CYANOPHYTA

(=CYANOBACTERIA)

1
• Cyanobacteria
- prokariotska priroda stanice modrozelenih algi;
- bliski odnosi između modrozelenih algi i
Eubacteria.

• Cyanophyta,
- algalne karakteristike modrozelenih algi
(sposobnost da vrše fotosintezu, te sličnost
između njihove strukture i strukture hloroplasta
eukariota)

2
Osnovne karakteristike Cyanophyta

• jednostanične, kolonijalne, i filamentozne forme,

Flagelatne stanice se nikad ne javljaju.
• ne postoje mitohondrije, jedro, golđijev aparat, ni
endoplazmatski retikulum (RE), kao ni vakuole
ograničene tonoplastom.
• Fotosintetski pigmenti su locirani u tilakoidima,
koji slobodno leže u citoplazmi
• Tilakoidi sadrže HLOROFIL A, dok hlorofil b i c
nisu prisutni.

3
Osnovne karakteristike Cyanophyta

• Zelena boja hlorofila je maskirana plavim

pigmentima FIKOCIJANINOM i
ALOFIKOCIJANINOM, kao i crvenim pigmentom
FIKOERITRINOM.

• Rezervni polisaharid modrozelenih algi je skrob.

• stanica često sadrže granule cianoficina,
polifosfatna tijela; i karboksizome

4
Osnovne karakteristike Cyanophyta

• Kao i kod bakterija, DNK leži u centralnom dijelu

protoplasta koji se označava kao
NUKLEOPLAZMA ili CENTROPLAZMA

• Veliki broj modrozelenih algi također sadrži

plazmide - male kružne molekule DNK

5
Osnovne karakteristike Cyanophyta

• Strukturalni dio staničnog zida se sastoji od

mureina (=peptidoglikan)
• Stanice su često smještene u sluzavi omotač.

• Modrozelene alge se mogu razmnožavati samo

bespolno(vegetetivno); polna reprodukcija ne
postoji.
• Kod višestaničnih oblika, može doći do
odvajanja fragmenata filamenata
(hormogonije).
6
 Veličina i distribucija odjela

• Odjel Cynophyta obuhvata oko 150 rodova i 2000

vrsta.

• Žive u slatkim vodama i morima (pikoplankton),

na vlažnom tlu, kao i na ekstremnim staništima
kao što su glečeri, pustinje i vrući izvori. Većina
živi u slatkim vodama.

• Postoje i ENDOLITSKE forme

7
Aphanizomenon sp.
sp

Anabaena sp.
sp

Mycrocystis sp.
sp

8
 Veličina i distribucija odjela

• Neke planktonske modrozelene alge posjeduju i

HETEROCISTE (bezbojna unutrašnjost i debeli
zid; mogu fiksirati atmosferski azot)

• npr. Anabaena flos-aquae je heterocitna forma,

koja uzrokuje cvjetanje u slatkim vodama.
– proizvodi snažne nervnomišićne otrove (anatoksin i
saksitoksin), koji spadaju u skupinu alkaloida .

9
• U plitkim vodama oko ivica zagađenih jezera i
kanala sedimenti su često prekriveni debelim
slojem bentosnih, filamentoznih modrozelenih algi,
posebno iz roda Oscillatoria.

10
 Veličina i distribucija odjela
• U gornjem dijelu marinske zone plime i osjeke
često postji tamna horizontalna traka na stijenama
koju obrazuju EPILITSKE modrozelene alge. Ovdje
spadaju vrste rodova Gloeocapsa i Pleurocapsa.

Gloeocapsa sp.

11
 Sistematika Cyanophyta
Modrozelene alge se dijele na klase:

- Chroococcophyceae
- Chamaesiphonophyceae
- Hormogoniophyceae

12
 RHODOPHYTA
(CRVENE ALGE)

13
Pterocladia capillaceae 14
 GENERALNE
KARAKTERISTIKE
• spore i gamete crvenih algi su uvijek nepokretne
• tilakoidi nisu grupisani, nego pojedinačni unutar
plastida
• prisutan samo hlorofil a
• ostali pigmenti: crveni pigment fikoeritrin i plavi
fikocijanin
• DNA plastida je rasporedjena u brojnim malim
nukleoidima
15
• Ćelije crvenih algi sadrže jedno jedro i većinom
brojne, jednostavno oblikovane (pločaste, jajaste,
krpaste ) hromatofore, koji se nazivaju
rodoplasti
• Najvažniji produkt fotosineze je floridejski skrob
• mitoza je zatvorena
• kod vrsta sa polnim razmnožavanjem, smjena
generacija je izomorfna ili heteromorfna
16
NAČIN ŽIVOTA CRVENIH ALGI

• Crvene alge su najvećim dijelom morski

organizmi (oko 150 vrsta slatkovodne)
• odjel obuhvata 5000 - 5500 vrsta, odn. oko
500 - 600 rodova
• Fosilne crvene alge iz perioda kambrija
(oko 600 miliona godina)

17
STRUKTURNA SVOJSTVA CRVENIH ALGI
GRAĐA TALUSA
• Jednostanični oblici
• višestanični talus :
uvijek
nitast izdiferenciran na
krpast bazalnu ploču i
vrpčast uspravni dio
listast (često razgranjen)

18
Matrix čine sluzne materije koje nastaju u
Goldžijevom aparatu. Matrix obično sadrži
galaktane (polimere galaktoze).

Najpoznatiji su agar i karagen; koriste u

pripremanju gelova

19
• Agar : mikrobiološka istraživanja,
kao prehrambeni proizvod (netoksičan)
• dobija se najčešće od Gelidium, Gracilaria i
Pterocladia (“agarophyta”)
– Japan i Koreja: 3500 t godišnje
– Evropa : 2000 t
• u redu Corallinales ćel. zid je inkrustriran
krečnjakom, koji se pojavljuje u vidu
kristala kalcita
20
 R A Z V O J ( S M J E N A G E N E R A C IJ A ) R H O D O P H Y T A

G A M E T O F IT :
N a s t a n a k g a m e t a u g a m e t a n g ija m a . S p a je n je g a m e t a u z e n s k o m g a m e t a n g iju ( k a r p o g o n u )

Z ig o t k lije u k a r p o g o n u . I z z ig o t a k lija ju s t a n ic n e n it i ( K A R P O S P O R O F IT )
K a r p o s p o r o fit d a je d ip lo id n e m it o s p o r e ( k a r p o s p o r e )
I z k a r p o s p o r a k lija d ip lo id n a b iljk a .

D o la z i d o r e d u k c ijs k e d io b e i n a s t a ju h a p lo d n e m e jo s p o r e ( t e t r a s p o r e ) ,
t e s e t a g e n e r a c ija z o v e T E T R A S P O R O F IT

T e t r a s p o r e iz r a s t u u n o v e s p o ln e je d in k e ( G A M E T O F IT ) ,
n a k o jim a s e r a z v ija ju g a m e t a n g ije

21
BACILLARIOPHYCEAE
(silikatne alge)

22
 Osnovne karakteristike

• sve vrste jednostanične ili kolonijalne, kokoidnog

tipa

• svaka stanica umetnuta u poseban tip st. zida,

oblika kutije tzv. frustula tj. pancir ili teka (lat.
theca =kutija)

• kloroplasti zlatno žuti (prevladava fukoksantin)

zastupljeni klorofil a i c2 (nikad klorofil b)
• kloroplastna DNA u prstenastom nukleoidu
23
• mitoza je otvorena
(jedrena ovojnica se raspada prije metafaze,
diobeno vreteno se stvara van jezgre)
• vrste koje se spolno razmnožavaju imaju
diplontski životni ciklus s gametskom mejozom

24
uz hrizolaminarin, dijatomeje kao rezervnu tvar
nakupljaju i lipide - ulje u vidu sitnih kapljica

25
Bacillariophyceae - rasprostranjenost razreda
• 250 rodova s više od 100 000 vrsta
(najčešće alge u prirodi)

•optimum je u borealnoj zoni (10-20° C)

• preferiraju područja slabijeg svjetlosnog

intenziteta

• u proljeće i jesen najveća gustoća populacija

26
• 20 - 25 % ukupne prim. produkcije Zemlje čine
morske planktonske dijatomeje (15 - 20 % sve
ostale skupine morskih algi)

•bentoske većinom penatne, uglavnom dobro

razvijenih pancira;

27
 Evolucija
• zahvaljujući silicijskim pancirima fosili dobro
poznati

• naslage “mulja od pancira” iz tercijara i

kvartara nazivamo dijatomit - rastresit, lak i
šupljikav, služi u poliranju , izolaciji,
prehrambenoj i kem. industriji

28
• u istraživanju se prvo oksidacijom ukloni org.
materijal, a onda promatra struktura “ljuske”

29
A) penatne silikatne alge (klasa
Pennatophyceae)
pancir je duguljast i obično bilateralno
simetričan
sastoji se od hipoteke i epiteke
• duž uzdužne valvalne osi nalazi se srednja
linija s pukotinom na jednoj ili obje valve tzv.
rafom (neke je vrste nemaju)
•vegetativno se razmnožavaju diobom, a spolno
izogamijom (gamete bez bičeva !)
30
B) centrične silikatne alge (klasa
Centrophyceae)
• uglavnom radijalno simetrične (s valvalne
strane stanice kružne ili eliptične)
•mogu imati radijalne pruge malih
heksagonalnih komorica
•nema sistema rafa

•sve koje se razmnožavaju spolno su oogamni

diplonti
31
 Razmnožavanje
najčešće vegetativno diobom stanice
• protoplast poveća volumen - razdvoje se
epiteka i hipoteka
• prvo se podijeli jedro - dioba po središnjoj
ravni
svaka st. zadrži pola, a drugu polovicu izgradi
st. s epitekom “majke” zadrži veličinu “majke”
•druga st. hipoteku “majke” prenamijeni u
epiteku, a formira novu hipoteku
…..smanjuje veličinu
32
 razmnožavanje
AUKSOSPORE (grč. aukso= uvećavam) su
jedan od stadija razvića silikatnih algi, koji se
odlikuje sposobnošću rastenja
•nastaju spolnim procesom
•svojstvene samo dijatomejama

33
 Cyclotella sp.

Red Coscinodiscales, klasa Centrophyceae

34
Melosira varians

35
Diatoma vulgare

36
Tabellaria fenestrata

37
Navicula sp.

38
PHAEOPHYCEAE

- smeđe alge -

39
 Karakteristike
- sve su vrste višestanične bentoske alge,
morske,
- optimalan razvoj postižu u morima
umjerenih i hladnih zona
- osim na čvrstoj podlozi žive i epifitski.
- kod najrasprostarnjenijih vrsta talus je
končast i granat
- bičeve imaju samo reproduktivne stanice

40
 Karakteristike
- hloroplasti su uglavnom diskoidni i zlatno-
smeđe boje (fucoxanthin)
- Osim hlorofila a ove alge sadrže i hlorofile
c1 i c2, ali hlorofil b nije nikada prisutan
- DNK hloroplasta je prstenasta.
- stanična stijenka sastavljena od celuloznih
mikrofibrila koji su ukrućeni kalcij
alginatom, a sluzasti matriks je sastavljen
od fucoidana i sluzavih alginata.

41
 Karakteristike
- mitoza je poluzatvorena; u kasnoj anafazi puca
jedrova ovojnica.
- kod vrsta koje se razmnožavaju polno, životni
ciklus je diplohaplontski (izomorafan ili
heteromorfan).

- Redovi Fucales i Durvillaeales karakterizirani su

diplontskim životnim ciklusom s gametskom
mejozom i oogamijom.

42
 Karakteristike
- Neke su vrste od ekonomske važnosti za hranu
ili dobivanje alginata (koloidni polisaharid iz
stanične stijenke, služi “čuvanju” vode).

- Godišnji globalni prinos Laminaria i Undaria je

skoro 2 miliona tona svježe mase (1.3 miliona
tona iz marikulture na obalama Kine).

43
 Rasprostranjenost
- oko 1500-2000 vrsta u oko 265 rodova,
- naseljava iste prostore kao i crvene alge,
- u sjevernom Atlantiku i Pacifiku velike smeđe alge
gusto naseljavaju zonu plime i osjeke, gdje su
česti pojasevi Fucus, a dublje “šuma” Laminaria

- Po veličini su daleko najimpresivnije populacije

velike alge Macrocystis i Nereocystis koje
submerzno rastu na Pacifiku (uz obale Sj.
Amerike) i dosežu 30-60 m dužine.

44
 Distribucija smeđih algi
gornja zona plime i osjeke

Fucus donja zona plime i osjeke

Laminaria
Postelsia
Laminaria
niska plima
Nereocystis
Macrocystis

45
 Skladišni produkti
- Najznačajniji rezervni produkt fotosinteze je
hrizolaminaran (beta-1,3-vezani glukan) koji leži u
rastvoru u posebnoj vakuoli.
- Također su prisutni i lipidi (u formi kapljica ulja)
- Manitol je šećerni alkohol male molekularne mase
koji kod smeđih algi ima i osmoregulatornu ulogu.
Njegova intracelularna koncentracija raste i opada
sa porastom i padom saliniteta u spoljnoj sredini.

46
 Polna reprodukcija

- Fucales su karakterizirani diplontskim ciklusom,

gdje se mejoza događa upravo prije formiranja
gameta

47
 Jajna stanica (n)

Mejoza
Nezreli
oogoniiji
(n)

spermatozoid (n)

Zreli
anteridiji
Paket
spermatozoida
Nezreli
anteridiji (n)
spermatozoidi (n)

Konceptakulum
Jajna stanica (n)
Receptakulum

singamija

Zigot (2n)

48
diploidna jedinka Mlade diploidne jedinke
 Klasifikacija
- Novija klasifikacija raspoređuje razred u 14
redova.
- Neki autori ih dijele u 3 podrazreda:
-Isogeneratae ;Ectocarpales, Sphacelariales
Cutleriales, Dictyotales
- Heterogeneratae (Laminariales),
- Cyclosporae (Fucales)

49
 Red: Dictyotales

Dictyota dichotoma - apikalno grananje 50

 Red: Dictyotales
Padina pavonia inkrustrirana je kalcij karbonatom.
Izmjena generacija je izomorfna. Jednodomna je alga.

51
Red: Laminariales

Macrocystis pyrifera

52
Red: Fucales

53
CHLOROPHYTA
(ZELENE ALGE)

54
 Osnovne karakteristike
– ovaj odjel obuhvaća sve tipove stanične građe
– heterotrihni talus
– kloroplasti različitog oblika (vrčasti nose
pirenoide)
– klorofil a i b, alfa i beta karoten, neki ksantofili
– rezervna supstanca škrob i kapljice ulja
– kod nekih uz celuloznu stijenku pektin i čini
talus sluzastim
55
 Osnovne karakteristike
• Zoospore s dva jednako duga biča
• spolni način razmnozavanja gametogamija
• zigota moze preći u cistozigotu
• izmjena generacija; spolna tj haploidna generacija
izmjenjuje se s diploidnim sporofitom
– izomorfna i heteromorfna

56
 Osnovne karakteristike
• pretežno autotrofni fotosintetski organizmi, ali
mogu bitii sekundarno i heterotrofni
• plankton i bentos kopnenih voda
• u moru slabo u planktonu,a u bentosu u gornjoj
litoralnoj zoni
• neke simbionti s lišajevima

57
 Klasifikacija
• Volvocales
• Chlorococcales
• Ulotrichales
• Cladophorales
• Chaetophorales
• Oedogoniales
• Siphonales

58
Volvox sp.

59
Ulotrix sp. 60
Ulva lactuca
61
Halimeda tuna
62
Acetabularia
mediterranea 63