Kaedah : bentuk; laksana; nilai

Fungsi Fungsi Fungsi Sistem

Pengurusan Pengembangan Instruksional
Instruksional Instruksional

• Kajiselidik-teori • Mesej
• Pengurusan • Reka bentuk • manusia Pelajar
organisasi • Penerbitan • Bahan
• Penilaian- • Peralatan
• Pengurusan pemilihan • Teknik
kakitangan • Logistik • Seting
• Penggunaan
• Penggunaan/
sebaran

Supaya dpt
dilaksanaka
Memudahkan proses
n dgen
pengajaran
berkesan
Ubahsuai dari The definition of educational technology, AECT, 1977
(Terjemahan Yusup, Teknologi Pengajaran, 1998, h.254)
1
Fungsi Pengurusan
Instruksional
Pengurusan Mentadbir fungsi pengembangan
instruksional organisasi dan sumber
pembelajaran
Mengurus pusat sumber pendidikan
Membekal perkhidmatan perkeranian

Pengurusan Menyelia kakitangan teknikal

kakitangan Merancang latihan
Merancang pengambilan dan
perkembangan
kakitangan.

2
 Fungsi Pengembangan
Instruksional
 Kaji selidik-teori Menkonsepsikan model reka bentuk instruksional
 Menjalankan projek penyelidikan
 Menganalisis data penyelidikan

 Reka bentuk Mereka bentuk bahan multimedia

 Membina modul instruksional bagi instruksi kendiri
 Mereka bentuk kemudahan PSS
 Mereka bentuk instruksi berbantu komputer

 Penghasilanl Menerbitkan video pendidikan

 Penerbitan Menggunakan alat pengarang untuk menghasilkan bahan
 instruksional berbantu komputer atau multimedia
 Menghasil perisian hipermedia/multimedia.
 Mengarah penerbitan video.

3
 Penilaian/ Menjalankan ujian rintis prototaip media
instruksional
 Pemilihan Menyemak dan memilih bahan instruksional
 Membina instrumen ujian

 Logistik Mengkatalog bahan media

 Menyediakan alatan/bahan untuk instruksi
 Menyenggara peralatan media
 Menyediakan infrastruktur rangkaian komputer

 Penggunaan Membantu guru atau pelajar

menggunakan alat media
 Membantu pelajar memilih bahan pembelajaran
di PSS
 Membantu pelajar menggunakan kemudahan
pembelajaran kendiri

4
Fungsi Sistem Instruksional
Mesej Perkara atau isi pelajaran seperti Sejarah
UMNO, ayat berlapis, kejadian gunung berapi, sistem
respiratori, teorem Pitogras dan sebagainya.

Manusia Guru, pelajar, pelatih, juruhebah, pelakon

dan sebagainya.

Bahan Nota edaran, buku teks, jurnal, akhbar,

buku panduan, modul, filem, pita audio, video,
transparensi, cakera padat (DVDNCD) dan
sebagainya.

5
 Peralatan/ Papan tulis, projektor overhed, projektor
LCD, kamera dokumen,

 Perkakasan pemain video, pemain atau perakam

cakera padat (DVD dan VCD),
 perakam kaset audio, radio, TV dan
sebagainya.

 Kedah/Teknik Kuliah, tutorial, perbincangan,

demonstrasi, lawatan,
pembelajaran
 koperatif, instruksi berpasukan, instruksi
terancang, sistem audio-tutorial,
simulasi, inkuiri, latih tubi,
telesidang
audio/video/komputer, forum, mel elektronik.

 Latar/Tempat/ Fisikal: Bilik darjah, makmal, pusat

sumber, studio, bilik tayang,

6
 Domain Teknologi Instruksional
Ciri dan keperluan
p'belajaran
Reka Bentuk

Penilaian Pengembangan

Teori &
Amalan Bagaimana
m'bina media

Pengurusan Penggunaan

Sumber: Seels & Richey The definitions of instructional technology, 1994, Bagaimana
dilaksanaka
n
Sambungn…

7
 Model Reiser dan Dick (1996)
Tentukan Kenal pasti Rancang aktiviti Pilih media Bina alat Laksana
matlamat objektiff pengajaran pengajaran pengukuran pengajaran

Kaji semula
instruksi

Sumber: Ubahsuai dari Robert A. Reiser dan Walter Dick, Instructional

planning (2nd ed.), Allyn & Bacon, Massachusetts, 1996

8
 Sambungan…

Model Reiser dan Dick

(1996)
1. Kenal pasti matlamat instruksional

 Pernyataan umum tentang hasilan

pembelajaran.
 Apa yang diharapkan dari pihak sekolah, guru
dan pelajar.
 Berkaitan dengan perancangan pengajaran
jangka panjang
 Matlamat dikenal pasti berasaskan ciri-ciri
pelajar
Sambungan…

© Prof Madya Dr. Yusup Hashim

9
 Sambungan…

Model Reiser dan Dick

Contoh: (1996)
 Semua pelajar harus mempunyai nilai-nilai yang
baik.
 Pelajar boleh membaca dengan lancar.
 Pelajar boleh belajar dalam suasana aman.
 Sekolah akan mendidik pelajar yang mempunyai
budi pekerti yang tinggi dan mulia.
 Lima puluh peratus pelajar UPSR dapat
mencapai
prestasi matematik yang tinggi.

Sambungan…

© Prof Madya Dr. Yusup Hashim

10
 Model Reiser dan Dick
Sambungan…

(1996)
2. Kenal pasti objektif

 Huraian spesiifik dan eksplisit tentang hasilan

pembelajaran: Apa yang pelajar boleh capai
hasil dari pengajaran yang disampaikan oleh
guru/punca. Dikupas dari matlamat.

 Objektif mempunyai tiga komponen: perilaku,

syarat dan standard atau kriterion.

Sambungan…

© Prof Madya Dr. Yusup Hashim

11
 Sambungan…

Model Reiser dan Dick

3.
(1996)
Rancang Aktiviti Pengajaran

Definisi Aktiviti Pengajaran

 Peristiwa atau langkah yang disusun dan
dilaksanakan pada masa pengajaran disampaikan
kepada pelajar sama ada secara pasif (Kuliah) atau
aktif (Tutorial)

Definisi Keadah Pengajaran

 Kaedah serta teknik yang digunakan sepanjang
pengajaran atau sebahagian pengajaran.

Sambungan…

© Prof Madya Dr. Yusup Hashim

12
 Sambung

Model Reiser dan Dick

(1996)
Enam langkah penting melaksanakan aktiviti
pengajaran
1. Motivasikan pelajar.
2. Nyatakan objektif.
3. Bantu pelajar mengimbas semula pelajaran.
4. Sampaikan pelajaran dan berikan contoh.
5. Sediakan latihan dan dapatkan tindak balas
6. Merumus pelajaran

Sambungan…

13
 Sambungan…
Pelan Pelaksanaan Instruksi

Langkah Isi/objektif Aktiviti Pelajar Media & Kaedah

(Minit) Pelajaran dan Guru

Menarik Teori Pelajar lihat Visual dari

perhatian Instruksi dan dengar persembahan
komputer

Sambungan…

© Prof Madya Dr. Yusup Hashim

14
 Sambungan…

Model Reiser dan Dick

(1996)
4. Pilih Media Pengajaran

 Faktor praktikal dari segi kos, akses, situasi,

kemudahan sedia ada, saiz kelas.
 Faktor atribut (reka bentuk mesej).
 Hasilan pembelajaran (objektif)
 Ciri-ciri pelajar (otak kiri dan otak kanan)
 Kesesuaian kaedah dengan media.

Sambungan…

© Prof Madya Dr. Yusup Hashim

15
 Model Reiser dan Dick
Sambungan…

(1996)
5. Bina Alat Pengukuran

Tiga kepentingan pengukuran (item ujian)

 Dapat menentukan kemajuan pelajar mencapai
objektif.
 Memberi maklum balas tentang kualiti pengajaran
guru.
 Menyarankan cara pengajaran harus dikaji semula

Sambungan…

© Prof Madya Dr. Yusup Hashim

16
 Sambungan…

Model Reiser dan Dick (1996)

Jenis Alat Pengukuran Mengikut Domain Pemb.

Domain Jenis Alat Ujian

Pengetahuan Aneka pilihan, pelengkap

Kemahiran intelektual Aneka pilihan, pelengkap,

esei atau meghasilkan
produk (senarai semak atau
pemeringkatan skala).

Kemahiran motor Senarai semak atau pemringkatan skala

Sikap Pemerhatian perilaku, soal selidik

tentang perilaku

Sambungan…
© Prof Madya Dr. Yusup Hashim
17
 Sambungan…

Model Reiser dan Dick

(1996)
6. Laksana Pengajaran

Pilih pendekatan yang sesuai untuk laksana

Pengajaran:

 Pendekatan tradisional (Tumpuan Guru)

 Pendekatan penguasaan (mastery)

Sambungan…

© Prof Madya Dr. Yusup Hashim

18
 Sambungan…

Model Reiser dan Dick

(1996)
7. Kaji Semula Pengajaran

Kaji semula seluruh proses pengajaran dan kenal

pasti langkah atau peristiwa yang perlukan
penambahbaikan:

Adakah pengetahuan sedia ada pelajar cukup?

Adakah objektif terlalu luas?
Adakah media (bahan dan perkakasan) yang
digunakan dapat membantu P dan P?
Adakah khidmat sokongan disediakan?

Sambungan…
© Prof Madya Dr. Yusup Hashim
19
 Dick & Carey Model (2001)
System Focus

Revise instruction

Conduct
instructional
analysis

Assess needs to Write Develop Develop Develop Design & conduct

identify goals performance assessment instructional and select formative evaluation of
objectives instruments strategy instructional instruction
materials

Analyse Design &

learners & conduct
contexts summative
evaluation

Source: Adapted from Walter Dick dan Lou Carey, 2001. The systematic design of instruction. 5th
edition..

20
 Model Dick Carey dan
Carey (2001)
1. Taksir keperluan untuk kenal pasti matlamat

 Apa yang pelajar boleh lakukan selepas tamat

pengajaran

 Matlamat boleh didapati dari masalah

pembelajaran pelajar keputusan peperiksaan

Sambungan…

© Prof Madya Dr. Yusup Hashim

21
 Model Dick dan
Sambungan…

Carey(2001)
2. Lakukan analisis instruksional

 Perincikan langkah demi langkah apa yang

pelajar akan belajar atau lakukan

 Tentukan kemahiran pengetahuan dan sikap

pelajar pada peringkat masuk (Entry level)

 Buat satu gambar rajah tentang hubungan

semua kemahiran yang telah dikenal pasti.

Sambungan…

© Prof Madya Dr. Yusup Hashim

22
 Model Dick dan
Sambungan…

Carey(2001)
3. Analisis pelajar dan konteks

 Analisis pelajar dengan konteks di mana

kemahiran itu akan dipelajari/dilakukan

 Pengetahuan, kemahiran dan sikap pelajar

akan di sesuaikan dengan seting.

Sambungan…

© Prof Madya Dr. Yusup Hashim

23
 Model Dick, Carey dan
Sambungan…

Carey (2001)
4. Tulis objektif prestasi (Performance objectives)

 Tulis objektif spesifik apa yang pelajar boleh

lakukan selepas tamat pengajaran.

 Objektif boleh dikenal pasti dari kemahiran

yang telah diperincikan dalam analisis
instruksional, syarat yang diperlukan untuk
melakukan kemahiran itu dan kriteria untuk
mencapai objektif

Sambungan…

© Prof Madya Dr. Yusup Hashim

24
 Model Dick dan
Sambungan…

Carey(2001)
5. Bina instrumen pengukuran

 Bina item pengukuran berasaskan kepada

objektif iaitu mengukur apa yang pelajar boleh
lakukan

Sambungan…

© Prof Madya Dr. Yusup Hashim

25
 Model Dick dan
Sambungan…

Carey(2001)
6. Bina strategi instruksional

 Berasaskan kepada 5 langkah di atas, kenal

pasti strategi yang akan digunakan untuk
mencapai objektif terminal

 Strategi yang akan digunakan harus

mempertimbangkan teori pembelajaran terkini
dan dapatan kajian, ciri medium yang akan
digunakan untuk menyampaikan pelajaran, isi
pelajaran dan ciri pelajar yang terlibat
Sambungan…

© Prof Madya Dr. Yusup Hashim

26
 Model Dick dan
Sambungan…

Carey(2001)
7. Bina dan pilih bahan instruksional

 Bina bahan yang boleh membantu pelajar

mencapai objektif seperti modul buku panduan
guru, transparensi, video, CD, bahan
multimedia berasaskan komputer, laman web
untuk e-learning, dll

 Bahan dibina berasaskan kepada peruntukan,

kemudahan, pengalaman pelajar dan
kemampuan guru dan sekolah
Sambungan…

© Prof Madya Dr. Yusup Hashim

27
 Model Dick dan
Sambungan…

Carey(2001)
8. Lakukan penilaian formatif

 Setelah siap deraf instruksional, berberapa siri

penilaian dilakukan untuk mengumpul data
cara menambahbaik pengajaran

 Tiga jenis penilaian dilakukan:

a. Penilaian individu (One-to-one)
b. Penilaian kumpulan kecil
c. Penilaian luar (Kumpulan besar)

Sambungan…

© Prof Madya Dr. Yusup Hashim

28
 Model Dick dan
Sambungan…

Carey(2001)
9. Semak Semula Instruksi

 Langkah terakhir dalam model ini ialah

menyemak semula pengajaran. Data dari
penilaian formatif digunakan untk mengesan
kelemahan dan membaiki kelemahan yang
terdapat dalamtiap-tiap langkah.

Sambungan…

© Prof Madya Dr. Yusup Hashim

29
 Model Dick dan
Sambungan…

Carey(2001)
Lakukan penilian sumatif

 Langkah ini tidak termasuk dalam proses reka

bentuk instruksional. Ia tidak termasuk dalam
ruang lingkup tugas pereka instruksional.
Penilaian biasanya dilakukan oleh seorang yang
bebas yang akan menentukan bahawa
standard telah tercapai.

© Prof Madya Dr. Yusup Hashim

30
 Perancangan Pelaksanaan
Kaji semula

Masalah
instruksional Ciri-ciri
Instrumen pelajar
Penilaian

Penilaian Sumatif
Khidmat Sokongan

Analisis tugasan
Penyampain
instruksional
Objektif
pembelajaran
Reka bentuk
mesej Urutan isi
Strategi pelajaran
instruksional

Penilaian Formatif
Pengurusan Projek
Sambungan…
Sumber: Kemp, et al (2001). Designing effective instruction
31
 Model Reka Bentuk Instruksional

Morrison, Ross dan Kemp (2001)

Terdapat 9 kriteria berikutnya dapat

menghasilkan satu instruksi yang berkesan
(Morrison, Ross & Kemp, 2001)

© Prof Madya Dr. Yusup Hashim

32
 9 Langkah Model Morrison,
Ross & Kemp
1. Masalah Instruksional

Keperluan menyediakan program serta

matlamat pembelajaran hasil daripada
sesuatu kelemahan atau masalah yang
dihadapi.
Contoh: Pencapaian pelajar merosot,
Guru tidak tahu gunakan OHP

Sambungan…

© Prof Madya Dr. Yusup Hashim

33
 9 Langkah Model Morrison, Ross
& Kemp
2. Ciri-ciri Pelajar

Kaji ciri-ciri pelajar seperti latar belakang

akademik, tingkat kecerdasan, tabiat
pelajar, pengetahuan sedia ada, umur,
kematangan, bakat, kerajinan, disiplin dan
motivasi dan gaya pembelajaran yang
mungkin mempengaruhi pelajaran

Sambungan…

© Prof Madya Dr. Yusup Hashim

34
 9 Langkah Model Morrison,
Ross & Kemp
Gaya pembelajaran seperti hemisfera otak
manusia, persekitaran pembelajaran dan gaya
pembelajaran kognitif mempengaruhi proses
pembelajaran.

Otak kiri (taksir maklumat lisan)

Otak kanan (taksir maklumat secara

visual, kreatif dan emosi).

Boleh memproses maklumat dalam persekitaran

tertentu: musik, susunan bilik
Sambungan…
© Prof Madya Dr. Yusup Hashim
35
9 Langkah Model Morrison, Ross &
Kemp
3. Analisis Tugasan

 Tentukan subjek dan isi pelajaran

 analisis tugasan dari isi pelajaran.
 Isi pelajaran dan analisis tugasan
dijadikan asas menulis objektif
pembelajaran.
Sambungan…

© Prof Madya Dr. Yusup Hashim

36
9 Langkah Model Morrison, Ross
& Kemp
4. Objektif Pembelajaran

Tentukan objektif pembelajaran

Ia harus realistik, dinyatakan khusus, boleh
diukur, mengikut aras kebolehan dan minat
pelajar.
Ada tiga kategori objektif:
Kognitif, psikomotor dan afektif mengikut
susunan taksonomi Bloom.

Sambungan…

© Prof Madya Dr. Yusup Hashim

37
9 Langkah Model Morrison,
Ross & Kemp
 Pengetahuan: Hafal, sebut semula.
 Kefahaman: Mentafsir maklumat atau
pengetahuan yang diperolehi
 Penggunaan: Guna atau terap teori.
 Analisis: Bahagikan pengetahuan yang
kompleks dan kaitkan hubungan.
 Sintesis: Kumpul semula maklumat dan
cipta yang baru.
 Penilaian: Nilai maklumat yang diperolehi.

© Prof Madya Dr. Yusup Hashim

Sambungan…
38
9 Langkah Model Morrison,
Ross & Kemp
5. Susun isi pelajaran
Susun dan tentukan topik dan sub
topik yang akan diajar mengikut urutan,
pengetahuan sedia ada serta domain
pembelajaran.
Contoh: Senang ke susah, lanjutan dari
pelajaran lepas dan asingkan antara
objektif pengetahuan dengan objektif
praktikal

Sambungan…

© Prof Madya Dr. Yusup Hashim

39
 9 Langkah Model Morrison,
Ross & Kemp
6. Strategi instruksional dan pembelajaran

 Rancang dan susun aktiviti P & P

 Pilih strategi dan kaedah yang sesuai
untuk menghasilkan P & P berkesan.
 Pilih pola pengajaran yang sesuai:
Persembahan kelas, individu dan
interaksi guru-pelajar.
 Tentukan interaksi guru-pelajar, pelajar-pelajar,
pelajar-bahan
Sambungan…
© Prof Madya Dr. Yusup Hashim
40
 9 Langkah Model Morrison,
Ross & Kemp
7. Reka bentuk Mesej

 Cara yang paling baik untuk menyampaikan

pelajaran seperti tentukan atribut media,
urutan pelajaran dan kaedah penyampaian

Sambungan…

© Prof Madya Dr. Yusup Hashim

41
 9 Langkah Model Morrison,
8. Ross &
Membina Kemp
Sumber Pengajaran dan Pembelajaran

 Bina bahan yang sesuai

Contoh: Bahan bersepadu seperti multimedia,
bahan pandang dengar atau bahan cetak.
 Bahan yang dibina harus menyokong objektif
pembelajaran (merangsang minda, menjelas
konsep, menarik minat, relevan, memenuhi
kriteria dan kepuasan pelajar

Sambungan…

© Prof Madya Dr. Yusup Hashim

42
 9 Langkah Model Morrison,
Ross & Kemp
9. Membina instrumen penilaian

 Pilih dan tentukan jenis ujian untuk mengukur

pencapaian pelajar atau hasilan
pembelajaran:
Contoh: Ujian objektif dan/atau ujian esei
 Ujian harus berasaskan kepada objektif
pembelajaran serta domain pembelajaran.
 Rancang juga penilaian formatif dan sumatif.

© Prof Madya Dr. Yusup Hashim

43
 Rajah 1: Model CAKUP
Peringkat 1 Peringkat ll Peringkat lll Peringkat lV Peringkat V

Kenal Pasti Rancang Laksana Proses

Bina Media Pengajaran Pengajaran Pembelajaran
Kurikulum

Tentukan Tentukan Dapatkan

Rujuk Sukatan Perkara Perkara Perhatian
Kurikulum
Buat Analisis Buat Analisis Nyatakan
Pelajar Pelajar Objektif
Nyatakan Nyatakan
Ingat semula
Matlamat Matlamat
Susun Sukatan
Pelajaran Lepas
Pelajaran
Buat Analisis Buat Analisis
Pengajaran Pengajaran Lakukan
Persembahan Pelajar
Nyatakan
Nyatakan
Objektif Beri Panduan/
Objektif
Bantuan
Susun Unit Tentukan
Tentukan
Pembelajaran Strategi Uji Prestasi/Soal
Strategi
Pengajaran
Pengajaran
Dapatkan Tindak
Bina Bahan Pilih Kaedah/ Balas
media
Nilai Prestasi
Cari Bahan Bina Ujian
Relevan Kriteria Bina Ujian Buat Aktiviti
Pengayaan atau
Nilai Bahan Nilai Bahan Pemulihan

Kaji Semula

44