Professional Documents
Culture Documents
"Όσα φέρνει η ώρα ...." λέει η λαϊκή σοφία και πολλές φορές
βρισκόμαστε μπροστά σε απρόσμενες καταστάσεις που μας κάνουν
να νιώθουμε ανήμποροι.
Συχνά, οι δυσάρεστες αυτές καταστάσεις αφορούν σε κάποιο πρόβλημα υγείας που
αντιμετωπίζει ένας συνάνθρωπός μας. Κι όμως ακόμη και στην πιο δύσκολη των
περιστάσεων μερικές απλές γνώσεις πρώτων βοηθειών μπορούν κυριολεκτικά να
σώσουν ζωές.
Στα κεφάλαια που παρατίθενται μπορείτε να μάθετε ορισμένους βασικούς κανόνες
άμεσης συμπαράστασης σε κάποιον που υποφέρει.
Πρώτες βοήθειες
Τεχνητή αναπνοή
Η καρδιακή μάλαξη
11 Τέτανος
Τέτανος και τραύμα
11 Αιμορραγίες
Αιμορραγίες
Ρινορραγία
11 Στη θάλασσα
Πνιγμός
Πρώτες βοήθειες εν πλω
Καταδύσεις
11 Εγκαύματα
Εγκαύματα - κρυοπαγήματα - ηλίαση
Εγκαύματα χημικά - ηλεκτρικά
Ηλεκτροπληξία
11 Τραυματισμοί
Πρώτες βοήθειες σε τραυματία
Τραύματα προσώπου
Τραυματισμοί δέρματος
Κακώσεις του ματιού
11 Δηλητηριάσεις
Δηλητηριάσεις και δηλητήρια
11 Κατάγματα
Κατάγματα και εξαρθρήματα των άνω άκρων
Κατάγματα και εξαρθρήματα κάτω άκρων
11 Ξένα σώματα σε κοιλότητες
Ξένα σώματα σε κοιλότητες
111 Τσιμπήματα και δήγματα
Τσιμπήματα και δαγκώματα
111 Στο βουνό
Νόσος
Αντισηπτικά φάρμακα
Αντιβιοτικά φάρμακα
Αντιισταμινικά φάρμακα
Η τεχνητή αναπνοή με τα χέρια σκοπό έχει τη συμπίεση του θώρακα του θύματος
και μετά την αυτόματη έκπτυξή του. Αυτή η μέθοδος σήμερα έχει εγκαταλειφθεί,
γιατί δεν είναι αποτελεσματική.
Τεχνητή αναπνοή στόμα με στόμα (φιλί της ζωής) και στόμα με μύτη:
Αιμορραγίες
Ανάλογα με το αγγείο που έχει τραυματιστεί, η αιμορραγία μπορεί να είναι
αρτηριακή, τριχοειδική ή φλεβική. Στην αρτηριακή αιμορραγία, το αίμα έχει
έντονο ερυθρό χρώμα και είναι κατά ώσεις, δηλαδή σφύζει. Στην τριχοειδική
αιμορραγία το αίμα έχει σταθερή αργή ροή και συνήθως δεν πρόκειται για
σοβαρού βαθμού αιμορραγία, διότι τις περισσότερες φορές σταματά αυτόματα.
Στη φλεβική αιμορραγία το αίμα είναι σκούρου κόκκινου χρώματος (φλεβικό
αίμα) και έχει συνεχή ροή, χωρίς να σφύζει. Βασικά, υπάρχουν δυο μεγάλες
κατηγορίες αιμορραγίας, η εσωτερική και η εξωτερική.
Η εσωτερική αιμορραγία είναι αυτή που το αίμα συγκεντρώνεται σε μια κοιλότητα
του σώματος και τις περισσότερες φορές δεν είναι εμφανής. Έτσι, δύσκολα
εντοπίζεται και ακόμη πιο δύσκολα ελέγχεται. Συνήθως, ο άρρωστος ή το θύμα
παρουσιάζει τα συμπτώματα του υπογκαιμικού-υποβολαιμικού σοκ (ταχυκαρδία,
πτώση αρτηριακής πίεσης, έντονη εφίδρωση, λιποθυμία). Η αρχική αντιμετώπιση
της εσωτερικής αιμορραγίας στον τόπο που θα συμβεί δεν είναι εύκολη, διότι πέρα
από τα βασικά μέτρα αντιμετώπισης του υπογκαιμικού σοκ δεν έχουμε άλλους
τρόπους αντιμετώπισης. Είναι συνεπώς απαραίτητη η άμεση μεταφορά του
ατόμου που αιμορραγεί στο πλησιέστερο νοσοκομείο.
Αντίθετα, η εξωτερική αιμορραγία είναι εμφανής και χρειάζεται να ελεγχθεί με
απλά μέσα πριν μεταφερθεί ο τραυματίας στο νοσοκομείο. Οι βασικοί κανόνες
που μπορούμε να εφαρμόσουμε για τον έλεγχο μιας εξωτερικής αιμορραγίας είναι:
Ρινορραγία
Η ρινορραγία διακρίνεται σε πρόσθια και οπίσθια. Στην πρόσθια ρινορραγία η
αιμορραγία προέρχεται από το μπροστινό μέρος της μύτης και το αίμα ρέει από το
ένα ή και από τα δύο ρουθούνια. Στην πρόσθια αιμορραγία το πρώτο που πρέπει
να κάνετε είναι να ηρεμήσετε, να αναπνέετε από το στόμα και να κλείνετε με τα
δάχτυλά σας πιεστικά τα ρουθούνια σας. Ακόμη, μπορείτε να βάλετε μια γάζα
κάτω από το άνω χείλος και να τοποθετήσετε κρύες κομπρέσες πάνω στη μύτη
σας. Αν παρ' όλα αυτά η αιμορραγία δεν σταματήσει, φυσήξτε δυνατά από το
ρουθούνι το οποίο αιμορραγεί, για να διώξετε τυχόν ξένα σώματα και πήγματα
αίματος. Έχοντας φτιάξει ένα βαμβάκι σε σχήμα και μέγεθος στιλό (το οποίο
εμποτίζεται σε υπεροξείδιο του υδρογόνου, δηλαδή οξυζενέ), το εισάγετε όλο στο
ρουθούνι, ώστε να κλείσει ερμητικά. Αυτό ονομάζεται πρόσθιος επιπωματισμός.
Η αιμορραγία πρέπει να σταματήσει και η αφαίρεση του βαμβακιού γίνεται έπειτα
από έξι ώρες. Σε περίπτωση που ύστερα από ένα έως τρία λεπτά εξακολουθεί να
ρέει αίμα στη στοματική κοιλότητα, σημαίνει ότι η αιμορραγία είναι οπίσθια,
οπότε είναι απαραίτητη η ταχεία μεταφορά του ασθενούς στο νοσοκομείο για τη
διενέργεια οπίσθιου επιπωματισμού από εξειδικευμένο γιατρό. Στα παιδιά
εφαρμόζουμε πιεστική μέθοδο. Εάν δεν σταματά η αιμορραγία, κάνουμε πρόσθιο
επιπωματισμό. Το βαμβάκι έχει σχήμα στιλό, αλλά μέγεθος ανάλογο με το
ρουθούνι του παιδιού.
Στην οπίσθια ρινορραγία το αίμα προέρχεται από το πίσω μέρος της μύτης, κυλά
στο φάρυγγα και καταπίνεται ή βγαίνει από το στόμα. Η τελευταία είναι αρκετά
σοβαρή και επικίνδυνη, καθώς τα αγγεία που βρίσκονται στο βάθος της μύτης
είναι μεγαλύτερα και, όταν σπάνε, η ποσότητα του αίματος που χάνεται είναι
σημαντική. Οι ρινορραγίες είναι αρκετά συχνές στην παιδική ηλικία, από
τεσσάρων μέχρι δέκα ετών, και προκαλούνται κυρίως:
• Υπέρταση, Οι επίμονες
• Αναιμία, ρινορραγίες, που
• Αρτηριοσκλήρωση, διαρκούν
• Αιμορροφιλία, περισσότερο από
• Λευχαιμία, είκοσι λεπτά,
• Χρόνια νεφρίτιδα κ.λπ. Σε αυτές τις περιπτώσεις είναι οφείλονται σε
απαραίτητος ο λεπτομερής έλεγχος , ο οποίος θα σοβαρές
οδηγήσει στη γρήγορη διάγνωση της πάθησης. αρρώστιες.
Προφύλαξη
Πνιγμός
Πνιγμός είναι όλα τα ασφυκτικά φαινόμενα και οι πολύπλοκες βιοχημικές
μεταβολές και διαταραχές που ακολουθούν την απόφραξη των αεροφόρων οδών
από βύθιση του σώματος στο νερό.
Πρώτες βοήθειες
Υπάρχει διαφορά μεταξύ του πνιγμού σε γλυκό νερό και του πνιγμού στη
θάλασσα.
Στην πρώτη περίπτωση το νερό από τις κυψελίδες λόγω διαφοράς οσμωτικής
πίεσης μετακινείται γρήγορα προς τα πνευμονικά τριχοειδή και την κυκλοφορία
του αίματος με όλα τα επακόλουθα:
"Code Alpha": η
Πρώτες βοήθειες εν πλω φράση "κόουντ
άλφα" αποτελεί
Αν είστε επιβάτης ή πλήρωμα σε πλοίο και βρεθείτε διεθνή όρο στη
μπροστά σε άτομο που κινδυνεύει η ζωή του, δηλαδή ναυτική ορολογία
και σημαίνει
"επείγουσα
κατάσταση
υγείας".
βρίσκεται σε επείγουσα κατάσταση υγείας, θα πρέπει να κάνετε τις παρακάτω
ενέργειες:
Α. Καλέστε τη γέφυρα του πλοίου και αναφέρετε το όνομά σας, τη θέση που
βρίσκεται το θύμα και το είδος του προβλήματος που αντιμετωπίζει. Ο
αξιωματικός υπηρεσίας, αφού εκτιμήσει την κατάσταση, θα αποφασίσει αν θα
ανακοινώσει ή όχι από τα μεγάφωνα του πλοίου τη συνθηματική φράση "Code
Alpha... Code Alpha".
Β. Μετά την κλήση στη γέφυρα, θα πρέπει να επιστρέψετε στο θύμα και να
παραμείνετε μαζί του μέχρι να φτάσει βοήθεια.
Γ. Φροντίστε ώστε το θύμα ή τα θύματα να είναι ήρεμα. Είναι η σημαντικότερη
βοήθεια που μπορείτε να προσφέρετε μέχρι να φτάσει βοήθεια.
Υπάρχει μία σειρά από έξι βασικούς χειρισμούς. Οι χειρισμοί αυτοί είναι οι εξής
και πρέπει να γίνουν με τη σειρά που αναφέρονται:
1. Γενική επισκόπηση του χώρου που συνέβηκε το ατύχημα.
2.Πρέπει να διαπιστώσετε αν το θύμα έχει τις αισθήσεις του. Αν το θύμα δεν
αντιδρά, καλέστε αμέσως βοήθεια.
3. Κάντε μια πρώτη εκτίμηση της γενικής κατάστασης του θύματος, για να
διαπιστώσετε αν κινδυνεύει άμεσα η ζωή του, δηλαδή ελέγξτε αν υπάρχει αναπνοή
και κυκλοφορία.
4. Κάντε μία δεύτερη εκτίμηση, για να διαπιστώσετε τα επιπλέον προβλήματα που
τυχόν υπάρχουν στο θύμα.
5. Παρακολουθήστε και καταγράψτε τα ζωτικά σημεία του θύματος (σφυγμό,
αναπνοές), ενώ περιμένετε να φτάσει βοήθεια.
6. Μην πανικοβάλλεστε, βοηθήστε το θύμα να παραμείνει ήρεμο και σε
αναπαυτική θέση, και να αισθάνεται όσο το δυνατόν περισσότερη ασφάλεια.
Καταδύσεις
Η κατάδυση, με ή χωρίς στολή, επαγγελματική ή ερασιτεχνική, προκαλεί μεγάλα
και σημαντικά προβλήματα. Ο πανικός που πολλές φορές καταλαμβάνει ακόμη
και τους επαγγελματίες δύτες μέσα στο νερό είναι ο χειρότερος σύμβουλος για την
αντιμετώπιση των δυσχερειών που μπορεί να προκύψουν.
Tα θερμικά ατυχήματα
Γενικά
Ατυχήματα συμβαίνουν σε όλες τις εποχές του έτους. Τα δύο κυριότερα είναι το
έγκαυμα και η κρυοπληξία-κρυοπάγημα. Και τα δύο είναι βλάβες-κακώσεις του
οργανισμού ως αποτέλεσμα θερμικής επιδράσεως από υψηλή, ή χαμηλή
θερμοκρασία. Από απόψεως χώρου τα μεν εγκαύματα συμβαίνουν συχνότερα
μέσα στο σπίτι, ενώ η κρυοπληξία-κρυοπάγημα στον
Έγκαυμα είναι η
εξωτερικό χώρο.
κάκωση, κυρίως
του δέρματος,
Εγκαύματα
από την επίδραση
υψηλής
είναι η κάκωση, κυρίως του δέρματος, από την επίδραση
θερμοκρασίας,
υψηλής θερμοκρασίας, δηλαδή πολύ ανώτερης από αυτήν
δηλαδή πολύ
ανώτερης από
αυτήν του
σώματος.
του σώματος. Τα κύτταρα του οργανισμού υφίστανται βλάβη σε θερμοκρασία
μεγαλύτερη των 56 βαθμών Κελσίου. Αναφέραμε "κυρίως του δέρματος", διότι
μπορεί να έχουμε έγκαυμα των εσωτερικών οργάνων του σώματος, όπως του
βλεννογόνου του στόματος, του οισοφάγου ή του παχέος εντέρου. Η υψηλή
θερμοκρασία μπορεί να δράσει με δύο μορφές:
1. Υγρή μορφή: ζεστό υγρό (νερό, λάδι ή ροφήματα, καθώς και υδρατμοί).
2. Ξηρή μορφή: θερμά αντικείμενα, κάρβουνα, ηλεκτρικές συσκευές, πολύ θερμός
αέρας.
Εγκαύματα προξενούνται ακόμη από:
Α. Ακτινοβολία. Περιλαμβάνει τις ακτίνες Χ (ακτινικά εγκαύματα) και τις ηλιακές
ακτίνες (τόσο το καλοκαίρι όσο και το χειμώνα, ιδιαίτερα όταν ανακλώνται σε
λαμπερές επιφάνειες ή στο χιόνι). Σε ψηλά βουνά, όπου η υπεριώδης ακτινοβολία
είναι εντονότερη, μπορεί να παρατηρηθεί έγκαυμα ακόμη και με μερική συννεφιά.
Η υπεριώδης ακτινοβολία ύστερα από αντανάκλαση στο χιόνι προκαλεί επίσης
έντονη βλάβη στα μάτια (κερατοειδής χιτώνας), όπως και το υπεριώδες φως της
οξυγονοκόλλησης, της ηλεκτροσυγκόλλησης ή της έκλειψης του ήλιου.
Β. Ηλεκτρικό ρεύμα, κεραυνός.
Γ. Χημικές ουσίες, οξέα ή αλκάλια (βιτριόλι, καυστική ποτάσα στα διάφορα
απορρυπαντικά) ακόμη και η βενζίνη ή το πετρέλαιο, όταν επιδράσουν αρκετή
ώρα. Δ. Έντονη τριβή σε διάφορα αντικείμενα, π.χ., σε σκοινί. Το έγκαυμα των
εσωτερικών οργάνων (βλεννογόνων) παρατηρείται σε κατάποση καυστικών
χημικών ουσιών (οξέα, αλκάλια, βενζίνη, πετρέλαιο). Στο έντερο μπορεί να
σημειωθεί έγκαυμα όταν γίνει κλύσμα με πολύ ζεστό νερό. Η βλαπτική επίδραση,
η πρόκληση δηλαδή εγκαύματος από τα παραπάνω αίτια, εξαρτάται από τη
θερμοκρασία, την πυκνότητα ή την ένταση των ουσιών, καθώς και από το χρόνο
επίδρασης.
Η βλάβη που προκαλεί το έγκαυμα διακρίνεται σε βαθμούς:
Α΄ βαθμός: ερυθρότητα του δέρματος και ίσως πολύ μικρές φυσαλίδες (π.χ.,
ηλιακό έγκαυμα ή έγκαυμα εντριβής με πετρέλαιο).
Β΄ βαθμός: έντονη ερυθρότητα με μεγάλες φυσαλίδες που περιέχουν θολερό υγρό
(υποκίτρινο).
Γ΄ βαθμός: έγκαυμα ολόκληρου του πάχους του δέρματος, το οποίο έχει χρώμα
ωχροκίτρινο έως γκρι-σταχτί.
Δ΄ βαθμός: απανθράκωση του δέρματος και των υποκείμενων ιστών.
¶λλη διαίρεση-διάκριση του εγκαύματος είναι: α. επιπόλαιο, β. ενδιάμεσο και γ.
βαθύ. Η εκτίμηση του βαθμού ή του βάθους του εγκαύματος είναι συνήθως
δύσκολη στην αρχή, ιδιαίτερα στα μικρά παιδιά, τα οποία έχουν δέρμα με πάχος
που κυμαίνεται από το 1/2 ή το 1/3 εκείνου των ενηλίκων. Το έγκαυμα προκαλεί
έντονο πόνο και αίσθημα καύσου (θερμότητας). Εγκαύματα Γ΄ και Δ΄ βαθμού
σύντομα καθίστανται ανώδυνα, καθώς καταστρέφονται οι νευρικές απολήξεις. Η
επίδραση της υπεριώδους ακτινοβολίας που προέρχεται από αντανάκλαση στο
χιόνι ή από ηλεκτροκόλληση προκαλεί έντονο πόνο στα μάτια με δακρύρροια. Τα
μάτια (ο βλεννογόνος) είναι κόκκινα και ευαίσθητα στο φως, ενώ ο πάσχων
αισθάνεται ότι περιέχουν άμμο ή πιπέρι.
Ηλίαση
Εμφανίζεται συνήθως σε άμεση και έντονη ηλιακή ακτινοβολία, ιδίως όταν είναι
απροστάτευτο το κεφάλι του ατόμου. Προσβάλλει κυρίως τα παιδιά και τους
ηλικιωμένους. Η ηλίαση χαρακτηρίζεται από ερυθρό και ζεστό δέρμα
προσώπου, έξαψη, πονοκέφαλο, ίλιγγο, ναυτία, εμετό και ταχυκαρδία.
Οφείλεται στην ευαισθησία του εγκεφάλου στη θερμότητα και προκαλείται από
τον ερεθισμό των μηνίγγων. Σε βαριές περιπτώσεις εμφανίζονται σπασμοί και
απώλεια της συνείδησης. Αντιμετωπίζεται με την κατάκλιση του αρρώστου σε
δροσερό περιβάλλον, ελαφρά ανύψωση του κεφαλιού και κρύα επιθέματα στο
κεφάλι και τον αυχένα.
Τα εγκαύματα αυτά είναι συχνά στις αρχές του καλοκαιριού, με την απότομη
έκθεση στο δυνατό ήλιο. Οι ενήλικοι πρέπει να προστατεύουν ιδιαίτερα το δέρμα
του προσώπου, που είναι πολύ λεπτό και ευαίσθητο. Η
υπερβολική έκθεση στον ήλιο προκαλεί πρόωρη γήρανση Πιείτε ένα
του δέρματος (φωτογήρανση) με σχηματισμό ρυτίδων, δροσερό ποτό (όχι
πανάδων κ.λπ. Όσο πιο ανοιχτόχρωμα είναι το δέρμα και τα αλκοολούχο) ή
μάτια ενός ανθρώπου, τόσο λιγότερος χρόνος έκθεσης στον χυμό φρούτου.
ήλιο απαιτείται για να προκληθεί ηλιακό έγκαυμα. Τα
παιδιά έχουν πιο ευαίσθητο δέρμα και χρειάζονται ιδιαίτερη προσοχή. Επιπλέον,
στις μικρές ηλικίες τα ηλιακά εγκαύματα αποτελούν προδιαθεσικό παράγοντα για
καρκίνο του δέρματος. Μερικές ώρες μετά την έκθεση στον ήλιο το δέρμα
κοκκινίζει, καίει και μπορεί να εμφανίσει φυσαλίδες.
Εάν ένα παιδί παρουσιάσει ηλιακά εγκαύματα, ξαπλώστε το σε ύπτια θέση και σε
δροσερό μέρος, αφαιρέστε όλα τα ρούχα, βάλτε μια διπλωμένη πετσέτα κάτω από
το κεφάλι του και μιλήστε του σε ήρεμο τόνο. Σκουπίστε το σώμα του με
βρεγμένη πετσέτα που έχει εμποτιστεί σε δροσερό νερό (όχι κρύο) και διατηρήστε
την επιδερμίδα υγρή. Καλό είναι να επαναλαμβάνετε αυτήν την διαδικασία κάθε
μισή ώρα, ώσπου να πέσει η θερμοκρασία του. Αφήστε τα παράθυρα ανοικτά για
να προκληθεί ρεύμα αέρος, αλλιώς χρησιμοποιήστε βεντάλια ή ανεμιστήρα. Αν
νιώσετε ότι το δέρμα σας αρχίζει να καίει, φύγετε αμέσως από τον ήλιο και πάτε
σε σκιά. Πιείτε ένα δροσερό ποτό (όχι αλκοολούχο) ή χυμό φρούτου. Κάντε ένα
δροσερό μπάνιο στο σπίτι με ένα ήπιο αφρόλουτρο. Αν έχουν εμφανιστεί
φουσκάλες, απευθυνθείτε στο γιατρό σας. Μην εκτίθεστε στον ήλιο από τις 10.00
μέχρι τις 17.00, γιατί η επίδραση του ήλιου στο δέρμα σας είναι πιο έντονη. Μην
ξεχνάτε ότι το μαύρισμα είναι ο μόνος τρόπος άμυνας που έχει το δέρμα απέναντι
στη βλαπτική επίδραση της ηλιακής ακτινοβολίας.
Το μαύρισμα του δέρματος δεν είναι δείγμα υγείας αλλά προσπάθεια προστασίας.
Χρησιμοποιείτε πάντα αντηλιακή κρέμα για το πρόσωπο και αντηλιακό
γαλάκτωμα για το σώμα. Εφαρμόστε τα μισή ώρα πριν βγείτε στον ήλιο,
χρησιμοποιώντας αρκετή ποσότητα. Ανανεώστε το αντηλιακό σας κάθε τρεις έως
τέσσερις ώρες περίπου. Ο δείκτης προστασίας από 15 έως 25 είναι καλός στις
περισσότερες περιπτώσεις. Ο δείκτης αυτός δείχνει πόσες ώρες περίπου μπορεί να
καθίσει κάποιος στον ήλιο φορώντας αντηλιακό. Κάθε άνθρωπος χρειάζεται να
επιλέξει διαφορετικό αντηλιακό, κάτι που απαιτεί αρκετή εμπειρία. Παράδειγμα:
Έστω ότι από την εμπειρία σας μπορείτε να υπολογίσετε πως, αν βγείτε στον ήλιο
χωρίς αντηλιακή προστασία, δεν θα έχετε πρόβλημα για τα πρώτα 20 λεπτά της
ώρας. Αν λοιπόν διαλέξετε αντηλιακό με δείκτη προστασίας 2, μπορείτε να
μείνετε άφοβα στον ήλιο για διπλάσιο χρόνο, δηλαδή 20x2=40 λεπτά. Αντίστοιχα,
αν χρησιμοποιήσετε αντηλιακό με δείκτη προστασίας 3, μπορείτε να μείνετε
άφοβα στον ήλιο για 20x3=60 λεπτά ή μία ώρα. Πρακτικά, ένα αντηλιακό με
δείκτη προστασίας μεγαλύτερο από 15 παρέχει πλήρη κάλυψη, εκτός από τις
περιπτώσεις δερματικών ασθενειών, οπότε υπεύθυνος να σας υποδείξει το
κατάλληλο αντηλιακό σκεύασμα είναι ο δερματολόγος σας. Μπορούμε επίσης να
σκεπάσουμε το σώμα με βρεγμένες πετσέτες και να χρησιμοποιήσουμε
ανεμιστήρα. Επίσης, χρειάζεται ένα ελαφρύ μασάζ για την τόνωση της
κυκλοφορίας του αίματος από το δέρμα προς τα εσωτερικά όργανα και
αντίστροφα.
Υποθερμία-κρυοπαγήματα
• Με την απευθείας μεταφορά θερμότητας από ένα τμήμα του σώματος προς
ένα πιο ψυχρό αντικείμενο, π.χ., όταν ένα θερμό χέρι αγγίζει ένα ψυχρό
μέταλλο ή ένα κομμάτι πάγο.
• Με τη μεταφορά θερμότητας από την επιφάνεια του σώματος μέσω του αέρα
προς μια ψυχρότερη περιοχή, π.χ., ένα άτομο ελαφρά ντυμένο θα χάσει
θερμότητα σε ένα ψυχρό περιβάλλον.
• Με την εξάτμιση του ιδρώτα ή του νερού ή ενός πτητικού υγρού (βενζίνη,
οινόπνευμα) από την επιφάνεια του σώματος. o Με την αναπνοή, κατά την
οποία εκπνέεται θερμός αέρας και συνεπώς αποβάλλεται θερμότητα.
• Με την ακτινοβολία θερμότητας από το θερμό σώμα στο ψυχρό περιβάλλον
χωρίς να μεσολαβήσει καμία επαφή.
Κρυοπληξία
Κρυοπαγήματα
είναι τοπικές βλάβες του δέρματος και των επιφανειακών ιστών, κυρίως των κάτω
άκρων. Χαρακτηρίζονται από επώδυνο υπομέλανο οίδημα (πρήξιμο) των άκρων
με σκληρό δέρμα(πόδια, χέρια, αφτιά, μύτη). Ο πόνος μοιάζει με τσιμπήματα, ενώ
συγχρόνως ακολουθεί μούδιασμα. Και εδώ, όπως και στο έγκαυμα, διακρίνουμε
τέσσερις βαθμούς βλάβης με σχηματισμό φυσαλίδων και νεκρώσεως. Η φροντίδα
είναι ανάλογη με την κρυοπληξία.
Εγκαύματα
Πρώτες βοήθειες
Χημικά εγκαύματα
• Ισχυρά οξέα
• Αλκάλεα
• Αλλες τοξικές διαβρωτικές ουσίες
Ηλεκτρικά εγκαύματα
Ηλεκτροπληξία
• Την τάση του ηλεκτρικού ρεύματος. Όσο μεγαλύτερη είναι τόσο πιο σοβαρή
είναι η βλάβη των ιστών. Η καλή γείωση ελαττώνει την τάση του ρεύματος
που περνά από το ανθρώπινο σώμα.
• Τη φύση του ηλεκτρικού ρεύματος. Το συνεχές ρεύμα είναι λιγότερο
επικίνδυνο από το εναλλασσόμενο, αλλά προκαλεί βαρύτερα εγκαύματα.
• Την αγωγιμότητα των ιστών, η οποία είναι ανάλογη της περιεκτικότητάς τους
σε νερό. Η αγωγιμότητα ελαττώνεται σε φθίνουσα πορεία στα νεύρα, στο
αίμα, στους ιστούς, στους μύες, στο δέρμα, στους τένοντες, στο λίπος και στα
οστά. Όσο μεγαλύτερη είναι η αντίσταση του δέρματος τόσο μεγαλύτερο είναι
το έγκαυμα. Το βρεγμένο δέρμα έχει καλύτερη αγωγιμότητα από το ξηρό.
• Το δρόμο που ακολούθησε το ρεύμα και τα όργανα που πέρασε, π.χ., καρδιά,
εγκέφαλο κ.τ.λ.
• Τη διάρκεια της επαφής, που ανάλογα τη βλάβη μπορεί να μοιάζει με τραύμα
από πυροβόλο όπλο, με οπή εισόδου και εξόδου, με εγκαύματα από βολταϊκό
τόξο όπου αναπτύσσεται θερμοκρασία μέχρι 2.500 βαθμών και με εγκαύματα
από ανάφλεξη ρούχων του θύματος.
Η ηλεκτροπληξία συνήθως προκαλεί στο θύμα:
• Κώμα
• Απνοια
• Καρδιοαγγειακή καταπληξία λόγω κοιλιακής μαρμαρυγής ή καρδιακής
ανακοπής
Αν ζήσει ο άρρωστος:
• Είναι επιθετικός
• Παρουσιάζει σπασμούς
• Δεν προσανατολίζεται στο χρόνο και τον τόπο
Συνηθισμένα είναι:
Αν το θύμα έχει χάσει τις αισθήσεις του, χαλαρώνουμε τα ρούχα του και κάνουμε
αναζωογόνηση (τεχνητή αναπνοή και μαλάξεις της καρδιάς). Αν δεν ψηλαφάται ο
σφυγμός, προχωρούμε σε καρδιακές μαλάξεις και τεχνητή αναπνοή. Καλύπτουμε,
αν είναι δυνατόν, με βρεγμένες κομπρέσες τα σημεία εισόδου και εξόδου του
ηλεκτρικού ρεύματος. Καλούμε ασθενοφόρο για έγκαιρη μεταφορά στο
νοσοκομείο.
Τραύματα προσώπου
Οι κακώσεις αυτές είναι πολύ συχνές, επειδή αυξήθηκε η συχνότητα των τροχαίων
ατυχημάτων.
Κατάγματα ρινός
Περιλαμβάνουν κυρίως ξένα σώματα, τα οποία έχουν εισχωρήσει στο λαιμό του
αρρώστου, και ρήξεις της τραχείας και του λάρυγγα. Οι μεγάλοι κίνδυνοι στις
περιπτώσεις αυτές είναι η αιμορραγία και η απόφραξη των αναπνευστικών οδών.
Το χτύπημα στο τιμόνι του αυτοκινήτου ή η απόπειρα αυτοκτονίας με
απαγχονισμό προκαλούν συνήθως κάκωση και ρήξη της τραχείας, που μπορεί να
προκαλέσει την απώλεια της φωνής, την απόφραξη των αεροφόρων οδών και τη
διαφυγή αέρα στους μαλακούς ιστούς του λαιμού, με αποτέλεσμα την εμφάνιση
υποδόριου εμφυσήματος. Οι πρώτες βοήθειες περιλαμβάνουν:
Τα ξένα σώματα δεν αφαιρούνται στον τόπο του ατυχήματος, παρά μόνο όταν
εμποδίζουν την αναπνοή. Η χορήγηση οξυγόνου επιβάλλεται.
Τραυματισμοί δέρματος
Το δέρμα ως εξωτερικό όργανο υπόκειται συχνά σε μηχανικές κακώσεις. Αυτές
μπορεί να είναι από απλή δερματίτιδα εξ επαφής (ερεθισμός) έως σχηματισμός
εκδορών (γδαρσίματα), τραυματικών φυσαλίδων (φουσκάλες) και ανοιχτών
πληγών, οι οποίες, τις περισσότερες φορές, χρειάζονται συρραφή από
χειρουργό.Οι τραυματικές πομφόλυγες (φουσκάλες) οφείλονται κυρίως σε
μηχανικές κακώσεις, ιδιαίτερα έπειτα από τριβή. Επομένως, συναντώνται
προπαντός στα πέλματα ή στις παλάμες ύστερα από χειρωνακτικές εργασίες.
Πρώτες Βοήθειες
Τα χημικά εγκαύματα
Προκαλούνται στο μάτι από όξινα ή αλκαλικά διαλύματα και απαιτούν γρήγορη
αντιμετώπιση για να αποφύγουμε μόνιμη βλάβη. Στην περίπτωση αυτή μία μόνο
ενέργεια μπορεί να γίνει: το καλό πλύσιμο του ματιού για 5 έως 10 λεπτά με
καθαρό νερό ή φυσιολογικό ορό. Το πλύσιμο του ματιού μπορεί να γίνει χύνοντας
νερό μέσα στο μάτι, κρατώντας το μάτι κάτω από μια βρύση που τρέχει λίγο, ή
βάζοντας το κεφάλι του αρρώστου μέσα σε μια λεκάνη με νερό, ενώ ο άρρωστος
ανοιγοκλείνει τα βλέφαρά του.
Τα θερμικά εγκαύματα
Προκαλούνται στο μάτι από όξινα ή αλκαλικά διαλύματα και απαιτούν γρήγορη
αντιμετώπιση για να αποφύγουμε μόνιμη βλάβη. Στην περίπτωση αυτή μία μόνο
ενέργεια μπορεί να γίνει: το καλό πλύσιμο του ματιού για 5 έως 10 λεπτά με
καθαρό νερό ή φυσιολογικό ορό. Το πλύσιμο του ματιού μπορεί να γίνει χύνοντας
νερό μέσα στο μάτι, κρατώντας το μάτι κάτω από μια βρύση που τρέχει λίγο, ή
βάζοντας το κεφάλι του αρρώστου μέσα σε μια λεκάνη με νερό, ενώ ο άρρωστος
ανοιγοκλείνει τα βλέφαρά του.
• Σχισμένο βλέφαρο
• Σχισμένος βολβός
• Οπισθοβολβικό αιμάτωμα
• Παρεκτόπιση του βολβού
• Ύφαιμα από τη συγκέντρωση αίματος στον πρόσθιο θάλαμο του ματιού κ.λπ.
Κάθε άρρωστος που παραπονιέται για πόνο, διπλωπία και ελάττωση της όρασής
του έπειτα από τραυματισμό με αμβλύ όργανο στο μάτι, πρέπει να οδηγείται στο
νοσοκομείο.
Οι φακοί επαφής
Είναι μικρές διαφανείς μεμβράνες που τοποθετούνται επάνω στον κερατοειδή των
ματιών αντιμετωπίζοντας τα προβλήματα όρασης ορισμένων ατόμων (μυωπία,
πρεσβυωπία, αστιγματισμό). Έτσι, απαλλάσσονται από τους σκελετούς που
περιορίζουν το οπτικό τους πεδίο. Σήμερα οι φακοί επαφής χωρίζονται στους:
Οι πρώτοι είναι φακοί που γίνονται ανεκτοί από τους περισσότερους ανθρώπους
και έχουν μεγάλη διάρκεια ζωής, γι' αυτό φθείρονται και απαιτούν ιδιαίτερη
προσοχή στο καθάρισμα. Οι μη υδρόφιλοι (σκληροί) είναι κατάλληλοι για τα
ευαίσθητα μάτια, πιο απλοί στον καθαρισμό τους και παρουσιάζουν μεγαλύτερη
δυσκολία στην εφαρμογή τους. Οι φακοί επαφής έχουν το πλεονέκτημα ότι:
• κινούνται μαζί με την κόρη του ματιού προσφέροντας καλύτερη ποιότητα
όρασης,
• δε θαμπώνουν από την υγρασία,
• δεν κολλάνε πάνω τους οι σταγόνες της βροχής, o δεν εμποδίζουν καμιά
δραστηριότητα του ατόμου και
• δεν αλλάζουν το παρουσιαστικό του.
Όμως:
Η τοποθέτηση των φακών επαφής αποτελεί μια λεπτή πράξη που χρειάζεται
ιδιαίτερη προσοχή. Ο οφθαλμίατρος και ο εφαρμοστής των φακών υποδεικνύουν
το σωστό τρόπο εφαρμογής τους. Όμως πρέπει το άτομο που φέρει φακούς επαφής
να εξασκηθεί στην τοποθέτηση και στην αφαίρεση τους.
Το τεχνητό μάτι
Μανιτάρια
Δηλητηριώδεις ουσίες
Αντίδοτα
Γενικά αντίδοτα
Ειδικά αντίδοτα
Διμερκαπτόλη (BAL)
Ναλλίνη
Χορηγείται σε περίπτωση δηλητηρίασης από μορφίνη, της οποίας ανταγωνίζεται
τη δράση, 5 έως 10ml ενδοφλέβια ή ενδομυϊκά.
Τεχνητός νεφρός
Ακετυλοκυστείνη
Ανθρακας ενεργός
Ασβέστιο γλυκονικό
Ατροπίνη θειική
Δικοβάλτιο εδετικό
Ιπεκακουάνα
Μεθυλαίνιο
Νιτρώδες Νάτριο
Πραλιδοξίμη
Σιλιμπινίνη
Φλουμαζελίνη
Κάταγμα κλείδας
Κάταγμα ωμοπλάτης
Συμβαίνει σχεδόν πάντοτε ύστερα από ένα δυνατό χτύπημα ακριβώς επάνω στην
ωμοπλάτη. Ο άρρωστος πρέπει να ελέγχεται για κατάγματα πλευρών και
ενδεχομένως για αναπνευστική δυσχέρεια. Τα σημεία του κατάγματος
περιλαμβάνουν εκδορές, εκχύμωση, οίδημα και ευαισθησία γύρω από την
ωμοπλάτη.
Η άρθρωση του ώμου είναι μια μεγάλη άρθρωση που παθαίνει πολύ συχνά
εξάρθρωση. Σχεδόν πάντοτε, η κεφαλή του βραχιονίου παίρνει θέση μπροστά από
την ωμοπλάτη. Ο άρρωστος προσπαθεί να αποφύγει κάθε κίνηση κρατώντας το
αντιβράχιο με το άλλο χέρι. Παρατηρείται ότι έχει χαθεί η σφαιρικότητα του ώμου
σε σχέση με την αντίθετη πλευρά και ο ώμος είναι αποπλατυσμένος και
τετράγωνος. Συχνά, ο άρρωστος αισθάνεται μούδιασμα στο
άνω άκρο, που προέρχεται από την πίεση της εξαρθρωμένης Ο άρρωστος
κεφαλής πάνω στα νεύρα της μασχαλιαίας κοιλότητας. προσπαθεί να
Το εξάρθρημα του ώμου προκαλεί ρήξη στο θύλακο της αποφύγει κάθε
άρθρωσης και σε πολλούς συνδέσμους της πρόσθιας κίνηση
επιφανείας, γι' αυτό και πολλοί άρρωστοι παθαίνουν καθ' κρατώντας το
αντιβράχιο με το
άλλο χέρι.
έξιν εξάρθρημα του ώμου, επειδή και μετά την ανάταξη οι κακώσεις αυτές δεν
επουλώνονται εύκολα. Ο άρρωστος στην περίπτωση αυτή παθαίνει εξάρθρημα με
μία απλή κίνηση του χεριού. Η τελική αποκατάσταση μπορεί να χρειαστεί ακόμη
και εγχείρηση. Η ανάταξη του εξαρθρήματος πρέπει να γίνεται στο νοσοκομείο
και ύστερα από ακτινολογικό έλεγχο, γιατί μπορεί μαζί με το εξάρθρημα να
συνυπάρχουν και άλλες κακώσεις των οστών. Πρέπει όμως να γίνει
ακινητοποίηση του εξαρθρωμένου ώμου, πράγμα που είναι δύσκολο, γιατί ο
άρρωστος κρατά το χέρι του σε μία συγκεκριμένη στάση, μακριά από το θώρακα.
Ένα μαξιλάρι ανάμεσα στο βραχίονα και το θωρακικό τοίχωμα, μια τριγωνική
επίδεση και μια ελαστική πρόσδεση επάνω στο θωρακικό τοίχωμα εξασφαλίζουν
την ανώδυνη ακινητοποίηση του εξαρθρωμένου ώμου. Ο άρρωστος μεταφέρεται
σε καθιστική ή ημικαθιστική θέση.
Η ανάταξη του εξαρθρήματος του ώμου, που καλό είναι να γίνεται στο
νοσοκομείο υπό γενική αναισθησία, επιτυγχάνεται με δύο τρόπους:
• Με τη μέθοδο του Ιπποκράτη, κατά την οποία με τον άρρωστο σε ύπτια θέση
τοποθετούμε το πέλμα του ποδιού μας στη μασχάλη και τραβάμε σταθερά και
με δύναμη το χέρι του. Ένας χαρακτηριστικός χτύπος θα ακουστεί, όταν η
κεφαλή θα μπει στη φυσιολογική θέση της.
• Με τη μέθοδο Kocher, κατά την οποία εφαρμόζεται έλξη και έξω στροφή,
αφού πιάσουμε τον αγκώνα με το ένα χέρι και την παλάμη του αρρώστου με
το άλλο και στη συνέχεια γίνει προσαγωγή με διατήρηση της έλξης και της
έξω στροφής. Αμέσως μετά τη διατήρηση της προσαγωγής και της έλξης και
την εφαρμογή έσω στροφής προκαλείται ανάταξη του εξαρθρήματος.
Κάταγμα βραχιονίου
Το κάταγμα του ωλεκράνου είναι συνήθως αποτέλεσμα άμεσης βίας και γι' αυτό
στην περιοχή του κατάγματος παρατηρούνται εκδορές ή τραύματα. Η άμεση
αντιμετώπιση των κακώσεων του αγκώνα (κατάγματα, εξαρθρήματα) γίνεται με
επίδεση του άνω άκρου επάνω στον κορμό του τραυματία, χωρίς να γίνει απόπειρα
να λυγίσει ή να ισιώσει ο αγκώνας.
Κατάγματα της κερκίδας και της ωλένης παρατηρούνται ιδιαίτερα στα παιδιά που
ρίχνουν όλο τους το βάρος στα τεντωμένα χέρια τους. Τα δύο οστά σπάζουν την
ίδια στιγμή, αν και μπορεί το κάταγμα να βρίσκεται σε διαφορετικό επίπεδο. Τα
κατάγματα του περιφερικού άκρου της κερκίδας προκαλούνται από πτώση σε
τεντωμένο χέρι και είναι ιδιαίτερα συχνά στους ηλικιωμένους με οστεοπόρωση. Η
παραμόρφωση που εμφανίζεται είναι χαρακτηριστική και ονομάζεται
παραμόρφωση του πιρουνιού, επειδή ο τραυματισμένος καρπός αποκτά μια
καμπυλότητα όμοια με του πιρουνιού. Η ακινητοποίηση των καταγμάτων του
αντιβραχίου μπορεί να γίνει εύκολα με ξύλινους νάρθηκες, νάρθηκες αέρα ή
ακόμη με ένα μαξιλάρι και με τριγωνική ανάρτηση του μέλους.
Προκαλούνται ύστερα από άμεσο χτύπημα στο άκρο του χεριού ή ύστερα από
συντριπτικά τραύματα. Εκδηλώνονται με σοβαρό πρήξιμο. Τα πιο σοβαρά από
αυτά είναι τα κατάγματα του σκαφοειδούς οστού. Τέλος, εξαρθρώσεις και
διαστρέμματα είναι δυνατόν να συμβούν σε οποιοδήποτε δάχτυλο, αλλά πιο
συνηθισμένη είναι η εξάρθρωση του αντίχειρα, που προκαλείται έπειτα από πτώση
πάνω στο χέρι. Η άμεση αντιμετώπιση περιλαμβάνει την αφαίρεση τυχόν
δαχτυλιδιών, πριν αρχίσει το πρήξιμο, και το τύλιγμα του χεριού με απαλά ψυχρά
επιθέματα.
Ο άρρωστος δεν Τα κατάγματα του κεντρικού άκρου του μηρού και του
μπορεί να κινήσει ισχίου είναι οι πιο συχνές κακώσεις του σκελετού, ειδικά σε
το σκέλος και σε ηλικιωμένα άτομα που υποφέρουν από οστεοπόρωση.
κάθε κίνηση Σπάνια αφορούν και στην άρθρωση του ισχίου. Το
αισθάνεται τραυματισμένο σκέλος παρουσιάζει βράχυνση (κονταίνει)
έντονο πόνο, που και στροφή προς τα έξω (όταν υπάρχει παρεκτόπιση). Ο
πολλές φορές άρρωστος δεν μπορεί να κινήσει το σκέλος και σε κάθε
εντοπίζεται στο κίνηση αισθάνεται έντονο πόνο, που πολλές φορές
γόνατο. εντοπίζεται στο γόνατο. Το κάταγμα του ισχίου μπορεί να
είναι ρογμώδες και να δίνει έτσι τη δυνατότητα στον
πάσχοντα να βαδίζει, με αποτέλεσμα να καθυστερεί η διάγνωση. Τα συντριπτικά
κατάγματα του μηριαίου μπορεί να βάλουν σε άμεσο κίνδυνο τη ζωή του
ασθενούς, καθώς οι παρασχίδες ενός τέτοιου κατάγματος είναι δυνατόν να
προκαλέσουν τρώση της μηριαίας αρτηρίας, με συνέπεια μαζική απώλεια αίματος
και υπογκαιμικό σοκ. Η αρχική αντιμετώπισή τους περιλαμβάνει την άμεση
ακινητοποίηση του κάτω άκρου με πρόχειρο νάρθηκα που αρχίζει από τη μασχάλη
και φτάνει έως το άκρο του ποδιού. Αυτός στερεώνεται με επιδέσμους στο στήθος,
στη λεκάνη και στην κνήμη.
Η κάκωση αυτή παρατηρείται συνήθως σε νέους που αθλούνται για πρώτη φορά,
αλλά και ως καθ' έξιν εξάρθρημα, το οποίο συμβαίνει ακόμη και με μια ελαφρά
στροφή του γόνατος. Συνήθως, η επιγονατίδα εξαρθρώνεται προς την έξω πλευρά
και το γόνατο παίρνει τη θέση ελαφράς κάμψης. Το εξάρθρημα της επιγονατίδας
προκαλεί μεγάλη παραμόρφωση του γόνατος σε σχέση με το φυσιολογικό. Η
τοποθέτηση του νάρθηκα για την ακινητοποίηση του γόνατος στην κάκωση αυτή
γίνεται χωρίς καμιά προσπάθεια ανάταξης. Αν η επιγονατίδα αναταχθεί αυτόματα,
τότε και πάλι το γόνατο ακινητοποιείται και ο άρρωστος μεταφέρεται στο
νοσοκομείο.
Συμπερασματικά μπορούμε να πούμε ότι:
Οι κακώσεις αυτές είναι πάρα πολύ συχνές και συμβαίνουν σε άτομα κάθε
ηλικίας. Η βαρύτητά τους κυμαίνεται από ένα απλό διάστρεμμα μέχρι ένα βαρύ
κάταγμα-εξάρθρημα. Οι κακώσεις της ποδοκνημικής, που συνήθως είναι
εξαρθρήματα με κατάγματα δύο σφυρών, συμβαίνουν με το "γύρισμα"
(στραβοπάτημα) του άκρου του ποδιού, το οποίο προκαλεί διάταση ή ρήξη των
συνδέσμων και ταυτόχρονα κατάγματα. Η αντιμετώπισή τους περιλαμβάνει
εκτίμηση της νευροαγγειακής περιφερικής λειτουργίας, επίδεση των ανοιχτών
τραυμάτων και ακινητοποίηση της άρθρωσης. Ο νάρθηκας πρέπει να καλύπτει
ολόκληρο το άκρο του ποδιού και την κνήμη μέχρι το γόνατο ή και πάνω από
αυτό.
Κάταγμα της φτέρνας συμβαίνει συνήθως έπειτα από πτώση ή άλμα από ύψος και
εφόσον ο άρρωστος πέσει επάνω στη φτέρνα. Συχνά προκαλούνται και κατάγματα
των σπονδύλων της οσφυϊκής μοίρας της σπονδυλικής στήλης λόγω της
μεταφοράς της βίας στους σπονδύλους.
Εκτός από διάφορα μικρά αντικείμενα, π.χ., χάντρες, σπόροι, χαρτί, βαμβάκι, στον
έξω ακουστικό πόρο μπορεί να εισέλθουν μικρά έντομα, τα οποία παγιδεύονται. Η
μακροχρόνια παραμονή τους προκαλεί συμπτώματα εξωτερικής ωτίτιδας. Ειδικά
τα έντομα που φτερουγίζουν, προκαλούν αίσθημα πανικού και έντονης ανησυχίας.
Μία καλή άμεση πρώτη βοήθεια είναι η ενστάλαξη σταγόνων λαδιού ή νερού στον
έξω ακουστικό πόρο, που φονεύει συνήθως το έντομο. Η αφαίρεσή του όμως,
όπως και των άλλων αντικειμένων, γίνεται από ειδικό, με τη χρήση κατάλληλων
εργαλείων.
Μπορεί να είναι αιχμηρά, όπως κόκαλο ψαριού, βελόνες, μυτερά κομμάτια από
οστά κοτόπουλου, τα οποία είναι ικανά να προκαλέσουν τραυματισμό του
οισοφάγου. Όταν τα ξένα σώματα είναι αμβλεία, προκαλούν δυσκαταποσία,
σπασμό του οισοφάγου και φαινόμενα στάσεως.
Πρώτες βοήθειες
• Καθαρίστε προσεκτικά την πληγή με σαπούνι και νερό και ξεπλύνετε με
άφθονο νερό.
• Μην εφαρμόζετε πίεση ή σκαλίζετε το ξένο σώμα με καρφίτσα ή βελόνα.
• Χρησιμοποιήστε τσιμπιδάκι φρυδιών, αφού το περάσετε πάνω από φλόγα για
λίγα δευτερόλεπτα για να αποστειρωθεί.
• Πιάστε την ακίδα προσεκτικά όσο πιο κοντά στο δέρμα μπορείτε για να μη
σπάσει και τραβήξτε την προς τα έξω με ελαφρές κινήσεις.
• Αφού αφαιρέσετε την ακίδα, πιέστε ελαφρά την πληγή για να εξέλθουν, μαζί
με λίγο αίμα, τα υπολείμματα από τα ξένα σώματα.
• Ξεπλύνετε την πληγή με φυσιολογικό ορό, τοποθετήστε αντισηπτικό και
επιδέστε την πληγή με γάζα.
• Σιγουρευτείτε ότι ο πάσχων έχει κάνει αντιτετανικό εμβόλιο.
• Σε περίπτωση αμφιβολίας πρέπει να απευθυνθείτε στο νοσοκομείο για να
χορηγηθούν αντιτετανικός ορός και εμβόλιο.
Aντιμετώπιση
Λύσσα
Πρώτες βοήθειες:
• Τυλίξτε ένα ύφασμα γύρω από τα χέρια σας και βγάλτε τα πλοκάμια που
έχουν μείνει.
• Ρίξτε πολύ νερό πάνω στην περιοχή ή πλύντε τη με ξύδι.
• Αν είναι ανάγκη, ζητήστε ιατρική βοήθεια.
Τσιμπήματα σκορπιών
Δαγκώματα φιδιών
Από τα 150.000 είδη φιδιών, στην Ελλάδα και γενικά στην Ευρώπη υπάρχει ένα
μόνο δηλητηριώδες, η οχιά. Γενικά, ο τύπος δαγκώματος των φιδιών είναι
χαρακτηριστικός και οφείλεται στους δύο κυνόδοντές τους. Το δάγκωμα από
δηλητηριώδες φίδι προκαλεί αμέσως ισχυρό πόνο, οίδημα και εκχύμωση στην
περιοχή. Μέσα σε 15 περίπου λεπτά αρχίζει η εμφάνιση των γενικών
συμπτωμάτων, που περιλαμβάνουν ναυτία, εμετό, υπόταση,
Η αναρρόφηση
αρρυθμίες, ίλιγγο, σπασμούς, παραλήρημα και κώμα. Το
του δηλητηρίου
μούδιασμα στο σημείο του δαγκώματος και στη γύρω
γίνεται με το
περιοχή, στη γλώσσα, στο στόμα, στο τριχωτό της κεφαλής
στόμα ή με
και η εμφάνιση κίτρινης όρασης είναι σημεία που δείχνουν
κατάλληλες
ότι θα επακολουθήσουν παράλυση και αναπνευστική
βεντούζες, αφού
ανεπάρκεια. Οι πρώτες βοήθειες συνίστανται στον
γίνουν τομές στον
περιορισμό της κυκλοφορίας του αίματος στην περιοχή του
επιμήκη άξονα
δαγκώματος, στην επιβράδυνση της απορρόφησης του
του μέλους.
δηλητήριου, στην πρόληψη της μόλυνσης του τραύματος,
στη βασική υποστήριξη των ζωτικών λειτουργιών και στη γρήγορη μεταφορά στο
νοσοκομείο. Για το σκοπό αυτό, καθησυχάζουμε τον άρρωστο, ακινητοποιούμε το
μέλος που φέρει το δάγκωμα, καθαρίζουμε με άφθονο νερό την πληγείσα περιοχή
και αφαιρούμε τις κάθε είδους περισφίξεις (γραβάτες, στενά ρούχα, ζώνη κ.λπ.). Η
περίδεση πρέπει να αφορά μόνο στη φλεβική επιστροφή του αίματος και είναι
ανώφελη, εάν έχει περάσει μισή ώρα από το δάγκωμα. Η αναρρόφηση του
δηλητήριου γίνεται με το στόμα ή με κατάλληλες βεντούζες, αφού γίνουν τομές
στον επιμήκη άξονα του μέλους.
Δήγματα τσιμπουριών
Θεραπεία
Σε αυτές τις περιπτώσεις έχουμε πρόβλημα με τον πολφό (νεύρο) του δοντιού και
πρέπει να επισκεφθείτε άμεσα τον οδοντογιατρό σας για απονεύρωση, διότι ο
πόνος μπορεί να γίνει ανυπόφορος. Μέχρι τότε πάρτε ένα ισχυρό παυσίπονο.
ΠΡΟΣΕΞΤΕ
Ελαφρά εγκαύματα
ΠΡΟΛΗΨΗ
Δερματική Έκθεση
• Αφαιρέστε τα ρούχα
• Ξεπλύνετε καλά με νερό για τουλάχιστον 30 λεπτά
• Προσέξτε μην εκτεθείτε και εσείς στην ουσία.
• Συνεννοηθείτε με το Κέντρο Δηλητηριάσεων και τον γιατρό
του για την περίπτωση ανάγκης ειδικής φροντίδας.
Οφθαλμική Έκθεση
Εισπνοή αερίων
Δηλητηρίαση με αιθανόλη
Η αιθανόλη είναι συστηματική τοξίνη και καταστολέας του ΚΝΣ.
Τα σημεία της συνήθης μέθης είναι:
• αταξία
• δυσαρθρία
• νύστα
• αναστολή λειτουργιών η οποία μπορεί να οδηγήσει σε
κατατονία και ίσως σε αναπνευστική καταστολή.
Μπορεί να αποκρύπτει άλλες νόσους (π.χ. τραύμα κεφαλής ή
σπονδιλικής στήλης, οξεία κοιλία κ.α.).
• Ελέγξτε το επίπεδο ανταπόκρισης του πάσχοντος
• Καλέστε γιατρό ή ασθενοφόρο
• Προστατέψτε τον πάσχοντα από το κρύο (κίνδυνος
υποθερμίας)
• Μην κινείτε μόνο του τον άρρωστο αν έχει υποστεί κάκωση
ΑΜΣΣ (τραύμα κεφαλής ή αυχένα).
Τροφική δηλητηρίαση
Μπορεί να προκληθεί από μολυσμένη τροφή από βακτηρίδια ή
τοξίνες που έχουν παραχθεί από βακτηρίδια που υπήρχαν κάποτε
στην τροφή.
Τα συμπτώματα συνήθως παρουσιάζονται γρήγορα, πιθανότητα 2
ή 3 ώρες μετά την κατανάλωση της τροφής και είναι:
Αγωγή
• Είναι συχνά
• Έχουν σημαντικό κίνδυνο λοίμωξης
• Σε μερικές περιπτώσεις μπορούν να προκαλέσουν σημαντική
βλάβη των ιστών
Τσιμπήματα εντόμων
Δεν είναι συνήθως επικίνδυνα, παρά μόνο σε περίπτωση
αλλεργικών ατόμων που μπορεί να εξελιχθεί σε αναφυλακτικό σόκ
και να χρειαστεί άμεση μεταφορά στο νοσοκομείο.
Σε αντίθετη περίπτωση, μη επιπληγμένη αντιμετωπίζονται ο πόνος
και το οίδημα.
Αν το κεντρί είναι μέσα στο δέρμα
• ενθάρρυνση πάσχοντα
• αποενεργοποίηση θυλάκων πριν προλάβουν να ελευθερώσουν
το δηλητήριό τους
Δαγκώματα φιδιών
Το μόνο δηλητηριώδες φίδι στην Ελλάδα είναι η οχιά, το δάγκωμα
της οποίας σπανίως είναι θανατηφόρα.
Σημασία έχει ο πάσχων να μένει ακίνητος και ήρεμος για να
καθυστερήσει την εξάπλωση του δηλητηρίου.
Συμπτώματα - σημεία
Στόχος
• Ενθάρρυνση πάσχοντα
• Να αποτραπεί η εξάπλωση του δηλητηρίου μέσα στο αίμα
• Επείγουσα μεταφορά στο νοσοκομείο
• Ξαπλώστε τον πάσχοντα. Πείτε του να μείνει ακίνητος και να
ηρεμήσει
• Καθαρίστε το τραύμα σε βάθος με νερό και σαπούνι
• Στηρίξτε το τραυματισμένο μέλος. Καλέστε ιατρική βοήθεια
Α΄ Βοήθειες
Καλοκαιρινά "τσιμπήματα"
και πως να τα αντιμετωπίσετε
Γράφει ο Παθολόγος, Διδάκτωρ Πανεπιστημίου
Αναστάσιος Σπαντιδέας
Είναι απίστευτο το πόσο εύκολα μπορούν να χαλάσουν οι
καλοκαιρινές διακοπές μας από απρόσμενους και απρόσκλητους
επισκέπτες οι οποίοι το μόνο που κάνουν είναι να αφήνουν τα
σημάδια τους και να φεύγουν.
Μιλάμε βέβαια για τα τσιμπήματα από τσούχτρες, σφήκες,
μέλισσες, σκορπιούς και φίδια. Τα τσιμπήματα από τα κουνούπια
και τις σκνίπες θεωρούνται πιο αθώα και σπανιότερα δημιουργούν
προβλήματα.
Οι τσούχτρες αποτελούν το πρόβλημα της φετινής χρονιάς αφού
κατά εκατομμύρια επισκέπτονται τις ελληνικές ακτές
δημιουργώντας πανικό στους λουόμενους. Η ιδιαιτερότητα των
φετινών κλιματολογικών συνθηκών ευνόησε τον άκρατο
πολλαπλασιασμό τους και κυρίως την μετανάστευση τους προς τις
ακτές.
Η επαφή με τις τσούχτρες σπάνια οδηγεί σε σοβαρά προβλήματα
και μόνο σε ορισμένα ευαίσθητα και αλλεργικά άτομα. Στην
πλειονότητα των περιπτώσεων η περιοχή του σώματος που ήλθε
σε επαφή με την τσούχτρα παρουσιάζει μία έντονη κοκκινίλα με ή
χωρίς φούσκωμα που συνοδεύεται από έντονο τσούξιμο, πόνο ή
φαγούρα. Τα ενοχλήματα αυτά προκαλούνται από μία τοξική
ουσία που απελευθερώνεται από τα πλοκάμια της τσούχτρας.
Αν συμβεί λοιπόν να σας τσιμπήσει τσούχτρα κάντε τις εξής απλές
ενέργειες. Απομακρύνεται τα τυχόν κολλημένα στο σώμα σας
πλοκάμια της τσούχτρας όχι με γυμνά χέρια διότι αυτό θα
οδηγήσει σε κόλλημα των πλοκαμιών στα χέρια σας και κατά
συνέπεια μεταφορά του ερεθισμού και στα χέρια σας. Αν δεν
υπάρχει καλύτερος και προσφορότερος τρόπος γεμίστε την
χούφτα σας με άμμο και τρίψτε το σημείο του σώματος που είναι
κολλημένα τα πλοκάμια της τσούχτρας.
Τοποθετείστε στο σημείο του τσιμπήματος πάγο ή κρύες
κομπρέσες. Αυτό περιορίζει τα τοπικά φαινόμενα από το δέρμα.
Αλείψτε την πάσχουσα περιοχή με κορτιζονούχο κρέμα. Η κρέμα
αυτή περιορίζει την τοπική φλεγμονώδη αντίδραση και
ανακουφίζει γρήγορα από το τσούξιμο και την φαγούρα.
Αν δεν υπάρχει τέτοια κρέμα χρησιμοποιείστε κομπρέσες με
ξυδόνερο (1 μέρος ξύδι και 3 νερό). Με τον τρόπο αυτό
αντιμετωπίζετε η φαγούρα και το τσούξιμο.
Πάρτε κάποιο χάπι αντισταμινικό. Με το χάπι αντιμετωπίζονται
συστηματικότερα τα συμπτώματα. Η ανάγκη για χάπια τέτοιου
είδους είναι μεγαλύτερη όσο μεγαλύτερη είναι η έκταση του
προσβληθέντος δέρματος.
Τέλος αν τα συμπτώματα είναι έντονα και ιδιαίτερα αν δεν
υποχωρούν μετά την εφαρμογή των τοπικών μέτρων ίσως
απαιτηθεί η διενέργεια κάποιας ενέσεως κορτιζόνης.
Τα τσιμπήματα από έντομα μέλισσας ή σφήκας προκαλούν μία
τοπική φλεγμονώδη αντίδραση του δέρματος που είναι,
αποτέλεσμα του δηλητηρίου που εισχωρεί στον οργανισμό μας με
το κεντρί του εντόμου.
Τοπική κοκκινίλα, πρήξιμο πόνος ή φαγούρα είναι τα κύρια
συμπτώματα στο σημείο του τσιμπήματος που μπορούν να
διαρκέσουν από αρκετές ώρες μέχρι αρκετές ημέρες. Ευτυχώς
στην πλειονότητα των περιπτώσεων τα τσιμπήματα αυτού του
είδους δεν είναι επικίνδυνα και οι περισσότεροι από τους ενήλικες
χρειάζονται αρκετές εκατοντάδες τσιμπημάτων τον ίδιο χρόνο για
να κινδυνεύσουν. Τσιμπήματα όμως στο στόμα ή στο λαιμό
προκαλούν πρήξιμο που δυσκολεύει την αναπνοή και γι΄αυτό
θεωρούνται πιο επικίνδυνα.
Η αφαίρεση του κεντριού είναι το πρώτο πράγμα που πρέπει να
κάνει το άτομο που τσιμπήθηκε από σφήκα ή μέλισσα. Η αφαίρεση
μπορεί να γίνει με τα νύχια ή με ένα τσιμπιδάκι. Προσοχή
χρειάζεται να μην γίνει προσπάθεια αφαιρέσεως του κεντριού με
πίεση (ζούληγμα) της περιοχής που είναι καρφωμένο με τα
δάκτυλα ή με τα νύχια μας διότι μπορεί αντί να βγει το κεντρί
προς τα έξω να σπρωχθεί ακόμα πιο βαθιά.
Τοπική εναπόθεση πάγου ψυχρών επιθεμάτων, κορτιζονούχου
αλοιφής ή και η λήψη κάποιου αντισταμινικού χαπιού σίγουρα θα
απαιτηθούν για την ανακούφιση από τα συμπτώματα.
Σπάνια υπερευαίσθητα άτομα μπορούν να παρουσιάσουν
αναφυλακτική αντίδραση στο τσίμπημα σφήκας ή μέλισσας που
εκδηλώνεται με σοβαρή υπόταση, έντονο ιδρώτα, δύσπνοια και
μελάνιασμα.
Τα άτομα αυτά απαιτούν άμεση ιατρική βοήθεια και να γνωρίζουν
την υπερευαισθησία τους θα πρέπει να είναι εκπαιδευμένα να
κάνουν μόνοι τους μία ένεση αδρεναλίνης την οποία θα πρέπει να
φέρουν πάντοτε μαζί τους. Επίσης τα άτομα με γνωστή
υπερευαισθησία θα πρέπει να φέρουν κάποια σήμανση (ταυτότητα
στο χέρι ή στο λαιμό) που να αποκαλύπτει την ευαισθησία τους
για την περίπτωση που χάσουν τις αισθήσεις των και δεν μπορούν
να πληροφορήσουν το περιβάλλον τους.
Τα τσιμπήματα από σκορπιούς και τα δαγκώματα από φίδια είναι
πιο σπάνια και ευτυχώς για τα ελληνικά δεδομένα σπάνια και αυτά
βάζουν σε κίνδυνο την ζωή του ατόμου που δέχθηκε το τσίμπημα
ή το δάγκωμα.
Οι τοπικές δερματικές αντιδράσεις είναι οι αυτές με τα τσιμπήματα
από μέλισσες και σφήκες με μόνη διαφορά τον εντονότατο τοπικό
πόνο που προκαλείται στο μέρος του τσιμπήματος ή του
δαγκώματος.
Τα γενικά τοπικά μέτρα θα πρέπει να εφαρμόζονται (πάγος,
παγωμένα επιθέματα, αλοιφή) ενώ η χορήγηση του
αντιϊσταμινικού χαπιού θα πρέπει να συνοδεύεται και από την
χορήγηση κάποιου παυσίπονου για την αντιμετώπιση του ισχυρού
πόνου.
Η ανάγκη για ένεση κορτιζόνης στις περιπτώσεις αυτές είναι πιο
συχνή ενώ για τα υπερευαίσθητα και αλλεργικά άτομα ισχύει ότι
έχει λεχθεί και ανωτέρω για τσιμπήματα από σφήκες και μέλισσες
(ένεση αδρεναλίνης, ταυτότητα κλπ).
Η χάραξη με ξυραφάκι ή μαχαίρι του μέρους του δέρματος που
έχει δαγκωθεί από φίδι με στόχο την αιμορραγία και την
απομάκρυνση του δηλητηρίου δεν συνιστάται σήμερα διότι μπορεί
να έχει το αντίθετο αποτέλεσμα δηλ. είσοδο μεγαλύτερης
ποσότητας δηλητηρίου στην κυκλοφορία.
Το ρούφηγμα επίσης με το στόμα του δηλητηρίου από κάποιο
άλλο άτομο θα πρέπει να γίνεται με προσοχή και εφ' όσον δεν
υπάρχουν πληγές στο στόμα του ατόμου που θα κάνει το
ρούφηγμα.
Τέλος για τα φίδια και τους σκορπιούς καλό θα είναι το άτομο να
προσφεύγει στο πλησιέστερο οργανωμένο ιατρεία γιατί ίσως
απαιτηθεί η διενέργεια ειδικού αντιοφικού ορού.
Α΄ Βοήθειες
Πνιγμός
Γράφει η Ιατρός Παρασκευή Σούκουλη
Είναι πολυστηματική δυνητικά μοιραία νόσος που προκύπτει από
παρ' ολίγο ασφυξία σε σκέπασμα από νερό του προσώπου ή
ολόκληρου του κεφαλιού ενός ατόμου.
Συνήθως μερική μόνο ποσότητα νερού εισχωρεί στους πνεύμονες
και 100% των ασθενών πεθαίνουν χωρίς πράγματι να έχουν
εισροφήσει νερό.
Προσοχή
Το νερό που συχνά βγαίνει από το στόμα του πάσχοντος,
προέρχεται μάλλον από το στομάχι παρά από τους πνεύμονες του
και θα πρέπει να το αφήνουμε να αδειάζει κανονικά χωρίς πίεση.
Οι προσπάθειες να βγάζουμε δια της βίας το νερό από το στομάχι
μπορεί να έχουν ως αποτέλεσμα την εισπνοή του περιέχομένου
του.
Συμπτώματα
Αγωγή
Πρόληψη
Πιθανές επιπλοκές
Πορεία - Πρόληψη