ΘΑΜΥΡΙΣ

Παυσανίας 4, 33, 3-4

Στο δρόμο προς την Μεγαλόπολη [από την κορυφή της Ιθώμης]
συναντά σε απόσταση 30 σταδίων από την πύλη το ρέμα της Βαλύρας.
Το όνομα λένε πως δόθηκε στον ποταμό επειδή ο Θάμυρις πέταξε
[έβαλε] αυτού τη λύρα, όταν τυφλώθηκε. Ο Θάμυρις ήταν γιος του
Φιλάμμωνα και της νύμφης Αργιόπης. Η Αργιόπη ζούσε αρχικά περί
τον Παρνασσό, όταν όμως έμεινε έγκυος, λένε πως μετοίκησε στους
Οδρύσες, γιατί ο Φιλάμμωνας δεν ήθελε να την φέρει στο σπίτι του.
Γι’ αυτό τον Θάμυρι τον λένε Οδρύση και Θράκα.

[Ο μουσικός των προϊστορικών χρόνων Φιλάμμων, γιος του

Απόλλωνα, θεωρούνταν από μερικούς και ιδρυτής μυστικών λατρειών
όπως της Λέρνας [Παυσ. 2, 37, 2].

[Ο προομηρικός ποιητής και μουσικός Θάμυρις φημίζονταν για

την ομορφιά του, για το τραγούδι και για το παίξιμο της λύρας.
Περήφανος για τις ικανότητές του τόλμησε να αμφισβητήσει την
υπεροχή των Μουσών, αλλά στον αγώνα που επακολούθησε νικήθηκε.
Οι Μούσες εκδικούμενες τον τύφλωσαν, καθώς πήγαινε από την
Οιχαλία στο Δώριον, κι εκείνος φτάνοντας στο ποτάμι πέταξε την
λύρα ως άχρηστη και το ποτάμι πήρε το όνομα Βαλύρα. Ο μύθος του
Θάμυρι είναι ένας από τους πολλούς που συναντώνται παράλληλα
στην Θεσσαλία και στην Μεσσηνία. Τον μύθο τον αναφέρει και ο
Ησίοδος [Fragm. Hesiodea των Merkelbach και West, 65], και
παρουσιάζει τον Θράκα Θάμυρι να συναντιέται με τις Πιερίδες Μούσες
στο φημισμένο Δώτιον πεδίον (στη νότια έξοδο των Τεμπών) και εκεί
να ανταγωνίζεται μ’ αυτές και να τυφλώνεται].

Ο Παυσανίας (4, 33, 3-4), αναφέρει τον μύθο του Θάμυρη και
ταυτίζει την ΟΙΧΑΛΙΑ [απ’ όπου ερχόταν ο Θάμυρις] με την αρχαία
ΑΝΔΑΝΙΑ όπου τελούνταν τα μυστήρια του Λύκου και του Καύκωνα. Η
περιοχή βρίσκεται απέναντι από την σημερινή πεδιάδα του ΜΕΛΙΓΑΛΑ,
[αρχαίος Στενύκληρος και Κάπρου σήμα]. Στην Οιχαλία τοποθετεί ο
Παυσανίας το Καρνάσιον Άλσος, που ήταν γεμάτο από κυπαρίσσια.
Αγάλματα θεών υπήρχαν του Απόλλωνα Καρνείου, [της Αγνής] και του
Ερμή με κριάρι. Το όνομα ΑΓΝΗ ήταν το προσωνύμιο της Κόρης της
Δήμητρας. Κοντά στο άγαλμα πηγάζει νερό. Τα μυστήρια του
Καρνάσου ο Παυσανίας τα θεωρούσε τα ιερότερα μετά τα Ελευσίνια.
Εκεί φυλασσόταν μια χάλκινη υδρία που είχε βρει ο Αργείος
στρατηγός Επιτέλης. Αυτός είχε συνεργασθεί στο κτίσιμο της
Μεσσήνης με τον Επαμεινώνδα. Βοηθούμενος ο Επιτέλης, ο γιος
του Αισχίνη, από όνειρο βρήκε τη χάλκινη υδρία που είχε
κρύψει στις υπώρειες της Ιθώμης ο Αριστομένης και την έφερε
στον Επαμεινώνδα, ο οποίος βρήκε μέσα την παρακαταθήκη
του Αριστομένη, δηλαδή έλασμα κασιτέρου λεπτότατο, όπου
ήταν γραμμένο το ΤΕΛΕΤΟΥΡΓΙΚΟ των μυστηρίων της
ΑΝΔΑΝΙΑΣ. [8 σταδια αριστερά βρίσκονται τα ερείπια της
ΑΝΔΑΝΙΑΣ].

Παυσανίας 4, 20, 4.
 Ο Αριστομένης, όταν κατάλαβε πως ήρθε η ώρα να πέσει το
φρούριο της Είρας στα χέρια των Λακεδαιμονίων, όπως είχε προπεί η
Πυθία, νιάστηκε για ό,τι επέτρεπαν τότε τα πράγματα. Υπήρχε στους
Μεσσήνιους ένα απόρρητο αντικείμενο που αν χανόταν, επρόκειτο να
καταποντιστεί για όλους τους αιώνες η Μεσσηνία. Αν όμως
φυλασσόταν, έλεγαν οι χρησμοί του γιου του Πανδίονα, Λύκου, πως οι
Μεσσήνιοι θα μπορούσαν κάποτε να ξαναβρούν τη σωτηρία της χώρας
τους. Το αντικείμενο αυτό, μόλις νύχτωσε, το πήρε μαζί του ο
Αριστομένης ο οποίος ήξερε τους χρησμούς. Όταν έφθασε στο πιο
έρημο μέρος της Ιθώμης το παράχωσε στο βουνό της Ιθώμης, και
ζήτησε από το Δία, ο οποίος προστάτευε την Ιθώμη και από τους
θεούς οι οποίοι έσωζαν ως τότε τους Μεσσήνιους να είναι φρουροί
της παρακαταθήκης αυτής, ώστε να μην εξαρτηθεί μόνο από τους
Σπαρτιάτες η ελπίδα της επιστροφής των Μεσσηνίων.

Ο Παυσανίας (4, 26, 6), λέει πως ο Επαμεινώνδας ήθελε να

ξαναχτίσει την μια πόλη αξιόμαχη εναντίον των Λακεδαιμονίων, αλλά
οι Μεσσήνιοι δεν ήθελαν να κατοικήσουν την Οιχαλία και την Ανδανία
γιατί παλιά τους είχαν βρει συμφορές. Ενώ κοιμόταν, λένε πως είδε
την νύχτα έναν ηλικιωμένο άνδρα που έμοιαζε πολύ με ιεροφάντη
[ΚΑΥΚΩΝ] ο οποίος του είπε: «Από μένα θα έχεις το δώρο να νικάς
όποιον πολεμάς με όπλα, και όταν φύγεις από τη ζωή, εγώ, ω Θηβαίε,
θα κάνω να μην μείνεις άγνωστος και άδοξος. Δώσε όμως και συ ξανά
στους Μεσσήνιους την πατρική τους γη και τις πόλεις, επειδή και η
κατ’ αυτών οργή των Διοσκούρων έχει ήδη σταματήσει».

Στον Επιτέλη δε, τον γιο του Αισχίνη, που οι Αργείοι τον είχαν
εκλέξει στρατηγό, εμφανίστηκε πάλι σε όνειρο και του είπε πως «σε
όποιο μέρος της Ιθώμης βρει φυτρωμένα σμίλακα και μυρτιά [μυρσίνη]
να σκάψει ανάμεσά τους και να ΣΩΣΕΙ ΤΗ ΓΡΙΑ, η οποία βασανίζεται
κλεισμένη στον χάλκινο θάλαμο και είναι ήδη λιπόθυμη».

Ο Επιτέλης, άμα ξημέρωσε, πήγε στο μέρος αυτό και σκάβοντας

βρήκε χάλκινη υδρία. Την πήγε αμέσως στον Επαμεινώνδα, του
φανέρωσε το όνειρο και του είπε να αφαιρέσει το πώμα μόνος του και
να κοιτάξει τι έχει μέσα. Εκείνος έκανε θυσία, ευχήθηκε σε εκείνον
που φανέρωσε με όνειρο την υδρία και κατόπιν την άνοιξε. Βρήκε μέσα
λεπτότατο έλασμα κασσιτέρου, τυλιγμένο σε ρολό, όπως είναι οι
ρολοί των βιβλίων. Πάνω σε αυτό ήταν γραμμένο το τελετουργικό
των Μεγάλων θεών, κληροδοτημένο από τον Αριστομένη. Το πρόσωπο
που παρουσιάστηκε στον Επιτέλη και στον Επαμεινώνδα, τον ύπνο
τους, λένε πως ήταν ο ΚΑΥΚΩΝ, ο οποίος είχε πάει από την Αθήνα
στην Ανδανία, κοντά στην Μεσσήνη, την κόρη του Τρίοπα.