Socijalni rad u ustanovama/zavodima

socijalne zaštite za socijalno-

zdravstveno zbrinjavanje osoba sa
mentalnim onesposobljenjem

Prof. dr Milanka Miković

Fakultet političkih nauka
Sarajevo
 Osobe s intelektualnim
teškoćama/onesposobljenjem pripadaju
skupu osoba s invaliditetom iako se u
svakodnevnoj praksi različitih profila
stručnjaka, ali i u naučnoj i stručnoj literaturi
koriste različiti pojmovi za određenje ove
populacije, naročito djeteta mlađeg od 18
godina.
 Neusklađenost terminologije, većinom
uslovljena nastojanjem da se u najvećoj
mogućoj mjeri izbjegne stigmatizacija, u
praksi može dovesti do nepoštivanja
zakonskih propisa, odnosno uskraćivanja
određenih prava ovoj populaciji, npr.
socijalnih, zdravstvenih i obrazovnih.
 Zakon o preuzimanju prava i obaveza osnivača nad
ustanovama socijalne zaštite u FBiH (čl.4.st.2.):
– “socijalno i zdravstveno zbrinjavanje, osposbljavanje za
samostalan život i rad prema preostalim sposobnostima i
sklonostima i provođenje radne aktivnosti lica sa
invaliditetom sa smetnjama u psihičkojm razvoju
umjerenog, težeg i teškog stepena, lica sa kombinovanim
smetnjama, kao i lica kod kojih je završeno liječenje u
zdravstvenim ustanovama”.
2. Šta je socijalni rad

 Veoma je teško dati precizno i sveobuhvatno

određenje socijalnog rada, koji je akademska
disciplina, ali istovremeno i praktična
društvena djelatnost i vještina sa
predznakom pomažuće profesije.
2. Šta je socijalni rad

 Socijalni rad u mentalnom zdravlju profesija

koja se, pored rješavanja problema u
međuljudskim odnosima, bavi pomaganjem i
osnaživanjem osoba sa duševnim
smetnjama.
2. Šta je socijalni rad

 Socijalni radnik koji radi u mentalnom zdravlju,

odnosno sa osobama sa duševnim smetnjama
razlikuje se od drugih socijalnih radnika po tome što,
pored načela koja su primjenjiva na sve druge, opšte
probleme čovjeka, istražuje i pruža pomoć, posebno
na individualnom nivou, procjenjujući, pri tom, druge
okolnosti i probleme koji negativno utiču na stanje
korisnika, uz nastojanje da te probleme ublaži ili, u
što je moguće većoj mjeri, ukloni.
2. Šta je socijalni rad

 „Socijalni rad kao profesija promoviše socijalne

promjene, rješavanje problema u međuljudskim
odnosima, te osnaživanje i oslobađanje ljudi sa
ciljem povećanja blagostanja. Upražnjavajući teorije
ljudskog ponašanja i socijalnih sistema, socijalni rad
interveniše na mjestima gdje dolazi do interakcije
ljudi i njihovog okruženja. Principi ljudskih prava i
socijalne pravde su fundamentalni za socijalni rad“
(Sewpaul,V., Jones, D., 2005:218)
2. Šta je socijalni rad

 Praksa socijalnog rada na polju mentalnog

zdravlja, koliko god bila nedefinisana i često
neadekvatno zastupljena, trebala bi činiti,
posebno u ustanovama socijalne zaštite čija
je djelatnost zdravstveno-socijalno
zbrinjavanje mentalno invalidnih osoba, na
neki način protutežu medicinskom modelu ili
modelu bolesti, koju često zagovaraju
psihijatri.
3. Organizacija rada u ustanovama,
tretman korisnika i socijalni rad

 U ustanovama/zavodima za socijalno-zdravstveno
zbrinjavanje osoba sa mentalnim onesposobljenjem,
kao što je npr. Zavod Drin, u pravilu borave osobe
sa tzv. hroničnim duševnim smetnjama, odnosno
trajnim mentalnim onesposobljenjem, za koje ovakav
oblik zaštite predstavlja jedino moguće i za samog
korisnika najbolje rješenje. Dio korisnika u ustanovi
provede veći broj godina, a neki i ostatak života.
4. Usluge socijalnog rada, zadaci/ intervencije
socijalnog radnika u radu sa korisnicima

 Jedan od osnovnih zadataka socijalnog radnika u

ustanovama za socijalno-zdravstveno zbrinjavanje
tokom rada sa korisnicima, da kao član
multidisciplinarnog tima, učestvuje i na taj način što
stanja i potrebe korisnika rješava prvenstveno u
kontekstu socijalne sredine iz koje dolaze,
obuhvatajući svojom intervencijom i tu sredinu,
posebno porodicu, radno mjesto i školu.
4.1. Socijalni radnik član multidisciplinarnog
tima: učešće i saradnja

 Na nivo saradnje socijalnog radnika sa

ostalim članovima multidisciplinarnog tima
utiče sljedeće:
– Način upućivanja korisnika u ustanovu
– Povremena razmjena informacija o korisnicima
– Koordinacija aktivnosti
– Timsko donošenje odluka
– Multidisciplinarni timski rad
4.2. Rad sa korisnikom: individualni socijalni rad,
grupni socijalni rad i psihosocijalna rehabilitacija

 Individualni socijalni rad kao osnovnu

pretpostavku u poduzimanju različitih
socijalnih intervencija od strane socijalnog
radnika ima prikupljanje različitih socio-
anamnestičkih podataka, odnosno izradu
socijalne anamneze sa socijalnom procjenom
korisnika.
4.2. Rad sa korisnikom: individualni socijalni rad,
grupni socijalni rad i psihosocijalna rehabilitacija

 Pristup socijalnog radnika u rješavanju

socijalnih i statusnih problema ove kategorije
korisnika bude zaista individualan, odnosno
da se rješavanju ovih problema priđe za
svakog korisnika posebno.
4.2. Rad sa korisnikom: individualni socijalni rad,
grupni socijalni rad i psihosocijalna rehabilitacija

 Grupni rad

 Rad na psihosocijalnoj rehabilitaciji korisnika

4.2. Rad sa korisnikom: individualni socijalni rad,
grupni socijalni rad i psihosocijalna rehabilitacija

 Djelotvorni programi psihosocijalne

rehabilitacije trebaju sadržavati najmanje
četiri, sljedeće komponente:
– Pomoći korisnicima u boljem razumijevanju i
poznavanju samog oboljenja
– Pomoć korisnicima u sticanju određenih vještina
za odvijanje života u zajednici
– Upravljanje slučajem
– Unapređenje i primjena tretmana
4.3. Intervencije socijalnog radnika u
životnoj sredini korisnika

 Socijalni radnik ima zakonsko pravo da, po

osnovu zaštite prava i interesa djeteta,
shodno odredbama PZ FBiH, bez najave i
odobrenja, posjeti porodicu.
 Intervencije u socijalnom okruženju:
– Porodica
– Škola
– Radna sredina
5. Zaključak
 Adekvatna briga i zaštita osoba sa intelektualnim teškoćama i
duševnim smetnjama koji su korisnici ustanova socijalne zaštite
ne može biti u njihovom najboljem interesu bez socijalnog rada,
odnosno angažovanja profesije socijalnog radnika.
 U ustanovama za zbrinjavanje ove kategorije korisnika u BiH
nije angažovan dovoljan broj različitih profila stručnjaka u koje,
uz socijalne radnike, posebno spadaju: psiholozi, defektolozi,
socijalni pedagozi, odgajatelji i zdravstveni radnici.
 Rad sa ovom kategorijom korisnika zahtijeva cjeloživotno
učenje i permanentnu edukaciju svih zaposlenih, uvođenje
supervizije i veće uključenosti korisnika, posebno u donošenju
različitih odluka koje se tiču njih samih.