Professional Documents
Culture Documents
Επικυρίαρχη η τεχνική;
Σήμερα φαίνεται ότι είναι το κυρίαρχο στοιχείο. Υπάρχει έως και
μια τεχνική των φαντασιώσεων. Ο κινηματογράφος, η ίδια μας η
ζωή είναι μια μορφή τεχνικής. Είναι σαν αυτό που ακούω από τους
φοιτητές, να λένε «έκανα έρωτα» χρησιμοποιώντας τη λέξη «κάνω»
σαν να έκαναν ένα σκαμνί ως μαραγκοί…
Τι είναι ο Θεός;
Η πορεία του κόσμου η ίδια έκανε να φανεί ένας Θεός. Λέω συχνά
ότι ο Θεός είναι μια μορφή και μια μάσκα του κόσμου.
Το παιχνίδι…
Ας θέσουμε πρώτα μια ερώτηση: πώς ξετυλίγεται ο κόσμος; Δεν θα
έλεγα τι είναι ο κόσμος, γιατί τότε τον καθιστούμε στατικό. Οι μεν
λένε προϊόν της ιδέας, οι άλλοι λένε προϊόν της ύλης, άλλοι λένε
δημιούργημα του Θεού, άλλοι λένε φαντασίωση του ανθρώπου. Όλα
αυτά είναι νοήματα που δίνουμε σαν να βρισκόμαστε έξω από τον
κόσμο, ενώ ο κόσμος ο ίδιος ξετυλίγεται χωρίς νόημα, χωρίς γιατί
και επειδή, σαν παιχνίδι.
Τι είναι ο χρόνος;
Ένα κεντρικότατο θέμα του στοχασμού, που κινητοποιεί και
συντρίβει κάθε στοχασμό.
Λέτε «να μοχθήσουμε να σώσουμε το όνειρο αφού δεν μπορούμε
να το πραγματοποιήσουμε»…
Όλοι κινούμεθα και από διάχυτα όνειρα. Τα όνειρα είναι τα
ανοίγματα της ζωής μας. Έχουμε να μάθουμε περισσότερα
πράγματα από τα όνειρά μας.
Η μη πραγματοποίησή τους…
Ίσως κλονιστεί και η έννοια της πραγματοποίησης. Ίσως κάποτε
καταλάβουμε ότι το «πραγματοποιώ» σημαίνει συγχρόνως και
συντρίβομαι.
Τι είναι ο έρωτας;
Η αναζήτηση που έγκειται στη συνάντηση και τη μη συνάντηση με
τον άλλον.
Ο θάνατος;
Διατρέχει όλη τη ζωή, είναι το οριστικό τέλος της και διατηρεί τα
ίχνη της ζωής του θανόντος, που κι αυτά θα εξαφανιστούν κάποτε.
Τον φοβάστε;
Δεν υπάρχει για μένα ο φόβος του θανάτου, χωρίς αυτό να σημαίνει
ότι θέλω να πεθάνω αύριο. Ο θάνατος είναι ο καλύτερος φίλος και
ο χειρότερος εχθρός, γιατί βάζει ένα τέρμα στην περιπέτεια που
λέγεται ζωή. Αλλά είναι αυτός που δίνει νόημα σε κάθε πράγμα.
Οι περισσότεροι φοβούνται.
Ο άνθρωπος φοβάται τη ζωή περισσότερο από το θάνατο. Τη ζωή
που οδηγεί προς το τέλος νομίζω ότι φοβούνται οι άνθρωποι.
Με τι όπλα;
Χωρίς όπλα. Και χρησιμοποιώντας όλα τα όπλα. Το άνοιγμα δεν
είναι κάτι το μυστηριώδες. Ας πάρουμε μια παρέα στην παραλία. Οι
μεν φωτογραφίζουν τους δε. Θέλουν να τους οικειοποιηθούν, να
τους αρχειοθετήσουν. Οι άλλοι φωτογραφίζουν τη θάλασσα, θέλουν
να την ακινητοποιήσουν. Οι άλλοι λένε, τι ωραία που είναι, δες, δες
τι ωραία που χτυπάει το κύμα. Όλα αυτά είναι μορφές
ακινητοποίησης του χρόνου, του χώρου και όχι άνοιγμα στο
χωροχρόνο. Άνοιγμα είναι να έκαναν μπάνιο, να χαίρονταν, να
ζούσαν χωρίς αυτό το δες, δες...
Το αξιακό σύστημα που οικοδομείτε;
Δεν οικοδομώ σύστημα. Επιχειρώ ένα βήμα. Και αυτό θα περάσει.
Δεν είναι αυτοσκοπός. Ξέρει κανείς ότι αφήνει κάτι πίσω του και ας
έχει υποστεί απέραντες μεταλλαγές.
Αυταπάτη αθανασίας;
Αν το εκλαμβάνει κάποιος σαν αυταπάτη αθανασίας, πρέπει τελικά
να ξέρει ότι θα γίνει κάτι τελείως άλλο.
Έχω μια πικρή αίσθηση από όσα λέτε για τον κόσμο.
Πικρή, γιατί κρατάμε χιλιάδων χρόνων πίκρα. Γιατί μας έμαθαν ότι
ο άνθρωπος πρέπει να είναι το ιδεατόν του Πλάτωνα, το καλό του
Χριστιανισμού, ο καλός αστός και μετά ο καλός προλετάριος,
σήμερα ο καλός παραγωγός… Η ανθρωπότητα έχει υποστεί
χιλιάδων χρόνων κηρύγματα που την περιορίζουν ολοένα και πιο
πολύ.
Η μεγαλύτερη χαρά;
Οι συναντήσεις -στιγμιαίες και καίριες- με εκφάνσεις της φύσης, η
δύναμη του έρωτα και της φιλίας που περιέχει τον έρωτα, οι
σκέψεις που έρχονται σε μας.
Το μεγαλύτερο όραμα;
Το όραμα της συνάντησης της σκέψης και του κόσμου και η
παραδοχή του φευγαλέου. Η παραδοχή της φανέρωσης και της
ταυτόχρονης απόσυρσης, όσο γίνεται πιο γαλήνια.
Αυτοδυναμία;
Δεν μπορεί να υπάρξει σε κανένα επίπεδο.