δξ. Αηθαηεξίλε Μ.

Ρεβάλνγινπ
΢ρνιηθή ΢ύκβνπινο Φηινιόγωλ

Η ΣΟΠΙΚΗ Ι΢ΣΟΡΙΑ ΢ΣΟ ΓΤΜΝΑ΢ΙΟ

Δηδαθηηθή κεζνδνινγία κε ηε κέζνδν project

Τν Γηαζεκαηηθό Πξόγξακκα Σπνπδώλ ηεο Ιζηνξίαο γηα ην Γπκλάζην

αλαδεηθλύεη κηα πνιύπιεπξε - σο πξνο ην πεξηερόκελν θαη σο πξνο ηε κεζνδνινγία -
πξνζέγγηζε ηεο ηζηνξηθήο ύιεο θαη εληζρύεη ηελ Τνπηθή Ιζηνξία σο πεδίν έξεπλαο θαη
σο εξέζηζκα γηα ηελ εθπόλεζε ζπλζεηηθώλ εξγαζηώλ από ηνπο καζεηέο. Τν
ελδηαθέξνλ ηεο Τνπηθήο Ιζηνξίαο εζηηάδεηαη ζε έλα πεξηνξηζκέλν ρώξν αλαθνξάο θαη
ζε κηθξέο θνηλσληθέο νκάδεο, είλαη κηα κηθξντζηνξία, ε νπνία γηα λα θαηαλνεζεί
ρξεηάδεηαη λα ηελ εμεηάζνπκε ζην επξύηεξν ηζηνξηθό πιαίζην ζην νπνίν απηή
εληάζζεηαη. Από ηελ άιιε ε κειέηε ηεο Τνπηθήο Ιζηνξίαο ζπκβάιιεη ζηελ
θαηαλόεζε ηεο γεληθήο Ιζηνξίαο.
Τν κάζεκα ηεο Τνπηθήο Ιζηνξίαο έρεη ζεζκνζεηεζεί γηα ηελ Γ΄ Τάμε ηνπ
Γπκλαζίνπ θαη πξνβιέπεηαη λα δηαηίζεληαη δέθα (10) δηδαθηηθέο ώξεο από ην
Ωξνιόγην Πξόγξακκα. Σην πιαίζην ηνπ καζήκαηνο δεηείηαη από ηνπο καζεηέο ε
εθπόλεζε ζρεδίσλ εξγαζίαο (project), κε ηα νπνία πξνάγνληαη νη εξεπλεηηθέο ηνπο
δεμηόηεηεο, ε απηελέξγεηα θαη ε νκαδνζπλεξγαηηθή κάζεζε.
Tν βηβιίν ηνπ θαζεγεηή πεξηέρεη εθηελείο νδεγίεο κεζνδνινγίαο θαη
βηβιηνγξαθία γηα ηνλ ηξόπν εθπόλεζεο ζρεδίνπ εξγαζίαο, ελώ αλαπηύζζεη δέθα (10)
ελδεηθηηθά παξαδείγκαηα ζρεδίσλ εξγαζίαο δηαθόξσλ ζεκάησλ Τνπηθήο Ιζηνξίαο.
Δπηπιένλ ην ζπκπιεξσκαηηθό εθπαηδεπηηθό ινγηζκηθό, ην νπνίν κπνξεί θαλείο λα
αλαδεηήζεη ζηελ ηζηνζειίδα ηνπ Παηδαγσγηθνύ Ιλζηηηνύηνπ, δίλεη ηε δπλαηόηεηα ζην
δηδάζθνληα λα νξγαλώζεη ζε ζπλεξγαζία κε ηνπο καζεηέο, κε ηνλ θαιύηεξν δπλαηό
ηξόπν, έξεπλεο αλαθεξόκελεο ζε ζέκαηα Τνπηθήο Ιζηνξίαο.

Γεληθνί ζθνπνί θαη ζηόρνη ηεο Σνπηθήο Ιζηνξίαο

Σύκθσλα κε ην Δληαίν Πιαίζην Πξνγξάκκαηνο Σπνπδώλ Ιζηνξίαο1, ε Τνπηθή

Ιζηνξία πξνζθέξεηαη σο πεδίν κειέηεο πξνθεηκέλνπ λα επηηεπρζνύλ νη παξαθάησ
γλσζηηθνί, ςπρνθηλεηηθνί, ζπλαηζζεκαηηθνί θαη κεηαγλσζηηθνί ζηόρνη:

1. Να έξζνπλ ζε επαθή νη καζεηέο κε ηζηνξηθά ζηνηρεία εξεπλήζηκα θαη

θαηαλνεηά.

1
Γ.Δ.Π.Π.Σ., ζει. 31 θαη Οδεγίεο γηα ηε δηδαζθαιία ησλ θηινινγηθώλ καζεκάησλ ζην Γπκλάζην ζει.
262-263. – Βι. επίζεο θαη ηνπο ζηόρνπο Τνπηθήο Ιζηνξίαο, όπσο απηνί δηαηππώλνληαη ζην Βηβιίν
Δθπαηδεπηηθνύ γηα ηελ Τνπηθή Ιζηνξία Γ΄ Γπκλαζίνπ, ζει. 17.

1
 2. Να θαηαλνήζνπλ όηη ε Ιζηνξία είλαη αλζξώπηλε δξαζηεξηόηεηα κε αλζξώπηλα
θίλεηξα, εληαγκέλε κέζα ζε αλζξώπηλα κέηξα.
3. Να εζηζηνύλ ζηελ παξαηήξεζε, ζηελ έξεπλα θαη ηελ εξκελεία ζπγθεθξηκέλσλ
ηζηνξηθώλ κλεκείσλ, μεθηλώληαο από ηα ίρλε ηνπ θαη ην πξσηνγελέο πιηθό.
4. Να εζηζηνύλ ζηελ αθξόαζε αληίζεησλ πιεξνθνξηώλ θαη εθηηκήζεσλ γηα ην
ίδην ζέκα θαη λα ληώζνπλ ηελ αλάγθε θαη ηελ επζύλε απόθαλζεο.
5. Να επαηζζεηνπνηεζνύλ γηα πξνβιήκαηα ηεο ηνπηθήο θνηλσλίαο κέζα ζηελ
νπνία δνπλ θαη γηα ηελ αλάγθε ζπκκεηνρήο ηνπο πξνο αλαδήηεζε ιύζεο ησλ
πξνβιεκάησλ απηώλ.
6. Να πξνεηνηκαζηνύλ ή λα δηεπθνιπλζνύλ ζηελ θαηαλόεζε ηεο Γεληθήο
Ιζηνξίαο θαη ηεο επξύηεξεο θνηλσλίαο.

Θέκαηα ηεο ηνπηθήο ηζηνξίαο:

Βαζηθόο παξάγνληαο επηινγήο ησλ ζεκαηηθώλ πεδίσλ Τνπηθήο Ιζηνξίαο είλαη

ην ελδηαθέξνλ ησλ κειώλ ηεο ζρνιηθήο ηάμεο ή αθόκε ην πξνζσπηθό ελδηαθέξνλ ηνπ
θάζε παηδηνύ. Δπηπιένλ θάζε ζεκαηηθό πεδίν δελ είλαη απηνηειέο, αιιά κπνξεί λα
ζπλδέεηαη κε θάπνην άιιν, λα ζπζρεηίδεηαη ή λα αιιεινζπκπιεξώλεηαη.

1. Σ ν π η ν γ ξ α θ ί α – Σ ν π ν γ ξ α θ ί α : Κάζε ηνπίν – ηόπνο, από ηε ζηηγκή πνπ

δέρεηαη ηελ αλζξώπηλε παξέκβαζε, έρεη ηε δηθή ηνπ ηζηνξία. Γελ κπνξεί λα λνεζεί
ηζηνξηθή πξαγκαηηθόηεηα ρσξίο πξνζδηνξηζκό ηνπ ηνπίνπ, θπζηθνύ θαη
αλζξσπνγελνύο. Έηζη ε Ιζηνξία ζπλαληά ηε Γεσγξαθία θαη ηελ Αλζξσπνγεσγξαθία.
Σην πιαίζην απηό αληηθείκελν ηεο Ιζηνξίαο ηνπ ηνπίνπ είλαη ην ζύλνιν ησλ
κεηαβνιώλ πνπ απηό ππέζηε, ην ζύλνιν ησλ αλζξώπηλσλ παξεκβάζεσλ θαη ηα ίρλε
πνπ άθεζαλ απηέο νη παξεκβάζεηο.

Σε επίπεδν ζρνιείνπ ζέκαηα πξνο αλάπηπμε είλαη:

 Τν θπζηθό πεξηβάιινλ, θιίκα, ρισξίδα, παλίδα. Φαξαθηεξηζηηθά θπηά θαη
δώα ηεο πεξηνρήο
 Αλζξώπηλεο παξεκβάζεηο ζην θπζηθό ηνπίν θαη κεηαβνιέο.
 Ολνκαζίεο ηεο ηνπηθήο θαη επξύηεξεο πεξηνρήο: ηνπσλύκηα, νδσλύκηα, ε
πξνέιεπζή ηνπο θαη νη αιιαγέο κέζα ζην ρξόλν.
 Ο νηθηζηηθόο ρώξνο θαη ε αξρηηεθηνληθή ηνπ.
 Οη αξραηνινγηθνί ρώξνη θαη ηα θάζε ινγήο κνπζεία.

2. Ο η θ ν λ ν κ η θ ή Ι ζ η ν ξ ί α : Δμεηάδνπκε ηηο νηθνλνκηθέο δξαζηεξηόηεηεο θαη

ελαζρνιήζεηο ησλ θαηνίθσλ ελόο ηόπνπ, ηε ζέζε ηεο ηνπηθήο νηθνλνκίαο ζηελ
επξύηεξε πεξηνρή, ζρέζεηο ηεο νηθνλνκίαο κε ην θνηλσληθό, πνιηηηθό θαη πνιηηηζκηθό
πεξηβάιινλ.

2
Σε επίπεδν ζρνιείνπ ζέκαηα πξνο αλάπηπμε είλαη:
 Οηθνλνκηθά ραξαθηεξηζηηθά ηεο ηνπηθήο νηθνλνκίαο.
 Τνπηθέο επηρεηξήζεηο, ε ηζηνξία ηνπο θαη ε ζέζε ηνπο ζηελ ηνπηθή νηθνλνκία
(π.ρ. έλαο λεξόκπινο, έλα εξγνζηάζην).
 Τνπηθέο ζπλδηθαιηζηηθέο ελώζεηο θαη ε ηζηνξία ηνπο
 Δμέιημε ηεο ηερλνινγίαο, πξώηεο ύιεο.
 Μέζνδνη θαη ηερληθέο πνπ ρξεζηκνπνηνύληαλ ζηηο θαιιηέξγεηεο θαη ηηο
βηνκεραλίεο
 Οη επηπηώζεηο ηεο εθβηνκεράληζεο κίαο πεξηνρήο
 Δξγαζηαθέο ζπλζήθεο θαη ζρέζεηο
 Τα επαγγέικαηα θαη νη επαγγεικαηηθέο δξαζηεξηόηεηεο.

3. Δ ε κ ν γ ξ α θ η θ ή θ α η Κ ν η λ ω λ η θ ή Ι ζ η ν ξ ί α : Δμεηάδνληαη ηα θνηλσληθά
ραξαθηεξηζηηθά θαη ε δεκνγξαθηθή ηαπηόηεηα ηεο θνηλόηεηαο. Γεληθά
ραξαθηεξηζηηθά γλσξίζκαηα κίαο θνηλόηεηαο είλαη ε εγθαηάζηαζε ησλ πξώησλ
θαηνίθσλ, δπλαηόηεηεο θαη κέζα επηθνηλσλίαο, παξάγνληεο πνπ επεξέαζαλ ηελ
αλάπηπμε ηεο θνηλόηεηαο.

Σε επίπεδν ζρνιείνπ ζέκαηα πξνο αλάπηπμε είλαη:

 Γελλεηηθόηεηα, ζλεζηκόηεηα
 Υγεία, πεξίζαιςε, επηδεκίεο
 Μεηαλάζηεπζε, δεκνγξαθηθή πνξεία, ζπκβνιή ησλ μεληηεκέλσλ ζηελ
αλάπηπμε ηεο πεξηνρήο
 Κνηλσληθή δνκή ησλ θαηνίθσλ κίαο πεξηνρήο, θνηλσληθέο αληηζέζεηο,
ηνπηθά θηλήκαηα
 Παξαδνζηαθέο θνηλσληθέο εθδειώζεηο (αξξαβώλαο, γάκνο, βάπηηζε,
πξνμεληό)
 Μειέηε επσλύκσλ θαηνίθσλ ηεο πεξηνρήο
 Η θνηλσληθή ζέζε ηεο γπλαίθαο, ηνπ παηδηνύ

4. Ι ζ η ν ξ ί α η ε ο θ α ζ ε κ ε ξ η λ ή ο δ ω ή ο : Δκπεξηέρεηαη ην ζύλνιν ησλ

δξαζηεξηνηήησλ πνπ ζπγθξνηνύλ ην πεδίν ησλ θαζεκεξηλώλ αλζξώπηλσλ
δξαζηεξηνηήησλ. Κάπνηεο από ηηο δξαζηεξηόηεηεο απηέο ελδερνκέλσο λα
εκπεξηέρνληαη θαη ζε άιιεο ζεκαηηθέο.

Σε επίπεδν ζρνιείνπ ζέκαηα πξνο αλάπηπμε είλαη:

 Η θαζεκεξηλή δσή
 Έζηκα ηεο πεξηνρήο (Φξηζηνπγελληάηηθα, Παζραιηλά, απνθξηάηηθα)
 Οη ζπλήζεηεο ησλ αλζξώπσλ
 Διεύζεξνο ρξόλνο, ηξόπνη ςπραγσγίαο

3
  Παλεγύξηα. Οξγαλνπαίρηεο παξαδνζηαθήο κνπζηθήο
 Σπιινγή ηνπηθώλ δεκνηηθώλ ηξαγνπδηώλ, παξνηκηώλ, παηρληδηώλ, παξακπζηώλ
 Τξόπνη δηαηξνθήο. Παξαδνζηαθέο ζπληαγέο ηνπ ηόπνπ
 Πεξίζαιςε
 Έλδπζε. Παξαδνζηαθέο ελδπκαζίεο

5. Θ ξ ε ζ θ ε π η η θ ή – Ε θ θ ι ε ζ η α ζ η η θ ή Ι ζ η ν ξ ί α : ε ηζηνξία ηεο ζξεζθείαο θαη

ηεο Δθθιεζίαο είλαη πινπζηόηαηε θαη ελδηαθέξνπζα. Θα πξέπεη όκσο ν δηδάζθσλ λα
είλαη ηδηαίηεξα πξνζεθηηθόο θαηά ηελ πξνζέγγηζε απηήο ηεο ζεκαηηθήο, έηζη ώζηε λα
κε ζηγεί ην ζξεζθεπηηθό ζπλαίζζεκα καζεηώλ πνπ αθνινπζνύλ δηαθνξεηηθό δόγκα ή
ζξεζθεία. (επηζήκαλζε ηνπ βηβιίνπ ηνπ εθπαηδεπηηθνύ).

Σε επίπεδν ζρνιείνπ ζέκαηα πξνο αλάπηπμε είλαη:

 Ο ξόινο ηεο εθθιεζίαο ζε δηάθνξνπο ηνκείο, όπσο ε παηδεία, ε γιώζζα.
 Γξαζηεξηόηεηεο ησλ θιεξηθώλ
 Θέζε ησλ θιεξηθώλ ζηελ ηνπηθή θνηλσλία
 Δθθιεζηαζηηθά δηθαζηήξηα θαη απνλνκή δηθαηνζύλεο
 Μνλαζηηθέο θνηλόηεηεο: ε ηζηνξία ηνπο, ν ξόινο ηνπο θαη ε ζπκβνιή ηνπο
ζηελ ηζηνξία ηεο θνηλόηεηαο
 Λαηξεία ηνπ ηνπηθνύ αγίνπ
 Γηνξηέο ηεο πεξηνρήο

6. Π ν ι η η η θ ή Ι ζ η ν ξ ί α : Η ηνπηθή θνηλόηεηα δηαζέηεη άθζνλν πιηθό γηα λα

κειεηεζεί σο πξνο ην πνιηηηθό ζηίγκα πνπ δηαζέηεη κέζα ζην ρξόλν.

Σε επίπεδν ζρνιείνπ ζέκαηα πξνο αλάπηπμε είλαη:

 Σηάζεηο θαη λννηξνπίεο απέλαληη ζηελ πνιηηηθή θαη ηα πνιηηηθά θόκκαηα
 Σπκκεηνρή ζηα θνηλά θαη πνιηηηθέο παξαδόζεηο
 Άζθεζε ηνπηθήο εμνπζίαο
 Τνπηθέο εθινγέο, εθινγηθέο ζπκπεξηθνξέο, πξνγξάκκαηα δηαθεξύμεηο
 Απνηειεζκαηηθόηεηα ηνπηθήο εγεζίαο
 Απνθιεηζκνί ζηε βάζε ηνπ θύινπ, ηεο θπιήο

7. Ε θ π α ί δ ε π ζ ε : Δίλαη έλα πεδίν νηθείν ζηνπο δηδάζθνληεο θαη ηνπο καζεηέο.

Δπηπιένλ ν ξόινο ησλ πλεπκαηηθώλ ηδξπκάησλ είλαη ζεκαληηθόο ζηε δηακόξθσζε
ηεο κνξθσηηθήο θπζηνγλσκίαο ελόο ηόπνπ. Η ζεκαηνινγία ηνπ πεδίνπ είλαη επξύηαηε.

Σε επίπεδν ζρνιείνπ ζέκαηα πξνο αλάπηπμε είλαη:

 Η ηζηνξία ελόο εθπαηδεπηηθνύ ηδξύκαηνο
 Φσξνηαμηθή δηάηαμε
 Γηδαζθόκελα δηδαθηηθά αληηθείκελα ζύκθσλα κε σξνιόγηα πξνγξάκκαηα

4
  Βηβιηνζήθε - ηα βηβιία ηεο
 Μαζεηηθή θίλεζε θαη επηδόζεηο ησλ καζεηώλ
 Θέκαηα πξνζσπηθνύ: πξνζόληα, ηθαλόηεηεο
 Η ηζηνξία ελόο εθπαηδεπηηθνύ ηδξύκαηνο κέζα από ηελ αμηνπνίεζε
θσηνγξαθηώλ
 Δμέιημε ηνπ αιθαβεηηζκνύ ζε κία πεξηνρή
 Γπλαίθα θαη εθπαίδεπζε

Πεγέο πιεξνθόξεζεο:

 Γξαπηέο:
● Σηηο γξαπηέο πεγέο εληάζζνληαη ηα απνκλεκνλεύκαηα,
γελεαινγίεο, ηαμηδησηηθέο εληππώζεηο, βηνγξαθίεο, ηνπξηζηηθνί νδεγνί,
αιιεινγξαθίεο, δεκόζηεο νκηιίεο, δεκόζηα έγγξαθα, ινγνηερληθά
έξγα, ηζηνξηθά κπζηζηνξήκαηα, αξζξνγξαθία, ηνπηθόο ηύπνο.
● Δπίζεο ηα δεκνηηθά θαη θνηλνηηθά αξρεία, λνκαξρηαθά θαη
εθθιεζηαζηηθά έγγξαθα, ιεμηαξρηθά βηβιία θαη έγγξαθα,
θηεκαηνιόγην, δηνηθεηηθά αξρεία, ζπκβνιαηνγξαθηθά έγγξαθα,
νηθνγελεηαθά έγγξαθα, αξρεία επηρεηξήζεσλ.
 Ηρεηηθέο: ερνγξαθεκέλεο καξηπξίεο, ηξαγνύδηα, δεκόζηνη ιόγνη,
καγλεηνζθνπεκέλεο εθπνκπέο ηνπηθνύ ξαδηνθσληθνύ ζηαζκνύ, εθδόζεηο
δίζθσλ, CD, καγλεηνηαηλίεο.
 Κηλεκαηνγξαθηθέο θαη ηειενπηηθέο: ληνθηκαληέξ, ηαηλίεο, εθπνκπέο
ηνπηθνύ ζηαζκνύ, DVD.
 Ηιεθηξνληθέο: πνιπκέζα, CD-ROM, δηαδίθηπν – ειεθηξνληθνί ηόπνη
 Πξνθνξηθέο: θάζε είδνπο πξνθνξηθέο καξηπξίεο, πξνθνξηθή παξάδνζε,
πξνθνξηθέο ζπλεληεύμεηο.
 Σηαηηζηηθνί πίλαθεο.
 Φσηνγξαθίεο (πξνζσπηθέο ζπιινγέο, δεκνζηεπκέλεο ζπιινγέο)
 Φπζηθό πεξηβάιινλ – ζηαζεξά ζηνηρεία ηνπ θπζηθνύ ηνπίνπ
 Αλζξσπνγελέο πεξηβάιινλ – ζηαζεξά ζηνηρεία ηνπ αζηηθνύ δνκεκέλνπ
ηνπίνπ (εξείπηα, δεκόζηα θηήξηα, λανί, πιαηείεο, νηθηζκνί, ηόπνη κλήκεο,
αλακλεζηηθά κλεκεία), ή ηνπ αγξνηηθνύ (δηακόξθσζε ηνπ αλάγιπθνπ,
κέζα επεμεξγαζίαο αγξνηηθήο παξαγσγήο, ειαηνηξηβεία, κύινη).
 Αληηθείκελα ηέρλεο (πίλαθεο δσγξαθηθήο, ραξαθηηθά)
 Αληηθείκελα θαζεκεξηλήο δσήο (ζθξαγίδεο, λνκίζκαηα, εξγαιεία,
ελδπκαζίεο).
 Φάξηεο (γεσθπζηθνί, πνιηηηθνί, εκπνξηθνί, λαπηηθνί, αγξνηηθνί,
ηνπνγξαθηθά ζρέδηα)

5
Υώξνη έξεπλαο:
 Τνπηθά πλεπκαηηθά ηδξύκαηα (βηβιηνζήθεο, Παλεπηζηεκηαθά
ηκήκαηα)
 Δθδνηηθνί θνξείο
 Καηά ηόπνπο Γεληθά Αξρεία ηνπ Κξάηνπο
 Γήκνο
 Δπηκειεηήξην
 Ννκαξρία
 Γεκόζηνη Οξγαληζκνί
 Ιδξύκαηα (Ννζνθνκεία, Οξθαλνηξνθεία, Γεξνθνκεία)
 Σρνιείν
 Δθθιεζία, Μνλέο, Πξνζθπλήκαηα
 Μνπζεία, αξραηνινγηθνί ρώξνη
 Μνλάδεο παξαγσγήο (εξγνζηάζηα, εξγαζηήξηα)
 Ταηληνζήθεο, video club
 Υιηθό πεξηβάιινλ - αγξνηηθό θαη αζηηθό ηνπίν

Σξόπνο πξνζέγγηζεο ηωλ πεγώλ:

 Αλαδήηεζε – επηινγή ησλ πεγώλ. Οη πεγέο αθόξκεζεο ζε κηα πεξηνρή

ζπληεινύλ ζηελ εηζαγσγή ησλ καζεηώλ ζηελ πξνβιεκαηηθή ηνπ ζέκαηνο
 Ταμηλόκεζε θαη θαηαγξαθή ηνπο (ελδερνκέλσο θαη ε έληαμή ηνπο ζε
ειεθηξνληθή βάζε)
 Κξηηηθή επεμεξγαζία ησλ πεγώλ, ε νπνία πεξηιακβάλεη ηα εμήο:

1. Έληαμε ησλ πεγώλ ζην ηζηνξηθό ηνπο πιαίζην

 πνηνο είλαη ν δεκηνπξγόο ηνπο
 ν ρξόλνο θαη ν ηόπνο δεκηνπξγίαο ηνπο
 ν ζθνπόο ηεο δεκηνπξγίαο ηνπο

2. Αλαγλώξηζε ηεο ηαπηόηεηαο ησλ ηζηνξηθώλ πεγώλ

 Δμεηάδνπκε ζε ηη είδνο αλήθνπλ νη πεγέο
 Πνηεο είλαη νη ζπλζήθεο θάησ από ηηο νπνίεο δεκηνπξγήζεθαλ
 Πνύ βξέζεθαλ νη πεγέο, πνύ βξίζθνληαη ζήκεξα

3. Κξηηηθή επεμεξγαζία ησλ πεγώλ

 Πνην είλαη ην ζέκα πνπ πξαγκαηεύνληαη νη πεγέο
 Η άπνςε ησλ δεκηνπξγώλ γηα ην ζέκα
 Σπγθέληξσζε ησλ βαζηθώλ ηζηνξηθώλ ελλνηώλ πνπ εκπεξηέρνληαη ζηηο
πεγέο, νη νπνίεο ζρεηίδνληαη κε ηελ πεξίζηαζε θαη κπνξνύλ λα
αμηνπνηεζνύλ.

6
  Δπηζήκαλζε ηπρόλ πξνβιεκάησλ πνπ αλαθύπηνπλ

4. Αμηνιόγεζε ησλ πεγώλ

 Δμεηάδνπκε ηελ αληηθεηκεληθόηεηα θαη ηελ αμηνπηζηία ησλ πεγώλ:
δηαθξίλνπκε πξνθαηάιεςε, κεξνιεςία. ηελ πξνέιεπζε πιεξνθνξηώλ,
παξαιείςεηο, αλαδεηάκε θίλεηξα θαη πξνζέζεηο ησλ δεκηνπξγώλ
 Δμεηάδνπκε πόζν ραξαθηεξηζηηθέο ηεο επνρήο ηνπο είλαη νη πεγέο
 Σύγθξηζε κίαο πεγήο κε άιιεο πνπ πξνζεγγίδνπλ ην ζέκα: εληνπηζκόο
νκνηνηήησλ θαη δηαθνξώλ, εμαγσγή ζπκπεξαζκάησλ

Μεζνδνινγηθή πξνζέγγηζε ηεο Σνπηθήο Ιζηνξίαο (project):

Η κεζνδνινγηθή πξνζέγγηζε ηεο Τνπηθήο Ιζηνξία δελ δηαθέξεη από

νπνηαδήπνηε άιιε ηζηνξηνγξαθηθή δξαζηεξηόηεηα. Η δηδαθηηθή κεζνδνινγία πνπ
ρξεζηκνπνηνύκε είλαη ε κέζνδνο project, ε νπνία αλαθέξεηαη ζηελ νξγάλσζε θαη
αλάπηπμε από ηνπο καζεηέο ζρεδίσλ εξγαζίαο. Η κέζνδνο απηή ζηεξίδεηαη ζηηο αξρέο
ηεο απηελέξγεηαο θαη ηεο ζπκκεηνρηθήο κάζεζεο. Ο δηδάζθσλ έρεη δηαθξηηηθή
παξνπζία θαηά ηελ αλάπηπμε ελόο project θαη παξεκβαίλεη κόλν όηαλ είλαη
απαξαίηεην2.
Με βάζε ηε κεζνδνινγία project ηα ζηάδηα πξνζέγγηζεο ηεο Τνπηθήο Ιζηνξίαο
είλαη ηα εμήο:

Ι. Επηινγή ηνπ ζέκαηνο:

Τν πξώην ζηάδην ηεο εξεπλεηηθήο ηζηνξηθήο έξεπλαο απνηειεί ε επηινγή ηνπ
ζέκαηνο. Βαζηθέο παξάκεηξνη, νη νπνίεο ιεηηνπξγνύλ σο πιαίζην πξνζδηνξηζκνύ ηνπ
ζέκαηνο είλαη νη ππνθεηκεληθέο θαη αληηθεηκεληθέο ζπλζήθεο, νη νπνίεο θαζηζηνύλ
πινπνηήζηκν έλα ζέκα ζε επίπεδν ζρνιηθήο πξαγκαηηθόηεηαο: νη ηδηαίηεξεο
πξνηηκήζεηο θαη νη επαηζζεζίεο ησλ εκπιεθνκέλσλ ππνθεηκέλσλ, νη δπλαηόηεηεο ησλ
καζεηώλ πνπ πξόθεηηαη λα πινπνηήζνπλ ην πξόγξακκα, ν δηαζέζηκνο ρξόλνο, νη
δπλαηόηεηεο ηεο ζρνιηθήο κνλάδαο, ν ηόπνο, ην είδνο ησλ αλζξώπηλσλ
δξαζηεξηνηήησλ ζηηο νπνίεο παξαπέκπεη ην ζέκα. Τα ζηάδηα επηινγήο ηνπ ζέκαηνο
είλαη:
▪ Αξρηθή δηεξεύλεζε ηνπ ζέκαηνο, ε νπνία πεξλάεη από κηα πξώηε αλαδήηεζε
θαη αμηνιόγεζε ησλ πεγώλ πνπ ζα ρξεζηκνπνηεζνύλ. Δίλαη θαηαλνεηό όηη
αξθεηέο από ηηο πεγέο (ιόγσ ηεο θαηάζηαζεο θαη ηεο ζέζεο) δελ κπνξνύλ λα
αμηνπνηεζνύλ από ηε ζρνιηθή κνλάδα. Δπηπιένλ ρξεηάδεηαη λα δηεξεπλεζεί

2
Γηα ηε κέζνδν Project βι. K. Frey, Η «Μέζνδνο Project». Μηα κνξθή ζπιινγηθήο εξγαζίαο ζην
ζρνιείν σο ζεσξία θαη πξάμε, Θεζζαινλίθε 2005. – Κ. Φξπζαθίδεο, Βησκαηηθή επηθνηλσληαθή
δηδαζθαιία. Η εηζαγσγή ηεο κεζόδνπ project ζην ζρνιείν, Αζήλα 1994.

7
 από ην δηδάζθνληα ε πεξηνρή κε ζηόρν λα πξνζδηνξηζηεί ε πην θαηάιιειε γηα
ηνπο καζεηέο «κνλάδα ηνπηθήο ηζηνξίαο». Η ππό επηινγή κνλάδα πξέπεη λα
πξνζθέξεηαη γηα εξεπλεηηθέο δξαζηεξηόηεηεο γηα ηε ζρνιηθή ηάμε.
▪ Σπδήηεζε ζηελ ηάμε κε ηνπο καζεηέο, πξνθεηκέλνπ λα δηαηππώζνπλ ην
ζέκα από θνηλνύ. Οη καζεηέο πξέπεη λα είλαη ζπκκέηνρνη ηεο δηεξεπλεηηθήο
δηαδηθαζίαο.
▪ Οξηζηηθνπνίεζε ηνπ ζέκαηνο. Καηά θαλόλα δύν παξάκεηξνη ιεηηνπξγνύλ σο
πιαίζην δηαηύπσζεο ελόο ζέκαηνο Τνπηθήο Ιζηνξίαο: ν ηόπνο θαη νη άλζξσπνη.
Η νξηζηηθνπνίεζε ηνπ ζέκαηνο ζπλδέεηαη κε ηε δηαηύπσζε ελόο θεληξηθνύ
εξσηήκαηνο θαη ηε θαηάηκεζή ηνπ ζε επηκέξνπο εξσηήκαηα. Τα εξσηήκαηα
απηά είλαη εξγαιεία πνπ ζα καο επηηξέςνπλ λα δεκηνπξγήζνπκε έλα ζύλνιν
πιεξνθνξηώλ, επηπιένλ έρνπλ θαη ιεηηνπξγηθό ραξαθηήξα, δηόηη επηηξέπνπλ
ην ρσξηζκό ηεο ηάμεο ζε νκάδεο εξγαζίαο.

ΙΙ. ΢ρεδηαζκόο ηωλ δηαδηθαζηώλ πνπ ζα αθνινπζήζνπλ νη καζεηέο

Σαθήο δηαηύπσζε ησλ ζηόρσλ
Καζνξηζκόο ησλ αμόλσλ έξεπλαο ζην πιαίζην ησλ δπλαηνηήησλ ησλ καζεηώλ
θαη ηνπ δηαζέζηκνπ ρξόλνπ
Αλάπηπμε ησλ αμόλσλ ζε ζπγθεθξηκέλεο δξαζηεξηόηεηεο ησλ καζεηώλ: θάζε
νκάδα ρξεώλεηαη ζπγθεθξηκέλα εξσηήκαηα
Σπγθξόηεζε νκάδσλ εξγαζίαο αλάινγα κε ηα ελδηαθέξνληα θαη ηηο δεμηόηεηεο
ησλ καζεηώλ
Καηαλνκή θαζεθόλησλ – ηήξεζε από ηνπο καζεηέο εκεξνινγίνπ θαη
πξαθηηθώλ
Γηακόξθσζε νξγαλνγξάκκαηνο (ρξόλνο – θάζεηο)
Πξνζδηνξηζκόο ησλ πεγώλ πιεξνθόξεζεο
Μεζνδνινγηθέο ππνδείμεηο από ηνλ δηδάζθνληα

III. Εθηέιεζε ηνπ πξνγξάκκαηνο βάζεη ηνπ ζρεδηαζκνύ

Οη καζεηέο πξνσζνύληαη ζηνπο ηόπνπο έξεπλαο (επηηόπηα παξαηήξεζε)
Πνιπεπίπεδε θαη ζπλερήο επηθνηλσλία ησλ νκάδσλ (κεηαμύ ηνπο θαη κε ηνλ
εθπαηδεπηηθό) ζε ζαθώο πξνζδηνξηζκέλνπο ρξόλνπο: παξνπζηάδεηαη ε
πξόνδνο ηεο εξγαζίαο ή επηζεκαίλνληαη ηπρόλ πξνβιήκαηα.
Τα αξρηθά εξσηήκαηα επαλαπξνζδηνξίδνληαη ζηε βάζε ησλ ζηνηρείσλ πνπ
έρνπλ πξνθύςεη. Γίλνληαη νη απαξαίηεηεο δηνξζσηηθέο θηλήζεηο
Γηακόξθσζε ησλ ηειηθώλ εξγαζηώλ (θείκελν ή CD ROM) κε ηε ζπλεξγαζία
ησλ νκάδσλ (ζύλζεζε)
Η θάζε απηή δηαθόπηεηαη βέβαηα κεξηθέο θνξέο από ηα δηαιείκκαηα ελεκέξσζεο θαη
από ηα δηαιείκκαηα αλαηξνθνδόηεζεο θαη ζπδήηεζεο ησλ δηαπξνζσπηθώλ ζρέζεσλ.

8
IV. Αμηνιόγεζε ηνπ έξγνπ:
Γηακνξθσηηθή θαηά ηε δηάξθεηα ηνπ ζρεδηαζκνύ θαη ηεο εθηέιεζεο: ελδέρεηαη
ηα εκπιεθόκελα ππνθείκελα λα εληνπίζνπλ θαηά ηε δηάξθεηα ηνπ
πξνγξάκκαηνο ελδερόκελεο αδπλακίεο, νπόηε πξνβαίλνπλ ζε ηξνπνπνηήζεηο
θαη βειηηώζεηο.
Τειηθή: πξνθεηκέλνπ λα δηαπηζηώζνπλ νη καζεηέο θαηά πόζν επηηεύρζεθαλ νη
ζηόρνη ηνπ πξνγξάκκαηνο.
Παξνπζίαζε ησλ εξγαζηώλ: δεκνζηνπνίεζε ησλ απνηειεζκάησλ ηεο έξεπλαο
κε δηάθνξνπο ηξόπνπο, όπσο δηνξγάλσζε ζρνιηθήο εθδήισζεο, παξνπζίαζε
κέζα από έληππα, ηελ ηζηνζειίδα ηνπ ζρνιείνπ, νξγάλσζε έθζεζεο ζην
ζρνιείν, έθδνζε ιεπθσκάησλ θηι.

Ελδεηθηηθή βηβιηνγξαθία:
Φξ. Aξγπξνπνύινπ, H δηδαθηηθή ηεο Iζηνξίαο. Θεσξεηηθέο θαη πξαθηηθέο
πξνζεγγίζεηο. Tνπηθή Iζηνξία, Aζήλα 1997.
Μ. Bατλά, Θεσξεηηθό πιαίζην δηδαθηηθήο ηεο ηνπηθήο ηζηνξίαο γηα ηνλ εηθνζηό πξώην
αηώλα, Aζήλα 1997.
Φ. Βώξνο, Τνπηθή Ιζηνξία, Εκπαιδεςηικά 20 (1990), 33-41.
Φ. Βώξνο, Τνπηθή Ιζηνξία, Διάλογορ 9 (1991), 27-39.
Μ. Βατλά, «Μέζνδνο Project: Μηα πξόθιεζε γηα ην ειιεληθό εθπαηδεπηηθό
ζύζηεκα», Νέα Παιδεία, η. 20, 1996.
Κ. Φξπζαθίδεο, Βιωμαηική-Επικοινωνιακή Διδαζκαλία: η ειζαγωγή ηηρ μεθόδος
project ζηο ζσολείο, Αζήλα 2000.
K. Frey, Η μέθοδορ Project. Μια μοπθή ζςλλογικήρ επγαζίαρ ζηο ζσολείο ωρ θεωπία και
ππάξη, Θεζζαινλίθε 2005.
Γ. Λενληζίλεο, Διδακηική ηηρ Ιζηοπίαρ. Γενική – Τοπική ιζηοπία και πεπιβαλλονηική
εκπαίδεςζη, Αζήλα 1996.

Λνγηζκηθά:
Γ. Ν. Λενληζίλεο, θ.ά., Δθπαηδεπηηθό ινγηζκηθό ηνπηθήο ηζηνξίαο Γ΄ ηάμεο
Γπκλαζίνπ (CD-ROM), Παηδαγσγηθό Ιλζηηηνύην, Αζήλα 2006.