ΣΗΜΑΝΤΙΚΑ ΒΥΖΑΝΤΙΝΑ ΜΝΗΜΕΙΑ ΤΗΣ ΕΠΤΑΝΗΣΟΥ

1.ΛΕΥΚΑΔΑ- Ναός Παναγίας της Οδηγήτριας

Ο ναός της Οδηγήτριας υπήρξε άλλοτε καθολικό μονής. Είναι το παλαιότερο

χριστιανικό μνημείο που σώζεται στο νησί. Η ίδρυσή της πιστεύεται πως έγινε στα
1449 - 1450, ενώ άλλοι την τοποθετούν παλιότερα, κατά τον τον 11ο αιώνα Σύμφωνα
με την παράδοση εδώ μόνασε από το 1463 έως το 1474 και εδώ ετάφη, η μοναχή
Ελένη Παλαιολογίνα, αδελφή του Ιωάννη Η’ Παλαιολόγου κόρη του Δεσπότη του
Μυστρά Θωμά Παλαιολόγου, σύζυγος του δεσπότη της Σερβίας Βράνκοβιτς και
πεθερά του τελευταίου δούκα της Λευκάδας, Λεονάρδου Β’ Τόκκου.
Πιθανόν με την Ελένη Παλαιολογίνα συνδέεται και η τοιχογράφηση του ναού. Οι
τοιχογραφίες, εξαιρετικής ποιότητας, ανάγονται στα μέσα του 15ου αιώνα. Στις αρχές
του 18ου αιώνα ο ναός ήταν μετόχι της μονής Αγ. Ιωάννη Θεολόγου στην Καρυά και
είχε σημαντική κτηματική περιουσία ως το 1927, που απαλλοτριώθηκε.
Το καθολικό της, ο ναός της Παναγίας της Οδηγήτριας, διατηρείται σε καλή
κατάσταση. Στον ανατολικό και νότιο τοίχο του σώζονται τμήματα τοιχογραφίας
ξεχωριστής τέχνης, που συνδυάζει την Παλαιολόγεια με τη δυτική τεχνοτροπία. Ο
ναός αποτελεί ένα από τα αξιοθέατα της περιοχής. Λειτουργεί μερικές φορές το
χρόνο.
Βρίσκεται στην Απόλπαινα, χωριό 2 χιλιόμετρα νότια της πόλης της Λευκάδας, μέσα
στον ελαιώνα. Είναι μονόκλιτη βασιλική με ξύλινη στέγη, με τρίπλευρη αψίδα στα
ανατολικά, στην οποία ανοίγεται δίλοβο παράθυρο. Οι τοίχοι του ναού είναι
κτισμένοι με αργολιθοδομή ενώ τα κατώτερα τμήματα και η αψίδα εξαίρονται με
πλινθοπερίκλειστες πέτρες. Η είσοδος γίνεται από θύρα στη βόρεια πλευρά του ναού.
Στο εσωτερικό σώζονται τοιχογραφίες στο νότιο και στον ανατολικό τοίχο. Από τον
ανατολικό τοίχο προέρχεται μνημειακή παράσταση Ανάληψης, η οποία
αποτοιχίστηκε και φυλάσσεται στο Βυζαντινό Μουσείο Αθηνών.
Ο βυζαντινός ναός είχε απαλλοτριωθεί από την Αρχαιολογική Υπηρεσία με όλα τα
προσκτίσματά του. Το 1960 αποκαλύφθηκε το μεγαλύτερο μέρος των τοιχογραφιών,
οι οποίες καλύπτονταν από ασβέστη. Η αποκάλυψη ολοκληρώθηκε το 1969 με
δαπάνες της Αρχαιολογικής Εταιρείας και στη συνέχεια αποτειχίστηκαν 14 κομμάτια
και μεταφέρθηκαν στο κεντρικό εργαστήριο συντήρησης του Βυζαντινού Μουσείου.
Το 1977 στη βόρεια πλευρά ανακατασκευάστηκε με αργολιθοδομή ο τοίχος
αντιστήριξης του περιβόλου, που είχε καταρρεύσει, καθώς και ο νότιος τοίχος του
περιβόλου. Στερεώθηκε το ανώφλι εισόδου του περιβόλου και η βυζαντινή επιγραφή
του. Στο εσωτερικό καθαιρέθηκαν όλα τα νεώτερα επιχρίσματα. Στερεωτικές
εργασίες (κατασκευή σενάζ) έγιναν το 1960 και το 1980.
 2.Κέρκυρα- ΙΝ Ιάσωνος και Σωσιπάτρου

Το σημαντικότερο βυζαντινό μνημείο του νησιού. Κτίστηκε γύρω στο 1000 στην
περιοχή Ανεμόμυλου, (Γαρίτσα) της Πόλης της Κέρκυρας.

Ο ναός είναι αφιερωμένος στους Αγ. Ιάσωνα και Σωσίπατρο, μαθητές του αποστόλου
Παύλου, που δίδαξαν τον χριστιανισμό στην Κέρκυρα.

Ανήκει στον τύπο του δικιόνιου σταυροειδούς εγγεγραμμένου ναού,

κατασκευασμένος από τεχνίτες που προερχόταν από την Αττική ή τη Βοιωτία. Ο
οκτάπλευρος τρούλος του μετασκευάστηκε τον 17ο αι.

Ο ναός είναι κτισμένος με πλινθοπερίκλειστο σύστημα. Στο κάτω μέρος φέρει

λαξευμένους πωρόλιθους που προέρχονται από κτίρια της αρχαίας πόλης. Στα
ανώτερα τμήματά του έχει διακοσμητικές ταινίες, που σχηματίζονται με πλίνθους.

Στο εσωτερικό υπήρχαν τοιχογραφίες, από τις οποίες σώζονται λιγοστά δείγματα. Στο
βόρειο τοίχο υπάρχει η μορφή του Αγ. Αρσενίου (επισκόπου Κερκύρας) του β΄ μισού
του 11ου αι και στην κόγχη της πρόθεσης μορφές Ιεραρχών του 12ου αι.
 3. Κεφαλονιά - Μοναστήρι Άτρου

Το παλαιότερο μοναστήρι του νησιού, αναφέρεται στο «Πρακτικό της Λατινικής

Επισκοπής Κεφαλληνίας» του 1264. Βρίσκεται στο ομώνυμο βουνό (Άτρος) και σε
υψόμετρο 760 μέτρων και απέχει περίπου 3χλμ από τον Πόρο. Χτίστηκε γύρω στον
8ο αιώνα και είναι φρουριακής αρχιτεκτονικής όπου ακόμη και σήμερα σώζεται σε
αρκετά καλή κατάσταση ο Μεσαιωνικός Πύργος. Δυστυχώς η Μονή έχει υποστεί
σοβαρές ζημιές από τους σεισμούς του 1953 και από πυρκαγιά (1994).

Στη Μονή αυτή ασκήτευσε και ηγουμένευσε τον προηγούμενο αιώνα ο χαρισματικός
και διακριτικός γέροντας, ο Όσιος Κλήμης, του οποίου επίκειται να γίνει η κατάταξη
στο Αγιολόγιο της Ορθόδοξης Εκκλησίας μέσα στα επόμενα χρόνια.

Η Μονή εορτάζει στις 8 Σεπτεμβρίου (Γενέσιον της Θεοτόκου).

 4. Ζάκυνθος-Παναγία Αναφωνήτρα

Βρίσκεται 30 χλμ. ΒΔ της Χώρας

Εδώ χτίστηκε τον 15ο αι. η εκκλησία και αργότερα το μοναστήρι, όπου ασκήτευαν
πολλοί πατέρες, ανάμεσα τους και ο προστάτης του νησιού Άγιος Διονύσιος.

Ο μύθος λέει ότι μετά την πτώση της Πόλης, ένα εμπορικό πλοίο βυθίστηκε στα
ανοικτά της Ζακύνθου. Μετά το ναυάγιο βρέθηκε στους βράχους η εικόνα της
Βρεφοκρατούσας Παναγίας.
Ο ρυθμός είναι τρίκλιτη Βασιλική και άντεξε στους δυο καταστρεπτικούς σεισμούς
της Ζακύνθου. Στο εσωτερικό σώζονται νωπογραφίες και το εικονοστάσιο, αν και
είναι αρκετά μαυρισμένα. Στο δάπεδο υπάρχει και ο δικέφαλος αετός. Στο προαύλιο,
το καμπαναριό, είναι ένας επιβλητικός ορθογώνιος πύργος με έξι πολεμίστρες, που σε
άλλους καιρούς χρησίμευε για άμυνα των μοναχών.
 5. Κύθηρα – Ι.Ν. Αγίου Ανδρέα

Βρίσκεται στη περιοχή «Λιβάδι», περίπου 4 km Βόρεια της Χώρας.

Ιδρύθηκε τον 9ο αιώνα και στο εσωτερικό της σώζονται αξιόλογες τοιχογραφίες του
12ου αιώνα. Ο Άγιος Ανδρέας είναι από τους σημαντικότερους ναούς των Κυθήρων.

Στην εκκλησία αυτή διασώθηκαν οι παλαιότερες τοιχογραφίες στο νησί.

Το κτήριο του ναού έχει ξεχωριστή και πολύ ιδιότροπη αρχιτεκτονική.
Το παλιότερο στρώμα τοιχογραφιών ανάγεται στο 12ο με 13ο αιώνα.
Στην κόγχη του Αγίου Βήματος, αντί της συνήθους απεικόνισης της Παναγίας με τον
Χριστό, έχει ζωγραφισμένο τον ΄Αγιο Ανδρέα.

Κέρκυρα 23-12-2010