TOPIK 7 : RANCANGAN KESIHATAN SEKOLAH (RKS)
Yg Dipertua Majlis Daerah Tmptn/Krjn Tempatan
7.1 DEFINISI
RKS btujuan utk meningkatkan taraf kes dan pmknn murid
serta warga sek ke thp yg optima. Matlamat khusus RKS :
a. Meningkatkan ptahun ttg kesi dan memupuk nilai
serta amalan kesi yg positif
b. Mberi pjagaan, rawatan, kecemasan, rujukan,
pemulihan dan tindak susulan kepada murid
c. Mencegah dan mengawal penyakit berjangkit
d. Menilai dan mentafsir taraf kesi murid
e. Mgalakn amalan cara hidup yang sihat
f. Mgalakn k/sama 2 hala ant sek dan masy.
7.2 OBJEKTIF RKS
a. Mgalakn bimbingan dan panduan kepada kanak-
kanak, ibu bapa, guru dan masy yang bkaitn dgn
kperlun dan masalah kesi mereka.
b. M/ pasti , pdidikn dan pjagan knk-knk yg ddpti mpy
kcacatn fizl, mental dan sosial dan lain2 kkrgn.
c. Mgalakn rawatan kcacatn yg blh diubati dgn rjkn
serta merta kpd pakar@ ptubuhn yg mpy kaitan
dgn kebajikan knk2.
d. Memastikan pelajar2 bebas drp gejala dan penyakit
sosial.
e. Mbina ptahun, sikap dan perilaku yg baik utk
mamalkn cara hidup sihat.
f. Memastikan mknn yg disediakan di sek adalah
selamat dan berkhasiat.
g. Mberi rawatan kecemasan thdp penyakit atau
kecederaan ketika di sekolah.
h. Menilai taraf kesihatan kanak2 bsekolah dan juga
kakitangan sekolah.
i. Menolong mencegah dan mengawal penyakit-
penyakit yang berjangkit         
j. Mbina psekitarn sek yg sihat dari segi fiz dan
mental  utk mrnsg kesi dan pmbljrn yg sempurna.
k. Menyatukan RKS ke dlm Ranc Kesi Masy.
7.2.1 Rasional
 Mrpkn suatu program yg mgunakn pdktn 'holistic' dan
bsepadu utk memastikan generasi akan dtg mpy thp kesi yg
tinggi utk meneruskan agenda pbangunn negara pd dekad
akan datang.
 Ant rasional rancg ini diwujudkan adalah krn tdpt bbp
keadaan morbiditi yg ddpti tinggi dlm klgn murid2 sek spt
malnutrisi, karies gigi, jangkitan cacing, masalah penglihatan,
kudis dsbg w/p mrk mrpkn golongan yg paling sihat dgn
kadar kematian yg rendah.
 Lebih kurang 20 peratus dari jumlah penduduk negara
adalah terdiri drp mrk yg masih di bangku sek. Oleh itu
peningkatan kesi di sek mrpkn faktor ptg dlm kmajun masy.
 Dr sudut pbangunn, murid mrpkn agen perubahan yg ptg
krn mrk lebih mudah menerima sesuatu ptahuan @pubahn.
Mrk juga boleh mempengaruhi ahli keluarga mereka.
 Sek ialah sumber yang besar dari segi kmdhn, tenaga
manusia dan sbg pusat pddkn atau agen pubahn dlm masy.
7.2.2 Jawatankuasa RKS Peringkat Daerah :
1. Pegawai Kesihatan Daerah
2. Pegawai Pendidikan Daerah
3.
4. Pegawai Perubatan dan Kesihatan
5. Pegawai Pergigian
6. Penolong Pegawai Pendidikan Daerah
7. Bahagian Kesihatan
8. Pegawai Kebajikan Masyarakat
9. Ketua Jururawat
10. Inspektor Kesihatan Kanan
Pegawai Kesihatan Daerah dan Pengawal Pendidikan Daerah
adalah pengerusi bersama dalam jawatankuasa ini.
7.2.3 Komponen RKS
RKS adalah berasaskan kepada konsep kesihatan yang
menyeluruh di mana ia merangkumi kesihatan fizikal,
mental emosi, sosial dan rohani. RKS mengandungi
komponen-komponen berikut:
a. Pendidikan Kesihatan
b. Perkhidmatan Kesihatan Sekolah
c. Keadaan Hidup Sihat di Sekolah
d. K/sama antara Sekolah dan Masy utk Kesihatan
(a) Pendidikan Kesihatan
 Mnrgkn jumlah pengalaman s/ ada di sek atau di
mana2 shj yg mpgrhi etahuan, sikap dan amalan
ssorg murid dlm perkara2 yg bkaitn dgn kesi.
 Pend kesi tmsk pend formal dan tdk formal di sek.
 Btujuan utk mbtk minat dan kinginn serta
mwujudkn rasa t/jawab dlm klgn murid utk kmajun
dan kbaikn kesi mrk sdr, keluarga dan masy.
 Dharapkn murid2 akan lebih menyedari masalah
dan keperluan kesi dan seterusnya mrk boleh
mbuat kputusn yg bijak bg menentukan cara hidup
mrk atau plakuan kesi mrk.
(b) Perkhidmatan Kesihatan
-Komp @ teras ini mrpkn akt utama pihak kesi di sek.
- Djlnkan secara k/sama ant k/tgn kesi, pgigian dan phk
sekolah.
- Mrangkumi mbina ksedarn dan kfahamn warga sek ttg
kptgn pjagan kesi serta amalan cara hidup yg sihat.
- Pengesanan masalah kesi, merawat dan merujuk kes yg
mmerlukn phatian kepakarn jg dilakukan oleh phk kesi.
- Tindakan susulan kes juga dilakukan jika perlu.
 Btk pkhdmtn dan khidmat2 sokongan kesi sek yg
diberikan termasuklah oleh:
o Pasukan Kesihatan Sekolah
o Jabatan Kesihatan
o Kementerian Kesihatan
o Pihak swasta
o Pertubuhan-pertubuhan sukarela
 Di ant bentuk perkhidmatan seperti berikut:
o Rawatan ringan dan kecemasan
o Kawalan penyakit berjangkit
o Pnilaian @ pemeriksaan kesi ke atas murid
o Perkhidmatan Pergigian
o Rujukan dan rawatan susulan
o Program imunisasi

(c) Hidup Sihat di Sekolah
 Sebuah institusi di mana murid-murid mendapat
pendidikan dan menghabiskan masa kira-kira 6-10
jam sehari.
 Persekitaran sekolah perlu dipastikan supaya
sentiasa dalam keadaan selamat, bersih, selesa dan
indah.
 Persekitaran sekolah yang selesa sudah tentu boleh
mewujudkan persekitaran yang konduksif kepada
proses pembelajaran dan pengajaran.
7.3 STATUS RKS DI SEK MASA KINI
- Prog RKS di sek. Perintis tlh bjaya dilaksanakan.
- Akt. Dan prog RKS tlh blh dpbaiki dan dpertingkatkn p
masa akan dtg.
- Byk sek menerima secara positif prog yg diajar bdsrkn
konsep PBSS.
- K/sama oleh agensi2 kerajaan sgt dhargai dan mrpkn satu
prog yg Berjaya.
7.3.1 Pengenalan
- Bdsrkn konsep kementerian pddikn dgn k/sama kmtrian
kesi mterjemahkan pelbagai prog kesi di sek.
Ant Isu dan Masalah RKS adalah;
- Kberkesann pddkn kesi di sek mnjkkn thp ptahuan dan
amalan kesi mrk masih krg.
- Kkrgn kmudahn asas fiz di sek spt tandas dan tmpt
pemeriksaan.
- Kewangan utk naik taraf begitu terhad.
- Penyenggaraan rekod kesi murid tgendala sbb beban
guru tlalu byk.
- Prog kesi sek djlnkn secara bsama oleh kementerian dan
agensi2 bkn kerajaan.
7.3.2 Program Kesihatan Sekolah Masa Kini
 Pend tidak formal juga dilaksanakan di sek2 spt
kuiz, ceramah, pameran dan kempen.
 Jabatan Kesi juga manjurkn pelbagai usaha pend
kesi tdk formal spt ceramah, kempen dan pameran.
(b) Perkhidmatan Kesihatan Sekolah
 Kement Kesi tlh mlawat sbyk 6,402(73.5%) sek.
 mulai tahun 1996 satu projek perintis telah
dijalankan di Johor bagi menswastakan
perkhidmatan kesihatan sekolah dan memastikan
lebih ramai murid yang diperiksa oleh doktor dan
bukan jururawat. Penswastaan perkhidmatan
kesihatan sekolah akan diperluaskan sejak tahun
1997.
(c) Program Kesihatan Pergigian
Matlamat utama perkhidmatan pergigian sekolah adalah
untuk mencapai kesihatan mulut bertaraf "dentally fit"
dalam kalangan murid2 spy dapat menyumbang kpd kesi
kseluruhnnya apabila seorang murid itu meninggalkan alam
persekolahan. Program ini diharapkan semoga murid2 akan
terus berusaha untuk mempertahankan status kesihatan ini
melalui tindakan serta amalan hidup yang sesuai.
 Bahagian Pergigian, Kementerian Kesihatan juga
mberi pkhdmtn pergigian bagi murid2sekolah.
 Di samping memeriksa dan merawat gigi, bahagian
ini juga menjalankan aktiviti-aktiviti pendidikan
sebagai  satu usaha pencegahan dan peningkatan
kesihatan gigi.
 Bahagian Pergigian juga menyediakan peruntukan
bagi pegawai dan peralatan bagi klinik pergigian
sekolah, di samping membekalkan pegawai melatih
guru-guru pelatih di maktab-maktab perguruan.
Kementerian Pendidikan juga bekerjasama dengan
pihak swasta. Bagi membekalkan kit pergigian dan
bahan-bahan pendidikan kepada semua murid
darjah 1 -  3 setiap tahun. 

 Pendidikan Kesihatan (d) Rancangan Makanan Tambahan (RMT)

 Perkhidmatan Kesihatan Sekolah
 Program Kesihatan Pergigian Sekolah
 Rancangan Makanan Tambahan (RMT)
 Program Susu Sekolah
 Program Peningkatan Keselamatan, Kebersihan dan
Keindahan Sekolah (Program 3 K)
 Pendidikan Pencegahan AIDS di Sekolah
 Program Anti Denggi Di Sekolah
 Program Sekolah Bebas Daripada Asap Rokok
 Program PROSTAR (Program Sihat Tanpa AIDS
untuk Remaja), dan sebagainya.
 Program-program Adhoc berdasarkan masalah
kesihatan semasa, seperti program Anti Rubella,
Program Pencegahan Taun dan sebagainya.
(a) Pendidikan Kesihatan di Sekolah
 PK disatukan dgn PJ mjd PJK.
 Nilai2 kesi dan bbp aspek kesi boleh dilihat di dlm
m/p lain seperti Biologi, Sains, Pend Moral, Pend
Agama Islam dsb.
Rancangan Makanan Tambahan bertujuan untuk:
 Meningkatkan taraf pemakanan dan kesihatan
murid-murid.
 Memberi makanan tambahan kepada murid-murid
sekolah rendah, terutama dari luar bandar dan dari
golongan berpendapatan rendah
 Memenuhi keperluan makanan murid di mana
berdasarkan kajian-kajian yang telah dijalankan,
didapati 15% - 20% murid-murid datang ke sekolah
tanpa sarapan pagi atau makan tengah hari dan
peratusan yang agak tinggi pemakanan tidak
seimbang.
 Membantu keluarga yang mempunyai kriteria
pemberian RMT berdasarkan kepada pendapatan
bulanan ibu bapa/penjaga dan bukan lagi kepada
enrcolmensekolah.
 iii. Kedua dua JK ini adalah diurussetiakan oleh
Bahagian Sekolah, Kementerian Pendidikan.
(e) Program Susu Sekolah (PSS)
PSS bertujuan: Peringkat Negeri
i. Struktur JK yang hampir sama juga ditubuhkan.
 Meningkatkan taraf pemakanan dan seterusnya ii. Dipengerusikan secara bersama oleh Pengarah
taraf kesihatan murid-murid sekolah. Pendidikan Kesihatan Negeri.
 Memastikan murid-murid menerima makanan-
makanan berzat di samping menggalakkan tabiat Peringkat Daerah
minum susu dalam kalangan murid-murid pada i. Dipengerusikan juga secara bersama oleh Pegawai
peringkat awal. Pendidikan Daerah dan Pegawai Kesihatan Daerah.
 Program ini dijalankan dengan kerjasama enam
buah syarikat pengeluar susu tempatan dan ia Peringkat Sekolah
mengandungi dua skim iaitu: i. Terdapat beberapa JK Kecil Kesihatan seperti JK
o Skim bayaran (subsidi kerajaan) Kantin, JK 3K, JK Keceriaan dan sebagainya.
o Skim percuma.
 Program ini adalah salah satu komponen
pendidikan yang menggalakkan pemupukan daya
kreativiti guru-guru dan juga murid-murid dalam
penggunaan bahan-bahan terbuang seperti pek,
straw dan dulang PSS.

(f) Program Peningkatan Keselamatan, Kebersihan dan

Keindahan Alam Sekitar Sekolah (M)
Program ini dilaksanakan selaras dengan konsep, hidup sihat
di sekolah. Tujuannya adalah untuk mewujudkan
persekitaran sekolah yang selamat, bersih, indah dan ceria.
Persekitaran sedemikian  tentu dapat mewujudkan
persekitaran yang selesa kepada proses pembelajaran dan
pengajaran. Pertandingan yang diadakan di peringkat
daerah, negeri dan kebangsaan, telah menunjukkan impak
yang menggalakkan kerana berjaya menimbulkan rasa
sayang kepada sekolah. Secara tidak langsung beberapa
masalah disiplin sekolah seperti:
 Bertujuan untuk mewujudkan persekitaran sekolah
yang selamat, bersih, indah dan ceria.
 Program ini berupaya menimbulkan 'sense of
belonging' dan rasa sayang kepada sekolah.
 Merosakkan harta benda sekolah (vandalism) dapat
diatasi

7.3.3 Strategi Pelaksanaan dan Struktur organisasi

Bagi menjayakan program-program kesihatan sekolah yang

disebutkan di atas serta program-program lain mengikut
keperluan semasa. Jawatankuasa Bersama RKS di antara
Kementerian Pendidikan dan Kementerian Kesihatan telah
ditubuhkan di pelbagai peringkat (Kebangsaan, negeri,
daerah dan sekolah). Jawatankuasa Bersama RKS
bertanggungjawab bagi:
a. Merancang
b. Melaksana
c. Memantau
d. Menilai program-program kesihatan sekolah

Peringkat Kebangsaan
i. Dipengerusikan bersama oleh kedua-dua Ketua
Pengarah Pendidikan dan Ketua Pengarah
Kesihatan.
ii. Satu Jawatankuasa kedua ditubuhkan bagi
menjayakan program-program kesihatan sekolah.