You are on page 1of 8

w

;/

DEL ALU M I{O


BACHILLER
UNIVERSITARIO

..'

#ñttfi**
tlUilr*r

{J} L. QUESADA H. LOS ARCOS XAt{ AS€R N,

o
F
(C¿tedr¡t¡<o¡)

z,
UJ
E
l¡J
J Paseo Ribalta, '10. CASTELLON
TIJ
I._ DECLINACIONES

Tema cn conson. Tema en <i>


M. (f. - n.) N. M.y F. N. M. y F. N. M.y F. N.
Puer- Don-um Consul- Fulgur- Civ-is Mar-e Man-us Corn-u
N. {'. -US er- -um -t -t -t -t -US
v. {-a -e er- -Ulli -t -l -t -? 'u3
-U
-u
-e3
.e3
Ac. {-aar -Um ef-Um -Uth -em '? -em -t -Ulll rU -Cfll
G. {-re -i <- <- -is <- -is <- -l¡S <- -e¡
D. { -ae -O <- +- -¡<--i+ -u¡ -ei
Ab. {-a -o +- 1- -e
-e <-
<- -e
-e -i

....:c-...
N. { -ae -e3 -a -eS .t¿ -es
V. { -ae -eS -a -eS -¡a .e3
.es -e -es/is -ia -€3

D. Í-¡t
-um <- -¡um <- -UUlll <- -CrUm
-ibus + -ibus <- -e bus
Ab. l-¡t -ibus <- <-- +
2.. 3.. Adietivos Comparativor
N. { deus Ytr i ter r
lu ppite pruden -s prudent-ior -iuj
V. { deus vir pruden -s
Ac. {dcum
G. {dei
vlrum
viri
g
vis ite
iter
r
itineris
luppiter
lovem
lovis
Prudent-em
-is
<-
-s
<-
-ior -ius
-íor-cm -ius
-ior-is -ior-i¡
D. {deo v;ro itineri lovi -i <- -¡or-i -lor-i
Ab. {deo v iro Yi itinera love .i -ior-e -ior.c
<-
N. t der/d¡i/d¡ viri Yrres itínera -es .ie .ior-es -¡or-a
v. { dei/dii/di viri v¡res ¡tinera -es 'ia
Ac. viros Yires itinera
-ior-es .ior-a
G.
{deos -es -ia -ior-es .ior-a
{de(or)um virorum vir¡um ¡tinerum -ium <- -ior-um +
D, { de;s¡di;s¡dis iri: -ibus <-
Ab.
v v¡r¡bus it i neri bus -ior-ibu¡ <-
t deis/diisldis vil'ts viribus it i ne ri bus -ibus <- -ior-ibus <-
oLosAd!.detresterrninacíones(Bon-u¡,bon.a,tbon.urn),.co.m9lm
a )) ), dos > (Brev-¡s, ¡rev-á), lómó'i¡v_¡s (r. y i)] y'rar-e (n.Í.
-' u;u ft rl) Aojetivos:
f Parisílabos:Nu-bes,nu-bis; 2)'No
OOO Te¡na e^ parisílabori"n á¿¡áf Ln doscoirsónanres: Nox, noct-i3¡
Brev-is, brev-e; 4) Loi neutros en -ar, _e, -al: Calcar, a"r","ni,nit.
Tcma en conjonanté:Todos los otros; yr'eaée.,-malei; f;ü,
tf
- ¡",i"iit, vatis, canis.
61,¡fr':i';l;iilii.li':ilrd:"itii:lHi"*rs,T:'fli:Ib"",Í:,11':"j:Lai¡lJ,:'.fil.."#fi;,1i:i.';?;,",.".",TirÍ:11ffi:
¡ vcccs te voc¿i Rni¡ ¿ii ¡, o) + u ; i
.-,ii;":';1i:::'¿¡nbi¡ 'i¿¡Li- tl, ' .,Vurnir-i'+'üiu¡; cepit-¡ + c.put; corpo¡-¡ + corpss;
3._ COi{PARATIVOS Y SUPERLATTVOS:
doctus - soóío doctior, aociiui (n.¡
iil"-ailfi. : mds sobio doctissimus, .a, _um = muy sobio, el mós sobio

audax audacior, ius audacissimus, a. um


-rd) pulcher pulchrior, ius pulcherimus, . um -> (y veterrimus)
5)-,i,' faciiis facilior. ius facillirnus, e, um -> {y sirnillimus, humillimus,
:< -dicus, -ficus,
-volus: benevolu¡ benevolentior, gracillimus)
<c¿ ius benevolentissimus, e, um
4..-_-I I -eus,-ius,.uur..-p.il: magis pius maxime pius
melior, iu¡ optimus, a, um bueno,.,.
Pe¡or, iu¡ pessimus, a, um molo....
maior, ius maximus, a, um t¡ande*-
minor, us m¡nimus, a, um
plures, a plurimi, ae, ¡ nürnc¡03o3,...
'r,gucfu)...
A- GENERo DE (lmportante
A. L?-S- I-o^YF,!!s,; fT. la¿econcordancia de tos adletivos):
l^],"J f a) Masc.:-Nombre¡
3cncrdo:.tb)
debRi¡o o con'dicrón tromure, animaierln"ctro., r¡os.
Fem.: Nombres dc mujer u of¡cio de muler, ¡nimales hcmbras, áróoles,
países.
( 1.'Declin.: Femeninos, cxcePto algunos Masc. por su slgnlflcación: Nauta : moilnc¡o. ctc,
B. por l. I t.- D masc. tos.en -er; teneralmente los en -us. Neut. los €n -um.
termi. 1r.- D Ne.utros to3 en -er, _e, -al,.ar, -us (Gen. -oris o -eris), -men, -ma.
:-,' ,;'
nae ron :
) rcstantes, Masc. o Fem., gcnlralmentc como cn cspañol.
-Los -us,
/ 4.¡ > Los en -us' Ma3c. tu mayorta
Masc. en su (Fern,: tlanus-loná,
mayorfa (ÉJm,: Manus-mcno, áo.ur:coso).
domus:coso). Los €' .ur N
en.u, Ncut.
I S.' n > Fem-- excepto <dlesl:
Fem., eXGeDto aunque, !n
<dlesl; aunaua- tíñr - ..
cn síng., es rtñlr¡Áñ
también . úa-á.
v"co L-Ém.
4. vALo¡ stNTAcrlco "
- Nom.: Suleto, predicado nomlnil.
DE Los cASos;
Gen. : Complem. nomlnal generalmente.
Voc.: Exclamación, apelación. Dat.: Complem. indirecto-generalmentc.
Ac.: Compl. Dir. (sin prep.), Suf., de Infin., Abl.: Complem. circun¡tanlial (lugar, ricmpo,
Compl. Circunst. (con o sin prepos.) in¡trumcnto, ctc.), atentc, separatlvo, ctc.

- f.--
ó.- NUMERALES: f. n. i m. f. n. i m. f. n.
i tt"t tr¡'
N. unu3 una ,n,t lü' (duo) duac
i duos l'o i tres tri¡
Ac. unum unam ;;;;- i lu-
duarum 1'"
d.uorum i tr¡um +
G. un¡us <- : i ¿.'o'tit duobus i tr¡bus <-
D. uni <- + i du;buJ duabu¡
Ab. uno una
-i,.^
uno i duobus :::I:
duabus ;;:l;.
duobus i tr¡bus <-

Las centenatt"Tifiili-.oto1oiÁa¡. de l.'y 2.'decllnación ¡lunl: Ducenti''ae' -¡'


¡Loscardina|es,hastacientoinclusive,¡on.declinab|essó|o:unu¡,duo,tres.
- Mille es Aa¡. injl-Ji
- I
6.- DECLINACION DE LOS PRONO}'IINALES: P!ural
t'"''
Singular '-l
N. AC. Gen. Dat. Abl. N. Ac" Gen. O..Abl.
ego me mei mih¡ mG no¡ no3 nostri' nobis ro, nosotflos
no3trum
tu te tui tibi
te Yos Yos vestri vobis !ú. vototmr
vettrum
(reficx.) se ¡ui ¡e3lbl sc ¡ul D ¡lbl ¡C
Abl.3r
uno. or o
unus unum uno
une unam unlus uni una
unum unum uno
nadie
nemo nem¡nem nullius nullirei nullo nodo
ni¡iL nihil nullius rei nulli nulla re
.lius alium alio alii allos ¡liorum ot¡o' o' o
aliam alius ¡lii alia ;ii;. allarum ¡lils uno, o,o mós
"l¡"
.r¡u¿ aliud ¿lia "l¡.t
alia ¿liorum
'l¡o qui quos quorum Aqi'- I^f R"l"t'
qui quem quo
quae quas quarum quibus ct' quiéni cl '-o..1'
cuol
quae quam cuius cui qua
quae quae quorum lo' lo que
quod qued quo
quis? quem quo qui quos quorum Adi'y Pron' Interro'
quae? quam cu¡us cui gua guae quas quarum quibusl ¿quién (a)"'?
quidl quid quo quae quae quorum
aliquo aliqui aliquos aliquorum Adj' y Pron' Indef'
aliquis aliquem aliquae aliquas aliquarum aliquibus olgún'
aliqua aliquam alicuius alicui aliqua olguno, o' os' ot
aliquid aliquid aliquo aliqua afiqua aliquorum
uter? utrum utro utrl utros uGrorum Pr' Rel"lnter"lndef'
utra? stram utr¡us utri utra utn¡e utras utrrrum utri¡l ¿cuó17 ldc los dos
ulro utra utra utrorum uno t
utrum? utrum
hic hunc noc hi hos horum Adj. y Pron' Demos.
cstc, o' o
haec hanc huius huic hac hae has harum his
hoc hor haec haec horum
lst¡ ¡stos ¡storum Adl. y Pron. Demos.
i3te i¡tum isto
istae istas istarum istis cse, ¿, o
¡sta istam istlus i¡ti iste
istud i¡tud ¡sto ¡3ta lsta istorum
¡lli illos illorum Adi. y Pron. Demos.
ille illum illo
illae illas illarum illis aqucl, lo, Io
illa illam illius ¡lli illa
illud illud illo illa illa illorum
eos
il, el eorum Pron' Demo¡'

ca
cum
eam eius cl
eo
ea eaG e¡$ earum ii¡, el¡ 4ll'Y
éi,ést¿'o' o (fóricor)
¡d ¡d eo ea ea eorum cstc, o, o

iidem eosdem eorundem Adi' y Pron' Demos'


idem eundem eodem
easdem earundem iisdem mismo, a, o ¡fóricos r\
eadem eandem eil¡sdem eidem eadem l*¿"_
idem idem eodem eadem eadem eorundem (eisdem) t'm'smo'o'o \enlarrco¡/'
iosi ipsos lpsorum Adi' y Pron' Demos'
¡Dse ¡Psum ipso
i'psae iirsas ipsarum lpsis mismo' o, o (enfáticor)
iisa lpsam lPsius iPsi ipsa
ipsa iPs¡ iPsorum
ipsum iPsum ¡pso
N
En donde Por donde A donde
De donde
a. ab: e, ex + Abiat.: in * Ablat.: oer + Acc.: ad, in * Acc.:
Manet in urbe. Venit per urbem. Venit in urbem.
Venit ex urbe. Yicne o lo ciudod.
Yi¿ne de lo ciudod. Pe¡monece en la ciudod. Yiene Por lo ciudod.

Nom. Prop. ciudad: Ablat.: Nom. comunes: Ablat. Nom. Prop. ciudad Acc.
Nom. Proc. clr¡dad: Ablat Venit via Appia. Venit Carthaginem.
Venit Carthagine. Manet Carthagine.
Yicne de Cartogo. Permonec¿ en Cortogo. !.*.p:..!:...v!:..*i:.t Yi:L:.. :..-c.:.f :.s.:.:.....
Nom. Prop. ciudad: Gen.
'1.'y2.'dec.,Sing. (loct.):
Mañet Romae, domi...
P¿¡moncr¡ cn Frllta, ¿n coso...

- 2.-
8.- coNJUGActoN AcrlvA
INDICATIVO SUBIUNTIVO
1 2.. 3.. 3.' mixta 4.. 1 2...3...4..
Ano... Dcstruyo... teo... Cojo, Oigo... Ane... Destru¡ro... etc,
q¡ Amo Del eo Let o caP Audio Am em lam
a5 es ¡s ts es Del el as
o
cI
at et t et Leg ) at
amus emus imus mus i mus emus Cap i
c )
atis etis it ¡s t¡s ¡t¡s etis Aud ".rt
lf atis
ant ent unt unt ¡ unt ent \ ant
Antaba... Dest¡ulo,., Leía,.. Coglo... Olo,..
Am a bam Del ebam Leg e bam Cap ie bam Aud ¡6 bam m
a bas Am are
g e bas e bas b ba¡ ie bas
Del ere
I a bat eüei e bat ie bat ie bt t
ru
e ¡ bamus e bamus e bamus ie bamus ie bamus
Leg e-, e
mus
E a batis e batis e bet¡3 ¡s batis
Cap cre
ie bat¡3 trs
a b¿nt e bant e bant ie bant ie bant
Aud ire
(lnftnit. + desinenclas)
kna¡é... Destruié... tccé... C-oget É... Orré...
Amabo Del ebo Lcg am cep am Aud ¡ am
o a bl¡ e bi¡ es es ies
a bit e bit et et iet
t¡ a bimus e bimus emus emus i emus
a bitis e bitis et¡s et¡s ietis
a bunt e bunt ent ent ¡ ent
Pelecto Pluscuam oerf. Fut. anterior Perf. Subi Plusc. Subi.
Perfectos en
v¡o ui Ané...; destrul... Hoblo omodo.., Hob¡é omodo... Hoyo omodo... Hubie¡a tmodo...
sioxi ¡' Am "ot a"( Am av ero Am av {
i (let ¡)
(la e se alarga)
""f
Del evl
Aud iv( rt
i
Istl Del evl ens
Aud ¡v{ erut
Del ev er¡s
Aud iv er it
Del ev I erls
Aud iv / erlt
"ti' aril
iv(
Aud
sse 5

Reduplicación Les i l'Y' Leg erimus sse m us


(dedi), etc. CeP I rstrs
\ erunl
::1
' /::$,"
\ erant ceP e rit is
eri nt
::? /:iiflr' ::', I ssent
Amo tú... Destruye trl... Lce tú... Coge tú... OYe tú.., ( :Inf. menos .s(excepto:
lmperatiYo Am a (amato) Del s Le8 caP Aud i I dic, duc, fac, fer). Es:sé
am ate (amatote) del s¡q let ¡te
" "
caP ¡te aud ¡te I tú; Este:sed yosot¡os.
Am andum, Del "^¡,,- Let endum, Cap iendum, Aud iendum, A, de, poro...omor
Gerundio i'o'o ¡,o,o i,o,o i,o.o i,o,o omando.
Supino Am atum. u Del u Lec tum, u Cap tum, u Aud ¡¡u¡. u A, de omor
"t,,-
Part, Pres. Am ans, tis Del tis Leg s.r, tis Cap iens,tis Aud iens. tis El que omo
"nr.
Part. Fut. Am a turus Del turus Lec turus Cap turus Aud ¡turus El que omoró.
"
Presente Pretcrlto Futuro Presente Pretérito Futuro
Ser, etc. HoDe¡ sido, etc. Hobe¡ de ser, etc. Ser, etc. Hobe¡ sído, etc. Hobe¡ de ser, etc,
quc.s (era) que ha (hoblo) sido
Infinitivo fu
quc s.rá (scrla)
legere leg isse lecturas
esse ¡sse futurum (fore) caPere cep isse caPtura
esse
esse
amare amav isse amaturam "rru
esse audire audiv aud¡turos
¡sse esse
delere delev isse deleturum qsss ferre tul laturum
¡tse esse

9.- Verbo ESSE : Ser o estar


Tiempos de Dresente Tiemoos de oretérito
ndicativo Subiuntivo lndicativo Subiuntivo
Pres. imperf. Fut. Pres. lmperf. Pret. Perf. Pluc¡nf¡¡ Fut. Perf. Pret. Perf. Prt. Pluscto.
sol... E¡á... ScÉ... Sco,.. Fuero... Fui... ú;i,i;ii¿¡ó:. Hob¡é sido.. Hoyo sido... Hubie¡o sido..
Sum Eram Ero Sim Essem Fui Fu Fu.ro Fu erim Fu issem
es e ras eris s¡s esSes fu isti fu "..t fu eris fu eris fu isses
est erat erit s¡t esSeE fu it fu "."s fu erit fu erit fu isset
sumus eramus er¡mus simus essemus fu imus "rrt
fu e..mu, fu er¡mus fu erimus fu issemus
estis eratis erit ¡s sit¡s esset¡s fu istis fu eratis fu eritis fu er¡t¡s fu issetis
sunt erant eru nt s¡nt essent fu erunt fu fu erint fu erint fu issent
"."nt
¡ Se coniugar; c,omo esse: Adsum.(esto¡r p¡csente), absum (estoy ousente), praesum (presido), y ot¡os compuestos.
OO Togy_.. 1 I ) Pueri pigri sunt. los niños 5e¡ perczosos. 2) Semper erunt püeri pigri. 5í empie ¡166r¿ niños pirezosos.
de ESSE:l 3) Credo Deum esse. Crep que Dios s¡¡5¡s. 4) Mihi sunt libri.'I.nro r¡óios, éié.-
-3-
to. UG A:
INDICATIVO SUBIUNTIVO
1.. 2.' 3.. i 3.' mirta 4..
Soy omodo... soy dcstruido... Soy lcldo... Soy ogido... sof oldo... Quc yo seo omodo...
Am or Del eor Let or Cap ¡ or Aud or Amer lar
a ris e r¡s e ris e ris r¡s eris Del ¿l ¿¡¡5
a tur e tUf i tur ¡ tur tur etur Leg ) atur
q,
a mur e mur i mur ¡mur mur emur Cap i) amur
4 a mini e minl i mini im¡n¡ mini ¿¡¡¡¡ Aud if amini
a ntur e ntur untur i untur untur entur \ antur
E¡a amodo.., Ero d¿struido... E¡o leldo... i Ero cogido... E¡o oldo.., Que yo fuesc omodo...
Am a bar Del e bar Leg 6 bar i Cap ie bar Aud ie bar Am are r. (
baris barís baris i baris beris
Del t't
batur batur batur i batur batur "."1
.*{
{}
bamur bamur bamur i bamur bamur l:c- H;.
bamini
bantur
bemlnl
bantur
bamlni i
bantur i
bamini
b¡ntur
bamini
bantur
iii ,?l:f *l:
Se¡é omodo... Scé dcstruido... Scñ lcldo... Scé ogido... Seré oldo,.. Soy omodo :
Amor,
Am I bor Del e bor Let ar caP iar Aud ar pbro NO: ¡matut 3um
beris beris ¿ ris g ris g ris
b.itu r bitu r s tUf i etur e Cur Amatus sum : he sido
bimur bi¡nur ¿ lllUf iehü e mur omodo, P€ro NO: soY
bimini bimini e mini ¡ g mini E mini omodo. UnaformaYer-
bu ntu r bu ntu r s ntUl i e ntur s DtUr bal menos que español

Perfecto Pl uscuamperfecto Fut. anterior Plusc. Subi.


.................-..¡...
He sido omodo... Yo hoblo sido omodo... Hab¡é sido omodo.,. Hubiera (esc)
Fui omodo... sldo omodo
Amrtus, a, um ( sum Amatus, a, ,m ( e.am Amat.rs, a, um ( ero .essem
Deletus; Lectus { Deletus; Lectus { s¡¿5 Deletus; Lectus { ¿¡¡5 . esses
"t
Captus; Auditus( s5¡ Captus; Auditus( erar Captus; Auditus( s¡¡¡ . esset
Amati,ae,a (sumus Amati,ae.a Ieramus Amati,ae,a Ierimus .essemus
Deleti; Lecti { estis Deleti; Lecti { eratis Deleti; Lecti { eritis esset¡s .

Capti; Auditl Lunt Capti; Auditi I erant Capti; Auditi ( essent .

"rrnt
-lmPerat'i{ Sé amodo,... i Am are Del ere ij Leg ere : Cap ere i Aud ire) (como el Infinit. Acc)
i

Sedomodos,.., i Am amini Del emini Let ¡m¡n¡ iCap ¡.¡n¡ i Aud ¡-¡n¡
i

ffil Del s¡dt¡5 i Leg


Del
"ndus
tus
i CaP ¡endus i Aud ¡endus i que ha de sq omo&
Cap tus i Aud ¡¡ug
Part. oasado Am atus, a, um s¡ug Lec Antado

Presente Perfecto ......1r.r.rr.....'! $


Am ari ser omodo hober sido omado Amatum ¡¡¡ '! fr
Del eri > destruido ) ) destruido Deletum iri ? -! .
!nfinitivo Aud ¡¡¡
L"g i
Cap ¡
> oldo
> le[do
> cogido
> > oldo
que ha (habla) sido
omodo, dest¡uido, etc.
is.fil i:i r ii
Ferri > llevodo (en oroc. completivas) .tli,T'. i:lg"ti
II._PECULIARIDADES DE LAS FORMAS NOMINALES
a a) El Part. de Presente s€ declina como prudens; los otros como bonus, a, um.
Fut. *' el verbo <esse>:
ó b) Fo.-. perifrástica: Part.:devol
l) Activa: Amaturus sum o omor; 2) Pasiva: Amanda est : ho de se¡ omodo.
O c) éerundiy6¡ Es el mismo Part. Fut. Pas.; conc¡erta siempre en género, número y caso.
ód) Cerund¡6; Parecido al anterior; puede concertar en caso; puede lle-var complemento._..
ó ") f..J"..ün de gerundio y gerundivo: 1) Por oración finall 2¡ por Infinit. con la preposicion de su c.¡o.
I r) Co.ccr.l Concierra con una palabr¡ de 11 o-ración pr¡|.?n Gnr" Nún'.y caso:
';;;,'l
A- o^or,,\
^ i¡.'órt,r¡.."¡nt5üiÉim.iugltlnmóntám.Elgcnerol,y.nc¡doontclaciudod'huyóalmona2.
:;TJ!,í
(
b) ;';-l
futo:
:rSr*nu.*¿'il'¡oÍi.iJ'":úlsilsl'f"ilir,i"il,"ie
in montem. El gcrcral, lo cíudod, hufó ol mnte.
suieto dcr Pert'

e¡. , $ux, r¡.," ,16", fugit


I vcacido

a) Verbo príncipal, con sujeto en nominativo; se traduce por Pres. o lmpeL de Indic.
' Histórico: Ei.: Dux ire in hostes : El gene¡ol iba (va) cont¡o ,os enemigos.
/1)' Concertado: Verbo dependienre; su su¡eto es el del V. PrPal.; se traduce por Infinit.
pienso (él) y¿¡¡¡ $l) hoy.
[ t¡., Dux cogitat ys¡¡¡g hodie - El generol
I zl xO concertado: Verbo deoendi¿¡¡E, cotl suieto propio en acusativo'
- I ' traduce por Indicativo ó Subiuntivo, precédido de QUE { el Suieto-Acusativo.
: .!lO gl-Se
Inf.pres.setraduceporpres. si el V.Pral.estáenPres.;porlmperf.sielV.Pral.estáenP¡rsado.
SlOttlnf.Pret.D D D Pret.Perf. ) ) )) D i ) Plusc. D D ) D

3\¡Etlnf.Fut, > D D Futur6 D ) ) D i ) p6¡s¡s. )),. ) D D

Pater dicit filium ys¡¡¡g filium yE¡¡ssg filium vs¡¡tt¡um -es5e


.7 ^El¡I.:
ro- 'ul ' et po¿¡i?lce que su iiio vienc guc su hijo ho venido quc su hiio uen!( ,.-,

I dirit
-pá¿r"-J¡io
Pater filium venire filium ys¡¡5sE filium v¿¡¡r'l¡urn - s35s
\ ¡f que su 'ii¡o venla guc su hijo hobla vcnido que su hiio vendrlo

-4-
t¡.-YERBOS IRREGULARES @enenlmcnte por le 3.). Los t¡empos incompletos, como clcgo>.
eo fero volo nolo malo POSS U m fio
ENUN. i (v)-i tul-i factus sum
volu-l nolu-i malu-i Potu-i
CIADO ¡t um lat-um
eo fero volo nolo malo POSSU m fio
¡s fers vis non vis mavls POres fis
¡t fert Yult non vult mavult POtest f¡t
Prc¡.
imus ferlmus volumus nolumus malumus POSSU m US fimus
itis fertis vultis non vulti3 mavultis potest ¡s f¡ri¡
eunt ferunt volunt nolunt malunt POSSU nt fiunt
lmpf. iba-¡ fere ba.¡¡ voleba.¡¡ noleba-¡¡ maleDa-m Potera-m fieba-¡¡
-sr, -s.¡ -3.. -3., -43. -s...
F ibo feram volam nol¡m malam POtero fiam
ib¡s feres voles noles males Poter¡s fies
U FUL ibit feret volet nolet malet POte r¡t fiet
lmpf. ibimus fercmu¡ volemus nolemus malemus POterr m us fiemus
¡b it¡s féretis voletis nolctls maletl¡ Pece flt {s ñetis
¡bunt ferent volent nolent malent pote ru nt ficnt
P. Pr
¡ (v)-l tul-i volu-i noru -i malu-¡ Pv!u -l facrus sum
= -i3t¡... -isti... -isti... -i3ti... -isti... -isti...
P. PI
i (")-cram tul-eram volu4¡¡¡¡ nolu-66¡¡ malu.cram potu-eram factus 3¡2¡¡
-cras.., -eras... -er43... -eñú... -cras... -eres.. cras.,

F, Pr.
i (v)-ero tu | -g¡g vOlu -erO nolu -¿¡9 malu-efO Potu.ero factus s¡6
-er¡s... -eris... -eris.. -er¡s... -eris, -eris, crl¡...
Prc¡.
ea-m fera-¡ veli-¡ noli-¡¡ mali-¡¡ Possl-m fia-m
o -3... -sr.. -3.. -s., -3r, -3., -3...
¡re-m ferre-¡¡ velle-¡¡ nolle-¡¡ malle-¡ Posse-m fiere-¡
F lmpf. -s... .3...
z -3.. -S... -s... -3...
f i (v).cr¡m tul-erim volu-crim nolu-erim malu-erlm Potu-erim factus sim
ao
P. Pf.
-eris... -er¡s... -eris... -eris... -eris... -eris.., s¡3...
f
P. PI.
i (v)-¡ssem tu l-i5ss¡¡ volu-¡s¿¡¡ nolu-iSsem malu-¡s5¿¡¡ Potu-issem factus essem
-isses,.. -isses... -isses... -¡sses... -¡sses.. -isses. esses..

MPERAT.
i fer nol-i
ite ferte .ite
Prs. tre ferre velle nolle malle Posse fieri
É
z Pret, (v)-¡¡se tul.¡33¡ volu-iSse nolu.¡35s malu-i35s Potu.isse factum esse
L
z Fut. it-urum lat-urum faciendum
esse esSe esse
Prs.: Aio, ais, ait; aiunt (decir) inquarn, inquis, inquit; inqulunt (dccir)
lmp.: Aiebam, aleba¡... inquiebat
VERBOS Fut.: inquies, inquiet

Q.di (odio), coepi (comienzo, com.ncé), mem¡ni (recuerdo), novi (conozco).


Estos verbos, aunque tienen sólo tema de perfecto, se traducen por el de prcscnta.
VERBOS DEPONENTES: Tlenen forma pasiva; pero sitnif¡cado ecrivo. Ej.: Hortor : exhorto.
t8. - oRACIONES TNDEPENDTENTES
I Indicativo Puer legit. El niño lee.
l. ENUNCIA- Real I Infinitivo Puer legere. El niño lee (lela),
TIVA: Potencial .Subi. (Pr., Pf.)
. Puer fors¡an legat. El niño quizós lco.
lrreal. .Subi. (lmp., Pl.) Puer legisset. EI niño hubi¿ra lelú.
Desiderativa (utinam) Su bjuntivo Utinam puer legat. Ojoló el niño lco.
Exhortativa. Subiuntivo Legamus omnes. Leomos todos.
I m perat iva I m perativo Lege ¿pi3¿ql¡¡¡. Lee tú lo co¡to.
2. voltTtvA: (a) Ne Subl. (Perf.) lrle legeris. No leos.
Prohibitiva{ b) Cave, cavete Subjuntivo Qsys legas. No lcos.
f c) Noli, nolite lnflnltivo Nolite leSere. No ledis.
r ( Pron. Interr. Indic. o Subi. Quis ¡sg¡¡¡ ¿Quién lec?
-a ) Adv. común Indic. o Subj. Quando legitl ¿Cuóndo lee?
3. INTERRO- ,: )AdY. prop¡o Indic. o Subl. Nonne (num, -ne, utrum) legitl ¿koso lee?
GATIVA: - ((Ninguna) lndíc. o Subi. Legit epistolaml ¿Lce lo corto?
Doble: Utrum...an... Indic. o Subi. Utrum lesit an dorm¡tl ¿Acoso lec o due¡me?
Deliberat iva Quo ¿¿¡¡.-quo nOn eam? ¡Dónde iré, dónde no iré?
4. EXCLA- Normal . .lndic. oSubj. Quam bene legit! ¡Qué bien l*l
MATIVA: Vehemente ,lnfinitivo Catonem iegere !s¡s! ¡Qué Catón lce bicn!

-5-
14. DEPENDIENTES
-oRACTONES
A. lnfnitlvo: a) Concertado; b) No concertado: (vistas ambás al tratar del infinitivo: lf , B).
a) Con :ut guc Dependen de v. de lubeo ut
veniat. Ordcno que vcngo.
F ne : gUC nO voluntad oositiv¡, Roga¡ nc veniat. Rucgosquc no vengd
z
F o b) Con ut : guc no Dependen de v, de i Times ut yen¡at. Iemcs quc no vcngo.
6

ne : gUC voluntad netat¡va i Times nc vcniat. Temcs quc vengo.
l I
6
o ¡I c) con :n," Dependen de i Obstat quominus legas. lmpide quc lcos.
6 .n 11,.J,",, f <impedin, <no dudar> i Non dubitat quin legas. No dudo quc leos
rfi
tr
lnterro. i Hacen dr ¡ C, D.; EsPañol: Indic. i Interrogat quis sim'
d) Pregunta quién soy.
U getlvar i Sin signo interog.; con paftícula i Quaerit utrum vivat. Prcgunto si vivc.
J
c indirecta¡ i Nonne, n um, utrum, -ne (: Sl) i Videsat¡sne ista sint, Ve si esto cs bostonte.
:o Con quod : el (hecho de) que; con V. de sentimiento o suceso:
;U C. lndicat.: Adde quod venisti sero. Añade el (hecho de) quc l,cgoste torde.
ó A. Expficat.:
j lndicat. Liber guem mihi dedisti bonus est. i Et t¡bro gue me distc es bueno.
F i a) Causal Subl. Librum laudo qui sit bonus. i Alobocl libroDorque cs bueno.
b) D
B.' circun¡t.: i c) concesiva t Librum laudo
qui 3¡t malu3. i. Alobo cl libroounque es molo.
g
é i Lonsecut. Dign¡ sunt qui legantur. j Son dignos de sc¡ lcfdos.
o i d) Finel D Mis¡t scrvos qui labor¡rent. i Envirí csclovos porc que trcbojos.n.
o
o El Relativo, después de punto o punto y com¡, eguivale a un demostr¿tivo'
Ei.: fbi erat puer; quod (:hoc) ut vid¡. : El niño estoba olll; cuondo v¡ csto.
¿
o El Relativo puede atraer el antecedente a su caso y a su oración.
E
Ei.: (Normal) Homo, quem.quaeris, ego sum
(Atracción)Quem hominem quaeris ego sum. l: r' hombrc
o --' ef i-- rbuscos,
"--'¡-r- ouc
..i< | Sov
i Real Indic. ¡quod / Clamas quia doles. i G¡itos porque sufres.
A. Causalc ¡: i Potenc. Subj. {quia } Clamas gule doleas. i Gritos porque (tal vez) sufres.
i lrreal Subi. (quoniam ) Clamas, non quiedoleas, sed..,i 6ritos, no porquesufros, sino...
O Cualqt rier conjunción, pan cualquier clase : Porque, Puesto gue. Con Indic' quando; con Subi. cum
Las Pc tenciafes se traducen por Indic. + Kol porccer>>, <tol vez>.
- Las irl 'eales llevan negación antes de la conjunción: <non quod>: (no po/'que)).
-
Real Indic. ut, sícut, velut Ut supra dixi. Como düe ontcs.
8. Compa. Potenc. Subj, quasi, tamquam si Loquere quasi audiant. Hobfos como si te oyescn.
retiv¡s: lrreal Subi. ut si, velut si Loqueris ut ¡i sis orator H¿blos como sl fueses un orodor
Real Indic. quamquam Quemquem hoc dicit venio.
u Aunquc dice csto vcngo.
J C. Conce. Potenc. Subi, (Prs..Pf.) guamvis, tametsi, ct¡ams Quamvl¡ hoc dicat veniam.
fu siva¡:
lrreal Subj. (lmpf.-Plusc.) etsi, l¡cet, cum, si
Aunque dijcro csto vcnd¡Ío.
Etsi hoc dixisset venissem.
Aunquc él hubiese dicho csto
z yo hubiese venido.
O Cada :onjunción vale para su clase; las compuestas de <<si>, para todas.

i nea¡ Indic. si, dummodo : si i !i I": dicis' erras' Si díces esto,


esto, tc cguivocos'
z
l
D.Condi-
cion¡les: i ¡.i"1,.
lrreal
e*L.in" i :i 1T'¿:I;I":fl,í39:: te esuivoco¡íos'
suu¡. 1e.,.- ry¡ ,í"--:
subi. (lmpf.'Plusc.)ni' nisi =si
(J i ;¡ ilúcrosd¡chocsto,tehubicroseguivocodo.
ú, O La cor ¡dicionaf de futuro se traduce por presente: Si cras pluet... : Si moñano llueve...
U Latín: ut + Subj. Tantus clemor sublatus est ut undique audiretur.
o E, Consc- Español; que * Indic. Sc levontó un clomor tan gronde que se oía por todos portes.
cutivas: € Puede traduc¡rse al español por Subi. únicamente si la principal es negativa,
- La conj. <<quin>r, como consecutiva, ':
U (gue noD, <<sin quc>.
J
a) ut (ne) Su bjuntivo ut Pacem oraret. 1
:< b)ad.... Gerundio (Acus.) I ad orandum pacem. /
ro
d.
c) ad .... Gerundivo (Acus.)
Misit I ad pacem orandam. I Envió un legodo
F. Finale¡: d) causa (Abla.) Gerundio (Genit.) legatu m
causa orandi pacem., porc que Pid¡ese
e) causa....... Gerundivo (Genit.) ¡ causa pacis orandae. lo Poz.
\
o f) Partic. Fut. Act. I oraturum Pacem. I
.i< S) ... . Supino \ oratum Pacem. i
O <Quor puede sust¡tuir a <<ut>> si hay comparativo, <Nen : <para que no>.
Sólo temporales: Indic. Otro matiz másr Subi.
Cuando, tan pronto como ut, ubi, simul ac, ut pr¡mum
Después de que, desde que Post-quam, Postea-quam .. .
Q,Tempo- Antes de que ... ante-quam, pr¡us-quam .. . . . ontes de gue
rales: Mientras, m¡entn¡s que. ... dum, donec, quoad . .. . .,., áosto gue
( a) <como> + Verbo en Subi.
. ..... cum { b) cum * Subi. : gerundio.
(histórico) I c) <al> con infinitivo.
O La ter rrporaf de futuro se traduce por presente: Cum venie¡ : Cuondo vengos (cuando vendrós).

-6-
15._CONYERSION DE UNA ORACION ACTIYA EN PASIYA:
( Mag¡ster pueros laudat. [Pueri a magistro laudantur.
Activa: I s. c, d. y, Pasiva: { s. c.at. v.
I El moestro olaba a los niños. I los niños son olobados por cl maestro.
f) ElC.Dir.pasaaSuj,;2) ¡¡V.,enpasivaconcertandoconels.paciente;3) Els.agente,enAblat.concanocab>.
¡¡¡ ATRACCION MODAL: Cuando una oración, que debe ir en Indic., va en Subi. por depender de otra en Subj.
Accidit ut nonnulli milites qui in silva discess¡+sent interciperentur'
Sucedió que olgunos soldodos que 3e hablan olejodo en los óosgues fucron cercodos,

¡6._ALGUNOS MORFEMAS DE YALORES DISTINTOS


a i Nom., Voc., Abl. Vita : ¡¿ vido, ¡oh vido!, por lo vido.
:

i Nom., Voc. Acc./ Pl. Neut. i 2.', 3.',4.'Declin. Templa, opera, cornua (y el Adj. fortia).
i lmperát. Sing.
..-..... : --------.----------.---....-...........-......
i '1.' Conj. V¡ta (de yito, as, are) : eyito.
:
1,'Declin. ii;;;; :;; l; ;;;;; ;t;';;;;, i;; ;;;:'ü;;;J"""-
1.'Declin. Romae : en Romo (cuando se está allf).
Pronombre Quae.
3.'Decl. Parisí1, Mare y el adjetivo forte.
3.'y 5.' Declin. Lege : por lo ley; die.: cn el dla (Compl. tcmpo).
3.' v 2.' Conjug. Lege :
lcc (de lego); dele : dcstrulrc (de deleo).
2.'Declin. Domine : ¡oh, señor!
Docte : sobioment¿.
3.. y 5.. Declin. Cives : los ciudadonos; res : ,os cosds,
3.'y 5.'Declin. Clades : el desostre,' res : lo coso.
1.' Coniug. Ames : que tír omes,
2.'Coniug. Mones : ovisos,
3.'y 4.'Coniug.
.L:.q::...=..f.:lí.t.J-¿:..!:g:)i...1:-.:.,."i.?t:...=..,.:¡r-e.t:..........
2.'Declin. Domini : del señor, los seño¡es, ¡oh, señores!
2.'Declin. Lugduni : en Lydn; domi : en coso I ruri : en el compo.
3.'Declin. Legi : a lo ley; ventri (de venter, tris; no es Gen.)
3.'Declin, Mari : en, Por, etc. el mor; Tiberi, vi, siti, etc.
3.'Coniug. Legi : leí, ser lcldo (de lego, is, ere).
4.'Conjug. Audi : escucho tú.
i-:';'2:;'ó;;íil:""' Rosis : po¡o ios rosos, con los ¡osos.
Dominis, temPl¡s' viris : o los l¡ombres,pr fos hombres...
3.'Declin. Civis : el ciudodono, oh ciudodono, del ciudodano.
.L:1.I.1:1.9.?.1i.:.E:.... ..1:.9.i:..(l.9.:.'."..T.p..t."..=..9.9..F..r.:¿.=.JÍ.f::.:.gi.P..'.::.lLLii:..
Todas las Conlug. Ludo -: yo juego (de ludo, is, ere).
2.'Declin. Ludo paro el juego, por el juego (de ludus, i).
3.'Declin. Leo (nis) - Ieón; multitudo (dinis) :muchedumbre.

17.-ALGUNAS PARTICULAS DE VALORES DISTINTOS


Ablat. Preposición con Pater cum fi lio ven¡t yiene e, podre con su hijo.
al tM Indicat. Conj.temporal cuondo Cum hoc dixisti. Cuando düiste esto.
Subiunt. <cum> histórico (cum+Subi.>:gerundio Cum hoc diceret. Como dijera (diciendo) esto.
... tum Partic. Correlat. tan (tanto).., como Cum meo iudicio tum ómnium.
Tanto cn mi opinión como en Io de otros.
I Pronom. Relat. (lo) que, Quod dicis, nego. Niego lo que dices.
Indicat. I Coni. causal NryUC lbo quod me vocavisti.
QUOD Subiunt. ) lré porquc me llamoste.
I Conj. Complet. el (hecho de) que Hostes adiuvabat quod flumen creverat.
Ayudobo o los enemigos el (hecho de) que
el rlo hablo crecido.
Indicat. { Pronom. Relat. que,cuol Quo quotidie utor. Que uso dia¡iomente.
Adverbio
Subiunt. I o donde Quo vadis ¿A dónde vos?
QUO Subiunt. Final porc qu¿ Quo melius intelligas.
.......1:r..s:*..:?.li-e.199.:..r9./.o.t:-...........................
Subiunt. Con j. Complet. que no Opto ne venias. Deseo que no yengos,
NE D Conj. final porc que no lbo ne venias. lré ga,ra que no vengos.
) Adverbio no (oración Prpal.) Ne dixeris hoc. ¡q digos esto.
lndicat. Conj.Comparat. como Ut diximus. Como dijimos.
> Conj. temporal cuondo Ut me audisti. Guando me ofste.
Sublunt. Coni. Complet. que Cura ut valeas. P¡ocuro cuidorte.
> Coni. final porc quc M¡tto legatum ut pacem oret.
Mando un legodo gart qua pido lo paz.
> Coni. Consecut, (de modo) que Sic Gnece loquebatur ut Athenis natus
videretur. De tal modo hoblabo griego que
porecÍo nocido en Atenos.
concesiva Ut eco non dicam. no Io
SERIOLS.HFRRFRÓ S A . UI¡-FFII
-7 -

You might also like