Πρωτοπρεσβύτερος Θεόδωρος Ζήσης

Ο ΑΓΙΟΣ ΣΑΒΒΑΣ KAI TA ΠΝΕΥΜΑΤΙΚΑ TOY ΚΑΤΟΡΘΩΜΑΤΑ

1. Τρεῖς ὁµιλίες γιὰ τὴ ζωὴ τοῦ Ἁγίου Σάββα

Ἡ Ἐκκλησία µας ἑορτάζει σήµερα τὴ µνήµη µιᾶς πολὺ µεγάλης µορφῆς τῆς Ὀρθοδοξίας µας, ἑνὸς µεγίστου ἀσκητοῦ
καὶ διδασκάλου, Σάββα τοῦ Ἡγιασµένου. Ἔχουµε µάλιστα τὴν εὐτυχὴ συγκυρία τιµώντας σήµερα τὸν Ἅγιο Σάββα,
τὸν καθηγούµενο τῶν ἀναχωρητῶν, νὰ ἔχουµε ἐδῶ συνεκκλησιαζοµένους καὶ συλλειτουργοῦντες ἀναχωρητὰς ἀπὸ
τὴν ἔρηµο τοῦ Ἁγίου Ὄρους· ἀπὸ τὴν ἀδελφότητα τῶν ∆ανιηλαίων τὸν πατέρα ∆ανιήλ, ὁ ὁποῖος ψάλλει στὸ ψαλτήρι,
καὶ ἀπὸ τὴν ἀδελφότητα τῶν Θωµάδων τὸν πατέρα Παῦλο καὶ τὸν πατέρα Φίλιππο, ἀπὸ τὰ Κατουνάκια, ἀπὸ τὴν
ἔρηµο τοῦ Ἁγίου Ὄρους· παρευρίσκονται σήµερα ἐδῶ γιὰ νὰ τιµήσουν τὸν ἐρηµίτη καὶ ἀναχωρητὴ Ἅγιο Σάββα.

Ὁ Ἅγιος Σάββας ἔζησε ἐνενήντα τρία (93) ἔτη. Γεννήθηκε τὸ 439 στὴν Μουταλάσκη τῆς Καππαδοκίας, τὴν ὁποία
εἴχαµε τὴ σπουδαία ευκαιρία νὰ τὴν ἐπισκεφθοῦµε πρὶν ἀπὸ δύο χρόνια, µιὰ ὁµάδα ἀπὸ ἐδῶ, ἀπὸ τοὺς Ἁγιαντωνίτες,
καὶ ἐκοιµήθη τὸ 532 στὴν Μεγίστη Λαύρα τῆς Παλαιστίνης, ποὺ ὁ ἴδιος ἵδρυσε καὶ ποὺ ἐξακολουθεῖ ἀδιάκοπα ἀπὸ
τότε, ἐδῶ καὶ χίλια πεντακόσια χρόνια, νὰ ὑφίσταται µέχρι σήµερα.

Τὴ ζωή του µποροῦµε νὰ τὴ διαιρέσουµε σὲ τρεῖς ἢ περισσότερες περιόδους. Ἐδῶ ὅµως θὰ τὴν διαιρέσουµε σὲ τρεῖς,
γιὰ νὰ οἰκονοµήσουµε τρεῖς ὁµιλίες, ὅπως ἐξαγγείλαµε καὶ πέρυσι, ποὺ κάναµε τὴν πρώτη ὁµιλία, γιατὶ εἶναι
ἀδύνατον σὲ µία ὁµιλία, ἔστω καὶ περιληπτικά, νὰ διηγηθεῖ κανεὶς τὸν θαυµαστό του βίο. Πέρυσι, τὴν ἴδια ἡµέρα τῆς
ἑορτῆς τοῦ Ἁγίου Σάββα, παρουσιάσαµε τὸ πρῶτο µέρος τῆς ζωῆς του: τὰ παιδικά, τὰ ἐφηβικά, τὰ πρῶτα µοναστικά
του χρόνια, µέχρι τῆς ἡλικίας τῶν 35 ἐτῶν, ἀπὸ τὸ 439 ποὺ γεννήθηκε µέχρι τὸ 473 ποὺ ἐκοιµήθη ὁ Μέγας
Εὐθύµιος, τὸν ὁποῖο εἶχε γέροντα καὶ πνευµατικὸ ὁδηγό. Γιὰ τὸ λόγο ἄλλωστε αὐτὸ καὶ στὴν καινούργια ἁγιογραφία
τοῦ ναοῦ µας ἐκεῖ στὸν τοῖχο, τὸ νότιο τοῖχο, βάλαµε τὸν δικό µας Ἅγιο, τὸν Ἅγιο Ἀντώνιο, στὴ συνέχεια στὴ µέση
τὸν Μέγα Εὐθύµιο καὶ δίπλα του τὸν Ἅγιο Σάββα. Ὁ Ἅγιος Σάββας, ὅπως καὶ ὁ Ἅγιος Θεοδόσιος ὁ Κοινοβιάρχης,
ἦσαν µαθητὲς καὶ πνευµατικὰ παιδιὰ τοῦ Μεγάλου Εὐθυµίου.

Σήµερα θὰ παρουσιάσουµε τὰ ἔτη τῆς ἀποµόνωσής του στὴν ἔρηµο, τὴ θαυµαστὴ ἵδρυση τῆς Λαύρας του, τοὺς
ἀσκητικούς του ἀγῶνες, τοὺς πειρασµοὺς καὶ τὴ δόξα του, τὸ δεύτερο δηλαδὴ µεγαλύτερο µέρος τῆς ζωῆς του,
σαράντα ἐτῶν περίπου, ἀπὸ τὸ 473 ποὺ ἐκοιµήθη ὁ Μέγας Εὐθύµιος µέχρι τὸ 512. Καὶ τοῦ χρόνου, ἂν ὁ Θεὸς
θελήσει καὶ µᾶς ἔχει καλά, θὰ παρουσιάσουµε τὰ τελευταῖα 20 ἔτη τῆς ζωῆς του, ἀπὸ τὸ 512 ἕως τὸ 532, τὰ ὁποῖα
ἔτη, ἐκτὸς ἀπὸ τοὺς πνευµατικοὺς καὶ ἀσκητικούς του ἀγῶνες, χαρακτηρίζονται καὶ ἀπὸ τοὺς ὁµολογητικούς του
ἀγῶνες γιὰ τὴ διάσωση τῆς Ὀρθοδοξίας ἀπὸ τὴν αἵρεση τοῦ Μονοφυσιτισµοῦ.

2. Ἡ µεγάλη προσφορὰ τοῦ Ἁγίου Σάββα καὶ τῆς Μονῆς του

∆ὲν εἶναι ὑπερβολὴ νὰ ποῦµε ὅτι ἡ Ὀρθοδοξία διασώθηκε τὴν περίοδο αὐτὴ στὴν Παλαιστίνη ἀπὸ τοὺς ἀγῶνες τῶν
µοναχῶν, ὑπὸ τὴν ἡγεσία κυρίως τοῦ Ἁγίου Σάββα καὶ τοῦ Ἁγίου Θεοδοσίου τοῦ Κοινοβιάρχου. Τότε στὴν Ἀνατολὴ
τὰ τρία ἀπὸ τὰ τέσσερα Πατριαρχεῖα, Κωνσταντινουπόλεως, Ἀντιοχείας, Ἀλεξανδρείας, εἶχαν ὑποκύψει στὴν αἵρεση
τοῦ Μονοφυσιτισµοῦ ὁλοκληρωτικά, σχεδὸν µὲ τὸ σύνολο τῶν ἐπισκόπων τους. Καὶ µόνο τὸ Πατριαρχεῖο
Ἱεροσολύµων ὀρθοτοµοῦσε τὸ λόγο τῆς ἀληθείας, παρὰ τὴν πολιτικὴ καὶ ἐκκλησιαστικὴ πίεση τὴν ὁποία ὑφίστατο. Ἡ
Ρώµη τότε, εὐτυχῶς, ἦταν Ὀρθόδοξη. Σήµερα βρισκόµαστε σὲ χειρότερη κατάσταση. Ἡ παναίρεση τοῦ
Οικουµενισµοῦ ἔχει ἐξαπλωθεῖ καὶ ἔχει καταλάβει ὅλες σχεδὸν τὶς αὐτοκέφαλες Ὀρθόδοξες Ἐκκλησίες. Ἡ ∆ύση µὲ
τὸν Παπισµὸ καὶ τὸν Προτεσταντισµὸ βρίσκονται στὴν αἵρεση καθ’ ὅλη τὴ διάρκεια τῆς δεύτερης χιλιετίας. Ἤδη
ἔχουν ἀρχίσει κρυφοὶ καὶ φανεροὶ διωγµοὶ ἐναντίον τῶν Ὀρθοδόξων, ὅπως συµβαίνει στὴ γειτονική µας Σερβία, ὅπου
ἀγρίως διώκεται καὶ συκοφαντεῖται µὲ ψευδεῖς κατηγορίες ὁ ὁµολογητὴς ἐπίσκοπος Ράσκας καὶ Πριζρένης καὶ
ἐθνάρχης τοῦ Κοσσυφοπεδίου κ. Ἀρτέµιος, ἀκολουθώντας τὰ ἴχνη τῶν µεγάλων Ἁγίων Πατέρων, ὅπως τοῦ Ἁγίου
Ἰωάννου τοῦ Χρυσοστόµου. Παρὰ τὴν πικρία καὶ τὴ λύπη, ποὺ αἰσθανόµαστε γιὰ τὸ διωγµό, νιώθουµε µέσα µας
πνευµατικὴ χαρὰ καὶ ἀγαλλίαση: εὐχαριστοῦµε τὸ Θεό, γιατὶ καὶ στὶς ἡµέρες µας ἀναδεικνύει στύλους καὶ
ὁµολογητὰς τῆς Ὀρθοδοξίας ἐναντίον τῆς παναιρέσεως τοῦ Οικουµενισµοῦ, ὅπως ἀνέδειξε τότε τὸν Ἅγιο Σάββα
ἐναντίον τοῦ Μονοφυσιτισµοῦ.

Στὸ µεγάλο αὐτὸ καὶ ἱστορικὸ µοναστήρι τοῦ Πατριαρχείου Ἱεροσολύµων, τοῦ Ἁγίου Σάββα, ὀφείλει ἡ Ἐκκλησία
πάρα πολλά. Ὄχι µόνο γιατὶ συνέβαλε ἀποφασιστικὰ στὴ διαµόρφωση τῆς Θείας Λατρείας (εἶναι γνωστὸ τὸ τυπικὸ
τοῦ Ἁγίου Σάββα) καὶ ἀνέδειξε µεγάλους ὑµνογράφους καὶ ποιητὰς (Ἅγιο Ἰωάννη ∆αµασκηνό, Κοσµᾶ τοῦ Μαϊουµᾶ,
Στέφανο τὸν Μελωδό, Θεόδωρο καὶ Θεοφάνη κ. ἄ.), ἀλλὰ καὶ διότι µὲ τὸν Ἅγιο Σάββα ἐν πρώτοις ἐναντίον τοῦ
Μονοφυσιτισµοῦ, καὶ µὲ τὸν Ἅγιο Ἰωάννη τὸν ∆αµασκηνὸ ἐναντίον τῆς Εἰκονοµαχίας, διέσωσε δύο φορὲς τὴν
Ὀρθοδοξία ἀπὸ τὴν αἵρεση.

3. Ἡ ἀποµόνωση στὴν ἔρηµο, ἡ ἵδρυση τῆς Λαύρας, οἱ πειρασµοί του

Ἂς ἐπανέλθουµε ὅµως νὰ δοῦµε σύντοµα, τὸ δεύτερο µέρος τῆς ζωῆς τοῦ Ἁγίου Σάββα, συνδέοντάς το σύντοµα µὲ
τὸ πρῶτο. Ὁ Ἅγιος Σάββας λοιπὸν γεννήθηκε στὴ Μουταλάσκη τὸ 439· πολὺ νωρίς, σὲ ἡλικία 8 ἐτῶν ἔφυγε ἀπὸ τοὺς
κηδεµόνες θείους του, στοὺς ὁποίους τὸν εἶχαν ἀφήσει οἱ γονεῖς του, καὶ ἐγκαταβίωσε σ' ἕνα µοναστήρι τῆς περιοχῆς
στὴν Καππαδοκία, στὶς Φλαβιανές. Μετὰ ἀπὸ δέκα χρόνια παραµονῆς γεµάτα θαυµαστὰ γεγονότα καὶ
παραδειγµατικὴ ἀσκητικὴ ζωὴ, σὲ ἡλικία 18 ἐτῶν φεύγει ἀπὸ τὴν Καππαδοκία καὶ µεταβαίνει κάτω στὴν Παλαιστίνη.
Συναντᾶ τὸ Μέγα Θεοδόσιο, ὁ ὁποῖος ὅµως δὲν τὸν ἐκράτησε κοντά του, παρὰ τὴν ἐπιθυµία τοῦ Ἁγίου Σάββα, διότι
ἀκόµη ἦτο ἀγένειος, ἦτο µικρός, δὲν ἦταν ἀκόµη ὥριµος νὰ ἀκολουθήσει τὸν ἐρηµιτικὸ βίο· τοῦ συνέστησε νὰ πάει
καὶ νὰ ἐγκαταβιώσει στὴν κοινοβιακὴ µονὴ τοῦ Ὁσίου Θεοκτίστου. Ἐκεῖ ὁ Ἅγιος Σάββας ἔµεινε πολλὰ χρόνια κοντὰ
στὸν Ὅσιο Θεόκτιστο· τὰ τελευταῖα χρόνια τῆς ἐκεῖ παραµονῆς του, τὰ πέντε χρόνια, τὰ ἔζησε ἐρηµιτικά,
ἀκολουθώντας καὶ πάλι τὸν Μέγα Εὐθύµιο, καὶ τελικῶς ὅπως προηγουµένως εἴπαµε, ὅταν ἐκοιµήθη ὁ Μέγας
Εὐθύµιος τὸ 473, ἀποχώρησε καὶ αὐτὸς ἀπὸ τὸ κοινόβιο τοῦ Ὁσίου Θεοκτίστου κι ἄρχισε µόνος του νὰ ζεῖ τὴν
ἐρηµιτικὴ ζωὴ σὲ ἡλικία 35 ἐτῶν.

Στὴν ἔρηµο, κοντὰ στὸν Ἰορδάνη, εἶχε τὴ µεγάλη ευλογία νὰ συναντήσει ἐπίσης τὸν Ὅσιο Γεράσιµο τὸν Ἰορδανίτη,
ὅπως ἐπίσης καὶ τὸν Ὅσιο Θεοδόσιο, µὲ τοὺς ὁποίους ἀνέπτυξε πολὺ µεγάλη καὶ σπουδαία φιλία. Ἐδῶ λοιπὸν ζώντας
µόνος του ὁ Ἅγιος Σάββας, µέσα στὴν ἔρηµο, ἐκέρδισε πολλοὺς ἀγῶνες ἐναντίον τῶν δαιµόνων, ἀπέκτησε τὴν
ἀφοβία ἐναντίον τῶν δαιµόνων καὶ ἐναντίον τῶν θηρίων, ὅπως ἐπίσης ἀπέκτησε καὶ τὸ σεβασµὸ τῶν βαρβάρων, οἱ
ὁποῖοι ζοῦσαν στὴ γύρω περιοχή. Ἂν µᾶς µείνει καιρὸς θὰ ἀναφερθοῦµε σὲ ἕνα δύο σχετικὰ γεγονότα. Ἂς
διατρέξουµε ὅµως σύντοµα αὐτὴν τὴν περίοδο τῆς ζωῆς του: ζώντας λοιπὸν ἐκεῖ στὴν ἔρηµο τοῦ Ρουβᾶ καὶ τοῦ
Κουτυλᾶ, κάποια στιγµὴ δέχθηκε ἐπίσκεψη τῆς Παναγίας µας, τῆς Θεοτόκου, ἕνα βράδυ, ἡ ὁποία τοῦ εἶπε νὰ
ἐγκατασταθεῖ στὴν ἀνατολικὴ πλευρὰ τοῦ χειµάρρου τῶν Κέδρων, ὅπου ὑπάρχει ἕνα σπήλαιο. Καὶ ἐκεῖ ὄντως
ἐγκαταστάθηκε ὁ Ἅγιος Σάββας µὲ ὑπόδειξη τῆς Υπεραγίας Θεοτόκου. Τὸ σπήλαιο αὐτὸ σώζεται µέχρι σήµερα καὶ
τὸ δεικνύουν οἱ µοναχοί, ἀπέναντι ἀπὸ τὸ µοναστήρι τοῦ Ἁγίου Σάββα. Ἐκεῖ λοιπόν, ζώντας πολὺ αὐστηρὴ ἀσκητικὴ
ζωὴ, µὲ τὴν ἀρετή του προσείλκυσε γύρω πολλοὺς µοναχούς· σὲ πολὺ λίγα χρόνια σχηµατίστηκε ἡ πρώτη συνοδεία
του ἀπὸ ἐρηµίτες, ἀπὸ ἑβδοµήντα περίπου µοναχούς. ∆ὲν ὑπῆρχε ὅµως νερὸ στὴν περιοχή· τὸ νερὸ ἦταν πάρα πολὺ
µακριὰ κι ἔπρεπε νὰ τὸ κουβαλοῦν µὲ πολὺ κόπο. ∆ὲν ὑπῆρχε ἐπίσης ναὸς τὴν περίοδο ἐκείνη γιὰ τὶς λατρευτικὲς
ἀνάγκες τῶν µοναχῶν. Μὲ δύο θαυµαστὰ γεγονότα λύθηκαν καὶ τὰ δύο προβλήµατα. Ἐν πρώτοις ὑπῆρξε
θαυµατουργικὴ ἀνάβλυση ὕδατος· προσευχήθηκε ὁ Ἅγιος Σάββας καὶ παρακάλεσε τὸ Θεό, γιὰ νὰ οικονοµηθοῦν οἱ
πατέρες, νὰ τοὺς δώσει νερό· ἕνα βράδυ λοιπόν, µιὰ βραδιὰ φεγγαρόφωτη, εἶδε ἕνα γάιδαρο κάτω στὸ χείµαρρο νὰ
σκάβει µὲ τὸ πόδι του καὶ νὰ πίνει ἀπὸ τὸ νερὸ ποὺ τότε ἀνέβλυσε. Θεώρησε ὁ Ἅγιος Σάββας πὼς ἦταν αὐτὸ
ἀπάντηση στὴν προσευχή του· καὶ ὄντως πῆγε ἐκεῖ στὸ σηµεῖο ποὺ εἶχε σκάψει τὸ ζῶο καὶ εἶδε νὰ ἀναβλύζει πόσιµο,
πολὺ ὡραῖο νερό, τὸ ὁποῖο διατηρεῖται µέχρι σήµερα· εἶναι τὸ Ἁγίασµα τοῦ Ἁγίου Σάββα, ἀπὸ τὸ ὁποῖο πολλὲς φορὲς
ἔχουµε ὅλοι µας ἁγιασθεῖ, καὶ τὸ ὁποῖο οὔτε αὐξάνει οὔτε µειώνεται, ὑπάρχει πάντοτε, ὅλο τὸ ἔτος καὶ τὸ χειµώνα
καὶ τὸ καλοκαίρι.

Μία ἄλλη νύχτα, ἐνῶ προσευχόταν ὁ Ἅγιος Σάββας, εἶδε ἕνα πύρινο στύλο στὴν ἄλλη πλευρὰ τοῦ χειµάρρου τῶν
Κέδρων, νὰ ἀνεβαίνει καὶ νὰ φθάνει µέχρι τὸν οὐρανό. Τοῦ ἔκανε ἐντύπωση ἡ ἐµφάνιση αὐτοῦ τοῦ πυρίνου στύλου
καὶ τὴν ἄλλη µέρα πῆγε πρὸς τὴν περιοχὴ ἐκείνη, καὶ ἐνῶ ἦταν ἥλιος ἐξακολουθοῦσε τὸ φῶς αὐτὸ νὰ λάµπει πε-
ρισσότερο ἀπὸ τὸν ἥλιο. Πλησίασε ἐκεῖ στὴ βάση ποὺ ἦταν αὐτὸς ὁ πύρινος στύλος καὶ βλέπει ξαφνικὰ ὅτι ἐκεῖ
ἀνοιγόταν µπροστά του ἕνα ὁλόκληρο σπήλαιο, ποὺ ἦταν σὲ σχέδιο καὶ σὲ σχῆµα ναοῦ. Μπαίνει µέσα γεµᾶτος
ἔκπληξη καὶ βλέπει σχηµατισµένη µία κόγχη καὶ ἄλλους χώρους ποὺ µποροῦσαν νὰ χρησιµοποιηθοῦν ὡς ναὸς γιὰ
τὴν ἀδελφότητα. Καὶ ὄντως ὁ Ἅγιος Σάββας, πολὺ γρήγορα, διαµόρφωσε τὸ σπήλαιο σὲ ναό, ποὺ µέχρι σήµερα
ὀνοµάζεται Θεόκτιστος Ναός, Θεόκτιστος Ἐκκλησία· εἶναι ἀφιερωµένη αὐτὴ ἡ ἐκκλησία στὸν Ἅγιο Νικόλαο. Ἡ
θεόκτιστη αὐτὴ ἐκκλησία ὑπῆρξε τὸ πρῶτο λατρευτικὸ κέντρο τῆς Ἱερᾶς Μονῆς τοῦ Ἁγίου Σάββα.

4. Μοναχοὶ τῆς Λαύρας στασιάζουν ἐναντίον του

∆ὲν ἔλειψαν ὅµως ἀπὸ τὴ ζωὴ τοῦ Ἁγίου Σάββα καὶ οἱ ἀνθρώπινοι πειρασµοί. Ἐκτος ἀπὸ τοὺς δαίµονες καὶ ἀπὸ τὰ
ἄγρια θηρία, εἶχε δυστυχῶς πειρασµοὺς µέσα ἀπὸ τὴ συνοδεία του, µέσα ἀπὸ τὴν ἴδια τὴν ἀδελφότητα τῶν µοναχῶν.
Υπῆρξαν στασιαστὲς κακόγνωµοι µοναχοί, οἱ ὁποῖοι ἐφθόνησαν τὴν ἀρετὴ καὶ τὸ κλέος ποὺ εἶχε ἀρχίσει σιγὰ σιγὰ νὰ
ἀποκτᾶ ὁ Ἅγιος Σάββας. Ἐπειδὴ µέχρι τὴν ἡλικία τῶν πενήντα περίπου ἐτῶν δὲν ἦταν ἱερεὺς ὁ Ἅγιος Σάββας, καὶ
ἐνῶ εἶχε γίνει ἡγούµενος ἐξακολουθοῦσε νὰ εἶναι µοναχός, πῆγαν αὐτοὶ οἱ µοναχοὶ οἱ στασιαστὲς στὸν Πατριάρχη καὶ
τοῦ εἶπαν ὅτι ἐµεῖς δὲν µποροῦµε νὰ ἔχουµε ἡγούµενο αὐτὸν ὁ ὁποῖος δὲν εἶναι κατάλληλος, δὲν εἶναι ἱερεύς, νὰ µᾶς
κάνεις ἄλλον ἡγούµενο. Ὁ Πατριάρχης, ὁ Σαλλούστιος, γνωρίζοντας τοὺς κόπους τοὺς ἀσκητικοὺς καὶ τὴν ἁγιότητα
τοῦ Ἁγίου Σάββα, τὸν ἐκάλεσε στὰ Ἱεροσόλυµα καὶ χωρὶς νὰ τοῦ ἀναφέρει τίποτα γιὰ τὶς κατηγορίες τὶς ὁποῖες
διατύπωσαν ἐναντίον του, τὸν χειροτόνησε ἀµέσως ἱερέα τὸ 491 καὶ ἐγκαινίασε συγχρόνως καὶ τὴν θεόκτιστη
ἐκκλησία τοῦ Ἁγίου Νικολάου.

Ἐπέστρεψε λοιπὸν ὁ Ἅγιος Σάββας στὸ µοναστήρι ὡς ἡγούµενος καὶ σ’ ἕνα δύο χρόνια ἄρχισε τὶς ἐργασίες τῆς
ἀνοικοδοµήσεως τοῦ µεγάλου ναοῦ τοῦ Εὐαγγελισµοῦ τῆς Θεοτόκου, τοῦ µεγάλου ναοῦ τῆς Μονῆς τοῦ Ἁγίου
Σάββα. Σὲ λίγα χρόνια, τὸ 502, τελείωσε ἡ οικοδόµηση τοῦ ναοῦ τοῦ Εὐαγγελισµοῦ καὶ τὸ 502 ἔγιναν τὰ ἐγκαίνια
αὐτοῦ τοῦ µεγάλου ναοῦ. Θὰ ἐνθυµεῖστε ἴσως ὅτι πρὶν ἀπὸ µερικὰ χρόνια, τὸ 2002 γιορτάστηκαν τὰ 1500 χρόνια τῶν
ἐγκαινίων τοῦ Ναοῦ καὶ ἔγιναν στὰ Ἱεροσόλυµα σχετικὲς τελετές. ∆υστυχῶς µετὰ πάλι νέος πειρασµός, ἐκ µέρους
τῶν ἰδίων στασιαστῶν µοναχῶν τῆς Ἱερᾶς Μονῆς, ἀνάγκασε τὸν Ἅγιο Σάββα νὰ ἀποχωρήσει ἀπὸ τὴ Λαύρα. Ἔφυγε
µόνος του ἀπὸ τὸ µοναστήρι, πῆγε καὶ ἐγκαταβίωσε σὲ ἄλλους τόπους. Οἰκονοµία Θεοῦ ἦταν καὶ στοὺς ἄλλους
τόπους ὅπου ἐγκαταβίωσε ἐπὶ πέντε χρόνια, ἀπὸ τὸ 503 ποὺ ἔφυγε ἀπὸ τὸ µοναστήρι µέχρι τὸ 508, νὰ οἰκοδοµήσει
πολλὰ ἄλλα µοναστήρια καὶ πολλὲς ἄλλες λαῦρες.

Συνετέλεσε ὅµως ὁ Θεὸς ὥστε νὰ ἐπανέλθει ὁ Ἅγιος Σάββας καὶ πάλι στὸ µοναστήρι του κατὰ τὸν ἑξῆς τρόπο: Οἱ
στασιάσαντες µοναχοὶ ξαναπῆγαν στὸν νέο Πατριάρχη, τὸν Ἠλία, καὶ τοῦ εἶπαν ὅτι πρέπει νὰ τοὺς δώσει νέο
ἡγούµενο, διότι δῆθεν τὸν Σάββα τὸν ἔφαγαν τὰ θηρία µέσα στὴν ἔρηµο. Ὁ Πατριάρχης Ἠλίας ἀπόρησε, πῶς εἶναι
δυνατὸν νὰ συνέβη αὐτὸ σ’ ἕναν ἅγιο ἄνθρωπο, στὸν ὁποῖον ἐγνώριζε ὅτι ὑποτάσσονται καὶ τὸν σέβονται ἀκόµη καὶ
τὰ θηρία, γι' αὐτὸ τοὺς εἶπε νὰ περιµένουν· τὴν ἄλλη µέρα, κατὰ θεία παρακίνηση, ἐµφανίστηκε στὰ Ἱεροσόλυµα ὁ
Ἅγιος Σάββας· τὸν ξαναέστειλε µὲ αὐστηρὸ γράµµα πρὸς τοὺς στασιαστὰς ὁ Πατριάρχης, πίσω στὴ Λαύρα, στὸ
µοναστήρι. Καὶ τελικῶς ἦταν τόση ἡ ἀντίδραση αὐτῶν τῶν φθονερῶν καὶ στασιαστῶν µοναχῶν, ὥστε ὅταν
ἐπέστρεψε ὁ Ἅγιος Σάββας καὶ παρουσίασε τὸ γράµµα τοῦ Πατριάρχου, τὸ ὁποῖο τοὺς συνιστοῦσε ὑπακοή, τόσο
πολὺ ἐκεῖνοι ἐθύµωσαν, ὥστε προέβησαν σὲ µεγάλες καταστροφὲς µέσα στὸ µοναστήρι καὶ τελικῶς ἀνεχώρησαν καὶ
ἔκτισαν νέο µοναστήρι, τὴ Νέα Λαύρα, ὅπου ὅµως καὶ ἐκεῖ ὁ Ἅγιος Σάββας, δείχνοντας τὴν µεγάλη ἀνεξικακία του
πῆγε ὁ ἴδιος καὶ τοὺς βοήθησε νὰ κτίσουν τὸ µοναστήρι καὶ τοὺς ἐγκατέστησε ἱκανὸ καὶ ἄξιο ἡγούµενο γιὰ νὰ τοὺς
καθοδηγεῖ.

5. Θαυµαστὰ καὶ διδακτικὰ περιστατικὰ

Προηγουµένως σᾶς εἶπα ὅτι, ἂν µᾶς µείνει καιρός, θὰ ἀναφέρω µερικὰ περιστατικὰ ἀπὸ τὴν θαυµαστὴ ζωὴ τοῦ Ἁγίου
Σάββα. Κάποια φορὰ λοιπόν, σύµφωνα µὲ τὸ συναξάρι, ὁ Ἅγιος Σάββας µαζὶ µ' ἕναν ἄλλο µοναχὸ βρισκόταν στὴν
ἔρηµο, τὰ πρῶτα ἔτη τῆς ἀναχώρησης. Ἐκεῖ λοιπὸν πέρασαν κάποιοι βάρβαροι, κακόγνωµοι καὶ δύστροποι ἄνθρωποι,
ποὺ εἶχαν σχεδιάσει νὰ τοὺς θανατώσουν καὶ τοὺς δύο, τὸν Ἅγιο Σάββα καὶ τὸ συµµοναστή του, τὸν Ἄνθο. Γιὰ νὰ
βροῦν κάποια πρόφαση ἔστειλαν κατ’ ἀρχὴν ἕναν ἀπὸ τὴ συµµορία τους στὸ σπήλαιο νὰ διαµαρτυρηθεῖ στοὺς
ἀσκητές, γιατὶ δῆθεν τοὺς ἀδίκησαν καὶ σὲ κάποια ὑπόθεση τοὺς ἐζηµίωσαν. Συκοφάντησαν δηλαδὴ ψεύτικα τὸν
Ὅσιο, γιὰ νὰ τὸν ἐξαναγκάσουν νὰ σκανδαλισθεῖ, νὰ µιλήσει ἄγρια, εἰς τρόπον ὥστε νὰ βροῦν ἀφορµὴ νὰ τοὺς
φονεύσουν. Στεκόταν λοιπὸν οἱ ἄλλοι λησταὶ µακριὰ καὶ ὁ ἕνας ἀπ' αὐτοὺς πλησίασε τοὺς Ὁσίους, οἱ ὁποῖοι
βλέποντας τὸν κίνδυνο ὁπλίστηκαν µὲ τὴν Ἱερὰ Προσευχὴ καὶ εἶπαν πρὸς τὸν Κύριο: Οὗτοι ἐν ἅρµασι καὶ οὗτοι ἐν
ἵπποις, ἡµεῖς δὲ ἐν ὀνόµατι Κυρίου Θεοῦ ἡµῶν µεγαλυνθησόµεθα καὶ τὰ λοιπὰ τοῦ ψαλµοῦ. Καὶ µόλις τελείωσαν
αὐτὴ τὴν εὐχὴ κατὰ θαυµαστὸ τρόπο ἄνοιξε ἡ γῆ καὶ κατέπιε ἐκεῖνο τὸ ληστή, ὁ ὁποῖος πῆγε ἐκεῖ νὰ τοὺς σκοτώσει.
Οἱ ἄλλοι λησταί, ὅταν εἶδαν αὐτὸ τὸ µεγάλο θαῦµα, ἐτρόµαξαν καὶ ἔφυγαν καὶ δὲν ξαναενόχλησαν τὸν Ἅγιο Σάββα.

Παρόµοιο περιστατικὸ προκάλεσε µεγάλη ἐντύπωση στὸν Ἅγιο Σάββα καὶ τοῦ ἐγέννησε σπουδαῖες πνευµατικὲς
σκέψεις ποὺ ὠφελοῦν καὶ ἐµᾶς σήµερα, ἀλλὰ καὶ τοὺς πιστοὺς ὅλων τῶν ἐποχῶν. Συνήντησαν τὸν Ἅγιο Σάββα
στὴν ἔρηµο τέσσερις Ἀγαρηνοί, οἱ ὁποῖοι ἦσαν πεινασµένοι καὶ ἐξαντληµένοι, µέχρι σηµείου νὰ εἶναι ἐπικίνδυνοι. Τὸν
ἐρώτησαν µήπως ἔχει κάτι φαγώσιµο· ὁ φιλάνθρωπος καὶ ἄφοβος ἀσκητὴς τοὺς πῆρε στὸ σπήλαιο του καὶ τοὺς
ἐφίλευσε µὲ ὅσα λιτὰ ἐδέσµατα, κυρίως χόρτα, εἶχε οἰκονοµήσει. Τόσο πολὺ ἐντυπωσιάσθηκαν οἱ βάρβαροι ἀπὸ τὴν
καλοσύνη καὶ τὴν ἀρετή του, ὥστε ἐπέστρεψαν µετὰ ἀπὸ λίγες ἡµέρες καὶ τοῦ ἔφεραν ἄφθονα ἀγαθά· τυριά, ψωµιὰ
καὶ χουρµάδες. Ὁ ὅσιος Σάββας διδάχθηκε πολὺ ἀπὸ αὐτὴν τὴν συµπεριφορά τους καὶ ἔλεγε: Ἀλλοίµονό σου
ταλαίπωρη ψυχή µου πόσο ἀχάριστη εἶσαι πρὸς τὸν Ευεργέτη Θεό! Αυτοὶ οἱ βάρβαροι, γιὰ µιὰ µικρὴ χάρη ποὺ τοὺς
ἔκανα, µοῦ ἔφεραν τόσο πλούσια ἀνταµοιβή. Καὶ ἐµεῖς ποὺ πήραµε ἀπὸ τὸν Θεὸ τόσες δωρεὲς καὶ τόσα χαρίσµατα
ποιὰ ἀνταµοιβὴ τοῦ δίνουµε; Ποιὰ ἐντολὴ του τηροῦµε; Ποιὰ ἀπολογία θὰ δώσουµε κατὰ τὴν ὥρα τῆς Κρίσεως; .

Ὑπάρχει ἐπίσης καὶ ἕνα ἄλλο θαυµαστὸ γεγονός. Λέγει λοιπὸν τὸ συναξάρι ὅτι σ’ ἕνα σπήλαιο ὅπου βρέθηκε ὁ Ἅγιος
Σάββας διωγµένος ἀπὸ τὴ Λαύρα του ἕνα βράδυ ἀποκοιµήθηκε καὶ κατὰ τὸ µεσονύκτιο ἦρθε τὸ λιοντάρι, ποὺ
ἐσύχναζε ἐκεῖ καὶ τὸν βρῆκε νὰ κοιµᾶται. ∆άγκωσε τὸ ἄκρο τοῦ ἱµατίου του καὶ τὸν ἔσυρε µὲ ἡµερότητα γιὰ νὰ τὸν
βγάλει ἔξω ἀπὸ τὸ σπήλαιο. Ὁ Ὅσιος Σάββας ξύπνησε καὶ ὅταν εἶδε µπροστά του τὸ φοβερὸ λιοντάρι δὲν ἐδειλίασε,
ἀλλὰ ἄρχισε νὰ διαβάζει τὴν ἀκολουθία τοῦ Ὄρθρου· ὁ λέοντας, ὅταν εἶδε ὅτι προσευχόταν ἥρεµα τὸν ἄφησε καὶ
περίµενε ἕως ὅτου τελειώσει τὴν ἀκολουθία ὁ Ἅγιος, ὁ ὁποῖος, ἀφοῦ ἐτελείωσε, ἔπεσε πάλι νὰ κοιµηθεῖ στὸν τόπο
ὅπου συνήθιζε ὁ λέων νὰ κοιµᾶται. Τότε τὸ λιοντάρι, ὅταν εἶδε ὅτι ἔπεσε πάλι ὁ Ὅσιος νὰ κοιµηθεῖ στὴ δική του
θέση, τὸν ἅρπαξε µὲ τὰ δόντια του ἀπὸ τὸ ἱµάτιο καὶ τὸν ἔσυρε δυνατὰ γιὰ νὰ τὸν βγάλει ἔξω ἀπὸ τὸ σπήλαιο. Καὶ ὁ
Ἅγιος Σάββας τοῦ εἶπε: Τὶ κοπιάζεις θηρίο νὰ µὲ διώξεις; Τὸ σπήλαιο εἶναι µεγάλο καὶ φτάνει καὶ γιὰ τοὺς δυό µας.
Ἂν λοιπὸν θέλεις νὰ κατοικοῦµε µαζί, νὰ ἡσυχάσεις, νὰ µείνουµε κι ἐγώ κι ἐσύ. Ἂν πάλι δὲν σοῦ ἀρέσει, νὰ πᾶς νὰ
βρεῖς ἄλλο σπήλαιο κι ἄφησε ἐµένα ἐδῶ, γιατὶ ἐγώ εἶµαι ἀνώτερος ἀπὸ ἐσένα: ἐγώ πλάστηκα ἐκ χειρὸς Κυρίου καὶ
ἐτιµήθην κατ’ ἐικόνα καὶ ὁµοίωσιν . Αὐτὰ εἶπε ὁ Σάββας µὲ ἥρεµη λαλιὰ καὶ ὑπάκουσε τὸ θηρίο· ἀνεχώρησε ἀπὸ ἐκεῖ
καὶ ἄφησε τὸν Ἅγιο Σάββα ἀνενόχλητο.

6. Νὰ ἐπαναφέρουµε ὡς πρότυπα ζωῆς τοὺς Ἁγίους

Ἀνέφερα αὐτὰ ἐνδεικτικά, ἀγαπητοί µου, ἀπὸ τὸ δεύτερο µεγάλο διάστηµα ζωῆς τοῦ Ἁγίου Σάββα, τῶν σαράντα ἐτῶν
(473-512), γιατὶ εἶναι πολὺ σηµαντικὰ καὶ διδακτικὰ γιὰ ὅλους µας. Βλέπουµε ἐν πρώτοις ὅτι, ὅταν στὴν συνεπὴ
πνευµατική µας πορεία συναντοῦµε ἐµπόδια καὶ δυσκολίες ἐπεµβαίνει ὁ ἴδιος ὁ Θεὸς γιὰ νὰ µας βοηθήσει, ὅπως
ἐπενέβη µὲ τὴν ἀνάβλυση τοῦ νεροῦ καὶ τὴν ὑπόδειξη τῆς θεόκτιστης ἐκκλησίας. Στὸ ἴδιο µας τὸ περιβάλλον
βρίσκονται πολλὲς φορὲς κακόγνωµοι καὶ δύστροποι ἄνθρωποι, οἱ ὁποῖοι, ἐνῶ τοὺς εὐεργετήσαµε ἀπὸ φθόνο
στρέφονται ἐναντίον µας· ἡ ὑποχωρητικότητα καὶ ἡ ἀνεξικακία εἶναι ὁ καλύτερος τρόπος ἀντιµετώπισης τῶν
φθονερῶν καὶ ἀγνωµόνων. Τὸν ἐνάρετο καὶ ἅγιο ἄνθρωπο σέβονται ὅλοι, ἀκόµη καὶ ἐπικίνδυνοι ἄνθρωποι, ἀκόµη καὶ
τὰ ἄγρια θηρία. Ἡ Λαύρα τοῦ Ἁγίου Σάββα διασώζεται µέχρι σήµερα ἀλώβητη µέσα σὲ ἕνα ἐχθρικὸ καὶ ἄγριο
περιβάλλον, γιατὶ καὶ ὁ Ἅγιος Σάββας καὶ στὴ συνέχεια οἱ συµµονασταὶ καὶ οἱ µαθηταί του ὅλων τῶν ἐποχῶν
προσπαθοῦν νὰ τηρήσουν τὸ κατ’ εἰκόνα ἀλώβητο καὶ νὰ φθάσουν στὸ καθ’ ὁµοίωσιν . Σήµερα δυστυχῶς
παραµορφώνουµε καὶ ἐξαχρειώνουµε τὸ κατ’ εἱκόνα , γινόµαστε χειρότεροι καὶ τῶν ἀλόγων θηρίων· δὲν σεβόµαστε
οὔτε τοὺς ἁγίους ἀνθρώπους, οὔτε τὰ ἱερὰ καὶ τὰ ὅσια· σὰν τοὺς στασιαστὰς µοναχοὺς φθονοῦµε καὶ καταστρέφουµε
ὅ,τι ἀγαθὸ ὑπάρχει στὸ Μεγάλο Μοναστήρι, στὴν Ἁγία µας Ἐκκλησία. Ἔλειψε ἡ ἁγιότητα, ἔλειψε ἡ ἄσκηση, ἔλειψε
ἡ ἀρετή, γι’ αὐτὸ καὶ ὁ Θεὸς θὰ µας ἀφήσει χωρὶς τὴ Χάρη καὶ τὴν ευλογία Του.

Ἡ µόνη ἀποτελεσµατικὴ καὶ κατορθωτὴ λύση εἶναι νὰ ἐπαναφέρουµε στὴν παιδεία καὶ στὴν κοινωνία ὡς πρότυπα
ζωῆς τοὺς Ἁγίους, νὰ ἀκολουθήσουµε τὶς διδαχὲς τῶν Ἁγίων Πατέρων, νὰ τοὺς µιµηθοῦµε στοὺς κόπους, στὶς ἀρετὲς
τὶς ποικίλες, γιὰ νὰ δώσει καὶ σὲ ἐµᾶς ὁ Θεὸς νίκες ἐναντίον τῶν δαιµόνων καὶ νὰ µᾶς καταστήσει κληρονόµους τῆς
αἰωνίου ζωῆς καὶ συγκληρονόµους τῶν Ἁγίων.
* Κήρυγµα στὸν Ἱερὸ Ναὸ Ἁγίου Ἀντωνίου Θεσσαλονίκης στὶς 5.12.2010.