Tema 7: AS PLANTAS

1. A FUNCIÓN DE NUTRICIÓN NAS PLANTAS

1.1. A nutrición nos briófitos
Os briófitos son plantas que carecen de verdadeiras raices para aborber a auga e os sales
minerais disoltos, e tampouco teñen tecidos vasculares para transportalos. Se fixan o solo por o
rizoide e os nutrientes son absorbidos directamente do medio por difusión simple.
1.2. A nutrición nos cormófitos
Os cormófitos son plantas que xa presenta raiz talo e follas asi como tecidos conductores que
distribúen os nutrientes por toda a planta. O proceso da nutrición comprende as seguintes
fases:
1.2.1. A absorción da auga e dos sales minerais
Nutrientes das plantas: Auga, sales minerais e CO2
Auga + sales minerais = Zume bruto
 As sales se absorven por transporte activo mediante proteínas transportadoras o por
efecto Donan (os ións tenden a almacenarse onde existan proteínas cargadas con signo
oposto)

 A auga penetra por ósmose. Este fenómeno producese porque no interior da raíz
existe mais concentración de solutos que no exterior Na absorción da auga influen:
 Contido en auga do solo
 Concentración de solutos do solo
 Temperatura
 Aireación do solo

1.2.2. O transporte do zume bruto polo xilema

O zume bruto ascende por os vasos do xilema desde a raiz ata as follas. El xilema está
formado, principalmente, por os vasos leñosos, que están constituidos por células mortas e
alargadas que se disponen linealmente. Nellas , os tabiques transversaixs desapareceron, e as
paredes laterais están engrosadas con lignina.
Este ascenso se leva a cabo por:
 Capilaridade
 Por a presión radicular
 Por a tensión-cohesión das moléculas da auga
 A transpiración. É a perda de vapor de auga polos estomas das follas debido a
enerxia do sol que provoca o ascenso do zume bruto en contra da gravidade
 1.2.3. O intercambio de gases
Os vexetais ademais da fotosíntese realizan a respiración celular. Na respiración a planta
necesita O2 e expulsa CO2 Na fotosíntesis sucedo o revés
O intercambio de gases se leva a cabo a traves de:
 Estomas situados no enves das follas. Unha vez que entran estes gases disolvense na
auga e transportanse hacia calquira parte do vexetal por o floema.
 Lenticelas, aberturas naturais situadas na epidermis suberificada dos talos leñosos
 Pelos absorbentes, evaxinacións das células epidérmicas
Os estomas están formados por 2 células oclusivas que teñen forma de habichuela que deixan
unha abertura chamada ostiolo. Os cambios de turxencia das células oclusivas debidas a
cambios de presión osmótica son os responsabls da abertura e peche do ostiolo

O intercambio de gases se levan a cabo por simple difusión

1.2.4. Fotosíntese

1.2.5. O transporte do zume elaborado

O zume elaborado está composto por azucres, lípidos, aminoácidos, etc. Que se orixinan na
fotosíntese que se leva a cabo nas follas.
Este zume elaborado circula por os vasos liberianos (floema) desde as follas ata o resto da
planta. El floema está formado por los vasos cribosos o liberianos. Estos vasos están
constituidos por células vivas, aunque han perdido parte del material nuclear. Los tabiques que
separan las células están perforados por numerosos poros llamados cribas, que forman las
placas cribosas
Esta circulación se leva a cabo por :
 Difusión facilitada
 Por variacións de presiós osmótica entre a raiz e as follas
 Por a concentración de proteínas
Nas plantas de folla caduca no inverno as zonas cribosas dos vasos liberianos quedan taponado
por unha sustancia chamada calosa que impide a circulación do zume elaborado o que orixina
a caida das follas. Na primavera esta calosa se reabsorbe, volve a circular o zume elaborado e
as follas comenza a brotar de novo.

1.2.6. Metabolismo
Unha vez que as céulas reciben os nutrientes (zume elaborado) os utilizan para levar a cabo as
reaccións do metabolismo

1.2.7. A eliminación dos productos de excreción

 Excreción
Nos vexetais non existe unha excreción propiamente dita. Non teñen, estructuras
especializadas para realizar esta función.
Como a súa tasa metabólica é menor que a dos animais, a cantidade de sustancias de
refugo é moi baixa. Además, algúns destes productos son reutilizados en procesos
anabólicos: concretamente a auga e o dióxido de carbono podense emplear para realizar a
fotosíntesis. Os pocos refugos producidos non sempre saen o exterior. Poden acumularse
nos vacuolos o espacios intercelulares.
As sustancias de refugo poden ser:sólidas: cristais de oxalato cálcico. líquidas: aceites
esenciales (menta, lavanda, eucaliptus) , resinas, látex (caucho), etc. gaseosas: dióxido de
carbono e etileno (gas dos froitos maduros).
 Secreción
As plantas presentan tamén tecidos secretores que fabrican, excretan ou almacenan sustancias
como por exemplo:
 O néctar que é una secreción azucrada que atrae os insectos e favorecen a
polinización.
 Esencias.Se encuentran en bolsas secretoras, es decir, en cavidades rodeadas de
células que sintetizan esencias que vierten a la cavidad.
 As resinas dos pinos se acumulan en uns conductos especiais que saen o exterior por
unha cale interno o ben o disolverse as paredes das células.
 O látex se atopa nos tubos laticíferos formados por células vivas, ou nos vacuolos das
células.
Tanto a resina como o látex son considerados como productos de refugo das plantas.
Moitos deles teñen utilidade industrial como fontes de materia prima.

2. A FUNCIÓN DE RELACIÓN NAS PLANTAS

3.
3.1. As hormonas vexetais
As hormonas vexetais se denominan fitohormonas e producense nas células de secreción que
non forman glándulas, actúan en cantidades muy pequeñas y tienen efectos muy específicos.
Su acción depende tanto de su concentración como de la proporción entre las diferentes
hormonas actuantes. Controlan o crecimiento e desenrolo do vexetal.
As principais fitohormonas son:
 Auxinas.- Estimulan o alongamento do talo e a formación de raices, retardan a caida
das follas e os froitos, tóxicos en concentraciones altas. Auxinas sintéticas se utilizan
como herbicidas
 Xiberelinas.- Favorecen o alongamento celular. Inducen a floración e o
desenvolvemento dos froitos
  Citoquininas .- Provocan a división celular en cultivos de tecidos vexetais. Inhiben a
caida o amarelecemento das follas arrancadas. Estimulan a formación de xemas
laterais.
 Ácido abscísico.- a súa acción e oposta a das fitohormonas anteriores
 Etileno.- É un gas que liberan os froitos durante a súa maduración. Provocan a caida
das follas e flores. É un regulador do crecemento do vexetal.

3.2. Os tropismos e nasitas

As plantas son capaces de percibir os cambios ambientais que actúan como estímulos externos
e reaccionar frente a eles. Como a movilidade da planta é moi reducida, a resposta ante estes
estímulos non orixina desprazamento, sino un tipo u outro de movemento.
Estas respostas poden ser: Tropismos: movementos de crecemento do vexetal nos que varía a
orientación da planta. Poden ser negativos: cando a planta se alexa do estímulo e positivos
si ésta se acerca o estímulo. Os principais son fototropismo: movementos hacia o en contra
da luz xeotropismo: movementos en contra o hacia o solo, hidrotropismo: resposta a un
estímulo cuxa orixen é a auga, quimiotropismo: resposta da planta ante a presenza de
sustancias químicas, tigmotropismo: resposta a estímulos provenientes do tacto.
Ademais existen as nastias: movementos pasaxeros de determinadas partes do vexetal.
Fotonastias e termonastias:respostas propias de estructuras florais ante estímulos le luz y
calor. Tigmonastias: movementos debidos a cambios na turxencia das células producidos por
rozaduras nas follas dalgunhas plantas. Exemplo plantas carnívoras

4. A FUNCIÓN DE REPRODUCCIÓN NAS PLANTAS

4.1. Tipos de reproducción nas plantas

As plantas o igual que os animais presentas dúas formas de reproducirse
 Asexual o vexetativa, hai un só proxenitor e non hai fusión de gametos
 Sexual ou xenerativa mediante a unión de gametos producidos nos órganos sexuais do
vexetal.
Conceptos básicos para a reproducción sexual
-Gametofito = Prótalo.-Lugar onde se forman os órganos sexuais.
-Organos sexuais.-
 Anteridios.-Organo sexual masculino
 Arqueogonio.-Organo sexual feminino
-Anterozoide.-Gameto masculino
-Osfera.-Gameto feminino
-Esporofito.-Lugar onde se forman os esporanxios
-Esporanxio.-Organo productor de esporas

5. REPRODUCCIÓN EN BRIÓFITOS E EN PTERIDÓFITOS

5.1. A reproducción nos briófitos
Os briofitos son plantas sen sementes, non vasculares. A súa reproducción é por alternancia de
xeracións na que predomina o gametófito sobre o esporofito
5.1.1. Ciclo biolóxico dun brión
Anteridios anterozoides
Esporas (n) Gametofito(Planta adulta)
Arqueogonio Oosfera

Cigoto (2n)
Meiosis

Esporangios Esporofito (planta adulta) Embrión

 5.2. A reproducción nos pteridófitos
Os pteridófitos son plantas sen sementes que teñen raiz, tallo e follas e sistemas vaculares. O
seu ciclo biolóxico presenta unha alternancia de xeracións na que a fase predominante é o
esporofito.

5.2.1. Ciclo biolóxico dun fieito

Anteridio Anterozoide
Espora Gametofito(prótalo)
Arqueogonio Osfera

Cigoto

Esporangios Planta adulta(esporofito) Embrión (2n)

6. REPRODUCCIÓN EN PLANTAS CON SEMENTES
6.1. Ciclo reproductor das ximnospermas
As coniferas son o grupo mais abundante e evolucionado das ximnospermas. As flores se
agrupan formando inflorescencias que se denominan cono o estrobilo. Os conos femininos son
de maior tamaño que os masculinos e están formados por brácteas dispostas en espiral ao
redor dun eixe, formando unha inflorescencia chamada estróbilo. Nos conos femininos orixínase
por meiose macrosporas haploides que darán orixen o gametofito feminino en cuxo interior se
diferencia o arqueogonio a estructura onde se forma o gameto feminino,a oosfera
Os conos masculinos o amentos estan constituidos por estames modificados nele producense
numerosas microsporas haploides que son transportados polo vento ata acadar o cono
feminino. Só no cono feminino, cada espora transformase nun gametofito masculino que
fecundará a oosfera.
 6.2. Ciclo reproductor das anxiospermas
Os órganos reproductores das anxiospermas localízanse nunhas estructuras denominadas flores

6.2.1. A flor
A flor.-Vástago que leva as follas para a reproducción sexual. Lugar donde se producen os
gametofitos, a fecundación e o comenzo do desarrollo da planta.

-Estructura de la flor
-Organos accesorios
Pedúnculo floral=rabillo
Receptaculo floral
Caliz
Corola
-Organos reproductores
Androceo=Conxunto de estambres
Xineceo=Conxunto de carpelos

Androceo.-Órgano masculino da flor formado por un conxunto de estambres que constan

de dúas partes:
Filamento.-parte esteril
Antera.-Dos tecas con dos sacos polínicos.
Xineceo.-Organo feminino da flor. É un conxunto de carpelos.Se distinguen tres partes:
-Ovario
-Estilo
-Estigma.
O xineceo pode estar constituido por unha o mais follas carpelares. Na zona de unión dos carpelos
na súa parte interna existe un tecido especial denominado placenta onde se insertan os óvulos.

6.3. Ciclo biolóxico das plantas con sementes

Androceo Estames Grano de polen

Planta con flor Polinización
Xineceo Ovario ovulo

Formación do grao de polen

Nos sacos polínicos se atopan as células nai das microsporas. Estas sufre meiosis y se forman as
microsporas que por mitosis orixinan células binucleadas que son os granos de polen
Estructura do grano de polen
 Envolturas externa
o Exina, muy dura e resistente que presenta salientes y rugosidades
o Intina
 Núcleo generativo
 Núcleo vegetativo

Formación do saco embrionario

Nos óvuolos estan a célula nai do saco embrionario que sufre meiosis e se orixinas 4
macrosporas ( Tres dexeneran) la que queda sufre tres mitosis consecutivas y se forma una
célula con ochos núcleos del saco embrionario que son:
 Oosfera y 2 células sinérgidas
 3 antípodas
 2 núcleos secundarios

A polinización é o proceso polo que os grans de pole que conteñen os gametos masculinos
se trasladan dende os sacos polínicos ata os estigmas que conteñen as oosferas (gametos
femininos).
Unha vez que o gran de pole alcanzou o estigma, comeza a xerminar formando o tubo
polínico. Despois da xerminación no gran de pole diferéncianse dous gametos masculinos que
baixan polo tubo polínico ata chegar á oosfera producíndose a fecundación e dando lugar a
un cigoto.
Se a polinización se realiza entre flores da mesma planta denomínase autopolinización,
polinización directa ou autogamia e se se realiza entre dúas plantas distintas, pero da
mesma especie, denomínase polinización cruzada ou alogamia. Esta última é a máis
 frecuente e produce unha maior variabilidade xenética, o que resulta vantaxoso para o
conxunto da especie.
Na polinización cruzada, o transporte pode realizarse por diferentes medios, e en función deles
pode ser: anemófila, zoófila e hidrófila.
 Polinización anemófila.
Neste tipo de polinización, os grans de pole son transportados polo vento. Isto require
grandes cantidades de pole de pouco peso e que floten no aire para, así, poder cubrir
grandes extensións de terreo e asegurar a fecundación.
As plantas anemófilas non necesitan ser vistosas e, moitas veces, carecen de periantio;
tampouco producen aroma ou néctar. Teñen flores unisexuais e con frecuencia son dioicas,
para evitar a autogamia ou autopolinización.
 Polinización zoófila.
A polinización zoófila lévana a cabo insectos e, en ocasións, paxaros e morcegos. Preséntana
moitas das ximnospermas e anxiospermas. As flores foron adaptándose morfoloxicamente á
forma, aos hábitos de consumo e a outras características dos seus vectores animais; así,
desenvolveron pétalos vistosos e aromas que atraen insectos e outros animais.
Unha das recompensas para o animal polinizador é o alimento (néctar, pole, azucres).
 Polinización hidrófila.
É característica das plantas acuáticas.

A dobre fecundación en anxiospermas.

Nas anxiospermas prodúcese unha dobre fecundación, é dicir, un dos núcleos espermáticos
fusiónase coa ovocélula, mentres que o outro se fusiona cos dous núcleos polares do saco
embrionario, orixinando un núcleo triploide, que, por posteriores divisións, dá lugar a un tecido
de nutrición chamado endospermo.
Formación da semente en angiospermatofitos.
Despois da fecundación, iníciase a formación da semente co desenvolvemento do embrión, dos
tecidos de reserva e das cubertas externas.
A partir do cigoto, prodúcese unha primeira división mitótica, que dará lugar a dúas células: a
célula inferior e a célula superior.
 A célula inferior.
Situada cara ao micropilo, xeralmente transfórmase nun suspensorio, a misión do cal é fixar
o embrión e axudar á captación de nutrientes dende o endospermo.
 A célula superior.
Dará lugar ao verdadeiro embrión. Esta célula divídese, formando unha cadea curta de
células chamada proembrión. A medida que continúa a división celular, desenvólvese unha
pequena esfera de células que se coñece como embrión globular. As células comezan a
transformarse en tecidos especializados e, no caso das dicotiledóneas, fórmanse dous
cotiledóns e o embrión adquire forma de corazón.
Ao mesmo tempo que os cotiledóns se alongan, o embrión vaise dobrando sobre si mesmo e
vai esmagando o suspensorio, de maneira que é irrecoñecible; fórmase o que será o esbozo
dunha nova planta. O óvulo fecundado transfórmase nunha semente

O froito e a semente

Despois de producirse a fecundación ou unión dun gran de pole e o óvulo, o ovario empeza a
desenvolverse ata orixinar o froito. Polo tanto, o froito é o ovario fecundado e maduro. Os
froitos presentan tres capas:
 Epicarpo
 Mesocarpo
 Endocarpo

Os froitos poden ser:

- Carnosos como a mazá, a pera, a laranxa, o tomate e outros.
- Secos como o feixón ou faba, a améndoa, o trigo, a landra, a abelá e outros.

A semente é o óvulo fecundado e maduro.

Está formada por:
 Embrión
 Albúmen
Cando a semente se atopa nun lugar osixenado, húmido e con temperatura axeitada,
desenvólvese ata converterse nunha planta completa, capaz de florecer.

Dispersión das sementes

A función da semente é dar orixe a unha nova planta. Para iso a semente debe caer en terreo
axeitado. No debuxo observamos que as sementes son transportadas a diversos lugares por
medio de:
- o vento, que arrastra lonxe certas sementes que teñen forma de ás ou longos pelos,
- a auga, por medio dos ríos,
- os animais, que se comen os froitos e deixan caer as sementes e
- o home, que sementa os grans de trigo ou cebada nos campos agrícolas.