1
KABATAAN NI RIZAL
Francisco Mercado Rizal
 ama ni Rizal ; may lahing Intsik ; ninuno ni Riozal
sa ama ay si Domingo Lamco
Ma. Teodora Alonzo Realonda
 ina ni Rizal ; may mga lahing Malay, Hapon, at
Kastila ; ninuno ni Rizal sa ina ay si Lakandula
Mga Kapatid:
1. Saturnina – panganay ; unang nakaalam kung
nasaan ang bangkay ni Rizal
2. Paciano – nagtustos ng pag-aaral ni Riza; sa
europa ; ipinakita kay Rizal ang bulok ang sistema
ng mga Kastila ; nagsilbing pangalawang ama
3. Narcisa
4. Olympia – namatay pagkatapos ng 13 oras
5. Lucia – ina ni Josefa Herbosa ; napangasawa ni
Mariano Herbosa
6. Concepcion – dahilan ng unang pighati ni Rizal ; 3
taong gulang namatay
7. Josefa – pangulo ng kababaihang bahagi ng
Katipunan
8. Trinidad – iniwan ni Rizal sa kanya ang lampara
na naglalaman ng Mi Ultimo Adios
9. Soledad- pinakabata
 Si Rizal ang ika-7 na anak.
Celedoña – nagpaanak kay Rizal sa Calamba
Rufino Collantes – nagbinyag kay Rizal
Padre Casañas- ninong ni Rizal
Hunyo 19, 1861- Araw ng pagkasilang ni Rizal
Hunyo 22, 1861- Araw ng pagbibinyag
Anecdota ng Tsinelas- unang nilikha
Pagkamatay ni Concha- unang pighati ni Rizal noong
sya’y 3 taon lamang
Fr. Leoncio Lopez – paglilok/ kastila
1869 – Sinulat ang dulang “Sa Aking Mga Kabata”
- Nanonood na siya ng mga dula
EDUKASYON NI RIZAL
Di Pormal na edukasyon
 Teodora Alonzo – unang guro, tinuro ang wikang
kastila.
 Tiyo Manuel – palakasan
 Tiyo Jose Alberto – kahusayan sa sining
 Tiyo Gregorio – pag-ibig sa aklat
 Leon Monroy- Latin
 Maestro Lucas Padua
 Maestro Celestino
Pormal na edukasyon
1870 – Biñan, Laguna
 Justiniano Aquino Cruz- guro
1871 – dinakip si Teodora Alonzo. Inakusahan siyang
pinatay ang kanilang kamag-anak (tiya ni Rizal)
1872 – Unang nagtala sa Colegio San Juan de Letran
- Lumipat sa Ateneo Municipal De Manila
Dahilan kung bakit hindi tinanggap si Rizal sa Ateneo
1. nahuli sa pagtatala/ pag-eenroll
2. sakitin
3. kulang sa timbang
 Padre Ferrando – tumangging ipasok si Rizal sa
Ateneo
 Padre Xerez-Burgos – tinulungan ipasok si Rizal
sa Ateneo
 Padre Bech – unang guro ni Rizal sa Ateneo
 Padre Sanchez – paboritong guro
1873 – tumira sa isang dormitoryo sa Intramuros (ni
Donya Pepay)
1874 – Konde ng Monte Kristo ni Alexandre Dumas at
Universal History ni Cesar Cantu
 nagmulat kay Rizal sa kamatayang panilipunan
Mi Primera Inspirasyon – inialay sa ina
1875 – Nakilala niya sa Ateneo si Fr Francisco Sanchez,
paboritong guro niya ito
1877 – Bachiller en Artes (Bachelor in Arts)
- Sobresaliente o Suma Cum Laude (Ateneo)
- pumasok sa Unibersidad ng Sto. Tomas
2
 - kinuha ang kursong Pilosopiya at Letra (di
kagustuhan)
Dahilan
1. gusto ng ama
2. wala ng kursong mapili
Padre Ramon – rektor ng Ateneo ; humingi si Rizal ng
payo sa kanya. Ang binigay na payo sa kanya ay kumuha
ng kursong medisina.
1878 – Medisina
1. Nanlabo ang mga mata ng ina
2. Pag-galang sa mungkahi ng pari.
1879 – A La Juventud Filipina (Sa Kabataang Pilipino)
- Pagpapahalaga sa edukasyon
1880 – El Consejo Delos Dioses (The Council of Gods)
(Ang Konseho ng mga Diyos)
- pagbabatikos sa Katolisismo
- Hen. Primo De Rivera (sinampal niya si Rizal dahil
di raw siya binigyan ng respeto)
1882 – hindi naging masaya si Rizal sa UST
1. hindi pantay ang turing sa mga mag-aaral
2. may hangganan ang pagtuturo
3. Lahat ng Dominikadong Pari galit sa kanya
PANGINGIBANG-BAYAN NI RIZAL
Dahilan:
1. mapait na karanasan sa UST
2. pagmamalabis ng mga namamahala sa Hacienda
3. paghanap ng lunas sa karamdaman ng ina
1882 – 1887
 sanaysay na Amor Patrio (Love of Country)
 Diariong Tagalog
 Sagisag panulat na Laong Laan
 Nob. 3, 1882 – pumasok sa Unibersidad Central
de Madrid
o ipinagpatuloy ang Pilosopiya at Letra at
Medisina
 Circulo Español Filipino
 Hidalgo at Juan Luna (sining ng pagpipinta)
 La Solidaridad – Graciano Lopez – Jaena
 Nakilala niya si Marcelo H. Del Pilar (Plaridel)
Masonarya (Dimasalang - koda ni Rizal)
o Mga pang-aabuso ng mga pari sa Pilipinas
o Gamitin ito upang kalabanin ang mga
tiwali at masasamang pari sa Pilipinas
* Koda = Masonarya = iligal = Dimasalang
* Sagisag panulat = propagandista =pagsulat = Laong
Laan
1884 – Paris at Barcelona
- Nakilala at kinaibigan sina Maximo Viola at Pardo
de Tavera
Nob. 1885 – Peb. 1886, Paris – katulong/assistant ni Dr.
Louis de Weckert si Rizal
Beatnik
1885 – Sumali siya sa La Solidaridad/ Propagandista at
nakilala si Graciano Lopez-Jaena
1886 – Nakilala niya si Ferdinand Blumentritt at naging
matalik na kaibigan ito.
1884 – 1887 – Madrid, Paris, at Alemanya (Germany)
 Isinulat ni Rizal ang unang nobelang Noli Me
Tangere
1887 – Paglalakbay sa Europa – Berlin, Alemanya, Austria-
Hungary, Prague, Vienna, Munich
Agosto 1887 – pagbabalik ni Rizal sa Pilipinas
Mga Dahilan:
1. pamilya’y inuusig kaya bumalik para damayan
ang mga ito
2. para matistis ang mga mata ng ina
3. upang mabatid ang bunga ng Noli Me Tangere
4. alamin ang dahilan ng pananahimik ni Leonor
Rivera (ang kanyang pinsan at unang pag ibig)
1887 – Tinawag si Rizal ni Gob. Hen. Emilio Terrero
 binigyan ng tagapangalaga si Rizal = Jose
Taviel de Adrade
Nakadama ng kalungkutan si Rizal sa Pilipinas
1. paninira ng mga prayle sa kanya
2. namatay si Olympia
Ipinagtanggol ni Marcelo H. Del Pilar si Rizal
 sulating parodiya na “Caiingat Cayo”
 ginawa ng mga prayle “Caiigat Cayo”
Parodiya – isang bagay na inuuyang (sarcastico)
3
Peb. 3, 1888 – bumalik sa ibang bansa
Mga dahilan:
1. kanyang presensya ay nakasira sa mga kaanak
2. mas Malaya magsalita sa ibang bansa sa pagsulat
ng mga pagtuligsa
 sumulat sa La Solidaridad
 Nilibot ang Hong Kong, Macao, Japan, Amerika, San
Francisco/New York, London
1889 – nagtungo sa Paris
1890 – masamang karanasan sa Brussels
1. pagpuna ni Rizal sa bisyo ng mga Pilipino
2. masamang balita sa Calambain
3. pakiramdam sa pagkamatay ni Del Pilar
Agosto 1890 – Pebrero 1891
 Katarungan para sa pamilya
 Pagkamatay ni Jose Ma. Panganiban
 Hidwaan kay Antonio Luna
 Nilitak ni Wenceslao E. Retana (Kastilang
manunulat)
 Pagtataksil ni Leonor Rivera
 Hidwaang Rizal – Del Pilar
o Pinansyal
o sirkulasyon ng pahayagan
o bisyo ng mga propagandista
1891- pagbabalik sa Brussels at pagkasulat ng El
Filibusterismo
(Okt.1887 – Mar.1891)
Hong Kong (Nob.1891 – Hun.1892)
Mga dahilan ng pagtungo sa Hong Kong:
1. mapanatili ang pagkakaisa ng mga Propagandista
2. maipasok ang sipi ng El fili sa Pilipinas
3. makabalik sa pilipinas dahil inuusig ng pamilya
4. pagtatagpo ng buong pamilya sa Hong Kong
1891 – Pinakamasayang pasko ni Rizal
1. magkasama ang buong pamilya
2. tinistis ang mata ng ina
3. nagkaroon ng maliit na klinika at nanggamot
4. nagmungkahi nag awing kolonya ng Pilipinas ang
Borneo kay Gob Hen. Despujol
1892 – pagbabalik sa Maynila
Layunin:
1. Malakad ang mungkahi tungkol sa kolonya ng
mga Pilipino sa Borneo
2. Matatag ang La Liga Filipina
3. Pansariling kagustuhan
PAGPAPATAPON SA DAPITAN, PAGLILITIS, AT
KAMATAYAN NI RIZAL
Hul.12, 1892 – ipinatawag sa Malacañang
(polyetos – Pobres Frailes – unan ni Lucia)
Hulyo 17, 1892 – Tinapon sa Dapitan sa kautusan ni
Despujol
Mga dahilan:
1. Nagpapasapi ng mga mamamayan sa lalawigan sa
isang ilegal na organisasyon
2. maglathala ng mga aklat at polyetos laban sa
Katolisismo
3. paghahandog ng El Fili sa 3 pari (GOMBURZA)
4. nahulihan ng polyetos na “Pobres Frailes”
Mga ginawa sa Dapitan:
1. di pormal na pakikipagsundo kay Josephine
Bracken
2. sistema ng irigasyon o pabahay
3. pakikipagdebate kay Fr. Pastell
4. pagtayo ng medisina o klinika
5. pakikipag-usap kay Dr. Pio Valenzuela
(tagpagsalita ng Katipunan)
6. sinulat ang tulang “Ang Ligpit Kong Tahanan”
Tumanggi sa himagsikan dahil:
1. kulang sa armas at pagkakaisa
2. kulang sa kaalaman sa pagsasarili
3. hindi sang-ayon sa marahas na pamamaraan
1895 – sumulat kay Hen. Blanco para payagang
manggamot sa Cuba
1896 – huling taon ni Rizal
 Hul. 30 – pagpayag ni Blanco ng pagpunta sa
Cuba
 Agos. 6 – Dumating si Rizal sa Maynila
 Agos. 26 – unang sigaw sa Balintawak
 Set. 30 – Dinampot si Rizal sa Cabin (Singapore)
 Nob.3 – mula Barcelona, dinala si Rizal sa Maynila
at ikinulong sa Fort Santiago
Paglilitis:
 Heneral Nicolas Dela Peña
4
  Hukom Advocante
 Jose Taviel de Andrade – unang tagapagtanggol
ni Rizal
 Luis Taviel de Andrade – tagapagtanggol (anak ni
Jose)
Disyembre 16, 1896 –
Akusasyon
1. Rebelyon sa pagsusulat ng aklat
laban sa pamahalaan
2. Sedisyon/ paguudyok na mag-alsa/
magaklas
3. Pagtatag ng lihim na kilusan
Disyembre 28 – lumabas ang desisyong pagbaril kay Rizal
Hen. Camilo Polavieja – lumagda na patayin si Rizal
Dis 29 – isinulat ni Rizal ang “Mi Ultimo Adios” (My Final
Farewell)
Dis 30, 7:30 A.M – Biniral si Rizal sa Luneta/Bagumbayan
ANG MGA PAG-IBIG NI RIZAL
Segunda Katigbak (Unang Pag-ibig)
• Nakilala ni Rizal habang nag-aaral siya sa UST,
medisina
• Kapatid ng kaibigan niya na si Mariano Katigbak
• Di gaanong matangkad, may mga matang
nangungusap, kulay rosas na pisngi
Margarita Almeda – Gomez (Ikalawang Pag-ibig)
• Binansagan niyang Binibining L.
• Taga-Pakil, Laguna
• May kayumangging kulay at kaakit-akit ang mga
mata
• Unti-unting namatay rin ang pag-ibig dahil
masyado mataas ang batayan ni Gomez.
Leonor Rivera (Pinakadakilang Pag-ibig: Si Maria Clara)
• Anak ng kanyang tiyuhing si Antonio Rivera
• Nag-alaga sa kanya nang minsang masaktan sa
sagupaan ng mga estudyante
• Ipinagkasundo ng magulang kay Charles Henry
Kipping
• Sinuhulan ng ina ni Leonor ang kartero ng
Dagupan…
Leonor Valenzuela (Orang; isa pang Leonor)
• Kapitbahay ni Rizal sa Intramuros
• Pinadadalhan ng mga sulat na ang mga letra’y di
agad maaaninag
• Estudyante ng medisina mula sa Calamba
• Matangkad na babaing maganda ang tindig
Suzanne Jacoby (Sandaling Pag-ibig sa Europa)
• Kapatid ng tagapangasiwa ng isang bahay-
paupahan sa Brussels, Belhika
• Agad nagwakas ang ugnayan dahil kailangang
umalis ni Rizal sa Brussels para asikasuhin ang
kaso ng ama sa Espanya
• Liberal na babae
Gertrude Beckett (Dalagang taga-London)
• Kapamilya ng pinakitirhan ni Rizal sa London,
Gran Britanya
• Tumulong sa kanyang aralin tungkol sa pagbigkas
ng mga salita’t idyomang Ingles
Nelly at Adelina Boustead (Ang Magkapatid)
• Sa simula, higit na naakit si Rizal kay Adelina na
mas bata, mahiyain at walang-kibo
• Gusto ni Antonio Luna si Nelly ngunit si Rizal
naman ang gusto ng huli
• Niyaya ni Rizal si Nelly sa kasal ngunit
nagpatumpik-tumpik (pabago-bago ng isip) ito
Usui Seiko/ O-Sei-san (Haponesang Mangingibig)
• Naging “guro” ni Rizal sa wikang Hapon nang
siya’y nasa Yokohama
• Anak ng isang samurai (23 taon; 27 si Rizal)
• Muntik nang magpasyang manirahan sa Hapon si
Rizal
Consuelo Ortiga y Perez (Isang Kastila)
• Nakilala ni Rizal sa Madrid
• Anak ni Don Pablo Ortiga Y Rey, alkalde ng
Maynila sa administrasyon ng liberal na si Gob.
Hen. Carlos Maria dela Torre
• Inalayan ni Rizal ng isang tula
• Iniwan ni Rizal ‘pagkat iniibig din ng kaibigang si
Eduardo de Lete
Josephine Bracken (“Ang Asawa”)
• Nakilala ni Rizal sa Dapitan
• Anak-anakan ni George Taufer, bulag na
Amerikanong inhinyerong taga-Hong Kong
• Irish; balingkinitan ang katawan at asul ang mga
mata
5
6