Professional Documents
Culture Documents
Özet : Türkiye’nin 6 farkl› bölgesinden 36 adet bal ar›s› kolonisi seçilerek sat›n al›nm›flt›r. O¤ul döneminde bu kolonilerden al›nan
her iflçi ar› örne¤inde 20 bireyin arka bacaklar›ndaki polen sepeti ve 3. sternit mum aynas› alanlar›, dil uzunlu¤u ve vücut
büyüklü¤ünün biyometrik ölçümleri yap›lm›flt›r. Kolonilerin bir sezon boyunca göçer ar›c›l›k koflullar›nda kuluçka üretim etkinlikleri,
koloni populasyonu geliflimleri, bal verimleri ve 6 ay süresince haftal›k kovan a¤›rl›klar› saptanm›flt›r. Genotipler bu morfolojik ve
fizyolojik karakterler yönünden karfl›laflt›r›larak verim üzerinde etkili karakterler aras›ndaki iliflkiler incelenmifltir. Anadolu, Kafkas,
Mu¤la, Gökçeada, Trakya ve Alata genotip gruplar›n›n bir sezon boyunca ortalama bal verimleri s›ras›yla 24.38±3.58, 26.57±5.51,
57.15±3.43, 41.22±5.18, 17.35±3.69 ve 47.15±3.33 kg/koloni olarak belirlenmifltir. ‹ncelenen morfolojik ve fizyolojik
karakterlerin birbiriyle ve verim üzerinde önemli etkilerinin oldu¤u görülmüfltür.
Anahtar Sözcükler : Bal ar›s› (Apis mellifera L.) genotipleri, morfolojik ve fizyolojik karakterler, verim.
The Study On Morphological and Physiological Characters Affecting The Productivity of Some
Honey Bee (Apis mellifera L.) Genotypes of Turkey
Abstract : Experimental material consisted of 36 selected colonies collected from 6 different regions of Turkey. During the
swarming season 20 worker bees were taken from each colony in order to measure the morphological characters including corbicul
and wax mirror area, tongue length and body size. Development of the colony population, brood rearing activity and honey yield
during a season were determined and the hive was weighed weekly for 6 months under migratory beekeeping conditions. The
relationships between some morphological and physiological characters which affected the productivity of genotypes were
investigated. The average honey yields were found to be 24.38±3.58, 26.57±5.51, 57.15±3.43, 41.22±5.18, 17.35±3.69 and
47.15±3.33 kg per colony in the Anatolia, Caucasican, Mu¤la, Gökçeada, Trace and Alata genotypes respectively. There were
significant relationships between the investigated morphological and physiological characters. Also these characters significantly
affected the honey yield.
Key Words : Key Words: Honey bee (Apis mellifera L.) genotypes, morphological and physiological characters, productivity.
393
Türkiye’nin Baz› Bal Ar›s› (Apis mellifera L.) Genotiplerinde Verimi Etkileyen Morfolojik ve Fizyolojik Karakterler Üzerinde Araflt›rmalar
12, 13, 14, 15). Ayr›ca, nektar salg›lama süresi ve ve geniflli¤i, 3. sternit mum aynas› uzunlu¤u ve geniflli¤i
dönemi bitki türüne ba¤l› olarak farkl›l›k gösterir. ile 3. ve 4. sternitlerin vücut uzunlu¤una paralel flekilde
Bal ar›s› ›rk ve ekotipleri olufltuklar› bölgenin ekolojik geniflliklerinin biyometrik ölçümleri al›nm›flt›r. Bal ar›s›nda
yap›s›na ba¤l› olarak farkl› dönem ve düzeyde populasyon polen sepetinin üzerinde bulundu¤u arka bacaktaki tibia
oluflturmaktad›rlar (15, 16). Bu nedenle hakim bitki bir üçgen ve mum bezlerinin üzerinde bulundu¤u 3. ile 7.
örtüsünün erken dönemde çiçeklenmeye bafllay›p ana sternitlerdeki mum salg› bezleri ise elips fleklinde olmalar›
nektar ak›m›n›n erkenden bafllad›¤› bölgelerde (Akdeniz sebebiyle (3) corbicul alan› üçgen ve mum salg› bezleri
Bölgesinde narenciyede oldu¤u gibi) verimli yetifltiricilik alan› ise elips formülünden yararlanarak hesaplanm›fl ve
erken geliflen genotiplerle sa¤lanabilir. Bal ar›s› ›rk ve 3. ve 4. tergum genifllikleri toplanarak (T3+T4)
ekotipleri aras›nda bu karakterce büyük farkl›l›k genotiplerin vücut büyüklükleri saptanm›flt›r (20).
saptanm›flt›r. Nitekim, Kafkas ar›s› (A. m. caucasica) Koloniler 5 yavrulu ve 5 ar›l› çerçeve olacak biçimde
k›rm›z› yoncadan daha iyi yararlan›p nektar ak›m›n›n Temmuz 1991’de düzenlenmifl, kovan materyali, ar›l›k
k›smen zay›f ve k›sa sürdü¤ü sahalarda di¤er ar› içerisinde yerlefltirme, nakliye, besleme, ilaç, petek, bak›m
genotiplerine oranla daha verimli olurken, Karniol ar›s›n›n ve kontrol yönünden eflit koflullarda tutulmufllard›r (15,
(A. m .carnica) erken ilkbahar ve erken yaz bafllar›nda, 16). Koloniler, uygulanan göçer ar›c›l›k program›
‹talyan ar›s›n›n (A. m. ligustica) bol nektar sahalar›nda çerçevesinde Nisan-Ekim 1992 aylar› aras› farkl› tarihlerde
verimli oldu¤u ve Mu¤la ar›s›n›n ise geliflimini ‹çel, Karaman, Konya ve Mu¤la illerinin de¤iflik yerlerine
sonbahardaki çam bal›na göre ayarlad›¤› ve bu dönemde nakledilmifllerdir. Koloniler, bu dönemde; haftada bir kez
verimli olabildi¤i görülmüfltür (15, 17, 18, 19). olmak üzere 23 hafta boyunca tart›larak koloni bafl›na
Bal ar›s›nda fizyolojik, morfolojik ve davran›fl biçimleri haftal›k a¤›rl›k art›fl› saptanm›flt›r. Nisan- Ekim 1992 aylar›
çevre flartlar› ve kal›tsal yap›n›n ortaklafla etkisiyle aras›nda ve 21 gün aral›klarla bütün kolonilerin ar› ile kapl›
flekillenir. Çevrenin iyilefltirilmesi çok güç oldu¤una göre çerçeve say›lar› populasyon geliflimleri (ergin ar›) olarak
çal›flmalar mevcut çevreye iyi uyum sa¤layacak ve üstün tespit edilmifl, 9 ayl›k dönemde 21 gün aral›klarla toplam
performans gösterecek genetik materyali belirleme veya 11 defa yap›lan kontrollerdeki mevcut kuluçka alanlar›na
kullan›lan genotipin iyilefltirilmesine yönelik olmal›d›r. Bu elips formülü uygulanarak cm2 cinsinden kuluçka
yap› içerisinde öncelikle verim üzerinde etkili karakterler etkinlikleri hesaplanm›flt›r (13, 14, 15, 16, 21, 22). Bal
ve bunlar aras› iliflkiler belirlenmelidir. hasad›ndan 25-30 gün önce tüm kolonilere anaar› ›zgaras›
verilmifltir. Ball› çerçevelerin 2/3’ü s›rl› hale geldi¤inde
Bu çal›flmada verim ve verimlili¤i etkileyen polen bütün kolonilerin bal› ayn› gün kendi numaralar› verilen
sepeti ile mum aynas› alanlar›, dil uzunlu¤u, vücut ball›klara al›nm›fl ve dolu ball›k a¤›rl›klar› tespit edilmifltir.
büyüklü¤ü, kovan a¤›rl›k art›fl›, kuluçka üretim etkinli¤i Süzülen çerçeveler tekrar kendi ball›klar›na konularak bofl
ve koloni populasyonu geliflimi gibi karakterlerin genetik çerçeveli a¤›rl›klar› bulunmufltur. Dolu ball›k a¤›rl›klar›ndan
yap› esas al›narak ekonomik düzeyleri, koloni verimi bofl çerçeveli ball›k a¤›rl›klar› ç›kar›larak o dönemdeki ve üç
üzerine etkileri ve birbirleriyle iliflkilerinin belirlenmesi ayr› dönemde yap›lan hasat sonucunda ise y›ll›k ortalama
amaçlanm›flt›r. bal verimleri belirlenmifltir (14, 15, 16).
Özelliklerin istatistiki de¤erlendirmesinde tüm etkiler
Materyal ve Metot flansa ba¤l› kabul edilerek varyans analizlerinde tekerrürlü
Ar› materyalini Türkiye’nin Kuzeydo¤u Anadolu tesadüf parselleri deneme deseni, de¤iflkenler aras›
(Posof), ‹ç Anadolu (Beypazar›), Trakya (Saray), Marmara iliflkilerin belirlenmesinde regresyon analizi ve grup
(Gökçeada), Ege (Fethiye) ve Akdeniz (Erdemli) ortalamalar› aras›ndaki farkl›l›k düzeyini belirlemede
Bölgelerinden seçilerek sat›n al›nan 36 adet ar› kolonisi Duncan çoklu karfl›laflt›rma testi uygulanm›flt›r (23).
oluflturmufltur. Koloniler, al›nd›¤› bölge populasyonuna iyi
örnek oluflturmas› amac›yla göçer ar›c›l›k faaliyetlerinin Bulgular
olmad›¤› yerlerden seçilerek al›nm›flt›r. Her bölgeyi temsil
eden 6 adet koloninin her birinden o¤ul döneminde Genotip gruplar› kolonilerinden deneme süresi
(Temmuz, 1992) iflçi ar› örnekleri al›nm›fl ve her örnekte içerisinde farkl› dönemlerde elde edilen bal verimi, kovan
20 iflçi ar›da dil uzunlu¤u, arka bacaklarda tibia uzunlu¤u a¤›rl›k art›fl›, kuluçka üretim etkinli¤i ve koloni
394
A. GÜLER
populasyonu geliflimi gibi fizyolojik karakterlere iliflkin Morfolojik Karakterler: Polen sepeti alan›, dil
de¤erler Tablo 1 ve morfolojik karakterlere iliflkin uzunlu¤u, mum salg› yüzeyi alan› ve vücut büyüklü¤ü
de¤erler Tablo 2’de sunulmufltur. Genotipler esas al›narak karakterince genotip gruplar birbirlerinden önemli
bu karakterler ayr› ayr› de¤erlendirilmifltir. (P<0.0001) düzeyde farkl› bulunmufllard›r. Mu¤la
Fizyolojik Karakterler:Bal verimi, koloni populasyonu genotipi ortalama 2.108±0.122 mm2 ile en büyük
geliflimi, kuluçka üretim etkinli¤i ve kovan a¤›rl›k art›fl› corbicul alana, Kafkas genotipi ortalama 6.657±0.021
karakterleri yönünden genotip gruplar birbirlerinden mm ile en uzun dile, 5.768±0.119 mm2 ile en büyük
önemli (P<0.001) ve farkl› düzeylerde etkinlik mum salg› yüzeyi alan›na ve 4.529±0.045 mm ile en iri
göstermifllerdir. Mu¤la genotipinin ortalama 57.15±3.43 vücuda sahip genotipler olmufllard›r. Alata genotipi ise
kg/koloni ile en yüksek bal verimine sahip oldu¤u, ortalama 6.186±0.083 mm ile en k›sa dil yap›s›na sahip
0.653±0.073 kg/koloni ile haftal›k en yüksek kovan bulunmufltur (Tablo 2).
a¤›rl›k art›fl› sa¤lad›¤›, 2644.21±67.34 cm2/koloni Karakterler Aras› ‹liflkiler: Araflt›rmada incelenen
ortalama ile en yüksek kuluçka ve 30.50±1.63 morfolojik ve fizyolojik karakterler aras› iliflkiler
adet/koloni ar›l› çerçeve ile en büyük koloni populasyon de¤erlendirilmifltir. Her karakter çifti aras› iliflki, bu
etkinli¤i gösterdi¤i belirlenmifltir (Tablo 1). iliflkinin önem düzeyi ve bunu ifade eden korelasyon
Tablo 1. Genotiplerin bal verimi (kg/koloni), kovan a¤›rl›k art›fl› (kg/koloni), kuluçka etkinli¤i (cm2/koloni) ve koloni populasyonu geliflimlerine
(adet/koloni) iliflkin ortalama ve standart hata de¤erleri.
Tablo 2. Genotiplerin corbicul alan› (mm2), dil uzunlu¤u (mm), mum salg› yüzeyi alan› (mm2) ve vücut büyüklü¤üne (mm) iliflkin ortalama ve
standart hata de¤erleri.
395
Türkiye’nin Baz› Bal Ar›s› (Apis mellifera L.) Genotiplerinde Verimi Etkileyen Morfolojik ve Fizyolojik Karakterler Üzerinde Araflt›rmalar
katsay›lar› saptanm›fl ve Tablo 3’de sunulmufltur. r=0.5265, kuluçka üretim etkinli¤i ile bal verimi, kovan
Uygulanan regresyon analizi ile tüm de¤iflkenlerce genotip a¤›rl›k art›fl› ve koloni populasyonu geliflimi aras›nda
gruplar›n birbirinden önemli düzeyde (P<0.01) farkl› s›ras›yla r=0.6270, r=0.3380 ve r=0.8673 ve koloni
olduklar› görülmüfltür. populasyon geliflimi ile bal verimi, kovan a¤›rl›k art›fl›
Bal verimi ile kovan a¤›rl›k art›fl›, kuluçka üretim kuluçka üretim etkinli¤i aras›nda s›ras›yla r=0.6218,
etkinli¤i ve koloni populasyonu geliflimi aras›nda s›ras›yla r=0.3918 ve r=0.8673 gibi önemli pozitif iliflkilerin
r=0.4159, 0.6270 ve 0.6218, dil uzunlu¤u ile corbicul oldu¤u saptanm›flt›r.
alan›, mum salg› yüzeyi ve vücut büyüklü¤ü aras›nda Kovan a¤›rl›k art›fl› ile mum salg› yüzeyi aras›nda r=-
s›ras›yla r=0.4776, r=0.5410 ve r=0.5714, kovan 0.3311 gibi önemli negatif iliflki görülmüfltür. Ayr›ca,
a¤›rl›k art›fl› ile bal verimi, kuluçka üretim etkinli¤i ve istatistiki olarak önemli olmamakla birlikte bal verimi ile
koloni populasyonu geliflimi aras›nda s›ras›yla r=0.4159, mum salg› yüzeyi ve dil uzunlu¤u aras›nda r=-0.0748 ve
0.3380 ve 0.3918, corbicul alan› ile dil uzunlu¤u, mum r=-0.1057 gibi negatif iliflkiler belirlenmifltir. Tablo 3
salg› yüzeyi alan› ve vücut büyüklü¤ü aras›nda s›ras›yla incelendi¤inde genelde dil uzunlu¤u, corbicul alan›, mum
r=0.4676, r=0.3938 ve r=0.4123, mum salg› yüzeyi salg› yüzeyi alan› ve vücut büyüklü¤ü gibi morfolojik
alan› ile dil uzunlu¤u, corbicul alan› ve vücut büyüklü¤ü karakterlerin birbirleriyle ve bal verimi, kovan a¤›rl›k
aras›nda s›ras›yla r=0.5410, 0.3938 ve 0.5265, vücut art›fl›, kuluçka üretim etkinli¤i ve koloni populasyonu
büyüklü¤ü ile dil uzunlu¤u, corbicul alan› ve mumsalg› geliflimi gibi fizyolojik karakterlerin ise birbirleriyle
yüzeyi alan› aras›nda s›ras›yla r=0.5714, r=0.4123 ve yüksek düzeyde iliflkili olduklar› görülmektedir.
Bal Ver. 1.000 -0.1057 0.4159** 0.2052 -0.0748 0.2666 0.627*** 0.6218***
Dil Uzun. -0.1057 1.000 -0.1333 0.4676*** 0.541*** 0.5714*** 0.0921 0.0120
K.A¤.Art. 0.4159** -0.1333 1.000 0.0728 -0.3311* -0.0868 0.3380* 0.3918**
Cor. Al. 0.2052 0.4676*** 0.0728 1.000 0.3938** 0.4123** 0.2623 0.1875
M. Y. Al. -0.0748 0.5410*** -0.3311* 0.3938** 1.000 0.5265*** -0.1337 -0.1605
Vüc. Büy. 0.2666 0.5714*** -0.0868 0.4123** 0.5226*** 1.000 0.2607 0.1451
Kul. Etk. 0.6270*** 0.0921 0.3380* 0.2623 -0.1337 0.2607 1.000 0.8673***
Kol.Gel. 0.6218 0.0120 0.3918** 0.1875 -0.1605 0.1451 0.8673*** 1.000
Tablo 4. Kafkas genotipinin denemede olmad›¤› flartlarda morfolojik ve fizyolojik karakterler aras› iliflkiler ve önem düzeyleri
Bal Ver. 1.000 0.0084 0.4220* 0.3690* 0.1174 0.4243** 0.7586*** 0.8271***
Dil Uz. 0.0084 1.000 0.0583 0.3866* 0.3773 0.5617*** 0.2381 0.1200
K.A. Art. 0.4220** 0.0583 1.000 0.2204 -0.1890 0.0991 0.3770* 0.4681***
Cor. Al. 0.3690* 0.3866* 0.2204 1.000 0.3079 0.4360** 0.3714* 0.2672
M. Y. Al. 0.1174 0.3773* -0.0189 0.3079 1.000 0.3294** 0.1445 0.1371
Vüc.Büy. 0.4243** 0.5617*** 0.0991 0.4360** 0.3294 1.000 0.5295*** 0.4070**
Kul. Etk. 0.7586*** 0.2381 0.3770* 0.3714* 0.1445 0.5295** 1.000 0.8458***
Kol. Gel. 0.8271*** 0.1200 0.4681*** 0.2672 0.1371 0.4070* 0.8458*** 1.000
396
A. GÜLER
397
Türkiye’nin Baz› Bal Ar›s› (Apis mellifera L.) Genotiplerinde Verimi Etkileyen Morfolojik ve Fizyolojik Karakterler Üzerinde Araflt›rmalar
fizyolojik karakterlerin birbirleriyle iliflkili olduklar› tafl›yabileceklerine ba¤lanm›flt›r. Bu sonuç Milne ve ark.,
görülmüfltür. Bu duruma aç›kl›k kazand›rmak için (3)’n›n bildiriflleriyle uyumludur. Araflt›r›c›lar corbicul
uygulanan regresyon analizinde bal verimi ile corbicul alan› ile bal verimi aras›nda r=0.575 gibi önemli bir iliflki
alan› ve vücut büyüklü¤ü aras›nda s›ras›yla r=0.3690 ve belirlemifllerdir.
r=0.4243, corbicul alan› ile kuluçka üretim etkinli¤i Bal ar›s›nda morfolojik ve fizyolojik karakterler
aras›nda r=0.3714, kuluçka üretim etkinli¤i ile corbicul birbirlerini destekler ortak iliflki içerisindedir. Co¤rafik
alan› ve vücut büyüklü¤ü aras›nda s›ras›yla r=0.3714 ve yap›, ekoloji ve bitki örtüsü ar›n›n kazand›¤› bugünkü
r=0.3294 ve vücut büyüklü¤ü ile bal verimi, kuluçka oluflumunda çok önemli etkiye sahiptir (24). Verimlili¤in
üretim etkinli¤i ve koloni populasyonu geliflimi aras›nda art›r›lmas› amac›yla bir bölgeye uygun ar› ›rk veya ekotip
s›ras›yla r=0.4243, r=0.5295 ve r=0.4070 gibi önemli seçiminde genetik yap› ile o bölgenin birlikte
pozitif iliflkiler saptanm›flt›r (Tablo 4). Ancak vücut de¤erlendirilmesinin gerekli oldu¤u sonucu bir kez daha
büyüklü¤ü ile corbicul alan› karakterlerinin bal ar›s›nda ortaya ç›km›flt›r. Ayr›ca, koloni populasyonu geliflimi,
verim üzerine dil uzunlu¤u ve mum salg› yüzeyi alan›ndan kuluçka üretim etkinli¤i ve kovan a¤›rl›k art›fl› gibi
daha fazla etkili olduklar› görülmüfltür. Bu sonuç corbicul fizyolojik karakterler ile corbicul alan› ve vücut büyüklü¤ü
alan› büyük olan ar›lar›n daha fazla polen tafl›d›¤›na ve gibi morfolojik karakterlerin her birinin seleksiyonda
daha fazla kuluçka etkinli¤i gösterdikleri, iri vücutlu de¤erlendirilebilecek birer ekonomik karakter oldu¤u
ar›lar›n ise genifl hacimli bal midesine ve güce sahip sonucuna var›lm›flt›r.
olmalar› nedeniyle daha fazla nektar depolay›p
Kaynaklar
1. Mark, L., Winston., 1991. The biology of the honey bee. Harvard 12. Woyke, J., 1984. Correlation and interaction between population,
University Press. Cambridge, Massachusetts London, England. length of worker life and honey production by honey bees in a
temperate region. J. Apic. Res. 23(3):148-156.
2. Cale, G.H.; Goven, J.W. 1967. Pollen gathering relationship to
honey collection and egg laying in honey bees. Apiacta 4:1-3. 13. Genç, F., 1992. Balar›s› (Apis mellifera L.) kolonilerinde farkl› yaflta
ana ar› kullan›m›n›n koloni performans›na etkileri. Do¤u Anadolu
3. Milne, C., Pries, J. Karen., 1984. Honeybee corbicular size and
Bölgesi. I. Ar›c›l›k semineri. Erzurum. A.Ü. Ziraat Fakültesi Ofset
honey production. J. Apic. Res. 23(1): 11-14 (1984).
Bas›m. Erzurum. Sayfa 76-95.
4. Mackensen, O.; Nye, W.P., 1969. Selective breeding of honeybees
14. Budak, M.E.,1992. Ülkemizde çeflitli kurumlarca yetifltirilen ana
for alfalfa pollen collection: sixth generation and outcrosses. J. Apic.
ar›lar ile oluflturulan kolonilerin fizyolojik, morfolojik ve davran›flsal
Res. 8:9-12
farkl›l›klar›n›n araflt›r›lmas›. Doktora tezi, A.Ü. Fen Bilimleri
5. Hellmich, R. L., Rothenbuhler, W. C., 1982. Selection for high and Enstitüsü Zootekni Anabilim Dal›, Ankara.
low pollen hoarders in the honey bee Apis mellifera. Entomological
15. Güler, A., 1995. Türkiye’deki önemli balar›s› (Apis mellifera L.) ›rk
Societies America, December 1, 1982.
ve ekotiplerinin morfolojik özellikleri ve göçer ar›c›l›k flartlar›nda
6. Soller, M., Bar-Cohen, R., 1967. Some observations on the performanslar›n›n belirlenmesi üzerine araflt›rmalar. Ç.Ü. Fen
heritability and genetic correlation between honey production and Bilimleri Enstitüsü. Adana. Doktora Tezi.
brood area in the honeybee. J. Apic.Res.6, 37-43.
16. Do¤aro¤lu, M., 1981. Türkiye’de yetifltirilen önemli ar› ›rk ve
7. Bar-Cohen, R., Alpern, G., Bar-Anan, R., 1978. Progeny testing tiplerinin ´Çukurova Bölgesiª koflullar›nda performanslar›n›n
and selecting Italian queens for brood area and honey production. karfl›laflt›r›lmas›. Doktora tezi, Ç.Ü. Ziraat Fakültesi, Adana.
Apidologie 9, 95-100.
17. Adam, B., 1983. In search of the best strains of honey bee.
8. Milne, Charles P., 1985. Heritability estimate honey bee hoarding Northern Bee Books, West Yorkshire, UK
behaviour. Apidologie 1985, 16(4), 413-420.
18. Bilash, G.D., Makarov, I.I., Sedikh, A.V., 1976. Zonal distribution
9. Rothenbuhler, W. C., Kulinceviç, J. M., Thompson, V.C. 1979. of bee races in USSR genetics, selection and reproduction of the
Successful selection of honeybees for fast and slow hoarding of honey bee symposium on bee biology, Moscow, August 1976.
sugar syrup in the laboratory. J. Apic. Res.18,272-278. 134-142.
10. Farrar, C.L., 1937. The influence of colony population on honey 19. Kaftano¤lu, O., Kumova, U., Bek, Y., 1993. GAP Bölgesi’nde çeflitli
production. J. Agr. Res. Vol. 54. No:12:945-954. balar›s› (Apis mellifera L.) ›rklar›n›n performanslar›n›n saptanmas› ve
11. Cale, G.H.; Goven, J.W. 1956. Heterosis in the honey bee. Genetics bölgedeki mevcut ar› ›rklar›n›n ›slah› olanaklar›. Ç.Ü. Ziraat
41, 292-303. Fakültesi GAP Yay›nlar› No:74. Adana.
398
A. GÜLER
20. Ruttner, F., Tassencourt., Louveaux, J., 1978. Biometrical 23. Bek, Y., ve Efe, E., 1988. Araflt›rma ve Deneme Metotlar› .I. Ç.Ü.
statistical analysis of the geographic variability of Apis mellifera L. Ziraat Fak. Ders Kitab›. Balcal›, Adana. 395 s.
Apidologie, 1978, 9(4) 363-381.
24. Ruttner, F., 1988. Biogeography and taxonomy of honey bees.
21. Lensky, Y., Golan, Y., 1966. Honeybee population and honey Springer, Verlag, Berlin, 293.
production during drought years in subtropical climate. Scripta
25. Alpatov, W.W., 1938. Contribution to the study of variation in the
Hierosolymitana. publications of the Hebrew University. Jerusalem.
honeybee, VI. Carniolan and Crimean bees and their places among
XVIII, 27-42.
other forms of Apis mellifera. Zool. J. 17:473-481.
22. Do¤aro¤lu, M., M. Özdemir, ve C. Polat, 1992. Türkiye’deki önemli
balar›s› ›rk ve ekotiplerinin Trakya koflullar›nda performanslar›n›n
karfl›laflt›r›lmas›. Do¤a-Tr. J. of Veterinary and Animal Sciences. 16,
403-414. Ankara.
399