SAJAK

Jajaka Hadẻ Hatẻ

Kakocapkeun dina jalma baheula, aya hiji jajaka kacida
bageurna. Lain ukur ka sasama manusa, tapi ka bangsa
sasatoan ogẻ manẻhna tẻh kacida pisan perhatianana. Sakali
mangsa manẻhna indit ngalalana tumpak kuda. Tacan gẻ jauh
inditna, keleper aya bangbung nyamperkeun.
“Bagẻa Ki Jajaka,” ceuk Bangbung, “ Meunang kuring
milu?”
“Puguh waẻ,” tẻmbal Jajaka, “Yu tuh arẻk milu mah!”
Ngadẻngẻ kitu, bangbung kcida atoheun.
Teup bangbung enteu dina tonggong kuda. Keur kitu
torojol aya landak norojol ti jerouen saliara, nyamperkeun ka
ẻta jajaka, bari pok ngomong, “Bagẻa Jajaka, meunangg
kuring milu?”
“Puguh waẻ, yu atuh, “tẻmbal Ki Jajakanana.
Kalacat landak naẻk kana tonggong kuda.
Jajaka, bangbung, jeung landak neruskeun lalapahanana.
Teu lila jol keuyeup. manẻhna kokodẻpẻlan dina bagedor cau
sisi walungan, tuluy ngadekeutan si jajaka.
“Bagẻa Jajaka, meunang kuring milu?” pokna bari
neuteup ka ẻta Jajaka.
 Si Jajaka ogẻ nẻmbalan. “Puguh waẻ, yu atuh.”
Geus kiyu mah kalacat keuyeup tẻh naẻk kana tonggong
kuda.
Wanci sareupna jol maranẻhna nepi ka hiji imah di
pagunungan. Jajaka keketrok kana panto, tapi euweuh nu
nẻmbalan. Geus kitu mah, bari rada asa-asa, blus Jajaka sup
ka jẻro imah. Di jẻro, manẻhna manggih budak awẻwẻ nu
keur inghak-inghakna ceurik semu kanyeyerian.

“Kunaon , ku naon Nyai ceurik?” Jajaka nanya.

“Puguh aya maung, tuh di gunung tukangeun imah,”
tẻmbal budak awẻwẻ.
“Unggal peuting manẻhna datang ka dieu. Bapa, ema,
lanceukna lalaki jeung lanceuk awẻwẻ kuring geus tiwas
dihakan maung. Sigana peuting ieu giliran kuring. Tah kitu
pangna kuring ceurik tẻh.”
“Deudeuh teuing, Nyai!” ku akang jeung babaturan
Akang rẻk mantuan nulungan. Sugan waẻ Gusti Nu Mahasuci
marengan.”
 Tuluy babaturanana kabẻh dicalukan sarta terus dibagi
pagawẻan. Bangbung kudu tunggu di juru kamar sarta lamun
datang, kudu geuwat niup damar. Landak kudu ngaruang
manẻh dina taneuh sarta waktu maung geus deukeut
geuwat nancebkeun cucuk-cucukna ka awak maung. Keuyeup
kudu tunggu dina luhur kentẻng sarta dipapancẻnan
ngaragagkeun manẻh kana awak maung, tuluy nyapit sabisa-
bisa.
Sanggeus kabẻhanana mareunang pancẻn, maranẻhna
muru tempatna sẻwang-sẻwang. Ari budak awẻwẻ mah sina
ngaringkep manẻh di kamar. Ki Jajaka nyumput
ngadedempẻs.
Teu lila maung turun gunung, tuluy ngateyep asup ka
jero imah. Keur kitu, pes damar pereum ditiup bangbung.
Maung uyup-uyup bari undur-unduran, geduk ninggang
periuk, jleng pangarih luncat, jejebot sirah maung
diteunggeul ku Jajaka.
Maung lumpat utag-atog moroan lawang, gejos sukuna
kacugak cucuk landak. Maung ngagaur nyerieun. Barang rẻk
lumpat kaluar imah, guprak keuyeup ninggangkeun manẻh
tina luhur para imah, tuluy nyapit sirahna.
 Maung kacida ripuheunana. Diserang tiditu ti dieu.
Satuluyna, manẻhna ngabecir muru leuweung. Satuntasna
kajadian ẻta maung tara daẻk deui datang. Kapokkeun
mereun.
Budak awẻwẻ tẻh kacida atoheunana, manẻhna
nganuhunkeun sababaraha kali ka Ki Jajaka. Teu lila, pruk
duanana kawin, sarta saterusna ngambah hirup rumah
tangga kalayan hunang-hening, teu boga musuh. Duanana
pada-pada dipikanyaah ku tatangga jeung dulur-dulurna ku
sabab sikep hadẻ hatẻ nu dipilih ku maranẻhnana.
 Unsur Intrinsik

a. Tema : Sikẻp hadẻ hatẻ, tulung-tinulungan nu ahirna

mawa bagja pikeun sarẻrẻa.
b. Alur : Dimimitan ku sikep boga kanyaah ka sasama,
kaasup sasatoan, Ki Jajaka bisa nulungan budak awẻwẻ
Kalawan gampang. Manẻhna dibantuan ku bangsa
sasatoan anu dibawana, nu ahirna budak awẻwẻ ẻta
bisa salamet tina ancaman maung. Ki Jajaka jeung budak
awẻwẻ ahirna laki rabi, kawin kalawan meunang
kabagjaan.
c. Latar : Di hiji tempat, dipakampungan, di jaman
baheula, dina kayaan sasatoan galak loba kẻnẻh.
d. Penokohan : Ki Jajaka sabagẻ tokoh utama, miboga
sipat hadẻ hatẻ, resep tutulung ka sasama. Sipatna
digambarkeun langsung ku pangarangna ogẻ
digambarkeun sikep jeung paripolahna.
e. Jihat sawang : Pangarang sabagẻ jalma kayilu, ngan
ukur tukang nyarita, heunteu kalibat langsung dina
caritana.
f. Amanat : Kudu resep tutulung, hiji kaalusan moal ka

man-mana deui iwal urang kẻnẻh nu bakal

ngarsakeunana.