You are on page 1of 5

Mina Kajan Mi Sueño

Uweja amua mijan asan Hasta los cinco años aprendí los
unuimajuitjai augmatbau aidaun. mitos, los cuentos, las leyendas, los
Uweja amua inankeakin wegakun cantos y todo lo demás. Luego de los
wayauwaitjai papi augbaunum. Papi cinco años entré a la educación.
augbau ashimdaekamtai mina Durante las vacaciones fui a la casa
apachun aidau jen weuwaitjai ashi de mis abuelos quienes me iniciaron
unuimatai aina nunan dekatasan. a la sabiduría de la vida.

Nunu tsawan aiudaunmak jintinjuau Durante esos tiempos me enseñaron


ainawai wajuk Mún aidaush ajami de cómo fueron los Mún, asimismo
nuna pachis, antsan wajuk me inculcaron y me iniciaron al
waimatnumash wetain awa waímat.
nunashkam.

Mijan 8 jegai mina apan Huampami Cuando cumplí los ocho años mi
(capital del distrito de El Cenepa) padre me llevó a Huampami (capital
etiuwai wainkati tusa, antsan del distrito de El Cenepa) para
iwainjukui Chipe, San Antonio, San conocerlo y también me enseñó a
Pablojai. Pujusuijai Duship (mina Chipe, San Antonio y San Pablo. Yo
apaju nugken), Yamayakat antsan viví en Duship (comunidad de mi
Imazashkam. Mina apag dukunjai padre), en Yamayakat y en Imaza.
idaidaisanmatai pujusan weuwaitjai Luego de que mis padres se
Kunchinum, Wantsa, Shimutas, separaron visité a Kunchin, Wantsa,
Sukutin, Wichim, Mente, Shushun, Shimutas, Sukutin, Wichim, Mente,
Wachapea, Tuntungos, Tupac Shushun, Wachapea, Tuntungos,
Amaru, Sawi Entsa antsan Tupac Amaru, Sawi Entsa, Wawain y
wawaschakam. a Wawás.

10 mijan asanuk wika kuashat wajin A partir de los diez años yo sabía
wekayajai. Aja takatan, namaka muchas cosas. Sabía hacer las
wekaetan, kuntin egamtan, nawen chacras, pescar, elaborar trampas
ematan, um umpuntan. Antsanuk con fibras naturales, usar cerbatana
dekauwaitjai chankin, suku, shikitai, y lanza. También ya sabía de cómo
kutan, ji tsupiamu, ijanmak wegantu hacer las canastas, asientos, cortar
aina nunashkam. leñas y sabía realizar las dietas.

Utunchat kuashat inkunkuitjai papi Me encontré con problemas cuando


aunku wekaesan, wanki estuve en los estudios debido a las
yujunkanum kuashat yumintsak comidas dulces que me dificultaban
aina nunu kakajus ijanmamanchau dietar. A pesar de todo, nunca me
awatusmatai. Nuniaknush, jintá aparté del ‘camino’. Tuve
wegamunmak makishkish necesidades pero nunca me apropié
tsunakchauwaitjai. Waitiamu de las cosas de mis compañeros.
ajunkuiash tikish minan kumpaju Solamente estudiaba y cuando salía
wajijinakesh achikchauwaitjai. de mis estudios regresaba a mi casa
Ayatak papin aujiajai antsanuk y me dietaba con el tabaco,
tsawan jegamtai mina jegajui jegan pescando, lejos de la casa.
ijanmaman tsanku bukunak
mamayakin makuk wekaeyajai

Papinmak shig wejayai, tujash tuke Me iba bastante bien en mis


jintan puyatjusan diyajai, wanki ami estudios, pero siempre veía con
ima kuashat unuimaku antsan iñash preocupación el ‘camino’, porque allí
shig tsuwamanu asamtai. se aprendía mucho, mejor y también
se limpiaba perfectamente el cuerpo.

Utunchat ajuttsauwai mina Tuve dificultades con mis abuelas,


dukuchun aina aujai, wanki jintá porque ellas no querían avisarme
pujutan ujattan dakituinau sobre el ‘camino’. Mi madre
asanmatai. Mina dukunchakan jintá tampoco sabía mucho sobre la vida
pujutnak imatinkan dekatsie, ditak del camino, puesto que ellas eran
apajuinum wayawaju asam. creyentes de Dios.

Tujash, mina apachun aidau dekás No obstante, mis abuelos fueron


jinta wetanak ashi ujatkau antsan quienes de verdad me contaron y me
etiu ainawai. Mina dukuchun aidauk enseñaron el ‘camino’. Aunque mis
jinta wetan imanik ujakchakujash abuelitas no querían contarme sobre
augmatbau aidaunak ashi ujatin el camino, ellas me narraron los
ajami. mitos, cuentos, leyendas y todo.

Jinta wegamunmak baikuan En el camino al inicio tomé el toé.


nankamsanuk umajuitjai. Baikua Bajo el camino con el toé veía sobre
umajan wainijai dekás wisha quién iba a ser yo. También veía mi
atakesh wajukun atinaitja nuna. visión: veía al ‘sol’ que no se podía
Antsanuk wainiajai mina kajajun: ver, otras personas sencillamente
etsan dimainchau weun wainijai, decían que mirara a aquel que era
nunitai tikish aénts aidauk ayatak enceguecedor, que verdaderamente
disia anu ibau dimainchau, dekás era brillante de blanco que venía
shig pujunak etsantun pujus radiante, así escuchaba, para
minanunu, tu antuyajai, comprobarlo volví a mirarlo y veía lo
dekaskeashish tusan patakin mismo grandiosamente.
dikman wishakam wainijai ibaunak. Desconocidas personas Mún se me
Wainchatai aénts iman mún aidau rodearon hablándome y yo lloraba,
tuwakan chichantuinakuin butiajai, viéndome tan solo. Todas esas
shig wiki wainmankun. Ashi iman grandes personas Mún me avisaban
aénts mún aidau dekás ujatianume sobre qué era la vida, además acerca
pujutash wajinkita nuna pachis, de cómo vinieron las personas y de
antsan wajuk aentstsush miniau cómo están ahora, todo me lo
nuwintush batsatua yamaish decían.
nunashkan ashi ujatianume.

Kanaja tsawajan pujusan mina Al amanecer regresé a mi casa. Todo


jegajui wakitkin wegau ayajai. Ashi lo que me develaron lo recordé bien
tikish mina iwaintunmunak con una dieta de un día pensándolo
imatinsanuk aneajan dekás a tal punto que lo comprendiera sin
makichik tsawan ijanmaman olvidarme de ninguna visión que se
pujusan anentainsa disuitjai shig me fue revelado para que me
juwatjutmatai antuktasan. quedase todo bien.
Imanik tsawan atsuntakuin ayatak Cuando no tenía mucho tiempo
tsanku umuyajai, nuwintush preparaba el tabaco y lo tomaba,
bukuniajai shig kajintin wetasan. además lo fumaba para tener más
Senchi kajan egayajai, nuniau asan visiones. Busqué mucho la visión,
ima wiki wekeyajai, nuwanash por eso he andado siempre solo,
imatikanuk auntsaijai etsejin tampoco hablaba bastante con las
kujajain tusan, atus mina muntun mujeres para que no me pasaran su
aidau tujutainau asamtai. ‘etseji’, me indicaban mis mayores.

Kuashat tsawantai umajuijai wiki Durante mucho tiempo yo he


datemnak. Makichik tsawantai tomado la ayahuasca solo. Un día
dateman umajan senchi tomé la ayahuasca y lloré mucho al
bukiuwaitjai aéntstish ya ainaji nuna saber quiénes somos los seres vivos.
deka wainka wajakan. Juju pujuta Esta vida no es verdadera, en esta
duka dekaskechui, jujuin kushat vida hay muchos engaños y
tsanuniamu awai, shig kuashat aénts mentiras, millones de personas
tikish senchi pegkenchau aina nunu viven esclavizadas y vencidas por
dekás achijan antsan depetkim fuerzas muy malignas. Millones de
batsatunawai. Shig kuashat aénts personas viven amedrentadas,
sapin awasan batsatui, nuwintush además van rechazando el ‘camino’
imatika jintá we kajintin atanash que enseña y revela visiones divinas
dakitun wenawai dekás pujut eligiendo de ese modo a la vida
yupichuwa nunui nemak wenak, simple, cuando eso ocurre los ‘jefes’
antai nunui apuji aénts pegkenchau de la malignidad fácilmente los
aina nunu titanak depetkian najas subyugan venciendo y
antsan dushikish batsas wenawai. humillándolas, los encaminan
mofándose de ellas.

Kuashat maniamu wainkan ishamai Cuando me asustaba al ver tantas


Ajútap puju etsantun dekás ichistimi guerras Ajútap brillando alentaba
jintá shig weta tusa, ibau ashi deka para irme sin desfallecer en el
shig pujut esega emaminum camino, para que conozcas todo eso
awantimi. Nugkak wainak besen, y guíes bien la vida, así me hablaba
aénts aidauk uwakan jinau el poderosísimo espíritu inmaculado
wainmaijai, nunikan dekás anentai centelleante con su aura divinal. La
shig jintiajan dita anentain tierra se destruía, veía a las
ichistimiajai. Imanika wekaman personas morir intimidadas, viendo
wainmaijai dekás anu disia shig eso yo les enderezaba sus espíritus y
yacha, dushitmainchau tamaun, auk corazones. Al ir así veía
ibau shig yacha, makishkesh aclamaciones de la gente que decía
amaimainchau tusa imatjutaidaun ‘míralo a aquel sabio, inigualable,
atunmamiajai. Shig ishamain poderoso sabio de quien nadie se
tumainchau tepeantaish juju nugka burla’, todo eso sobre mí yo
juish tikish yacha aindaun jiyakak escuchaba silenciosamente. Ante los
anentai esegan pujut jintanak problemas más peligrosos que
emamijai. Wika ayatak wekaemaijai surgían en este mundo yo les
jinta dakuakun, shig ashi levantaba la voz a los demás sabios
batsamsanmi tusan, anejatbau del mundo y así, junto a ellos,
antsan kajenkantamua nuna encaminaba a la vida. Yo sólo
nagkaikin tsaptinum jukantimiajai. viajaba arreglando caminos, para
que todos estemos bien, superaba al
amor, al odio y llevaba a la gente
hacia la luz que nos encamina hacia
la vida.

Wi emetnajan pujamuk atsumi, Yo no tenía una estancia fija,


ayatak wikaemaijai, tsawanjush solamente caminaba, tampoco tenía
atsumi, aga wegainkish tiempo, hasta cuando me iba a los
untsujianmaye, egatianmaye; wiya servicios personales me llamaban y
tsawanjinchau atin ayan tusan me buscaban; iba yo a no tener
anentaimaijai, shig ayamujuk minak tiempo pensaba, yo no tenía ningún
atsuntimie. buen descanso, es el costo y tu
destino, me decía una voz celestial.
Makichik kajanum wainmaijai atak
mina duwan atinun, yachaye antsan En una de mis visiones veía a mi
shig antuntimie wishakam futura pareja, era muy inteligente y
ninashkam antsanuk. Mina shig me comprendía como yo a ella. Era
tsanitkajuaye, ibau yakiyan eganai mi confidente, uno de la Altura
nina betekjin tusa tujutianmaye shig busca a su semejante me decían los
mún wakan mañaintin aidau mina grandes espíritus que me rodeaban
tententuawan shig cantamainak, con músicas finas, pensaba en
anentaimaijai jusha dekaskesh ashis profundidad qué era realmente todo
wajinkita tusan, tujash ayatak eso, aunque me era vano todo
anentaikek wainkaye. esfuerzo especulativo.

Ashi nugka aidaunak Ajútap Ajútap me mostraba todo el


iwaintimi, nugka initkenish etemie, universo, también me llevaba al
tikish aénts ijunja pujutainash ashi fondo de la tierra, veía a todos los
wekaetusan wainmaijai dita maki países y pasaba yo hablando en sus
makichik chichamjin chichakin respectivos idiomas. Habrá persona
nankaemakun. Ibaush aénts awapi tan sabio escuchaba en el camino un
tusan chichamunash antukin comentario sobre mí, pero había en
wemaijai, tujash tuke wake beseman mí una tristeza muy profunda al
ajutmaye wajuk kuáshat aentstsush saber y pensar la situación de vida
batsatua nunan disan anentaimai. de millones de personas.

Nunashkan dekamiajai dekás wisha También sabía de qué linaje era y


ya aénts wegantunmaya minaja venía yo. Tú vienes de la vida de los
nunashkam. Amek shig pujut mún grandes Mún familiares de Ajútap
Ajútap wegantunmaya aina nuwiña me decía eso Ajútap y me mostraba,
miname tus ujatuk Ajútap me hacía ver. Yo veía sin creer, será
iwaintunmaye. Dimaijai anentai verdad mi descendencia me
jeganchan, dekás ajayashitan tusan preguntaba, alguna vez lo sabrás de
inimamaijai, atak shig dekattame verdad escuchaba decirme a una voz
tusa makichik chicham tabaun luminosa.
antimijai.

Juju mijan 2010 jinta wekaman Este año 2010 al ir al camino supe
dekamjai dekás wajuk pujutash de cómo iba a acontecer la vida,
miniantatua nuna, nuwintush asimismo supe que yo era
dekanjai dekás wika ajutpan verdaderamente hijo directo del
tutupin uchijiyaijai tabaun. Nuna Ajútap. Al saber eso yo
dekan ayatak anentai jeganchamjai, sencillamente me quedé muy
ashi ame waji aikaun duka antsan sorprendido, todo lo que tú has
unuimajam minium duka duwi hecho y has aprendido ha sido por
aniame tusa Ajútap ayatak autimi. eso, así me conversaba Ajútap.
Uwejun jukin butjun achikan senchi Levanté mi mano, agarré a mi
anentainjan nimaijai. Amek shig cabeza, miré pensando y sintiendo
yachaitme tusa shig aneas muy profundamente. Eres muy
kantamjutianme shig mañai mún sabio me decían con júbilo
pujutjintin aidau, senchijik ayatak entonándome una canción las
disain dekanname. grandes auras de las verdaderas
vidas, sus poderes centelleantes se
sabía solamente mirándolos.

Jintak wainme, yamaik amina Conoces el camino, ahora queda en


takatjumin juwawai wajuk tu responsabilidad de cómo
chichakmea pujutash encaminarás pensando y sintiendo
ishintansamesh minittame duka bien la vida me dijeron los grandes
tujutianmaye ibau Mún yacha sabios Mún. Siempre te vamos a
aidauk. Tuke ñañakuk antsan ayudar y vamos a estar viéndote me
diyakuk atakjame tusan shig aneas decían marchando alegres al son de
ajutpanumian kantamkian weak una maravillosa canción divinal.
tujutianmaye. Amin ayatak Allá sencillamente todo era luz, todo
tsaptinke, ashi pujuwe, shig era inmaculado, sintiendo y
anentaimsa chichamain ashi pensándolo bien todo se realizaba
umiamu ame, ashi juju kaja aidaun con el lenguaje, vi todas estas
wainkamjai mina waimatjui. visiones en mi ‘camino’.

Etsa Éddingtong Tsajuput


Anguash Dawing.

You might also like