UNIVERZITET ZA POSLOVNE STUDIJE

FAKULTET ZA POSLOVNE STUDIJE

Banja Luka

MATEMATIČKA LOGIKA, POJAM I VRSTE SISTEMA

LINEARNIH JEDNAČINA, KUBNA FUNKCIJA, RAST I
OPADANJE FUNKCIJE, METOD PARCIJALNE INTEGRACIJE

-Seminarski rad-

Predmet: Poslovna matematika

Student: Saša Obradović Mentor: prof.

Banja Luka,2007. godine

 Seminarski Poslovna matematika Strana 2 od 16

SADRŽAJ

1. UVOD
2. MATEMATIČKA LOGIKA
3. POJAM I VRSTE SISTEMA LINEARNIH JEDNAČINA
4. KUBNA FUNKCIJA
5. RAST I OPADANJE FUNKCIJE
6. METOD PARCIJALNE INTEGRACIJE
7. ZAKLJUČAK
8. BIBLIOGRAFIJA-LITERATURA
 Seminarski Poslovna matematika Strana 3 od 16

1. UVOD

Matematika je nauka koja je nastala izučavanjem figura i računanjem sa brojevima. Ne postoji

opšteprihvaćena definicija matematike. U današnje vrijeme matematika bi mogla da se opiše
kao nauka koja proučava strukture koje sama stvara ili koje potiču iz drugih nauka (najčešće
fizike, ali iz drugih prirodnih i društvenih nauka) i opisuje osobe tih struktura.

U ovom seminarskom radu obradit će se pet lekcijskih oblasti iz matematike, a to su:

 Matematička logika
 Pojam i vrste sistema linearnih jednačina
 Kubna funkcija
 Rast i opadanje funkcije
 Metod parcijalne integracije
 Seminarski Poslovna matematika Strana 4 od 16

2. MATEMATIČKA LOGIKA

Osnovno sredstvo sporazumjevanja mađu ljudima je jezik. Razlikujemo više vrsta jezika
sporazumjevanja, kao što su npr. slikarski, muzički, govorni i književni jezik.
Matematički jezik je najviši oblik naučnog jezika.

Za razliku od npr. slikarskog jezika, matematici je potreban jezik pomoću kojeg se izražavamo i
sporazumjevamo bez dvosmislenosti i nedorečenosti. Zadatak matematičke logike je
proučavanje, istraživanje i stalna dogradnja takvog matematičkog jezika, tj. jezika simbola kao
sredstva za razvijanje mišljenja, rasuđivanja, zaključivanja i komuniciranja u matematici.

Najsličniji matematičkom jeziku su govorni i književni jezik. Osnovu ovih jezika čine glas,
slovo, riječ, i rečenica. Nešto slično važi i za matematički jezik u kome osnovu čine matematički
izrazi (riječi) ili termini. Najprostiji matematički izrazi su konstante i promjenjive.

Konstante su potpuno određeni matematički objekti, tj. veličine kojima se vrijednost ne mijenja,
na primjer: -8, 0, 2, 2/3, 5, ..... itd.

Promjenjive su simboli (znaci i slova) koji mogu predstavljati bilo koji element iz nekog datog
skupa. Dati skup se naziva oblast definisanosti (domen) promjenjive. Konstante kojima se
zamjenjuju promjenjive nazivaju se vrijednosti promjenjivih.

Primjer:
1) x, z, y, a, b, c, .... su oznake za promjenjive
2) 2) n je oznaka z aprirodan broj. Vrijednosti promjenjive n su konstante 1, 2, 3, ....

Složeni matematički izrazi se dobijaju kada se konstante i promjenjive povežu simbolima

(oznakama) za računske operacije, kao što su npr: +, -, :, · . Pri formiranju složenih izraza
dozvoljena je upotreba zagrada, s tim da izraz ima smisla.

Primjer:
1) Izrazi su: 8+7,3x-4, 5x/(x+1), (x+2)y i slično
2) nisu izrazi: 2+, x(y+), i lsično

Dakle izrazi su riječi ili sklopovi riječi koji ne čine rečenicu. Izrazi se sastoje od jedne
promjenjive ili od jednog znaka konstante, ili od više promjenjivih ili znakova konstanti
povezanih znacima operacija, uz upotrebu zagrada kao pomoćnih simbola.

Vrijednost matematilkog izraza je konstanta koja se dobije nakon što se u zrazu svi simboli
promjenjive zamjene odgovarajućim vrijednostima (konstantama) i izvrše naznačene operacije.
Matematičke formule su rečenice koje su ili (1) istinite ili (2) neistinite ili (3) takve da se za njih
može nedvosmisleno i jednoznačno utvrditi vrijednost istinitosti. Za prve važe ovi principi:
1) principi isključuju tećeg, što znači da ne postoji izraz koji bi bio ni istinit ni neistinit
2) princip kontradikcije, što znači da nema iskaza koji je i istiniti neistinit.

Primjer:
1) Iskazi su formule . 2+3=5, 4>1+2, 4<1+2, 2+3=7, X+X=2X, X+X=3X....i sl.
2) Nisu iskazi formuleX+2=5, X+Y=Z i sl.
 Seminarski Poslovna matematika Strana 5 od 16

Matematičke formule koje sadrže promjenjive kojima vrijednost nije defninisana i za koje se
zbog toga ne može jednostavno utvrditi vrijednost istinitosti koje su neodređeni izrazi i nazivaju
se iskazane formule, iskazane funkcije, ili predikati. Predikati postaju iskazi kada se u njima na
mjesto promjenjive uvrste konstante, tj. vrijednost promjenjivih. Za predikate sa jednom, dvije,
tri... promjenjive se kaže da su dužine : jedan , dva tri.... itd.

Primjer:
1) Predikatu su ove formule: X+2=5, X>5, X+Y=Z, X+X=3X i slično

Svaki izraz se može obilježiti slovom. Ova slova se nazivaju iskazana slova, npr. p, q, r, s, a, b,...
Ako je neki iskaz p tačan ili istinit, onda se vrijednost njegove istinitosti označava ovako: τ p=T
ili τ p =1 (tau od p jednako te ili jedan)
Ako je p netačan iskaz onda se njegova istinitost vrijednuje sa  ili 0, tj piše se ili τ p=  ili
τ p=0
U matematici se tačan izraz naziva stav, a iskaz je prošlost ako sadrži sam jenu informaciju.

Dva ili više prostornih iskaza povezanih znacima logičkih operacija tvre složeni iskaz. Osnovni
među njima su oni koji povezuju dva prosta iskaza, izuzev negacije koja se odnosi na jedan
iskaz. U nastavku dajemo definicije ovih osnovnih sloenih iskaza.

Konjukcija datih iskza p i q je iskaz u oznaci p^q (p i q), istinit onda i samo onda ako su oba data
iskaza istinita.
Tablica vrijednosti istinitosti za konjukciju za sve moguće varijante vrijednosti istinitosti iskaza
p i q:

pqp^qTTTTT
^ T 
ili kraće:
T T 
  

Disjunkcija datih iskaza p i q je iskaz u oznaci pq ( p ili q), istinit onda i samo onda ako je bar
jedan od datih iskaza istinit, odnosno neistinit onda i samo onda ako su oba data iskaza neistinita.
Ovako definisana funkcija javlja se pod nazivom inkluzivna (uključiva) dsfunkcija, jer je istinita
i onda kada su oba data iskaza istinita.
Ekskluzivna (isključiva) disjunkcija datih iskaza p i q iskaz u oznaci p q (ili p ili q), istinit onda
i samo onda ako je samo jedan od datih iskaza istinit.

Tablica vrijednosti istinitosti za disjunkciju:

p q pq pq
T T T 
T  T T
 T T T
   

Pod izrazom „disjunkcija“ najčešće se podrazumjeva inkluzivna pa je u slučaju upotrebe

eksluzivne disjunkcije neophodno to i naglasiti.
 Seminarski Poslovna matematika Strana 6 od 16

Implikacija datih iskaza p i q je iskaz u oznaci pq, neistinit onda i samo onda ako je p istinit a q
neistinit iskaz.
pq se može čitati ovako:
p implicira q,
iz p slijedi q
p je dovoljan uslov az aq
q je potreban uslov za p
p je uzrok za q, a q je posljedica za p
p je pretpostavka, a q je tvrdnja.

Tablica istinitosti za implikaiju:

p q pq
T T T
T  
 T T
  T

Ekvilencija datih iskaza je iskaz u oznaci pq istinit i samo onda ako dati iskazi imaju jednake
vrijednosti istinitosti. pq se može čitati ovako:
p je ekvivalentno sa q
iz p slijedi q, a iz q slijedi p
ako p onda q i obrnuto
p je dovoljan i potreban uslov z aq i obrnuti, itd.

Tablica vrijednosti istinitosti za ekvivalenciju:

p q pq
T T T
T  
 T 
  T

Ekvivalencija iskaza p i q se može definisati kao koljukcija implikacija pq i pq, tj. važi
pq = (pq) ^ (qp)

p q pq qp (pq) ^ (qp) = pq

T T T T T
T   T 
 T T  
  T T T

Negacija datog iskaza p je iskaz  p (ne p), koji je neistinit kada je p istinit i obratno.
Tablica vrijednosti istinitosti za negaciju:
p p
T 
 T
 Seminarski Poslovna matematika Strana 7 od 16

Vezivanjem prostih iskaza, označenih iskaznim slovima p, q, .... pomoću znakova ligičkih
operacija dobili smo složene iskaze. Vezujući ove složene iskaze pomoću znakova logičkih
operacija dobijamo još složenije. Svi ovi iskazi se nazivaju iskazne formule ili logičke formule.

Uobičajeno je da se iskazne formule definišu ovako:

1) Iskazna slova su iskazne formule
2) Ako su A i B iskazne formule, onda su i (A^B), (AB),(Ab), (AB), A takođe
iskazane formule
3) Iskazane formule mogu se obrazovati samo konačnim brojem primena 1), 2), uz
mogućnost korištenja konvencije o brisanju zagrada.

Vrijednost istinitosti iskazane formule zavisi od vrijednosti istinitosti iskazanih promjenjivih u

njoj.
Iskazana formula koje je istinita za svaku moguću varijantu vrijednosti istinitosti prostih iskaza u
njoj, naziva se tautologija. Akoje iskazana formula tautologija piše se: A=T ili A = T ili A-T
Dvije formule A i B su identički jednake ako i smao ako je formula AB tautologija.

Ako se kvantitativno želi izraziti za koje vrijednosti promjenjivih je istinita iskazana funkcija ili
predikat, onda se mogu koristiti tzv. kvantifikatori ili kvantori (količnici).
Ako iskaz počinje kvantifikacijom „za svako“ onda se riječ „za svako“ označavaju sa  i
nazivaju univerzalnim kvantifikator (kvantor).

Formula ( x A) P(x) znači : x iz skupa A predikat P(x) je tačan.

Ako iskaz počinje kvantifikacijom „za neko“ ili „postoji bar jedan“ onda se ove riječi označavaju
sa  i nazivaju egzistencijalni kvantifikator (kvantor).

Formula: ( x A) P(x) znači: predikat P(x) je tačan za bar jedno x iz skupa A

U vezi s kvantorima, pored ostalih, značajne su ove formule kao zakoni predikatskog
(kvantifikatorskog) računa.
 ( x) P(x)  (x)  P(x); (x) P(x)  ( x)  P(x)

Kvantori, zajedno sa riječimai, ili, ako,.... onda, nije, predstavljaju potpun spisak osnovnih riječi
pomoću kojih se u matematici polazeći od izvjesnih rečenica, grade nove složene rečenice.
 Seminarski Poslovna matematika Strana 8 od 16

3. POJAM I VRSTE SISTEMA LINEARNIH JEDNAČINA

Formulu F(xi) = G(xi), i=1, 2, ..., n nazivamo jednakost, pri čemu su x, oznake za nepoznate
(promjenjive) veličine. Provjeru tačnosti jednakosti vršimo tako što umjesto x zamjenimo
konstante, a zatim uporedimo brojne vrijednosti izraza F(xi) i G(xi) istinit a formula za bilo koji
skup vrijednosti promjenjljivih xi (a to se može konstatovati i bez neposrednog uvrštavanja
konstanti na mjesto promjenjivih), a onda se da F(xi)=G(xi) kaže da je identička ili bezuslovna
jednakost, kraće rečeno identičnost (identitet).

Ovakve jednakosti se bez zamjene konstanti umjesto promjenjivih mogu svesti na oblik.

0 = 0 (npr. x - y² = (x – y) (x + y)  x² - y² -x² + xy – xy + y² = 0  0 =0)

Ako jednakost F(xi) = G(xi) istinita samo za određene strukture vrijednosti nepoznatih (pa makar
ih bilo i beskonačno mnogo) dakle ne za bilo koji odnos vrijednosti nepoznatih, onda za
F(xi)=G(xi) odnosno za P(xi)-G(xi)=0 kažemo da je uslovna jednakost ili jenačina. Jednačina se
može svesti na oblik 0=0 tek nakon uvrštenja vrijednosti nepoznatih za koje je istina zadovoljena.

Vrijednost promjenjivih za koje je tačna jednakost P(xi)=0 nazivamo riješenje. Ako je svako
riješenje jednačine P(xi)=0 ujedno i riješenje jednačine Q(xi)=0, onda se za ove jednačine kaže
da su ekvivalentne.
Jednačina u kojoj se nepoznate pojavljuju samo u obliku stepena sa eksponentom 1. razdvojene
znacima + i - naziva se linearna jednačina. Opšti oblik linearne jednačine sa n nepoznatih je:
A1X1 + A2X2 + ....AnXn + B = 0

 A1, A2, ...An su oznake za koeficijete nepoznatih X1, X2, ... Xn;
 B je oznaka za slobodni član

Opštioblik jednačine sa jednom nepoznatom je:

ax + b = 0
Riješenje ove linearne jednačine je:
x0 = -b/a

S obzirom na vrijednosti a i b mogući su sledeći slučajevi:

1) Ako je A≠0, jednačina ima jedno realno riješenje i to: X0 =0 ako je b=0, a X0=0, ako je
B≠0
2) Ako je A=0 i B=0 onda je X0=0/0, a to znači da je riješenje jednačine bilo koji realan
broj.
3) Ako je A=0 i B≠0, onda je X0 = -B/0, pa zbog nemogućnosti dijeljenja broja koji nije
nula sa nulom zaključujemo da jednačin anema riješenja.

Opšti oblik linearne jednaćine sa dvije nepoznate je:

ax + by + c = 0
Riješenje ove jednačine možemo dobiti tako što jednu od nepoznatih izrazimo u funkciju druge:
y = (-a/b)x – c/b
x je u ovom slučaju tzv. slobodna promjenjiva kojoj po volji možemo odrediti vrijednost, a
vrijednost y zavisi od odabrane vrijednosti za x. Dakle, jednačin ima bezbroj riješenja pa se kaže
 Seminarski Poslovna matematika Strana 9 od 16

da je neodređena. Riješenje ovakve jednačine se mogu prikazati uopšteno parametarski preko

nove nepoznate (parametara). Za posmatranu jednačinu će biti:
x = t  y = (-a/b)t – c/b
što znači da se riješenja jednačine mogu prikazati kao uređei par:
(xi y) = 8t1 (-a/b)  t – c/b)
Ako odredimo po volji vrijednost odredili smo i riješenje jednačine, a time bezbroj mogućnosti
za to.

Za li nearnu jednačinu sa tri nepoznate:

ax + by +cz +d = 0
Riješenja ćemo dobiti u vidu uređenje trojke.
(x,y,z) = (t1t2(-a/c)  t1 – (b/c)  t2 – d/c)
Pa zaključujemo da je jednačina dvostruko neodređena, tj. da po volji određujemo vrijednosti za
dvije promjenjive ili nepoznate. Dalje, zaključujemo da je jedna linearna jednačina sa n
nepoznatih (n-1)-struko neodređena.

Osim kada se jednačine riješavaju kao funkcije, pri riješavanju jednačina sa više nepoznatih
susrećemo se sa skupom (sistemom) jednačina koje sadrže iste nepoznate. Po pravilu je broj
jednačina u sistemu jednak broju nepoznatih ali može biti i manji ili vići.

Opšti oblik sistema od m linearnih jednačina sa po n nepoznatih X1, X2, .... Xn može se prikazati
ovako:
A11X1 + A12X2 + ... + A1nXn = B1
A21X1 + A22X2 + ... + A2nXn = B2
...
Am1X1 + Am2X2 -+ ... + AmXn = Bm
Pri čemu su:
 A1 oznake za koeficijent nepoznatih x1(i = 1,2, ..., m: j = 1,2, ...,n)
 B1 ozake za takozvane slobodne članove (kostante)

Ako je bar jedan od Bi različit od nule za sistem S se kaže da je nehomogen, a ako su svi B=0
onda se za sistem S kaže da je homogen.
Sistemu S se može pridružiti odgovarajući matrični oblik:

A11 A12 ... A1n X1 B1

A21 A22 ... A2n  X2 + B2
...
Am1 Am2 ... Amn Xn Bm
odnosno skraćeno: Ax = B

pri čemu je A oznaka za matricu sistema (matrica koficijenta sistema), X oznaka za vektor
nepoznatihh, a B vektor slobodnih članova.

N-torka (X12, X20 ... Xn0) se naziva riješenje sistema ako se zamjenom članova ove n-torke
umjesto xi (i=1,2,.... n) datim redom u date jednačine, svaka jednačina transformiše u identičnost,
tj. u oblik u kome je brojna vrijednost lijeve jednaka vrijednosti desne strane jednačine. Riješenje
sistema je prema tome presjek skupova riješenja svih njegovih jednačina.
Neki sistem S može biti saglasan, tj. da ima riješenja ili nesaglasa, da nema riješenja. Ako je
sistem saglasan može da ima jedno riješenje pa se kaže da je sistem određen, amože da ima više
 Seminarski Poslovna matematika Strana 10 od 16

riješenja pa se kaže da je sistem neodređen. Ako ima više riješenja onda ih ima beskonačno
mnogo.
Riješavanje sistema jednačina podrazumjeva postupak određivanja riješenja koja zadovoljavaju
sve jednačine sistema. Rezultat postupka u slučaju ne saglasnih sistema je zaključak da sistem
nema riješenja.
Postoji više načina da se odredi da li i koliko riješenja ima posmatrani sistem. Za pouzdano
utvrđivanje saglasnosti odnosno nesaglasnosti sistema linearnih jednačina možemo se poslužiti
poznatim Kroneker-kapelijevim stavom koji u slobodnoj integraciji glasi ovako:

A11 A12 ... A1n

A21 A22 ... A2n
Ako matrica A = ... Nazovemo matricom sistema, a matricu
Am1 Am2 ... Amn

A11 A12 ... A1n b1

A21 A22 ... A2n b2
A,b= ...
Am1 Am2 ... Amn bm

Proširenom matricom sistema, onda je sistem sagalsan sako i samo ako je r(A,b)= r(A), a
nesaglasan ako je r(A,b)r(A) onda je r(A,b)-r(A)=1.

Poslijedice ovog sastava su:

1. Ako je r(A,b)=r(A)=n, onda je sistem određen. Ovo se može desiti u slučajevima m=n i
mn.
2. Ako je r(A,b)=r(A)n, onda je sistem neodređen, bez obzira da li je mn, m=n ili mn.
Ako je n-r=k kaže se da je sistem k-stuko neodređen, tj. vrijednost n nepoznatih se
iznalazi tako što se k nepoznatih tretiraju kao tzv. baznih nepoznatih vrijednosti
odredjujemo preko vrijednosti slobodnih nepoznatih.
3. Ako je r(A,b)r(A), onda je sistem kontradiktora, bez obzira da li je mn, m=n ili mn,
ali uz uslov da je m1
4. Homogen sistem tj. sistemu kome je b=0, nemože biti kontradiktoran, jer je r(A,b)=r(A).
Homogeni sistem ima bar jedno riješenje, a to riješenje je n-torka (0,0,...,0). Riječ je o
tzv. Trivijalnom riješenju čije postojanje uočavamo jednostavno bez riješavanja sistema.
Ako je r(A)=n onda sistem osim trivijalnog,nema drugih riješenja, pa je sistem određen.
Ako je r(A)n onda sistem osim trivijalnog ima i bezbroj drugih riješenja pa je sistem
neodređen.
 Seminarski Poslovna matematika Strana 11 od 16

4. KUBNA FUNKCIJA

Za formiranje kompletne predstave o nekoj funkciji potrebno je ispitati mnoge njene

karakteristike i po mogućnosti nacrtati grafik ili dijagram.

Kubna funkcija je cijela racionalna funkcija oblika y=ax³ + bx² + cx +d. Razmotrimo specijalni
slučaj ove funkcije. Domen ove funkcije je skup svih realnih brojeva, tj D1=R.

A B

Y Y
y=ax³
a 0

X X

X
y=ax³
a0

Posmatranjem dijagrama ove funkcije i analizom njenog analitičkog oblika doazimo do

sledećih zaključaka:
1. da je funkcija neparna, jer je f(-x)= -ax³ = -f(x)
2. da je funkcija strogo monotono rastuća u D1 kada je a0, a strogo monotono opadajuća
kada je a0
3. da prolazi kroz koordinatni početak koje je i prvojna tačka i presječena tačka funkcije sa
objema osama
4. da je funkcija neprekidna u cijeloj oblasti definisanosti
5. da je u slučaju a0; y0 za x (- , 0) a da je a0; y0 za x =(- , 0) a y0 za
x(0+)
 Seminarski Poslovna matematika Strana 12 od 16

5. RASTENJE I OPADANJE FUNKCIJE

Ako je funkcija y=f(x) derivabilna u intervalu (a,b) tada se prema znaku prvog izvoda može
zaključiti da li data funkcija y=f(x) raste ili opada u tom intervalu.

Neka bude f´(x)  0 za svako x(a,b). Uzmimo dvije proizvoljne vrijednosti x1 i x2 iz intervala
(a,b) ineka je x2  x1. Prema Lagranžovoj teoremi o srednjoj vrijednosti postoji tačka  iz
intervala (x1, x2) za koju je ispunjena jednakost.

f(x2) – f(x1) = f´() (x2 - x1)

Pošto je f´()  0, iz (10) slijedi da je

f(x2)  f(x1)

Funkcija je dakle rastuća u intervalu (x1, x2), odnosno u intervalu (a,b).

Prema tome, funkcija monotono raste u intervalu (a,b) ako je f´(x)0, z asvako x iz tog intervala.

Slično se dokazuju i sledeći stavovi:

Funkcija strogo monotono raste u intervalu (a,b) ako je f´(x)0, za svako x iz tog intervala.
Funkcija monotono opada u intervalu (a,b) ako je f´(x)0, za svaki x iz tog intervala.
Funkcija strogo monotono opada u intervalu (a,b) ako je f´(x)0, za svaki x iz tog intervala.

Važi i obrnuto , tj. ako je funkcija monotono rastuća u intervalu (a,b) tada je f´(x)0, za svaki x
tog intervala.
Ako je funkcija monotono opadajuća u intervalu (a,b) tada je f´(x)0, za svaki x iz tog intervala.

Neka bude funkcija y=f(x) monotono rastuća u intervalu (a,b) i neka su x i x+x dvije
proizvoljne tačke iz tog intervala. Tada važi:

f(x+x)  f(x), za x  0
f(x+x)  f(x), za x  0
Iz ovih nejednakosti se dobija da je:
f(x+x) - f(x) 0
x
Nezavisno od znaka x.

S obzirom na osobinu granične vrijednosti da očuva relaciju  slijedi da je

lim f(x+x) - f(x)

= f´(x)0
x 0 x

Slično se dokazuje i druga tvrdja teoreme .

Važno je istaći da strogo monotono rastuća funkcija ne mora da ima izvod strogo veći od nule,
kao ni strogo monotono opadajuća funkcija ne mora da ima izvod strogo manji od nule.
Objašnjenje za to je u činjenici da operacija granične vrijednosti ne očuva relaciju  i .
 Seminarski Poslovna matematika Strana 13 od 16

Na primjer, funkcija f(x) = x ³ je strogo monotono rastuća funkcija, a njen izvod u tački x = 0
jednak je nuli.

6. METOD PARCIJALNE INTEGRACIJE

Metod integralne integracije se najčešće primjenjuje kada je podintegralna funkcija u obliku

proizvoda. Ovaj metod je posledica pravila diferencijacije proizvoda. Neka su u(x) i v(x)
funkcije koje imaju neprekidne izvode onda je:

d(uv) = udv + vdu

ili
udv = d(uv) - vdu

Integracijom pretodne relacije se dobija

∫udv = uv - ∫vdu

Jednačina predstavlja formulu za parcijalnu integraciju. Cilj ovog metoda je da se integral

lijeve strane pogodnom podjelom podintegrala izraza na u i dv svede na prostiji za riješavanje.

Primjer:

1. ∫xeª dx
u=x dv = eªdx
du = dx v = eª
∫eªdx = xeª - ∫eªdx = xeª - ∫eªdx = xeª + C

2. ∫inxdx
u = in x dv = dx

du = dx v=x
x
∫inxdx = x in x - ∫dx = x in x - x + C

3. ∫eªcos xdx
u = cos x dv = eªdx
du = - sin xdx v = eª

 ∫eªcos xdx = eªcos x + ∫eªsin xdx

∫eªsin xdx
u = sin x dv = dx
du = cos xdx v = eª

 eªsin xdx = eªsin x + ∫eªcos xdx

Zamjenom ralacije (2) u relaciju (1) dobija se

 Seminarski Poslovna matematika Strana 14 od 16

∫eªcos xdx = eªcos x + eªsin x - ∫eªcos xdx

Odakle je
∫eªcos xdx ½ ∫eª(cos x + sin x) + C
Osim ovih metoda postoji niz postupaka za integraciju. Integralni račun svakako je teži od
diferencijalnog računa. To važi i za mnoge druge inverzne operacije. Dok su diferencijali
elementarnih funkcija i sam elementarne funkcije, integral takvih jednostavnih funkcija kao što
su:

1 sin x 1
∙ ∙
log x x √x³ ∙ 1

Nema riješenja u obliku elementarnih funkcija ili njihovih kombinacija.

 Seminarski Poslovna matematika Strana 15 od 16

7. ZAKLJUČAK

U ovom seminarskom radu obrađeno je pet lekcijskih oblasti iz matematike, a to su:

 Matematička logika čiji je zadatak proučavanje, istraživanje i stalna dogranja
matematičkog jezika, tj. jezika simbola kao sredstava za razvijanje mišljenja,
rasuđivanja, zaključivanja i komunikacija u matematici.
 Pojam i vrste sistema linearnih jednačina - skup rešenja i njegova struktura. Kroneker-
Kapelijeva teorema.
 Kubna funkcija – racionalnost funkcije oblika y = ax³ + bx² + cx + d
 Rast i opadanje funkcije – funkcija sa jednim argumentom
 Metod parcijalne integracije koji se najčešće upotrebljava kada je podintegralna
funkcija u obliku proizvoda, i on je posledica pravila diferencijacije proizvoda.
 Seminarski Poslovna matematika Strana 16 od 16

8. BIBLIOGRAFIJA-LITERATURA

 KOMPEDIUM izvora za predmet „Poslovna matematika“

 http://sr.wikipedia.org