You are on page 1of 169

i nie przebaczaj zaiste nie w twojej mocy przebaczad w imieniu tych ktrych zdradzono o wicie

Zbigniew Herbert Przesanie Pana Cogito

BIAA KSIGA SMOLEOSKIEJ TRAGEDII

Warszawa, czerwiec 2011 r.


Zesp Parlamentarny ds. Zbadania Przyczyn Katastrofy TU-154 M z 10 kwietnia 2010 r.

Zesp Parlamentarny ds. Zbadania Przyczyn Katastrofy Tu-154M z 10 kwietnia 2010 r. prezentuje wybr dokumentw dotyczcych tragedii smoleoskiej. Zwracamy uwag na niektre ze zdarzeo, ktre miay miejsce w trakcie przygotowywania wizyty Prezydenta RP Lecha Kaczyoskiego w Katyniu w dn. 10 kwietnia 2010 r. oraz w trakcie ostatniego rejsu Tu-154M nr 101 i tu po jego tragicznym zakooczeniu, w tym na dziaania lub niedopenienie obowizkw przez osoby biorce udzia w przygotowywaniu tej wizyty, ktre wskazuj na wspodpowiedzialnod osb trzecich za spowodowanie tej katastrofy.1

1. Blokowanie przez rzd Donalda Tuska przetargu na samoloty dla VIP-w (k. 4 - 9) 2. Awarie Tu-154M nr 101 po remoncie przeprowadzonym w 2009 r. w Rosji przez firmy MAW Telecom i Polit Elektronik (k. 10 - 23) 3. Rozdzielenie rocznicowych uroczystoci katyoskich poprzez zorganizowanie odrbnego spotkania D. Tuska z W. Putinem w Katyniu w dn. 7 kwietnia 2010 r. jako wynik gry prowadzonej przeciwko Prezydentowi RP Lechowi Kaczyoskiemu (k. 24 - 35) 4. Powierzenie odpowiedzialnoci za istotne aspekty organizacji wizyty Tomaszowi Turowskiemu (k. 38 - 39) 5. Uniemoliwienie przez Rosjan skontrolowania stanu lotniska w Smoleosku przez polskich urzdnikw, w tym przez przedstawicieli Kancelarii Prezydenta RP (k. 40 - 58) 6. Brak zabezpieczenia wizyty Prezydenta RP Lecha Kaczyoskiego przez Biuro Ochrony Rzdu i Federaln Sub Ochrony (k. 59 - 67) 7. Zlekcewaenie informacji o nieprzygotowaniu lotniska Smoleosk Siewiernyj na przyjcie samolotu z Prezydentem RP Lechem Kaczyoskim i polsk delegacj w dn. 10 kwietnia 2010 r. (k. 68 - 76) 8. Uzgodnienie przez rzdy RP i FR obnienia rangi wizyty Prezydenta RP Lecha Kaczyoskiego (k. 77 - 81) 9. Rezygnacja z zamwionego rosyjskiego nawigatora dla samolotu przewocego Prezydenta RP Lecha Kaczyoskiego po zapewnieniu bezpieczeostwa lotu delegacji premiera D. Tuska (k. 82 - 86) 10. Niedostarczenie przez stron rosyjsk zaodze Tu-154M nr 101 wymaganych danych meteorologicznych (k. 87 - 101) 11. Zlekcewaenie otrzymanego ostrzeenia o moliwoci porwania statku powietrznego (k. 102 - 103) 12. Przekazanie zaodze Tu-154M nr 101 leccej 10 kwietnia 2010 r. do Smoleoska faszywych kart podejcia (k. 104 - 106) 13. Niewskazanie przez stron rosyjsk zaodze Tu-154M nr 101 lotniska zapasowego (k. 107 - 112) 14. Wprowadzanie przez kontrolerw lotu ze Smoleoska w bd zaogi Tu-154M nr 101 z Prezydentem RP Lechem Kaczyoskim na pokadzie w dn. 10 kwietnia 2010 r. (k. 113 - 118) 15. Zaniechanie przez Rosjan prowadzenia akcji ratunkowej po katastrofie Tu-154M nr 101 (k. 119 - 122)
1

Wszdzie tam, gdzie byo to moliwe, reprodukujemy oryginay lub uwierzytelnione kopie dokumentw powiadczajcych zaistnienie opisanych zdarze lub potwierdzajcych okolicznoci ich zaistnienia. Tam, gdzie ze wzgldw obiektywnych nie moglimy przedstawi reprodukcji, przytaczamy odpis caego dokumentu lub jedynie tych jego fragmentw, ktre maj znaczenie dla omawianej w danym punkcie tematyki.

16. Przejcie wadzy przez Bronisaw Komorowskiego przed uzyskaniem dowodw mierci Prezydenta RP Lecha Kaczyoskiego (k. 123 - 132) 17. Utrudnianie postpowania wyjaniajcego przez rzd D. Tuska (k. 133 - 144) 18. Wprowadzanie w bd opinii publicznej i Sejmu (k. 145 - 165) 19. Katastrofa (k. 166 - 167) 20. Wnioski (k. 168 - 169) 21. Aneks (k. 170)

1. Blokowanie przez rzd Donalda Tuska przetargu na samoloty dla VIP-w


Z wyjanieo zoonych przez byego podsekretarza stanu w MON Jacka Kotasa przed Zespoem Parlamentarnym ds. Zbadania Przyczyn Katastrofy TU-154 M z 10 kwietnia 2010 r. przywoanych w zaczniku nr 1 oraz z kalendarium przetargu na samolot dla VIP-w przywoanego w zaczniku nr 2 wynika, e: - rzd Jarosawa Kaczyoskiego przygotowa dokumenty potrzebne do przeprowadzenia przetargu; - 21 wrzenia 2007 r. wczesny Minister Obrony Narodowej .p. Aleksander Szczygo wyda Decyzj w sprawie wyposaenia Si Zbrojnych RP w nowe samoloty do przewozu VIP oraz zleci opracowanie wszystkich gwnych dokumentw do kooca 2007 r.; - rzd Donalda Tuska mia ponad 3 lata, by rozstrzygnd przetarg na samoloty dla VIP-w, ktry zosta rozpisany przez rzd Jarosawa Kaczyoskiego, jednak do chwili obecnej przesuwa termin zakooczenia tego przetargu. Ponadto minister obrony narodowej Bogdan Klich by poinformowany o fatalnym stanie technicznym floty powietrznej nalecej do 36 Specjalnego Puku Lotnictwa Transportowego (36 splt), na co wskazuj m.in. przywoane w zaczniku nr 2 meldunki Dowdcy Si Powietrznych gen. Andrzeja Basika z lat 2008-2010 oraz przywoana w zaczniku nr 25 Decyzja nr 40/MON wydana przez Ministra Obrony Narodowej Bogdana Klicha w dniu 3 lutego 2010 r. Zaniechania rzdu D. Tuska pozbawiy Polsk bezpiecznych samolotw da VIP-w i spowodoway trwae uzalenienie od sprztu poradzieckiego.

Zacznik nr 1 Wypowied Jacka Kotasa, byego podsekretarza stanu w Ministerstwie Obrony Narodowej, podczas posiedzenia Zespou Parlamentarnego Ds. Zbadania Przyczyn Katastrofy TU-154 M z 10 kwietnia 2010 r. w dniu 5 sierpnia 2010 r.
Szanowny Panie Przewodniczcy, Szanowni Czonkowie Parlamentarnego Zespou ds. Zbadania Przyczyn Katastrofy TU-154 M z 10 kwietnia 2010 r., bardzo dzikuj za zaproszenie. Dziki niemu mog dzi przed Paostwem, a dziki Wam opinii publicznej, dad wiadectwo prawdzie. Bylimy wiadkami podego chc to powiedzied z ca moc podego, bo opartego nie na prawdzie, a insynuacji ataku na czowieka, ktry ju nie moe si bronid sam. Aleksander Szczygo zgin 10 kwietnia 2010 roku pod Smoleoskiem, a co najmniej kilku politykw sugeruje, e to wanie on sparaliowa przetarg na samoloty dla VIP i nie wprost, ale sugeruje jego wspodpowiedzialnod za t straszliw tragedi. Powtarzam, to jest niegodne! W czasie mojego wystpienia powiem Paostwu jak wygldaj fakty. Podkrelam: fakty, a nie insynuacje! dotyczce historii przetargu na samoloty dla VIP w ostatnich latach. Po pierwsze, powiem za czyjej kadencji MON promowa samoloty tanie i mao bezpieczne, dlaczego w przetargu wyej punktowano dodatkow toalet ni dodatkowy silnik oraz szafki na ubrania, ni samodzieln garderob. Po drugie, przedstawi, to co zrobiono dla zakupu nowych, bezpiecznych i odpowiednich samolotw dla VIP w niewiele ponad dziewid miesicy pomidzy lutym i listopadem 2007 roku, kiedy ministrem ON by p. Aleksander Szczygo. I po trzecie, podziel si swoj opini na temat braku podjcia dziaao dla zakupu samolotw dla VIP przez obecne kierownictwo MON. Dla przejrzystoci wywodu bd si stara mwid jak najbardziej zrozumiale i pomijad szczegy. Ale w razie pytao mog si rwnie w nie zagbid. Postpowanie przetargowe na zakup nowych samolotw dla VIP ogoszone 26.07.2006 r. przez Radka Sikorskiego jako Ministra Obrony Narodowej zostao odwoane 30.05.2007 r. przez Prezesa Agencji Mienia Wojskowego, a nie ministra obrony narodowej. Szanowni Paostwo! To nie bya decyzja ministra Aleksandra Szczygo, ale decyzja Prezesa AMW, co najwaniejsze Prezes zrobi to na wniosek komisji przetargowej! Prosz o tym pamitad, gdy do opinii publicznej trafia, powtarzana przez niektrych politykw, nieprawdziwa informacja, e przetarg na samoloty dla VIP odwoa p. Aleksander Szczygo. I midzy innymi w ten pody sposb obarcza si win i odpowiedzialnoci za brak samolotw dla VIP nieyjcego czowieka i ucieka od odpowiedzialnoci i winy wasnej. Powodw odwoania przetargu byo wiele. Skupi si na najwaniejszych. Zaoenia odwoanego przetargu zostay le przygotowane. W ogoszonym za kadencji Radka Sikorskiego przetargu gwnym kryterium bya cena samolotu. Bya waniejsza od kwestii bezpieczeostwa. I tak wprowadzono kryteria ocen w nastpujcych proporcjach: cena dostawy, usug oraz koszty eksploatacji - 70 %, parametry dotyczce bezpieczeostwa, parametry lotno-techniczne oraz wymagania w zakresie komfortu podry 30 %. Bardziej szczegowo: cena oferty stanowia 46,7 % kryterium oceny oferty, natomiast koszty uytkowania 23,3 %. Dla porzdku podam, e bezpieczeostwo oszacowano na zaledwie 10 %. Przypisanie zdecydowanie mniejszej wagi oceny za bezpieczeostwo (to jest zasadniczy parametr w lotnictwie, a przewozach VIP szczeglnie) w stosunku do ceny samolotu i kosztw jego eksploatacji jest ewidentnym bdem merytorycznym, nie tylko z punktu widzenia bezpieczeostwa lotw. Najbardziej jaskrawym przykadem jest dodatkowa toaleta w samolocie. Za drug toalet oferent dostaby 0,77 pkt., a za dodatkowy (trzeci) silnik - jedynie 0,26 pkt. Podkrel jeszcze raz: trzy razy wyej oceniana bya dodatkowa toaleta, ni dodatkowy silnik. Zastosowanie w przetargu ogoszonym za kadencji Radka Sikorskiego kryteria oceny ofert jednoznacznie preferoway samolot tani, o stosunkowo niskim poziomie bezpieczeostwa i maym zaawansowaniu technologicznym, ale drogi w eksploatacji.

Szanowni Paostwo! Dugo liczylimy i analizowalimy, e przy takim przetargu nawet najnowoczeniejszy i najbezpieczniejszy samolot nie wygra z samolotem najtaoszym. Zreszt na to w zastrzeeniach zwracali nam uwag oferenci. Ponadto ujawniono braki w dokumentacji postpowania przetargowego i jej ewidencjonowaniu (wg stanu na marzec 2007, a 60 % dokumentw nie zarejestrowano w kancelarii AMW). Nie prowadzono protokou postpowania, eksperci biorcy w posiedzeniach komisji przetargowej nie zoyli w naleytych terminach owiadczeo o braku konfliktu interesw przed rozpoczciem negocjacji z oferentami (zostao to zrobione ex post, w nowym skadzie komisji). Prace komisji w nowym skadzie ujawniy, e zaistniay rozbienoci pomidzy Wstpnymi Zaoeniami Taktyczno-Technicznymi a Warunkami Przetargu, ktre to WZTT powinny byy stanowid podstaw Warunkw. Przyjta hierarcha wanoci grup parametrw i cech samolotu preferowaa samoloty o wysokich kosztach eksploatacyjnych, w tym o duym zuyciu paliwa oraz przestarzaej konstrukcji. Szanowni Paostwo! Pamitajcie, e chodzio o wart setki miliony zotych przetarg na samoloty dla najwaniejszych osb w paostwie. Nie mona byo dopucid do kompromitacji i zarzutw, midzy innymi o baagan w dokumentacji, doprowadzid do uniewanienia przetargu,. Radek Sikorski powtarza, e przygotowany i ogoszony przez niego przetarg by pod staym nadzorem niezalenych obserwatorw z Transparency International Polska. To pomys jak najbardziej suszny, ale niestety Radek Sikorski nie mwi jak ta wsppraca przebiegaa i czym si skooczya. W tej szczytnej idei zwizanej z obserwatorami ju na pocztku w MON popeniono bd. Za swoj prac obserwatorzy otrzymywali bowiem pienidze od zamawiajcego, a to stoi w sprzecznoci z podstawow rol, jak maj speniad tacy obserwatorzy, a mianowicie niezalenoci. Do tego obserwatorzy uporczywie bronili ewidentnie nieobiektywnych kryteriw oceny, sugerowali uzupenienie dokumentacji ex post, nie reagowali na nieprawidowoci, a nawet ignorowanie procedur postpowania przetargowego i zasad prowadzenia dokumentacji. Wiele mwicym faktem o ocenie tej wsppracy przez samo Transparency International Polska, po oficjalnym podpisaniu Porozumienia o wsppracy z Ministerstwem ON, w marcu 2007 r., za kadencji ministra Aleksandra Szczygo, jest wycofanie przez TI Polska rekomendacji i proba o usunicie dotychczasowych obserwatorw przebiegu przetargu. Powtarzam, bo to ma fundamentalne znaczenie dla oceny przejrzystoci postpowania: to Transparency International cofno rekomendacj i poprosio nas o usunicie dotychczasowych obserwatorw przebiegu przetargu. Czy to nie powinno dawad do mylenia? Warto te zajrzed do doniesieo medialnych z tamtego okresu, omawiajcych przetarg i jego warunki. Wikszod ekspertw, ale te czd oferentw, zarzucaa MON przygotowanie przetargu pod konkretnego producenta, ktry to producent w ich zgodnej opinii nie posiada odpowiedniego dla przewozu VIP samolotu. Przypomn, e wedug mediw - producentem tym by Embraer, z ktrym niedawno, bez przeprowadzenia przetargu, MON podpisao wart ok. 200 mln zotych umow czarteru samolotw do obsugi lotw najwaniejszych osb w paostwie. Powiciem tyle czasu, aby omwid te zaprezentowane uomnoci i wady (a zarczam, e wybraem tylko najistotniejsze) przygotowanego podczas kadencji Radka Sikorskiego przetargu, aby w sposb zdecydowany, racjonalny i prawdziwy uzasadnid koniecznod jego odwoania przez Prezesa AMW. .p. Aleksander Szczygo jako Minister Obrony Narodowej powoa w dniu 13 czerwca Penomocnika MON ds. Leasingu i Zakupu Samolotu VIP, ktry mia w jego imieniu wykonywad zadania zwizane wanie z leasingiem i zakupem samolotw dla VIP i prowadzid wszelkie dziaania zmierzajce do realizacji tego przedsiwzicia. Biorc, jako bazowe, dotychczasowe opracowania, wsplnie z przedstawicielami Dowdztwa Si Powietrznych, Agencji Mienia Wojskowego i przedstawicielami dysponentw samolotw VIP, kancelariami Prezydenta RP, Senatu i Sejmu RP oraz Premiera dokonano uzgodnieo i opracowano nowo projekt WZTT oraz przedstawiono propozycj kompleksowego rozwizania problemu przewozu lotniczego wanych osb w paostwie.

.p. Aleksander Szczygo jako Minister Obrony Narodowej wyda w dniu 21 wrzenia 2007 r. Decyzj w sprawie wyposaenia Si Zbrojnych RP w nowe samoloty do przewozu VIP oraz zleci opracowanie wszystkich gwnych dokumentw do kooca 2007 roku, tak aby nowy przetarg mg zostad jak najszybciej ogoszony. Ostatni jego decyzj w tej sprawie byo powoanie w listopadzie 2007 r. Komisji Przetargowej. Nieprawdziwe s take sugestie, e my balimy si krytyki mediw. Dziki prowadzeniu otwartej polityki informacyjnej przez ministra Aleksandra Szczygo, my jako pierwsi powanie mwilimy o usterkach i awariach samolotw i migowcw rzdowych. Efekt by taki, e pamitam tytuy w tabloidach w stylu wymieocie ten zom, bo dojdzie do katastrofy. My te nie balimy si doprowadzid do kooca przygotowanego postpowania dla zakupu nowych samolotw VIP. W wyniku tych wszystkich, pokrtce tylko omwionych, dziaao i przedsiwzid 5 marca 2008 roku Jego nastpca Bogdan Klich po otrzymaniu z Ministerstwa Gospodarki zaoeo do oferty offsetowej dysponowa ju kompletem dokumentacji niezbdnej do ogoszenia nowego przetargu. Minister Bogdan Klich nie ogosi jednak przetargu. Co bardzo ciekawe i na to chciabym zwrcid Paostwa uwag - ju nastpnego dnia tj. 06.03.2008 r. po skompletowaniu dokumentacji umoliwiajcej ogoszenie nowego przetargu na samoloty dla VIP odbywa si spotkanie w MON z udziaem p. Marcina Idzika dzisiejszego wiceministra, wtedy Penomocnika MON ds. Procedur Antykorupcyjnych, na ktrym rozwaano zakup 3 nowych samolotw lub 3 uywanych. Taka decyzja oznaczaa de facto odstpienie od ogoszenia przetargu i rozpoczcie wikszoci prac od nowa. Szanowni Paostwo! W sprawie przetargu na samoloty VIP wysocy urzdnicy MON wprowadzaj opini publiczn w bd. Jak inaczej nazwad sugestie wiceministra obroni M. Idzika, ktry stwierdzi, e moglimy zmienid parametry przetargu, a nie odwoywad go? Przecie pan Idzik jako Penomocnik MON ds. Procedur Antykorupcyjnych doskonale wie, e po ogoszeniu przetargu nie wolno zmieniad oferty. Po co wic takie sugestie? Czemu ma suyd wprowadzanie w bd opinii publicznej? Szanowni Paostwo! Fakty s takie: 1. Za czasw ministra obrony Radka Sikorskiego chciano kupid samoloty tanie, mao bezpieczne, ale drogie w eksploatacji i jak donosiy media miay to byd Embraery. Trzy razy wicej punktw mona byo dostad za dodatkow toalet, ni za dodatkowy silnik. 2. Minister Bogdan Klich zaniecha kontynuowania prac zwizanych z przygotowaniem przetargu na zakup samolotw dla VIP, chod mia gotow dokumentacj i do czasu katastrofy smoleoskiej nie przygotowa takiego przetargu. A po katastrofie, MON, bez przetargu, wydzierawi ju wspominane Embraery. 3. Dzi sugeruje si, e za opnienia odpowiada .p. Aleksander Szczygo. Ja tego nie akceptuj. Byd moe zrozumiabym, e kto ma swojego faworyta w przetargu, e kto inny boi si podejmowad decyzje. Ale nie mog milczed, gdy win za wasne dziaania lub ich brak zrzuca si na czowieka, ktry nie moe si bronid, bo zgin tragicznie 10 kwietnia tego roku.

Zacznik nr 2 Kalendarium przetargu na samolot dla VIP-w


4 padziernika 2006 r. szef MON Radosaw Sikorski, po kilkumiesicznej, nieudanej prbie wprowadzenia do 36 Specjalnego Puku Lotnictwa Transportowego [36 splt] starych, uywanych Embraerw 145 podj Decyzj w sprawie wyposaenia Si Zbrojnych RP w nowe samoloty do przewozu wanych osb w paostwie. Przeprowadzenie przetargu powierzy Agencji Mienia Wojskowego, za czasw prezesa Macieja OlexSzczytowskiego. Czerwiec 2007 r. MON pod kierownictwem Aleksandra Szczygy odwouje przetarg, w zwizku z wykryciem powanych wad w jego warunkach i kryteriach oceny ofert. Wrzesieo 2007 r. Minister Szczygo podpisa decyzj o rozpoczciu przetargu na zakup rednich samolotw do przewozu najwaniejszych osb w paostwie. Listopad 2007 r. Premier Donald Tusk zapowiada podrowanie samolotami rejsowymi. Luty 2008 r. dokumentacja przetargowa jest gotowa czeka na decyzj ministra Klicha. Grudzieo 2008 r. Dowdca Si Powietrznych gen. Andrzej Basik do ministra Bogdana Klicha po rozlegej awarii Tu-154M nr 101, do ktrej doszo 30 listopada 2008 roku w trakcie wizyty prezydenta Lecha Kaczyoskiego w Mongolii: Niezbdnym wydaje si jak najszybsze zakooczenie procedur przetargowych i zakup nowych samolotw do przewozu najwaniejszych osb w paostwie (...). Wszystkie samoloty, dopuszczone do przewozu (...) eksploatowane s na podstawie dodatkowych programw biur konstrukcyjnych producentw przeduajcych resurs techniczny" (jeden z jedenastu meldunkw dotyczcych tej sprawy, jakie w latach 2008-2010 gen. Andrzej Basik skierowa do min. Bogdana Klicha). Grudzieo 2008 r. przedstawiciele MON stwierdzili w wypowiedzi dla GW: Nie zamierzamy rezygnowad z TU-154, bo to nieze samoloty. Ale w przyszym roku resort ogosi przetarg na zakup trzech lub czterech samolotw redniej wielkoci dla VIP-w. Wiceminister MON Zenon Kosiniak-Kamysz: Okres uytkowania TU-154 kooczy si w 2014-15 roku i na razie nie ma powodw, aby wycofywad je ze suby. W MON zamarznicie samolotu, ktrym prezydent podrowa po Azji, traktuje si jako pojedynczy wypadek: Ze szcztkowych informacji, jakie posiadamy, wynika, e przyczyn unieruchomienia samolotu byo oblodzenie, czyli bardziej zawinia zaoga lotniska w Uan Bator ni jego stan techniczny. MON chce kupid samoloty innego rodzaju. Maj to byd maszyny, ktre bd mogy zabrad na pokad 19 osb. MON zarezerwowa na ten cel rodki, ale nie ujawnia, ile, aby sprzedajcy nie dopasowywali do tego oferty. 2 Wedug zapowiedzi nowe samoloty miay si pojawid si w 36 splt najpewniej pod koniec 2010 roku . Styczeo 2009 r. - minister Bogdan Klich ogosi, e cigncy si od lat "etap analityczny" w sprawie zakupu samolotw dla najwaniejszych osb w paostwie wanie si zakooczy. Natomiast zakup nowych maszyn dla wadz bdzie moliwy jeszcze w tym roku: Ku mojemu zadowoleniu, przedstawiciele doszli do ustaleo, jakie samoloty s potrzebne. Uznano, e uproszczona procedura jest t, ktr naley zastosowad. Klich poinformowa, e 8 stycznia odbyo si spotkanie przedstawicieli kancelarii prezydenta, premiera, marszaka 3 Sejmu i Senatu. Sejmu i Senatu Styczeo/Luty 2009 r. zmiana zaoeo przetargu na samoloty dla VIP-w, ktry przygotowuje MON. Decyzje w tej sprawie zapady 29 stycznia 2009 r. podczas spotkania przedstawicieli MON z szefem Kancelarii Prezesa Rady Ministrw, Tomaszem Arabskim. MON odmwio Kancelarii Premiera sfinansowania takiego zakupu. W pimie MON widnieje, e uzgodniono, i ze wzgldu na trudn sytuacj budetow paostwa eliminuje si cakowicie moliwod zakupu wedug dotychczasowych zaoeo, tj. zakupu trzech nowych samolotw z opcj 4 do czterech. samolotw z opcj do czterech . Maj 2009 r. Min. Klich ogasza, e dwa nowe odrzutowce dla przewozu najwaniejszych osb w paostwie MON wynajmie od LOT. Maszyny do Polski przylec na przeomie czerwca i lipca. MON zamwio Embraery 175 w trybie tak zwanej pilnej potrzeby operacyjnej, z pominiciem procedury przetargowej. Poinformowa, 5 e chodzi o "zagospodarowanie" samolotw zamwionych dla PLL LOT.

2 3

http://wyborcza.pl/1,76842,6017994,Niech_TU_154_jeszcze_sobie_polataja.html#ixzz0llgzL http://www.tvn24.pl/12690,1581597,0,1,samoloty-dla-vip_ow-juz-w-tym-roku,wiadomosc.html 4 http://www.wprost.pl/ar/154409/Samoloty-VIP-z-drugiej-reki/ 5 http://wiadomosci.gazeta.pl/Wiadomosci/1,80708,6606602,Klich__Wynajmiemy_samoloty_dla_VIP_ow.html

2009 r. w poowie roku min. Klich zamkn trwajce od 2007 postpowanie dotyczce zakupu rednich samolotw dalekiego zasigu do przewozu wanych osb w paostwie i postanowi bez przetargu wyleasingowad 2 nie speniajce adnych wymagao stawianych tego rodzaju maszynom EMB 175 LR. 4,5-letni leasing mia kosztowad ok. 200 mln z tyle co zakup 2 nowych, speniajcych warunki samolotw 6 dyspozycyjnych Bombardiera, Dassault czy Gulfstreama . Sierpieo 2009 r. Min. Klich w odpowiedzi na interpelacj posa L. Dorna stwierdzi m.in.: Ze wzgldu na wieloaspektowod przedsiwzicia, pene koszty leasingu samolotw dla 36. Specjalnego Puku Lotnictwa Transportowego na obecnym etapie prac nie s jeszcze znane. Odnoszc si do kwestii kosztw dostosowania samolotw do suby, uprzejmie informuj, e samoloty Embraer 175 w ich aktualnej konfiguracji speniaj 7 podstawowe wymogi przewozu VIP . Padziernik 2009 r. Rzeczpospolita podaa, e bdzie kolejny przetarg na samoloty dla VIP-w opni si te leasing dwch embraerw. Wedug Rzeczpospolitej - 36 splt jeszcze dugo nie dostanie nowych maszyn. MON mia wyleasingowad dwa samoloty od PLL LOT. Dokumentacj i procedur przygotowywaa Agencja Rozwoju Przemysu. Do tego celu zostaa powoana specjalna spka: ARP Fly, prezesem zosta Mirosaw Filip. Wedug Rz, ARP Fly tak zawyya koszty caego przedsiwzicia, e MON postanowi zrezygnowad z jej pomocy. Marcin Idzik, dyrektor Biura ds. Procedur Antykorupcyjnych w MON twierdzi, e koszt pozyskania finansowania leasingu samolotw (tj. czyli kredyty i mare) jest zbyt wysoki i nie do zaakceptowania przez MON. 8 MON prbuje porozumied si z PLL LOT, by za jego porednictwem pozyskad embraery . Padziernik 2009 r. pojawiaj si informacje, e dwie z 12 maszyn, ktre wczeniej zamwi LOT, za pienidze z bankowej poyczki, kupi ARP - specjalnie utworzona przez ni spka ARP Fly. Ta z kolei miaa je wyleasingowad MON, ktre odpowiada za transport lotniczy najwaniejszych osb w paostwie. Chodzio o to, by zapewnid vipom nowoczesne samoloty, nie obciajc bezporednio budetu paostwa, a przy okazji pomc LOT, ktry znajduje si w powanych tarapatach. Nic z tego jednak nie wyszo, chod znalaz si bank gotw poyczyd pienidze spce, wyszkolono nawet pilotw, ktrzy mieli sid za sterami embraerw. Powd - spce zabrako pienidzy, by m.in. przygotowad dokumentacj. Ministerstwo Skarbu nie zgodzio si na dofinansowanie ARP Fly. Podczas przygotowywania transakcji okazao si, e leasing byby zbyt drogi. Kupienie nowych bezporednio od producenta wyszoby taniej - mwi Polityce wysoki rang urzdnik MON. W efekcie 9 ca procedur wstrzymano, a rzd zacz si zastanawiad, czy nie kupid maszyn bezporednio od LOT . Luty 2010 r. Rzeczpospolita podaje, e spka ARP Fly zostaa postawiona w stan upadoci. MON, przy wsppracy kancelarii premiera, opracowao koncepcj kupna samolotw dla prezydenta i premiera. Szef MON Bogdan Klich i szef kancelarii Tomasz Arabski podpisali notatk w tej sprawie. Na jej podstawie Agencja Rozwoju Przemysu stworzya spk ARP Fly, ktra miaa kupid od LOT-u dwa samoloty typu Embraer 175 LR i wyleasingowad je MON. ARP Fly miaa zacignd na to kredyty, kupno samolotu nie wpynoby na budet paostwa i wsparoby LOT, ktry ma kopoty finansowe. Na przedsiwzicie zgodzi si minister skarbu. Urzdnicy doszli do wniosku, e caa koncepcja jest za, leasing okaza si zbyt drogi. Samoloty kupione 10 bezporednio od producenta byyby taosze. ARP Fly zalega z zapat faktur dunikom .

6 7

http://m.alfaomega.webnode.com/news/tomasz%20hypki:%20w%20mon%20znowu%20grudzie%C5%84/ http://orka2.sejm.gov.pl/IZ6.nsf/main/755A9AE3 8 http://www.wprost.pl/ar/173787/VIP-y-jeszcze-poczekaja-na-samoloty/ 9 http://www.polityka.pl/kraj/analizy/1500343,1,prezydent-i-premier-nie-dostana-nowych-samolotow.read 10 http://wyborcza.biz/biznes/1,101562,7607586,Lotnicza_spolka_MON_zostawila_na_lodzie_swoich_partnerow.html

2. Awarie Tu-154M nr 101 po remoncie przeprowadzanym w 2009 r. w Rosji przez firmy MAW Telecom i Polit Elektronik
Z wyjanieo oficera 36 splt przywoanych w zaczniku nr 3 oraz z dokumentw przywoanych w zacznikach nr 4, 5, 6, 7 i 8 wynika, e: - po odebraniu w styczniu 2010 r. Tu-154M nr 101 z remontu powierzonego polskiej firmie MAW Telekom, a zleconego przez ni i wykonanego w Rosji przez zakady Aviakor w Samarze, w czasie eksploatacji wystpio szereg defektw (w tym agregatw autopilota) i niesprawnoci (m.in. dotyczcych odbioru sygnaw z radiolatarni); - niesprawnych agregatw autopilota nie zastpowano nowymi, lecz uywanymi, wymontowywanymi z drugiego Tu-154M (nr 102), a agregaty wymontowane z Tu-154M nr 101 przekazywano firmie Politelektronik11, ktra dostarczaa je z Polski do Rosji w celu wykonania naprawy w ramach gwarancji; - firma serwisujca niektre z ww. agregatw Tu-154M nr 101 bya ulokowana w Pradze, lecz korzystaa z usug specjalistw rosyjskich z Technical and Commercial Centre (TKC) i przysaa zatrudnionego w TKC Rosjanina; - ostatecznie zlekcewaono niesprawnoci systemu cznoci satelitarnej AERO HSD+i zaniechano dalszych napraw. Remont kapitalny zorganizowano i przeprowadzono w Rosji w sposb urgajcy zasadom bezpieczeostwa, a odpowiedzialny za to MON nie dopeni cicych na nim obowizkw.

11

Firma Polit Elektronik od 2002 r. jest wycznym przedstawicielem na Polsk rosyjskiej firmy Russian Aircraft Corporation MiG, ktrej wszystkie udziay s wasnoci Federacji Rosyjskiej. Polit Elektronik nie jest zarejestrowana w KRS, a jej waciciel Dariusz Kamiski prowadzi od 1993 r. zwyk dziaalno gospodarcz. Na stronie Polskiego Centrum Bada i Certyfikacji znajduje si informacja, e Polit Elektronik ma certyfikat na obrt materiaami wybuchowymi, broni, amunicj oraz wyrobami i technologi o przeznaczeniu wojskowym lub policyjnym, a jej waciciel, do tej pory firma nie handlowaa ani broni, ani amunicj. Polit Elektronik staa si szerzej znana w 2009 r., jako poszkodowana w aferze sprzeday przestarzaych czci zamiennych do myliwcw Mig-29. Do prby sprzeday Polsce starych czci zamiennych miao doj w maju 2006 r. Transakcj zablokowaa rosyjska Federalna Suba Bezpieczestwa. W sierpniu 2005 r. RAC MiG zawar z Polit Elektronik kontrakt wart 18 mln rubli (637 tys. USD) na dostaw nowych czci elektronicznych do samolotw bojowych Mig-29 nalecych do SZ RP. Okazao si, e czci przekazane przez MiG i wsppracujc z nim prywatn rosyjsk firm Awiariemsnab s wadliwe. Oszustwo, w wyniku ktrego Polit Elektronik mg straci 18 mln rubli, wykrya FSB. [Omwienie ustale na podstawie publikacji z niezalena.pl z 7 wrzenia 2010 r. (Spki specjalnego przeznaczenia; http://www.bibula.com/?p=26661), 5 stycznia 2011 r. (Tu-154, FSB i pranie brudnych pienidzy; http://niezalezna.pl/3822tu-154-fsb-i-pranie-brudnych-pieniedzy), 14 stycznia 2011 r. (Lobbysta Komorowski; http://niezalezna.pl/4414-lobbystakomorowski) i 4 lutego 2011 r. (Remont, po ktrym Tupolew zacz si psu; http://niezalezna.pl/5323-remont-po-ktorymtupolew-zaczal-sie-psuc)]

10

Wymienione dziaania wskazuj take na race niedopenienie obowizkw przez osoby odpowiedzialne za przygotowanie statku powietrznego Tu-154M nr 10112.

12

Minister Obrony Narodowej sprawuje nadzr nad 36 splt, gdy zgodnie z art. 2 ustawy z dnia 14 grudnia 1995 r. o urzdzie Ministra Obrony Narodowej do zakresu dziaania Ministra Obrony Narodowej naley m.in.: kierowanie w czasie pokoju caoksztatem dziaalnoci Si Zbrojnych Rzeczypospolitej Polskiej, okrelanie celw, kierunkw i zada szkolnictwa wojskowego, kierowanie sprawami kadrowymi Si Zbrojnych, kierowanie sprawami zaspokajania potrzeb materiaowych, technicznych i finansowych Si Zbrojnych. Minister powinien sprawowa kontrol nad 36 splt, wykorzystujc takie instytucjonalne narzdzia, jak m.in. Departament Kontroli MON (ktry m.in. planuje, koordynuje, organizuje i prowadzi dziaalno kontroln w resorcie oraz analizuje jej wyniki, informuje Ministra ON o stopniu utrzymania zdolnoci operacyjnej wojsk, przygotowaniu jednostek organizacyjnych do dziaania w skadzie NATO i w ramach UE oraz dokonuje oceny stanu zdolnoci bojowej dowdztw i jednostek wojskowych i okrela stopie ich przygotowania do wykonania zada przewidzianych na czas pokoju, kryzysu i wojny), Suba Kontrwywiadu Wojskowego (ktra zobowizana jest m.in. do rozpoznawania, zapobiegania oraz wykrywania popenianych przez onierzy penicych czynn sub wojskow, funkcjonariuszy SKW i SWW oraz pracownikw SZ RP i innych jednostek organizacyjnych MON, przestpstw oraz uzyskiwania, gromadzenia, analizowania, przetwarzania i przekazywania waciwym organom informacji mogcych mie znaczenie dla obronnoci pastwa, bezpieczestwa lub zdolnoci bojowej SZ RP lub innych jednostek organizacyjnych MON oraz podejmowania dziaa w celu eliminowania ustalonych zagroe), Suba Wywiadu Wojskowego (ktra zobowizana jest m.in. do uzyskiwania, gromadzenia, analizowania, przetwarzania i przekazywania waciwym organom informacji mogcych mie istotne znaczenie dla: bezpieczestwa potencjau obronnego Rzeczypospolitej Polskiej; bezpieczestwa i zdolnoci bojowej SZ RP; warunkw realizacji, przez SZ RP, zada poza granicami pastwa oraz prowadzenia wywiadu elektronicznego na rzecz SZ RP) i andarmeria Wojskowa (ktrej ustawowymi zadaniami s m.in. zapewnianie przestrzegania dyscypliny wojskowej oraz ochranianie porzdku publicznego na terenach i obiektach jednostek wojskowych). SKW, SWW i W, ale i cywilne suby specjalne byy i s ustawowo zobowizane do przekazywania Ministrowi Obrony Narodowej, Sekretarzowi Kolegium Do Spraw Sub Specjalnych oraz bezporednio Prezesowi Rady Ministrw wszelkich informacji o nieprawidowociach, przestpstwach i zdarzeniach majcych znaczenie dla obronnoci pastwa, bezpieczestwa lub zdolnoci bojowej SZ RP, a niewtpliwie do takiego katalogu naley zaliczy wszelkie informacje na temat stanu technicznego samolotw 36 splt.

11

Zacznik nr 3 Miejsca zdarzeo: Warszawa, Samara Czas zdarzeo: grudzieo 2009 luty 2010 G. W. z 36 splt
Po odbiorze tego samolotu z zakadw remontowych w Samarze, w czasie eksploatacji w Polsce wystpiy defekty tego samolotu. Czciowo je pamitam, to bya na przykad usterka mechanizmu wykonawczego autopilota w kanale lotek oraz jego bloku sterowania. Innym defektem byo uszkodzenie wskanika poziomu oleju silnika nie pamitam ktrego. Wystpoway jeszcze inne usterki ale nie potrafi sobie ich w tej chwili przypomnied. () Wymieniona przeze mnie usterka autopilota bya usuwana w ten sposb, e wasnymi siami 36 splt w Warszawie wymontowano niesprawne agregaty autopilota, nastpnie przekazano do firmy P. w Polsce, ktra nastpnie zapewnia nam sprawne agregaty. O ile dobrze wiem odbyo si to w ten sposb, e z remontowanego samolotu Tu-154 M nr boczny 102 zdjto sprawny, wyremontowany ju agregat autopilota, drugi mielimy zapasowy i nadesano go do zamontowania na samolocie nr boczny 101. Natomiast ten uszkodzony agregat zosta w ramach gwarancji przekazany do naprawy. Monta i demonta agregatw wykonuje personel techniczny 36 splt w Warszawie. Natomiast od stycznia 2010 r. do momentu katastrofy wynikay pewne niesprawnoci. Jedn z nich byo brak sygnau kursu w systemie UNS-1D (nastpio urwanie przewodu). Inne defekty, to w zakresie dziaania urzdzenia cznoci satelitarnej AERO HSD+. Wszystkie te defekty, opisane zostay w ksice pokadowej, czd trzecia urzdzenia radioelektroniczne. Z tego co pamitam, to wystpiy jeszcze problemy z odbiornikiem nawigacyjnym kurs-mp70. Jest to zestaw do odbioru sygnaw z WOR, ILS i Markerw. Dokadnie nie pamitam na czym ten problem polega, ale z pewnoci dotyczyo to odbioru sygnaw z radiolatarni.

12

Zacznik nr 4 Miejsce zdarzenia: Warszawa Czas zdarzenia: 13 stycznia 2010 Pismo Szefa Logistyki Jednostki Wojskowej nr 2139 do BUMAR sp. z o.o. (do wiadomoci Dyrektora Departamentu Zaopatrywana SZ RP MON oraz Szefa Techniki Lotniczej Inspektoratu Wsparcia Si Zbrojnych) z 13 stycznia 2010 r.
Zgodnie z zapisami umowy nr (...) z dnia 16.11.2007 r., zgaszam reklamacj systemu cznoci satelitarnej AERO_HSD+ zabudowanego na samolocie Tu-154M nr 837(101). Prosz o pilne zaatwienie reklamacji ze wzgldu na wyloty operacyjne s/w samolotu. Do reklamacji zaczam akt reklamacyjny nr 02/36splt/R/2010.

13

Zacznik nr 4

14

Zacznik nr 5 Miejsce zdarzeo: Warszawa Czas zdarzeo: 7-13 stycznia 2010 Protok reklamacyjny nr 02/36splt/R/2010 Na system cznoci satelitarnej AERO_HSD+
Komisja w skadzie Przewodniczcy mjr. J. M., Czonkowie kpt. P. J., kpt. J. P. dnia 13.01.2010 r. zapoznaa si ze stanem reklamowanego wyrobu i stwierdza: (...) W dniu 7.01.2010 r. podczas lotu stwierdzono niesprawnod systemu cznoci satelitarnej AERO_HSD+. Podczenie systemu do sieci AERO_HSD+ i SWIFT64 nastpio po 45 minutach od wczenia. Na wywietlaczu telefonu przewodowego TT-5620A wystpuje cigy komunikat LOGGING ON, nie zapalaj si diody kontrolne H+ i HSD. Ponadto system nie generuje adnych komunikatw wiadczcych o niesprawnoci systemu. Powyszy defekt powtrzy si podczas kolejnych lotw samolotu. () komisja stwierdza, e reklamowany system cznoci satelitarnej AERO_HSD+ nie nadaje si do wykorzystania na statku powietrznym. Niesprawne urzdzenie naley wymienid w ramach gwarancji zgodnie z zapisami umowy nr (...) z dnia 16.11.2007 r.()

15

Zacznik nr 5

16

Zacznik nr 6 Miejsce zdarzeo: Warszawa Czas zdarzeo: 13 stycznia 2 lutego 2010 Pismo Zastpcy Dyrektora Biura Handlu Zagranicznego ds. Wsppracy z Zagranic do Dyrektora Departamentu Zaopatrywana Si Zbrojnych pk. J. P. (do wiadomoci Jednostki Wojskowej nr 2139) z 21 stycznia 2010 r.
() W nawizaniu do zgoszonej reklamacji systemu cznoci satelitarnej na Tu-154 uprzejmie informuj e: 1. W sprawie w/w reklamacji na samolocie Tu-154 (102) nasz specjalista z Pragi firmy Technical and Commercial Centre Pan (Pawe Szorejs) przybdzie do Zakadu w Samarze 28 stycznia 2010 r. i bdzie przebywa do dnia 30 stycznia 2010 r. 2. W sprawie usunicia usterki na samolocie Tu-154M nr (101) w/w specjalista przybdzie do JW 2139 w Warszawie w dniu 2 lutego 2010 r. W zwizku z powyszym prosz o spowodowanie zabezpieczenia dostpu do samolotw w w/w terminach dla naszego specjalisty. W zaczeniu przekazuje dane osobowe w celu uzyskania zgody na wejcie do Zakadu w Samarze a take na teren JW2139. ()

17

Zacznik nr 6

18

Zacznik nr 7 Miejsce zdarzenia: Warszawa Czas zdarzenia: luty 2010 Protok sprawdzenia systemu UBS z 7 lutego 2010 r. podpisany przez technika P. Sz. i przez A. Z. (z upowanienia)
() 7. System AERO_HSD+ pracuje bez niesprawnoci. Wniosek: Moliwa jest pywajca niesprawnod w systemie TKS P, ktra podczas sprawdzania systemu AERO_HSD+ nie pojawia si. W celu upewnienia si, e defekt ju nie wystpuje naley przeprowadzid sprawdzenie w powietrzu.

19

Zacznik nr 7

20

Zacznik nr 8 Miejsce zdarzenia: Warszawa Czas zdarzenia: po 7 stycznia 2010 Protok weryfikacji samolotu typu Tu-154M nr fabryczny 90A9837 nr ogonowy 101 z JW. 2139 Warszawa
Zgodnie z przepisami zawartymi w Instrukcji organizacji lotw statkw powietrznych o statusie HEAD komisja wyznaczona rozkazem Dowdcy Si Powietrznych nr Z-3 z dnia 16.01.2009 r. w skadzie () wykonaa w dniu 07.01.2010 r. weryfikacj samolotu typu Tu-154M nr fabryczny 90A9837 nr ogonowy 101 i ustalia co nastpuje: () VI. Wnioski: Na podstawie wynikw z wykonanych czynnoci komisja proponuje samolot Tu-154M nr fabryczny 90A9837, nr ogonowy 101 dopucid do wykonywania lotw o statusie HEAD. ()

21

Zacznik nr 8

22

23

3. Rozdzielenie rocznicowych uroczystoci katyoskich poprzez zorganizowanie odrbnego spotkania D. Tuska z W. Putinem w Katyniu w dn. 7 kwietnia 2010 r. jako wynik gry prowadzonej przeciwko Prezydentowi RP Lechowi Kaczyoskiemu
Z dokumentw przywoanych w zacznikach nr 9, 10, 11, 12 i 13 wynika, e co najmniej od jesieni 2009 r. polska i rosyjska strona rzdowa prowadziy rozmowy i swoist gr zmierzajce do wyeliminowania Prezydenta RP Lecha Kaczyoskiego z udziau w katyoskich uroczystociach rocznicowych w kwietniu 2010 roku. Chod ju jesieni 2009 r. w rozmowach z przedstawicielami Rosji ustalono, e w kwietniu 2010 roku dojdzie do odrbnej wizyty premierw D. Tuska i W. Putina w Katyniu, to do ostatniej chwili ukrywano to przed opini publiczn i przed Prezydentem RP. Dopiero po 3 lutym 2010 r. strona rzdowa poinformowaa opini publiczn i Prezydenta RP o rzekomo nagym i niespodziewanym telefonie premiera W. Putina do premiera D. Tuska z zaproszeniem do Katynia. Tymczasem ju 2 lutego minister A. Przewonik mwi o przygotowywaniu dwu wariantw uroczystoci katyoskich. 11 lutego 2010 r. minister Andrzej Kremer w rozmowie z prezydenckim ministrem Mariuszem Handzlikiem owiadczy, e zorganizowanie wsplnej wizyty Prezydenta RP i premiera D. Tuska w Katyniu bdzie trudne ze wzgldu na stanowisko strony rosyjskiej. Tymczasem tydzieo pniej, w trakcie wizyty ministra Andrzeja Przewonika w Katyniu to polska strona rzdowa zaproponowaa Rosjanom rozdzielenie wizyt, a rozmwcy ze strony rosyjskiej przyjli do wiadomoci polskie propozycje: min. Przewonik poinformowa stron rosyjsk, e bardziej prawdopodobne jest zorganizowanie dwu odrbnych uroczystoci (7 kwietnia z udziaem Premiera i 10 kwietnia z udziaem Prezydenta) a Rosjanie stwierdzili, e wariant osobnych wizyt byby najbardziej korzystny z punktu widzenia organizacji uroczystoci. Mimo to rzd D. Tuska nadal zapewnia Prezydenta RP, e zorganizowanie obchodw w Katyniu z jednoczesnym udziaem Prezydenta RP i Prezesa Rady Ministrw RP pozostaje jedn z aktualnych koncepcji organizacji uroczystoci rocznicowych. Rzd premiera D. Tuska od jesieni 2009 r. wspdziaa z rzdem Federacji Rosyjskiej przeciwko Prezydentowi RP Lechowi Kaczyoskiemu i ponosi wspodpowiedzialnod za sytuacj, ktra doprowadzia do tragedii smoleoskiej.

24

Zacznik nr 9 Miejsca zdarzeo: Gdaosk - Westerplatte, Olsztyn, Warszawa Czas zdarzeo: 1 17 wrzenia 2009 Przemwienia i artykuy prasowe Prezydenta RP, dotyczce zbrodni w Katyniu i innych miejscach kani i jej kwalifikacji jako zbrodni ludobjstwa
a) 1 wrzenia, przemwienie Prezydenta RP na Westerplatte () Walki w kampanii wrzeniowej trway do Kocka, do 6 padziernika. Po tym przysza noc okupacji. Noc, ktrej istot bya zbrodnia, ktrej istot by Owicim, istot by Holokaust, ale i istot by Katyo. Mona zadad pytanie, jakie jest porwnanie midzy Holokaustem realizowanym przez nazistowskie Niemcy a Katyniem realizowanym przez sowieck Rosj. Jest jedno porwnanie midzy tymi zbrodniami, chocia ich rozmiary byy oczywicie bardzo rne. ydzi ginli dlatego, e byli ydami, polscy oficerowie ginli dlatego, e byli polskimi oficerami - taki by wyrok i w pierwszym i drugim przypadku. () b) 17 wrzenia, tekst Prezydenta RP Potrzebujemy prawdy w imi przeszoci w dodatku specjalnym do dziennika Polska. The Times Dzi mija 70. rocznica agresji sowieckiej na Polsk. 17 wrzenia 1939 r. rozpocz etap II wojny wiatowej, w wyniku ktrej Sowieci na p wieku wcignli nasz kraj do swojej strefy wpyww. Mimo upywu czasu totematy wci ywe, bolesne i budzce potne emocje. Musimy wic zdad sobie spraw, e bez jednoznacznej oceny tego, co w polsko-rosyjskiej historii byo naganne i ze, nie bdziemy mogli zbudowad dobrej przyszoci. Wanie takie s oczekiwania zwykych Polakw. Ostatnie badania opinii spoecznej pokazuj, e 70 proc. rodakw pragnie, aby Sejm przyj uchwa potpiajc agresj ZSRR. Polacy chc uczcid t rocznic, a zbrodni katyosk uwaaj za ludobjstwo. Dyskusja o okolicznociach wybuchu II wojny wiatowej, o napaci ze wschodu w dniu 17 wrzenia, o zbrodniach dokonanych przez Niemcw i Sowietw na obywatelach naszego kraju nie jest - jak przedstawiaj to niektrzy - uporczywym ciganiem duchw przeszoci. Jest dyskusj o wartociach i pryncypiach naszej pamici. Prby jej przedstawiania jako kolejnego niezrozumiaego sporu politycznego wiadcz o bardzo pytkim spojrzeniu na nasz histori i wspczesnod. Chciabym z ca stanowczoci zaznaczyd, i denie do ujawnienia penej prawdy o tamtych wydarzeniach nie jest podyktowane chci rozbudzenia nastrojw antyrosyjskich. Mamy w Polsce wiadomod, e ofiarami sowieckiego totalitaryzmu pady miliony Rosjan, Ukraiocw, Biaorusinw, otyszy, Estooczykw, Litwinw oraz przedstawicieli wielu innych narodw. Domagam si prawdy, a jednoczenie chyl czoa przed milionami zwykych onierzy Armii Sowieckiej, ktrzy polegli w czasie II wojny wiatowej. Naley im si hod. To oni pokonali nazistowski reim, ale Polska nie odzyskaa penej suwerennoci. Od wojny miny ju ponad dwa pokolenia, ale ona wci wymaga refleksji. Jej przebieg z wrzenia i padziernika 1939 r. jest znany. Nasi onierze bohatersko walczyli m.in. na Westerplatte, pod Mokr i Wizn. Ale przyszed 17 wrzenia i Polska otrzymaa cios w plecy. Wtedy jeszcze dzielnie broniy si Warszawa i Modlin, trwaa bitwa nad Bzur, odparto Niemcw spod Lwowa. Bdca wypenieniem postanowieo ukadu pomidzy Ribbentropem a Mootowem bolszewicka agresja przyspieszya upadek Polski i trwajc kilka lat okupacj. Przez lata nie wolno byo mwid, e na zajtych przez Sowietw ziemiach rozpoczy si masowe przeladowania: gwaty, grabiee, morderstwa, wywzki. To byy dziaania dokadnie zaplanowane i konsekwentnie realizowane. Symbolem tego okrucieostwa jest Katyo. Pod tym pojciem rozumiemy wszystkie miejsca, w ktrych zamordowano nasz inteligencj: oficerw Wojska Polskiego i Korpusu Ochrony Pogranicza, funkcjonariuszy Policji Paostwowej, ksiy, urzdnikw, pracownikw kolei i sub lenych. Wielu miejsc pochwku i list zabitych nadal nie znamy. Stosunkowo najwicej wiemy o Katyniu, o Miednoje pod Twerem i Piatichatkach pod Charkowem. Szacuje si, e ofiar byo okoo 22 tysice, ale pene informacje dotycz tylko okoo 14 tysicy. Cigle znamy bardzo mao faktw o tych, ktrzy zginli w obozach w Riazaniu, Dzieryosku, Jeszance, Stalinogorsku, Astrachaniu, Kuropatach i wielu, wielu innych miejscach. Dlaczego taki wyrok wydano na kilkadziesit tysicy polskich obywateli? To by efekt zemsty za wygran wojn lat 1919-1921 -za to, e Polska zdoaa wtedy odeprzed komunistyczny marsz na Europ. Na marginesie zaznacz jeszcze, i czynione obecnie prby zestawiania tych zbrodni z epidemi tyfusu, ktra spowodowaa mierd wielu sowieckich jeocw z okresu tamtej wojny, jest zwyczajnym faszowaniem historii.

25

Sowiecka zbrodnia ludobjstwa, zgodnie z wol Kremla, miaa na zawsze pozostad tajemnic. Ofiary skazano nie tylko na mierd, ale take na zapomnienie. Komunistyczny aparat represji robi wszystko, aby prawda o 17 wrzenia i jego nastpstwach nigdy nie wysza na jaw. Niszczono symboliczne groby pomordowanych, rekwirowano znicze, krzye i kwiaty, niszczono rcznie wykonane nekrologi i ulotki. Uczestnikom spontanicznych rocznicowych spotkao modlitewnych groziy aresztowania, a nauczycielom i wszystkim osobom, ktre mimo wszystko miay odwag mwid o zbrodni, grozia utrata pracy oraz inne surowe sankcje. Za prawd o Katyniu pacio si wwczas wysok cen. Tym ludziom winni jestemy dzi najwyszy szacunek. W imi prawdy historycznej oraz uznania dla ludzi, ktrzy oddali ycie za woln Polsk, powinnimy kontynuowad proces upamitniania ofiar. Wanie dlatego w listopadzie 2007 r. zorganizowalimy wielk uroczystod Katyo -Pamitamy". Odczytywanie listy nazwisk awansowanych wtedy 14 tysicy pomordowanych trwao nieprzerwanie 15 godzin. Jeli obecnie - w imi iluzorycznych korzyci w polityce midzynarodowej i wewntrznej - mielibymy zapomnied o losie tysicy naszych rodakw, dla tysicy z nas ojcw, dziadkw, bliskich, bylibymy niegodni poniesionej przez nich ofiary. Dlatego ze smutkiem obserwuj obecn dyskusj dotyczc rangi tej zbrodni. Przypomn, e od momentu upadku komunizmu nikt w Polsce nie negowa faktu, e Katyo by ludobjstwem. Na szczcie w cigu ostatnich kilku dni zobaczylimy, e prawda historyczna zwycia. Szkoda tylko, e w 20 lat po odzyskaniu penej niepodlegoci przez Polsk nie jest ona niepodwaalna. c) 17 wrzenia, wypowied Prezydenta RP podczas olsztyoskich uroczystoci upamitnienia mordu w Katyniu () Czy mona nazwad j inaczej jak ludobjstwem, miem twierdzid, e nie. I nie bd w tej chwili wdawa si w definicje. () Byo 30 tys. ludzi i bez sdu, bez konkretnych zarzutw postanowiono ich zabid, taka jest istota Katynia. () d) 17 wrzenia, wypowied Prezydenta RP Pod Pomnikiem Polegych i Pomordowanych na Wschodzie podczas olsztyoskich uroczystoci upamitnienia mordu w Katyniu Wielu z nich, w szczeglnoci wielu oficerw dostao si do niewoli i decyzj z 5 marca 1940 roku, ktra formalnie bya decyzj Biura Politycznego, a w rzeczywistoci decyzj Stalina, zostali wymordowani. Jeeli tego rodzaju akt, dotyczcy 30 tysicy ludzi, nie jest aktem ludobjstwa, to co nim jest? Pytam, bo to zostao w Polsce zakwestionowane, i to nie przez byle kogo. wietnie rozumiem potrzeb pojednania, ale narody jednad si mog tylko i wycznie w prawdzie, powtarzam: tylko i wycznie w prawdzie, szczeglnie jeeli chodzi o duy nard, taki jak polski, i jeszcze wikszy. Prawda natomiast jest prosta: pakt Ribbentrop-Mootow, czyli w istocie Hitler-Stalin, to by pakt dwch wyjtkowo agresywnych imperializmw i totalitaryzmw.

26

Zacznik nr 10 Miejsca zdarzeo: Warszawa, Moskwa Czas zdarzeo: czerwiec grudzieo 2009 Uzgadnianie ze stron rosyjsk wizyty premiera D. Tuska w Katyniu wiosn 2010 roku
a) czerwiec - lipiec 2009, Biuletyn Kulturalny MSZ nr 27, Rosja: *Niezawisimaja Gazieta+: Sprawa katyoska 13 zostanie rozwizana we wrzeniu Rozwizanie sprawy katyoskiej nastpi - jak si oczekuje - podczas wrzeniowej wizyty premiera Rosji Wadimira Putina w Polsce - pisze rosyjski dziennik Niezawisimaja Gazieta. Jedna z najtrudniejszych kwestii w stosunkach rosyjsko-polskich - `sprawa katyoska` - moe zostad wkrtce rozwizana. Jak dowiedziaa si `NG`, wspprzewodniczcy grupy ds. trudnych zwizanych z rosyjsko-polskimi stosunkami przedstawili w zwizku z tym ministrom spraw zagranicznych Siergiejowi awrowowi i Radosawowi Sikorskiemu konkretne rekomendacje. Polityczna decyzja Moskwy i Warszawy zapadnie, jak si oczekuje, podczas wizyty premiera Wadimira Putina w Polsce we wrzeniu - pisze gazeta. NG przypomina, e trzecie i jak na razie ostatnie posiedzenie grupy ds. trudnych odbyo si w Krakowie pod koniec maja i jednym z centralnym tematw obrad byo wwczas zdjcie problemu Katynia z porzdku dziennego problemw politycznych. Grupa zobowizaa wwczas obu wspprzewodniczcych do przedstawienia konkretnych propozycji w tej sprawie. b) 1 wrzenia, omwienie wypowiedzi premiera D. Tuska po rozmowach polsko-rosyjskich w Gdaosku () Poinformowa rwnie, i jako premierzy postanowili zaakceptowad rekomendacje grupy ds. trudnych. Jak podkreli Tusk, jest to istotny krok, bo tylko w oparciu o prawd buduje si zaufanie midzy narodami. Na mocy rekomendacji maj byd utworzone dwa orodki - jeden w Polsce, drugi w Rosji, ktre bd baday m.in. kwesti Katynia. Krok po kroku bdzie mona dochodzid do trudnych ustaleo. Polski premier wyrazi radod, e mimo rnic pogldw, mona rozmawiad o tych rnicach, jak te i o tym co wsplne. Tusk poinformowa rwnie, e co prawda nie jest zadaniem rzdw ustalanie jednolitej wersji, jednak istnieje potrzeba wsplnego zdefiniowania wsplnej pamici. Ma to suyd zdjciu balastu historycznego i budowie lepszych perspektyw na przyszod. () c) 23 wrzenia, Grzegorz Raczkowski: Tusk z Putinem w Katyniu Premierzy Donald Tusk oraz Wadmir Putin mog spotkad si w przyszym roku w Katyniu podczas uroczystoci 70. rocznicy zbrodni na polskich oficerach dowiedziaa si Polityka. Informacja pochodzi z dobrze poinformowanego kompetentnego rda. Spotkanie byoby kulminacyjnym punktem obchodw rocznicy zbrodni katyoskiej. Jak si dowiedzielimy, strona rosyjska pozytywnie odniosa si do pomysu. Nie ma co liczyd na przeprosiny, ale ju samo pojawienie si Wadimira Putina miaoby ogromne znaczenie symboliczne mwi nasz rozmwca. Nigdy bowiem tak wysoki przedstawiciel paostwa rosyjskiego nie odwiedzi cmentarza, na ktrym spoczywa prawie 4,5 tys. polskich oficerw zamordowanych przez NKWD w kwietniu 1940 r. Szansa na tak wizyt istnieje, ale pod warunkiem, e bdziemy delikatnie postpowad z Rosjanami. Zaproszenie do Katynia nie moe byd nachalne mwi Stanisaw Ciosek, byy ambasador Polski w Moskwie. - To byaby wielka rzecz i spenienie naszych postulatw. Zawsze dylimy do tego, by wreszcie zaatwid t spraw, ktra kadzie si cieniem na stosunkach polsko rosyjskich dodaje Andrzej Skpski, prezes Federacji Rodzin Katyoskich. Wedug naszego informatora sprawa uczczenia zbrodni katyoskiej przez Rosjan ma byd omawiana na jednym z najbliszych posiedzeo polsko rosyjskiej grupy ds. trudnych, ktra zajmuje si rozwizywaniem problemw dzielcych oba kraje. ()
15 14

13 14

http://www.msz.gov.pl/Biuletyn,Kulturalny,8451.html http://www.psz.pl/tekst-22923/Historia-zdominowala-polsko-rosyjskie-rozmowy 15 http://www.polityka.pl/kraj/302710,1,tusk-z-putinem-w-katyniu.read

27

d) 24 wrzenia, wypowied ministra spraw zagranicznych Radosawa Sikorskiego podczas posiedzenia Komisji 16 Spraw Zagranicznych Sejmu () Kluczowym czynnikiem, ktry okrela nasze dziaania w zakresie promocji stanowiska Polski w sprawach historycznych jest przedstawianie naszych racji w sposb moliwie obiektywny, rzetelny i wywaony oraz, co najwaniejsze, w obecnoci rosyjskich przedstawicieli, nawet jeeli ich stanowisko jest odmienne i polemiczne. Mona powiedzied, e obecnod premiera Wadimira Putina na Westerplatte i jego wykadnia historii uwiarygodniy nasz, przedstawion przez polskiego prezydenta i premiera interpretacj dziejw najnowszych. Dlatego tak istotne znaczenie ma dalsze zabieganie o to, by nasze stanowisko byo prezentowane jako wynik dialogu ze stron rosyjsk. Dialog ten jest prowadzony dwutorowo zarwno w trybie zamknitym w ramach polsko-rosyjskiej grupy ds. trudnych, jak i w trybie publicznym, w ramach spotkao przywdcw Polski i Rosji. W naszej ocenie t lini postpowania trzeba kontynuowad. Naley zwaszcza mied na uwadze wane rocznice, ktre bdziemy obchodzid w przyszym roku 65. rocznica zwycistwa w drugiej wojnie wiatowej, na ktr jak mona zakadad prezydent Miedwiediew zaprosi gowy innych paostw, a przede wszystkim 70-lecie zbrodni katyoskiej. Celowe byoby doprowadzenie do spotkania w Katyniu premierw Polski i Rosji poczone z ich wsplnym przesaniem w sprawie rozwizania problemu katyoskiego. () e) przeom listopada i grudnia, Gazeta Wyborcza z 5 grudnia (wg PAP za RIA-Novosti): Putin i Tusk spotkaj 17 si w kwietniu w Kaliningradzie W kwietniu 2010 roku w Kaliningradzie planowane jest spotkanie przemierw Rosji i Polski Wadimira Putina i Donalda Tuska poda radca ambasady Federacji Rosyjskiej w Warszawie Dmitrij Polianski. Cytuje go agencja RIA-Novosti. Znana rosyjska historyk, czonkini rosyjsko-polskiej Komisji ds. Trudnych, profesor Inessa Jaborowska z Rosyjskiej Akademii Nauk nie wykluczya w ubiegym miesicu, e Putin przyjmie propozycj Tuska i wiosn 2010 roku, w 70. rocznic mordu NKWD na polskich oficerach, przyjedzie do Katynia, aby uczcid ich pamid. Wedug nieoficjalnych informacji, Putin i Tusk mog przylecied do Katynia z Kaliningradu. f) pocztek grudnia, wypowied podsekretarza stanu w MSZ Jacka Najdera na posiedzeniu poczonych 18 komisji sejmowych w dn. 11 czerwca 2010 r. () wizyta pana premiera Tuska w dniu 7 kwietnia i wizyta pana prezydenta Lecha Kaczyoskiego w uroczystociach w dniu 10 kwietnia byy elementami obchodw 70. rocznicy zbrodni katyoskiej. Przygotowania do tych uroczystoci trway od pocztku grudnia ubiegego roku. ()

16

Biuletyn nr 2751/VI (Komisja: Komisja Spraw Zagranicznych /nr 126/), informacja ministra spraw zagranicznych pana Radosawa Sikorskiego w sprawie przyczyn braku reakcji rzdu Rzeczypospolitej Polskiej na prby rewizji przez rosyjskie instytucje publiczne historii dotyczcej przyczyn wybuchu drugiej wojny wiatowej http://orka.sejm.gov.pl/Biuletyn.nsf/0/086D9E2167CCDC64C1257642004C8B90?OpenDocument 17 http://wiadomosci.gazeta.pl/Wiadomosci/1,80625,7334574,Putin_i_Tusk_spotkaja_sie_w_kwietniu_w_Kaliningradzie.html 18 Biuletyn Komisji Sejmowych nr 3839,VI (Komisja Administracji i Spraw Wewntrznych /nr 200/, Komisja Spraw Zagranicznych /nr 168/), informacja ministra spraw wewntrznych i administracji oraz ministra spraw zagranicznych na temat metod i procedur zabezpieczenia podry Prezydenta RP do innych pastw w kontekcie lotu do Smoleska w dniu 10 kwietnia 2010 r. http://orka.sejm.gov.pl/Biuletyn.nsf (nr: 3839)

28

Zacznik nr 11 a) Miejsce zdarzenia: Warszawa Czas zdarzenia: 13 stycznia 2010 r. Akceptacja ministra T. Arabskiego dla organizacji uroczystoci w Katyniu w dniu 10 kwietnia 2010 r.

29

b) Miejsce zdarzenia: Warszawa Czas zdarzenia: 27 stycznia 2010 Pismo podsekretarza stanu w Kancelarii Prezydenta RP Mariusza Handzlika z 27 stycznia 2010 r. do Ambasadora FR w Polsce Wadimira Grinina, dotyczce propozycji wsplnego udziau Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej oraz Prezydenta Federacji Rosyjskiej w uroczystociach rocznicowych w Katyniu.
(...) w duchu pojednania, refleksji i pamici o polskich i rosyjskich ofiarach, lecz take z nadziej patrzc na przysze pokolenia, Prezydent RP Pan Lech Kaczyoski chciaby, wsplnie z Prezydentem Federacji Rosyjskiej Dmitrijem Miedwiediewem, pochylid si nad grobami polskich i rosyjskich ofiar, jakie spoczywaj w Lesie Katyoskim. Okazj do tego jest zbliajca si 70. rocznica wymordowania polskich jeocw, przypadajca w kwietniu br.

c) Miejsce zdarzenia: Warszawa Czas zdarzenia: 2 lutego 2010 Notatka informacyjna dla Szefa KPRM Pana Tomasza Arabskiego dotyczca przygotowao do obchodw 70. rocznicy zbrodni katyoskiej.
(...) 2 lutego br. w Radzie Ochrony Pamici Walki i Mczeostwa odbyo si kolejne spotkanie powicone przygotowaniom do obchodw 70. rocznicy zbrodni katyoskiej. () Podczas spotkania zostay zaprezentowane 2 scenariusze uroczystoci. I wariant zakada udzia Prezydenta RP oraz Premiera RP zarwno w czci rosyjskiej kompleksu memorialnego Katyo, jak i w uroczystociach na polskim cmentarzu wojennym. Wariant II zakada udzia Premiera RP w Apelu Pamici i w zoeniu wieocw (po Mszy w. i modlitwach ekumenicznych w ramach uroczystoci na polskim cmentarzu wojennym). Zaoeniem wariantu II jest wczeniejszy udzia Premiera RP ()

d) Miejsce zdarzenia: Katyo Czas zdarzenia: 18 - 19 lutego 2010 Notatka subowa kierownika Wydziau Konsularnego Ambasady RP w Mokwie Michaa Greczyo z 22 lutego 2010 r. o wizycie sekretarza Rady Ochrony Pamici Walki i Mczeostwa, Andrzeja Przewonika w dn. 18-19 lutego 2010 r. w Katyniu i o ich rozmowie z Siergiejem Kudriawcewem, zastpc naczelnika Zarzdu ds. Kontaktw Midzynarodowych, Wsppracy Regionalnej i Turystyki administracji obwodu smoleoskiego Igorem Grigoriewem, dyrektorem Kompleksu Memorialnego w Katyniu oraz jego zastpcami.
() W trakcie spotkania A. Przewonik przedstawi koncepcje organizacji uroczystoci rocznicowych. Jedn z nich jest zorganizowanie obchodw z jednoczesnym udziaem Premiera i Prezydenta RP. Inn, bardziej prawdopodobn jest zorganizowanie dwch uroczystoci pierwszej 7 kwietnia z udziaem Premierw Polski i Rosji oraz drugiej, 10 kwietnia z udziaem Prezydenta RP. Rozmwcy ze strony rosyjskiej przyjli do wiadomoci polskie propozycje i stwierdzili, e wariant osobnych wizyt Premiera i Prezydenta RP byby najbardziej korzystny z punktu widzenia organizacji uroczystoci. ()

e) Miejsce zdarzenia: Warszawa Czas zdarzenia: 20 lutego 2010 Odpowied ambasadora FR w Polsce Wadimira Grinina na pytanie dziennikarzy, czy do Ambasady FR w Warszawie wpyno pismo z kancelarii Prezydenta RP Lecha Kaczyoskiego, w ktrym zostaa zadeklarowana chd udziau Prezydenta Lecha Kaczyoskiego w uroczystociach rocznicowych w Katyniu
Nie widziaem takiego pisma. () Nie dostalimy do tej pory oficjalnego pisma.

30

f) Miejsce zdarzenia: Warszawa Czas zdarzenia: 15 marca 2010 Rozmowa ambasadora FR w Polsce Wadimira Grinina z W. Mastierowem z dziennika Wriemia Nowostiej19
- 11 marca przedstawiciel MSZ Rosji owiadczy, e na razie jeszcze nie byo jakiejkolwiek oficjalnej informacji strony polskiej na temat zamiaru Prezydenta Polski L. Kaczyoskiego uczestniczyd w uroczystociach w Katyniu. Jednoczenie Szef Kancelarii Prezydenta RP powiedzia, i MSZ Polski niejednokrotnie informowa stron rosyjsk odnonie udziau 10 kwietnia Prezydenta L. Kaczyoskiego w obchodach w Katyniu. Co mgby Pan powiedzied na ten temat? - W polskim MSZ-cie potwierdzono nam zamiar Prezydenta Polski L. Kaczyoskiego odwiedzid Katyo 10 kwietnia z okazji 70.rocznicy tragedii katyoskiej. Jednak adnych nalenych w takich przypadkach oficjalnych dokumentw na pimie, z ktrych wynikaoby, jak wizj tych obchodw ma strona polska, nie otrzymalimy. Wanie dlatego strona rosyjska nie moe rozkrcid na caego procedury przygotowawczej do wizyty Prezydenta Kaczyoskiego. Mamy nadziej, i w najbliszym czasie otrzymamy takie oficjalne pismo. Dopiero wtedy zacznie si uzgadnianie ze stron rosyjsk wszystkich szczegw tego, co tam bdzie si dziao. Chciabym rwnie podkrelid, e dziennikarze nie powinni zwracad a tyle uwagi na takie, czasem nawet istotne, rzeczy o charakterze protokolarnym. Tym bardziej robid wok nich takich awantur. Obraa pamid o ludziach pochowanych w Katyniu. - Pod koniec lutego zrobio si bardzo gonie wok listu od Prezydenta L.Kaczyoskiego do ambasady rosyjskiej, ktry niby gdzie zagin. Prbowano nawet Panu robid zarzuty, e wprowadza Pan w bd polsk opini publiczn i ingeruje w sprawy wewntrzne Polski. Co si tak naprawd stao? - W rzeczywistoci nie byo adnych listw od Pana Prezydenta L.Kaczyoskiego. Dostalimy list od sekretarza stanu w Kancelarii Prezydenta Pana M.Handzlika, ktry jednak nie zawiera adnych szczegw dotyczcych zamiaru Pana Prezydenta L.Kaczyoskiego odwiedzid miejsca pamici pod Smoleoskiem. Nie podano te terminu, w ktrym Pan L.Kaczyoski zamierza tam si udad. Dlatego stawianie sprawy tak, e kto kogo wprowadzi w bd, nie jest cakiem poprawne. Nie mielimy wwczas adnych konkretnych propozycji dotyczcych podry L.Kaczyoskiego do Katynia. Waciwie, powtarzam, teraz nadal ich nie mamy. Ale chciabym podkrelid raz jeszcze: cae to zamieszanie wok Katynia, robione w atmosferze skandalu, jest po prostu grzechem. - Strona polska podkrela, e wanie 10 kwietnia w Katyniu odbd si oficjalne, paostwowe uroczystoci. Co w takim razie bdzie miao miejsce w dniu 7 kwietnia, gdy do Katynia na zaproszenie premiera Rosji Pana Wadimira Putina przybdzie jego polski kolega Pan Donald Tusk? - Jeli chodzi o uroczystoci 7 kwietnia, to s one organizowane przez rzd rosyjski. Naturalnie, yczenia strony polskiej zostan uwzgldnione. Ale chodzi tu o co innego. Ten krok, podejmowany przez rzd rosyjski, wiadczy o tym, e w Rosji, jak w adnym innym kraju, rozumiej bl i cierpienia narodu polskiego, zwizane z Katyniem, i wspprzeywaj je z Polakami. Ma on na celu wsplne uczczenie pamici spoczywajcych tam ofiar reimw totalitarnych zarwno Polakw, jak i obywateli ZSRR. Nie ma wtpliwoci co do tego, i obchody te zostan zorganizowane w godny sposb. Szczegy s precyzowane. Mog tylko powiedzied, e w organizacj obchodw zostanie zaangaowana Grupa do spraw trudnych, wynikajcych ze wsplnej historii rosyjsko-polskiej, ktra po przywrceniu do ycia w 2008 roku dod pomylnie funkcjonuje. Olbrzymie znaczenie ma rwnie fakt, e w sprawy organizacji obchodw w Katyniu aktywnie wczyy si Rosyjska Cerkiew Prawosawna i Polski Koci. Co za tyczy uroczystoci 10 kwietnia, to ich organizatorem jest strona polska, przy czym gwna rola, o ile rozumiemy, przypadnie Radzie Ochrony Pamici Walk i Mczeostwa Rzeczypospolitej Polskiej. Poniewa bd one miay miejsce na terytorium Rosji, jest rzecz naturaln, e ich parametry zostan uzgodnione ze stron rosyjsk, biorc pod uwag wymogi prawa rosyjskiego i midzynarodowego, w tym regulacje konsularne. Przypomn tylko, e wyjazdy polskich oficjeli do Katynia i Miednoje, w tym rwnie na czele licznych delegacji, odbywaj si co roku i jest ich sporo. W tym zakresie midzy stronami rosyjsk a polsk ju uoya si praktyka wsppracy co do ich organizacji. - Jak przebiegaj przygotowania do obchodw memoriaowych w Katyniu? Jakie s role rosyjskiej i polskiej stron?

19

rdo: http://www.rusemb.pl/index.php?option=com_content&view=article&id=267%3Awywiadambasadora-

31

Obchody 7 kwietnia traktujemy jako wydarzenie o charakterze znaczcym i symbolicznym dla stosunkw polsko-rosyjskich. Zamierzamy razem z Polakami uczcid pamid ofiar represji totalitarnych, pord ktrych Katyo sta si jednym z najtragiczniejszych epizodw. Uwaamy, e bdzie to wielki krok na drodze ku umocnieniu wzajemnego zrozumienia si i zblieniu naszych narodw. Wszystko to wpisuje si w kontekst zachodzcych ostatnimi czasy pozytywnych zmian w naszych stosunkach z Polsk. Relacje te obecnie powrciy do normalnoci i wykazuj coraz wiksz dynamik. W tej chwili chodzi o to, eby podnied ich jakod oraz zaktualizowad meritum. Problem polega na tym, e w czasie przymrozkw w stosunkach rosyjsko-polskich relacje Rosji z innymi paostwami energicznie ruszyy do przodu, i teraz oczywicie chcemy, aby wsppraca z Polsk nadrobia straty, osigna poziom partnerstwa strategicznego, ktre staramy si budowad z Uni Europejsk. Wanie na tym, jak nam si wydaje, powinien polegad reset w odniesieniu do stosunkw rosyjsko-polskich. - Zwraca na siebie uwag to, e inicjatywa Rosji odnonie obchodw memoriaowych w Katyniu zwizana jest z yczeniem wsplnego z przedstawicielami polskiego spoeczeostwa uczczenia pamici Rosjan i Polakw - ofiar reimw totalitarnych XX wieku. W Polsce natomiast wol wspominad tragiczny los polskich oficerw, straconych przez NKWD. Czy nie wywoa to dysonansu podczas uroczystoci w Katyniu? Ni widz w tym adnych sprzecznoci. Jest to naturalne, e strona polska kadzie akcent na pamid o swoich wspobywatelach. Ale wszyscy rozsdni Polacy dobrze rozumiej, e Katyo to nasz wsplny bl, e nard sowiecki sta si gwnym obiektem terroru i ponis wielomilionowe straty. Tak samo w Rosji na tle tych strat dobrze rozumiej o ile cikie dla Polakw s wspomnienia o wydarzeniach w Katyniu. Kierujemy si chci doprowadzenia do tego, aby temat Katynia ju wicej nie dzieli, lecz czy Polakw i Rosjan, eby znikn z politycznego porzdku dziennego. Liczymy na to, e obchody w Katyniu stan si najwaniejszym krokiem w tym kierunku. - Inicjatywa Wadimira Putina wzid udzia w memoriaowych uroczystociach w Katyniu razem z Donaldem Tuskiem zostaa przyjta przez wikszod ludzi w Polsce jako gest przychylny, otwierajcy drog do prawdziwego dobrossiedztwa i wsppracy midzy Rosj a Polsk. Niektrzy jednak ujrzeli w tym puapk Moskwy, umylon w celu rozbijania polskich politykw, ale przede wszystkim dla wycignicia politycznych korzyci z konfrontacji na linii Premier Prezydent. Czy nie dostrzega Pan w tym prby wykorzystania katyoskich uroczystoci dla celw polityki wewntrznej przecie, w istocie rzeczy, w Polsce rozpocza si prezydencka kampania wyborcza? - Jak juz podkrelaem, niestety naprawd jest sporo tych, kto pragnie wyeksploatowad te wydarzenia we wasnych, czstokrod wycznie komercyjnych celach. Z gorycz musimy odbierad, na przykad, opinie o tym, i zaproszenie D.Tuska przez W.Putina jest niejako intryk Moskwy, jak gboko przemylan akcj, majc na celu pornienie Prezydenta i Premiera Polski. Wydaje mi si, e tego rodzaju mdrkowanie wiadczy albo o niezrozumieniu tego, co si dzieje, albo o umylnej chci podstawid nog rozwojowi stosunkw rosyjskopolskich, oczernid ten szlachetny gest uczyniony przez stron rosyjsk. Niech to obcia sumienie tych, kto takie owiadczenia produkuje. Chciabym jeszcze raz podkrelid, i strona rosyjska, czynic ten krok, kierowaa si jak najbardziej otwartymi i najlepszymi intencjami ywionymi do narodu polskiego, szczerym yczeniem wycofad nareszcie spraw katyosk z obiegu politycznego, zdepolityzowad j, uczynid taki gest, ktry pozwoliby osignd wiksze wzajemne zrozumienie si oraz nadad wicej zaufania stosunkom midzy Rosjanami i Polakami.

32

Zacznik nr 11c)

33

Zacznik nr 12 Miejsce zdarzeo: Warszawa Czas zdarzeo: 3 - 23 lutego 2010 Notatka subowa podsekretarza stanu w Kancelarii Prezydenta RP Mariusza Handzlika z 23 lutego 2010 r. ze spotkania z podsekretarzem stanu w MSZ Andrzejem Kremerem w dn. 11 lutego 2010 r. ws. obchodw katyoskich
() Spotkanie dotyczyo przygotowao do obchodw 70. rocznicy zbrodni katyoskiej, w zwizku z deklaracj Prezydenta RP, e jako najwyszy przedstawiciel RP bdzie uczestniczy w tych obchodach oraz listami, jakie Kancelaria Prezydenta RP wystosowaa do MSZ oraz Ambasady Rosji w Warszawie, w ktrych zapowiedziano udzia Lecha Kaczyoskiego w uroczystociach. A. Kremer poinformowa, e 3 lutego Premier Federacji Rosyjskiej W. Putin zatelefonowa do Premiera RP D. Tuska z zaproszeniem do wsplnego udziau w uroczystociach katyoskich. Zaproszenie to ma charakter 20 ustny. Zaproszenie byo zaskoczeniem dla Kancelarii Premiera Donalda Tuska. A. Kremer poinformowa, e niezwocznie po rozmowie, Kancelaria Premiera Rosji wydaa komunikat odnocie wsplnego udziau obu premierw w uroczystociach katyoskich, nastpnie rwnie Kancelaria Premiera D. Tuska opublikowaa owiadczenie w tej sprawie. W zwizku z zapowiedzi uczestniczenia Prezydenta RP w uroczystociach katyoskich, A. Kremer przedstawi trzy moliwe scenariusze organizacji obchodw: 1. Prezydent nie jedzie do Katynia i nie uczestniczy w obchodach w Katyniu, na ktrych obecni s D. Tusk i W. Putin, uczestniczy za w obchodach centralnych w Warszawie, a take, jeli uzna za stosowne, udaje si w terminie pniejszym do Miednoje, Charkowa lub Bykowni, 2. Prezydent RP uczestniczy sam w uroczystociach w Katyniu, w ktrych nie bior udziau Premierzy D. Tusk i W. Putin. A. Kremer zaznaczy, ze w ustnym zaproszeniu wystosowanym przez W. Putina do D. Tuska nie zostaa okrelona data wsplnego uczczenia przez Premierw pamici ofiar katyoskich. Dlatego te, w przypadku gdyby Premierzy Polski i Rosji ni uczestniczyli w kwietniowych uroczystociach, mogliby oni w terminie pniejszym udad si do Katynia, po wizycie Premiera Tuska w Moskwie. 3. Prezydent L. Kaczyoski i Premier D. Tusk wsplnie uczestnicz w obchodach w Katyniu. Scenariusz ten, jak zaznaczy A. Kremer, ze wzgldu na stanowisko strony rosyjskiej, jest trudny do realizacji. ()

20

Komunikat w nieoficjalnej polskiej wersji jzykowej zamieszczony na stronie internetowej Ambasady FR w Polsce w dniu 3 lutego 2010 r. (http://www.rusemb.pl/): Z inicjatywy strony rosyjskiej odbya si rozmowa telefoniczna Przewodniczcego Rzdu Federacji Rosyjskiej Wadimira Putina z Prezesem Rady Ministrw Rzeczypospolitej Polskiej Donaldem Tuskiem. Podczas rozmowy Wadimir Putin zaprosi Donalda Tuska na uroczystoci w Katyniu, gdzie pod koniec lat 30. w wyniku represji politycznych zginy ogromne iloci obywateli Zwizku Radzieckiego, w roku 1940 zostali rozstrzelani polscy oficerowie, i gdzie pniej najedcy hitlerowscy zamordowali wielu onierzy Armii Czerwonej. Szef rzdu Rzeczypospolitej Polskiej z przyjemnoci przyj zaproszenie. [Rozmowa telefoniczna Przewodniczcego Rzdu Rosji Wadimira Putina i Prezesa Rady Ministrw Polski Donalda Tuska]

34

Zacznik nr 12

35

Zacznik nr 13 Miejsce zdarzenia: Moskwa Czas zdarzenia: 10 marca 2010 Claris nr 284 nadany w Moskwie 11 marca 2010 r. do Dyrektora Departamentu Wschodniego MSZ Jarosaw Bratkiewicza i Dyrektora Protokou Dyplomatycznego MSZ Mariusza Kazany dot. rozmowy przeprowadzonej 10 marca 2010 r. przez pracownika MSZ RP z Dyrektorem III Europejskiego Departamentu MSZ Federacji Rosyjskiej S. Nieczajewem.
() Zwrciem uwag, e mamy do czynienia z dwiema wizytami, Premiera 7 kwietnia i Prezydenta 10 kwietnia. S. Nieczajew podkreli, e protok rzdu FR bdzie zajmowa si wycznie organizacj spotkania premiera D. Tuska z premierem W. Putinem. W kwestii wizyty w FR prezydenta L. Kaczyoskiego S. Nieczajew zapyta czy powinien rozumied moje sowa o przyjedzie Prezydenta Polski L. Kaczyoskiego jako oficjalne powiadomienie strony rosyjskiej, gdy do tej pory strona rosyjska nie otrzymaa adnej oficjalnej wiadomoci, e wizyta ta bdzie miaa miejsce. Odpowiedziaem, e na tak postawione pytanie nie mog udzielid oficjalnej odpowiedzi, niezalenie od tego, e z tych materiaw ktre posiadam wynika, e 10 kwietnia do Katynia przybdzie Prezydent RP.

36

Zacznik nr 13

37

4. Powierzenie odpowiedzialnoci za istotne aspekty organizacji osobie o przeszoci agenturalnej


Z wyjanieo pracownika Ambasady RP w Moskwie przywoanych z zaczniku nr 14 wynika, e przygotowania do katyoskich wizyty premiera D. Tuska 7 kwietnia 2010 r. i Prezydenta RP Lecha Kaczyoskiego 10 kwietnia 2010 r. koordynowa i nadzorowa Tomasz Turowski, kierownik Wydziau Politycznego Ambasady RP w Moskwie21. Z informacji prasowych wynika, e 14 lutego 2010 r. Tomasz Turowski zosta ponownie zatrudniony w MSZ po 3 latach przerwy w pracy w Ministerstwie i ju 15 lutego 2010 r. uda si do Moskwy, gdzie powierzono mu zadanie przygotowania katyoskiego spotkania premiera Donalda Tuska z Wadimirem Putinem oraz wizyty Prezydenta RP Lecha Kaczyoskiego. Premier D. Tusk jako zwierzchnik sub specjalnych i minister R. Sikorski ponosz szczegln odpowiedzialnod za powierzenie kluczowej roli w przygotowaniu wizyty osobom o przeszoci agenturalnej.

21

Skadajc wymagane od pracownikw MSZ owiadczenie lustracyjne Tomasz Turowski zatai fakt, i by oficerem Wydziau XIV Departamentu I (wywiadu cywilnego) Suby Bezpieczestwa PRL zarejestrowanym pod numerem 9596 pod pseudonimem ORSOM i co najmniej do 1990 roku wykonywa z pozycji nielegalnych zadania w Rzymie i Francji (take wobec polskich rodowisk emigracyjnych) oraz wobec rodowisk opozycyjnych w Polsce. W 1975 r. Turowski zgosi si do zakonu jezuitw w Rzymie. Perfekcyjna znajomo jzyka rosyjskiego sprawia, e mimo modego wieku szybko zacz by dopuszczany do tajemnic dotyczcych polityki wschodniej Watykanu. Pogbia wiedz o ZSRS w wyspecjalizowanych orodkach jezuickich we Francji (w Paryu i Meudon) i w tym czasie nawiza kontakty ze rodowiskiem paryskich Spotka. W 1986 r., tu przed zakoczeniem formacji zakonnej zrezygnowa z przyjcia wice i oeni si. Jego odnalezione w IPN meldunki z tego okresu dotycz emigracyjnego rodowiska Spotka, a wynika z nich, e mia wietne kontakty wrd woskich i francuskich jezuitw. Na przeomie lat 80. i 90. Turowski sporo podrowa po ZSRS, a w 1993 r. rozpocz prac w departamencie Europa II MSZ (zajmujcym si Europ Wschodni). W 1996 r. wyjecha do Moskwy, gdzie peni w ambasadzie funkcj radcy, a potem ministra penomocnego. W latach 2001-2005 by ambasadorem RP na Kubie (minister Wadysaw Bartoszewski tak rekomendowa go sejmowej Komisji Spraw Zagranicznych: Mielimy tradycyjnie znakomite stosunki z Kub. Obecnie nie s one a tak dobre. Trzeba jednak zauway, e prezydent Putin okaza zainteresowanie Kub, zanim okaza zainteresowanie wieloma innymi krajami. (...) Chciabym zaznaczy, e moja decyzja jest przemylana. Braem pod uwag, jakie bdzie stanowisko administracji waszyngtoskiej i Watykanu. Zaleao nam na tym, aby stanowisko ambasadora RP w Republice Kuby powierzy czowiekowi, ktry moe przyczyni si do nowego otwarcia, m.in. przez kontakty kocielne, ktre na Kubie zaczynaj odgrywa istotn rol dla Fidela Castro. (...) Kandydat ma dowiadczenie jeli chodzi o proces transformacji na terenie postradzieckim. By wysoko oceniany przez naszych partnerw rosyjskich, o czy wiem drog nieoficjaln. Jest to nienajgorsza referencja dla Polaka udajcego si na Kub). Od lata 2005 do lutego 2007 r. Turowski pracowa w MSZ jako radca-minister w dyspozycji Biura Kadr i Szkolenia oraz radca-minister w Departamencie Strategii i Planowania Polityki Zagranicznej, a od lutego do maja 2007 r. peni funkcj ambasadora tytularnego w Departamencie Strategii i Planowania Polityki Zagranicznej. W dn. 17 grudnia 2010 r. Oddziaowe Biuro Lustracyjne w Warszawie skierowao do Sdu Okrgowego w Warszawie XVIII Wydziau Karnego wniosek o wszczcie postpowania lustracyjnego w zwizku z powstaymi wtpliwociami co do zgodnoci z prawd owiadczenia lustracyjnego zoonego przez Tomasza Tadeusza Turowskiego oraz o wydanie orzeczenia stwierdzajcego, e zoy on niezgodne z prawd owiadczenie lustracyjne. W dn. 21 lutego 2011 r. Sd Okrgowy w Warszawie XVIII Wydzia Karny wszcz postpowanie lustracyjne wobec pana Tomasza Turowskiego.

38

Zacznik nr 14 Miejsca zdarzeo: Moskwa, Katyo, Smoleosk Czas zdarzeo: 14 lutego 10 kwietnia 2010 P. M., pracownik Ambasady RP w Moskwie:
Decyzj Ambasadora RP w Moskwie J. B. przygotowania do wizyty Premiera RP w Katyniu w dniu 7 kwietnia 2010 r. i wizyty Prezydenta RP w Katyniu w dniu 10 kwietnia 2010 r. koordynowa i nadzorowa Tomasz Turowski, kierownik Wydziau Politycznego.

39

5. Uniemoliwienie przez Rosjan skontrolowania stanu lotniska w Smoleosku przez polskich urzdnikw, w tym przez przedstawicieli Kancelarii Prezydenta RP
Z dokumentw przywoanych w zacznikach nr 15, 16, 17, 18, 19, 20, 21, 22 i 23 wynika, e: - wizyta przygotowawcza, ktre miaa si odbyd w Katyniu i Moskwie w dn. 3-5 marca 2010 r. zostaa w ostatniej chwili odwoana przez organizatorw (zacznik nr 15), - take zaplanowany na 10 marca wyjazd grupy roboczej do Smoleoska zosta w dn. 5 marca uznany przez stron rosyjsk za nieaktualny (zaczniki nr 16 i 17), - 11 marca Ambasada RP w Moskwie przekazaa do Kancelarii Prezydenta RP informacj o nowym planowanym terminie wizyty przygotowawczej w dn. 24 marca (zacznik nr 18); termin potwierdzono w dn. 15 marca (zacznik nr 19 i 21), - 16 marca amb. Jerzy Bahr przekaza do Kancelarii Prezydenta RP informacj, e w zwizku ze zorganizowan w dn. 17-18 marca wizyt delegacji rzdowej z min. T. Arabskim i min. A. Kremerem w Moskwie, nie jest moliwe zrealizowanie programu zaplanowanej na dz. 19 marca wizyty w Moskwie min. M. Handzlika z Kancelarii Prezydenta RP, wic powinno si przeoyd j na pniejszy termin (zaczniki nr 22). W omawianym czasie Kancelaria Prezydenta RP sygnalizowaa swoje wtpliwoci dotyczce stanu lotniska w Smoleosku (zacznik nr 20). Wspdziaanie MSZ ze stron rosyjsk prowadzone byo tak, e polscy urzdnicy nigdy przed tragedi nie sprawdzili stanu lotniska w Smoleosku.

40

Zacznik nr 15 Miejsca zdarzeo: Warszawa, Smoleosk, Moskwa Czas zdarzeo: 3-5 marca 2010 Pismo Zastpcy Dyrektora Gabinetu Szefa Kancelarii Prezydenta RP Katarzyny Doraczyoskiej do Dyrektora Zespou Obsugi Organizacyjnej Prezydenta RP Janusza Struyny z 4 marca 2010 r.
() uprzejmie informuj, e wizyta przygotowawcza, ktra miaa si odbyd w dniach 3-5 marca 2010 r. do Katynia i Moskwy dotyczca organizacji wizyty Prezydenta RP Pana Lecha Kaczyoskiego na uroczystociach 70. rocznicy Zbrodni Katyoskiej zostaa odwoana przez organizatorw.

41

Zacznik nr 15

42

Zacznik nr 16 Miejsca zdarzeo: Warszawa, Smoleosk Czas zdarzeo: 31 stycznia - 10 marca 2010 Mail M. B. z Rady Ochrony Pamici Walki i Mczeostwa wysany 31 stycznia 2010 r. o godz. 15.07 do Kancelarii Prezydenta RP
Uprzejmie prosz o przesyanie zaktualizowanych delegacji osb, ktre bd bray udzia w wyjedzie grupy przygotowawczej planowanej na 10 marca 2010 r. (wyjazd 9 marca w godzinach popoudniowych). W razie, gdyby byy to osoby inne ni wczeniej paostwo wyznaczyli prosz o przysanie rwnie nr paszportu.

43

Zacznik nr 16

44

Zacznik nr 17 Miejsca zdarzeo: Warszawa, Smoleosk, Moskwa Czas zdarzeo: 2 lutego 10 marca 2010 Mail Moniki Bodyl z Rady Ochrony Pamici Walki i Mczeostwa wysany 2 lutego 2010 r. o godz. 13.46 do Zastpcy Dyrektora Gabinetu Szefa Kancelarii Prezydenta RP Katarzyny Doraczyoskiej, przesany 5 marca 2010 r. o godz. 9.53 przez Katarzyn Doraczyosk do wiadomoci Dariusza Jankowskiego z Zespou Obsugi Organizacyjnej Prezydenta RP
Z upowanienia Pana Ministra Andrzeja Przewonika, uprzejmie informuj, e wyjazd grupy roboczej na rozmowy w Smoleosku w dniu 10 marca br. jest nieaktualny. Nowy termin wyjazdu podamy po uzgodnieniu, na pocztku przyszego tygodnia.

45

Zacznik nr 17

46

Zacznik nr 18 Miejsca zdarzeo: Moskwa, Smoleosk, Katyo Czas zdarzeo: 2 24 marca 2010 Claris nr 284 nadany w Moskwie 11 marca 2010 r. do Dyrektora Departamentu Wschodniego MSZ Jarosaw Bratkiewicza i Dyrektora Protokou Dyplomatycznego MSZ Mariusza Kazany dot. rozmowy przeprowadzonej 10 marca 2010 r. przez pracownika MSZ RP z Dyrektorem III Europejskiego Departamentu MSZ Federacji Rosyjskiej S. Nieczajewem.
() - zapytaem, czy 17 marca br. byoby moliwe spotkanie Ministra A. Kremera z Ministrem W. Titowem, czyli w tym samym dnu, w ktrym Minister T. Arabski spotyka si z z-c Szefa aparatu premiera J. Uszakowem. S. Nieczajew zobowiza si do ustalenia, czy grafik Ministra W. Titowa pozwoli na zorganizowania spotkania w tak krtkim terminie. - wyraziem podzikowanie za Not z 2 marca br. ustalajc termin przyjazdu grupy przygotowawczej do Smoleoska/Katynia. S. Nieczajew poinformowa, e termin przyjcia grupy przygotowawczej od momentu przekazania noty uleg zmianie. Prawdopodobnie polska delegacja moe zostad przyjta nie wczeniej ni 24 marca. S. Nieczajew podkreli, e w tym temacie MSZ nie ma mocy decyzyjnej, poniewa wszystko zaley od Protokou Rzdu FR. Poinformowa rwnie, e przyjciem polskiej delegacji zajmie si dyr. protokou Rzdu *FR+ W. Ostrowienko. Nie wiadomo jeszcze czy uda si do tego doprowadzid 24 marca czy w terminie pniejszym. () Zapytaem czy istnieje moliwod, aby grupa przygotowawcza przyleciaa do Smoleoska samolotem. S. Nieczajew poinformowa, e wedug jego wiedzy jakiekolwiek korzystanie z lotniska w Smoleosku moe stanowid powany problem. ()

47

Zacznik nr 18

48

Zacznik nr 19 Miejsca zdarzeo: Warszawa, Moskwa, Smoleosk Czas zdarzeo: 11 24 marca 2010 a) Mail Zastpcy Dyrektora Gabinetu Szefa Kancelarii Prezydenta RP Katarzyny Doraczyoskiej wysany 11 marca 2010 r. o godz. 9:20 do Dariusz Jankowskiego, Macieja Jakubika i innych adresatw
() w pon *15 marca+ po akceptacji Min. Przewonika dowiem si kiedy ostatecznie bdzie wizyta przygotowawcza teraz mwi e 24.03 ()

b) Mail Macieja Jakubika z Kancelarii Prezydenta RP wysany 11 marca 2010 r. o godz. 9:43 do Zastpcy Dyrektora Gabinetu Szefa Kancelarii Prezydenta RP Katarzyny Doraczyoskiej, Dariusza Jankowskiego i innych adresatw
() Chciaem potwierdzid e wizyta przyg ma byd 24.03.2010. Takie info uzyska wczoraj Amb. Bahr w Moskwie. ()

49

Zacznik nr 19

50

Zacznik nr 20 Miejsca zdarzeo: Warszawa, Smoleosk Czas zdarzeo: 11 marca 2010 Mail Macieja Jakubika z Kancelarii Prezydenta RP do Dariusza Jankowskiego z Kancelarii Prezydenta RP wysany 11 marca 2010 r. o godz. 13.16
() Moesz sprawdzid co jest z lotniskiem w Smoleosku bo syszaem plotk e Rosjanie twierdz e ono niezbyt dziaa ()

51

Zacznik nr 20

52

Zacznik nr 21 Miejsca zdarzeo: Warszawa, Smoleosk Czas zdarzeo: 15 26 marca 2010 Mail Magdaleny Parol z Sekretariatu Zastpcy Dyrektora Gabinetu Szefa Kancelarii Prezydenta RP do Sekretariatu Ministra Jacka Sasina i innych adresatw z Kancelarii Prezydenta RP wysany 15 marca 2010 r. o godz. 15:45
() Wedug informacji uzyskanej dzi od Min. A. Przewonika, planowana wizyta przygotowawcza dotyczca uroczystoci w Katyniu odbdzie si 24 marca 2010 r. w Smoleosku (prawdopodobnie spotkanie w Moskwie zostanie przeniesione do Smoleoska). Prosz pracownikw w stosownych biurach udajcych si na wizyt przygotowawcz o wyrobienie wiz (23-26.03.2010 r.) ()

53

Zacznik nr 21

54

Zacznik nr 22 Miejsca zdarzeo: Moskwa, Warszawa Czas zdarzeo: 16 19 marca 2010 Pismo Ambasadora RP w Moskwie Jerzego Bahra do Podsekretarza Stanu w Kancelarii Prezydenta RP Mariusza Handzlika 16 marca 2010 r., wysane faxem z Moskwy jako bardzo pilne 16 marca 2010 r. o godz. 16:22
() Uprzejmie informuj, e jak wanie mnie powiadomiono w zwizku z aktualnymi przygotowaniami kwietniowych uroczystoci katyoskich (delegacja z Ministrem T. Arabskim oraz A. Kremerem 17 18 bm.) oraz przyjazdem grupy przygotowawczej w przyszym tygodniu, nie jest moliwe zrealizowanie planowanych przez pana Ministra spotkao w dniu 19 bm. Uprzejmie sugerujemy, aby w uzgodnieniu z MSZ zaprojektowad inny termin wizyty pana Ministra w Moskwie, np. po pobycie wspomnianej wyej grupy przygotowawczej. ()

55

Zacznik nr 22

56

Zacznik nr 23 Miejsca zdarzeo: Katyo, Smoleosk Czas zdarzeo: 3 kwietnia 2010 Mail C. G. sekretarza Ambasady RP w Moskwie do G. M. z MSZ Federacji Rosyjskiej, wysany 3 kwietnia 2010 r. o godz. 22:31
Spotkanie z rosyjsk grup przygotowujc 7.04 odbyo si 3.04 w Katyniu i Smoleosku (). Na czele grupy rosyjskiej sta Kitajew z-ca dyr. PD Rzdu FR. Propozycje programowe strony rosyjskiej wg ustaleo z 3 kwietnia 2010 r. 1. Start z Warszawy: w celu uniknicia protokolarnych nieporozumieo strona rosyjska prosi, aby start samolotu 154M z Premierem D. Tuskiem na pokadzie odby si w porozumieniu z Moskw, po sygnale oznaczajcym, e Premier Putin jest ju w drodze do Katynia. ()

57

Zacznik nr 23

58

6. Brak zabezpieczenia wizyty Prezydenta RP Lecha Kaczyoskiego przez Biuro Ochrony Rzdu i Federalna Sub Ochrony
Z wyjanieo przywoanych z zacznikach nr 26 i 27 wynika, e zabezpieczenie wizyty Prezydenta RP Lecha Kaczyoskiego przez Biuro Ochrony Rzdu byo niewystarczajce i niezgodne z obowizujcymi przepisami, ujtymi m.in. w ustawie z dnia 16 marca 2001 r. o Biurze Ochrony Rzdu22 oraz w normatywach resortowych, takich jak np. wprowadzona Decyzj nr 184/MON Ministra Obrony Narodowej z dnia 9 czerwca 2009 r. Instrukcja organizacji lotw statkw powietrznych o statusie HEAD z 2009 r. 23 (zacznik nr 24)

22

Ustawa z dnia 16 marca 2001 r. o Biurze Ochrony Rzdu (fragmenty): Art. 2. 1. Do zada BOR, z zastrzeeniem ust. 2, naley ochrona: 1) Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej, Marszaka Sejmu, Marszaka Senatu, Prezesa Rady Ministrw, wiceprezesa Rady Ministrw, ministra waciwego do spraw wewntrznych oraz ministra waciwego do spraw zagranicznych, 2) innych osb ze wzgldu na dobro pastwa, 3) byych prezydentw Rzeczypospolitej Polskiej na podstawie ustawy z dnia 30 maja 1996 r. o uposaeniu byego Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej (Dz. U. Nr 75, poz. 356 i z 1998 r. Nr 160, poz. 1065), () 8) obiektw sucych Prezydentowi Rzeczypospolitej Polskiej, Prezesowi Rady Ministrw, ministrowi waciwemu do spraw wewntrznych oraz ministrowi waciwemu do spraw zagranicznych. 2. Minister waciwy do spraw wewntrznych, z zachowaniem przepisw o ochronie informacji niejawnych, podejmuje decyzj o objciu ochron osb, o ktrych mowa w ust. 1 pkt 2. 3. Minister waciwy do spraw wewntrznych, z zachowaniem przepisw o ochronie informacji niejawnych, podejmuje decyzj o zakresie dziaa, o ktrych mowa w ust. 1 pkt 1-4 i 6-8. Art. 6. 1. Szef BOR podlega ministrowi waciwemu do spraw wewntrznych. 2. Szef BOR jest przeoonym funkcjonariuszy BOR, zwanych dalej "funkcjonariuszami", oraz pracownikw zatrudnionych w BOR. 3. Szefa BOR powouje i odwouje Prezes Rady Ministrw na wniosek ministra waciwego do spraw wewntrznych. 23 W trakcie przygotowa i ostatniego lotu TU-154 M nr 101 nie wyznaczono zapasowego statku powietrznego; doszo te do naruszenia wielu innych postanowie Instrukcji organizacji lotw statkw powietrznych o statusie HEAD wprowadzonej Decyzj nr 184/MON Ministra Obrony Narodowej z dnia 9 czerwca 2009 r., w tym m.in.: 1 ust. 5 Operacje startw i ldowa statkw powietrznych o statusie HEAD mona wykonywa: 1) na samolotach i migowcach z lotnisk czynnych; () 1 ust. 6 Organizacja przylotu/odlotu oraz niezbdnego zabezpieczenia logistycznego statku powietrznego wykonujcego lot o statusie HEAD naley do zarzdzajcego lotniskiem czynnym lub ldowiskiem. 1 ust. 7 W odniesieniu do ldowania na terenie innym ni stae lotniska i ldowiska w zakresie organizacji bezpieczestwa miejsca ldowania lub startu oraz zabezpieczenia ratowniczo-ganiczego oraz organizacj ochrony statku powietrznego w czasie postoju odpowiada Biuro Ochrony Rzdu [BOR]. 1 ust. 11 Lot statku powietrznego o statusie HEAD nie moe by wykonywany poniej warunkw minimalnych do startu i ldowania ustalonych dla pilota, statku powietrznego i lotniska. 4 ust. 4 pkt 4 Do obowizkw Specjalisty OKPIRL [Orodka Koordynacji Poszukiwa i Ratownictwa Lotniczego] naley przyjmowanie i analizowanie informacji o zagroeniu bezpieczestwa lotu HEAD oraz podejmowanie stosownych dziaa majcych na celu uruchomienie i przeprowadzenie akcji ratowniczej. 4 ust.9 pkt. 1 Do obowizkw DOP SzZ ODN [dyurnego obrony powietrznej szefa zmiany Orodka Dowodzenia i Naprowadzania] w zakresie meteorologicznego zabezpieczenia lotw statkw powietrznych o statusie HEAD w sektorze jego odpowiedzialnoci naley: 1) przekazywanie ostrzee o NZP [niebezpiecznych zjawiskach pogody] i WA [warunkach atmosferycznych] zagraajcych bezpieczestwu lotu do zag; () 6 ust. 5 Na wojskowych lotniskach startu i ldowania oraz lotniskach zapasowych wcza si wszystkie radiolokacyjne i radionawigacyjne urzdzenia lotniskowe oraz wietlne systemy lotniska dla ustalonego kierunku ldowania. 11 ust. 8 Do zabezpieczenia lotu statku powietrznego o statusie HEAD z MSD [miejsca staej dyslokacji] wyznacza si dwa statki powietrzne zasadniczy i zapasowy.

59

Z dokumentu przywoanego w zaczniku nr 25 wynika, e Minister Obrony Narodowej by poinformowany o fatalnym stanie statkw powietrznych eksploatowanych przez 36 splt, nie zapewniajcym wymaganego poziomu przewozw oraz bezpieczeostwa realizacji zadao przez konstytucyjne organa paostwowe. Z dokumentu przywoanego w zaczniku nr 27 wynika ponadto, e przedstawiciele BOR wyrazili zgod na powierzenie stronie rosyjskiej zabezpieczenia wizyty Prezydenta RP na lotnisku w Smoleosku oraz na trasie do Katynia. Natomiast z transkrypcji rozmw prowadzonych na stanowisku kontroli lotw na lotnisku Smoleosk Siewiernyj (zacznik nr 28) wynika, e w ostatniej chwili (okoo godziny przed przylotem Tu-154M nr 101) strona rosyjska podja decyzj o odesaniu na inne lotnisko statku powietrznego I-76 wiozcego rosyjskich funkcjonariuszy i rodki transportu, w zwizku z czym na lotnisku nie byo si i rodkw niezbdnych do zabezpieczenia wizyty Prezydenta RP Lecha Kaczyoskiego o czym jednak strony polskiej nie poinformowano. Biuro Ochrony Rzdu, a przede wszystkim Minister Spraw Wewntrznych i Administracji J. Miller w sposb skandaliczny nie dopenili obowizkw zorganizowania ochrony Prezydenta RP i najwaniejszych osb w Paostwie. W szczeglnoci obcia ich uzgodnienie ze stron rosyjsk powierzenia FSO ochrony Prezydenta RP bez zapewnienia stronie polskiej koordynacji dziaao.

11 ust. 9 Przed wykonaniem lotu statku powietrznego o statusie HEAD z MSD naley wykona lot komisyjny na gwnym i zapasowym statku powietrznym. 14 ust. 1 Statek powietrzny o statusie HEAD podczas wykonywania lotu oraz podczas postoju na lotnisku lub innym miejscu startu i ldowania podlega szczeglnej ochronie. 14 ust. 4 Ochron statku powietrznego na innych miejscach startw i ldowa oraz na lotniskach poza granicami kraju w odniesieniu do Prezydenta RP, Marszaka Sejmu RP, Marszaka Senatu RP i Prezesa Rady Ministrw, organizuje BOR.

60

Zacznik nr 24 Warszawa, 9 czerwca 2009

61

Zacznik nr 25 Decyzja nr 40/MON Ministra Obrony Narodowej z dnia 3 lutego 2010 r. w sprawie zwikszenia moliwoci transportu lotniczego dla najwaniejszych osb w paostwie w okresie przejciowym
() 1 Celem waciwego wykonywania przez konstytucyjne organa paostwowe przedsiwzid, zwizanych z realizacj polityki zagranicznej podczas podry subowych jak i realizacji zadao przez osoby penice te funkcje, zachodzi pilna potrzeba zapewnienia na wysokim poziomie bezpieczeostwa przewozu najwaniejszych osb w paostwie oraz majc na wzgldzie aktualn sytuacj floty 36 splt, w oparciu o ktr nie ma moliwoci zapewnienia na wymaganym poziomie przewozw i bezpieczeostwa realizacji zadao przez konstytucyjne organa paostwowe, polecam ()

62

Zacznik nr 25

63

64

Zacznik nr 26 Miejsca zdarzeo: Warszawa, Smoleosk, Katyo Czas zdarzeo: 9 kwietnia 2010 K. S., funkcjonariusz BOR:
Byem odpowiedzialny za przygotowanie przedsiwzicia ochronnego dotyczcego zabezpieczenia wizyty Prezydenta L. K. wraz z Maonk oraz byego Prezydent RP R. K. w Smoleosku i w Katyniu. () Na podstawie wszystkich informacji uzyskanych w toku wykonywania swoich zadao sporzdziem w dniu 9 kwietnia plan przedsiwzicia ochronnego. Tego dnia dysponowaem ju wszystkimi niezbdnymi informacjami do opracowania tego typu dokumentu. Program wizyty zosta opracowany w Protokole Dyplomatycznym MSZ, natomiast otrzymaem go z Kancelarii Prezydenta. () W toku przygotowania przedsiwzicia zwizanego z zabezpieczeniem wizyty Prezydenta nie wynikny adne trudnoci bd problemy. Nie wystpiy adne okolicznoci, ktre mogyby wskazywad na ryzyko zagroenia dla bezpieczeostwo osb ochranianych przez BOR. Nie posiadaem wiedzy o moliwoci ldowania samolotu z Prezydentem RP na pokadzie na innym lotnisku ni lotnisko w Smoleosku. Nie posiadaem wiedzy o zaplanowanych lotniskach zapasowych dla tego lotu. Gdybym posiada wiedz o zaplanowanych lotniskach zapasowych mogoby mied to wpyw na realizowane przeze mnie czynnoci, w sytuacji gdyby lotniska te znajdoway si na terytorium innego kraju ni Federacja Rosyjska. W przypadku gdybym wiedzia o moliwoci ldowania na terytorium Biaorusi musiabym spowodowad objcie ochron osb ochranianych przez suby tego kraju.

65

Zacznik nr 27 Miejsca zdarzeo: Warszawa, Moskwa, Smoleosk, Katyo Czas zdarzeo: 5 9 kwietnia 2010 C. K., funkcjonariusz BOR:
Od dnia 5 kwietnia na terytorium Federacji Rosyjskiej realizowaem zadania zwizane z zabezpieczeniem wizyt Prezesa Rady Ministrw w dniu 7 kwietnia oraz Prezydenta RP w dniu 10 kwietnia. W dniu 5 kwietnia samolotem rejsowym wraz z K. D. i A. R., jako czonkowie grupy przygotowawczo-realizacyjnej udalimy si do Moskwy. Wczeniej w dniach 23-26 marca mia miejsce rekonesans. W dniu 6 kwietnia o godz. 14.30 wyjechalimy w towarzystwie ambasadora J. B. do Smoleoska. Po przyjedzie ok. 18.30 pojechalimy na spotkanie na terenie cmentarza w Katyniu, m.in. z udziaem z pracownikami Kancelarii Premiera oraz Gubernatora Obwodu Smoleoskiego. Celem spotkania byo omwienie ostatnich kwestii zwizanych z planowan wizyt premiera. Na miejscu nie byo przedstawicieli Kancelarii Prezydenta wic rekonesans by powicony wycznie kwestiom zwizanym z wizyt Prezesa Rady Ministrw. Po zakooczeniu rekonesansu przyjechalimy do Smoleoska gdzie omwilimy planowane wizyty premiera w siedzibie Gubernatora Obwodu Smoleoskiego oraz udalimy si do tzw. domu oficerw, gdzie planowane byo spotkanie premiera z rosyjsk i biaorusk poloni. 7 kwietnia realizowalimy zadania zwizane z ochron wizyty premiera. Jeeli chodzi o zabezpieczenie fizyczne, lotnisko w Smoleosku zabezpieczay organy rosyjskie milicja, Federalna Suba Bezpieczeostwa i Federalna Suba Ochrony. Suby te zabezpieczay take teren Memoriau w Katyniu, siedzib gubernatora obwodu smoleoskiego i dom oficerw. Suby rosyjskie byy obecne i zabezpieczay pod wzgldem bezpieczeostwa wszystkie te punkty. Na lotnisku nie byo nikogo od nas, gdy lotnisko miao charakter wojskowy i jest zabezpieczone w sposb umoliwiajcy nam skupienie si na zabezpieczeniu miejsc czasowego pobytu premiera i delegacji. () Po zakooczeniu zabezpieczenia wizyty premiera moja grupa pozostaa w Smoleosku. W dniu 8 kwietnia do nas dojechao () kolejnych trzech funkcjonariuszy BOR. W dniu 9 kwietnia odby si rekonesans dotyczcy wizyty Prezydenta. W towarzystwie funkcjonariuszy Federalnej Suby Ochrony, przedstawicieli MSZ i ambasady RP oraz przedstawicieli Gubernatora Obwodu Smoleoskiego, udalimy si na pierwszy punkt planowanej wizyty to jest na Memoria w Katyniu. Tam zostay doprecyzowane szczegy co do godzin przybycia oraz dowozu z dworca kolejowego oraz przedstawicieli Rodzin Katyoskich oraz przedyskutowano program ceremonii. Z FSO przedyskutowano zasady kontroli detektorowej osb wchodzcych na teren memoriau oraz sprawdzenia pirotechnicznego terenu. Nastpnie udalimy si do hotelu Nowyj gdzie mia odbyd si obiad Pana Prezydenta z 250 osobami z Rodzin Katyoskich. Tam take zosta przedyskutowany scenariusz oraz istotne elementy programu. Z FSO przedyskutowalimy zasady zabezpieczenia tego obiektu, to jest miejsca podjazdu kolumny, zabezpieczenia pirotechnicznego obiektu oraz kontroli osb wchodzcych. Po zakooczeniu rekonesansu w hotelu udalimy si, w zmniejszonym skadzie osobowym z przedstawicielami FSO do Filharmonii w Smoleosku, gdzie miao si odbyd spotkanie Prezydenta z poloni rosyjsk i biaorusk. Organizatorem spotkania miaa byd ambasada. W Filharmonii opracowalimy zasady bezpieczeostwa w trakcie pobytu Prezydenta w obiekcie. Ustalono take skad oraz podzia kolumny samochodowej, ktr Prezydent mia poruszad si w trakcie swojej wizyty w dniu 10 kwietnia. W hotelu w godzinach wieczornych spotkaem si jeszcze z dowdc zabezpieczenia ze strony FSO celem m.in. dokonania ostatnich ustaleo. Wieczorem ok. godz. 20.00 przyby min. S. z Kancelarii Prezydenta i z ambasadorem dokonali ostatnich ustaleo zabezpieczeo dotyczcych wizyty Prezydenta. () 24 Na lotnisku nie planowano obecnoci adnego funkcjonariusza BOR . W przypadku gdyby delegacja prezydencka wyldowaa na innym lotnisku, za zabezpieczenie to jest zapewnienie ochrony przy ldowaniu 25 i przyjedzie na miejsce wizyty odpowiadayby suby rosyjskie . Jest to zwyczajowo przyjta modelowa procedura dziaania sub ochrony w kadym kraju () Mieli przewidziane moliwoci dziaania w przypadku ldowania w Moskwie Domodiewo, Witebsku i Miosku. () Byem po raz pierwszy na przygotowaniu pobytu zagranicznego osoby ochranianej, nie zetknem si nigdy z sytuacj zmiany miejsca ldowania samolotu.

24

14 ust. 2 Instrukcji organizacji lotw statkw powietrznych o statusie HEAD okrela, e sprawdzenie statku powietrznego przed lotem oraz ochron osb znajdujcych si na jego pokadzie statku powietrznego podlegajcych ochronie osobistej podczas wykonywania lotu realizuj funkcjonariusze BOR, a 14 ust. 2, e rwnie ochron statku powietrznego w innych miejscach startw i ldowa oraz na lotniskach poza granicami kraju w odniesieniu do Prezydenta RP organizuje BOR. 25 Tame.

66

Zacznik nr 28 Miejsce zdarzeo: Smoleosk Czas zdarzeo: 10 kwietnia 2010 Transkrypcja rozmw telefonicznych na SKP (startowym punkcie dowodzenia) lotniska Smoleosk (Pnocny) od 8:40 do 10:43 10.04.2010 (magnetofon P500 nr 08\806, 7 cieka zapisu)
09:20:00 Krasn. *pk Nikoaj Krasnokutski+: Znaczy wedug, wedug planu, wanie teraz Jak-40 wyldowa z t delegacj i dziennikarzami i I-76 ten nasz, Froow, jest na podejciu/podchodzi. Tam bd maszyny prezydenckie. O 10:30 ldowanie gwnego prezydenta. (gwnego samolotu tj. prezydenckiego, przyp. tum.) () 09:21:38 Sypko [z regionalnego centrum kierowania lotami w Twerze]: Tak, dobrze, patrz, no ten co tam wypuszczaj, zabieraj. Froow oddalad si/odchodzid nie bdzie, ju pjdzie od razu (nieczyt.) wszystko zabierze i bdzie id, tak, on nie bdzie teraz przelatywad. () 09:40:03 Krasn.: Nie wiem, na razie nie jestem gotowy, w prognozie go nie byo, w cigu 20 minut wszystko zasonio, teraz Froow, wysyamy go na zapasowe do Tweru. () 09:56:53 KL *kontroler lotw ppk Pawe pliusnin+: A tam u ciebie, z tym startem te taka dupa, tak? 09:56:56 Pomocnik Kontrolera Lotw (PKL): W ogle nic nie widad. 09:56:58 KL: Zrozumiaem. 09:57:01 KL: Wtedy kiedy tego FeeSBesznika przyjmowaem, taka sama pogoda bya (niezrozumiae).

67

7. Zlekcewaenie informacji o nieprzygotowaniu lotniska Smoleosk Siewiernyj na przyjcie samolotu z Prezydentem RP Lechem Kaczyoskim i polsk delegacj w dn. 10 kwietnia 2010 r.
Z dokumentw przywoanych w zacznikach nr 29, 30, 31 i 32 wynika, e rzd D. Tuska wielokrotnie otrzymywa informacje wskazujce na nieprzygotowanie lotniska Smoleosk Siewiernyj do przyjcia polskiego statku powietrznego. Mimo zapewnieo, i ww. lotnisko (na co dzieo zamknite) zostanie uruchomione, nie otrzymano ze strony rosyjskiej oficjalnego potwierdzenia, e zostanie ono uruchomione na potrzeby polskich delegacji w dniach 7-10 kwietnia (ta ostatnia informacja dotara z MSZ do sekretariatu min. Handzlika w Kancelarii Prezydenta RP ju po 10 kwietnia 2010 r.). Ponadto z dokumentw przywoanych w zaczniku nr 32 wynika, e 8 kwietnia 2010 r. w MSZ rozumiano wag sprawy. Wiedziano, e lotnisko w Smoleosku nie jest poinformowane o zaplanowanym na 10 kwietnia 2010 r. ldowaniu samolotu z Prezydentem RP na pokadzie i oceniano, e nieprzygotowanie ldowania tego i innych samolotw w Smoleosku jest kwesti fundamentaln lecz zaniechano przeprowadzenia niezbdnych czynnoci i ustaleo. Wskazuje to na niedopenienie obowizkw przez MSZ.

68

Zacznik nr 29 Miejsce zdarzenia: Moskwa Czas zdarzeo: 10 marca 2010 Claris nr 284 nadany w Moskwie 11 marca 2010 r. do MSZ dot. rozmowy przeprowadzonej 10 marca 2010 r. przez pracownika MSZ RP z Dyrektorem III Europejskiego Departamentu MSZ Federacji Rosyjskiej S. Nieczajewem.
() Zapytaem czy istnieje moliwod, aby grupa przygotowawcza przyleciaa do Smoleoska samolotem. S. Nieczajew poinformowa, e wedug jego wiedzy jakiekolwiek korzystanie z lotniska w Smoleosku moe stanowid powany problem. ()

69

Zacznik nr 29

70

Zacznik nr 30 Miejsce zdarzenia: Warszawa Czas zdarzenia: 11 marca 2010 Mail Macieja Jakubika z Kancelarii Prezydenta RP do Dariusza Jankowskiego z Kancelarii Prezydenta RP wysany 11 marca 2010 r. o godz. 13.16.
() Moesz sprawdzid co jest z lotniskiem w Smoleosku bo syszaem plotk e Rosjanie twierdz e ono niezbyt dziaa ()

71

Zacznik nr 30

72

Zacznik nr 31 Miejsce zdarzeo: Warszawa Czas zdarzeo: 24 marca 12 kwietnia 2010 Notatka z dn. 24 marca 2010 r. dot. rozmowy przeprowadzonej przez podsekretarza stanu w MSZ Andrzeja Kremera z ambasadorem Federacji Rosyjskiej w Warszawie Wiktorem Grininem (skierowana do Mariusza Handzlika, podsekretarza stanu w Kancelarii Prezydenta RP, wpyna do Kancelarii Prezydenta RP dopiero 12 kwietnia 2010 r.)
() W trakcie rozmowy poruszone zostay take niektre kwestie przygotowao uroczystoci katyoskich w dniach 7 i 10 kwietnia br. Stwierdziem, i mimo zapewnieo strony rosyjskiej wci brak oficjalnego potwierdzenia, czy w dniach 7-10 kwietnia zostanie uruchomione na potrzeby uroczystoci (obecnie zamknite) lotnisko w Smoleosku. ()

73

Zacznik nr 31

74

Zacznik nr 32 Miejsca zdarzeo: Smoleosk, Kijw, Moskwa, Warszawa Czas zdarzeo: 8 kwietnia 2010 a) Mail radcy Ambasady RP w Kijowie D. G. wysany 8 kwietnia 2010 r. o godz. 14.53 do ambasadora RP w Moskwie J. B. oraz amb. T. T., G. C. i J. G. z Ambasady RP w Moskwie a take do wiadomoci A. K. i M. K. z MSZ
() Lotnisko w Smoleosku nic nie wie o zgodzie na ldowanie samolotu z Prezydentem. Bd wdziczny za przekazanie mailem numeru zgody na przelot i ldowanie. ()

b) Mail podsekretarza stanu w MSZ A. K. wysany 8 kwietnia 2010 r. o godz. 16.59 do radcy Ambasady RP w Kijowie D. G., ambasadora RP w Moskwie J. B. oraz amb. T. T., G. C. i J. G. z Ambasady RP w Moskwie a take do wiadomoci M. K. i J. B. z MSZ
Zwracam uwag, e kwestia ldowania samolotu / samolotw jest fundamentalna !!! Prosz o pilne wyjanienie wszystkich szczegw zwizanych z dojazdem delegacji i innych szczegw organizacyjnych. ()

75

Zacznik nr 32

76

8. Uzgodnienie przez rzdy RP i FR obnienia rangi wizyty Prezydenta RP Lecha Kaczyoskiego


Z dokumentw przywoanych w zacznikach nr 33 i 34 wynika, e ju 10 marca 2010 r. dyrektor S. Nieczajew z MSZ FR w rozmowie z przedstawicielem MSZ RP podkreli, i protok dyplomatyczny rzdu FR bdzie zajmowa si wycznie organizacj spotkania premierw D. Tuska i W. Putina. Polski rozmwca Nieczajewa przyj to do akceptujcej wiadomoci. W czasie tej samej rozmowy S. Nieczajew spyta, czy ma traktowad sowa polskiego rozmwcy o przyjedzie Prezydenta RP Lecha Kaczyoskiego do Katynia w dniu 10 kwietnia jako oficjalne powiadomienie strony rosyjskiej o tej wizycie, lecz polski rozmwca rosyjskiego dyplomaty nie zaj stanowiska. Natomiast 3 kwietnia polska strona rzdowa ustalia z rosyjsk stron rzdow, e wylot premiera D. Tuska do Katynia bdzie koordynowany z Moskw. MSZ byo wiadome, e organizacja wizyty Prezydenta RP realizowana jest tak, e bdzie ona gorzej przygotowana i gorzej zabezpieczona ni spotkanie premiera D. Tuska z W. Putinem

77

Zacznik nr 33 Miejsce zdarzenia: Moskwa Czas zdarzenia: 10 marca 2010 Claris nr 284 nadany w Moskwie 11 marca 2010 r. do MSZ dot. rozmowy przeprowadzonej 10 marca 2010 r. przez pracownika MSZ RP z Dyrektorem III Europejskiego Departamentu MSZ Federacji Rosyjskiej S. Nieczajewem.
() Zwrciem uwag, e mamy do czynienia z dwiema wizytami. Premiera 7 kwietnia i Prezydenta 10 kwietnia. S. Nieczajew podkreli, e protok rzdu FR bdzie si zajmowa wycznie organizacj spotkania premiera D. Tuska z premierem W. Putiem. W kwestii wizyty w FR prezydenta L. Kaczyoskiego S. Nieczajew zapyta czy powinien rozumied moje sowa o przyjedzie Prezydenta Polski L. Kaczyoskiego jako oficjalne powiadomienie strony rosyjskiej, gdy do tej pory strona rosyjska nie otrzymaa adnej oficjalnej wiadomoci, e wizyta ta bdzie miaa miejsce. Odpowiedziaem, e na tak postawione pytanie nie mog udzielid adnej oficjalnej wiadomoci, niezalenie od faktu, e z tych materiaw, ktre posiadam wynika, e 10 kwietnia do Katynia przybdzie Prezydent RP. ()

78

Zacznik nr 33

79

Zacznik nr 34 Miejsca zdarzeo: Katyo, Smoleosk Czas zdarzeo: 3 kwietnia 2010 Mail C. G. sekretarza Ambasady RP w Moskwie do G. M. z MSZ Federacji Rosyjskiej, wysany 3 kwietnia 2010 r. o godz. 22:31
Spotkanie z rosyjsk grup przygotowujc 7.04 odbyo si 3.04 w Katyniu i Smoleosku (). Na czele grupy rosyjskiej sta Kitajew z-ca dyr. PD Rzdu FR. Propozycje programowe strony rosyjskiej wg ustaleo z 3 kwietnia 2010 r. 1. Start z Warszawy: w celu uniknicia protokolarnych nieporozumieo strona rosyjska prosi, aby start samolotu 154M z Premierem D. Tuskiem na pokadzie odby si w porozumieniu z Moskw, po sygnale oznaczajcym, e Premier Putin jest ju w drodze do Katynia. ()

80

Zacznik nr 34

81

9. Rezygnacja z zamwionego rosyjskiego nawigatora dla samolotu przewocego Prezydenta RP Lecha Kaczyoskiego po zapewnieniu bezpieczeostwa lotu delegacji premiera D. Tuska
Z dokumentu przywoanego w zaczniku nr 36 oraz z wyjanieo onierzy Si Powietrznych przywoanych w zacznikach nr 35 i 37 wynika, e 10 marca 2010 r. Kancelaria Prezydenta RP wraz z zamwieniem na samolot dla Prezydenta RP Lecha Kaczyoskiego przekazaa zamwienie na rosyjskiego lidera (nawigatora). Uzyskano zapowied, e zamwienie zostanie zrealizowane. Gdy 30 marca 2010 r. Kancelaria Prezesa Rady Ministrw przekazaa zamwienie na samolot i lidera dla delegacji z D. Tuskiem na czele, strona rosyjska odpowiedziaa, e w tak krtkim terminie nie moe zrealizowad zamwienia na skierowanie do Polski drugiego lidera. Odpowied ta zostaa wykorzystana przez polsk stron rzdow jako pretekst do wycofania zamwienia na lidera majcego towarzyszyd zaodze Tu-154M nr 101 w dn. 10 kwietnia 2010 r. (w wypracowaniu decyzji o cakowitej rezygnacji z liderw, zrealizowanej nastpnie przez 36 splt, uczestniczy m.in. G. C. z Ambasady RP w Moskwie). Natomiast 7 kwietnia 2010 r. zaog samolotu transportujcego delegacj z premierem na czele uzupeniono o oficera - specjalist osprztu, ktry mgby pomc zaodze w razie wystpienia awarii (10 kwietnia 2010 r. skadu zaogi Tu-154 nr 101 nie poszerzono). To rzd D. Tuska odpowiada za brak rosyjskiego nawigatora na pokadzie Tu-154M w dniu 10 kwietnia 2010 r. i za wynikajce std konsekwencje. Rezygnacja z nawigatora zamwionego dla samolotu przewocego Prezydenta RP bya skutkiem zorganizowania dodatkowego spotkania D. Tuska z W. Putinem.

82

Zacznik nr 35 Miejsca zdarzeo: Warszawa, Moskwa Czas zdarzeo: 10 30 marca 2010 Mjr P. O. z 36 splt
() zamwienie na lot Prezydenta RP na trasie Warszawa Smoleosk Warszawa na dzieo 10.04.2010 wpyno 10.03.2010 () w dniu 30.03.2010 wpyno zamwienie na lot Premiera trasie Warszawa Smoleosk Warszawa na dzieo 7.04.2010. () ju w dniu 30.03.2010 skontaktowaem si telefonicznie z G. C. z Ambasady RP w Moskwie, celem poinformowania go o lotach na dzieo 7.04.2010. W trakcie tej rozmowy z C. w/w potwierdzi mi zamwienie na lot na 10.04.2010 r., a natomiast co do lotw na 07.04.2010, w zwizku z krtkim czasem wydaje mi si, wydaje mi si, e powiedzia, i nie wie czy strona rosyjska bdzie w stanie zapewnid liderw na 07.04.2010. W zwizku z powyszym poinformowaem C., e skontaktuj si z D-c (), ktry zawsze wyznacza zaog na loty i oddzwoni do niego , czyli C., co do dalszej decyzji. Udaem si nastpnie do kpt. P. K. () w celu wyjanienia problemu. Kpt. K. skontaktowa si telefonicznie z ppk. B. S. i zapyta czy na loty 07.04.2010 zamwid liderw, czy te jest on w stanie wystawid zaog posugujc si jzykiem rosyjskim. Ppk. S. przekaza kpt. K, i jest w stanie wystawid na 7.04.2010 takie zaogi. Wtedy te zapytaem: a co z lotem 10.04.2010? Ppk S. za porednictwem kpt. K. przekaza mi, i te poleci zaoga posugujca si jzykiem rosyjskim. Nastpnie zadzwoniem do C. i przekazaem w/w ustalenia odnonie liderw.

83

Zacznik nr 36 Miejsce zdarzenia: Warszawa Czas zdarzenia: 31 marca 2010 Pismo mjr. P. O., Szefa Sekcji Planowania i Ewidencji Pionu Szkolenia JW 2139 do Szefostwa Suby Ruchu Lotniczego RP z dn. 31 marca 2010 r.26 dot. przelotw JW. 2139 w dniu 07.04.2010 r. oraz 10.04.2010 r. po trasie Warszawa Smoleosk Warszawa
W zwizku z zapewnieniem przez d-c eskadry o zaplanowanie *tak w tekcie! red.+ zag posugujcych si jzykiem rosyjskim na w/w przeloty samolotw, prosz o anulowanie zamwienia liderw po w/w trasie. Jednoczenie podtrzymujemy prob o przesanie aktualnych danych dotyczcych lotniska SMOLEOSK. ()

26

W nagwku pisma omykowo data: 31.04.2010 r.

84

Zacznik nr 36

85

Zacznik nr 37 Miejsce zdarzenia: Warszawa, Smoleosk Czas zdarzenia: 7 kwietnia 2010 Ppk B. S. z 36 splt:
Na lot 7 kwietnia 2010 r. z VIP () samolotem Tu-154M/101 skad zaogi by nastpujcy () mjr P. II pilot, nawigator chor. G., technik pokadowy chor. K. i stewardessy pani M., pani . i pani Z. oraz kpt. P. jako specjalista. (.) obecnod kpt. P., jako czonka zaogi w locie do Smoleoska z dnia 7 kwietnia 2010, podyktowana bya, e jako specjalista osprztu mg nam pomc w razie wystpienia awarii () Kpt. P. mia udad si do Samary celem nadzorowania remontu Tu-154M/102. ()

86

10. Niedostarczenie przez stron rosyjsk zaodze Tu-154M nr 101 wymaganych danych meteorologicznych
Z dokumentw przywoanych w zacznikach nr 42, 43, 44 i 45 oraz z wyjanieo onierzy przywoanych w zacznikach nr 39, 40 i 41 wynika, e: - od jesieni 2009 r. jednostki organizacyjne Si Powietrznych RP (w tym 36 splt) sygnalizoway koniecznod uzyskania danych meteorologicznych z rosyjskich lotnisk oraz danych adresowych waciwej rosyjskiej jednostki w celu otrzymania tych danych, zwaszcza ze Smoleoska; - polski ataszat w Moskwie zlekceway sygnalizowan przez Siy Powietrzne pilnod sprawy i nie realizujc wskazanych zadao, wczy je do negocjacji przyszego polsko-rosyjskiego porozumienia wojskowego; - polski ataszat w Moskwie, wiedzc e zaogi polskich statkw powietrznych zamierzajcych ldowad na lotnisku Smoleosk Siewiernyj bd pozbawione biecej informacji meteorologicznej, nie realizowa wnioskw jednostek Si Powietrznych i nie spowodowa dostarczenie tych danych. Ponadto z dokumentw przywoanych w zacznikach nr 46, 47, 48 i 49 wynika, e w dniu 10 kwietnia 2010 r. zaoga Tu-154M nr 101 z Prezydentem RP Lechem Kaczyoskim na pokadzie nie otrzymaa od strony rosyjskiej wymaganych depesz meteorologicznych METAR (aktualnych warunkw na lotnisku podawanych co p godziny) i TAF (prognozy pogody), a informacje meteorologiczne przekazywane jej drog radiow przez stanowisko kontroli lotw na lotnisku Smoleosk Siewiernyj byy niecise lub mylne. Stanowio to naruszenie dyspozycji art. 8 polsko-rosyjskiego porozumienia z 1993 roku.27 MON i ataszat oraz suby rosyjskie cakowicie zlekcewayy swoje obowizki dostarczenia zaodze Tu-154M w dniu 10 kwietnia 2010 r. informacji o zagroeniu meteorologicznym.

27

Porozumienie midzy Ministerstwem Obrony Narodowej Rzeczypospolitej Polskiej a Ministerstwem Obrony Narodowej Federacji Rosyjskiej w sprawie zasad wzajemnego ruchu lotniczego wojskowych statkw powietrznych Rzeczypospolitej Polskiej i Federacji Rosyjskiej w przestrzeni powietrznej obu pastw sporzdzone w Moskwie 14 grudnia 1993 roku. Art. 8. Przy ldowaniu wojskowych statkw powietrznych Rzeczypospolitej Polskiej na lotniskach wojskowych Federacji Rosyjskiej oraz wojskowych statkw powietrznych Federacji Rosyjskiej na lotniskach wojskowych Rzeczypospolitej Polskiej, Strony zobowizuj si wiadczy nastpujce usugi: a) bezpatnie: - przekazywanie niezbdnych danych o lotniskach wojskowych; (); - przekazywanie danych meteorologicznych; - wykorzystanie wojskowych systemw nawigacyjnych na trasie lotu, przy starcie i ldowaniu; - postj statku powietrznego; ().

87

Zacznik nr 38 Miejsca zdarzeo: Warszawa, Smoleosk Czas zdarzeo: 26 wrzenia 2009 9 kwietnia 2010 S. P., onierz 36 splt:
W dniu 9 kwietnia 2010 r. ok. godz. 8.00 zdaem sub dyurnego meteorologa lotniska M. N. Udzieliem mu instruktau polegajcego na planowanych i realizowanych zadaniach lotniczych. Przekazaem rwnie informacj, aby zwrci szczegln uwag na lot, ktry bdzie realizowany w dniu 10 kwietnia 2010 r. do Smoleoska. ze wzgldu na brak depesz meteorologicznych z tego miejsca. 26 wrzenia 2009 r. mia miejsce przelot JAK-40 z ministrem Cz. na trasie Warszawa Smoleosk Warszawa. Podczas zabezpieczania meteorologicznego tego lotu po raz pierwszy spotkalimy si z sytuacj, e z lotniska w Smoleosku brak jest depesz meteorologicznych METAR i TAF. Zgodnie z instrukcj organizacji lotw powietrznych o statusie HEAD oraz instrukcj meteorologicznego zabezpieczenia lotw statkw powietrznych podstaw do wykonywania lotw s depesze TAF, prognozy parametrw meteorologicznych i METAR, zawierajce obserwacje parametrw meteorologicznych. () O braku depesz TAF i METAR z lotniska w Smoleosku osobicie meldowaem pismem z 20 padziernika 2009 r. do Szefa Zarzdu Rozpoznania i Walki Elektronicznej SP *Si Powietrznych+. W odpowiedzi 23 padziernika 2009 r. uzyskalimy informacje, i Szef Sztabu SP zwrci si z wnioskiem do Dyrektora Departamentu Wojskowych Spraw Zagranicznych [MON] o pomoc w przedmiotowej sprawie. Nie otrzymalimy odpowiedzi na pimie. 6 lub 7 kwietnia 2010 r. Szef Oddziau Suby Meteorologicznej SP przekaza mi informacj, e niemoliwym jest otrzymanie danych TAF i METAR z tego rejonu. Wiedzc, e zbliaj si wyloty do Smoleoska ju od 30 marca 2010 r. zgosiem ten problem ustnie do kierownika Biura Meteorologicznego Centrum Hydrometeorologii SP. Uzyskaem informacj od niego, e zajmie stanowisko w tej sprawie.

88

Zacznik nr 39 Miejsca zdarzeo: Warszawa, Smoleosk, Moskwa Czas zdarzeo: listopad 2009 10 kwietnia 2010 M. K., onierz Centrum Hydrometeorologii SZ RP
Zaoga samolotu Tu-154 M wiedziaa, e biuletyn lotniczo-meteorologiczny nie zawiera depesz METAR i TAF. Ja z Szefem Suby Meteorologicznej 36 splt omawiaem fakt braku depesz METAR i TAF z lotniska w Smoleosku, problem ten ujawni si w listopadzie 2009 r., CH [Centrum Hydrometeorologii] SZ nie miao moliwoci uzyskad takich depesz lotnisk wojskowych z obszaru Federacji Rosyjskiej. W zwizku z powyszym P. sporzdzi pismo w tej sprawie do Szefa Oddziau Meteorologicznego SP. Wiem, e prbowa on uzyskad dane z lotniska w Smoleosku za porednictwem naszego attache wojskowego w Moskwie, ale nie wiem jak to ostatecznie si skooczyo, w kadym razie do 10 kwietnia 2010 r. depesz METAR i TAF z tego obszaru nie byo.

89

Zacznik nr 40 Miejsca zdarzeo: Warszawa, Smoleosk, Moskwa Czas zdarzeo: jesieo 2009 7 kwietnia 2010 B. P., onierz z Dowdztwa SP
Jesieni 2009 r. pojawi si problem braku danych meteorologicznych z lotnisk wojskowych Federacji Rosyjskiej, gwnie chodzio o lotnisko wojskowe w Smoleosku. Zgosi to szef sztabu 36 splt S.P. Mjr Sz. z podlegego mi Oddziau telefonicznie skontaktowa si w tej sprawie z attachatem wojskowym RP w Moskwie i jego rozmwca skierowa go do attache gen. W. Mjr Sz. przedstawi mu potrzeb uzyskania danych meteorologicznych z lotnisk wojskowych Federacji Rosyjskiej, gen. W. doradzi skierowanie w tej sprawie pisma do Departamentu Wojskowych Spraw Zagranicznych MON. Pismo do DWSZ zostao wysane 23 padziernika 2009 r., po 23 padziernika zadzwoni z tego departamentu S., eby ucilid o jakie dane chodzi. Ja przekazaem mu, e chodzi nam o depesze METAR i TAF, a jeeli by nie byo tych danych to o kade inne dane, np. SYNOP. Poinformowaem o tym pimie dowdc 36 splt i telefonicznie K. z CH [Centrum Hydrometeorologii] SZ RP. 6 kwietnia skontaktowaem si z B. z naszego attachatu w Moskwie, pytajc czy jest moliwod pozyskania danych meteo ze Smoleoska. B. wiedzia o sprawie, poinformowa mnie i nie ma danych ze Smoleoska, oraz e jest w Smoleosku jego szef i przekae jemu spraw, ja poprosiem o uzyskanie danych meteo i ewentualnie o numer telefonu na lotnisko w Smoleosku. Zadzwoniem nastpnie do B. 7 kwietnia i jeszcze raz poprosiem go o sprawdzenie moliwoci uzyskania telefonu na lotnisko, B. nie by w stanie uzyskad, ani danych meteo, ani numeru telefonu, poinformowa mnie e umieszcz prob o kontakty i potrzeb pozyskiwania danych w nocie dyplomatycznej.

90

Zacznik nr 41 Miejsce zdarzeo: Warszawa Czas zdarzeo: 20 23 padziernika 2009 Pismo Szefa Zarzdu Rozpoznania i Walki Elektronicznej Dowdztwa Si Powietrznych pk. A. M. do Szefa Sztabu 36 splt wysane faxem 23 padziernika 2009 r.
() W odpowiedzi na pismo nr 2613/09 z dnia 20.10.2009 r. informuj, e Szef Sztabu Zastpca Dowdcy SP wystpi z wnioskiem do Dyrektora Departamentu Wojskowych Spraw Zagranicznych w sprawie pomocy w pozyskiwaniu informacji meteorologicznych z terytorium Federacji Rosyjskiej. O postpach w tej sprawie bdzie Pan informowany na bieco. W zaczeniu przedstawiam kopie pisma do Dyrektora Departamentu WSZ. ()

91

Zacznik nr 42 Miejsca zdarzeo: Warszawa, Moskwa Czas zdarzeo: 28 29 padziernika 2009 Pismo/fax Szefa Oddziau Ataszatw Wojskowych Departamentu Wojskowych Spraw Zagranicznych MON do attach obrony wojskowego, morskiego i lotniczego przy Ambasadzie RP w Moskwie gen. G. W. z 29 padziernika 2009 r.
() Nawizujc do pisma nr BAWMOS096265 z 28.10.2009 r. dot. pozyskania danych meteorologicznych, w uzupenieniu informuj Pana Generaa, i strona polska zainteresowana jest zwaszcza podaniem punktu kontaktowego (nazwa, miejscowod i numer telefonu) w FR, z ktrym mogaby si kontaktowad celem otrzymania potrzebnych danych z poszczeglnych lotnisk. (...)

92

Zacznik nr 42

93

Zacznik nr 43 Miejsca zdarzeo: Warszawa, Moskwa Czas zdarzeo: 16 marca 2010 Pismo Szefa Zarzdu Rozpoznania i Walki Elektronicznej Dowdztwa Si Powietrznych pk. A. M. do Szefa Oddziau Kontaktw Zagranicznych Dowdztwa Si Powietrznych z 16 marca 2010 r. na temat rozmw sztabowych z SZ FR w Moskwie
() W odpowiedzi na pismo nr P5/754/II informuj, e Zarzd Rozpoznania i WE jest zainteresowany wspprac w obszarze geografii wojskowej dotyczcej pozyskiwania informacji meteorologicznej z lotnisk Federacji Rosyjskiej. W zwizku z czstymi wylotami samolotw wojskowych do Federacji Rosyjskiej (remonty, wizyty paostwowe, obchody rocznic) istnieje potrzeba dostpu do informacji meteorologicznych z tych lotnisk celem zabezpieczenia meteorologicznego przelotw statkw powietrznych. (...)

94

Zacznik nr 43

95

Zacznik nr 44 Miejsce zdarzenia: Warszawa Czas zdarzenia: 16 marca 2010 Pismo A. S. do S. J. do Sztabu Generalnego SZ na temat wsppracy z SZ Rosji wysane 16 marca 2010 r. o godz. 12.58
() W odpowiedzi na pismo nr P5/754/II przedstawiam propozycj wsppracy o obszarze geografii wojskowej dotyczcej pozyskiwania informacji meteorologicznej z lotnisk Federacji Rosyjskiej. W zwizku z czstymi wylotami samolotw wojskowych SZ RP do Rosji (remonty, wizyty paostwowe VIP, obchody rocznic Katynia itd.) wojskowa suba meteorologiczna potrzebuje dane o warunkach atmosferycznych z lotnisk rosyjskich ze wzgldu na problemy z pozyskiwaniem tych danych ze rde oficjalnych. ()

96

Zacznik nr 45 Miejsce zdarzeo: Warszawa Czas zdarzeo: 9 10 kwietnia 2010 M. N., onierz 36 splt
() lotnisko w Smoleosku nie przekazuje danych meteorologicznych METAR dotyczcych aktualnych warunkw na lotnisku podawanych, co p godziny i danych TAF dotyczcych prognozy pogody dla lotniska. Z lotniska w Smoleosku mielimy tylko depesze SYNOP, ktra zawiera takie dane, jak kierunek wiatru, temperatur, widzialnod, ilod zachmurzenia i numer stacji meteorologicznej. Dane SYNOP z tej stacji s aktualizowane co 3 godziny. Zgodnie z regulaminem lotw, piloci decyzj o przelocie podejmuj po zapoznaniu si z danymi METAR i TAF oraz na podstawie dokumentacji meteorologicznej. Sytuacja o braku tych danych z lotniska bya poruszana przez S. P., ktry podejmowa jakie czynnoci z tym zwizane, ale jakie tego nie znam. W godzinach popoudniowych 9 kwietnia 2010 r. zadzwoni do mnie kpt. A. P., dowdca Tu-154M, ktremu przekazaem swoj prognoz na ldowanie na lotnisku w Smoleosku. () Podczas tej rozmowy nie przekazaem kpt. A. P. informacji o mgach, poniewa ich nie prognozowaem ze wzgldu na nisk wilgotnod w tym rejonie. () Ok. godz. 6.10 por. A. Z., czonek zaogi Tu-154M odebra ode mnie dokumentacj lotniczo-meteorologiczn na wylot samolotu. Odbir dokumentacji zosta potwierdzony wasnorcznym podpisem por. Z. Przekazaem takie dokumenty jak: depesze TAF i METAR lotnisk Warszawa Okcie, Gdaosk, Miosk jeden i dwa, Wilno, Gomel, Moskwa Wnukowo, Moskwa Domodie[do]wo, Moskwa Szeremietiewo, Omsk, Witebs*k+ (). Ok. godz. 6.20 rozmawiaem z drugim pilotem mjr. R. G., ktry zosta poinformowany o panujcych warunkach w rejonie lotniska w Smoleosku i prognozowanych warunkach na ldowanie.

97

Zacznik nr 46 Miejsce zdarzeo: Warszawa Czas zdarzeo: 10 kwietnia 2010 J. U., funkcjonariusz BOR
W dniu 10 kwietnia 2010 r. objem sub zastpcy oficera operacyjnego BOR w centrum kierowania BOR. () Kolejn informacj dotyczc tego lotu by telefon z Centrum Operacji Powietrznych, byo to ok. godz. 8.30, moe kilka minut pniej. Oficer, ktry peni tam sub powiadomi nas o zych warunkach atmosferycznych nad Smoleoskiem i zapyta, czy jest nam co wiadomo w tej sprawie. Spyta te, czy istnieje moliwod ldowania na lotnisku zapasowym. Dla nas to byo zaskakujce, nie mielimy wczeniej sygnaw o zej pogodzie. Prbowalimy ustalid szczegy dzwonic do dyurnego BOR w porcie lotniczym z poleceniem zebrania informacji ws. lotniska, ws. ewentualnego ldowania samolotu prezydenckiego na innym lotnisku. Przekaza nam, e maszyn przej nadzr rosyjski i nasza kontrola lotw nie ma z ni cznoci.

98

Zacznik nr 47 Miejsca zdarzeo: Warszawa, Katyo Czas zdarzeo: 10 kwietnia 2010 W. T., funkcjonariusz BOR
W dniu 10 kwietnia 2010 r. o godz. 7.00 objem sub oficera operacyjnego BOR w centrum kierowania. Ok. godz. () zadzwoni do mnie dyurny operacyjny z centrum operacji powietrznych. Zapyta mnie, czy wiemy co o moliwoci innego miejsca ldowania z uwagi na ze warunki atmosferyczne nad lotniskiem w Smoleosku. W moich dokumentach nie byo informacji o moliwych lotniskach zapasowych, niczego takiego nie pamitam. Nie miaem jakichkolwiek informacji czy dotyczcych pogody w Smoleosku, czy wyboru innego miejsca ldowania. Odpowiedziaem, e nie mam adnych informacji i poprosiem, e w przypadku gdyby COP mia jakie informacje o innym miejscu ldowania, poinformowa mnie o tym. Chodzio o koniecznod poinformowania o tym sub dyplomatycznych na miejscu oraz naszych funkcjonariuszy zabezpieczajcych wizyt Pana Prezydenta na terenie Federacji Rosyjskiej. Kilka minut po tym telefonie, okoo 8.55 jeden z naszych oficerw czekajcych na przyjazd Prezydenta w Katyniu C. K. zadzwoni do mnie z pytaniem, czy mamy jakie informacje, gdy dochodz do nich niepokojce sygnay, e moe byd problem, bd e jest problem z ldowaniem samolotu.

99

Zacznik nr 48 Miejsce zdarzeo: Smoleosk Czas zdarzeo: 10 kwietnia 2010


a) Transkrypcja rozmw telefonicznych na SKP (startowym punkcie dowodzenia) lotniska Smoleosk (Pnocny) od 8:40 do 10:43 *czasu lokalnego, tj. od godz. 06:40 do godz. 8:43 czasu polskiego+ 10.04.2010 (magnetofon P500 nr 08\806, 7 cieka zapisu) 08:51:45 Meteo: W cigu 10 godzin odnotowalimy: 3 stopnie wyszej (a wyszej warstwy atmosfery?) 08:51:47 RP *kierownik lotw ppk Pawe Pliusnin+: Tak. 08:51:48 Meteo: Mgieka, Dymy, widocznod 4 kilometry. 08:51:51 RP: Tak. 08:51:52 Meteo: Dolna grani, o, wiatr 140 stopni, 2 metry, plus 2 przecinek 4, wilgotnoci 87%, cinienie 7-44 przecinek 5, przyjte 7-67, przecinek trzy, bez zmian. () b) Transkrypcja rozmw z Wiey Kontroli Lotw lotniska Smoleosk Siewiernyj - rozmowy zarejestrowane przez otwarty mikrofon od godz. 08:38 do godz. 10:43 [czasu lokalnego, tj. od godz. 06:38 do godz. 8:43 czasu polskiego] dnia 10.04.2010 (magnetofon P500 numer 08/806, 4 cieka zapisu) 09:12:41 Krasn. *pk Nikoaj Krasnokutski+- ... i meteo, Marczenko mwi, mgy nie oczekuj. () 09:13:49 Krasn. - Wadimirze Iwanowiczu, odlegod 2, dzieo dobry, podchodzi pierwszy, nakrya, nakrya nas mga, o teraz tutaj, wanie teraz... ja przedzwoni!!! c) Transkrypcja rozmw telefonicznych 09:39:55 Krasn.: A, to wy operacyjny, sam si zamotaem, znaczy si Smoleosk zakryo 09:39:59 OD *operacyjny oficer dyurny mjr Kurtiniec+: Przyczyna? 09:40:00 Krasn. Mga. 09:40:02 OD: Na dugo? 09:40:03 Krasn. Nie wiem, na razie nie jestem gotowy, w prognozie go nie byo, w cigu 20 minut wszystko zasonio, teraz Froow, wysyamy go na zapasowe do Tweru. (...) 09:40:13 Krasn. No co robid, nic nie zrobisz on zejd/zszed () 09:40:19 Krasn.: Ale widocznod 500 metrw, nawet mniej, o teraz nawet 300 metrw zakryo cakowicie. Nie, nie ma sensu czekad, 20 ton ma resztki. 09:40:26 OD: Aha. () 09:40:29 Krasn. Mam pytanie takie, wedug moich danych Tupolew wylatuje polski, kurde, oni si nie pytaj, to znaczy lec sami, trzeba im przekazad, e nas zasonio. 09:40:38 OD: No, ja zaraz do gwnego centrum przeka i objani w czym rzecz. 09:40:39 Krasn.: Przekacie, bo, poniewa w prognozie nie byo, wilgotnod 80%, skd on si wzi o 9 godzinie, ale nakryo cakiem, widocznod teraz jakie 400 maksimum. () () 10:33:12 Krasn: Suchaj, ten meteo, jest jaki niepoczytalny, czy co? 10:33:14 KL *kierownik lotw ppk Pawe Pliusnin+: Podaje teraz 800 metrw. 10:33:21 Krasn: Jakie tam 800 10:33:28 Krasn: o teraz 800 metrw, a tu w ogle, spjrz, chodby tam, metrw 200-300, na pewno jest, a tam metrw 200 maksimum. () 10:35:39 KL: W ogle si zrobio 10:35:43 Krasn: No, wiesz, zadzwoo przynajmniej na "Poudniowy", czy s przynajmniej jakie lady poprawy? 10:36:04 Krasn: Zadzwoomy do miasta. 10:36:06 Krasn: 62-84-21 10:36:24 Krasn: Dzieo dobry, pukownik Krasnokucki, "Pnocny" jak macie pogod? 10:36:32 Krasn: Te macie mg? 10:36:33 Krasn: Zaczo si poprawiad, dobrze zrozumiaem? 10:36:39 Krasn: Zrozumiaem. 10:36:41 Krasn: Zaczy si przejanienia, 600, byo 200, zrobio si 600. () 10:37:00 Krasn: tak, (mga red.) siada w ogle, 200 metrw widocznod, nawet mniej, z tym kursem. 10:37:19 Krasn: 150 cakowicie osiada, i pogarsza si coraz bardziej.

100

11. Zlekcewaenie otrzymanego ostrzeenia o moliwoci porwania statku powietrznego


Z wyjanieo onierza Centrum Operacji Powietrznych SP przywoanych w zaczniku nr 49 wynika, e 9 kwietnia 2010 r. Dyurna Suba Operacyjna SZ przekazaa ostrzeenie o moliwoci uprowadzenia statku powietrznego z lotnisk jednego z paostw Unii Europejskiej. Brak danych wiadczcych o wpywie tego ostrzeenia na dziaania BOR oraz innych osb, instytucji i organw paostwowych zaangaowanych w organizacj i zabezpieczenie podry delegacji z Prezydentem RP na czele do Katynia w dn. 10 kwietnia. Brak reakcji na zagroenie terrorystyczne obci zwaszcza szefw sub specjalnych i nadzorujcego ich premiera D. Tuska.

101

Zacznik nr 49 Miejsce zdarzeo: Warszawa, Miosk Mazowiecki Czas zdarzeo: 9 kwietnia 2010 Z. W., onierz COP
W czasie suby w dniu 9 kwietnia 2010 r. w godzinach nocnych nie pamitam dokadnie godziny, ale byo to po godz. 22.00 otrzymaem od starszego dyurnego zmiany Dyurnej Suby Operacyjnej SZ ostrzeenie o moliwoci uprowadzenia statku powietrznego z lotnisk jednego z paostw Unii Europejskiej. To ostrzeenie, jako zwizane z zagadnieniem bezpieczeostwa w systemie obrony powietrznej przekazaem do dyurujcych ODN *Orodkw Dowodzenia i Naprowadzania+ i na lotnisko w Miosku Mazowieckim, gdzie staa para dyurna.

102

12. Przekazanie zaodze Tu-154M nr 101 leccej 10 kwietnia 2010 r. do Smoleoska bdnych kart podejcia
Z wyjanieo oficerw 36 splt przywoanych w zacznikach nr 50 i 51 wynika, e karty podejcia lotniska Smoleosk Siewiernyj, ktrymi dysponoway zaogi przygotowujce si do lotw na trasie Warszawa Smoleosk Warszawa w dniach 7 i 10 kwietnia (byy to dokumenty z 2009 r. i dokumenty dostarczone kilka dni przed 7 kwietnia 2010 r.) rniy si w kluczowych kwestiach. Nowsze dane dotyczce progw wsprzdnych pasa i wsprzdnych radionawigacyjnych dalszej radiolatarni nie zgadzay si z danymi zawartymi na wczeniejszych kartach podejcia. Dalsza radiolatarnia wedug wsprzdnych karty podejcia bya pooona 4 km od progu pasa 26 lotniska Smoleosk Siewiernyj, a wedug opisu karty 6 km od progu pasa. Wsprzdne progu pasa 26 ustalone przy uyciu narzdzia stosowanego do prowadzenia takich obliczeo byy przesunite o 300 m bliej patrzc w kierunku podejcia w stosunku do danych zawartych na karcie podejcia - co jest rnica znaczn. 10 kwietnia 2010 r. Tu-154M nr 101 z Prezydentem RP na pokadzie uleg katastrofie 723 m od progu pasa 26 lotniska Smoleosk Siewiernyj (moment rozpadania si kontrukcji samolotu), a fragmenty szcztkw samolotu znajdowano w odlegoci co najmniej 350 m od progu pasa. Dostarczenie bdnych danych radionawigacyjnych jednoznacznie obcia stron rosyjsk, wskazujc na jej udzia w doprowadzeniu do tragedii.

103

Zacznik nr 50 Miejsca zdarzeo: Moskwa, Smoleosk, Warszawa Czas zdarzeo: 2009 druga poowa marca 2010 R. R., onierz 36 splt
(.,.) co do wyposaenia nawigacyjnego lotniska w Smoleosku, systemw ldowania, infrastruktury, schematu lotniska posiadalimy inne informacje przekazane przez ambasad RP w Moskwie. Te dane zostay przekazane do 36 splt w 2009 r. Jeeli chodzi o dane lotniska w Smoleosku, ich lokalizacj, to w drugiej poowie marca 2010 r. wystpilimy do ambasady RP z tzw. clarisem. Z ambasady na pimie nie otrzymalimy adnej dodatkowej *informacji+, wiadczcej o zmianach, co do stanu lotniska z 2009 r.

104

Zacznik nr 51 Miejsce zdarzenia: Warszawa Czas zdarzenia: przed 7 kwietnia 2010 B. S., onierz 36 splt
Przygotowywaem si do lotu do Smoleoska na dzieo 7 kwietnia, nie poleciaem, bo zmienio si zapotrzebowanie na samoloty. Przygotowujc si do lotu, zapoznaem si z dokumentacj lotniska Siewiernyj, czyli kartami podejcia lotniska. Otrzymaem je od MW, ktry o ile dobrze pamitam, mia byd dowdc zaogi na ten wylot. Byy to dokumenty sprzed roku. Ponadto zapoznaem si z kartami podejcia tego lotniska, ktre przyszy do JW. [jednostki wojskowej] kilka dni przed 7 kwietnia. Rnica midzy nimi, a wczeniejszymi polegaa na tym, e byo w nich wicej danych na temat lotniska, byy wsprzdne progw pasa i rodkw radionawigacyjnych lotniska. Po katastrofie 10 kwietnia jeszcze raz sprawdziem te nowsze dane lotniska w Siewernym i stwierdziem, e wsprzdne progw pasa i radionawigacyjne dalszej radiolatarni nie zgadzaj si po odlegoci z danymi zawartymi na kartach podejcia. Sprawdzenia dokonaem przy uyciu programu komputerowego FILISTER, poprzez wpisanie do programu wsprzdnych punktw opisanych w kartach podejcia. Wynik na podstawie programu komputerowego wskazywa, e blisza radiolatarnia bya zgodna z danymi odlegoci zawartymi w karcie podejcia do progu 26. Natomiast dalsza radiolatarnia wedug wsprzdnych karty podejcia bya na 4 kilometrze, zamiast na 6 km, jak zawarte jest to w opisie karty, tak wyliczyem to na podstawie programu FILISTER, wpisuj do niego dane z opisu karty podejcia. Przy uyciu narzdzia dostpnego w Internecie na stronie www.earthtools.org sprawdziem wsprzdne progu pasa 26 lotniska w Siewiernym i okazao si, e jest przesunity o ok. 300 m. bliej, patrzc w kierunku podejcia w stosunku do danych zawartych na karcie podejcia. W mojej ocenie jest to znaczna rnica.

105

13. Niewskazanie przez stron rosyjsk zaodze Tu-154M nr 101 lotniska zapasowego
Z wyjanieo funkcjonariuszy BOR, przywoanych w zacznikach nr 52, 53, 54 i 55 oraz z transkrypcji rozmw prowadzonych 10 kwietnia 2010 r. na stanowisku kierowania lotami lotniska Smoleosk Siewiernyj (zaczniki nr 57) wynika, e kwestia lotnisk zapasowych28 nie zostaa waciwie rozwizana i przygotowana przed startem Tu-154M nr 101, a informacja na ich temat nie dotara na czas ani do zaogi polskiego statku powietrznego z Prezydentem RP na pokadzie, ani na lotnisko docelowe. Natomiast z wyjanieo przywoanych w zaczniku nr 56 oraz z transkrypcji rozmw prowadzonych 10 kwietnia 2010 r. na stanowisku kierowania lotami lotniska Smoleosk Siewiernyj (zacznik nr 57) wynika, e ustalenia dotyczce wyznaczenia lotnisk zapasowych trway take w trakcie ostatniego lotu Tu-154M nr 101 z Prezydentem RP na pokadzie. Niewskazanie lotniska zapasowego zaodze Tu-154M nr 101 jednoznacznie obcia stron rosyjsk. Rezygnacja z wyznaczenia lotnisk zapasowych wskazuje na wspodpowiedzialnod MSZ, BOR i Ministra Spraw Wewntrznych Administracji oraz MSZ Federacji Rosyjskiej za wprowadzenie Tu-154M w puapk nad lotniskiem Smoleosk Siewiernyj.

28

Instrukcja organizacji lotw statkw powietrznych o statusie HEAD wprowadzona Decyzj Nr 184/MON Ministra Obrony Narodowej z dnia 9 czerwca 2009 r. (fragment): 4 Obowizki osb funkcyjnych stanowisk dowodzenia COP [Centrum Operacji Powietrznych] i ODN [Orodka Dowodzenia i Naprowadzania] () 2. Do obowizkw St. DO [starszego dyurnego operacyjnego] COP naley: () 3) znajomo statusu lotnisk, ktre mog by wykorzystywane jako lotniska zapasowe dla statku powietrznego o statusie HEAD; ()

106

Zacznik nr 52 Miejsce zdarzenia: Warszawa Czas zdarzenia: 10 kwietnia 2010 J. U., funkcjonariusz BOR
W dniu 10 kwietnia 2010 r. objem sub zastpcy oficera operacyjnego BOR w centrum kierowania BOR. () Kolejn informacj dotyczc tego lotu by telefon z Centrum Operacji Powietrznych, byo to ok. godz. 8.30, moe kilka minut pniej. Oficer, ktry peni tam sub powiadomi nas o zych warunkach atmosferycznych nad Smoleoskiem i zapyta, czy jest nam co wiadomo w tej sprawie. Spyta te, czy istnieje moliwod ldowania na lotnisku zapasowym. ()

107

Zacznik nr 53 Miejsca zdarzeo: Warszawa, Katyo, Smoleosk Czas zdarzeo: 10 kwietnia 2010 W. T., funkcjonariusz BOR
W dniu 10 kwietnia 2010 r. o godz. 7.00 objem sub oficera operacyjnego BOR w centrum kierowania. Ok. godz. zadzwoni do mnie dyurny operacyjny z centrum operacji powietrznych. Zapyta mnie, czy wiemy co o moliwoci innego miejsca ldowania z uwagi na ze warunki atmosferyczne nad lotniskiem w Smoleosku. W moich dokumentach nie byo informacji o moliwych lotniskach zapasowych, niczego takiego nie pamitam. Nie miaem jakichkolwiek informacji czy dotyczcych pogody w Smoleosku, czy wyboru innego miejsca ldowania. Odpowiedziaem, e nie mam adnych informacji i poprosiem, e w przypadku gdyby COP [Centrum Operacji Powietrznych SP] miao jakie informacje o innym miejscu ldowania, poinformowa mnie o tym. Chodzio o koniecznod poinformowania o tym sub dyplomatycznych na miejscu oraz naszych funkcjonariuszy zabezpieczajcych wizyt Pana Prezydenta na terenie Federacji Rosyjskiej. Kilka minut po tym telefonie, okoo 8.55 jeden z naszych oficerw czekajcych na przyjazd Prezydenta w Katyniu C. K. zadzwoni do mnie z pytaniem, czy mamy jakie informacje, gdy dochodz do nich niepokojce sygnay, e moe byd problem, bd e jest problem z ldowaniem samolotu.

108

Zacznik nr 54 Miejsca zdarzeo: Smoleosk, Katyo Czas zdarzeo: 7 10 kwietnia 2010 C. K., funkcjonariusz BOR
() Po zakooczeniu zabezpieczenia wizyty premiera moja grupa pozostaa w Smoleosku. () Na lotnisku nie planowano obecnoci adnego funkcjonariusza BOR. W przypadku gdyby delegacja prezydencka wyldowaa na innym lotnisku, za zabezpieczenie to jest zapewnienie ochrony przy ldowaniu i przyjedzie na miejsce wizyty odpowiadayby suby rosyjskie. Jest to zwyczajowo przyjta modelowa procedura dziaania sub ochrony w kadym kraju () Mieli przewidziane moliwoci dziaania w przypadku ldowania w Moskwie Domodiewo, Witebsku i Miosku. () Byem po raz pierwszy na przygotowaniu pobytu zagranicznego osoby ochranianej, nie zetknem si nigdy z sytuacj zmiany miejsca ldowania samolotu.

109

Zacznik nr 55 Miejsca zdarzeo: Warszawa, Smoleosk, Katyo Czas zdarzeo: 9 10 kwietnia 2010 K. S., funkcjonariusz BOR
Byem odpowiedzialny za przygotowanie przedsiwzicia ochronnego dotyczcego zabezpieczenia wizyty Prezydenta L. K. wraz z Maonk oraz byego Prezydent RP R. K. w Smoleosku i w Katyniu. () Na podstawie wszystkich informacji uzyskanych w toku wykonywania swoich zadao sporzdziem w dniu 9 kwietnia plan przedsiwzicia ochronnego. Tego dnia dysponowaem ju wszystkimi niezbdnymi informacjami do opracowania tego typu dokumentu. () Nie wystpiy adne okolicznoci, ktre mogyby wskazywad na ryzyko zagroenia dla bezpieczeostwo osb ochranianych przez BOR. Nie posiadaem wiedzy o moliwoci ldowania samolotu z Prezydentem RP na pokadzie na innym lotnisku ni lotnisko w Smoleosku. Nie posiadaem wiedzy o zaplanowanych lotniskach zapasowych dla tego lotu. Gdybym posiada wiedz o zaplanowanych lotniskach zapasowych mogoby mied to wpyw na realizowane przeze mnie czynnoci, w sytuacji gdyby lotniska te znajdoway si na terytorium innego kraju ni Federacja Rosyjska. W przypadku gdybym wiedzia o moliwoci ldowania na terytorium Biaorusi musiabym spowodowad objcie ochron osb ochranianych przez suby tego kraju.

110

Zacznik nr 56 Miejsca zdarzeo: Moskwa, Smoleosk Czas zdarzeo: 10 kwietnia 2010 P. M. z Ambasady RP w Moskwie
() W dniu 10 kwietnia 2010 r. j przebywaem w Moskwie. W Smoleosku delegacj powitaln reprezentowa Pan Ambasador RP J. B. Okoo ptorej godziny przed planowanym ldowaniem w Smoleosku samolotu prezydenckiego, otrzymaem informacj od G. C. , e z uwagi na ze warunki pogodowe nad Smoleoskiem, planowane jest ldowanie samolotu z Prezydentem RP w Moskwie na lotnisku Wnukowo, ewentualnie w Miosku lub Witebsku. Z uwagi na powysze udaem si na lotnisko Wnukowo, oddalone od Ambasady RP o okoo 20 km. W midzyczasie kontaktowaem si z G. C., aby ustalid, gdzie samolot bdzie ldowa. Nie potrafi mi tego powiedzied. Bdc blisko lotniska Wnukowo sekretarka Ambasadora RP, J. Cz. poinformowaa mnie telefonicznie, i najprawdopodobniej doszo do katastrofy samolotu prezydenckiego w Smoleosku. Informacj t uzyskaem okoo godziny 11.00 czasu lokalnego. Natychmiast wrciem do Ambasady. ()

111

Zacznik nr 57 Miejsca zdarzeo: Smoleosk, Moskwa Czas zdarzeo: 10 kwietnia 2010


a) Transkrypcja rozmw telefonicznych na SKP (startowym punkcie dowodzenia) lotniska Smoleosk (Pnocny) od 8:40 do 10:43 [czasu lokalnego, tj. od godz. 06:40 do godz. 8:43 czasu polskiego] 10.04.2010 (magnetofon P500 nr 08\806, 7 cieka zapisu) 09:41:04 Krasn. *pk Nikoaj Krasnokutski+: Tupolew wyszed o *godz. 9.+27? 09:41:05 OD *operacyjny oficer dyurny mjr Kurtiniec+:Tak, o 9:27. 09:41:06 Krasn.: No, to trzeba mu szukad zapasowego, to raz, jeli jest gotowy, Wnukowo, czy co tam takiego. 09:41:11 OD: No, Wnukowo, oczywicie. () 09:45:01 RP *kierownik lotw pk Pawe Pliusnin+: Smoleosk, trzeba dla gwnego Polaka skonkretyzowad zapasowe, dlatego e jak na razie nie ma pogody. Ja jako nie widz poprawy. 09:51:44 OD: Komunikowaem si z gwnym centrum, zabior na Wnukowo. () 09:53:54 RP: Plusnin. Trzeba jako dostad si do gwnego centrum, eby gwnemu Polakowi, () przekazad, po pierwsze, eby on by gotowy do odejcia na zapasowe, ucilid, ile ma paliwa, dlatego e po rosyjsku on praktycznie nic nie rozumie. 09:54:12 OD: Ja myl, e gwne centrum ju rozpatrzy si, ja powiedziaem e w Smoleosku pogody nie ma, a tam ju si zorientuj. () 10:18:37 OD: Kurtiniec. 10:18:38 RP: Pliusnin. To moe jako mona zadzwonid do gwnego centrum kontroli lotw, eby wiedzied dokadnie, e na niego oczekuj. Lub, cholera, tutaj maj czekad, czy do Moskwy maj jechad, to znaczy do Mioska. () ja im musze podad, gdzie bdzie: albo Wnukowo, albo Miosk, cholera wie gdzie jeszcze. b) Zapis rozmw prowadzonych przez radiostacj z wiey kontroli lotw (na SKP - startowym punkcie dowodzenia lotniska) Smoleosk Pnocny *od godz. 08:46:12 do godz. 10:42:49 czasu lokalnego, tj. od godz. 06:46:12 do godz. 8:42:49 czasu polskiego w dniu 10 kwietnia 2010 r.] 10:25:59 Krasn.: Krasnokutskij, znaczy, robi*+ kontrolne podejcie, decyzja dowdcy, robi kontrolne podejcie do wysokoci decyzji 100 metrw, odejcie, gotowod Mioska, Witebska na zapasowe niech poprosz/zgosz si. 10:26:11 D *Anatolij Iwanowicz Murawiow+: Przyjem. c) Transkrypcja rozmw telefonicznych 10:27:20 RP: Anatoliju Iwanowiczu, no i co z tymi zapasowymi? 10:27:22 D: No, Witebsk, Miosk, zaraz im powiemy (...) 10:27:24 RP: No ju, szybciej, a to on d) Zapis rozmw prowadzonych przez radiostacj 10:28:03 KL I trzeba ustalid dokd ma wychodzid, punkt wyjcia. 10:28:08 Dysp./KO Czekam na zgod. e) Transkrypcja rozmw telefonicznych 10:31:15 D: Smoleosk Pnocny, Murawiow. 10:31:17 RP: No jakie? 10:31:18 D: Co? 10:31:18 RP: Jakie zapasowe? 10:31:20 D: No, Witebsk, Miosk, on na razie my ze stref ustalamy. 10:31:23 RP: Anatoliju Iwanowiczu, pospieszcie si, on ju jest na krgu, przecie jego trzeba bdzie gdzie ugadad, inaczej bdzie tutaj, kurde, lata. () f) Transkrypcja rozmw z Wiey Kontroli Lotw 10:32:52 D: (...) ostateczn decyzj () jeli odchodzi na zapasowe, to czenie z RDC *rejonowe centrum dyspozycyjne+ i tam mu powiedz, czy Witebsk, czy Miosk. 10:33:06 Krasn: Dobrze, ja, Anatolij Iwanowicz, przyjem. ()

112

14. Wprowadzanie przez rosyjskich kontrolerw lotu w bd zaogi Tu-154M nr 101 z Prezydentem RP Lechem Kaczyoskim na pokadzie w dn. 10 kwietnia 2010 r.
Z zeznao zoonych w prokuraturze Federacji Rosyjskiej przez kontrolera lotw ppk. Pawa Plusnina (zacznik nr 59) wynika, e 10 kwietnia 2010 r. wiadomie wprowadza on w bd zaog Tu-154M nr 101, w czasie rozmw radiowych podajc jej znaczco niezgodne z prawd (dwukrotnie zanione) dane meteorologiczne dotyczce widocznoci na lotnisku Smoleosk Siewiernyj. Ponadto z transkrypcji rozmw zaogi samolotu Tu-154M nr 101 oraz transkrypcji rozmw prowadzonych na wiey kontroli lotw w Smoleosku Siewiernym (zacznik nr 61), wynika, e: - rosyjska kontrola lotw nie przekazaa polskiej zaodze wymaganych informacji dotyczcych rodzaju podejcia i drogi startowej w uyciu a take wskazanych w zaczniku nr 62a wymaganych danych meteorologicznych; - pk Nikoaj Krasnokutski na polecenie centralnego punktu dowodzenia (kryptonim LOGIKA) w Moskwie egzekwowa od pozostaych kontrolerw lotu w Smoleosku wykonanie poleceo, zgodnie z ktrym mieli oni bez wzgldu na jakiekolwiek okolicznoci sprowadzid statek powietrzny Tu-154M nr 101 z Prezydentem RP na pokadzie do poziomu 100 metrw nad poziom pasa startowego lotniska (daj mu na drugi krg, na drugi krg i koniec, a dalej, sam podj decyzj, niech sam decyduje. Doprowadzamy do 100 metrw, 100 metrw bez gadania.); - zaoga Tu-154M nr 101 bya bdnie informowana, i stale znajduje si na kursie i ciece - w czasie, gdy samolot znajdowa si znaczco nad lub znaczco pod ciek. (zacznik nr 62b). Ponadto z dokumentw przywoanych w zaczniku nr 60 wynika, e: - stanowisko kontroli lotw nie utrzymywao cigego kontaktu radiowego z zaog statku powietrznego wymaganego w warunkach meteorologicznych, jakie 10 kwietnia 2010 r. panoway nad Smoleoskiem lecz prowadzio wymian wypowiedzi z dugimi przerwami, odnotowanymi w transkrypcji rozmw zaogi, - po stwierdzeniu 500-metrowej rnicy ocen wysokoci statku powietrznego podawanych przez zaog Tu-154M nr 101 i przez stanowisko kontroli lotw, kontroler lotu nie wdroy standardowej w takiej sytuacji procedury wstrzymania zniania, wyrwnania lotu i sprawdzenia cieki zniania. Bezporedni odpowiedzialnod za wprowadzenie Tu-154M nr 101 w puapk nad Smoleoskiem ponosz najwysze czynniki rosyjskie, ktre wyday polecenie przekazywania polskim pilotom faszywych danych.

113

Zacznik nr 59 Miejsce zdarzenia: Smoleosk Czas zdarzenia: 10 kwietnia 2010 Ppk Pawe Plusnin:
() Chc ponadto dodad, i po nawizaniu po raz pierwszy cznoci z samolotem TU-154, zaniyem widocznod do 400 metrw, poniewa mylaem, e zaoga podejmie samodzielnie decyzj o przekierowaniu na zapasowe lotnisko, i e taka widocznod obudzi czujnod samolotu, chocia w rzeczy samej widocznod ta miecia si w granicach 800 metrw. ()

114

Zacznik nr 60 Miejsca zdarzeo: Smoleosk, przestrzeo powietrzna Federacji Rosyjskiej Czas zdarzeo: 10 kwietnia 2010
a) Transkrypcja rozmw zaogi samolotu TU-154M nr 101 (rejestrator MARS-BM) [ w dniu 10 kwietnia 2010 r. od godz. 10:32:02,7 do godz. 10:32:07,6 [czasu lokalnego, tj. od godz. 8:32:02,7 do godz. 8:32:07,6 czasu polskiego] KRL *kontroler ruchu lotniczego+: Zajlicie 500 metrw? DSP *dowdca statku powietrznego]: Na razie nie. 1000, schodzimy. b) Wypowied oficera SZ RP w stanie spoczynku, nawigatora doprowadzania i sprowadzania statkw 29 powietrznych , podczas posiedzenia Prezydium Parlamentarnego Zespou ds. Zbadania Przyczyn Katastrofy z 10 kwietnia 2010 r. w dniu 3 marca 2011 r. () wiadek precyzuje, e *10 kwietnia na lotnisku Smoleosk Siewierny+ by stosowany system precyzyjnego podejcia przy uyciu RSP-6M. () jako bardzo dziwne okrela dugie, bo kilku- lub kilkunastosekundowe przerwy w korespondencji radiowej, bo takie przerwy s moliwe jedynie przy piknej pogodzie, gdy pilot widzi pas, ja podaj odlegod, pilot wysokod, ja patrz i potwierdzam, wtedy mona rozmawiad co kilka, kilkanacie sekund. Natomiast w smoleoskich warunkach meteo powinna byd ciga wymiana wypowiedzi, take dlatego, e brak odpowiedzi zaogi na komend moe wynikad z rnych przyczyn: awarii urzdzeo, momentu saboci pilota. () Powtarza, e w takich warunkach meteo w lotnictwie nie powinno byd takich przerw (). Ocenia, e te dugie przerwy w korespondencji i niepotwierdzanie wysokoci podawanej przez czonka zaogi Tu-154M () to byy bdy kontrolerw.() Uzupenia, e () w warunkach uniemoliwiajcych bezpieczne sprowadzenie SP na pas dyurny kierownik lotu (DKL) ma obowizek zamknd lotnisko w zwizku z warunkami meteo; a prowadzonemu statkowi powietrznemu zabrania zniania, podajc kurs taki a taki (odchodzicie na drugi krg albo kurs na lotnisko zapasowe). Precyzuje, e take kontroler precyzyjnego podejcia ma w takiej sytuacji prawo i obowizek wydad komend zabraniam zniania. () Przew. A. Macierewicz okazuje wiadkowi datowan na 2 maja 2010 r. transkrypcj rozmw zaogi Tu154M nr 101 (rejestrator dwiku MARS-BM) i cytuje fragment zamieszczonej tam rozmowy kontrolera ruchu lotniczego ze Smoleoska z dowdc statku powietrznego Tu-154M w dniu 10 kwietnia 2010 r. z godz. 8:32:02 8:32:07: KRL: Zajlicie 500 metrw? DSP: Na razie nie. 1000, schodzimy. Ocenia, e ta wymiana zdao i tak drastyczna, bo o poow (500 metrw), rnica oceny wysokoci statku powietrznego wskazuje na co niepokojcego w relacji wiea samolot, ale e jest te ona wiadectwem, i gdy kontroler wymusza odpowied, to pilot reagowa. Zastanawia si, czy jest moliwe, by ten fragment nagrania nie by kompletny. Prosi wiadka o ponowne odniesienie si do stwierdzenia, e kontroler lotu powinien byd w cigym kontakcie z zaog. wiadek odpowiada, e w takich warunkach meteo, jakie byy w dniu 10 kwietnia 2010 r. nad Smoleoskiem, kontakt midzy kontrolerem a zaog powinien byd cigy. Dodaje na podstawie wasnych dowiadczeo, e nigdy nie spotka si z rnic 500 metrw w ocenie wysokoci. Stwierdza, i gdyby w takich warunkach i prowadzc jeden samolot stwierdzi 500 metrw rnicy wysokoci midzy wasn ocen a informacj otrzyman od zaogi, zablokowaby znianie, nakaza lot poziomy, ponownie poda warunki do ldowania, w tym cinienie, a po stwierdzeniu e zaoga wyrwnaa lot sprawdziby ciek zniania.

29

Wysuchiwany wiadek zoy wniosek o nierozpowszechnianie jego danych osobowych i nieumieszczanie ich w protokole wysuchania.

115

Zacznik nr 61 Miejsca zdarzeo: Smoleosk, przestrzeo powietrzna Federacji Rosyjskiej Czas zdarzeo: 10 kwietnia 2010
a) Transkrypcja rozmw telefonicznych na SKP (startowym punkcie dowodzenia) lotniska Smoleosk (Pnocny) od 8:40 do 10:43 [czasu lokalnego tj. od godz. 06:40 do godz. 8:43 czasu polskiego] 10.04.2010 (magnetofon P500 nr 08\806, 7 cieka zapisu) 09:41:34 Krasn. *pk Nikoaj Krasnokutski+: No dobrze, jeli on *Tu-154M nr 101] idzie, zrobi pewnie kontrolne podejcie, () gdzie on bdzie mg dotrzed po jednym podejciu, dokd go odesad. 09:41:42 OD *operacyjny oficer dyurny mjr Kurtiniec+: No, ja sdz, e Wnukowo, poniewa trzeba znaled komor celn i granic. 09:41:44 Krasn. No, to dawajcie, podpowiedzcie. 09:41:46 OD: No, ja przeka do gwnego centrum, oni tam pokieruj. () 09:45:01 RP *ppk Pawe Pliusnin]: Smoleosk, trzeba dla gwnego Polaka skonkretyzowad zapasowe, dlatego e jak na razie nie ma pogody. Ja jako nie widz poprawy. 09:51:44 OD: Komunikowaem si z gwnym centrum, zabior na Wnukowo. () 09:53:54 RP: Plusnin. Trzeba jako dostad si do gwnego centrum, eby gwnemu Polakowi, () przekazad, po-pierwsze, eby on by gotowy do odejcia na zapasowe, ucilid, ile ma paliwa, dlatego e po rosyjsku on praktycznie nic nie rozumie. 09:54:12 OD: Ja myl, e gwne centrum ju rozpatrzy si, ja powiedziaem e w Smoleosku pogody nie ma, a tam ju si zorientuj. () b) Transkrypcja rozmw z Wiey Kontroli Lotw lotniska Smoleosk Siewiernyj - rozmowy zarejestrowane przez otwarty mikrofon od godz. 08:38 do godz. 10:43 [czasu lokalnego tj. od godz. 06:38 do godz. 8:43 czasu polskiego+ dnia 10.04.2010 (magnetofon P500 numer 08/806, 4 cieka zapisu) 09:55:28 KL *ppk Pawe Pliusnin+: Znaczy, gwne centrum jest poinformowane, e my nie mamy pogody, i oni bd podejmowali swoj decyzj, moliwe, e od razu odejd do Wnukowo (). () 10:13:43 KL: (...) pewnie go od razu odprawi na zapasowe, bez obniania, nie ma sensu, nie widz, by go tutaj prowadzid. () c) Transkrypcja rozmw telefonicznych 10:18:38 RP: Pliusnin. To moe jako mona zadzwonid do gwnego centrum kontroli lotw, eby wiedzied dokadnie, e na niego oczekuj. Lub, cholera, tutaj maj czekad, czy do Moskwy maj jechad, to znaczy do Mioska. 10:18:51 OD: Ja nie wiem, gdzie go lepiej (...) 10:18:53 RP: No, zadzwoocie, to telefon ja wam dawaem 231-56-93. 10:18:58 OD: To my wiemy Gwne Centrum. 10:19:00 RP: No, oni tam wiedz, dokd polecia. Lot specjalny, Oznaczenie A. 10:19:04 OD: Ja rozumiem, rozeznaj sytuacj. 10:19:06 RP: No i do nas zadzwoocie, bo ja potrzebuj to 10:19:08 OD: A oni zd odjechad? Tu czasu ile-to zostao? 10:19:11 RP: No, cholera go wie, chc t informacj, kurde. To ju ich sprawa, ja im musze podad, gdzie bdzie: albo Wnukowo, albo Miosk, cholera wie gdzie jeszcze. () 10:23:00 RP: Halo, dzieo dobry, dzwoni z Pnocnego. Kto kieruje lotem polskiego samolotu? 10:23:08 Junyj: Moskwa kieruje. 10:23:09 RP: A? 10:23:10 Juznyj *lotnisko Smoleosk Poudniowy+: Moskwa kieruje. 10:23:11 RP: No, to im trzeba przekazad, pki pracuj normalnie, kurde, e mamy mg, widocznod mniej ni 400 metrw, po co do nas maj lecied? 10:23:19 Junyj: (...) przekazywaem. 10:23:21 RP: No to przekacie jeszcze Moskwie, macie cznod, nie ma jak, zaraz wyjdzie, jeli oni jeszcze rosyjskiego nie znaj, kurde, to w ogle bdzie. () d) Zapis rozmw prowadzonych przez radiostacj z wiey kontroli lotw (na SKP - startowym punkcie dowodzenia lotniska) Smoleosk Pnocny od godz. 08:46:12 do godz. 10:42:49 [czasu lokalnego, tj. od godz. 06:46:12 do godz. 8:42:49 czasu polskiego] w dniu 10 kwietnia 2010 r.

116

10:24:20 RP *kierownik lotw pk Pawe Pliusnin+: Papa Lima Foxtrot one two zero one, na Korsau mga, widocznod 400 metrw. 10:24:32 101 [Tu-154M nr 101]: Zrozumiaem, podajcie, prosz, warunki pogodowe. 10:24:39 RP: Na Korsau mga, widocznod 400 metrw, four zero zero meters. 10:24:48 101: Temperatura i cinienie, poprosz. 10:24:50 RP: Temperatura plus 2, cinienie 7-45, 7-4-5, warunkw do przyjcia nie ma. 10:25:01 101: Dzikuj, ale jeli jest moliwod, sprbujemy podejd, ale jeli nie bdzie pogody, wtedy odejdziemy na drugi krg. 10:25:11 Krasn. *pk Nikoaj Krasnokutski+: 1-0-1, po kontrolnym zejciu starczy Wam paliwa na zapasowe? 10:25:17 101: Starczy. 10:25:18 Krasn.: Ja Was zrozumiaem. 10:25:22 101: Prosz o pozwolenie na dalsze znianie. 10:25:24 RP: 1-0-1 z kursem 40 stopni, obnienie 1500. e) Transkrypcja rozmw z Wiey Kontroli Lotw 10:25:59 Krasn.: () znaczy si, robi kontrolne podejcie, decyzja dowdcy, robi kontrolne podejcie do wysokoci decyzji 100 metrw, odejcie, niech zapytaj o gotowod Mioska, Witebska jako zapasowych. 10:26:11 Dysp./KO *Anatolij Murawiow+: Przyjem. 10:26:13 Krasn.: Przyjlicie? 10:26:14 Dysp./KO: Tak jest. 10:26:17 Krasn.: Doprowadzamy do 100 metrw, 100 metrw bez gadania... () 10:32:29 KL: Nie wiem, ja bym na miejscu Moskwy bym [ich] tutaj nie gna. 10:32:34 Krasn.: To decyzja (niezrozumiae) midzynarodowego numer jeden, on tam sam () 10:37:00 Krasn: tak, *mga+ siada w ogle, 200 metrw widocznod, nawet mniej, z tym kursem. 10:37:19 Krasn: 150 cakowicie osiada, i pogarsza si coraz bardziej. 10:37:23 101: Wykonujemy czwarty, polski 101. 10:37:26 KSL *Kierownik Strefy Ldowania+: 101, wykonujcie czwarty. 10:37:32 Krasn: Jeszcze gorzej si zrobio, spjrz, Pasza *zwracajc si do Pawa Pliusnina+. 10:37:35 Krasn: Nie podejdzie. 10:37:42 Krasn: Najwaniejsze, daj mu na drugi krg, na drugi krg i koniec, a dalej, sam podj decyzj, niech sam decyduje. f) Transkrypcja rozmw zaogi samolotu TU-154M nr 101 (rejestrator MARS-BM) [ w dniu 10 kwietnia 2010 r. od godz. 10:39:49,9 do godz. 10:42:42,6 [czasu lokalnego, tj. od godz. 8:39:49,9 do godz. 8:42:42,6 czasu polskiego] 10:39:49,9 10:39:52,3 D Podchodzicie do dalszej, na kursie i ciece, odlegod 6. 10:39:50,2 10:39:58,0 Sygna dwikowy, F+845Hz. Dalsza prowadzcej 10:39:52,2 10:39:53,7 A Dalsza 10:39:54,1 10:39:55,0 KWS (niezr.) 10:39:57,1 10:39:59,3 A 400 metrw 10:40:02,6 10:40:15,6 A (niezr.) 10:40:06,7 10:40:07,8 TAWS TERRAIN AHEAD 10:40:13,5 10:40:14,6 D 4 na kursie i ciece 10:40:16,7 10:40:17,6 KWS na kursie i ciece 10:40:18,6 10:40:20,1 A (niezr.) 10:40:19,6 10:40:20,1 Sz.T 300 10:40::22,8 10:40:25,6 A (250 metrw) 10:40:24,6 10:40:26,7 Sz.T (250) 10:40:26,6 10:40:27,8 D 3 na kursie i ciece 10:40:29,6 10:40:30,3 A (niezr.) 10:40:31,2 10:40:32,4 D Reflektory wczcie 10:40:32,4 10:40:33,5 TAWS TERRAIN AHEAD 10:40:32,9 10:40:33,6 Sz.T 200 10:40:34 10:40:34,8 KWS Wczone 10:40:37,1 10:40:38,1 Sz.T 150 10:40:38,7 10:40:39,9 D 2 na kursie i ciece 10:40:39,4 10:40:42,0 TAWS TERRAIN AHEAD, TERRAIN AHEAD 10:40:41,3 10:40:42,6 A 100 metrw ()

117

Zacznik nr 62 Uwagi Rzeczypospolitej Polskiej jako paostwa rejestracji i paostwa operatora do projektu Raportu koocowego z badania wypadku samolotu Tu-154M nr boczny 101, ktry wydarzy si w dniu 10 kwietnia 2010 r., opracowanego przez Midzypaostwowy Komitet Lotniczy MAK, Warszawa 19 grudnia 2010 r.
a) str. 74-75 KL *Kierownik Lotw+ nie przekaza zaodze samolotu Tu-154M, zgodnie z przyjtymi zasadami udzielania informacji dla przylatujcych statkw powietrznych, wszystkich informacji i we waciwej kolejnoci jak poniej ([ICAO] Doc. 4444 [Procedures for Air Navigation Services, IV-7.15.1.]): a) rodzaju podejcia i drodze startowej w uyciu; b) informacji meteorologicznej jak podano niej: kierunek i prdkod wiatru przyziemnego wcznie ze znaczcymi zmianami; widzialnod i gdy ma to zastosowanie zasig widzenia wzdu drogi startowej (RVR); aktualna pogoda; zachmurzenie poniej 1500 m (5000 ft) lub poniej najwikszej minimalnej wysokoci bezwzgldnej sektorowej, w zalenoci od tego ktra wartod jest wiksza; cumulonimbus; jeeli niebo nie jest widoczne widzialnod pionow, gdy jest dostpna; temperatura powietrza; temperatura punktu rosy na podstawie regionalnego porozumienia eglugi powietrznej; nastawa(y) wysokociomierza; kada dostpna informacja dotyczca znaczcych zjawisk meteorologicznych w strefie podejcia; i prognozie do ldowania typu TREND, gdy jest dostpna. b) str. 75 Zaoga samoloty bya bdnie informowana o waciwym pooeniu na kursie i ciece, gdy w rzeczywistoci samolot by ponad ciek, a od 2,5 km do DS 26 *drogi startowej+ poniej cieki 240 (w doniesieniu do cieki 310 przytaczanej przez autorw Raportu samolot przeci ciek w d w odlegoci 3,3 km od progu DS 26).

118

15. Zaniechanie przez Rosjan prowadzenia akcji ratunkowej po katastrofie Tu-154M nr 101
Z dokumentw przywoanych w zacznikach nr 63, 64 i 65 wynika, e wbrew twierdzeniom strony rosyjskiej: - obsada stanowiska kontroli lotw nie ogosia natychmiast alarmu dla caoci jednostek ratowniczych znajdujcych si na lotnisku Smoleosk Siewiernyj oraz nie przekazaa informacji o wypadku dla jednostek ratowniczych okrgu smoleoskiego, - jednostki sub ratowniczych okrgu smoleoskiego wezwano na miejsce katastrofy dopiero po 10 minutach od katastrofy, - pierwsze jednostki stray poarnej przybyy na miejsce 14 minut po wypadku, - pierwszy zesp ratownictwa medycznego przyby na miejsce 17 minut po wypadku, a siedem kolejnych zespow dopiero 29 minut po wypadku, - jeszcze przed stwierdzeniem, jaka jest liczba ofiar miertelnych30, zaniechano prowadzenia faktycznej akcji ratowania ofiar katastrofy. Rosjanie zaniechali ratowania ofiar, z gry zaoywszy, e nikt nie przey. Dotychczas nie wyjaniono, skd mieli t pewnod.

30

Skadajc wyjanienia podczas posiedzenia Zespou Parlamentarnego ds. Zbadania Przyczyn Katastrofy Tu-154M z 10 kwietnia 2010 r. pan Jakub Opara, byy wicedyrektor Biura Zespou Organizacyjnego Kancelarii Prezydenta RP Lecha Kaczyskiego ktry 10 kwietnia 2010 r. w godzinach porannych oczekiwa w Katyniu na rozpoczcie uroczystoci i na pierwsz wie o katastrofie wraz z ministrem Jackiem Sasinem pojecha do Smoleska powiedzia 16 marca 2011 r., e 10 kwietnia 2010 r. na pycie lotniska w Smolesku Tomasz Turowski z Ambasady RP w Moskwie powiedzia mu, i prawdopodobnie trzy osoby przeyy katastrof i trzy karetki zabray trzy ciaa, ktre okazyway oznaki ycia. wiadkami tej wypowiedzi byy rwnie inne osoby z Ambasady RP w Moskwie, ale sowa te wypowiedzia Turowski. Dziao si to nieca godzin po katastrofie, a wkrtce potem pojawiy si informacje e wszystkie ofiary katastrofy nie yj. 10 kwietnia 2010 r. przed poudniem informacje o trzech osobach, ktre przeyy katastrof przekaza take rzecznik prasowy Ministerstwa Spraw Zagranicznych Piotr Paszkowski, ktry o godz. 11.07 czasu polskiego przekaza w mediach komunikat, zgodnie z ktrym trzy osoby przeyy, lecz s ranne. W godzinach pniejszych rzecznik MSZ podawa jedynie komunikaty precyzujce liczb ofiar pasaerw i czonkw zaogi Tu-154M nr 101 natomiast autorstwo informacji o trzech rannych, ktrzy przeyli katastrof przypisa agencji Reuters.

119

Zacznik nr 63 Miejsca zdarzeo: Smoleosk Czas zdarzeo: 10 kwietnia 2010 Transkrypcja rozmw z Wiey Kontroli Lotw lotniska Smoleosk Siewiernyj - rozmowy zarejestrowane przez otwarty mikrofon od godz. 08:38 do godz. 10:43 [czasu lokalnego, tj. od godz. 06:38 do godz. 08:43 czasu polskiego] dnia 10.04.2010 (magnetofon P500 numer 08/806, 4 cieka zapisu)
10:40:53: Kierownik Strefy Ldowania (KSL): Horyzont, 101. 10:40:55: Kierownik Lotu *Pawe Pliusnin+ (KL): Kontrola wysokoci, horyzont. 10:40:59: KL: Ile mona czekad? 10:41:02: KL: Odejcie na drugi krg. 10:41:07: KL: Odejcie na drugi krg. 10:41:09: KL: Gdzie on jest? 10:41:11: Odejcie na drugi krg. 10:41:14: KL: K...a, no gdzie on jest? 10:41:16: KSL: Ch go wie, gdzie on jest. 10:41:18: KL: 101. 10:41:20: KL: K...a mad. 10:41:24: Krasn. *pk Nikoaj Krasnokutski+: Moim zdaniem, k...a 10:41:31: KL: K...a 10:41:34: KL: 101. 10:41:38: Krasn.: K...a! 10:41:44: KL: 101. 10:41:48: Krasn.: K...a, rzucajcie tam stra, dokd k...a! 10:42:16: Krasn.: K...a mad. 10:42:18: Krasn.: No, k...a. 10:42:21: KL: 101, PLF. 10:42:22: Krasn.: K...a! 10:42:30: KL: PLF, 101. 10:42:38: Nieznana osoba (NO): Dowiedz si przynajmniej, dolecia czy nie do radiolatarni, gdzie on jest. 10:42:42: NO: Przeszed obok radiolatarni? 10:42:45: NO: Ju, przelecia obok bliszej radiolatarni, bardziej po lewej obok drogi, gdzie. 10:42:48: KL: PLF, 101 10:42:49: Judin: Obok bliszej spad, bardziej na lewo przy drodze. 10:42:56: NO: Na drugi krg zacz odchodzid a potem spad. 10:43:03: KL: K...a!!!

120

Zacznik nr 64 Miejsce zdarzeo: Smoleosk Czas zdarzeo: 10 kwietnia 2010 a) Wypowied Jacka Sasina, byego Zastpcy Szefa Kancelarii Prezydenta RP Lecha Kaczyoskiego, podczas posiedzenia Parlamentarnego Zespou ds. Zbadania Przyczyn Katastrofy Tu-154M z 10 kwietnia 2010 r. w dniu 6 padziernika 2010 r.
() Kiedy () wjechalimy na teren lotniska, () ju nie pamitam () czy wysiedlimy na betonie, czy jeszcze jakby dalej udalimy si jak tak drog. Ale () jeszcze kawaek wjechalimy, a do takiego miejsca, gdzie stay karetki. Byo ustawione bardzo duo karetek pogotowia. Ale, co *zwrcio+ moj uwag, ci pracownicy suby zdrowia, ktrzy tam byli, waciwie oni byli przy karetkach, czyli tak jakby stali jakby... Ja sobie w tym momencie zdaem spraw, e prawdopodobnie jest taka sytuacja, e po prostu nie ma kogo ratowad, jeli tak duo karetek tutaj stoi i waciwie ci lekarze, pielgniarki, oni si tam krc przy tych karetkach, prawda, i nie ma ich na miejscu, nie ma ich na miejscu katastrofy. () Na miejscu (), gdzie lea rozbity wrak (), zauwayem straakw, ktrzy dogaszali ogieo. Ale to nie byy jakie due poary, to byo raczej takie dymice, dymice pobojowisko, a nie jaki ogieo otwarty. No i zauwayem, bardzo duo osb, ktre jakby () otaczaj ten wrak samolotu, zarwno po cywilnemu, jak i w mundurach wojskowych czy milicyjnych, to trudno mi w tej chwili powiedzied. Na miejscu zastaem ambasadora *Jerzego+ Bahra., polskiego ambasadora, ktry by ju na miejscu katastrofy. ()

b) Wypowied Rafaa Rogalskiego, penomocnika czci rodzin ofiar katastrofy, podczas posiedzenia Parlamentarnego Zespou ds. Zbadania Przyczyn Katastrofy Tu-154M z 10 kwietnia 2010 r. w dniu 14 kwietnia 2011 r.
() Pewne ciaa wbrew pewnym informacjom medialnym, nie byo prosz Paostwa tak, e kade ciao byo w fatalnym stanie, s pewne ciaa, ktre byy () w bardzo dobrym stanie. () Natomiast jeeli popatrzymy na zdjcia z miejsca zdarzenia bezporednio wykonywane po tym zdarzeniu, po katastrofie to okazuje si, a take jeeli zapoznamy si z relacjami wiadkw, ktrzy przybyli bezporednio po zdarzeniu to okazuje si, e ma si nieodparte wraenie, e nie bya udzielona w ogle pomoc medyczna. To znaczy chodzi o brak w ogle o weryfikowanie czy kto przey, czy te nie, a mona bardzo atwym sposobem jest to, e ciaa byy odwrcone na brzuchu, wic jak mona udzielad pomocy medycznej, jeeli jest kto odwrcony na brzuch, trzeba odwrcid na plecy. Std te, jeeli jest odwrcone ciao na brzuchu, to znaczy e w ogle nikt nawet nie prbowa sprawdzid, czy ta osoba yje. () Nie mona byo stwierdzid czy osoba yje, czy te nie, jeeli si jej nie odwrci na plecy, ona na plecach na pewno nie bya odwrcona. ()

121

Zacznik nr 65 Uwagi Rzeczypospolitej Polskiej jako paostwa rejestracji i paostwa operatora do projektu Raportu koocowego z badania wypadku samolotu Tu-154M nr boczny 101, ktry wydarzy si w dniu 10 kwietnia 2010 r., opracowanego przez Midzypaostwowy Komitet Lotniczy MAK, Warszawa 19 grudnia 2010 r., str. 57-58, 60.
Brak jest informacji o alarmowaniu oddziau poarniczego JW *jednostki wojskowej+ 06755 o wypadku samolotu Tu-154M, bezporednio przez GKL *Grup Kierowania Lotami+ lotniska. Dowdca JW 06755 przekaza informacj o utracie cznoci ze statkiem powietrznym do Dyurnego Regionalnej Bazy Poszukiwawczo Ratowniczej o godz. 6:42 UTC [10.42 czasu lokalnego, 8.42 czasu polskiego+, tj. w minut po wypadku, brak jest jednak informacji, aby zaalarmowa podlegy mu oddzia poarniczy. Raport *MAK+ nie zawiera informacji kto poinformowa dowdc JW 06755 o wypadku. O godz. 6:43 UTC Dyurny Regionalnej Bazy Poszukiwawczo Ratowniczej (2 minuty po wypadku) wyda rozkaz wyjazdu dla zmiany dyurnej. Na miejsce wypadku uda si pojazd Kamaz 42108 oddziau poarniczego JW 06755 (wyjazd 6:46 UTC, tj. 5 minut po wypadku) z lotniska Smoleosk Pnocny oraz pojazd GAZ 4795 Regionalnej Bazy Poszukiwawczo Ratowniczej z lotniska Smoleosk Poudniowy (wyjazd 6:48 UTC, tj. 7 minut po wypadku). Alarmowanie jednostek ratowniczych okrgu smoleoskiego nastpio o godz. 6:50 UTC, a ich wyjazd o godz. 6:51 UTC (tj. odpowiednio dopiero 9 i 10 minut po wypadku). Z treci Raportu *MAK+ nie wynika, dlaczego bezporednio po wypadku nie alarmowano jednostek *stray poarnej+ PCz-3, a dopiero o godz. 6:50 UTC. Zgodnie z raportem PCz-3 bya w dyurze na lotnisku Smoleosk Pnocny w dniu 10 kwietnia 2010 r. od godz. 6:00 UTC. Dodatkowo z zapisu korespondencji wewntrz SKL *Stanowiska Kierowania Lotami na lotnisku Smoleosk Pnocny) wynika, e o godz. 6:41:48 UTC *10:41:48 czasu lokalnego, 8: 41:48 czasu polskiego+ pk Krasnokutski, zastpca dowdcy bazy lotniczej, zda sobie spraw z powagi sytuacji stwierdzajc: Kurwa, dawajcie stra tam, gdzie kurwa!, na co o godz. 6:42:49 UTC *10:42:49 czasu lokalnego, 8:42:49 czasu polskiego+ otrzyma odpowied: Upad po bliszej, z lewej strony drogi. Dla strony polskiej jest niedopuszczalne aby obsada SKL, majc wiadomod, e samolot Tu-154M upad nie ogosia natychmiast alarmu dla caoci jednostek ratowniczych znajdujcych si na lotnisku Smoleosk Pnocny oraz nie przekazaa informacji o wypadku dla jednostek ratowniczych okrgu smoleoskiego. () Brak jest jednoznacznej informacji o trasie dojazdu jednostek ratowniczych do miejsca wypadku. W Raporcie *MAK+ podano, e na miejsce wypadku uda si pojazd Kamaz 42018 oddziau poarniczego JW 06755 (obsada 5 ludzi), lecz nie wskazano aby kiedykolwiek tam dotar. W Protokole rozmw z dnia 16.04.2010 r. wiadek Pawe Pliusnin stwierdza, e zgodnie z reguami przyjtymi na lotnisku, na miejsce upadku samolotu skierowano 4 samochody stray poarnej z zaogami, Grup naziemnego Poszukiwania, grup pomocy technicznej ze sprztem, karetki medyczne z personelem medycznym (...). Natomiast z Raportu *MAK+ wynika, e faktycznie zadysponowano tylko jeden pojazd, ktry mia udad si na miejsce wypadku. Pojazd GAZ 4795, Regionalnej Bazy Poszukiwawczo Ratowniczej z lotniska Smoleosk Poudniowy, dojecha do miejsca wypadku po przejechaniu przez miasto Smoleosk, przybycie o godz. 7:25 UTC, tj. dopiero po 44 minutach po zaistnieniu wypadku. Wedle zapisw Raportu *MAK+ pojazdy te byy alarmowane i dysponowane jako pierwsze na miejsce wypadku. Faktycznie, jako pierwsza na miejsce wypadku przybya jednostka PCz-3 o godz. 6:55 UCT, tj. dopiero 14 minut po wypadku, mimo i wypadek mia miejsce ok. 400 m od progu DS 26 *drogi startowej+. () Strona polska wskazuje, e pierwszy zesp ratownictwa medycznego przyby na miejsce wypadku o godz. 6:58 UTC, tj. dopiero 17 minut po zaistnieniu wypadku, a 7 zespow pogotowia ratunkowego przyjechao na miejsce wypadku o godz. 7:10 UTC, tj. dopiero 29 minut po zaistnieniu wypadku pomimo, e lotnisko Smoleosk Pnocny jest pooone w obrbie miasta Smoleosk. () W oparciu o Raport *MAK+, w czci dotyczcej dziaania sub ratunkowych i przeciwpoarowych, strona polska stwierdza, e lotnisko Smoleosk Pnocny nie zapewniao bezpieczeostwa w zakresie ratownictwa i ochrony przeciwpoarowej przy wykonywaniu operacji lotniczej statku powietrznego wielkoci Tu-154 z 96 osobami na pokadzie. () przy stwierdzonym wysoce niezadowalajcym stanie przygotowania i zabezpieczenia lotniska, samolot Tu-154M o statusie HEAD (oznaczenie *rosyjskie+ A) z Prezydentem Rzeczypospolitej Polskiej i 95 osobami na pokadzie, nie powinien uzyskad zgody strony rosyjskiej na wykonanie operacji lotniczej na lotnisko Smoleosk Pnocny.

122

16. Przejcie wadzy przez Bronisaw Komorowskiego przed uzyskaniem dowodw mierci Prezydenta RP Lecha Kaczyoskiego
Z dokumentw przywoanych w zacznikach nr 66 i 67 wynika, e 10 kwietnia 2010 r.: - podejmowano intensywne dziaania zmierzajce do przejcia obowizkw Prezydenta RP przez Bronisawa Komorowskiego, zanim jeszcze zostaa stwierdzona mierd Prezydenta RP Lecha Kaczyoskiego, - przejmowano urzdy sprawowane przez osoby towarzyszce Prezydentowi w locie do Smoleoska zanim jeszcze zostao stwierdzone, e osoby te faktycznie zginy. Natomiast z korespondencji przywoanej w zacznikach nr 68, 69, 70, 71, 72 i 73 wynika, e nadal nie jest znane pochodzenie oraz tryb i czas otrzymania wiarygodnej informacji o mierci Pana Profesora Lecha Kaczyoskiego Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej, po otrzymaniu ktrej Pan Bronisaw Komorowski Marszaek Sejmu rozpocz 10 kwietnia 2010 roku wykonywanie obowizkw Prezydenta RP. List kondolencyjny Prezydenta FR Dmitrija Miedwiediewa, ktry dotar do sekretariatu Marszaka Sejmu, a nastpnie do Biura Spraw Midzynarodowych Kancelarii Sejmu za porednictwem faksu 10 kwietnia 2010 roku midzy godzin 11:00 a 12:00 jak wynika z dokumentu przywoanego w zaczniku nr 71 wycznie potwierdzi wczeniejsze doniesienia o fakcie i rozmiarach tragedii narodowej. 10 kwietnia 2010 r. marszaek B. Komorowski przej wadz posikujc si stanowiskiem prezydenta D. Miedwiediewa i nie czekajc na dowody mierci Prezydenta Lecha Kaczyoskiego, co byo zamaniem Konstytucji RP.

123

Zacznik nr 66 Miejsca zdarzeo: Warszawa, Moskwa Czas zdarzeo: 10 kwietnia 2010 Wypowied Andrzeja Dudy, byego Sekretarza Stanu w Kancelarii Prezydenta RP Lecha Kaczyoskiego, podczas posiedzenia Parlamentarnego Zespou ds. Zbadania Przyczyn Katastrofy Tu-154M z 10 kwietnia 2010 r. w dniu 29 padziernika 2010 r.
() Gdzie okoo godziny 11 zadzwoni do mnie pan Minister Lech Czapla, ktry peni obowizki Szefa Kancelarii Sejmu i powiedzia do mnie panie Ministrze, pan wie jaka jest sytuacja, wic ja powiedziaem e oczywicie wiem jaka jest sytuacja, i e w zwizku z tym pan Marszaek zaraz wygosi owiadczenie e przejmuje do wykonywania tymczasowo obowizki Prezydenta. Ja zapytaem na jakiej podstawie, na co pan Minister mi odpowiedzia e na podstawie przepisu Konstytucji Rzeczypospolitej ktry mwi o tym co si dzieje w przypadku mierci Prezydenta. Wic ja zapytaem czy kto z paostwa, takie pytanie mu zadaem, widzia ciao pana Prezydenta? Odpowied bya nie! Czy otrzymalicie paostwo jak not dyplomatyczn ze strony Rosyjskiej informujca o tym e pan Prezydent nie yje? Odpowiedzia mi nie i powiedzia do mnie panie Ministrze, ale przecie to jest oczywiste. Ja powiedziaem nie, panie ministrze, dla mnie to nie jest oczywiste... () Jako prawnik uznaem za co niesychanego e przejcie obowizkw Prezydenta nastpuje w sytuacji, czy miaoby nastpid w sytuacji, bo prosz paostwa o ile ja pamitam to w tym czasie kiedy ja prowadziem rozmow z panem Ministrem Lechem Czapl, t pierwsz rozmow, to na pasku w telewizji sza ju informacja o tym e pan Marszaek zaraz wygosi owiadczenie. W zwizku z powyszym Marszaek by zdeterminowany doprzejcia, do wykonywania obowizkw Prezydenta nie wiedzc tak naprawd czy Prezydent rzeczywicie nie yje, bo nie byo adnej takiej pewnoci. Zreszt z pniejszych informacji ktre pochodz od osb ktre tam na miejscu byy ja wiem e wtedy absolutnie jeszcze ciaa pana Prezydenta nie odnaleziono okoo godziny 11. e bya to prba zamania Konstytucji... () Okoo godz. 11.30 otrzymaem telefon z Biura Analiz Sejmowych. Byem przekonywany, ebym tutaj nie robi problemw, e przecie tu sprawa jest jasna, e to jest kwestia bezpieczeostwa paostwa. () Wykonaem take telefon do szefa Biura Trybunau Konstytucyjnego Macieja Granieckiego z pytaniem, czy o przejciu obowizkw prezydenta nie powinien wypowiedzied si TK. Nie spotkaem si z aprobat ze strony Granieckiego. () Okoo godziny 14:00 znw zadzwoni minister Czapla. Na sto procent pewny dzi jestem, i powiedziono mi, e przyszed i dokument pisemny i dodatkowo, e odbya si taka rozmowa telefoniczna na najwyszym szczeblu. I e jakby byo to zoenie kondolencji i te telefoniczne zawiadomienie o tym, e prezydent Rzeczypospolitej zgin w katastrofie smoleoskiej. Powiedziaem: c, jeli pan prezydent Miedwiediew przysa oficjaln not dyplomatyczn informujc o tym, e prezydent Rzeczypospolitej Polskiej nie yje, to rozumiem, e najwysza wadza Federacji Rosyjskiej t informacj ma absolutnie pewn i potwierdzon.

124

Zacznik nr 67 Miejsca zdarzeo: Katyo, Smoleosk, Warszawa Czas zdarzeo: 10 11 kwietnia 2010 Wypowied Jacka Sasina, byego Zastpcy Szefa Kancelarii Prezydenta RP Lecha Kaczyoskiego, podczas posiedzenia Parlamentarnego Zespou ds. Zbadania Przyczyn Katastrofy Tu-154M z 10 kwietnia 2010 r. w dniu 6 padziernika 2010 r.
() Kiedy byem na cmentarzu jeszcze, wanie minister Duda telefonicznie zacz mnie informowad o tym jakie dziaania zostay podjte. I to jakby przechodzc ju do tego trzeciego te tematu, one si zazbiaj w tym momencie, jakie dziaania zostay ju podjte tutaj ze strony Kancelarii Sejmu i pana marszaka Komorowskiego zmierzajce do przejcia funkcji prezydenta Rzeczypospolitej przez marszaka Komorowskiego. Wic zadzwoni do mnie minister Duda i mwi: - Jacek, powiniene jak najpilniej wrcid do Warszawy, bo - uy nawet takiego sformuowania - bo tu ju trwa zamach stanu. Ja zaczem go wypytywad o szczegy i on mi wanie mwi, e wanie mia telefon od, a by jeszcze w Krakowie wtedy, bo on by, caa sytuacja zastaa go w Krakowie. I on mwi, e mia telefon od ministra Czapli, szefa Kancelarii Sejmu, ktry mwi, e, ktry poinformowa ministra Dud, e naley pilnie przygotowad dokumenty stwierdzajce, stwierdzajce, e no jakby stanowisko prezydenta Rzeczypospolitej zostao zwolnione i zgodnie z Konstytucj obejmuje je marszaek Sejmu. () To wszystko mwi wedug relacji Andrzeja Dudy, ktry mi relacjonowa to. On odmwi tego, wykonania tych czynnoci, twierdzc, e nie ma adnych miarodajnych informacji wiadczcych o tym, e prezydent paostwa nie yje. I zapyta ministra Czapl, na jakiej podstawie on oczekuje wykonania tego typu czynnoci? Minister Czapla go poinformowa, e przecie w telewizji podano, e prezydent zgin. No wic Andrzej Duda mwi mi: No ja mwi - powiedziaem jemu dosyd w ostrych sowach, e nie bdzie na podstawie paska w TVN24 nie bdziemy wykonywad czynnoci konstytucyjnych. No i ta rozmowa si skooczya. Nie pamitam czy w czasie tej samej rozmowy, czy, czy, dzwoni do mnie ponownie, poinformowa mnie o tym, e by ponowny telefon od ministra Czapli, ktry tym razem poinformowa, e ta informacja o zgonie prezydenta jest, zostaa potwierdzona w rozmowie telefonicznej premiera Tuska z prezydentem Miedwiediewem, ktry poinformowa, e prezydent nie yje. I e w tej sytuacji, no naley jednak te kroki przejcia wadzy dokonad. Andrzej mwi: - No chyba w tej sytuacji, ja te dokumenty - Andrzej Duda ja te dokumenty przygotuj. I ja podjem w tym momencie jednak decyzj, e musz jak najszybciej wrcid do Warszawy, bo zdaem sobie te spraw z tego, e jestem, w tym momencie staem si najwyszym funkcjonariuszem administracji prezydenckiej, ktry przey. Bo zgin minister Stasiak, wic w jakby naturalny sposb powinienem kierowad Kancelari Prezydenta w tej sytuacji i w zwizku z czym, byd na miejscu. Tym bardziej, e jak stwierdziem, jakby nie bardzo moja obecnod tam moe cokolwiek wnied dodatkowego. No i w Warszawie, jak przyleciaem do Warszawy, no to najpierw przyjechaem do Kancelarii Prezydenta, ale tak naprawd, tylko po to, eby przyjd, zobaczyd, co si dzieje. Wsiadem dalej w samochd i pojechaem do Paacu Prezydenckiego, no bo telefonicznie ju miaem informacj od ministra opioskiego, e stamtd wszyscy ministrowie ju s na miejscu, ci ktrzy pozostali, i e udamy si wsplnie na t msz, na 18. do Katedry. Jak przyjechaem tam, no to te odebraem relacj od ministra opioskiego, ktry mwi mi, e odbyo si ju spotkanie z marszakiem Komorowskim, w ktrym on wzi udzia, wzia udzia minister Bochenek. Nie pamitam czy kto jeszcze, ale na pewno ich dwjka, a i minister Borys Szopa. Ministra Dudy chyba nie byo, bo jeszcze bodaje by jeszcze w tym czasie w drodze z Krakowa do Warszawy. I gdzie na tym spotkaniu, po pierwsze, pan marszaek poinformowa, e przej tutaj funkcj prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej. Co wicej poinformowa rwnie paostwa ministrw, e zdecydowa si mianowad nowego szefa Kancelarii Prezydenta, pana Jacka Michaowskiego. Wtedy, wedug relacji znowu, ktr zaczynaem, pani minister Bochenek miaa powiedzied, e ten ruch jest niepotrzebny, poniewa jest, zbada??, prawdopodobnie zgin minister Stasiak, ale jego zastpca, czyli ja, wanie jestem w drodze do Warszawy, za chwil tutaj dotr i bd mg spokojnie wszystkimi dziaaniami kierowad. Na to minister, marszaek Komorowski mia w ogle si po prostu nie, zignorowad, nie odpowiedzied na to. Na tym si spotkanie zakooczyo. Odebraem t relacj, no udalimy si na msz. Tego dnia jeszcze, tego dnia jeszcze wieczorem, po mszy kiedy wrciem do Paacu Prezydenckiego, zadzwoniono z Kancelarii Premiera do, do sekretariatu prezydenta i poinformowano, e dziaa taki jakby sztab kryzysowy w Kancelarii Premiera, ktremu, na czele ktrego stoi minister Boni i e zapraszaj na posiedzenie, ktre bdzie pnym wieczorem, jaka 22 czy 22.30, to mniej

125

wicej taka godzina bya, przedstawiciela Kancelarii Prezydenta. Wic zapada taka decyzja, e ja mam si tam udad na to posiedzenie. Ja tam pojechaem. W tym posiedzeniu uczestniczyli czonkowie rzdu, bo na pewno bya pani minister Kopacz, z tego co pamitam, obecna. Przewodniczy pan minister Boni, bya pani minister Kopacz, byli przedstawiciele resortu spraw wewntrznych, minister Miller chyba by obecny na tym spotkaniu osobicie, ale rwnie minister Rapacki, bodaje komendant gwny Policji, pan genera Janicki Szef BOR-u, no jeszcze inne osoby. To byo dosyd due grono, dosyd due grono, dyrektor Gabinetu Ministra Obrony na pewno rwnie by, dosyd due grono osb, no gdzie jakby omawiano sytuacj, ju tak bardziej od strony dziaao, ktre powinny zostad podjte. Czyli ju byy pierwsze rozmowy na temat sprowadzenia ciaa pana prezydenta, cia pozostaych osb i rwnie tego jak maj przebiegad dalsze dziaania dotyczce rwnie pogrzebw ofiar, jakie dziaania rzd tutaj podejmie. Poinformowano, e minister Kopacz tam si uda na miejsce. No jakby takie sprawy, no sprawy czysto, czysto ju mona powiedzied, moe to ze sowo, ale techniczne, ktre jakby miay w nastpnych dniach byd i godzinach wykonywane. Tam poznaem rwnie, bo by obecny rwnie na tym spotkaniu pan minister Michaowski, zosta mi tam te po tym spotkaniu przedstawiony. Aha, jeszcze by obecny, na pewno by jeszcze obecny pan minister Cichocki na tym spotkaniu i pan minister Berek. To dwch panw jeszcze te pamitam. Zosta mi przedstawiony pan Michaowski, po tym spotkaniu, jako nowy szef Kancelarii i poproszono mnie, eby odby krtk rozmow z panem Michaowskim. Wic zapytaem si jego, czy ju zosta mianowany szefem Kancelarii. On mi powiedzia, e jeszcze formalnie nie, e formalnie ta nominacja nastpi w dniu nastpnym. Natomiast zosta przez marszaka wyznaczony Komorowskiego do tego, eby kierowad Kancelari w miejsce ministra Stasiaka. Zacz mi jakby opowiadad, jaka to jest dla niego trudna sytuacja. I ja mu powiedziaem: Prosz pana, no to jeli pan jest, od jutra pan bdzie szefem Kancelarii, to, to prosz mi powiedzied w takim razie, czy pan chce ze mn wsppracowad, czy pan chce sobie, prawda, sam te wszystkie sprawy tutaj w tej chwili prowadzid? No wic on powiedzia, e nie, absolutnie, e on jakby nie chce si w ogle do tych spraw zwizanych z kwestiami tej katastrofy i tego wszystkiego co naley teraz wykonad, to on si nie chce absolutnie mieszad, e on bdzie spenia rol tylko takiego cznika pomidzy kancelari a marszakiem Komorowskim, ktry bdzie cay czas urzdowa u siebie w Kancelarii Sejmu. I on bdzie od tego, eby dokumenty nosid. Tak jakby przedstawi mi swoj, swoj rol w tych dniach. No i to by waciwie koniec, i to by waciwie koniec tego dnia. () pan minister Michaowski odebra z rk marszaka Komorowskiego mianowanie na szefa Kancelarii czy penicego obowizki Szefa Kancelarii Prezydenta w niedziel, 11., o godzinie 12. bya ta uroczystod wyznaczona. Ona si opnia z tego wzgldu, e jednoczenie o godzinie 12. tutaj miaa byd w Sejmie taka uroczystod powicona polegym. W zwizku z czym to moga byd jaka godzina, okoo godziny 13. prawdopodobniej odbyo si w Kancelarii Prezydenta wrczenie panu Michaowskiemu nominacji. I teraz, czy pan Michaowski by wczeniej, i podj jakie czynnoci na terenie Kancelarii Prezydenta, tego nie wiem. Mniemam, e nie, bo, znaczy mnie na ten temat nic nie jest wiadomo. Znaczy wedug mojej wiedzy, on do Kancelarii Prezydenta wczeniej nie, nie zawita, e jakby jego pierwsz t wizyt bya wizyta o godz. 13. Ale to jest tylko moja wiedza, ja byd moe, mogo byd inaczej. () Ja jeszcze te jedn rzecz powiem, bo ona te pokazuje. Tu duo mwimy te o rnych przekazach medialnych, ktre temu wszystkiemu towarzysz, to te taka, ciekawy moe fakt pokazujcy o tym jak, pokazujcy to, jak to wszystko byo zaatwiane. Mianowicie kiedy w nastpnych dniach media podniosy, podniosy ten temat, prawda, podniosy temat mianowania pana Michaowskiego, tak pospiesznego, w niedziel, prawda, czy waciwie, a ustnie tak naprawd bezporednio w sobot, bezporednio po katastrofie, te zwrdmy uwag, e te zachodzi taka podobna sytuacja jak w przypadku prezydenta, mianowicie w momencie wrczenia tej nominacji nie byo zidentyfikowane ciao pana ministra Stasiaka. Wic jakby te trudno byo uznad, e, e on nie yje. Kiedy potem jakby w mediach ten temat si pojawi to gdzie taka informacja zostaa przekazana ze strony pana, czy nawet bezporednio przez marszaka Komorowskiego, e, e on jakby dokonywa tej nominacji w stanie wyszej koniecznoci, poniewa by przekonany o tym, e nie tylko zgin minister Stasiak, ale zginem rwnie ja, w zwizku z czym, Kancelaria nie moga pozostad cakowicie bez kierownictwa. Natomiast to byoby moe mieszne, gdyby nie byo tragiczne w tym momencie, bo ta nominacja panu Michaowskiemu bya wrczana w mojej obecnoci. Wic rozumiem, e, e jednak pan marszaek mg mied wiedz na ten temat, e przeyem. .

126

Zacznik nr 68 Pismo Wicemarszaka Senatu senatora Zbigniew Romaszewskiego do Szefa Kancelarii Sejmu RP Lecha Czapli z dn. 4 marca 2011 r.

127

Zacznik nr 69 Pismo Szefa Kancelarii Sejmu RP Lecha Czapli do Wicemarszaka Senatu senatora Zbigniewa Romaszewskiego do z dn. 15 marca 2011 r.

128

Zacznik nr 70 Pismo Ambasadora Federacji Rosyjskiej w Warszawie Wadimira Grinina do Marszaka Sejmu RP Bronisawa Komorowskiego z dn. 10 kwietnia 2010 r.

129

Zacznik nr 71 Fax (z dat: 11 maja 2010) z pismem Prezydenta FR Dmitrija Miedwiediewa do Marszaka Sejmu RP Bronisawa Komorowskiego (nieoficjalne tumaczenie z jzyka rosyjskiego)

130

Zacznik nr 72 Fax (z dat: 11 maja 2010) z pismem Prezydenta FR Dmitrija Miedwiediewa do Marszaka Sejmu RP Bronisawa Komorowskiego

131

Zacznik nr 73 Pismo Szefa Kancelarii Sejmu RP Lecha Czapli do Wicemarszaka Senatu senatora Zbigniewa Romaszewskiego do z dn. 14 kwietnia 2011 r.

132

17. Utrudnianie postpowania wyjaniajcego przez rzd D. Tuska


Z dokumentw przywoanych w zacznikach nr 74, 75, 76, 77, 78, 79 i 80 wynika, e po katastrofie 10 kwietnia 2010 r. przedstawiciele rzdu D. Tuska wspdziaajc ze stron rosyjsk podjli szereg decyzji utrudniajcych prowadzenie polskiego postpowania wyjaniajcego przyczyny i okolicznoci tej katastrofy: - pocztkowo katastrofa smoleoska bya badana na trafnie przyjtej prawnej podstawie polskorosyjskiego porozumienia w sprawie zasad wzajemnego ruchu lotniczego wojskowych statkw powietrznych RP i FR w przestrzeni powietrznej obu paostw z 14 grudnia 1993 roku (zaczniki nr 74b i 78); - 15 kwietnia odstpiono od badania katastrofy na podstawie obowizujcego polsko-rosyjskiego porozumienia (zacznik nr 74b i 78); - zostaa zawarta umowa midzynarodowa, w wyniku ktrej Polska odstpia od badania katastrofy na podstawie porozumienia z 1993 roku i przyja do wiadomoci zarzdzenie premiera W. Putina z dn. 13 kwietnia 2010 r., zgodnie z ktrym Midzypaostwowej Komisji Lotniczej (MAK) powierzono rosyjskie badanie przyczyn katastrofy na podstawie zacznika nr 13 do konwencji chicagowskiej; zacznik ten przyjto jako podstaw postpowania wyjaniajcego wbrew postanowieniom konwencji chicagowskiej (zaczniki nr 74a, 75, 76, 78 i 80); - sposb zawarcia tej umowy midzynarodowej przez Donalda Tuska stanowi delikt konstytucyjny, gdy by niezgodny z polskim prawem, w tym z Konstytucj RP (zacznik nr 78); - deliktem konstytucyjnym byo te zmienienie 27 kwietnia 2010 r. rozporzdzenia MON w sprawie organizacji oraz zasad funkcjonowania Komisji Badania Wypadkw Lotniczych Lotnictwa Paostwowego, poszerzajce kompetencje premiera w sposb niezgodny z ustaw Prawo lotnicze (zacznik nr 78); - na podstawie tego rozporzdzenia powoano Komisj Badania Wypadkw Lotniczych Lotnictwa Paostwowego (tzw. komisj Millera), ktra jednak w wietle obowizujcego Prawa lotniczego nie ma prawa do badania katastrofy smoleoskiej od chwili rezygnacji z porozumienia z 1993 roku jako prawnej podstawy badania katastrofy (zacznik nr 78); - penomocnik Rzeczypospolitej Polskiej akredytowany przy MAK E. Klich utrudnia polskim ekspertom zbadanie wraku Tu-154M nr 101 (zacznik nr 79); - 31 maja 2010 r. J. Miller podpisa polsko-rosyjskie memorandum, zgodnie z ktrym wasnod Rzeczpospolitej Polskiej bdca kluczowym dowodem w sprawie (polskie czarne skrzynki) pozostaje w dyspozycji organw Federacji Rosyjskiej a do ostatecznego zakooczenia rosyjskiego postpowania sdowego (zacznik nr 80). Wszelk dostpn pomoc w ledztwie proponoway Stany Zjednoczone31, lecz strona polska nie skorzystaa z tej oferty.

31

Rzecznik Departamentu Stanu USA i szef Biura Spraw Publicznych Philip J. Crowley odpowiadajc na pytanie dotyczce moliwoci udziau amerykaskich instytucji rzdowych w postpowaniach wyjaniajcych przyczyny tej katastrofy samolotu TU-154M pod Smoleskiem, stwierdzi podczas konferencji prasowej 20 stycznia 2011 r. (nazajutrz po sejmowej debacie nad przedstawion przez premiera Donalda Tuska oraz ministrw Jerzego Millera, Bogdana Klicha, Ew Kopacz i Radosawa Sikorskiego informacj na temat dziaa rzdu zmierzajcych do ustalenia przyczyn i okolicznoci tej katastrofy): Nic nie wiem, by USA zostay poproszone o dostarczenie jakiej szczeglnej pomocy w ledztwie w sprawie tego wypadku. Oczywicie jestemy gotowi pomc w kady dostpny nam sposb, jeeli Polska lub Rosja o to wystpi. [Tomasz Siemieski (Polskie Radio, Poland/France): (...) Mr. Crowley, the relationship between Poland and Russia are getting a little more complicated because of the Russian report about the reasons of the Polish presidents plane crash. Some officials in Poland say an international investigation would be useful in this issue, in this case, maybe with the with American experts. Could the U.S. Government take in any way part in this investigation? And whats your comment about this issue with two countries which are both your friends? MR. CROWLEY: Obviously, as weve said many times, this was a tremendous tragedy for Poland. And it has been fully investigated. This is, at its heart, a matter between Russia and Poland. We understand the sensitivities and the emotions that sorting through these issues can create. Im not aware that the United States has been asked to provide any particular assistance in the investigation of this accident. But obviously, we are prepared to help in any way that might be that

133

Powysze decyzje oznaczay wspdziaanie z obcym paostwem w utrudnianiu ledztwa na szkod RP.

either Poland or Russia would contemplate. But at this point, it is we certainly would hope that this the investigation of this tragedy does not in any way impede improved relations between Russia and Poland.] Kluczowe zdania owiadczenia rzecznika Departamentu Stanu (Nic nie wiem, by USA zostay poproszone o dostarczenie jakiej szczeglnej pomocy w ledztwie w sprawie tego wypadku. Oczywicie jestemy gotowi pomc w kady dostpny nam sposb, jeeli Polska lub Rosja o to wystpi) stay si w Polsce obiektem manipulacji: liczne media (w tym publiczne) opatryway je tytuami zmieniajcymi jego sens: IAR: ledztwo smoleskie to sprawa midzy Polsk a Rosj; TVN24: USA nie pomog Polsce w smoleskim ledztwie; Super Express: USA nie pomog Polsce w smoleskim ledztwie. To sprawa midzy Polsk a Rosj; Gazeta Wyborcza: Departament Stanu: To sprawa midzy Polsk a Rosj; Wprost: USA o Smolesku: to sprawa midzy Rosj a Polsk; RMF24: USA: Katastrofa pod Smoleskiem to w zasadzie sprawa midzy Rosj a Polsk; Rzeczpospolita: USA: Smolesk to nie nasza sprawa.

134

Zacznik nr 74 a) Konwencja o midzynarodowym lotnictwie cywilnym, podpisana w Chicago dnia 7 grudnia 1944 r. Konwencja chicagowska (Dz. U. z 1959 r. Nr 35 poz. 212 z pn. zm.)
Artyku 3 Cywilne i paostwowe statki powietrzne a) Niniejsza Konwencja stosuje si wycznie do cywilnych statkw powietrznych, nie stosuje si za do statkw powietrznych paostwowych. b) Statki powietrzne uywane w subie wojskowej, celnej i policyjnej uwaa si za statki powietrzne paostwowe. c) aden paostwowy statek powietrzny Umawiajcego si Paostwa nie moe przelatywad nad terytorium innego Paostwa ani ldowad na nim bez zezwolenia udzielonego w drodze specjalnego porozumienia lub w inny sposb albo niezgodnie z warunkami takiego zezwolenia. d) Umawiajce si Paostwa zobowizuj si, przy ustalaniu przepisw dotyczcych swoich paostwowych statkw powietrznych, mied na wzgldzie bezpieczeostwo eglugi statkw powietrznych cywilnych. Artyku 82 Uchylenie porozumieo niezgodnych z Konwencj Umawiajce si Paostwa postanawiaj, e niniejsza Konwencja uchyla wszelkie zobowizania i porozumienia midzy nimi niezgodne z jej postanowieniami oraz zobowizuj si do niezacigania tego rodzaju zobowizao i niezawierania tego rodzaju porozumieo. Umawiajce si Paostwo, ktre zanim stao si czonkiem Organizacji przyjo zobowizania niezgodne z postanowieniami niniejszej Konwencji wobec nie umawiajcego si Paostwa albo wobec obywatela lub osoby prawnej Umawiajcego si Paostwa, albo wobec obywatela lub osoby prawnej nie umawiajcego si Paostwa, poczyni niezwoczne kroki w celu uwolnienia si od tych zobowizao. Jeeli linia lotnicza jakiegokolwiek Umawiajcego si Paostwa zacigna tego rodzaju niezgodne z niniejsz Konwencj zobowizania, Paostwo, ktrego przynalenod ta linia lotnicza posiada, poczyni wszelkie starania, by zapewnid niezwoczne uchylenie tych zobowizao, a w kadym razie spowoduje ich uchylenie natychmiast, gdy tylko po wejciu w ycie niniejszej Konwencji stanie si to prawnie moliwe.

b) Porozumienie midzy Ministerstwem Obrony Narodowej Rzeczypospolitej Polskiej a Ministerstwem Obrony Narodowej Federacji Rosyjskiej w sprawie zasad wzajemnego ruchu lotniczego wojskowych statkw powietrznych Rzeczypospolitej Polskiej i Federacji Rosyjskiej w przestrzeni powietrznej obu paostw sporzdzone w Moskwie 14 grudnia 1993 roku.
Art. 11. W przypadku zaistnienia incydentu w przestrzeni powietrznej Rzeczypospolitej Polskiej lub Federacji Rosyjskiej bdcego nastpstwem dziaalnoci lotnictwa wojskowego, Strony podejm niezbdne kroki wykorzystujc bezporedni cznod, w celu niedopuszczenia do eskalacji incydentu i szybkiego usunicia jego skutkw oraz wymiany w trybie pilnym informacji o zaistniaych wydarzeniach. Strona polska takie informacje bdzie przekazywad za porednictwem Ambasady Federacji Rosyjskiej w Rzeczypospolitej Polskiej, a strona rosyjska za porednictwem Attache Wojskowego Rzeczypospolitej Polskiej w Federacji Rosyjskiej. Wyjanienie incydentw lotniczych, awarii i katastrof, spowodowanymi przez polskie wojskowe statki powietrzne w przestrzeni powietrznej Federacji Rosyjskiej lub rosyjskie wojskowe statki powietrzne w przestrzeni powietrznej Rzeczypospolitej Polskiej prowadzone bdzie wsplnie przez waciwe organy polskie i rosyjskie. Jednoczenie Strony zapewni dostp do niezbdnych dokumentw z zachowaniem obowizujcych je zasad ochrony tajemnicy paostwowej. W sytuacjach awaryjnych Strony zobowizuj si do udzielenia niezbdnej pomocy zaogom wojskowych statkw powietrznych.

135

Zacznik nr 75 Miejsca zdarzeo: Dblin, Moskwa, Warszawa Czas zdarzeo: 10 kwietnia 2010 Wysuchanie pk. dr. Edmunda Klicha, penomocnika RP akredytowanego przy Komisji Badania Wypadkw Lotniczych FR w sprawie dotychczasowych ustaleo i postpowania powypadkowego po katastrofie Tu-154M pod Smoleoskiem; posiedzenie podkomisji do spraw transportu lotniczego sejmowej Komisji Infrastruktury w dn. 6 maja 2010 r.32
() Rozpoczn od pierwszej informacji, o ktrej jak wikszod pewnie z paostwa dowiedziaem si o katastrofie z mediw. () Wczyem TVN 24, widz, co si dzieje, w zwizku z tym natychmiast zaczem si pakowad i jad do Warszawy, bo wiedziaem, e ju moe byd problem prawny. Dlaczego? Dlatego, e samolot jest samolotem by samolotem lotnictwa paostwowego. Zaoga bya wojskowa. W zwizku z tym dotyczy to lotnictwa paostwowego, ktrego nie obejmuje zacznik 13 do konwencji o midzynarodowym lotnictwie cywilnym. Tak gdzie w poowie drogi, chyba w rejonie Garwolina, bo ja mieszkam w Dblinie i na weekendy jed do Dblina, w tygodniu czy jak potrzeba to mieszkam w Warszawie, take nie ma jakiego problemu tutaj dojazdu, szybkoci na miejsce wypadku czy co. W poowie drogi dostaem telefon od pana Aleksieja 33 Morozowa , to jest obecnie przewodniczcy Komisji Federacji Rosyjskiej, zastpca pani Anodiny szefowej Mienonarodnej Awiacionnej Komisji Komitetu, to znaczy Midzynarodowego Komitetu Lotniczego. Dlatego, e ten Komitet ma wiksze zadanie nili badanie, a badanie prowadzi w dwunastu krajach byego Zwizku Radzieckiego, to znaczy wszystkich oprcz Paostw Batyckich. On zadzwoni i powiadomi mnie, e jest katastrofa w Smoleosku i traktuje to jako telefoniczne powiadomienie, natomiast formalne bdzie pniej. I byo od razu pytanie o procedury, wedug jakich bdzie ten wypadek badany. On zaproponowa zacznik 13 do konwencji, bo myl, e i wedug jego wiedzy, i wczesnej mojej wiedzy, to jest jedyny dokument, ktry podpisaa i strona polska, i Federacja Rosyjska jako konwencj chicagowsk tak zwan z 44 roku. Ja wtedy nie wypowiedziaem si jednoznacznie, ale te sdziem, e to bdzie jedyne rozwizanie, to znaczy rozwizanie, ktre ma jasne zasady prawne. Po przyjedzie do ministerstwa ju pan minister Grabarczyk na mnie czeka zgosiem si do gabinetu pana ministra i te ten pogld wyraziem, e tu chyba aneks 13 jest takim dokumentem, gdzie obydwie strony maj okrelone procedury, jest to ju jasne, to s zasady midzynarodowe. Pan minister Grabaczyk poprosi mnie o ten zacznik wanie. I przedstawiem. Ja wiedzc, e pewnie bdzie szybki wyjazd, przygotowaem si do wyjazdu. ()

32 33

Stenogram wedug http://zbigniewkozak.pl/?p=1220 W pniejszej o ponad p roku wypowiedzi prasowej pk. Edmund Klich skorygowa t informacj: Przy okazji chc tu ucili pewn informacj: Morozow do mnie dzwoni, gdy jeszcze byem w domu, a nie na trasie do Warszawy, jak powiedziaem w pierwszym przesuchaniu sejmowym. (rdo: Z pk. Edmundem Klichem, polskim akredytowanym przy MAK, rozmawiaj Katarzyna Gjska-Hejke i Anita Gargas, Gazeta Polska z 11 stycznia 2001 r., wedug http://niezalezna.pl/artykul/_jak_walnelo_to_sie_urwalo_rozbrajajaco_szczery_edmund_klich/43498/1)

136

Zacznik nr 76 Miejsca zdarzeo: Smoleosk Czas zdarzeo: 13-15 kwietnia 2010 Wysuchanie pk. dr. Edmunda Klicha; posiedzenie podkomisji do spraw transportu lotniczego sejmowej Komisji Infrastruktury w dn. 6 maja 2010 r.34
() wtorek, trzynastego () o godzinie 12.00 podchodzi do mnie pan Morozow i mwi: pan premier Putin zaprasza () na konferencj prasow do Moskwy na trzeci. () pniej byo tak: () bdzie telekonferencja i mam byd w budynku w jakim jednym z gubernatorw *Smoleoska+. Udaem si na t konferencj. Pierwszy gos zabra pan premier Putin, pniej jego zastpca pan Iwanow i jako trzecia pani Anodina szefowa MAK-u, ktra jasno powiedziaa, e bdzie procedowanie wedug zacznika 13 [do konwencji chicagowskiej]. () Bya to troch stresujca sytuacja dla strony wojskowej szczeglnie. (...) I od tej pory zaczlimy procedowad wedug tego zacznika. 15 *kwietnia+ dostaem decyzj ministra obrony narodowej w sprawie powoania Komisji Badania Wypadkw Lotnictwa Paostwowego i zarazem druga decyzja powoania wszystkich czonkw tej komisji na akredytowanych przy komisji rosyjskiej. Przedstawiem t decyzj panu Morozowowi. () I ta decyzja postawia mnie mona powiedzied jak gdyby na dwch koniach i dwch sytuacjach prawnych. Po pierwsze i z tego wynikn pewien konflikt z panem ministrem Parulskim pniej, wyjani go moe w szczegach, bo to powodowao pniej i moje zdenerwowania jakie prawda, no i kopot, bo ja nie wiedziaem w koocu, kim ja jestem? () Na czym to polegao? Panowie prokuratorzy byli troch wczeniej jak gdyby w tych swoich procedurach i ju przesuchiwali niektrych ludzi, ktrzy uczestniczyli w zabezpieczeniu tego lotu. I problem dotyczy meteorologa, ktry by w komisji tej mojej, szerokiej, wojskowo-cywilnej, bo tak j trzeba nazwad, ale prokuratorzy poniewa nie mieli swojego specjalisty, a tego znali, bo to jest znany meteorolog wojskowy, ktry w wypadkach wojskowych wspiera prokuratur, bo taki ma obowizek, poprosili go o wsparcie fachowe, bo przecie prokuratorzy nie majc specjalisty nie wiedz, jakie pytania zadania zadawad. On ma obraz i wiedzia, i wspiera ich. No i to byo dobre, ale Morozow prosi mnie i mwi: suchaj Edmund, co si dzieje? Twj specjalista pracuje z prokuratorami Aha, a jeszcze przepisy rosyjskie dotyczce ich badania zabraniaj wbrew, chocia tu, jak ekspertyza jest przez pana Piotra Kasprzyka przygotowana, w zasadzie w tej sytuacji nie powinny obowizywad przepisy rosyjskie tylko w midzynarodowych zacznik 13. Wic ta forma niezakazujca, ale zalecajca brak wsppracy, nie jest taka mocna, jak w przepisach rosyjskich, tych, ktre s oparte na zaczniku 13, ale kady kraj moe sobie tam dostosowywad, wzmacniad niektre procedury. Za chwil, jaka godzina mina, mwi: no jeszcze twj specjalista tam jest. Ale dzieo si skooczy, jako sprawa nie bya jeszcze na ostrzu noa. Nastpny dzieo: przychodzimy zaczynalimy tam okoo 9.00 prac, trwaa do pna w nocy czsto mwi: suchaj, co si dzieje? Znowu twj meteorolog pracuje z prokuratur. Ja ju zdecydowanie postawiem spraw jasno, bo poniewa ja nie dowodziem wojskowymi, ja wszystkie ewentualne polecenia czy wnioski, proby przekazywaem przez pana Grochowskiego, bo ja nie uzurpowaem sobie, zreszt to byoby niezrczne, gdybym ja wydawa im jakie polecenia nie przez ich szefa formalnego, byem przecie zastpc. I mwi: suchaj, co jest, bo ja ju trzeci raz, trzecia uwaga, to jest powane ostrzeenie. Powiedz, przeka mu, e jeli chce pracowad z prokuratorami, to ja musz go wyczyd z mojego zespou i bdzie wtedy mg tam pracowad ju do kooca, a ja sobie cign z kraju innego specjalist, bo tak nie moe byd, bo bdzie konflikt. Ju to grozio pewnymi jakimi tam nieporozumieniami. () No i ja poszedem do Morozowa w jakiej innej sprawie () I wychodz, wchodz do tego pomieszczenia () jest pan minister Parulski i od razu no, powiedziabym dosyd ostro, powiedzia mi, e ja w ogle nie potrafi dziaad, ja utrudniam prac prokuraturze, a w ogle ja ustawiem, przyjem jako zacznik 13 do procedowania i dziaam na szkod Polski. To byy bardzo mocne sowa i ja sobie je zapisaem zaraz wieczorem. Wic w tej sytuacji nie wiem, o co chodzi. Ja mwi, ja musz procedowad wedug zacznika 13 i wymaga tego ode mnie pan Morozow. On mwi: nie przyjmuj tego do wiadomoci. A skd jeszcze minister, bo ja z ministrami rozmawiaem telefonicznie czsto i tak w tych nerwach nazwaem go ministrem. On mwi, tak, powinien pan mnie nazywad ministrem, bo jestem ministrem. No wic dla mnie ju do kooca ycia bdzie ministrem. Nie wiem, jak to tam wyglda prawnie, ale jak minister to minister, trzeba szanowad. Ja ministrw szanuj wszystkich. ()

34

Stenogram wedug http://zbigniewkozak.pl/?p=1220

137

Zacznik nr 77 Miejsce zdarzenia: Moskwa Czas zdarzenia: 13 kwietnia 2010 Raport koocowy Komisji Badao Wypadkw Lotniczych Midzypaostwowego Komitetu Lotniczego (MAK) z badania zdarzenia lotniczego, str. 12
() 13 kwietnia 2010 roku, Zarzdzeniem Przewodniczcego Komisji Paostwowej *Wadimira Putina+, oglne kierownictwo badaniami technicznymi i koordynacj wsppracy zaangaowanych rosyjskich i zagranicznych organizacji scedowano na Przewodniczcego MAK *Tatian Anodyn+ zastpc Przewodniczcego Komisji Paostwowej. Na podstawie tego Zarzdzenia okrelono, e badanie powinno byd prowadzone zgodnie z Zacznikiem 13 do Konwencji o Midzynarodowym Lotnictwie Cywilnym (dalej Zacznik 13). Ta decyzja zostaa zaaprobowana przez Rzd Rzeczpospolitej Polskiej. ()

138

Zacznik nr 78 Wypowiedzi czonka Komisji badania Wypadkw Lotniczych Lotnictwa Paostwowego prof. Marka ylicza oraz innych ekspertw prawnikw w trakcie wysuchania prof. ylicza na posiedzeniu Parlamentarnego Zespou ds. Zbadania Przyczyn Katastrofy z 10 kwietnia 2010 w dniu 12 maja 2011 r.
Profesor Marek ylicz: () strony nie bardzo wiedziay jak ten samolot potraktowad i jakie przepisy zastosowad. Zastosowali, odwoali si prawdopodobnie pocztkowo, tak jak, z tego co wiemy, do porozumienia z 1993 r., ale pniej od niego odstpili. () Teraz jeszcze sprawa postpowania, jakie toczyo si midzy dniem 10 i 14 kwietnia. Rozumiem, e w zamieszaniu gdy nie bardzo wiedzia ani rzd polski, ani rzd rosyjski jak sobie z t spraw poradzid, jako pierwszy krok ucieky si strony do tej procedury wyznaczeniem, prawda, po obu stronach osb wojskowych do badania wypadku. Po czym jednak doszli do wniosku, moim zdaniem, szczliwego, e naley zrezygnowad ze stosowania porozumienia z 1993 r., niekompletnego, nie okrelajcego adnych procedur, nie gwarantujcego nam dostpu do materiaw innych ni potrzeba, ni prawda dokumenty, niejawne dokumenty. Przewodniczcy Antoni Macierewicz: () chciabym podkrelid ten element, ktry jest szczeglnie dla nas wany, mianowicie jasne stwierdzenie pana profesora potwierdzajce nasze spostrzeenia, e jednak przez pierwsze trzy dni mielimy do czynienia z procedowaniem wedug porozumienia z 1993 r. Za co serdecznie dzikuj. Bo chocia pan profesor inaczej, ni na przykad ja, uwaa, e dobrze si stao, e od niego odstpiono. Profesor Krystyna Pawowicz: () Panie profesorze () pan prowadzi tak analiz, e pan zakada, nieprawdziwie, bo nie mona faszywie zakadad, e to by lot nie wojskowy. () ma pan prawo mied taki pogld, tak. I potem pan z tego wszystkiego wyprowadza, e akurat byo zbawieniem ten *zacznik nr+ 13. Przewodniczcy Antoni Macierewicz: () na jeszcze wiksz szkod Rzeczpospolitej *ni przyjcie zacznika 13] dziaa odstpienie od obowizujcej umowy prawnej, ktra jest podstaw wszystkich rozwizao z tym zwizanych, np. dotyczcych przekazania danych meteorologicznych, np. dotyczcych przygotowania pomocy radionawigacyjnych. To jest dopiero nieszczcie, panie profesorze, zrezygnowanie po czterech dniach praktycznego stosowania porozumienia z 1993 r., z porozumienia z 1993 r. sprawio, e strona polska gigantyczne problemy z wykazaniem odpowiedzialnoci rosyjskiej za nie przekazanie danych meteorologicznych, poniewa to jest zapisane jedynie wanie w porozumieniu z 1993 r. I racj mia pan profesor, e nie zakwestionowa pan tego w oficjalnym stanowisku Rzeczpospolitej Polskiej z 18 grudnia. Wdziczni jestemy panu profesorowi za to, e pan nie odwid polskich ekspertw od zapisania tego, e ono obowizuje i jest jedyn istotn podstaw prawn dla moliwoci wyegzekwowania konsekwencji jakie powinna Rosja ponied za to, e nie przygotowaa tego lotniska, e nie przekazaa danych meteorologicznych, e nie wypenia obowizujcego porozumienia midzynarodowego. () Profesor Marek ylicz: Panie przewodniczcy, s dwie kwestie dotyczce porozumienia z 1993 r. Ono na pewno obowizuje nadal, jako porozumienie midzyresortowe. () Pose dr hab. Karol Karski: () czy by to lot o charakterze wojskowym? () tutaj padamy () ofiar gry sw, midzy jzykiem polskim a jzykiem angielskim, natomiast cay czas obracamy si w sferze sformuowania millitary. I sam pan profesor przyznaje, e w planie lotw, lot okrelono znakiem M, millitary. () jeli ten samolot nie by samolotem wojskowym (), to co jest lotem wojskowym? () nie kady lot o charakterze wojskowym jest lotem o charakterze bojowym () by to samolot bdcy czci () jednostki Si Zbrojnych, 36. Specjalnego Puku Lotnictwa Transportowego. Jego zaoga skadaa si z wojskowych w subie czynnej. () cel misji rwnie mia charakter wojskowych, ten samolot przewozi zwierzchnika Si Zbrojnych wraz z towarzyszc mu delegacj. () prezydent Rzeczypospolitej lecia tam w charakterze gowy paostwa i zwierzchnika Si Zbrojnych. () by to lot o charakterze wojskowym wykonywany przez samolot nalecy do Si Zbrojnych paostwa polskiego. () Druga kwestia, to kwestia zastosowania ktrej z tych konwencji () mwienie, e lot nie by wojskowy () nie jest bez celu, [bo] to eliminuje [porozumienie] z 1993 r. () ona dotyczy lotw woskowych. Ale musimy mied wiadomod, e konwencja chicagowska nie moga byd stosowana wprost w tym przypadku. I tutaj te si zgadzamy z panem profesorem, bo () konwencja chicagowska () sama wycza swoje stosowanie do statkw paostwowych, w tym wojskowych (). Po drugie, nie bylibymy w stanie jakimkolwiek dwustronnym () porozumieniem zmienid treci konwencji chicagowskiej, poniewa Polska i Rosja nie s jej jedynymi stronami, jest to kilkadziesit paostw, w zwizku z czym nie jestemy w stanie zmienid tego przepisu konwencji chicagowskiej mwicego, e nie ma ona zastosowania do tego typu lotw.

139

() jeli zostao zawarte takie co, co pan profesor nazywa pformalnym porozumieniem obu rzdw, to ja jestem przekonany, e mia miejsce delikt konstytucyjny ze strony osb reprezentujcych paostwo Polskie, zawierajcych takie porozumienie. Kto to by? () z osb, ktre s upowanione do reprezentowania paostwa w stosunkach zewntrznych, na lotnisku w Smoleosku przebywaa wwczas tylko jedna osoba, premier Donald Tusk. Natomiast () wiemy take, e do tych ustaleo nie musiao dochodzid na samym lotnisku smoleoskim, jest wypowied ministra Klicha z programu Kropka nad i, z udziaem pani Moniki Olejnik jako prowadzcej, gdzie pan minister Klich owiadczy, e do 14 kwietnia ta katastrofa bya badana wedug procedur wojskowych () i dopiero 14 kwietnia zrezygnowano z tych procedur wojskowych i wojskowi rosyjscy, i rosyjska prokuratura wojskowa, i rosyjskie instytucje wycofay si z tego, i w to miejsce jakby w sposb wadczy wszed MAK. () co tu () w midzyczasie zadziaao. () moim zdaniem istniaa pena podstawa, a nawet obowizek stosowania konwencji z 1993 r. w sprawie zasad wzajemnego ruchu lotniczego wojskowych statkw powietrznych Rzeczypospolitej Polskiej i Federacji Rosyjskiej w przestrzeni powietrznej obu paostw. Zapewniaa ona w sposb najlepszy wyjanienie przyczyn tej katastrofy, dawaa rwne prawo obu stronom. Nie czynia Polski petentem w tym postpowaniu, tylko czynia Polsk wspgospodarzem i wspdysponentem tego postpowania na poziomie lotniczym. I jednoczenie z alem konstatuj, e odstpiono od niej, odstpiono w okolicach 14 kwietnia, mimo, e przepisy tej konwencji byy realizowane. () I ostatni wtek, () tu jest kwestia, czy ta procedura okrelona w konwencji z 1993 roku rzeczywicie jest taka o wiele mniej precyzyjna ni ta z zacznika 13. Moim zdaniem, nie. Po prostu w art. 11 w ust. 3, uyto mao sw, ale zapisano samo sedno problemu, badanie bdzie prowadzone wsplnie, wsplnie, czyli obie strony dziaajc wsplnie prowadz te dziaania. Wrak samolotu, wszystkie dowody pozostaj we wsplnym wadaniu zarwno strony polskiej jak i strony rosyjskiej. () natomiast zacznik 13 skupia si na tym, e jedna strona prowadzi *postpowanie i+ co ona ma zrobid, a nastpnie () przepisy mwi, w jaki sposb ta strona () wysyajca ten statek powietrzny ma prawo wgldu, uczestniczenia. Tylko te skomplikowane przepisy i rozbudowane nie s potrzebne kiedy mwimy wsplnie () regulacja z art. 11 akapit 3 wsplnie () rozstrzygaa, e bylibymy wspdysponentami z Rosj wszystkich czynnoci, wspdysponentami badania wraku, wspdysponentami badania wszelkich innych dowodw, w tym czarnych skrzynek, one by nie przeszy na jakby do wycznej dyspozycji rosyjskiej. () Jeszcze () jedna kwestia (), jeli doszo do zawarcia jakiego porozumienia, to po pierwsze, gdzie jest to porozumienie? Czy znamy jego tred? () jest art. 102 Karty Narodw Zjednoczonych, zobowizujcy paostwa do rejestracji zawartych przez siebie umw midzynarodowych w sekretariacie Organizacji Narodw Zjednoczonych. Wic gdzie jest to porozumienie, jeli zostao zawarte? Jaka jest jego tred? () () porozumienie z 1993 r. z pewnoci jest aktem wicym Polsk w paszczynie prawa midzynarodowego. () Jest umow zawart w trybie prostym, ma charakter oczywicie aktu, w przypadku kolizji nie przewaajcego nad innymi aktami, natomiast jest aktem, ktry jakby jako prawo midzynarodowe poprzez art. 9 Konstytucji jest wczony do obowizku stosowania rwnie przez polskie organy. Jeli mwimy tutaj, e miao mied miejsce wsplne badanie, no to Polska po prostu wyrzeka si wspdecydowania. () I zawarcie pformalnego porozumienia, cokolwiek by to pojcie nie znaczyo, dawao po prostu mandat dla komisji pani Anodiny do wypowiedzenia tego, co wypowiedziaa, i to z delegacji rwnie polskiego paostwa. () Mecenas Piotr Pszczkowski: Panie profesorze, () chc pana przekonad jeszcze do powrotu do tego pytania, () na ktre () udzieli pan odpowiedzi negatywnej, o zastosowanie porozumienia z 1993 r. Czy nie wydaje si panu, e suma tych faktw, lot o charakterze militarnym okrelonym w planie lotu, generalicja na pokadzie, prezydent na pokadzie, () szereg osb z najwyszej pki, jeeli chodzi o wadze wojskowe, majce dowiadczenia z szeregiem tajemnic wojskowych. Czy to nie jest sytuacja, ktra kwalifikowaaby to stricte do tego () porozumienia z 1993 r.? Czy to porozumienie nie reguluje lotu samolotu TU-154 od momentu jego startu? Mwilimy tutaj o rnych porzdkach prawnych, mwi pan, wspomina pan o porzdku polskim, biaoruskim, nastpnie rosyjskim. W moim przekonaniu mamy do czynienia z sytuacj, kiedy ten samolot startowa, nikt nie mia wtpliwoci, e startuje i bdzie procedowa w oparciu o porozumienie z 1993 roku, takie formalnoci byy wykonywane, tak ten lot przebiega. Tak naprawd nieszczcie ze zmian porzdku prawnego nastpio na skutek tego pformalnego porozumienia, o ktrym raczy pan wspominad. () Mamy sytuacj tak, kiedy paostwo prbujecie ratowad ten zacznik 13. jakim raportem. () Panie profesorze, jakie znaczenie ten raport bdzie mia () raport MAK, jedyny uprawniony w ramach zacznika 13., poszed w wiat. W oparciu o co paostwo procedujecie i gdzie paostwo swj raport zamierzacie opublikowad, komu przekazad, kto go bdzie czyta? () czy ma pan wiedz na temat tego, w oparciu o jakie przepisy paostwo funkcjonujecie jako komisja, w szczeglnoci czy macie stosowne umocowania? Bo () gdyby Polska

140

przyja porozumienie z 1993 r., to ten zapis, ktry pan () nazwa na tyle () pojemnym, nie ostrym, e nie zasugujcym w kontekcie innych zapisw konwencji chicagowskiej i jego zacznika, na to eby brad go pod uwag - on daje prawo polskim organom, szeroko rozumianym, w tym take komisji pana Millera, do dziaania. Natomiast przyjcie przez paostwa porzdku prawnego polegajcego na tym, e procedujecie w okolicach (), czy na podstawie przepisw z zacznika 13. powoduje pytanie: w oparciu o co tak naprawd - po zamkniciu prac przez MAK, komisj jedyn, ktra na podstawie tego zacznika 13. zacza prac, miaa akredytowanego przedstawiciela ze strony Polski, zamkna temat, ogosia raport (...) paostwo jeszcze w ramach zacznika 13. robicie w tej chwili? () Wracam jeszcze do () charakteru tego lotu. () ten lot mia charakter wojskowy i () nie mieci mi si w gowie jako prawnikowi, nawet w aspekcie prawa midzynarodowego, e mona stosowad zacznik do konwencji, ktra to sama konwencja [zastosowanie do danego przypadku wyklucza]. () sytuacja, niedopuszczalna w moim przekonaniu, polegajca na tym, e paostwo zmienilicie ten tryb, bo zmienilicie, bo ten samolot od samego pocztku jako lot wojskowy podlega procedurom przewidzianych w porozumieniu, a wyjto [go] z niego z niewiadomych powodw, ale () na pewno nie z tego powodu, o ktrym pan profesor mwi, () eby byo lepiej, bo lepiej nie jest. () czytalimy w paoskiej publikacji, e nie wiadomo, () z jakimi uregulowaniami mielibymy do czynienia, gdyby przyszo nam z Rosjanami negocjowad tred porozumienia co do dochodzenia prawdy w tej katastrofie na wanie podstawie 11, art. 11 porozumienia. Ale prawda jest taka, e chyba nie bylibymy nigdy w gorszej sytuacji ni przy zaczniku 13. () czy paostwo rozwaalicie, czy paostwo dziaacie bardziej na podstawie konwencji chicagowskiej, zacznika 13., czy te jakiego? Profesor Marek ylicz: Nie, nasza komisja dziaa tylko na podstawie polskiego prawa i decyzji polskich wadz, wycznie poza aneksem 13. Mecenas Piotr Pszczkowski: A czy wadze, czy ta komisja okazaa panu kiedy jakie umocowanie ze strony rosyjskiej do tego eby dziaad? Profesor Marek ylicz: Nie, ona nie musi mied ze strony rosyjskiej adnego umocowania, wystarczy umocowanie polskie, bo ona dziaa niezalenie od organw rosyjskich, wyznaczonych przez Rosj, zgodnie z aneksem 13. Wic to jest zupenie odrbny tryb (). Mecenas Piotr Pszczkowski: Problem w tym, e zasady funkcjonowania tej komisji, opisane w 6 rozporzdzenia na podstawie, ktrym, ktrego dziaa ta komisja, mwi, e co do zasady ta komisja prowadzi dziaania incydentw lotniczych powstaych w polskiej przestrzeni powietrznej, moe natomiast prowadzid wypadki powane incydenty lotnicze zaistniae poza terytorium Polskiej Rzeczypospolitej w sytuacji, w ktrej uczestniczyy statki powietrzne lotnictwa paostwowego - tu jestemy zgodni, e taka rzecz miaa miejsce - jeeli przewiduj to umowy lub przepisy midzynarodowe. Rozumiem, e konwencja chicagowska tego nie przewiduje () albo jeeli waciwy organ obcego paostwa przekae komisji uprawnienia do przeprowadzenia badania o, to byo moje pytanie albo sam nie podj badania. Jak wiemy, Rosjanie rycho zajli si badaniem. () Komisja MAK skooczya prac. () czy panu jako ekspertowi prawa midzynarodowego przekazano uprawnienie do przeprowadzenia badania? Profesor Marek ylicz: Mnie akurat nie, ale mog zdradzid, e pani doktor Agnieszka Kunert-Diallo zwrcia na ten brak uwag. () Mecenas Piotr Pszczkowski: A zechce pan komisji powiedzied, kiedy pani Kunert zwrcia uwag Komisji Lotnictwa Paostwowego o tym fakcie? Profesor Marek ylicz: Nie pamitam, nie pamitam kiedy. Mecenas Piotr Pszczkowski: Miesic temu, dwa, trzy? Profesor Marek ylicz: Nie pamitam, w kadym razie ju po powoaniu, oczywicie ju po powoaniu komisji i pod koniec jej pracy () gdy kto, ja nie wiem, wiem, e byy zgoszone zastrzeenia, czy przez opozycj, czy przez komisj, nie wiem, czy przez zesp panw, byy zgoszone zastrzeenia... () I ona si tym wtedy zaja. Wic byd moe tu nastpiy jakie nieprawidowoci. ()

141

Zacznik nr 79 Miejsca zdarzeo: Warszawa, Smoleosk Czas zdarzeo: kwiecieo 2010 Pisma skierowane 2 lutego 2011 roku do Ministra Infrastruktury Cezarego Grabarczyka i Szefa Kancelarii Prezesa Rady Ministrw Tomasza Arabskiego przez czonkw Paostwowej Komisji Badania Wypadkw Lotniczych w sprawie przewodniczcego komisji Edmunda Klicha
a) () Zgodnie z wybranym do badania katastrofy TU-154M przez Prezesa Rady Ministrw zacznikiem 13 do Konwencji o midzynarodowym lotnictwie cywilnym, podpisanej w Chicago 7 grudnia 1944 r., Rzeczpospolita Polska miaa prawo do wyznaczenia nie tylko akredytowanego przedstawiciela, ale i grona ekspertw (doradcw), z ktrego to prawa skorzystaa. Na mocy art. 5.24-5.25 wskazanego wyej zacznika 13, paostwo majce prawo wyznaczenia penomocnego przedstawiciela, moe wyznaczyd jednego lub kilku doradcw do pomocy w badaniu. Doradcom zezwala si na uczestniczenie w badaniu pod nadzorem penomocnego przedstawiciela w takim zakresie, w jakim jest to niezbdne do zapewnienia efektywnoci badania. Uczestniczenie w badaniu pozwala na udzia we wszystkich etapach badania. W dniu 15 kwietnia 2010 r. mia miejsce zorganizowany przez rosyjsk komisj oblot rodkw radiotechnicznej kontroli lotw lotniska Smoleosk Pnocny". Edmund Klich posiadajc wszelkie plenipotencje od najwyszych urzdnikw paostwa polskiego, nie tylko nie zapewni w tym badaniu udziau stronie polskiej, ale te nie umoliwi waciwego udokumentowania wizji lokalnej tych rodkw. Polski akredytowany nie zapewni take polskim ekspertom badajcym wrak rozbitego samolotu TU-154M moliwoci dokooczenia prac przed zniszczeniem i wywiezieniem jego szcztkw przez przedstawicieli Federacji Rosyjskiej Dziaanie to stanowio niedopenienie obowizkw naoonych na Edmunda Klicha w zwizku z wyznaczeniem go na akredytowanego przedstawiciela przy komisji rosyjskiej oraz dziaanie na szkod Rzeczpospolitej Polskiej poprzez utracenie moliwoci przeprowadzenia powyszych badao, z ktrych kade moe mied kluczowe znaczenie dla wyjanienia przyczyn katastrofy TU-154M. () b) () Z uwag ledzilimy wystpienia Pana Edmunda Klicha, zwaszcza te podczas konferencji prasowej zorganizowanej w siedzibie Midzypaostwowego Komitetu Lotniczego *MAK+ w maju ubiegego roku. Podczas swojego wystpienia na tej konferencji Pan Edmund Klich nie tylko podkreli wietn wspprac ze stron rosyjsk, ale rwnie potwierdzi peny dostp do informacji , pene zrozumienie i dziaanie nawet poza procedurami przyjtymi w Zaczniku nr 13 co pozostawao w sprzecznoci z opiniami jego doradcw. Uwagi strony polskiej do raportu MAK sporzdzone w grudniu ubiegego roku zawieraj w tym zakresie szereg powanych zastrzeeo. Jednym z przykadw niewypeniania przez Pana Edmunda Klicha upowanieo zawartych w Zaczniku nr 13 bya jego bierna postawa w trakcie niedopuszczenia obserwatorw ze strony polskiej do udziau w oblocie rodkw radiotechnicznej kontroli lotw lotniska Smoleosk Pnocny przeprowadzonego w dniu 15 kwietnia 2010 r. czy te brak zgody strony rosyjskiej na waciwe udokumentowanie wizji lokalnej tych rodkw. Naley podkrelid, e pierwszy protest w sprawie niewypeniania przez Midzypaostwowy Komitet Lotniczy zapisw zawartych w zaczniku nr 13, Pan Edmund Klich zoy dopiero 26 lipca 2010 r., tj. 3,5 miesica od katastrofy samolotu Tu-154M. Jego brak znajomoci jzyka rosyjskiego oraz brak wiedzy dezorganizowa wysuchania wiadkw i uczestnikw zdarzenia prowadzone przez wsplne polsko-rosyjskie zespoy. Natomiast nagy i nieuzgodniony , zarwno z zespoem doradcw jak rwnie ze stron rosyjsk wyjazd Pana Edmunda Klicha ze Smoleoska w trakcie prac grupy polskich specjalistw na miejscu zdarzenia uniemoliwi stronie polskiej dokooczenie tych prac w tym badania wraku samolotu Tu-154M. () Czonkowie Paostwowej Komisji Badania Wypadkw Lotniczych: Agata Kaczyoska Maciej Lasek Micha Cichoo Tomasz Makowski Dariusz Frtczak Jacek Royoski Bogdan Fydrych Ryszard Rutkowski Jacek Jaworski Waldemar Targalski Jerzy Kdzierski Stanisaw urkowski Tomasz Kuchcioski

142

Zacznik nr 80 Miejsce zdarzeo: Moskwa Czas zdarzeo: 31 maja 2010 Memorandum z 31 maja 2010 roku o porozumieniu w sprawie przekazania Stronie Polskiej zapisw rejestratorw pokadowych samolotu Tu-154 M numer pokadowy 101 Rzeczypospolitej Polskiej, ktry uleg katastrofie 10 kwietnia 2010 roku pod Smoleoskiem
a) Pismo Podsekretarza Stanu w Ministerstwie Spraw Zagranicznych Jacka Najdera do Ministra Spraw Wewntrznych Jerzego Millera z dn. 1 czerwca 2010 r. () Przesyam w zaczeniu oryginay: - Memorandum o porozumieniu w sprawie przekazania Stronie Polskiej zapisw rejestratorw pokadowych samolotu Tu-154 M numer pokadowy 101 RP, ktry uleg katastrofie 10.04.2010 r. pod Smoleoskiem; - Protokou przekazania Stronie Polskiej kopii zapisw rejestratorw pokadowych samolotu Tu-154 M numer pokadowy 101 RP oraz zapisw rozmw czonkw zaogi midzy sob oraz ze subami naziemnymi. b) Memorandum o porozumieniu w sprawie przekazania Stronie Polskiej zapisw rejestratorw pokadowych samolotu Tu-154 M numer pokadowy 101 Rzeczypospolitej Polskiej, ktry uleg katastrofie 10 kwietnia 2010 roku pod Smoleoskiem podpisane 31 maja 2010 roku w Moskwie w imieniu W imieniu Komisji Badania Wypadkw Lotniczych Lotnictwa Paostwowego (Rzeczpospolita Polska) przez Mistra Spraw Wewntrznych i Administracji RP Jerzego Millera, w imieniu Paostwowej Komisji do spraw ustalenia przyczyn katastrofy samolotu Tu-154 (Federacja Rosyjska) przez Ministra Transportu FR Igora Lewitina i w imieniu Midzypaostwowego Komitetu Lotniczego (MAK) przez Przewodniczc MAK Tatian Anodin Paostwowa komisja do spraw ustalenia przyczyn katastrofy samolotu Tu-154 (Federacja Rosyjska), zwana dalej Stron Rosyjsk, Komisja Badania Wypadkw Lotniczych lotnictwa Paostwowego (Rzeczpospolita Polska), zwana dalej Stron Polsk, oraz Midzypaostwowy Komitet Lotniczy, zwany dalej MAK, biorc pod uwag, e badanie przyczyn katastrofy samolotu Tu-154 M, numer pokadowy 101, Rzeczypospolitej Polskiej, ktry uleg katastrofie 10 kwietnia 2010 roku pod Smoleoskiem jest prowadzone zgodnie z Zacznikiem 13 (Badania lotniczych wypadkw i incydentw) do Konwencji o midzynarodowym lotnictwie cywilnym z 1944 roku, zwanym dalej Zacznikiem do Konwencji, uwzgldniajc fakt, e zgodnie z Zacznikiem do Konwencji badanie przyczyn katastrofy prowadzone jest przez Federacj Rosyjsk jako Paostwo miejsca zdarzenia, Rzeczpospolita Polska za uczestniczy w badaniu jako Paostwo Operator tego statku powietrznego oraz Paostwo jego Rejestracji, posiadajce odpowiednie prawa oraz ponoszce odpowiedzialnod, okrelone w Zaczniku do Konwencji, kierujc si zasad niezalenoci prowadzonego badania od jakiegokolwiek sdowego lub administracyjnego dochodzenia prowadzonego przez Federacj Rosyjsk i Rzeczpospolit Polsk, biorc pod uwag, e dla przeprowadzenia niezalenego badania technicznego Rzd Federacji Rosyjskiej wyznaczy MAK, zarejestrowany w Organizacji Midzynarodowego Lotnictwa Cywilnego (ICAO) w charakterze midzynarodowej organizacji regionalnej, uwaajc, e wstpne opracowanie informacji dotyczcej lotu wykonano w MAK i w Rzeczypospolitej Polskiej wsplnie przez ekspertw rosyjskich i polskich i nie budzi ono niejednoznacznych interpretacji i konkluzji, biorc pod uwag proby Strony Polskiej o przekazanie jej kopii zapisw rejestratorw pokadowych samolotu Tu-154 M numer pokadowy 101 Rzeczypospolitej Polskiej, ktry uleg katastrofie 10 kwietnia 2010 roku pod Smoleoskiem (zwanych dalej zapisami rejestratorw pokadowych), uzgodniy, co nastpuje, Artyku 1 Strona Rosyjska przekazuje Stronie Polskiej kopie zapisw rejestratorw pokadowych, wykonane przy udziale obydwu Stron, w obecnoci przedstawicieli Prokuratury Generalnej Federacji Rosyjskiej i Prokuratury Generalnej Rzeczypospolitej Polskiej. Zgodnod wskazanych kopii z oryginaami potwierdzona bdzie w odrbnym dokumencie, podpisanym przez obie Strony oraz MAK. Artyku 2 Strona Rosyjska przekazuje Stronie Polskiej kopie wszystkich dokumentw dotyczcych sprawy, w tym wyniki odczytu zapisw rejestratorw pokadowych i zapis rozmw czonkw zaogi midzy sob oraz ze subami naziemnymi w trybie przewidzianym w Zaczniku do Konwencji, ktre Strona Polska moe wykorzystad wycznie w celu przewidzianych w zaczniku do Konwencji.

143

Artyku 3 MAK, jako organ prowadzcy badanie techniczne, zabezpiecza przechowanie opiecztowanych przez obie Strony oryginaw zapisw rejestratorw pokadowych w celu wykluczenia jednostronnego dostpu do nich. Przekazanie Rzeczypospolitej Polskiej oryginaw zapisw rejestratorw pokadowych moe zostad dokonane na podstawie decyzji waciwego organu Federacji Rosyjskiej po zakooczeniu ledztwa lub dochodzenia sdowego. Artyku 4 Kwestia udziau specjalistw MAK w pracach prowadzonych przez polskich ekspertw na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej nad przekazanymi przez Stron Rosyjsk Stronie Polskiej kopiami zapisw rejestratorw pokadowych, zainicjowana przez jedn ze Stron, bdzie uzgadniana w drodze odrbnego porozumienia midzy Stronami i MAK. Artyku 5 Strony poinformuj ICAO o niniejszym Memorandum. Artyku 6 Memorandum niniejsze stosuje si od dnia jego podpisania. Sporzdzono w Moskwie, dnia 31 maja 2010 roku w trzech egzemplarzach, kady w jzyku rosyjskim i polskim. c) Protok przekazania Stronie Polskiej kopii zapisw rejestratorw pokadowych samolotu Tu-154 M numer pokadowy 101 Rzeczpospolite Polskiej oraz zapisw rozmw czonkw zaogi midzy sob oraz ze subami naziemnymi z dn. 31 maja 2010 r. Zgodnie z Memorandum z dnia 31 maja 2010 roku o porozumieniu w sprawie przekazania Stronie Polskiej zapisw rejestratorw pokadowych samolotu Tu-154 M numer pokadowy 101 Rzeczypospolitej Polskiej, ktry uleg katastrofie 10 kwietnia 2010 roku pod Smoleoskiem, w dniu 31 maja 2010 roku w Midzypaostwowym Komitecie Lotniczym (MAK) w obecnoci przedstawicieli obydwu Stron, Prokuratury Generalnej Rzeczypospolite Polskiej, Prokuratury Generalnej Federacji Rosyjskiej i MAK skopiowano i przekazano kopie zapisw rejestratorw pokadowych i zapisw rozmw czonkw zaogi wskazanego wyej samolotu Ministrowi Spraw Wewntrznych i Administracji Rzeczypospolite Polskiej, Panu Jerzemu Millerowi. W laboratorium MAK wykonano nastpujce prace: 1. Otwarcie sejfu, opiecztowanego przez przedstawicieli MAK oraz Naczelnej Prokuratury Wojskowej Rzeczypospolitej Polskiej, z oryginaami zapisw rejestratorw pokadowych (tzw. czarnych skrzynek) samolotu Tu-154 M numer pokadowy 101. 2. Skopiowanie informacji z: tamy magnetycznej parametrycznego rejestratora pokadowego MSRP-64M-6 (awaryjnego) nr 90969; tamy magnetycznej rejestratora dwikowego MARS-BM (awaryjnego) nr 323025 (kaseta zapisu bloku 70 A-10 M); kasety KS-13 serii 2 nr 461195 zasobnika KBN-1-1 serii 2 nr 390130 rejestratora pokadowego parametrw lotu MSRP-64M-6 (eksploatacyjnego). 3. Zapis skopiowanej informacji, wskazanej w pkt. 2, na pyty CD (3 szt.), w dwch egzemplarzach. 4. Przekazanie przedstawicielom Rzeczypospolitej Polskiej zapisw rozmw czonkw zaogi samolotu Tu-154 M numer pokadowy 101 i jednego egzemplarza pyt CD (3 szt.) z zapisami informacji wskazanej w pkt. 2. 5. Zwrot oryginaw zapisw rejestratorw pokadowych i drugiego egzemplarza pyt CD, przekazanych Stronie Polskiej (wskazanych w pkt. 2) do sejfu i wsplne opiecztowanie sejfu. 6. Niniejszym Protokoem, obecne przy kopiowaniu upowanione osoby ze strony Rzeczypospolitej Polskiej, Federacji Rosyjskiej i MAK potwierdzaj zgodnod przekazywanej Stronie Polskiej kopii zapisw rejestratorw pokadowych z oryginaami zapisw rejestratorw pokadowych samolotu Tu-154 M numer pokadowy 101 Rzeczypospolitej Polskiej. 7. Niniejszy Protok sporzdzony zosta w trzech egzemplarzach, kady w jzykach rosyjskim i polskim.

144

18. Wprowadzanie w bd opinii publicznej i Sejmu


Z dokumentw przywoanych w zacznikach nr 81, 82, 83, 84 i 85 wynika, e opinia publiczna i Sejm byy systematycznie dezinformowane przez stron rosyjsk oraz rzd D. Tuska w sprawie najistotniejszych okolicznoci dotyczcych katastrofy i jej badania, w tym m.in.: - podstawy prawnej postpowania wyjaniajcego przyczyny katastrofy oraz okolicznoci podjcia decyzji o zastosowaniu zacznika nr 13 do konwencji chicagowskiej a take procedowania od 10 do 13/15 kwietnia z udziaem dwu komisji wojskowych pod przewodnictwem pk. Mirosawa Grochowskiego i gen. Siergieja Bajnietowa i na podstawie polsko-rosyjskiego porozumienia z 1993 roku (w tym czasie strona polska uzyskaa wikszod materiaw, ktrymi dzi dysponujemy35); - rzekomo znakomitej wsppracy ze stron rosyjsk, w tym starannego przekopywania ziemi na miejscu katastrofy na ponad metr w gb i szczeglnie starannego jej przesiewania (zacznik nr 81); - kamliwych stwierdzeo minister Ewy Kopacz, jakoby polscy specjalici przeprowadzali sekcje zwok ofiar na miejscu katastrofy (zacznik nr 81); - faszowania danych ofiar katastrofy w aktach zgonw (zacznik nr 85). Ponadto z wypowiedzi akredytowanego RP przy MAK Edmunda Klicha oraz z dokumentw przywoanych w zacznikach nr 86 i 87 wynika, e: - ju w maju 2010 r. rozpocza si celowa kampania zniesawiajca Dowdc Si Powietrznych .p. gen. Andrzeja Basika; 36 - przedstawiciele rzdu Tuska nie przeciwdziaali rozpowszechnianiu kamliwych stwierdzeo na temat Dowdcy Si Powietrznych RP i nie reagowali na jego szkalowanie;

35

18 stycznia 2011 r. na konferencji prasowej, podczas ktrej podano do wiadomoci publicznej tre rozmw prowadzonych na stanowisku kontroli lotw na lotnisku Smolesk Siewiernyj, pk Mirosaw Grochowski powiedzia: Pierwszy raz o nagrania zwrcilimy si 13 kwietnia 2010 roku, wtedy kiedy komisji ze strony rosyjskiej przewodzi gen. Bajnietow, wtedy zasygnowalimy konieczno pozyskania tych tam. Faktycznie dostp do tam otrzymalimy 17 kwietnia 2010 roku. Nasi specjalici razem ze specjalist z MAKu przystpili do zgrywania na nasze laptopy, tak eby z magnetofonu, ktry jest szpulowy mwic okrojowo[?] przegra informacje w zapis cyfrowy. To si odbyo wsplnie w dniach od 17 do 20 kwietnia 2010 roku. () obie strony miay takie same nagrania. 36 Edmund Klich: Nie neguj, e bya pita osoba w kabinie. Za informacje odpowiada Midzynarodowy Komitet. () Ja wiem, kto to by. () Tak, to by genera Basik. (TVN, Teraz MY, 24 maja 2010 r.) Dziennik Izwiestia poinformowa, e miertelnym ldowaniem dowodzi dowdca Si Powietrznych Polski. Komsomolskaja Prawda cytuje eksperta lotniczego pk. Wiktora Timoszkina, ktry przypuszcza, e to polski genera Andrzej Basik mg siedzie za sterami tupolewa w momencie katastrofy. (Fakt. 27 maja 2010 r.) Super Express, 28 maja 2010 r.) Monika Olejnik: Ale wiemy, e gen. Basik nie siedzia za sterami samolotu, to zostao oficjalnie podane. Edmund Klich: Tak, to jest fakt, ja znam jak to okrelano, w jaki sposb poprowadzono dowd w tej sprawie i to jest fakt bezsprzeczny i tutaj nie ma co spekulowa na ten temat. MO: W kabinie by minister Kramer i by gen. Basik. Edmund Klich: Minister Kramer, nie, nie syszaem. () Nie do koca, nie do koca, mwimy wczeniej, wczeniej to tam myl nawet wicej moe osb byo, ale trudno to ustali, natomiast do koca w kabinie by dowdca si powietrznych. MO: Ale by dugo w kabinie. Edmund Klich: Wie pani, to trudno oceni, jak dugo, bo trzeba by zarejestrowa kiedy wszed, czy nie wychodzi, w zwizku, ale fakt jest, e by tam dusz chwil. MO: Ale czy bra udzia, czy pomaga pilotom w ldowaniu, w podejmowaniu decyzji? Edmund Klich: Wie pani, w tej chwili trudno to ustali, tam pewne gosy s nieodczytane, by moe co mwi, ale na ten temat szczegw w zapisie, jak wiemy, nie ma, chyba e tutaj komisja pana ministra Millera, czy instytucje, ktre jeszcze odczytyway te rozmowy w kabinie maj wicej informacji, ja ich nie mam, bo ja nie znam tych zapisw. (Radio Zet, 8 grudnia 2010 r.) Edmund Klich: Nie sdz, e Rosjanie we wszystkim kamali. Wnioskowaem tylko, eby nie umieszczano w notatce wzmianki o alkoholu, bo genera Basik by pasaerem. To byo takie mae naduycie ze strony rosyjskiej. Nigdy nie powiedziaem, e z dowodw wynika, ze genera wpywa na pilotw. Mwiem o osobistych odczuciach. e jeli ja bym pilotowa samolot, a za mn sta wysokiej rangi genera, mj przeoony, to bym odczuwa to jako nacisk. Ja tej sprawy nie bd rozwizywa teraz. To, co powiedziaem, podtrzymuj i czekam na raport ministra Millera, ktry wyjani wtpliwoci. (TVN, Kropka nad i, 21 kwietnia 2011 r.)

145

- pomimo, e rzd Tuska ju 20 padziernika 2010 r. otrzyma projekt raportu MAK, to nie przeciwstawi si oszczerczym opiniom na temat .p. gen. Andrzeja Basika, a E. Klich przyzna, e ju wczeniej zna te stwierdzenia; - polscy eksperci jednoznacznie orzekli, e stwierdzenia na temat rzekomej zawartoci alkoholu we krwi .p. gen. Andrzeja Basika nie maj adnego merytorycznego uzasadniania. Ponadto z dokumentw przywoanych w zacznikach nr 88, 89, 90, 91 i 92 wynika, e od 10 do 28 kwietnia opinia publiczna i Sejm byy niezgodnie z prawd informowane o dokadnym czasie katastrofy i czasie zgonu jej ofiar: w nocy z 10 na 11 kwietnia 2010 r. strona polska i rosyjska ustaliy, e przybliony czas katastrofy to godz. 8.40 czasu polskiego (zacznik nr 90), co dwa tygodnie pniej oficjalnie skorygowano na 8.41 czasu polskiego, jednak teje nocy z 10 na 11 kwietnia 2010 r. podczas nieco wczeniejszej odprawy rosyjskich ledczych pod przewodnictwem premiera W. Putina minister S. Szojgu jako moment katastrofy poda godz. 8.50 czasu polskiego (zacznik nr 89), czyli godzin zaalarmowania jednostek ratowniczych krgu smoleoskiego; t sam godz. 8.50 czasu polskiego podawaa nastpnie strona rosyjska w aktach zgonw jako moment zgonu ofiar katastrofy (zacznik nr 89); natomiast polska strona rzdowa a do 28 kwietnia jako moment katastrofy podawaa godz. 8.56 czasu polskiego (zacznik nr 92). Ponadto od czerwca 2010 r. przedstawiciele rzdu D. Tuska prezentowali jako autentyczn opracowan przez rosyjski MAK wersj transkrypcji rozmw zaogi Tu-154M nr 101 bez dwu kluczowych komend Odchodzimy w koocowej czci transkrypcji, a 19 stycznia 2011 r. minister Minister Jerzy Miller dwukrotnie stwierdzi w Sejmie, e zawierajca zapis rozmw zaogi tama rejestratora dwiku MARS-BM ma 30 minut37 (chod jej transkrypcja ma ponad 38 minut). Natomiast 28 stycznia 2011 r. w wywiadzie prasowym minister J. Miller zapowiedzia38, e Komisja Badania Wypadkw Lotniczych Lotnictwa Paostwowego (KBWLLP), ktrej przewodniczy, uzna lot Tu-154M za pasaerski i realizowany wedug regu cywilnych. Tym samym wprowadzi opini publiczn w bd co do statusu paostwowego statku powietrznego Tu-154M, wykonujcego lot do Smoleoska w ramach suby wojskowej, co KBWLLP wielokrotnie zapisaa w Uwagach Rzeczypospolitej Polskiej z 19 grudnia 2010 r. do projektu Raportu koocowego MAK. Powysze dziaania wskazuj na w peni wiadome wspdziaanie przedstawicieli rzdu D. Tuska ze stron rosyjsk na szkod ledztwa w celu uniemoliwienia dojcia do prawdy. Ponadto przedstawiciele rzdu Tuska, w tym zwaszcza akredytowany RP przy MAK Edmund Klich, ponosz odpowiedzialnod za brak odpowiedniej reakcji na rosyjsk kampani oczerniajc .p. gen. Andrzeja Basika: w aden sposb nie przeciwdziaali oni rozpowszechnianiu kamliwych stwierdzeo na temat Dowdcy Si Powietrznych RP.

37

Jerzy Miller: Wracajc do wtku rejestratora. () Zwracam uwag na dwukrotnie wypowiedziane to samo sowo: odchodzimy. W wersji rosyjskiej wystpuje ono raz. To nie ta sama osoba powtrzya, powiedziaa drugi raz: odchodzimy. W wersji rosyjskiej to sowo wypowiedzia drugi pilot. W wersji polskiej wypowiedzia je dowdca zaogi i potwierdzi drugi pilot. Mwi o szczegle, ale jak pastwu nie wytumacz na tym szczegle, do czego si sprowadza istota pracy komisji badajcej wypadek lotniczy, to moe pastwo nie zrozumiej, dlaczego tak wdziczny jestem pastwu za cierpliwo. Tama jest analizowana od pierwszych dni czerwca. Ta analiza zostaa skoczona tym rozstrzygniciem w pierwszych dniach grudnia. Tama ma 30 min. Analiza nie jest zakoczona, jest ona kontynuowana. (Sprawozdanie z 83. posiedzenia Sejmu RP, 19 stycznia 2011 r., str. 50) Jerzy Miller: Mieli pastwo okazj sucha nagrania i czyta nagranie. Nie wiem, ilu z pastwa podjoby si doprowadzi rozpoznanie, suchajc tego, co byo sycha w gonikach w czasie prezentacji. To trwa. Podawaem to na przykadzie nagrania z rejestratora gosw w kokpicie, ale to nagranie trwa tylko 30 minut. (Tame, str. 97) 38 http://wyborcza.pl/1,75515,9016712,Polski_raport_zaboli_wszystkich.html?as=4&startsz=x (Polski raport zaboli wszystkich, rozmowa Jarosawa Kurskiego i Bogdana Wrblewskiego z Jerzym Millerem, aktualizacja z 29 I 2011 r.). To eksponowane na: http://www.platforma.org/pl/aktualnosci/newsy/art2832,jerzy-miller-w-gw-bedzie-gorzko.html

146

Zacznik nr 81 Premier Donald Tusk i minister zdrowia Ewa Kopacz o motywach i skutkach dziaao podejmowanych przez rzd po katastrofie pod Smoleoskiem
a) 65 posiedzenie Sejmu RP w dniu 29 kwietnia 2010 r., informacja bieca w sprawie dziaao podjtych przez rzd po katastrofie pod Smoleoskiem Prezes Rady Ministrw Donald Tusk: ()od pocztku stalimy przed pewnym dylematem i trzeba byo go rozwizad tzn. czy chcemy zademonstrowad od razu z definicji nieufnod wobec paostwa rosyjskiego i zadad czego, czego np. nie otrzymamy, bo mamy prawo si o to ubiegad, a nie mamy w tych przepisach zapewnienia, e musimy to dostad; czy te chcemy zaoyd, e wsppraca bdzie moliwa i im bdzie ona lepsza, tym szybciej dotrzemy do prawdy. Apeluj te do paostwa wyobrani, bo w niektrych pytaniach pojawiy si sprzeczne oczekiwania i postulaty. Czy na pewno jest tak, e w przypadku tych, ktrzy dzisiaj s najbardziej nieufni, domylaj si najgorszych scenariuszy, czy rzeczywicie, gdyby to polski rzd i polska prokuratura w 100% prowadziy to ledztwo, czy to byby powd do dania wiary w dobr wol polskiego rzdu? Czy te byoby tak, jak jest w tej chwili? Czy w istocie dla obiektywizmu i przejrzystoci tego ledztwa nie jest bezpieczniejszym wariantem maksymalnie dobra wsppraca midzy polskimi i rosyjskimi instytucjami, pena obecnod przedstawiciela paostwa polskiego, akredytowanego, ktrego dostp do prac strony rosyjskiej jest 100-procentowy? W dodatku te zadania wykonuje osoba, co do ktrej nikt nie moe sdzid, e paa jak nadmiern sympati do ministrw mojego rzdu. Z t osob jestem w staym kontakcie, mwi tu o akredytowanym przedstawicielu paostwa polskiego panu Edmundzie Klichu. Ma on dostp do wszystkich bez wyjtku czynnoci, ktre prowadzi strona rosyjska. Niewykluczone, e komisja lub prokuratura uznaj, e korzystne z punktu widzenia przejrzystoci i tempa prowadzenia ledztwa bdzie wystpienie do strony rosyjskiej o wykorzystanie rnych moliwoci, jakie opisuje konwencja chicagowska. Jednak czy jestecie paostwo pewni zwracam si do tych, ktrzy prezentuj najdalej idc nieufnod e to premier polskiego rzdu powinien precyzowad, jak ma wygldad ledztwo, jak maj wygldad procedury? Czy nie jest bezpieczniej z punktu widzenia obiektywizmu tego procesu, e robi to z jednej strony komisja, z drugiej strony obserwuje to akredytowany przedstawiciel, z trzeciej strony niezalena prokuratura i e w jakim sensie t czwart stron jest take strona rosyjska, ktra bierze na siebie odpowiedzialnod za prowadzenie tego ledztwa? () b) 65 posiedzenie Sejmu RP w dniu 29 kwietnia 2010 r., informacja bieca w sprawie dziaao podjtych przez rzd po katastrofie pod Smoleoskiem Minister Zdrowia Ewa Kopacz: Pojechaam do Moskwy, majc za wsppracownikw ale byo to te wsparcie merytoryczne przede wszystkim 11 patomorfologw, w tym patomorfologw ze specjalizacj z antropologii. () Z wielk uwag obserwowaam prac naszych patomorfologw przez pierwsze godziny. Pierwsze godziny nie byy atwe i to paostwo musicie wiedzied. Przez moment nasi polscy lekarze byli traktowani jako obserwatorzy tego, co si dzieje. To trwao moe kilkanacie minut, a potem, kiedy zaoyli fartuchy i stanli do pracy razem z lekarzami rosyjskimi, nie musieli do siebie nic mwid. Wykonywali jak fachowcy swoj prac, z wielkim poszanowaniem ofiar tej katastrofy. () Dzi wiem, e dotrzymalimy sowa. Dotyczy to nie tylko sprawy cia, ktre trafiy, jak paostwo wiecie, jako ostatnie na nasze lotnisko w liczbie 21 bodaje w pitek, bo najmniejszy skrawek zosta przebadany. Gdy znaleziono najmniejszy szcztek na miejscu katastrofy, wtedy przekopywano z ca starannoci ziemi na gbokoci ponad 1 m i przesiewano j w sposb szczeglnie staranny. Kady przebadany skrawek zosta przebadany genetycznie. Dlatego jest ta dzisiejsza informacja i to, co si dzieje na tej sali - szczera rozmowa z paostwem. Szczeglnie wam, bo wy prosilicie o t informacj, chcielibymy przekazad, e z pen starannoci zabezpieczylimy wszystkie szcztki, jakie znaleziono na miejscu wypadku. () c) Wypowied minister Ewy Kopacz w programie Kropka nad i (TVN 24, 17 maja 2010 r., godz. 17:05) () Tam pojechao naszych 11 lekarzy, patomorfologw, lekarzy sdowych, technikw kryminalistyki. Ale tam na miejscu bya grupa blisko 30 lekarzy. Gdyby nie robili sekcji zwok, to jaka tam byaby ich rola? d) Owiadczenie Naczelnej Prokuratury Wojskowej wydane 9 grudnia 2010 r. w odpowiedzi na pytanie, w jakich i ilu czynnociach w tym: w ilu sekcjach zwok brali udzia polscy prokuratorzy () polscy prokuratorzy wojskowi nie prowadzili samodzielnie adnych czynnoci procesowych na terenie Federacji Rosyjskiej () Polscy prokuratorzy wzili udzia w () sekcji zwok Prezydenta RP oraz czynnociach

147

procesowych zwizanych z identyfikacj zwok ofiar katastrofy. (...) Analiza treci protokow czynnoci procesowych z tego okresu, przeprowadzonych bez udziau polskich prokuratorw, ktre wpywaj do Wojskowej Prokuratury Okrgowej w Warszawie w ramach realizacji polskiego wniosku o pomoc prawn, wskazuje, i obecnod polskich prokuratorw przy tych czynnociach nie bya konieczna. e) Odpowied premiera Donalda Tuska na pytanie red. Ewy Ewart (BBC), wczona jedynie do anglojzycznej wersji jej filmu Tragedy in Smolensk, emitowanego 10 kwietnia 2011 r. E. Ewart: Komisja MAK-u w swych koocowych wnioskach obarcza cakowit win, za katastrof stron polsk. Czy jest pan rozczarowany tym werdyktem? D. Tusk: () Skamabym, gdybym powiedzia, e liczyem tutaj na jaki szczeglny obiektywizm badania rosyjskiego. () Natomiast zabrako tego, co jest jakby oczywiste w wietle faktw, tzn. tej rosyjskiej czci odpowiedzialnoci. I mwi tu, oczywicie, o zaniedbaniach organizacyjnych, o stanie lotniska, a nie o zej woli. Ale o tym, co Rosjanie staraj si ukryd nie ze wzgldu na jak czarn tajemnic, tylko na tradycyjn w Rosji niechd do przyznania si do jakiegokolwiek bdu, czy jakiejkolwiek saboci. ()
39

39

Wedug komunikatu Centrum Informacyjnego Rzdu z 7 kwietnia 2011 r.: http://www.premier.gov.pl/centrum_prasowe/wydarzenia/komunikat_centrum_informacyjne,6358/

148

Zacznik nr 82 Informacja Prezesa Rady Ministrw dotyczca dziaao rzdu zmierzajcych do ustalenia przyczyn i okolicznoci katastrofy samolotu TU-154M w dniu 10 kwietnia 2010 r. pod Smoleoskiem, w zwizku z publikacj raportu Midzypaostwowego Komitetu Lotniczego (MAK) *wygosozna podczas 83 posiedzenie Sejmu RP w dniu 19 stycznia 2011 r.]
Prezes Rady Ministrw Donald Tusk: () Konwencja chicagowska, wedug osb dzisiaj pytajcych, miaa alternatyw. Jako alternatyw traktujecie, czy wskazujecie niektrzy z paostwa to tzw. porozumienie z roku 1993. () Z pen odpowiedzialnoci moecie to le oceniad, ale nie podkadajcie pod to innych treci w oparciu o propozycje i oceny przedstawione mi przez osoby, ktre uwaaem i do dzisiaj uwaam zawykwalifikowane, gwnie Edmunda Klicha... () Jego ocena, ale nie tylko jego, wszystkich prawnikw, jakich mielimy do dyspozycji, bya jednoznaczna: konwencja chicagowska () ktra nie ma bezporedniego zastosowania do takich wypadkw, moe suyd jako procedura, jeli oba paostwa zgodz si na to, e () s opisane procedury. () Nasze przekonanie, przecie nie moje, bo nie uzurpuj sobie prawa, e jestem wybitnym specjalist w dziedzinie Prawa lotniczego i przepisw procedur dotyczcych katastrof... Nie uzurpowaem sobie takiego prawa take wwczas, dlatego polegaem na opiniach ludzi powoanych z urzdu nie przeze mnie do tego, eby definiowad, co jest przydatne, a co nie. Przecie jeli chodzi o akceptacj procedury opisanej w konwencji chicagowskiej, w zaczniku, nie bya to sekunda, dwie. To byo przekonywanie si, potwierdzanie tego przez prawnikw z Rzdowego Centrum Legislacji, z MSZ, ale przede wszystkim przez Edmunda Klicha, szefa tej komisji. Nie mieli 40 oni wtedy wtpliwoci i do dzisiaj nie maj wtpliwoci ()

40

3 stycznia 2011 roku (program Kropka nad i) Monika Olejnik: Czy na posiedzeniu Rady Ministrw w kwietniu mwiono na temat tego, w jaki sposb prowadzone powinno by ledztwo? Donald Tusk: Nie. MO: W ogle pastwo tego nie omawiali? A kto panu zaproponowa Konwencj Chicagowsk? DT: Ona bya wynikiem... yyy... MO: Ale kto musia panu powiedzie fizycznie, e bdzie ledztwo prowadzone tak a nie inaczej. DT: No, za cao tych spraw eksperckich odpowiada Komisja do Badania Wypadkw Lotniczych... MO: No, ale jak pan rozmawia z Miedwiediewem 10 kwietnia, z Putinem, to zaproponowa... DT: Rozmawiaem z Miedwiediewem i z Putinem. Z Miedwiediewem telefonicznie, z Putinem i telefonicznie i pniej osobicie tam ju po przylocie do Smoleska i mymy nie rozmawiali o szczegach. Pada tylko w tej rozmowie taka... MO: Deklaracja... DT: Deklaracja, e istnieje Konwencja Chicagowska. No, obustronnie wiedzielimy e pki co nie mamy innych przepisw prawa midzynarodowego, ktre mogyby nam pomc. MO: Prezydent Miedwiediew powiedzia, e powinnimy pracowa wedle Konwencji Chicagowskiej? DT: Nie, w czasie spotkania w Smolesku i tych pierwszych dni ta decyzja nie miaa charakteru ostatecznego i nie bya wynikiem jakiej oferty czy propozycji ze strony rosyjskiej. Edmund Klich, ktry jest szefem Komisji do Badania Wypadkw Lotniczych nie mia te wtpliwoci, e to jest optymalny wybr, jedyny moliwy. MO: Tak, ale czy ktry z liderw rosyjskich powiedzia: dobrze ta konwencja? DT: Yyy... bya rozmowa, ale nie w charakterze ustalenia czy zobowizania na gruncie jakiego prawa bdziemy si poruszali. Ale trudno mi w tej chwili powiedzie, czy w samym Smolesku, wtedy przy szcztkach samolotu czy ta rozmowa miaa jaki taki precyzyjny, konkretny charakter. Szczerze powiedziawszy, akurat w tych pierwszych czterech godzinach miaem co innego na gowie. 13 stycznia 2011 r. (konferencja prasowa) Andrzej Stankiewicz: Panie Premierze, druga kwestia: w tych uwagach, ktre Polska zgosia do Rosjan, od razu na pocztku, kiedy mowa jest o wyborze procedury konwencji chicagowskiej, pada te takie zdanie: Federacja Rosyjska nie skorzystaa z prawa zawartego w punkcie 5.1 zdanie drugie (tu chodzi o zacznik 13 konwencji chicagowskiej) do przekazania badania wypadku w caoci lub czci Rzeczpospolitej Polskiej. Panie Premierze, chciabym zapyta, czy jest spisane porozumienie, na bazie ktrego Polska i Rosja decyduj si na wybr konwencji chicagowskiej i rezygnacj z tego czciowego lub caociowego przejcia ledztwa przez Polsk, jeli ono jest, bo ja go szukam od jakiego czasu i znale nie mog, to, kto je podpisa. Donald Tusk: Nie, nie ma takiego. AS: To, na jakiej zasadzie to byo robione? DT: Poniewa konwencja chicagowska obejmuje swoimi rygorami pastwo wypadku, a wic pastwo prowadzce postpowanie. To nie jest wybr Polski. AS: Dokumentem trzeba zdecydowa, w jakiej formule ma by prowadzone postpowanie. DT: Ale to nie polska strona o tym decyduje w takiej sytuacji. Nie decyduje o tego typu zachowaniach. Decyduje pastwo, na ktrego terenie katastrofa miaa miejsce. AS: Czyli nam to oznajmiono? DT: Mielimy wiadomo, e tego typu konsekwencje konwencji chicagowskiej s.

149

Zacznik nr 83 Wypowied pk. Edmunda Klicha podczas posiedzenia senackiej Komisji Obrony Narodowej w dn. 10 lutego 2011 r.
() Jeli chodzi o sam proces podejmowania decyzji - nie wiem, ja w tym nie uczestniczyem. Nikt mnie nie pyta, czy to bdzie najlepsze, czy najgorsze, tylko ja dostarczyem dokumenty panu ministrowi Cezaremu Grabarczykowi, a pniej ju dowiedziaem si od pani Tatiany Anodiny, e to zostao zaakceptowane. ()

150

Zacznik nr 84 Odpowied podsekretarza stanu w Ministerstwie Sprawiedliwoci Igora Dzialuka na pytanie w sprawach biecych zadane podczas 86 posiedzenia Sejmu RP w dniu 3 marca 2011 r.
Pose Antoni Macierewicz: () Pan premier Donald Tusk ostatnimi czasy wielokrotnie, midzy innymi podczas debaty 19 stycznia, ali si, e opinia publiczna w Polsce nie ufa mu w sprawie smoleoskiej, e uwaa si go za zdrajc, e jego argumenty nie docieraj do opinii publicznej, a on dziaa zgodnie z dobr, najlepsz wol. Chcielibymy, by tak wanie byo. Jest w interesie Polski i nas wszystkich, by premier by osob, zwaszcza w tej dramatycznie sprawie, absolutnie wiarygodn. Rzecz w tym, e mino 11 miesicy, a nie znamy spraw zupenie podstawowych: nie mamy gwnych dowodw, ktre zostay przekazane Rosji, jak czarne skrzynki i wrak samolotu, nie wiemy nawet, jakie byy przesanki wyboru przez pana premiera zacznika 13 do konwencji chicagowskiej jako podstawy prawnej badania tej straszliwej tragedii. Podczas tej debaty pan premier twierdzi, e ten wybr nastpi w oparciu o rad pana Edmunda Klicha, w sprawozdaniu ten tekst jest na str. 101. Kilka dni pniej na posiedzeniu Senatu pan Edmund Klich zaprzeczy temu twierdzeniu, mwic, e nie uczestniczy w procesie podejmowania decyzji. Nikt mnie nie pyta, czy to bdzie najlepsze, czy najgorsze rozwizanie. Ja tylko - mwi pan Klich - dostarczyem dokumenty panu ministrowi Grabarczykowi, a pniej ju dowiedziaem si od pani Anodiny, e zostao to zaakceptowane. Zgodnie z dostpnymi dokumentami decyzja w ogle zostaa podjta tak naprawd w Moskwie, a rzd Rzeczypospolitej w postaci pana Tuska tylko to zaakceptowa. Chcielibymy wiedzied, jak byo naprawd. Kto, jeeli nie pan Klich, doradzi panu premierowi wybr zacznika 13.? Kiedy to si stao i dlaczego pan premier przez jedenacie miesicy systematycznie wprowadza w bd opini publiczn co do tego, kto mu to doradzi i jak to si dokonao? () Podsekretarz Stanu w Ministerstwie Sprawiedliwoci Igor Dzialuk: () Informacje na temat sposobu ustalania procedury waciwej do badania katastrofy lotniczej pod Smoleoskiem byy wielokrotnie przekazywane publicznie, take na licznych posiedzeniach Sejmu i jego komisji. W dniu katastrofy sformuowano zalecenie Rady Ministrw wobec wszystkich podlegych sub prowadzcych postpowanie zwizane z katastrof i to zalecenie dotyczyo zapewnienia moliwie najbardziej sprawnego przebiegu postpowania wyjaniajcego przyczyny katastrofy oraz jawnoci wynikw tego postpowania. Kluczowe byo natychmiastowe wdroenie istniejcej procedury, opisanej w dokumentach i wicej obie strony, ktra zapewniaaby realizacj wyej wskazanych wymagao. Standardem wynikajcym zarwno z obowizujcych przepisw prawa midzynarodowego, jak i ze stosowanej praktyki jest to, e stron uprawnion do zainicjowania procesu badania wypadku lotniczego jest kraj miejsca wypadku. Na miejsce zdarzenia skierowano specjalistw z polskich komisji zajmujcych si badaniem wypadkw lotniczych. Wspomniani specjalici, w tym wzmiankowany w pytaniu pana posa Macierewicza, byli informowani, i strona rosyjska zamierza prowadzid prace wedug procedury opisanej w konwencji chicagowskiej, a w szczeglnoci w zaczniku nr 13 do tej konwencji. Specjalici na miejscu zdarzenia potwierdzali zasadnod stosowania procedury zgodnej z zacznikiem 13. do konwencji chicagowskiej do tego wypadku lotniczego. 13 kwietnia wadze Federacji Rosyjskiej podjy decyzj o ustanowieniu cywilnej komisji badajcej wypadek przy utrzymaniu zacznika 13. jako podstawy prac tej komisji. 2 dni pniej, 15 kwietnia, decyzj ministra obrony narodowej i ministra spraw wewntrznych i administracji, zostaa ustanowiona Komisja Badania Wypadkw Lotniczych po stronie polskiej. Nastpstwem tego byo powoanie pana Edmunda Klicha jako akredytowanego przy pracach MAK-u, czyli komisji rosyjskiej. Wielokrotnie przedstawiano uzasadnienie, dlaczego zostaa wybrana konwencja chicagowska jako jedyna faktycznie zapewniajca moliwod prowadzenia tego postpowania w sposb dopuszczajcy udzia strony polskiej, gwarantujca stronie polskiej wpyw na to postpowanie oraz moliwod spenienia warunku jawnoci, czyli opublikowania raportu. Wskazywano take, e zgodnie z midzynarodowym zwyczajem zgoda paostwa na zastosowanie protokou 13. do konwencji chicagowskiej moe byd wyraona w rnej formie, w tym take przez podjcie wsplnego dziaania. Znane s mi wypowiedzi pana akredytowanego, zarwno wyraone w formie medialnej, jego wywiad dla Gazety Polskiej z 12 stycznia, jak i powtrzone pniej na posiedzeniu poczonych komisji w dniu 17 czy 18 stycznia - w tej chwili nie pamitam daty - w ktrych przyznaje, e zastosowanie konwencji chicagowskiej w tym wypadku uwaa za suszne i celowe ze wzgldw, ktre podaem wczeniej. W dyskursie pojawia si wniosek, jakoby moliwe byo zastosowanie do badania wypadku lotniczego z 10 kwietnia take porozumienia zawartego w 1993 r. pomidzy ministrem obrony narodowej Polski

151

a ministrem obrony Federacji Rosyjskiej w sprawie badania wzajemnego ruchu powietrznego wojskowych statkw powietrznych w przestrzeni powietrznej obydwu paostw. Wielokrotnie take wskazywano, e w istocie porozumienie to nie stanowio i nie stanowi alternatywy dla prowadzenia badania tego konkretnego wypadku wobec braku przepisw wykonawczych czy te braku przepisw, ktre umoliwiyby prowadzenie niezwocznie dziaao badawczych na terenie wypadku. Wymagaoby to zatem wszczcia podwczas negocjacji midzynarodowej umowy polsko-rosyjskiej, ktra regulowaaby tryb tego postpowania. To oczywicie nie jest odpowied wprost na pytanie, jak dugo mogyby trwad te negocjacje, natomiast w zakresie kompetencji ministra sprawiedliwoci chciabym wspomnied, e w maju ubiegego roku zostay przez ministra sprawiedliwoci przedstawione Rosji dwa projekty umw: umowy dotyczcej uatwienia wykonywania pomocy prawnej w sprawach karnych i w sprawach cywilnych. (Dzwonek) Negocjacje tych dwch umw wydawaoby si, e mniej nacechowanych emocjonalnie - trwaj do dzi. Przyjcie zatem protokou 13. Jako podstawy... () byo w istocie jedyn moliw decyzj. Pose Antoni Macierewicz: Przepraszam bardzo, panie ministrze, ale pytalimy przez cay czas, kto podj t decyzj, skoro pan premier powouje si na pana Edmunda Klicha, a pan Edmund Klich () expressis verbis zaprzecza () mwi: pan premier powiedzia nieprawd. () A wic pytamy: kto? Podsekretarz Stanu w Ministerstwie Sprawiedliwoci Igor Dzialuk: () Odpowiadam na zadane pytanie na podstawie i w granicach swojej wiedzy oraz materiaw, ktre otrzymaem z kancelarii premiera, przygotowujc si do udzielenia odpowiedzi na to pytanie. oniewa - o czym akurat przypadkowo pan pose Macierewicz wie - take z zawodu jestem prokuratorem, wobec czego ze szczegln starannoci wa sowa i nie wychodz poza zakres wiedzy. Nie jest mi znany aden dokument, ktry by wprost odpowiada na pytanie pana posa.

152

Zacznik nr 85 Relacje prasowe na temat wypowiedzi czonkw rodzin ofiar katastrofy dotyczcych sfaszowania protokow sekcji zwok
a) Jadwiga Gosiewska, matka posa Przemysawa Gosiewskiego W rosyjskich dokumentach z sekcji zwok nie zgadza si wzrost, waga i znaki szczeglne. [Ciao rozpoznawa w Moskwie brat jego matki,] ale nie wiemy, co si dziao potem z ciaem. A dokumenty, ktre przekazali Rosjanie, wygldaj tak, jakby kto inny by w trumnie. Nie wiem, co si dziao z ciaem syna miedzy rozpoznaniem a wysaniem do Polski. b) Beata Gosiewska, ona posa Przemysawa Gosiewskiego Nic si nie zgadza. Nie chc o tym w tej chwili mwid, ale tam s jeszcze gorsze rzeczy. Czy te dokumenty zostay sfaszowane? Dlaczego prokuratura odmawia nam ekshumacji? Robi si z nas wariatw, a przecie kady, komu kto bliski zginie w Polsce, np. w wypadku, od pocztku do kooca wie, co si dziao z ciaem jego bliskiego, ma dostp do wszystkich dokumentw. Ja si pogodziam po roku z tym, e mj m nie yje. Ale mamy prawo, ja i moje dzieci, wiedzied, jak zgin. c) mecenas Rafa Rogalski, penomocnik rodziny posa Przemysawa Gosiewskiego W dokumentach sekcyjnych jest m.in. napisane, e Przemysaw Gosiewski mia 175 cm wzrostu. A przecie by niszy. Takich niepasujcych danych jest w rosyjskich dokumentach znacznie wicej. d) Magorzata Wassermann, crka posa Zbigniewa Wassermanna Mj ojciec 21 lat temu by poddany bardzo powanej operacji w wyniku ktrej usunito mu spor czd organw wewntrznych. W zwizku z tym, na podstawie dokumentacji medycznej, a take innych dowodw, wykazalimy w sposb jednoznaczny, e to co, co ma si nazywad sekcj zwok mojego ojca, t sekcj nie jest. Jeeli kiedykolwiek bya wykonana sekcja zwok mojego ojca, to strona Polska ni nie dysponuje. Ten dokument z sekcji zwok jest nieautentyczny, sfaszowany.

153

Zacznik nr 86 Raport MAK i Uwagami RP do raportu MAK na temat rzekomego przebywania w kabinie pilotw osoby postronnej do momentu zderzenia statku powietrznego z ziemi
a) Projekt raportu koocowego MAK z badania zdarzenia lotniczego 1.16.8. Opinia ekspercka o moliwoci przebywania w kabinie pilotw osoby postronnej do momentu zderzenia statku powietrznego z ziemi (str. 127): Z Opinii sdowo-lekarskiej eksperta Nr 37, w ktrej szczegowo opisano sekcj zwok, zidentyfikowanych w wyniku ekspertyzy genetycznej, jako zwoki czowieka, ktrego gos rozpoznano w nagraniu magnetofonu pokadowego, wynika, e zasadnicze uderzenie traumatyczne przypado na lew poow klatki piersiowej, brzucha i miednicy z oddzieleniem lewej grnej kooczyny. Odpowiada to, przedstawionemu powyej mechanizmowi moliwego powstawania obraeo u czowieka znajdujcego si w kabinie pilotw nie przypasanego pasami do konkretnego siedzenia. Ponadto, z protokou ogldzin miejsca zdarzenia wiadomo, e ciao danego czowieka znaleziono w strefie ogldzin Nr 1, tj. w rejonie przedniej czci samolotu. W tyme samym rejonie znaleziono zwoki rwnie nawigatora. A zatem, wyniki badao medyczno-traseologicznych obraeo odniesionych przez Dowdc SP Rzeczpospolitej Polskiej, odpowiadaj jego przebywaniu w kabinie pilotw w chwili zderzenia statku powietrznego z powierzchni ziemi. Dodatkowo, w opinii eksperta Nr 37 zawarta jest informacja o wykryciu u Dowdcy SP Rzeczpospolitej Polskiej alkoholu etylowego we krwi w steniu - 0, 6, co odpowiada lekkiemu zatruciu alkoholowemu, w nerce alkoholu etylowego nie wykryto. Std te wynika, e najprawdopodobniej alkohol zosta spoyty w czasie lotu. b) Uwagi Rzeczypospolitej Polskiej jako paostwa rejestracji i paostwa operatora do projektu Raportu koocowego z badania wypadku samolotu Tu-154M nr boczny 101, ktry wydarzy si w dniu 10 kwietnia 2010 r., opracowanego przez Midzypaostwowy Komitet Lotniczy MAK, Warszawa 19 grudnia 2010 r. 1.16.8. Opinia ekspercka o moliwoci przebywania w kabinie pilotw osoby postronnej do momentu zderzenia statku powietrznego z ziemi (str. 72): Strona polska nie moe odnied si do informacji zawartych w treci podrozdziau z powodu: braku dostpu do dokumentacji z badao sdowo-lekarskich (nieznana jest stronie polskiej Opinia sdowo-lekarska eksperta nr 37); braku dostpu do protokou ogldzin miejsca zdarzenia (strona polska nie posiada wiedzy gdzie znajdowaa si strefa ogldzin Nr 1); wynikach stenia alkoholu etylowego we krwi Dowdcy Si Powietrznych nie mona si wypowiedzied ze wzgldu na brak dokumentacji rdowej (brak autoryzowanych wynikw badao toksykologicznych oraz informacji kiedy i jak zabezpieczono materia do badania? Nie mona wykluczyd, e alkohol wykazany podczas autopsji mg mied pochodzenie endogenne).

154

Zacznik nr 87 Relacje i dokumenty dotyczce rzekomego przebywania w kabinie pilotw osoby postronnej
a) Wypowied Edmunda Klicha dla programu Teraz MY: (TVN, 24 maja 2010 r.) Nie neguj, e bya pita osoba w kabinie. Za informacje odpowiada Midzynarodowy Komitet. () Ja wiem, kto to by. () Tak, to by genera Basik. b) Opinie prasy rosyjskiej i potwierdzajca je wypowied Edmunda Klicha Dziennik Izwiestia poinformowa, e miertelnym ldowaniem dowodzi dowdca Si Powietrznych Polski. Komsomolskaja Prawda cytuje eksperta lotniczego pk. Wiktora Timoszkina, ktry przypuszcza, e to polski genera Andrzej Basik mg siedzied za sterami tupolewa w momencie katastrofy. c) Wypowied Edmunda Klicha w Radio Zet (8 grudnia 2010 r.) Monika Olejnik: Ale wiemy, e gen. Basik nie siedzia za sterami samolotu, to zostao oficjalnie podane. Edmund Klich: Tak, to jest fakt, ja znam jak to okrelano, w jaki sposb poprowadzono dowd w tej sprawie i to jest fakt bezsprzeczny i tutaj nie ma co spekulowad na ten temat. MO: W kabinie by minister Kremer i by gen. Basik. Edmund Klich: Minister Kremer, nie, nie syszaem. () Nie do kooca, nie do kooca, mwimy wczeniej, wczeniej to tam myl nawet wicej moe osb byo, ale trudno to ustalid, natomiast do kooca w kabinie by dowdca si powietrznych. MO: Ale by dugo w kabinie. Edmund Klich: Wie pani, to trudno ocenid, jak dugo, bo trzeba by zarejestrowad kiedy wszed, czy nie wychodzi, w zwizku, ale fakt jest, e by tam dusz chwil. MO: Ale czy bra udzia, czy pomaga pilotom w ldowaniu, w podejmowaniu decyzji? Edmund Klich: Wie pani, w tej chwili trudno to ustalid, tam pewne gosy s nieodczytane, byd moe co mwi, ale na ten temat szczegw w zapisie, jak wiemy, nie ma, chyba e tutaj komisja pana ministra Millera, czy instytucje, ktre jeszcze odczytyway te rozmowy w kabinie maj wicej informacji, ja ich nie mam, bo ja nie znam tych zapisw. d) Wypowied Edmunda Klicha w programie Kropka nad i (TVN, 21 kwietnia 2011 r.) Edmund Klich: Nie sdz, e Rosjanie we wszystkim kamali. Wnioskowaem tylko, eby nie umieszczano w notatce wzmianki o alkoholu, bo genera Basik by pasaerem. To byo takie mae naduycie ze strony rosyjskiej. Nigdy nie powiedziaem, e z dowodw wynika, ze genera wpywa na pilotw. Mwiem o osobistych odczuciach. e jeli ja bym pilotowa samolot, a za mn sta wysokiej rangi genera, mj przeoony, to bym odczuwa to jako nacisk. Ja tej sprawy nie bd rozwizywa teraz. To, co powiedziaem, podtrzymuj i czekam na raport ministra Millera, ktry wyjani wtpliwoci. e) Owiadczenie Ewy Basik, wdowy po gen. Andrzeju Basiku z 13 stycznia 2011 r. Mj m pierwszy pilot Rzeczypospolitej przygotowywa mnie, e nid jego ycia moe zostad przerwana w wyniku katastrofy lotniczej. Raport MAK traktuj, jako haniebn prb szkalowania pamici mojego ma Generaa Andrzeja Basika. Tezy MAK na temat roli mojego ma s powtrzeniem propagandowego stanowiska wadz rosyjskich sformuowanego ju w godzin po katastrofie, gdy w sposb oczywisty nie mogo byd na ten temat jakichkolwiek dowodw. W tym miejscu pragn stanowczo podkrelid, i w dostpnym i znanym materiale dowodowym nie ma adnej przesanki wskazujcej na zawartod alkoholu we krwi mojego ma w chwili katastrofy. Nie ma rwnie dowodw, ktre potwierdziyby, e mj m w jakikolwiek sposb wywiera poredni czy bezporedni nacisk na pilotw. Ten lot mia byd dla ma wyjtkowy. Mia tam rwnie wypenid osobist misj przyjd Komuni wit w intencji dziadka swojej bratowej, onierza Armii Hallera policjanta zamordowanego w twierdzy twerskiej. Dlatego ten wylot przeywa tak podniole, dlatego osobicie meldowa Panu Prezydentowi o gotowoci wylotu i nie jest moliwe, aby spoywa alkohol. Mj m Andrzej Basik polski onierz, pilot, dowdca Si Powietrznych cae swoje ycie powici subie Ojczynie. By bardzo dobrym dowdc, szanowanym i podziwianym w Polsce i w siach NATO.
41

41

Pierwszy akapit za: Fakt z 27 maja 2010 r., drugi za: Super Express z 28 maja 2010 r.

155

Mj m by rwnie, a moe przede wszystkim, czowiekiem honoru. Dzi ten honor prbuje mu si odebrad na oczach caego wiata. Polski rzd powinien bronid godnoci polskich oficerw, w tym godnoci Mojego Ma. Szczeglnie powinien Ich bronid w sytuacji, gdy Oni sami tego uczynid nie mog. Dlatego chc stanowczo zaprotestowad przeciwko biernoci rzdu Pana Premiera Donalda Tuska. W sprawie tragedii smoleoskiej zawiody wadze Paostwa Polskiego. Licz jednak, e nie zawiod Polacy i bd do kooca upominad si, by prawda o katastrofie smoleoskiej zostaa ujawniona. f) pismo mec. Bartosza Kownackiego do przewodniczcej MAK z 14 lutego 2011 r. Warszawa, dnia 14.02.2011 r. Pani dr nauk technicznych Tatiana Anodyna / Przewodniczca Midzypaostwowego Komitetu Lotniczego ul. Bolshaya Ordynka 22/2/1 / 119017 Moskwa Federacja Rosyjska Szanowna Pani Przewodniczca! Jako penomocnik pani Ewy Basik, wdowy po p. gen. Andrzeju Basiku, Dowdcy Si Powietrznych RP, wzywam Pani do usunicia ze stron internetowych Midzypaostwowego Komitetu Lotniczego www.mak.ru ekspertyzy sdowo-medycznej dotyczcej zmarego gen. Andrzeja Basika. W dniu konferencji na stronach internetowych MAK pojawia si pena wersja ekspertyzy z sekcji zwok p. gen. Andrzeja Basika. Jakkolwiek w opinii tej oznaczono ciao nr 4, to z pozostaych informacji bezsprzecznie wynika, i dotyczy ona zmarego generaa. Ekspertyza ta zawiera szczegowy opis stanu ciaa i przeprowadzanych badao. Informacji tych czsto nie maj si ani odwagi czytad rodziny zmarych, a tym bardziej ich tred nie powinna byd znana nikomu poza wsk grup specjalistw zajmujcych si badaniem sprawy. Pragn te zauwayd, e zarwno dokument ten, jak i pozostae dokumenty sekcyjne w ramach polskiego ledztwa objty jest nie tylko tajemnic ledztwa, ale jest rwnie traktowany jako dokument niejawny - co ma za zadanie chronid uczucia bliskich osb, ktre zginy. Nie byo i nie ma podstaw faktycznych ani prawnych, aby ujawnid tak szczegowe informacje dotyczce sekcji zwok. S one jedynie poywk dla mediw w Polsce i na wiecie oraz przyczyn blu i cierpienia dla najbliszych p. generaa. Dziaania takie uwaczaj godnoci osoby zmarej. Paostwo rosyjskie, ktrego te Pani jest obywatelem, powinno kierowad si szczegln ostronoci i wyczuciem, zwaszcza e polski dowdca wraz z 95 innymi osobami zgin nieopodal ziemi, ktra decyzj wadz Zwizku Radzieckiego - poprzednika prawnego Federacji Rosyjskiej - przed 70 laty staa si miejscem kani polskich oficerw. Niezalenie od mojej negatywnej oceny rzetelnoci i wiarygodnoci niniejszej ekspertyzy pragn zauwayd, ezamieszczenie jej na stronach internetowych MAK nie ma podstaw prawnych ani w Konwencji Chicagowskiej o Midzynarodowym Lotnictwie Cywilnym z dnia 7 grudnia 1944 r., ani w jej zaczniku 13, na podstawie ktrego procedowa Midzypaostwowy Komitet Lotniczy. Dziaanie takie byo zatem zamaniem ustalonych regu. Upublicznienie takowego dokumentu w caoci, niezalenie od zamania zapisw umowy midzynarodowej, narusza szereg przepisw prawa polskiego. Jestem przekonany, e przepisy Federacji Rosyjskiej rwnie bezwzgldnie chroni prywatnod i dobra osobiste osb zmarych i ich rodzin. Wierz, e powyszy list bdzie powodem niezwocznego usunicia ekspertyzy sdowo-medycznej ze stron Midzypaostwowego Komitetu Lotniczego, o czym zostan jako penomocnik p. Ewy Basik powiadomiony. adwokat Bartosz Kownacki g) owiadczenie Przewodniczcego Komisji Technicznej Midzypaostwowego Komitetu Lotniczego A. N. Morozowa z 18 lutego 2011 r. W zwizku z otrzymaniem przez Midzypaostwowy Komitet Lotniczy w dniu 14 lutego 2011 r. wniosku kancelarii adwokackiej Bartosza Kownackiego o wycofanie z witryny internetowej MAK wynikw ekspertyzy sdowo-medycznej zwok zmarego gen. Andrzeja Basika, ktrego peny tekst zosta opublikowany w gazecie "Nasz Dziennik" 16 lutego 2011 r., Przewodniczcy Komisji Technicznej owiadcza. Na podstawie decyzji rzdw Federacji Rosyjskiej i Rzeczypospolitej Polskiej badanie katastrofy samolotu Tu-154M numer boczny 101 Rzeczypospolitej Polskiej zostao przeprowadzone przez Komisj Techniczn MAK zgodnie z Zacznikiem 13 do Konwencji o midzynarodowym lotnictwie cywilnym (Zacznik 13). Zgodnie z midzynarodow praktyk badanie byo prowadzone na zasadzie kompleksowoci, to jest okrelania zarwno bezporedniej przyczyny katastrofy, jak i czynnikw towarzyszcych, w tym gbszych przyczyn systemowych.
42

42

Ten i nastpny dokument za: Nasz Dziennik, 16 lutego 2011 r. oraz Nasz Dziennik, 21 lutego 2011 r.

156

Do tej pracy zaangaowano wysoko wykwalifikowanych ekspertw, w tym z Rzeczypospolitej Polskiej. Wanie polscy specjalici lotniczy na podstawie zapisw pokadowego rejestratora gosu stwierdzili, e gen. Andrzej Basik znajdowa si w kabinie pilotw podczas lotu samolotu na linii ldowania. W rezultacie oceny stanu psychoemocjonalnego dowdcy statku powietrznego, ktr przeprowadzili rosyjscy i polscy psycholodzy lotniczy, ustalono, e "biernod Dowdcy Si Powietrznych Rzeczpospolitej Polskiej A. Basika w rozwizaniu powstaej skrajnie niebezpiecznej sytuacji wywara wpyw na podjcie przez dowdc zaogi decyzji o znieniu poniej wysokoci decyzji bez uzyskania kontaktu wzrokowego z punktami orientacyjnymi na ziemi". Dla potwierdzenia faktu znajdowania si w kabinie pilotw samolotu generaa Andrzeja Basika, kierujc si paragrafem 5.9 Zacznika 13, ktry przewiduje w szczeglnych okolicznociach przeprowadzenie autopsji, rwnie nieyjcych pasaerw, Komisja Techniczna wykorzystaa w swojej pracy rezultaty ekspertyzy sdowomedycznej ciaa Andrzeja Basika przeprowadzonej przez Wydzia Ekspertyz Medycznych Zwok paostwowej jednostki budetowej suby zdrowia miasta Moskwy "Biuro Ekspertyz Medycyny Sdowej Wydziau Ochrony Zdrowia Miasta Moskwy". Przy czym dochodzenie, zgodnie z paragrafem 5.9 Zacznika 13, zostao przeprowadzone w penym zakresie. Wyniki badao medyczno-traseologicznych urazw odniesionych przez generaa Andrzeja Basika zgadzaj si z jego znajdowaniem si w kabinie pilotw w momencie zderzenia statku powietrznego z ziemi. Na podstawie przeprowadzonych badao Komisja Techniczna dosza do wniosku, e jednym z elementw aocucha przyczyn wypadku bya obecnod Dowdcy Si Powietrznych Rzeczypospolitej Polskiej w kabinie pilotw a do zderzenia samolotu z ziemi, ktra stanowia psychologiczny wpyw na podjcie przez dowdc zaogi statku powietrznego decyzji o przedueniu zniania w warunkach nieuzasadnionego ryzyka, majc jako dominujcy cel doprowadzenie do ldowania "za wszelk cen". Naley zauwayd, e wedug dostpnych danych, fakty wywierania presji na pilotw z 36. specjalnego puku transportowego Rzeczypospolitej Polskiej ze strony pasaerw wysokiej rangi miay miejsce ju wczeniej. Odpowiedni materia znajduje si w raporcie koocowym. Zgodnie z Zacznikiem 13 jedynym celem badania dowolnego zdarzenia lotniczego jest zapobieenie podobnym wypadkom w przyszoci. Dla osignicia tego celu Komisja Techniczna kierowaa si zasad maksymalnej otwartoci i jawnoci prowadzonego badania. Odpowiadao to w peni oczekiwaniom polskim, rosyjskim i midzynarodowej spoecznoci, zwaszcza e w trakcie dochodzenia w wielu polskich rodkach spoecznego przekazu niejednokrotnie pojawiay si materiay podajce w sposb nieuzasadniony w wtpliwod dziaania i wiarygodnod publikacji Komisji Technicznej. Fakty opublikowane przez Komisj Techniczn wypaczano. W zwizku z tym w caoci, bez cid, zosta opublikowany nie tylko raport koocowy, ale take cay szereg materiaw dodatkowych. Zgodnie z paragrafem 5.12 Zacznika 13 publikacji dokonano za pisemn zgod organu prowadzcego postpowanie przygotowawcze obejmujcego spraw karn dotyczc zdarzenia. Na podstawie powyszego Komisja Techniczna w odniesieniu do decyzji o opublikowaniu wynikw ekspertyz sdowo-medycznych nie stwierdza naruszenia przepisw Zacznika 13. Jednake odnoszc si z szacunkiem i szczerym wspczuciem do yczeo wdowy po generale Andrzeju Basiku oraz biorc pod uwag fakt, e organy ledcze Federacji Rosyjskiej rozporzdzaj materiaami z ekspertyz sdowo-medycznych, na oficjalnej stronie MAK pozostawiono tylko materiay bezporednio potwierdzajce 43 wnioski raportu koocowego. Pozostae materiay pozostaj w bazie danych MAK. ()

43

MAK usun ze strony internetowej zasadnicz cz dokumentacji z sekcji zwok dowdcy SP RP, lecz z opinii ekspertw na temat moliwoci znajdowania si osoby trzeciej w kabinie pilotw w momencie zetknicia si statku powietrznego z ziemi nie usun wzmianek, iobiektem badania` by Sektor No 1, Trup No 4, opinia ekspertw dotyczy Dowdcy Si Powietrznych RP Andrzeja Basika, a badajcy mocz i nerki trupa nieznanego mczyzny ekspert-chemik A.N. awrieszin stwierdzi w krwi obecno alkoholu etylowego o steniu 0,6 promila, w nerkach alkoholu etylowego nie stwierdzono, alkoholu metylowego we krwi i w nerkach nie stwierdzono (str. 1, 4, 9).

157

Zacznik nr 88 Miejsce zdarzenia: Smoleosk Czas zdarzenia: 10 kwietnia 2010 Uwagi Rzeczypospolitej Polskiej jako paostwa rejestracji i paostwa operatora do projektu Raportu koocowego z badania wypadku samolotu Tu-154M nr boczny 101, ktry wydarzy si w dniu 10 kwietnia 2010 r., opracowanego przez Midzypaostwowy Komitet Lotniczy MAK, Warszawa 19 grudnia 2010 r., str. 57-58.
() z zapisu korespondencji wewntrz SKL *Stanowiska Kierowania Lotami na lotnisku Smoleosk Pnocny+ wynika, e o godz. 6:41:48 UTC *10:41:48 czasu lokalnego, 8: 41:48 czasu polskiego+ pk Krasnokutski, zastpca dowdcy bazy lotniczej, zda sobie spraw z powagi sytuacji stwierdzajc: Kurwa, dawajcie stra tam, gdzie kurwa!, na co o godz. 6:42:49 UTC *10:42:49 czasu lokalnego, 8:42:49 czasu polskiego+ otrzyma odpowied: Upad po bliszej, z lewej strony drogi. ()

158

Zacznik nr 89 Miejsce zdarzenia: Smoleosk Czas zdarzenia: 10 kwietnia 2010 Stenogram zebrania personelu operacyjnego pod przewodnictwem premiera Wadimira Putina w miejscu katastrofy TU-154M nr 101, 10 kwietnia 2010 r., godz. 23.00 czasu lokalnego (21.00 czasu polskiego)44
W. W. Putin: () Przejdmy do pracy. Siergieju Kuugietowiczu (zwracajc si do *ministra ds. obrony cywilnej, sytuacji nadzwyczajnych i likwidacji nastpstw klsk ywioowych+ S. K. Szojgu). S. K. Szojgu: Szanowny Wodzimierzu Wodzimierzowiczu, dzi o godz. 10.50 przy podchodzeniu do ldowania na lotnisku Smoleosk Pnocny znikn z radarw samolot TU-154 M wykonujcy przelot na trasie Warszawa Smoleosk. ()

44

http://www.premier.gov.ru/events/news/10179/ .. -154 10 , 2010 23:00 : ..: . . , , , . . , , , . . . , - , , . , . , , - - . , , . , , , , . . , , . . ( ..). ..: , 10:50 -154 , . 300 - . 97 , 8 . . . 10:51 40 , 11 . 11:01 . . . , . , - . . , .

159

Zacznik nr 90 Miejsce zdarzenia: Smoleosk Czas zdarzenia: 10 11 kwietnia 2010 Protok posiedzenia roboczego z udziaem Pierwszego Zastpcy Generalnego Prokuratora Federacji Rosyjskiej Przewodniczcego Komitetu ledczego Prokuratury Federacji Rosyjskiej [od] 10 kwietnia 2010 roku, godzina 23.26 [czasu lokalnego, tj. 21.26 czasu polskiego do] 11 kwietnia 2010 roku, godzina 01.10 [czasu lokalnego, tj. do 10 kwietnia 2010 roku, godzina 23.10 czasu polskiego]
() Miejsce: w miejscu zdarzenia na terytorium lotniska Siewiernyj m. Smoleosk. Temat posiedzenia: organizacja podstawowych przedsiwzid ledczych na pierwszym etapie czynnoci () dotyczcych prowadzenia ledztwa w zwizku z katastrof () Tu-154 w rejonie lotniska Siewiernyj (300 metrw od ul. Kutuzowa), na terytorium dzielnicy Zadnieprowskaja miasta Smoleosk, zaistnia dnia 10-go kwietnia 2010 roku o godz. 10:40 () Narad prowadzi: () Bastrykin A. I. W naradzie uczestniczyli: () Malinowskij W. W., () Markieow S. I., () Zamurujew S. W., () Wierchowce. J. W., () Baajew I. i., () Zabaturin S. W., () Szczukin A. W., () Gurewicz M. G., () Osipienko M. I., () Sterlikow J. J., () Staokow A. I. Przedstawiciele Rzeczpospolitej Polskiej: () Parulski Krzysztof, ()Szelg Ireneusz (), Baranowski Marek, () Chomtowski Pawe, () Nawrot Robert, () Suek Dorota. (...)

160

Zacznik nr 90

161

Zacznik nr 91 Miejsce zdarzenia: Moskwa Czas zdarzenia: 13 kwietnia 2010 Lekarskie wiadectwo zgonu nr () wydane 13 kwietnia 2010 r. ()
() w przypadku zgonu spowodowanego nieszczliwym wypadkiem, zabjstwem, samobjstwem, dziaaniami wojennymi lub terrorystycznymi, z nieustalonych przyczyn podad dat urazu (): liczba 10 miesic 04, rok 2010, czas 10:50 () miejsce i okolicznoci urazu (): obwd smoleoski () katastrofa lotnicza ()

162

Zacznik nr 91

163

Zacznik nr 92 Miejsce zdarzeo: Warszawa Czas zdarzeo: 12 28 kwietnia 2010 Komunikaty na stronach internetowych Ministerstwa Zdrowia, Ministerstwa Spraw Wewntrznych i Administracji oraz Kancelarii Prezesa Rady Ministrw.
a) 12 kwietnia 2010 r., Ministerstwo Zdrowia 10 kwietnia 2010 roku o godzinie 8.56 zgina w katastrofie samolotu prezydenckiego pod Smoleoskiem Pani Janina Fetlioska pielgniarka, doktor nauk medycznych, senator RP. b) 17 kwietnia 2010 r., Ministerstwa Spraw Wewntrznych i Administracji W tym dniu (17 kwietnia) o godzinie 8.56 caa Polska uczcia dwiema minutami ciszy pamid ofiar katastrofy prezydenckiego samolotu pod Smoleoskiem. W caym kraju zawyy syreny alarmowe, a w kocioach zabiy dzwony na znak aoby narodowej i solidarnoci z rodzinami oraz bliskimi ofiar. c) 28 kwietnia 2010 r., Kancelaria Prezesa Rady Ministrw Premier Donald Tusk zwoa dzi konferencje prasow, by przekazad informacj na temat toczcego si ledztwa w sprawie katastrofy samolotowej pod Smoleoskiem. () Doda take, e z duym prawdopodobieostwem mona ju w tej chwili powiedzied, ze przyczyn katastrofy nie bya awaria techniczna ani eksplozja oraz e katastrofa moga nastpid o godz. 8.41, a nie jak sdzono o godz. 8.56.
47 46 45

45 46

http://www.mz.gov.pl/wwwfiles/ma_struktura/docs/senator_piel_12042010.pdf http://www.mswia.gov.pl/portal/pl/2/8393/Msza_zalobna_na_pl_Pilsudskiego.html 47 http://www.premier.gov.pl/centrum_prasowe/wydarzenia/rzad_i_administracja_zdali_ten,4704/

164

19. Katastrofa
Z analizy dokumentw przywoanych w zaczniku nr 93 wynika, e o godzinie 10.41.05 zaniko zasilanie komputerowego systemu zarzdzania lotem (FMS)48, co spowodowao zamroenie danych mwicych o pooeniu i innych parametrach samolotu w tym momencie. Jak za wynika z oceny przywoanej w rozdziale 1.11.5. Raportu MAK, w tym samym czasie zatrzymay si zapisy czarnych skrzynek, natomiast 2,5 sekundy wczeniej zatrzyma si zapis tzw. rejestratora parametrw lotu ATM49 (dokonywany metod cyfrow, wic uznawan za pewn). Jak wynika z informacji ekspertw czarne skrzynki w razie utraty zasilania centralnego mog czerpad energi bezporednio z akumulatorw samolotu. Tak wic zatrzymanie si zapisu czarnych skrzynek (o ile dane podane przez MAK s wiarygodne) byoby skutkiem utraty przez samolot wszelkiego zasilania i prawdopodobn blokad wszelkich systemw sterowania. Wczeniejsze zatrzymanie si skrzynki ATM mogo wynikad z odmiennego od czarnych skrzynek systemu ich podczenia i wskazywaoby na to, e kolejnod wydarzeo moga byd nastpujca: (przyczyna nieznana), awaria centralnego zasilania, zatrzymanie zapisu rejestratora ATM, odcicie poczenia z akumulatorami lub ich neutralizacja, zatrzymanie si i zamroenie danych FMS. Wydarzenia te miay miejsce midzy godz. 10.41,02.5 a godz. 10.41,05 na wysokoci 15 metrw nad poziomem pasa (co w tym miejscu jest rwnoznaczne z poziomem gruntu) i ok. 52 metry od szosy Kutuzowa 578 metrw od pasa startowego, a okoo 80 metrw od pierwszego ladu wskazanego przez MAK jako kontakt z ziemi w miejscu wyznaczonym przeciciem si N 5449.483 E 3203.161, co wynika z danych zapisanych w centralnym komputerze TU 154M. Powysze dane wyznaczaj moment katastrofy samolotu wiozcego Prezydenta RP i polsk elit do Smoleoska. Oznacza to, e upadek Tu-154M na ziemi by konsekwencj wydarzeo, ktre rozegray si 15 metrw nad ziemi.

48

Po wyczeniu gwnego zasilania FMS, czarne skrzynki pobieraj zasilanie z akumulatorw samolotu, do ktrych s podczone kabelkiem. W takim przypadku moc akumulatorw pozwala czarnym skrzynkom rejestrowa przez okoo 20 minut, chyba e uszkodzone zostan akumulatory. 49 1.11.5. Pokadowy eksploatacyjny rejestrator parametrw ATM Na miejscu zdarzenia odnaleziono rwnie, eksploatacyjny rejestrator parametrw ATM-QAR produkcji firmy ATM (Rzeczpospolita Polska). 17 kwietnia 2010 r. w Instytucie Technicznym Wojsk Lotniczych (Warszawa), przy udziale przedstawiciela MAK, otworzono rejestrator ATM-QAR z kaset pamici ATM-MEM15 nr seryjny 0158/91. Po otwarciu rejestratora stwierdzono, e kaseta nie ma uszkodze. Kopiowanie informacji przeprowadzono z wykorzystaniem urzdzenia ATM-RD3 i oprogramowania ATM-FDS32. W wyniku kopiowania stwierdzono, e rejestrator zapisa informacj lotnicz z 10. 04. 2010. Dany rejestrator podczony jest do przewodu informacyjnego systemu MSRP-64 (rwnolegle do rejestratora KBN-1-1) i jego wykaz rejestrowanych parametrw jest identyczny z [rejestrowanym] przez MSRP-64 (za wyjtkiem dodatkowej rejestracji wibracji wzw mocowania silnikw i dwch komend jednorazowych). Monta danego rejestratora z konstruktorem samolotu (OAO Tupolew) i konstruktorem systemu MSRP-64 (OAO Przedsibiorstwo Naukowo-produkcyjne Pribor) nie zosta uzgodniony. Zarejestrowane przez ten rejestrator dane zostay przeanalizowane i stwierdzono ich zgodno z danymi systemu MSRP-64. Niemniej jednak, dla szeregu parametrw wspomniane dane okresowo rni si z zapisem MSRP-64 o 1-2 kody (poniej 1%). Zakoczenie zapisu tego rejestratora nastpio o 2,5 sekundy wczeniej ni zapisu na KS-13 i MP-14-5 systemu MSRP-64.

165

Zacznik nr 93 Wyniki badao komputera pokadowego FMS, przeprowadzone przez spk Universal Avionics Systems Corporation (UASC) USA, zamieszczone w raporcie MAK
1.16.5 Wyniki badao TAWS i FMS 50 Badania byy przeprowadzone na bazie konstruktora systemw - spki Universal Avionics [Systems ] 51 Corporation (UASC) w m. [Redmond w] USA pod kontrol przedstawicieli MAK, Rzeczpospolitej Polskiej, NTSB [National Transportation Safety Board Narodowa Rada Bezpieczeostwa Transportu USA+ i FAA *Federal Aviation Administration, agencja Departamentu Transportu USA]. Pomimo znacznych mechanicznych uszkodzeo blokw, praktycznie caa informacja zostaa pomylnie odczytana i rozkodowana. () FMS UNS-1D Na samolocie zamontowano dwa jednakowe FMS, skadajce si z urzdzenia wprowadzania danych (CDU), zamontowanego w kabinie pilotw, komputera nawigacyjnego (NCU) i blokw wspomagajcych. NCU skada si z kilku paneli komputerowych, cznie z panelem procesora centralnego (CPU). Pamid RAM CPU zasilana jest z baterii i przy utracie zasilania zewntrznego zawartod pamici jest zamraana. W ten sposb rejestrowane s wartoci duej liczby parametrw, ktre zachowuj si przy istnieniu zasilania od wbudowanej baterii i nastpnie mog byd odtworzone. Dane byy odczytane z NCU numer identyfikacyjny 1192-00-111101, numer seryjny -281. Drugi komputer nawigacyjny (numer seryjny -1577) posiada bardzo silne uszkodzenia mechaniczne, odczytanie danych z niego nie byo moliwe. Analiza danych wykazaa, e NCU-281 by zamontowany na pozycji numer 2 (drugiego pilota). Poniewa oba systemy wymieniaj si danymi, to analiza danych tylko z jednego systemu pozwala twierdzid, e oba FMS w locie byy wczone i pracoway poprawnie. Zanik zasilania FMS (zamroenie pamici) nastpio o 10:41:05, na wysokoci barometrycznej skorygowanej do poziomu lotniska na wysokoci okoo 15 metrw, prdkoci podrnej 145 wzw (~270 km/h), w punkcie o wsprzdnych 5449,483 szerokoci pnocnej [i 3203.161+ dugoci wschodniej. ()

50 51

W oryginale niepoprawnie: System W oryginale niepoprawnie: Radmont

166

20. Wnioski:
1. Blokowanie przez rzd Donalda Tuska przetargu na samoloty dla VIP-w pozbawio Polsk bezpiecznych statkw powietrznych dla najwaniejszych osb w paostwie i spowodowao trwae uzalenienie od sprztu poradzieckiego. 2. Remont kapitalny Tu-154 M nr 101 zorganizowano i przeprowadzono w sposb urgajcy zasadom bezpieczeostwa, a odpowiedzialny za to Minister Obrony Narodowej nie dopeni cicych na nim obowizkw. Take liczne awarie wystpujce ju po zakooczeniu tego remontu wskazuj na race niedopenienie obowizkw przez osoby odpowiedzialne za przygotowanie tego statku powietrznego. 3. Rzd D. Tuska od jesieni 2009 r. wspdziaa z rzdem Federacji Rosyjskiej przeciwko Prezydentowi RP Lechowi Kaczyoskiemu w celu rozdzielenia rocznicowych uroczystoci katyoskich poprzez zorganizowanie odrbnego spotkania premiera D. Tuska z W. Putinem w Katyniu w dn. 7 kwietnia 2010 r. Rzdy obu paostw ponosz odpowiedzialnod za t sytuacj, ktra doprowadzia do tragedii smoleoskiej. 4. Premier D. Tusk jako zwierzchnik sub specjalnych i minister spraw zagranicznych Radosaw Sikorski ponosz szczegln odpowiedzialnod za powierzenie kluczowej roli w przygotowaniu wizyty osobom o przeszoci agenturalnej, w tym Tomaszowi Turowskiemu. 5. Wspdziaanie Ministerstwa Spraw Zagranicznych ze stron rosyjsk prowadzio do odwoywania wizyt przygotowawczych i przedstawiciele Kancelarii Prezydenta RP nie mogli skontrolowad stanu lotniska w Smoleosku.

6. Biuro Ochrony Rzdu, a przede wszystkim Minister Spraw Wewntrznych i Administracji Jerzy Miller w sposb skandaliczny nie dopenili obowizkw zorganizowania ochrony Prezydenta RP i najwaniejszych osb w Paostwie. W szczeglnoci obcia ich uzgodnienie ze stron rosyjsk powierzenia FSO ochrony Prezydenta RP na lotnisku w Smoleosku i w drodze do Katynia bez zapewnienia stronie polskiej koordynacji dziaao.

7. W Ministerstwie Spraw Zagranicznych wiedziano, e lotnisko w Smoleosku nie jest poinformowane o zaplanowanym na 10 kwietnia 2010 r. ldowaniu samolotu z Prezydentem RP na pokadzie i oceniano, e nieprzygotowanie ldowania samolotw w Smoleosku jest kwesti fundamentaln lecz zaniechano przeprowadzenia niezbdnych czynnoci i ustaleo. 8. Ministerstwo Spraw Zagranicznych wiadomie wspdziaao ze stron rosyjsk w takim organizowaniu wizyty Prezydenta RP Lecha Kaczyoskiego, by bya ona gorzej przygotowana i gorzej zabezpieczona ni spotkanie premiera D. Tuska z W. Putinem. Zaakceptowano stanowisko MSZ FR, e strona rosyjska nie bdzie zajmowaa si wizyt Prezydenta RP w dn. 10 kwietnia, a rwnoczenie lot premiera D. Tuska w dn. 7 kwietnia zosta skoordynowany z lotem premiera W. Putina. 9. Rzd D. Tuska odpowiada za brak rosyjskiego nawigatora na pokadzie Tu-154M w dniu 10 kwietnia 2010 r. i za wynikajce std konsekwencje. Rezygnacja z nawigatora zamwionego dla samolotu przewocego Prezydenta RP bya skutkiem zorganizowania dodatkowego spotkania D. Tuska z W. Putinem. 167

10. Ministerstwo Obrony Narodowej i polski ataszat wojskowy w Moskwie oraz suby rosyjskie cakowicie zlekcewayy swoje obowizki dostarczenia zaodze Tu-154M w dniu 10 kwietnia 2010 r. informacji o zagroeniu meteorologicznym. 11. Zlekcewaono otrzymane ostrzeenie o moliwoci porwania statku powietrznego. Brak reakcji na zagroenie terrorystyczne obcia zwaszcza szefw sub specjalnych i nadzorujcego ich premiera D. Tuska. 12. Dostarczone zaodze Tu-154M nr 101 w dn. 10 kwietnia 2010 r. karty podejcia zawieray faszywe dane radionawigacyjne i byy mniej precyzyjne od tych, ktre otrzymaa zaoga lecca do Smoleoska w dn. 7 kwietnia 2010 r., co jednoznacznie obcia stron rosyjsk, wskazujc na jej udzia w doprowadzeniu do tragedii.

13. Niewskazanie lotniska zapasowego zaodze Tu-154M nr 101 jednoznacznie obcia stron rosyjsk. Rezygnacja z wyznaczenia lotnisk zapasowych wskazuje na wspodpowiedzialnod Ministerstwa Spraw Zagranicznych i Biura Ochrony Rzdu oraz MSZ Federacji Rosyjskiej za wprowadzenie Tu-154M nr 101 w puapk nad lotniskiem Smoleosk Siewiernyj.

14. Bezporedni odpowiedzialnod za wprowadzenie Tu-154M nr 101 w puapk nad Smoleoskiem ponosz najwysze czynniki rosyjskie, ktre wyday polecenie przekazywania polskim pilotom faszywych danych. 15. Rosjanie zaniechali ratowania ofiar, z gry zaoywszy, e nikt nie przey. Dotychczas nie wyjaniono, skd mieli t pewnod. 16. Marszaek Sejmu Bronisaw Komorowski przej wadz posikujc si stanowiskiem prezydenta FR Dmitrija Miedwiediewa i nie czekajc na dowody mierci Prezydenta RP Lecha Kaczyoskiego, co byo zamaniem Konstytucji RP. 17. Strona rosyjska oraz rzd D. Tuska utrudniay prowadzenie polskich postpowao wyjaniajcych przyczyny i okolicznoci katastrofy. Takie zachowanie oznaczao wspdziaanie z obcym paostwem w utrudnianiu ledztwa na szkod Rzeczpospolitej Polskiej. Wszelk dostpn pomoc w ledztwie proponoway Stany Zjednoczone, lecz strona polska nie skorzystaa z tej oferty. 18. Polska opinia publiczna i Sejm RP byy systematycznie dezinformowane przez stron rosyjsk i rzd D. Tuska w najistotniejszych kwestiach dotyczcych katastrofy oraz badania jej przyczyn i okolicznoci. Takie postpowanie wskazuje na w peni wiadome wspdziaania przedstawicieli rzdu D. Tuska z wadzami Federacji Rosyjskiej na szkod polskiego ledztwa w celu uniemoliwienia dojcia do prawdy. Ponadto przedstawiciele rzdu ponosz odpowiedzialnod za brak odpowiedniej reakcji na rosyjsk kampani oczerniajc ofiary katastrofy: w aden sposb nie przeciwdziaali oni rozpowszechnianiu kamliwych stwierdzeo na temat m.in. dowdcy Si Powietrznych RP gen. Andrzeja Basika. 19. Upadek Tu-154 M nr 101 na ziemi by konsekwencj wydarzeo, ktre rozegray si 15 metrw nad ziemi.

168

21. Aneks
e) Miejsce zdarzenia: Warszawa Czas zdarzenia: 6 grudnia 2010 Wypowied prezydenta FR Dmitrija Miedwiediewa podczas konferencji prasowej po spotkaniu z prezydentem RP Bronisawem Komorowskim52
Nie dopuszczam moliwoci, by w sprawie katastrofy smoleoskiej ledczy polscy i rosyjscy doszli do rnych ustaleo. Odpowiedzialni politycy, przywdcy struktur ledczych powinni wyjd z obiektywnych danych. We wszelkich sprawach karnych naley przeprowadzid pene ledztwo w oparciu o drobiazgow analiz dostpnych faktw. Tak sprawy maj si i w Polsce, i w Rosji. Musimy zrobid wszystko, eby ustalenia ledztwa byy w peni znane i dostpne dla wszystkich zainteresowanych stron. () Wydaje si, e nie ma tu ograniczeo czasowych. Nie chodzi o to, eby przyspieszad ledczych, chodzi o to, eby w najpeniejszy sposb przeprowadzili wszystkie czynnoci ledcze, procedury. Tylko wtedy bdziemy mogli mwid o obiektywnoci.

52

rdo: PAP (wg RMF FM)

169

You might also like