ΜΑΘΗΜΑΤΙΚΑ Γ΄ ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ 1

2.1 Μονώνυμα

ΟΡΟΛΟΓΙΑ
(Η εκτέλεση των πράξεων γίνεται σύμφωνα
Αλγεβρική παράσταση λέγεται μια με τη γνωστή προτεραιότητα των πράξεων )
έκφραση, που δηλώνει μια σειρά πράξεων
μεταξύ αριθμών, ορισμένοι από τους οποίους Μια αλγεβρική παράσταση θα λέγεται:
παριστάνονται με γράμματα (μεταβλητές). Άρρητη, όταν περιέχει μεταβλητή κάτω από
σύμβολο τετραγωνικής ρίζας
Αριθμητική τιμή της αλγεβρικής Κλασματική, όταν περιέχει γράμμα σε
παράστασης, λέγεται ο αριθμός που παρονομαστή
προκύπτει, αν αντικαταστήσουμε τις Ακέραια, όταν δεν είναι ούτε άρρητη ούτε
μεταβλητές με συγκεκριμένους αριθμούς και κλασματική
μετά εκτελέσουμε τις πράξεις.

ΜΟΝΩΝΥΜΑ

Μονώνυμο ονομάζουμε κάθε αλγεβρική Βαθμός μονωνύμου ως προς μια μεταβλητή,

παράσταση, που περιέχει μόνο είναι ο εκθέτης της μεταβλητής αυτής.
πολλαπλασιασμό μεταξύ αριθμών και
μεταβλητών. Βαθμός μονωνύμου (ως προς όλες τις
Σε κάθε μονώνυμο λοιπόν υπάρχει μόνο μεταβλητές που περιέχει), είναι το άθροισμα
ένας αριθμητικός παράγοντας. Ο των εκθετών των μεταβλητών που περιέχει,
παράγοντας αυτός γράφεται πρώτος και π.χ. το μονώνυμο χ3ψ5z, είναι τρίτου βαθμού
λέγεται συντελεστής του μονωνύμου. Όλοι ως προς x, πέμπτου βαθμού ως προς y,
οι άλλοι παράγοντες (μεταβλητές), πρώτου βαθμού ως προς z, μηδενικού
αποτελούν το κύριο μέρος του μονωνύμου. βαθμού ως προς ω και 9ου βαθμού ως προς
όλες τις μεταβλητές του (διότι 3+5+1=9).
Π.χ. στο -5χ3ψ , το .... είναι συντελεστής
και το ...... είναι το κύριο μέρος

Μηδενικό μονώνυμο, είναι κάθε μονώνυμο με συντελεστή μηδέν, Π.χ. 0χψ2ω

Όμοια μονώνυμα, λέγονται αυτά που Αντίθετα μονώνυμα, λέγονται αυτά που
έχουν το ίδιο κύριο μέρος. είναι όμοια και έχουν αντίθετους
Π.χ τα 3χ4ψω και -7ωχ4ψ είναι όμοια , ενώ συντελεστές.
τα 3χ2ψ , 3χψ2 δεν είναι Π.χ. τα 3χ3ψ2ω και -3χ3ψ2ω είναι αντίθετα

ΠΡΑΞΕΙΣ

Άθροισμα όμοιων μονωνύμων, είναι ένα Το άθροισμα δυο αντίθετων μονωνύμων,

όμοιο προς αυτά μονώνυμο που έχει είναι το μηδενικό μονώνυμο.
συντελεστή το άθροισμα των συντελεστών
τους. Το άθροισμα μονωνύμων που δεν είναι
Π.χ. 3χψ+2χψ = .......,2χ3ω -7χ3ω όμοια, δεν είναι μονώνυμο, αλλά είναι μια
= ....... , ενώ η πρόσθεση 2χ2ψ+3χψ2 δεν αλγεβρική παράσταση που την ονομάζουμε
γίνεται . πολυώνυμο.

Γινόμενο μονωνύμων, είναι ένα μονώνυμο που έχει ως συντελεστή το γινόμενο των
συντελεστών τους και ως κύριο μέρος όλες τις μεταβλητές με εκθέτη σε καθεμιά το άθροισμα
των εκθετών της.
Π.χ. (2χ2ψ3ω)(-3χ5ψ6ω4z) = ........................
 ΜΑΘΗΜΑΤΙΚΑ Γ΄ ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ 2

Το πηλίκο μονωνύμων, όπως και στους αριθμούς βρίσκεται, με πολλαπλασιασμό επί τον
αντίστροφο του διαιρέτη. (Δεν είναι πάντοτε μονώνυμο).

Πολυώνυμο, ονομάζουμε ένα άθροισμα που οι όροι του είναι ανόμοια μονώνυμα.

Όρους του πολυωνύμου, ονομάζουμε τα μονώνυμα και συντελεστές του πολυωνύμου,

ονομάζουμε τους συντελεστές των μονωνύμων.

2.2 Αναγωγή ομοίων όρων

Αν σε ένα πολυώνυμο αντικαταστήσουμε τα Η τελική μορφή η οποία δεν έχει όμοιους

όμοια μονώνυμα (αν υπάρχουν) με το
άθροισμά τους, τότε λέμε ότι κάνουμε
αναγωγή ομοίων όρων.
όρους, λέγεται ανηγμένη μορφή του
πολυωνύμου.
Πολυώνυμο με δυο όρους το ονομάζουμε
και διώνυμο. Πολυώνυμο με τρεις όρους το
ονομάζουμε και τριώνυμο.

Βαθμός πολυωνύμου ως προς μία μεταβλητή (ή ως προς περισσότερες μεταβλητές του)

λέγεται ο πιο μεγάλος βαθμός όλων των όρων του ως προς την μεταβλητή αυτή (ή ως προς τις
μεταβλητές αυτές).

Αν ένα πολυώνυμο μιας μεταβλητής γραφτεί
με την ανηγμένη του μορφή κατά τέτοιο
τρόπο, ώστε οι εκθέτες της μεταβλητής να
ελαττώνονται, τότε λέμε ότι είναι
διατεταγμένο κατά τις φθίνουσες δυνάμεις
της μεταβλητής του. Π.χ. 2χ3+3χ2-5χ+7
Ο μεγαλύτερος εκθέτης της μεταβλητής σε
πολυώνυμο μιας μεταβλητής, ονομάζεται
βαθμός του πολυωνύμου.
Ο όρος με τον μεγαλύτερο εκθέτη λέγεται
μεγιστοβάθμιος (δηλαδή το 2χ3 ), ενώ ο
όρος μηδενικού βαθμού λέγεται σταθερός
όρος (δηλ. το 7).
Ένα πολυώνυμο το λέμε ομογενές ως προς
μερικές ή ως προς όλες τις μεταβλητές του,
όταν όλοι οι όροι του είναι του ίδιου βαθμού
ως προς τις μεταβλητές αυτές.

2.3 Πολλαπλασιασμός πολυωνύμων

• Για να πολλαπλασιάσουμε μονώνυμο επί πολυώνυμο, πολλαπλασιάζουμε το

μονώνυμο με κάθε όρο του πολυωνύμου και προσθέτουμε τα γινόμενα που προκύπτουν.

Π.χ. 2χ2(3χ2+4χ-5)= .........................................................…........................

• Για να πολλαπλασιάσουμε δυο πολυώνυμα, πολλαπλασιάζουμε κάθε όρο του ενός με

κάθε όρο του άλλου και προσθέτουμε τα γινόμενα που προκύπτουν.

Π.χ. (2χ-3)(4χ+5) = ........................................................................................

• Όταν κάνουμε τον πολλαπλασιασμό μονωνύμου με πολυώνυμο ή δυο πολυωνύμων,

λέμε πολλές φορές ότι αναπτύσσουμε τα γινόμενα αυτά και το αποτέλεσμα το λέμε ανάπτυγμα
του γινομένου.
 ΜΑΘΗΜΑΤΙΚΑ Γ΄ ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ 3

ΑΣΚΗΣΕΙΣ

1. Ποιες απο τις παρακάτω ποσότητες είναι μονώνυμα ; (Αν όχι , τότε γιατί ;)
χψ
3χ+ψ , 3χψ7 , χψ2ω-1 , , χ(χ+1) , χψω 4
ω
2. Να βρείτε τον συντελεστή , το κύριο μέρος και το βαθμό σε καθένα από τα παρακάτω
μονώνυμα .

3χψ . –2χψ2 , ψ3ω2 , χψω

3. Να χωρίσετε τα παρακάτω μονώνυμα σε 4 ζεύγη ομοίων μονωνύμων

3χ4ψ , 4χω2 , -4χ3ψ4 , 5χ3ψ4κ , 6ω2χ , -4ψχ4 , ψ4χ3 , -κψ4χ3

4. Να εκτελέσετε τις προσθέσεις , όπου αυτό είναι δυνατόν

α) 2χ3+5ψ3 β) 2χ3+6χ3 γ) 4χ5ω-7ωχ5 δ) 3χ5+4χ2 ε) χ4+3χ4 ζ) 2χ2-2χ2

η) χ2+χ2 θ) χ2+χ ι) χ+χ3 κ) χ2-χ λ) 3χ4-4χ4 μ) 3χ-3χ3

5. Να εκτελέσετε τις αναγωγές ομοίων όρων .

α) 3χ4-2χ3+5χ2-4χ+3χ2+χ4 β) 2χ2ψ+3χψ2+5ψχ-3χ2ψ2+2ψ2χ+5χ2ψ-4χ2ψ2-χψ

6. Να εκτελέσετε τους πολλαπλασιασμούς

α) (2χ2ψ)(-5χψ2) β) (3χψω5)(4χ4ψ2) γ) (-2χψ)(-4χψ) δ) (-χψ3)(χ2ψ)

7. Να βρείτε τον βαθμό των πολυωνύμων ως προς χ , ως προς ψ και ως προς χ και ψ μαζί

α) 2χ3-4χ+ψ β) χψ2-4χ5ψ+χ2ψ6-4χ+ψ-3 γ) 2χ3ψ+3χψ3 –4χ2ψ2+χ-ψ+1

8. Να εκτελέσετε τους πολλαπλασιασμούς

α) χ(χ+3) β) 3χ(χ-2) γ) 4χ(2χ-4) δ) 2χ3(χ2-3) ε) 4χ(χ3-3χ2+4χ-2)

9. Να εκτελέσετε τους πολλαπλασιασμούς , να κάνετε τις αναγωγές ομοίων όρων και να

τακτοποιήσετε τα πολυώνυμα κατά τις φθίνουσες δυνάμεις .

α) (χ-3)(χ+2) β) (2χ+3)(3χ+4) γ) (χ2-1)(χ2+1)

δ) (χ+3)(χ+3) ε) (χ2+1)(χ-2) ζ) (χ2-3)(χ+2)

η) (χ2+1)(χ3-2) θ) (χ2+χ-3)(χ+2) ι) (χ3-3)(χ2+2χ-4)

κ) (χ2+5χ+1)(χ-2) λ) (3χ2+1)(4χ-2) μ) (χ2+4χ-1)(3χ2-6χ-2)

ν) (χ-3)(χ+2)(χ-5) ξ) (2χ-1)(4χ+2)(χ-1) ο) 2χ(χ+3)(χ-4)

ΤΑΥΤΟΤΗΤΕΣ
 ΜΑΘΗΜΑΤΙΚΑ Γ΄ ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ 4

Οι ταυτότητες είναι ισότητες που ισχύουν για όλες τις τιμές των μεταβλητών τους και μας
επιτρέπουν να εκτελούμε πράξεις με μεγαλύτερη ταχύτητα και ευκολία . Οι κυριότερες είναι :

Να τις
1. (α+β)2 = α2 + 2αβ + β2
μάθεις
καλά 2. (α-β)2 = α2 - 2αβ + β2
3. (α+β)(α-β) = α2 - β2
4. (α+β)3 = α3 + 3α2β + 3αβ2 + β3
5. (α-β)3 = α3 - 3α2β + 3αβ2 - β3
6. α3+β3 = (α + β)(α2 - αβ + β2)
7. α3-β3 = (α -β)(α2 + αβ + β2)
8. (α+β+γ)2 = α2+β2+γ2+2αβ+2βγ+2αγ

Η εφαρμογή κάποιας από αυτές γίνεται με απλή αντικατάσταση των ποσοτήτων που έχουμε ,
στη θέση των α και β . Στην περίπτωση που η ποσότητα που έχουμε είναι πολύπλοκη , είναι
αναγκαία η χρήση παρενθέσεων .

Παραδείγματα

1. (χ+3)2 =
2. (ψ-2)2 =
3. (χ+1)2=
4. (α+2/3)2=
5. (χ+1/χ)2=
6. (χ/3+ψ/2)2=
7. (2χ-3)2=
8. (χ+2ψ)2=
9. (4χ-3ψ)2=

10. (χ+3)(χ-3) =
11. (2χ-1)(2χ+1)=
12. (4χ-3ψ)(4χ+3ψ)=
13. (χ-2/ψ)(χ+2/ψ)=
14. (α/2-β/3)(α/2+β/3)=

15. (χ+2)3 =
16. (χ-1)3 =
17. (3χ-2)3=

18. (χ/2-3)3
 ΜΑΘΗΜΑΤΙΚΑ Γ΄ ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ 5

ΑΛΓΕΒΡΙΚΕΣ ΠΑΡΑΣΤΑΣΕΙΣ

Οι ταυτότητες χρησιμοποιούνται μέσα σε αλγεβρικές παραστάσεις . Σε τέτοια περίπτωση θα

πρέπει να εκτελούνται πρώτα οι ταυτότητες , τα αποτελέσματα να μπαίνουν μέσα σε παρένθεση
και κατόπιν να γίνονται οι πολ/σμοί και οι προσθέσεις.

Παραδείγματα

1. 3χ2(χ+3)2 - (χ+3)(χ-3) –(χ+2)3 =

2. 2(χ-1)3 –3(2χ+1)2 –(χ-1)(χ+2)=

ΑΣΚΗΣΕΙΣ

1. Να γίνουν οι πράξεις
α. (α+8)2 β. (χ-2)2 γ. (ψ+κ)2 δ. (χ+4ψ)2 ε. (3κ-5λ)2
ζ. (5/κ - 4/λ)2 η. (2/3-χ/4)2 θ. (χ - 3/χ)2 ι. (χ/3+3ψ/4)2 κ. (3χ+χ/2)2
2. Να συμπληρωθούν οι ισότητες
α. (χ+ )2 = χ2 +......... +9 β. ( ....- 5)2 = .......... -6χ + 25
γ. ( ..... +...... )2 = 9χ2 + ......... +16ψ2 δ.(2χ - .....)2 = ....... -12χψ + .......
ε. (3χ - .....)(3χ +......) = ........-16ψ2
3. Να γίνουν οι πράξεις
α. (χ+8)(χ-8) β. (4χ-1)(4χ+1) γ. (χ-3ψ)( χ+3ψ)
δ. (χ+2/α)(χ-2/α) ε. (α/2-κ/3)(α/2+κ/3) ζ. (χ/3-β/3)(χ/3+β/3)
4. Να συμπληρωθούν οι ισότητες
α. (3χ - .....)(3χ +......) = ........-16ψ2 β. (2χ +.....)( .....- 3) = .......... – 9
5. Να γίνουν οι πράξεις
α. (κ-2)3 β. (μ+4)3 γ. (3χ-2)3 δ. (α-3β)3 (2α+3β)3
6. Να γίνουν οι πράξεις
α. (α+β)2 + (α-β)2 + (α+β)(α-β) β. (χ-1)(χ+2)(χ-3) + (χ-1)2 - 3χ(χ+2)2
γ. (χ-2)3 + (3χ-2)(3χ+2) - (χ+1)3 δ. (4χ-3ψ)2 + (3χ-4ψ)2 - (5χ-2ψ)(5χ+2ψ)
ε. (2χ+3ψ)2+(3χ-2ψ)2 –2(2χ+3ψ)(3χ-2ψ) ζ. χ(χ-1)-χ(3-ψ)-(χ-3)(χ+4)-(χ-ψ)2
η. [3-(χ-2)2]2 +[(χ-1)2+(χ+2)2]2
 ΜΑΘΗΜΑΤΙΚΑ Γ΄ ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ 6

ΠΑΡΑΓΟΝΤΟΠΟΙΗΣΗ

Παραγοντοποίηση είναι η μετατροπή αθροισμάτων σε γινόμενα . Η διαδικασία αυτή είναι

χρήσιμη στις πράξεις κλασμάτων που οι όροι τους είναι πολυώνυμα, στην επίλυση εξισώσεων,
απλοποίηση παραστάσεων και αλλού.
Τα διάφορα τεχνάσματα που χρησιμοποιούνται αναπτύσσονται παρακάτω .
1. Εφαρμογή της επιμεριστικής ιδιότητας : αβ+αγ=α(β+γ)
(εξαγωγή κοινού παράγοντα )

Αν σε κάθε όρο του αθροίσματος υπάρχει κάποιος κοινός παράγοντας , τότε βγαίνει έξω από
μια παρένθεση

Παραδείγματα

1. χψ + χω =
2. 3χ - 3ω =
3. χψω + χκω =
4. 3χ - 6ψ =
5. 6χ - 8ψ =
6. χ2 - 3χ =
7. χ2 + 3χ =
8. χ2 + χ =
9. 2χ3 + 4χ2 =
10. 6χ3 - 15χ2 =
2. Εφαρμογή της επιμεριστικής ιδιότητας : αχ+αψ+βχ+βψ=(α+β)(χ+ψ)
(Ομαδοποίηση)
Χωρίζοντας τους όρους του πολυωνύμου σε πολυώνυμο των παρενθέσεων είναι κοινός
ομάδες (πολυώνυμα) με ίσο πλήθος όρων, παράγοντας όλων των ομάδων και μπορεί να
βλέπουμε πολλές φορές ότι, αν βγάλουμε γραφεί μπροστά από μια νέα παρένθεση. (Η
από τους όρους κάθε ομάδας τους κοινούς δυσκολία στην περίπτωση αυτή είναι να
παράγοντές τους εκτός παρένθεσης, διακρίνουμε την κατάλληλη ομαδοποίηση
εμφανίζεται το ίδιο πολυώνυμο μέσα στις των όρων).
παρενθέσεις όλων των ομάδων. Τότε το

Παραδείγματα
1. 3χ + 3ω + αχ + αω =

2. 2χ + 6ω + χ2 + 3χω =

3. χ3 + 2χ2 + 4χ + 8 =

4. χ + ψ + αχ + αψ =
 ΜΑΘΗΜΑΤΙΚΑ Γ΄ ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ 7

5. χ3 - 2χ2 – χ + 2 =

6. χ3 – 3χ2 + 3χ - 1 =

7. χ4 - 4χ2 + 2χ + 4 =

8. χ4 + 2χ3 + χ2 - 4 =

3. Εφαρμογή της ταυτότητας : (α+β)2 = α2 + 2αβ + β2 και της (α-β)2 = α2 - 2αβ + β2

(Τέλειο τετράγωνο διωνύμου)

Αν το άθροισμα αποτελείται από 3 όρους , ελέγχουμε αν οι δύο είναι τετράγωνα κάποιων

αριθμών και ο τρίτος είναι το διπλάσιο γινόμενό τους . Αν αυτό συμβαίνει , τότε εφαρμόζεται
αυτή η ταυτότητα .

Παραδείγματα

1. χ2-4χ+4=

2. χ2-2χ+1=

3. χ2+4χ+4=

4. χ2+6χ+9 =

5. χ2-4χ+9=

4. Εφαρμογή της ταυτότητας (α+β)(α-β)= α2 - β2 (Διαφορά τετραγώνων )

Αν το άθροισμα αποτελείται από 2 όρους και δεν έχει κοινό παράγοντα , τότε ίσως να γίνεται
εφαρμογή αυτής της ταυτότητας , μετά από κάποια ενδεχόμενη τροποποίηση .

Παραδείγματα

1. χ2-4=

2. χ2-9=

3. 4χ2-9ψ2=

4. χ4- ψ2/9=
 ΜΑΘΗΜΑΤΙΚΑ Γ΄ ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ 8

5. Εφαρμογή της ταυτότητας : χ2 +(α+β)χ+αβ=(χ+α)(χ+β) ( Παραγοντοποίηση

τριωνύμου )
Αν έχουμε τριώνυμο και δούμε ότι δεν είναι τετράγωνο διωνύμου τότε προσπαθούμε να βρούμε
δυο αριθμούς α και β έτσι ώστε : το άθροισμά τους να είναι ο συντελεστής του χ και το
γινόμενό τους να είναι ο σταθερός αριθμός . Έπειτα εφαρμόζουμε την ταυτότητα :
χ2 +(α+β)χ+αβ=(χ+α)(χ+β)
Υπάρχουν 4 διαφορετικές περιπτώσεις , ανάλογα με το συνδυασμό των προσήμων των α και β
και φαίνονται στα παρακάτω παραδείγματα :

Παραδείγματα
Η Μέθοδος : Έστω το τριώνυμο χ²-8χ+15.
Θα ψάξουμε να βρούμε δυο αριθμούς που
να έχουν άθροισμα -8 και γινόμενο 15.
Ξεκινάμε πάντα από το γινόμενό τους. Για
να είναι 15 σημαίνει ότι οι αριθμοί που
ψάχνω είναι ομόσημοι. Επειδή όμως το
άθροισμά τους είναι αρνητικός (-8), τότε θα
είναι και οι δυο αρνητικοί. Παίρνουμε π.χ.
τους παράγοντες -3 και -5 του 15 και
βλέπουμε ότι έχουν άθροισμα -8, άρα είναι
αυτοί που ψάχνουμε.Έτσι το τριώνυμο χ²-
8χ+15 γράφεται σε γινόμενο παραγόντων :
(χ-3)(χ-5)
Κάθε τριώνυμο δεν αναλύεται πάντοτε σε
γινόμενο παραγόντων, π.χ. το χ²+4χ+7.

τριώνυμο χ2+5χ+6 χ2-5χ+6 χ2+5χ-6 χ2-5χ-6

άθροισμα α+β αβ α+β αβ α+β αβ α+β αβ
γινόμενο 5 6 -5 6 5 -6 -5 -6
ποιοτική ομόσημοι ομόσημοι ετερόσημοι ετερόσημοι
αναγνώριση θετικοί αρνητικοί μεγαλύτερος θετ μεγαλύτερος αρν
Αρα :α= , β= 2 3 -2 -3 6 -1 -6 1
παραγοντοπ. (χ+2)(χ+3) (χ-2)(χ-3) (χ+6)(χ-1) (χ-6)(χ+1)

τριώνυμο χ2+4χ+3 χ2-3χ+2 χ2+4χ-5 χ2-6χ-16

άθροισμα α+β αβ α+β αβ α+β αβ α+β αβ
γινόμενο
ποιοτική ομόσημοι ομόσημοι ετερόσημοι ετερόσημοι
αναγνώριση θετικοί αρνητικοί μεγαλύτερος θετ μεγαλύτερος αρν
Αρα :α= , β=
παραγοντοπ.

5. Πως γίνεται τελικά η παραγοντοποίηση ;

Όλα , όσα αναφέρθηκαν παραπάνω είναι έχουμε , χρησιμοποιούμε κάποια ή κάποιες

τεχνικές οι οποίες εφαρμόζονται είτε μαζί από αυτές . Όταν θέλουμε να
είτε χωριστά για να παραγοντοποιηθεί μια παραγοντοποιήσουμε μια ποσότητα
ποσότητα . Ανάλογα με την ποσότητα που σκεφτόμαστε διαδοχικά τα παρακάτω :

Σκέψη Ενέργεια
1. Μήπως έχουν όλοι κάτι κοινό (είτε Βγάζω τον κοινό παράγοντα και προχωρώ στο
αριθμό είτε μεταβλητή ) το οποίο θα βγει επόμενο
κοινός παράγοντας ; Αν δεν έχουν προχωρώ στο επόμενο
2. α. 2 όροι Μήπως είναι διαφορά τετραγώνων ;
β. 3 όροι Μήπως είναι τετράγωνο διωνύμου ;
Πόσοι Αν όχι , μήπως παραγοντοποιείται
όροι σαν τριώνυμο ;
είναι ; γ. 4 ή 6 όροι Μήπως μπορεί να γίνει κατάλληλη
ομαδοποίηση ;

3. Μήπως δεν παραγοντοποιείται ;

 ΜΑΘΗΜΑΤΙΚΑ Γ΄ ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ 9

Εφαρμογές (συνδυασμός όλων των περιπτώσεων )

1. χ3 - 6χ2 + 9χ =

2. χ3 - 5χ2 + 4χ =

3. χ3 - 4χ =

4. 2χ5 - 4χ4 + 2χ3 - 4χ2 =

5. χ5 - 16χ =

ΑΣΚΗΣΕΙΣ

1. Να παραγοντοποιήσετε τα πολυώνυμα:

α. χψ + χκ β. 5χ - 5ω γ. χρω + χκω δ. 3χ – 6α ε. 6β - 8ψ

ζ. 6χ2 - 3χ η. 12χ2 + 3χ θ. χ2 -5χ ι. 2χ3 + 6χ2 κ. 6χ3 - 21χ2

λ. χ2-36 μ. χ2-49 ν. 9χ2-25ψ2 ξ. χ4- ψ2/4 ο. χ6-ψ6

π. χ2-4χ+4 ρ. χ2+2χ+1 σ. χ2+8χ+16 τ. χ2-6χ+9 υ. χ2-4χ+9

φ. χ2-9χ+8 χ. χ2-8χ-9 ψ. χ2+5χ-6 ω. χ2+8χ+9

2. Να παραγοντοποιήσετε τα πολυώνυμα:

α) 3χψ²+6χ²ψ+12χ²ψ², β)16χ²ψω-24χψ²ω²+32χψω.

γ) αχ+βψ+α-βχ-αψ-β , δ) 1-χ+χ²-χ3+χ4-χ5+χ6-χ7 .

ε) 64χ²-(3ψ-2)², ζ) 9(χ+3ψ)² - 16(2χ-5ψ)² .

η) 25χ²+40χψ+16ψ², θ) 4χ³-20χ²+25χ θ) χ²-8χ+15

3. Να γίνουν γινόμενα παραγόντων οι παραστάσεις:

α) (5χ-10)(χ²-1)-(7χ-14)(χ-1)², β) χ²+(2α+1)χ+α²+α γ) (χ+ψ+1)2 - (χ-ψ-1)2

4. Να γίνουν γινόμενα παραγόντων οι παραστάσεις:

α) 9χ²-25ψ² β) 25ψ²-4χ² γ) χ²-4χ+3 δ) χ²+5χ+4 ε) χ²-5χ-14 .

 ΜΑΘΗΜΑΤΙΚΑ Γ΄ ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ 10

ΚΛΑΣΜΑΤΙΚΕΣ ΑΛΓΕΒΡΙΚΕΣ ΠΑΡΑΣΤΑΣΕΙΣ

1. Ορισμός
Κλασματική αλγεβρική (ΚΑΠ) λέγεται μια παράσταση όταν περιέχει τουλάχιστον ένα κλάσμα
του οποίου ο παρονομαστής περιέχει μεταβλητή .

2. Πότε ορίζεται μια ΚΑΠ ;

Οταν ο παρονομαστής δεν είναι μηδέν .

χ +1 χ +4
Το χ −3 ορίζεται αν : .......... ενώ το ( χ − 3)( χ + 5) ορίζεται αν :............................

3.Πως γίνεται ο πολ/σμός και η διαίρεση των ΚΑΠ ;

Οπως και ο πολ/σμός και η διαίρεση των
κλασμάτων . Πολλαπλασιάζουμε αριθμητή
επί αριθμητή και το γινόμενο το βάζουμε
αριθμητή της νέας παράστασης και
παρονομαστή επί παρονομαστή και το
χ +1 χ + 5
. =
χ −3 χ + 2
γινόμενο αυτό το βάζουμε παρονομαστή της
νέας παράστασης.
Για την διαίρεση δυο κλασματικών
παραστάσεων εφαρμόζουμε το εξής:
πολλαπλασιάζουμε τον διαιρετέο με τον
αντίστροφο του διαιρέτη. Π.χ. .

4. Πως γίνεται η απλοποίηση των ΚΑΠ ;

Μπορούμε να απλοποιούμε μια ποσότητα κλάσματος . Αν η ΚΑΠ δεν είναι
που είναι κοινός παράγοντας (Προσοχή : παραγοντοποιημένη, την παραγοντοποιούμε
όχι κοινός όρος ) των δύο όρων του εμείς με τον κατάλληλο τρόπο .
χ 2 − 4χ
=
χ 2 −16

χ 2 − 5χ + 6
=
χ 2 − 6χ + 9

5. Πως γίνεται η πρόσθεση και η αφαίρεση των ΚΑΠ ;

α) Αν έχουν κοινό παρονομαστή , τότε προσθέτουμε τους αριθμητές και αφήνουμε ίδιο
παρονομαστή .
χ χ −3
+ =
χ +1 χ +1

β) Αν ο ένας παρονομαστής είναι τμήμα του άλλου τότε πολ/ζω το πιο απλό κλάσμα με ότι του
λείπει από τον παρονομαστή .
χ +1 χ +2
+ =
χ − 3 χ ( χ − 3)

γ) Αν έχουν διαφορετικούς παρονομαστές , αλλά απλούς και πρωτοβάθμιους , τότε πολ/ζω

τους όρους κάθε κλάσματος με τον παρονομαστή του άλλου .

χ χ +4
+ =
χ +2 χ +1
 ΜΑΘΗΜΑΤΙΚΑ Γ΄ ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ 11

δ) Αν πρέπει να προσθέσω περισσότερα από δύο κλάσματα με διαφορετικούς και πολύπλοκους

παρονομαστές , τότε :
1. Παραγοντοποιώ
2. Βρίσκω το ΕΚΠ , το οποίο αποτελείται από όλους τους παράγοντες που συμμετέχουν
στους παρονομαστές , μια φορά τον καθένα και με το μεγαλύτερο εκθέτη .
3. Πολ/ζω τους αριθμητές των κλασμάτων με ότι λείπει από τον παρονομαστή τους σε
σχέση με το ΕΚΠ
4. Σχηματίζω ένα κλάσμα με παρονομαστή το ΕΚΠ .

Για παράδειγμα :

χ −1 3χ χ +1
+ − =
χ 2 + 2χ χ 2 − 4 χ 3 − 2χ 2

ΑΣΚΗΣΕΙΣ

1. Δίνονται οι παρακάτω ομάδες κλασμάτων .

χ 3χ+1 2 3 4
α) , , και β) , ,
χ +1 χ + 2χ+1 χ 2 − 1 χ χ +χ
2

ι) Να πολλαπλασιάσετε κάθε κλάσμα της ομάδας α με κάθε κλάσμα της ομάδας β

ιι) Να προσθέσετε κάθε κλάσμα της ομάδας α με κάθε κλάσμα της ομάδας β

Σε κάθε περίπτωση (από τις 9 ) να απλοποιήσετε τα κλάσματα που προκύπτουν (αν γίνεται)

2. Να γίνουν οι πράξεις

χ −3 6χ χ+2 χ − 2 3χ 3 χ +2
α) + 2 − 3 β)
χ + 3χ χ − 9 χ − 3 χ 2
2
χ + 2χ χ − 4 χ − 2χ 2
2 2 3

3. Να γίνουν οι απλοποιήσεις όπου είναι δυνατόν

χ +3 χ −9 χ −2 χ −2 χ −2 χ −1
α) β) γ) δ) ε) 3 ζ)
χ 2 + 3χ χ −9
2
χ − 2χ 2
3
χ +2 χ − 4χ χ2 − χ

ΕΞΙΣΩΣΕΙΣ
 ΜΑΘΗΜΑΤΙΚΑ Γ΄ ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ 12

Εξίσωση είναι μια ισότητα που περιέχει μια μεταβλητή και αληθεύει για ορισμένες τιμές της
μεταβλητής , π.χ.

α) χ+5=8 , αληθεύει για . . . . . . . . . . .

β) χ2=4 , αληθεύει για . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

γ) χ+3=χ+3 , αληθεύει για . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

δ) χ2+5=0 , αληθεύει για . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

ΜΕΘΟΔΟΙ ΕΠΙΛΥΣΗΣ ΕΞΙΣΩΣΕΩΝ

1. Αν η εξίσωση είναι πρωτοβάθμια τότε :

α) Αν υπάρχουν κλάσματα τα κάνω ομώνυμα , πολ/ζοντας τα πάντα επί ΕΚΠ .
β) Εκτελώ όλους τους πολ/σμούς
γ) Χωρίζω γνωστούς από αγνώστους και κάνω αναγωγές
δ) Διαιρώ με τον συντελεστή του αγνώστου .

Σχόλιο : Αν η εξίσωση έχει τη μορφή 0χ=0 , τότε έχει άπειρες λύσεις , ενώ όταν έχει τη μορφή
0χ=5 , είναι αδύνατη .

2. Αν η εξίσωση είναι πολυωνυμική , τότε :

α) Είτε την παραγοντοποιώ και τη φέρνω στη μορφή ( ... )( ... )=0 , οπότε :
( ... )=0 ή ( ... )=0

Π.χ. χ2-4χ=0⇔χ(χ-4)=0⇔χ=0 ή χ-4=0⇔χ=0 ή χ=4

β) Είτε την φέρνω στη μορφή χ2=α2 , οπότε χ=± α

Π.χ. χ2=4 ⇔ χ=± 4 ⇔ χ= ± 2

γ) Είτε τη φέρνω στη μορφή αχ2+βχ+γ=0 και τη λύνω με τους τύπους :

−β ± ∆
∆ = β 2 − 4αγ , οποτε : α) αν Δ>0 , τοτε χ 1,2 = ,
2α
-β
β) αν Δ=0 , τοτε χ = , γ) αν Δ<0 ειναι αδυνατη
2α

Π.χ. χ2-4χ+3=0

3. Αν υπάρχουν κλάσματα ,τότε :

Κάνω απαλοιφή παρονομαστών πολλαπλασιάζοντας με το ΕΚΠ (αφού βέβαια παραγοντοποιήσω

τους παρονομαστές και βάλω περιορισμό : ΕΚΠ≠ 0 ) .
 ΜΑΘΗΜΑΤΙΚΑ Γ΄ ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ 13

Κατόπιν εκτελώ τους πολ/σμούς , φέρνω όλους τους όρους στο πρώτο μέλος , κάνω αναγωγές
ομοίων όρων και λύνω την εξίσωση που προκύπτει με ένα από τους προηγούμενους τρόπους .
Π.χ.

χ −1 3χ χ +1
+ 2 − 3 =0
χ + 2χ χ − 4 χ − 2χ 2
2

ΑΣΚΗΣΕΙΣ

Να λύσετε τις παρακάτω εξισώσεις

1. χ2 - 3χ = 0
2. χ3 - 4χ = 0
3. χ2 - 16 = 0
4. χ2 +9 = 0
5. χ2 - 3χ = 0
6. 4χ2 - 1 = 0
7. χ3 + 4χ = 0
8. 2χ3 - 4χ2 = 0
9. χ3 - 4χ2 = 0

10. χ2 - 6χ + 5 = 0
11. χ2 - 7χ + 6 = 0
12. χ2 - 5χ + 6 = 0
13. χ2 - 5χ + 4 = 0
14. χ2 - 3χ + 2 = 0
Τέλοοοοοο
15. χ2 - χ - 2 = 0 οος !!!
16. 2χ2- 3χ - 2= 0
17. χ2 - 6χ + 9 = 0
18. χ2 - 6χ + 10 = 0

19. (χ2 - 4)(χ2 - 1) = 0

20. χ(χ - 3) - 4(χ - 3) = 0
21. (χ - 2)2 - χ(χ + 1) + 6 = 0
22. χ(χ+2)-(χ+2)2+3χ(χ-1)+6χ = 0

χ +2 χ χ −2 15 χ
23. + 2 + 2 =
χ χ − 9 χ − 3χ 4 χ 2 + 12 χ
x x +2 3 x2 +2x - 4
24. α) + = 2 β) = x2
x- 1 x+1 x -1 x- 2