You are on page 1of 84

OD;bpH &u©r@dKif trSwf ( 1 )

&cdi
k o
f m;BuD;pmay &cdi
k o
f m;BuD;pmay
OD;bpH &u©r@dKif trSwf ( 1 )

xkwfa0rI rSwfwrf;
rsufESmzHk;cGifhjyKcsuftrSwf - 462^95 (*)
pmrlcGifhjyKcsuf trSwf - 365^95 (3)
apmifa& - 500
wefzdk; - 75 usyf
xkwfa0onfhtBudrf - yxrtBudrf

OD;bpH xkwfa0onfhv - 1995-ck? Edk0ifbmv/

&u©r@dKifaqmif;yg;rsm; - yHkESdyfol -
a':cifa<u (04780)? &wemrÍÆL yHkESdyfwdkuf?

trSwf(1) 207? a0Z,EÅmvrf;? 16^2 &yfuGuf?


oCFef;uRef;/

- xkwfa0ol -
OD;&Jjrifh (01049)? wufvrf;pmay? 967? ya'om&yfuGuf?
apmfbGm;BuD;ukef;? tif;pdef? &efukefNrdKU/

- jzefYcsdol -
&cdkifom;BuD;pmay
55 (at)? uRef;a&T0gvrf;? bk&ifhaemifyGJ½Hkwef;?
r&rf;ukef;NrdKUe,f? &efukefNrdKU/
zkef; - 79807

&cdi
k o
f m;BuD;pmay &cdi
k o
f m;BuD;pmay
OD;bpH &u©r@dKif trSwf ( 1 )
yl;aygif;NyD; ]&cdkifwdkif;vHk;qdkif&m wdkif;&if;om;tpnf;t½Hk;}udk zGJUpnf;Muaomtcg
OD;bpHrSm acgif;aqmifwpfOD;jzpfcJhonf/
'kwd,urÇmppftwGif; 1941-ckESpfwGif NAdwdoQqefYusifa&; ajratmuf
awmfvSefa&;udk aqmif&GufcJhonf/ *syefacwf a'gufwmbarmftpdk;&vufxufwGif
ppfawGc½dkif acgif;aqmiftjzpf wm0ef,lcJhonf/ zufqpf*syefawmfvSefa&;twGuf
vQdKU0Sufa&muf&Sdvmaom odef;azjrifh(wufbkef;BuD;-odef;az)? ocifwifjr? udkwifa&T
wdkYESifh vQdKU0SufpGmawGUqHkNyD; ulnDcJhonf/ *syefawmfvSefa&;NyD;aomtcg EdkifiHa&;
e,fy,frx S u G Nf y;D tpd;k &0efxrf;tjzpf tvkyo f rm;ñTeMf um;a&; OD;pD;XmewGiv f yk uf ikd f
cJhonf/ xdkpOf 0dZÆmtxufwef;udk 0ifa&mufajzqdkcJh&m 1951-ckESpfwGif bGJU&cJhonf/
yxrESpf Oya'wef;udkvnf; NyD;qHk;atmifoif,lcJhonf/
OD;bpH ("npH) tw¦KyÜwdÅtusOf; 1952-ckEpS w f iG f &mxl;0eftzGUJ rSwqifh tvkyo f rm;t&m&St d jzpf a&G;cs,cf eft Y yf
jcif;cH&onf/ 1952-ckESpfwGif ppfawGNrdKU tvkyform;t&m&Sdtjzpf ajymif;a&TUjcif;
ppf B ud K acwf &cd k i f E d k i f i H a &;acgif ; aqmif &cd k i f & mZ0if E S i f h p mayok a woD cH&onf/ 1958-wGif &efuek Nf rKd U tvkyo f rm;qufo, G af &;½H;k odYk 'kw,
d tkycf sKyaf &;rSL;
(vGwv f yfa&;armfueG ;f 0if yxrtqif?h Edik if *hH P k &f nf 'kw, d tqif)h jzpfol OD;bpHonf tjzpfjzifh ajymif;a&TUcJhonf/ ¤if;wm0efudk xrf;aqmifaepOf tvkyftudkif&SmazG&ef
ppfawGNrdKUrS uG,fvGefol puf&Sifw&m;olBuD; OD;omZHOD;ESifh a':rykwdkY\ 'kwd,om; &efukefodkYa&muf&Sdvmaom &cdkiftrsdK;om;wdkYtm; apwemtjynfhjzifh xda&mufpGm
jzpfonf/ 1916-ck? Mo*kwfv(15)&ufaeY zGm;jrifonf/ (10)wef;udk ppfawGNrdKU ulnDcJhonf/ xdkaemuf tqifhqifh &mxl;wdk;NyD; &cdkifjynfe,ftvkyform;OD;pD;XmerSL;
tpd k ; &txuf w ef ; ausmif ; rS 1933-34-ck E S p f w G i f a tmif N yD ; ? 1937-ck E S p f w G i f tjzpf ppfawGNrdKUodkY ajymif;a&TUcJhonf/ 1975-wGif touf(60)jynfhí tNidrf;pm;
0dZÆmyxrESpfudk &efukefwuúodkvfrS atmifjrifonf/ ,lcJhonf/
&efukefNrdKUü ynmoifMum;aepOf wuúodkvfyJcl;ausmif;aqmifü twlae OD;bpHonf pmay0goemtavsmuf txufwef;ausmif;om;b0uyif pmay
udkatmifqef;ESifhrsm;pGm&if;ESD;cJhonf/ wuúodkvfausmif;om;or*¾üvnf;aumif;? vdkufpm;jcif;? &cdkif&mZ0if? uAsmvuFmrsm;udk pkaqmif;okawoejyKjcif;? aqmif;yg;
jrefrmEdkifiHvHk;qdkif&m ausmif;om;or*¾üvnf;aumif; acgif;aqmifwpfOD;jzpfcJhonf/ rsm; a&;om;azmfxw k jf cif;rsm;udk jyKco
hJ nf/ wuúov kd af usmif;om; b0ü td;k a0r*¾Zif;
1936-ck ausmif;om;oydwfwGif oydwfaumifpD0ifwpfOD;tjzpfyg0ifcJhNyD;? 1300jynfh t*Fvyd pf mu@\ t,f'w D m? ppfawGNrKd Uxkwf &cdik jf ynfowif;pm;ESihf wjcm; pmapmif
ta&;awmfyHk(1939)ckwGif ausmif;om;oydwfBuD;\ acgif;aqmifrsm;teuf wpfOD; rsm;\ aqmif;yg;&Sif? vGwfvyfa&;acwfü &efukef wuúodkvf &cdkifausmif;ol?
tygt0if jzpfonf/ wuúodkvfausmif;om;acgif;aqmifjzpfaepOf &cdkifjynfe,f ausmif;om;rsm;xkwfa0aom &cdkifwefaqmif r*¾Zif;\ yifwdkifaqmif;yg;&SifESifh
t&yf&yfwGif ausmif;om;or*¾rsm;udk pwifzGJUpnf;ay;cJhonf/ wpfNydKifwnf;wGif twdik yf ifcpH mwnf;ponfjzifh pmaywm0efrsm;udk xrf;cJo h nf/ pma&;aomtcg "npH
&cdkifvli,frsm;Edk;Mum;a&; tpnf;t½Hk;jzpfajrmufatmifvnf; vHIUaqmfay;cJhonf/ uavmiftrnftjyif ppfawGarmif trnfcGJjzifhvnf; a&;cJhonf/ jrefrm-t*Fvdyf
vli,frsm;\ Ed;k Mum;a&;tpnf;t½H;k ESihf vlBu;D rsm;\ &cdik w f ikd ;f &if;om;tpnf;t½H;k wdYk ESpfbmomvHk; uRrf;usifpGma&;Edkifonf/

&cdi
k o
f m;BuD;pmay &cdi
k o
f m;BuD;pmay
OD;bpH &u©r@dKif trSwf ( 1 )
OD;bpHonf pmaywm0eftjyif &cdkif*DwESifh wl&d,mazmfxkwfa&;? a[majym
toHvTifha&;wm0efudkvnf; okawoD OD;pudúE´? &cdkifjrefrmy@dwfOD;OD;omxGef;
(uG,fvGef)? OD;atmifodef; (uG,fvGef)wdkYESifh vufwGJNyD; jrefrmhtoH (&cdkiftpDtpOf)rS
xkwfvTifhxrf;aqmifcJhonf/ xdkYjyif &efukefNrdKUü &cdkif&mZ0ifESifh pmayavhvm
azmfxkwfa&;toif;ü twGif;a&;rSL;tjzpfaqmif&GufNyD; OD;pudúE´\ &cdkifaus;vuf rmwdum
uAsmrsm;udk yHEk ydS x f w k af 0ay;cJo h nf/ q&mBu;D OD;atmifomOD;a&;om; xkwaf 0cJah om
]]&cdkif,Ofaus;rI a0omvDacwfpmapmif}}onf OD;bpH\ apwemxufoefpGm taMumif ; t&m pmrsuf E S m
ulnDrIaMumifh atmifjrifpGm xGufay:EdkifcJhjcif; jzpfonf/ ¤if; pmapmifü ]]&cdkif*DwESifh pDpOfxkwfa0ol\trSm &cdkif vSjrifh 1
aw;oHu@}}onf OD;bpH\ vuf&mjzpfonf/
1/ OD;bpH odkYr[kwf taygif;toif;aumif;wpfOD; toQifpudúE´ 3
nD j zpf o l txuf w ef ; ynm OD ; pD ; XmeñT e f M um;a&;rS L ;csKyf OD ; pH o matmif
(uG,fvGef)u &cdkifa&S;a[mif;tarGtESpfrsm;udk okawoejyK azmfxkwfaomtcg 2/ a0omvDrS qif;oufvmonfh Ak'¨ylZed,aw;oH "npH 12
OD;bpHonf rdrd\wpfoufwm okawoejyK pkaqmif;csufrsm;udk vTJtyfulnDcJhonf/ 3/ a0omvDacwf &cdkifhaw;*Dw "npH 14
OD;bpHum; &cdkifjynf? &cdkifvlxktwGuf vnf;aumif;? jynfaxmifpk jrefrm (1966-ck? &cdkif,Ofaus;rI a0omvDacwf trSwf-1)
Ed k i f i H a wmf t wG u f v nf ; aumif ; wm0ef a usyG e f p G m tusd K ;aqmif c J h o l Ed k i f i H a &; 4/ &cdkifjynfrS &wemrsm; "npH 21
acgif;aqmif okawoDpma&;q&mwpfOD; jzpfayonf/ (1959-ck? rwfvxkwf ½Ir0r*¾Zif;)
OD;bpHonf 1992-ck Mo*kwfv (9)&ufwGif &efukefNrdKU prf;acsmif;aetdrfü
5/ &cdkif&mZ0if (48)apmif "npH 28
uG,v f eG of nf/ OD;bpHu, G v
f eG af omtcg ZeD;a':vSarESihf om;OD;jrwfp?H OD;atmifpw H Ykd
(&cdkifr*¾Zif;? trSwf-12)
usef&pfcJhonf/
6/ &cdkifpmay "npH 32
(&cdkifhwefaqmif? twGJ-1? trSwf-1)
7/ &cdkif*DwESifh aw;oH (a[majymcsuf pmwrff;) "npH 39
8/ rdwfqufpum; "npH 61
9/ rdk;yef;a0 "npH 63
(1952-53ckxkwf? "n0wDr*¾Zif;)
10/ Asnf;(33)vHk; &cddkifavSawmfoH "npH 70
(&cdkifwefaqmifr*¾Zif;? twGJ-1? trSwf-1)

&cdi
k o
f m;BuD;pmay &cdi
k o
f m;BuD;pmay
OD;bpH -1- &u©r@dKif trSwf ( 1 )
11/ &cdkifjynfrS &Tef;vdkuf&wkrsm; "npH 74
(&cdkifhwefaqmifr*¾Zif;? 1957-58)
12/ oBuFefv &cdkiftrsdK;om;wdkY\ vSDNydKifyGJobif "npH 81
(&cdkifñGefYzl;? 1968)
13/ q&mxGef;\ &cdkifomjcif;qef;rsm; "npH 88
(&cdkifwefaqmifr*¾Zif;? 1959^60)
14/ a&S;acwf &cdkifjynf pD;yGm;a&;&m OD;bpH 96
15/ upäye'D "npH 111
(&cdkifwefaqmifr*¾Zif;? 1960-61)
16/ armif;qGJpcef; OD;bpH 122 pDpOfxkwfa0ol\ trSmpm
(&cdkifr*¾Zif;? trSwf-10)
17/ &cdkifjynf(e,f) awmfvSefa&; "npH 126 uRefawmfonf toQifpuúdE´\ &cdkif,Ofaus;rI trSwf(2)udk pwifxkwfa0NyD;
(trsdK;om; owif;pm 16-Budrfajrmuf? aomtcg q&mBuD; OD;OD;omxGef;a&;om;cJhaom aqmif;yg;rsm;udk pkpnf;um
1960-rwfv? 27) xkwfa0vdkaomqE´ &SdvmcJhygonf/ ¤if;qE´udk uRefawmf\ q&m OD;Aodef;tm;
ajymjyaomtcg tvGeo f ifah wmfaMumif; ajymygonf/ xdjYk yif wjcm;aom &[ef;ynm
18/ EG,fcsdKzdk;acgif ½dk;rawmif "npH 130
(1958-59 ck &cdkifhwefaqmifr*¾Zif;? &Sd? vlynm&SdwdkY\ pmay aqmif;yg;rsm;udkvnf; xkwfa0oifhaMumif; tusKd;taMumif;
twGJ-1? trSwf-7) rsm;jzifh &Sif;jyygonf/ q&m\ ajymjycsufrsm;udk uRefawmf tvGefpdwf0ifpm;aom
aMumifh q&mhtaejzifh pkpnf;ay;ygu BudK;pm;í xkwfa0ygrnf[k uwdjyKcJhygonf/
19/ NrdKUa[mif;acwf pD;yGm;a&;&m OD;bpH 135
q&monf q&mBuD;OD;OD;omxGef;? OD;bpH? OD;atmifomOD;? OD;pHomatmif?
(&cdkifhwefaqmifr*¾Zif;? twGJ-1? trSwf1)
OD;ausmf&if? OD;armifpHazmf? OD;jrxGef;atmif? OD;pHausmfxGef;wdkY\ pmayrsm;udk tcuf
20/ &cdkifwl&d,mESifh &cdkiftoH "npH 140 tcJrsm;Mum;rS &SmazGpkaqmif;ay;cJhygonf/ ,if;odkY pkaqmif;&mü q&mawmf toQif
(1961^62? ESpfvnfr*¾Zif;? pudúE´\ BudK;pm;ulnDrIaMumifh xifoavmuf cufcJrIr&Sd[k q&muajymygonf/
&cdkifwefaqmif trSwf-10 ) q&mBuD; OD;OD;omxGef;\ aqmif;yg;rsm;udk &cdkifhwefaqmifaqmif;yg;rsm;[k
21/ ausmif;om;vli,fb0 atmifqef; OD;bpH 148 trnfay;um xkwfa0cJhygonf/ xdktcg pmzwfy&dwfowfrsm;xHrS tm;ay;rIrsm;pGm
22/ &cdkifrsdK;cspfrsm; awmfvSefcJhpOfu "npH 155 &&Sdonfhtjyif tBuHay;pm? a0zefpmrsm;vnf; te,fe,ft&yf&yfrS a&muf&Sdvmyg
onf/ xdktBuHay;pmrsm;rSm q&mBuD; OD;OD;omxGef;\ pmayrsm;tjyif q&mBuD;

&cdi
k o
f m;BuD;pmay &cdi
k o
f m;BuD;pmay
OD;bpH -2- -3- &u©r@dKif trSwf ( 1 )
OD;pHomatmif? OD;ausmf&if? OD;atmifomOD; tp&Sdaom ynm&SdwdkY\ pmayrsm;udk
BudK;pm;xkwfa0ay;yg[k yg&Sdygonf/ ¤if;pmrsm;onf uRefawmfwdkY\qE´oabmxm;
rsm;ESifh xyfwljzpfí 0rf;omtm;& jzpfcJh&ygonf/
uRefawmfonf pmtkyfrsm;udk xkwfa0&mwGif pma&;olxHrSvnf;aumif;? pma&;
ol\ZeD;? om;orD;rsm;xHrSvnf;aumif; cGifhjyKcsuf&NyD;rS xkwfa0jcif; jzpfygonf/
xdaYk Mumifh q&mBu;D OD;OD;omxGe;f ? OD;jrxGe;f atmif? OD;bpH? OD;ausm&f if? OD;atmifomOD;?
OD;armifpHazmf? OD;pHausmfxGef;wdkY\ pmtkyfrsm;udk xkwfa0&ef oufqdkifolwdkYxHrS cGifhjyK
csufrsm; awmif;cHcJhygonf/
q&mBuD; OD;atmifomOD;\ pmtkyfrsm;udk om;jzpfol q&mOD;armifarmifodef;rS
OD;bpH (odkYr[kwf)
oludk,fwdkif xkwfa0&ef pDpOfxm;aMumif; ajymjyojzifh 0rf;omtm;& jzpfcJh&ygonf/
q&mBu;D OD;pHomatmif\om;jzpfol q&ma'gufwmapmxGe;f atmifuvnf; q&mBu;D
taygi;f toif;aumif;wpfO;D
taejzifh aqmif;yg;rsm;udk tvGwfoabm a&;om;jcif; r&Sdyg/ wcsKdUaom aqmif;yg;
(1)
rsm;onf yHEk ydS x
f wk af 0Ny;D aom pmtkyrf sm;wGif yg&SNd y;D jzpfonf/ odaYk omfvnf; pkaqmif;
OD;bpH ("npH)ESifh igonfe,fajrcsif;rpyfaomfvnf; vlrsdK;csif;? EdkifiHom;csif;
MunfhygOD;rnf[k ajymygonf/
awmh jzpfMuonf/ odkYaomf oluNrdKUBuD;zGm;? &mxl;*kPfodefBuD;om;jzpfí igESifhb0
uRefawmfhtaejzifh &cdkifqdkif&m pmtkyf pmayrsm;udkBudK;pm;í xkwfa0jcif;om
csif;awmh uGmayvdrfhrnf/ iguqdkvQif uRef;om;? v,form;rsdK;EG,fjzpfum; trSef
jzpfygonf/ q&mBuD; OD;bpHudk uRefawmf rawGUzl;? rjrifzl;vdkufyg/ &cdkifwefaqmif
wnf;/
r*¾Zif;ESifh &cdkifr*¾Zif;wGif q&m\aqmif;yg;rsm;udk ESpfoufpGm zwfcJh&NyD; q&mBuD;
OD;bpHonf &cdkifrsdK;cspfwpfOD; jzpfonf/ ArmhawmfvSefa&; &JabmfwpfOD;wnf;/
tm; tajymESifh trsKd;cspfolr[kwf? tvkyfjzifh oufaojycJholtjzpf av;pm;olwpfOD;
e,fcsUJ udk awmfveS wf ukd cf u
kd v
f mol wum;/ wuúov kd af usmif;om;b0uyif trsKd ;om;
jzpfygonf/ pkaqmif;rdorQ q&mhaqmif;yg;rsm;udk &u©r@dKif[k trnfay;xm;
a&;? EdkifiHa&;wdkYü yg0ifcJh&mum; vli,facgif;aqmifb0ausmif; om;or*¾0iftjzpfrS
ygonf/ &cdkifwdkY\ tajccHaqmif;yg;rsm;[k uRefawmfqdkvdkjcif; jzpfygonf/
EdkifiHtusdK;udk aqmif&GufcJhav\/
,cktcg q&mBuD;\ aqmif;yg;rsm;udk uRefawmfudk,fwdkif pkpnf;xkwfa0cGifh&
&efukefwuúodkvfwGif ynmoifMum;aepOfumv 1936-ckESpfu &efukef
aomaMumifh qkawmif;jynfhol wpfOD;tvm; 0rf;omMunfEl;&ygonf/ pmzwfy&dwf
wuúodkvfausmif;om;oydwfjzpfay:vmaomtcg ausmif;om;or*¾0ifwpfOD;tae
owfrsm;vnf; þpmtkyfudk ESpfoufMuvdrfhrnf[k arQmfvifhrdygonf/
jzifh oydwfwdkufyGJwGif yg0ifqifETJcJhav\/ &cdkifa'owGifvnf; &cdkifjynfvHk;qdkif&m
vli,frsm;Edk;Mum;a&; tpnf;t½Hk;udk 1936-ckESpf? rwfv(29)&ufaeYu wnfaxmif
(&cdkif vSjrifh)
cJhMu&mü trIaqmiftjzpf yg0ifcJhonf/ rEÅav;wGifusif;yaom ausmif;om; or*¾
9 - 11 - 95
nDvmcHoYkd ppfawGrS ausmif;om;ud, k pf m;vS,t
f jzpf wufa&mufc&hJ mwGif OD;bpHyg0if
cJhav\/

&cdi
k o
f m;BuD;pmay &cdi
k o
f m;BuD;pmay
OD;bpH -4- -5- &u©r@dKif trSwf ( 1 )
¤if;onf udkatmifausmf usqHk;cHcJh&aom 1939-ckESpf ausmif;om;oydwf rsdK;cspfvli,frsm;tm; ndKxGef;wdkYu tdEd´,odkY wpfokwfNyD;wpfokwfac:oGm;
vufeufusio hf ;kH cJph Ofuvnf; yg0ifcahJ v\/ xdpk Ofu twGi;f 0ef½;kH udk 0dik ;f &m OD;bpHrmS Muavonf/ ¤if;wdkYudk ppfynmoifay;NyD; avxD;jzifhcsydkYay;um &cdkifrsdK;cspfwdkYESifh
'Pf&m&&Scd zhJ ;l av\/ ausmif;om;b0uyif Adv k cf sKyaf tmifqef;ESihf vufwv JG yk af qmif yl;aygif;avonf/ xdkYaMumifh 1944-ck 'DZifbmvukefavmufuyif ausmufawmf
cJ&h olvnf; jzpfacs\/ xdaYk Mumifh wuúov kd o
f ydwBf u;D udk OD;aqmifaom oydwaf umifpD NrdKUe,f? Zefe0g&DvwGif ajrmufOD;NrdKUe,fwdkYü *syefwyfudk wdkufcdkufEdkifvmcJhavonf/
wGif tzGJU0iftjzpfyg0ifcJh&jcif;jzpfonfu xif&Sm;\/ xdpk Of pufomG ;&Gmpcef;wGi&f adS eaom OD;bpHwyfEiS yhf ;l aygif;Ny;D vQif xdpk cef;&Sd *syefrsm;
jrefrmEdkifiHvHk;qdkif&m ausmif;om;or*¾trIaqmiftjzpf aqmif&GufvmcJhonf/ udk okwfoifEdkifcJhavonf/
oydwaf umifprD w S m0efay;csut f & OD;bpHonf ppfawGoo Ykd mG ;í ausmif;om;or*¾ukd r[mrdwfwyfuvnf; 1945-ckESpf? Zefe0g&Dv(5)&ufaeYü ppfawGNrdKUudk
zGJUpnf;ay;cJhMu&acs\/ atmifqef;ESifh &if;ESD;oljzpfaomaMumifhvnf; &efukef odr;f ydu
k cf ahJ vonf/ jrefrmjynfukd t*Fvyd jf yefvnf tkycf sKyNf y;D aemuf 1948-ckEpS w f iG f
wuúodkvf yJcl;aqmifwGif&SdaecJhaom atmifqef;uac:,l aqG;aEG;jcif;rsm; jyKavh vGwv f yfa&;ay;tyfcahJ vonf/ xdak omtcg awmfveS af &;orm;wdo Yk nf tem;,lMu?
&Sdwwf\/ OD;bpHtm; 1939-ckESpf? Edk0ifbmv (12)&ufaeYu EdkifiHa&;udpöESifh &mxl;,lMu? trIxrf;t&mxrf; aqmif&u G Mf ujzifh wdik ;f jynf0efukd qufccH MhJ uonfom
aqG;aEG;&efzdwfac:aom atmifqef;\ay;pmrSm txifu& oufaocH&Sdaeao;\/ wnf;/ zqyvtpdk;& tkyfcsKyfpOfu OD;bpHrSmvnf; tdrfaxmifa&;bufudk ajymif;í
OD;bpHonf &cdik w f ikd ;f &if;om;tpnf;½H;k wGif acgif;aqmifwpfO;D jzpfco hJ nft h wdik ;f vkyfudkifcJh&av\/ xdkaMumifh tvkyform;&SmazGa&;½Hk;wGif refae*smtjzpf wm0ef
e,fcsJUwdkufzsufa&;wGif jynfrESifhyl;aygif;vsuf aqmif&GufvmcJhav\/ xdkYaMumifh xrf;aqmifcJhav\/ tvkyfvufrJh&cdkifrsm;rSm OD;bpHudk tm;xm;cJh&avonf/ olu
rif;jym;nDvmcH? aygufawmnDvmcH? ausmufawmfnDvmcHrsm;udk xdktpnf;t½Hk;u vnf; wwfpGrf;orQ ulnDay;cJh&? ESpfodrfhcJh&onfomwnf;/
OD;pD;usif;yEdkifcJhjcif;jzpf\/ jynfru ocifjr? ygvDreftrwf OD;b0if;? a':jrpdefwdkY (2)
wufa&mufcJhMuavonf/ zqyv vufxufrS tdrfapmifhtpdk;&vufxuf? awmfvSefa&;tpdk;& wufp
xd k a emuf nD v mcH w G i f tzrf ; cH M u&ojzif h owd k ; vS w d k Y E S i f h t aygif ; ygrsm; xd igESifhpmay? ,Ofaus;rI vkyfazmftjzpf vufwGJrdcJhMuonf/ 1963-ckESpfrSpí
wpfa,mufNyD;wpfa,muf tzrf;cHMu&ojzifh tdEd´,axmifodkY tydkYcHMu&\/ usef&pf qdk&S,fvpftpdk;&vufxuf wpfavQmufum; vufwGJjyKwfoGm;Mu&jyefavonf/
aom OD;bpHwo Ykd nfaemifwiG f 1942-ckEpS ?f {Nyv D csv D maomrif;jym;a&muf bDtikd af t wpfcgawmh pma&;í &cdkifhtoH a[majymcsufwpfckudk awmif;cHzl;avonf/
wyfwiG yf g0ifum vSKy&f mS ;cJMh uavonf/ xdaYk emuf &cdik af jymufusm; wyfwiG yf g0ifvsuf a&mufawmh ra&mufcsi/f igvnf; OD;yZÑ,q f &mawmfysv H eG í
f &cdik o
f <Ykd uvmNy;D aemuf
*syefawmfvSefa&;udk vQdKU0SufvkyfcJhMuav\/ r[mrdwfwyfrsm; 0ifa&mufvmpOfu wzefrjyefjzpfawmhNyD/ xdkaemuf 1965ckESpf wpfBudrf rdcifESifh &efukef a&mufcJh&pOfu
vnf; yl;aygif;aqmif&GufcJhavonf/ ¤if;udk cPawGUqHEk w I qf ufczhJ ;l \/ xdpk Ofu ¤if;rSm igESiu hf mv MumpGm qHv k mcJ&h aom
&cdkifawmfvSefa&;acgif;aqmifwpfOD;tjzpfyg0ifcJhum &efukefodkYtBudrfBudrf 20(bD) &Srf;vrf;? prf;acsmif;wGif r[kwfawmhacs/ &Srf;vrf; rBuD;udk xGufí vrf;rudk
qufoG,foGm;a&mufcJh&avonf/ zufqpfawmfvSefa&;vkyfief;twGuf atmifqef; rsufESmrlaqmufxm;aom tdrfBuD;wGifa&muf&SdaeavNyDjzpf\/
wdkY ESifh aqG;aEG;cJhMuavao;onf/ tdEd́,odkY vQdKU0SufoGm;a&mufcJhMuaom OD;ndKxGef;? xdk 1963 ckrS 1979 umvwpfavQmuf &efukefwGif aqmif&GufavorQudkawmh
ocifwifa&TwdkY jyefa&mufvmMupOf xdkuocifxGef;pdef? ocifzdk;vSwdkY vdkufygvm twdtus rod&awmhNyD/ odkYaomf igESifh&cdkihftoH vkyfqufvkyfvuf&SdcJhMuí &cdkifh
cJhMuavonf/ OD;bpHESifh OD;ndKxGef;wdkYonf ajrmufOD;NrdKU armif;qGJpcef;wGif vQdKU0Suf toHudpöowif;yvif; tajctaeudk pHkprf;&if; penf;em&if;&SdvmcJhav\/ odkYaomf
aqG;aEG;cJhMuavonf/
&cdi
k o
f m;BuD;pmay &cdi
k o
f m;BuD;pmay
OD;bpH -6- -7- &u©r@dKif trSwf ( 1 )
wdkif;&if;om;toH tpDtpOfjzifh tpdk;&uwm0ef,l toHvTifhjzpfonf[lí od&aom wefaqmif? "n0wD? t½kPfOD;r*¾Zif;a[mif;wdkYudk aumuf,lMunfh½Ivmrdonf/
tcguyif pdwfat;csrf;om aevmcJhavonf/ tcg tm;avsmfpGm &efukefrS&cdkif rmefatmifyD,? ppfawGaemifvwf? a&T&(awmifukwf)? armifvSausmf (armif0PÖ)
,Ofaus;rItzGJU? wdkif;&if;om;pmayESifh ,Ofaus;rI qyfaumfrwDwdkY\pmay? r*¾Zif; paom pma&;q&mrsm;? pHausmfxGef;? ppfawGapmaemif? OD;ausmfcdkif? udkatmifpdefom
xkwaf 0rI? a[majymrI? ,Ofaus;rI uyGu J si;f yjcif;wdu
Yk akd wGU&í 0rf;omjzpfc&hJ onfom paom wuúov kd af usmif;om;rsm;ESihf qHMk u? oduRr;f Mu&mrS r*¾Zif;? *sme,favmuodYk
&Sdav\/ pdwfa&mufvmonf/
qd&k ,
S vf pfacwf 1974-ckEpS f usi;f ycJah om jynfov Yl w
T af wmfEiS hf jynfoaYl umifpD taMumif;wpfckuqdkvQif &efukefa&muf &cdkifaomwkZeoHCmwdkYu &cdkif
tqifq h ifah &G;cs,wf ifajrm§ ufyw JG iG f &cdik jf ynfe,fu jynfoaYl umifp0D if(73)OD; ceft Y yf ,Ofaus;rIrsm;udk azmfxkwfvdkcsifMuonf/ xdkaMumifh vIyf&Sm;rIjyK&efEId;aqmfpm
cJhavonf/ xdkaumifpD0iftxJwGif OD;bpHvnf;yg&Sdjcif; cHvmcJh&avonf/ xdkpOf wpfapmifESifh vkyfief;pDrHcsufwpfck a&;qGJcJhMuonf/ xdkpOf igvnf;ygí xdktpDtpOf
OD;bpHrSm &cdkifjynfe,f tvkyform;OD;pD;rSL;tjzpf ppfawGwGif acwåtrIxrf;vsuf udk taumiftxnfazmf&ef enf;vrf;&SmcJhMuavonf/ tpnf;ta0;ac:jcif;xuf
&Sdaeavonf/ ¤if;&SdaepOf r&nf&G,fbJ wpfaeYwGif armifawmNrdKUe,frS ppfawG vlyk*d¾vfcsif;tvdkuf awGUqHkwdkufwGef;jcif;uyif tBuHvnf;&? qE´udkvnf; wifjy&m
tvm vrf;rBuD;wGif yufyif;qHkrdMuonf/ 1963 rS 1965 wGif &efukefwGif wpfBudrf? a&mufrnf[k oabm&Muonf/ odkYESifh ygarmu©a[mif; OD;ausmf&if (xdkpOf uxdu)?
,ckwpfBurd yf gqdv k Qif ESpBf urd q f MkH ujcif;rSm aemufq;kH awGUqHjk cif; trSwv f u©Pmqdu k OD;bpHwdkYESifh awGUqHkrIpwifcJh&onf/
qdkavmufay\/ awGUqHpk Ofu OD;ausm&f ifu vkyv f Ukd &rnfvm;[k qdak o;onf/ igwdu Yk q&mwdyYk if
xdkodkY qHkMupOfu cPawGUcsifonf[kqdkí <ucJh&ef zdwfavonf/ ¤if;\ zcif OD;aqmifMurS jzpfEdkifrnf[k jyefajymcJhMuonf/ xdktcg udk,fawmfwdkYvnf; pnf;½Hk;?
(puf&Sif omZHOD;aetdrf)aecJhzl;&m tdrfodkYnaewGifa&mufcJhavonf/ tenf;i,f wynfhawmfwdkYvnf; pkpnf;MunfhMuwmaygh[k wifjyavonf/ wuúodkvfrSm tpOf
pum;EIwfqufajymMuNyD; tqHk;wGifOD;pHomatmif(¤if;nD)\ rdwåLyGm;aom yk&ydkufrl tvmvkyfaqmifcJhMuaom &cdkifq&m? q&mrrsm;? tNidrf;pm; &cdkifvlBuD;rsm;? tpdk;&
ygVdbmompmapmifudk vufaqmifay;avonf/ xdktcguyif ,aeYxd qHkjcif;? 0efxrf;rsm;ESifhyif vufwGJaqmif&GufoGm;Mu&rnf[k tBuHjzpfcJhMu&avonf/
taMumif;pyfqufo, G cf jhJ cif; vH;k 0r&Sad wmhacsNy/D ud, k b hf 0ESihf ud,
k ?f ud, k uhf pd Eö iS u
hf ,kd f EdkifiHa&;orm; twdkuftcHygwD0ifrsm;udk a&Smifxm;cJhMuavonf/ tpdk;&ESifhwGJí
tazmfopf vufwGJopfjyK&if; avQmufaevmcJhMuavawmhonfomjzpf\/ vkyfMu&rnfjzpfí vkyfief;taESmifht,Sufrjzpfap&ef oabmaMumifhwnf;/
odkYaomf 1995-ckESpf? Zefe0g&Dvu ppfawGa&mufpOf OD;bpHpmrlrsm;udk xkwfa0 &cdkifaomwkZeoHCmrsm;uvnf; 15-11-58 aeY tpnf;ta0;t& tpdk;&xH
&ef pkpnf;aeMuonf/ pmrlrsm;&Sdu vdkcsifonf/ trSmvnf; a&;ay;apcsifonf[k wdkif;&if;om;,Ofaus;rIazmfxkwfay;Edkif&ef wdkif;&if;om;tvdkuf ,Ofaus;rIXmepdwf
qdkvmojzifh a&S;a[mif;aESmif;jzpfudk tawG;e,fcsJUvmcJh&awmh\/ zGifhvSpfxm;ay;oifhaMumif; awmif;qdkcJhMuavonf/ xdkpOf ,Ofaus;rI Xmepdwf
(3) wpfckom&Sdí Edkifyef;vSut&m&Sdtjzpfaqmif&Gufaeavonf/ xdkaMumifh tpdk;&u
OD;bpHESifhig vufwGJvmcJhonfrSm pmay? ,Ofaus;rIudpöaMumifh jzpfcJh\/ a&S;a[mif;okawoeXmeESifh awGUqHkcGifhay;cJhonf/ xdkXmeuvnf; wpfcg wdkif;&if;
1953-ckESpfavmuf &efukefa&mufíom pmaypdwf0ifpm;vm&onf/ trsdK;om;pdwf? om; vlrsdK;pkt&m&Sd OD;rif;EdkifESifhvTJay;vdkufonf/ oHCmvIyf&Sm;rIwGif uREkfyfESifh
bmom? omoempdwf&Sdvmonf/ cgcsOfaumifb0om&Sdao;&mum; cg;uroefao; xGef;0if;vnf; udk,fpm;vS,ftjzpf yg0ifcJh&avonf/
yg/ oHCmtcsif;csif;? vlESifhaygif;oif;qufoG,f&if;rS BuD;yGm;a&;pmayrsm;? &cdkifh

&cdi
k o
f m;BuD;pmay &cdi
k o
f m;BuD;pmay
OD;bpH -8- -9- &u©r@dKif trSwf ( 1 )
rMumcif &cdkiftrsdK;om;rsm;bufu &cdkifa&S;a[mif; &mZ0ifESifhpmay toif; tyfaMumif; xyfcJh&onf/ xdkpOf¤if;rSm tvkyform;½Hk;refae*smtjzpf wm0ef
wpfck &efukefwGif arG;zGm;EdkifvmcJhav\/ 1958-59-ckESpfavmufu xdktoif; xrf;aqmifaewkef;vnf; jzpfonf/
zGJUpnf;cJhrnf[k xif\/ xdkpOf rdrdrSmc&D;vGefaeonf/ 19-12-59 aeY ajrmufOD;odkY &if;ESD;vmjcif;ESifhtwl ,HkMunfjcif;vnf; jzpfvmcJhMuonf/ xdkaMumifh ¤if;\
avhvm&ef a&muf&Sdaeonf/ þtoif;rwdkifrD q&mOD;atmifomOD;u &mZ0ifpmay a&;om;&mrsm;udk zwfcGifhjyKvmonf/ iguvnf; ¤if;udkwifjyESD;aESmjyKNrJ &SdcJhonfom
toif ; wpf c k u d k 1956-ck E S p f u aqmf M ocJ h y gao;onf / xd k Y j yif 1315-ck E S p f wnf;/ tcsdefrSm rdrdu 1955-ckESpfrSom pmay0goem jyif;jyvmao;onf/ rm&,k
Zefe0g&DvwGif &cdkifvli,frsm;pkaygif;í &cdkif,Ofaus;rI jyefvnfpkaqmif; azmfxkwf ESifh aA'g&Sif;wrf;udk q&mawmfOD;auo&u a&;ul;apcJhonf/ 1957-ckESpfwGifrSom
a&;(&-,-y-p)toif;udk wnfaxmifcJhMuavonf/ av;0wDpmapmif xkwfa0&ef &cdkiftvif;owif;pmwGif ipnftuudk pwifazmfjyEdkifcJhonf/ xdkaemufrS jynfolU
vnf; BudK;pm;cJhMuavonf/ odkYaomf xdktoif;tzGJUwdkYrSm ratmifjrifcJhMuacs/ *sme,f? &cdkifZmenf? &cdkifhwefaqmifwdkYwGif yg0ifvmcJh&avonf/
oBuFefvGefí uREkfyfjyefa&mufvmpOf &mZ0ifESifhpmaytoif;onf &efukefNrdKU OD;bpHuavmifrSmum; 1951-ckESpfxkwf &cdkifhwefaqmifr*¾Zif;? "n0wD
pawmh u d w f (,ck - od r f j zLvrf ; )vrf ; r*F v m&mrausmif ; wd k u f ü 24-9-60aeY r*¾Zif;wdkYü awGU&Sdae&NyDjzpf\/ aumvdyfausmif;om;b0 (1935-36)uyif pma&;
tpnf;ta0; usif;ycJhavonf/ zdwfpmwGif wGJzuftwGif;a&;rSL; OD;pHabmfu cJholjzpfrnfqdku rdrdxuf uavmifouf tESpfESpfq,fausmfEdkifNyD; jzpf&m\/ xdkodkY
vufrSwfa&;xdk;xm;onf/ xdkaeYu ig\&cdkifrif;vufxuf tpdkYtpktoif;tzGJU qdku OD;bpHESifhrdrdrSm om;tzeD;eD;uGmvSrf;ay&mum; ol\pmay toufwrf;u
pmwrf;udkyg zwfMum;cGifh &&SdcJhavonf/ xdktcgrSpí toif;\em,u jzpfvm tawmfBuD;aeNyD[k odrSwfEdkifavmufay\/
cJh&avonf/ olUudk igub,fodkY ulnDcJh&avzl;oenf;/ tpmqmavmifa&m*gtwGuf
toif;xJ a&mufaomcgwGif OD;bpHwdkYESifh yk*d¾Kvfcsif; &if;ESD;vmonf/ toif; "mwfbl;xJü qefxnfhpdrfxm;ívdkonfhtcg qefjyKwfjzpfapEdkifaomenf;vrf;?
vkyfief;twGuf ig\&cdkifobm0aw;uAsmrsm; (1961)udk wnf;jzwfíxkwfa0cJh tpmtdrfa&m*gESifh aqmif&efa&Smif&ef tpm;tpmwdkYudk tBuHjyKzl;onfrsm;&Sdacs\/
Muonf/ tpnf;ta0;wGif rdrduwifcsifojzifh &cdkifhtoHvTifh&ef awmif;qdkcJhMu&m þxuf txl;taxG tultnDay;cJh&onf[líum; rxifrSwfrd/ oluom uREfkyf
&&SdcJhMuonf/ odkYaomf cGifhjyKpmESifh ra&S;raESmif;rSmyif tdrfapmifhtpdk;& vufxuf tm; em,uajrm§ ufco hJ nf/ okawoDbUJG udk ay;qufco hJ nf/ &cdik af w; uAsmpmtkyEf iS hf
&cd k i f a &;&m0ef B uD ; rsm;ay:vmonf / w&m;a&;? jyef M um;a&;0ef B uD ; rsm;vnf ; yGJxkwfay;cJhonf/ tusdK;rsm;&Sdayzl;\/
&vmonf/ twGif;a&;twGif;0ef OD;oef;az(*G)u &cdkiftoHvTifh&ef pDpOfcJhavojzifh rnfodkYqdkap OD;bpHonf EdkifiHa&;ü yg0ifcJhonf jzpfvifhupm; trsdK;om;pmay?
toif;u&&Sdxm;aom tcsdefESifh yl;aygif;í toHvTifhtzGJUwpfck jyKcJhMuonf/ igu ,Ofaus;rIbufodkY ul;ajymif;vmcJhjcif;udkawmh csD;usL;rd\/ tcsdKUutjrifBuD;onf[l
em,u? OD;bpHu tpDtpOfrSL;? OD;atmifodef;vnf; tultnDyg0ifcJhavonf/ aom txifBu;D jzifh trsKd ;om;a&;udk usO;f ajrmif;oa,mif vkycf MhJ uonf/ pmayorm;
&cdkiftoHvTifh aqmif&GufrIu@wGif trsm;qHk; vufwGJvmcJh&\/ awmfvSefa&; avmuwGif tEktzGUJ wdu Yk kd a&;cJo
h nfuykd g awGU&ojzifh awmfveS af &;orm;wpfa,muf
tpdk;&wufonfxd MumcJhonf/ ESpfOD;om;yifvQif tvkyfwljyKvsuf a[majymcsuf jzpfcJhonfqdkcsufudk oHo,jzpfp&m xifa,mifrSm;p&m &Sdwwfaumif;&m\/ &Jabmf
pmwrf;? Zmwfvrf;yrm? &moDyGJawmfrsm;? aw;*Dw? uAsmpHkpGm tpDtpOfvkyfvmcJhMu rsm;vnf; ESvHk;om;ESifh[laom acwftawG;tac:t& cHpm;csufum; &SdcJhMuonfom
onf/ acwfopfumvay:0dik ;f u vkyt f m;&SMd uonf/ vufEydS f puf½u kd ?f pmrlMurf;a&;? wnf;/ xdkaMumifh olutawGUtBuHK&SdolyDyD Murf;p&m&Sd&mwGif Murf;cJhaomfvnf;?
ES;D aESmaqG;aEG;&if;jzifh ¤if;\vrf;rawmf tvkyo f rm;½H;k cef;ESihf ¤if;aetdro f Ykd 0ifxu
G f Ekp&m&Sd&mwGif ylp&m? aqG;p&m? vGrf;p&m? pdk;&drfp&m&Sd&mwGif EkEdkif? ylEdkifcJhonfudkum;
cHpm;awGU&Sd&rnfom jzpf\/
&cdi
k o
f m;BuD;pmay &cdi
k o
f m;BuD;pmay
OD;bpH - 10 - - 11 - &u©r@dKif trSwf ( 1 )
(5) awmfvSefa&;umvudkum; ol\vuf&mu oufaocHvdrfhrnfrSm xif&Sm;\/ ,ck
vlwpfa,muf\b0udk pmayvuf&mjzifhvnf;qHk;jzwfí tm;vHk;&Edkifpaumif; pkrdorQ? awGU&SdorQwdkYudk OD;bpH\trsdK;om;pmayvuf&mrGefvufaqmiftjzpf wifjy
rnfum; r[kwfacs/ odkYaomf ol\pmayvuf&muvnf; ol\b0waphwapmif;udk EdkifNyD;&mum; 0rf;om&rd\/ ighxHrSvnf;&SdorQpmpkrsm;udk ulnDyg0ifvdkuf&ojzifh
xif[yfEdkifcJhrnfomwnf;/ pmayavmuudk trIrxm;cJhMuaom EdkifiHa&;orm;? olYudk aemufqHk;awGUqHkEIwfqufjcif;[k trSwf&ap\/
awmfveS af &;orm;rsm;vnf; trsm;yif&MdS u\/ OD;bpHonf tvkyw f m0efwpfzufMum; uREkfyfESifh &cdkifhtoH ½dk;&mydkif;wGif toHvTifha[majymcsufwdkYudk &cdkiftoH
u vlrItzGJUtpnf;? pmaytoif;tyif;xJyg0ifum vkyfaqmifay;EdkifcJhonfudk igwdkY trnfjzifh xkwfa0Mu&ef pum;pyf&SdcJhMuzl;\/ a[majymcJhorQ &cdkifhtoHrSwfwrf;
u 0rf;omBudKqdkcJh&ayNyD/ ol\*spfum;udkyiftoHk;csí oligtp vkyfief;tazmf rSm ¤if;uOD;aqmifcJh&\/ olomtod? olYxHrSm tpDpOfpmtkyfzdkifwGJ&Sdaeonfjzpf\/
qufoG,fa&;jyKcJhMuzl;\/ r*Fvokcwdkuf? wmarG? &efukefrS vufESdyfpufvnf; xdktoHvTifhcsufudkvnf; ,ck odrf;qnf;&SdaeOD;rnfvm; rodacs/ ppfawGwGif olESifh
0dkif;awmfom;jzpfcJhonfudk arhxm;írjzpfacs/ awGUpOfumvu ighrSm&SdorQ OD;pHomatmifudk tyfvdkufNyD[k ajymzl;\/ OD;bpHrS
vkyfief;udkifief;ü wGefYwdkrI? aESmifhaES;rI? rjywfom;rI? awGa0rI&Sdvifhupm; OD;pHomatmif? OD;pHomatmifxrH S rnfox Yl aH jymif;cJah v&moenf;/ tarGqufcEH ikd o
f l
uREkfyfuyif tm;wif;cJhzl;onf/ xdk;ESufapcJhzl;onf/ wpfcgwpfcg pdwfvdkufrmefyg rSm ajc&mvdkufEdkifol om;orD;aumif;rsm;om jzpfacs&m\/
a&Smif&Sm;rI jyKcJhzl;onfhtjzpfvnf; &SdcJhMuacs\/ odkYaomf oluighudk b,fpOfcgrS ½dk;&mydkif;wGif vufwGJvkyfaqmifaepOf umvay:0dkif;om;wdkY txifjrifao;
pdwfremcJh? uREkfyftvma0;aevQif oluighudk pdwfemoGm;ovm;[k wpfar;wnf;ar; wwfonfudk ajzazsmufEdkif&eftwGuf &cdkif½dk;&maw;*Dwrsm;udk ESpfOD;om;aygif;í
pHkprf;qJjyKum yifhac:rSmMum;wwfavh &SdcJhonfyifjzpf\/ rdbu om;orD;udk tNrJ pmwrf;wpfcktjzpf a&;om;wifjyMu&ef tBuHjzpf&Sdxm;cJhMuonf/ xdktcgrSpí
cGifhvTwfEdkifovdk oluighudk MunfjzLpGm cGifhvTwfoem;avh&Sdonfrsm;rSm xif&Sm;ay\/ tcsuftvufrsm;udk &rdorQazG&SmtyfESHcJhav\/ xdkudk rdrdESifhwGJNyD; &cdkiftoHvnf;
xdkaMumifh iguolYudk rdwfaqGaumif; wpfa,muf? aygif;azmfEdkifavmufaom ajymif;vJNyD;aemufwGif olonfpmwrf;tjzpfr[kwfaomfvnf; a[m ajymcsufpmpk
a&mif;&if;wpfa,muf[lí vufcHvmcJhjzif; jyKvmcJhonf/ tusdK;cHtusdK;zufum; oabmjzifh 22-1-66 aeY a&;om;a[majymcJhonf/ *DwESifhaw;oH[k trnfay;xm;
&SdcJhMuonf[lí txl;r&Sdyg/ cJhonf/
,ckO;D bpH\pmpkrsm;rSm rnfrQavmuf&cdS o hJ nf/ ol\a&;om;cJoh rQum; pHak phNy;D igpkpnf;ay;cJhonfhtwdkif; tazmfrygaomfvnf; oluwm0ef,laqmif&Guf
ovm;um; rodEikd af cs/ ightaejzifq h v
kd Qif taea0;? taMumif;vnf; pyfqikd rf rI o
hJ jzifh cJo
h nfuakd wmh aus;Zl;wifyg\/ ol\pmaypkwiG f uREyfk Ef iS phf yforQqí kd vufwcJG o
hJ rQ
¤if;\uG,fvGefcJhonfhtjzpfudkyif rodrdvdkuf&/ owif;pmuvnf; jywfawmif; pmay? ,Ofaus;rIqdkif&m? &cdkifhtoH a[majymrIqdkif&m toif;ESifh vkyfief;qdkif&mwdkY
jywfvyf&SdpOfESifh BuHKcJh&avoavmrod/ ema&;aMumfjimudkrS rsufpdwef;rSef;rI r&SdcJh om &SdcJhzl;onfudk olomtodqHk;jzpfayvdrfhrnf/ igESifholum; tazmftaygif;?
acs/ a&mif;&if;aumif;? taMumif;qHpk nf;? rdwo f [nf;? vufwcJG MhJ uonft h jzpfukd a&muf&m
þpmpkESifh pum;pyfNyD;rSyif igESifhtNyD;owfvufjzKwfoGm;cJhavNyD;aMumif; Xme? jzpf&mb0rSm owd&Edkifygap/ b0wpfauGUrSm jyefvnfqHkpnf; vufwGJ
od&awmh\/ odkYaomf olaoaomfvnf; ol\emrnfraoao;bJ usef&pfcJhonfrSm Edkifaumif; ygap[k qE´jyKtyfygownf;/
pmayomjzpf\/ ol\aqmif&GufcJh&m ordkif;0iftjzpfom xifrSwf&Sdrnfjzpf\/ toQifpudúE´ ? (armifawmNrdKU)
woD;wjcm; pmwpftkyftjzpf rBudK;yrf;cJhonfudkum; tm;ukefrdonf/ ol\ 24-1-95

&cdi
k o
f m;BuD;pmay &cdi
k o
f m;BuD;pmay
OD;bpH - 12 - - 13 - &u©r@dKif trSwf ( 1 )
(2) a'oemÓPfeDa&mifvQH ajcmufwef*kP?
rysufrSef pHkjynfh0au jrwf"r®av jrwf"r®?
um,0pD raemcsD tÍövDo?
uRefylaZmf *kPfawmfjrwfudk OD;ñTwfcav OD;ñTwfc/
("r®H r,H ylaZrd)3

a0omvDrS qif;oufvmonfh Ak'¨ylZed, aw;oH (3) bk&m;om;rGef oHCmrGef &Spfweft&d,?


e0*kPf pHkjynfh0au jrwfoHCav jrwfoHC?
um,0pD raemcsD tÍövDo?
Ak ' ¨ H o &PH ? *pä m rd
uRefylaZmf *kPfawmfjrwfudk OD;ñTwfcav OD;ñTwfc/
"r®H o&PH? *pämrd
(oHCH r,H ylaZrd)3
oHCH o&PH? *pämrd
wnf;[laom Ak'¨aw;oHonf a0omvDwGif vTrf;rdk;cJhonf[k od&onf/ þ (4) Ak'¨ "r®m jrwfoHCm oHk;jzm*kP?
aw;oHudk pnfjcif;azmfí pnfjzifhwD;&onf/ a&S;acwfu yk*d¾Kvfrsm;onf bk&m;rsm;ü vufq,fjzm yPÖmobd 0E´mrdav 0E´mrd?
qDr;D ylaZmfonfyh v JG rf;obifrsm;? tcif;tusi;f rsm;udk jyKvyk af vh&cdS MhJ uonf/ ylZmcGuf &Sdcdk;aumfa&mf uRefylaZmf ta[mf0w?
rsm;udk aMu;? ajrrsm;jzifh yHktrsdK;rsdK;oGef;um jyKvkyfcJhMuonfudk a&S;a[mif; okcrSef edAÁmefeef;udk jref;&pDav jref;&pD?
ypönf;rsm;ESifh ausmuf½kyfBuD;rsm;u oufaocHvsuf&Sdayonf/ xdkaMumifh Ak'¨ylZed, Ak'¨H r,H ylaZrd/ "r®H r,H ylaZrd/ oHCH r,H ylaZrd/
aw;oHrsm;? tursm;? ,drf;rsm;ay:xGef;vmcJhavonf/ (5) rmwmyDwm jrwfq&m csrf;omokc?
1966-ck? jynfaxmifpkaeYwGif &cdkif,Ofaus;rI xkwfazmfa&;tzGJUrS wifquf pHkjynfh0&ef qkyefobd ermrdav ermrd?
ujycJhonf[k qdkEdkifygonf/ toHk;jyKcJhonfht"du wl&d,mrSm &cdkifpnfESifh &cdkif yknmbm*H tbdkYrGef tuRefjyK&?
yavG(>y)D wdYk jzpfMuonf/ Ak'y¨ Zl ed, ,dr;f \oDcsi;f udak vhvmEdik &f ef azmfjyvdu
k yf gonf/ jrwfukodkvf xdk'geudk trQ0Dav trQ0D/
0dkif;rSqdk / / (tdk----rkedb*0g)3 (oaAÁomeH ''grd)3
tm;vHk; / / Ak'¨Ho&PH *pämrd? "r®Ho&PH *pämrd? oHCHo&PH *pämrd/ ("npH )
(1) t*Ð&oH bGJUxl;cH ig;rmefatmif&?
udk;yg;*kPf pHkjynfh0au? jrwfAk'¨av jrwfAk'¨? rS w f c suf / / (txufy g aqmif; yg;udk &cdki f,Ofa us;rI? a0omvDa cwf
trSwf 1? 1966 ck xkwfpmtkyfwGif azmfjyzl;ygonf/)
um,0pD raemcsD tÍövDo?
uRefylaZmf *kPfawmfjrwfudk OD;ñGwfcav OD;ñTwfc/
(pmwnf ; )
(Ak'¨H r,H ylaZrd)3

&cdi
k o
f m;BuD;pmay &cdi
k o
f m;BuD;pmay
OD;bpH - 14 - - 15 - &u©r@dKif trSwf ( 1 )
avQmufvm;? uNcrD sm;ESi?hf wD;jim;½du k rf nf? pnfig;rnfwnf}h }[k &mZ0ifvuFmüyg&So d nfh
&cdkifwl&d,mrsdK;pHkwdkYonfvnf;aumif; a0omvDaw;*Dwudk ay:vGifaprnf jzpfyg
onf/
a0omvD\ u0d*E¨usrf;ü azmfjytyfaom ysdKU? uAsm? vuFm? &wkponfh
pyfqdkenf;wdkYrSm---
(1) toHuGJvdkufenf;? (2) tpiifqdkenf;? (3) jyef*[wfpyfqdkenf;? (4) tp
jzKwfenf;? (5) udk,fwGif;jynfhpyfqdkenf;? (6) pyÜg,fcsD? pyÜg,fcsqdkenf;? (7) jrif;Zuf
cGqekd nf;? (8) uefv Y efaY xGvmqdek nf;? (9) aZmfwcdik v f ;kH csqekd nf;? (10) rdóuqdek nf;?
(11) "r®wmbGJUqdkenf;? (12) oabmxrf;qdkenf;? (13) oa0rygqdkenf;? (14)
cdkifñGefYcufjzmqdkenf;? (15) wjyefn§dqdkenf;? (16)tmom0wD0wf qHcsqdkenf;rsm;
a0omvDacwfu &cdkifaw;*Dw jzpfMuonf/ þuJhodkYaom pyfqdkenf;rS ay:xGef;vmonfh &cdkifaw;oHwdkYudk aphpHkpGm
okawoe vkyf&ayOD;rnf/
&cdkifa'orS a&S;tusqHk;aom &Tef;vdkuf&wk? bGJU? omcsif;? pnfjcif;wdkY\
,Ofaus;rI txGwftxdyfudka&mufcJhonfh a0omvDü aw;*Dwtaejzifh rnfrQ
pyfyHkpyfenf;ESifh oDqdkyHk oDqdkenf;wdkYrSm wpfrlxl;jcm;vsuf&Sdaeayonf/ rkwfoHk
xGef;um;cJhonfudk cefYrSef;&ef cufcJrnf r[kwfygay/ aESmif;acwfrsm;üawGU&onfh
av½dkufoH? a&vIdif;oHpaom toHwdkYonfobm0tavsmuf &cdkifaw;oHrsm;udk
&cdkifaw;*DwwdkYonf a0omvDrS qif;oufvmcJhonfhtwGuf þvufvSrf;rDaom
jzpfay:vmcJhavonf[lí od&onf/ ,if;aw;oHrsm;udkvnf; avhvm&efrsm;pGm
aw;*Dwrsm;udk avhvmvdu k vf Qiyf if a0omvDuckd efrY eS ;f Edik af yvdrrhf nf/ ¤if;jyif u0d*E¨
vdkayonf/
usrf;? wl&d,musrf;wdkYESifh &mZ0ifrSwfwrf;rsm;üawGU&onfh yÍö*Fwl&d,m wD;rIwf
uckefjcif;rsm;ESifh yGJvrf;obifcif;usif;rIrsm;onfvnf; a0omvD\aw;*Dwudk a0omvDacwfu waumif;oif;wGJjynfodkY c&D;xGufcJhaom a0omvD plvp`E´m;
ay:vGifapygvdrfhrnf/ odkYaomf okawoevkyf&efum; rsm;pGmvdkaeayao;onf/ rif;tm; ud, k jhf ynfu,
kd ahf 'oudk jyefv, G pf rd ahf omiSm wl&, d mtpHw k ;D rIwNf y;D pE´&m;bGUJ udk
oDqdkMuonf[k &mZ0ifrSwfwrf;rsm;ü awGU&onf/ pE´&m;bGJUrSm bkef;awmfbGJUjzpf\/
aESmif;acwfü oDqdkMuonfh bGJU? &TJU? {csif;? omcsif;? Zrf;? pum;,ifh? Asm?
pE´&m;rif;rsm;ESifh a0omvDudk trTrf;wifxm;aom tzGJUtEGJUjzpfonf/ a0omvDESifh
uyÜsm? yifhul? oHcsyfBuD;? ipnf? 'Hk;? ompGav? [efpGavtp&Sdaom &cdkifaw;oHwdkY
pE´&m;rif;rsm; taMumif;udk a&;om;ajymqdkvQif þpE´&m;bGJUudkcsefcJhí rjzpfay/
onf vnf;aumif;? 'Hk;tu? ipnftu? yifhultu? e*g;tu? Adkif;awmif;tu?
xdkYaMumifh avhvmEdkif&ef tenf;i,f aumufEkwfíwifjyvdkufygonf/
wdk;e&m;tu? a&S;ol½kyfBuD;rsm;tu? qHawmufydk;tu? &Sdef'dkif;tu? Ak'¨ylZed,
(1) xGef;vif;Muufoa&?
tu tp&Sdaom tursm;onfvnf;aumif;? ]]omaMun§if;n§if;? at;oDcsif;ESifh
vlYjynfausmfaomif;?
nHhEkomcsif;? apmif;ESifhn§if;vQif? oHcsif;aESmjim;? ywåvm;ESifh? rjcm;wlx? wa,m
rif;aumif;&mZm?
ponf? ac:xemr? oko&d ESi?hf yÍörnfom? wl&, d mu? c&mwefaumuf? ES>J yD ajrmufí? a0omvDrSm? rif;jzpfvma&/ /
tapmuf&Snfjim;? yef;wvsm;ESifh? yef;wsm;ywf0ef;? ywfqdkif;xrf;jzifh? BudK;wef;

&cdi
k o
f m;BuD;pmay &cdi
k o
f m;BuD;pmay
OD;bpH - 16 - - 17 - &u©r@dKif trSwf ( 1 )
(2) pMumtrGef? vSHysHvnf;&? pnfwdl&d,mudk rsm;aomtm;jzifh ydawmufom;ESifhvkyfonf/ wpfzufwGif
bkef;awmfoHav? a0omvDrSm? EGm;om;a&? wpfzufwGif qdwfom;a&udk Muuf&ayonf/ qdwfom;a&Muufonfh
pE´&m;av/ / bufukd ]apmif}bufvaYkd c:Ny;D EGm;om;a& Muufonfb h ufukd ]NAed ;f } bufvYkd ac:onf/
(3) bkef;tm;wufwdk;? tcsdKUae&mrsm;wGif ]NAdef;}bufvdkYrac:bJ }>*rf;}vdkY ac:onf/ apmifbufudk tjcif;
tmPmrdk;au? azmfonfhbuf[kac:NyD; NAdef;bufudk toHvdkufaombufvdkY ac:onf/ pnfwD;onfh
eef;½dk;pdkifvm? tcg &cdkiftoH ]apmif-NAdef;}qdkaom toHrsdK;xGufvmavonf/ wpfpHkwpfck aumif;rI
ausmufavSum;rSm? udk;qufay:a&/ /
ukov kd jf yKonft
h cg ,if;aumif;rIEiS yhf wfoufonfh wD;vH;k wD;uGurf sKd ;rsm;udk wD;&onf/
bGJUqdkoH? wl&d,mrsdK;pHk wD;rIwfoHwdkYjzifh vTrf;aecJhaom a0omvDacwfumvudk
apmifbufudk vufESifhtjcif;azmfNyD;vQif NAdef;bufudk qifpG,fac:onfh wkwfESifh
þodkYvQif tpGef;tpawGUae&NyD r[kwfygavm/
wD;&onf/ r*Fvm&Sdaom trIudpöwdkYrSm wD;rnfqdkvQif pnfwdkY\xHk;pHtwdkif; t0wf
wl&d,mrsdK;pHk? tqdkrsdK;pHk? tzGJUtEGJUrsdK;pHkjzifh a0omvDaw;*Dwonf wpfacwf
0wfay;&onf/ þodkY 0wfpm;qif,ifrIwGif trsdK;tpm;tm;jzifh ESpfrsdK; oHk;rsdK;&Sdonf/
qef;cJhaomfvnf;? xdkacwfudk jyefvnfawGU&SdEdkif&ef tawmfyifokawoevkyf&OD;
pnf0wfcg;yHkBudK;? &ifodkif;? obifwGJtp&Sdonfh t0wftpm;rsm;udk 0wfqif&onf/
rnfjzpfonf/ ,ck þpmtkyfü a&S;tusqHk;jzpfNyD; a0omvDwGif toHk;rsm;cJhaom
&mZ0ifrSwfwrf;wdkYü &cdkiftrsdK;om;wdkYonf atmufygpnfrsm;udk toHk;jyK cJhMu
&cdkifwl&d,mtaejzifh &cdkifpnfESifh>yDac:onfh a>y-yavGtaMumif;udk tenf;i,f
onf[k awGU&onf/
wifjyoGm;vdkygonf/ odkYaomf þwl&d,mESpfrsdK;udkom a0omvDü trsm;toHk;jyKcJh
1/ ajrmufpnf (A[dkpnf)
onf[k qdkvdkjcif; r[kwfygay/
2/ oHvGifpnf
&cdkifpnf 3/ rk½dk;pnf (pnfajAm)
4/ pnfykwf
]]udk;pdwfudk;vH? udk;yif;uef? usifoefwufNyD;? pnfudkwD;}} [k qdkavh&SdcJhMuonf/ 5/ pnfBuD; (&Gef;pnf)
plvp`Er´ if; a0omvDrS yifv,f&yfjcm;odYk avSawmfrsm;ESihf c&D;xGuaf omtcg ud;k pdwf 6/ 'Hkrif;
ud;k vH&adS om avSavmif;Bu;D rsm;ay:ü usio f efac: vloefrsm;wufNy;D avSmcf wf&mwGif 7/ pnfyef;awmif;
&cdkifpnfudk wD;avonf/ avSawmfoH-[efpGavudkvnf; wufcwfom; vloefwdkY 8/ pnf0rf;
oDqdkMuonf[k od&onf/ &cdkifpnfudk p`E´m;rif;rsm;vufxufrsm;pGm toHk;jyKcJhMu 9/ ywfom (ywfr)
onf[k od&onf/ pnfawmf&eG ;f cJo h nfah wmifukd pnfBu;D awmif[k ,aeYwikd f ac:a0: 10/ wpfzufpnf
vsuf &SdMuonf/ 11/ yef;wsm; (yef;wsif;)
&mZ0ifrSwfwrf;wdkYü 'Gg&m0wDNrdKUu 'obmwDu nDaemifwdkY yifv,furf;em; 12/ ywfpnf (usifpnf)
a&upm;&modkY arsmygvmaom uuú#ykpGefvufrudk A[dkpnfMuufvkyfí ajr§mufpnf 13/ pnfacs
jyKxm;cJo h nf[k qdo
k nf/ xdt k cgrSpí pnfw&l , d may:vmonfh oabmyif jzpfonf/
t"dymÜ ,frmS pnfw&l , d mudk 'Gg&m0wD-a0omvDwüYkd pwiftoH;k jyKcohJ nf[k qdv k o
kd nf/

&cdi
k o
f m;BuD;pmay &cdi
k o
f m;BuD;pmay
OD;bpH - 18 - - 19 - &u©r@dKif trSwf ( 1 )

pnfjcif; &cdkifyavG(>yD)wl&d,m
pnfjcif;udk atmufygtwdkif; azmfíwD;&onf/ ok o d & ac: tacgif ; &S d a om wl & d , m (8)rsd K ;ud k &cd k i f r [m&mZ0if B uD ; ü
atmufygtwdkif; azmfjyxm;onf/
yPmrpnfoH
1/ 'lavmif;
pnf j cif ; twD ; 2/ c&maumuf
1/ tbd(ÓPfa&mif)3 NAdef;---(apmif)4 3/ c&m>rm?
xdefvif;ajymif (NAdef;)2 4/ vufwH&Snf
2/ tacgif (&mav)3 NAdef;apmif(apmif)3 5/ ESJ;
pdk;csdef? rm&Zdef (NAdef;)2 6/ >yD qdkaom yvGD
3/ tpdaEÅ,s---wkr& NAdef;apmif (NAdef;apmif)2 7/ c½koif;
NAdef;apmif (NAdef;)2 8/ zufvdyfqdkaom NcDacgif;/
4/ avmu---(&mav)2 NAdef;apmif (apmif)3 tp&Sdojzifh jzpfonf/ ]abm} [laom rIwf&onfh wl&d,mtaMumif;udkvnf;
jrwfbk&m; (NAdef;)2 apmif &mZ0ifrSwfwrf;wdkYü awGU&onf/
uuú XmpnfbGJU ,cktcg toHk;jyKvsuf &Sdaeao;aom &cdkif½dk;&m>yDrsm;udk okawoDwpfOD; u
atmufygtwdkif; azmfjyxm;onf/
1/ ((uuúXm)2 (pnfBuD;)2/)3 (wD;)3
(( NAdef NAdef NAdef ) (NAdef;apmif)2 )3 1/ awmif>yD
apmif apmif apmif tvsm;wpfawmifcefY&Sdí za,mif;tqdkYESifh yavG&Snfudk awmif>yD[k ac:onf/
2/ pnfBuD; uuúXm --- wD;vdkufyg/
(NAdefapmif NAdef NAdef NAdef apmif apmif) 2/ >yDacgif;
apmif apmif apmif za,mif;tqdYk rygbJ EIwcf rf;ESihf avcsed í
f rIw&f aom yavGukd >yaD cgif;[k ac:onf/

3/ pnfBuD;wD;vdkufcg ----- vGefyif vGefom,m? 3/ >yDjym;


NAdef;apmif NAdef; apmif apmif apmif NAdef; NAdef;(apmif)2 opfom;tqdEYk iS hf ukvm;yavGuo
hJ Ykd rIw&f mrS jym;aeaom yavGukd >yjD ym;[k ac:onf/
apmif
tp&Sdojzifh wD;&onf/

&cdi
k o
f m;BuD;pmay &cdi
k o
f m;BuD;pmay
OD;bpH - 20 - - 21 - &u©r@dKif trSwf ( 1 )
4/ oHn§if;>yD
oHn§if;>yD (ac:) pn§if;>yD (ac:) toD;>yDrSm aiGjym;? vQmESifh rIwf&mrS
tqpftydwfjzpfí ab;rS rIwf&aom yavGjzpfonf/ (wcsdKUrSm tayguf (5)ayguf
azmufonf/)

5/ xGm>yD
t&SnfqHk; wpfxGm yavGwdkrsdK;jzpfí tayguf (3)ayguf &Sdonf/ ponfrsm;
udk tcsdeftcgumv? ae&m? yGJvrf;obif? tcif;tusif;? tjzpftysuf? taMumif;
t&mrsm;udk vdkufí wD;&ouJhodkY yavGudkvnf; olYae&mESifhvdkufatmif rIwf& onf/
pnfjcif;azmfouJhodkY yavGudkvnf; tjcif;azmfí rIwf&onf/

"np
"npH
&cdkifjynfrS &wemrsm;
(txufyg a0omvDu &cdkifaw;*Dw aqmif;yg;udk &cdkif,Ofaus;rI ("npH - a&;onf )
a0om vDacwf? trSwf 1? 1966xkwf pmtkyfwGif azmfjyzl;ygonf)
&cdkif&mZ0ifpmayudk tenf;i,f*½krlcJhMuaom okawoDwdkYonf &cdkifjynfrS
(pmwnf ; ) ay:xGe;f cJah om pmqdyk nm&Srd sm;jzpfonf/ ok0PÖa'0D? "r®aZ,strwfBu;D ? u0dausm?f
0drv? r[mynmausm?f b'lrif;ndK? Ouúmys?H ynm0Ho? opfwuf ivuf½;kH ? pdew f ifpm;
a&ToJ? r,m; rdyef;&H? OD;'dk;a0? uif;&Gm bkef;BuD;vlxGuf? q&mxGef;? OD;armifbHkwdkYudk
Mum;zl;Muayvdrfhrnf/ þpmqdkwdkYum; xif&Sm;vS\/ odkYaomf rxif&Sm; wdrfaum
aeaompmqdkrsm;vnf; tajrmuftjrm;yif&SdOD;rnfrSm aocsmvSayonf/
&cdkifpmqdkawmfrsm;\ vuf&mrsm;udk c&pfouú&mZf 310 rS 750 twGif;u
a0omvDNrKd Uawmfut kd ajcjyKí xGe;f um;cJMh uaom pE´&m;rif;rsm;vufxufrpS íawGU&Sd
vm&ayonf/ &cdkifjynfü a&SU"n0wDacwfupí ooFu&mZfygVd tp&Sdaom
a&S;a[mif;tdEd´,jynf rZÑdra'oü xGef;um;cJhaom pmayta&;tom;rsm;udk awGU&Sd
cJh&\/ a0omvDNrdKUawmfüvnf; xdkbmom&yfrsm;udk oHk;pGJcJhMuao;\/ odkYaomf &cdkif
pmayudk a0omvDacwftv,favmufwGif awGUvmMu&onf[k &cdkif&mZ0ifrsm;u
qdkxm;avonf/ &cdkifpmayonf tdEd´,pmay&yfrsm;rS ay:aygufvmcJhonf[k ,lq
Muavonf/

&cdi
k o
f m;BuD;pmay &cdi
k o
f m;BuD;pmay
OD;bpH - 22 - - 23 - &u©r@dKif trSwf ( 1 )
av;NrdKUjrpfwpfavQmuf xGef;um;cJhaom avmif;Muuf? y&def? yÍömtp&Sdaom aysmfyg;uyfar? vHkysdKar?
NrdKUawmfrsm;rSpí jrefrmpmayta&;tom;bufodkY ajymif;vJvmcJhonfudk awGU& t&G,fcsif;csif;? &GJUomcsif;ESifh?
jyef\/ NrdKUa[mif;acwf*ü &cdkifpmayudk b'lrif;ndK? r[mynmausmf? OuúmysH? vrif;pE´m? avmif;&dyfomwGif?
opfwufivuf½;kH wdo Yk nf wpfrsKd ;wpfzq kH ef;opfcahJ pjyefonf/ NrKd Ua[mif;acwf ukeq f ;kH aysmf&mwpfaMumif;? ar½dkUrmav?
í vGwv f yfa&;usq;kH cJo h nfah eYrpS í ,aeYwikd f pmayum;emvefrxlbJ &Scd &hJ avonf/ tazmfaygif;ESifh? qefarmif;eif;a&?
avmif;MuufNrdKUawmfrSm tkyfpdk;cJhaom &cdkifrif;xD;vufxuf? ta&SUbufjynfudk ompGav? om,m{av? ompGav/ /
atmifjrifcí hJ oufrif;om;oH;k OD;tm; jyKpx k m;cJ\ h / xdrk if;om;wdtYk m; &cdik pf mqdak wmf
qefaxmif;Mu&if; &cdkifvHkarysdKwpfpkoDqdkMuaom (ompGavuAsm)uav;yif
ynm&Sd &cdkifoljrwfxHtyfESHxm;cJh\/ xdkrif;om;wdkYtm; qHk;roGefoif ynmoifcJh&m
jzpf\/ (qefarmif;eif;a&)qdkaompum;rSm &cddkifjynf&yf&Gmrsm;ü aetdrfrsm;wGif
wGif avmuom&ysdKUudk jyKpkcJhavonf/ jrefrmpmaywGif taumif;qHk;aomysdKU?
armif;um[k tumrygtrd;k rd;k í taqmifuav;wpfck csxm;avonf/ þtaqmif
taumif;qHk;aom qHk;rpm? owfyHktrSefqHk;aom pmay? A[kokw pHkvifqHk;aom
ü qefaxmif;&ef armif;wpfckqifxm;\/ þarmif;udk ajcaxmufjzifh eif;ay;&onf/
A[kokwpmayvnf; jzpfaecJhavonf/
xdaYk Mumifh qefarmif;eif;a&[kqo kd nf/ eif;a&qdo k nfrmS eif;Muw,f[k t"dymÜ ,f&\/
xdkYjyif bapmjzLrif;vufxufwGif xGef;um;cJhaom pmqdktrwfBuD; b'lrif;ndK ompGavuAsmav;\ t"dyÜm,frSm atmufygtwdkif; jzpfygonf/
zGJUEGJUtyfonfh (&cdkifrif;orD; {csif;) ac: (armufawmf {csif;)rSm jrefrmpmaywGif
c0JyiG rhf sm;onf a&Ta&mifawmufyvmMuayNy?D þc0Jyef;rsm;udk cl;qGwí f tpDt&D
ta[mif;qHk;? a&S;tusqHk;aom {csif;jzpfaeonfudk awGU&jyefavonf/
oDuHk;NyD;vQif wefaqmifrkef;vwGif oHCmawmfrsm;oDwif;oHk;&m ausmif;awmfodkY
qufvufí &cdkifjynfüxl;jcm;pGm yGifhvef;cJhaom &cddkifobm0uAsmuav;rsm; uxdefuyf&efoGm;MuNyD; tuRefwdkYaysmfyGJqifMuygpdkYvm;/
jzpfMuonfh ompGav? [efpGavuAsmrsm;? omcsif;qef;rsm;? &GUJrsm;? bGJUrsm;? &Gef;vdkuf
,cktcg tuRew f v
Ykd rkH ysKd wpfpo
k nf rdrwd t
Ykd &G,w
f l tcsi;f csi;f ? &GUJ ? omcsi;f rsm;udk
uAsmuav;rsm;udk OD;pGmwifjyvdkufygonf/ þuAsm omcsif;? oDcsif;? bGJU? &GJUwdkYudk
oDqdkMuNyD;vQif vrif;\t&dyftm0goatmufwGif tazmfrsm;ESifh aysmfaysmfyg;yg;
&cdkifol &cdkifom;wdkYonf rdrdwdkY\ a'otajctae? obm0xHk;wHwGmtavsmuf
qefarmif;eif;vsuf &SdMu\/ tvGefw&mrS omom,m,m&SdvSay\wum;/
aerl? pm;rl? vkyu f ikd rf ?l qufo, G rf ?l ,HMk unfrw l u
Ykd kd tajcjyKí oDqMkd ujcif;jzpfavonf/
ar½dkUrSmav awmif,mpGef;ü
qefarmif;eif;a& ompGav
ya'gufra,0if;0g? yef;rmvmav?
c0JyGifha,0if;0g? yGifhjyefvmau?
vTrf;umyGifhNyD? rdk;&moDudk?
oDumvnf;uHk;? wefaqmifrkef;rSm?
tnDac:vSrf;? ar½dkUrmav?
&Sifbkef;oHCm? ausmif;0d[mü?
awmif,mpGef;ü? pdrf;vef;jra&mif?
uxdefvnf;uyf? r,f½dkUrmav?
iSufcg;awmifodkY? ,mawmifpyg;?
* ajrmuf O D ; acwf u d k qd k v d k o nf / rsdK;ocGm;ESifh? pnfum;vSa&?

&cdi
k o
f m;BuD;pmay &cdi
k o
f m;BuD;pmay
OD;bpH - 24 - - 25 - &u©r@dKif trSwf ( 1 )
arjrifawGrSm? pdwfacG0rf;om? tbkaoQidka&ycGufu
aemifESpfcgav? aumif;&mrsdK;pD? tbkaoQidka&? ycGufu
taxGaxGudk? aruodar? aMumifacsjrnfa&? ykwfaxmifhu?
[efpDav? [efpGav/ / MuufzBuD;wGef? tdrfaemufu?
þ [efpGavuAsmuav;um; awmifolv,form;wdkY\ b0udk jyoxm;aom tbmvma&? acsmif;0u?
uAsmuav;ygay? t"dyÜg,fudk atmufygtwdkif; wdkuf½dkufjyefvdkufygonf/
trifMunfha&? wef;ysif;u?
ydawmufyef;awG 0if;0if;0g0gESifh wpfyifvHk;qdkovdkvTrf;NcHKí a0a0qmqm
wef;ysif;udkvufwif? oNADyif?
yGifhvsuf&SdMuavNyD/ rdk;&moDudkvnf; arQmfac:rSef;q&SdMuavNyD/ arwdkYwpfawGrSm
oNADyifudkif;vdkif;? udkif;udkif;/ /
awmif,mpGef;rSaevsuf pdrf;vef;íiSufcg;awmifyrm jra&mifawmufyvsuf&Sdae
þuAsmav;um; &cdkifobm0uav;acsmh uAsmuav;aywnf;/ &cdkifvlxkydkif
aom rdrdwdkY\ ,mcif;rS pyg;yifrsm;ESifh rsdK;csxm;aom ocGm;yifrsm;udk a0a0qmqm
uAsmuav;yifjzpf\/ t&yfolt&yfom;wdkY\ "avh? aexdkifvkyfudkif pm;aomufa&;
ESifh pnfyifomvSpGm jrifMu&aomtcg pdwfb0ifMunfEl;rdygayonf/ aemifESpf&moD
wdkYudkvnf;jy\/ t"dyÜm,fudk wdkuf½dkufjyefqdkygtHh/
csdef a&mufaomtcgü aumufyifaumufrsdK;rsm; aumif;aumif;&awmhrnfudk arwdkY
od&Sd&ojzifh txl;tm;& ESpfoufrdygonf/ þ½IarQmfcif;um; [efvSpGm\wum;/ uav;idkonfrSm ykcufwGif;rSjzpfygonf/
aMumifuav;jrnfaeonfrSm 0rf;pmpyg; qefodkavSmifxm;onfh ykwftMum;rS
bkef;rif;iSufaoQ? jrnfvwfaw jzpfygonf/ MuufzBuD;wGefaeonfrSm tdrfaemufaz;rS jzpfygonf/
tkef;yifxufu? bkef;rif;iSufaoQ? tazonf acsmif;0rS vmygNyD/
jrnfvwfaw/ taronf wef;ysif;ac: aemufaz;aqmif a&tdk;pifxm;&mtcef;rS apmifharQmf
tyla&mifjcnf? aysmufvwfaw? aeygonf/ oajyyiftudik ;f onf avwdu k í
f edrw hf jkH rifw
h kH vIy&f mS ;vsuw
f ef;ysi;f aqmif
ar½dkUeDau? oNADyifatmuf? udk xdwHkuGmwHkESifh udkif;ñGwfaeygawmhonf/
&TDyifaygufaw? wl;uwfar? tbkaoQrSm ]]uav;}}udk ac:aejcif;jzpfonf/ (aoQ)[laom pum;onf
nDri,f? armifi,fwpfpk? wdkifyifjyKa&? ti,fudkac:jcif;jzpfonf/ tbm = taz? trif = tar? wef;ysif; = tdrfaemuf
xrif;csufcef;ESifhuyfí&Sd a&tdk;pifxm;onfh taqmifuav;/
ompGav? om,mtD;av? ompGav?
tk e f ; yif x d y f z sm;u tk e f ; rif i S u f u av;onf jrnf c J h a vNyD / aerif ; \tyl ra&mufvmau? ,if;cguyif
a&mifjcnfonfvnf; aysmufuG,fcJhavNyD/ arwdkYwpfawG rSDwif;aexdkif&mt&yf&Sd
wefaqmifra,rkef;v? a[rEÅrSm
oajyyifBuD;atmufwGif a&TyifawGaygufae&modkY oGm;a&mufwl;azmfMu&ef nDri,f
csrf;pwpfzef? pHkvDjyefau?
armifi,fwpfpk aqG;aEG;wdkifyifjyKMuonfrSm om,maypGwum;/
½dkufoGefjzL;jzL;? ra&mufvmau?

&cdi
k o
f m;BuD;pmay &cdi
k o
f m;BuD;pmay
OD;bpH - 26 - - 27 - &u©r@dKif trSwf ( 1 )
,if;cguyif? armifouf&Sifudk? pH k v D = ajrmuf a v/
arvQifpdwfrSm? vGrf;pa,jyKvdkY? ed = aeY /
,ckukefcg? w0g0gau? nd = n?
eawåmfqef;bd? ndESifhedrSm? ,if ; tcguyif = xd k p Of t cguyif /
arxGD;r&Tif? pufbHkomau? arxG D ; = ti,f q H k ; /
tdyf&mwGif;rSm? wpdrfhpdrfhau? cspf p &m = cspf p &mtaumif ; qH k ; /
csrf;pdrfh0ifa&/ xG D ; qd k a om pum;vH k ; onf axG ; uk d q d k v d k j cif ; jzpf y gonf /
a&S;u&cdkifom;wdkYonf rdrda'o&yf&GmudkypfcGmí uRef;pOfudkywfNyD;vQif &cddkifom;wdkYonf aoG;udk oGD;[lí vnf;aumif;? tarG;udk trGD;[lí vnf;
ukefa&mif;ukef0,f oGm;avh&SdMu\/ þodkYwpfcg c&D;xGufvQif vaygif;tawmfyif aumif;? acG;udk cGD;[lívnf;aumif;? ay;udk yD;[lí vnf;aumif; qdkMuavonf/
Mumanmif;avh&MdS uonf/ þodMYk umanmif;cJo h jzifh rdr\
d ZeD;onfu vGr;f qGwf wrf;w
onfukd &cdik jf ynf (12)&moDuakd emifcx H m;í o½kyaf zmfxm;aom uAsmuav;jzpf\/ "npH
,aeYwdkif oDqdkaeMu&mrS ul;,lazmfjyvdkufjcif;jzpfonf/ &cdkifobm0 (12)&moD (rl & if ; twd k i f ; jyef v nf qef ; opf j cif ; jzpf o nf / )
taMumif;udkvnf; wpfenf;azmfjyxm;&Sdaom (12)&moDbGJU wpfckyifjzpfonf/ ¤if;rS 1959-ck rwfvxkwf ½Ir0r*¾Zif;rS
tenf;i,faumufEkwfí avhvmEdkif&efwifjyvdkufjcif; jzpfonf/ t"dyÜm,fudk
atmufygtwdkif;jyefqdkí xnfhoGif;ay;vdkufygonf/
]]wefaqmifrkef;v tcsrf;&moDodkY wpfzef0ifcJhavNyD? ajrmufpl;pll;rS at;jr
MunfvifvpS mG aom pHak vjyif;wdo Yk nf qifuh mqifu h m ½du
k o
f eG ;f jzefjY zL;vsuf &Sad eayNy?D
rESpu
f þtcsed rf yS if c&D;xGucf mG oGm;aom armifawmfrmS ,aeYwikd f jyefvnfra&muf
vmao;yg/ toufocifaus;Zl;&Sifjzpfaom armifawmfudkwrf;wvGrf;qGwfcJhygNyD?
ewfawmfvqef;vmaomtcgüvnf; aeYa&mnyg r&TifEdkifbJ r,fwpfudk,fwnf;
tdyf&mxJwGif csrf;vGef;vSojzifh auG;vsufomae&ygawmhonf/
þuAsmrsm;ü ]]ra,}} ]]au}} ]]aw}} qdkaom pum;rsm;udk oHk;EIef;xnfhoGif;
xm;onfrsm;udk awGU&ayrnf/ &cdkifpum;rsm;jzpfNyD; ]]av}} xdkYaMumifh? xdkYjyif
tp&SdonfwdkYudk xnfhoGif;oHk;EIef;xm;ouJhodkYyif jzpfygonf/

&cdi
k o
f m;BuD;pmay &cdi
k o
f m;BuD;pmay
OD;bpH - 28 - - 29 - &u©r@dKif trSwf ( 1 )
tuRefonf tjcm;&cdkifrsm;enf;wl OD;boef;? OD;bdk;usm;? rpöwm[maA;?
rpöwmaumuf? rSefeef;? OD;ukvm; tp&Sdaom jrefrm&mZ0ifrsm;udkom i,fpOf
awmifaus;upí aumvdyaf usmif;a&mufonftxd oifMum;avhvmcJ&h onft h wGuf
&cdkif&mZ0ifudk txiftjrifao;cJhrdygonf/ odkYaomf &cdkif&mZ0ifudk okawoe
vkyfvmjcif;cPü jrefrm&mZ0ifrsm;\ wpfzufowfa&;om;rIwdkYudk awGUjrifvm&ay
onf/
jref r m&mZ0if r S r S D j irf ; ía&;om;jyKpk a om t*F v d y f & mZ0if q &mwd k Y o nf
jynfaxmifpkom;rsm;\&mZ0ifudk þodkY wpfzufowfa&;om;jyKpkMujcif;udk tuRef
em;rvnfEdkifatmifyif &SdcJh&ygonf/
&cdkif&mZ0if (48)apmif xdkYaMumifh tuRefwdkYonf 'Drdkua&pDxGef;um;a&;udk BudK;pm;vmMuaomtcgü
&cdkif&mZ0iftaMumif;udkwifjyMu&mwGif wpfzufowfjyKrlrIrsm;udk jyifqifvm
Muvdrfhrnf[k txl;arQmfvifhrdyg\/ ,aeYwGif ordkif;aumfr&Sifwpfck zGJUpnf;í
tcsed rf mS oef;acgifausmf jzpfygonf/ ppfawGNrKd U0uFyguGi;f v,f&dS pde&f wDZmwfyJG
jrefrm&mZ0ifudk topfpjyKpk&ef pDpOfvsuf&SdonfudkawGU&ygonf/ &cdkif&mZ0if
wGif ESpfyg;oGm;jzifh pcef;vm;vsuf&Sdayonf/ a&eHqDajrpdkuf "mwfrD;vHk;BuD;rsm;\
(48)apmifü a&;om;azmfjyxm;aom taMumif;t&mrsm;udkvnf; okawoejyKvkyfí
tvif;a&mifonf 0uFyguGif;v,fwGif xdefvif;vsuf&Sdaeonfudk ta0;rSjrif&ay
jynfaxmifpo k m;rsm;jzpfaom &cdik v f rl sKd ;pk\ atmifjrifcrhJ rI sm;? &cdik v
f rl sKd ;wd\
Yk wu,fh
onf/ twkvrm&Zdef jynfvHk;csrf;ombk&m;teD;tem;rS bkef;awmfBuD;ausmif;rsm;
tjzpftysufrsm;udk wduspGmazmfjyEdkifygap[lívnf; rsm;pGmawmifhwrdygonf/
&Sd&m a'owpf0dkufü qdwfNidrfjcif;onf usa&mufpjyKavNyD/ tuREkfyfa&mif;&if;jzpfol
&cdkif&mZ0if (48)apmif&SdaMumif;udk Mum;zl;ygaomfvnf; ,aeYtzdkY tuRefY
udo k m'd;k onf tuRet f m;rnf;arSmifaeaom vrf;Mum;wpfcrk S ac:aqmifomG ;ygonf/
taeESihf (48)apmifv;kH udk &SmazGírawGU&SEd ikd af o;yg/ &cdik &f mZ0ifpmay tapmifapmif
rMumrDyif tuRew f o
Ykd nf bke;f awmfBu;D ausmif; wpfausmif;tay:xyf wdu k cf ef;
wdo Yk nf bd;k awmf ( - )ESihf t*Fvyd ef ,fcsUJ vufxufwrYkd pS í uG,af ysmufNy;D ajratmuf
wpfckudk 0ifrdygonf/ tuRefrodaom bkef;awmfBuD;wpfyg;onf BudKwifpDpOfxm;rI
odYk a&mufaecJ&h &SmavNy/D ,aeYwikd f tcsKd Ut<uif;tuserf sm;ESihf xdak cwf xdak cwfrsm;rS
aMumifh AD½dkxJrS pmaywpfxkyfudk,lí tuReftm;xkwfjyygonf/ AD½dkBuD;udk tuRef
yif w½dkwao odrf;xm;cJhNyD; bdk;pOfabmifquf wDuRwfponfjzifh tqufquf
vSrf;Munfhrdaomtcg aypmxkyfaygif;wpf&mxufrenf; AD½dkxJ&Sdaeayonf/
xdef;odrf;vmcJhaom wefzdk;rjzwfEdkifaom &cdkif&mZ0iftapmifapmifwdkYrSm ,aeYwdkif
xdkaeY 1936-ck? atmufwdkbmv? oDwif;uRwfvjynfhaeYwGif &cdkif&mZ0if
t½dk;t&GufzHk;ouJhodkY &Sdae&&Sm\/
(48)apmif&o dS nfqakd om vlBu;D rdbwdaYk jympum; rSeu f efygonfqo kd nfh todÓPfukd
xdkYaMumifh tuRefwdkYonf tarSmifcGif;í tvif;aqmiftHh? yef;wdkifyGifhygap?
tuRef&&SdcJhygonf/ xdkaeYrSpí &cdkif&mZ0ifrsm;udk okawoevkyfcJh&m a&S;bdk;ab;
'Drdkua&pDxGef;um;ygapqdkaom a<u;aMumfoHwdkY\ rkcfOD;odkYa&S;½Ijcif;jzifh a&S;a[mif;
pOfquf rSDwif;aexdkif&m tuRefwdkY&cdkifjynf\ ajymifajrmufaom tjzpftysuf
&cdkif&mZ0if azmfxkwfa&;u@opfwpfqifh zGifhvSpfay;a&;udpötwGuf BudK;pm;&ef
tvHk;pHkudk uGufuGufuGif;uGif;? xifxif&Sm;&Sm; tHhzG,fo&J od&SdvmcJhygonf/
tcsdefodkY usa&mufcJhavNyD/
tarSmifcGif;í tvif;aqmifcJhavNyDwum;/

&cdi
k o
f m;BuD;pmay &cdi
k o
f m;BuD;pmay
OD;bpH - 30 - - 31 - &u©r@dKif trSwf ( 1 )
,aeYtzdkY &cdkif&mZ0ifrSefudk wifjyjcif;rjyKEdkifcJhvQif tuRefwdkY\okawoe tuRefonf a&S;&cdkif&mZ0if (48)apmiftwGuf &SmyHkawmfBuD;udk cif;usif;
vkyfief;BuD;ü r[mtwm;tqD;BuD;rsm; jzpfvmEdkifzG,f&m&Sdygonf/ xdkYaMumifh &cdkif vsuf&Sdaeygonf/ wpfawm0if wpfawmxGufESifh awmcdka&Muaom aypmwdkYudk
trsdK;om;[lorQwdkYonf þtcsufudk txl;owdjyKzdkY vdktyfNyD[kxifjrifrdygonf/ &SmazG&onfrSm tvGefyif cufcJeufeJvSonfudk awGUMu&ygonf/ tuRef\ rdwfaqG
¤if;jyif &cdkif&mZ0ifrSefudk wifjyEdkifjcif;jzifh jynfaxmifpkom; tcsif;csif; wpfOD; udkom'dk;tm; þtcsdefü tvGefyifawmifhwvsufom &Sd&ygawmhonf/
taMumif; wpfOD;em;vnfvmum ydkrdk&if;ESD;rI&&SdMurnf[lívnf; ,HkMunfrdygonf/
a&S;a[mif; &cdik &f mZ0ifrsm;udk okawoevkyí f azmfxw k af &;vkyif ef;rSm vG,u f l "npH
aom vkyfief;r[kwfay/ azmfjycJhonfhtwdkif; a&S;tqufqufu usef&SdcJhaom &cd k i f r *¾ Z if ; trS w f ( 12)
tcsKd Uaom a&S;a[mif;&mZ0ifpmayonf bd;k awmf(-)ESihf t*Fvyd ef ,fcsUJ wdYk zsuq f ;D jcif;
rsm;udk cH&onfomru urÇmppfESpfBudrfjzpfyGm;&mü txl;ojzifh 'kwd,urÇmppf
twGif;u av,mOfysHrsm;AHk;BuJ&mü r½IrvScH&cJhNyD; tawmfyifysufpD;oGm;&avonf/ rSwfcsuf/ / (1961-ck {NyDvxkwf &cdkifZmenf*sme,f twGJ(1)?
trSwf (2)rS jyefvnf qef;opfxm;jcif;jzpfonf/
tuRefazmfjycJhaom bkef;awmfBuD;ausmif;rS aypm (100)onfvnf; AHk;'PfaMumifh
ysufpD;cJh&avonf/
,aeYawGU&Sdaom &mZ0ifrsm;teuf r[m0d[dum &mZ0ifvuFmBuD;? &mZ0if
a[mif; &mZ0ifawmfBuD;? 0drv&mZ0if? 'dk;a0; r[m&mZ0if? ivuf½Hk;&mZ0if?
rif;&mZmBuD; pmwrf;? usm;cGyf&mZ0if? aMumif;oHk;q,f &mZ0if? ausmuf½dk; &mZ0if
rsm;rSm a&S;usaom &mZ0ifrsm;jzpfNyD; OD;irJ &mZ0if? armifyHk&mZ0if? NrdKUa[mif;NrdKU
OD;omxGef;atmif &mZ0if? OD;y@dw\ "n0wD&mZ0if? "n0wD ta&;awmfyHk?
(oHwq JG &mawmf)? &rf;NANJ rKd Uawmifausmif;q&mawmfa&; &cdik &f mZ0ifopf? &aohawmif
q&mawmf\ "n0wDopf? q&mOD;atmifomOD;\ &cdkif&mZ0if? OD;bdk;vl\ &mZ0if?
q&mOD;omxGef;\&mZ0if[lí yHkESdyfxkwfa0NyD; xkwfa0&ef pDpOfjyKpkxm;aom
&mZ0ifrsm;udk awGU&ygonf/ a&S;&mZ0if (48)apmifudkum; aphpHkatmif tuRefYtae
ESifh rawGUBuHK&ao;yg/
a&Sa[mif;&mZ0ifokawoevkyfief;rsm;wGif EdkifiHjcm;om; rSwfwrf;rsm;?
a&S;a[mif;ypönf;rsm;? ausmufpmrsm;onf txl;ta&;BuD;aomtydkif;wGif yg0if
aeonfhtavsmuf aypmrsm;ESifhtwl okawoevkyfoGm;ygvQif wdusrSefuefaom
a&S;&cdkif&mZ0ifordkif;onf ay:vGifvmrnfrSm trSefyifjzpfygawmhonf/

&cdi
k o
f m;BuD;pmay &cdi
k o
f m;BuD;pmay
OD;bpH - 32 - - 33 - &u©r@dKif trSwf ( 1 )
,cktcg &cdkifpmayrsm;rSm wdrfaumyaysmufvsuf&SdaecJh\/ ¤if;wdkYudk &SmazG
pkaqmif;azmfxkwfEdkifygu pmayrsm;wGiftusdK;rsm;zG,f&m &Sdayonf/ &cdkifpmay
vdkufpm;olwdkYonf rdrdwdkYpmay,Ofaus;rIudk jyefvnfazmfxkwfa&;ü rqkwfrwGefY&m/
jrefrmEdik if o H ak woetoif;Bu;D rSmvnf; pmayavmuzGUH NzKd ;a&;udk a&S;½Ií jynfaxmif
pk trsdK;om;pmaywpf&yfjzpfaom ]]&cdkifpmay}}azmfxkwfa&;wGif wpfzufwpfvrf;
tm;ay;ulnDEdkiforQ ulnDoifhayonf/ uREkfyfwdkY þ]]&cdkifpmay}} aqmif;yg;onf
&cdkifpmayazmfxkwfa&; vkyfief;udk taxmuftcHjzpfEdkifygap[k arQmfvifh&ayonf/
pmayuAsmwdkYonf jzpfysufaeaomtajctaeudk ay:vGifap\/ ywf0ef;usif
jzpfysufrIaMumifh pdwfwGif;oEÅmefü jzpfay:cHpm;rIwdkYudkvnf; azmfjyxm;\/ pmay
uAsmwdjYk zifh wpfpw kH pfO;D udv k nf;aumif;? trsm;udv k nf;aumif; ESpo f rd ahf p\/ aysm&f iT f
&cdik pf may ap\/ oem;ap\/ xdcu kd af p\/ wuf<uap\/ owdw&m;&ap\/ pdwx f üJ trsKd ;rsKd ;
vIyf&Smap&efvnf;aumif;? Nidrfoufap&efvnf;aumif; zGJUEGJUMuonf/ pmayudk pum;
&cdkifpmay[líqdkvdkufvQif oD;jcm;aomtu©&mrsm;jzifh a&;om;zGJUEGJUtyfonfh ajyjzifh ½d;k ½d;k vnf; a&;om;Muonf/ uAsmjzifv h nf;zGUJ EGUJ Muonf/ tajctaeudv k u
kd í f
pmaywpfrsdK;ayavm[k tcsdKUar;cGef;xkwfMuayvdrfhrnf/ &cdkifpmayum; jrefrm þuJo h Ykd a&;om;zGUJ EGUJ Mujcif;jzpfayonf/ jrefrmpmaywGif uAsmtrsKd ;rsKd ; zGUJ EGUJ cJMh uovdk
tu©&mrsm;jzifh a&;om;aompmayyifjzpfygonf/ odkYaomf &cdkifvlrsdK;wdkY\ oHk;pGJ&m &cdkifpmqdkawmfrsm;vnf; zGJUEGJUcJhMuonf/
a0g[m&tcsdKUESifh toHaetoHxm; wcsdKUuGJvGJaerIaMumifh &cdkifpmqdkwdkY a&;om; a&S; &cdkifp mqdkwpfO D; a&;om;pyfqdkc Jha om ]]ydk; 0gbGJU}}udk zwf½ IvdkufvQif
oDuHk;cJhaom tcsdKUaomoDcsif;? uAsmrsm;udk jrefrmwdkY vHk;aphywfaph t"dyÜm,f (ajrmufOD;) NrdKUa[mif;NrdKUawmftaMumif;udk odMu&ayrnf/ pD;yGm;ukefoG,fa&; tajc
aumuf,l&ef rvG,fulvSay/ tcsdKUaom &cdkifpmqdkawmfwdkYrSm jrefrmpmqdkawmfrsm; taeudkvnf;aumif;? vlrIqufqHa&; tajctaeudkvnf;aumif; bk&m; w&m;
ESifh cGJjcm;ír&Edkifavmufatmif zGJUEGJUEdkifcJhMuavonf/ b'lrif;ndKa&;om;oDuHk;aom omoema&;üudik ;f ½Iid ;f Ny;D ,Ofaus;odraf rGUjcif;ESihf 0wfpm;qif,ifyw kH uYkd kd od&&dS Edik Mf u
]]&cdik rf if;orD;{csi;f }}? OuúmyspH yfqakd om &wkuAsmrsm;? rdnKd ? apmjynfn h Kd w\
Ykd vuf&m ayvdrfhrnf/ ¤if;ydk;0gbGJUudk zwf½I&aomtcg oD[dkVfuRef;rS yifv,ful; &GufoabFm
rsm;? "r®0dZ,tp&Sdaom omcsif;vuFmysdKUrsm;? &mZ0ifvuFmrsm;? ZmwfBuD; (10)bGJU Bu;D rsm; NrKd Ua[mif;NrKd Uem;xda&muf&EdS ikd Mf uonfukd xif&mS ;pGmawGU&ayonf/ þtcsuf
vuFmrsm;rSm tawmftxufwef;usaom pmayuAsmrsm;jzpfonfukd awGU&avonf/ tvufrsm;udk tm;vHk;xnfhoGif;azmfjy&ef &Snfvsm;rnfjzpfojzifh vluHkxHt&m&SdorD;
r[mynmausmfavQmufxHk;? opfwuf ivuf½Hk; avQmufxHk;rsm;ESifh &cdkif&Z0ifBuD; rydk;0g\ 0wfpm;qif,ifyHkudk atmufygtwdkif;aumufEkwfazmfjyvdkuf\/
paom &cdik &f mZ0iftapmifapmifwu Ykd kd pum;ajy½d;k ½d;k ESihf qDavsmaf tmif a&;om;pD&if
t½kyfqif;0g? vSydk;0grSm? 0wfvwfyga&? abmif;eufauxrdef? oHk;ESpfvHk;yif
xm;cJhonfrSmvnf; OD;ukvm; r[m&mZ0if? rSefeef;&mZ0ifwdkYuJhodkYyif txufwef;
0wfrBuDau? atmufNcDwqifh? vSydk;0grSm? rSif;usdK;yGifhESifh? vSwifhqif,if? cg;wGif
uscJhonfudk awGUcJh&ayonf/ uAsmwdkYwGif &cdkifrif;orD;{csif;onf {csif;xJwGif
Munfhvnf;? cg;BudK;'Gg'g&m? rsufig;jzmau? pHkpGmaooyf? vSydk;0grSm? 0wfvwfaw
a&S;tusqHk;jzpfaeonfudkaxmuf½Ií tcsdKU&cdkifuAsmrsm;wDxGifzGJUEGJUcJh&mwGif jrefrm
av/ &ifrSmwGifav? &ifrSmMunfhavh? uif;ZGef;&Gufa,mif? vSydk;0grSm? yef;yGifha,mifvJ?
uAsmrsm;xufyif a&S;usaeonfudkawGU&jyefonf/

&cdi
k o
f m;BuD;pmay &cdi
k o
f m;BuD;pmay
OD;bpH - 34 - - 35 - &u©r@dKif trSwf ( 1 )
jcm&mqD;oyf? rar&ifrmS ? rrGwcf syv f ?Ykd wifah Mumif;oajc? vSy;kd 0grSm? 0wfvwfawav/ oHk;q,fhoHk;vHk;? oHk;oifykef;udk? wpfvHk;rusef? jrwfr[monf? ax&fausmfausmif;rSm?
ud, k rf mS rma&? ud, k rf mS Munfah v? ud, k rf mS bmZl? a&Txyl ef;cuf? arbmZlrmS ? NcKd ;Z&ufEiS ?hf aeYwdkif;jyefvdkY? Zmwfusrf;o'´g? vdr®mpGmonf? n0goifajrmuf? &Grf;umaumufvsuf?
vdkif,SufOa'gif;? ½kyfaygif;rsm;pGm? arbmZlrSm? omvdumESifh? pwkygvm? ewfom;&m na&mufqdkonf? yk*d¾Kvfax&fjrwf? 0gqdkausmif;rSm aeYwdkif;&Gufvsuf/
av;a,muf? uyfwHkNyD;au? BudrfvHk;ajymufESifh? axmufvdkYMunfh[ef? arbmzlrSm? txufygwdkYrSm ]]omcsif;onf}}wdkY &GwfqdkoDusL;onfhtwdkif; a&;om;azmfjyjcif;
jcaoFh&HvdkY? ½kyfxkoP²mef? vSydk;0gudk? rdESifhbrSm? cspfíay;aomf? odef;aomif;wefudk? jzpfonf/ &cdkifjynfudk t*FvdyfwdkYodrf;ydkufí ppfawGNrdKUwnfaxmifcJhaomtcg
wifhaMumif;w,foajc? vSydk;0grSm? 0wfvwfawav/ vufrSmrma&? vufrSm NrdKUolBuD;OD;atmifausmfZH? a';0ef;BuD;OD;atmifausmf&TDESifh rif;om;BuD; OD;a&Tbef;wdkY
Munfv h nf;? e0&wfrsu&f ?H vSy;kd 0grSm ode;f aomif;wefv?Ykd ESpaf csmif;udk &Tw?f oQpaf csmif; OD;pD;um uwdrwnfaom t*FvdyfwdkYtm; awmfvSefcJhMuavonf/ ¤if;yk*d¾KvfwdkYudk
vufrSm? tjynfhpGyfvdkY? wifhaMumif;awoajc? vSydk;0gu oQpfacsmif;vufrSm t*FvdyfwdkY zrf;qD;csKyfaESmifí umvuwåm;axmifodkY ydkYaqmifcJhavonf/ a';0ef;
0wfvwfawav/ em;rmrSma&? em;rSmMunfhvnf;? udk,f&dyfvJjrif? pdef&Sifa'vdyfvuf? OD;atmifausmf&TD? NrdKUolBuD; atmifausmfZHwdkYonf ¤if;wdkYtjzpftysufESifhywfoufí
vSydk;0grSm? jrebufudk? wifhaMumifhoajc? ydk;0gem;rm? qifvwfawav/ &wkuAsmrsm;zGJUEGJUcJhMuonf/ ¤if;&wkuAsmwdkYum; txl;xif&Sm;cJhavonf/
tp&Sdojzifh zGJUEGJUxm;avonf/ þuJhodkY zGJUEGJUxm;onfudk wpfqifhul;,l&&Sd OD;atmifausmfZHonf olwdkYom;r,m;rsm; olwdkYtm; tb,fyHkvGrf;qGwf wrf;w
xm;onfhtwdkif; xnfhoGif;azmfjyxm;ygonf/ toH? tpyf? pmvHk;aygif;rsm;rSm Muonfudk atmufygtwdkif; zGJUEGJUxm;cJhonf/
rl&if;ESifh tenf;i,fuGJvGJEdkifp&m &Sdayvdrfhrnf/ vnf;avQmif;vl;tHk;arGU&m? r,fawmfwlr? armifoufrQwdkY? nHhvSanmifapmif;
ZeD;tdrfolu vifa,musfm;ajrmufom;udk wrf;wrSmMum;aom uAsmwpfyk'frS omü? pufarGU&mxdkcP? *päye'D? ac:wGifnDonf? ajrmufqDa[0efwmu? oGef;us
aumufEkwfcsufwpfckrSm-- vmonfh pkeaf vjyif;? pdrphf rd chf sr;f um? at;vSygonf? arGU&movGew f iG ;f u? r,fv;kH csi;f
tdrfBuD;wpfaqmif? &Gef;&Gef;ajymifonf? aqmif0ifwef;ysif;? 0Jvif;acgifqdkuf? pufraysmf? Muif&moufxm;? vifa,musfm;vnf;? eHyg;&SdvSmygodkY? xifrdum
e*g;&pfqif0if? ajymhvufwifonf? armifvQiaf ysmyf g;? ovGeaf umif;onf? jyLwif;0u? pdwfa,mif,rf;? yef;yHkarGU&movGefom0,f? xumarTíprf;u? armifh&ifaiGU? rawGU
armifvGrf;Zmudk? arQmfESifhMunfhaomf? a&mufysm a&mufysm? wpmpmonf? vmysm aomcg r,fwdkYrSmvnf;? xdkcgwcsJUcsJUESifh? wEGJUEGJUMuufoD;0Sef? ylyefaysmif;ys? armifhudk
xGufxGuf? tdrfyg;eD;0ef;usif? rSif;usdK;yifu? iSufawmufusmonf? Mwif;bwfodkY? wí? tvS&moufEw HS ?Ykd rd;k aomufjyefww
kH pfcg? Adrmeftrd ef m;? yef;pHum;onf? opfrsm;
Mum;wwfonfvnf;? w&ufaomfvnf;? vmygEdk;Edk; j*KwfwefcsdK;vdkY? Munfhcdk;rsufESm? yifxufrSmwnfh/
armifr,Sdwef;ysifrSmav? uEGJUunm? iSufu0gonf? jrnfvmrpJ? tdrfawmfOD;rSm? iSufa&T0g wwGufwGuf? a&mufysma&mufysm Mwif;nmonf? jyif;pGmedrdwfzwf
wnD;nD;ESi?hf brf;cDbrf;cD? u0giSuu f ?kd &&pDv?Ykd zrf;vd&Yk au? u0giSuu f kd ZmjyKr,fav? í? jrnfwHkvwfiSufa&T0g? rjym;toH? uloP²mefodkY? aESmif;pGefMum;avygu? u,f
zrf ; vd k Y & au? EI w f o D ; zsm;rS m ? a&T c sr,f a v? tawmif zsm;rS m ? a&T c sr,f a v? aumif;om[kwfpEdk;[k? vGefESvHk;- 0rf;om&Tif? tvsifwqG? artvSwdkY? csD<ujyif
csdKifhESifhavSmifau? vufaqmifESr? armifawmfa&mufau? qufuyfarav/ xufusifu? jyKyÜgvQif'ud©P? Owå&'Day? ypdäar[k? av;axG&yfa'oudk? ½IarQmf
rdrdMuifoli,fpOfu pmayqnf;yl;cJhyHkudk atmufygtwdkif; azmfjyxm;ao;onf/ MunfhMuaomtcg? arhr,fxdyfxm;vifbk&m;udk? awGUnm;rjrifygu? rsufpd&Smwrf;
Bu;D cgq&m? i,fcg cifyeG ;f ? jrwfr[mav? ax&fausmaf usmif;rSm? r&D;a,&Sio f m;? a&&Gwf? vSxG#f0if;ajymif? ewfqif;a,mifwdkY? tdrfarQmifNrD;xl;jywfodkY/ / &Sifvl
aqGcifyGef;udk? pmoifom;vdkY? earmutp? t&if;rSvQif? oifxxHkNyD;? oifykef;BuD;ESifh? rsm;wumwdkY? aysmfMu&moHk;Owk? 0guRwfoBuFef? obifpHonf? a&mifvQHrD;yGJrludk?

&cdi
k o
f m;BuD;pmay &cdi
k o
f m;BuD;pmay
OD;bpH - 36 - - 37 - &u©r@dKif trSwf ( 1 )
rMunfh0HhMuyg? a&S;OD;bGm;arQmf? om;&Jabmfvnf;? tbaeYwdkif;ac:vsuf? &Smwrf; wefcdk;q&mxGef;\ vuFm? &wk? uAsm? omcsif;BuD;? omcsif;i,fwdkYrSmvnf;
arQmfom;ykvJ? vuf0Jvusfm? &SpfrsufESmudk? ywfum0ef;Munfhu/ / budkvnf; txl;xif&Sm;cJhonf/ omcsif;onf trsm;tzdkYtawmftoHk;0ifayonf/ pmay
rjrif&Sm? [pfatmfvl;vJ? rd&ifxJ0,f? idka<u;wpmpmESifh? rdudkomwGwfwGwf? uRefY vdu k pf m;olrsm;twGurf mS vnf; tzd;k rjzwfEikd af vmufaom &wemrsm;jzpfaeayonf/
udkrsm;Muif? arG;zcifudk? ckyifjyygvwf[k? wrf;a&&Gwfom;oJcsm? ryDwpfcGef; t*Fvefjynf &Sdwf(c)pyd,m vuFmq&mBuD;? jrefrmjynf OD;ykn? &cdkifjynfwGif
yDwpfcGef;ESifh? buf&rf;ar;jref;vSmu? ajymp&mqdkrwwf? ajcjypfvwfiif? rdewf&SifwdkY? q&mxGef;[líyif tcsdKUuqdkMuayonf/
&ifudkaxmif;xkowfí? oufqHk;jywfarmifhudk &SmarQmfuma,mif,rf;? w½kvGrf;vsuf/ owåxmEkomcsif;qef;wGif rif;orD;yzmu armifawmfowåxmEkrif;om;udk
vGefcJhonfhESpfaygif; (40)avmufu &cdkifpmqdkrsm; ay:aygufcJhavonf/ &rf;NAJ wrf;warQmfac:&mü atmufygtwdkif; zGJUEGJUxm;avonf/
uif;&Gmbke;f awmfBu;D ESihf ppfawGNrKd U OD;&pfawmifaus;vuf? wef;cd;k &GmrS q&mxGe;f wdrYk mS ]]eef;&a0rSm? aecgumv? ,HkpE´mav? xGufay:xGef;au? v0ef;yu? nOD;
txl;emrnfBuD;cJhonf/ xdkyk*d¾KvfESpfOD;pvHk;rSm omcsif;bGJUBuD;? omcsif;vwf? uyif? toifhysifysm? armifvQifa&mufaMumif;? vGrf;pdwfvnf;ydk? eef;&dyfpdkau?
omcsif;bGJUi,f? a[mpmBuD;? &wk? uAsm? ? vuFm? armfuGef;? tqef;? t½dk;? trsdK;rsdK; ndKEGJUaESmif;rSm? acsmif;vdkYwau? apmifhvdkYaeau? ESrysdKEk? yef;oZifcdkif? eef;yif
tzHkzHk? ydk'fpHkoHcsyf? t&yf&yf jyZmwfoDcsif;uAsm? arwåmpmcifyif;wdkYudk a&;om; wdkifwGif? ,Ofrsuf½IrSm? nOD;ac:qdk? nOfhA[dkav? wAdk&fvGefajrmuf? eef;jranmifrSm?
oDuHk;cJhMuonf[k awGU&Sd&avonf/ armifra&mufvdkY? wpfa,mufysdKpif? pdwfr&Tifau? tdyfcsifonfjzpf? qm;iefa&wGif?
uif;&Gmbkef;BuD;a&;om;zGJUEGJUcJhaom ppfawGrS &rf;NAJoGm;a&;vm; c&D;pOfbGJUrSm arha&Tvufudk? wpfcsufEIdufau---/
txl;zwfí aumif;ayonf/ ¤if;rS aumufEkwfcsuf wpfckum;-- nOD;oef;acgif? yumajymifau? va&mifudkwrf;? yifeef;aqmifu? armifhudk
&Snfvsm;umv? uRef;&r®udk? ww½l½l? ESif;tltlESifh? rif;ulrkefn§if;? rkefuif;wGJ vGef;vdkY}}
vGJ? wydkwGJwGif? vGefyGJrrSD? &moDomarm? usD;MuufawmESifh? OMooHn§if;? tvGefysif;cJh- yef;rsm;udk zGJUqdkaomtcg ]]awmifNrdKifcsmwGif? aemfZmpHum;? o&bDrmvm?
-- [líyif jzpfygonf/ ta0,mau? pG,fawmfrsm;ESifh? cs&m;rdk;pD? cgawmfrSDau? em&D&ifuwf? a*:oZif[k?
ppfawG ,dk;acsmif;uefapmuf&Gmae aqGpyfolwpfOD;xHa&;om;tyfaom arwåm ac:wGifrSwfau? tcsyfw&m? pvwåmESifh? &ifhrSmacgif&ef;? vjymodkrSm? cGmndKyef;udk?
pmrSm atmufygtwdkif;yif jzpfonf/ tqef;rsdK;pHk? ½Irukefatmif? 0doBuHKewfrGef? pdrf;ndKajymifau? awmifig;vHk;ESifh?
ok'óe? pdwåuk|? ponfrsm;ajrmif? a&Tawmif aiGawmif eHYomawmifwdkYjzifh? eef;oHk;&wem? yef;uHk;awmfudk}}
&Haqmifywfum? tcgcgaerxdk;? ESif;tcdk;a0a0? aqmif;aiG0oEÅ? oHk;umvwGif? azmfjycJhaom &cdkifpmqdkrsm;\tzGJUEGJUrsm;onf umva&GUavsmNyD; tqifhqifh
wpfaeYrQaet[def? tcsdefrSm tmoefvjynfh? xdyfwnfhwnfhwpfuGuf? aepufxGef;y? ul;,lxm;&SdcJh&m tpyft[yf? pmvHk;aygif;rSm rl&if;rsm;ESifh tenf;i,fuGJvGJp&mvrf;
taem'w¦a&t[l? rdrdtyl olYtavmif? ukefatmifat;apwwfaom? rsufjrwf &Sad eayonf/ azmfjycJah om aumufEw k cf surf sm;rSm rsm;aomtm;jzifh &cdik o
f mcsi;f Bu;D ?
aZmw? Mo"dóarwåmjzifh? uif;&Gmynwf? &r®m&yfu? &Spfxyfaomyv’ifjrifhwGif? omcsif;vwf? omcsif;bGJUi,fwdkY jzpfaeojzifh &cdkifoHESifhzwf&GwfoDqdkMunfhu
&SpfqifhxD;jzLudk? vlvljzefYrdk;í? aersdK;ol&def? tordÇefwdkY? xdefxdefaomif;uRef;? t"dyÜm,fydkrdk ay:vGifvmayvdrfhrnf/ rnfodkYjzpfapumrl þ&cdkifpmayaqmif;yg;
wefcdk;rTef;onf? pHjref;awmfrl&m? wdkif;&u©mraZÑ? axGaxGe0&wf? rsufjrwfvQHjrL;? uav;onf &cdkifpmayay:xGufa&;ü taxmuftyHhjzpfapownf;/
ajrmufOD;NrdKUa[mif;? oa&acsmif;ta&SUurf;? &yf&dyfcsrf;uHapmuf&Gmae? vuform;
bk&m; batxH/
&cdi
k o
f m;BuD;pmay &cdi
k o
f m;BuD;pmay
OD;bpH - 38 - - 39 - &u©r@dKif trSwf ( 1 )
þuAsmoGm;udk jrefrmynm&Sd OD;ausmfxGef;u jrefrmpmñGefYaygif;usrf;? yxrwGJ?
pmrsufESm (11)ü oQdK;vdkuf&wk[k trnfwyfcJh\/
t*¾r[my@dw q&mBuD; OD;vif;url &uef[kajymzl;onf/ wpfzef refvnf
q&mawmfbk&m;u þtoGm;rsdK;udkyif &wk [ktrnfay;vsuf a&;om;xm;cJh
jyefonf/
&cdkifjynfwpf0ef;vHk;wGif ]]omcsif;}}[k ac:a0:oDqdkaeMuonf/

("npH )
&cd k i f h w ef a qmif twG J ( 1)? trS w f ( 1)

&cdkif*DwESifh aw;oH
jynfaxmifpktwGif; wdkif;&if;om;rsm;,Ofaus;rIteuf &cdkif,Ofaus;rIonf
vnf; wpfcktygt0ifjzpfayonf/ ,aeY&cdkiftrsdK;om;,Ofaus;rIwGif tusHK;0ifae
onfh &cdkif*DwESifhaw;oHrsm;udk wifjyaqG;aEG;cGifh&onfhtwGuf pDpOfaomyk*d¾Kvfrsm;
tm; txl;aus;Zl;wifygonf/ uRefawmfhtaejzifh &cdkiftrsdK;om;½dk;&m *DwESifhaw;oH
wdkYudk ESpfaygif;tawmfMum &SmazGavhvmcJhNyD; azmfxkwfEdkif&ef BudK;pm;cJholwpfOD;
taejzifhvnf; rsm;pGmESpfaxmif;tm;& &SdvSygonf/
uRefawmfwdkYBuD;jyif;vmonfhumvwGif &cdkif½dk;&maw;*DwwdkY aysmufuG,fvkvk
&Sad ecJo
h nfukd awGUvmcJ&h ygonf/ okawoejyKvyk rf I azmfxw
k rf ?I tm;ay;rI? xde;f odr;f
rI uif;rJhNyD; tjcm;aom*Dwaw;oHwdkYESifh a&m,SufvmrIrsm;aMumifh rlysufum ½dk;&m
oabm rl&if;t&om uif;rJhcJh&ygonf/ ,aeYrSm uRefawmfwdkY\ ½dk;&m,Ofaus;rIudk
azmfxkwfEdkif&ef þuJhodkY tcGifhta&;rsdK;&&SdvmMuNyDjzpfojzifh &cdkif*DwESifhaw;oH
tppftrSefwdkYudk t&om&Sd&SdESifh Mum;vmMu&awmhrnf[k ,HkMunfygonf/ þuJhodkY
tcGifhta&;&&Sdonfh tcsdeftcgwGif &cdkifokawoDwdkYESifh &cdkifvli,frsm;u txl;
BudK;pm; vHk;yrf;Muvdrfhrnf[k arQmfvifygonf/

&cdi
k o
f m;BuD;pmay &cdi
k o
f m;BuD;pmay
OD;bpH - 40 - - 41 - &u©r@dKif trSwf ( 1 )
,aeYuRefawmf wifjyaqG;aEG;&mü &cdkif*DwESifhaw;oHwdkYudk ½dk;&mrysuf tqdk? twD;? tu
ay:vGifatmifwifjyvdk&if; jzpfygonf/ odkYaomf ½dk;&mrl azmfxkwfa&;rSm rvG,ful
þuJhodkY wl&d,mrsdK;rsm;ay:aygufcJhNyD; &cdkifpmqdkrsm; zGJUqdkcJhaom uyÜsm? vuFm?
vSojzifh cRw,
f iG ;f csurf sm;? vdak eonft
h csurf sm;&Sad eOD;rnfukd uReaf wmf 0efcyH gonf/
omcsif;? bGJU? pum;,ifh? Asmjcif;? oHcsyfBuD;? 'Hkcsif;? [efpGav? ompGav aw;oHwdkYudk
odkYaomf ,aeYtzdkYrSm uRefawmfavhvm&&SdcJhorQudk twwfEdkifqHk;0rf;omtm;&
oufqdkif&m wl&d,mwdkYjzifh oHaeoHxm;? oHavsmhoHwif;? oHqGJoHiifwdkYudkvdkufí
wifjyaqG;aEG;oGm;rnfyif jzpfygonf/
wD;Muygonf/ &cdkif*DwESifhaw;oHrSm wpfOD;udkwpfOD; tusdK;jyKaeygonf/ ¤if;jyif
vufOD;rqGuyif tuvnf;&Sdygao;onf/ tuudkvdkufíqdk&ygonf/ tqdkudkvdkufí wD;&ygonf/
wl&,d mudk toH;k jyK&ygonf/ ,ck uReaf wmfwifjyaeonfrmS ½d;k &m&cdik *f w D ESihf aw;oH
&cdkiftrsdK;om;rsm;rSm a&S;txufausmfumv vufOD;rqGuyif okckrtEkynm
rsm;om jzpfygonf/ þuJhodkY wifjy&mwGif tqdk? twD;? tuoHk;rsdK;pvHk;udka&mí
&yfrsm;ü uRr;f usivf rd m® Ny;D *DwtrsKd ;rsKd ;ESihf aw;oHtrsKd ;rsKd ;udk tajctae umva'o
azmfjyoGm;rnf jzpfygonf/
tavsmuf wD;rIwfoDqdk toHk;jyKcJhMuolrsm;jzpfaMumif; &mZ0ifrSwfwrf;rsm;ü awGU&Sd
&ygonf/ &cdkif&mZ0ifü 'obmwdunDaemifwdkY yifv,furf;em; a&upm;&modkY &Spfaomif;wl&d,mt½kyfrsm;
arQmygvmaom uuú#ykpeG v f ufrudk A[dpk nfMuufvyk í f ajrm§ ufpnfjyKvyk x
f m;cJo
h nf
a&S;tcgu b,fvdkwl&d,mawGtoHk;jyKcJhonfudk taxmuftxm;&SmazGonfh
[k tqdk&Sdonf/ pE´ol&d,rif; r[mjrwfrked&Sifyifudk oGef;vkyfpOfu yÍöifwl&d,m
tcg ,ckNrdKUa[mif;NrdKU (,cifajrmufOD;NrdKU) &efatmifaZ,sac: &Spfaomif; ykxdk;
wD;rIwfjcif;&SdcJhonf[k yg&Sdonf/ a0omvDpE´&m; rif;rsm;vufxuf pnfawmf&Gef;cJh
awmfBuD; 'kwd,txyf t*Fgaxmifh? &m[kaxmifhwdkYwGif xGif;xkxm;cJhaom &cddkif
aom awmifudk ,ckwdkif pnfBuD;awmif[k ac:vsuf&Sdygonf/
wl&d,mwD;rIwf uckefaeaom ausmuf½kyfrsm;udk ,aeYwdkifawGUEdkifygonf/ wa,m?
yÍöifwl&d,m wD;rIwfumjzifh apmif;aumuf? c&m>rm? c&maumuf? vufwH&Snf? cGufcGif;? ywfom? vif;uGif;
tp&Sdaom wl&d,mrsm;udk wD;rIwfuckefaeMu[efudk awGUjrif&ygonf/ twD;trIwf
&cdkiftrsdK;om;wdkYrSm wl&d,m aw;oHrsm;taejzifh ]]yÍöifwl&d,m wD;rIwfumjzifh}}
wl&d,mrsm;taejzifh a&S;OD;pGm tdEd´,ta&SUbufrS qif;vmcJhaomfvnf; &cdkif
[lí &cddkifpmqdkrsm; pyfqdkxm;cJhonhftwdkif; wl&d,mig;yg;udk toHk;jyKcJhMuygonf/
trsKd ;om;wdt
Yk aejzifh obm0tajctaetavsmuf wDxiG cf jhJ cif;jzpfygonf/ ,d;k ',m;
]]BuD;? BudK;? o&D? vD? vufckyf}}rsm;yif jzpfygonf/ ]BuD;}qdkonfrSm cGufcGif;? pnf;pkwf?
tuudk ajrmufOD;acwfü &&SdcJhonf/ oD&dok"r®m&mZmvufxuf bdodufyGJ wD;rIwf
armif;? oHpnfac: BuD;pnfrsdK;wdkYyif jzpfygonf/ BudK;qdkonfrSm BudK;udktoHk;jyK&aom
uckefMuyHkudk rsufjrifudk,fawGUjzpfaom ay:wl*Dbkef;awmfBuD;wpfOD;\ rSwfwrf;rS
apmif;? wa,m? rdausmif;? 'l;avmif; trsdK;tpm;yif jzpfygonf/ pnfrsdK; (25)yg;ESifh
aumufEIwfNyD; rpöwmarmf&pfaumfvpf(p)u atmufygtwdkif; a&;om;xm;&Sdonf/
ywfoufonfh wpfzufyw d pf nf? ESpzf ufyw
d pf nf? tvH;k pHyk w
d pf nf? wcJeufaom pnfrsKd ;
The proceeding opened with a concert and a ballet. Classical songs were
yif jzpfonf/ ]]vD}}qdo k nfrmS ]]av}}yif jzpfygonf/ avudk toH;k jyK&aom wl&, d mrsKd ;
sung, and twenty-four dancers dressed in green and white, with high crowns like
yif jzpfygonf/ ,if;wl&d,mrsm;rSm c&maumuf? c&mrTm? vufwHwdk? vufwH&Snf?
Siamese dances, some carrying musical instruments, danced in two lines which
abm? n§if;? jcnfacgif;wdkYyifjzpfNyD; >yDtrsdK;tpm;rSm n§if;? >yD? ETJ>yD >yD&SnfwdkYyif
intermingled seperated, ebbing and flowing gracefully advance which is reminiscent
jzpfygonf/ vufckyfrSm vlvufjzifh vufckyfwD;jcif;? 0g;vufckyf? opfvufckyf?
both of the Burmese yein and the Balinese rdejang.
vufazsmufvufckyf? vufMum;vufckyf? ausmufvufckyfrsm;yif jzpfygonf/

&cdi
k o
f m;BuD;pmay &cdi
k o
f m;BuD;pmay
OD;bpH - 42 - - 43 - &u©r@dKif trSwf ( 1 )
a&S;tcgu obifudk csD;jr§ifhonfhtaejzifh pnfobiftrwfBuD;[líyif pnfykwf? pnfBuD; (&Gef;pnf)? 'Hkrif;? pnfyef;awmif; (pnfya'gif;)? pnf0rf;? ywfom
&SdcJhygonf/ twD;orm; tuorm;rsm;udk oD;jcm;ae&mcsay;xm;onfudkvnf; (ywfr)? wpfzufpnf? yef;wsm; (yef;usm;)? cwfpnf? pnfaoQ? pnftdkifh (tdk;pnf)
awGU&Sd&ygonf/ ponfwdkYyif jzpfygonf/
&cdkifpnf ,aeYwdkifoHk;aeonfh pnfrsm;
&cdkiftrsdK;om;rsm;taejzifh toHk;trsm;qHk;aom wl&d,mrSm pnfyifjzpfygonf/ ,aeYwdkif &cdkiftrsdK;om;rsm;oHk;aeMuonfrsm;rSm yef;wsm;? rk½dk;? cwfpnf?
pnfudk trsm;tm;jzifh ydawmufom;ESifhvkyfygonf/ wpfzufu EGm;o&D? wpfzufu usifpnf? pdkifwpfrsdK;? AHk&Snfpnfrsm; jzpfMuonf/
qdwfo&Dudk Muufygonf/ qdwfo&DMuufonfhbufudk apmifbufvdkY ac:ygonf/ tokbudpöwdkYü cwfwifpnfac: pnf&SnfrsdK;udkoHk;Muonf/ r*Fvmaqmif
EGm;o&DMuufonfhbufudk NAdef;bufvdkY ac:ygonf/ wpfcsdKUae&mrsm;wGif NAdef;bufvdkY orufwufonfhtcg yef;usif;ac: orufwufpnfudk wD;Muonf/ ewfuonfhtcg
rac:bJ >*rf;bufvdkY ac:ygonf/ apmifbufudk tjcif;abmfa&bufvdkY ac:ygonf/ yef;wsm;pnfudkwD;Muonf/ ywfwD;onf[lívnf; ac:qdkygonf/ &SifjyKr*FvmyGJrsm;
NAdef;bufudk toHvdkufw,fbufvdkY ac:ygonf/ pnfwD;onfhtcg ]]abxD;? abxD;}} ü ajAmpnfac: ajAmudk wD;Muonf/ rk½dk;pnf[lívnf; ac:ygonf/ wydkYwGJv
qdkaom toHrsm;rxGufbJ ]]apmifNAdef;}}qdkaom toHrsdK;xGufNyD; wpfpHkwpfck aumif;rI &xm;yGw J iG f wpfzufyw d pf nfac: td;k pnfukd wD;Muonf/ bk&m;xD;wifyrJG sm;wGiv f nf;
ukodkvfjyKonfhtcg ,if;aumif;rIESifhoufqdkifonfh wD;vHk;wD;uGufrsdK;rsm;udk wD;& tdk;pnfudk wD;Muygonf/ usifpnfudk &cdkiftrsdK;om;wdkY\ xif&Sm;aom upm;ckefpm;
ygonf/ apmifbufudk vufESifhtjcif;azmfNyD;vQif NAdef;bufudk qifpG,fac:onfh wpfckjzpfonfh usifudkifyGJ (eyef;owfyGJ)wdkYü wD;cwf&\/ þpnfwD;cwfvdkufvQif
wkwEf iS w
hf ;D &ygonf/ r*Fvm&Sad om trIupd rö mS wD;rnfqykd gvQif pnfw\ Ykd xH;k pHtwdik ;f usio f efrsm;onf pdw&f &J ifv h mNy;D aMumufpw
d af ysmufomG ;avh&o
dS nf/ þpnfuykd cH;k ESihf
t0wf0wf&ygonf/ trsdK;tpm;tm;jzifh (2)rsdK;? (3)rsdK; &Sdygonf/ pnf0wfcg;yHkBudK;? pvG,fodkif;vsuf txufodkY rsufESm0udk apmif;iJhumxm;NyD; vTm;&if;ckef&if; pdwftm;
&ifodkif;bl;yGifhwGJtp&Sdonfh t0wftpm;rsm;udk 0wfqif&ygonf/ pnfwD;onfhtcg wuf<uvmap&ef wD;cwf&\/ ,aeYwdkif usifyGJrsm;üwD;cwfqJjzpfygonf/
yPmrtaejzifh Ak'y¨ Pmrudk wD;ygonf/ ]]Ak'o H¨ &PH*pämrd}}udk wD;Muygonf/ ¤if;jyif ]pdkif}ac:onfh pnfwpfrsdK;udk ausmufjzL? &rf;NAJ aus;vufrsm;ü wD;cwfMuonf/
]]tbdÓPfa&mif? xdefvif;ajymif}}udkvnf; wD;Muygonf/ xdkpnfrSm yg;vTmpGmtacgif;xGif;xm;NyD; om;a&Muufxm;ojzifh ayghyg;vSonf/
Oyrm - todÓPfa&mif xdefvif;ajymif? tacgifpdk;&Sdef rm&Zdefqdkonfhtydk'fudk toHrmS vnf; xdex Yf ed BYf uKd ;rQ jrnf[nf;vSonf/ ¤if;a'owGif AH[ k ak c:onf/ oBueF yf ?JG
wD;onfhtcg atmufygtwdkif; wD;&ygonf/ bk&m;yGJrsm;ü wD;cwfavh&SdMuonf/
tbd (ÓPfa&mif)2 xdefvif;ajymif/
NAdef; (NAdef;)2 NAdef;apmifNAdef;apmif? NAdef;apmifapmif
ywfoH
þuJhodkY pnfwD;íqdkaomtoHrSm &cdkif½dk;&m aw;oHwpfrsdK;yifjzpfygonf/ azmfjyaomywfoHudk ,aeYwdkifMum;ae&ygao;onf/ ewfylaZmfonfhtcg?
ewfuonfhtcg wD;Muygonf/ qdkMuygonf/ þtoHudkvnf; &cdkifaw;oHwpfrsdK;
pnfrsdK;rsm; [k ac:qdkEdkifygonf/ ausmuf&SifewfBuD;ywfoHudk atmufwGifwifjyvdkufygonf/
&mZ0ifrw
S w
f rf;wdüYk atmufygpnfrsm;udk &cdik t
f rsKd ;om;rsm;toH;k jyKcMhJ uonf[k ]]tol ½ d k U wuf a wmif n d K awmif ? armif a oQ½d k U wuf a wmif n d K awmif /
awGU&ygonf/ ¤if;wdkYrSm ajr§mufpnf (A[dkpnf)? oHvGifpnf? rk½dk;pnf (pnfajAm)? awmifxyd cf smjrif?h tHah vmuf,if?h wufvw D ufv?D ausmufavSum;udk wG&d ar/

&cdi
k o
f m;BuD;pmay &cdi
k o
f m;BuD;pmay
OD;bpH - 44 - - 45 - &u©r@dKif trSwf ( 1 )
vSu
D m;vnf;a&muf wpfqifah xmuf? qD;uGr;f vnf;0g; wpfcsuef m;/ wufvu
kd f (NyKd i;f )om;jzifjh zpfap jyKEikd o
f nf/ wa&mcGuu f kd Muuf&mü orifa&? qdwaf &? *saD &wdu Yk kd
wufvu kd f e*g;&pfuykd wf&ar/ ywfawywfaw? ywfvwfaw/ ywfawtNy;D toH;k jyKonf/ bGUJ BuKd ;udrk l jcnftaumif;pm;udk oH;k vGe;f wifuspí f vuf½;kH t&if;tzsm;
awmifpG,fBuD;? eb,Ha&mufawmifrapmuf/ tarmufausmfcg awmifem; pGe;f udk anmif&u G [f ak c:í xdak tmufe;D eD;wGiv f uf½;kH udk bGUJ BuKd ;tvdu
k f azmufonf/
acgif;udk ausmfvwfaw/ xdtk aygufukd 'vufwyf&onf/ bGUJ BuKd ;pGe;f udk 'vufzsm;pGe;f wGi&f pfcsní f bGUJ BuKd ;udk
awmifpG,fawmifywfawmifb,uf? ausmufuvyfjyif ausmufewf&Sif? toHnn d§ ad§ y;&onf/ bGUJ BuKd ;\ vuf½;kH ESihf xdawGUrae&ef ckw;kH ac:vdyu f kd ckay;ojzifh
ausmuf&SifewfBuD; &SdawmfxD;udk wGd&ar---av---? wGd&---ar---/ uGmí &Sdaeonf/ 'vufzsm;wGif csnfxm;aombGJUBudK;rsm; wpfyl;wnf;&Sdap&ef
vuf½Hk;udkodkif;í jcnfBudK;jzifh xdef;ay;xm;&onf/ &cdkifwa&mwGif BudK;ESpfyif wyf&
&cdkifwa&m onf/ wa&mxd;k wHwiG f awmifavQmaf c:aom avQmw f pfrsKd ;udk BuKd ;tjzpfjzifw h yfqifMu
þodkY pnfoHywfoHrsm;udkwifjyNyD;aemuf qufvufNyD; &cdkiftrsdK;om;rsm; onf/ wa&m\bGJUBudK;ESifh xdk;BudK;ESpf&yfvHk;udk acsmrGwfap&efrxdk;rD ysm;za,mif;jzL
,aeYwdkif toHk;jyKaeMuonfh &cddkifrlydkifwa&mtaMumif;udk wifjyvdkygonf/ aumif;aumif;jzifh yGwfwdkufay;&avonf/
wefcdk;q&mxGef;BuD;u wdkufomcsif;rSm þodkYa&;om;xm;ygonf/ wa&mudk vHk;csif;xdk;Edkifonf/ apmif;n§if;a>yrsm;ESifhvnf; wGJíxdk;Edkifonf/
]]r,m;auR;rI? om;auR;rIau? wpfckynm? udk,fpDygau? "r®wm &cdik t f rsKd ;om;rsm;ujyaom yifu h Zl mwfyoJG bifü wa&monf ta&;ygavonftjcm;
oabm? avmuwHxGm? uREkfyfrSmum;? Opöm&Smjim;? olrsm;[efav? tm;tef wl&d,mrsm;ESifh,SOfwGJí wD;rIwfMuonf/ a&S;tcgu rif;crf;rif;em;rsm;ü toHk;cs
xkwaf u? rvkyjf im;bJ? wa&mwpfv;kH ? trsm;oH;k atmif? tke;f oD;cGeH ?D aMumif&D aomfvnf; qif;&Jcsrf;omra&G; toHk;jyKEdkifaom wl&d,myif jzpfygonf/ wpfa,muf
udkMuuf? wa&mwHudk? [efatmifvkyfau? usD;½kyfiSufESifh}} csif; oDqdkumxdk;&mü wa&mudk ajrBuD;üwnfhwnfhrwfrwfaxmifxm;í ycHk;wGif
rSDum xdk;Muonf/ rsm;aomtm;jzifh ydk;0gbGJU? p`E´m;bGJU? xr&mbGJU? omjcif;? ,dkif;jcif;?
,cktcg tcsKd Uaoma'orsm;ü rmvcG(H tke;f oD;cG)H wa&mudk toH;k jyKaeMuqJyif
ykaoQacsmh ykcufvTJ? &Gef;vdkuf&wk? ompGav? vuFm? {jcif;? Zrf;jcif;udkvnf; oDqdkNyD;
jzpfygonf/ &cdkif½dk;&m rlydkifwa&m[k wcsdKUqdkMuygonf/ wa&monf &cdkifhtajccH xdk;Edkifavonf/
wa&myif jzpfonf[k ,lqygonf/ odkYaomf &cdkiftrsdK;om;wdkYrSm xdkxufwdk;wufNyD;
tqifhtwef;jrifhaom wa&mwl&d,mudk toHk;jyKcJhMuygonf/ þae&mü &cdkifwa&m &cdkifrdausmif;wl&d,m
tpdwftydkif;rsm;udk tenf;i,fwifjyvdkygonf/ &cdik t
f rsKd ;om;wdo Yk nf rdausmif;wl&, d mudk ajrmufO;D acwfü toH;k jyKcMhJ u onfukd
wpfae&mü zvm;ac: wa&mcGuf? vuf½Hk;? bGJU? BudK;? vdyfac: ckwHk;? BudK; awGU&ygonf/ ydk;0gbGJUü rdausmif;wl&d,mtaMumif;udk zGJUxm;onfudk awGU&ygonf/
bGJU&m'vuf? toHaygufac: ewforD;ayguf? wa&mtdk;? anmif&Gufponfh tpdwf ]]rif;om;vlysdK? q&mausmif;rSm? apmif;ESifhaysmfa&? rwD;csifau?
tydkif;rsm; &SdMuonf/ yxrwa&mcGufudk txltyg;? zvm;oP²mef n§dxGif;NyD;vQif aZmifyifrif;om;? ausmif;pnfwdkifrSm? &TDrdausmif;udk? wifvdkYxm;a&? q,fh&D;
om;a&Muuf&onf/ ¤if;aemuf vuf½Hk;opfacsmif;udkxdk;xnfhNyD; 'vufaygufazmuf &Hcg? pdwfudkazsmfau? wD;p&mav? ydk;jcnfESpfyif? BudK;wpfyifau? pG,f&Sif
vsuf 'vufwufwyfjcif;? BudK;wGJjcif;? BudK;\tck ckwHk;vdyfwyfjcif;ponfjzifh tpDpOf av;acsmif;? pdwfudkazsmfa&? &TDrD;ausmif;udk? wifhaMumif;wnfhoajc? tom
twdik ;f jyK&avonf/ wa&mcGuu f kd ydEo
Jé m;tESpjf zifh jyKvyk o
f nf/ odaYk omf aMu;zvm; wnfw h ifNy;D ? oH;k yifBuKd ;ud?k nDatmifnad§ &? xH;k udu
k iif? usm;udo
k if? rSeBf u;D udk
cGufudkvnf; toHk;jyKMuonf/ vuf½Hk;udk &Sm;om;jzifhjzpfap? uRef;om;? ysOf;uwdk; cwfv?Ykd vufoef;vufv,f? vuf<u,fvufr? apmif; q,fpw d rf mS ? a&SmufvYkd

&cdi
k o
f m;BuD;pmay &cdi
k o
f m;BuD;pmay
OD;bpH - 46 - - 47 - &u©r@dKif trSwf ( 1 )
csa&? nmbufvufn§dK;? rdausmif;vdkif (vnf)rSm? pDvdkYxdk;a&}} &cdkifyvGDESifha>yrSm wl&d,mtrsdK;trnftm;jzifhwlaomfvnf; toGiftjyif uGJvGJ
jcif;rsdK;pHkazmfEdkifonfh wl&d,myifjzpfonf/ BudK;udktoHk;jyK&aom wl&d,myif ygonf/ yvGDrSm xGif;xkxm;aom tacgif;i,fNyD; a>yrSmtacgif;BuD;ygonf/ yvGD
jzpfvifhupm; cwfíwD;&onf/ ,ckacwf bif*sdK*Dwmrsm;uJhodkYyifjzpfonf/ trsKd ;rsKd ;&Scd yhJ gonf/ yvGtD wdk t&Snv
f nf; &Syd gonf/ taygufvnf; trsKd ;pH&k ydS gonf/
tcsdKUyvGDudk wwJh(wnfhwnfh)rIwf&NyD; tcsdKUudk apmif;uef; (wapmif;)rIwf&ygonf/
&cdkifapmif;wl&d,m xl;jcm;aom &cdkifyvGDtrsdK;rSm ]cifyvGD}yif jzpfygonf/ yg;pyfjzifhudkufírIwf&mwGif
&cdkifapmif;wl&d,mudk ajrmufOD;acwfü toHk;jyKMuonfudk awGU&ygonf/ yvGDtcif;zsm;ü wGif;(usif;)uav;azmufNyD; tcifac:onfh vQmwyfxm;&ygonf/
]rdk;yef;a0} omcsif;ü þodkY zGJUqdkxm;onfudk awGU&jyefygonf/ xdt
k cif jyKwx f u
G v
f w
G í
f rusatmif za,mif;jzifh zduyfxm;&ygonf/ rIwo f nft h cg
]]q&marmifx;DG ? vufaumufps;D rSm;? xGi;f vkyyf gonf? vS&mpdwBf uKd u?f xdktcifudk yg;pyfjzifhiHkí rIwf&ygonf/ taygufuav;rsm;udk ydwfzGifhay;&ygonf/
jym;eHESpfudk? xkvkyfonfum;? 0dÓPf0ifysm? t&SifwGm;odkY? ydk;om;wyif? tcifudkwyfívkyfxm;&onfhtwGuf cifyvGD[kac:ygonf/
jcnfvQiw f rsKd ;? taemufygonf? BuKd ;0gBuKd ;ESi?hf vSr;kd i,fMuif? &ifciG f wifau? &rf;NAJrSmqdkvQif Zrf;ac:obm0aw;oHrsm;qdkMuonfhtcgrSm ]pHn§if;yvGD?
nDusifonfy? [wåmvusfm? vufn§dK;rSmudk? pDumcwfNrJ? vuf0Judkodwf? yvGDpHausmf rIwfvdkYac:}[k yg&SdonfudkawGU&ygonf/
cvkwfac:&m? apmif;pDrSmvQif? <uumESdyfau}}
&cdkifwl&d,mrsdK;pHk
&cdkifyvGDwl&d,m &cdkiftrsdK;om;rsm;onf wl&d,mrsdK;pHkudk toHk;jyKcJhMuavonf/ &mZ0ifvuFmü
wl&d,mig;yg;rSm avjzifhrIwf&aom ]okod&}ac: tacgif;&Sda& wl&d,m (8)yg; atmufygtwdkif; azmfjyxm;avonf/
&Sdonf[k &cdkif&mZ0ifBuD;wGif azmfjyxm;ygonf/ ¤if;wdkYrSm- ]]omaMun§if;n§if;? at;oDjcif;ESifh? nHhEkomjcif;? apmif;ESifhnif;vQif?
(1) 'lavmif; oHcsi;f aESmjim;? ywåvm;u? rjcm;wlx? wa,mponf? ac:xemr? oko&d ESi?hf
(2) c&maumuf yÍörnfom? wl&d,mu? c&mwefaumuf? ETJ>yDajrmufí? tapmuf&Snfjim;?
(3) c&m>rm yef;wvsm;ESifh? yef;usm;ywf0ef;? ywfqdkif;xrf;jzifh? BudK;wef;avQmufvm;?
(4) vufwH&Snf uNcDrsm;ESifh? xD;jim;½dkufrnf? cwfig;rnfwnf}}
(5) ESJ OuúmysH (12)&moD &Tef;vdkuf&wküvnf; ]ydefaygifc&m? pnf'kyÜgESifh}[lí
(6) >yDqdkaom yvGD vnf;aumif;? ]pnfysufoH0g? abmrIwfumonf? ywfomNrdKUvHk;NcHK} [lívnf;aumif;
(7) c½koif; zGJUqdkxm;onfudk awGU&Sd&ygonf/
(8) zufvdyfqdkaom NcDacgif;
þrIw&f aomwl&, d mrsm;onf yGvJ rf;obif? NrKd UwGi;f NrKd UjyifwrYkd o
S mru awmvuf &cdkifu0d*E¨ESifh aw;oHpHk
aus;&GmwdkYrSmvnf; awmifolv,form;? EGm;ausmif;om;? opfckwf? ig;&Sm? azmifpD;? ]ysdKU? uAsm? vuFm? &wk} ponfh pyfqdkenf;wdkYü-
[if;cl;om;wdkY\ taygif;tazmfyif jzpfygonf/ þuJhodkY avjzifhrIwf&aom wHydk;rsdK; (1)toHwGJvdkufenf;? (2) tpiifqdkenf;? (3) jyef*[wfqdkenf;? (4) tpjzwf
wGif zufvdyfyvGDyif *DwoHtjzpf yg0ifaeonfhtwGuf wefzdk;&Sdygonf/
&cdi
k o
f m;BuD;pmay &cdi
k o
f m;BuD;pmay
OD;bpH - 48 - 49 - &u©r@dKif trSwf ( 1 )
enf;? (5) udk,fwGif;jynfhqdkenf;? (6) pyÜm,fcsD pyÜm,fcsqdkenf;? (7) jrif;ZufcGqdkenf;? tcsdefumvudkvdkufí aysmfyg;oDqdkwD;rIwfMuyHkudk OuúmysH(12)&moD&wkü
(8) uefYvefYaxGvmqdkenf;? (9) aZmfwcdkifvHk;usqdkenf;? (10) rdóuqdkenf;? (11) 0guRwfvtaMumif; zGJUEGJUxm;aomtydk'fwGif atmufygtwdkif; zwf½I&ygonf/
"r®wmbGJUqdkenf;? (12) oabmxrf;qdkenf;? (13) oa0ryg qdkenf;? (14) cdkifñGefY
]]0guRwfobif aysmfrIqifonf}}
cufjzmqdkenf;? (15) wjyefn§dqdkenf;? (16) tmom0wD 0pHäcsqdkenf;paom enf;wdkY
udkjy&m ]u0duP²ygornfaom &cdkifqef;usrf;}[lí a&;om;xm;onfudk uRefawmf ]]olawmfpdwfrSwf? v0guRwfonf? qef;vwfcg? vlU&GmyGJobif?
zwfzl;ygonf/ qDrD;wefaqmif? yef;axmifxD;BuD;ysifí? oifykef;wif? wef;jyufcwf? tXoD
ESifh yÍömoDudk? tnDapmifhoHk;rSwfí? 'ge0wfpGefYBuJvSL? rif;yGJobif? NrdKUjyif
u0duE¨usrf;onf &cdkifa0omvDacwfupí &cdkifjynfü ay:xGef;cJhonf[k
wcsdKUvlu? oDZm[laomuf>ref;>ref;? aumif;rIvufaqmif? xrif;axmifudk
cefrY eS ;f cJMh uygonf/ xdaYk Mumifv
h nf; tvGeaf &S;usaom &Ge;f vdu
k &f wkrsm;? uAsmvuFm
0ef;í? tHah zGrtI oHcsKd ? vufcyk af jzmufajzmuf? jcif;aumufoNH yKd iq f íkd ? tvdv k kd
rsm;udk awGUMu&ygonf/ &cdkifaw;oHrsm;udk &SmazGazmfxkwfvdkufonfhtcg &Gef;vdkuf
aomaom½k? 0guRwo f bif? aysmrf q I ifonf/ vl&iS t f pkpEk iS ?hf ,pf0rIatmhtef
&wk? omcsif;? {csif;? bGJU? [efpGav-avSawmfoH? oHcsyfBuD;? 'Hk;jcif;? yifhuljcif;?
um? wcsdKUudkvnf; wcsdKUqJonf? wcsdKU½dkUu? &efcdkuf&Smí? wcsdKU½dkUu jypfwif
ipG,fjcif;? Zrf;? pum;,ifh? pnfoH? ywfoH? Asmjcif;? ,dkif;jcif;rsm;ESifh aus;vufaw;oH
uke?f ydeaf ygifc&m? pnf'yk gÜ ESi?hf ywfomNrKd UvH;k NcKH rQ? uNcrD yl wåvm;? apmif;n§i;f
rsm; ay:xGufvmavonf/ uRefawmfESifh q&mOD;omxGef;wdkYonf 1958-ckESpf
>yo
d mwl&, d monf? vl&Y mG obifrsm;ESihf waomaomxrif;axmif? vdP k *f x
l #G f
pufwifbmvtwGif;upNyD; txufyg&cdkifaw;oHrsm;udk toHoGif;,lMuNyD; jrefrmh
xm;? bk&m;yg; a&mufatmifwnf;}}
toHrS toHviT chf MhJ uygonf/ &cdik t f oHrv
S nf;rjywf tcgcgvTix hf w
k af y;cJMh uygonf/
þodkYvQif 0guRwfyGJobifü wD;rIwfuckefNyD; aw;qdkMujcif;rsm;udk o½kyfazmf
&cdkifobm0aw;oHrsm; xm;jcif;jzpfygonf/ &cdkiftrsdK;om;wdkY\ &moDyGJrsm;? tuobifrsm;? bmoma&;t&?
&cdkif*DwESifh&cdkifaw;oHrsm;onf &cdkifawmifolv,form;rsm;ESifh vkyfom; xHk;wrf;pOfvm½dk;&mt& usif;yaomyGJvrf;rsm;üvnf; wD;rIwfMu&mwGif &cdkif*DwESifh
jynfolwpf&yfvHk;\ rlydkifjzpfonf/ a&S;tcgu &cdkif*DwESifhaw;oHrsm;udk rif;crf; aw;oHrsm;udk Mum;&ayvdrfhrnf/
rif;em;rsm;ü toH;k jyKcMhJ uonf/ yk*K¾d vw
f pfO;D wpfa,muf odrYk [kwf yk*K¾d vt
f csKd Uwdt
Yk m;
&cdkif{jcif;
&nfpl;ízGJUqdkum wD;rIwfoDqdkcJhMuonf/ odkYaomfvnf; &cdkif*DwESifhaw;oHrsm;udk
rdrwd o Ykd bm0tajctaetavsmuf &cdik af wmifov l ,form;wdu
Yk vnf; toH;k jyKcMhJ u &cdkif*DwtaMumif;udk tawmftoifhwifjycJhNyD; jzpfygonf/ &cdkifaw;oHrsm;ESifh
avonf/ &cdik af w;*Dwonf &cdik t f rsKd ;om;wdik ;f \ a'o tajctaeESihf tcsed u f mv ywfoufívnf; tenf;tusO;f azmfjycJNh y;D jzpfygonf/ odaYk omf &cdik ½f ;kd &m aw;uAsm
tavsmuf zl;yGifhvef;qef;cJhygonf/ &cdkif&Gef;vdkuf &wk-{jcif;? bGJU? omjcif; ponfwdkY rsm;udkcGJjcm;í avhvmEdkif&ef tenf;i,fwifjyvdkygao;onf/ &cdkif½dk;&m oDcsif;
udk (CLASSICAL SONGS) ½dk;&moDcsif;rsm;[k ac:qdkEdkifNyD; 'Hk;jcif;? oHcsyfBuD;? taejzifh {jcif;udk atmufygtwdkif;azmfjyvdkygonf/ {jcif;qdkyHk qdkenf;rsm;rSmvnf;
,dik ;f omjcif;rsm;udk (FOLK SUNGS) aus;vufobm0aw;oHrsm;[k ac:qdrk nfqu kd {-{ vlvl qGJiifí om,maysmhaysmif;pGm oDqdk&ifhusL;&ygonf/
ac:qdkEdkifvdrhfrnf[k xifygonf/ ,cktcg xdkESpfrsdK;pvHk;udk aus;vufa'orsm;üom Oyrm jy&rnfqdkygvQif-
rsm;aomtm;jzifh wD;rIwfoDqdkavh&SdMuonfudk awGU&avonf/ ]]{;,if,if{;/ / {;vsufyHhysL;? ½dkufumusL;ydrfh? ay:OD;urÇm? tppGmu?
ig;MumyGifhvdkuf? a&mifNrdKufÓPfjzL? ig;ql&Sifenf;? yGifhrnfcsnf;wGif? rdwånf;ra&muf?

&cdi
k o
f m;BuD;pmay &cdi
k o
f m;BuD;pmay
OD;bpH - 50 - - 51 - &u©r@dKif trSwf ( 1 )
av;yg;aemuf0,f? ig;axmufaxmifwm? omoemwGif; ig;pif;tjrwf? e0wwf&Dus? vGrf;qGwfwrf;wyHkudk "r®0dZ,omjcif;ü atmufygtwdkif; zGJUqkdxm;ygonf/
ig;&m&om;? upäye'D? þonfnmrGe?f ,Ofwefwpfzuf? yifv,f xGurf ?S ESpzf ufurf;Ny?D *Edkifqdkau? NrdKifndKatmufudk? wpfa,mufwnf;om? a&mufvDygau? a[rm
jzm;&Dr0DS ,f? &Sq
d jD yKAmÁ ? tmumrScD ikd ;f ? awmifNyKd i;f NyKd i;f ESi?hf qdik ;f qdik ;f r@dKi?f &udK© iñ
f eG zYf ;l ? ukefa&Smif;? EGD&moDrSm? *drH®ajymif;au? waygif;csD;usL;? &Gufa[mif;n§m<uD? &Gufopf
rGefMu,fjrL;odkY? ajrmufOD;&TDeef;? wnfvwfxGef;onf/ / EkvdkY? ñGefYzl;pDau? EGD&wkrSm? ysdKEkom,m? a[r0gwGif? 0Dqmcufvuf? pdrf;jrndKau?
þuRef;ZrÁL/ xl;wnfhav/ / xl;xnfharmufawmf? [kwfwnfaMomf? yifysdKxufrSm? oD;,SufyGifhcdkif? wBudKifBudKifESifh? *EdkifMuufoa&? abmfuGJol½dkU?
ausmfonfwpfql? ZrÁL'Dy? uRef;vHk;conf? rif;w&m;BuD;&ifoGD;? armufawmfxGD;/ / pdwfyluRrf;au? vGrf;pabGav/ /
{;,if,if{;/ / ___
bGUJ ]]awmifajrmuf0J,m? ½IMunfharQmfaomf? oD'gw½dk;? vDt[kHaMumifh? AvHkxdk;vdkY?
jrLcd;k rIid ;f rH?I vIid ;f Muufcek af u? ,ufjzLzG;D zG;D ? y&AGuq
f ?H *,ufoaH v? nHrpJb?J 0JMoC[H?
&cdik b
f UJG qdyk rkH mS {jcif;ESirhf wlyg? xmr&mbGUJ ? yd;k 0gbGUJ ? pE´&m;bGUJ [lí&S&d m rsm;aom
caemif;qHau? ajymif;jyefatmufxuf? w>yuf>yufESifh? uRufuRufvnf;nH? ork'f
tm;jzifh pE´&m;bGUJ udk oDqakd vh&MdS uygonf/ ]bGUJ }udk tcsKd U ]zGUJ }[k qdMk uygonf/ ]]bGUJ }}onf
us,fau? yifv,frudk? jrif&jyefaomf? ylyefn§dK;ajcmuf? touf0dÓPf? ysufpD;&efudk?
qdk&mü *Dwa&mESifhvdkufay;&onf/
tvGefaMumufvdkY? pD;avQmufrsuf&nf? toJndKav? NydKrwwfatmif? idkvwfawav/
pE´&m;bGJU vifa,musfm;c&D;xGufoGm;ojzifh &moDtvdkuf tdrfolZeD;u vGrf;qGwfwrf;
xGe;f vif;Muufoa&? vljY ynfausmaf omif;? rif;aumif;&mZm? a0omvDrmS rif;jzpf waom omjcif;rSmqdkvQif-
vma&/ pMumtrSef? vSHysHvnf;&? bkef;awmfoHau? a0omvDrSm pE´&m;av/ ]]qD;ESif;pGwfpdk? r,frSmidkau? jymodkvJyGJ? wydkYwGJrSm? rD;ra,obif? &xm;iif
bkef;tm;wufwdk;? tmPmrdk;au? eef;½dk;pdkifvm? ausmufvSDum;rSm? udk;q,f au? aysmf&Tifaomif;oJ? &Gma&SUjyifau? r,fvQifpdwfrSm? ylBuD;aqG;vdkY? ruGJruGm?
ay:a&/ / vlwumrSm? cspfazmfpHkruf? onfudkjrifau? r,fvQifpdwfrSm? pdwfBuD;ysufvdkY? touf
udkyif? r½SLcsifau? r,fvQif 0rf;enf;? rdk;&moDrSm? vDxufoJvdkY----}}
&cdkifomjcif; ___
&cd k i f o mjcif ; trsd K ;rsd K ;&S d y gonf / omjcif ; &S n f ? omjcif ; wd k ? wd k u f o mjcif ; ? wdkufomcsif;[lí wpfrsdK;&Sdygao;onf/ a,musfm;ESifhrdef;r tjyeftvSef
,dkif;omjcif;ponfjzifh &SdMuygonf/ omjcif;udk &cdkifawmifolv,form;rsm;\ twdkuftqdkif? tacstwif ajymqdkonfudk zGJUEGJUxm;jcif;jzpfonf/
aw;oH[k ac:qdkEdkifygonf/ omjcif;wwfwdkYonf omjcif;aw;oHjzifh t&yfol Oyrm---
t&yfom;? awmifolv,form;rsm;udk ajzazsmfMuygonf/ omjcif;qdkonfhtcg a,musf m ;qd k / / ]]"ea<u;aiG? &csifayí? jynfudkvSnfhywf? ndK;roHkau? *kPf
rsm;aomtm;jzifh &cdik w f a&mudk xd;k Muonf/ vH;k csi;f qdí k ud, k w
f ikd w
f a&mESihf vdu k jf cif; owif;ESifh? omjcif;wwf[k? &yftjzmjzm? t&Gm&GmrSm? ausmfyg
jzpfonf/ wHkvwf? wkNydKif olau? jyLrxGufav? wpfzufom;udk? pum;
omcsif;rsm;wGif jynfzGJU? NrdKUzGJUrsm;udk wpfrsdK;? obm0tzGJUrsm;udkwpfrsdK;? qdkaomf? Zmudkyifarmuf? twif;cHau? ighxHa&mufu? aysmuf&
tvGrf;tzGJUrsm;udkwpfenf;? toHudkqGJí oDqdk&ygonf/ obm0½Ijrifjcif;ESifh rnfom}}/

&cdi
k o
f m;BuD;pmay &cdi
k o
f m;BuD;pmay
OD;bpH - 52 - - 53 - &u©r@dKif trSwf ( 1 )
rd e f ; rqd k / / ]]jynfhpHkvu©Pm? þonf&Gmü? wpfcgwpfacguf? zdwfrHac:au? qHk;ESifh zGJUqdkrI trsm;qHk;jzpfonf/
vmuma&mufu? 0rf;ajrmufaysm&f iT ?f yGrJ mS 0ifau? pdwv
f Qiv
f jJS rL;?
OMowGefa,mif? vGrf;oHusL;rnf? rSwfwHkayí? omaMucsdarm? [efpGav- vSDavSmfoH
igqdkoHudk? w&HMum;u? MuufzudkvGef? MuufrwGefa,mif? [efpGav? vSDavSmfoHonf tvGefa&S;usaom tzGJUrsdK;? tqdkrsdK; jzpfonf/
toHusyfusyf? pum;qifNcD? tifrnDau? ryDjywfbJ? zm;Muwf þvSDavSmfoHrSm ½dk;½dk;vSDavSmfoHrsdK;r[kwfbJ Asnf; (33)vHk;tpHkwGif wpfvHk;udk
jrnf[ef? 0g0if;oHudk? Mum;vdkufjyefau/ taMumif;t&mwpfckpD zGJUxm;onf/ ,aeYwdkif vSDNydKifyGJwGif vSDavSmfom;rsm; ,drf;um
___ EGJUum wuf½dk;oHwacgufacgufjzifh oDqdkuckefMuonf/ tenf;i,fazmf jyvdkygonf/
]u} udrk u
l m;? uÍöeyAÁwm? iGaD wmifomu? [oFm0rf;bJ? ysu
H m0Jonf? rpJ&u
H m?
&Gef;vdkuf
&Humaomfvnf;? [efpDav-[efpGav/ /
&cdkiftrsdK;om;wkdYonf &Gef;vdkufaomaw;oHwpfrsdK;udk rsm;aomtm;jzifh &SifjyK?
]c} udkrlum;? jrwfvSonf;cH? &odysHudk? tBuH,lrSm;? rif;om;jynfvQif? jypfrSm;
r*Fvmaqmif? orufwufwdkYü 0dkif;zGJUíoDqdkMuonf/
vQifum;? jynfawmf0ifum? 0ifumaomfvnf;? [efpDav-[efpGav/ /
&SifjyKyGJwGif oDqdk&eftwGufqdkvQif &SifrjyKrD wpfvoHk;oDwif;avmufuyif
]*} udkrlum;? C&m0go? udpörsm;ajrmif? vl½dkUabmif0,f? cGma,SmifcsDNyD;?
pmqdkolu &Gef;vdkuf&wkrsm;udk oDuHk;xm;&onf/ armif&Sifavmif;\ t&Hvkvif
rif;BuD;uxif? om;vGwfvsifonf? txG#fwifum? wifumaomfvnf;?
ysdKwdkYtm; ]&Gef;}vdkuf&rnfhae&mwdkYudk BudKwifíoifMum;xm;&onf/
[efpDav- [efpGav/ /
Oyrm
Oyrm/ / ]ighom;xifay:? Zeausmfudk? r,fawmfxdkcg zGm;ownf}} ]&Gef;}}/
ighom;xifay:? ]armif&SifESr igeJY&} ]&Gef;}/ ipnfjcif;
]£EÅodMum;? rdk;ewfom;onf trsm;xifMuavm} ]&Gef;}/ ipnfjcif;udk ipnfuonft h cg ipnfwwfuqd&k onf/ vH;k csi;f u&onf/ ipnf
]oef;oef;pdpd pD;ESifhaví rsuf&nftaxGaxGESifh ]&Gef;}/ wwfwpfa,mufwnf;uyif ZmwfaumiftrsdK;rsdK;vkyfNyD; u&? qdk&? ajym&onf/
]BuHayorQ? onftcGifhrSm? roifhacswum;[k} ]&Gef;}/ u&mwGif vufazsmufwD;í u&onf/ ipnfu&mrSm vdkaomypönf;ud&d,mrsm;rSm
]acgif;rSmxm;? bk&m;jzpfrnfhol ]&Gef;}/ qHkwpfvHk;? uefawmhyGJwpfck? qefwpfcGuf? ,ufoJhwpfck? y,dkifh (yvdkif;) wpfvHk;?
]oHk;bHkavmu? a0ae,srSm u,frrnfhol ]&Gef;}/ avSmfwufwpfacsmif; jzpfygonf/ ajrjyifrSm zsmcif;í u&onf/ tqiftjyifrSm
___ ipnfwwfaumif;rSm qifESmarmif;uJhodkY acgif;aygif;aygif;xm;&onf/ 'a,m
r*Fvmaqmif orufwufwGifrl atmufygtwdkif; oDqdkavh &SdMuygonf/ pGeaf wmif (vHck s)D udk qifEiS w
hf al tmif - r'H;k (tNr;D )xkwv
f yk af vmusw
d f (cawmif;usw
d )f
]tdk;aoQwpfvHk;? cGufacszHk;? jyHK;oD;NzHK;oGif? oEÅmarvif? 0dkif;vdkYMunfh} ]&Gef;}/ xm;&onf/ þ&cdkif½dk;&mtursdK;rSm ud&d,mvnf;enf;? tqiftjyifuvnf; ½dk;NyD;
___ p&dwfuvnf;oufomojzifh awmifolv,form; t&yfol t&yfom;wdkYtwGuf
a0omvDrS ok0PÖa'0DzGJUqdkaom ]odefuefrD}wGif csD&wkESifh OuúmysH (12) oifhavsmfaom uyGJwpfrsdK;yif jzpfonf/
&moD&wkwdkYonf &Gef;vdkuf&wkrsm; jzpfMuonf/ &Gef;vdkuf&wkrsm;onf a&S;tus

&cdi
k o
f m;BuD;pmay &cdi
k o
f m;BuD;pmay
OD;bpH - 54 - - 55 - &u©r@dKif trSwf ( 1 )
Zmwfvrf;rSm a&S;&mZ0if Zmwfvrf;wpfck jzpfonf/ bk&ifuekd EH ydS v f o
kd nfth wGuf a[---a[---? qH k p auvuf , m? qef p auvuf 0 J ? &ayguf a ujzLjzL?
ujyaomuyGJ jzpfco
hJ nf/ bk&if\eHwjl zpfonfh ]ipnfBupH }kH udk vdu
k &f mS cef;rsm;ygonf/ ausmufwpfvHk;rSm? &Sdudkcdk;a&? uGrf;NcHK&Sd a&pifjrifhrSm? armifbdkYw,m? jy'g;
taomt&Tef;rsm; xnfhoGif;xm;ojzifh y&dowfBudKufonf/ omrSm nmu,m? r,fbdkYw,m- jy'g;omrSm b,fu,m [dr0EÅm? awm
oHk;axmif---/ NcDrSm&Snfa& &Spfawmifavmuf? vufrSm&Snfau ajcmuf
ipnfjcif; awmifavmuf? acgif;rSm&Snfa& oHk;awmifavmuf? cE¨mrSm&Snfa& &Spfawmif
udk;&mudk;q,f? udk;ck0,fwGif? iwGifpa&? na&wef;cG? jynfrrufuRef;? [efyef avmuf? r'Hk;rSm&Snfa& ig;awmifavmuf? a'av;oHk;q,favmuf? yifhul
aumif;pGm? uRef&nfaumif;onf? yg&Jb/ &mZmrSm eDvwfaw? axGawmifa'awmif ul;vDa&? yifhul&mZmrSm aZmifyif
[kwfwnfhvif&Sm? vifEGJUaESmif;? vifaumif;qdkonf? aumif;vwfrnf? ipnf eDava&/ /
,l,l? ESma&mifjzLudk? armifjzLusHK;í r&wum;? yg&Jb/ Zrf;
ipnf£ayguf? ig&aumufrSm? &Sdavonfvnf;? yg&Jb/ ]Zrf ; } qdkaompum;onf ]prf ; }}qdkaompum;rSvmonf[k qdkMuygonf/
aus;uwkwfyif&if;? ipnfwGif;? eif;avarmifrif;? wpfa,mufcsif;? eifhrd wpfa,mufESifhwpfa,muf t&nftcsif;prf;aompum;? tysdK vlysdK tcspfprf;aom
armifBuD;? eifh0&D;rSm? wl&Gif;iSm;cD? wl&Gif;r&? &efwif;&Sm? c&mpdk;rnf? tdkrdr? pum;yif jzpfonf/ txl;ojzifh &rf;NAJbufü ,aeYwdkif Zrf;pum; ajymaeMuonfudk
eifhrdarmifBuD; eifh0&D;rSm? tdk;ysOfiSm;cD? tdk;ysOfr&? &efwif;&Sm? c&mpdk;rnf? tdkrdr? awGU&rnf jzpfygonf/ Zrf;pum;rSm ]pum;}[k qdkaomfvnf; toHae toHxm;ESifh
ipnf,l,l? ESma&mifjzLudk? armifjzLusHK;vdkY r&wum;/ ajymqdk&ojzifh *DwoHygonfh aw;oHwpfrsdK; jzpfvmonf/
yifhuljcif; rd e f ; rysd K / / tarmif tarmif wdkifrSmarQmif? tarmifZmua&mif/
yifhultuobifESifhtwl yifhuljcif;udk qdkMuonf/ tvGefa&S;usaomtu a,musf m ;ysd K / / o&ufyifndK? t&dyfcdk? vlysdKaygufp? wef;vGJu/
obifjzpfí yifhuljcif;rSmvnf; tvGefa&S;usaom aw;omjcif;[kqdk&rnf jzpfyg
rd e f ; rysd K / / ausmufp&pfauwef;wif? &D&SifauoGwfoGwf? ysdKar&D ysifpOf
onf/ [efpaG v vSaD wmforH mS ]z-udrk u
l m;? z,ukrm® ? Bu;D pGmajymiftm;? yifuh ul sm;ud?k
aujzwfvdkY? &DcyfauxGufvm? bl;yGifh&HMumwHyGifhudk wGJvdkYyg?
vTm;vTm;pGwuf m? pGwu
f maomfvnf;? [efpaD v [efpaG v}vdYk pyfqx kd m;cJo
h nft h wdik ;f
pGmarmifa&---/ vljrifau&Suaf wr[d? bl;yGiahf u&H? MumwHyiG u
hf kd
yifu
h Zl mwfvrf;obifrmS b,ukrm® qdak om Zmwfvrf;yif jzpfygonf/ yifch t l aMumif;
&Twfygbdav---/
udk wcrf;wem; wifjyonfhtwGuf yifhultu obif? yifhulcsif;vdkY ac:Muygonf/
yifhulZmwfudk vltrsm;? tcef;pHk? t0wfpHk? wl&d,mpHkwdkYESifh ujy&ygonf/ a,musf m ;ysd K / / c,if0g;acs? c,if0g;zsm;? wqdkufaoQNzDvdkYxGif;? pHn§if;auyvD?
vufq,facsmif;eefY? ajcmufacsmif;csD? yvGDpHausmfar½dkUedef
yifhuljcif; tdrfawmifbufu? rIwfazsmfac:? emaysmfovm;? arhtoHau?
a[---? Ak'¨pMum? ckepfodef;rSm? pMumrif;avmif;? &Sdolawmfvnf;? ajymum wyfwyfauoda&? ar½dkUtdrf rD;vHk;vif;vdkY? cspfawarmif r0if0Hh
ajyma&/ bJ NcHem;aua,mifvdkY/

&cdi
k o
f m;BuD;pmay &cdi
k o
f m;BuD;pmay
OD;bpH - 56 - - 57 - &u©r@dKif trSwf ( 1 )

'Hk;csif; oHcsyfBuD;
rsm;aomtm;jzifh ax&fBuD;0gBuD; ysHvGefonfhtcgrSm 'Hk;uMuonf/ 'Hk;qdkaom oHcsyfBuD;udk &cdkifawmifolv,form;wdkY\ oDcsif;yifjzpfonf/ NydKifvSDyGJ? &xm;
&cdkif½dk;&mturSm vltrsm;ESifh u&onf/ 'Hk;,drf;ESifh 'Hk;Murf;ESpfrsdK;&Sdonf/ taMumif; qGyJ ?JG oBueF yf w
JG üYkd oDqMkd uonf/ vltrsm;oDq&kd aom aus;vufaw;oHyif jzpfonf/
t&m tjzpftysufwpfckckudk o½kyfazmfí ujyonf/ odkYr[kwf xl;jrwfonfh yk*d¾Kvf ,aeYwdkif acwfpm;vsuf&Sdonfh oHcsyfBuD;onf pdwfudkwuf<uaponfh oDcsif;[k
wpfO;D OD;\ tw¬KywÜ Eåd iS yhf wfoufí ujyMuonf/ odrYk [kwf Zeuúuo hJ Ykd Zmwfawmfvm qdkEdkifygonf/
0w¬Krsm;udk Zmwfcif;í ujyMuonf/ odrYk [kwf &Sr;f 'l;? uyÜv?D [du k v f ef'g; tp&So d nfh
vlrsKd ;rsm;\"avhukd o½kyaf zmfjyMuonf/ oDqakd om oDcsi;f rsm;udk 'H;k csi;f [kac:onf/ NydKifavmif;oHcsyfBuD;
armif½dk; armif½dk;? av;av;- av;av;
Zeuú 'Hk;jcif; udk;pdwfudk;vH? udk;yifuef? usifoefwd&m? wufysmpD;vdkY?
wdkif;rdwD¬vm? ydkifumpdk;a&? &TDbkef;awmfwdk;? wHcdk;jzm? t&dXmaygv? ZeuúESifh? r[mavmif;BuD;xGufvdkYvm? ZrÁL'Dyg? vusfmuRef;rSm? xGef;a&eDv? yHkyrm?
nDawmfaemif&if;? rif;ESpfjzm? ppfyGJqifum? eef;&mvkí? r&PmjyKonfh? aemifbk&if? owif;aMunm? emrnfBuD;vdkY? NydKifavmif;OD;pD;? q&matmif? olu&Sdaqmif?
awmifnmpH? a'0Doad tmif? vSeH aD xmifíjyonfch g? ausmufprd ;f eDvm? urÁvmxkyEf iS ?hf vrf; ñTefjyvdkY? NydKifavmif;0rf;r? yif;uefrSm? &Sdaemufb,fnm? eD&mpdatmif?
qif;&JoGifvkyf? [kwfrSefpGm? jynfprÜmudk? vm;&csufcsif;? udk,f0ef&ifhESifh? arpE´m? vlpdwufpd? xdkifNyD;au? OD;pD;q&m? csa&wufESifh? rysufruGuf? nDnDnm?
jynfprÜmudk vm;&csufcsif;/ &Dyef;zGmatmif? wufudkqGJvdkY? w[kefaw;ESifh? xGufvDcg? NydKifavmif;yGJrSm?
oCF&mZm q&mawmfbk&m; ysHvGefawmfrlonfhtcg atmufyg'Hk;jcif;udk pyfqdkMu q&mxGef;u? &yfapmuf xvdkY? &SdudkarQmf olYvufpGJawmf? xdkwufrudk?
onf/ jrm'ifxufu? eaemif;udkif? r,drf; r,dkif? vSDrapmif;atmif? jzajzmifhwwef;?
]]ZrÁL'Dyg? aMujimxGef;au? oajynmuRef;? wdkif;aqmifaqmif? udkifvdkYvm? Zmolwpfcg? NydKif0HhzdkYvJ? tyGJyGJETJvdkYvm? ½SHK;a&qdkpGm? ig½dkUrod?
eDa&mif va&mif? xdefajymifvif;vdkY? xifay:owif;&cdkifajr? NrdKUvSppfawG? EdkifzdkYbufu? aotcsm? tvH,lum jyefzdkY NydKifavmif;? armif½dk;---armif½dk;
e*&rSm? oHCmh&mZm? ausmif;0d[m? wynfhrsm;pGm? jym;jym;0yfvdkY? pmyDy&dwf? (av;av;)2 armif½dk;av;---0g;/
ydkYcsrSef? oDvusifhrGef? "l&&yfudk? edpörjywf? jznfhvsufyif? *dkPf;csKyft&Sif?
bGJUemrrSm? OD;okE´&rnfac:wGif? 0wDav;cGif? xift&Sm;BuD;? OD;okE´& Asmpum;,ifh
q&mawmf? &cdkifjynfrSm ausmfaZmyg\}} Asm&wk
a&S;tcgu rm&,k'Hk;udk uí rm&,k'Hk;csif;udk qkdMuonf/ ,cktcg acwf AsmvdkYac:qdkonfhpum;rSm ]ysm,dysm,m? Asm,dAsm,m}qdkonfh pum;uJhodkY
qefaom Zmwfvrf;rsm;udk cif;jyNyD; acwfqefaomaw;oHrsm;udk oDqdkMuonf/ vnf;aumif;? Asmrsm;onfqakd om pum;uJo h v
Ykd nf;aumif; vSnyhf wfysm,m cwfonfh
oabm&Sdonf/ trSefrSm ysm,mcwfonf? ylaqG;wrf;wonfhoabmyif jzpfygonf/
txl;ojzifh taemufjynfa&muf &cdkiftrsdK;om;wdkYonf þodkY ylaqG;wrf;wonfh
tzGUJ tEGUJ wdu
Yk q
kd &kd mü ]Asm}qdo
k nf[k ac:a0:Muonf/ xdk aMumifh Asm&wk[q k o
kd nfrmS

&cdi
k o
f m;BuD;pmay &cdi
k o
f m;BuD;pmay
OD;bpH - 58 - - 59 - &u©r@dKif trSwf ( 1 )
tvGrf;taqG;udk zGJUxm;aomtzGJUjzpfNyD; oDqdkvQif tvGrf;aw;wpfck jzpfvmonf/ pum;vHk;rsm;udk uav;acsmhonfhtcg xnfhqdkMuonf/ [l;a&a&[l;rSm awmoH?
(u) neDpD-eDcsrf;us---/ &Dtdk;cGufajymhpif? cg;xpfwif? r,fvQif&Dcyf<u/ awmifo?H avoHw\ Ykd obm0udk jyqdo
k nf/ aumufu&Daumuf-MuufweG o f ?H iSuw
f eG f
&SdaemufupD? cGD;rsm;zsif/ BuD;i,fedrfhjrifh? qifhu&ifhap-vSawmif;vSa&- oHwdkYudk jyqdkonf/ ompGav? [efpGavrSm om,mjcif;udk jyonf/
jrif&a&/ vdkufpDcsif-udk,frcsd/ vS½kyfoGifudk jrifcsifESvHk;[d\/ Oyrmtm;jzifh----
(c) r,feDpD-awmifcg;apmif;---/ armifeDpD--q,fjyefoQifyifausmif;--- ]awmifuvDvm-ajrmufvDvmau/ &ifrSm{;csrf;? cspfawoludk? edefYpOfvGrf;a&/
qifEmS armif;vrf;aMumif;qD;---o&ufyifBu;D ? &dyNf rKd iaf cgifx0d ;D í? us;D &TpD D [l;---[l;/
avQmufygcD---vSjymjzLudk rqef;ygpDcsif{; av--/ v,form; uRJausmif;oH
___
ruúvma,? ½dkif---½dkif? Budrf;om'kwfudk? eaemif;udkif? u,dkifuyg;? ESif;NrdKifNrdKif
pum;,ifh au? awmifusdKifMum;rSm-uRJausmif;vm;a&? tpfudkryg? nDryg? Budrfom;'kwfudk?
pum;,ifhrSm ,ifhíqdk&onfh Asm&wkuJhodkYyif jzpfygonf/ eaemif;udkif? ESif;NrdKifNrdKifau? awmifusdKifMum;rSm? uRJausmif;vm;a&/
(u) NcdK;NADysHau? ,ifa&G;NcHKrSm? em;a,mifr,fav? armif½dkUvmau? &TDZif;cgrSm? [l;--a&--a&-----[l;/
a&mufa,mifr,fav? yGDcsmwtmem? vufrSmudkif½dkU? &TDoD;,lar? bm;ZD; v,form; uRJacsmhaw;oH
wef;udk? 0ifa,mifr,fav/
uRJr&mvJ*kwfyD? yifv,fem;rSm uRJw&GDESifh? *kwfyD*kwfaygif;? v,fxGefaumif;udk?
(c) vufyHyifrSm? ZD;&ufaoQ&DpGwf? tawmifzsm;udk? NAHK;NAHK;cwfí? tyGifhudk>cD?
jrufaumif;yD;ar? a'wv,fudk? nufatmifv,fc--tdk uRJ½dkUav--uRJ½dkUav/
oD;wHcsDcs? vufyHcdkifrSm? rudk,av? rudk,/
avSorm; ta&mif;om;
,dkif;omcsif;ESifh aus;vufaw;oH
tp&mvJ&DiH? tzsm;&mvJ &Daumif;? ukefonfaysmfau? &TDnmacsmif;rSm?
,dkif;onf'ef;? ykcufudkqdkvdkY? ykcufvGJ&if;? 'ef;pD;&if;oDqdkaom obm0 omjcif;
qm;a&mif;vm;cg? [if;pm;yga&? 0,fygcvdu k ?f aumufnif;qefu?kd jzLatmifzw
G af u?
uav;rsm; jzpfonf/
zkwfpm;uwfay? cspfa&mufrudk? rSmvdkufawav---rSmvdkufaw/
zcif&ifoGD;? trdrGD;au? orD;vSa,? ykcufaoQrSm? tdyfygvifhav/ orD;
þuJhodkY aus;vufobm0aw;oH? uAsmrsm;tajrmufjrm;&Sdygonf/ obm0
orD;? cspforD;? orD;zcif? udkif;v,fjyifrSm? vifhpifudkpD;? pyg;wD;vdkY?
tavsmuf trsdK;rsdK;oDqdkMuonf/ ,aeY&SnfvGef;rnfpdk;ojzifh aemufxyf razmfjy
orD;&wem? vSzdkY&mudk? 0,fysmyD;a&? orD;vSa,? Zl;a0 a0/ Zl;---Zl;/
vdkawmhyg/ þrQESifh ed*Hk;csKyfvdkufygonf/
tcsdKUt&yfa'orsm;wGif uyÜsm ]t&GJU} ]cAsm}ponfjzifh trsdK;rsdK; ac:qdkMuonf/
___
,dkif;omjcif;rsm;enf;wl aus;vufaw;oHrsm; jzpfMuonf/ þaw;oHrsm;ü obm0
ed*Hk;csKyfrnfqdkvQif þ&cdkif*DwESifhaw;oHwdkYonf ,ckuRefawmfwdkY &SmazGawGU&
tavsmuf Zl;a0a0Zl;/ [l;a&a&[l;/ aumufu&Daumuf/ [l;--[l;/ ompGav?
oavmufudk tusOf;csKyfí wifjyjcif;omjzpfygonf/ ½dk;&m,Ofaus;rIazmfxkwf&mü
[efpGav[lí aw;oHcswGifxnfhqdkMuonfudk awGU&ygvdrfhrnf/ Zl;a0a0Zl;qdkaom
&cdkiftrsdK;om;wdkY\ obm0tajctaetavsmufxGef;um;cJhaom ½dk;&mrl&if;rsm;udk

&cdi
k o
f m;BuD;pmay &cdi
k o
f m;BuD;pmay
OD;bpH - 60 - - 61 - &u©r@dKif trSwf ( 1 )
okawoejyKvyk Nf y;D azmfxw k &f efta&;Bu;D ygonf/ uReaf wmft h aejzifh &cdik af w;oHrsm;
udk azmfxkwf&mwGif ½dk;&mudktajccH&&Sdatmif OD;pGmBudK;pm;NyD; umvay:&cdkifaw;oH
rsm;udk zGJUqdkoGm;Mu&efjzpfygonf/ ,aeY uRefawmfwifjyaqG;aEG;aom &cdkif*DwESifh
aw;oHwdkYrSm tcsdeftenf;i,ftwGif; jyifqifrIenf;yg;jcif;wdkYaMumifh tpDtpOfrsm;
taejzifh cRwf,Gif;csufrsm;&Sdvdrfhrnfjzpfygonf/ odkYaomf vdk&if;oabmudk &&SdEdkifvdrfh
rnf[k ,HkMunfygonf/
þuJhodkY uRefawmftm; &cdkif*DwESifhaw;oHudk aqG;aEG;wifjyEdkif&ef pDpOfjyKvkyf
Muaom yk*K¾d vrf sm;? wdik ;f &if;om;,Ofaus;rI azmfxw k af &;qyfaumfrwD vlBu;D rsm;tm;
aus;Zl;txl;wifygonf/ þuJhodkY wdkif;&if;om;,Ofaus;rI azmfxkwfa&;udk tm;ay;
aeonfhtcsdefwGif &cdkifwuúodkvfausmif;om;rsm;taejzifh &cdkiftrsdK;om;,Ofaus;rI
rsm; azmfxkwfEdkifa&;udk txl;wvnf BudK;pm;oifhygonf/
þodkY aqmif&GufBudK;yrf;jcif;jzifh rdrdwdkY\,Ofaus;rIudk ay:vGifvmapNyD; rdwq
f ufpum;
jynfaxmifpkom;tcsif;csif; wpfOD;taMumif;udkwpfOD; em;vnfvmMuNyD; ydkrdk&if;ESD;
vmMurnfrSm trSefyifjzpfygonf/ <ua&mufvmaom y&dowftaygif;tm;vnf; pmwnf;rdwfqufpum; / / q&m"npHonf ]rdk;yef;a0} aqmif;yg;udk
txl;aus;Zl;wifygaMumif;/ 1952-53 ckESpfxkwfa0cJhaom "n0wDr*¾Zif; twGJ(1)? trSwf(2)ü wifjycJhonf/
]&cdkif*DwESifhaw;oH}udk OD;bpHu a[majymí &cdkifwdkif;&if;om;pmayESifh odkYaomf rdk;yef;a0omjcif; (omcsif;)\ pmqdkawmf rnfoljzpfaMumif; azmfjyrxm;ay/
,Ofaus;rIqyfaumfrwD (wuúodkvfrsm; &efukef)u jzefYcsdygonf/ xdkYaMummifh pmzwfolwdkY tusdK;iSm &cdkifr*¾Zif; trSwf-9 (1984)ckü armifAodef;
"npH a&;aom ]aygufawmNrKd Ue,f jym;uRe;f om &cdik pf mqdEk pS Of ;D } taMumif;rS aumufEw
I í
f
rdk;yef;a0omjcif;\pmqdkawmf q&matmifxGef;vStaMumif;udk atmufwGif tusOf;
rS w f c suf / / þa[majymcsuf pmwrf;twGuf toH;k jyKaom aus;vufta&GUjcif;
csKyf azmfjytyfygonf/
rsm;ESit hf ,ltqoabmw&m;rsm;udk &cdik &f mZ0ifEiS phf mayokawoD
toQipf udEú x ´ rH S tultnDjyKygonf/ &cdik tf oHviT chf surf sm;rSvnf; q&matmifxGef;vSonf aygufawmNrdKUe,f qm;jyif&Gmom;jzpfonf/ rdbrsdK;½dk;
axmufulrI &cJhygonf/ udk rod&acs/ omjcif;(omcsif;) pmqdkawmf wefcdk;q&mxGef;u ¤if;\ aumfumEk
omjcif;ü ]igwdkYrSmav? q&mw0? rdbozG,f? BuD;us,fÓPf&Sif}[lí awGU&ojzifh
21 - 1 - 66 q&matmifxGef;vSudk wefcdk;q&mxGef;\ rdbt&G,f[k rSwf,lEdkifygonf/
_____ q&mxGef;udk a*gpm 1230 (at'D-1869)ckwGif arG;zGm;cJh&m rdbt&G,fjzpfol
q&matmifxGef;vSonf q&mxGef;xuf touf(30)cefYBuD;vdrfhrnf[k tMurf;rQ
rSwf,lEdkifygonf/

&cdi
k o
f m;BuD;pmay &cdi
k o
f m;BuD;pmay
OD;bpH - 62 - - 63 - &u©r@dKif trSwf ( 1 )
q&matmifxGef;vS a&;zGJUcJhaom (pHkprf;&orQ)pmrsm;rSm-
(1) aumfumEkomjcif;
(2) Ak'¨0ifomjcif;
(3) rdk;yef;a0omjcif;
(4) wdkufomjcif;wdkY jzpfonf/
q&matmifxGef;vSudk wefcdk;q&mxGef;u ]aumfumEkudk? a&S;OD;tp? yxrü?
[mo0ZÆef;? ÓPfwefaqmifav? ajymifajymif&Tef;au? atmifxGef;q&m? a&;pDyga&}
[k vnf;aumif;? ]atmifxGef;q&m pDcJhygonf/ wdkufomjcif;ü? oGm;pyfum&ef?
pDuHk;[efudk? tuRefMunfEl;? topfay:au? q&mxGef;vQif? csD;rTrf;jyKvsuf}[lí
vnf ; aumif ; *k P f o wif ; csD ; usL;xm;aMumif ; awG U &onf / pmqd k a wmf q&m
atmifxGef;vSum; NAdwdoQudkvdkeDacwfü &cdkifomjcif;pmayqDrD;udk jyefvnfxGef;n§d rdk;yef;a0
pwifay;cJhol &cdkifpmay acgif;aqmifwpfOD;jzpfayonf/
("npH )

pmwnf ; &cdkiftrsdK;om;wdkY\ pmay,Ofaus;rI? tEkynm&yfrsm;udk &SmaecJh&mü ]rdk;yef;a0}


trnf&Sdaom &cdkifomjcif; (omcsif;) wpfyk'fudk awGUcJhrdygonf/
]rd;k yef;a0}omjcif;udk zwfrad omtcg &cdikd tf rsKd ;om;wd\
Yk qufqaH &; tavhtx?
toH;k tEIe;f ? tajymtqdk a&m>yrf;vsuyf g&Sad eojzifh uREyfk w f \
Ykd pdwu
f kd tawmfyifxrd d
avonf/ þomjcif;udk zGJUEGJUoDuHk;aompmqdkum; &cdkifpmqdk tppfyifjzpfonf/
þpmqdkonf uREkfyf\ uav;b0udk ajy;íowd&apygonf/ uREkfyfwdkY vkvifvHkrwdkY
\ tcspfZmwfcif;MuyHkudk ay:vGifapygonf/ þpmqdkum; tcspfpmqdkyifqdku
rSm;rnf r[kwfay/ &cdkifhobm0wGif ay:xGef;cJhonfh &cdkifpmqdkyifwum;/
]]ZrÁLra,atmifajr? rSefuif;axmifau? ajymifajymif&Tef;vdkY?
atmif e ef ; wnf a u? atmif a jrod C F m ? jyó'f c smrS m ? tmPmpd e f z l ; ?
xGef;a&mifjrL;au? a&Tajrmuf OD;udk}} tpcsDvsuf[k Zmwfvrf;ysdK;cJhavonf/
ajrmufOD;trnf&Sdaom NrdKUa[mif;NrdKU\ ausmuf&pfau&yfuGufwGif qDukefonf
Bu;D OD;ausm[ f íl [d;k av;wausmf &Scd o
hJ nf/ OD;ausmw
f iG f ]orD;wifw h ,f? oH;k awmifxmG rS?
auomxGef;au? rdk;yef;a0}[k orD;wpfOD;xGef;um;cJh\/

&cdi
k o
f m;BuD;pmay &cdi
k o
f m;BuD;pmay
OD;bpH - 64 - - 65 - &u©r@dKif trSwf ( 1 )
rd;k yef;a0um; NrKd Ua[mif;NrKd Uumvom; vkvifw\ Ykd EIwzf sm;wGif w&G&G wçww&Scd hJ vSUJ ac:í bke;f Bu;D ausmif;odYk qGr;f ydo Yk mG ;Edik af tmif aA'ifa[map\/ rdbwdYk oabmwl
\/ odkYaomf xdkvkvifysdKwdkYtxJwGif uHtaumif;qHk;olum; ausmif;'umOD;baxG;\ ojzifh ausmif;odkYvmcJh&onf/ ausmif;0if;0rS0ifvmaom rdk;yef;a0udk jrif&onfh
om;-xGef;atmifausmfyif jzpfavonf/ xGef;atmifausmfrSm avmurmefatmif xGef;atmifausmfrSm uHaumif;onfh olqif;&J a&Ttdk;&ouJhodkY 0rf;ajrmuf0rf;om&SdvS
bkef;awmfBuD;ausmif;ü ynm&ifEdkYaomufpdkYvsuf&Sdaom bkef;BuD;ausmif;om;uav; onfudk atmufygtwdkif;oDuHk;xm;ayonf/
yif jzpfawmhonf/ uav;t&G,u f olwEYkd pS Of ;D cspu
f Rr;f 0ifco hJ nf/ rd;k yef;a0uav;rSm ]]ausmif;wdkufcGifudk? 0ifonfhqGrf;tkyf/
olUrdbrsm;ESihf bke;f awmfBu;D ausmif;odYk rMumcPa&mufco hJ nf/ xdpk Ofuyif olwEYkd pS Of ;D ewfyef;wdrf,if? a&TeDtkyfudk/
rsufpdcsif;qHkum tcspfyGm;cJhMuavonf/ þonfudk zGJUEGJUxm;&mü- oGef;vkyfpifppf? jzpfrnfrxif/
]]avmurmefatmif? bke;f acgifwoD;? txufqakd &? ausmif;awmfBu;D ajcmufjypfpifau? 0ifwHka&SUu/
rSm? pHoD;vlvGif? wwfajrmufpifau? &G,fvQifq,fhig;? 0wfpm;qifau? ,if;ESrudk? jrif&onfrSm/
jrifpdwfwwfa,mif? ewfa,musfm;odkY? ½kyfum;wifhw,f? rdk;yef;a0ESifh? t&G,f Oyrmau? BuD;pGm;'ku©/
wefMu? i,fcguyif? rdbESpyf g;? ausmif;odv Yk m;au? ygjim;onfw?kH ESpaf ,muf qif;&JolrSm? uHrlwdk;au? a&Ttdk;&odkY}}
pHkrSm? tm½Hk[dau? rsufpdusvdkY}}[lí jzpfayonf/ þodt Yk m;&0rf;omESihf ESrrd;k artm; xGe;f atmifausmo f nf BuKd wifíuse;f rmyg\
xdrk w S zef ausmif;awmfBu;D om;-xGe;f atmifausmo f nf rdrqd &mudx k ;D rd;k í t&yf vm;[k EIwfqufar;jref;vdkufavonf/ xdkpOftcg rdk;yef;a0rSm ½kwfw&uf jyefrajym
xJodkY rMumcPoGm;&\/ xdktcgwdkYü rdk;yef;a0rSm tdrfOD;rS cspfol xGef;atmifausmf EdkifbJ &yfwefYoGm;\/ rdk;yef;a0aemufrS tazmfygvmonfh oli,fcsif;u jyefajym&ef
tm; arQmfpdkufvsuf&Sd\/ olwdkY rsufpdcsif;qHkMujyefonf/ xdkYaMumifh--- Burd ;f armif;vduk cf grS NyKH ;NyKH ;uav;vkyu f m £a`Ej´ zifh jyefqakd wmhonf/ tao;pdwzf UJG EGUJ
]]umvwm&Snf? ESrtdrfol? armifrlausmif;om;? jrwfq&mESifh &Hcg xm;yHkrSm-
vm;au? ydk;om;ajrmufjyif? rdk;ararmifrSm? aq;aMumifaumif;vdkY? cawmif; ]]aomupdk;&drf? twefNidrfau? arGUodrf½ly? ighESrrSm? b,a&m*g?
qifau? udk,fwGiftusÐ? zvmvDESifh? qHcsDvnf;aumif;? cefqmygudk? ae&m raxmif;wmau? rmyg,ufvm;? ar;vwfygau? z&PmyDwd? rdk;yef;jzLrSm?
a&mufatmif? qHacgufaygif;vdkY? zJaumif;yk0g? vuf,muvQif? yufcHk; vlrodau? [d,ufESifhom? &Sufwwfygau? wpfcg&efxl;? a,musfm;[lau?
wifau? ax&f&Sifa&SUu? tda`E´au? wnfMunf<uí? arvSa,armif? q&m vl,OfacsmESi?hf rajymbl;vd?Yk ausmif;OD;ajrjyif? wwfxw J iG 0f ,f? arvQiw
f ;kd wGe?Yf
acgifudk? aea&mifrxdk;? [wfum[wfum? xD;qwåmudk? vHkpGmrdk;au? Mum½dk; wvSrf;NcDudk? rcsD0efYa,mif? wefYíaecg? aemufuyga&? arwåmBuD;jcif;?
oP²mef? EGJUudk,f[efudk? vSpHnufau? apmifhMunfhacsaomf? arrsufcGufrSm? oli,fcsif;rSm? vSjcif;BuHpHk? r,fcspfyHkrSm? BuHKonf*ked? wGd,ufESifhuH? usef;rm
xufzufusau? aomrebHk? ESpfa,mufpHkrSm? tm½Hkrqdwf? apwodwfvQif? [Hudk? jyefajymygvm;? wpfa,mufuum? ESrcsif;qm cspfarwåmESifh? rmqm
ppfajrjyifrmS ? xkusiw
f csu?f avjyif;xefau? wif;cGe&f u G of ?Ykd cspo
f ufErHS nf}} aumif;jcif;? owif;ar;vsuf? rarhysufrSm? rxGufwdwfwdwf? Muuftdyfaom
þodkY zGJUEGJUxm;&Sdonf/ [ef? eifhypudk? igMunfhjyefrnf? wzefqdkc? cNyHKa&ysm? rdk;r,fvSvnf;?
rdk;yef;a0udk rdESifhbrSm txl;apmifha&Smufxm;&Sdonf/ odkYaomf rdk;yef;a0uav; rsufpcsDum? armifrsufESmudk? wnfhumMunfhrSm? rsufawmifvTudk? tomcsvdkY?
rSm cspfol&Sd&m ausmif;awmfomodkY oGm;vdkvS\/ wpfcgü aA'ifq&m wpfOD;tm; ,aeYruGm? ausmif;om,mu? arwåmroH?k armifcmG oHu?kd tuReEf rS ? avn§i;f

&cdi
k o
f m;BuD;pmay &cdi
k o
f m;BuD;pmay
OD;bpH - 66 - - 67 - &u©r@dKif trSwf ( 1 )
cHau? Mum;yg&vd?Yk oyÜa&m*g? raxmif;wmau? rmrmacgufacguf? qGr;f yd&Yk ef awmif&Snfajrmif\ ]o&ufcsdKau? &dyfndKatmufrSm}? ]e&PDau?? odCÐESifhwl?
rSm? ausmif;xHa&muf[k}} þodkYyifwnf;/ awGUBuHKqHkpnf;Mu&onfh tvGef armifh&ifcGifrSm? wifarrSefau? rdk;yef;jzL}ESifh xGef;atmifausmfwdkY awGUqHkMuygao;
cufcJ &Sm;yg;vSayaom þtcgaumif;udk xGef;atmifausmfESifh rdk;yef;a0wdkYrSm onf/ xGef;atmifausmfu cspfolvufudk tomvSrf;í udkifwG,frdygonf/ xdktcg
tod k Y v Qif vuf v T w f E d k i f y gtH h e nf ; / rd k ; yef ; a0wd k Y ausmif ; awmf r S t qif ; ud k rdk;yef;a0urdrdtm; wrifoufouft&SufcGJ&ef BuHonfvm;[k pGyfpGJar;rdonf/
xGef;atmifausmf apmifhqdkif;vsuf&Sdonf/ olwdkYESpfOD; awGUqHkMujyefonf/ pum;qdkMu aemufqHk;ü cspfolESpfOD;wdkYrSm rdrdwdkYudk,fpm;xm;&Sd&ef vufaqmifrsm; tjyeftvSef
jyef o nf / cspf w if ; ES D ; aES m Mujyef o nf / rd k ; yef ; a0\ tcspf p rf ; aompum;ud k ay;Muonf/ rd;k yef;a0\ vufaqmifrmS qHx;kH jzpf\/ xGe;f atmifausm\ f vufaqmif
xGef;atmifausmf jyefqdkavonf/ rSmum; armif;cs"m;jzpfayonf/ ¤if;u zGJUEGJUxm;&mü---
rdrd\a0'emrSm xl;qef;vSaMumif;? wpfaeYrS rarhEdkifaMumif;? tvl;tvdrfh ]]vdyjf ymrvH?k ovGeb f rkH mS ? rpHak omtm;? tvGr;f ajzzd?Yk arhu, kd pf m;ud?k
cHae&aom þa0'emudk aq;q&mvkyfí ukoygrnftaMumif;udk ajymMum;av armifa&mvdkcsif? rdk;arcifudk? vufwifonfy? vGrf;ajz&onf? ay;ygc[k?
onf/ xdkaemuf xGef;atmifausmfum; rdk;yef;a0\ toHudkwooESifhyif &Sdonf/ ,k,oHom? qdkaomcg0,f? auomeufqHk;? y'Hk;rwef? oHk;awmifvGefudk?
]]xGef;atmifausmfav? tdkESrcspf? ausmif;rSmaeau? i,fp½dkufu? ajzjyefarcspf? wpfoufyefav? MuHrrSm;au? &,f&Tif&,f[ef? armifhvuf&m
armifoufrQu?kd usrnfrh supf ?d *kex d ufwikd ?f ADZemrSm? qHajca&GUrQ? rarhEikd af u? udk? ay;yg;c[k? ESrrdk;yef;? &ifwGif;qlau? tylcsrf;a,mif? tvGrf;ajzcsif?
udk,fwdkifpGefYcsif? vrf;vQifrom? q&mwp? rdbudkaMumuf? armifoJacgifrSm? awmif;vufusifaomf? cg;wGifaqmifvsuf? pdefa&mifxGufau? jywfcsufqHk;
rD;avmuf awmufau? aoavmufa&m*g? rjzpfygbJ? Asmyga0ql? rdk;yef;jzL wdkif? trdkufqdkifau? ysdKifudkazmufjim;? xd&mukefonf? pdwf,laumif;a&?
aMumif ; ? tyl w yf a vmif ; ? vG r f ; 'Pf a xmif ; au? aoaumif ; aoar? armif;cs"m;udk? cspftm;BuD;awG? tHk;udkarQmifysm? armifhudkpm;au? xm;ygav
oufraovnf;? ½l;arrkcs? uRefYa&m*gudk? q&mjyKysm? ul;ygc[k? oHjrxkwf [k}} þodkYyif aphaphpyfpyf &SdvSonf/
ay:? xGe;f atmifausmrf mS ? *Hah *:pum;? cs,m;prÜ,?f eef;rajyau? rd;k aroDo? awmif&SnfajrmifrS cGma&SmifMuawmhrnf/ cspfolESpfOD;rSm b,fyHkawGUqHkMu&awmh
y'Hk;aumifrSm? qHa&mifvSudk? rGwfxarmif&Sif? pvufwifau}} tHhenf;/ xGef;atmifausmfu tBuHtdkufum rdrd"m;udk b,faomtcg b,fae&mü
cspfolESpfOD;wdkYrSm aemufwpfaeYawGUqHkMu&ef csdef;qdkMujyefonf/ vm,l&ygrnf[k ar;vdu k o
f nf/ aemufwpfaeYntcg tdraf emufaz; rdrt d yd cf ef;em;&Sd
]]ajrmufbuf'Dom? &efumwHwdkif;? cdkif;aomfewfxH? eE´0efrSm? yHkpHwla&Smif? o&ufyifudkvSrf;wufí jywif;0rS0ifcJhyg[k rSmMum;cJhavonf/ xdkYaMumifh pmqdku
awmif&SnfajrmifrSm}}awGUqHk&ef &SdMuayonf/ xdkawmif&SnfajrmifodkY t0wfavQmf&ef þodkYqdk\/
[k rm,mqifvsuf rdk;ara&muf&SdcJhawmhonf/ rdk;arawmif&SnfajrmufodkY cspfoludk ]]armifBuD;oufa0? BuHpnfbdkYyif? prjrifau? aroQifpH&m? aemufcef;omrSm?
awGU&efvmcJhyHkudk atmufygtwdkif; zGJUEGJUxm;ygao;onf/ vlom0ifavSmuf? jywif;aygufyg;? 'aumufac:qdk? o&ufcsdKvQif? wyif[d,uf?
]]EGJUEGJUudk,ftD? b0g;NcDudk? pDumomcs? rsm;r<ubJ? *E¨rmvm? eHomawmifxuf? ,if;uwufau? tcsufoifhpGm? "m;jr0gudk? ,lygcvJh}}/
udEé&Donf? ysHcsDwufodkY? cspfbufr,fyHk? &G,fwHkaemufa&SU? wa&GUa&GUau? csJUcsJUyg;yg;? þodYk csed ;f qdx
k m;onft h wdik ;f wpfnaomtcg xGe;f atmifausmo f nf ausmif;rS
ajrmifuHaygifudk? a,mifvdkYvm;au}} wdwfwqdwf xGufvmcJhonf/ xGef;atmifausmfrSm rdrdq&mu xdk;ay;xm;aom
aq;owdåtpGrf;udk txl;,HkMunfolyif jzpfonf/ xGef;atmifausmfonf tcspf\

&cdi
k o
f m;BuD;pmay &cdi
k o
f m;BuD;pmay
OD;bpH - 68 - - 69 - &u©r@dKif trSwf ( 1 )
wdkufwGef;jcif;aMumifhvnf;aumif;? rdrdü&Sdaom tpGrf;owdåaMumifhvnf;aumif;? rdk;yef;a0um; oabmrrQay/ rdrdcspfol xGef;atmifausmfudkom arQmfrSef;vsuf&Sd
arSmifrnf;aomntcg b,foludkrQraMumufbJ rdk;ar&Sd&modkY pdkufpdkufvmcJhonf/ ayonf/
rdk;arwdkY\ 0if;wHcg;udktomvTm;í o&ufyifatmufodkYvmcJhum tdrfcyef;udk tom xGe f; atmifa usmfonf rdbudky lqmawmh\ / rdbrsm;uvnf; raeomí
acgufvdkufavonf/ rdk;arum; rdrdcspfoludk rac:bJ raeEdkifawmhacs/ wpfudk,fvHk; oGm;a&mufaxmufvSrf;rdonf/ odkYaomf xGef;atmifausmfrSm tcgaumif;aomfvnf;
onf odrfhodrfhwkefoGm;&Sm\/ ¤if;tajcudk zGJUEGJUxm;&mü--- tvmaESmif;acsNyD/ odkYaomf olum;pdwfrysuf? oltpGrf;jy&ef pdwfydkif;jzwfcJhavonf/
]]0if;xufomudk? a&mufygavjim;? prjrifau? jyifwHcg;udk? jzLxGm; xdkaeYum; rdk;yef;a0tm; r*FvmaqmifrnfhaeYjzpf\/ xGef;atmifausmfvnf;
a,armif? aq;*kPfaqmifau? aZmifyif&mvrf;? wcsufvTm;au? ajczsm; wpfae&mrS tomapmifhqdkif;cJhonf/ tcsdefusa&mufvmaomtcg rdrdüygvmaom
a,rQ? rxdcbJ? rdk;arSmifusaMumifh? aqmifonfhwcsdKU? tdyf raysmfa&? "m;ud0k ifí
h rd;k yef;a0tm; vlAv kd bf t
kH Mum;rS cd;k ajy;avawmhonf/ xGe;f atmifausm\ f
ac:a,mifrSef;au? vGrf;ESifhvdkYav/ / vGrf;warQmfum? tm;avsmhoifhjim;? zcifonf rdrdom;awmfarmif\owdåudk atmufygtwdkif; csD;usL;avawmhonf/
'aumufwGifau? tyifem;u? &yfjim;a&SUqdkif? cg;yef;ysdKifudk? vl,sOfaumuf ]]tmua,musfm;? boGD;rSefa&? a&Twefom;[k? ywåjrm;wef? pdefwef
wwf? vufESifhacgufau? apmufapmufvnf;x? vSrdk;olrSm? jyLayguf0u? jrwef? wjynfv;kH ud?k usKH ;vdw Yk efau? om;rGeaf cR;r? aeESiw
hf al &? b,fo&l [k}}
cPMunfv h Qi?f ud, k o
f uf&iS u
f ?kd jrifonfumv? 'Gw d o
Hå ud?k xnfxEkeaYf tmif? þodkYvQif ]orD;wifhw,f? oHk;awmifxGmrSm? auomxGef;au?
udk;aomif;aqmifau? udk;axmifarG;xGif;? r<uif;wp? Muufodef;0SHysm? rdk;yef;a0}/ ]ausmif;wumorD;? vSqdk&mrSm? csmu0D;au? rdk;yef;a0}/
xdyfqH<uau? pdwfurvHk? bHkonfwjcm;? cspftm;vnf;BuD;? rSmNyD;íom? ]yGifhopfMumwl? rdk;yef;jzL}/ ]em&PDau? odCÐESifhwl? armifh&ifcGifrSm? wifar
onfwcgud?k jyefygarmifzmG ;? rqdx k m;au? pum;EIwq f uf? wufygvwfvQi}f } rSefau? rdk;yef;jzL}/ ]ighrSmwlr? rdaemf[[k? tvSrdk;jzL? aiGawmifol}[k xl;axG
þodkYyif jzpfygonf/ qef;jym;vSonfh ]rdk;yef;a0} tcspfZmwfvrf;uav;tm; þwGifNyD;qHk;cJh
xGef;atmifausmfonf rdk;yef;a0&Sd&modkY o&ufyifrSwpfqifh jywif;aygufudk avownf;/
vSrf;í 0ifoGm;avonf/ cspfolESpfOD; tcspfyvl;MuonfhtaMumif;udk tao;pdwfí
zGJUEGJUxm;ayonf/ tpuav;udk þodkYazmfay;vdkufavonf/ "npH
]o&ufyifudk? ajcwifvufvSrf;? jywif;0udk? t&vSrf;ysm? tpGrf;ESifh 1952-53 ckxkwf "n0wDr*¾Zif;rS
vl? rdk;yef;jzLESifh? twlxdka0? eHcsif;&SOfau? xdkifvSma&av/ / xdkiftwlau?
vufrIwifvsuf? u'dk;eHYBudKif? 'gvDydkifrSm? vdkifudkzufau? nHhoufEkxGm;?
0goZkaEé? arG;aygif;wnfonf? rdk;aryg;udk? ESmzsm;xdwHk? *E¨m½Hkudk}}
þodkYvQif tcspfprf;Mu yvl;MuonfhtaMumif;udk a&SUodkYrqufvdkawmhyg/
&Snfvsm;ayawmhrnf/ tcspfZmwfvrf;udk twdkcsHK;íom azmfjyvdkygawmhonf/
xdkodkYaeMu&m rdk;yef;a0tm; vltrsm;yif vma&mufaMumif;vrf;aphpyf Mu\/
aemufqHk;ajymzefrsm;í *kPfoa&&SdolwpfOD;tm; oabmwlcJhavonf/ odkYaomf

&cdi
k o
f m;BuD;pmay &cdi
k o
f m;BuD;pmay
OD;bpH - 70 - - 71 - &u©r@dKif trSwf ( 1 )
q - udkrlum;/ q'´efqifrif;? avn§if;cH&m? rkqdk;vmí? jzwfumpG,fzsm;?
ay;urf;jim;onf? rif;tm;qufum? qufumaomfvnf;? [efpdav?
[efpGav/ /
Z - udkrlum;/ Zeuúrif;BuD;? oabFmpD;í? ysufpD;a&wGif? arsm&muyif?
urf;rSmwifonf? jynf&SifpHum? pHumaomfvnf;? [efpdav? [efpGav/
ps - udkrlum;/ psmeftbdÓPf? rdk;Cf;odkYysHonf? xdefvQHajymif0if;? wefcdk;
jyif;onf? xGef;vif;"r®m? usifhBuH&Sm\? oka'¨mrif;rSm? q&maomfvnf;?
[efpdav? [efpGav/ /
n - udkrlum;/ an,s"Hw&m;? xdkig;yg;udk? ydkif;jcm;xifxif? odjrifuHkvHk?
Asnf; (33)vHk; &cdkifavSawmfoH NyD;jynfhpHkonf? AdkvfyHkvlrsm;? odjrifMum;atmif? a[mMum;Ak'¨g? Ak'¨gaomf
vnf;? [efpdav? [efpGav/ /
# - udkrlum;? #ulrif;BuD;? rD;ausmif;pD;í? c&D;vGef&Snf? oHvsifjynfudk?
u - udkrlum;// uÍöeyyÜwm? aiGawmifomu? [oFm0rf;bJ? ysHus0Jonf?
0ifavncg? ncgaomfvnf;? [efpdav? [efpGav/ /
rpJ&Hum? &Humaomfvnf;? [efpdav? [efpGav/ /
X - udkrlum;/ Xmyemudk? jrifhvSwef;aqmif? uRef;vHk;ajymifonf? rsm;ajrmif
c - udkrlum;/ jrwfvSoD;cH? &aohysHudk? tBuH,lrSm;? rif;om;jynfoQif? jypfrSm;
&SpfoG,f? arGawmf"mwfudk? awmifxG#fwnfum? wnfumaomfvnf;?
vQifau? jynfawmf0ifum? 0ifumaomfvnf;? [efpdav? [efpGav/
[efpdav? [efpGav/ /
* - udkrlum;/ *E¨rmvm? yef;eHYomESifh? vif&Smr&? e*g;rvQif? aeYnrjywf?
! - udkrlum;/ !@Kvrif;? BuD;tif;aMumufvS? !K|*grPD;? wdkufpnfwD;vsuf?
vSnfhzsm;wwfonf? oljrwf&Tifum? &Tifumaomfvnf;? [efpdav?
rif ; BuD ; usD j ynf ? ppf x d k ; avonf ? 0ef ; vnf ; atmif u m? atmif u m
[ef pGav/ /
aomfvnf;? [efpdav? [efpGav/ /
C - udkrlum;/ C&m0go? udpörsm;ajrmif? vlwdkYabmif0,f? cGma&SmifcsDNyD;?
¡ - udkrlum;/ ¡X&xm? e*g;omvQif? &DrSmrsdK;jrwf? vSnfhywfwukwf? ork'´&m?
rif;BuD;wwyf? om;vGwfvyfonf? txG#fwifum? wifumaomfvnf;?
rd*vsmudk? ewfrSmrif;jrwf? pD;NyD;vwfonf? oufjrwfMuif&m? Muif&m
[efpdav? [efpGav/ /
aomfvnf;? [efpdav? [efpGav/ /
i - udkrlum;/ iqrkqdk;? e,frsdK;vnfbd? rPdywåjrm;? ukefcgpm;onf? avS;
P - udkrlum;/ PpOfyifu? wdrfñGefYjrvGef? y&pHy? uuúKvudk? jyefu
rQm;udkifum? udkifumaomfvnf;? [efpdav? [efpGav/ /
apmifhum? apmifhumaomfvnf;? [efpdav? [efpGav/ /
p - udkrlum;/ pE´ol&d,? rif;vSjynf&Sif? awmif;yefusifau? oQifyifudk,f
w - udkrlum;/ wm0wðom? xufrSmaeem;? rdewfom;udk? w&m;om,m?
pm;? oGef;íxm;onf? zl;rsm;vG,fum? vG,fumaomfvnf;? [efpdav?
jrwfpGmbk&m;? vmvwfjim;onf? ewfrsm;aomif;aomif;? tavmif;
[efpGav/ /
uRwfum? uRwfumaomfvnf;? [efpdav? [efpGav/ /

&cdi
k o
f m;BuD;pmay &cdi
k o
f m;BuD;pmay
OD;bpH - 72 - - 73 - &u©r@dKif trSwf ( 1 )
x - udkrlum;/ xHyg;ruGm? r,folZmESifh? ruGmwlpHk? aysmfMuukefonf? tm½Hk v - udkrlum;/ vbufrif;zsm;? pGrf;pGrf;tm;ESifh &xm;pD;um? ppfxdk;vSmonf?
ay;vrf;? &Trf;&Trf;aomfvnf;? [efpdav? [efpGav/ / Adkvfygig;&m? ig;&maomfvnf;? [efpdav? [efpGav/ /
' - udkrlum;/ '@Kvrif;? BuD;tif;aMumufvS? 'kXumrPD;? wdkufpnfwD; 0 - udkrlum;/ a0blvawmif? jrifhacgifa&Taqmif;? bDvl;aygif;ESifh? ab;
vsuf? rif;BuD;usD;jynf? xdk;0ifavonf? cef;v,fatmifum? atmifum avmif;xG#fzsm;? rif;om;vkvif? usqHk;usifonf? &efcGifajzum? ajzum
aomfvnf;? [efpdav? [efpGav/ / aomfvnf;? [efpdav? [efpGav/ /
" - udkrlum;/ "uúrif;om;? pGrf;pGrf;tm;ESifh? ywåjrm;iHkum? ysHusvmonf? o - udkrlum;/ oHwkukr®m? apmrif;vsmonf? q&mjrwfxH? usdK;EGHcpm;? aemif
qif;0g½kyfa&? vSewfausudk? jrifau0ef;um? 0ef;umaomfvnf;? awmftm;udk? w&m;q,fol? xD;jzLESif;au? ESif;auaomfvnf;? [efpdav?
[efpd av? [efpGav/ / [efpGav/ /
e - udkrlum;/ e*g;&mZm? bk&m;vsmESifh? ewf&GmvlUjynf? ajymifhMunf0if; vsif;? [ - udkrlum;/ [oFmiSufi,f? ppfjzpfarudk? ajcylavmifqm? rBuHomonf?
anmifyif&if;ü? oDwif;oHk;um? oHk;umaomfvnf;? a&rSmarQmum? arQmumaomfvnf;? [efpdav? [efpGav/ /
[efpdav? [efpGav/ / V - udkrlum;/ Vvrif;om;? &xm;rpD;? rif;BuD;oljrwf? jA[®'wfudk? trwf
y - udkrlum;/ yy0wD? a'0D&wem? awmifnmxG#fxm;? rdzk&m;udk? tm;& nDnm? jyifESif;vSmonf? t&,lum? ,lumaomfvnf;? [efpdav?
BudK;um? BudK;umaomfvnf;? [efpdav? [efpGav/ / [efpGav/ /
z - udkrlum;/ z,ukr®m? BuD;pGmajymiftm;? yif;clusm;udk? vTm;vTm;cGyfum? t - udkrlum;/ trÇcsdKrTD;? o&ufoD;udk? usD;om;wGifNyD? oD;aqmifcsDonf?
cGyfumaomfvnf;? [efpdav? [efpGav/ / a'0Dpm;um? pm;umaomfvnf;? [efpdav? [efpGav/ /
A - udkrlum;/ Amvvlrdkuf? rdef;rppfudk? ypfwwfwef;wif? ozef;yifwGif?
jrifvQifrif;BuD;? aqmif;a&TxD;ESifh? bdodufcHum? cHumaomfvnf;? rSwfcsuf/ / txufyg Asnf;(33)vHk; avSavSmfoHudk pmvHk;aygif; cRwf,Gif;csuf
[efpdav? [efpGav/ / rsm;ESifh um&efcRwf,Gif;csufrsm;udk jyifqifrIrjyKbJ &&SdcJhonfh rl&if;
b - udkrlum;/ b'´urÇm? ay:cgtp? Ak'¨anmifjzL? rdawå;[lonfh? ig;ql&Sifyif? twdkif; azmfjyxm;jcif;jzpfonf/ tqifhqifhul;,lxm;&Sdojzifh
&Sifyifaomfvnf;? [efpdav? [efpGav/ / þuJhodkY cRwf,Gif;csufrsm; yg&Sdjcif;jzpfonf/
"npH
r - udkrlum;/ ra[mfo"m? bkef;ynmESifh? ykpämewfvl? ar;Mu[lonf? vG,ful
ajzum? ajzumaomfvnf;? [efpdav? [efpGav/ /
(txufyg Asnf; (33)vHk; avSavSmfoHudk ]&cdkif,Ofaus;rI? a0omvDacwf
, - udkrlum;/ ,u©pG,fjyL;? bDvl;ESifhjrif;? tefwkcsif;onf? &efudkrdum? trSwf 1? 1966-ckESpfxkwf} pmtkyfwGif xnfhoGif;azmfjyzl;ygonf)
rdumaomfvnf;? [efpdav? [efpGav/ /
& - udrk u
l m;/ &xm;,mOfom? aepMumESi?hf awZmenf;wl? awmufap[lonf? pmwnf ;
awmufapaomfvnf;? [efpdav? [efpGav/ /

&cdi
k o
f m;BuD;pmay &cdi
k o
f m;BuD;pmay
OD;bpH - 74 - - 75 - &u©r@dKif trSwf ( 1 )
oruf&iS u f aqmif;&onf/ xdak emufrS oruf&iS \ f taygif;tazmf vlysKd vl&, G rf sm;u
NcH&Hvdkufygvm&onf/ a&piftdk;ESpfvHk;? "m;wpfpif;? ,yfawmif wpfvufvnf; NcH&Hí
udkifaqmifygvm&onf/ ¤if;wdkYaemufrS oruf&Sif\ aowåm? tdyf&mvdyfrsm;udk
xrf;aqmifo,f,v l mMuavonf/ twdik t f azmufEiS hf oHcsyo
f abmrsKd ;yifjzpfonf/
þ&Gef;vdkufuAsmudk wpfOD;uwdkifNyD; tjcm;olrsm;u0dkif;í &Tef;vdkuf&avonf/
orufwufwGif oDqdkMuaom &Tef;vdkufuAsmrSm atmufygtwdkif;jzpfygonf/
]tdk;aoQESpfvHk;? cGufaoQzHk;? NyHK;oD;NyHK;oGif? oEÅmarvif? 0dkif;vdkYMunfh---&Tef;}
þ&Tef;vdkufuAsm\t"dyÜm,frSm tdk;uav;ESpfvHk;udk cGufuav;ESifh zHk;vdkuf
avNyD/ NyHK;wHk;wHk;ESifh tljrL;aeaom owdkYorD;oEÅmar\ vifawmfarmifudk 0dkif;í
Munfh½IvdkufMuprf;yg[k wcsdKUuwdkifqdkvdkufaomtcg usefvlrsm;u Mobmay;NyD;
[kwfygayonf/ rSefygayonfqdkaomoabmjzifh &Tef;[kvdkufqdkMuavonf/
&cdkifjynfrS &Tef;vdkuf&wkrsm; &cdkifom;wdkY\ &Sifavmif;vSnfhaomtcgüvnf;aumif;? &xm;yGJüvnf;aumif;
("npH ) þodkYaom &Tef;vdkufoDcsif;rsm;udk oDqdkavh&SdMuygonf/ þ&Tef;vdkufuAsm oDcsif;
rsm;udk &cdkifom;wdkYonf vlpkvla0;jzifh jyKvkyfusif;yaom yGJvrf;obif qif,ifonfh
&cdik o
f m;wd\
Yk r*Fvmaqmif orufwufyv JG rf;obifü oruf&iS af c: owdUk om; tcg qdkavh&SdMuygonf/ tvm;wl ][efpdav? [efpGav}[k vdkuf&aom oDcsif;rsm;
jzpfool nf orD;&Siaf c: owdUk orD;tdro
f Ykd ta>ct&HEiS o hf mG ;a&mufNy;D xdo
k wdo
Yk rD;tdrf udkvnf; oDqdkavh&SdMuygonf/ odkYaomf jrefrmpmñGefYaygif;usrf;ü a0omvDjynfh&Sif
ü vufxyfr*FvmyGJudk usif;y&avonf/ owdkYom;u owdkYorD;xHodkY oGm;&m0,f pE´&m;rif;rsm;vufxuf xGef;ay:cJhaom a0omvDrif;orD;&wkudk oQdK;vdkuf&wk
vlBuD;oufBuD;rsm;u a&SUqHk;rSoGm;MuNyD; ¤if;wdkYaemufrS vlvwfydkif;u vdkuf&ygav &Sifavmif;vSnfhtoGm;rsdK;[k qdkxm;ygonf/ jrefrmjynf tcsdKUt&yfa'orsm;ü
onf/ xdkaemufrS ]yef;usif;} wD;orm;rsm;u wpfOD;aemufu wpfOD;qifhí vdkufMu &Sifavmif;vSnfhaomtcg &TJ;[kvdkuf&aom oDcsif;uav;rsm;udk oDqdkMuonf[k
&onf/ od&ygonf/ þtoGm;rsdK;twdkif; &cdkifjynfrS&wkrsm;udkawGU&&m ¤if;wdkYudk oQdK;vdkuf
]yef;usif;}onf pnfwpfrsdK;yifjzpfNyD; wNrdefYNrdefY wtdefYtdefY toHxGufay:atmif &wkrsm;[k trnfwyfay;vdkufonfudk awGU&ygonf/
yef;usif;onfrsm;u wD;&avonf/ a&SUqHk;rSvdkufolu wdkifíwD;vQif aemufrS &cdkifjynfü oQdK;vdkuf&wk[líum; rMum;zl;rday/ ]&Tef;}vdkuf&wk[líom
usefvlrsm;u vdkufwD;&avonf/ Mum;rdzl;ygonf/ ]odefuefrdefwGif}csD&wkrSm &wk½dk;½dk;r[kwf? oQdK;vdkuf&wk[k qdkxm;
xdkyef;usif;onfrsm;aemufrS ]rif;uRefr}ac: vif&Sdrdef;rrsm;u xbD&ifuefYESifh onf/ &cdik pf mqdyk nm&Sd tcsKd Uurl þ&wkonf ]&Te;f }vdu k &f wk jzpfonf[k qdak vonf/
vuf&Snf cg;&SnftusÐrsm;udk oyf&yfpGm0wfqifí wpfOD;aemufrSwpfOD; wef;pDí þ&wkwGif wpfyk'fqHk;vQif ]&Tef;} vdkuf&onf[k qdkMuygonf/ þodkYaom ]&Tef;}vdkuf
vdkufygMuum ¤if;wdkYaemufrS oruf&Sif\rdcifjzpfolu ]a&Smif}ac:aom rudk#f &wkrsm;udk &cdkifpmqdkrsm; trsm;tjym;yif zGJUEGJUcJhNyD; &cdkifpmayüxif&Sm; ausmfapm
o&zludk udkifaqmifí vdkufygvm&onf/ xdk ]a&Smif}udk r*Fvmaqmifaomtcg cJhaom uAsmrsm;udk þ ]&Tef;} vdkuf&wkoGm;rsm;jzifh zGJUEGJUxm;onfudk awGU&ygonf/

&cdi
k o
f m;BuD;pmay &cdi
k o
f m;BuD;pmay
OD;bpH - 76 - - 77 - &u©r@dKif trSwf ( 1 )
a0omvDjynfh&Sif oD&dpE´&m;rif;BuD;vufxuf om;awmftdrfa&SUrif;onf xdkYaemufwpfzef &cddkifjynfajrmufOD;acwf eef;wufawmfrlaom rif;zavmif;
taemufol&wefjynfodkY ppfcsDatmifjrifí ol&wefrif;orD;ESpfOD;ESifh aysmfarGU vufxuf yJcl;ausmfxifaemf&xmu pum;awmifpm;udkoHapí orD;awmf jrwf&Sifpdk;
aevsuf oHk;ESpfrQ Mumanmif;cJhNyD;jzpf&mwGif arsmufom;awmfrif;orD; ok0PÖa'0Du ES i f h yJ c l ; rif ; om; orD ; rif ; opö m ud k a y;ygrnf h t aMumif ; apqd k a &muf v m&m
]&Tef;} vdkuf&wkoHk;yk'fudk qufovdkufavonf/ atmufygtwdkif; aumufEIwf azmfjy rif;zavmif;u wdkifyifawmfrlí &cdkiftrwfBuD; r[mynmausmfu avQmufxm;&m
vdkufayonf/ wGif ud;k um;xkwaf qmifaom &mZoHowDe'd gef;pmvuFm[k azmfjyxm;aom uAsmrSm
]odefuefrdefwGif? qJhepfcGifudk? vGrf;yifpnfjrifh? Mum&Snfwmtul;? vnf; þuJhodkY &Tef;vdkuftoGm;yif jzpfayonf/ aumufEkwfcsufum; þodkYyif/
waygif;rif;vGif? &GufusifawmifvDjrL;u? jypfoG,fEl;pD;oG,fjzm? rwwf ]ynmawmfajrtxk? pHkaphajrmufjrm;? rl;rwftm;vnf;? &nfoGm;
omacs? þtaxGaxGudk? MunfhavorQomwnf;? yifwdkif;rSm n§m&Gufa<u? odatmifjyKavmh/ vlrItvGefcufvSpGm? jynfoludkom;? ,Gif;rrSm;atmif
avjyif;cwfvpf? yk&pfa0a0ESi?hf iSuaf &TarmifEpHS ?kH ETv
J nfcsi;f ,Su?f yef;ESpcf uf xm;&onfh arwåmESifh? a&SUxufpOfvm? rwfwdkYxHk;wrf;? wwdkif;wjynf?
udk ,lvsuf? EIwf0,fiHkí? pmcGHUwHk&TifESpfvdkY? wxl;axGvm? bmomvlvdk? rudk twnfwnfudk? vSnfhvnfoHapcef;ü? axmufvSrf;ajrmf½IjyKtyf&m? olu
EIwfESifhwdkYí? þodkY cspfzG,fqif---} apjyef? twefwefvnf;? wrefa&mufwdkYvmu? t*FgrlvvlUtae? rif;wdkY
&wkrSm av;vHk;pyf&wk½dk;½dk; r[kwfonfudk awGU&ygonf/ &rf;NAJNrdKUawmif "avh? odpHkaphrS? tawGUcHoifhayonf}
ausmif;q&mawmfb&k m;u &uefjzpfonfqx kd m;jyefavonf/ &ueftoGm;ESihf qifwl xdkYjyifw0 &cdkifajrmufOD; a&TNrdKUawmfü eef;wufawmfrlaom rif;&mZmBuD;
,dk;rSm;jzpfaomfvnf; &ueftzGJUtEGJUum; r[kwf[k &cdkifpmqdktcsdKUu qdkMuygonf/ vufxuf pmqdkawmfOuúmysHonf tdrfa&SUOy&mZmrif;carmif;ESifhtwl [Hom0wD
þ&wkonf ]&Tef;}vdkuf&wk jzpfrnfqdkvQif þuJhodkY toGm;rsdK;ESifh zGJUEGJUxm;&Sdaom yJcl;ü oHk;ESpfMumaexdkifcJhpOfu &cdkifjynftm; vGrf;qGwfwoNyDjzpfí rif;carmif;
&Tef;vdkuf&wkrsm;udkum; &cdkifjynfü xl;xl;jcm;jcm; awGUjrifEdkifygao;onf/ &cdkifjynfodkY jyefvG,fpdrfhaomiSm q,fhESpf&moD&wkudk qufocJhavonf/ þ&wk
'k w d , y&d e f N rd K Uwnf aumvd , rif ; \om;awmf 'o&mZmrif ; vuf x uf taMumif;ESifhywfoufí okawoepmapmifwGif uG,fvGefol ausmufpm0efa[mif;
tbdodufcHawmfrlrnf[k rdefYawmfrlaomtcg tbdodufcHaom ud&d,mt*FgpHktyf OD;pHa&Tbku rSwfcsufa&;om;xm;onfudk zwfrdygonf/
aom taMumif;udk a&S;ynm&SdtrsdK; trwfu0dausmf avQmufaomxHk;\toGm;rSm OD;pHa&Tbku þq,fhESpf&moD&wkonf 'Gwåaygifrif;vufxufu pyfqdkcJhaom
&Tef;vdkuf&wkoGm;rsdK;yif jzpfonfudk awGU&ayonf/ atmufygtwdkif;aumufEkwfazmf avSavSmfoHq,fhESpfyk'fESifhwlonf[k qdkygonf/ þodkY &wkpyfenf;rSm &cdkifjynfü
jyvdkufyg\/ a0omvDjynfh&Sif pE´&m;rif;rsm;vufxuf ouú&mZf(8)&mpkrS (10)&mpktwGif;u
]EG,fjrpfpOfvm? jrwf&mZmwdkY? pMuma&muf&mtaMumif;ay? y&ar a&S;OD;pGm "r®apwDtrwfBuD;u wDxGifpyfqdkzGJUEGJUcJhNyD; pyfyHkpyfenf;rsm;udk tdEd´,jynf
bke f; orÇm? r[mZmed ef ? omud ef {u&mZmwdkY? BuD; us,fp Gmrif; wHq dy f? wGif; ]b*bwf*Dw} tp&Sdaom xifay:ausmfapmcJhonfhuAsmrsm;rS enf;,lcJhonf[k
bdwfodwfawmfcH? wdkif;EdkifiHudk? pdk;pHuGyfn§yfESdyfí? vlwdkYxdyfa&SUpOfvm? qdkxm;avonf/
bdwfodwfoGef;½dk;? armfuGef;xdk;onf? rif;rsdK;jrwfunmESihf? vuf,m&pf þ&wkrsm;udk &cdkiftoHaetoHxm;ESifh zwf½Iwwfygrl txl;omawmifhom,m
c½koif;? rif;wdkYoHk;&? jA[®Pvnf;? rlvodu©m? usrf;trSmudk? rSDpGmusifh½dk;? &SdvSonfqdk\/ &u©0PÖac: &cdkiftu©&mpmayonf a0omvDacwfwGif tdEd´,
ab;bdk;qif;ouf? bdufodwfqufrSef&m\/} bmomrS ul;ajymif;cJo h nf[k &cdik &f mZ0ifq&mrsm;u qdx k m;&m þodYk &wkzUJG EGUJ yHw
k u
Ykd kd

&cdi
k o
f m;BuD;pmay &cdi
k o
f m;BuD;pmay
OD;bpH - 78 - - 79 - &u©r@dKif trSwf ( 1 )
tdE, ´d uAsmzGUJ EGUJ yHw
k rYkd S twk,cl o hJ nfqckd surf mS rSm;zG,rf &Sad cs/ OD;pHa&Tbak &;om;onfh avonf/ ¤if;yk*d¾KvfwdkY zGJUEGJUcJhMuaom &wkrsm;rSmvnf; &Tef;vdkuf&wkoGm;rsm;yif
rSwfcsufwGif "r®apwDtrwf[k yg&Sd\/ odkYaomf uREkfyfwdkY awGUzl;rSwfom;zl;cJhonfh jzpfaeojzifh a'0ef;OD;atmifausmf&TD&wkrS aumufEkwfíazmfjyvdkufygonf/
t&rSm a0omvDjynf pE´&m;rif;rsm;vufxufwGif "r®aZ,strwfBuD;[k ausmfapm ]ewfjynf&yfyg;? cs<D uoGm;onf? oabmom? a&SUoHom uHa[mif;u?
xif&Sm;cJhonfh pmqdkwpfOD;udk awGU&Sd&\/ pmayta&;tom;wdkYrSm xl;cRefcJhNyD; &cdkif awmif;qk,o l nf? tvSLroefcY í? ud, k Xhf mewdik ;f &yfajr? ausmif; uef bk&m;?
avSawmfoH Asn;f (33)vH;k ][efpaG v} uAsmudk zGUJ EGUJ oDu;kH xm;onfukd awGU&S&d ygonf/ ZmwDrsm;udk? yg,fxm;aemufcdkif;ayí? oabFmvnf;oHk;yifwdkif? yif;wGef;
þ"r®aZ,s trwfBuD;onfvnf; &wkrsm;udk zGJUEGJU[efwlygonf/ OuúmysH\ azmfjyyg rqif? wufriifbJ? &GufvQifjzefYumcsnfESifh? tpnfpnfvDoifh&m? yifv,f
q,fhESpf&moD&wkrSm &Tef;vdkuf&wkoGm;yifjzpfí &Tef;vdkufq,fhESpf&moD&wk[lí jrpfBuD; oabFmpD;í? vGifhNyD;,loGm;ygu? arG;rdom[Hrjym;? ESrBuD;vQif?
&cdkifpmqdkrsm;u ,lqMuygonf/ OuúmysHq,fhESpf&moD&wkrS aysmfzG,faumif;yHkwdkYudk armifxyd wf ifu?kd uRev f Qirf zl;&bJ? vGeaf MuuGw
J rf;,rf;um? Mumy'Hu k ?kd aeyl
zGJUEGJUxm;aom wefcl;vtaMumif;udk azmfjyvdkufygonf/ vSe;f yrmod?Yk arG;arawmfrif;acR;r? om;OD;rdcif? i,fuRr;f 0ifEiS ?hf om;&Siw f u
Ykd kd
]&Scd ;kd awmif;yef? zke;f xufoo H ?Ykd uReaf vQmufrnf? &wkvnf;? waygif; wí? NcdK;iSufr[HtaES? wlpHkrJhbJ? azmfESifhuGJonf? 0rf;bJ[if;omjrnfodkY}
uke?f twmtpGe;f ? wefc;l qef;aomf? tvGr;f r,fyckH ?hJ ckwpl rkH zl;om [Hom0wD? þodkYvQif a';0efBuD;onf rdrdtm; yifwGef;ac: cwfuGif;wGifoGif;í avSmfcwf
wdkif;ajrolUcrf;0gu? eDjzLumyef;rsdK;pHk? qufpm&ufaxmuf? jcif;aumuf &aom wufrsm;vnf;rygbJ &GufvTifh&aom oHk;yifwdkifoabFmjzifh ppfawGurf;u
vSrsdK;pHku? xuf&yfbHkvsH0gNyD? ypöHKusvSm? odkYcsdefcgudk? vGrf;awmfrrloD;avmh? cGm&onfhtaMumif;rsm;ESifh rdrdESrBuD;? ZeD;onfESifhwuG om;i,f orD;i,frsm;udk
&yf0;D olU&yfajr? awm&*H0k ,f? abmfpu kH s;D iSuf jrnfu? pdwrf wnfvrG ;f avmify?l vGrf;qGwfyHktvHk;pHkwdkYudk zGJUEGJUoDuHk;tyfaom &Tef;vdkuf&wkaygif;rsm;pGmudk &cdkifjynfü
armifvnf;olUcGif? wmobif0,f? r,f&SifarESifh ryl;bJ? rsm;&yfusL;a0; ,aeYwdkif awGUEdkifygao;aMumif;ESifh okawoDwdkYtm; wifjyvdkuf&ygownf;/
ajracgif? &u©r@dKif &cdik jf ynf a&mufatmifwnf;? wefaqmifonf zsL;zsL;jrif?h
"np
"npH
jrif;rdk&fxG#facgif? av;a,mufarmifonf? bkef;acgifodMum;rif;vnf;?
ckcsucf si;f ydUk qufvmS ? &u©reS zf ;l ? ajrmufO;D &TjD ynfomü? rsm;pGmonf? &Tv D aDS ygif;? &cdkifjynfbufrS &Tef;vdkuf&wk (0g) &Tef;&wkESifh jrefrmbufrS oQdK;vdkuf&wkrSm
odCFe'D? eef;awmfqD0,f/ &TDvSDrif;qdyfacsmif;ü? waomif;aomif;aysmf oabmcsif;twlwlyif jzpfonfudkawGU&ygonf/ &cdkifjynftcsdKUae&mrsm;wGif
pOfwGif? wlpHkMunfh½Icsifonf? oBuFeftcgwnf;av;} ¤if;&wkudk ]&TJ}[lívdkufojzifh ]&TJ} vdkuf&wk[kvnf; ac:Edkifaumif;rnf xifygonf/
xdak emufwzef t*Fvyd w f Ykd &cdik jf ynfukd odr;f ydu k t f yk cf sKyí
f rw&m;zdEydS f csKycf s,f þ&wkrsdK;udkyif a&S;&cdkifpmqdktcsdKUu ]&wk}[k ½dk;½dk;yifac:a0:Mujyefonf/ refvnf
jcif;jyKMu&mwGif rsKd ;cspBf u;D rsm;jzpfaom ppfawGNrKd Uae a';0efO;D atmifausm&f ?DT NrKd UolBu;D q&mawmfuvnf; ]&wk}[lí ½dk;½dk;trnfrSnfhcJhavonf/ þ&wkrsdK;rSyif omcsif;?
OD;atmifZHESifh rif;om;BuD; OD;a&Tbef;wdkYuawmfvSefí udk,fhjynfudk,hfrsdK;udk jyefvnf &uefpaom tzGJUtEGJUrsm; aygufzGm;vmonf[k ,lqoifhavonf/ þ&wk pwif
&&Sd&ef BuHqcJh&mwGif rormaom vluyfyg;opömazmufwdkY\ ukef;acsmpum;aMumifh ay:aygufaomtcsed yf ikd ;f rSmrl &cdik jf ynfryS í
kd tvsiu f sonf[k pmayrSww f rf;rsm;wGif
zrf;qD;csKyfaESmifum wpfEdkifiHNrdKU,Hjcm;odkY tydkYcHcJh&zl;avonf/ þrsdK;cspfwdkYu awGU&avonf/
wpfjynfpHXmerS rdrdwdkYjynf? rdrdwdkYNrdKU ausmif;uef bk&m;rsm;ESifh rdrdwdkY\ trsdK;om;? ]&Tef;}vdkufjcif;? ]oQdK;} vdkufjcif;? ]&GJ} vdkufjcif; ponfjzifh tvdkuf;uGJjym;ae
aqGrsdK;om;csif;wdkYtm;cGJcGmí vGrf;qGwfwrf;wum &wkrsm; oDuHk;a&;om;ay;ydkYcJhMu jcif;rSm t"dur[kwfacs/ rdrdwdkYem;wGif okwdom,mjzpfí t"dyÜm,ft,ltq

&cdi
k o
f m;BuD;pmay &cdi
k o
f m;BuD;pmay
OD;bpH - 80 - - 81 - &u©r@dKif trSwf ( 1 )
aumif;ovdk vdkufoGm;jcif;jzpfonf[k xifjrifrdygonf/ &cdkifjynfbufü &Tef;[k
vdkufjcif;rSm ]usufoa&r*Fvm &Tef;&Tef;a0ygap}[k ,lqívdkufjcif;jzpf[ef wlyg
aMumif;/
(pmwnf ; )

rSwfcsuf/ / þaqmif ; yg;ud k 1957-58ck x k w f &cd d k i f w ef a qmif r *¾ Z if ; ü


azmf j yzl ; ygonf /

oBuFefv &cdkiftrsdK;om;wdkY\ vSDNydKifyGJobif


&cdkiftrsdK;om;wdkYrSm oBuFefvü a&avmif;yGJudkvnf;aumif;? usifyGJac: eyef;
owfyGJudkvnf;aumif;? vSDNydKifyGJ odkYr[kwf avmif;NydKifyGJac: avSNydKifyGJudkvnf;aumif;
&moDyrJG sm;tjzpf usi;f yavh&MdS uonf/ þaqmif;yg;ü avSNyKd iyf o JG bif qif,ifusi;f y
yHkudk wifjyvdkygonf/

oBuFefv vlxkyGJ
avSNydKifyGJobifudk oBuFefvwGifusif;yaMumif; pmqdkOuúmysH &Tef;vdkuf&wkü-
&u©rSefzl;? ajrmufOD;&TDjynfomü/ /
rsm;pGmonf &TDvSDaygif;? od*Fe'D
eef;awmifqD0,f? &TDvSDrif;qdyfacsmif;ü/ /
waomif;aomif;aysmfpOfwGif? wlpHk½Icsifonf? oBuFeftcgwnf;av}/ /
[k zGJUEGJUxm;onfudk awGU&onfomru wefcdk;q&mxGef;BuD;uvnf;---
]vSDyGJobif? &DxJwGifü? aysmf&TifjrL;xl; rif;vGifusL;vsuf? wefcl;cgrSD? v&moD
0,f avmuDbmom? "r®wmjzifh? em0gcsif;,SO?f avmif;csif;NydKifvsuf? igEdkif

&cdi
k o
f m;BuD;pmay &cdi
k o
f m;BuD;pmay
OD;bpH - 82 - - 83 - &u©r@dKif trSwf ( 1 )
ol,KHS ;? wNyKH ;NyKH ;eefY zufEeI ;f vSaD vSm?f &Dtay:ü? &Tiu
f maysmrf ?dG vkyBf urH ad tmif? ,lqMuonf/ opfikwfESifh a0;&modkY vJusonfh opfudkrSydkNyD; ESpfoufMuonf/ tcsdKU
vSDzGJUoHcsdK? qdkolwjzm? avSmfolw0? uoltaygif;? waomif;aomif;eefY? &Gmrsm;rS NydKifavmif;rsm;qdkvQif awmifwpfvHk;ESpfvHk;udkyifausmfí vJonf[k tqdk&Sd
armif;w[D;[D;? cwfwD;rnH? atmifvH0D0D NydKifvSDNydKifavmif;? &Dacsmif;rvyf? Muonf/ xdkYaMumifh NydKifavmif;&SmzdkY xGufuwnf;u--
y&dowfrsm; yGJMunfhom;½dkU} [lí zGJUEGJUxm;cJhonf/ ]oH;k awmifausmv f Ykd vJvwfaw? xl;uJvaS &? xdek rd w
d af Mumif?h armif½Ukd
avSNydKifyGJudk oBuFef odkYr[kwf oBuFefvGefí uqkefanmifa&roGef;rSDumv NydKifavmif;avSmfa&cg vsifjref&mrm? twkr[d? edv&xm;yHkrm? ,lZem
twGif; usif;y&jcif;\taMumif;rSm vlxkyGJvrf;obiftaejzifh vlxktm;vyfcsdefudk wmvGeaf jrmufatmif? wr[kwcf si;f a&mufEikd af &? trSeaf jymar? jrif;odaE¨m?
a&G;cs,f&jcif;jzpfonf/ vlxkqdkonfrSmvnf; awmifolv,form;rsm;omvQifjzpf wdrñ f eG pYf m;eefY EIid ;f p&moH;k vlUq&mavmif;od'w
¨ uf av;awmfwifvYkd ypfviT hf
ojzifh v,form;wdkY wvif;yGJpyg;a&mif;NyD;csdef tm;vyfcsdefjzpfonf/ &m? rQm;wefyrm t[kefjyif;? *VKefrif;vJrwkEdkif NydKifbdkUvm vSDavSmfom;½dkU
þavSNydKifyGJonf qif;&Jom;wdkY\ yGJvrf;obifwpf&yfjzpfNyD; trsm;pkaygif;í 0D;ua&Smif,Sm;yguyfvD/ bmrxDZmeDNydKifavmif;}/ [lí rdrdwdkY\ NydKifavmif;
tm;BudK;rmefwufvkyfaqmif&onfh usef;rma&;tm;upm;aysmf&TifyGJwpf&yfvnf; onf opfckwfuwnf;u awmifoHk;vHk;ausmfívJonfh avmif;vsmudk jyKvkyfaom
jzpfayonf/ pkaygif;nDnmatmifaMumif;jzmqdkonfhaqmifyk'ftwdkif; nDñGwfa&;udk avmif;jzpfojzifh aev&xm;uJhodkY vsifjrefvSonf[k rdrdwdkY NydKifavmif;*kPfyk'fudk
a&S;½Iaom yGJvrf;obifwpf&yfvnf; jzpfayonf/ azmfxkwfNyD; wpfzufom; rcHcsifatmif oHcsyfBuD;xdk;Muonf/

NydKifavmif;vsm NydKifavmif;yHkoP²mef
avSNydKifyGJudk usif;yEdkif&eftwGuf NydKifvSD? NydKifavmif;ac:onfh NydKifyGJ0ifrnfh &cdkifwkdif;rSm a&vrf;c&D;omrsm;vSojzifh avSavmif;udktoHk;rsm;ovdk a&S;&cdkif
avSaumif;&&Sda&;rSm yxrta&;tBuD;qHk;jzpfovdk avSopfaumif;&a&;udk a&S;½Ií bk&ifrsm;vufxufu avStrsKd ;rsKd ; &Scd o hJ nf/ bm;rJ? ouú'gef? *Rw?f u& 0du?f a&awmf?
opfyifckwfvSJ&ef wpf&yfvHk; wpf&GmvHk; ]&Gm[Hk}tm;ay;yg0ifavh&Sdonf/ oefoef pyfwif? avSmfum;? vGef;uif? jyom'f? azmifvSD? &TDavmif;? &TD rD;ausmif;? &TDMuuf?
rmrm&S d a om a,musf m ;rsm;uOD ; aqmif N yD ; awmoH k ; axmif u k e f a tmif o G m ;um &TDusD;? &TDpmr&DwdkY jzpfMuonf/
opfaumif;&SmMuonf/ opf&SmrxGufrDuyif "avhtwdkif; aA'ifq&mESifh &Gmausmif; ,cktrsm;oHk;avmif;avSwdkYrSm bl;avmif;? pyfavmif;[lí ESpfrsdK;&Sdonf/
q&mawmfwdkY\ Mo0g'udkcH,lNyD; &ufaumif;aeYoma&G;cs,fí opfckwfxGufMuonf/ ,if;wdkYudk toHk;csonfhtwdkif; NydKifvSD? pD;vSD? vSDBuD;[lí trsdK;rsdK;ac:a0:Muonf/
vdkufyg&onfholrsm;txJwGif udk,ft*FgcsdKUwJhaom roefpGrf;olrsm; ryg0if&/ NydKifvSDrSm bl;avmif;rsdK; jzpfonf/ NydKifavSrSm (5? 6)vHrS (16)vHxd t&Snf&Sdygonf/
trsm;tm;jzifh q,fhajcmufvH&SdonfhNydKifavSrsm;udk NydKifyGJü toHk;csavh&SdMuojzifh OD;yJh&Dpm;[lí tpdwftydkif;rsm; pepfwustcsdK;usatmifvkyf&onf/ avmif;udk
tqrweftoufBuD;onfh opfyifwdkYudk awGUatmif&SmMuonf/ opftaMumif; xGif;wl;NyD;aomtcg rD;yGwfwdkuf? qDacsmwdkuf? rdk[if;acgif;ESifhwdkuf tp&Sdonfh
aumif;pGmem;vnfonfh q&mrsm;ESifhwdkifyifNyD; temtqmrygaom opfudk ckwf,l& jc,forIrsm; jyKvyk &f onf/ (16)vH&dS NyKd iv f rDS mS OD;ESiyhf u
hJ kd wpfvaH vmufpD t&Snx
f m;&
onf/ ygonf/
opfyifckwfuwnf;u opfyifvJyHkudk edrdwfaumif;,lavh &SdMuygonf/ opfyif OD;uy½dk0if;? oNyDtdk;rjyif? e*g;½kyf? udEé&m½kyf? e,m;½kyf? [oFm½kyf? jcL;yef;
onf opfikwfESifh teD;uyfqHk;vJusvQif avSavSmfíoGm;rnfh avSavmif;rjzpf[k wdkYudk yef;xkNyD; wyfqifxm;onf/ aq;a&; rGrf;rHxm;onfrSm MunfhívSonf/

&cdi
k o
f m;BuD;pmay &cdi
k o
f m;BuD;pmay
OD;bpH - 84 - - 85 - &u©r@dKif trSwf ( 1 )
yJhrSmqdkvQif ]jrm'ifcHk}ac: wufrcHkudk usD;? usm;? iSuf½kyf? Mumyef;½kyfwdkYjzifh rGrf;rH ZrÁL'Dyg? vusfmuRef;rSm
uyfxm;&onf/ wufrrSmqdv k Qif ]rQm;wef;&Sn}f [kac:aomwufrudk toH;k cs&onf/ xGef;a&eDvyHkyrm? owif;aMujimemrnfBuD;
avS0rf;rSmqdkvQif avSavSmfom;rsm;xdkif&ef ]'*kef} wyfNyD; ]yif;uef}wdkYudk (2)vH NydKifavmif;OD;pD; ]q&matmif}
avmufrSm (3)ckavmuf wyfqif&onf/ avSudk vluxrf;cs? xrf;wif&onf/ olu&Sdaqmif vrf;ñTefjyvdkY
trsdK;orD;rsm; ausmfrwuf&ef pnf;urf;owfrSwfxm;onf/ NydKifavmif;0rf;ryif;uefrSm?
avSavSmfom;rsm; &Sdaemufb,fnm? eD&mpdatmif
vlpdwufpdxdkifNyD;au? OD;pD;q&mcsa&wufeefY
q,fh&Spfa,mufpD;&onfh (6)vHavSrSmqdkvQif aemufqHk;uwufrudk wpfOD;?
wufrudkifa&SUu yJhaxmifESpfOD;? a&SUrSm OD;pD;OD;aygufac:onfh yef;qGJwpfOD;? rysufruGufnDnDnm? &Dyef;zGmatmifwufudkpGJvdkY
OD;pD;aemufu ]vdkifqpfawmifzsef}ac:onfh OD;axmifpD;ESpfOD;? usefq,fhESpfOD;rSm w[kefwnf;eefYxGufvDcg? NydKifavmif;yJhrSm
wyif;uef ESpfa,mufwpfwGJpD tavSmform; (6)qdkif; xdkif&onf/ (16)vH NydKifavSrSm ]q&mxGef;}u? &yfapmufxvdkY&SdudkarQmf? olUvufpGJawmf
qdvk Qif vlav;q,favmuf pD;&ygonf/ avSavSmo f m;wdrYk mS t0wfqifw?l acgif;aygif; xdkwufrudk? jrm'ifxufu eaemif;udkif?
pGeaf xmif? &ifpnf;? pvG,o f ikd ;f ? &ifoikd ;f trsKd ;rsKd ; 0wfqif&onf/ avSavSmo f rl sm;onf r,drf;r,dkif vSDrapmif;atmif? jzajzmifhwwef;udkifvdkYvm?
OD;pD;wufcsonfuMkd unfí h wufnaD tmif vdu k af vSm&f onf/ OD;pD;vkyo f u
l wufavSmf ZmolwcgNydKif0HhbdkYvJ} [lí ]usifoef} ac: vloefeyef;orm;rsm;ompD;aom
onfukd BuD;Muyf&ovdk yJhudkifoluvnf; avmif;wnfhwnfhoGm;atmif wm0ef,l& r[mavmif;BuD;rSm emrnfBuD;onfh q&matmifu avSOD;pD;í yJhudkifuemrnfausmf
onf/ OD;pD;vkyo f u
l tvGeaf wmfzv Ykd ykd gonf/ ud, k ahf vmif;toGm;udMk unfNh y;D wufcs& q&mxGef;jzpfonfhtaMumif;? vlaphwufaph avSmfvmonfh þr[mavmif;BuD;udk
ygonf/ NydKifavmif; wmutxGufrSm wufudka&jrKyfNyD; t&SnfqGJavSmfcwfum b,folwpfcg NydKif0Hhygrnfenf;[k ta&;qdkoHcsyfBuD;xdk;Mujcif; jzpfonf/
yef;0ifrSwufudk oGufoGufjrefjref avSmfcwf&ygonf/ wpfenf;qdkvQif NydKifavmif;
oGm;zdkY tiftm;rSm OD;pD;\vIyf&Sm;rItay:ü wnfygonf/ NydKifavmif;t&Sdef,lí avmif;NydKifyGJ usif;yyHk
wmxGufonfhtcg rwdrf;rapmif; &ef ta&;BuD;ygonf/ wmxGufrSm avmif;OD;pD; NydKifavmif;yGJudk &yf&Gmtcsif;csif; odkYr[kwf NrdKUe,fc½dkiftvdkuf usif;yavh&SdMu
vkyfolu apmif;vdkufrnfqdkvQif jyefíwnfhoGm;atmifvkyf&ojzifh tcsdefMumoGm; onf/ &moDyGJtjzpfomru bk&m;yGJ? rif;yGJpdk;yGJrsm;ESifhwGJzufívnf; usif;yavh&SdMu
wwfNyD; aemufrSm usef&pfcJhrnfudk pdk;&drf&ygonf/ NydKifavmif;avSmfí tawmfav; onf/ NydKifyGJ0ifrnfqdkvQif vSDrNydKifcif &yf&GmoQif? acsmif;oQifrsm;udk avmif;OD;cdkufNyD;
t&Sdef&onfhtcg? tawmfuav; tajy;jrefí rSefvmonfhtcg wufrudkifvkyfolu twD;trIwf tqdktuESifh yoaomtavhtx&SdMuonf/
wufrudk a&xJepf½Hkavmufom csxm;avh&Sdonf/ awmfonfh wufrudkifwdkYrSmqdkvQif vSDNydKifyGJudk acsmif;rsm;ü usif;yavh&SdMuNyD; jzm;a&urf;ezl;xd jynfhvQHaeonfh
wufrudk a&ay:rS azmfí,lvmMuonf/ xdkYaMumifh-- vqef;p? vqkwfpcgrsm;rSm usif;yMuonf/ vSDyGJudk jzm;wvwfavmufwufaom
]udk;pdyfudk;vH? udk;yif;uef? usifoefwd&m eHeuf (10)em&D? (11)em&DavmuftpjyKNyD; jzm;a&uscsdef (3)em&D? (4)em&DavmufwGif
wufysmpD;vdkY? r[mavmif;BuD;xGufvdkYvm tqHk;owfonf/ yGJudk (3)&ufxd usif;yMuonf/ Edkifoltm; aemufqHk;aeYrSm

&cdi
k o
f m;BuD;pmay &cdi
k o
f m;BuD;pmay
OD;bpH - 86 - - 87 - &u©r@dKif trSwf ( 1 )
a&Tarmif;ESihf atmifqak tmifvu H kd cs;D jri§ o
hf nf/ &yf&mG vlBu;D rsm;udk 'dik v
f Bl u;D rsm;tjzpf ]acgif;aygif;wxD;? bBuD;av usef;uefom rmyg,ifhvm;? arwåm
a&G;cs,fwifajr§mufavh&SdMuonf/ tcsif;ryGm;atmif t&yf&yfu NydKifvmonfh [dvdkY rdef;pGm&m? pdwfqdk;rmefyg r[dygauh? EIwfcrf;Aufvef uefawmfBuD;ESifh?
avSavmif;OD;pD;rsm;pkaygif; aqG;aEG;NyD; pDpOf&ygonf/ qHk;jzwf&ygonf/ NydKifavmif;MunfhbdkY vmvwfaw? armif½dkUavSmfar tm;ri,fuJh? NydKifavmif;
avSNyKd iyf t
JG wGuf wmtxGut f puyif tqH;k yef;zl;wdik f tuGmta0;udk owfrw S f avSmv f Ykd vufarmif;rSm? wcsuzf spyf g? td-k rr½dUk ? rufuvmudk acgif;rSmaqmif;
xm;&ygonf/ NyKd io f nft
h cg ½d;k &m"avhtwdik ;f qdv k Qif wmputnDxu G Ef ikd &f ef oHw;kH urf;axmifhxufu t&D;av orufavmif;aoQ EdkifpDaMumif;udk? qkrGef
udk pifjrifhu BudK;ESifhqGJNyD; a&udkcsí tcsufay;&onf/ ,cktcg acwftavsmuf awmif;zdYk aumif;yga&? unmysKd aoQ td-k rr½dUk ? urf;axmif;xufu? vl;usr,f
aoewfyif azmufMuonf/ yef;zl;0ifrSmvnf; tEdkift½HI;udk pufjzwfyef;qGJenf;jzifh apwemeefY ajymcyg,uf}
qHk;jzwfavh&SdMuonf/ pufjzwfenf;rSm avSOD;u "m;udkpdkufxm;vsuf yef;zl;u vufvt H vdu k f ,SONf yKd iaf &;tpDtpOfrsm;udk vlBu;D rsm;u pDpOfay;Muonf/ tEdik f
wm;xm;onfhBudK;udk tvdktavsmufjzwfoGm;onfESifhwNydKifeuf yef;zl;rSm ñGwfus &onfhNydKifavmif;rsm;udk aemufqHk;aeYü a&Tarmif;? aiGarmif;rsm;ESifh atmifqk
vmygonf/ yef;qGJrSm 0g;vHk;udkazmufNyD; BudrfEG,fopfacsmif;wpfckck xdk;oGif;xm; atmifvHudk csD;jr§ifhygonf/
ygonf/ ,if;OD;pD;yef;qGJtp vSDorm;xdqGJ,l&ygonf/ þodkY yef;zl;udk pDpOfxm;NyD; aemufqHk;ü qk&onfhNydKifavmif;OD;pD;u a&Tarmif;udkqGJvdkY vSDawmfom;wdkYu
tEdkift½SHK; qHk;jzwfMuygonf/ atmifvHudkifNyD;vQif acsmif;½dk;wpfavQmuf pkefqefpdkif;NyD; uckefwD;rIwfoDqdkum
y&dowftm; EIwfqufMuavawmhonf/
NydKifavmif;oHcsyfBuD;
vlxyk vJG rf;obif? v,form;vkyo f m;wdYk yGv
J rf;obif pkaygif;vkyrf S atmifonfh
NydKifavmif;aeYrSm acsmif;urf;yg;wpfzufwpfcsufwGif &yf&Gmtvdkuf r@yfrsm; yGJvrf;obifjzpfonf/ &cdkiftrsdK;om;wdkY\ avSNydKifyGJudk ½dk;&mrysuf tNrJwap usif;y
xdk;NyD; {nfhcHauR;arG;Muygonf/ urf;vHk;ñGwf y&dowfpnfum;vSonf/ rdrdwdkY &yf&Gm Edkifygap[k awmifhwarQmfvifhum ed*Hk;csKyfvdkufygownf;/
rSm&Sod rQ avSavmif;wdEYk iS hf acsmif;½d;k wpfavsmufrmS jynfu h syaf eatmif yGMJ unfyh &dowf
pnfum;vSonf/ tcsdKUrSmvnf; iSufaysmyifudkazmifvkyfí MunfhwwfMuonf/ "npH
avSNydKifyGJrprD udk,fh&Gmudk,fhavmif; *kPfyk'fudkazmfxkwfí oHcsyfBuD;rsm; xdk;Mu
rSwfcsuf/ / &cdkifñGefYzl; (1968 xkwf)ü ]tpHarmif} uavmiftrnfjzifh
ygonf/ td;k pnfAakH rmif;rsm;udw k ;D MuNy;D oHcsyBf u;D rsm;xd;k MuonfrmS tvGef emaysmzf , G f
azmf j yzl ; ygonf /
yif jzpfygonf/ oHcsyfBuD;rsm;udk ]NydKifavmif;oHcsyfBuD;rsm;}[k ac:wGifvmMuonf/
oHcsyfBuD;rsm; ay:aygufvmonfhtajccH a&aomufjrpfyif jzpfonf[kxifygonf/
NydKifavmif;rNydKifrD ]avSpdkif;}vnf; jyMuonf/ jrif;pdkif;onfh oabmyif/ aemuf
urf;½dk;wpfavQmuf oHcsyfBuD;rsm;xdk;um tomtnif vl;vmacgufjyef uckefwD;rIwf
oGm;MuonfrSmvnf; tvGefaysmfp&myif jzpfonf/ em;axmifívnf; pdwf<up&myif
jzpfonf/ oHcsyfBuD;rsm;udk avSorm;tcsif;csif;rdrdf*kPfyk'fudkazmfí xdk;Muonfudk
tenf;i,fazmfjyNyD; jzpfygonf/ oHcsyfBuD;rsm;udk NydKifavmif;orm; tcsif;csif;om
xd;k Muonfr[kw?f NyKd iaf vmif;yGMJ unfyh &dowfwu Ykd ykd g apmif;csw d u
f m qdak vh&MdS uonf/
&cdi
k o
f m;BuD;pmay &cdi
k o
f m;BuD;pmay
OD;bpH - 88 - - 89 - &u©r@dKif trSwf ( 1 )
t*FvdyfwdkYpdk;ydkifonfh acwfwGifum; &ud©Kifpmay&yfrsm; jyefvnfvef;qef;
ay:vGifa&;twGuf wefcdk;q&mxGef;BuD;onfrsm;aomtm;jzifh omjcif;qef;rsm;udk
zGJUEGJUcJh\/ ¤if;omjcif;rsm;udk omjcif;wwfrsm;u oDqdkavh&SdMuonf/ þomjcif;ESifh
ywfoufí omjcif;q&mxGef;BuD;}[k emrnfausmfMum;cJhavonf/
,cktcg q&mxGef;\ omjcif;qef;rsm;udk ppfawGNrdKU aps;wef;pmtkyfqdkifrsm;ü
tvG,fwul&&SdEdkifayonf/ q&mxGef;\ omjcif;qef;rsm;onf trsm;y&dowf
vG,fvifhwul em;vnfEdkifpdrfhaomiSm oDuHk;zGJUEGJUxm;NyD;zwf½I&ol em;aomwqif
&olrsm;tzdkY txl;b0ifNidapavonf/ awmvufaus;&Gmrsm;ü ,aeYwdkif acwf
pm;wkef;yif &Sdygao;onf/ pmaytEkynmokawoDrsm;twGufrl txl;wefzdk;&SdvS
ayonf/
q&mxGe;f \ jrefrmjynfwGif omjcif;[líay:cJh\/ ouú&mZf (972)ckavmufu taemuf
bufvGefrif;w&m;BuD;vufxuf tif;0ürif;aZ,s&EÅrdwfonf Oaweomjcif;? y#m
&ud©Kifomjcif;qef;rsm; pm&Domjcif;? pdÍörme0dumomjcif;oHk;yk'fudk qufoGif;cJhonf[k awGU&avonf/
omjcif;tzGJUtEGJUrSm a&S;tjzpftysuftaMumif;jcif;&mrsm;udk om,macsiHpGmzGJUqdk
"npH aom tzGJUtEGJUjzpfojzifh omjcif;[lí OD;azarmifwifu jrefrmpmayordkif;wGif
a&;om;azmfjyxm;avonf/
pmqdkawmfaeYrsm;wGif jrefrmpmqdkawmfwdkY\ *kPfyk'fudk azmfxkwfavh&SdMuonf/
&ud©Kifomjcif;rsm;udk ouú&mZf (800)ausmfavmufuyif &ud©Kifbk&ifrif;Am;
pmay,Ofaus;rIonf jynfaxmifpkjrefrmEdkifiHawmfü us,fjyefYonfxuf us,fjyefY
BuD;vufxuf pmqdkawmfynm&SdBuD; ]0drv}u pwifa&;om;onf[k ausmufpm0ef
vmatmif jynfaxmifpkjrefrmEdkifiH vlrsdK;pkwdkY\ pmayazmfxkwfa&;rsm;wGifvnf;
a[mif; uG,fvGefol OD;pHa&Tbku a&;om;xm;cJhavonf/ tcsdKUtcsdKUaom &ud©Kif
tm;ay;oifhMuayonf/ vlrsdK;pkwdkY\ ,Ofaus;rItEkynm&yfrsm;udk azmfxkwfay;jcif;
okawoDrsm;url þ&ud©Kifomjcif;rsm;onf tvGefa&S;usaomacwfuyif ay:xGef;
jzifh jynfaxmifpkpdwf"mwfudk zGHUNzdK;apEdkifonf/
cJo
h nf[k ,lqavonf/ owåxmEkEiS hf aumfumEkomjcif;rsm;udk pmqdak wmf ]0drv}u
uREkfyfwdkY\ "n0wD? &r®m0wD? arC0wD? 'Gg&m0wDwnf;[laom 0wDav;&yf
a&;om;zGJUEGJUcJhonf[k OD;pHa&Tbku azmfjyxm;avonf/ owåxmEk? aumfumEk?
jzpfonfh &u©yl&ac: &u©dKifjynfü wpfcsdefwkef;u pmaytEkynm&yfrsm;onf tvGef
"r®0Zd ,? BuKd ;Mum? a&Trmvm tp&Sad om omjcif;rsm;rSm &udK© ipf maywGif txl;xif&mS ;
wdk;wufyGifhvef;a0qmcJhayonf/ pmqdkawmf 0drv? r[mynmausmf? rif;apmrGef?
vsu&f cdS o hJ nf/ &udK© iof mjcif;rsm;pyfqykd ?kH pyfqekd nf;ESihf oDqykd w
kH rYkd mS jrefrmomjcif;rsm;
t'lrif;ndK? &cdkifoljrwf? OuúmysH? rdndK? e&ywd? odkufwwf ivuf½Hk;? 'dk;a0? oD&d
ESifh uGJvGJayonf/
rv’mrdyef;&H tp&Sdaom &ud©KifpmqdkawmfBuD;rsm; wpfacwfajymif;cJhNyD;aemuf "n0wD
q&mxGef;onf a&S;ua&;om;xm;&SdcJhaom þomjcif;rsm;udk wpfzefopfqef;
rS awmausmif;aysmf 0g;ausmif;q&mawmfEiS hf &r®m0wDuif;bke;f awmfBu;D wd\
Yk vuf&m
apcJhjcif;jzpfonf/ xdkYaMumifh ]topfqef;um? xGef;q&mvQif? uAsmoHanmif;?
rsm;onf pyful;rwful;tcsdefavmufwGif wpfacwfqef;cJhayao;onf/

&cdi
k o
f m;BuD;pmay &cdi
k o
f m;BuD;pmay
OD;bpH - 90 - - 91 - &u©r@dKif trSwf ( 1 )
a&S;vuf&mav? ,Gi;f um,Guaf u? rysuaf umif;} [lívnf;aumif;? ]a&S;rla[mif;ud?k uyif omjcif;? vuFm? &wk? oHayguf? a[mpm? oHcsyf? uxdefEIwfxGufcef;? w&m;
jznfhavmif;rHí? wpfzeftopf? trSefjzpfatmif? pdppfum&ef? xGef;q&mav? awmif;trsdK;rsdK;? Zmwfobifonfrsm;twGuf oDcsif;trsdK;rsdK; zGJUEGJUay;avh&Sdonf/
tm0ZÆef;au? qef;onfhÓPfESifh xyfrHNyD;axG? þuAsmudk? pDumvkyfau? xkwfvdkuf rdrdudk,fwdkifyif t&yfom;ZmwfyGJwdkYü 0ifa&mufujyavh &Sdonf/ pma[m q&m
awav}[lívnf;aumif; owåxmEkomjcif;wGif a&;om;cJhavonf/ vnf; vkycf ohJ nf/ omjcif;rsm;udv k nf; rdru
d ,
kd w
f ikd o
f q
D jkd yavh&cdS ahJ vonf/ q&mxGe;f
q&mxGef;onf þomjcif;rsm;udk azmfxkwfa&;om;&mü rdrdwdkYtrsdK;om;pm onf vufrItEkynmrsm;wGifvnf; uRrf;usifoljzpfojzifh tdrfoHk;ypönf; trsdK;rsdK;udk
ay,Ofaus;rI rwdraf umrysuaf ysmuf&atmif a&;om;cJ\ h / xdjYk yif w&m;oHa0*&ap 0g;BudrfEG,fwdkYjzifh ,ufvkyfum 0g;xdk;avh&Sdonf/ tdrfoHk;awmif;üyif ]þodkY,ufjyK?
vdkjcif;aMumifhvnf; a&;om;jcif;jzpfonf/ vlxky&dowf tysif;ajyapjcif;tvdkUiSm vufrIynm? &wemaumif;}[k urÁnf;xdk;um ,ufazmfxm;onf[k od&Sd&avonf/
vnf; a&;om;xm;jcif;jzpfonf[k qdkxm;onf/ avmua&;? "r®a&;ESpfoG,faom q&mxGef;\ omjcif;qef;rsm;txJrS tcsdKUudk atmufygtwdkif; azmfjyvdkufygonf/
&nf&G,fcsufrsm;jzifhvnf; zGJUEGJUa&;om;jcif; jzpfavonf/ aumfumEk?
omjcif;udk &ud©KiftrsdK;om;wdkY t,ltqtm;jzifh taMumif;jcif;&mwpfckckudk owåxmEk?
om,mpGm zwf½Iem;aomwqifEdkifatmif a&;om;zGJUEGJUxm;aom uAsmjzpfonf/ aiGawmifol?
]jcif;}rSm tjcif;rSvmonf/ xdkYaMumifh ,yif;ESifh raygif;&bJ &&pfESifhaygif;xm;jcif; "r®0dZ,?
jzpfonf/ omjcif;trsdK;rsdK;&Sdonf/ uav;acsmh omjcif;? qHk;rpmomjcif;? ½dk;½dk;0w¬K yef;a&TNrdKif?
pmomjcif;? a&S;edygwfawmfvm0w¬Krsm; omjcif;? wdkufomjcif;[lí trsdK;rsdK;&SdMu
"Ek*¾H?
avonf/ q&mxGe;f um; txufyg trsKd ;tpm;tm;vH;k udk zGUJ EGUJ cJah om pmqdk jzpfonf/
a&0wD?
þae&mü q&mxGe;f \ tw¬Kyw Ü u
åd kd tenf;i,f azmfjyvdak yonf/ q&mxGe;f \
&mr?
Zmwdcsufa<ua'oum; ppfawGNrdKUrS q,frdkifc&D;&Sdonfh upäye'Dac: ukvm;wefjrpf
vdyfurÇm?
vuf,mbufurf; wefc;kd acsmif;&S&d m wefc;kd &GmBu;D jzpfayonf/ wefc;kd &Gmwpf0u kd w
f iG f
&Sdaeaom awm? awmif? jrpf? acsmif;? urf;yg;ESifh ywf0ef;usif ½IarQmfcif;rsm;onf usDjzL?
txl;MunfEl;zG,faumif;vSayonf/ owif;a&aomuf?
q&mxGef;tm; þywf0ef;usif½IarQmfcif;obm0wdkYonf pmzGJU&mütNrJwrf; 0HolawmfarmifESr?
taxmuftul jzpfapcJah vonf/ q&mxGe;f \ awmzGUJ ? jrpfurf;ajc? yifv,f? uRe;f zGUJ y'kr®a'0D?
rsm;onf &ud©Kifjynf\ obm0rsm;udk ay:vGifapcJhavonf/ q&mxGef;onf t&dE´rm?
ouú&mZf 1230-jynfhESpf? wefaqmifrkef;vwGif wefcdk;&Gmü zGm;jrifcJhonf/ zcifrSm arsmufESifhvlom; r,m;vkcef;?
OD;atmifZHjzpfNyD; rdcifjzpfolrSm a':pyÜm,fwdkY jzpfMuonf/ q&mxGef;rSm 'kwd,om; bdef;pm;omjcif;?
jzpfNyD; i,frnfrSm armifxGef;jzLjzpfonf/ i,fpOfuyif pmayy&d,wdåudk wefcdk; rdk;yef;a0?
q&mawmfausmif;ü oifMum;cJh&m xl;cRefvSonfudk awGU&avonf/ (18)ESpft&G,f Oawe?

&cdi
k o
f m;BuD;pmay &cdi
k o
f m;BuD;pmay
OD;bpH - 92 - - 93 - &u©r@dKif trSwf ( 1 )
txufygpm&if;rSm rjynfhpHkao;ay/ q&mxGef;onf omjcif;aygif;ajcmuf r,foDwmzGJU
q,fausmf a&;om;cJhonf[k od&Sd&avonf/ q&mxGef;\vuf&momjcif;zGJUudk
MuifZeD;u? rBuD;ri,f? ZrÁL&pfau? OD;opfa&TodkY? ra&Srwdk? rndKrjzL?
aumufEkwfí azmfjyvdkygonf/
,Of eef;olvQi?f rqlrBuKH ? ½lyg½HEk iS ?hf ½kyyf u
kH uG?J um,ud, k rf mS ? MumndKyef;a&mif?
wdrzf UJG &eHYarT;vsuf? *Grf;cJyrm? tom;awmfu? 0g0g0if;0if;? usrdk;arSmifrSm? va&mif
csif;odkY? rdwf&if;vnfwH? a&T&ifwGif;rSm? nif;yGifh&Hau? y'efy&pf? ajyjypf
wdrfndKtmum? tZ#mu? b,fnmywfvSnfh? vuf0Jvuf,m?
acsmarm? rsufcHk;wGif av? rifESifhom;odkY? aMumESifhyg;jyif? ezl;wGifvnf;?
av;rsufESmudk? arQmf½IMunfhu? cdk;aiGUrIefjym? xuf0VmrSm? wdrfvTmwdrfykwf?
wGuf0ifr[d? vu©PmESifh? nDnmñGwfau? ewfZmwdodkY? oD&dtaoa&?
ig;MuifBuD;au? odk;rTD;½kyfodkY? tkyfumywfoef;? wdrfr&rf;ESifh? wdrf;yef;wdrf0g?
tjrLawrSm? taetxdkif? t,Oftaus;? uGrf;rpm;bJ? EIwfcrf;zsm;rSm?
wdrfrdv’mau? wdrfZm wdrfajymuf? rIdif;rIef&Dau? wdrfauG;aumufESifh?
[if;om;aq;od?Yk ykv&J wem? oGm;vSpmG ESi?hf rsuEf mS yy? ykPrÖ aD v? wdxpD ad u?
wdrfausmufeDa&mif? c&rf;a&mifau? wdrfawmif wdrfvdyf? 0if;0garSmifvdkY?
jynfhonfhvodkY? pdrf;jrauom? ckepfxGDrSm? oG,fumjrjr? NzDcsaomtcg?
a&mifrsKd ;rsKd ;au? eDrsKd ;&dyaf Mumif?h Ncyd af &mifwpfrsKd ;? wdrrf ;D cd;k ESi?hf wdrrf ;kd &pfoef;?
zsm;wxGmrSm? armfíuGo?Ykd oQw&å 0if? nif;yGiq hf ifí? tjrifEx k wG ?f peDwiG af u?
ykZeG qf aD u? wdrrf um&fEiS ?hf wjcrf;eDjym? wjcrf;rSmum;? 0govdv k ?kd jymovdv k kd
a&T&ifzwfrSm? ojrwfaus;pHk? yef;zl;iHkav? yHkwrQ wdkY? rdef;r"avh? uúK`ED´av?
ESi?hf xdx
k rkd sm;zsi?f rdC
k ;f aumif;uifrmS ? &Spcf iG wf ikd ;f u? rIid ;f ndKUqifau? rif;vGif
vGefodrfarGUau? EGJUonfhcg;rSm? udEé&mau? raemwrQ? ajcmufjypfuif;au?
jrL;<u? vGrf;rItifudk? jrifjyef&u? &if0vIdufzdk? pdwfEkysdKí? idk,dkwrf;,rf;?
tif;ig;0 ESifh? ½lyuvsm? vSoD'grSm? nDnmxl;qef;? vSrsdK;pHkwGif? wnfyHk
yef;rÍÆLudk? eDylvSef;au? n§dK;umEGrf;odkY---/
wef;au? wdkufc ef; av;awmif? yef; Mumanmifr Sm ? wefa qmifr ,Gi f; ?
(owåxm? Ekomjcif;rS)
rD;rarQmfbJ? udk,fa&mifvif;í? ajymif0if;jrjr? vSwarrSm? vES,fyvdkY
yifv,fzGJU wGd&vdrfhr,f--/
onf;wGifra,<uDvk? av;rsufESmudk? ararQmf½Iu? 0rf;Ek0rf;yg;? (&mravmif;vsm r,fpD'gomjcif;rS)
'DvidI ;f oHav? nHu&ufau? ,ufaomaomESi?hf tHMh opzG,?f tajymus,af u? jrif;zGJU
yifv,fe'D? vIdif; csDcsDESifh? rIdif;&Dysys? wjrjrau? urf;prjrif? &SpfcGifwdkif;u?
jrif;zGJUqdk&mü owåxmEkrif;om; jrif;ESifhujy&mwGif jrif;pD;usifvnfyHkESifh
rIdif;rIefqifjym? rif;vGif0dkif;tHk? jrLcdk;NcHKau? trÁKHaqmfEId;? &Dv[mav?
jrif;j'yf*kPfudk zGJUEGJUxm;aomtydk'f jzpfavonf/ ae&mwum jrif;a&mufaeonf
oD'g½dk;rSm? rdk;oHvDoH? vIdif;*&ufau? ,ufcwfoHESifh? awmfoHvnf;usL;?
udk awGUjrif&avonf/ xdkYaMumifh ]yk*HrSmjrif;? ZGef;rSmjrif;} [laompum; jzpfay:
0ga,mrnfav? aqmifvjD zL;vd?Yk arQm½f w I ikd ;f yif? abmfuo
JG ½l Ukd ? ylvu
Ykd Rr;f atmif?
cJh\/ ae&mwumrSm ygcsifonf? yg0ifonfudk xdkuJhodkY cdkif;EIdif;avh &SdMuavonf/
vGrf;rIqifa&---/
þtzGJUrSm tawmfyif aphpyfvSojzifh avhvmEdkif&ef wifjyvdkufygonf/
("r® 0 d Z ,omjcif ; )
]xdkrSmvnf;jrif;? onfrSmvnf;jrif;au? NrdKUwGif;NrdKUjyif? a&TjynfwGif;
rSm? jrif;ESifhvludk? jzLvdkYjrifau? rsm;zsifwHk&Smif; vltaygif;u? odef;aomif;

&cdi
k o
f m;BuD;pmay &cdi
k o
f m;BuD;pmay
OD;bpH - 94 - - 95 - &u©r@dKif trSwf ( 1 )
Adv
k af jc? jrif;ppfonfw?Ykd a&TjynfaZX? e*&ud?k wdu k Mf u,lrnf? vma&mufonf tEkynm,Ofaus;rIudk azmfxkwfvdkaomqE´&Sdonfh rsdK;cspfpmqdkwpfOD;vnf; jzpfay
avm? wcsKd U &Sirf mS ? txifrmS ;Asm? r,m;udw k ?JG om;udq k íJG ? awmxJNrKd iaf csmif? onf/ q&mxGef;\ omjcif;qef;rsm;udk vlxky&dowf? ½dk;om;aomt&yfom;rsm;
a&mufatmifykef;uG,f? NyD;awmhrnf[k? BuHpnfjyKvsuf? eDtdrfxufu? em;vnfv, G af tmif wrifouD ;kH xm;jcif; jzpfayonf/ &udK© iv
f x
l k em;vnfv, G pf rd ihf mS
qif;oufrnfysif? avSum;&if;rSm? jrif;udkjrifau? aMumuftifBuD;pGm? &ud©Kifa0g[m& toHk;tEIef;rsm;udkvnf; xnfhoGif;xm;\/
aemufqkwfumjzifh? b,fnmapmif;vSnfh? 0ef;íMunfhaomf? vuf0Jb,fnm? jrefrmpmayavhvmol &ud©Kifyk*d¾KvftcsdKUu q&mxGef;onf &ud©KifAef;pum;rsm;
a&SUrSmawmifajrmuf? xkwaf ,mufywef? tdrjf cifuefrmS ? ruse&f bJ? tjcifwikd f udk xnfhxm;NyD; &ud©Kifpmay[k xGifvdkufjcif;jzpfonf[k ,lqMuavonf/ odkYaomf
rS m ? jrif ; wG J v G J E S i f h ? txJ r S m jrif ; ? jyif r S m jrif ; au}? [if ; Zmavmif y G e f ; ? q&mxGef; xnfhoGif;ay;onfh &ud©Kifpum;rsm;um; &ud©KiftrsdK;om;wdkY trSefoHk;pGJae
tkyfa'gufvSrf;u? ZGef;ESifha,mufr? tdk;cGufpí? xdkrSwjcm;? ausmufom; Muaom a0g[m&rsm;om jzpfonf/ a&S;ynm&SdwdkYu a&;om;pDuHk;cJhonfrsm;udk
ausmufysdKif? ig;ydudkifESifh? qm;udkifr<uif;? c&if;rusef? MuufOwif;rSm? aemifvmaemifom;wdkY rSwf,lpdrfhaomiSm oHk;pGJay;jcif;jzpfNyD; &ud©Kif"avh? &u©dKiftoHk;
jrif;csif;NydKifí? tpOfoifhpGm? Al;zmrvGwf? &[wfpnfaygif;? Adkif;aqmif;up? tEIef;rsm;udk ryaysmufapvdkaom qE´&dSonfrSm xif&Sm;vSavonf/ odkYaomf
MunfhorQudk? jrif;ESifhcsnf;om? xrif;vkyfrSm? jrif;jr§KyfygvdkY? rsufESmr&Tif? q&mxGef;onf y&da,oe0rf;pmtwGuf pma&;cJh&onf[kqdk\/ xdkuJhodkYa&;&mü
wpftdrfvHk;rSm? jrif;udkjrifau? aMumufusifwkefvIyf? axmifhMum;wGifav? acwftavsmuf jrefrmqefvmMuaomolrsm;\ tBudKufudkvnf; vdkufvsuf jrefrm
0ifcgukwfvnf;? ykwfqdk;awmif;qdk;? c&if;qdk;au? pH*dk;qHcg? wdkYESifhomvQif? qefonfh ta&;tom;rsm;udk rsm;pGmxnfhoGif;ay;cJhjcif;jzpfonfudkom awGU&ygay
umuG,frvGwf? ykwfacsmifwGif;rSm? jrif;½kyfwwfodkY? jynfjrwfaZX? e*&wGif? onf/ odkYaomf q&mxGef;\apwem txl;rGefjrwfvSaMumif;udkum; azmfjy&efvdkawmh
rdef;ra,musfm;? BuD;aomi,fol? vlysdKvltdk? yGJ½Ijim;au? rsm;vlAdkvfwGif? rnf r[kwfygay/
tysdK wpfoif;? udk,fuswfusÐ? abmf'vDESifh vHkcsDwGif;rSm? ajymif;jAefqefcwf? &ud © K if p maytEk y nmonf wpf z ef o pf q ef ; í ay:vG i f y gapownf ; /
rzG,&f mrSm? vlwumwd?Yk rsuEf mS yg;jyif? ausmwGiaf emufuek ;f ? vuf½;kH ESpzf uf?
yufc;kH xufu? jrif;wufaomoGi?f pdwu f xifí? [pfatmfwcsKd U? owåac:wGi?f "np
"npH
,mOfBuD;&SifrSm? &TifrdkUrdkUav/ /
(owåxmEk omjcif;qef;rS) rSwfcsuf/ / þaqmif;yg;udk 1959-60 ckESpfxkwf &cdkifwefaqmifr*¾Zif;ü
azmf j yzl ; ygonf /
q&mxGef;onf avmua&;? "r®a&;ESpfjzmwGif uRrf;usifaom pG,fpHkynm&Sd
wpfOD;jzpfaMumif;udk þomjcif;rsm;u oufaojyvsuf&Sdonf/ þomjcif;rsm;udk
em;aomwqif&aom yk*d¾Kvfy&dowfwdkYrSm okwdom,maomtoHudkMum;&NyD; w&m;
"r®&&SMd uavonf/ q&mxGe;f onf pmyef;csq D &mvnf; jzpf\/ ol\ awmzGUJ ? awmifzUJG ?
yifv,fzGJUwdkYudk yef;csDa&;qGJouJhodkY zGJUxm;avonf/
avmua&;&mESifhywfoufí vlUobm0? vlU"avhjzpf&BuHK&qHk&onfwdkYudk
tuGif;om;ay:vmatmif zGJUEGJUEdkifaomyk*d¾Kvfvnf; jzpfayonf/ xdkYjyif &ud©Kif pmay

&cdi
k o
f m;BuD;pmay &cdi
k o
f m;BuD;pmay
OD;bpH - 96 - - 97 - &u©r@dKif trSwf ( 1 )
a&S;ya'o&mZfacwf &cdkifjynf\ zlvHkrI&SdcJhaom pD;yGm;a&;? aemufaMumif;udk
oH;k oyfjcif;jzifh acwfopfp;D yGm;a&;pepf xlaxmifa&;udk taxmuftul jzpfvrd rhf nf[k
,HMk unfrad yonf/ a&S;acwf&cdik jf ynfonf ESpaf ygif;rsm;pGm tqufrjywfbJ wnf&v dS m
cJh&aom taMumif;&if; oHk;&yf&Sdonf/
¤if ; wd k Y r S m (1)yx0D t aetxm;? (2)pD ; yG m ;a&;tajctaeaumif ; jcif ; ?
(3) ,Ofaus;rItxufwef;usjcif;wdkYjzpfonf/ þaqmif;yg;wGif a&S;bk&ifrsm;acwf
pD;yGm;a&;&mudk avhvmrdorQ wifjyoGm;ygrnf/
a&S;bk&ifrsm; vufxufu zlvHkrI&SdcJhaom pD;yGm;a&;aemufaMumif;udk oHk;oyf
a&S;acwf &cdkifjynfpD;yGm;a&;&m jcif;jzifh acwfopfpD;yGm;a&;pepf xlaxmifa&;udk taxmuftuljzpfapvdrfhrnf [k
,HkMunfrdayonf/
rdwfquf---OD;bpH (EdkifiHh*kPf&nf 'kwd,tqifh? tNidrf;pm;? &cdkifjynfe,f? &cdkifjynfonf ESpfaygif;rsm;pGm tqufrjywfbJwnf&SdvmcJh&aomtaMumif;
tvkyform;OD;pD;XmerSL;)um; &cdkifpmay,Ofaus;rIESifh ordkif;okawoDwpfOD; &if;oHk;&yfrSm ¤if;\yx0Dtaetxm;? pD;yGm;a&; tajctaeaumif;jcif;wdkYESifh
jzpfonf/ ppfBudKacwfuyif jrefrm? t*Fvdyfpm*sme,frsm;wGif EdkifiHa&;aqmif;yg;rsm; ,Ofaus;rI txufwef;uscJhjcif;wdkY jzpfonfqdku rSm;rnfrxifay/
udk a&;cJhonf/ &cdkifjynfxkwf owif;pm? *sme,frsm;üvnf; EdkifiHa&;,Ofaus;rI a&S;OD;pGm &cdkifbk&ifrsm; pdk;pHcJhonfhacwfu pD;yGm;a&;&mudk oHk;oyfNyD;aemuf
aqmif;yg;rsm;udk rjywfa&;cJhonf/ bdk;awmfbk&m;vufatmufESifh NAdwdoQvufatmuf tajctaersm;udk pDppf&ayrnf/
&efukefwuúodkvf &cdkifausmif;om;^olrsm; xkwfa0cJhaom &cdkifwefaqmif aemufqHk;ydkif;tm;jzifh vGwfvyfaom jynfaxmifpktwGif; awGUBuHK&aom tajc
r*¾Zif;\ yifwikd af qmif;yg;&SiEf iS hf twdik yf ifcpH mwnf;wpfO;D jzpfonf/ jrefrm? t*Fvyd f taeESifh acwfopfpD;yGm;a&;pepf xlaxmifa&;rsm;udk wpfqifhwdk;wufatmif
(2)bmomvHk;jzifh a&;om;onf/ ½Ir0? jr0wDpaomr*¾Zif;BuD;rsm;ESifh *g'D,ef ÓPfopfavmif;&efyif jzpfayonf/
owif;pmwdkYü tcgtm;avsmfpGm pmay? EdkifiHa&; aqmif;yg;rsm;a&;cJhonf/ a&S;bk&ifrsm;vufxuf
,ckaqmif;yg;rSm a&S;acwf&cddkifjynfpD;yGm;a&;&mudk oHk;oyfxm;csufjzpfonf/
a&S;tcguyif &cdkifjynfonf pD;yGm;a&; uHkvHk<u,f0rI&SdcJhNyD; EdkifiHjcm;ESifh
&cdkifjynfacwftqufquf pD;yGm;a&;tajctaeudk pdppfwifjy&ef &nf&G,fcJh
ukeful;a&;rSm txufwef;uscJhavonf/ a&S;&cdkifbk&ifrsm;vufxufu &cdkifjynf
aomfvnf; taMumif;aMumif;aMumifh vufprowfEdkifcJhay/ NyD;pD;oavmufudk
onf txl;pnfum;om,mvSonf[k &mZ0ifq&mrsm;u qdkxm;avonf/ a&S;tcg
avhvmyg&ap[k q&mtm;cGifhyefNyD; 1966-ckESpfuyif &,lcJhojzifh pmzwfolwdkY
u "n0wD? a0omvD? ajrmufOD;NrdKUawmfwdkYrSm MuufysHruspnfum;cJhonf[k awGU&
tusdK;iSm ,ckvufqifhurf; azmfjytyfygonf/
onf/
q&m"npHrmS ,cktcg &efuek Nf rKd Uaetdrüf tNird ;f pm;b0jzifh at;csr;f pGm aexdik f
"n0wDNrdKUawmfudk tajcjyKí xGef;um;cJhaom a'oudk "n0wD[kac:\/
vsuf &Sdygonf/
þ"n0wDjynfudk pE´ol&d,vufxuf jrwfpGmbk&m;udk,fawmfwdkif <ua&mufcJhpOfu
(armif A od e f ; )

&cdi
k o
f m;BuD;pmay &cdi
k o
f m;BuD;pmay
OD;bpH - 98 - - 99 - &u©r@dKif trSwf ( 1 )
aumufBuD;oav;qefwdkYjzifh uyfvSLcJhMuonfudk taMumif;jyKí "n0wDjynf[k qefpyg;? 0gESifhtjcm;pdkufysdK;a&;vkyfief;wdkYtwGuf ,cktcg trawmfaMu;
trnfay;awmfrlcJhNyD; þjynfoljynfom;taygif;wdkYonf pdk;pOf&HzefrQ &Sm;yg;iwfrGwf xkwfay;ouJhodkY bk&ifuxkwfay;avh&Sdavonf/ jynfolwdkYtcsif;csif;vnf;
jcif;r&SdjzpfaomaMumifh "n0wDjynf[líyifvQif xif&Sm;ausmfapmpGm jzpfownf;[k a&mif;0,fMu&mwGif aiGaMu;acs;iSm;jcif;rsm;udkvnf; jyKvkyfEdkifcGifh &SdMuavonf/
Asm'dwfpum; rdefYMum;awmfrlcJhonf[lí &cdkif&mZ0ifwdkYü azmfjyxm;avonf/ bk&ifhtrdefYawmft& tojym (100)usyfvQif wpfvudk (2)ojymompD (twdk;),l
xdkYjyif pE´&m;rif;w&m;BuD;pdk;pHcJhaom a0omvDNrdKUawmfBuD;wGif oabFmrsm; &avonf[k awGU&Sd&onf/
qdkufuyfNyD; a&Trdk;aiGrdk;&Gmonf[k azmfjyxm;&SdcJhjyefavonf/ ]ZrÁLuRef;jyifxuf0,f þodkYvkyfief;rsm;tjyif bk&ifhtrdefYtmPmtwdkif; tpdkYtief;zGJUxm;&Sdavonf/
ukefonfwdkYonf aemifaomtcg &wemtwdjynfhNzdK;vwfvQif ukefoabFmwdkYonf xdktpdkYtrsdK;rsdK;wGif vkyfief;trsdK;rsdK;ESifh tvkyform;trsdK;rsdK;&SdMu\/ vuform;tpdkY?
vnf; qdkufvSmvwHåUqdkaomtaMumif;udkjrifí a0omvD[k trnfay;Muukef\}[k v,form;tpd?Yk jruf&w d tf pd?Yk [m&Dtpd?Yk olowfA&0gtpd?Yk tcsut f pd?Yk rJxnfquftpd?Yk
a&S;&cdkifynm&Sdrsm;u a&;om;xm;cJhonfudkvnf; awGU&Sd&avonf/ aiGcGefquftpdkYtp&Sdojzifh tpdkYtajrmuftjrm;&Sdavonf/ rsm;aomtm;jzifh þtpdkY
xdkaemuf ajrmufOD;NrdKUawmfodkY EdkifiHjcm;oabFmrsm;qdkufuyfjcif; EdkifiHjcm; om;wdkYonf rif;jypfrif;'PfcH&olrsm; jzpfMuonf/ ¤if;wdkYtm; wdkif;jynfxlaxmifa&;
ukefonfrsm; tNrJrjywfoGm;vm0ifxGufjcif;wdkYudkvnf; awGU&Sd&\/ a&S;tcgu vkyfief;wdkYwGif toHk;csjcif;wpfrsdK;jzpfavonf/
ajrmufO;D NrKd UwGif qefpyg;twGuv f nf;aumif;? a&twGuvf nf;aumif;? rnfonft
h cg
rQ pdk;&drfzG,fr&SdcJhonfudk xif&Sm;aom atmufygaqmifyk'fuav;udkyif oDqdkvsuf
'*Fg;ESifh tav;csdef
vmcJhMuayonf/ &cdkifjynfwGif (a&S;&mpkESpfaygif;rsm;pGmuyif wef;*g;('*Fg;)oHk;pGJcJhMu\/ '*Fg;
bm;bl [ d , if h ? qef [ d , if h taMumif;ESifhywfoufí) OD;pHa&TbkESifh arm&pfaumvpfwdkYa&;om;aom aqmif;yg;
'd k i f ; usD [ d , if h ? &D [ d , if h wpfckwGif 1430-ckESpf ajrmufOD;udk pwifwnfaxmifcJhaom rif;apmrGefrS tpjyKí
1782-ckESpf orwrif;txd rif;qufrjywf'*Fg;cwfESdyfoHk;pGJjcif;udk azmfjyxm;av
t"dyÜm,frSm---bm;blt&yfwGif qefpyg;rsm;odkavSmifí tNrJwrf;xm;&Sd\/
onf/ odkYaomf ajrmufOD;NrdKUrwnfaxmifrD a0omvDNrdKUawmfBuD; xGef;um;cJh&m
'dkif;usDt&yfwGif a&avSmifuefrsm;wl;azmfíxm;&SdNyD;a&udk tcsdefra&G;vG,fulpGm
¤if;a0omvDNrdKUa[mif;rS '*Fg;tajrmuftjrm;udk ,ckwzef wl;azmf&&SdcJhjyefavonf/
&&SdEdkif\/ xdkYaMumifh bm;bl&SdvQif qef&Sdonf/ 'dkif;usD&SdvQif a&&Sdonf[k qdkMujcif;
xdkaMumifh a&S;ESpfaygif;rsm;pGmuyif &cdkifjynf'*Fg;oHk;pGJvsuf&SdcJhonfrSm xif&Sm;
jzpfavonf/
avonf/
jynfwGif;vkyfief;rsm; þ'*Fg;xkwfvkyfoHk;pGJaom twwfynmESifh oHk;pGJaompepfudk tdEd´,jynfrS&&SdcJh
qefpyg;vkyfief;um; t"duvkyfief; jzpf\/ ¤if;aemuf 0g*Grf;pdkufysdK;a&;ESifh avonf/ tav;csdefrSmvnf; tdEd´,ESifhvnf;aumif;? ay:wl*DESifhvnf;aumif;?
&ufuef;vkyfief;? ESrf;cif;rsm;pdkufysdK;í ESrf;qDBudwfe,faomvkyfief;? avSavmif; 'wf(csf)wdkYESifhvnf;aumif; qufoG,fí a&mif;0,fazmufum;rI&SdcJhojzifh ¤if;wdkY
vkyfief;? yef;xdrf? yef;zJ? yef;&H? ausmufqpftp&Sdaom vkyfief;? qifpG,fvkyfief;? oHk;pGJaom tav;csdefwdkYudk oHk;pGJcJhMuavonf/
ig;vkyfief;? qm;vkyfief;? aq;yifpdkufysdK;aom vkyfief;? [if;oD;[if;&Guf? O,smOf
vkyfief;trsdK;rsdK;? ajrtdk;vkyfief;tp&Sdojzifh vkyfief;trsdK;rsdK;udk wDxGifcJhMuavonf/

&cdi
k o
f m;BuD;pmay &cdi
k o
f m;BuD;pmay
OD;bpH - 100 - - 101 - &u©r@dKif trSwf ( 1 )

'*Fg;wefzdk; &yfuGufpmwdkifESifh tcsKyfvlBuD;rsm;


1630 avmufu &cdkifaiG'*Fg;wpfusyfrSm ay:wl*D'*Fg; &dvf(p) (4)usyfESifh tcsKyfvlBuD;rif;wdkYonf rdrdwdkY\c½dkifrif;ydkifqdkifaom &yf&GmtoD;oD;odkY oGm;
nDrQonf/ &cdkif'*Fg;wpfusyfvQif Muuftaumif (30)&onf/ 8J(8yJ)jzifh MuufO a&mufMuNy;D vQif v,f,majrvkyu f ikd af omolwt Ykd m; ppfaq;ar;jref;vsuf ¤if;&yfuu G f
(100)0,fEdkifonf/ xdkacwfu &cdkif'*Fg;wpfusyfonf ,ckacwf t*Fvdyf (7)aygif pmwdkifwdkYESifhwuG v,form;wdkYtm; apmifha&Smuf&avonf/
(10)oQdvifESifhnDrQNyD; ,ck ('k-ppfrjzpfcifu t*Fvdyfvufxufu) jrefrm'*Fg; xdktcg v,fajrvkyfudkifaom vlwdkYonfv,f,majrvkyfudkifaomtcsdefü
(105)usyfavmufESifhnDrQonf/ 1663-ckESpfavmufu &cdkif'*Fg; (1)usyfonf aumif;rGepf mG pyg;? 0g*Gr;f wdu Yk kd pdu
k yf sKd ;Ny;D vQif oD;yGiahf omtcsed üf ¤if;pyg;? 0g*Gr;f wdu
Yk kd
'wf(csf)aqm([f) (25)usyfESifhwlnDNyD; &cdkif'*Fg; (1)usyfvQif t<uD (ta<u)aumuf&D pkyHkNyD;xm;&avonf/
(2660)&&Sdonf/ a<uaphrsm;udk a&mif;0,f&mü oHk;Muonf/ xdktcg c½dkifrif;wdkYuvTJtyfaom tcsKyfvlBuD;wdkYonf rdrdwdkYtydkifvkyfudkifvsuf
aumuf&Dac: a<uaphrsm;udk EdkifiHjcm;om;rsm;onf udk½dkref',f(v)urf;ajcrS &Sdaom v,form;wdkYxHodkY oGm;a&mufMuNyD;vQif qdkif&m&yfuGufpmwdkifwdkYESifhwuG
,laqmifvmNyD; &cdkifjynfwGif ydócsdefjzifh a&mif;Muavonf/ ¤if;a<uaph (148) &&Sdaom pyg;? 0g*Grf;wdkYudk awmif;csdef? armif;csdefwdkYjzifh jcifcsdefNyD;vQif toD;oD;
ydómudk (1)usyfaps;EIef;jzifh a&mif;csMuonf/ cGJa0Muavonf/
aiG'*Fg;qdkaompum;rSm tdEd´,wef; ( )qdkaompum;rS vmonf/ &cdkifwdkYu cGJa0yHkrSm a&S;OD;pGm bk&ifrif;jrwf\ b@mawmf q,fcdkifaMu;udk xkwfEkwf&av
wef;*g;[k ,ckwdkifac:Muonf/ aiG'*Fg; (1)usyfudk (1)ojym[lí¤if;? wpfcsyf[lí onf/ ¤if;aemuf vkyfudkifaom v,form;wdkYü oHk;pGJpm;aomuf&ef rsdK;aphrsm;wdkYudk
vnf;aumif;ac:\/ (1)rwfudk wom;*g (wodk;*g)[k ac:onf/ vHkNcHKpGm xkwfEkwfay;tyf&avonf/ ¤if;a<u;useforQaom pyg;? 0g*Grf;wdkYudk pm&if;
jyKvkyfvsuf rdrdwdkYc½dkifrif;xHodkY wifoGif;&avonf/
qefpyg;vkyfief;ESifhEdkifiHjcm;ukefoG,fa&;
xdaYk emuf bk&ifrif;jrwfq,fcikd af Mu; b@mawmfypön;f rsm;udk toD;oD; NrKd Uawmf
a&S;tcguyif &cdkifjynf\ toufaoG;cJrSm qefpyg;vkyfief;yif jzpfonf/ odkY wifaqmifMuNyD;vQif bk&ifrif;üaqmufvkyfxm;aom usDawmfwGif;odkY qufoGif;
rdk;a&csdef (200)ausmf&SdcJhonfhtjyif ajrMoZmaumif;ojzifh pyg;udktvG,fwul &avonf/
aygufa&mufap\/ pyg;udkBuJvdkufNyD; txl;rjyKpkbJvsuf 'va[maygufa&mufMu c½dkifrif;wdkYrSmvnf; tcsKyfvlBuD;wdkYuwifoGif;onfh t&yf&yfpyg;? 0g*Grf; pm&if;
avonf/ "n0wDjynfom;wdo Yk ;kH &efvo
kd nfxufrsm;pGm ydv
k Qv
H suaf eojzifh Edik if jH cm;odYk rsm;udk NrdKUawmfü Amylpm&jynfpdk;BuD;xHodkY aqmifydkYwifoGif;Muavonf/
wifydkYa&mif;cscJhMuavonf/
þqefpyg;ul;oef;a&mif;0,fa&;onf &cdkifjynf\ t"dupD;yGm;a&;vkyfief; aps;EIef;owfrSwfjcif;
jzpf\/ þqefpyg;ESifh 0g*Grf;a&mif;0,fa&;udk bk&ifudk,fwdkif BuD;Muyfaqmif&Guf xdktcg EdkifiHawmfü vkyfudkif&&Sdaom pyg;? 0g*Grf;wdkYudk a&mif;cs&efudpöESifh
cJhavonf/ ,ckvGwfvyfaom jynfaxmifpkacwfü EdkifiHawmfaumufyJoD;ESH a&mif; ywfoufí aqG;aEG;wdkifyifvdkojzifh EdkifiHawmftwGif;ü cefYxm;aom c½dkifrif;wdkYESifh
0,fa&;bkwftzGJUrSBuD;rSL;aqmif&Gufaom vkyfief;pOfESifhEIdif;,SOfí Munfh½IEdkif&ef wuG tcsKyv f Bl u;D wdu
Yk kd ]Amylpm&} jynfp;kd Bu;D vTwaf wmfuqifah c:vsuf tpnf;ta0;
a&S;&cdkif r[m&mZ0ifawmfBuD;rS atmufygtwdkif; aumufEIwfazmfjyvdkufayonf/ jyKvkyfNyD; aqG;aEG;wdkifyifMuavonf/ ¤if;tpnf;ta0;ü EdkifiHawmfwGif vkyfudkif
vsuf &&Sdaompyg;? 0g*Grf;wdkY\ wefzdk;wdkYudk a&mif;0,fEdkif&efjzpfonfh tm;avsmfpGm

&cdi
k o
f m;BuD;pmay &cdi
k o
f m;BuD;pmay
OD;bpH - 102 - - 103 - &u©r@dKif trSwf ( 1 )
trsm;oabmwlnDcsuft& aps;EIef;udk owfrSwfMuNyD; EdkifiHawmfuom vltrsm;wdkY ukefonfrsm; usoifhaiGpm&if; wifjcif;
tm; Mum;odapjcif;iSm aps;udkxkwfazmfaMunmawmfrlavonf/
xdktcg pyg;? 0g*Grf;rsm;udk vufa&muf&&Sdaom ukefonfrsm;wdkYonf pm&if;wGif
a&mif;0,fjcif; azmfjyvsufyg&SdaomaiGrsm;udk Amylpm&jynfpdk;BuD; vTwfawmfü wifoGif;&avonf/
Amylpm&jynfpdk;BuD;onf t&yf&yftojymaiGwdkYudk ajyNidrf;atmif &&SdaMumif;wHqdyf
xdo
k aYkd Munmawmfrí l aps;EIe;f udo
k Md uNy;D rS wdik ;f &if;om;ukeo f nfrsm;ESihf Edik if jH cm;
vufrSwf a&;xdk;NyD;vQif ¤if;ukefonfwdkYtm; ay;tyfawmfrlonf/
rS vma&mufaomukefonfrsm;wdkYonf jynfolwdkYu qHk;jzwfcsufcsrSwfxm;aom
ukefonfwdkYonf ¤if;vufrSwfudk,laqmifvsuf EdkifiHjcm;avSoabFmwdkYudk
aps;EIef;twdkif; 0,f,l&avonf/ xkdtcg ukefonfrsm;wdkYu rdrdwdkY0,f,lvdkaom
apmifha&Smufaeaom a&wHcg;rif;xHü ¤if;vufrSwfudk wifoGif;NyD; rdrdwdkYwkdif;jynfodkY
pyg;? 0g*Grf;wdkYudk pm&if;jyKvkyfvsuf Amylpm&jynfpdk;BuD; vTwfawmfodkY wifoGif;&
xGufoGm;&ef trdefYtmPmawmfudk cH,l&avonf/
avonf/
xdktcg a&wHcg;rif;u rdrdwdkif;jynfrS0,f,laom pyg;? 0g*Grf;wdkY\wefzdk; &oifh
xdktcg Amylpm&jynfpdk;BuD;onf ukefonfwdkYwifoGif;aompm&if;udk &&SdavvQif
aomaMu;aiGrsm;udk ajyNidrf;atmifoGif;cJhaMumif;od&vQif xGufoGm;ap&ef trdefY
Edik if aH wmftusKd ;awmfaqmif 'dik ;f ustD pd&Yk u xdo k Bl u;D xHoYkd jyKvyk x
f yk yf ;kd odrk ;DS xm;aom
tmPmcsrw S af wmfral vonf/ tmPm&&Su d ek af om ukeo
f nfwo
Ykd nf BuKd uo
f nfth csed f
0g*Grf;wdkYudk 'dkif;usDtrdefYtmPmu qifhqdkawmfrlonfrSm aus;&GmwdkYü odkrSD;xm;aom
ü rdrdwdkif;jynfodkY xGufoGm;Edkifavonf/
0g*Grf;wdkYudk 'dkif;usDtvkyform;wdkYESifh avSavmif;pHkvifpGm,lNyD;vQif ¤if;pyg;? 0g*Grf;
wdkYudk wifaqmifí NrdKUawmfteD;aps;BuD;ü aumif;rGefpGmxm;&rnf[k qifhqdkawmf c&D;tMum;ü oHk;aqmifpm;aomuf&ef a&rdk;vHkNcHKpGm wif,laqmifvdkvQif
rlvdkufavonf/ ¤if;trdefYtwdkif; 'dkif;usDtpdkYudk xdkolBuD;u 'dkif;usDtvkyform; oabFmqdyfurf;ü 'dkif;usDuolBuD;tm; ajym&avonf/ xdktcg 'dkif;usDü EdkifiHjcm;
ulvDrsm;wdkYESifh aus;&GmodkYoGm;a&mufNyD;vQif odkrSD;vsuf&Sdaom pyg;? 0g*Grf;wdkYudk ukefonfwdkYtvdkYiSm bk&ifrif;jrwfu pDrHjyKvkyfxm;aom uefawmfBuD;rS 'dkif;usD
aumif;pGm wifaqmifíxm;&avonf/ tvkyform;wdkYonf a&rsm;udkvHkNcHKatmif wifaqmifydkY&avonf/ a&wifaqmif
ydkYaom tvkyform;vkyfcaiGwdkYudk 'dkif;usDuolBuD;xHü ¤if;ukefonfwdkYu xdkufonfh
xdktcg pyg;&SifESifhwuG &yfuGuf Amylpm&vTwfawmfü&Sdaom oabFmpmudkifodkY
tm;avsmfpGm ay;tyf&avonf/
wifoGif;&avonf/ ¤if;oabFmpmudkifonf pm&if;t& a&mif;0,faom ukefrsm;\
aps;EIef;twdkif; oifhaiGrsm;udk wGufppfí jynfusdK;awmfaqmif taumufawmfaiGrsm; vTwfawmfrS aiG&Sif;jcif;
udk pyg;wpf&mvQif ESpfojymusEIef;jzifhvnf;aumif;? 0g*Grf; tojymwpf&m wefzdk;&Sd
xdkodkYa&mif;0,fa&;udpöNyD;qHk;vQif Amylpm&jynfpdk;BuD;onf a&mif;0,fvsuf
vQif oHk;ojymusEIef;jzifhvnf;aumif; wGufppfípm&if;jyKvkyfNyD;vQif ¤if;pm&if;ESifh
&&Sad om tojymaiGrsm;udk ay;aqmif&ef qdik &f m&yfuuG pf mudik w
f EYkd iS w
hf uG v,form;
wuG pyg;? 0g*Grf;rsm;udk oabFmodkYa&mufatmif ay;ydkYaqmif&Gufaom 'dkif;usD wdkYtm;qifhac:awmfrlNyD;vQif v,form;wdkYü vkyfudkifa&;twGuf axmufyHhvsuf&Sd
tvkyo f rm;wd\ Yk vkyt
f m;caiGuykd g ukeo f nfwu Ykd pHv k ifpmG wifoiG ;f &ef pm&if;jyKvyk f aom jynfusdK;aqmif b@mawmfaiGrsm;udkjzwf,lí usef<uif;aom aiGrsm;üvnf;
vsuf Amylpm&jynfpdk;BuD;vTwfawmfodkY wifoGif;&avonf/ tojymwpf&mvQif jynfusdK;awmfaqmif&Guf&ef ig;ojymusEIef;jzifh odrf;ydkufí
usef<uif;aomaiGrsm;udk a&mif;0,f&&Sdonfhaps;EIef;twdkif; r,kwfravsmhapbJ
v,form;wdkYtm; xkwfay;awmfrlavonf/

&cdi
k o
f m;BuD;pmay &cdi
k o
f m;BuD;pmay
OD;bpH - 104 - - 105 - &u©r@dKif trSwf ( 1 )
xdak emuf taumufawmfaiG t&yf&yfrsm;wdEYk iS hf wpfEpS t
f wGuf v,form;wdu Yk atmifwyf[k ac:Muavonf/ ¤if;wyfü tBuD;trSL;jzpfaoma&wHcg; rif;ae&mudk
ay;qyfcahJ om aiGawmfuv kd nf;aumif;? aiGojymwpf&mvQif ig;ojymus odr;f ydu
k x
f m; ,ckwdkifatmif a&wHcg;t&yf[k ac:Muavonf/
aom aiGudkvnf;aumif; jynfolYb@mawmfwdkufodkY oGif;&avonf/ jynfusdK;aqmif 'dkif;usDtvkyform;aeaomt&yfudk ,ckwdkifatmif 'dkif;usDuRef;
xdkaemuf bk&ifrif;jrwftm; awmifolv,form;wdkYu q,fcdkifaus;qufoGif; [k ac:Muavonf/ jynfusdK;aqmif &ufuef;awmftvkyform;rsm; ae&mt&yfudk
vsuf&Sdaom pyg;? 0g*Grf;wdkYudk Amylpm&jynfpdk;BuD;u,laqmifí "r®owfawmftwdkif; ,ckwdkifatmif ,Ofonf&Gm[k ac:Muavonf/
taumufawmfESifhwuGa&mif;NyD;vQif taumufawmfaiGrsm;udk jynfb@mawmfwdkuf
odkY oGif;&avonf/ ay:wl*Dbkef;BuD; rif;e&dwftjrif
xdkaemuf a&mif;í&aomaiGwGifvnf; tojymwpf&mvQif ig;ojymusjzifh xdkpOfu ajrmufOD;NrdKUodkYa&mufcJhaom ay:wl*Dbkef;BuD; rif;e&dwfu ¤if;\
omoeb@mawmfwu kd o
f Ykd oGi;f &avonf/ tvSLawmfocsaÐ jrrS&orQaom tojym c&D;oGm;rSwfwrf;BuD;wGif tdEd´,jynftm; qefwifydkYa&mif;cs&jcif;aMumifh ajrmufOD;
aiGwdkYudkvnf; omoemb@mawmfwdkufodkY oGif;&avonf/ xdkrS usef<uif;orQaom pnfum;yHkudk atmufygtwdkif; a&;om;xm;cJh\/
tojymaiGrsm;udka&mif;í&&Sdaom aps;EIef;twdkif; bk&ifrif;\b@mawmfwdkufodkY ]]&cdkifjynfESifh qufpyfaom tdEd´,jynfonf rdk;acgifa&&Sm;? iwfrGwfjcif;
oGif;&avonf/ ab;rsm;ESifhawGU&aomfvnf; &cdkifjynfrSm ESpfpOfESpfwdkif; rdk;a&csdefvufr 200-rS
300-xd &GmoGef;jcif;aMumifh &cdkifjynf\<u,f0jcif;rSm wpfESpfxufwpfESpf wdk;wufí
a&mif;0,f&;Xmersm;ESifh t&m&Sdrsm; omvmcJhaMumif;? ydkaomqefpyg;rsm;udk tdEd´,jynfodkY tNrJwifydkYa&mif;csí vdkaom
xdktcg ul;oef;a&mif;0,fa&;t&m&Sd a&wHcg;rif;aecJhaomaMumifh xdkt&yfudk ukerf sm;udk tdE,´d jynfrS wifoiG ;f MuaMumif;}}[lí bke;f awmfBu;D rif;e&dwu
f rSww
f rf;
,ckwdkifatmif wefcdkuRef;[k ac:Muavonf/ awmifolv,form;wdkYu pyg;? 0g*Grf; wifcJhonf/
wdkYudk pkyHka&mif;csaomae&mjzpfaomaMumifh ,ckwdkifatmif pyg;xm;0gAdkuRef;
(ppfawGNrdKUe,f)[k ac:Muonf/ 'wf(csf)wdkYESifh qefa&mif;0,fpOfu
Edik if jH cm;rSvma&mufaom avSoabFmwdu Yk akd pmihaf &Smuf&ef wyfzUJG pnf;xm;aom a&S;tcgu qefpyg;rsm;udk tdEd´,? b*Fvm;jynf? rm'&yfurf;ajc? oD[kdVf?
ae&mudk ,ckwdkifatmif wyfarmf(aygufawmNrdKUe,f)[k ac:Muonf/ ay:wl*D? *dktm? rmvm,k? 'wf(csf) ta&SUtdEd´,uRef;pkrsm;odkY wifydkYa&mif;cscJh Muav
EdkifiHjcm;ukefonfrsm;ESifh wdkif;&if;om;ukefonfwdkY vrf;c&D;üoHk;pGJ&ef vHkavmuf onf/ 'wf(csf)rSwfwrf;wpfapmifü atmufygtwdkif;a&;om;xm;\/
wif,l&eftwGuf bk&ifrif;jrwfupDrHí uefwl;xm;aomuRef;udk rif;uefuRef; ]]1631-ckESifh 1634-cktMum;wGif b*Fvm;yifv,furf;ajcwpf0dkufü iwfrGwf
(ppfawGNrdKUe,f)[k ,ckwdkifatmif ac:Muonf/ acgif;yg;aomab;qdkufa&mufvsuf&Sdonf/ 'wf(csf)vlrsdK;rsm;onf &cdkifjynfrS pyg;
ajrmuf O D ; Nrd K Uawmf ü vnf ; Amyl p m&jynf p d k ; BuD ; aecJ h a omt&yf u d k ,ck w d k i f 0,f & ef o G m ;Muonf / oD & d o k " r® & mZm\oH w ref r sm;u 'wf ( csf ) vl r sd K ;rsm;onf
Amylawmift&yf[lí ac:Muavonf/ NrdKUawmfqdyfurf;wGif a&mif;0,fa&;jyKaom rvufumuRef;pkrsm;udk ppfwdkufaeMuojzifh qeftajrmuftjrm;vdkaeaMumif;udk
ae&mudk ,ckwdkifatmif aps;BuD;? wHcg;0aps;? pyg;aps;qdyf[k ac:Muavonf/ bk&iftm;avQmufxm;Muavonf/
EdkifiHjcm;oabFmwdkYudkapmifha&Smuf&ef wyfzGJUxm;aomae&mudk ,ckwdkifatmif

&cdi
k o
f m;BuD;pmay &cdi
k o
f m;BuD;pmay
OD;bpH - 106 - - 107 - &u©r@dKif trSwf ( 1 )
xdkYaMumifh &cdkifbk&ifonf pyg;rsm;udk bk&ifhypönf;tjzpfodkY ajymif;vJum bk&ifh xdjYk yif olw\ Ykd tif'ekd ;D &Sm; ,mcif;? pdu k cf if;wdüYk tvkyMf urf;orm;uRerf sm;tvGef
tmPmjzifhoma&mif;cs&ef trdefYxkwfqifhxm;aomaMumifh 'wf(csf)rsm;onf txl; vdkae\/ xdkvdkaom ESpfckpvHk;udk &cdkifjynfrS tajrmuftjrm;&Edkifav\/ uRefrsm;rSm
rausreyfjzpfMuonf/ 'wf(csf)wdkYonf pyg;yGJpm;rsm;xH tjcm;vlrsm;xuf aps;ydkay; zm&if*Dsrsm; b*Fvm;rSzrf;vmolrsm; jzpfMuav\/
í 0,f,lMu&ojzifhvnf; rausreyfjzpfMuavonf/ oD&dok"r®ewf&GmpHaomtcg aemufeef;wufol e&ywdBuD; (1638-45)ESifh
odaYk omf &cdik b
f &k ifrmS olUjynf&q dS efpyg;rsm;udk pnf;rJu
h rf;rJrh xGuo
f mG ;Edik af tmif 'wf(csf)wdkYonf roifhjrwfMuacs/ NrdKUa[mif;&Sdpuf½Hkudkvnf; ESpfaygif;tawmfMum
wm;qD;xm;Edkifavonf/ þtcsufudkMunfh½Ijcif;tm;jzifhyifvQif &cdkifbk&if\ ½kyfodrf;xm;Muavonf/ xdkpuf½Hkudk pE´ok"r® (1652-84)rif; eef;wufonfhwdkif
ukefoG,fa&;tqifhtwef;rSm 'wf(csf)rsm;xuf atmufrus[k od&SdEdkifayonf/ atmif rzGifhbJxm;Muav\/
odkYaomf pm&if;pmtkyfrsm;wGif rSwfxm;onfhaps;EIef;t& 'wf(csf)wdkYrSmvnf; 1653-ckESpfwGif pE´ok"r®rif;onf bmaw;bD;,m;ESifh ukefpnful;oef; a&mif;
repfemMuacs/ bmaw;bD;,m;wGif 1633-ckESpfü qef(um&m) 440-aygifudk '*Fg; 0,fa&; pmcsKyfwpfck csKyfvkyfav&m xdkpmcsKyfyg tcsuftwdkif; NrdKUa[mif;&Sd 'wf(csf)
18d-aps; &Sdonf/ ('wf(csf)wpfaygifonf tAdkif'lydkif 1.09-aygifESifh nDrQonf/ ukefonfwdkYonf ESpfaygif;rsm;pGm vdkufemMuukef\/
(1)um&mudk bk&ifaps;EIef;rSm 10-usyf jzpfonf/) pE´ok"r®rif;onf &cdkif&mZ0ifwGif tjrifhrm;qHk; bk&ifwpfyg;[k ausmfapm
qefpyg;&Sm;yg;csdef vGwfajrmufcJhNyD;aemuf 'wf(csf)wdkYonf wpfum&mvQif xif&Sm;av\/ ol\&Snfaom eef;pHumvtwGif;wGif olonfOa&mywdkufom;
(5)usyu f sxd aps;usatmifvyk Ef ikd cf MhJ uonf/ odaYk omf olwt Ykd xl;wvnf rauseyfMu ukeo f nfrsm;ESihf qufqaH &;udpw ö iG f yGiv hf if;aom ÓPftajrmftjrifEiS hf rsm;pGmjynfph kH
aom tjcm;taMumif;wpf&yfrSm bk&ifonftaMumif;rsdK;pHkjyNyD; bmawbD;,m;odkY ay\/
aps;EIef;tajctaeudkpHkprf;&ef vlvTwfjcif;aMumifh jzpfonf/ tdref ;D csi;f jrefrmrif;jyKusio hf nfxuf ydrk Ekd ;kd Mum;aom0g'&Sad vonf/ jrefrmjynf
'wf(csf)wdkYonf bk&ifht0,fawmfrsm;udka&SmifvTJí ppfwaumif;odkY vlvTwfNyD; uJoh rYkd [kwb f J &cdik jf ynfonf yHo k iG ;f '*Fg;rsm;udo k ;kH \/ usyo
f ;kH '*Fg;\ a&SUajy;? r*db
k &k if
0,f,l&ef BuHpnfcJhaomfvnf; ¤if;ESpfwGifyif wifBudKí ¤if;ppfwaumif;e,frS pyg; wd\ Yk wef* ( )ac: ydu k q f uH kd oabFmqdyNf rKd Ursm;ü oH;k í 1660-ckEpS af vmufupí
rsm;udk bk&ifrSm0,fESifhNyD;jzpfí uefYowfaomaps;EIef;ESifhom 0,fcJh&avonf[lí tdEd´,'*Fg;rsm;udktwkcdk;NyD; &cdkif'*Fg;rsm; yHkoGif;Muav\/
rSwfwrf;wifxm;onf/ aps;em0,f&ef tao;tzGUJ udprö sm;twGuf a<uaphrsm;udo k ;kH Mu\/ a<uaphrsm;udk
rmv'dwfuRef;rsm;rS ( )'wf(csf)oabFmrsm;u rMumrMum,laqmifvmMuNyD;
'wf(csf)&cdkif ul;oef;a&; &cdkifjynfwGif 40-ydómudk wpfusyfESifh a&mif;csav\/
&cdkifjynfESifh 'wf(csf)vlrsdK;wdkY ukeful;oef;qufqHa&;udk rpöwma[m(vf)u wdkif;jynftwGif;odkY 'wf(csf)rsm;oGif;aomukefrsm;rSm ,if;acwftarT;tBudKifESifh
EdkifiHjcm;om;rSwfwrf;rsm;udkrlwnfí a&;om;xm;aom ¤if;\ ]jrefrmjynf} pmtkyf *syefoJrsm;udk bmaw;bD;,m;rS ,laqmifvm\/ txnftvdyfrsm;udk tdEd´,jynf
wGif atmufygtwdkif; azmfjyxm;&Sdavonf/ udk½dkref',fyifv,furf;½dk;wef;&Sd puf½Hkrsm;rSwifvmMu\/
]oD&dok"r®onf} bmaw;bD;,m;ü&Sdaom 'wf(csf)vlrsdK;rsm;ESifh rdwfzGJUí olwdkY baw;bD;,m;NrKd U&Sd 'wf(cs)f wdYk ukeaf &mif;uke0f ,f pm&if;pmtkyx f w
J iG f ]]b*Fvm;
tm; NrdKUawmfüpuf½HkwpfckzGifh&ef wdkufwGef;av\/ olwdkYonf qefrsm;udktcsdefrSef atmftwGi;f 'wf(cs)f wdYk ukepf nfu;l oef;a&mif;0,faom Xmersm;teuf &cdik jf ynfonf
axmufyifh&efvdk\/ ta&;ygaom wpfae&mjzpfav\[k azmfjyxm;\}}[lí a&;om;xm;onf/

&cdi
k o
f m;BuD;pmay &cdi
k o
f m;BuD;pmay
OD;bpH - 108 - - 109 - &u©r@dKif trSwf ( 1 )

EdkifiHjcm;ESifh ukefpnful;oef;a&mif;0,fa&; ay:wl*w D EYkd iS hf tqufjywfcgeD;wGif ta&SUawmif 'wf(cs)f tdE,


´d uRe;f pk? bmaw;
bD;,m;NrdKU&Sd 'wf(csf)wdkYESifh qufoG,fcJhavonf/ þ'wf(csf)wdkY\ ukefavSmif½Hk;
"n0wD? a0omvDESifh ajrmufOD;NrdKUawmfrsm;xGef;um;cJhpOftcgu EdkifiHjcm;om;
( )rsm;udk NrdKUa[mif;tem;&Sd abmif;'Guft&yfü zGifhvSpfcJhMu\/
yifv,ful;oabFmBuD;rsm;onf NrdKUawmfqdyfurf;ü tNrJwrf;qdkufuyfvsuf &SdcJhav
onf/ ,aeYwdkif ¤if;wdkYudk ysufpD;,dk,Gif;vsuf awGUEdkifMuayao;onf/ &cdkifjynfESifh
'wf(csf)wdkY\ ukefpnful;oef;a&mif;0,fa&;rSm tawmfBuD;us,fcJhaMumif;rsm;ESifh
EdkifiHjcm;om; c&D;onfBuD;wpfOD;u ukvm;wefjrpftxuf rdkif-50ausmfrQ
&cdkifbk&ifonf EdkifiHjcm;ul;oef;a&mif;0,fa&;wGif 'wf(csf)wdkYxuf rnHhvSaMumif;udk
qefwufrdaomtcg tvGefBuD;us,faom qdyfurf;NrdKUBuD;wpfNrdKUudkawGU&Sd&onf[k
rSwfwrf;wifxm;cJhMuayao;onf/
qdkxm;&m a0omvDNrdKUawmfudkqdkvdkjcif;jzpfonf[k ,lqMuavonf/
tb,faMumifq h akd omf xdck &D;onfBu;D a&mufvmcJah om ckEpS o
f uú&mZfukd wGuq f oGif;ukefxGufukefrsm;
Munfh½Iaomtcg a0omvDNrdKUawmfacwftwGif;üyif jzpfaeavonf/ a0omvDacwf
&cdkifjynfrS EdkifiHjcm;odkY wifydkYaomukefrsm;rSm qefpyg;? 0g*Grf;? qif? aus;
taMumif;udk pHkpHkvifvifod&aomtcg ydkrdkxif&Sm;vmayvdrfhrnf/
uRefrsm;? aiGxnfrsm;? qifpG,frsm;? csnfxnfrsm;? rJe,f? csdyf? ,Gef;xnfrsm;jzpfMu\/
NrdKUa[mif;acwfwGif EdkifiHjcm;om;rsm;ESifh b,fyHkukefpnful;oef;a&mif;0,fa&;
0ifukefrsm;rSm aumuf&Dac: <uDaph (a<uaphrsm;)? aq;rsm;? tarT;tBudKif?
jyKvkyfcJhonfudkum; &cdkif&mZ0ifrsm;ESifh EdkifiHjcmom; txl;ojzifhay:wl*D? 'wf(csf)wdkY
wGif;xGufypönf;rsm;? ydk;xnfrsm;? [if;arT;rqvm? tausmf? u&ruf? aumfaZm?
\ rSwfwrf;rsm;wGif tawmfoifhzwf½Iod&SdMu&ayonf/
owåKxnf? yef;uefcGufa,muftp&Sdaom toHk;taqmifypönf;trsdK;rsdK; jzpfMu
a&S;tcgu &cdkifjynfESifh ukefpnful;oef;a&mif;0,f qufoG,fMuaomEdkifiHrsm; avonf/
rSm tdEd´, txl;ojzifhb*Fvm;jynf? r'&yfurf;ajcESifh oD[dkVfwdkYjzpfMuavonf/
tdEd´,taemufawmifurf;ajc *dk0ge,fü BuD;pdk;aecJhMuaom ay:wl*DwdkYonf rSwfwrf;rsm;
&cdkifbk&ifcGifhjyKcsufaMumifh ajrmufOD;NrdKUawmf 'dkif;usDbuft&yfü pcef;cscJhMu\/ ay:wl*Dbkef;BuD; refe&dwfonf oD&dok"r®&mZmbdodufyGJESifh BuHKBudKufcJh&m
¤if;wdkYonf qef'GpfuRef;ESifh ppfwaumif;wpfzufurf;&Sd ',if;*g;qdkaom t&yf ajrmufOD;NrdKUawmfüt&yf&yfrS ukefonfrsm;a&muf&SdvmcJhMuNyD; pnfum;vSonfh
wdkYü wyfpcef;csMuum &cdkifbk&if vufatmufcH b*Fvm;ta&SUajrmufa'oudkulnD taMumif;udk atmufygtwdkif; rSwfwrf;wifcJhavonf/ ¤if;jyif paumufwef
apmifha&Smufay;Muavonf/ trnf&Sdaom 'wf(csf)c&D;onfuvnf; atmufygtwdkif; ajrmufOD;NrdKUcsrf;om
þay:wl*DwdkYonf ¤if;wdkYae&if;a'ojzpfaom *dk0gESifhukefpnful;oef; a&mif; <u,f0yHkudk a&;om;xm;cJhjyefao;onf/ þaumufEkwfcsufrsm;udk zwf½I&jcif;jzifh
0,fa&;wdkYudk taxmuftyHhay;cJhMuavonf/ þodkYulnDcJh&mrS ¤if;wdkYonf &cdkifjynf ajrmufO;D NrKd U\ Edik if jH cm;ukeo
f ,
G af &;vkyif ef;ESihf ajrmufO;D pnfum;vSyw
kH uYkd kd ay:vGipf mG
udk odrf;ydkuf&ef BuHpnfcJhMuaomfvnf; &cdkifa&wyf? ukef;wyfwdkY\ owdåaMumifh od&SdEdkifMuavonf/
vnf;aumif;? bk&if\ enf;y&d,m,faumif;jcif;aMumifh vnf;aumif; ratmifjrifcJh ]NrdKUawmf (ajrmufOD;)ü t&yf&yfte,fe,frS vma&mufonfh {nfhonfrsm;ESifh
Muacs/ jynfEh uS af e\/ b*Fvm;yifv,fatmfurf;ajc&Sd ,d;k ',m;jynf? jrefrmjynf? tdE, ´d jynf
odkYaomf &cdkifbk&ifonf EdkifiHjcm;ul;oef;a&mif;0,fa&;ESifh &cdkifjynftwGuf ESifh pydkuf( )uRef;ac: [if;cyftarT;tBudKifxGuf&m uRef;rsm;u EdkifiHjcm;om;
umuG,af &;wdt Yk wGuv f nf;aumif; ay:wl*w D t
Ykd m; aumif;pGmtoH;k jyKEikd cf ahJ vonf/ ukeo f nfrsKd ;pHw
k v
Ykd nf; aps;uGu&f mS &efvma&muf avhvmMuonf/ qdu k af &mufaeaom
&cdi
k o
f m;BuD;pmay &cdi
k o
f m;BuD;pmay
OD;bpH - 110 - - 111 - &u©r@dKif trSwf ( 1 )
EdkifiHjcm;oabFmrsm;wGifvnf; pm;eyf&du©mrsm;? aq;0g;? tarT;eHYomwHk;? "mwfowåK
trsdK;rsdK;? ydk;xnf? aumfaZm? owåKtdk;cGufESifh a<uxnfpaom a&mif;ukefypönf;rsm;
ygvmMuavonf/ xdkukefrsm;tay:wGif taumufcGefuif;vGwfcGifh jyKxm;ojzifh
vrf;rBuD;wpfavQmufrSm aps;wef;BuD;ozG,f jzpfaeNyD;vQif txufqdkcJhaom
ukefypönf;rsm;ESifhjynfhvsuf qdkifcif;a&mif;csaeMuavonf/ xdkYjyifvnf; tzdk;wef
ausmufrsuf&wemrsm;? tvGef&Sm;yg;aom ig;BuD;tefzwf? uwdk;? jy'g;? csdyf?
[oFmjy'g;? bde;f ? yef;aygif;ponfwu Ykd v
kd nf; 0,f,&l &SEd ikd af yonf/ ajrmufO;D NrKd Uawmf
onf BuD;rm;xnf0gaom taqmufttHkrsm;enf;yg;aomfvnf; t&G,fyrmPESifh
ypönf;Opömaygrsm;<u,f0yHkudk trfpwm'rf? vef'eftp&Sdaom taemufEdkifiHu
xif&Sm;aom NrdKUrsm;ESifhyif EIdif;pmavmufayonf/
upäye'D
OD ; bpH
vlU,Ofaus;rIordkif;udk avhvm&aomtcg urÇmwdkif;jynftwnfwnf\
* M.S Collis, The Land of the Great Image. P.211, Faber & Faber Ltd., jrpf0Srf;BuD;rsm;onf ta&;ygt&ma&mufvSonfudkawGUjrif&rnf jzpfygonf/
London, 1945.
tD*sp,
f Ofaus;rIux kd al xmifcahJ om Edik ;f jrpf? tif't
kd m&d,, H Ofaus;rIukd xlaxmif
cJah om **Fgjrpf? w½kw, f Ofaus;rIukd ysKd ;axmifcahJ om [d0k eS [f jkd rpfwEYkd iS t
hf wl &cdik v
f rl sKd ;
usrf ; ud k ; pm&if ; wd\ Yk ,Ofaus;rItpkpu k kd ajrawmifajrm§ ufay;cJah om upäye'Dac: ukvm;wefjrpfBu;D
taMumif;udk rSwfwrf;wifxm;&ef tvGefavsmfuefoifh jrwfvSonfudk xifjrifrd
1/ &cdkifr[m&mZ0if (ayrl)
ayonf/
2/ The Land of the Great Image, M.S Collis arhaysmufxm;jcif;udkcH&&Smaom tuREkfyfwdkY\ ]upäye'D}jrpfr[Donfum;
3/ Burma, D.G.E Hall. a&S;ESpfaygif;rsm;pGmuuJhodkYyif pD;oGifoGifusqif;vsuf &Sdygao;onf/ &mZ0if
Arakan's Place in the Civilization of the Bay, M.S. Collis and wpfacwfajymif;cJhNyDjzpfaomfvnf; upäye'DjrpfBuD;um; oGm;NrJwdkif;oGm;vsufygay/
U San Shwe Bu, J B R S, Vol X, Part I. ]e0'wf&Dus? ig;&m&om;? upäye'D}[k armufawmfat;csif;ü pwifzGJUEGJUoDuHk;
xm;onfhtwdkif; &cdkifjynf\ upäye'DjrpfBuD;onf taem'wftdkifrif;rS pwifjrpfzsm;
cHonf[k qdkxm;ygonf/
wpfenf;um; [dr0EÅmawmifajcrS pwifpD;qif;vmonf[k qdk&ygrnf/ jrpfBuD;
ig;oG,f jrpfi,fig;&mwGiftusHK;0ifaom odkufordkif;vmjrpfBuD;vnf;jzpfayonf/

&cdi
k o
f m;BuD;pmay &cdi
k o
f m;BuD;pmay
OD;bpH - 112 - - 113 - &u©r@dKif trSwf ( 1 )
jrpfvufwufig;&mjzifh cufrawGNrdKifNrdKifjzm;NyD;vQif rPdaZmwd&ywåjrm;uJhodkY e'Djrpf ta&SUbufurf; ausmufawmfawmifxdyfodkY jrwfpGmbk&m;udk,fawmfwdkif
vdwk ikd ;f jznfph rG ;f Edik af omowd&å jdS cif;aMumifh upäye'D[k ac:wGiMf uonf/ wpfenf;um; <ua&mufNyD; &cdkifjynfudk Asm'dwfay;cJhavonf/
vdyfausmufukef;uJhodkYaom ausmufwHk;BuD;rsm;jzifh wefqmqifxm;aom jrpfjzpfjcif; þjrpfBuD;ESifh þwdkif;jynfonf jrwfpGmbk&m;Asm'dwf& wdkif;jynfESifh jrpfrBuD;yif
aMumifh upäye'D[k ac:Muonf/ r[kwfygavm/ upäye'Djrpfta&SUbufurf;ü xGef;um;cJhaom "n0wD? a0omvDESifh
upäye'DjrpfBuD;onf &cdkifjynf&Sdrv’m,kac: r,ljrpfESifh tÍöee'Dac: av;NrdKU a&TajrmufO;D NrKd Uawmfwo Ykd nfum; tvGeyf ifwifx h eG ;f qef;jym;cJah om NrKd Uawmfrsm; jzpfyg
jrpfrsm;\ aemifawmfnDawmfrif;oHk;azmfwdkYonf &cdkifjynf\ ajrtjyifudk pdrf;pdkcsrf;jr? onf/
om,mpdkjynfcJhaponf r[kwfygavm/ xdaYk Mumifh armufawmfat;csi;f ü ajrmufO;D NrKd Uawmfukd þodzYk UJG EGUJ oDu;kH xm; jyef\/
odkYaomf ]upäye'D} jrpfBuD;onfum; xl;jcm;vS\/ a&S;ESpfaygif;rsm;pGmu ]]ig;axmufaxmifwm? omoemxGef;? ig;pif;tjrwf? e0'wf&Dus?
]upäye'D uyfrrDS uif;yanmif&if;odYk vsijf yif;&aoh a&mufownf;}[k &mZ0if vuFm ig;&m&om;? upäye'D? þonfnmrGef? ,Ofwefwbuf? yifv,fxGufrS?
ü oDuHk;xm;onfhtwdkif; uydÜvrS tZÆKe&Sif&aohonf upäye'Djrpfnmü wpfckaom ESpfzufurf;NyD? jzm;a&rSD0,fa&SUqDjAKAÁm? tmumrSDcdkif;? awmifNydKif;NydKif;ü?
yanmifyif&if;odkY <ua&mufcJhavonf/ qdkif;qdkif;r@dKif? &ud©KifñGefYzl;? rGefMu,fjrL;odkY? ajrmufOD;&TDeef;? wnfvwf
upäye'Djrpfnmü tZÆKe&Sif&aohonf tdE´rm&,kac: oufusrif;orD;ESifh xGef;onf? þuRef;ZrÁL xl;wnfhav}}/
taMumif;ygcJhavonf/ wpfaeYaomtcg ajrmufbuf&yfrS [dr0EÅmü a&omndKjr? þodkYvQif &mZ0ifü urÇmausmfNrdKUawmfBuD;rsm;onf upäye'Durf;ü wnfxGef;cJh
ypöKE´rSef? rdk;&GmoGefí? ,nfxHoD;oD;? xkwfxkwfpD;vsufvmav\/ tdE´rm&,konf \/ xdkYjyif ]"n0wD bHkwdpnfom;}[lí vnf;aumif;? "n0wD jynfod*Ð[k? usL;csD
jrpfa&üarsmí opfyifopfw;kH udk vufwifu;l vm&avonf/ þonfukd taMumif;jyK avsmufywf? xdkjynfjrwfum;? iwfrGwf&DeH? w&Hr[d? ewfbHk&SdvQif? om,dom,m?
í upäye'Djrpfudk ukvm;wef[kac:wGifcJhjyefonf/ 0ajympGm\? &&apGBudK;? a&TaiGrdk;vnf; tNzdK;NzdK;oGef;cs? &Gmaeus aMumifh? oHk;0uyfzD;
tdEr´ m&,k\ om;awmfrm&,konf a0omvDNrKd Uawmfü0ifpm;aeaom &u©bv D ;l ruyf0D;onf? csrf;tD;r@dKif? &cdkifoma,mifh? om,mpGav}}[lí zGJUEGJUxm;cJhMuonf/
rsm;udkcGif;í &cdkifeef;qufudk rysuf&atmif xdef;odrf;oGm;zl;avonf/ xdkaMumifh ]"n0wD}[laom trnfemr bGJUwHqdyfcwfESdyfcH&onfhtwdkif; iwfrGwfjcif; ab;&ef
vnf; &ud©KifjynftrnfwGifonf[k &mZ0ifvuFmü þodkYqdkxm;ygao;\/ uif;&Sif;NyD; 0ajymom,mvSygayonf/
]]awZmBuD ; xk ? rm&,k u m;? ppf j yKqd k i f w d k u f ? i&ud © K uf [ k ? 0ef v d k u f xl;jcm;aomjrwfpGmbk&m;\ udk,fpm;awmf r[mjrwfrkedrSmvnf; upäye'D
aejim;? bDvl;rsm;udk? xGm;xGm;nufnuf? tukefzsufrS? atmifcsufXme? ta&SUbufurf; oD&d*kwfawmifawmfü ESpfaygif;rsm;pGm wnf&SdvmcJhojzifh omoemh
xdkupí? wGifxtrnf? &ud©Kifjynf[k? ywfvnfESHYod? ausmfapmbd\}} r@dKif jzpfcJhayawmhonf/
&cdkifvlrsdK;wdkYonf þodkYvQif upäye'DjrpfnmqDrS0ifvmcJhMuum þodkYeef;quf þodkYvQif a&S;,cif twdwfb0ü upäye'Djrpfvuf,mvuf0Jurf;rsm;wGif
rsm;xlNyD; NrdKU&GmwnfcJhMuavonf/ upäye'Djrpfvuf0Jvuf,mwGif udk;q,fhudk;NrdKUpD BuD;us,fcHhnm;rI tzHkzHkwdkYESifh jynfhpHkuHkvHkcJhayonf/ ypöKyÜefumvwGifum; xdkBuD;
wnfaxmifcJhonf[k &mZ0ifwGifpmwif&Sdayonf/ us,frIwdkYrSm qdwfokOf;vsuf &SdcJhawmh\/ a&TNrdKUawmftjzpfonfum;---
a0omvD? ausmufyef;awmif;? eDvmyef;awmif;? a0vmyef;awmif;? "n0wD? ]]&u© r S e f z l ; ? Nrd K Uajrmuf O D ; ü? oH u sL;oH & S n f ? td r f & S i f p nf w nf ; ?
ajrmufOD;tp&Sdaom NrdKUawmfrsm;onfum; xif&Sm;bd\/ xl;jcm;csufwpf&yfrSm upäy ajrmufpnf>cH>cH? em&DoHESifh? &Gef;oHvnf;wdwf? vloHqdwf\? ae&dwfrIdif;onf;?

&cdi
k o
f m;BuD;pmay &cdi
k o
f m;BuD;pmay
OD;bpH - 114 - - 115 - &u©r@dKif trSwf ( 1 )
arSmifrnf;rnf;ESifh? ykpnf;nHnH? qnf;BuHBuHESifh? NrdKif,Hawmvm;? rxl;jym; acsmif;om;ac: &cdkiftEG,fawmfwdkYudk awGU&avawmhonf/ a&S;&mZ0ifacwf? bk&if
wnf;}} e&tb,&mZm vufxufawmfu vuf,mjref*lwmtm; ukvm;wefjrpfzsm;odkY
[líyif jzpfawmhonf/ odkYaomf upäye'DjrpfBuD;onfum; obm0tm;jzifh apvTwf&mwGif a'o\obm0udk rnfodkYawGU jrif½IarQmf&rnfhtaMumif; þodkYzGJUEGJU
ajymif;vJjcif;r&Sd oGm;NrwJ ikd ;f oGm;aeawmh\/ ,ckacwf yx0Dq&mrsm;u upäye'Djrpf xm;\/
onf [dr0EÅm\ tpG,ftyGm;jzpfaom ,m[dkcsif;awmifrsm;rS pD;qif;vmcJhonf[k ]awmifpGefnmu? rdefYawmfcsonf
qdkMuonf/ ¤if;jrpfzsm;ü bGdKifEkjrpf[k ac:wGifNyD; &cdkifjynfü upäye'D odkYr[kwf ydkifocGefydkY? nmNrdKU&yfcGef
ukvm;wef[k ac:wGifavonf/ awmifbufodkY pD;qif;vmNyD; wpfzeftaemufbuf ukvm;wef0,f? cdkuf&efrjyK
odkYauGUí txufodkY jyefwufum vla&Sawmifwef;rsm;udkjzwfausmfNyD; awmifbufodkY cdk;olrk'def;? &efppfNidrf;ap
pD;qif;vsuf &cdik jf ynfajrmufyikd ;f odYk xd;k 0ifavonf/ &cdik jf ynf taemufbufuu
kd yfí wyfwnfacs[k? oajywHcGef
qif;vmNyD; yvuf0e,fodkY a&muf&Sdvmavonf/ aemufqHk;wGif ppfawGc½dkife,fjyefY
bkef;oefvlUb? 0guRwfv0,f
a'orsm;udjk zwfausmí f b*Fvm;yifv,fatmftwGi;f odYk pD;0ifomG ;avonf/ upäye'D
{u&uf<uif; ? aqmif;wvif;ü
jrpfonf rdkifaygif;oHk;&mausmf &Snfvsm;onf[k qdkxm;ygonf/ ,ckacwftaeESifh
vrif;wefaqmif? wajymifajymifvQif
upäye'DjrpfBuD;udk jrpfzsm;rS t0odkYpkefqif;vmcJhvQif obm0½IarQmfcif;rsdK;pHkudk
awGUjrifMu&ygrnf/ acwftavsmuf jzpfyGm;cJhaom tjzpftysufuav;rsm;udkvnf; awmifodkYvSnhfoGm;? aiG&xm;jzifh
xdkufoifhpGm od&SdMu&ayvdrfhrnf/ vsifvsm;odkodk? ESif;pdkpdk0,f
opfawm? 0g;awmrsm;tMum;rS acGywfvnfum woGifoGifpD;qif;vmaom avcsdKysHUoif;? tcsrf;jyif;í
upäye'Djrpfzsm;ü rif;vGifjrLcdk;wdkYonf tHkYrIdif;qif;vsuf &Sdygayonf/ aus;iSufpHk rdrif;wlyif? rsdK;wGifxdyf0ef
wdkYonf awmoHudkay;vsuf &SdMuonf/ vlolreD; awmawmifpdrfhNrdKifBuD;0,f rwfaumif;uRefudk? tvGef&uf&Snf
*Edkifomarm zG,fwdkYudkawGU&ayrnf/ a&wHcGeftxyfxyfjzifh r&yfrem;usqif;ae Mumrwnfatmif? av;rnfig;jzm
aom upäye'Djrpfa&tvsOfwdkYonf vsifjrefzswfvwftoHyJhwifxyfrQjzpfavonf/ ig;&mjrpfr? upäy[k
vla&SvlrsdK;wdkY\ae&m vla&Sawmifwef;&Sdajr§mifMum;rS wpfzefqif;vmNyD; &cdkif pD;us0Sefwuf? ESpfzufodkYaESm
e,fpyfodkY ausmfeif;rdavawmhonf/ acgifpdk? &Srf;'l;? vlbG,f? "&Smtp&Sdaom awmifESifhawm0,f? jraMum&Sufcdkif
awmifay:om;wdkY\a'o jzpfavawmhonf/ vdar®mfcif; 0g0g0if;ESifh aq;cif;rsm;udk cufcsif;qdkifí? oHNydKif&ifh½l
woG,fwwef;BuD; pD;eif;jrifMu&avNyD/ awmifay:om;wdkY\ 0g;tdrfjrifhuav;rsm; N*dK;MuLaus;iSuf? quf&ufOa'gif;
um; upäye'Djrpfurf;udk wefqmqifxm;bdonf/ usLyif 0g;yif? opfyifBu;D i,fwu Ykd kd
waomif;aomif;onf? vrf;aMumif;vrf;pOf
vnf; tkyfqdkif;pdkjynfvsuf ½Ijrif&yg\/ uGDrH? &Jvuf0? yvuf0pcef;rsm;odkY
jrnfvdrfhaomf---}
wjznf;jznf;qif;rdvQifyif csif;? NrdK? carG; tp&Sdaom awmifay:om;rsm;ESifh

&cdi
k o
f m;BuD;pmay &cdi
k o
f m;BuD;pmay
OD;bpH - 116 - - 117 - &u©r@dKif trSwf ( 1 )
þodkYvQif upäye'Djrpfnmü om,mvS\/ xl;jcm;aom a&S;&mZ0if? odkuf awmfrsm; tjcm;jcm;aom axmifrsm;zGUJ í aexdik Mf uaom Adv k rf if;axmif? oufaxmif?
ordik ;f 0if &cdik Ef ,
G rf sm;? acsmif;om;rsm;onf axmifzUJG íaeMu\/ ausmufromaxmif? zvHaxmif? NrHKaxmifwdkYudk aygufa&mufEdkifayonf/
ausmufzsmaxmif? 'ufqaJG xmif? &TyD qGaJ xmif? avm[dwo f m;axmif? rde;f om;? ½kyo
f m;? ausmufrom? ausmufzsmvrf;onfum; ppfwaumif;e,fodkYoGm;&mvrf;jzpfNyD;
&Munfom;axmif tp&Sdojzifh axmifaygif;q,fhESpfaxmif&Sdonf[k od&avonf/ &mZ0ifwGif xif&Sm;cJhayonf/ ukef;awmfrS wzefqif;vmavvQif EIH;wl;armifESr?
xdt k xJwiG f ausmufromum; txl;jcm;qH;k jzpfonf/ tb,fah Mumifq h akd omf a&S;&cdik f usv,fiwuf? EGm;&Sm? uGrf;xkwftp&Sdaom&Gmrsm;udk awGUjrif&avonf/
rif;rsm;ESifh teD;uyfqHk;aecJh&aomolrsm;jzpfjcif; aMumifhyifwnf;/ upäye'D a&,mOfwdkYonf woGifoGifusqif;ae\/ urf;yg;wpfzuf wpfcsuf
]acgif;aygif;e*&pf? rif;cspfrsufESm? ausmufrom}[k tqdk&Sdavonf/ ul0 wdkYonf jrifhrm;vsuf&Sdaeonf/ ½kyf0pcef;wdkYonf *syefacwfwkef;u &cdkifrsdK;cspfwdkY\
wpfzufurf;odkY vSrf;arQmfvdkufavvQif Oomvif;apwDawmfudk iGm;iGm;pGifhpGifh zl;jrif tkyfcsKyfa&;Xmewpfck jzpfcJhavonf/
&\/ uvufacsmif;? csif;vufacsmif;wdkYonfum; upäye'DjrpftaemufbufodkY pD;0if urf;yg;jrifüh Xme? wJpcef;udjk rifrh m;pGmyif ta0;rSjrifEikd af yawmhonf/ xdrk o S nf
vsuf &SdMuonf/ þvrf;rS *syefacwfwkef;u wufbkef;BuD; odef;azjrifhwdkYonf yvuf0odkY a&mufvmavonf/ yvuf0um; &cdkifjynftygt0if awmifay:a'o
b*Fvm;odYk vQKd U0Supf mG ul;oef;cJMh uonf r[kwyf gavm/ xkrd S wpfpcef; pkeq f if;MuvQif pcef;NrdKUBuD;wpfckyif jzpfcJhayawmhonf/
ta&SUbufurf;rS rIdif;rIdif;a0a0jzpfaeaom ausmufyef;awmif;udk jrifawGU&\/ rdk;wGif;tcgor,ü rD;oabFmuav;rsm;onf yvuf0qdyfwGif wdkuf½dkuf
]wdrfeD? rdkCf;? aqmif;? ausmufyef;awmif;? ajcmufa&mifarmif;}[k zGJUEGJUxm;cJhMuonfh qdu
k uf yfEikd Mf uygonf/ aEGtcgürlum; yvuf0atmufü&Sad om avmif;u'l;txdom
twd k i f ; yif / w&G e f t d k i f E S i f h ' vuf a rod k Y wpf z ef q if ; vmaomtcg upä y e'D a&muf&SdMuavonf/
taemufbufurf;ü rif;BuD;awmif? yifhul awmifESifh yef;eDvmawmifwef;BuD;rsm;udk odkYaomf jrpfnmodkY avSavmif;rsm;jzifh tcsdefumvra&G; oGm;vmEdkifMuygonf/
NydKif;&½dkif;ESifh awGUjrif&\/ xdkrSonf ukef;awmfodkY a&mufvmonf/ ukef;awmf apwD
xdkrSwqifh pHkqif;cJhonf&Sdaomf rD;0pcef;odkY a&mufvmayrnf/ ta&SUbufrS
awmfudk upäye'Dta&SUbufurf;wGif tmaomurif;wnfcJhNyD;aemuf b0oQif
qif;vmaom rD;acsmif;uav;udk awGUjrif&ygrnf/ þrD;acsmif;jzifh qefwufavvQif
rif;bm;BuD; jyKjyifcJhonf/ upäye'Djrpfurf;yg; wpfzufwpfcsufwdkYwGif 0g*Grf;yif?
ordef;odkYa&mufNyD; xdkrSwqifh ½dk;rawmifudk jzwfausmfEdkifavonf/
aq;yifrsm;ESifh O,smOfrsm; pHkvifvSonfhjyif awmif,mysdK;cif;rsm;udkvnf; ½IcsifpzG,f
&mZ0ifü xif&Sm;cJhaom ausmufyef;awmifum; þrD;acsmif;uav;\ tnmü
awGUjrif&\/ xdkYaMumifh OuúmysH q,fhESpf&moD&wkwGif atmufygtwdkif; zGJUEGJUxm;av
wnf&adS wmhonf/ taemufbufoYkd vSr;f arQmaf vaomf tmumawmifEiS hf yDawmifwef;
onf/
BuD;odkY oG,fwef;vsuf qdkYqdkYqdkif;qdkif;jrif&ygonf/ yDacsmif;udk awGUqHk&NyD;aemuf
]]0gacgifukefvsif;? awmfovif;vnf;? xGef;0if;vSm? rdkCf;<uif;&Gm
ausmufawmfNrdKUodkY a&mufvm&ayonf/
ygacsrl? awmifjrifhacgifacgif? cazmifazmifonf? ,mawmifvkyfaomolwdkY?
ausmufawmfbk&m;onf t"dubk&m;jzpfygonf/ ausmufawmfawmifodkY
Munf h a csrl vG r f ; azG w nf ; ? aus;iS u f E S i f o nf ? ,mpif a wmif u d k i f ; &S d c J h ?
jrwfpmG bk&m;ud, k af wmfwikd f &ifaiGUay;cJah om ½ky&f iS af wmfr[mjrwfrek d used ;f awmfr&l m
udkif;wpfcGifv,fvkyfom;? toD;aumufyif? rGef;zsifom;r,m;ESifh}}
r[mjrwfrkeda'oonf ausmufawmfNrdKUwpfzufurf;rS q,frdkifpcef;yif jzpfonf/
þodkY a'oom,myHkESifh upäye'D\ ½IarQmfcif;wdkYonf jrif&olwdkYtzdkY MunfEl;
tuRefwdkYonf wu,fh ]"n0wD} odkY a&mufvmavNyD/ qefa&pyg;aygrsm; í
zG,fyif jzpfawmhonf/ þa'orS cif;vufacsmif; 'vufacsmif;wdkYjzifh &cdkiftEG,f
iwfrGwfjcif;ab;&ef uif;&Sif;aoma'o&if; "n0wDum; þa'oudk taMumif;jyKí

&cdi
k o
f m;BuD;pmay &cdi
k o
f m;BuD;pmay
OD;bpH - 118 - - 119 - &u©r@dKif trSwf ( 1 )
ac:wGijf cif;yif r[kwyf gavm/ upäye'Djrpf0rS ;f onf þae&mü us,jf yefv Y aS vonf/ jzpfonf/ rdk;Cf;Owktcg þae&mü vIdif;xefavBuD;NyD; upäye'DjrpfBuD;onf
pyg;v,fuGufwdkYonfum; MunfhrqHk;? jrifrqHk;ygay/ BudefoD;? vuf½Hk;ESifh ig;&mbdk; qlyGwfvIyf&Sm;aeavonf/
tp&Sdaom taumif;qHk;aom &cdkifqefpyg;rsm;onf þae&mrS xGufavonf/ ykPÖm;uRef;acsmif;0&Sd rif;rq,fausmufaqmifuRef;BuD;udk awGUjrif&onf/
vrkwyif? o0ifuikd ;f ? awmyefZif;? tayguf0paom qdyu f rf;&Gmrsm;udk awGUvm OD;&mZfawmifapwDawmfudkum; ta0;rSyif zl;jrif&ygonf/ ]]0&pfawmifapwD?
Mu&aomtcg 1943-ck ppfBuD;twGif;utjzpftysufrsm;udk owd&apygonf/ vHk;ywfnD? vHk;vDyGwfwdkuf? trsm;a&SUrSm a&TcJ&pfvdkY}}[k qdkavh&Sdygonf/ þOD;&mZf
tayguf0teD;wpf0dkufü NAdwdoQwdkY ppfpcef;wpfckcscJhonf/ awmif apwDawmfrSm &cdkifjynf\ t"du& apwDwpfqlyifwum;/
av,mOfysHuGif;rsm; tBuD;tus,faqmufvkyfcJhNyD; ta&SUzsm;qdkif&m ppfAdkvfBuD; ykPÖm;uRef; wpfzufurf;&Sd OD;&mZfawmifapwD&ifjyifawmfrS ta&SUbufodkY
*sifeH&,fa0b,fudk,fwdkifyif a&muf&SdcJhzl;avonf/ odkYaomf &cdkifrsdK;cspfrsm;ESifh rSef;arQmfvdkufavvQif wpfzufurf;&Sd Budrfckefarmf? wyfarmfawmifwef;rsm;ESifh
*syefwyfom;wdkY wdkufxkwfvkdufMuojzifh xdkpcef;BuD; r½IrvSysufNydKoGm;cJhaom awmifndKawmif;zl;wdkYudk oG,fwef;í jrif&ygonf/ vufyefjym;? raemfoD&d? wyfarmf?
tjzpftysufudkum; ,aeYwdkifyif jrifa,mifa,mif &Sdaeygao;onf/ Budrfckefarmf? awmif;zl;&GmwdkYudkvnf; tqifhqifhjrif&ygonf/ jrpfv,fü xGef;ay:
o&r'Dacsmif; oa&acsmif;? &rf;acsmif;ESifh &rf;0acsmif;wdkYonf upäye'D aeaom iajyuRef;BuD;udkvnf; twdkif;om;jrif&ygonf/ þtydkif;wGif jrpfrBuD;onf
ta&SUbufrS pD;0ifMuavonf/ wpfzufurf;üum; uif;pGef;acsmif;ESifhtkwfawmif av;rdkifrQ us,f0ef;vmavonf/
jyifudk ½IarQmf&ayonf/ upäye'D\ jrpfa&onf twuftus&Sdonfudk xif&Sm;pGm aumufpD&Dac: aA'gyifwdkYonf jrKyfwHkay:wHkESifh vIdif;upm;um uckefjrL;xl;
awGUjrifvm&\/ a&wdkYonfvnf; tiHbufodkY ul;vmavawmhonf/ aeMuonf/ a&om; wHigpD;yGm;&Smwd\ Yk avSavmif;uav;rsm;ESihf ydu k af xmif? Nct
H p&Sd
yifv,fZD;yif? vrkyif? qvdefyif? zuf&Hyif? vrHyif? a&tHk;yif? usD;uef;yifwdkYudk onfh wefqmwdkYudkvnf; awGUjrifvm&ayonf/ tvGefw&m Munfvif at;jrvSy
pwifawGUvm&\/ aqmif;aEGtcgwdkYü jrLcdk;awGqdkif;vsuf aomifjyifurf;pyf0,f aom yifv,fwo Ykd nf upäye'Djrpf0qDrS wokeo f ek w
f u kd cf wfvmavonf/ ta&SUbuf
aus;iSufwdkYwbmom aysmfjrL;aeMuaomjzpftifESifh ½IarQmfcif;rSm txl;MunfEl;p&m urf;&Sd EdkifiHawmfwefcdk;awmifukef;rsm;udk ausmfvGefcJhvQif ppfawGNrdKUudk0ifaom wHcg;
aumif; ay\/ a&wuf a&uscsd ef a&muf NyD qd k aomcg bkw fi Su fj rnfo Ho nfu m; wpfckjzpfonfh qwf½dk;usacsmif;i,fodkY a&muf&Sdvmavonf/
wrsdK;wrnf em;0ifcsdKvSavonf/ xdkYaMumifh ]]Oykwfvnf;wGH? yifv,fjrpfrSm? rD;cdk;rqHk? rdk;rqHk; oG,fwef;aeaom qefpufBuD;rsm;onf ppfawGNrdKUudk wefqm
jzm;a&vQHvdkY? jzm;vnf;wufvQH? oD'gjrpfrSm AHk;AHk;0SHvdkY}}[k pyfqdkxm;cJhavonf/ qifxm;\/ wpfzufurf;rS awmif;zl;? yGJMunfhawmif? 0NzD;csyfawmif? av;&SOf;awmif
wd k Y r S m upä y e'D w pf z uf u rf ; ud k wef q mqif , if x m;bd o nf / tuRef w d k Y u m;
xdrk w
S qifh pkeq
f if;vmavaomf? taemufbufurf;ü ab;ig;&mawmif wef;Bu;D
tif;ayguf0ac: upäye'Djrpf0odYk a&muf&v dS mavNy/D upäye'Djrpf0onf ajcmufrikd rf Q
ESifhwuG Muefjcif;awmif? ,dk;ilawmif? o&ufcsdKawmifESifh yef;eDvmawmifwef;rsm;udk
us,f0ef;NyD; yifv,ful;oabFmBuD;rsm; cdkvIH&mqdyfurf;omwpfckyif jzpfawmhonf/
a0qdkif;vsuf ½Ijrif&ygonf/ ta&SUbufurf;ü ukvm;rkef;uRef;BuD;udk tHkUqdkif;vsuf
upäye'DjrpfBuD;wHcg;0ü ppfawGNrdKUBuD;onf yeH&vSayonf/ ESpfaygif;&Spfq,f
jrif&ygonf/ o&ufcsdKapwDudk ta0;rS zl;ajrmf&NyD;aemuf ,dk;acsmif;udk vGefvm
ausmfa vmufu udk,fhj ynfudk,fhr sdK ;vGwfvyfa &;udk arQmf½ IíBudK ;yrf; cJh& Sm aom
avonf/
NrKd UolBu;D OD;atmifausmZf o H nf b*Fvm;odYk wuRe;f ydcYk &H Ny;D aemuf vGwaf jrmufvmaom
xyfawmifESifh ul0apwDudk uefawmh&NyD;aomtcg ykPÖm;uRef;odkY qdkufuyf
tcg yifv,fc&D;jzifh rdrad 'oppfawGNrKd UodYk jyefvmcJ\ h / avSavmif;jzifh jyefvm&mwGif
vmayawmhonf/ ykPÖm;uRef;t0onfum; ajymif;jym? [if;ca&mfjrpfwdkY qHk&m a'o
upäye'Djrpf0udk þodkYawGUjrif&avawmhonf/
&cdi
k o
f m;BuD;pmay &cdi
k o
f m;BuD;pmay
OD;bpH - 120 - - 121 - &u©r@dKif trSwf ( 1 )
]&u©ompnf? &cdkifjynfodkY? jyefavoGm;MucgvQif? vGef0rf;om Adv
k yf gESi?hf uREyfk o
f m pdu
k yf sKd ;jim;? uGr;f oD;tke;f yif? ydEyéJ if[?k xef;yifo&ufrsm;
&Tiftm;&? tvSarmifom? avSem0gü? vsifpGmpD;wufMuí? MuL;oHjraygif; ESi?hf vGeqf ef;jym;opfwum? Adrmefomawm? O,smOfawmud?k xif&mS ;jrifvwf
c&m? AHkomvif;cGif;? pnfarmif;n§if;onf? omjcif;{uAsmESifh? wD;rIwfum ygu? &Tif0rf;omvGeftm;&? Xme&yf&Gm? NrdKUcsrf;omonf? tdrfrSmqdkufa&muf
waomaom us,fvSBuD;pGm? jrpf**Fgudk? aemufrSm y,fvTwfí? &Tifaysmfyg; Mu\/}}
aomtcg? aMumfjim[pf[J? woJoJonf? atmifyGJcHumumESifh? jzm;oifhum þodkYvQif NrdKUolBuD; OD;atmifausmfZHonf upäye'Djrpf0rS avSavmif;jzifh
vDoifhvdkuf? ork'´&m? ,rHkemonf? oDwmyifv,fjrpfudk? &GufjzLwdkuf ppfawGodkY 0ifvmaomtcg jrif&awGU&aom ½IarQmfcif;t00wdkYudk aphpkatmif
ul;cwfum? vIdif;,ufav[l? a&rsm;qlí OD;jyLaqmif; umumwnf;? &Tef;vdkuf&wkoGm;jzifh zGJUEGJUoDuHk;xm;jcif;jzpfygonf/ ]upäye'D? r[Durf;ayrdkY?
awmifyrmvIdif;BuD;x? urf;udkrjrif? us,f0ef;usifonf? jrpfcGif yifv,f0ü? omcsif;i,fcsD}[lí vnf;aumif;? ]wjzKjzjz? upäy}[lívnf;aumif;? ]a&ompdrf;jr?
cdkwifupm;pGm? rJe,f[kqdk? pdrf;pdrf;ndKonf? jrpfudkrJeufyg\? Munfhacsaomf upä y }[l í axG x l ; qef ; jym;vS o nf h þjrpf B uD ; jrpf 0 S r f ; wG i f &mZ0if t rsd K ;rsd K ;
aMumufa zGw nf ;? ig;BuD ;ig;qif ? ig;ref ;usifv nf; ? rsm;zsift yHk& SdE Si fh? ajymif;vJcJhNyDjzpfaomfvnf; upäye'D\ obm0tajcum; ,aeYwdkifajymif;vJjcif;
vTifhwHkNyD;vmMucg? &u©myl&? NrdKU"n\? a'oe,f0ifvSmu? &D½dkUrSm jrLqGqG? r&Sdao;onfudk awGU&ygonf/
qD;ESif;pHkpD? rIdif;0D0Donf? awmifNcDurf;em;pudk? jrifvwfMuwHkaomcg?
0rf;omtm;&? pm;aomufMuí? vsifpGmcwfvmygu? ajriHkrSmqHawmf"mwf? "npH
t0D;uyif? rIdif;rIdif;jrifaomf? uRef;vQif½dkcñGwfí? ylaZmfrSwfwHkaomcg?
aomif;aomif;xdrfhql? azG;azG;jzLonf? ewfvlom"kac:\? zsm;qDay:
rSwfcsuf/ / 1960-61ck? &cdkifwefaqmifr*¾Zif;ü azmfjyzl;ygonf/
&GufjzefYwdkuf? ajril[kac:? xdkuRef;armfudk? [pfaMumfvDoifhwdkufí? ywfum
&pfcwfMucg? tif;ayguf[w k ?kH xdo
k cJ u
kH ?kd zsm;qH;k 0ifMuygí? cH0k rSmuRe;f tvGw?f
emrac:aqmif? av;&SOf;awmifudk? eHarQmify,fcJhvsuf? aMumfjimMuyfcwf
vmcg? ½Iumaysmfvsuf? vuf0Jbufudk? wpfcsufMunfhacsygu? NrdKUppfawGrSm
t"drw S ?f tmusyaf wmfvQi?f ig;rnfpifonf? oQiyf if bk&m;"mwfEiS ?hf Aka'¨gewf
wdkYudkom? tqif;a&Ta&mif 0if;0if;ajymifonf? r,farmif jrifygvwfu?
OD;ESdrfhcs½dkU ñGwfcg? 0NzD;csyfac:aqmif? yGJMunfhawmif[k-jrifhacgif yAÁw?
aAGxdyf tv,fay:? rkwfqdwfawmf"mwf? oQifawmfjrwfudk? wefY&yfa&SU0,f
arQmfu? &SdylaZmf½dkñGwfwGm; vuf0JbufrSm? NrdKUcsrf;omudk? arQmfumMunfh
vwfjim;u? ausmif;bk&m;apwDom? Zif;cg,lrSef;? aps;aMumif;vrf;ESifh
qdyfurf;wHwm;rSmvnf;? tHhbG,foma&r&? qdkifESifh'kuHú? tdrfAdrmefvnf;?
MuufysHyifruswnf;? a&mif;0,fMursm;vl&Sif? azG;azG;jzLonf? jynfolrsm;

&cdi
k o
f m;BuD;pmay &cdi
k o
f m;BuD;pmay
OD;bpH - 122 - - 123 - &u©r@dKif trSwf ( 1 )
awmvrf;uav;jzifh armif;qGJapwDodkY a&S;½Iwufa&mufí &ifjyifawmfrS
taemufodkY vnf;aumif;? taemufajrmufbufodkY vnf;aumif; arQmfrSef;vdkufaomf
tvGefw&mMunfEl;zG,faumif;aom upäye'D jrpfe'D\ a&tvsOfwdkYonf tnmqDrS
woGifoGifpD;qif;vsuf&Sdonfudk awGUjrif&ay\/ ndKUndKU qdkif;qdkif;? rdkYrdkY rIdif;rIdif;
jzpfaeaom bJig;&mawmifwef;BuD;onfum; xdkupäye'DjrpfBuD;udk wefqmqifvsuf
&Sad eonf/ armif;qG&J mG uav;? armif;qGaJ pwD þjrpfrBu;D ? þawmifwef;Bu;D wdo Yk nf
tuREkfyf\pdwf"mwfxJrS tNrJpGJNidvsuf&SdcJhavonf/
armif;qGJ&Gmuav;um; tnw&r[kwf? NrdKUa[mif;e,f EdkifiHa&;acgif;aqmif
OD;armifZ\ H csujf rK§ y&f mG uav;yifjzpfonf/ xdpk Oftcg OD;armifZu H ,
G v
f eG cf ahJ omfvnf;
¤if;yk*d¾Kvf\ pOfqufEG,fvmwdkYrSmum; ¤if;\ajc&mudk eif;vsuf&SdMuonf/
armif;qGpJ cef; tvGerf sKd ;csppf w
d x f ufoefaom olBu;D OD;pdex
f eG ;f jzL? OuúXOD;om'd;k wdoYk nf ¤if;\
tquftEG,frsm;yif r[kwfygavm/ xdktcg pnf;pdrf,pfrl;aeMuaom acgif;aqmif
armif;qGJ&Gmuav;onf NrdKUa[mif;ta&SUwmifbufwGif 7-rdkifuGmvSrf;vsuf tcsdKUrSwpfyg; useftm;vHk;wdkYrSm wnDwñGwfwnf; &SdMu\/ xdkYaMumifhvnf; *syefudk
wnf&Sdonf/ ppfawGrS rD;oabFmESifhwufvmaomf NrdKUa[mif;bufqDrS xdk;xGufvm awmfvSefcJh&mü txajrmufatmifjrifcJhonf r[kwfygavm/
aom awmifwef;tqHk;xdyfwGif apwDwpfqludk ta0;rSyif jrifMu&ayvdrfhrnf/ armif;qGJ&Gmuav;\ A[dkusae&mwpfckü ysOfpDysOfaxmiftdrfwpfaqmif&Sd\/
xdkapwDum; armif;qGJapwDyif jzpfonf/ ¤if;tdrfum; olBuD;OD;pdefxGef;atmif\tdrf jzpfonf/ ¤if;tdrfavSum; wHcg;0wGif
armif;qGJ&Gmuav;onf xdkarmif;qGJapwD\ t&dyftm0goudk cdkvIHvsuf ]'dkYArmqif;&Jom; tpnf;t½Hk;XmecsKyf}[lívnf;aumif;? c½dkifacgif;aqmif OD;bpH?
awmifajc&if;ü wnfae\/ wpfzufüum; &cdkifjynfwGif tauGUtaumuftrsm; c½dkifrSL; OD;pHwifh[lívnf;aumif; pmuyfxm;onfudk awGUMu&ayvdrfhrnf/
qHk;jzpfaom ]ig;&maumuf}acsmif;i,fuav;jzifh um&Hvsuf&Sdaeonf/ a&S;u wdik ;f &if;om;tpnf;t½H;k acgif;aqmifwo Ykd nf xdpk Oftcg 'dAYk rmqif;&Jom;
xdkig;&maumufacsmif;i,fav;wpfzufurf;rSm aqmif;aEGtcgwdkYü [if;oD; tpnf;t½Hk;0ifrsm; jzpfvmMuonf/ xdkarmif;qGJpcef;odkY &cddkifacgif;aqmif[loa&GU
[if;&GuftrsdK;pHkonfh O,smOfwdkYjzifhjynfhNzdK;vsuf&Sdaeonf/ aus;iSufom&um vma&mufMu\/ xdkpcef;ü vufeufudkifumuG,fa&;wyfom;rsm;udk awGUjrifMu&ay
wGefoHomESifh OMo OMo NrdKifoHaESmvsuf? vGrf;qGwfMunfEl;p&mwdkYESifh a&m>yrf;um vdrhfrnf/
&yfol&yfom;taygif;wdkYrSm b0ifjrL;vsuf&SdMuukef\/ ¤if;wdkYum; xdkpOftcg wu,fhumuG,fapmifha&Smufa&;udk aqmif&GufcJhMu
awmifajc&if;ü uyfvsuf&Sdaeaom awmwef;uav;ü a&tdkifwpfck&Sd\/ ayonf/ xdkpOftcg oGm;vm0ifxGufaeMuaom &cdkifjynfacgif;aqmif[loa&GUudk
xdka&tdkifodkY xdkawmwef;udk trSDjyKum tdk;tdrfxlaxmifaeMuaom orif? '&,f? armif;qGJpcef;ü awGUjrifvdkuf&\/ b,facgif;aqmifu b,fvdkqdkonfudk armif;qGJ
acsi,fwdkYonf tcgcgaMumufwvefYvefYESifh a&aomufqif;Muonfudk xif&Sm;pGm pcef;onf todqHk;/ ,cktcg tcsdKUaom acgif;aqmifolwdkYajymqdkjyKrl yHkawGudk
awGUjrifay\/ Mum;&jrif&aom armif;qGJ&Gmuav;onf jyHK;&,frdrSm rvGJay/

&cdi
k o
f m;BuD;pmay &cdi
k o
f m;BuD;pmay
OD;bpH - 124 - - 125 - &u©r@dKif trSwf ( 1 )
armif;qG&J mG odYk a&mufvmMuaom acgif;aqmifrsm;teuf OD;ndKxeG ;f taMumif;udk avSavmif;uav;jzifh ig;&maumuf acsmif;i,fuav;udkpkefvsuf uG,faysmufoGm;
tenf;i,f azmfjyvdk\/ tar&duefodkY jrefrmvli,ftzGJU'kwd, acgif;aqmiftjzpf Muawmhonf/
oGm;vmcJMh uaom OD;ndKxeG ;f udk tuREyfk o f nf rMumao;rDu ppfawGav,mOfysu H iG ;f ü armif;qGpJ cef; tuREyfk t
f m; arhavsmah ebd\/ &ufpufvpS mG wum;/ &cdik jf ynf\
awGUvdu k &f \/ Mum&Snaf jymaezdYk r&vdu k /f olvnf; tvkyaf wG½yI v f yYkd gyJ/ olUudjk rifvu kd f nDñGwfa&;udk awGUjrifvdkuf&onfh armif;qGJpcef;? acgif;aqmif trsdK;rsdK;? vkyfief;
awmh tuREkfyftvGefyif auseyfrdonf/ trsdK;rsdK;udk awGUjrifvdkuf&onfh armif;qGJpcef;? om,mMunfEl;? b0ifjrL;p&mawGESifh
&cdkifjynftwGuf *kPf,l&rnfh yk*d¾Kvfwpfyg;ygwum;[k atmufarhrdonf/ jynfhvQrf;onfh armif;qGJpcef;? vGrf;qGwfzG,f&m tjzmjzmwdkYudk zefwD;cJhaom
þOD;ndKxGef;vnf; armif;qGJESifhruif;/ wpfaeYü NrdKUa[mif;bufqDrS armif;qGJqDodkY armif;qGJpcef;udk uREkfyftb,frSmvQif arhEdkifzG,f&m&SdtHhenf;/ /
pufbD;pD;í a&S;½IvmaeolwpfOD;udk jrif&yg\/ b,folrsm;ygvdrfhr[k ppfaq;Munfh½I
rd\/ reD;ra0;a&mufcJhvQifyif OD;ndKxGef;udk rSwfrdav\/ tawmftHhMooGm;\/ bpH
ola&mufvQifyif csufcsif;uREkfyftm; vlolreD;aom ae&mwpfckudkac:oGm;\/ (&cd k i f r *¾ Z if ; trS w f - 10)
bmvJ udkndKxGef;&,f? xl;qef;ygwum;vdkY ar;vdkufawmh tomaeprf;ygOD;? þpum;
udk b,folYudkrS rajymESifhaemfqdkNyD; tuREkfyfonf &efukefrS ½dk;rudkjzwfausmfí
*Gacsmif;rSaeNyD; trf(rf)t,f(vf)ac: ppfoabFmuav;ESifh wdwfwqdwf tdEd´,odkY
oGm;a&mufw,f/ olt&ifwkef;u pDpOfxm;onfhtwdkif; [efuscJhNyD/
ocifbdk;vS? ocifpdefxGef;ESifh atmfya&wmwpfa,muf av;NrdKUacsmif;rSm usefcJh
ao;w,f tp&Sdojzifh taMumif;OóHktvHk;pHkudk zGifhajymcJhavonf/ tuREkfyfrSm
½kwfw&uftHhMordovdk jzpfaerdonf/
*syefwufp ArmhvGwfvyfa&;wyfrawmf ½kwfodrf;cgeD;wGif &cdkifjynfodkY *syef
awmfveS af &;udpEö iS hf vQKd U0Supf mG a&mufvmMuaom wufbek ;f Bu;D OD;ode;f az? udw k ifa&T?
ocifp;kd ? Advk w
f ifjrwdu Yk kd ajy;íowd&jyef\/ wufbek ;f Bu;D OD;ode;f azESihf udw k ifa&Twu Ykd kd
uG,v f eG o
f l acgif;aqmifBu;D OD;atmifxeG ;f OD;wd\ Yk tultnD jzifh tdE, ´d odYk yvuf0rS
ydkYvdkufaomtcg OD;ausmfjrifhESifh OD;armifeDwdkYtm; *syefESifh yl;aygif;apNyD; yvuf0e,f
udk t&odrf;,lapcJhaomtpDtpOfrsm;rSm c&D;wGifvsufvmcJhojzifh txl;auseyf
rdavonf/
þtpDtpOfrsm;onf aemufqHk;*syefudk vufeufudkifí *syefudkawmfvSefcJh&mü
txl;c&D;a&mufco hJ nfrsm;udk rnfoo l nf jiif;qefygrnfenf;/ þuJo h Ykd armif;qGpJ cef;
ü awGUqHkNyD; naevGefajrmufí tarSmifa&mufaomtcg toifhpDrHxm;aom

&cdi
k o
f m;BuD;pmay &cdi
k o
f m;BuD;pmay
OD;bpH - 126 - - 127 - &u©r@dKif trSwf ( 1 )
bk&ifrif;AmBuD;? r[mynmausmfwdkY\ pGrf;&nfowdårSm taemufb*Fvm;
(12)NrdKUudk pdk;ydkifvmaom ol&wefbk&iftm; awmfvSefcJhjcif;jzpfygonf/ xdkenf;twl
bk & if h a emif wyif a &T x D ; wd k Y &cd k i f j ynf o d k Y usL;ausmf c J h p Of u vnf ; rif ; AmBuD ; ?
rif;zavmif;ESifh taygif;ygynmausmfwdkY awmfvSefcJhMujcif;yif jzpfygonf/

&cdkifa&wyfom;wdkY pGrf;&nf
ay:wl*De,fcsJUorm;wdkYonf &cdkife,fodkYusL;ausmfcJhMupOfu &cdkifa&wyfom;
rsm;onf tqdkygay:wl*DwdkYtm; ol&Jaumif;yDyD wGef;vSefcJhMuygonf/
AdkvfrSL;csKyf rsufawmif&Snf? vuf½Hk;ay:? Adkvfcsif;ysH? iay:vHk;? icGufayguf?
uRJwaumifEdkifpaom yk*d¾KvfwdkYonf &cdkifawmfvSefa&;orm;rsm;tjzpf rSwfwrf;
rsm; txift&Sm; &Sdaeygonf/ þyk*d¾KvfwdkYonf r[mvlrsdK;BuD;0g'jzpfaom
&cdik jf ynfawmfveS af &; zdESdyfusL;ausmfjcif;udk acsrIef;wGef;vSefcJhMuolrsm; jzpfygonf/
("npH )
t*Fvdyfudk awmfvSefcJhyHk
16-Budrfajrmuf 1961-ck? rwfv? 27&ufaeY NAw
d o d Qe,fcsUJ orm;wdYk tdE,
´d rS &cdik o
f Ykd cswD ufwu kd cf u
kd pf Ofu &cdik o
f &l J aumif;wdYk
taejzifh a';0ef;Bu;D OD;atmifausm&f ?DT rif;om;Bu;D OD;a&TAef;wd\ Yk awmfveS cf yhJ w
kH o
Ykd nf
awmfvSefa&; &mZ0ifrSwfwrf; aemifvmaemufom;wdkY trSwfw&jzpfapjcif;iSm ¤if;wdkYvufarmif;rS
,aeY (16)Budrfajrmuf awmfvSefa&;aeYBuD;twGuf jynfaxmifpkwpf0ef;vHk; xd;k qG&&Sad om aoG;rsm;jzifh pmwrf;Bu;D rsm; a&;xd;k awmfveS cf MhJ uolrsm; jzpfMuygonf/
owd&Mu&efjzpfonf/ rif;avmif; armifazmfatmif? OD;vmbwd\ Yk jrifjh rwfaom awmfveS af &; pdw"f mwf
*syefawmfvSefa&;udk o½kyfazmf&mwGif &cdkiftrsdK;om;wdkY\ awmfvSefcJhMuyHkudk rsm;onf ,aeYwdkif &cdkife,fbufü ajymrqHk;Edkifatmif&SdMuonf r[kwfygvm;/
oD;oD;jcm;jcm;azmfjycJhvQif tcsdKUcsdKUaomyk*d¾Kvfrsm; tjrifusOf;onf? vlrsdK;a&;
pdwf"mwfqefonf[k pGyfpGJMurnfjzpfaomfvnf; awmfvSefa&;ESifhywfoufí &cdkif t*Fvdyfudk awmfvSefcJhol
trsdK;om;wdkY oufpGefYBudK;yrf;aqmif&GufcJhyHkudk azmfrjyvQifrjzpf[k pdwfxm; jrifhjrwf &cdkifESifh Armtiftm;csif;rrQí NAdwdoQt*Fvdyfvufatmif uRefoabmuf b0
aom jrefrmhtrsdK;om; rsdK;cspfyk*d¾Kvfrsm;u xifjrifMurnf rvGJay/ jzifh a&mufcJhpOfu t*FvdyfwdkY\tjyKtrludk b,fvdkenf;jzifh awmfvSef&yg rnfenf;
[laom t"d|mefjzifh NAdwdoQe,fcsJUudkpwifí awmfvSefcJhol ppfawGNrdKU ½ly&yfrS
&cdkifrsdK;cspfawmfvSefa&;orm;rsm; OD;OwåryifjzpfaMumif;? ArmhvGwfvyfa&;vif;a&mifjcnfudk pwifay;olrSm OD;Owåryif
jrefrmh&mZ0ifwGif awmfvSefMuonfh ArmhrsdK;cspfwdkYuJhodkY &cdkif&mZ0ifwGifvnf; jzpfí awmfvSefa&;rSwfwrf;&mZ0ifudk a&;Muonfhtcg OD;Owårvdkyk*d¾Kvfryg&Sd?
rdrdwdkif;jynfESifh rdrdwdkYtrsdK;twGuf awmfvSefcJhMuygonf/ rxnfhoGif;u rjzpfEdkifr[kwfygvm;/

&cdi
k o
f m;BuD;pmay &cdi
k o
f m;BuD;pmay
OD;bpH - 128 - - 129 - &u©r@dKif trSwf ( 1 )

odMuao;&JUvm; ppfoifwef;wuf&ef pcef;rSL;rsm; jzpfMuygonf/ &cdkifvli,frsm;tm; t*Fvdyfe,f


q&mOD;atmifxGef;OD;? OD;ynmoD[? OD;pdE´m? 'dkYvuf½Hk;? OD;pHa&T? OD;bpH? OD;ndKxGef;? y,fwGif;odkY þukvm;wefjrpfrS ykef;vQdK;ykef;0Suf ydkYaqmifcJhMu&ygonf/
OD;ausmfjr? bHkaygufomausmfwdkYtaejzifh ArmhawmfvSefa&;orm;rsm; jzpfcJhMuonf/
ocifav;armif? ocifjr? ocifpdk;wdkYESifhyl;wGJí awmfvSefcJhMuonfrSm cyfEkEk avxD;tp &cdkifawmfvSefa&;u
cyfMurf;Murf; jzpfcJhMuygonf/ 1944-ck E S p f v ,f a vmuf w G i f *syef u d k p wif a wmf v S e f a &;ES i f h y wf o uf í
1300-jynfhESpf ta&;awmfyHkwGif &cdkifausmif;om;rsm; a&SUwef;rS acgif;aqmifí jrefrmjynfwiG ;f odYk avxD;jzifq
h if;vmcJMh uolrsm;rSm &cdik t f rsKd ;om;awmfveS af &; orm;
wdkufcdkufcJhMuonfudk uG,fvGefol AdkvfcsKyfatmifqef;ESifh jrefrmhawmfvSefa&; wdkYomvQif yg0ifcJhMuonf[kqdkygu qdkEdkifygonf/
acgif;aqmifrsm;vnf; todyifjzpfygonf/ t*FvdyfwdkY MoZmvGrf;rdk; pdk;rdk;tkyfcsKyf AdkvfndKxGef;? AdkvfBuD;MumvSatmif? Adkvfxyfwifarmif? Adkvfatmifxl;? Adkvf
aeonfhtcsdef t*Fvdyfudkarmif;xkwf&ef awmfvSefonfhtcef;wGif &cdkifjynfrS pHomausmf? AdkvfapmOD;? Adkvfomausmftp&Sdaom yk*d¾Kvfrsm;ESifh OD;ynmoD[? OD;pdE´m?
awmfvSefa&;yk*d¾KvfwdkYrygvQifrNyD;[kqdkvifhupm; ,aeYtzdkY þyk*d¾Kvfrsm;twGuf OD;ausmfjr? OD;bpH? OD;armifeD? bHkabmufomausmf? OD;xGef;0if;? OD;xGef;vIdifwdkY\
owd&Murnfum; rvGJacs/ BudK;yrf;rI? zufqpf*syefawmfvSefa&;wdkYwGif a&SUwef;rS pwifaqmif&GufcJhMuolrsm;
1942-ckEpS ?f Mo*kwv
f wGi;f u wufbek ;f Bu;D ode;f az (,aeYoed ;f azjrif)h ? ocifp;kd ? jzpfMuygonf/
Adkvfwifa&T? AdkvfwifjrwdkY t*Fvdyfudk cHcswGef;vSefa&;ESifhywfoufí ppfawGc½dkif t*FvdyfwyfzGJUtrSwf(136)u½l;uyÜwdefawmhESifh jcaoFhtrnfcHyk*d¾Kvfrsm;
rif;jym;NrKd U taemufbufx;D eef;wGif txyfxyfaqG;aEG;vsuf awmfveS af &;atmifjrif BudK;BudK;pm;pm;yl;wGJí *syeftm;awmfvSefcJhMuonf/ tao;pdwf&mZ0ifa&;&rnf
a&;twGuf pDrHudef;cscJhMujcif; jzpfygonf/ qdvk Qif tcsKytf jcmtmPmydik f Armhvw G v f yfa&;touf raooa&GUuse&f adS eMuaom
tqdkygyk*d¾KvfwdkY\ tarGESpfyg0ifygonf[k qdkcJhajymcJhaomf rnfolrQarhEdkifvdrfhrnf
rarhtyfaom om"u rxifEdkifay/
jrefrmESifh&cdkifrif;wdkYtm; rvdrhfwywfESifhtydkifpD;aom *syefzufqpfwdkY\ jynfaxmifpkBuD;wnfNrJa&; jynfaxmifpkpdwf"mwf jyif;jya&;wdkYwGif usyfjynfh
ab;&efudk rnfodkYawmfvSef&rnfenf;[k BudK;pm;aqmif&Guf&mü awmfvSefa&;tp wif;jynfh&SdMuaom &cdkifrsdK;cspfwdkY xdkyk*d¾KvfwdkYtm; þaeYþtcgwGif rarhtyfaMumif;
&cdkifjynfuyif jzpfygonf/ þowif;pmrSa&;jcif; jyKvdkufygownf;/
wufbek ;f Bu;D ode;f azjrif?h Adv
k w
f ifa&Twt
Ykd m; ukvm;wefjrpf½;kd wef;wpfavQmufrS "npH
aqmifMuOf;í ydkYvdkufolrsm;rSm &cdkifrsdK;cspfawmfvSefa&;orm;rsm;\ oufpGefYBudK;pm;rI rSwfcsuf/ / trsd K ;om;owif ; pm 16Bud r f a jrmuf (1961? rwf v 27&uf
jzpfaMumif; rarhtyfaomom"uwpfck jzpfygonf/ xkwfü ]ppfawGarmif} trnfjzifh azmfjyzl;ygonf/)
t*Fvdyfwyf 136
t*Fvdyfwyfr[m trSwf (136)ESifh qufoG,fí jyaw;pcef;? armif;qGJpcef;?
½k y f 0 pcef ; rsm;onf u m; &cd k i f a wmf v S e f a &;orm;rsm;\ tajccH p cef ; rsm;ES i f h

&cdi
k o
f m;BuD;pmay &cdi
k o
f m;BuD;pmay
OD;bpH - 130 - - 131 - &u©r@dKif trSwf ( 1 )
c½dkif0ef OD;atmifxGef;OD;? t*Fvdyfav,mOfysH? AHk;'PfaMumifh uG,fvGefcJh&mrS ppfawG
c½dkiftkyfcsKyfa&;tpDtpOfjyKvkyf&eftwGuf vma&mufjcif;jzpfonf/ OD;omZHvSrSmrl
ArmjynfvGwfvyfrI pDpOfa&;aumfrwDtpnf;ta0;odkY wufa&muf&if; a&m*gudk
aq;uk&efyif jzpfonf/ OD;omZHvStm; jynfolUaq;½HkBuD;wGif tedpöa&mufcJhjyefojzifh
&ud©Kifjynfajrmufydkif;&Sd acgif;aqmifBuD;ESpfOD; qHk;½SHK;cJhMu &avonf/ uRefawmfonf
jrefrmjynftpdk;&tzGJU0if0efBuD;rsm;ESifh AdkvfcsKyf atmifqef;ESifhawGUqHkum ppfawGc½dkif
tkyfcsKyfa&; tpDtpOfrsm; jyKvkyfchJNyD; ukef;aMumif; jyefvmcJhjcif;jzpfygonf/
tuRefESifhtwl OD;xGef;0if;? udkapmvSESifh udkzoaxmfwdkY ygvmMuygonf/ c½dkifrSL;
ocifpHwifhrSmrl &efukefü usef&SdaecJhygonf/ tuRefum; ppfawGc½dkifacgif;aqmif
jzpfNyD; tdrfwGif;umuG,fa&;taysmfwrf;wyfzGJUacgif;aqmifjzpfojzifh ppfawGc½dkif
EG,fcsdKzdkacgif-½dk;rawmif tkyfcsKyfa&;ESifh Nidrf0yfydjym;a&;wdkYudkaqmif&Guf&ef a&muf&Sdvmjcif;jzpf\/
tuRew f o
Ykd nf &efuek rf rS ;D &xm;jzifh xGucf mG vmcJ&h m vrf;üwpfntdyNf y;D aemuf
þaqmif;yg;uav;onf tuRefY'dkif,m&DrS aumufEkwfcsufwpfckyifjzpf\/ jynfNrdKUodkY a&muf&SdcJhygonf/ jynfNrdKUrS a&TawmifudkoGm;Mu&ef a&TawmifqdyfrS
*syefwdkYpdk;rdk;cJhonfhumvtwGif;u tuRefonf rdrdawGUBuHKqHkpnf;cJh&orQudk aeYpOf *syefarmfawmfbkwfjzifh {&m0wDwpfzufurf; ]qifwJ}&GmodkY ul;&ygonf/ qifwJrS
vdkvdkyif rSwfwrf;wifxm;cJhygonf/ þrSwfwrf; 'dkif,m&Dpmtkyfrsm;onf ppfNyD; wpfzef*syefum;jzifh (15)rdkifrQoGm;rdvQif yef;awmif;NrdKUuav;udk a&muf&Sdygonf/
umvu aysmufqHk;oGm;&m rMumao;rDu tuRefoli,fcsif;wpfOD;xHrS wpfpdwf yef;awmif;NrdKUonf *syefppfwyfrsm; pcef;wpfckjzpfNyD; ½dk;rawmifausmf&m pcef;vnf;
wpfa'oudk jyefvnf&&SdcJhygonf/ &ud©Kifausmif;om;vli,frsm;twGuf wefzdk;&Sd jzpfae\/ NrdKUolNrdKUom;wdkYonf ppfwyfudktrSDjyKí pD;yGm;ajzmifhaeMuavonf/
vdrrhf nf[k ,lqojzifh &udK© i½f ;kd rawmifukd awmifuw
k v
f rf;rS jzwfausmcf o
hJ nfh c&D;pOf yef;awmif;NrdKUuav;ü vrf;&SnfBuD;wpfck &Sdonf/ xdkvrf;wpfavQmufwGif qdkifrsm;&Sd
udk aumufEkwfazmfjyvdkufygonf/ Muonf/ ¤if;qdkifrsm;rS rdef;uav;rsm;onf ]tdkcsmaem rkemqdkif}? ]tdkumuDEdkifqdkif}
tuRefY'dkif,m&D ½dk;rvrf;c&D;pOfESifhywfoufaomtydkif;wGif þodkYpwif azmfjy paom ]vufzuf&nfaomufygOD;? vmyg? xdkifygOD;}[lí t"dyÜm,f&onfh *syefpum;
xm;ygonf/ 1943-ck? Zlvdkifv (1)&ufaeY tuRefwdkYvlpkonf a&TawmifNrdKUESifh rsm;udk oGufvufpGm wwfuRrf;aeMuNyDudk awGU &Sd&ygonf/ qdkifwdkif;vdkvdkrSm *syef
rsufESmcsif;qdkif {&m0wDwpfzufurf;&Sd yef;awmif;NrdKUuav;odkY a&muf&Sd aeMuonf ppfom;rsm;udk awGU&ygonf/ qdik &f iS u f vnf; wNyKH ;NyKH ;? {nfoh nfuvnf; NyKH ;vsuof m;
rSm (8)&ufausmfrQ &SdavNyD/ rdk;onf;xefpGm &GmoGef;aejcif;aMumifh ½dk;rawmifudk yif awGU&ygonf/ yef;awmif;NrdKUuav;onf tvGefom,mvSaom NrdKUuav;jzpf\/
jzwfausmfoGm;Edkif&ef rjzpfEdkifao;ojzifh yef;awmif;NrdKUuav;rSmyif acwåem;vsuf ppftwGif;jzpfaeaomfvnf; tawmfyif pdkjynfvSygonf/
&SdaeMujcif; jzpfygonf/ tuRefwdkYonf *syefppf½Hk;BuD;\ tultnDudk,lí *syefppfarmfawmfum;jzifh
vGefcJhonfhwpfvausmfavmufuyif uRefawmfonf &efukefNrdKUodkY ppfawGrS yef;awmif;NrdKUrS 0gqdkvqef; (14)&ufaeY? eHeuf (6)em&DtcsdefwGif xGufcGmMuyg
edyGefav,mOfysHjzifh OD;omZHvSwdkYESifhtwl a&muf&SdvmcJhjcif;jzpfygonf/ acgif;aqmif onf/ *syefarmfawmfum; tpD;aygif; (60)rQ &Sdrnf xif&ygonf/ uRefawmfwdkY

&cdi
k o
f m;BuD;pmay &cdi
k o
f m;BuD;pmay
OD;bpH - 132 - - 133 - &u©r@dKif trSwf ( 1 )
twGuf oD;jcm;ae&mpDpOfay;xm;ygonf/ tcsdefrSm eHeufapmapm a&mifeDvmcsdef onf/ ½dk;rawmif oJEkoJysdKrsm;onf þodkY jyif;xefpGm wdkufcwfaqmfoGef;aeaom
jzpfcahJ omfvnf; urÇmavmu"mwfBu;D wpfcv k ;kH onf tHq Yk ikd ;f ndKrnf;vsuf &Sad eygonf/ taemufawmifrkwfoHkavESifhtwl ygvmaom rdk;a&rdk;aygufwdkYudk todkYvQifcHEdkifyg
ESif;awGa0aeouJhodkY rdk;zGJrsm;wajzmufajzmufusqif;vsuf &Sdaeygonf/ rdk;wGif; rnfenf;/
acgifacgif ½d;k rawmifukd jzwfausm&f rnfch &D;pOfukd tuReaf wG;rdvsuf pd;k &drrf cd yhJ gonf/ uRefawmfwdkYonf anmifusdK;pcef;odkY a&muf&SdMuNyD;aemuf ]rdk;xdawmif}udk
odaYk omf xdt k csed t
f cgü pGepYf m;vdo k nfph w d "f mwfwo Ykd nf pd;k &drrf [
I o
l rQukd zH;k vTr;f vsuf wajrhajrh wa&GUa&GUESifh wufa&mufrdMuygonf/ rdk;xdawmifodkY a&mufaomtcg
om oGm;ygawmhonf/ awmifwuf&rnfhpcef;jzpfaom ]anmifOD;awmuf}pcef;odkY urÇm\xdyfzsm;tdrfrdk;acgifodkY a&mufaeovm;[k xifjrifrdygonf/ EG,fcsdK zdk;acgif
OD;pGma&muf&SdMuygonf/ xdkrStenf;i,foGm;rdvQif ]pef;yufvuf}udk a&muf&SdMu ½dk;rawmifBuD;\ awmifwef;awmifxdyfwdkYonf oG,fwe;fvsuf&Sdonfudk awGU&\/
ygonf/ þodkYvQif ½dk;rawmifpG,fuav;rsm;udk wjznf;jznf; wufa&mufausmfeif; rdk;vdyf? rdk;om;wdkYonf ½dk;rawmifurf;yg;,HrS wa&GUa&GUvIyf&Sm;oGm;vmvsuf &SdMu\/
vmcJMh uavonf/ tuRew f aYkd &SUrSomG ;Muaom um;Bu;D rsm; awmifurf;yg;,Hukd vSrd í hf xdktcsdefü rdk;a&rdk;aygufwdkYonf awmifckvwfrS om,mpGmusqif;vsuf &Sdae
xdk;wufvsufaeMu&ygonf/ onf[k xif&avonf/ pdrf;pdk? ndKrIdif;NydKif;&½dkif;ESifh qdkif;qdkif;qdkYqdkYjrifae&aom
awmifacsmuf awmifapmufBuD;rsm;udk twdkif;om;awGUjrifvmMu&ayNyD/ ½dk;rawmifwef;BuD;\ ½Icif;onfum; txl;om,mMunfEl;zG,faumif; vSygayonf/
]qifvefaY vawm}pcef;odYk a&muf&v dS maomtcg ½d;k rawmifay:odaYk &muf&dS aeMuNy[ D k þ½IarQmfcif;ESifha&maESmvsuf awmiSufoHwdkYudk tcgcgMum;&jyefavvQif vGrf;p&m
odEdkifMuavonf/ rdk;aygufwdkYonf rpJwrf;wajzmufajzmufusqif;vsufaeMuNyD; aqG;p&mwdkYrSm zHk;zdír&Edkifavmufatmif½kef;uefíay:xGuf vmcJh&avawmhonf/
ywf0ef;usiw f pfcv k ;kH onf pGwpf x kd ikd ;f rSKd i;f vsu&f ydS g\/ odaYk omf ½d;k rawmif\ urf;yg;,H Murf;wrf;aom pdw"f mwfwo Ykd nf odraf rGUvmcJ&h avonf/ rd;k xdawmifum; ½d;k rawmif
wdkYonfum; pdrf;vef;pdkjynfaom taoG;udkaqmifvsuf &Sdygayonf/ wpfrdepf wef;Bu;D wGif tjrifq h ;kH awmifjzpf\/ xdak wmifü&Sad om ]uRBJ u;D ? uRu
J av;} pcef;rsm;odYk
wpfem&Dqo kd vdk c&D;aygufa&mufvmwdik ;f &udK© ijf ynfEiS hf eD;uyfvmcJNh y[ D k 0rf;omrd\/ a&muf&SdcJh\/ xdkpcef;ü naepmxrif;pm;&ef armfawmfum;tem;,lavonf/
pdwfapmrd\/ *syefx&ufpfarmfawmfum;BuD;rsm;udk þrQusOf;ajrmif; usyfwnf;vS þpcef;ü wJrsm;udkawGU&NyD; ArmhumuG,fa&;wyfrawmf wyfpkwpfpkudk awGU&
aom vrf;Murf;BuD;rsm;rS aqmif,lcJhaom *syefarmfawmfum; '½dkifbmwdkYudk tuRef onf/ qD;ESif;rsm;zHk;tkyfovdk rdk;yGifh0wfrIefrsm;zHk;tkyfum tHkYrIdif;vsuf &Sdavonf/
onf tvGefcsD;rTrf;rd\/ uREkfyfwdkYtm; wyfrawmfAdkvfwpfOD;u xrif;auR;vdkufavonf/ uREkfyfwdkYonf
odkYaomf tuRefwdkYa&SUrSoGm;aeaom armfawmfum;BuD;wpfpD;onf ½kwfw&uf þpcef;ürtdyMf u/ *syefwo Ykd nf þpcef;ü tb,fah Mumifh tdyMf uygoenf;/ þt&yf
awmifurf;yg;,HacsmufodkY usqif;oGm;avonf/ uHaumif;axmufrí opfyifBuD; wGif usm;qGjJ cif;cH&ojzifh ]uREJ iS o hf ajy rtdyaf vESi?hf tdyaf om tdyaf v raysmaf vESi}hf
wpfyifESpfyifu axmufcHxm;ojzifh acsmufxJodkYrusqif;bJ usef&SdaecJhavonf/ [k tqdk&Sd\/ odkYaomf *syefwdkYum; þtqdkudk ,HkMunfMurnfholrsm; r[kwfygay/
armfawmfumay:rSmygoGm;aom *syefppfom;rsm;um; toufcsrf;omMuavonf/ naecsdefa&mufvm&mrS tvif;aysmufí tarSmifodkYa&mufvmcJhavonf/
armfawmfum;udk *syefwdkYBudK;ESifhqGJwifMuaomfvnf;r&ojzifh þtwdkif; ypfxm;cJhMu ]oajy}pcef;udk ausmfvGefvm&m armfawmfum;rsm;tjyif;ESifaeonfudk awGU&
onfudk awGU&avonf/ tcsdKUae&mrsm;wGif rdk;a&wdkYonf 'va[mpD;qif;vmMuNyD; avonf/ ntcsdefjzpfojzifh euf½Idif;vSaom acsmufrsm;? vQdKajrmifBuD;rsm;udk
vrf;rsm;udk NydKuGJysufpD;apavonf/ *syefvrf;jyiform;wdkYonf csufcsif;vrf;rsm;udk rjrif&awmhacs/ n(9)em&DcGJ tcsdefavmufwGif ]jr,mpcef;}odkY a&muf&SdMu avonf/
jyifqifMu&avonf/ opfyifBu;D rsm;udck sKd ;vSí J vrf;cif;Muonfwu Ykd v
kd nf; awGU&ay þpcef;ü um;rsm;&yfxm;NyD; wpfnvHk;tdyfMuavonf/ eHeufapmapm a&mifjzLvm

&cdi
k o
f m;BuD;pmay &cdi
k o
f m;BuD;pmay
OD;bpH - 134 - - 135 - &u©r@dKif trSwf ( 1 )
aomtcg qufvufc&D;oGm;Mu&m eHeuf(9)em&DavmufwGif ]a&abmfBuD;}pcef;odkY
qdu k af &mufcMhJ uavonf/ oef&Y iS ;f at;jraomavwdo Yk nf tuRew f t
Ykd m; wdu
k cf wfvm
avonf/ opfyifBuD;i,fwdkYESifh awmawmiftajctae wpfckvHk;onf vGefcJhonfh
aeYESifh vHk;0rwl? wpfrljcm;aeonfudk awGU&avawmhonf/ tuRefwdkYum; &ud©Kifjynf
e,fedrdwfudk 0ifa&mufrdMuonfrSm xif&Sm;vS\/
EG,fcsdKzdk;acgif½dk;rawmifxdyfrS opfyifwdkYonf rwfrwfaxmifvsuf&SdMu\/
ta&SUbufü&Sad om opfyifwo Ykd nf ta&SUodYk ,dr;f ,dik v f su&f MdS uNy;D taemuf urf;yg;,H
ü aygufa&mufaeMuaom opfyifBuD;i,fwdkYonf taemufbufodkY udkif;vsuf&SdMu
avonf/ EG,fcsdKzdk;acgif-½dk;rawmifxdyfonfum; &ud©KifjynfESifh jrefrmjynfrudk
cGJjcm;xm;aom e,fedrdwfjzpfonf[k ouú&mZf 792-ckESpfu &ud©Kifbk&if e&Ekac: NrdK Ua[mif;acwf pD;yGm;a&;&m
tmvDcefrif;ESifh jrefrmbk&ife&ywdwdkY xdkEG,fcsdKzdk;acgif½dk;rawmifü awGUMupOfu
uefYowfcJhMuonfr[kwfygavm/ &cdkif&mZ0ifpmayrsm;ESifh EdkifiHjcm;om;\ rSwfwrf;rsm;udk zwf½I&jcif;tm;jzifh
tuRefwdkYonf wa&GUa&GUESifhqif;vmcJh&m vrf;üvrf;vkyfacR;wyfom;rsm;udk &cdki fj ynfN rdK Ua[mif; acwf pD; yGm ;a&;tajctaeudk aumif; pGm od& SdE dki fa yonf/
awGUvm&\/ &rf;NA?J rmefatmif? awmifuw k ?f oHwrJG S tvkyo f rm;rsm;udk awGUvm&\/ jrefrmjynfwiG f yk*aH cwf? tif;0acwf? uke;f abmifacwftp&Sad omacwfrsm; xGe;f um;
¤if;wdkY\ ajymMum;aompum;oHrsm;onf om,memaysmfzG,f aumif;onf[k tuRef cJo
h uJo h Ykd &cdik jf ynfwiG v
f nf; "n0wDacwf? NrKd Ua[mif;acwf[í l xGe;f um;cJah vonf/
xifrd\/ rdk;onf tcgcgonf;xefvSpGm &GmoGef;vsuf&Sdaomfvnf; &ud©Kifrdk;jzpfojzifh c&pfouú&mZf 1432-ckESpfavmufupí NrdKUa[mif;NrdKUonf &cdkifbk&if\NrdKUawmf
txl;ESpfNcdKufMuayonf/ pmqdkawmf OuúmysH\awmifhwaom rdk;yifr[kwfavm/ jzpfcJhavonf/ ouú&mZf 1684-ck pE´ok"r®rif;vufxuftxd xGef;um; ausmfMum;
wa&GUa&GUESifh taemufbufodkY qif;oufvmcJh&m ]aeylawmif}udk jzwfausmfí ]pvl} cJhaom acwfudk]NrdKUa[mif;}[líyif ,lq&onf/
pcef;odYk a&muf&v dS mMujyefavonf/ xdak emuf ]av;tdrpf w k ef;vsm;Bu;D ? ausmufwcH g;} xkad cwfwiG f &cdik jf ynfonf ta&SUtm&SwiG f Edik if jH cm;om;wd\
Yk ud,k af wGU rsujf rif
paompcef;rsm;udk ausmfvGefcJhNyD;aemuf rGef;vJGwpfem&DtcsdefwGif awmifukwfNrdKUodkY t& txl;xif&Sm;cJhaom wdkif;jynfwpfjynf jzpfcJhavonf/ ESpfaygif; ESpf&mausmfrQ
qdkufa&mufvmcJhMuayawmhonf/ tqufrjywfbJ Nidrf;csrf;&m pD;yGm;a&;&mrsm;onf txl;wvnf wdk;wufvsuf &SdcJhay
vlrsdK;ESifhwdkif;jynftajctaewdkYonf rnfodkYyifajymif;vJvsuf &Sdapumrlvnf; onf/ yifv,furf;ajca'ojzpfaeojzifhvnf; EdkifiHjcm;om;rsm;ESifh ul;vl;qufqHEdkif
EG,fcsdKzdk;acgif ½dk;rawmif\ obm0onf rajymif;rvJ oGm;NrJwdkif;yif/ cJhum EdkifiHjcm;pD;yGm;ukefoG,fa&;rsm; jyKvkyfcJhMuonfrSm txl;pdwf0ifpm;zG,f
aumif;ayonf/ xdkpOfuqufqHcJhMuaom EdkifiHjcm;om;rsm;rSm txl;ojzifh ay:wl*D
rSwfcsuf/ / 1958-59ck E S p f w G i f &cd k i f w ef a qmif r *¾ Z if ; twG J - 1? vlrsdK;rsm;ESifh 'wf(cs)vlrsdK;rsm; jzpfayonf/ xdkacwfwGif ta&SUEdkifiHa'orsm;ü
trS w f ( 7)wG i f azmf j yzl ; ygonf / ay:wl*DvlrsdK;wdkYonf tdEd´,*dk0ge,fudktajcjyKí qufqHMu\/ 'wf(csf)vlrsdK;rsm;rSm
um; ta&SUtdEd´,uRef;pk? bmaw;bD;,m;NrdKU udk tajcjyKí qufqHMuavonf/

&cdi
k o
f m;BuD;pmay &cdi
k o
f m;BuD;pmay
OD;bpH - 136 - - 137 - &u©r@dKif trSwf ( 1 )
&cdkifjynfodkY xdkvlrsdK;ESpf&yfvHk;yif vma&mufqufoG,fMu\/ xdkwGifruao;? 1630avmufu &cdkifaiG'*Fg;wpfusyfrSm ay:wl*D'*Fg; (&Dvfpf)av;usyfESifh
b*Fvm;jynf? r'&yf? oD[dkVftp&Sdaom EdkifiHrsm;ESifhvnf; qufqHcJhayao;onf/ nDrQonf/ &cdkif'*Fg;wpfusyfay;vQif Muuftaumif (30)&\/ (8yJ)jzifh MuufO
xdkpOfu &GufoabFmBuD;rsm;jzifh ukefpnf;ul;oef;oGm;vmMuonf/ NrdKUa[mif;txd wpf&m 0,fEdkifonf/ xdkpOfu &cdkifaiG'*Fg;wpfusyfonf ,ckt*Fvdyf (7)aygif
xdo k abFmrsm; xGu0f ifEikd Mf u\/ &cdik af &wyfAv kd cf sKyBf u;D pcef;csaom OD;&mZf awmifEiS hf (10)oQDvifESifhnDrQNyD; ,ckjrefrm'*Fg; (105)usyfavmufESifh nDrQonf/ 1663ckESpf
rsufESmcsif;qdkif ukvm;wefjrpfwpfzufurf;ü ]'dkbmaps;} t&yf&Sdayonf/ ¤if;t&yf avmufu &cdkif'*Fg;wpfusyfonf 'wf(cs)aqm([f)(25)usyfESifh nDrQonf/ &cdkif
wGif Edik if jH cm;om;ukeo f nfrsm; pcef;csMu\/ txl;ojzifh tdE, ´d t&yf&yfrS vma&muf '*Fg;wpfusyfvQif ta<uaumuf&D (2660)&Sdonf/
EdkifiHjcm;om;rsm; &cdkifjynfrS ta&;wBuD;0,f,lMuaomypönf;rsm;rSm qefpyg;
Muaomukefonfrsm;jzpfMuonf/
yif jzpfonf/ xdkYaemuf qifrsm;? uRJrsm;? rJe,f? csdwf? ,Gef;xnf? csnfxnfrsm;?
NrKd Ua[mif;NrKd Uywf0ef;usiüf aps;rsm;&So d nf/ ,ckwikd f anmifyifaps;? vufaumuf wDyg&rS&ufvyk af om taygpm;txnfMurf;wdu Yk vkd nf; 0,f,Ml uao;onf/ rsm;aom
aps;? jyifaps;tp&Sdojzifh ac:wGifvsuf&Sdao;onf/ NrdKUa[mif;qifajczHk; abmif;'Gwf tm;jzifh 'wf(cs)vlrsdK;rsm;onf ta&SU'wf(cs)uRef;pk bmaw;bD;,m;rS xGufaom
t&yfü taumufXmersm;? 'wf(cs)vlrsdK;rsm;\tvkyf½Hkrsm;udk wnfaxmifcJhMuav tarT;tBudKifrqvmrsdK;pHkwdkYudk o,faqmifvmMuonf/
onf/ ,ckwdkif xdkt&yfü 'wf(cs)vlrsdK;rsm;\ tvkyf½Hkt<uif; tusefrsm;udk awGU&Sd aumuf&Dac: a<uaphrsm;udk udk½dkref',f(vf)urf;ajcrS ,laqmifvmMu\/
Edkifygao;onf/ &cdik jf ynf\ '*Fg;ta<uoH;k &mü toH;k csMuavonf/ ¤if;wdu Yk kd ydómcsed jf zifh a&mif;Mu
NrdKUa[mif;NrdKUawmfBuD;rSm txl;pnfum;vS\/ NrdKUa[mif;qifajczHk;abmif;'Gwf onf/ ¤if; 148-ydómudk wpfusyfaps;&Sdonf/ wpfcgwpf&Haq;rsm;udk ,laqmifcJh
t&yfrSmyif txl;pnfum;aeojzifh e,frSwufvmMuaom olwdkYonf abmif;'Gwfudk Muavonf / ¤if ; uk e f o nf w d k Y o nf qif r sm;ud k 0 ,f , l & mü qif w pf a umif u d k
yif NrKd Uawmfrw S Nf y;D NrKd UawmfwiG ;f odYk ra&mufcMhJ ubJ jyefomG ;cJMh uzl;onf[k qdMk uonf/ (1300)usyfrS (1400)usyftxd ay;0,fí udk½dkref',furf;ajcü av;qavmuf
xkdYaMumifh ]tpGef;rayguf NrdKUra&mufbJ abmif;'GwftqD? jyefvwfpD}[lí ajymqdkavh aps;wifa&mif;Muonf/ qefpyg;0,f,ljcif;rsm;rSm tBuD;us,fqHk; jzpfonf/ qefpyg;
&SdMuonf/ a&mif;0,fa&;ESifhywfoufí EdkifiHjcm;c&D;onfwpfOD;\ udk,fawGU rSwfwrf;wpfapmif
wGif atmufygtwdkif; azmfjyxm;&Sdavonf/
NrKd Ua[mif;NrKd U acsmif;wpfzufü ay:wl*v D rl sKd ;rsm; aexdik Mf uonf/ xd'k ikd ;f ust
D &yf
1631-ckESpf 1634-cktMumwGif b*Fvm;yifv,furf;ajcwpf0dkufü iwfrGwf
wGif a&wGi;f ? a&uefaumif;rsm; a&oH;k vdrYk ukeEf ikd af vmufatmif&\ dS / bm;bltrnf&dS acgif;yg;aomab; qdkufa&mufvsuf&Sdonf/ 'wf(cs)vlrsdK;rsm;onf &cdkifjynfrS pyg;
aom t&yfwGifum; pyg;rsm;odkavSmifMu/ xdkYaMumifh ]'dkif;usD&Sd ,ifh? &D&Sd,ifh/ 0,f&efomG ;Muonf/ oD&o d "k r®b&k if\oHrsm;u 'wf(cs)vlrsKd ;rsm;onf rvuúmuRe;f pk
bm;bl&Sd,ifh? qef&Sd,ifh}[k qdkMuavh&Sdonf/ udk ppfwdkufaeMuojzifh qeftajrmuftjrm;vdkaeaMumif; bk&iftm; avQmufxm;
NrKd Ua[mif;NrKd Ua&qdyüf taumuf½;kH rsm; &SMd uonf/ taumuft&m&SBd u;D i,fwu Ykd kd avonf/ xdkaMumifh bk&ifonf pyg;udk bk&ifhpyg;tjzpfodkY ajymif;vJum bk&ifh
cefYtyfxm;NyD; xGufukef0ifukefwdkYtay: taumufaumuf,ljcif; jzpfayonf/ tmPmjzifhom a&mif;cs&eftrdefYcsrSwfxm;aomaMumifh 'wf(cs)rsm;onf txl;
ckESpfouú&mZfESifh bk&ifhtrnfrsm;wyfí aiG'*Fg;jzifh 0,f,loHk;pGJMuonf/ þuJhodkY rauseyfMuay/ 'wf(cs)wdo Yk nf pyg;yGpJ m;rsm;udk tjcm;vlrsm;xuf aps;ydak y;í0,f,l
'*Fg;oHk;pGJaomtavhtxrSm ouú&mZfwpf&mpkavmufuyif &SdcJhavonf/ pE´ol&d, Mujcif;aMumifhwpfaMumif; rausreyfjzpfayao;onf/ odkYaomf &cdkifbk&ifrSm
rif;wHqdyfrsm;jzifh aiG'*Fg;rsm;&SdcJhaMumif;udkvnf; awGU&SdcJh&ayonf/ xdkacwfum; oljY ynf\qefpyg;rsm;udk t&rf;rxGuEf ikd af tmif qD;wm;Edik cf ahJ vonf/ þtcsuüf yif
]"n0wDacwf}jzpf\/ "n0wDacwf ,Ofaus;rItpkpkwdkYrSm NrdKUa[mif;acwfodkY vQif &cdkifbk&if\ ukefoG,fa&; tqifhtwef;rSm 'wf(cs)wdkYxuf atmufrus[k
qufvufoGm;cJhjcif; jzpfayonf/ od&SdEdkifayonf/
&cdi
k o
f m;BuD;pmay &cdi
k o
f m;BuD;pmay
OD;bpH - 138 - - 139 - &u©r@dKif trSwf ( 1 )
odkYaomf pm&if;pmtkyfrsm;wifrSwfxm;onfh aps;EIef;t& 'wf(cs)wdkYrSmvnf; 1641-ckESpfwGif &cdkiftpdk;&onf EdkifiHjyifyodkY xkwfoGm;aom uRefrsm;
repfemMuacs/ bmaw;bD;,m;wGif 1633-ckESpfü qef(um&m) (440)aygifudk '*Fg; tay:wGif wpfOD;vQif wpfq,fhusyfrQ tcGefaumufavonf/ ¤if;udk 'wf(cs)wdkYu
(18)usyfaps;&Sdonf/ 'wf(cs)wpfaygifonf (1;09)aygifESifhnDonf/ wpfum&mudk uefYuGufcJhMuaomfvnf; t&mrxifcJh/ vufrIynmwwfajrmufaom uRefrsm;udkrl
bk&ifaps;EIef;rSm (15)usyfxd aps;usatmifvkyfEdkifcJhMuonf/ 'wf(cs)wdkYtm; ,laqmifjcif; rjyKcJhacs/
olwt Ykd xl;rauseyfMuaom tjcm;taMumif;wpf&yfrmS bk&ifonftaMumif;rsKd ;pHk þuJhodkY uRefta&mif;t0,f jyKvkyf&mü uRefrsm;onf tb,frS&&SdMuoenf;?
jyNyD; bmaw;bD;,m;odkY aps;EIef;tajctaeudk pHkprff;&efvlvTwf jcif;aMumifhjzpfonf/ tb,fvlrsdK;rsm; jzpfMuoenf;/ xdkpOf&cdkifbk&ifonf r*dkwdkY&efudk umuG,f&ef
'wf(cs)wdkYonf bk&ifht0,fawmfrsm;xHrSvTwf&eftBuHESifh ppfwaumif;odkY vlvTwfí twGuf ay:wl*DvlrsdK;rsm;tm; ppfwaumif;atmufem;u 'dkif;eufe,fwGif aexdkifí
0,f,l&efBuHaomfvnf; ¤if;e,frSpyg;udk bk&iftm;vHk;0,f,lESifhNyD; uefYowfonfh wyfpcef;csay;xm;avonf/ xdkay:wl*Drsm;onf rdrdpD;yGm;a&;twGuf b*Fvm;e,f
aps;EIef;ESifh a&mif;cJhavonf/ wpf0dkuf Mo&dóESifh b*Fvm;yifv,furf;ajcrsm; &cdkifjynf 'wf(cs)pcef;rsm;wGif
,ckacwftcg tpd;k &u qefpyg;a&mif;0,fa&;udk wdu k ½f ukd af qmif&u
G jf cif;rsK;d yif a&mif;Mujcif;jzpfavonf/
jzpfayonf/ xdkacwfuyif qefpyg;a&mif;0,fa&;ü &cdkiftrsdK;om;wdkYonf rnfrQ NrdKUa[mif;acwf pD;yGm;a&;&mrsm;wGif acwfESifhpmaomf txl;txufwef; uscJh
uRrf;usifonfudk em;vnfEdkifMuayvdrfhrnf/ onf[k qdkEdkifayonf/ &cdkifvlrsdK;rsm;onf xdkpOfu a&bufwGif txl;uRrf;usifNyD;
xdkYaemuf txl;pdwf0ifpm;zG,fwpfckrSm uRefta&mif;t0,fjyKvkyfjcif;yif EdkifiHjcm;t&yf&yfodkY ukefoG,f&ef oGm;a&mufcJhMuavonf/ þNrdKUa[mif;acwf
jzpfonf/ xdkacwftcgü ,Ofaus;aomtaemufEdkifiHpD;yGm;a&;&mrsm;wGif uRef jynfwGif;pD;yGm;a&;pepf xl;cRefonfhtaMumif;udkrl aemuftcGifh&u a&;om;
ta&mif;t0,fjyKvkyfvsuf &SdMuonf/ xdkacwfü &cdkifjynfwGif uRefta&mif;t0,f azmfjyrnf jzpfygonf/
jyKvkyfonfrSm rxl;qef;vSay/ uRefta&mif;t0,fudk ay:wl*DvlrsdK;rsm;ESifh 'wf(cs)
vlrsKd ;rsm;ESpOf ;D pvH;k yif jyKvyk Mf uavonf/ þtaMumif;ESiyhf wfoufí rSww f rf;wpfck bpH
wGif atmufygtwdkif; a&;om;xm;onf/ &cdkifwefaqmiftwGJ c? trSwf 1/
]olwdkY o,f,loGm;Muaom ukefrsm;rSmrsm;aomtm;jzifh qefESifhuRefrsm;yif
jzpfonf/ &GufavSwpfpif;wGif uRef 210? tjcm;wpfpif;wGif 325 a,muf? aemuf
wpfpif;wGif 145 a,mufyif jzpfavonf/ OD;a&udk ysrf;rQjcif;tm;jzifh wGuf&ef
tawmfcufayonf/ ukefoG,fa&;wdk;wufaomESpfwGifrl tenf;qHk; oabFmav;pif;
rQ bmaw;bD;,m;odYk xGuaf vonf/ xdaYk Mumifh wpfEpS w f iG f uReOf ;D a&wpfaxmifxuf
avsmhrnfr[kwf/ tzdk;vnf; tawmfyifuGmjcm;avonf/ wcsdKUwavudk (10)
zavmf&if (1 zavmf&if-1oQDvif 8yJeD jzpfonf)ESifh&NyD; aps;tBuD;qHk;rSm (30)
zavmf&if wefzdk;&Sdavonf/

&cdi
k o
f m;BuD;pmay &cdi
k o
f m;BuD;pmay
OD;bpH - 140 - - 141 - &u©r@dKif trSwf ( 1 )
&Smr&avmufatmif aysmufvkeD;yg;jzpf& onfrSm tvGefaMuuGJp&maumif;aom
tjypfyif r[kwfygavm/ xdkaMumifh &cdkiftoHudk &SmazGazmfxkwf&eftwGuf ajrmufOD;
acwfukd &SmazGppkH rf;avhvmzdYk vdt k yfvmayonf/ &mZ0ifrw S w f rf;rsm;udk avhvmaom
tcg þtjzpftysufuav;udk pwifawGUvm&ygawmhonf/
ouú&mZf 991 cku jzpfygonf/ ajrmufOD;a&TNrdKUawmfü BuD;us,fcefYnm;aom
yGJawmfBuD;wpfckudk qif,ifusif;yaeaom tcgor, jzpfygonf/ a&TNrdKUawmfBuD;\
ywfvnfwiG f aps;qdik Bf u;D rsm; zGiv hf pS x
f m;onfukd awGUjrif&ygonf/ ay:wl*?D 'wf(cs)
tp&Sdaom EdkifiHjcm;om;rsm;? b*Fvm;yifv,fatmf urf;ajcwpfavQmuf&Sd EdkifiHjcm;
om;rsm; yoQL;? ,dk;',m;? tdEd´,? oD[dkVf? tmcsif(ac:) *smAm;wdkif;jynfom;rsm;ESifh
&cdkifjynftydkif b*Fgq,fhESpfNrdKU &cdkiftrsdK;orD; trsdK;om; rsdK;EG,frsm;jzpfMuaom
oufaxmif? zvefaxmif? NrHKaxmif? Adkvfrif;axmifrS trsdK;om;rsm;? &cdkifjynfr?
&cdkifwl&d,mESifh &cdkiftoH 0wDav;&yf&Sd q,fhESpfe,frS ta&;ygaom yk*d¾Kvfrsm;? NrdKUpm;e,fpm;tm;vHk;wdkYpk½Hk;
aeaom tcsdefumvyif jzpfawmhonf/ wdkif;&if;jzpf 0g*Grf;xnf? aiGxnf? qifpG,f
]tpGef;rayguf? NrdKUra&muf? abmif;'GwftqD? jyefvwfpD}[lí ajymqdkavh&SdcJh ,yf? zsm? a<uxnfypönf;? 0g;xnftrsdK;rsdK;? ausmufoHywåjrm;tp&SdonfwdkYESifh
Muygonf/ a&S;acwftcgu &cdkifjynf\ a&TNrdKUawmfjzpfcJhaom ajrmufOD;NrdKUonf EdkifiHjcm;jzpf oHowåKypönf;? ausmufoH ywåjrm;? ydk;xnf? aq;? opfarT;? a<uyef;uef
tvGecf efn Y m;pnfum;cJ\ h / tjcm;NrKd Ue,fa'owdrYk S ajrmufO;D a&TNrKd UawmfoYkd vma&muf cGufa,muf? aumfaZm tp&Sdonfhypönf;rsm;udk aps;qdkifrsm;ü awGU&ygonf/
MuolwdkYonf BuD;us,fpnfum;aom ajrmufOD;NrdKUodkYyif a&mufEdkifpGrf;r&SdbJ NrdKUpGef þtcsdeftcgrSm &cdkifwl&d,moHrsm; xl;jcm;pGmMum;&ygawmhonf/ &cdkifwl&d,m
NrdKUem;jzpfonfh abmif;'Gwf&yfrS jyefvSnfhvmcJhMuonf/ oHESifh &cdkiftoHudk odvdkMum;vdkrl þtcsdefþumvodkY oGm;a&mufpHkprf;avhvm
tcsdKUvnf; abmif;'wfa&muf½HkESifh NrdKUawmfudk a&mufNyDxifrSwfum jyefvSnfhcJh Mu&efom&Sad wmhonf/ þtcsed t f cgor,um; &cdifk jf ynf&h iS f bk&ifo&D d ok"r®&mZm\
Muzl;onf[k ajymMum;cJhMuygonf/ yJcl;NrdKUawmfESifhvnf;aumif;? tm,k'D, NrdKUawmf bdou d yf aJG wmfBu;D yifwnf;/ tuRew f o Ykd nf &cdik w
f &l ,
d mESihf &cdik t
f oHuakd vhvmvduk f
ESifhvnf;aumif;? taemufEdkifiHrS trfpwm'efESifh vef'efNrdKUawmfrsm;ESifhvnf;aumif; aomtcg a&S;OD;"n0wD? a0omvDacwfukd csev f yS x
f m;í rjzpfEikd af y/ odaYk omfvnf;
EIdif;pmaomf þajrmufOD;NrdKUawmfum; xdkacwfxdktcg ¤if;wdkYxuf BuD;us,fcefYnm; ,ckavmavmq,ftaejzifh ajrmufOD;acwfudk a&G;cs,fvdkufavonf/
Muao;onf[k taemufEikd if o H m;c&D;onfrsm;\ rSww f rf;rsm;wGif rSww f rf;wifxm;cJh bdodufyGJawmfudk EdkifiHjcm;om;rsm; rsufjrifudk,fawGUyifjzpf\/ &cdkifwl&d,mESifh
onf/ zwf½I&onf/ &cddkif,Ofaus;rItqifhtwef; rnfrQavmuf jrifhonfudk &cdkiftoHudk EdkifiHjcm;om;rsm; Mum;&aomtcgumvjzpfNyD; ¤if;wdkY\ rSwfwrf;rsm;udk
ajrmufOD;NrdKUawmfu oufaojyrnfrSm rvGJygay/ uREkfyfwdkYonf ,aeY&cdkif,Ofaus;rI ,aeYawGUjrifzwf½IEdkifjcif;aMumifh jzpfayonf/ xdkpOfu ajrmufOD;NrdKUawmfudka&muf&Sd
wpf&yfjzpfonfh &cdkifwl&d,mESifh&cdkiftoHudk cufcJpGm&SmazGazmfxkwfae&\/ aeaom ay:wl*Dbkef;awmfBuD;refe&dwf\rSwfwrf;udk pwifavhvmEdkifatmif
&cdkif,Ofaus;rIvuf&mwdkYonf &mZ0ifrSm wpfrlxif&Sm;cJhaomfvnf; ,aeYvG,fulpGm atmufygtwdkif; azmfjyvdkygonf/ refe&dwfu bk&ifhbdodufyGJrprD OD;&mZfawmif

&cdi
k o
f m;BuD;pmay &cdi
k o
f m;BuD;pmay
OD;bpH - 142 - - 143 - &u©r@dKif trSwf ( 1 )
NrdKUpm;udk pwifbdodufoGef;onfhtcrf;tem;rSm wl&d,mtwD;trIwf? tutckefESifh their reciative, the Vietorious, the Master of Thunder, the Van Lord."
ywfoufí þodkYazmfjyxm;\/ þodkY pDwef;vmí NrdKUpm;tdrfawmfodkY a&mufaomtcg vomaqmif0&Hwm
''The Proceedin opened with a concert and a ballet. Classical songs were wdkYrS apmif;oHrsm;ESifhtwl qdkoHudkMum;&\/
sung, and twentyfour dancers dressed in green and white, with high crowns like "From the galleries came the sound of voice singing to harp."
siamese dancers, some carrying musical instruments, danced in two lines which NrdKUpm;tdrfawmfü xrif;auR;yGJusif;yNyD;aemuf vlysdKvl&G,fwdkYtm; aysmfawmf
intermingled, separated, ebbing and flowing gracefully, a dance which is reminiscent
qufuyGJobif qif,ifusif;yaMumif;rsm;udk azmfjyxm;avonf/ refe&dwfrsufjrif
both of the Burmese yein and the Balinese redjang."
udk,fhawGUrsm;udk a&;om;xm;aompmtkyfrS xkwfEkwfí armf&pfaumfvpfu wpfzef
OD;&mZfawmfpm;udk bdou
d o
f eG ;f Ny;D aomtcg qdo
k ?H rIwo
f w
H u
Ykd kd þodMYk um;&jyef\/ wifjyxm;csufrsm; jzpfayonf/
''There was a buzz of carversation, sound of songs and flutes filled the air,
a&;om;xm;&mü ya'omtursm;? bJav;tursm;? a&S;a[mif;½dk;&mtqdkrsm;?
and troupes of dancing girls and acrobats perturbed or leaped, sang and made
fun."
wl&, d mrsm;udk azmfjyxm;\/ c&m? abmrIwjf cif;? wa,mxd;k jcif;? apmif;wD;jcif;rsm;udk
''The prince moved off. The crowd was very thick in the palace Courtyards.
vnf; azmfjyxm;\/ þonfwdkYudk zwf½Ijcif;tm;jzifh &cdkifokckrtEkynmtqifh
There were shouting and songs, more music and dancing." twef;udk odomEdkifonf/
"When all were in their Proper stations, the processions started, the cavalry ¤if;aemuf oufaotaxmuftxm;wpfcu k kd &SmazGvu
kd af omtcg NrKd Ua[mif;NrKd U
in front, the war elephants second, the nobility third, and the prince last with his ouú&mZf 853-ckavmufu rif;bmbk&if wnfaxmifcJhaom&ef atmifaZ,s
personal attendants, the forty handsome youths who had accom panied him to the ykxdk;awmfBuD;ac: &Spfaomif;bk&m;twGif;eH&HwGif xGif;xm;aom ausmuf½kyfrsm;
palace. Manrique and the Captain rode among the nobility. It was splendid train, txJrSm &cdkifwl&d,mtpHkudk wD;rIwfMuaom &cdkifwl&d,morm;rsm;\ ½kyfyHkrsm;udk
immensely long.
awGU& rnfjzpfygonf/ &cdkifwl&d,mrSm tawmfyifpHkvifvsuf&SdaeNyDudk odomEdkif\/
There is no animal which better graces a parade then and elephants each
AHktrsdK;rsdK;? c&maumuf? c&m>rmvufwefwdk? vufwef&Snf? yef;wsm;? abm? wa,m?
decked till it was a pageant and itself, an ambling treasury of colour and
ETJ? vufcwf? apmif;tpHktvifyif jzpfayawmhonf/
magnicficence. The howdahs were so various. Each nobleman strove to make
him the most noble. Some were gilt, some lacquered, they were carved with xdkrSwzef &SmazGcJh&mwGif &cdkifjynfrS jrefrmjynfodkY bdk;awmfbk&m;vufxuf
reliefs of monstars, serpents, flying spirits their canopies were of all shades, and ,la qmifo Gm ;aom &cdki fwl& d,mrsm;taMumif; ESi fhy wfoufí &mZ0ifvuFm ü
embroidered or woven, tapestried, of a applique work, their fringer strings of þodkYzGJUEGJUxm;onfudk zwf½I&jyefygonf/
pearls. It seems that between the elephants as they came on two by two, were ]omaMun§if;n§if;? at;oDjcif;ESifh nHhEkomjcif;? apmif;ESifhn§if;vQif?
musicians. With them were several troupes of dancers, the girls who had performed oHcsi;f aESmjim;? ywåvm;u? rjcm;wlx? wa&mponf? ac:xemr? olo&D ESi?hf
in the palace and others. Richly and gaily dressed, with garlands of flowers on
yÍörnfom? 'l&d,mu? c&mwefaumuf? ETJa>yajrmufí? tapmuf&Snfjim;?
their heads, they danced and sang like bright birds gliding in and out among the
ranks, passing even beneath the trunks of the war-elephants, taping them with
yef;wsm;ESifh? yef;usm;ywf0ef;? ywfqdkif;xef;jzifh? BudK;wef;avQmufoGm;?
their fans and carrying out their names resounding names which they wove in to uajcrsm;ESifh wD;jim;½dkufrnf? pnfig;rnfwnf;}/

&cdi
k o
f m;BuD;pmay &cdi
k o
f m;BuD;pmay
OD;bpH - 144 - - 145 - &u©r@dKif trSwf ( 1 )
þodkYaom tudk;tum;rsdK;udk &cddkif&mZ0ifpmayrsm;ü trsm;tjym;yifawGU& r*Fvmaqmif yef;wsif;? tvSLyGJaAsmpnf? usifpnf? ewfywfpnf tp&Sdonf
ygonf/ OuúmysHtp&Sdaom pmqdkynm&Sdrsm; zGJUEGJUoDuHk;cJhMuaom uAsm? vuFm? &wk? wdkYudk rMumao;aomESpfrsm;u Mum;ae&ao;\/ rIwf&aom wl&d,mxJwGifyavG?
{tef? &uef? omjcif;rsm;üvnf; rsm;pGmawGU&ayonf/ xdkYaMumifh &cdkiftrsdK;om;rsm; n§if;wdkYudk awmvufaus;&GmwdkYü Mum;&wkef;yif &Sdao;onf/ ywåvm;udkum;
rSm wl&d,mpHk&SdcJhonf/ tursdK;pHkonf qdkaomtcsufudk ,HkrSm;oHo,jzpfp&m r&Sd jrefrmwl&d,muJhodkY wD;aeusjzpfonf/ &cdkifwa,mESifh rD;acsmif;udkrl aus;&Gmrsm;ü
ygay/ tcktoHk;cswkef; &Sdao;onf/ &cdkifrD;acsmif; wl&d,mESifhywfoufí ydk;0gbGJUwGif
odkYaomf ,ckumvtaeESifh þwl&d,m? þtqdk? þtuwdkYudk awGUvdkjrifvdk atmufygtwdkif; azmfjyxm;onf/
Mum;vdkMu\/ rnfodkYxkwfazmfjy&rnfqdkaomtcsufomvQif ta&;BuD;aeayawmh ]q,f&D;&Hcg? pdwfudkazsmfau? wD;p&mav? ydk;jcnfESpfyif? BuD;wpfyif
onf/ tb,fhaMumifhqdkaomf ,aeYacwfumvü &cdkiftrsdK;om;wdkY\ rl&if;½dk;&m au? apG&Sifav;acsmif;? pdwfudkazsmfa&? a&TrD;ausmif;udk? wD;p&mvnf;?
tqdk tu twD; trIwfrsm;u zHk;vTrf;oGm;cJhjcif;wdkYaMumifh jzpfayonf/ t½dk;udk rif;om;vlysdK? q&mausmif;rSm apmif;ESifhaysmfa&? ydk;jcnfESpfyif? aMu;wyif
t&GufzHk;aeavNyD/ odkYaomf &cdkiftrsdK;om;okawoDwdkYu &SmazGavhvmcJhMuojzifh au? apG&Sifav; acsmif;? pdwfudkazsmfa&? a&TrD;ausmif;udk? aMumif;wnfh&ifcGif?
tptejyefvnf&&SdvmMuayNyD/ qufvufíxda&mufpGm okawoejyKvkyfjcif;jzifh tomwnfwifNy;D ? oH;k yifBuKd ;ud?k nDatmifnad§ &? xH;k udu
k iif? usm;udo k ifau?
½dk;&mtoHESifhwl&d,mrSm rl&if;rysuf jyefvnfwdk;wufvmrnfrSm rvGJygay/ rSeBf u;D udak cwfvYkd vufoef; vufv,f vuf<u,f vufr rD;acsmif; q,fpw d f
bDp-D 5000 ausmu f yif xGe;f um;vmcJah om w½kw, f Ofaus;rI okcrk ynmwdo Yk nf rSm? avQmufvdkYcsa&? b,fbufu vufn§dK; rD;ausmif;vnfrSm? pD;vdkYxdk;a&?
ESpfaygif;rsm;pGm aysmufuG,foGm;cJh&mu w½kwfokawoDwdkY jyefvnf&Sm azGcJh&m jcif;rsdK;vnf;azmf q&mausmif;rSm wD;vwfawum;}/
wl&d,mausmuf½kyfrsm;udk awGUvmcJh&avonf/ þt½kyfrsm;rStpjyKí w½kwf þodYk rD;ausmif;wl&, d mESihf &cdik t
f oHay:vGiaf pcJMh uonfukd od&EdS ikd Mf uayonf/
trsdK;om; wl&d,mESifhtoHudk azmfxkwfEdkifchJMuzl;avonf/ xdkYtwl tuRefwdkYonf xdkYaemuf q&mxGef;\ wdkufomjcif;? wa,mtaMumif;ESifh azmfjyxm;csufrSm þodkY
tm;ravsmhbJ BudK;pm;Muygu rvGJ{uef? ppfrSefaom &cdkifwl&d,mynmESifhtoHudk jzpfonf/
&&SdvmMurnfrSm rvGJay/ ]wa,mwpfvHk;? trsm;oHk;aqmif? tkef;oD;cGefeDaMumif&DudkMuuf wa,m
&cdkifwl&d,m pm&if;jyKpkí jy&rnfqdkvQif atmufygtwdkif;yif jzpfygonf/ wefudk [efatmifxdk;au? usD;½kyfiSufESif}/
pnfrsdK;ig;yg;? tjym;ESpfq,fausmf? yHk&Snfyef;wsm;? a>y? ETJ? awmifa>y? cifyavG? þodYk &cdik wf a,mudk odapEdik yf gonf/ &cdikd t
f oHvnf; wa,moHEiS t hf wl xGucf hJ
n§if;? NcDacgif;? ywåvm;? cGufcGif;? 'Hkrif;? pnf;pkyf? ywfom? c&maumuf? c&m>rm? rnfudkum; awGUjrifEdkifygonf/ ¤if;aemuf rdk;yef;a0omjcif;wGif apmif; taMumif;ESifh
c&m&Sn(f abm)armif;aMu;eif;? c½koif;? apmif;? wa,m? rD;ausmif;rsm; jzpfMuygonf/ þodkYzGJUxm;onfudk awGU&ygonf/
ywfqdkif;qdkaomwl&d,mudkvnf; awGU&avonf/ ]q&marmifx;DG ? vufaumufps;D rSm xGi;f vkyyf gonf? vS&mpdwBf uKd u?f
&cdkifpnfrsm;ESifhywfoufí a&;&rnfqdkvQif a&;íukefEdkifrnf r[kwfyg? jym;eHESpfudk xkvkyfonfum;? 0dÓPf0ifAsm? t&SifwGm;odkY? ydk;om;wpfyif?
&cdkiftrsdK;om;wdkY tcif;tusif;tcrf;tem; yGJvrf;obif r*FvmyGJ[lorQwdkYü jcnfvQif wpfrsdK;? aemufxyfygonfhaMu;0gBudK;ESifh? vSrdk;i,fMuif? &ifcGifwif
olYae&mESifholUae&m pnfudkwD;Mu\/ pnftrsdK;rsdK;&Sdonfhtavsmuf pnfoHvnf; au? n§dusifonfy? [wåvusfm? vufn§dK;rSmudk? pDumpyfNrJ? vuf0Judkodwf?
trsdK;rsdK;&Sdavonf/ cvkwfac:&m? apmif;pDrSmvQif? <uumEIdufau? pdwfjrifht&? tpwnfa&?
prf;onfuyif? avmurefatmif? ausmif;awmf omrSm? Asm&xefodkY}/
&cdi
k o
f m;BuD;pmay &cdi
k o
f m;BuD;pmay
OD;bpH - 146 - - 147 - &u©r@dKif trSwf ( 1 )
tuREkfyfwdkY awmvufaus;&Gmü aexdkifMuaom trsdK;om;trsdK;orD;rsm;onf ESpfaygif;ESpf&mrQ aemufusvsuf tqufjywfaeaom &cdkiftoHudk &cdkifrlrSef
wpfO;D ESiw hf pfO;D tjyeftvSeaf jymqdMk uaom Zrf;pum;qdak om uAsmpum;ESihf ajymqdk umvay:odYk ajymif;vJw;kd wufatmif MuaH qmif&rnfv h yk if ef;rSm vG,u
f al om vkyif ef;
avh&MdS u\/ xdt Yk wl wl&, d mwpfrsKd ;udk toH;k jyKMuavonf/ ¤if;wl&d ,mum; NcaD cgif; &yf r[kwfygay/ tifwdkuftm;wdkuf aqmif&GufoGm;Mu&efom &Sdayawmhonf/
wl&d,myif jzpfonf/ NcDacgif;udk yg;pyfESifhudkufNyD;vufESifh wD;cwfay;&avonf/ &cdkifwl&d,mum; tajccH&Sdyg\/ &cdkiftoHonfvnf; ¤if;wdkYESifhtwl tajccH
NcDacgif;udk toHk;csyHkudk rdk;yef;a0omjcif;ü þodkYazmfjyxm;\/ &SdNyD;om; jzpfonf/ jyefvnfrlrSefy:vGifvmNyD; acwftavsmufwdk;wufatmif
]rd;k arewf½yk ?f tvGr;f ajyatmif? Nc;D acgif;rIw[f ?k xkwí f ay;cg? vuf BuHaqmifa&;rSm ,aeY&cdkiftrsdK;om; trsdK;orD;wdkY\ wm0efom jzpfayawmhonf/
oEÅmESifh? tom,lvdkY? yg;pyfoi,f? oGm;wifhw,frSm? NyHK;&,fwnfhrSwf?
vufqufudkifAsm? ydkifacsmnufrSm? omvufcyfau? jrnfvwfawum;? "npH
avmurefatmif? bkef;acgifZmwD? a&Tpifpdkufpdkufausmif;awmfxdkufrSm?
xifay:tacgif? zcifeDa&qDonfwef;rSm? rdk;yef;armifa&? "m;ajr§mifvufpGJ? rSwfcsuf/ / 1961-62 ck? ESpfvnfr*¾Zif;? &cdkifwefaqmif trSwf (10)wGif
nOfo h ef;acgifrmS ? arSmifru kd xf u J ? &miJah r&if? 0ifvnfarmifzmG ;? Nc;D acgif;oHu?kd azmfjyxm;NyD; jzpfygonf/
a&Tusifwdkufu? rMum;vmav? oD;rsm; ñGwfqdkif? vufoHaumif;ESifh
usD;a,mifydkif[k---}/
rdk;yef;a0u cspfolxGef;atmifausmf Mum;atmif NcDacgif;rIwfí ajymaompum;
jzpfayonf/ þum; &cdkifwl&d,mtaMumif; tusOf;rQjzpfayonf/ &cdkiftoH
taMumif;udk qufvufazmfjyvdkygao;onf/
&cdkifhtoHudk wpfaeYwGif tuRefwdkY jrefrmhtoH\ &cdkiftrsdK;om; tpDtpOfrS
pwiftoHvTifhvsuf &SdaeayNyD/ þ½dk;&mtoHudk tuRefwdkYonf 1948-ck ,Ofaus;rI
0efBuD; OD;armifausmfZHvufxufu pwiftoHvTifhcJhMuygonf/ NrdKUa[mif;NrdKUrS
y@dwfq&mOD;omxGef; udk,fwdkifpDpOfxkwfazmfay;cJhavonf/
a&S;a[mif;½dk;&m &cdkifaw;oHwdkYonfum; at;jcif;? omjcif;bGJU? &GJ? &wkvuFm?
oHcsyBf u;D ? 'H;k jcif;? yifu h ?l Asm? obm0aw;uAsm? uav;acsmt h p&So
d jzifh &SMd uavonf/
oDjcif;taeESifh odkif;oDjcif;? 'Hk;,drf;oDjcif; tp&SdonfwdkYudk awGU&ayrnf/ þ½dk;&m
aw;oHrsm;udk rlrSefoDqdkEdkif&eftwGuf okawoevkyfMuayNyD/
¤if;wdkYudk ,aeYyif tcsdKUa'orsm;ü oDqdkaeMuwkef;yif jzpfayonf/ xdkYaMumifh
avvIdif;rS vTifhEdkifMuayonf/ þ½dk;&maw;oHrS umvay:aw;oH oDcsif;rsm;vnf;
&SdMu&m tuRefwdkY\ ,aeYumvay:rSm jrefrmumvay:rsm; vTrf;rdk;vsufom &Sdae
onfudk awGUae&ayonf/
&cdi
k o
f m;BuD;pmay &cdi
k o
f m;BuD;pmay
OD;bpH - 148 - - 149 - &u©r@dKif trSwf ( 1 )
1934-ckESpfwGif udkatmifqef;udk &efukefwuúodkvfwGif pwifawGUcJhygonf/
uRefawmfu tdkifattxufwef;wGifjzpfNyD; udkatmifqef;u bDatatmufwef;wGif
jzpfygonf/ uRefawmfonf ppfawGrSjzpfNyD;? udkatmifqef;u txufjrefrmjynf
ewfarmufrS jzpf\/ wuúodkvfwGif twef;csif;rwlvQif wpfOD;ESifhwpfOD; eD;uyfpGm
aygif;oif;rd&ef cJ,Of;vSayonf/ twef;csi;f wlyifwjl im;aomfvnf; wpfO;D ESiw hf pfO;D
qufqHrd&ef cJ,Of;jyefavonf/
udkatmifqef;ESifh uRefawmfrSm yJcl;aqmifwGif twlaeMuolrsm; jzpfMuygonf/
wpfcgwpf&H ausmif;aqmifwpfckwnf;wGif aeMuolrsm;yifjzpfaomfvnf; &if;ESD;pGm
qufqHrd&ef cJ,Of;vSjyefygonf/ udkatmifqef;u yJcl;ausmif;aqmif tay:qHk;
ausmif;omvli,fb0 atmifqef; xyfwGifae&í uRefawmfrSm tv,fxyfwGifae&ol jzpfygonf/
odkYaomf udkatmifqef;ESifh uRefawmfonf ]oufoufvGwfpm;Mu&mrS A[dk
tvSty [efyef [dwf[ef tvGefrsm;&aom xrif;pm;cef;rBuD;&Sd xrif;pm;yGJwpfckwnf;wGif pwifqHkrdcJhMuavonf/ xdkYaemuf
acwfwGif vli,fatmifqef; b,fhaMumifh yJcl;ausmif;aqmif tay:qHk;xyfwGif tcef;csif;uyfvsuf aecJhMuygonf/ xdkpOfu
olrsm;ESifhrwl cJhavoenf;/ pí &ufqufqdkovdk tcsdefrsm;pGm olESifhqHkpnf;rdcJhMuygonf/ olESifh txl;yif&if;ESD;
1970-ck? Zlvdkifv (19)&ufaeYonfum; 24-Budrfajrmuf tmZmenfaeY jzpfay cJh&ygonf/
onf/ rarhEdkifaom þaeYwGif AdkvfcsKyfatmifqef;ESifhwuG &Jbufawmf acgif;aqmif udkatmifqef;\ wuúodkvfausmif;om;b0rS EdkifiHa&;udk ajcpHkypf0ifoGm;onf
BuD; taygif;wdkYtm; þaqmif;yg;jzifh OD;ñGwftav;jyKyg\/ txd umvtwGif; olESifhqufqHcJh&yHk? ol\taMumif;rsm;udk ,ckwifjyygrnf/
ESppf OfEpS w
f ikd ;f þaeYrsKd ;wGif ]Adv
k cf sKyEf iS u
hf Reaf wmf? Advk cf sKyEf iS ahf wGUcJph Ofu} ponfh xdkpOftcgu wuúodkvfausmif;om;rsm;onf jynfolYrsuf½IozG,f jzpfMu\/
aqmif;yg;wdu Yk kd zwf½cI &hJ ayNy/D uReaf wmfonf Adv k cf sKyaf tmifEiS w hf uúov kd af usmif;om; oGm;av&m&m rsufESmyGifhNyD; vltrsm;\*½kjyKjcif;? tcGifhxl;ay;jcif;rsm;udkcHMu&olrsm;
b0u &if;ESD;pGmqufqHcJh&olwpfOD; jzpfygonf/ jzpfMuygonf/ t0wftpm;qdkvQifvnf; ajymp&mr&Sd acwfzuf&Sifrsm;yif[kqdk&
odkY&mwGif pdwfaepdwfxm;? tavhtxESifh vkyfief;vkyf&yfrsm;udk uRefawmfhtae ayrnf/ wuúov kd q
f v kd Qif ausmif;om;wdtYk wGuf *kPw f ufp&m? <um;0gp&m? aysmpf &m
ESifh b,fvdkod&Sdem;vnfcJhonf/ EdkifiHa&;orm;b0wGif jrefrmjynfvGwfvyfa&; twdNyD;aom a'owpfck[k trsm;u,lqMuayonf/
twGuf olESifh&if;ESD;pGm b,fvdkqufqHvkyfaqmifcJhonfhtaMumif;wdkYudk ,aeYwdkif odaYk omf udak tmifqef;rSm wuúov kd af usmif;om;b0tjzpf aysmyf ukd yf rkH &onfrmS
ra&;om;chJzl;ay/ xl;qef;csufwpfckvdk jzpfaeygonf/ olonf wpfpHkwpfckudk rauseyfoljzpfaMumif;
,cktcg uRefawmfonfvnf; touft&G,f BuD;jyif;vmcJhNyDjzpfí þ(24) ol\trlt&mu oufaojyvsuf &Sdayawmhonf/
Budrfajrmuf tmZmenfaeYwGif uRefawmfod&SdcJhaom udkatmifqef;? aemuf AdkvfcsKyf ud k a tmif q ef ; onf xd k p Of u wuú o d k v f a usmif ; om;rsm;\ t0wf t pm;?
atmifqef;taMumif;udk wifjyvdkygonf/ taetxdkif? tavhtx? tawG;tac:? tajymtqdkwdkYESifh xdyfwdkufqefYusifae

&cdi
k o
f m;BuD;pmay &cdi
k o
f m;BuD;pmay
OD;bpH - 150 - - 151 - &u©r@dKif trSwf ( 1 )
olwpfO;D jzpfaMumif;udak wGU&S&d ojzifh tcsKd UtcsKd Uaomausmif;om;rsm;u udak tmifqef; udkatmifqef;onf udkvdkeDynma&;pepfudk NzdKzsuf&efrSm EdkifiHvGwfvyfa&;
udk ajymifavSmifoa&mfvMkd uonfuykd if awGU&ayonf/ olum; tjcm;ausmif;om;rsm; BuKd ;yrf;rIjzifo
h m atmifjrifEikd rf nf[k ,HMk unfaeolwpfO;D jzpfaMumif; awGUcJ&h ayonf/
uJhodkY vuf&Sdtajctaeb0udk auseyfvufcHaeol r[kwfaMumif; xif&Sm;vSygonf/ ]ausmif;uxGuf&if EdkifiHa&;e,fxJ ajcpHkypf0ifrSjzpfrSmyJ? 'Dvdkrvkyf&if &rSmr[kwfbl;}
udkatmifqef;onf wpfaeYrS eHeufapmapm tdyf&mrS xavhr&Sd/ taMumif;udk [k uRefawmhtm; tcgcgajymzl;ygonf/
pHpk rf;Munfah omtcg nwdik ;f vQin f Ofeh ufvaS tmif pmzwfavh&o dS nfukd awGU&ygonf/
olYtcef;xJüMunfhvdkufvQif pmtkyfawGrSm acgif;&if;ü wpftkyf? ajc&if;ü wpftkyf?
ckwifatmufü wpftkyfqdkovdk wpfcef;vHk; jyefYusJ½IyfayGvsuf &dSonfudkom awGU&yg
onf/ olum; pmBudK;pm;olwpfOD;vnf; jzpfayonf/
ol\pmtkyrf sm;udk Munfv h u
kd vf Qif rsm;aomtm;jzifNh Aw d o
d Qvuf0pJ mtkyu f vyfrS
xkwfa0aom EdkifiHa&;pmtkyfrsm;? tdkift,fyDrS xkwfa0aom pmwrf;rsm;ESifh urÇmh
ausmif;om;rsm; vIyf&Sm;rIpmtkyfpmwrf;rsm;udk awGU&Sd&ygonf/
odkY&mwGif twef;pmtkyfrsm;udkvnf; xl;xl;qef;qef; atmfus,fatmfus,fESifh
zwfavh&Sdjyefygnf/ EdkifiHa&;pmtkyfrsm;udk zwfoavmuf twef;pmudkvnf; ypfrxm;
ol jzpf\/ olonf bDatpmar;yGJudk ]pifemwdk&D;,ef;}ac: wuúodkvfaq;½HkrSaeí
oGm;a&mufajzqdk&m ESpfcsif;ayguf atmifjrifoGm;ygonf/ xdkESpf 1936-ck wuúodkvf
ynma&;oydwfarSmufNyD;onfhESpf jzpfayonf/
uReaf wmfrS udak tmifqef;ESihf qufo, G rf od jzifh 1936-ckEpS f oydwaf cgif;aqmif
wpfOD;tjzpfodkY a&muf&SdoGm;ygonf/ wuúodkvfoydwfBuD;\ acgif;aqmif aumifpD
tzGJU0if (30)teuf uRefawmfvnf;yJcl;ausmif;aqmif udk,fpm;vS,ftjzpf yg0if
oGm;cJyh gonf/ aemufwiG f jrefrmjynfv;kH qdik &f m ausmif;om;or*¾ trIaqmif jzpfvmcJh
ygonf/
udkatmifqef;onf tvGefyif½dk;om;ajzmifhrwfNyD; pum;udk wJhxdk;ajymwwfol
jzpfojzifh uRefawmfonf olYtm;tvGefoabmuscJhrdavonf/ wpfcgwpfcg bkrIwf
ojzifh tawmftcH&cufygonf/ odkY&mwGif ol\½dk;ajzmifhrIu oufom&m&apcJh\/
olvnf; uRefawmfhtm; tawmfyifcifrifcJh\/ bmaMumifh cifrifonfudk uRefawmf
rajymwwfyg/
ausmif ; om;vl i ,f b 0wG i f vl i ,f a tmif q ef ; \ vuf a &;pmrl w ck
(armf u G e f ; wif r S w f w rf ; 0if v uf a &;rl )
&cdi
k o
f m;BuD;pmay &cdi
k o
f m;BuD;pmay
OD;bpH - 152 - - 153 - &u©r@dKif trSwf ( 1 )
udkatmifqef;onf tvGefrsdK;cspfpdwf"mwfxufoefNyD; r[kwfrcHwwfol wpfOD; 1939-40ckESpf? uRefawmf tdk;a0r*¾Zif;ü t*Fvdyfpmt,f'DwmjzpfcJhpOfu
jzpfaMumif;udk tNrJwrf;awGUae&ayonf/ 1936-ck oydwfwGif uRefawmfESifhtwl udkatmifqef;xHrS aqmif;yg;rsm; &&SdcJhygonf/ udkatmifqef;onf olt*Fvdyf
a&Twd*Hkbk&m; armfvNrdKifZ&yfxufü oydwfvSef&efqHk;jzwfcJhpOfu udkcifarmifuav; bmomjzifha&;om;aom jrefrmEdkifiHa&; vIyf&Sm;rIordkif;aqmif;yg;udk uRefawmfhtm;
(,cif0efBu;D a[mif;)u udak tmifqef;ESihf udx k eG ;f tH;k wdYk rl;arhvo
J mG ;Muonfukd awGcY hJ ay;cJNh y;D uReaf wmf\trnfukd twdak umuf bDtufp[ f íl wyfvsuf td;k a0r*¾Zif;wGif
&ygonf/ rsdK;cspfryDoavjcif;[k awG;awmrd[ef &Sdayonf/ rdrdu vrf;rSefvkyfae txnfhcdkif;cJhygonf/
vsuf þuJo h Ykd ajym&ufyavw,f[k pdwx f cd ukd jf cif;jzpfonfukd þodaYk wGUcJ&h ygonf/ ola&;onfhaqmif;yg;udk zwf½Ivdkygu 1941-ckESpf? azazmf0g&Dvxkwf tdk;a0
'kwd,tBudrfajrmuf ausmif;om;or*¾nDvmcHudk rEÅav;ü usif;ycJhpOfu r*¾Zif; twGJ-8? trSwf-1 t*Fvdyfu@ pmrsufESm (6)wGif zwf½IEdkifygonf/
þaqmif;yg;rSm ordkif;0ifaqmif;yg;wpfapmifyif jzpfygawmhonf/ þaqmif;yg;udk
udkatmifqef;onf nDvmcHobmywd jzpfcJhygonf/ xdkpOfu uRefawmfESifhwuG
tpdk;&u jzwfawmufjcif; jyKcJhygonf/
ppfawGrS &Jabmfausmif;om;wpfpkonf udk,fpm;vS,ftjzpf wufa&mufcJhMuygonf/
*syefacwfu AdkvfcsKyfatmifqef;udk uRefawmfonf udkndKxGef;? udkausmfjr?
xdktcsdefum; tdEd´,acgif;aqmif ae½l;a&mufaeonfhtcsdefyif jzpfonf/
Adkvf&efatmifwdkYESifhtwl tif;vsm;uef wpfxyftdrfuav;ü awGUcJhygonf/
udak tmifqef;ESit hf wl ausmif;om;acgif;aqmifwo Ykd nf ae½l;ESiahf wGUqHck iG hf BuKH chJ
uReaf wmfwo Ykd nf xdpk OfArmhvw G vf yfa&;wyfrawmf &cdik pf pfaMumif;csw D ufvmcJah om
Muygonf/ ae½l;onf xdn k v
D mcHüw&m;a[mcJNh y;D udak tmifqef;tm; cs;D usL;cJo h nfukd AdkvfrSL;&efatmifESifhtwl AdkvfcsKyfatmifqef;ESifhawGUqHk&ef tjcm;EdkifiHa&;udpörsm;
awGU&ygonf/ udkatmifqef;onf &cdkifjynfrS tyifyef;cHíwufa&mufcJhMuaom twGuf &cdkifrS&efukefodkY ukef;aMumif;vmcJhMujcif;jzpfygonf/
uRefawmfwdkYwpfpktm; txl;*½kwpdkuf jyKvkyfcJhayonf/
AdkvfcsKyfatmifqef;onf uRefawmfwdkYudkawGUjrif&ojzifh txl;0rf;ajrmufcJhyg
1939-ckEpS ?f 'kw,
d tBurd af jrmuf oydwaf rSmufMupOfu uReaf wmfonf udv k aS &T? onf/ odkY&mwGif olYtm;tuJcwfMunfh&mü pdwftawmfysufaeyHkudk awGUjrif&onf/
udkodef;atmif? udkxGef;&SdefwdkYESifhtwlwl yg0ifcJhygonf/ uRefawmfvnf; ausmif;om; uReaf wmfEiS hf OD;ndKxeG ;f wdo Yk nf aemufwpfaeYüvnf; Adv k cf sKyxf oH mG ;Ny;D xrif;pm;&if;
acgif;aqmifwpfOD; jzpfonf/ Adkvfatmifausmf usqHk;cJhaomtcgu jzpfygonf/
udpörsm; aqG;aEG;cJhygonf/ *syefudkawmfvSef&ayOD;rnfqdkonfh t&dyfta,mifrsm;
xdkpOftcgu udkatmifqef;? ocifEk? udkodef;azwdkY tNrJwrf;yg0if tBuHÓPfay;cJhMu xGufvmcJhonfudk awGU&SdcJh&ygonf/
onf/ udkatmifqef; tzrf;cHcJh&onf/
*syefudkawmfvSefMuNyD;aemuf t*Fvdyfjyef0ifvmptcgrSm EdkifiHa&;acgif;aqmif
udak tmifqef;ausmif;rSxu G Nf y;D 'dAYk rmtpnf;t½H;k odYk ajcpHyk pf0ifomG ;csed rf S usq;kH
rsm;twGuf txl;½IyfaxG;í tcH&cufvSaomtajctae usa&mufaeayonf/
onfhtcsdefxd qufcHcJhyHktaMumif;udk qufvufwifjyvdkjyefygonf/ udkatmifqef;
xd k p Of t cgu Ad k v f c sKyf a tmif q ef ; ud k uRef a wmf o nf ppf a wG a us;vuf
onf wuúodkvfrSxGufNyD; ocifatmifqef;jzpfaecsdefü uRefawmfhxH rMumcP
Muufuikd w f ef&mG wGif awGUcJ&h ygonf/ vGwv f yfa&;r&vQif wdu k rf nfqo kd nfh t"dymÜ ,f
tvnfvmygonf/ uRefawmfESifh EdkifiHa&;aMumif; tBudrfBudrfaqG;aEG;zl;ygonf/
rsd K ;ay:vG i f a om Ed k i f i H a &;w&m;ud k xd k t &yf ü a[mMum;cJ h y gonf / xd k a eY y if
1939-ck? Edk0ifbmv 12-&ufaeYu uRefawmfESifh&cdkifjynftaMumif; aqG;aEG;
udkatmifqef;onf ocifjr? OD;atmifZHa0tp&Sdaom acgif;aqmifrsm;ESifhtwl
&ef uRefawmfhtcef;odkYvma&mufpOfu uRefawmfhtm;rawGUojzifh xyfrHcsdef;qdkaom uRefawmfwdkY wJtdrfodkYvma&mufNyD; vufzuf&nfaomuf&if; EdkifiHa&;tajctaeudk
udkatmifqef;\ t*Fvdyfbmomjzifha&;om;aom vufa&;pmudk þae&mwGif aqG;aEG;cJhygonf/
trSwfw& wifjytyfygonf/

&cdi
k o
f m;BuD;pmay &cdi
k o
f m;BuD;pmay
OD;bpH - 154 - - 155 - &u©r@dKif trSwf ( 1 )
xdaYk emuf uReaf wmfonf Adv
k cf sKyaf tmifqef;udk &efuek üf wpfzef awGUqHck yhJ gonf/
xdkpOfu AdkvfcsKyfonf zqyvOuúXtaeESifh ta&;wBuD;acgif;aqmifrsm; tpnf;
ta0;wpfckodkY uRefawmfwdkYtm; zdwfac:ojzifh wufa&mufcJh&mwGif awGU&SdcJh&jcif;jzpf
ygonf/ xdkpOfuvnf; AdkvfcsKyfxHrS rausreyfoHrsm; Mum;cJh&zl;ygonf/
xdkYaemuf uRefawmfonf AdkvfcsKyfatmifqef;wdkY vkyfMuHcH&aomowif;udk
ausmufjzLNrdKUrSaeí Mum;cJh&ygonf/ tvGefaMuuGJ0rf;enf;rdcJhygonf/ aemufqHk;
tBudrfawGUcsdefrSmum; AdkvfcsKyfatmifqef;\ ½kyfuvmyfudkom *sLbvDa[mvfodkY
oGm;a&mufNyD; vIdufvSJ0rf;enf;jcif;BuD;pGmjzifh tav;jyKcJh&aomtcsdef jzpfygawmh
onf/

bpH
(armfuGef;0if) &cdkifrsdK;cspfrsm; awmfvSefcJhpOfu
1942-ckESpfujzpfygonf/ &cdkifrsdK;cspfvli,fwdkYonf 'Dyg½Hk? tjrifhuRef;?
ausmufwef;wdu Yk jkd zwfausmí
f r,lvrf;rBu;D udk odr;f yf u
kd cf MhJ uygonf/ r,lvrf;rBu;D &Sd
qdyfwdkufanmifyifpcef;wGif NAdwdoQwyfESifh &ifqdkifwdkufMuonf/
x&yfum;BuD;rsm;ESifh csDwufvmMuaom NAdwdoQwyfom;wdkYonf vufeuf
tiftm;Bu;D rm;aomfvnf; pdw"f mwfusqif;aeMuojzifh aemufqw k xf u G af jy;Muonf
udk awGU&ygonf/ &cdik rf sKd ;cspw
f yfom;wdo
Yk nf ppfawGNrKd Uudk NAw d o
d Qwv Ykd ufxrJ S twif;
jyef,l&eftwGuf &cdkifppfaMumif;csDwufvmcJhaom ArmhvGwfvyfa&;wyfrawmf
AdkvfrSL;&efatmifwdkYESifhtwl vdkufygvmMujcif;jzpfonf/
ppfawGNrdKU\ t0if0wHcg;jzpfonfh qdyfwdkufanmifyifpcef;ü acwåtem;,lMu
ygonf/ þqdyfwdkufanmifyifpcef;um; a&S;ESpfaygif; 500-ausmfavmufu
tusmNrdKU \ yifv,fqdyfurf;wpfckyifjzpf\/ tmusyfawmfukef;&Sd vuf0JovHk;awmf
apwD\ t&dyftm0goudk cdkvHIvsufvmcJhjcif;jzpfonf/
þqdyw f ukd af nmifyifpcef;ü ESpaf ygif; 100-ausmu f &cdik rf sK;d cspBf u;D rsm;jzpfonfh
rif;om;BuD; OD;a&Tbef;? a';0efBuD; OD;atmifausmf&TDESifh NrdKUolBuD; OD;atmifausmfZHwdkY

&cdi
k o
f m;BuD;pmay &cdi
k o
f m;BuD;pmay
OD;bpH - 156 - - 157 - &u©r@dKif trSwf ( 1 )
NAdwdoQawmfvSefa&; pDpOfcJhaom vQdKU0Sufpcef;wpfckvnf; jzpfcJhonf r[kwfygavm/ wpfBurd w f ek ;f u &cdik jf ynftvH;k rSm ¤if;wdv
Yk uf0,foYkd jyefvnfa&muf&cdS zhJ ;l onf/
&cdkifrsdK;cspfwyfom;rsm;onf ppfawGNrdKUudk twif;xdk;0ifrdMu&m NAdwdoQwyf &cdkiftrSefESifh awGUBuHK&avonf/ e,fcsJUwpfOD;udkESifvdkí rsdK;cspfvli,fwdkYonf
aemufqG,fwyfwdkYonf z½dkz&JxGufajy;Muavawmhonf/ &cdkifrsdK;cspfrsm;? Armh udk,fhjynfudk e,fcsJUvufrS jyefvnf&&SdvdkaomqE´jzifh b*Fvm;e,fwGif;ü &cdkif
vGwfvyfa&;wyfrawmfom;rsm;wdkYonf ppfawGudkodrf;ydkufMuNyD;rS eDyGefa&SUajy; rsdK;cspfawmfvSefa&;tzGJUudk NAdwdoQtultnDjzifh zGJUpnf;cJhMuavonf/ &cdkifjynfwGif;
wyfom;wdkY 0ifvmMuonfudk awGU&awmhonf/ odkY NAdwdoQwyfrsm;ESifhtwl 0ifa&mufcJhMuonf/
&cdkifrsdK;cspfvli,fwdkY þodkYawmfvSefcJhMuaom tjzpftysufrsm;udk &mZ0ifü ajrmufOD;NrdKUawmfudk jyefvnfodrf;ydkufpOfu &cdkifrsdK;cspfvli,frsm;onf a&SUwef;
rsm;pGmyif awGU&ygonf/ &cdkifajrum; tmZmenfwdkY\ajryif jzpfonfudk &mZ0if rS yg0ifcJhMuavonf/ odkYaomf e,fcsJU[lorQwdkYonf taoG;ta&mifuGJjym; apum
tjzpftysufrsm;u oufaoxlvsuf &Sdygao;onf/ rlvnf; oabmqE´rSmwlnDMu\/ NAdwdoQe,fcsJUorm;onf &cdkifrsdK;cspfwdkYtm;
a&S;ESpaf ygif;rsm;pGmu upäye'Dac: ukvm;wefjrpfzsm;rS qif;vmaom tZÆKerif; ay;cJhaomuwdudk tvG,fwulazmufzsufvdkufMuawmhonf/ &cdkifjynfum; e,fcsJU
\ om;awmfrm&,krif;om;onf &u©yl&wdkif; a0omvDNrdKUawmfudk 0ifa&mufNzdKzsuf wpfOD;vufrS tjcm;e,fcsJUwpfOD;vufodkY ul;ajymif;cJh&awmhonf/
aeaom vlom;pm;wdkY\ &efpG,fudk ckcHumuG,fvsuf &cdkifrsdK;½dk;udk apmifha&Smufay;cJh rsdK;cspftmZmenf rif;om;BuD; a&Tbef;? a'0efBuD; OD;atmifausmf&TDESifh NrdKUolBuD;
onf r[kwfygavm/ OD;atmifausmfZHwdkY OD;aqmifaom NAdwdoQe,fcsJUawmfvSefa&; &cdkiftmZmenf
&mZ0ifü tmZmenf bk&ifrif;Am;BuD;onf owdåcJ &cdkiftmZmenf? r[m rsdK;cspfwyfzGJUrsm;onf NAdwdoQtkyfpdk;NyD;í ESpfESpfrQrMumcif wpfjynfvHk;rS x<ucJhMu
ynmausmf q&mBuD; OD;jr0gwdkYESifh &cdkifjynfydkifqdkifaom b*Fg 12-NrdKUudk tvGef jyefavonf/ 1827-ckrS 1836-ckESpftxd awmfvSefcJhMuonf/
tiftm;BuD;rm;aom r*dkbk&ifvufckyfwGif;rS u,f,lcJhzl;onf r[kwfygavm/ þodkYvIyf&Sm;rIBuD;onf ESpftenf;i,f Nidrf;at;oGm;onf[kxif&aomfvnf;
b0&Sirf if;zavmif;Bu;D onf tvGeyf &d,m,frsm;vSNy;D vufeuftiftm; Bu;D rm; &cdkifvlrsdK;wdkYtaejzifh vGwfvyfa&;qHk;½HI;NyD; olwpfyg;vufatmufodkY a&muf&onfh
aom ay:wl*DwdkY\&efudk &cdkifa&wyftiftm;jzifh ckcHwdkufxkwf atmifjrifcJhzl;onf tjzpfudk rnfodkYrQvufcHEdkifMuonf r[kwfygay/
r[kwfygavm/ NAdwdoQtkyfcsKyfrIvufatmufwGif ESpfaygif;rsm;pGm jynf&GmrNidrfroufrIrSm
rif;carmif;BuD;? pmqdkOuúmysHESifh oufrif;aumif;vSjzLwdkYonf jrefrmjynfodkY Nidrf;at;pjyKvmovdkvdkawGU&NyD; pD;yGm;a&;wdk;wufvmrIwdkYudk jrifMu&avonf/
0ifa&mufwdkufcdkufvmaom ,dk;',m;ppfonfwdkYtm; wdkufxkwfcJhzl;onf r[kwfyg &cdkifvlrsdK;wdkYonf t*FvdyfESifhawGUqHk&jcif;jzifh taemufEdkifiH,Ofaus;rIwdkYudk
avm/ rw&m;usL;ausmfapmfum; zdESdyfrIrSeforQudk þodkY &cdkiftmZmenfrsm; OD;pGm&&SdvmMuonf/ odkYaomfvnf; olwpfyg;atmuf uRefoabmufb0udkum;
awmfvSefcJhzl;ayonf/ tb,fvQif vufoifhcHí a&mifh&Jwif;wdrfrI &SdMuygrnfenf;/
&cdkifjynf ysufudef;BuHKí tuGJuGJtjym;jym;jzpfaeaom tcsdeftcgü bdk;awmf 1870-ckavmufwGif AdkvfOD;jzLonfvnf;aumif;? 1880-ckwGif AdkvfarmifydkifESifh
e,fcsJUorm;wdkYonf twif;0ifa&mufodrf;ydkufcJhonf/ &cddkifjynfudk trsdK;rsdK;aMurG AdkvfiwmwdkYonf vnf;aumif;? 1890-ckwGif AdkvfMumxGef;? Adkvfa&TvSESifh Adkvfvmb
atmif zsuf q D ; cJ h M uonf / &u© d K if t mZmenf eEd ´ a oeAE¨ K vbG J U cH Ad k v f r S L ;csKyf wdkYonf vnf;aumif; qifhumqifhum awmfvSefcJhMuavonf/ 1892-ckESpfwGif
rsufawmif&SnfESifh csif;ysHvuf½Hk;ay:wdkYonf udk,fhjynfudk,fhvlrsdK;twGuf tBudrfBudrf r,ljrpf r*FvmBuD;awmifudktajcjyKí csif;AdkvfESifh AdkvfazmfatmifwdkYonf vufeuf
awmfvSefcJhMuzl;avonf/ udkifawmfvSefa&;BuD;udk zefwD;cJhMujyefonf/

&cdi
k o
f m;BuD;pmay &cdi
k o
f m;BuD;pmay
OD;bpH - 158 - - 159 - &u©r@dKif trSwf ( 1 )
&cdkifjynfESifh&cdkifvlrsdK;wdkY\vGwfvyfa&;udk toufwrQ cspfcifjrwfEdk;Muaom t*FvdyfwdkYonf ewfjrpfudkjzwfausmfí b*fvm;odkY qkwfcGmMuaomtcsdeftcgü
&cdkiftrsdK;cspf tmZmenfwdkY\ vufeufudkifawmfvSefa&;vrf;pOfrSm tajctaet& taemufwHcg;0jzpfonfh ppfawGc½dkifudk wdkif;&if;om;acgif;aqmifrsm; tkyfcsKyfvsuf
ratmifjrifco hJ nfth wGuf pnf;½H;k rI? nDñw
G rf u
I &kd ,lNy;D Oya'twGi;f aqmif&u G af om &SdMuavonf/ wpfzufrSm t*Fvdyfppfwyfrsm; xdk;azmuf0ifa&mufvmonfudk
vrf;pOfodkY ul;ajymif;cJhMuavonf/ wGef;vSefvsuf aemufwpfzufrSm zufqpfawmfvSefa&;udk pDpOfMuavonf/
NAdwdoQvufatmufodkY twlwlusa&mufaeMuaom &Srf;? u&if? Arm? ucsif? vufeuftjynfjh znfu h m ukvm;wefjrpfzsm;odYk wdww f qdwf ckwaf rmif;oGm;aom
csif;? rGef tp&Sdaom jynfaxmifpkjrefrmEdkifiHom;tm;vHk;\ aoG;pnf;vIyf&Sm;rIudk armfawmfbkwfESpfpif;udk *syefppfwyfawGu odrf;ydkufonfudk rMumcifyif awGUjrif
&cdkiftrsdK;cspf udk,fawmf OD;Owåronf pwifaqmif&GufcJhavonf/ vdkuf&ygonf/ r,lurf;ajcodkYwufoGm;Muaom AdkvfvSxGef;ausmf? AdkvfeDxGef;?
&cdkifrsdK;cspfrsm;jzpfaom OD;rJatmif? OD;pdefvSatmifwdkY\ EdkifiHa&;pGrf;aqmifrIudk Adv
k of mxGe;f atmif? Adv
k af &Tomwdo
Yk nf vnf;aumif;? ukvm;wefjrpfzsm; yvuf0e,f
rSwfwrf;rsm;ürsm;pGmyif zwf½IMu&\/ pma&;q&mwpfOD;u OD;pdefvSatmifudk &efol udk vuf&odrf;ydkufMuaom OD;ausmfjr? OD;armifeD? AdkvfapmOD;? OD;xGef;0if;ESifh
jzpfaom NAdwdoQvufyg;apwdkYu tqdyfyifcwfauR;cJhMuonf[k a&;om;xm; AdkvfMumvSatmifwdkYonf vnf;aumif;? armif;qGJpcef;ü XmecsKyfzGifhvSpfMuaom
avonf/ c½dkifacgif;aqmif OD;bpdefESifh c½dkifrSL; OD;pHwifwdkYonfvnf;aumif;? jyaw;pcef;ü
OD;jrxGe;f ? OD;xGe;f atmif? OD;a&Tom? OD;omZHv?S OD;atmifxeG ;f OD;? OD;pHa&Tbwk oYkd nf vlpak eaom q&mawmfO;D ynmoD[onf vnf;aumif; þvQKd U0Suaf om vIy&f mS ;rIwiG f
&cdkifacgif;aqmifBuD;rsm; jzpfcJhMuonf/ &cdkifjynftoif;? vli,fEdk;Mum;a&;toif;? tvGefta&;BuD;yg0ifMuavonf/
&cdkiftrsdK;om; uGef*&uftoif;BuD;wdkYonf &cdkifjynfrS NAdwdoQ qefYusifa&; tzGJU
tpnf;rsm; jzpfcJhMuavonf/ "npH
q&mawmfOD;pdE´mESifh q&mawmf OD;ynmoD[wdkY\ OD;aqmifrIrsm;udkum;
vlwdkif;od&Sdxm;NyD;om;yif jzpfygonf/ &cdkifvli,fwdkY *syefawmfvSefa&;vIyf&Sm;rI
rsm;udk rSwfwrf;wifí xm;oifhMuayonf/ þaqmif;yg;ü tusOf;rQ azmfjyvdkyg\/
þaqmif;yg;tpwGif &cdkifrsdK;cspfrsm; ppfawGNrdKUudk t*FvdyfvufatmufrS
u,fwifcJhyHkudk a&;om;azmfjyNyD;jzpf\/ *syefESifhyl;aygif;í NAdwdoQe,fcsJUudk
awmfvSefcJhMu&mü e,fcsJUvufckyfwGif;rS vGwfajrmufoGm;onf[k qdk&rnfjzpf
aomfvnf; zufqpfBuD;z0g;atmufodkY oufavQm&onfhtjzpfonfum; tvGef
aMuuGJp&maumif;aomtjzpf r[kwfygavm/
EdkifiHa&;acgif;aqmifwdkYonf udk,fhjynfudk,fhrsdK; vGwfvyfa&;twGuf enf;vrf;
trsdK;rsdK;udk toHk;jyKcJhMuayonf/ wpfcgwpf&HtrSm;ESifh awGUBuHK&\/ wpfcgwpf&Hrl
tjcm;e,fcsJUwpfOD;ESifhaygif;pnf;&aom vrf;pOfonfum; tvGefraocsmvSaom
vrf;pOf? pGefYpm;aomvrf;pOfyif r[kwfygavm/

&cdi
k o
f m;BuD;pmay &cdi
k o
f m;BuD;pmay

You might also like