Bilgilendirme

Kime : Swift Türkiye Kullanıcı Grubu

Kimden : Türkiye Bankalar Birliği
Konu : Swift Operasyon Çalışma Grubu Toplantısı
Tarih : 21 Aralık 2009

Swift Operasyon Çalışma Grubu, TC Merkez Bankası yetkilisinin de katılımıyla,

17 Aralık 2009 tarihinde Türkiye Bankalar Birliği(TBB) Akmerkez ofisinde bir
toplantı yapmıştır. Toplantıya 12 bankadan 17 yetkili katılmıştır.

Toplantıda TC Maliye Bakanlığı Mali Suçları Araştırma Kurulu Başkanlığı’ndan

(MASAK) alınan ve “tamamlayıcı Swift transferleri” (Cover Payments)
konusunda bankalardan gelen görüşler değerlendirilmiştir.

Yapılan değerlendirme sonucunda, MT 202 COV mesaj tipi uygulamasının 21

Kasım 2009 tarihinde başladığı; çok yeni bir uygulama olması nedeniyle henüz
tecrübe kazanılmadığı tespit edilmiş; ancak, uygulamada çıkabilecek sorunlar
aşağıda özetlenmiş, MASAK’a bu çerçevede yanıt verilmesi uygun görülmüştür.

1.21 Kasım 2009 tarihinde devreye giren SWIFT Standard Değişiklikleri ile
birlikte; Cover Metodu ile yapılan müşteri ödemelerinde zorunlu olarak
kullanılmak üzere oluşturulan, MT202COV isimli yeni mesaj tipinde alıcı ve
gönderici isimlerinin bulunması zorunlu hale gelmiştir. Böylece, MT202COV
mesajı ile, hesap muhabiri bankaların, transferlerde neye aracılık ettiklerinin
bilinmesi sağlandığından, bir anlamda ödemelere şeffaflık getirilmiştir ve bu
sayede yasaklı kişi ve kuruluşlara para transferinin önüne geçilmiş olmaktadır.
Bu ödeme yöntemiyle gerçekleştirilen işlemlerde alıcı bankaya sonrasında
gönderilen düzeltme bilgisinin muhabir bankaya da bildiriminin yapılması
gerekirken atlanması mümkün olabilir.

2.MT103 mesajın kuvertürünü sağlamaya yönelik olarak muhabir bankalara

gönderilen MT202 COV mesajlarda bulunması zorunlu alıcı ve gönderici
isimlerinin muhabir bankalar nezdinde yapılan kontrollere takılarak bu işlemlerin
incelemeye alınması, iade edilmesi ya da bloke edilmesi söz konusu
olabilecektir. Ancak muhabir bankalar tarafından yapılan bu kontrollerin, listede
yer alan isimle aynı isme sahip fakat aranan kişi olmadığı durumlarda (false
positive), işlemin iadesi/blokesi/incelenmesinden kaynaklanan gecikmeler
nedeniyle oluşacak zararın (özellikle valöründe gerçekleştirilmesi gereken kredi
ödemeleri gibi durumlarda) kimin tarafından tazmin edileceği konusunda ihtilaf
çıkması muhtemeldir. Ayrıca, bu tür kontrollere takılan işlemlerle ilgili muhabir
bankalarca izlenecek yolun ayrıntılı olarak her banka için standart hale
getirilmemesi halinde iade/bloke/inceleme süresinin kötü niyetli olarak uzun
tutulmayacağının sağlanması hususunda ne tür önlemlerin alınacağının
belirlenmesinin yerinde olacağı düşünülmektedir.

TBB / Swift Operasyon Çalışma Grubu / Bilgilendirme / 16 Aralık 2009 1

3.Bankaların OFAC ya da diğer yasaklara ilişkin filtreleme eşikleri farklı
olduğundan, bir bankaca problemsiz olduğu sonucuna ulaşılan işlemin diğer bir
bankaca incelemeye tabi tutulması söz konusu olabilmekte, bu da valör, faiz
kaybı ile birlikte gecikmelere ve müşteri şikayetlerine yol açmaktadır.

4.Rambursman bankaların yasaklı kelime filtreleme programları, Türkçe

kelimeler ve adresler konusunda yeterli duyarlılığa sahip olmadığından yanlış
alarmlar üretmekte, işlemler iptal edilebilmekte ya da gecikebilmektedir. Örneğin
İstanbul'da bulunan "Bağdat Caddesi", İran'ın OFAC yasaklısı olması nedeni ile,
OFAC kontrollerine takılmaktadır.

5. Amerika Birleşik Devletleri'nde sonuçlanmış alacak takip davalarına

istinaden, ABD bankalarına gönderilen müzekkereler (Maritime Attachments)
sonucunda oluşturulan özel listelere istinaden, Amerikan bankaları, üzerlerinden
geçen işlemlere el koyabilmekte ya da işlemleri incelemek üzere
bekletebilmektedir. Yaşanan örneklerde, belirtilen listede bulunmayan firmaların
işlemlerine bile, isim benzerliği nedeni ile bloke konularak uzun süreler tutulduğu
görülmüştür. Bu liste halka açık bir liste olmadığından, elde edilerek sisteme
entegrasyonu sağlanamamakta ve OFAC kontrolü benzeri bir kontrol
yapılamamaktadır.

6. Yurt dışı muhabirler yıllardır kendilerine yönlendirilen havale sayılarının

artırılmasını talep etmektedirler. Bu nedenle, Türk bankalarından, yurt içi
ödemelerde kullanılan MT103+MT202 yönteminden vazgeçerek doğruca
kendilerine MT103 mesaj göndermelerini istemektedirler. Kendilerine daha fazla
MT103 mesaj gönderilmesini sağlamak adına, rambursman bankaların
MT202COV mesajlara uyguladıkları komisyon tarifesini arttırma yoluna
gidebilecekleri düşünülmektedir.

7. Aynı gün valörlü olarak gelen havaleler bankalar arasında rekabet kaynağı
haline gelecektir. Sistem alt yapısındaki eksiklikler, eleman ,iş gücü tarafındaki
tecrübe zayıflığı vs sebepler ile bir süre sonra bankalar kendi ödeme emir
işlemlerini direkt muhabir bankalar üzerinden yapmak zorunda kalacaklardır.
Uygulama devreye alınmadan önceki süreçte muhabirler bu konuyu gündeme
getirerek MT202COV’daki gecikmelere alternatif olarak MT103+MT202 şeklinde
işlem yapmak yerine MT103 ödeme emri mesajlarımızın direkt kendilerine
gönderilmesini teklif etmişlerdir. Şu anki yoğunlukta MT202COV incelemesi ile
sistem yavaşlaması yaşayan bankalar, direkt MT103 ile işlem yapılması
durumunda en geç bir saat içinde Türkiye’deki lehdar bankaya ödeme
yapılabileceğinin garantisini vermektedirler. Bu da şu an yaşanan gecikmelere
karşın ironik bir durum teşkil etmektedir.

MT202COV henüz yeni bir ödeme yöntemi olmakla birlikte uygulamada

şeffaflığı sağlamak üzere hayata geçmiştir. Uygulamada yaşanabilecek teknik
sorunların bir süre geçtikten sonra yeniden değerlendirilmesinin sağlanması
hususunun ilgililere aktarılmasında fayda görülmektedir.

TBB / Swift Operasyon Çalışma Grubu / Bilgilendirme / 16 Aralık 2009 2

Katılımcılar :

Erhan Toraman (Swift Operasyon Çalışma Grubu

Başkanı) ING Bank A.Ş.
İhsan Cenk Oğuz Akbank T.A.Ş.
Şadiye Küçük Denizbank A.Ş.
Elif Tacettinoğlu Denizbank A.Ş.
Özlem Akıskalı Denizbank A.Ş.
Salih Tekin Deutsche Bank A.Ş.
Müjde Usman HSBC Bank A.Ş.
Yeşim Taşkesenli ING Bank A.Ş.
Cenk Çavuşoğlu TC Merkez Bankası
İdil Aybay TC Ziraat Bankası
Nevin Arman Türkiye Halk Bankası A.Ş.
Arif Belgin Türkiye İş Bankası A.Ş.
Selen Delibaş Türkiye İş Bankası A.Ş.
Azer Özel Tereci Türkiye Vakıflar Bankası T.A.O.
Güzin Pınar Yaşar Türkiye Vakıflar Bankası T.A.O.
Süheyla Arzu Abay Türkiye Vakıflar Bankası T.A.O.
Gamze Yücesir Yapı ve Kredi Bankası A.Ş.
Cahit Sabır (Swift Kullanıcı Grubu Başkanı) TBB
Gonca Kılınç TBB

TBB / Swift Operasyon Çalışma Grubu / Bilgilendirme / 16 Aralık 2009 3