Borun en stratejik ve ara hammaddesi niteliğinde olan bu malzemenin en

önemli özellikleri, elmastan sonra ikinci sertliğe sahip olması, nötron

absorbsiyon kabiliyetidir. Yüksek sıcaklığa dayanımı diğer bor bileşiklerinin
sentezlenmesinde ara hammadde özelliğine sahip olmasıdır. Örneğin ,
TiB2 üretebilmek için çok yüksek sıcaklıkta TiO2’in B4C ile reaksiyona
sokulması
gerekmektedir.
Özellikleri
• Yoğunluğu : 2.51g/cm3
• Kristal yapısı : Rombohedral
• Ergime noktası : yaklaşık 2.450°C
• Çok yüksek sertliği : Elmas ve cBN’den sonra üçüncü sıradadır.
• Temel genleşme katsayısı :5x10-4°C-1
• Kimyasal ataklara karşı dirençlidir.
• Bor karbür çok yüksek nötron absorbsiyon kabiliyetine sahiptir.
• Elektrik iletkenliği : 25°C, 0.1-10 ohm cm
• Maksimum kullanma sıcaklığı (oksitleyici şartlarda) : 600°C
• Isı iletim katsayısı : 33.5W/m°K 25°C
Başlıca Kullanım Alanları
• Refrakter endüstrisinde antioksidan olarak
• Nükleer reaktörlerde kontrol çubuklarında, radyasyondan koruyucu
duvarlarında
• Lepleme sanayiinde aşındırıcı olarak
• Tel haddelerinde kılavuz olarak
• Ekstrüzyon kalıplarında
• Metal matrisli kompozitlerde, düşük yoğunluklu sermetlerde, alüminyum
matrisli
kompozitlerde
• Katı füze yakıtlarında
• Yüzey borlama reaktiflerinde
• Diğer borürlerin (TiB2, SiB2, MoB2 v.b.)
Başlıca üreticileri ESK-Almanya ve Mudanjiang-Çin başlıca üreticileridir.
Yaygın olarak kullanım alanı ve ticareti her yıl artan bu kadar önemli ve
stratejik bir
malzemeyi ne yazık ki Türkiye üretmemektedir. YTSKAM, İ.T.Ü. KOSGEM
teknoloji
geliştirme merkezi ile beraber bor karbürün Türkiye’de üretimi ve
ticarileştirilmesi
üzerinde çalışmaktadır.
Üretim Teknolojileri
Ark ocağında veya rezistanslı fırınlarda borik asidin veya B2O3’ün karbonla
birlikte
aşağıdaki reaksiyona sokularak elde edilmektedir.
2 C + O2 = 2 CO (1)
B2O3 + 2 B + 3 CO2 (2)
4 B + C = B4C (3)
CO + C= B4C (4)
Toplam reaksiyon
2 B2O3 +7 C = B4C + 6 CO (5)
Teorik olarak enerji gereksinimi,
ΔH25°C = 1812 KJ/mol veya9,1 kWh/kg B4C
Borik asitten üretim için, borik asidin parçalanma enerjisi bu değere ilave
edilmelidir.
Görüleceği gibi bor karbür üretiminde enerji önemli bir parametredir.
Alüminyum
üretiminde teorik olarak 6,53 kWh/kg Al enerji kullanıldığı göz önüne
alınırsa bor
karbürde enerji tüketimi alüminyuma göre 1,4 katı daha fazladır. Bor
karbür; ark ocağı
veya grafit dirençli fırınlarda üretilmektedir. Borik asitten üretim sırasında
CO ile birlikte
H2O gaz çıkışı sebebi ile patlayıcı özellikte su gazı oluşumu söz konusu
olduğu için
üretimde direnç tipi fırınlar tercih edilmektedir. Borik asit bir karıştırıcıda
petrol koku ile
beraber iyice karıştırılarak grafit direnç fırınına beslenir. Kontrollü
elektriksel
parametrelerle ısıtma hızı denetim altında tutulur. Başlangıçta borik asidin
kristal suyunun
uçması sağlanır. Bu aşamada minimum bor kaybının olmasına dikkat edilir.
Kristal
suyunun uçmasını takiben hızlıca fırın ısıtılır. Reaksiyon sıcaklığına çıkılarak
bor karbür
oluşturulur. Verilen reaksiyon süresi sonunda fırın soğumaya terk edilir.
Fırın soğuduktan
sonra şarj havalı kırıcılarla kırılarak dışarı alınır. Sert fırın çekirdeği elle
yumuşak olan üst
katmanlardan dikkatlice ayrılır. Sert bor karbür bölgeleri parlak parça
özelliğiyle şarjın
diğer kısımlarından gözle ayırt edilebilir.
Bor karbür fırın direncinin etrafındaki 2300°C sıcaklığındaki fırın grafit
direncinin
etrafında bir çekirdek ergimiş faz olarak teşekkül etmektedir. Çekirdek
etrafında kısmen
reaksiyona girmiş karbonla karışık kalitesi düşük ikinci fazlarda mevcuttur.
Bu kısım ikinci
şarja ilave edilerek kullanılmaktadır. Ergimiş parça bor karbür çok sert bir
malzeme olduğu
için öğütme ortamından kirliliğin bulaşmaması için otojen öğütme tercih
edilir. Bununla
beraber demir bilyalı ortamlarda da öğütme yapılabilir. Bu durumda
öğütülmüş tozun
manyetik ayırma ve kimyasal arındırma işleminden geçirilmesi
gerekmektedir. Üretilen toz
malzeme tane boyutuna göre sınıflandırılır.
Bor Karbür Üretim Akım Şeması

BORİK ASİT PETROL KOKU

GRAFİT DİRENÇLİ
FIRINDA REAKSİYON

ÜRÜNLER

KIRMA ÖĞÜTME
İŞLEMLERİ

MANYETİK
AYRIŞTIRMA

ÇÖZÜMLENDİRME

SİNTERLEMEYE
UYGUN BOR KARBÜR
TOZU
BOR KARBÜR ZIRH MALZEMESİ
Bor Karbürden İzostatik Presleme ile Zırh Malzemesi Üretimi
Bor karbürden zırh malzemesi üretimi, borik asitten elde edilen bor karbür
tozlarının değişik tane boyutu, sıcaklık ve basınç koşulları altında sıcak
izostatik preslenerek sinterlenmesiyle olmaktadır. İzostatik preslemede,
esnek bir kalıp içinde yer alan bor karbür tozları, her yönden hidrostatik
basınç uygulanarak tozlar sıkıştırılmaktadır. İzostatik preslemenin sıcak ve
soğuk izostatik olarak iki çeşidi olmasına rağmen bor karbür (B4C) ileri
seramiği sadece sıcak izostatik presleme yöntemiyle sinterlenebilmektedir.
Bor karbürün sıcak izostatik preslenmesinde argon ve helyum gazları
yüksek sıcaklık ve basınçta sıkıştırma aracı olarak kullanılmaktadır.
Sinterleme ve sıkıştırma işleminin aynı anda yapıldığı bu yöntemde, askeri
zırh malzemesi olarak kullanılan yüksek sertlikte, yoğunluk ve mekanik
özelliklere sahip bor karbürün üretimi yapılmaktadır. Yüksek sıcaklık ve
basınç altında gerçekleştirilen işlemde iç boşluklar tamamen ortadan
kalkarken, tozlar güçlü metalurjik bağlar ile birleşmekte ve mükemmel
özelliklere sahip %98.2 yoğunlukta üniform bir yapı elde edilmektedir.
Zırh Malzemesi Olarak Bor Karbür
JPGÇelik ve Al, günümüz askeri araçlarında ve uçaklarında halen en yaygın
kullanıma sahip zırh malzemeleridir, çünkü, balistik performansları ve
düşük üretim maliyetlerinin yanısıra yük taşıma kapasitesine de sahiptirler.
Seramik ve polimer esaslı kompozitler gibi daha gelişmiş zırh malzemeleri
ise, temelde daha üstün balistik performansları ve hafif olmaları nedeniyle
kullanılmaktadır. Özellikle B4C, hafifliği ve üstün mekanik özellikleri
nedeniyle, balistik uygulamalarda geleneksel zırhlara (çelik ve alüminyum)
alternatif bir seramiktir. Ancak, her ne kadar monolitik B4C zırhlar
günümüzde kullanılmakta ise de, B4C gibi kovalent bağlı seramiklerin
düşük kırılma tokluğu ve üretim maliyetinin yüksek oluşu kullanımlarının
yaygınlaşmasını önlemektedir. Yoğun ve yüksek balistik performansa sahip
monolitik B4C ancak sıcak presleme yöntemi ile üretilebilmektedir. Sıcak
presleme, seri üretime uygun olmayan, basit şekillerin üretilebildiği,
yüksek sıcaklık uygulamasını gerektiren ve bu nedenle kalıp maliyeti
yüksek olan bir üretim yöntemidir.
Yüksek kırılma tokluğuna sahip, yapısal işlevi de olan, hafif ve çoklu
çarpmalara dayanıklı B4C-Al kompozitlerinin düşük maliyetli olduğundan
özellikle savunma sanayinde zırh malzemesi olarak kullanılmaktadır. Yani
bor karbür zırh malzemesi genellikle alüminyum kompoziti olarak üretilip
kullanılmaktadır.
Bor Karbür Zırhının Balistik İncelemesi
Zırh malzemesinin balistik performansının doğru bir şekilde
belirlenebilmesi için, balistik deney numunelerinin uzunluğu ve eni en az
10×10 cm2 olmalıdır. Oysa mevcut üretim koşulları altında eni 5 cm’den
daha büyük olan malzemelerin üretimi mümkün olmamıştır. Bunun
ötesinde, balistik denemeler destek plaka olmaksızın gerçekleştirilmiştir.
Bu bakımdan, bu çalışma kapsamında yapılan balistik deneyler,
kompozitlerin balistik performansını tam olarak yansıtmamaktadır. Balistik
deneylerin zırhın gerçek performansını yansıtacak şartlar altında
yapılamamış olmasına rağmen, bu çalışmada üretilen ve balistik
denemelere tabi tutulan B4C-Al kompozitlerin hepsinin en azından MP5
mermisine karşı iyi bir koruma sağladığı görülmüştür. Atış sonrası zırh
malzemesinin parçaları birleştirildiğinde ve mermiye hedef olan yüzü
incelendiğinde, merminin zırh malzemesini geçemediği açıkça
görülmektedir.
. Kullanımlar:

Makine-ve Çalışma aletleri yüzeylerinin işlemesi için kullanılır

(özellikle sert metallerin Lopçukları):
Başta kesim plakaları olmak üzere, anaç taşlar,her türlü matriksler,soğuk
çekilmiş aletler,akıcı baskı aletleri,demircilik,matkap uçları, kılavuzlık, ok
dövme keskisi,valfler,valf yatakları,piston ringleri,silindir düğmeler,silindir
burçlar,silindirik yüzeyler,dişli mekanizmalar, rulman yatakları,salmastra
kutuları,püskürtmeli pompalar,sertleştirilmiş oturak yüzeyleri,suni
malzeme pres kalıpları,her türlü eğitim alet –ve kesiciler, rendeler,
frezeler, krank miller, ve differansiyaller gibi alanlarda yüzey işlenmesinde
kullanılır.
Seramikler ve Sert çalışma malzemelerinin İşlenmesinde
(Lopçuklar ve Testereler gibi ) kullanılır. Örneğin; Oksitli olmayan
Seramikler (Si3N4,SiC,),Oksitli Seramikler (Al2O3,ZrO2),
Mineraller,Quars,tabii ve sentedik taşlar,Optik camlar, gibi

Ultrason Delinmeler:
Cam,Seramik,Silisiyum ve Minerallerin işlenmesi için gerekli delinme
ortamı.
Metallurji ve Ateşe dayanıklı Alanlarda:
İçinde bağlayıcı olarak karbon bulunan refrakterlerde karbonun
oksitlenmesini önlemek için (Antioksidant olarak) kullanılır. Bor karbür
Termik Nötronların Absorbsiyonun da ve aynı zamanda Nükleer kalkan ve
kontrol çubukları ve şut daldırma peletlerinde kullanılır.
Yüksek randımanlı – Seramikler:
Mühendislik-ve Seramikli yapı parçaları imalatı için gerekli olan bir
hammaddedir.
Metal Matriks Kompoziteleri:
NE-Metallerin Partüküllerinin güçlenmesinde kullanılır.
Termik nozül:
Örneğin; Kum ve alümina püskürtme Nozülleri imalatlarında kullanılır.