BAB 1

KONSEP
KEBERPERLEMBAGAAN DAN
PERLEMBAGAAN
KONSEP
KEBERPERLEMBAGAAN
• Keberperlembagaan (Constitutionalism )
• menyentuh persoalan sebuah kerajaan
yang dikawal dan dihadkan oleh sebuah
perlembagaan.
• Ia menggariskan kuasa, batas dan
hubungan institusi kerajaan
• menentukan bagaimana kuasa pemerintah
dikawal untuk memghalang sebarang
tindakan ultra vires.
• Pengawalan kuasa pemerintah melalui
pengamalan teori-teori seperti;
• pengasingan kuasa (Separation of
Powers),
• doktrin kedaulatan un dang-undang
(Rule of Laws),
• dasar demokrasi,
• jaminan hak asasi rakyat (human rights)
Klasifikasi Undang-undang

• Undang2 ialah sekumpulan peraturan yg.

bersifat mengikat bertujuan utk. mengatur
perhubungan manusia dlm. sesebuah
masyarakat.
• Undang2 perlu diketahui krn ia
berkembang dr. semasa ke semasa krn
sifatnya yg. kebiasaannya menurut
fenomena masyarakat setempat.
• Undang2 dibahagikan kpd. 2 bhg. utama:
• 1. Undang-undang Awam (Public Law)
• 2. Undang-undang Persendirian ( Private
Law)
Undang-undang Awam
(Public Law)
• Undang2 yg. menyentuh hak &
tanggungjawab warganegara dlm. sesebuah
negara serta kuasa & tanggungjawab kerajaan.
• Ia juga undang2 yg. mengatur sistem
pemerintahan sesebuah negara & perhubungan
antarabangsa antara negara dgn. negara @
negara dgn. badan2 antarabangsa.
Undang-undang Persendirian
( Private Law)
• menyentuh hak & tanggungjawab
warganegara sesama mereka/ individu
sesama individu .
• ia juga menyentuh hak & tanggungjawab
individu dgn. negara spt. undang2
perniagaan, keluarga, tort, kontrak dll.
KONSEP PERLEMBAGAAN
• Definisi Perlembagaan
- asas, kerangka peraturan asas kerajaan, nilai-nilai
utama negara.
- undang-undang di sebalik undang-undang “ the
law behind the law”
- Wade dan Phillips : “peraturan yg. mengatur
struktur badan-badan utama kerajaan, hubungan
badan-badan tersebut antara satu sama lain dan
menentukan fungsi penting badan-badan
tersebut…”
-
• Undang2 Perlembagaan berbeza dgn.
Undang2 lain/ undang2 biasa ( ordinary
law) krn. sesebuah negara mendapat
keesahannya drp. Perlembagaan.
• Menurut Prof. John Adler, undang2
Perlembagaan blh. disifatkan sbg. undang-
undang di sebalik undang-undang “ the
law behind the law”
Skop Perbahasan Undang2
Perlembagaan
• Berkenaan bentuk negara & kerajaan, sama
ada persekutuan/ tunggal, kerajaan beraja /
republik & negara demokrasi / diktator.
• Berkenaan kuasa2 awam dlm. sesebuah
kerajaan merangkumi kuasa perundangan,
eksekutif & kehakiman
• Mengenai penentuan badan2 yg.
menguruskan kuasa2 awam tersebut.
• Mengenai hubungan antara badan2 yg.
mentadbir kuasa2 awam antara satu sama
lain, sama ada terdpt pemisahan secara
total/terdpt. pertindihan / campurtangan
tugas / bidang kuasa.
• Mengenai penetapan & jaminan hak asasi
rakyat dlm negara yg. berkisar sekitar hak
kebebasan & hak persamaan
• U2 Islam adalah sekumpulan kaedah2 asas
yg. diambil drp. sumber2 syariat Islam yg.
menerangkan bentuk negara Islam,
kerajaan yg. memerintah & dasar2
pemerintahannya, kuasa2 awam yg. terdpt
dlmnya, bidang kuasa2 & perhubungan
antara kuasa2 awam tersebut & penentuan
hak2 asasi rakyat serta jaminannya.
Definisi Perlembagaan Islam

• Al-Zabidi: al-dustur( perlembagaan)

berasal drp. Perkataan Parsi, bermaksud
nama bagi sebuah rekod yg.
mengandungi undang2 & peraturan2 raja.
• U2 Islam (al-dustur al-Islam) ialah
sekumpulan kaedah2 utama yg. diambil
drp. sumber2 asas dlm. syariat Islam.
• Undang2 Perlembagaan Islam yg. pertama
adalah Perlembagaan Madinah atau
Sahifah al-Madina. Ia juga dikenali sbg. al-
Kitab , al-Wathiqah( dokumen).
• Ia bukan sahaja merupakan Perlembagaan
Islam pertama, bahkan sejarah telah
membuktikannya sbg. suatu kodifikasi
undang2 Perlembagaan negara yg.
pertama di dunia..
• Muhammad Hamidullah menyatakannya
sbg. Perlembagaan Bertulis Pertama di
Dunia
Skop Perbahasan Undang2
Perlembagaan Islam
• Al-Mawdudi menyenaraikan 9 perkara yg.
termasuk dlm. perbahasan Undang2
Perlembagaan Islam.
• mengenai prinsip al-hakimiyyah (sovereignty) iaitu
kedaulatan.
• mengenai fungsi & ruang lingkup tindak tanduk
negara
• mengenai kuasa-kuasa awam dlm. negara iaitu
kuasa perundangan, eksekutif dan kehakiman
• mengenai matlamat penubuhan negara
• mengenai pembentukan kerajaan utk. mentadbir
negara
• mengenai ciri2& kelayakan individu yg. akan
menganggotai kerajaan
• mengenai kerakyatan
• mengenai hak2 asasi rakyat
• mengenai tanggungjawab rakyat terhadap negara
Jenis-jenis Perlembagaan
(i) Bertulis (Written Constitution)
-rigid, pindaan perlu kpd. Proses
perundangan khusus
(ii)Tidak Bertulis ( Unwritten Constitution)
- flexible, pindaan hanya melalui proses
perundangan biasa.
Sumber-sumber Perlembagan
Westminister
• (i) Statut-statut, spt. Bill of Rights 1689, Act of
Settlement 1701 dan Parliament Act of 1911 and
1949.
• (ii) Duluan Kehakiman
Common Law adalah Undang2 tradisi rakyat British,
berbeza dgn. Undang2 yg. terdapat dlm. statut.
• (iii) Convention
• (iv) Penulis Buku Teks
• (iii) Convention
– Menurut Dicey, peraturan perlembagaan
terdiri drp. undang2 dan convention.
– Undang2 dikuatkuasakan di mahkamah,
tetapi convention tidak.
– Convention adalah peraturan perlembagaan
yg. w/pun tdk.mengikat dr. segi undang2
tetapi mengikat dari segi amalan.
– Convention dipatuhi krn. ia blh. menjamin
kelicinan pelaksanaan perlembagaan.
• Contoh2 Convention
• kerajaan meletakkan jawatan @ cuba
mendapatkan persetujuan membubarkan
parlimen utk. mengadakan pilihanraya
umum jika kerajaan gagal mendapat undi
majoriti House of Commons (Perkara
43(4) Perlembagaan Persekutuan)
• Perdana Menteri mesti terdiri drp. Anggota
House of Commons (Perkara 43 (2)(a)).
• (iv) Penulis Buku Teks
– Coke, kurun ke 17
– Blakestone, kurun ke 18
– Penulis terkemudian yg. lain spt. Jennings.
Sumber-sumber Perlembagaan
Islam
(i) Al-Qur’an
(ii)Al-Sunnah
(iii)Konvensyen Khulafa’ al-Rashidin
(iv)Keputusan-keputusan para hakim dalam
permasalahan yang melibatkan
pentadbiran atau perlembagaan.
(al-Maududi, Islamic Law and Constitution, 203)
Asas-asas Perlembagaan Islam

• Ketertinggian Undang-undang Allah SWT

(Legal Sovereignty of Allah S.W.T.)
Al-Qur’an:12:40, 114:1-3, 3:26,7:54, 5:44
‘Allama Amidi, Al-Ahkam fi Usul al-Ahkam
writes: “Know that none but Allah is the
sovereign and no command is worthy of
obedience except that which is given by
Him”
• Shaikh Muhammad Khadhiri, a modern
Egyptian writer on Islamic Jurisprudence,
writes in his book Usul al-Fiqh :
• “ As Command is the exclusive prerogative
of Allah, none is entitled to give any
Command but He”
Ciri2 Utama Undang2
Perlembagaan Islam
• Rabbani – bermaksud uu perlembagaan Islam
mempunyai hubungan yg rapat dgn konsep
ketuhanan. Ini krn sumber utama kpd uu
perlembagaan Islam ialah wahyu. Selain itu, ciri ini
juga berinspirasikan doktrin al-hakimiyyah yg
meletakkan ketinggian hanya utk Allah shj. Ciri ini
menjadikan uu perlembagaan Islam sama sekali
berbeza dgn uu perlembagaan moden yg hanya
bersumberkan kpd pemikiran manusia semata-
mata.
• Thabat wa Murunah – Thabat bererti tetap
& tidak berubah, manakala murunah
bererti anjal & fleksible. UU perlembagaan
Islam dikatakan menpunyai ciri thabat dgn
merujuk kpd prinsip-prinsip perlembagaan
Islam spt prinsip al-hakimiyyah, al-shura,
keadilan, persamaan & kebebasan.
• Prinsip-prinsip ini adalah bersifat kekal sepjg
zaman, tidak blh diubah & dimansuhkan. Ia
mengikat umat Islam pd spjg masa & di
semua tempat. Manakala ciri murunah yg ada
pd uu perlembagaan Islam pula dpt dilihat
melalui perincian @ pelaksanaan thdp prinsip-
prinsip tsbt yg blh diubah suai menurut khdk
semasa spt amalan prinsip shura.
• Tawazun – bermaksud keseimbangan. Ciri
keseimbangan yg ada pd uu perlembagaan
Islam dpt dilihat melalui konsep pembentukan
& pemerintahan kerajaan Islam. Cthnya,
perlantikan ketua kerajaan Islam adalah
terletak di tgn rakyat yg dijalankan secara
shura, manakala pemerintahannya hdklah
dilaksanakan atas prinsip al-hakimiyyah.
• Di sini wujudnya ciri keseimbangan iaitu
seimbang antara kuasa rakyat & hak
ketertinggian Allah. Dlm sistem demokrasi,
semua kuasa adalah berada di tgn rakyat,
manakala dlm sistem teokrasi, semua
kuasa dijlnkan atas mandat ketuhanan.
• ‘Alamiyy – bermaksud sejagat/universal. Ciri
kesejagatan uu perlembagaan Islam tbtk
atas dasar kesatuan umat Islam di bawah
satu pemerintahan shj. Islam secara teorinya
tidak membenarkan tbtk lbh drpd sebuah
negara krn sifat Islam itu sdn menganjurkan
perpaduan sejagat & kesatuan matlamat.
Dgn tercapainya matlamat ini, maka akan
hanya wujud satu perlembagaan Islam shj.
Justeru itu, ia hdklah memiliki ciri
kesejagatan utk melayakkannya menjadi uu
perlembagaan Islam yg unggul &
berwibawa.