သစ္ခြစုံလင္ ဒိုင္ရ္နယ္တခြင္
မိုင္ႏွိမ္းေဆာ(Laiqyung)
ဒိုင္ရ္နယ္သည္ ခ်င္းျပည္နယ္၏သစ္ခြပန္းမာန္မ်ား အစုံအလင္ဆုံး
ရွင္သန္ေပါက္ဖြ ားရာေဒသျဖစ္သည္။ ဒိုင္ရ္နယ္ရွိသစ္ေတာ မ်ားတြင္
အေရာင္အေသြးစုံလင္လွပစြာ ရာသီအလိုက္ ပြင့္ဖူးေနေသာ ပန္းကို
ျပရမည္ဆိုလွ်င္လည္း သစ္ခြပန္းကို သာျပရမည္ျဖစ္သည္။ ထို ့အ
တူ ဒိုင္ရ္လူမ်ဳိးတို ့၏ ေတာ္၀န္ပန္းမွာလည္း ျမန္မာဘာသာအားျဖင့္
ဒိုင္ရ္သဇင္ ၊ အဂၤလိပ္ အေခၚအေ၀ၚ (Bulbophyllum refractum)
ေဒသအေခၚ Daai Ling Leih ပန္းသာလွ်င္ျဖစ္သည္။ ပန္းတို ့၏ဘု
ရင္ျဖစ္ေသာ ထိုသစ္ခြပန္းအေၾကာင္းကို ေလ့လာရလွ်င္ အလြန္အင္
မတန္ စိတ္၀င္စားစရာေကာင္းေၾကာင္းေတြ႕ရွိရမည္ျဖစ္သည္။ ခ်င္း
ျပည္နယ္တြင္ရွိစဥ္ ေန ့တိုင္းနီးပါး ေတာေတာင္အႏွံ သစ္ခြပန္းမ်ား
ကိုေလ့လာခဲ့ရာ ဒိုင္ရ္လဲန္းသည္ သစ္ခြပန္းေပါင္းစုံပြင့္ဖူးေသာေဒသ
အျဖစ္ေတြ႕ျမင္ခဲ့သည္။ ထိုအတူခ်င္းျပည္နယ္၏ သဘာ၀ရတနာျဖစ္
ေသာ သစ္ခြပန္းသာလွ်င္ ခ်င္းလူမ်ဳိးတို ့၏ တုႏႈိင္းမမွီ ေတာ္၀င္ပန္း
မ်ဳိးဆက္မ်ားအျဖစ္ကမာၻကုန္သည္အထိ တည္ရွိေနမည္ဟုယုံၾကည္
မိပါသည္။
ဒိုင္ရ္လူမ်ဳိးတို ့အျမတ္တႏူိးတန္းဖိုးထားေသာ
ေတာ္၀င္ Ling Leih Khei
သစ္ခြ - Orchid (သို ့မဟုတ္) Orchidaceae
သစ္ခြပန္းဟု အလြယ္တကူေခၚဆိုေသာ္လည္း အမွန္တကယ္မွာ
မူ အပြင့္ပြင့္ေသာ ပန္းမ်ဳိးမ်ားတြင္ ဒုတိယအႀကီးဆုံး ပန္းမာန္ အုပ္စု
ျဖစ္သည္။ မ်ဳိးကြဲ ၈၈၀ ခန္ ့တြင္ မ်ဳိးစိပ္ေပါင္း ၂၆၀၄၉ ခန္ ့ ယေန ့
အထိေတြ႕ရွိထားသည္။ ဆက္လက္၍ သဘာ၀မ်ဳိးစိပ္ ေပါင္းမ်ားစြာ
ေတြ႕ရွိႏိူင္သလို၊ သိပၸံနည္းက် မ်ဳိးရိုးစပ္ပညာအရ မ်ဳိးကြဲေပါင္းႏွစ္စဥ္
ေျမာက္မ်ားစြာ ေပၚေပါက္လာမည္မွာ မလြဲဧကန္ျဖစ္သည္။ သစ္ခြ
ပန္းမ်ဳိးစိပ္သည္ ငွက္မ်ဳိးစိပ္ထက္ ႏွစ္ဆ၊ တြားသြားသတၱ၀ါ မ်ဳိးစိပ္
ထက္ ေလးဆခန္ ့မွ် ရွိသည္။ သစ္ခြသည္ ကမာၻေပၚတြင္ ရွင္သန္
ေပါက္ေရာက္ေသာ သစ္ပင္ပန္းမာန္မ်ား( seed plant) ထဲတြင္ ၆
ရာခိုင္ႏႈန္းမွ ၁၁ ရာခိုင္ႏႈန္းခန္ ့ ပါ၀င္သည္။ သစ္ခြပန္းထဲတြင္ အုပ္
စုႏွစ္စုခြဲေလ့လာႏိူင္သည္။ တစ္ပင္တည္းသစ္ခြပင္ (Monopodial)
ႏွင့္ ပင္ပြါးသစ္ခြပင္(Sympodial) အုပ္စုတို ့ျဖစ္ၾကသည္။ သစ္ခြမ်ဳိး
ကြဲမ်ားထဲတြင္ သဇင္ႏြယ္ေခၚ Bulbophyllum မ်ိဳးစိပ္ ၂၀၀၀ ခန္ ့,
Epidendrum မ်ဳိးစိပ္ ၁၅၀၀ ခန္ ့၊ Dendrobium မ်ဳိးစိပ္ ၁၄၀၀ ခန္ ့
ႏွင့္ Pleurothallis ၁၀၀၀ ခန္ ့ေတြ႕ရသည္။ ထို႕ျပင္ Vanilla မ်ဳိးစိပ္
Phalaenopsis ႏွင့္ Cattleya မ်ဳိးစိပ္တို ့သည္လည္း သစ္ခြပန္း၀ါသ
နာရွင္မ်ား အစိုက္မ်ားေသာ မ်ဳိးစိပ္မ်ားျဖစ္သည္။ Horticulture ဟု
ေခၚေသာ သိပၸံနည္းက် အပင္မ်ားစိုက္ပ်ဳိး ထုတ္လုပ္သုေတသနျပဳ
လုပ္ျခင္းနည္းပညာ ထြန္းကာလာသည့္ ၁၉ ရာစုေႏွာင္းပိုင္းမွစ၍
မ်ဳိးစပ္ပင္သစ္မ်ား (hybrids) ေျမာက္မ်ားစြာေပၚထြက္လာခဲ့သည္။
ေပါက္ေရာက္ပ်ံႏွံပုံ (Distrubution)
သစ္ခြမ်ဳိးမ်ားကို အဓိကအားျဖင့္ အပူပိုင္းေဒသမ်ားျဖစ္သည့္ အာ
ရွ၊ ေတာင္အေမရိက၊ အေမရိကတိုက္အလယ္ပိုင္းေတြ႕တြင္ေတြ႕ရွိ
ရသည္။ သို ့ေသာ္အေအးပိုင္းေဒသမ်ားျဖစ္သည့္ အာတိတ္စက္၀ိုင္း
ေဒသႏွင့္ အႏာၱတိကတိုက္အနီးတို ့တြင္လည္း အနည္းငယ္ေသာမ်ဳိး
စိပ္မ်ားေတြ႕ရွိရသည္။ ေယဘူယ်အားျဖင့္ သစ္ခြမ်ဳိးစိပ္မ်ားကို
ေအာက္ ပါအတိုင္းေတြ႕ရွိႏိူင္သည္။
၁။ အေမရိကတိုက္ - ၂၅၀ မွ ၂၇၀ မ်ဳိးကြဲ
၂။ အာရွ - ၂၆၀ - ၃၀၀ မ်ဳိးကြဲ
၃။ အာဖရိက - ၂၃၀ - ၂၇၀ မ်ဳိးကြဲ
၄။ သမုဒၵရာဇုံပိုင္း - ၅၀ - ၇၀ မ်ဳိးကြဲ
၅။ ဥေရာပႏွင့္ အပူေရာ့ပိုင္းအာရွေဒသ - ၄၀ - ၆၀ မ်ဳိးကြဲ
၆။ ေျမာက္အေမရိက - ၂၀ မွ ၂၆ မ်ဳိးကြဲ
သြင္ျပင္လကၡဏာမ်ား
ပင္စည္ႏွင့္ အျမစ္
Monopodial ေခၚတစ္ပင္တည္းသစ္ခြတို ့သည္အဖူးတစ္ခုတည္း
မွအပင္သစ္ ထြက္လာသည္။ တစ္ပင္တည္းအကိုင္း အဆစ္မ်ားမွ
အပင္သစ္မ်ား တစ္ပင္ၿပီး တစ္ပင္ ျဖာထြက္လာသည္။ အရြက္မ်ား
သည္ရိုးတံ ေခၚ ပင္စည္မွႏွစ္စဥ္ဖ်ာထြက္သည္။ အခ်ဳိ႕သစ္ခြပင္စည္
မ်ားသည္ အတန္ငယ္ရွည္လ်ားသည္။ ဥပမာ ဗဲန္နီလာသစ္ခြ။
Sympodial ေခၚ ပင္ပြါးသစ္ခြတို ့၏ အပင္ သစ္မ်ားသည္ ပင္
စည္မေဘးမွႏွစ္စဥ္ကပ္လ်က္ထြက္ေလ့ရွိသည္။ သစ္ခြပင္စည္သည္
အပြင့္ပြင့္ၿပီးသည့္ ႏွစ္ေနာက္ပိုင္းတျဖည္းျဖည္း ေသဆုံးသြားသည္။
၎သစ္ခြ မ်ဳိးႏွစ္မ်ဳိးစလုံး၏ မ်ဳိးစိပ္အခ်ဳိ႕ ေျမေပၚတြင္ရွင္သန္ေပါက္
ေရာက္သည္။ သစ္ခြတြင္အထူးသျဖင့္ ေလရႈျမစ္ေလးမ်ားပါရွိသည္။
ေလရႈျမစ္မ်ားသည္ႏွစ္စဥ္ အသစ္ထြက္ေလ့ရွိသည္။ သစ္ခြပန္းပင္
မ်ားစိုက္ပ်ဳိးရာ၌ ေလရႈျမစ္မ်ားႏွင့္အျမစ္မ်ားကိုျဖတ္ေတာက္စိုက္ပ်ဳိး
လွ်င္လည္းလည္း အျမစ္သစ္မ်ား ျပန္လည္ထြက္လာၿပီး အပင္ရွင္
သန္ႏိူင္ပါသည္။ သစ္ခြအျမစ္မ်ားသည္သစ္ပင္၊ ၀ါးပင္တို ့တြင္တြယ္
ကပ္ရွင္သန္ေပါက္ေရာက္ၾကေသာ္လည္း ေက်ာက္ေဆာင္၊ေက်ာက္
ကမ္းပါးႏွင့္ ေျမႀကီးေပၚတြင္လည္း ရွင္သန္ႏိူင္သည္။ သစ္ခြအျမစ္
တို ့၏တာ၀န္မွာ အပင္မ်ားရွင္သန္ႏိူင္ရန္အတြက္ အျခားအပင္မ်ား
ကိုတြယ္ကပ္ရန္ျဖစ္သည္။ သို ့ေသာ္သစ္ခြအပင္၏ ထူးျခားခ်က္မွာ
ကိုယ္ပိုင္ရွင္သန္ႏိူင္ၿပီး အစာႏွင့္ေလကို ခ်က္လုပ္ႏိူင္သည္။ သစ္ခြ
ပင္အခ်ဳိ႕၏ ေလရႈျမစ္မ်ားႏွင့္အျမစ္မ်ားမွာမ်ဳိးစိပ္အလိုက္ မီတာအ
နည္းငယ္ခန္ ့ရွည္လ်ားႏိူင္သည္။
ပင္ပြါးသြစ္ခြ မ်ား၏ ႀကီးထြားမႈအဆင့္ဆင့္ သရုပ္ျပပုံ
အရြက္
သစ္ခြအရြက္မ်ားသည္ ရိုးတံထိပ္မွေသာ္လည္းေကာင္း၊ရိုးတံေဘး
တစ္ဖက္တစ္ခ်က္စီမွ ေသာ္လည္းေကာင္း ထြက္ေပၚလာၾကသည္။
သစ္ခြအရြက္ပုံသဏၭာန္အမ်ဳိးရွိသည္။ အခ်ဳိ႕မွာ ၾကက္သြန္နီၿမိတ္ကဲ့
သို ့ရွိသည့္အပင္အမ်ဳိးအစားမ်ားရွိသည္။ အခ်ဳိ႕ေျမေပါက္သစ္ခြမ်ား
၏ အရြက္မ်ားသည္ တစ္ေပႏွစ္ေပခန္ ့ထိရွည္လ်ားၾကသည္။အနံမွာ
လည္း ၆ လက္မမွ တစ္ေပခန္ ့ထိရွိၾကသည္။အထူးသျဖင့္ သစ္ခြအ
မ်ားစု၏ အရြက္မ်ားတြင္ အေၾကာမ်ားသိသာထင္ရွားစြာျမင္ေတြ႕ႏိူင္
သည္။ သစ္ခြအမ်ဳိးကြဲေျမာက္ျမားစြာရွိသည့္အေလ်ာက္ သစ္ခြရြက္
မ်ားပုံသဏၭာန္မ်ားမွာလည္း အမ်ဳိးမ်ဳိးကြဲျပားသည္။ အခ်ဳိ႕မ်ဳိးစိပ္တြင္
သစ္ခြပင္ကေလးမ်ားမွာ စင္တီမီတာ အနည္းငယ္မွ်သာရွိသည္။
အပြင့္
အေရာင္အေသြးစုံလင္စြာ ဖူးပြင့္ၾကသည္။ တစ္ေရာင္တည္းသာ
ပြင့္ဖူးေသာ သစ္ခြပန္းမ်ားရွိသလို အေရာင္ႏွစ္မ်ဳိးသုံးမ်ဳိး ေရာစပ္၍
ပြင့္ဖူးၾကေသာ အပင္မ်ားလည္းရွိသည္။ မ်ဳိးစိပ္တစ္ခုတည္းတြင္ အ
ေရာင္ကြဲျပားၿပီးပြင့္ေသာ သစ္ခြမ်ားလည္းရွိသည္။ သစ္ခြပန္းပြင့္မ်ား
သည္ ၀တ္ဆံဖို၊ ၀တ္ဆံမ၊ ပြင့္ခ်ပ္၊ ပြင့္ဖတ္အစုံပါ၀င္ၾကသည္။ ဒိုင္ရ္
နယ္ေတာႀကီးမ်ားတြင္ ယခင္က Khei Ar Eek ေခၚ အာမဲလက္တံ
တိုပန္း သည္ ေနရာအႏွံအျပား ပြင့္ဖူးေသာ္လည္း ယခုအခါ စီးပြါး
ေရးသမားမ်ား၏ တရားမ၀င္ေရာင္း၀ယ္ေဖာက္ကားမႈေၾကာင့္ မရွိသ
ေလာက္ နည္းပါးသြားၿပီျဖစ္သည္။ ျမန္မာျပည္တြင္ ခ်င္းသစ္ခြနီႏွင့္
ဒိုင္ရ္ေလဒီရႈးတို ့မွာ ထင္ရွားေသာ သစ္ခြပန္းမ်ား ျဖစ္ၾကသည္။ ရာ
သီဥတု အလိုက္ပြင့္ဖူးၾကသည္။ တႏွစ္ပတ္လုံး သစ္ခြမ်ဳိးအလိုက္ပြင့္
ဖူးၾကသည္ကို ေတြ႕ရွိႏိူင္သည္။
အေစ့ႏွင့္ အသီး
သစ္ခြပန္းမ်ား၏ အသီးမ်ားရင့္မွည့္ရန္ ႏွစ္လမွ ၁၈ လခန္ ့အထိ
ၾကာျမင့္သည္။ မ်ဳိးေအာင္ၿပီးေသာ အသီးအိတ္ထဲတြင္ အေစ့ငယ္
ေလးမ်ားေျမာက္ျမားစြာပါရွိသည္။ အမ်ားစုမွာ အမႈန္႕ကေလးမ်ားအ
ျဖစ္သာ ေတြ႕ရေသာေၾကာင့္ မိုက္ခရိုစကုတ္ျဖင့္သာ ျမင္ႏိူင္သည္။
ရင့္မွည့္ေသာအသီးမ်ားသည့္ ေျခာက္ေသြ႕လာၾကသည္။
နာမည္ႀကီးခ်င္း သစ္ခြနီ
မ်ဳိးပြားျခင္း
သစ္ခြပန္းမ်ားသည္ ပင္တည္း၀တ္မႈန္ ့ ကူးျခင္းျဖင့္ေသာ္လည္း၊ ပင္
ျခား၀တ္မႈန္႕ကူးျခင္ းျဖစ္ေသာ္လည္းေကာင္း မ်ဳိးပြါးႏိူင္သည္။ သစ္ခြ
သိးမ်ား မ်ဳိးေအာင္ လာၿပီးသည့္ေနာက္ပိုင္း ေလ၏ သယ္ေဆာင္ျခင္း
ေၾကာင့္ မိုင္ေပါင္းေျမာက္မ်ားစြာထိ မ်ဳိးေစ့မ်ားပ်ံႏွံႏူိင္သည္။ ယခုအခါ
သိပၸံနည္းက် မ်ဳိးပြါးျခင္းႏွင့္ တစ္ရႈးပြားျခင္းပညာမ်ားေၾကာင့္သစ္ခြပန္း
မ်ားမ်ဳိးပြားရန္ ပိုမိုလြယ္ကြယ္စြာျပဳလုပ္ႏိူင္သည္။ သစ္ခြပန္းကို သိပၸံ
ခန္းထဲရွိ shaker machine ထဲတြင္အႀကိမ္မ်ားစြာ လႈပ္ေပးျခင္းအား
ျဖင့္လည္း မ်ဳိးပြားႏိူင္သည္။
အသုံးျပဳပုံ
ဗဲန္နီလာသစ္ခြအသီးကို အေျခာက္ခံကာ အေမႊးအႀကိဳင္အျဖစ္ထုတ္
လုပ္ရန္အတြက္ အသုံးျပဳႏိူင္သည္။ တရုတ္ရိုးရာ ေဆးဖက္သုံးပစၥည္း
မ်ားအျဖစ္လည္း သစ္ခြပန္းမ်ားကို အမ်ဳိးမ်ဳိးအသုံးျပဳၾကသည္။ အထူး
သျဖင့္ အလွဆင္ပန္းမ်ား၊ ပန္းစည္းမ်ား ေရာင္းခ်ျခင္းျဖင့္လည္းအသုံး
ျပဳႏိူင္သည္။ ဒိုင္ရ္နယ္တြင္လည္း Shaan ေခၚသစ္ခြပန္းတစ္မ်ုဳိးကို က
ေလးသူငယ္မ်ား အဖုအႀကိတ္မ်ားထြက္လာေသာအခါ ကုသရန္အျဖစ္
အသုံးျပဳၾကသည္။ သစ္ခြပန္းပြင့္မ်ားကိုလည္းအဆင့္အတန္းျမင့္ေသာ
၀ိုင္ေကာင္းမ်ား ျပဳလုပ္ႏိူင္သည္။
စီးပြားျဖစ္ စိုက္ပ်ဳိးထုတ္လုပ္ျခင္း
ကမာၻတြင္ သစ္ခြပန္းမ်ဳိးမ်ားကို စီးပြားျဖစ္စိုက္ပ်ဳိးထုတ္လုပ္ေရာင္းခ်
ေသာႏိူင္ငံမ်ား ရွိသည္။ ထိုင္းႏိူင္ငံသည္လည္း သစ္ခြပန္းမ်ားကို အ
ေနာက္ႏိူင္ငံမ်ားသို ့တင္ပို ့ေရာင္းခ်ရာတြင္ ထင္ရွားသည္။ သစ္ခြပန္း
ကိုစီးပြားျဖစ္ စိုက္ပ်ဳိးထုတ္လုပ္ႏိူင္သည္။ အထူးသျဖင့္ ဒိုင္ရ္နယ္တြင္
သစ္ခြပန္းမ်ားကို မစိုက္ပ်ဳိးပဲ ရသမွ်ထုတ္ယူ ေရာင္းခ်လ်က္ရွိသည္ကို
၀မ္းနည္းဖြယ္ရာေတြ႕ရွိရသည္။ သစ္ခြပန္းကို ကိုယ္ပိုင္စိုက္ပ်ဳိးလ်က္
စီးပြားျဖစ္ စိုက္ပ်ဳိးထုတ္လုပ္ႏိူင္ပါသည္။ဥပမာ ရိုးရွည္(Dendrobium)
မ်ဳိးစိပ္သည္သည္ ေဒသႏွင့္ လိုက္ေလ်ာညီေထြစြာ ေငြကုန္ေၾကးက်
မမ်ားပဲစိုက္ပ်ဳိးႏိူင္၍ ေရာင္းခ်ရာတြင္လည္း ေစ်းေကာင္းရရွိႏိူင္သည္။
ဗဲန္နီလာ သစ္ခြကိုလည္း စီးပြားျဖစ္ ေဒသအတြင္းစိုက္ပ်ဳိးႏိူင္ပါသည္။
ကာကြယ္ျခင္း
လြန္ခဲ့ေသာႏွစ္ေပါင္း ၃၀ ခန္ ့က ဒိုင္ရ္နယ္ကဲ့သို ့ ထိုင္းႏိူင္ငံသည္
လည္း သစ္ခြပန္းပင္မ်ားကို တရား၀င္၊ တရားမ၀င္အမ်ဳိးမ်ဳိးေသာနည္း
လမ္းမ်ားျဖင့္ ထုတ္ယူေရာင္းစားခဲ့ၾကသည္။ သို ့ေသာ္ ယခုဆယ္စုႏွစ္
မ်ားတြင္မူ အစိုးရႏွင့္ အဲန္ဂ်ီအိုမ်ား၏ ၀ိုင္း၀န္းျပန္လည္ကူညီေပးမႈမ်ား
ေၾကာင့္ ေတာႀကီးမ်က္မဲထဲတြင္ပင္ မ်ဳိးေစ့မ်ားက်ဲျဖန္ ့ျခင္း၊ စိုက္ပ်ဳိး
ျခင္း မ်ားျဖင့္ သစ္ခြေတာမ်ားျပန္လည္ရွင္သန္ရန္အားေပးလုပ္ေဆာင္
ေပးျခင္းကို ေတြ႕ရွိရသည္။ ၎ကဲ့သို ့ ခ်င္းျပည္နယ္၏ ဂုဏ္ေဆာင္
ဒိုင္ရ္နယ္တစ္ခြင္ ကိုလည္း သစ္ခြမ်ားစနစ္တက် ျပန္လည္ေမြးျမဴျခင္း၊
စိုက္ပ်ဳိးျခင္း၊ ကာကြယ္ျခင္းတို ့ျပဳရန္ အခ်ိန္ေရာက္ၿပီျဖစ္သည္။ အထူး
သျဖင့္ သစ္ခြပန္းမ်ားကို ရွာေဖြရာတြင္ လုိအပ္ေသာအပင္မဟုတ္ပဲ အ
ပင္အုပ္တခုလုံး ခြါယူျခင္း၊ သစ္ခြတစ္ပင္ရရွိရန္အတြက္ သစ္ပင္ကိုင္း
မ်ားခ်ဳိင္ျခင္း၊ ခုတ္လွဲျခင္းတို ့သည္ အဖိုးတန္သစ္ေတာမ်ားက ျဖဳန္း
တီးျခင္းျဖစ္သည္။ ထို႕ျပင္ ေတာမီးရႈိ႕ျခင္းသည္လည္း အဖိုးတန္သစ္
ခြမ်ားကိုအလုံးအရင္းဖ်က္ဆီးျခင္းႏွင္ ့ ေရေ၀သစ္ေတာမ်ားကို သုတ္
သင္ျခင္းျဖစ္သည္။ ထိုသို ့လုပ္ေဆာင္ျခင္းမ်ားအတြက္ ေက်းရြာတိုင္း
တာ၀န္သိစိတ္ဓါတ္ျဖင့္ကာကြယ္ရန္လိုအပ္ေပမည္။ ႏိူင္ငံျခားေရာက္
ရွိေနေသာ မ်ဳိးခ်စ္ပညာတတ္မ်ား အေနျဖင့္လည္း မိမိတို႕ တတ္ႏိူင္
သေလာက္ မိမိေရေျမႏွင့္ အဖိုးတန္သစ္ေတာေပၚရွိ အေရာင္အေသြး
စုံလင္ေသာ ရတနာသစ္ခြပန္းမ်ားကိုေစာင့္ေရွာက္ရန္လိုအပ္ပါသည္။
အေရးအႀကီးဆုံးမွာ ဒိုင္ရ္နယ္တစ္ခြင္ သစ္ခြေစာင့္ေရွာက္ေရး စခန္း
မ်ားထားရွိကာ မ်ဳိးသစ္မ်ားပြားျခင္း၊ စိုက္ပ်ဳိးျခင္းတို ့ျဖင့္ ဘုရားသခင္
မွလက္ေဆာင္မြန္ျဖစ္ေသာ အဖိုးတန္သစ္ခြမ်ားကို ျပန္လည္ျပဳစုပ်ဳိး
ေထာင္သင့္ပါသည္။
ဒိုင္ရ္နယ္တြင္ ေတြ႕ရွိရေသာ သစ္ခြပန္းမ်ဳိးအခ်ဳိ႕စာရင္းမ်ား
၁။ မိုးလုံးမႈိင္း (vanda coerulea griff.ex lindl)
၂။ အာမဲလက္တံတို (dendrobimum fimbriatum hook)
၃။ ခ်င္းသစ္ခြနီ (Renanthera coccinea Lour)
၄။ သဇင္ (Bulbophyllum auricomum lindl)
၅။ ခ်င္းသဇင္ (bulbophyllum pectinatum)
၆။ ဒိုင္ရ္သဇင္ (Bulbophyllum refractum)
၇။ စကၠဴပန္း (Dendrobium pendulum)
၈။ Dendrobium formosum Roxb
၉။ ဒိုင္ရ္ေလဒီရႈး(Paphiopedilum မ်ဴိးစိပ္)
၁၀။ Bulbophyllum auricomum lindl
၁၁။ ျမက္သစ္ခြ (Arundina graminifolia)
၁၂။ ငွက္မင္းသား (Habenaria radiata)
၁၃။ Va Pauk (Dendrobium formosum)
၁၄။ Dendrobium cretaceum
၁၅။ ေႁမြသဇင္ (Bulbophyllum putidum)
၁၆။ ေရႊတူ Dendrobium chrysotoxum
၁၇။ ရုိးရွည္ (Dendrobium pierardii)
၁၈။ ရြက္လွ (Ludisia discolor)
၁၉။ သႏၲာ (Ascocentrum curvifolium)
၂၀။ ယက္ေတာင္သဇင္ (Cirrhopetalum fascination)
၂၁။ ၀ိတိုရိယ သစ္ခြ (Dendrobium bellatulum)
၂၂။ ဒိုင္ရ္သစ္ခြ (Dendrobium brymerianum)
၂၃။ ပါးမီရွဲန္ (Bulbophyllum drymoglossum mamedutaran)
၂၄။ ရိုးဆက္ကေလး (Holcoglossum kimballianum)
၂၅။ Rhynchostylis gigante
၂၆။ Brassavola perrinii
၂၇။ ၾကက္သြန္ၿမိတ္ပန္း (Brassavola nodosa)
၂၈။ Habenaria dentata
၂၉။ Eulophia Species မ်ား
၃၀။ Cymbidium tracyanum
၃၁။ Coelogyne Species မ်ား
၃၂။ Ceratostylis rubra
၃၃။ Bulbophyllum lepidum
၃၄။ Cattleya Species မ်ား
၃၅။ Cymbidium aloifolium
၃၆။ Aerides multiflorum
၃၇။ ႏူးရွဲန္ (Oberonia gammiei)
၃၈။ Ornithochilus difformis
၃၉။ ပန္းခ်ဳိခ်ဥ္ (Agrostophyllum planicaule)
၄၀။ Cleisostoma ebehardtii
၄၁။ Dendrobium primulinum
၄၂။ Eria banaenis Gagnep Eria Densa
၄၃။ Spathoglotis plicata

အျခားေသာ သစ္ခြမ်ဳိးစိပ္ေပါင္း တစ္ရာေက်ာ္ဒိုင္ရ္နယ္တြင္ေပါက္

ေရာက္ေသာ္လည္း ဓါတ္ပုံမွတ္တမ္းမ်ားမရွိေသာေၾကာင့္နာမည္မ်ား
အတိ အက်မသိရွိႏိူင္ေသးပါ။ သတိျပဳစရာအခ်က္မွာရုကၡေဗဒပညာ
ရွင္မ်ား မရွာေဖြ၊ မေတြရွိေသးေသာသစ္ခြမ်ဳိးစိပ္ေျမာက္မ်ားစြာသည္
လည္း ဒိုင္ရ္လဲန္းတြင္ တည္ရွိေနမည္ျဖစ္သည္။ အခ်ဳပ္အားျဖင့္ဆို
ရေသာဘုရားရွင္မွ ေပးသနားေသာ အေကာင္းဆုံးလက္ေဆာင္မြန္
ျဖစ္သည္ သဘာ၀သစ္ေတာႀကီးႏွင့္ အဖိုးတန္ရတနာ သစ္ခြပန္းမ်ား
ကို ထိန္းသိမ္း ေစာင့္ေရွာက္ရန္တာ၀န္မွာ ျပည္တြင္း၊ ျပည္ပႏွင့္ ႏိူင္
ငံအသီးသီးတြင္ မွီတင္းေနထိုင္ၾကေသာ ဒိုင္ရ္လူမ်ဳိးမ်ား၏တာ၀န္၀
တၱရားသာလွ်င္ျဖစ္ေပသည္။

မိုင္ႏွိမ္းေဆာ
(Lai Qyung)
Dip. Agriculture