İklim Değişikliğinin Bilimsel

Temelleri

Prof. Dr. Levent Kurnaz

Boğaziçi Üniversitesi
Fizik Bölümü
İklim Değişikliği Araştırma Grubu
Son bin yılın sıcaklık değişimi
 IPCC
Intergovernmental Panel on Climate Change:

Amaçları
 
IPCC karar noktasındaki yöneticilere ve diğer ilgilenenlere iklim değişikliği konusunda tarafsız bilgi kaynağı
sağlamak için oluşturulmuştur. IPCC araştırma ve gözlem yapmaz. Görevi insanlardan kaynaklanan iklim
değişikliğinin etkilerini anlanması, bu değişikliklerin önlenmesi ve sonuçlarından korunulması alanındaki en
son bilimsel, teknik ve sosyo-ekonomik verileri değerlendirerek görüş oluşturmaktır. IPCC raporları
uygulanacak politikalar konusunda bilimsel, teknolojik ve sosyo-ekonomik faktörlere dayanrak tarafsız
olmalıdır. Bu veriler en yüksek bilimsel ve teknik standartlara sahip olmalı ve olabildiğince geniş bir görüş
yelpazesini yansıtmalıdır.

 
Kimlerden oluşur
 
IPCC Dünya Meteoroloji Örgütü (World Meteorological Organization - WMO) ve Birleşmiş Milletler Çevre
Programı (United Nations Environment Programme - UNEP) tarafından kurulmuş devletlerarası bir
örgüttür. Üyeleri şunlardır:
•
Devletler.
•
Bilim insanları.
•
Halklar
 Dördüncü Değerlendirme Raporu

Most of the observed increase in global average temperatures since the

mid-20th century is very likely due to the observed increase in
anthropogenic greenhouse gas concentrations.
Elektromanyetik Tayf
 Cisimlerin verdiği ışınımın sıcaklık bağımlılığı


Tüm sıcak cisimler ışırlar.

Bu ışınımın frekansı sadece cismin
sıcaklığına bağlıdır.

Cisim ısındıkça her dalga boyunda
verdiği ışınım da artar.

Cismin sıcaklığı arttıkça yaydığı ışınım
spekturumunun tepe noktası daha düşük
dalga boylarına kayar.

Cismin yaydığı ışınımın parlaklığı cismin
tüm yüzeyinden yaydığı ışınım
toplanarak bulunur.

Parlaklık cismin sıcaklığının dördüncü
kuvveti ile artar.
 Güneşin Işıması

Güneş sabiti:
•
Güneşten dünyaya
gelen enerji miktarı
yaklaşık olarak 342
W/m² dir.
•
Yaz ve kış aylarında
değişmez, ama güneşe
yaklaşıp
uzaklaştığımızda az da
olsa değişir.
 Göremediklerimiz

Herhangi birimizin yaydığı enerjinin çoğu

kızılötesidir. Bazı maddeler görünen ışığı
geçirmemelerine rağmen kızılötesini geçirir,
bazıları da tam tersine kızılötesini
geçirmemesine rağmen görünen ışığı geçirir.
Bu Sera Etkisi’nin temelidir. Seralar adamın
gözlükleri gibi camla kaplıdırlar ve görünen
ışığı geçirmelerine rağmen kızılötesini
geçirmezler.
 Atmosferdeki gazlar ışınımın hangi dalga boyunu
emer?
- Güneşten gelen ışınımın önemli
kısmı görünür ışıktır (visible).
- Atmosferimiz bu görünür ışığın
çoğunu geçirir.
- Güneşten gelen ışınımın
tehlikeli kısmı morötesidir (UV),
atmosferin üst tabakalarındaki
ozon gazı da bu tehlikeli ışınımın
dünyaya ulaşmasını engeller.
- Güneşten gelen ışınımın
kızılötesi (IR) kısmını da su
buharı, karbon dioksit ve metan
elbirliği ile engellerler (bu kısım
bizim için zararlı değildir).
 Peki karbon dioksit zararsızsa sorun nereden
geliyor??
Dünya da sıcak bir nesne ve tüm
sıcak nesneler gibi ışınım yapar.
Bu ışınım aynı güneşin ışınımı
gibidir, ancak dalgaboyu farklıdır.

Karbon dioksit ve su buharının sorunu

güneşin ışınımını geçirmemeleri değil
dünyanın ısınmasından dolayı geri yansıttığı
ışınımı geçirmemeleridir.
Dünyanın Enerji Muhasebesi
 Peki sorun nerede??

Karbon
diyoksit

Metan

Karbon diyoksit artınca Sıcaklık arttıkça karbon

dünyanın sıcaklığı artıyor VEYA diyoksit miktarı artıyor
İklimi oluşturan ilişkiler
İklimi oluşturabilecek etkilerin en önemlisi
güneştir

BUGÜN:

Güneş iklimi ciddi

biçimde etkileyebilir!!
 Güneş lekeleri ve sıcaklıklar
Güneşte son 70 senedir görülen hareketlilik özel bir durumdur. Son 11400
senenin sadece %10’luk bir bölümünde benzer bir hareketlilik gözlenmiştir.
Diğer tüm hareketlilik zamanları yaşadığımız 70 senelik süreden çok daha
kısadır.
 Milankovitch döngüsü
Eliptiklik:
Periyodu 100,000 sene
Eksen eğikliği:
Periyodu 41,000 sene
Presesyon:
Periyodu 23,000 sene

Yani geçmişteki buzul

çağlarının sebebi
Bu etkilerin güneşteki
toplamı: değişikliklerdir.
İklimi etkileyen faktörler (1750->2000)
Simülasyon Modelleri
Model Testleri
 Peki bizi gelecekte neler bekliyor?
Bunu bilebilmek için gelecekte sera gazlarının miktarlarındaki değişimleri
bilebilmemiz gerekiyor, ancak bu bilgiye ulaşmak imkansız olduğu için senaryolar
üretiyoruz.
IPCC: Intergovernmental Panel on Climate Change bu senaryoları hazırlıyor.
SRES: Special Report on Emission Scenarios – 40 değişik senaryo (IPCC 2001 ve 2007
raporlarında bu senaryolar kullanıldı)
Birkaç ana grubu var:
A1: Hızlı ekonomik büyümeye sahip, parçaları birbirine daha çok benzeyecek olan
gelişmiş bir dünya
A1F1: Fosil yakıtlarına dayanan
A1B: Her yakıt türünü eşit kullanan
A1T: Fosil yakıtlarına yüklenmeyen
A2: Hızlı ekonomik büyümeye sahip, gelişmiş ama entegrasyonu daha az bir dünya
B1: Hızlı ekonomik büyümeye sahip, entegre ancak çevreye duyarlı bir dünya
B2: Hızlı ekonomik büyümeye sahip, gelişmiş ama entegrasyonu daha az ancak
çevreye daha duyarlı bir dünya
Gelecek için sonuçlar:
 Algılama, dayandırma ve tahmin etme
problemleri:
• Öncelikle mesela geçmişteki herhangi bir yirmi yıllık dönem için stratosferik ve troposferik
ortalama sıcaklık farkları ölçülür. Bu bize doğal sürecin hangi limitler içerisinde çalıştığını
gösterir. Daha sonra başka bir yirmi yıllık dönem için model koşturulur ve bu da bize modelin
hangi limitler içerisinde çalıştığını verir. Daha sonra yapılan ölçüm eğer A noktasına geliyorsa
model başarılı çalışıyor demektir.

•
Tersine eğer B noktasına geliyorsak bir değişiklik
vardır ama bu doğaldır deriz. Eğer C noktasına
geliyorsa, bir değişiklik vardır, bu değişiklik doğal
değildir, ama bizim modele kattığımız değişkenlerle
de açıklanamayan yeni bir olgu var demektir.
Dolayısıyla modelin içerisinde ne kadar birbirinden
bağımsız değişkene bakıyorsak ve bunlar ne kadar
doğru sonuç veriyorsa modelin algılama gücü o
kadar kuvvetli demektir.
Daha iyi anlamamız için karşılaştıralım:
• Fig a of snth rep p 65
• Fig b
• Fig a synth p66
Senaryo sonuçlarına göre deniz seviyesinde
beklenen artış
 Manyas Kuş Cenneti??

Before After
Tanıdık geldi mi??
İşimizi biraz daha zorlaştırmak için
senaryolar diyor ki

Bu bizim için ne demek??

TÜM YAZI SUSUZ GEÇİREN

İSTANBUL’A 13 EKİM 2007’DE 3
SAATTE METREKAREYE 126 KG
YAĞIŞ DÜŞECEK DEMEK!!!
İş sadece buzla suyla kalsa iyi!
Bizim preformansımız

1990 yılı CO2 salınımlarına göre 2006

salınımlarındaki değişim miktarı
Enerji bağımlılığımız
Yapmayı planladıklarımız
Bunlar daha iyi haberlerdi!!
Şimdi sıra kötü haberlerde!!
Bu akıntı durursa ne olur??

Gulf Stream The Day After Tomorrow??

 Biraz daha devam edelim:
Batı Antarktik buz
yığınının çökmesi her
zaman için ihtimal
dahilinde!

Deniz seviyesinde 4-6

metreye varan
yükselmeler görülebilir!
 Son olarak:
•
Bazı iklim modellerine göre kontrolden çıkan bir sera etkisinin
yeraltında hidrat şeklinde bulunan metan gazını açığa çıkartması
(Clathrate gun hypothesis) Permiyan-Triassik soy tükenme olaylarına
sebep olmuştur. Sibirya tundralarının altındaki buzda saklı olan bu
hidratların erimesi ile karbon diyoksitden 25 kat daha kuvvetli bir sera
gazı olan metan açığa çıkacaktır.
•
Permiyan-Triassik soy tükenme olayı, çoğu zaman Büyük Ölüm diye de
anılır, 251 milyon yıl önce Permiyan ve Triassik jeolojik periodları
arasında gerçekleşmiş olan bir soy tükenme olayıdır. Bu olay dünya
tarihinin en önemli soy tükenme olayıdır ve bu sırada tüm deniz canlı
türlerinin %96’sı, tüm kara canlı türlerinin de %70’i yok olmuştur.
 Sonuç:

“İklim sistemi kızgın bir canavardır, biz de onu

sopalarla dürtüyoruz.”
Wallace Bröcker
Sabırla dinlediğiniz için teşekkürler!!