Lijekovi

Analgetici

- alkaloidni

- nealkaloidni
Alkaloidni analgetici

- hemijski spojevi

- spadaju u alkaloidnu grupu

- dijele se u 3 grupe ( morfinska, semisintetički

derivati morfina, sintetičke zamjene za morfin)
 Morfinska grupa

- morfin

- kodein
Morfin

- alkaloid izoliran iz opijuma, osušenog soka

iscijeđenog iz nezrelih čahura vrtnog maka
- veže se ponajviše za opioidne receptore i snažno
ih aktivira
- mogu se javiti promjene raspoloženja kao euforija i
disforija, pospanost i ošamućenost.
- djeluje depresorno na respiratorni centar, ublažava
strah, osjećaj umora i gladi, sužava zjenice itd.
- koristi se za ublažavanje boli kod osoba koje su u
terminalnoj fazi bolesti
- smrtonosna doza 0,1 g
 Kodein

- jedan od važnijih alkaloida opijuma

- upotrebljava se najviše za smirivanje
kašlja i kao analgetik kod nešto slabijih
bolova, te protiv dijareje
- dobar kao supstitucijska terapija u liječenju
ovisnika (ne prakticira se u BiH)
- upotrebom kod starijih osoba povećava
kardiovaskularni rizik
Sintetička zamjena za morfin

- zbog nedostatka morfina intenzivno se

radi na sintezi analgetika

- do sada nije sintetizovan niti jedan idealan

- važniji sintetizovani (derivati piperidina i

derivati heptona, peptidin i metadon)
 Antagonisti alkaloidnih
analgetika
- u slučaju intoksinacije analgeticima koriste
se isti antagonisti za sve analgetike

- značajniji antagonisti su nalorfin i

levalorfan ( derivati morfina)
Nealkaloidni analgetici

- pored analgetičkog djelovanja snižavaju

tjelesnu temperaturu, djeluju antipiretički
- neki se koriste i za liječenje reumatskih
oboljenja i uloga
- važniji nealkaloidni analgetici su salicilati,
derivati p-amino-fenola, derivati pirazolena
i indometacin
 Salicilati

- derivati salicilne kiseline, koja se u manjim

koncentracijama koristi protiv svraba i
znojenja
- najpoznatiji je natrij-salicilat
- acetilsalicilna kiselina ( Acetisal, Acisal,
Aspirin) djeluje jače analgetski i antipiretski,
a slabije antireumatski
- dodavanjem pufera u acetil-salicilnu kiselinu
nastaje andol
 Derivati p-amino-fenola

- poznatiji analgetici su acetanilid, fenacetin i

paracetamol
- najvažniji analgetik je fenacetin koji djeluje
antipiretski i analgetski, a slabije
antireumatski
- u novije vrijeme se koristi paracetamol koji
ima manje štetno djelovanje
 Derivati pirazolona

- fenazon (pouzdan antipiretik, ali slab

analgetik i često izaziva promjene na koži)
- amino-fenazon (jači analgetik, te
antireumatik, ali se malo koristi zbog
neželjenih djelovanja)
- fenil-butazon (protivupalno djelovanje, ali
izaziva komplikacije)
- analgin (ne stvara navikavanje)
- indometacin (reumatska oboljenja)
 Citostatici

- koriste se za liječenje malignih tumora

- sprečavaju diobu malignih ćelija, a time i

razmnožavanje ćelija i rast neoplazme
Prirodni citostatici

- biljni alkaloidi (uzrokuju zastoj diobe ćelija

u posljednjoj fazi, pa su posljedice
depresija koštane srži i dr.)

- važniji alkaloidi su biljke Vinca rosea L i to

vinblastin i vinkristin
 Alkilnacije

- djeluju na metabolizam ćelije što uzrokuje

pucanje ili ukrštanje lanaca DNK, pa dolazi
do uništavanja ćelija
- djelovanje je slično zračenju
- nitrogen-mustard je poznatiji citostatik,
dobiven 1945.
- svi citostatici imaju štetno djelovanje
 Antimetaboliti

- slični metabolitima
- fluorouracil, ftorafur i citarabin (antagonisti
pirimidina; ometaju sintezu DNK)
- merkaptopurin (sprečava sintezu DNK i
RNK)
- metotreksat (antagonist folne kiseline; koči
sintezu aminokiselina)
Hormoni citostatici

- polni hormoni

- ženski polni hormon se koristi za liječenje

raka prostate

- tamoksifenom (antagonist esterogena)

liječi rak dojke
VIDEO

• http://www.youtube.com/watch?v=OQbYF
5Qexyc
(automatska priprema citostatika)

• http://www.youtube.com/watch?v=rg7bv3T
pXEE&feature=related
(tretman za rak dojke)
HVALA NA PAŽNJI

Maša Borić
Seada Koričić