27

1
 27
Islam và Đ i S ng
Tháng 07 năm 2009 T.L / 1429 H.

Th c hi n : Trong s này :
H. Abdul Alim Trang T ađ Tác gi
M. Farouk
Abdul Latif 03 - Ðôi l i cùng đ c gi HÐ
04 - Huy n di u c a nh n chay A. Latif

V i S c ng tác : 07 - Kinh Thánh nói gì Abdul Alim

12 - L bái Wirt và Qunut H u Hòa
Abu Đình Toàn. Abdur Rahman.
14 - Âm dương trong Islam Habib -T C N
Atika bint Sulayman.Jamila.
19 - Đ o đ c gi Abu Đình Toàn
H i Di. Tri Đăng. Sĩ Lam. H u Hòa.
22 - Hadith Sahih Al-Bukhary HĐ
Mohamed Hanifa. Lâm Sĩ Trung.
26 - Ramadan : Qur an - Hadith HĐ
Habib -T Công Như ng. 28 - Vư n thơ Uyên Nghi
Uyên Nghi. Vi t Chung. 30 - Islam Nh t B n Tri Đăng
****** 33 - Niên đ i l ch s Islam Mohamed Saheed
Thư t , bài v g i v xin ghi rõ xu t x , n u g i 36 - Cái bình n t / Truy n c Sưu t m
qua e-mail, xin dùng mã Unicode. 37 - L i ích c a s nh n chay M. Hanifa

Đ a ch liên l c :
H i Đăng - Le Phare Lưu ý
20, rue Vincent Van Gogh Nh ng ch vi t t t sau tên c a Allah (S.W.T.), S gi
Muhammad (S.A.W.), các Thiên s (A.S.), các
94190 Villeneuve Saint Georges - France Shahabah (R) B n đ ng tâm... c a S gi
Tél : 01 60 28 06 65 Muhammad, nh ng V h c gi mang l i h u ích cho
email : haidangorg@yahoo.com Islam (R.H.) xin đ c là:

www.haidang.fr (S.W.T.): Subhanahu wa ta ala (Vinh Danh Đ ng T i

H i Đăng - Le Phare Cao).
Association N° 0941013899 (S.A.W.): Salallahu alayhi wa salam (C u xin Allah
Extrait de la loi 1 Juillet 1901 ban s bình an và ân phư c cho Ngư i).
****** (A.S.): Alayhi salam (C u xin s bình an cho Ngư i).
Trang bìa : Mosque / K thu t : Haris (R.A.): Radiyallahu anhu (nam) / Radiyallahu anha
Trang cu i : Thơ Huy n Băng (n ) (C u xin Allah hài lòng v i ngư i)
LƯU Ý (R.H.):Rahimahullah (C u xin Allah t bi v i ngư i).
T báo có nh ng đo n trích t Thiên Kinh Qu ran và
Hadith Xin lưu gi c n th n

2
 NHÂN DANH ALLAH
Đ NG R T M C Đ LƯ NG
Đ NG R T M C KHOAN DUNG
ĐÔI L I CÙNG Đ C GI
Đ c gi thân m n,

Sau b y năm ho t đ ng, t báo và trang web H i Đăng luôn luôn nh n

đư c s ng h nhi t thành t b n đ c g n xa, nh ng ý ki n b n đ c g i
v là m t trong nh ng ngu n ý ki n ph n h i quý báu đ BBT chúng tôi
l y làm căn c cho vi c cân đ i, đi u ch nh bài v sao cho ph c v b n đ c
đư c t t nh t.

R t mong th i gian t i đ c gi ti p t c ng h , góp ý đ c ng c t báo c a chúng ta. Chúng

tôi s nghiêm túc nhìn l i mình và ti p nh n t t c ý ki n khen - chê đ đ i m i, hoàn thi n
t báo ngày càng x ng đáng hơn v i s tin yêu và k v ng c a b n đ c.

vào th i đ i thông tin ng n , i tin t c c p nh t h u như th t d ng trên c trang

o ho c trên ng vi nh. Cu c s ng v t ch t tinh th n đ c nâng lên r t, thì vi c
d n thân tìm hi u đ o giáo đ nâng cao đ c tin là đi u thi t y u đ gi cân b ng gi a đ o
và đ i, tâm linh và th xác.

Khi s báo này đ n tay đ c gi thì cũng v a lúc các cháu bãi trư ng, m i ngư i s a so n
ngh hè, đ r i sau đó chúng ta s cùng nhau đ ng hành su t tháng Ramadan Ân Phúc,
nhân đây chúng tôi xin đư c g i đ n quí b n m t s bài có liên quan đ n tháng này : Huy n
di u c a nh n chay ; Ramadan : Qur an Hadith ; L i ích c a s nh n chay. Riêng bài
Đ o đ c gi c a Abu Đình Toàn trong s này đư c ch n đăng như m t th lo i th nghi m,
r t mong đư c s ph n h i c a quí đ c gi đ BBT đánh giá và x p lo i cho các s báo t i.

Làm báo là : Làm dâu trăm h , cũng cùng m t bài vi t mà đư c m t s ngư i khen n c n ,
l i cũng có k chê th m t , nhưng không vì l i khen ti ng chê mà ph i thay đ i l p trư ng
c a H i Đăng. Lúc nào chúng tôi cũng cùng nhau nh c nh : H i Đăng là c a b n đ c,
n u không có b n đ c thì không có H i Đăng !

M c đích chung c a anh ch em chúng tôi khi g y nên t báo là đ m i ngư i có th góp tay
trong vi c tìm hi u Islam, kêu g i y nh xa i c, i x u, tiêu c c d i, quá khích
và cu ng tín, h ng t i cái chân, i thi n. Không bao gi u n cong i t, m m t đi
ph m ch t nhân ch a ng i m o. Mong sao mang n cho ng i đ c nh yêu,
ni m tin trong cu c s ng đ tâm h n luôn luôn phong .

T ơn Allah, nguy n c u Ngài ban s Bình An t t lành nh t đ n quí quy n.

H i Đăng

3
 A. Latif

Thi hành nh n chay là m t s huy n bí mà nó không có bi u l

bên ngoài, ch có Allah, Đ ng Thông Lãm m i th u tri t
đư c s huy n di u đó. M i hành đ ng t t đ u đư c ban
thư ng tùy theo giá tr c a nó, còn riêng v nh n chay thì ph n
thư ng này vư t qua s hi u bi t c a con ngư i và luôn c các
v Thiên th n (a), cho nên nh ng ai mong mõi đ t đư c Thiên
đàng c p b c cao thì nên thi hành nh n chay.

Junay (ra) nói : Nh n chay là phân n a c a đ c tin , nh n

chay thì th xác ph i ch u đói khát đ nuôi s ng đ c tin và nâng cao đ i s ng tinh th n.
Th xác càng b đói khát thì đ c tin càng thêm v ng m nh, đây là m t khía c nh thánh
thi n mà con ngư i mu n gi ng đư c như Thiên th n (a), trong ph m vi mà con ngư i có
th th c hi n đư c.

Con ngư i không th nào đ t đ n ph m ch t đ o h nh, n u không ch u d t b tham v ng

v v t ch t. Đ c tin c n đư c nuôi dư ng b i s hành đ o và phát tri n tinh th n b ng
cách k m ch lòng tham và nh c d c, đ đ t đ n m c đích đó thì phương ti n đơn gi n và
t t nh t đó là s đói khát trong vi c nh n chay. Đây là m t th thách mà ngư i Muslim th
hi n lòng m đ o đ i v i Đ ng T o Hóa, Ngài phán : Và ch c ch n TA (Allah) s th
thách các ngư i v i nh ng đi u s hãi, và đói khát, và vi c m t mát tài s n và (thi t
h i) sinh m ng và hoa qu (mùa màng), nhưng hãy báo tin m ng cho nh ng ngư i
kiên nh n .

Vài qui đ nh căn b n trong lúc nh n chay :

- Nh n ăn, nh n u ng trư c khi r ng đông.
- Tránh nghe và nhìn nh ng đi u làm khơi d y lòng d c v ng.
- Tránh nghe nh ng l i gièm pha.
- Gi mi ng đ không th t lên nh ng l i th t thi t ho c nói ra nh ng đi u gian d i.
Thiên s Muhammad (saw) d y : Ngư i nào (nh n chay) mà không kiêng nói d i và
hành đ ng gian x o, Allah s không ch p nh n s nh n ăn, nh n u ng c a h .

Ông Sahl Tustari (ra) nói : Khi Allah t o ra th gian này, Ngài đã ban th c ph m d i
giàu cùng v i s ngu mu i và b t tín. Ngài t o ra s đói khát
trên th gian này cùng v i ki n th c (Ilm) và s khôn ngoan (Hikma) .

Ông Abu Sulayman Darani (ra) b o: Chìa khóa tr n th là s quá đ trong th c ph m,

chìa khóa
c a th gi i mai h u là s nghèo đói .

Imam Ghazali (r) nói : Hãy bi t r ng trong s nh n chay có ba c p b c : nh n chay thông

4
thư ng như t t c đ u bi t, nh n chay c a nh ng ngư i đư c Allah tuy n ch n và nh n
chay c a nh ng ngư i ưu tú trong s ngư i đư c tuy n ch n .

Nh n chay thông thư ng là nh n ăn, nh n u ng và kiêng giao h p v i ph i ng u trong lúc

nh n chay. Còn nh n chay c a nh ng b c đ c h nh thì ngoài nh ng vi c kiêng c trên, h
còn gi gìn th giác, thính giác, ngôn t và cơ th không ch m đ n t t c nh ng gì mà
Allah nghiêm c m. Nh ng ngư i đ o h nh thì h nh n chay b ng trái tim chân thành, bao
g m : tránh nh ng tư tư ng th p hèn và t t c nh ng gì làm ph t lòng Allah và luôn luôn
tư ng ni m đ n Ngài (dhikr).
Dư i đây là sáu đi u mà nh ng ngư i nh n chay và bi t kính s Allah ph i kiêng c :

1. Th giác : Tránh nhìn nh ng gì b nghiêm c m b i Allah. Thiên s Muhammad (saw)

nói : M t cái nhìn t i l i là m t mũi tên c a Shaytan, nh ng ai có cái nhìn bi t kính
s Allah, thì Ngài s ban l i cho y m t đ c tin mà h s c m nh n đư c s d u dàng
trong con tim .

2. Phát ngôn : Tránh th t lên nh ng l i th p hèn và thô t c, không đư c gây s (al-Mira),

c m gièm pha (al-Ghayba), không đư c nói l i gian d i (al-Kadhib). S yên l ng quí hơn
là ph m đ n nh ng đi u nêu trên.
Sufyan Thawri (ra) b o : S gièm pha s làm vô hi u qu s nh n chay .

Allah phán :
H i nh ng ai có ni m tin ! Hãy tránh nghi k càng nhi u càng t t. Qu th t, nghi
k trong m t vài trư ng h p là m t t i. Ch d thám cũng ch nói x u l n nhau.
Ph i chăng m t trong các ngư i thích ăn th t c a ngư i anh em c a mình đã ch t hay
sao ? B i th , nên g m ghi c vi c đó. Và hãy s Allah. Qu th t, Allah h ng quay l i
(tha th ), R t M c Khoan Dung. (S 49/12).

3. Thính giác : Hãy gi gìn thính giác b i Allah đã phán b o v i nh ng k đ o đ c gi :

(Chúng thích) nghe theo đi u gian d i, (thích) ăn các món b c m. B i th , n u
chúng đ n y t ki n Ngươi thì ho c phân x gi a b n chúng ho c t ch i ti p chúng.
Và n u Ngươi t ch i ti p chúng, thì chúng ch ng h i gì đư c Ngươi. Và n u Ngươi
phân x b n chúng thì hãy xét x m t cách công b ng. Qu th t, Allah yêu thương
ngư i (xét x ) công b ng ( S 5/12).

Còn nh ng k dùng l i b t chính và nh ng ai nghe theo thì h đ u như nhau. Allah phán :
Và ch c ch n đã có l nh truy n cho các ngươi (h i Muslim) trong Kinh Sách r ng
khi các ngư i nghe các L i M c Kh i c a Allah b ph nh n hay b ch gi u, thì ch
ng i chung v i b n chúng tr phi chúng chuy n sang câu chuy n khác ; trong trư ng
h p đó, các ngươi s như chúng. Qu th t, Allah s t p trung t t c nh ng tên đ o
đ c gi và nh ng k không có đ c tin vào trong H a ng c . (S 4/140).

4. Th n tr ng : trong các đ ng tác c a tay chân, th c ph m b t h p pháp. Không th nào

ch p nh n đư c, khi chúng ta kiêng ăn, kiêng u ng nh ng đ đư c coi là h p pháp đ i v i
chúng ta, trong khi đó l i xã chay v i th c ph m b t h p pháp.

5
5. Trong lúc xã chay : nh ng ngư i nh n chay không nên dùng b a quá đ . Trong khi nh n
chay, chúng ta nh n ăn, nh n u ng trong ngày, lúc xã chay thì ăn u ng bù l i nh ng gì đã
nh n thì th h i s nh n chay c a ngày đó, nó còn giá tr và ý nghĩa gì n a không ?. Như
chúng ta đã bi t, m c đích nh n chay là ki m ch s thèm mu n c a b n năng t nhiên
trong con ngư i, h n ch t i đa d c v ng đ đ c tin đư c tăng trư ng : Như th , các
ngư i s đ t đ n lòng sùng đ o.

S huy n di u c a nh n chay, trong y bao g m s gi m b t s c m nh c a d c v ng, s

tham lam, ganh t đây là nh ng vũ khí ghê g m mà Shaytan thư ng l i d ng đ quy n rũ
và xúi gi c con ngư i vào con đư ng t i l i và b t tuân Allah.

Ông Malik Ibn Dina (ra) nói: Ai th ng đư c b n năng ham mu n d c v ng tr n gian, thì
Shaytan s s đ n g n cái bóng c a ngư i đó .

Nh ng ai nh n chay mà tìm cách tr n tránh đ kh i c m nh n cái đói, cái khát b ng cách

ng cho qua th i gian thì s nh n chay c a h b m t đi m t ph n l n ý nghĩa c a nó.
Ngư c l i, nh ng ai nh n chay, càng b đói khát thì tâm h n c a h càng thêm tinh khi t,
h th c đêm dâng l (Solah) và tư ng ni m Allah (Dhikr) đ n đ i Shaytan không th
quy n rũ đư c h .

6. Hy v ng và lo s : trái tim c a ngư i nh n chay gi a s lo s và ni m hy v ng. Lo s ,

không bi t Allah có ch p nh n s nh n chay và hành đ o c a mình hay không ? C m giác
này giúp cho ngư i Muslim càng hành đ o bao nhiêu thì càng khiêm t n b y nhiêu, không
l y vi c hành đ o đ t o cho mình m t đ a v ho c t ph .
Hy v ng đ t đư c s hài lòng nơi Ð ng T i Cao, mang đ n cho ngư i nh n chay s ph n
đ u và ti p t c trong con đư ng chính đ o.

M t hôm ông Abu Amama (ra) đ n g p Thi n s (saw) và nói: Thưa S Gi c a Allah,
xin Ngư i ch d y cho tôi m t đi u gì đó, đ tôi đư c vào Thiên đàng . Ngư i b o:
Hãy nh n chay, không có gì, có đư c giá tr ngang hàng v i nó . Tôi h i l i m t l n
n a thì Ngư i v n tr l i như th .
Có ngư i nói v i ông Ahnaf Ibn Qays (ra): Ông đã có tu i r i, s nh n chay s làm ông
m t s c kh e . Ông tr l i : Tôi nh n chay cho m t cu c hành trình xa. S ch u đ ng
khó khăn trong vi c hành đ o còn đ đau kh hơn là ch u đ ng s tr ng ph t c a Thư ng
Ð .

Khi nh n chay ngư i Muslim s ng trong tr ng thái thiêng liêng và chu n m c, cho nên h
luôn luôn ý th c t l i nói cho đ n hành đ ng, đ u n m trong ph m vi cho phép c a giáo
lu t Islam. T đó, t o cho ngư i Muslim có đư c m t b n tánh cương tr c và hy sinh b n
thân đ tranh đ u cho m t xã h i lành m nh và công chính. Đó là l i ích c a s nh n chay
cho nh ng ai th u hi u đư c s huy n di u c a vi c nh n chay trong Islam.

H i nh ng ai có ni m tin! Hãy nh n chay theo ch đ (Siyam) đư c truy n xu ng

cho các ngươi như đã truy n xu ng cho nh ng ngư i trư c các ngươi đ các ngươi
(rèn luy n) s kh c k và tr thành ngư i ngay chính s Allah . (S 2/183).
A. Latif
6
 KINH THÁNH NÓI GÌ V
MUHAMMAD (SAW) - THIÊN S C A ISLAM
Bài di n thuy t c a ông Ahmed Deedat.
(Ti p theo s trư c).

K t hôn.
3 - Moses và Muhammad đã tr i qua cu c s ng hôn
nhân và đ u có con cái, trong khi Jesus v n s ng đ c
thân su t đ i, đi u này có đúng không ?
Linh m c đáp : Đúng.
Tôi nói : Th thì Jesus không gi ng Moses, nhưng
Muhammad gi ng Moses.

Jesus b dân c a Ngư i t ch i.

4 - Trong c cu c đ i, Moses và Muhammad đ u đư c dân c a mình th a nh n là
Thiên S . Dù ch ng ng v c nhưng ngư i Do Thái v n luôn gây tr ng i và gieo ti ng
than phi n v Moses kh p nơi, nhưng v i nh n th c c a m t dân t c đư c ch n, h bi t
Moses là S Gi c a Thư ng Đ g i đ n cho h . Tương t như th , dân t c r p cũng
m t th i có nh ng hành vi quá đáng đ i v i Muhammad. Ngư i đã t ng ch u đ ng bao
n i th ng kh trong s k m t a oan nghi t c a h . Sau 13 năm gi ng pháp Makkah,
Ngư i đành ph i di cư kh i thành ph sinh trư ng c a mình, nhưng trư c khi lìa đ i, c
dân t c r p đ u công nh n Ngư i là S Gi c a Allah. Chi u theo Kinh Thánh :
Ngư i (Jesus) đã đ n nhà mình nhưng ngư i nhà ch ng ch u đón nh n. (Giăng 1 :11).
Và ngay đ n ngày hôm nay, đã tr i qua hai ngàn năm mà c dân t c Do Thái c a Ngư i
v n còn t ch i Ngư i. Thưa có đúng không ? Linh m c tr l i : Đúng. Tôi nói : Th
thì Jesus không gi ng Moses, nhưng Muhammad gi ng Moses.

Vương qu c c a M t th gi i khác .
5 Moses và Muhammad là Thiên S và cũng là nh ng vì Vua. Thiên S có nghĩa là
ngư i nh n Thiên Kh i, truy n chuy n cho con ngư i cùng m i t o v t c a Thư ng Đ ,
hư ng d n h đi đúng theo con đư ng c a Thư ng Đ , không thêm cũng không b t
m t đi u gì c . Vua là ngư i có quy n sinh sát trên dân t c c a mình. Vương mi n hay
long bào không ph i là đi u quan tr ng mà quan tr ng là nhân v t y có th c quy n hay
không thì - Ngư i y m i là Vua. Moses có th c quy n như th . Ch c ông còn nh
Moses đã ra l nh ném đá đ n ch t m t ngư i Do Thái vì t i đi nh t c i trong ngày
Sabath (S 15 :13). Còn có nhi u tr ng t i khác cũng d n đ n nh ng hình ph t n ng n
cho dân Do Thái theo l nh c a Moses đã đư c nh c đ n trong Kinh Thánh. Muhammad
cũng th , Ngư i có th c quy n trên s sinh t c a dân t c mình. Có trư ng h p Kinh
Thánh nói v nh ng ngư i nh n đư c ân sũng như m t thiên s , tuy nhiên h không
vào v trí c a m t Ngư i có th c quy n chi ph i. M t s ngư i thu c vào hàng Thánh
này c a Thư ng Đ đ u t ra th t v ng trư c s bư ng b nh c ng đ u c a ngư i dân
đ i v i thông đi p mà h mang đ n, đó là các Thiên S : Lot, Jonah, Daniel, Ezra và

7
John the Baptist. H ch có th truy n l i thông đi p nhưng không th d a vào đó đ thi
hành Lu t. Thiên S Jesus (Bình an đ n v i Ngư i) cũng n m trong s nh ng Ngư i
này. Phúc Âm đã kh ng đ nh m t cách th t rõ : Khi Jesus b kéo đ n trư c quan th
lĩnh La Mã, Pontius Pilate, v i t i danh xúi gi c n i lo n, Jesus ph n bi n b ng nh ng
l i thuy t ph c :
Đ c Jesus tr l i : « Nư c tôi không thu c th gian này. N u Nư c tôi thu c th gian
này, thu c h c a tôi đã chi n đ u không đ tôi b n p cho ngư i Do Thái. Nhưng th t
ra Nư c tôi không thu c ch n này. » (Giăng 18 :36).
Đi u này đã làm cho Pilat (m t k đa th n) tin ch c r ng Jesus hoàn toàn không có kh
năng khai tri n th n thông. Ông ta không tra đánh Ngư i vì c m th y vi c này không
gây nguy h i cho quy n l c c a ông. Jesus ch nh c đ n m t Vương Qu c thiêng mà
thôi, trong nh ng câu khác Jesus ch nói Ngư i là m t Thiên S .
Thưa có đúng như v y không ? Linh m c tr l i : Đúng. Tôi nói : Như th Jesus không
gi ng Moses, nhưng Muhammad gi ng Moses.

Không có lu t m i.
6 Moses và Muhammad đ u mang đ n nh ng Lu t m i cùng nh ng s ch nh đ n m i
cho dân t c mình. Moses không ch mang đ n Mư i Đi u Răn cho dân Do Thái mà còn
mang đ n m t nghi th c l lu t toàn di n đ hư ng d n dân c a Ngư i. Muhammad
đ n v i m t dân t c đ m chìm trong t i tăm ngu d t. H l y c m k , chôn s ng các
bé gái, say sưa rư u chè, ngo i tình dâm d c, tôn th b t tư ng và c b c sát ph t nhau
là nh ng chuy n x y ra hàng ngày. Trong quy n : "Decline and Fall of the Roman
Empire", (t m d ch : S suy tàn và đ v c a đ qu c La Mã), tác gi Gibbon đã mô t
ngư i r p th i ti n Islam như sau : Ngư i sơ khai, b t tri, t i b i không phân bi t
đư c v i súc v t. . Qu là nh ng đ ng v t có hình ngư i, lòng thú.

Muhammad đã nâng h lên thoát kh i thân ph n th p hèn man r , Thomas Carlylet vi t

trong quy n 'Into torch-bearers of light and learning.' (t m d ch : Cùng nh ng ngư i
mang đu c ánh sáng và ki n th c ) : Dân t c Á r p xu t thân trong u t i đư c d n ra
nơi ánh sáng. Trư c tiên dân Á r p đư c s ng còn là nh vào ý nghĩa đó. M t đám dân
chăn c u nghèo nàn s ng lang thang gi a sa m c t th i hoang sơ. T nh ng ngư i b
xem thư ng d ng d y m t th gi i làm cho ngư i ta ph i chú ý. M t b l c nh bé tr
thành m t đ t nư c hùng m nh. Ch sau m t th k , ngư i r p đã chinh ph c đư c
m t vùng đ t r ng l n ch y dài t Granada cho đ n t n Delhi. Nhìn thoáng qua s
hùng tráng phi thư ng và r c r này, dân t c r p đã làm cho lan t a ánh sáng thiên
phú y trên m t góc đ vô cùng r ng l n c a th gi i. Qu là Muhammad đã trao cho
dân c a Ngư i m t B Lu t và m t nguyên t c đ o đ c mà trư c kia h không bao gi
có đư c.

Nhìn l i Jesus, khi dân Do Thái ng v c r ng có th Ngư i là m t k l a đ o, mang ý

đ đưa h vào con đư ng sai l c, Jesus t ra đau kh đ r i b o đ m v i h r ng Ngư i
không đ n v i m t tôn giáo m i, cũng không có nh ng lu t và nh ng đi u l m i. Tôi
trích đ c chính l i c a Ngư i :
Anh em đ ng tư ng Th y đ n đ bãi b Lu t Moses ho c l i các ngôn s . Th y đ n

8
không ph i là đ bãi b , nhưng là đ ki n toàn. Vì, Th y b o th t anh em, trư c khi tr i
đ t qua đi, thì m t ch m m t ph t trong L Lu t cũng s không qua đi, cho đ n khi m i
s đư c hoàn thành. (Mathew 5 : 17/18).

Trong các đo n khác, Ngư i đã không mang đ n nh ng lu t và đi u l m i, Ngư i ch

đ n đ hoàn thành lu t cũ. Đ y chính là đi u mà Ngư i mu n cho ngư i Do Thái hi u,
tr khi Ngư i ph i nói b ng nh ng lu n đi u d i lòng đ ngư i Do Thái tin nh n Ngư i
là m t ngư i c a Thư ng Đ đ n đ áp đ t m t tôn giáo m i cho h . Không ! v S Gi
này c a Thư ng Đ không khi nào dùng nh ng phương k h sách đ n như v y đ phá
h y tôn giáo c a Thư ng Đ . Chính Ngư i đã th c thi lu t pháp. Ngư i tôn tr ng
nh ng đi u răn c a Moses và c hành ngày Sabath. Lúc b y gi , không m t ngư i Do
Thái nào dám ch tay vào Ngư i nói :
T i sao ông không nh n chay ? ho c : T i sao ông không r a tay trư c khi b bánh
mì ? , h ch nh m vào các tông đ c a Ngư i đ b t b ch ng đ i, nhưng không bao
gi ch ng l i Jesus. S dĩ như th vì đây là m t ngư i Do Thái gương m u, bi t tôn
tr ng nh ng l lu t c a các v Thiên S trư c. Tóm l i, Ngư i đã ch ng t o m t tôn
giáo m i đ ng th i cũng không mang đ n m t l lu t nào m i như Moses và
Muhammad. Tôi h i : Thưa có đúng như v y không ? Linh m c tr l i : Đúng. Tôi
nói : Như th Jesus không gi ng Moses, nhưng Muhammad gi ng Moses.

H ra đi như th nào ?
7 - C hai v Moses và Muhammad đ u ch t đi m t cách bình thư ng, nhưng theo Cơ
Đ c Giáo, Jesus b gi t ch t m t cách th m kh c trên th p t giá. Thưa vi c này có
đúng không ? Linh m c nói : Đúng. Tôi kh ng đ nh : Chính vì th Jesus không gi ng
Moses mà Muhammad gi ng Moses.

Thân xác siêu phàm.

Moses và Muhammad đư c chôn vào lòng đ t, nhưng theo ông thì Jesus đư c chôn
thư ng gi i. Vi c này có đúng không ? Linh m c đ ng ý. Tôi nói : V y Jesus không
gi ng Moses, nhưng Muhammad gi ng Moses.

Ishmael, đ a con đ u lòng.

Khi Linh m c hoàn toàn đ ng ý v i t ng đi m đã đư c nêu trên, tôi nói : Thưa Linh
m c, cho đ n lúc này nh ng gì tôi v a trình bày ch là mu n ch ng minh r ng qua các
l i tiên tri c m t GI NG NHƯ NGƯƠI mang ý nghĩa m t v Thiên S Gi ng
Ngư i Gi ng Moses . Thi t nghĩ l i tiên tri đư c rõ nghĩa hơn v i câu : Ta s d ng
lên t các anh em c a h m t Thiên S gi ng như Ngươi . Đi u c n ph i chú ý câu
trên là : t các anh em c a h . Moses và dân c a mình, t c ngư i Do Thái đ u là
nh ng ngư i đ ng ch ng, như th không còn nghi ng gì n a các anh em c a h t t
nhiên ph i là nh ng ngư i r p. Như ông th y, Kinh Thánh khi nói v Abraham xem
Ngư i như là B n C a Chúa Tr i . Abraham có hai ngư i v đó là Sarah và Hagar. Bà
Hagar sinh cho Abraham m t Đ A CON Đ U LÒNG và Abraham đ t tên cho
Con Trai c a Ngư i, đ a con mà bà Hagar sinh tên là Ishmael . (Sáng Th Ký
16:15). Và Abraham b đ a Con Trai c a Ngư i . (Sáng Th Ký 17:23). Và

9
Ishmael Con Trai c a Ngư i đã đư c mư i ba tu i ch u c t bì bao quy đ u (Sáng Th
Ký 17:25). Cho đ n năm mư i ba tu i, Ishmael v n ch là đ a con trai duy nh t c a
Abraham, là th i gian đư c chu n đ nh và th a thu n gi a Thư ng Đ và Abraham.
Thư ng Đ h a cho Abraham m t đ a con trai khác qua bà Sarah, tên Isaac, nh tu i
hơn r t nhi u so v i anh mình là Ishmael.

Ngư i -r p và ngư i Do Thái.

Ishmael và Isaac là hai ngư i con có cùng cha là Abraham, th thì h là hai anh em. Và
con cái c a ngư i này cùng là anh em v i con cái c a ngư i kia. Các con c a Isaac là
ngư i Do Thái, các con c a Ishmael là ngư i -r p. Cho nên h đ u là anh em v i
nhau. Kinh Thánh kh ng đ nh :
Và Ngư i (Ishmael)s l i trư c m t các anh em c a Ngư i (Sáng Th Ký 16 : 12).
Và Ngư i (Ishmael) đã ch t trư c m t các anh em c a Ngư i (Sáng Th Ký 25 : 18).

Con cái c a Isaac là anh em v i con cái c a Ishmael. Qua cách hi u này, Muhammad
cũng n m trong s các anh em c a Do Thái, b i Ngư i đư c sinh ra t nhánh Ishmael
con trai c a Abraham. Đúng như l i tiên tri này xác nh n : Gi a các anh em c a h
(Đ Nh Lu t 18 : 18). đây l i tiên tri nói m t cách rành m ch v s s p đ n c a m t
Thiên S gi ng như Moses, không ph i sinh ra t Con cháu Do Thái , cũng không
ph i t Nh ng ngư i gi a h mà t nh ng ngư i anh em c a h v i nhau. Và như th
Muhammad đích th c xu t phát t gi a các ngư i anh em c a h .

Nh ng l i trong mi ng.
L i tiên tri còn nói thêm Và Ta s đ t nh ng L i c a Ta trong mi ng Ngư i y

Th h i khi có ngư i nói : Tôi s đ t nh ng l i nói c a tôi trong mi ng anh , thì câu
nói này s đư c hi u như th nào. Tôi m i Linh m c m quy n Đ Nh Lu t, chương
18, câu 18, hãy xem t đ u câu, n u như tôi yêu c u ông đ c và ông đ c m t cách
xuông s , thì tôi có th nào đưa l i c a tôi vào mi ng ông đư c không ? Linh m c nói :
Không.

Tôi ti p t c: Nhưng n u tôi d y ông m t ngôn ng mà ông không bi t, ch ng h n như

ti ng Á-r p và b o ông hãy đ c l p l i nh ng gì tôi v a th t ra, thí d như :
Hãy nói : Ngài là Allah - Đ ng Duy Nh t.
Allah là Đ ng Toàn Năng Tuy t Đ i.
Ngài không sinh ra ai, cũng không ai sinh ra Ngài.
Và không gì có th so sánh ngang b ng v i Ngài. (Qur an 112 : 1-4). (Tôi đ c
nguyên văn nh ng l i trên b ng ti ng Á-r p).

Có ph i là tôi đang đ t nh ng l i b ng m t ngo i ng l mà ông chưa t ng nghe và ông

v a th t ra nh ng l i y do tôi d y. Linh m c hoàn toàn đ ng ý. Tôi nói : Nh ng L i
trong Thiên Kinh Qur an đã đư c Đ ng Toàn Năng Kh i Truy n cho Muhammad b ng
phương cách như th đ y.

10
Theo l ch s , năm Muhammad 40 tu i. Vào đêm 27 tháng Ramadan Ngư i đang
trong m t hang đ ng, cách thành ph Makkah kho ng 3 d m v phía b c. Trong hang
đ ng này Thiên Th n Gabriel truy n l nh cho Ngư i qua ti ng m đ : IQRA , có
nghĩa : HÃY Đ C ! hay HÃY CÔNG B ho c HÃY K L I . Muhammad b kinh
khi p, trong cơn run s Ngư i b i r i nói : Tôi Không Có H c ! Thiên Th n ra l nh l n
th nhì, Ngư i cũng nói như th . Ti p t c cho đ n l n th ba, Thiên Th n ôm ghì l y
Muhammad, bây gi Ngư i m i th u hi u l i yêu c u c a Thiên Th n, Ngư i đ c l i
và nh c l i t ng l i đúng như đã đư c đ t vào mi ng c a Ngư i:
Hãy đ c ! Nhân danh Thư ng Đ Đ ng T Bi, Đ ng T o Hóa.
Đ ng đã t o ra con ngư i t m t gi t máu đ c.
Hãy đ c ! Và Thư ng Đ c a ngươi là Đ ng Vô Cùng Qu ng Đ i.
Đ ng đã d y (ki n th c) qua ngòi bút.
Đã d y con ngư i đi u mà h n không bi t. (Qur an 96 : 1-5).
Đây là năm câu kinh đ u tiên đư c kh i truy n cho Muhammad, đó là năm câu m đ u
trong chương 96 c a Thiên Kinh Qur an.

Ch ng nhân trung tín.

Ngay t c kh c, Thiên Th n bi n m t, Muhammad h i h ch y v nhà. Khi p s đ n n i
m hôi tuôn ư t đ m c ngư i. Ngư i b o ngư i v yêu quý là bà Khadija, đ p chăn
th t kín cho mình . Muhammad n m xu ng, bà Khadija túc tr c chăm sóc bên c nh.
Khi bình t nh l i, Ngư i gi i thích cho v hi u nh ng gì đã t ng nghe th y. Bà qu
quy t tin nơi Ngư i và r ng Allah s không đ cho m t đi u kh ng khi p nào như th
x y đ n cho Ngư i. Li u đây có ph i là l i thú nh n c a m t k l a đ o hay không ?
Nh ng tên l a đ o l i đi thú nh n r ng có m t thiên th n c a Thư ng Đ mang Thông
Đi p t tr i cao xu ng, nh p vào chúng, làm cho chúng kinh hoàng, khi p s toát m
hôi, r i ch y v nhà c a v à ? Cho dù có phê bình, kích bác th nào đi n a, ai cũng
nh n th y r ng hành đ ng c a Muhammad là ph n ng t t nhiên c a m t ngư i th t
thà, tr c tính. Con ngư i Thành Th t y t ng đư c công chúng kính tr ng t ng danh
hi u Al-Amin - Ngư i Trung Tín, Chính Tr c, Chân Th t. Trong su t hai mươi ba
năm cu c đ i Thiên S , nh ng l i đã đư c Đ t trong mi ng Ngư i và Ngư i đã rao
gi ng chúng. Nh ng l i y đã t o m t d u n không th nào phai nhòa trong tâm trí c a
Ngư i, nó là âm vang Thiêng Liêng c a nh ng L i Kinh (Qur an). Nó đư c ghi l i trên
các cành lá, trên da thú, trên xương b vai c a thú, và mãi mãi kh c sâu trong tim c a
các tông đ yêu quý c a Ngư i. Và đó là quy n Thiên Kinh Qur an c a chúng ta ngày
hôm nay.

Nh ng l i (m c kh i) qu đúng là đã đư c đ t trong mi ng Ngư i, nó chính xác như l i

báo trư c mà chúng ta v a th o lu n qua câu :
Và Ta s đ t nh ng L i c a Ta trong mi ng Ngư i y . (Đ Nh Lu t 18 :18)

(Còn ti p). Abdul Alim

D ch t : WHAT THE BIBLE SAYS ABOUT MOHAMMED.

Lecture by Ahmed Deedat.

11
 H u Hòa

L bái t nguy n Witr (có nghĩa là đơn v l ) đư c khuy n khích nh t

(Sunnah Mu akkada) trong t t c l bái t nguy n. Thiên s (saw) thư ng
xuyên nh c nh và kêu g i các Sahabah thi hành l nguy n Witr. Theo
Imam Abu Hanifa (r) thì l nguy n này là l bái b t bu c (Wajib), nhưng
cư ng đ không b ng Fard. Ông Aly Ibn Abi Talib (ra) nói : L bái Witr
không có b t bu c như các l nguy n khác (l nguy n m i ngày 5 l n),
nhưng nó r t đư c khuy n khích b i Thiên s (saw), Ngư i d y : H i
c ng đ ng c a Kinh Qur an, hãy thi hành l bái Witr, b i Thư ng đ là
Witr (Duy Nh t), Ngài r t ưa chu ng Witr . ( Hadith Hasan do Tirmidhi
(415), Ibn Majah (1160), Ahmad (7404), Abu Dawud (1207) ghi l i).

L nguy n Witr ch đư c th c hi n sau l nguy n Isha, và th i gian thi hành đư c kéo dài cho
đ n l bái Farj.
Nh ng ai thư ng dâng l t nguy n ban đêm thì nên dâng l Witr cu i cùng. Còn nh ng ai không
dâng l đêm thì nên dâng l Witr sau l bái Isha.

L nguy n Witr ch có m t Rakkat (đơn v ), thông thư ng thì chúng ta th c hi n hai Rakkat đư c
g i là Safah, sau đó thi hành l Witr.

Thiên s (saw) b o: L nguy n Witr có cái quy n (đòi h i) nơi ngư i Muslim. N u ai có th
thì dâng l (Witr) b ng năm Rakkat, n u có th b ng ba Rakkat, n u có th b ng m t Rakkat
thì ph i th c hành . (Hadith do Abu Dawud (1212), Nasa ï (1693) ghi l i).
Theo Hadith ghi trên thì chúng ta có th dâng l trên hai Rakkat; có th làm hai Rakkat, b n, sáu,
tám, mư i ho c mư i hai, có nghĩa là m i l nguy n là hai Rakkat và Rakkat cu i cùng b ng l
bái Witr. Thiên s (saw) thư ng xuyên dâng l mư i ba Rakkat, Ngư i có dâng l bao nhiêu
Rakkat đi n a thì Rakkat cu i cùng v n là m t Rakkat Witr.

Bà Aysha (ra) đã thu t l i như sau: Chúng tôi chu n b s n cây siwak (dùng chà răng) và
nư c (đ làm Wudu). Ngư i ng cho đ n khi gi đã đ nh thì Ngư i th c d y chà răng và l y
nư c wudu. Ngư i hành l tám Rakkat mà không ng i l i (đ đ c bài Tashahud), cho đ n
Rakkat th tám Ngư i ng i l i ca t ng và kh n c u (Thư ng đ ), sau đó Ngư i đ ng lên mà
không đ c
Taslim (câu Salam k t thúc), ti p t c dâng l cho Rakkat th chín, Ngư i ng i l i ca t ng,
kh n c u Allah, sau đó Ngư i đ c Taslim mà chúng tôi đ u nghe . Hadith do Muslim
(1233), Nasa ï (1583) và Ahmad (23134) ghi l i.

L bái Witr có nhi u phương th c đ th c hi n như sau :

a). Dâng l hai Rakkat, ti p theo ng i đ c Tashahud và Salam, sau đó đ ng lên hành l m t
Rakkat Witr. Ðây là cách th c thư ng đư c ng d ng trong c ng đ ng Muslim hi n nay.
b). Dâng l hai Rakkat, ng i đ c Tashahud nhưng không đ c Salam, sau đó đ ng lên ti p t c
Rakkat th ba Witr và Salam ch m d t.
c). Hành l hai Rakkat, không ng i l i mà đ ng lên ti p t c Rakkat th ba Witr, sau đó ng i đ c
Tashahud và Salam.
d). Dâng l hai, b n, sáu rakkat, m i đôi Rakkat có th ng i đ c Tashahud và Salam. Ho c
không ng i đ c Tashahud và không đ c Salam mà ch ng i đ c Rakkat Witr mà thôi, như
12
Hadith đã đư c bà Aysha (ra) thu t l i đo n trên.
T t c các phương th c này đã đư c Thiên s (saw) áp d ng vào lúc sinh ti n, cho nên ngư i
Muslim đư c t do ch n cho mình m t phương th c thích h p v i hoàn c nh, ho c m i ngày
th c hi n m t phương th c khác nhau.
Thiên s (saw) thư ng đ c các bài Kinh Qur an c a ba Rakkat cu i như sau, có nghĩa là sau khi
đ c chương Al-Fatiha :
Rakkat th nh t : Sabbih-isma Rabbik (chương 87, Ð ng T i Cao).
Rakkat th nhì : Qul ya ayuha-l kafirun (chương 109, K b t tín).
Rakkat th ba : Qul (3 chương cu i: 112 Al-Ikhlas, 113 Al-Falaq, 114 An-Nas).

Ngoài ra, có th đ c b t c bài nào khác trong Thiên Kinh Qur an cũng đư c. Xin nh c nh thêm
m t l n n a là th i gian hi u l c c a l Witr b t đ u t gi l nguy n Isha cho đ n l Farj.

Qunut (kh n c u trong l nguy n) Witr.

Qunut r t đư c khuy n khích th c hi n v th đ ng lên sau khi cúi mình (Rukku) và trư c khi
h b qu l y.
C m t Qunut mang nhi u ý nghĩa khác nhau, tùy theo hoàn c nh và trư ng h p c n thi t. Hasan
con ông Aly Ibn Abi Talib thu t:
Thiên s (saw) d y tôi kh n c u trong l nguy n Witr như sau : Thư ng đ ơi! Xin Ngài
hư ng d n cho tôi trong s ngư i mà Ngài đã hư ng d n, xin Ngài r ng lư ng đ i v i tôi
trong s ngư i mà Ngài đã r ng lư ng, xin Ngài dìu d t tôi như trong s ngư i mà đã đư c
dìu d t dư i Tay Ngài, xin Ngài giáng phúc cho nh ng gì Ngài ban cho tôi, tránh cho tôi
nh ng đi u x u xa đã đư c ti n đ nh; Ngài là Đ ng Quy t Đ nh (m i vi c) và không có ai (có
quy n) quy t đ nh ch ng l i Ngài; không m t ai (dám) làm m t ph m cách m t ngư i mà Ngài
b o h ; Phúc thay! Ngài là Thư ng đ c a chúng tôi . (Hadith Hasan do Tirmidhi (426), Ibn
Maja (1168), Abu Dawud (1214) ghi l i.

Imam Nawawi (r) kh ng đ nh r ng không b t bu c ph i đ c bài Qunut trên, trong l nguy n Witr,
nhưng nó đư c khuy n khích vì ch có Hadith này đư c coi là xác th c v bài Qunut trong l
nguy n Witr.
Tuy nhiên, các h c gi Muslim đ u đ ng thu n trên quan đi m là không nh t thi t ph i đ c Qunut
h ng ngày trong l bái Witr. Th t v y, chính Thiên s (saw) cũng không thư ng xuyên đ c
Qunut, Ngư i ch th c hi n trong nh ng trư ng h p g p khó khăn ho c tai h a xãy ra cho c ng
đ ng Muslim. Như trư ng h p mà Qunut đã đư c Thiên s (saw) th c hi n su t m t tháng
trư ng trong l nguy n Fard. Vì vào th i Thiên s (saw) có m t b l c vào Islam m t cách gi
d i, h đã th nh c u Thiên s g i ngư i đ n b l c h đ gi ng d y v Islam và Kinh Qur an,
Ngư i đã g i b y mươi v Sahabah đ n b l c đó, thì b h tàn sát t t c , cho nên Thiên s đã làm
Qunut su t m t tháng đ c u kh n Allah tr ng ph t h .
Riêng Imam Abu Hanifa (r) cho r ng Qunut đư c phép làm h ng ngày, b i m t s Sahabah đã thi
hành, trong s đó có ông Abdallah Ibn Mas ud (ra). Nhưng cũng có m t s Sahabah không có
th c hi n, còn ông Aly Ibn Abi Talib (ra) thì th c hành sau l nguy n Tarawih c a tháng nh n
chay Ramadan mà thôi (do Imam Bukhary ghi l i).
L bái Tarawih, Witr và đ c Qunut r t đư c ng d ng trong tháng nh n chay Ramadan phúc
thi n, nh t là mư i ngày cu i c a tháng Ramadan. Riêng Imam Malik, Shafi i và Ahmad khuy n
khích th c hi n mư i lăm ngày cu i c a tháng Ramadan.
H u Hòa
Phiên d ch t quy n: Fiqh As Salah.
C a tác gi : Mostafa Suhayl Brahami.

13
 Habib T Công Như ng
( Ti p theo H i Đăng 26 )
Ngư i m , nói cách khác là Thiên-nhiên, x ng đáng v i tình
thương và s kính tr ng tương đương v i ngư i cha, t c là Tinh-
th n. Trong nhi u hađith, Thiên-s Muhammađ (saw) nh n m nh
lòng hi u th o đ i v i m nhi u hơn cha.
Có ngư i h i Thiên-s , Ai x ng đáng đư c yêu thương và s
ân c n (birr) nhi u nh t? Ngư i tr l i, M c a ngươi. Y h i
ti p, K đ n là ai? Ngư i tr l i, M c a ngươi. Y h i thêm, K đ n là ai? Ngư i tr
l i, M c a ngươi. Sau đó, Cha c a ngươi.
Ngay trong chính ch birr trong câu hađith trên mang nhi u ý nghĩa đ c bi t. Theo đ nh
nghĩa, birr có nghĩa là t bi đ i v i nh ng ngư i chung quanh, hi u th o đ i v i cha m và
Thư ng-đ , t t lành và l i ích, ân c n và có thái đ t t. Tĩnh t c a nó là barr và cũng là tên
c a Thư ng-đ , al-Barr [52:28] có nghĩa là Ð ng Ân-c n thương xót. Châm ngôn trong ti ng
-r p thư ng nói, al-umm barra bi walađiha, Ngư i m ân c n yêu thương đ a con . Ch
barr cũng có nghĩa là đ t cát và ý nghĩa c a nó đư c nh c đ n m t vài nơi trong thiên kinh
Qur an. Ngay c phương pháp tayammum, t c là phương th c trong s ch hóa thân th trong
trư ng h p không có nư c, Thiên-s nói, Hãy lau thân th c a ngươi v i đ t b i l nó r t ân
c n thương yêu (birr) các ngươi . B i th birr là thu c tính yêu thương th m vào m i v t
trong thiên nhiên đ c bi t là đ i v i ngư i m và trái đ t. Vì trái đ t ân c n thương yêu con
ngư i cho nên chúng ta đáp l i tình thương c a nó b ng cách tôn tr ng qu đ t như ngư i m
v y.
Ông Ali ibn al-Husên, cháu ru t c a Thiên-s vi t trong cu n Quy n-h n Sơ b c a ngư i
m như sau:
Quy n h n c a ngư i m là bà đã cưu mang đ a con khi không ai cưu mang nó. H đã cho
con tình thương trong lúc không ai thương nó, b o v cho con trong lúc không ai b o v nó,
c n răng ch u đ ng đói rét đ cho con m no, th c khuya ân c n chăm sóc khi con b nh ho n,
cho con ăn m c đ y đ m c dù trên mình ch có manh áo t tơi, ch ng ch i v i hi m nguy đ
b o v cho con. Không ai có th đ n đáp h t tình thương và s ân c n ngư i m đã hy sinh
ngo i tr có s tr giúp c a Thư ng-đ .
D -con
S cao quí c a ngư i m trong Islam ph n ánh qua v trí đ c thù c a d -con (t cung). Trong
ti ng -r p ch d -con (rahim) g n li n v i đ -lư ng (rahma). Theo đ nh nghĩa, d -con
(rahim) là nơi th thai. Nghĩa bóng là h hàng, gia t c, ho c liên h máu m v i nhau. Còn
Rahma có nghĩa là t bi, đ lư ng, bác ác, hay thương xót. Ân-c n và thương-yêu là thu c
tính t nhiên c a ngư i m đ i v i phôi nhi trong d -con c a nàng. Hađith sau đây làm sáng
t thêm:
Trong m t cu c xu t chinh v i Thiên-s , chúng tôi đi ngang qua m t b lac. Ngư i h i, Ðây
là b l c nào đây? H tr l i, Chúng tôi là nh ng ngư i Muslim.
Lúc y m t ngư i đàn bà đang ng i th i l a v i đ a con bên c nh. Khi l a cháy b ng lên,
bà v i kéo đ a con vào lòng. M t h i sau đ n c nh Thiên-s , bà h i, Có ph i ông là

14
ngư i Ðưa-tin c a Thư ng-đ không? Ngư i tr l i, Ph i! Bà h i, Ta h i ông trong
tên c a Cha và M c a ta, Có ph i Thư ng-đ là Ð ng r t m c t bi trong s t bi ph i
không? Ngư i tr l i, Ðúng v y. Bà h i thêm, Có ph i Thư ng-đ thương xót nh ng
ngư i b tôi c a Ngài hơn là ngư i m thương yêu đ a con c a mình ph i không? Ngư i
tr l i, Ðúng v y! Bà nói, Không có ngư i m nào th y đ a con c a mình trong ng n
l ac .
Thiên-s nhìn xu ng, nư c m t b t đ u tuôn trào trên đôi má. Sau đó, ngư c nhìn ngư i
đàn bà, Ngư i nói, Trong nh ng b tôi c a Ngài, Thư ng-đ ch tr ng ph t nh ng k
ph n lo n dám đ ng lên ch ng Thư ng-đ và ph nh n Không có Thư ng-đ nào ngo i
tr Ð ng Duy-nh t.
M i liên h ch t ch gi a đ lư ng và d -con bi u hi n rõ ràng ngay t g c ch và ý nghĩa
c a nó. Sau đây chúng ta trình bày 4 câu hađith n i d -con v i Ð ng r t m c t bi và Ngai-
vương c a Ngài. Nh ng hađith này nói v s c t đ t d -con đ ám ch nh ng k c t đ t
m i quan h h hàng hay t ác c m v i tình máu m . Ngư c l i, g n ch t v i d -con nói v
nh ng hành vi bác ái hay ân c n đ i v i dòng h c a mình.
1. Thư ng-đ Phán, Ta là Thư ng-đ , là Ð ng r t m c t bi, r t m c đ lư ng. Ta
t o d -con và đ t tên t thu c tính c a Ta. B i th , k nào c t đ t v i d -con, Ta s c t đ t
v i h n. Ngư i nào n i v i d -con thì Ta s n i v i y.
2. Thư ng-đ t o ra muôn v t. Khi Ngài hoàn t t, d -con đ ng lên n m đai c a Ð ng
T -bi. Ð ng T -bi h i, Vi c gì th ? Nó tr l i, Có ph i đây là nơi n náu c a nh ng
ngư i b h t h i? Thư ng-đ nói, Ph i. Ngươi có hài lòng n u Ta n i nh ng ngư i đã
g n ch t v i ngươi và c t b nh ng k đã c t đ t v i ngươi hay không? D -con tr l i,
D , Thưa vâng. Thư ng-đ nói, Ngươi s đư c to i nguy n.
3. D -con đư c n i v i Ngai-vương. Nó nói, N u ngư i nào g n v i con xin Thư ng-
đ g n v i y, k nào c t đ t v i con, xin Thư ng-đ hãy c t đ t v i h n.
4. D -con thu c v nhánh c a Ð ng T -bi. Thư ng-đ nói v i nó, Khi m t ngư i n i
v i ngươi, Ta s n i v i y. N u c t đ t v i ngươi, Ta s c t đ t v i h n.
Nhi u nhà vũ-tr -h c Muslim quan ni m, s phát tri n c a thai nhi trong d -con tương t như
s t o hóa vũ-tr . T lúc b t đ u th thai cho đ n khi chào đ i, thai nhi tr i qua nhi u giai
đo n phát tri n trong d -con c a ngư i m . Sau khi ra đ i, đ a bé l i b t đ u cu c s ng m i,
tr i qua nhi u giai đo n tăng trư ng khác cho đ n khi trư ng thành. Cu c s ng tr n gian k t
thúc đánh d u v i s ch t. Tuy nhiên, ch t ch đ n v i th xác, ngư c l i, linh-h n s bư c
vào b t đ u cu c s ng th gi i khác.
Tâm-linh liên h v i th xác gi ng như bào thai liên h v i d -con. Khi s phát tri n hoàn t t,
thai nhi ra đ i v i đ y đ các giác quan và m t th xác toàn di n. K ti p, đ a bé l i tr i qua
các giai đo n phát tri n khác trong cu c s ng. Trong giai đo n này, các giác quan và trí thông
minh s dìu d t linh-h n đ n s trư ng thành. Sau khi ch t, linh-h n s tách ra kh i th xác đi
qua th gi i khác.
N u linh-h n r i th xác v i ki n th c c a s Th t, làm đi u t t cho b n thân và xã h i theo
m nh l nh c a Thư ng-đ thì s ti n đ n th gi i th n tiên nơi thiên th n cư ng . Nơi đó,
linh-h n s c m nh n s đê mê ngây ng t mà th gi i tr n t c không th thông su t. Ði u này
đư c hađith nh c đ n như Nơi không đôi m t nào có th th y h t, không đôi tai nào có th
nghe h t và không trái tim c a nh ng ngư i phàm t c nào có th c m nh n h t đư c. Ðó
là thiên đư ng vĩnh c u. B i th , Thư ng-đ Nói, Nơi đó s có nh ng món ăn mà b n
thân yêu thích và t t c nh ng món làm đ p m t. Các ngươi s nơi đó đ i đ i. [43:71]
Không linh-h n nào bi t đư c n i sung sư ng đư c gi u kín v nh ng vi c thi n mà h
15
đã t ng làm trên th gian. [32:17]
H c-gi Sadr al-Ðin Qunawi thi t l p gi thi t gi i thích m i quan h gi a vũ-tr v i d -con
đ ng th i gi i thích thêm v 4 câu hađith trên. Ông nói r ng 4 câu đó mang nhi u ý nghĩa sâu
đ m ch không ph i đơn thu n nói đ n m i quan h gia t c. N u s d ng nghĩa bóng c a d -
con đ nói đ n quan h h hàng thì t i sau ph i nói đ n Ngai-vương, cái đai c a Thư ng-đ
hay nh ng vi c liên quan đ n th gi i vô hình? Dĩ nhiên, khi nói đ n nh ng s ki n đó Thiên-
s đã ám ch m i quan h máu m trong gia đình nhưng không ph i ch có th b i l đây
không ph i là hađith t m thư ng mà hađith Quđsi, là L i c a Thư ng-đ do chính Thiên-s
thu t l i.
Gi thi t c a ông Qunawi d a trên đ nh đ cho r ng d -con liên h m t thi t v i Thiên-nhiên.
D -con bám vào Ngai-vương vì theo s di n gi i c a Ibn al- Arabi và đ đ c a ông, n u
Ð ng Ð -lư ng ng i trên Ngai-vương [20:5] thì Ngai-vương là cái vòm bao quanh vũ-tr
chia th gi i vô hình và h u hình ho c chia th gi i M nh L nh và Muôn V t. Cái đai c a
Ð ng T -bi ám ch con đư ng chia c t gi a hai th gi i. Thư ng-đ hi n di n c hai th gi i
qua ánh hào quang c a Ngài. Th gi i ph n trên thu c v th n tiên và tâm-linh còn ph n dư i
thu c v v t ch t và h u hình. Ph n dư i c a cái đai thu c v ph n kín đáo ( awrat) đư c che
khu t b i y ph c cho nên th n tiên không th y đư c th gi i v t ch t. B i th các v thiên th n
không th u hi u vai trò và nhi m v c a Ađam khi Thư ng-đ quy t đ nh đ t nhân v t đ đ i
di n cho Ngài trên trái đ t; chúng th t lên, Ph i chăng Ngài đ t m t nhân v t s t o ra th i
nát và làm đ máu nơi đó, trong lúc chúng con tán dương và g i Ngài thánh th ? Ngài tr l i,
Ta bi t đi u các ngươi không bi t. [2:30, 31]
Ông Qunawi gi i thích t i sao con ngư i ph i tôn tr ng Thiên-nhiên, t i sao c t đ t v i thiên
nhiên có nghĩa là c t đ t v i Thư ng-đ .
Chung quy, nh ng hađith này nói v d -con nhưng m i hađith ám ch nh ng đi u th n bí
không th di n t h t b ng l i nói c a con ngư i. Ði u th n bí đ u tiên là ki n th c th t s c a
d -con. Sau đó là ki n th c d -con là nhánh c a s t -bi, ki n th c c a Tên nói v Ð ng T -
bi và ki n th c t i sao d -con bám vào Ngai vương, ki n th c v s g n li n, v s c t đ t,
ki n th c v cái đai , ki n th c v t i sao nó ch p l y cái đai c a Ð ng T -bi, t i sao nó
đ ng, t i sao nó tìm nơi n náu, t i sao Thư ng-đ đáp l i kh n c u c a nó. T t c đ u nói lên
nh ng đi u th n bí không th y trong cu n sách nào c . Tôi cũng không bi t đã có ai gi i thích
nh ng l i tư ng hình trong các câu hađith này hay chưa n a.

D -con là tên nói v th c t i c a Thiên nhiên. D con g n li n v i Ngai vương có nghĩa

là nh ng v t th hi n h u chung quanh chúng ta xu t hi n t trong thiên nhiên và Ngai
Vương là m t trong nh ng t o v t hi n h u đ u tiên.
D -con là m t nhánh c a Ð ng Ð -lư ng b i l đ -lư ng đ ng nghĩa v i s hi n h u và đ
lư ng là thu c tính bao hàm muôn v t. Hi n h u bao hàm muôn v t ngay c đi u chúng ta
cho là hư không.
Ð -lư ng là tên c a Th c-t i và B n-ch t c a Thư ng-đ . S dĩ Thiên nhiên là nhánh c a đ
lư ng b i vì hi n h u đư c chia ra thành hai ph n: v t th và vô th . Nh ng v t có th th y
đư c bi u hi n cho ph n v t th còn Tinh-th n và nh ng đi u không th y đư c g i là vô th .
Ngai vương chính là nơi chia c t gi a hai th gi i cho nên hãy th u hi u.
D -con n m ch t cái đai c a Ð ng Ð -lư ng b i vì Ngài là Thư ng-đ bi u l qua s hi n
h u. S hi n h u chính nó bao hàm c hai th gi i: tinh-th n và v t ch t. Th gi i tinh-th n
đ n trư c th gi i v t ch t trong m i trình đ và chi ti t. D -con ti p nh n nh ng vi c vô hình
t th gi i vô th chuy n thành h u hình trong th gi i v t th . B i vì ranh gi i chia c t gi a
hai th gi i là chi c Ngai vương cho nên d -con đã bám vào đó.
16
Cái đai là d ng c đ gi y ph c kh i b rơi xu ng và đi m b t đ u ph n dư i c a cơ th .
Ph n dư i là ph n kín đáo c n đư c d u kín. Vì y ph c che ph n kín c a phía dư i b i th
thiên th n, nh ng t o v t thu c v ph n trên c a cái đai không th u rõ th c ch t c a Ađam t c
là con ngư i.
D -con tìm s n náu vì không mu n b c t đ t b i đây là đi m phân chia gi a th gi i tâm-
linh và Hơi th c a Ð ng Ð -lư ng nơi k c n nh t v i Thư ng-đ . Nó lo l ng l b c t đ t
thì không còn đư c Thư ng-đ cung c p n a. Khi Thư ng-đ ch p nh n s kh n c u, nghĩa là
Ngài s ti p t c cung c p đ y đ thì nó tr nên vui m ng và h nh phúc. Gi đây d con hi n
di n (ma iyya) v i s t o hóa cho nên ti p t c kh n c u Thư ng-đ n i nh ng ngư i đã n i
v i nó và c t đ t nh ng k đã c t đ t v i nó.

Ch hi n di n đư c trích ra t câu, Ngài v i các ngươi b t c nơi nào các ngươi hi n

di n [54:7]. Ngài v i muôn v t cho là th gi i tâm-linh hay th gi i v t ch t. Ông Qunawi
gi i thích, trư c khi bư c vào th gian, tinh-th n c a con ngư i không th t s c t đ t v i
Ngu n S ng trên cao. Ch có th xác có kh năng thoát ly và tr thành riêng bi t. Khi tinh-
th n h i nh p v i th xác thì m i b t đ u ý th c đ n chính nó. Không ai có th t bi t b i l
ki n th c con ngư i ch có th bi t m i v t qua đ i tác c a nó . N u không có s khác bi t
gi a tinh-th n hay th xác, tr i hay đ t thì s không có s khác bi t gi a nh -nguyên
(âm/dương) và s không th c m nh n đư c nh ng chi ti t trong thiên nhiên. N u không có
vũ-tr thì Kho-tàng Bí- n s mãi mãi b gi u kín. N u không có nói hay nghe thì không
có s tác đ ng gi a hai bên và không ai có th giác ng đư c. Thông qua cu c s ng đ i
này, tinh-th n m i ý th c đư c giá tr c a Ð i Sau. Ðó là lý do t i sao Islam vinh dương, tôn
tr ng cu c s ng hôm nay vì đây là nh p c u đ bư c vào th gi i mai sau hoàn toàn n m trong
b n đ thi t k c a Thư ng-đ .

D -con còn đư c g i là th gi i vô-đ nh hay lơ-l ng (barzakh) b i l đây là nơi Thư ng-đ và
vũ-tr , Hi n-h u và Hư-không, Tay-m t và Tay-trái, Tinh-th n và Th -xác, Ð -lư ng và
Kh t-khe; nơi hai th gi i h i nh p và tách r i. Ðây cũng chính là nơi Thư ng-đ mang cái
không ra thành cái có như Ngài đã Phán, Thư ng-đ mang ngươi ra t b ng m trong lúc
các ngươi không bi t gì c . [16:78]. Qua các giai đo n thành hình đó, con ngư i h i t c
hai th gi i tinh-th n và thiên nhiên. B i th s hình thành c a con ngư i là toàn di n, có kh
năng mang t t c các thu c tính c a Thư ng-đ thành hi n th c, là tawhiđ.

Ti t 4: Tâm-linh
- Chương B y -
Th -gi i Vô-hình

Thư ng-đ , vũ-tr và con ngư i là ch đ chính trong th gi i quan c a các nhà vũ-tr -h c
Muslim đ i chi u qua câu kinh Ta s cho chúng th y các d u-hi u c a Ta trong chân tr i
và nơi linh-h n c a chúng đ n khi chúng nh n rõ Ngài là s Th t. [41:53] Trong các
quan h đó, th gi i nh thu c v con ngư i và th gi i l n thu c v vũ-tr . N u vũ-tr là th
gi i bên ngoài thì con ngư i là th gi i bên trong. M i tương quan gi a th gi i nh và th
gi i l n đưa đ n Th c-t i duy nh t là Thư ng-đ . Khi m t ngư i giác ng không có gì th t
ngo i tr Ð ng Th c-t i thì s quy đ n tawhiđ.

Nguyên lý Ta wil.
M t trong nh ng đ c đi m khác v i loài v t là con ngư i đư c Thư ng-đ phú cho trí thông
minh. Qu th t, Thư ng-đ là Ð ng không-th -v i-t i và không th so sánh cho nên hoàn
17
toàn cách bi t v i muôn v t. Nhưng khi nghi n ng m v Thư ng-đ và vũ-tr , s thương yêu
và ân c n c a Ngài đ i v i con ngư i thì chúng ta l i nghĩ v m t Thư ng-đ r t g n gũi. Tuy
xa nhưng g n tuy g n mà xa cho nên nhi u h c-gi Muslim đã trình bày vô s các lu n án và
nh ng b toàn thư đ gi i thích m i quan h đ i ngh ch này. Trong đó có m t nguyên lý g i
là Ta wil, nghĩa là tr v v i c i ngu n.
Ta wil xu t phát t ch awwal, là tên c a Thư ng-đ , nghĩa là Ð ng Ð u-tiên. Ch Ta wil có
nghĩa là tr v , làm cho tr v ho c tr v đi m ban đ u. B i l Thư ng-đ là Ð ng Ð u-tiên
trong m i quan h c a muôn v t cho nên nhi u h c-gi nói r ng Ta wil có nghĩa là tr v v i
Thư ng-đ và có h c-gi không phân bi t gi a Ta wil hay Tafsir. C hai đ u có nghĩa là gi i
thích thiên kinh Qur an. Tuy nhiên, Tafsir là gi i thích theo nghĩa ch (nghĩa đen) còn Ta wil
là gi i thích theo l i n d (nghĩa bóng).
Theo các nhà th n h c Sufi, ngoài các ý nghĩa hi n nhiên, thiên kinh Qur an còn mang nh ng
ý nghĩa th n bí khác không th nào c m nh n đư c qua nh ng l i nghiên c u thông thư ng
mà ch đ n v i ngư i thu n lòng tuân theo ý chí c a Thư ng-đ . B i v y, ngư i đi tìm ph i
th hi n âm tính đ i v i Qur an, m t thái đ khiêm t n và thành tâm ch không ph i t kiêu
t đ i cho r ng mình đã th m nhu n t t c .
Thiên-s nói, Không có câu nào trong Qur an mà không có ý nghĩa bên ngoài, ý nghĩa
bên trong (th n bí), m t gi i h n, và m t nơi đ thăng ti n . Abd al-Razzaq Kashani, tác
gi c a cu n Ta wil al-Qur an gi i thích:

Ý nghĩa bên ngoài là Tafsir, ý nghĩa bên trong là Ta wil, gi i h n là m i ch có m t gi i h n

không th vư t qua ý nghĩa c a nó, và m t nơi đ thăng ti n có nghĩa là thăng ti n trên ý
nghĩa đ c m nh n Ð ng toàn-năng b ng kinh nghi m n i tâm.

Vì Ta wil là gi i thích Qur an b ng kinh nghi m n i tâm cho nên ý nghĩa bên ngoài s d n
đ n ý nghĩa bên trong. M i câu kinh là m t d u hi u cũng như các d u hi u trong thiên nhiên
đ u nói v Thư ng-đ và thu c tính c a Ngài. Tuy nhiên, m i câu kinh là d u hi u di n t
b ng văn chương. M t v t là m t d u hi u, m i l i m c kh i nói v v t đó là m t d u hi u và
s hi u bi t c a chúng ta v m i l i m c kh i là m t d u hi u b i l công c hi u bi t là d u
hi u n m trong chính con ngư i cũng như Thư ng-đ đã phán, Ta s cho chúng th y các
d u-hi u c a Ta trong chân tr i và nơi linh-h n c a chúng , và chính Thiên-s đã nói,
Ngư i nào hi u b n thân c a mình thì s hi u Thư ng-đ .

S đa m u đa d ng trong kinh Qur an làm tăng thêm ý nghĩa gi a vũ-tr và con ngư i. Ch ng
h n như tr i và đ t có th hi u là tinh-th n và linh-h n. Ð u tiên, m i quan h này có v l
lùng nhưng khi chúng ta nhìn con ngư i và vũ-tr m t cách t ng quan thì s th y m i vi c và
m i v t n m trong v trí đ c thù c a nó. T t c đ u nói v Thư ng-đ như Ngài đã di n t
trong thiên kinh Qur an.

M t trong nh ng công trình gi i thi u v Ta wil có th trích ra t nh ng b n lu n án trong b

Ikhwan al-Safa (Nh ng Ð ng-đ o Tinh-khi t). Trong đó tác gi đã s d ng nghĩa đen trong
Qur an c ng v i hađith đ gi i thích. Sau này, Nhóm Ikhwan al-Safa bi n lu n cho r ng
Ta wil có nghĩa là nói bóng . Ibn al- Arabi t cáo cho r ng nh ng ông Sufi th n bí dùng ch
Ta wil che ch đ kh i b các nhà pháp lý lên án. Ð làm sáng t v n đ , chúng ta s trình bày
m t ví d c a nhóm Ikhwan nói v c ch dùng cơm c a Thiên-s Muhammađ (saw).

(còn ti p)
Habib T Công Như ng
18
 Abu Đình Toàn
Ngư i ta thư ng nói hai t đ o đ c đi đôi v i nhau như hình v i bóng, nhưng t đ o
thư ng đ ng trư c ch đ c như th m kh ng đ nh giá tr cao quí c a nó đ i v i con ngư i,
trư c tiên là ph i có đ o, đ r i t nh ng căn b n đ o lý mà h đã th a hư ng hay l a
ch n s giúp h tôi luy n phát tri n cái đ c.
Đ c là m t tính r t c n thi t cho t ng cá nhân. Vì ngư i có đ c s không có nh ng hành
đ ng sai trái, như v y khi m t xã h i, chính quy n hay đoàn th đư c c u trúc b ng nh ng
ngư i có đ c thì ch c ch n h s mang đ n nh ng nơi đó m t s n đ nh, an lành.
L ch s cho th y, t ngàn xưa đ n nay, loài ngư i đã ph i tr i qua bao nhiêu m t mát, kh
đau b i nh ng con ngư i không có đ c. Có bao nhiêu sinh linh đã ngã g c dư i chân V n
Lý trư ng thành đ b o v ngai vàng c a b o chúa đ i T n ? Và có bao nhiêu ph n , tr
em Irak, Palestine, Afghanistan vô t i đã ch t oan u ng vì khát v ng quy n l c c a
G.Bush, m t v T ng Th ng b t tài kém đ c l i mang căn b nh vĩ cu ng .
Đ y là nh ng vi c l n mang tính ch t tr ng đ i c a l ch s loài ngư i, còn nh ng vi c nh
trong sinh ho t hàng ngày gi a cá nhân v i cá nhân hay gi a cá nhân v i t p th thì cũng
không kém ph n t h i, khi mà báo chí m i ngày đ u có các b n tin liên quan đ n các v
l a đ o, lư ng g t, b t tín. Nh t là khi v t ch t mang đ n nh ng ti n nghi tho i mái thích
ng v i cu c s ng thì nó càng làm cho con ngư i tr nên tha hoá, bi n ch t thích hư ng
th nên d dàng tr thành phư ng gian x o, qua c u rút ván, ph n b n c u vinh, xem nh
đ o đ c quên đi l i d y c a Thư ng Đ .
Ông Abu Hurayra (ra) thu t l i l i c a Thiên S Muhammad (saw) đã d y như sau : Có
ba d u hi u đ nh n d ng b n đ o đ c gi là : Th nh t khi thu t l i m t v n đ gì, thì
chúng thu t l i m t cách d i trá, thêm b t sai trái v i s th t. Th hai khi h a thì
chúng không gi l i h a. Th ba khi đư c tin tư ng y thác gìn gi tài s n thì chúng
gian l n, b t chính. Nh ng k đ o đ c gi đ u có hai b m t : th t và gi . B m t th t là
b n ngã gian x o đích th c c a chúng. B m t gi đư c dùng đ che đ y b n ngã gian x o
b ng nh ng l i nói và hành đ ng ng y thi n. Trong b n chúng cũng có nh ng k c u
nguy n, nh n chay, hành hương như nh ng ngư i có đ c tin.
Đ i v i b n ngư i đ o đ c gi thì ch vì m t chút hư danh là chúng có th ph n b i l i
nh ng ngư i b n cùng chí hư ng m t cách d dàng hay ch vì m t quy n l i c n con,
chúng có th bán linh h n cho Shaytan mà không chút đ n đo suy nghĩ. M c dù chúng
bi t r ng cu c đ i n y ch là m t ki p t m b như Allah đã phán d y trong Thiên kinh
Qur'an. Nhưng vì ti n tài và danh v ng làm m đi lý trí, đ c tin b chao đ o, l m d ng tôn
giáo đ làm bình phong che đ y lòng tham không đáy nên chúng tr thành nh ng k l m
đư ng, l c l i. Đ đ t đư c m c đích trong vi c l a đ o, chúng không t b b t c mưu
lư c nào k c vu kh ng, gièm pha, h nh c anh em. Là nh ng k không tôn tr ng l i h a,
chúng xem nh danh d , thích n nh b , a dua, chúng s n sàng dùng danh d làm phương
ti n đ mưu c u danh l i.

19
Đây là m t đi u không th ch p nh n đư c đ i v i m t ngư i muslim, vì trong l ch s
Islam đã có nhi u t m gương hy sinh b o v danh d cá nhân hay c ng đ ng đ cho chúng
ta nhìn vào đó làm gương noi theo, đi n hình là s ki n bà Aysha (ra) v c a Thiên s
(saw), sau m t quy t đ nh sai l m d n đ n tr n chi n l c đà (Siffin) đã làm cho m t s
ngư i muslim t thương m t cách vô ích, khi n bà h i h n và c m th y danh d c a m t
ngư i đư c kính m n như là M c a nh ng ngư i có đ c tin b va ch m, nên bà đã nói l i
v i nh ng ngư i thân tín r ng khi bà qua đ i thì đ ng mai táng bà bên c nh ngôi m c a
Thiên S Muhammad (saw). Và bà đã đư c to i nguy n, vì th bà đã đư c an táng t i
nghĩa trang Al Baqi. ( trích quy n : Les Quatre Califes , c a tác gi : Ti n sĩ Hassan
AMDOUNI, do nhà xu t b n : Al Qalam phát hành ).
Thiên kinh đã cho chúng ta hình nh c a b n không đ o đ c là b n ngư i khi c u
nguy n : « mà ch ng đ tâm c u nguy n. Lòng ch mong m i ngư i đ ý đ n. » (107 :
5, 6).
Vì th không ph i b t c ai hành đ o c u nguy n, nh n chay, hành hương đ u tr thành
ngư i có đ c.
Đ i v i nh ng ngư i đánh m t tinh th n an b n l c đ o ch y theo cu c s ng v t ch t đ
tr thành nh ng k mư n danh đ o t o danh đ i thì h u h t các tôn giáo đ u có m t công
th c chung là tr ng ph t.
Riêng đ i v i Islam thì s tr ng ph t dành cho h ng ngư i y là L a đ a ng c như Thiên
Kinh Qur'an đã phán : « K nào h ng hách, kiêu căng. Và yêu chu ng cu c s ng th
gian. L a đ a ng c s là nhà c a h n. » (79 :37,38,39).
Hơn n a, Allah còn dành cho chúng m t s tr ng ph t đư c nói đ n trong Thiên kinh
Qur'an như sau : « Nh ng k đ o đ c gi s ph i rơi xu ng v c xâu nh t c a H a
ng c và c ngươi (Muhammad) cũng không tìm ra phương k c u đư c h . »
(4 :145). Và khi rơi xu ng ng c sâu thì chúng cũng ch ng đư c yên n, vì còn ph i đón
nh n bao nhiêu s đau đ n khác đang ch đón đã đư c Thiên kinh Qur'an di n t l i như
sau :
« Tai h a thay cho nh ng ngư i mi ng lư i vu kh ng hi m đ c. Chúng ch bi t gom
góp ti n b c và tính toán. Và nghĩ r ng c a c i s làm cho chúng s ng mãi. Nhưng
không ! chúng s b ném vào Hutamah (nghi n nát thành tro). Làm sao Ngươi hi u
đư c Hutamah là gì ? Là l a c a Allah th p lên đ thiêu r i nh ng con tim (gian
x o). Trên ngư i chúng s đư c nêm ch c l i, b ng nh ng c t l a t a ra bao ph . »
(Chương 104).
Islam không có ch đ tu sĩ, nên không có giai c p tăng l s ng nh vào v t cúng t hay
ph c p ti n b c c a tín đ .
Tình tr ng n y trư c đây đã xãy ra trong gi i tu sĩ c a nh ng ngư i dân có Kinh Sách, đ
nó không tái di n nên Allah đã cánh báo v i c ng đ ng muslim như sau : « H i nh ng
ngư i có đ c tin. Đa s rabbin* và th y dòng đã thâm th ng tài s n c a k khác
b ng nh ng thù đ an gi d i. » (9 :34). * Rabbin : Tu sĩ Do Thái giáo
Do đó m i ngư i muslim đ u có trách nhi m và b n ph n tuân ph c thi hành hu n th c a
Allah đã ban trong Thiên kinh Qur'an như nhau. Nên quan đi m hành đ o c a Islam là
không tách b ch gi a đ o và đ i. H ng ngày song song v i vi c c u nguy n, thì m i tín đ
ph i lao đ ng đ t t o ra c a c i, v t ch t cho b n thân và gia đình. Vì th cu c s ng c a
20
ngư i muslim là m t s pha tr n gi a đ o và đ i. Có th nói, đ i v i Islam thì tín đ cũng
là tu sĩ và ngư c l i tu sĩ cũng là tín đ , do đó khi ti p xúc v i cu c s ng, ngư i muslim
c n ph i tránh xa b n ngư i đ o đ c gi . Vì ca dao có câu : Thói thư ng g n m c thì
đen. Anh em b n h u ph i nên ch n ngư i . Th t v y, m t ngư i dù có tâm đ o nhưng
h ng ngày ph i ti p xúc v i nh ng ngư i b n gian manh, x o trá thì s m mu n gì cũng b
nh hư ng đ n thói hư t t x u c a nh ng ngư i b n y và d dàng tr thành k th t đ c.
Và cũng vì lý do đó mà Allah đã c nh báo nh ng ngư i có đ c tin như sau : « Hãy lánh
xa nh ng k xem tôn giáo c a h như trò chơi ho c s tiêu khi n và cu c s ng c a h
đ y s gian d i » (6 :70).
Tóm l i m i con ngư i là m t viên g ch dùng đ xây lên b c tư ng đoàn th , xã h i.
Nhưng nh ng viên g ch y ph i đư c ch bi n hài hòa v i hai ch t li u đ o và đ c. N u
thi u m t trong hai ch t li u y thì viên g ch s d hư h ng, và b c tư ng kia s mau
chóng v đi.

Abu Đình Toàn

Đ o Đ c và Luân Lý Đông Tây

Xưa nay ta h c ch đ c ngoài mi ng thôi, ít khi ch u tách b ch cho phân minh
t ng nghĩa nên nhi u khi hi u l m. Như ch đ o đ c và luân lý ta thư ng cho
là m t nghĩa ch không bi t r ng đ o đ c là đ o đ c, luân lý là luân lý. Đ o
đ c g m c luân lý mà luân lý ch là m t ph n trong đ o đ c mà thôi. Đã là
ngư i thì c n có nhân, l , nghĩa, trí, tín, c n, ki m. Nhân là có lòng thương
ngư i, nghĩa là làm vi c ph i, l là ăn cho có l đ , trí đ làm vi c cho đúng,
tín là nói v i ai cũng gi l i cho ngư i ta tin mình m i làm đư c vi c, c n là
làm vi c siêng năng, ki m là ăn dành d m trong lúc no đ phòng lúc đói, lúc
có đ phòng lúc không v.v.. Ngư i có đ o đ c là ngư i trong đ o làm ngư i
v y. Đ o đ c như th thi không có m i có cũ, có đông có tây nào n a, nghĩa là
nh t thi t đ i nào, ngư i nào cũng gi đư c cái đ o đ c y m i là tr n v n.
D u nhà bác h c xư ng ra h c thuy t nào khác n a, d u chính th khác nhau
ho c dân ch , ho c quân ch , cũng không tài nào vư t qua kh i chân lý c a
đ o đ c nghĩa là đ o đ c thì không bao gi thay đ i đư c.
Phan Chu Trinh

21
 Nhân danh Thư ng Đ
Đ ng R t M c Đ Lư ng, Đ ng R t M c Khoan Dung.

HADITH SAHIH AL - BUKHARY

Ti p theo :T p 11 : Th Th c Hành L
480. Al-Mughira ibn Chu ba (ra) k r ng sau m i bu i l qui đ nh, Thiên S đ c : Không có th n
nào ngoài Allah, Đ ng Duy Nh t, Đ ng Toàn Năng, không t h p (v i th n nào c ). Ngai Vương và
m i l i Ca Ng i đ u thu c v Ngài. Chúa ôi ! Không gì có th ngăn c n khi Ngài ban phát, không gì
có th th c hi n đư c n u như không có s cho phép c a Ngài, và trư c Ngài, không có k sang
giàu nào có th n náu nơi gia s n c a mình .

M.44. Imam quay v hư ng nh ng ngư i hành l sau khi đ c Taslim.

481. Samora ibn Jundub (ra) thu t : Thiên S (saw) quay m t v hư ng chúng tôi sau khi ch m d t
bu i l .

482. Zayd ibn Khalid Al-Jouhani (ra) thu t : Thiên S hư ng l cho chúng tôi trong bu i Soubh
(sáng) Al-Houdaibiyya sau m t đêm mưa. Vào cu i bu i l , Thiên S quay l i phía nh ng ngư i
hi n di n và b o : « Các ngươi có bi t Chúa c a các ngươi, Đ ng Uy L c và Tôn Nghiêm đã phán gì
không ? H đáp : Allah và S Gi c a Ngài bi t rõ hơn. Thiên S b o : Allah phán : Sáng nay, con
ngư i b chia thành hai nhóm nh ng ngư i tin tư ng và nh ng k b t tín. Ngư i nào nói r ng Nh
Ân Allah, Đ ng Khoan Dung, chúng tôi đã có đư c cơn mưa, ngư i y tin tư ng nơi TA và không
tin vào tinh tú. K nào nói r ng chúng tôi có đư c cơn mưa là nh vào vì sao này, vì sao n , nh ng
k y ch i b TA mà tin vào tinh tú.

M.45. Imam ch t nh đ n m t v n đ gì đó.

483. Ukbah (ra) k : « Có m t l n Médina tôi d l Asr đàng sau Thiên S , khi v a đ c Taslim
xong, Thiên S đ ng d y và đi ngang qua nh ng hàng ngư i đang c u kinh, hư ng v phòng c a
nh ng bà v . M i ngư i r t ng c nhiên, nhưng khi bư c ra và nhìn th y s ng c nhiên y, Ngư i b o
h : Ta ch t nh đ n còn m t ít quí kim nhà. Ta ra l nh hãy đem đi b thí vì s r ng nó s làm
phân tâm trong vi c th ph ng Allah ».

M.46. Sau khi hành l nên r i kh i bên hư ng ph i ho c trái.

484. Abdullah ibn Masud (ra) k : « Các ngư i không nên đ cho loài qu d (satan) chi ph i cu c l
c a mình, và đ ng nghĩ r ng ch đư c r i kh i nơi hành l hư ng bên ph i, b i vì đã có nhi u l n
ta nhìn th y Thiên S r i đi v hư ng bên trái c a Ngư i».

M.47. Liên quan đ n (mùi) hành và t i.

485. Jabir Ibn Abdullah (ra) thu t l i l i c a Thiên s (saw) : Nh ng ai v a ăn xong nh ng th
này, có nghĩa là dùng c t i thì h không đư c đ n g n chúng ta trong Thánh đư ng. . Có ngư i h i
ông Jabir : V y, Ngư i mu n nói v vi c gì ? . Jabir tr l i: Theo tôi thì Thiên S mu n đ c p
v (ngư i ăn) c t i s ng . Có ngư i cho r ng c t i có mùi r t hăng. .

22
486. Jabir Ibn Abdullah (ra) thu t l i l i d y c a Thiên s (saw) : Nh ng ai dùng c hành, c t i thì
không đư c hi n di n trong nh ng bu i l , hay không đư c trong Thánh đư ng, h nên nhà .
Jabir k thêm : M t ngày n có ngư i mang đ n bi u Thiên s (saw) m t n i đ y rau c i xanh. Ng i
th y có mùi khác l , và đư c cho bi t có nh ng gì ch a đ ng trong đó, Thiên S ra l nh cho m t
ngư i b n đ n g n cái n i, nh n th y mùi xông lên khó ng i. Ngư i b o : Ngươi hãy dùng nó đi, b i
Ta thư ng xuyên ti p xúc (Thiên th n (a) ) mà ngươi thì không . .

487. Trong m t l i tư ng thu t khác, nói là có ngư i mang đ n cho Thiên s (saw) m t dĩa rau c i.

M.48. Tr em l y nư c Wudu.
488. Ibn Abbas (ra) k : M t ngày n , chúng tôi cùng Thiên s (saw) đi ngang qua m t ngôi m
n m cách bi t các ngôi m khác. Ngư i đ ng l i và b o chúng tôi x p thành hàng và Ngư i hư ng
d n l Janazah .

489. Abu Said Al-Khudri (ra) thu t l i l i Thiên s (saw) : T m r a trong ngày th sáu là đ u b t
bu c cho nh ng ai đ n tu i thành niên. .

490. Có ngư i h i Ibn Abbas (ra) : Ông có tham d Khourouj (v n đ ng y l o) v i Thiên s (saw)
không? . Ibn Abbas tr l i : Vâng, n u không là quy n thu c c a Thiên s (saw) thì tôi không th
tham d đư c, vì tôi hãy còn nh . (Hôm y) Thiên s (saw) đi g n đ n nhà c a Kouthayi Ibn As-Salt
(ra), Ngư i lên b c gi ng và thuy t giáo, sau đó Ngư i hư ng v ph n khích l và nh c nh h
(làm đi u đ o h nh), và khuy n khích h trong vi c b thí. Cho nên có m t s ph n đã g bông tai
đ t vào vãi áo c a Bilal (ra). Sau đó, Thiên s (saw) cùng Bilal ti n v Ngôi Nhà Thiêng Al-Bayt. .

M.49. Ph n đ n Thánh đư ng vào ban đêm.

491. Ibn Umar (ra) k l i l i d y c a Thiên s : N u các bà v c a các ngư i xin phép đi đ n
Thánh đư ng vào ban đêm, thì các ngư i hãy ch p thu n cho h . .

L nguy n Juma h (ngày th sáu)

M. 1. Qui đ nh v ngày th sáu ( hành l và thuy t giáo )
492. Abu Hurayra (ra) thu t là có nghe S gi c a Allah (saw) d y : « Chúng ta (c ng đ ng muslim)
đ n sau (đ i v i nh ng c ng đ ng khác) và chúng ta v trư c vào Ngày Ph c sinh, m c dù h ( c ng
đ ng Do thái và c ng đ ng Thiên chúa giáo) đã nh n đư c Kinh sách trư c chúng ta. Allah đã ch
th cho h là ph i hành l vào ngày này (th sáu) nhưng h t ý làm khác, th nên Allah đã d n d t
chúng ta. Còn nh ng c ng đ ng khác theo sau chúng ta, tu n t như : (ngày thiêng liêng) c a c ng
đ ng Do thái là ngày hôm sau, (ngày thiêng liêng) c a c ng đ ng Thiên chúa là ngày hôm sau n a. »

M. 2. X c d u thơm trong ngày th sáu ( ngày hành l t p th )

493. Abu Said Al-Khudri (ra) thu t : Tôi xác nh n là S gi c a Allah (saw) có d y : « Ai đ n tu i
trư ng thành ph i t m g i ( Ghousl ) vào ngày th sáu, ph i chà răng và x c d u thơm, n u có. »

M. 3. Giá tr c a hành l t p th ( ngày th sáu )

494. Abou Hurayra (ra) thu t : S Gi c a Allah (saw) d y : « Ai t m g i trong ngày th sáu như thi
hành s t m Janabah và đi đ n thánh đư ng s m nh t, coi như y đã thư ng hi n m t con l c đà. Ai
đ n vào đ t th nhì coi như đã thư ng hi n m t con bò. Ai đ n vào đ t th ba coi như đã thư ng
hi n m t con c u có s ng. Ai đ n vào đ t th tư coi như đã thư ng hi n m t con gà. Ai đ n vào đ t

23
th năm coi như đã thư ng hi n m t qu tr ng. Khi Imam bư c ra và lên b c gi ng, các Thiên th n
cũng d thính bài thuy t giáo. ».

M.4. X c d u ( chu n b ) đ đi hành l Juma h.

495. Salman Al-Farisi (ra) thu t : Thiên S (saw) d y : Ngư i nào t m g i vào ngày th sáu, t y
s ch th t k , x c d u thơm ho c d u ch i tóc n u có, khi bư c vào thánh đư ng không tách r i
ngư i này, r tránh ngư i kia và dâng l nguy n y như nh ng gì đã đư c ch d y, im l ng l ng nghe
bài thuy t giáo c a Imam, t i l i mà ngư i y ph m ph i t th sáu trư c đ n nay s đư c tha th .

496. Ibn Abbas (ra) thu t là ông có nghe ngư i ta nói : Thiên s (saw) đã d y: Các ngư i hãy t m
vào ngày th sáu, hãy g i đ u cho dù các ngư i không ph m ph i tình tr ng Janabah, và hãy x c
d u thơm. Ông (Ibn Abbas) ti p : V v n đ t m, qu đúng là như v y, còn vi c x c d u thơm thì tôi
không bi t.

M. 5. M c y ph c t t nh t.
497. Umar ibn Al-Khattâb (ra) thu t là ông th y đ tơ lu bày bán trư c c ng Thánh đư ng, ông h i
: Kính thưa Thiên S (saw) ! Vì sao Thiên S không mua đ này đ m c vào nh ng ngày th sáu
ho c nh ng ngày ti p ki n các phái đoàn? Thiên S (saw) tr l i : « K m c y ph c này s không
đư c hư ng ph n vào Ngày Ph c Sinh ». M t th i gian sau, Thiên S (saw) đư c t ng m t s y
ph c t t và tương t , Ngư i l y m t b đưa cho Umar ibn Al-Khattâb, ông này thưa : Kính thưa
Thiên S ! Ngư i ban cho tôi y ph c này nhưng trư c đây Ngư i đã nói v nh ng m t hàng n y c a
Otârid (ngư i bán y ph c trư c c ng Thánh đư ng). Thiên S (saw) tr l i: «Ta t ng nhưng không
ph i đ anh m c ». Vì v y, Umar đã t ng l i cho m t ngư i ngo i đ o Makkah.

M.6. Chà răng b ng siwâk (nhánh cây arac) trong ngày th sáu.
498. Abu Hurayra (ra) thu t: «N u ta (Thiên S ) không nh n th y khó khăn cho dân ta hay cho các
tín h u, ta đã ra l nh dùng siwâk đ chà răng trư c m i bu i l nguy n.»

499. Anas (ra) thu t : Thiên S (saw) d y: Ta thư ng nh n m nh v i các ngư i v vi c dùng
siwâk .

M.7. Ðo n kinh nào nên đ c trong khi hành l Farj c a ngày th sáu.
500. Abu Hurayra (ra) thu t: S Gi c a Allah (saw) thư ng đ c Alif Lâm Mim, Tanzil (sourate As-
Sajda chương 32) và Hal atâ alal-insân (sourate Ad-Dahr chương 76) lúc dâng l nguy n Farj (ngày
th sáu).

M.8.
501. Ibn Umar (ra) thu t là ông có nghe S gi c a Allah (saw) d y : M i ngư i đ u ch u trách
nhi m và s b ch t v n v ph n vi c c a mình ; Imam (ngư i ch đ o) có trách nhi m và ch u trách
nhi m v s hư ng d n c a ông y, ngư i đàn ông có trách nhi m v i gia đình và ch u trách nhi m
v i gia đình c a ông y, ngư i đàn bà có trách nhi m v nhà c a c a ch ng và ch u trách nhi m v
ph n y, ngư i ph vi c có trách nhi m v nhà c a c a ch và ch u trách nhi m v ph n y. Ibn
Umar thu t ti p: Tôi nghĩ Ngư i cũng có nói: Ngư i con có trách nhi m v i tài s n c a cha và anh
ta ch u trách nhi m v ph n y, m i ngư i đ u có trách nhi m và m i ngư i ch u trách nhi m v
ph n vi c c a mình.

24
M. 9. T m g i vào ngày th sáu có ph i là đi u b t bu c ngay c đ i v i nh ng ngư i đư c
mi n đ n thánh đư ng tham d bu i hành l Juma h không?
502. Abu Hurayra (ra) thu t : Ð i v i nh ng c ng đ ng khác, c ng đ ng muslim c a chúng ta đ n
sau, nhưng s v trư c vào Ngày Ph c Sinh, như đã thu t ph n trư c (trong hadith s 492). Ð n
đây ông ti p ph n cu i : «B n ph n c a m t ngư i Muslim là ph i t m g i (ít nh t) m t l n trong
tu n.»

M. 10. Trong kho ng cách nào ph i đ n tham d bu i hành l ngày th sáu và nh ng ai b t

bu c ph i thi hành?
503. Bà Aysha (ra) thu t: Trong ngày th sáu, có ngư i đ n t nhà, có ngư i đ n t nh ng vùng
ph c n c a Madinah trong kho ng cách có khi hơn b n d m đư ng (m t d m=1600m), mình dính
đ y b i b m, m hôi đ m ư t. Trong s nh ng ngư i y, có m t ngư i đ n nhà chào Thiên S (saw).
Thiên S (saw) b o y : Ngày hôm nay, ngươi nên đi t m .

504. Bà Aysha (ra) thu t: H làm l ng và cũng v i b y ph c đó, đ n thánh đư ng hành l vào ngày
th sáu, vì v y nên đư c d y là : Các ngươi nên t m g i!

Còn ti p

Đính chính :

Xin b túc và ch nh l i Hadith s 479 trong H i Đăng 26, v i các ch đư c in đ m dư i đây :

479. Abu Hurayra (ra) thu t r ng : « Có nh ng ngư i nghèo đ n nhà c a Thiên S và thưa v i
Ngư i : Các ngư i giàu có thu ho ch đư c m c cao nh t và hư ng l c thú thư ng xuyên ; h c u
nguy n, nh n chay như chúng tôi, và h có th a ti n đ hoàn t t cu c hành hương và làm Omra,
tham d vào nh ng cu c chi n (vì Allah) và b thí. Thiên S b o : Các ngươi có mu n ta ch b o đôi
đi u, n u như các ngươi áp d ng, nó s đưa các ngư i vư t tr i hơn h , và không có gì có th sánh
b ng v i nó, các ngư i s tr thành nh ng ngư i t t nh t đ i v i xung quanh, ngo i tr nh ng ai
làm như các ngươi. Hãy Tán dương Allah ; Ng i Ca Ngài và đ c Takbir ba mươi ba l n cu i m i
bu i l . Ngư i ti p : Hãy đ c tr n m i câu ba mươi ba l n : Subhanallah ; Alhamdulillah; Allah-
Akbar ».
Nhưng chúng tôi l i b t đ ng v i nhau. Có k đ c câu : Subhanallah ba mươi ba l n, đ c câu :
Alhamdulillah cũng ba mươi ba l n, đ c câu : Allah-Akbar ba mươi b n l n. ( Tôi quay v hư ng,
đ c l i là : ) Tôi tr l i g p Thiên S , Ngư i b o : Ngươi hãy đ c : Subhanallah ; Alhamdoulillah;
Allah-Akbak. M i câu ba mươi ba l n ».

H i-Đăng

25
 Nhân tháng phúc thi n Ramadan s p đ n, ban biên t p xin tuy n ch n nh ng
câu Kinh Qur an đã đư c kh i huy n trong tháng này, cũng như m t s câu kinh
và Hadith đ c p đ n s nh n chay, đ chúng ta cùng nhau nh c nh và h c h i.

Tháng Ramadan là tháng trong đó (Thánh Kinh) Qur an đư c

ban xu ng làm Ch Ð o cho nhân lo i và mang b ng ch ng rõ
r t v Ch Ð o và v Tiêu Chu n (phân bi t Phư c và T i). B i
th , ai trong các ngươi ch ng ki n (ho c có m t t i nhà) tháng
đó thì ph i nh n chay Siyâm tr n tháng, và ai b b nh ho c đi
xa nhà ph i nh n bù l i s ngày đã thi u v sau. Allah mu n
đi u d dàng cho các ngươi và không mu n gây khó khăn cho
các ngươi. (Ngài mu n các ngươi) hoàn t t s ngày (nh n chay) n đ nh và mu n cho các ngươi
tán dương s Vĩ Ð i c a Allah (takbir) v vi c Ngài đã hư ng d n các ngươi và đ cho các
ngươi có d p t ơn NGÀI. (S 2 : 185).

Thiên s Muhammad (saw) d y : Thiên s Ibrahim (Abraham) (A) nh n đư c Thiên kh i vào đêm
đ u tiên c a tháng Ramadan, Thiên s Musa (Moise) (A) đư c kh i th Kinh C u Ư c (Torah)
sau đêm th sáu c a tháng Ramadan, Kinh Tân Ư c (Évangile) đư c m c kh i cho Thiên s Isa
(Jesus) (A) sau đêm 13 c a tháng Ramadan, riêng Kinh Qur'an đư c Thư ng Đ ban xu ng sau
đêm th 24 c a tháng Ramadan ''. (Trích quy n: Gi ng gi i Kinh Qur'an c a Imam Ismail Ibn
Kathir. Quy n 1).

Năm câu kinh Qur an đ u tiên đư c Thiên kh i cho Thiên s Muhammad (saw) núi Hira:

1- Hãy đ c ! Nhân danh Chúa c a ngươi là Đ ng Sáng T o.

2- Ngài t o ra loài ngư i t m t hòn máu đ c.
3- Hãy đ c ! Chúa c a ngươi là Đâng R t M c R ng Lư ng.
4- Đ ng đã d y b ng bút vi t.
5- Ngài đã d y cho loài ngư i nh ng gì h không bi t. (S. 96 :1-5).

Allah phán :
Kinh sách (Qur an) do Allah, Đ ng Toàn Năng, Đ ng Chí Minh ban xu ng.
Ch c ch n TA ban Kinh sách xu ng cho Ngươi (Muhammad) b ng s th t. B i th , hãy th
ph ng Allah, thành tâm thu n ph c riêng Ngài. (S. 39 : 1-2).

Phúc thay (Allah !) Đ ng đã ban tiêu chu n (Furqan : phân bi t phúc và t i) xu ng cho Ngư i
tôi trung (Muhammad) c a Ngài đ Ngư i tr thành m t v C nh cáo cho muôn loài (ngư i và
Jinn). (S. 25 : 1).
26
Và Qur an , TA đã chia Nó thành t ng ph n đ Ngươi có th đ c cho nhân lo i theo t ng giai
đo n và TA ban Nó xu ng theo t ng th i k . (S. 17 : 106).

Thiên s b o : H i ngư i Muslim, m t tháng cao quý r c r v i s khoan h ng r ng lư ng đ n

v i các ngư i, tháng mà m i đêm trong đó t t hơn hàng v n tháng, đây là tháng c a nhân t đ
lư ng, c a s nh n nh n và ân hu . Tháng này các c a Thiên Đàng r ng m , các c a H a Ng c
khép kín và ma qu , hi n thân c a gian ác b xi ng xích. ( Hadith do An-Nasa'i ghi l i)

Allah phán:
H i nh ng ai có ni m tin! nh n chay theo ch đ (Siyam) đư c truy n xu ng cho các ngươi như
đã đư c truy n xu ng cho nh ng ngư i trư c các ngươi đ cho các ngươi (rèn luy n s ) kh c
k và tr thành ngư i ngay th ng và s Allah (Al-Muttaqun). (S. 2 : 183).

Ibn Abbas (ra) thu t: Thiên s (saw) là Ngư i nhân t đ i v i m i ngư i, Ngư i càng đ lư ng
hơn trong tháng Ramadan. Ngư i g p Thiên th n Jibril (as) hàng đêm c a tháng Ramadan đ
h c t p Kinh Qur an. Sau m i l n g p g Jibril, Ngư i tr nên đ lư ng hơn c gió lành th i
đ n. (Hadith do Bukhary và Muslim ghi l i)

Allah phán :
Qu th t, Ta đã ban Nó (Qur an) xu ng vào m t đêm c a Quy n l c (Al-Qadr).
Và đi u gì cho Ngươi (Muhammad) bi t đêm c a Quy n l c là gì ?.
Đêm c a Quy n L c t t hơn m t ngàn tháng bình thư ng.
Trong đêm đó các Thiên Th n và Ruh ( Đ i Thiên Th n Jibril) mang Quy t Đ nh c a Allah v
t t c m i v n đ xu ng tr n theo phép c a Chúa (Rabb) c a h .
S Bình An! Nó kéo dài cho đ n h ng đông ló d ng . (S : 97 A: 1-5).

Thiên S (saw) như sau: Qu th t, Ta đã ch ng ki n đêm Al-Qadr và s ch ng khi nào quên đư c,

y là mư i đêm cu i, b u tr i th t trong và sáng, không nóng, không l nh, v ng trăng như th t
đ y đ n, nh ng gì quái g không th xu t hi n, s thanh thoát kéo dài đ n sáng tinh mơ. (Hadith
do Ibn Abi Hatim).

Allah phán :
H i nh ng ai có ni m tin ! Hãy tuân th b n ph n, kính s Allah và tìm phương cách hư ng
v Ngài và ph ng s cho Chính Đ o c a Ngài đ may ra các ngư i đư c thành đ t. (S. 5 : 35).

Thiên S (saw) d y : ... Thư ng Đ phán : M i hành đ ng đ u có giá tr (ân phư c) c a nó,
ngo i tr s nh n chay, nó (nh n chay) là c a TA, chính TA s ban thư ng ...
Th t s nh ng ai nh n chay tháng Ramadan v i t t c lòng kiên quy t vào s tuân ph c Allah, s
đư c thư ng Thiên Đàng mà không qua s kh o xét.. (Hadith do Muslim ghi l i).

Trích b n d ch : Kinh Qur an ( Ý nghĩa n i dung ) c a Hassan Abdul Karim

và Hadith Al-Bukhary c a H i Đăng.
27

Thay L i T a
Con chim r n rã khi vui
Con cá yêu nư c, bùi ngùi con Ve,
Con ong nh n nh p sau hè
Con gà h ng chí te te ngoài vư n
Con ngư i gi a bãi chi n trư ng
Giàu sang, vinh nh c, khó lư ng lòng nhau
Đ i ngư i th m thoát qua mau
Lúc vui h n h , khi đau xé lòng
Ch ng là s c s c, không không
M t mai n m xu ng, cũng không còn gì
Thương nhau thương c đư ng đi
Gi n nhau ch ghét tông chi, h hàng
H n ta c mu n lang thang
Ngu ngơ con ch , gàn gàn ý thơ
đây có m t gã kh
Bu n vui, ngơ ng n, l đ gõ thơ.
Phan C u Long
T ng B ng H u
Đâu bi t ngày xanh tóc b c đ u
Bao năm cư i khóc chuy n b dâu
Đêm trư ng v n chi c thân cô đ c
Góc b mù tăm cánh h i âu
B ng h u tìm đâu mây t x
Riêng lòng th n mãi chuy n trăng sao
Ai bi t non h n lên mây tr ng
Và sông trôi trôi mãi v đâu.
Tr n H u
28
Nghi p Thơ
Ai b o yêu thơ m i v t v
B n cùng mây gió cũng nên thơ
S m mai sương đ ng trên cành lá
Chi u xu ng, đêm v th m ng mơ
Khi lá thu rơi xao xuy n h n
Con thuy n th p thoáng đ u sông
G i bao thi c m gây bao nh
Vi t nh ng v n thơ n c n lòng
Ai b o làm thơ ch thoáng qua
Như mưa, giông, gió, n ng giao hòa
Bao cung đi u nh , bao âm s c
M i m t câu thơ m t đóa hoa
Nh ng cánh thơ bay m t n tình
Nh ng làn h ng tuy n lúc bình minh
Nh ng con sóng nh trên sông bi n
Nh ng ti ng trái tim nh ng bóng hình
Thơ gieo s u t i cõi hư vô
Tâm bút xôn xao sóng m t h
Gi t máu l rơi m ng t i t i
N cư i, tranh v , m c sơn tô
Duyên n văn thơ n tuy t v i
H n ngư i vĩnh vi n mãi chơi vơi
Lê Phong Tr n
Thu Hoài Ni m Thu
Lác đác rơi rơi nh ng lá vàng
H n ai đ y đ ng n i riêng mang
Hoàng hôn đang đi m trên đ i v ng
Sương b c tr i d n khu t mây ngang
Khúc hát tình đưa còn văng v ng
Đo n nh c yêu đương v ng ngút ngàn
Ôn l i mùa xuân bao thương nh
Nay còn hoài ni m lúc thu sang.
Vi t Dương Nhân
Hãy nhìn xu ng b n ơi !

Tôi đ ng dư vào tư ng
Nhìn nh ng toà nhà cao
Nhìn b u tr i tươi sáng
Ôi như m t thiên đư ng

Tôi đ ng trên ph th Nhìn lên thành ph l n

Nhìn đư ng ph v đêm Th y ngư i ta giàu sang
Đ s c màu r c r Xài ti n như c rác
Ôi sung sư ng cu c đ i Trong nh ng đêm vui chơi

Tôi nhìn Bác xích lô Nhìn xu ng mài nhà tranh

Đang hì h c đôi chân Tôi th y mưa d t nát
Trong m t cu c xe chi u Bà M h ng mưa tuôn
Gi a thành ph xa hoa Trong đôi m t r bu n

Tôi đ ng nhìn em thơ Hãy nhìn xu ng b n ơi

Đang lang thang vĩa hè Đ thương ngư i v t vã
V i nh ng t vé s Đ th y c nh cơ hàn
Đôi m t d i bâng khuâng Bên h rác hôi tanh

Tôi đ ng gi a ru ng đ ng Hãy nhìn xu ng b n ơi

Nhìn nông dân lam lũ M i th y đ i đày đ a
Dư i mưa d m gió l nh Trong mưa d m gió l nh
Ch có t m cao su Ph i c y cày ch ng ng ng

Tôi đ ng bên h rác Hãy nhìn xu ng b n ơi

Nhìn m i ngư i ki m tìm Bi t thương ngư i l m than
Th y ngư i già, tr thơ H cũng là con ngư i
Đang mài mi t lư m đ Cơm không đ đ ăn

Tôi đ ng bên dòng sông Hãy nhìn xu ng b n ơi

Nhìn Quê Hương th m l ng Cho con tim xao xuy n
Th y hư o cu c đ i Rung đ ng c nh nghèo nàn
Hai cu c s ng khác nhau M i th y đ i m i m t

Ngô Thiên Tú
29
 ISLAM NH T B N
D a theo tài li u c a các cơ quan hư ng d n
du l ch Nh t B n, thì ngư i dân nư c n y
bi t đ n Islam vào kho ng năm 1877, tho t
tiên h nghĩ Islam là m t tôn giáo đ n t
phương Tây nên không thi t tha đón nh n,
ph i đ i đ n khi các tài li u liên quan v i
Thiên S Muhammad (saw) và Islam đư c
t p h p đ y đ và chuy n d ch sang ti ng
Nh t, thì lúc đó nó m i đư c h i nh p vào
sinh ho t đ i s ng c a ngư i Nh t. Nhưng
ch đơn thu n trên m t văn hóa.

Nghĩ cũng c n nh c l i r ng, trư c th k 19,

tri u đình Nh t B n r t lo s nh ng nhà
truy n giáo đ o Ky Tô đ n rao gi ng Phúc
Âm trên đ t nư c h . Vì h e r ng ngư i dân
Nh t s nh hư ng tư tư ng ngo i lai phương
Tây mà đánh m t đi truy n th ng t t đ p c a
dân t c. Hơn n a kinh nghi m đã cho h th y
nh ng gì đã xãy ra các nư c Đông Nam Á,
thư ng thì kinh Phúc Âm đ n trư c và các
chi n thuy n theo sau. Vì th t th k 16 đ n kho ng gi a th k 19, tri u đình Nh t đã ra
l nh b quan t a c ng nghiêm c m các giáo sĩ Ky Tô đ n Nh t.

Đ n đ i vua Minh Tr Thiên Hoàng th 122 (1852-1912), nư c Nh t m c a bang giao

v i các nư c trên th gi i, vì nhà vua là ngư i có ch trương đ i m i nên đã b i b ch đ
Sakoku (b quan to c ng), cũng trong kho ng th i gian n y Islam đã đ n nư c Nh t qua
m t s ki n đ c bi t khi con tàu Ertugrul c a Turquie r i c ng Constantinople (Istanbul
ngày nay) vào tháng 7/1889 lên đư ng tr c ch v hư ng Nh t B n.

Turquie là nư c có 96% đ t đai n m trên châu Á (Anatolie), th đô là Ankara, ph n còn

l i là Thrace n m bên châu Âu. Thành ph Istanbul b chia đôi gi a Thrace và Anatolie
b ng eo bi n nh Bosphore. Đây là thành ph duy nh t trên th gi i t a l c cùng m t lúc
trên hai châu l c Á-Âu.

Sau khi k t thúc chuy n vi ng thăm chính th c cũng như kh i đ u xây d ng m i quan h
ngo i giao gi a hai nư c, nhưng không may, trên đư ng tr v con tàu Ertugrul b b o
đ m chìm. T t c th y th đoàn là 610 ngư i, duy ch có 69 ngư i đư c c u thoát. T bi n
c n y Islam đư c ngư i Nh t chú ý đ n.

Có tài li u cho r ng ngư i Nh t đ u tiên c i giáo sang Islam là ông Mitsurato Takaoka,
đ n năm 1909, ông chính th c mang tên Islam là Omar Yamaoka. Tuy nhiên có ngu n tài
30
li u khác cho r ng ông Torajiro Yamada m i là ngư i Nh t đ u tiên c i giáo sang Islam
d a theo các chi ti t đư c ghi l i sau đây : Vào năm 1892, có hai ký gi Nh t b n là ông
Torajiro Yamada (1866-1957) và ông Osotora đã tình nguy n mang nh ng t ng ph m mà
h đã thu góp đư c kh p nư c Nh t, đ n Istanbul y l o gia đình các th y th Turquie
đã m t m ng trên con tàu Ertugrul. T i đây hai ông đã đư c Sultan Abdul Hamid II m i
l i đ d y ti ng Nh t cho các viên ch c trong quân đ i Turquie, cũng trong th i gian n y
hai ông đã c i giáo sang Islam và đư c xem là nh ng ngư i muslim đ u tiên c a nư c
Nh t B n. Sau Đ nh t th chi n (1914-1918), trong hàng ng muslim g c Nh t xu t hi n
m t khuông m t m i, ông Taishô Demokurashi, xu t thân t quân đ i, là ngư i có nh
hư ng m nh đ i v i qu n chúng lúc b y gi , đã c i giáo sang Islam.

M t s ki n đi u đáng ghi nh n
trong l ch s Nh t B n là t trong
hàng ng quân đ i Nh t đã phát ra
m t làn sóng c i giáo r m r sang
Islam, đ r i sau đó bi n d ng
thành nh ng t ch c ái qu c như :
AjiAjia kyôkai, Ajia gikai,
Kokuryû-kai etca kyôkai, Ajia
gikai, Kokuryû-kai v.v , song
song vào đ y là m t s ngư i
muslim Trung Á như
Turkménistan, Uzbékistan,
Tajikistan, Kurgystan, Kazakhstan
v.v di trú sang Nh t B n sau khi Đ nh t th chi n ch m d t. V i ý chí, s ngoan đ o và
nh t là khi h mong mu n đư c ch n nư c Nh t là quê hương th hai đã khi n m t s
ngư i Nh t tò mò tìm hi u Islam, sau đó h .c i.giáo.

M t làn sóng c i giáo th hai xãy ra vào th i k Đ nh th chi n (1945-1954) trong hàng
ng quân đ i Nh t, khi h đóng quân Trung qu c, nơi mà h ph i ti p xúc thư ng xuyên
v i ngư i muslim Trung hoa r t m đ o. Sau khi chi n tranh ch m d t nh ng ngư i lính
Nh t b i tr n tr v quê hương mang theo Islam làm hành trang h i hương. Sau đó nh ng
ngư i lính n y đã qu n bá r ng rãi đ c tin Islam trong qu n chúng nư c Nh t.

Vào năm 1924, c ng đ ng

muslim Nh t B n l i đón nh n
thêm m t khuôn m t quan tr ng,
đ y nhi t tình đ ng vào hàng
ng . Đó là ông Tanaka Ippei
(1882 -1934), h c trò c a tư ng
Nogi. Ông r t sùng đ o và đã có
m t th i gian dài làm thông d ch
viên cho quân đ i Nh t t i
Trung Hoa, nên ông thư ng có
d p ti p xúc v i c ng đ ng
muslim b n x Sau khi tr v
31
nư c, ông b t đ u vi t sách nói v Tôn giáo c a Allah dư i d ng so sánh, phê bình gi a
Islam và Th n đ o (Shintô) b ng cách l ng vào đó tư tư ng c a h c gi Islam g c Trung
Hoa Lui Zhi (1662 -1736) qua quy n S phát tri n c a Islam t i Trung Hoa và Ryu
Kairen (Shina kaikyô no hatten to Ryû Kairen) v.v ông m t năm 1934 sau m t th i gian
ho t đ ng hăng say trong các t ch c Ái h u muslim ( pro mulsuman)

T i Nh t B n ngày nay nh ng c ng đ ng nh bé ngư i muslim thư ng đư c thành hình

r i rác kh p nơi trên nư c Nh t, đi đ n đâu h c t mosqué đ y. Mosqué quan tr ng nh t
đư c c t vào năm 1935 Kobé và 1938 Tokyo.

B t đ u năm 1955, thì h ng năm có nh ng ngư i truy n giáo (tabliq) Pakistan đ n Nh t

rao gi ng giáo lý Islam. Đ n kho ng cu i năm 1973, khi cơn kh ng ho ng d u h a bùng
lên và gây tr ng i trong đ i s ng c a ngư i dân Nh t và đã cho h nh n th c r ng d u
h a không th thi u trong cu c s ng h ng ngày và nh t là m t hàng n y l i đ n t các
nư c vùng Trung Đông trong đó có nư c Arabie Saoudite, nên h b t đ u làm quen tìm
hi u văn hoá phong t c, t p quán, tôn giáo c a đ t nư c s n xu t d u h a n y. K t qu sau
đó là m t s ngư i dân Nh t đã c i giáo sang Islam Hi n nay ngư i ta v n chưa bi t s
lư ng chính xác ngư i muslim t i Nh t. M t vài cơ quan đưa ra con s là 100.000, m t vài
nơi khác đưa ra con s là 200.000, vì chính quy n s t i chưa bao gi th ng kê con s tín
đ các tôn giáo trên đ t nư c h Nhưng dù sao thì con s n y ch c h n ph i thay đ i
thư ng xuyên vì con s sinh viên, công nhân t các nư c Islam đ n Nh t ngày càng gia
tăng. C ng đ ng muslim Nh t thư ng t p trung các vùng ngo i ô c a các thành ph
l n như Hiroshima, Kyoto, Nagoya, Osaka và Tokyo.

T i Nh t B n có r t nhi u mosqué, quan tr ng và to l n có l là mosqué Tokyo. Các h i

đoàn r t năng n , hăng say ho t đ ng. H i đoàn sinh viên muslim và các h i đoàn sinh
ho t muslim đ a phương thư ng t ch c các bu i h p m t v i m c đích giáo d c giáo lý
Islam và b o v đ c tin cũng như c ng c thêm tinh th n đoàn k t gi a các tín h u.

Ngoài ra Trung tâm truy n bá giáo lý Islam Tokyo đư c thành l p 1970 đã xu t b n trên
40 quy n sách và nh ng tài li u có ch đ v sinh ho t Islam t i Nh t B n. Hi n nay
Trung tâm đang ti n hành th c hi n công trình xây c t H c vi n Islam đ u tiên t i Nh t.

Theo báo cáo c a cơ quan báo chí và kinh sách Iran và Ban Qu n lý c a Trung Tâm truy n
bá giáo lý Islam t i Tokyo cho bi t h đã mua đư c m t khu đ t đ c t h c vi n. Như th
l ch s Islam t i Nh t đang trên đư ng phát tri n, khi mà chính quy n s t i v n còn nhi u
h a h n t n tình giúp đ .

Tri Đăng sưu t m

32
NIÊN Đ I L CH S ISLAM
Th i Omeyyade, giai đo n cu i - ph n I (720 - 735)
Mohamed Saheed
720 (10/2) : Chi u theo di chúc c a khalifa Souleyman năm 717, em ông là Yazid II tr thành
khalifa. Dư i th i khalifa Yazid II (720 - 724):
- Tái l p chính sách thu v kh c nghi t th i Al Hajjaj (694 - 714) đ i v i ngư i m i theo
đ o.
- Ch m d t chính sách thương thuy t hoà bình c a khalifa Omar II v i ngư i phái Kharijites
(Khariji). Ông sai tư ng t n công và cu i cùng đàn áp đư c ngư i Khariji.
Tư ng Yazid ibn Mouhallab n i lên ch ng nhà Omeyyade, ki m soát Iran, Pakistan, Trung Á
thu c R p, và đông b Irak. Yazid II sai hoàng đ Maslama đánh d p đư c.
Al-Samh ibn Malik, t ng đ c t nh Al-Andalous, chi m ph n l n x Septimanie.
T nh Al-Andalous nay g m lãnh th hai x Tây Ban Nha và B Đào Nha. X Septimanie là
m t nư c nh c a ngư i Visigoth, có nhi u ngư i Gaulois cư ng , nay mi n chính nam
nư c Pháp. Chính quy n R p l p ph tr thành Narbonne, c đô x Septimanie, mà h
g i tr i là Arbouna.
721 : Nhà bác h c Jabir ibn Hayyan ra đ i t i Tus, đông b c Iran. Đư c bi t đ n châu Âu
v i tên La-tinh hóa "Geber", ông đư c coi là m t trong nh ng ông t c a môn hóa h c. Ông
còn là m t y sĩ, k sư, nhà thiên văn, nhà luy n kim đan (alchimiste), nhà đ a ch t, và tri t
gia. Hơn 150 quy n sách c a ông đã đư c d ch sang ti ng La-tinh vào th i Trung C .
T ng đ c Al-Samh ibn Malik bao vây Toulouse, nhưng b lãnh chúa Eudes c a Aquitaine
đánh b i và gi i vây Toulouse ngày 9/6.
Toulouse lúc y là th ph c a lãnh đ a Aquitaine c a ngư i Frank, t tìên ngư i Pháp.
Ngư i Frank lúc b y gi hùng c 4 x : vương qu c Austrasie, vương qu c Neustrie, lãnh đ a
Aquitaine và lãnh đ a Bourgogne. Các vua và lãnh chúa c a 4 x này đ u thu c gia t c nhà
Mérovingien.
722 : Tân t ng đ c Al-Andalous là Anbasa ibn Souhaym t n công vua Pelayo ngư i Visigoth,
b thua Covadonga.
Năm 718, m t nhà quý t c ngư i Visigoth là Pelayo n i lên l p m t vương qu c Cơ Đ c giáo
là x Oviedo mi n b c Tây Ban Nha. T vương qu c này, ngư i Cơ Đ c giáo đã m r ng
tr l i đ a bàn và sinh sôi thêm các vương qu c khác trên bán đ o. Tr n Covadonga m đ u
m t th i k dài nh t trong l ch s Tây Ban Nha: th i Tái Chinh Ph c (La Reconquista) c a
ngư i Cơ Đ c giáo (722 - 1492). Quan tr ng hơn, nh ng trao đ i, ti p xúc trong th i k này
gi a ngư i Muslim và ngư i Cơ Đ c giáo đã khi n Tây Ban Nha tr thành c ng h p th khoa
h c k thu t t các x Islam truy n sang Tây Âu.
724 (28/1) : Khalifa Yazid II ch t vì b nh lao. Em ông là Hisham n i ngôi. Dư i th i khalifa
Hisham (724 - 743) :
- Khuy n khích s h c, xây thêm nhi u trư ng h c.
- Khi n các h c sĩ d ch nhi u tác ph m khoa h c và văn chương ngo i qu c sang ti ng R p.
- Đ t l nghi tri u đình d a theo m t s l nghi c a đ qu c Ba Tư ngày trư c.
- Khuy n khích ngh thu t, b o tr nhi u ngh sĩ.
- Tuy nhiên, chính sách phân bi t đ i x đ i v i các tôn giáo, các trư ng phái khác, và ngay
c đ i v i ngư i m i theo đ o, đã khơi d y nhi u cu c ch ng đ i võ trang, t vua Jai Singh
( n giáo) Pakistan cho đ n phái Khariji B c Phi. Chính sách này cũng khi n phong trào

33
Dawwa (Truy n Giáo) ng h gia đình Abbaside - có ch trương bình đ ng và khoan dung
hơn - ngày càng đư c lòng dân và ti n đ n s l t đ nhà Omeyyade.
725 : T ng đ c Anbasa ibn Souhaym b c chinh, chi m tr n x Septimanie, và chi m đ t c a
lãnh đ a Bourgogne đ n Autun (kho ng 100 km phía b c Lyon, Pháp ngày nay).
Ai C p, ngư i Coptes (Cơ Đ c giáo) n i d y vì thu "dhimmi" (thu ngo i giáo) tăng cao.
726 : T nhi u năm, do nh hư ng c a Islam, t i Đông La Mã ngày càng có nhi u giáo sĩ và
giáo dân Cơ Đ c giáo tôn tr ng các l nh c m th tư ng ghi trong Kinh Thánh. Khuynh hư ng
đó đưa đ n vi c hoàng đ Đông La Mã là Léon III ra chi u ch c m th tư ng năm này.
726 - 742 : G n như năm nào R p và Đông La Mã cũng có giao tranh.
728 ho c 737 : Đ o sư Hassan al Basri t tr n. H c trò c a ông, Wassil al Ata là ngư i l p ra
trư ng phái Mou'tazili, m t trư ng phái có r t đông ngư i theo trong th i k 750 - 950.
Mou'tazili xu t x t ch I'tazala ti ng R p có nghĩa là "b đi" ho c "rút kh i", b i ông
Wassil al Ata đã b l p và tuy t giao v i th y sau m t b t đ ng quan đi m tôn giáo trong
bu i h c. Ngư i phái Mou'tazili thư ng t g i là "Ahl al-Tawhid wa al-'Adl" ("Nh ng ngư i
theo Tawhid và Công Lý"), nhưng cũng dùng danh t Mou'tazili..
V đ i cương, h c thuy t Mou'tazili nêu cao các tôn ch chính c a Islam: Tawhid và khuy n
thi n ngăn ác. Nhưng h có m t s tín đi u riêng, như tin r ng có m t tr ng thái lưng ch ng,
gi a ngư i tin tư ng (mu'min) và ngư i không tin tư ng (kafir). H cũng tin r ng kinh
Qur'an không ph i là m t t o v t, mà nó h ng có trư c khi khai thiên l p đ a. B n v imam
l n c a h Sunni, nh t là imam Malik, đ u bài bác ch thuy t này.
728 ho c 729 : Hoàng đ Maslama đánh nhau v i Đ i Hãn (Khaqan) c a đ qu c Khazar
trong 1 tháng, và đã b i vua này.
730 : T hơn 80 năm, c ng đ ng Muslim phát tri n t i Trung Qu c, nh t là t i kinh đô
Trư ng An và các thành ph h i c ng Dương Châu, Hàng Châu, Tuy n Châu và Qu ng Châu.
T i các thành ph này có nh ng thánh đư ng và nghĩa trang Muslim. S buôn bán v i ngư i
R p và ngư i Ba Tư r t phát đ t. Ngư i Hán lúc b y gi thư ng g i Islam là "Đ i Th c
giáo" b i g i ngư i R p là ngư i Đ i Th c. Islam cũng đư c truy n bá nhi u trong c ng
đ ng ngư i Hán.
R t có th Islam đã đư c truy n bá t i các vùng đ t n m d c theo tuy n đư ng buôn bán
R p - Trung Qu c, nay thu c lãnh th các nư c Inđônêxia, Mã Lai và Vi t Nam. Tuy nhiên,
ph i đ i đ n năm 1250 m i có minh ch ng l ch s c a m t thánh đư ng Inđônêxia, và năm
1303 m t di tích thánh đư ng xưa nh t Mã Lai.
731 : Ngư i R p xây l i thành Derbend, c đô c a đ qu c Khazar, g n các c a sông
Volga, nay thu c đ a ph n nư c c ng hoà Daguestan, trong Liên bang Nga.
Tuy m t nhi u lãnh th , đ qu c Khazar v n t n t i. V sau đ qu c này l i l n m nh hơn, và
có nh ng quan h t t đ p v i đ qu c R p.
Yaqoub ibn Ibrahim al-Ansari, t c Imam Abou Youssouf ra đ i t i Koufa, Irak. Ông là h c
trò c a imam Abou Hanifa. Tác ph m Oussoul-al-Fiqh c a ông là tác ph m xưa nh t v fiqh
(n n t ng lu t h c) còn gi đư c đ n ngày nay. Oussoul-al-Fiqh cũng là m t trong nh ng
công trình xưa nh t nói v lu t qu c t . Imam Abou Youssouf cũng đ l i nhi u sách khác
như Kitab al-Athar, m t trong nh ng quy n sách hadith xưa nh t.
732 : T ng đ c Al-Andalous là Abdal Rahman Al Ghafiqi đánh lãnh đ a Aquitaine, l n lư t
chi m Toulouse, Bordeaux và mi n trung tây c a Pháp ngày nay.
34
Lãnh chúa Eudes c a Aquitaine c u c u quan đ i-n i th -th n (maire du palais) x Austrasie
là Charles Martel.
X Austrasie g m mi n đông b c Pháp, nam Đ c, và B ngày nay. Ngư i n m th c quy n
Austrasie t th p niên 710 là Charles Martel. V đ i th n này đã m r ng x Austrasie sang
đ n Áo, và n m luôn quy n x Neustrie nay tây b c Pháp.
(10/10) Tr n Poitiers, quân R p b Charles Martel đánh b i. T ng đ c Abdal Rahman Al
Ghafiqi t tr n. Charles Martel th a th ng ti n chi m lãnh đ a Aquitaine.
T đó, t i Tây Âu, ranh gi i các vùng đ t do ngư i Muslim cai tr không vư t qua gi i h n
c a mi n nam nư c Pháp.
732 ho c 743 : Muhammad al Baqir, v imam th năm c a h phái Shia, t tr n.
Con c a imam Muhammad al Baqir là Jafar al Sadiq tr thành v imam th sáu c a h phái
Shia. Ông là m t v đ o sư uyên bác, mà cũng là tri t gia, nhà văn, nhà luy n kim đan, nhà
v t lý h c và thiên văn h c. Nhà bác h c Jabir ibn Hayyan là h c trò c a ông .
Imam Muhammad al Baqir có ngư i anh khác m là imam Zayd, cũng là m t v đ o sư có nh
hư ng l n. M t s ngư i Shia đã theo ông ch không theo cha con imam Muhammad al
Baqir. H phái Mou'tazili cũng nh hư ng nhi u ch thuy t c a imam Zayd.
735 : Ngư i Coptes Ai C p n i d y ch ng vi c nhà c m quy n c m xây nhà th m i.
Kho ng 735 : Đói kém Bassorah. Nhi u ngư i ph i b đi nơi khác ki m s ng, và trên bư c
đư ng lưu l c, b k cư p b t bán làm nô l . Đó là m t t n n thông thư ng trong xã h i b y
gi .
M t thi u n ngoan đ o, thu c làu Qur'an, là Rabi'a al Adawiyya, đã b thành nô l trong
trư ng h p này. T c truy n, sau m i ngày làm vi c, cô thư ng kh h nh thành tâm c u
nguy n su t đêm. Có l n ch nhà đi ngang, th y cô đang dâng l salat, đ u t a hào quang
sáng c phòng. Hôm sau cô t c kh c đư c tr t do và đư c nh ng tín đ h Soufi coi là
thánh n c a h phái này k t đó. V sau cô thâu h c trò và đã d y nhi u đ o sư l n c a h
Soufi.
Mohamed Saheed

Đ qu c R p và nh ng nư c láng gi ng vào kho ng năm 720

Tham kh o:
Tài li u các s trư c, và:
Early Shi'i Thought: The
Teachings of Imam
Muhammad Al-Baqir, Arzina
R. Lalani, Published by
I.B.Tauris, 2004.
La Vie de Râbi'a al-'Adawiyya -
Une Sainte Musulmane du VIIIè
siècle, Jamal-Eddine Benghal,
Editions IQRA, Paris 2000.
The Oxford Dictionary of
Islam, John Esposito, Oxford
University Press, 2003.

35
Châm ngôn cu c s ng

Cái bình n t
M t ngư i gùi nư c n Đ , có hai cái bình g m l n, m i cái đư c c t vào đ u c a m t
s i dây và r i đư c đeo lên c anh ta đ mang v nhà. M t trong hai cái bình thì còn r t t t
và không b chút rò r nào c . Cái còn l i b n t m t chút nên nư c b vơi trên đư ng v
nhà, chúng ch còn l i có hai ph n ba.
Hai năm tr i anh ta v n s d ng hai cái bình gùi nư c đó, m c dù lư ng nư c mà anh ta
mang v nhà không còn nguyên v n. Và l dĩ nhiên, cái bình t t t v hãnh di n, trong khi
cái bình n t thì c m th y vô cùng x u h .
M t ngày n , bên dòng su i, cái bình n t đã thưa chuy n v i ngư i gùi nư c:
Tôi r t x u h v b n thân và mu n nói l i xin l i ông v th i gian đã qua .
Anh ta h i l i cái bình:
Sao l i ph i xin l i? Mà ngươi xin l i v chuy n gì? .
Cái bình n t đáp l i:
Su t hai năm qua, do v t n t c a tôi mà nư c đã b rò r trên đư ng v nhà, ông đã ph i
làm vi c chăm ch nhưng k t qu mang l i cho ông đã không hoàn toàn như ông mong
đ i .
V i lòng tr c n c a mình, ngư i gùi nư c r t thông c m v i cái bình n t, ông ta nói:
Khi chúng ta trên đư ng v nhà, ta mu n ngươi chú ý đ n nh ng bông hoa tươi đ p m c
bên v đư ng
Qu th t, cái bình n t đã nhìn th y nh ng bông hoa tươi đ p dư i ánh n ng m t tr i m áp
trên đư ng v nhà và đi u này khuy n khích đư c nó đôi chút. Nhưng khi đ n cu i đư ng
mòn, nó v n c m th y r t t b i nư c đã ch y ra r t nhi u, m t l n n a nó l i xin l i ngư i
gùi nư c.
Ngư i gùi nư c li n nói:
Ngươi có th y r ng nh ng bông hoa kia ch n m t bên v đư ng, ch phía bên ngươi
không?. Th t ra, ta đã bi t r t rõ v v t n t c a ngươi, và ta đã l y đi m y u đó đ bi n nó
thành l i đi m. Ta đã gieo m t s h t hoa v đư ng phía bên ngươi, và m i ngày trong
khi ta gùi nư c v nhà, ta đã tư i chúng t nh ng ch rò r c a ngươi. Gi đây, ta có th
hái nh ng bông hoa tươi t n y đ trang trí nhà c a c a ta. Không có v t n t c a ngươi,
ta đã không có nh ng bông hoa duyên dáng đ làm đ p ngôi nhà c a mình. .
Trong cu c s ng cũng v y, ai cũng đ u có nh ng v t n t, vì v y ch ng ai là hoàn h o c ,
t t c chúng ta đ u có th là cái bình n t, nhưng n u chúng ta bi t ch p nh n và t n d ng
nó, thì m i th đ u có th tr nên có ích.
Hãy nh , trong đi m y u chúng ta s luôn tìm th y l i đi m.

H-Đ Sưu t m
36
 H ng năm c vào tháng chín H i L ch, t c tháng Ramadan, có hơn 1 t 300 tri u tín đ
Islam nh n ăn, nh n u ng, kiêng c sinh lý trong m t kho ng th i gian nh t đ nh trong ngày t khi
m t tr i m c đ n lúc đêm xu ng và l i ph i làm tròn m t tháng, tuân th theo gi i c m c a Allah
đ t lòng tùng ph c Ngài. H i nh ng ai có ni m tin ! Nh n chay theo ch đ (Siyâm) đư c
truy n xu ng cho các ngư i như đã đư c truy n xu ng cho nh ng ngư i trư c các ngư i đ
các ngư i (rèn luy n) s kh c k và tr thành ngư i ngay chính s Allah . (2 :183)
Nh n chay là m t hành đ ng thiêng liêng, m t s hy sinh tuy t đ i, m t s cung kính tr n
v n, m t s quy ph c trung thành, hi n dâng lên Ð ng Vô Cùng. Ngư i muslim mưu c u s
thương xót, s bao dung c a Allah, h kh n c u s r ng lư ng c a Ngài ngõ h u đư c hư ng
phư c đ i sau. y là nói v m t tâm linh, còn trên khía c nh v t ch t và trong cu c s ng hi n
t i, s nh n chay có mang l i l i ích gì chăng ?
Sau m t tháng nh n ăn nh n u ng theo gi i c m, nh ng vi c làm thư ng ngày trong
kho ng th i gian này s tác đ ng đ n n p s ng c a ngư i muslim. Thư ng Ð , v i s sáng su t
c a Ngài, Ngài đã t o cho chúng ta đi u ki n đ n m th nh ng c m giác : đói, no, thèm, khát,
ham mu n, đ t đ y chúng ta rút t a ra bài h c là bi t t k m ch đư c c m giác.
Ch u đói, ch u khát, ta m i c m thông đư c n i th ng kh c a nh ng k cùng c c, không
cơm, không áo, không nhà, không c a, s ng v t vư ng nơi đ u đư ng xó ch , mong c u s b thí
c a ngư i qua l i. Trong m t giây phút tĩnh l ng nào đó, ta nh n ra r ng, v i lư ng bao dung,
Thư ng Ð mu n nh n nh ta bài h c r ng lòng thương.
Trong tháng chay, gi i c m cũng ràng bu t chúng ta ph i d n nh ng c m xúc. Tránh tánh
ích k , tham lam, tranh giành, hi m khích, ganh t . Nh ng c m xúc vui cư i hay than khóc thái
quá cũng cũng c n nên ch ng b i nó nh hư ng đ n th n s c c a chúng ta, tát h i đ n tinh th n
, làm đ o l n tâm trí. Thư ng Ð Qu ng Ð i mu n d y ta bài h c đi u đ . Th xác bi t ch u
đ ng, tinh th n bi t hi n dâng và c m xúc ph i đi u đ .
Trong cu c s ng h ng ngày, ít nhi u chúng ta cũng t ng b cám d b i nh ng xa hoa : nhà
sang, xe đ p, y n ti c linh đình, áo qu n k di m, trang s c l ng l y , m i khi m máy truy n
hình, phim nh v i nh ng màn cư p gi t, nh ng c nh tráo tr l c l a, l i thêm nh ng c nh đ i
tr y, dâm ô luôn đ p vào m t. B kích thích b i nh ng cám d này, đ u óc ta quay cu n trong cơn
l c v t ch t. Cũng may nh Thư ng Ð soi đư ng, ta bi t k m hãm l i nh ng d c v ng th p hèn,
bi t tu ch nh l i thân tâm đ vư t lên, thoát kh i s cám d .
Ngư i muslim chúng ta có đư c cái may m n mà Allah đã s n dành cho y là tháng
Ramadan. Trong tháng này, chúng ta không ph i ch đư c khuyên d y là ch ng nên ăn u ng
không thôi mà còn đư c hư ng d n là ph i năng cúng l y, năng c u nguy n và tĩnh tâm đ gi
m i giao lưu cùng Thư ng Ð , năng đ c Qur an đ ôn l i nh ng giáo đi u và l i răn c a Allah.
B i n u ch nh n ăn u ng không thôi thì đ y ch là s ép xác ch không ph i là s nh n chay theo
quy đ nh c a Allah.
Sau m t tháng dài tôi luy n, chúng ta l y l i đư c s quân bình. Thân th đư c thanh t y
kh i nh ng đ c t t ch t , b máy tiêu hóa cũng l y l i đư c s đi u hòa. Tinh th n ch chuyên
chú vào kinh sách, vào s c u nguy n, c g ng th c hi n nh ng h nh lành, nh ng đ ng thái này
nâng tâm h n ta thoát kh i nh ng thói quen thư ng tình tích t t mư i m t tháng qua.
Ramadan, dù ch kéo dài có m t tháng, nhưng n u bi t t n d ng đúng m c thì tháng này s
là ti n đ cho mư i m t tháng k ti p. Nó nh c nh chúng ta v s hi n h u c a Thư ng Ð , v
s Sáng T o c a Ngài. Nhín m t phút giây đ suy g m, chúng ta s th y là cho dù c m t đ n đâu
cũng không bù đ p cho v a v i lư ng h u h c a Allah.

Nguy n c u Allah d n d t, b sung, phù trì, c u đ

Mohamed Hanifa
37
 Làm ngư i
Có khó gì đâu m t n cư i,
M t l i t t th y đ i tươi.
Chung vui b n h u tình thân ái
Quên s m, chi u, trưa nh c ki p ngư i.

R c r i gì đâu m t ki p ngư i
Đơn gi n, an nhàn ch ng th y vui
Đư ng đi th ng t p th i không mu n
Quanh qu o ngo n nghèo th t h ngươi

Hãy g ng mà vui m t ki p ngư i

Ki p ngư i ng n l m ch m y mươi
Tháng trôi năm t n như là c i
Ti c nu i gì đây lúc h t đ i.

Huy n Băng

38