ΘΕΜΑΤΑ ΟΕΦΕ 2011 ΕΚΘΕΣΗ Α-Β-Γ ΛΥΚΕΙΟΥ + ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ

Α' ΤΑΞΗ ΓΕΝ. ΛΥΚΕΙΟΥ

ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ

ΕΚΦΩΝΗΣΕΙΣ

ΚΕΙΜΕΝΟ

Το «κόνσεπτ», το «πρότζεκτ», το «µπάτζετ».

Θενξ µαν (Thanks man)... Όταν τ’ ακούω, µεταφράζω σιωπηρά: Ευχαριστώ,
µάγκα µου. Ή: Ευχαριστώ, φιλάρα... Τα µεταφρασµένα µου φαίνονται πιο αρρενωπά,
πιο άµεσα, πιο µοναδικά. Γιατί λοιπόν οι µάγκες έφηβοι και οι µεγαλύτεροι τιτιβίζουν
τα δικά τους greeklish1; Ίσως γιατί κάθε γενιά χρειάζεται τη δική της ιδιόλεκτο, µια
δική της αργκό, προσωρινή, αναλώσιµη, µε ηµεροµηνία λήξεως, που όµως τη
διαχωρίζει από τις προηγούµενες γενιές. Η ιδιόλεκτος του “µαν” θα ξεθωριάσει
καθώς µεγαλώνοντας ο νέος έρχεται σε επαφή µε άλλες αργκό, ακαδηµαϊκές ή
επαγγελµατικές. Το ερώτηµα παραµένει πάντως: γιατί τα αγγλικά κατακλύζουν τον
καθηµερινό λόγο µικρών και µεγάλων;
Είναι αληθές ότι η γλωσσοµάθεια έχει αυξηθεί γεωµετρικά τις τελευταίες
δεκαετίες. Ο σηµερινός απόφοιτος λυκείου θα διαβάζει και θα µιλάει αγγλικά
ασυγκρίτως καλύτερα από τον ανάλογό του στη δεκαετία του ’70 και του ’80. Το
επικοινωνιακό µας περιβάλλον κατακλύζεται από ξένη γλώσσα: τηλεόραση, ταινίες,
διαδίκτυο,videoclips και ποπ κουλτούρα.
Παίζουν ρόλο οι σπουδές; Ναι, ασφαλώς, αλλά πολύ σοβαρότερο ρόλο παίζει
το διεθνές περιβάλλον της εργασίας και η γενικευµένη ολιγογλωσσία των εταιρικών
στελεχών. Μέγα µέρος των επαγγελµάτων απαιτεί καλή γνώση ξένης γλώσσας. Στις
«µπίζνες»2 δεν χρειάζονται καλά ελληνικά, δεν χρειάζεται καν γλώσσα, όλα
διεξάγονται µε τυποποιηµένες εκφράσεις, κυρίως αγγλικές: έχω ένα «κόνσεπτ»3 για
ένα «πρότζεκτ»4, αλλά δεν µου βγαίνει το «µπάτζετ»5.
Σοβαρό ρόλο παίζει και η ξενοµανία. Υπό τον συνοπτικό αυτό όρο εννοούνται
διάφορα συµπλέγµατα καθυστέρησης, µειονεξίας, µιµητισµού. Σε περιβάλλον
ασφυκτικά οµογενοποιηµένο, κοσµοπολίτικο, ίδιο παντού, η διατήρηση ιδιαίτερης
ταυτότητας, ιδιοµορφίας, ντοπιολαλιάς, είναι δύσκολη, κοπιώδης, ανεπιθύµητη
εντέλει. Είναι ασφαλέστερο να οµοιάζεις, ώστε να γίνεσαι ευκολότερα αποδεκτός. Τα
πλούσια, καλά ελληνικά φαντάζουν δύσκολα και σχεδόν ανώφελα στον οικονοµικό
και εργασιακό στίβο, ενώ τα «γκρίκλις» του «κόνσεπτ-πρότζεκτ» είναι εύκολα,
ακίνδυνα, ξεκούραστα και καλύπτουν αδυναµίες και ανεπάρκειες. Το ποτάµι που µας

1
H χρήση λατινικού αλφαβήτου για την γραφή ελληνικών στις χρήσεις του διαδικτύου
2
Επαγγέλµατα, δουλειές, επιχειρηµατική δραστηριότητα
3
Ιδέα, σύλληψη ιδέας, έµπνευση
4
Σχέδιο, τεχνικό έργο, µελέτη, πρόγραµµα
5
Ο προϋπολογισµός, το απαιτούµενο κεφάλαιο, τα αναγκαία χρήµατα

1
ΘΕΜΑΤΑ ΟΕΦΕ 2011 ΕΚΘΕΣΗ Α-Β-Γ ΛΥΚΕΙΟΥ + ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ

περιέχει είναι ορµητικό και κοσµοπολίτικο, µε τρόπους καινούργιους και ίσως

επικίνδυνους.
Αναµφίβολα η εγκατάλειψη της µητρικής γλώσσας δεν είναι πρόοδος, είναι
υποταγή και απώλεια ταυτότητας, είναι υπαρξιακή συρρίκνωση, ατοµική και εθνική.
Η γλώσσα δεν είναι µόνο εργαλείο, δεν είναι µόνο φόρµα, δεν είναι µόνο
επικοινωνία, πρωτίστως είναι νοητικό και αισθητικό συµβάν, είναι σχέση, είναι
κοινωνία. Πίσω από τη θρυµµατισµένη γλώσσα των στελεχών και των µοδάτων, των
τεχνοκρατών, τώρα πια και των πολιτικών, αναπτύσσεται µια αναλόγως
θρυµµατισµένη σκέψη, αδιάφορη, κολοβή, υποταγµένη. Όσο πιο υποταγµένη η
γλώσσα και η σκέψη, τόσο πιο άχρωµη και ανελεύθερη η κοινωνική και πολιτική µας
ύπαρξη.
∆ιασκευασµένο ∆ιαδικτυακό άρθρο του Ν. Ξυδάκη, Καθηµερινή,19-9-2010

ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ

Α. Να συντάξετε µια περίληψη 100 περίπου λέξεων του παραπάνω άρθρου.

Μονάδες 25

Β1. Να σχολιάσετε σε µια παράγραφο 70 - 80 λέξεων το νόηµα του παρακάτω

αποσπάσµατος:
«Ίσως γιατί κάθε γενιά χρειάζεται τη δική της ιδιόλεκτο, µια δική της αργκό,
προσωρινή, αναλώσιµη, µε ηµεροµηνία λήξεως, που όµως τη διαχωρίζει από τις
απ’ τις προηγούµενες γενιές.»
Μονάδες 12

Β2. Να εντοπίσετε τα δοµικά µέρη της τελευταίας παραγράφου και να συντάξετε

έναν πλαγιότιτλο γι’ αυτήν.
Μονάδες 5

Β3. Να εντοπίσετε το είδος του συλλογισµού (παραγωγικός ή επαγωγικός) στο

παρακάτω επιχείρηµα:
-Τα µέλη µιας οικολογικής οργάνωσης έχουν, προφανώς, ιδιαίτερες
ανησυχίες για τα οικολογικά ζητήµατα.
-Η Κέλυ είναι ενεργό µέλος µιας οικολογικής οργάνωσης.
Άρα η Κέλυ ανησυχεί έντονα για την καταστροφή του περιβάλλοντος.
Μονάδες 4

2
ΘΕΜΑΤΑ ΟΕΦΕ 2011 ΕΚΘΕΣΗ Α-Β-Γ ΛΥΚΕΙΟΥ + ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ

Β4. Να αντιστρέψετε την σύνταξη (Ενεργητική – Παθητική) στα παρακάτω

αποσπάσµατα:
α) Το επικοινωνιακό µας περιβάλλον κατακλύζεται από ξένες γλώσσες.
β) Τα «γκρίκλις» καλύπτουν αδυναµίες και ανεπάρκειες.
Μονάδες 4

Β5 α) Nα εντοπίσετε στο κείµενο δύο φράσεις, στις οποίες η γλώσσα

χρησιµοποιείται µε την ποιητική της λειτουργία.
Μονάδες 4

β) γεωµετρικά, περιέχει, οικονοµικό: από το τελευταίο συνθετικό των

λέξεων να γράψετε µια νέα σύνθετη λέξη.
Μονάδες 6

Γ. ΠΑΡΑΓΩΓΗ ΛΟΓΟΥ

Όπως γίνεται αντιληπτό η γλωσσοµάθεια µέσα στη σηµερινή παγκοσµιοποιηµένη

κοινωνία θεωρείται απαραίτητη, σχεδόν όσο και η καλή χρήση της µητρικής µας
γλώσσας. Να συντάξετε άρθρο (περίπου 400 λέξεων) που θα αναρτηθεί στην
ιστοσελίδα του σχολείου σας, µε το οποίο εξηγείτε γιατί είναι ανάγκη και απαίτηση
των καιρών µας η καλή χρήση µιας τουλάχιστον ξένης γλώσσας, αλλά και ποιοι
κίνδυνοι µπορεί να προκύψουν αν αµελήσουµε την µητρική µας γλώσσα.
Μονάδες 40

3
ΘΕΜΑΤΑ ΟΕΦΕ 2011 ΕΚΘΕΣΗ Α-Β-Γ ΛΥΚΕΙΟΥ + ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ

Α' ΤΑΞΗ ΓΕΝ. ΛΥΚΕΙΟΥ

ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ

ΕΝ∆ΕΙΚΤΙΚΕΣ ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ
Α. ΠΕΡΙΛΗΨΗ
Προτεινόµενα Θεµατικά Κέντρα (Κύρια Σηµεία) κειµένου:
1. Ανάγκη µιας αργκό από τους νέους.
2. Λόγοι κυριαρχίας Αγγλικής:
α) η σηµερινή εκπαίδευση προσφέρει αποτελεσµατικότερη
ξενόγλωσση παιδεία σε σχέση µε το παρελθόν.
β) Ο ευρύτερος περίγυρος µας κατακλύζεται από ξενόγλωσσες
επιρροές.
γ) Η ξενοµανία - µιµητισµος του νεοέλληνα.
δ) Τα greeklish είναι πιο ‘εύκολα’, ‘ασφαλή’ και ‘εργονοµικά’ κυρίως
για επαγγελµατικούς, τεχνοκρατικούς λόγους.
3. Αποτελέσµατα κατακλυσµού της επικοινωνίας µας από την
αγγλικόκεντρική αργκό:
α) ατροφεί η µητρική γλώσσα και απειλείται η εθνική µας ταυτότητα
και ιδιαιτερότητα.
β) η οµοιόµορφη, άχρωµη γλώσσα παράγει µια άχρωµη και
υποταγµένη σκέψη, πολίτες ετεροπροδιοριζόµενους.

ΕΝ∆ΕΙΚΤΙΚΗ ΠΕΡΙΛΗΨΗ:
Ο συντάκτης παρατηρώντας το πόσο εύκολα οι νέοι περιλαµβάνουν αγγλικές
εκφράσεις στην ιδιόλεκτο τους πραγµατεύεται στο άρθρο του τα αίτια της
κυριαρχίας µιας αγγλικοκεντρικής αργκό στην επικοινωνία µας. Καταρχάς
τονίζει ότι οι νέοι χρησιµοποιούν αυτή την ιδιόλεκτο, από την ανάγκη τους να
διαφέρουν από τις άλλες γενιές. Κατόπιν εντοπίζει τις βασικές αιτίες του
φαινοµένου στην αυξηµένη σήµερα γλωσσοµάθεια και στην παράλληλη
κυριαρχία της αγγλικής στον εργασιακό και επιχειρηµατικό χώρο. Γεγονός που
οξύνεται και από την ξενοµανία µας, καθώς το παγκοσµιοποιηµένο µας
περιβάλλον καθιστά δύσκολη την προάσπιση της πολιτιστικής και ειδικότερα
της γλωσσικής µας ταυτότητας. Επιλογικά υποστηρίζει ότι η γλωσσική
υποβάθµιση σηµατοδοτεί την πνευµατική εξασθένιση και την πολιτική
υποταγή µας. (περίπου 106 λέξεις)

Β1. Η νιότη διακρίνεται για την επαναστατικότητά της, µε βασικό στοιχείο τη

διάθεση ρήξης µε το «παλιό». Η διάθεση αυτή των νέων εκδηλώνεται
ποικιλοτρόπως: στον τρόπο ένδυσης, εµφάνισης, διασκέδασης, σκέψης, αλλά
και στην γλωσσική τους έκφραση. ∆ηµιουργούν ένα ιδιότυπο κώδικα

4
ΘΕΜΑΤΑ ΟΕΦΕ 2011 ΕΚΘΕΣΗ Α-Β-Γ ΛΥΚΕΙΟΥ + ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ

επικοινωνίας, που απ’ την µια σπάει τα «στεγανά» της «επίσηµης» γλώσσας ως
προς τη δοµή και την σηµασιολογία, αλλά απ’ την άλλη τους διαφοροποιεί,
τους ξεχωρίζει από τα περασµένα, απ’ τις προηγούµενες γενιές. Το γεγονός
αυτό συνάδει µε τη ζωτική ανάγκη της νεολαίας της να δώσει το στίγµα της
και να αυτοπροσδιοριστεί. Βέβαια καθώς µεγαλώνουν οι νέοι, αυτές οι
γλωσσικές ιδιοτυπίες αλλάζουν ή και εγκαταλείπονται.

Β2 ΘΕΜΑΤΙΚΗ ΠΕΡΙΟ∆ΟΣ: «Αναµφίβολα η εγκατάλειψη της … και εθνική.»

ΣΧΟΛΙΑ/ΛΕΠΤΟΜΕΡΙΕΣ: «Η γλώσσα δεν είναι … κολοβή, υποταγµένη.»
ΚΑΤΑΚΛΕΙ∆Α «Όσο πιο υποταγµένη η γλώσσα και η σκέψη, τόσο πιο άχρωµη
και ανελεύθερη η κοινωνική και πολιτική µας ύπαρξη.»

Πλαγιότιτλος: Η συρρίκνωση της µητρικής γλώσσας συνεπάγεται την

υποβάθµιση της σκέψης
ή
Η τυποποίηση της σκέψης ως αποτέλεσµα της γλωσσικής κρίσης.

Β3. Ο συλλογισµός είναι παραγωγικός καθώς ξεκινά από µια γενική θέση,
σύµφωνα µε την οποία τα µέλη των οικολογικών οργανώσεων νοιάζονται για
το περιβάλλον και καταλήγει σε µια ειδικότερη διαπίστωση, ότι η Κέλυ ως
µέλος µιας τέτοιας οργάνωσης ενδιαφέρεται έντονα για την περιβαλλοντική
καταστροφή.

Β4 α) Οι ξένες γλώσσες κατακλύζουν το επικοινωνιακό µας περιβάλλον

β) Αδυναµίες και ανεπάρκειες καλύπτονται από τα γκριγκλις

Β5. α) i. To ποτάµι που µας περιέχει

ii. θρυµµατισµένη γλώσσα

β) γεωµετρικά: άµετρος, µετρονόµος

περιέχει: ένοχος, απέχω
οικονοµικά: παράνοµος, νοµοταγής

Γ. ΠΑΡΑΓΩΓΗ ΛΟΓΟΥ

ΤΙΤΛΟΣ ΑΡΘΡΟΥ: Γλωσσοµάθεια: Αναγκαιότητα ή απειλή;

ΠΡΟΛΟΓΟΣ: Αναφορά στις σύγχρονες απαιτήσεις της εποχής, στα πλαίσια

της παγκοσµιοποίησης, της κατάργησης των συνόρων και των αποστάσεων,
της εξέλιξης των ΜΜΜ και των ΜΜΕ, καθώς και του εµπλουτισµού του
εκπαιδευτικού προγράµµατος. Ανάγκη της εποχής η γλωσσοµάθεια.

ΚΥΡΙΩΣ ΜΕΡΟΣ:

1. Αναγκαιότητα γλωσσοµάθειας

5
ΘΕΜΑΤΑ ΟΕΦΕ 2011 ΕΚΘΕΣΗ Α-Β-Γ ΛΥΚΕΙΟΥ + ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ

- Σπουδές: Εκπόνηση εργασιών, επαφή µε άλλους πολιτισµούς, τρόπους

σκέψης, ερεθίσµατα για τον κόσµο, εµπλουτισµό γνώσεων, διεύρυνση
πνευµατικών οριζόντων, ευελιξία στην επιλογή τόπου σπουδών.

- Εργασία: Ανταγωνιστικότητα, δυνατότητα απόκτησης περαιτέρω γνώσεων

(εξειδίκευση), δυνατότητα µετεκπαίδευσης σε ξένη χώρα, απόκτηση ευρέος
ορίζοντα σε συγκεκριµένο επαγγελµατικό αντικείµενο, δυνατότητα
επικοινωνίας µε συναδέλφους από άλλες χώρες (επαγγελµατική
κοινωνικοποίηση/συνεργασία), ανταλλαγή απόψεων.

-Τεχνολογία: Η ραγδαία εξέλιξη της τεχνολογίας και η κυριαρχία της σε κάθε

τοµέα της καθηµερινότητάς µας επιβάλλει την γνώση ξένης ορολογίας (κυρίως
αγγλικής).

- Κοινωνία: Σύναψη σχέσεων µε αλλοεθνείς, δυνατότητα επικοινωνίας µε

άτοµα από άλλες κουλτούρες, διεύρυνση κοινωνικών οριζόντων, περιορισµός
προκαταλήψεων, ρατσιστικών διαθέσεων, αφού µε την κατάκτηση µιας ξένης
γλώσσας το άτοµο προσεγγίσει και την αντίστοιχη κουλτούρα.

- Ευρωπαϊκή Ένωση - Παγκοσµιοποίηση: διάδραση, αλληλεξάρτηση και

αλληλεσυνεργασία µε τα κράτη – µέλη, νέες συνθήκες που επιβάλλει η
ελεύθερη κίνηση αγαθών, ιδεών και επαγγελµατιών, και προκαλούν ένα
ευρύτερο πλαίσιο έντονου ανταγωνισµού.

- Τουρισµός –Ταξίδια: διευκόλυνση στις πρακτικές ανάγκες τόσο για τον

αλλόγλωσσο ταξιδιώτη, όσο και για τον γηγενή, αλλά και στην προσέγγιση της
πολιτιστικής ιδιαιτερότητας ενός λαού.

2. Κίνδυνοι αν αµελήσουµε µητρική γλώσσα

- υποβάθµιση γλωσσικού αγαθού, υποβάθµιση σκέψης και πνευµατικού

επιπέδου, περιορισµός και συρρίκνωση αναπαραστάσεων στη µητρική
γλώσσα, αλλοίωση γλωσσικού ενστίκτου
- ξενοµανία, υιοθέτηση ξένων δοµών και αφοµοίωση αυτών στον γλωσσικό
κώδικα, νόθευση γλωσσικού κώδικα
- αποµάκρυνση από τη γλωσσική παράδοση, κρίση αξιών και αρχών που
απορρέουν από το παρελθόν, το οποίο διαµόρφωσε τη γλωσσική συνείδηση
του οµιλούντος
- τεχνοκρατική παιδεία και ταύτιση της µητρικής γλώσσας µε παρωχηµένες
και τυποποιηµένες έννοιες και αξίες
- υποβάθµιση της εγχώριας Λογοτεχνίας, αφού εµποδίζει και την κατανόηση
των εθνικών πνευµατικών πονηµάτων της εθνικής λογοτεχνίας, αλλά και
την περαιτέρω εξέλιξη της σήµερα.
- αλλοίωση επικοινωνίας, κρίση ανθρώπινων σχέσεων, συρρίκνωση
διαλόγου και υιοθέτηση δοµών που αδυνατούν να εκφράσουν τα

6
ΘΕΜΑΤΑ ΟΕΦΕ 2011 ΕΚΘΕΣΗ Α-Β-Γ ΛΥΚΕΙΟΥ + ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ

ουσιαστικά µε τρόπο δηµιουργικό και λυτρωτικό

- υποβάθµιση πνευµατικού υπόβαθρου, αφού η απλοϊκή γλώσσα προκαλεί
παρόµοια σκέψη, κίνδυνος κοινωνικού και πολιτικού ετεροπροσδιορισµού.
- εξασθένιση πολιτιστικής ταυτότητας
- απειλή κοινωνικής υπόστασης ατόµου και στρέβλωση της ευρύτερης
(εθνικής) ταυτότητάς του στο παγκόσµιο γίγνεσθαι, κίνδυνος αλλοίωσης
των χαρακτηριστικών κάθε έθνος µέσα σε ένα χαοτικό παγκοσµιοποιηµένο
χωροχρόνο.

Γ. ΕΠΙΛΟΓΟΣ

Προβληµατισµός για αυξηµένη γλωσσοµάθεια στη σύγχρονη εποχή, η οποία

ναι µεν αποτελεί αναγκαίο εφόδιο του σηµερινού πνευµατικού και
επαγγελµατικού γίγνεσθαι, αλλά πρέπει να έρθει σε αρµονία µε την αντίστοιχη
καλλιέργεια και σεβασµό της γλωσσικής µας ταυτότητας.
Προτεινόµενες προϋποθέσεις ,ώστε να µην παραµεληθεί η µητρική γλώσσα:
- ανθρωπιστική παιδεία
- παρέµβαση κράτους και πρωτοβουλίες για την ενίσχυση και προβολή της
γλώσσας τόσο τοπικά όσο και παγκόσµια
- πρότυπα πνευµατικής ηγεσίας
- ορθή λειτουργία ΜΜΕ
- γόνιµη επαφή µε παράδοση και αξίες που διαµόρφωσαν γλωσσικό ένστικτο
παρόντος
- ατοµική πρωτοβουλία: µελέτη παράδοσης και κλασικής γραµµατείας,
επίσκεψη σε µουσεία και αρχαιολογικούς χώρους που αφυπνίζουν την
ιστορική συνείδηση

7
ΘΕΜΑΤΑ ΟΕΦΕ 2011 ΕΚΘΕΣΗ Α-Β-Γ ΛΥΚΕΙΟΥ + ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ

Γ' ΛΥΚΕΙΟΥ
ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙ∆ΕΙΑΣ
ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ

ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ

Β. ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ

1. Ο αρθρογράφος πραγµατεύεται στο συγκεκριµένο κείµενο την εξέγερση των

νέων , το ∆εκέµβρη του 2008, και τις προεκτάσεις της. Αρχικά τονίζει ότι η
εξέγερση µας υπενθύµισε ότι ζούµε σε µία κοινωνία που βρίσκεται σε τέλµα.
Στη συνέχεια, υπεραµύνεται του κοινωνικού χαρακτήρα της, υπογραµµίζοντας
ότι µε αφορµή τη δολοφονία του Γρηγορόπουλου ένα µεγάλο κοµµάτι των
µαθητών και της κοινωνίας διαµαρτυρήθηκαν για τον τρόπο που
αντιµετωπίζονται. Αναφέρεται στη µαζικότητα της εξέγερσης µε βασικό
αίτηµα την αλλαγή της κοινωνίας, που περιθωριοποιεί τους νέους, και την
αλλαγή της νοοτροπίας των πολιτικών που διοικούν µε τακτικές που
υποθάλπουν τη διαφθορά και την αναξιοκρατία. Τέλος, καταλήγει
συνιστώντας στους επίδοξους πολιτικούς και πνευµατικούς ηγέτες να
αφουγκραστούν τα µηνύµατα της εξέγερσης των νέων και στους πολίτες να
συµµετέχουν ενεργά στη µεταρρύθµιση της κοινωνίας µε ορίζοντα το µέλλον.

2. Στην εποχή του υλικού ευδαιµονισµού βλέπουµε την πραγµατικότητα µέσα

από το δικό µας ιδιοτελές πρίσµα χωρίς καµιά διάθεση προβληµατισµού και
ουσιαστικής συµµετοχής στο κοινωνικό γίγνεσθαι. Αυτή η αντιµετώπιση της
πραγµατικότητας όµως είναι επιφανειακή και αποπροσανατολίζει από τα
βασικά προβλήµατα της κοινωνίας. Η πραγµατικότητα γίνεται κατανοητή όταν
εξετάζονται και οι αρνητικές πτυχές της. Γι’ αυτό πρέπει να δούµε σε βάθος τα
προβλήµατα που αντιµετωπίζει ο σύγχρονος άνθρωπος. Πιο συγκεκριµένα να
προσεγγίσουµε ουσιαστικά τα προβλήµατα της ανεργίας, της ανισότητας, της
αναξιοκρατίας, της διαφθοράς, της φτώχιας, της οικολογικής καταστροφής, της
πείνας, του ρατσισµού, της βίας και των πολεµικών συγκρούσεων. Τότε µόνο
θα δούµε τις άθλιες συνθήκες που δηµιουργούν τα προβλήµατα αυτά, θα
ευαισθητοποιηθούµε και θα κινητοποιηθούµε για την ουσιαστική επίλυσή
τους.

3. α. Έχει αφόρµηση από επίκαιρο θέµα [«η εξέγερση των νέων του
τελευταίου µήνα του έτους (2008) »] για την εποχή που γράφτηκε και
σχολιάζοντας, ερµηνεύει το γεγονός της νεανικής αντίδρασης µε
αναφορές στη σύγχρονη κοινωνική πραγµατικότητα.

8
ΘΕΜΑΤΑ ΟΕΦΕ 2011 ΕΚΘΕΣΗ Α-Β-Γ ΛΥΚΕΙΟΥ + ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ

β. Ανήκει στην κατηγορία των άρθρων γενικού ενδιαφέροντος,

συγκεκριµένα κοινωνικού. Πραγµατεύεται ένα θέµα που απασχολεί την
κοινή γνώµη, την αντίδραση των νέων.

γ. Κυριαρχεί η αναφορική λειτουργία της γλώσσας.

δ. Έχει ουδέτερο ύφος. Ενδεικτική είναι η χρήση γ΄ προσώπου (π.χ.

«µοιάζει, δεν υπάρχουν, βρίσκεται, επρόκειτο.... »).

ε. Έχει σύντοµη έκταση.

4. Η τρίτη παράγραφος του κειµένου αναπτύσσεται µε παραγωγική συλλογιστική

πορεία. Ο συγγραφέας ξεκινά από τη γενική διαπίστωση ότι οι ερµηνείες για
τα φαινόµενα εξέγερσης και βίας (που προκάλεσε η δολοφονία του µαθητή
Αλέξη Γρηγορόπουλου) διαφέρουν ανάλογα µε το πολιτικό και το ιδεολογικό
υπόβαθρο αυτού που κρίνει. Στη συνέχεια, δικαιολογεί την άποψή του µε την
ειδικότερη θέση ότι κάποιοι κατηγορούν τα παιδιά των 700 ευρώ γι’ αυτά τα
γεγονότα, ενώ άλλοι τους ξένους δακτύλους ή τους αναρχικούς.

5. α) µοιάζει: φαίνεται
ροή: εξέλιξη
αξιόλογες: σηµαντικές, αξιοσηµείωτες
ριζοσπαστικές: ρηξικέλευθες, καινοτόµες
συνεπάρουν: ενθουσιάσουν

β) αναρωτηθούµε: αποδεχτούµε
πιστεύουν: αµφιβάλλουν, αµφισβητούν
εµπλεκόµενος: αµέτοχος
διαφθορά: διαφάνεια, νοµιµότητα
αναξιοκρατία: αξιοκρατία

Γ. ΠΑΡΑΓΩΓΗ ΛΟΓΟΥ

ΤΙΤΛΟΣ: Η ΝΕΑΝΙΚΗ ΑΜΦΙΣΒΗΤΗΣΗ

Α: ΠΡΟΛΟΓΟΣ

Σε κάθε κοινωνία, σε κάθε εποχή και κάτω από οποιεσδήποτε συνθήκες, το πιο
ελπιδοφόρο κοµµάτι µιας κοινωνίας είναι οι νέοι άνθρωποι. Είναι η δύναµη
που µπορεί να ανανεώσει και να ωθήσει προς την εξέλιξη κάθε πτυχή της
κοινωνικής ζωής. Όταν λοιπόν οι νέοι σε µία κοινωνία εξεγείρονται η κοινωνία
αυτή οφείλει να σκύβει µε ενδιαφέρον και αγάπη και να νιώθει τους λόγους
που πυροδοτούν την κάθε εξέγερση των νέων.

9
ΘΕΜΑΤΑ ΟΕΦΕ 2011 ΕΚΘΕΣΗ Α-Β-Γ ΛΥΚΕΙΟΥ + ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ

Β: ΚΥΡΙΟ ΜΕΡΟΣ

1. Α΄ ΖΗΤΟΥΜΕΝΟ: ΛΟΓΟΙ ΠΟΥ ΕΞΕΓΕΙΡΟΥΝ ΤΟΥΣ ΝΕΟΥΣ ΤΗΣ

ΕΠΟΧΗΣ ΜΑΣ

Ανεργία, οικονοµικό αδιέξοδο, ασφυξία των νέων, γενιά των 700 ευρώ,
και από την άλλη πλουτισµός, ατοµισµός, αποθέωση της λογικής του
χρήµατος.

Ανεπάρκεια του εκπαιδευτικού συστήµατος, τεχνοκρατικός
χαρακτήρας, τυποποιηµένες γνώσεις, εντατικοποίηση και
εξετασιοκεντρικός χαρακτήρας, ανούσιο περιεχόµενο.

Κρίση ηθικών και κοινωνικών αξιών, ανισότητα οικονοµική και
κοινωνική, µεγάλες οµάδες νέων ανθρώπων που εξωθούνται στο
κοινωνικό και επαγγελµατικό περιθώριο.

Κρίση των ανθρώπινων σχέσεων, ωφελιµισµός και υστεροβουλία,
φόβος και αποξένωση της σύγχρονης µεγαλούπολης.

∆υσλειτουργία της δηµοκρατίας – διαφθορά – αδιαφάνεια – αδυναµία
προβολής των αιτηµάτων της νέας γενιάς που αισθάνεται αποκλεισµένη
από την πολιτική εκπροσώπηση.

Άνοδος αντιανθρώπινων, µισαλλόδοξων και ρατσιστικών ιδεολογιών
και αντίστοιχων πολιτικών κοµµάτων – στις περισσότερες ευρωπαϊκές
χώρες -, που προτάσσουν µε δογµατικό τρόπο αντιδηµοκρατικά,
εθνικιστικά και ξενοφοβικά κηρύγµατα και ευαγγελίζονται έναν
ασφυκτικό και αυταρχικό θαυµαστό νέο κόσµο.

Πολιτιστική ισοπέδωση, κυριαρχία του µοντέλου της τηλεοπτικής
αισθητικής, χλευασµός από τα τηλεοπτικά ανεγκέφαλα και επιφανειακά
πρότυπα και είδωλα κάθε διαφορετικής ποιοτικής πρότασης που
υπερβαίνει την λογική της τηλεοπτικής πραγµατικότητας.

Η καταστροφή του φυσικού περιβάλλοντος και η έλλειψη ουσιαστικών
θεσµών και δράσεων προς την κατεύθυνση της ανατροπής µιας πορείας
που φαντάζει χωρίς επιστροφή.

ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΗ:

Εκτός από τους παραπάνω λόγους η εξέγερση είναι συνυφασµένη µε

την ίδια τη νεότητα, αφού αποτελεί συστατικό της στοιχείο. Κατά
συνέπεια είναι εύλογο να περιµένει κανείς την εξέγερση των νέων µε
όποιον τρόπο και αν αυτή τελικά εκφράζεται.

Μια άλλη οµάδα ανθρώπων επισηµαίνει πάλι, ότι η εξέγερση των νέων
είναι προϊόν της ευκολίας µε την οποία παραχωρήθηκαν στη γενιά αυτή
όλα τα αγαθά που επιθυµούσε –κυρίως υλικά αγαθά- µε ευθύνη –κυρίως
-της οικογένειας. Όταν λοιπόν η νέα γενιά συνειδητοποιεί ότι τίποτε δεν
πρέπει να θεωρείται δεδοµένο, αισθάνεται προδοµένη και αντιδρά
ανώριµα, σπασµωδικά και βίαια, χωρίς να αναλαµβάνει τις ευθύνες που
της αντιστοιχούν και χωρίς να δείχνει διάθεση να εργαστεί σκληρά για
να ξεπεράσει την κρίση.

10
ΘΕΜΑΤΑ ΟΕΦΕ 2011 ΕΚΘΕΣΗ Α-Β-Γ ΛΥΚΕΙΟΥ + ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ

2. Β΄ ΖΗΤΟΥΜΕΝΟ: ΤΡΟΠΟΙ ΣΥΜΜΕΤΟΧΗΣ ΣΤΗΝ ΠΡΟΟ∆Ο ΤΗΣ

ΚΟΙΝΩΝΙΑΣ

ΠΡΟΟ∆ΕΥΤΙΚΗ ΑΠΑΝΤΗΣΗ ΣΤΑ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΑ ΑΥΤΑ ΜΠΟΡΕΙ ΝΑ

∆ΩΣΕΙ ΜΟΝΟ Η ΥΓΙΗΣ ΚΑΙ ΙΣΟΡΡΟΠΗΜΕΝΗ ΣΥΜΜΕΤΟΧΗ ΤΩΝ ΝΕΩΝ
ΣΤΑ ΚΟΙΝΑ ΠΟΥ ΜΠΟΡΕΙ ΝΑ ΕΠΙΤΕΥΧΘΕΙ ΜΕ ΠΟΙΚΙΛΟΥΣ ΤΡΟΠΟΥΣ

∆ιαµόρφωση υγιούς πολιτικής συνείδησης άσκηση στις δηµοκρατικές

διαδικασίες, στις αρχές του διαλόγου και της ισότητας µέσω του θεσµού
της οικογένειας και της εκπαίδευσης- (συµµετοχή-ανάληψη
πρωτοβουλιών στο πλαίσιο των σχολικών κοινοτήτων).

Συµµετοχή στο δηµόσιο διάλογο είτε θεσµικά – µέσω των φοιτητικών
συλλόγων ή των µαθητικών κοινοτήτων- είτε µεµονωµένα – µέσω της
δηµόσιας διαβούλευσης-.

Θετική οπτική και προτάσεις - λύσεις και όχι µόνο εντοπισµός των
κακώς κειµένων και άσκηση αρνητικής κριτικής.

Συµµετοχή στις πολιτικές οργανώσεις –πολιτικές νεολαίες ή κόµµατα –
και στα κοινωνικά κινήµατα, χωρίς όµως φανατισµό και κοµµατικό
πατριωτισµό, που ακυρώνουν την κριτική σκέψη και τη δηµιουργική
σύζευξη των αντιτιθέµενων απόψεων.

Συνδικαλιστική δράση –συµµετοχή στις µαθητικές κοινότητες, τους
φοιτητικούς συλλόγους και στις οργανώσεις των εργαζοµένων- και
άρνηση στους χώρους αυτούς κάθε λογικής που θα προτάσσει τα
κοµµατικά και προσωπικά συµφέροντα.

Ενεργή δράση και στήριξη των µη κυβερνητικών οργανώσεων
παρέµβασης στην κοινωνία και το περιβάλλον – ∆ιεθνής Αµνηστία,
WWF, GREEN PEACE –. Η εθελοντική συµµετοχή και δράση των
νέων στις οργανώσεις αυτές αποτελεί το πιο αισιόδοξο µήνυµα της
εποχής µας.

Αξιοποίηση των δυνατοτήτων του διαδικτύου – χώρος συζητήσεων,
ανταλλαγής απόψεων, εναλλακτικής ενηµέρωσης-. Είναι
χαρακτηριστικό ότι το διαδίκτυο και τα δίκτυα κοινωνικής δικτύωσης
(Twitter και Facebook) αποτέλεσαν το βασικό εργαλείο για την
εξέγερση των λαών και των νέων στις χώρες της Βόρειας Αφρικής –
Αίγυπτος, Τυνησία, Λιβύη-.

Πολιτιστικές οµάδες που θα προτείνουν µια διαφορετική προσέγγιση
και θα αποτελέσουν απάντηση στη µονοκρατορία της τηλεοπτικής
εικόνας.

Γ: ΕΠΙΛΟΓΟΣ

∆εν νοείται ζωντανή, δρώσα και ευφάνταστη κοινωνική και πολιτική ζωή χωρίς την
ενεργητική συµµετοχή των νέων. Η καθοριστική συµβολή τους αποτελεί την εγγύηση
για τη δηµιουργία κοινωνιών που θα µπορούν να καθορίζουν τις εξελίξεις και να
προωθούν την ανθρωπότητα σε δρόµους δικαιοσύνης και συναδέλφωσης ιδιαίτερα σε
περιόδους κρίσεων.

11
ΘΕΜΑΤΑ ΟΕΦΕ 2011 ΕΚΘΕΣΗ Α-Β-Γ ΛΥΚΕΙΟΥ + ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ

Γ' ΛΥΚΕΙΟΥ
ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙ∆ΕΙΑΣ
ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ

ΕΚΦΩΝΗΣΕΙΣ
Α. ΚΕΙΜΕΝΟ

Η εξέγερση των νέων, κυρίως µαθητών, τον τελευταίο µήνα του έτους
(2008) ήρθε να µας υπενθυµίσει ότι τα χρόνια κυλάνε, για άλλους πιο
ευχάριστα, για πολλούς όχι και τόσο, αλλά η κοινωνία µοιάζει να είναι
ικανοποιηµένη απλώς µε αυτή τη ροή των πραγµάτων. Μας υπενθύµισαν ότι
δεν υπάρχουν αξιόλογες µεταρρυθµίσεις, ριζοσπαστικές ιδέες να τη
συνεπάρουν, αλλαγές που θα την προβληµατίσουν. Με άλλα λόγια, δεν
υπάρχει πρόοδος. Πολλοί από αυτούς βλέπουν ότι δεν έχουν και µέλλον, ή
πάντως αξιοπρεπές και δηµιουργικό µέλλον. Η ελληνική κοινωνία βρίσκεται
ακίνητη εδώ και δεκαετίες.

Αναρωτήθηκαν ορισµένοι αν είχε κοινωνικά χαρακτηριστικά αυτή η

εξέγερση. Μα επρόκειτο για ένα µεγάλο κοµµάτι της µαθητικής νεολαίας σε
όλες σχεδόν τις µεγάλες πόλεις και για ένα µεγάλο κοµµάτι της ελληνικής
κοινωνίας. Αφορµή ήταν η δολοφονία του µαθητή Αλέξανδρου
Γρηγορόπουλου. Αλλά δεν ήταν µόνο το ψυχολογικό σοκ που ξεσήκωσε τους
µαθητές και πολύ ακόµη κόσµο. Ήταν η οργή. Οργή για το ίδιο το γεγονός,
αλλά κυρίως για τον τρόπο και το περιβάλλον όπου ζουν, για τον τρόπο που
τους αντιµετωπίζει η πολιτεία. Η εξέγερση των νέων έσπασε µε βίαιο τρόπο
την επιφάνεια της φαινοµενικής οµαλότητας και της εύθραυστης ευηµερίας.

Οι ερµηνείες των φαινοµένων της εξέγερσης και της βίας που

προκάλεσε ποικίλλουν αναλόγως του πολιτικού και ιδεολογικού οράµατος του
κρίνοντος. Για άλλους ήταν η γενιά των 700 ευρώ, και ας είναι οι µαθητές
ανένταχτοι στην αγορά, και ας ήταν διαστρωµατική η εξέγερσή τους αφού δεν
ήταν µόνο τα παιδιά των φτωχών οικογενειών αλλά και των µεσαίων και
ανώτερων στρωµάτων. Για άλλους ήταν ο ξένος δάκτυλος ή οι αναρχικοί της
πλατείας. Και ας ήταν το παιδί τους εκεί. Η αλήθεια είναι ότι υπήρχαν χιλιάδες
λόγοι για να κατεβεί ένας µαθητής στις διαδηλώσεις του ∆εκεµβρίου και δεν
έµοιαζαν όλοι µεταξύ τους. Είναι επίσης αλήθεια ότι οι µαθητές δεν είχαν
συγκεκριµένα πολιτικά αιτήµατα πέρα από το ότι αυτή η κοινωνία δεν τους
βολεύει, και ίσως έχουν την αίσθηση ότι δεν τους πολυχρειάζεται.

∆εν θελήσαµε να κοιτάξουµε βαθιά στον εαυτό µας και να

αναρωτηθούµε για το πώς κατασκευάστηκε αυτή η κοινωνία. Οι πολιτικοί
νόµιζαν ότι η κοινωνία θα προχωράει µε κοινοτικά πακέτα, οι δε κυβερνώντες
πιστεύουν ότι όσο έχουν πλειοψηφία µπορούν να νοµιµοποιούν όλες τις

12
ΘΕΜΑΤΑ ΟΕΦΕ 2011 ΕΚΘΕΣΗ Α-Β-Γ ΛΥΚΕΙΟΥ + ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ

πολιτικές και ποινικές ευθύνες τους. Υπουργός εµπλεκόµενος σε ένα από τα

µεγαλύτερα πολιτικά σκάνδαλα των τελευταίων χρόνων δεν ήταν αυτός που
ξεστόµισε ότι «το ηθικό είναι το νόµιµο»; ∆ηλαδή ανισότητα, αδιαφάνεια,
διαπλοκή, διαφθορά, κοµµατισµός, αναξιοκρατία είναι ηθικά αρκεί να είναι
νόµιµα; Γιατί να συµφωνήσει ένας νέος σε αυτό το συµπέρασµα;

Ένας ποιητής γράφει κάπου πως «η πραγµατικότητα δεν γίνεται

κατανοητή χωρίς την κατανόηση της αθλιότητας και της απελπισίας». Όσοι
πιστεύουν ότι είναι ταγοί του έθνους χρειάζεται να σκύψουν πιο βαθιά σε αυτά
τα σηµάδια που άτσαλα και βρώµικα η ελληνική νεολαία άφησε πάνω στα
πεζοδρόµια της πόλης. Αλλά και οι υπόλοιποι, οι πολίτες αυτής της χώρας,
χρειάζεται να πάρει ο καθένας το µερτικό του. Να συµβάλει καταρχάς στον
προβληµατισµό τού τι πρέπει να γίνει και να κάνει προτάσεις.
Μεταρρυθµιστικές, οδυνηρές ή ριζοσπαστικές, που θα «βλέπουν» όµως στο
µέλλον. Και ας µην ξεχάσουν, ό,τι και να προτείνουν, να ζητήσουν για αυτό
και τη γνώµη των παιδιών τους. Γιατί η εξέγερσή τους ήταν η ενηλικίωσή
τους.

(Άρθρο, δηµοσιευµένο στο Βήµα, την 1η Ιανουαρίου 2009)

Β. ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ

1. Να γράψετε την περίληψη του κειµένου σε 100 έως 120 λέξεις.

Μονάδες 25

2. Να σχολιάσετε σε 80 µε 100 λέξεις την φράση «η πραγµατικότητα δεν

γίνεται κατανοητή χωρίς την κατανόηση της αθλιότητας και της
απελπισίας».
Μονάδες 12

3. Το κείµενο ανήκει στο γραµµατειακό είδος του άρθρου. Αναφερθείτε σε

τρία χαρακτηριστικά του γνωρίσµατα µε σχετικές αναφορές στο
κείµενο.
Μονάδες 6

4. Με ποια συλλογιστική πορεία αναπτύσσει τη σκέψη του ο συγγραφέας

στην τρίτη παράγραφο του κειµένου; Να αιτιολογήσετε την απάντησή
σας.
Μονάδες 7

13
ΘΕΜΑΤΑ ΟΕΦΕ 2011 ΕΚΘΕΣΗ Α-Β-Γ ΛΥΚΕΙΟΥ + ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ

5. α) µοιάζει, ροή, αξιόλογες, ριζοσπαστικές, συνεπάρουν: Να δώσετε

από µία συνώνυµη για καθεµία από τις παραπάνω λέξεις της 1ης
παραγράφου του κειµένου.
Μονάδες 5

β) αναρωτηθούµε, πιστεύουν, εµπλεκόµενος, διαφθορά,

αναξιοκρατία: Να δώσετε από µία αντώνυµη για καθεµιά από τις
παραπάνω λέξεις της 4ης παραγράφου του κειµένου.
Μονάδες 5

Γ. ΠΑΡΑΓΩΓΗ ΛΟΓΟΥ

Σε ένα κείµενο που θα δηµοσιεύσετε στην ιστοσελίδα του σχολείου σας,

καταθέτετε τις απόψεις σας για το θέµα της αµφισβήτησης και της συµµετοχής
των νέων στα κοινά. Στο κείµενό σας να αναφερθείτε στους λόγους που
µπορούν να εξεγείρουν τους νέους της εποχής µας αλλά και στους τρόπους µε
τους οποίους µπορούν να συντελέσουν στην πρόοδο της κοινωνίας µέσα από
τη συµµετοχή τους στα κοινά. (500 – 600 λέξεις)
Μονάδες 40

ΚΑΛΗ ΕΠΙΤΥΧΙΑ!

14
ΘΕΜΑΤΑ ΟΕΦΕ 2011 ΕΚΘΕΣΗ Α-Β-Γ ΛΥΚΕΙΟΥ + ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ

B' ΤΑΞΗ ΓΕΝ.ΛΥΚΕΙΟΥ

ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ

ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ
Α. Περίληψη
Ο αρθρογράφος επικεντρώνεται στη µονοµερή πληροφόρηση που
παρέχεται µέσω διαδικτύου. Επισηµαίνει ότι, ενώ αρχικά το διαδίκτυο
υποσχόταν περισσότερη πληροφόρηση και διάλογο, δηλαδή ενίσχυση της
δηµοκρατίας, σήµερα προωθεί ακραίες αντιλήψεις και µονόπλευρη
πληροφόρηση. Σύµφωνα µε τις απόψεις ενός ερευνητή, τις οποίες ο
αρθρογράφος παραθέτει, αυτό παρατηρείται γιατί οι χρήστες µπορούν να
επιλέξουν πληροφορίες και επικοινωνία που συµφωνούν µε τις απόψεις τους,
ενισχύοντας έτσι τις προκαταλήψεις τους. Σηµαντικότερο, όµως, αποτέλεσµα
αποτελεί η τεκµηριωµένη µε πειράµατα «οµαδική πόλωση», δηλαδή η τάση
της υιοθέτησης ακόµη πιο ακραίων απόψεων λόγω διαλόγου µε οµοϊδεάτες, ο
οποίος δίνει νέα επιχειρήµατα ή δηµιουργεί ανταγωνισµό στην υποστήριξη
απόψεων. Τέλος, ο αρθρογράφος συµπεραίνει ότι η συγκεκριµένη χρήση του
διαδικτύου το ανάγει σε µέσο παραπληροφόρησης.

Β.1. Για πολλούς η εµφάνιση του διαδικτύου εµπεριέχει την υπόσχεση της
άπλετης πληροφόρησης και της βελτίωσης του δηµόσιου διαλόγου. Καθώς στο
διαδίκτυο παρουσιάζεται πολυφωνία, δηλαδή παρέχονται πληροφορίες για
κάθε θέµα από αναρίθµητες πηγές, ο χρήστης µπορεί να ενηµερωθεί
πολυπρισµατικά για οτιδήποτε επιθυµεί. Αλλά και ο δηµόσιος διάλογος
ενισχύεται, καθώς στο µέσο αυτό αίρεται η παθητικότητα του δέκτη, που
µπορεί να λάβει αλλά και να µεταδώσει πληροφορίες, διαλεγόµενος για θέµατα
δηµόσιου ενδιαφέροντος. Έτσι οι χρήστες του διαδικτύου καθίστανται ενεργοί
δηµοκρατικοί πολίτες, που διαµορφώνουν άποψη αλλά και την εκφράζουν
δηµόσια, επηρεάζοντας τη λήψη αποφάσεων.

Β.2. Θεµατική περίοδο της παραγράφου αποτελεί η φράση «Το πιο εντυπωσιακό
στοιχείο … αυτών που βλέπουν», ενώ λεπτοµέρειες / σχόλια είναι το χωρίο
«Ένα από τα πιο σηµαντικά … στο Drudge Report». Πρόταση κατακλείδα δεν
υπάρχει.
Η παράγραφος αναπτύσσεται µε συνδυασµό µεθόδων. Αρχικά εντοπίζεται η
µέθοδος αίτια αποτελέσµατα. Στη θεµατική περίοδο ως αίτιο τίθεται η νέα
τεχνολογία και ως αποτέλεσµα «η αυξανόµενη δύναµη των καταναλωτών να
φιλτράρουν αυτό που βλέπουν». Επιπλέον, χρησιµοποιούνται οι εκφράσεις
«Ένα από τα πιο σηµαντικά αποτελέσµατα» και «Αυτό οφείλεται στο γεγονός
ότι». Τέλος, εντοπίζεται και η µέθοδος των παραδειγµάτων στο χωρίο «Οι
αριστεροί στις ΗΠΑ… στο Drudge Report».

15
ΘΕΜΑΤΑ ΟΕΦΕ 2011 ΕΚΘΕΣΗ Α-Β-Γ ΛΥΚΕΙΟΥ + ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ

Β.3. Με τη χρήση γ΄ ενικού προσώπου («Αυτό καθιστά το ίντερνετ») ο

αρθρογράφος παρουσιάζει κοινώς αποδεκτές απόψεις και προσδίδει
αντικειµενικότητα στα συµπεράσµατά του. Με τη χρήση του β΄ ενικού
προσώπου («Στο βαθµό που προσφεύγεις», «δεν σε ενδιαφέρει», «να την
ελέγξεις») απευθύνεται προς τον αναγνώστη του, επιτυγχάνοντας αµεσότητα.

Β.4. Μετατροπή: Οι επιστήµονες έχουν τεκµηριώσει το φαινόµενο της «οµαδικής

πόλωσης» µε πολλά πειράµατα.
Ο συγγραφέας επέλεξε την παθητική σύνταξη για να τονίσει κυρίως την πράξη
του υποκειµένου. Το ποιητικό αίτιο (λογικό υποκείµενο) παραλείπεται, γιατί
εννοείται εύκολα από τα συµφραζόµενα.

Β. 5. πληροφόρησης: ενηµέρωσης
κριτική: σχολιασµός, εκτίµηση, αξιολόγηση
επαληθεύονται: επιβεβαιώνονται, επικυρώνονται, αποδεικνύονται
οµαδικής: συλλογικής
ενισχύουν: δυναµώνουν, τονώνουν (ισχυροποιούν)

Γ. Τίτλος: ∆ιαδίκτυο: νέα δεδοµένα – νέες απαιτήσεις!

Πρόλογος
Τα τελευταία χρόνια το διαδίκτυο έχει καταστεί αναπόσπαστο τµήµα
της καθηµερινότητας όλων των πολιτών. Οι νέοι κυρίως αφιερώνουν στο
σύγχρονο αυτό µέσο µεγάλο µέρος του χρόνου τους είτε αναζητώντας
πληροφορίες για θέµατα που τους απασχολούν είτε επικοινωνώντας µε
γνωστούς και αγνώστους είτε απλώς παίζοντας ηλεκτρονικά παιχνίδια. Εκείνο,
όµως, που δεν γνωρίζουν όλοι οι χρήστες είναι ότι το διαδίκτυο δεν είναι
αθώο. Ενέχει πολλούς κινδύνους που είναι καλό να διερευνηθούν, για να
επιτευχθεί η ασφαλής πλοήγηση σ’ αυτό.

Κυρίως θέµα (αναλυτικό σχεδιάγραµµα)

Α. ΚΙΝ∆ΥΝΟΙ ΠΟΥ ΕΛΛΟΧΕΥΟΥΝ
Προβλήµατα υγείας:
• Σωµατικές και ψυχικές ασθένειες που προκαλούνται από την πολύωρη
χρήση. Η συνεχής έκθεση στην ακτινοβολία των υπολογιστών και η
ακινησία µπορούν να δηµιουργήσουν πολλά προβλήµατα, όπως κόπωση,
πονοκεφάλους, οφθαλµολογικά προβλήµατα, πόνους σε καρπούς και µέση
κλπ. Ορισµένοι νέοι εθίζονται στο διαδίκτυο, «ζουν» µέσα από αυτό.

16
ΘΕΜΑΤΑ ΟΕΦΕ 2011 ΕΚΘΕΣΗ Α-Β-Γ ΛΥΚΕΙΟΥ + ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ

Προβλήµατα προσωπικότητας:
• Απώλεια στοιχείων της προσωπικής ταυτότητας και φυσιογνωµίας (π.χ. ο
γραφικός χαρακτήρας δεν καλλιεργείται, η φαντασία δεν αναπτύσσεται).
• Απορρόφηση της προσοχής και µέρους της συναισθηµατικής ενέργειας των
παιδιών, που µπορεί να οδηγήσει σε κοινωνική αποµόνωση και µοναξιά.

Προβλήµατα κοινωνικοποίησης:
• Αποξένωση των ανθρώπων. Το άτοµο γίνεται αντικοινωνικό, καθώς
εξυπηρετεί πολλές του ανάγκες δίχως να χρειάζεται να έρχεται σε επαφή µε
άλλους ανθρώπους.
• Εγκλεισµός στην εικονική πραγµατικότητα και ανάπτυξη στάσης
παθητικότητας, αδιαφορίας και αδράνειας απέναντι στον πραγµατικό βίο
και στα προβλήµατά του.
• Υιοθέτηση αρνητικών προτύπων συµπεριφοράς (π.χ. ηλεκτρονικά παιχνίδια
βίαιου περιεχοµένου) – εξοικείωση µε νέες µορφές εγκληµατικότητας (π.χ.
συκοφάντηση συµµαθητών, πορνογραφία, απάτες, κλοπή πνευµατικής
ιδιοκτησίας, παράνοµες συναλλαγές, ηλεκτρονικά τυχερά παιχνίδια κλπ.).
Προβλήµατα στην πνευµατική συγκρότηση:
• Κίνδυνος υιοθέτησης προπαγανδιστικών αντιλήψεων από πολιτικές ή
θρησκευτικές οµάδες µε ακραίες αντιλήψεις (δογµατισµός, φανατισµός).
Αποτελεσµατικότερος έλεγχος σε βάρος των πολιτών απ' την κρατική
εξουσία µε την ανάπτυξη µηχανισµών παρακολούθησης.
• Εξοικείωση των µαθητών µε έναν εύκολο τρόπο πρόσληψης πληροφοριών
και καλλιέργεια αισθηµάτων αποστροφής προς κάθε µορφή πνευµατικού
µόχθου.
• Σύγχυση και αποπροσανατολισµός. Ο καταιγισµός από ετερόκλιτες και
ανούσιες συχνά πληροφορίες περιορίζει τη δυνατότητα κριτικής
επεξεργασίας και αξιολόγησης από την πλευρά του χρήστη, µε αποτέλεσµα
την αδυναµία του να διακρίνει το περιττό από το ουσιώδες.
• Περιορισµός της γλωσσικής έκφρασης µε την υπεραπλούστευση της
γλώσσας (αρκτικόλεξα, συνθηµατολογία, ξένη ορολογία, «µικτή γλώσσα»,
κ.ά.)

Μετάβαση: Όπως γίνεται αντιληπτό, οι κίνδυνοι είναι αρκετοί και απειλούν

κυρίως τον νεαρό χρήστη, που λόγω απειρίας και άγνοιας καθίσταται
ευάλωτος. Γι’ αυτό και κρίνεται αναγκαία η συνδροµή της εκπαίδευσης, η
οποία µπορεί να λειτουργήσει έτσι ώστε να εξασφαλιστεί η βέλτιστη
αξιοποίηση των δυνατοτήτων του διαδικτύου.

Β. ΣΥΜΒΟΛΗ ΤΗΣ ΕΚΠΑΙ∆ΕΥΣΗΣ

• Εξοικείωση των νέων µε την τεχνολογία: γνώση χειρισµού των
προγραµµάτων των Η/Υ, ειδικότερα του διαδικτύου, ώστε να πλοηγούνται
µε ασφάλεια σ’ αυτό, και γενικότερη αξιοποίηση των δυνατοτήτων του

17
ΘΕΜΑΤΑ ΟΕΦΕ 2011 ΕΚΘΕΣΗ Α-Β-Γ ΛΥΚΕΙΟΥ + ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ

διαδικτύου στην εκπαιδευτική διαδικασία (µαθήµατα µέσω διαδικτύου,

ανάθεση εργασιών που θα εκπονούνται µέσω διαδικτύου).
• Παροχή ευρύτερης γνώσης για την κοινωνική πραγµατικότητα και
ενηµέρωση για τους κινδύνους που υπάρχουν (π.χ. εγκληµατικότητα),
προκειµένου οι νεαροί χρήστες να είναι επιφυλακτικοί στις διαδικτυακές
πληροφορίες. Ανάπτυξη υγιούς πολιτικής - δηµοκρατικής συνείδησης, για
να επιτευχθεί άσκηση κριτικής σε προπαγάνδα – παραπληροφόρηση και
άµυνα σε απόπειρες χειραγώγησης.
• Όξυνση της κριτικής ικανότητας µε την παροχή γενικότερης παιδείας και
όχι µόνο εξειδικευµένων γνώσεων, για την καλύτερη αξιολόγηση και
αξιοποίηση των διαδικτυακών πληροφοριών.
• Καλλιέργεια ανθρωπιστικών αρχών που λειτουργούν ως αντίβαρο στη
σύγχρονη µονόπλευρη τεχνολογική ανάπτυξη (ανθρωπιστική παιδεία που
θα εµφυσήσει στους νέους ηθικές αξίες, οι οποίες αποτελούν κατάλληλα
εφόδια ώστε να προστατευθούν από το ηλεκτρονικό έγκληµα).

Αναγκαίος καθίσταται, δηλαδή, ο εκσυγχρονισµός της εκπαίδευσης,

σύµφωνα µε τις αντιλήψεις και τις απαιτήσεις των καιρών. Αυτός προϋποθέτει
τον εξοπλισµό των σχολείων µε την κατάλληλη υλικοτεχνική υποδοµή.
Απαιτείται, λοιπόν, από την Πολιτεία η χρηµατοδότηση σχολείων, ώστε να
αγοραστούν ηλεκτρονικοί υπολογιστές για κάθε µαθητή, αλλά και η κατάρτιση
και η συνεχής επιµόρφωση εκπαιδευτικών, ώστε να καθίστανται ικανοί να
αντεπεξέλθουν στις απαιτήσεις του νέου µέσου. Επιβάλλεται, ακόµη, η αύξηση
των ωρών διδασκαλίας του µαθήµατος της πληροφορικής και η δηµιουργία
αξιόπιστων προγραµµάτων για την αξιοποίηση του διαδικτύου ως εποπτικού
µέσου σε όλα τα µαθήµατα. Τέλος, κρίνεται σηµαντική η συνεργασία σχολείου
και γονέων (ενηµέρωση για τα προγράµµατα προστασίας για ασφαλή χρήση
του διαδικτύου και εκτός σχολικού περιβάλλοντος).

Επίλογος
Το διαδίκτυο, όπως και κάθε άλλο µέσο επικοινωνίας και ενηµέρωσης,
«αποτελεί µια υπόσχεση ελευθερίας και µιαν απειλή καινούριας δουλείας». Γι’
αυτό και κρίνεται απαραίτητο η εκπαίδευση, ως κύριος φορέας παιδείας,
ανταποκρινόµενη στα νέα δεδοµένα, να παρέχει γνώση που διασφαλίζει την
πνευµατική ελευθερία, ώστε οι νέοι να αµύνονται στις νέες µορφές δουλείας.

18
ΘΕΜΑΤΑ ΟΕΦΕ 2011 ΕΚΘΕΣΗ Α-Β-Γ ΛΥΚΕΙΟΥ + ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ

B' ΤΑΞΗ ΓΕΝ.ΛΥΚΕΙΟΥ

ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ

ΕΚΦΩΝΗΣΕΙΣ

ΚΕΙΜΕΝΟ

Η (παρα)πληροφόρηση στο www.

Για πολλούς αναλυτές η εµφάνιση του διαδικτύου εµπεριέχει την υπόσχεση
της άπλετης πληροφόρησης και της βελτίωσης της ποιότητας του δηµόσιου διαλόγου.
Σύµφωνα µε αυτή την άποψη, η τεχνολογία του ίντερνετ αφενός µείωνε το κόστος της
πληροφόρησης και αφετέρου έδινε τη δυνατότητα στους πολίτες να ανταλλάσσουν
απόψεις και να ασκούν αµοιβαία κριτική. Όλα αυτά φυσικά θα ήταν προς όφελος των
δηµοκρατικών διαδικασιών και της κουλτούρας του πολιτικού διαλόγου, στην οποία
βασίζεται η δηµοκρατία.
Όµως, δυστυχώς σήµερα βλέπουµε ότι αυτές οι προβλέψεις δεν
επαληθεύονται. Αντίθετα, σε µεγάλο βαθµό το ίντερνετ φαίνεται ότι προωθεί τον
πολιτικό εξτρεµισµό* και τη µονοσήµαντη πληροφόρηση. Σύµφωνα µε τον γνωστό
πανεπιστηµιακό Gass Sunstein (που πρόσφατα έγινε διευθυντής του Ρυθµιστικού
Γραφείου του Λευκού Οίκου), αυτό το οποίο είναι καθοριστικό µε το Ίντερνετ, δεν
είναι τόσο ότι δίνει τη δυνατότητα στον πολίτη να έχει περισσότερη πληροφόρηση.
Ακόµα πιο σηµαντικό είναι ότι του δίνει τη δυνατότητα να αποκλείει την
πληροφόρηση που δεν του αρέσει.
«Το πιο εντυπωσιακό στοιχείο µε τη νέα τεχνολογία», γράφει, «είναι η
αυξανόµενη δύναµη των καταναλωτών να «φιλτράρουν» αυτό που βλέπουν». Ένα
από τα πιο σηµαντικά αποτελέσµατα αυτού του φιλτραρίσµατος είναι ότι οι χρήστες
εκτίθενται µόνο στην πληροφόρηση που τους είναι αρεστή. Σήµερα τα µπλογκ που
αναπτύσσονται ταχύτερα είναι εκείνα που έχουν µια µονοσήµαντη ιδεολογική και
πολιτική τοποθέτηση. Αυτό οφείλεται στο γεγονός ότι αυτά ικανοποιούν τις
προτιµήσεις των χρηστών τους. Οι αριστεροί στις ΗΠΑ προσφεύγουν στο Huffington
Post για να βρουν αυτά που τους αρέσουν και οι δεξιοί µε τη σειρά τους στο Drudge
Report.
Όµως, το πρόβληµα δεν είναι απλώς ότι κάθε χρήστης απλά χρησιµοποιεί την
πληροφόρηση που ενισχύει τις δικές του προκαταλήψεις και αποφεύγει να
πληροφορείται για οτιδήποτε άλλο. Ακόµα πιο σηµαντικό είναι το φαινόµενο που οι
ψυχολόγοι ονοµάζουν «οµαδική πόλωση», αναφερόµενοι στην τάση που έχουν οι
άνθρωποι να υιοθετούν ακραίες απόψεις, όταν συνοµιλούν µε άτοµα των ίδιων
απόψεων. Το φαινόµενο της «οµαδικής πόλωσης» έχει τεκµηριωθεί µε πολλά
πειράµατα. Σε ένα πείραµα οι φεµινίστριες που µιλούσαν µόνο µε φεµινίστριες
γίνονταν πιο ανένδοτες στον φεµινισµό τους. Σε ένα άλλο, οι οπαδοί των αθλητικών

19
ΘΕΜΑΤΑ ΟΕΦΕ 2011 ΕΚΘΕΣΗ Α-Β-Γ ΛΥΚΕΙΟΥ + ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ

οµάδων γίνονταν ακόµη πιο φανατικοί µε την «οµαδάρα» τους, όταν συζητούσαν
µόνο µε οµονοούντες.
Υπάρχουν πολλές θεωρίες που έχουν προταθεί για να εξηγήσουν το φαινόµενο
της οµαδικής πόλωσης. Σύµφωνα µε µια θεωρία, όταν τα άτοµα συζητούν µόνο µε
άλλους που έχουν τις ίδιες απόψεις, ακούνε νέα επιχειρήµατα υπέρ των απόψεών
τους, κάτι που τους κάνει να τις υιοθετούν µε ακόµη µεγαλύτερο πάθος. Σύµφωνα µε
µια άλλη θεωρία, τα άτοµα προσπαθούν συνεχώς να ξεπεράσουν αλλήλους. Αν,
λοιπόν, όλοι σε µια οµάδα συµφωνούν ότι π.χ. θα πρέπει να διατηρηθεί η µονιµότητα
στον δηµόσιο τοµέα, σύντοµα θα εµφανιστούν και αυτοί που θα υποστηρίζουν ότι θα
πρέπει να επεκταθεί και στον ιδιωτικό. Η τάση της οµαδικής πόλωσης ενισχύεται στο
ίντερνετ, όπου σύµφωνα µε τον Sunstein παίρνει τη µορφή της «κυβερνοπόλωσης».
«Το ίντερνετ», γράφει, «λειτουργεί για πολλούς ως το εκτροφείο του
εξτρεµισµού, επειδή ακριβώς αυτοί που συµφωνούν επικοινωνούν µεταξύ τους µε
µεγαλύτερη ευκολία και συχνότητα». Αυτό καθιστά το ίντερνετ ένα κατ’ εξοχήν µέσο
παραπληροφόρησης. Στο βαθµό που προσφεύγεις µόνο στις ιστοσελίδες που
ενισχύουν τις προκαταλήψεις σου, δεν σε ενδιαφέρει αν η πληροφόρηση για τους
αντιπάλους είναι σωστή ή όχι – ούτε πρόκειται να το ελέγξεις.
∆ιασκευή άρθρου του Τ. Μίχα, έντυπη έκδοση εφηµερίδας Ελευθεροτυπία,
7-12-2009

Λεξιλόγιο
Εξτρεµισµός: στάση που χαρακτηρίζεται από την υιοθέτηση ακραίων αντιλήψεων και
βίαιων µεθόδων (κυρίως στην πολιτική).
Λεξικό Γ. Μπαµπινιώτη

ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ

Α. Να γράψετε την περίληψη του κειµένου (110 -120 λέξεις).

Μονάδες 25

Β.1. Χρησιµοποιώντας ως θεµατική περίοδο τη φράση «Για πολλούς η εµφάνιση

του διαδικτύου εµπεριέχει την υπόσχεση της άπλετης πληροφόρησης και της
βελτίωσης του δηµόσιου διαλόγου», να αναπτύξετε µια παράγραφο (70 – 90
λέξεων) µε τη µέθοδο της αιτιολόγησης.
Μονάδες 12

Β.2. Να εντοπίσετε τα δοµικά στοιχεία και τη µέθοδο (ή τις µεθόδους) ανάπτυξης

της τρίτης παραγράφου του κειµένου («Το πιο εντυπωσιακό στοιχείο … στο
Drudge Report»).
Μονάδες 8

20
ΘΕΜΑΤΑ ΟΕΦΕ 2011 ΕΚΘΕΣΗ Α-Β-Γ ΛΥΚΕΙΟΥ + ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ

Β.3. Στην τελευταία παράγραφο του κειµένου, στο απόσπασµα «Αυτό καθιστά το
ίντερνετ … ούτε πρόκειται να το ελέγξεις», ο αρθρογράφος χρησιµοποιεί το γ΄
ενικό και το β΄ ενικό πρόσωπο. Να εξηγήσετε τι επιτυγχάνει µε κάθε ρηµατικό
πρόσωπο που επιλέγει.
Μονάδες 4

Β.4. Να µετατρέψετε την παθητική σύνταξη σε ενεργητική στο απόσπασµα «Το

φαινόµενο της «οµαδικής πόλωσης» έχει τεκµηριωθεί (από τους επιστήµονες)
µε πολλά πειράµατα» και να αιτιολογήσετε την επιλογή του συγγραφέα.
Μονάδες 6

Β.5. Να γράψετε από ένα µονολεκτικό συνώνυµο για τις λέξεις: πληροφόρησης,
κριτική, επαληθεύονται, οµαδικής, ενισχύουν.
Μονάδες 5

Γ. Στο προσεχές τεύχος του περιοδικού του σχολείου σας περιλαµβάνεται ένα
αφιέρωµα στους ηλεκτρονικούς υπολογιστές και το διαδίκτυο. Σας ζητείται να
γράψετε ένα άρθρο (500 περίπου λέξεων), στο οποίο να καταγράφετε τους
κινδύνους που πιστεύετε ότι ελλοχεύουν στο διαδίκτυο για τους νεαρούς
χρήστες του και να αναλύετε πώς µπορεί η εκπαίδευση να συµβάλει, ώστε οι
νέοι να χρησιµοποιούν µε ασφάλεια το σύγχρονο αυτό µέσο και να αξιοποιούν
τις δυνατότητες που παρέχει.
Μονάδες 40

21