MEDJUNARODNO KRIVIČNO

PRAVO
Pojam međunarodnog krivičnog suda

• Sudski organ koji ima nadležnost da utvrđuje

postojanje krivičnog dela, krivične odgovornosti i
da izriče sankcije učiniocima krivičnih dela.
• Nadnacionalni sudski organ čije su odluke
obavezujuće za sve države.
• Ideje za osnivanje ovakvog organa pojavile su se
u Versajskom ugovoru, ali do kraja 20.veka nije
postignuta saglasnost za realizaciju takvog
projekta.
• U nedostatku takve saglasnosti formirani su ad
hoc medjunarodni krivični sudovi posle
završetka II svetskog rata, kao i dva ad hoc
međunarodna krivična tribunala za teritoriju
bivše SFRJ i Ruande.
• Međunarodna zajednica je 17.06.1998 godine
usvojila Statut međunarodnog krivičnog suda
kao stalnog sudskog tela koji je nadležan da sudi
izvršiocima najtežih međunarodnih zločina na
teritoriji svih država članica.
Pojam međunarodne krivičnopravne sradnje

• Ekspanzija kriminala u svetskim razmerama primorala je

države da uspostave razne oblike međunarodne saradnje u
cilju postizanja što bolih rezultata u borbi sa ovim
društvenim zlom.

• Pravna pomoć koju ukazuju organi jedne države organima

druge države naziva se međunarodna krivičnopravna
pomoć.

• Međunarodna krivičnopravna pomoć sastoji se u vršenju

procesnih radnji od strane suda za potrebe drugog,
stranog suda pred kojim se vodi krivični postupak.
• Krivičnopravna pomoć je
-aktivna, kada izvršavanje procesnih radnji traži domaći
sud od stranog suda
-pasivna, kada izvršavanje procesnih radnji traži strani
sud od domaćeg suda.

• Postoje dve vrste krivičnopravne pomoći:

-mala krivičnopravna pomoć, koja se odvija samo između
sudova i obuhvata radnje kao što su saslušanje svedoka,
dostava poziva, prikupljanje dokaza i sl

-krivičnopravna pomoć u širem smislu, koja pored

saradnje između sudova obuhvata i policijsku i
administrativnu saradnju, a najistaknutiji vid ove vrste
krivičnopravne pomoći je ekstradicija.
• Pružanje međunarodne krivičnopravne
pomoći regulisano je zakonom,
međunarodnim ugovorom ili i jednim i
drugim.
Pojam međunarodnog krivičnog
dela
• Za međunarodno krivično pravo kao i za nacionalno bitno je da određene
radnje koje su označene kao protivpravne i koje su u zakonu označene kao
krivična dela predstavljaju svesnu povredu pravila ponašanja.
• U teoriji međunarodnog krivičnog prava postoji više definicija o
međunarodnom krivičnom delu i to

- da su to svesne radnje uperene protiv međunarodnog poretka čija je

kažnjivost predviđena u normama međunarodnog pravnog poretka

-da su to krivična dela koja prevazilaze nadežnosti svake države, a izvršena

sa namerom da se povrede osnovni interesi zaštićeni međunarodnim
pravom.

-da su to dela kojima se povređuje međunarodni poredak kao

opšteprihvaćena društvena vrednost (shvatanje svojstveno nemačkim
teoretičarima).
• Svi ovi različiti pristupi mogu se svrstati u tri grupe
-međunarodna krivična dela predstavljaju povredu
univerzalnih međunarodnih interesa ili vrednosti

-međunarodba krivična dela predstavljaju povredu neke

međunarodne norme

-međunarodna krivična dela su obaveze država preuzete

preuzee prihvatanjem i potpisivanjem međunarodnih
normi
• Doprinos kodifikaciji međunarodnog
krivičnog prava dale su brojne konvencije,
kao što su
-Konvencija o sprečavanju i suzbijanju
terorizma (1937)
- Konvencija o ropstvu (1926)
-Konvencija o kažnjavanju zločina genocida
(1948)
Pojam međunarodnog krivičnog
prava
• Posebna pravna disciplina nastala u XIX
veku
• Skup pravnih propisa utvrđenih od strane
međunarodne zajednice ili nastalih
neposrednim bilateralnim ili
multilateralnim međunarodnim ugovorima
kojima se utvrđuju međunarodna krivična
dela i propisuju sankcije za ta dela
• U toku razvoja međunarodnog krivičnog prava postojala
su različita teorijska shvatanja međunarodnog krivičnog
prava

-međunarodno krivično pravo je deo nacionalnog prava i

njegova svrha je da doprinese razrešenju razlika između
krivičnih zakonodavstava u shvatanju krivičnog dela sa
inostranim elementom.

-međunarodno krivično pravo je deo međunarodnog

javnog prava jer sadrži odredbe kojima se razrešavaju
razlike između država i štiti međunarodni poredak koji je
određen međunarodnim konvencijama

-međunarodno pravo obuhvata pravila o odgovornosti

država za povrede međunarodnog prava
Izvori međunarodnog krivičnog
prava
 Međunarodni ugovori (konvencije)
-bilateralni i multilateralni
-mogu imati legislativno (zakonsko) značenje ili kontraktuelno
(pogodbeno) značenje.

• Ugovori sa legislativnim značenjem sadrže norme, apstraktna

pravna pravila čiji je cilj da na trajan način regulišu određene
međunarodne odnose i sankcije za one koji ne izvršavaju preuzete
obaveze.

Povelja Ujedinjenih nacija

Opšta deklaracija o pravu čoveka
Konvencija o genocidu i ratnim zločinima
• Ugovori sa pogodbenim (kontraktuelnim)
značenjem su ugovori čije norme sadrže
ne mogu neposredno da se primenjuju jer
nisu precizno određene
 Međunarodni običaji
-najstariji izvor međunarodnog prava
-nepisana pravila koja su opšteprihvaćena i potvrđena
kroz dugogodišnju praktičnu primenu u regulisanju
određenih društvenih odnosa
-imaju objektivni i subjektivni element
-objektivni element podrazumeva dugo i stalno
ponavljanje istih radnji od strane članova međunarodne
zaednice
-subjektivni element podrazumeva svest o obaveznosti
tih pravila
-posebno su značajni u oblastima koje se odnose na
međunarodni imunitet, jurisdikciju država i sl.
• Međunarodni običaji mogu biti
-univezalni, koji važe za celokupnu međunarodnu
zajednicu

-regionalni, koji važe za određeno geografsko područje

 Opšta pravna pravila priznata od strane prosvećenih

naroda, tj, norme iz nacionalnog zakonodavstva koje
svojiu primenu nalaze u međunarodnom pravu.
Izuzetci od primene načela
zakonitosti
 Engleska-najviši sud ima pravo da sudi i za
dela za koja smatra da ih treba kažnjavati

 Francuska- Senat, pretvoren u Visoki sud

pravde kada sudi predsedniku Republike
zbog veleizdaje i ministrima za krivična
dela izvršena u obavljanju funkcija ne
mora da se pridržava principa zakonitosti.
Međunarodno krivično pravo-
period do I svetskog rata
 Temelji međunarodnom pravu postavljeni su u
periodu od 1899. do 1907. godine kada je
izvršena kodifikacija ratnih pravila.

 Kodifikacija je dobila punu potvrdu usvajanjem

od strane međunarodne zajednice četiri Haške
konvencije o zakonima i običajima vođenja rata.
Zahvaljujući ovim konvencijama prvi put je
ustanovljeno krivično delo ratnih zločina.
 Razvoju međunarodnog krivičnog prava
doprinele su i Haške mirovne konferencije

 Potpisani su brojni međunarodni ugovori,

izvršena je prva kodifikacija delova
međunarodnog krivičnog prava, ali to nije
bilo dovoljno da se međunarodno krivično
pravo kodifikuje kao jedinstveno
međunarodno krivično pravo.
Period između dva svetska rata
 Nepoštovanje mirovnih sporazuma
-Versajskog, Senžermenskog, Nejskog,
Trijanskog kojima je bilo predviđeno gonjenje
učinilac ratnih zločina.
-nemački car Vilhelm II, kome je trebalo da bude
suđeno zbog započinjanja rata, povreda
međunarodnih ugovora i izvršenih zločina u ratu,
nije izručen od strane Holandije, koja je odbila
da ga ekstradira.
-Sverski mirovni ugovor 1920.
 Aktivnošću društva naroda pitanja
materijalnog krivičnog prava znatno su
usavršena, a posebno ona koja se odnose
na određenje međunarodnog krivičnog
dela i utvrđivanje krivice za učinioce.
 Donete su Konvencije o
-suzbijanju trgovine belim robljem, ženama i decom
-trgovine opojnim drogama
• Konvencija o postupanju sa ratnim
zarobljenicima, ranjenicima i bolesnicima

• Konvencija o međunarodnom otklanjanju

terorizma
Period posle II svetskog rata
 Londonska deklaracija (1942) ustanovljava neophodnost
progona i kažnjavanja izvršilaca međunarodnih krivičnih
dela i njihovo izvođenje pred međunarodne organe
 Moskovska deklaracija (1943) utvrđuje principekrivičnog
gonjenja izvršilaca ratnih zločina
 Potsdamska deklaracija (1945) potvrđuje stavove
sadržane u Moskovskoj deklaraciji
 Londonski sporazum (1945) predviđa formiranje
međunarodnog vojnog suda, njegovu nadležnost,
funkcije, kao i postupak za primenu sankcija. Statut
međunarodnog vojnog suda kojim su ova pitanja
regulisana jeste deo Londonskog sporazuma.
• Ženevske konvencije (1949)
-o postupanju sa ratnim zarobljenicima
-o poboljšanju položaja ranjenika i
bolesnika u oružanim snagama u ratu
-o poboljšanju položaja ranjenika,
bolesnia i brodolomnika oružanih snaga na
moru
-o zaštiti građanskih lica za vreme rata
• Ujedinjene nacije rade na prevenciji krimialiteta i
postupanju sa delikventima.

• Konvencija o uklanjanju svih oblika rasne diskriminacije

(1965)

• Međunarodni pakt o građanskim i političkim pravima (1966)

• Međunarodni pakt o ekonomskim, socijalnim, kulturnim

pravima (1966)

• Konvencija o suzbijanju i kažnjavanju zločina aparthejda

(1973)
Posthladnovski period

• Osnivanje ad hoc tribunala za bivsu SFRJ i

Ruandu 1993. godine

• Usvajanje Statuta Stalnog međunarodnog

krivičnog suda u Rimu 1998.godine
Nirnberški sud
• Osnovan Londonskim sporazumom iz 1945. godine
• Statut suda je sastavni deo Londonskog sporazuma
• Cilj je pravično i brzo suđenje i kažnjavanje glavnih
ratnih zločinaca, koji nisu državljani država potpisnica
sporazuma.
• Statut suda imao je snagu zakona koji se morao
primeniti prilikom suđenja
• Sud sudi i kažnjava lica koja su kao pojedinci ili kao
članovi organizacije izvršili zločine
• Zločni koji spadaju u nadležnost suda su
-zločini protiv mira
-zločini protiv čovečnosti
-ratni zločini
• Statutom je određeno da su ova krivična
dela kažnjiva bez obzira da li su njima
izvršene povrede zakona zemlje gde su
zločini počinjeni
• Nirnberški sud nije stalan sud, tj. trebao je
da prestane da postoji kada bude
zadovoljena pravda u pogledu kažnjavanja
ratih zločinaca iz II svetskog rata

• Prvi organ međunarodnog krivičnog

pravosuđa
Nadležnost ad hoc tribunal za
bivsu SFRJ
• Stvarna-za krivična dela koja se čine u oružanim sukobima
(Nirnberški sud bio je nadležan i za zločine potiv mira)

• Teritorijalna-samo prostor prethodne Jugoslavije

• Uvodi odredbe o pretpostavljenoj i objektivnoj

odgovornosti, pored odredbi o individualnoj odgovornosti
(lica koja su planirala , podsticala, naređivala ili na rugi
način pomagala i učestvovala u planiranju, pripreanju ili
izvršavanju krivičnih dela ratnih zločina)
Primena osnovnih načela krivičnog
prava u Statutu ad hoc tribunala
• Načelo zakonitosti, jer Statut prihvata sistem
apsolutno neodređenih kazni.
• Statut daje mogućnost Tribunalu da po
sopstvenom nahođenju utvrđuje pravila
procedure i dokazivanja (suprotno
međunarodnom pravu jer to pravo pripada
Skupštini UN)
• Statut određuje da Tribunal ima pravo da vrši
proveru presuda nacionalnih sudova (ne bis in
idem)