.

 Signaling  Sinyalle

and Call Control

me ve a r Kontrol

21.06.2011

VoIP Sinyalle me ve a r Kontrol



VoIP Sinyalle me Bile enleri

U Noktalar (Endpoint) Genel Kontrol (common control)

Genel Kontrol Bile enleri

a r daresi (Call Administration) Accounting (Hesaplama)

21.06.2011

a r Kontrol (Call Control) Modelleri

H.323  SIP  MGCP  H.248 / Megaco  SAP (Service Anouncement)  RTSP (Real Time Streaming Protocol)  Cisco Call Manager (Skinny)

21.06.2011
3

Sinyalle me ve Call Controller aras evrim



Bir VoIP sistemde iki ayr u farkl protokollerle al abilir. rne in bir taraf SIP di er taraf H.323 al t durumda araya SIP Proxy server / H.323 GW konularak sinyal dn mleri yap lmas gerekmektedir

21.06.2011

RTP Oturumlar (RTP Sessions)

Bir VoIP gr mesinde 2 adet (bir gidi bir geli ) RTP oturumu 1 adet RTCP oturumu kurulur  RTP UDP kullan r ve dinamik olarak port numaralar de i ir


21.06.2011

a r zellik Uyu turulmas Call Feature Negotiation



Bir VoIP gr mesi ba larken her iki taraftaki Gatewayler baz parametreler konusunda uyu turma i lemi gerekle tirirler. Bunlardan baz lar a a daki gibidir.
Coder Decoder (Codec) G.711, G.729 Receive/Transmit (Tek ynl, ift ynl) Multipoint Conference (Ba ka gr me dahil edilmesi) Media Type (Voice, Video, Data) Bit Rate (h z ihtiyac )

21.06.2011

Call Administration and Accounting a r daresi ve cretlendirme



Administration
a r aktivitesinin izlenmesi Kaynak kullan m n n izlenmesi Kullan c lar n servis isteklerine destek

Accounting
a r detaylar kay tlar n n i lenmesi

21.06.2011

Adres Kayd Address Registiration

Ben 416 ile ba layan 7 dijite eri ebilirim

Adres Veritaban

Router

Common Control

Toronto Gateway Toronto Gatewayi 10.1.1.1 Numaral IPye sahiptir ve 416 ile ba layan 7 dijite eri ebilir

21.06.2011

Adres zmleme Address Resolution

Adres Veritaban
416 555 1234 zmleme iste i

Router

Common Control
10.1.1.1 IPsindeki Toronto gatewayi kullan

Tokyo Gateway

Toronto Gatewayi 10.1.1.1 Numaral IPye sahiptir ve 416 ile ba layan 7 dijite eri ebilir

21.06.2011

Kabul Etme Kontrol Admission Control

416 555 1234 zmleme iste i

Tm Bandgeni li i kullan lmakta

Router

Common Control
stek engellendi

Tokyo Gateway

21.06.2011

10

Merkezi ve Da t l a r Kontrol
Centralized and Distributed Call Control
Centralized Call Control Distrubuted Call Control

Merkezi idare Ek zellikler (PBX)

Da t lm idare Yeni servislerin eklenmesi zordur Kolay numaraland rma Daha fazla emek isteyen plan Dial Plan WAN zorlan r WAN daha verimli al r Network ar zalar ndan Network ar zalar lokal daha fazla etkilenir etkiler yapar
21.06.2011
11

zet
     

Sinyalle me ve a r kontrol iin kullan lan protokoller, H.323, SIP, MGCP, Megaco, SAP ve RTSP olarak s ralanabilir a r kontrol sinyalleri iin dn trme i lemleri yap l r RTP oturumlar kar l kl olarak a l r. ki ynl gr me iin iki RTP oturumu kurulur Adres ynetimi uygulamalar a r n n ula aca (sonlanaca ) noktalar bulmaya yard mc olur Merkezi a r kontrollerinde ak ll bir merkezi sunucu taraf ndan kontroller gerekle tirilir Da t l ve merkezi a r kontrollerinin birbirlerine gre avantaj ve dezavantajlar bulunmaktad r

21.06.2011

12

.
H.323

21.06.2011

13

H.323
   

H.323 LAN zerinde Multimedia uygulamalar n n transfer edilmesi amac yla ortaya km t r Bir ok retici H.323 videkonferans cihazlar nda kullanmaktad rlar. H.323e bir emsiye protokol olarak bak labilir. H.225 ve H.245 gibi alt protokoller kullan r ISDN (Q.931) mant ile al r. IPye uyarlanm t r
14

21.06.2011

H.323 Kontrol Bile enleri

Call Control
H.235 H.225 (Q.931)

Data
H.245 T.120

Audio Video
G.7xx Header H.26x Payload

Audio or Video Control Control

RTCP RAS

RTP

TCP

UDP

IP
15

21.06.2011

H.323 ve ilgili parametreler



H.245
Mant ksal Kanal Sinyalle mesi (Her ak iin bir kanal) Kapasite aktar m (Video var m ?) Master / Slave ayr m Mode iste i Timer ve Counter de erleri

 

H.225 (Call Signaling) RAS sinyalle me i levi

16

21.06.2011

H.323 Signaling
Admission Request

Admission Confirm

H.323 Gateway or Endpoint

H.225 (UDP) RAS H.225 (TCP) (Q.931)

Gatekeeper

Setup Connect

Capabilities Exchange Open Logical Channel Open Logical Channel Acknowledge

H.323 Gateway

H.245 (TCP)

RTP Stream RTP Stream RTCP Stream

Media (UDP)
17

21.06.2011

H.323 Bile enleri

CallManager Gatekeeper

MCU

IP Phone (Terminal)

Ethernet Ethernet

Gateway (to PSTN)

21.06.2011
18

H.323 Gateway
Data, ses ve video formatlar aras nda dn mleri gerekle tirir  a r ba latma ve kontrol sinyalle meleri aras nda dn mleri sa lar


H.323 IPden Devre Anahtarlamal networklere dn mleri gerekle tirir

21.06.2011

19

H.323 Gatekeeper
     

Address Translation Numara IP tablosu Admission Control Mevcut kayna a gre limitlendirme Bandwidth Control Bandwidth isteklerine gre de i iklikler (Art rma-Eksiltme) Kay tl kullan c lara servisler Call control Call authorization

21.06.2011

20

Multipoint Conference Components

Multipoint Controller Kontrol Kanal    Multipoint Processor Media Kanal

Multipoint Controller: kiden fazla gr me iin i levler gerekle tirir. Tek ba na al maz Multipoint Processor: Konferans kat l mc lar n n verilerini i ler: Tek ba na al maz Multipoint Control Unit: Bir MC ve 0 veya daha fazla MPden olu an konferans i leyicisi. Tek ba na al r
21

21.06.2011

H.323 a r lar n n Kurulmas

Endpoint to Endpoint (Routerdan Routera)  Endpoint to Gatekeeper  Gatekeeper to Gatekeeper


21.06.2011

22

H.323 Gatekeeper
Adres evrimleri  Bandgeni li i ve kaynak ba ml izinler  Bangeni li i art rma istekleri  a r Kontrol sinyalle meleri  a r yetkilendirmeleri


21.06.2011

23

Gatekeeper olmadan a r kurma



H zl a r kurma ad mlar
TCP 1720 port zerinden H.225.0 oturumu ba lat l r ISDN kurallar ile sinyalle me ve kontrol kanallar olu turulur. Kullan lacak video, data ve ses gibi servisler konusunda anla ma sa lan r RTP oturumu ile mant ksal kanal olu turulur Routerlar RTP oturumu zerinden multimedya verisini kar l kl olarak gnderirler

21.06.2011

24

Gatekeeper ile a r ak
    

Router, gatekeepera bir ARQ paketi gndererek i lemleri ba lat r Gatekeeper kaynaklar n haz r olup olmad na bakarak bir ACF paketi gnderir a r n n ba lad ve sonlanaca routerlar aralar nda temel a r ba latma i lemlerini yaparlar Kendisine a r yap lacak olan router bu a amada gatekeeperdan tekrar onay ister Gatekeeperdan gelen onay neticesinde a r kurulur
E er gatekeeper onay vermezse ARJ paketi gnderir ve a r i lemi sonland r l r

21.06.2011

25

Gatekeeper taraf ndan ynlendirilen a r sinyalle mesi



Baz durumlarda a r iin yap lan tm sinyalle meler gatekeeper zerinden gnderilir. Sadece ISDNdeki B kanallar n n grevi routerlar aras nda kurulan RTP oturumu taraf ndan yap l r

21.06.2011

26

Survivability Strategies Hayatta Kalma Stratejileri



H.323 servislerinin durmadan al abilmesi iin a a daki stratejiler uygulanabilir

HSRP Hot Standby Router Protocol (Bir IP adresi iki router taraf ndan payla l r ve sadece biri aktif olur. Gatekeeper discovery ile birden fazla gatekeeper kullan labilir Ayn prefix iin birden fazla gatekeeper kullan l r Ayn prefix iin birden fazla router kullan l r

21.06.2011

27

H.323 Proxy Server



H.323 servisleri al rken gvenlik amac yla H.323 proxy kullan labilir. Proxy kullan ld zaman terminaller a r n n sonlanaca gatewayin IP adresini bilmezler. Proxy server arac l k yaparak veriyi ve sinyalle meleri ta r

21.06.2011

28

H.323 Konfigrasyonlar
Gateway 1
Hostname ecv-2610-17 ! Port numaras Interface Ethernet0/0 IP address 10.52.218.49 255.255.255.0 H323-gateway voip interface H323-gateway voip id gk-zone1.test.com ipaddr 10.52.218.47 1718 H323-gateway voip h323-id gw_1 H323-gateway voip tech-prefix 1# H323-gateway voip bind srcaddr 10.52.218.49 ! Dial-peer voice 1 voip Destination-pattern 16.. Sesion target ras ! Dial-peer voice 2 pots Destination-pattern 1711 1- Gateway komutu ile router gateway olarak al t r l r Port 1/1/1 2- H.323 parametreleri girilir No register e164 3- Gatekeepera register edilir ! Gateway ! End
21.06.2011
29

H.323 Konfigrasyonlar
Gateway 2
Hostname ecv-2610-16 ! Port numaras Interface Ethernet0/0 IP address 10.52.218.48 255.255.255.0 H323-gateway voip interface H323-gateway voip id gk-zone2.test.com ipaddr 10.52.218.46 1718 H323-gateway voip h323-id gw_2 H323-gateway voip tech-prefix 1# H323-gateway voip bind srcaddr 10.52.218.48 ! Dial-peer voice 1 voip Destination-pattern 17.. Sesion target ras ! Dial-peer voice 2 pots Destination-pattern 1611 1- Gateway komutu ile router gateway olarak al t r l r Port 1/1/1 2- H.323 parametreleri girilir No register e164 3- Gatekeepera register edilir ! Gateway ! End
21.06.2011
30

H.323 Konfigrasyonlar
Gatekeeper 1
Hostname ecv-2610-15 ! Interface Ethernet0/0 IP address 10.52.218.47 255.255.255.0 ! Gatekeeper Zone local gk-zone1.test.com test.com 10.52.218.47 Zone remote gk-zone2.test.com test.com 10.52.218.46 1719 Zone prefix gk-zone2.test.com 16.. Zone prefix gk-zone1.test.com 17.. Gw-priority 10 gw_1 Gw-type-prefix 1#* default-technology No shutdown ! End

Port numaras

21.06.2011

31

H.323 Konfigrasyonlar
Gatekeeper 2
Hostname ecv-2610-14 ! Interface Ethernet0/0 IP address 10.52.218.46 255.255.255.0 ! Gatekeeper Zone local gk-zone2.test.com test.com 10.52.218.46 Zone remote gk-zone1.test.com test.com 10.52.218.47 1719 Zone prefix gk-zone2.test.com 16.. Gw-priority 10 gw_2 Zone prefix gk-zone1.test.com 17.. Gw-type-prefix 1#* default-technology No shutdown ! End

Port numaras

21.06.2011

32

Show Command
Show call active voice  Show call history voice  Show gateway  Sh gatekeeper calls  Sh gatekeeper ?


21.06.2011

33

Debug commands
Debug voip ccapi inout  Debug cch323 h225  Debug cch323 h245  Debug cch323 ras  Debug h245 events


21.06.2011

34

zet
      

H.323 bir emsiye protokoldr ve alt protokollerle al r H.323 call control ve call signaling i levlerini gerekle tirir H.323 bile enleri terminaller, gatewayler ve MCUlardan olu ur H.323 a r lar Gatekeeperlar taraf ndan kurulabilir Bir networkte birde fazla gatekeeper kullanabiliriz H.323 proxy kullan larak securty art r labilir Baz show komutlar kullan larak troubleshooting i lemleri yap labilir
35

21.06.2011

.
SIP

21.06.2011

36

SIP ve ili kili standartlar

    

SIP basit ve geni leyebilir bir protokoldr RFC 2543 ve 3261 taraf ndan tan mlan r Bir veya daha fazla kat l mc aras nda multimedia oturumlar olu turur ve sonland r r SIP baz standartlarla beraber hareket eder. RTP, RTCP, HTTP ve DNS Numaraland rma olarak e.164 standard n kullan r. Ayr ca e-mail veya DSN Srv kay tlar gibi gsterimleri destekler ASCII tabanl kolay anla labilir bir protokoldr

21.06.2011

37

SIP Bile enleri

Registrar Redirect Location Database SIP Proxy

SIP User Agents SIP User Agents Gateway

21.06.2011

38

Bile enler
User Agent Client (UAC): SIP a r lar n ba latan uygulama  User Agent Server : (UAS) : Bir SIP daveti geldi inde kullan c ile temas kuran ve a r n n sonlanaca taraf n tepkisini a r ba latana gnderen sunucu uygulamas

21.06.2011
39

User Agent


IP Telephone
Bazen UAS bazen UAC olarak al abilirler. Software telefonlar ve Cisco IP Phonelar SIP istekleri ba latabilir ve SIP a r lar na kar l k verebilirler

Gateway
SIP user agentlar ve di er terminal tipleri aras nda evrim i lerini yrtrler veya SIP user agentlardan gelen a r lar PSTNe aktarabilirler

21.06.2011

40

SIP Server


Proxy Server
Prox sunucular kimlik kontrol, yetkilendirme, networke eri im izni, routing, gvenilir istek aktar m ve gvenlik gibi i levler sunarlar

Redirect Server
User Agenta ba lant kurmas iin s radaki sunucunun bilgilerini sa lar. S radaki sunucu di er bir network sunucusu veya bir User Agent olabilir. S radaki sunucuya giden davet isteklerinin redirect serverdan gitti i bilgisi mesaja eklenir

Registrar Server
User Acent Clientlardan o anda bulundu u yer bilgisini ister ve kay t eder. Genellikle location server ile ayn sunucuya kurulur

Location Server
LDAP, finger ve benzeri veritabanlar ile al an location serverlar SIP proxy ve redirect serverlara adres zmlemesi sa larlar.

21.06.2011

41

rnek SIP sip_tutorial



21.06.2011

42

SIP Mesajlar
INVITE sip:ali@mpg.com SIP/2.0 Via: SIP/2.0/UDP Bilgisayar15.kmm.com.tr;branch=z9mshkls776 Max-forwards: 70 To: Ali Yilmaz < sip:ali@mpg.com> From: Veli Saglam < sip:veli@kmm.com.tr> tag=3322212229 Call-ID j498f84jf8fu@bilgisayar15.kmm.com.tr Cseq: 314159 INVITE Contact: < sip:veli@kmm.com.tr> Content-Type: application/sdp Content-length: 142
21.06.2011
43

SIP Request Message INVITE ACK BYE REGISTER CANCEL OPTIONS Oturuma davet etme

Description

Invite mesaj na onay verme a r n n sonland r laca n bildirir User Agent kendi adresini Redirect Servera kay t ettirmek istiyor Son iste in iptal edilmesi Sunucunun kapasitesinin kontrol edilmesi iin kullan l r

21.06.2011

44

SIP Response Message Types 1xx 2xx 3xx 4xx 5xx 6xx

Description Information Responses For example: 180, Ringing Successful Responses For example: 200, OK Redirection Responses For example: 302, Moved Temporarily Request Failures Responses For example: 403, Forbidden Server Failure Responses For example: 504, Gateway Time-out Global Failure Responses For example: 600, Busy Everywhere

21.06.2011

45

Adresleme


Tam domain ismi ile

Sip:ali@kmm.com.tr

E.164 ile
Sip:903322212224@kmm.com.tr; user:phone

Kar

k adresleme

Sip:903322212224; password=1234@212.10.1.1 Sip:ali@212.10.1.1

21.06.2011

46

Address Registration Adres kayd

Registrar Redirect Location Database SIP Proxy

Register Here I am

SIP User Agents SIP User Agents Gateway

21.06.2011

47

Address Resolution Adres zmleme

Registrar Redirect Location Where is the Database Name /phone# SIP Proxy

SIP User Agents SIP User Agents Gateway

21.06.2011

48

SIP Call Setup



a r kurmada de i ik yntemler kullan labilir

Do rudan Call Setup


User agentlar aras parametreler gnderilir ve kabul edilirse onay mesaj sonras nda a r kurulur Proxy servera invite mesaj gnderilir, proxy server gerekliyse location serverdan a r n n sonlanaca kullan c n n IP adresini al r ve sonlanan kullan c ya invite gnderir. E er parametreler kabul edilirse yine PS yard m ile onay mesajlar de i toku u yap l r. Ba latan ve sonlanan taraflar RTP oturumu ba lat rlar a r y ba latan Redirect Servera invite mesaj gnderir. RS IP ara t rmas yaparken Location Serverdan moved mesaj al r ve ba latan ile ynlendirme konusunda anla r. Ba latan sonlanana bir invite gnderir, parametreler uygunsa RTP oturumu ba lar

Proxy Server kullan larak call setup



Redirect Server kullan larak call setup



21.06.2011

49

CISCO SIP Destekleri

Cisco IP Phone ve 12.1 zerindeki IOSlerde User Agentlar destekler  SIP Proxy ve Redirect Server olarak RedHat7.1 ve Solaris i letim sistemlerinde al an bir yaz l m sa lar  PIX 500 serisi firewall ile srekli de i en SIP RTP oturum portlar iin tneller sa lar

21.06.2011
50

Cisco Routerda SIP Konfigrasyonu

! Sip-ua Retry invite 2 Retry response 2 Retry bye 2 Retry cancel 2 Sip-server dns:server !
21.06.2011

opsiyonel opsiyonel opsiyonel opsiyonel opsiyonel

51

SIP Dial Peers

! Dial-peer voice 444 voip Destination-pattern 2339000 Session protocol sipv2 Session target ipv4:10.1.1.1 ! Dial-peer voice 111 voip Destination-pattern 111 Session protocol sipv2 Session target sip-server !

21.06.2011

52

Show Komutlar
Sh sip-ua status  Sh sip-ua statics  Sh sip-ua timers  Sh call active voice


21.06.2011

53

Debug komutlar
Debug voip ccapi inout  Debug ccsip all  Debug ccsip calls  Debug ccsip errors  Debug ccsip ?


21.06.2011

54

zet
     

 

SIP baz IETF protokollerini kullan r. (URL, DNS) Temelde User Agent ve Network servers olarak iki bile enden olu ur stek/tepki metodu ile al r. Text temellidir ve HTTP komut dizimleri ile al r SIP adresleri url gibi yaz l r. Location ve Registar serverlar adres kayd ve adres zmlemesi yaparlar User Agentlar aras a r ba lat labilir fakat byk lekteki networklerde i lemleri basitle tirmek iin proxy veya redirect serverlar kullan l r Birden fazla SIP proxy server kullan labilir Cisco routerlarda sip-ua komutu girilmelidir.
55

21.06.2011

.
 MGCP

21.06.2011

56

MGCP
1999 y l nda tan mlanm t r  Merkezi kontroll bir yap dad r  E.164 ile adresleme yapar


21.06.2011

57

MGCP Components
Endpoints : Paket networkle PSTN aras ndaki cihazlar (telefon ve PBX)  Gateways : Paket networkle, PSTN aras nda evrim yapan cihazlar  Call Agent: Gatewayleri kontrol eden sistem


21.06.2011

58

MGCP event ve sinyalleri



Events
Devaml l k tespiti Devaml l k tonu DTMF dijitleri Fax Tonlar On-hook Off-hook

Signals
Answer tone Busy tone Dial tone ringback

21.06.2011

59

Cisco MGCP Uygulamas

Call Agent MGC PRI PRI PSTN

Cisco Call Manager

Voice Router

Voice Router

Access Gateway IP networke PBX trunk ba lant s

Trunking Gateway IP networke PSTN Arabirim

21.06.2011

60

zet
   

Merkezi Call Agentler ile telefon gatewaylerinin kontroln yapar Endpoint, gateway ve call agentlerden olu ur MGCP eventleri izler ve telefon interfacelerine ilgili sinyalleri sa lar Cisco Call Managerdaki MGCP call agentlar ile baz cisco cihazlar ynetilebilir

21.06.2011

61

.
Call

Control Modelleri aras nda k yaslama

21.06.2011

62

Bile enler ve servisler

H.323 Common Control Components Gatekeeper SIP Proxy Server, Redirect Server, Location Server, Registrar server Client (IP Phone) Gateway Gateway Location Server, Registrar server Not Supported MGCP Call Agent

Endpoints Call Admin. And Accounting Call Status Address Management

Gateway, terminal Gateway, Gatekeeper Gateway, Gatekeeper Gatekeeper

Call Agent Call Agent Call Agent Call Agent Call Agent
63

Admission Control Gatekeeper

21.06.2011

a r Kotrol Modelleri zellikleri



H.323
Olgun, dura an (Stable) ve leklenebilir Byk kurumsal zmler sunar

SIP
Dinamik, leklenebilir ve bir ok sisteme uyar Kk ama dinamik organizasyonlar iin zm sunar

MGCP
Merkezi kontrol ve leklenebilirlik sa lar Servis sa lay c larda kullan labilir
64

21.06.2011

VOICE QUALITY MEASUREMENT

Ses Kalite lmleri

21.06.2011

65

Ses Temizli ini Etkileyen Faktrler



Orjinaline Ba l l k
Ses iletim bant geni li inin orjinal bant geni li ine uyarlanmas d r. leti im bant geni li i konu ma sesi bant geni li ini herzaman limitler. nsan konu mas 100 ile 10,000 Hz. Aras bir frekansta olmas na ra men bunun %90 100 ile 3000 Hz. Aras nda gerekle mektedir.

Echo (Yans ma)

Empedans uyumsuzlu undan meydana gelen yank lar. Kontrol edilebilir.

Delay (Gecikme)
Kodlama, s k t rma ve networkte iletmeden dolay meydana gelen gecikmeler.

Gecikme e itlilikleri (Jitter)

Networkte farkl yollardan giden paketlerin de i ik gecikme srelerine sahip olmas ndan dolay farkl gecikmelerle dinleyenlere gitmesi. Dejitter bufferlarla nlenebilir.

21.06.2011

66

Komfor Etkenleri


Sidetone
Kendi konu tu unu duyma deste i.

Background Noise (Arkaplan Grlts)

Kar taraftan srekli ses duyma iste ine destek verme.

21.06.2011

67

Ses Kalitesini lme Yntemleri



1. Yntem
MOS: Ses kalitesini insan duyarl l ile 1den 5e kadar derecelendirilmesi ve sonu al nmas d r.)

2. Yntem
PSQM (Temel Ses Kalite lm): Cihaz destekli ses kalite lm teknikleridir.

21.06.2011

68

Ses Kalite Codeclerinin Mukayesesi



Dijital Sesin Mosa gre derecelendirilmesi

Uluslararas Telekomnikasyon Birli i (ITU) G711den G.729a kadar tm codeclerin geli tirilmesinde MOS testlerini yaparak forml olu turmakta ve bunlar duyurmaktad r.

De i ken Durumlarda Codeclerin Mos mukayesesi

De i ik network ortamlar nda bir codecin hangi durumlara ve de i ikliklere u rad na dair lmlerin bir araya getirilmesidir.

21.06.2011

69

ZET


Ses Temizli ini Etkileyen Faktrler

Orjinaline Ba l l k Echo (Yans ma) Delay (Gecikme) Gecikme e itlilikleri (Jitter)

Komfor Etkenleri
Sidetone Background Noise (Arkaplan Grlts)

Ses Kalitesini lme Yntemleri

MOS PSQM

Ses Kalite Codeclerinin Mukayesesi

21.06.2011

70

VOIP Challenges
Sorun giderme yntemleri

21.06.2011

71

IP Networkinge Bak


IP networkleri gecikmelere, gecikme e itliliklerine ve paket s ralama ve benzeri problemlere sebep olmaktad rlar.
1 2 3 4 1 -4 1-4 2-3 2-3 1 4 2 3

21.06.2011

72

Jitter


Farkl yollardan giden ses paketleri aras nda farkl sreli gecikmeler meydana gelir ve bu ses kalitesini etkiler. Dejitter bufferlarla bunlar nlenebilir.
Paketlerin dzgn grnm Time Ayn paketlerin t kan kl k ya da uygunsuz s ralan sonras

73

Delay (Gecikme)


Genelde ya da srekli gecikmeler VoIP zerinde etkili olabilirler. Bu tr sorunlar konu mada ses kesintilerine neden olabilir. ki tr gecikme tipi vard r;
Fixed-delay (de i meyen gecikme) Variable delays (karas z gecikmeler)

Network yap s ve performans ve de bile enleri ile direkt alakal d r. yi ve verimli bir network altyap s ile giderilebilir.

21.06.2011

74

Kabuledilebilir Gecikme: G.114



  

ITU ses al malar iin network gecikmeleri olarak G.114 kodu ile birtak m tavsiyeler yay nlamaktad r. Bu tavsiyeler gurubunda kabuledilebilir network gecikme zamanlar milisaniyeler biiminde s ralanmaktad r. 0-150 ms: gecikme kabul edilebilir 150-400 ms: Kabul edilebilir fakat gecikme zaman kullan c taraf ndan farkedilir 400 ve zeri: kabul edilemez
75

21.06.2011

Paket Kayb
Paket 1 Paket 2 Kay p Paket 3

Cisco cihazlar DSPlerde 20 50ms aras paket kay plar n dzeltebilir. Bu yzden cisco standart olarak 20 mslik ses datas ta r. Daha fazla kay plar olursa dinleyen kay plar hisseder
76

21.06.2011

Serialization Delay
1 byte 64 kbps 128 kbps 256 kbps 125us 62us 31us 64 byte 8ms 4ms 2ms 128 byte 256 byte 16ms 8ms 4ms 32ms 16ms 8ms

21.06.2011

77

RTP Paket s ralama



 

RTP gecikmeye kar hassas, gerek zamanl ses ve video datas iin utan uca da t m servisleri verir Di er data trafi i ile beraber nceliklendirme ve kuyru a atma prensibi ile al r Servisler
Payload tipi tan mlamas S ralama numaraland rmas Zaman damgalamas Da t m izlemesi

21.06.2011

78

RTCP Real Time Transport Control Protocol

    

Data da t m ve kalitesi hakk nda kontrol bilgileri verir Networkn durumu hakk nda geribildirimler verir Hostlara RTP oturumlar n n durumu hakk nda bilgi verir Her 5 saniyede bir RTCP paketi gnderilir Garantisiz olan UDP paketleri zerinden ta nan RTP oturumlar ndan farkl kanallar kullan r
79

21.06.2011

zet


  

IP networklerde paketler da t l rken gecikme, gecikme farkl l klar ve paketlerin tekrar istenememesi gibi problemler olu ur Jitter ve gecikme dolay s ile seste anlama zorluklar meydana gelir Data ve sesin ayn kuyruktan gnderilmesi gecikmeleri art r r Ses networkleri iin verimli networkler kullanmak gerekmektedir
80

21.06.2011

.
Quality

of Service and Good Design QoS ve yi Dizayn

21.06.2011

81

QOS
     

Delay, jitter ve paket kay plar ndan dolay QoSe ihtiya duyulur QoS, ayr lm bandgeni li ini destekler Kay plar telafi etme yntemleri kullan r Network sorunlar ndan ka nmak iin kullan l r Network trafi ini ekillendirmede kullan l r Trafik iin nceliklendirmeleri ayarlamada kullan l r

21.06.2011

82

QoS Uygulamalar


Router k


ndaki kuyrukta

Class-Based Weighted Fair Queuing (CBWFQ)

Kullan c taraf ndan belirlenen trafik s n fland rmalar sayesinde ses iin zel bir s n f tan m yap l r Cisco taraf ndan desteklenen, WAN ZER NDE nceliklendirme metodudur. CBWFQ iinde al r Trafik, bandgeni li i ve gecikme s n rlamalar na gre ayr l r (Data, ses)

Low Latency Queuing (LLQ)



WFQ and Distrubuted WFQ



21.06.2011

83

QoS Uygulamalar


WAN zerinde
CAR


Rate-limit komutlar ile kaynak ve hedef s n rland rmalar yap l r Kaynaktan beklenenden h zl kan paketler iin s n rland rmalar yap l r D k h zdaki PVCler zerinde etkilidir. Kk boyutlu frameler bir VCden, byk boyutlular di er VCden gnderilir ATMe ait COS parametreleri kullan l r. Multilink PPP kullan l r ve frameler yeteri kadar kk paralara ayr larak gnderilir. LFI ile kk ve gecikmeye duyarl paketlerin daha erken gnderilmesi sa lanabilir
84

Frame Relay Traffic Shapping (FRTS)



FRF.12


Class of Service (COS)



MLP with LFI (multilink ppp with fragmentation and interleaving



21.06.2011

QoS Uygulamalar
 

CRTP (Compressed Real Time Control Protocol)

RTP ba l klar n n s k t r lmas

RSVP (Resource Reservation Protocol)

Network zerindeki routerlarda kaynak rezervasyonu yap l r

QoS Policy Propagation on BGP

QoS parametreleri BGP kullan larak di er networklere da t l r

21.06.2011

85

Cisco Taraf ndan Verilen Kurslar

Deploying QoS for Enterprise Networks  Implementing Cisco Quality of Service


21.06.2011

86

Kt Dizayn e itleri
Layer 2 QoS ihtiyalar n n gzard edilmesi  Di er QoS ihtiyalar n n gzard edilmesi  S n rl bandgeni li inde fazla say da a r kurmaya izin vermek  Mevcut al an networke basite VoIP uygulamalar eklemek

21.06.2011
87

zet
    

QoS sayesinde delay, jitter ve paket kay plar n n nne gemek iin al malar yap labilir QoS ayr lm bandgeni li ini destekler QoS parametreleri tm networke uygulan r Cisconun QoS iin iki ayr kursu vard r Network zerinde ses ta madan nce ka n lmas gereken dizayn hatalar bulunmaktad r
88

21.06.2011

.
Qos

in Trafik Ynetmek

21.06.2011

89

64 kbps iin ka n lmaz gecikme

Gecikme Tipi Coder gecikmesi Paketleme gecikmesi Kuyruklama/Buffer Serialization Network Gecikmesi F/R Dejitter Buffer Gecikmesi Toplam
21.06.2011

En Az 18 30

De i ken

8 5 40 45 138 33
90

25

Dejitter Buffer - Dynamic

! Dial-peer 302 voip Playout-delay mode adaptive Playout-delay maximum 80 Playout-delay Dinamik jitter buffer komutlar girildi inde en fazla maximum de ere kadar olan gecikmeler telafi edilmeye al l r. Jitter olu mad zamanlarda daha az i lemci kullan l r
91

21.06.2011

Dejitter Buffer - Static

! Dial-peer 301 voip Playout-delay mode fixed Playout-delay nominal 80 Playout-delay

(milisaniye)

Dinamik jitter buffer komutlar girildi inde nominal de ere kadar olan gecikmeler telafi edilmeye al l r. Jitter olu mad zamanlarda da buffer al maktad r

21.06.2011

92

Kamps ortamlar nda QoS



Switchlerde CoS ve ToS ayarlar yap larak port baz nda nceliklendirmeler yap labilir
CoS ayar iin CatOS 5.5.1 zeri gereklidir. lgili komut: set qos map

Cisco 4000 ve 6000 serisi access switchlerde Vlan tan mlar yap larak ok say da IP Phonea destek verilebilir
! Interface Fa 5/1 Switchport voice vlan 101 !

21.06.2011

93

WAN ortam nda QoS



Neden ihtiya var?

Voice data ile beraber gnderilmek zorundad r Voice gerek zamanl d r ve nce gnderilmelidir Katmanlar n olu turdu u paket ve frame ba l klar minimize edilmelidir Byk data paketleri, kk ses paketlerini geciktirir WANdaki gecikme dalgalanmalar minimize edilmelidir. WAN gere inden fazla say da voice paketi ta mak iin zorlanmamal d r

21.06.2011

94

Genelde Kullan lan QoS Aralar

   

Bandgeni li i art rma

%75 kullan m oran bandgeni li inin art r lmas iin e ik de eridir

nceliklendirme Hatt verimli kullanma

CRTP ve VAD kullan l r

LFI (link fragmentation and interleaving)

Ayn anda birden fazla hat kullanarak ve frame boyutlar n azaltarak al mak

Traffic shapping
ki nokta aras nda farkl eri im h zlar na sahip birden fazla fiziksel ba lant olmas durumunda kullan l r. Jitter ve gecikmeyi nlemek iin yard mc zellikleri vard r

CAC (Call Admission Control)

Fazla say da a r kurmaya engel olmak

21.06.2011

95

nceliklendirme (LLQ FRF.12)

Voice (En yksek)
Data
(Yksek (IP Precedence 4))

Router
1 2 3 4 3 4 3 4 1 2 3

Exhaustive Queuing
V V

PQ
WFQ

Data
(Orta (IP Precedence 2))

WAN Devre

Data
(D k(IP Precedence 0))

Frame relay zerinde VoIP al t r rken QOS konfigrasyonu iin 2.Kitap 7-136 ile 7-142. sayfalara bak labilir
96

21.06.2011

RSVP


Frame Relay ve PPP iin RSVP konfigrasyonu

7-164 ve 7-165. sayfalar

21.06.2011

97

CAC rne i
! Dial-peer voice 1 voip Destination-pattern 11.. Max-conn 4 ! Dial-peer voice 2 voip Destination-pattern 22.. Max-conn 6 ! Dial-peer voice 1 voip Destination-pattern 33.. Max-conn 8

21.06.2011

98

QPM


CiscoWorks Program QoS Policy Manager adl arac ile QoS iin kurallar olu turulabilir.

21.06.2011

99

zet


   

QoS aralar olarak, trafik ynetme (vlan, traffic shapping), nceliklendirme, VAD, CRTP ve LFI kullan labilir LLQ sayesinde 64 ayr s n f tan m yap labilir CAC ile fazla say da ses trafi inin WANa yk olmas nlenir QoS iin Frame-Relay ve PPP daha uygundur QPM sayesinde kar k networklerde QoS ayarlar yap labilir

21.06.2011

100