Professional Documents
Culture Documents
Hazırlıklar yapıldı ve Zilkâde'nin ilk Pazartesi günü [13 Mart 628] 1.400 kişi
ile birlikte Mekke'ye doğru hareket edildi. Amacın barış olduğunu göstermek için
yanlarına, yolcu kılıcı denilen kılıçtan başka silah almadılar.
1
Mekkeli müşrikler, Müslümanların Mekke'ye sokulmasını kendileri için büyük
onursuzluk sayıyor ve bütün Arap dünyasının gözünden düşecekleri şeklinde
yorumluyorlardı.
Bu arada Kureyşliler Osman'a, “İstersen sen Ka‘be'yi tavaf et; ancak hepinizin
Mekke'ye girmesine ve Ka‘be'yi tavaf etmesine izin veremeyiz” dediler. Osman'ın
bunu reddetmesi üzerine de onu Mekke'de alıkoyup göz hapsinde tuttular.
Kısa bir aradan sonra, Osman ile ilgili ölüm haberinin asılsız olduğu
anlaşılmıştır.
Bu arada karşılıklı elçiler gidip geliyor, bir uzlaşma yolu aranıyordu. Müşrikler
Müslümanları Mekke'ye sokmamaya kararlı gözüküyorlardı. Rasûlullah ise, “Biz
buraya kesinlikle savaşmak için gelmedik. Amacımız Ka‘be'yi ziyarettir, umre
yapmaktır. Kureyşliler eski savaşlarda zayıf düşmüşlerdir. Dilerlerse onlarla bir
anlaşma, bir süre için barış anlaşması yapmak isterim. Kabul ederlerse ne âlâ, aksi
takdirde Allah'a yemin ederim ki, ölünceye kadar onlarla savaşırım” diyerek barış
öneriyordu.
2
2) Müslümanlar bu yıl Ka‘be'yi ziyaretten vazgeçerek geri dönecekler, ancak
gelecek yıl umre yapacaklar, müşriklerin boşaltacağı Mekke'de üç gün kalacaklar ve
yanlarında yolcu kılıçlarından başka silah taşımayacaklardı.
8-9, 5-6. Şüphesiz Biz, Allah'a ve Elçisi'ne iman etmeniz, O'na yardım
etmeniz, O'na saygı göstermeniz ve sabah-akşam [her zaman] O'nu tesbih etmeniz
için, mü’min erkekler ve mü’min kadınları, içinde sürekli kalanlar olarak altlarından
ırmaklar akan cennetlere girdirmesi, onların kötülüklerini örtmesi için –işte bu,
Allah katında büyük bir kurtuluştur– ve o, Allah hakkında kötü zannda bulunan
münâfık erkekleri ve münâfık kadınları, Allah'a ortak koşan erkekleri ve ortak
koşan kadınları azaplandırması için –kötülük onların üzerine olmuştur. Allah onlara
gazap etmiş, onları lânetlemiş ve kendileri için cehennemi hazırlamıştır. Orası ne
kötü bir yerdir!– seni şâhit, müjdeleyici ve uyarıcı olmak üzere elçi yaptık.
10. Şüphesiz, şu, sana bağlılık yemini eden kimseler, ancak Allah'a biat
etmektedirler. Allah'ın eli [gücü; nimetleri, yardımları] onların ellerinin [güçlerinin;
yardımlarının, hizmetlerinin] üzerindedir. O nedenle, kim sözünden dönerse, artık
sadece kendisi aleyhine olmak üzere dönmüştür. Kim de Allah'a verdiği ahde vefa
gösterirse, Allah ona hemen büyük bir ödül verecektir.
3
11. Bedevî Araplardan geri bırakılmış olanlar, sana yakında, “Mallarımız
ve ailelerimiz bizi meşgul etti [alıkoydu]. Hadi Allah'tan bizim bağışlanmamızı
dile” diyeceklerdir. Onlar, kalplerinde olmayanı dilleriyle söylerler. De ki: “Allah
size bir zarar dilediyse veya bir fayda dilediyse, O'na karşı kimin bir şeye gücü
yetebilir? Bilakis Allah, yaptıklarınıza haberdardır.”
15. Siz ganimetleri almak için gittiğinizde o geri kalanlar, “Bırakın bizi de
sizi izleyelim” diyeceklerdir. Onlar, Allah'ın sözünü değiştirmek isterler. De ki:
“Siz, asla bizimle gelemeyeceksiniz. Allah daha önce böyle buyurmuştur.” Sonra
onlar, “Bilakis, siz bizi kıskanıyorsunuz” diyeceklerdir. Bilakis onlar, pek az bir şey
dışında anlamazlar.
16. Bedevî Arapların geri bırakılmış olanlarına de ki: “Siz yakında çok
kuvvetli bir kavme karşı çağırılacaksınız; onlarla savaşırsınız veya onlar Müslüman
olurlar. Artık, eğer itaat ederseniz, Allah size güzel bir mükâfat verir. Ama önceden
yan çizdiğiniz gibi yine yan çizecek olursanız sizi acıklı bir azap ile azaplandırır.
17. Kör için bir vebal yoktur, topal için de bir vebal yoktur, hasta için de bir
vebal yoktur. Bununla beraber kim Allah'a ve Elçisi'ne itaat ederse, O [Allah] onu,
altından ırmaklar akan cennetlere girdirir. Kim de yan çizerse, onu acıklı bir azap ile
azaplandırır.
4
çekendir. Ve Allah, yaptıklarınızı en iyi görendir. Onlar, inkâr eden ve sizi Mescid-i
Harâm'dan ve ayarlanmış hedylerin yerlerine ulaşmasını engelleyen kimselerdir.
Eğer kendilerini henüz tanımadığınız, bilmeyerek ezmek sûretiyle kendilerinden
sorumluluğunuz olacak mü’min erkekler, mü’min kadınlar olmasaydı, eğer onlar,
birbirinden ayrılmış olsalardı, kesinlikle onlardan inkâr eden kimseleri acıklı bir
azapla azaplandırırdık.
26. Hani o inkâr eden kimseler, hamiyeti; câhiliyenin hamiyetini [gurur ve
soy asabiyetini, tutuculuğu] kendi kalplerinde alevlendirip kışkırttıkları zaman,
hemen Allah; Elçisi'nin ve mü’minlerin üzerine kalbi teskin eden güven ve yatışma
duygusunu; morali indirmiş ve onları “takvâ” sözüne ilzam etmişti [sâdık
kalmalarını sağlamıştı]. Zaten onlar, buna lâyık ve ehil idiler. Allah her şeyi en iyi
bilendir.
27. Andolsun ki Allah, Elçisi'ne o görüntüyü; “Siz, Allah dilerse kesinlikle,
güven içinde başlarınızı tıraş etmiş ve kısaltmış kişiler olarak, korkmadan Mescid-i
Harâm'a gireceksiniz”i hakk ile doğru çıkardı. Öyleyse O [Allah], sizin
bilmediğinizi bilir. Sonra da size bundan ast yakın bir fetih kıldı.
28. O [Allah] hakk dini bütün dinlere üstün kılmak için Elçisi'ni hidâyet ve
onunla [hakk din ile] gönderendir. Şâhit olarak da Allah yeter.
TAHLİL:
8-9, 5-6. Şüphesiz Biz, Allah'a ve Elçisi'ne iman etmeniz, O'na yardım
etmeniz, O'na saygı göstermeniz ve sabah-akşam [her zaman] O'nu tesbih
etmeniz için mü’min erkekleri ve mü’min kadınları, içinde sürekli kalanlar
olarak, altlarından ırmaklar akan cennetlere girdirmesi, onların kötülüklerini
örtmesi için –işte bu, Allah katında büyük bir kurtuluştur– ve o, Allah hakkında
kötü zannda bulunan münâfık erkekleri ve münâfık kadınları, Allah'a ortak
5
koşan erkekleri ve ortak koşan kadınları azaplandırması için –kötülük onların
üzerine olmuştur. Allah onlara gazap etmiş, onları lanetlemiş ve kendileri için
cehennemi hazırlamıştır. Orası ne kötü bir yerdir!– seni şâhit, müjdeleyici ve
uyarıcı olmak üzere elçi yaptık.
6
Tüm bunlar, Hudeybiye Antlaşması'nın bir taviz değil, mü’minlere feth-i
mübinlerin kapılarını açan bir antlaşma olduğunu göstermiştir.
Şüphesiz ki Kur’ân'ı sana farz kılan kişi [Allah], elbette seni dönülecek yere
döndürecektir. De ki: “Benim Rabbim, kimin hidâyetle geldiğini ve kimin apaçık
bir sapıklık içinde olduğunu daha iyi bilendir.” (Kasas/85)
Kim doğru yolu bulursa sırf kendi iyiliği için doğru yolu bulmuştur. Kim de
saparsa ancak kendi aleyhine sapmış olur. Ve hiçbir yük taşıyıcı başkasının yükünü
çekmez. Ve Biz bir peygamber göndermedikçe, azap ediciler olmadık. (İsrâ/15)
7
Ey Peygamber! Şüphesiz Biz seni, bir şâhit, bir müjdeci, bir uyarıcı, Kendi
izniyle Allah'a bir davetçi ve ışık saçan bir kandil olarak gönderdik [elçi yaptık].
Sen de inananlara, şüphesiz kendileri için Allah'tan büyük bir lütuf olduğunu
müjdele. Kâfirlere, münâfıklara da itaat etme, onların ezalarını bırak. Ve sen Allah'a
tevekkül et. Vekil olarak da Allah yeter. (Ahzâb/45-48)
Ve işte böyle Biz, siz, insanlar üzerine şâhitler olasınız, Peygamber de sizin
üzerinize şâhit olsun diye sizi hayırlı bir ümmet kıldık. Üzerinde olduğun bu kıbleyi
kılmamız da yalnızca; elçilere uyan kimseleri, iki ökçesi üzerinde geri
döneceklerden ayıralım diyedir. Bu [tesbit ettiğimiz kıble], elbette, Allah'ın hidâyet
ettiği kimselerin dışındakilere çok büyüktür. Ve Allah imanınızı kaybedecek
değildir. Hiç şüphesiz Allah, bütün insanlara çok şefkatlidir, çok merhametlidir.
(Bakara/143)
Elçiler, vakitlendirildikleri zaman, bunlar hangi gün için ertelendiler ise! Ayırt
etme günü için... (Mürselât/11-13)
Her ümmetten bir tanık getirdiğimiz ve seni de işte onların üzerine bir tanık
olarak getirdiğimiz zaman bak nasıl? (Nisâ/41)
Allah, melekler ve hakkaniyeti ayakta tutan bilgi sahipleri, şüphesiz Allah'tan
başka ilâh diye bir şeyin olmadığına tanıklık etti. O Azîz, Halîm'den başka ilâh diye
bir şey yoktur. (Âl-i İmrân/18)
Öyleyse, şüphesiz Allah'tan başka ilâh diye bir şeyin olmadığını bil! Kendi
günahın için, mü’min erkekler ve mü’min kadınlar için bağışlanma dile. Ve Allah,
sizin gezip dolaştığınız yeri ve durduğunuz yeri bilir. (Muhammed/19)
Rasûlullah'ın ve ümmetinin şâhitliği hususunda Bakara sûresi'nde yaptığımız
açıklamaya bakılabilir.1
10. Şüphesiz, şu, sana bağlılık yemini eden kimseler, ancak Allah'a biat
etmektedirler. Allah'ın eli [gücü; nimetleri, yardımları] onların ellerinin
[güçlerinin; yardımlarının, hizmetlerinin] üzerindedir. O nedenle, kim sözünden
dönerse, artık sadece kendisi aleyhine olmak üzere dönmüştür. Kim de Allah'a
verdiği ahde vefa gösterirse, Allah ona hemen büyük bir ödül verecektir.
8
yemini edenler, Allah'a bağlılık yemini etmiş sayılmaktadır. Biatla ilgili ifade, Kim
Elçi'ye itaat ederse, artık o, Allah'a itaat etmiş olur. Kim de yüz çevirirse; artık Biz
seni onlara koruyucu [bekçi] olarak göndermedik (Nisâ/80) ifadesine
benzemektedir. Çünkü Rasûlullah, ilâhî mesajlar dışında herhangi bir talepte
bulunmamaktaydı. Rasûlullah'ın biat almasıyla ilgili bir örnek de Mümtehine
sûresi'nde yer almıştı:
Ey Peygamber! İnanmış kadınlar sana Allah'a hiçbir şeyi ortak koşmamaları,
hırsızlık etmemeleri, zinâ etmemeleri, çocuklarını öldürmemeleri, elleri ile ayakları
arasında bir iftira uydurup getirmemeleri, ma‘rûfta sana isyan etmemeleri üzerine biat
ederek [bağlılık yemini ederek] gelirlerse, hemen onların biatlarını al ve onlar için
Allah'tan mağfiret dile. Şüphesiz Allah çok bağışlayan, çok merhamet edendir.
(Mümtehine/12)
11. Bedevî Araplardan geri bırakılmış olanlar, sana yakında,
“Mallarımız ve ailelerimiz bizi meşgul etti [alıkoydu]. Hadi Allah'tan bizim
bağışlanmamızı dile” diyeceklerdir. Onlar, kalplerinde olmayanı dilleriyle
söylerler. De ki: “Allah size bir zarar dilediyse veya bir fayda dilediyse O'na karşı
kimin bir şeye gücü yetebilir? Bilakis Allah, yaptıklarınıza haberdardır.”
15. Siz ganimetleri almak için gittiğinizde o geri kalanlar, “Bırakın bizi
de sizi izleyelim” diyeceklerdir. Onlar, Allah'ın sözünü değiştirmek isterler. De ki:
“Siz, asla bizimle gelemeyeceksiniz. Allah daha önce böyle buyurmuştur.” Sonra
onlar, “Bilakis, siz bizi kıskanıyorsunuz” diyeceklerdir. Bilakis onlar, pek az bir
şey dışında anlamazlar.
16. Bedevî Arapların geri bırakılmış olanlarına de ki: “Siz yakında çok
kuvvetli bir kavme karşı çağırılacaksınız; onlarla savaşırsınız veya onlar,
Müslüman olurlar. Artık, eğer itaat ederseniz, Allah size güzel bir mükâfât verir.
Ama önceden yan çizdiğiniz gibi yine yan çizecek olursanız sizi acıklı bir azap ile
azaplandırır.
9
11. âyette, Allah size bir zarar dilediyse veya bir fayda dilediyse O'na karşı
kimin bir şeye gücü yetebilir? Bilakis Allah, yaptıklarınıza haberdardır buyurularak
onlara yapılan uyarı, şu âyetlerdeki mesajlarla daha iyi anlaşılabilir:
O sırada o kentin en uzak yerinden bir adam koşarak geldi. Dedi ki: “Ey
kavmim! Uyun o gönderilmişlere [elçilere]! Uyun sizden hiçbir ücret istemeyen o
kişilere ki, onlar hidâyete ermişlerdir. Bana ne oluyor da kulluk etmeyecekmişim O
beni yaratana? Siz de sadece O'na döndürüleceksiniz. Ben, hiç ben O'nun
astlarından ilâhlar edinir miyim? Eğer Rahmân bana bir zarar dileyecek olsa,
onların [ilâhların] şefaati benden yana hiçbir fayda vermez ve onlar [ilâhlar] beni
kurtaramazlar. Şüphesiz ki ben, o zaman [ilâhlar edindiğim takdirde] apaçık bir
sapıklık içindeyimdir. Şüphesiz ki ben, Rabbinize iman ettim. Haydi, kulak verin
bana!” (Yâ-Sîn/20-25)
Ve sen gerçekten onlara, “O gökleri ve yeri kim yarattı?” diye sormuş olsan,
kesinlikle “Allah!” diyeceklerdir. De ki: “Öyleyse gördünüz mü Allah'ın astlarından
çağırdıklarınızı! Eğer Allah bana bir zarar vermek istediyse, onlar O'nun zararını
giderebilenler midirler? Yahut bana bir rahmet dilediyse, onlar O'nun rahmetini
tutanlar mıdırlar?” De ki: “Allah, bana yeter. Tevekkül edenler, yalnızca O'na
tevekkül ederler.” (Zümer/38)
Ve eğer Allah sana bir zarar dokundurursa, onu Kendisinden başka açacak
yoktur. Ve eğer O sana bir hayır dokundursa da kuşkusuz O, her şeye gücü yetendir.
Ve O, kullarının üstünde kâhir'dir. Ve hakîm'dir ve habîr'dir. (En‘âm/17-18)
De ki: “Eğer Allah size bir kötülük dilediyse veya size bir rahmet dilediyse,
sizi Allah'tan kim korur?” Hem onlar kendilerine Allah'ın astlarından bir velî
bulamazlar, bir yardımcı da. (Ahzâb/17)
Bu tip insanları Tebük seferi sırasında da sahnede görüyoruz:
Eğer Allah, seni onlardan bir tâifenin yanına döndürür de onlar çıkmak için
senden izin isterlerse, de ki: “Artık siz hiçbir zaman benimle beraber asla
çıkmayacaksınız. Ve hiçbir zaman benimle birlikte düşmanla savaşmayacaksınız.
Şüphesiz siz ilkinden oturup kalmaktan hoşlanıyordunuz. Artık geride kalanlarla
beraber oturup kalın!” Ve onlardan ölen biri için destek olma, onun kabrinin üzerine
dikilme. Şüphesiz onlar, Allah'a ve onun Elçisi'ne küfredenlerdir. Ve onlar, fâsık
olarak ölmüşlerdir. Onların malları ve evlatları da seni imrendirmesin. Allah, ancak
onları dünyada bunlarla cezalandırmayı ve onlar kâfir iken canlarının güçlükle
çıkmasını istiyor. (Tevbe/83-85)
2
Kurtubî, el-Câmiu li Ahkâmi'l-Kur’ân.
10
15. âyette, Onlar, Allah'ın sözünü değiştirmek isterler. De ki: “Siz, asla
bizimle gelemeyeceksiniz. Allah daha önce böyle buyurmuştur” ifadesindeki
“Allah'ın sözü” ile, Tevbe/83'de zikredilen şu husus kastedilmiştir:
Eğer Allah, seni onlardan bir tâifenin yanına döndürür de onlar çıkmak için
senden izin isterlerse, de ki: “Artık siz hiçbir zaman benimle beraber asla
çıkmayacaksınız. Ve hiçbir zaman benimle birlikte düşmanla savaşmayacaksınız.
Şüphesiz siz ilkinden oturup kalmaktan hoşlanıyordunuz. Artık geride kalanlarla
beraber oturup kalın!” (Tevbe/83)
Paragrafın sonunda, Siz yakında çok kuvvetli bir kavme karşı çağırılacaksınız;
onlarla savaşırsınız veya onlar Müslüman olurlar. Artık, eğer itaat ederseniz, Allah
size güzel bir mükâfât verir. Ama önceden yan çizdiğiniz gibi yine yan çizecek
olursanız, sizi acıklı bir azap ile azaplandırır buyurularak, kendilerine gelmeleri
için bu kişilere ümit veriliyor.
17. Kör için bir vebal yoktur, topal için de bir vebal yoktur, hasta için de
bir vebal yoktur. Bununla beraber kim Allah'a ve Elçisi'ne itaat ederse, O [Allah]
onu, altından ırmaklar akan cennetlere girdirir. Kim de yan çizerse, onu acıklı
bir azap ile azaplandırır.
Âmâya suç yoktur; topala suç yoktur; hastaya suç yoktur; sizin içinde kendi
evlerinizden veya babalarınızın evlerinden veya annelerinizin evlerinden veya erkek
kardeşlerinizin evlerinden veya kız kardeşlerinizin evlerinden veya amcalarınızın
evlerinden veya halalarınızın evlerinden veya dayılarınızın evlerinden veya
teyzelerinizin evlerinden veya anahtarlarına mâlik olduğunuz yerlerden yahut
dostunuzun evlerinden yemenizde bir sakınca yoktur. Toplu hâlde veya ayrı ayrı
yemenizde de bir sakınca yoktur. Artık evlere girdiğiniz zaman Allah tarafından
mübarek ve güzel bir yaşama dileği olarak kendinize güvenlik oluşturun. İşte Allah,
aklınızı kullanasınız diye size âyetlerini böyle ortaya koyar. (Nûr/61)
11
18-19. Andolsun o ağacın altında sana biat ederlerken Allah, mü’minlerden
razı olmuştur. İşte kalplerinde olanı bilmiş, onlara kalbi teskin eden, güven ve
yatışma duygusu; moral indirmiş ve onları pek yakın bir fetih ve alacakları
birçok ganimetler ile mükâfâtlandırmıştır. Ve Allah azîz'dir, hakîm'dir.
Ve andolsun, sizler güçsüz iken, Allah, şükredesiniz diye size Bedir'de yardım
etti: Hani sen inananlara, “Rabbinizin, indirilen/hulûl ettirilen üç bin melekle size
yardım etmesi size yetmez mi?” diyordun. Eğer sabrederseniz ve takvâlı
davranırsanız, evet (sizi Rabbiniz destekler). Ve eğer onlar, ansızın üzerinize
gelseler, Rabbiniz size işaretlenmiş/eğiten/gönderilmiş beş bin melekle yardım eder.
Ve Allah, bunu [yardımı] size sırf bir müjde olsun ve kalpleriniz bununla yatışsın
diye yaptı. Ve bu yardım, sırf, O [Allah], küfretmiş olan kimselerden bir kısmının
kökünü kessin yahut onları perişan etsin de kaybeden kimseler olarak dönüp
gitsinler diye azîz ve hakîm Allah katındandır. Öyleyse Allah'a takvâlı davranın.
(Âl-i İmrân/123-127)
12
Kendilerine savaş açılan kimselere kendileri zulme uğramaları; onlar, başka
değil, sırf “Rabbimiz Allah'tır” dedikleri için hakksız yere yurtlarından çıkarılmaları
nedeniyle izin verildi. Ve şüphesiz ki Allah onları zafere ulaştırmaya en iyi gücü
yetendir. Eğer Allah, bir kısım insanları diğer bir kısmı ile defedip önlemeseydi,
mutlak sûrette, içlerinde Allah'ın ismi bol bol anılan manastırlar, kiliseler, havralar
ve mescitler yerle bir edilirdi. Allah, Kendisine yardım edenlere; eğer kendilerine
yeryüzünde bir güç verilirse salâtı ikâme eden, zekâtı veren, ma‘rûfu emreden ve
münkerden alıkoyan kimselere kesinlikle yardım eder. Hiç şüphesiz Allah, kavî'dir
[çok güçlüdür], azîz'dir [mutlak gâliptir]. İşlerin sonucu da sadece Allah'a âittir.
(Hacc/39-41)
Ey iman etmiş kimseler! Eğer siz Allah'a yardım ederseniz O da size yardım
eder ve ayaklarınızı sâbit tutar. (Muhammed/7)
13
yüce Allah, O sizi kendilerine karşı muzaffer kıldıktan sonra Batn-ı Mekke'de
onların ellerini sizden, sizin ellerinizi onlardan çekendi buyruğunu indirdi.3
Abdullah b. Muğaffel el-Müzenî dedi ki: Hudeybiye'de Peygamber (s.a) ile
birlikte yüce Allah'ın Kur’ân-ı Kerîm'de sözünü ettiği ağacın dibinde
bulunuyorduk. Biz bu durumda iken üzerimize silahlı 30 genç delikanlı çıkıverdi.
Yüzümüze doğru hücum ettiler. Peygamber (s.a) onlara beddua etli, yüce Allah
onların gözlerini aldı. Rasûlullah (s.a) onlara, “Sizler herhangi bir kimsenin ahdine
[emanına] sığınarak mı geldiniz? Yoksa herhangi bir kimse size bir eman mı
verdi?” diye sordu. Onlar, “Hayır, öyle bir şey yok” dediler. Peygamber de onları
serbest bıraktı. Bunun üzerine yüce Allah, O sizi... onların ellerini sizden...
çekendi âyetini indirdi.4
Seleme b. el-Ekva dedi ki: “Henüz barış görüşmeleri yapılıyorken Ebû
Süfyân geliverdi. Vâdi silahlı adamlarla dolup taşıyordu.” (Seleme) devamla dedi
ki: Kendilerine ne bir fayda, ne de bir zarar vermek imkânını bulamayan silahlı 6
müşriği önüme katarak getirdim ve onları Rasûlullah'ın (s.a) huzuruna çıkardım.
Ömer ise yolda, “Ey Allah'ın Rasûlü! Biz bizimle savaş hâlinde olan bir
topluluğun üzerine gidiyoruz. Bizim ise beraberimizde silah da yok, savaş araç-
gereci de yok” dedi. Rasûlullah (s.a) bunun üzerine yoldan Medîne'ye haber
gönderdi de, oradaki bütün silahları, savaş araç ve gereçlerini getirdiler,
Rasûlullah'a (s.a), Ebû Cehl'in oğlu İkrime senin üzerine 500 atlı ile birlikte geldi”
diye haber verildi. Rasûlullah (s.a) Hâlid b. el-Velîd'e, “İşte bu senin amcan oğlu,
üzerine 500 kişi ile birlikte geliyor”' dedi. Hâlid, “Ben Allah'ın ve Rasûlü'nün
kılıcıyım” dedi. Bunun üzerine o gün kendisine ‘Allah'ın kılıcı’ adı verildi.
Beraberinde bir grup atlı ile birlikte yola çıktı, kâfirleri bozguna uğratarak Mekke
bahçelerine sığınmak zorunda bıraktı. (Bu rivâyet daha sahihtir. Aralarında
çarpışma taşlarla olmuştu. Oklarla ve yayların uçlarıyla çarpıştıkları da
söylenmiştir.)5
3
Kurtubî, el-Câmiu li Ahkâmi'l-Kur’ân.
4
Kurtubî, el-Câmiu li Ahkâmi'l-Kur’ân.
5
Kurtubî, el-Câmiu li Ahkâmi'l-Kur’ân.
14
fethedilmeden inen bu âyetteki fetih, “Hayber'in fethi”dir. Zira Hayber'in fethi her
açıdan Mekke'nin fethinden aşağı seviyededir.
28. O [Allah] hakk dini bütün dinlere üstün kılmak için, Elçisi'ni hidâyet
ve onunla [hakk din ile] gönderendir. Şâhit olarak da Allah yeter.
• Allah, hakk dini bütün dinlere üstün kılmak için Elçisi'ni hidâyet ve hakk din
ile göndermiş ve şâhit olarak da Allah yeter.
• Allah, onlardan iman eden ve sâlihâtı işleyen kimselere mağfiret ve büyük bir
mükâfat vaat etmiştir.
Allah'ın dinini mutlaka ortaya çıkaracağı, daha evvel zikredildiği gibi Tevbe
sûresi'nde de zikredilecektir:
15
(Tevbe/33)
O [Allah], müşrikler hoş görmese de Elçisi'ni, hakk dini bütün dinlerin üzerine
çıkarması için hidâyet ve hakk dinle gönderendir. (Saff/9)
İnsanlardan sefihler [aklı ermeyenler], “Bunları, üzerinde bulundukları
kıbleden [hedeften, stratejiden] çeviren nedir?” diyecekler. De ki: “Doğu ve batı
yalnız Allah'ındır. O, dilediği/dileyen kimseyi dosdoğru yola kılavuzlar.”
(Bakara/142)
Âyette mü’minler, “kâfirlere karşı çetin, kendi aralarında merhametlidirler”
şeklinde nitelenmiştir, ki vahiy terbiyesi alan insan bu nitelikte olmak zorundadır:
Ey iman etmiş kimseler! Sizden kim dininden dönerse, bilsin ki Allah yakında
mü’minlere karşı yumuşak, kâfirlere karşı da onurlu ve şiddetli bir toplum getirir ki,
O [Allah] onları sever, onlar da O'nu [Allah'ı] severler; onlar Allah yolunda çaba
harcarlar ve hiçbir kınayıcının kınamasından korkmazlar. Bu, Allah'ın dilediğine
verdiği bir lütfudur. Allah, vâsi'dir, çok iyi bilendir. (Mâide/54)
Ey iman etmiş kimseler! İnkârcılardan tehlike oluşturan kişiler ile savaşın ve
sizde bir sertlik bulsunlar. Ve şüphesiz Allah'ın, takvâ sahipleri ile birlikte olduğunu
biliniz. (Tevbe/123)
Ve eğer onlar barış için yanaşırlarsa, sen de ona [barışa] yanaş! Ve Allah'a
tevekkül et. Şüphesiz O [Allah], en iyi işitenin, en iyi bilenin ta kendisidir.
(Enfâl/61)
Sakın onlardan bazı kimselere verip de kendilerini onunla yararlandırdığımız
şeylere [mal ve servete] heveslenip gözlerini dikme. Onlar hakkında üzülme de...
Sen kanatlarını mü’minler için indir. Ve, “Şüphesiz ben apaçık bir uyarıcının ta
kendisiyim” de. (Hicr/88-89)
Ve mü’minlerden sana uyan kimselere kanadını indir. (Şu‘arâ/215)
Ve senin Rabbin kesin olarak şunları gerçekleştirdi [karar altına aldı]:
Kendisinden başkasına kul olmayın, anne ve babaya iyi davranın. Onlardan biri
veya her ikisi senin yanında ihtiyarlığa ererse, sakın onlara “Öf” deme, onları
azarlama. Ve ikisine de kerîm [onurlu, tatlı ve güzel] söz söyle. Ve merhametinden
dolayı onlar için alçak gönüllülük kanatlarını indir. Ve de ki: “Rabbim! Onların beni
küçükten terbiye ettikleri gibi, onlara rahmet et.” (İsrâ/23-24)
Bu âyetlerde Rasûlullah ile birlikte olan sahabe övülmüş, Allah'ın onlardan
razı olduğu bildirilmiştir. Kendilerini Allah yolunda feda edecek olanlar başka
yerlerde de övülmüşlerdir:
Andolsun ki, Allah Elçisi'nde, sizin; Allah'ı ve son günü uman ve Allah'ı çokça
anan kimseler için güzel bir örnek vardır. (Ahzâb/21)
Allah'ın, o kent halkından, Rasûlü'ne verdiği fey'ler, içinizden yalnız zenginler
arasında dolaşmasın diye Allah'a, Elçi'ye yakınlık sahiplerine; göç eden fakirler –ki
onlar, Allah'ın lütuf ve rızasını ararken yurtlarından ve mallarından çıkarılmışlardır,
Allah'a ve Elçisi'ne yardım ederler. İşte onlar, doğruların ta kendileridir–, yetimlere,
miskinlere, yolcuya aittir. Elçi, size ne verdiyse onu hemen alın. Sizi neden
alıkoyduysa ondan geri durun. Allah'a da takvâlı davranın. Şüphesiz Allah,
kovuşturması/azabı çok çetin olandır. Onlardan önce o yurda ve imana yerleşen
kimseler de, kendilerine göç edenleri severler ve onlara verilenlerden ötürü
göğüslerinde bir ihtiyaç duymazlar. Kendilerinin ihtiyaçları olsa dahi, onları
kendilerine tercih ederler. Kim de nefsinin cimriliğinden korunursa, işte onlar,
başarıya erenlerin ta kendileridir. (Haşr/7-9)
Andolsun o ağacın altında sana biat ederlerken Allah mü’minlerden razı
olmuştur. İşte kalplerinde olanı bilmiş, onlara kalbi teskin eden, güven ve yatışma
duygusu; moral indirmiş ve onları pek yakın bir fetih ve alacakları birçok
16
ganimetler ile mükâfatlandırmıştır. Ve Allah, azîz'dir, hakîm'dir. (Fetih/18-19)
Burada övülenler, asıl anlamıyla sahabedir, daha sonraki geniş anlamıyla
sahabe değildir.
Âyetteki, Onların secde izinden nişanları yüzlerindedir ifadesi, kaynaklarda
genellikle “çok secde etmeleri sebebiyle mü’minlerin alınlarında meydana gelen
durum” veya “geceleri namaz kılan ve secde edenlerin yüzlerinde oluşan güzellik
nûru” olarak namaza endeksli olarak açıklanmıştır.
Hâlbuki burada konu edilen bunlar değildir. Hatırlanacağı üzere secde'nin,
“kişinin bilinçli olarak bir başkasına –kendisinden daha güçlü olduğunu kabul
ederek– teslim olması, boyun eğmesi, onun otoritesi dışına çıkmaması” demek
olduğunu; vech/yüz sözcüğünün de “kişinin tüm benliği”ni temsil ettiğini birçok
yerde ifade etmiştik. O nedenle, burada maksat, onların Allah'a teslimiyetlerinin ve
mü’min olduklarının her hâl ve davranışlarından belli olduğudur:
Görmedin mi, Allah nasıl bir misal verdi? Güzel bir söz, aslı [kökü], sabit,
dalı-budağı gökte olan, Rabbinin izniyle her an ürün veren güzel bir ağaç gibidir.
Ve onlar öğüt alsınlar diye Allah insanlara böyle misaller verir. (İbrâhîm/24-25)
Mü’minlerin önceki kitaplardaki örneği Kur’ân tarafından bildirilmiştir. Şimdi
bu örneğin, muharref Kitab-ı Mukaddes'teki benzerine bir göz atalım:
Sonra Îsâ şöyle dedi: “Tanrı'nın Egemenliği, toprağa tohum saçan adama
benzer. Gece olur, uyur; gündüz olur, kalkar. Kendisi nasıl olduğunu bilmez ama,
tohum filizlenir, gelişir. Toprak kendiliğinden ürün verir. Önce filizi, sonra başağı,
sonunda da başağı dolduran taneleri verir. Ürün olgunlaşınca, adam hemen orağı
vurur. Çünkü ürünü biçme zamanı gelmiştir.” Îsâ sonra şöyle dedi: “Tanrı'nın
Egemenliğini neye benzetelim, nasıl bir benzetmeyle anlatalım? Tanrı'nın
Egemenliği, hardal tanesine benzer. Hardal, yeryüzünde toprağa ekilen tüm
tohumların en küçüğü olmakla birlikte, ekildikten sonra gelişir, tüm bahçe
bitkilerinin boyunu aşar. Öylesine dal-budak salar ki, gökte uçan kuşlar gölgesinde
barınabilir.” 6
Îsâ onlara bir benzetme daha anlattı: “Göklerin Egemenliği, bir adamın alıp
tarlasına ektiği hardal tanesine benzer” dedi, “hardal tüm tohumların en küçüğü
olduğu hâlde, gelişince bahçe bitkilerinin boyunu aşar, ağaç olur. Öyle ki, gökte
uçan kuşlar gelip dallarında barınır.” Îsâ onlara başka bir benzetme anlattı:
“Göklerin Egemenliği, bir kadının alıp tüm hamuru kabartmak için üç ölçek una
karıştırdığı mayaya benzer.” Îsâ bütün bunları halka benzetmelerle anlattı.
Benzetme kullanmadan onlara hiçbir şey anlatmazdı.7
6
Markos, 4:26-32.
7
Matta, 13:31-34.
17
olmak üzere insanlar arasından satın alınmışlardır. Ağızlarından hiç yalan
çıkmamıştır. Kusursuzdurlar.8
8
Vahiy, 14:1-5.
9
Tesniye, 33:3.
18