw,f/ 'gudk urÇmhukvor*¾tzJGU BuD;u q&mrkd;,HrS cGihfjyKNyD;qkd&ifyJ ]q&mqkdonfh pum;u
odjrifvmNyD; urÇmhukvor*¾tzJGUBuD;&JU tzJGUtpnf;awG b,fwkef;u ay:aygufNyD;? b,ftcsdefxJu pcJhwmvJ
jzpfMuwJh ukvor*¾ynma&;? odyÜHESihf ,Ofaus;rItzJGU q&m}
(UNESCO)? ukvor*¾ uav;rsm;&efykHaiGtzJGU (UNI- ][kwfNyD? om;tar;udk q&majzr,f}
CEF) wdkYu 2002ckESpf? atmufwkdbmv 5 &ufaeYudk uav;tm;vkH; pdwf0ifpm;rI&Sdvm;[k q&mrdk;,H
urÇmhq&mrsm;aeYtjzpf owfrSwfcJhMuw,f/ urÇmhEkdifiH rsufvTmwpfcsufa0SYí twef;ud ktuJcwfvkdufygonf/
rsm;tvkduf q&mrsm;&JU *kPfaus;Zl;udk azmfusL;wJY uav;tm;vkH; pdwfyg0ifpm;rI &Sdonfqkd&ifjzihf ..
taeeJY urÇmh q&mrsm;aeY tcrf;tem;udk usif;yay;&ef ]q&mwdkY jrefrmrI? jrefrm[efrSm a&SUuajymcJhovkd
aMujimcsuf wpfapmifudkvJ ESpfpOfxkwfjyefcJhMuw,f/ oifq&m? jrifq&m? Mum;q&mqkdwm &SdcJhw,f r[kwf
'gaMumihf urÇmhq&m rsm;aeYudk ESpfpOfusif;yMujcif; vm;}
jzpfw,f/ } ][kwfygw,f q&m} (ausmif;om;tm;vkH; ajzMuyg
urÇmhq&mrsm;aeY txl;u@
'gqkd urÇmhq&mrsm;aeYu q&mawG&JU 0rf;enf;0rf; onf)
om aeYxl;aeYjrwfBuD;ayhgaemf q&m} ]q&mwdkY&JU okH;avmuñGwfxm; jrwfAk'¨&JU owåa'0
]'gayhguG om;wkdYajymovdk 0rf;enf;p&mvnf;aumif; rEkóe*kPfawmfrSm vl? ewf? jA[®mowå0g taygif;wkdY\
ovkd? 0rf;omp&mvnf;aumif;wJh q&mawG&JU *kPfaus; q&mjzpfawmfrlaom jrwfpGmbk&m;vdkY tqkdtrdefYawG &Sd
Zl;udk wrf;watmufarh trSwf&apr,fh aeYxl;aeYjrwf cJhw,fav? 'gaMumihf q&mqkdwJhpum;u bk&m;&Sif yGihf
ayghuG/ 'DaeYudka&mufwkdif; q&mwkdYuvnf; q&mwkdYudk awmfrlxJu &SdcJhw,fvkdY qkdEkdifw,f/ oufaotjzpf
oifMum;jyo? qkH;rMo0g'awG ay;cJhwJh ynm&Sif q&m xif&Sm;cJhw,f/ 'gaMumihf tmp&d,*kdPf;0if q&mqkdwm
jrwfawGudk atmufarhwrf;w uefawmh&wJhaeYayghuG} jrwfAk'¨eJY w*dkPf;wnf;xm;tyfonfh teEÅ*dkPf;0if BuD;
]q&majymwmeJY orD;awmif BuD;vm&if q&mrvkyf us,fjrifhjrwfwJh yk*¾dKvfrsm;tjzpf ckdifrmpJGNrJpGm &SdcJhw,f/
csifvmNyD} 'DvkdeJY jrwfbk&m; y&dedAÁmefpH0ifNyD;aemuf at'D 450 cefY
][kwfw,fq&m om;vnf; BuD;vm&if q&mvkyf rSm zGihfvSpfwnfaxmifcJhwJh evE´wuúodkvfBuD;[m xif
r,f} &Sm;vSwJh ausmif;awmfBuD;jzpfw,f/ [dk;a&S;uqkd jrefrm
]at;yguGm rif;wkdY&JU &nf&G,fcsufu tvGefw&mrS awG&JU pmaytodynmawG oifMum;oif,l&mXmeu
rGefjrwfvSwJh pdwfESvkH; jrifhjrwfolawG&JU oabmyg/ q&m bkef;awmfBuD;ausmif;rSm jzpfw,f/ ya'o&mZfacwf
om"kac:ygw,fuGm/ 'gayrJY q&mqdkwm pmoif½kHeJYwif wavQmufvkH;rSmqkd&if bkef;awmfBuD;ausmif;awGrSm
r&ao;bl;uG/ q&maumif; q&mjrwfwkdY&JU usihf0wf bk&ifrif;jrwf? tdrfa&SUrif;? 0efBuD;? 0efaxmuf? trwf
twkdif;? ynma&;tqifhtwef; jrihfrm;zkdY? uav;i,f pwJh EkdifiHhtwGuf tzkd;wef vlYt&if;tjrpfawGudk ysdK;
awG&JU ½kyfykdif;qkdif&mESihf pdwfykdif;qkdif&m zHGU NzdK;wdk;wufa&; axmifarG;xkwfay;EkdifcJhMuwmuG? jrefrmwkdY udk;uG,f
wkdYtwGuf vdktyfwJYbufu vrf;ñTefazmfaqmifrIay;zdkY? qnf;uyfaewJh ax&0g'Ak'¨bmom&[ef;awmfrsm;[m
uav;i,fawG&JU ypöKyÜefESihf tem*wfumvawGrSmvnf; jrefrmwkdY&JU vufOD;q&mvkdY ac:qkdEkdifw,f/}
t&nftcsif;jynfh0NyD; aemufaemifvmr,fh acwfawGrSm ]'gaMumihf jrefrmwkdYtzkdY vl&,fvdkY jzpfvmvQif
vnf;?ydkrkdaumif;rGefwJhvlYtzJGUtpnf;jzpfvmap&efwkdYudk ynmudkoif&rnfqkdwJY orkdif;ay;vlrIwm0efBuD;udk
a&SU½INyD; oifMum;ajymqkd qkH;rEkdif&r,fuG/ 'g[m q&m vufqifhurf; tarG&&SdcJhw,f/ 'gaMumihf pmoifausmif;
aumif;wkdY&JU usihf0wf 0wå&m;awGyJuG wynfhwkdY&} eJY ausmif;q&mqkdwmukd txl;tav; tjrwfxm;
]om;wkdY BudK;pm;ygr,f q&m} wwfNyD; jrefrmvlaerItzJGUtpnf;rSm tjrpfwG,f tajc
147
pdkufvmMuw,f/ q&mawG&JU tcef;u@[mqkd&if vSHpl; tp&Sdojzihf trsm;BuD; &SdcJhw,f/ 'DtxJrSmrS om;
t"duyg0if ywfoufvmw,f/ 'DvkdyJ aemufxyf wkdYorD;wkdY tm;vkH;odMuwJh q&musihf0wf uAsmav;udk
tqkdwpfcku c&pfawmfray:rD bDpD 400 pkavmufxJu rSwfrdvm;? Mum;zl;&JUvm;}
q&mqdkwm&SdcJhw,fvdkY wduscdkifrmpGm rSwfwrf;wif ][kwfuJh Mum;zl;ygw,f? rSwfrdygw,f q&m}
xm;Muw,f/ 'DvkdeJY acwftqufquf q&mawG ]at; tJ'DuAsmav;[m wu,fawmh bk&m;a[m
ay:aygufvmcJhwm qkdua&;wD;? yavwkd? t&pöwkdw,f w&m;awmfyJuG? 'gudk NcKHrdikHrdoGm;atmif a&;pyfoDukH;zJGU
wkdY[m olwkdYacwfrSm tausmfMum;qkH;oif q&mawG qkdNyD; wynfhwdkY q&mwdkY tm;vkH;odwJh q&musihf0wfqkd
jzpfcJhw,f/ yavwkdeJY t&pöwkdw,fvfwkdY[m qkd&if wJh uAsmu od*Fgavm0g'okwfvkdYac:w,f/ uJ 'gavmuf
tu,f'rD odyÜHausmif;BuD;udk wnfaxmifcJhw,f/ om; qkd q&mqkdwm b,fwkef;upvJqkdwm &Sif;oifho
aumif;&wemawG arG;xkwfay;cJhw,f/ qufvufNyD; avmuf&Sif;NyDvm;}
q&maumif;? q&mjrwfawG ay:xGufcJhwm aAmfvf ][kwfuJh &Sif;oGm;ygNyD q&m} (ausmif;om;tm;vkH;
wkdif;,m;? ½l;qdk;? yufpwmvdkZD? *Refavmhcf? uGefrD;eD;,yf ajzMuygonf)
ponfh yk*¾dKvfawG[m txl;ausmfMum;vmcJhw,f/ olwkdY
[mqkd&if 17 &mpk 20 &mpkESpftwGif;xJu urÇmhvlom;
rsm;twGuf ynm[laom t"dyÜg,fESihfwuG ynmoif ]]
Mum;&m enf;vrf;rsm;udk BuHqñTefjyKoGm;MuwJh ynm&Sif q&mqkdwm þavmuBuD;xJrSm
q&mjrwfawG jzpfw,f/ 'gaMumihf q&mqkdwm om;wkdY?
orD;wkdY? q&mwkdY rrSDcJhwJh ESpfaygif;rsm;pGmxJu wnf&SdcJh rdbNyD;&ifolyJ? 'gaMumihf olu qkH;rol?
wm/ 'g[m wduswJh rSwfwkdifyJ} vrf;ñTefol? zefwD;ol? ysdK;axmifol?
q&mrkd;,HrS pum;cPem;&if; uav;tm;vkH;udk
qDrD;wkdifajrmufjrm;pGmudk
tuJcwfMunfhvdkufygonf/ uav;rsm;tm;vkH; q&m\
aemufxyfay:xGufrnfh pum;oHudkom tm½kHpkdufaeMu xGef;n§dtvif;wHcg; zGihfay;olvkdY
ygonf/ 'gaMumihf q&mrdk;,H pum;qufvdkufonf/ ajymcsifw,fuGm ...
]ckaemufydkif; rsufarSmufacwfawGrSmqkd&ifvnf;
ynm&SifawG ay:xGufcJhw,f? a&SUynm&SifawG&JU pum; }}
tqkdtrdefYawGqkd&if BudKufESpfoufzG,faumif;ovkd
av;pm;zG,fvnf; aumif;w,f? 'DtxJrSmrS ausmfMum;
ol q&mBuD;awG&JU pum;wpfcsdKUudk q&majymjyr,f? tm; ]uJ 'gqkd ,ckrsufarSmufacwfrS xyfajymr,f/ tm;
vkH;em;axmifcsifvm;} vkH; em;axmifOD;rvm;}
]em;axmifcsifygw,f q&m} twef;om;tm;vkH; ]em;axmifygr,f q&m}
ajzMuygonf} ],ckacwfrSmqkd&if ausmif;q&m q&mrawG b,f
][kwfNyD} avmufta&;yg t&ma&mufvmNyDvJqkdwmudk vlBuD;?
rD;wkwfBuD;rsm;udk ukdifvQuf tjcm;rD;wkwfaygif; vlvwf? vli,ftm;vkH; odvmMuNyD/ csufEdkiHrSmqkd&if
rsm;pGmudk ul;pufay;ol q&m[l\/ qkdwJh yavwkd&JU ausmif;q&m q&mrawGu tjcm;tpdk;&0efxrf;awG
pum;/ xuf tcGihfta&;ydkrsm;w,f? vpmydk&w,f? 'DtxJrSmrS
q&mu yg;pyfESihfoif? wynfhu &ifxJxnhfí t rlvwef;udk oifwJhq&mawGqkd&if vpmydkaumif;w,f/
aumiftxnfazmf qkdwJh r[wår *E´D&JU pum;/ 'gu q&mawG b,favmufta&;ygovJqkdwmudk t
]'DvkdyJ q&meJY ywfoufwJh jrefrmpum;ykHawGvnf; pdk;&u *kPfjyKay;wmyJuG/ aemufNyD;awmh oif½kd;ñTef;
'keJYa';yJ/ q&mrjy enf;rus? q&mudkumjyef tmacgif wrf;udkvnf; EkdifiHawmf tpdk;&udk,fwkdif OD;aqmifNyD;
148
a&;qJGay;w,f/ 'gayrJY Guideline yJay;wmaemf/ Cur- vSygonf)
riculum u ausmif;toD;oD;u q&mawG rdrdukd,fwkdif twef;om;tm;vkH; wdwfqdwfoGm;csdefwGif ]q&m
a&;qJG&wm} om;udkwpfckavmuf ar;cGifhjyKyg}
}tJ'gudk 2005 ckESpfrSm pwifcJhw,f/ NyD;awmh q&m ]ar;av bmodcsifvJ}
q&mrvkyfwJholu omreft&nftcsif;eJYawmh r&bl;/ q&mrkd;,H cGihfjyKvdkufvQif ],aeY om;wkdYacwfrSm
t&nftaoG;jynfh0oludkyJ a&G;cs,f&w,f/ q&mwpf q&mawGtrsm;BuD; &SdaerSmyJaemf q&m? wurÇmvkH;rSmqdk
a,muf[m Master Degree &xm;NyD;ol jzpf&r,f/ q&mawG b,favmuf&SdaeNyDvnf; q&m}
NyD;&if Grade-5 eJY Grade-9 twef;awGrSm Special ][kwfNyD tm;vkH;rSwfxm;aemf? q&mwdkY jrefrmjynf
ppfaq;rIawGvnf; jyKvkyfao;w,f/ t&nftcsif;jynfh rSmqkd&if tajccHtqifhuae wuúodkvftxd q&m
0wJh q&mawGarG;xkwfw,f/ t&nftcsif;eJY xkdufwef q&mrawG 238600 ausmf&SdaeNyD/ wurÇmvkH;rSmqkd&if
wJh tcGihfta&;awGay;NyD; q&mawGudk EkdifiHawmftpdk;& ausmif;q&mOD;a& 57 oef;ausmf &SdaeNyD? q&majymwm
u *kPfjyKay;aewmayhg/ 'Dvkd *kPfjyKrIawGaMumihf q&m tm;vkH;rSwfxm;vm;}
awGvnf; auseyfMu&w,f/ q&mtvkyfudk ydkNyD;auseyf ]rSwfxm;ygw,f q&m}
*kPf,lMuw,f/ ,ck om;wkdYorD;wkdYacwfu ynmacwf ]urÇmrSm ausmif;q&mawG awmfawmfrsm;wmyJaemf
urÇmhq&mrsm;aeY txl;u@
urÇmBuD;[mqkd&ifvnf; t&Sdeft[kefeJY wkd;wufajymif; q&m}
vJvmNyD? enf;ynmawG rsm;vmNyD} q&mrkd;,H NyKH;íomaeygonf/
}tJ'DaemufrSm trSD vkdufEkdifzkdY vdktyfvmNyD? tJ'DrSmyJ ]q&m orD;wpfck xyfar;r,f}
q&mawG&JU tcef;u@u twkdif;rod us,f0ef;vm q&m rkd;,HESihfwuG twef;om;tm;vkH; ar;cGef;udk
awmhwmyJ/ a&S;tcguqkd&if q&mwpfa,muf[m udk,f apmifharQmfaeygNyD/ xkdtcsdefrSmyJ ausmif;olav;u ...
usihfodu©m&Sdjcif;? aumif;aomtawG;tjrif t,lt ]q&mqkdwJh t"dyÜg,fu b,fvdk t"dyÜg,fvnf; q
q&Sdjcif;? aumif;pGmoif,lNyD;aom q&mtwwf &m}
&Sdjcif;qkdwJh ]t&SdokH;rsdK;}ESihf q&mb0 q&mtjzpfudk ][m eifuvnf; q&mygqkdrS q&mayhg} [k ab;rS
odjcif;? rdrdwynfhrsm;udkodjcif;? rdrdoif Mum;&rnfh t twef;azmf rdef;uav;wpfOD;u ajymvdkufjcif;jzpfonf/
aMumif;t&mbmom&yfudkodjcif;qkdwJh ]todokH;rsdK;} ]at;uGm olrkdY BuHBuHzefzef ar;w,f} wcsdKUuawmh
&SdaevQif jynfhpkHvkHavmufNyDvkdY qkdEkdifw,f/ ,ckacwf &,faeMuygonf/ q&mrkd;,HrS twef;om;tm;vkH; Nidrf
rSmu odyÜHeJYenf;ynmwkd;wufaewJhtwGuf a&SUu onftxd NyKH;NyKH;av; apmihfaeygonf/
todokH;rsdK;eJY rvkHavmufawmhbl;/ 'DacwfrSm o NyD;awmhrS ]uJ q&majzr,f} tm;vkH;em;pGihfaeMuyg
wif;rD'D,m?jyefMum;a&;?qufoG,fa&;awGt&Sdefaumif; onf/
wJhacwfrSm uGefysLwmudk aumif;pGmtokH;jyKwwfzkdYvnf; ]q&meJY ywfoufwJh ykHcdkif;awG? usihf0wfawG trsm;
vdktyfvmNyDav? ,ckacwfrDEkdifiHBuD;jzpfwJh tar&duef BuD;&Sdygw,f/ a&SUrSmvnf; ajymoifhoavmuf q&majym
jynfaxmifpkrSmyJ ausmif;q&mOD;a&&JU 50&mcdkifEIef;u cJhw,f/ [kwfNyD tJ'DtxJrSmrS q&meJY ywfoufwJh q&m
uGefysLwm ynm&yfawGrSm tawGUtBuKHr&SdMuaMumif;ukd qkdwJh t"dyÜg,fzGihfqkdcsufudk q&m&Sif;jyr,f/}
azmfjyxm;cH&w,f/ 'gaMumifh q&mwkdYukd,füuvnf; q+&m = qdkwm awG;awG;qqESihf BudKwif&Smxm;
BudK;pm;aeMu&NyD? ynmqkdwmu ukefoGm;w,f? NyD;qkH; aqmif&Gufwwfol/
oGm;w,fvdkYrS r&SdwmuG? 'gaMumihf wynfhwkdYvnf; a&SU q&m = olwpfxl;udk oifjyol/
quftrsm;BuD; BudK;pm;oGm;&r,fvkdY q&mowdxyfay; qm,m = wynfhrsm;udk t&dyfay;ol/
csifw,f? tm;vkH;q&majymwmudk em;vnfMuvm;} p&m = (p&) yg|dpum;rSvmNyD; tusihfpm&dwåaumif;
][kwfuJhyg q&m BudK;pm;yghr,f} (twef;om;tm; rGefol..vkdY zJGUqkdxm;w,f/'DvdkyJrdvdE´ynmusrf;rSmvnf;
vkH; NydKifwlajzqkdMuonfh toH[m MunfEl;zG,faumif; q&mh*kPft*Fg25 yg;&Sdw,f/ twkdcsKyfajym&&if ...
149
rpGefYjcif;[lonf t*Fg (2) yg; ]orD;uawmh q&mqkdwm avmuBuD;udk csrf;ajrh
taygif;toif;udkodjcif;t*Fg (4) yg; om,matmif pGrf;aqmifay;EkdifwJh tajrmftjrif&SdolvdkY
ppfaq;0efcHjcif;t*Fg (4) yg; xifw,f q&m}
xda&mufpGm oifay;jcif;t*Fg (6) yg; ]aumif;ygNyDAsm? uJ b,folajymOD;rvJ}
rarhavQmhjcif;t*Fg (2) yg; ]om;ajymr,f q&m}
csD;jr§ifhjcif; t*Fg (3) yg; ]uJ vif;ygOD;}
tajctaeudkodjcif; t*Fg (4) yg; qkdNyD; pk ]om;uawmh q&mqkdwm urÇmwnfoí xm0& &Sd
pkaygif; 25 yg;&Sdw,f/ aer,fh yk*d¾KvfvdkY xifygw,fq&m}
tJ'DvkdyJ t*Fvdyfvdk Teacher qdkwJh t"dyÜg,fudkvnf; ][kwfoGm;NyDuGm}
zGihfqkdxm;w,f/ ]q&m wynfhawG ajymwJhpum; q&mBudKufw,fuGm?
T = Teaching aemufxyf b,folajymOD;rvJ? bmar;p&m&Sdao;vnf;}
E = Education ausmif;om;rsm; tcsif;csif; Munfh&if; EIwfqdwfae
A = Active Muygonf/
C = Clever ]uJ [kwfNyD om;wkdYorD;wkdY awmfw,fuGm tcsdef
H = Honest vnf;ajymif;awmhr,f? ar;p&mvnf;r&Sd&if ed*kH;csKyf q&m
E = Expret xyfajymr,f? em;axmifMuaemf/ q&mqkdwm þavmu
R = Research minded vdkY zGJUqkdxm;w,f/ jrefrm BuD;xJrSm rdbNyD;&ifolyJ/ 'gaMumihf olu qkH;rol? vrf;
vdkuawmh q&mawG[m ynma&;rSmqkd zswfvwfwuf ñTefol? zefwD;ol? ysdK;axmifol? qDrD;wdkifajrmufrsm;pGm
<uaomol? vdr®mxufjruf uRrf;usifaomol? wnf udk xGef;n§daeol? tvif;wHcg;zGihfay;olvkdY q&mu ajym
MunfyGihfvif;NyD; ajzmifhrwfwJh orm"d&Sdaomol? vdktyf csifw,fuGm? q&majymwm wynfhwkdYa&m vufcHMu
wJh A[kokwawGudk tywfwukwf avhvmwwfajrmuf vm;}
NyD; tawGUtBuKH&ifhusufaomol? vdktyfwJh ÓPf&SdNyD; ]vufcHygw,f q&m}
oabmxm;jzLpifwJholvkYd qkdxm;w,f/ 'DvdkyJ q&mwdkY ]at;[kwfNyD om;wkdYorD;wkdY tm;vkH;udk aus;Zl;wif
rodwJh bmomawGrSmvnf; t"dyÜg,fzGihfqkdcsuf trsdK;rsdK; ygw,f/ ausmif;rSmusif;yr,hf pmpDpmukH;? uAsm? yef;csD
&SdrSmyJ/ q&majymwm tm;vkH;oabmaygufvm;? &Sif;&JU NydKifyJGrSm qk&&SdMuygapuGm/ q&mawGudkvnf; cspfcif
vm;? em;vnfvm;} av;pm;wJh wynfhaumif;? wynfhjrwfawGjzpfNyD; ynm
q&mrdk;,H ar;cGef;awG qufwkdufar;vkdufvQif u wwfvl&nfcRefawG jzpfMuygapuGm}
av;tm;vkH; ]em;vnfoGm;ygNyD q&m}vdkY ajzqkdvdkufMu ]ay;aomqkESihf jynfh&ygvdk\ q&m}
avonf/ ][kwfygNyD? tm;vkH;r*Fvmyg}
]uJ em;vnfw,fqkd&ifjzihf q&mqkdwJh emrfpm;udk ]r*Fvmyg q&m? aus;Zl;wifygw,f q&m}
wynfhwkdYtaeeJY b,fvdkem;vnfvJ? b,fvkdt"dyÜg,f
zGihfMurvJ q&modcsifw,f ajymEkdifol ajymMuyg} urÇmrSm&Sdaom q&m q&mrrsm;ESihf
ausmif;om;wpfOD; xí ajzMum;ygNyD/ uREkfyfudk oifMum;jyo oGefoifqkH;ray;cJhaom
]om;uawmh q&mqkdwm twkdif;rod BuD;jrwfol oifq&m? jrifq&m? Mum;q&mrsm;udk
vkdY xifw,fq&m} ½kdaoOD;ñTwf *g&0jyKvsuf
][kwfNyD aemufwpfa,muf}
]orD;uawmh wynfhawGtwGuf tepfemcHNyD; ajr &Sdef;
awmifajr§mufay;olvkdY xifw,fq&m} qmrlaxmfausmif;? uyÜDbef;
][kwfNyD uJ qkdprf;ygOD;}
150
q&mrsm;twGuf
pmyef;csD tPÖ0gaX;
urÇmhq&mrsm;aeY txl;u@
vQuf&Sdonf/ xkdtcsdefrSm vlom;wkdif; tvkyfcGifrSm 0rf; ynfhrsm;\ b0c&D;vrf;udk a&SUjzwfausmfEkdif&ef tody
a&;twGuf tvkyfvkyfaeMu&NyD; ausmif;om;rdbrsm; nm? twwfynmrsm;udk oifMum;ay;aom em;cdk&mopf
onf &ifaoG;i,f om;orD;rsm; pmoifMum;ae&onfudk yifBuD;wpfyif\ at;csrf;aomt&dyfESihfwlaomolrsm;
awG;rdwkdif; ]q&m}[laom teEÅ*kdPf;0if oifq&m? jrif [k odcJh&ygonf/ q&mrsm;\*kPfudk pmyef;csDzJGUqkd&mwGif
q&m? Mum;q&mrsm;\ aus;Zl;udk jyefvnfjrifa,mifum yef;rsm;udk jyKpkysdK;axmifaom O,smOfrSL;tjzpf vnf;
q&mrsm;udk &ifrSm vufq,fjzmrdk;NyD; &Sdcdk;rdrnfrSm trSef aumif;? "g;rsm;udk xufatmifaoG;aom "g;aoG;ausmuf
yifjzpfayrnf/ tjzpfvnf;aumif;? ywf0ef;usifudk tvif;a&mifay;NyD;
usaemfwdkYonf i,f&G,fpOftcsdefu taz? t rdrdudk,fudk tqkH;½IH;cHaom za,mif;wkdiftjzpf vnf;
aray;aom rkefYzkd;udk,lNyD; vG,ftdwfudk,fpDvG,fum aumif;? tkd;aumif;rsm; &&Sdatmif cwfay;aom tkd;xdef;
oli,fcsif;rsm;ESihftwl ausmif;udkoGm;cJh&ykH? aqmhupm; onftjzpfvnf;aumif; yrmjyK zJGUqkdcJhygonf/
cJh&ykH? pmoifcJh&ykHESifh aysmf&TifMunfEl;cJh&ykHrsm;udk awG;rd pmoifausmif;rsm;onf vlom;rsm;twGuf
wkdif; ausmif;pmoifcef;xJwGif ynmoifMum;ay;NyD; w umvtydkif;tjcm;jzihf pepfwus avhusihfoifMum;ay;
ynfhrsm;rtm; qkdqkH;rcJhaom q&mrsm;udk tNrJowd&rdyg NyD; oif,lcJhorQudk jyefvnftokH;cswwfatmif jyKpkysdK;
onf/ axmifay;aom ae&mjzpfygonf/ ausmif;ynmoif½dk;
tmp&d,[laom q&mrsm;onf ]twwf rsm;\ t"dutcef;u@rSm twwfynm? todynm?
vnf;oif? yJhjyifqkH;r? odyÜrcsef? ab;&efqD;um? uRrf;usifrIoabmxm;ESihf tokH;cswwfrIrsm;&&Sd&ef jzpf
oifh&mtyfydkY} [laom q&mwkdY\ usihf0wfig;yg;ESifhtnD onf/ q&mrsm;onf wynhfrsm;\ &ifqkdifBuKHawGU&aom
wynfhrsm;udk todynm? twwfynm? enf;vrf; tcuftcJrsm;udk ajyvnfatmif ajz&Sif;wwf&ef enf;
aumif;rsm;? pnf; urf;aumif;rsm;ESihf A[kokwrsm;udk ay;vrf;jyolrsm;jzpfNyD; tem*wftwGuf rsdK;qufopf
b0c&D;twGuf ay;tyfcJhygonf/ q&m[laom O,smOf vli,frsm;\ b0vkHNcKHpdwfcsap&eftwGuf r&Sdrjzpfaom
rSL;rsm;onf wynfhrsm;tm; O,smOfNcHxJwGif ajrawmif tzkd;weft&if;tESD;wpfckjzpfaMumif;wifjy&if; EkdifiHt
ajr§mufpdkufysdK;&aom yef;rsm;uJhokdY a&avmif;aygif; 0Srf;wGif&Sdaom q&mhq&mrsm;\ *kPfaus;Zl;udk atmuf
oifum w,kw, pdkufysdK;NyD;? avmuyef;O,smOft arhowd& *kPfjyKa&;om;vdkuf&ygonf/
v,fwGif yGihfzl;vSyap vdkaom qE´rsm;jzihf &opkHvif tPÖ0gaX;
tEkpmayynmrsm;udk oifMum;ay;cJhygonf/
151
wdkYqHk;jzwfwmuawmh ]'g;Apf} qdkwJh q&mav;u
em;vnf edkifavmufwJh t*Fvdyfpum;udk rajymwwf
vdkYwJh/ ('Dpmudk zwfaewJh e,l;ZDvefom;rsm;udk usaemf
awmif;yefygw,f/)
'DvdkeJYyJ usaemfh&JU pmoifMum;jcif; tvkyf
pwif cJhawmhw,f/ odyfpdwf0ifpm;p&m raumif;ovdk
auseyfp&m rjzpfcJhwJh pmoifMum;jcif; tvkyf ESpfrsKd;
avmuf ajymif;tjyD;rSmawmh wu,f vkyfoifhwmu
ynma&; bJGUausmif;om; tvkyf[m (ausmif;jyefwuf
wm) ydktoifhawmfqHk;vdkY qHk;jzwfcJhw,f/ txl;ojzifh
awmh rEkóaA' &Iaxmifhuae pOf;pm;wmyg/
O,smOfrSL;aumif;
jrwfyef;&Sif
usaemfyxrqHk; vkyfcJhwJh tvkyf (taumif; qHk;vnf;
jzpfygw,f) uawmh ausmif;q&m wpf a,muf
ysKd;axmifa&;
taeeJYyg/ ausmifNyD;vdkY touf 22 ESpf jynfh w,fqdk&ifyJ
rav;&Sm;edkifiH ta&SU ydkif; qm&m0uf awm
eufMuD;xJrSm&SdwJh tv,fwef; ausmif;av; wpf
ausmif;rSm pwif cJhwmaygh/ tvkyfvkyfudkifcGifh vufrSwf
ay:rSm a&;xm;wJh twkdif; usaemfh wm0efuawmh ] rdcif
bmom pum; ajymqdkol} taeeJYyg/
ausmif;rSm pmoifcef; av;cef;&Sdygw,f/
ynma&;Xmeu w&m;0if taMumif;Mum;pmrydkYrD us
aemf a&mufoGm;wJhtcg q&m ig;OD; &SdcJhygw,f/ usaemf
vmr,f&,fvdkY arQmfvifhrxm;MuwJhtwGuf e,l;ZD 'g[mynma&;udk qkyfqkyfudkifudkif wdkuf&dkuf yg0if
vefedkifiHom; q&mi,fwpfOD; raeYuwnf;u a&muf&Sd aqmif&Gufwmxuf ynma&; qdkwmawGudk cGJjcrf;pdwf
aewmaMumihf odyÜHbmomeSihf t*Fvdyfpmudk oifzdkY olYudk jzm ydkif;jzwf&wmudk wpfoufwm pdwf0ifpm;rIeJY pwif
wm0ef ay;xm;cJhw,f/ usaemfuawmh b,fwkef;urS ygawmhw,f/
ravhvmbl;wJh tm&Swdkuf ordkif;eSihf awmifurÇm tESpfav;q,favmuf MudK;pm;vkyfudkifcJh
bufydkif; yx0D0ifwdkYudk oifMum;ay; &rSmwJh/ aemuf tjyD; tckawmh usaemfwdkY b,fae&mrSm &yfwnfae
wpfckuawmh *Dw jzpfygw,f/ &ygovJ/ tajctae odyfraumif;bl;vdkY ajym&rSm pdwf
ESpfywf twGif;rSmyJ *Dwudk vufavsmhvkduf raumif;ygbl;/ wpfaeYxuf wpfaeY ydkrdk qdk;&Gm;vmaewJh
&ygw,f/ (oDcsif;rqdk wwfbl;qdkwmudk oufaojycJh pdefac:rI topfawG? tEÅ&m,f topfawG tjynfht
&ao;wm/) t*Fvdyfpmudkawmh oifcGifh &cJhw,f/ ol ESuf&SdaewJh tajctaeeJY urÇmMuD; r[kwfvm;/ tck
152
awmh 'Djcdrf;acsmufrIawG[m ykdjyD;awmhom BuD;xGm;vm 6/ tem*wfumv raocsm rwdusrI tay:
aew,f/ urÇmBuD; ysufpD;awmhr,fqdkwJh jrifuGif; rSm zefwD;vdkpdwf ajymif;vJjcif;eSifhtwl vdkufa&GU
awGjzpfwJh aiGaMu;pD;yGm; uyfqdkufaerIawG? &moDO EdkifzdkYudk avhusihfoifMum; jyoay;&ef vdktyfrI? t
wkazmujfyef ajymif;vJvmaerIawG? tMurf;zufo pOfoif,laewJh vlYtzJGYtpnf; twGif;rSm pOfqufrjywf
rm;rsm;eSihf avsmhenf;vmaewJh obm0 t&if;jrpfawG wpfoufwm avhvmvdkrI? y#dyu©awG ydkjyD;wdk;vdkYaewJh
udk tjydKiftqdkif vk,lwJh ppfyGJawG tpHktvif yg0if urÇmBuD;rSm jidrf;csrf;rIeSihf vdkufavsmnDaxG twl
aew,fav/ rSDwGJ aexdkifedkifrI/
jyóemuawmh 'Dpdefac:rIawG ydkrdkrsm;jym; 7/ trSwftom; o&kyf tkdif'D,m rwlwm&,f
vmwmeJYtrQ ]ynma&;} u ulu,fedkifr,f qdkwJh arQmf jyD;awmhvnf; aemufcH tajctae trsKd;pHk&SdaewJh
vifhcsufaMumifY urÇmBuD;udk acsmufxJruszdkY u,f ausmif;ol ausmif;om;awGudk &ifqkdifEdkifzdkY / aemufqHk;
q,fay;edkifr,fqdkjyD; jrifvmMuawmhw,f/ y wpfcsufuawmh-
nma&;orm;rsm;twGuf tm;wufzG,f&m arQmfvifh 8/ taumif;qHk;aom arQmfrSef;csufawGxm;
csufygyJ/ odkYayr,fh ynma&;udk pdefac:cHae&awG jyD;? ausmif;wufEIef; wdk;vmwmawG? aiGaMu;t&if;t
uawmhjzihf tonf; xdwfp&myg/ eSD; ydkjrKyfeSHxm;wmawGESifY wpfurÇmvHk;rSm t&nf twGuf
urÇmhq&mrsm;aeY txl;u@
1/ wpfurÇmvHk;rSm MuHKawGYae&mwmu ynm wdk;vmapzdkYqdkwJh &nfrSef;csufudk wjznf; jznf; a&SUwdk;
a&;qdkif&m pDrHtkyfcsKyfa&;udk A[dkOD;pD; csKyfudkifrIuae avQmufvSrf; aeygw,f/ xdkpOfrSmyJ ynma&;pepf
avsmhcs vdkufjcif; jzpfygw,f/ (taumif;a&m? tqdk;yg? awGeJY pmoifausmif;[m ausmif;om;rsm;&JU vdktyfcsuf
vkyfyHkenf;vrf; rSefuefrIeJY vrf;rSm;rIawG &Sdaew,f/) awGudk jznfhqnf; oifMum;ay;zdkY ysufuGuf aewmudk
2/ ynma&; pepftwGif;rSm t*wdw&m; ydkawGY ae&ygjyD/
vdkufpm;rIawG BuD;xGm;vmaew,f/ yk*¾vdueSifh t ausmif;q&m q&mrrsm;[m 'Dpdefac:rIawGudk
caMu;aiGay;&wJh usL&SifawGrSmom ausmif;q&m q ajz&Sif;&mrSm t"duuswJh ae&mrSm &Sdaew,f/ ynm
&mrrsm;[m oif&dk;nTef;wrf;udk xdxda&mufa&muf a&;uae urÇmBuD;udk ulu,f&r,f qdkwmvnf; tyg
oifMum; awmhw,f/ t0ifaygh/ ]ausmif;q&m q&mr rvdktyfwJhoif&dk;
3/ ynma&;pepf&Jh tqihfqihfwdkif;rSm vrf; nTef;wrf;} qdkwm&,?f ]ausmif;q&m q&mreSihfwlnD
aMumif; vrf;oG,fawG axGjym;vdkYaejyD; t&nftaoG; aom uGefysLwm } qdkwmawGudk rMum;rdao;yg bl;/
jynfh0wJh q&m q&mrawG? oifMum;a&; t&if;t ynmoifMum;ay;ol? pHjyKedkifol? vrf;nTefay;
jrpfawGudk vrf;aMumif; wdkif;rSm ydkvkd tyfaew,f/ olawG&,fvdkY wifpm;ac:xm;wJh ausmif;q&m q&mr
4/ ynma&;[m urÇmrIjyKjcif; jzpfpOfeSihf pHEIef; rsm;[m 'DurÇmajrrSm &SdaeygOD;r,f/
awGtwGuf tusKd;aqmif &rSmvm;? 'grSr[kwf&if a'o
tvdkuf vdkufavsmnDaxG&SdrIeSihf ,Ofaus;rI t oif,lavhvmrI wdk;wufapzdkY
rSwftom; o&kyfawGeSihf rsdK;EG,fpkH axGjym;rIudk xdef;odrf; 'guynma&; vkyfief; tnTef;abmif
umuG,f ay;&rSmvm;qdkwJh tawmrowfedkifwJh Dakar Framework for Action &Jh tm;vHk;twGuf
aqG;aEG; jiif;cHkrIawG/ ynma&; tpDtpOf Education For All (EFA) udk
5/ ynma&;udk ud&d,mwpfcktjzpf t t&ifqHk; usaemf aqG;aEG; yg&ap/ 2000 jynfheSpfwkef;u
oHk;jyKaewJh (ukefxkwf? OmPfxkwf pGrf;tm; wdk;yGm;apzdkY edkifiHwkdif;&Jh tpdk;&tm;vHk; wcJeuf oabmwlnD
uRrf;usif vkyfom;xk ysKd;axmifa&;) tajctaeuae vufrSwf a&;xdk;xm;cJhwJh 'DpmcsKyf[m taotcsm jyif
jyD;jynfhpHkwJh vlom;wpfOD; jzpfvmapzdkYqdkwJh vlom; A qif xm;wmjzpfw,f/ tJ'D tpDtpOfxJrSmygwJh
[dkjyK tawG;tjrif zufudk ajymif;vJvmrI/ twkdif;qdk&if q&m q&mrrsm;eSihf ywfoufjyD; atmuf
153
ygtcsufawGudk jyKpk xm;&Sdw,f/ rSm jzpfw,fvdkY,leufpudktzGJYBuD;ucefYrSef;xm;ygw,f/
q&m q&mrrsm;udk -
* av;pm;orI&Sd&r,f/ cHpm;cGifh vpm xdkuf wefpGm q&mtwwfynm oifwef;jyKjyifajymif;vJa&;
&&Sdoifhw,f/ wdkif;jynf&JU OD;aqmifrIuae tqifhtqifh
* oifwef;yhHydk;ay;oihfjyD; pOfqufrjywf vkyfief;cGif wdkif;u ekdifiHa&;t& taxmuftyHhudk trsmBuD; vdk
t&nftcsif;jr§ifh oifwef;awG wufa&mufap oihf tyfw,f/ ynma&;twGufyg/ txl;ojzihfawmh
w,f/ ausmif;q&m q&mrrsm;twGufjzpfw,f/ aemufjyD;
* olwdkY&Jh vkyfief;eSihf ywfoufjyD; oufa&mufrI awmhvnf; xufjrufwJh bJGY&vli,frsm; ausmif;q&m
awG jzpfapr,fh udpö&yfawGudk qHk;jzwfcsuf csrSwf tvkyfvkyfzdkY twGuf rufvHk;awG xm;&Sd oifhw,f/
&mrSm yg0if aqmif&GufcGihf &&Sd&r,f/ q&m tvkyftudkif zHGHYNzdK;wdk;wufrItwGuf
* ausmif;ol ausmif;om;rsm;&Jh oif,lavhvmrI yHkpH b0woufwm avhvm&mrSm vkyfief;cGif tBudKq&m
twwfynmoifwef; pre-service [m tifrwefrS
ta&;BuD; vSygw,f/
]] edkifiHtawmfrsm;rsm;rSmausmif;q 'gayrJY edkifiHtawmfrsm;rsm;rSm ausmif;q &m
q&mravmif;rsm;[m eSpftawmfMumMum aumvdyf
&m q&mravmif;rsm;[m eSpftawmf Mum pmoifcef;rsm;twGif;rSm ysif;&dav;wGJpGm xdkifjyD; oif,l
Mum aumvdyf pmoifcef;rsm;twGif;rSm jcif;-oifMum;jcif; oDtdk&DawGudk avhvmaeMu&wm
ysif;&dav;wGJpGm xdkif jyD; oif,ljcif; jzihf uHqdk;vSygw,f/ tJ'DtwGuf vkyfief;cGif tBudK
q&mtwwfynm oifwef;pepfudk b,fvdkrsm; jyKjyif
oifMum;jcif; oDtdk&DawGudk ajymif;vJ edkifrvJ/
avhvmaeMu&wmjzihf uHqdk;vSygw,f/ }} t&ifqHk;taeeJY q&mtwwfynm oifwef;
awG[m ynma&;bJGY oifwef;jzpfap? bJGYvGef 'D*&DawG
jzpfap pmoifcef;twGif; tawGYtMuHK tawmfrsm;rsm;
awG? &kyfydkif;eSihf todÓPf zGHYjzdK;wdk;wufyHk rwljcm; yg0if&rSm jzpfw,f/
em;csufawGudk oabmayguf em;vnf xm;&r,f/ q&m twwfynm oifwef;awGrSm ta&;
* tm&Hkedk;Mum;apjyD; udk,fwdkifyg0if vkyfaqmifoif,l BuD;wJh tjcm;pGrf;&nf 3 rsKd;udkvnf; xnfhoGif;oifhyg
edkifwJh pmoifcef; taetxm;? ywf0ef;usifudk zef w,f/
wD; wwf&r,f/ * q&m q&mrrsm;[m ausmif;awGudk usef; rma&;eSihf
* ausmif;q&m tvkyftudkif&JU wm0ef0wå&m; awGudk nDnGwfjyD;? ab;tEÅ&m,fuif; vHkjcHKaEG;axG; wJh
vufcHjyD; ausmif;ol ausmif;om;rsm;eJY &yf&Gm vlY ae&mawG jzpfatmif b,fvdkvkyf&rvJ qdkwmudk
tzJGYtpnf; tay:rSm wm0ef cHekdif&r,f/ od&Sdxm;&r,f/
'gayrJY yxrqHk; taeeJY ausmif;q&m? q&mr * q&mq&mrrsm;[mausmif;olausmif; om;rsm;?
topf pkaqmif;yHkudk MunfhMu&atmif/ q&m tvkyft olwdkY&JU rdom;pk0ifrsm;eJY &yf&Gm vlYtzGJYtpnf;&Jh
udkif twGuf ydkrdkoifhawmf udkufnDwJh oifwef;ol? yg0ifaqmif&GufrIudk &&Sdatmif b,fvdkvkyf&rvJ
oifwef;om;awGudk qGJaqmifedkif&r,f/ 'Dvdk vkyfrSudk qdkwmudk avhvm xm;&r,f/ aemufjyD;awmh -
jzpfrSmyg/ ouú&mZf 2015 rSm tm&SwdkuftwGif; tm;vHk; * ausmif;q&m q&mrrsm;[m pmoif om;rsm;&JU
twGuf ynma&; EFA &nfrSef;csufawGudk atmifjrif yk*¾vvdktyfcsufawG? ynma&; txl;tultnD
EkdifzdkY twGufqdk&if q&m q&mrtopf av;oef;xyfvdk vdktyfrIawGudk jznfhqnf; ay;EkdifzdkY twGuf oD;oefY
154
pGrf;&nfrsm;udk ydkifqdkif &&Sdxm;&r,f/ a&SUquf vrf;zGihfay;jcif;eSihf tqihfjrihf wm0efawG ,lekdif
uJ tckvkyfief;cGifrSm ae&mcsxm;a&;udk zdkYudk vrf;aMumif; ESpfckeJY xm;&Sd&r,f/ ynma&; qdkif&m
MunfhMu&atmif/ rlvwef; ausmif;av;&JU yxr wef;rSm pDrHtkyfcsKyfa&; vrf;aMumif;eSihf ynm&Sif vrf;aMumif;
pmoifzdkY b,fvdk q&m q&mrrsKd;udk wm0ef ay;Muyg awGu wqihf jzpfygw,f/
ovJ/ usaemfwdkY tm;vHk; od&SdMuwJhtwkdif; tawmfqHk; ed*Hk;csKyfajym&&if ausmif;q&mtvkyf zHGYNzdK;rI
q&m q&mrawGawmh r[kwfao;ygbl;/ awmfaom? twGuf ya&mfzuf&Sife,f ausmif;q&m tpnf;t&Hk;awG?
aumif;aom q&mq&mrrsm;udk olwdkY&Jh pGrf;aqmif or*¾awG zJGYpnf; ay;&r,f/ olwdkY udk,fwdkif wuf<upGm
Ekdif&nftvdkuf tvdktyfqHk; ae&mawGrSm wm0ef ay;Mu vkyfaqmifEdkifatmif tm;ay;& r,f/
&rSmyg/ uav;wkdif;[m oD;oefY jzpfwnfNyD; &Sifoef
ausmif;awGrSm wm0efay;tyfrIeJY ywfouf aew,fvdkY usaemfwdkY ,HkMunfw,f qdk&if ]q&m] &,f
vdkY 'kwd, tcsufuawmh cufcJwJh ae&m a'oawGudk vdkY xkdufwefpGm tac:cHedkifol pGrf;&nfjynfh ya&mfzuf&Sif
xufjruf xl;cRefwJh q&m q&mrawGoGm;jyD; pmoif e,fawGupmoifcef;wdkif;&Sduav;wdkif;udkvrf;nTefEdkif
zdkYtwGuf b,fvkd vkyfay;MurvJ/ tydkaqmif;qk ol &&dSzdkY vdktyfw,f/
aMu;aiG tygt0if rufvHk;awG ay;p&m trsm;BuD; ydkNyD;awmh ra&&mrwdusvSwJh tem*wf
urÇmhq&mrsm;aeY txl;u@
vdkaeygw,f/ umv pdefac:rIawGudk &ifqkdifEkdifzdkYtwGuf vdktyfwJh
pGrf;&nfawG &&dSEkdifzdkY jzpfw,f/ 'Dtajctaexuf avsmh
ausmif;q&mtvkyftudkifzHGYNzdK;wdk;wufrI enf;NyD; vkyfvkdYroifhwJh tzdk;xdkuf &wemav;awG
t"dutm;jzifhawmh xl;cRefxuffjruf r[kwfvm;/
wJh ausmif;om;awG q&m twwfynmudk avhvmMu?
t&nf taoG;jynfhrDwJh oifwef;awGrSm wufMu? tvdk (Ref: BKK post 13 &2 1 Jan 2009 Sheldon
tyfqHk; ae&mawG? twef;awGrSm pmoifMum;Mu/ Shaeffer &S,f'efa&S;zm[m befaumuft
ausmif;q&m tvkyfrSm jrJaezdkYeJY pmoifMum;jcif; ydkrdk ajcpdkuf ,leufpudk tm&SeSihf ypdzdwfa'o ynma&;jAL&dk
aumif;rGef vmapzdkYtwGuf bmawGrsm; vkyfay;EkdifrSm &JU nTefMum;a&;rI; a[mif;wpfOD;jzpfjyD; 2008 'DZif
vJ/ bmvrSm tjidrf;pm; ,lcJhw,f/ e,l;a,mufeJY bef
yxrqHk; taeeJYawmh q&m q&mr topf aumuf ,leDquf? tif'dkeD;&Sm; zdkY'f azmifa';&Sif;? yJ&pf
awGudk ausmif;vkyfief; rdwfquf tpDtpOfawG? vkyf tajcpdkuf ynma&; pDrHudef;a&;qGJa&; edkifiHwumtif
ief;cGif vufawGY tprf;cefYumv tpDtpOfawGudk pwDusL uae'gedkifiHtajcpdkuf edkifiHwumzHGYNzdK; wdk;
usaemfwdkY taotcsm pDpOfvkyfaqmifMu&rSm jzpfw,f/ wufa&; okawoe XmeawGrSm tvkyfvkyfcJhw,f/)
q&m twwfynm oifwef; umv tpydkif;uwnf;u
q&m q&mravmif;awGudk rdrdwdkY&UJ oifMum;rIudk
jyefvSefavhvmoHk;oyfwwfwJh olawGjzpfvmzdkY avh
usihf oifMum;&HkwifrubJ rdrdtxufu q&mBuD;
q&mrBuD;awG vkyfazmfudkifzuf q&m q&mrawGeSihfyg
pmoifMum;a&; wdk;wufvmzdkY twlwuG yl;aygif;aqmif
&GufwwfwJholawG jzpfvmatmifvnf; avhusihf ay;&
rSmyg/
aemufqHk; wpfcsuftaeeJYawmh ausmif;q&m
q&mrrsm;udk q&m tvkyftudkif&Jh wdk;wufrItwGuf
155
ESihf
a&TUajymif;ynma&;
aemfazma&
a&S;,ciftp
urÇmOD;uyif vlom;
wkdYonf a&Munf&m
jrufEk &modkY vSnfhvnf
oGm;vm aexkdifMu
onf/ tpma&pm
aygrsm;aom? jynfhpkH
<u,f0aom jref rmEkdif vdkuf a&TUajymif;vmMuolrsm; jzpfMuonf/ 4if;wkdYwGif
iHonf a&Munfaom? jrufEkaom qefa&pyg; ayg ynmoifMum;Ekdifonfh uav;i,frsm;pGmvnf; yg0ifMu
<u,f0aom? tvkyftudkifaygrsm;aomEkdifiHjzpf&m tdrf onf/ tcsdKUrSmrl 0ifvmpOfu wpfudk,fa&wpfum,jzpf
eD;csif;EkdifiHtoD;oD;rS vlwkdYonf ajcvsifwpfrsdK;? yif aomfvnf; xkdif;EkdifiHtwGif;0,f tkd;tdrfwnfaxmifMu
v,fudkjzwfNyD;wpfzkH? jrefrmEkdifiHwGif;odkY a&TUajymif;0if onf/
a&muf aexkdifvmMuonf/ xkdYaMumifY xkdif;EkdifiH0,f a&TUajymif;uav;i,f
okdY&mwGif jrefrmEkdifiH vGwfvyfa&;&NyD;csdefr S ta&twGuf wkd;wufrsm;jym;vmMuygonf/ xkduav;
pí jynfwGif;ppftajctae? tmPm odrf;ppftmPm&Sif i,fwkdYonf jrefrmEkdifiHom;jzpfaomfvnf; jrefrmEkdifiH
tpdk;&rsm;\ udk,fusdK;&SmpDrHcefYcJGrIrsm;aMumihf jrefrm om; rSwfwrf;r&Sd/ xkdif;EkdifiHwGifvnf; EkdifiHom;r[kwf
EkdifiHonf a&vnf;aemuf Mumvnf;aysmufcJhNyD; jrefrm onfhtwGuf ynmoifcGihfr&Muay/ xkdYtjyif pD;yGm;a&;
EkdifiHom;rsm;onf a&Munf&mjrufEk&m tdrfeD;csif;EkdifiH aMumihf a&TUajymif;vmMuolrsm;onfvnf; rdom;pkvdkuf
rsm;odkY acwåa&TUajymif; aexkdifvmMu &ygawmhonf/ a&mufvmouJhodkY xkdif;EkdifiHa&mufrS tkd;tdrfxlaxmif
txl;ojzihf 1988 aemufydkif;wGif jrefrmEkdifiH olrsm;vnf; &SdMuonf/ 4if;uav;i,frsm;onf jrefrm
a&;aMumihfwpfrsdK;? ppfab;ppf'PfaMumifhwpfzkH? jynf EkdifiHtwGif;üvnf; ynmrjynfhpkHcJhovdk xkdif;EkdifiHwGif
wGif;pD;yGm;a&; ,kd,Gif;'PfaMumifhwpfoG,f jrefrmEkdifiH vnf; ynmqufvufoif,lcGihfr&Sdí xkdif;EkdifiHwGif
om; trsm;tjym;onf tdrfeD;csif;xkdif;EkdifiHokdYvnf; 0if rsufESmi,fMu&onfhb0? todÓPfedrfhusonfhb0
a&mufí tajccscdkvIHvmMuygawmhonf/ t&m&m atmufusaemufusonfhb0odkY a&mufMu&
EkdifiHa&;? ppfa&;ponfrsm;aMumifh xGufajy; &Smonf/
wdrf;a&SmifvmMuolrsm;twGufrSmrl jrefrmjynfodkY rjyef þjyóemrsm;udk ajz&Sif;&eftwGuf a&TUajymif;
&JawmhbJ xkdif;EkdifiHtwGif;üom q,fpkESpfESihfcsDí ae a'ordbrsm;ESihf ausmif;q&m q&mrrsm;taejzihf 4if;
xkdifMu&ygonf/ xkdvlrsm;teuf tcsdKUonf rdom;pk
156
&onf/
xdkodkYtajctaewGif a&TUajymif;a'oynma&; t
]]oifMum;onfhynma&;rSmvnf; wGuf pkaygif;BudK;pm;tm;xkwfEkdif&eftwGuf ynma&;
tzJGUtpnf;wpfckudk pepfwus xlaxmifEkdif&ef BudK;pm;
]u} (uBuD;)? ]c} (cacG;) tm;xkwfcJhMuonf/ xkdtzJGUonf ausmif;rsm;udk pepfw
rlvwef;ynmrQom jzpfonf/ us zGihfvSpfEkdif&ef taxmuftyHhypönf;rsm;ESihf b@maiG
uav;rsm; pmrsufpdruef;½kH? rsm;axmufyHhay;Ekdif&ef ausmif;rsm;udk pepfwuspDrHcefY
cJGEkdif&ef &nf&G,fcJhonf/ xkdokdYBudK;yrf;vmMu&m 2000 ck
aopm&Sifpmzwfwwf½kH? ESpfwGifa&TUajymif;ausmif;rsm; q&mrsm;? rdbrsm;ESihf a'o
vrf;ay:ra&muf½kHrQom cHacgif;aqmifrsm; yl;aygif;NyD; (BMWEC - Burmese
Migrant Worker's Education Committee)ac: ]jref
oifay;&if;rS rma&TUajymif; tvkyform;rsm; ynma&;aumfrwD}[l
wjznf;jznf;wkd;wufvmcJh ... }} aom tzJGUtpnf;w&yf ay:xGef;vcJhonf/ xkdaumfrwD
\ &nf&G,fcsufrsm;rSm -
urÇmhq&mrsm;aeY txl;u@
wdkY\ uav;i,frsm; tem*wfynma&;twGuf ]u (1) a&TUajymif;uav;i,frsm;? rdbrJhuav;i,f
av;i,frsm;\ ynma&;onf igwkdYta&;}[laom cH,l rsm;? ppfab;ppf'PfaMumifh xGufajy;vmonfh uav;
csufjzihf ausmif;rsm;udk udk,fpDukd,fpD wnfaxmifcJhMuyg i,frsm;? ausmif;raeEkdifaom uav;i,frsm;twGuf
onf/ odkYaomfjim;vnf; rdrdwdkYrSm tvkyform;rsm;om tajccHynmoif,lcGihf tcGihftvrf;rsm; &&Sdap&ef/
jzpfMuaomaMumifh xkdif;EkdifiHtwGif;&Sd ausmif;rsm;uJhodkY (2) rl;,pfaq;0g; a&mif;0,fjcif;ESihf &mZ0wfrI
ynmoifaxmufulypönf;ypö, rpkHvifMuay/ xkdYt rsm;wGif uav;i,frsm; yg0ifywfoufaerI? tokH;cscH&
jyif tdrftdktdrfa[mif;rsm;? *dka'gifrsm;&Sdajrrsm;udk iSm;&rf; rI ponfwdkYrS umuG,fwm;qD;&ef/
í,m,Dtaqmifrsm;udkwnfaqmufumausmif;tjzpf (3) q&m q&mrrsm;twGuf vkHavmufaom t
wnfaxmifcJhMu&onf/ &nftcsif;? taxmuftyHhESihf oifwef;rsm; &&Sdap&ef/
ausmif;rSmvnf; rsm;rsm;pm;pm;r&Sd? [dkem;wpf (4) ausmif;rsm;twGuf taxmuftyHh? oif
ausmif; 'Dem;wpfausmif;avmufom jzpfonf/ uav; axmufulypönf;ESihf b@maiGrsm; &SmazGay;Ekdif&ef p
i,ftrsm;pk&Sdonfhae&m acsmifBudKacsmifMum;rsm;wGif onfwkdY jzpfygonf/
jzpfovkd zGihfvSpfMu&ygonf/ oifMum; onhfynma&; BMWECpwifwnfaxmifcsdefwGif yg0ifcJhaom
rSmvnf; ]u} (uBuD;) ]c} (cacG;) rlvwef;ynmrQom trIaqmifrsm;rSm q&mrBuD; zD;av;av;jzL? q&mBuD;
jzpfonf/ uav;i,frsm; pmrsufpd ruef;½kH? aopm ref;Avpdef? q&mr a':oZifa|;Ekdif? q&mjrihfatmifESihf
&Sifpmzwfwwf½kH? vrf;ay:ra&muf½kHrQom oifay;&if; q&mraemfazma&ponfh trIaqmifrsm;jzihf pwifzJGUpnf;
wjznf;jznf;wkd;wufoifMum;vm&m 1999 aemufydkif; cJhMuygonf/ pwifzJGUpnf;pwGif BMWEC onf jrefrm
wGif rJaqmufwcGifü xkduJhokdY ukd,fxludk,fxausmif; a&TUajymif;ynma&;twGuf tkwfwpfcsyfrjzpfEkdifcJhaomf
rsm; 7 ausmif;txd &SdvmcJhygonf/ vnf; oJwpfyGihfozG,f ulnDay;EkdifcJhygonf/
xkdausmif;wkdYonf udk,fxludk,fx jzpfonfh t þodkY jrefrma&TUajymif;ynma&;twGuf BM-
wkdif; rnfonfh oifMum;a&;taxmuftyHhrS r&&Sdaom WEC onf wufnDvufnD avSmfcwfae&if;rSyif
aMumihf ausmif;q&m q&mr tcuftcJ? ausmif;okH; tajctaewpfrsdK; ajymif;vJjcif; jzpfay:vmonf/ 4if;
ypönf; tcuftcJrsm;ESihf &ifqkdifae&NyD; ausmif;jzpf½kHom rSm wwd,EkdifiHta&;yif jzpfygonf/
pmoifay;EkdifcJhonf/ xkdYtjyif vkHNcKHa&; tajctaerSm 2003 ckESpfwGif BMWEC udk OD;aqmifpDrHcefYcJGcJh
vnf; usD;vefYpmpm;b0jzihf aexkdif&if; ynmoifMum; ol q&mrBuD; av;av;jzLESihf BMWEC rS EC tcsdKU
157
2009-2010 ynmoifESpfwGif 12wef; ynma&; ynma&; paom tzJGUtpnf; rsm;rSvnf; BMWEC ESi hf
udk atmifjrifcJhaom ausmif;ol ausmif;om;OD;a&rSm 87 rkduf*&rfhynma&;udk tm½kHrjyK Ekdif½kHomru vufawGU
OD;&SdcJhNyD jzpfygonf/ 4if;wkdYtxJrSm tcsdKUonf txuf tm;jzihf OD;aqmifay;EkdifrI? yHhydk;EkdifrItm; vGefpGm enf;yg;vS
wef;vGefynma&;udk qufvufoif,lMuouJhodkYtcsdKU ayonf/ xkdYaMumihf BMWEC onf jrefrm
rSmvnf; oufqkdif&mvkyfief;cGifrsm;ESihf rdrdwdkYqufEG,f a&TUajymif;ausmif;q&m q&mrrsm; tpnf;t½kH; BMTA
aeonfh CBO ponfh tzJGUtpnf;rsm;wGif wuf<upGm ESihf tjcm;ynma&;? usef;rma&;tzJGUtpnf; rsm;? EkdifiH
wm0efxrf;aqmifaeNyDjzpfonf/ tcsdKUrSmrl rdrdwdkYa'o wumtvSL&Sifrsm;? a'oqkdif&mwkdYESihftwl yl;aygif;um
rsm;odkY jyefvnfoGm;a&mufum ynma&;? vlrIa&;vkyf jrefrmhuav;oli,frsm;\ ynmrsufpdzGihf ay;a&;t
ief;wdkYudk vkyfaqmifaeMuNyDjzpfonf/ wGuf trsdK;rsdK;aom pdefac:rIrsm;udk &ifqkdif oGm;&ef BudK;
,cktcsdefwGif ausmif;aygif; 55 ausmif;wGif pm;ae&rnf jzpfonf/
ausmif;olausmif;om;pkpkaygif;10699OD;?ausmif;q&m BMWEC t"du tBuD;rm;qkH;&ifqkdif&aom jy
q&mr 473 OD;txd rsm;jym;vmcJhNyD jzpf onf/ xkdY óemrSm ausmif;rsm;vnfywfrIudk axmufyHhay;aom
aMumihf xkdwkd;wufvmaom uav;oli,frsm; twGuf b@maiGMuyfwnf;rI? wcgw&H jywfawmufrIyif jzpf
ynma&;vkyfief;wkdYudk aqmif&Gufay;Ekdif&ef 2004ck- onf/ ausmif;rsm;taejzihfvnf; xkdtcuftcJESihf ESpf
urÇmhq&mrsm;aeY txl;u@
ESpfwGif zGJUpnf;cJhaom EC 7 OD;rS ,aeYwGif EC tzJGU0if 9 pOfvkdvkd ½kef;uefaeMu&onf/ pdefac:rIrsm;pGmMum;rSyif
OD;txd wdk;wufzJGUpnf;cJhNyD;? ½kH;0efxrf;tiftm; 13OD; tm;omcsufrSm xkdif;ynma&;Xme (MOE)ESihf a'oqkdif
txd &Sdvm&m ynma&;wGif ckdifrmaom tzJGUt pnf;BuD; &m tmPmydkifwdkYqDrSm todtrSwfjyKjcif;ESihf ,kHMunfrI
wpf&yftjzpf a&SU½IjzpfwnfvQuf&Sd ygonf/ wkdYukd &,lEkdifcJhjcif;wkdYaMumifh rkduf*&rfhynma&;ausmif;
tajccHynmtxufwef;tqifhausmif;aygif; 6 rsm; qufvufzGihfvSpfEkdifcJhonf/ rkduf*&rfhynma&;wkd;
ausmif;? tv,fwef;tqihf 8ausmif;? rlvwef;t wufrIudk pGrf;aqmifEkdifonfh t&nftcsif;jynfhaom
qihfausmif;aygif; 24ausmif;ESihf abmf'gaqmifrsm;tjyif yk*d¾Kvfrsm;vnf; vdktyfygonf/ aemufumvwGif jzpf
tqihfjrifhynmoif toufarG;0rf;ausmif; 2ausmif;udk ay:vmEkdifrnfh tcuftcJrsm;udkvnf; BudKwifpOf;pm;&
yif zGihfvSpfí tem*wfEkdifiHawmftwGuf todynm&Sif rnfjzpfygonf/ wpkHw&m tcuftcJrsm; BuKHvmygu
twwfynm&Sif rsdK;aphrsm;udk csay;aeNyD jzpfygonf/ aumfrwD0ifrsm;? EC rsm;taejzihf tzJGU0ifausmif;rsm;ESihf
a&TUajymif;a'oausmif;rsm;wGif tajccHynmwwf nDnDnGwfnGwfvufwJGNyD; aqmif&GufoGm;Ekdifvdrfhrnf
ajrmufNyD;aom ausmif;om; ausmif;olrsm; t"du &if [k ,kHMunfrdygonf/
qkdifae&aom jyóemrSm txufwef;vGef ynma&; xkdYtjyif aumfrwD0ifrsm;udkvnf; vuf&Sdaumfr
qufvufoifMum;cGihf&a&;yif jzpfygonf/ tcsdKUaom wD0ifrsm;xuf ydkrdkpGrf;aqmifEkdifrnfh trIaqmifrsm;ESihf
ynma&;vkyfaqmifolrsm;u rdrdwkYdEdkifiH 'Drkdua&pDpepf xyfrHtm;jznfhzdkY vdktyfygonf/ BMWEC taejzihf a&TU
odkY rMumrDul;ajymif;zG,f&Sdonf[laom arQmfvifhcsuf ajymif;uav;rsm; ynma&;twGuf aqmif&Gufay;vkd
rsm;xm;&SdaomaMumifh txufwef;vGefynma&;pepfudk onfhqE´ESihf xyfwlvkyfief;rsm;udk ydkrdkaqmif&Gufay;Ekdif
ta&;wBuD;vkyfaqmif&ef r&nfrSef;cJhMuay/ odkYaomf rnfh rnfolYudkrqkd vufurf;BudKqkdaernf jzpfygonf/
vnf; ESpf 20ausmfvmonfhumvwpfcktxd tajymif; tem*wftwGuf jrefrmjynfol jynfom;rsm;\*kPfudk
tvJwpfpkHwpf&mudk rjrif&aomtcg txufwef;vGef aqmifusOf;ay;Ekdifrnfh vlcRefvlaumif;rsm; arG;xkwf
ynma&;twGufomru toufarG;0rf;ausmif;rI t ay;Ekdifrnfh tzJGUtpnf;tjzpf ordkif;wGifusef&pfatmif
wGufyg xnfhoGif;pOf;pm;vmcJhMu&onf/ pkaygif;0dkif;0ef;BudK;yrf;MuygpdkY[k wkdufwGef;vdkufygonf/
vuf&Sdrkduf*&rfhe,fajronf awmfvSefa&;e,f
ajr[k todtrSwfjyKxm;aomfvnf; oufqkdif&mvlxk aemfazma&
udk,fpm;jyKtzJGUtpnf;rsm;? jynfya&muf EkdifiHa&;?
159
] q&m} qdkaom a0g[m&onf jrefrmrI e,f xdkacwfxdktcgu q&mwpfa,mufu w
y,fwGif tvGefMunfndKzG,faumif;aom pum;vkH;jzpf ynfhwpfa,muftwGuf olYb0xJu tcsdefawG trsm;
onfudk? jrefrmh,Ofaus;rIu oufaoxlvsuf&dSonf/ BuD;ay;cJh&onf/ wm0ef,lrI twdkif;twm BuD;rm;vS
a&S;&dk;pOfvmrysuf? apmifhxdef;vdkufemcJhonf[k qdk& onf/ wynfhOD;a&u enf;onf/ ynm&yfwdkYu axGjym;
rnf/ odkYaomf q&m\b0wGif jzpfwnfaeaom wefzdk; vSonf r[kwf? tH0ifcGifus &dScJhonf/ ynmudk aiGjzifh
(odkY) todtrSwfjyKrI twkdif;twmonf? acwfa&pD; 0,fr&aom acwfjzpfonf/ teEÅ*dkPf;0if[k orkwfcJh
ESifh twlajymif;aeonfudkvnf; awGU ae&onf/ onf/
tmp&d, *kaPm teaEÅm qdkxm;í q&m ,ckacwfajymif;oGm;NyDjzpfí q&m? wynfh
wefzdk;onf twkdif;twmr&dS jzpfoGm;onf/ a&S;&dk;pOf qufqHa&;ykHpHvnf; ajymiff;oGm;onf/ odkYjzpfí q&mESifh
vmü ynm&zdkY q&mxHtyfESHNyD; om;wynfhtjzpf auR; wynfh\ teuft"dyÜg,fopf zGifh&awmhrnf/ acwfopf
160
wpfjym;r&dS} qdkpum;onfvnf; pum;wefqmqifrI
oufoufom jzpfvmonf/ ykk*¾vdu ausmif;rsm; wGif
]]e,fpyfynma&;onfpnf;wGif;ynma&; us,fonfh ynma&;aps;uGufwGif xdkvu©Prsm;udk ydk
awGYEdkifonf/
vnf;r[kwf? pnf;jyifynma&;vnf; ynma&; tifpwDusL&Sif;rsm;ESifh zJGYpnf;wnf
r[kwf? y&[dw ynma&;vnf; rrnf/ aqmufxm;aom? pnf;wGif;ynma&; (formal edu-
cation) wGifvnf;? q&mrsm;onf vcpm;0efxrf;
trdwdkif;jynfrS taMumif;aMumif;aMumihf b0ESifh &kef;uefaeMu&onf/ vlaerIp&dwfudk rumrd
pGefYcGmvmonfh ]pGefYajy;olrsm;}ESihf aomvpmaMumifh q&mwkdY pdwf"gwfusukefonf/ Mum;
ayguf enf;vrf;jzifh? tjyif0ifaiG&Sm vm&awmhonf/ xdk
a&Munf&mjrufEk&m pm;usuf&Smolrsm;\ tcg wm0efo dpdwf"gwfysufjym;vmNyD; udk,fusKd;iJh pddwf
om;orD;rsm; twGuf ynma&; ... tm;aumif;vmavonf/ txl;ojzifh jrefrmjynf ynm
}} a&; ay:vpDaMumifh ,if;odkY p&dkufqdk;awG jzpfay:vm&
jcif; jzpfonf/ q&mh*kPfnSKd;EGrf; xdckdufvmonf/
urÇmhq&mrsm;aeY txl;u@
twef;atmif trSwfaumif;a&;om OD;wnf
oifMuonf/ vlrIp&dwf jrifhwufvmNyD; aiGwefckd;BuD; NyD;? wu,ft&nftaoG;&dSa&;udk t"durxm;onfh
onfxuf BuD;vmonf/ ynma&;p&dwf w&dyf&dyfjrifh ynma&;jzpf aeonf/ wdkif;jynf wdk;wufa&; twGuf
wufvmí ynmudk aiGESifh0,f&onf ht,ltq 0ifvm ynmwefzdk; BuD;rm;ykHudk rodusKd;uRHjyKaeaom ppftpdk;
onf/ &\ wm0efrJh vkyf&yfrsm;yif jzpfonf/
q&m wynfhqufqHa&;onf pD;yGm;a&;qef e,fpyf ynma&; (odkY) rdkuf*&efYynma&;onf
onfhbufodkY ajymif;oGm;&m? qif;&Jom; om;orD;wdkY pnf;wGif;ynma&; (formal education) vnf;r
ynma&; vlpOfrD&ef tcufMuHK&awmhonf/ vlwpku [kwf? pnf;jyif (imformal) ynma&;vnf;r[kwf/ y
ynmwwf? vlxku ynmiwf b0tajcodkY wGef;ydkYae &[dw ynma&;vnf;rrnf/ trdwdkif;jynfrS taMumif;
av&m ynma&;tqifhtwef; uGm[csuf BuD;rm;jcif; aMumif;aMumifh pGefYcGga&mufvmonfh ] pGefYajy;ol} rsm;
onf oufqkdif&m vlYtzJGU tpnf;twGif;? tEkdifusifh ESifh (a&Munf&m jrufEl&m vm&Smol) pm;usuf&Smolrsm;
tjrwfxkwfp&kdufudk arG;zGm;vmapí rwnfNidfrfaom \ om;orD;rsm; aemifa&;twGuf ynma&; jzpfonf/
vlYtzJGY tpnf;qDodkY OD;wnfvmawmhonf/ txl;ojzifh wkdif;&if;om; aygif;pkHyg0ifaomf
q&muvnf;? ynma&;aps;uGuf &Smvm& vnf; u&ifwkdif;&if;om;u trsm;pk jzpfaeonf/
onf/ pmudkavSBuD;xdk; &kd;&dk;oifír&awmhojzifh? w tajctae\ awmif;qdkcsufaMumifh? e,fpyfynma&;
ynfhBudKufvmatmif? oifenf;udk MuHqvm&onf/ w ausmif;rsm; tvQKdvQKday:cJh&m? ausmif;aygif; 60
ynfhawmfa&;? wwfa&;xuf? wynhfausmif;rSmaysmfNyD;? ausmfoGm;NyD; umvtm; jzifh 10 ESpfausmf&dSaeygNyD/ odkY
pmar;yJGwGif trSwfaumif;aumif;&a&;om OD;wnf aomfvnf; q&mtrsm;pkrSm ynma&;avmuESifh pdrf;
oifvm&onf/ 0goem? apwem? tepfem qdkaom a0g aeolrsm; jzpfaeonf/ odkYwkdif ] q&mjzpfoifwef;} [lí
[m&onf ,©Kacwf b0xJrSm wjznf;jznf; arS;rdefvm ckwkdif yDyDjyifjyiff r&dSao;onfrSm? e,fpyfynma&;\
onf/ q&monf olYtxGmESifhol ajymifajymifa&mif t"du [muGufBuD;jzpfaeonf/
a&mif 0wfcsifonf/rdom;pk pD;yGm;a&; om;orD; ynm q&mjzpfoifwef;qdkonfrSm ynmt&nf
a&; usef;rma&; p&dwfawG&dSonf/ emokH;emqdkNyD; q&m tcsif;rDolrsm;udk ] q&mykH&dyf} ? q&mudk,f&nf udk,f
udkemckdif;í r&awmhonfh b0odkYa&mufoG;ojzifh o aoG;rsm;ay:vm&ef ykHavmifay;aom ae&mjzpfonf/
bm0usus awG;qvufcH wwf&rnf/ ] wynfhr&Sm;? q&mu wynfhudk ykHavmif;ay;&onf/ q&mu wynfh
161
udk pepfwus ykHavmif;Ekdif&ef? q&mudk t&ifykHavmif; ] q&m} [lí tac:cHxdkuf&efrSm rdrdvkyfukdif
&jyefonf/ pmoifay;ol&dSNyD;? oif,lrnfh wynfh&dSvQif? onfh ynma&;vkyfief;udk ydkifEkdifuRrf;usifol jzpfrSom
ausmif;axmifí&NyD[k ,lqxm;ovdk jzpfaeonf/ q&mrnfxdkuf\/ bJGU wpfck&&kHjzifh ] q&m} ac:xkdufonfh
ynma&; tvkyfonf þrQvG,ful&dk;pif;aom tvkyfr ynmonftqifhodkY ra&mufEdkifyg/ oifMum;rnfh bm
[kwfyg/ om&yfudk uRrf;usifydkifEkdifjcif;? oifenf;twwf ynm
q&mcefYxm;aomfvnf;? a&G;cs,f udk wwfuRrf;jcif;? wm0efodpdwfxufoefjcif;? rdrdt-
cefYxm;a&;rlr&dSMubJ olYt&yfESifholYZmwf? pdwfBudKwfETJ vkyftay: rSefuefonfhoabmxm;&dSjcif;?acwfa&pD;ESifh
aeMuonf/ ] rl} r&dS onfhtwGuf q&mt&nftaoG; twl ñTwfajymif;wkefYjyef qufqHwwfjcif; ponfht
jynfhrDol&Sm;ygonfh jyóemESifh &ifqkdifae&onf/ q&m csufrsm;u q&m&kyfvkH;ykH<u vmapyg onf/
a&mwynfhyg olrsm; wdkif;jynfckduyfae&onfhtwGufESifh 1943ckESpf? OD;oefY (taxGaxGtwGif;
b0yifudk,fuyif rwnfNidrfyg/ ydkíqdk;onfu tvÈ&Sif a&;rÈcsKyfa[mif;)&JUynma&;rdefYcGef;wGifpmoifMum;&mü
udkvkH;0 tm;udk;ae&onfhtwGuf &efykHaiGr&dSvQif q&m\ ta&;BuD;ykHudk þodkYaz:jyxm;ygonf/
ausmif;ydwfvdkuf&kHyif &dSonf/ xdkxkdtajctaewkdY (u) oifMum;rnfh q&monf ausmif;om;
aMumifh &Sifoef&kH vnfywfaeMu&onfudk awGYEkdifonf/ rsm; erlem,lEkdifavmufatmif tusifhpm&dwå aumif;&
ynma&; ] pH} rDa&; qdkonfrSm a0;qJyif&dSonf/ q,fp k rnf? oefY&Sif;pGmae&rnf/ acsiHaom pum;udk qdkwwf
ESpfwpfpkru MumcJhaomfvnf; tom;rusEkdifjzpfaeí &rnf/
uav;awG\ aemifa&;rSm avSmf&if;epfoGm;Ekdifonfh (c) q&monf A[kokESifh jynfh&rnf/ acwfrSD
t&dyfta,mifrsm; awGYae&onf/ &rnf/ owif;pmzwfjcif;? pmzwfjcif;0goem xkH&rnf/
xdkif;tpdk;&uvnf; ] rdkif;*&ef} ausmif;rsm; (*) q&monf EkdifiHa&;ygwDpJG r&Sd&ifomí
azgif;yGaejcif;udk udkifwG,fzdkY vkH;yrf;aeonf/ apwem aumif;rnf/ ygwDpJGrdvQif rdrdpGJvef;aomygwDudk ausmif;
rSefrSef tajrmftjrif&dS&dS udkifwG,fEkdifygapvdkY qkawmif; om;oli,frsm;tm; pJGvef;apvdrfhrnf/
rdonf/ e,fpyfynma&; todkif;t0ef;uvnf; ,if;ud (C) q&monf rsdK;cspfpdwf"mwf xufoef&
pöudk ta&;wBuD; udpöw&yftaeESifh rlwpfckcsrSwfNyD; rnf/ jynfa&;jynf&m oifMum;jcif;\ ta&;BuD;aom
vkH;yrf;oifhonf/ jyóem\tajzrSm ESpfzuf&ifqdkif &nf&G,fcsufwpfckrSm rsdK;cspfpdwf"mwfxufoefap&ef
ajz&Sif;rSom tajzrSefzufodkY a&mufEkdifonf/ þ
t,ltqonf pdwful;r[kwfbJ?vufawGYb0u xGuf
ay:vmonfh oabmw&m; w&yfjzpfonf/ jyóemudk
obm0ususudkifwG,f ajz&Sif;EkdifrSom epfemqkH;½IH;rI
]]
enf;oGm;Ekdifonf/ 'Pf&mudk ukpm;Ekdifrnf jzpfonf/ rl r&SdonfhtwGuf t&nftaoG;jynfhrSDol
apwem rSef&rnf? ajzmifhrwf wnfMunf&rnf/ tpGrf; &Sm;yg;onhf jyóemESihf
xuf&rnf/
q&m\t"duwm0ef &ifqkdifae&onf/
q&mwGif usL&Sifq&m? tpdk;&cefYq&mESifh ]rkdif; q&ma&m wynfhyg olrsm;wkdif;jynf
*&ef} ausmif;q&m [lí okH;rsKd;uJGaeaomfvnf;? q
&m\t"du wm0efokH;&yfrSm rajymif;rvJ wnf&dSae
cdkuyfae&onfhtwGuf
onf/ b0yifukd,fuyif rwnfNidrf .....
(u) oifrnfh oifcef;pmrsm; jyifqif a&;qJG& jcif;?
(c) oif,lEkdif&efvrf;ñGef xdef;ausmif;jcif;?
(*) rnfrQoif,lEkdifonf udk tuJjzwfjcif;? }}
162
jzpfonf/ rsdK;cspfpdwf&Sdaom q&monfomvQif oifMum; pGrf;tpudk Munfh&ygrnf/ ydkíta&;BuD;onf[k cH,lyg
ydkYcsaom uav;rsm;tm; rsdK;cspfpdwf"mwfoGif;ay;Ekdifay onf/ ausmif;wGif ausmif;bufpkHzHGUNzdK; wkd;wufa&;onf
rnf/ a&SUuvHkYvpdkufaeaom q&momru? tqifqifh pDrH
ausmif;wpfausmif;wGif q&monf tvkyf& cefYcJGaeMuaom tkyfcsKyfa&; wm0efcHausmif;tkyfrsm;?
½kHESihf q&m*kPfESifhnDaom q&mjzpfrvmEkdifyg/ q&monf ynmc&D;wpfckvkH;udk vrf;aMumif;azmuf yef;wkdifcsrSwf
*kPf&nfrsm;pGmESihf pkpnf;xm;aomyk*d¾Kvfjzpfygonf/ ay;aom r[mAsL[macgif;aqmifrsm; tm;vkH; wufnD
(Teacher is a professional preson) jzpf&rnf/ vufnD&SdrSom csrSwfaom ynma&;yef;wkdif okdYa&muf
Ekdifrnf jzpfonf/ q&monf ynma&;wGif t"duus
ynma&;yef;wkdif? ay:vpDESifh jrwfq&m aomfvnf; enf;AsL[m yef;wdkiftqifhom pGrf;Ekdif oljzpf
ynma&;&yf0ef;\ yef;wkdifonf EkdifiHwum onf/ tpdwftydkif;tm;jzihf ta&;ygaomfvnf; wpfpHk
]pH}rDaom vlcRefvlrGefrsm; xGufay:a&;jzpfonf/ ,if; vkH;qkdif&m jyóemrSm ynma&;ay:vpD csrSwfolrsm;\
onf r[mAsL[m ay:vpDESifY csrSwf&aom &nfrSef;csuf wm0ef jzpfonf/
yef;wkdifjzpfonf/ ,if;udk OD;aqmifrI tcef;u@wGif;&Sd jyóemwpfck\ tajzudk&Sm&mwGif tpdwft
r[mAsL[m pDrHudef;csrSwfol acgif;aqmif;rsm;u csrSwf ydkif;udkvnf;aumif;? wckHvkH;udkvnf;aumif;? tpdwft
urÇmhq&mrsm;aeY txl;u@
jcif;jzpfonf/ 4if;wdkYu csrSwfaom yef;wkdifokdYa&muf&Sd ydkif;u wpfckvkH;wGif rnfonfhae&m? rnfonfhykHpHjzihf
&ef rnfuJhodkYaom q&mt&nftaoG;udk arG;xkwfrnf/ rnfodkY yg0ifywfoufonfwkdYudk Munfh&ygrnf/ ,if;odkY
vdktyfaom q&mtqihftwef;? trsdK;tpm;&&Sda&; t tpdwftydkif;ESihf wpHkvkH;tMum; rnfuJhodkY quf
wGuf rnfonfhoifwef;rsdK;udk zGihfvSpfrnf? avhusihfay; qHa&;ykHpHpaom a'gihfpkHatmifMunfhNyD;rS a,bl,sqkdif
rnf? rnfonfhoif½dk;ñTef;wrf;udk a&;qJGtaumift &mtajzESihf wdusaom tajzwkdYudk &SmEkdifrnfjzpfonf/
xnfaz:rnf/ ponfwkdYudk ynma&;ay:vpD csrSwfol
rsm;u pDpOftaumiftxnf azmf&onf/ 0if;jrihfarmif
ynma&;ay:vpD aumif;rSom? q&maumif;?
wynfhaumif;rsm; ay:vmNyD;? pHrDynmwwfrsm; arG;xkwf
Ekdifygrnf/ ay:vpDnHhygu ynma&; wavmuvkH; u
armufurjzpfrSm aocsmonf/ jrefrmjynfynma&;onf
nHhzsif;aom ynma&;ay:vpDaMumihf wkdif;jynf\ ynm
t&nftaoG; xkd;usoGm;&jcif; jzpfonf/
q&mu enf;AsL[mvkyfief;pOfudk wm0efcH
aqmif&Guf&aomoljzpfí t"duusaom tpdwfydkif;udk
taumiftxnfazmf&onf[kqkdEkdifonf/
wpfpHkvkH;qkdif&m udpöudkwm0efcH&ol r[kwfyg/ abmvkH;
tm;upm;enf;ESihf EdIif;ygu q&monf vufa&G;pifabm
vkH;orm;ESihfwlNyD; ynma&;ay:vpD csrSwfOD;aqmif
olrsm;onf toif;enf;jy? toif;tkyfcsKyfolwkdYESihf
wlonf[kqkdEkdifygonf/ enf;jyESihf toif;tkyfcsKyfol
aumif;vQif aumif;oavmuf abmvkH;orm;ajca y:
rnf/ tuGuf aphrnf/ wkdufuGufqifEkdifrnf jzpfonf/
qkdvdkonfrSm q&mt&nftaoG;udk Munhf&
ouJhokdY ynma&;ay:vpDESihf ay:vpDcsrSwfolrsm;\ t
163
0w¬Kwdku@
164
rQa0zkdY edpö"l0 jyifqifae&awmh ]wa,mufpum;? wa,mufem;rSm zefrD;tdrfeJY EdIif;wk wifpm;wmrsdK;
w,f/ udkoDvrSm tajccH pdwfxm; rcg;&atmif? owdaqmifí oabmayguf&JUvm;} tkdau...
av;wckawmh tckdiftrm&Sdw,f/ armifwkdYqkdav? ]tJ'Dawmh vdr®ma&;jcm; &SdwJh
olwu,frodwmudk uav;awG ysm;oumodkY csKdvSap/} vl[m pum;ajymwJhtcg olwyg;
udk NzD;jzef; rajymwmyJ/ tJ'Dawmh ... qkdwJh tydk'fuawmh ukdoDv em;cHomatmif? em;axmifaumif;
cufqpfawG? tbd"mefawGeJY ukd tawmhfudk tmoGuf aeawmhwmyJ/ atmif pum;udk csKdcsKdomom ajym
oDv[m aeYpOfeJYtrQ a&eJYig;vkd odyfvnf;rcuf? cufqpfawG? a&S; &r,f/ 'grS ,Ofaus;rI jrifhrm;wJh
jzpfvmw,f/ udk,fhxufodr,fh okH; pum;awG&JU ESdyfpufjcif; tzkd;wef trsKd;aumif; om;orD;awG
acgif;okH;vkH;&SdwJh vlqkdvdkYvnf; vnf;uif;awmh udkoDv tJ'Dtykd'f jzpfr,f/ 'grS udk,fhvlrsdK;? udk,hfEkdifiH
tem;rSm tbwpfa,mufyJ&Sdawmh udkyJ ausausvnfvnf &Sif;jyae [m a&pifjzef;wJh yef;Mum0wfrIefvkd
olYudk ar;&w,f/ 'DvdkeJY udkoDv&JU awmhw,f/ 'DrSm uav;r wpf trsm;tv,frSm wifhw,f vef;
jrefrmpm pmoifcef;av;[m &if qef; aevdrfhr,f/ bm nmqkdNyD; ukd
wxdwfxdwfeJY ykHrSefvnf ywfae oDv tmoGuf aeawmhwmayghAsm/
awmhw,f/ udkoDvuvnf; pm uav;awGuvnf;rsuv f ;Hk uav;
wkdayp a&;wwfol qkdawmh uav;
awGuvnf; olwkdYq&mudk tm;udk;
]]udkoDvrSm tajccH awG 0kdif;NyD; auseyfpGmem; axmif
rSwf,l aeMuw,fayhg/
wBuD; &Sdygayw,f/ 'Dawmh udk
pdwfxm; av;wckawmh tJ ... waeY ... tJ'D waeYrSm
oDvvnf; yJGr0ifcif tjyifu usif; tckdiftrm&Sdw,f/ jyóemu pawmhwmygyJ/
y qkdovdk ydkvkdYom BudK;pm;jyifqif olwu,frodwmudk &Spfwef; pmoifcef; rSmygyJ/ udk
&awmhwmayhg Asm/ oDv&JU jrefrmpm tcsdefrSm jzpfw,f/
waeY udkoDv &Spfwef; uav;awG udk NzD;jzef; tJ'DaeYu udkoDvuav;awGudk
ausmif;olausmif;om;awGudk jref rajymwmyJ/ ra[mfo"m ZmwfawmfBuD; udk
rm uAsm poifw,f/ ppcsif;rSmudkyJ
&Sifr[m&|om&eJY wkd;awmhwmygyJ/
}} oif&w,f/ ra[mfo"mzGm;awmf
rlcef; oifNyD;vkdY Z&yfaqmufcef;udk
&Sifr[m&|om&[m omref vl qufoif&rSm jzpfw,f/ 'Dawmh udk
0wfaMumif r[kwfbl;/ axBuD; oDv Z&yfaqmufcef;udk oifw,f/
0gBuD; &[ef;wpfyg;jzpfw,f/ o'´g a,mufu uGefyvdef; wufawmh ra[mfo"meJY olYzGm;zufawmf abmf
wkdY? oN*ØK[fwkdY qkdwmudkvnf; wmyJ/ 'g waxmifwdkY[m olwkdYvGwfvyfpGm
aMumifig;aMumfpm;ovkd<uyf<uyf0g; ]q&m pum;u em;eJY em; aqmhupm;zkdY Z&yf wpfaqmif
Ekdifw,f/ Ak'¨pmay usrf;*efqkdvnf; axmifwm? ysm;oumodkY csKdvS aqmufr,f/ wpfa,mufudk wpf
xkH;vkdacs? a&vkdaESmufNyD;om; jzpf apqkdawmh em;rSm vQmygvkdYvm; usyfpD pkNyD; tojym wpfaxmifwef
w,f/ 'gaMumifh olYqkH;rpm[m b,f q&m} wJh/ udkoDv tawmhfudk Z&yfBuD;aygh/ tJ... Z&yfqkdwm tbd
avmuf wefzkd;rsm;Ekdifw,f qkdwm tBudKuf awGU oGm;w,f/ 'gudkoDv&JU "mefxJrSm bmajymxm;ovJ qkd
EdIif;,SOfzkdY&m rpGrf;Ekdifatmif &SdvS tdrfuGif; a&mufNyDav. .. 'Dawmh .. awmh Z&yfqkdwmwJh &yfeD;? &yfa0;
w,f/ bmjzpfw,f? nmjzpfw,f ]'Dvkd&Sdw,f orD;? uAsmrSm c&D; onfawG ,m,Dem;ae ae
qkdNyD; ukdoDvu uav;awGudk wifpm;csufqkdwm &Sdw,f/ &o xkdifzkdY tcrJh wnf;ckdEkdifwJh ae&mwJh/
uAsm taMumif; raqG;aEG;cif qkdwm&Sdw,f/ tvuFm qkdwm ck[mu ra[mfo"meJY olYabmf'g
ysdK;cef; 0ifw,faygh/ NyD;rS uAsmudk &Sdw,f? Oyrm zkd;vrif;BuD;udk wpfaxmifu olwkdY aqmhzkdY cktac:
oifw,f/ a&Tvifyef;vkdY cdkif;EdIif; zJGUqkdwmrsdK;? rkd;vkHavvkH tm;upm;uGif;ayhgAsm/
165
'gudkaqmufrSm/ 'gudk a&S;,Ofaus;rI ,lacs? igcif;í ay;tHh}[kqdkNyD; 0dok tzJGUtpnf;&JU wm0ef&SdolawGeJY
tokH;t& Z&yfvkdYyJ a&mBudwf vkduf BuKH ewfom; cif;ouJhodkY ra[mf n§dEdIif;NyD; jrefrmpm oif½dk;udk ajymif;rS
ykH&ygw,f/ xm;ygav/ Z&yf aqmuf o"mu wHrsOf;BudK;udk cif;jyw,f/ jzpfawmhr,f/ b,fhES,f Zmwfvdkuf
cef; taMumif; quf&atmif yg/ 'gygyJ udkoDvtawmhfudk udk tvGeftusL; ñTef;&if;u Zmwf
'geJY ra[mfo"meJY olYabmf'g tusyf½dkufoGm;w,f/ uav;awG vkdufcrsm ADvdefjzpf&w,fvkdY/
wpfaxmiftwGuf tojymwpf uvnf;rsufvkH;uav;awGuv,f t*F v d y f p ma&;q&mBuD ;
axmifwef Z&yfBuD; aqmufvkyfzkdY uv,feJY udkoDv bmajymrvJ qmtuf'Giftef;&JU ]vkduzf fatmhzf
(tojym wpfaxmifqkdwm 'D em;axmifaew,f/ &Sifr[m&| at;&S} uAsm&SnfBuD;udk bmomjyef
acwfu aiGwefzkd;eJYqkd&if a':vm om&&JU qkH;rpmu rat;ao;bl;/ xm;wJh ]tm&Swkduf&JU tvif;a&mif}
rDvQHeJYudk csDEkdifr,f xifygw,f/ [dk; ylylaEG;aEG;yJ &Sdao;w,f/ b,fhES,f uAsm&Snfudk zwfcJh&zl;ygw,f/
a&S;a&S;wkef;u qkdwmudk;) emrnf bk&m;avmif;ra[mfo"mu uAsmu od'¨w¬taMumif; zJGUwmygyJ/
ausmf Adokum ynm&SifBuD;udk iSm; ukd,hftaz t&G,f? udk,fhtzkd;t&G,f uAsmxJu ..
w,f/ Adokum ynm&SifBuD;uvnf; Adokum ynm&SifBuD;udk ynmrme ]urÇmh'ku©awG
vufcHvdkufNyD; Z&yfaqmufr,fh wufNyD; ajymqkd okH;EIef;vdkufwJh xkdif½Iae&wmxuf pm&if
ae&mudk ikwfawG? csdKihfcGufawG? pum;awGu &ifhoD;vGef;aew,f/ wd&pämefwpfaumifaumif
urlawGudk &Sif;vif; nDnm jyefYjyL; ]q&mawmh bk&m;avmif; a0'em avsmhwmu
apNyD; wHrsOf;BudK; (vuform;okH; ra[mfo"mu ckvdkajymr,fvdkY jrwfw,f}
twkdif; twmBudK;) csw,f/ 'DrSm rxifbl;/ bmvdkYvJqkdawmh bk&m; ajcaxmufemaewJh odk;
vuform;q&mBuD;eJY ra[mfo"m awG? bk&m;avmif;awGqkdwm uav;udk od'¨w¬u &ifcGifxJrSm
udGKifwuf awmhwmygyJ/ ra[mf arwåm0g'DawG r[kwfvm;/ q&mht ayGUydkufNyD; odk;awG&JU tdrftjyefc&D;udk
o"mu vuform; q&mBuD; cswJh xif udk,fhbk&m;avmif;udk trTrf; vkdufydkYwmyg/
wHrsOf;BudK;udk rBudKufbl;/ 'geJY wifcsif vGef;tm;BuD;NyD; pmudkt udkoDv pOf;pm;w,f/ ynm
ra[mf o"mu... vGeftusL; zGJUEJGUa&;om;rdw,f xif &Sifcsif;wlw,f/tm&SeJY Oa&myawmh
]q&mBuD; þodkY rcif;vifh? wmyJ/ OyrmuGm q&mBuD;&,f uGJw,f/ bk&m;eJY bk&m;avmif;udk
topfjyifícif;OD;avmh}[kqkw d ,f/ wHrsOf;BudK;udk 'Dvdkav; cs&if tEkynmt& csOf;uyfykHcsif; rwl
'DtcgrSm q&mBuD;u ... raumif;bl;vm; qdkwmrsdK;/ ysm; ygvm;vdkYayhg/ udkoDv armawG;
]t&Sihfom;... þwHrsOf;BudK; oumvdk csKdomatmif ajymygvdrfh awG;&if; tdyfaysmfoGm;ygw,f/
tcif;um; uREkfyfwwforQ ynm r,f... aemf} tdrfrufxJrSmawmh ...
pGrf;jzihf pD&iftyfaom tcif;yifjzpf 'DtcsdefrSm cyfaemufaemuf q&mawmf rif;bl; OD;Mobm
onf/ þxufvGefí qef;Mu,f ausmif;om;wa,muf u... ou udkoDvudk olY ausmif;ocFrf;&JU
avsmufywfaomt&mudk uREfkyf ]q&m [dk;a&S;a&S;wkef;u tv,fu uRef;wkdifBuD;rSm BudK;eJY
rwwfNyD} [k ½dk;½dk;om;om; jyef qkdawmh ,Ofaus;rI oifwef;awG wkyf csnfNyD; oumv a&pdrfxm;wJh
ajym&Smygw,f/ 'DrSm ra[mfo"m bmawG r&Sdbl; xifw,faemf} ESpfvkH;yl; BudrfvkH;eJY vSdrfhum? vSdrfhum
uqufNyD; ... wpfcef;vkH; yJGusoGm;w,f/ tm;&yg;& ½kdufESuf qkH;raeyg
]q&mBuD; þrQavmufaom yJGrusEkdifolu udkoDv/ rjzpfbl; awmhw,f/
Adokumtwwfjzihf igwkdY Opömwpf pma&;ol rif;bl; (rif;yl;)q&mawmf urmykvJ
axmifudk ,lvQuf Z&yfudk aqmuf OD;Mobmo qkdwmuvnf; emrnf
tHh[k 0efcHav\/ tb,fodkY oif ausmf ax&fBuD;0gBuD; &[ef;BuD;?
jzpftHhenf;}[kqkdNyD; ]wHrsOf;BudK;udk rjzpfbl;/ udkoDv aemifESpfrSm
166
(1)
K
d ; o rD ; ys K
d w pf p u
k ap s;jyif uGufvyfwGif
suf/ trs
;
f ½d i
k f n ap s ; rS m B u w
d fBudwfwkd; pnfum;v ;
f ½d ;
k &m t u j z ih f az smfajzaecsdef/ a'ocH
nudk;em&DcefY cs i Sonfh x i
d k Gef;?
k d t o ma u G ; ñ w
T f&if; usufoa& &Sdv o i
l , c
f s i ;
f rd w a
f q Grsm;ESihf tvkyf½Iyfv
;u
olwkdYvufuav;rsm G u ae w m *½kpkduf Munfhtm;
ykHr&/
s K
d a v ;a w kHyJ&onf/
trsm;pkuawmh rde
f;ry
zs i ;
f u av ;r s m ;E i
S hf tcsdefukefvGef aecsify
f;u twif;t
&ufowåywf twGi
167
vrf;ab;aps;onfrsm;pGm BudKifaeonfh pm;p&mqkdifem; t wavQmuf orD;u ol0,fvmwJh
u vrf;wavQmuf tjynfhpDwef; wif; qJGac:oGm;onf/ umvma&mifpkH avmhuwfoD;av;udk &ifbwfem;
ae&m,lxm;onf/ xrif;csuf oH rkefYawGudk aoaooyfoyf cif;jy uyfuyf Munfhaeonf/
a,mif;rrS xkdif;½dk;&mt0wftpm;xd xm;onf/ rD;uifxm;aom tom; odyfrMumvdkuf? usr ol
trsdK;pkHatmif a&mif;aeMuonf/ ol rsm;rSvJGvdkY tm;vkH;u pm;csif zG,f i,fcsif; eefpDESihf aps;xJrSm qHkMu
wkdYrsufpdu usrESihf usrorD; uD,m &mawG/ onf/ ]xkdif;awGu uav;cspfwwf
pwifwdkYxH arQmfvifhcsufrsm;ESihf ]arar wpfckck pm;ygvm;} w,faemf} [k trSwfrxif olYudk
MunfhvQuf/ usrwkdYu taemuf orD;u twif;wkdufwGef;aeonf/ ajymvdkufrdonf/]at;[?xkdif;awG
wkdif; 0wfpm;ykHESihf jzpfonf/ xkdif;bm ab;qkdifu ydk;aumifrTm;aumifaMumf u olwkdYuav;awGwifru tjcm;
ompum; aw;oHu usrwdkYudk rqJG xm;wmawG wpfcsufvSrf;Munfh&if; uav;awGvnf; cspfwwfw,f/
aqmifEkdifao;/ odkYaomfem;xJrSm ]rpm;csifao;ygbl;uGm? [dkrSmMunfh uav;awGudk 'DrSm &wemawGvdk
awmh w0D0DESihf tqef;om;/ prf; ydk;aumifav;awG&JU ajcaxmuf wefzkd;xm;wwfw,faemf} eefpDu
usrESifhtwl ygvmonfh pm;zkdYudk arar b,fvkdrS pOf;pm;vdkY vnf; rSwfcsuf jyefay;ygonf/
q,fESpforD;av; uD,mpwif t r&bl;}/ t&m&mwdkif;wGif pGefYpm; eefpD tjrifudk usracgif;
zkdYawmh t&mtm;vkH;u topft csuf &Sdvdrfhrnf/ ydk;aumifawGpm;zkdY Nidrfhvdkufonf/ eefpDu olYa,musfm;?
qef;csnf;/ wuf<uaysmf&TifvGef;vkdY usrtwGufvnf; pGefYpm;&OD;rnf uav;ESpfa,mufESihftwl xkdif;rSm
wcpfcpf/ usrvufudk uspfuspf xifonf/ ESpfaygif;rsm;pGm tajcus aexkdifae
qJG&if; a&SUudk yJ oGm;zkdYavmaeonf/ aps;xJwGif a&Ta&mifqHyif wJhol/ 'gayr,fh usr acgif;xJ
a&SUrSm &wemodkuf awGUawmhr,fh ESihf tjyifu vlqkdvdkY usrwkdYom;t ½IyfaxG; aeao;onf/ uav;awGudk
tvm;/ rdu xif;xif;jzpfaeonf/ odkYaomf 'Davmuf cspfcif,k, jrwfEkd;wJh xkdif;
xkdif;EkdifiHajrmufzuf ,ck xkdif;vlrsdK;rsm;u azmfa&GMuifemMu EkdifiHrSm bmaMumifh uav; jynfhwef
'Dae&m uGufvyf ao;ao;av; onf/ a&TvnfqJGav;rsm; a&mif;wJh qmvkyfief; aygrsm; ae&wmvJ/
a&mufaeawmh [dk;ta0;u usrwkdY qkdifa&SUusrwkdY &yfvkdufMuonf/ uD usr&JU a0cJGr&rIudk eefpDh qufar;
aexkdifonfh aumfvkd&m'dkjynfe,f ,mpwifu aps; ar;Munhf&if; ]aps; Munfhawmh ]tif;} [k wpf csufom
udkyif arhoGm;onf/ aEG;aEG;av; oufomvkdufwm}wJh/ tar&duef ajym&if; a&SU qufwkd;NyD; tjcm;vrf;
wkdufvmonfh navajyatmufrSm a':vmu xkdif;wGif rmaecsdefr[kwf buf ul;zkdY vkyfaeonf/
usr ra0cJGEkdifwJh wpkHw&m tawG; vm;/ usrwkdY vdkcsifwmav;awG ]olwkdYu tcgvlrsdK;awG
jzwfueJ 0ifvmjyefonf/ 'Dae&mrSm 0,fzkdY vufvSrf;rSDEkdifonf/ xkdif;&JU av} vkdY eefpDu ajymjyonf/
b0u ydkaES;auG;oGm;ovm;/ vkHNcKH pD;yGm;a&; tvTmpkH tajctaeudk 'D csufcsif; usr pdwf0ifpm;
pdwfcs&rIaum &Sd&JUvm;/ tkd... bmyJ aps;uav;wGif jrifEkdifonf/ vlt oGm;onf/ tcgawGu xkdif;EkdifiH
jzpfjzpf aMumihfMuraeeJY/ usrpdwf rsm;pk Munfh&wm oufaomifhouf ajrmufzufydkif; awmifukef;awGay:
xJ 0ifvmwJh Za0Z0g tpdk;r&pdwf om at;at;aq;aq;ESihf ½dk;&Sif; aexkdifwJh xif&Sm;wJh rsKd;EG,fpk
awGudk avQmhcsypfvkduf&onf/ onfhb0/ ajcmufpkxJu wpfpk jzpfonf/
'g naps; taysmfxGufvm vnfqJGav;awG usrpdkuf rsdK;EG,fpk wpfckcsif;pDwGif rdrdukd,fydkif
wmyJ/ xkdif;EkdifiHudk vdifukeful;rI t MunfhaecsdefwGif toufcyfvwf bmompum;ESihf ,Ofaus;rI &SdMu
aMumif;a&;zkdY usrvmcJhwJh tvkyf vwf qkdif&SiftrsdK;orD;u a&Tavmh onf/ tjyifbufuvlawGtjrif
udpöawGudk cParhxm;ypfvdkuf/ uwfoD;av; jyaeonf/ olwkdYcsif; uawmh vlrsdK;pkawG[m tvGef
]aar... vm} uD,mpwif vnf; bmompum; em;rvnfMu a0;vHwJh a'orSm aeNyD; a&S;OD;vlrsm;
u usrvufudkqJG&if; teHYrsdK;pkHarT; ayr,fh cspfcifykH &oGm;Muonf/ vrf; qefonf[k ,lq xm;Muonf/
168
olwkdYaus;&Gm tdrfuav;awGu rsm;twGuf tBuD;rm;qkH; jyóem r&SdbJ xkdif;wGif ydkwkd;vmaeonf/
0g;eJY vkyf oufu,frkd;? vQyfppfrD;r&Sd? jzpfaeonf/ tjypfuif;pif vef;qef;
aomufokH;a& oG,fwef;rIr&Sdao;/ usr 'Dudkvm&wm csDum*kd aeonfh q,fESpft&G,f usrorD;
xk d i f ; vl r sd K ;awGuvnf; owif;pmtwGuf uav;jynfhwef av;rsufESm wpfcsufMunhf&if; u
olwkdYudk vufrcH/ vlOD;a& 540000 qmvkyfief;taMumif; a&;zkdYyif/ Ekdif av; jynfhwefqmtaMumif; awG;rd
cefY &Sdonfh vlrsdK;pkawGrSm xkdif;EkdifiH iH trsm;pkwGif vdIufpm;aeaom jy awmh usr&ifxJ emusifoGm;&onf/
om;tjzpf todtrSwfjyK rcHMu&/ óemBuD;/ xkdif;EkdifiHwGifawmh ul; b,fvdk vlpm;rsdK;awGursm; rdb&if
udk,fydkif arG;pm;&if; taotcsm puf a&m*gozG,f ysHU ESHYaeonf/ cGifxJuae uav;awGudk ac:xkwf
r&Sd/ xkdif;acwfrD aq;½kHrsm; wufEkdif usr xkdif;udkxGufrvmcif aewmygvdrfh/
zkdYqkdwm ta0;BuD;/ 'Dvkd w&m;0if oli,fcsif;wpfa,mufu ar;ao;
tqift h wef; jiif;y,f cH&rIaMumifh onf/ ]eifu 'DtaMumif; bmvkdYa&; (2)
ynma&;? rJay;ydkifcGihf? ajr,m csif&wmvJ} usrtajzu ,kwådus csif;½dkifrS em&D0ufomom
ykdifqkdifcGihf pwJh aus;&Gm tajccH csifrS usrnf/ jynfhwefqmvkyfief;&JU um;armif;oGm;vQif jrefrmjynfe,f
tcGihfta&;awG qkH;½IH; xm;Mu&ol qkd;&Gm;wJh tusdK;qufawGudk rD'D,m pyfwavQmuf a&mufoGm;rnf/ tJ'D
rsm;yif/ awGuae azmfxkwfwmeJYtrQ vlrI rSm awmifay:a'o vlrsdK;pkawGtwGuf
pkdufysdK;a&; vlYtzJGU tpnf; a&; jyóemqkd;awGudk avQmhcsay; tajctaeu ydk½IyfaxG;ygao;onf/
wGif aexkdifMuolrsm; taejzihf ajr Ekid rf ,fqwkd Jh usr,kMH unfcsuaf Mumih/f 1960ESpfrsm;uwnf;u ppftmPm
,m ydkifqkdifcGihf rpGrf;Ekdifjcif;rSm awmif usr wpfa,mufwnf; tjrif &Siftpdk;&tqufqufujrefrmjynf
ukef;a'o vlrsdK;pkrsm;tzkdY jyóem ajym&&if vlom;xk aumif;usdK; &JUcsrf;om<u,f0rIawGudk jyKwfjyKwf
trsm;BuD;&Sdonf/ajrqDvTmcrf;ajcmuf twGuf arQmv f ifhcsufa&mifjcnfawG jyKef;apcJhonf/ jrefrmjynfqkdaom
rIaMumifh tcgESihf tjcm;vlrsdK;pkrsm; tvif;a&mifawG usrwdkY &SmazGMu emrnfudk &SmMunfhvdkufvQif ppfwyf
rSm rwfapmufonfh awmifukef;ay: &rnf/ u wuúodkvfawG cPcPydwfxm;
uqif;NyD; xkdif;ESihf tdrfeD;csif; odkYaomf 'Dudpöu vG,f rI?qif;&JrJGawrI?vlraI &;rNird o f ufrI
wkdif;jynfrsm;odkY a&TUajymif; tajccs vG,f ululawmhr[kwf/ xkdif;EkdifiHrSm rsm;taMumif; trsm;pkudk jrifawGU&
vmMu&onf/ ,ckaemufydkif; xkdif; vdifc&D;oGm;vkyfief;twGufuav; rnf/,ckvnf;jrefrmjynfrS'ku©onf
tmPmydkifrsm;uvnf; ajr,m xGef awG? vli,fvl&G,fawGu a&mif; awG xkdif;e,fpyfwavQmuf vSdrfhpD;
,uf pdkuyf sdK;rIrsm; tay: wif;wif; ukefypönf;vkd jzpfaeonf r[kwf qif;vmaeonf/
usyfusyf csKyfudkifrIrsm; &Sdvmonf/ vm;/ tpdk;&u Oya'xkwf zdtm; aemuf ajrmufzufokdY em
NyD;awmh armf'efEdkufaZ; ay;NyD; a':vmoef;aygif;rsm;pGm t &D0ufcefY um;armif;oGm;vQif qif;&J
&Sif;&JU zdtm;awGu tcgvlrsdK;pkawG ukefcH wdkuzf sufaeayr,fh xkdif; wGif rJG awrI? y#dyu©xlajymrIwkdYESihf vlod
ukd 'ku©tzkHzkH xyfwGef;tm;ay;vm uav;jynfh wefqm 2 oef; ausmf rsm;wJY vmtkdokdY a&mufoGm;rnf/
onf/ waeYwjcm; qif;&JrJGawrI &Sdaeonf[k at*sifpD wpfcku EkdifiHokH;EkdifiH xdpyfxm;onfh ae&m
jrihfrm;vmrIaMumifh tqif;&JqkH; w&m;0if aMujimxm;onf/ 8 udk a&TBwd*Ha'o[kac: NyD;? wpfcgu
vlrsdK;pkjzpfonfh tcgvlrsKd;awGrSm odef;cefYu 16 ESpfatmufawG/ Oya' bdef;tBuD;tus,f pkdufysdK;aom NrdKU
rl;,pfaq; okH;pJGrI rsm;vmNyD;? xkdif; opft& uav;awGudk jynfh wefqm uav;jzpfonf/ vdifukeful;cH&onhf
EkdifiHwGif t&G,f rwkdifrD uav; jyKusihfonhf EdkfifiHjcm;om;awGudk uav;trsm;pkrSm vmtkdESifh jrefrm
aoqkH;rIEIef; trsm;qkH;jzpfonf/ olwdkYEkdifiHwGif jypf'Pfay;zkdY jy|mef; EkdifiHwkdYrSjzpfaMumif; eefpDu usrudk
bdef;pJGrIESihf uav;jynhfwefqm vkyf xm;onf/ 'gayrJY vdifwkd;&pf awGu ajymjyxm;onf/ tqkH;pGef qif;&JrJG
ief;rSm awmifwef;a'o vlrsdK;pk wpfESpfxufwpfESpf avsmhoGm; onf awrIatmufrS ½kef;xGufzkdY vGwf
169
vrf;&SmazGMu&if; yef;uefaq;? pm;yJG t&G , f a &muf N yD ; ol a wG t wG u f y g rsm;BuD;ESihf ½dk;½dk;&Sif;&Sif; yGifhyGifhvif;
xkd;? tdrfazmfESihf tapmihftvkyfrsm; pdefac:rIwpf&yf jzpfaeonf/ tck vif; pum;ajymMuonf/ uD,mp
&zkdY xkdif;EkdifiHudk a&mufvmMuonf/ vmcJhwJh c&D;uvnf; pdefac:rIyg/ us wifu wtHhwMoESihf em;vnfzkdY BudK;
'DvdkESihf tvkyftudkifaumif; wpf rvnf; wukd,faumif;qefpGmyif pm;ae&onf/
ckck &rnfhtpm; avmbom;rsm;&JU t usr oGm;av&m&m ausmif;awG? vdifukeful;rItaMumif;
vdrftnmrd aoG;aqmifcHvkdufMu& tm;upm;½kHawG? bk&m;ausmif;awG orD;udk &Sif;jyawmh uD,mpwifu
onf/ qD orD;udk ac:oGm;wwfonf/ u jyefar;onf/ ]olwkdY cHEkdif&nf &Sdyghr
]arar orD;'g0,fvkdY &r av;csif;awmif xdawGU cGihfodyfray;? vm;? wwfEkdifyghrvm; arar? olwdkY
vm;} tcgvlrsdK; 0wfpkHqiffxm;wJh orD;udk taysmufrcH/ orD;txuf u orD;vkd uav;awGyJ[m}
t½kyfao;ao;av;udk udkif xm;&if; usrwGif tajzr&Sd? usr
orD;uar;onf/ vnf; tvm;wlar;cGef; udk,fh[m
],lvdkufaygh? odyfawmh r udk,fyif ar;aerdonf/
cdkifbl;aemf aocsmudkif atmufrus ]]qif;&JrJGawrIESihf olwdkYuav;awGudk vdif
apeJY} vlom;ADZrSmygvmwJh uReftjzpf vdkvdkvm;vm; a&mif;pm;
orD;rsufESmMunfh&if; us aeonfh rdbawG? OD;av;awG? ta':
racgif;xJ tawG;awGu quf0ifvm tjyKtrItcdsKUrSm t&if;cHaewJh awG &Sdaewmudk usrb,fvdk &Sif;jy&
onf/ uav;wpfa,mufcsif;pDu uav;jynfhwefqmvkyfief;[m yghrvJ/ rdbr&Sd? axmufyHhr,fholr&Sd
urÇmavmuxJudk El;nHhwJh yef;u wJh uav;tcsdKUuawmh olwdkYAkduf
av;wpfyGihf? ajcmufjypfuif;oJvJpif? ausmfvTm;zdkY cufcJwJh jznfhzkdY vrf;ay:xGufvm&if; 'ku©awGU
tdrfrufaygif;rsm;pGmESihftwl 0ifa&muf jyóemBuD;yJ MuwJhtaMumif;?rl;,pfaq;twGuf
vmMuonf/ aemufawmh &uf&uf aiGvkdvkdY? vSvSyy 0wfcsifpm;csifvkdY
'gudk b,fvkdajz&Sif;MurvJ ...
pufpuf avmu"Hudk &ifqkdifBuKHawGU udk,fhbmom jynfhwefqmjyKvkduf
Mu&&if; tdrfrufawGvnf;qkH; b0 MuwJh t&G,fa&mufpawGtaMumif;
awGvnf; qkH;½IH;oGm;Mu&onf/
orD;av; uD,mpwifudk
}} orD;wcgxJ em;vnfatmif b,fvdk
&Sif;jy&rvJ/
Munfh&if; 'DrSm uav;trsm;pk BuKH qif;&JrJGawrIESihf vlom;
awGUae&wJh cufcJrmausmvGef;wJh ADZrSmygvmwJh tjyKtrItcsdKUrSm t
'ku©awG? tMurf;zufcH&rIrsdK;awG o u tBuD;ESpfa,mufudk xm;cJhNyD; uD &if;cHaewJh uav;jynfhwefqmvkyf
rD;av; r&ifqkdif&ygapeJYvdkY qkawmif; ,mpwifudk usrem; ac:vmcJhonf/ ief;[m ausmfvTm;zkdYcufcJaewJh jy
rdygonf/ rdcifwpfa,muftaeESihf usrwpfa,mufxJ c&D;xGuf&rSm NiD; óemBuD;ygyJ/ 'gudk b,fvdkajz&Sif;
tpGrf;ukef tumtuG,fay;vkdpdwf aiGUvdkY/ xkdif;EkdifiHu uav;twGuf MurvJ/ eefpDESihf usr tcsdefMumMum
awGvnf; &ifxJtvdkvdk 0ifvm pdwfcs&w,fvkdY ajymMuw,f r[kwf pum; ajymjzpfonf/ eefpDu NyD;cJhwJh
onf/ usrorD;av;xH usvmr,fh vm;/ eefpDuawmh bmaMumifh rdom; q,fESpfvkH; uav;jynfhwefqm
urÇmavmuwGif; &Sd&SdorQ raumif; pk vkdufrvmMuwmvJvkdY ar;onf/ wkdufzsuaf &;vkyfief; vkyfcJhol/ xkdif;
rIawGudk BudK;pm;umuG,fay;oGm; av,mOfp&dwfu BuD;w,fav eef EkdifiHudk a&mufrvmcifu c&pf,mef
rnf/ [if .. 'gqkd uD,mpwifudk 'D pD&,f odNyD;om;r[kwfvm;/ usr vlrIulnDa&; tzJGUwpfzJGUrSm tcsdef
c&D;ac:cJhwm rSm;oGm;NyDvm;/ okawoevkyfrnfh acgif;pOfeJYouf MumMum vkyfcJhzl;ol/
uav;jynfhwefqmvkyf qkdifwJh rdef;uav;tcsdKUudkawGU Munfh ]usr befaumufudk p
ief;u q,fESpforD;t&G,fwifru onf/ orD;ESihf&G,fwlav;awG t jrif&awmh 'DnpfywfwJhNrdKU BuD;udk
170
rESpfNrdKUbl;/ aemufawmh xkdif;ajrmuf ESpfodrfhwwfvmw,f/ olwkdY vkdtyf vufxyfjzpfcJhonf/ ]tcgvlrsdK;awG
zufydkif; awmifay:NrdKUav;udk a&muf csufawGeJY vrf;opfudkñTefjyzkdY usr Mum;xJrSm at*sDudk usrawGU&awmh
oGm;w,f/ tJ'DrSm rdef;uav;awG ulnDay;Ekdifvmw,f/ t"du[m tawmf pdwfvIyf&Sm;rdw,f/ olom
twGuf tdrfopfwpfvkH;aqmufNyD; taemufEkdifiHom;jzpf&if wpfrdepf
OD;aqmif vrf;ñTefay;&w,f} vdkY twGif; usrvufxyfrdvdkufrSm/ 'g
eefpDu ajymjy onf/ ayrJY usrwkdY tcsdef,lNyD; rdwfaqG
]yxrqkH;tBudrf uav; tjzpfuae cspfolb0? aemuf tdrf
jynfhwefqm tpD&ifcH &DykdYawG zwf& axmifonfb0 jzpfcJhMuwm/ t&if
awmh usr tdyf,mxJoGm;NyD; wpfem u usrtzkdY awmifay:om; vlrsdK;pk
&Davmuf idkcJh&w,f/ pdwfraumif; xJu wpfa,mufudk vufxyf,lzkdY
vkdufwm rajymeJY/ 'Dvdk pdwfzdpD;rIrsdK; qkdwm b,fvkdawG;MunfhjzpfrSmvJ}
t&ifu rcHpm;&zl;bl;/ usr bm vkdYajymaepOf eefpDrsufESmu tNyKH;
vkyf&rSef;vJ rodbl;/ jyóemu t awGESihf/
BuD;BuD;rdkY aMumufp&mBuD;/ usr olwkdYESpfa,mufu aus;
udk,w f kdifvnf; i,fi,fuwnf;u &GmvlrIa&; ya&mh*sufrsm;pGm vkyf&if;
aumif; umif;rGefrGef aevmcJh&awmh cspfolawG jzpfoGm;cJhMuonf/
usrywf0ef;usirf mS 'grsKd ;'kua© &muf ]wpfaeY at*sDu ajym
wm r&Sdbl;/ b,fvkdyJjzpfjzpf BudK- w,f/ ol[m edrfhuswJh vlrsdK;pku
wifum uG,fa&; enf;vrf;awGeJY vmwm? olUrSm armfawmfqkdifu,f
tBuHay; zkdY qkH;jzwfcJhw,f} &,f? bJGUvwfrSwf&,f? bk&m;ocif
[kwfonf/ eefpDu rdcif twGuf ESvkH;om;&,fuvJGvdkY bm
wpfa,mufvkd rdef;uav;i,fawG ydkifqkdifrIrS r&Sdbl;wJh/ tar&durSm
udk apmifha&Smufay;aeol jzpfonf/ olynmqufoifcsifayr,fh? olUvl
'gu vG,fwJh tvkyfawmhr[kwf/ xkudk 'Dtwdkif;ypfrxm;&ufbl;vdkY
wcPwm vrf;BuKHvkdY 0ifvkyfvkdY& ajymvmw,f/ qkdvdkcsifwmu usr
wmrsdK;r[kwf/ olYudk vufxyf&if b,fenf;eJYrqdk
]yxr xkdif;pum;awmif usrwkdY wkdif;jynfudk pGefYcJh&r,fayhg}
ajymwwfwm r[kwfbl;/ usr bmp eefpDtzdkY cufcufcJcJ qkH;
vkyf&rSmvJ/ olwkdY bmompum;em; jzwfcsuf cscJh&r,fqkdwm usr pOf;
vnfzkdY usrtwGuf tawmfcuf- pm;rdonf/
wm? usr BudK;pm;ygw,f/ tbd"me f ]at*sD&JU tazu aus;&Gm
awGvSef ½kyfykHawGMunfhNyD; uav;r BuD;&JU vlrsdK;pkacgif;aqmifqkdawmh
awG ajymcsifwm? olwdkY &efjzpf r*FvmyJGudk w&GmvkH; vmMuw,f/
aewmawG udk odatmifvkyf&w,f/ awmh olwkdYudk *½kpdkufwJh wpkHwOD; &Sd tcgvlrsdK; xkH;pHtwkdif; ZeD;r,m;
aemufawmh rjzpfrae wwfvmwm w,fqkdwmolwdkYodzkdYyJ r[kwfvm;} wpfa,mufjzpfzkdY usr oufaojycJh
ayhg} eefpDuaus;&Gmya&mh*suf &wmawG&Sdw,f/ r*FvmyJGrSm opf
eefpDu qufajymonf/ wpfckvkyfae&if; ]at*sD}vkdY ac:wJh yifckwfjy&w,f? MuufawG tpm
]wpfESpftwGif; rdef;uav;awGudk cyfacsmacsm tcgvlrsdK; vli,fwpf auR;jy&w,f}
xkdif;pum;eJY usracsmhwwf? tm;ay; a,mufeJY awGUcJhonf/ aemufawmh at*sDu yxrqkH; tcgvl
171
rsdK;xJu wuúodkvfu bJGU&wJhol? olU rqkdwwfbl;/ bm;qkdif tjyifzuf- awGeJY bmrSudkrqkdif/ 'gaMumifhvnf;
vlrsdK;pktwGuf tcsdefjynfh c&pf,mef wGif pk½kH;pk½kH; vkyfaeMuonf/ taemufuvlawG wul;wu vm
oif;tkyfq&m tvkyfeJY vlrIa&;t *sif;awG wD&SyfawG 0wfxm;Mu Muwm jzpfrnf/ usrwkdY bm;qkdifwpf
vkyfawG wJGvkyfoljzpfonf/ aemuf onf/ puwfwkdwdk 0wf oluvnf; qkdifNyD;wpfqkdif aumifrav;awGudk
eefpDeJY ESpfa,mufaygif;NyD; rsdK;EG,fpk jzwfausmfvmonf/ qkdifwpfqkdif
xJu 'ku©a&mufwJh uav;awG t a&SUa&mufawmh eefpDY tcgvG,ftdwf
wGuf NcHus,fus,fxJrSm tdrfBuD;BuD; udk puwfwkdwkd aumifrav;u o
wpfvkH;aqmufNyD; vdifukeful;rI ]] wdjyKrdykH&onf/ tcgpum;ESifh][vdk}
u,fwifay;zkdY vkyfMuonf/ *sif; trsdK;orD;i,fawGqD [k vSrf;EIwfqufonf/ eefpDu tcg
abmif;bD0wf aeumrsufrSefESifh y pum;ESihf jyefEIwfqufvkdufawmh
nmwwf at*sDwpfa,muf olYaus; vmaeMu azmufonf tm;vkH;MuufaoaooGm;Muonf/
&GmvlrsdK;pkrsm;ESihf tvkyfvkyfaeykHudk EkdifiHjcm;om;awG 'Dae&mrSm tcgpum; b,folajym
usr jrifMunfhaerdonf/ wwfrSmrkdYvJ/
usrwkdY aps;0,fNyD;oGm;awmh awGUvdkuf&onf/ jynfhwefqmrav; okH;OD;
eefpDu orD;uD,mpwifESihf usrudk xkdjrifuGif;aMumifh teuf ti,fqkH;u q,fhokH;ESpf/ t
tjcm; vrf;wpfzufqD qJGac:oGm; BuD;qkH;u q,fhudk;ESpf/ eefpD&JU tcg
atmf[pfqJqdkypfcsifpdwfawG
jyefonf/ arSmifarSmifrnf;rnf; t vG,ftdwfukd udkifMunfhMuonf/ NyD;
&dyfo@mefawGyJ jrif&wJh vrf;u renf;atmifhNyD; rsdKcsxm; orD; uD,mpwifudk rsufvkH;jymjym
av;? tar&durSawmh 'Dvkdvrf;Mum; vdkuf&awmh 0dkif;0kdif;uav;rsm;ESifh Munfh&if; p
rsdK;a&mufoGm;onfESihf vkHNcKHpdwfcs um;wGwfxdk;aeMuonf/ orD;u
&rIur&Sd? tEÅ&m,feHYu oif;aernf/ rsuf&nfawG tvdkvkd olwkdYpum;udk em;rvnfbJaMumuf
orD;twGuf xdwfueJ pdk;&drfoGm;rd usryg;jyifay: &GHUaeonf/ eefpDuawmh aMumuf&THUrI
onf/ rjy/ aEG;axG;MuifemrIawG tjynfh
pD;usvmonf/
a&SUrSm 'pöudkrD;oD;vdk vnf ESihf vdIufvdIufvJSvSJ pum;ajymae
aeaom rD;pvdkufudk awGU&onf/ bmaMumifh uav;awGudk onf/ olwdkYav;awGqDrS tNyKH;u
bm;qkdifawGyJ jzpfrnf/ ]tkdau ygh wul;wu vmzsufqD; orD;qDvnf; ul;pufoGm;NyD/ usr
rvm;}[keefpDudk ar;vkdufonf/us orD;av;vnfyif;rS qJGBudK;av;udk
rwkdY aemufem;cyfcGmcGmrS vli,fokH; aewmvJ ... udkifMunfh&if; ]nDrav;u t½kyfu
a,muf vrf;avQmufvdkufvmae av;vkdyJaemf}[k eefpDuwpfqifh
onf/ usrwkdYudk wpkHw&m tEÅ&m,f
ay;&ifawmh usrwkdY bmrSwwfEkdif
}} ajymaeonf/
eefpDu usrwkdY tar&durS
rnfr[kwf/ uD,mpwifudk tem; tvnfvmcJhaMumif; ajymjyawmh
em; ydkuyfxm;vdkufonf/ tkd 'g xkdif; olwdkYNyKH;Muonf/ uD,mpwifeJYt
EkdifiH ajrmufydkif;yJ/ eefpDu vkHNcKHpdwf 0wf/ tm;vkH;q,fausmf oufawG/ wl "gwfykHwJG½dkufonf/ rdef;uav;
cs&vdkY 'Dac:vmwmyJ/ ]olwkdYu jynfhwefqmr awG&JU tNyKH;wGif 0rf;enf;&dyfpGufae
bm;qkdifwpfqkdifa&SUwGif av;awGav}eefpDtoHu qdkYeifheifh/ onf/ olwkdY ESvkH;om;wGif emusif
eefpDu &yfvkdufvdkY usrMunfhvdkuf eefpDpum;u usrudk a&Smh aeovdk usrESvkH;om;wGifvnf;
awmh 15ESpf 16 ESpf rdef;rysdKav;awG/ jzpfoGm;aponf/ tar&duef ½kyf&Sif av;vH emusifaeygNyD/ olwkdYwpf
wcsdKU vnf; 20 avmuf&Sdrvm; awGrSm usrjrifzl;wJh jynfhwefqm a,mufcsif;pD&JU vdifaus;uRefb0rS
172
vGwfajrmufa&; tdrfrufawGudk us &r,fhaiGaMu;uolwdkYudkaoG;aqmif usrwkdY armfawmfbkwfu
r arQmfawG;aerdonf/ xm;onf/ xrif;wpfyef;uef? aygif av;u csif;½dkifNrdKUuav;udk aemuf
uJ .. a&SUqufa&GU&OD;rnf/ rkefYwpfzJhtwGuf cE¨mudk,f&if;& rSmxm;NyD; rJacgifjrpftwdkif; qefwuf
vufjyEIwfquf&if; vrf;Mum;av; onfh uav;i,fawGu odef; oGm;onf/ tpdrf;a&mifopfyifBuD;
twkdif; xGufvmcJhMuonf/ [kd[kd'D aomif; csDaeNyD/ awGeJY jruf½kdif;&SnfBuD;awG zkH;vTrf;
'DMunfhrdawmha'ocHtrsdK;orD;i,f cPMumawmh [kdw,fcef; xm;wJh awmjrifhjrifhBuD;awGu urf;
awGqD vmaeMu azmufonfEkdifiH qD usrwkdY jyefcJhMuonf/ uD,mp yg;wavQmuf vuf0Jvuf,m/ acgif;
jcm;om;awG awGUvdkuf&onf/ rdef; wifu tar&duef&Sd tdrfudkzkef;ac: ay: [dk;ta0;rSm a0h0dkufysH0JaewJh
uav;tcsdKUudk t0wftpm; vuf onf/ awGU BuKHcJh&orQ olYazazudk odef;iSufrsm;uvJGvkdY vlolwd&pämef
aqmifay;aeoluvnf; &Sdonf/ azmufonfcsonf/ olYtazudk &if awm&dyfwGif rjrifawGU&/ armfawmf
jrifuGif;aMumifh atmf[pfqJqkdypf zGifhvkduf&awmh orD;av;rsufESmwGif bkwfq&muawmh olYrsufvkH;u a&SU
vdkufcsifpdwfawGudk renf;atmifh zkH;vTrf;aeonfh 0rf;enf;rIawG vGihf wnfhwnfhqD pl;pl;pdkufpkduf/ ½kwfw
jyD; rsdKodyfxm;vkduf&awmh rsuf&nf jy,foGm;[ef&Sdonf/zkef;udkvufESifh &ufig;yduk qf ifwJhvlwpfa,mufEpS f
awG tvdkvkd usryg;jyifay: pD;usvm tomzdxm;&if; ]jynfhwefqm av; a,muf a&xJu bGm;ueJ? bGm;ueJ
onf/ bmaMumifh uav;awGudk w awGtaMumif; azazudk ajymjyvdkuf ay:vmwwfayr,fh usrwdkYudk vkH;
ul;wu vmzsufqD;aeMuwmvJ/ &rvm; arar}[k usrudk wkd;wkd; vkH;*½krpkduftm;/ uav;okH;a,muf
orD;uawmh usrvufudk uspfuspf vSrf; ar;onf/ ]jyefa&mufrSajymayhg uawmh a&awGudk vufeJYykwf&if;
qkyf&if; t&m&mudk wdwfqdwfpGm orD;&,f}vkdY olYtaz pdk;&drfoGm;rSm atmf[pfvQuf/
ai;Munfhvsuf jrifuGif;wpfckvkH; &JU- pdk;vkdY ESpfodrfhxm;vdkuf&onf/ awmifajcwpfckem; armf
teufudk zrf;qkyfEkdifykHr&/ awmfuyfvdkufawmh vlrsdK;pkaus;&Gm
xkdif;&JU xl;xl;qef;qef; (3) wpf&Gmudk yxrqkH; usrjrifzl;vkduf&
qefYusifzufobm0ESpfck twlwJG&Sd tJ'DnrSm 0rf;enf; idka<u; onf/ tdrftm;vkH;u 0g;eJYaqmuf
rIudkvnf; usr tHhMu&onf/ uav; aewJh rdef;uav;awGrsufESmu xm;wJh wJawG? rdepftenf;cefY em;
jynfhwefqmvkyfief; aMumufruf usr tdrfrufxJ ajy;rvGwfawmh/ aecdkuf orD;uD,mpwifu xatmf
zG,f&m jzpfaewJhEkdifiHrSm? uav;udk odkYaomf t½kPfOD; tvif;a&mifESihf onf/
t&rf;wefzdk;xm; cspfjrwfEkd;olawG twl usrwkdY tdyf,mxMuonf/ ]arar [dkrSm [kdrSm Munfh}
aexkdifaeMuonf/ wnfNidrfwJh rdom; jrpfudkqefwuf&if; u&ifvlrsdK;pk olvufjy&m Munfhvkduf
pkrsm;u uav;awGudk aumif;aumif; aus;&Gmwpf&GmqD oGm;zkdY pDpOfxm; awmh jrpfxJrSm a&aqmhupm;aewJh
apmihfa&Smuf? ausmif;aumif;xm;? onf/ uD,mpwifuvnf; qif- qifawGtrsm;BuD;udk jrif&onf/ usef
a&SmhyifxGuf? yef;NcHac:oGm;/ xkdif;vlY wpfaumif pD;r,fqdkwJh pdwful;awG q,faumifavmufu urf;ay:rSm/
tzJGUtpnf;wGif uav;rsm;u tc ESihf/ usrwkdY&Sdaewm *½kpkdufykHr&/ ½kwf
&mjzpfonf[k qkd&rnfyif/ 'Dvkd½dk;&Sif; at*sDuawmh xkH;pHtwkdif; w&uf q,hfig;ayavmuf&SnfwJh p
cspfp&m tjyKtrIrsm;u olwdkYywf uav;rsm;apmihfa&Smufa&; tdrfa* yg;BuD;a>rBuD; xrf;vmonfh vlESpf
0ef;usifu olawGudkawmif yDwD jzpf [mrSm tvkyf½IyfNrJrdkY? eefpDyJ usrwkdY a,mufavmufu usrwkdYudk "gwfykH
aponf/ twGuf tazmfvrf;jy vdkufcJYonf/ ½kdufrvm;[k EIwfqufar; ar;ae
odkYaomf qif;&JwGif;wGif usrwdkY avSESifU armif;r,fholudk iSm;& onf/ uD,mpwifuawmh i,foHyg
arG;zGm;olrsm;? aq;pJGaeol&JU om;o onf/ eefp&D JU ckESpfESpfom; ZD,GefESihf atmif atmfNyD;xGufajy;aeonf/
rD;rsm;twGufawmh uHMur®mu jcm; av;ESpfom; aq;vfwdkYuvnf; us rMumcif vlESpfa,muf
em;vSonf/ jynfhwefqmvkyfief;rS r wdkYESihftwl/ aemufrSmqifawGwNyKHBuD;vdkuv f m
173
Muonf/ olwdkYESmarmif;udk usrwdkY awG;eufaeonf/ awGvnf; ydkus,fvmonfxifh/
qD vSrf;,rf;&if; tpmawmif;ae awmifajcrSm aexkdifMu qif;&JrJGawrIqkdwm orD; yxrqkH;
onf/ wpfaumif&JU ESmarmif;u uD onfh u&ifvlrsdK;pkrsm;rSm pdkufysdK;a&; pjzifzl;vkdufwm jzpfonf/
,mpwifudk twif;wkdYxdaeonf/ ESihf rkqkd;vkyfief;rsm; vkyfudkifMu usrwdkY NrdKUtjyefrSm nOfh
orD;u usrem; twif;wkd;acGU0if onf/ trsdK;orD;trsm;pk t0wft eufNyD; armfawmfbkwfay:rSmawmh
vmonf/ tBudrf'gZifaygif;ru pm;awGu EGrf;aMuaeNyD;? &Snf&Snf csrf;pdrfhaeonf/ taEG;xnfawG ,l
a&mufzl;aewJh a&mufzl;aewJh eefpD vsm;vsm; qHyifrsm;udk xkH;olxkH; zm; vmrdwm uHaumif;onf/ ZD,GefESihf
uawmh qifESmarmif;awG wGef;z,f vsm;csolcs/ aq;vfuawmh armfawmfxGufNyD; r
&if; tomz,favQmufoGm;onf/ qifay:xkdif&wm awmifh Mumcif tdyfaysmfoGm;NyD/ eefpDESihf usr
uD,mpwifu owdxm;aecsdef? ZD wkdY uav;awGtem; eD;eD;uyfuyf
,GefwkdY nDtudkuawmh iSufaysmoD;
awGauR;&if; tljrL;aeonf/ ]]uav;awGudk aeMu&if; bm&,frod NyKH;rdMuonf/
usrpdwfawGu &GmjrifuGif;av;xJ
eefpDu u&if&Gmom;awG b,frSmxm;vJqkdwmrod&if urxGufawmh/&Gmuuav;awGudk
udk xkdif;pum;ESihf ajymonf/ xkdif;p b,fvkd ynmwwf vlvm;ajrmuf
um;u e,fpyfu&ifvlrsdK;pkrsm;tzkdY BudKwifumuG,fzkdY atmif ysdK;axmifMuyghrvJ/
'kwd, bmompum;av/ ]qifwpf cufygw,f? ½kyf0wåKypönf; taxmuf
aumifiSm;pD;&if 150 bwf}vkdY usr tyHh bmrSukdr&Sdoavmuf jzpfaewJh
uav;awGu
wkdYudk vSrf;ajymonf/ uD,mpwif ae&mrSm uav;awG ysdK;axmifzkdYqkd
u pD;zkdYolY[mol wdwfwdwf qkH;jzwf um&mtdkauqkdifrSm wm rcufbl;vm;/ bmrS ½kyf0wåKr&Sd?
NyD;om;/ 'DvdkESifh usrwkdYqifay:udk bm;rSm? tESdyfcef;rSm "gwfykH vSvSyy 0wfpm;p&mr&Sd? zuf&Sifr&Sd?
BudK;opfom;avScg;twkdif;wufvkduf vQyfppfrD;r&SdwmawGu ydkaumif;o
Muonf/ qifpD;&onfrSm txmr t,fvfbrfawG&JU vm;/ uav;awG&JU aysmf&TifrIu aiG
usvS/ uD,mpwifuawmh wcpf aemufuG,frSm aMu;eJY 0,f,lvdkY&wmawGrS vm
cpfESihf ]abmvkH;BuD;pDae;ovdkyJ ar wmr[kwf/ rdom;pk&JU Muifemapmifh
ar}wJh/ a&SmufrIu vmw,fqkdwmvnf;
u&ifaus;&Gm vrf;Mum; }} [kwfaejyefonf/
uav;udk jzwfoGm;pOf MuufawG? urÇmtESHYu rdcifwkdif;vkd
acG;awGu [kdajy;'Dajy;ESihf/ usr t wif;aeNyDrkdY? usrwdkY npfywfonfh yif tcgvlrsdK;pk? u&ifvlrsdK;pk rdcif
ay:pD;uae &GmwJtrsm;pkudk vSrf;jrif &Gmvrf;wavQmuf [kdckef'Dausmf ESifY awGvnf; olwkdY&ifaoG;awGtwGuf
ae&NyD;? xrif;csuf? tusÐcsKyf? oef; qif;avQmufMuonf/ tpGrf;ukef cspfMu? umuG,fapmifh
wkwfaeMuonf/ uD,mpwifuawmh &G m qk d i f u av;rsm;wG i f a&SmufMu? tajccHvkdtyfcsufawG
pl;pl;pkdufpkduf vkdufMunfhaeonf/ trsdK;om;rsm; pk½kH;pum;ajymaeMu jznhfqnf;csifMurSmyif/ 'gqkd tdrfBuD;
vQyfppfrD;r&Sdwm? tdrfomawG r&Sd onf/ trsdK;orD;i,fwpfa,muf &cdkif? wdkufwmawGrSm aeMuwJhrdcif
wmudk owdjyKrdyghrvm;/ usrwdkY u aeylylatmuf i½kwfoD;xGufvSrf; eJY wJpkwfpkwfrSm aexkdifMu&wJh rdcif
aumfvkd&m'dku tdrfeJYb,favmuf aeonf/ olYom;i,fav;u zkef awG bmaMumifh om;orD;awGapmihf
uGmjcm;ovJ/ aumuf½dk;eJY oufu,f awGaya&NyD; aqmhaeonf/ tdrft a&SmufykH 'DurÇmrSm trsm;BuD; uGmjcm;
tdrfeH&HawG? npfywfwJhMurf;jyifawG rsm;pkwGif pm;yJGwpfvkH; ukvm;xkdif aeMu&ovJ/
u orD;udk a&Smhjzpfapovm;/ olwkdY wpfvkH;avmufrSvJGvdkY ypönf;rsm;rsm;
Munfhvdkufawmh bmrSrajymbJ t pm;pm; &SdykHr&/ uD,mpwif rsufvkH; (4)
174
&uftenf;i,fMumawmh uav;wpfa,mufu usrwdkYaemuf csdefwGifvli,fawGuukvm;xkdifrsm;
eefpD? uD,mpwifESihf usrwkdY xkdif;- wwGwfwGwfajym&if; xyfMuyfvkduf wef;pDvsuf ESpfwef;cJGvkdufonf/
jrefrme,fpyfudk jzwfNyD; wmcsDvdwf vmonf/ vnfyif;uvnf; apmif; tcg c&pf,mef,kHMunfcsuf aw;oD
NrdKUodkY oGm;cJhMuonf/ vrf;rsm;ay: ief;ief;ESihf/ jrifuGif;udk usr rcHpm; csif;rsm;ESihf qkdMu? uMu/ eefpDu us
wGifaps;onfaygi;f ajrmufrsm;pGmESifh Ekdifawmhyg/ orD; uD,mpwif rsufESm rwkdYudk bmomjyefjywmawGvnf;
aps;aygaygt0wftpm;rsm;?vÇuf&nf wGifvnf; pdk;&drfxdwfvefYNyD; usr &Sdonf/ tm;vkH;rsufESmrsm;ay:wGif
qkdifrsm;udk awGU&onf/ aps;0,fjcrf; vufudk uspfuspfqkyfudkifxm;onf/ aysmf&GifrIawGu twdkif;om;/
zkdY aumif;vkdufwm/ odkYaomf tcsdef eefpD rsufESm vSrf;Munfhvkdufawmh ]arar olwdkYrSm bmrS &Sd
u rsm;rsm;r&Sd? jrefrmjynfzufjcrf;u vnf; idkawmhrnfhykH/ wmr[kwfbl;aemf/ 'gayr,hf odyf
tcgawGqD oGm;vnfzkdY vmcJhwm r ]usrwdkY wwfEkdifrSm r[kwf aysmf&TifMuw,f} xkdif;zuftjyef wH
[kwfvm;/ bl;? 'Dvdk uav;awG trsm;BuD; rS wm;ul;pOf uD,mpwifu ajymonf/
]e,fpyfjzwfausmf&wm trsm;BuD;} eefpDu BudK;pm;&Sif;jy odyfaysmf&TifMuw,f qkdygvm;/ tcg
wpfcgwpfcgodyv f HNk cKw
H mr[kwb
f ;l / onf/ awGrSm acgif;ay:rSm trdk;uvJGvkdY ykdif
u&ifeJY ArmppfwyfawGtMum; jref r mjynf M unf h & wm qkdifrIawG rsm;rsm;pm;pm;r&Sd/ orD;
rMumcP wkdufyJGawG ypfwwfcwf urÇmESihf tawmfhudkacwftqufjywf twGuf oifcef;pmaumif;wpfckESihf
wwf wmawG&Sdw,f/ Armppfwyfu usef&pfaeonf/ jrif;vSnf;awGu pOf;pm;p&mawG &oGm;onf/
&GmvkH;uRwf &Sif;ypfwmawGvnf; &Sd vrf;ay:wusDusDESihf jzwfwufoGm;
w,f}[k eefpDu ajymjyonf/ onf/ vltrsm;pku vkHjcnf0wfMu (5)
tJ'DaeYuawmh tajct onf/ pwkd;qkdifaumif;aumif; ukef aemufwpfywfwGif eefpD
aeaumif;ykH&onf/ e,fpyfvkyfenf; oG,fa&;pifwmaumif;aumif; usr u um;ESihf usrwkdYudk armif;ac:oGm;
vkyf[efawGudk usr odyfem;rvnf &SmMunfhonf/ xkdif;wGif rdIvkdayguf NyD; ]tm&Sc&D;oGm;vkyfief; uav;
ayr,hf xkdif;bufwGif usrwkdY ywfpf aewJh 7 Eleven pwkdif;qkdifykHpHqkdvdkY jynfhwefqm yaysmufa&;} (ECPAT)
ydkYudktyf? rdwåLudk jrefrmbuf ,loGm; wpfqkdifyJ &SmawGUonf/ tzJGUrS a'oqkdif&m wm0efcH'g½dkuf
&onf/ jrefrmzuful;c 5 a':vmpD usrwkdYudk vmawGwJh eef wm xkdif;trsKd;orD; ulplr,fvf&cs
ay;&NyD; nae 6 em&D jyefMu&rnf/ pDY rdwfaqG tcgrdom;pkav;a,muf a0gifESihf awGUqkHaponf/ touf 35
]rsufvkH;udk a&SUwnfhwnfh twGuf tEÅ&m,fu rsm;vSonf/ ESpfcefY&Sd ulplr,fvfu olrtvkyfudk
yJMunfh? udk,foGm;r,fhae&m udk,fod wkdif;&if;om;vlrsdK;u EkdifiHjcm;om; pJGpJGvef;vef; t½l;trl; vkyfaeolrkdY
aeykHeJYae? b,folYudkrS pum;rajym ESihf qufqHzkdY jrefrmEkdifiHwGif rvG,f usr oabmusonf/ vufbuf&nf
rdapeJY}vkdY eefpDu ESpfEkdifiHe,fpyfwH vS/ odkYaomf i,f&G,fol tcgawGu ESihf {nfhcHNyD; xkdifpum;ajymjzpfMu
wm; tul;wGif uyfrSmxm;onf/ okdY 0rf;omt,fvJjzpfaeonf/½dk;½dk;&Sif; onf/ uD,mpwifudkawmh rMum;0Hh
aomf usrrsufvkH;u a&SUwnfhwnfh &Sif; aqmufxm;onfh opfom;ESpf remomawG rMum;apcsifvkdY pmtkyf
rMunhfEkdiftm;yg/ ydefydefao;ao; xyftdrfBuD;&JU pm;yJG&Snfay:wGif pm; awGESihf cyfa0;a0;rSm xm;&onf/
npfywf aya&aewJh uav;'gZif p&mtjynfhESihf {nfhcHMuonf/ t& ]w&m;0if &DydkYt&awmh
ausmfu wHwm;ul;uwnf;u vkduf om&SdvdkufwJh tpm;tpmawG? tcg xkdif;rSm jynfhwefqm ta&twGuf
vHawmif;&rf;aeonf/ awGu usrwdkYem; 0dkif;aeMuonf/ usqif;oGm;NyDvdkY wifjyMuwmayhg
]tjyefusrS ydkufqHay;? uD,mpwifuawmh acgif;wGif yef; aemf/ 'g rrSefygbl;/ ½kHawGudk ydwfypf
tckay;vdkuf&if waumufaumuf av;wpfyGifh? &,foHESifhtwl aysmf vdkufawmh ajratmufvkyfief; ydkjzpf
vdkufaeMuawmhrSm}vkdY eefpDu ajym vGef;aeonf/ ukefw,f/ rdef;uav;awGudk um&m
onf/ cufwmu ajcmufESpft&G,f aeYvnfpm pm;aomufNyD; tkdau? bm;awG? [kdw,fawGeJY t
175
ESdyfcef;awGrSm &SmvdkY&w,f} [k ulpl rSmyJ/ 'Dc&D;Murf;twGuf orD;av;&JU rdef;uav; 80ausmfaexkdifMuonf/
r,fvfu &Sif;jyonf/ &ifhusufrIu vkHavmufyg&JUvm;/ tm;vkH; xkdif;ausmif;rsm;wGif wuf
]ath'fpfa&m*gu tNrJaMumuf usrwkdY aemufxyfpum;ajymaepOf a&mufMuNyD; t*FvdyfpmESihf tcgbm
rufzG,f tajctaeyg/ xkdif;rSm HIV/ uD,mpwifu jynfhwefqmtjzpfrS ompum;wkdYvnf; oif,lMuonf/
AIDS eYJ &SifoefaexkdifaewJh touf u,fwifxm;cH&onfh uav;rsm; t0wftpm;a[mif;uav;rsm;udk
15ESpfatmufuav;24000&Sdw,f/ ESihf pum;ajym aqmhupm;aeonf/ aoaooyfoyf 0wfqifxm;
uav;vdiftvkyfor trsm;pkudk xkduav;awGu vdrfvnfvSnhfjzm; onf/ olwdkY&JU aysmf&Tif&,farmoH
vnf; ath'fpf a&m*g &Sdr&Sd prf;oyf rIrsdK;pkcHcJh&olav;awG/ olwkdYpdwf awGudk usrwkdY Mum;ae&onf/
wm r&Sdao;bl;/ olwdkY i,fi,feJYao 'Pf&m? 'PfcsufawGudk ukpm;ay; rdef;uav; wpftkyfpku eefpD
oGm;rSm usr pdwfylaew,f}vkdY &Sif;jy aeMu&onf/ vdifukeful;rIu um;ay:uqif;awmh tNyKH;yef;awG
onf/ ½dk;om; tjypfuif;pifolrsm;twGuf ESihfajy;ayGUzufMuonf/uD,mpwif
vuf&Sd ath'fpfa&m*g jzpfyGm;rI u um;jywif;aygufuae olwkdYudk
rSm xkdif;c&D;oGm;vkyfief;ESihf qufpyf
aeaMumif; ECPAT tzJGUu awGU&Sd ]] ai;Munfhaeonf/ rdef;uav;i,f
awG 'Dae&mwGif vma&mufaexkdif
xm;onf/ ]acgif;wpfa,mufu tarhrsufESmrSmawmh onfrSm aemufcHtaMumif;trsdK;rsdK;
azmufonfawG a&G;cs,fzkdY [kdw,f aMumihf jzpfonf/ tcsdKUusawmhzat
rSm "gwfykHt,fvfbrfawG ay;xm; pdk;&drfxdwfvefYzG,f&m bdef;pJGaeolu olYaq;zkd;twGuf o
r,f/ NyD;rdef;uav;awGu olvTwf wpHkw&m zkH;vTrf;aewmaygh rD;udk jynfhwefqmvkyfzkdY a&mif;pm;vkdY
wJhae&moGm;&wmyJ}[k ulpkr,fvf u,fwifxm;&wmrsdK; jzpfonf/ w
bdef;pJGaewJh usrtazu csdKUuvnf; rdbawG ath'fpfa&m*gESihf
u ajymonf/
xkdif;vdifukeful;rI vkyfief;rSm trudka&mif;ypfvkdufwmwJh qkH;yg;oGm;NyD; aqG;rsdK;om;csif;awG
tar&du? MopaMw;vs? NAdwdefESihf u vdifukeful;a&mif;csxm;jcif; jzpf
tm&SrS trsdK;om;rsm;twGuf ausmf
Mum;NyD;? zHGU NzdK;NyD;EkdifiHaygif;pkHrS vdifc }} onf/
eefpDu touf 12ESpft&G,f
&D;oGm;vkyfief;twGuf xkdif;EkdifiHudk rdef;uav;udk vufndK;xkd;jy&if; ]us
vmMuonf/ 'gaMumihfyif xkdif;c&D; aMumufvefYp&m trm&GwfawG csef rwkdYtdrf vlawGjynfhaewJhtcsdef ol
oGm;vkyfief;u aumif;aeNyD;? tqkd; xm;cJhonf/ a&mufvmwmayhg/ olYrdbawG at'fhpf
oHo&mudk azmufxGufzkdY cufae- ]wu,fhtrSefw&m;uawmh eJY qkH;ukefvdkY olYOD;av;u 'Dac:vm
jcif; jzpfonf/ usrwkdY rwwfEkdifwJht&mayhg/ aiGyg/ wmyg/ olYOD;av;uvnf; arG;xm;
]uav;awGudk b,frSmxm; vlawGu tvGeftrif; qif;&JMu csifpdwfr&Sdbl;/ olYOD;av;aemufrSm
vJqdkwm rod&if BudKwifumuG,f w,f/ jynfhwefqmvkyfief;u aiG aumifrav;u wtDtDeJYidkvdkY/ usr
a&;vkyfzkdY cufygw,f/ uav;awG aumif;aumif;&Ekdifw,fav} ulpl t&nfaysmfoGm;w,f/ b,fenf;eJY
u um&mtkdauqkdifrSm? bm;rSm? t r,fvfutqkH;owfajymvkdufonf/ rqkd usr ac:xm;&rSmaygh}
ESdyfcef;rSm? "gwfykHt,fvfbrfawG&JU aemuf&ufrsm;wGif eefpDwdkY vifr eefpDESihf at*sDwkdYrSm i,f&G,f
aemufuG,frSm t0SufcHxm;&w,f} ,m;xlaxmifxm;onfh ausmif;u wJh uav;ta,muf&Spfq,ftwGuf
[k ajymjyonf/ av;udk oGm;vnfjzpfonf/ bwfp rdbrsm; jzpfaeNyD/ c&pf,mef,kHMunf
usr uD,mpwifukdvSr;f Munfh uwfabmupm;uGif; tjyifbuf csuf? arwåmw&m;ESihf b0aexkdifrI
vkdufawmh pmtkyfvSefaeonf/ usr wGif vlaetdrfwpf'gZifru aqmuf wkdYukd vrf;jyaeMuonf/ wu,fhrd
wkdY ajymaewm wpGef;wpawmh Mum; xm;onf/ touf 7ESpfrS 23ESpftxd om;pk r[kwfayr,hf? rdom;pkarwåm
176
w&m; tjynfht0 jznhfqnf;ay;ae aMumifhaoMuwmawG/ 'Dudka&muf rdef;uav;tcdsKUudk tifwmAsL;vkyfp
onf/ vmwJh rdef;uav;awG[m olwkdYi,f &m&Sdaeao;onf/ usr ESvkH;om;ydk
cspfp&m rdefuav;wpfOD;u &G,fEke,frIudk jyef&Muw,f/ aemuf emusifzkdY &Sdaeao;onf/ uaeYn
uav;i,fESpfa,muf vufqJGNyD; b,f awmhrS 'grsdK;rjzpfatmif arQmf awmh aiG&Sm;ayr,hf cspfjcif;arwåm
tcef;xJ 0ifvmonf/ ]olYemrnf vifhEkdifw,f av} jynfhvQrf;wJhae&m usr a&mufae
ata*gvdkY ac:w,f? usrwkdYvkyfief; ½kwfw&uf wHcg;yGifhvmNyD; rdef; onf/ a&mifh&JauseyfwJh tNyKH;awGudk
udk t"du ulnDolaygh} [k eefpDu uav;i,f wpftkyfBuD; tcef;xJ usr jrifae&onf/
rdwfqufay;onf/ ata*gu vuf ajy;0ifvmonf/ uD,mpwifu t wdrfom;rJh aumif;uifay: v
buf&nfazsmfwkduf&if; olrb0udk v,frSm qHyifudk oyfoyf,yf,yf tvif;a&mifwufvmcsdefrSmawmh
ajymjyonf/ aemufvSefpD;xm;onf/ olYudktjcm; u av;awG&JU &,farmoH ydkMum;ae&
]usr 14ESpforD;rSmayhg/ wpf uav;rav;awGu 0kdif;zufxm; onf/qHyifeufeufrdef;uav;i,f
aeYtjyifu tdrfjyefvmawmh 16ESpf Muonf/ tif; -- rdef;uav;i,f tcsdKU bufpuwfabmupm;ae&mrS
&SdwJh usrtr rlcf' aysmufaewmod awGu odyfrMumvSwJh tcsdefrSm ckefayguf ajy;0ifvmaeonf/ uD,m
oGm;w,f/ tr tdrfubmaMumihf trsdK;orD; BuD;awG jzpfvmMuawmh pwifuawmh olwkdYav;awGeJY rcJG
xGufoGm;w,fqkdwmvnf; b,fol r,fav/ b,fvkdyJjzpfjzpf olwkdYa&SUrSm csifatmif&SdaeNyD/ orD;twGuf usr
rS rajymMubl;/ tarrsufESmrSm awmh arQmfvifph &m tem*wf&SdaeonfrkdY b,favmufMunfEl; *kPf,lrdw,f
pdk;&drfxdwfvefYzG,f&m wpkHw&m zkH; NyKH;aysmfEkdifMurSmyJ/ qdkwm oltck odyghrvm;/
vTrf;aewmayhg/ aemufawmhrS usr aus;Zl;wifpdwfawG usr&if jznf;jznf;n§if;n§if; wkdufcwf
odoGm;w,f/ bdef;pJGaewJh usrtaz xJ vTrf;NcKHvmonf/ usrorD;av; vmwJh avajyat;u jywif;wHcg;0
u trudk jynfhwefqmvm0,fol udk xkdif;EkdifiH 'Dae&mac:cGihf&onfht rSwqifh tcef;xJ vTrf;NcKHoGm;onf/
awGudk a&mif;ypfvdkufwmwJh/ aemuf wGufvnf; aus;Zl;wifaerdonf/ arT;jrjryef;½dkif;&eHYoif;oif; usrqD
ig;ESpfMumawmh trvnf; ath'fpf b0wavQmufvkH;twGuf oif,lp 0ifvmonf/ wcP&yfem;NyD; rSwf
a&m*geJY qkH;oGm;ygw,f/ tpfrudk &m trSefw&m;tcsdKUudk uD,mpwif wrf;awG a&;&OD;rnf/ xkdif;EkdifiH&JU
a&mif;NyD;wmeJY taru usrudk xyf jrifawGU zrf;qkyfcGihf&cJhvdrfhrnf/ vSyat;csrf;onfh nav;wpfn
a&mif;rSmpdk;vkdY 'Drdef;uav;a*[m aemufxyf nbufawGxGuf usrwkdY ydkifqkdifcGihf&vdkufonf/
qDvmydkYwm/ tdrfuae xGufvmwm Munfhvdkuf&if emusifrI pufqkyf&GH&Sm
tazawmif rodvkdufbl;} rIawGeJY idka<u;aernfh tjcm;rdef;u (Thailand's Lost Children by
tckawmh ata*gtoufu av;i,faygif;rsm;pGm usef&Sdaeao; Janna L.Graber udk cs,f&Drdk;oJ bm
25 ESpf? aumvdyfu bJGU&NyD; a*[m onf/ urÇmavmu&JU &ufpuf,kwf om jyefqkdonf/
rSmyJ tvkyfjyefvkyfzkdY qkH;jzwfcJhonf/ rmrIudk qufridka<u;EkdifawmYwJh rsuf
rdef;uav;a*[m&JU vufaxmuf vkH;aygif;rsm;pGmvnf; &SdaeMuOD;rnf/
rdcif jzpfaeNyD/ ata*gu qufajym um&mtkdauqkdifawG? bm;qkdifawG
jyonf ]'DrSm tm;vkH;u *½kpkdufzkdY u rdef;uav;i,fawGtwGuf tdrf
vkdaewJh rdef;uav;awGcsnfhyJ/ tcg rufawGaum usef&Sdao;&JUvm;/
vlrsdK;awG[m arQmfvifhcsufrJhpGmeJY ata*gudk Munfhvdkufawmh
aexkdifae Mu&wm/ pdwfysufnnf; uav;awGESihf &,farmvsuf? olY
nLoHawG tpfrvnf; Mum;bl; rSm &,foHvGifvGifu ppfrSefwJh aysmf&Tif
aygY/ wcsdKUu jynfhwefqmtjzpf rIeJY arQmfvifhcsufawG &Sdaeao;w,f
a&mif;pm;cH&wm? wcsdKUu ath'fpf vkdY usrudk ajymjyaeovdk/ reufjzef
177
(1)
if
m x kwfvQ
v
f u frSwfv g/ ykH
a t mi c
l J M
h u y
e ;
f ), D;
av;w D;tvkH; (40 s m i f;tkyfBu
uGrf;o au
178
ausmif;a&SU aMujimoifykef; rS c&D;pOfwavQmuf&Sd u&ifeDjynf a' vdkuf&Smwm? b,fem;rSrS rawGYvdkY
xdkpmonf rdrdESvkH;tdrftwGif; odkY ocH wkdif;&if;om;toD;oD;\ b0 &Gmjyifudk xGufvkduf&w,fAsm/ r
tvG,fwul0ifa&mufcJh\/ xkdpm rsm;udk awGUjrif&onfrSm rdrdwdkY t vif;wvif;rkdY aMumufpdwf0ifae&
wGif t"dyÜg,frsm;pGm yg0ifaeonf wGuf topftqef;csnf;om/ wJhtxJ? aemufzufu toHMum;vdkY
[kvnf; jrif\/ qkdvdkonfrSm NrdKU &Gmrsm;udk awmifukef;tay: Munfhvkdufawmh . bmajymaumif;r
ausmif;rsm;wGif þuJhodkY ta&;t wGifom wnfxm;avh&Sdojzihf a&&Sd vJ? 0ufwpftkyfav usaemfhaemuf
om;rsdK;udk xifxifay:ay: a&;Mu &mt&yfESifh reD;jcif;/ &Gm&Sd tdrfrsm;rSm rSm 0dkif;aeMuw,f/ 0ufawGu
vdrfhrnf r[kwf/ a&;&JMuvdrfhrnf wpftdrfvkH; wHcg;wpf aygufom &Sdí vnf; &JvdkufMuwmAsm/ vludk 0ifqJG
vnf; r [kwf/ ,cka&;om;xm;ykHESihf tvkHydwfjzpfonfh tvif;tm; enf; rwwf tem;xdudk uyfvmwm/
trsm;jrifomatmif azmfjyxm;ykH rSm enf; wnfaqmufrIjzpfaejcif;/ &Gm qufrae &JawmhvkdYudk ajy;cJh&wm
pdwf0ifpm;p&m/ rsm;wGif tdrfom[k owfowfrSwf AsdKU}
rdrdwdkYwGif tavhtxwck &Sd rSwf rxm;MubJ &GmtjyifwGifom [kwfygonf/ 'DtjzpfrsdK;udk
\/ ppfaMumif; &GmxJ0ifNyD qkdonf oGm;Muí &Gmra&mufrD ta0;uyif c&D;pOfwavQmufvkH; wpfa,muf r
ESihf ausmif;? ausmif;q&mESihf teHYtoufrsm;u BudKqkdaejcif;/ [kwf wpfa,muf BuKHcJhMu& onf/
ausmif;om;rsm;rSm rdrdwkdY\ &if;ESD;&m tkd;cGufyef;uefrsm;rSm aq;aMum avhvma&;rsufvkH;jzihf pl;prf;Munfh
rdwfaqG t&if;\tcsmrsm;? vnf onhf tavYtx tm;enf;jcif;wkdY rdrS odvkduf&onfu þt&yfwGif
ywf&m? &ifcsif;quf&mrsm; jzpfMu aMumihfnpfayaejcif;ESihftcsdKU&Gmrsm; 0ufrsm;udkarG;Muaomfvnf; tpm
awmYonf/ rdrdwdkYu ausmif;om; wGif yef;uef? a'gif;vef;ykHpH ajc auR;½dk; xkH;pHr&Sd/ 0ufrsm;rSm oifh
wyfrawmfjzpfaeonfudk;/ axmufygaom Aef;BuD;rsm;wGif xnfh awmf&m pm;aomufMu&if;jzifh t
,ckvnf; auaum&GmodkY pm;Muí? vlpm;NyD; acG;rsm;udk xkdyef; ouf&Sifae MuykHay:onf/ ukdrif;
a&mufonfESihf RC bk&m;ausmif; uef? Aef;rsm;jzifhyif ay;pm;avh&Sdjcif; a0vdk tjzpfrsdK;rSm 0ufrsm;twGuf
teD;u pmoifausmif;uav;rSm rd rsm;rSm rdrdwdkY twGufowdrlp&mrsm; tpm vmauR;onfh taetxm;jzpf
rdwdkYudk BudKqkdaejyefygNyD/ ausmif; jzpfaeonf/ aeojzihf tvkt,uf0dkif;tkHvm
ydwfxm;csdef jzpfojzihf ausmif;a&SU jcHKajym&vQif vlaerSItqifY t Mujcif;om/ 0ufrsm;\ ykHo@mefrSm
0&efwmwGif rdrdwdkY 0ifxkdifvkdufMu wef; jrifYrm;rSIudk rsufuG,fjyKxm;& vnf; NrdKU0ufrsm;ESihfrwl? awm0uf
onf/ &GmbufodkY vSrf;Munfhvkduf avmufatmif b0Murf;Murf;rsm;udk rsm;ESihfvnf;rwl? cE¨mudk,frsm;rSm
pOf ausmif;a&SUabmvkH;uGif;ESihf &Gm jzwfoef;aeMu&onfh yuwd tajc acG;rsm;uJhodkY ydefydefyg;yg;av;/
av;\ tedrfhtjrifh taetxm; taersm;yif/ aemuf x yf t jzpf w pf c k u
aMumihf tdrfacgifrdk;rsm; tqifhqifh c&D;pOfwavQmuf tjzpft awmh yxrtjzpftysuf\ tquf
qufpyfwnf&SdaeykH jrifuGif;rSm yef; ysufrsm;wGif&ifxJpJGavmufatmif [kyif qdk&rvkdvdk/ rdrdwdkYwGif aq;
csDum;wpfcsufudk jrifvkduf&onfh trSwfw&av;awGvnf; &Sd\/ wpf 0g;rsm; ykdydkvQHvQHygvm\/ odkYtwGuf
tvm;/ cku e,fpyfESihf oHvGifjrpfMum;rS &Gmrsm;udk a&mufwkdif; usef;rma&;
(2) tjzpftysuf? &Gmwpf&Gmü pcef;cs ynmay;pum;rsm; ajym&if; &Gm&Sd
rdrdwdkY ppfaMumif;rSm xkdif;-jref xm;pOf/ rdrdESifhwpftdrfxJ twl vlemrsm;udk aq;ukay;avh&Sdonf/
rme,fpyfrS u&ifjynfe,f? wyfr wnf;aom udkrif;a0wpfa,muf 'DvdkESihf &Gmwpf&Gmta&muf ykHrSef
[m 2 ppfe,fodkYoGm;rnfh c&D;pOf/ reufapmapm tdrfay:odkY tl,m;zm; twkdif; vkyf½dk;vkyfpOfrsm;udk pMu
odkYaomfjzwfoef;&mvrf;aMumif;rSm ,m;ajy;wufvmNyD; ../ ygonf/ usef;rma&;ynmay;pum;
u&ifeDe,fajrjzpfí KNPP ppf ]udkvlAdkvfa& yJGyJAsdKU/ usaemf rsm; ajymtNyD;? NrdKUudka&mufzl;í Arm
aMumif;rsm;ESifh yl;aygif;vm&onf/ Asm 0rf;wtm;oGm;csifvkdY tdro f m &nfvnfaom &Gmom;wpfOD;rS x
179
&yfum ../ a&cyfqdyfab;em;u ajcwH &Snf&Snf tckvkd touft&G,fvnf;&? om;
eJYtdrfu q&mBuD; tdrfyJ/}
]usaemfwkdY&GmawGrSm tdrfom orD;awGvnf; rsm;vmawmh ydkqkd;
r&Sdwm rSefygw,f/ 'gayrJh tcke &Gmom;rsm;\ tqihfqifh vrf; wmayhg/}
ajymovkd a&m*g&w,fqkdwmawmh ñTefrIrsm;t& ausmif;tkyf BuD;tdrfokdY ]&GmuvlBuD;awGeJY Father qD
rjzpfEkdifygbl;/ bmvdkYvnf;qkd&ifrdrdwdkYa&mufcJhMuonf/ tjyeftvSef rSm usaemf cPcP awmif;xGuf
NrdKUrSm tdrfomawG tdrfwkdif;&SdMuay
rdwfqufMuNyD; pum;vufqkHusrd cJhzl;ygw,f/ tm;vkH;u0kdif;NyD; awmif;
r,fh aq;½kHrSm vlemawG tjynfhyJ &mrS q&mBuD;ESihf rdrdwdkY wom;wnf; yefMuawmhvnf; tm;em&jyefa&m/
av/ usaemfwdkY&GmrSm&SdwJh vlemu jzpfoGm;\/ bmompum; wxyf usaemfudk,fwdkifuvnf; 0goemu
enf;enf;av;} wnf; jzpfaejcif;aMumihf[k qkd&rnf &Sdawmh ydkqkd;wmaygh/ rxGuf&ufbl;
]aemufwpfcku NrdKUrSmtdrfom
xifonf/ Asm/ igr&Sd&if ausmif;&Sdawmhyghrvm;
awG&Sdayr,fh vlwifrubl;? 0ufem? ]ESpfwkdif;awmh q&m q&mr vkdY awG;ylae&i;fu tckqkdausmif;
Muufem? acG;emawGyg jzpfMuw,f/ awG ESpfa,muf? oHk;a,mufa&muf q&moufwrf; tESpf 20 ausmf NyD/}
usaemfwdkYqDrSm wpfcgrS 'DvdkrsdK; r
vmMuwmygyJ/ 'gayr,fh odyfrMum q&mBuD; wynhfrsm;wGif w
jzpfzl;bl;/} ygbl;/ tarbmjzpfvkdY? tazbmjzp f csdKUrSm bJGU&rsm;yif &SdaeMuNyD? txuf
usaemfwkdYtm;vkH; jyef&Sif;jyzkdY
vkdYeJY taMumif;jyNyD; jyefjyefoGm;Mu wef;tqihfavmuf wynfrh sm;rSm
yif qHGUtcJhMu&onf/ tao;pdwf wm 'DrSmawmh xkH;pHvdkjzpfaeygNyD/ 'D vnf; trsm;tjym;/ wcsdKUrSm NrdKUay:
jyef&Sif;jyzkdY vdkaomfvnf; tcsdefudk
&GmrSmu tpm;taomuf? taet a&mufukefíwcsdKY rSm 'D&GmxJwGifyif
iJhuGufí r&Sif;jyjzpfcJh/ odkYaomf xdk
xkdifu tpp qif;&Jw,f r[kwf &SdaeMuonf/ odkYaomf ausmif;q&m
tjzpftysufESihf xkdvl\ pum;rsm; vm;/ aemufqkH;awmh usaemfwpf tvkyfudkum; rnfolrQ pdwf0ifpm;rI
rSmum;? rdrdwkdYESifhtwl ygvmEkdif
a,mufwnf;yJ ausmif;wpfausmif; r&Sd Mu[kvnf; od&\/
oavmufatmifudk trSwfw&/ vkH;udk wm 0ef,l&jyefwmayhg/} [kwfawmhvnf; t[kwfom;/ 'Dvkd
]usaemfvnf; Ekdifoavmuf a'orsdK;wGif ausmif;q&m&SdzkdYvdk
(3) awmh wm0efausatmif BudK;pm; onfudk tm;vkH;vdkvdku vuf cHxm;
]ausmif;tkyfBuD;tdrf b,fem; ygw,fAsm/ 'gayrJh wpfa,muf Muaomfvnf; ausmif;q&m tvkyf
rSmvJAs/} wnf;eJY wpfausmif;vkH;udk b,fvdk rSmum; tyifyef;qkH;ESihf 0ifaiG
]'Dvrf;av;twkdif;qif; oGm;? rS EkdifEkdifeif;eif; roiffEkdifbl;av/ tenf;qkH;rdkY vkyfrnfholr&Sd/ ynm
]]tcsdKU&Gmrsm;wGifyef;uef?a'gif;vef;ykHpH
ajcaxmufygaom Aef;BuD;rsm;wGif
xnhfpm;Muí? vlpm;NyD; acG;rsm;udk
xkdyef;uef? Aef;rsm;jzihfyif ay;pm;avh&Sdjcif;rSm
owdrlp&mrsm; jzpfaeonf ....
}}
180
toifhtwifw h wfvmvQifyif t&yf
aq;q&m? ta&mif;t0,form;ESifh
aps; qkdifaxmifjcif;wdkYavmufom
]]
pdwf0ifpm;Muonf/ ,if;tvkyfrsm; usaemfwkdY &GmawGrSm tdrfomr&Sdwm rSefygw,f/ 'gayrJh
u 0ifaiGaumif;Muonfudk;/ tckeajymovdk a&m*g&w,fqkdwmawmh rjzpfEkdifygbl;/
(4) bmvdkYvJqkd&if NrdKUrSmtdrfomawG tdrfwdkif;&SdMuayrJh
q&mBuD; OD;apmxl;rSm u&if aq;½kHrSm vlemawG tjynfhyJav?
yDopGm ½dk;om;yGihfvif;\/ ausmif;
tkyfBuD;qkdaomfvnf; xnfxnf0g usaemfwdkY&GmrSm&SdwJh vlemu enf;enf;av; .../
0gr&Sd/ rme[lí rawGY&/ rdom;pk 7
a,mufwm0efudk atmufajctvkyf
rsm;rSpí wm0efausolvnf; jzpf
}}
onf/ rd rdwdkYESihf pum;ajymae&if;yif &JU ausmif;p&dwfzkd;awmif r&Sdygbl; wef;ajy;oifvkduf? 'Dtwef;ajy;
0ufpmauR;jcif;udpö? uav;xdef; Asm/ usaemhfom;BuD;eJY orD;wpf oifvdkufeJYqkdawmh usaemfhtawGU
jcif; udpörsm;udk vkyfudkifaeonfh a,mufuvnf; vdGKifaumfrSm tBuKHt& awmfwJh ausmif;om;t
tjyif yvdkif;wpfvkH;udkyif &ufae ausmif;oGm;wufaewmav/ ol BuD;awG&JU tultnDudk oifMum;
ao;\/ tdrfatmufwGif vkyfp&m wkdYtwGufawmh bmoma&;(bkef; a&;rSm xnhfokH;xm;vdkY oufom
&Sdonfrsm;udk qif;vkyfvkduf? pum; awmfBuD;)u wm0ef,lxm;vdkY awmf wm/ twef;tvdkuf armfeDwmxm;
jyefajymvdkuf? yvdkif;&ufvkduf? ESD;jzm ao;w,f} NyD; xdef;cdkif;wmwkdY / pmac:cdkif;wmwkdY
vdkuf? aq;wHrD;n§dvdkuf? zGmvkduf/ q&mBuD;u usaemfwdkYoGm; vnf; ygwmayghAsm/ pmppfNyDqkd&if
q&mBuD ; ud k M unf h & onf r S m vnfwkdif; acgif&nfESihf {nfhcHavh&Sd vnf; usaemfudk,fwkdif rppfEkdif
uGrf;udkvnf; tvGefBudKufykH& onf/ \/0g;Al;xJwGifajymif;aumufrsm;udk awmhbl;av/ ausmif;om;tcsif;
olYoGm;rsm;rSm ppfpD;a&mif wifxm; xnhfí rnfodkYjyK vkyfxm;onfrod/ csif;yJ tjyeftvSef ppfcdkif;vkduf&
onfhtvm;/ yg;pyfxJwGifvnf; uGrf; aomufcgeD; rS a&aEG;avmif;xnhfí w,fAs/ udk,fwdkifvnf;a&;&? ppf
urjywf/xdkYaMumihfyif atmifvwff ydkufjzifh pkyfaomuf&aom acgif&nf vnf;ppf&awmh uav;awG tavh
rSwftwGuf uGrf;oD;tvkH; 40 [k rsdK; jzpfonf/ acgifwAl;xJudk wpf tusihf ydk&oGm;Muwmaygh/ usaemf
a&;xm;jcif; jzpfrnf/ a,mufwpfvSnhf tvSnhfuspkyf u ykHpHusvmatmif? NyD;pvG,frjzpf
]usaemfvnf; 'D&Gmuuav; aomufMuavh&Sdonf/ a&crf;oGm; atmif?rvkyfbJrae&atmifavmuf
awGtwGuf wm0efauscsifvdkY? 0go vQif a&aEG;jyefxnhfí aomufEkdif yJ xdef;ay;&w,fav/}
emygvGef;vdkYom pmoifae&wmyg/ onf/t&omuawmfawmfEiS rfh ys,f usaemfwkdYudk &ifzGihfvkduf&
rdom;pkrsm;vmavav &yfwnf& oGm;/ aomufí tawmfaumif; jcif;u q&mBuD;twGuf t[m&jzpf
cufavavygyJ/ ausmif;q&mtvkyf onf/ usaemfqdkvQif a&aEG;wpfcg aeykHay:onf/ q&mBuD;uawmf\
u tcsdefjynfhqkdawmh awmif,m xnhf acgif&nfwpftkd;wnf;ESihfyif tajymt& usaemfwdkYeJY pum;ajym
vnf;rckwfEkdif? NcHvnf;rvkyfEkdif/ acgif;xJ &Da0a0/ jzpfrS acgif&nfESihf uGrf;pm;EIef; cg
&Gmuausmif;om;rdbawG 0kdif;Munfh ]usaemfvnf; uav;awG udk wkdif;xufusoGm; aMumif;od&onf/
MuvkdYom cHomwmayhg/ usaemfh pmoif&wm tm;r&ygbl;Asm/ uav; ]wcgwcgvnf; usaemf pdwfr
ausmif;q&mvpmu 'Darmqkd;rSm awGvnf; aumif;aumif; &oGm;Mu aumif;jzpfrdw,fAsm/ usaemfhausmif;
ausmif;oGm;wufaewJh usaemfhom; r,frxifbl;/ wpfa,mufxJ [kdt u uav;awGNrdKU ausmif;awGrSm
181
oGm;wuf&ifyxrppcsif;wpfESpfrSm Armpum;eJYyJ oifay;r,fh ausmif; tzJGU\acgif;aqmif/ usef;rma&;?
pmar;yJGusMuwm rsm;w,fAsm/ q&mawG&Sdvm&if? tckusaemfh ynma&;ESihf y&[dwpdwf&Sd olvnf;
usaemf wpfa,mufwnf; rEkdifreif; ausmif;om;awG &ifqkdifae&wJh t jzpfonf/ usaemfpum;tay: olem;
oifvdkuf&wmtjyif? 'DrSmu pmoif cuftcJudk wpfpkHwpf&m ajz&Sif;ay; vnfEkdifrnf[k ,lqí vdk&if;udk
&if a'ocHpum;eJYyJ &Sif;jy&awmY NrdKU Ekdifr,fvkdY ,kHw,fAsm/ tenf;qkH; 'JYajymvdkuf onf/
a&muf&if 'ku©a&mufMuwmaygh/ taxmuftyHhawmh &Ekdifr,fav/ ]'Dtvkyfu aumif;wJh tvkyf
'D&GmrSmu auaumpum;eJYyJ ajym cku usaemfudk,fwkdif u&ifjzpfay yJ udkvlAkdvf&,f/ aemufNyD; q&mBuD;
Muwm/ uav;awGu Arm \ r,hf auaumpum;eJYyJ pmoifay; ajymjycsuft&qkd&if 'D&GmtwGuf
pum;r wwfMubl;av/} ae&wm/ usaemfvnf; Armvkd wu,fhvkdtyfcsufvnf; jzpfaewm
usaemfhrSm q&mBuD;\cHpm; odyfrwwf bl;/ uav;awGu jref yJAsm/ cifAsm; cHEkdif&nf&SdzkdYeJY aocsm
csufawGudk weifhwydk; &vdkuf onf/ rmpmudkawmif Muufwla&G;vdk t zkdYyJvdkwm/ usefwJhudpötm;vkH; us
q&mBuD;tay:vnf; pm emoGm;rd\/ vGwf usufae&wmav/ t"dyÜg,f aemf wm0ef,lw,f/ av;pm;ygw,f
ausmif;om;av; awGtwGufvnf; em;vnfMuwm r[kwfbl;} &Jabmf/}
pdwfraumif;? olwkdYu olwdkY&GmrSm q&mBuD;vnf; pum;ajym& usaemfwkdY ppfaMumif;BuD; c&D;
pmawmfEkdifMuaomfvnf;NrdKUausmif; wm tawmfarmoGm;ykH ayguf\/ qufMuygNyD/ usaemfwpfa,muf
a&mufonfESihfbmompum;tcuf acgifAl;xJudk a&aEG;topfjznhfum wnf;om &GmrSmusef&pfcJh\/ odkYay
tcJaMumihf pmrvkdufEkdif jzpfMu& tm;&yg;& pkyfaomufaeygawmY r,hf tm;i,fp&mr&Sd/ zmomvl;0Dpf?
onfhtwGuf../ rnfodkYaom enf; onf/ olwcgwcgaomufonfrSm ausmif;tkyfBuD;ESihf &Gmol&Gmom;tm;
rsm;jzihf ajz&Sif;&rnfudk rdrd awG;rqkH; usaemfwdkY 3? 4 cgpkyf avmufESihfnD vkH;u usaemfhudk 0dkif;&Hay;oGm;Ekdif
Ekdifatmif jzpfaerd\/ rQEkdifonf/ ½kwfw&uf pkyfaomuf r,fvdkY ,kHMunfonf/ txl;ojzihf
]q&mBuD;&,f 'DtcuftcJ ae&mu acgif;axmifvmum... vkdtyfcsuf uGufvyfwpfckudk rdrd&&
awGudk b,fvkdajz&Sif;&&ifaumif;r ]cif A sm;wk d Y t zJ G U x J r S m ausmif ; jznhfEkdifvdrhfrnf[k udk,fhudk,fudk
vJAsm/} q&m0goemygwJh vlr&Sdbl;vm; Asm/ ,kHMunfrdívnf; jzpfonf/
'Dudpöu usaemfhtwGuf pdwf usaemf wdkY&GmtwGuf usaemf wkdYu ausmif ; jyef r zG i h f a o;ayr,f h
yifyef;vGef;tm;BuD;í ar;vdkufrd av;awGtwGuf ulnDay;Muyg ausmif;av;udk aeYwkdif;vkdvdk us
onf/ vm;/ cifAsm;wkdYvdk ynmwwfawG aemfa&muf\/ ausmif;wGif; ausmif;
]usaemfvnf; 'Dudpöudk tNrJ om ausmif;q&m tvkyfudk 0goem jyif oefY&Sif;a&;vkyf&ef &nf&G,fí
wrf; awG;aewmygyJ/ 'DvdkAs/ [dkwpf ygNyD; vkyfMu&if odyfaumif;rSmyJ/} 'D&Gmudka&mufp usaemfwdkY &Jabmf
aeYu ajymovdkNrdKUu q&m q&mr tjcm;olrsm;awmhrod/ us awG xkdifcJhMuwmudk jyefjrifa,mif
awG a&mufvmMuw,f/ a&mufp aemfawmh q&mBuD;\pum;aMumihf rdao;onf/
awmh 'D&Gmupum;udk rwwfMubl;/ acgif&nftrl;av;yif ajyoGm;\/ tif; ..tJ'Dwkef;u 'DaMujim
taeMumawh wwfvmMuNyD/ 'D&Gm q&mBuD;\ tar;udkrnfodkY ajz& oifykef;upm[m usaemfh ausmif;q
u pum;eJYyJajym? 'D&Gmupum;eJYyJ rnfudkyif pOf;pm;r& ../ &mb0jzpfwnfrIudk tpjyKapvdrfh
oifvmMuw,f av/ q&mawGuyJ r,fvdkY rxifcJhrdwm trSef/ /
'D&Gmupum;udk wwfwwfoGm;Mu (5)
NyD; uav;awGu Armvkd rwwfMu ]usaemf 'D&GmrSmaecJhawmh r,f vlAdkvf
awmhbl;/ t&ifvkd 'kH&if;yJ} udkoef;ausmfa|;/ usaemf ausmif; 21 ESpfjynfh ABSDF arG;aeY
]tJ'Dawmh 'D&Gmupum;udk r q&mvkyfawmhr,f/} trSwfw& (2009ckESpf? Edk0ifbm)
oifbJ? rajymbJ awmifhcHEkdifr,fh? udkoef;ausmfa|;rSm usaemf wdkY
182
cifav
;Mun
fMunf
usr wm0
ef rausc
Jhyg
183
]uJ om;wkdYorD;wdkY onfaeY q AGef[kdufN'dwfvkdYac:wJh tpmawGjzpf
&mru rif;wkdYudk opfyifawGtaMumif; atmifcsufay;w,f? tJonfrSm ab;
ajymjycsifw,f} xGufypönf;taeeJY atmufpD*sifudk
q&mrutwef;wGif;&Sduav; xkwfvTwfvkdufw,f}
rsm;ukd ajym&if; ar;cGef;xkwfvkduf ]tdrfrSmrif;wkdYpm;zkdY tpmudk t
onf/ aru xrif;tkd;xJ qefxnfh? a&xnhf
]opfyifBuD;awG touf½Io NyD; xrif;csufovkdayhg? qefu um
vm;} AGef'dkifatmufqkd'fqkd&if a&uawmh
]½Iygw,f} a&aygh? aea&mifjcnfu rD;qkd&if t
]aocsmvm; .. ½Iw,fqkd&if ol aru bmvJ ..}
wkdYbmeJY touf½IvJ? rif;wkdY opfyif
rSm ESmacgif;aygufrsm;awGUzl;vkdYvm;}
]taru xrif;csufwJholyg}
]taru uvkd½dkzD;vfayhg? opf ]]
]rawGUygbl; .. r½Iygbl;} yifBuD;uawmh xrif;tkd;BuD;aygh r tkd; ... odyf&wmayhg/
]½Iygw,f .. tjrpfeJYyg} [kwfbl;vm;uJGU}
]tudkif;eJY ½Iygw,f} ][kwfygw,f q&mr} jyay;csifae wm tawmfyg
q&mru taMumifzrf;ar;vkduf ]'Dawmh opfyifawG[m wkdYawG yJ/ usr pmoif&rSmudk
í uav;rsm; wpfa,mufwpfayguf pm;zkdY tpmawGudk t"du xkwfvkyf
jzpfukefMuonf/ ay;w,f? wkdYawG½IzkdY avaumif;av odyfaysmfwm/ pdwful;xJrSm
q&mru NyKH;vkdufNyD; oifykef; oefY atmufpD*sifawGudkvnf; xkwf tNrJ pm oifay;aewm/
ay:wGif ajrBuD;rSmaygufaeaom opf ay;ao;w,f? wkdYvlom;awGudk t
yifykHqJGvkdufonf/ xkdYaemufuav; usdK;rjyKbl;vm;uG,f} olwdkYudk uAsmav; awGvnf;
rsm;buf jyefvSnhfum .. ]jyKygw,f q&mr} qkdckdif;r,f? udk,fvuf
]uJ rif;wkdYvnf; touf½I&if ]at; 'gayrJY tJvkd vkyfay;
avudk½Iw,fav? opfyifvnf;av wmu aeYcif;aea&mifjcnf tvif; vIyf&Sm; upm;enf;av;
udk½IrSmayhg? 'gqkd b,ftydkif;eJY½IrvJ? &Sdwkef; olwdkYtpmcsufwJh vkyfief;pOf
awGeJYvnf;
tjrpfu ajrBuD;xJrSmqkdawmhtjrpf rSmyJuJGU? na&mufwJh tcgrSmawmh
eJY½IvkdY&yghrvm;} opfyifawGuvnf; wkdYvlawGtouf upm;ay;OD;r,f/
]avay:u tydkif;eJY½Iygw,f} ½IovkdyJ olwkdYvnf; ½IMuw,fwJh}
]'gaygh opfyifawGu t&GufawG q&mru oifykef;wGif a&mif
uae touf½IMuw,f}
]opfyifawG[m avxJu um
jcnfjzmaeaom aevkH;ykH? opfyifykH
qJGjyNyD;? tjrpfu a&pkyf,lykH? yifpnf
}}
AGef'kdifatmufqkd'f"mwfaiGUudk t&Guf tay:ydkif;u pkyf,laom"mwfaiGU ?
rSm&SdwJh avaygufuav;awGuae jyefxGufaom"mwfaiGU pwmawGudk
pkyf,lMuw,f? ajrBuD;xJu a&udk uav;wkdY oabmayguf vG,f
awmh tjrpfawGuae pkyf,lMuw,f? atmif rQm;av;awGjzihf jy&if; ar;
aemufopfyif&JU tpdrf;a&miftydkif; vkdufonf/
rSm&SdwJh uvdk½dkzD;vfqkdwJh "mwfuae ]vlawGu avxJu bm"mwf
a&mifjcnfudk tokH;jyKNyD;ckepkyf,lxm; aiGUudk ½IMuwmvJ}
wJhumAGef'kdifatmufqkd'feJYa&udkum ]atmufpD*sif "mwfaiGUyg}
184
]bm"gwfaiGUudk jyefxkwfovJ} vkyfMuaomfvnf; ntcg atmufpD wwf xdef;odrf;wwfzkdYvdkw,f? opf
]umAGef'dkifatmufqkd'f"gwfyg} *sifudkcsnf;½Ií umAGef'kdifatmuf yifr&SdwJh urÇmBuD;qkd&if b,fvkdjzpf
][kwfw,f uav;wkdYodyfawmf qkd'fawGcsnf; xkwfvTwfMuykHudk rvJ pOf;pm;MunhfMuprf;yg}
wmyJ? opfyifBuD;awG[m aeYtcgrSm vnf; q&mru oifykef;ay:wGif aeY ]aMumufp&mBuD;yg vlawG t
awmh aea&mifjcnftokH;jyKNyD; tpm ncJGjcm;um ykHMurf;qJGjyvdkufonf/ ukefaoukefr,fxifw,f q&mr}
csuf&mrSm vlawGxkwfvkdufwJh um ]rif;wkdY pOf;pm;Munfhprf;/ opf ]at; rif;wkdYxifwmawGudk opf
AGef'kdifatmufqkd'fudk olwdkYu,l? vl yifawGu olwkdYreufu okH;xm;pm; yifr&SdwJh urÇmqkdNyD; tdrfuae pmig;
awGtokH;vkdwJh atmufpD*sifudk ol xm;wJh umAGef'dkifatmufqkd'f"mwf aMumif;avmuf a&;cJhMuaemf}
wdkYu jyefxkwfay;vkdY vlawGeJY odyf aiGUudk nusawmh jyefxkwf? olwdkYr q&mru oifykef;ay:&Sd ykHrsm;udk
tqifajyMuwmayhg} eufu xkwfxm;wJh atmufpD*sifudk zsufum ykHopfwpfykHqJG&ef tpjyK&if;
]nbufa&mufvkdY aea&mifr&Sd nusawmh,l? olYzmomvnfywf ar;cGef;xkwfvkdufonf/
awmhwJhtcg tpmrcsufEkdifawmhwJh aewmyJaemf? olwdkYtpmtwGuf aps; ]tck opfyifawGtouf½Iwm
tcsdefrSmawmh olwdkYvnf; vlawGvkd oGm;zkdYrvdkbl;? rif;wkdYvnf; aps;oGm; odNyD? olwkdYvlawGvkd oGm;vmvkdY &
yJatmufpD*sifudk½INyD;umAGef'kdifatmuf zkdYrvkdatmif reufupm;xm;wm n vm;}
qkd'fudkyJ xkwfMuowJhuG,f/ 'gaMumifh usjyefxkwf? reufusjyefpm;&if r ]r&ygbl; q&mr}
wcgwav nbuf opfyiftBuD; aumif;bl;vm;? taraps;zkd; ouf ]vIyfvkdYa&m&vm;}
BuD; awGatmufrSmwkdY? opfawmawG omwmaygh} ]vIyfvkdYawmh&ygw,f?avwkduf
xJrSmwkdY aerdtdyfrd&if touf½Ir0 ][ifh raumif;ygbl; q&mru &ifav}
jzpfNyD; owdvpfwwfw,fqkdwm? vnf;} ]at; rSefwmayhg? [kwfNyDolwdkY
vlawGeJY opfyifawG atmufpD*sifudk ][m;[m; 'gawmh odom;yJ} rsdK;yGm;vkdYa&m&vm;? rif;wkdY vltopf
vk½IMuvkdYayhg/ 'gudk rodwJholawGu ]uJ opfyifBuD;awGu b,f av;awG xyfarG;vmovkd? opfyif
awmh o&Jzrf;wm? ewfzrf;wmqdkjyD; avmufcspfzkdYaumif;vJaemf? olYywf topf uav;awGa&m xyfayguf
aMumufwwfMuw,f? trSefuawmh 0ef;usifudk rQwaeatmif vkyfay; ao;vm;}
opfyifawGu nrSmumAGef'dkifatmuf xm;wm? wkdYvlawGtwGufvnf; t ]aygufygw,f}
qkd'fudk xkwfwmudk;} pmawGvnf;ay;w,f? av½IzkdYvnf; ]b,fvdkaygufovJ}
aeYtcsdefwGif vlESihfopfyif o vkyfay;w,f? aep&m? t&dyfckdp&m ]opfaphav;awGuae tyif
[ZmwjzpfpGm atmufpD*sifESihf um vnf;ay;wmyJ? t0wftxnfawG opfav;awG aygufygw,f}
AGef'dkifatmufqkd'fudk tay;t,l vnf;ay;wmyJ? opfyifawGudk cspf ]odyfawmfwmyJ uav;wkdY 'DrSm
185
Munfh opfaphuav;uae onfvkd pGrf;ukef &SnfvkdufMuprf;yg} aysmf&TifpGm a0SY,rf;Muavonf/
rsdK; tqihfqifh tyifav;aygufvm q&mru tpGrf;ukef cg;udkqefY ]uav;wdkYa& ta&SUbufu
w,faemf? 'gu yJaphav;wpfaph t NyD; vufudkajr§muf? ajczsm;udkaxmuf avwkduf&ifb,fbufudk,drf;rvJ}
yifaygufykHayhg} &if; uav;rsm;udk ajymvdkufonf/ ]taemufbufudk,drf;ygr,f}
wwd,wef; obm0odyÜHoif uav;rsm;uvnf; wudk,fvkH; t ][kwfNyD qufqkdr,f}
cef;pmrS yJaphtyifaygufykHtqihfig; pGrf;ukef qefY&if; tanmif;awG ajy ]ta&SUuwkdufawmh taemuf
qifhudk q&mru qJGjyvkdufonf/ ukefonf/ udk,drf;w,f}
]uJ aumif;NyD/ tckrif;wkdYu ]uJ vdkufqkdyg .. avNidrfNidrf} ]ta&SUuwkdufawmh taemuf
opfaphav;wpfaphvdkY udk,fhudk,fudk ]avNidrfNidrf} udk,drf;w,f}
pdwful; Munfh&atmifaemf? rif;wkdY ]opfyifBuD; Nidrf} ]taemufuwkdufawmh ta&SU
bmaphav;awG jzpfcsifvJ? yJaphav; ]opfyifBuD; Nidrf} udk ,drf;w,f}
awGvm;? o&ufaphav; awGvm;? ]taemufuwkdufawmh ta&SU
oabmFoD;taphav;awGvm; jzpf udk ,drf;w,f}
csifwJhtyifudk pdwful;Munhfyg}
q&mru Murf;ay:wGif 'l;wkyf ]]q&mucsnf; pmom;tvdkuf cg;udk a&SUaemuf
,drf;Muonf/
xkdifvkduf&if; udk,fudk0yfvkdufonf/ oifray;ygeJY ]nmbufuwkdufawmh b,f
]q&mr vkyfovdk vdkufvkyf bufudk ,drf;w,f}
r,f? ukd,fuav;awGudk ajrBuD;ay:
olwkdYudk aqG;aEG;apyg? ]nmbufuwkdufawmh b,f
rSm opfaphav;vdk uyfxm;yg} olwdkYajymwmudk bufudk ,drf;w,f}
uav;wkdYtm;vkH;'l;wkyfuav; em;axmifay;ygvkdYajym&if ]b,fbufuwkdufawmh nm
awGxkdifNyD; pmoifcef;Murf;jyifwGif bufudk,drf;w,f}
ukef;ukef;av;awG vkyfaeMuonf/ uav;wpf&m&JU ]b,fbufuwkdufawmh nm
]uJ aea&mifjcnfawG? a&awG? ajympum;udk bufudk,drf;w,f}
avawG&vkdY opfaphav; tyifayguf toHukdqJGqu dk mb,fnm,dr;f
vmNyD} em;av;aygufxJeJY EJUG Mujyefonf/
q&mru wjznf;jznf; vuf em;axmifEkdifyghrvm; .../ ]avNidrfNidrf opfyifBuD;Nidrf}
ESpfzufudk vuftkyfcsDovdk vkyf&if; q&mru ½kwfw&uf vufESpf
tay:udk ajr§mufjyonf/ uav;rsm;
vkdufvkyfMuonf/ }} zufudk ab;uyfí ajcpkH&yfvkduf
onf/
]a[m opfyifaygufuav;&Snf uav;rsm;uvnf; vufab;
vmNyD} buf uyfvkduf&if; oHNydKifatmf[pf
q&mru'l;udak xmufcg;udq k efY ]avjyif;wkdufawmh b,fvkdjzpf vkdufMuonf/
vdkufNyD; vufz0g;ESpfckudk ab;buf w,f} ]avNidrfNidrf opfyifBuD;Nidrf}
um;&if; acgif;ay:udk ajr§mufvdkuf ]avjyif;wkdufawmh b,fvkdjzpf ]uJ&Nyv D m;q&mreJYtwlaemuf
onf/ xkdYaemuf wjznf;jznf; rwf w,f} wpfacgufqkdMuOD;r,f opfyifav;
wyfxvkdufonf/ uav;rsm;vnf; ]a[m'Dvkdjzpfw,f} wkdYa&}
w[d[d &D&if; vdkufvkyfMuonf/ ]a[m'Dvkdjzpfw,f} uav;wkdY trlt&mESihfwuG oD
][kwfNyD opfyifBuD; qufBuD; q&mru vufESpfzufudk a0SU qkdvkdufoHu q&mrtoHudkawmif
xGm;vmNyD? aea&mifjcnf&atmif t ,rf;&if;qkdawmh uav;rsm;vnf; zkH;vTrf;oGm;&onf/
186
avNidrfNidrf opfyifBuD;Nidrf &if oifjyzkdY oifcef;pmawG jyifqif usrjyifqifxm;cJhwJh oifcef;
avjyif;wdkufawmh b,fvkdjzpf aerdonf/ wpfem&Davmufqkd&if pmudk txyfxyfpOf;pm;? txyfxyf
w,f .. a[m'Dvkdjzpfw,f/ awmh uav;awG ysif;rvm;yJ/ av; avhusihfaerdygw,f/usrpdwful;xJ
avjyif;wdkufawmh b,fvkdjzpf q,fhig;rdepfavmufawmh rysif;avmuf rSmawmh uav;awGeJY tay;t,l rQ
w,f .. a[m'Dvkdjzpfw,f/ ygbl;av/ olwdkYudk bmtaMumif; aewmyJ/ usrwdkY pmoifcef;av;u
ta&SUuwkdufawmh taemuf oifay;&if aumif;rvJ? ordkif;? yx aysmfp&m odyfaumif;aeygw,f/
udk ,drf;w,f/ 0D? jrefrmpm? t*Fvdyfpm? ocsFm? tif;
ta&SUuwkdufawmh taemuf 'gawGu olwdkY twef;pkH? t&G,fpkHqkd (3)
udk ,drf;w,f/ awmh oif&cufr,f/ tJawmh uav; oli,fcsif;uawmh ajymcJhom;
nmbufuwkdufawmh b,fbuf tm;vkH;vnf; em;vnfEkdifr,fh wwd yg/
udk,drf;w,f/ ,wef; obm0odyÜHxJu opfyift ausmif;uenf;enf;a0;w,f
nmbufuwkdufawmh b,fbuf pmcsufwmeJY opfaphav;tyifayguf aemfwJh/ qif;&Jvnf; qif;&Jw,fwJh/
udk,drf;w,f/ wJh ykHudk,loifay;r,f/ [kwfNyD/ om; odygw,f[,f/
avNidrfNidrf opfyifBuD;Nidrf/ om;wkdY rlBudKrSmoifwJh uAsmav;udk tpdk;&ausmif; rwufEkdifwJh u
oifay;&r,f/ 'gqkd olwkdYudk,fvuf av;awGtwGuf zGihfwJhausmif;qkdrS
(2) vIyf&Sm;NyD;om;vnf; &r,f/ oifcef; awmh csrf;omyghrvm;ayhg/
reufjzef olwdkYeJY awGU&awmh pmeJYvnf; udkufnDw,f/ aumif; 'gayrJY usrpdwful;xJrSmwkef;
rnf/ usr aysmf&TifpGm pdwfvIyf&Sm;ae w,f ckacwfpm;aewJh ywf0ef;usif u onfavmufqif;&JNyD; onfavmuf
rdygonf/ olwdkYqkdwmu oli,f xdef;odrf;a&;udk ynmay;&mvnf; a0;vdrfhr,fvkdY rxifcJhrdygbl;/ a0;
wef;uae av;wef;t xd &Sdonfh a&mufw,f/ w,fqkdwmu vlawGeJYa0;wmudk
bkef;awmfBuD;oif ynma&; ausmif; uav;A[kdjyK oifMum;a&;rSm ajymwmyg/ &efukefNrdKUxJuae um;pD;
rS uav;awGyg/ raeYu oli,fcsif; uav;awG&JU odNyD;om;todukd t &if wpfem&DavmufyJ MumwJhc&D;rdkY
u zkef;vSrf; qufonf/ obufcg ajccHNyD; oifMum;ay;r,fh oifcef;pm trSefawmh a0;vSw,fvkdY rqkdEkdifyg
us&if igwkdYawG '*kHNrdKUopfawmifydkif;u eJY qufpyfqJG,l oifMum;ay;&w,f bl;/ 'gayrJY vlaexlxyfwJh NrdKUjy u
bkef;BuD;ausmif; wpfausmif;rSm u vkdY qkdw,f/ onfawmh uav;awG aexGufvkdY v,fuGif;pdrf;pdrf;awG
av;wpf&mavmufudk aeYvnfpm udk olwdkYodNyD; em;vnfNyD;wmawGudk Mum;uajreDeDvrf;av;eHab; &THUtkdif
auR;&if; uav;awGtwGuf yef;csD ar;cGe;f awGxw k af y; ar;ay;&r,fw/Jh xJu bkef;awmfBuD;ausmif;uav;
qJGwmav;? uAsm qkdwmav;awG olwkdY pdwful;ÓPfawGudk topfpOf; uawmh acgifvGef;? a0;vGef;vSovkd
vkyfr,f? eifvnf;pdwf 0ifpm;&if pm;wwfvmatmifzGihfay;wJhar;cGef; ygyJ/ bkef;BuD;ausmif;qkd&if uav;
eifodxm;wJh? pmoifenf; av;awG awGar;&r,f/ olwdkY&JU udk,fydkif pOf; awGtwGuf upm;p&m ajruGufvyf
udk jyay;rvm;wJh/ pm;csufawGudk pmaMumif;tenf;i,f awmh&Sdr,f/ opfyif&dyfatmufu
tkd;...odyf&wmayhg/jyay;csifae a&;cdkif;wJhenf;? twef;om;awGa&SU ajruGufvyfrSm pmoif&&if pmoif
wm tawmfygyJ/ usr pmoif&rSmudk rSm ajymcdkif;wJhenf;udkokHNyD; xkwfazmf cef;rvdkygbl;/ emrnfausmf qefwd ed
odyfaysmfwm/ pdwful;xJrSm tNrJ pm ay;&r,fwJh/ 'grS uav;awG[m rdrd auwefausmif;vkd obm0ywf0ef;
oifay;aewm/ olwdkYudk uAsmav; ,lqcsufudk xkwfazmfajymqkd&Jvm usifudk avhvmNyD;om;awmif &vdrfh
awGvnf; qkdckdif;r,f? udk,fvuf r,f/ pmta&;tom;pGrf;&nf? tajym r,fvkdY xifcJhrdw,f/
vIy&f Sm; upm;enf;av; awGeJYvnf; pGrf;&nfvnf; wufvmr,fvkdY usr tckawmh bkef;awmfBuD;eJY pm
upm;ay;OD;r,f/ wufxm;zl;wJh oifwef;awGrSm odcJh oifom; ukd&if ig;yg;avmuf oDwif;
onfaeY wpfaeYvkH; olwkdYeJYawGU &w,f/ okH;wJh q,fayywfvnf x&Hum
187
trav; .. usr 0ifatmfay;rSyJ
ydkqkd;oGm;ygvm;/ 0kef;ueJqkd oli,f
wef;awG a&SUudkwJhqkdNyD; tm;vkH;eD;yg;
NyKHwkd;a&mufvmMuw,f/ enf;enf;
toufBuD;wJh uav;awGudk [Jheif
wkdYu oli,fwef;vm; bmvdkY a&SUwdk;
aewmvJ aemufrSmpDavvkdY ajym
vdkufawmh ...
]orD;oli,fwef;yg? r,kH&if q
&mrudk ar;MunfhygwJh}
oGyfrkd;? ysOfcif;ausmif;uav; ESpf &ifuvnf; onfvkdyJvm;awmh rod
pdwf&IyfaeykH&wJh q&mrav;u
aqmifeJY uav;wkdY pka0;&m ayESpf bl;/ wcef;wnf;om&SdwJh pmoif
vSnhfMunhf&if; ajymvdkufw,f/
q,fywfvnf jywif;aygufrygwJh ausmif;&JU eH&HokH;bufrSm oifykef;ig;
][kwfw,f tra&onfausmif;
ajrpkdufx&Hum pmoifausmif;t ckudk uyfxm;w,f/ eH&Hwbufu
rSm oli,fwef;uwif ig;q,fausmf
wGuf ajrae&muvJGvkdY usefwmu awmh 0ifaygufayhg/ tif; oli,fwef;
w,f/ tm;vkH;eD;yg; oli,fwef;csnf;
v,fuGif;jyifBuD;yJav/ opfyifBuD; twGufu [kdoifykef;jzpfr,f/ onf
yJ}wJhav/
qkdvkdY wpfyifawmifaygufp&mae&m bufeH&Hu okH;wef;eJY av;wef;t
aMomf .. [kwfrSmayhgaemf/ q&m
r&SdwJh bkef;BuD;ausmif;udk awGUvdkuf wGufjzpfEkdifw,f/ okH;wef;eJY av;
awmfausmif;zGihfw,fqkdrS ausmif;p
&ygw,f/tif;onfvkdausmif;rsdK;udk wef; t*FvdyfpmawG oifykef;ay:rSm
tyf&awmh olwkdYcrsm touf 8 ESpf?
&SmazGtvSLvkyfEkdifwJh oli,fcsif;wkdY a&;vufpawGUw,f/ 'gqkd [kdbuf
9ESpfvnf; oli,fwef;yJ jzpfae
tkyfpkudk csD;usL;rdygao;w,f/ eH&HrSm yxrwef;eJY 'kwd,wef; jzpf
wmudk;/
q&mawmfudkuefawmhNyD;awmh Ekdifw,f/uav;wpf&mausmftwef;
[efaqmifrI? NydKifqkdifrIuif;uif;
uav;awG&SdwJh pmoifcef;ukd vmcJh ig;wef;twGuf q&mrESpfa,mufqkd
eJYpm;aomufaeMuwJhuav;awGukd
w,f/ uav;awGuawmh cspfp&m awmh twef;awGudk Mum;rSm rum
ai;Munhf&if; usrvnf; Akdufqmqm
av;awGyg/ wkdYEkdifiH&JU tem*wfyef; wmbJ tqifajyr,f xifyg&JUav/
eJY olwdkYeJYtwl wef;pDNyD; MumZHausmf
uav;awGayhg/ tm;vkH;yJ tjzL? t q&mawmfa&m uloifay;ovm; r
pm;vdkufygw,f/ NyD;&if olwkdYav;
pdrf;av;awG0wfvkdY awmufawmuf odbl;/ oifrSyJ jzpfr,fxifw,f/ udk
awGudkpmoif&if;?*drf;awGupm;ay;
yyBuD; r[kwfMuayr,fh? odyfEGrf;EGrf; &ifBuD;awG OD;yZif;awGvnf; &Sdom;
&OD;r,fav/
yg;yg;awmh rawGU&ygbl;/ olwkdYudk yJ/ olwdkYvnf; ulxdef;ay;rSmayhg/
MumZHausmfauR;r,f? yef;csDawGvnf; a[m .. uav;awG MumZHausmf
(4)
oifr,f? ausmif;udk{nfhonfawG pm;&atmif wef;pDygwJh/ q&mru
yef;csDqJGjyaewJh q&mBuD;eJY t
vnf;vmw,fqkdawmh aysmf&Tifwuf wkwfwacsmif;udkif&if; atmfaew,f/
ay;t,lrQaewJh uav;awGudk aemuf
<uaeMuwmayhg/ q&mrav; ESpf wef;pDwef;pDwJh/tif;twef;tvdkuf
em;u Munhfae&if; oabmusae
a,mufcrsm wkww f acsmif;pDuikd v
f Ykd auR;vdkuf&if aumif;r,f/ wef;pDvkdY
rdygw,f/ t&rf;xkHxkHtt rajym&J
w[Jh[Jh atmfae&wmygyJ/ tif; usr wifajymae&if olwkdYu b,fpDwwf
rqkd&JwJh uav;awGawmh r[kwf
wufcJhwJh oifwef;rSmawmh uav; rvJ/
ygbl;aemf/ ar;vkduf&if ajzMuwm
pdwfynmt& wkwfrudkif&bl; qkdyJ/ ]uJ .. uJ oli,fwef;awG t&if
csnf;yJ/'grsdK;rSaumif;w,f/tif;udk,fh
onfaeYu {nfhonfawGvmvkdY a&SUudkvm/ twef;BuD;awG aemufrSm
tvSnhfrSmawmh b,fvkdvmrvJ
twef;zJGUpnf;ykH jyifxm;ovm;/ t aeOD;}
rodbl;/ twef;em;u wkwfudkif&if;
188
xdef;ay;aewJh q&mrav;udk wkd;wdk;
ajymrdw,f/ tr odyÜHoifcef;pm
av; enf; enf;oifjyay;csifw,f
aemfqkdawmh oifyg tr &ygw,fwJh/
]]q&mqkdwm"m;aoG;ausmufwJh/usrawmh vufrcHEkdifygbl;?
uJ ukd,hftvSnfha&mufygNyD/ ol olwkdYudkoif&if; udk,fubmvkdYvkH;yg; yg;&rSmvJ/
i,fwef;uae av;wef;txd tm; olwkdYvnf; xufjruf?
vkH;a&maewJh onfuav;awGudk BudK
wifjyifqifvmcJhwJh oifcef;pmudk
udk,fvnf; wkd;wuf&rSmayhg }}
oifjyay;vdkufygw,f/ yxrig;rdepf
avmufawmh bmtaESmihft,SufrS pmudk qufoifvkdufygw,f/ cP opfaphav;awG vkyfMur,f ..
r&Sd tqifajyaeom;yif/ a[m . u awmh tqifajyom;/ a[m .. udk,fhae&mudk,faeyg? q&mr vkyf
av;wpfa,muf acR;awG&TJvkdY vdkuf vufuav;axmifvkdY acR;&TJaewJh ovdk vkdufvkyfMuyg}/ tif; 'Dvdk
atmf&vdkY armyef;aewJh rsufESmxm; rsufESmeJY a&aomufwJh aemufwpf awmhvnf; tm;vkH; vdkufvkyfMu
av;eJY vufuav;wpfacsmif;axmif a,muf aemufESpfa,muf aemufokH; onf/ aysmf&TifpGm tm;&yg;&
vkdY ]q&mr a&aomufwJh} usracgif; a,muf av;a,muf/ atmf[pfoDqkdMuonf/ vGwfvyf
ndwfjyvdkufygonf/ uav;u pm tif; ckevnf; pm;aomufaqmh pGm udk,fudkvIyf&Sm; ,drf;EJGU Muav
oifcef; tjyifbufu a&tkd;pifqD upm;xm;? pmoifawmhvnf; atmf onf/
xGufajy;oGm;onf/ [pfxm;? jywif;aygufr&SdwJh oGyfrkd;
t&Sdef&aewJhpmudkqufoifr,f atmufu pmoifcef;xJrSm acR;awG (5)
vkyfwkef; .. a[m aemufwpfa,muf vnf;xGufqkdawmh a&iwfr,fqkd oli,fcsif;u ajymonf/
vufndK;av;axmifvkdY ]q&mrao; vnf;iwfrSmayhgav/a&aomufcsif ]onfuq&mrav;ESpaf ,muf
ayguf}wJh acgif;ndwfjy&jyefonf/ aewJh uav;awGudk a&raomuf udk eifwufcJhwJh oifwef;u uav;
ar;cGef; ar;r,fvkyfwkef; vmjyefNyD cdkif;bJ pmoifcef;xJrSm xkdifcdkif;xm; A[dkjyKoifenf;wkdY bmwkdYenf;enf;
vufwpfacsmif;axmifvkdY ]q&mr wm w&m;yghrvm;/ vlYtcGihfta&; avmufajymjyay;cJhyg[m? enf;av;
a&aomuf} bk&m;a& av;ig;a,muf csdK;azmuf&m usrSmayghaemf/ 'gayrJY awGvnf; jyay;cJhygOD;}wJh/
wNydKifwnf; pkNyKHNyD; vufwpfacsmif; 'g pmoifcsdefav/ olwkdY a& aomuf wu,fawmh usru tpdk;&0ef
pDaxmifvkdY/ usr acgif;ndwfrjycsif wkdif; ao;aygufwkdif;om oGm;cdkif;& xrf;q&mr r[kwfyg/ acwfrDpmoif
awmhygbl;/ acgif;ndwfjyvdkufrd&if &ifawmh wwef;vkH;tukef xGuf- Mum;enf;oifwef;awGudkawmh wuf
aemufxyf axmifvmOD;r,fh vuf MurSmyJ/ pmoifcef;xJ ausmif; cJhzl;onf/ pmawGUvnf; avhvmcJh
ndK;av;awG trsm;BuD;udk jrifaeyg om;awmif &Sdawmhr,f rxifbl;/ onf/ vufawGUvnf; pepfwus
w,f/a,mifeeai;&if;bmvkyf&rSef; usruom bmvkyf&rSef;rod pOf;pm; jyifqifzJGUpnf;xm;onfh pmoifcef;
rodwJh usrtcuftcJudk wkwfudkif aewkef; olwkdYq&mru jyefxkdifMu awGrSm oifaxmufulypönf;tpkHt
xm;wJh q&mrav;u 0ifulvkdufyg prf;qkdNyD; wkwfoH wjAef;jAef;ay;NyD; vifeJY oifjyavhusifhcJhzl;onf/ u
w,f/]tm;vkH;jyefxkdifMu?wpfa,muf twef;xdef;ay;aeonf/ av; 25a,mufxufrydkwJh pmoif
rS rx&bl;/ a&vnf;raomuf&bl;? uJ .. uJ .. oifvufpvnf; cef;awGrSm tkyfpkzJGUupm;enf;awG?
ao;vnf;rayguf&bl;? oGm;jyef b,f a&mufNyDrod/ pdwfvnf; ryg uav;awGeJY tjyeftvSef aqG;aEG;
xkdif} tif; .. awmfygao;&JU awmhbl;/ olwkdYudk uAsmyJqkdckdif;NyD; ajymqkdwmawG? uav;awG&JU yifudk
enf;enf;Nidrf oGm;wJh uav;awG olwkdYq&mr vufxJyJ tyfvkduf rlv pGrf;&nfawG tawG;tac:awG
udkMunhf&if; cke oifvufp oifcef; awmhrnf pOf;pm;onf/ ]tm;vkH; udkydkrdkawmufyvmapr,fhenf;vrf;
189
awGokH;vdkY oifMum; jyoay;cJhzl; ygw,f/ aemufBuKH&ifvnf; oifwef; ay;rSmyg}
onfayhg/ uav;pdwfynmpmtkyf awGzGifhay;&if usrwkdY wufcsifyg oli,fcsif;u0ifNyD;t&Tef;azmuf
awG? uav;zHGU NzdK;rIpmtkyfawG udk w,f/ usrwkdYvnf; udk,fht&nft onf/
vnf; zwf cJhzl;onfayhg/ csif;udk wkd;wufcsifw,fav} ]q&mr&,f udk,fu uav;awG
vufawGUb0rSm oli,fwef;u ][kwfwmayhg q&mrwkdY&,f? oifay;wmyJ? vlBuD;awGudk oifay;
ae av;wef;txd ausmif;om; wpf q&mqkdwm "m;aoG;ausmufwJh? us wmrS r[kwfwm? vlBuD;qkdwmrsdK;u
&meD;;yg;udk bmompkHjyaewJh onf rawmh vufrcHEkdifygbl;/ olwkdYudk oifvkdYr&awmhbl;? vTwfxm;vkduf
q&mrav; ESpfa,mufudk okH;v oif&if; udk,fubmvkdY vkH;yg;yg;&rSm awmh}
avmuf oifwef;awGwufNyD; odcJh vJ? olwkdYvnf;xufjruf? udk,fvnf; q&mrav;u oabmuspGm&,f
wJh usru bmawGrsm; ajymjy&rSmyg wkd;wuf&rSmayhg} arm&if; ajymvdkufonf/
vdrfh/ uav;awGudk r½kdufygeJY? wkwf usru usrxifjrifcsufawGudk ][if; [if; [kwfygw,f? pdwf
rudkifygeJYvdkY ajym&rvm;/ q&mu qufNyD;ajymjyefonf/ "mwfvnf;rusygbl;? udk,fhwm0ef
csnf; oifray;ygeJY? olwkdYudkvnf; ]aemufNyD; .. q&mrwkdY&JU uav; auszkdYyJ *½kpdkufygw,f}
aqG;aEG;apyg/ olwkdYajymwmudk em; awGudk bJGU&ynmwwfBuD;awG jzpf q&mrav;udk pdwf"gwfruszkdY
axmifay;ygvdkYajym&if uav;wpf ap&r,fvkdY BuKH;0g;p&mrvdkygbl;/ bJGU tm;ay;aom usrudk,fwkdifuawmh
&m&JU ajympum;udk em;av;aygufxJ r&vnf; taumif;tqkd;udk cJGjcm;od r&,fEkdifbJ arm&if; ..
eJY em;axmifEkdifyghrvm;/ upm;enf; wJhuav;awGjzpfatmif?avmuudk ]tif; iga&mwm0efaus&JUvm;}
awGudkokH;NyD; upm;&if;pmoifygvkdY tusdK;jyKEkdifwJh vlawGjzpfvmzkdYyJ vkd jyifqifvmcJhwJh oifcef;pmav;
tBuHay;&r,fqkd&ifawmh oifaxmuf wmyg/ rdbawGu udk,fhom;orD;udk wpfckudkawmif NyD;atmif roifay;
ulypönf;odyfrvdkwJh upm;enf;av; bJGU&atmif oifay;EkdifrS wm0efaus EkdifcJhwJh usrua&m .. wm0efausyg&JU
awGudk pOf;pm;BuHqNyD; enf;ay;cJh&if w,f xifaeMuwm/ toufarG;0rf; vm;/
aumif;r,fxifyg&JU/ ausmif;ynm&yfawGoifay;zkdYvdkwm cifav;MunfMunf
]tif; q&mrwkdY&,f enf;awG udk arhaeMuw,f/
uawmh onfvdkonfvkd &Sdygw,f/ ]tra& onfywf0ef;usifu rd
t"duuawmh apwemeJY 0goemudk bawGuawmh tJvdkr[kwfygbl;/ ol
A[dkjyKNyD; ukd,hftajctaeeJY udkufnD wkdYu bJGU&NyD;vnf; xrif;iwfwmyJ?
wJh oifenf;awGudk udk,fwkdifpOf;pm; bJGU&wm txifBuD;zkdYr&Sdbl;wJh? olwkdY
NyD;awmhyJ oifMuyg/ tpdk;&u jyXmef; ausmif;ydkYwmu tdrfrSmxdef;&ouf
xm;wJhoif½kd;ñTef;wrf;udkvnf;ukef omatmif ausmif;ydkYaewm tra&?
atmifoif&rSmqkdawmh tNrJwrf; u cdkif;vkdY&wJh t&G,fa&muf&if ausmif;
pm;enf;awGeJYcsnf; roifay;Ekdifawmh qufrxm;awmhbl;/ ckvnf; wcsdKU
wpfywfrSm wpf&ufavmufawmh qkd q&mawmfu twif;ausmif;xm;
aysmfp&m pmoifcef;av;jzpfatmif cdkif;vkdY ydkufqHvnf;rukefvkdY xm;ae
oifay;ayhgaemf}/ wm}
][kwfuJhyg tr&,f usrwkdYu ][kwfvm;? tif; bmyJjzpfjzpf
vnf; bkef;awmfBuD;oifausmif;u ayghav? onfuav;awG ausmif;
cefYxm;wJh q&mrawGqkdayr,fh acwf rSm&SdaeorQawmh olwkdYudk pmwwf
rDenf;awGeJYvnf; oifay;csifygw,f? atmif oifay;Ekdifwmayhg? q&mrwkdY
ckavmufajymjywmudkyJ aus;Zl;wif pdwf"mwfrusygeJY? apwemu tusdK;
190
tcef;quf 0w¬K&Snf
urÇm ESpfc
k
Z,Edkif
am plin
rett-C
ve
E
elen
by H
Two Worlds
191
tcef; (1) wpfckckudk a&TU ajymif;csifw,fqdkjyD; rdbawGu qHk;jzwf
csif qHk;jzwfMur,f/ uRefawmfwdkYu rvdkufcsif&ifvnf;
bJ? olwdkYeJYtwl vkdufoGm;Mu&rSmyg/ oli,fcsif;awGudk
rwlnDwJh urÇmrsm;
csefxm;cJh&wmuawmh uRefawmfhwdkYtwGuf tawmfudk
cufvSygw,f/ 'gayrJY uRefawmfwdkY trsm;pkMuD;[m
oli,fcsif;topfawGudk odyfrMumcifrSmyJ &wwfMuy g
[Jvdk? uRefawmfh&JU emrnfu w,f/ 'Dxuf ydkta&;MuD;wmuawmh uRefawmfwdkY[m
x&DAmyg/ owif;axmuf rdom;pkeJY twlwl&SdaeMuwmyg/ jyD;awmhvnf; uRef
wpfOD; jzpfygw,f/ 'guawmh awmfwdkY t&G,fa&mufvmwJhtcgrSm ukd,fydkif qHk;jzwf
uRefawmfh&JU yHkyg/ owif;pm csufawG cscGihf&SdjyD; wu,fvdkYrsm; arG;&yf Zmwdajrudk
xJrSm uRefawmhf owif;awG jyefcsifw,fqdk&if uRefawmfwdkY jyefEkdifMuw,fav/
eJY twlazmfjyMuwJh wu,fawmh t&G,fa&mufvmwJhtcgrSm b,fwkdif;
yHkvnf;jzpfygw,f/ uRe- jynfyJjzpfjzpf oGm;zdkY a&G;cs,fEkdifwmyg/ tm;vyf&uf
fawmfh tvkyfu rwlnDwJh tyef;ajzc&D;xGufzdkY jynfyudk oGm;vdkY&w,f/ acwå
EkdifiHawGudk oGm;&avh&Sdw,f/ ppfyGJawG? 'grSr[kwf&if avmuf tjcm;wkdif;jynf wpfjynfrSm pmoifr,f 'grS
ajrivsifvdk? rkefwdkif;vdk obm0ab; tEÅ&m,fawGeYJ r[kwf tvkyfvkyfr,fvdkY qHk;jzwfEkdifygw,f/ tcsdeft
ywfoufwJh owif;awG &SdwJhae&m b,fae&mrqdk MumMuD;vnf;yJ aexdkifzkYd a&G;cs,fEkdifygao;w,f/ wpf
uRefawmf c&D;xGuf ygw,f/ oifpOf;pm;MunfhEkdifrSmyg/ oufvHk;jzpfjzpfaygY/ tJ'Da&G;cs,fcGifh&SdwJhtwGuf uRef
,lauEkdifiHeJY jynfywkdif;jynfawGrSm tifrwefrS aMum awmf wdkY[m uHaumif;MuolawGyg/
ufrufzG,f&mawG trsm;MuD;udk uRefawmf awGU MuHKcJh 'gayrJY vlYtcsKdUuawmhjzihf tJ'D a&G;cs,fcGifh
zl;ygjyD/ uRefawmf pdwfrysufrdzdkY MudK;pm;ygw,f/ 'gayrJY vHk;0udk r&SdMuwmyg/ olwdkY&JU wkdif;jynfuae pGefYcGg
t&rf;udk cufcJwJht&mwpfckygyJ/ vmMu&w,f/ wcsKdUuawmh olwdkY&JU tdk;tdrfawG qHk;&HI;
tckzwfaewJhpmtkyfeJY ywfoufjyD;awmh ajym oGm;cJhMuw,f/ wcsKdUuawmh ppfyGJaMumihf pGefYcGg vmMu
jycsifygw,f/ 'Dpmtkyf[m urÇmwpfck uae tjcm; urÇm &w,f/ wcsKdUuawmh obm0ab;'PfaMumihf pGefYcGg
wpfckudk a&TUajymif;vmMuwJh vlawG&JU taMumif;pm cJhMuwmjzpfw,f/ wcsKdUuawmh ydkaumif;rGefwJh b0t
tkyfyg/'DtwGuf ]urÇmESpfck}qdkjyD;trnfwyfxm;wmyg/ wGufqdkjyD;awmh EkdifiHjcm; xGufzdkYudk aiGawG trsm;MuD;
xl;qef;aeovm;[if/ [kwfygw,f/ uRefawmfvnf;yJ ay;cJhMu&wm/ 'gayrJY ydkqdk;aewmudkyJ MuHKMuwJho l
'Dvdk xifcJhwm/ enf;enf;xyfjyD;awmh uRefawmf &Sif;jy awGvnf; &Sdjyefw,f/ urÇmwpfckuae tjcm;urÇm
yg&ap/ wpfckqDudk vlawG &TUajymif; aexkdifMu&wm[m t
uRefawmfwdkY trsm;pkMuD;[m rdrdarG;zGm;&m aMumif;&if;rsm;pGm &Sdygw,f/ udk,fh&yf? udk,fhajr? udk,fh
wdkif;jynfrSmyJ wpfoufvHk; aexkdifMur,fvdkY xifyg tdrf&,fvdkY cHpm;&wJh ae&muaejyD;awmh udk,feJY
w,f/ uRefawmfwdkY[m tjcm; wdkif;jynfawGudk tm;vyf rqdkifbl;vdkYcHpm;&wJh ae&mawGqDudkyg/ cspfcifjrwfEdkf;
&ufawGrSm taysmf? tvnftywf oGm;csifoGm;MurSmyg/ &wJh rdom;pkawG? oli,fcsif;awGudk csef&pfxm;Mu
'grSr[kwf&ifvnf; tvkyftudkifudpöawG jzpfcsifjzpf &w,f/ jyD;awmh vlpdrf;awGom &SdaewJh e,fajrwpfck
r,f/ 'gayrJY uRefawmfwdkY jyefcsifwJhtcsdefrSm b,ftcsde f qDudk a&TUajymif;Muw,f/ wpfrsKd;ajym&&ifawmh olwdkY[m
tdrfqDudk jyefEkdifw,fqdkwm odxm;Muw,f/ wpfcg- &if;ESD;uRrf;0ifwJh t&yfa'ouae olwdkY vHk;0udk
wpfavrSmawmh EdkifiHjcm;wdkif;jynfudk c&D;xGufzdkYqdkwm rodao;wJh a'oqDudk a&TUajymif; Mu&jcif;yg/ urÇm ESpf
uRefawmfwdkY&JU udk,fydkif qHk;jzwfcsuf r[kwfygbl;/ txl; ckygyJ/
ojzihf i,f&G,fpOf t&G,fawGrSmaemf/ EkdifiHjcm;wkdif;jynf 'DvlawGeJY ywfoufjyD; uRefawmfwdkY wDADGrSm
192
&kyfyHkawGudk Munfhzl;MurSmyg/ 'grSr[kwf owif;pmxJrSm jzpfw,f/ olwdkYb0 Zmwfvrf;awGudk tydkif; 3 ydkif;cGJjyD;
zwfzl;Mur,f/ uRefawmfwdkY wkefvIyfMur,f/ ajymjyxm;Muw,f/ ]urÇm 1} rSmawmh olwdkY&JU
0rf;enf;rdMur,f/ 'gayrJY uRefawmfwdkY r[kwfwJhtwGuf? rdcifwdkif;jynfxJu b0Zmwfvrf;taMumif;udk yxr
udk,fwdkif rcHpm;Mu&wJhtwGuf aus;Zl;wifrdr,f/ 'geJY qHk; rdwfqufxm;wmyg/ ]'kwd,} tydkif;uawmh
wDADGudk ydwfvdkufr,f/ owif;pmudk csxm;vdkufr,f/ owif; tpD&ifcHpm &DydkYjzpfygw,f/ 'g[m uRefawmf-
cgwkdif;vdkyJ uRefawmfwdkY b0awGudk qufjzwf taeeJY 'Dvli,fav; 3 OD;udk yxrqHk;tMudrf awGYqHkcGihf
oef;Mur,f/ 'gayrJY owif;pmxJrSm zwfzl;wJh? wDADGrSm &&SdcJhwkef;uaygY/ olwdkY&JU jyóemawGudk aqG;aEG; cJhpOf
jrifzl;wJh 'DuHraumif;vSwJh olawG[mvnf; wu,fh uyg/ olwdkY&JU wkdif;jynfuae bmaMumihf pGefYcGg vmcJh
vlom;awGqw kd mudkuReaf wmfwYkdowd&aeoihyf gw,f/ &w,fqdkwmudk ajymjycJhwkef;uyg/ ]urÇm 2} rSmawmh
oifwdkY? uRefawmfwdkYvdk omrefvlom;awGyg/ omrefr olwdkYav;awG[m tajctaetopfrSm tqifajy
[kwfwJh tajctaeawGatmufu omrefvlom;awG aexdkifEkdifatmif b,fvdkMudK;pm; aeMuw,fqdkwmudk
&,fyg/ ajymjyygw,f/
uRefawmfu 'DvlawG tcsKdUudk awGYqHkcJhzl;jyD; oifwzYkd wf&w I Jth cgrmS olwaYkd wG[mwdik ;f jynf
olwdkY b,fvdk cHpm;Mu&w,fqdkwmudk jrifcJhzl;ygw,f/ uae pGefYcGgvmMuwJh aemufcHtaMumif;&if;awG r w
olwdkYtaMumif;udk uRefawmf wDADGrSm owif;ydkYygw,f/ lMubl;qdkwmudk awGY&ygvdrhfr,f/ ,lauEkdifiHudk a&muf&Sd
owif;pmrSm pma&;w,f/ owif;awGxJrSm ygavh&Sd zdkYtwGuf vrf;aMumif;awG rwlcJhMubl;/ 'Dwdkif;jynfudk
wmuawmh ppfyGJaMumihf xdcdkfufrI&SdwJh axmifaygif; a&mufjyefawmhvnf; tawGYtMuHKawGu rwlMu jyef-
rsm;pGmaom jynfolawGeJY oef;aygif;rsm;pGmaom 'ku© bl;/ 'gayrJY tcsKdUaom t&mawGuawmh olwdkYtm;
onfawG&JU taMumif;awG jzpfygw,f/ aemufjyD;awmh vHk;twGuf wlnDaeygw,f/ olwdkYtm;vHk;[m b0rSm
vnf; aMumufrufzG,f&m ab;tEÅ&m,fawGuae MuD;rm;vSwJh tajymif;tvJeJY MuHKawGYMu&w,f/ jyó
vGwf ajrmufvmMuwJh vltkyfMuD;awG&JU yHkawGudk wDADGu em MuD;MuD;awGudk &ifqdkifMu&w,f/
jyowmyg/ 'gaMumifhrdkYvdkY vltkyfxJrSm vlawGudk cGJjyD; 'gayrJY uRefawmfwdkY vlom;awG[m MuHhcdkifrI&Sd
rawGYMu&wmaemf/ [kwfvm;/ pdwful;,Of jrifMunfhzdkY EkdifolawGjzpfjyD; cspfjcif;arwåmeJY rSefuefwJh taxmuf
awmifrS odyfcufvSwm/ 'DvdkvlawG[m odyfudk trsm; tyHh&&dr,fqdk&if ydkrdkaumif;rGefwJh urÇmqDudk wpfvSrf;
MuD;&Sdaewmyg/ rwlnDwJh ukd,fpD Zmwfvrf;awGeJYyg/ csif; a&S;&IavQmufvSrf;EdkifMuw,fqdkwmudk olwdkY&JU
'gaMumihfrdkY olwdkYawG&JU Zmwfvrf;tcsKdUudk rQa0zdkY tcsdef Zmwfvrf;awGu ajymjyaeygw,f/ 'Dpmtkyf&JU aemuf
usa&mufjyDvdkY uRefawmf pOf;pm;cJhygw,f/ qHk;tcef;rSm 'DtaMumif;udk enf;enf;ydkzwf&ygvdrfhr,f/
wDADGzefom;jyifay:u &kyfyHkawGeJY owif;pm uRefawmfuawmh tJ'Dtcef;udk ]tcGihftvrf;rsm;pGmeJY
awGrSmygwJh vlawG&JU b0o&kyftrSefudk uRefawmf jycsif urÇmwpfck} vdkY emrnfay;xm;w,f/
ygw,f/ olwdkY&JU toHawGudkvnf; Mum;apcsifw,f/ udkif;... tckavmavmq,f uRefawmfajym
'Dpmtkyfav;udk zwf&IaewJholawG[m aemufwpfcg aewmudk em;ygawmhr,f/ b0Zmwfvrf; awGudk
wDADGrSm MunfhwJhtcgjzpfjzpf? owif;pmxJrSm zwf- zwf&IMunhfyg/ 'Dpmtkyfudk a&G;cs,fwJhtwGuf
wJhtcgjzpfjzpf 'DvlawGtaMumif;udk owd&rdr,fvdkY aus;Zl;wifygw,f/ tjcm;olawGtay:rSm pdwf0ifpm;
vnf; uRefawmf arQmfvifhw,f/ olwdkYudk owd&jcif;ESihf rI&Sdwmudkvnf; jyoygw,f/ 'g[m t&rf;udk aumif;yg
twl uRefawmfwdkY&JU b0awG[m b,favmuf uH w,f/ oifhtwGuf pOf;pm;p&mawG trsm;MuD;&jyD;awmh
aumif;MuovJqdkwmudkyg owdjyKrdoihfygw,f/ oif&JU rdom;pk0ifawG? oli,fcsif;awGeJY aqG;aEG;Mu
]urÇm ESpfck } [m vli,f 3 OD;&JU b0 r,fvdkY vnf; uRefawmf arQmfvihfygw,f/
Zmwfvrf;udk ajymjyxm;wmyg/ ausmif;olwpfOD;? abmf owif;axmuf x&DAm
vHk; upm;orm;wpfOD;eJY wuúodkvf ausmif;olwpfOD;wdkY
193
tcef; (2) q&mruvnf; MudKuf usrudk ajymcJhygw,f/ ]yHkjyif Zmwf
w,fwJh/ qufjyD; a&;usihfoGm;r,f vrf;awGeJY uAsmaumif;awGrSm
qdk&if wpf aeYrSm pma&; q&mrwpfOD; vdkufzufwJh yHkawGvdktyfw,f}
ausmif;olwpfOD; jzpfvmEkdifw,fvdkYvnf; usrudk tifrwef oabmaumif;
ajymcJhw,f/ jyD;awmh usrudk qkay;cJh wJh trsKd;orD;yg/ csufjcif;yJ [kwf uJh
urÇm (1) w,f/tJ'guawmh 'D'ikd , f m&Dav;yg/ ygvdkY usrjyefajzcJhjyD; npmtwGuf
aomheJY aomhwHav;ygwJh ig;ESpfpm td r f j yef a emuf u sr,f h t aMumif ;
'dkif,m&D jzpfygw,f/ usr&JU vsKdU 0Suf usr&JU ararudk zkef;quf ajymjy
qmzD\ 'dkif,m&D
tawG;awGtm;vHk;udk tJ'DrSm a&; vdkufw,f/ Zdk;&JU araru qifyHkawG
rwfv 17 &uf rSwfxm;r,f/wjcm; uAsmawG t trsm;MuD; a&;qGJaewkef;rSm usr[m
r*Fvmyg? usru qmzDjzpfygw,f/ wGufvnf; pdwful;awGudk a&;rSmyg/ aysmf&TifpGmeJY apmihfMunfhaecJhygw,f/
'DaeY[m usr 'kdif,m&DrSm yxrqHk; usr&JU tcifrifqHk; oli,f tJ'DyHkawGxJu b,fqifyHku tarh
pa&;wJh aeYyg/ usr&JU pGefYpm;cef;awG csif; Zkd;uvnf; usrtwGuf aysmf&Tif wwfqHk;vJqdkwmudk Zdk;eJY usr ESpf
taMumif;udk a&;csifwm/ 'gayrJY aecJhw,f/ ausmif;qif;vdkY tdrf a,mufom; a&G;cs,fMuygw,f/
usrrSmu r&Sdao;bl;/ usru om tjyefrSm olYtdrfudk ac:oGm;cJhw,f/ b,ftcsdef &SdjyDvJqdkwmudk rod
ref rdef;uav; wpfOD;&,fyg/ olYtaztarawGudk 'dkif,m&Dav; avmufatmif usrwdkY ESpfa,muf
'DaeYu pdwf0ifpm;p&m jyEkdifatmifvdkYyg/ (olr&JU arG;aeY aysmfaevdkufMuwm/
aumif;wJh aeYuav;ygyJ/ bmjzpf vufaqmiftaeeJY yHkpHwl 'dkif,m&D azazu usrudk vmMudK
vdkYvJqdkawmh ausmif;rSm usr qk wpftkyfudk vdkcsifw,fvdkY usr awmhrSyJ owd&awmhw,f/ um;oH
wpfck &cJhvdkYyg/ t&m&mudk arhoGm; xifw,f/) udk tdrftjyifrSm yxr Mum;&ygw,f/
wwfwJh qifuav; wpfaumif Zkd;&JU araru yef;csDq&mr aemufawmh olYtoHudk Mum;&awmh
taMumif;udk usr [mo uAsmav; wpfOD;yg/ usrwdkY&GmtwGuf t&rf; w,f/ ]vmawmha[h? qifrav;a&/
wpfyk'f a&;cJh wJh twGufyg/ q&mru vSy aumif;rGefwJh yef;csDum;awGudk tdyf,m0ifzdkY tcsdefawmif a&mufae
usrudk wpfcef;vHk;Mum;atmif toH a&;qGJygw,f/ trSeftwdkif; ajym& jyD} usr&JU 'dkif,m&DeJY qifyHkav;
us,fus,f zwfcdkif;cJhygw,f/ usr &ifvnf; wu,fudk vSwJh&Gmuav; awGudk vG,ftdwfxJudk *&kwpdkuf
u qifuav;awGudk cspfwwfw,f qdkawmh yHkqdk;qdk; qGJzdkYqdkwm rjzpfEkdif xnfhjyD; Zdk;eJY olYararudk EIwfqufcJh
qdkwm oli,fcsif;awG tm;vHk; od ygbl;aemf/ w,f/jy;D awmhum;qDukdtajy;xGuf
xm;Muygw,f/ qif&kyfuav;awG ]rif;&JU qifuav;yHkawG vmcJhygw,f/
udk pkaqmif;w,f/ ausmif;vG,ftdwf udk qGJay;r,faemf} Zdk;&JU araru tckawmh usr&JU tdyf,m
awmifrS qifyHkpHav;yg/ qifawG t
aMumif;vnf; usr tawmfuav;
odw,f/ vlwkdif; odxm;wmuawmh
qifawG[m b,fawmhrS rarhwwf
bl; qdkwmyg/'gaMumihfvnf; usr&JU
uAsm av;[m &Darm p&m [mo jzpf
aewmav/ usr&JU uAsmav;udk
&Gwfzwfjyaewkef;rSm twef;azmf
awG w0g;0g;eJY &Darmae MuwJh toH
u em;axmifvdkY aumif;vdkufwm/
194
ay:rSm usr&JU wpfaewm udk a&;ae bmyJjzpfjzpf usrwdkY tm; {jyDv 21 &uf
wm/ pGefYpm;wJh c&D;awmh r&SdcJhbl;/ vHk; MudK;MudK;pm;pm; vkyfcJhMuwmyg/ 'DaeYuawmh ysif;p&m
'gayrJY usrtwGufawmh pdwfvIyf rGef;wnfhcsdefavmufusawmhpm;yGJ aumif;vdkufwm/ usr jyLwif;ayguf
&Sm;p&m aumif;vSygw,f/ usr&JU ay: rSm tpm;tpm? vufaqmifawG ab;rSmxkdif&if; &GmxJudk ai;Munfh
b0av;rSm aysmf&Tifaewm/oli,f cif;usif;jyD;jyD/ usrwdkY odyfjyD;awmh aecJhw,f/ aEGOD;&moD&JU aea&mif
csif;aumif;awG&Sdw,f/ cspfp&m vnf; yifyef;Muygw,f/ 'gayrJY jcnfxJrSm cgwdkif;xufudk ydkvSae
aumif;wJh rdom;pkvnf; &Sdw,f/ jyD; Zdkf;arareJYtwl a&mufvmwJh usr ovdkyg/ wpfzufrSm tpdrf;a&mif
awmh usraewJh ae&mav;u odyf ararh&JU rsufESmudk awGYMu&awmh opfyif jrihfjrihfMuD;awGeJY opfawm
vSwm/ 'gayrJY usr 'dkif,m&Dav;rSm usrwdkY yifyef;xm;&usKd; eyfvdkuf tkyf&SdjyD; tjcm; wpfzufrSmawmh
qufa&;rSwfoGm;rSmyg/ omref rdef; wmav/ tm;vHk;u ]aysmf&TifzG,f&m rD;cdk;a&mif awmifwef;MuD;awG &Sdae
uav;wdkif;rSm udk,fydkif vsKdU0Suf arG;aeY r*Fvmyg} vdkY EIwfquf wJh tMum;rSmtdrfawG[m qGwf
tawG;av;awG &SdMuwm/ vdkdufawmh arar atmf[pfidkaMuG; qGw fjzL aeawmhw,f/ jrpfuvnf;
vkdufw,f/ tarawG[m aysmfMu tjyma&mifawmufawmuf zJMudK;
{jyDv 12 &uf wJhtcgrSm bmjzpfvdkYrsm; idkMuwmvJ jym;vdk/ aemufjyD;awmh usr&JU
'DaeYawmhusrararharG; rodbl;aemf/ xl;qef;w,faemf/ oli,fcsif;awGjzpfwJh aus;iSufav;
aeYyg/ aysmfyGJpm;xGufzdkY usrwdkY jyif r[kwfbl;vm;/ awG[mvnf; cgwdkif;vdk aw;oHom
qifcJh Muw,f/ &GmxJu vltrsm; tifrwefrSudk aysmf&Tif awG oDqdkvdkY/ aeomwm? romwm
MuD;udk zdwfxm;wm/ arar rod zG,f&m aeYvnfcif;av; wpfckyg/ udk olwdkYuawmh rrItm;bl;/ tjrJ
atmif vnf; usrwdkY vsKdU0Sufxm;csif tpm;taomufawGuvnf; t& wrf;udk pdwfaumif;&Sd aeMuwm/
Muw,f/ 'geJY Zdk;&JU araru reufpm om &SdvdkufwmrS/ &moDOwkuvnf; olwkdYav;awG aysmfMuawmh usr
aumfzDaomufzdkY tjyifudk ac:xkwf aeomvdkY/ tcsif;csif; twlwl &Sdae vnf; aysmfwmaygY/
oGm;cJhw,f/ arar tHhMooGm;r,hf MuwJhtwGuf vlwdkif;vnf; aysmf vdkY?
arG;aeYyGJtwGuf usrwdkY jyifqifzdkY &TifvdkYyg/ a*s;u *pfwmwD;awmh vl
tcsdef&atmifyg/
Zdk;eJY olr&JU tudk ESpf
awG[m twlwl oDcsif;qdkjyD; ucJhMu
ygw,f/ abmfvHk;wpfvHk; a&mufvm ]] usrudk,fwdkifvnf;
a,mufu usrwdkYudk tpm;tpmeJY wJh tcgrSmawmh wu,fudk aysmfp&m wpfcgwpf&HrSm
azsmf&nfawGudk yef;jcHxJ ulo,fay; yGJ pygawmhw,f/ a,musfm;awGu
cJhMuygw,f/ azazu pm;yGJudk r vdkY/ tkyfpk ESpfpk cGJvdkufMuw,f/ touf
idkypfvdkufcsifw,f/
Zdk;&JU azazu xdkifcHkawG ,lvmay; MuD;wJh vlMuD;tkyfpkeJY vli,f tkyfpk 'gayrJh usru cHEdkif&nf
w,f/ usr&JU tudk a*s;uawmh aygY/ arQmfvifhxm;wJhtwkdif; vli,f &SdrS jzpfrSm/ usrom
cgwdkif;vdkyJ aemufusrS a&mufvmjyD; tkyfpk 5 *dk; oHkneJY Ekdifwmyg/ a*s;u 3
olY*pfwmeJY abmvHk;udkyJ o,fvm *dk; oGif;cJhw,f/ usruawmh tudk
pidkvdkufvdkYu-
wm/ ]tudk usrwdkYudk ulvnf; rul twGuf *kPf,l&ao;w,f/ usr awmh usr &yfawmhrSm
bl;} usru ajymvdkufw,f/ twGufawmh 'DaeY twGuf 'kwd, r[kwfbl;vdkYvnf;
olu&,fvdkufjyD; jyefajym taumif;qHk; tydkif;aygY/ taysmf&Tif
cJhw,f/ ]ypönf;awG ro,fEdkifygbl;/ qHk;tcsdefuawmh aysmfyGJpm;udk arar pdk;&drfrdygw,f/
igu odyfta&;MuD;wJh vl/ igu em a&mufvmwJh tcgrSm tHhtm;oihf
rnfausmfqlygpwm;av/} olu awmh
udk,fh[mudk,f oabmusaewm/
oGm;wJh arharh rsufESmudk awGYvdkuf
&wJh tcsdefygyJ/
}}
195
odyfvSwJh &Gmjzpfovdk
cifrifazmfa&GwJh &Gmav;vnf;jzpf
w,f/ vlwkdif;u tjcm; vlwkdif;udk
odaeMuwm/ tudk a*s;uawmh
ajymw,f/tJovdkodaeMuwm[m
raumif;bl;wJh/ bmjzpfvdkYvJqdk
awmh tdrfeD;em;csif;awGu nzuf
awGrSm oltdrfjyef aemufuswmudk
tjrJwrf; owdjyKrd aeMuvdkYyJwJh/
ol b,favmufyJ wdwfwdwf
uav; jyefvmvm/ araruvnf;
ol b,ftcsdefrSm tdyf,m0ifw,f awG xm;zdkYu tcef;MuD; wpfcef;/
qdk wmudk twdtus odaew,f/
bmjzpfvdkYvJqdkawmh tdrfeD;em;csif; ZGefv 22 &uf
awGu aemufaeYrSm tarhudk jyef
ajymjyvdkaygY/
'DaeYawmh aEG&moD ]] tem*wfrSm oifh&JU
ausmif; rydwfcif aemufqHk;aeYyg/ uav;awGudk usaemf
'gayrJY usr raysmfcJhbl;/ yHkrSefqdk&if
arv 5 &uf awmh aysmfp&mtcsdefyg/ upm;enf; wdkYu pmoifMum;cGifh
raeYnu arareJY azaz awG upm;Muw,f/ jyefcgeD;rSm ray;&bl;vdkY tpdk;&u
wdkY ygwDwpfckudk oGm;vnfMuw,f/ oDcsif;awG twlwl qdkMur,f/
tJ'geJY usr Zdk;&JU tdrfrSm ntdyfae 'gayrJY 'DaeYrSmawmh ausmif;tkyfMuD;
ausmif;tm;vHk;eJY
cJhygw,f/ olr&JU tdyfcef;xJrSm usr u &Snfvsm;vSjyD; ysif;p&m tifrwef aumvdyfawGtm;vHk;udk
wdkY oDcsif;awG em;axmifMuw,f/ aumif;vSwJh rdefYcGef;udk pdk;&drfvGefwJh
jyD;awmh toufMuD;vmwJhtcgrSm
ajymxm;ygw,f/
avoHeJY ajymaecJhwm/ usrwdkYudk
bmawGvkyfMurv Jqdkwmudk ajym MuHMuHcHEkdifpGrf;&SdzdkY oluajymcJhw,f/
jzpfMuw,f/ Zdk;uajymw,f/ tq dk
awmf vkyfrwJh/ usruawmh olY
oli,fcsif; rdwfaqGppfawG[m }}
b,folawGvJ qdkwmudk owd&zdkY
twGuf oDcsif;awG a&;ay;r,fvdkY vnf; rSmMum;cJhw,f/ tJ'Daemuf
ajymcJhw,f/ 'grS ESpfa,mufpvHk; awmh EdkifiHa&;? bmoma&;? ordkif;eJY Muw,f/ olwd kYpjyD; vkyfawmh Zdk;u
emrnfvnf;MuD;jyD; csrf;vnf; csrf; tjcm;aom ysif;p&m aumif;vSwJh usreJYtwl &Sdaeygw,f/ 'gayrJY
omMurSm/ bmawG0wfr,f/ aiG [mawGudk avQmufajymcJhw,f/ csufjcif;qdkovdk olr[m xGufajy;
b,favmufcsrf;omEkdifw,f? b,f usruawmh em;vnf;rvnf? pdwf oGm;cJhw,f/ tdrfjyefoGm;w,fvdkY
ae&mrSm aeMur,f qdkwmawGudk vnf; r0ifpm;cJhbl;/ usrxifcJhwm/ 'gayrJY usr aps;
ajymMu&if; pdwfawGvnf; vIyf&Sm; td r f j yef v rf ; rS m awmh qdkifudkoGm;awmholrukdawGYcJhw,f/
aecJhMuw,f/ t&rf;udk aps;MuD;wJh twef;xJu a,mufsm;av;awG usrudk cJawGeJY ypfcwfcJhwJh aumif
tdrfcef;MuD; wpfckrSm usrwdkY twlwl [m usreJYtjcm;aom uav;wcsKdU av;awGeJY twlwl rwfwyf&yf ae
aeMur,fvdkY qHk;jzwfcJhw,f/ tdyf udk atmfMuD;[pfus,f ajymMuawmh wmyg/ usrudk emusifatmifvkyf vdkY
cef;us,f wpfa,mufwpfcef;pD/ w,f/ tdrftxd usrwdkYaemufudk tJ'D aumifav;awGudk olr a'go
usrwdkY&JU tusÐt0wftpm;eJY zdeyf vdkufvmMujyD;awmh cJawGeJY ayguf
196
xGufaewmjzpfrSmvdkY usr awG;xif ausmif;tkyfMuD;xHrS qmzD\ rdbrsm;odkY ay;pm
cJhwmeJY rpdk;&drfzdkY ajymrvdkY olrqDudk
usroGm;cJhw,f/ Zlvdkifv 12 &uf
olrtem;udk a&mufwmeJY cifrif&if;ESD;&aom rdbrsm;cifAsm;?
tJ'D aumifav;awGeJYtwl &,farm tem*wfrSm oihf&JU uav;awGudk usaemfwdkYu pmoifMum;cGihf
jyD; ajymifavSmifaewmudk usrawGY ray;&bl;vdkY tpdk;&u ausmif;tm;vHk;eJY aumvdyfawGtm;vHk;udk ajymxm;
vdkufwmyg/ usrudkvnf;awGYa&m ygw,f/ ausmif; pmMunfhwdkufuvnf; oifwdkY&JU bmompum;eJY pmtkyf
&,farmwm &yfweYfvdkufjyD; wpf awGudk vTifhypf&ygawmhr,f/
avmuvHk; r&SdawmhovdkrsKd; usr tajctaeawG ajymif;vJroGm;ciftxd 'Dausmif;uae oihf&JU
wdkY ESpfa,muf wpfa,mufudk uav;awGudk xkwfxm;zdkY uRefawmf taMumif;Mum;wmyg/ oifhwdkY&JU
wpfa,muf MunfhaecJhMuw,f/ uav;awG vHkjcHKrItwGufjzpfvdkY 'Dvdk vkyfzdkY uRefawmf tMuHjyKygw,f/ odyf
usr&JU 0rf;AdkufxJrSm aerxd xkdif udk qdk;0g;vSwJh owif;qdkwmudk uRefawmf em;vnfygw,f/ 'gayrJY 'De,f
rom cHpm;csufrsKd; ay:vmygw,f/ w0dkufu ausmif;tm;vHk;[m 'Dpnf;rsOf;awGudk vkdufemMu&rSm jzpfvdkY yg/
bmaMumihfvJvdkYawmh rajymwwf aemufxyf owif;awG&&Sd&if uRefawmf oifwdkYudk xyfjyD;
ygbl;/ olr&JU rsuf0ef;xJu xl;qef; qufoG,fygr,f/
wJ h t Munf h a Mumih f j zpf r ,f / enf ; &if;ESD;vsuf
enf; aMumufw,f? enf;enf; pdwf ausmif;tkyfMuD;
&IyfaxG;aew,f/ t&rf;udk 0rf;enf;
rdw,f/ wpfckckajymrvdkY usr yg;pyf ZGefv 24 &uf qmzD 'dkif,m&D
zGihfvdkufw,fqdk&ifyJ olr[m wpf usrwdkYudk ukd,fhzmom tjyifxGuf Zlvdkif 15 &uf
zufudk vSnfhjyD; aumifav;awGeJY cGihf ray;awmhbl;vdkY azazu ajym 'DaeY arareJY azazwdkY
xGufoGm;awmhw,f/ bmjzpfvdkY w,f/ rdom;pkxJu wpfa,muf ausmif;tkyfMuD;qDu pmwpfapmif
olr[m tJ'Daumifav;awGeJY vkduf a,mufeJYom xGufcGihfay;Ekdifr,f &w,f/ reufpm pm;aeMuwkef;
oGm;wmvJ/ &yfjyD;awmh usreJY wJh/ 'Dudpöudk a*s;uawmh rauseyf- azazu zGihfvdkufygw,f/ usrwdkYudk
bmjzpfvdkY pum; rajymwmvJ/ bl;/ zwfjyaewkef; ol&JU rsufESmrSm tif
tifrwef xl;qef;wJh ]usaemfuawmh nDr rwef pdk;&drfaecJhwJhyHkyg/
wpfckckawmh jzpfaejyD/ q&mq&mr ao;ao;av;eJY twlwJGjyD; oGm;vm pmtkyfawG b,frSm &Sdae
awGuvnf; jyHK;jywmrsKd; r&Sdawmh wmudk tjcm;vlawG rjrifapcsifbl;} rvJvdkY usr ararudk ar;Munfh
bl;? twef;azmftcsKdU[m usrtay: olu uefYuGuf ajymqdkcJhw,f/ w,f/ rD;&dIU jyD;avmufjyDvdkY olru
rSm &ufpufvmMuw,f/ tcifqHk; ]odyfrrdkufbl;} ajzcJhw,f/
oli,fcsif;awGu usrudk a&Smifae ol usrudk Zdk;&JU tdrfudk araraemuf a ewmvd k Y
MujyD/ ]rif;wdkY&JU oli,fcsif;rdwfaqG rac:oGm;bl;/ arar? azazwdkYu usr xifayr,hf ararhtoH[m
ppfawGudk owd&yg} 'Dreufcif;wkef; vnf; usreJY vdkufrvmMubl;/ usr aemufaewm r[kwfcJhygbl;/ vlawG
u ausmif;tkyfMuD; ajymoGm;cJhwm/ u tjrJwrf; ar;aeawmh usrod [m bmjzpfvdkY pmtkyfawGudk rD;&dIU
usr&JU tcifqHk; oli,fcsif;awG wmaygY/ bmawGjzpfaeovJqdkwm &rSmvJ/ 'g[m rSefrS rrSefwm/ bmrS
b,folawGvJ qdkwm usr odyfod udk Zdk;eJY cPavmufav; pum; udk rrSefawmhbl;/ jyD;cJhwJhvu
cJhwmaygY/ 'gayrJY tckawmh raocsm ajymcsifaewm/ em;vnfrIawG vGJ ausmif;tkyfMuD; rdefYcGef;ajymwkef;u
awmhbl;/ aewmavmufyJ jzpfr,fqdkwm usr taotcsm em;axmifcJh&if aumif;
aocsm ajym&Jygw,f/ rSmyJvdkY usr jyefawG;rdaew,f/ tck
197
jzpfvdkYvJqdkawmh ]olwdkYu usrwdkY eJY bmjzpfvdkYvJqdkawmh ]rif;i,fao;
rwlvdkY} wJh/ w,f? em;rvnfEkdifao;bl;} vdkY jyef
]]vlMuD;awGu 'g[m usrudk t&rf;a'go
xGufapcJhwmyg/ azazudk jyefatmf
ajzMuvdkYyg/ vlMuD;awGu uav;
awGudk bmjzpfvdkY tJ'Dvdk ajymMu
uav;awGudk ajymcJhw,f/ ]b,fwkef;u olwdkY &wmvJ/ usrwdkY em;vnfatmif
rkef;wwfatmif [m - orD;wdkYeJY rwlawmhwmvJ--? bmjzpfvdkY rulnDMuwmvJ/ usrwdkY
oifaeMuwm nDrav; olw[ Ykd musrwd&Yk JUoli,fcsi;f awGyg/ [m iwHk;awG r[kwfygbl;/ aMumuf
Zdk;[m usr&JU nDrav;vdkyg/ olr p&maumif;wJh wpfckckawmh jzpfae
qmzD/ twGuf usru oDcsif;awG a&;ay; jyDqdkwmudk usrwdkY odygw,f/ usr
ae&mwdkif;rStEå&m,fawG rSm/ usrwdkY emrnfMuD;jyD; csrf;om twGufawmh wu,fudk ydkqdk;0g;
vmwJhtcgrSm twlwl aeMurSm/ vGef;wmyg/ bmjzpfvdkYvJqdkawmh
&Sdaew,f/
}} bmawG ajymif;vJoGm;cJhwmvJ/
bmjzpfvdkY usr olwdkYeJY rawGYEkdif&
usrwkdY pma&;wJholawG[m xdckduf
cHpm;wm ydkvG,fMuolawGyg/
rSmvJ/} tudk a*s;eJYrS usrudk
jzpfaewmawG[m ordkif;eJY bmom usr[m a'goxGufvGef; tjyifxGufcGihf jyKMuw,f/ usrwdkY
a&;eJY ywfoufaew,fvdkY usr vdkY usr tdyfcef;xJ ajy;0ifoGm;jyD; ESpfa,mufpvHk;u tJ'gudk rkef;vdkuf
xifygw,f/ EkdifiHa&; jzpfw,fvdkY tMumMuD;udk idkaecJhygw,f/ Zdk;eJY olr wm/ usr tudk a*s;udk cspfygw,f/
vnf; usr em;vnfxm;ygw,f/ rdom;pkudk tJ'Dvdk ajymwmuawmh 'gayrJY usru Zdk;eJYyJ aecsifwmav/
taMumif;wpfckckaMumihf tpdk;&[m arar? azazwdkY rSm;w,f/ olwdkY raeYu olr&JU tdrfa&SU
usrwdkY bmompum;udk rMudKufbl;/ rSm;wmudk usrodw,f/ 'gayrJY usr uae usrwdkY jzwfavQmufoGm;
bmaMumihfvJqdkwmudkawmh usr &JU OD;aESmufxJrSmawmh toH wpfoH Muygw,f/ olr&JU tdyfcef; jyLwif;
em;rvnfcJhbl;/ [m wdk;wdk;av; ajymjyaecJh jyef aygufuae tjyifudk Munfhaewkef;
aumif;wmwpfckuawmh w,f/ ]Zdk;u bmjzpfvdkYusrukd a&Smif rSmyg/ 'geJY usru vufa0SU,rf;jy
cPavmufawmh usr ausmif; usOfae&wmvJ/ aumifav;awGu vdkufw,f/ tifrwef MunfEl;0rf;
roGm;&wmygyJ/ pdwful;,OfzdkY t usrudk cJvHk;awGeJY ypfcwfaewkef; omp&m w'*Ftcsdefav; twGif;rSm
csdefawG ydk&jyD;awmh uAsmawG u olr[m usrudk bmaMumihf yJ olr[m 0rf;omoGm;jyD; usrudk
a&;csdefvnf;&w,f/ Zdk;eJYvnf; rulnD cJh&wmvJ/} jyefjyD;awmh vufa0SY,rf;jy cJhyg
xyfjyD;awmh upm;cGihf &csif&OD;rSm/ w,f/ tJ'Daemufawmh olr&JU rsufESm
[kwfw,f/ 'gayrJY aemufausmif; Mo*kwfv 2 &ufaeY [m ajymif;vJoGm;awmhw,f/ rESpf
zGihfcsdefrSm Zdk;u ausmif;qufwufrSm t&m&m[m ajymif;vJ jrdKU p&m wpfckckudk owd& vdkufwJh
vdkY araru ajymygw,f/ oGm;cJhygjyD/ azaz[m wpfcsdefvHk;udk yHkyg/ tJ'Dtcsdefav;rSmyJ Zkd;azaz
]'gudpö r&Sdygbl;/} usrajymcJhwmyg/ pdk;&drfylyef aeawmhw,f/ arar[m rsufESm jyLwif;aygufrSm ay:vmjyD;
]ausmif;qif;&if usrwdkY awGYMu &ufowåywfaygif;rsm;pGmrSm wpf ol[m vdkufumudk tvsiftjref
rSm}/ arareJY azazu wpf csufrS rjyHK;EkdifcJhbl;/ ESpfa,mufpvHk; qGJydwf vdkufygawmhw,f/
a,mufudk wpfa,muf xl;qef;wJh armyef;EGrf;e,faeMuw,f/ nzuf tudk a*s;udk cPapmifh
tMunfhawGeJY MunfhvdkufMuw,f/ awGrSmpum;awGajymaeoHMum;ae zdkYusr ajymw,f/ bmjzpfvdkYvJqdk
azazu ajymcJhygw,f/ Zdk;eJY olr &vdkY nn rtdyfMubl;qdkwm usr awmh Zdk;[m atmufudk qif;vmjyD;
rdom;pkudk aemufxyf wpfMudrf odw,f/ ]bmawGjzpfaewmvJ} awmh usrudk EIwfqufr,fqdkwm
awGYzdkYqdkwm rjzpfEkdifawmhbl;? bm qdkwmudk usr rar;awmhbl;/ usr taotcsm odaevdkYyg/
198
]eif tcsdefjzKef; raeprf;eJY
qmzD} a*s;u jyefajymcJhygw,f/
tudka*s; ajymwm rSefyg w,f/ Zdk;[m
b,fawmhrS xGufrvmcJh/
usrwdkY jyefvSnfh xGufvm
wkef; Zdk;&JUtudk wpfa,mufudk awGY
vdkufw,f/ csufjcif; qdkovdk a*s;
[m usrudk olYvufarmif;awGeJY
umuG,f ayGYydkufvdkufygw,f/ tp
yxrawmh bmjzpfvdkYvJqdkwmudk
usr em;rvnfEkdifcJhbl;/ 'gayrJY
&kwfw&uf Zdk;&JU tudk[m usrwdkYudk
atmf[pfygawmhw,f/ tifrwef
&dkif;pkdif;wJh pum;vHk;awGudk oHk;wm/
usr vefYjzefYvGef;vdkY wpfudk,fvHk;
wkefaeygawmhw,f/
a*s;uawmh usrudk oleJ Y
teD;uyfqHk; wif;wif;usyfusyf zuf
xm;jyD; wdk;wdk;av; ajymcJhw,f/
]nDrav; qmzD? vrf;om yHkrSef
qufavQmufyg/ odyfrMumcif wdkY
tdrfa&mufrSmyg/} usrwdkY tjrefqHk;
udkavQmufMuygw,f/wpfcsdefvHk;rSm
a*s;[m wnfjidrfpGmeJY tm;vHk;
tqifajy oGm;rSmygvdkY usrudk ESpf
odrhfajymjyaecJhwm/ wpfa,muf &Sdaew,f/ tJ'gudk owd&aemf/} tJ'D rSmxm;xm;w,f/ ]wu,fvdkYrsm;
wnf; tjyifudk xGufcsifwJh qE´udk aemufawmh ol[m usrudk axG;ayGU tvnftywf oGm;zdkYjzpfvmcJh&if}
tJ'D tcsdefav;rSm usr pdwfajymif; xm;cJhygw,f/ tudka*s;u usrudk qdkjyD; araru usr tMudKufqHk;
vdkufygawmhw,f/ a*s;eJY twl&SdvdkY axG;ayGUcJhwm? t&ifwkef;u wpfcgrS ypönf;awGudk tdwfwpftdwfxJ xnhf
usr 0rf;omvdkufwm/ 'DvdkrvkyfcJhzl;bl;/ tif; tckawmh xm;zdkY ajymcJhw,f/ ]tvnftywf
tdrfjyefa&mufwJh tcgrSm tajctaeawG qdk;0g;aejyDqdkwmudk oGm;zdkY} [kwfvm;/ usrudkrsm; iwHk;
awmh tudk[m usr&JU ykcHk;ay:rSm ol&JU usr oabm aygufygjyD/ vdkY xifa&mhovm;/
vufudk wifxm;cJhygw,f/ olYrsuf usrwd k Y & G m uav;[m
vHk;awG[m pl;eufaejyD; pddk;&drfaecJh pufwifbmv 10 &uf wdwfqdwf jidrfoufvdkY aew,f/
w,f/ ]vlMuD;awGu uav;awGudk arar? azazwdkY aMumuf avxJrSmawmh vQyfppfvdkuf aeo
rkef;wwfatmif oifaeMuwm? nDr vefYwkefvIyfaeMuw,f/ olwdkY rsuf vdkrsKd;yg/ rkefwdkif;ruscif nzuf
av; qmzD/ ae&mwdkif;rSm tEÅ&m,f vHk;awGxJrSm usr awGU&wmyg/ ol cHpm;rIrsKd;...
awG&Sdaew,f/ 'gayrJY nDrav; wdkY c&D;aqmiftdwfwpfvHk;udk xkyf
twGuf tudk 'Dae&mrSm tjrJwrf; ydk;xm;Muw,f/ rD;zdkaqmifwHcg;em;
199
oifh&JU tdrfeD;em;csif;udk cspfyg/ owif;orm;awG ar;wwfwJh odyftqifrajyvSwJh
ar;cGef;udkawmh uRefawmf a&SmifzdkY MudK;pm;ygw,f/ Oyrm
x&DAm abÓPf - ]cifAsm; b,fvdk cHpm;ae&ovJ/} tajzu &Sif;ae
'DtpD&ifcHpmudk uRef wmyJ r[kwfvm;/
awmf[m 'ku©onf pcef;wpfck 'Dae&mudk a&mufvmvdkY odyfrMumcifrSmwif
xJuae a&;aewmyg/ owif; 'Dpcef;&JU tawmfudk xl;jcm;vSwJh tcsuf[m ay:vGif
axmufwpfOD; taeeJY uRef aeawmhw,f/ a,mufsm;av; r&SdoavmufygyJ/
awmf[m 'Dvdkae&m tawmf trsKd;om;xuf trsKd;orD; 'ku©onfawG rsm;avhrsm;x
rsm;rsm;udk oGm;cJhzl;ygjyD/ uRef &Sdwmudk uRefawmf odygw,f/ trsKd;om;awGu wdkufyGJ
awmf usihfom;& aeoihfyg 0ifaewkef;rSm trsKd;orD;awGeJY uav;awGu xGufajy;
w,f/ 'gayrJY 'Dvdkr[kwfyg vGwfajrmufvmMuwm/ 'gaMumihfrdkY pcef;xJrSm trsKd;
bl;/ pcef;wpfckckudk oGm;vnfwdkif; om; enf;enf;yJ awGY&wm rxl;jcm;vSygbl;/ 'gayrJY 'D
rSm uRefawmfh ab;ywfvnfu qlnHaewJhtoHawG? pcef;rSmawmh a,musfm;av; bmaMumihf r&Sdoavmuf
teHYtoufawG? ra&&mrIawGeJY tultnD uif;rJhaewJh jzpf&wmvJ/ uRefawmfar;jref;&r,fh aemufxyf ar;cGef;
tajctaeawGudk wkefvIyfrdw,f/ wpfckyg/
'ku©onf tzGJYtpnf;awGu pcef;tcsKdUrSm vlawG&JU b0 Zmwfvrf;awGudk taotcsm
usef;rma&;eJY roifhavsmfwJh tajctaeawGudk odyfr ajymjyzdkYtwGuf owif;pmawGxJrSm a&;om;xm;wJh
Mumao;cifu wifjyxm;cJhwJY txJrSm 'Dpcef;[m wpf ck pum;vHk;awG[m tiftm;tjynfh r&Sdwwfygbl;/ 'g
jzpfyHk&ygw,f/ 'DrSmvkyfaeMuwJh vlawG&JU MudK;pm; aMumihf uRefawmf ar;jref;cJhwJh trsKd;orD;wpfOD;&JU ajym
tm;xkwfrIawG &SdaeayrJh iwfrGwfrI? zsm;emrIeJY yifyef; pum;awGudk rajymif;vJbJ xm;cJhygw,f/ olr&JU pum;
EGrf;e,frIawGu uRefawmf MunfhvdkufwJh ae&mwdkif; awGudk oifzwfwJhtcgrSm uRefawmf txufrSm ajymjycJh
rSmyg/ wJh ra&r&mjzpfwJh cHpm;rIeJY tultnDuif;rJhwJh cHpm;csuf
vlawG axmifaomif;csD &Sdygw,f/ 'gayrJY awGudk oifem;vnfygvdrhfr,f/
ae&m? tpm;tpmeJY aomufa&[m rvHkavmufygbl;/ ]olu owif;orm;wpfOD;vm;} uRefawmfh&JU
vlawGydkydjk y;D a&mufvmwmeJt Y rQwpf&ufxufwpf&uf rSwfpkpmtkyfeJY toHoGif; rdkufc&dkzkef;udk awGYwJh tcgrSm
tajctae ydkqdk;vdkY vmaew,f/ a&usJusJ [if;csKd&nf trsKd;orD;u pum;jyeform;udk ar;cJhw,f/
wpfcGuf? aygifrkefYtcsKdUeJY aomufa& Al;ao;wpfAl; &zdkY ]usr orD;av;u t&G,fa&mufvmwJh tcg
twGufudk vlwdkif;[m em&DeJY csDjyD; wef;pDMu&w,f/ rSm pma&;q&mrwpfOD; jzpfcsifaewmyg/ qmzD? orD;av;?
owif;orm; (*sme,fvpf) awG[m pHk rpöwm abÓPfudk [Jvdk vdkY EIwfqufvdkufav/ olu
axmufawGeJY enf;enf;qifygw,f/ ]b,folvJ} owif;orm; wpfOD;yg/}
]b,fae&mrSmvJ} ]bmaMumihfvJ} ]bmvJ} ]b,f olr&JU eHab;u uav;rav;udk uRefawmf
awmhvJ} eJY ]b,fvdkvJ} pum;vHk;awGeJY pwJh ar;cGef; jyHK;jyvdkufygw,f/ 'gayrJY rdef;cav;i,f[m eufarSmif
awG trsm;MuD;udk uRefawmfwdkYu ar;ygw,f/ ar;cGef; aejyD; aMumufvefYaewJh rsufvHk;awGeJY uRefawmfhudkpdkuf
awG ar;zdkYeJY tajz&SmzdkYtwGuf uRefawmfwdkYudkavhusihf Munfh aecJhw,f/ vufwpfzufu olr rdcif&JU vuf
ay;xm;wmyg/ 'Dvdk tajctaeawGrSmqdk&if uRefawmf armif;udk zufwG,fxm;jyD; aemufvufwpfzufeJY qif
'Dvdk tjrJwrf; ar;ygw,f/ ]'DrSmaewm b,folygvJ? &kyfMuD;wpf&kyfudk udkifxm;ygw,f/
b,fuae a&mufvmwmvJ? bmjzpfvdkY xGufvmcJh ]raMumufygeJYvdkY aus;Zl;jyKjyD; ajymay;ygAsm}
&wmvJ/ bmawG jzpfcJhMuovJ/ b,fwkef;u a&muf uRefawmfajymcJhw,f/ ]uRefawmfu ar;cGef; enf;enf;
wmvJ/ b,fvdk a&mufvmMuwmvJ/} tcsKdUaom avmuf ar;csifwmyg/}
200
]usr &Sifh&JU ar;cGef;awGudk ajzygYr,f/} trsKd; wdkY&JU tdrfeD;em;csif;awGu usrwdkYtay:rSm tckvdkvkyf
orD;u jyefajzcJhw,f/ ]usrwdkY wdkif;jynfrSmbmawGjzpf cJhwm udk r,HkMunfEkdifygbl;/ usrorD;av;eJY upm;azmf
aeovJqdkwmudk urÇmu odzdkYvdkw,f/ 'gayrJY usr rdef;uav;&JU tazeJY olYom;awGu usrwdkY tdrfudk
orD;av; .....} vmcJhMuw,f/ usr trsKd;om;eJY om;av;udk awmxJ
olr[m ajym&if; &yfwefYcJhw,f/ jyD;awmh ac:oGm;cJhw,f/ tJ'Daemuf olwdkYudk owfypfcJhMuw,f/
uav;rav;udk iHYkMunfhcJhygw,f/ ]usrwdkY &Gmu xGuf aoewfoHawGudk Mum;cJh&ygw,f/ -- 'dkif; 'dkfif; 'dkif; --
vmuwnf;u orD;u pum;enf;enf;av;yJ ajym cyfvSrf;vSrf;u ypfcwfoHawGyg/ olwdkY bmawG
awmhw,f/} vkyfaew,fqdkwmudk usrwdkY odcJhw,f/ usrwdkYvnf;yJ
]bmawG jzpfwmvJ[if} uRefawmfu trsKd; aorSmyJvdkY xifcJhygw,f/ usru tdrfxJudk ajy;
orD;MuD;udk ar;jref;vdkufygw,f/ 0ifoGm;cJhjyD; vufqGJtdwfudk jrefjref ,lcJhw,f/ orD;
]usrwdkY&JU tdrfeD;em;csif;awGu usrwdkYudk av;uawmh ausmif;vG,ftdwfav;yJ ,lcsdef &cJhwm/
wdkufcdkufcJhwmyg/ ESpfaygif;rsm;pGm usrwdkY[m jidrf;jidrf; usrwdkY jrefEdkiforQ tjrefqHk; ajy;vmcJhw,f/ ta0;
csrf;csrf;eJY twlwuG aexdkifvmcJhMuw,f/ 'gayrJY qHk;udk ajy;Ekdifoavmufvnf;yJ ajy;cJhMuw,f/ tJ'D
&kwfw&ufqdkovdk tajctaeawG ajymif;vJoGm;cJh aemufawmh usrwdkY tEÅ&m,fawGuae vGwfjyDvdkY ,lq
w,f/ usrwdkY uav;awGudk ausmif; qufwufzdkY cGihf &avmufwJhtcgrSm ajcusifqufavQmufcJhMuw,f/
rjyKcJhwmuae pwifcJhwmyg/ tJ'Daemuf usrwdkY qufjyD;awmh ajcusif avQmufcJhMuygw,f/}
bk&m;ausmif;udk ydwfypfcJhMuw,f/ 'grSr[kwf rD;&dIU olr[m acwå&yfem;vdkufjyD; vltkyfMuD;zuf
zsufqD;Muw,f/ rMumcifrSmawmh usrwdkY v,f? jcHeJY udk vufndSK;xdk;jycJhw,f/ trdIufyHkvdkygyJ/ uRefawmfwdkY
vkyfief;awGudk odrf;,lcJhMuw,f/ tJ'Daemufawmh ..... } ab;ywfywfvnf wpf0dkufu &l;oGyfaerIuawmh/
pum;ajymaewmudk olr[m &yfwefY ]'Dae&mudk a&mufzdkY &ufaygif;rsm;pGm MumcJhyg
vdkufygw,f/ rsufvHk;awGrdSwfjyD; OD;acgif;udk iHkYvdkuf w,f/ tckawmh usrwkdY bmawG MuHK&OD;r,fqdkwm
ygw,f/ twdwfjzpf&yf tawGYtMuHKawGudk owd&pdwf rodygbl;/ usrwdkYrSm odyfvSwJh tdrfuav;wpfvHk; &SdcJh
[m odyfudk av;vH zdpD;aeovdkyg/ olr xyfjyD;awmh wmyg/'gayrJYtckawmhusrwdkYwJav;rSmaeae&ygw,f/
ajymcJhwJhtcgrSmawmh olr&JU toH[m 0rf;enf;aMuuGJrIeJY usrwdkYrSm tvkyfaumif;aumif;awGvnf; &SdcJhw,f/
emusifrIawG jynfhESufaeav&JU/ uRefawmfar;cJhrdwm pm;p&mawGvnf; zlvHk jynfhpHkcJhygw,f/ tckawmh usr wdkY
udkyJ tjypfwpfckvdk cHpm;&ygawmhw,f/ tjrJwrf;udk qmavmif iwfrGwfaeMuw,f/ tjcm;vl
]usr&JU b0uawmh jyD;qHk;oGm;ygjyD&Sif/ usr awGu tpm;tpmawG ay;urf;zdkYudk wef;pD apmifhMu
&w,f/ usrwdkYrSm yHkrSef? aysmfp&maumif;wJh rdom;pkb0 aemf} uRefawmfh eHab;u toH ao;ao;av; wpfcku
&SdcJhwmyg/ tckawmh usreJY orD;av;yJ usefygawmh awmif;yefcJhw,f/ ]arar yifyef;aeygjyD}
w,f/} orD;av;u pum; jyefjyD;awmh ajymaecJhwm
olrwdkY&JU wkdif;jynfrSm tckvdk tvGeftrif; yg/ uRefawmfajzzdkY vSnfhtMunfhrSm eufarSmifaejyD;
qdk;0g;vSwJh tjzpftysufawG jzpfysuf&wJh taMumif; aMumuf&GUH pdk;xdwfaewJh rsuf0ef;awGudk awGY&jyefyg
&if;udk odygovm;vdkY uRefawmf ar;jref;cJhygw,f/ olr w,f/
[m OD;acgif;udk cgjycJhygw,f/ ]xyfrar;awmhygbl;} uRefawmf oabm
][ifhtif;? usr em;rvnfygbl;/ tJ'DvlawG wlcJhygw,f/ jyD;awmh pum;jyefeJYtwl vltkyfMuD;
[m usrwdkY rdwfaqG? oli,fcsif;awGyg/ r*FvmaqmifyGJ xJuae wdk;a0SYvrf;&Sm&if; aemufxyf tifwmAsL; ar;zdkY
awGudk usrwdkY tjyeftvSef oGm;cJhMuwJholawGyg/ usr xGufvmcJhygawmhw,f/
wdkY&JU uav;awG[m ausmif;twlwl wufcJhMuyg w,f/ wpfrdepfavmuf MumwJhtcgrSm uRef
usrwdkY twlwl &,farmcJhMuw,f/ twlwl idkaMuG; awmf aemufjyef vSnfhMunfcJhygw,f/ trsKd;orD;MuD;eJY
cJhMuw,f/ tJ'Daemufawmh csufjcif;qdkovdk usrwdkY&JU rdef;uav;i,fav;wdkY[m &THUxJrSm twlwl xkdifae
rdwfaqGjzpfrIeJY cspfjcif;arwåmawG[m trkef;w&m;udk Muav&JU/ rdef;uav;i,f[m olr ararudk vuf
ajymif;oGm;cJhwmyg/ bmaMumihfvJ[if/ usrwdkYu uav;awGeJY &pfywfxm;w,f/ cyfwif;wif;udk
bmom rwl? pum;rwlMuvdkYvm;/ t&ifwkef;u awmh zufwG,fxm;ygw,f/ rdcifawGu om;orD;udk
'g[m jyóem r[kwfcJhbl;/ 'gqdk&if bmaMumihf zufxm;wJhyHkrsKd;/
ajymif;vJoGm;&wmvJ/ usr rodbl;/ usr b,fawmhrS ppfyGJawG[m ajymif;vJjcif;awGudk o,f
em;vnfrSm r[kwfygbl;/ b,fawmhrS...} aqmifvmwwfygw,f/ wpfcgwpfavrSmawmh uav;
tJ'DvdkajymjyD;awmh olr[m OD;acgif;udk vuf i,fawG[m vlMuD;awGvdkrsKd; jyKrl vkyfaqmifMu&awmh
eJY 0SufjyD; pidkawmhw,f/ w,f/ tif;.. vlMuD;awGuvnf;yJ uav;i,fav;awG
]aus;Zl;jyKjyD; ar;cGef;awG xyfrar;ygeJYawmh jyefjzpfoGm;wwfMuw,f/
]]...wpfrdepfavmufMumwJhtcgrSmuRefawmfaemufjyefvSnfhMunfhcJhygw,f/
trsKd;orD;MuD;eJY rdef;uav; i,fav;wdkY[m &TUH xJrSm twlwl xkdifaeMuav&JU/
rdef;uav;i,f[m olr ararudk vufuav;awGeJY &pfywfxm;w,f/
cyfwif;wif;udk zufwG,fxm;ygw,f/ rdcifawGu om;orD;udk zufxm;wJh yHkrsKd;/
ppfyGJawG[m ajymif;vJjcif;awGudk
o,f aqmifvmwwfygw,f/ wcgwavrSm
awmh uav;i,fawG[m vlMuD;awGvdkrsKd;
jyKrl vkyfaqmifMu&awmhw,f/ tif;...
vlMuD;awGu vnf;yJ uav;i,fav;awG
jyefjzpfoGm;wwfMuw,f/
}}
202
urÇm (2)
qmzD 'dkif,m&D
rwfv 17 &uf
usr&JU 'dkif,m&Dav;rSm
pmpa&; cJhwm[m tckqdk&if wpf ES-
pfwdwd jynfhcJhygjyD/ t&mrsm;pGm
[mvnf; ajymif;vJcJh ygw,f/ tck
qdk usr[m vef'efjrdKUrSm aexkdifae
ygw,f/ tJ'gudk usr rkef;wD;vdkY a&mufoGm;ovdk cHpm;ae&wm/ teHY
aewm/ vlwdkif;[m tvsifpvdk jzpf usr[m 'Dae&mudk rvmcsifcJhygbl;/
toufawG? qlnHoHawG usr
aeMu w,f/ acwåavmuf &yfem;jyD; usr tdrfjyefcsifvdkufwm/ tifrwef
OD;acgif;xJudk jyefa&mufa&muf vm
jyHK;jyzdkYudk b,fawmhrS tcsdef r&Sd aMumufp&maumif;wJh 'ku©onf
a&m/ tJ'Dpcef;rSm aewkef;uawmh
Mu&Smbl;/ usrvdkrsKd; rdef;uav; pcef;xJrSmaexkdifcJh&pOfwkef;uav
usr ta0;udk pdwful; xGufajy;
i,fav;wpfOD;udk owdjyKrdzdkY qdkwm usr tjrJwrf;vdkvdk &Gmuav;udk
EdkfifcJhw,f/ 'gayrJY wu,f pGefYcGg
ydkjyD;awmhudk tcsdefr&SdMubl;/ tdyfrufw,f/ tdyfpufjcif;[m
vmjyefawmh tck nzufawGrSm o&J
avqdyfrSmwkef;u usr usr&JU xGufayguf wpfck jzpfvmcJh
ajcmufcH&ovdk vmvmvnfae
wdkY[m 'DrSm a&mufvmMuwm uH ygw,f/ bmjzpfvdkYvJqkdawmh usr&JU
avawmh usr Edk;aeawmhw,f/
aumif;Muw,fvdkY pum;jyefu ajym tdyfrufawGu tjyifzuf wu,fh
usr&JU tdyfrufqdk;awG
cJhygw,f/ usrwdkY wdkfif;jynfrSm tajc avmuxuf ydk vSy aecJhw,fav/
taMumif;udk ararhudk ajymjycsif
taeawG ydkaumif;vmwJh tcsdef usr pOf;pm;cJhwmu 'Dvdk/ tdrf
w,f/ 'gayrJY tck arar cHpm;
txd 'DrSm acwåavmuf aexdkifcGifh taMumif;udk trsm;MuD;? trsm;MuD;
ae&wmxuf ydkjyD;awmh qdk;0g;oGm;
ay;zkYdudk jAdwdoQtpdk;&u qHk;jzwfcJh tdyfrufruf vdkufr,fqdk&if trSef
rSmudkvnf; usr rvdkvm;jyefbl;/
ygw,f/ 'Dajr[m usrwdkYtwGuf wu,f jzpfvmrSmyJvdkY/ 'gayrJY usr
usreJY rwlwmuawmh nzuf
acwåcdkem;&m tdrfvdkYvnf; olru rSm;cJhygw,f/ tck 'Dae&muom
awGrSmom ararrSm jidrf;at;cGihf
ajymcJhygao;w,f/ vufawGYb0 trSef/ usrwdkY
&wmyg/ aeYzufawGqdk xkdifcHkay:
tdrfwJhvm;/ 'Dae&mrSm wkdif;jynfu tjcm;vlawG trsm;MuD;
xkdifjyD; idkaMuG; aewwfwm/ usr
usr udk,fhtdrfvdkY b,fvdk cHpm;Ekdif eJY a&mjyD; [dkw,f wpfckrSm ae
*&kpdkufzdkY MudK;pm;wmyg/ 'gayrJY tjcm;
rSmvJ/ usr&JU opfawmu b,frSm ae&wm/
wpfOD;OD;u usrudk *&kpdkuf apcsif
vJ/ jrpfua&m/ usr&JU awmifwef; bmbJjzpfjzpfyg/ tck
vdkufwm/ usr&JU tudk a*s;u
MuD;awGu b,frSmvJ/ opfyifawG awmh tdyfzdkYtwGuf tdyfcef;tppf
*&kpkdufygr,fvdkY ajymcJhzl;w,f/ ol
ay:rSm aysmfaysmf&Tif&TifeJY oDcsif;qdk wpfcef; tenf;qHk; &SdaejyDyJ/ arar
usrqDu b,fawmhrS xGufroGm;
aewJh iSufvSvSav;awGvnf; r&Sd eJY twlwl tdyf&wmaygY/ usrwdkY
bl;vdkYvnf; ajymzl;w,f/ ol uwd
bl;/ npfywfaewJh cdkiSuf rJrJwl;wl; twlwl &SdaeMuzdkY vdktyfvSygw,f/
ay;cJhygw,f/
awGyJ taqmuftOD tjrihfMuD; 'gayrJY xl;qef;aewmuawmh usr
awGay:rSm xkdifaeMuwm/ ysif;&d tck tdyfvdkY vHk;0udk r&wmyg/ npOf
rwfv 20 &uf
av;wGJ aeMuwJhyHk/ nwkdif; usr rsufvHk; ydwfvdkufwJh
'DaeY[m ausmif;topf
tcgwdkif;rSm 'ku©onf pcef;udk jyef
203
rSm usr yxrqHk; ausmif;
pwuf wJhaeYyg/ vlwdkif;u
usrudk MunfhaeMuwm/
&if;ESD; azmfa&GwJh tMunfh
rsKd;awmh r[kwfMuygbl;/
rdef;uav; ESpfa,muf
avmufuawmh usrudk
jyHK;jy cJhw,fvdkY xifygw,f/
'gayrJY olwdkYu usr&JU qif yHk
vG,ftdyfudk &,farm ae
cJhMuwm/ upm;p&mwpfckvdkY olwdkY xifMuyHkyJ/ 'gayrJY
olwdkY em;vnfrSm r[kwfygbl;/ uav; qefw,f qdk-
wmudk usrodygw,f/ vG,ftdyfuav;u usr tdrfudk qmzD\ q&mrS ausmif;tkyfxH rSwfcsufpm
trSwfw& jzpfapwmyg/ jyD;awmh usru tjrJwrf;
twlwl o,foGm;rSm/ {jyDv 5 &uf
uav;tcsKdUu usreJY pum;ajymMunfhzdkY MudK; qmzDeJY ywfoufjyD; uRefawmf aemufxyf
pm;Muygw,f/ olwdkY bmajymaew,f qdkwmudk usr rSwfcsufwpfck q&mMuD;xH xyfydkYay;ygw,f/ tckxdudk
em;rvnf EdkifcJhygbl;/ t*Fvdyfpum;[m xl;qef;wJh olr[m raysmfwm awGY&ygw,f/ twef;xJrSm tjcm;
pum;wckyg/em;rvnfwJh*Dwudkem;axmifae&ovdyk J/ ausmif;om;awGeJYvnf; ra&mbl;/ olr&JU wdk;wufrIEIef;
q&muawmh oabmaumif;yHk&ygw,f/ olajymwmudk aES;auG;r,fqdkwmudkawmh uRefawmfodygw,f/ 'gay rJY
vnf; usru em;rvnfcJhyg/ rMumcPqdkovdk q&m olr[m vHk;0udk wdk;wuf rvmwmyg/ wu,fawmh ydk
[m pum;ajymaewmudk &yfvdkufjyD; ar;wJh ar;cGef;udk vdkYawmifrS qdk;vmw,f/ Oyrmjy&&if jyD;cJhwJh tywfu
usrudk ajzapcsifwJhyHkpHeJY Munhfwwfw,f/ ar;cGef;u olr&JU ausmif;vG,ftdyfudk oGm;udkifwJh ausmif;ol
bmrSef;udk rodawmh usru b,fvdk tajz jyefay; &rSm aemufwpfa,mufudk xdk;vdkufjyefygw,f/ olrtwGuf
vJ/ 'gayrJY usrudkyJ MunfhjyD;awmh vufndK;nTef jyae usaemf tawmfhudk pdk;&drfwmeJY q&mMuD;qD today;jcif;
awmhw,f/ 'geJY usruvnf; jyefjyD;awmh vufndK;xdk; jzpfygw,f/
vdkufygw,f/ tm;vHk;0dkif;&DMua&m/ 'ku©onf ulnDa&; tzGJYtpnf; tcsKdUudk q&m
pmoifcef;xJrSm aemufqHk;tMudrf &,farm MuD; qufoG,fxm;jyD; tajz apmihfaewkef;qdkwmudk
oHawG Mum;cJhwkef;uawmh aysmfp&m taumif;om;/ uRefawmfodygw,f/ uRefawmfwdkY apmihfaewkef;rSm
'guawmh rwlwJh &,foHawGyg/ tawmfhudkvnf; qdk;0g;cJh qmzDtwGuf t*Fvdyfpm tydkcsdef wufEdkfifzdkY pDpOf
wm/ usr xGufajy;jyD; idkcs vdkfufcsifaecJhwmyg/ 'gayrJY ay;&ifaumif;r,fvdkY uRefawmf xifygw,f/ q&mMuD;
usr rvkyfcJhygbl;/ usr tJ'DvdkrsKd; rvkyfawmhbl;/ usr b,fvdk xifygovJcifAsm/
&Gmu xGufvmuwnf;u ridkawmhbl;/ usr&JU azazeJYJ olr&JU t*Fvdyfpm wkd;wufvmcJh&ifh
tudkwdkYtwGuf usr ridkcJhbl;/ 'gaMumihf ausmif;u oli,fcsif;topfawG &jyD;awmh 'DrSm udk,fhtdrfvdkrsKd;
tawmfrdkufrJvSwJh csmwdwfav;awGaMumihfawmh usr aysmfvmvdrfhr,fvdkY uRefawmf ,HkMunhfygw,f/
vHk;0ridkEdkifbl;/
*sufba&mif;
204
{jyDv 12 &uf &rvJqdkwm tjrJ wrf; odxm;wJhol/ jzpf&wmvdkY usrawmh xifwmyJ/
'Dreufawmh ararhudk olr[m usr udk,fhudk,fudk ,HkMunf usr t&rf;udk pdk;&drfaeygw,f/ olr
][ufyDbmha';} EIwfqufjyD; arG;aeY rI &SdapwJhtwGuf jrefjref qefqefudk &JU urÇm usOf;usOf;av;xJrSmyJ
u'fwpfck vufaqmifay;cJhw,f/ avhvmjzpfygw,f/ aysmufqHk;aerSmudk pdk;&drfrdw,f/
araruawmh pdwf0ifpm;yHk r&bl;/ ausmif;om;wdkif;vnf;yJ usr vufvSrf; rrDEdkifwJh urÇm/
ararhtwGuf pdk;&drfvdkufwm/ tajc tjyif;txef MudK;pm;Muygw,f/ usr[m xl;qef;vSwJh
tae rwdk;wufvmbl;/ q&m0ef usrwdkY tm;vHk;[m rwlwJh pum; wkdif;jynfxJrSm ae&wm/ xl;qef;wJh
uawmh ararhudk aq;awG trsm; awG ajymMuvdkYvnf; xifygw,f/ bmompum;udk ajymae&w,f/
MuD; ay;ygw,f/ 'gayrJY aq;awGu 'gaMumihfrdkvdkY t*Fvdyfpm rajym&if tckawmh vlpdrf; wpfa,mufeJY
ararudk wpfcsdefvHk;udk tdfyfatmif usrwdkY tcsif;csif; odcGihf&MurSm vnf;yJ twlwlae&ovdk cHpm;&
vkyfaewmyJ/ r[kwfvkdY/ wpfcgwpfavawmh w,f/ olr[m uav;av;
tdyfaysmfraewJh tcgrSm vnf; usrwdkY wpfa,mufeJY wpf jyefjzpfoGm;jyD; usruawmh tar
awmh idkfaejyefw,f/ tm;vHk; tqif a,muf em;vnfzdkYtwGuf pum; wpfa,mufvdkY jzpfaeawmhw,f/ 'g
ajyoGm;rSmygvdkY usru tm;ay; ajymp&mudk rvdktyfygbl;aemf/ usr rw&m;bl;/ usruom uav;av;
pum; wpfcsdefvHk; ajymayr,fh 'Dvdk wdkY tm;vHk;rSm cg;oD;vSwJh tawGY jyefjzpfcsifw,f/
jzpfr,fvdkYvnf; rxifjyefbl;/ tMuHKawG udk,fpDeJYyg/ usrwdkY&JU
usrudk,fwdkifvnf; wpf rsufvHk;awGxJrSm awGYEkdifw,fav/ arv 12 &uf
cgwpf&HrSm idkypfvdkufcsifw,f/ 'gay [kwfygw,f/ usrwdkY&JU rsufvHk;awG 'DaeYawmh usrwdkY
rJY usru cHEkdif&nf&SdrS jzpfrSm/ usr [m usrwdkY&JU toHawGxuf ydkus,f t*Fvdyfpm twef;udk a,musfm;
om pidkvdkufvdkYuawmh usr &yf avmifygw,f/ av; topfwpfa,muf vmwuf
awmhrSm r[kwfbl;vdkYvnf; pdk;&drfrd w,f/ olemrnfu z&uf'Dyg/
ygw,f/ arv 4 &uf 'Dwkdif;jynfudk olYzmomvmcJhwmwJh/
arar enf;enf; ydkae tjcm;uav;awG trsm;MuD;&SdwJh
{jyDv 30 &uf aumif;vmw,fvdkY xifygw,f/ tdrfwpfvHk;rSm olaew,f/ 'DrSm olY
&yfuGufxJu vlrIa&; 'gayrJY tawmfhudk tdyfwkef;yg/ wpf rdom;pk wpfa,mufrSudk vHk;0 r&Sd
XmewpfckrSm wpfywfudk oHk;&uf cgwpfav Edk;wJhtcgrSm usr b,fol bl;wJh/ olYudk apmihfa&SmufwJh vlMuD;
usr txl;twef;awG pjyD;awmh vJqdkwmudk rodwwfjyefbl;/ arar awGawmh tdrfrSm &Sdw,fvdkY ajym
oGm;wufygw,f/ tjcm;aom aomufwJh aq;awGaMumihf tJ'Dvdk w,f/ 'gayrJY rdbawG&SdwmeJY rwl
rwlwJh EdkfifiHawGu uav;awGeJY
twl usr t*Fvdyfpmudk avhvm
&w,f/ usrwdkY wpfa,mufrS
t*Fvdyfpm aumif;aumif; rajym
]]usrudk,fwdkifvnf;wpfcgwpf&HrSmidkypfvdkufcsifw,f/
wwfMubl;/ 'gayrJY usrwdkY tcsif; 'gay rJY usru cHEkdif&nf&SdrS jzpfrSm/
csif; ulnDay;Muygw,f/ usr om pidkvdkufvdkYuawmh
usr&JU t*Fvdyfpm q&mr usr &yf awmhrSm r[kwfbl;vdkYvnf;
u tifrwef oabmaumif;wJh pdk;&drfrd ygw,f/
trsKd;orD; wpfOD;yg/ MuifemwwfjyD;
pdwfvnf; &Snfwm/ usrwdkY b,fvdk }}
rSefrSefuefuefeJY ajymqdk qufqH
205
bl;av/ [kwfvm;/ usrtwGuf 'gayrJY ol[m usr&JU uRefawmfodwmaygY/} oljyefajzcJh
tajctaeawG tawmfudk qdk;vS qifvG,ftdyfuav;eJY ywfouf vdkY wm/ ]uRefawmfu qlygpwm;av/}
w,fvdkY xifygw,f/ 'gayrJY usr &dkif;&dkif;pdkif;pdkif; rajymygbl;/ usr olt&rf;yJ &,fp&m aumif;w,fvdkY
rSmu arar &Sdaeao;wm/ arar twGuf b,favmuf ta&;ygw,f xifyHk&w,f/
aeraumif; jzpfaewm usr odyg qdkwmudk odvdkYygyJ/ tmz&du qif
w,f/ 'gayrJY usr&JU tarygyJ/ 'Dudk av; jzpfw,fqdkwmudk olcsufjcif; ZGefv 11 &uf
pa&mufuwnf;u tjcm; wpf udk odcJhwmav/ em;&GufawGu usr aemufxyf qkwpfck &jyefjyD/.....
a,mufa,mufxuf ydk uHaumif; tMuD;MuD;&SdaevdkY/ wpfcgwpfavrSm t*Fvyd pf mtwGuw f J/h wu,fawmh
ygvm;vkYd cHpm;rdw,f/ olwdkY &Gmem;rSm tJ'DqifawGudk awGY usrwdkY tm;vHk; qk wpfckpD &Muwm
z&uf'D[m usrxuf cJhzl;aMumif; olu ajymjyygw,f/ yg/ t*Fvdyf tbd"gef wpftkyfpD/
toufMuD;olyg/ 'gayrJY oleJYu tm;yg;yg;/ usrwdkY &Gmuav;udk rwlwJh pGrf;&nfawG twGufyg/
tqifajyvdkufwmvdkY cHpm;rd yg vnf; qifawG vmvnfcJh&if odyf ]taumif;qHk; av,lavodrf;qk}
w,f/ oluvnf; usrvdkyJ cHpm; aumif;rSmyJaemf/ udk usru &cJhwmyg/ z&uf'Duawmh
&w,fvdkY ajymw,f/ t*Fvdyfvdk usr&JU tawG;awGudk ]taumif;qHk; pmvHk;aygif;qk} udk
ajym&wm jzpfayr,hfvnf; wpf z&uf'DeJY a0rQvdkYvnf;&w,f/ olu &cJh w,f/ usrwdkY tawmrowf
a,mufa,mufeJY pum; ajymazmf em;vnfay;wwfyHk &ygw,f/ pma&; &,farm aecJhMuygw,f/ bmjzpf
&Sdaewm odyfaumif;wmyJ/ q&mwpfa,mufjzpfvmzdkY usr&JU vdkYvJqdkwmudkq&mrurodayr,hf
tdyfrufawGudk ajymjycJhjyD;jyD/ olu vnf; usrwdkYeJY twlwl vkdufyg
ZGefv 5 &uf vnf; abmvHk;orm;wpfOD; jzpfcsif &,farmcJhygw,f/
z&uf'D[m wpfOD;wnf; wJh ol&JU tdyfrufudk a0rQcJhygw,f/ ararudk tbd"gefpmtkyf
omjzpfayr,fh tcifqHk; oli,fcsif; usr[m abmvHk;eJY ywfoufvdkY jyzdkYtwGuf tdrfudk tajy;uav;
vkdeJY? tudkwpfa,mufvdkyg jzpfae tawmfuav; odxm;wmudk ol jyefvmcJhw,f/ 'gayrJY araru
awmhw,f/ Zdk;eJY usrajymMuovdk tHhMoaeav&JU/ i,fi,fwkef;u awmh cgwdkif;vdk tdyf&mxJrSmyg/ pdwf
awmhvnf; tusÐ t0wftxnf usr avhvmxm;cJh&wm jzpfaMumif; 0ifpm;yHkay: zdkY olr MudK;pm;cJhayr,fh
taMumif;? rdwfuyf taMumif; ajymjyvdkufygw,f/ 'grSr[kwf&if tdyfyJtdyfcsif aejyefawmhw,f/
ajymvdkYawmh r&bl;qdkwm &Sif;yg a*s;eJYu ajymp&m pum;udk&SdrSm oem;p&m arar&,f/ usr&wJh
w,f/ tudk a*s;eJYvnf; b,fawmhrS r[kwfbl;av/
wlrSmawmh r[kwfygbl;/ 'gayrJY 'DaeYvnf rSm
a*s;u usrudk [moajymovdkrsKd;? ol abmvHk; upm;
*&kpdkufovdkrsKd;awmholvkyfygw,f/ wmudk apmihfMunfhzdkY
usr&JU t*Fvdyf pum;ajym av,l zdwfac:cJhygw,f/ ol
avodrf;u tawmfMuD;udk qdk;w,f aumif;aumif; upm;
vdkY olu ajymawmh usruvnf; wwfaMumif;udk ajymcJh
ol[m pmvHk;aygif;awG t&rf;rSm;wJh wmyg/ 'gayrJY ol[m
olvdkY jyefajymypf vdkufw,f/ tawmfhudk uRrf;usif
z&uf'DeJY twlwl &Sdae&if usr[m wJholyg/olt&rf; awmf
uav;av;wpfa,mufvdk jyefjzpf aMumif; usru 'DvdkyJ
oGm;w,f/ tJ'DvdkrsKd; rcHpm;cJh&wm ajymcJhw,f/
MumvSygjyD/ ][kwfw,f?
206
qku ararudkvnf; aysmf&TifaprSmyJ
vdkY xifxm;cJhwm/ t&ifESpfu
pma&;wJhqk &cJhwkef;uvdkrsKd;/ tJ'D ]] [ihftif;? [ihftif;/ usr 'Dvdkvkyfvdkr&bl;/ usr twdwfrSm
wkef;ursm; arar pdwfvIyf&Sm; aeaevdkYawmhrjzpfbl;/twdwfudkowd&zdkYt&rf;ta&;MuD;w,fvdkY
aevdkuf wmav/ 'gayrJY tcktcgrSm awmh q&mru ajymygw,f/ 'gayrJY tJ'DrSm aevdkYawmh rjzpfbl;wJh/
awmh ....... / twdwfudk tjcm;urÇmwpfck tae eJY &Ijrif&r,fwJh/
[ihftif;? [ihftif;/ usr
'Dvdkvkyfvdkr&bl;/ usr twdwfrSm
--]raeYu urÇm}/
aeaevdkYawmh rjzpfbl;/ twdwfudk
owd&zdkY t&rf; ta&;MuD;w,f vdkY }}
awmh q&mru ajymygw,f/ 'gayrJY
tJ'DrSm aevdkYawmh rjzpfbl;wJh/ awGudkyg a&;rSwf xm;oihfw,fvdkY Zlvdkif 9 &uf
twdwfudk tjcm;urÇmwpfck tae eJY ajymcJhygw,f/ z&uf'D&JU arG;aeY t
&Ijrif&r,fwJh/ --]raeYu urÇm}/ 'gqdk&if 'DaeY usr aysmf aMumif; ararudk ajymjycJhw,f/
]-raeYu urÇmudk oGm; p&maumif;wJh t&m ESpfckudk pOf;pm; 'gayrJY araru cgwdkif;xufawmifrS
vnf Ekdifygw,f -} olrajymcJhwm vdkY&jyDaygYaemf/ usr&JU qkeJY z&uf'D&JU ydkjyD;awmh 0rf;enf;oGm;ovdkyJ/ usr
yg/ ]tjrJwrf; tJ'Dudk oGm;vnfEkdif qk/ &,fvdkuf&wm tlawmifemyg&JU/ pdwfysufvdkuf&wm/ ydkaumif;zdkY t
wmyg/ wcgwavrSmawmh aysmfp&m 0dk;../ tJ'g 3 ck ajrmufyJ aygY/ wGuf usruawmh MudK;pm;cJh&wm/
tvnftywf c&D;aumif;jzpfr,f/ 'gayrJY cgwkdif;vdkyJ tajctaeawG
wcgwavrSmawmh 0rf;enf;p&m Zlvdkif 8 &uf ydkqdk;atmif vkyfvdkufovdkjzpfjyD/
jzpfr,f/ wu,fvdkY 0rf;enf; ae&if aemuftywfrSm z&uf'D&JU 'gayrJY em&D enf;enf;
awmh ]'DaeYurÇm} udk jyefvmoihf arG;aeY&Sdygw,f/ ol bmvkyfrvJ vdkY MumwJh tcgrSmawmh arar[m
w,f/ tJ'Dtcg 'DrSm rif; MuHK&wJh usr ar;Munfhrdw,f/ pm&Gufp wpfckrSm pm&if;awG a&;rSwf
txJu aumif;wJh wpfck ESpfck ]bmrSrvkyfygbl;} olujyef aewm owdxm;rdw,f/
avmufudk pOf;pm; Munfhvdkufprf;yg/ ajz cJhw,f/ ]rdom;pkrSr&Sdwm/ rwlbl;} ]wdkY udwfrkefYwpfvHk; vdk
q&mru tJ'gawGudk ]aysmfp&m ol 0rf;enf;aewmudk w,faemf} arar ajymcJhwmyg/
tawG;rsm;} vdkY trnfwyfw,f/ usr rawGYcsifbl;/ 'geJY arG;aeY ]tom;n§yfaygifrkefYawGvnf; vdk
wu,fvdkYrsm; ]aysmfp&m tawG;} aeYvnfrSm usreJY ararwdkYeJY twl w,f/ aw;oDcsif;vnf; vdkw,f/
uvnf; vHk;0 pOf;pm;vdkY r&bl;qdk&if wl &SdaeEdkfifzdkYudk csufjcif;yJ zdwfac: atmf ... qmzDa&/ orD;&JU t*Fvdyfpm
]reufjzef urÇm} udk oGm;vnfywf vdkufygw,f/ q&mrudkvnf; ajymMunfhyguG,f/
oihfw,fvdkYvnf; olru tMuHay; tpawmh olzufu odyf &yfuGufxJu vlrIa&;Xme ae&mudk
ao;w,f/ tJ'DrSm vkyfcsifwm raocsmcJhbl;/ aemufqHk;awm ararwdkY toHk;jyKvdkY &Ekdkifrvm;vdkY/}
awGudk vkyfzdkY tdyfruf rufvdkY &Edkfif hvnf; oabmwlcJhygw,f/ ]uRef usrr,HkMunfEkdifavmuf
w,fwJh/ awmfwdkY bmvkyfMurvJ} olu ar;cJh atmifygyJ/ arar[m wu,fhudk
usr[m pma&;q&mr ao;w,f/ pdwftm; wufMuGaeovdkygvm;/
wpfOD;qdkwmudk q&mr odygw,f/ tJ'gu usr rpOf;pm;xm; ]rESpfu arar twGuf
usr&JU 'dkif,m&Dav; taMumif;udk &ao;bl;av/ ol aysmf&Tifr,fvdkYyJ tHhtm;oihfp&m arG;aeYyGJav;udk
ajymjyjzpfw,f/ 'geJY olru ]aysmf usr awG;w,f/ arar vnf; orD; rSwfrd&JUvm;} araru ar;jyef
p&mtawG;} awGaum? 0rf;enf;p&m aysmfr,faygY/ b,fol ajymEdkifrSmvJ/ ygw,f/ ]orD;wdkYaMumihf ararrSm
207
aysmfvdkuf&wm/ tif;... tck 'DrSmu ]'gayrJY tJ'gudk rif;&JU w,f/ ol[m ararhudk wpfckck
z&uf'DtwGuf vkyfay;r,fhol wpf wkdif;jynfuae ,lvmcJh&wmav/ wD;wdk; ajymvdkufygw,f/ aemuf
a,mufrS r&Sdbl;aemf/ tJ'gaMumihf rif;twGuf b,favmuf t"dyÜg,f awmh olY&JU ykcHk;awG wqwfqwf
ararwdkYu ol&JU rdom;pk jzpfay; &SdovJqdkwm uRefawmfodygw,f/} wkefaeawmhw,f/ [ifhtif;? usr
&r,f/ ararh arG;aeYwkef;uvdk olu ajymcJhwmyg/ tJ'gudk arQmfvifhxm;wm r[kwfyg
olYtwGuf aysmfp&marG;aeYyGJav;udk ]z&uf'D&JU wkdif;jynfudk bl;/ ol idkaew,fav/ csufjcif;yJ
zefwD;ay;&r,f/} vnf; trSwf& p&mav;yg/ tJ'g arar[m olYr&JU vufarmif;xJudk
arar[m usrudk tm;& yg; aMumihf tJ'gudk z&uf'DqDrSm &Sdap z&uf'Dudk xnfhjyD; wif;wif; usyf
& zufxm;vdkufjyD; ajymjyaecJh ygw,f/ csifw,f} usr jyefajzcJhygw,f/ usyf axG;ayGY zufxm;ygw,f/ tudk
]orD;av; qmzD&,f/ ararhudk jyKpk olYtaeeJYvG,ftdyfuav; a*s;udk zufxm;aeustwkdif;yJ/
apmihfa&Smufwm aus;Zl;yguG,f/ udk toHk;jyKzdkY usr rarQmfvifhygbl;/ tMumMuD; olwdkY ESpfa,muf tJ'Dvdk
orD;u odyfudk MuHhMuHh cHEdkifwmyJ/ tJ'DvdkrsKd; vufaqmif r[kwfyg/ &SdaecJhw,f/ ararvnf;yJ idkfaewm
'gayrJY tckawmh arar[m tar qifyHkpHeJY vG,ftdyfuav; wpfvHk;rQ udk awGYvdkuf&awmh usr[m ydkvdkY
taeeJY aemufxyf wpfcg jyefpjyD; om r[kwfbl; qdkwmudkvnf; olod awmif pdk;&drf aerdw,f/ wu,fqdk
orD;udk *&kpdkufzdkY tcsdefusygjyDuG,f/} ygw,f/ tJ'Dxufudk t"dyÜg,fawG 'Dvdk arG;aeYyGJrsKd; rvkyfcJhoifhbl;vdkY
'DaeYtwGufawmh ]aysmf trsm;MuD; &Sdygw,f/ 'gudk em;vnf vnf; pOf;pm;aerdw,f/
p&mtawG;} wpfcku vHkavmuf oGm; wm 'DurÇmMuD;rSm ol wpfa,mufxJ 'gayrJY wpfa,muf
ygjyD/ usr ararudk jyef& vdkufygjyD/ &SdEkdifw,fvdkY usr pOf;pm;rdw,f/ a,mufu aysmfp&m aumif;wJh
usrxufvnf; tJ'gukd olu ydkvdk Y aw;oGm;av;udk zGihfvkdufwJh tcgrSm
Zlvdkif 15 &uf tyfwJhvlyg/ 'DrSmu usrrSm arar awmh tm;vHk;[m atmf[pfMuawmh
z&uf'D arG;aeYyg/ tifr &Sdw,f/ 'gayrJY olYararu [dk; ta0; w,f/ ]aysmfp&m arG;aeY r*Fvmyg}/
wef aysmfp&maumif;wJh aeYav;aygY/ MuD;rSm/ arar[m olr&JU vufudkify0geJY
usr olYudk oGm;ac:awmh olYpdwf &if;ESD;vSwJh wdwfqdwfrIeJY z&uf'D&JU rsuf&nfawGudk okwfay;
vIyf&Sm; aevdkufwm/ usrwdkY &yf&Gm vlrIa&;Xme0if;udk vdkufjyD; ol&JU qHyifawGudk zGzGav;
]uRefawmfhtwGuf bm vrf;avQmuf vmcJhMuw,f/ tJ'D oyfay;jyD; jyHK;jycJhygw,f/
0,fvmcJhvJ} olu aemufawmuff ae&mudka&mufawmh arar[m ]idkwmawG &yfvdkufzdkY
awmuf ar;w,f/ tjyHK;yef;MuD;qifvdkY usrwdkYqDudk tcsed f usjy?D wdv
Yk nf;aysmMf u&atmif
][ifhtif;.../ bmrS ryg tajy;uav; vmMudKcJhygw,f/ aemf} olr ajymcJhwmyg/
bl;/} usru 0rf;enf;aewJhyHkudk ]aysmf&Tifp&m arG;aeY r*Fvmyg? om; Z,Edkif
MudK;pm;vkyfjyD; jyefajz vdkufw,f/ z&uf'D} arar EIwfqufvdkufwm yg/
]qmzD&,f.../ rawmif; a[mvfcef;rus,fxJudk a&SUvqufvufzwf&Iyg&ef/
yefygeJYuG,f/} ol jyefajymvdkufwm arar[m OD;aqmif ac:oGm;cJhyg
yg/ ]rif;rSmu ydkufqHrS r&Sdwm/} w,f/ vlawG tjynfhudk &Sdaeawmh
]usru bmrSudk r0,fcJh wm/ pm;yGJawGay:rSmu pm;p&m?
wmyg/ 'gayrJY usr 'gudk ay;r,f/} aomufp&mawGeJY/ xdkifcHkwpfvHk;
usr &,farmvdkufjyD; usr&JU qif ay:rSmvnf; vufaqmifawG yHkvdkY/
vG,f tdyfuav;udk ay;vdkufw,f/ pum;wpfvHk;rSudk rajym
tpawmh ol tJ'gudk vufrcHcsif EdkfifbJ z&uf'D[m ol&JU ab;ywfywf
cJhygbl;/ vnfudk tMumMuD; MunfhaecJhyg
208