DIMENZIONISANJE GREDA I STUBOVA P6/1

PRORAČUN GREDA I STUBOVA

1 2 3 4
Na šemi desno je prikazano raspo-
deljeno stalno i povremeno optere- A

2.40
ćenje, izraženo u kN/m, koje se sa C
g=7.06 g=24.44 g=23.72
C
ploče POS 100 prenosi na pojedine p=5.88 p=20.37 p=19.77

grede. Pored ovog opterećenja, pot-

p=16.41
g=19.69

g=18.69

p=15.57
g=7.03
p=5.86

g=6.48
p=5.40
6.00
rebno je dodati i sopstvenu težinu F G C
greda.
g=19.18 g=20.84 g=18.25
Pretpostavljena širina greda je 30 cm, B
p=15.99 p=17.37 p=15.21
B

a visina:

p=16.43

p=16.52

p=16.70
g=19.72

g=19.81

g=20.03
p=5.40
g=6.48
6.00
L2 720 C D E B
dG = = = 60 cm
12 12 g=23.72 g=7.56 g=6.55
A A
gG = b × g × γ b = 0.3 × 0.6 × 25 p=19.77 p=6.30 p=5.46

2.40
A
gG = 4.5 kN / m 5.40 7.20 5.40 1.80

1 2 3 4

1.1 PODUŽNE GREDE (OSE A-C)

1.1.1 OPTEREĆENO KRAJNJE POLJE

p1 = 100 kN/m

L1 = 5.40 m L2 = 7.20 m L3 = L1 = 5.40 m

A=238.5 B=331.9 C=-39.4 D=9.0

170.1
M

48.5

L1 = 5.4 m, L2 = 7.2 m ⇒ L2/L1 = 7.2/5.4 = 1.33 ⇒ interpolacija tabulisanih vrednosti

L2/L1 = 1.3 ⇒ M1 = -0.0591×p1×L12
L2/L1 = 1.4 ⇒ M1 = -0.0569×p1×L12
⎛ 1.4 − 1.33 ⎞
L2/L1 = 1.33 ⇒ M1 = −⎜ 0.0591 + (0.0569 − 0.0591) × ⎟ × p1 × L1
2

⎝ 1 . 4 − 1 . 3 ⎠
M1 = -0.0584×p1×L12 = -0.0584×100×5.42 = -170.1 kNm
L2/L1 = 1.3 ⇒ M2 = 0.0167×p1×L12
L2/L1 = 1.4 ⇒ M2 = 0.0166×p1×L12
⎛ 1.4 − 1.33 ⎞
L2/L1 = 1.33 ⇒ M2 = ⎜ 0.0167 + (0.0166 − 0.0167 ) × ⎟ × p1 × L1
2

⎝ 1 .4 − 1 .3 ⎠
M2 = 0.0166×p1×L12 = 0.0166×100×5.42 = 48.5 kNm

Projektovanje i građenje betonskih konstrukcija 1 PRIMERI ZA VEŽBE

DIMENZIONISANJE GREDA I STUBOVA P6/2

p1 × L12 100 × 5.4 2

M1 + − 170.1 +
2 2 M2 48.5
A= = = 238.5 kN ; D= = = 9.0 kN
L1 5 .4 L1 5.4
M1 − D × (L1 + L2 ) − 170.1 − 9.0 × (5.4 + 7.2 )
C= = = −39.4 kN
L2 7 .2
B = p1 × L1 − (A + C + D ) = 100 × 5.4 − (238 .5 − 39 .4 + 9.0 ) = 331 .9 kN

1.1.2 OPTEREĆENO SREDNJE POLJE

p2 = 100 kN/m

L1 = 5.40 m L2 = 7.20 m L3 = L1 = 5.40 m

A=-53.3 B=413.3 C=413.3 D=-53.3

288 288
M

L2/L1 = 1.3 ⇒ M1 = -0.0931×p2×L12 = M2

L2/L1 = 1.4 ⇒ M1 = -0.1107×p2×L12 = M2
⎛ 1.4 − 1.33 ⎞
L2/L1 = 1.33 ⇒ M1 = −⎜ 0.0931 + (0.1107 − 0.0931) × ⎟ × p2 × L1
2

⎝ 1 .4 − 1 . 3 ⎠
M1 = -0.0990×p2×L12 = -0.0990×100×5.42 = -288 kNm = M2
M 2 − 288
A=D= = = −53.3 kN
L1 5 .4
p2 × L2 − (A + D ) 100 × 7.2 − (− 53.3 − 53.3 )
B =C = = = 413.3 kN
2 2
Zamenom vrednosti opterećenja po pojedinim poljima:
prvo polje: g1 = 11.56 kN/m ; p1 = 5.88 kN/m
drugo polje: g2 = 28.94 kN/m ; p2 = 20.37 kN/m
treće polje: g3 = 28.22 kN/m ; p3 = 19.77 kN/m
dobijene su vrednosti reakcija oslonaca i oslonačkih momenata grede POS 103 u osi C.

1.1.3 REAKCIJE OSLONACA POS 103 - STALNO OPTEREĆENJE

A = [11.56×238.5 + 28.94×(-53.3) + 28.22×9.0]/100 = 14.6 kN
B = [11.56×331.9 + 28.94×413.3 + 28.22×(-39.4)]/100 = 146.9 kN
C = [11.56×(-39.4) + 28.94×413.3 + 28.22×331.9]/100 = 208.8 kN
D = [11.56×9.0 + 28.94×(-53.3) + 28.22×238.5]/100 = 52.9 kN

Projektovanje i građenje betonskih konstrukcija 1 PRIMERI ZA VEŽBE

DIMENZIONISANJE GREDA I STUBOVA P6/3

1.1.4 REAKCIJE OSLONACA POS 103 - POVREMENO OPTEREĆENJE

A = [5.88×238.5 + 20.37×(-53.3) + 19.77×9.0]/100 = 4.9 kN
B = [5.88×331.9 + 20.37×413.3 + 19.77×(-39.4)]/100 = 96.0 kN
C = [5.88×(-39.4) + 20.37×413.3 + 19.77×331.9]/100 = 147.5 kN
D = [5.88×9.0 + 20.37×(-53.3) + 19.77×238.5]/100 = 36.8 kN

1.1.5 OSLONAČKI MOMENTI POS 103 - STALNO OPTEREĆENJE

M1G = [11.56×(-170.1) + 28.94×(-288) + 28.22×48.5]/100 = -89.3 kNm
M2G = [11.56×48.5 + 28.94×(-288) + 28.22×(-170.1)]/100 = -125.8 kNm

1.1.6 OSLONAČKI MOMENTI POS 103 - POVREMENO OPTEREĆENJE

M1P = [5.88×(-170.1) + 20.37×(-288) + 19.77×48.5]/100 = -59.1 kNm
M2P = [5.88×48.5 + 20.37×(-288) + 19.77×(-170.1)]/100 = -89.4 kNm
Dijagrami momenata savijanja i transverzalnih sila usled stalnog i povremenog
opterećenja:

g2 = 28.94 kN/m g3 = 28.22 kN/m p2 = 20.37 kN/m p3 = 19.77 kN/m

g1 = 11.56 kN/m p1 = 5.88 kN/m

L1 = 5.40 m L2 = 7.20 m L3 = L1 = 5.40 m L1 = 5.40 m L2 = 7.20 m L3 = L1 = 5.40 m

Ag=14.6 Bg=146.9 Cg=208.8 Dg=52.9 Ap=4.9 Bp=96.0 Cp=147.5 Dp=36.8

125.8 89.4
89.3 59.1
Mg Mp

99.1 99.5 69.2 70.0

14.6
Tg Tp
4.9

47.8 52.9 26.8 36.8

109.3 77.5

TGB,l = 14.6 – 11.56×5.40 = -47.8 kN ; TPB,l = 4.9 – 5.88×5.40 = -26.8 kN

TGB,d = -47.8 + 146.9 = 99.1 kN ; TPB,d = -26.8 + 96.0 = 69.2 kN
TGC,l = 99.1 – 28.94×7.20 = -109.3 kN ; TPC,l = 69.2 – 20.37×7.20 = -77.5 kN
TGC,d = -109.3 + 208.8 = 99.5 kN ; TPC,d = -77.5 + 147.5 = 70.0 kN

1.2 POPREČNE GREDE (OSE 1-4)

L1 = 6.0 m = L2 p = 100 kN/m

L2/L1 = 1
M1 = -0.0625×p1×L12 L = 6.00 m L = 6.00 m
2
M1 = -0.0625×100×6.0 = -225 kNm
A=262.5 B=375 C=-37.5
M − 225
C= 1 = = −37.5 kN M 225
L2 6 .0

p1 × L12 100 × 6.0 2

M1 + − 225 +
A= 2 = 2
L1 6 .0

Projektovanje i građenje betonskih konstrukcija 1 PRIMERI ZA VEŽBE

DIMENZIONISANJE GREDA I STUBOVA P6/4

A = 262.5 kN
B = p1 × L1 − (A + C ) = 100 × 6.0 − (262 .5 − 37 .5 ) = 375 kN
Zamenom vrednosti opterećenja po pojedinim poljima:
prvo polje: g1 = 24.22 kN/m ; p1 = 16.43 kN/m (polje A-B)
drugo polje: g2 = 24.19 kN/m ; p2 = 16.41 kN/m (polje B-C)
dobijene su vrednosti reakcija oslonaca grede POS 105 u osi 2.

1.2.1 REAKCIJE OSLONACA POS 105 - STALNO OPTEREĆENJE

A = [24.22×262.5 + 24.19×(-37.5)]/100 = 54.5 kN
B = [24.22×375.0 + 24.19×375.0]/100 = 181.5 kN
C = [24.22×(-37.5) + 24.19×262.5]/100 = 54.4 kN

1.2.2 REAKCIJE OSLONACA POS 105 - POVREMENO OPTEREĆENJE

A = [16.43×262.5 + 16.41×(-37.5)]/100 = 37.0 kN
B = [16.43×375.0 + 16.41×375.0]/100 = 123.2 kN
C = [16.43×(-37.5) + 16.41×262.5]/100 = 36.9 kN

1.2.3 OSLONAČKI MOMENTI POS 105

M1G = [24.22×(-225) + 24.19×(-225)]/100 = -108.9 kNm
M1P = [16.43×(-225) + 16.41×(-225)]/100 = -73.9 kNm

Proračun statilčkih uticaja je ovde sproveden korišćenjem tablica za proračun oslonačkih

momenata kontinualnih nosača sa 2 i 3 polja nejednakih raspona opterećenih jednako
podeljenim opterećenjem (Prilog 5.3, Priručnik za primenu PBAB 87, Tom 2, str. 519, 520).
U zaglavlju poslednje kolone donjeg dela tablice na str. 520 (oslonački moment M2)
učinjena je štamparska greška: umesto oznake za opterećeno polje L1+L2 treba da stoji
L2+L3.
Proračun statičkih uticaja će u daljem biti vršen pomoću nekog od uobičajenih programa i
neće biti detaljno obrazlagan.

1.3 PROVERA PRETPOSTAVLJENIH DIMENZIJA GREDA

Maksimalni moment savijanja i transverzalna sila se javljaju u gredi POS 103:
maxMu = 1.6×125.8 + 1.8×89.4 = 362.2 kNm
maxTu = 1.6×109.3 + 1.8×77.5 = 314.4 kN
usvojeno: MB 30 ⇒ fB = 20.5 MPa = 2.05 kN/cm2 ; τr = 1.1 MPa
RA 400/500 ⇒ σv = 400 MPa = 40 kN/cm2
pretp. a1 = 6 cm ⇒ b/d/h = 30/60/54 cm
54 ε b / εa = 3.5 / 8.882‰
k= = 2.225 ⇒
362.2 × 10 2 µ = 22.883%
30 × 2.05

Projektovanje i građenje betonskih konstrukcija 1 PRIMERI ZA VEŽBE

DIMENZIONISANJE GREDA I STUBOVA P6/5

30 × 54 2.05
Aa = 22.883 × × = 19.00 cm 2
100 40
usvojeno: 5RØ22 (19.00 cm2)
usvojeno: z = 0.9×h = 0.9×54 = 48.6 cm = const.
314.4 ⎧> τ = 0.11 kN / cm 2
τn = = 0.216 kN / cm 2 ⎨ r
30 × 48.6 ⎩< 3 τr = 0.33 kN / cm
2

τRu = 1.5 × (0.216 − 0.11) = 0.158 kN / cm2

usvojeno: m=2 ; α = 90º ; θ =45º:
2 × au(1 )
eu = × 40 = 16.83 × au( 1 )
30 × 0.158
URØ10 ⇒ eu = 16.83×0.785 = 13.2 cm
usvojeno: URØ10/12.5 (m=2)
Detaljno dimenzionisanje greda će biti sprovedeno nakon sračunavanja uticaja od
horizontalnih dejstava (vetar, seizmika).1

1.4 PRORAČUN SEIZMIČKE SILE

Sprovodi se prema Pravilniku o tehničkim normativima za izgradnju objekata
visokogradnje u seizmičkim područjima (u daljem: Pravilnik).
Ukupna horizontalna seizmička sila S se određuje, prema članu 21. Pravilnika, kao:
S = K×Q = Ko×Ks×Kp×Kd×Q
gde je: K - ukupan seizmički koeficijent za horizontalni pravac
Ko - koeficijent kategorije objekta (Ko=1, objekat II kategorije, član 4.
Pravilnika);
Ks - seizmičkog intenziteta (Ks=0.1, IX zona MCS skale, povratni period 500
godina, član 24. i član 6. Pravilnika, ovde zadato zadatkom);
Kp - koeficijent duktiliteta i prigušenja (Kp=1, savremena konstrukcija od armira-
nog betona, član 27. Pravilnika);
Kd - koeficijent dinamičnosti, prema članu 25. Pravilnika određen relacijom:
0. 7
0.47 ≤ K d = ≤1
T
za tlo II kategorije (u skladu sa članom 9. Pravilnika). Ukoliko se ne vrši
proračun perioda slobodnih oscilacija T, može se usvojiti maksimalna
vrednost koeficijenta Kd (član 26. Pravilnika).
Q - ukupna težina objekta, određena u skladu sa članom 19. Pravilnika, kao
suma ukupnog stalnog i verovatnog povremenog opterećenja (G+P/2)

1
Preliminarnim proračunom najopterećenijih preseka greda za uticaje gravitacionih opterećenja pokazano je
da su pretpostavljene dimenzije dovoljne, odnosno da se sračunata količina poprečne i podužne armature
može bez problema smestiti u pretpostavljeni presek. Ukoliko ova faza proračuna pokaže da su preseci
armirani izuzetno velikom količinom armature, potrebno je izvršiti korekciju dimenzija preseka u skladu sa
ograničenjima proisteklim iz arhitektonskih ili tehnoloških zahteva.
Projektovanje i građenje betonskih konstrukcija 1 PRIMERI ZA VEŽBE
DIMENZIONISANJE GREDA I STUBOVA P6/6

1.4.1 PRORAČUN UKUPNE TEŽINE OBJEKTA

1 2 3 4
Lx = 2×5.4+7.2 = 18.0 m
A

2.4
Ly = 2×6.0 = 12.0 m C C

površina ploče:

6.0
A = 18.0×(12.0+2.4) + 1.8×6.0 = 270 m2 F G C

rezultanta jednako podeljenog opterećenja: B B

ΣG = 6.0×270 = 1620 kN

6.0
C D E B
ΣP = 5.0×270 = 1350 kN
težina greda: A A

2.4
A
ΣL = 3×(5.4+7.2+5.4) + 4×(6.0+6.0) = 102 m
5.4 7.2 5.4 1.8
ΣGg = 0.3×0.6×25×102 = 459 kN 1 2 3 4

težina stubova (polovina će biti pridružena tavanici, odnosno temelju):

ΣL = 12×6.0 = 72 m ⇒ ΣGs = 0.3×0.3×25×72 = 162 kN
Q = ΣG + ΣP/2 + ΣGg + ΣGs/2
Q = 1620 + 1350/2 + 459 + 162/2 = 2835 kN
Ukupna horizontalna seizmička sila u nivou ploče POS 100:
S = 0.1×1.0×1.0×1.0×2835 = 283.5 kN
U podužnom pravcu ovu silu prihvataju tri, a u poprečnom četiri rama jednake krutosti,
spojeni krutom tavanicom koja obezbeđuje njhova jednaka pomeranja. Sile koje deluju na
jedan podužni, odnosno poprečni ram su:
S1X = 283.5/3 = 94.5 kN
S1Y = 283.5/4 = 70.9 kN

22.34

H=100 22.34
22.34 22.34 22.34
H = 6.00 m

dx [mm]

grede: b/d = 30/60 cm

stubovi: b/d = 30/30 cm

L1 = 5.40 m L2 = 7.20 m L3 = L1 = 5.40 m

Na skici gore je prikazan dijagram pomeranja podužnog rama usled dejstva horizontalne
sile H=100 kN u vrhu. Usled seizmičke sile S1X = 94.5 kN pomeranje vrha konstrukcije je:
dx = 94.5/100×22.34 = dx = 21.1 mm > H/600 = 1 cm
Dopušteno pomeranje konstrukcije u podužnom pravcu je prekoračeno.

Projektovanje i građenje betonskih konstrukcija 1 PRIMERI ZA VEŽBE

DIMENZIONISANJE GREDA I STUBOVA P6/7

Na narednoj skici je prikazan dijagram pomeranja poprečnog rama usled dejstva

horizontalne sile H=100 kN u vrhu. Usled seizmičke sile S1Y = 70.9 kN pomeranje vrha
konstrukcije je:
30.12
dx = 70.9/100×30.12
H=100
dx = 21.4 mm 30.12
30.12 30.12
dx > H/600 = 1 cm
Kao i kod podužnog ra-

H = 6.00 m
ma, dopušteno pomera-
nje konstrukcije u pop-
dx [mm]
grede: b/d = 30/60 cm
rečnom pravcu je preko- stubovi: b/d = 30/30 cm
račeno.
Seizmičku silu je mogu-
će smanjiti sračunava- L = 6.00 m L = 6.00 m
njem vrednosti koefici-
jenta dinamičnosti Kd (u preliminarnom proračunu usvojena je njegova maksimalna vred-
nost Kd=1). Period oscilovanja konstrukcije u prvom tonu se može približno sračunati po-
moću pojednostavljene Rejlijeve relacije:
T1 = 2 d
gde je d – pomeranje u metrima vrha konstrukcije usled opterećenja horizontalnim
silama jednakim težinama spratova.
Ukupna težina konstrukcije je Q=2835 kN i potrebno ju je ravnomerno rasporediti na četiri
poprečna rama (prvi ton oscilovanja konstrukcije će biti translacija u Y pravcu – pomeranje
u tom pravcu je nešto veće), pa je traženo pomeranje:
Q1Y = 2835/4 = 709 kN ⇒ d = 709/100×30.12 = 213 mm = 0.213 m
0 .7
T1Y = 2 0.213 = 0.924 sec ⇒ Kd = = 0.758 2
0.924
Na isti način sračunava se i period oscilovanja konstrukcije u podužnom pravcu:
Q1X = 2835/3 = 945 kN ⇒ d =945/100×22.34 = 211 mm = 0.211 m
0. 7
T1 X = 2 0.211 = 0.919 sec ⇒ Kd = = 0.762
0.919
Sa sračunatom vrednošću koeficijenta Kd pomeranje vrha konstrukcije i dalje prekoračuje
dopuštenu vrednost određenu članom 15. Pravilnika. Potrebno je povećati krustost ramova
u oba pravca3.
Usvojena je dimenzija stubova 40/40 cm, a greda 40/60 cm. Sa tim vrednostima
korigovana je ukupna težina elemenata konstrukcije, a zatim u potpunosti ponovljen
proračun horizontalnih pomeranja.
ΣGg = 0.4×0.6×25×102 = 612 kN
ΣGs = 0.4×0.4×25×72 = 288 kN
Q = ΣG + ΣP/2 + ΣGg + ΣGs/2 = 1620 + 1350/2 + 612 + 288/2 = 3051 kN

2
Proračunom u programskom paketu Tower 6, dobijene su vrednosti T1Y=0.925 sec i T1X= 0.920 sec.
3
Naravno, pomeranje konstrukcije se može smanjiti i projektovanjem dodatnih elemenata
(armiranobetonskih zidova, spegova i sl.). Takva mogućnost ovde nije predviđena, odnosno nisu predviđene
intervencije u usvojenoj dispoziciji konstrukcije.
Projektovanje i građenje betonskih konstrukcija 1 PRIMERI ZA VEŽBE
DIMENZIONISANJE GREDA I STUBOVA P6/8

1.4.2 POPREČNI RAMOVI

Q1Y = 3051/4 = 763 kN

88.8
54.5
H=100
88.8 109.0 88.8
d = 763/100×10.2 = 77.8 mm

54.5
88.8
d = 0.0778 m

H = 6.00 m
T1Y = 2 0.0778 = 0.558 sec M [kNm]
0 .7
Kd = > 1 ⇒ usv . K d = 1 31.7 36.7 31.7
0.558 101.1
L = 6.00 m
111.1
L = 6.00 m
101.1

SY =1×0.1×1×1×3051 = 305.1 kN A=-23.9

B=0
C=23.9
10.2
Seizmička sila u vrhu jednog poprečnog H=100
10.2
rama: 10.2 10.2

S1Y = 305.1/4 = 76.3 kN

maksimalno horizontalno pomeranje: dx [mm] grede: b/d = 40/60 cm
stubovi: b/d = 40/40 cm

dx = 76.3/100×10.2 = 7.8 mm
dx < 10 mm = H/600 = dxdop.

1.4.3 PODUŽNI RAMOVI

Q1X = 3051/3 = 1017 kN

67.7
50.1
H=100

26.8
67.7 76.9 76.9 67.7
26.8

d = 1017/100×7.5

50.1
67.7

d = 76.3 mm = 0.0763 m

H = 6.00 m
M [kNm]
T1 X = 2 0.0763 = 0.552 s
0 .7 23.8 26.2 26.2 23.8
Kd = ⇒ usv . K d = 1 75.4 80.0 80.0 75.4
T L1 = 5.40 m L2 = 7.20 m L3 = L1 = 5.40 m

A=-21.8 B=14.4 C=-14.4 D=21.8

SX =1×0.1×1×1×3051 7.5

SX = 305.1 kN H=100 7.5

7.5 7.5 7.5
S1X = 305.1/3
S1X = 101.7 kN
dx [mm]
grede: b/d = 40/60 cm
stubovi: b/d = 40/40 cm
dx = 101.7/100×7.5
dx = 7.6 mm < H/600
Pomeranja su u dopuštenim granicama, pa su pretpostavljene dimenzije elemenata i
usvojene kao konačne.

1.5 PRORAČUN SILE OD VETRA

Vetar u podužnom pravcu
AX = 2×6.0×6.0 = 72 m2 ⇒ WX = w×AX / 2 = 2.0×72.0 / 2 = 72 kN
W1X = WX / 3 = 72.0 / 3 = 24 kN - sila koja deluje na jedan podužni ram
Vetar u podužnom pravcu
AY = (5.4+7.2+5.4)×6.0 = 108 m2 ⇒ WY = w×AY / 2 = 2.0×108.0 / 2 = 108 kN
W1Y = WY / 4 = 108.0 / 4 = 27 kN - sila koja deluje na jedan poprečni ram

Projektovanje i građenje betonskih konstrukcija 1 PRIMERI ZA VEŽBE

DIMENZIONISANJE GREDA I STUBOVA P6/9

1.6 MERODAVNE KOMBINACIJE UTICAJA

Pri određivanju merodavnih kombinacija za dimenzionisanje, treba voditi računa o
sledećem:
- uticaj stalnog opterećenja MORA biti uzet u obzir u svakoj kombinaciji;
- vertikalno povremeno opterećenje p i vetar predstavljaju dva nezavisna povremena
opterećenja, koji mogu, a ne moraju delovati na konstrukciju;
- opterećenje vetrom i seizmičko opterećenje su alternativnog znaka. Ne uzimaju se
istovremeno i ne kombinuju sa istim uticajem u dva ortogonalna pravca (ne
kombinuju se uticaji Wx i Wy, odnosno Sx i Sy);
- u kombinacijama uticaja koje sadrže seizmičko opterećenje razmatraju se sva ona
opterećenja (u odgovarajućem intenzitetu) koja su korišćena pri proračunu masa. U
konkretnom slučaju, radi se o ukupnom stalnom i polovini povremenog opterećenja.
Pri dimenzionisanju se koristi jedinstven koeficijent sigurnosti γu = 1.3 nezavisno od
dilatacije zategnute armature i ne uzima se u obzir povoljno dejstvo stalnog
opterećenja.

1.6.1 POS 103 - DIJAGRAMI PRESEČNIH SILA

131.3 104.6 104.6
95.3
Mg 17.6 Tg
11.9
52.6 1.35 3.52
52.9 3.44 55.9
84.3
114.6
89.0 69.2 69.9
59.0
Mp 4.9
Tp
2.1
34.4 0.84 26.8 3.53
3.40 36.9
58.4
77.5
68.8
51.5
Ms 26.7 Ts
26.7 7.4
51.5
68.8 22.3 22.3
16.2
12.2
Mw 6.3 Tw
6.3 1.8
12.2
16.2 5.3 5.3

1.7 DIMENZIONISANJE POS 103

1.7.1 PRESEK U OSI 3 (GORNJA ZONA)

Pored momenata savijanja od stalnog i povremenog opterećenja, u proračun se uzima
veća vrednost momenta savijanja od vetra ili seizmike za presek 3levo ili 3desno koja zateže
gornju ivicu (vrednosti za presek 3desno, za smer uticaja suprotan nacrtanim, tj. -X).
Mu1 = 1.6×Mg + 1.8×(Mp + M-W) = 1.6×131.3 + 1.8×(89.0 + 12.2) = 392.2 kNm
Mu2 = 1.3×(Mg +0.5×Mp + M-S) = 1.3×(131.3 + 0.5×89.0 + 51.5) = 295.5 kNm < Mu1
pretp. a1 = 6 cm ⇒ b/d/h = 40/60/54 cm
54 εb / εa = 3.025 / 10‰
k= = 2.469 ⇒
392.2 × 10 2 µ = 18.104%
40 × 2.05

Projektovanje i građenje betonskih konstrukcija 1 PRIMERI ZA VEŽBE

DIMENZIONISANJE GREDA I STUBOVA P6/10

40 × 54 2.05
Aa = 18.104 × × = 20.04 cm2
100 40
usvojeno: 6RØ22 (22.81 cm2)

1.7.2 PRESEK U OSI 2 (GORNJA ZONA)

Analogno preseku 3, sa uticajima od stalnog i povremenog opterećenja se kombinuju
uticaji vetra i seizmike za presek 2levo, za nacrtani smer uticaja, tj. X:
Mu1 = 1.6×Mg + 1.8×(Mp + MW) = 1.6×95.3 + 1.8×(59.0 + 12.2) = 280.6 kNm
Mu2 = 1.3×(Mg +0.5×Mp + MS) = 1.3×(95.3 + 0.5×59.0 + 51.5) = 229.2 kNm < Mu1
pretp. a1 = 5 cm ⇒ b/d/h = 40/60/55 cm
55 εb / εa = 3.138 / 10‰
k= = 2.973 ⇒
280.6 × 10 2 µ = 12.122%
40 × 2.05
40 × 55 2.05
Aa = 12.122 × × = 13.67 cm 2
100 40
usvojeno: 4RØ22 (15.21 cm2)

1.7.3 PRESECI U OSAMA 1 I 4 (GORNJA I DONJA ZONA)

Mu1 = ±1.8×MW = ±1.8×16.2 = ±29.2 kNm
Mu2 = ±1.3×MS = ±1.3×68.8 = ±89.5 kNm > Mu1
S obzirom na alternativni znak momenta savijanja, presek treba armirati obostrano.
pretp. a1 = 5 cm ⇒ b/d/h = 40/60/55 cm
55 εb / εa = 0.99 / 10‰
k= = 5.266 ⇒
89.5 × 10 2 µ = 3.723%
40 × 2.05
40 × 55 2.05 40 × 60
Aa = ±3.723 × × = ±4.20 cm 2 < Aa ,min = 0.2 × = 4.80 cm 2
100 40 100
usvojeno: 2RØ22 (7.60 cm2) - gornja zona
3RØ16 (6.03 cm2) - donja zona

1.7.4 PRESEK U POLJU 2-3 (DONJA ZONA)

Preseci sa maksimalnim vrednostima momenata savijanja usled stalnog i povremenog
opterećenja se gotovo poklapaju, dok su odgovarajuće vrednosti momenata savijanja
usled vetra i seizmike praktično zanemarljive. Određivanjemaksimalnog momenta Mu u
polju za merodavnu kombinaciju uticaja (G, P, +Wx) iz nulte tačke odgovarajuće
transverzalne sile bi bilo lišeno svakog praktičnog smisla, pa se usvaja:
Mu = 1.6×Mg +1.8×Mp = 1.6×84.3 +1.8×58.4 = 240.0 kNm
⎧ 40 + 20 × 16 = 360 ⎫
usvojeno: L0 ≈ 480 cm ⇒ B = min .⎨ ⎬ = 160 cm
⎩40 + 0.25 × 480 = 160 ⎭
Pretpostavlja se da će se neutralna linija naći u ploči:
pretp. a1 = 6 cm ⇒ B/b/d/h/dp = 160/40/60/54/16 cm
Projektovanje i građenje betonskih konstrukcija 1 PRIMERI ZA VEŽBE
DIMENZIONISANJE GREDA I STUBOVA P6/11

εb / εa = 0.801 / 10‰
54
k= = 6.313 ⇒ s = 0.074 ⇒ x = 0.074 × 54 = 4.01 cm < d p = 16 cm
240 × 10 2
µ = 2.575%
160 × 2.05
Pretpostavka o položaju neutralne linije je tačna, pa se potrebna površina armature
određuje za pravougaoni presek širine B = 160 cm:
160 × 54 2.05
Aa = 2.575 × × = 11.40 cm 2
100 40
usvojeno: 6RØ16 (12.06 cm2)

1.7.5 PRESEK U POLJU 3-4 (DONJA ZONA)

Slično kao za presek u polju 2-3, usvaja se da se mesto maksimalnog momenta Mu
poklapa sa mestom maksimalnog momenta Mg, odnosno Mp. Sledi:
Mwodg. = 16.2 - (16.2+12.2)×1.88/5.4 = 6.3 kNm
Mu1 = 1.6×Mg +1.8×(Mp+Mw) = 1.6×52.6 +1.8×(34.4+6.3) = 157.4 kNm
Msodg. = 68.8 - (68.8+51.5)×1.88/5.4 = 26.9 kNm
Mu2 = 1.3×(Mg +0.5×Mp +Ms) = 1.3×(52.6 + 0.5×34.4 + 26.9) = 125.7 kNm < Mu1

Tačno određivanje maksimalnog momenta Mu

Iz priloženih dijagrama momenata usled pojedinačnih dejstava očito je da se maksimalni
moment u krajnjem polju javlja pri istovremenom dejstvu stalnog, povremenog i opterećenja
vetrom u pravcu -X. Druga moguća kombinacija uticaja (stalno, povremeno i seizmika u pravcu
-X) zbog manjih koeficijenata sigurnosti daje manji uticaj, što je pokazano i u približnom
proračunu. Sledi:
Tu = 1.6×55.9 + 1.8×(36.9-5.3) = 146.3 kN
g = 0.4×0.6×25 + 23.72 = 29.72 kN/m ; p = 19.77 kN/m
qu = 1.6×29.72 + 1.8×19.77 = 83.14 kN/m
x0T = 146.3 / 83.14 = 1.76 m
Mu,max = 146.3×1.76 - 83.14×1.762/2 + 1.8×16.2 = 157.9 kNm
U razmotrenom slučaju određivanje tačne vrednosti maksimalnog momenta savijanja u polju je
bez ikakvog praktičnog smisla.

⎧ 40 + 20 × 16 = 360 ⎫
usvojeno: L0 ≈ 380 cm ⇒ B = min .⎨ ⎬ = 135 cm
⎩40 + 0.25 × 380 = 135 ⎭
pretp. a1 = 5 cm ⇒ B/b/d/h/dp = 135/40/60/55/16 cm
ε b / εa = 0.619 / 10‰
55
k= = 7.938 ⇒ s = 0.058 ⇒ x = 0.058 × 55 = 3.21 cm < d p = 16 cm
157.4 × 10 2
µ = 1.619%
135 × 2.05
Pretpostavka o položaju neutralne linije je tačna, pa se potrebna površina armature
određuje za pravougaoni presek širine B = 135 cm:
135 × 55 2.05
Aa = 1.619 × × = 7.30 cm 2
100 40
usvojeno: 4RØ16 (8.04 cm2)
Projektovanje i građenje betonskih konstrukcija 1 PRIMERI ZA VEŽBE
DIMENZIONISANJE GREDA I STUBOVA P6/12

1.7.6 PRESEK U POLJU 1-2 (DONJA ZONA)

Kako su momenti savijanja usled stalnog i povremenog opterećenja praktično jednaki nuli
na najvećem delu raspona, usvojena je ista količina armature kao u preseku u osi 1
(merodavno seizmičko opterećenje).
usvojeno: 3RØ16 (6.03 cm2)

1.7.7 DIMENZIONISANJE PREMA GLAVNIM NAPONIMA ZATEZANJA

Vertikalno opterećenje grede POS 103 po poljima
Dodajući korigovanu sopstvenu težinu grede g0 = 0.4×0.6×25 = 6.0 kN/m opterećenju koje
se sa ploče POS 100 prenosi na gredu POS 103 sledi:
stalno opterećenje:
polje 1-2: g1 = 6.0 + 7.06 = 13.06 kN/m
polje 2-3: g2 = 6.0 + 10.04 + 14.4 = 30.44 kN/m
polje 3-4: g3 = 6.0 + 9.32 + 14.4 = 29.72 kN/m
povremeno opterećenje:
polje 1-2: p1 = 5.88 kN/m
polje 2-3: p2 = 8.37 + 12.0 = 20.37 kN/m
polje 3-4: p3 = 7.77 + 12.0 = 19.77 kN/m
granično računsko opterećenje:
polje 1-2: qu1 = 1.6×13.06 + 1.8×5.88 = 31.48 kN/m
polje 2-3: qu2 = 1.6×30.44 + 1.8×20.37 = 85.37 kN/m
polje 3-4: qu3 = 1.6×29.72 + 1.8×19.77 = 83.14 kN/m
S obzirom na odnos vrednosti transverzalnih sila usled vertikalnih opterećenja i seizmike,
kao i manje vrednosti koeficijenata sigurnosti, seizmičke kombinacije nisu merodavne.
Maksimalna transverzalna sila se javlja u preseku 3levo, za kombinaciju stalnog,
povremenog i opterećenja vetrom u smeru +X:
Tu3L = 1.6×114.6 + 1.8×(77.5+1.8) = 326.1 kN 3.82
λ=1.31
Nulta tačka dijagrama transverzalnih sila:
x0,T = 326.1 / 85.37 = 3.82 m
usvojeno: z = 0.9×h = 0.9×54 = 48.6 cm = const.
kN ⎧> τr = 0.11 kN / cm
2
326.1
τn = = 0.168 ⎨ τ 3L
Ru=0.87
40 × 48.6 cm 2 ⎩< 3 τr = 0.33 kN / cm 2
τ r =1.1
⎛ 0.11 ⎞
λ = 3.82 × ⎜1 − ⎟ = 1.31 m
⎝ 0.168 ⎠ τ 3L
n =1.68

τ3RuL = 1.5 × (0.168 − 0.11) = 0.087 kN / cm2

2 × au(1 )
usvojeno: m=2 ; α = 90º ; θ =45º: eu = × 40 = 23.09 × au( 1 )
40 × 0.087
URØ8 ⇒ eu = 23.09×0.503 = 11.6 cm
usvojeno: URØ8/10 (m=2)

Projektovanje i građenje betonskih konstrukcija 1 PRIMERI ZA VEŽBE

DIMENZIONISANJE GREDA I STUBOVA P6/13

Na isti način sprovodi se proračun i za presek 3desno, za istu kombinaciju opterećenja:

Tu3D = 1.6×104.6 + 1.8×(69.9+5.3) = 302.7 kN τ 3D
n =1.56

x0,T = 302.7 / 83.14 = 3.64 m τ r =1.1

usvojeno: z = 0.9×h = 0.9×54 = 48.6 cm = const.
302.7 kN ⎧> τr = 0.11 kN / cm
2 τ 3D
Ru=0.69
τn = = 0.156 ⎨
40 × 48.6 cm 2 ⎩< 3 τr = 0.33 kN / cm 2

⎛ 0.11 ⎞ λ=1.07
λ = 3.64 × ⎜1 − ⎟ = 1.07 m
⎝ 0.156 ⎠
3.64
τ 3D
Ru = 1.5 × (0.156 − 0.11) = 0.069 kN / cm 2

usvojeno: m=2 ; α = 90º ; θ =45º:

2 × au( 1 )
eu = × 40 = 29.16 × au(1 )
40 × 0.069
URØ8 ⇒ eu = 29.16×0.503 = 14.7 cm
Maksimalno rastojanje uzengija, sračunato iz uslova zadovoljenja minimalnog procenta
armiranja µuz,min = 0.2%:
m × au( 1 ) 2 × 0.503
eu = = = 12.57 cm
b × µuz ,min 40 × 0.2 × 10 − 2

usvojeno: URØ8/10 (m=2)

Na isti način se osigurava i presek 2desno, za merodavnu kombinaciju stalnog, povremenog
i opterećenja vetrom u smeru -X:
Tu2D = 1.6×104.6 + 1.8×(71.0+1.8) = 295.2 kN
usvojeno: URØ8/10 (m=2)
Sledeća po veličini je transverzalna sila u preseku 4:
Tu4 = 1.6×55.9 + 1.8×(36.9+5.3) = 165.4 kN
165.4 kN
τn = = 0.085 < τr = 0.11 kN / cm 2
40 × 48.6 cm 2
Kako nije dostignuta računska čvrstoća pri čistom smicanju τr, nije potrebno osiguranje
armaturom. U presecima 1 i 2levo transverzalne sile su još manje, pa ni u tim presecima
nije potrebno osiguranje.
Konačno usvajanje uzengija će biti izvršeno u skladu sa članom 60. Pravilnika o tehničkim
normativima za izgradnju objekata visokogradnje u seizmičkim područjima:
»... razmak uzengija u grednim nosačima ne sme biti veći od 20 cm, dok se u
blizini čvorova, na dužini 0.2 od raspona razmak uzengija dvostruko smanjuje i ove
uzengije zatvaraju preklopom po čitavoj kraćoj strani ("torzione" uzengije) ...«
usvojeno: URØ8/10 (m=2) na λ=150 cm (polje 2-3 uz ose 2 i 3)
URØ8/10 (m=2) na λ=100 cm (polja 1-2 i 3-4)
URØ8/20 (m=2) na ostalom delu nosača

Projektovanje i građenje betonskih konstrukcija 1 PRIMERI ZA VEŽBE

DIMENZIONISANJE GREDA I STUBOVA P6/14

1.8 DIMENZIONISANJE POS 104

1.8.1 DIJAGRAMI PRESEČNIH SILA

57.0 48.6
2.24
Mg 2.27
27.9 Tg 2.27

2.24
31.3 33.6 29.6
46.9

2.23
Mp 25.1
2.29
12.0 Tp 21.8
2.29

13.4 15.3 2.23 20.4 13.4

67.8
Ms 41.6
Ts
18.2 18.2
41.6
67.8

Mw 14.7 24.0 Tw
14.7 6.5 6.5
24.0

1.8.2 PRESEK U OSI B (GORNJA ZONA)

Mu1 = 1.6×Mg + 1.8×(Mp + M-W) = 1.6×57.0 + 1.8×(25.1 + 14.7) = 162.8 kNm
Mu2 = 1.3×(Mg +0.5×Mp + M-S) = 1.3×(57.0 + 0.5×25.1 + 41.6) = 144.5 kNm < Mu1
pretp. a1 = 5 cm ⇒ b/d/h = 40/60/55 cm
55 εb / εa = 1.438 / 10‰
k= = 3.903 ⇒
162.8 × 10 2 µ = 6.875%
40 × 2.05
40 × 55 2.05
Aa = 6.875 × × = 7.75 cm 2
100 40
usvojeno: 4RØ16 (8.04 cm2)

1.8.3 PRESEK U POLJU B-C (DONJA ZONA)

Mu1 = 1.6×Mg + 1.8×(Mp + M-W)
Tu = 1.6×29.6 + 1.8×(13.4-6.5) = 59.8 kN
g = 0.4×0.6×25 + 7.03 = 13.03 kN/m ; p = 5.86 kN/m
qu = 1.6×13.03 + 1.8×5.86 = 31.40 kN/m
x0T = 59.8 / 31.40 = 1.91 m
Mu,max = 59.8×1.91 - 31.40×1.912/2 + 1.8×24.0 = 100.1 kNm
Mu2 = 1.3×(Mg +0.5×Mp + M-S)
Tu = 1.3×(29.6 + 0.5×13.4 - 18.2) = 23.53 kN
qu = 1.3×(13.03 + 0.5×5.86) = 20.75 kN/m
x0T = 23.53 / 20.75 = 1.13 m
Mu,max = 23.53×1.13 - 20.75×1.132/2 + 1.3×67.8 = 101.5 kNm > Mu1

Projektovanje i građenje betonskih konstrukcija 1 PRIMERI ZA VEŽBE

DIMENZIONISANJE GREDA I STUBOVA P6/15

⎧⎪ 40 + 8 × 16 = 168 ⎫⎪
usvojeno: L0 ≈ 420 cm ⇒ B = min .⎨ 420 ⎬ = 75 cm
⎪⎩40 + 0.25 × 3 = 75 ⎪⎭

pretp. a1 = 5 cm ⇒ B/b/d/h/dp = 75/40/60/55/16 cm

ε b / εa = 0.487 / 10‰
55
k= = 9.892 ⇒ s = 0.046 ⇒ x = 0.046 × 55 = 2.55 cm < d p = 16 cm
101.5 × 10 2
µ = 1.038%
75 × 2.05
Pretpostavka o položaju neutralne linije je tačna, pa se potrebna površina armature
određuje za pravougaoni presek širine B = 75 cm:
75 × 55 2.05 40 × 60
Aa = 1.038 × × = 4.68 cm 2 < Aa ,min = 0.2 × = 4.80 cm 2
100 40 100
usvojeno: 3RØ16 (6.03 cm2)

1.8.4 PRESECI U OSAMA A I C (GORNJA I DONJA ZONA)

Mu1 = ±1.8×MW = ±1.8×24.0 = ±43.2 kNm
Mu2 = ±1.3×MS = ±1.3×67.8 = ±88.1 kNm > Mu1
S obzirom na alternativni znak momenta savijanja, presek treba armirati obostrano. Kako
je moment savijanja manji od momenta u polju, i ovde je merodavna minimalna armatura:
pretp. a1 = 5 cm ⇒ b/d/h = 40/60/55 cm
55 ε b / εa = 0.99 / 10‰
k= = 5.266 ⇒
89.5 × 10 2 µ = 3.723%
40 × 2.05
40 × 55 2.05 40 × 60
Aa = ±3.723 × × = ±4.20 cm 2 < Aa ,min = 0.2 × = 4.80 cm 2
100 40 100
usvojeno: ±3RØ16 (±6.03 cm2)

1.8.5 DIMENZIONISANJE PREMA GLAVNIM NAPONIMA ZATEZANJA

Maksimalna sila na nosaču se javlja u preseku Bdesno za kombinaciju stalnog, povremenog
i opterećenja vetrom u pravcu -Y. Sledi:
TuB,D = 1.6×48.6 + 1.8×(21.8+6.5) = 128.7 kN
128.7 kN
τn = = 0.066 < τr = 0.11 kN / cm 2
40 × 48.6 cm 2

Kako nije dostignuta računska čvrstoća pri čistom smicanju τr, nije potrebno osiguranje
armaturom. U skladu sa članom 60. Pravilnika o tehničkim normativima za izgradnju
objekata visokogradnje u seizmičkim područjima usvojeno:
UØ8/10 (m=2) na λ=120 cm od oslonaca
UØ8/20 (m=2) na ostalom delu nosača

Projektovanje i građenje betonskih konstrukcija 1 PRIMERI ZA VEŽBE

DIMENZIONISANJE GREDA I STUBOVA P6/16

1.9 DIMENZIONISANJE STUBOVA

Podužni ramovi - dijagrami momenata savijanja i reakcije oslonaca

S=101.7
68.8 78.2 78.2 68.8

H = 6.00 m
MSx

24.3 26.6 26.6 24.3

76.7 81.4 81.4 76.7
L1 = 5.40 m L2 = 7.20 m L3 = L1 = 5.40 m

A=-22.2 B=14.6 C=-14.6 D=22.2

W=24.0
16.2 18.5 18.5 16.2

H = 6.00 m
MWx

5.7 6.3 6.3 5.7

18.1 19.2 19.2 18.1
L1 = 5.40 m L2 = 7.20 m L3 = L1 = 5.40 m

A=-5.2 B=3.4 C=-3.4 D=5.2

Poprečni ramovi - dijagrami momenata savijanja i reakcije oslonaca

S=76.3 67.8 83.2 67.8
H = 6.00 m

MSy

31.7 36.7 31.7

77.2 84.8 77.2
L = 6.00 m L = 6.00 m

A=-18.2 B=0 C=18.2

W=27.0 24.0 29.4 24.0

H = 6.00 m

MWy

27.3 30.0 27.3

L = 6.00 m L = 6.00 m

A=-6.5 B=0 C=6.5

Projektovanje i građenje betonskih konstrukcija 1 PRIMERI ZA VEŽBE

DIMENZIONISANJE GREDA I STUBOVA P6/17

1.9.1 SILE U STUBOVIMA USLED VERTIKALNOG OPTEREĆENJA

Grede su za vertikalno opterećenje tretirane kao kontinualni nosači preko četiri, odnosno
tri oslonca, opterećeni sopstvenom težinom g0 = 6.0 kN/m (za usvojene dimenzije 40/60
cm) i opterećenjem sa ploča prema šemi datoj na početku priloga. Tako vertikalno
opterećenje u stubovima izaziva samo normalne sile, jednake zbiru odgovarajućih reakcija
podužne i poprečne grede. Reakcije oslonaca su prikazane tabelarno, sračunate najpre za
podužne grede (POS 101 - 103), zatim za poprečne (POS 104 - 107) i konačno sabrane,
čime su dobijene odgovarajuće vrednosti sila u stubovima usled stalnog i povremenog
opterećenja.

G 1 2 3 4 P 1 2 3 4
103 17.6 157.5 219.1 55.9 103 4.9 96.0 147.4 36.9
102 48.0 184.9 181.4 45.8 102 30.3 118.8 115.9 28.5
101 64.9 149.6 86.1 25.4 101 44.3 89.4 36.5 11.4

G 104 105 106 107 P 104 105 106 107

C 27.9 58.0 58.6 63.8 C 12.0 37.1 37.6 41.9
B 95.5 192.5 189.1 144.2 B 42.2 123.0 120.2 82.8
A 29.6 57.9 55.3 23.1 A 13.4 37.0 34.8 8.0

2231.8 1 2 3 4 1350.1 1 2 3 4
C 45.6 215.5 277.8 119.7 C 17.0 133.0 185.0 78.8
B 143.5 377.4 370.5 190.0 B 72.4 241.8 236.1 111.2
A 94.5 207.5 141.4 48.5 A 57.7 126.4 71.2 19.4

1.9.2 ODREĐIVANJE DUŽINE IZVIJANJA STUBOVA

Efektivna dužina izvijanja predstavlja rastojanje prevojnih tačaka deformacione linije
pritisnutog elementa, odnosno razmak nultih tačaka momenata savijanja II reda, i određuje
se metodama elastične analize konstruktivnih sistema. Parametar nazvan vitkost opisuje
osetljivost sistema na poprečne deformacije i određuje se kao odnos:
Li Ib
λi = ; i=
i Ab
gde je: i - poluprečnik inercije poprečnog preseka, momenta inercije Ib i površine
preseka Ab.
Prema članu 108. Pravilnika za beton i armirani beton vitkost se, u slučaju višespratnog
okvira sa pomerljivim čvorovima može odrediti prema približnom obrascu:
12 × δk × Ab
λi =
h
gde je:
δk - relativno horizontalno pomeranje posmatranog sprata u odnosu na donji,
usled dejstva horizontalne sile H=1 koja deluje na vrhu konstrukcije, računato sa
modulom elastičnosti betona Eb=1,0
Ab - zbir svih poprečnih preseka stubova posmatranog sprata
h - teorijska spratna visina

Projektovanje i građenje betonskih konstrukcija 1 PRIMERI ZA VEŽBE

DIMENZIONISANJE GREDA I STUBOVA P6/18

S obzirom da su ranije sračunati dijagrami horizontalnih pomeranja usled sila H=100 u

vrhu rama, sračunatih sa stvarnom vrednošću Eb, jasno je da treba aplicirati silu H=Eb u
cilju određivanja traženog pomeranja. Sledi:
podužni pravac
Ab = 4×0.4×0.4 = 0.64 m2 (četiri stuba dimenzija 40/40 cm)
lk = h = 6.0 m; δk = Eb×(7.5 – 0) = 31500/100×7.5 = 2362.5
12 × δk × Ab 12 × 2362.5 × 0.64
λi = = = 55.0
h 6 .0
poprečni pravac
Ab = 3×0.4×0.4 = 0.48 m2 (tri stuba dimenzija 40/40 cm)
δk = Eb×(10.2 – 0) = 31500/100×10.2 = 3213
12 × δk × Ab 12 × 3213 × 0.48 L
λi = = = 55.5 = i
h 6. 0 i
Efektivna dužina izvijanja je:
Ib b 40
i= = = = 11.5 cm ⇒ Li = λi×i = 55.5×11.5 = 640 cm ≈
Ab 12 12
1.07×h
Kako je λi ≤ 75, konstrukcija spada u umereno vitke, pa se dokaz nosivosti može spro-
vesti nekim od približnih postupaka, npr. metodom dopunske ekscentričnosti.

1.9.3 DIMENZIONISANJE STUBA 1-C

Statički uticaji za stub u preseku osa 1 i C su:
vertikalno opterećenje: G = 45.6 kN ; P = 17.0 kN
seizmika, X pravac: MSx = ±76.7 kNm ; NSx = ±22.2 kN
seizmika, Y pravac: MSy = ±77.2 kNm ; NSy = ±18.2 kN
vetar, X pravac: MWx = ±18.1 kNm ; NWx = ±5.2 kN
vetar, Y pravac: MWy = ±27.3 kNm ; NWy = ±6.5 kN
Kako su uticaji alternativni, presek će biti armiran simetrično, a potrebna površina armature
određena pomoću dijagrama interakcije za simetrično armirane preseke.
Uticaji su gotovo podjednaki u oba ortogonalna pravca, a usvojena dimenzija stuba
kvadratna, tako da će dimenzionisanje biti sprovedeno samo za Y pravac, a ista kolilčina
armature biti usvojena i za X pravac.
a. kombinacija sa seizmičkim opterećenjem
100.4 × 10 2
Mu = 1.3 × 77.2 = 100.4 kNm ⇒ mu = = 0.076
40 × 40 2 × 2.05
⎛ 17.0 ⎞ 46.7
Nu = 1.3 × ⎜ 45.6 + − 18.2 ⎟ = 46.7 kN ⇒ nu = = 0.014
⎝ 2 ⎠ 40 × 40 × 2.05
a 2.05
≈ 0.1 ⇒ µ1 = 0.083 ⇒ Aa1 = Aa 2 = 0.083 × 40 × 40 × = 6.83 cm 2
d 40

Projektovanje i građenje betonskih konstrukcija 1 PRIMERI ZA VEŽBE

DIMENZIONISANJE GREDA I STUBOVA P6/19

b. kombinacija sa vetrom
Izvijanje se ne mora uzeti u obzir ukoliko je zadovoljen makar jedan od uslova:
λ < 25
e1
≥ 3 .5 za λ ≤ 75
d
e1 λ
≥ 3 .5 × za λ > 75
d 75
Kako je vitkost λ=55.5 > 25, prvi uslov nije zadovoljen.
Ekscentricitet po teoriji I reda određen je izrazom:

e1 =
∑M = 27.3
=
27.3
= 0.395 m ⇒
e1 0.395
= = 0.988 < 3.5
∑ N 45.6 + 17.0 + 6.5 69.1 d 0.40
Kako je e1/d < 3.5, nije ispunjen ni drugi uslov pa se izvijanje mora uzeti u obzir.
Ekscentricitet usled imperfekcije (netačnog izvođenja) se određuje kao:
l i ⎧≥ 2 cm 640
e0 = ⎨ ; li = 6.4 m ⇒ e0 = = 2.13 cm
300 ⎩≤ 10 cm 300
Za pomerljive sisteme ekscentricitet usled netačnog izvođenja se određuje kao odstupanje
od vertikale za ugao α definisan kao:
tg α = 1/150 - za jednospratne okvire opterećene pretežno vertikalnim
opterećenjem
tg α = 1/200 - za sve ostale slučajeve
600
e0 = h × tgα = = 4 cm ⇒ usvojeno e0 = 4 cm
150
Ekscentricitet usled efekata tečenja betona
Ng /N = 45.6/69.1 = 0.66 > 0.2 ⎫
⎪
λ = 55.5 > 50 ⎬ ⇒ efekat tečenja betona se mora uzeti u obzir
e1 / d = 0.988 < 2 ⎪
⎭
Potrebno je najpre sračunati Ojlerovu kritičnu silu izvijanja stuba NE:
π2 π2
NE = E b × I i × 2 ≈ E b × I b × 2
Li Li

S obzirom da je površina armature nepoznata, a da se ne očekuje da ona bitno utiče na

vrednost momenta inercije preseka (cca. 5%), dopušteno je i preporučivo Ojlerovu kritičnu silu
izvijanja sračunati sa karakteristikama bruto betonskog preseka.

b × d 3 40 × 40 3
Ib = = = 213333 cm4 ; Eb = 31.5 GPa = 31.5×106 kN/m2
12 12
π2
NE = 31.5 × 10 6 × 213333 × 10 −8 × = 16192 kN
6.4 2
Ng 45.6 Mg 0
αE = = = 0.0028 ; eg = = =0
NE 16192 N 69.1

Projektovanje i građenje betonskih konstrukcija 1 PRIMERI ZA VEŽBE

DIMENZIONISANJE GREDA I STUBOVA P6/20

Za element srednje debljine dm:

2×A 2 × 40 × 40
b/d = 40/40 cm ⇒ d m = = = 20 cm
O 2 × (40 + 40 )
pretpostavljenu starost betona u trenutku nanošenja opterećenja t0=28 dana, za element
"napolju" (rel. vlažnost sredine 70%), sledi konačna vrednost koeficijenta tečenja ϕ∞ = 2.6
(čl. 59. Pravilnika BAB 87). Ekscentricitet usled tečenja betona eϕ se sračunava iz izraza:
⎛ 1−ααE ×ϕ∞ ⎞ ⎛ 1−00.0028 ⎞
eϕ = (e0 + eg ) × e
× 2 .6
⎜ E
− 1 = (4 + 0 ) × ⎜⎜ e .0028
⎟ − 1 ⎟⎟ = 0.03 cm
⎜ ⎟ ⎝ ⎠
⎝ ⎠
Dopunski ekscentricitet
Kako je λ ≤ 75, (oblast umerene vitkosti), moguće je koristiti metod dopunske ekscentrič-
nosti za uvođenje u proračun efekata teorije II reda. Zavisno od odnosa e1/d, dopunski
ekscentricitet ed se određuje iz jednog od sledećih izraza:
e1 λ − 25 e
0≤ < 0 .3 : ed = d × × 0 .1 + 1
d 100 d
e1 λ − 25
0 .3 ≤ < 2 .5 : ed = d × ≥0
d 160
e1 λ − 25 ⎛ e ⎞
2 .5 ≤ < 3 .5 : ed = d × × ⎜ 3 .5 − 1 ⎟
d 160 ⎝ d⎠
e1 55.5 − 25
= 0.988 ⇒ ed = 40 × = 7.61 cm
d 160
Ukupan računski ekcentricitet:
e2 = e1 + e0 + eϕ + ed = 39.5 + 4.0 + 0.03 + 7.61 = 51.14 cm
Za pretpostavljeno εa1 ≥ 3‰, koeficijenti sigurnosti imaju minimalne vrednosti, pa sledi:
115.3
Nu = 1.6×45.6 + 1.8×(17.0+6.5) = 115.3 kN ⇒ nu = = 0.035
40 × 40 × 2.05
5895
Mu = Nu × e2 = 115.3×51.14 = 5895 kNcm ⇒ mu = = 0.045
40 × 40 2 × 2.05
a 2.05
≈ 0.1 ⇒ µ1 = 0.034 ⇒ Aa1 = Aa 2 = 0.034 × 40 × 40 × = 2.78 cm 2 < 6.83 cm 2
d 40
Ovako sračunata armatura manja je od vrednosti dobijene za kombinaciju sa seizmičkim
opterećenjem, pa je usvojeno:
usvojeno: ±4RØ16 (±8.04 cm2)
Kako nije dostignuta računska čvrstoća pri čistom smicanju τr, nije potrebno osiguranje ar-
maturom. U skladu sa članom 191. Pravilnika za beton i armirani beton, vezano za objekte
visokogradnje u seizmičkim područjima, usvojeno je:
UØ8/7.5 (m=2) na λ=100 cm od čvorova
UØ8/15 (m=2) na ostalom delu stuba

Projektovanje i građenje betonskih konstrukcija 1 PRIMERI ZA VEŽBE