Th.

s Vũ Thanh Tú ,THPT Nguyễn Trân Năm học 2010-2011

PHÖÔNG TRÌNH LÖÔÏNG GIAÙ

C
I.Phöông trình löôïng giaù
c cô baû
n:

1)sin u  sin v *)cos u  b, b  1

u  v  k 2 u  arccos b  k 2
 ,k  Z  ,k  Z
u    v  k 2 u   arccos b  k 2
Hoaëc: 3) tan u  tan v
*)sin u  b, b  1  u  v  k , k  Z
u  arc sin b  k 2 Hoaëc:
 ,k  Z *) tan u  b
u    arc sin b  k 2
2) cos u  cosv  u  arctan b  k , k  Z
4)cotu  cotv
u  v  k 2
 ,k Z  u  v  k , k  Z
u  v  k 2 Hoaëc:
Hoaëc: *)cotu  b
 u  arc cot b  k , k  Z
3 4)sin 4 x  cos 5 x  0
1)sin 2 x 
2 5)2sin x  2 sin 2 x  0
 2 6)sin 2 2 x  cos2 3 x  1;
2) cos  2 x  250  
2 7)sin 5 x.cos3 x  sin 6 x.cos 2 x
3)tg  3 x  2   cot g2 x  0

II. PTLG thường gặp.

1.Phöông trình ña thöù
c ñoái vôù
i moät haøm soálöôïng
giaù
c:

1)2 cos2 x  3 cos x  1  0 3)2 cos 2 x  4 cos x  1

2) cos2 x  sin x  1  0 4)5tg3 x  7tg 2 x  3tgx  1  0
2.Phöông trình baäc nhaát ñoái vôù
i sinx vaøcosx:
Daïng: asinx+bcosx=c ; Phöông phaùp: Chia hai veá
cho a2  b2 .
Ñieàu kieän coùnghieäm: a2  b2  c 2
1)2 sin x  2 cos x  2 2)3sin x  4 cos x  5
3) Cho phöông trình cos x  3 sin x  m
i phöông trình khi m  3 .
1) Giaû
2) Vôùi giaùtrònaøo của m naøo thì phöông trình
coùnghieäm.

Gv Vũ Thanh Tú –THPT Nguyễn Trân .

1
Th.s Vũ Thanh Tú ,THPT Nguyễn Trân Năm học 2010-2011

Bước 1: thay cos x  0,sin 2 x  1 có là nghiệm của pt.

Bước 2: khi cos x  0 không là nghiệm của pt, chia hai vế của pt cho cos 2 x  0 ,roài ñaët
t= tanx.
 
1)3sin 2 x  8sin x cos x  8 3  9 cos 2 x  0

2)4 sin 2 x  3 3 sin 2 x  2 cos 2 x  4

 
3)2 sin 2 x  3  3 sin x cos x   
3  1 cos 2 x  1
1
4)sin 2 x  sin 2 x  2 cos2 x 
2

5.Phöông trình ñoái xöùng ñoái vôùi sinx vaø cosx:

Dạng : a(sinx+cosx) +bsinxcosx+c=0.
Cách giải:
 
t=sinx+cosx= 2 sin  x   ;  2  t  2.
 4
t2  1
 sin x cos x 
2
Ví dụ: giải các pt sau 1) 3  sin x  cos x   2 sin 2 x  3  0
2)  1  cos x   1  sin x   2
1 1
3)2  sin x  cos x  tan x  cot x   0
cos x sin x
6.Phöông trình phaûn ñoái xöùng ñoái vôùi sinx vaø cosx:
Dạng : a(sinx-cosx) +bsinxcosx+c=0.
 
t=sinx-cosx= 2 sin  x   ;  2  t  2.
 4
1  t2
 sin x cos x 
2
II.phöông trình löôïng giaùc khaùc.
1.Ñöa veà daïnh tích:nhoùm nhaân töû chung,phaân tích nghieäm…
Baøi taäp1: giaûi caùc pt sau Baøi taäp 2 : giaûi caùc pt
sau
a. 1  cos x  cos 2 x  cos 3 x  0 a. cos 2 x  2sin 2 x  9 cos x  2sin x  5  0
b. 1  cos x  cos 2 x  sin x  sin 2 x  0 b. sin 2 x  cos x  sin 3x  1  0
c. 1  cos x  2 cos 2 x  sin x  sin 2 x  0 c. cos 2 x  cos3 x  3sin x  3  0
d. sin 2 x  cos 2 x  0 d. sin 4 x  cos 6 x  cos 2 x  0
e. 2sin x(1  cos 2 x)  sin 2 x  1  2 cos x e. sin 3 x  cos3 x  sin 2 x  sin x  cos x .
x x
f. sin x  sin x.cos x  1  cos x  cos 2 x f) (sin  cos ) 2  cos 2 x  sin 3 x  0
2 2

2
Th.s Vũ Thanh Tú ,THPT Nguyễn Trân Năm học 2010-2011

g) (1  sin 2 x ) cos x  (1  cos2 x )sin x  1  sin 2 x

Baøi taäp 3:(ñaët ñieàu kieän cho pt, keát luaän nghieäm treân ñöôøng
troøn lg)
1 2 1 1
a. tan x   k. 2sin 3x   2 cos 3 x 
sin 2 x sin 4 x sin x cos x
1 1 2
b.   l. 3cot x  3 tan x  4sin 2 x  0
sin 2 x cosx sin 4 x
3 sin 3 x  1
c. 3cot x  3 tan x  2sin x  0 m. 2 cos 2 x  cot 2 x  2.
sin x 1  cos 2 x
1 2(sin x  cos x) 2
d. 3sin x  2 cos x  3  1  tgx   n. 1  tan 2 x 
cos x 1  cos 4 x
e. tan 2 x  cot 3x  cot 5 x  0 0. tan x  cot x  2(sin 2 x  cos 2 x)
1
f. tan x  cot x  p. 3(cot x  cos x)  5(tan x  sin x)  2
sin 4 x
2
g. tan x  3cot x  4( 3 cos x  sin x)  0 q. tan x  cot x  4sin 2 x 
sin 2 x
1 1 cot 2 x  1
h. sin 2 x  sin x    2 cot 2 x . T.  cos 4 x.cot 2 x  cos x
2sin x sin 2 x 2 cot x
 cos3 x  sin 3 x 
h1 . 5  sin x   cos 2 x  3 1  cos 2 x
 1  2sin 2 x  R )1  cot g2 x 
sin 2 2 x
cos x  sin 2 x
h2 .  1  tan x  sin 2 x  3  cos x  sin x  sin x  3 R1 )  3
2 cos2 x  sin x  1

2. Nhaän daïng döïa vaøo coâng thöùc löôïng giaùc,daïng

asinx+bcosx=c,ñöa veà cuøng moät goùc…
Baøi taäp 4: giaûi caùc pt sau
a. 3sin 5 x  3 cos15 x  1  4sin 3 5 x (duøng coâng thöùc sin3x=3sinx-
3
4sin x)
5
b. cos3 x cos 3x  sin 3 x sin 3x  c. 10 cos x  3cot x  4
8
d. cos 3x  sin x  3(cos x  sin 3 x) (ñöa veà daïng asinx+bcosx=c)
3
e. 4sin 2 x  3cos 2 x  5cos(3 x  )  0 f. 4sin 2 x  3cos 2 x  3(4sin x  1)
2
g. cos 2 x  3sin x  1  0 h. cos 2 2 x  cos 2 x  2  0
x  5 x  8
k. cos 9 x  2 cos 6 x  2  0 l. 2 cos( ) sin( )  cos 3 x  1 .
2 2

Bài tập 4’ Giải các pt sau

a. sin x  cos x sin 2x  3 cos 3x  2(cos 4x  sin 3 x)

3
Th.s Vũ Thanh Tú ,THPT Nguyễn Trân Năm học 2010-2011

b. (1  2sin x) 2 cos x  1  sin x  cos x

c. 3 cos5x  2sin 3x cos 2x  sin x  0
d. 2cos 2 x  3 sin 2 x  1  3(s inx+ 3cosx)
e. sin 5 x  2  3(1  sin x )tg2 x
3.Daïng chia hai veá cho moät löôïng sau khi kieåm tra löôïng naøy
khaùc 0.
Baøi 5: Giaûi caùc pt sau
a. sin x  3cos x  0 (chia hai veá cho cos x  0 )
b. 2sin 2 x  3 tan x  5 ( chia hai veá cho cos 2 x  0 )
c. sin 3 x  3cos 3 x  sin x  0 ( chia hai veá cho cos3 x  0 )
d. cos x  sin x  4 cos x sin 2 x  0 .
e. sin 2 x(tan x  1)  sin x(cos x  sin x)  1  0 ( chia hai veá cho cos 2 x  0 hoaëc
nhoùm nhaân töû chung).
f )sin x  4sin 3 x  cos x  0
1 1
g) 4s inx= 
sinx cosx
4. Daïng ptlg baäc cao: aùp duïng coâng thöùc haï baäc, hoaëc haèng ñaúng
thöùc, ñaùnh giaù ñaïi löôïng, phöông phaùp toång bình phöông…
Baøi 6: Giaûi caùc pt sau :
a. sin 2 x  sin 2 2 x  sin 2 3x  2 , b. sin 2 x  sin 2 3 x  3cos 2 2 x  0 ,
3
c. 1  sin 3 x  cos3 x  sin 2 x (aùp duïng (a3  b3 )  (a  b)(a 2  ab  b 2 ) ),
2
  9 (2  sin 2 2 x) sin 3 x
d. sin 4 x  sin 4 ( x  )  sin 4 ( x  )  , e. tan 4 x  1  ,
4 4 8 cos 4 x
5
f) 2  sin 4 x  cos4 x   2 3 sin x cos x cos 2 x 
2

g)
 
2 sin 6 x  cos6 x  sin x cos x
0
2  2 sin x
Baøi 7: Giaûi caùc pt sau :
a. sin1979 x  cos1991 x  sin 2 x  cos 2 x  1  2 ,( aùp duïng VT  a, VP  a thì
VT=VP khi
VT  a
 .
VP  a
A  0
( aùp duïng A  B  0  
2 2
b. 4 cos 2 x  3tan 2 x  2 3 tan x  4sin x  6 , )
B  0

c. (sin x  3 cos x) 2  5  cos(4 x  ) ,
3

4
Th.s Vũ Thanh Tú ,THPT Nguyễn Trân Năm học 2010-2011

5x
d. cos 7 x.sin 2 x  1 , e. cos 6 x  sin  2.
2
5.phương pháp đặt ẩn phụ,phương pháp đổi biến số:
Bài tập 8: giải các phương trình sau
1 5(t anx+cotx) 
a) 2
 cot 2 x  20 b) 8cos3 ( x  )  cos3x
cos x 2 3
1 1 10 4x
c) cosx+  s inx+  d) cos 2 x  cos
cosx sinx 3 3
  1
e) sin(3x  )  sin 2 x.sin( x  ) f) 2 cot 2 x  cos2x+5(sinx+ )0
4 4 sinx
6. Các bài tập rèn luyện.
6.1 Giải các pt sau:
a) sin 3x  2cos 2 x  0 b) s inx(2cos2x+1)-cosx(2sin2x+ 3)  1 .
4 4
Bài 1. Giải phương trình : 4(sin x + cos x ) + 3 sin4x = 2

Bài 2. Giải phương trình : sin2x + (1 + 2cos3x)sinx - 2sin 2 (2x+ ) = 0
4
 
Bài 3. Giải phương trình: 2sin  x    2sin x  t anx .
2 2

 4
Bài 4. Giải phương trình: 2 cos 5 x. cos 3 x  sin x  cos8 x , (x  R)

Bài 5. Giải phương trình: 3 sin 2 x  2cos 2 x  2 2  2cos2x

Bài 6. Giải phương trình: 2( tanx – sinx ) + 3( cotx – cosx ) + 5 = 0

1 8   1 2
Bài 7. Giải phương trình: 2 cos x  cos ( x   )   sin 2 x  3cos  x    sin x
2

3 3  2 3
cos 2 x.  cos x  1
Bài 8. Giải phương trình  2  1  sin x  .
sin x  cos x
Bài 9. Giải phương trình cos2x  2sin x  1  2sin x cos 2x  0
1 2(cos x  sin x)
Bài 10: Giải phương trình 
tan x  cot 2 x cot x  1
Bài 11.: Giải phương trình 2 sin x  sin 2 x  sin x  cos x  1  0
2


Bài 11. Giải phương trình : 2cos3x.cosx+ 3(1  s in2x)=2 3cos 2 (2 x  )
4
Bài 12. Giải phương trình sau:
8  sin 6 x  cos 6 x   3 3 sin 4 x  3 3 cos 2 x  9sin 2 x  11 .
sin x  cos x
Bài 13. Giải phương trình: + 2tan2x + cos2x = 0.
sin x  cos x
Bài 14. Giải phương trình:
sin 2 x  cos x  3  2 3cos 3 x  3 3cos2 x  8  
3 cos x  s inx  3 3  0

5
Th.s Vũ Thanh Tú ,THPT Nguyễn Trân Năm học 2010-2011

 
Bài 15. . Giải phương trình: cos x  cos3x  1  2 sin  2x  .
 4
Bài 16. Giải phương trình 2 cos 2 x  2 3 sin x cos x  1  3(sin x  3 cos x )
 5 
Bài 17. Giải phương trình : 2 2 cos   x  sin x  1
 12 
5
Bài 18. Giải phương trình : 8sin x – cos4x.sinx + 4cos2x – 3sinx = 0

3 sin 2 x  2 sin x
Bài 19. Giải phương trình : 2
sin 2 x. cos x
cos3x  sin 3x
Bài 20. (Khối A-2002) Giải phương trình : 5 (sin x  )  cos 2 x  3 x (0; 2 )
1  2sin 2 x
x 2 3 
Bài 21. Giải phương trình 4sin2( )– 3 cos 2 x  1  2 cos  x  
2  4 
Bài 22. (Khối D – 2009) Giải phương trình
3. cos 5 x  2 sin 3 x. cos 2 x  sin x  0

Bài 23. (Khối B – 2009)Giải phương trình :

sin x  cos x. sin 2 x  3.co3 x  2(cos 4 x  sin 3 x)
(1  2 sin x ). cos x
Bài 24. (khối A – 2009) Giải phương trình : (1 2 sin x).(1 sin x)  3

Bài 25. Tìm tất cả các giá trị của tham số thực m để hai phương trình sau đây tương
đương:
sin x  sin 2 x
 1 và cosx + m.sin2x = 0.
sin 3 x

CĐ09: GPT (1  2sin x) 2 cos x  1  s inx  cos x.

 
(1  s inx  cos2 x) sin  x  
A10: GPT  4 1
 cos x.
1  t anx 2
B10: GPT (sin 2 x  cos2 x) cos x  2 cos 2 x  s inx  0.
D10: GPT sin 2 x  cos2 x  3sin x  cos x  1  0.
5x 3x
CĐ10: GPT 4 cos cos  2(8sin x  1) cos x  5.
2 2

Email tu_thanhvu@yahoo.com fone: 0978317794