Professional Documents
Culture Documents
HÖÔÙNG DAÃN SÖÛ DUÏNG VAØ GIAÛI TOAÙN TREÂN MAÙY TÍNH
NGUYEÃN TRÖÔØNG CHAÁNG – NGUYEÃN THEÁ THAÏCH
2
MUÏC LUÏC
Trang
Môû ñaàu 5
Caøi ñaët ban ñaàu 6
Giöõ an toaøn cho maùy 7
Mode tính toaùn vaø caøi ñaët maùy 11
Nhaäp bieåu thöùc vaø giaù trò 15
Hieån thò keát quaû ôû daïng π, 2 23
Tính toaùn cô baûn 26
Söû duïng tính lieân tieáp trong pheùp tính 30
Söû duïng boä nhôù pheùp tính vaø xem laïi 31
Söû duïng boä nhôù maùy tính 32
Söû duïng chöùc naêng CALS 35
Söû duïng chöùc naêng SOLVE 37
Caùc pheùp tính haøm 40
Chuyeån ñoåi giaù trò hieån thò 49
Toaùn veà soá phöùc 51
Thoáng keâ 54
Toaùn trong heä ñeám cô soá N 65
Giaûi phöông trình 68
Ma traän 70
Baûng soá töø moät haøm 74
Toaùn Vectô 77
Haèng soá khoa hoïc 79
Thoâng tin kó thuaät 83
Naêng löôïng 92
Phuï luïc höôùng daãn 93
3
4
MÔÛ ÑAÀU
Ví duï :
Phím maøu tím (nhö i) aán tröïc tieáp trong chöông trình ñaõ goïi
(nhö CMPLX )
Phím maøu xanh luïc ( nhö HEX ) aán tröïc tieáp trong chöông trình
ñaõ goïi (nhö laø BASE – N).
Caùc chöõ trong ngoaëc sau phím aán duøng ñeå giaûi thích yù nghóa cuûa
phím
Ví duï : ( )1 (sin −1 ) :
5
Ví duï : Trong menu SETUP
(goïi baèng phím )
AÁn 3 ñeå choïn Deg hoaëc aán 2 ñeå choïn daïng doøng khi nhaäp, xuaát.
Neáu aán tieáp phím ta ñöôïc trang menu keá
Hai phím , laøm hieän caùc trang menu cuøng loaïi.
U
Hoaït ñoäng cuûa con troû ñöôïc chæ ra bôûi T, S, W, X.
Y Z
V
Höôùng daãn naøy chæ duøng muïc ñích minh hoïa, ñoâi khi coù khaùc ñoái
vôùi töøng maùy treân thöïc teá.
Noäi dung naøy coù theå thay ñoåi maø khoâng caàn baùo tröôùc.
Trong baát kì tröôøng hôïp naøo coâng ti CASIO seõ khoâng chòu traùch
nhieäm vôùi ai veà nhöõng toån thaát phaùt sinh bôûi vieäc mua hoaëc söû
duïng saûn phaåm vaø taøi lieäu naøy. Vaø hôn theá nöõa, coâng ti CASIO
seõ khoâng chòu traùch nhieäm veà baát kì khieáu naïi gì ñoái vôùi vieäc söû
duïng taøi lieäu naøy bôûi moät beân khaùc.
6
GIÖÕ AN TOAØN CHO MAÙY
Phaûi ñoïc caùc ñieàu naøy tröôùc khi söû duïng maùy vaø giöõ laïi ñeå
nghieân cöùu veà sau
! Caån thaän
Daáu hieäu naøy thoâng baùo coù theå gaây toån thöông hoaëc hoûng maùy
neáu khoâng chuù yù.
Pin
• Sau khi thaùo pin ra khoûi maùy, haõy caát vaøo nôi an toaøn, xa taàm
tay treû em ñeå traùnh treû em nuoát phaûi.
• Neáu treû em baát ngôø nuoát phaûi pin, haõy ñöa ngay ñeán baùc só.
• Khoâng ñöôïc saïc pin laïi, haõy laáy pin ra khi bò yeáu. Khoâng ñöôïc
boû pin vaøo choã noùng hay ñoát pin.
• Söû duïng pin khoâng ñuùng caùch deã roø ræ vaø hö hoûng caùc vaät ñeå
gaàn, coù theå gaây hoûa hoaïn hay thöông tích.
• Luoân ñaët pin ñuùng cöïc khi laép vaøo maùy.
• Chæ söû duïng ñuùng loaïi pin ghi trong höôùng daãn.
CONTRAST
LIGHT DARK
[W] [X]
Cuõng coù theå chænh ñoä töông phaûn baèng W, X khi menu MODE
hieän leân
Ghi chuù : Khi chænh ñoä töông phaûn maø khoâng thaáy hieäu öùng treân
maøn hình laø pin ñaõ yeáu, haõy thay pin ngay.
9
Kí hieäu YÙ nghóa
S Vöøa aán phím SHIFT. Neáu aán tieáp moät phím khaùc nöõa
thì kí hieäu naøy laën
A Vöøa aán phím ALPHA. Neáu aán tieáp moät phím khaùc
nöõa thì kí hieäu naøy laën
STO Vöøa aán SHIFT STO (chuaån bò nhaäp giaù trò vaøo teân
bieán)
RCL Vöøa aán phím RCL (chuaån bò goïi giaù trò ñaõ gaùn tröôùc)
SCI Coù choïn soá chöõ soá hieän leân ôû daïng thaäp phaân
Ghi chuù :
Vôùi vaøi baøi toaùn phöùc taïp, keát quaû hieän chaäm, trong khi chôø
ñôïi pheùp tính ñang thöïc hieän, maøn hình khoâng hieän gì
10
MODE TÍNH TOAÙN VAØ CAØI ÑAËT MAÙY
Mode tính toaùn:
Yeâu caàu Mode choïn
Tính toaùn chung COMP
Toaùn soá phöùc CMPLX
Thoáng keâ vaø hoài quy STAT
Heä ñeám cô soá N BASE – N
Giaûi phöông trình EQN
Ma traän MATRIX
Laäp baûng soá theo bieåu thöùc TABLE
Toaùn vectô VECTOR
1 : MthIO 2 : LineIO
3 : Deg 4 : Rad
5 : Gra 6 : Fix
7 : Sci 8 : Norm
11
U V
1 : ab/c 2 : d/c
3 : CMPLX 4 : STAT
5 : Disp 6 : W CONT X
(Xem theâm phaàn chænh ñoä töông phaûn khi duøng W CONT X)
DS
4 5 + 2 3
22 15
Daïng Line
12
Xaùc ñònh daïng soá hieån thò
π
Goùc 90o = goùc = goùc 100 grad
2
Daïng soá hieån thò AÁn
Coù aán ñònh soá chöõ soá leû thaäp phaân (Fix) 0 – 9
Coù aán ñònh soá chöõ soá hieån thò (Sci) 0 – 9
Daïng thöôøng (Norm)
1 (Norm 1) hay 2 (Norm 2)
13
Xaùc ñònh daïng hieån thò soá phöùc
Daïng soá hieån thò AÁn
Daïng Ñeà–caùc (CMPLX) (a+bi)
Daïng toaï ñoä cöïc (CMPLX) (r θ)
Xaùc ñònh daïng hieån thò daáu caùch phaàn leû soá thaäp phaân
Daïng hieån thò AÁn
Daáu chaám (Dot) (Disp) (Dot)
Daáu phaåy (Comma) (Disp) (Comma)
Söï xaùc ñònh naøy chæ coù taùc duïng ôû doøng keát quaû. Khi nhaäp vaãn
phaûi duøng daáu chaám (.) ñeå ngaên caùch phaàn nguyeân vaø phaàn leû
thaäp phaân.
Ví duï : sin 30 =
LINE D S
AÁn sin 30 Sin(30)
0.5
Ghi chuù : Thao taùc naøy coù khaùc trong daïng Math (xem nhaäp
trong daïng Math)
Boû qua daáu nhaân
Ta coù theå boû qua (khoûi aán) daáu nhaân (×) trong caùc tröôøng hôïp sau
• Tröôùc daáu môû ngoaëc : 2×(5+4) chæ ghi 2(5+4) …
• Tröôùc haøm coù môû ngoaëc : 2×sin(30) chæ ghi 2sin(30)…
15
• Tröôùc kí hieäu môû ñaàu (goàm caû daáu soá aâm) : 2×h123 chæ ghi
2h123
• Tröôùc teân bieán, haèng hay soá ngaãu nhieân : 2×A, 2×π … chæ ghi
2A, 2π …
D
369 × 1|
D
369 × 12|
D
369 ×× |12
17
D
369 ×|12
D
369 ×× 12
D
369 × 12
D
60)
D
sin(|160)
D
c os(60)
D
sin(60)
18
Nhaäp cheøn vaøo pheùp tính
Duøng cheá ñoä cheøn cho thao taùc naøy. Duøng phím hay ñöa
con troû ñeán nôi caàn cheøn roài aán kí töï muoán cheøn.
Ví duï : Khi ñònh aán 14÷10×2 = maø laïi aán sai 14÷0×2 =
Thao taùc naøy trong cheá ñoä cheøn nhö sau
LINE
D
14 0 2 Math ERROR
[AC] : Cancel
[W][X] : Goto
D
AÁn hay
14 ÷ 0| ×2
D
14 ÷ 10 × 2
2.8
Hoãn soá ª ⎛ ⎞ 13
⎜ª ⎟
⎝ ⎠
log a b logª 6
ª
10^ x log (10 ) 4
ª
e^ x ln (e ) 4
Caên baäc hai ª 4
Caên baäc ba ª (3 ª) 9
20
Caùc ví duï nhaäp ôû daïng Math
• Nhöõng thao taùc sau ñöôïc duøng trong daïng Math.
• Phaûi chuù yù ñeán vuøng aûnh höôûng (do kích thöôùc) cuûa con troû
hieån thò treân maøn hình khi nhaäp döõ lieäu trong daïng Math.
Ví duï 1 : Nhaäp 23 + 1
MATH
D Math
2 xª 3
23 |
D Math
1
23 + 1|
2
⎛ 2⎞
Ví duï 3 : Nhaäp ⎜ 1 + ⎟ ×2 =
⎝ 5⎠ D Math S
2
MATH ⎛ 2⎞
⎜1 + ⎟ × 2
ª ⎝ 5 ⎠
1 2 5 98
25
2
• Khi aán vaø nhaän keát quaû trong daïng Math, moät phaàn cuûa
bieåu thöùc khi nhaäp vaøo coù theå bò che khuaát.
Neáu caàn xem laïi bieåu thöùc ñaõ nhaäp vaøo, aán vaø sau ñoù aán
21
Theâm kí hieäu vaøo bieåu thöùc tính
Trong daïng Math, coù theå ñöa moät bieåu thöùc ñaõ nhaäp (kí hieäu,
bieåu thöùc coù daáu ngoaëc, v. v..) vaøo trong moät haøm
D Math
AÁn ª
1+ (2 + 3) + 4
ª | (2 + 3)
Phaân soá 1+ +4
Caên soá xª (ª ) 1+
|
(2 + 3) + 4
22
Bieåu thöùc goác 1 + | (X + 3) + 4
Haøm Phím aán Bieåu thöùc taïo môùi
Tích phaân
∫ ª 1 + ∫ | (X + 3)dx + 4
Ñaïo haøm ⎛ d ⎞ d
∫ ª⎜ ª⎟
⎝ dx ⎠
1+
dx
(|(X + 3)) x =º
Toaùn ∑ ⎛ º ⎞ º
logª º ⎜ ∑ ª ⎟
⎜ ⎟
1+ ∑ (|(X + 3)) + 4
⎝ º=º ⎠ x =º
Caùch theâm naøy cuõng duøng ñöôïc cho caùc haøm sau
(10ª ) , (eª ), ª , xª ,
( )
ª 3ª , (Abs)
Khi nhaäp/xuaát trong daïng MthIO thì ta coù theå nhaän ñöôïc keát
quaû ôû daïng π vaø 2 (soá voâ tæ)
• AÁn ñeå nhaän keát quaû daïng soá voâ tæ.
• AÁn ñeå nhaän keát quaû daïng soá thaäp phaân.
Ghi chuù
• Khi nhaäp/xuaát trong daïng LineIO pheùp toaùn luoân cho keát quaû
thaäp phaân duø aán hay
• Ñieàu kieän hieån thò daïng π (goàm caû soá voâ tæ) gioáng nhö vieäc
chuyeån ñoåi S ⇔ D (xem theâm phaàn chuyeån S ⇔ D)
Ví duï : 2+ 8=3 2
MATH D Math S
2+ 8
1. ª 2 ª 8
3 2
23
D Math S
2. ª 2 ª 8 2+ 8
4.242640687
3
Ví duï 2 : sin(60) =
2
D Math S
MATH sin(60
60 3
2
1
Ví duï 3 : sin −1 (0.5) = π
6
MATH
D Math S
−1
(sin ) 0.5 = sin −1
(0.5
1
π
6
• Caùc pheùp tính daïng (bao goàm soá voâ tæ) duøng ñöôïc cho
a. Pheùp tính soá hoïc vôùi kí hieäu ( ), x2 , x3 , x −1 .
b. Haøm löôïng giaùc
c. Tính suaát cuûa soá phöùc
d. Soá phöùc daïng cöïc (r∠θ)
Nhöõng daïng sau luoân cho keát quaû daïng caên
Ñôn vò goùc Giaù trò nhaäp Giôùi haïn
Ñoä Boäi soá cuûa 15o x < 9 × 106
24
Ghi chuù
Trong tính toaùn soá phöùc (CMPLX), caùc ñieàu kieän sau ñöôïc aùp
duïng cho phaàn thöïc vaø phaàn aûo.
Keát quaû daïng caên chæ ñöôïc hai soá haïng (moät soá nguyeân cuõng
ñöôïc tính laø moät soá haïng) vaø goàm caùc daïng sau :
a b d e
±a b, ± d ± a b, ± ±
c f
Moãi heä soá phaûi naèm trong phaïm vi quy ñònh sau :
1 ≤ a < 100, 1 < b < 1000, 1 ≤ c < 100
0 ≤ d < 100, 0 ≤ e < 1000, 1 ≤ f < 100
Ví duï :
(= 105 2)
Phaàn gaïch döôùi chæ choã ñaõ gaây ra keát quaû daïng thaäp phaân.
25
Nhöõng lí do ñaõ laøm cho keát quaû hieån thò ôû daïng thaäp phaân
– Giaù trò vöôït quaù phaïm vi cho pheùp.
– Nhieàu hôn hai soá haïng trong keát quaû.
• Keát quaû tính hieån thò ôû daïng caên thöùc ñöôïc quy ñoàng maãu soá
a b d e a′ b + d′ e
+ →
c f c′
• c' laø boäi soá chung nhoû nhaát cuûa c vaø f
• Keát quaû ñöôïc quy ñoàng maãu soá vaãn hieän ôû daïng caên thöùc khi
caùc soá a′, c′ vaø d′ vöôït quaù phaïm vi cuûa caùc soá a, c vaø d
Ví duï :
3 2 10 3 + 11 2
+ =
11 10 110
• Keát quaû hieån thò ôû daïng thaäp phaân khi coù keát quaû trung gian
chöùa hôn hai soá haïng.
Phaàn naøy seõ trình baøy tính toaùn vôùi soá hoïc, phaân soá, phaàn traêm
vaø ñoä, phuùt, giaây.
Taát caû caùc muïc tính toaùn trong phaàn naøy ñeàu ñöôïc
thöïc hieän ôû Mode COMP ( )
26
Ví duï : 7 × 8 – 4 × 5 = 36
LINE
D S
7 8 4 5 7×8− 4×5
36
Maùy töï ñoäng tính theo thöù töï öu tieân caùc pheùp tính (Xem theâm
phaàn “Thöù töï öu tieân caùc pheùp tính”)
Soá chöõ soá leû thaäp phaân vaø soá chöõ soá hieän leân
Ta coù theå aán soá chöõ soá leû thaäp phaân hay soá chöõ soá hieän leân ôû
phaàn keát quaû
Ví duï : 1 6
LINE
D S
Caøi ñaëc maëc ñònh (Norm 1) 1÷6
0.1666666667
D FIX
S
AÁn ñònh 3 soá leû thaäp phaân (Fix 3) 1÷6
0.167
D SCI S
n
AÁn ñònh 3 soá daïng a × 10 (Sci 3) 1÷6
0.167 × 10−1
(Xem theâm phaàn aán ñònh daïng soá hieän leân)
Line 7 3 2 1 3
⎛ ª ⎞ ⎛ ª ª ⎞
⎜7 3⎟ ⎜2 1 3⎟
⎝ º ⎠ ⎝ º º ⎠
• Tuøy theo caøi ñaët ban ñaàu, maùy seõ hieän daïng phaân soá hay hoãn
soá
• Keát quaû luoân hieän ôû daïng phaân soá toái giaûn
Phuï luïc
2 1 7
<#001> + =
3 2 6
1 2 11
<#002> 3 +1 = 4 (daïng hoãn soá ab/c)
4 3 12
1 1
4−3 = (daïng hoãn soá ab/c)
2 2
• Neáu toång caùc kí töï (soá nguyeân, töû, maãu, daáu caùch) lôùn hôn 10
thì keát quaû hieän leân laø soá thaäp phaân.
• Keát quaû moät pheùp tính goàm phaân soá vaø soá thaäp phaân luoân laø
soá thaäp phaân.
28
Chuyeån ñoåi nhau giöõa phaân soá vaø soá thaäp phaân
D S → D S
3÷2 S ⇔ D 3÷2
1.5 ← 3 2
• Daïng cuûa phaân soá tuøy thuoäc vaøo daïng caøi ñaët ban ñaàu (phaân soá
hay hoãn soá).
• Khoâng theå ñoåi moät soá thaäp phaân ra daïng hoãn soá neáu toång caùc
kí töï cuûa hoãn soá lôùn hôn 10.
• Veà chi tieát cuûa phím S ⇔ D xin xem theâm phaàn chuyeån ñoåi
S ⇔ D.
Phuï luïc
2
<#003> 2% = 0.02 ( )
100
⎛ 20 ⎞
<#004> 150 × 20% = 30 ⎜ 150 × ⎟
⎝ 100 ⎠
<#005> Tính : 660 laø maáy phaàn traêm cuûa 880 (75%)
<#006> Tính : 2500 + 15% cuûa 2500 (2875)
<#007> Tính : 3500 – 25% cuûa 3500 (2625)
<#008> Giaûm 20% cuûa (168 + 98 + 734) thì thaønh bao nhieâu ?
(thaønh 800)
<#009> (500 + 300) laø maáy phaàn traêm cuûa 500 ? (160%)
<#010> 40 trôû thaønh 46 vaø 48 laø ñaõ taêng bao nhieâu phaàn traêm
(ñoái vôùi 40) (15%, 20%)
29
Toaùn veà ñoä (giôø), phuùt, giaây
Maùy coù theå thöïc hieän caùc pheùp toaùn naøy vaø chuyeån ñoåi thaønh soá
thaäp phaân hay ngöôïc laïi.
Nhaäp giaù trò
Duøng phía nhaäp ñoä (giôø), phuùt, giaây
Phuï luïc <#011> nhaäp 2o 0′30′′
• Phaûi nhaäp ñaày ñuû caùc phaàn ñoä (giôø), phuùt duø giaù trò cuûa noù laø 0
Chuyeån ñoåi nhau giöõa ñoä, phuùt, giaây vaø soá thaäp phaân
Duøng phím ñeå chuyeån ñoåi nhau giöõa giôø, phuùt, giaây vaø soá
thaäp phaân
Phuï luïc <#013> ñoåi 2.255 ra daïng ñoä, phuùt, giaây.
Boä nhôù pheùp tính ghi moãi bieåu thöùc ñaõ nhaäp vaøo, thöïc hieän vaø
keát quaû cuûa noù.
Chæ coù theå söû duïng boä nhôù pheùp tính
tính trong Mode COMP (MODE 1)
D ST
2+2
4
D T
1+1
2
• Löu yù raèng noäi dung boä nhôù pheùp tính seõ bò xoaù khi taét maùy
tính, aán phím ON , chuyeån sang mode pheùp tính hoaëc daïng
nhaäp/xuaát hoaëc thao taùc baát cöù hoaït ñoäng reset naøo.
31
• Boä nhôù pheùp tính laø coù haïn. Khi pheùp tính ñang thöïc hieän laøm
cho boä nhôù ñaày, pheùp tính thöù nhaát töï ñoäng bò xoaù ñeå laáy choã
cho pheùp tính môùi.
Chöùc naêng hieän laïi
Khi moät keát quaû tính toaùn ñang hieån thò, coù theå aán phím sau
ñoù aán hoaëc ñeå bieân taäp bieåu thöùc ñaõ duøng maø ñaõ tính
toaùn tröôùc ñoù. Neáu ñang söû duïng daïng LINE, coù theå hieån thò
bieåu thöùc tröôùc ñoù baèng caùch aán phím hoaëc maø khoâng
caàn aán tröôùc.
Phuï luïc <#014>
• Vôùi thao taùc treân, caàn thöïc hieän pheùp tính thöù 2 ngay sau pheùp
tính thöù nhaát. Neáu caàn goïi noäi dung boä nhôù Ans sau khi aán ,
aán tieáp .
Nhaäp noäi dung boä nhôù Ans vaøo moät bieåu thöùc
Ví duï : Ñeå thao taùc pheùp tính sau ñaây
123 + 456 = 579 789 – 579 = 210
LINE
D S
123 456 123 + 456
579
D S
789 789 − Ans
210
33
Mieâu taû chung veà boä nhôù ñoäc laäp
• Sau ñaây laø toùm taét moät soá thao taùc coù theå söû duïng boä nhôù ñoäc
laäp.
YÙ nghóa AÁn phím
Bôùt ñi giaù trò hoaëc keát quaû hieån thò cuûa (M–)
bieåu thöùc töø boä nhôù ñoäc laäp
Goïi noäi dung boä nhôù ñoäc laäp gaàn nhaát RCL (M)
• Cuõng coù theå chuyeån bieán soá M vaøo moät pheùp tính, yeâu caàu maùy
tính söû duïng noäi dung boä nhôù ñoäc laäp taïi vò trí ñoù. Döôùi ñaây laø
caùch aán phím ñeå chuyeån bieán soá M.
(M)
• Chöõ “M” hieän phía treân beân traùi khi coù moät giaù trò naøo ñoù khaùc
0 ñöôïc löu trong boä nhôù ñoäc laäp.
• Noäi dung boä nhôù ñoäc laäp vaãn coøn ngay caû khi aán phím AC thay
ñoåi mode tính toaùn, keå caû khi taét maùy.
Chöùc naêng CALC cho pheùp ta nhaäp bieåu thöùc vôùi bieán, sau ñoù
nhaäp giaù trò bieán ñeå tính.
35
Thao taùc thöïc hieän :
Caùc loaïi bieåu thöùc :
• Bieåu thöùc chöùa bieán
Ví duï : 2X + 3Y, 5B + 3i, 2AX + 3BY + C
• Tính lieân tieáp
Ví duï : X + Y : X(X+Y)
• Bieåu thöùc coù daáu vaø chöùa bieán
2
Ví duï : Y = 2X, A = X + X + 3
D
Yeâu caàu nhaäp giaù trò A → A ?
0
Giaù trò A hieän haønh ↑
D S
5 3× A
15
D S
(hoaëc ) A?
5
D S
10 3× A
30
• Thoaùt aán .
• Neáu bieåu thöùc coù hôn moät bieán, maùy yeâu caàu nhaäp töøng bieán.
36
Phuï luïc
<#017> Tính a 2 ñeán a5 bieát a n +1 = a n + 2n (vôùi a1 = 1)
(Keát quaû a 2 = 3, a 3 = 7, a 4 = 13, a5 = 21)
* 1 gaùn 1 cho a1 ; *2 gaùn 1 cho n
*3 giaù trò cuûa a 2 *4 gaùn giaù trò cho a 2
*5 gaùn 2 cho n *6 giaù trò cuûa a 3
*7 giaù trò cuûa a 4 *8 giaù trò cuûa a5
Chöùc naêng SOLVE duøng phöông phaùp Newton ñeå tìm nghieäm
gaàn ñuùng cuûa phöông trình
Chöùc naêng SOLVE chæ duøng ôû mode COMP ( )
Cuù phaùp :
• Phaûi theo cuù phaùp sau cho aån soá caàn tìm
Ví duï : Y = X + 5, Y (Tìm Y).
XB = C + DB (Tìm B)
Cuù phaùp cho haøm Logarit
Y = X × log(2) (Khi aån soá laø X thì khoûi ghi nhö Y = X × log(2
coù nghóa laø Y = X× log10 2 theo aån X)
Y = X × log(2, Y (aån laø Y ñöôïc ghi roõ)
Y = X × log(2,Y) (thì aån laïi laø X ñöôïc hieåu ngaàm)
• Ngoaøi caùc nhaán maïnh nhö treân, caùc phöông trình ñeàu theo
aån X
Ví duï : Y = X + 5, X = sin(M), X + 3 = B + C
XY + C (Vieát goïn cuûa XY + C = 0)
• Chöùc naêng SLOVE khoâng duøng ñöôïc vôùi caùc phöông trình chöùa
tích phaân, ñaïo haøm, chöùc naêng Σ (, Pol(, Rec( hay tính lieân tieáp.
• Coù thoâng baùo khi phöông trình khoâng coù bieán.
37
Thao taùc maãu cho chöùc naêng SOLVE
Ví duï : Giaûi y = ax2 + b theo x khi y = 0, a = 1, b = – 2.
MATH
S ⇔ D (Y) (=) (A)
(X) (B)
D Math
(,) (X) 2
Y = AX + B, X
D Math
(SOLVE) Y?
0
yeâu caàu nhaäp giaù trò Y ↑ giaù trò Y hieän haønh ↑
D Math
0 A?
0
D Math
1 B?
0
D Math
2 Solve for X
0
giaù trò X hieän haønh ↑
D Math
Y = AX 2 + B, X
X = 1, 414213562
L−R = 0
Thoaùt SOLVE, aán
Ghi chuù :
• Leänh SOLVE coù theå khoâng ñaït keát quaû do giaù trò ban ñaàu (giaù
trò döï ñoaùn cuûa aån) khoâng thích hôïp. Neáu muoán ta thay ñoåi giaù
trò ban ñaàu roài giaûi laïi.
38
• Leänh SOLVE cuõng coù theå khoâng ñaït keát quaû duø phöông trình
coù nghieäm.
• Leänh SOLVE (giaûi baèng phöông phaùp Newton) chæ hieän 1 laàn 1
moät nghieäm duø phöông trình coù nhieàu nghieäm.
• Leänh SOLVE (giaûi baèng phöông phaùp Newton) coù theå giaûi ñöôïc
caùc phöông trình :
– Coù haøm tuaàn hoaøn
1
– Haøm maø ñoà thò coù doác ñöùng (nhö y = ex , y = )
x
– Haøm khoâng lieân tuïc (y = x , …)
39
CAÙC PHEÙP TÍNH HAØM
Phaàn naøy giaûi thích vieäc söû duïng caùc haøm caøi saün cuûa maùy tính.
Caùc haøm caøi saün phuï thuoäc vaøo mode pheùp tính ñang duøng.
Phaàn naøy giaûi thích veà caùc haøm caøi saün aáy. Taát caû caùc ví duï
trong phaàn naøy ñeàu ôû mode COMP (MODE 1)
• Caùc pheùp tính caàn coù moät thôøi gian ñeå hieån thò keát quaû. Khi
ñang tính dôû dang coù theå cho leänh ngöng baèng phím
Pi (π) vaø logarit töï nhieân hay logarit neâpe (cô soá e)
Coù theå nhaäp pi (π) hoaëc logarit töï nhieân vaøo maùy tính
Sau ñaây laø caùch aán phím ñeå coù ñöôïc caùc giaù trò cuûa pi(π) vaø e
π = 3.14159265358980 ( × 10x (π))
e = 2.71828182845904 ( × 10x (e))
Duøng π vaø e trong moïi mode, chæ tröø Base – N
40
Ñoåi ñôn vò goùc (Keát quaû theo ñôn vò goùc maëc ñònh
cuûa maùy)
Sau khi ñaõ nhaäp giaù trò vaøo maùy, aán (DRG ) ñeå hieån thò
caùc ñôn vò goùc ñang nhaäp nhö menu xuaát hieän döôùi ñaây. AÁn phím
soá lieân heä ñeå ghi ñôn vò goùc cuûa giaù trò nhaäp vaøo. Maùy tính seõ töï
ñoäng chuyeån sang ñôn vò goùc maëc ñònh treân maùy.
o r
1: 2:
g
3:
D S
50 (DRG )
50g
3 (g )
45
Phuï luïc
<#020> cos (π radian) = – 1, cos(100 grad) = 0.
cos−1 (−1) = 180
<#021>
cos−1 (−1) = π
Hoaøn thieän pheùp tính tích phaân ñeå ñöôïc giaù trò khaù chính xaùc
• Khi haøm f(x) tuaàn hoaøn hay ñoåi daáu treân [a, b], ta chia ra töøng
ñoaïn döông, aâm rieâng roài tính töøng ñoaïn nhoû vaø coäng laïi.
b c b
∫ f (x)dx = ∫ f (x)dx + (− ∫ f (x)dx)
a a c
43
• Khi f(x) laø haøm dao ñoäng taét daàn, ta chia ra nhieàu ñoaïn nhoû,
tính rieâng vaø coäng laïi.
b x1 x2 b
∫ f (x)dx = ∫ f (x)dx + ∫ f (x)dx + ...... + ∫ f (x)dx
a a x1 x4
Phuï luïc
<#031> ∫ (ln(x),1, e) = 1 (tol boû qua)
1 −7
<#032> ∫ ( x2 ,1, 5,1 × 10 ) = 0, 8
Ñaïo haøm:
Ta coù theå tính gaàn ñuùng giaù trò ñaïo haøm cuûa moät haøm soá taïi
ñieåm ñaõ chæ ñònh theo cuù phaùp
d/dx(f(x), a, tol)
f(x) : haøm soá theo bieán x, khoâng chöùa x thì laø haèng soá
a : ñieåm tính ñaïo haøm
tol : giôùi haïn (chæ nhaäp, xuaát ôû Line)
• Coù theå boû qua giaù trò tol, giaù trò maëc ñònh laø 1 × 10−10
• ∫ (, d / dx (, Pol(, Rec( vaø Σ (khoâng duøng ñöôïc trong f(x), a, tol.
• Chæ thöïc hieän ñöôïc pheùp tính giaù trò ñaïo haøm taïi ñieåm trong
mode COMP.
44
• Phaûi choïn ñôn vò ño goùc laø Radian khi thöïc hieän pheùp tính ñaïo
haøm caùc haøm löôïng giaùc.
• Coù baùo loãi hieän leân khi pheùp tính giaù trò ñaïo haøm khoâng thöïc
hieän ñöôïc.
• Khi choïn giôùi haïn tol nhoû thì keát quaû chính xaùc hôn nhöng laïi
maát nhieàu thôøi gian. Phaûi choïn tol laø 1 × 10−14 hay lôùn hôn
• Khoâng nhaäp ñöôïc tol ôû daïng Math.
• Keát quaû thieáu chính xaùc vaø coù theå coù baùo loãi do :
– Ñieåm tính ñaïo haøm laø ñieåm giaùn ñoaïn.
– Taïi ñieåm cöïc
– Ñieåm tính thuoäc vuøng cöïc ñaïi hay cöïc tieåu
– Ñieåm tính laø ñieåm uoán
– Taïi ñieåm tính haøm soá khoâng coù ñaïo haøm
– Taïi ñieåm maø keát quaû pheùp tính gaàn zeroâ
• AÁn ñeå ngöng
Phuï luïc
π
<#033> Cho f(x) = sin(x), tính f ′( ) (boû qua tol)
2
d
<#034> Tính (3x2 − 5x + 2, 2,1 × 10−12 ) = 7
dx
Tính toång Σ
Vôùi Σ (, ta coù theå tính toång cuûa bieåu thöùc f(x) khi xaùc ñònh phaïm
vi cuûa x
Σ (f(x), a, b) = f(a) + f(a + 1) +…+ f(b)
f(x) : haøm soá bieán x (neáu khoâng chöùa x thì laø haèng soá)
a : giaù trò baét ñaàu
b : giaù trò cuoái
• a, b phaûi laø soá nguyeân vaø −1 × 1010 < a ≤ b < 1 × 1010
• Böôùc nhaûy cuûa pheùp tính ñöôïc xaùc ñònh laø 1
45
• ∫ (, d / dx(, Pol(, Rec( vaø Σ (khoâng duøng ñöôïc trong f(x), a hay b)
Chuyeån ñoåi giöõa toaï ñoä Ñeà caùc vuoâng goùc vaø toaï ñoä cöïc
Toaï ñoä Ñeà-caùc vuoâng goùc (Rec) Toaï ñoä cöïc (Pol)
• Chuyeån ñoåi giöõa caùc toaï ñoä ñöôïc thöïc hieän trong mode COMP,
STAT, MATRIX vaø VECTOR
Ñoåi ra toïa ñoä cöïc töø toïa ñoä Ñeâcaùc vuoâng goùc
Pol(X,Y) X : chæ giaù trò x
Y : chæ giaù trò y
• Keát quaû tính toaùn θ ñöôïc hieån thò trong −180o < θ ≤ 180o
• Keát quaû tính toaùn θ söû duïng ñôn vò goùc maëc ñònh
• Keát quaû tính toaùn r ñöôïc gaùn vaøo x, θ ñöôïc gaùn vaøo y
Ñoåi ra toïa ñoä Ñeâcaùc vuoâng goùc töø toïa ñoä cöïc
Rec(r, θ) r: chæ giaù trò r cuûa toaï ñoä cöïc
θ : chæ giaù trò θ cuûa toaï ñoä cöïc
• Giaù trò ñaõ nhaäp θ laø giaù trò goùc, phuø hôïp vôùi caøi ñaët ñôn vò goùc
cuûa maùy tính.
• Keát quaû pheùp tính x ñöôïc gaùn vaøo bieån X, y ñöôïc gaùn vaøo Y.
46
• Neáu thao taùc chuyeån ñoåi toaï ñoä beân trong moät bieåu thöùc thay
cho moät bieåu thöùc ñöùng moät mình, pheùp tính khi thöïc hieän chæ
söû duïng giaù trò ñaàu tieân (caû giaù trò r hoaëc giaù trò X) taïo ra bôûi
chuyeån ñoåi.
Ví duï : Pol( 2, 2) + 5 = 2 + 5 = 7.
Caùc haøm naøy coù theå duøng cuøng vôùi moät mode nhö haøm löôïng
giaùc. Rieâng Abs (vaø Rnd(coù theå duøng trong soá phöùc (mode
CMPLX)
Giai thöøa (!)
Chöùc naêng naøy chæ tính ñöôïc giai thöøa cuûa 0 hoaëc soá nguyeân
döông
Phuï luïc <#038> (5+3)! = 40320
Soá chöõ soá hieån thò vaø caøi ñaët : Norm 1 hoaëc Norm 2
Phaàn hieån thò ñöôïc laøm troøn thaønh 10 soá.
Soá chöõ soá hieån thò caøi ñaët : Fix hoaëc Sci
Giaù trò seõ ñöôïc laøm troøn ñeán chöõ soá ñaõ ghi.
Ví duï : 200 ÷ 7 × 14 = 400
LINE
D S
200 7 14 200 ÷ 7 × 14
400
(Ñònh 3 chöõ soá leû thaäp phaân)
D Fix S
(Fix) 200 ÷ 7 × 14
400.000
(Pheùp tính ñöôïc thöïc hieän beân trong 15 chöõ soá)
D Fix S
200 7 200 ÷ 7
28.571
D Fix S
14 Ans × 14
400.000
48
Pheùp tính ñoù ñöôïc laøm troøn sau ñaây
D Fix S
200 7 200 ÷ 7 × 14
28.571
(Laøm troøn giaù trò ñeán soá chöõ soá ñaõ ghi)
(Rnd)
(kieåm tra keát quaû ñaõ laøm troøn)
D Fix S
1 4 Ans × 14
399.994
Caùc ví duï
Phuï luïc
π
2
<#042> ∫ (sin X + cos X) dX = π (Boû qua tol)
0
5
1
<#043> Xaùc ñònh giaù trò e − ∑ ( X !)
x =0
Coù theå duøng thao taùc trong phaàn naøy ñeå chuyeån ñoåi moät giaù trò
hieån thò thaønh soá daïng kyõ thuaät hoaëc chuyeån ñoåi giöõa daïng
chuaån vaø daïng thaäp phaân
Phuï luïc
<#044>, <#045> Chuyeån giaù trò 1.234 ra daïng a × 10−3 vaø a × 106
Coù theå söû duïng phím S ⇔ D ñeå chuyeån moät giaù trò daïng thaäp
phaân (D)
49
Caùc daïng thöùc hoã trôï cho chuyeån ñoåi S ⇔ D
Chuyeån ñoåi S ⇔ D coù theå ñöôïc söû duïng ñeå chuyeån ñoåi caùc keát
quaû pheùp tính thaäp phaân ñaõ hieån thò thaønh moät trong nhöõng
daïng sau
Löu yù
– Khi chuyeån töø daïng thaäp phaân sang daïng S, maùy tính seõ töï
quyeát ñònh daïng S ñeå duøng. Khoâng theå chæ ñònh daïng S
Phaân soá : Caøi ñaët daïng thöùc phaân soá hieån thò hieän haønh laø moät
phaân soá hay hoãn soá.
π : Döôùi ñaây laø caùc daïng π. Ñaây thöïc söï chæ coù trong daïng thöùc
toaùn nπ (n laø soá nguyeân)
d b
π hoaëc a π (tuøy thuoäc vaøo caøi ñaët daïng thöùc hieån thò phaân soá)
c c
– Chuyeån ñoåi sang daïng thöùc π, phaân soá bò giôùi haïn ñeán keát quaû
vaø haøm löôïng giaùc ngöôïc thöôøng bieåu hieän baèng radian.
– Sau khi coù moät keát quaû tính toaùn trong daïng , coù theå
chuyeån sang daïng thaäp phaân baèng caùch aán phím S ⇔ D. Khi keát
quaû pheùp tính ban ñaàu ôû daïng thaäp phaân, noù khoâng theå chuyeån
sang daïng .
Ví duï veà chuyeån ñoåi S ⇔ D
Löu yù laø chuyeån ñoåi S ⇔ D caàn moät thôøi gian ñeå thöïc hieän.
Ví duï : Phaân soá → Soá thaäp phaân
D Math S
ª 5
5 6
º b
5
6
* AÁn phím S ⇔ D ñeå thay ñoåi giöõa 2 daïng.
S⇔D 0.8333333333
5
S⇔D
6
50
Phuï luïc
<#046> π phaân soá → soá thaäp phaân
<#047> → soá thaäp phaân
Maùy thöïc hieän ñöôïc caùc pheùp tính soá phöùc sau :
* Coäng, tröø, nhaân, chia
* Tính modun, acgumen
* Nghòch ñaûo bình phöông, laäp phöông
* Soá phöùc lieân hôïp
Taát caû pheùp tính trong phaàn naøy theå hieän
trong Mode COMP ( )
Phuï luïc
3 1
<#048> (1 + 3i) ÷(2i) = − i
2 2
– Ñôn vò giaùc soá θ phaûi theo ñôn vò goùc caøi ñaët ban ñaàu
51
Daïng keát quaû hieån thò
Maùy coù theå hieån thò keát quaû theo daïng toïa ñoä Ñeà–caùc hay daïng
cöïc. Coù theå choïn daïng theo caøi ñaët ban ñaàu. (Xem theâm phaàn caøi
ñaët daïng soá phöùc)
Ví duï 1: 2 × ( 3 + i) = 2 3 + 2i = 3.464101615 + 2i
MATH
CMPLX D Math S
3
2 × ( 3 + i)
2 3 + 2i
* Trong daïng LINE, phaàn thöïc vaø phaàn aûo ñöôïc hieän thaønh hai
doøng khaùc nhau
MATH
CMPLX D Math S
2 (∠) 4 5 2∠45
1+ i
* Trong daïng LINE, suaát vaø giaùc soá ñöôïc hieän haønh hai doøng
khaùc nhau
52
Ví duï 2: 1 + i = 2∠45 (Ñôn vò goùc laø ñoä)
MATH
CMPLX D Math S
1 i 1+ i
2∠45
54
Maøn hình STAT
Coù hai daïng thöùc maøn hình STAT, phuï thuoäc vaøo kieåu tính
thoáng keâ löïa choïn.
STAT D STAT D
1 X 1 X Y
2 2
3 3
Quy taéc nhaäp döõ lieäu maãu treân maøn hình STAT
– Döõ lieäu nhaäp ñöôïc cheøn vaøo oâ nôi coù con troû. Söû duïng caùc phím
con troû ñeå di chuyeån con troû giöõa caùc oâ
STAT D
1 X Y
2
3
Con troû
– Caùc giaù trò vaø bieåu thöùc nhaäp treân maøn hình STAT gioáng nhö
nhaäp trong Mode COMP vôùi daïng Line
– AÁn khi döõ lieäu ñang nhaäp xoùa döõ lieäu ñaõ nhaäp hieän haønh
– Sau khi nhaäp moät giaù trò, aán . Noù seõ nhaän giaù trò vaø hieån
thò tôùi 6 chöõ soá trong oâ ñaõ nhaäp hieän haønh.
55
Ví duï : Nhaäp giaù trò 123,45 vaøo oâ X1
(Chuyeån con troû ñeán oâ X1)
STAT D
1 X Y
2
3
123.45
Nhaäp moät giaù trò laøm cho con troû chuyeån xuoáng moät oâ.
– Caùc kieåu nhaäp sau khoâng thöïc hieän ñöôïc treân maøn hình STAT
– Caùc hoaït ñoäng M+, SHIFT, M+ (M–)
– Chuyeån vaøo caùc bieán (STO)
56
Chænh döõ lieäu maãu
57
Maøn hình pheùp tính STAT.
Maøn hình pheùp tính STAT laø ñeå thöïc hieän pheùp tính thoáng keâ
vôùi döõ lieäu nhaäp baèng maøn hình STAT. AÁn phím khi maøn
hình nhaäp STAT ñöôïc hieån thò chuyeån sang maøn hình pheùp tính
STAT.
Maøn hình pheùp tính STAT cuõng duøng daïng Line baát keå daïng
nhaäp/xuaát hieän haønh ñang caøi ñaët treân maøn hình.
Kieåu YÙ nghóa
1 : Type Hieån thò maøn hình choïn kieåu thoáng keâ
2 : Data Hieån thò maøn hình nhaäp STAT
3 : Edit Hieån thò menu phuï Edit noäi dung maøn
hình STAT
4 : Sum Hieån thò menu phuï Sum cuûa caùc leänh tính
toång
5 : Var Hieån thò menu phuï Var cuûa caùc leänh tính
giaù trò trung bình, ñoä leäch tieâu chuaån v.v…
6 : MinMax Hieån thò menu phuï MinMax cuûa caùc leänh
tính giaù trò cöïc ñaïi vaø cöïc tieåu
58
Caùc muïc trong menu STAT
Menu bieán ñôn
Kieåu YÙ nghóa
7 Distr Hieån thò menu con cuûa leänh tính caùc phaân phoái bình
thöôøng (xem theâm menu con veà phaân phoái)
7 Reg Hieån thò menu phuï Reg cuûa caùc leänh cuûa pheùp tính hoài
quy phaân phoái thoâng thöôøng
Veà chi tieát xem theâm Caùc leänh tính hoài quy tuyeán tính
(A+BX) vaø Caùc leänh tính hoài quy baäc hai (+CX 2 )
59
Menu phuï MinMax ( (STAT) (MinMax))
Kieåu YÙ nghóa
1 minX Cöïc tieåu
2 maxX Cöïc ñaïi
X−x
Xt=
xσn
<#054> Nhaäp döõ lieäu cho caùc soá sau, söû duïng cheøn vaø xoùa :
{1,2,3,4,5,6,7,8,9,10} (FREQ môû)
<#055> Nhaäp döõ lieäu FREQ theo caùc soá sau
{1,2,1,2,2,2,3,4,2,1} (FREQ môû)
• Caùc ví duï töø <#056> ñeán <#059> taát caû ñeàu söû duïng döõ lieäu nhö
ví duï <#055>.
<#056> Tính toång bình phöông cuûa döõ lieäu maãu vaø toång cuûa döõ
lieäu maãu
60
<#057> Tính soá maãu, trung bình vaø ñoä leäch chuaån
<#058> Tính cöïc ñaïi vaø cöïc tieåu
<#059> Tìm giaù trò phaân phoái tieâu chuaån bình thöôøng cho döõ
lieäu ñaõ nhaäp ôû ví duï <#055>.
Giaù trò phaân phoái xaùc suaát P(t) taïi x = 3
Giaù trò phaân phoái xaùc suaát R(t) taïi x = 7
Xem Phuï luïc <#059> ñeå bieát theâm veà coâng thöùc pheùp tính söû
duïng cho töøng leänh.
5: ∑ xy Toång xy
7: ∑ x2 y Toång x2 y
61
Menu phuï Var (SHIFT 1 (STAT) 5 (Var)
Kieåu YÙ nghóa
1:n Soá caùc maãu
4:
x Giaù trò öôùc löôïng cuûa x
5
y Giaù trò öôùc löôïng cuûa y
62
Phuï luïc Hoài quy tuyeán tính <#061> ñeán <#064>
– Caùc ví duï <#062> ñeán <#064> ñeàu söû duïng döõ lieäu nhaäp trong
ví duï <#061>
*1 Giaù trò öôùc tính (y = – 3 →
x = ?)
Caùc leänh ñöôïc duøng khi tính hoài quy baäc hai
(+CX 2 )
Vôùi hoài quy baäc hai, ñöôïc thöïc hieän theo phöông trình maãu döôùi
ñaây
y = A + BX + CX 2
Xem Phuï luïc <#065> ñeå bieát theâm veà caùch duøng caùc leänh
Kieåu YÙ nghóa
1:A Heä soá A
2:B Heä soá B
3:C Heä soá c
4:
x1 Giaù trò giaù trò öôùc löôïng cuûa x1
5:
x2 Giaù trò giaù trò öôùc löôïng cuûa x2
6:
y Giaù trò giaù trò öôùc löôïng cuûa y
– Hoaït ñoäng cuûa menu phuï Sum (sums), menu phuï Var (soá maãu
trung bình, ñoä leäch chuaån) vaø menu phuï MinMax (giaù trò lôùn
nhaát, giaù trò nhoû nhaát) gioáng pheùp hoài quy tuyeán tính.
Phuï luïc Tính hoài quy baäc hai <#066> ñeán <#068>
– Caùc ví duï <#066> ñeán <#068> ñeàu söû duïng döõ lieäu nhaäp trong
ví duï <#061>
63
Caùc phaàn khaùc
Veà chi tieát caùc coâng thöùc cuûa leänh bao goàm caùc kieåu hoài quy,
tham khaûo caùc coâng thöùc ñaõ ghi
Kieåu tính thoáng keâ Phöông trình maãu Coâng thöùc tính
Phuï luïc Caùc kieåu khaùc cuûa pheùp tính hoài quy <#075> ñeán
<#079>
– Caùc leänh bao goàm trong menu phuï Reg coù theå caàn thôøi gian laâu
ñeå thöïc hieän caùc pheùp tính logarit, hoài quy muõ e, muõ ab, luõy thöøa
khi coù nhieàu maãu döõ lieäu.
64
TOAÙN TRONG HEÄ ÑEÁM CÔ SOÁ N (BASE – N)
Mode BASE – N giuùp ta thöïc hieän caùc pheùp tính soá hoïc, soá aâm,
toaùn logic trong heä ñeám nhò phaân, baùt phaân, thaäp phaân, thaäp
luïc phaân.
Kí hieäu heä ñeám hieän haønh hieån thò ôû doøng thöù hai cuûa maøn hình
– Caøi ñaët maëc ñònh ban ñaàu khi vaøo BASE–N laø Dec
Nhaäp giaù trò
Trong BASE–N ta chæ duøng ñöôïc caùc chöõ soá cuûa heä ñeám hieän
haønh
• Baùo loãi hieän leân khi ta nhaäp caùc chöõ soá ngoaøi heä ñeám hieän
haønh (nhö nhaäp 2 ôû heä BIN)
• Khoâng nhaäp ñöôïc phaân soá hay haøm muõ trong BASE–N. Neáu
tính toaùn ra soá thaäp phaân, maùy töï ñoäng caét boû phaàn leû.
65
Baûng phaïm vi giaù trò
Thao taùc sau nhaèm nhaäp soá 3 cuûa heä thaäp phaân treân maøn hình
nhò phaân
66
Phuï luïc
<#080> Tính 12 + 12 trong BIN
<#081> Tính 78 + 18 trong OCT
<#082> Tính 1F16 + 116 trong HEX
<#083> Ñoåi 3010 sang BIN, OCT, HEX
<#084> Tính 510 + 516 (ra keát quaû) trong BIN
6 (Neg) Nhaäp “Neg” ñeå laáy Neg (soá aâm, soá buø 2)
• Pheùp laáy Neg (soá aâm) trong BIN, OCT, HEX döïa vaøo pheùp buø 2
cuûa BIN, roài chuyeån laïi theo cô soá ñaõ choïn. Soá aâm trong DEC thì
mang daáu tröø (–)
Phuï luïc
Töø ví duï <#085> ñeán <#090> laø caùc pheùp tính veà soá aâm trong
heä ñeám nhò phaân (BIN) neân khi thöïc hieän phaûi aán tröôùc
BIN
67
GIAÛI PHÖÔNG TRÌNH (EQN)
Phím
AÁn phím MODE 5 (EQN) ñeå vaøo Mode EQN. Vieäc ñoù seõ xoùa toaøn
boä Mode EQN hieän haønh vaø hieån thò menu phöông trình ôû treân
68
Quy taéc nhaäp vaø chænh caùc heä soá
• Döõ lieäu nhaäp ñöôïc cheøn vaøo caùc oâ coù con troû. Khi nhaäp döõ lieäu
vaøo moät oâ, con troû seõ dòch sang oâ tieáp theo veà beân phaûi
• Khi heä phöông trình tuyeán tính 3 aån soá hoaëc phöông trình baäc
3 ñöôïc choïn, coät d seõ khoâng hieån thò treân maøn hình heä soá hieån
thò laàn ñaàu. Coät d seõ xuaát hieän khi dòch con troû ñeán choã noù, laøm
cho maøn hình ñoåi choã.
• Caùc giaù trò vaø bieåu thöùc nhaäp vaøo maøn hình heä soá gioáng nhö
nhaäp trong Mode COMP vôùi daïng Line.
• AÁn khi ñang nhaäp thì xoùa döõ lieäu ñaõ nhaäp hieän haønh.
• Sau khi nhaäp xong döõ lieäu, aán . Nhaäp ñöôïc vaø hieån thò ñeán
6 chöõ soá trong oâ löïa choïn hieän haønh
• Ñeå thay ñoåi noäi dung cuûa caùc oâ, söû duïng caùc phím con troû ñeå di
chuyeån con troû tôùi oâ sau ñoù nhaäp döõ lieäu môùi.
Caùc chuù yù khi nhaäp döõ lieäu ôû maøn hình nhaäp heä soá
Veà cô baûn, caùc chuù yù khi nhaäp döõ lieäu ôû maøn hình nhaäp heä soá
gioáng nhö chuù yù nhaäp döõ lieäu maøn hình nhaäp STAT. Ñieåm khaùc
nhau duy nhaát laø löu yù ñaàu tieân cuûa chuù yù nhaäp döõ lieäu maøn
hình STAT khoâng aùp duïng vôùi maøn hình nhaäp heä soá. Veà chi tieát,
xin xem theâm “Caùc chuù yù trong luùc nhaäp maøn hình STAT”
69
• Trong tröôøng hôïp caùc phöông trình tuyeán tính, coù theå duøng
vaø ñeå hieån thò giöõa nghieäm X vaø Y (vaø Z).
• Khi coù nhieàu nghieäm cho moät phöông trình baäc 2 hay 3, coù theå
duøng vaø ñeå hieån thò giöõa X1 , X 2 vaø X 3 . Soá löôïng nghieäm
phuï thuoäc vaøo phöông trình thöïc teá.
• AÁn khi moät nghieäm ñöôïc hieån thò, seõ trôû veà maøn hình nhaäp
heä soá
• Daïng hieån thò cuûa nghieäm phuï thuoäc vaøo daïng nhaäp/xuaát vaø
daïng hieån thò soá phöùc caøi ñaët cuûa maøn hình caøi ñaët maùy.
• Löu yù raèng khoâng theå chuyeån caùc giaù trò ñeán kí hieäu kó thuaät
khi maø moät nghieäm phöông trình ñöôïc hieån thò.
MA TRAÄN (Matrix)
Ta coù theå nhaäp teân “Mat A”, “Mat B”, “Mat C” vaøo boä nhôù ma
traän. Khi tính toaùn, ma traän keát quaû mang teân “MatAns”
Matrix ?
1 : MatA 2 : MatB
3 : MatC
70
(2) AÁn hay ñeå choïn ma traän A, B, C vaø ta ñöôïc maøn
hình choïn kích thöôùc ma traän.
(3) AÁn 1 ñeán 6 ñeå choïn kích thöôùc thích hôïp. Sau khi choïn kích
thöôùc (soá doøng, soá coät) ta coù moät khung ma traän ñöôïc choïn hieän leân
• AÁn (MatB) ñeå cheùp noäi dung vaøo ma traän B vaø noäi dung
ma traän B vöøa cheùp vaøo hieän leân.
71
Thöïc hieän tính toaùn
AÁn khi coù maøn hình choïn hay nhaäp ma traän ñeå vaøo maøn
hình tính toaùn.
Menu ma traän
Trong Mode Matrix, menu sau hieän leân khi aán (Matrix)
Maãu choïn Yeâu caàu
1 Dim Choïn kích thöôùc (coät, doøng) cho MatA, MatB, MatC
2 Data Tìm noäi dung cuûa MatA, MatB, MatC
3 MatA Nhaäp “MatA”
4 MatB Nhaäp “MatB”
5 MatC Nhaäp “MatC”
6 MatAns Nhaäp “MatAns”
7 Det Nhaäp “det (“Tính ñònh thöùc
8 Trn Nhaäp “Trn (“Tìm ma traän chuyeån vò
72
Phuï luïc
⎡ 2 1⎤
<#096> Nhaäp MatA = ⎢ ⎥.
⎣ 1 1⎦
⎡ 1 0 − 1⎤
MatC = ⎢ ⎥
⎣ 0 −1 1⎦
⎡ 2 1⎤
<#097> Cheùp MatA = ⎢ ⎥ vaøo MatB vaø chænh thaønh
⎣ 1 1⎦
⎡ 2 −1⎤
MatB = ⎢ ⎥
⎣ −1 2 ⎦
• Caùc ví duï sau duøng ma traän ñaõ nhaäp ôû <#096> vaø <#097>
(MatA, MatB, MatC)
<#098> MatA + MatB (Coäng hai ma traän)
<#099> MatA × MatB, MatB × MatA – MatA × MatB (Nhaân hai
ma traän)
<#100> 3 × MatA
73
BAÛNG SOÁ TÖØ MOÄT HAØM
D
(1) AÁn (TABLE)
f (X)
• Neáu giaù trò ban ñaàu khoâng phaûi laø 1, aán 1 ñeå ñònh roõ giaù trò
maëc ñònh ban ñaàu cho ví duï
(4) Sau khi ñaõ ñònh roõ giaù trò ñaàu, aán
• Khi ñoù seõ hieån thò maøn hình nhaäp giaù trò cuoái
D
End ? → giaù trò maëc ñònh cuoái laø 5
5
74
(5) Sau khi ñònh roõ giaù trò cuoái, aán
• Khi ñoù hieån thò maøn hình giaù trò böôùc nhaûy
D
Step ? → giaù trò böôùc nhaûy maëc ñònh ban ñaàu laø 1
1
Veà chi tieát ñònh roõ giaù trò ñaàu, cuoái vaø böôùc nhaûy, xem “quy
taéc giaù trò ñaàu, cuoái vaø böôùc nhaûy”
(6) Sau khi ñònh roõ giaù trò böôùc nhaûy, aán
D
X F(X)
1 1 1..5
2 2 4.5
3 3 9.5 1
• Chæ coù bieán X laø coù theå ñöôïc söû duïng nhö bieán cuûa haøm
• Pheùp bieán ñoåi toaï ñoä khoâng theå söû duïng laøm haøm taïo ra baûng
soá
• Löu yù raèng pheùp tính taïo ra baûng soá laøm cho caùc noäi dung cuûa
bieán X thay ñoåi
75
Quy taéc veà giaù trò ban ñaàu, giaù trò cuoái vaø böôùc nhaûy
• Daïng Line luoân ñöôïc duøng ñeå nhaäp giaù trò
• Coù theå ñònh roõ caùc giaù trò hoaëc bieåu thöùc pheùp tính (phaûi sinh
ra keát baèng soá) giaù trò ñaàu, cuoái vaø böôùc nhaûy
• Ñònh ra moät giaù trò cuoái maø nhoû hôn giaù trò ban ñaàu seõ gaây ra
loãi, do ñoù baûng soá seõ khoâng ñöôïc taïo ra
• Caùc giaù trò ban ñaàu, cuoái vaø böôùc nhaûy seõ sinh ra moät giaù trò
toái ña laø 30 giaù trò x cho baûng soá ñöôïc taïo ra. Laäp ra moät baûng
soá söû duïng caùc giaù trò ban ñaàu, cuoái vaø böôùc nhaûy nhieàu hôn 30
giaù trò x seõ gaây ra loãi
Löu yù
• Moät soá haøm vaø giaù trò ban ñaàu, cuoái vaø böôùc nhaûy caàn nhieàu
thôøi gian ñeå taïo ra baûng soá
• Löu yù laø chæ söû duïng baûng soá ñeå xem caùc giaù trò. Noäi dung cuûa
baûng khoâng theå chænh
76
TOAÙN VECTÔ (VECTOR)
Duøng “VctA, VctB” vaø “VctC” ñeå ghi teân caùc vectô trong boä nhôù.
Vectô keát quaû cuûa pheùp tính ñöôïc ghi laø “VctAns”
(2) AÁn , hay ñeå xaùc ñònh teân vectô muoán choïn
• Hieän maøn hình xaùc ñònh chieàu cuûa vectô
(4) Duøng maøn hình naøy ñeå nhaäp caùc thaønh phaàn soá (toaï ñoä)
• Caùch nhaäp cuõng gioáng nhö nhaäp heä soá phöông trình (xem theâm
phaàn nhaäp heä soá phöông trình)
• Neáu muoán taïo vectô khaùc, haõy trôû laïi böôùc 1
77
Cheùp toaï ñoä cuûa vectô naøy sang vectô khaùc
Coù theå cheùp toaï ñoä cuûa moät vectô (hay cuûa VctAns) sang moät
vectô khaùc. Veà cô baûn vieäc sao cheùp cuõng gioáng nhö ôû ma traän
(xem theâm phaàn sao cheùp ma traän)
• Vectô Ans (VctAns) chæ keát quaû cuûa pheùp tính vectô vöøa thöïc
hieän
Menu vectô
Baûng sau laø menu vectô (hieän trong mode vectô) sau khi aán 5
(VECTOR)
78
Phuï luïc
<#106> Nhaäp VctA = (1, 2) vaø VctC = (2, –1, 2)
<#107> Cheùp VctA = (1, 2) vaøo VctB roài söûa thaønh VctB = (3,4)
• Caùc ví duï sau söû duïng soá lieäu ôû <#106> vaø <#107> (VctA, VctB,
VctC)
<#108> VctA+VctB (Coäng vectô)
<#109>3 × VctA (nhaân soá thöïc vôùi vectô)
Maùy löu 40 haèng soá khoa hoïc ñeå duøng trong tính toaùn thoâng
thöôøng. Coù theå duøng haèng soá khoa hoïc trong moïi pheùp toaùn tröø
trong BASE – N.
Muoán goïi moät haèng soá khoa hoïc, aán (CONST). Maùy hieän
menu baèng soá khoa hoïc. Nhaäp 2 chöõ soá töông öùng vôùi teân haèng
soá caàn goïi khi ñoù kí hieäu vaø giaù trò cuûa haèng soá hieän leân maøn
hình.
79
Baûng sau laø caùc haèng soá caøi saün (keøm kí soá ñeå goïi)
hbar ( = ) 09
Haèng soá caáu truùc tinh teá (α) 10
80
Haèng soá Faraday (F) 22
Ñieän tích cô baûn (e) 23
Haèng soá Avogaro (NA) 24
Haèng soá Boltzmann (k) 25
Theå tích mol khí lí töôûng (Vm) 26
Haèng soá mol khí (R) 27
Vaän toác aùnh saùng (C0 ) 28
• Caùc giaù trò döïa theo ISO 1992 vaø CODATA 1998. Veà chi tieát
xem phuï luïc <#114>
Maùy caøi saün ñoåi ñôn vò ño löôøng. Coù theå ñoåi ñôn vò trong Mode
tröø Mode BASE–N vaø laäp baûng.
Ñeå goïi leänh ñoåi ñôn vò, aán (CONV). Maøn hình hieän menu
ñoåi ñôn vò. AÁn 2 chöõ soá töông öùng vôùi leänh ñoåi ñôn vò ta caàn
Xem phuï luïc <#117> cho bieát leänh ñoåi ñôn vò vôùi kí soá
töông öùng
• Caùch tính ñôn vò ñoåi döïa theo “AÁn baûn chuyeân ñeà NIST 811 (1955)
82
THOÂNG TIN KÓ THUAÄT
∫ (, d / dx(, Σ(
P(, Q(, R(
sin(, cos(, tan(, sin−1 (, cos−1 (, tan −1 (,
2. Caùc haøm ñöôïc taïo bôûi giaù trò luõy thöøa, khai caên luõy thöøa:
o
x2 , x3 , x −1 , x !, , , r, g, ^(, x
(
Phaân phoái thöôøng : X t
Phaàn traêm : %
3. Phaân soá : a b / c
83
5. : cm X in, v.v…
Pheùp tính öôùc löôïng thoáng keâ :
x,
y,
x1 ,
x2
10. and
−22 = −4
2 (−2)2 = 4
Pheùp nhaân, chia vaø pheùp nhaân taét laø cuøng möùc ñoä öu tieân (öu
tieân 8). Do ñoù, khi caû hai yeáu toá cuøng hieän dieän thì pheùp tính
ñöôïc thöïc hieän töø traùi qua phaûi. Neáu ñöa daáu ngoaëc ñôn vaøo seõ
laøm thay ñoåi pheùp öu tieân vaø keát quaû tính toaùn seõ khaùc nhau
84
Ví duï:
1
1 2 i 1 ÷ 2i = i
2
1
1 2 i 1 ÷ (2i) = − i
2
Loãi Stack ERROR hieän leân khi pheùp tính ñang thöïc hieän coù moät
trong 2 stack bò vöôït quaù haïn
Phaïm vi cuûa pheùp tính, soá chöõ soá vaø ñoä chính xaùc
Caùc daõy pheùp tính, soá chöõ soá duøng cho pheùp tính vaø ñoä chính
xaùc phuï thuoäc vaøo kieåu pheùp tính ñang thöïc hieän.
85
Phaïm vi cuûa pheùp tính vaø ñoä chính xaùc
Daõy pheùp tính ±1 × 10−99 ñeán ±9, 999999999 × 1099 hoaëc 0
Soá chöõ soá cho tính 15 chöõ soá
toaùn beân trong
Ñoä chính xaùc Nhìn chung, ±1 taïi chöõ soá thöù 10 cho moät
pheùp tính ñôn. Ñoä chính xaùc muõ ±1 cuûa soá a
trong a × 10n . Sai soá tính doàn töø nhöõng pheùp
tính lieân tieáp
GRA 0 ≤ x 1 × 1010
GRA 0 ≤ x 1 × 1010
sin −1 x
0≤ x ≤1
cos−1 x
sinh x
0 ≤ x ≤ 230.2585092
cosh x
86
sinh−1 x 0 ≤ x ≤ 4.999999999 × 1099
x 0 ≤ x < 1 × 10100
x2 x < 1 × 1050
3
x x < 1 × 10100
0o 0′0′′ ≤ x ≤ 9999999o59′59′′
87
x > 0 : −1 × 10100 < ylogx < 100
x=0:y>0
^(x y )
m
x < 0 : y = n, (m, n laø caùc soá nguyeân)
2n + 1
y > 0 : x ≠ 0, −1 × 10100 < 1/xlogy < 100
x=0:y>0
x y 2n + 1
y < 0 : x = 2n + 1,
m
(m ≠ 0, m, n laø caùc soá nguyeân)
Toång soá soá nguyeân, töû soá vaø maãu soá phaûi laø 10 kí töï
ab / c
hoaëc ít hôn (bao goàm caû caùc daáu caùch)
• Ñoä chính xaùc veà cô baûn gioáng nhö mieâu taû trong “Phaïm vi cuûa
pheùp tính vaø ñoä chính xaùc ôû treân”
• Caùc chöùc naêng ^(x y ), x y, 3 , x ! , nPr, nCr vôùi nhöõng pheùp tính
beân trong lieân tieáp coù theå tích luõy sai soá lôùn ôû keát quaû cuoái cuøng
• Coù theå coù sai soá lôùn ôû vuøng caän cuûa nhöõng ñieåm ñaëc bieät hay
ñieåm uoán
Baùo loãi
Coù baùo loãi khi moät pheùp tính coù keát quaû vöôït phaïm vi aán ñònh,
luùc nhaäp soá lieäu sai quy taéc hoaëc coù thao taùc loãi töông töï
88
Math ERROR (Loãi pheùp tính)
• Nguyeân nhaân
• Keát quaû trung gian hoaëc cuoái cuøng cuûa pheùp tính vöôït quaù
phaïm vi aán ñònh treân
• Döõ lieäu nhaäp vöôït quaù phaïm vi aán ñònh cho pheùp hoaëc caùc haøm
• Pheùp tính ñang thöïc hieän chöùa moät thao taùc baát hôïp lí (nhö
chia cho 0)
• Caùch xöû lí
• Kieåm tra caùc giaù trò nhaäp, giaûm chöõ soá thöû, laøm laïi
• Khi söû duïng boä nhôù ñoäc laäp hoaëc bieán, phaûi nhôù raèng caùc bieán
phaûi naèm trong phaïm vi cho pheùp cuûa haøm
90
Time Out Error
• Nguyeân nhaân
Khoâng thoaû maõn ñieàu kieän ñeå pheùp tính ñaïo haøm hay tích phaân
thöïc hieän
• Caùch xöû lí
Taêng giaù trò tol (coù theå laøm giaûm ñoä chính xaùc) hay kieåm laïi bieåu
thöùc nhaäp
Löu yù laø neân ghi nhöõng döõ lieäu quan troïng khi thöïc hieän caùc
böôùc kieåm tra caùc bieåu thöùc tính toaùn ñeå chaéc raèng khoâng coøn
chöùa loãi naøo caû.
(1) Chaéc raèng laø söû duïng mode ñuùng cho pheùp tính ñang thöïc
hieän.
(2) Neáu caùc böôùc treân khoâng ñaït ñöôïc vaán ñeà ñaët ra thì aán phím
. Khi ñoù maùy tính seõ kieåm tra xem caùc chöùc naêng cuûa maùy
tính coù thöïc hieän chính xaùc hay khoâng. Neáu maùy tính tìm
thaáy ñieàu baát thöôøng, noù seõ töï ñoäng cho giaù trò ban ñaàu cuûa
mode pheùp tính vaø xoùa noäi dung löu. Veà chi tieát cuûa vieäc caøi
ñaët giaù trò ban ñaàu xem theâm “Caùc mode pheùp tính vaø caøi ñaët
maùy tính”
(3) Cho giaù trò ban ñaàu taát caû caùc mode vaø caøi ñaët nhö sau :
91
NAÊNG LÖÔÏNG
Maùy tính naøy ñöôïc cung caáp naêng löôïng bôûi pin AAA (R03(um–4)
Thay pin
Caùc con soá bò môø treân maøn hình hieån thò cho bieát pin yeáu. Khi
maùy pin yeáu neáu tieáp tuïc söû duïng coù theå laøm maùy tính sai. Haõy
thay pin caøng sôùm caøng toát khi chöõ chöa bò môø nhieàu. Ngay caû
tröôøng hôïp maùy ñang söû duïng bình thöôøng, haõy thay pin ít nhaát
2 naêm 1 laàn.
Chuù yù !
• Laáy pin ra khoûi maùy tính seõ laøm noäi dung boä nhôù ñoäc laäp vaø
caùc giaù trò ghi trong caùc bieán bò xoùa.
Söûa baûn in :
ÑÖÙC VIEÂN
Cheá baûn :
HOAØNG LONG
136