‫شريعة اسالمية‬

‫مناسك حج‬
‫‪1‬‬
SYARAT WAJIB HAJI DAN UMRAH
Islam Orang kafir & murtad tidak wajib.
Tidak sah bagi mereka mengerjakannya.
Baligh Kanak-kanak tidak wajib.
Sah jika mereka mengerjakannya
Tidak menggugurkan kewajipan haji & umrah ke atasnya.
Berakal Orang gila tidak wajib.
Tidak sah jika mereka mengerjakannya.
Merdeka Hamba tidak wajib.
Sah jika mereka mengerjakannya.
Berkemampuan Berkemampuan terbahagi kpd 2:
‫االءستطاعة‬ 1. Berkemampuan dgn diri sendiri
2. Berkemampuan dgn pertolongan org lain

2
 Syarat-syarat berkemampuan dgn diri sendiri:

1. Syarat utk lelaki & perempuan

- Ada tambang pergi & balik

- Ada bekalan /perbelanjaan utk dirinya & orang-orang di bawah
tanggungannya.
- Ada kenderaan utk pergi & balik.
- Aman dlm perjalanan pergi & balik : tiada rompakan, perang dsb.
- Sihat tubuh badan
- Berkesempatan utk mengerjakannya.

2. Syarat tambahan utk perempuan

- Dapat keizinan suami/wali

- Ditemani suami/mahramnya atau 2 orng perempuan yg
dipercayai sekurang-kurangnya.

3
 RUKUN-RUKUN HAJI & UMRAH
Amalan yg wajib dilakukan ketika mengerjakannya. Haji & umrah tidak sah
sekiranya tertinggal rukun-rukunnya sama ada sengaja atau terlupa.

Rukun-rukun haji & umrah menurut mazhab Syafie :

Bil Rukun Haji Rukun Umrah

1 Niat Ihram Haji Niat Ihram Umrah

2 Wuquf Tawaf

3 Tawaf Sai’e

4 Sai’e Bercukur atau bergunting

5 Bercukur atau bergunting Tertib pada kebanyakan

rukun.
6 Tertib pada kebanyakan
4
rukun.
 NIAT IHRAM HAJI & UMRAH
 Ialah berniat mengerjakan haji/umrah secara berasingan atau kedua-duanya sekali.

Lafaz niat haji shj : ‫نويت الحـج واحرمت به هلل تعالى‬

Maksudnya: sahaja aku mengerjakan haji & berihram dengannya kerana Allah
Ta’ala.

Lafaz niat umrah shj : ‫نويت العمرة واحرمت بها هلل تعالى‬
Maksudnya: shj aku mengerjakan umrah & berihram dengannya kerana Allah
ta’ala

Lafaz niat haji & umrah : ‫نويت الحج والعمرة واحرمت بهما هلل تعالى‬
Maksudnya: shj aku mengerjakan haji & umrah serta berihram dengan keduanya
kerana Allah Ta’ala

5
 Tujuan Ihram ialah
Perkara-perkara yg supaya seseorang itu
sunat dilakukan sebelum menumpukan sepenuh
niat: perhatian kpd Allah dgn
meninggalkan segala
1.Mengerat kuku kenikmatan hidup yg
dinikmati sebelum berihram
2.Mencabut/menanggalkan
bulu & rambut.

3. Mandi sunat Ihram.

4. Pakai minyak rambut

&bau-bauan.

5. Pakai pakaian ihram

berwarna putih.

6. Solat sunat ihram

6
 WUQUF DI ARAFAH
Iaitu berada di Padang Arafah pada 9 Zulhijah selepas
gelincir matahari hingga terbit fajar 10 Zulhijjah. Sebaik-
baiknya pada sebahagian hari ke 9 hingga sebahagian
malam ke 10 Zulhijjah

Perkara-perkara sunat ketika wuquf

1. Menyucikan diri drpd najis & hadas
2. Sentiasa menghadap ke arah kiblat
3. Memperbanyakkan baca Al-Quran.
4. Memperbanyakkan solat sunat
5. Bertalbiah, beristighfar, bertakbir & berzikir
6. berdoa’ terutama ketika matahri hampir terbenam 7
-Mengingatkan tempat
pertemuan semula
antara Nabi Adam a.s
& Hawa.
Memberi kesedaran kpd
manusia bahawa semua
manusia sama di sisi
Allah s.w.t

- Hikmah
wuquf di
Arafah

-Utk menggambarkan
keaadan manusia di Pdg
Mahsyar kelak.
8
 TAWAF
- Iaitu mengelilingi Baitullahil haram sebanyak 7 pusingan dgn
syarat-syarat tertentu krn beribadat kpd Allah.
- Dilakukan selepas wuquf di Arafah bagi haji, selepas niat
ihram bagi umrah.

Jenis tawaf
a. Tawaf Ifadhah : tawaf rukun bagi ibadat haji & umrah

b.Tawaf Qudum : tawaf selamat dtg ke Makkah

c. Tawaf Sunat: tawaf biasa yg dilakukan pada bila-bila masa

d. Tawaf Wida’ : Ia wajib dilakukan apabila seseorang hendak

meninggalkan Makkah sebagai menghormati & memuliakan Baitullah. 9
Syarat Tawaf
Suci drpd hadas & najis sama ada
pakaian, badan atau tmpt tawaf.
Berniat jika tawaf Qudum,nazar,sunat
& wida’. Tawaf Ifadhah(tawaf rukun)
tidak perlu niat.
Mula tawaf dari sudut HajarulAswad.
Tutup aurat
Menjadikan ka’abah di sebelah kiri
sepanjang masa bertawaf.
cukup 7 kali pusingan dengan yakin.
Perkara sunat ketika tawaf
berjalan kaki bagi yg mampu.
Istilam. Jika tidak dpt melakukannya
sunat di isyaratkan dgn tngan serta
dikucup tapak tangannya. wanita tidak
disunatkan istilam, memadai dgn isyarat
shj.
zikir & doa’
khusyu’ & tawadhu’
solat sunat 2 rakaat di belakang maqam
Ibrahim/ atau setentang dgn Hajarul
Aswad.
Beridhtiba’
10
Menimbulkan rasa Menjadi lambang
hormat kpd Baitullah – kesatuan umat islam -
tempat paling mulia di dilakukan bersama dlm
muka bumi. 1 arah pusingan.

Hikmah
Tawaf

Sama dgn prbuatan

malaikat yg mengelilingi
Arasy Allah sambil
bertasbih & memuji Allah.
11

 SA’IE
Syarat-syarat Sa’ie
-selepas tawaf Ifadhah/
tawaf Qudum
-Bermula di Safa & akhir di
Marwah.
-Cukup 7 kali-dari Safa ke
Marwah & dari Marwah ke
Safa.
- Sampai kepenghujungnya.
-Hanya dgn tujuan utk
Sa’ie.
Berjalan berulang alik dari
Bukit Safa ke Bukit Marwah
sebanyak 7 kali.
Sunat Sa’ie.
- Keluar ke tmpt Saie
melalui pintu Sa’ie.
- Berjalan kaki bagi yg
mampu.
-Menaiki kedua-dua bukit
sehingga sampai ke kawasan
berbatu.
-Menghadap qiblat &
melambai kedua tngn &
bertakbir
-Raml bagi lelaki apabila
sampai di tempat bertanda
lampu hijau.
- Dlm keadaan berwudhu’&
12
berdoa’
-Muwalah
 kegigihan
kesabaran

Hikmah Saie
-Mengingatkan tidak
peristiwa Siti Hajar putus
& Nabi Ismail. asa
Pengajarannya:

pengorbanan kasih ibu

kpd anak 13
 BERCUKUR/BERGUNTING.
-Merupakan rukun haji & umrah.
-Bercukur / bergunting sekurang-kurangnya 3 helai rambut.
- Waqtunya ialah selepas melontar di Jamratul Aqabah pada 10 Zulhijjah /
selepas tawaf Ifadhah

a) Tahallul
awwal
Tahallul:
Iaitu bebas drpd pantang
larang semasa Ihram.
Terbahagi kepada 2 :

b) Tahallul
Thani.
14
 Iaitu apabila selesai 2 drpd 3 perkara berikut
a) Tahallul
-Melontar di Jamratul Aqabah
awwal -Tawaf rukun & Sa’ie jika belum dibuat.
- Bercukur /bergunting.

Apabila selesai melakukan tahallul Awal, jemaah haji terlepas

drpd pantang larang ihram kecuali:
a). Berkahwin, mengahwinkan orang lain /menerima wakil kahwin
b). Melakukan muqadimah jimak
c). Bersetubuh

 Iaitu apabila selesai melakukan ketiga-tiga

perkara tersebut, maka jemaah haji harus utk
b) Tahallul melakukan pantang larang ihram.
Thani.

15
Perkara sunat ketika bercukur
a).Mencukur habis bagi lelaki, perempuan hanya menggunting ekor rambut shj.
b) .Memulakan bahagian kanan
c). Menghadap kiblat
d). Dilakukan slps melontar di Jumratul Aqabah & sebelum tawaf ifadhah.

Hikmah Bercukur
a).Membuang sifat-sifat keji yg terdapat pada diri sendiri
b).Supaya berada dlm keadaan bersih zahir & batin
c).Supaya dijauhkan drpd perkara-perkara tidak baik.
d).Menghapuskan dosa.
16
 TERTIB
Rukun haji hendaklah dilakukan dgn tertib(ikut susunan)
pada kebanyakannya.
 Rukun Umrah wajib dilakukan secara tertib

Wajib haji &

umrah

Ialah amalan –amalan yg wajib (bukan rukun) dilakukan

ketika haji & umrah.

Jika ditinggalkan ianya tetap sah tetapi wajib dam.

Berdosa jika ditinggalkan dgn sengaja.

17
Bil WAJIB HAJI WAJIB UMRAH

1 Niat ihram haji di miqat Niat ihram umrah di miqat

2 Mabit di Muzdalifah Meninggalkan perkara-perkara

larangan dlm masa ihram.

3 Melontar di Jamratul Aqabah

4 Mabit di Mina

5 Melontar ketiga-tiga jamrah pada

hari Tasyriq.

6 Meninggalkan perkara-perkara
larangan dlm masa ihram.

18
 Niat Ihram di Miqat

Ialah tempat/masa yg ditentukan utk niat haji/umrah

 Terbahagi kpd 2 :

Miqat
Zamani

 Sempadan masa bagi

seseorang berniat ihram.
 Bagi haji bermula pada 1
syawal sehingga terbit fajar 10
Zulhijjah.
 Bagi umrah pada bila-bila
masa

19
Miqat
Makani

Ialah sempadan tempat utk niat ihram

 Bagi haji bagi mereka yg tinggal dikawasan berikut / sesiapa
shj yg melaluinya:

1). Penduduk Madinah- di Zul Hulaifah

2).Peduduk Najad- di Qarnul Manazil
3). Penduduk Yaman di Yalamlam
 Penduduk yg tinggal kurang dari kawasan Miqat-niat
ditempat mereka sendiri.
 Penduduk Makkah niat di Makkah juga.

 Bagi Umrah, niat ihram di tanah halal spt Ja’ranah,

Tan’im,Syumais(Hudaibiyah)
20
 Hikmah Miqat

(Miqat Makani)
Untuk menjaga kemulian Baitullah. Ia mempunyai sempadan-sempadan yg
tidak boleh dilalui oleh org yg hendak menunaikan haji & umrah melainkan
setelah dia berniat ihram serta dtg kepadanya dgn khusyu’ & tawadhu’

(Miqat Makani)
Utk memberi kemudahan kpd jemaah haji yg dtg dari pelabagai arah
& tmpt

(Miqat Zamani)
Utk mengajar umat Islam supaya berdisiplin & membuat perancangan
dlm semua tindakan mereka.
21
  MABIT DI MUZDALIFAH

Ialah berada di Muzdalifah walaupun sekejap selepas separuh mlm

ke 10 Zulhijjah iaitu slps waktu wukuf di Arafah & sblm subuh.
 Sebaik-baiknya berada di sana sehingga waktu subuh.

Amalan sunat yg berkaitan dengan mabit di Muzdalifah

1). Berjalan dgn tenang & tidak tergesa-gesa ke Muzdalifah

2). Memungut anak-anak batu di Muzdalifah utk melontar jamrah

3). Solat Maghrib & Isya’ dlm waktu Isya’(jama’ takhir) 1 azan , 2 iqamat`

4). Banyakkan doa terutamanya di Masya’ril Haram

22
  MELONTAR JUMRATUL AQABAH

Dilakukan di Mina, selepas mabit di Muzdalifah.

 Waktu melontar ialah selepas separuh mlm ke 10 Zulhijjah &
berlanjutan hingga terbenam matahari 13 Zulhijjah.
 Waktu afdhal ialah pada waktu dhuha hari ke 10 Zulhijjah.
 Menggunakan 7 biji anak batu sebesar hujung jari kelingking.

 Memberi ruang kpd orang-orang tua

& kanak-kanak
Perkara sunat
Berada dlm keadaan kaabah di ketika melontar
sebelah kiri sementara mina di sebelah
kanan.
23
 MABIT DI MINA

Mabit di Mina pada hari tasyrik iaitu 11,12 & 13 Zulhijjah.

 Syarat mabit ialah berada di situ lebih drpd separuh mlm.
 Mereka yg ingin meninggalkan mina lebih awal boleh bertolak
pada 12 Zulhijjah slps berada disana pada mlm 11 & 12 Zulhijjah.
 Cara ini dinamakan Nafal Awal & diwajibkan membayar dam .
 Nafal Thani ialah bagi mereka yg meninggalkan mina pada 13
Zulhijjah.

Meninggalkan Mina selepas gelincir matahari

Syarat & jatuh matahari pada 12 Zulhijjah.
 Menyempurnakan lontaran ketiga-tiga jumrah
nafal awal.
Pada 11 & 12 Zulhijjah.
 Telah mabit di mina selama 2 mlm.
 Berazam tidak akan kembali semula ke Mina.
24
 MELONTAR KETIGA-TIGA JUMRAH

Iaitu melontar di Jumratul ula,wusta &Aqabah slps gelincir

matahari pada hari tasyrik hingga terbit fajar kecuali pada 13
Zulhijjah hingga terbenam matahari.

Hari 11 & 12 Zulhijjah mulai gelincir

Waktu matahari hingga terbit fajar hari berikutnya.
melontar Hari 13 Zulhijjah mulai gelincir matahari
hingga terbenam matahari
 Bagi orang yg tidak sempat melontar pada 11
& 12 Zulhijjah hendaklah melontar
pada 13 Zulhijjah sebelum terbenam matahari.
25
 SYARAT-SYARAT
SAH MELONTAR

Bil Syarat Sah Melontar

1 Melontar 7 kali pada setiap Jumrah
2 Tidak diniatkan dgn tujuan lain.
3 Melontar dgn batu / jenis-jenisnya.
4 Batu yg dilontar hendaklah jatuh ke dalam jumrah dengan yakin.

5 Melontar dgn tangan bagi yg mampu.

6 Tertib : bermula dgn Jamratul Ula , Wusta & akhir sekali Aqabah

7 Tidak boleh melontar utk orang lain melainkan setelah dia selesai
melontar ketiga-tiga jumrah utk dirinya.
26
 Bertakbir & berdoa
Menghadap sebelum & selepas
kiblat melontar

Sunat-sunat
melontar hari
Tasyrik

Tertib antara
Berada 5 hasta drpd ketiga-tiga Jumrah
Jumrah

Muwalah antara 7
lontaran
27
MENINGGALKAN PERKARA-PERKARA
YG DILARANG SEMASA IHRAM.

Jemaah haji dilarang melakukan beberapa perkara sehinggalah dia

bertahallul.
 Sesiapa yg melakukan slh satu darinya wajib membayar dam.

Hikmah larangan semasa ihram

1. Utk membuang sifat sombong & angkuh.

2. Melatih diri utk bersabar
3. Menimbulkan rasa kasih syg & belas kasihan.
4. Utk membolehkan para jemaah haji menumpukan kpd
ibadah dgn penuh ikhlas & tawadhu’

28
Bil Larangan Bagi Lelaki & perempuan:
1 Memakai wangi-wangian sama ada pada badan, pakaian,
makanan,minuman & menyedutnya ke dalam hidung.
2 Mengerat/membuang kuku.
3 Memakai sarung tangan.
4 Meminyakkan rambut/janggut.
5 Menanggalkan /mencabut rambut atau bulu pada anggota badan.

6 Memotong/menebang/mencabut pokok atau tumbuhan di tanah haram.

7 Memburu/membunuh binatang yg halal di makan.

8 Melakukan akad nikah sama ada ijab/qabul utk dirinya sendiri
atau mewakili org lain.
9 Melakukan Mukaddimah jima’
10 Melakukan persetubuhan antara suami isteri.

29
 ‫الحمدهلل‬
Larangan bagi perempuan
Larangan bagi lelaki sahaja

1.) Menutup kepala/menutup

sahaja
sebahagian darinya seperti
memakai kopiah/serban &
sebagainya
1). Menutup muka walau
sebahagian darinya.
2) Memakai pakaian bersarung
sama ada berjahit/sebagainya spt
seluar & baju kemeja
30
31