c











c






VÔ KHUҬN VÀ KHӰ KHUҬN TRONG NHA KHOA

TS. Võ Trương Như Ngӑc
A.Đһt vҩn đӅ.
Ngày nay hiӇm hӑa HIV, HBV, HCV, lao« ngày càng gia tăng và
trӣ thành mӝt mӕi hiӇm hoҥ chung cho toàn nhân loҥi, tҩt cҧ chúng ta ai
cũng đӅu là đӕi tưӧng có nguy cơ bӏ lây nhiӉm các virus trên nӃu như
chúng ta không biӃt cách đӅ phòng.
Đһc biӋt trong hành nghӅ nha khoa hàng ngày chúng ta thưӡng xuyên
tiӃp xúc vӟi các bӋnh nhân trên, luôn luôn phҧi xӱ dөng các dөng cө cҫm
tay sҳc nhӑn rҩt dӉ gây ra các sӵ cӕ ngoài ý muӕn, luôn luôn tiӃp xúc trӵc
tiӃp vӟi máu, nưӟc bӑt ..nên nguy cơ lây nhiӉm là rҩt cao. Mӑi can thiӋp
cӫa nhà thӵc hành đӅu có thӇ làm lây nhiӉm cho ngưӡi khác và cho chính
bҧn thân mình nӃu không tuân thӫ nghiêm ngһt theo các nguyên tҳc vô
khuҭn. Chính vì thӃ, hơn lúc nào hӃt chúng ta cҫn phҧi tôn trӑng các
nguyên tҳc vô khuҭn và có các biӋn pháp đӅ phòng lây nhiӉm đӇ tránh
lây lan nguӗn bӋnh tӯ bӋnh nhân này sang bӋnh nhân khác, bҧo vӋ tính
mҥng cho bӋnh nhân, cho ngưӡi điӅu trӏ và cho cҧ phө tá.
Các thҫy thuӕc, đһc biӋt là các sinh viên phҧi tҥo cho mình mӝt thói
quen và mӝt phҧn xҥ vô khuҭn tӕt trong công tác thӵc hành ngay tӯ
nhӳng buәi thӵc tұp đҫu tiên
à. Mӝt sӕ đӏnh nghĩa
1. Vô khuҭn (Asepsie)
Vô khuҭn là loҥi bӓ hoàn toàn các vi khuҭn gây bӋnh lý, trên thӵc
hành là loҥi bӓ sӵ lan truyӅn cӫa mӑi vi sinh vұt.

1
www.nhakhoanhungoc.com
c

 







c






2. Khӱ khuҭn (Sterilisation)

Khӱ khuҭn là diӋt hoһc loҥi bӓ mӑi dҥng vi sinh gӗm virus, vi khuҭn và
bào tӱ. Mӝt vұt đã đưӧc khӱ khuҭn thì không còn có thӇ phát hiӋn ra đưӧc
các vi sinh vұt trên đó cũng như sau mӝt thӡi gian bao bӑc còn nguyên vҽn..
3. Tҭy trùng (desinfection)
Tҭy trùng là dùng các hoá chҩt đӇ phá huӹ, tiêu diӋt các vi sinh vұt gây
bӋnh trên các đӗ vұt và các bӅ mһt. Trên mô sӕng, khái niӋm này cũng giӕng
vӟi khái niӋm sát khuҭn (antisepsie). Sau khi đã đưӧc tҭy trùng các dөng cө
hoһc các mô đã đưӧc tҭy trùng không chӍ đã đưӧc khӱ khuҭn mӝt cách cҫn
thiӃt mà còn đҧm bҧo an toàn đӇ sӱ dөng cho nhӳng ca sau. VӅ mһt giҧ
thuyӃt, tҩt cҧ các vi khuҭn và phҫn lӟn các nҩm đã bӏ giӃt chӃt. Mӝt sӕ virus
có thӇ còn sӕng sót sau khi tҭy trùng. Chҷng hҥn như các Mycobacterium
tuberculosis có sӭc đӅ kháng mҥnh vӟi các chҩt tҭy trùng hoá hӑc.
4. ¿au chùi
Mөc đích cӫa lau chùi là đӇ loҥi bӓ các vӃt bҭn. Phҫn lӟn các mҫm bӋnh
đưӧc loҥi bӓ ӣ giai đoҥn này. Lau rӱa bҵng các loҥi máy tӵ đӝng có hiӋu quҧ
hơn lau rӱa bҵng tay.
5. [hӕng ô nhiӉm (decontamination)
Gӗm các biӋn pháp khác nhau đӇ kiӇm soát, chӃ ngӵ nhiӉm trùng, tӯ
biӋn pháp đơn giҧn như lau chùi cho đӃn tҭy trùng và khӱ trùng.
Trong thӵc hành, phҫn lӟn các dөng cө, máy móc và các trang thiӃt bӏ
nha khoa khác đưӧc sӱ dөng trӣ lҥi cho nên nó cҫn phҧi đưӧc xӱ lý sao cho
không còn có mӝt nguy cơ lây bӋnh nào.
Tuy nhiên, không thӇ xӱ lý các dөng cө theo cùng mӝt phương thӭc bӣi
vì mӛi loҥi có nhӳng tính chҩt đһc biӋt riêng và mӭc đӝ đòi hӓi riêng.

2
www.nhakhoanhungoc.com
c

 







c






Trên lâm sàng đӇ dӉ áp dөng ngưӡi ta thưӡng theo phân loҥi dөng cө cӫa
Spaulding đӇ khӱ khuҭn. Theo ông có ba nhóm dөng cө vӟi các mӭc đӝ xӱ
lý khác nhau như sau:
- Các dөng cө đòi hӓi khӱ khuҭn tuyӋt đӕi: gӗm các dөng cө đưӧc
đưa vào vùng vô trùng nhҩt cӫa cơ thӇ, có nghĩa là các dөng cө có
tiӃp xúc trӵc tiӃp đӃn đưӡng máu như: dao mә, kìm nhә răng,
bҭy, đөc, mũi khoan, các dөng cө nong tuӹ, lҩy tuӹ... Các dөng cө
này cҫn phҧi đưӧc khӱ khuҭn tuyӋt đӕi.
- Dөng cө cҫn khӱ khuҭn trung bình: là các dөng cө tiӃp xúc vӟi
niêm mҥc nhưng không đi sâu vào bên trong mô. Các dөng cө
này đưӧc khӱ khuҭn hoһc ít nhҩt là phҧi đưӧc tҭy trùng (điӅu này
có nghĩa là các bào tӱ có thӇ đưӧc sӕng sót). Ví dө như gương
khám, gҳp, thám trâm... nӃu không đưӧc khӱ khuҭn thì có thӇ đun
trong nưӟc sôi 10 phút hoһc ngâm trong các dung dӏch tҭy trùng
cho đӃn 10h.
- Dөng cө cҫn khӱ khuҭn tương đӕi: gӗm các dөng cө chӍ tiӃp xúc
vӟi da lành, nhӳng dөng cө này phҧi đưӧc lau rӱa và tҭy trùng
nhưng không phҧi đưӧc khӱ khuҭn
C. ¿ y nhiӉm, nhiӉm trùng và các đưӡng l y truyӅn bӋnh
Mөc đích cӫa viӋc vӋ sinh là nhҵm đӇ ngăn chһn sӵ lan truyӅn mҫm
bӋnh tӯ ngưӡi này sang ngưӡi khác theo kiӇu gián tiӃp hoһc trӵc tiӃp. ĐӇ
kiӇm soát đưӧc sӵ lây nhiӉm chúng ta cҫn phҧi biӃt rõ vӅ nguӗn bӋnh và
đưӡng lây truyӅn bӋnh.
1. Nguӗn bӋnh
Mӛi mӝt bӋnh nhân khi đӃn chӳa răng đӅu có thӇ là mӝt nguӗn bӋnh mһc
dù ngưӡi đó có hay không có biӇu hiӋn cӫa bӋnh nhiӉm trùng. BӋnh nhân đó

3
www.nhakhoanhungoc.com
c

 







c






có thӇ chӍ là mӝt vecteur mang bӋnh mà thôi. Các dөng cө bӏ nhiӉm trùng có
thӇ là do máu, nưӟc bӑt, dӏch vӃt thương, nưӟc mũi hoһc các chҩt đưӧc bài
tiӃt bӣi đưӡng hô hҩp.
Nhӳng trưӡng hӧp ngoҥi lӋ nguӗn bӋnh có thӇ ӣ bên ngoài con ngưӡi
ví dө nưӟc đã bӏ lây nhiӉm nӃu chúng ta uӕng nó hoһc tiӃp xúc vӟi nó thì
chúng ta có thӇ bӏ nhiӉm bӋnh, hay không khí bӏ lây nhiӉm cũng có thӇ là
nguӗn bӋnh nӃu như chúng ta hít phҧi.
Â. Đưӡng l y truyӅn
Đưӡng lây truyӅn rҩt đa dҥng, có thӇ là:
- Tӯ bӋnh nhân sang bӋnh nhân thông qua các yӃu tӕ trung gian là
tay ngưӡi hay dөng cө.
- Tӯ bӋnh nhân sang ngưӡi chăm sóc.
- Tӯ ngưӡi chăm sóc sang bӋnh nhân.
Trong các trưӡng hӧp này lây nhiӉm là do 2 đưӡng truyӅn bӋnh
chӫ yӃu sau: do tiӃp xúc và do không khí
TiӃp xúc: là dҥng thưӡng xҧy ra nhҩt. Thưӡng xҧy ra là tiӃp xúc gián
tiӃp qua các dөng cө, bӅ mһt hoһc tay cӫa ngưӡi chăm sóc đã bӏ lây nhiӉm.
Khi tay cӫa ngưӡi điӅu trӏ không đưӧc bҧo vӋ mà đưa vào trong miӋng bӋnh
nhân thì tay cӫa ngưӡi đó đã bӏ lây nhiӉm.
ÿ Mӝt trưӡng hӧp cҫn phҧi đһc biӋt chú ý đó là viӋc bӏ lây nhiӉm
trӵc tiӃp vào máu do bӏ kim đâm, cҳt, hoһc bӏ các dөng cө sҳc
nhӑn gây tәn thương.
+ Theo báo cáo cӫa CHS và các chuyên gia BӍ, nӃu như mӝt nhân sӵ y tӃ bӏ
thương hoһc đâm bӣi mӝt dөng cө hoһc kim tiêm đã bӏ lây nhiӉm tӯ mӝt
bӋnh nhân đã đưӧc xác đӏnh là chӫ thӇ mang mҫm bӋnh HIV hoһc HBV,
HCV thì ngưӡi ҩy sӁ bӏ lây nhiӉm và huyӃt thanh sӁ bӏ thay đәi là:

4
www.nhakhoanhungoc.com
c

 







c






1/5 nӃu chӫ thӇ mang HBV

1/30 nӃu chӫ thӇ mang HCV
1/300 nӃu chӫ thӇ mang HIV
NӃu không biӃt chӫ thӇ có mang mҫm bӋnh hay không, tính toán theo
dân sӕ ӣ BӍ, khҧ năng gһp các chӫ thӇ mang các virus trên là:
HBV: 0,6%
HCV: 0,7%.
HIV: 0,1%
Do đó nguy cơ huyӃt thanh sӁ bӏ thay đәi sau khi bӏ lây nhiӉm trӵc
tiӃp đó là:
1/800 đӕi vӟi HBV
1/4000 đӕi vӟi HCV
1/300000 đӕi vӟi HIV
Do đó vҩn đӅ nguy hiӇm nhҩt đó là các HBV, cho nên các nha sӻ nên
tiêm vaccin phòng ngӯa các bӋnh này, trӯ khi chúng ta chưa tìm ra vaccin.
. [ác vi sinh vұt g y bӋnh
3.1. Các vi sinh v̵t gây b͏nh
VӅ mһt lý thuyӃt, tҩt cҧ các vi sinh vұt đӅu có thӇ lây nhiӉm sang cho
ngưӡi khác và đӅu có thӇ gây bӋnh thұm chí đӕi vӟi các chӫng vi khuҭn
cӝng sinh ӣ ngưӡi như: Pseudomonas aeruginosa, Candida albicans,
Legionella
Nhӳng vi khuҭn thưӡng gây bӋnh là:
ÿ Staphylocoques: chӫ yӃu là Staphylococcus aureus
ÿ Mycobacterium Tuberculosis
ÿ Streptococcus pyogenes
3.2. Virus

5
www.nhakhoanhungoc.com
c

 







c






Phҫn lӟn các loҥi virus đӅu có thӇ bӏ lây truyӅn. Ӣ đây chúng ta chӍ
chú ý đӃn mӝt sӕ virus có nguy cơ gây bӋnh cao và mӭc đӝ nhiӉm trùng
nguy hiӇm đó là:
ÿ HBV: virus gây bӋnh viêm gan B.
ÿ HCV: virus gây bӋnh viêm gan C (còn gӑi là type non A-
non B)
ÿ Herpex simplex type 1 và 2, mӝt sӕ Enterovirus có trong các
vӃt thương cӫa miӋng và môi
ÿ Các virus trong dӏch bài tiӃt cӫa đưӡng hô hҩp hoһc nưӟc
bӑt
+ Các virus gây bӋnh đưӡng hô hҩp: Influenza,
Paràinluenza..
+ virus Oreillon
ÿ Các virus gây bӋnh nhiӉm trùng cơ hӝi cho các ngưӡi bӋnh
suy giҧm miӉn dӏch, phө nӳ có thai như: Cytomegaloviruys,
virus rubéole, Parvovirus B19
C. [ác biӋn pháp dӵ phòng cơ bҧn
Có 3 nhóm dӵ phòng cơ bҧn sau:
- BiӋn pháp chuҭn nhҵm chӕng lҥi các bӋnh lây truyӅn theo đưӡng
máu.
- BiӋn pháp cách ly nguӗn bӋnh: thưӡng đưӧc áp dөng trong bӋnh
viӋn.
- BiӋn pháp can thiӋp vào đưӡng lây truyӅn bҵng cách lau rӱa, tҭy
trùng và khӱ khuҭn
1. àiӋn pháp chuҭn

6
www.nhakhoanhungoc.com
c

 







c






BiӋn pháp này nhҵm chӕng lҥi các bӋnh lây truyӅn theo đưӡng máu
mà không cҫn biӃt bӋnh nhân có mang mҫm bӋnh hay không
Trong thӵc hành cҫn chú ý nhӳng vҩn đӅ sau:
* Mӛi mӝt bӋnh nhân đưӧc xem như là chӫ thӇ tiӅm tàng các tác nhân gây
bӋnh, ngưӡi chăm sóc bӋnh nhân cҫn phҧi bҧo vӋ an toàn cho toàn bӝ bӋnh
nhân, các cӝng sӵ và cho chính bҧn thân ngưӡi chăm sóc. ĐӇ thӵc hiӋn đưӧc
điӅu này tҩt cҧ nhӳng dөng cө tiӃp xúc vӟi máu, niêm mҥc, nưӟc bӑt và các
giӑt nưӟc bҳn lên và tҩt cҧ các dөng cө đã bӏ lây nhiӉm hoһc đã đưӧc sӱ
dөng phҧi đưӧc xӱ lí như sau:
+ Các phương tiӋn đưӧc tiӃp xúc vӟi niêm mҥc bӋnh nhân phҧi đưӧc tҭy
trùng mӭc đӝ cao hoһc khӱ khuҭn. Mӝt điӅu chú ý là cҫn phҧi làm sҥch
trưӟc khi tҭy trùng.
+ Ngưӡi chăm sóc cҫn bҧo vӋ niêm mҥc cӫa hӑ bҵng cách đeo khҭu trang và
kính bҧo vӋ, luôn luôn mang găng tay khi làm viӋc và phҧi rӱa tay ngay sau
khi tháo bӓ găng. NӃu quҫn áo có nguy cơ bӏ vҩn bҭn thì cҫn phҧi mһc áo
blouse và tҥp dӅ.
+ Bҵng bҩt cӭ giá nào cũng không đưӧc đӇ các dөng cө gây tәn thương, các
dөng cө sҳc nhӑn cҫn phҧi đưӧc tұp trung vào các dөng cө đһt biӋt đӇ xӱ lí.
+ Các mүu, hàm giҧ trưӟc khi gӱi vӅ labo cҫn đưӧc lau rӱa và tҭy trùng
trưӟc.
+ Các loҥi rác nha khoa cҫn phҧi đưӧc đóng kín và xӱ lí theo đúng qui trình.
2. ¿au rӱa, tҭy trùng, khӱ khuҭn
D. [ác phương pháp khӱ khuҭn dөng cө:
1. [huҭn bӏ dөng cө:
- Dөng cө làm xong phҧi ngâm ngay vào dung dӏch tҭy trùng sau
đó lau rӱa cҭn thұn vӟi xà phòng, bàn chҧi và nưӟc hoһc máy siêu

7
www.nhakhoanhungoc.com
c

 







c






âm. Khi rӱa phҧi mang găng. Lau rӱa dөng cө đӇ loҥi bӓ các vӃt
máu dính các mҧnh vөn có mӝt vai trò hӃt sӭc quan trӑng vì
nhӳng thành phҫn này có thӇ làm giҧm tác dөng cӫa thuӕc tҭy
trùng và khӱ khuҭn.
- ĐӇ lau rӱa dөng cө chúng ta có thӇ sӱ dөng các biӋn pháp sau:
+ Bàn chҧi đӇ cӑ rӱa : tӕn thӡi gian, nguy hiӇm cho ngưӡi làm và
gây ô nhiӉm cho không khí.
+ Chҧi rӱa bҵng máy siêu âm: tác dөng và dӉ làm hơn chҧi rӱa
bҵng tay, rҩt tӕt đӕi vӟi các dөng cө nhӓ và có hình dáng phӭc tҥp
+ Máy rӱa tӵ đӝng: chҩt lưӧng cao và có thӇ sӱ dөng nhiӋt đӇ tҭy
trùng
Phương pháp tӕt nhҩt đó là chҧi rӱa bҵng máy siêu âm kӃt hӧp vӟi
máy rӱa tӵ đӝng đӇ tiӃt kiӋm thӡi gian, sӭc lao đӝng và kӃt quҧ thì tӕt hơn, ít
nguy hiӇm cho bҧn thân
- Nên rӱa dөng cө trong mӝt phòng riêng. Phòng này nên đưӧc chia ra làm 2
phҫn: phҫn bҭn đӇ làm nơi rӱa dөng cө và phҫn sҥch đӇ đóng gói, khӱ khuҭn
và bҧo quҧn dөng cө.
Â. [ác phương pháp khӱ khuҭn.
 . h͵ khu̱n nóng:
- : bҵng cách đӕt trӵc tiӃp trên ngӑn lӱa đèn cӗn hoһc cӗn.
Phương pháp này không nên dùng vì không đҧm bҧo vô khuҭn và
gây hӓng dөng cө.
- 
: đây là mӝt phương pháp rҩt đơn giҧn, rҿ tiӅn nhưng
không khӱ khuҭn tuyӋt đӕi đưӧc. ChӍ nên dùng phương pháp này
khi không thӇ hҩp ưӟt đưӧc.
Khi sӱ dөng phương pháp này phҧi tuân theo các nguyên tҳc sau:

8
www.nhakhoanhungoc.com
c

 







c






ÿ Đun sôi 30 phút kӇ tӯ lúc sôi.

ÿ Nưӟc phҧi ngұp tҩt cҧ dөng cө.
ÿ Có thӇ cho thêm vào 1-2gram Natri Carbonate đӇ tăng hiӋu
quҧ.
ÿ Nưӟc dùng đӇ đun sôi nên sӱ dөng các loҥi nưӟc đã đưӧc
đun sôi đӇ nguӝi đӇ tránh hiӋn tưӧng các cһn bҭn lҳng đӑng
làm ҧnh hưӣng đӃn chҩt lưӧng cӫa khӱ khuҭn.
Nhưӧc điӇm cӫa phương pháp này là không diӋt đưӧc các
bào tӱ (bào tӱ có thӇ sӕng đưӧc trong 48h).
Cách này thích hӧp trong nhӳng trưӡng hӧp khҭn cҩp,
nhӳng nơi ít dөng cө vì nhanh và gҫn như là đưӧc dùng ngay.
-  !
" #
$%
&
'(
" ) đưӧc sӱ dөng đӇ khӱ khuҭn nhӳng dөng cө,
bӝt, dҫu và nhӳng thӭ không thӇ hҩp ưӟc hoһc đun sôi đưӧc.
ÿ Íu điӇm:
+ Khӱ khuҭn đưӧc dөng cө là kính, thuӹ tinh mà không bӏ
hӓng
+ Không làm rӍ sét và ăn mòn.
+ Khӱ khuҭn đưӧc các loҥi dҫu hӳu hiӋu.
+ Giá thành rҿ.
ÿ NhiӋt đӝ, thӡi gian khӱ khuҭn tӕt nhҩt là 160°C trong 120
phút, 180°C trong vòng 60 phút và 180°C trong vòng 30
phút.
ÿ Nhưӧc điӇm: làm hư hҥi các đӗ vҧi và cao su ӣ nhiӋt đӝ cҫn
thiӃt, phương pháp này chӍ sӱ dөng đưӧc cho các dөng cө có
thӇ chӏu đưӧc nhiӋt đӝ cao; các tay khoan, mӝt sӕ dung dӏch
không thӇ đưӧc khӱ khuҭn bҵng cách này.

9
www.nhakhoanhungoc.com
c

 







c






I Khӱ khuҭn bҵng autoclave: đây là phương pháp chҳc chҳn nhҩt đӇ tiêu
diӋt tҩt cҧ vi khuҭn và các bào tӱ trong mӝt thӡi gian ngҳn nhҩt. Phương
pháp này còn giúp chúng ta có thӇ khӱ khuҭn đưӧc nhiӅu dөng cө trong
cùng mӝt lúc.
Nguyên lý: sӱ dөng hơi nưӟc dưӟi sӭc nén 1 Atmospher, nhiӋt đӝ sӁ tăng
lên 120°C và tҩt cҧ các vi sinh vұt đӅu chӃt trong khoҧng 15-20 phút. Có
nhӳng máy có khҧ năng tҭy trùng đưӧc dөng cө ӣ nhiӋt đӝ > 90° C chӍ trong
vòng 3-10 phút hoһc khӱ khuҭn ӣ nhiӋt đӝ 1340 và đӝ nén 2 atmosphere
(200kPa) trong 3 phút, 121°C (100kPa) trong 15 phút. Khi sӱ dөng cҫn chú ý
cӝng thêm thӡi gian đӇ làm nóng, làm nguӝi và làm khô dөng cө.
Dөng cө phҧi đưӧc bao bӑc trong giҩy xӕp có ghi ngày tiӋt trùng, loҥi
dөng cө có bҧn lӅ, khӟp phҧi đưӧc mӣ ra, nӃu bao mӝt lҫn sau khi đã khӱ
khuҭn không dùng thì sau 30 ngày phҧi khӱ khuҭn lҥi, nӃu bao 2 lӟp thì có
thӇ dùng đưӧc trong vòng 6 tháng. NӃu dөng cө bӓ trong hӝp kim loҥi thì
phҧi mӣ nҳp hӝp ra. Các dөng cө, vҧi, găng phҧi xӃp chéo nhau sao cho hơi
nưӟc có thӇ thҩm vào đưӧc.
Ngày nay trên thӏ trưӡng có rҩt nhiӅu loҥi autoclave, có loҥi có thӇ tӵ
làm khô, có loҥi không thӇ tӵ làm khô đưӧc do vұy khi sӱ dөng cҫn phҧi chú
ý đӃn tính năng cӫa máy và tuân thӫ theo qui trình sӱ dөng cӫa nhà sҧn xuҩt.
Đӕi vӟi các loҥi Chemiclave, chúng ta có thӇ trӝn hơi nóng vӟi mӝt
hӛn hӧp các chҩt Formaldehyde, acetone và cӗn, nhiӋt đӝ sӱ dөng là 132°C,
thӡi gian cҫn thiӃt là 20 phút.
Nhưӧc điӇm cӫa Autoclave:
+ Giá thành cao.
+ Làm mӅm các đӗ bҵng nhӵa và cao su, các dөng cө bҵng kim
loҥi có chҩt lưӧng kém nhanh bӏ soi mòn. ĐӇ khҳc phөc nhưӧc

10
www.nhakhoanhungoc.com
c

 







c






điӇm này ngưӡi ta khuyên nên ngâm các mũi khoan vào trong
dung dӏch Natri nitrite trưӟc khi cho vào autoclave.
2.2. h͵ khu̱n l̩nh:
Đây là phương pháp dùng các chҩt tҭy trùng đӇ khӱ khuҭn. Tác dөng cӫa
phương pháp này phө thuӝc vào loҥi thuӕc sӱ dөng, nӗng đӝ cӫa thuӕc,
nhiӋt đӝ, thӡi gian tiӃp xúc, đӝ cӭng cӫa nưӟc và mӭc đӝ lây nhiӉm. Cho
đӃn ngày nay thì vүn chưa có mӝt hoá chҩt nào hoàn hҧo và tiӋn lӧi.
2.3. Tia tӱ ngoҥi
- Tia tӱ ngoҥi có bưӟc sóng khoҧng 0,39µm ± 10-2µm.
- Tia tӱ ngoҥi mһt trӡi ҧnh hưӣng lên hҫu như tҩt cҧ quá trình trao đәi chҩt
và sinh lý chӭc năng cӫa mӛi sinh vұt, trong mӝt vài trưӡng hӧp nó có khҧ
năng quyӃt đӏnh đӃn hoҥt đӝng sӕng cӫa mӝt cơ thӇ nào đó. Nghiên cӭu tác
dөng cӫa bӭc xҥ tӱ ngoҥi ngưӡi ta có thӇ chia phә cӫa nó ra thành 3 vùng:
+ Vùng có bưӟc sóng tӯ 180-275nm gӑi là vùng sóng ngҳn làm thay
đәi cҩu trúc cӫa proteine, lipit và có tác dөng diӋt trùng.
+ Vùng có bưӟc sóng tӯ 275-320nm gӑi là vùng sóng trung, có tác
dөng chӕng còi xương, tҥo sҳc tӕ, thúc đҭy sӵ tҥo thành biӇu mô, làm
tӕt hơn quá trình tái sinh.
+ Vùng có bưӟc sóng tӯ 320-400nm gӑi là vùng tӱ ngoҥi sóng dài, có
tác dөng lên sinh vұt yӃu, gây phát quang ӣ mӝt sӕ chҩt hӳu cơ
- Tia tӱ ngoҥi liӅu lưӧng lӟn có tác dөng diӋt khuҭn cao là do tia có tác dөng
khӕng chӃ khҧ năng sinh sҧn cӫa vi khuҭn. Tác dөng này chӫ yӃulà do tia
làm tәn thương ADN cӫa virus và vi khuҭn.
- Ngày nay tia tӱ ngoҥi đưӧc sӱ dөng nhiӅu đӇ tҭy trùng phòng mә, phòng
nha sau khi kêt thúc buәi làm viӋc. Các nhà sҧn xuҩt cũng đã sҧn xuҩt ra các
loҥi tӫ tia tӱ ngoҥi đӇ cҩt giӳ và bҧo quҧn dөng cө rҩt tiӋn lӧi

11
www.nhakhoanhungoc.com
c

 







c






O. [ác chҩt tҭy trùng (desinfectant)

Là các chҩt hoá hӑc có thӇ ӭc chӃ hoһc tiêu diӋt vi sinh vұt gây bӋnh
đưӧc dùng đӇ xӱ lý dөng cө, môi trưӡng và trang thiӃt bӏ. Cҫn phân biӋt vӟi
thuӕc sát trùng (antiseptique) dùng đӇ xӱ lý trên mô sӕng: vӃt thương, vùng
da trưӟc khi mә...
1. [ác tiêu chuҭn cho mӝt thuӕc sát khuҭn lý tưӣng
Mӝt chҩt sát khuҭn lý tưӣng cҫn có các tiêu chuҭn sau:
- Tác dөng ӣ nӗng đӝ loãng.
- Không đӝc vӟi mô hoһc làm hӓng dөng cө.
- Әn đӏnh.
- Không làm mҩt màu hoһc nhuӝm màu.
- Không mùi.
- Tác dөng nhanh ngay cҧ khi có mһt proteine lҥ, dӏch rӍ viêm.
- Rҿ tiӅn.
HiӋn nay vүn chưa có mӝt chҩt sát khuҭn nào đҥt tiêu chuҭn trên.
…
* +
,
-
 '
-
" #
 .

 /
-
01)

ÿ Oxy hoá: H2O2, ozon, phӭc hӧp có Chlor, KMnO4
ÿ Alkyl hoá: Ethylenoxyd, Formaldehyde, Glutaraldehyd.
ÿ Làm biӃn chҩt proteine: cӗn, phӭc hӧp phenol, iod, kim loҥi
nһng như Hg, Ag.
ÿ Chҩt diӋn hoҥt: các phӭc hӧp Amino bұt 4.
ÿ Ion hoá cation: chҩt nhuӝm.
ÿ Chҩt gây tәn thương màng: chlohexidine
Â. [ác chҩt tҭy trùng chính
Â.1 Nhóm Alcool
Thưӡng dùng Ethanol dung dӏch 70% và các isopropylique.

12
www.nhakhoanhungoc.com
c

 







c






Tác dөng: diӋt đưӧc vi khuҭn, nҩm, virus và vi khuҭn lao nhưng
không đưӧc vӟi bào tӱ cӫa vi khuҭn. Tác dөng cӫa cӗn giҧm đi nӃu nӗng
đӝ cӫa nó < 600 và > 900. Có tác dөng tӕt hơn đӕi vӟi vùng da lành. Nó
cũng có thӇ đưӧc sӱ dөng đӇ tҭy trùng các bӅ mһt và các dөng cө sҥch.
Nhưӧc điӇm: Ethanol dӉ bӕc hơi làm giҧm nӗng đӝ và dӉ cháy.
 Nhóm Aldehyde
Thưӡng dùng Formaldehyde (Formalin) và Glutaraldehyde (Glutaral)
Formalin có nhưӧc điӇm là gây kích ӭng và đӝc do vұy ngày nay hҫu
như nó không còn đưӧc sӱ dөng. Tuy nhiên, có thӇ dùng đӇ tҭy trùng bӅ
mһt khi nó đưӧc dùng phӕi hӧp vӟi mӝt sӕ aldehyde khác và hoһc vӟi các
Amonium bұc 4. Nhӳng sҧn phҭm này thưӡng ít đưӧc dùng đӇ tҭy trùng
dөng cө vì nó ăn mòn dөng cө.
Glutaraldéhyde đưӧc sӱ dөng ӣ dҥng dung dӏch 2% phҧi đưӧc hoҥt
hoá bҵng chҩt bӝt hoһc dӏch đӋm kӅm kèm theo. Chҩt này cũng có thӇ
đưӧc dùng đӇ khӱ khuҭn nӃu chúng ta ngâm dөng cө trong thӡi gian dài
tӕi thiӇu là 3h. Tҭy trùng có tác dөng sau khi ngâm dөng cө đưӧc 10
phút, sau 30 phút đӕi vӟi HBV, HCV và BK.
Tác dөng cӫa Glutaraldéhyde phө thuӝc nhiӅu vào chҩt lưӧng cӫa
công viӋc lau rӱa trưӟc đó. NӃu như dөng cө vүn còn bҭn thì nó không có
tác dөng và cҫn phҧi thay thӃ lҥi.
Đӝc tính và khҧ năng gây kích ӭng cӫa sҧn phҭm chӫ yӃu là cho mҳt,
da và đưӡng hô hҩp. Chính vì vұy sau khi ngâm vӟi dung dӏch cҫn phҧi
rӳa sҥch bҵng nưӟc sҥch đӇ loҥi bӓ hӃt nhӳng phҫn còn lҥi. Khi thao tác
vӟi các sҧn phҭm này cҫn phҧi mang kính bҧo vӋ, khҭu trang, găng và
quҫn áo bҧo vӋ.
 àiguanide

13
www.nhakhoanhungoc.com
c

 







c






- Các Digluconate chlohexidine ít đӝc và do vұy đưӧc sӱ dөng đӇ sát

khuҭn mô sӕng. Nó thưӡng đưӧc sӱ dөng vӟi Alcool hoһc vӟi nhӳng
ammonium bұc 4.
- Dung dӏch cӗn Chlohexidine 0,5% rҩt có tác dөng đӇ sát khuҭn da.
- Các sҧn phҭm có dưӧc chҩt chính là Chlohexidine và Cetrimide thì
tiӋn lӧi đӇ sát khuҭn da và vӟi nӗng đӝ cao hơn thì đưӧc dùng đӇ lau
rӱa dөng cө. Tác dөng chính cӫa nó là diӋt khuҭn.
- Trưӟc khi bҳt đҫu điӅu trӏ cho bӋnh nhân nên cho bӋnh nhân súc
miӋng bҵng dung dӏch Chlohexidine 0,2% trong vòng 1 phút
Â.4 Nhóm Ammonium bұc 4
Hӧp chҩt này bao gӗm:
- Cetrimide.
- Cétylperidinium.
- Benzalkonium chlorure
- Didécyldiméthylammonium
Đӝc tính yӃu.
Không có thӇ diӋt đưӧc BK, bào tӱ và virus, không diӋt đưӧc tҩt cҧ
các vi khuҭn Gr và mҩt tác dөng bӣi xà phòng, nưӟc cӭng và các mҧnh
vөn hӳu cơ. Đây là lí do giҧi thích tҥi làm sao mà nó chӍ đưӧc dùng kӃt
hӧp vӟi các loҥi khác.
Â.5 Nhóm hӧp chҩt giҧi phóng [hlor
ÿ Dung dӏch Natrihypochloride (ví dө: nưӟc Javel 1% dùng đӇ ngâm
dөng cө trưӟc khi rӱa 15 phút và đӇ tҭy trùng nӅn nhà, ӕng nhә,
Household Bleach, hoһc nưӟc Dakin 0,43% dùng đӇ rӳa vӃt thương
hoһc rӱa tay trưӟc khi phүu thuұt).
ÿ Dung dӏch Canxihypochloride.

14
www.nhakhoanhungoc.com
c

 







c






ÿ Dung dӏch Natri dichloroisocyamurate (NaDCC)

ÿ Chloramine
ÿ Benzakonium chlorure (Zephiran 1%) có nhiӅu ưu điӇm nhưng phҧi
ngâm lâu trong 18h.
Nhóm này tác dөng chұm trên bào tӱ.
Nhóm Hypochloride không đưӧc dùng cho dөng cө kim loҥi vì gây
rӍ sét.
NaDCC và Chloramin bӅn vӳng hơn so vӟi Natrihypochloride( nưӟc
Javel, Household Bleach) và Canxihypochloride Chloramin không bӏ các
chҩt sinh hӑc như prrotein, máu khӱ hoҥt nhưng giҧi phóng ra Chlor
chұm hơn so vӟi Hypochloride.
Â.6Nhóm các chҩt oxy hoá
Thưӡng dùng là Hydro Peroxyde 3-6% ngâm dөng cө đã rӱa vào dung
dӏch 30 phút - không dùng vӟi dөng cө: đӗng, nhôm, kӁm, thau vì oxy hoá
mҥnh.Vӟi nӗng đӝ cao hơn 10-25% nó có thӇ diӋt đưӧc bào tӱ.
Thuӕc tím (KMno4) vӟi nӗng đӝ 1:10000 có tác dөng diӋt nhiӅu loҥi vi
khuҭn trong 1h. Nӗng đӝ cao hơn dӉ kích ӭng da.
Ngày nay trên thӏ trưӡng có rҩt nhiӅu sҧn phҭm có tác dөng tӕt. Sau đây
là mӝt sӕ sҧn phҭm thưӡng đang đưӧc sӱ dөng ӣ ViӋt nam.
[ác sҧn phҭm dùng đӇ tҭy dөng cө:
** Ampholysine plus
Công thӭc gӗm:
ÿ 3 chҩt diӋt khuҭn là chҩt lưӥng tính Amphotere,
ÿ Dүn chҩt Biguanide, chҩt Amoni bұc 4,
ÿ Mӝt sӕ chҩt tҭy rӱa không ion hoá phân huӹ máu, mӫ, huyӃt tương.
ÿ Các chҩt ӭc chӃ sӵ ăn mòn không làm rӍ sét dөng cө.

15
www.nhakhoanhungoc.com
c

 







c






Tác dөng: diӋt đưӧc cҧ vi khuҭn, virus và nҩm, kӇ cҧ HIV và HBV

trưӟc khi hҩp
- Mt đӝc, không kích ӭng vӟi ngưӡi.
- Đӵng trong can, lӑ, gói chӍ cҫn pha loãng vӟi nưӟc máy theo chӍ
dүn cӫa nhà sҧn xuҩt
- Đóng gói: mӝt gói 25ml pha vӟi 5l nưӟc, ngâm dөng cө 15ph rӗi
rӱa nưӟc lau khô, hҩp lò Poupinel.
Ondosporine:
Thành phҫn gӗm;
- Glutaraldehyde 2%
- Chҩt điӋn hoҥt không ion hoá.
- Chҩt ӭc chӃ sӵ ăn mòn.
Tác dөng:
DiӋt vi khuҭn, virus HIV, HBV, nҩm và cҧ bào tӱ.
TiӋt trùng dөng cө nӝi soi, dөng cө cao su.
Qui trình đҫu tiên ngâm Ampholysine plus sau đó ngâm
Endosporine (chӃ sҹn không cҫn pha chӃ)
Các ch̭t ṯy u͇ môi trưͥng:
ÿ àactylysine
Thành phҫn:
- Polyalkylamine.
- Amoni bұc 4.
- Chҩt điӋn hoҥt không ion hoá.
- Chҩt ӭc chӃ sӵ ăn mòn.
Dung dӏch đұm đһc khi dùng pha loãng vӟi nưӟc máy
Sӱ dөng: rӱa nhà, bàn, ghӃ, xe đҭy

16
www.nhakhoanhungoc.com
c

 







c






ÿ àiospray.
Tҭy uӃ theo phương pháp khuyӃch tán khí, phun bҵng bơm tay hoһc
bơm điӋn, sӱ dөng cho không khí phòng hay máy nha khoa.
Bactilysine và Boispray diӋt vi khuҭn kӇ cҧ BK, nҩm virus HIV, HBV.
Ngày nay không dùng Formaldehyde vì đӝc và gây kích ӭng, thay cho
chiӃu tia UV vì không tác dөng đӕi vӟi HIV
ÿ Savon diӋt khuҭn.
- Trưӟc đây dùng Savon trӝn Hexachlorophen chӃ phҭm là Phisohex
nhưng có đӝc tính.
- Ngày nay dùng Savon Doux Usage Frequent. Thành phҫn: chҩt
Bacteriostatique, Vitamine F dưӥng da, chҩt phө trӧ tҭy uӃ virus,
nҩm, vi khuҭn, kӇ cҧ HBV và HIV
Các chӃ phҭm trên đưӧc bӝ y tӃ ViӋt Nam cho phép sӱ dөng rӝng rãi
F. ĐӅ phòng l y nhiӉm trong phòng răng
Cҫn phҧi chú ý đӃn nhӳng vҩn đӅ sau:
= Chăm sóc tay ph̳u thu̵t viên
- Đây là mӝt đӝng tác hӃt sӭc cҫn thiӃt đӇ bҧo vӋ cho phүu thuұt
viên và cho cҧ bӋnh nhân
- Trên da tay luôn có hai nhóm vi sinh vұt: các vi sinh vұt cӝng sinh
và các vi sinh vұt tҥm thӡi (nhҩt thӡi). Các vi sinh vұt cӝng sinh
sӕng và phát triӇn trong các nӃp gҩp cӫa da, ӕng tuyӃn bã và các
nang lông, tӯ đó chúng phát triӇn ra bӅ mһt và lүn lӝn vào các vi
sinh vұt nhҩt thӡi. Khҧ năng gây bӋnh cӫa các vi sinh vұt cӝng sinh
không cao và thông thưӡng không phҧi là tác nhân gây lây nhiӉm
chính trӯ khi có nhӳng can thiӋp nһng. Các vi sinh vұt nhҩt thӡi rҩt

17
www.nhakhoanhungoc.com
c

 







c






phӭc tҥp vӅ thành phҫn và thông thưӡng là nguyên nhân chính gây
lây nhiӉm chéo.
2
3-
 4
5
 

- Móng tay cҫn phҧi cҳt ngҳn.
- [ác đӗ trang sӭc cҫn phҧi tháo bӓ.
- [ҫn phҧi rӱa tay sҥch trưӟc và sau khi can thiӋp.
=2=2 -

67
!8
8(
6
-
" #
8(2

=2=2=2!8
8(

- Rӱa tay có nghĩa là chùi rӱa tay đӇ loҥi bӓ tҩt cҧ các vӃt bҭn có thӇ
nhìn thҩy và không nhìn thҩy nhӡ vào các biӋn pháp cơ hӑc.
- Rӱa tay vӋ sinh là đӇ loҥi bӓ các vӃt bҭn và mӝt phҫn lӟn các vi
sinh vұt nhҩt thӡi.
- Mһc dù dùng phương pháp nào đӇ rӱa tay đi chăng nӳa thì cũng
không thӇ loҥi bӓ toàn bӝ hӃt các vi khuҭn đưӧc.
=2=292:-
" #
8(

Mөc đích là đӇ diӋt khuҭn bҵng các chҩt hoá hӑc. Chúng ta phân biӋt
ra hai loҥi sát khuҭn tay:
**Sát khuҭn vӋ sinh
- Đưӧc thӵc hiӋn trưӟc khi tiӃn hành can thiӋp và sau khi đã bӏ lây
nhiӉm.
- Sát khuҭn vӋ sinh phҧi tiêu diӋt đưӧc hӃt toàn bӝ các vi sinh vұt
nhҩt thӡi còn tác dөng trên các vi sinh vұt cӝng sinh thì có thӇ
nhưng không cҫn thiӃt.
** Sát khuҭn phҭu thuұt:
- Đưӧc thӵc hiӋn trưӟc khi can thiӋp phүu thuұt.

18
www.nhakhoanhungoc.com
c

 







c






- Sát khuҭn phүu thuұt ngoài viӋc loҥi bӓ các vi sinh vұt nhҩt thӡi
còn kìm hãm sӵ hoҥt đӝng cӫa các vi sinh vұt cӝng sinh, tác dөng
này có thӇ kéo dài 2-6h.
=
guyên t̷c và phương pháp r͵a tay, sát khu̱n tay
=292=2;
8(

- Rӱa tay và sát khuҭn tay không thӇ thay thӃ cho viӋc đi găng và
ngưӧc lҥi.
- Luôn luôn phҧi đi găng tay khi điӅu trӏ cho bӋnh nhân. Sau mӛi
bӋnh nhân phҧi thay găng và rӱa tay.
- Găng tay phҧi đáp ӭng đưӧc các điӅu kiӋn sau :
R Phù hӧp vӟi kích cӥ cӫa tay, cә tay cӫa găng phҧi đӫ dài và
chһt.
R Giӳ đưӧc cҧm giác xúc giác cho tay.
R Đӝ chӏu lӵc cao đӇ không bӏ rách và thӫng.
R Không thҩm.
R Không bӏ ăn mòn bӣi các chҩt hoá hӑc và phҧi tương hӧp vӟi
mӝt sӕ sҧn phҭm như Alginate, Silicon.
R Giá thành rҿ.
- Ngày nay, đӇ tránh hiӋn tưӧng dӏ ӭng vӟi các loҥi găng Latex có
bӝt tan chúng ta nên sӱ dөng các loҥi găng Vinyl, Nitrile hoһc các
loҥi Latex không có bӝt tan.
- Có 2 loҥi găng tay:
+ Găng tay non- sterile: đưӧc dùng đӇ bҧo vӋ cho ngưӡi làm viӋc
tránh lây nhiӉm khi chăm sóc
+ Găng tay sterile đưӧc dùng đӇ bҧo vӋ cho bӋnh nhân trong khi
làm các can thiӋp nһng như mӣ màng xương.

19
www.nhakhoanhungoc.com
c

 







c






=

Các thi͇t b͓ c̯n thi͇t kèm theo

=

= n r͵a tay
- Bӗn rӱa tay phҧi có hai nguӗn nưӟc: nưӟc nóng và nưӟc lҥnh, lý
tưӣng là nưӟc đưӧc điӅu khiӇn chҧy bҵng cùi chӓ, đҫu gӕi hoһc
chân cӫa phүu thuұt viên. Bӗn rӱa tay phҧi đưӧc thiӃt kӃ sao cho
khi rӱa nưӟc không bӏ bҳn lên.
- Các thuӕc, xà phòng, và dөng cө làm khô phҧi đưӧc gҳn ngay ӣ
trên tưӡng. Nên sӱ dөng các loҥi dùng mӝt lҫn hoһc là các loҥi
bình chӭa thuӕc rӱa tay có vҥch đӏnh lӵơng sҹn cho mӛi lҫn dùng.
- Bên cҥnh các bӗn rӱa tay cҫn có các túi đӵng rác dùng mӝt lҫn duy
nhҩt và kích cӥ phҧi đӫ lӟn.
=


ưͣc r͵a tay
- Cҫn phҧi có dòng nưӟc chҧy đӇ rӱa sҥch và loҥi bӓ các vi sinh vұt.
- Nưӟc cҫn phҧi trung tính đӇ không ҧnh hưӣng đӃn chҩt lưӧng cӫa
các dung dӏch và xà phòng rӱa tay.
- Không cҫn thiӃt phҧi dùng các nưӟc vô khuҭn đӇ rӱa tay.
1.2.2.3. Các s̫n pẖm dùng đ͋ r͵a tay và sát khu̱n
- Bàn chҧi mӅm đӇ chҧi tay. Nên dùng bàn chҧi dùng mӝt lҫn nӃu
không phҧi rӱa sҥch và vô khuҭn trưӟc khi dùng.
- Nưӟc xà phòng: sҥch vӅ mһt sinh hӑc, pH trung tính hoһc hơi
acide, đưӧc đóng gói theo liӅu thӕng nhҩt, giӳ đưӧc tác dөng trong
suӕt thӡi gian sӱ dөng.
- Có thӇ dùng cӗn 700 hoһc các dung dӏch có chҩt cơ bҧn là cӗn 700
đӇ sát khuҭn. Nên cho thêm vào cӗn các chҩt bôi trơn hoһc
Glycerol 1% hoһc dҫu Silicon (2 giӑt /lít) đӇ tránh làm khô da tay.

20
www.nhakhoanhungoc.com
c

 







c






- Nên sӱ dөng các loҥi xà phòng có chӭa các thuӕc sát khuҭn như
Chlohexidine, Iodophore đӇ rӱa tay phүu thuұt.
- Dөng cө làm khô tay:
+ Các dөng cө làm khô tay phҧi sҥch, riêng cho mӛi cá nhân, mӅm
và đưӧc chuҭn bӏ sҹn.
+ Có thӇ dùng khăn giҩy hoһc vҧi.
+ Đӕi vӟi các hӋ thӕng khí nén không nên sӱ dөng vì mҩt thӡi
gian, kích ӭng da và gây lây nhiӉm không khí.
+ Sau khi rӱa tay phүu thuұt có thӇ dùng đӗ vҧi đӇ lau khô hoһc
nhúng tay vào cӗn.
=  ui trình r͵a tay ph̳u thu̵t
Gӗm có 6 giai đoҥn chính:
- Nhúng tay vào nưӟc ҩm tӯ bàn tay đӃn khuӹu.
- Lҩy dung dӏch xà phòng.
- Dùng bàn chҧi chҧi tӯ ngón bàn tay rӗi đӃn cҷng tay trong vòng ba
phút (chú ý chҧi ӣ kҿ ngón tay, móng tay và da quanh móng).
- Dӝi nưӟc ҩm cho chҧy tӯ ngón tay đӃn khuӹu cho đӃn khi sҥch hӃt
xà phòng.
- Xoa và rӱa lҥi bҵng xà phòng mà không cҫn phҧi dùng bàn chҧi
- Lau khô.

Trang phͭc
Trang phөc cӫa nha sĩ, phө tá và các cӝng sӵ phҧi tuân theo mӝt
vài tiêu chuҭn sau:
- VӋ sinh hoàn hҧo.
- An toàn cho ngưӡi chăm sóc.
- Thҭm mӻ và ngăn nҳp.

21
www.nhakhoanhungoc.com
c

 







c






- Đһc trưng cho nghӅ nghiӋp.

 u̯n áo
- Quҫn áo phҧi đưӧc thay đӅu đһn khi đã bӏ vҩy bҭn.
- Quҫn áo phҧi che kín thưӡng phөc. Nên mһc áo ngҳn tay đӇ dӉ
dàng rӱa tay. Chҩt liӋu phҧi dӉ dàng giһt sҥch, không bӏ hӓng bӣi
các chҩt giһt tҭy, chӏu đưӧc nhiӋt đӝ, không dӉ cháy. Trong thӵc tӃ
chúng ta nên chӑn các áo blouse hoһc Veste có tay ngҳn bҵng
coton hoһc polyester- coton, cә đóng kín.
- Không đưӧc trang trí các đӗ trang sӭc trên quҫn áo.
¨ 
- ViӋc đӝi mũ thì không cҫn thiӃt khi chăm sóc răng thông thưӡng.
Tuy nhiên nên đӇ tóc ngҳn hoһc búi thành tӯng búi. NӃu tóc đӇ dài
có thӇ gây khó chӏu cho bӋnh nhân và có thӇ gây lây nhiӉm cho
dөng cө làm viӋc và ngưӧc lҥi.
 ẖu trang
- Đeo khҭu trang vӯa có tác dөng bҧo vӋ cho nhà thӵc hành và cho
cҧ bӋnh nhân.
- Đeo khҭu trang tránh hít phҧi các hҥt nưӟc bҳn lên và các hҥt phân
tӱ nhӓ nhҩt là khi lây cao răng, mài răng , đánh bóng không có lӧi
cho nhà thӵc hành.
- Khi ngưӡi chăm sóc bӏ các bӋnh nhiӉm khuҭn đưӡng hô hҩp như
viêm mũi, cúm hoһc nhiӉm trùng da ví dө như do Herpes thì bӋnh
nhân cũng phҧi cҫn đưӧc đeo khҭu trang.
- Khҭu trang cҫn phҧi che kín mũi và miӋng, có khҧ năng lӑc > 95%
và chӕng ҭm. Cҫn phҧi thay khҭu trang ngay khi nó bӏ bҭn, bӏ ҭm

22
www.nhakhoanhungoc.com
c

 







c






và ngay sau khi sӱ dөng. Cҫn phҧi rӱa tay lҥi ngay sau khi sӡ vào
khҭu trang.
- Ngày nay có rҩt nhiӅu loҥi khҭu trang có khҧ năng lӑc cao, kín khít
tӕt đӇ bҧo vӋ cho nha sĩ nhҩt là đӇ tránh các BK.
ê   nh
- Cҫn nên đeo kính đӇ tránh các hҥt nưӟc hoһc các hҥt bөi nhӓ do
mài răng hoһc đánh bóng bҳn vào mҳt gây tәn thương mҳt hoһc
gây lây nhiӉm. Kính phҧi đӫ rӝng đӇ bҧo vӋ và không làm ҧnh
hưӣng đӃn tҫm nhìn cӫa mҳt.
 Gh͇ máy
 = 
m̿t
- BӅ mһt ghӃ phҧi trơn nhҹn, tҭy rӱa đưӧc vӟi các chҩt tҭy rӱa,
không có các chӛ nӕi hoһc các khe làm lau rӱa khó khăn. Màu ghӃ
phҧi sáng đӇ dӉ lau chùi các vӃt bҭn. Yên ghӃ không có các nӃp
gҩp hoһc các đưӡng khâu.

͘ng nh͝
- Çng nhә có kích thưӟc đӫ, trơn nhҷn, dӇ bҧo quҧn, bӡ thoát, vòi
rӱa phҧi ӣ trên ӕng nhә đӇ tránh lây nhiӉm, ӕng nhә có thӇ đưӧc
tháo ra và tҭy trùng.
- Cҫn giҧi thích cho nha sĩ và bӋnh nhân là ghӃ máy rҩt bӏ lây nhiӉm,
tránh sӡ tay vào mà không có bҧo vӋ.
- Nên tҭy trùng ӕng nhә và bӅ mһt ghӃ sau khi chăm sóc cho mӛi
mӝt bӋnh nhân
  áy hút
- Đây là mӝt phương tiӋn rҩt cҫn thiӃt đӇ hút bӓ các chҩt dӏch, các
mҧnh vөn đӇ tránh lây nhiӉm ra môi trưӡng xung quanh.

23
www.nhakhoanhungoc.com
c

 







c






- Nên chӑn hӋ thӕng máy có hӋ thӕng hút đưӧc dӉ dàng lau rӱa và
tҭy trùng. Çng hút cҫn trơn nhҹn ӣ phía ngoài, không có các điӇm
nӕi thұm chí có thӇ tҭy trùng bҵng nhiӋt.
 ¨ Các nút đi
u khi͋n và tay đ̱y
- Nên sӱ dөng các nút điӅu khiӇn ӣ chân đӇ tránh lây nhiӉm. Mâm
máy và tay đҭy nên bӑc bҵng các loҥi nhӵa hoһc cellophan, nhôm
mӛi khi dùng cho mӝt bӋnh nhân.
  áy nén hơi và cung c̭p nưͣc
- Nưӟc và hơi sӱ dөng đӇ khoan hoһc cho bӋnh nhân súc miӋng cҫn
phҧi đi qua mӝt hӋ thӕng tҭy trùng hoá hӑc hoһc đi qua mӝt bình
lӑc.
- Các ghӃ máy cũ khi tҳc moteur và máy phun nưӟc sӁ có hiӋn tưӧng
hút ngưӧc dòng trӣ lҥi làm cho các mҫm bӋnh bӏ hút ngưӧc trӣ lҥi
vào trong ӕng hút và thұm chí ra cҧ bên ngoài. Ngày nay, ӣ các ghӃ
máy hiӋn đҥi đӇ tránh hiӋn tưӧng này ngưӡi ta thay thӃ van co thҳt
bҵng mӝt van chһn hoһc sӱ dөng mӝt dөng cө thәi khí làm thông
đưӡng ӕng
- Hàng ngày trưӟc khi bҳt đҫu làm viӋc và sau khi làm cho mӛi bӋnh
nhân chúng ta nên vұn hành moteur và các turbine vài giây trưӟc
khi sӱ dөng.
- Trong các phòng mҥch có các can thiӋp phүu thuұt như phүu thuұt
nha chu, cҩy ghép implant cҫn lҳp thêm các hӋ thӕng hút và bơm
rӱa huyӃt thanh.
 ê Các embout
- Là các bӝ phұn như đҫu tay xӏt hơi, xӏt nưӟc, đҫu quang trùng hӧp,
đҫu siêu âm...

24
www.nhakhoanhungoc.com
c

 







c






- Các bӝ phұn này thưӡng xuyên đưa vào trong miӋng bӋnh nhân
nên rҩt bӏ lây nhiӉm. Khi mua nên mua các loҥi có thӇ khӱ khuҭn
và tӕt nhҩt là dùng mӝt lҫn.
- Trưӟc đây các máy quang trùng hӧp, siêu âm, nӝi soi.. thưӡng
đưӧc đӇ rӡi ngoài máy nhưng bây giӡ thưӡng đưӧc lҳp gҳn liӅn
trên ghӃ máy luôn nên nguy cơ bӏ lây nhiӉm là rҩt cao. Chúng ta
cҫn phҧi sát khuҭn chúng theo hưӟng dүn cӫa nhà sҧn xuҩt khi sӱ
dөng.
  Các tͯ đ͹ng dͭng cͭ
- Các tӫ đӵng dөng cө cҫn phҷng có bӅ mһt nhҹn, không có các khe,
dӉ lau rӱa và tҭy trùng.
- Tӕt nhҩt nên sӱ dөng các khay dөng cө đã đưӧc chuҭn bӏ sҹn
không nên lҳp đһt nhiӅu tӫ ӣ trong phòng mҥch và dөng cө đӇ
trong đó sӁ nhanh chӕng bӏ lây nhiӉm và do chúng ta thưӡng xuyên
chҥm vào đó nên nó cũng trӣ thành mӝt nguӗn lây nhiӉm.
  áy t nh
- gày nay máy tính ngày càng xuҩt hiӋn nhiӅu hơn ӣ trong phòng
mҥch đӇ quҧn lí bӋnh nhân và phөc vө nhiӅu mөc đích khác nên
đây cũng là mӝt vҩn đӅ cҫn quan tâm đӃn vì nha sĩ hoһc trӧ thӫ
phҧi liên tөc thao tác trên bàn phím hoһc trên chuӝt. Chúng ta có
thӇ dùng các giҩy cellophane mӓng đӇ che và thay thӃ cho mӛi
bӋnh nhân.
/. Xӱ lí dөng cө
/.1.VӋ sinh các dөng cө nhӓ
- Các dөng cө như file nong tӫy, mũi khoan, que trám ... sau khi
dùng xong cҫn phҧi ngâm vào dung dӏch tҭy trùng, rӱa sҥch, đóng

25
www.nhakhoanhungoc.com
c

 







c






gói rӗi tiӃn hành khӱ khuҭn theo các phương pháp đã trình bày ӣ
trên. TuǤ theo tӯng loҥi dөng cө và theo hưӟng dүn cӫa các nhà
sҧn xuҩt mà chӑn mӝt phương pháp thích hӧp nhҩt
/.Â.VӋ sinh các tay khoan khuӹu, dөng cө cҫm tay, các tay khoan siêu
tӕc
- Các dөng cө này thưӡng xuyên bӏ lây nhiӉm bӣi các nguӗn khác
nhau như nưӟc bӑt, máu, mӫ..., nó bӏ lây nhiӉm không chӍ ӣ phía
bên ngoài mà còn cҧ ӣ bên trong nên đòi hӓi phҧi tҭy trùng và khӱ
khuҭn ӣ cҧ bên trong lүn ӣ bên ngoài. Tuy nhiên viӋc khӱ khuҭn
các tay khoan là rҩt phӭc tҥp, ngoài ra nó còn làm nhanh hӓng các
thiӃt bӏ bên trong nên chi phí đӇ mua các tay khoan là rҩt cao.
Chính vì vұy mà rҩt nhiӅu nha sĩ ngҥi khӱ khuҭn các tay khoan
theo đúng qui trình.
- Có hai cách vӋ sinh như sau:
/.Â.1. Qui trình vӋ sinh chuҭn
Cũng như tҩt cҧ các dөng cө khác, các dөng cө quay cũng cҫn phҧi
đưӧc tҭy trùng và khӱ khuҭn theo mӝt qui trình chính xác hơn:
- Dùng tay xӏt hơi làm sҥch ӕng dҫu trong khoҧng 10s.
- Rӱa ӣ mһt ngoài hoһc bҵng bàn chҧi hoһc bҵng xà phòng hoһc máy
rӱa. Không đưӧc dùng máy siêu âm đӇ rӱa tay khoan vì nó làm
hӓng các bӝ phұn bên trong.
- Bơm dҫu bôi trơn theo chӍ dүn cӫa nhà sҧn xuҩt (mӝt sӕ nhà sҧn
xuҩt khuyên bơm chҩt bôi trơn sau khi đã khӱ khuҭn tay khoan).
Đһt biӋt đӕi vӟi các tay khoan vұn hành bҵng khí nén cҫn loҥi bӓ
hӃt các phҫn chҩt bôi trơn thӯa bҵng khí nén.
- Lau bӓ các vӃt dҫu và loҥi bӓ các sӧi nhìn thҩy bҵng cӗn.

26
www.nhakhoanhungoc.com
c

 







c






- Bao bӑc.
- Khӱ khuҭn. Sӱ dөng các nӗi hҩp ҭm đӇ khӱ khuҭn, không đưӧc
dùng các lò hҩp khô.
- Trưӟc khi sӱ dөng lҥi dөng cө cҫn vұn hành trưӟc bҵng tay xӏt hơi
trong vòng vài giây.
[ác phương tiӋn bә sung.
- ViӋc tҭy trùng và bôi trơn dөng cө quay có thӇ đưӧc cҧi thiӋn nhӡ
vào các máy tӵ đӝng. Các máy này cho phép:
+ Làm cho tay khoan quay trong khi bơm các chҩt bôi trơn.
+ Bơm các chҩt tҭy trùng trưӟc khi bơm chҩt bôi trơn.
+ Phun các chҩt tҭy trùng ӣ bên ngoài tay khoan.
+ Phun khí đӇ loҥi bӓ hӃt các chҩt tҭy trùng và chҩt bôi trơn.
+ Dөng cө quay sau khi đã dùng cho bӋnh nhân cҫn phҧi đưӧc khӱ
khuҭn lҥi.
- Ngày nay có nhӳng autoclave chuyên dөng đӇ khӱ khuҭn các tay
khoan.
/.Â.Â. Qui trình tӕi thiӇu.
- Có nhiӅu nhà thӵc hành không áp dөng qui trình chuҭn đӇ khӱ
khuҭn tay khoan vì giá thánh quá cao. Trong trưӡng hӧp này vҫn
đӅ y pháp bӏ đһt ra.
- NӃu chúng ta không thӵc hiӋn theo qui trình chuҭn thì phҧi thӵc
hiӋn theo qui trình sau:
ÿ Thәi bӓ hӃt dҫu trong ӕng bҵng tay hơi trong 10s.
ÿ Lau rӱa mһt ngoài hoһc vӟi bàn chҧi, chҩt tҭy trùng hoһc máy rӱa tӵ
đӝng
ÿ Bơm chҩt bôi trơn.(nên sӱ dөng máy tӵ đӝng đӇ bơm)

27
www.nhakhoanhungoc.com
c

 







c






ÿ Lau bӓ các vӃt dҫu và loҥi bӓ các sӧi nhìn thҩy bҵng cӗn.
ÿ Tҭy trùng bên ngoài bҵng các chҩt tҭy trùng.
ÿ Trưӟc khi sӱ dөng lҥi dөng cө cҫn vұn hành trưӟc bҵng tay xӏt hơi
trong vòng vài giây.
Hà Nӝi 24/12/2004
[HÚ[ TҨT [
[[ àN [ MӜT MÔI TRƯӠNG ¿ÀM
VIӊ[ THҰT SӴ ¿ TƯӢNG

28
www.nhakhoanhungoc.com