Diễn đàn thảo luận kỹ năng mềm Tết Nguyên Đán

TEÁT

NGUYEÂN ÑAÙN
Teát Coå truyeàn Daân toäc

Giaùp Teát Canh Daàn 2010

1
Diễn đàn thảo luận kỹ năng mềm Tết Nguyên Đán

Teát Nguyeân Ñaùn

1.Tết Nguyên Đán là gì?
Nguyên nghĩa của Tết chính là "tiết". Văn hóa Việt – thuộc văn minh nông nghiệp
lúa nước – do nhu cầu canh tác nông nghiệp đã "phân chia" thời gian trong một năm
thành 24 tiết khác nhau (và ứng với mỗi tiết này có một thời khắc "giao thời") trong
đó tiết quan trọng nhất là tiết khởi đầu của một chu kỳ canh tác, gieo trồng, tức là
Tiết Nguyên Đán sau này được biết đến là Tết Nguyên Đán.

Theo Nghĩa Hán Việt thì Nguyên là bắt đầu còn Đán là buổi sớm mai. Tết Nguyên
Đán chính là Tết bắt đầu năm, mở đầu cho một năm mới với tất cả mọi cảnh vật đều
mới mẻ đón xuân sang. Năm mới đến, những sự may mắn mới cũng đến và bao nhiêu
điều đen đủi không may của năm cũ đều theo năm cũ mà hết.

Tết Nguyên đán (Tết Cả) là lễ hội lớn nhất trong các lễ hội truyền thống Việt Nam từ
hàng ngàn đời nay, là điểm giao thời giữa năm cũ và năm mới; giữa một chu kỳ vận
hành của đất trời, vạn vật cỏ cây. Tết Nguyên đán Việt Nam từ buổi "khai thiên lập
địa" đã tiềm tàng những giá trị nhân văn thể hiện mối quan hệ giữa con người với
thiên nhiên, vũ trụ qua bốn mùa xuân-hạ-thu-đông và quan niêm "ơn trời mưa nắng
phải thì" chân chất của người nông dân cày cấy ở Việt Nam... Tết còn là dịp để mọi
người Việt Nam tưởng nhớ, tri tâm tổ tiên, nguồn cội; giao cảm nhân sinh trong quan
hệ đạo lý (ăn quả nhờ kẻ trồng cây) và tình nghĩa xóm làng ...

Ngày nay, cùng với người Hoa, người Việt, các dân tộc khác chịu ảnh hưởng của
văn hoá Trung Hoa như Triều Tiên, Mông Cổ… tổ chức Tết âm lịch và nghỉ lễ
chính thức. Trước đây Nhật Bản cũng cử hành Tết âm lịch, nhưng từ năm Minh Trị
thứ 6 (1873) họ đã chuyển sang dùng dương lịch cho các ngày lễ tương ứng trong
âm lịch.

2. Tết Nguyên Đán có từ bao giờ?

Nguồn gốc Tết Nguyên Đán, hay nói ngắn hơn là Tết có từ đời Ngũ Đế, Tam Vương.
Đời Tam Vương, nhà Hạ, chuộng mẫu đen, nên chọn tháng đầu năm, tức tháng
Giêng, nhằm tháng Dần.Nhà Thương, thích màu trắng, lấy tháng Sửu (con trâu),
tháng chạp làm tháng đầu năm.Qua nhà Chu (1050-256 trước công nguyên), ưa sắc
đỏ, chọn tháng Tý (con chuột), tháng mười một làm tháng Tết.

2
Diễn đàn thảo luận kỹ năng mềm Tết Nguyên Đán

Các vua chúa nói trên, theo ngày giờ, lúc mới tạo thiên lập địa: nghĩa là giờ Tý thì có
trời, giờ Sửu thì có đất, giờ Dần sinh loài người mà đặt ra ngày tết khác nhau. Đến
đời Đông Chu, Khổng Phu Tử ra đời, đổi ngày tết vào một tháng nhất định: tháng
Dần.Mãi đến đời Tần (thế kỷ III trước Công nguyên), Tần Thủy Hoàng lại đổi qua
tháng Hợi (con lợn), tức tháng Mười.Cho đến khi nhà Hán trị vì, Hán Vũ Đế (140
trước Công nguyên) lại đặt ngày Tết vào tháng Dần (tức tháng Giêng) như đời nhà
Hạ, và từ đó về sau, trải qua bao nhiêu thời đại, không còn nhà vua nào thay đổi về
tháng Tết nữa.Đến đời Đông Phương Sóc, ông cho rằng ngày tạo thiên lập địa có
thêm giống Gà, ngày thứ hai có thêm Chó, ngày thứ ba có Lợn, ngày thứ tư sinh Dê,
ngày thứ năm sinh Trâu, ngày thứ sáu sinh Ngựa, ngày thứ bảy sinh loại Người và
ngày thứ tám mới sinh ra ngũ cốc.

Vì thế ngày Tết được kể từ mồng 1 cho đến hết mồng 7 âm lịch. Ngoài ra, người ta
thường nói "20 Tết", "15 Tết"... đây chỉ là nói những ngày ảnh hưởng do những công
việc để chuẩn bị đón Tết hay dư âm còn lại của những ngày Tết.

3
Diễn đàn thảo luận kỹ năng mềm Tết Nguyên Đán

Ngöôøi Vieät ñoùn Teát

Người Việt Nam có tục hằng năm mỗi khi Tết đến lại trở về sum họp dưới mái ấm
gia đình. Nhiều người muốn được khấn vái trước bàn thờ, thăm lại ngôi mộ hay nhà
thờ tổ tiên. Nhiều người cũng muốn thăm lại nơi họ đã từng sinh sống với gia đình
trong thời niên thiếu. Đối với nhiều người xuất thân từ nông thôn Việt Nam, kỷ niệm
thời niên thiếu có thể gắn liền với giếng nước, mảnh sân nhà. "Về quê ăn Tết" đã trở
thành thành ngữ chỉ cuộc hành hương về nơi cội nguồn. Tuy là Tết cổ truyền của dân
tộc nhưng tuỳ theo mỗi vùng, mỗi miền của Việt Nam hoặc theo những quan niệm về
tôn giáo khác nhau nên có thể có nhiều hình thức, nhiều phong tục tập quán khác
nhau. Nói chung Tết ở ba miền đều có thể phân làm 3 khoảng thời gian, mỗi khoảng
thời gian ứng với những sự chuẩn bị, ứng với những lễ nghi hay ứng với những hình
thức thể hiện khác nhau, đó là Tất Niên, Giao Thừa và Tân Niên.

1. Tất Niên
Đối với Tết cổ truyền, dịp tất niên là lúc mọi nhà chuẩn bị cho Tết, mua tích trữ thực
phẩm và đồ dùng thiết yếu. Lý do là nhiều hoạt động mua bán sẽ bị ngưng trệ trong
và sau Tết, chừng một vài ngày đến một tuần, do mọi người đều nghỉ ăn Tết. Nhu cầu
mua sắm vào dịp này cũng một phần là vì các nhà thường chuẩn bị tài chính cho dịp
Tết từ năm cũ. Những nhà làm nghề nông cũng tích trữ vật nuôi hay hoa màu từ trong
năm cũ cho dịp Tết.

Bước vào bất cứ nhà nào trong thời điểm cuối năm cũng có thể nhận thấy ngay không
khí chuẩn bị Tết nhộn nhịp và khẩn trương, từ việc mua sắm, may mặc đến việc trang
trí nhà cửa, chuẩn bị bánh trái, cỗ bàn, đón tiếp người thân ở xa về... Đối với các gia
đình lớn, họ hàng đông, có quan hệ xã hội rộng, đông con cháu, dâu rể, thì công việc
chuẩn bị càng phức tạp hơn.

(1) Cúng ông Táo :

Theo quan điểm của người Việt thì ông Táo là

người ghi chép tất cả những gì con người làm
trong năm và báo cáo với Ngọc Hoàng. Ngoài ra,
ông Táo còn đại diện cho sự ấm no của một gia
đình. Ông Táo được cúng vào ngày 23 tháng chạp
Âm lịch hàng năm. Lễ cúng ngoài hương, nến, hoa
quả, vàng mã còn có hai mũ đàn ông, một mũ đàn

4
Diễn đàn thảo luận kỹ năng mềm Tết Nguyên Đán

bà và con cá chép, cá chép sẽ đưa ông Táo vượt qua Vũ Môn để lên Thiên đình gặp
Ngọc Hoàng. Không khí Tết nhộn nhịp bắt đầu kể từ ngày "tiễn" Táo quân về chầu
trời vào ngày 23 tháng Chạp (tức ngày 23 tháng 12 Âm Lịch)

Theo tục cổ truyền của người Việt thì Táo quân gồm hai ông và một bà, tượng trưng
là 3 cỗ, "đầu rau" hay "chiếc kiềng 3 chân" ở nhà bếp. Vào ngày này, Táo quân sẽ
lên thiên đình để báo cáo mọi việc lớn nhỏ trong nhà của gia chủ với Thượng Đế
(hay Ông Trời). Táo quân cũng còn gọi là Táo công là vị thần bảo vệ nơi gia đình
mình cư ngụ và thường được thờ ở nhà bếp, cho nên còn được gọi là Vua Bếp. Vị
Táo quân quanh năm chỉ ở trong bếp, biết hết mọi chuyện trong nhà, cho nên để
Vua Bếp "phù trợ" cho mình được nhiều điều may mắn trong năm mới, người ta
thường làm lễ tiễn đưa ông Táo về chầu Trời rất trọng thể. Lễ vật cúng Táo công
gồm có: mũ ông Công ba cỗ hay ba chiếc: hai mũ đàn ông và một mũ đàn bà. Mũ
dành cho các ông Táo thì có hai cánh chuồn, mũ Táo bà thì không có cánh chuồn.
Những mũ này được trang sức với các gương nhỏ hình tròn lóng lánh và những giây
kim tuyết màu sắc sặc sỡ. Để giản tiện, cũng có khi người ta chỉ cúng tượng trưng
một cỗ mũ ông Công (có hai cánh chuồn) lại kèm theo một chiếc áo và một đôi hia
bằng giấy. Những đồ "vàng mã" này (mũ, áo, hia, và một số vàng thoi bằng giấy) sẽ
được đốt đi sau lễ cúng ông Táo vào ngày 23 tháng Chạp cùng với bài vị cũ. Sau đó
người ta lập bài vị mới cho Táo Công.

Theo tục xưa, riêng đối với những nhà có trẻ con, người ta còn cúng Táo quân một
con gà luộc nữa. Gà luộc này phải thuộc loại gà cồ mới tập gáy (tức gà mới lớn) để
ngụ ý nhờ Táo quân xin với Ngọc Hoàng Thượng Đế cho đứa trẻ sau này lớn lên có
nhiều nghị lực và sinh khí hiên ngang như con gà cồ vậy! Ngoài ra, để các ông và
các bà Táo có phương tiện về chầu trời, ở miền Bắc người ta còn cúng một con cá
chép còn sống thả trong chậu nước, ngụ ý "cá hóa long" nghĩa là cá sẽ biến thành
Rồng đưa ông Táo về trời. Con cá chép này sẽ "phóng sinh" (thả ra ao hồ hay ra
sông sau khi cúng). Ở miền Trung, người ta cúng một con ngựa bằng giấy với yên,
cương đầy đủ. Còn ở miền Nam thì đơn giản hơn, chỉ cúng mũ, áo và đôi hia bằng
giấy là đủ. Tùy theo từng gia cảnh, ngoài các lễ vật chính kể trên, người ta hoặc làm
lễ mặn (với xôi gà, chân giò luộc, các món nấu nấm, măng...v...v) hay lễ chay (với
trầu cau, hoa, quả, giấy vàng, giấy bạc..v...v..) để tiễn Táo công.

Sự tích Táo quân bắt nguồn từ Trung Hoa, truyện đã được "Việt Nam hóa" với
nhiều tình tiết khác nhau. Tuy nhiên, các câu truyện vẫn nói lên "tình nghĩa yêu
thương" giữa một người vợ và hai người chồng cũ và mới. Chính vì những mối ân
tình đó mà ba người đều đã quyên sinh vì nhau. Thượng đế thông cảm mối tình sâu
nghĩa đậm này đã cho về bếp núc ở gia đình... Bài vị thờ vua Bếp thường được ghi
vắn tắt là "Định Phúc táo Quân" nghĩa là thần định mọi sự hạnh phúc.

5
Diễn đàn thảo luận kỹ năng mềm Tết Nguyên Đán

(2) Hương vị ngày Tết: bốn thức chủ lực "quốc hồn quốc túy":

Khoảng rằm tháng chạp, củ kiệu tươi được bày bán đầy các chợ. Các bà nội trợ mua
về cắt lấy phần củ trắng nỏn nà, phơi qua vài nắng cho khô quắt lại rồi cho vào những
ve keo, kế đó cho vào các ve củ kiệu này giấm sôi nấu với đường, xong đậy kín lại.
Vào vài buổi chợ giáp tết họ mua thịt heo mỡ, trứng vịt để chuẫn bị món dự trữ chủ
lực: thịt kho nước dừa; thêm đôi ba xấp bánh tráng, giá để làm dưa giá nữa là xong.
Không ai là người Việt mà không cảm khái thứ hương vị dân tộc và khó quên ấy:
bánh tráng nhúng nước cho mềm, trải ra trên một tay, cho lên đấy một miếng thịt mỡ,
một miếng hột vịt, vài ba củ kiệu, ít dưa giá rồi cuốn lại, chấm vào tô nước thịt kho
dằm miếng ớt. Ngày tết hễ đói bụng, hay muốn nhậu, ngoài các thứ đều không thể
thiếu được "thịt kho, dưa giá, củ kiệu, bánh tráng". Phải nhìn thấy chúng, nếm chúng,
nuốt chúng xuống dạ dày mới gọi là thưởng thức được hương xuân trọn vẹn. Riêng
người Bắc, thay vì củ kiệu, một số người dùng củ hành ta với cách làm cũng tương
tự. Ve dưa hành có màu hồng như ngọc, trông rất đẹp và "may mắn"

(3) Chợ Tết

Đấy là những chợ đặc biệt chỉ xuất hiện vào dịp
Tết và chuyên buôn bán các loại "đặc sản" cho
người dân hưởng xuân. Vì tất cả những người
buôn bán hầu như sẽ nghỉ xả hơi trong những ngày
Tết nên nảy sinh tâm lý mua dự trữ, đưa đến mức
cầu rất cao. Hơn nữa, chợ Tết cũng để thỏa mãn
một số nhu cầu mua sắm để thưởng ngoạn, để lễ
bái như hoa kiểng, những loại trái cây, đặc biệt là
dưa hấu và những loại trái có tên đem lại may mắn
như mãng cầu, dừa, đu đủ, xoài v.v. Những loại chợ Tết đặc biệt cũng sẽ chấm dứt
vào trước ngọ giao thừa. Vào những ngày này, các chợ sẽ bán suốt cả đêm, và đi
chợ Tết đêm là một trong những cái thú đặc biệt.

(4) Tục trồng cây nêu

Cây nêu là một cây tre cao khoảng 5–6 mét. Ở ngọn thường treo nhiều thứ (tùy theo
từng điạ phương) như vàng mã, bùa trừ tà, cành xương rồng, bầu rượu bện bằng rơm,
hình cá chép bằng giấy (để táo quân dùng làm phương tiện về trời), giải cờ vải tây,
điều (màu đỏ), đôi khi người ta còn cho treo lủng lẳng những chiếc khánh nhỏ bằng
đất nung, mỗi khi gió thổi, những khánh đất va chạm nhau tại thành những tiếng kêu
leng keng nghe rất vui tai... Người ta tin rằng những vật treo ở cây nêu, cộng thêm
những tiếng động của những khánh đất, là để báo hiệu cho ma quỷ biết rằng nơi đây

6
Diễn đàn thảo luận kỹ năng mềm Tết Nguyên Đán

là nhà có chủ, không được tới quấy nhiễu... Vào buổi tối, người ta treo một chiếc đèn
lồng ở cây nêu để tổ tiên biết đường về nhà ăn Tết với con cháu. Vào đêm trừ tịch
còn cho đốt pháo ở cây nêu để mừng năm mới tới, xua đuổi ma quỷ hoặc những điều
không maỵ. Cây nêu thường được dựng vào ngày 23 tháng chạp, là ngày Táo quân về
trời chính vì từ ngày này cho tới đêm Giao thừa vắng mặt Táo công, ma quỷ thường
nhân cơ hội này lẻn về quấy nhiễu, nên phải trồng cây nêu để trừ tà. Đến hết ngày
mùng Bảy thì cây nêu được hạ xuống.

(5) Tống cự nghênh tân:

Cuối năm quét dọn sạch sẽ nhà cửa, sân ngõ, vứt bỏ những thứ rác rưởi, cùng làng
xóm dọn dẹp nhà thờ, lau giặt, cắt tóc, may sắm quần áo mới, trang trí bàn thờ, lau
chùi bàn ghế ấm chén và mọi thứ thức ăn vật dụng. Ngày xưa, trước Tết một thời
gian ngắn, các bà các mẹ trong nhà phải thức khuya quay tơ, dệt vải, may áo quần
mới cho cả nhà. Công việc này thường kết thúc vào ngày cuối năm. Người ta cho
rằng cần phải rũ bỏ những cái cũ, cái không may mắn đi theo quần áo cũ và đón một
năm mới với nhiều hi vọng và niềm vui mới từ bộ quần áo mới đó. Con cháu trong
nhà từ phút giao thừa trở đi được nhắc nhở không được nghịch nghợm, cãi cọ nhau,
không nói tục chửi bậy... anh chị, cha mẹ cũng không quở mắng, tra phạt con em,
đối với ai cũng tay bắt mặt mừng, vui vẻ niềm nở, chúc nhau những điều tốt lành.

(6) Câu đối tết

Để trang hoàng nhà cửa và để thưởng Xuân, trước đây từ các nho
học cho tới những người bình dân "tồn cổ" vẫn còn trọng tục treo
"câu đối đỏ" nhân ngày Tết. Những câu đối này được viết bằng
chữ Nho (màu đen hay vàng) trên những tấm giấy đỏ hay hồng
đào cho nên thường được gọi chung là câu đối đỏ.

Có là bao ba vạn sáu ngàn ngày được trăm bận Tết

Ước gì nhỉ một năm mười hai tháng cả bốn mùa Xuân

(7) Hoa tết

Miền Bắc thường chọn cành đào đỏ để cắm trên bàn thờ hoặc cây đào trang trí trong
nhà, theo quan niệm người Trung Quốc, đào có quyền lực trừ ma và mọi xấu xa, màu
đỏ chứa đựng sinh khí mạnh, màu đào đỏ thắm là lời cầu nguyện và chúc phúc đầu
xuân. Miền Trung và miền Nam lại hay dùng cành mai vàng hoặc cây mai vàng hơn,

7
Diễn đàn thảo luận kỹ năng mềm Tết Nguyên Đán

màu vàng tượng trưng cho sự cao thượng vinh hiển cao sang, màu vàng còn tượng
trưng cho vua (thời phong kiến). Màu vàng thuộc hành Thổ trong Ngũ hành, theo
quan điểm người Việt, Thổ nằm ở vị trí trung tâm và màu vàng được tượng trưng cho
sự phát triển nòi giống Màu vàng của mai cũng sặc sỡ không kém gì hoa đào cùng
với màu đỏ của bánh chưng xanh dưa hấu đỏ làm
ngày Tết phương Nam thêm nhiều sắc xuân. Ngoài
hai loại hoa đặc trưng cho Tết là đào và mai, hầu như
nhà nào cũng có thêm những loại hoa để thờ cúng và
hoa trang trí. Hoa thờ cúng có thể như hoa vạn thọ,
cúc, lay ơn, hoa huệ...; hoa để trang trí thì muôn màu
sắc như hoa hồng, hoa thuỷ tiên, hoa lan, hoa thược
dược, hoa violet...

Cây quất:

Thường được trang trí tại phòng khách, cây quất với lộc xanh mơn mởn, hoa trắng
lốm đốm, quả chín vàng ươm, tròn trịa, sum suê tượng trưng cho sự sinh sôi, thịnh
vượng, tràn đầy, viên mãn kết quả.

(8) Sêu Tết:

Miền Nam gọi là "đi tết", là nghĩa vụ phải làm trước Tết của chàng trai sau lễ hỏi và
trước lễ cưới. Sau lễ hỏi chàng trai chính thức là rể chưa cưới và có bổn phận đối với
nhà gái. Bổn phận này bao gồm phải có "sêu tết" và đôi khi có việc đi làm rể. "Sêu"
có nghĩa là mùa nào thức ấy, chàng trai phải mang lễ vật sang biếu bố mẹ vợ chưa
cưới.

(9) Cúng Tất Niên

+ Sắp dọn bàn thờ : Trong gia đình người Việt thường
có một bàn thờ tổ tiên, ông bà (hay còn gọi ông Vải).
Tuỳ theo từng nhà, cách trang trí và sắp đặt bàn thờ
khác nhau. Biền, bàn thờ là nơi tưởng nhớ, là thế giới
thu nhỏ của người đã khuất. Hai cây đèn tượng trưng
cho mặt trời, mặt trăng, hương là tinh tú. Hai bát hương
để đối xứng, phía sau 2 cây đèn thường có hai cành hoa
cúc giấy, với nhiều bông nhỏ bao quanh bông lớn. Cũng
có nhà cắm "cành vàng lá ngọc" (một thứ hàng mã) với cầu mong làm ăn được quả
vàng, quả bạc, buôn bán lãi gấp 5, gấp 10 lần năm trước. Ở giữa có trục "vũ trụ" là
khúc trầm hương dưới dạng khúc khuỷu, vươn lên trong bát hương. Nhiều gia đình
đặt xen giữa đèn và hương là hai cái đĩa để đặt hoa quả lễ gọi là mâm ngũ quả (tuỳ

8
Diễn đàn thảo luận kỹ năng mềm Tết Nguyên Đán

mỗi miền có sự biến thiên các loại quả, nhưng mỗi loại quả đều có ý nghĩa của nó),
phía trước bát hương để một bát nước trong, coi như nước thiêng. Hai cây mía đặt ở
hai bên bàn thờ là để các cụ chống gậy về với con cháu, dẫn linh hồn tổ tiên từ trên
trời về hạ giới...

+ Mâm ngũ quả: Người Việt Nam luôn luôn trọng nghĩa. Bất
kỳ lễ lạc nào đều có sắc thái đề cao tổ tông. Ngày Tết cũng vậy,
nhà nào cũng có tục lệ bày soạn mâm quả để dâng cúng tổ tiên
ông bà. Ngũ là năm (5) vì vũ trụ được tạo bởi năm nguyên tố căn
bản: Kim, Mộc, Thủy, Hỏa, Thổ. Mâm ngũ quả thường gồm
năm loại quả mà tên gọi có ý cầu mong một điều gì đó. Trong mâm quả thường hay
có Mãng Cầu, tức là cầu chúc cho mọi điều đều như ý; có Dừa, vì âm "dừa" tương
tự như là "vừa", có nghĩa là không thiếu; có Sung, vì gắn với biểu tượng sung mãn
về sức khỏe hay tiền bạc; rồi Đu Đủ, vì đó có nghĩa là mang một năm mới được đầy
đủ thịnh vượng. Ngoài ra còn có Xoài, vì tên "Xoài" na ná như là "xài", để cầu
mong cho tiêu xài không thiếu thốn. Ngày nay, các mâm ngũ quả còn được chen
thêm nhiều loại quả khác để cho thêm phần đẹp mắt, chẳng hạn như Dưa Hấu, Táo,
Đào Tiên, Quýt ... Tục Mâm Quả ngày Tết là một nét đẹp của dân tộc Việt Nam, nó
biểu tượng cho lòng biết ơn ông bà tổ tiên của mỗi người Việt, cũng như lòng ước
mong một năm mới an khang, nhiều may mắn, tốt đẹp.

+ Cúng Tất niên: Lúc đầu được hiểu như là hoàn tất (công việc) trong năm, tức cúng
các tổ nghề đã phù hộ cho công việc làm ăn, nhưng vì không phải thợ nào cũng có vị
tổ nghề rõ ràng nên dần dà, mọi người đều cúng. Lễ cúng này thường vào các ngày từ
sau 23 đến 29 hoặc 30 Tết.

2. Giao thừa:
Lẽ trời đất có khởi thuỷ phải có tận cùng, một năm có bắt đầu ắt phải có kết thúc,
bắt đầu vào lúc giao thừa, cũng lại kết thúc vào lúc giao thừa. Giao thừa là gì?
Theo từ điển Hán Việt của Đào Duy Anh nghĩa là cũ giao lại, mới đón lấy. Chính vì
ý nghĩa ấy, nên hàng năm vào lúc giao tiếp giữa hai năm cũ, mới này, có lễ trừ tịch.

Đêm quan trọng nhất của năm cũ và năm mới là đêm 30 tháng Chạp (hay củ mật),
tức đêm 30 Tết. Sở dĩ gọi là "củ mật" vì vào độ gần Tết, thường hay có trộm cướp
cho nên nhà nào cũng phải phòng bị hết sức cẩn thận. Đặc biệt ở miền Bắc đêm 30
Tết, trời đất một màu đen, có khi hai người đi cạnh mà không nhìn thấy nhau, cho
nên tục ngữ có câu "Tối như đêm 30 Tết" là vậỵ Xưa, đêm 30 Tết cũng còn là
thảm cảnh của những người phải trốn nợ cuối năm vì không có tiền trẻ cho chủ nợ
Thường thì chủ nợ cố đòi cho được vào cuối năm vì đầu năm mới "kiêng" đòi nợ, sợ
"giông" cả năm. Bởi vậy người thiếu nợ phải trốn nợ cho tới khi nào gần giao thừa

9
Diễn đàn thảo luận kỹ năng mềm Tết Nguyên Đán

mới dám trở về nhà... Chính tục đòi nợ cuối năm mà người ta thường nói "giàu có
ba mươi Tết mới hay".Ngoài ra, đêm 30 Tết, theo tục xưa, là đêm quan trọng không
kém ngày đầu năm. Ngay từ chiều ba mươi, người ta đã làm "cơm cúng" gia tiên và
tối ba mươi là "đêm không ngủ" để chuẩn bị đón mừng Tổ Tiên về ăn Tết và đón
giao thừa (tiễn năm cũ và mừng năm mới). Tục này đã có từ lâu đời và gọi là Lễ
Thủ Tuế.

+ Sửa lễ giao thừa

Theo tục lệ cổ truyền thì "giao thừa" được tổ chức nhằm đón các thiên binh. Lúc đó
họ đi thị sát dưới hạ giới, rất vội không kịp vào tận bên trong nhà được, nên bàn
cúng thường được đặt ở ngoài cửa chính mỗi nhà. Mâm lễ được sắp bày với lòng
thành tiễn đưa người nhà trời đã cai quản mình năm cũ và đón người mới xuống làm
nhiệm vụ cai quản hạ giới năm tới. Vì việc bàn giao, tiếp quản công việc hết sức
khẩn trương nên các vị chỉ có thể ăn vội vàng hoặc mang theo, thậm chí chỉ chứng
kiến lòng thành của chủ nhà. Trên chiếc hương án có bình hương, hai ngọn đèn dầu
hoặc hai ngọn nến. Lễ vật gồm: chiếc thủ lợn hoặc con gà, bánh chưng, mứt kẹo,
trầu cau, hoa quả, rượu nước và vàng mã. Đôi khi có thêm chiếc mũ của Đại Vương
hành khiển. Cao đài Từ điển giải nghĩa trừ tịch thì trừ: bỏ đi, bớt ra, cuối năm;
tịch: đêm. Ý nghĩa của lễ này là đem bỏ hết đi những điều xấu của năm cũ để đón
những điều tốt đẹp của năm mới sắp đến. Lễ trừ tịch còn là lễ để " khu trừ ma quỷ".

Đến giờ phút trừ tịch, chuông trống vang lên, người chủ ra khấu lễ, rồi mọi
người kế đó lễ theo, thành tâm cầu xin vị tân vương hành khiển phù hộ độ trì cho
một năm nhiều may mắn. Các chùa chiền cũng cúng giao thừa nhưng lễ vật là đồ
chay. Ngày nay, ở các tư gia người ta vẫn cúng giao thừa với sự thành kính như xưa
nhưng bàn thờ thì giản tiện hơn, thường đặt ở ngoài sân hay trước cửa nhà.

+ Tại sao cúng Giao thừa ngoài trời?

Dân tộc nào cũng coi phút giao thừa là thiêng liêng. Các cụ ta quan niệm: Mỗi năm
Thiên đình lại thay toàn bộ quan quân trông nom công việc dưới hạ giới, đứng đầu
là một ngài có trí như quan toàn quyền. Năm nào quan toàn quyền giỏi giang anh
minh, liêm khiết thì hạ giới được nhờ như: được mùa, ít thiên tai, không có chiến
tranh, bệnh tật...Trái lại, gặp phải ông lười biếng, kém cỏi, tham lam thì hạ giới chịu
mọi thứ khổ.

Các cụ hình dung phút ấy ngang trời quân đi, quân về đầy không trung tấp nập, vội
vã (nhưng mắt trần ta không nhìn thấy được) thậm chí có quan quân còn chưa kịp ăn
uống gì. Những phút ấy, các gia đình đưa xôi gà, bánh trái, hoa quả, toàn đồ ăn
nguội ra ngoài trời cúng, với lòng thành tiễn đưa người nhà Trời đã cai quản mình
năm cũ và đón người nhà trời mới xuống làm nhiệm vụ cai quản hạ giới năm tới. Vì
việc bàn giao, tiếp quản công việc hết sức khẩn trương nên các vị không thể vào

10
Diễn đàn thảo luận kỹ năng mềm Tết Nguyên Đán

trong nhà khề khà mâm bát mà chỉ có thể dừng vài giây ăn vội vàng hoặc mang
theo, thậm chí chỉ chứng kiến lòng thành của chủ nhà..

+ Hái lộc:

Đầu năm mới, người Việt còn có tục xuất hành. Xuất hành là đi ra khỏi nhà trong
ngày đầu năm để đi tìm cái may mắn cho mình và gia đình. Trước khi xuất hành,
người ta phải chọn ngày, giờ và các phương hướng tốt để mong gặp được các quý
thần, tài thần...

Thường thường, người ta theo các hướng tốt, xuất hành đi lễ chùa, đền hoặc đi chúc
Tết các bậc huynh trưởng, thân quyến hay bằng hữu. Đối với nhà nông ngày xưa,
đầu năm mới xuất hành còn để chiêm nghiệm thời tiết. Vào những ngày đầu năm,
khi mặt trời mọc người ta đi ra khỏi nhà xem chiều gió thổi, người ta có thể đoán
được năm mới hên hay xui, chẳng hạn:

- Gió Nam: chỉ đại hạn

- Gió Tây: chỉ cướp bóc loạn lạc
- Gió Tây Nam: chỉ bệnh dịch tả
- Gió Bắc: chỉ được mùa vừa phải
- Gió Tây Bắc: chỉ được mùa đỗ, đậu
- Gió Đông: chỉ có lụt lớn

Nếu xuất hành ra chùa hay đền, sau khi lễ bái, người mình còn có tục bẻ lấy một
"cành lộc" để mang về nhà lấy may, lấy phước. Đó là tục "hái lộc". Cành lộc là một
cành đa nhỏ hay cành đề, cành si, cây xương rồng... là những loại cây quanh năm
tươi tốt và nẩy lộc. Tục hái lộc ở các nơi đền, chùa ngụ ý xin hưởng chút lộc của
Thần, Phật ban cho nhân năm mới. Cành lộc này thường đem về cắm ở bàn thờ Tổ
Tiên.

+ Hương lộc:

Có nhiều người thay vì hái cành lộc lại xin lộc tại các đình, đền, chùa, miếu bằng
cách đốt một nắm hương, đứng khấn vái trước bàn thờ, rồi mang hương đó về cắm
và bình hương bàn thờ nhà mình. Ngọn lửa tượng trưng cho sự phát đạt được lấy từ
nơi thờ tự về tức là xin Phật, Thánh phù hộ cho được phát đạt quanh năm.

+ Xôngnhà:

(Miền Bắc gọi là "xông đất", nhưng miền Trung dùng đúng tên cổ tục này là "đạp
đất".) Người Việt quan niệm ngày mồng Một Tết, nếu mọi việc xảy ra suôn sẻ, may
mắn thì cả năm cũng sẽ được tốt lành thuận lợi. Người khách đến thăm nhà đầu tiên
trong một năm cũng vì thế mà quan trọng. Cho nên cứ cuối năm, mọi người cố ý tìm
xem những người trong bà con hay láng giềng có tính vui vẻ, linh hoạt, đạo đức và

11
Diễn đàn thảo luận kỹ năng mềm Tết Nguyên Đán

thành công để nhờ sang thăm. Người đến xông đất thường chỉ đến thăm, chúc tết
chừng năm mười phút chứ không ở lại lâu, hầu cho mọi việc trong năm của chủ nhà
cũng được trôi chảy thông suốt. Người đi xông đất xong có niềm vui vì đã làm được
việc phước, người được xông đất cũng sung sướng vì tin tưởng gia đạo mình sẽ may
mắn trong suốt năm tới. Thời xưa chỉ có 2 cách chọn người tốt vía xông đất ngày đầu
năm. Kẻ làm quan, người có học chọn người xông đất có tuồi hợp tuổi với chủ nhà.
Người xông đất phải là đàn ông trụ cột trong gia đình. Đối với người dân lao động thì
đơn giản hơn nhiều: Người được chọn xông đất phải khoẻ mạnh, tốt tính, và gia cảnh
khấm khá, hoà thuận.

+ Pháo Tết:

Trước đây, đúng vào phút Giao thừa, mọi người thường đốt pháo
Tết. Theo lời truyền miệng dân gian, pháo được cho nổ vào dịp
năm mới để xua đuổi ma quỷ của năm cũ (vì người xưa đã tin rằng
ma quỷ sợ tiếng động lớn) và chào đón năm mới. Pháo càng dài và
lớn, nổ càng lâu, kêu càng to, cháy ra nhiều xác phác pháo và cháy
hết thì càng được cho là điềm lành của năm mới. Tuy nhiên do
nguy cơ cháy nổ, sát thương và ô nhiễm môi trường mà từ ngày 1
tháng 1 năm 1995, pháo Tết đã bị cấm ở Việt Nam. Nay được thay
thế bằng bắn pháo hoa do nhà nước Việt Nam tổ chức, hiện chỉ ở
các thành phố lớn do giá thành còn đắt.

Sau khi cúng Giao thừa xong, các gia chủ khấn Thổ Công, tức là vị
thần cai quản trong nhà (thường bàn thờ tổ tiên ở giữa, bàn thờ Thổ Công ở bên trái)
để xin phép cho tổ tiên về ăn Tết. Ở Nam bộ, Thổ Công được thay bằng Ông Địa và
thờ ở dưới đất. Sau khi cúng xong, xem như Tết thực sự đã đến với gia đình.

Ngày nay, vì một số lý do an toàn nên đốt pháo Tết đã trở thành một phong tục đẹp
đẽ đáng nhỡ

3. Tân niên:
(1) Chúc Tết:

Sau giao thừa có tục mừng tuổi chúc Tết. Trước hết con
cháu mừng tuổi ông bà cha mẹ. Ông bà cũng chuẩn bị ít
tiền để mừng tuổi con cháu trong nhà và con cháu hàng
xóm láng giềng, bạn bè thân thích. Lời chúc tết thường
là sức khoẻ, phát tài phát lộc, những người năm cũ gặp
rủi ro thì động viên nhau "tai qua nạn khỏi" hay "của đi
thay người" nghĩa là trong cái hoạ cũng tìm thấy cái

12
Diễn đàn thảo luận kỹ năng mềm Tết Nguyên Đán

phúc, hướng về sự tốt lành. Nhưng nhìn chung trong những ngày đầu năm, người ta
thường kiêng không nói tới điều rủi ro hoặc xấu xa.

(2) Lì xì:

(利是, phát âm theo người Quảng Đông: lishi): người lớn thường tặng trẻ em tiền bỏ
trong một bao giấy đỏ, hay "hồng bao", gọi là "lì xì" với những lời chúc mừng ăn no,
chóng lớn. Theo cổ tích Trung Quốc thì trong "hồng bao" có 8 đồng tiền (là Bát Tiên
hoá thân) được đặt dưới gối đứa trẻ để xua đuổi quỷ đến quấy nhiễu.

(3) Biếu Tết

Phong tục ta ngày Tết việc biếu quà Tết, tỏ ân nghĩa tình cảm, học trò tết thầy giáo,
bệnh nhân tết thầy thuốc, con rể tết bố mẹ vợ... quà biếu, quà tết không đánh giá
theo giá thị trường. Nhưng cũng đừng nên gò bó câu nệ sẽ hạn chế tình cảm: không
có quà ngại không đến...

(4) Khai bút đầu xuân:

Cũng vào dịp đầu Xuân, người có chức tước khai ấn, học trò, sĩ phu
khai bút, nhà nông khai canh, người buôn bán mở hàng lấy ngày. Sĩ,
Nông, Công, Thương "Tứ dân bách nghệ" của dân tộc ta vốn cần cù,
ai cũng muốn năm mới vận hội hành thông, làm ăn suôn sẻ. Sau
ngày mùng Một, dù có mải vui tết cũng chọn ngày "Khai nghề",
"Làm lấy ngày". Nếu như mùng Một tốt thì chiều mùng Một bắt
đầu. Riêng khai bút thì giao thừa xong, chọn giờ Hoàng đạo không
kể mùng Một là ngày tốt hay xấu. Người thợ thủ công nếu chưa ai thuê mướn đầu
năm thì cũng tự làm cho gia đình một sản phẩm, một dụng cụ gì đó. Người buôn
bán, vì ai cũng chọn ngày tốt nên phiên chợ đầu xuân vẫn đông, mặc dầu người bán
chỉ bán lấy lệ, người đi chợ phần lớn là đi chơi xuân.

(5) Các trò chơi dân gian và lễ hội:

Các trò chơi dân gian như, bịt mắt bắt dê, múa võ, hát bội, hát cải
lương, hát chèo, đánh đu, thi leo cột mỡ; bài chòi và nhiều loại bài
bạc cổ truyền khác.

Các lễ hội truyền thống khác như thi đấu cờ người; đua thuyền, đấu
vật, đánh còn, múa lân, múa rồng, thi thả chim bồ câu... tuỳ theo

13
Diễn đàn thảo luận kỹ năng mềm Tết Nguyên Đán

mỗi địa phương các lễ hội này có thể được tổ chức hay không.

Cờ bạc: Ngày xưa các gia đình có nề nếp quanh năm cấm đoán con cháu không được
cờ bạc rượu chè nhưng trong dịp Tết thì tam cúc, cờ gánh, cờ nhảy, chắn, tổ tôm... ai
thích trò nào chơi trò ấy. Đến lễ khai hạ (hạ nêu) thì xé bộ tam cúc, cất bộ tổ
tôm...hoặc đốt luôn hoá vàng.

Cúng đưa, hạ nêu: Trong những ngày Tết, người Việt quan niệm rằng có sự hiện
diện của Ông Bà tổ tiên nên bàn thờ luôn được thắp hương và cúng cơm mỗi ngày.
Thường thì chiều mồng Ba cúng tiễn đưa Ông Bà, chiều mồng Bảy cúng hạ nêu.

Đi viếng lễ chùa xin xăm: Không ai biết chắc chắn phong tục này có từ bao giờ và
tại sao nhưng trong những ngày đầu năm âm lịch thì rất nhiều người thích đi lễ ở các
lăng tẩm, đền chùa để cúng bái và xin xăm nhất là vào buổi sáng mồng một, phong
tục này thường được tiến hành chung với tục lệ chọn hướng xuất hành và hái lộc. Xin
xăm là một hình thức tin vào các thẻ xăm có ghi lời sấm báo trước điềm lành hay dữ
trong năm và thường cần có thầy bàn xăm.

(6) Những phiên chợ Tết độc đáo

Ở Việt Nam có những phiên chợ, mỗi năm chỉ họp một lần vào dịp giáp Tết hay
đúng vào ngày Tết. Xa xôi, cách trở, bận rộn mấy, người ta cũng đến để du xuân,
cầu duyên, cầu tài lộc hay đơn giản chỉ là dịp để gặp gỡ thăm hỏi, chúc Tết nhau.
Chợ một phiên dịp Tết đã trở thành một thú vui ngày xuân, một cách giao duyên đầu
năm mới.

+ Chợ Gà (Chợ Ó)

Chợ gà của làng Xuân Ổ - tức làng Ó, thuộc huyện Tiên Sơn, tỉnh Bắc Ninh mở vào
đêm mồng 4 Tết. Khi trời tờ mờ sáng, dân làng đã đến chợ. Tương truyền, theo quan
niệm tín ngưỡng của nhân dân ngày xưa, họp tối để người trần thế và âm phủ có thể
cùng đi dự chợ được. Chợ chỉ mua bán những con gà đen tuyền, vì cho rằng giống
gà này có thể nhập được vào cõi âm dò xét tình hình nơi ấy về tâu bẩm với đấng
Thành hoàng, để Ngài liệu bề phù hộ cho dân. Nhà nào có gà đen đem mang bán ở
chợ để hiến tế Thành hoàng sẽ được hưởng phúc lớn. Chợ Gà vừa tan thì ngay trên
khu vực chợ, nhiều quán trầu của các bà cụ mọc lên để cho các "liền anh", "liền chị"
mời nhau xơi trầu và hát quan họ. Nếu quán chật chỗ thì họ lại trải thêm chiếu trên
nền sân chợ, hoặc ngồi trên cánh đồng chung quanh mà hát suốt đêm.

14
Diễn đàn thảo luận kỹ năng mềm Tết Nguyên Đán

+ Chợ Cưới

Đây là chợ phiên đặc biệt của đồng bào H'Mông xã Tam Lộng, Bình Xuyên, Vĩnh
Phúc. Chợ họp vào ngày 25 tháng Chạp. Trai gái trong bản làng kéo tới đây rất
đông, có cả ông bà già đi theo để chứng kiến lời giao ước tâm tình của họ. Họ có thể
đã yêu nhau, hoặc đến đây tìm hiểu nhau. Mặc cho mưa phùn gió lạnh, từng đôi,
từng đôi đứng túm tụm trên nền chợ, bờ ruộng, gốc cây bày tỏ nỗi niềm từ sáng sớm
đến chiều tối khi lời giao ước một cuộc hôn nhân tương lai được quyết định, họ rủ
nhau vào các quán chợ ăn uống, rồi mới chia tay. Chợ Cưới, thực chất là một kiểu
chợ tình ở miền núi vậy.

(7) Ẩm thực ngày Tết:

+ Thành ngữ Việt Nam có câu "Đói giỗ cha, no ba ngày Tết". Tết đến, dù nghèo khó
đến đâu thì người ta cũng cố vay giật, xoay xở để có đủ ăn trong ba ngày Tết. Hơn
thế nữa, dù có đói khát quanh năm thì đến Tết, mọi người mà nhất là trẻ em, được ăn
uống no nê, không những thức ăn ngon mà lại rất nhiều. Vì vậy mà người ta đã gọi là
"ăn Tết". Ngoài cơm, ngày Tết còn có:

+ Bánh truyền thống: bánh chưng, bánh dầy, bánh tét... Đây là các loại bánh đặc
trưng cho phong tục ăn uống ngày Tết ở Việt Nam. Bánh chưng và bánh giầy còn
được gắn với các sự tích cổ của các vua Hùng, tổ tiên của người Việt.

+ Cỗ Tết: dịp Tết người Việt thường tổ chức ăn uống lớn, gọi là ăn cỗ. Các món cỗ
trong nhiều gia đình có thể có bóng bì, canh măng, chân giò có nấm hương, miến nấu
lòng gà, xôi gấc, xôi đỗ, thịt gà, thịt đông, món xào, giò lụa, giò mỡ, nộm, dưa hành
muối...

+ Mứt Tết và các loại bánh kẹo khác để thờ cúng và để dọn đãi khách. Mứt có rất
nhiều loại như: mứt gừng, mứt bí, mứt cà chua, mứt táo, mứt dừa, mứt quất, mứt sầu
riêng, mứt mít, mứt khoai, mứt hạt sen, mứt chà-là...Kẹo bánh thì đa dạng hơn như:
kẹo thèo lèo, kẹo dừa, kẹo cau, kẹo đậu phụng (kẹo cu-đơ)...Ngoài ra, Tết còn có hạt
dưa, hạt bí, hạt hướng dương, hạt điều, hạt dẻ rang...

+ Bánh chưng:

Một trong những đặc trưng không thể thiếu của ngày Tết Việt Nam
là bánh chưng xanh. Bởi vậy tục ngữ Tết của ta có câu:

15
Diễn đàn thảo luận kỹ năng mềm Tết Nguyên Đán

Thịt mỡ, dưa hành, câu đối đỏ

Cây nêu, tràng pháo, bánh chưng xanh.

Bánh chưng là một thứ bánh đặc biệt hoàn toàn Việt Nam, làm bởi gạo nếp đậu
xanh, thịt mỡ, tiêu, hành, gói bằng lá dong hay lá chuối rồi "chưng" lên (hay nấu,
luộc) trong nhiều tiếng đồng hồ cho chín nhừ.

Cứ vào dịp Tết, người ta gói bánh chưng và làm bánh dầy cúng tổ tiên để tưởng nhớ
tới công ơn tiền nhân hoặc để biếu Tết lẫn nhau. Ở nhiều địa phương, bánh dầy còn là
lễ vật để tế thần ở đình của làng nữa. Đây là thứ bánh dầy thật lớn, có khi to bằng cái
mâm, ngoài ra trước đây, bánh dầy còn dùng làm lễ vật trong các lễ cưới hỏi.

16
Diễn đàn thảo luận kỹ năng mềm Tết Nguyên Đán

Tín ngöôõng ngaøy Teát

1. Điềm lành
Hoa mai: sau Giao thừa, nếu hoa mai (loại 5 cánh) nở thêm nhiều và đầy đặn thì đó
là một điềm may. Và may mắn hơn nữa khi có một hoặc vài bông hoa 6 cánh.

Chó lạ vào nhà: Tục ngữ "Mèo đến nhà thì khó, Chó đến nhà thì sang".

Cây đào: Nếu có nhiều cánh kép (hoa kép) 3 lớp (hàng) trên đài hoa và có hình dáng
như bông hồng thì sẽ có nhiều phúc lộc.

Cây quất: Nếu cây có nhiều chồi xanh mọc thì năm đó sẽ có nhiều lộc. Nếu có đủ Tứ
quý: Quả chín, quả xanh, hoa và lộc thì sẽ may mắn và thành đạt cả năm.

2. Kiêng kỵ
Theo quan niệm trong ngày đầu năm (Nguyên Đán) mà có nhiều điều tốt đẹp thì cả
năm đó chắc chắn sẽ có nhiều điều tốt đẹp đến cho mọi người, do đó, người Việt có
một số kiêng kỵ như sau:

Kỵ mai táng

Ngày Tết Nguyên Đán là ngày vui của toàn dân tộc, ngày mở đầu cho vận hội hanh
thông của cả một năm, có ý nghĩa rất thiêng liêng. Gia đình phải tạm gác mối sầu
riêng để hoà chung với niềm vui toàn dân tộc. Vì vậy có tục lệ cất khăn tang trong ba
ngày Tết. Nhà có đại tang kiêng không đi chúc Tết, mừng tuổi bà con, xóm giềng,
ngược lại bà con xóm giềng lại cần đến chúc Tết và an ủi gia đình bất hạnh. Trường
hợp gia đình có người chết vào ngày 30 tháng chạp mà gia đình có thể định liệu được
thì nên chôn cất cho kịp trong ngày đó, đa số các gia đình kiêng để sang ngày mùng
Một đầu năm. Trường hợp chết đúng ngày mùng Một Tết thì chưa phát tang vội
nhưng phải chuẩn bị mọi thứ để sáng mùng Hai làm lễ phát tang.

Xin lửa

Ngày mùng Một Tết người ta rất kỵ người khác đến xin lửa nhà mình, vì quan niệm
lửa là đỏ là may mắn. Cho người khác cái đỏ trong ngày mùng Một Tết thì cả năm đó

17
Diễn đàn thảo luận kỹ năng mềm Tết Nguyên Đán

trong nhà sẽ gặp nhiều điều không may như làm ăn thua lỗ, trong nhà lủng củng, ra
đường hay gặp tai bay vạ gió v.v.

Quét nhà

Trong ngày này, người ta kiêng quét nhà vì theo một điển tích của Trung Quốc, trong
“Sưu thần ký" có chuyện người lái buôn tên là Âu Minh đi qua hồ Thanh Thảo được
thuỷ thần cho một con hầu tên là Như Nguyên, đem về nhà được vài năm thì giàu to.
Một hôm, nhân ngày mùng Một Tết, Âu Minh đánh nó, nó chui vào đống rác mà biến
mất, từ đó nhà Âu Minh lại nghèo đi. Kể từ đó kiêng không hót rác ngày Tếtnếu quét
nhà thì năm đó gia cảnh sẽ nghèo túng, khánh kiệt. Khi hốt rác trong nhà đổ đi thì
thần Tài sẽ đi mất. "

Vay mượn

Ngày đầu năm cũng như ngày đầu tháng, người ta kiêng kỵ việc vay mượn hay trả
nợ, cho vay. Người ta tránh không đòi nợ (hay bắt nợ)

Một số món ăn

Trong ăn uống, người ta kiêng ăn thịt chó, cá mè, thịt vịt... Nếu ăn những thứ này bào
dịp đầu năm hay đầu tháng sẽ xúi quẩy

Đánh vỡ bát đĩa, màu sắc quần áo, nói bậy

Ngoài ra, người già cũng khuyên con cháu trong ngày này không được đánh vỡ bát
đĩa, ấm chén, cãi nhau, chửi nhau, kiêng những điều không vui xảy ra với gia đình.
Người ta thường kiêng không nói tới điều rủi ro hoặc xấu xa trong dịp Tết Đặc biệt
ngày Tết người ta kiêng không dùng những từ hoặc hành động xấu có thể đem lại sự
không may cho mình. Sự xui hay không may này sẽ làm cho mình bị "giông" cả năm.
Đầu năm mới, người ta tránh chửi bới, giận dữ hay cãi lộn. Người ta cũng cố tránh
làm đổ vỡ những đồ vật. Vận quần áo đen hay trắng nhân năm mới là xui vì đó là
màu của tang tóc, tối tăm..

Không để cối xay gạo hay thùng gạo trống

Ngày xưa, ở chốn thôn quê còn có tục "kiêng" để cối xay gạo trống không vào
những ngày đầu năm. Bởi vậy, người ta phải đổ một ít lúa vào cối xay ngụ ý cầu
mong năm mới lúc nào cũng có lúa gạo sung túc.

18
Diễn đàn thảo luận kỹ năng mềm Tết Nguyên Đán

Ngaøy Teát caùc nöôùc laùng gieàng

1. Trung quốc
Trước đêm giao thừa người Trung Quốc thường đi cắt tóc không phải vì cắt tóc nhân
dịp Tết có thể đem lại vận may. Ở Trung Quốc, nhiều người tin rằng nếu một người
đi cắt tóc vào tháng giêng thì chú và cậu của mình sẽ bị chết. Vì vậy vào những ngày
trước Tết các cửa hiệu cắt tóc đều rất đông khách. Mọi người đếu phải chờ rất lâu để
đến lượt mình. Đến tối mọi thành viên trong gia đình đều quây quần bên nhau. Trẻ
em thì sốt ruột chờ đến lượt được lì xì còn người lớn thì hàn huyên với nhau và bận
rộn chuẩn bị cho bữa tối.

Bữa cơm giao thừa rất có ý nghĩa đối với người

Trung Quốc vì đó là dịp để tất cả thành viên gia
đình gặp nhau. Trong bữa tiệc giao thừa, món ăn
không thể thiếu là bánh chẻo (giống bánh quai vạc
ở Việt Nam). Trước kia người dân Trung Quốc rất
nghèo nên không thể thường xuyên ăn bánh chẻo.
Vì vậy người ta rất coi trọng việc ăn bánh chẻo
trong đêm giao thừa. Hiện nay đời sống khá hơn,
người ta có thể ăn bánh chẻo lúc nào cũng được nhưng vẫn không ai quên món bánh
chẻo đêm giao thừa.

Buổi sáng mồng một, cả thành phố rất yên lặng. Trong ngày lễ Tết người ta không
chỉ thích viếng thăm họ hàng, bạn bè để chúc Tết mà còn đi chơi “hội làng”. Mỗi năm
hội làng tổ chức ở nhiều nơi ở Bắc Kinh. Trong đó có người bán thức ăn, tổ chức các
trò chơi truyền thống, trình diễn chương trình văn nghệ dân gian. Hiện nay người
trung quốc được nghỉ Tết 7 ngày từ mồng 1 Tết đến mồng 7. Nhưng ở nông thôn
người ta ăn Tết lâu hơn, có khi ăn Tết đến rằm tháng giêng mới hết Tết.

2. Hàn Quốc
Ngày Tết cổ truyền của người Hàn Quốc cũng diễn ra vào đúng vào dịp Tết âm lịch
của người Vịêt Nam. Người Hàn Quốc gọi Tết này là Tết Seolnal. Đây là một trong
ba ngày Tết lớn của Hàn Quốc, hai ngày kia là Tết Chuseok (rằm tháng tư âm lịch)
cà Tết Dano ( mồng năm tháng năm âm lịch). Vào ngày mồng một Tết con cái chúc
phúc những người lớn tuổi trong gia đình. Trẻ con thường được bố mẹ hay ông bà lì

19
Diễn đàn thảo luận kỹ năng mềm Tết Nguyên Đán

xì. Trong dịp Tết chỉ một số ích người mặc hanbok (trang phục truyền thống của
Hàn Quốc) vì nó rất đắt tiền và khá vứơng víu. Trong ngày Tết món ăn không thể
thiếu của nhiều gia đình người Hàn là món ddeokguk (như món phở của Việt Nam
nhưng bánh phở được thay bằng những lát bánh gạo ăn kèm với thịt bò và trứng,…)
Người ta mói rằng ăn một bát ddeokguk sẽ tăng htêm 1 tuổi thọ.

Nếu đến Hàn Quốc vào dịp Tết cổ truyền, ta sẽ bắt gặp những nhóm người chơi trò
yutnori . Đây là một trò chơi dân gian rất phổ biến ở Hàn Quốc, trong đó người chơi
được chia thành hai hay nhiều đội. Trong đó các đội sẽ tung lần lượt từng khúc gậy
gọi là yut với các quả do ( tiến 1 bứơc), gae (hai bước), gul (ba bước), yut ( bốn
bước), và no (năm bước). Tùy theo kết quả mà quân cờ trên yutpan ( bàn cờ) sẽ đi
chuyển. Đội nào về đích nhanh nhất sẽ thắng. Hầu như người Hàn Quốc nào cũng
biết và thích chơi trò này.

3. Nhật Bản:
Nứơc Nhật đón mừng năm mới dưong lịch cũng giống như hầu hết các quốc gia
phưong Tây khác. Thông thường người Nhật bắt đầu chuẩn bị năm mới từ 31.12.
Ngày này có tên gọi là “Omisoka” rất được coi trọng bởi đây là cầu nối giữa năm cũ
và năm mới. Trong ngày 31.12 người Nhật dọn dẹp nhà cửa kĩ càng từ trong ra ngoài
với niềm tin dọn dẹp sách sẽ sẽ đẩy những vận hạn xấu ar khỏi cửa và đón may mắn
vào nhà. Người Nhật thừơng chuẩn bị các món ăn cho ngày Tết để có thể thỏai mái
tận hưởng những ngày đầu năm mà không bị chuyện nấu nứơng làm phiền. Từ tối
“Omisoka” cho đến ngày 1.1, ngày có tên “Gantan” hầu hết người Nhật mặc những
bộ đồ lịch sự nhất, đẹp nhất, đặc biệt phụ nữ rất duyên dáng trong những bộ kimono
truyền thống khi đi ra đường. Ăn mặc đẹp và lịch sự là biểu hiện của trạng thái tinh
thần đón mừng năm mới của người Nhật. Tuy nhiên, giới trẻ ăn mặc rất thoải mái.
Hầu hết họ đều đến các chùa và đền để cầu nguyện một năm mới an lành. Đối với
người Nhật, việc đến chùa vào ngày đầu năm là 1 nghi thức truyền thống chứ không
phải là chuyện mê tín.

Trong các buổi tiệc mừng năm mới thường có rượu sake, rượu gạo truyền thống của
người Nhật. Người lớn thường mừng tuổi trẻ em bằng quà hoặc lì xì. Từ ngày 2.1 các
họat động như viết thư pháp, thi đấu võ thuật, lễ hội trà đạo, cắm hoa… bắt đầu.
Không khí lễ hội tràn ngập khắp thành phố.

20
Diễn đàn thảo luận kỹ năng mềm Tết Nguyên Đán

Cung chuùc Taân Xuaân phöùc vónh cöûu

Chuùc trong gia quyeån ñöôïc An khöông
Taân nieân giai laõo Ña phuù quyù
Xuaân ñeán An khöông vaïn thoï tröôøng

21