14/04/2011

Οργάνωση επίσκεψης
Αλέξανδρος Χατζηπέτρος
users.auth.gr/ac

Οργάνωση επίσκεψης 14:43

Γιατί οργανώνουµε επισκέψεις;

• Οι επισκέψεις σε επιλεγµένες θέσεις έχουν
εκπαιδευτικό χαρακτήρα, ειδικά σε κατεξοχήν
περιγραφικές επιστήµες, όπως η Γεωλογία.
• Οι στόχοι που επιδιώκονται είναι:
▫ Η εξοικείωση των µαθητών µε θεµατικές ενότητες
που έχουν διδαχθεί.
▫ Η ανάπτυξη επαγωγικής σκέψης για την εξαγωγή
συµπερασµάτων.
▫ Η κατανόηση των αλληλεπιδράσεων των φυσικών
διεργασιών.

1
 14/04/2011

Οργάνωση επίσκεψης 14:43

Είδη επισκέψεων
• Μία επίσκεψη µπορεί να ανήκει σε µία ή και
στις δύο παρακάτω δοµικές κατηγορίες:
▫ Στατική δοµή. Τέτοιου είδους είναι οι
επισκέψεις σε µουσεία, εκθεσιακούς χώρους,
λατοµεία, σπήλαια κλπ). Συνήθως αυτές είναι
µονοθεµατικές επισκέψεις.
▫ ∆υναµική δοµή. Επισκέψεις σε διάφορες
φυσικές ή ανθρωπογενείς θέσεις, όπως π.χ. µία
εκπαιδευτική εκδροµή, ένας περίπατος στον
κοντινό λόφο, αστική γεωλογία, κλπ. Αυτού του
τύπου οι επισκέψεις είναι συνήθως διαθεµατικές.

Οργάνωση επίσκεψης 14:43

Πώς οργανώνουµε µία επίσκεψη;

• Μία επίσκεψη ή µία εκπαιδευτική εκδροµή απαιτεί
πολύ καλή προετοιµασία σε δύο επίπεδα:
▫ Πρακτικό µέρος. Αφορά την αδειοδότηση, την
εξασφάλιση των µέσων (µεταφορικών, εποπτικών
κλπ) για την ασφαλή µετάβαση και επιστροφή των
µαθητών, την τακτοποίηση των λεπτοµερειών µε τον
φορέα υποδοχής, κλπ.
▫ Επιστηµονικό µέρος. Αφορά την προετοιµασία
πάνω στα γνωστικά αντικείµενα της επίσκεψης, τη
στοχοθέτηση, τις υποστηρικτικές δραστηριότητες,
κλπ.

2
 14/04/2011

Οργάνωση επίσκεψης 14:43

Πρακτικό µέρος
• Τυπικές διαδικασίες
▫ Άδεια από τον ∆ιευθυντή της σχολικής µονάδας.
▫ Άδεια από τη ∆ιεύθυνση Β΄βάθµιας εκπαίδευσης.
▫ Συλλογή υπογεγραµµένων υπεύθυνων δηλώσεων από
τους γονείς ή κηδεµόνες των µαθητών ότι τους
επιτρέπουν τη συµµετοχή.
• Ουσιαστικές διαδικασίες
▫ Ορισµός ηµεροµηνίας και ώρας.
▫ Εξασφάλιση µεταφορικού µέσου.
▫ Οργάνωση των µαθητών.
▫ Ασφάλεια των µαθητών.

Οργάνωση επίσκεψης 14:43

Ορισµός ηµεροµηνίας και ώρας

• Προηγείται της επίσκεψης κατά τουλάχιστον
ένα µήνα. Λόγω του ότι δεν είναι όλοι οι χώροι
επισκέψιµοι οποιαδήποτε ηµέρα και ώρα (π.χ.
το Μουσείο Γεωλογίας και Παλαιοντολογίας του
Α.Π.Θ. δέχεται επισκέψεις µόνο τα πρωινά της
Πέµπτης), είναι σηµαντικό να εξασφαλισθεί η
επιθυµητή ηµέρα η οποία να είναι κατάλληλη
και για το σχολείο, αλλά και για το χώρο
ενδιαφέροντος.

3
 14/04/2011

Οργάνωση επίσκεψης 14:43

Εξασφάλιση µεταφορικού µέσου

• Σε κάθε περίπτωση, θα απαιτηθεί να µετακινηθούν οι
µαθητές µε λεωφορείο. Θα πρέπει να εξασφαλιστεί το µέσο
µεταφοράς ανάλογα µε τον αριθµό των µαθητών (1, 2 ή
περισσότερα λεωφορεία), και µε βάση τις υπάρχουσες
οδηγίες του Υπουργείου Παιδείας για την πραγµατοποίηση
και χρηµατοδότηση εκπαιδευτικών εκδροµών. Θα µπορούσε
να συνδυαστεί και µε άλλες εκπαιδευτικές δραστηριότητες, ή
θα µπορούσε να ενταχθεί στα πλαίσια µίας πολυήµερης
εκδροµής. Για περίπτωση αποµάκρυνσης από την έδρα του
σχολείου, απαιτείται έγγραφη συναίνεση των γονέων. Τέλος,
εξασφαλίζουµε συνοδούς καθηγητές ώστε να είναι αρκετοί
για τον αριθµό των µαθητών που θα πραγµατοποιήσουν την
επίσκεψη, αλλά και για την τήρηση των κανόνων ασφαλείας.

Οργάνωση επίσκεψης 14:43

Οργάνωση των µαθητών

• Σε ορισµένους χώρους είναι δυνατή η παρουσία πολλών
µαθητών ταυτόχρονα, όµως στους περισσότερους µόνο λίγοι
µπορούν κάθε φορά να βρίσκονται µαζί. Σε κάθε περίπτωση,
η παρουσία του συνόλου των µαθητών σε ένα χώρο
αντενδείκνυται, γιατί δεν θα γίνεται κατανοητή η ξενάγηση
και αναιρείται ο εκπαιδευτικός χαρακτήρας της επίσκεψης.
Για το σκοπό αυτό θα πρέπει να χωριστούν οι µαθητές σε
µικρότερα τµήµατα (όχι µεγαλύτερα των 25 ατόµων), έτσι
ώστε να υπάρχει οπτική και ακουστική επαφή µε τον ξεναγό.
Έτσι π.χ., σε περίπτωση 2 οµάδων των 25 ατόµων, και
ανάλογα µε τη διάρκεια της επίσκεψης, η πρώτη οµάδα θα
µπορούσε να ξεκινήσει την επίσκεψη, ενώ η δεύτερη να
ξεκινήσει µετά από 10 λεπτά, έτσι ώστε η πρώτη να έχει
αποµακρυνθεί, ή να ξεκινήσει από άλλο σηµείο, εφόσον ο
χώρος της επίσκεψης το επιτρέπει.

4
 14/04/2011

Οργάνωση επίσκεψης 14:43

Ασφάλεια των µαθητών

• Σε περίπτωση επίσκεψης σε σπήλαιο, ορυχείο ή
άλλο ανοικτό χώρο, θα πρέπει να ληφθεί ιδιαίτερη
µέριµνα για την ασφάλεια των µαθητών κατά τη
διάρκεια της επίσκεψης. Ενηµερωνόµαστε από το
φορέα διαχείρισης του τόπου επίσκεψης για τις
ισχύουσες διαδικασίες ασφάλειας και φροντίζουµε
να ενηµερώσουµε τους µαθητές και τους συνοδούς.
Απαιτείται συνεχής επαγρύπνηση και έλεγχος για
την ασφαλή διεξαγωγή της επίσκεψης. Μέτρα
ασφαλείας θα πρέπει να λαµβάνονται και κατά την
κίνηση των µαθητών εκτός σχολείου (µετακίνηση
από και προς το µέσο µεταφοράς, από και προς το
χώρο επίσκεψης, κλπ).

10

Οργάνωση επίσκεψης 14:43

Επιστηµονικό µέρος
• Προετοιµασία πριν την επίσκεψη
▫ Σχεδιασµός της εκπαιδευτικής διαδκασίας
▫ Ενηµέρωση µαθητών για τη θέση και την
επιστηµονική της σηµασία
• Πραγµατοποίηση της επίσκεψης
▫ Υλοποίηση της µεθόδευσης
▫ Ξενάγηση
▫ ∆ραστηριότητες
• Εκπαιδευτική διαδικασία µετά την επίσκεψη
▫ Έλεγχος κατανόησης – Αξιολόγηση
▫ Ανατροφοδότηση – προσαρµογή

5
 14/04/2011

11

Οργάνωση επίσκεψης 14:43

Σχεδιασµός εκπαιδευτικής διαδικασίας

• Ο σχεδιασµός µίας επίσκεψης αποτελεί µία εκδοχή
του σχεδιασµού ενός µαθήµατος. Εποµένως, αυτός
θα πρέπει να ακολουθεί µία συγκεκριµένη δοµή:
▫ Τίτλος
▫ Επίπεδο τάξης
▫ Καθορισµός γνωστικού αντικειµένου
▫ Στόχοι
▫ Μεθόδευση
▫ Αξιολόγηση
▫ Ανατροφοδότηση

12

Οργάνωση επίσκεψης 14:43

Στοχοθέτηση
• Ακολουθούνται οι ίδιοι κανόνες µε το σχεδιασµό
µαθήµατος.
• Καθορίζονται στόχοι:
▫ Γνωστικοί
▫ Συναισθηµατικοί
▫ Ψυχοκινητικοί
• Οι στόχοι θα πρέπει να είναι προσαρµοσµένοι
στις ιδιαιτερότητες της επίσκεψης και στα µέσα
που είναι διαθέσιµα.

6
 14/04/2011

13

Οργάνωση επίσκεψης 14:43

Μεθόδευση
• Η µεθόδευση ακολουθεί γραµµική ροή:
▫ Εισαγωγή στο γνωστικό αντικείµενο
▫ Περιγραφή των δραστηριοτήτων
▫ Υλοποίηση των δραστηριοτήτων
▫ Αξιολόγηση – ανατροφοδότηση
• ∆ΙΑΘΕΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑ!

14

Οργάνωση επίσκεψης 14:43

Πραγµατοποίηση της επίσκεψης

• Θα πρέπει να γνωρίζουµε ορισµένα βασικά στοιχεία για το
χώρο που πρόκειται να επισκεφθούµε. Τα περισσότερα µουσεία
φυσικής ιστορίας και σπήλαια έχουν διαθέσιµο έντυπο υλικό ή
ακόµα και διαδικτυακή παρουσία. Με βάση τα στοιχεία και τις
πληροφορίες που συλλέγουµε, κάνουµε στους µαθητές µία
παρουσίαση του χώρου επίσκεψης και επικεντρωνόµαστε στα
κυριότερα εκθέµατα (εάν είναι µουσείο), ή στη γεωλογική
δηµιουργία και σηµασία (εάν πρόκειται για ορυχείο, σπήλαιο,
κλπ). Λαµβάνουµε υπόψη το διαθέσιµο χρόνο της επίσκεψης
και οργανώνουµε την παρουσίαση µε τέτοιο τρόπο, ώστε να
αντιστοιχεί στα κυριότερα σηµεία που θα παρατηρηθούν στην
επίσκεψη. Η προτεινόµενη δοµή της παρουσίασης είναι:
▫ Εισαγωγή. Γεωγραφική τοποθέτηση και ιστορία του χώρου
επίσκεψης.
▫ Γενικά για τα εκθέµατα (εφόσον πρόκειται για µουσείο) ή για τον
τρόπο δηµιουργίας του (εφόσον πρόκειται για φυσική εµφάνιση).
▫ Περιγραφή των κυριότερων σηµείων της επερχόµενης επίσκεψης.
▫ Ανασκόπηση των κανόνων ασφαλείας και οδηγίες για την
πραγµατοποίηση της επίσκεψης.

7
 14/04/2011

15

Οργάνωση επίσκεψης 14:43

Ξενάγηση 1
• Σε ορισµένους χώρους επίσκεψης προσφέρεται ξενάγηση από
ειδικευµένο προσωπικό, προσαρµοσµένη στις απαιτήσεις της
συγκεκριµένης ηλικίας µαθητών, οπότε η ευθύνη του
συνοδεύοντα καθηγητή περιορίζεται στην οργάνωση των
τµηµάτων της επίσκεψης και την τήρηση της πειθαρχίας.
• Σε περίπτωση που η ξενάγηση γίνεται από ειδικευµένο
προσωπικό το οποίο όµως δεν έχει επαφή µε το χώρο της
εκπαίδευσης (π.χ. ο γεωλόγος ενός ορυχείου), τότε µπορεί να
είναι επιστηµονικά ορθή, αλλά υπάρχει µεγάλη πιθανότητα
να είναι υπερβολικά πολύπλοκη για µαθητές ή ακόµα και να
µην έχει συνοχή και συνέχεια. Σε αυτή την περίπτωση ο ρόλος
του συνοδού καθηγητή είναι καθοριστικός. Θα πρέπει να
επεξεργάζεται τις πληροφορίες και να επεµβαίνει όπου είναι
ανάγκη προκειµένου να διευκρινίσει ορισµένα σηµεία ή να
συνθέσει έννοιες.

16

Οργάνωση επίσκεψης 14:43

Ξενάγηση 2
• Πολλές φορές δεν είναι δυνατή η παρουσία ξεναγού, οπότε θα
πρέπει η ξενάγηση να γίνει από το συνοδό. Σε αυτή την περίπτωση
ιδιαίτερη έµφαση θα πρέπει να δοθεί στα παρακάτω:
▫ Απλοποιηµένη παρουσίαση των βασικών εννοιών.
▫ Πρακτικές πληροφορίες που συνδέονται µε τον τόπο της επίσκεψης.
▫ Βιωµατική διδασκαλία µε χρήση εκπαιδευτικών εργαλείων.
▫ Συµµετοχική παρουσίαση µε πολλές ερωτήσεις.
▫ ∆ιευκρίνιση αποριών ή παρανοήσεων των µαθητών.
• Ορισµένα µουσεία φυσικής ιστορίας προσφέρουν εναλλακτικές
επιπλέον εκπαιδευτικές δραστηριότητες, όπως π.χ. οι «µικροί
παλαιοντολόγοι» του Μουσείου Φυσικής Ιστορίας Απολιθωµένου
∆άσους Λέσβου, µέσω των οποίων οι µαθητές συµµετέχουν ενεργά
στην εκπαιδευτική διαδικασία. Εφόσον υπάρχει διαθέσιµος χρόνος
και χώρος για όλους τους µαθητές, τότε καλό είναι να
συµπεριληφθούν και αυτές οι δραστηριότητες στο πρόγραµµα της
εκπαιδευτικής επίσκεψης.

8
 14/04/2011

17

Οργάνωση επίσκεψης 14:43

Εκπαιδευτική διαδικασία µετά την

επίσκεψη
• Για την αξιολόγηση του βαθµού κατανόησης των
στόχων της επίσκεψης, είναι καλό να ζητηθεί
µία εργασία που να αφορά την επίσκεψη (τι
είδαν οι µαθητές, πώς εξηγούνται αυτά που
είδαν κτλ).
• Θα µπορούσαν επίσης να ανατεθούν εργασίες
για το σπίτι που να αφορούν συγκεκριµένα
θέµατα σχετικά µε την επίσκεψη, όπως π.χ.
πληροφορίες για ένα συγκεκριµένο απολίθωµα ή
ορυκτό.