Mi Ultimo Adios
By: Jose P. Rizal
Adió s, Patria adorada, regió n del sol querida,
Perla del mar de oriente, nuestro perdido Edén!
A darte voy alegre la triste mustia vida,
Y fuera má s brillante, má s fresca, má s florida,
También por ti la diera, la diera por tu bien.
En campos de batalla, luchando con delirio,
Otros te dan sus vidas sin dudas, sin pesar;
El sitio nada importa, ciprés, laurel o lirio,
Cadalso o campo abierto, combate o cruel martirio,
Lo mismo es si lo piden la patria y el hogar.
Yo muero cuando veo que el cielo se colora
Y al fin anuncia el día tras ló brego capuz;
si grana necesitas para teñ ir tu aurora,
Vierte la sangre mía, derrá mala en buen hora
Y dó rela un reflejo de su naciente luz.
Mis sueñ os cuando apenas muchacho adolescente,
Mis sueñ os cuando joven ya lleno de vigor,
Fueron el verte un día, joya del mar de oriente,
Secos los negros ojos, alta la tersa frente,
Sin ceñ o, sin arrugas, sin manchas de rubor.
Ensueñ o de mi vida, mi ardiente vivo anhelo,
¡Salud te grita el alma que pronto va a partir!
¡Salud! Ah, que es hermoso caer por darte vuelo,
Morir por darte vida, morir bajo tu cielo,
Y en tu encantada tierra la eternidad dormir.
Si sobre mi sepulcro vieres brotar un día
Entre la espesa yerba sencilla, humilde flor,
Acércala a tus labios y besa al alma mía,
Y sienta yo en mi frente bajo la tumba fría,
De tu ternura el soplo, de tu há lito el calor.
Deja a la luna verme con luz tranquila y suave,
Deja que el alba envíe su resplandor fugaz,
Deja gemir al viento con su murmullo grave,
Y si desciende y posa sobre mi cruz un ave,
Deja que el ave entone su cá ntico de paz.
Deja que el sol, ardiendo, las lluvias evapore
Y al cielo tornen puras, con mi clamor en pos;
Deja que un ser amigo mi fin temprano llore
Y en las serenas tardes cuando por mí alguien ore,
¡Ora también, oh Patria, por mi descanso a Dios!
Ora por todos cuantos murieron sin ventura,
Por cuantos padecieron tormentos sin igual,
Por nuestras pobres madres que gimen su amargura;
Por huérfanos y viudas, por presos en tortura
Y ora por ti que veas tu redenció n final.
Y cuando en noche oscura se envuelva el cementerio
Y solos só lo muertos queden velando allí,
No turbes su reposo, no turbes el misterio,
Tal vez acordes oigas de cítara o salterio,
Soy yo, querida Patria, yo que te canto a ti.
"My Last Farewell"
By Charles Derbyshire
Farewell, dear Fatherland, clime of the sun caress'd
Pearl of the Orient seas, our Eden lost!,
Gladly now I go to give thee this faded life's best,
And were it brighter, fresher, or more blest
Still would I give it thee, nor count the cost.
On the field of battle, 'mid the frenzy of fight,
Others have given their lives, without doubt or heed;
The place matters not-cypress or laurel or lily white,
Scaffold or open plain, combat or martyrdom's plight,
T'is ever the same, to serve our home and country's need.
I die just when I see the dawn break,
Through the gloom of night, to herald the day;
And if color is lacking my blood thou shalt take,
Pour'd out at need for thy dear sake
To dye with its crimson the waking ray.
My dreams, when life first opened to me,
My dreams, when the hopes of youth beat high,
Were to see thy lov'd face, O gem of the Orient sea
From gloom and grief, from care and sorrow free;
No blush on thy brow, no tear in thine eye.
Dream of my life, my living and burning desire,
All hail ! cries the soul that is now to take flight;
All hail ! And sweet it is for thee to expire ;
To die for thy sake, that thou mayst aspire;
And sleep in thy bosom eternity's long night.
If over my grave some day thou seest grow,
In the grassy sod, a humble flower,
Draw it to thy lips and kiss my soul so,
While I may feel on my brow in the cold tomb below
The touch of thy tenderness, thy breath's warm power.
Let the moon beam over me soft and serene,
Let the dawn shed over me its radiant flashes,
Let the wind with sad lament over me keen ;
And if on my cross a bird should be seen,
Let it trill there its hymn of peace to my ashes.
Let the sun draw the vapors up to the sky,
And heavenward in purity bear my tardy protest
Let some kind soul o 'er my untimely fate sigh,
And in the still evening a prayer be lifted on high
From thee, 0 my country, that in God I may rest.
Pray for all those that hapless have died,
For all who have suffered the unmeasur'd pain;
For our mothers that bitterly their woes have cried,
For widows and orphans, for captives by torture tried
And then for thyself that redemption thou mayst gain.
And when the dark night wraps the graveyard around
With only the dead in their vigil to see
Break not my repose or the mystery profound
And perchance thou mayst hear a sad hymn resound
'Tis I, O my country, raising a song unto thee.
Y cuando ya mi tumba de todos olvidada
No tenga cruz ni piedra que marquen su lugar,
Deja que la are el hombre, la esparza con la azada,
Y mis cenizas, antes que vuelvan a la nada,
El polvo de tu alfombra que vayan a formar.
And even my grave is remembered no more
Unmark'd by never a cross nor a stone
Let the plow sweep through it, the spade turn it o'er
That my ashes may carpet earthly floor,
Before into nothingness at last they are blown.

Entonces nada importa me pongas en olvido.
Tu atmó sfera, tu espacio, tus valles cruzaré.
Vibrante y limpia nota seré para tu oído,
Aroma, luz, colores, rumor, canto, gemido,
Constante repitiendo la esencia de mi fe.
Then will oblivion bring to me no care
As over thy vales and plains I sweep;
Throbbing and cleansed in thy space and air
With color and light, with song and lament I fare,
Ever repeating the faith that I keep.

Mi patria idolatrada, dolor de mis dolores,
Querida Filipinas, oye el postrer adió s.
Ahí te dejo todo, mis padres, mis amores.
Voy donde no hay esclavos, verdugos ni opresores,
Donde la fe no mata, donde el que reina es Dios.
My Fatherland ador'd, that sadness to my sorrow lends
Beloved Filipinas, hear now my last good-by!
I give thee all: parents and kindred and friends
For I go where no slave before the oppressor bends,
Where faith can never kill, and God reigns e'er on high!

Adió s, padres y hermanos, trozos del alma mía,
Amigos de la infancia en el perdido hogar,
Dad gracias que descanso del fatigoso día;
Adió s, dulce extranjera, mi amiga, mi alegría,
Adió s, queridos seres, morir es descansar.
Farewell to you all, from my soul torn away,
Friends of my childhood in the home dispossessed !
Give thanks that I rest from the wearisome day !
Farewell to thee, too, sweet friend that lightened my way;
Beloved creatures all, farewell! In death there is rest !

"PAHIMAKAS"
By: Andres Bonifacio
Pinipintuho kong Bayan ay paalam,
Lupang iniirog ng sikat ng araw,
mutyang mahalaga sa dagat Silangan,
kaluwalhatiang sa ami'y pumanaw.
Masayang sa iyo'y aking idudulot
ang lanta kong buhay na lubhang
malungkot;
maging maringal man at labis alindog
sa kagalingan mo ay aking ding handog.
Sa pakikidigma at pamimiyapis
ang alay ng iba'y ang buhay na kipkip,
walang agam-agam, maluag sa dibdib,
matamis sa puso at di ikahapis.
Saan man mautas ay dikailangan,
cipres o laurel, lirio ma'y patungan
pakikipaghamok, at ang bibitayan,
yaon ay gayon din kung hiling ng Bayan.
Ako'y mamamatay, ngayong namamalas
na sa silinganan ay namamanaag
yaong maligayang araw na sisikat
sa likod ng luksang nagtabing na ulap.
Ang kulay na pula kung kinakailangan
na maitina sa iyong liwayway,
dugo ko'y isabong at siyang ikinang
ng kislap ng iyong maningning na ilaw
Ang aking adhika sapul magkaisip
ng kasalukuyang bata pang maliit,
ay ang tanghaling ka at minsan masilip
sa dagat Silangan hiyas na marikit.
Natuyo ang luhang sa mata'y nunukal,
taas na ang noo't walang kapootan,
walang bakas kunot ng kapighatian
gabahid man dungis niyong kahihiyan.
Sa kabuhayang ko ang laging gunita
maningas na aking ninanasa-nasa
ay guminhawa ka ang hiyas ng diwa
pag hingang papanaw ngayong biglang-
bigla.
Ikaw'y guminhawa laking kagandahang
akoy malugmok, at ikaw ay matanghal,
hiniga'y malagot, mabuhay ka lamang
bangkay ko'y masilong sa iyong
Kalangitan.
Kung sa libingan ko'y tumubong mamalas
sa malagong damo mahinhing bulaklak,
sa mga labi mo'y mangyayaring itapat,
sa kaluluwa ko hatik ay igawad.
At sa aking noo nawa'y iparamdam,
sa lamig ng lupa ng aking libingan,
ang init ng iyong paghingang dalisay
at simoy ng iyong paggiliw na tunay.
ang iwanag niyang lamlam at tahimik,
liwayway bayaang sa aki'y ihatid
magalaw na sinag at hanging hagibis.
Kung sakasakaling bumabang humantong
sa krus ko'y dumapo kahit isang ibon
doon ay bayaan humuning hinahon
at dalitin niya payapang panahon.
Bayaan ang ningas ng sikat ng araw
ula'y pasingawin noong kainitan,
magbalik sa langit ng boong dalisay
kalakip ng aking pagdaing na hiyaw.
Bayaang sino man sa katotang giliw
tangisang maagang sa buhay pagkitil;
kung tungkol sa akin ay may manalangin
idalangin, Bayan, yaring pagka himbing.
Idalanging lahat yaong nangamatay,
mangagatiis hirap na walang kapantay;
mga ina naming walang kapalaran
na inihihibik ay kapighatian.
Ang mga bao't pinapangulila,
ang mga bilanggong nagsisipagdusa;
dalanginin namang kanilang makita
ang kalayaan mong, ikagiginhawa.
At kung an madilim na gabing mapanglaw
ay lumaganap na doon sa libinga't
tanging mga patay ang nangaglalamay,
huwag bagabagin ang katahimikan.

Bayaang ang buwan sa aki'y ititig Ang kanyang hiwagay huwag gambalain;
kaipala'y maringig doon ang taginting, Dulce es la muerte por la propia patria,
tunog ng gitara't salterio'y mag saliw, Donde es amigo cuanto alumbra el sol;
ako, Bayan yao't kita'y aawitin. Muerte es la brisa para quien no tiene
Kung ang libingan ko'y limot na ng lahat Una patria, una madre y un amor!
at wala ng kurus at batang mabakas,
bayaang linangin ng taong masipag,
lupa'y asarolin at kauyang ikalat.

At mga buto ko ay bago matunaw

mauwi sa wala at kusang maparam,
alabok ng iyong latag ay bayaang
siya ang babalang doo'y makipisan.

Kung magka gayon na'y aalintanahin

na ako sa limot iyong ihabilin
pagka't himpapawid at ang panganorin
mga lansangan mo'y aking lilibutin.

Matining na tunog ako sa dingig mo,

ilaw, mga kulay, masamyong pabango,
ang ugong at awit, pag hibik sa iyo,
pag asang dalisay ng pananalig ko.
Bayang iniirog, sakit niyaring hirap,
Katagalugang ko pinakaliliyag,
dinggin mo ang aking pagpapahimakas;
diya'y iiwan ko sa iyo ang lahat.
Ako'y patutungo sa walang busabos,
walang umiinis at berdugong hayop;
pananalig doo'y di nakasasalot,
si Bathala lamang dooy haring lubos.
Paalam, magulang at mga kapatid
kapilas ng aking kaluluwa't dibdib
mga kaibigan bata pang maliit
sa aking tahanan di na masisilip.
Pag pasasalamat at napahinga rin,
paalam estranherang kasuyo ko't aliw,
paalam sa inyo, mga ginigiliw;
mamatay ay siyang pagkakagupiling!
Ang Awit ni Maria
Clara
(Tagalog Version)
Walang kasintamis ang mga sandali sa
sariling bayan,
Doon sa ang lahat ay pinagpapala ng
halik ng araw,
May buhay na dulot ang mahinhing
simoy na galing sa parang.
The Song of Maria Pagsinta'y matimyas, at napakatamis ng
Clara kamatayan man.
Maapoy na halik, ang idinarampi ng labi
(English Version)
ng ina
Paggising ng sanggol sa kanyang
Sweet the hours in the native country, kandungan na walang balisa,
where friendly shines the sun above!  Pagkawit sa leeg ng bisig na sabik pa-
Life is the breeze that sweeps the uumaga na,
meadows;  Matang manininging ay nangakangiti't
tranquil is death; most tender, love. pupos ng ligaya.

Canto de Maria
Clara
(Spanish Version)
Dulces las horas en la propia patria
Donde es amigo cuanto alumbra el sol,
Vida es la brisa en sus campos vuela,
Grata la muerte y más tierno el amor!
Warm kisses on the lips are playing  Mamatay ay langit kung dahil sa ating
as we awake to mother's face:  lupang tinubuan,
the arms are seeking to embrace her,  Doon sa ang lahat ay pinagpapala ng
the eyes are smiling as they gaze. halik ng araw,
Ang mahinhing simoy ns galing sa bukid
ay lubhang mapanglaw
How sweet to die for the native
Sa wala nang ina, wala nang tahana't
country, 
walang nagmamahal
where friendly shines the sun above! 
Death is the breeze for him who has 
no country, no mother, and no love!

Ardientes besos en los labios juegan,

De una madre en el seno al despertar,
Buscan los brazos a ceñir al cuello,
Y los ojos sonríense al mirar.

Canto Del Viajero
Hoja seca que cuela indecisa
Y arrebata violente turbion,
Asi vive en la tierra el viajero,
Sin norte, sin alma, sin patria ni amor.
Busca ansioso doquiera la dicha
Y la dicha se aleja fugaz:
Vana sombra que burla su anhelo! ...
Por ella el viajero se lanza a la mar!
Impelido por mano invisible
Vagara confin en confin;
Los recuedos le haran compania
De seres queridos, de un dia feliz.
Una tumba quiza en el desiero
Hallara, dulce asilo de paz,
De su patria y del mundo olvidado ...
Descanse tranquilo, tras tanto penar !
Y le envidian al triste viajero
Cuando cruza la tierra veloz ...
Ay! no saben que dentro del alma
Existe un vacio de falta el amor!
Volvera el peregrino a su patria
Y a sus lares tal vez volvera,
Y hallara por doquier nieve y ruina
Amores perdidos, sepulcros, no mas.
Ve, Viajero, prosigue tu senda,
Extrangero en tu propio pais;
Deja a otros que canten amores,
Los otros que gocen; tu vuelve a
partir.
Ve, viajero, no vuelvas el rostro,
Que no hay llanto que siga al adios;
Ve, viajero, y ahoga tu penas;
Que el mundo se burla de ajeno dolor.
The Song of the Traveller
A withered leaf which flies
uncertainly
And hurled about by furious
hurricanes,
So goes the traveler about the world,
No guide, no hope, no fatherland, no
love.
Anxiously he seeks a better fortune
And fickle fortune always takes to
flight;
A shadow vain that mocks at his
desire!
For her the wanderer has plowed the
seas.
Driven on by hands invisible,
Wandering from land to weary land,
Only memories to keep him company,
Of loved ones and of bygone happier
days.
A tomb perhaps upon the desert
Calls him--refuge sweet of peace,--
Where, by his country and the world
forgotten,
Tranquil he may sleep who knew
such pain.
And if they envy this sad traveler
When he speeds so swiftly round the
world,
Ah, little do they know that in his soul
Exist an aching void for want of love.
Should the wanderer turn back to his
country,
And to his home, it may be, make his
way,
He would find but snow and ruins
everywhere,
All love destroyed, and sepulchres,--
no more.
On, then, traveler, pursue your
journey,
Stranger to the land where you were
born.
Letting others sing their songs of love
And feel their joys, you fare on again.
And traveler, as you go, do not turn
back,
For none will shed a tear to say
farewell,
Go, pilgrim, try to drown your
sorrow,
Because the world but scoffs when
strangers grieve.
Awit ng Manlalakbay
Kagaya ng dahong nalanta, nalagas,
Sinisiklut-siklot ng hanging marahas;
Abang manlalakbay ay wala nang
liyag,
Layuin, kalulwa't bayang matatawag.
Hinahabul-habol yaong kapalarang
Mailap at hindi masunggab-
sunggaban;
Magandang pag-asa'y kung nanlalabo
man,
Siya'y patuloy ring patungo kung
saan!
Sa udyok ng hindi nakikitang lakas,
Silanga't Kanlura'y kanyang nililipad,
Mga minamahal ay napapangarap,
Gayon din ang araw ng pamamanatag.
Sa pusod ng isang disyertong
mapanglaw,
Siya'y maaaring doon na mamatay,
Limot ng daigdig at sariling bayan,
Kamtan nawa niya ang kapayapaan!
Dami ng sa kanya ay nangaiinggit,
Ibong naglalakaby sa buong daigdig,
Hindi nila tanto ang laki ng hapis
Na sa kanyang puso ay lumiligalig.
Kung sa mga tanging minahal sa
buhay
Siya'y magbalik pa pagdating ng
araw,
Makikita niya'y mga guho lamang
At puntod ng kanyang mga kaibigan.
Abang manlalakbay! Huwag nang
magbalik,
Sa sariling baya'y wala kang katalik;
Bayaang ang puso ng iba'y umawit,
Lumaboy kang muli sa buong daigdig.
Abang manlalakbay! Bakit babalik pa?
Ang luhang inyukol sa iyo'y tuyo na;
Abang manlalakbay! Limutin ang
dusa,
Sa hapis ng tao, mundo'y nagtatawa.