Professional Documents
Culture Documents
2005
2009
4 476 770
4 165 277
4 089 059
- 302 493
- 76 218
- 378 711
3 147 281
3 337 296
3 331 021
+ 190 015
- 12 750
+ 188 740
1 120 568
696 340
623 130
- 424 228
- 73 210
- 497 438
La cn
199 921
131 640
129 908
- 68 281
- 17 320
- 70 013
Din tch
7 666 300
7 329 200
7 440 100
- 337 100
+ 11 090
- 226 200
tch t la
t chuyn
canh la
t la
khc
gieo trng
Ngun: B ti nguyn v mi trng, 2010
1.2 M rng din tch la lai thng phm gp phn tng nng sut, sn lng la
Nm 1991, nc ta gieo trng th nghim mt s ging la lai do Trung Quc lai to
thu c nng sut cao vt tri nn la lai chnh thc tham gia vo c cu ging la
trong c v Xun v v Ma ti cc tnh pha Bc. Din tch la lai trong c cu ging
La
La lai
La lai/la (%)
La
La lai
La lai hn la (%)
1995
6 765 000
73 503
1,08
36,9
61,4
66,39
1999
7 653 000
233 000
3,04
41,1
64,7
57,42
2000
7 666 000
435 508
5,68
42,4
64,4
51,88
2001
7 492 000
480 000
6,40
42,8
64,8
51,40
2002
7 504 000
500 000
6,66
45,9
63,6
38,56
2003
7 452 000
600 000
8,05
46,4
62,6
34,91
2004
7 445 000
577 000
7,75
48,5
63,5
30,92
2005
7 329 000
553 000
7,54
49,0
65,0
32,65
2006
7 324 000
572 700
7,81
49,0
65,0
32,65
2007
7 207 000
620 000
8,60
50,0
65,0
30,00
2008
7 400 000
560 000
7,56
52,2
68,0
30,26
2009
7 440 000
709 816
9,54
52,3
65,0
24,28
S lng
T l F1 SX trong
Din tch
Nng sut
Sn lng
ht F1 s
nc/ lng F1
(ha)
(t/ha)
(tn)
dng* (tn)
s dng (%)
1992
173
3,02
52
333
15,60
1993
154
5,41
83
1.039
7,98
1994
123
4,84
59
1.802
3,27
1995
101
9,72
98
2.205
4,44
1996
267
17,51
467
3.832
12,18
1997
410
22,00
902
5.634
16,00
1998
340
22,00
750
6.000
12,50
1999
455
17,00
773
6.990
11,05
2000
620
23,00
1.426
13.065
10,91
2001
1450
17,00
2.400
14.400
16,66
2002
1600
24,00
3.840
15.000
25,60
2003
1700
20,50
3.485
18.000
19,36
2004
1500
21,15
3.225
17.310
18,63
2005
1380
21,05
2.700
17.659
16,27
2006
1850
24,00
4.440
17.160
25,87
2007
1900
21,00
3.990
18.600
21,45
2008
1200
22,00
2.640
16.800
15,71
2009
1525
25,00
3.812
21.294
17,90
253, Du527...
b/ Chn to b m v ging lai ba dng trong nc
- Cc nh chn ging trong nc tuyn chn, duy tr c mt s dng m nhp ni
(BoA, II-32A, Kim23A, IR58025A...), lai th vi cc dng ging la thun trong tp
on cng tc to ra t hp la lai ba dng mi cho Vit Nam: Bc u 903KBL,
Nam u-1, Nam u 603, Nam u 604, CT16, HYT 57, HYT83, HYT100, HYT92, LC25.
Cc ging la lai mi ny ang c nng dn tip thu a vo sn xut.
2.3.2 Nghin cu chn to la lai hai dng
2.3.2.1 nh gi iu kin t nhin
a/ iu kin thi tit kh hu v vn chn ging la lai hai dng
Min Bc Vit Nam c 2 ma la r rt:
- Ma lnh t thng 11 n thng 5, ng vi v la ng-xun, t khi gieo n bt u
tr nhit lun thp di 240C; T tr n chn nhit cao dn t 25-320C v vy c
th nhn dng bt dc c mn cm nhit (TGMS).
- Ma nng t thng 6 n thng 10, v la Ma, nhit lun cao (27-350C), iu
kin nhit cao dng TGMS bt dc nn b tr sn xut ht lai F1 an ton.
b/ iu kin a hnh
t nc Vit Nam tri di 15 v tuyn, t v 8 n 24 Bc bn cu. Khong gia
c o Hi Vn ngn cch thnh 2 vng kh hu ln:
-
Pha Nam o Hi Vn, nhit cao quang nm, c th trng la quanh nm,
* V la lai ba dng:
- S lng t hp la lai ba dngchn to ti Vit Nam qu t (4 t hp cng nhn
chnh thc: HYT83, HYT100, Bc u 903KBL, Nam u1 v 5 t hp cng nhn sn xut
th: HYT92, Nam u 603, Nam u604, CT16, LC25).
- Cc t hp c chn to trong nc c cht lng kh hn nhng nng sut khng
vt tri. a s t hp lai ba dng chn to trong nc c nng sut ht lai F1 thp nn
gi thnh cao, khng cnh tranh c vi ht lai F1 nhp ni, v vy la lai ba dng Vit
Nam cha chim c v tr trong v Xun, mt v la c nng sut cao v n nh nht
trong nm.
* V la lai hai dng:
- Cc t hp lai hai dng trong nc c TGST ngn, nng sut, cht lng kh, chng
chu su bnh kh, thch hp trong v Ma, v H thu v Xun mun, ch ng nhn
dng m v sn xut ht lai F1 t nng sut cao nhng dng m mn cm nhit nn
cha n nh.
- S lng t hp t, cha a dng, nng sut cha vt tri r nn cha cnh tranh
c vi la lai ngoi, nht l trong v Xun.
3. Kt qu nghin cu chn to ging la lai ti HNN H Ni
3.1. Chn to la lai hai dng: Nhm chn ging la lai ca HNN H ni bt u
nghin cu t nm 1993 vi vic thu thp vt liu, lai to chn lc dng m EGMS, dng
b v t hp lai mi. Sau gn 20 nm t c kt qu nh sau:
3.1.1 Chn to dng m EGMS
a/ Mc tiu c xc nh rt c th
- Dng TGMS c ngng nhit chuyn i tnh dc 240C; Dng PGMS c ngng
quang chu k chuyn i tnh dc: 12h15- 12h20; Bt dc n nh, chuyn i trit ;
- Chiu cao 80cm; thi gian t gieo n tr 85 ngy, l ngn, gi l mm d ng,
bng to ht di;
- Khng o n, bc l, ry, chu lnh, chng ;
- Nhn dng > 2 tn/ha; Nhn phn ngoi cao, nhy cm GA3; Nng sut F1> 3 tn/ha.
b/ Kt qu chn c mt s dng EGMS (bng 4)
Bng 4. Cc dng EGMS c chn to, c gi tr s dng ti HNN
TT
Tn dng
Ngun gc
Ngng chuyn
Thi gian t
Kh nng s
1
2
3
4
5
T1S-96
103S
135S
T7S
P5S
T24S/Japonica5
T1S/H60
103S/PA64S
T1S-96/H125S*
T1S-96/PA64S
i tnh dc
240C
240C
24,50C
240C
12h 16-12h18
gieo-tr (ngy)
83-84
82-83
78-80
80-82
65-68
dng
Sn xut rng
Sn xut rng
Sn xut th
Sn xut th
Sn xut th
TT
Tn
dng
R1
R2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
R3
R4
R5
R6
R7
R8
R20
R24
R50
T gieoc im chnh
tr
(ngy)
85-87
Kiu cy mi, con lai nng sut cao,
sinh trng di
84-86
Thm, con lai sinh trng di thm
75-76
76-78
80-82
85-87
80-82
80-82
74-76
70-74
78-80
T hp
TGST
(ngy)
VL20
103S/R20
100-105
VL24
103S/R24
95-100
TH3-3
T1S-96/R3 105-110
TH3-4
T1S-96/R4 105-110
TH3-5
T1S-96/R5 105-110
TH5-1
P5S/R1
115-120
TH7-2
T7S/R2
115-120
CT16
II-32A/R16 115-125
TH8-3
T7S/R3
110-115
VL50
135S/R50
105-110
3.2. Chn to la lai ba dng
Nng sut
(tn/ha)
6-8
5-7
6-8
6-8
7-9
7-9
7-9
8-9
6-8
6-8
250 000
50 000
515 000
205 000
25 500
2 500
500
150
50
50
Cng nhn
Mc
Quc gia
Quc gia
Quc gia
Quc gia
Quc gia
SX th
SX th
SX th
SX th
SX th
Nm
2004
2008
2005
2006
2009
2007
2008
2009
2010
2010
Trng tham gia chng trnh la lai vi B Nng nghip & PTNT t nm 1992 vi
cc ni dung: Nghin cu duy tr dng A, B, R nhp ni; Nghin cu xc nh mt s yu
t k thut lp qui trnh sn xut ht F1; Ch o mt s m hnh sn xut ht F1 ti h
nng dn. T nm 1996 tp trung nghin cu chn ging la lai hai dng. Nm 2005,
chng ti li nghin cu duy tr v ci tin mt s dng CMS nhp ni lai th v chn
t hp la lai ba dng. n nay chn c ging mi CT16 (II-32A/R16) c sn
xut chp nhn v m rng, TH17 ang kho nghim.
3.3. Nghin cu nhn dng b m
3.3.1 Nghin cu qui trnh chn lc duy tr dng TGMS.
Dng TGMS bt dc nhit , trong qu trnh nhn, chu tc ng ca yu t mi trng
nn xut hin nhng c th bin i ngng nhit chuyn i tnh dc: a s c th
gi ng ngng, mt s c th tng ngng nhit chuyn i tnh dc ln 0,5-10C, v
mt s t c th h thp ngng nhit . Hin tng ny quan st kh r qun th dng
TGMS nhn li 5-6 ln m qu trnh nhn khng sng lc li qua phytotron. Nu chn
mi loi 1 c th nhn trong cng iu kin nh nhau 3 ln lin tip ta thu c kt qu
c lng ti bng 7. Sau ln nhn u, c th c ngng thp hn, t l u ht thp
hn, t l cy ngng thp trong qun th gim t 33,3% xung 16,7%. C th ng
ngng u ht kh nn gi nguyn t l trong qun th, c th trt ngng cao ln, u
ht thun li hn nn t l cy ngng cao tng ln thnh 50%. Nhn tip 2-3 ln lm
cho t l cy ngng cao tng ti 75%, gy mt an ton cho sn xut ht lai, nn cn c
bin php khng ch hp l.
Bng 7. Tri dt di truyn ngng nhit chuyn i tnh dc ca dng TGMS
Th h nhn
Ch tiu
Cy ngng
(CSIT) thp
Hin ti
S lng
1
(G0)
T l (%)
33,3
Nhn ln
S lng
100
1(G1)
T l (%)
16,7
Nhn ln 2
S lng
1 000
(G2)
T l (%)
7,1
Nhn ln 3
S lng
1 000 000
(G3)
T l (%)
2,8
3.3.2. Trnh t chn thun dng EGMS
Cy ngng
trung bnh
1
33,3
200
33,3
4 000
28,6
8 000 000
22,2
Cy ngng
cao
1
33,3
300
50,0
90 000
64,3
27 000 000
75,0
Tng s
3
100
600
100
140 000
100
36 000 000
100
Bc
iu kin
Phng php
Chn b m ng nguyn bn, cy
m bt dc 100%, cy b khe
mnh, tr trng khp, lai 300 cp.
Thu ht lai F1 v b ca tng cp
Bc 1
(ma)
Nhit cao
trn ngng
Bc 2
(Thu ng)
Nhit thp
di ngng
Nhit t
nhin thp
d i ngng
+ Gieo cy cp F1 + b (xun
mun), nh gi chn cp ng u
ng nguyn bn, nng sut cao, thu
ht dng b tng ng.
+ Gieo cc c th m thnh dng,
cch ly, nh gi chn dng tt
tng ng vi F1 v b tt.
Nhit t
nhin cao hn
ngng
Nhit t
nhin thp
hn ngng
Ma
(1)
Xun
(2)
Ma
(3)
Xun
(4)
Bc 3
Bc 4
Bc 5
10
Ng
y
gieo
m
Nng
sut
(t/ha)
H Ty
16/6
30
18/6
35
20/6
36
23/6
30,0
22/6
25,0
N. nh
18/6
30
20/6
32
20/6
33
23/6
26,0
23/6
25,0
Yn Bi
16/6
30
18/6
35
20/6
40
23/6
35,0
21/6
25,0
H Ni
18/6
27
20/6
36
20/6
35
22/6
32,0
20/6
30,0
17/6
29
20/6
32
20/6
32
5/02
20
7/02
30
7/02
30
8/02
35,5
10/0
37,5
a
phng
H.
Phng
Q. Nam
k Lk
T. Ho
13/6
25
15/6
30
B.
Giang
T.
Nguyn
T.
Quang
Ho
Bnh
17/6
31
23/6
20/6
27
22/6
15/6
22
18/6
30
20/6
25
9/02
42,0
22,5
20/6
22,5
23/6
26,5
25,0
20/6
20,0
7/02
3,2
15/6
18,0
Gia Lai
H Nam
15/6
18
18/6
18
20/6
11
24
23/6
2009
22,0
Bc
23/6
18,5
20/6
23,5
22/6
20,0
18
20,0
B. nh
8/02
18,0
Q.Ngi
12/0
22,0
20/6
27
H. Yn
Th. Bnh
22/6
6/02
6,8
7/02
Ninh
N.
Thun
2
a/ Vng sn xut
- BSH, Trung du, min ni: Thi k mn cm t 20-30/8; Tr bng n hoa 5-20/9
- Thanh Ha:Thi k mn cm nhit : 15-25/8; tr bng n hoa 25/8-15/9
- Nam trung b:Thi k mn cm nhit 25/3-5/4; tr bng n hoa 10-15/4
- Ty nguyn:Thi k mn cm nhit 1-10/4; thi im tr bng n hoa 15-25/4
b/ Phng thc gieo cy trong sn xut F1:
- Cc tnh pha Bc:Gieo, cy c b m
- Nam TB, Ty nguyn: Gieo cy b, s m
c/ Tng kt vng v thi v sn xut ht F1 h hai dng
Vng 1: Thch ng cao, nng sut F1: 25-40 t/ha
- V ma: + Khung thi v gieo dng m 10 ngy, t 16-25/6
+ a phng: Lo Cai, Yn Bi, H Ni, Nam nh, Hi Phng
- V xun: + Khung thi v gieo dng m hp, t 12-15/02
+ a phng: Qung Nam, k Lk
Vng 2: Thch ng kh, nng sut F1: 20-30 t/ha
- V ma: + Khung thi v gieo dng m 10 ngy, t 13-23/6
+ a phng: Thanh Ha, Bc Giang, Thi Nguyn, Tuyn Quang
- V xun: + Khung thi v gieo dng m hp, t 8 -12/02
+ a phng: Ayunpa- Gia Lai
Vng 3: Thch ng trung bnh, NS F1: 15-22 t/ha
12
Tr
M
N hoa r
Kt thc
||____|____||____|____|____||____|____|____|____|____|____|____||
Ngy 1
Tr N hoa
B 1
N hoa r
10
11
12
13
Kt thc
||____||____|____||____|____|____||
Ngy
Tr N hoa N hoa r
B 2
Ngy
Kt thc
||____||____|____||____|____|____||
1
13
14
7-9 t/ha
5-6 t/ha
~3 t/ha
Ging c
truyn
Ging
la lai
Ging la
ln ci
tin
Trc 1960
1962-1980
1976 2011
Cc gen bn a
Gen ln sd1
Gen ms v Rf
Ging
6-9
lat/ha
lai
siu cao
sn,
a bi
Tng lai
Gen C4, yld1, yld2...
a bi ha
15