Professional Documents
Culture Documents
1. Lí do ch n tài
Hoá h c – môn khoa h c th c nghi m có nh ng ng d ng vô cùng to l n trong cu c
s ng. Ngành hóa v i bàn tay th n kì c a mình ã t ng b c làm thay i cu c s ng
trong t t c các l nh v c: s n xu t công nghi p, nông nghi p, y h c, ngh
thu t…Nh ng phát minh di u kì c a hoá h c ã thúc y s phát tri n n n v n minh
nhân lo i. Có c nh ng phát minh y là do công s c lao ng mi t mài và sáng t o
c a các nhà khoa h c trên kh p th gi i. tn c ta ang trong th i kì phát tri n,
ngành hóa óng m t vai trò r t quan tr ng trong xây d ng và b o v T Qu c. Do ó,
công tác ào t o nh ng ng i có chuyên môn v hóa gi i là vô cùng c n thi t. làm
c i u ó, c n y m nh vi c ào t o và b i d ng h c sinh gi i hoá h c ngay t
tr ng ph thông. V i mong mu n óng góp ý ki n c a mình v v n này, em quy t
!nh ch n tài: B I D NG H C SINH GI I HÓA H C TR NG THPT.
2. M c ích nghiên c u
Tìm hi u và xây d ng các ph "ng pháp b i d ng h c sinh gi i hoá # tr ng THPT.
3. it ng nghiên c u
Vi c phát hi n và b i d ng h c sinh gi i hóa h c # tr ng THPT.
4. Khách th nghiên c u
Quá trình d y và h c hoá h c # tr ng THPT Vi t Nam.
5. Gi thuy t khoa h c
N ub id ng h c sinh gi i úng h ng và có h th ng thì s$ kh"i g i cho các em
ni m am mê hóa h c và ào t o ra nh ng ng i có n ng l c hoá h c ph c v cho t
n c.
6. Ph ng pháp nghiên c u
c và nghiên c u tài li u,Internet.
Phân tích và t ng h p.
Tìm hi u th c tr ng b i d ng h c sinh gi i hóa h c # tr ng THPT.
Ph ng v n m t s giáo viên ã tham gia b i d ng h c sinh gi i hoá h c # tr ng
THPT.
Trao i ý ki n v i h c sinh và sinh viên tham gia thi h c sinh gi i hoá h c.
7. Nhi m v c a tài
Nghiên c u c" s# lí lu n và th c ti%n v vi c b i d ng h c sinh gi i hóa h c.
Nghiên c u các ph "ng pháp b i d ng h c sinh gi i hóa h c và xu t m t h
th ng bài t p tiêu bi u dùng trong b i d ng h c sinh gi i hóa h c.
8. Ph m vi nghiên c u
Ch "ng trình hóa h c THPT và các thi h c sinh gi i trong n c và qu c t .
Quá trình t ch c, phát hi n và b i d ng h c sinh gi i hóa h c # Vi t Nam.
Ch ng 1
C S LÍ LU N VÀ TH C TI N V B I D NG
H C SINH GI I HÓA H C TR NG THPT
Bài gi i
a. Clorua vôi có tính t y màu và sát trùng vì trong phân t, c a nó CaOCl2 có Cl+ v i
tính oxi hóa r t m nh.
b. Phèn chua là mu i kép ng m n c: KAl(SO4)2.12H2O
Khi phèn tan trong n c có quá trình th y phân ion Al3+ ( th hi n tính axit):
Al3+ + 3HOH → Al(OH)3↓ + 3H+
→ Ion H+ trong n c làm cho n c có v! chua.
→ K t t a keo Al(OH)3 l" l,ng trong n "c. Trong quá trình l ng ng, Al(OH)3 k t
t a kéo các ch t b n trong n c và k t qu là qua x, lí phèn n "c s$ s ch và trong h"n.
c. S hình thành th ch nh) g m 2 quá trình:
Phá h y á vôi CaCO3 do tác d ng c a n c m a có hòa tan khí CO2 t o ra mu i
tan Ca(HCO3)2:
CaCO3 + CO2 + H2O → Ca(HCO3)2
S phân h y Ca(HCO3)2 : Dung d!ch Ca(HCO3)2 theo các k$ n t ch y xu ng các
vòm hang và b! phân h y t o ra th ch nh).
Ca(HCO3)2 → CaCO3↓ + CO2↑+ H2O
Ví d 2
Bài gi i
a. Dùng n c vôi trong: D-n khí th i có khí c qua n c vôi trong, khí c s$ b! gi
l i. Các ph n ng hóa h c x y ra:
Ca(OH)2 + SO2 = CaSO3 + H2O
2 Ca(OH)2 + 4NO2 = Ca(NO3)2 + Ca(NO2)2 + 2H2O
Ca(OH)2 + 2HF = CaF2 + 2H2O
b. Dùng NH3: d ng khí hay l ng, phun vào không khí có l-n Cl2. Các ph n ng hóa
h c x y ra:
3Cl2 + 2NH3 = N2 + 6HCl
HCl + NH3 = NH4Cl
Do ó Cl2 b! lo i kh i không khí.
c. Dùng n c vôi trong tác d ng v i dung d!ch ó k tt al ng cation kim lo i
n'ng. C th :
Pb2+ + Ca(OH)2 = Pb(OH)2 + Ca2+
Cu2+ + Ca(OH)2 = Cu(OH)2 + Ca2+
Nh n xét
Nh ng bài t p nh th này r t thú v!, h p d-n b#i nó có tính ng d ng cao, g n g)i
v i cu c s ng. Nó kích thích lòng ham hi u bi t, say mê tìm tòi c a h c sinh. i u này
s$ thúc y các em ch ng trong h c t p nhi u h"n.
2.3.2.2. Bài t p mang tính ch t ph c t p, có v n c a ki n th c; òi h i s t duy,
v n d ng ki n th c ã h c tìm l!i gi i
Ví d
Bài gi i
Áp d ng !nh lu t b o toàn kh i l ng, ta có: mkhí = 8,08 – 1,6 = 6,48 g
S n ph m khí + dd NaOH → dd mu i 2,47%
200.1,2
nNaOH = = 0,06 mol
100.40
mdd mu i = mkhí + mddNaOH = 6,48 + 200 = 206,48 g
206,48.2,47
mmu i = = 5,1 g
100
Ta có s" : Khí + nNaOH → NanA
0,06
0,06
n
0,06
→ mmu i =(23n+A) = 5,1 → A = 62n
n
Ch( có c'p n=1, A = 60(NO3-) là phù h p → NaNO3
Vì s n ph m khí ph n ng v i NaOH ch( cho c m t mu i duy nh t là NaNO3 →
S n ph m khí bao g m: NO2, O2 do ó mu i ban u X có th là: M(NO3)n. Khi ó:
4NO2 + O2 + 2H2O → 4HNO3
4 x | HNO3 + NaOH → NaNO3 + H2O
4NO2 + O2 + 4NaOH → 4NaNO3 + 2H2O
0,06 ← 0,015 ← 0,06
→ mkhí = m NO + m O = 46.0,06 + 32.0,015 = 3,24 g < 6,48 g
2 2
Bài gi i
Tr c tiên, HS ph i quan sát hình v$ và rút ra nh n xét:
Khí C ph i có 'c i m: n'ng h"n không khí và không tác d ng v i không khí. V y
d ng c cho trong bài có th i u ch c các khí: Cl2, SO2, CO2, O2.
Sau ó, xác !nh A, B, ta l p b ng:
C Cl2 SO2 CO2 O2
A dd HCl… dd HCl… dd H2SO4 dd HCl… H2O2
B KMnO4 Sunfit S, Cu cacbonat MnO2
Nh n xét
Cách 't v n c a bài t p thú v! # ch/ i m m u ch t (Khí C ph i có 'c i m
n'ng h"n không khí và không tác d ng v i không khí) n*m trên hình v$. Do ó h c
sinh ph i có n ng l c quan sát hình v$ ng th i c n suy lu n phát hi n ra i m m u
ch t y. Cách 't v n # ây h"i khác l so v i các bài t p i u ch khác và nó chính
là m t bài t p lí thuy t g n v i th c nghi m.
2.4. PH NG PHÁP GI7NG D Y BÀI T P TRONG B I D NG
H C SINH GI I HÓA H C
2.4.1. Các giai o n gi i m*t bài t/p hoá h c
Giai o n 1: !nh h ng cách gi i.
Tìm hi u i u ki n c a bài t p ( tóm t t và phân tích bài).
Xác !nh m i liên h gi a cái ã cho ( gi thi t) và cái c n tìm ( k t lu n).
Giai o n 2: Ti n hành gi i.
V n d ng t ng h p các ki n th c và k n ng l p và th c hi n ch "ng trình gi i.
i v i bài toán hóa h c: có th gi i theo các b c sau
+ Xác !nh các ch t có th có ph n ng hóa h c v i nhau. Vi t các ph "ng trình
ph n ng. S p x p các ph n ng theo th t tr c, sau ho'c theo th t u tiên ( quá
trình ch y u).
+ Thi t l p m i quan h gi a các thành ph n ã c cho trong bài toán v i thành
ph n cu i cùng ( c n gi i quy t) b*ng các !nh lu t c" b n c a hóa h c. Có th coi ây
là s" tính toán.
+ S, d ng các k n ng c" b n ( tính theo các !nh lu t t( l ng, !nh lu t tác d ng
kh i l ng, b o toàn kh i l ng, thi t l p công th c hóa h c…) gi i quy t t ng
ph n ho'c toàn b bài toán.
Giai o n 3: Ki m tra k t qu tính toán và k t lu n. Có th suy ngh thêm tìm cách
gi i khác c áo, t i u.
Ví d
Cho axit B tác d ng lên ch t A làm thoát ra ch t khí C không màu, có mùi khó ch!u.
Ch t khí này làm m t màu c a phenolphtalein trong dung d!ch nào ó, trong khi ó
t o ra ch t A. N u ch t khí C cho tác d ng v i ch t khí D không màu, không mùi có
trong không khí # i u ki n xác !nh thì s$ thu c m t ch t mà khi hòa tan nó vào
n c s$ t o ra axit B. Xác !nh A, B là ch t gì?
Giai o n 2: Ti n hành gi i
Vì C có mùi, tác d ng c v i ki m t o ra mu i A, nên C không th là H2, ch( có
th là khí ho'c hy rua c a phi kim nh ng:
N2
!"
O2
Có 30g dung d!ch NaCl 20%. Tính C% dung d!ch thu c khi:
a. Pha thêm 20g H2O.
b. Cô 'c dung d!ch ch( còn 25g.
GV t ng quát hóa bài toán ho'c yêu c u HS suy ngh bài toán t ng quát và h ng gi i.
Bài toán t ng quát
Bài gi i
G i m1(g) là kh i l ng dung d!ch 1 n ng C1% .
G i m2(g) là kh i l ng dung d!ch 2 n ng C2% .
→ Kh i l ng ch t tan trong hai dung d!ch là:
m1C1 m2C2
mt1 = g mt2 = g
100 và 100
Vì pha tr n hai dung d!ch cùng m t lo i ch t tan nên kh i l ng ch t tan trong dung
d!ch sau khi tr n ( dung d!ch 3) b*ng t ng kh i l ng ch t tan trong hai dung d!ch ban
u. T (1) và (2) ta có:
(m1 + m2)C3 = m1C1 + m2C2
m1 C - C2
= 3
m2 C1 - C3
↔ ( gi thi t C1 > C2)
GV h ng d-n th thu t gi i bài toán nhanh, g n b*ng cách dùng s" ng chéo:
S# !ng chéo: Khi tr n dung d!ch 1 v i dung d!ch 2 ta thu c dung d!ch 3 có
n ng ( C%, CM ) là C3 và kh i l ng riêng là d3. Ta có s" ng chéo và các
công th c t "ng ng:
- i v i n ng % kh i l ng:
m1 C1 C2 - C3
m1 C2 - C3
C3 =
m2 C2 m2
C1 - C3
C1 - C3
- i v i n ng mol:
V1 C1 C2 - C3
V1 C2 - C3
C3 =
V2
V2 C2 C1 - C3 C1 - C3
- i v i kh i l ng riêng:
V1 d1 C2 - C3
d3 V1 d3 - d2
=
V2 d2 V2 d1 - d3
C1 - C3
Ng i ta a ra hai nhóm ph "ng trình hóa h c d i ây, trong m/i m t nhóm ch(
có m t ph "ng trình ph n ng úng mà thôi:
1. a) 2KMnO4 + 2H2S + 2H2SO4 → S + 2MnSO4 + K2SO4 + 4H2O
b) 2KMnO4 + 5H2S + 3H2SO4 → 5S + 2MnSO4 + K2SO4 + 8H2O
c) 4KMnO4 + 7H2S + 5H2SO4 → 6S + 4MnSO4 + 2K2SO4 + 12H2O
2. a) 3H2S + 3K2Cr2O7 + 10H2SO4 → S + Cr2(SO4)3 + 3K2SO4 + 13H2O
b) 3H2S + 2K2Cr2O7 + 7H2SO4 → 2S + 2Cr2(SO4)3 + 2K2SO4 + 10H2O
c) 3H2S + K2Cr2O7 + 4H2SO4 → 3S + Cr2(SO4)3 + K2SO4 + 7H2O
Hãy ch( ra nh ng ph "ng trình ph n ng úng và gi i thích vì sao không tin t #ng
nh ng ph "ng trình ph n ng còn l i.
( Trích thi HSG hóa h c t nh ng Nai – 1999)
Bài gi i
1.
2 Mn+7 + 5e = Mn+2
5 S-2 - 2e = S0
2 Mn+7 + 5 S-2 = 2 Mn+2 + 5 S0
2. 2 Cr+6 + 3e = Cr+6
3 S-2 - 2e = S0
2Cr+6 + 3S-2 = 2Cr+6 + 3S0
→ Ph "ng trình ph n ng c) úng. Gi i thích t "ng t nh trên.
Ta có th gi i l i bài toán trên nh ph "ng pháp th ng b*ng ion- electron.
Nh n xét
Cân b*ng ph "ng trình ph n ng theo ph "ng pháp i s là m t ph "ng pháp h u
hi u gi i các bài toán cân b*ng ph c t p. Tuy nhiên n u HS không n m v ng b n
ch t c a ph n ng oxi hóa kh, thì s$ g'p lúng túng v i bài toán trên. Vì n u xét v
ph "ng di n i s thì các ph "ng trình ph n ng trên u th a mãn !nh lu t b o toàn
kh i l ng. Nh ng m/i nhóm ch( có m t ph "ng trình ph n ng úng mà thôi, ph "ng
trình ph n ng này th a mãn úng b n ch t c a ph n ng oxi hóa kh,.
2.4.2.3. S& d ng các th thu t toán h c
Ví d 1 : Tính ch t c a c p s c ng
Bài gi i
Bài gi i:
Ta có các d ki n:
Ag2CrO4 2Ag+ + CrO42 Tt = 10-11,8 # $
% NH3 + H+ Ka1
CrO42- HCrO4- (Ka2)-1
NH3 AgNH3+ β1
Ag2CrO4 + % → AgNH3+ + HCrO4- có K= ) Ka1(Ka2)-1β1
(
K= 10-4,7610-6,5103,32 = 10-11,22 K nh , s tan là khó kh n.
Ví d 3: Ghép n s
t cháy hoàn toàn a gam h/n h p hai ankan A, B h"n kém nhau k nguyên t, cacbon
thì thu c b gam khí CO2. Tìm t ng s mol ankan.
Bài gi i:
G i CTPT hai ankan là:
CnH2n+2 và Cn+kH2n +2k +2 (n≥ 1)
3n + 1 t0
CnH2n+2 + O2 → nCO2 + (n+1)H2O (1)
2
x mol nx mol
3(n + k) + 1 t0
Cn+kH2n +2k +2 + O2 → (n+k)CO2 + (n+k+1)H2O (2)
2
y mol y(n+k) mol
b
Theo bài ra s mol CO2 = nx + y(n+k)= mol # $
44
Kh i l ng hai ankan:
(14n + 2)x + (14n + 14k + 2)y = a
14[ ! y(n+k)] + 2(x+y) = a
b 22a - 7b
14. 2(x+y) =a x+y= *+
44 44
22a - 7b
, y t ng s mol hai ankan = *+
44
Nh n xét
Vi c áp d ng các tính ch t c a toán h c khi n gi i quy t nhi u bài t p c gi i
quy t nhanh, g n . Tuy nhiên không nên l m d ng mà xa r i b n ch t cu các hi n
t ng hóa h c. Toán h c ch( là công c h/ tr cho hóa h c.
2.4.2.4. Bi n i bài t p có s'n theo m c ích c a ng !i d y
a. L c b m t s d ki n t ng m c khó c a bài t p
Ví d
Hai bài toán này có cách gi i g n gi ng nhau, bài 2 khó h"n. Sau ây xin trình bày
cách gi i bài 2.
Bài gi i
L y m t ít dung d!ch làm m-u th,. Cho 1 m-u l n l t tác d ng v i các m-u còn l i.
Ta l p b ng nh sau: (hàng ngang ch( các dung d!ch cho vào, hàng d c ch( các dung
d!ch c cho vào).
Na2SO4 (CH3COO)2Ca Al(NO3)2 NaOH BaCl2
Na2SO4 - ↓ tr ng - - ↓ tr ng
(CH3COO)2Ca Ch a có - - ↓ keo - -
↓ tr ng
Al(NO3)2 - ↓ keo - ↓ → tan -
NaOH - - - -
BaCl2 ↓ tr ng - - - -
Chú thích:
- : Không có hi n t ng gì x y ra.
↓ tr ng : K t t a tr ng.
↓ keo : K t t a keo tr ng.
Ch a có - ↓ tr ng : Lúc u ch a có k t t a, cho thêm dung d!ch vào k t t a xu t hi n.
↓ → tan : Lúc u xu t hi n k t t a, l c h/n h p k t t a tan.
Quan sát b ng, ta suy ra c:
Lúc u ch a có k t t a, cho thêm dung d!ch vào k t t a xu t hi n: Dung d!ch cho
vào là Na2SO4, dung d!ch c cho vào là (CH3COO)2Ca.
Lúc u xu t hi n k t t a, l c h/n h p k t t a tan: Dung d!ch cho vào là NaOH, dung
d!ch c cho vào là Al(NO3)2. V y dung d!ch còn l i là BaCl2.
b. L y t trong các thi nh ng l c b t ho'c chia nh
Ví d
E 0 Au ( CN ) 2 2 − / Au = −0,06V
E 0 Ag ( CN ) 2 2 − / Ag = −0,31V
E 0 O2 / OH − = −0,404V
thi trên h"i dài, ta có th chia câu 1,2,3,4 thành nh ng bài t p nh h"n. Ví d , câu 1
c s, d ng trong thi HSG hóa h c t nh ng Nai – 2001.
c. Thay i hình th c câu h i
Ví d 1
+ KOH
+ H2 O 2 + NH NH2
D H K
+ H2SO4 dac
F G I A
" t r*ng:
A: là hi rocacbon i x ng # th khí g m 85,7% C và 14,3% H ( theo kh i l ng).
H: là m t dung môi cho s"n và dùng lo i parafin c a d u bôi tr"n.
1. Xác !nh công th c c u t o c a A, B, C, D, E, F, G, H, I ,K.(b qua ng phân
hình h c c a A).
2. B, C, D, E và F có nh ng tính ch t nào chung.
3. C" ch nào ã t o B t A và t o C t B?
Bài gi i (bài 2)
T thành ph n phân t, CTPT c a A: C4H8. Vì A i x ng A có th là:
.
CN
.
OH
.
COOH
/ .
OSO3H
0 .
SO2
O O
1 .
O
O
2 .
N NH
.
- B, C, D, E và F u có ho t tính quang h c.
3. A → B : c ng ái i n t,; B → C : th ái nhân.
d. o ng c bài t p [ 54, tr.102, 103]
Ví d 1
+ Cl2 + KOH - H 2O
CH3 C CH2 CH3 A B D
askt spc
CH3
Ta có th o ng c bài toán nh sau:
Bi t phân t, ch t X có ch a nguyên t, C b c 4
Bài gi i (bài 2)
CH3 CH3
askt
CH3 C CH2 CH3 + Cl2 CH3 C CH CH3 + HCl
H3C CH3
CH3 CH3 Cl
C C
(A)
H3C CH3
CH3 CH3
CH3 Cl CH3 OH
(B)
CH3 CH3 CH3
+
+H - H 2O +
CH3 C CH CH3 CH3 C CH CH3 CH3 C CH CH3
CH3
H3C CH3
+ chuyen vi
CH3 C CH CH3 C C (D)
+
-H H3C CH3
CH3
Na + - + - + +
NaOH - - + + - +
Tráng b c - - - - + +
D u (+) có ph n ng.
D u (-) không có ph n ng.
1. Xác !nh công th c phân t,, vi t các công th c c u t o có th có c a A, B, C,
D, E, F.
2. Vi t các ph "ng trình ph n ng i u ch F t A, ghi rõ i u ki n ph n ng.
( thi HSG hóa h c t nh An Giang – 1999)
Bài gi i
D a vào kh n ng ph n ng ta có th d oán:
A: không có nhóm – CHO, - CHOH, - COO –. Ph i có nhóm – OH và có th có
nhóm xeton.
B: không có nhóm – OH, - CHOH, - COO -, - CH = O. Ch( có nhóm ete ho'c
xeton.
C: Ph i là axit.
D: Ph i là este.
E: Ph i có nhóm – OH và – CH = 0
F: Ph i có nhóm – CHOH và – CH = O
1. 't công th c c a ch t c n tìm là CxHyOz
a. Khi z = 1 thì 12x + y+ 16 = 74
→ 12x + y = 58 x = 4, y = 10
Công th c phân t, là C4H10O. Ch( có th có r u A và este B.
∗ Ch t A: C4H9OH có các công th c c u t o:
CH3 – CH2 – CH2 – CH2 – OH (1)
CH3 CH2 CH OH
CH3 (2)
CH3 CH CH2 OH
CH3 (3)
CH3
CH3 C OH
CH3
(4)
∗ Ch t B: ete
CH3 – CH2 – CH2 – CH2 – O – CH3 (1)
CH3 CH O CH3
CH3 (2)
CH3 – CH2 – O – CH2 – CH2 – CH3 (3)
b. Khi z = 2 thì 12z + y + 32 = 74
12z + y = 42 x =3, y = 6 Công th c phân t,: C3H6O2. V i công th c này có
th là axit, este, ho'c có 1 nhóm – CH = O và 1 nhóm – OH.
Ch t C là CH3 – CH2 – COOH
Ch t D là CH3 – COOCH3 ( không th là HCOOCH2 – CH3 vì este này có ph n
ng tráng b c).
H2 H2
H3C C C C OH
Ch t A là O
Bài gi i
8Al + 3Fe3O4 → 9Fe + 4Al2O3 (1)
Ph n ng x y ra hoàn toàn → h/n h p B g m có Fe, Al2O3 và có th Al d ho'c Fe3O4
d . Theo bài ra h/n h p B tác d ng v i NaOH d có khí thoát ra→ h/n h p B g m có
Fe, Al2O3 và Al d .
Ph n 1: Al2O3 + 2NaOH → 2NaAlO2 + H2O (2)
3
Al + NaOH + H2O NaAlO2 + H2 (3)
2
3 3 1,176
nAl = n H2 = = 0,035 mol
2 2 22,4
4 4
(1) → n Al O = n Fe = 0,045 = 0,02mol
2 3
9 9
Ph n 2: Al2O3 + 6HCl → 2AlCl3 + 3H2O
3
Al + 3HCl → AlCl3 + H2
2
Fe + 2HCl → FeCl2 + H 2 ↑
Gi s, kh i l ng ph n 2 nhi u g p m l n ph n 1 nên trong ph n 2:
nAl = 0,035 mol
nFe = 0,045 mol
3 6,552
n H2 = 0,035m + 0,045m = = 0,2925 mol
2 22,4
→ m = 3 kh i l ng c h/n h p B g p 4 l n ph n 1.
Ap d ng !nh lu t b o toàn kh i l ng :
mB = mAl + mFe + m Al O = 0,035.27.4 + 0,045.4.56 + 0,02.4.102 = 22,02 g
2 3
8 8
Theo (1) → nAl ph n ng = n Fe = 0,045.4 = 0,16 mol
9 9
→ mAl(A) = ( 0,16 + 0,035.4).27 = 8,1 g
3 3
m Fe3O 4 (A) = .n Fe .232 = .0,045.4.232 = 13,92 g
9 9
8,1
%m Al = .100 = 36,78%
8,1 + 13,92
%m Fe3 O 4 = 100 − 36,78 = 63,22%
Cho 22 gam h/n h p X g m Fe và Al ph n ng hoàn toàn v i 2 lít dung d!ch HCl 0,3
M ( d= 1,05 g/ml)
a. Ch ng t r*ng h/n h p X không tan h t
b. Tính th tích khí H2 ( ktc), n ng % ch t tan trong dung d!ch Z thu c và kh i
l ng ch t r n Y không tan. Gi s, trong hai kim lo i ch( có m t kim lo i tan.
Bài gi i
a. N u không có câu h i này chúng ta s$ ngh h/n h p X tan h t vì hi u sai ngh a “
ph n ng hoàn toàn”. ch ng minh h/n h p X không tan h t, ta có th làm theo 3
cách sau:
Cách 1: Gi s, h/n h p ch( g m có Fe ( kim lo i có kh i l ng mol l n h"n)
22
→ nFe = = 0,39 mol
56
Fe + 2HCl → FeCl2 + H 2 ↑
b 2b
→ nHCl c n dùng = 3a + 2b, k t h p (*), ta có: 3a + 2b > 2(a + b) > 0,78
→ hòa tan h t h/n h p X thì s mol axit HCl ph i l n h"n 0,78 mol, trong khi s
mol axit ban u theo bài ra ch( b*ng 2.0,3 = 0,6 mol ( < 0,78 mol)
→ Axit thi u, ngh a là X ph n ng không h t.
Cách 3: nHCl c n dùng = (3a + 2b) mol
Ch n M = 56 làm nhân t, chung, ta có: 56(a+ b) > 27a + 56b = 22
→ 2( a+b) > 0,78
3a + 2b > 2( a+ b) > 0,78 mol
L p lu n t "ng t cách 2 s$ có cùng k t qu .
b. Vì axit thi u, Al có tính kh, m nh h"n Fe s$ tan tr c nh ng theo ra ch( có m t
kim lo i tan→ Fe ch a b! hòa tan:
3
Al + 3HCl → AlCl3 + H2
2
0,2 ← 0,6 → 0,2 → 0,3
n H 2 = 0,3 mol → VH 2 ( ktc) = 0,3.22,4 = 6,72 lít
0,2.133,5.100
C%( AlCl3) = = 1,27%
2104,8
Bài gi i
Cách 1: Ph "ng pháp !nh tính
ây là các mu i axit, là các ch t i n li l ng tính:
MHA → M+ + HA-
HA- H+ + A2- K2 (1)
HA- + H+ H 2A K1-1 (2)
pH ph thu c hai quá trình (1) và (2). N u K2 càng l n và K1 càng l n thì dung d!ch
có pH càng bé vì quá trình nh ng proton (1) x y ra m nh, quá trình thu proton (2) x y
ra y u. So sánh # trên ta th y:
pH (NaHC2O4) < pH (NaHSO3) < pH (NaHCO3) < pH (NaHS)
Cách 2: Ph "ng pháp !nh l ng
Áp d ng công th c tính g n úng pH c a các mu i iaxit cho các h trên:
pK1 + pK2
pH =
2
2 + 5
ta th y: pH (NaHC2O4) = 2 = 3,5
2 + 6
pH (NaHSO3) = 2 = 4,0
7 + 11
pH (NaHCO3) = 2 = 9,0
7 + 13
pH (NaHS) = 2 = 10,0
Nh n xét
Cách gi i !nh l ng tuy ch n ch n nh ng òi h i ta ph i thi t l p công th c ho'c
ph i nh công th c. Trong khi ó, cách gi i !nh tính ch( c n d a vào vi c hi u b n
ch t c a s i n li và nguyên lí chuy n d!ch cân b*ng là gi i quy t c bài toán. Vì
v y, cách gi i !nh tính trong tr ng h p này hay h"n.
Ví d 2
m gam phoi bào s t (A) ngoài không khí, sau m t th i gian bi n thành h/n h p
(B) có kh i l ng 12 gam. Cho B tác d ng v a v"i 200ml dung d!ch HNO3 thu
c 2,24 lít khí duy nh t NO ( ktc).
Tính kh i l ng m c a A.
m 12 - m 2,24 .3
.3 = .4 + m = 10,08 gam
56 32 22,4
*3 *+ 4 04 567 *3 *+ 4 &8 *3 *+ 4 % &8
Nh n xét
Rõ ràng cách 2 t i u h"n vì:
Không c n vi t ph "ng trình ph n ng nh ng v-n nh n !nh úng tr ng thái u
và tr ng thái cu i c a các ch t oxi hóa,ch t kh,.
Ng n g n, tránh bi n lu n dài dòng.
Lí thú và hi u qu .
2.4.2.7. Rèn luy n cho h c sinh tác phong khoa h c
Tích c c ch ng, c l p suy ngh .
C n th n, nh-n n i, chính xác, t( m(.
T ch c các hành ng trí tu m t cách khoa h c. Con ng i n k t qu ph i
ng n g n, c áo, h p lí, d% hi u. Bài gi i trình bày logic, ch't ch$.
"n gi n hóa các v n ph c t p và tránh ph c t p hóa.
Luôn ti u k t, t ng k t và kh c sâu tr ng tâm.
Ch ng 3
XU#T H TH2NG BÀI T P HÓA IC NG TIÊU BI,U
,B ID NG H C SINH GI I HÓA H C THPT
Các v n trong bài t p hoá i c "ng r t r ng l n, a d ng. Tuy nhiên do khuôn
kh lu n v n có h n, chúng tôi ch( xin c p nm ts v n tiêu bi u có tác d ng
phát tri n ki n th c, nâng cao t duy và rèn luy n k n ng cho h c sinh. ây c)ng là
nh ng v n r t hay g'p trong các kì thi h c sinh gi i .
3.1. C#U T O NGUYÊN T> - H TH2NG TU N HOÀN –
LIÊN K3T HÓA H C
3.1.1. V)n 1: Xác ?nh nguyên t d'a vào s hi u nguyên t@.
Bài t p m(u
Bài gi i
a. T ng s proton, n"tron, electron trong nguyên t, R b*ng 24 nên ta có:
2Z + N = 24 (1)
N
Z = 12 - nên Z <12
2
Các nguyên t b n có t( s gi a s n"tron và s proton trong h t nhân:
N
≤ ≤ 1,5
Z
Do ó: N ≤ Z ≤ 1,5Z (2)
N
Hay là ≤Z≤N
1,5
Bài gi i
Nh n xét:
I1 : I2 : I3 : I4 : I5 : I6 = 1: 3,2 : 4,8 : 20,1: 25,7 : 31,8
T I3 n I4 có b c nh y t ng t, v y nguyên t có 3 electron hóa tr!. Nó thu c nhóm
IIIA, trong chu kì 3, ó là nhôm ( Al, Z= 13).
C u hình electron là:1s22s22p63s23p1
Tác d ng c a bài t p và ki n th c c n n$m
- Thông th ng h c sinh hay g'p d ng bài t p xác !nh nguyên t ch a bi t thông qua
s Z, s A ( nh ph n 3.1.1) hay qua nguyên t, kh i M…Nh ng # ây yêu c u tìm
nguyên t Q qua n ng l ng ion hóa. ây là i m m i l c a bài t p òi h i h c sinh
ph i t duy suy ngh theo chi u h ng m i. gi i quy t c bài t p, h c sinh c n có
óc nh n xét và phát hi n ra i m m u ch t c a nó ó chính là b c nh y v t t I3 n
I4. ng th i c)ng không b! ánh l c h ng b#i nhi u n ng l ng ion hóa cho trong
bài mà c n chú ý n b n ch t c a v n là nguyên t, khí hi m r t b n v ng, tách
electron ra kh i nó c n m t n ng l ng r t l n.Có nh v y m i nh n th y c nguyên
nhân c a s gia t ng t bi n khi chuy n t I3 n I4 là do quá trình tách 1e ra kh i
nguyên t, khí hi m.
- Khi làm nh ng d ng bài t p nh th này h c sinh c n n m v ng b ng h th ng tu n
hoàn, c u trúc electron c a nguyên t, các nguyên t , n ng l ng ion hóa c a nguyên t,
. Do ó c n c k Sách giáo khoa l p 10, có th tham kh o thêm Hóa h c vô c , t p
1,(,Nhà xu t b n giáo d c c a tác gi Hoàng Nhâm); C u t o nguyên t và Liên k t
hóa h c ,(Nhà xu t b n giáo d c c a tác gi ào ình Th c)…
Bài t p t #ng t :
Bài 1: G i tên nguyên t trong chu kì 3 và vi t c u hình electron c a nguyên t ó bi t
r*ng n ng l ng ion hóa (I) có các giá tr! sau( tính theo kJ/mol)
I1 I2 I3 I4 I5 I6
1012 1903 2910 4956 6278 22230
Bài 2: Nguyên t, c a nguyên tô Qcó 3l p electron và có các giá tr! n ng l ng ion
hóa nh sau ( kJ/mol):
I1 I2 I3 I4 I5 I6 I7 I8
1000 2251 3361 4564 7013 8495 27106 31669
a. Xác !nh nguyên t Q.
b. Bi u di%n s phân b electron vào các obitan nguyên t, Q.
c. Vi t c u hình electron nguyên t, c a nguyên t Q # tr ng thái c" b n.
d. Vi t c u hình electron hóa tr! c a nguyên t, Q # tr ng thái c" b n.
Bài 3: Cho bi t m t s giá tr! n ng l ng ion hóa th nh t (I1, eV) : 5,14; 7,64; 21,58
c a Ne, Na, và Mg và m t s n ng l ng ion hóa th hai (I2, eV): 41,07; 47,29 c a Na
và Ne.
Hãy gán m/i giá tr! I1, I2 cho m/i nguyên t và gi i thích. H i I2 c a Mg nh th nào so
v i các giá tr! trên? Vì sao?
3.1.3. V)n 3: Xác ?nh niên i d'a vào hóa h c phóng x
Bài t p m(u
Bài gi i
A(uran) m(uran)
Ta có liên h : =
A(chì) m(chì)
A(uran) 238
V y: muran = mchì . = 1,45. 206
A(chì)
t = 6,58.108 (n m)
Tác d ng c a bài t p và ki n th c c n n$m
- ây là bài t p xác !nh niên i d a vào hóa h c phóng x . Là m t v n r t thú v!
vì nó liên quan n th c t cu c s ng (ngành kh o c h c) và có s k t h p các ki n
th c v hóa h c, toán h c và v t lí h c.
- gi i quy t c bài toán, h c sinh ph i trang b! cho mình r t nhi u ki n th c v
hóa h c h t nhân:
+ Các 'c tr ng c a tính phóng x : tính phóng x t nhiên, thành ph n c a tia
phóng x , !nh lu t b o toàn s kh i và b o toàn i n tích.
+ . bài toán trên, ta có h phóng x uran trong ó 92U238 là nguyên t g c c a h
này. Cu i cùng trong h c ó là ng v! b n c a chì 82Pb206. N u t i th i i m nghiên
c u, b*ng ph "ng pháp kh i ph ch&ng h n, ta thu cl ng U238 và Pb206 trong m t
m u á. T s li u này ta tìm c th i gian c n t o ra l ng Pb206 này thì ó c)ng
là th i gian t n t i c a m u á.
+ Ngoài ra, ng i ta còn hay d a vào ng v! phóng x c a cacbon xác !nh niên
i hóa th ch hay c v t. ng v! 14C c t o thành # th ng t ng khí quy n có m t
l ng nh nh ng không i 14C trong c" th ng, th c v t s ng. Khi m t ng hay
th c v t ch t, l ng này d n thoát ra ngoài làm cho l ng 14C này gi m u 'n theo
th i gian. V y t l ng 14C còn l i trong xác ch t ta có th xác !nh c kho ng th i
gian k t lúc sinh v t này ch t, t c là xác !nh c kho ng th i gian hình thành di
v t này.
+ !nh lu t phân rã phóng x : Th c nghi m xác nh n v m't ng hóa h c t t c
các quá trình phân rã phóng x u tuân theo quy lu t ph n ng m t chi u b c nh t.
+ Chu kì bán h y: t1/2 = 0,693/k
Trong ó: t1/2 là chu kì bán h y, k là h*ng s phân rã phóng x .
- H c sinh có th c thêm sách giáo khoa v t lí l p 12 hay các sách tham kh o v t lí
l p 12.
Bài t p t #ng t :
Giáo viên có th ra các bài t p t "ng t b*ng cách: o ng c bài t p ( tính chu kì bán
h y khi bi t th i gian t n t i); thay i yêu c u c a bài t p ( tìm l ng ch t còn l i sau
khi phân h y) ho'c xác !nh niên i phóng x b*ng cách s, d ng ng v! phóng x
c a cacbon thay vì d a vào h phóng x uran (bài 3,4)
Bài 1: M t trong nh ng ngu n c" b n c a ng v! phóng x K40 trong c" th ng i là
x "ng. Tính th i gian bán h y c a K40, bi t r*ng sau 4,5 t( n m l ng ng v! này còn
l i kho ng 7,0%.
Bài 2: Xêzi – 137( Ce137) là m t ph n ng trong lò ph n ng h t nhân, nó có chu kì bán
h y 30,2 n m. Ce137 là m t trong nh ng ng v! b! phát tán m nh nhi u vùng # Châu
Âu sau tai n n h t nhân Trecnôb n. Sau bao lâu ch t c này còn l i 1,0% k t lúc tai
n n x y ra?
Bài 3: M t m u than c i tìm th y trong m t ng # Lascaux ( Lascô) t i Pháp có t c d
phân h y b*ng 2,4 phân h y trong m t phút tính cho m t gam. Gi !nh m u than này
là ph n còn l i c a m t m u than ã c m t h a s t o ra và dùng v$ các tranh
trên thành ng này. H a s ó t o ra các than này vào n m nào?
Bài 4: M t m u than l y t hang ng c a ng i Pô – li – nê – xi – an c t i Haoai có
t c phân h y C14 là 13,6 phân h y trong 1 giây tính v i 1 gam cacbon. Hãy cho bi t
niên i c a m u than ó.
3.1.4. V)n 4: Xác ?nh * h t kh i c a h t nhân nguyên t@
Bài t p m(u
Bài gi i
54
a. 26Fe có 26 proton: 54 - 26 = 28 n"tron
Kh i l ng c a h t nhân 26Fe54 theo !nh lu t b o toàn kh i l ng:
mFe = mproton + mn"tron = 26.1,00728 + 28.1,00866 = 54,43176 vC.
b. So sánh ta th y hai kh i l ng này khác nhau. Nh v y i v i h h t vi mô,
!nh lu t b o toàn kh i l ng không úng.
h t kh i : ∆m = 54,43176 - 53,956 = 0,47576 vC
Hay ∆m = 0,47576 g/mol 12C hay 0,47576 g/mol và n ng l ng liên k t h t nhân là:
∆E = ∆m.c2 = (0,47576 g/mol).(3.108 m/s)2.( 1 mol/ 6,022.1023)
= 7,11. 10-11 J
Tác d ng c a bài t p và ki n th c c n n$m
-V n này thú v! và quan tr ng b#i nó giúp h c sinh hi u sâu s c v !nh lu t b o
toàn kh i l ng trong h v mô và vi mô.
Kh i l ng c a m t h t nhân nguyên t, c coi là b*ng t ng kh i c a các h t proton
và n"tron t o thành h t nhân nguyên t,. Tuy nhiên khi các nucleon k t h p v i nhau
t o thành h t nhân nguyên t, thì thoát ra m t n ng l ng ∆E = ∆m.c2 nên kh i l ng
th c t c a h t nhân nh h"n t ng kh i l ng các nucleon m t l ng là ∆m ( h t
kh i).
Nh n xét:
- !nh lu t b o toàn kh i l ng i v i h t vi mô không chính xác nh ng !nh lu t b o
toàn kh i l ng trong ph n ng hóa h c v-n chính xác vì nhi t c a ph n ng hóa h c
không l n nên h t kh i là không áng k .
- Xét m t ph n ng trong h v mô: ph n ng phân h y CaCO3
CaCO3 = CaO + CO2
Ph n ng này c n tiêu t n m t n ng l ng là Q. Nh v y theo !nh lu t Anhxtanh E =
mc2 thì nó s$ b! m t m t kh i l ng , tuy nhiên kh i l ng này vô cùng nh nên !nh
lu t b o toàn kh i l ng trong tr ng h p này là úng n. Th c t là khi ta cân l ng
ch t tham gia và s n ph m t o thành thì nó luôn b*ng nhau.
- Ngoài ph n ki n th c chuyên sâu r t thú v!, bài t p còn giúp h c sinh chú ý "n v!
tính, rèn luy n c tính c n th n, chính xác.
- gi i quy t bài t p này, h c sinh có th tham kh o sách giáo khoa v t lí l p 12 hay
C u t o nguyên t và liên k t hóa h c, (Nhà xu t b n giáo d c c a tác gi ào ình
Th c).
Bài t p t #ng t
Bài 1:
a. Tính kh i l ng nguyên t, trung bình c a oxi bi t r*ng trong t nhiên, oxi t n t i #
c ba d ng ng v!:
16 17 18
8 O 8 O 8 O
99,762% 0,038% 0,200%
b. Trên th c t , kh i l ng h t nhân có h"i nh h"n t ng s kh i l ng c a proton và
n"tron t o nên h t nhân. Vì v y khi xác !nh b*ng th c nghi m, kh i l ng các ng v!
oxi là nh sau:
16 17 18
O O O
15,99491 vC 16,9991 vC 17,9991 vC
- Tính kh i l ng nguyên t, trung bình c a oxi d a vào các d ki n trên.
- Vì sao kh i l ng h t nhân l i h"i nh h"n t ng s kh i l ng c a proton và n"tron
t o ra h t nhân ó?
Bài 2: H t nhân liti có kh i l ng là 7,01601 vC. Hãy tính n ng l ng liên k t riêng
c a h t nhân liti? Cho kh i l ng proton và n"tron l n l t là 1,00728 vC; 1,00866
vC. Bi t 1 vC = 931,5 MeV/c2.
3.1.5. V)n 5: Quan h gi;a c)u trúc phân t@ và tính ch)t c a h p ch)t
Bài t p m(u
Bài gi i:
' '
* Phân t, H-F µ' ( 4:;4Jt ; H-O-H µ' ( 4:;4
Bài gi i
a. Cách 1: Ph "ng pháp t h p cân b*ng
Ph "ng trình c n tính là:
CH2=CH – CH3 + 4,5O2 → 3CO2 + 3H2O ∆H5 = ?
Ph "ng trình này c t h p t các quá trình sau:
+O2 +O2
H4 H5 = ?
CO2 + H2O
Bài 6:
a. N ng l ng hóa h c c tàng tr trong các liên k t hóa h c c a các ch t và c
gi i phóng ra d i d ng nhi t khi t cháy.
Tính n ng l ng t a ra theo kJ, khi t cháy 114g iso octan là m t thành ph n c a
x ng. Cho bi t:
Liên k t C – C n ng l ng 347 kJ/mol liên k t
C – H n ng l ng 414 kJ/mol liên k t
C = O n ng l ng 741 kJ/mol liên k t
O – H n ng l ng 464 kJ/mol liên k t
b. phóng tên l,a lên m't tr ng, ng i ta ã dùng t i 4,5 t n hi razin (ch t kh,) và 3
t n tetraoxit init" (ch t oxi hóa) làm nhiên li u.
Hãy ch ng t r*ng hi razin là ch t giàu n ng l ng qua ph n ng oxi hóa hi razin
b*ng oxi:
N2H4(aq) + O2 (k) → N2 (k) + 2H2O (l)
Cho bi t:Nhi t t o thành ∆Htt c a hi razin là + 149,2kJ/mol-1
Nhi t t o thành ∆Htt c a n c là – 273,13 kJ/mol-1.
Bài 7: Acrolein (pro-2-enal) có công th c CH2 = CH – CH = O, # 250C và 100 kPa nó
# tr ng thái l ng.
a. Tính nhi t t o thành chu n c a nó # 250C bi t :
∆H0 # 2980K theo kJ.mol-1 : ∆H0 t cháy C3H4O b*ng – 1628,52
∆H0 hóa h"i C3H4O b*ng 20,9
∆H0 sinh H2O (l) b*ng – 285,83
∆H0 sinh CO2 (k) b*ng – 393,51
∆H0 th ng hoa C (r) b*ng 716,7
b. Tính nhi t t o thành chu n c a nó # 250C khi bi t các tr! s n ng l ng liên k t
H–H C–C C=C C=O C–H O=O
kJ.mol-1 436 345 615 743 415 498
Bài gi i
Xét ph n ng:
AgBr (r) Ag+(aq) + Br-(aq)
H*ng s cân b*ng c a ph n ng này chính là tích s tan c a AgBr:
∆H0298(p ) = ∆H0s,298 (aq) + ∆H0s,298 (aq) - ∆H0s,298(AgBr ,r)
Trong ó, ∆H0s,298 (Ag+,aq) và ∆H0s,298 (Br-,aq) là nhi t t o thành chu n c a
Ag+(aq) và Br-(aq)
∆H0298(p ) = 105,58 – 121,55 + 100,37 (kJ/mol)
∆H0298(p ) = + 84,4 kJ/mol= + 84400J/mol
∆S0298(p ) = S0(Ag+,aq) + S0 (Br-,aq) - S0(AgBr)
∆S0298(p ) = 72,68 + 82,4 – 107,1 (J/K.mol)
∆S0298(p ) = + 47, 98J/mol
- Tính ∆G0298 c a ph n ng:
∆G0298(p ) = ∆H0(p ) – T.∆S0298(p )
∆G0298(p ) = 84400 – 298.47,98(J/mol)
∆G0298(p ) = 70101,96 J/mol
- Áp d ng ph "ng trình &ng nhi t VanHoff:
− ∆G 0 (pu)
lnTt = -
RT
70101,96
lnTt = - 8,314.298 = - 28,295
Tích s tan c a AgBr # 2980K là:
Tt = 5,1.10-13
Tác d ng c a bài t p và ki n th c c n n$m
- Các bài toán v nhi t ph n ng và nguyên lí th nh t c a nhi t ng l c h c th ng
xoay quanh v n tính nhi t ph n ng nh ã trình bày # ph n 3.2.1. . bài t p này có
s v n d ng các hàm nhi t ng cho các phép tính cân b*ng hóa h c trong dung d!ch
i n li Hay nói cách khác là có s liên h gi a h*ng s cân b*ng và các il ng nhi t
ng. gi i quy t bài toán, h c sinh không ch( c n ph i n m k các ki n th c v nhi t
ph n ng và cân b*ng hóa h c mà c n ph i hi u rõ s liên quan gi a h*ng s cân b*ng
và các il ng nhi t ng ng th i hình thành c các bi u th c bi u th! quan h
ó.
- Các v n v hóa lí c trình bày r t y trong các sách hóa lí (c a tác gi
Nguy%n ình Hu ) và Hóa c s ,t p 2, (Nhà xu t b n Giáo d c c a tác gi 'ng Tr n
Phách). ây là các tài li u dành cho sinh viên i h c nên c vi t r t chi ti t. Các
sách Tài li u giáo khoa chuyên hóa h c, ( Nhà xu t b n giáo d c, tác gi Nguy%n Duy
Ái – ào H u Vinh) và M t s v n ch n l c c a hóa h c,t p 2, (Nhà xu t b n giáo
d c, tác gi Nguy%n Duy Ái – Nguy%n Tinh Dung – Tr n Thành Hu - Tr n Qu c S"n
– Nguy%n V n Tòng)... dành cho h c sinh ph thông chuyên hóa. Tùy theo kh n ng,
th i gian h c sinh có th l a ch n sách c phù h p v i mình.
Bài t p t #ng t
Bài 1: Cho các s li u sau # 298K:
Ag+(dd) N3-(dd) K+(dd) AgN3(r) KN3(r)
4Gott(kJ.mol-1) 77 348 -283 378 77
1. Xác !nh chi u x y ra c a các qúa trình sau:
Ag+(dd) + N3-(dd) 5 AgN3(r)
K+(dd) + N3-(dd) 5 KN3(r)
2. Tính tích s tan c a ch t i n li ít tan.
3. H i ph n ng gì x y ra khi mu i KN3 tác d ng v i HCl 'c.
Bài 2: Cho ph n ng # 250C:
HCO3- H+(aq) + CO32-(aq)
D a vào các tr! s ∆G0sinh trong b ng hãy tính h*ng s i n li KA c a HCO3- trong dung
d!ch n c.
Bài 3: Tính h*ng s cân b*ng KC c a ph n ng sau và s c i n ng chu n c a t bào
i n hóa làm vi c trên ph n ng ó:
Cu2+(aq) + Cu(r) 2Cu+(aq)
T ó nh n xét v chi u ph n ng # i u ki n chu n.
Bi t ∆G0sinh c a các ion Cu2+(aq) và Cu+(aq) l n l t là 65,49kJ/mol và 49,98kJ/mol.
Bài 4: T th c nghi m và các !nh lu t nhi t ng l c hóa h c thu c s li u sau
ây:
∆H0298, sinh(kJ.mol-1) S0298(J.mol-1. -1
)
H2(k) 0,0 130,3951
O2(k) 0,0 204,8409
H2O (l) -285,5567 70,015
Hãy tinh K c a ph n ng:
2H2(k) + O2(k) → 2H2O (l)
Nh n xét kh n ng x y ra ph n ng ó.
3.2.3. V)n 3: Xác ?nh b/c và t c * ph n ng hóa h c
Bài t p m(u
Bài gi i
Tr c h t ta ph i xác !nh c b c c a ph n ng.
Kí hi u b c riêng ph n c a ph n ng theo ch t Hb là x, theo CO là y, ta có
ph "ng trình ng h c ( !nh lu t t c ) c a ph n ng:
vp = k C xHbC yCO (1)
Theo !nh ngh a, ta có th bi u th! t c ph n ng trên theo t c phân h y Hb,
ngh a là: vp = 1/4 vphân h y Hb (2)
Ghi chú : Vì ã ghi rõ ″ t c phân h y Hb» nên không c n dùng d u -
V y ta có liên h : vp = 1/4 vphân h y Hb = k C x HbC yCO (3)
Theo th t trên xu ng ta ghi s các s li u thí nghi m thu c là:
Thí nghi m s N ng (µmol. l-1) T c phân h y Hb (µmol. l-1 .s-1 )
CO Hb
1 1,50 2,50 1,05
2 2,50 2,50 1,75
3 2,50 4,00 2,80
a. Hãy ch ng t ph n ng là b c nh t
b. Tính h*ng s t c ph n ng # nhi t thí nghi m (V = const)
Bài 5: Xét ph n ng : aM + bN → MaNb trong ó a và b là s phân t, c a ch t M và N.
Ng i ta o c các k t qu nh sau:
Thí nghi m N ng u (mol/l) V nt c u(mol/l.s)
M N
1 0,5 0,5 0,015
2 1 0,5 0,030
3 0,5 1 0,060
4 1 1 0,120
5 2 ? 0,540
6 1,5 2 ?
p H2 = 3 p N 2
(2)
p N2 + p H2 + p NH3 = p (3)
1
p N2 = (p - p NH 3 ) (4)
4
pH2 = 3 (p - p NH ) (5)
4 3
p 2NH3
27 = 1,5.10-5 (6)
4
(p - p NH3 )
256
p NH3
2 = 1,26.10-3
(p - p NH3 )
2
Hay 1,26.10-3 p NH 3 - 2,26 p NH 3 + 315 = 0 (7)
( khi p = 500 atm)
2
1,26.10-3 p NH 3 - 3,25 p NH 3 + 1,26.103 = 0 (8)
N2 + 3H2 2NH3
S mol ban u: 1 mol 3 mol
S mol ph n ng: a mol 3a mol 2a mol
S mol sau ph n ng: 1 – a 3 – 3a 2a
2a 152
= → a = 0,4662
4 - 2a 500
2a ' 424
= → a’ = 0,5955
4 - 2a 1000
Thành ph n % c a h/n h p ban u:
4a
- 500atm: = a = 0,4662 chi m 46,62 %
4
4a '
- 1000 atm: = a’ = 0,5955
4
Nh v y t ng áp su t làm cân b*ng chuy n d!ch theo chi u thu n chi u làm gi m áp
su t
Bài t p m(u 2
Bài gi i
Tr c h t c n tính
K1 K1
PCO = = 3,2 atm PCO 2 = = 2,56 atm
K2 K 22
Gi i thích vì sao Ag không tan trong dung d!ch (NH3 + NH4Cl) nh ng l i tan
d%dàng trong dung d!ch ó khi có m't O2 không khí?
0 0
Cho: E Ag + / Ag = 0,8 V, E O2 / H 2O
= 1,23 V
0,80V
Khi có m't oxi không khí:
4.1, 23
+
O2 + 4H + 4e 2H2O (1) K1 = 10 0 , 059
= 1083,39
−0 ,8
0 , 059
2 x Ag – e Ag+ (2) K3 = 10 = 10-13,56
Bài t p m(u
Bài gi i
Xét th t xu t hi n các k t t a:
K s ( BaCrO 4 )
b t u có BaCrO4 ↓ : C CrO 2 − > (1)
4 C Ba 2 +
K s ( Ag 2CrO 4 )
b t u có Ag2CrO4 ↓ : C CrO 2 − > (2)
4 C 2 Ag +
tính tích s tan Ks c n t h p cân b*ng :
H2O H + + OH - Kw
Có K= Ks1 . Kw . Ka-1
K.K a 10−17,43.10−6,50
Suy ra K s1 = = −14
= 10−9,93
Kw 10
H2O H + + OH - Kw
Có K = 10-19,50
10−19,50.10−6,50
Ks2 = −14
= 10−12
10
10−9,93
T (1) CCrO2− > = 1,96.10−9 M
4 0,060
10 − 12
T (2) C CrO 2 − > 2
= 6 ,94 . 10 − 9 M
4 ( 0 , 012 )