You are on page 1of 596

Digitized by the Internet Archive

in 2011 with funding from


University of Toronto

http://www.archive.org/details/patrologiaecur100mign
, .

^.

PATROLOGIiE CURSUS COMPLETUS,


SEUBIBLIOTHECA rNlVF.HSALlS, INTEGK.x, LMFOILMIS, CO^IMODA, ORCONOMICA,

OJINILM SS. PATIIIM, DOCTOEOI SCRIPTOROIOiE ECCLES1ASTIC01U51


SIVE LATINOnCJl, SIVE GR.ECOllUSI.
QVl AB £V0 APOSTOI.ICO AD TF.^IPOHA COSCILII TRIVENTINI (ANNO ISlfi) PRO LATINIS
ET CONCILll FLORENTINI iANN. 1439) PRO GR£CIS FLORUERUNT :

RECUSIO CHRONOLOGICA
OMNILM UL.i; EXSTITEUE MOMMENTOIU M CATIIOI.IC.E TU.ADITIONIS PEIl QLUNDECIM PlilMA
i:CCLi:SI.£ S.-LCULA ET AMPLIUS,

JUVTA ElilTIDNKS Ar.CIIIUTISSlMAS, INTER SE CIISIQIE NONNIILLIS COIlir.lBllS ,« \Ni:SCIUrTlS COLLATAS, PKRQIIXJI DII.ICF.N-
TEIl CAST1G\TA ; IHSSEin ATIONIHIJS, (.()M.\IEN AlillS VAHIISQUE LECTIONinLS CO.NTINENTEK II.LIISTIIATA OJINIHHS
I ;

01'EinBlIS l>OST A>I1I.ISSI\1AS EDI lONFS QII.C TRIBIIS NOVISSIMIS S.CCIII.IS DEBENTIIR ABSOLIHAS IiETICTIS,
i

AtCTA; 'NllK.IBIIS rAUTlCLLAUlllUS ANALVTICIS,,SINGlILOS SIVE Tn\IOS, SIVE AUCTOUF.S ALICIIJUS MdSll.Nri
SUBSEQUENTIBIIS, DONATA CAPITILIS IN TRA irSlSl TL\TII\I RITE DISPOSITIS, NECNON ET TITIII.IS SINGU-
;

LaUUSI PAGINABUSI SIaRGINESI SIIEBIOBI.JI DISTINGIXNTIBLS SUBJECTASIQUE SlATEUIASl SIGMI ICAN-


TIBUS, ACOUNATA; OPERlBUS CISI DIBIIS, TISI APOCRVPIIlS, ALIQUA VERO Al C TOllTATE IN
oRiHNE ad trabitionhm ecclesusticam poli entibls, ampi.ificata ;

diicentis et ampliiis locupletata indicibus alctorlsl sicit et operlsi, alpiiabeticis, ciihonolonicis, stati-
STICIS, SVNTIIETICIS, ANALVTICIS, ANAl.Ol.lCIS, IN QtODQLE BELIGIONIS Pl NCTl M DOf.MATICtM, MiRAlE, LHrR-
CICUM, CANONICIM, DISCIPLINARE, IIISTOUICIM, ET CUNCTA ALIA 6INE LI.LA EXCEPTIONE; SED Pn.ESIRTIM
DUOBIS INDICIBIS IMSIENSIS ET GENEUAI.IBUS, ALTERO SCILICET ItEUU.M, QUO CONSLLTO, QUIHQUID
NON SOLUM TAI.IS TALISVE PATER, VEBUM ETIAM UNUSQUISQUE PATRUM, NE UNO QUIDEM OMISSO,
IN QrOhl.lUET TIIEMA SCRIPSERIT, UNO INTUITU CONSPIClAT UU ; ALTERO SCItll' rUU./E
SACIi.40 EX QIIO LECTORl COMPERIBE SIT OBVIUM QIIINAM PATRES ET IN QUIBIIS
,

OPEBUM SUOBIM LOCIS SINGULOS SINGUl.ORIM I.IRRORUM SCRIPTUR.E VEUSUS, A


rUIMO GENESEOS USQUE AD NOVISSIMUM APOCALVPSIS, COMMENTATI SINT.
CDITIO ACCURATISSIMA, C/ETERlSQUE OMNiBUS FACII.E ANTEIONEND» Sl rEBrENDANIUR CHARaCTEUUM NITIDITAS,
,

tUAUT.e QUAI.ITAS, INTEGBITaS TEXTUS, rERFECTIO CORRECTIONIS, OIEUUM RIXUSOUUM TUM VaRIETAS
TUM NUMERUS, FOUMA VOLUMINUM rilRQUAM COMMODA SIBIQUE IN TOTO PATBOLOGI.E IIECUUSU CONSTANTEH
SIMII.IS, PRETII EXIGUITAS, PU.ESERTISIQUE ISTA COLLECTIO UNA, METIIOIilCA E CIIUONOI.OGIC\
1 ,

SEXCENTOBUM FUAGMENTORUM OIUSCULORUMQIIE IIACTENUS IIIC II.LIC SPAUS4IUIIM,


PRIMIIM AUTEM IN NOSTUA BIBLIOTIIECA , EX OPERIBUS ET USS. A OMNES II

.ETATES, LOCOS, LINGUAS FORMASQUE PERTINENTIBUS , COAHU.NATORUSl

SF.UIKS LATINA PRIOR,


IN QUA PRODEINT PATRKS. DOCTORES SCRIPTORF.SOUl': ECCLESI.i; l.-iTlN.li
.4 Ti;inXLl.I.\NO AD INNUCLNTIUM 111 :

ACCURAINTE J.-P. MIGNE,


Bibliothecae clerl naiTcrstie
SIVE CURSUUM COMPLETORU.M IN SINGULGS SCIEKTI.i; ECCLESIASTICiE RAMOS EDlTdRE.

PATROLOGIA. AD INSTAR IPSIUS ECCLESI.E, IN DUAS PARTES DIVIUIIUR, Al lA NEMPE LaTINA, ALIA GRfCO-LATlNA
LATINA, JAM PENITUS EXARATA QUOAD PRIMAM SEUIEM VIGINTI-QUINQUE ET DUCENTIS VOLUMINIBUS MOLE SUA
,

STAT, MOXVE POST PERACTOS INDICES STABIT, AC QUINQUE-VIGINTI-CENTI M ET MILLE FRANCIS VENIT. CR.ECA
DUPLICI EDITIONE TVPIS MANDAIA EST. PRIOR GR.CCUM TEXTUM UNA CUM VEUSIONE LATINA LATERALIS AMPLK-
CTITUR, ET AD NOSEM ET CENTUM VOLUMINA PERVENIT, SED SINE INlllCIBUS POSTERIOR AUTEM IIANC VERSIONEH
;

TANTUH EXHIBET, lliEOQUE INTKA QUI.NQUE ET QUINQUAGINTA VOLUMINA RETINETUR. UTRAQUE VIGESIMA QUARTA
DIE DECEMBRIS ISGO OMNINO APPARUERAT. UNUMQUODQUE VOLUMEN GBjECO-LATlNUM OCTO, UNUMQUODQUE MEUK
I.ATINUM QUINQUE FUANCIS SOLUJIMOHO EMITUR UTROBIQUE VERO, UT PBETIl IIUJUS BENEFICIO FBUaTUR EM-
:

PTOR, CIILLECTIOM.M INTEGRAM. SIVE GU.€CAM SIVE LATINAM, 326 VOLIJMINIBUS PRO AMPLIORI EDITIONE ET 272
PRO MINOUI AUSQUE INUICIBUS CONSTANTEM, COSiPARET NECESSE EBIT; SELUS ENIM CUJU.>QUE VOLUMINIS ASIPLI-
TUUINEM NECNON ET UIFFICULTATCS VARIA PRKTIA .EQUaBUNT- ATTAMEN, Sl QUIS EMAT INTEGUE ET SEORSIM
COLLECTIONEM GR.CCO-LATINAM. VEL EAMDEM EX GR.ECO LATINE VE1SAM, TUM QUODQUE VdLUMEN PRO NOVEM VLL
PRO SEX IRANtlS OBTINEBIT. ISTt CONHITIONtS SERIEBUS PATROLOGI/E NONDUM EXtUSIS APPI.ICANTUR.

PATROLOGLE LATINM TOMUS C.

BEATUS FLACCLS ALBINUS SEU ALCUINUS.

EXCUDEBATUK KT VENIT APUD J.-P. MIGNE, EDITOREM,


IN Vl\ DICTA irAMnoiSK, OLIM PUOPE lOKT.AM P.\IiISIomiM VULIiO irKSFEH
I,UTETI.4i;
KOMINATAM, SEU VKTll-MOMiiOVGE, MU^C VEKO INTRA MOENIA PAKISLNA.

1863
>

1M£ 1»

AVIS IMl»unTAiM\ Sil 00


IVaprr^ une .S.slois ,,..ni.l..i,liell..s
rt«gissom le nionde, rjronipnl les ..mres ju-,le«sus
<iiii
de l'or,liniire ,e f„„.
.ans conlrad.eum., [ilu
r.i.-l>e div.M
..u .,u .Is alln.e..
.te
..ue. (
em-
,
uu ..,,;.ns l.irtes
el n.;...l,renses. l.es .l,,./i,rs C „,/.o//,,„,s ne
a n.o leur eN.slenee ou lenr inii.orl.nee; lm,UU
n,,,, ,,. i„,i,,i
,,„uv:.i..nl
u n a Tl
lU ,.o,,.-suive..t leur earriere .le„,iis 21 ans et les |,ro.l,
e|,e...lanl
Nls
.^'

rer.n^s
K,u^r/t3erV
m S
K
1
lio ns n, en inr en?
deuennenl do plns en plus g.-aves e_t so.g..ees aussl purait-il ,e,lain ,,u'a .ii.,i,;s i

d'eveii,'na..ils .l" \'nCo or.i. en, p


;

iu.naine ..e saurait p.vvoir n, e.npech..r. ,es Ateliers i,e se fenncronl


terniinee en ses 2.000 volu.nes .i.-l". Le passi ,,arail un s,k gar nt .1,.'
.,ue ,]uand l.i 7(//,//,,,/^, ^
Tavenir, ,,onroe ,,u'i v
"
esiiferm.i
sera , Z
crain.lre. ( epei.dant, p;,rnii les .aloin.i.es aii.x,,uelles ils se s„nt
liou^es cn buUe, cii esl . .«x .,, i mft iireon i

nuc leine..l rep.Hees ,,aree qu etan, plus capilales. Icur ellel enlrai.iait plus dc i

conse.,nences Ite pcl s et isnare:


conourreiils se sont donc ac liarnis, par leur ,orre»,,ondance ou lcurs
vo>ageiirs, a r.^,,e cr partour .,ue .!o, KdUions
eia.enl .iial comgees e .i,al i.npr.n.ees. Ne ,,ouvant atta.,«cr le lond dcs^Ouvrages,
que les chels-dceuvre .lu Lathol.cisme rccon.ius (lour tcls da.is tous les tcmps
serejelersnr la (orme dans ce qu clle a de plus strieuK la cor.-eclion et
nit^me nauraienl qu une denii-valcu.-, s. le le.\le en Otail inesacl ou
rinipressiou
.,„i |.,ur la ,?lup-,
et .iai s l.,us l..s pa
'

eu ellet '"""=">" 'J-U^r»-


'
,
ne so .1
1 iVlla t

;
,

%eVc
n
.etd™
S
illisihle
II esl trcVvra. que, dans le primi|,|. nn succes inoui dai.s lcs faslcs de la Tvpogratihie
avanl rorc^ rEdileur .1«
rccour.,- aux mecaii,.,i...s, alin dc marcher ,>lus rapidement
donner lcs ouvra^e? i, i.oin.lre ,,ri v qii.,iJ; vo umes el de
. u .loul.le Com-s ii tcnlwe Mmeel delbcoloyte fure.il tires a.ec
la correciiou ir,suriisanle d„. , Oe',la
.ner es a pres.iuc tout ce qu. s ed.te .1 est vra. aussi qu-un s les imor?
cerlam n„«,l,re d'aulres volnmes ap,,arleia t idiv"
;

Inblications, urenl .inpnm.js ou trop noir ou trop blanc. .Mais sc: ,

, depuis ces lemps .Ho,^..es, le m^ca.do, cs on?


ccde lc iravail aux presses a bras, el P.uipressio., qui en sorl, s;,ns cM.c du
luxe. at en.lu .i-^ie |'e luxriirerT l dans
es ouvrages d uue tellc .lalure, est parlaitement convenable
.
sous tous les rapporls. Uu;,i t a h corre ion esi
dc la.t qi. olle i, a janiais ete portee si loin dans ancune .idiiion ancienne 1

ou co«tem,,oraine. Ft commcnl e sera, i


a U>c.nci. aprcs loules les peincs el loutes es dtH.enscs quo nous subissous ,,our Liriver
,
i pnrger nos ep cuvts .le
loutes laules > L l.ab.tude, ,•., tvp.^graph.e, mc.ne daus les
meilleures maisons, est de iio corrigcr%„e deux c',"reuve!
et d en conrerer u„c Iroisieme avec la seconde, sans avoir prc,wr.5 '
en rien le manuscrit de l°aulc„r •
Dans les Mdmi Cullwhmcs la dillerenci; cst presque incomracnsur;ihle.
Au m„ven de correcteuVs blanchis son.:
le harnais et dont le coup lvpog,apl,i.,ue esl saus ,,ilie pour les faut..s. o.i coii,m..nee
d'.i.,l
,,ar pr^.p' er l.i conie ?un
boul a aijlre sam1 in excc|,ler „n seul n,ol. On lit cnsuite en prcmicre c^preuvc avec
c,,,,ie^,U^s prf pnrTe^ On lilla
e.i seconde de la meme maniere, ina.s en coliat.onnaut
avec la ,,remiere. O.i fait la ni.-me chose eiu'erce en e,°ll^-
lionnaut avec la sccnde On afit de m,Mne en quarte. en collilionnant
avec la lic-oe. U.. re.iou,^ le
raton en qu,.,te. eu coll..l,onnant avec la quane. f.es coHationncmenls ont ,neme o 1 1
t
signaleesau burcau i,ar M.M. les correcteuis. sur la marge des epreuvps. n^a
ponr b„t de vmr s aun iie faues T,
n arbre et le nSial AprcNs ccs ciuq leclurcs enlierss
c.cliappi i, MM les cor -^eurs sur le
conlrolees 1-ine par rautre, el enXhV^r^de la
ci-dessus menuonnfie vicnt une r^vision, et souvenlil en vient pr"para » i'

deux ou trois; ,,iiis -on cliclic e cliclia'.5^o,,C.r^. ,?


conseque,, la pureiiS du lexte se trouvant immobilisce, on fait. avec
la copie. uue uouv,.|irieeture d' in'w
^' ",''-,0" ^c 'ivre a une nouvelle roMsiou
t de ' vt
^^!":^> J'f
A .cti V
Aussi ;''^°^,^t
a t^.l ":^^.;r
Mon rouge ;-I!!!^.r?^i^'-
des correcleurs
i,
et le lirage uVrive^^u-apr.s
'-?« u'arrive
de toutes les «ations ct en plus grand nombre que
." ^
qu'apr{^s ccs in.,o,nbrables
i,i„on.ai«'ir"cau;io,;^
,
precautious
'

da.,s vin roina


m,,r,,ner,es de Paris riuuies Auss. encore la correc.ion
y coule-t-elle aut.nu; q,Te la com ,o^UoT ta^.dis q u^i Ic ,rl
.Ile ne coiUe que ledixieme AusMenlin, bien que .rassertiou puisse parailre temeiaire IVxact
aut de fra.s et de soius, laU-elle lude ob^c, e pl? ,
qne la plupart
|iiup..ii ues
des t.j.uons AtcUenCMoliques
„0 ,„
celles

meme des j „ ","="'" .a
. .
' Kditions ues
des Aieners Vdllioliques laissent
aissent b en loiu
bien loin de mTre elles
derri^re ellcs
ce ebres BonCdiolins Jlab.llou et Monllaucou et d.s celcbres
.lesuiles Petau el Sirmoml Oi?e '0.!
compare, en eiret. u-ii„porte .,uelles feuilies de ieurs c.dilions avec celles des
nOlres qui leur coi.esponutui,
correspZe , en en^rcc
grtc
eomme ou latin, 0,1 se convaincra que rinvraisemblable csl une realite
DaiUeurs, ces sayanls .5miuenls [,|us pr6occup.;s du sens des texles que de la
parlie Ivpographique ct ..'etant
poiit correcleurs de ,iroless,„n, l.saieut. i,on ce que porlaient les
ep.e.lves, m;,is ce qui devait s'v tro,r>er e,,r
hanle mtelligence supploanl aux laules ic redition. L'e plus les
lienediclins, conime les J«s.,iies, op'^,.aient ,,r'esa m
loujours sur des manuscrits, cause porpauelle de la multiplioile
dcs lautes, pendant que les Alelms Calhoimves
dont lepr,,pre esi surtout de ressus, iter la Tradilion, n'oi,ere„t le ^
plus sonvent que s,,r d.s in„.rim*s '

l.e K P. .l-»o Buc.h, Jesuile r.olhindisie de Bruxellos, nous Lcri^ait..il v


a qui-lque Itmps, .ravoir pu l.-o«ver en
dix-huit mois d itu.le, u„e seule laiile dans notre fatrologie
laline. M. Denzi.iner, ,,rofesseuV de Theolo-ie rr.ii- .1
versile de \\ ur7.b.,urg, et M. lie.ssmanu Vicaire t.enerarde
u ayoir pu egalomeni sur|,ren,lre wte seule tciuie, soit d;ins
la nieme ville, .,ous man.laient, J. la ,laU. ,"S iUe m,
le lalin soil dans le grec de noire doi.ble P,i/ro/o,/ie
le savaul l'. l',tr;,, B uodiotin de Solesme, ct Euliu'
M. Boi.etly, direcleur dcs Awmles He pUilosophie chrJieZ nUs"»
,lel> dc nous convaiuire d'une seule erreur l.vpograpliique, ont
ele lorcos d'avouer que nous n-avions Vas ir. u
prcs, me de no re parf.„le correction. Dans le Clerge
se lr.^i.vent .le bous lalinisles ct do bons he,U.."isies el ce
uu'^
'^'"'','"=.^ honimes ires-posiiils et tr^s-pratiques, el.
t.roh bien nous leur piometlous une prime de is centiiues !

par cnaque laute qu i.s dooouvriroiit dans n'i„iporte


lequel de i;Os volumes, surtoul d;.ns les grecs
'„,.0^'''' '^'\-''"' l"'':.^'^;'^*- l't:J'lf"'- liPs Coursconmlels. scntant de plus en plus rimporlance et m^me la ntVessite
uui.ecorrccli..n p;,rlailcpour,iuuu<)uvragesoitvtVitablemeui utile
et eslimable. se livre depuis pliis d'Hn an el
^nivi^. ,",,'" "\''f Jiis'iui la lin a uue operaliuu longue, ponible cl coiUeuse, savoir. la revision eniiere et
unnerselle de ses .nnombrables cliches. Ainsi cbacun de sos volumes. au fur el
h niesure qii',1 les remet sous p,csse
csl eornge niot pour mol d„n bout l'autre. Oiiarante honimes v sont ou y seront occupes pendant 1»
'i
ans et uiie
bomme ,,111 no saurail eiie moiudre d'„u deini milliou .le f.an.-s pst consacree a cet important conlrole
inan.ere. les I ublications .les Aleiters Calholitjues, qui dej.^ De cpll
se distinguaipnt eiilre toules par la snp^iioiitt^ de leiir
torrecl.ou, naurontde rivales, sous ce rap(,.)rt. dans auoun lemps
„i d;ins auonn i.avs; car quel esl l'e.lite„r 01,
^\'Ou,ira'i >;cinv,t XVRES. foLp ;, des travaux si gig;,nlesques et dun |,nx 'si
?»r',oJ"l, exorbitanl ? II l:i;;
cenes eire bien penet,-c d ,int vocalion divine a cel ellet. pour ne reouler ni devanl
la peine iii devanl la dopense
1'L.urope sav;.nle prockuue que jam;iis volumos n'oiit ol.i cdiles avec lant
i"! B-^i 'l'','"!'^'^ d'exactitiide que ceux de
la WDliotl.cque umversclle du Clenje. e proseiit vi.lume cst di, nonibr.. ,le ceux r,-vis^s. et loiis ceux
I
qiii le seronl
a avemr (,.,rteroiit ceite note. l.u oo„so,,upnoe, ,io,ir juger les
I
(,roduclio„s des Alelicrs Calholiques soi,s le rapiiorl
UL la correclion, .1 .le laudia ,,re.idro (,ue oeux qui p.irlcront
eu leio lavis ioi irace. Nous ne reooiinaissons n»e cet.e
euit.on Plcellesqu. sunront sur iios planches do m^tal
ai.isi cor.-iM6es. On croyail autrelois que 1« st.TtHvlvpio
unmomiisait les laules, attendu qiruii olioh.5 ,le melal ..'est pui.it e;asli.,u.. ,,as .lu lout.
il inti-.Wuit la perfeclio» ;
oar ona Irouve lemoytuile le oornger jasqu';', extim.tion
.le laul.s. I.TlLbrou a oUWcvu i>ar M Drach le Groc
par des ^.recs, le l.atln Ct le rraucais par lcs p,.einicrs ooni.clonrj '

de K, lai.ilalc eu ces laugues


ISous avons la cusoiaiiou ,le pouvoir llnir lel avis par
les r..nexioi,s suivunles Kulin. nolre exenii>lc i hni ivir :

'" "•'l'''. Pn Allen,agi,e, eii Bolgique ci cn Kra.ioe, ,,ar les Caiioits yrecs .1.. Koii.e.
'\Tr'IrHliT i^."','''"' .P"'''"-'":';"
•^•'l,''^*', '« ^' !" TJiomas de Parme, V EiuijclopiSMe reliiiicuse de Mui.ich, lo recueil dcs ileclaralicts Ues
L. r.l I,
yties ae llrux.lles, les Ujlhmtlisles, le Shhi<.j et le Spicilciie .le Paris. Jus,iu'i.i. on
„'avait su rt^iinprimer niie dos
ouyr.iges de courle haleii.e. l.os in-r. .„'. s'e„glo„lissei,t les
in-li>li.,, faisaiout pcir. el on iri>,sa:t v toi;cher, Kir
rainte de se n.iver daiis ces abiiiios saiis foiul el saiis rives;
.
mais „1, a llni par se ri.Nquer ii nous iiii,|'er Pii.u |>lus,
sous n.jlrc „u,,idsion. .raulres K.litei.is se
pr.'.i)are„t au Uullaire univ,.isel, aux nccisioiis >le loules los ('ougriSnalionH,
... une lliograiihie et a une llistoire gen.-rale, etc. eto. Ma l,..„n.,iseine.,t. la pluparl ,les Wilions
d.^j;! faitcs ou qui su
lont. so.it sans jutor.le. (.aroe
,iu'elles S0..1 sans esaotitu.le la ,-orrecti.,n se.i.ble eii avoir i[6 faUe |>;ir ,les aveugles,
;

»0,1 i,u,i„ u\'i> ail |>as soiili la gra\il... soit .|„'oii aii reoul.' .levanl los Irais; iiiais (.atience! uiie reptovlucllou
curreclo suryira l,ioiit.',|, «.. liU-. lumiorc dcs ceoles
. i;»';, la .[ui so 5011I failcs ou .|ui so It.ronl ciicmo.
S^ECVLIM IX. ANNUS 804.

B. FLACCI ALBINI
SEU

ALCUINI
ABBATIS ET CAROLI MAGNI IMPERATORIS MAGISTRI

OPERA OMNIA
JUXTA EUITIUM:M FnOUF.MI , AI1I!ATIS AD SANCTUM EMMERAMUM RATISBONjE, novtssime ao
PllEl.tM REVOC.ATA ET VARIIS MONUMENTIS AUCTA.

ACCURANTE J.-P. MIGNE,


BIBLIOTIIEC»: CLERI UNIVERSK,
SlVli

CURSULM C()MPLET:iRiM IN SINGULOS SCIENTI£ KCCLESIASTIC.E R.4M0S EDITOHK.

TOMUS riUMUS.

VENKUNT 2 VOLUMINA 15 FHANCIS GALLICIS.

EXCUDEBATUK ET VENIT .\IMID J.-P. MIGNE EDITOHEM,


IM VIA liWMHniSl':. OI.IM PHOPK I^OI-.TAM I.UTKTI^ PAltlSIOIUiM \11LG0 D'hSlER
I>l(.r,\
iNUMl.NATAM, SLU PEriT-MuyTHUUGlC, NUNC VEKO I.NTllA MOE.NIA !'AU1SI1NA.

1863
S^CLLUM IX. ANiWS M*.

ELENCIIUS
OPERUM QUJE IN HOC VOLUMINE CENTESIMO CONTINENTUR.;

B. FF.ACCUS ALUINUS, sku ALCUINUS.

Prcefalio gcneralis. col. 9


Commentatio Frobenii de Yita B. V. Albini seu Alcuini de novo ex gcnuinis
actis et illius scriptis CGncinnata. 17
B. Flacci Alcuini Vita ex vetuslo codice ms. S. Maria Rhemensis pruuum a D.
Andrea Qucrcelano edita. 89
De B. Alcuino Testimonia veterum et quorumdam recentiorum scriptorum. 121
OpiciiuM PARs PRIMA. — Epistol.e. 135
OPEHUM PARS SECUND.i. — Opt'SCUI.A EXEGETICA. 5l5
Opusculum primum. —
Inlerrogaliones et Responslones in Genesin. 515
II. — Eiiciiiridion, seii Exposilio pia ac brevis in Psalmos poenilenliales, in Psal-
mura cxviii et Gradualts. 569
— Conipendium in Canticum Canticorum.
III. 639
— Commenlaria super Ecclesiasten.
'.V. . 665
V. — Inlerpretationes nominum Hcbraicorum Progenitorum Domini Nostri Jesu
Christi. 723
VI. — Commentaria in sancti Joannis Evangelium. 733
Vil. — Traclatus super tres sancli Pauli ad Titum, ad Philemonem et ad Hebraeos
Epislolas. 1007
Commentatio brevis in quasdam sancti Pauli sententias. 1083
Commentariorum in Apocalypsin libri quinque. 1085
Indices Herum. 1155

^^aQBBQ»

r«risiis. — Ex Typis J.-P, MU;.NK.


, ,

4\>0 DOMIM DCCCJV

B. FLACCI ALBINI
SEU

ALCUINI
ABBATIS,
CAROLI MAGNI REGIS AC IMPERATORIS MAGISTRI

OPERA OMWIA
POST PRIMAM EDITIONEM, A VIRO CIARISSIMO D. ANDREA QUERCETANO CIRATAM,
DE NOVO COLLECTA, MULTIS LOCIS EMENDATA, ET OPUSCULIS PRIMUM
REPERTIS PLURIMUM AUCTA, VARIISQUE MODIS 1LLUSTRAT\

CURA AC STUDIO FROBENII,


a. R. I, PRISCIPIS ET ABBATIS AD SANCTLM EMMERAMIM RATISBOX^

PRyEFATIO GENERALIS.
I. HenricusCanisiDS jurisconsultus, el initio sicculi A fincm iidem nova sua reperta siiis colleclancis addiij
XVII In Academia Ingolstadiensi sanctorum canonuni et cum aliis opusculis, proul sese qusBienlibns for-
firofessorordinarins, nmllis laboribus litlerariis ccle- tuitooffeiebani, coinmlsia luci pubiica; commiscrunt.
(crriinus, ct veterum nionumcnloruni scrulalor so- Magnum vero cxinde incomniodiiin rclicliim cst,
lerlissimus, cum plura licali Aicuini opuscul.i iii qiiod erudili qu\ de licat') Alcuino qu;e.'lam Kiis l;iho-
bibliolhecis delitcsieiilia.bici vcro publica' a se red- libiis apta discerccupiehani, iiecesso habcrcni, illius
deiida, delexissel, recte sciitiens, noiinuHa aliaejus- scu cpislolas, seu coinmenlationes, Iraclatiisct lar-
dem pi\cclarissiiui imgisui opiiscuia aiit penilus pe- mina, per vasla et pariim obvia voliimina dislracta
riisse, aut adhuc bibliotliccaruiii vinciilis conslricla conquirerc quod qiiidem inconimodum nonnisi iino
:

opem erudilorum exspeclare, oplabat ut immeiitis nova; collec ionis ac cdilioiiis aiixilio icparandum
illis pedicis inanicisqiic exsolvanlur, (juo laiidcm iii fuil. Incoinmodiim islhoc magis crevit, poslqiiam
hice versari, et per ora doclorum volitare qucaiit. Gxcmplaria qiioqiie editionis 'Qiicrcclan;c evnscie
« Ulinani, iiiquit, cxislerct, qiii Alcuini onipia monu- rarissima, iit nunc in paucissimis plaiie bihliolhecis
ntenla in liicem criieret, vcl sallcm illa qiia> jam sunt reperiantiir.
eruta, unum in volumen colligercl, collcctaquc simul IV. Coiisilium crgo iiova; clilionis procuran ';e
vulgaret. » Toin. II Tbcsauri Monum. Edil. Basiia- jani inilio hujiis sajculi in Galiia cocplum, et spcs
gii, pag. iSi ct 483. brevi illlns oblincnite et ahsolvcnd.i; facta cst : hiic-
II. Id qiiod Canisius iii votis Ualniil, primus oiu-usque lamen cxspcctalioncin fcfcllii, et cfTectu ca-
nium maxinia cura ac diiigeiitia exscqui aillaliora- luil. Optabat vir praiclarissimus D. Antonius Rivet
vit vjr magiii pariter inter crudilos nominis D. An- „ de la Grange, Bcnedictinus congregationis saiicti .Alaiiri
drcas Quercetanus Turonensis. Is enim patri;e SH;e " in ajslimatissimo opcre Hist. Lit. Francinc, lom. IV,
aniore, prout ipse profitciur iiiilio Pncfalionjs in pag. 3l.>, ul labor saltem,qucm ipse in icccnscndis
suam editionem, incitatiis, oiunia beali Alciiiui opii- omnibus beatl Alcuiiil tam genuinls qiiam supposilis
scnla seu jam cdila, scu ox c()dd. niss. Pau)i Pelavii, operibus inipcndit, viriim aliqucm hene crudiluin
Augusli Thuani, Pulcanorum fratriini, Sinnondi ct pcrniovcrct ad opiis tandiii exspectalum exscqucn-
aliorum conquisita coUegil, et partim anclius ac duin. Ilis D, Rivcti aliorumque vlrorum eriidiloriim
emcndalius, partim vcro tunc primiim dclecla rie volls ac dcsiderils qnovls niodo satisfaciendi cupido
novo eilidil Lutelia; Parisiorum anno 1GI7. mc tuiic inccssil, cuin eorum, a quorum nutu pen-
II!. Yerum hsec viri siimini qiialiscunquc diligenlia dehani, volunlate ciirand;e hibllolhecc noslr.v sancli
non sc protendebat ad exleras Ilali;c, Ilispanise, .\ii- Eniineraml, magmini mss. eximia; vetustatis atque
glia-ac Cermanj;ie bibliolliecas, in quilius lamen ce- optim.-e not;e numerum coiitincnli, admotus fui. De-
l^berrimi hiijus sui temporis bcriptoris opuscula varia piehen^ls neiiipc quiliusriam codicihus, nongenloium
olim certauin a suis discipiilis dcscripla ac rccondila el ampliiis annorum a^taleni induhiis nolis prxfcrcn-
conservabontur alii tamen viri eriiditi, quihiis iii illa
: tibus, varia
lieali Alcuini opusciila conlinenllbus,
vcterum moniimentorum reconditoriapeniiramli for- cadem cum ediilonc D. Qucrcelani conferens facila
luna arrisil, Marleniiis, .Mabillonius, Baliizius, Peziiis adverti, illorum ope plures praedict» editionis hialni
ei iini, phira opuscula inss. boaii Alcuini detcxferunt, impieri, errata innuaiera corrigi, et veram ir.tjltis
fpjaB priori illi collecno.ii sdj', cl iia nova aliqiiauiio hcis leilio.icm restiiul posse. Prjetercii nonnujU
etiilio compiatisr ac perfectior (lcri possct ; in qaprti etjam opuscuh scse obtuleie, fruttra hiiciisque quij-

aic
II n. F. .U.m.MS SEII ALCLI.NUS. ti
silrt 01 ex pnitt^ ii,'iiorai:) ali oniiliiis; (|iioiiimoiiiiiiiiiii A n. Alciiiiii paraia, iiiilii codoret, iioiiiinr ejusilom
r.itioaes siiis loeis pidlVreiiMir. .Maiiiiiii rv^o opcii socicl:itis complctiiis ct cnicii(latiii;; viil};;iiiila. Asscii-
ailiiloveri- euipi, iioii eo i|iiiileiii coiisilio iil e^^-oiiifl sit vir optiiiiiis I). LcKipoiitii posiuhilioiii, et siiie
iiovaiii illoriMii operiiiii iililioncin Siisi ipcrciii, snd (lilalioiie, propric sii:i; (jlori;e prope olilitiis, ciiiii

ill iiiaiiiiiii aii.siliatricciii porrigcnMii, si vir ipiispiatll • nia\iiii:i hcnevolciilia, ipioil pclitiiiii iiicral, pr:eslitit.

ou apparatii erinlitioiiis, ipio iiie (lcsliliiliiiii af;iiov(V Is cr^'o iiiense .\prili cjiisilem :iiiiii totniii simiii app;i-
raiii, iiistriictiis liiiic bc labori serio laiiileiii cuiiiiiio- ratiiiii eiiiii (piiliiisihiiii pr:elimiiiariliiis, ciiiu iiotis
(iarc vellcl. variis cl olisciv:itioiiiliiis (loctissiinis ad nie dircxit,
Y. 1'cidpportiine voro acciilit (iiioil a el. F). Olivcrio iii:i^ii;i siiiiiil ciiiii liiimilitale deprcc:itus, < ii( si ipiiil

I.c^ipoiitc iiioiiasteiii s:iiicli .M:uliiii Coliiiii;!' .V^rippi- ;iliipi;iiulii c\ Opcrilms taiili viri ( hc:iti Alciiiiii ) vel
lucO. S. li. ascctailoctissiiiio, ;ilipic, iliiiii vivcret, lit- omiiia edeii(l:i siiil, siio p;irc;itiir iiomiui. Multo pr;e-
(erari:i coiisiicliuliiic iiiiliiciiiijiuiclissiiiio per iillcr:is chirius cs(, iiiipiK, et (lij^nius noineii .soeietatis li((c-
Oiloitiis liicriiii, viriiiii v:iri:i criiililioiie prxditiiiii l';iri;e, ([iiod t:iiu iu;iKiiillc:e cdilioni pr:c|ioiiatiir. >

D.IUIcphoiisiim ('.alcliiiol liciicilii tiii:ecoiigrcjj;. saiiclo- ML Vcriiiii iiistiliitiiiii illiid soeict;ilis lilterari:e
riiiii Vitoiii et llyiliilplii :ul s:iiicliiiii Micliaclem siipra nciiedicliice, ipiod 1>. Lc{;ipoiitiiis uuixinio eiini ler-
Mosaiii aUiiiiiiuiii, (liiiliiiii linic Liliori iiiamiiii ailiiio- vore proiiiovcre hihoravil, ;i(l o[italiini circetilin illo
visse, j:iiilipic oiiiiiia lic:ili Alciiiiii opcia diioliiis lo- viveiite perdiiei luiiid potiiit ad eitlestes
; ipso vero
mis ilistincta prclo p:irata lialicre (|uo(l : i|isiiiii postca scdes ahciiiite peuitus, ipiod doiciis icfcro, ct iu eii-
o\ illiislris C.aliiieli histoiia liltcrari;i l,olliaringi;e, iiis cxspiravit, eoiuiiiereio littcrario, ipio prolem
alquc cx llist. Lit. Fraiici:(; loui. VIII .Vvcrtiss. , n coneept;iiii aiiimari oporlehal, siiiiiil ;ihriipto. Totum
pa^'. X, aniplius et eertius dLiliei. Iliiuc i^itur duclis igiturpuiidus [iropusiti lahoris, in adoriiaiuhi iiova
simiiin viruiii 0. (^alcliiiot pcr litleras conveni, ei- Operiim hc:iti Alcuini editione, iu dehilcs hunicros
ileiii iiic:iiii opcraiii spopoiuli, illiiis(|iic arhitrio et iiieos rceidit : ipios tanicii siiblrahcri; noliii ; seil
iisiii siihsidia, (pia'ciiiii|iic ad cu'|iliiui a se opus [icr- rccogitans diniciiltales nou higienilas essc, sed su|)e-
liciendniu ad iiiaiius hahcham, luheiis ohtuli (|ii;e- ; landas, et omnia iios [losse in eo qiii iios coi.fort:(l,
(iam iusiiper illi sug|j;crens, ([ii;e ad cjus uotiiiam credensque siuml liuiic lahoreni cessurum ;i(l Uei
liaud pcrvcnissc exisiimabain. Viri liiijus etjregii lle- gloriam cl aIU|iiem Eeclesia^ profcctiiin, veleliam ;i(l
s|ionsorias datas 13 Fehr. 1751, cx ([uilius iiiipcnsum iei litterari;c eoinmoduu) ct qiiodeiiii([ue increinen-
illius in novnm hoc opus sludiuin, el cansa simul tnm, niemet ad opus cordatc aggredicudiim excitavi.
iiiipedit;e taiuliu editionis discilur, hic suhjicere, Diviiii ergo aiixilii spe fretiis, viroriim etiam doeto-
erudilis, spero, haud Corc ingratum « Plurihiis ab- : runi, eoriiui maxinie qui iihivis loeoriini thesauris
hiuc aiinis, iii([uit, uovaiii Oiieruiii Alcuini cdilionem vetcrum nionumentoriim custodiciiilis pncsunt, adjii-
;iggressus fui, ac triuiu aniionini spatio, ([uantuin in nienta ([luvrere, e( hihIiothce;iriiiii l:iiii viciiiaruiil
nic fuit, ahsolvi. Ast, [iroh ilolur! iuedita ac so[iit;i ([uam dissitarnm, iii qiiihiis codiccs liiic pcrlinentes
remanct ah aiino I7l.'i. Nce iion hihliotheca Bencdi- hiterc noveram aul suspicahar, fores piilsare coiisti-
etina, qiiam ad nmbilieum qiioi|iie perduxi. In liv tiii. Scripsi ad iloctos illarum hibliotliecarum custo-

gionihus cnim nostris opcra iion nisi (^iallieo idioiuati» des, ad alios enidilos nuigui noniinis niagiuvque
scripla siib prclo siidanl, Latina vero iu forulis et auctoritatis viros, iit iliesaiiroslateutcsaut apcrireii',
pulverc bihliothecarum jacent. Iluc accedit gravis -, aut apcriri juhcrent al([nc ad iiieuiii iisiiiii piinio
;

[lemiria mss. codicuui, quoruin 0|)c el o[icra iiovaj operuni ah ipsis scrvatorum eatalogos, deinde ipSa
edilioiies adoruaiitur. Tauta est illa inopia iii Gallia operaamc deleeta. vel variantcs leclioiies iiule exeec-
nostra et Lolharingia, ut iii decursu lahoris uiiiiiii ptas meciim coinmiinieari faceieiil. yu;e (|iiulein res
diiutaxat dctegerc potucriuuis, uenipe tractatum dc ielieius quam sperare poteram, cessit, ita, iit .\lcui-
Processionc s:incli Spiritusah Aleuiuo nostro inseri- nus meus longe ditior i|uaiu in collcctioiie l>. Qner-.
ptum Carolo Magno inqieratori coron;ito aiiiio 800. eetaui aut D. Catclinoti foit evascril quoruin ij opi% :

Qiialis ct ([uantus ille sil traclatns, anuuntiat .\iito- fliiibusque mediis id i»erfecei'iin, nunc paucis enar-
nius Uivetus in Adiiionitione ad toni. \UI Galli;v Lit- raho.
tciaii;c, pag. x, xi et xii Prccare pro pcceatore Vlll. Prima suhsidia mihi venere c hihliolhecis illti-
annorum ocioginta tiiuui et inensiuui dccciii, qui strissimornm capiliiloriim callicdralinm Salishurgcn-
nuUo indi'get adminieulo ad amhiilandum, ad vidcii- sis et Frisingensis, opitulantibus illarum eeclesiarnm
duin, ad audienduin; sed mcns sana in corjiore sauo, rcvereiidissimis eaiiou. eapittihirihns, pnvpriniis D.
quod Dci donum est, cl ei leddo corde et aiiimo. > coniite de Saurati, eu lemporc rcv. arciiiepiscopi ac
lliicusquc Seiiecio venerahilis. principis S;ilishuigeiisis aii comilia iiu|)crii hie Ua(is-
VI. .'icccptis liisce viri egregii liitcris faeile auim- iiona; legato pleiii[ioleiitiario; et D. h:iroiic de VVer-
advcrti, edilioneni illaiii Operuin tieati .\Icnini diu lcnstcin , seieuissimi ae cmiueiitissimi cardiualis
adhiie forc protialieii(l:iin, ;iut per obitiiin scnis hii- Bavari, e[)isei)[)i Frisingensis, ele., ele., eoiisiliario
jus tot jani ;iiiiiis gravati peuitns dcseiendam, ant iioii intimo, ulro(|iie bonorinn oinniiiiii liictu satis nnper
nisi ciiu) nmUoriim iiioiiiiiiientorum liuc pcrtiiieii- ercplo. Aniho siiinma cuiii beiievolcntia plui-os, qiios
tiuni, iii variis hihliolheeis eliamuum latcntiiiin ile- D iiispieeie eiipicham , codices e pretiosissiniis illis
fectu prodituram. Per inlcgrum ergo amuiiii, dchi- vctiistalis rcconditoriis subminislraruut, qtiorum ope
litalis viriiim mearnm eonsciiis, dcliherans, niini vaiia ancedol:i ohtinui, ([iioniiii aliqna a.l edita cnicn-
(lidicili hiiic hihori iu:iiiuiii i|)se admovcrcm, taiulcm dauda, alia ad defcctiis inavimc iiiiiahili>s supplen-
cpns leiitare ineeiun shitiii. Iloe meiim pro|iositiiui dos, ali:i dciiiqiic ad oi^tts uovis opiiseulis aitgenduiii
I ideni I>. Cateliiiot inilio anni 17."),") [icr c[)isloIani adhibcrc polui, proitl siiis sonqier loeis itolavi.
si^uilUavi, coiifisus lunc, ([iiod a iiova, ([iiaiii ;ininio I\. I^ou miiitis heuevolutii, iiec uiintis ad stndii
el calamo conceperat cl|i:irliirire inoriehatiir ehiriss. iiiea jiivanda pro|ii"iisttni ex[)ertus fui emineiKissi-
I). Logiiionliiis sii[ir:i landaliis, societ;ite lillciaria iiiutii l>. c;irdiitalcm P.issiouciim, jam anlea de heato

Ueiiedictiiia, aiixiliiim atqiii; siihsidia ni;ijora :id lnic Alctiiiio, ciijiis ('[lislohitii ad l'!:iiihaldiini, iiuiie ordinc
opus facilius exscqiiciiiluiu ci)iidiiccnti:i cssein ;idc[)tti- (piinqu;igcMiii:iiii (ii) loiii. I, [i.ig. ti,", iiolis varia ei'u-
lus. Itc hoc eniiii instituto idcni l>. I,egi[)()ii(ius rcv. (litioitc rcfcrtis illiisliavcral, o|)tinie meritnm hie :

1). Calmctiim pcr litler:is cdocuit, doet()S([ue sodales ergo \ir suiiiitiits, laiiia cruditiouis elariis ct, iluni vi-
congregatioiiis l.olli:iriiigic;e, ciii is liliic pi';ch'(lu- verel, liltcratoruiii M.ecciias optimiis a iiie iiiiiiloi';i-

lam gereh.il, ut scse adjiiiigi patcreii-


liiiie si)eict;iti tiis, [iriino indiceiii omuiutu o|)iisculoruiii ad .\le'ii-

(:ir, invitavit singulariter vero l>. Catelinol eo [ler-


: iiiiiii [icrtiiiciiliiiiii, pr:cdi\iie hihliothiea Vatic:il'.a
iii

i.iovit, ut collcctane;i siia, [iro uuva editione u|)eruiii ciijus iUc tttiic pra-lecluraiiicuni iiiavima iui liumiliis

(a) Sccimdiiiii huju.ec nuvx ediliuiiii rccensiuneiii,quiiiqua);esiiiiniii scxtaiu. Fun.


15 PR.EFATIO CENF.RALIS. 14
lautlc gcrebat, serv.ilonim aJ me mitti ciiravit; doin- A dericus Temlcrus rc~i:c Danice majestati a secreiis.
ceps vero ejtisdem bibliotliccB ciistoilibiis, ut qu;c cs .\. D. Scbcidio ocius accepi epistolam hiimanitale
codcm iiidice selegeram, descripla ad mc dirit;crenl, plenani, qiia mihi propcnsissiina vohmtale omnein
inaiidavit. Iiidc crgo accepi 1» libclliim bcali Alciiiui
: operam siiani addixit el ad similcm bcnevolentiam
,

ad monachos Golbi;c coiilra breresin Felicis, buciis- doctos Daiios et .\iiglos, misso aj eos conspectu a
que desideratiim, editiim a nobis cuin pnKfatione cl. meedito, persiiaderc vclle promisil. Miijoia pricsti-
D. Foggini i" libelUim dc Anticlirislo Alciiiiio sup-
: tit D. Kli)l/.iiis, qui ut ciimdem conspeclum noviter
positum 5° libellum de Parlibus oralionis, de oiio
; vulgatum toli orbi litlerario notnm reddcret, illum
videatur monitum pricviiim ad p.irt. v Opcruin Al- cii.n magna comiiicn lalionc in Aclis eruditnrum
cuini -i"" cUartulascalciilalionis cursus liinaris ot bis-
; LipsiciisiJuis anni I7li0 p.ig. 2.")5, rccensuit, ac pnstea
sextilis prvparationis. Demum variantes quasdam el per cpistolam ad slrciiiie in cwplo opere peri;en-
raeliores lecliones,quas suis locis addidi. dum, me aniinavii, oblatis qiiibusvis, qu;ie in ijlius
X. His cminentissimi eardinalis bencficiis cumu- potestalc essciit. siibsidiis, donatoque libcllo paiicis
latus, et fiducia tam promptie bencvolcnliaj aninia- apiid nos cognito ct rar;c cruJilioiiis, iii quo d« eru-
tiis ejiisdem quoquecoiisiliuni expclere non verebar, ditione Saxonis Carolini .\lciiini discipiili, Vilem-
de edendis inter Opera beali Alciiini vcl omitlciidis bergre sub pr.-esidio D. Joannis Guilielmi de Bt^rger
libris illis fainosis, quos Carolinos appcllant, de iwn disseritiir.
adorandis imnfjiuihus., qiios iiuidani scriplores eidem XII. Porro illiistris D. Tcmleri pmpciisionem iii-
Ali;uino nostro tribucrc volebanl. Siiniil vero rogavi solitam et ardorem pro laboribns niiis juvandispror-
ut eosdem libros cuni cod. inss. biid. VaticaniC, B sus singnlarem quo vocis pnccoiiio cxnrnem vix
,

qiicu) lilleris Longobardicis scriplum ibideni scrvari liabco. Vir isle pr:ecl:iriis niinqiiaiii anlca milii co-
,

scripseral .\.ug. Sicucbiis de falsa Doiiat. Constantiiii giiiliis, ex \ctibiis Lipsicnsibus dc consilio meo
contra Lauienlium Vallam, lib. ii, p.ig. III, conferri cdoctiis, paiilo post kvtinncs qiiasJam variantes cpi-
jubeal, euni praicipiie iii finem iit constare possit,
, stolarum nc librorum de Trinitatc, cx veteri eJitio-
.in capitulum ulliiiiiim illorum libroruin qualc in , ne lloiniliarii Doclornin dcscripWis et a ccl. Babizio
cditione Severini Binii reperitur, genuinum sit, an, oliin nol;itas, ad mc misil, ct iit opc.-a sua pro libitii
qiioJGoldastus adversiis Biniuin contcmiit, spnriuin utcrcr, mo cohortatus esl. llac viri optinii bcnevo-
cl confictum ? Non rclicuit cruditissimus cardinalis leiilia fretus ipsiiin rogavi nt si qnos doclos viros
,

suam, quani mente tcnebat sententiam, eamque milii in Anglia iiosset , cos mihi conciliarct; ul bc;ili Al-
aperire dignatus est per epistolani Roina ad ine cuini scripta, quai in illins vegioiiis bibliotbecis ser-
scriptam iv Kal. Febr. 1759, in luec verba « In bi- : vari ex catalogis lihrorura niss. Angli;e et Hibcrnia',
bliotlieca Vaticana nullus repcritiir ms. cod. libros atquo cx aliis cruditorum reccnsionibus iioveram,
illos continens quos Carolinns de non adorandis perquirerent, et ea qiine expetierain pro gloria con-
imaginibiis vocare solcnt. Qiioil pertinel ad corum tcrr;inei sui ad me destinarcnt. Non Jefuit petilis
confulatioiiem ab .\driano I ccmposilam et Carolo vir illiistris ;illius tamcn coiiatus iliiJem fueie fru-
Magiio inscriplam, exstat illa in duobus inss. Codd., stranci. Responsnm enimvero ex Anglia tiilit Joctis
neinpe Rcgio Vat. 10 II cl I0t!3. Scd iiterque Codex viris profecto iiijignum nobisqiio ingratum
, ex- :

chartacciis est et admodiim receiis. Etsi vcrn ex speclare nos jiisserunt ultra anni spatium, Joncc
forma litterarum aperle conslet, iii Gallia utrumqiie p desiderata describi possent simul vero pro scriptu-
;

cxaratum fuissc, ncutcr laincn indicat, ex quo vctii- '^ ra ac labore unius hcbdoma J;e mercedem pacisci
,

stinre Codice, el in qua bibliotheca descriptus fuerit. volucre ccntum et ultra librarum sterlings. Et pri-
Cicterum nilill dubiio Coilirein i()[>i illum ipsum
, mam quidcin conditionem in acccptis fcire voluis-
esse, queni ad Gregorium Xlll fuissc niissum ex Gal- sem altcram vero qu:e turpis nobis visa est (el
; ,

lia tradit Severinus Binius. Cum aiitem eiiixe postu- ciii non videretur?), rcpndiare dcbui. Neque tamen
lcs , ulruin bonuin ccnseam dare his qiioque locum fortuna, qu;e in Anglia i.iinus fuit propitia, ine pe-
in appeiidico Opcrum .Vlcuini, candidc dicam : non nilus deseruit beneficio cniin viri clarissimi D. dc
;

ecnseie; millain eiiini esso video alicujus poiideris Brequigny, regi;c inscrip. et Iiiim. lit. AcaderaiiB
conjecturain. qua; suadeat Carobim Magnum .\lcuini socii, epislolas, qnas maxinie obliiicre desiderabam,
opera usiiin fuisse in iis conilendis libris, quos (^jaro- ab codem, dum ('.hristianissimi rcgis mandato anno
linos appellant. i Hactenus sapicntissimus cardina- 17Ci .\ngli;E bibliothecas pcrsciutarctur ex cod. ,

lis, ciijiis consiliiiin eo libentius secutus sum qiiod , ms. bibliotheciie Harleian;« dcscriptas accepi. ilujus
revcra nulla ralio, qiue alicujus poiideris baberi pos- ergo viri egre^ii benevolcnti,-B thcsaiirus iste litte-
sit , succurrat pro opinione contraria, multa: vero rarius ab omnibus crulitis in acceptis refcrendns
cl graves rationes prorsus persuadeant , beatum .\l- est, ut prolixius narravi in Monito praivio ad .Maii-
ciiinum illorum librorum auctorem nnn luisse, quas tissam.
protuli infra in proefatione ad opuscula siipposita. XIII. Aliam nirsus viam laborcs mcos juvanJi
XI. IIoc primum lentanicn cum tam felicitcr inibi causa in Hispania ncmpe, tentavit praslaudatus D.
cessisset, alias insiiper vias explorare conslitui, mi- TcmIeriis.OptabamexiIliusregionisbibIiothecis,prai-
nime hxsitans , per illas me reperturuin ampliora " sertiin Escuriali ctToletana, nonnulla nionunienla
aJhuc subsidia , ct viros eriidiios .le.iue ad stuJiis ibi, quod sciebam, scrvala aJipisci, aJ bistoriam
mcis succurreiidum faciles. QuoJ ut promptius fie- erroris AJoptiaiiorum, cujus .\Icuinus maxima pars
rct, conspectuiu omniuni opusculonnn qiiie et qiio ,
fuit, illuslranJam coiiJuceulia cpistolara nimirum
:

ordiiie in nova editione comparere dcbcrent, anno ineJitam episcoporum Hispani;e, sectatorum Elipanti
1760 typis Montagianis vulgari fcci aduito inilicc : archiepiscopi Tolelani, ad cpiscopos Galli,'E Aquila- ,

aliquorum codd. mss. in variis bibliothecis latcn- ni;c et .\usiii;e scriplam, ciijus potissimuni causa
tium : atque ita una qiiasi generali epistola viros convocalum fiiit concilium Francofordicnse anni 79-1,
doctos ad syrabola sua buc conferonda invitavi ac cujus ob detrilos, ut pr.-ctendebatur, characteres non
provocavi; nec sane frustra; spe enira citius viri nisi iuiiium et concbisionera JeJeral D. Denricus
(fuidara et eruditione el Ubris editis celcberrimi nltro Floresins in sua Espafia Sagrada tom. V, pag. 557. ,

nec singulariter imnlorali siiam operam oblulerunt. Cupiebara pariter, libros Etherii ac Be;itl adversns
Inler (juos priwi fuere iUusiris D. Cbrist. Ludov. ingruentem errorem Adoptianorum scriptos, et pri-
Scheidius serenissiuMe famili,c Guelficac historiogra- raum a Petro Stevarlio cnra aliis veteribus scripto-
phu5, opcris laudalissimi Origines GuelfiaB alio-
: ribns Ingolstadii anno 1616 editos, cum cod. ms.
ruraque pluriuin scriptor. Cl. D. Christ. .\dolphiis conferri et inde eraendari passe , eo quod ediiio illa
Klolzius in universil-Tte Halensi cloquentioe el phi- in nonniillis locis manca et imperfecta esse videba-
losophi.x professor variis lucubiatiombus et littera- tur; statucram siquidem aliqiiando libros illos cot-
riis pjgnis clariis; deinJc illuslris D. Chrisl. Fii- rcctiores in appendicera opcrum bcati Alcuini refer-
; ,;

1« B. K. .\LniNlIS SF.l Al.r.l'IM:S. - PR.EF.VTIO GE.NLU.VUS.


re, Hioul iu ilKiiuiu cuii^pootu l>|iis vul^':Uosi^iii(U':i- A potilis vir liiiniaiiissiiiius, cujiis poslhac licncvolen-
vi. lluiu ini'o ili-siilciiu ul sulialieri pu.-st't , huiihitns tiaiii iii :iliis quiique rcliiis, (piod lotorna apnd nos
Toiulciiis iiiiilouiu iii llis|iaiiiu (!o|;i'iiloiu , cailoiu moiiiiiria ('olobr:ibitur, ulilissiinain cxportus fiii. Ejiis
(ii'tini|iiilii(liiio ac /.olii uil litlcralikrcnilalinics jiivan- orgn jiissii doctissliiius D. Pliilippus l.uilnviciis l.iclile
(liis ailcclMHi, ctMivtuiit , iicni(>i' I). Caruliiiu C.lirislo- iii alihalia saiicli Gcriiiaiii a Pialis bililintlncarins,
|iliui'um I'luor le^ic lo^-aliiiiiis l>auioa' Mailriti oc- priiuo ('al:ilngiiui nmuiuin opusciiliiriiiii iiiss. ad .\l-
clcsiasieii; l" ^>'' |ii'a'olarissinuis uciiis iiiiiiicin ouiiiiiin pcrlinonlium, (pi:e iii liibliolhoca regi.i P:i-
bpi.lem iii<>\it, viasi|iic iiiuiifs tcnlavit , i<U|uc viros risionsi si'rv:iiiliir ; iloiiiccps vcrn v;iriaiilos lectioiios
(liictos, (|uos iii liiinc liiioin i|iiiil|iiani cuurorrc possc siiiiiiiia diligoiitia indc cxooiptas, ct (pia'ilani anccduta
crisilcbat , iiiralinaliililor sollicitavil, iit liiscc volis ad ino iiiiuirum cpistolam Alcuini ud Gcor-
iiiisil,

iiieis obsocuiiilarcnt. Vcruni coiialiis illins pUniiua giuiii patriarchain Jorosolyniilaiiuin ; cl npusculiim
rcpercrc olistaoiila luros ciiini bililiullicoariiiu illa-
: do Oilhiigrapliia. Iliijns viri iiiiliistria' paiilcr dc-
rum taulopcre ubscrala^ siint ut iiciiiini cvlcriiruiu , licn iiuliliam illaruin opisliihiruin qiias , l:in'liu iu
:ul illus iicei'ssiis patcal aiil oiiilicos mss. ibiJom
, liiblinlhccis Aiigli;c loiiiliis:!.^ , nnpor siiis vinciilis
reouutlitns ulla ratiouo cuii|iiaui poilicis ao maiiicis solvil vir illuslris D. ilc Urcipiigny, ciijiis siipra me-

suis solvere iii :>lioruui usuiii lloc:il. Ucpcril t:iiucu iiiini, cl incuioravi iii Moiiito pncvio ail
auipliiis
laiidatiis D. 1'hicr vir.iin ni:i);iii aputl llisp:iiios et Manlissaiu cpislolaiuin (a)ul>i lola delecti hujus Ihc-
apud evteros ([110 iiic noniinis, D. r.rcguriiiin M:ij:hi- saiiri historia ipsis hujus celcberrimi Acadeiiiici ver-
siuiu generosum Valcntinum , a qiio, ob gcstam ali- bis narratur.
quaiido prxfecturaiu bililiotbcoa; icgi;v, qii:ecun(iiie D 'XV. Allcr qnoque cjiisdcm congrcgationis sodalis
vntis meis expotila olitiiicri posse spcs mai,'na alTul- erudilissimns D. Jacqiics-Cbiiidi' Viiicenl bibliolhe-
sit. De hoc D. .^lajaiij-io laiiilalus D. Pliicr iii littoiis carius alibati;e sancti Keinigii Rhcnieiisis ab amiro
e Porlugo ad aipias mincralcs iu moiitilius Graiiaton- luihi addictissimo D. Joaniic Franciscn inonasterii
sibus d. d. \ Jiiu. I7G3, ila ad mc scripsit « Xon : sancti Symphoriani Mctciisis monacho lienediciino,
omniiio desuiit (iii llisp:iiiia) viri sapientia et erudi- historite iiov:eejusdcm civitaiis scriplore, excitatiis
Ikjup. pi-.cstautcs quoriim dux el aniesignanus cele-
,
openi n(Mi modicani inihi lulit, confcrendo opuscuhi
l^erriuuis Greg. M',ijaiisius sino dubio censeaulus est. Akuini mss. in biblinthcca sancti Rcmigii et alteva ,

Vir enim isto ima cuii'. doctissimo fratre Anlonio sancti Theodorici prupo Rliemns scrvata, quuruni
sese uiiice litteris consccravil. Regi cum esscl a bi- dilTcrcntcs lcctiones ad iiic iniss;c apprime scrvierunl
Miolheca Grogorius , ut iuviili:c cederet se hoc , ad veram lec(iouein mullis locis rcslitsicndam. Cu-
munere spoute sua alidicavit. Tantum vcro abfuit piebam equidem simul confcrri potuisse viiam heati
ut isia reruin mutatin viruin a littcrarum ainore Alcuini antiquam cum cod. luss. Rhemis qiioque iii
avocaret ut calcar potius ipsi addidisse videatur.
, Libliotheca moBasicrii sanclae .Marix" scrvalo, qiio
Yerum certe est , qui cum solida eruditiouis laude usus est D. Quercotanus, cujus nihilominus editioali-
;cquale inscrviendi studium conjuugat excepto Gre-
, cubi mcndosa mihi vidobatur. Veruni idcm inihi ac-
jiorio. iii nnivcrsa Hispaiiia roporiri neniincm. 1 Viro cidit quod olim D. Mabillonio, qui, ul ipsc narral in
igitur liuic laiitopcrc mihi laudatodesiderium meum observalionibus pr;cviis in Vitani beati .Alcuini
l>er epistelain apcrui alque adjutorium illius
, ,si iiuni. 3, codicem itlum aliquando visuni, ac postea,
quod mihi inipeudere valoret expctii eo eventu fe-
, , ut cum editis conferri posset, perquisitum, nancisci
f,
lici, ut ab amicis suis tandcm illam niagni moincnti
** non potuil : etiamnum enim iieque in prajdicta bi-

cpistobin episcoiKiruiu Klipanli scctalorum incilitam bliotheca, neque in i>jnsdeiu catalogo manuscriptoriiin
cxiorsoril, quam is e eoil. ins. Tolelano descriptam hiijns Vit:B uUiim vcstigium vcperitur , proiit etlo-
ocius ad me dcferri cnravit, addita epislola, quara ctus fui ex litleris amicissnui D. Caroli Lanccloti
ad tidcni rci conciliamlam iiupressam cxhibui. Coili- die lO.Marlii 1776 adincexaratis, cujus viri laboribus
ceiU tamcn, iii qiio continclnr memoratus Apologeli- ei industria; siugulari monasterinni nostrnm saiicti
cus Etlicrii cl Beati, qiio cum etlitio Stevartii uon Enimcraini in acceptis fert sacrarum linguarum et
satis accurala confcrri potuisset , iiulla industria elcganiioris liiteraiura; pleniorem evnditioncm.
obtinere poinit vir oplimus, cui iu luinc tinein lyus- \VI. Graia demuui incnle recolenda est bofiellcen-
(lem Stevartii voliiuicn lypis inipressum dircxeraui tia revercndissiini ac dignitate simul atque multiplici
prout mllii siguilicavit iu cpisiola altera ibidem a eriidititine illuslrissimi S. R. I. priucipis el abbati»
iiie exhiliila. Qnx causa fuil mulati a nie consilii, sancli Blasii D. Martini Gcrbcrt. Ei in acceptis l'e-
quodetiain D. Catcliiiol placucrat, eostlein libros his reiidum, quod nunc publicaiii liicein adept:»; siiit cpi-
cperilms jiiiigcudi, ul iiiitio proposneram in conspe- stnht (puiHlaiuad Aiualariiiui cpiscopuiii Trevireuscm
ctu op;>vuiu isloium s'ipL'rius nieinoralo. Qu;vnam et Petruni PVonantuLe ablialc;u jioitinoMtcs. lude
lilia iilciu D. M;ijaiisii!s, sludiis nicis sumuiipore cliain coutroversia dc auclore episloLe do C;wreioo-
;iifeclus , pro illuslranilis .\iloptianornm scriptis ct niis baplismi qiiain Canisiiis ot Quovcotanus iVl- ,

iictis-suggcssorit , cl liuniaiiissiinis alqne erutlitissi- cuini csso arbilrabaiilur, iu luoe collooata ost, Sir-
iiiis illius cpistolis inlelligi potcsl , in Appeiidicc II inoiiilique scntciilia pro coiloin .Vuialaviu conlirniata.
a me lolaiis. D
Noque sine laude pv:etovcuiidi suiit diiumviri iii re-
XIV. His viis, ad lorminum mihi propositum leli- publica liltcraria nplinie nioviti cl dilVitiiacvuilitioue,
(\ius pc'rlingenJi, i:i l.olhariiigia, Italia, .\iiglia ct ([uaiu pv:eclavis siiis oporitius pvobarunt, ccleWrriiui
Uis{>ania haud oinniiu) frnstra lculatis, coininiltcre iieinpe D. Ocfelius biblinthec;»; elcctor:ilis .Moiiacen-
liaadpouii.ipiin cli:iiii iiisigiiiorcsbibliutliccasGalli:» sis ; ct D. Kollariiis, C;vsai'c;e Vin loboncnsis, cuslo-
consulerom, iii qniliiis l;iiu pr:cclarc vcrsati siiiil dos et cultores solortissiiiii. Primuscxcusso ditissinui
»o:lales cclelierriin;c Uoneilicliii:o congrcgalionis san- su:c cur;e concredilo llicsaurn, quidipiid usibus mei*
cli Mauri : qiiainvis ali hoc proposito inc avcrlere aptiiin reporil, iiiilii tradidit, ac pr;otcrca multala-
potuissct D. Calclinot siipr:i laiidatiis, ad ino scri- boribiis meis accnmmndatissiiua consili» suggessll.
liens qiiod in (^i.allia ol LtiUinrliigia tanta sit mss. codd. Alter iiidicem ouiuiuin codd. mi><>. nd Alcuinum |>er-
inopia, ut ii> dtfcursu laboris siii niiuiu diinlaxat de- tinontium in aiuplissiina C.osarea l>iblinthtM'a scrva-
tcgerc potucril, iioinpi' lilicllnm do Prnccssioiic Spi- toruiii liiihi bonovolo indulsil, ct pusthuc lcclituios
ritus .sanoli. iMhilo:iiiuiis iilipsuui pcriiioniet evpcriri vaii:iiitcs indo cvlralii, oasipio uiia cuiu euistula in-
cli.ini volui. Soripsi igilur ad rcv. D. Itoudior, ejiis- odila ad jVipiilain, quc uuiic nrdiiie iii [tdit. nor.
dcm coiigrcgatiiuiis luiio siiiioriiireiii goncralein , ro- l(il| ost, ad iiie defcrri curuNit.
i;iins utquosilaui sniiruni soihilinin uil nporam siiani \MI. Il.cc loro suut Mibsidia qiix' pro einlondit, ,

ffiihi commodandam |iermu\eret. .>un deluit mcis augendis rurrit'oiiili«quc hcati .Vcuini Operiuus up«

(u) Quod viJe pnst Muniiuui in haoci>« eJiliunero iiovaui. Eui r.


»7 DE VITA B. F. ALBLV» SEU ALCII.M FROBEMI COMMEMATIO. IS

Virorum eruJilorum oblinui. Porro ih reliquis coni- A Ralisbonensis,cujusconteiita anecdoU» interaddcncia


incniorandis, quae ab aliis quibnsdam liibliothecis ad et supplenda dare oportuit ad calceni Operijm.
Hie pervenerunt, minoris monienti, non cst, cur diu- XX. Ciiram demum nieam eo direxi, ul lijcc editio
tius lectorem ilelineam. Omnium enim opusciilorum, majori lectorum commoditaii servire possit. Qua-
quae niihi usui fuere, mentionem semper feci iii Mo- propter loca qusdam pcr mcas aliorunH|ue nolas il-
nilis prseviis. Nunc ergo, quidin liac editioiie praeter- lustrare studui :sanctorum Patrum scntciilias el iu-
ca pncsiitum a ine sit, breviier enarrandum, ad ea, tegras nonnunquain commeniationes qiias bcatus ,

conipcndii gratia, lcctorem rclerendo, qiue in iisdeiu Alcuinns in sua commentaria suosque traclatus re-
Monitis ad singulas Partes additis, pricnotavi. tulit, ex optimis editionibus citavi; diircrciites ac ali-
XVIII. Ope niinirum codicum niss. velustorum, quotics meliores lcctiones adiiotavi, cl alia pncstili
inio majorein partem coxvorum ac optima; iiotie ;
quK hic conimemorare longum csset, elabattcntu
opusculorum quoque quorumdam separatim edito- lectorc in ipso opere facile deprchcndi possiiiit.
rum, quorum copiam ex variis, quas laudavi, l)il)lio- XXI. Quod ordineni quo siiigula opusciila in hac
lliecis liabui, eilitionem D. Quercctani prope ubique, collectione disposita fueruiil, conccrnit, diversus est
praeter librosadversusFelicem et Elipantum scriptos, ab illo quem obtineiit iii cdiliiuic D. Qncrcelaiii.
quoruin nulli vetusti codices rcperiri potueruni, cur- Inilium cepi abepistolis, qiias collector laudatus pc-
rexi; multa loca corrupta suic integrilati rcstitui; nulliuio loeo dedit, ob lianc potissimiim rationeiii,
monumciita iionmilla, qiis ad hiec usque tempora et quod ab eruilitis avidins expetantiir, et ((uod ex
cundita dclitucrunt, collegi, iisque hanc meam edi- illis, tauqiiain fonte limpidissimo, m;ijoiein parleni

lionemlocupletavi iuter qiiaipricprimis memoranda!


: pronuxerint, qua; de Vila beati .\lcuini siiui coni-
snnt episloljc ultra septuagiiita , qiuis prioribus, ante B mentalus ; el idco tampiam tcslimonia fi.lelissima
quam illae ad meebibliotlieca Harieiana pervenisscnt, liaberi debeant illoriiiii omnium qu;c il i iiarrantur et
jam prope prelo absolutis, per moduin Mantisspc ad- critice expcnduniur. Epistolas sequunlur secuiidiim
dereoportuit(a). Reliquaanecdota et nnncprimum in dignitalcm materiaruui opusciila exegetica, diigma-
lucem eruta in Elencho operuin statim subjicicndo lica, litiirgica ct inoralia; historica scu Vit;c saii-
cnnipenilii causa sigiio stellie' nolavi. Porro opuscula ctoiuin, poctica, grammalica, rhetorica et dialecli-
duhise auctoritalis, atque omnino spuria et beato .\1- ca; illa dcinum , qiuc exstant astmnomica, dc
,

cuino supposita a genuinis , quibus in prioii editione cursu et saltu lunie ac bissexlo. Idcm dciiulc ordo
cominista fuerunl separavi
, de quibus eruditi le-
: scrvatur in opusculis duhiis el suppositiliis.
gere iion gravabuntur Monita pra-via uniciiique El lucc fcre sunl qiuc in iio\issima hac Qperuin
opusciilo pr;elixa. Deinum toti huic collectioiii tripli- Jicati .\lcuini cditione pio nica tcimit;ile iiitcr tol et
ccm Appendicem adjuiigere visuin est, ciijus consilii varia oiTicii mihi incumbciitis nei;otia, qii.c totiim peue
rationein quoque rcddidi in Monilo pr;cvio. iiomiiiem solaexposcunt, pr;\;sl;iie polur; quiideliain
XIX. His omnibus prelo pene absolutis forte for- munus iinpedimeuto ne opiis, quod in statu ma-
fuit,
luua ad nianus meas delatus est cod. ms. veluslissi- joris quielis coeptum citius absolvcretur
fiiit, aut ,

nius, circa medium siec. ix scriptus, reperlus nuper accuralius expoHrelur. Quod aequi' bonique habeunt
iii bibliotlieca collegii sancti Pauli hiijus urhis nostrx
C beiievoli et erudiii lcciores.

(a) Vide Monitum editoris novi.

COMMENTATIO FROBENII
DE VITA BEATl F. ALBINI SEU ALCUINI
DE NOVO EX GENUIMS ACTIS ET ILLIIS SCKIPTIS CONCINNATA.

PROffiMIUM. nccessum duxit ; illamqne su.i; editioni, pr.-efationis


quidem
induslriu lunc sullicere
loco, piuMixit. Qu;c
Yiri cruJiti, qui sanciorum Ecclesi;c Patrum alio-
poluit ad Alcuinum noslrum ex opusculis tuiic dele-
rumque veteris a>vi celebrium scripiornm opcriluis Nihilnminus cuin ex scri-
j) ciis plcnius cogiioscendum.
colligendis, aut nova editione vulgaudis, operam na-
ptis noviter ininc rcperlis, qiia.' D. Qucrcctani noti-
varunt, non tantum in illustrandis scriplis , vcrum
tiam fugerunt, conmienlalioiii viri hiijus clarissimi
ctiam in ordinandis gestibus et actiluis illorum, suo- novam luccm conciliari, ct qu;c adhiic obscura re-
fpie tempori assignandis omnein diligenliam adbi-
manebant, plcnius eUicidan pnsse comperimus ; opc-
buerunl , ut iiimirum virorum siia ;ctate tain illu-
lam iiostram,in \'it.^ bealiviride novo concinnaiida,
slrium non tantum eruditio et doclrina, bujus nostnc
et qu;csttoiiibiis quibusdrni hinc indc molis ciiodaii-
a^tatis boininibus ac posteris conimiiiiicarctur ; ve-
dis pdsilam, baud impoilunain aul inutilem forc ic
rnm etiain illoruin viriutcs, quibiis quondain pr;clul- dicabiint, ut confidiimis, eruditi lcclores ; q.i^uirii
scrunt, ad imilandum propouereiitur. Idcm cousilium
laincn ratiouabili dcsiderio, Vilam nonnunqiiam pri -
in hac nova beati .\lciiiiii Opcruin editione scqni iio-
msevam ac ipsius D. Qucrcelani comnicntationein
slri inuneris esse credidimus. Quainvis enim vetu-
iiispicieudi et consulendi , deesse noluimus , sed
slus quidam et prope co;ctaneus scriplor anonymus
utramque ad linem hujus nostia; elucubralioiiis ex-
Vilani bcati viri ex narratioiie Sigulli ejus disci-
liibebimus.
puli postcris comniendaverit, illius tamen narratio-
CAPLT PRIMUM.
nes, solida crisi et nonnunquam veiitate deslitulas
esse, diu conquesli sunt erudili. Propterea vir illii- De beuti Alctiim variis mminibus, piitria, purentibus,
fralribus, clc.
slris D. Andreas Qucrcclanus correctioncs plures illi
adhibere, novamqiic Vilam beali .Vlcuini cx propriis I. Nomcii .\lcniiii varic in variis scriptis ac codici-
illiiis scriulis et Operilius a sc vulgriiis, ronciiiiiare bus cxaratTim repcriliir. lii vcliistioiibii.'* quidcin el
n bi: vir.v u. r. Ar.iHM si:u .vlciim '.;o

coiTfClioiiliiis clr.iilis , iii cjiisUjlis in:i\iiiic qiias .V saiicli .Xiigiisliiii ibidcin pncfccluni, noininis siniili-
ci);».'VO )>ro|>e (liiiiMilire s«ii|)t:is (lc|)ivliciiiliiiiii> , tiidd, ct tciiiporuiii aliqiia \iciiiil;is iiiiposuil, iit sc.ri-

iioincii siiuiii i(>sc, iil coiijiccic liccl, rrciiiii'iiliitN c\- bil 11.11 pslcldiiis sa-c. i\, c. 11, ;ipiid ciiiiideiii Alfur-
picssit sciiliciido \cl \lliiitus \cl AUhuiiius, \cl, iliiiii liiiii I. Kt saiie, si scripturcs illi narra-
(it. niiui. 8.
ail Oaviiluili suiiiii, ail lloiiiciiiiii, ad I);iiiioclaiii, aiiil- tiuiiciii \cii.Bed;c ilc Alliiiio siio acciiraliiis cvpcii-
cos alios luiiiiliaiiiis scril)c|j;it, tlnfiiia Alliiiiiiii atil (lisscnt siiuiii crrurcin facilliiiic dcpiclicndisscnt.
,

Albinus yiutcus. Kcliqiias ij^itiii' appcll.ilioMcs, (jtia- Narrat eiiiiii iii libri v cap. il .Mliiiiiiiii jain aiiiiu
lcs a |iiititcriui'iliiis sciiploiiijiis c\;ii'at;c lcgiiiilut', ut 71U in i'c};iiiiiue iiiunaslerii saiicli .Aiigiislini Canliia-
.\lboiiitts, Alkuiiins, .Uilininus , .Uiiiiiiti^s, clc. , im- rieiisis Adriano successisse : cl iii priilugo biuilat
pci'ili;c sciiticiiliiiiii aiil duia' ;ispii'alioiii (licl;iiitiuiii, illiini tanquaiii abbatcin rcvcrcndissiiiiuni cl doctis-
crcilani cssc altriliiifiiilas. Niiiiis crgo aciilc iioii- siniiiiii, iion a sc, scd a bcata' nicniori;r Tlieodoro
iiulli liujus iioiiiiiiis orii^iiuMii (icr liclas pvoisus tlcri- arcliicpiscopu cl ab Adriano abbatc in illa ceclcsia
>uliuiicsct vociiiii coiiiposilioiics iii(|iiiruiil ciiiii Hcii- Cantiiariciisi, iibi Ii<'da niiiiqiiam doeenjli oli- iiiiiiius
tcTO, (pii iii Eiyiiiis .1/i'H'i;! iutcrpictaliir iiiittiiiuc : \it, institiitiiin fiiiss". Iiisiipcr vcn. Bcda .Vlbinuni
reni fiuiciih^in iiuijcnlvmiiuc a vcrlio Ciiin , qiioil , illiiiii < siii opiisciili Ilistorix gciitis .Viigluruin aii-
apiid (icniiaiios luciiiiii sigiiilic:!!. ('.;ctci'iiiii, .\lcuin clorein antc uiiincs ct adjutureiii i laiidat , cujiis
Kcu .1/r/iiiiii noiiicii patriiiiii (icriiiaiio-Saxiiniciiiii opcractcoiisilio iii illa lli»luri;i ciJiiciiiiianda sc usuiii
fiii>se vidclur, ipioil postliac iiicliorc ct I.atiiio voca- fiiissc priiruelur. Qii;v oiiiiiia profcclo .Vlcnino iioslro
tiiilu .^/ftinii.^ , clVcrrc voliiil ; pro:it lccisse npparet convcnirc IiuujI po^-sc, qiiisqiie vct paruin altcntus
in cpistola ad Klip:iiiliiiii scripla, i|ui iii sua llcs))Oii- n facilc ^ierspicict. Cunsiilc, si placct, qii;c coiitra Kcy-
soria ad iionicii istiid alliuiciis iiisi^'ui scoiiiiiiale ncriini soli.lc dispulat .Vlforliis I. cit. Iiifcrius paritcr
i|)siiui vocat Albinum niijicilinc tclcrrimuin. iHonslnibimiis, liealum Alciiiiium niinqiiani fuissc
Proiioiiicu Fluccus, qiio noiiiiunquain anle vd
II. I veii. I!eil;c tlisci|iuluui. .Viiastasius Bildiollweariiis
poslposiiit, c liaptismat;! Ii;iusisse cl. yiicrccIaHO in in Vila .Vdriani pap,e mcnlionem facit ciijiis.laiii
1

pra'lat. iiiiui. "2 visuiii cst. Vcro t:iiiicii siiuiliiis csl, Albini, queiii vocal rcgis ("aroli deliciosum, qui cuiii
iioiiicn lioc cssc ascilitiiiiu, qiio licatiis .Vlciiiiuis iii- Gcorgio cpiscopo ct Gulfardo ;ibbate inissus sit a
tcr f;iiniliares, qiios in arliluis lilieralihus ac sciejitiis rcgc 'bclluiii Loupibardicum snsccoturo ad scdein
r\culciidis sucios habiiit, uli coii-iicvit, cx nioresci- apostolicam aiiiio 775. Veruni hic .VlbiuHS delicio.sik»
licct siii tciiiporis, de (pio in cpistola 181(miiic liii) aliiis est ab .Vlcuinu nostro, qiii ilKi aniio Eboraci
ad Giindradaiii , co;iiioni!'iJlo Eiilali;im ita scribil : aiiliiicdHJii 1'csidcns, iicctbim iii Galliaiii Iraiisinigra-
< S;vpc faiiiiliarilas nomiiiis iniiiiiilatioiiem solit fa- vcrat. Vocatin lamcu el ipse iiostcr .Vlciiiiius dcli-
ceic, siciit ipsc Dumiiiiis Siiuooiieiii iiiiitavit iu Pc- ciosus rcgis Caioli a Sigcbcilo Gemlaccnsi , Trilhe-
Iriiiii, el lilios Zobt^diei , lilios iioiiiina\it toiiitrui : inio et aliis, quorum testimonia suo luco inferiiis
quoJetiani in anlitiuis Vil his novcllis dicbus probarc alTcreiniis. Vide .Mabil. libr. x\iv Annal., num. 43,
polcris. > Fluccus cr^o noiiicn fiiit Alcuino ascili- pag. i:J*).

tiiiui, vcl ab ipso clccliim Alciiiniis \ero seu .\I- ; V.bc hujus ergo nostri Flacci .Mbiiii seu Alcuiiii
cliiiiiiiis priiii;cvuin cl propriiiiu. Quaproptcr locu in- nunc palria et parciitibns paucis, quantuni ex terlis
scripiionis Opcruin illius, qu:i cl. Qucrtctaniis, au- niouumcnlis cliccre poUiiiiius disserainus. Illuin iii ,

rloi itate Sixti Scnciisis et alioruni qiioruuidam ile- _, Scolicis iiatum fuisse quidain
Britaiiiii;e parlibus
ccpliis. priiiio, iil ipse fatctiir iiiim. i pra^lal. usus '-•
St'Oli;c liistorici existimariint, inter hos Biicliananus,
csl, piiiicndo .{Ibini Flacci .\lchuiiii
: nos ubique , lib. V Uisl., 11011 a familia, scd a gente Scotoruiii,
posuimiis Flucci .Mbiiii scii .Mcuini ; iii contcvtii
: qui se .Vlbiiios sua lingua vocaiit, noincn siiuin tra-
vero iioslro scniper .Mcuiniis scribimus, quod ct fre- xisec conlendit. Alios qiioquc, ut hic D. Qiicrcctanus
qiicnlius licri ab criiditis coiiiperinnis. Vcrum iii liis nutavit rcpcrirc cst qui illiiin in comitatu .Midle-
,

tiiiiliiis iiiim(i;'ari npera? preliiiin noii est. sc\i;e, non procul a l.ontlino oriiindiim dixeriinl.
III. vcro cavcn.liini cst iic liic noslcr .VI
Sollitiic Veriim iiiliil csl qiiod iu uiiiiis alleriusve partis pa-
liiiius scu .Vlciiinus coiiriindaliir \cl ciiiii .Vll.ino ab- trociiiiuiii c\ niuiiinnciitis vctiistatis possit adiluci ;

lj;Ue Cantiiaricusi a vcu. Be la iii piolojjo cl lil). v


, illorum crgo scriploruin scntcntia unice probaiitla
Ilist. .\u?l., cap. i\, laiidalo, cl ail qiieni cjiistlem cst, qiii bealuin .Vlcuiiiiiin e\ pioprio ipsius lestinio-
i;i-d;c cvslat epistola .Vn;ilccl. Mabillonii iio\;c e,li- nio Klior;ici iii Norlliiimbriiv rcgno iialiim fuisse af-
liitnis pay. 5'J8, vcl ciim Alljiuu Lt^uiiis III pap.c cu- rirnianl ; ita enim ipsemct scribit iii cpist. 3 (niine lil,
biculario, ciijiis nieiiiiuit K;iiiiliariliis iii .Viiiialibiis ad Elioraccnses Vus fragib'S i/i/nii/in' mc;e aniios
; i

:iil aiiiiiiin 7'.)i), vcl dciiuiin ciiiii Albuiiio nioiiaclio niatcrno fovislis alTcctii; et lascivuin piieriliiv lenipiis
llcrsfeldciisi. I)c duobiis (pibli-in poslcrioribiis paii- pia suslinuistis paticnlia , ct palcrn;\> casligationis
(iorcs sunt, qiii se iii crruieiii hiijiis coiifusioiiis in- (lisciplinis ad pcrfcclain riri edocnistis ;vl;Ucni. »
(liicipassi siiiit ; dc piiorivcro .Vlliino , ciijus vcn. F.iiiiiivcio an iioii ibi iiatus censeatur, ubi non tan-
llcda niemiiiil, pleriipie paiilo i'ecciiIioiis;elatis scri- tiiiii in i'iriim cvcrevil, sed ct piit-iifinm, iiiio ct in-

litores lialliiciiiali siiut Clcuicns Ucync-


: ct qiiidciii (iiniinni cxcgit sed criMira fortc. ipiam bcalus .M-
?
rus, vir alias apprinie Apo^lol. Uciiedicl. iii
il«ietiis, U ciiiiius iii siiis facil Nortlanhnnibrornni
c|>istolis ,

Anglia tract. 1, sccl. i, pag. 51 scqq., miiltis conlcn- nicnlio, qui rcgiuiies Scolicas usqiic ad Kiliiibiiigi
dil, euindcm esse .\lb:niiin I(ci!;c, ipicni vocat, disci- Ircluin possitlebaiil pr;cdiclis scriptoribus rcruiii
,

piiluin ct Caroli .M;igiii iii;i);islriiiii ; li;iiii'i|uc ail Scolitaruni ansaiii dclil, impiit U. Qncrcelanus iil ,

( ssc coiiimunciii liisloricorum traditioncm; iicc re- iii Scotia procrcaliiiii cuiii sus|>ic;iivntur. I.cgi quo-
piivnare e\istiinat ;ctatcm Beil;c ct Alcuiiii (qiiaiii qiic dc liac i|u.)'stioiie nierelur Kichardus Smilbcns
diniculUitcU) I». Qucrcclaiiiis oliniovcbal), qiioiiiaiii, Floruiii Uisl. ccdcs. .Xiiglorum libro ii, cap. PJ,
iit credcbat, Alciiiiius ;etalciii ccntiini aiiiioriim al- sect. 5, num. i.
tigit vel ctiain supj-ruvil, tpiippc qiii in cpisl. .~>S VI. Son eadcin ciM-titudine eonsial qiio generc
(niiiic 45), ad Carolum, sc sciicin vaUic aiiiiusum beatiis Alciiiiius, aut ipiibiis paivntibns fiieril oriiiii-
fssc iiidicat. diis tpiod qiiidcni iiisciiicl fcruic laciiit , el niilbis
:

IV. Vcrum
Uj'vucri opiiiioiicm solidc rcpro-
liaiic actuuiii illiiis aul Vil;c scriptoriini prodidil. .Xucloi'
bat n. P. Miclncl .Vlfdrl Aiiiial. Kci bs. Brilaii. liuii. V it;e cjus iiiitio cap. I , mibili illiiul ijcnlis .iiiiihntni
II, ad anniiiii 710, iium. i ct sc(|i|.. dculi>ustr;iiis, asscril. Et nirsiini iiuin. 7 cjiisdciii
firosiiiiiu i".r(ir/i(m
Iraililioiiciii liislDiicijriiiii ipi;c pi'a'lciiililiir, iicc coni- cap. iiidicat, t\ roiics scliol.c Kboriicciisls, iiitcr qiios
iiiuncni cssc, iicc Liliinii \iioriiiii, ipii veliislalis li.'^- ct .Vlcuiiiiis minierabalnr, c classe iiobilium fiiis.M' :

Iicicnt sigilliim, scd (piiiriiiiiibiiii iiicdi;c ;ct;itis, qiii Kcgbcrlo pncMili, ciijiis discipliiKi'
crnl, inipiil piici
ad paura resnicicntcs f;«cilc proiiuiiliaiit. Istis crpo qiioque Alcuinus traditns fiicral, c.r H(>*i/iHm /iliis

qiii piuani Alciiinum Caniianuin fnisse, cl cflrnobio ifre.f tcholasliconim. Il;cc gcncns ln-aU .Vlciiiiu nobi
: ; ; ;

21 FROBEMI COMMK.MAllO. q*

lilas intlc niaxime eliicct, qiioil btiqji sancli Wiligis, A sanguinitale. In priori ciiiin exoplat ul verha salu-
patris sancti Willilprordi cognatione jnnctns fueiit, talionis in cbartula per inaniis currcnlis vialoris
ac eo tilulo cellani niaritiniani a sanelo Wiligiso in cilius vcniant ad « filium chaiitatis inoM, qui est
promouloriis, niari Oeeano et Ilunibri fluvio vicinis, patcr merilis, fraiercharitalc, lilius ;clatc. » In po-
construclani, ac ileinceps a posleris suis possessani, sleriore quoque Aqnilain rogat, ut iic velil oblivisci
ipse lecjitima {liaModitaria, nt inierpretor) sncees- t patrcm scnio, filinm merilis, fialrem cliaritale. i
sione olitinnerit, pronl ipsf testatur in epist. ad Et inilio c|(isl. Il."i (nunc loi) cxplicarc vidclur so
Beornraduin, Vit;c sancli Willilnordi in liac editione polius fidcli faniiliarique consuctiidiiic qiiani nativa
praelixa, et cap. 1 Vit;i! ejusdein. Porro de nobilitale gerinanilate suo Aquilje conjunctum csse, ait cnim :
generis sanetoruin Wiligisi el Willibrordi Alcuinus * Solet charilas olim gernianitate fideli compacla
iii elegia, Vitic imjus sancli apposita , seu cap. 35 , iiovis s;epius litleris reforinari, ut firnia agnoscatnr
et de sancto Willibrordo ita canit in fide, ([iiae est diilcis in consuciiidine. » Similitcr
epislolain 177 (nuncllS) dilectissimo filio AquiUc
Nobilis isle fuil imrpia de gente sacerdos.
inscriplam ita incipit : i Scio le palrcm csse digni -
De sanclo Wiligiso vero :
tale et merilis, sed ex charitatis dnlcedine (filii) libi
Vir fuil populo dignus, eoKnomine Wilgis,
iii nonien iin|)Osui, quia nihil debct palri charius essc,
In Transliunibraaa uobite geiitc degeus. quam filiiis. • In bis omnibiis plaiie iiihil apparet
Hinc B. Alcuinns Caroli) Magno ipsum snb spo iiiide conclndi possit beatum Alciiinum Aquilani
ainpl;e inereedis vocaiiti respondit Lihentcr etinm :
suiiin agnovisse fratrem consangninciini, sed seni-
paterna inreiiione inea non nwdien liivreditate dilalus, n per illnin co affectu appellassc fratrem, quo filium,
hac spreta, tibi ut prodtssem, liic paupcr stare dele- niinirum cx dulcedine cbaritatis. Imo cx veihis
ctor. Vita; cap. i, iuiin. I^. cpist. 102 (iiiinc 150) paulo aiite citatis polius in-
VII. Et h;cc quidcin paiica, ncc plura de beati Al- tclligitur .\qiiilam a bealo Alciiino iii fnilrnm nu-
cuini genere de parcnlnin vero ejiis noniine accon-
;
iiiero noii conipul;iri ibi siquidcm conlcstatnr
;

ditione nihil nobis .clas indulsit. Eratres tainen et Aiiuila' dulcissiino Patri qiiod inigis illius cpislolis
sorores in Anglia biibiiil, ([iiod ipse salis apeite deleclelnr, quam iis quas a fiatiibus ac sororibus
indicat in epist. lOi (nuiic 130), ad Aiiuilani, in (jua siiis in Brilannia reliclis acci[)eret. Si ;cque iUum
liuic intimo suo aiiiico singidareni, quo ipsum ain- fialrem naluralem habuisscl, alio ccrlc slylo usus
plectebatur, aniorcni signilicans scriljit : « Credas fuissel, cx (iiio inlelligipnssit se Aquilam fratrcm
veliin, Paier dulcissiinc, quoJ noii tanla suavitale iiiter alios fralres habcre clniriorem. 5i vero cui-
fralrum vel sororuin lilterulas legere potui ultrania- j)iain [ilacnerit, h;cc ipsa cpislolx 102 vcrba inter-
rinas, quanta tu;c (lileclionis Iraiisalpinas nec talc : prclari dc ac soioribiis iion iialuralibus.
fratribns
post eos t;ediuin ralig;!! cor ineuin, qiiale post tu;c sed ila voc;ilis, nnn lepugiiabo
aflectii dileclionis :

laciei visionein aiiiabilein. » liilrr fralres porro illius lioc ijiso clcnim innotesccl, quo sciisii bcalus AI-
germanos an ceiiseiiilus sit iilcin Aqnila scii Arno, cuiniis alios qnoqne aniicos, cl mavime Aquilani
cpiscopns prinuini ac dciiide priinus arcbiepisco- suuni a[)pcllarc fralres coiisncveril.
piis Salisburgcnsis quocuin bealus Alcuinus per
,
VIII. Cognilis jain iis qu;c de |);itria, parenlibiis
frequentes epistolas oiniiia sni pectoris arcana coin- ac fralribus beali Alcnini e\ citalis dncumenlis cli-
innnieavit, noii concordant sciiplores. \iri quidani cere licnit, nullam diligeiiliani iiilcrmisimns, qua
celehres, Mabillonins, lih. xxiii Aiinal., pag. 87; et C vel cx vila cjiis priiiKcva, vcl ex Alcuini ipsius scri-
in Elogio hist. ad Vit. beali Alciiini, cap. 1, nuni. Ti ])iis, V(>1 c>; ;iliis vetustis monnmentis leinpns aut
Kivet., Hist Lil. Fraiic, toin. IV, pag. 29(J Ceil- ; aiiniis iialivilatis illius erui ac dcicnninari possit
lier, ilist. Gen. des autenrs sacrcs, loin. XVlll ; vciuin nullibi cerli qiiidpiam ad hoc pr;cslandum
Quercetanus D. Catelinot
in pnefal., cap. I, iniin I, snbvenit. Celebriores nosti';p ;ctatis scriptores in eo
in ms., nihil h;vsitaiiles proinnitianl, heatuin Aicui- fi!re convcniunt, bealuiii Alcuinum ante ohitnm
niim Arnonis ejnsdein fralrein gerinanuin fuisse. Vcn. Bed;r, hoc est, anle anniim 7.55 vix nalum
1'nicuin pene, qiio illi ad id assereiiduni niovenlur, fiiissc. Mabill. lib. xxi Annal niiiii. 17, pag. 94, et
,

argunienlum, ducilurcx cpislola 86 (iiunc 91), ([lue lib. xxiii, nnin.37, pag. 187; Rivet. Ilisl. Lil. Franc.
inscribilur Cliurissiino ijcrmano mco Aquila- anti-
: lom. IV, pag. 295 Ceillier Ilisl. Gcn. (ies auleurs
;

stitiAlbinus saliitcin, ct cx cpist. "8 (nuiic 85), ad sacivs, tuiii. XVIll, pag. 248. Illi ergo aiinnni na-
fratres Juvavenses, uhi Aquilain illorum ([uidcni pa- tivilatis beali Alcuini ciica aniiuin 755, (|iio, ul
Irem et puslorem, snuin vero gerinannm vocat : [lanlo iiiferius patebil, Vcn. Bcda obiil, consliluunl ;
< olim, inqnil, pio Palri AquiLe pontillci, gerniano ([iiorum calculum ct nos vcl idcirco scqnimiir, quod
ineo, p:istori veslro, ctc. » Iluic nihiloininns opi- is cum reliquis actis vil;e sua; opliine convciiiat
iiioni coiitradicunl alii pariter celebies scriplores, cl iii niillo dissenliat.
Coinlius, Pagius, ilaiisizius et alii, (|ui vocabula
CAPLT H.
illa fratrisac gerinani noii de sanguinis, sed de ani-
inoruin conjunctio;ie accipienda csse recle judicant. llcati Alcuini educatio ei macjistii.
Legenti enim epistolas Alcuini ad Aquilain, ait llan- D Bealum Alcuinum Eboraci ut natum, ila ct
IX.
siziusGerni. Sacra; toin. II, pag. 102, nuni. 12, salis edncatum fuisse snpra cap. I, nnm. 5, oslendimus.
apparet Alcuinum de iiidustiia collegisse lilulos Exactis prope in monasterio ibidein annis puerili;?,
oiniies exprimend;e sincerissinuc eharilalis et aini- hauslisque primis scienliaruni elenicntis, (um jam
citiae qua in Arnonem tanqiiain aller Pylades ferc- jisalniorum lectionem memoritcr lencrel, Iradilnr
batur, qiias amoris sigiiilicationes supervacaneum disciplin;c llechbeili seu Egberli illius sedis archi-
sane eral fratri consangiiineo loties ingerere. Pra;- e|iiscoiii, forlioribus jam scieuliarum ac pictatis ci-
terea hand vern siinile est, prout D. Maliillonio vi- bis aleiuius, ut scribit Vit;c ejus auclor cap. I, num.
dehatur, Arnonein iii Brilannia, qu;e Alcuini patria 7. Successerat pra;sul ille religiosissiinus AViiliido
fuil, nalura ; sed patius Saxoncin vel Bojnm fuisse, juniorisolitudinem petenli incathedra Ehoracensi non
etadolevisse iii greniio ecclesia; Frisingensis, ul aniio75S, ul Alforlus ad hunc annum, iiuiii. 18, ctad
idem vir d. D. Hansizius argumeulis haiid contem- annnm 758 num. 1, contendit, sed aniio 752, [iroul
nendis contendil ibidein, nnm. I et seqq. Commit- leslalur velus scriptor, qui [)ost Bcdain hisloriam
tere haud possnii! ([iiin hiijus aliorumque doclorum vi- .\ngIoruin continuavit el ad liuiic anniiin, quo Cym-
roruin judiciomenmiiuoqueadjniigam, cuioxsequen- bcitus Lindisfarorum episcopus obiil, eliain ordina-
tibus insuper raiionibus rohur addi posse exisiinio. Etc- tioncin Ecgiierti relulil. Ciiiistal porro cx ipso Al-
niin in epislolis 70 (iiunc91) et 92 (nunc 108) Alcui- ciiino in iiueniate de episcopis Eloracensibus Ecg-
nus ipseinet sal aiieilc declaivit (|iio sensu Aquilam hcrium sedcm Eboracensem teiiuissc annis Iriginta
fralrcm suu:n a]ipclloi, cliarilatc iiiiiiirnin, iion con- (lualiior
l)L Vir.V B. r. ALUIM SLL ALCUM U
llesll liic ectleMuii) irigiiiiii et quatuor aonis. A tls pene omnes tuppununt, reren-
veliiti indiihitatuin

Hn coiisiMisii vfio aiKloruin liuUibium fst, ut ipsi^- tiures vero oiiiiiia ad S("veriorcm crisin vorantcs
iiiet Alfditiis f.iletur, Lii;lertmii oliiissc iiiiiio 7l>(i. reliilant, et gravibiis latiunihiis deirtffnstrant Ven.
.\li liuc aiiiiu si illos 5V stiblr:i\oris, reiiiuiiut aiiiiiis Itedain oliiisse prupe aiiiiuiii 755 quu beatiiin Alcui-
"M iiiiti ivgiininis t'jiisi(i|)alis. Hi<: i'i>isco|iiis Kcj;- iiuiii \iv n;itiiiii, aiit certc discipliiiis scvcriorilius
liertus, Malineslmrieiisis oinniuin artium lilie-
(|iieiii iniiius aptiini adhiic fulssc creduiit. (lerle puer erat
ralium arinariiiiii vucal, iii inonasterio siio scliul:iiii ciiiii prliiio Iraditiis fiiit disciplliKe Ecgberli arclii-
constitiih llliuruiii iiuliiliiiiii, i|iioriiiii alii artis {jr.iiii- cpiseopiEiioraceiisis aniio752, iitpaiilo antediviinus,
inaiic:C riidiinentis, alii (iisci|iliiiariiiii lilieraliuin oriliiiatl. Ohiit vero Veii. lieda priiiiis aniiiseplsco-

dtudiis , alii divinaruin Srripliiiaiaiii sciiiilia iii- patiis ejusdeni antislilis, iiti coiistat cx ipsitis Al-
Blruebaiitiir. IIus uiiines cuiulisciiiulus siios Alciiiiiiis «•iiiui testlmoiiio iii liiie liiijus cap. referendo nlini- :

ilteraruin ac pietatis stiulio aiiteiliat ; siio vero iiia- ruiii aiiiio 75.") trieiiniu post Ecgbertl urdiiiatioiieni,

gislru ciiiii taiila cuiiliileii ia et lidclilate adlreieliat, (pi;iii(lu Aletiiiiiis liicein vix aspexisse credilur, aut

ut iiiliil ageret ipiud iiia^islri aiictiiiitas iioii piubas- ( crte, ut prinuim diximus, puer erat.
iet aileu iit areaiia (pioipie cordis siii, iMioetsli-
:
XII. Verumeiiimvero de :elate Ven. Beihe longe
inulos liliidiiiis, ipiibiis ali(|iiaii(lo inipelebatur, ei- aliier seiitit cekdiris scriptor Franciscus Chiflletius
(leiu apcrirc iioii erubescerct, iiuii iynariis illiiis in dlssertarioiie, (|ii:(iii noTic su;b cditioiii Hist. Ec-
qilod saiictissinuis inunacliuruni le^islalur Bencdi- cles. Centis Angloruni a Ven. Ueda conipilat;e prae-
clus cap. 8 su;l' regiilLe siiis seclaturilius pricscripsil, iiiisit, uhi pliirlbiis argiimeiitis evincere conatiir,
« iit lualas cogitaliuiies coidi suu advciiieiiles abbali
n vlr duelus. Veii. Bedaiii vilaiiisuani usipie ad annuni
non celciit siio. > Quud saiie prcsenlissiiiiuiii reine- 7C"2 prudiixis.sc, ac demiiin iiunagenarium ohiisse,

diuin est pio doiilaiutis tenlaliuiiibus illis periculo- ut vit;c Alcuiiii scriplur testalur. (iuo\ si veriiin sit,
Hissiinis. lunc saiie a't:is haud repiignaret, ipiiii Aleuinnspo-
X. Eegbcrto anno 7GG mii Kal. Decembris nior- tiierit csse lieike discipiihis; eo siqnidem aiiiio 7(1^,

tiiu .\lcuiiius < diviiio imiiiere Klcbertum scii .Elbcr-


i|ise prope trigiiila annos ;et-alis nuuierassel. ll;cc
tuin viruni bealuin et claruni loco amissi inagistrum ergu Cliiinetiisingularis seiilclitia absqiic discussione
accepit, > ut scriliit aiictor Vil.c cap. 2, luini. '.), pi'a'terii'i nequit.
quud nun ila inlelligeiidum esse censco, quasl .El- XIII. l'i';ecipuuin ei peiie Hnkuin quo ha;c illiiis

bortus ille niiinus duceudi schola Elioraceiisi non


iii senleiiti:i iilli vldeliir fniidaiuentuni striictum esl su-
o!itiiiueril vivente adliuc Ecglierlo,*sed primuui posl per testimoiiiu, qiiod nullain, ut ipse piitabat, pall-
illiusubilum*. llliiin ciiini magislruin sehol.c Ebu- lur cxecplioiieiii, testis nimiriim ociibli, qui viro
racensis ab Ecgbcrlo adhuc iii vivis agcnlc reclorein bc:ito in extreniis conslitulo astilil, Cuthbcrti scili-
constilutiiin fiiisse ipsc .Vlcuinus lestatur in poemaie cet ejiis discipuli, cujtis exslatde transilu Ven. Bcd;B
de Pont. Ebdrae., ubi postiiuam iiarravii /Elber- epislola ad Culhwiiiuin, edita s;cpius, et apnd .M;i'-
tiim, jani sacerdotem ordinatuiii, suo pontilki scm- liilloniiimAcl. SS. s;vc. iii Beii., part. i, p;ig. 35T, ct
pcr individuuin coiiiitem adh;csisse, addit :
emendatior, ut pnetenditur, a Chillleiio cit. opere,
A qno (Jefeusor cloiodei eriiilur niiini, cap. 2 disserialionis, pag. 11. Argiimentnin suum
Kt siinul Euhorica prsferlur iii urbe inagisler. Cliillletius ita instruil cap. 1, p. 4: « Cnthhcrtns di-
serte ait Bedain bealam aiiiiiiain cxlialasse qunrla
yiianivis ergo Ecgherliis .ipostulieo zeluductus iiiin- P
feiiu ad vesperam, septimo Kal. Jiinii, sive die ineii-
ipiaiii a inuiiere doceiidi pueios et adulescentes ccs-
sis .Maii 26 accurate. Fuit enim ;'nno Cliristi 762
saverit, pr;ecipuaiii t;imen sehol.iruiii curain, solli-
Pasclia 18 Aprills, .\scenslo Maii27. Quod ergo prce-
ciuidine sii;e eccli,'si;c plurimiiiii iiiipedilus, .Elberlu
niiserat Cuibberius, vilam duxisse usque ad dieiu
dcmandavit ciii eli:iiii
, uiaxinie l!\ii(|iiani pruprio
Ascensionis Duniinic;c, exclusive intelligendus est,
ae pr;ceipuo suu iuagistru, Alciiiiuis omiiein peiie
vel accipiendus de die ecclesiastico Aseensionis, iiui
.siium iii litlcris profeilum iii eudem poemale refert
a priinis vesperis, adeoque a feria quarta cxeunle iii-
acceptuiu. lliiie iUiiiu a s;ipiciitia, diutriiia et inu-
ciplebat. • Ita Chillletins. .\stnescio qua subreptiiMie
iiere ducendi uiiice depnedie.il, osleiideiis ((iias aiite
de(;cplus vir docliis asscrere polnerit Ctitliberlum
ailcptuni episeopalum varii geiieris disciplinas do-
diserte dixissc: Bedam bealam animam e.vlialasie
cueril ; ipiod cxlcras eliam rcgioiies adierit :

qnnrta feria ad vesperam, vii kalendas Junii. Fcri iin


So|iliiae deduclus aiinre; (piaitaiii enimillo k:ilendaruiii Jtinli dieaccidlsse, iii
6i qnid furle novi liliruniiii seii siiidioruin
Celliberli epistola iniiiiine leginuis ; sed sat aperte
(Juod secuiii lerrei, leriis reperiret in illis.
ilii dicitur, festum ipsum.Vseensionis illo die, vnKal.
I:i peregrinationc litleraria .Elbertus, opinor,
liac Jiiiiii, celebralttiii fiiisse. Poslqtiain eiiiiii C.nthber-
.Vleuinnin adulesceiilcm cumileiii habuil de liac ;
tiis cirea epistohe iiiitluiii nariavit Bedain dnahus fei-c
eiiim interpretor inilium epistuhc 'ii-i (nunc 55), aiiie Bcsurreclionis fesltiin hebdomadls niurbocor-
iilii ail, se olim inagislri siii vesligia secutuin apud reptiim vltam duxlsse ii.s(/i(e ad diem .IsiVJi.siuni)!, id
C.orbcienses |,lii Morl acenses ? ] divertisse, illius- est, seplima hiil. Junii [\iA eiiim ihi vcrba neclit)
(pie congregalionis laiidahilcni conversatiouem vi- D posl longius iiitervalhim narral, qiiod feria quarla a
liisse et amasse. Vid. iiotas ad eaindcm epistolaiu. miinc usiiue ad eesperum diem du.rerit, ac deiniim de
ISarrat pneterea .\leiiinus iii cil. loe. (pioil .'Elbcrliis caiit:ins o/oriii Patri,cle., spiriluniecorpore ultiinuiii
c\ illo itincre rediens pasloialeni ipiideni cunun evhalaverit. ll;ee plofeelo narralio seiisiiin quem I>.
Hiime:e compiilstis sit, niliil tanieii iii iUu nitineie Cliilllellusciiiiimiiiisciltirbaiidiiisiniial, iiiinirum Vcii.
11 sludio legendi ac docendi remiserit :
Itedaiii aniiiiaiil exhalasse feria quarla ad vesperain
.Sed 110(^116 decre\ii, cur.iruin poiulera propler, VII A'((/. Junii : sed litiiic iiiiici', nl lettHs habcl, ri-
."^criituras fer\e:is iii lusiri:! piisea le^'eiidi, lam du.visse usinie ad diem .Li^-t^iisioms Domiitieir, id
raclus ulruiii'tiie, s^ijjav duelor, |iiiis alnue saccrdos. est, seplimam hiil. Jiinii. Qiiod iileiii plaiic scnal,
I*eni:im n:irrat (]uod idem .E.llcrliis pr;csiil pleiiiis ae(hxisset
si Vilaiii diixil iisipie ad diem .Vscenslo-
:

dieriiui ac iiicrituriiin ;inle oilliiin siiiim Eaii'':il(lu nis, id csl, nsipie :id mi K.iI. Jiinii, il;i iilnrirnin, iil
roniliscipiilu siio puiililii-ali' ileeiis, sibl veru liliro- cv iiieiile Ciithhcrli e:ideiii leerll dlcs septiina K.il.
r:iin g:izas, seu liihliulheri' iip iiuis liliris referl.e Jiiiiii el dles Vseeii>iuiiis |ioiiiiiii(';e. Tcstiiiiuiiiiiiu
< iirani ipsiimipie si hul;i' regimen tradiderit. l)e ipio igiliir Ciilhherll, iii qiiu l>. Chiineliiis inaxiinum siue
redibit scriiio iiilr.i <':ip. l. seiileiili;e (iresiditiiii ('ulliie.ibal, illi pulins refraga-
\l. Quonlaiii de niagislrls lieati Aleuiiii serino- tiir, <piia dles Aseeusiuiiis e\ cuiiiliiiti legihus noii
iieiii ('(npiiiius, iiupiirerc poi r<> haiul siipervacaiieiiin, aiiiio 7l>2, sed aiiiio 7 j.°i in dieiii 2(i Mali, huc osl, \it
tiiiu iiecesse erit, iiiini iis (piuipie Veii. lieil.i sil ;ii'- l>. il. Jiiiiii, iiietiiril.

UO;ikeiidus? qnod ipiidem sciiptorcs aiilcrioris .cla- MV. Cuin iijiinr pr,eci|niumargMn\'.iihiin, i[»o el.
: 1 :

58 FROBENU COMMEMA riO. S6

Cliifflelius obiliiin Ven. Bedu; ad


aiiTium 762 usque A Liilli archiciiisi-opi Moguiilini, quje iriter Buiiifiicianas
tnm. XIU, Fatruin e\ edilioue Nicolai Serrarii
producere voluit, illius intentioni minime faveal, sed
Bil.l.

auctoris reccnsenliir, es. qiiibus vir doctus evinccre


inslriiit,
ex illo Cuthberti testiinouio polius rclatio
Chrotiologiic llist. Cenl. Angl. adjectie, Simeoiiis contendit Vcn. Bcdain non iiisi post inartyrium
,

quoque Dunclincusis sou Turgoti litir. u de Diincliu. sancli Boiiifacii c vita migrasso, hI{m: adeo ultra an-
eccles. cap. 1. Sliibesii Doininicani in Act. Pont. nnm 735 iii vivis cgissc et iionagcnariiim obiisse. Ita
Elioiac. atque viiorum doctissimorum, Tagii Mabil- vero ipse loc. cit. pag. 6 ct7 ex epistolis 89, 95, 1 1

et L-)0 ratiocinaldr < Epistola 130, iu qiia Beda


lonii alioriimque rccentiorum criticorum sentenlia,
:

quaobilusBcdiBiii aniio Cliristi 73.5 statiiilur, con- nnper in Ccclcsia fiilsisso dicitur, inalc sancto Boni-
iirmetur; reliqua argumcnta, quibus D. Cbilllelius facio MoguiUino in edilis ascripla est, cum vere sit
Luili ejus successoris qiiod gemina ratione sic
ex lestimonio scriptoiis VitM Alcuini, ex Carthusia- ,

horum Colonicnsium additione ad Martyrologium, ostendo prior pclitur e.t tribus cpistolis siipra mc-
:

e\ epitaphio Bcda; a Wione Ligni Vitie libr. v, cap. moralis. Per primam pctiorat LuUiis a Ciilhberlo
101 relato, ac demum cx epistolis qiibusdam Lulli omiiia Bedie opusciila, e quibiis cum paiica obtinuis-
archiepiscopi Moguntiul, Bcdain nouagcrtarium obi- set, quoruin mcntio in cpistolis 89 ct 95, siipcrerat,
isseprobarecontendit,oii)ne adidpersuadcndum pon- utrcliqua ipue silii dccrant piislularcl, boc vcro fa-
dus amittunl. Nam additioncs ilkc Carlbiisianorum cit cpistola illa L50. Allera ratio est quod couslet
Colonicnsium ad Usuardi Marlyrologiuni rcceutiorcs Bedam Bonifacio fiiisse siiperstitcm ctcnini Boiiifa- ;

sunt quamut (idem conlra tot alia antiquiora tcstimo- cius alorioso m;irtviio vitam sibi in C(.clam stravil
niatacereqiicant.iit potcfacl;e acediucpriuiuin aiino „ aiino Christi /d.i. Porro Lullus posl Bonifacinm jam
V6i\,ul ipscmct Chilllclius fatelur. Siinililer rcccn- episcopus misit pallam holoseiicamadcoboncstaudas
lius est cpitaphium illud apud VVionem, in quo legi- Beda; receus exstincti rcliquias cjnsileni crgo LuUi :

lur incomptus hic versus esl epistola illa ad Cuthbcrtum abbatoiii, qiue cst ia
coI'cclione cciitosiina qiiiu(|uagosiiiia, in qiia Bcilae
nuper iii Ecclcsia Iiicentis, adooauc liiiic vila jam
Annos iii liac viu ler duiil vila triyiiila,
porfiinoti, nieiilioiicm facil. con- » llis priciuissis ita
quodqiie sacris reliquiis Beihe indilum fuisse monct cliidit Cliilllclius < Cuin igilnr ox his liqiiido appa-
:

VVioii, postqiiain c Oirvo, ubi primUm scpultie jacc- rcat Bcdaiii iii vivis fuissc iiltra annuin Cbristi 735,
bant, Duneliiiiiin translal;e fucic circa anniini iiiillc- examussim aMasojiis noiiagenaria qiUim ex cjusepi-
siinnm, liciciitis piopo aiinis post ven. viri oliiluiii : laphio aliisque argiiincntis astriiviuiiis, obilum ejus
niliil vern cjiismodi bgililr in allero epitaphio; quod dcligit anno 762 (lui fuit Lulli post Boiiilacium sc-
ex cod. Tluianieo edidit .\Libill. ad Vilain Ven. Boda", deiiiis S' plimus. »

pag. .539. Vidc eliam Aola SS. Antverpicnsia ad diem XVI. Miruin ccrte est ChilTlcliiiui ex ralifinibiis lo-
27 Maii, nnt. <". Occasioncm erroiis dc Bcda; a'tatc vi-siinisetpeno nulliscpistolam I30collcclioiiisillius,
nonagiiita aniioi uiii alis diibio pncbuit scriplor Vil;c saiicto Bouifacio abjudicarc, el boalo Liilloviiidicaic
beati Alcuiui, i|uem ciiam pro sua opinionc D. Chif- voluisse. Piior qui(loni ratio probat Lulluui ita scri-
Bedain noiin-
(lctius adhiliuil, sorilicus c;q) t, niiiii. 7 liore potuisso, iili scripsit auctor epistobe 150, nou
genarium ad Doiiiiiium migrasse. Vcrum scriplor illc voio proliat Lullum, et noii Boiiifacium, ita rcvora
sal clare signilicat, se dc ea re nihil corli babcrc, soripsisse. Allcra ratio est apcrta potiiio priiicipii.
Sed ex qiioriimdim narialioiie id aoccpissc :;i!; noii C Liilliim cuim essc cpistolx loOauctorcm indeconclii-
ergo a SigulfoAloiiini discipulo ac socio, a qiio rcli- (litur, jam epi.scopus post sanctiiin Bonif;i-
qiiod ipse
quabeati Alouini aota didicoral, oaai quoi|iiciiotitiain 755iiiaityriocoi()na(uui
oiiiui aiiiio illani soripscrit, ,

de Ktatcet obilu Voii. Bcthe liausit, scd ab aliis (|ui- ct ciim illa iiiisorit pallam holoscricain ad colione-
husdam, quorum fulei id duliius roliipiil. Siinilcm slandas Bod;c rccoiis cxsliicli rcliqiiias. Iino BiniCa-
fabulam ex aliorum rclalionc ilcm soriptor i' sub- i cinin Bcil;e liiisse siipeislitem ex aliis cerle goniiiiiis
junxil de teniporc quod Bcda in sciibeiidis libris siiis cjiisJcmopistolis, in colleotionc illa siepius menior;ila
Insumpsil «:Deciiiio iio:io;etalis siue aniio, iiKiiiit, 8 el 9, cvincitiir. In prima siquidcm vir saiiclus
lcvita, trigesinio vern sacerdoseQiciUir, a qiio tcm- pclit ab Egborlo arcbiopisropo Eboracensi iit sibi cx
pore, qnse ante por Iriginta annos didicerat Eoclesi;i' opii-culis Bod;e aliipios traclalns coiiscribcre el diii-
profutura usquc (luiiiipiagesinio nouo, cnm sudore gorc dignctur, € quom, iiiquit, nuper, iit audiviiinis,
iion inerti, dignis nioinoria libris insorere proprin divina gralia in vcslra provincia fulgoie coucessit. >
Ktylosluduit. Per alios aulem triginla aniios, fciuiit Iii cpislola 9:i!ilIuclbcrlo abbalc siniililer « rogal, ut
ea, qu;E scrip-;cral, roriexissc. » Eigiiioiilnni evi- ! aliipiadc opiisciilis sagacissiini invcsligaI,orisScrip:u-
lescit sanepenitiis linopi';efali sciiploris lcsliinoniuni, ];irum BOilan inonachi, qucin ;uip;r in domo Dci, in-
duinibideui scriliil, r.c.lam ai.no 75i, dic Asccnsio:iis qiiil, apud^os . fulsisse audivimus coiiscripla no-
. .

Dominica;. vii Kal. Juiiii obiissc, ct nonagenarium bis traiismillcrc digiicmini. » Sicut ergo Cliifllotius
ad Dominuin iiiigiasse, ulii sciiplor ille inultipliciler cx verliis cpislohe 150, qiiibiis iiientio lil Bod.o nujier
allucinalur. Qiu.modo euiin soribilur (verbis ulor iii [•'iclesia luceiitis, infcrt ipsnm tniic vila jain do-
msius I. cil. pag. 01
p_. Cliilllolii Bcda (diiissc a;ino d fuiictiim, it;i cx siinili nicntioiio quaiii facil sar.clus
Christi 731 nop.agcnarius, (pii auno codem lcs!atiir, Boiiifaclus in c|)istolis 8 cl 9 recte iiifcrtur, Bcdam
fuisse se annoruin non aiiipliiisqiiiiiqiiagintanovem '!
anle niarlyrinin saiicli Bonifaiii, alqiie a lco anle aii-
Aut qnomodo dioi polest obiisse Boda aiino 731, dio ii.iin 755 obiisse : ct ciim sanctus Boiiifaoiiis iii prx-
.Vsceiisionis Doniiiiic;e, cl vii Kal. Jiinii, ciini cx vo- falis epislolis eoilcin slylo ulaliir, qu.i ulilur au lor
leriscoinputi regulis cerlissiniiiin sil, illo anno 731 cpislohe ccnlosiinio(|uiiiipiag;'siiii;e, nulla causa siib-
Ascensionein Domiiii iiom vii Kal. Jmiii, sed vi Idils cst cur hco, cnjiH aucloro ncnio ante D. Cliilll :-
(I;;
Maii evenisse? AlluciiialioiicuKpiidoin istam D. Cbif- tiiim (liibijavil, eidcm sancto Germanuruin apistnlo
fletiiis non auctoris, scd liljrariiviiin iribuondain, el :i!ijudiccliir. .\dvortciiduin vcro hic esseiiioneo, cpi-
idcirco loco 731 logondnin existiiual 7(i-2 proiil ip^uui slobiin 150 pr;erat;e collcclioiiis, qiiamSerrarius l;m-
auctorcm scripsissc nou dubilal. Voi iiiii qnis iiiiii (piaiii inodilaiii ex Barouio toni. IX .Vniial. pag. 9(>
palpet haiic Cbililclii conjocliiram, iiiiilo adbiiiilo dcsciipsil, iioii dilfcrre ab epist. 9 ejusdciii colloclio-
i.loncoargiiincnio, cx pr,cccp!a seiisol (iiiiiiiouo iii;i- iiis, scd uiiain eamilcniquccssc cuin illa, cum hac so-
nasse? Testimoiiiuiii crgo soriploris Vit.c be;ili Al- liiuidifVoreiilia, qiioduliiiii priori, ncmpel50,logilur
culni tam evidcnlcr allucinaiilis |)ro coiilirni;i- llogamus, III reli(|ua, elc. » in poslcriuri iicnipe 9
(ione opiuionis Cliilllcliana; incptum el inidonenm Jtiir: < Bogamus ut ali([ua, elc; » et ubi in isla
esi. ^itur Et vobis laboriosum non sit, iit cloc-
si
XV. Dcinuni li;iud niajoris pondcris cst argiiincn- caiii iiiiain transmiltatis, » in illa leg;itur: i nl
liim ipi.od D. CliilUclius cx qiiibiisdani (^pislolls bcali corum unum lapud Batonium, partciu iiir.inij iiobis
V l)K Yll.V li. V. .VLm.M SEU ALCLl.M
({raiidc solulium itcrcgriiiatiunU nosii-.c liaiismit- A rnit. Nam \\'n. Reilaiiii-pi»t. ail Lgbcrtum aiilistilcm,
tatis. Eliuraccnscni congrcgatloiicm moimsleriuin vocal
XMI. llis (Hia- luiciis(iiu' atlviMsiis I). Cliilflctiiim ibi scrvubatur reyuliiris tilie (lisiiiiliiui. Iii epistola
ilis|)iila\iuuis nilmr acccilil iiisii[icraliil(' cx tcstimu- ciiiiu ;) (iiiiuc li) AUuiiiiis IVatrcs Eboraccnses ad
iiioip.ius Akuiiii, iiiii iii 1'oiiiiatc ilcPoiilif. Klioiac. illius observaiiliaiii :i(lbuil;ilur : ( Ucgularis, iii(|uit.

bcriliil ncJam ubiisst" priniis aiiiiis <'pisiu|iatus Ljjbcrti vil:c vos urdincl disciplina. i Uiiibiis vcrbis ipsemo-
illius Ecclesix' urcliicpiscopi. Ilu ibi caiiit : nasticam (lisciplinam iiitclligit addit cnim i ul ;
-

ccclcsiastic;c pictatismoderatio vcncrabiles eHieial: i


Temporibus priKiis prrfatl prxsiilisaliui,
iibi dilTcrculium rcgularis ab ceclcsiaslica scu clcri-
l'resb\ter exniuus iiieruis coguiiiiiiiie Ueda.
A^>tra (leleiis clausll prx'seiilis luiuiua vilie.
c:ill disciplin:i iiisinii;it et ad iilraiiiiiue liorlatur,
,

i|iiia utraiiKpic illi fr;ilrcs prorucliaiiliir. Ibi siinili-


Kgbcrtus, ul supra mouslravimiis catbcilram Ebora- tcr cos, iili aliijs luunacbos iii aliis epistulis, bona-
ceiiscm coiisccmlit aiiiio 75!!, oliiit vcni aiiiio 7(i(i; tiir ad liiiinililalcm ct i)bcdiciiliam, (lu.c siiiit virlu-
Ilcdic crgovita at!iiif;crc luiii piViiit, iil C.liilHctio vi- lcs inou;icliis prupri^c cl moiiaslic;c vit;c fiindamen-
sumcsl, aiiiuim H<i. iiiii iion ail priiiios, scil ad ulli- liim. Purru in pi)ciii:ite de Episcopis Eboraccnsibus
inos aiiiios cpiscopalus Knlicrli pciliiict. Wilfridum juiiiorciii, aiil('(pi:ini cpiscopiis
ordiiiatus
Wlll. Neruui ioiigior siiigiilarisilliiis sciilciili;r 1). fuisscl , Eiiborlc;c liceilomiiuin
ubbalein fuissc ail, el
Cliillletii iliscussio siipi'r\acaiica foitassis, et ali lioc (piia uiininiiii iu ccclcsiis callu'(lr;dibiis iiionacbo-
loco cMraiicu cuiipiaiii viilcii possit; illaiu taiiicn ob luiii, pr;ctcr cpiscopum ciat cliaiii abbas, (pii rcgii-
ipsaiii iUius siiit;iilarilalciu pr;clcriic iiuii puluiiuiis, ,

laiis vilu' niaxiiiic curaiii gercbat. Ibidcni .Elbcrliis,


liljum iiiliil ilubii rcliiiipiulur bc:itum .Vlcuiuum circa YYilfridi post Ecgbcrtuiu succcssor in nionasterio
aiiiium 735 Ycii. llcih', j;iiiiaiino eodem defuncti, di- (nenipe Eburaccisi) a pucrilibus aniiis Iraditus, ct
scipulum esse iion puiuisse. pusl cxnctos :iimos deccin poiitilicatiis cailem mona-
stcrii scpta, ut Dco soli scivircl, rcpeliissc pcrliibc-
CArUT III.
tur. Dcmiim smclus Liudgcrus Eliuraci , Alcnino
Beati Alcuiiii profcssio inonaslirn e.t obsenalioiiibus pi"i'ccplure , in inonaslcrio inDiiachornin crudilus
1). Miibillunii.
iiiisse uiciiioralur iii aiionymi lilicllo dc Yila saiicli
XIX. rustqiiam iii piioribiis capitibiis ostcnsum Liuilgcri apud .Vlab. .Vct. SS. su'c. iv Iteiied. parl. i,
fuit, bcatuni .Vlciiiuuiii iii ccclcsia Elioracciisi sub pag. 37, cap. 5. Ergo iii Eburaccnsi coiigrcgalioiie
iiiagistcrio Eglicrli cl .Klbcrli ab iiifauliu cilucalum, iiioiiaslicuiii iiisliliiluui tui:c vigiiil ; et (jiiiilcm :ic-
luitrituui, ac viiliitilius sciculiisi]iic cxculliini fuissc, ciindo Uciicdiclinuiuiii. Naiii sauctiis VYilfridtis I

lioc loco iiicoiigriuim li;iiiil vidchitiir iiuiuircrc, (piod- ;ircliicpiscopiis Eboraceiisis iii siia dioeccsi rcgiil.ini
iiain ibi gciius vil;c, c;iui)iiic.iriiiii viilclicct scu clcri- saiuli licueditti iiivexissc, ct cjus opc inslitula cc-
coniiii, :iii luoiiacliuriiiii profcssiis lucrit. Et liuc (pii- tlcsiaiuiii uiclii)i:issc pcrhibelur ab Eddiu S.cpliuiio
dciu ;iiguiiiciiluiii .M:iliill(iiiiiis ;i iiciuiiic suo tcmpore apud .Mabill. ibidein iii Vila sai:cti YViifriili cap. Li,
Iraclaluiii iuvciiil, licct scriptorcs ipiidam pr;cscr- , (lucm lociiiii ideui .Mabill. egicgic illuslnil ibi in ob-
tini liciicdicliiii, virum accciiscrcut,
lic;iliiiii suis scrv.pr;\n'. iiuiu. 10 cl ll,pag. 073. Q;iid, (lUodJoan.
liomiiillis rccciitioriuiis cuiilrailicrnlibus. Quaproptcr diaconiis iii Yita saiicli Grcgorii .Vlagui,lib. iv, cap.
vir illc cclelicriiimis cl iii simili iis rcbus tiact;iii(lis ,
8-2 tcslclur, (|iio;l ( luiic vix potcrat iii illis parti; iis

cxercilalissimus, id arL;umcnli iii elogio ;!d Y'il;im '


monacluis aliipiis inveuiri, a (pio non obseivurelur
licali Alcuici ucciiralius tr;ictandum sibi sumpsit, lam iii pruposilo (luam iii babilu ic>;ula saiicli Rciic-
alipic iitiiiisiiuc p.irlis ralioncs, iiou ipuc liaclciius dicli. Ilis raliociniis D. .Vlabilloiiii aliudaddcre liceul
prolat;i! siiit , scil (ii:;u proferii possiut, lioua lide ia ex cpist. .')8 (iiuiic 73) ad C.ahinum presbytcrum, cx
iiiedium adtliixil, (iu;is boc loco iii compcndium cuii- (]ua iiilclligilur, illuiu fuisse mcmbrum ccclcsi.c Ebo-
Iraclas cxbibcie lcctoribus graliiis fure duxiiiius, iu( cusis, coiicurrciis ad cleclioucni cpiscopi illius
(luaiii si easdcin cuui uiiiui sua piulixilalc, vcl iio- scdis; cL illuin ciim nioiiacliis iii ccllasaiictiStcpbani
slras, iii m.itcria a viio illo cclclcrrinio peiie cv- moua: liiiiu vixissc, ibi ciiim Alcuiiuis CaUiiium ad-
liausla, ubtnidcrc voliiisbcmus. Pauca nibilomiiuis, li()rt;ilur, ut pr;v'lcr virtiilcs alias, cliain discrctioiii

(iu;c liniiaiiila' 1). .Mabillunii sciitciili;e apta fore cic- sludcal, I tpKc, iuiiuit, iuicr muuaebos malcr virlu-
vlidliiiiis, iiuiiiuiii:|iiaiii iimuisccrc pl::cuil. liiiii csse diciiur, i ucinpc iii rcgula sancli Beiiedicli

XX. Priiiio luci) Mabilliiiiius iiividc probal. .Vlciii- cap. Gi.


liuiii iii ecclcsia Elioraccii.«i iiuii suliiui cdiicaluiii, XXII. lieponcs. Sigulfum cl Eridugisum .Vlcuim
vcruiii cliam illi laiu|u;iiii mciiibruiii iiicariliiKituui discipulos cl iii s( liola ccclcsi.c Ebtuaccnsis cdiica-
et ustrictiiiii fuissc ; (juod iiciuo iioii cuuccdct, (pii los, baliilii caiioiiico usus luissc. Respomlel 0. .M;i-
cpislolas Elioracciisilius fralriliiis ab ipso scriplas billoiiius, 1° 11011 luiiicu ilc illis conslarc vcre EIhiim-
perlcgcril. lu cpislolu ciiiiii alias 7 (iiuiic Ol iiliiis ccnsi ccclcsiie iucurtliii:itos fuissc, sicut id conslat dc
ccclcsi;c liliiiui sc pruliletiir, noii tautiim ub gratiaiii Alcuiuo i" fois;in iu illu ecclcsia fiiil congrcguliu
;

•ducatiouis aiit siilijccliuiiis ( iiuu iioruiiic omucs niisla cx canouicis scu dcricis ct munacbis ; j" lorlj
Cbristiaiii uialris Ecclcsi;c lilii tlici pussiuil) sed ado- U ihi clcrici, ct>i iitcnlcs vcslc canonica, vilain vi-
plionis caus;i , iiiia illuruin toiigicguliuiii laiuiuuiu xcre nuuiaslicam , ut dc ecdcsia Rrcmensi scribit
iiicnibriiiii cl cjusdciu ovilis, doiiius, l'amili;ci]ucpar- .Vdaiiius.
ticcps uggrcgiri uiciuil. lii illa coiuiuunilutc conlinuo Wlll. .Vltcrum argumcnlum pro monaclialu bculi
viluin duxil ud ill.iiu (puiiiduiiuc pcrcgrinutus obc-
, Vlcuini iudc uccipilur, (|uod is u (^irolo Mugiio dc-
diciuia Iradus rcvcrsus csl ibi bililiotlicc;i! cuslos, ;
lccliis sil :ibli;is ad currigcndos morcs ruroiicnsiuin
ibi scliol.c modcrator fuil, iinod ollicium in tomiiiii- inonacliurmu ; ;itl ijuutl upiis nuii(|iiam udbibiti uut
iiilalibus rcligiusis dumcstici ad liuc
('xlr;iiicis, si apli visi suiil abbulcs s;cculurcs, iiti \i(tcrecsl in pri-

iilouei rcpeiiuulur, ruriiis coiiimilli solct. Indc vciiit vilcgio Corbcicusibus u Nicoluo pupa 1 concesso, cl
(piud .Mtiiiiius iiiortiio E;iubalilo seniore artbicpi-
, in coiicilio rruslciuiiu, cap. 3.
bcopu Eboiacciisi, diim ipsc iii C;dKa vcrsabalur, ad XXIV. 'Iciliiiiii ;irgiiiuintum dcsiiinilur cx ido ct
(•lcdioiicin novi pr;csiilis voculus fucrit ad (|uam : sulliciluiliiic pioiuu\ciiili iiioiiaslicam discipliiiam,
(pio luiiuis acccdcrc p.itiicrit, fcbrium accrbit:ilciii (|uain adliiliiiil l)C;ilus Vlciiliius, uli lcstunlur plitriiiuc
cl turdatioiicm rc;;is iii Suvoiiiu iiiipcdiiiiento luis^c i|)-.ius cpislol.c ad mi)uacli()> di^crMUUui mona-.le-
ail

scribit iii cpist. iS d l',l (iiuiic ,'il d ;)3). iiuruiu, Eiildciisis, Corbcicusis, .VIorl);iccus!s, Salt'>-
\\l. cc ciim it;i sc lialicaiit ,
II. (Itiliilari jam nii- biirgciisis, l.iiincn^is d
uliuruin scriplic, (|ui onmcs,
nimc polcst (luiii bculiis .Vlciiiiiic. iiisliliiluni illiid, siciit D. .M:il)illonius \uiii-. iii locis (lcmuiislrul rc- ,

(|ii()(l ni ill:i i'cclc-,i:i d ci)uiiiiiiiiil:itc Uiih \igcliul, pru- gubim s.iiidi llciicilicli prolilcbmitui Oiiis iliuconii» .

lc;>sui> sii. Iiibliliiliini vcro illiid /iiuno moiuisiitum liis tcmpoiibus ipiis clciidi> .lul cuiit>uicU3 s.ctu-
,
;:,

29 FROBEMl COMMENTATIO. 30

hris, quaravis doctor ptiblicus ; imo qiiis episcopus, A -Mcuini, cum plerumquc in aula rcgis ct inter anlicos
iiisi e monachis sil assumplus, cum
lanlo zclo scri- versari coaclus esset, magis canonica , seu milior,
1 fiet pro disciplina regulari monailiorura? Hic pro- quani monastica fuit qu;im propterea Vit;e scriptor
:

fecio tam ardeiiszcliis, luuc tanta si^llicitudo rcperiri non polerat monachis solilariis, bene lainen caiio-
liaud polerit, nisi in liomine, qui ab ungiiiciilis, iit nicis iiiiitandam proponeie , qiiamvis ipseincl regii-
iia dicam, spiritu monaslico imoutus luerit et iimu- lam monaslicain professione lcncrot, a ciijus laiiien
tritiis. rigore servando, ob publica oflicia pr;eler suain ,

Imlc, qiiodquartum est D. Mabillonii argu-


XXV. voluntatem, fueral impodilus aiit dispensalus. llis
nienlum, filialis ille alfectus erga saucUun patroin addo, quod ut quondam monacbi in aliqiiibus eiclc-
Benediclum, qiieni Alcuinus non niio in loco prodit, siis calhedralibus, ila iiu:ic in principalibus cl rega-

prj;cipue in epigrammalibiis, CXCVl etCCrJV, ulii libus qiiibusdam abbatiis, velelianiiii puMieis slinliis
siiniil tam ardenler exoplat gregis pateriii aiigmen- occupa i magis canonicam qiiani monasticam vilam
tiim, ac tam fcrviJe cupit sanclissiini parenlis gra- agiinl, qiios monachis quibusvis imitaiidos intcmpc-
liau) ac openi demereri, iit non majoii fervore eo slive proponeres.
fcrri possit quisqiie saiicli Bonedicti alumnus. XXIX. Objeclio 2. Laiidatus Vil:c s riptor cip. 5,
XXVI. Quiniuin argumeiiiiim pctitiir ex lornMiIis Alcuimim vocal monachnm sine monachi roto. Fiiil
confessionis, quas beatus Alcuimis composuil; iii ergo monachus vita, non pidlossionc. Vcrum facilis
qiiiluis saiictuin Benediclum
vocat putrein sniim, esl respoiisio. Illa eniin sciibiinlnr do .Vlcuiiio, diiin
cjiisque exoptat vestigia sequi. De Psnlmorim usu adhuc pucr er;il, cui por atatem vota monastica pvo-
infra, cap. 4 el 9. ll.idcin cap. 11, omiies luimililalis lilori non licebal.
g XXX. Objcciio 5. Uvppii potcsl ex cap. 8 Vit;<<,
gradus, quos sanctiis Benedictus coiistituil, perciir-
ril etcap. 3 et alilii, sancla; rcgulo; violatorem se
: nbi auctor referl .\Iciiiiiuin jain ;elale prolectuni vo-
osse humiiitcr prolilelur. Al, iiiqiiis, ea dicit .Vlcui- luisse S(rf!(/Hm rclinquere, ac a ("arolo .Magno pfistu-
mis non in propria, scd iii iiersona moiiachonim, lasse licenliam ducenili \itain monaslieam in nion.i-
qiiiLuspriefuil, ct liabcc foinuilas suggcssit. Ila sit sierio Euldensi seoumliiin regulaiii sancli Benedicti
sanc : ergo rcligiosi, quiliiis pia-fuit, eraiit monachi sed coacuim npud Mariinianos pormaiisisse, ubi riia
rienedictini crgo et ipse inoiiachus ISenedicIiiuis
: : ejns monaslica' inferior non fuil. Non ergo, inquis,
iM-go ea dicil e\ prupria quoipie person i, nisi invicte fuit Alcuimis revera monachiis, ^cdsiiidio, aflcctu ct
prolietur eiiin iiun luissc nionachiim. moribus. Rospondet MabiUoiiius, Vila; scriptorcm
XXVII. LUinmin aigumenluin, quod D. Mabilloniiis ilhislrandum essc ex ipso.Vlciiino, el ciim ipse scriliit
pro asscrendo beali Alcui:ii monacbalu Bcnoilictiiio, .Vlcuiiium vuhiisse sarulnm relinquere, vocabulo sa'ctili
rx confessione suu profcssioiie tidei, a I). Peiio Cbif- intclligendas csse s;c(iilare8 oeciipalionos, qnibus vir
flflio sub iiomine ejusJ.L-m beati viri vulgata el a no- bealiis quictom oralioiii ac sludiis aniic;im suspiraiis
bis inler duliia: lidei opuscula rclata, depromit, |il:iiic conlinuo disIenUis eral. Dc liac eniin sua vidmilalc scri-
(lemonslrat auclorem pncfal;e confessionis luis.sc bens adCarolum regein iii epist. 101 (niinc. 129) ail
monachum, qualem se ibicxprcssisvcrbis proliletur; i Nam fcre ante hoc quiiiquoiinium s;i>ciilaies occiipa-

leatos monachos suos agiioscit palres I. cit. parl. ii, tioiics, Deum teslor, non liclo corde decbnarc cogi-
niim. 9, monachi vcste suscepia dolei, se falsum tavi. > El paiilo infcrius dicil, sc des'derare < inu r
ferre monachi nomeii, nihilqiie dignuin egisse hiijus fralres in ecclcsia sancti Martiiii(non Fuld;e)vivcn;
^
liominis et habilus, ele., ibid. )iart. iv, mim. 1(>. ct reqniesccrc. i Qamvis vero Alciiiiius iii eodeiu
Knimvero confessionis hiijiis verum aiicloreiii bca- moiuislcrio Turonensi cum fratrilus vcrsarclur, co
lum .\Icuinuni esse , (|u:imvis quidain id iii dubiuin lempore niagis canonice viveiilibus, vila ejiis tamoii
rovocaverint, idem D. Mabillonius peneevincit iii siia monaslic;e, ipuiin nempe a puero didicorat, inforiiu-
disqnisitione, quam dediinus loc. cil.; inonachusergo nonfuit,oiiiiieiiique is conaluniadliibiiit, iit illos < ad
fuit beatus Ahuiiius. inoiiasterialis viUe lionesIaU'in revocare!, iil ipso-
>

XXVIII. H*c argumcnla, qu.TC beali .Mcuini nio- mct piofitotur inepistola 195 (iiunc li9) ad CaroUiiii
nastic;c \\lx professionem aslruunt, D. Mabilloniiis iiiipeiatoreiii.
vir acerrimi ingenii adeo gravia csse exislimabal ut , XXXI. ILoc suiil qu;c ad prob:indam nionasticam
oinnein objectoruni dubilalioncin tollore vidcreiiuir. profosioncin beali .Vlcuini airorri possiint, qu;B ni-
Neque tamen dissiniiilal vir ;rque doclus ac modestus liilomiiius cliam ex iis non lcvilor conliniiari posse
majoris niomeiiti objecta qu;edain ex vila beali .VI- vi;loUir, qu;c Ven. Boda Hist. Geiitis Angl. cap. i^i
cuiiii peliposse, 1° Mamiiue vil;c illius scriplor boati iii liuo iiarral, qiiod niiiiirum « arridcnlc pace ac sc-
.Vlcuiiii vostigia companil vesligiis beali Benedicli lonilat'; lompuriiin (nempe dum h;oc scripseral aniio
abbatis .\niaiiensis et h;cc monachis, illa cauoiiii is
: 751) plurcs iii geiiie Noidaiiymbroruin (patria Al-
iinitaiida pi-oponit. Kespondet .Mabilloiiius miin. H) cuiiii) I;iiu iKibiles quam piivali se siiusiiue liboros,
fuisse lcmpore monachos vit;c milioris cl laxioris,
illo dopo.«ilis ariiiis, Siilaganl niagis
accepta lonsura ino-
ac proplerea forsan ab hoc aiiclorc caiionicos diclos, nastcriulibus ascribore volis, quani bollicis exercers
quales crant Dionysiaui el Turonenscs, quoruin :ilii sUidiis, > Hunc morein parciilos beali Alcuini eodem
iuonachos, alii canonicos so dicebant. lliide Carolns " '

tcinpore nali sooulos fuisse, liliuniquc suuin mona-


MagiHis in epistida ad .Vlbinum ct congregalionein stcrialibus sou , ut intcriirclor , inoiiaslicis volis
monasterii sancli .Marliiii, quain Patrulogi;e loiuo asoribore voluisso crodcndiini est.
\CV1I1, col. 9il dediinus, ait « Sive canonici dici-
: XXXII. II.cc profocio argiinienU» , qii;e maxiiiiani
Jiiini, sive monacbi. > Et .Vrdo in libro do Vila sancli ex D. .Mabilloiiii obsei\aIioiiibiis in compcii-
p;.rteiii
liencdicli .\iiian. tesialur, « fuisse qu.edain mona- diuin coiiUaximus et qu;e nobiiiet iinuiiscuiimis,
,

^teria, insliliita canoiiica sootaiiles reguhe aulom


, neniini non nisi vebemenlor fallimur, verilati ad-
,

pr;ucepta ignorantes; > qiios beatusBiMiedictus Aiii;i- inoduni propinqua vidobunlur, noc quomquaiii eiii-
nensis jussu Ludovici Augusti ad regularem forinam dilorum vironim vidimus qiii lianc .Mabillunii dis-
rcduxit. Patrcs quoque concilii Turonensis, anno serlalionem ex proposito iiiipugnel, quamvis iioii-
X15 celebrali, c:ip. 23, moiiachos el abbates vil;e su- iiulli siiit qui c;undem necduiii pleiie (JemonstraUiiii
lutioriscompellunt, ut ad pristinum revortantur sta- csse existimcnt. Obstat niiiiiruin illoruin asseiisiii
liim, pnecipue abbales, < qiii magis caiionice qiiain aiictoritas scriptoris ViUc, pcne co;evi qiii bcauiiii
,

luonachice inlor suos conversari videbanUir. > Uc- vere el profcssioiie moiiacliuin fuisso
Alciiiiiiim
spoaderi etiam potest caiwwconim nomiiie apii I
, plaue ignorasse vidcri possit. Vid. Le Cointe amiu
pi;efatum auclorein intelligi moiiachos ecclesiarum 802nuiii. 9.1. Fortassis vero idcin scriptor stiitiiiii
c;ahedralium quales iii .Viiglia cl Ccrmania, alquc
, nionaslerii Tiironciijis pr;e uculis liaLuit, qualis siiu
'iuiin Romae eraiil, quos titonachos cinioiiicos vocat tcmporc, aniiis propc \igiiili post obiliim bcali .VI-
Milgiiuis Anistaviub in Gr'-2oiin p ip iV. Vii.i igiiui
i ciiiiii, Mb Fridiigi:.o illius buc','.'-:i"rc fuit, quom
;

S1 M: MIA K. F. ALUIM SEU ALCUIM »


saiicius Oilo alilas apml Joaiiiiefn inoiiachuin iii A mikI "' pigeii! (|iiiMnvis cli'be.it
i
qiixilion lam levis
\'il;u ipsius lil)r. iii, cap. I, ita (lt;pingit : < Anle lios pundoris diulius iniiiiorari.
(iiiiios peisisleiilo iiioiia->lii'a conyreyalioiie apiid ec- CAI>UT IV.
cleslam beali Mailiiii ipia- esl Tiironis, ca'peiiiiit
ac pro-
Itenti Mciiini scllolii el discipuli in Britannin.
iiioiliiin siiiiiii consiietiiiliiu'S(pie reliiKpieie,
prlis voliinlatilius vllaiii siiaiii pniposituiuiiiic cor- \XXV. Litteraruin tain sacrariini quani profana-
riiiiipeie. Iltlictis iiaiinpie iialivis et assuetis vesti- rum studia in llrilaiiiiia, a Itoinaiiis aiitiqiiltus ibi
iiiciilis, ctt^penint riiealLis alipie lliivas pallio(iue or- coiislitiita, (loineops veru per iiicursloiios Sa.xoiuiiii
nalas cireiiiiirerre cik ullas et tiiiiicas , etc. Isla ct et l);iiioruiii turbala, postipiain iieiiipc curaiite san-
iiuilla liiiriiiii siiiiilia coiilra legiila! jura facioliaiit. i cto Crcgorio Magno siiiiiino poiitiliee saera Chri-
yuain reiii ila explieat .Vdeinariis KcolisiiKuisis iiio- sliaiia iii illaiii insiilam illata el stabilita fiieriint,
liaeliiis iii (lliroiiico, < i|ua teinpestate, iiiipiit, iiio- relluruisse; scliolas pariler piibll('as(>r;ec;c et Latiiia;
iiaclii saiicti Marliiii Tiiroiiis, iieiuiiie coj;eiite , aiito oruditionis ibideni post adveiitum Adi iani abhatis et
corpus abjeclo iiionaelii scliemale, sclieiiia
ejiisdeiii, Tlicodori episccqii , hoiiiiiiuiu oiiiui doctrina; geiK^re
iiiduuiit canoiiieale ete. i Miitatioiiein haiic conli-
, prxslantiuin, resiiscitalas et ila frcipieiitatas fuisse,
gisse Kiit!ui,'iso ahliate heali Alcuiiii suecessore,
, iit deiiiceps cx illls scliolis iioii l;intuin episcopi,
piohat D. Mal)illoiiius iii eloijlo heati Alcuiiii cap. 8 veruin eliain roges et principes doetissimi et sapien-
iiuiii. 11 et i-1. .\d h;ec atlendeiis et ad prioreui sta- tlsslmi prodieriiit, testein lialieiiius lociiplctissiniiim
tiiiii iiiouaslerii Tiiroiieiisls ;uilimiin iioii rellectens Veii. ISedain iii variis c;ipitibii'i siia; llislorl;e ecde-
scriptor VilLC heali Aleiiiiii c\istiiu;ire potuil, ipsuin, g siastic;c geiilis Aiigloruiii. Scliolis istis Polydorus
illius congrc^alioiiis p;itreui eaiiideui ipioipje vitaiu Vcrgiliiis libr. iv llist. Aiigl. pag. 08 aniiuineral
cauoiiicaiii pridessiim ruisso. C;inlabrigloiisem, fiiiidataiii, iit ipso credit, a Sige-
WXIII. yuiUpiid vero sit, id sihi Benedictiinis herto rcge .Viigloriini Orienlalium, queni Ven. Beda
ordo gloriie uierilo diicit, viruiii heatuin ot celeherrl- libr. II, cap. lo < viriiiii pi'r uiiiiiia ductissiniiiin el
luuiii eo ordiue fuisse piiiuo educatuui, litteris ac
iii Christianissiinum I vocat, ot libr. iii, cap. 18 de
virtiitihus inslructuiii postea vero cxslitisse Heiie-
;
coiloin scriliit, (piod , postqu;ini iii Gallia exsiil lava-
(lictiiioruiii iiioiiaeliorum iiiagistrum et ahbaleMi enini b:iplismi percepil, iiiox ea i\\ixiii Gallia bcne

spirilumiiue saiicli Ueuedictl noii tantuin usipie a I disposila vidit imitari cupieiis, iuslitueril sdiolam in
inortcm coiiservassc, veruiii ctiam liiiic sacro ordiiii (pi;i piieri lilteris eruilircnliir jiivanlo se episcopo :

voto ac desiderio coiijunclum fiilsse, cui adiiiipleiido Felice, qiiem de Caiilia ;icccperat, eisque p.edagogiis
noii nisi niajor Ecclesi;e ot hoiil puhlici ulililas oh- ct magistros juxla inoruin Caiiliiariorum pi;oheiile. »

stare potuit. De (';iutahrigi;i Ven. lieda t;ieel; liiiicVergilii iiarralio


XXXIV. C;cleruni hoc loco pnctereundum noii est coiijectiir;^; trihuend;i est. Illiid eliaiii quod idcm vif
quol healiis Alciiiiius iii epislolis suls iiuiiqiiaiii se docliis ibidem opinatur, niinirum eidein Sigeherto
luoiiacliuiii , sed vel levltaiii \el, qiiod illo teiiipore , regi comprimis acceptum referri debere, quod poslea
ideiii sigiiiricahal (Isidorus lih. vii Anglia claros seniper doetrina viros tulorit, ol quod
Orig. cap. 1-2),
diaconuin iiiscrihal , ipsc iii ca litlerariim fundamentiiin primus jeceril,
iiiore nliiiiium luiie usilalo, iit
quo quisquo occlcsiastiei ordiiiis grailu iusigiiilus cum narralione Ven. Iied;e combinari miniine potcst.
csset, ab eodem eliaui olliclo siio appell.iliouem su- - IIoc oniin lestaiite Felix ille episcopus, concilii icgis
nierct , nioiiachi vel eli;iin ahhalis tilulo sa'pius Sigeberti promotor, primos iiiagistros et p;cdagogos
oinisso. Nullihi cii.iiii se s^icerdoleiu hiisse vd sdiid;i Canluariensi prlusjam fumlata accepit.
verbo sigiiifieat iiee ah allis co giadu sihlliiiatuiii
, XXXVI. Illiid quoque vero liaiid simile est ipiod
fiiisse scrihitur; qiiaiuvis iion iieiiio leceiitioruiii Joaiiiies BaLeus, cujus lidei eti;iin alii qiiidam se
apud Mab. lihr. wvi Aiiiial. p.ig. 31"2, nuiii. 90 eon- commiserunl, ex aniialibus Aca(lemi;e (/antahrigien-
leiulat. ilhim t;UK' ipiando Carolus .Magiius cum liliis sis narral, healiim .Mcuiiiiiin ibidem arles liheralcs
siiis apud Turoiios iii oeclcsia sancti Slepli;iiii s;i- oniiies post Redam docuisse. Il;ee siquideiu narraiio,
craiii comnuiuioiiem peicepil, sacerdolis ollicio hiii- ev ohscuris qiiiliiisdani aMiialibiis deprompla, (idcni
cliiiii fuisse, assislenlo eideiii Sigiiiro di;icoiio, iiii h;uid meretur, piiiuo quud piolieiscalur a scriptoro
iiarr:il Vil;c beali Aleuiui scrlptor nuiii. 18. Kiiim- p:irii;il acciiralo (|iialem viri docti Bakeiim depin-
vero doelissimiis .Mahillonius ibideni liaiie llliiis cil- jjunl apud SliMviiim liibl. Ilist. L;t. lom. II, p. 1220,
tici ct aliorum quoriniidam opinloiie;u refulal, sullile 20. Sfceiulo qiiia vcroslmile non est, \eii. liedami^

ostendeiis verborum illuriim Vil;c seiiptoris « Cuiii uuqiuiiii Caiitahriguc doieiuli niuiins obiisse; et de
:

(Alciiinus) post comiiuiuiouciii coiporis Cliris'i el bealo .Vlcuino siiperius e:qi. 2 a nobis oslensum csl,
sanguiiiis iiianii pnqiria cis iniseeret, » seiisuin iiou el po^liiae compioliabitiir llluin omnom vilain siiain
esse, quod .VIcuImus coiiiiiiuiiloiiem corporls et s;iii- et discoiido ot doceiido iii ecclesia seu moiiaslerio
guiiiis Chrisli C;irolo el liliis eJM.i pia'bi;erit sej L'ior;icensi usipie dum iii Fraiiciani ultimo abiil,
, ,

istuin, qiiod .Mcui;uis (^andu et li iluis (>jus fillls Ca- tr;iiiseglsse.


rolo, Plppino el Ludovico post perceplaiu a sacer- XXXVII. SoI;i initiir scliola Khoraceiisis in Anglia
dole comiuiinioiieMi corporis et sanguinis Clirisli D healiim .MeuiMMiii priiiio dlseipMhim, poslea ctiam
Diiniiii pociiluiii piLehiierll, forle iii seeretario eccle- iiiagistruiii b;il)ei'e lueruit. Fuit illa tunc teiiiporis
sl;C, iiti olini liiii;il. El crle iienio, iit recle l.iiida- iiHer oiniies iHliis iiisuLe scbohis, qiiarum luemoiia
Iiis .Mabilloniiis ibl IlscMrill, .Vleulmim sacerdolem adliiiedum exst.il, eel.'l)erriiua. Illani primo ab Kcg-
fiiisse (li\t rit, iiisi ipii lii scriptis i\l episliilis lllius herto illiiis sedis ardiiepiseopo insliuitaiii, deinccps
jihinc iio^pos fucii, iienio (|ui Vil;im •jiis ruiii lan- veio ab illius sliccessore .Klipcrlo in;ijoro adlitic celi>-
tilla alleMlloiie le^eril. Kicuiin iii plerisqiie cpislidls hrilate doualam fuisse cap. 2jain iiisinuaviiniis. E\
leiilii, et liiuiiilia Inilii :itil eti;mi iliiicoiiiis, iiu'i- islormu ergo pr;estilMiu doelissimorum inslituto ibi
(piam saccr.los ;iul presbyier Iiim rihilur. Kglnlcirdiis siieuti;p peue otuiies cl art,'s liherales ina^na indu-
ipii illiiin a lacie u:iver:il, j;iMi inorliiiim (iie ipiis slria et ctiiti mtilliplii discipnbirum piofectu docc- i

putet aiile obiniin SLiltiie presliyt.'riiiii liiisse (Hiliiii- b;inlttr; nimirMiii gniiitttialu a, rlieloriea, dialectica,
luiii) Alblniim iHuconiiin I:imImiu voe:it. Iii Vlta illiiis jiiridica, piesis, aslioiionii;! , ;iiilhiuelica, miisica,
dieittir iii Fi"iiK'i;iui veiiissi' diiuiuiMiii iiiiin. 12, cottipiilus cfeleslasiicus, ipi;e omui;i .Vlcuiiius ip.se

iiiissas (piolidie cii;ii Slgulfo presbytero siio levilicc receiiset iii pi)eui;ile di- poiilif. Khorae. Maximuiu
celebrasse iiuiii. 21), :ie deuiiim di;icoiuiiu ohiisse iii- vero sliiditittt ibidcm iHtpriideb;iliir sacr.v diseiprin.e
iniilur niim. 2S : ipiippe i|iii iiiiiiisleiin leciliirnm avle- ;ic diviiia' SrripluiM', :id cujiis cliani pleiiioreui iioli-
Mium Sli'pli:mi et L;iureulii iii ('irlinii perdiietiis ti;iiii :ilqiie inldIiL;i'uli,uii oiuiiia iiliipia sludia ivfe-
perhibellir, el iii niedii) illi)riim siileiiiHilisaiini! iiiilii- reli.^^iiliir ; ctijus cliam gr.itia lingnis saciis llebraice
(•is 'liilmiilicii ;islilis,c. II, ec profeelo aileo eMdciiti.i cl (ii.ec.e addisrciilis uoit null.i , (pi.mlani nimiriiut
, ,

35 FIIOBENII COMMKNTATIO. 3i
lemporisilliiis ralio ferftbat, diligentia adhihiia fiiit. A Fridugiso inscbola eriidilionis de pr.ticeptis diviiiis
i

XXXVUI. Postqiiambeatus Alcninus in hac sfhola adinoniierit. • Idipsuin iusiniiat in pradutione aj


omncs illas studioriim classes maxiina ciim applica- Commenlaria in Kcclesiasten Oni» et Nathaiiaeli iii-
lionc nec cum miiiori profcctii emcnsiis esi, non scripla, iibi ipse presbyieri appellatione insigiiitur.
tantum a siiis tanlam cruditionis miil-
condiscipiilis Lelandus deScripl. Britan. cap. 100, pag. 135, hune
ipsum, prout Vita; illius
liplicis laiidera ohtiniiit, ul Candidum Lindisfarncnsis ccclesi;c alumnum reclii
scriptor lestalur, lanqwam secundiim mdiiislrum co- facit. Is cum (piibusdam aliispopiilaribus e! condisci-
lcreiil, veriim cl a magistro suo Kcghcfto archicpi- pulis suis magistrum suum Alcuinum in Franciam
scopo digniis habitus fiiit cui miiiius doceiifli in comitatus esl; posl aliqiiod vcio temporis spatium,
eadcm scliola roiniiiilteretur, ct qiii ^'Elberlo iii circa auiiuin 790 in Britanniani, cujus negotii causa
eudcpoL miinere sociiis daretur. Kninivero jani anle ignoratiir, leversus cst, uti inemoralur iii cpisl. 5!)
aiiniim 7(>6, iiempe anle nbituni Kegberli, qiii hoc (iiiinc 41) a Uamoclam. Ciim vero ibi (liutiiis qiiam
I

anno accidit, taiitam iiomiiiis sui famam adcptiis .\kuinii* volebat, moraretur, tacito stuilio illum ab
fueral, iit ea perinotus heatiis L'.iidgerus eodeiii aniio Iligibaldo LiiidisfarnensiscccIesiiE episcoporepctiit iii
illius sese disciplin;e traderet, atqiie ab ipso inter epistola ad Liiidisfarnenses, cujus fragmentum dedi-
alios discipiilos spiritiialia dogmata hauriret, teste mus in niilis ad cpist. 8 (nunc 9U Quin desidciio
AllVido in Vita saiicti Liudgeri libr. i, niini. 9, qiiod beati xUciiini ab eodem lligibahln fuerit satisfactuiii,
lesliinoiiium eljam legilur Jii altera Vita lihr. i, ininime dubilandnm cst.ls enim ipsc,ni apprime fal-
cap, 5. Coacordat in his doetissiinus M.ibilloiiius, laniiir, Canilidiis fiiit, cujiis postbac iidclilati et iii-

qui beatiim Alcuiiium siib pontificatu Kcgberti circa Q duslriie Alciiiniis varia ncgot.a apud regcm Carolum,
aiiniim 738 srholis Kboracensibiis prxfectiim fiiissc apud cpiscopos quosdam, apud Auhc proceres el ,

colligit cx eudein Vita heati Liudgeri libr. x.\iii amieos tractanda el expedienda comnicndavit, « i

Aiiiial. niim. 57. perspiciiuin est in epistolis 92, 103, 109, 110, 125
XXXIX. Atl beatiim Alcuinmn igitur scholas Elio- (niinc 108, 135, 145 , 146, 162) et aliis. Romam ad
raceiises moderanleni magnus iindique et ab exleris apostoloriim linilna , devolionis, ut videtiir , causa,
quoque regionihiis crat discenlium fonlluxiis. Iiiter aDeuiilem Alcuinus carmine hortatus et prec;ilnsesl,
exteros prxprimis nominandus cst, de quo j:im loqiii ut ibi sanctoriim apostolorum aliorumque sancloruui
coepimus, sanctus Liudgeriis primiis Mimigardefoi- cincies pie coleret, seqtie illorum intercessioni com-
diensis seii Monastcrieiisis episcopus, vir sanctitate mendarel, el non iiisi cuni munere sacrarum rcli-
et apostolico zClo clarus. Is eleiiim cuin aliquando ah quiarum revertcrolur, qiiod cannen infra dabimus.
abbatc siio Grcgorio, saiicti Boiiifacii in ecclcsia Tra- Is ipse fortassis aiittor cst scripticiijiisdam hactiMiiis
jectensi siiecesserc, iii .\ngliam missus, Kboraci mo- inediti De Imagine
Dei, quod exslal in appendice 2,
raretur, atipie iii heali .\lcuini nolitiani venisset, de qiio conjecturam nostram aperuimus ibid. in
eruditionis illius eloquio adco delectabatiir, iit Tia- moiiito pnevio. Xb hoc Candido heati Alcuini disci-
jertuin reversus coiitinuo desidei io teneretiir , ad piilo distingiiendiis est;\lter Candidus Fuldensis mo-
caniilem scholam redeundi. Quapropter assiduis pre- nachus et presbyter, proprio iiomine iion VVizo, sed
cibiis et abhalem Tliiadgrimum
cl parenleiii siiuni Bi uun niiiicii|iatus (piod suum nomen ipseinet in
;

pro hac eosque tandem,


licenlia oblinenda faligavil, finc pncfalionis meti-ic;B ad vitain sancti Kigilis ab-
iit ejus desiderio coiisentirent, perniovit. Liudgcrus batis expressit liis verhis Explicit pra'futio Candidi
P :

igilur volo suo damnatns Kboracum rediil, et ibldem ad Modcslum, qiii proprio nomine llruun et Richeo
sub disciplina heati Alcuiiii Irihus aiinis cum dimi- numupalur : quo 1 ipsum facit in line cap. 17 Vit:i.'
dio remaiisit, donec nimirum einergenle casii Aii- , ejusdcin, scribens :

glornni In Frisones odium vilaluriis iiivitiis in pa-


triani remeare coactus est, iis jain disc'plinis insiru-
Ouamqijp egomel {niond:ini liac nuiriliis inaiila
Pre^bvier et mo.iaclms Hrunn vilis jue inagisler
ctus, qii;e ilhim digiium reddidere ad niunus episco-
Depiii.xi iiigeuio, cic.
pale el aposlolicum cuin mavima iiomiiiis sui gloiia
in patria obeundum. Comitem itineris ah Alcuino XLH. Candidi socius ac in scbola Eboracer.si .sub
accepit quemdani diaconum, noniiiie Piiliil, Roiiiam beati Alcuini magisterio condiscipiiliis fuit FridiigisiH
piTrecturuni, qui (ieinde ordine presbylerii ibidem teste anonymo Vit;e sciiptore cap. 8, num. 14. Cn-
accepto Kboraciim reversus postea ciim eodem iiia- gnomen iiiter lilleralos siii temporis tulil Nalhana.l,
gistro suo in Galliam venit. Pliires alios viros aut uti ad episl. 118 (nunc 157) nolavi ex insciiplioMe
juvenes ab exteris nalioiiibus ad Aiigliiu scholus illo cod. Colbertini. Ab Alcuino nunc diacoiius, pr.rfil.
tempore faina crudilionis celebiatas maxime ad , iii Kccles., nunc archidi;iconus epist. 185 (iiunc 12i)
Eboraeensem qiiam lieatus Alcuiniis niodcrahalur, appellatur. Beali Alciiini popularem illiusqiie iii

venisse credibile est quinam vero illi fuerint, moiiu-


: schola Kboracensi discipuluni, ac postea ctiani iii

nienlis deticieiUihus, ignoramus. Galliain comilem exstitisse, prajter praifaiionem et


XL. Iiiter populares beati Alciiiiii qiii illius fue- epislolam mox cilalas singularis etiam illa erga ip-
rmit discipuli, pr.ccipiie sequentes imiotiierunl, (pio- suin in negotiis suisgerendis confnlenlia ac familia-
rum acta qua-dain, qiue obscuriora videri possinl D ritas suadere videtiir quam vir pnidens vix indul-
,

breviler clucidare conabimur. Primus ex bis memo- sisset diseipulis peregrimc regioiiis, quorum iiige-
raiidiis Kanbaldusjiuiior cognoiiieiito Symeon, senio- nium nondum satis exploratum habere potiiit. llluin
ris Kaiibaldi, beali Alcuini in eadem scliola ()uondam clegit qiii sacroslihros a se diligentissime emendatos
condiscipuli, aniio 796 iv Kal. Augiisli deuiortui in , ad Carohim imperiali corona redimendum deferrel
calbedia Kboraccnsi successor (le qiio plura nnla- : epist. 103 et 185 (nunc 131 et 155). llhim in pahitio
vimiis ad epistolas 50, 58, 170, 175, 171 (nunc 56, vivenlem, simul et Candidum, de fratrum Turonen-
61, 73, 114, 115) ad eumdem scripUis; ad quas no- sium cum Theodulfo episcopo Auvelianensi discepla-
tas l>'etoiem compeiidii gralia lemitlimus. tioiie, pro caiis;B fralrum illorum defensione instru-
XLI. Alter beati Alcuini discipiihis hic commemo- xit in epist. Il8(nuuc 137). lllum cum rege in Bal-
randiis fuit, VVizo vel Withso, palrio, ut reor, iio- neo Aquisgrancusi comnioraiitem horlaliis esl ut
mine qiio appellaliir in epist. 1 IS ^iiiinc 157) , ciijus discipulas siias, Luciam el Columham in aula veisan-
iii codicc Colbertiuo, ibidem moiiuimus,
iit in nolis les, su.T! sapicnli;e decore et floribiis exornet epi-l.
iiiscriptio talis esl Eynmola ad Caiididum, id esl
:
,
98 et 183 (nunc 126 et 135). Demum infirmitale
Wizoiiem. Hunc discipulis beali .Mciiini aiinumeral fractiis .Mcuinus bunc dilectum suuin discipulum prne
Vit:E .scriplor num. 14, alqiie illi elogiuin magiinnimi omnibus digiuim ;estimavit qui ctsi monasticani .

atlrihuit. Ipse etiam Akuiniis in episl. 118 (niiiic vitam non profileretur sed canonicam, sibi iii leci-
157), illum suuin aliqiiando biissediscipiiltiin signifi- mine monasterii Turonensis succe.lercl. Idem Fridu-
cal scribens, qiiod ipsiini cum sncio Nailianaele, seu gisus postea eliam abbas Siihiiiensis s.liifli Bertinl
, ,

s& DE VITA n. F AI-IUNI Slll ALCUINI SU

fiiclus csl. Siili fjiis voro rogiinino poslca iii iilro(|ii,! A •^lolas i;>Tol l.'iS (iiiiiic 200 i>l 207). < Oliin iui|uii ,

illo iiioii.isleiio l:ixior (lisi-iiiliiia (iiiioiiiioriiiii ri'|)iil- iiicpistola priorc, tc gcnui, iiutri\i, aliii, ct ad jici
liila\il, el saiicli llciicdicii spiriliisiicniliisexsliiiiliis lccliim viriiiu iisquc perdiivi. ita, u( (iiam laii- . . .

cst. Magiix cliaiii iii aiila iiiipiMiali aiKloiilalis liiil; dciii (o(a (lccaiilc( rcgio, i iiciiipc ISi i(aHni:i, lit lcgi-
siiliscripsit ciiiiii lcslaiiiciilo (laroli Majiiii , riiiti(iic. tiir iii codd. mss. S:ilisbiirgciisibus ,
pioiit iliidcin
l.iKJovici iiii|>craloris iMiiiccllariiis : cloliiil aiii!oS."ii. iiol:ivi. lii allcr;i vcro cpisdibi cvciupliiin ipio ad
Vid. Mab. iii do^. Iicali Alciiiiii iiiiiii. l.^, c( lil). wviii vit.c cuiciid:i(iouciu aiiiiiicdir illi con-
propoiiit
Aiiiial. iiiiiii. !(), ot \\i\, iiiiiii. rc2, ct \\\i, iiiiiii. ()7. discipiiliiiii siiiiin , < (|ui iiiodo , ait, cpiscupatu
Scripsit iioiiiiulla c\ i|iiiliiis iiiliil jaiii siipcrcst , pra^sidct plane uoii alius luit,
iiobilissiiuo. i Qiii
(]iiaiu cpistola dc Ai/ii/u ct lowhris iid iiniiciv» (piaiii K;iiibaldus arcbicpiscopus Kboracensis. Cuni

;)rt/(i(ii , (|ii;c c lila c\slat loiii. II Misccll. lialii/.ii , lioc crgo OsiiUiis iii llritauni:i, iii scliola Kboracciisi,

pag. iO.3. Ilic l-riilu^isiis ciiiii pliilo.sopliico aciiiiiiiio siili bcati niagislcrio cdiicatus cl c !(>ctu$
.\lciiiiii

iiaturaiii uiliili, c\ ipio criMvil, c( lc-


Itciis iiiiiiiiliiiii liiit. Iliiiic ipsuiii cum Fridiigiso nb
Osuiriim paritcr
ucLirariiiu, i/iicc cniiK si/ucr fiuicin ahijssi c^pl.irat criiditioiic laiidat riicodiiirus Aurcli.mciisis libr. iii,
ct coiitciulit iiiliil csse aliipiiil, ct lciicljias csse siili- c:inii. I ad Curoluni regein, dc utroque ita cancns
slaiitiaiu. Vcriiui illiiis laliociiiia iiicra sopliisiii:i(a vcrs. l7o :

siiu(, ipiaiiivis (le c.c(cro slyliis, ipio u(i(iir, puriis ct


SlPt leviia (loceiis Frldegis sncialus Osiilfo,
darus :itipie cliaui (Iiiiiliis sit. M:ibilloiiiiis conjicit
Giiarus uterque aitis, doctiiii uierque beuc.
Fndiijjisiiiii scripsissc carmcii illiiil de cclhi C.oriiia-
ricciisi, ipiod iiilcr dubia c\liibciiiiis, iii ipio ccllaiu j> .\ii liic Osulfiis idcin sil ac ille , qui multa pracclara
illaiii, proprio jaui ^aiiilculciii :iliba(c, ucuipc Jacobo, dc Carolo Juniorc narravit epist. 17U {nuiic 120),
cl (iiuiiubim iuoiiaslerio sui Tuioucusi aiiiic\aiu , iiicoiupertum babciiuis.
(piasi silii crcplam coiupicridir. Sciipsi( (nioqiic coii- XLV. Vciosiiiiilc cst Osiilfum palrio nomine ila ,

tra Agobardum cpiscopiiuiLiiLSduuciisem, (iijiis noii- vocatiiiii ,


postca iiiter scbolasticos Ciiculi appella-
nullos, (iiios ipsi im|)ii(a( , eriorcs cciisiiia paulo lionciii obtiiiuissc , ii(pote ciijus siiuilein lapsuin
acriiis perslriiigil (|uod tamcn Fridugisi opusculuin
: ob qiieiii Osiilfiim rcprcbendit, Alcuinus dcplorat
adhucdiiiu l:i(ct. .Vj^obardiis se dcfcndciis Fridugisum carmiuc 77, qiio ctiaiu pertiiicl additanicutum, quod
ob slyli accrbilalcm cl uiajores (luosdam crrores c\ cod. ins. Collegii sancti Pauli Uatisboncnsis tar-
roiitra sauam llicologiani rcprcbcndit, (om. 1 One- dius deleclo dediniiis toiii. 11, carm. 0. Latet ceric
runi, pag. llio ct 191. Lcgi lueicntiir qii:c de tri- siib lioc nomiiie faii.iliari e( asci(i(io qiiidani bea(i
(lugiso kibct I>. llivel toiu. IV Ilist. Lil. de la Alciiiiii discipiiliis iii scbola Eboracensi eniditiis ct
,

Fyaiuc, pag. 51-2 scqq. niagislri sui iu C;illi;ini comcs (pieiu aliquando :

Xl.lil. A Candido
Fri liigiso scparare noluimus cl ad Symciinein siuiiu , scii Eaubalduni cpiscopiini
Oiii:im saccnlotem, dc cujiis vit;i aut aclis pauea in- dire\it ciini niuncribiis, uti e\ cpist. 171 iiitelligitur
iiotucrimt. llbim tamen luisse popularem ac disci- (uuiic G5), et cujiis ctiam opera usiis est ad optinia
pulum beati .Vlcuini, colligi possc videtiir cx inscri- consilia eiilem KanbaMo, qiiibusdam advcrsitatibus
ptione Commeiitarioriiiu iu Kcclcsiasteu , ubi Onias alllicto siig'.!creiida, u(i legiiur iu cpistolis 174 (nunc
juugitur Caiidido el Natlian:ieli, ct ;tqiic ac lii diio 1 1.")) ct scqiiciili.
iii psteriuv
IU3 Ul
lilius IJ.llt I ItiL jjielalis
IflllllltO III II ^
iiido aliipiando llllll.illll?
.llll|lltlllUU cdiicatus Ui
el ., XLVL
,1.
^^t-i Ciieiili
\.ilii.liil socius ac
.3vri. 1III7
(11. coudiscipulus Calvvinus JUik
l.l^tll.ll^l.ipilllio vnillllliua fuil
b utis piitenuc enidilioiiis cdoctus dicidir. K\ '^ pi'esby(cr.\nglus,ipiciii iiicpist.oS (iiuuc7r))ad ipsnm
cadem inscriptione iibi saccrdotis titiilo iusignitiir dirccla saliiberriinis doctrinis iiistruit, ct iu altera
suisquc socius pr.cpoiiitur , salis intclligilur , illum 175 (nuiic llti) Cuculo sinuil insciipta , liortutur ul
sxcularibiis ctiam iicgotiis iii aula fiiisse adliibitiiiu, Syinconi seu EaiibaLlo arcliicpiscopo ca siio iioniii,c
et beato Alcuino admodiim cliariiin fiiisse. Illuiu iii qu;c ipsiiiii iii advcrsitatibus solari, el ad
sua(le:iiit,

cpist. 183 (minc \-H) Georgii patriarch:e Jcrosoly- \itain luuiicri siio ac digiiitali coiiveiiieiitcm dcgeii-
niitaiii nieiiioii;c pariter ciiin Syiueone, Martino ct daiiiperuiovci'ev:deant. K\cadciii cpist. o8 (iiuiic 73)
NalbaiKiclc commcndat. In cpist. ii' (minc !2jO) discimiis, Calvvinum cclUe ciiidam s;incti Slephaiii
Iristitiam snam ol> cjus :ibsciiliain illi siguitic.it. pi;cluisse, et nioiiachum ac nioiiaclioriim patrcm
In epist. 2-28(niinc:2")l)illiimadiiioiict utneum aiiict, iiiisse, sicut ibidcm in notis notavimus. Certc uieni-
ac paupcriim niiseroruiu ae percgriiiorum iiicmor
,
briiiii is Eboracciisis , suo siilVragio
fuil ecclesi;c
sit, atquceleeinosyuis, defensiouc ct solatio iUis siie- coiiciiricns ad ardiiepiscopi Kaubaldi dcctioncm,
curral. uli Alciiiiiiis ibidein insimiat his vcrbis : « yucm
XLIV. Intcr beati Alcuini discipulos a Vi(;ie scii- ( Symconcm ) vos elegistis ad puntiricalus hono-
plore cap. 8, niini. 11 mimer;i(ur ([uidam Osulfus, rciii. >

qucm parilcr in scliola Kboiacciisi ab codcin cdo- XLVll. nobilissiinum


T)is('i|iiilonim bcali .Vlcuiui
ctuni fuisse iiiilliis diibitaiuli lociis cst (picm cliam : ac liddissiimim aiiilor Vila- priino loco anonymus
bcati Alcuiui piipiilarcm cicdit U. Mabilloniiis libr. nominat Sigulliiui Veluluiii c\ cujus iiarra(ioi:c ,

XXVII .\nna\. uiiiii. "29 (puimvis iii clogio ad Vitam ipse didici(, qti:c dc illo iiicmori;e posleroriim coni-
bcati .\lcuiiii c:ip. II, iiiiiu. (ili illuiii cuiii aliis, D luendaYit co iiuigis lidc digiia, quod < ipse solus,
,

ipsuin c\ .\iiglia coiiiilaiidbu Ouia, Caiulido , Na- uti lcgitur in rine prologi illius Vit;i>, post disccs-
lli:inaele iii iiioii;islerio ipioqiic Tiiioiicusi aiiditorem siim saiicti Edbcrli (.Elborti cpiscopi puto) ipsius
fuissc dicat. Cerlc Osiilfuiii patiia (ialliim vd Fraii- lucruit nosse secrcta e\iiiiia. » Erat is codciii ,

ciim iiou fiiisse e\ narratione qiiain aiioiiyiuus , scriptore tcstaiile cap. 5, iiiiiii. II, < vir I>co ania-
Vit;c bcali .Vlcuiiii siriptor dc illius obitii bic. cit. bilis, animi c:iriiisipic nobililalc iiisignis, pre.^bytcr
iiiim. I.") f.icit, sat apcrd' iiitelligitur. Ncmpc bcatiis ct ciisUis Ilcboric;c civitatis ccclcsi;c, i i|ni lain arcla
Alciiiiiiis allc. i discipiilo suo Uagaiuirdo Osulfo
ilc amiciti;> bcalo .Vlcuiiio juiictiis pidplcrca
fiiit , iil

ad oiiiiiia moiiila \it,c mclioris siird» spiritii pio- pcrpctiio illi adli;ci'crc citpiciis, se ciilem, jam scho-
phctico pi':cili\it, < (piod iicqiie iii rcgioiic liac las in Fraiicia tcncnti, sociarc voliicril. .\ntcipiaiii
(Fr:incia iiliqiic , ulii liiiii' Alciiiiiiis dcgcbat) iicipic vero Signlliis Alciiiiiiiiii iii Fraiiciam coiiiilatus csl,
iii (pia iiatiis cst, iiiorictiii'. Qiioil posli.i pi'ob;ivit fiitiiriis postbac iiiilividiiiis magistri sui coincs .

cveiitus; iiiorliiiis c.,t cniiu in Loiigobarili:i. » O^iillus jaiii illiic piicr vciicrat ciiin avuiiciilo suo Antbcrt >

crgu fiiil alis (liiliio lllc discipiilus, ad (picin, taii- prcsbytcro vii-o saiuto i .\ quo Uoniant ud wclc- :

qiiam ad liliiim piddigum, iiiilio (|iiidciii opliinis siasliciim ordincm discondiiin pcrducliis, ct Mclus
luoribus ac discipliiiis lilicrulibiis iinbiitiiiii sapiciiti;u civit:ilciii ciiisa caiiliis dircctiis fiicral ; i indc lu-
sule illuiiiiiiatiiiii, ct iii Scrip:iiris sacris iuiliistrium, iiieii Sigiilfus, uvuiicnlo siio pcr iiiortciii iii iliiicrc
poslca vcio si ortoruin grcgii.iis, potaloriiin coiiviviis ainisKo, 1 cuin niiilto rriiclii patriuiii i'C|vduvil nn>-
jc superbioiitium \anitaliliii.-. jiiiicliim, scripstt cpi- piiain. I Sacra; lcctiuiiis siudiusiskiuiuiii ipsuiu bttt-
FROBEMl COMMENTMIO. 38
dal Alciiiniis in 0|iistol;i Inicrrogalionibiis illius A Eboracensibns Franciain poslca cnm lioc
socialiis. In
et siiis
' " ~ in
'"
Librum
Kespoiisionibiis^"
Genesis prailixa,
'"
- -• - '
altero siio inagislio Alcuino abiit; ccrte ibidem circa
in qiia illiiis desiderio enudandis quibusdam dif-
iii anmiin 790 cnin coiiem nior.ibauir, uti intelligilur
|)ro tempDris opportunitate,
licultatibns illiiis liliri, ex eadem cpistola 3, qiMin Alciiiims e Fraiicia aJ
satisfacero sluiluit ibi .Mcuiniis fralrem illum no-
: Colcuni leclorcm in Scotia scripsit, uli ibidcni iii
iiiinat, alqno biiigo tempore individiinm ct lidelem nolis D. Mabillonio asscntienle diximiis. hi illa cle-
socium. F.x qiia eonlidentia et familiari conversa- niin prafato Colcu sijjnilicat se cum Joscpho iii illjs
tioiie conjicio, Sigulfum siib disciplina beati Alcuini lerris opliina frui saiiilate. Cclebcrriiniis -Mabillonius
in Anglia janijam pra; aliis siiis coiidiscipiilis in in elogio beati .\leuini cap. II, num. 67, niillus du-
virnm profecisse, alqiie iiiler illos seniorem fiiisse, bitat bunc Joscphnm esse, qui jiibeiile lioc suo ma-
iindc fortassis nomcii Yeluli tulit; ac proplerea il- gislroConimcntaria saiicli nieroiiymi in Isaiam com-
him Alcuinus sibi iii ipso docemli iiiuncre socia- pemlio redcgit; qiiain epilomen niaiHi^criplani, siib
vit, illiipie eurain discipiiloiiim se pcr alia negolla Joscpbi abbatis, cxstare iilein tcstalur, illiusipie.
liliilo
mullolies impedito concrcdidit. Ilac tamen confi- initium et liiicm relnlit. Opns illudjiissii beati Alciiiiii
dentia et cxislimati<)iie non obstanle, ipsum, ciim cmptum ahpie ejus noiiiini dicalum ipse auctor proli-
«liscipulis Adalberto el .Vldrieo conlra mandainm tetur lioc versu :

siium leetiouem Virgilii poelrc clanculo indiilsisset, Sic placel Alb no laleni nos ferre laliorem.
acriter reprebendit. Qiiamvis eiiim Alciiinns iit ,
El iteriim circa fiiiem carmiuis :
narrat ViUf scviptor cap. 10, niim. 19, jiivenis Vir-
gilii lectione dcleclaretiir, pi)stea tanien id a disci- Slc Idcirro luls parens, clcirissimfi, jnssls
g H:£C, .\ll)iDe, libi striilim collect dicavi.
piilis lieri noluit, • siilficiunl, inquiens, divini poet;i;
i

vobis , ncc egelis luxurio a Viigilii vos polUii fa- Deiniim soliilo sermoiic ita pergit i Ihec brcvi, pront :

cnndia. > Ad Sigulfum


ergo hoc niandalum vio- potui, sermone... sicut, dilectissime m;igis!er .Vlbiiie,
lanlcm dixit Uniie le haiiemus, Virgiliane? Ciir
: t jiissisli, devolus excerpsi. Ila eniiii mibi prccipiebas,

cn>pisti et volnisli contra ineaiii volunlatem et coii- ul in cimctis pernecessarium lanluin sensum ct lle-
silinm, me ignoranle, agere ul Virgilium legeres? > braic:c vcrilatis Iramiteni scquens... incerta et con-
Sigulfiis hac ralione adiiiodiini (onlusus bumililer liisa deelinarem vesligia. i liiido colligas in schol;i

ad inagislri sui arcana et occiilla penelranlis pedes bcali Alcuiiii slndium llebraic;\^ cruilitionis noii ali-
sc projiciens piciiiluit, cl slnliissime se cgisse con- fiiisse. Obiit Joscphiis aiile suiim magistruin, ut pote
fessus cst. Siispicor biinc Sigiilfum csse filiuni illum cujiis bic animain piecibus Ucmigii episcopi cniii-
a'{irolum, ad (piem scripta est cpi^l. 231 (luine 188), niendat in cilata supcrius epistola 132 (iiunc 174).
qiii ab .Vlciiiiio ciloceri vobiit, aii iiieliiis csset in < XI. IX. llos cclebriores bcati Alcnini discipiil is,
canonica vesle, si\e in monaslica sanctilatc ultimi niiiltis aliis brevitalis causa dimissis, quos iii Bri-

(lici cxspeetare spiraeiiluiu > cui vir bealns re- ;


lamiia docuit, commcmorare libiiit quaiilum iii- ;

spondit iiibil mulaiuliim csse in piiesenli pericnlo, niirimi id ad scripla ct acla scriptoris ccleberiimi
et in quovis staiii ad n):ijorcin seuipi^r Ecclesi.e illiistranda atipie ad fam:ini ni:igislerii illiiis cele-
,

profcctuin cogilatioiiis voluiilalen) esse d rigeiid:>m ; brandam conducere pnssit. Nihil vero magis ad glo-
posse lameii, si convaluerit, nionasiicam ciicullam riam viri immort.ilis facit, qiiam qiiod doclriiiis ac
induere ; • oralionum enim causa iiii|iiit , et ob , r. consiliis illius iisi fiierint .Vngli;e reges, principes,
fraierna: intereessionis solaliiiiii ciim nionacbis qiiies regin;e regiicque virgiues, cpiscopi ac saccrdotcs,
oplanila viiletur. > Eiiimvcio Sigiilfiis jain abbas abbates et monaclii, aliique bomines dignitale civili
Ferraricnsis ( biijiis eiiiin ninn:isleiii reginien .\l- ct ecclcsiastica iii illa regione fiilgenles cujns rci :

ciiinns, ab exterionbns omnibiis n goliis se exso documenta nl lol episti)l:i' a divcr>as illas pei-
p;';cb: I

bilurns illi coiisignavil) us(]iie ;id srniuin ba!iilu


,
sonas script:c, salubcrriniis niDnilis ac doctrinis cui-
canonico iisus est postea veni sponlc abbatiiiiii
;
qiie st:itiii iiiaxime convenicnlibus referl;«.
discipulo siio .Vilalberto resignavil, assitniplaqnc ex L. Non possum crudilos lcclotes lioc loco
quiii
consilio illo, nisi fallar, .\lciiiiii, vesle iii()ii:islica, opporlnno nioneain , scriptorcs qnosd;im Aiiglns,
pncdiclo siio discipiilo :ic successori iiisigni ino- liirpis cldiuin, Pilscum, B.ibcum, qiios Ccnlurialo-
destia) exenqilo se siibj.-cit, iiti discinms ex l.iipi rcs .Magdcbiirgenses ex-cribiml, egregie alluciiiatos
abbatis cpisl. 29. Signlfo schobi Fcrrarieiisis suain fiiisse , iliim ern.lilis Angli:e femiiiis aiinniiicr:iriiiit
origincm debet (\»x postbae snb Liipo abbale
, Gislam ac riicblriidem, seu ascililio iiomini' Liiciam
mnlto celebrior i?vasit. Vide Hist. Lit. de la Franca ct Coluinbam, (piibus bealus Alcuiiuis Comiiicnlarios
tom. IV, pag. 21-2, niiiii. 37. Ab boe Sigiilfo di- in saiicti Joamiis Evangeriuin dicavit. Ilurum opi-
vcrsus cst aliiis ejii^de;n uoiniiiis , cr.jiis scriptor nioiii, miriim cst, viruin erudituni D. Alfortiini iii
Vitiie .Mcuini meniinit c;^p. II, iiiim. 2U, qui fiiit Aiinal. Eccles. Anglo-Saxonicis ad an. 770 caleiilum
saneti Betiedicti Aiiiaiieiisis moiiachiis et discipii- siiuni ailjecisse. Enimvero virgines illas noii in .\ii-
lus prout reclo ;iium;idverlit 1). .Maiiillonius iii
;
glia sed iii Gallia .Vlcuinum inagisliuni habiiisse cx
notis ad prologum Vilic .Vlciiiiii : iieqiio tameii verbis saltem cpistobv virgiimm ilbirum Commeii- ,

assentiri possuiiius cjnsdem viri celeberrimi opi- lariis illis pr;T>fixa', et P^irisiis ad illum Tiiionis cxi-
nioni, duin iljidem Sigiilfiim presbyleruin, .Vlciiino slenlcm script:c, liice clarins esl ; ila ibi scribnnl :

valde familiarein dc quo iii cadcm Vila mentio lil < Mullo faeilius cbartariim portator luarum de Tu-
niim. II ab hoc (lui gesta magi;'.lii sui diclavil, lonis 1'arisiacain civitatcm pervenire potcril. >
distiuguit. Niillam enim is siuc npinionis ralionem Verum dc his virgiiiibiis iiileiius, iibi de schola palalii
ailert, neijiie iios uUam in Vita pr;cdi':ta vel alibi ageinus, sermo redibit.
deprebendimns.
C.VPLT V.
XLVIll. Discipulis dcmiim celebrioriliiis beali .\1-
ciiini, qiios Kboraei scicnliis el aitihiis liberalibus ncnli .\knini vocatio et nccessus in Francinm.
iiiibiiit , accensemliis cst Josephiis ille qiiem in , Ll. Faiiia lain pr.eclari doctoris siciit iiiter bires
npistola 132 (ininc 17 i) ad Ileiiiigium episcopiim , Eboniceiiscs non loaictari, ita iiec intra riiics qiii-
siiiiin discipubim, et iii pi:vceilciili dilectiim (ilium dein Britamruc conlineii poluit, sed in alias quoquo
vocat. Josepliiiiu liiiiic Britaniuiin fuisse persiiailel regioiii's Fraiiciam maxime el Galliam evulgala
,

fragmentum episioLe ad ipsum ah Alcnino scripla", f;iit, opportuuo prorsiis tempore, quo iiiminim utrius-
quod cx 1'sserio de;iiiiius in notis a.l epist. 3, iii que illiiis gubcrnaculum lenuit Ca-
rcgni amplissinii
qua .\lciiinus de Colcu lectoie in Scotia scribit his rolus a rcbus sapientissime simul el forlissime
ille,
verbis < Saniis est magisler vester Colcu. > Ihijiis
: gestis, .Magni iiomine, quod postea nuiKiuam deleri
crgo magisiorio Josepbus ille in Brilaiiiiia aliquan.lo puliiit, insiguitiis.
Uius est, pnsiea ob seliol.e celebriiatem scliolaslicis Lll. li eiiim posl obitum Pippini patris et Cai-
,

59 DE VITA D. F. ALBINI SEU ALCLIM 10

lonianiii fralris sui solus tlirnno ailniuliis rc;;iii sni A C.arolus ad uulain suaiii Invitavil, futuros in ip.so

9tatuin ciiTiniis|>iciens ilolfiis aMiinadvcrlil illiiin


,
palalio suo scicnliaiiim prolcssoics, ct consilii sni
politicis (]iiain in rcclesiaslicis rcliiis csso iii rcstaiirandis litlerarum stinliis scbolisque ordinan-
tain in
corruplissiiunin, liarbarii' liorriilniii cl oimii inonun dis ac instituemlls ailjiitorcs. Illl iiiaiidato principis
el lilleraruin cnllura ili>stiiiiUiin. Kniinvcro oiniiiiini
inaviini oliU^nipcianlcs, post c\|iu(;uatani ab ipso
scriptoruni, qui aiilii|iiilalis lillcrariu' aliipia iiotilia aiino 771 Paviani, iili creililiir, cuin eodeni illn

pollcnt, coniiiiiiiiis scnlcnlia csl , liarbaricin cl ii,'iio- iillicioluncturi iii ('alliain abierc. De ulroqiiLV et ile
runtiain, a i[uiiilo s;cciilo a'r,c r.lirisliaiuc, iiuo.l tan- variis illorum opnsculis, a se iioviter detectis cjfic-
quain priina cpoclia collapsaruni iibiiiuc littcraruin gie disseril doclissiinus 1). Lebeiif, bissert. sur rHiil.
liaberi ticbcl tani iniinoilicos fetlssc progressus, el
,
eccW.i. et civile dc I'aris, lom. 1, pa«. 1^70 seqq., ubi

priiiiis sexayiiita aiit scpUiaiiinta annis s;uculi octavi


parllcr pag. 580 aniinadvertit Carobim .Magnuin jani
lantupcre iiivaluissc , ut ullininiii coinplcincntuin , aiite adventuiii bcati Alcuiiii de rcstauraiidis in am-

quoil nullam jain incilclain alinillcret, ailept;e fiiisse plissinu) rcgnu suo liiteraruin siiidiis serio cogj-
vlilerenlur. Ccrlc inonacliiis Knfjolisiiieiisis in Vita tasse. Qiiod quidem miiiinie inliciari vclim, certuin

f.aroli Magni acl anmiiii 787 scribil, ante rej;is iHius iiibilomiiius liabeo ex postea dicendis, id(|iie alii
tenipora < niilliiin in C.allia luissc sluiliuin lilieraliuin pariier crudiii viri absque hiesitatione prolilentur,
arlium. • yuotl qiiiilcm noii ila inlelligcmlum est prxter bealum .Vlcuinuin ncininein inajori studio ct
quasi luillus unqiiam vcliisliorilius teniporibus sa^cu- dili^cntia regis inlenlioni collaborasse, ita quidein
luin illml quiiauin anleccilcmibus in Gallia lille- , ut iili polissiniiim in acceplis refeienda sint qua? rcx
rarum aut arlium lilicralium culliis vif^uissel. Diu g inaximus postmoiluni aii studiornin nplinioriiin enio
iKimqiic aiilc illa fuiicsla lcmpora, qiiibus Gallia per luinentum ct profectum ; inio ctiam ^J felicem, qni
Warbarorum irruplioiiem aU|ne lumuUus civiles
,
iiide prolluerc solet utriusqiie reipublica; cccle-
postea exortos tiirbala fiiil opliina qu;v>que sludia
,
siastic£ et civilis stalum saplentissime consiiiuil.
lloruisse, scholasquc ibi crcctas et ordinatas fuisse, De hiijus aulae et totius regni Francici praccep-
cx Taciio, Eunumio, et ex illo Graiiani Aug. re- toris in Franciam vocatiome et advcntu disse-
^--^1^10 coilicis Theodosiani qiio Anlonio pnelorio,
rerc huc loco post breve hoc prxpmbulum inci-
Galliarum pra^feclo niandal ut in siugulis iiietro-
, piamus.
pnlibus studia conslituat
lilleraruin el cisdcm ,
LVI. Venerat bcatus Alcuious, ut jam ahbi nola-
idoneos magisiros cum coiigruo supplemento coiisti- viinus, primo in notitiam Caroli rcgis Francorum,
tuat, novimus. At vcro sedes ilte sludiorum postea I diini olim a magistro suo ad ipsum direclus fuil, •
per barbarorum ul dixiinus
. assiduas incursiones, , nti legitur in ejus Vila cap. 0, num. 12. FacUim iil
ac civilium dissidiorum procellas eversK ct amica , fiiisse anle annuin 780, quo .\lcuinus Rom;f, ac-
nuisis olia et qiiics prxrcpta fiiere, ita ul siib rcgibus ceplo pio novo archicpiscopo Eboracensi Eanbabio
Francis Gariiluin aiileceilciitibus, nullum illis domi- seniore, reversus esse ab aliquibus creditur, idem
cilium supcressel; quod narrare voluit Eugolimensis scriptor Vita! ibidem dare commemorat. Cerle Al-
ninnacbus luc. cit, ciiiiius priori aliquo lempore, duin nempe adhuc

Llll. de misoro sialu qno Caroliis regnum


Verum adolescens erat, adeoque prope annuni siatis vige-
per diutuniam barbariem penitus deforinatum
.suuir. sinium scplimuin, quem ipse Alcuinus adolescenti.c
et dcsolatum coiispexil, plura hoc loco commenlaii terniinum in Disputatione Pnerorum, cap. 3, con-
haud necesse fuerit , poslqiiam de illo siimma cuin stituil,adeoque circa annum Christi 8ti2(si calculum
eruililioiic egrcgie disseruit pra'clarus scriplor llist. nativiiaiis illiusadaiinum 753 recte ducimus) Komam
Lit. Fiancia' tom. 111, pag. 417, et lom. IV, pag. l per Fianciam abs diiliio perrexil tunc nimirum, :

el seqq. liio tameu vcrbo sallem illum laiigcre et qiiando Papi;e regali civilaie disputalioni inter Pe-
commemorare volui , ut quid ics lilleraria uiiivcrsa Irum Pisanum cl Julium Jud;cuin inlerfuil, uli et
pnecipui illiiis posl Caroluin Magnum reslaiiraloris cpislola ilius 83 (iiuncIOI) discimus. In illo crgo
Alcuini conalilms, quos hoc el sequenti capilibus re- ilinere Alcuino occasio lieri potuit primo perve-
censebimus, delieat, evidcutjus inlclligalur. nicndi in notitiam Caroli iioiulum, ut existimamus,
LIV. Ad eliminandam ergo e toio regno suo jain sccplra regni mndcraniis, scu aiite Pippini patr;s
plurimam parlcui scu arniis seu prudenlia p;ici el siii obitum. .Vlio etiain, an eodem lempoie beaiiis
iranquiUilali rcslilulo barbaricm, summus illc priii- .Mcuinus in comilaUi magislri sui (.Elberli, adcoqiie
ceps milluin rcmediiim opporUinius lore reclc c.\isti^ aiiie aniium 766 quo is ad episcopalum assumpius
mavil quain sedulam culliiram moruiii et ingenio- fuii) in Franciam veiiit ct apud Corhcienscs, (.Mnr-
,

rom ; ciijus laincn pru^lenlissiini consilii cxseqiiciuli baccnses credo) diverlil, nti scribit iiiitio episl. 2i-^
impedinieiiium fuii, quod iiullos prope iii rcgionibus (nunc 53). Quiluis siniul coiisidcralis vero siinilli>
Francic;^ su;b dilioni subililis reperire essel viros inum cst .Mcuinum noiulum adolescenliain egres-
tanla ptelale, erudilionc ct expericnlia pr;eiliIos ut sum ejusdem .tllbcrti noiiduin cpiscopi in exlcras
rndes doccndi b;irbarosqiic cmolieiidi mumis cum
, rcgiones peregrinanlis ac urbis Kouue sacra loca
laiide el oplalo profeelu ubire possenl. Ab exteris visilantis coinilcm fiiisse quam hiijns iiiagisiri sui
:

proinde rcgionibus, Ilalia inaxime el Britannia, ubi D percgrinalioncm dcscribit in poemate de Ponl. Ebo-
potissimiim tunc tcmporis litierarum sludiis ino ac. ubi addidit biinc /Elbcrlum iii patriam revcrsii-
libusque excolcndis opcra impendcbaliir, siibsidia rum a rcgibiis ct triliunis lanqiiam doclorem sum-
ciusiiioj) pelere ncccsse fuit quod rcgis s.apiciilis- ;
mum bomiiilicc siisccplum, lanlique habilum fuis^e,
simi Ci^usilium .Mciiinus apprinie laudat in episl. 101 ut illum apud se retiuere uinnibus modis conareiitur,
(nnnc 1"29) ad hiinc siium Davidein ita scribcns : iiempe
I Vestrain solliciluilincm, dominc mi D.ivid, agiio- sna tuTi lluens divinu rore rigar<-l.
L't
scebain oinnes ad s;ipicnliam disccndam exhortari,
imo et pr.cmiis boniirdiiisqiic sollicitare, aiqiie ex Verum ^-Ellicrtus su;v niagis palri;e qnam cMcra^
divorsis niumli p;irliliiis anuitnrcs illius veslr.e boiue regionis profeclui dcscrvirc cupiens, lelincri sc iiii-
volnnlatis adjulorcs convocarc sUulnislis; iiilcr ipius nime p;issus, itcr sniini iii Aiigliam ct ad prop iam
nie etiam inrnniim ejusdcm saiict;c saiiiciili;»; vcr- ccclcsiam, ciijiis non diii postca pontilicatum accepil,
naculum de ultimis ltiitaiini;c iiniiius adscisccrc prosecii;iis esl.
curastis. • LVII. .Ellierlo abcnnte Carolus (si iia cx dcdnclis
LV. Priini vero qiii Carolo Italiam aliqiifllies pcr- el ex luirralione scrintnrls aiionvnii Vil;e bcali Al-
;iKranti innotiierc, fiieriinl Pelrus Pisaniis Diaconiis cuii;i conjiccrc liccl) in cjiis comitcm Alciiinum, cu-
vir senex, el P.iiiliis Wariicfiidi Diaconus p;irilcr ct jiis ctsi ailolcsccntis gcnium ac litlcrariam crudllio-
iiionachus Casinensis, viri ob eriiditionem var am nem cx illa convers.itione perspt'Ctaiii habcrr potiiil,
;itaue (kKCndi pcritiain niaxime commendatl. Illos oculos el vola ronjeril, riplan> nt ipMiin s.iltriu,
; ::

41 IROnENII CO.MMliM.VriU. i^l

pncropinr id nuiiius rccusavcrai. M-


po>li|n.\ni ejiis \ festiiin est. Illis sii|ulilcni lchtiluis, Alcuimis piiinii:ii

quinilo suu; aul* ct n'gni inagistruiii adipisccrcliii- aniio 781 aiite lcstum Pascli;ilis (;;ir(duin Parni;c in)-
fpioil C.aroli einergentc _si--
tlesiileiiuin tanilem , viani h;ibiiit, iiid lunc ab codciii rcge primiiin ail
qncnli occasione, inipletuni fiiil. Aniio salulis 780, p;'riiiancnduni iii rcgno siio iiivllatus riiit. Si j;iin
.(lilljcrto arcliicpiscopo Eboraccnsi, qni non diu post iliiicris quod.Mcuino lani in adilii in paliiain (iiiani in

reJiluin e.v ilincrc illo injus inox incntioiicni lcci- rcditii in Franciam cnietieiidiini fuit, longitudinc;n
nius, in locuin Ecgberli electus liiil, aiino dcciino el difficidtates, iieg ilia varia p:irilcr ante abil;i;ii
sui c|iiscopalns pariter (lcluncto, in cjus lociini siih- donii cxiicdicnda considcrcinus, vix credibile est li;cc
rotritiis fiiit Eanbaldus senior Alcuini condiscipulus. omnia eodcni adhuc aiino absolvi potuissc. .\dvcn-
Is pro iinpclrando sibi a sedc apostolica pallio ar- ti:in crgo bcali Alcuini bac Vici; ad aiilam Caidli
chiepiscopali lcgaluin selcgit luiiic siinni ainicissi- Magni ad annum pr;cdicliim, Cbristi 782 refcni ili -
siinnni sociuin, ipio forlc iinlluin aliiiin liuic ncgo- Icrc existimamns. Et biiic niisti;c oiiiiiioni coms;?ii-
lio fcliciler peragcndo aptiorcin lialiiiil. raruit .\1- lieiitcnibabcinus cclcbcrrimnni coMccKncm sciiplo-
ciiinus, ilcr aggrcssus est, ct liiijus Ie";alion's caiisa riini Ucr. Gallic. D. liouquct, ti'in. V; p. OOi, iiol. n

Itoniuin ut Vit;c cjus scriplor loc. cit. losla-


veiiit, iii lini'.

lur. lloc jain altcrum, iiostra qiiiilciii opiuionc, itcr EXI. Alcuinnm cx Angli;i rcvcrsiim Caroliis .M;i-
csl bcali Alciiiiii ad illaiu civitalcm, poiililicatiiin ibi giius cum niaxii<i;i bcncvolciilia e\c pil, illunKpic, iil
geriMite Adriauo I. Priini itiiieris luinicio pra'ccdciitc l;iii latiis s:cpe Vit;c sciiptorail, la;iqiiani lilius p i-
mcniiniuius. Ucversiis iiidc acccplo pallio, iit pnu- trcin amplcxus esi; ct noii iniillo pi^sl (luo monastcria
falus scriplor narral, Parma? civitate rcgc;ii Carrtliiui p illi a;liiiiiiistranda co;iccssit, IJctlilecm scilicet, (|no I
obviain liabuit. Niiniruiii Carnlus, tcslibiis annaiislis alio noniinc Ferraiias dicilur in pago AVasliin iisi,
illius tcmporis, Loi.^cliaivo, Tiliaiio, Eginliardo, Pocla provincic Scnonensis ct sarcli l.iipi apud Ticcas.
;

Saxonc; etc, circa rnicni cjnsdcm aiini 7,S0 cuiii llil- priclcr cclbim inarili;iiaiii s:iiiiti Jiiiloci apud Moii-
(legarde rcgina in italiam perrexii, ci frsla .\alali- iios. Pcr qii:c bcnclicia C;ii(iliis non lam iiaciideiKin

lia Papi;i;; civca initiuin vero aniii 781 itcr siium pcr iil iioMiiii hiinc siiuni magislnini iliviiiis cuniubircr,

Parinaiii civilatcin, uli ex laudato Yil;c scriptoic iii- ;iil I). liivcl Iiie. cit. pag. 21lt>, (in;'.m ut illius cnr.i
lclligitur, prosccutus, Roiiife Pasclia celeluavit. In ct vigibintia in illis niotlaslcrds rcgularis disc.i;diii;i
hoc ipsi» igilur itinere et anno anlc ti'inpus pascliale restaiii;iri ctpcr convcinenini stiidi conlirm:iri pos- i

bcali's .A.lciiimis Carolum regcin Pnrni c rcpcril, cl .scl. Et bac demuin ratiune siiiiul (biiiiii iliuiii bcali
ad illiiis qui ipsu;n j;im aiilea iioveral alloipiiiim ad- Alcuiiii iii Francia ct in aubi rcgi:i slabiliri cu'pil ;

iiiitti nieruit. ct liinc pariter rcx ille niagnii-. cjiisdcm magislri


LVIIl. (;;iiolus viratii silii ex priori jam convcrSa- coiisiliis, noii tantnin iii icsl;iiir.iniiis stiidiis littc-
lionc, cl dcinccps cx fama erudilionis illius niagis rariini, vcruin eliain in ociiiiiaii.lo sUilu pi^lilico ct
inagisque cresccnlc, pliirimuin cnmmcndaliim siim- ccclcsia-tieo rcgiii sui iili ia'pit. Ab illo ti^niporc;
ina cum bcncvolcntia cxcepit, nibilque non seu inqiiit laiiilalus £>. Hivct lnc. cit., iCn Caroliis Al-
siiasionilius scu promissis egit, ut illum in regnum cuiinini tanqiiaiii pi;cccpliirciii smim respexit, ae
siuim, fuliirum scbolarum quas tauc aninio intentius dcinct^is senipcr coluit, iiiliil in;ijoris iiiomen:i illo
medilabalur, rcctorem perlrabet-el. Alcuinus lanli inconsiillo aggrc.ssus scd illius inaniis in quiliusvi:^ ;

vegis, maviinn zclo pro rcipublica; et cathoUcae Ec- _ negolii.i diHicilioiibus; dubii^pie evenliis :idhil)ila luil
clesl.u sabite fljgraiitis solljcitationibus scsc obstina- ^ qiiod siiiiililcr factniii fiiissc in conliricnilis illis sa-
cius opponere piaculo siniilc exislimans, ea tandcm piciitissiiiiis legibus, (|u;c Cupiluliirium nouiine cclc-
condilione iniinus sibi oblalum accepluni babuit, si bnintiir, (iaiolu .Magiio pii)niiilg:ilis, colligerc est
;i

ad illud obeundiiin cxplcla sua legatione, ab cpi-


, c.T linc pncfationis Benedicti Levil;c ;id lib. v Capi-

soopo et rege qiiibus parebat eonsensum et licentiain lul. apu;I Balu/.iu n loni. i, pag. 80.i. Id saltcm
iinpetrare potuerit. Hac ergo conditione, qua; sane nenio, reor, iiificiabitur ilbis conslitulioncs Caroli
acquissinia hsberi dcbuit, bcatus .Xlcuinus a rcgc di- Magiii qu;e ad studia ticraium restaiiranda, cl a I I

niissus itcr suuni in patriam prosecutus cst; ulii ck- scholas ubivis in ccclesiis cathedralibns et in iiiona-'
[jleto missatico et rcddita coram Eanbaldo arcbiepi- sleiiis erigendas oidinat;c siinl, ex consilio el sug-
Scopo legationis su;c ralione cideni siniiil Caroli , gcstioiic vcl eliani calanio beati Alcuini prolliixiss;'
Fraiicorum rcgis voluntatem ac dcsidcrium e.v|io- quas prnptcrea, quo siniiil ad gesta illius pnecLira I

suil, ab ipsoqiic quid fieri vcllet aut niandarcl c\pe- |ierlineant, penitus pneterire non possuniiis, scd cas
fiit. Asscnsit lani ;cquis i>ostulationibus Eanb;ddiis, scqnenti capile breviler iiidicabimus rcccnscnics ;

cui siinul rex, cujus ditioni siibjcctiis cral, anniiit, ca simiil niaximain ulilbateni, qu;c exinJe in Eccksiaiii
tamcn ab utroqiie ai'jccla conditione, ut nc diii ni- ct lotiim rcgnuin Francorum rcdundavii, cum pc-
iniuni in aliena regione nioram traliens propria! rcnni gloria siii augusti auctoris et illustris ir.a-'
patrix su;c operain suam lam illi prolicuam su';- gislri.
iraherct sed consiituto temporc ad rcgnum et
, CAPLT VI.
ecclesiam ciijus scrvitiis fuit oblig;ilus revcrle-
C.oiistituiioiics ct remcdia pro repnrnndis litleriinnu
rclur. D studiis udhibita.
LIX. Oblenla hac licenlia Alcuinus, omnibiis ad
ilcr aggiediendum, et ad novnni boc niunus digne LXII. Post Icati Alcuini adveiiliiui in pabilio
in aiila regis Francorum obeundum neccssariis dis- Caroli Magni et coiigregatis ilii aliis quoque virij
positis el comparatis etiam et assumplis
, sclectis doctis ex llalia, ul diximns, jam anlc:i advocali^,
sccuin ul cx Vitx ejus contcxtu conjiccre lice!,
i rcx grande opus quod diii ni;igno aniiro volvcl>;;t
nonnullis sociis ac familiaribus, siiis antea in scbnla el revolvebat illorum consilio inniviis aggrcssii-,
Eboracensi discipulis, qui ipsi in demundata sibi prn- est, aperloque , si ila loqiii las cil, .Marlc inveti-
Tincla solatio csseiil el adjulorio, in Frauciani nunc rataiii diu barbaritini et ignoranti;im oppugiiarii
U'\\'m profectiis esl, regique Carolo Sua ollicia et scr- ca-pit.
vilia, quivciinque illi et regiio suo proficua fore judi- LXIII. .'Vd banc piigiiam piimun) quasi sonnnle
caveiit, obtulil. classico vocavit et excilavii regni siii niclropolil.as,
EX. Hunc .Mcnini in Fr.inciain reditum D. Rivel episcopns , abbatcs alios-iuc ad qiios pcitinebal,
llist. Lil. Fyancej tom. IV, pag. 2110, ad an-
de la niissiis ad oinncs illos litteris, iit vocanl, cncyclicis
luim 780 ct I). Ceilliet', Hist: GHierale des Auteurs
; seu gencralibus , quaruin exeinplum, ad liaiigulliim
sacres, tom. XVIII, pag. -2i9, circiler illum annum abbatem Fiildenscni dircctum, ct :i Sirincniio e.x
retcriiiit. Verum seriiis illiim rodilum ct vix aiitc codice inonaslerii saiicli .'Vrriulfi Mciciisis cdilum
jnir.iin 782 conligisse ex iis, qua' superiiis num. 57 exbibet R:ilii7.ius, toin. I CapituK, pag. 201. In hiscfc
e.x amialilnis ilioruni lcniporiiiii ;ittiilinui«, inani- litteris (^.uroliis iiirle silii ciini siii; innsiiiariis vis',(,i(

pA-iiiOi.. C.
,,,, :

45 m: vn a 11. F. Ai.wM si:u alcli.m ii


(Viijsc assoiil, < iil t'|tisi'i<i>i.i oliiiona&trrin... pi.riiM' A ('':i|>liiil m, cl a ixvi An-
I). M.ibilliMiio, lib.
Togill;ii'is viUe oriliiioin ;il(|iio s;im'l;i' i'fli;^ioiiis roii- iial., iiiiiii. U-2, e;lila, in ipiu icli}.'iosissiinii» rex ila
vers;iliiiiieiii , oti:iiii iii lilli-i';u'iiiii iiit'ilil;itli>iiiliiis, ud iclif;iosos leclorcs sii;c dilioni subjoctos scribil
SOCllMillim llllilisriijiis(|iii' (';>|);i('il;il('iii, (locciuli Slll- < Qiiia ciir;e nobis cst iit noslr.iriiiu ecclcsiarum a(t
(liiiiil iiiipciiil;ilin'. I .\iiiiii;iihcrl('l):it si(|iiltlciii rc.v moliora sciiipcr prolici;it st;iliis, oliliterulam penu
ail oiiiiii;! allciilissiiiMis iii siriplis s:c|)iiis :i iKiiiiiiil- niajuriim iiostronmi dcsiili:i i'ep:ii'aie vigilanle studio
lis niuii.islcriis ail ip<iiiii dircclis, i sciisiis iiiiidciii Iillcrariiiu salagimus ad pcrnoscenda
olliiiiiani, ot
reclos, seriKoiics vcro iiiciiltos i appariiisst!; < qiiia, studia libcruliiim :irtiuin quos pos-
iiDstro cli:un,
iiiqiiil, qiiotl pia ilcvotio iiitcriiu lijclilcr dictahat, siimiis, invit;imiis cxcmplo .... Dcnique quia ad
lioc e\lcriiis, pr(i|ilcr ncglii;ciiliaiii disccinli, liiigiia nocturnulc olliciiiiu coiiipilat:is (piorumdum casso ,

iiicriidila expiiiiicrt! siiic rcprcliciisioiic noii vale- lul.oio, licot rcclo inliiitii, miiiiis laincn idonco,
liat. 1 lliiic iiictiicli;il, < iic siciit iiiiiior iii scrilicndo roporimus lcctioiios (pii{ pe qu;c ot siiie aiictorum
;

erat priidcnlia, il;i (pioipii; ct iiiiil!o iiiinor iii eis, fiioriim vor:iliiilis cssom posil;o et iiiliMilis viliorum ,

«|uaiii recte essc dcliiiisscl, esscl saiut;iriiiii Scripiu- anfi';icliliiis si';itci('iit iioii siiiiiMS passi noslris diebus
,

1'uruin ad iiili'lli:.;cii liiiii sapiciitla. > llac r;it>oiio iii diviiiis lcclioiiibiis iiitcr s:ii ra oflicia iiiconsonan-
iiiotiis liortaliir ipsos iit litterariiiii sliiilia piislluic tes porstrcp/ro sola^cisiiiOs ; caruindom lectio-
;ilquc
iviii oegliguiitiir, iiliiipie niagistcria cri^'aiitur, atqiic iiuiii in iiicliiis rcforni:iro Iramitcm incntcni intcndi-
« ad lioc opiis \iri oli|j;aiiliir, qiii ct voliiiitahMii et mus. Idtpic opiis P;uilo Diaooiio, f;iuiiliari cliciUulo
possihililatoiii disccndi, ct ilcsidcriiiiii Ii;i1icant aliiis iioslro , cliiiiaiidii:ii iiijiiiixiiiiiis. >

iiistiiiciidi. > Quo dciiiuiii li;ec coiislitiilio colliiiict, [}


LXVI. Siiiillc opiis uc bboroni Alcuinum qiioque
re\ roligiosissiiniis liis verliis exprossil : i Optaiiiiis in so siisc(>pisso scriptor Vil;o illius Iradit cap. H,
eniiii sicnl decct Ecclcsi;« iiiililcs et iiitcriiis
vos, niiMi. 'ii, liis vorbis < Collcgit niullis de Patruni
:

(lcvotos, et exlorius doctos, easlosqiio bene vivendo oprriliiis homiliarum duo volimiiha. > llauc tamen
et scliolaslicos l>cne loqiioiido : iil qtiiciinque vos as-icrlioneui iii (liiljiiiin vOcal D. Rivcl lom. IV,
proplcr uonieii Doinini ot sanct;c convcrsatioiiis Hisi. l.it. (lela France, pag. "•>!, luim. 6, cxislimans
nobililatcui ad vidoiidiiin oxpetioril, siciil de aspeclu sii|)orlluuiii fMlMriim fiiisse luliorem in colligendis
vcslro ;edilicalur visiis, iia ijuiupio de sapicnlia ileruiii boiiiiliis pro usu ccclosi:irum Franci;c, posi-
veslra, quam in logciido scu cantaiido piM'ccperit, qiiam eodcm leiiiporc cjusinodi collectio a Paulo
instructus omiiipolomi IVimiiio gratias agcndo gau- Warucfridi fai la est jussu et approbulioiie regis. N'f-
dcns redcat. > Mirandus profccto zelus tanli regis hilominus D. Mubilloiiius loc. tit. diio distinguit llo-
pro optimis sludiis intcr ecclesiasticos viros pronio- niiliaria, umim Pauli et alleriiiii Alcuini.
veiidis, elpro bono in tolani Ecclcsiain inde redun- LXVII. .M:ijoi'e certitudino coustal beatum Alcui-
daturo. Ex eodcin zclo in Capitiilari .\qiiispraucnsi nuiii, Carolo pnccipionte , cmeiidasse librum qui
anni 789, num. 70 apiul cu;iidoiii Baluziiim, lom. I Comes appollabatur, alias sancto Ilierunymu ascri-
Capitul., iiag. 237, stiidia, qii;o iii scliolis tractari plus cl cpistolas ct cvaiigelia piM- circuluin aurrt
,

debcant, pi;rscribit, < cl oiiiiiibus saiictic Doi Ecolo- singiilis foslivitalibus lcgi solita conlinebal , qualis
si;c ordinibus scu s;eciilaris potenti:v. dignitatibiis lcstante D. .Mabillonio loc. cit. uum. 61 habctur in
pnecipil, ut schola- lcgenliiim pueroriim liant psal- : illius leniporis codice bibliolhecae Carnutensis, in

mos, notas, cantus, compiituiii, grammaticaiii pcr quo circa modium liKC loguutur < Ilunc codicem , :

singula mouasteria ct cpisoopia discaiit sod el li- li :


^ qtii ab ecclcsiasticis viris Comes appellatur, lua

bros catliolicos bene einondaios habcant .... ct leclor, noverit pcrspicacitas ab co codice sunipium
pueros suos non sinant eos vcl legendo vel scribendo qiicni conslat ab Albiiio erudilissiiuo viro , Carclo
corrumpcrc ; et si opus est Evaiigcliuin vel Psalle- sapicntissimo iuipcralore praicipicute liina rcctilu- ,

rium el Missale scribcro, pcrfcctie xtatis homines dinis essc politiim alque cmcudatum qui codex :

-scribant cum omni diligonlia. > licet a uiullis haberctur, a plcrisque tamen mendosu

I.XIV. Priina ergo cura Caroli regis el raagistro- et non bene distinclc legcbaiur. Ob iJ sludii fuit
maxime Alcuini, coUocata luit iu conipa-
riini aul.c, i\iiisdein Dci culloris, ut a pra^falo viro ad purum

raudis qui ad dovenilum ct discenduni neccssarii corrigorctur, et dislinclioiiibus arlis grainmatica;


ccnsebaulur i'bris, iisipic seleciis et bene emenda- prouuiitiaudi gralia , dislingueretur ; ita vidclicel u(
lis ; qiiod sane rcme;lium pro excolendis ingeniis logcntibus cjusdom codicis lcxlns iter planiim pan-
ipso nalnrali ordinc c;etera pneire debuit ; ex libris derel ct aHdieniiura auribus nihil inconsonum affcr-
,

eiiim malc digestis el iniperite scriplis, ipsas doctri- ret; siiuplices quoque errarc non siueret. Nobis
nas confundi et ingeuia turbari neccsse est. Eiiiiu- autem cur;c fuit , ita liuuc eniendate alque disliucte
vcro in tanta lemporis illius barbarie dillicilc fuil traiiscribcre , sicut ab eoJem niagistro eniendatus
reperirc libros a laciinis variis, soltjccismis, aliisquo exst;it ot distii dus. >

vrroribiis niiihiplioilius iiniiiiiiies sciiplorcs siqiii- ;


LXVIII. Lalior isto roi Iittci'ari;e sumiue proficuus
dciii ;cvi Caroluiii aiitoccdoiitis ciim ipsiinet grain- ,
taiitopere cordi fuil Carolo rcgi , ul ipseiuot illum ,
iiialic:c ct orlliographi;o cssonl igiuirissiini, codicos vacuus a gravissimis logiii negoliis, (piibusdam loiii-
«luosciinqiio, qiios (iescribciidos acccporanl ipsosquo poris particulis subiic liaiitl gr;ivai'otiir. Exstat siqui-
jani aiitc:i (pioquo corrnptos, novis iiisporsorunt er- doiu , tesle Lambi>cio lilir. viii Ilibl. Vindtdioucnsis
roribus, ila iit iiiiillotios vix aliipiis sciisus indc c\- pag. Gio, in eatloin bibliolhcca Cuesarea ipiidam
priini potiiorit, multotic» menlom iii coutrarium iii- pcrvctnstiis ao rurissimiis codcx lus. membrunaceus,
duxerit : ciijiisinodi oodiies ex illo ;cvo etiamniim iii oliin, judicc codeiu D. Laiiibccio, ad bibliotliecani
vctiistis siipercsse iioruiit eruditi ac scdiili
scriniis ciibiculurcm Curoli .Magiii perliiiens ; iii quo couti-
illoram scrutaloros. Doloiidiini niaxime huic uialo ,
iiclur Explunulio Origciii porporam Iributa in sancli
ipsos oliaiii cotlicos ecclosi;istico ollicio servienlcs, Paiili apustuli Kpislolam ad Itomaiius ; ciuus Scri-
iino ipsius sacruj Scriptur;e siibjacuis.'>e. pliira nicndis luiiiMiillis rcsporsu propria Cartdi mauu
I.XV. Pr;epriiiiis ergo Carolum icgein sollicitudo oiiiontlala fuil , tpiod lcsluutiir vcrsiculi soqueiites
tonuil, ut viri (^cclosiastico niinisterio deslinati li;i- ;cipie uiititpio ch;iruclorc ibidem subscripti :

bcaiil libros sacros bone omeudatos hancquc (iirain ; Oiii sleriiit pcr liclb Irtires rorllssliiius lieros
rosdem corrigoiidi dcinandavil Paiilo Warnefridi ct llcx ('.;ii'olus, iitilli torOi» lul^ore seeuudus,
Alciiiiio. I'aiilus a rogo iiiandatiiiu acccpit , iit lio- Nun |>!is.sus seiiiis iiiciuUrtiiii scrpcre libriii,
iiiHias Patriiiii pro iioctiii luili ollicio ortliiiatas, (iii:c
Ku liouc rurroxil, Mntliu subliuiis iii uaiui.

iiiliiiitis vitioriiiu aiilV;icIibMS scu soltecisiiiis sialc- Ex quibus maiiifoslissimo sinc nlla contrtiverslael
liaiit , elimarct, iiti lcgiliir iii cpistola Caruli Magiii upparct , uil lauihiltis D. Lainliucius qtKCCuiupie in ,

llii lloiiiiliario pratltxa, qiia> roperitiir in cdilioiic lioc codice vcl iii i|)so cuntextu emoiulala, vel iii
,

Culuiiiviioi aiiiii iri^l, a Ccl. lialii/.io sopuraliiii toin. I lcrliuoariler suliscr>pl;i , \cl ad ni;i:ijiiicm a.liiol.i:»
,

IKOUKNll COMMlilNr.vriO. {;

siiMl , i)iopi-i:i ipsiiis r.aioli Majjni mniiU scVipl.T , A AuicVms CassloJoiiis scnator, .\lcuino siqiposilis ,
iileoqiie moniiniciitum lioc lillpiariiiui, veiicia-
oli cidcmque in unico ^clrri codice Jacolii Sirmondi Iri-
tionem tanto monarch.T (leliitani ferc in;cstimaliilc bulus, ciijus lorlassis uomen pr;efcrcbat ob illi ;iii- ,

csse. Tiailit cclclieni-


dciiidc iilcni liililiolliccaiiiis bibitam ab ipso coirectionem. Vjde qii:c diximiis iii
nuis varios alios in illa hihliollicc:» Augii^la Vindo- pr.Tfatioiic ad de Grammalic;i Oi tbogra-
opiisciil:i ,

boneiisi codices seivari maiiii cjusdciu rcgis emci;- ulii:i , elr. , iibi ratioucm rcddiuiiis omissioiiis illiiis
dalos, qiio cx comparatione scriptur;c cum euicii-
I libri iii liac nostn collectibne.
datioiiibus prioris codicis cogiiosci possit. Vid. Kol- LXXIII. L:iboiil.us liiijiisccnioili occiijwiiis .\lciii-
larii iVnalect. .Monum. Vindoboii. toni. I, pag. 'fll, iiiis, de hoc p;irilcr follii itus fiiit iil libri oinucs ad

nnt. ". Qiiis salis miretiir ac dcpncdicet principis iisum ecclesiaiuiu , nionastcrioriuii al(|tic scliolarum
hiijiis maxiiui siiMimcm gcuiiini ,
qui eadcm mami, deslinali jiixla lcges orthograpliicas rcclc et absqiie
qua tot liostcs rcgni amplissiiui devicit , ctiam bar- erroribus describerentur qiio.l iit fcliciiis succedc- :

haricm debcllare novit. iet, necessuin esse judica\il, iit aulc oiiinia sci i-
I.XIX. Pi;cterca vcio rcx rcligiosissiiuiis cordi ptores ad liunc laborcin adlii! ciidi iu ai Ic rc( te scri-
maximc saci;e Scrivtiira'. amaiiiicn-
liabuit ul lilivi licndi seu in ortbograplii:! bciic iurorniarenlur. In
,

sium osciI;hui;i miiltipliciler corrupli , siuc rcsliiiuiu- liiinc linem opiisciiluiii coiiqiosiiit d;' cadcm arlc,

lur puritali « Uiiivcrsos crgo Vcleris ct .No\i Tcsl;i-


:
qiiam cx codd. ms. p:iilim cliaiii cx Vcii. Bc(l:i
uiciiti libros, lihrariorum impcrilia dcpravalos, Dco cxbibcuius, ubi siiiiul i:ili;iiiciii i'^;l(liii;i\s, (jiuirc liiiuc
:iilj(ivaiilc , cx:uuussiiu (orrexiuiiis , > iiii sciibil iii libriiiii !!ciiuiiiuiii .\lciiiiii filuiu essc cciise;imus.

cpislola cil. Iliiiuili;irio pia'lixa. .\d boc opus pcrli • I.XXIV. Ilauc pro libris ;inlca dcpravalis expiir-
ricUdiim cuui .\lcuiiio iicmiiiciii magis idonciini cxi- B j:iudis ct pro novis cxciiiplaribus rejte el sccundiim
Eliiuaicl , bilioris dciuau bivii
ciilcui ciiraiu liuju.^ , lcges oitliograplii;e scribcndis curaiu ac solliciliidi-
iili ad fiislam cl ('.d' :iiib:iiu
iutclligitur ex cpistida ncm, qiuini rex Caroliis suis pnicceplis ct .\k'uiiiiis
libro VI Cominciiliirii iu Joaniicm pag. ."Wl |)r;cliv;i : siio eVciuplo, doclrina ct ckbort;ili()liilais niaxiiun
scribit enim ibi .\lciiiniis qiiod rcgis niandato ipio , sluilio coiumcuilaruul, poslliac ubiipic iciiuibiti siuit
ipsi cura emcnd:ui !i Vctus Novumqiie Tcslaiuculuui cpiscopi ct abbatcs ciijiis rci tcs iiiionium irrcfra-
;

ii.juncta fuit, iiupcditiis sit qiiominus tiiiic ad J)i;c- g:ibilc pr:ebciil phiriiiii codiccs opcra ^ari:i sacr:i; ,

f.itasvirgines exposilioiiem lotius Kvangclii s;incli Scriptiii:c, saiicloriiiii Patriiiii, coiicibormn, lcgiiin,
Joannis dirigere possct : « Toliiis forsau , iiupiit , cl piobiiioriim quoque scriptoruiii iii vclcribiis bi-
Evaugelii exposilioncm direxissem vobis, si mc noii bliotliccis eliamuuui cxslautes, diHgciiii^e illiiis Iriii-
occupasset Domiiii icgis pr:cc(^iliim iii ciucuilalioue poris ccrlissiuii lcsles quoriim iiia:,'iuiiii minie-
:

Vcteris Noviqiie Test:imcnli. » lliinc pciiicccss;iriuiii iiiiu pr:e oculis nostris luibeiiiiis iii biblii)tliec:i r.o-

et pcrutilcm laliorcm Alcuiuiis ;il:iciilcr iii sc suscc- slra saiicli IJiiinicraiiii rcsiduos, iuilio s:cc ix cx-
pit et lam couslaiitcr conliiuuivit , ul opus j;iiiij:iiu
,
ai':itos, cosipic ahsobila scripiionc, iit iii quiiiusdam
absolutiim , die Nalalis Doniini auiio 8(11), qiio Caniliis iiotaluiii csl, rcvisos alipie :i nieiidis ))iiig:ilos. Ac-
Rom,iR impcraloria coroua redimriidiis cial , cidciu ccssci(' dciiiccps pcr iiidiistriaui liiiiiis cclcbcniiiii
imperalori tanquain acccpiissiiuum miiuiis, quo siiiuil magislii scicnliaruiii omiiiiuii, Ir:icl:iliis dc aile bcuc
bcliiiam siiaiu ob adieplaui novam ill.iiii nuijcslalcm loqiicndi, diccndi ct disscrciiili, ciiius rcgubis ipsc
coiilcslarctiir, olTerrc potueiit, iili iHlcl igilur cx pnslc;i il| Di:ilogis (le graiuuiatic:i, ibctuiic:i ( i liia •

(pislolis 103 ct 185 {niiuc 151 ct 13;)). C lcctic;i coiuplcxiis cst.


LXX. I Kxstal teste Baronio toin. IX .\iiiial.
, LXX V. Arlc igiluroilliographicarcslitii::i, coiiqia-
Kcclcs. ad anniiiii 778, codcx, Alcuiui lalior, iii Val- rali^qiic lihiis opliiuis sclio';i' scrvi iilihiis, hiliiin-
licellana bibliollicca, ubi vclul iugcus thcsaiiiiis as- tbecis parilcr uiiilln apparatii |)r;csl uiiissiiuoiiMii
scivaliir, ut pole qiiod ^iii cruilili, qui in cuionda- aucloriiiu iiihlniclis, niliil j:iiu obst:d:al iillciiiu pi-o- i

tionc Vulgal;¥ ileriim nostro lcmpore lal,oi:iriiiil co , gressui scicnli:iruiii iii pdilicis privalisipic sclioli»
iil antiquiore u^i suui cui et pliirimum deliilcriiul., i (ioceudaruiu. Episciqii crgo cl abbalcs ad liim seiia
.\d calcem codicis liaiouio
illius Vallicellani , codcm iuaU;lala s-jpiciuissiiiii rc!>is atlcnli, et ficipieulibiis
rcferente , versiis Alcuiniis apposuitpcr divcrsa (pi- qiias Alciiiniis siugiilis pciic (p!stolis ad ipios scri'
grammata dislinclos, qiios dabiinus ciim qiiodani ptis iulimavii, aiiliorlatioiiihiis cxciiali libris lic-
siipplcmento, caiUi. 3. Veiosimilc esl hunc ipsiim scribeiulis coUigcnuis, scliolisquc iustiluciidis
cl
coiiicera fuissc, qiio etiaiuanno l'i56 usi siiut VV. omiiciu uavaruut op;'ram. luler scliolas cpiscop.ilcs
Dominicani mandante geuerali ipsoi uiu P. Jor-
,
qui prim;e luiic et cclebriores, quaruiu saltem adbuc uic.-
d.iuo cl Hugonc de S. Cbaio conveutus Parisicusis numenla cxstaut memoranliir Lugdiuieusis suh L.ii-
pi iorc in emeiidandis excmplaribus sacrorum Hiblio- drado ct Aureliahcnsis sub Tlieodulfo cpiscopis
,

iiim laborarunt, de quo videas LeLong.,BibI. Sacr;c Pii;it;e. I.aiilradiis a Carolo Magno e Norico palria
tom. I, pag. 25'). sua evocaius cieditur, in rcforniand;i discipliua ct
LXXi. Codicis Sacii iia ccirrecti exc.mplaria bicvi reslauraiulis scicntiarum stiidiis futiiriis coailjutor;
per ecclesias et mouasleria diviilgata et ab indii- , qiii anno 7118 cpiscopus Lugduiiellsis Crealus fiiil.
siriis ac peiilis libiariis dcScripta fiicre cujiis rci ;
D Is de scbobi a se crect:i Cavoliiin rcgem per epislo-
tcstem habeinus .Vngeloinum nionachUin Liixovien- laui, qu:e cxslat toni. XIV Bibl. PP., ediC Lugibi-
5om, Alcuino peiie coiilemporaiieum qiii iii com- , nensis, pag. ), iuformat (|uod iu ecclesia Liigdu-

mciilario supcr Gcnesin apud Pe/.ium Ihcsaiiro Aiiec- ni'nsi esvciit c:iiil(ir( '
illa scholii tam el'udili lit
dot. tnm. I, pag. 1-i8, iii nne scrihit se vidisse sa- cli:im alios iii c:iiilu iuslrucre possinl ; nonnulli
rr:im illam bibliothecam jussu Caroli Magni corrc- ctiaiu qui ila iii lilteris profci^cruul, ut seiisiini spi-
clam, diligcnierquc inspexisse : el iii illa suo calculn ritualcoi saucli cv;iogelii bcnc iulelligcrenr, alii qiii
prob:ii lcclioncm vocis Saraam quain ,
alii scrilicbanl lihiDs Prcpiicianiui, S;i!omoiiis, Psaliiinrum, iuio ct
pi'r (liiplcx r et unum n. libclii Jo 1, qiii sauc uuus e ditlicilioi"ibus csset.iu-
LXXII. Nulbis dubilo quin bealus .\lcuinus cam- terpr('l:iri srircnl.
dem indiistriam qiiam sacris codicibus emeudaudis LX^^vVl. Tbeodullus, qiii pncfcipuus pnsl Carolum
impemlil, aliis quoque libris, qiiibus ad discendas Magiium ct .Vlcuiuuui studiofum rfslauiaiov ccnse-
yel (locendas artes li!:crales opus eral, adhibuerit, tur, oh di);ir;u:t; pr;eslatitiam ab eodem regc ex Ila-
vel pcr suoS socios aiil discipulos adhiheri cur:ivciil. li:i ciiv.i aumiiu ut quirlam vnbiut771 evocatiis,
Noi,is certe vcro admrtilum siiuilc tidelnr, quod Alciii- ac poslc;i circa auiiiuu 701 ad episcop.ilum .\iirc!i:i-
uiis pro usii scliolasticoriiin libruin qiioipie De siptcm ncusoui pvoinoliis ftiit. Hiinc Alcuimis in cpisi. Iii5
iirlilius, a Qucrcelauo iulcr iUius npera incomplele (nunc 1-17) vbcat i clari luniiiiis alqiic ^ilfluculis
cdiliim , a meiidis queis plcraque excmplaria cori ii- s:ipiculi:c liiccrfiani, viruuKpic cl.uissiiuiiui, cujiii
I
lu crjul , ciiicn.laveril ; tujii', \cnis iiiiclnr est .M. csi .c':i^ lloild.l cl vi\iil;c virliis sjplciili.c ; i (jiiuJ
« IM: Mi.V II. I AI.IJIM SKL AI.C.HM M
iir.rnliuis ('lojjiuiii riii-iiiltilliiiii |iriiiiii'rtiisbO iiiiii ,\ scioiiiias ciioloiiilas, piomovendas, sliuliiimqiio illa-
|il'()ti:itil vaiia iili ipsii i'ili(:i iiioiiiiiiiciiLi lilU'i':il'i:i, riiiii sUibiliciidiiin ulilissimi ct cllicacissiiiii. L\-
u|iii.l Siriiiotiiliiiii liiiii. II 0|M'tiiiii p.i^. (jliti M'i|i|. ojiismodi qii:csrtotios uil iiiolropulilas
sUiiil cliaiiiiiiiiu
(^iil oni.s Vi'iii'l.i! :iiini 17-i.S. Is ('i'^>i |i:iti('is :iiitiis miss.o ilo liaptismo ot c^ofomoiiiis illiim pr;ocCilciiti-
|i:ist :i>l('|ilitiii ('|ii .('ii|i:itttiii .\itt'(Mi:iiK'iis('iii (('iiciut' biis cl concomilaiilibiis c\slaiit ot pliiros cpisloLc
:

ati. "'.li vcl 7!I7 .jii\l:i (^ilittliiiii Siiiitiiiiili) (',;i|iilii- ad oasdom fospoiisofi;i' : Aiiialarii Ticvironsis lom.
/at'(" cilitlil, iii (iijiis i':i|)ili' lil iiitisliuiit til piosliy- II ,
pag. riil), Odillicrli Modiolaiiciisis in .\n:iloclis
U'i'i (|tii voliiciiiit iii'|i(iU's siios :iiil :ilii|ii('iii ciiiis:)ii- U. M:iliilliiiiii iiov. cdit. p;ig. 7.'i; L:ii,liadi Liigilu-
giiiiicitin ail srliol.is tiiiUcrc, v:iIl":iiiI. ScIidI.c ilii lioimis iliidoiii 78; Tbcodiilplii Aureliaiionsis
p;ig.
niiiii t\:iiit;ir, iiii:i iii ccclcsi.i siiiicUc ('.tttcis, qtui' apud Sirmoiidiini lom. II, Op. edtt. Vcncl.c, I7"28,
>'.illtcilr:ilis csl, :illet'a iii iiioiiasUMio saiicll .'Viiiaiii p.ig. (i70; Magiii Soiionoiisis npuil .Marlene l)e anti-
Aitrcl aiiciisi ; lcili.i sancti liciiclicti iii itioiiaslciio quis Uilibiis Kccclos. lilir. i, pag. t.'>8. Alias rursiis

Kliiiiacciisi ; ini:ii'la saiiiti l.il.ifili itt itioiiasU'i'io (|iiavstioiics sibi ciiolari poslulavil de tjralia septi-
.Magiliiiiciisi. Iliiilciii siiiiiil iiisiiiii:itiii' scliolas iii aliis formix Spiriliis apiiil Mali. !uc. cil., rfi" Proccssioiic
cliain iiioiiastciiis qiuc Tlicoiliiirn ail rciiOtnUiiii i oit- Spiriliis siiiuli a l'iitrc iilioqiic , ii!i legilur iii pi;c-
fcss:i liiciaiil, liiissc iiistititlas. Scltolas tatiicii ill:is fal. TlicoiluUi .Vuicliaiiciisis ail Carohiiii Maguum
iioii p'ililic:is, scil ptivatas post (.oiiilititn ail
ritissc lif.cliv^i cjiislem libcllo dc Spirilu saiioto, apiid
aniiniit 7.s7, iiiiin. S"i, cvistiiiial Pagiits ail aii. 7.'i."), Sirmonduin loc. cil. pag. Cl)."i. \)c eadcm diHieiiltalo
iiiiiti. 7. .M;ilii!liiniiis vcro iii pi':i'fa(. ad s:C( . iv Be- jaui aittea cliam bealutii Alcniiiuin coiisnliiil, qiii
iicil. nitni. IS7, pnlilicas illas rtiissc cotitciulit. l'i';c- o cjiis maitdalo iicins paruit iii lihcllo itc Proccsaioiic
lct' lias scliiil s iiiajiiics, alias itiiiiofcs Tltcodnlfiis Spiritiis siincti, qucin cx ms. cod. Laudtinensi cxlii-
il.iilciii cap. 'il' ciinslitiiit, piesliytcfis iitciilcat
ttlii bciniis. I'i':i'pfimis vero C.:ifolus lntnc priccoplorem
iil pcr \illas cl viciis inlanlcs cl parviilos cntn siiiim htijusmodi lillerariis qu:rslionihns, dc rcliiis
Mtinina ('liatilalc ilo(i':iiii, iiiliil nicii cilis pioplcica gr:iiiiiii:Uicis, (li:ilocli('is, liliirgicis, biblieis, nslrono-
r\ij;i'ii(lo M'l accipiciiilo , nisi ipiod a pafctitiliiis iniois l':iiigare snlobat, quihus idem in variis episto-
cltafil:itis stiidio sua Miliiiilalc olilatiun ritciit. Vi- lis aliisiiiie scriplis salisfocit. De illo interrogniidi
latn ct M'fipt:i Tlico liilli cnic^ic illit>lf:ivit Kivclus iiiorc (/ai'(di iiloiit iii opisl. \'H ( niino l(i5) ita de lil-
jant iitultolics laiidalits totti. I\ llisl. l.il., pag. i-MI tofis al) codoiiircgcadse missis loqniliir : i In qnibiis
S'ip|. l.iiidabilibiisvestnc.sapienliie apicibus ineani,ut solili
csiis, segiiiliein per iiitorrogalioncs priKlentissimns
LXXVII. Capilitlarc illiiil Tlicodiilfi Aiircliaiioiisis
reccpil, ct in Irciptoiiti syiioilo siilijcctis silii clcii-
oxoilarc vollo inveiii. > Kt iit epistola li;i(nui)c Kii)
cis, nt illiiis dccfcia acciirato olisct varonlnr, pr:o-
ad alia rogis intcrrogala rospoiidons ila pr;eralur :

< .Mirabilis sapienti:cveslr;e lillcrarum seric porlecla,


foplt llililcgarins Mcldonsis opiscopiis, |)i'ottt I). iVla-
billonitis iii coilice Gonilaccnsi se legisse rcfcrt invenimus cas elnqtteiili;c nilore spleiulidas cl pro-
Aiialcct. iiova.' edit. pai; U^i. col. i. Is.oiiim cpi- fmidilale scnsimni subtilissimas, ct inquisilionis gra-
soopofHiii sliidiimi ogfcgio al.i cliaiii cpiscoiii ;cmti- lia jiicuiulissim;is. Vnde palcnleragnosci poieril, noii

Jati siinl ; noc dtiliiUindimi cciiseo ipsos similes tantum iinperatoiinm vcslra* prudoittiiv poteslnloin a
«onstitntioncs lifo f('|)ai':iiidis lillcfarnm sUtdiis iii Deo ad soUiit miiudi regimen, sod niaximc ad Ko-
p clesi:c pncsidium cl sapienli;c dccorcm coUalam el
Bnis diiccosiliiis focisse ac, promnlgasso. I'a variis :

siipiidcni illins ct su'.iscqiiciilis tcmporis niiiiiiiiiien-


^ jiiveuum montcs qiiadam iiiorli;c rubiginc obduclas
lis oiislal scliolas iu omniliiis anliipiiorilius opisoo-
ad aeuinen ingcnii per vcstram sanclissimam soler-
fttisse rcformalas, ro- liain cliinandas. Siqiiiiiem pr;eler impcriulcs ct pii-
|),ililiiis rcgiii Lfaiicofiim iii

(oiis fuiuhilis \oi'o siniitl cuni cpiseopalibus croclas.


blicas curas, cvangelioas (pucstioiies academicis vc-
Idoin (ficciiiliim de inoiiaslcfiis sub royula saticli stfis a iiobis eiiiicleandas iuquirilis, etc. Cnindom
iL'iicdicli liinc tiiilitaiilibus. De oiimiiuis illis sclin- consiiotudincin iloctos pcr Viirias quxslioncs exer-
Lus, lain cpisoopalilius (pt.iin inonastcrialilHis, puldi- ccndi iu (larolo laiidat Thoodnlfns Aurclianensis
lis privalis ni:\jorilius el niinoribus
ct , (iii:« c\ cpiscopus in epistola ad .Magnuui Sonoiienscin ;ipud
conslilutionibus el coiiatibus eiiat:c Sifiiioiiitiim, lotn. II Oper. pag. C79, tibi loqnens do
iUis s<iiit , liic

^iiigulaUm (lissercfc , iiimis longntn ct itioppor- qtt:vstionihus circa c;orcinonias nb codcm lege pro-
positis ail « Qu;cslioncs ist;v, ut ego tc nossc ccr-
laiiuin foiot : plura de iisdeiii seire cupiciilibiis :

abuiidc s;itisf:i('ient vjri erudilissimi, 1). Lanoius iii


tus sum, a rcgali nccessiiuditie iion sunl fact;c iie-
li .ro De IV (tperuni parl.
scliolis cclebriorilius loin. cessitaic discendi, sedstudio docendi nec ui ipseliii ;

i seqq.
p:ig. I).1Maliillonius pi';cl'at. ad s;ec.
,
absolulisdenescilisvalcat iinbui.sedul alii dcsunino
,

IV l!tm. pag. liS, §8; I). Uivct loc. cil. iium. 21 desidiositorporis ad reruin absolvcndarum ulililalem
sci|i|.
valeant excilafi. Qiiippe cui hoc scniper rumiliaro
cst, ut cxerceat pr:esulosad sauclanim Scriplurarum
L\.XYI1I. Ne porro sludia lillcrarum optimo jam indagalionem ct saiiani sobriainijiie doelrinain, oiii-
Micccssu cicpta ct ordinata rursum apud cos iiuofittti nem cleruni ad discipliuam,
philosoplios ad rerutti
(Uf.oilla coiiiinissa fuorc, lopescereiit, sed ut inagis I' divinarum bumanariinique coguitionent, moiuiclioii
iii:igisi]ui' (.'inoicscercnt, ingoniosissimus icx (^.arolus ad religionem , oinnes gonofalilcr ad saiictilaleni ,
me.iio iisiis cst liaclcmis insucto ct vi\ nncpiam , pfimates ad conciliiiin, jtidiccs ad jnsliliain, clc. »

piiofibus lcmpofiliiis tciitato. Ipse siquidem iiutie LXXIX. dcmitin mciliis Fraiicia lolitnu|ue it--
Ilis
iu colluqniis, mittc in cpislolis, cpiscopis, abbalihns, gmiui sceptfu Caroli Magtit suhjecluin a prisliiiis
cljrieis cl iitoitacliis, mavinic vcro scholaruin rccto- igiioi'anti:c ct barharici lciit>bris enicisil alque iii ;

ribiis varias (pncstionos, iiuiie circa lcxtus diltieilio- slalii iilroqiicooolosiaslico ct civili hiincii scioiiliai'uiii
i'(!s sacne Scripliif c, nniu' cifca inalcrias ccclc- rcfiilsil, diiiqiio posioa scli(dasjain crcciascollusira-
t>iaslic;t> aiiliipiitatis ol votoris discipliiuc, itunc do vit, ct crigeiiilis pr;clu\il; doiioc rogiio, itilcr pliircs
gf:iminatiois ac dialoclicis spinclis, ntinc dc astio- principcs aiictorilate, ingoiiio, pfudenliu ac iiiugiui-
II iiiiicis a|ipafilionilitts oarumqiic calculis propoiio- iiimitatc miillo inforiorcs, diviso, dissidi:i
parciiti
|i;it, ul lioc iitgctiiosi) atlilicio adigorcittttr , nt nuii- iiilof ipsos cvorUi, bolla iiuoslina, barbararuiii n:t-
qiiam ab iiidagalione veritalis, a tnictandis scicii- lioitiiiii iticitrsionos, logiiiii hoiiiqiie ordiiiis polilici
Iiis, a lilnis cvciiticiidis, \ol\ciidis :ic cviilvciidis tioglocliis loUiiii ilUid iiiiiii' lloionlissintuiii iitip'>
^('ssaioiil, ipio apliofos ol cvpodiliorcs rcddoiciiliir, fiiiiii in h,if:i;liiiiin piioris conlii^ionis rclahl fcctv-
n:l soliilc (^l doclo scit cabiiiio soii oraliotie rcspoii- iiiiil. Do qii:i i'c\i)hili()iio iiiiisis oimiihus inuxiiuc
(loiidiim nidposilis dillloiilUitdius a priiicipo ciiidilis- ('\iuali, cl dc mlS(M'i) slalii lii:efaitiiu iii (;:illi.i >.iv.
kiiiiu sliidiu c\i|iiisiiis. I>i(ircilu siiiiiidi liiijusmodi a i\ 01'iuliio (lisserit l>. Ilivclus, toni. IV Hitl. Lii.
i.illlu pfiiuipc imillis^i IIJII puluctc lio;i "hst* ad lU ln h'r.niii', p.ij;. i\' cl icpl. His crgo, m .kIMim
n niOlJE.Ml COMMK-MAliO. 50
.i!<uimis, pt-.clcrini-sis dc liiagijlcrio, quoJ boatiis i Vi I [luli-liras le 11111 : in ciorniii (ii^ccre f. riuis,
palalio regio (lisseraiiius. lr.-c|iiTe;iiil veleriiiii ilicl:i sli.|ie
Alcutiiu& iii lciitlil, d.i IVilruiii :

Aut liactjre tacra .clern^E |.rrceiila s;iliiiis,


CAPUT \ll. Oua.' \ja le niccuiu iicrvclial asiia siiper.'
ilagitlerium beati Alcuini in scholn Palnlii , cjus<iiic LXXXll. Qiiaiido igitur Carnliis in cpisliibc
in illa discipuli. .Mcuiniiiii sciipUc iiiitiii, qiio.I rclcrtiir in cpisl. Ir!l
LXXX.Caroli Magni .imor quo er;;a miisas fcrc- (luiiic IG3i, ipsuin bavisslnii in Cbrislo pr;ccepl
< (

lialur, in dicscrcscebal, quo magis sciliccl c\ coii- ris nomiiic conipcllal, lldiliim liiiiic i.on s(illi;s

siietudinc cum aiiLu su;e niagistris cl qiiolidiano honoris, uti iiilcipret:itiir I5;iionii!s ad aniiiim 778,
fcrmc cxperiniento didicissct, qiiaiilam ill;c fclicita- num. I."), vcriim cliam (loclriiuc caiisa ill: liilii:iiim
lem rcgno suo allalur;e essent; liiiic noii coiilcnlus. cciisciiiiis. Kiiimvcro tesliiiiniii:i bacleiiiis ;illal;i
oasdcm iiilra sepla ccclesiarum ac daustra mo- plaiic evliicniil, Alcuinum in mulhcnuilicis iic philo-
iiasleriorum, qiioil iii pra'cedcnlil)us consliliitioiii- suphicis non taiitiiiii cKin Ciirolo Miiijnn liisscruissc,
l)us pr;cceperat, concludi, in ipso ctiam suo rcgio iitiiliidcm scribit liaroiiiiis, vcriim cliaiu in iisdcm
palatlo illis domicilium slaluit, scliolamqiic iliiilcm salteni sciciitiis ipsiiin iiiibuissc. In sacraniin taiiii ii
imblicam erexil, ut illius opportuniialc simul rcgia rcriiin sciciilla (/aiolum adco imbiilum fiiisse cxi.i:i-
proles, proceres et aulici , eorumipic filii el lili;c iii- mal idem IIIs:ori;c ccclcstasiicic parciis loc. cil., iit
gcniiim mcnlemque excolendi media in proiiiptu lia- mngislri piitliis qiiam discipiili Inciim lencret; < si-
vero oinnibus Carolus suo exempio, quo
bcreiil. Illis qiiiileni, ail, in ca faciillaic non Carol;;s .\lliii!iini,
magis ad studia iilteraruin sedulo perlractauda in- i sed Albiuus (^arnliiiu coiisulebal, si qiinj (luliiiiin
cilarenlur, prsire voluil; eiiimvero nuijestato sua esse oliscuritin sibi vi.leielur cl ardiiiim, i iJqcp
liaud indignuin existimavil, si dcsccndons dc regio constare credil ex litteris Alcuini aJ Carollim de
lliroiio propemoduin iu schoke suhscUiis viroruni sepluagesiina^ clc., cpist. G,") (iiuiic 80) cl cx rc- :

Joctorum, qiios in aulam advocavil, discipulum age- sponsione Carnli e;iist. \'2, Palrnlngii' inin. XCVilt.
rct. Qu;i;quJdcm regis illius lotius Europc potcntis- coHtll,coiicluJit IJarniiiiisqund < Caroliis saciarii:-.i
sinii demissio el solerli;i niillo cloquio satis valel rcrunt siieiili;i miilliiiu pr.ccrsseril ciiin, (|iiein ni;i-
<lcpr;cdicaii ; < ctijiis niciuis iniranda csl uoliilitas, » gislrum vocal, Al' i;iuiii. (Jiiani celcljcriiiiii biijiis >

;iit Alcuinuslihr. De raliuiic aiiim:c, < diini inter tait- scriploris cxlsliiiiatinncm ilc Carch in s:icrls criidi
tas palatii curas el regni occupalioncs philosophoruin tioiio, iicscio ;iii quispiam criuliloriiin liiin ccnse.Tl
plcniler arcana curavit scirc mysleria, quod vix olio nimiani. Certo (^arnliis iii rebns sac.ris s;cpius .M-
liirpens aliusquis modo cognoscerc sludet. » Cerle pro- ciiiniim quaiii liic illiiiii cnnsultiit, uli dncciit cpi-
digii instar haliendum est, in palatio taiiti rcgis, ubi slol;c pliirc, (iiiinc 10-2) dc diircrcnlia
: cpisl. 1-2.)

totnegolia imperii ainplissimi Iractaiidaindies occtir- iiilcr cctcrnuni et sempilcriiiim, clc. cp. l^lfiiiiiu; ;

rebaiit; ubi tolies bcllorum atrocissimorum classica 103) de duobus glaJiis; cpist. l-2.'i tiiuiic IGI) de
insonabant; ubi gravissiiiuv causic ciini ponlilicibus liynino post ca'iiaiii diclo; cpisl. (niiiic IG5) dc IM
Romanis, cum imperatoribiis Oricnlis, cuin Anglis prelio huinan :e saliilis, ijuas iinndum tiiiic cdilas
atquc Ilispanis, missis hinc indc lcgatis eranl cxpe- Itarnnius noii viillt. .\il coiifiitaiiJns erioics Felicis
dicnd;c, musis poliiisse lucum cl otiiiin icperiri. ct Llipauli Caro!iis .\lciiiiii npera iii ligiiil, illuniqiic
Ilis taiiicn r.bus, qu;c sili lanlopcrc conlrariari iii liiiiic linein, iil icililu;ii cx .Vn;;li;i ;iccclei;iicl,
,
vidcnlur,jiingendis ct conciliaiulis maxiniiillius priii- ^ perino^il. Prn illius in liJc saiicuc cl iiiilivljii;c Tri-
cipis ingciiium par fuil. iiilalis iiislruclioiii; lilielluin de cn.l.'iii (Ingiiiaie
LXXXI. Iii liac porro scliola (i.il.iliiia bcalMm scripsil, illiqiiL' dc.lii iivil ; < ipiia, i.iqiiil, iirininciii
Alcuinum liUcras docuisse, scriptoros omiics (|ui il- dccet vcl iiieliui;i iiuisc vcl pliira, qii;iiii iiiiperatr,-
liiis gesla recensent, conseniiuni, et ex propria cjiis iciii; > idqiic sc idco agcro ail, iil sui iiuniiais,
cpislola 67 (iiiinc 8"i) ad domiium Regcm e\incitur, < (|iio ;i (piiliiisdain nuigisler (utiqiie i(v^ius rcgis.
ubi Turonis rellcta jani aula cxislens, dc nuit;ito a qnein lilc iiislriiil) vncatur, > oHiciuiii iniplcrcl. Fir-
magisiris quibusdain calculn binari conqucriliir, ita inum ergo iii:iiieat .\lciiiiiiiiii C;iroli .Magiii taiii in
scrfbens: ily^o impeiilits, cgo ignarus, ncscicns .Dgy- sacris quaiii iii profaiiis 1 llcris pr;cceptnrciii scii
pliacam scholam iit palatio Da\iJic;\> versari glori:c : magistruni exstills^c. SeJ ciiiii Ii;iro:iiiis aliique pas-
cgo abiens Latinos ibi dimisi; nescio qiiis iiilriHluxil siiiiiiUinuini laiiUiin prufeclioneiii iii Franciaiii, qii;r!
.Kgyptiacos. > U.i crgo docuit, ubi abiens discipulos aniio 7;i2 aiil s('i[ucnlls iiiitio f.icta csl, (piaiiJu C;i-
icliquit. Inio principcm is locum ibidcm inlcr rcli- rnlus jaiu giaiuhcviis fiscr;it, agiiuvcrinl, an ct qiiiJ
qiios magislros tcnuit nulliqiic ;dleri C.arolus lan-
: .Vlcuinus Cnrnlnm Jociicrit, cxplicaro noii polucruiit,
liim honorem pr;clerqiiain .Mciiino delulil, iit illiim, ail P:igius ad aiiiiuin 782, iiuiii. 8 iii lliie.
poatquam in snla grammallca discenda Pclriim Pis;i- LXXXlll. Sliidils libi'ra'iliiis qnibiis ipsc rcxope-
niim audivit, ut Kginbardus iii (^aroli .Magni \it:i raiu Jaliat, lcslo Egiiibardo iii \ila iiuiii. 19 iipivl
narral, iii rellquis disciplinis, rbelorica, dlalectica ac Ilouquct Inin. Y, dc Scrlpt. R!'r. Gallic. ctiaiii libe-
pi;ccipue astronomia dignarctnr liabcre pr;cccpliiicin. ros siios, laiii lilios qiiaiii lill.is, iiisiiliii iiiaiiJ;ivll.
Oiiod ipsuni teslalur Vit;e .\lcuini scriplor c.ip. 2, D Schnla igiliir palalii npliiiie j;iiii nrJliiat:i cl ipiiii<i
iiiim. 12, dum
assevcrat quoJ Caroliis ;ib Alcuino, regis Cuiioli pncsciilia
frc.pientala , reg;i s;i'])iiis
postquam is cx Anglia rodieral, < arlcs iiilro.luclus (joixpic priiieip.es Carolus, Plppiiiiw cl LiiJi>\iciis ;
in liberales refrigcrari paululuin iiovcrat, se;l cxsa- viri jiivciiciqucprinia; ijnbilihilis, -Viigilbcrlus, Adal-
Iiirari ob fcrvQrem salis nimium neqiiibal. > De lioc liarJus, Danitvta ; regijc otiaiii \iigiiies„ tiisl.i iitra-
lioiiore sibi a
rego delato ipse .\lcuinus glorlatiir in qiie, soior cl (ilia Canili; rvlchtnidis cngiiomenlo
cpigrammate 260 adfralrcs suos liboraccnscs inissiii, Coluinba, cuni Ciiulrada cijyuouienln Ktilalia ciim
lils versibus : niullis aliis, pareiilis ac regis sui vcsligia cerlalim
Talia naniqoe placent veslro quia niunera [lalri, sticiili, niagisleriu ac disciplin.i' eali .Vlcuini soso I

Qui nuuc egregias regalilms iiisoiial aries lraJi(lcru.nl ipios omiies deince|is .VIciiiiuH lilioriiiii
:

Auritius, et patruin iluiil p r j.raia spquoiilein ac liIL;truiii iioiiiiiio cnnipella!, unn ali;iin cci te ob
rraepiilchro so[ihi;e regiiaiitem slciiiiiiate cels;»». caus;iin qiiam qiinj illis iii p;iiatin cnmninr.intibiis
Lt in epigrammate 231 stiiJia qiredam rcconsot, palcniaiii pcr v;irias iiislriKliiuies in l.ttcris ac 1110-
cuni hoc augusto suo discipulo cxc-rcnit, il:i
(|ii;c rll us curani aJliibucril. .VI illns paiitcr pbiics scri-

c;iiiens : psit cpistnlas v;iiiis ilociriiiis referlas ea slyli gra-

amor, Djvi l, |isr sa;. Ij v.ileo;


milii dulcis vllale, qiia uti solcnl magislri scliolircs siius in-
'Jiiam te priesenlfm seiiiper lialirre veliiii !
slriicrc volcnles.
!'i''rio ui leciini li.eat inihi linloie vcrsii, LXXXIV. C.irobiin jiiniurcai rcgs liliuiii, po.-t
S.anijre \c\ buiiiuii Micra . elsi 1...I1 : a: cepl.im a l.c/iue III |i:ipa icgiain coroii.ini, 111 c] i-
9S
lll. MIA I!. I VLUIM SLL AI.Cl tM
iilo):i t~8(nunu 119) ol s>'i|iii-:iti liurtatur :iil jiisli A illiiis prospcritatoin, laudaliileinqne roiivcrsalionein,
ti:iiii i't iiiisc'i'icoi'tli:iiu l'.liiisti:iiii) po|ui'(i iiii|ii'mli'ii- et vcritatis insl;inliam, jiivla inonita illi tradit:j,
(l:iiu ; :ul ('li^oililiiiii ('iiusHi:ii'ii>s lioiiiis, iiDii :iiliil:ilO' pliiriiiiiiiii g:iiidi'ii' prolltcliir, iisiis illis vcrbis apo-

U'S, pios, iniulciilfs, Itciiiiiiiiic liiiiciilcs ; :ul iiiii- sloll Jo:iiiiils : Miijiis iiiihi ijniulium iioiicsl, ./«(jm »/

\:ii[V*'iiui D|iliiiia liitliis lioiiitntis i'vciii|il:i p:itris siii /i//(j.i mccj iii /idi- c/ roi/d/i' auiliiiiii ttnibiiliiii',

ii!\cellciitissiiui iiiipci':itoris. l.inlcnico illiiis gci'iu:iuO L.\\\MII. ^liioiil;iiii vcro coiiip idcm
llatlo lilli

jilurcs, cjtisileni dcsiilcrio s^itisl':! erc Milens, scri- v;ib'l ac (liscipiili, proiit jain siipcriiis 8i iii-niiiii.

pslt cpisloLis coiniiioiiilorias, pioul ilisciiims ev siiiiiavimus, ct iii ipio ccl. I). .MaMlloniiim III). \\v
epist. 179 (iiiinc l^iO) ;\il ciiiikIciii (laioliiiii, iiiias .\niial., iiiiiii. i07, coiisenliciilciu liabeinus,
."8, p;ij,'.

onines intercidissc, aiil ailliuc i^iiotas latcrc (loicii- li;iiiil diibltaudum ccnsenius, oinnes illos, ipios bea-
tUiin esl. ^jpuiiium ronilciu jincneni iii .\lciiiiii liis .\lciiiims iii siiis epistolis lilius aiil lilins dicit,
scliola eruiUtulu fuisse ileiuoiislial i*i.s/)i(f«/:o i7/ii(,s ipsuiii coluisse magislruin, sive iu littcris aniiBniori-

('iiiii Albino, (|uaiu (laliiiiiiisiufra, ct epistul:i :i(l illiiui


t)lls, sive iii inorum disciplina. Atiiue
sacris, sive in
oo (nuiic '38), iii ipia (ipliiiia amaiivjssiuio liiiic lilio liiuc al)S!|ue erramli
periculo (liscipnloruiu illliis
siio suj.'(!eril \)l,e aucmhe (lociiiuciila. palatiuoruni nnnicro adderc possmiiiis Ili^l u !iim,
LXXXV. Heati .Vciiiui iii oadciii scliola dis ipiilis cognumeiito .Macliariiim, arcliiepiscopnni Treviren-
amuiincrandus est .\ni;ilbcrliis, postliac alil>;is ('.cn- seiii, ox cplst. \i'J (iiiiiic Kiil), ubi iii iiolis, ex co-

^iilensis, et inlcr saiiclos rcLitiis ; ciijiis illiistie iliee synclirono cieuobii s;iiicti Maxiniini.oslenilinins

^roiiiis proliaiit tum siiigiilaris faiiiili:iiilas illiiis ciiiii qiiod ad illam seileiii promolus fueiit aiino79t, iion
Carolo Magiio, tiiiu copiila cuiii Hcrla ipsiiis f.aroli vcro aniio 7711, bistoiia Trevirensi
iiti cx vetcri
g
Ulia; tiiin dcuiipic |)i';cilar:i ipi^c <;i'Ssil rcipii!ilii':c aHiriiiaiit Caroli;^ Coiiitiiis aiiiio ^O-l.inim. 31, tuin. i
iiiuiiora. < Is al) ip^is iiif,iuli:i. iiiiliiiiciitjs iii p:il:ilio Aiiiial. F'A'cle;i., et Jl;i! illoiiiiis .\Mual. Iib. xviv,
r.aroli cniitritiis cst, » iit lc^itiir iu iplaihim A(lri:i- iiiim. G8, iilii ciiiiscipiciitcr ait : <. Si Kiclibuiliis
uit cpistola ad C;iri)liiin pro sU'.,i>ilo .Mc;ciia scciiiida, anle opiscopaliiiii .\lciiiiii (liscip'.diis fiiil, eo pnecc-
I.'atrologi,e Ipiii. XC.VIIl, col. "tilT. Uoati igiliir Al- plore in tirilaiinia usiis fuisso dicendns osl. > .Mabil-
cuiiii in eodcai paLitio discipiiliis liiit; ipio.l eriiiliii' Iniiii seiiteiili;iiii amploxiis prinmui fiiii revereiidis-

v>v pliirilius ('iiistnlis ;iil ipsiiiii jaiii piililicis ncgoliis siiiuis l). df IIo:iil;;'iiii, lom. I llls!. Ircvirensis, p.
:iilliiliitiii>) sciiplis, patenia iiioiiil:i :itqiic i'oitriii:is I3t), iiot. (/)), vcriiiii cciti:)i'a edcM^tiis a Codicc ins.
coiitii:ciitiliiis, -pias siili iu:mcris "il, i-1. ^7) ct -l."> Saii-Maximliiiaiio, Caroli .M;igni a'M' exaralo, seai-'
(iiiiiic !2.'i, iG, -" cl iS) cxliifciiiiis. l)c co pliii';i ad- lentiaiu nmiavit iii pra'l';ilionc loaii I, p:ig. i.xiii, iii
iiotaviiuiis vaiiis iocis : illiiis eloyiiim cl >itaui vi- codicis illiiis vorb;i Ikpc loferl: « .\niio 7III,
iiot., ulii

dere esl apiul M:ili. toc. cit. perrexil doiiiinus Carobis ciiiii Francis ct Saxoiii •
'
LXWM. .\ii;.5il!'.ei'ti iii palatio coiidiscipiiliis fiiit iius, ciiiii Bajoiinariis el .\lciii;iiinis el ciini ea^leiis
Autoiiiiis, scu .VdaUi;irdus, ablias dciiide Corbcicusis, popiills suis iii P;iniioniain iiltra Oiiimi lcsdoi f, cl
;ci|iie posl luoitcm iii s;iurtoi'uuji miiiicriim rcl.itiis. cimi triumpbi gloria rcdiil, ot liiemavit iii Ilegancs-
Ciijus p;ii'itcr Vila cl ologiiiiii hal;et,iir apiid Malili. tiurc. Lijilrammis, Wiomvuis, Siiipertus episijopi
liic. cit. p;;g. r>0(i scip]. Iliiiic .Mcniiuis iiiagislcr iii oliieiiml."» \Vioiii;iiliis oMiniiim hisloricorum' coii-
opist. I II (iimic IS!M, ot iii ali:i cujiis ibi lit iiiciitio, scnsii iii callicilra Tiovlroiisi Imiiicdiatiis aiiteeessor
iil lirniiii iiiiiiict, iil ciii';iiii lialical Ilomeii, soii Aii- fiiit Klclibodi proplcrca .Vlciiiui discipuUis ;iiili:
i|ui
p :

gillierli, iiiiiiliim pi'ol:iui'; spect;iculis iiiescaii, postc;\ cpiscopalmn scu ante hiiiic armiiin 791 iu p;i'ljit't»ii
t:iiiicii, iili .Mciiiiiiis ab ipso Aiitoiiio sc iiilollexissc iii (!ai'oli .Ma£;i)i esse [lotiill. Vii'. idcm I>. de Hoii-

opist. '2ir> (iiiiiic l;),I) incminit, ad lueliora coiivcrsi. liieim, tuiii. III, pag. tOOO. Discipulis liisce :td(li
l':iepiMola ll^i {iiiiiic l.il) .\utouio siiadct, iit fralri posse exislimamus Atiuilitm seii .\rnuiieni episcopiiiii
siio Bornario, (pu^iu siium etiam liliiim voc;it, ex pi'imum, doiiide aicliiepiscopum Salisburgensem qv
:iioii;i'jlcrio iiisiil;c Liiincnsis iii p;ili'iam rcgrcdiciiti, epistolis 50, ol, 55 (iiiiiic 55, 08, (>!)) et aljiis.

;'piid aiil;ini iiiipc!rct racultatcm levcrtciidi ad siiiiiu iiC(-/i.s/rji,'«i/m scii Altapi'li'ani, cx episl. 15jS, (^iiiuic
iiioii;istcriiim ; di.' ipio vidcaiiliir, (pi:e ad oaiii !cm 182). Illos dcniipie (iiniies iirpalaliu apnd l). ini|K'-
opislolam lur.^iviiiins. Fiiit crgo aiitea cl ipsc liic i'alore:u inoiaiiles Ipsius iii iliuerc Koniano ('(unilcs,
(^eniariiis, nn:i ciiiii .Vdalliardo .\lcuini discipiiliis iii ad ipios .\lciiiiiiis, tuiic iii Iiironeiis) iiionasK^iu do-
uliola p:il:ilir cciis, scripsil opist. t,"0 (iiimc 121 i, in ipia ail :

I.XXXVU. 1 !cin de FUivio D.imiela dicciiiluiii < ipiaiu lcliv >!ics 1'iiil, ipi:m>lo iii biboribus iio-
i>sse existiii!:iiiiiis, ipiod licnicl cx c^isl. 5^ cl il slris liisiiims litU'i':ibtcr scria ; sod iiunc oiiinia iiiii-

(mmc 'ilcl il!)al ipsiim scriplis, iii ipiihiis illiiii tat;i siml, Kcmauslt seiiior alius geiicraiis liiios,
lilil, ipio.l iilcm Cst ac (liscipiill, iioiiiinc appcll:it. luiorcs dlspersos geiiiciis. >

t'iill isvir s;i'.ciil;iiis, iniliti:c aildicliis, i^iiciii .Vciiiiiiis l.\\\l\. .\d b'iiilnas mdiiles, quas .\Icuiiius iii

ili liosle c, adVersiis !>;ixoiics aiuio ~'M,


scilicc t palallo priiiiiim dociiii, cl doiiido pcr opislolas variis
irofccliiriim in priori cpistobi lioi't:itiii', iil ller .siiirii doclriiiis iiiilrl\il, vciiiamus. Iiiter illas priiiia esl
('oiifessione coaliiiiicl, elcciiiosvnis rojiorcl, et or.i- Clsl;i scii Ciisala cl (iisola ('ognomcnto l..ucia, Caridi
lio;'.il)us scrvoriim Dci imdiiiiK» se iiiiiuiri f;ci.at, " .Vlagiii soror cv Kcrlrada, i a piiclbiiibus aniiis, iil
ipiitcnus cniu rcgc ct (^clcris coiiiinililoiitlius siiis tgiiiliardus scribit loc. cit., imm. 18, roli^ios,o cu:i-
victor reilirc possit iii palri:iiii. lii :iUcr;i cpislohi versalioiii iii:iiiclpala, t abbatissa doiiiceps C;ileiisis
lliiiii piecatiir, iil iiitcr occiipatloiics scciili pcr in()n;islcrll, • (|iiaiii (iaruliis ut Diatreui u)ag))a culuit
lloii:i opi'r;i cli:iiii pro aiiiiirc su.o s:iliilc vigilol, iii p:ct;ite. > ll;ec (lisla est (piaiii spirlliialciii siia;u so-
;iii lilu divcisariim c.iiis:ii'iim j'isl;tl;iin ct niiseri('ijr- roi'eni vocat .\lculiius iii biiiis cpis^olis ! 8 el 99
dl.im obscrvcl. Ibiiic ei!;o IViiiik t;iiii (listiiigucrc (iiiiiic 121). 127) ad ipsain sci'lpt'S, cl iii ;iltcra cuni-
(ijioilct ;i tiiciilfo arcliicpiscopii Mi^iiiilliio,
nii iii iii('iit:ii'lls In F\:iii'.;climu s;iiicli .li>aimis pr.eliva.
1'pislola iO (iiiinc t.°i| iii 00 lix' IVt:i\ilio, ipio iisiis Magiio ill.i I1agi:il>;it di'sii!ci'io piiillcic iili ev iuslrii-
cst '

l). yii,^;icct iiiiis , ct iii cp'slolls I8j el I8'i clioiic Aliiiini, lii s;iii('t,o Scriptiii.i' cogiiilioiic. Il.i

(iiiinc 1-2-2 el \'K>) mipcr iii lilMliilbcca l!ai'l('iaii:i ciiliii lps;i ot Klclindis cogiioiiioiilo Coliiiiiba ad il-
dctcclis, iic^iioiiiCM l).iiiiii'l:i' Irriiiiliir. Uic cniiii- liiiii sciiliiiiil : I l>os:ipian), vcnecinde inagislcr, ali-
vcro Uiciilfiis j;iiii aiiiio
"8(i m1 M'ip;cu!i ail se,'oiii qiiid (le n;cll,llii:i s:iiict.i' Scriptiii:e cugiilliune, veslr»
.Mo;;ilMtiii:iiii proiiiotiis post dci ctii ;ilii1os liclii diiv sagai'll;itc ovpoiii'iilo, luiiisiiniis, arilcbal ilobis, iii
e^se liaiid puliiit. III c ipsc laiiicii Uiciilhis, irsi fatciimr, dc dio iii illcin (lcsidoiiiim liiijus sacialis-
M-liciiieiitcr ialhiiiiiir aiitc :i.'i iiliiiii rcniiiicii cecle- sliii:o lci tionis, etc. > DiipHci dciiiilc iloliiic s • pre )i
si.e pr:i'.licl;e , iii scliid,i p>l:i.ii .\l(iiimim li.lbiiit ;ruinl, imo, • qiioil tardiiis liiiiiis oplinii slii !ii diti-
|vi'.cccj)loreiii, a ipio iii ('|iis|. IK-i ii •
|-2r>) Mna- g'iiil;iiii li.il)iii'iint ; • alloro, • ipio I iiio.lo luagnam
tiir (/i'^i(/r/i.'H/i;.siiiiiis /iliii^ : iiiil hiii:iI .\b iiinus ol> li i!'cii!l!'iis kvolioiicm, vesira. iiiipiiuiil, loii^iii'|ui-
,

S3 FUOBEMl CO.M.MENTATIO. U
t;is debideiio uoslro olisistil i ilkc niiniraiii saiiLli-
: A pariler .\lciiimis iirtii soioroni, sicut Gishim, se.l (i-
inoniales virgincs iii suo nioiiasleiio Calensi, noii liam seinper appcllat in illis litteris quas ad utiaiii-
ionge Parisiis distante, lunc degcbaiit; Alcuiniis vero que cuni snis in Joaimcm commentariis misit. Ni-
Tuionis existens longius ab ipsis aberat, (luaiii ul bilominus Rictriidem illam cognomento Columbam
e.is, sicul anlebac in palalio, lingua instrucre pos- fuisse genere nobilissimam et ejusdcin coeiiobii Ca-
sct; binc precantur ne cas i litter.iruin suaruiii so- lensis sanctimonialcm, e.v arctissinia ((nsuetndiiiO
latio deserat; nam sicut, inquiunt, loqiientis lingua parique studio cum Gisla seniore abbalissa satis ap-
iii aiirc audientis, ita scribeiits calaniiis proficii iii paret.
ore legentis : ad interiora cordis pcrveiiit sensus
ct XCl. Iiiter virgincs prims! iioliiiitali, in Candi
(lirigeutis, sicut verba instrueiitis. » l'etunl dcmum, Magiii palatin degcntes, bcati Alcuini doclrinis iiiibiii
ul cxemplo beati Hieronymi, qiii ad preccs nobiliiim (lesideravil liiilalia, (pi;c ctiani pctiit ab eo I)e ra-
feiniiiarum plurima iii prophelicas obscuritates opus- tioiie «aiinn;, seii de naliira, proprictatibiis ac virlu-

cula composuit, ct de Bctlilecm castcllo ad Roma- tibus ejiis cdoccri ciii iirtilioni ipse s;itisfccit per
:

iias aices misit, ex|)Ositioiieni iii sancli Joannis libellnni (|iicin dcdimus toino II. Eiilalia noiiien as-
Kvangelium suo ingcnio accommodalam ad ipsas cililium cst, seu cognoincn (iniidinda\ ab Alciiiiio
inillal; < multo, inquiunt, facilius portator cliaila- illi ex fainili:iiitate Iribntum in epist. 18i (nunc 134),

rum tuaruin de Turonis Parisiacam civitateni («), proiil ibideni ct alias nolavimus, siniul observando,
qiiam illius (sancti Uieroiiymi) de IJetbleein Iloiiuim liaiic Guiilradain noii aliain essc quani illain qu;u
pervcnire poterit. > Iluic desiderio Alcuinus salis- inler sororcs sancli Adalhardi abbatis Corheiensis
fecit, ct priiiio, pio solemnitalis Paschalis tiinc iii- [j recensetur a Paschasio in illiiis Vita apud Mab.,s.'ec.
staiitis circumslanlia cl opportunitate ad illas eam IV l!cn., part. i, pag. oil, iiiim. 53. Ilhmi Carolus
partem coiiimcntarii in saiicti Joannis Kvangcliiim pr;o aliis virginibus maxiiiii h:i!ic! at fuit eniin ;

direxit, quac cunlinetiir duobus ullimis libris, sexto tcsto codcm Paschasio, rcgi familiarior, eidcmqui!
cl septimo; aimo vcro seqiienli priores cliani qiiin- tam a nobililate qiiam a piidicitia siiinme commen-
(|ue liliros submisii, uti intclligilur ex epistola Lucia; data; quod ipsuni .\lciiiniis in (iiie libri De vnlionc
ct CoIumb;c, qu;c cognomina crant GisLe el Rictni- anima; insinuat, scriliens, ipsaiii (pjolidie Caroli sa-
(lis, quae integro ilii conimenlario pra.'missa esl. Ad picntissimi imperatoris uti sapicnlia ac veneranriani
casdem virgines, iii lallannir, pertinent tres illa^ epi- intucri faciem quapropter illiiis intercessionem apud
;

sto);t quas ex c.od. bibUothec;e Ilarlcianae exbibenuis ipsimi implorat in cit. episl. ne sibi iiascalur, quod
sub nuineris 188, 189 et 190 (nunc 158, 139 et UO). vocatus ad Carolum, inlirmitatc pra'podilus, venire
In priori nientio fit quorumdain traclaluum Yen. non valuerit. Teslatiir Alcuiuus in cit. libello Uc ra-
I5ed;e, quos illis ad describcndum conccssil, iiiler tione aninia:, cap. 14, (juod, cuin raro adhuc iltani
(jiios abs dubio erat Iractatiis ("jiisdem in Epistolas oculis vidisset, tamcn famam studiorum illius aliis
apostolorum , qucm a Gisla haberi Alcuinus scribil narrantibus audivisset. Paschasius loc. cit. illiiis pu-
in epist. 143 (nunc 187) ad quemd:im filium seu di- diciliam seqnentibus verbis commcndal « Virgo no- :

scipiilum suum. In epist. 190 (nunc lili) postquam bilium nobilissima, qua; inter venercos palatii anirv-
cas. hortatus cst ad servandam iii prosperis et ad- res, et jnvennm venustatcs, etiam inler miilccnlia
versis cequaniniitatem, eisdvm suasit, nt si fortassis dcliciarum et interomnia libidinis blanilioicnta, sola
dillicilior iii apostolica aucloritate sensiis cas faliga- _ meriiit, iil credimus, pudiciti;^ palmam, etc. > Eam-
ret, fess;c mentis acumen lcvioris lectionis interpo- " dem castilalis ct hoiieslatis laudem de illa se audi-
sitione reficiant, legciido nimirum Vilas Palnini ct visse Alcuinus qiioque leslalur in epistola cilata, in
niiracula sanctorum, qiix iii sancli Grcgorii Dialogjs qua propterea illam horlatur, « ut c;cteris in palatio
reperiuntur, lucidissima, iiiquit, cxarala clotiuentia virguiibiis totius bonitatis sil excmplar, ul ex tu:\,
elsententiis saer;ie Scriptur;c conlirinat:i. iiupiit, discant sancta convcrs;itione seipsas custo-
XC. k Gi-Ia seu Gisela Caroli regis sororc, dislin- dirc, vel cadcnlcs resiirgere.!
guendam esse alteram Gislam cjusdcm cx llildegar;lc XCII. Aiiteqiiam pr.i sciis caniliilum de sc!i(d;i p;i-
liliam bcne nioiiet 1). Mabillonjiis Act. SS. s;ec. iv, lalii finiamus, brcvilcr t;iiigcrc libet biiiam qu;estiii'
part. 1, pag. 449, in observatione pr;cvia in liisl. iieni inter erndilosaliipiando ventilalam: l..\iisclioi;.'
translationis sanct;e Itatbildis, iium, 3, et lib. xxv hiiic unjversitas Parisiensis suos iiat:dcs ct Alcuiici
A.nnal., num. 81, et lib. xxvi, niim. til. ^llramqnc seii Carolo Magno suam origiiicm debeat? 2. .\n iini
.Vlcu nus ipse distinguit, seiiioicm illain sororis; h;uic ciiiihmi loco ailixa, an vero ;iiilam de loco in locuiii
juniorem in epist. 100 (iiunc 1.^0) (ili;c et nobilis- ambulaiis sccuta sit? PriiiKim qu;estionim (piod al-
siin;c puelkc nomiiic compclhms qiiod ipsuin 0. .M;i-
: (iiicl, magnus scriplorum miMerns din pro aliirma-
billonius lib. xxvi Annal., mim 93, adverlit his vcr- (i\a sen(eiitia sletil, ilhiiiiiiiie C;csar Egasius BiiheiiK,
bis :e Alia erat Gishi lilia Caroli ilidem sanctiinii-
, toiii. I llist. iinivcrsil. Paris., pag. 91, ciiiii imilta
iiialis, quani iioii sororem, sed fili;iin Alciiiiius a|)pi'l- eruilitione defcndit. Pra'\;iluit nihilominns bac iio-
larc solel. QiiaprftptcJ' mirari siibit cur idcm scriplor
I slia a^tate negans sententia, quani validis aigiinieii-
celeberriinus coilcm loeo paiilo supcriiis, num. (il, lis Ineiilur scriplores graviss:nii, Mabilloiiius, pr:r-
asserat, Gislani haiic Caioli Magiii liliam fuissc, J.* lat. ad s;cc. iv Bcn., part. i, § 8; Launoius dc siliu-
< ciijus rogatu commciUarios iii Evangdiiim Joainiis lis cclelir. toin. IV Opp., parl. i, e;ip. I, i, .'9; Ctaii-
aggrcssus est Alniimis, se|)tem libris claboralos, diiis Joli, de scliolis parl. i, c:ip. ii, qiiibiis caJculum
(piurum (Hiinqiie priorcs Gishc ct Rictriid;e nuiicii- siiiiiii :ii!iliilit l). Rivct llist. Ii(. Galli;e ((ini. IV, pag.

p:ivit, dnos ;ilios soiori GisUe el Colunib;c. t lii utra- 10, iium. 10, iibi ait, afiiriii:ilivani seiiteiitiam siisti-
i|ue enim illa epistola Gislam, iioii liliain, sed soro- ncri baiid posse, nisi eo sciisii qiiod schola pjilalina,
lem, se vcro illius fratrcni appcllat. Gisla crgo, cu- qu;e aliqiiolics Parisiis fiicrat, civibus Parisieiisibir
jus logatii Alciiimis commentarios illos scripsit, non singularem erga littcras ainoieaj iiispir;ire, eoqi:
Caroli Magiii lilia, scd soror fuit, iit num. pnccc- scquentibus tciiiporibus ;\d «oiislitiicuilam in nrb
dcnti diximus. Aliud paiiter assertiim cjiisdcm vjri srliiihim piiblicani iiicitine potueril. l'iiivcrsit:ilis t;i-
pi;vclarissiini lib. xxv .\mial., niiiii. 81 c't alibi, (ino iiicii illiiis onmium orliis cclcl;enim;e originciii essi-

Uictrudcin, Gi.sl;B seiiiori piofessiojic religiosa ct ;in(iipiissim:im, illiusipic vcstigia (pi:e;l:iiii jain aiiteli-
sliidio sanctic Scriptiiiie imictam, Gisla; jiiiiioris so- nciii s:ec. IX dcprchcndi proli;il idciii D. Rivetiis loc.
rorein f;icit, qiio funihimciito iiilatui igiionir.uH. Nc- cit. pag. 230, nuin. 49. Monet lainen ibidem vir
,

(pie enim alicidii Riclriidcm inlcr sororcs Gisl.c scii doctissiiims, id non de scliola siiis f;iciil(;ili!)us di-
lilias Caroli Magiii conimemoralam icpciiimis. Ilhiin sliiicla inlclliyi dclicre, scd de schola piiblic:i pcrm.i-

('() Indc solc cUiriiis est, srriptoics .\iiglos plerii:- pii' cii;is:,o, .linii ill.is ^irgijic', :isbcriiiit :ili Alcu
A:)"!;a fnisic cdec;,!-.
s.-i Di; VI rv 1!. V. Al.lJlM SLll AI.CLIM .'.6

hiuU-, t'l lAlia c .»licili.ili.s oiilo^ias :i(' inoiiailoiia, A iii aliitiiiii AK:uiiii iJiidciil ouiisciisil, dalis otiaiu ul>»
inli'ii('lii>:ii jii\ciiUilisKii'isioiisiseli|uoriiiii\i»atiuiulo diiliio, ut .Vloiiiiiiis cug.ivoral, ad rogciii cl opitioo-
luitcnlaiiliiiiu ilosliiiala ot ajiovla. puiii, i|iiilitis p^iioliut, liueris, (limissiuiioiii perpe-
\(;ill. .Ail alloiaiii (|ii,oslioiii jii l>. Mali. loo. (il., liiaui viii a so dcsidorali posliilaiililiiis.
laiiUiporc
iiiiiu. I7il, lospoiKlol, silii oortuui ^idoii, soliolaiu p:i- Ladoiii oroasioiio, orodiliir Caroliim iisiiiii riiisso, iil
I .(ii iii iiiiolooo oouslilis^o; iioi|uo oiiiut, ui^uil, la- cjiiii Otlii rviii' .Morciiu'11111, iiiioriiin illi liiiio toiiipo-
( il>' ilo locd iii loouiii lr.iii.sIoii'i |>ol>'r:il. tiKus iUo vis, aiiiio soilioot 7110, ali(|iiiii dissciisiunis, diiiliutioo
|ii'.i'Oopl(ii'iiiii, soliolariuiii lilii'oiiiiui|iio ooiiiil:ilus ol fumoiiUi iiillamiii;iiilo, ovouonit, ilii ut Hlriiiiiuf iiiiri-

a iiaialiis, si (|iiaiiilo i'o\ S(^li'iii iiiut:ili.il, (|uuil IVo- ijalio iiilerdiclii neijoliinilil>us cessarel , iii paooiii, .Vt-
(|ii. iitoi' oiiutin'pM'ti:il : siiiiilitor aniplissiiilaiii liitilio- oiiino modiatoro, rodiiol. Tiino ciiiiii Aloiiiiiiis a (|iii-

llii'oaiii (ox (pia (loiiirops Ludovioiis .Xu^iislus oopiaiii liiisdam aiidioral , iiiiod ad oompoiioiida illa (lissidia

li ironiiu Aui.iUirio diaooiio :ul o\oorpou(laiii iiulo lo- forol :id Ollam inillomliis, iit ipso soiiliil iii opisl. .')d

j;iil,iiu oaiioiiiooniiu '^iippoilitavil, rororoiito Adouiaiii Cotcimi loolorom Soolia ooilciii aiiiio, siciit ilii-
iii ,

iii(}ii;iolio K^olisuioiisi), n:m iii oiiouiuUuaiioo, so I iii (toiii iii iiolis ulisorvavinius, scripla. Kiiiiidoiii Alcui-"

li\o pal;iliii soivalain liiiss^! orodtl vii' (.liiolioniiiiiis. iiiis, duin liaiic ad Culciun opislutain soritierol, ail-
(ioiilraiia iiiliiloiiiiuiis opiiiio voio siiiiilior vkloliii' kiic iiiocrUis oral aii ct (iu:.iut(i u rc^e in palriam
1 iiilalo l». Uivolo loo. oil., iiiiiii. 15. ('.rilo ipso 1». .siiain i'ss«'l dimiUendiLS, ol aii niaiiilaliim acoiporol

M;iliilloiiiiis loo. oit. r.ilotur, palatiiios soliolaros oiim de paco ciiin OHa rogc IracUiiiili ol i.iloo doiia ill.i ,

rogio ooiuit:itii aliipiaiido (lo looo in loouni iui,^'i'assi'; i|ii:o e\ roijis Curoti el prupriu siiu l:ii,'};ilalc iiiler

ol .Mouimiin soliol:o loro p:daliii;o inodoraloroin n ooolosias, muii:isIoria ot :iii:icluirolas Urilaiiniu' oiaiit
uiiui|iuiii a omiliilioriiio C.aroli .Majtuiabruisso. fj"''-' dislribiionda, (|iiuriiiii iii ill:i opistula iuomiiiil, pni'-
voro.ail l4i\oliis, iiuijor diHiciitlas oxsiilil dofcrciuli iiiisit ;
paiilii lanioii |>oslo:i , ei>donii|iio aiim» iii |i:i-

at varias slatioiios aul;c liliros soliol:v oxcrciliis iio- Irium siiaiii profcoliim fuisso iioocssi^ esl , iiiiia re-
cossarios, (|uani rcs ;;li;is, usiii loliiis aiil;i' ol lotius vora illo uiiiio , ipio Llliolivdus iii rognimi Noit-
coiiiil;ilU5 sorvieules'.' Soliola erjio ilki una oiiui atila lliuiiibri:c rostituliis osl , ilii fuil , iil s! »11111 diov-
ol aiilHis ilii inslrucnilis iiiino .\ipiisgi'aiii Uiit; luinc IIUIS.

ad Tliooilonis villani, iiuiic NVoriiialiaiii, liuiic Uatis- XCVI. Magiia iii rogno iNorliiiiniliria-, posUpiani
li(in:iin, niiiic Horliipuliiu, iiimc Kraiicororluin, iiiiiio Akuiuus illic e Gattia appiilit , rcvoliilio ratta osK
Mo','iiiili;iiii, iiunc Parisios coiiHuigravil; in qiiiluis Noilliiiiuliri iiam(|iio Osrodiuii rogeiii iiiipcr avor-
:'!iisiiUi' loiis (lciiiccps, .Moiiiiio alis dutiio olislelri- sati, Kttiolroihiiu, qiieiii aiilo ;iiiiiiis iliiodociiii (:iiiiio

o.iiito, ali:o oeioliros soliol;o eiial:e vol reroruial:L' 778) ojoooranl, rogeui (lopusciml, ot ad sotiiim ovi>-
fuore, ()ii:iiiiiii pliiios l>. M;iliilloiiius iu pr;i'fat. oil. liiiiil, (|iiuil liis voiliis u:iir;il lliivcdoiiiis : < .'Viilio

a iiiiiii. 18(1 si'i|i|. ol Laiiiioiiis iu oitatu opere de 7;10 Klticlro.Iiis do o\sili(i Mhoraliis csl, ol itoiiiiii por
wUiitis iJ'lt)lir.oi'i!iiis ciiuiueraiil ; iiu;» oiiiucs proptci- gr:itiaiii Cliristi roi;iii sulio siililiiroui/..itiis. Osiediis
(?a (" .iioirini .\k:,'iiiiiii cl Alciiinuiu laiii|uaiii priuios aiitciu rc\, dolo siiormii priiiciioini oirciiniveiiUis a
ioiouiros ;!c i'esi;'.uralorcs moiilo veucraiilur ac ce- le^no privaliis alloiisiis osl iii Kliuiu':» oivilale, cl

le laiii. posloa iieoessilati' ooucliis cvsiliuiii potri. 1 ll;vo. ni


CAPLT MIL voliemeiitor fallaiiiiir, osl illa legiii Nor;humbri:o,
palri:v Aloiiini, noviUis, qii;i' ipsiiiii olitoiii.". licel :> ,
Di'<:li Mi- iiii rididis e C.tiHiii iii .{ikjHidk, el :n.'e Q rogc 01 episoopo siiis iii Calliaiii riMiuMiidi liceiilia.
'
riirsiis i« GdHiinii.
iii Anglia diiiliiis qii;iiii vulolial roliiiiiil de tpi;i 110- ;

\(.IV. Alouiiius pei octo piopo


Posl(i»:im licaltis vilule ipso scriliit iii oiiislula ad aiiiious qiiosduiii,
aiiiius iii ii;ilalio C.aruli Jlagui vcrsiliis, ol i' iileiii iii oiijiis fr:ii;iui'iitiime\ Matiucsliiirioiisi lioilimus in iiol.
S"liol;i oriliiiaiiila et variis siioiitiis docoiidis ruisset ad cpisl. "2 iii li;i'o vcrha : ( liciicilioliis Dciis ipii lii-

...•oiipaliis, loeiiior iiocossitii liiiis (|u oli iiatalo so- i cil luiialiirui suliis I Niipor .Vlliclrodiis liliiis Ktliol-
^:im 01 ooclosiasticos urdincs, siniiil ri'i;i proprio ct vviildi de carccro prucos^il iii soliiim, ol de iiiisori:i

episciiji» scu O('clesi:o oiii so dosiioiuloral, oiat astri- iii iiiaj('slaU'Ui ; (iljiis roi^iii iiuvilulo doloiiti suiiiiis,
('
iis, In pali'i:iiu riir!.us rovorsi ooiislitiiit, :il(|iii' iil 110 voiiiromiis ad vos. > Kjtisdoiii iiuviiatis iiieuiiiiil

i 1 ooiioc.lcrolur. a Carolo ri'^o, oiii luictoiiiis


silii iii cit. opisl. i. Aq.iilio siiu scrihoiis : 1 Nuvilas ro^ui
sia 01 ollicia ot servitia ooiisoor;ivvr:it, iiislaiililnis nu.slri iiie loruiol adliiic isto aiiiio. 1 lliiic opistolio
pnoiliiis p'is!iila\it. Ileslilit iiiilio Caruius, ot a'Si'o asori|isiiiuis uiiiium 7tll), iiiiod iioii ila vornii inlolligi,

tal;i, viiiini taiilupcro a se ;os;iiiiatuni, ooiisil-iariuiii qiiud iiu:i aiiiiii soqiieiiri aul paiilo hinliiis (lari po-
ii;'iiipo t;iiu s;ipioiitoiii, 01 luagistruni luli ro!j;no siio, liioiit, pruul iii oadoiii uut. iiisiiiii:ivi. Kjiisiiiudi si-

i|iiikI illiiis opera iiioritius et scieiiliis lloroiitissiimiili quideiu rovuliil.o luluiii i'cipiilitio;o urdincm tiirtiure

i'!'ililoro (iipicli;it, taiii iiiilcin ol hcccssariuiii a so di- solcl, 01 luiigioro oo-.silio ('jiiis osl, iil ip^a iiilnii-
yolli. ()ii;.pioplcr, oiiin iii alioii:o putostali siiliilitiiiii qniiliiiu slatiiiii rcili^.iliir : lid (|iiuil ollioiiiuliim :VI-

a'iolorif;ite jiilieiuli se dcsliuiluiii agiiosoerol , ad ciiiiii upora ct diiitiiri'i<'r iii puliia iiiora pruruii:!
lil.iiililias ot proiuissa ooiivcrsiis, rcloroiilo ;iiiuiiv iii.i :iiit cli;iiii iiooossari:i oss;' idliiil. (^lii;o oiiiiii alia UC-
ViUosoiiplurc, o;ip.' li, iiiiiu. ^'i, ila ciiiii ;illuiiuiiiir :
n ccssilas ipsiiiii itii iliulius rctriioro putiiissot , iiisi ut
. Sii;it iiuliis, iii;i^'ister ('\iiuio, lcrroiKo divili;o siil- ud popiihii iiiiii suoriiiii iiislaiiliam siiis ooiisitiis ill

(iri;'iili'r, iiuiliiis tc ut 1'atrciii liuiiuraio gau loiiiiis ; luiiUi loriiiii omiiiiiiii ouidiisiuiic ipsis suliNonircl ?

liiis iius uriiiuis, ili;i dosidor:itis ol vi\ aruiu;iiido \C.Ml. .Vii .Vlciiiiiiis iiiiiu' iii .Vii^tia ovisloiis re-

iii^oiiiis, liia oiiiii piclalis uieroo, iliiistrari. > ll;io iii- vcra dc paco ('iiii>'iliuiiil;i ciiiiit>fl'a roj;c Mcroi.inim
sulila l;iiili icpis l.oiievulciiti:i ot ^i:ilia, lii;ij;is (iil;iiii ('\ C;ii'(iti Maj;iii maiidatu Iruoh.ivciii, 01 aii oideui
o l.itis silii diviliis, inotiis .Vloiiiims, ciiis lom pislii- illa uiiimoriim iilriiisqiic rcjis r>'ooiioili.itii>, iiavi;;a-

l;itiuui olisoiiui pidiiiisil, iiiiaiuiirii ii ipso Caruliis lioiiisqiic iiilcrd'cl,o prisliiia titiorl.is Iritiiii (loluMl,
siia iiilcrcossioiio a ro;4i' pidpriu ol opiscopu siio,qui- iiuii admudiim ovpoiiiliiiii osi. Koiiv oiiiiii il ius 110-

li;is paroro uooesso lialieiial, licoiiliaiii rovorleiuli ot jjulii siiooossiis in Cliroiiioo Koiiiuiiolloiisi eap. I."5
pi'r|i('tiio iii G;illia p 'isovoraiidi iiiipoli:ivoril. t Du- upiid lioiiqiiol., Scripl. It 'r. (i:ill. toiii. V, pu^. 5I*>,
iiiiiio iiii ro\ (ti;i!c 1'uil .•Vloiiiiii rospoiisiu loo. cil.l, iiuii .Vlciiiiio, so.t (orvuldu opisoupu Klnoiooiisi ol

i'i;o miii ilispoiui vuliiiilati roiiiicrc, aiiotorilale oa- aliliuli Kunlaiiolloiisiuoooplis lor:iir, iilii eliaiii
in

iiuniim oiiiii llriiiala fiicril. Lilioiilor eli:iiu ii.ilci'ii;i (':iiisa ort;o illiiis dissousionis dolojjilnr. l.oj;iliii' ouiiii

iii lo^iuuo iiioa iiuii iiiodica li;oi'odilali' ditalus, luic itiidom (iorvoldiim, qiii luidlis aiiiiis per divorhOS
tpiolii, lilii iil piodossi' po-siin, liio ii.iii|)''r sl;iro do- poiliis ol oivilaU's, ni.iviiiio iii (,)iioiil;ivvic, tiiluilo-

loclor. ruiiiii osl la:itiiiu lioc :i luoo rcj^o el cp soiip i iiiiii it vooti^.iliiim oviicloi a ( iirolo Maiiiio ooiisliui-

iiilpolraro. i
liis fiioiul, oa 0((;i^ioii(' ()||,o ivi:is noliiiaiii ol ,iiui-

yiV. C.iroliis pelili li"j'>'' .cpiiliilciii .n;iiusoi'iis 1 ilMiii Mhi 01'iu ilia^so ; ol iiiiillul.os jii-su CaioW
57 rUOIJDMl COMMi-.NTATlO B8

M;ii.;iii apml pi-;i'faiimi ro! .11 li.'^ali()nil)iis rmiitum A lilbclrcdo postca, amio 70-2 , xviii Kal. Octobris, ut
liiissi', el iinvissiinc qiiiileiii oli tili.uii ojiisciciii i •t;is, scribit ciini aliis ilovcdenus ad b. a., capUis ct ipso
'Miiiii III cjnjii:.;iuiii (laidliis jimior, tilius sciliccl C.a- jiil eiitc occisiis cst. U:cc regiii noviuis, nl superiiis
Magiii, c\petclial
.•i)li : cui oujusio cum rCK Ollh mim. oy dixiuius, it'.'r iii Fraiuiam a!ii|iiaii:liu ic-
actpiicsccrc, nisi licrta Cardi Magiii (ilia, lilio
iii)!ii't tai'd;ivil ; vidciis vero, sua n|)cr;« :ic cciisiliis so in

ips.iis niiplui Iraderclur , CaroJiis cftniiiioliis vctuil, patri;i sii;i iiiliil ])i'(iliccre iiosse , |)i<'plcrca siciil

iil iiciiio <lc Itrilamiia iiisiila iic sculc Aii^loriim mcr- pnslca c\ liac ratione ad illam rcdirc iioliiil, proul iii

tiiiioiiii caiisa, littus Occaiii niaris in (lallia altiiiiic- cpist. -io Ofl':e contcsUitiis cst, ila inilic. (iblci;l;i priu:-
rcl. < Scil iie lioc licrcl, ail scriplor illins Chronici, a rcge cl cpiscopo propiio Iicciiti:i, cadcm abs (Jircio

;i(lmonilionc ac siipplic;iliono vcncraiuli pi;cilicti P:i- c:(iisa, ilcr smim iu Krawiani i^aiolo Magiin, iit di-

iris Gcrvoltli iuliiltiliim csl. t Vciiimuimcii, (piainvis ccjiius, ctiani urgonte aggrcsiiis csl : (jiioil lacliini
liuic n:irralioni stct siialiilcs, iiiliil |)ri)liilict (piin fiiissc cj'iiscmus vel circa lincin ainii 70i, foiUissis
ipse Alcniiius siiiiul ciim GiTvolilo ail idcin ncgo- pos! palralam codcni aniio incdio nicnsc Scpleinbri
liiiin proniovenilum adliiliilus liiciil. Ccrt(?Alciiinuin ncceui Osrcdi vcl circ:i initiiiui aniii sciiiieiitis. Ko
,

(lc arcicitia nlriii-ipic rcir:- ct t\c p;icc frculis sii:c siipiidcm tompore, (pio U:ilisl)oii;c :imio "O^isyuodus
ciim Kraiicis sciiipcr i,uUi(itiim liiissc, ct pio ill:i, si advcrsus Keliccm LirgcUiUinum babila 1'iiit, iioudiiin
ipiando Lcsa fuil, r(par;iii.l:i lclicilcr l;i!)(U^assc coii- e Uritannia in Kraiiciam rediciiit, proiil ipscmct scri-
sl:il cx cpisl. -li (nuiic -47), in ipi;i ()lT;c rcji contc- bil libro advcrsiis Klipanluni, niiiii. I(i. .'Vimo vcro
i

sl;ilur, ( (piod iloninus rc\ C;iroliis s;ci)C ainicaliililer 703 co jani temporc in Kranci;i degcbat, (jiiando cc-
cl lldditcr scciim locnliis sit du ip^o, ct illiiis csscl ij clesi.i saiicti Lindisfaiiiensis a pagaiiis
Ciitliberli
lidclissiinus aniicus > cl idco ad ip»um el ad cpi-
; evcrsa discinius cx cpistolis 9 cl sc(|. In
fiiit, uli
scnp lis scdcs rcgni ipsiiis digiia muncui dircxcrit. Gallia jani consistens ad dileclissinios siios Kbora-
(ju;e fticrint p ist aiiiiciiiam ita icslitiit:im illa nin- censis KcdcsiiC fralrcs, a qnibiis non sine maximo
iicra, inlclligitiir cx cpistola Caroli Magui ad rcgcm dolorc aviilsiis cst, scripsit epistolam cb:irilitc plc-
Ollam, ipuim exliihinuis tom. II, iii (|ii;i illiini t'ir»m nam cl gratiludiiic : giata siiinidem nicntc ihi coin-
vcneranilum cl frutiein chiirissimiiiii vocat :il(pic ad , mcmor:il bentfacta al) iiifanlia ct puciilia iisipic ad
ipsius peiitioiicm couccdit peicgi iiiautilius ad limina virilcin a'talcni ipsiim ciillata, spoiidcl(|iio iioipe-
iii

apostolorum liliciiim transiluiii pcr icgiinm siiiim ; li!:iin illornm oralionibiis niciiiori:iin. .\lionim
iii siiis
iicgotiatorihns vcro lucra scctanlilnis, sohitis slalu- qii()(]iic ainicoriini in ])alria rdicKirum baiid immc-
lis lckuiiis, scciirilatcm ct a Ivcrsiis oppicssoics pa- iiior,scri])sit epistolas ad Liiidisfarnciiscs, ad .T^dil-
trociiiiiiin. Doiia illa dcsliii;ita fuormil^alia, ct sacra- bardr.m, ad regcin et ])rincipes Noriiliiiml i:c, ad \\i-
rnm quidcm rcruiu, ad scdcs cplscopalcs rcgni Olllc iciiscs Gyrvcnscs niouadios
cl in (|uiliiis (lcplorat ;

Slcrciornin alia ad scdcs cpiscopalcs rcgni E lid-


, infaistos <asus qui ipsis posl abiliim siiiiiii accide-
icdi Norllninumliroiiim alia Immanarum rcruiii ad ; runt optiniisijuc doctrinis iustruit, quibns nicdiis
;

scdcs mctropolilauas ali;i pro ipso rcgc Olla ; sci- , ipsos oporlc:it diviiiam a sc avcrteic vindicl:iiii. Pro-
licct b;dtcus, gladiiis nimisciis el (!uo pallia scrica, ptcr aLiliiin vcro suiiin in al cnani legioiicm <iuo- ,

l;iii(piaiii spolia e jir.dio coiilia lliinnas icpoilata. rumilam siispicioncni aut caliimni:im iii sc coiivcrlil,
\crum (lon;i illa ad Ktliclrcdum ac cpiscop:ilcs sedcs <liiasi siiiiul ;i lidclitate rcgis Offie ac genvis sii;c dc-
illius regiii tnnc non pcrveiicruiit cpistolis nanniuc ;
p sciviss_>l ; iiiiam siispicioncni a sc aniolilur in cpist.
cii 11 donis pnc.liclis iii maiiiis missoruin datis, iil ^ a'l IJLOriiiiium prcsbylcrum, in(|niciis < Siciit lios :

scriliil .\lcuiiiiis iii cit epist. 47, i siipcrvenil tristis aniicos, (]iios milii Dcus donavit riddilcr , (inaiiliim
icgalio <lc iiilidclit.itc gcuiis (Nortlinmbroriun) cl valco, servalo; s;c ct Iios, qiios rdiiiui iii ]):ilii:i. i

iicce rcgis Elliclrc li, snis \iv K;il. MwW ;imio 711!)
i :i Kt o\ j:iiii diclis palcl , quam ini(iiia fucril li:cc iii

0(X'isi ipi:c impicl:is C;iioliini il.i (o:mnovit, < ut


; iibim calumuia; e coiitr:i (iiiaiii vere dc iUo scripscrit
(I iiiorum largit;ilc rctiacla, gciili Imic pcili l;c, (pi;iin .Malmcsbiiriciisis lib. i Uog. Angl. , cap. 0, iUum iii
vocal,etpcrvcrs c,(lu:iiiiioruiiiiiucsui)riim lioinicidie, i aiiki fiiisse suoruin comi^alriotaiiim iiii-
Caroli noii
oiiiiiia mala fiicrit miiiiuitus : (piain commolionein iiuv.iiorcm, sed iit iiii[)ci'aloi;em iii aniicitia coruiii
niliilouiiiius a sc sciLiIam fiiiss" tcs!:ilur iiiidcm .\1- conscrvaret, alkiborassc.
cuiims. Atlamen doiia pro ipso O.T;i ct scJibiis rpi- C. «^uos inlerea, iliim Alcuimis in palria siia mo-
scopalibus rcgni siii dcsliiiaia po^tliac ilUic (lire(:t;i rabiitiii', luniultus Fclicis episcopi DigcUitaiii nova
fiiisse, cxistimarc pronuin csi, shinidcin illi ncc per- doginata in Krancia at<]nc Klipanti alioriini<|i!c
; ,

lidic illins compliccs, iiec consciiuciilcr proincrita; episcopnriiiii illi :idb:ei'cntiiim advcrsus vcritatcm
indignalionis parlitipcs fueruii'. Cerlc ipse .Mcumus, c:ilbolicam moliinina in llispania cxcilavcriiit, iiana-
nt scribi in ci)isl. -15 (iuiiic »S) ad Ollam rcgeni, biimis iii Disscrtalioiie noslrabistorica nuin. 15 scip].
ciiin Caroli muueribus ad ipiuin vciiiic paiatiis crat Pio scdaiidis liisce tiirbis, conipcscendisiiiic in cc-
aiiuo eo:lein , aiitc, piito, (pi:im Tiiroiicnscm abba- dcsiii el icgno liisce liimiillibns nibil iioii cgil icx

(ia:ii admiiiistranibidi suscciiit ; nicliiis tanicii illi Cbiistianissiiuus Carolus. Consilitim cigo in liiiiic
visum pcicgriiialioae p'i'nianci'C, < iicscicns, iii-
iii rmeiii cum Adriaiio siimmo |)oii!ilice, cnin cpibcopis
(liiil, (iiiiJ iiitcr eos fccisscm, iiiler (iiios niillus se- D lotius rcgni aliisi|uc viiis fama ccdcsiastic;e criiditio-
curiis cssc, vcl iii saln' li cnnsilio pruliccrc polcst. > niscta zdo (idci silii cominciidalis iniliirus, luillius
XCVIII. K\ bis p:u:ln lusiiis iiarr:ilis p;ilcl .Mcui- qiiam Alcuini 0|)ei'am in illa controvcrsiii c\s'iii-
iiiim cgissc, ut Callorum ct .Mcrciorum ic-
iiiliil 11011 giicnda uliliorcm fore cxistiinavil. Ipsuin crgo dalia
gcs aniicos rcd lcrct, iitiitic iu amicilia cl pace conlir- abs dnbio litteris, cv Aiiglia evocavit, bortaliisiiiie
ni:iret ; iil proplcrca vcro simiUimum liahcri dcbc;il, cst ut iter siiuin, quanto citiiis lieri possit, in Kraii-
i!li niim. pr.cccdculir insimiavimiis, et pi;estaii!issimi ciam acceleraret, sibi iii cxpHgnaiiila secta iiiipcr
(,ui pie scriplorcs conscntiiinl, (piod aiino 700 c Gal- exoria, qu;e citboliKC veriati contraria essc apjia-
jia in p;itriaiu profeclus siimd a C.arolo Magiio iiiaii- i'e!)at, aiivilio fiitunis. Yocanlc siqnidcmrcgenia\iiiic
d.ituin acccpcrit cum rcgc Olfa i\c pacc lracl:iiidi, cl catbolico, r|u:iiiivis non siiie nntii ac dispciisationc
(|n!i lioc ncgo!iii;u mia forlassis ciim Gcrvoldo ab-
I divina, in 'riaiiciani sc veiiisse .Mcuiims ipsc teslaliir
balc Koalaiicllcnsi susccplum , illi felicilcr siicces- in pr:d'at. ad libros adversus Klipaiitnm, cl libro i.
s rii. niim. 1(1. Vide ct am (]u:p dc liac rc di\inuis in cil.
XCIX. Ktliclredo iii rcgiium N()i't!;iimbri;c rcsti- L>isscrl:iliono iioslra, niiin. '2.').

liito, iili siipraiiuin. 00 meminimus, iion sinuil (piics (d. Alciiiiiiis cigo , diviiKc vocationi et regis vo-
rcslituta fuil. Osrcdiis i:anii|!ic imiicr Milio dfjceiiis Iiiiit;!i oblciiipcriiiis, ii.itii:i i'clict;i, sccnndo jam in
novas rcs ciini piiiicipilius iiuibiisiiam silji aii!i:crcu- Krauciam, iimic perpctiio i' i maiisiirus rediil. K:i-
tibiis inolilur , iiovasi|iio turbas ;id rcgiiiiiii iiiio piil- ctimi id, |n)st.]ii;iin Kdi\ in coiicilio U:ilisl oiicn^i liiil
sui cst ici.iiii.:!"a,;!lu:n c- iici!.;t ; iini t.iine:! a iv^n ciroii:, .liuiiiialus, ibi(Joni'pic:'cp"si'-.i('.o!aiii.Vdii;iiiOl
50 ui; Mi\ li. r. AiAsi.M si;l .m.<,;ii.m m
kimiiiii) poiililue cjiitaia li.i'iv»i, iluniiii uil voiiiitiiiii A slicain vitain sccuudum rcj^ulain saiicli neiiedicli dii.
reiiil. 1'iinia oi"p'o (•iiia .Mciiiiii, post smiiii iii (lallia ccre. I llaiic iiarralioiiein 1). I^labilloiiiiis iii dubiuin
ailvriiliiiil fiiil, iil (•iiiiiileiii Kelii (in, ciijiis sc (iliiii, vocat iii Klog. bcali .\lciiiiii, iiiini. (II, et exislinuit
taii(|iKiiii >iii laiiia |iiclalis ct sanclitidis cclcliris, .\lciiiiiiiin ad secessum noii (ipl:issc I' iddciise, scd Tu-
inteicessloiiiliiis cijjiiiiiciiilaYcral, lillcii< cliaiilatis Kincusc moiuistcriiim, (piiul ips;- iiidic^irc videtur in
^ilylo exaralis, ali criorc a I vcrilalciii callKiticain ri'- cpist. 101 (iiniic aniio 801, ail llavidciu suuiii
1'2!)),
vocarct : eiijiisiiioili lillcia.s inislca cliain a I Klipaiitniii scribcns : ( liilcr fralrcs iii ecclesia saiicli Marlini
iscr psit ; (|iii>s repiigii.iiitcs (lcincc|is iiniltis lilins so- Dco (iilclilcr scrvientes vivere ac reipiiesccre, l)eo
lidissiine coiifiitavit, taiii fclicitcr, ut ,\lciiini jiolissi- nii.seninlc, siiie ulla dnbil^itione dcsidero. » Nobis
iniiiii laboribiis in :vccc|ilis fcrciuliiiii sit, (iiiUjl l^c- l:iiiicii videUir li:i'c, ipi:i> contr:iria inler sc apparenl,
tlesia lircvi, se^ aiit seplciii annoi iini spalio, a|i iUis coiiibiiiari jiosse, si narratio scriploris Vil;c referatiir
liirlis lihcrala, pristiiKcipic tiaiKpiilHlali rcstiliila ail illiiil tcinpns (fiio .\lciiinns :idliiie iii aula regia
fiieril. Veriiiu (lchisoiiiiiiliiis |iidli\i(is egiiniis iii cil. vcrsabatiir, nondiini abliati:e Tiironcnsi pra^fectus :

Dissertatimie iiostra liistorica, (puu liie rcpetere es- ver'.ia vero ipsins .\lcniiii ;id lempus posteriiis, (|uo
scl actiiin ;>gej^e. rcgiilaii discipliiia iii illo monaslcrio restitiita, et ali-
i'.U. Siciil vero Caroliis re\ .\lciiiiio inilio, (liiiii baliis inlcr discipiilos, regis permissione, distribiitis,
seliolaiu p;ilaliiregerel, duo inonasteria, Kerrarieiisc iKiii jaiii alio migrare, scd san- iiiler fralres ecclesi;u
et Treceiise, coniiiieiulavii; iia iniiic scciiiulo c liri- cli .Marlini, ob cornni
hdilcin conversAlkoncin,laii
taiinia rei^nceiii, et pi.islli;ic in (lallia pcrinaiisnriiiii vivere cl iiiori volnil. Idcm eigo scriptor \it;c diio
inoii:islcrio sancti .M;irliiil apn l"iiioiios, elapso ali qir.i- ad ibversa lempiira perlincnl, iieiiipe desidcriiim
I
g
ejiis ivj|i!(i tiicnnio, pia^fccit, iil (lisciiniis ali :iiiiiny- Alcnini Fiildam scccden :i, ct volunlalem monastc-'
iiio \it:e scriplore cat). U, niini. 1-2. Niinc i|;it(ir dc ria silii commissa iiiler discipiibjs dividendi, siinul
illius in liuj; inonaileriii pialecliira el de scluila ilii iii siia iiarralioiie ciunplcxiis cst ; quod liauij iiifrc-
cuii&lUuta :ig:iiniis. (piens cst apiid scriplorcs vcleres ail crisin Iiislori-

C.\PUT IX. c:iin ntiniis aitentis. Ca'lcriiiii e\ c|)isiola l9-2(nunc


112) ad fralres saiicli Bonifacii scii KnMciiscs niiiic
St(i^..AJicujm prwfectiira in moiKislerio Tnroiieiisi, ci
piiniiiin (Hcela, (iiiain ad aiiniim 801 rclulimiis, eon-
schulii ibi coiistitiitd.
slal .Vlciiinum olini ab iliis fralribiis magna (Hlec-
r.IU. Alcuinus e\ .\nglia rcversus a.lliiic per ali- lione et cnm gaiidio susccplmn fiiissc, el ipsiiin €X
qii"! .1.111105 anla
inpo.issiimini vcr>alialur, nl>i
reijls eoriiiu couvcrsalione l.etiliain, alipic cnm ipsis .s;e-
abs diiliio sdiolain
i!;i anlea conslit'il:iiii ilcriim iiio- pins conversaiuli dcsidcriuni concepisse; ftiiod l;i-
(Ier:ib;iliir; -iiniilipic tiaclandis vaiiis rcijiii iicgotiis iiicn icpngnanle rcge implere iion valuit. Qnidqnid
a r(>go ailliiliiUis liiit, nli lioc nUininin c\ inilioepi- sil, Alcninnm paiiicr ad Tiironcnse monastcriuin
stol.e ad Klioiaceiises paulo posl rcJluiin siiuin scri- aspirasse coHigilur e\ cpisl. 19 imiiic 23) ad fratres
pla ubi dc scciiliiris inigiutiic tribiilatio-
iiilelli'-;iuir, saiicli Marlini, in ciyns inilii) piolilclur quod optet
nibus.supcrrciiieiilibiis, et de itineiiims vaiiis, aiilani csse umis ex illis. YoUiriim laiiien siiorum delcrini-
forlassis secnlus, per loca siiiictonim miirliinim rel naliiiiiem regis voliinlali snliinisil.
confessorHin Chrisli. nientionem lacit pra-cipnuiu : (;V. .\lciiinuscrgo sciiex, inlirmitatibus sxpius re-
vero laboiem in confiiUiiida, ac si lini possil, iieiii- p dennlibiis vcxaUis, ct niaxiiiic ob Uedium quo erga
tiiS evcrlenda nova secla .Vdoplianoriim eollocavit. "
aiilicos slrepilus et s;eciilai'ia ncgotia afiicicbalnr,
.\ltero dcinde eiicilcr aniio posl siinm rediliim ni- 111)11 ccssavit regis clcmentiam iiiipbirare, ut in qiio-
niiriim 7",li, convocalo advcrsiis Klip:iuliiin l''iaiico- (l;im loco (piietorcsidiios paiieos vil;e su.-b dies.igerc
jordiiMisi ciincilio ciim (piibiisdam siiis cojilcrr:iiicis ipsi pcrniitlerclnr. Cessit laiidcm rcx prccibns in-
iiilerfiiit, ct pcr iillimnm c:iiioiicm iii siillragiorain sl.Tnlissimis dilecli siii magistri. t^onligil vero iit ab-
«•l oralioimm coimniiiiioiicin adl ( liis fiiil de (pio ; I alia s:iiicU rcgni ccleberrima, jwr
Marliiii, totins
vidc:is disscrUilioncin noslr:iin piiiircm, miiu. 7it. oliiliiiii ll!a>iii ipue rcgi opporUiiia
ablialis vacaret :

CW. Deiiiiim ciim vir ul docliina il.i cl picUil-J fiiil D.casio Alcuini desideriis nlcunipie salisfacieiidi.
p::eslaiis scnio ciosccnle (lebilil:it; s Irciiuenlcs inor- Iliiic 'vgiliir inoiiaslcrio Candiis rc\ .\lciiinuin, aiitu
lioaipiiMarios, de im Lwis s:cpiiis iii snis ad aniicos iicgoli.is c\empliiiii, pncfccil. < Evolulo iion parvo
f pislolis cnn(|ui>.ritiir, e.\perircliii', viicsiiiic lam coi- lciiiporc (ita lem ii.iiicis iiarral auonvmus Vitx s.cri-
poris (piam aniiii:e parliui cx iliiiciiim niolcstia, par- plir. cap. (i, iiiiiii. I2i, |)osl(piam .VUiiniis secundu
liiii e\ hiboinni lillcr:iiioriim :issidiiil ilc fraiigi ani- ;i (^aroUini rcversiis esl, sandi .M:irtiiii ;ipud Turo-
I

iiiaihericicl, ad so'iliiilinciii el i|iiiclciii siis^iiiarc cnv iiDs pnclicilnr paslor nionaslerio. > (Jiiod ;uuio dc-
pil, iii (pia, :i s;r!ciili (icciip:ilioiiiriis :iliis(pie iicgotiis iiiiiiii 700 faclnm liiisse e\ liis euistol.e ad IXivideui
aniimiin iii pliira dislraliciilibiis lilicr, siiliiis Itci scr- vcrbis eruiliH'
p;ili'ciii [lalri.c sci'ipt:e ( Kere, iniiuit, :

vilio el aniiiui' sn;e saliili vacaic posscl. yiio.l siniiii anle boc (piiiu|ueiiniiiiii sajcnlares occiipatioiies ,
d;'sii!criiiiii ciiidaiii aicliicpiscopo m;iiiilcsl:il lii cpislo- lK'iiin lcslor, iioii lido corde declinare eogitavi^ sed
h,i l(JS(iiiiiic)(i-21iis veibis <S(i:il (Uikissiiiia pilcriii-
: - vcstr:e pi;c providenrue consilio Iranslalns siiin iii
Ijitisvestnc dileclio, (piod cgo lilins uiiis .s:cciili occii- " scivitiniu saiicli .Marlini, lidei calliolic;c el ectjlesia-
il|a'ioiii'iiis dcposilis soli Dco scrvirc desidcro. i Ka- stie.e sanctioni, donanle Oco, protiiiinm. > Scripta
lionciii aildil : « ynia, iiupiil, oiiiiii lioiiiinincccsse cs' est Iia'c episUila aniio 801, prout ibi iiinolis osteii-
vigili ciii:i se pi;ep.ir:irc ad occiiisiim llomiiii l>ci siii, (liiiius. .Vlciiinus eigo, iili liie lcgitiir, nionasterii rii
«Jjuiiilo iiuigis scui.iriliiis. ipii siiol aiiiiis cl iiiliiiiii- ronensis regiiiiiiii admoliis ftiil ipiiii()iieiiniu aiil:'
liilibiis crcliiis IVacli. > Scrniii licjtis (lesidcrii siii ;ii- scrip!;im lianc cpislolam, lioc esl aiino 791).
dcnlissimi si ojnim din asscipii iioii poliiit, sicnl scii- (;VI. (Jiiamvis \ero vir piissimus aiiiios ;e;eriios iii
bil :i(l diilcissidiiim siiiini llomcriim Koniain, :imiii mciile luibciis, o|)lavci'il iioii Uinlnni ab auhc iu>^i>
TiHi, piilo, ;ibciiiilein : < Te alicimlc, inipiit, leiilavi liis, vcinni cliam ab onimbus seciiUiri^ius occnpatu»-
S.epiiis ad poiliim sl.ibiliUilis vcniie, sed Ueclor rc- iiiliis libcrari, voli laineii siii, cliaiii per buiic sece^-
ruiii et dispcns:ilor aiiiiiiai iiiii iiccdiim coiiccssil siiiii iii riiroiveiisc monasleriuiu, liauil omniiio coiii-
«l.iiod oliiii li( ii vcllc. . Ucliipium vcro vil:e siia" lem- pos facliis esl, iiovis miiic cni i.>, (pi:e ab adiniiiislrji-
|(iis, si scrip'oii vil:c illiiis lidcs :idliiliealiii', (piiclc lioiic rcriiiii lcinp|iialiiii>j, el rcgiininc aniiiiariilll
ac IniiKpiillc coiisimmiarc ciipicba: iii l''iil:!eiisi nio- ;ibessc noii possiiiil, iinplii itiis. I>no vcio pncciliia
li;i.-<l(;rio; ila cnini ip,,' scriliil c.ip. 8 ii. II: f.icic (puc .Vlciiini (ip,>iaiu ilii rc(piii'.'baiil, ct (pia> ab
< Ciini ij^ilnr sciici liilc, iin;iipic iiilii iiiilalc pliis so- ipsi) c\ rcgis volmilale pr.eslaiula ci.iiil. 1'rimiiii' m
l^lo se seiilircl allccliiin, diii nt sci iiiii Iniclaveral, iiiDii.icliiis iii eodeiii iiioinistciio la\ius viveii(i>s .i I

«clb; sc sigiii|ic;i\ii rc^i Ciiiiilo s Ii •cliiiipicre, iiicioicm liugcm icvoc:ii'cl; .illciiini iil slndia llll*^
(c.isliil.ins bcu.iliiiu .ipii ! ...iiu lnm l'i)iiil.o i iiii iiunia i.iiimi ibnUiii ii iil iibiMs piDp;'in.>.|iiin coll.ip-.' K-
61 ikoi(i;mi commkntatio. «3
sliiur.iiol. Omo ulruiiKluc i|uuM!oilo [iiMsliloril A 1'Clii, vil;iiii iii(iiiaslic;iiii siisccjd ; scd niiser cgo sxpe
iiuiic 'i.li-aiiiiis. iiivolviu' v.iriis nioilis iii lo^itatibus, etc., > el qux
CVII. Itcgiiliiiis skiliis illii;s uioiuislcrii Akiiiiio sinitalia pliira cjiismo li iiioii;iclioriiiii dcvotioni coti-
jain anteqiMiii illi pra'ficeroli;r, conli cial iiiona- : vciiiontia ibiilcin. « E\ (piibiis liico claiius apparel,
slicx qiiippe discipliiKC iii quiliiis\is iiioiiaslcriis pni- ait 1).Mab. loc. cil. moii.icbos otiaiii tiiiii in ccclesi;*
iiKiven(i;e zclo fcrvcntissiiiio scuipcr a'sliiabal. Ob snnct: .Martiui pcr-tili^so. qiii loto .Mciiini rCKiniine
liaiic causani ail illiiis l-kclcsiic. fratics scripsit cpisl. ibidciu porscvcrarunl. K;ilsuin proiiidc quod legitiir
I!) (niinc 25), iu ipia illo saiiiice lioitaliir ail vi^'ilias iii ipio:!aiii clironieo Tiiroiionsi, Caroluin regcni in-
diviiuc lauilis; ail or.ilioucs cx cordc ail Douiii luii- slituissc caiioiiicos iii ocvlcsia boali Marlini, auctori-

(lendas; ad lniniilitiileiii, iit foris apparcal (|iio(l in- l;ito Adriaiii papx', eisipie .Mouiiiiiin pi';ofccisse. » IJ
tiis profitcntur ad ohcdiciitiani, ut niala pioliiblla
; ipsiiui conliriii;it Caroli iv:cccpluiii, Alcuino prope
non facianl, ut bona, qii;c pr;ccipiiiiitiir, facianl; ad inilinm piiclcolurai sii:c iii lavorem abbalis et mo-
cliarilatein Dci et proxiiiii. i ll;cc siiut Iria pi;cccpta, tinchorum saiicti .Martiiii to^cossuin, quod dabimus
inquil, qiiic apcricnt ipoyacliis portas c.i li. • Scuio- toiii. \[.

rcs deiude inslruit ct (locct, qiii (lclioant jimioribus; 1 Cl\. Conatiis illi, quos ad reformandani monasle-
jiiuiores deimiiii liorlatur, ul scnioi ilm;i ac niaf,'islris rii biijiis cur;e coininissi discipliuam adliibiiil ,
siia;

siiissuhdili sii.t qiiasi patri' us. Eu iii vcni antc^iiiaiii IkiiiI Irustraiici fuerc. Ipse nanique fr:itruni siio-
Alcuiiius illius iiKHiastorii rcgimcii susccpit, de fra- ruiii coiiveisaiioiioui tain boiKini et honcstani censiiil

truin illoriiin ctsi,e\ \clcii iiistitiito icgnlC iUinaclio- alipie oxiicitin p,l, iit in cpisl. 101 (niinc 129) regi
ruin aslrii ti fui^sent, nior.bus et coiivers;ilioiie noii p conlcslatns sit, ipiod iiitor eos Deo (i;'eliter servicn-
ailnioduni laiidabilia narniliaulur; cl ;ip;id ipsiiin • Ics vivore et rcipiiescere sine uUa dubilatione dcfi-

rcgciii illo.runi vila iidco dilfaiu.ata fiiil, ul vcl ipsi- dorct. In Kpislola dciiide 11).") (iiunc 149), iiunc pri-
niel nescire crcilorciitur, aii canouicos sc, aii niona- iiiiini cx cod. iiis. bill. llarlciaiur' edili, illos apud
clios,an neutiuiii prorilori vollinl, m (loboreiil 1 : rogoni aJvorsus injuslos delatoros dcfondons, opii-
ipiod ipsis cxprobrat Caroliis iii cpislobi iiitor .\lcui- iiium taiivcrsatioiiis illoiiim tcstimonUim, sub diviiii
nianas 110 (nuiic 158) Iiis verbis ; « Ipsi (pu)(|iic lio- noaiiiiis iiivocaiioiie praibet his verLis < Deiiin iii- :

s!is qualilcr j:iiii crcbro vil;i V(!str;i a iiiiillis ililliiinal i vooo, lcstoin (,'onsciohti;e mc.T, quod nnnquam eos
csl, ct non abs rc aliipiando cnini iiiuoacl^os, ali-
; l;ilos inlclloxi, qualcs audio illos a quiliusdam deno-

(iiiandn canonicos, aliipianJo ncutruin vos c.ssc (licc- tiiri, qiii paraliorcs sunt atcnsare quain salvare. iii

iialis. s Uiia ergo cx c;iusis ob qiias rcx Carnliis Al- (pi:iiitii!U vcro videri potcril et cognosci, digne Dco

ciiiiio Turnncnsciii rcgcndain cymniisil,


abbatiain faciiiiit ollicia iii occlcsias Christi, sicnt, vcrissiine
li;rc fuil, ilii doolrina, s;ipicntia cl cvoiii-
ut fratrcs lcsliu', pcrfctlius non vidi alios in qiiollbol loco cc-
plo tani colebris viri pcrinoti ;id nicliorcin liugoni ro- lci)r;iiiles. lllorum siquidem vila a \\\o perfccUf
. .

diiceientiir; qiiain luijiis ordiiialionis su;c causam et juiico iucorrnplo ct iiiisso fideli Wiiloiie aiidiri
ipse piissiinus princcps prudit, diim iii opisloki niox potost, qui eoruni bnini^a scrnlansagnovit, quid egis-
citata ila porgit « El iios coiisulondo vobis cl ad
: sonl vol qiialjler vixissent. Nec ego lardiis fui cos
inalam finiani abnlcndam inagislriiin cl ivclorcm ido- adiiicnere dc lio;:cslate inonasterialis vil;c. i Qno
nciiiii vobis elcgimus, et dc loiigiii(|nis pjii^lnciis iii- saiie Icstiiiioiiio nulluin giavius allerri potcst pro op-
vii;iviuiiis, qui cl vcrbis ct ;idii;oiiitiouibus rcclain lijna (Issciplina ct conversatione fratiuni Tiironcn-
> i;iin inslriicre, et, ipiia rcligiosus eral, bono coiiver- V siiiiii, qu;e inler ipsos suh regimine Alcniiii vigebat.

salioiiis cxomplo pouiissct informare. j CX. .4ltcrum, nl dixinius, quod Alcuiniis, iiunc in
CVTIi. Regis consilio et intontioni novi liiiiiis abba- nionasterio siio Turoneiisi degciis, ibideni boiii pr;e-
lis iiidnslria el conalus iioii (!eriiere. Uoginicn ;iu- slilil, fiiit scliohe distenlium ac docenlium insliiulio
s|iioalus rcroniia'ioiiis initiii:ii oxciiiplo s;iiicli .Ii,>aii- el arliuiiilibcraliiini aliornmquc sludioriiin litterario-
nis l?ap;isl;c ct ipsiiis S;ilv;itoris roslri a picnitcntia rijiiiconliuuiim exerciliuin. Opliine niniiiiim novo-
ta'pit,'boiic gn;inis, oonvcrsioiiis iiiilium ;i pa"niliii- lat vir sagicns ac mulla expericniia edoctiis, nulluni
tia prioris tiMiisgrcssionis csse capioiuliim; scripsil pro roforiiiandis nioribus rcligiosx comniunitatis ap-
crgo ad fratrcslKJs suos c|)islol:iiii 'U' Coiifcssioiiciicc- lius et cllicacius remediuin adhiberi posse, quam cul-
ciilonim, (piani ropcrics toin. II, (iiiam polissjinuin tiirain iiigcnioruni. Hac eniiii via et arte idc;e virln-
a;l juniorcs roligioiiis pl;iiit;is dircxil, cxistiinans, luiii parliiii per ignoranliam, partini per conciipis-
qiiod rcs csl, corriiplos roligiosic cl ciijusvis coiu- ccnliiim suplnossaj leviviscunt , luniina vcrilalis
niiniitalis nioros ot disciplinam via nioliori et facilioii fugalis tcncbris, (piibns humana nalura cx peccati
cinoiidari baiid pnssc, (piam si jiiveiics cjusinodi cor- corrnplionc aiil voluntaria desidia immersa csl, ac-
jiori sociati piol;ilis doctrinis opliuic
atiiue virtiitis coiidunlur liac via Dci snmnie honi, omiiipoleiilis,
:

formeiitur ct cxcolanlur. Seniorcs lamen siniiil ct sapioiilissimi cognitio obtiuetur ; icligio, qua ipsc
luagistros deprccatiis esl, ut suam (]uo(|ne iii bniic coli \ult, addiscilur; cl qiia ralione ad ipsuni, tan-
/iiiciii operam confeiroiil. Knlkis diil ilo, quin vir quain finein ultimuin ac suprcinam felicilaicni per-
licalus, qui aliorum eliaiii nioiiaslerioiiim fraUil us voiiiri piissit, doccliir ; liac demum eliani via optinu
absentibns pcr freipientos cpistobis, vaiia alia docii- D rcipublrc;c cives cflbrnianlnr, el (piid qnisquc priii-
iiienta vit;i,' legiilaris pr;escripsit, iiiino loiige pb.ira tipi, ialri:c ac proximis de'ie:il, addisciinl.
propriis suis liliis pnesontibiis suggesscril, at(|iic CXI Alcuiiiiis id (piod sibi aiiimo pinposueral ,
scripla tradiilorit. IIiio pcrlincie cxistiuio li-
('liiiiii iiiaxini;! ciini iuduslria pcrfccil ; qiiibus vcio studiis.
belhim de Lsu psalinorum, ciii pr:cf;ilio ad C;iidliiin, scholaressuosinformaicctcpcrit, Carolorcgi in epis.l.
(lii;e aJ aliud opiisciikim scii OIIici;i |ier Fcri;is Jicr- 58(iiunc-i3) liisverbis sigiiilicavit: « Ego^laccus ve-
tincl, per crroicin ;issula ost, ul> iiol;i\inius iii iiiu- slcr; seciiU(luni exborlalioneni ct honam vohintateni
nilo pi;evio. Is oniiii libclliis polissiiiniin ad iiiona- vcsiram aliis por Iccla S. .Marliiii sanctarnm melbv
clios perlinol,ipio doceiitur, ipios psaliiios in va-
iii Scripturarum niinislrare siilago;alios volciic aiili-
riis circninslaiiliis ac neccssilalibiis, (iiianla ciiiii dc- (liiaiuin dibciplinaiiini mero
inehriaro stndeo; alios
volione, quibnsiiiic jiiiictis oralionilius, qii(i(|iic spi- graiiiiiialic;e cnutrire poiiiis incipiam;
subtililalis
litii paMiilenliic porsolvero opoilcal. Coiio D. .Mabil- quosdain slellaruin ordiiie, ceu picIotujuslibetniagn;e
hiiiius, lib. xwi Aniial., iium. 47, ad fratros s iiicli doniiis tiihnine illiiiiiiiiare gestio, plurima pluriinis
.Marlini periinoie vcrha illa, qu:c iii codcin libollo fattiis, ulpkiriiiiosailprofottumsantt;eDciEccIesi;ect
logniitiir, judicabal, li;oc iiciiipc Proiiiis^ioncs ; i ;i(l docoiciii iiiipcrialis rcgiii vestri erudiain, ne sit Vii-

iiioas, qnibus nie saiicl iiii rc.u';.l:iiii soi'>;iIiiri:ni spo- cua (iniiiipoleiilis gr:ilia, ncc vcslia! bonilalis
iii iiic
poiidi, inoinciitis singulis violo, » ct illa : . Concodc hiigil io iiiaiiis. crgo in liac scbola pra'lerniissiini
! Niliil
niilii fiagilissinio dilecii liii, P;iiiis iiici lioucdicii, cs:^ (juod ad oxcolenda iiigouia ol ;id aiiimos doclriiia
scqni cl iiuiUiii vc;-iii;i:i. » llli iji:i,''pio :
'
(.(rii',>biuiii s:;cn ao pi'>f;(iia iiiibuciidos juoftcuuiii Cb::C poluii,
,, ;

cz w. \ir\ r.. I. u.iiiM si.i: vm.hm C4

lVsiilm'!«aliif vcro si:liiila ilt.i iH)\il<'r crcTl.i •.iilli- A iiiiimii docciidi oiiiiics ill.is ilisciprnias, (ii,';is ipse in

Lii-iilt.' cii;ii:i lilironiiii, chkiiiiiii (ipc laiu anipliiiii iii- |.|iislol;i, siipra iiiiiii. III eil:il:i. oiiiiiiiicniorat, prose-
;aiUilii;ii ilolile sii-.rini'ri, |iiiiiiii>vt'ii .lo sl;iliiliii ims- ciiliis cs!. Scliohi it^iipic riiroiiciisis lirevi postliao
s.t. i'l ('(iriiin iii;i\iiiit' iiiiilnis Alciiiiius iii »ili(il;i tempore t:i<ii iiliiiiuo cclclir.ila liiil,iit ail ilhiiii, sioiit

i:'.(il';K'('iisi cr;U :issu('liis. Qii;ipi(i|i',('i' iii tviiloiii i pi- a\itt';i ad Klioracciiscm, midiipio ooiieiii rcreiit, (jiii

siiil.i i'.'^.'iii r()!!i\vil, m silii li(i';il, :iliipiiis i>\ piiorjs scicntiariim ilcsidcrio toiicliantiii'. Ilii odooli liiore
(iliMipiilis liciiipt^ suis, ipitis pliiics, iit siipr;i c;ip. "i, viri eolclicrrimi, ipii dcinccps pcr lotuiii, (pia latc

iiiiiii. .'i',l, viiliiims, cl iiili;i, iiiiiu. lOi, viilcliiimis, palot 01 iiltra 1'cgimiii h'r:iiiei.u sciciitianim semiiia,
scciiiii c p.ilii:i;i;liliivcr;ill iciiiillcrc ilUic, < ipii cxci- (liue Tiironis siil) iiiagistorio Aloniui o^ocpeie, spar-

pi:iiil ihilc iiccivss;iri;i (pi;i'iliic, ct rcvcluiiit iii l'"r:iii- soniiit; atipio ita soliula Turoiiensis iiiatur oxslillt
iiiipiil, iiini sil t:iiiliiiii- lot aliar<iiii soliolariini (|il;i; per varia loca liin(l;it;c
,
ci.iiti (Itiri'» UiiMiiiii.i' : iil,
• iiiiiliiiii Liiliini.ii ;i liDrliis ciiiicliisiis, scl iiiTiiiiiiiic:i fiit riiul. Disoipuliis liosoe lieati Alciiini saltom 01;-

ciiiissioiics p;ii.iili~i ciiin poiiioriiin friictiliiis , iil vc- lclirioros ol luagis notos in soiiucnti capilc rccou-
iiiiiis ;iiis|cr pcill.irct linitos Li;,'cri lliiiiiiiiis, clc. » si':imiis.

Ia ipiiliiis iiilclliniliir. .Miiiimiiii ciir;iiii lialiuissi! Iii- CAl>l)T X.


liliiillicc:i', riirniiis iiislriii-iiil;i' ;ul ii(irin;iiii iiciiipc
HiUili Alciiiiii disciiiuti mnyis cclcbrcs in scltola Tii-
illiiis, < ipi;iiii l';ii(ii;ici iKilinil pcr iiiiliislii;im iii:i^'islri
runciisi.
siii :ii' piiipi iiiiii siiiiiii siiiliiiciii , > cl ipi:vm ipso
ilisiripsii iii c:irmiiic ilc cpiscnpis Elior:H'Oiisiliiis r.XIV. Iiilcr aiulilorcs Aloiiiiii iii scliola Turoiieusi
Vcrs. l.->"."> SC;|l]. H I). M^iliilloniiis iii Klogio , imiu. GU, uwmeral ckiaiii
C.MI. Klioriiciim c\ rc^is licciui;i ipiosiliim Alcnini Oniiiin , Ciiiiiliditm , yiilltiiimclcm, W ilsuncm , liiKjii-
(liscipiiliis :iliiissc, ;\il ii'iiiirl;milos imlc liliros dcsidc- niiriluin, ^Vnlilriimnitm, Osiilfitni, Simcuncm, posli';i
i;(los; Miiir.icciiscsipiiiipic iii iisilcm eoinmmiic:\iiilis opistopiim VVoriiuitioiisom , iii cpislola 75 laudattiin,
li;iilil ilillicilcs riiisse crcdiimis. Qiii;» vcro tiiiie lciii- fl Siriitljttm , ciijus iolat\i Vil.i licali ,\loiiiiii soripl:i
piiiis oli iii'ccssil:ili'iii coiliccs ipiosipic siiii,'iil:\lini ost. Ycrnm lios omiu"s iion iii scliol:i Tiironeii.si iii

sciilioiiili cl oli l:\r(iil:ilcin r.iritiilciiitpi;^ scriploniin, (iallia, soil Eboraoeiisi iii Aiiglia Aloiiiuiiiii ju;c-
iii

oxciiipl;iri;i liliioiimi iiiiii it;i miiUiplioi;i liierc siciil ccplorom liabnisso supciius c.ip. -i ilixi iius : cfodt;)i-
ev;i>,cie p isl iii\ciit;iiii ;inc;ii iypo;;r;ipliic;iiii, iiloo diiiii potiiis q\\osd;im iUo\\ini, si iioii oum''s, a n!:ii;i-
e\isliiii:iiiiiis o\oiiipl;iri;i cjiisiiio.li Tiiidiiciisiliiis noii stro suo , pelciitc ct iKMniittonle cortc icgc (^aroJo,
;iil oiisti);liciiilimi,scd :\ddoserilicu;liiiii coiioessa liiis- e\ ;Viiglia addiiolos primo iu scliola p;il,ilii :ic poitc.i
sc, poslmo.liim iloriim Ki)or;iciiiii rciiiiltoinhi : ipicm oliam iii Turonensi illius fuisse oo\iljiil(ires iion di-
iii poslluio liililiotlicc;i Tiironciisis ilitior
(liiciii, ct iil scipiilos; qiiod dc Siijnlfo pr;ot)iiiiiJs oousUt. (|ueiii
rcddi p'issil, sciiptiniliiisopiis cial ipii liliios oli ii:\- Alciiimis ali(|uaiitlo scverc easligavil ipiod scliolar,- ,

olei'0, ipi;iiitiiiii licri tmio |iolcr;\l, iiilido, ct aJ rcyii- lius ipsiiis iiiagistcrio a se commoiulalis. coiitra iii-

l:is c\;\rarc iiosscnl,


grainiiialio';o el ortlio.i;iaplii;i' tcrilictiim suuiii, Virgilii alionimipio pi'of;inonu\i ;ui-
ipiales tiino iwiicos Tiironis el alilii rcpcrirc riiil. I)e clonim lcctionem pcrtuisissei. Vit:e t';ip. 10, iium. \\\
ipia poiiiiri;i .Mcuiiiiis iii cpist. 8."i (iiiiiio I3.j>:\d C;\- Natliaiiaclem qiioi|uo, seu Fridcgisnm iu iiislruondU
iiiliim oimipicritiir, ila scriliciis : • 1'iiiicloriim disliu- vi\'giiiilius regiis Liicia cl Coliimlia , iii palalio , iii

(lio.cs ol oriuitiim laciaiit


siilidisiiiiclioiics, licot
Q ipio ct Natliaiiacl mo\'al)atur, vcrsaiilibiis vicos siias
piiltliorrimiim iii sciitciitiis, laiiicii iisus illonim pru- ;igcro jussit, hoitalu^ipic cst iii opistola I5."i, < iic illis
plcr riisliciMlom pciic rcccssit :i scriploriliiis... Kyo siuo dccorciii s;ipieiili.c a')scuutl;it , sc llirciilci iii I

il:i(pio, liecl p;iriiiii pitilicioiis, oiiiu Tiiioiiio:\ tpiuti- cis lion;i; voliiut;ilis ;ircolas irrigcl. > VVitso, (iiieiii
Jic pusiio riistitilatc. > lliiic iyiliir iiicimiinodo ol ilii I). .Maliilloiiiiis a C;iiitli:!o ilislingni! , idom Cil ac
(l'j(i'otni iil mc.lcrclnr Alciriins, sioiit aiitoa iii p;ila- C;i;iili:liis ijuod iitMiicn cst VVitsouis asoitilMini , iil
,

l II, ita uiiiic iii soliola Tiiioiiciisi iii;i\iiiiuiii l;il;ui'em alilii oliscrvamiis. Simcoii ctiaiii, (iiiciii ilciii vir cc-
iiiitio impciidit in tlocciitlis priiiiis liltcrarum eleincn- lolicrriiiiiis loc. cit. opiscopum VVormalicusom lacil ,

ti-, i'c;;iilis i;iaiiiiiialio;o cl orlliti^iapliia', rcctcipu' ol cogiiomou csl KauluiLli arcliicpiseopi Klioracciisis,
omoiidato scriliciidi nictliotlo. lii liiiiic linoJil ;id .M;i- sicut c\ i.'i)isltJis iii liililiotlicca ll:irlei:ii\a impcr ile-
soinn scrilicntiam liliros c;irm,'ii ipuid i,\vii cst , tcdis didiciiims.
iioslr:o cdilioiiis (tom. II), siispciulil, ipiod ipsus 00:1- CXV. Crcliliilc csl, (lis(Hjiilis .Vlciiiiii omiics illos
tiiiuo, ipiid iii sorilicnilo obscrvarc dclicaiit, ooiimio- magislids, C;iiolo Magiio a.lliiic
ipii iii vivis ayeulc
iicficcrol. Ihi iiioiicl, iil sacra' Soriptiir:o vcl S;iiieli)- cl sii'i si liolis sou
iuiliiiin rcgiininis Liidovici l'ii ,

niiii r.iirimi volmiiiiia ilcsoripluri oavc;iiit nc pro- cpiscopaliliiis scii leformaudi.s


iiioiu\slori,ilil)iis , vil
piia siia vcrlui aliciilii assiiaiit ae immiscoanl, iil vcl iioviicr cioctis pr;\'l'octi fucio, acooiiseuilo.s cssc
lilnoitiiu doscribciiilonim oorrccta exempla cxipii- uuviorcmipio eoruiii parlciii Tiiroiiis sliidia sua 0011-
1'an! el, feoisso. Vcriiiu deliciciiliUiis momuueiilis illos soliiiii
liic rcociisoliiiiiiu:, deipiiliiis oorta o\st;iiit lestimi)iii:i,
JVt cola dislluBiuiiil prniirios et roiiini.nla si,'nbus,
Kt piiiiclin piiiiaiil nriliiie i|iio<iiue siio. ... el (|iii iiiler rcrupios iiuig s cclolircs cvasore : iiiiiii-

Ne vel l'jls;ilicial vcl lorle rcpoiite


lei,'.i ,
^ rimi riiihtninm aliliatcm l'"iil;loi\scii\ el postca aroliic-
Aiile pios rralits, cinr iii ectlcs,a. 1
nisciipiim Mogimrumm; llnlloncm, illiiis ii\ alduitia
(airam voro ailliiliiiil vir piissimiis ot sollicito eavil, ruldciisi succcssoioni ; llcmmoitcm scii llaimoiioui
110 (piiinim morcs ip<c p.^r sliidia litlcr;inim rcliii'- opisciipimi dciii llallior^t;iIoiisom ; Siimuclcm cpisci»-
iw.irc mlciidcluit prr liliros pidr.iiiorimi aiulonim
,
piiiii VVoriiiatioiiscm .l(/ii//'or(iiin Sigulli iii aliliali.i
;

^iirnimpcrciitiii'; iiiuiproplcr vcliiit uo siii discipiili Kcrraiiciisi succossiircm ; .{lilricum c\ alibalcKorra-


S' ilarcnt leclioiii volcriim p ictariim, |U'.>; prmiis riciisi opis.cop.iim Scimnonsoui : doiuiiiii .lm(i/iii'iNW
Vir^ilii, iiti colli[;iliir c\ luirrationo siriploiis Vit;o (li:icoiiiim ('cclo-\i;o Mclcnsis.
itlius de Si^'iiiro vctiilo o;i|i. 10, iiiiiii. 10, ipiciii CWI. Kali;\uiiiu uiia cinii ILitloiio ali alibato siio

.Mciiimis rcprcliciulil (|iioil ,V(l;illii'rtt> ol .Mlrito Tiiriiiios ad .Vlliiimiii nuiglstriim , gr.ili;i tliscoutli b-
\ irgirnim ad lc);t'iiiliim sccrclc tr;ididisst'l , pra'oe|>;i bcralcs ailcs, iliroclimi tuissc, Itidvvoriis o\ jicrvolii-
siii traiisgrcssor, i|iiiid siiis ipM' discipiilis dcdcriil slo co lioo Kiildciisi rcfcit iy i)iilis ;id Uabaiii piicma
siiiiiil oos oominoiiciido ipiod ipsis siilliccrciit 1 di- ,
\iii. Kl U;ili;\iius ipsc iii prclalioiic commoiilariis 111
vliii pi)('l;c, ncc i'};c;iiil lii\iii iii-,;i piilliii scrinonis Nir- liliro^ Kcgiiiii |ir;ori\a pinliiclui, (piod cctsnoiiicu
^ilii laciiiidi.i. < .l/(,'iii-i(.s a pr.cccptoic siio \l,'iiiiio ;i(ooporil, ait oiiiiil
CMII. Lilii'iir:iiii iiprniic ^cripiiiiiim siilVicienlo cii- sc in iis liicis iiiuc pcr soiict ovpoiiil, ad maigiiioiii

pi.i liac iiitliislii;i iaiii ciiiiip;ir;ii:i , l:ioiliiii' liiil di^ci- " pi,i'iii>l:issc .1/. lillcraiii, Maiiii iiomcu oxprimcdlcm,
p iliriiiii iiisliiiciio, iiilii ipio^ ip^>^ iiii^istcr pio i|iiii'l iii,i:;i-ti'i, iiiipiil, mciis bo.it, nicmori,»' .Vllnnut
( iiju.i^i- t .ip.uii.ilc cl il.isso cojdi III 'li..lul'Uil c; ll.l iii.ilii inlilii. -
lliiic i',>; ipio I AKiiiicis li.n, uom 'i*
:

mOUKMl C0M.\li:.NTAT10. 06

illiim B-'mpL'r coni|iell;iveril. Sic m episKihiiii 111 A miim ThiatL;iimo c.ulicdra rpiscopali llall.ersi.i-
iii

dciisi aiiiin >!il snllcclii-. I)c Ibiiiiione qui iiitcr lit;c-


(imnc 140) ail illuiii (lireia:im iiisciiliil Bc/ici/a/o :

carmcn 2;>0 il.i onJi- latns inorc illiiis cognonuMi VrivclarHS tulit, illiiisqiie
«riHc-Ii Benedkli pucio Miinyo, el
scriplis variis consiili possuiit D. Mahillnnius loc. cil,
tur :

cl D. Rivct, //i.s/. Lit.dcla /"rndfCitoni. V,p. 111 scqq.


Uos libi «.inrle piierltenodiili Muuie camcnos
Ailiiiiu5 valcs versiculis ceciinl.
CXVIU. Fisdcm Rabani sociis in scliola heali Allii-
ni Turonis amuimcraiidus est Sainucl, poslea factus
l>orro scienlias quas Ralianus lunc, .\lciiino doclorc, ablas Laureslieiracnsis, atqiic iiide anno 838 ail epi-
didicoral , ipse nieinnral in carniine qiind ipse in scopaliim Wormalicnscm promotus retcnto regiuii..c
pra:lixuni
fiersona Alcuini sanclo Marlino obluiit, et siiimonaslcriij iit iradit D. Mabill. lih. xxxu Annal.,
lahelnr lihris De lamlibus cnicis; quod inler c:irmi- niim. 5. Ambnriim iiamqiic cumniuncin fuisse pi;c^
na supposila exliibeniiis tom. 11, carm. 17, in quo
ccptorcm Alhinum ipsc R:ibanus testatur carm. 21
Alcumus ita de Rabann canens iiiducilur :

in liis vcrsihiis :

Nempe cpo cu n lueram ciisloi liunrilisqiie iiiinisler


Oood (iiioniljni Jociiit Albiiiusrile magisler,
Isiius ccclesi;p («), (logniiila sacra lM),'cns,
llor peilus leiicai , li(>o opiis oiune probet.
lliiirc puerum iIolmm dniiii l'iiiniiie rcrbi
Blliiciv nioiiitis el snphiii sf.idiis, eic. Fiiit vero liic S.iniucl Rabani in scbola Fnldcnsi co;i-
Aliliiis iijmiiiie siius KnldenNisreclur ovilia lcclor, sicnl aiitea illiiis iii scbnla Turonciisi condi-
II iiiii liuc (lircxil : d 'ua le la, Tater :
scipulus, qiio;! cx seiiiienlihus vcrsibus cjusdcm car-
Quo fi ccum lepere l »ii (ri scliobsticus nrlcin
minis patct
Scripturain et sacram rile |i3rarcl ovans.
B yiionilaii n^iiuquo mcum gninlcliam le esse sodalein,
Exiguo lanieu leninnre Ualiamis .\lcuiimm Tiiroiiis luter leclori s, lialer iimalc iiiilii.
auscultavil, si 1). Mabilloiiii coMJedura iion fallit, qiii
Subdit vcio
libr. xxvii .Aiiiialiiiiu, num. 12 censel, Rabamim a !o-
:

Nunc quuque le gralulor retincre jura magistri,


lcscenlem j:im et litterisntcuiique imbutum, ut pole
Crescf re virliue, pilris tiabore locuni.
jani aniio priore diaconuin ordinatum, a Rat^Mrio
aldiate, cui Baugiilfiis annn 802 abbaiiam cesserat, Quibus iimuitiir quoJ Sainucljani abbas et episcopiis

bicmiio anle b£:iti Alcuini iiiunus docciidi rctiiiucrit ct cxercuerit paler siniiil
fiiisse Turnnos missiim ;

oliitiini. Vcriiiu nibil obstat ipiomiiius priori :ilii|iio


clmayislcr. M:ihill. iii Elogio bcaii Rabani § 3, niiin.

lenipore aii abbale sun Btiiisiiirn Ral[,';irii anteces- ,


10. cpislola 113 .Mcuiiius scribens ad qiiemdum /i-
lii

.sore, illiic milli poliierit, ibique persliieril laiitn lium scu discipuliim suiim, ait, quod olim siih cjiis
l.Miipore qiin;l ad (iiscendas afles liberales, pbiloso- nominc et condiscipiili sui Samuclis coniposucrit ipi-
phiani othicnm el sacr:ini Scriplurani siillicere pii-
,
stiilam De bcncdiclioiic putriarcliurum. jNuIIus diibiln

tiiil. Cerle e\ piicm:ile 15 iii qiio viro cclcl eiiimo quiii hic iilcm sit Saniucl dc qiio hic agimus quis ;

viilobaliir haiic Rabani inissionem Ualc;ario ;icceplani vern illc ignotuin. Laiidal
fuorit cjus conJiscipulus ,

tcferri, niliil aliuil discitur qnam qund e\ bniiilalc .\lcuimis illiiis dcvolioueni, s:incl;B sapicnti;e dico-
Ralg.irii lihrns haliuerit, et qnod cosilem a semcl rcm, ct c:ini addiscendi sludium < quod niaximct ;

conipilatos, p()s;ea vero sibi allalos niagiia ctini mo- inqiiil, liiis modo couipctit annis vcl pro a;terii;c vi;;e

(lcslia rcpciicril ita eiiim ibi canit


; :
hcatiludinc, vcl pro s;cciilaris linnore. > Fuit igiliir
bic Alciiini fdius liomu s;ccularis qiiod impcdit, (juo- ;
Jaiii milii conces-il boiiilas liia discere lilin s
Scd uica p.uperias ^uirocat ingciiii.
^' niimis iiliiin Rabaiium luissc ccrto anirmcmus.
Me i|iiia (iiiaeciiiKiue doi ueruut o e iii i^l-tri, CXIX. Vi;;c bc;iti Alctiini si riptor num. 14 Adal-
Ne va^a nieus pcrilal, cuiicla dedi foliis. bertiim iiilcr iliiiis disciiiulos abs duhio in schola
Hiiic (luoqiie iiiinc conslaiil i;lo,ssE, larviiiue lihelli, TurOneilsi rcccnscl, aitqiic cuni cum Raganaido el
yuos prucor iiuliijiio reJdore pra-cipias. Waldranino nllimo jam vil;c iUiiis tenipore as- idiic,
,

C.Wll. Sliidinriim sodos Rabanus in Tiirnne:isi qiianlum iUi a SigiiUo, ciijiis disciplin;c subcnit, coii-
:lcademi:i hahiiil Hattnnem, llaimoncm clSanmclcm, cclchatiir, .\lcuiuo adb;ciisse. .\dalbcrti socius fuil
(liios supra iioiiiinavi. De Hatlone, qili intcr littcr;itos .\Idricus. Ainhos Alcuiiuis Sigiillo sub sua tanicii
r.onosus cogiiiimiiiatiis fiiit , id cons'al e\ nntis Rrn- diroctioiic crudicndos tradiJit ; (piibus cum id. in

weri ad poenia 1">, ut inim. prinri diximns. Dc ll;ii- Sigiilfus Virgdium


sc secrcti-simc legcre coiiccsms-
nioiie ideiii colligi po-se vidctiir e\ pnrfatione operis sct, eumdcm acrius reprchendit, ul ihidcm lcgilur
Dc miiverso, (pios Rabaiius ijisi nuncupavil. i .Memor niim. 19. .\dalbcrto Sigulfiis cuin nsipie ad sc iuiii
siiMi, inipiii, I oiii studii, sancte pater, qiiol liabui- siih liahitii canoiiico laudabililcr vixisset, ciim con-
s:i iii puerili atipie juvenili ;ctate in litterarum seiisiifralriim, LuJovico iniperalo:c annuenle, spon-
cxefiitio ei sacr:iriim liltcrarum mcditationc, qiian- te regimcn abhalia! Fcrraricnsis cessil, nioiiachicam
do niccuin lcgehas iion soliim divinns lihios et rcliginucm :issumiis t, ct buic suo discipulo, poslbac
sanctnrum 1'atrum supcr cos cxpositioues , sed subjici voliiit, ul scrihit Lupus in cpst. 29. Adalbcrto
ctiam bnjus mmuli sapieiiliuni de rcruni naturis pnst quaitum rcgimiiiis sui annum dcniortiio AlJri-
solcrtcs inquisitioiics, qiias in liheraliuni artium de- ciis nnaiiiiiii fralruni coiiscnsu ablias clcctus cst, cui
seriptiunc et c cterariim rcrum invesligatione co;npo- rj clcctioni Ludovicus imp. assensum pnchuit ct lavo-
sii-runt. > El ex boc quidcm tcstimonio constat Ilai- rcm, iiti rcfert anonyuuis Vila; Lcali .\ldrici sciipior
innncin fiiisse Rabani condiscipulum ; iion alihi s:inc Acl. SS.Rcn. s;cc. iv, pag. 570, niim. 11.
apii.l M:ili.
qiiam uhi ipse Rahanns sacris scientiis cl liheralihus Contigit h;cc clcctio aiiuo 822, uli ex littcris LuJo-
arlihus iu pucrlli atqiic juvciiili ;iHate, ill liic lo(iui- vici Aiigusti piohat idem D. Mab. lib. xxix Ai.na-
liir, excrcilatiis fuit, qiinJ siih .\lcuino magislro la- liiiin, num. 50, pag. -475, qiiamvis illam, in ohscrva-

ctum csse locis iium. priore cit.itis ipse tcstalur. Igi- tioiiibus pncviis ad caindem vilani beati Aldrici iium.
liir easdem scientias ct artcs Haimo ctiam siih codein •l, circilcr anniini 82-i cnnligisse cxislimaveiil. Al-

magistro, jnncto ciim Rabaiio studio, didicil. Niliilo- driciis islc t siih Alcuino ab!;atc, niagistro lillciali,
iiiiiiiis D. Mab. ii! Klngio Haimoiiis .\ct. SS. s;ec. iv, uti legitiir iii cjiis Vita nuiii. i, iii monastcrio Fcria-
p:irt. 1, pag. 019, inim. 7, vciba citata Rahani ad riensi inonacbaiis disciplin;c suscepil insigiiia. i II-
ll.iimoiicm intelligit dc schnla Fuldcnsi qiiamvis , lum Ludoviciis .\ug. oh fainani pieiaiis ct cruditiiMiis
deiiuic exisliiiict verum esse id quod scrihit Tritlie- pr;cccptorcin palatinum cn^istituit. Veio a '.iiiodum
mius, sciliccl Hain;onem ciim Rahann Alcuini :iudiio- similc cst nniiiiymum Vil;c Alcuiiii scriplorcm cam
lem fuisse iii monastcrio Turoncnsi. Fuil ccrte Hai- lucubratioiiem aggressum fuisse .\lilrico qiieni tiinc
nio Uabaui in nioiiaslciio Fuldensi monaslic:c pro- siiperstiteni fuisse scribil iium. 19 liortante; qu;e
ressionis socius, abbas deiiide Her&feldensis, ac de- eliani conjcctura cst D. Mahillonii, olstMval. pra;?.

(fl) IJ csl S. Martini


C7 i»i. vii.v 1!. r. u.iiiM si:i; .\l(:i i.\i cs

in Vit. lioali .Vl< iiini mmi. I. l.no citii^l;!! Vi-


\:\ (|iio A ''"iii |ii'')niovonilo (larc, cl aiiclor illiiis .Tpiiil FiiLleii-

laiii illaiii siii|>l:iiii liiissi' po^l aiiiHiiii Sii, (|U0 .M- s 's ciiiisncluiliiiis c^sc |ii)liiii, (iijiis lociidl. iiKMiii-
(liiciiin iiioiiaslcrii aliliaiciii ilcctnm liiissi' ilixiimis ;
iiil riillicimiis. Siiiiilc i|iiiil|)iam coiilinnirc pntilil iii

scil lanicii aiil»' anniini 8i!l, ipio siililimatns csl ail niiiiiaslrrio S. Sncssionas cl alilii. I)c-
(ialli, apinl
aicliicpisciipaliiiii S. noncns.'iii, nli proliat l>. .Maliil- iniini Uoiii;c allipi;iiiilii .Mcinniim (linlins inniatnn)

loniiis in nol. ail nmii. ir«. Vil:c Ailahici, nlii ptiira Ppissc, anl scliohnimi icctoicm c-iissc nnllilii li'(,'iliir.
vidcas (lo l.iii l;>liilil)ns '^cst s ct sanctilatc ('iiisilcm. Pina (piiilcm vicc illiic pnircctns csl scmcl ('iiin iiia-
CXX. Iiilcr cclclirii.ccs (tcimiin disi ipiilos .MciMiii (lislro siio litlciarii prdrccliis j;rali;i; cl ilcriim lcpiili
collocaiuliis csl .Vniiilarins .Mctciisis prcsli\lcr cl iiio- miiniis oliiciis ad iiiip"traiiilnin p;illiiiin pro Kanlialilo
li;iclins; talciii cniiii ipscmcl sc prolitctiir in liliro ilc i:'i(ir;i(ciisi mipcr clrclo liis laincn nogoliis coiile- :

Ordiiic .Vnliplionarii oap. .'i8, iilii ( (|iiaiiil(i, inipiil, \ i- olis riirsiis iii palriam rciliil, iil alilii di\inins.
(loliar piicr ossc anio .Mliiiinm (loclissiimiiii ma^i- C.VPrT XI.
stiiiin iiiliiis rci^ioiiis iiiislr:c, i an iiiidnis, aii iii tr , , u t '"'"" • •

p.,latio. iiiccnmn. Scliolas tainoii pal;\lina. Ai.ulariiN


•»'^'
,•

'"''" '"'""
i
"'""" ^
.

iiiiiilor;ilns csl post Alcnimiin, Clandio llispano:iil CXXIII. I'i)sliiii;iiii licaliis Aldiiiuis siliolani nio-
sc !cin l;iiiriiiciisciii pcr l.ii '.nviciini Aiij;iistiiiii pro- iiaslciii rmoiicnsis, opliin:i iliKcnili iliscciidii|iic iiic-

niolo uli oslciidit U. M:ili. iii prolat. ad s;co. iv


,
tlioilo iiisti iiot;iin, ro Ididil, ao
adiiiodiiiii (•olclircni

licii. iiiiiil. ISI ct 18:2. Iliiiic Aiiial;iriiiiii, i|iii iiilcr pliiriiiios scliril:iics, ettcris cli;iin rc^ionihus vo-
;ili

liilci:ilos .Si;»)i;)ii.si».s oiigii(iiiiiii:itiir, (listiiij.'iiciitl<im iiiciilcs, slil;liis liticravils ;ippriino cxooliiil, rniliiiin-

c.sse ali ;iriliicpisciipo Trcvirciisi ojusdcii/iioiiiiiiis p '1'"' iliidcm dcjtcntiiim :iiiiiiios ;ili otio ;id lalinrcs, ol

onnscntiiiiit nimc (iniiics criiilili ; dc (pio et dc sc;i- a vii;o la\ita:o ad rcgiilaiom oliscrvantiam arolio-
plis Aiiialiirii Mclonsis
lcfii iiicrcntiir, ()n;o post I>. iciiii|iic ili-oiptiiiani ;iddii\it, :i(l so otiain pcrtiinTO

M.iliill. (Ic (loctissimo ciimmcnlalus ost D. Uivct


illis o\is,iin;i\il iil opcri laiii rclioilcr o(i-pti) liriniialcm iii

loiii. IV llist. Lit., pag. Kl, tni aildcndiis 1). C.iill.cr, fnlura lciiipiir;i procnrarcl. yiiapriiplcr dc liiinis (piii-

y/i.s(. dfx .\itli'itys xacres, loiii. XVlll. p;>g. ."w^i soipi. (inc lciiipor:ililiiis, siiio (|iiiliiis oiiiiiiiimillas rcligiosa,

CXXI. K\«l:il intor oariiiiii;i Al.n.ni siil) iinin. '2(i8 i^lndio tiltcr;iriiiii ct c\crcil!o piclalis iiiiitc intciita,
ciiilipliium C.iiili niomiclii , i|iii iii iiKiiiastcrin saiicli ciiiiscrv;iii n.iiiiiiic piilcst. sollicilus a rcgia pnlosla-
VLinini sacris litlcr.s iiiil iilns cs', iit ilii logitnr; si- lc oli:ir::is :-,o iirivil.-gia iinpclraro onravil, (piiliiis lio-

miil voKi rcrcrlnr 1'auliiiii vi\issc scpiciias (lco;idcs i';i,posscssionos alipic iininniiilalcs, vol aiiioa jaiil
seii aiinns scplii;igiiila; in ipia aialc vi\ oicdiliilc cst ((iiioiss;c; :iiil iinpostorum ooiicc !piiiI;o il:i lir.iiarcn-

ip^inii al) Alcnini) aimis hainl supcrioic liltoris imlin- Itir, iic fi;itrcs cjnstcm iiion;islcrii iii ipiiclo ill:iiiim
tiiiii fiiissi"; ;iiit diccniliim Alcnimiin i-pilaphii illius, n'*ii niiipiam a ipiovis hoinimmi liiiliari posscnl.
ipioil l). .Maliil. \alilo si iiliiosinn ;i))pcllal, iion fiiisso CXXI V. Conlisus igilnr solortissimiis patcrfamilias
aiictoicin. Si ipiis laincii 1'anliiin liiiiic .\lciiiiii disci- i.c siim iia , (|iiam miiltolies ovpcrins ost, Caroli
puliiiii li;ilicri vclit, oo sciisii ailniini piitcsi, (piii.l i I .M igiii clcnicnlia oinncs anti(piioi('s ch;in is privile-

siili Alciiiiii cliodicntia ot nuigistci io s|iiritiiali iii pi;o- gioriiiii; iiiiimiiiit;.tilm alipie doiiatiomiin pro ccclcsi;!

diclo niiiii:islor:o vivcrit, vir j iiu aMiiiisiis, ipi;iiuln S. .\5aitini, a alimcnla paupciunl cl ad slipendi;i
I

Altuiiiiis iHiiis rcgiiiicii siisc('iiil. 1'liircs Alcuimim i;i iiio;.aolioruiii oliin Iraditas, ct iii;iiiiliiis regiim antc-

illa oolcliri s< liol;i (liscip-.los haliiii.-s;> ccrtissimc crc- n;s.«or.iin, ipsinsipic Pippini Ciroli Magiii goiiitorls
dcndnin est, oum illa ipia^i p:iio:is liahciliir tot ali;i- C riKioi-at.is, oiKpiisivil, oasJeni rcgi rclcgonilas cxlii-
(

riim soholariim, i|ii;o piisti';i iii t ilo rr;iiu orum rcgiio Imil, cl iil ipse easdoni siia ipioipie aiic oi'itate lir-
per Alciiiiii discipnlns iiisnuiLo vol i('sl;iiiiat;c fnc- iii.irc dignarclur, siiiiplicilcr pcliil. .Niin dofnit rex
rniil. Vcriim iion alios iiic referrc voliii ipiain ill.is orga sai ras hiijusinodi fiiiidaiiiiiics scnipcr largissi-
qiiornin ocrta oxst;iiil (lociimcnla, ol ipii niajorcm nnis. piis hisce iii:igislri siii pcliti-.. ..Vinplissiinuui
liomiiiis oolehrilalcm apiid postcros Miiil a.Icpti. i^lliir pnecepium, sou , iil vocaiil, diploiii.i e\pcdiri

CXMI. Nnniuilli scrip:oi(-s tiralum .Vlcuinum noii JMssil, (|iii) non Irtntum qii;e priiis ah niileccssoriluU
laiitiiiii in patatio el iii moiiaslci io ruronciisi, vcrtim siiis aliisipte cnef.ictori iis pro illo inonasterio cnl-
1

cliam atihi iii Francia, iicnipc Par.siis, liild , iii , I it;i fiicrc conlirinniiliir, el dc novo in rcgiani lulelaiil
iiiou;islcrio s;inoli Calli, ac ap;iil Suessionas, imo rioipiiiiitnr ; vcriim rtiam siih gravi nnilola inliihc-
oti.Tin Uoui;e litlcras dociiiiso cxistim^i^oanl. Kl (]iii- liir, iie vol lisciis rcg iis, vel (pi.cvis alia jiidiciaria

ilcm Jo. Trithcmius lih. ii de Viris llluslrihiis Or.l. S. polcslas (piiilp.iam ailvcrsiis itla pri\ilcgia cl nuina-
Ucii. cap. '20 dc Alciiiiio sorihil < llic jiissii Caroli ; slerii ejiis.lciii hoiia ac p issessioncs aiicnlare pra--
stiKlium Parisieiise a Uoma tiaiislaiuiii primns iiisii- suuiat, olo. Kxliibcmus pr.ccepii linjiis c\c:i:pluni
liiit, ul;i niullos etiaiii c\ monachis disoipulus in- lumo II editionis nosli\c,(]uod Kandiini datuni ceii.s(>-
sigiics cduoavit. I Kt lom. I Cliron. Ilirsaiig. pag. II tiir ah aliiinihus oirca Iniliiim ailcpl;c ab Alcnino

ail, .Vlliiniini pr;ccoptorcm Caroli Magiii iiiip. iii nio- alihatia'; ao aliis voro aniio SOtl, et ca forl.issis oc-
ii;istcrio Kulilciisi oiinsncluiliiiciii intiodiixissc , iit casioiie iniprlratimi (|ua Carolns .M igiiiis aiiiio eo-
111 inachis pr:elii crcnliir diictissimi pi.cccpliircs, >|iii doin oratinnis o;iiisa Turonis lu.l, proiit roferunt
oos iioii soluiii iii Scripliiris divinis, so.l in iiiiini ipia- D iltiiis lciiiporis aiin:ilis::e.
ipic lillcratiira s;eciilariiim slndiorimiin^lrnovciil, clc. CXXV. Kodciii aiino, regni soilioot ('raiicicl 52,
Vcriini ulr;ii|iK' li;eo assortio nnllo vclcri nililnr lc- Longohardici vcro i7, niciisc Juni i, ad .Vlcnii.i in-
slimiiiiio; ol ncc in \i:a iicc iii scriplis Alcniiii iiliii.ii siaiiliam dalii fiioro alia diio pr,oocpt;i |iro niiiiiasto-
rcpcrlliir vcsligiiim, (pio I ipsc pci illn.l loiiipns (|:iii lio Coriii:iricciisi, oiijiis pariicr rc^i en Aloiiiiiiis, ;

iii moratiis osl, \ol P:irisiis vol Kiild c, vcl


Fr:iiici:i p ist llliciii piimi illins fiiudaloris ohituin, a Ciiidlo
iililii iii ciilcin rcgno scholas roxciit, pr:cli'ripi;iiii :iccopit. Ilhoriiis siipiidem aiiiio 7;)l in p.igo Turo-
Tiiruiiis ct iii p.il.ilio rC|;io. Scliola ipiidcm pil.ilii nioo ad Angcrcm (riinlrf)
ainatnu, i;ui niiviit;ii liico
nini iinl;i iioii iiiio loco li\;i, scl iiianihulaiis fiiit, iili ali ;iiitiipiis ('.<inii:itiitis ;ippcllatus csl, ocllaai suncli
siip;'riiis niiliiviiiiiis :ih vd laiiion lcnipurc ipio Al-
; Paiili coiididil, dccrcvitipic ilii occlcsi;im in liouiircni
oiiinus o\ Aiiglia ;iil C^iriiliim vcnit, iis.(iie a;l illii 1 s:iiicl;o Tniiilatis coiistrnoro ('iim Ir.btis uiluribHs,
(pio ipsc iii miiiiiislcriniii s;iiioli .Marliiii Iraiisliiiiis iiiii/(ii.s./'ic rcs ('( iio^Si-ssiuiii-s pro slipiiiitio (riilrniii
osl, aula 110:1 vcl sciiicl a|iiiit P;iii>iiis viilctur cons i- id/i/riii l)i\i si-ri'.iniiiitn c< riiiisdiilioiii- /i.ici/riMiirNiH
tisso, iit iiicit l>. .M ili. iilir. \\v Aiiiial., luiiii. L°i. (/oiiiiii(, nli L^giliir in charla ojiis loiii llhcrii apnd
Kralres Kiil lciiscs (|ui(lcni ipsc :iliipi;iiido invisil 01 ali I). .Vlah. iii a|iiicnilioo loini II .Viiiial., p.ig. 7ii,
iis hcnigiiissinic ciiin (iiniii g.iudiii siisi cptiis c^l, iili iiiiiii. 52. Ilii rog.il siicci-iiiiuriiH m.i.r )'iiliiriiiii cl /Ki.sl
scriliil initio cpist. Il)i (iiniic \i-l), niiigistrmii viro i-tiiit .sik iii/oWcji iibtiitti-- , iil , ipi.o ipso disp.isnil, cl
s( liiil.i' illiii, fiiissc, nc vcrlio (piiilciu insimnitiir. ^iio nondiiio :i,l |H^rlociiiin por lucoro poluil, ipsi a>l ilivi-
Liiiicii li'i;!piic illib \uri.i coiisilia pio ^iiidiii liUci a nam Oiiiinp ilontis l.iu.loiu, d iiu icmriiluin i)iiiiU)
UJ I KOBL.Ml COM MCNTATIU 70

01'll.e peirKiLiiii aitiiie tonservenl, el aiigerc potiiis A lum Bcnediclinoniin iu monasleriiim Cormaiicense
velinl, qiiaiu aliiiuij de lobus illi collatis sublia- retuliinus, refcUitur conjectura viri (cleberiimi D.

here.
CXXVI. llanc piissiiui sui
.... ....
decessoris aunioiiilio-
Caioli le Coinle, qiii loin. VI .Viiiinl. ecclcs. Fraiico-
riim, anno 791, iium. 50, scribit : « Sub pncpnsilo
ncin licalus .V.cTr^.iiiis liaud negligeiKlam esse censuit. (apud S. Martinuin) vixcruntcanonici; mouacbivero,
yuapropleradepia abbatia; saucli Marlini piaMecliira, (pii relaxati noliicr:inl, siili stricliiui regula rcman-
seriuit, ila laiiicii.ut abb:ilc coiimiiiniulerentur ulri-
a qiia cellani Corinaricensem deiiendcre voliiit lllie-

riiis, curain suain eo impendit, prinio ul oiuiiia boiia que omiies, el iiiii parerenl omnes, pro suo quisque
et possessiones ad illam cellani collat;e regia auclo •
iiistitiilo. Iiide Ilherio alihali occasio data condcmi.-c

ritaie perpctua tempoia stabilirentiir; secundo ut


iii apud Corniaricum cclhc, ubi inonachos constituit,
'

idem locus traderelur nionachis regiilain saiicti Be- atqiic dotavil, ut docel carta siiperiiis descripta , >
iieditti professis. De litijus monasierii constructioiic Itherii neinpe, cujus supra niiiii. 125 meminimus.
jain aulea ipse rex Carolus egerat per ipsuiii, pulo, Idcm vir doctissimus lc Cointc ibid., niini. .'iS, posl-
Ilheriiiin ciim Adriaiio I papa, ac postea eliain cum (]uam oplimc rcfellil fahellani dc fratriim San-.Mar-
l.eime illiiis successore per .\ngilbertum, uti colligi- tinianoriiin exlermioalione fai^la ab aiigelo iiiia
liir ex epist. Caioli ad Homerum, (luam dedinnis iiocte, siibdit « C;clerum ex qiio Cormariceiisc luo-
:

tom. II, iii .\ppendice I. Dc eadem re ali((uolies Al- nastcrium coiislrucfuni nc dolaliim fiiit, illiic moiui-
cuinus qiiid Roina; vel in aula ageielur, ab A(|uila cbi San-Marliniani confliixeriinl el Tiironis iii ,i;de ;

siio in epist. 5:2 (nuiic G6) et 53 (nunc G'J), aniio 797 San-.Marliiii:ina soli renuin>cruiit canonici. > Eniin-
dalis instrui desideravil. .\lcuiiuis ergo a Carolo vcio, ctsi largiri velimiis D. Cointio (quod ipsuin
eadem
B tameii testimoniis desliliiiliir)
Magno liceiiliam iuipelravit in cclla S. Paiili aptis iii nionastciio
coiistiluenilimonachos,f/«i regiilnriler secundvm «««- S. Marliiii sub Ithcrio ahlalc simul convixisse inoiia-
f li Benedkli statnla viverent ; ab eodein regc cliam chos alqiie canonicos; largiri tanicn non possiiiniis
obtiiiuit priino, ut ideiu locus semper monastcrio ciimdeui abbatcin cellam Corinaricensem eiiiii iii
S. Martini Turonensis, ejusquc abbalibus unilus et rincm conslruxisse, ut in illani traiisferrentiir inoiia-
siibjeclus pcrmanere dcbcrel; secundo, ut bona ad chi hacteiiiis in nionastcrio Turonensi siib slriclioi i

illiiin lociim doiiata aiit impostcrum donanda iii- regula consistentes atqiie liis eo translatis snlos
;

violata illi conservarentur. lii alio pra;ceplo Carolus canoiiicos ihidcni remansisse.Certe cliam post Illierii
ad prcci's Alcuini privilegiiim concessit, < ul moiiaclii obitum, Alcuino illius monaslcrii sancti M;iitiiii
sdb regiila sancti IJenedicti ia illo inonasterio de.geii- regiincn ohtineiite, fratrcs illic degcntes pene onir.cs
les libcrtatcm haherent duas naves per Ligerim llii- reguLc moiiaslic:c fucrc addicti, ut j.ijii alibi cv D.
viuin, etc, huc ilbicquepro neccssitatibus dirigcndi, .Mahillonio oslendimus, ct ex pr;ccepto Caroli M.igiii
ila iit milliim teloiicuin iiule soivere tcneienliir. i pro codcm inonaslCriri supra ciI:ito, dilucide p;',iel,
Uiriiniiiiic boc pra^cepliiui daliiiii cst aiiiio 800, iii niio iiiill: pr;eposili vcl Cauoiiici, scd solum :ilibas

iiieube Juiiio, Turoiiis, qiuiinlo nnnpe Carolus, iit cl iiiouaclii iiiemoraiiliir. Dciiidecx tistiinocio Arilo-
siipia dixiiiius, oralioiiis gralia ibidem morabatur. iiis, aUjuc cx ipsa epi^lohi .\liuiiii ;iil Aqiubini piiori

CXWll. Primos moiuislerii liiijiis iiicolas, qiii i: i niimcro cxliibiiis demoiistratilr; iiioiiachos Coriiuni-
vegulam sancti Denedicli prolitcreiitiir, Alcuimis ciiiii iioii ex moiiaslcrio S. .Marlini, sed c scliol:i
accepit e Gotliia beali Benedicii abbatis Aniaiiensis S. Ui'iicdicli Aniaiiciisis fuissc assumplos; noii ;ilv

discipulos, quod ipse ainicissiiiio suo Aquil.e iii episl. C llhcriii, scd ab Ahuiiio ihi coiistiliilos < Noviier, :

W (iiunc 1U8) liis vcrbis intiinavil : < iSovitcr con- iiiqiiit AlcuiniiSi coiigregalioncm qiiamdam feci...
gregationem qiiainilam feci, quasi octavo milliario a piiino ex fratribusde Golhia, clc. > iioii ergo priiis ;

nionaslerio sancti .Martini , nionachic;e vit;c et rcgu- cos ab Itlicrio introdiiclos invenili
laris relig.iiiiis, priino ex fialribus de Golhia, iibi CXXIX. Ex monaclrsi quos hcatiis DenedicUls a!i-
Dcnediiitus abl.a regularem coiistiluit vitain. At iiunc bas .\ni:ineiisis Corniariciiin inisit, uiiiis niciiioriniir
vuleiilc Deo alii|ui veuiunt sancta sc dcvotione maii- Sitiutfus, ([wi proplcrea (lislingucndiis est a Sigiilfo
cipantes. > Ciijiis iiisiilutioiiis ctiain Ardo s;iiidi Be- .Mcuini discipulo ev .\iiglia a Idiiclo; iit jam alibi
iicdicli Aniaiiensis discipiiliis iii cjus Vita mentlonem inoniiimiis. Iliijas vero Sigulli Cnniuiricciisis meiiii-
f.icil, ;ipud .Mabill. Acl. SS. Deiieil., s.cc. iv, part. i, iiit Vit;c .Mcuiiii sciiptor cap. 11, liiiiii. 20, frnmlcni

|iag. '2Uo, nuin. 3G, bis vcrbis < .Vlcoinus quoqiic: referens duclorum et corriiploruni viiii, ab Alciiiiio
es giiKMC Aiigloriim, orJine levites, sapieiitia cla- pro fralrum Cormaricensiiini, qiios diligehai, solatio
rus... audila c\perla(|ue viri Dei sanctilatis fama, suhmissi, quam fraHiIein .Vlcuiiius, iisiis ofllcio eji!5-
inviolabili sc illi cliaritatc conjunxil, ita ut cx suis dem dcprchendit ct re largiiil. Venil posth.ic
Sigiilfi,
cpislolis ci s;cpc directis aggregatis iii umim uiiiis lieatus Alciiinus idenlidem ad illuil iiionasteriiiiiij
conficeretur lilicllus. Datis itaquc illi iiuinerihus po- scholasque ihi iiistiliilas invisil, uli coHigiliirex cai-
siiilat obnixc sibi moiiachos dari. Cui cuin piotinus minc olim iiiler .Xlciiiiiiaiia siii iiiiiii. 222 Cililo, niiii(;
vciierabilis Paler assensum pr;cbuissel, eijuos iiiisit, ad duliia rcjeclo, loin. II iiostrx edil., iilii videas
qiii eos ferreiit qiios in nionasterio, ciii noincn Cor-
: iioslras iiotas. lii alio carmiiic, quod iiiler gciniin,"»
iiiarini', quod ;cililicavcrat, collocavit. Fuere el lii, j) iMcuiiii e\hil;enius suh nuin. 106, item tiim. II, cella
iil reor, viginli ciiiu pr;clalo sibi niagislro. Xt\ quo- Cormariceosis pr;e magnis urliilnis laudaliir ob slii-
i.i.u bouiiiii coiiversatioiiis exempluni luagiui est :ig- (li;i litlcr.diim el vit;e tempcrantiam ac sohrielilcin.

girgata iiiultiuido monachorum; > ct quiilcm ciini Sii!isistit lioc nionasleriuin eliamniim sub ccleber-i
Itiiii cclehri augiiiciito, iit anno scplimo LuJovici riiiui coMgicgiilione Beiicilictiiia sancti Mauri, ul te-
Aiigusti, Caroli .Magiiililii jam quinijuaginta nioiiaclii slaliir D. .Mal)illo:>iiis iii El.igio hcali Alcuiiii, iiuni;
iliiiiumerarcnlur, (|uibus ab eodein iiuperatore illo 37. Vcriiin dc liis plura coniniciitari non esl hujus
aniio 8i0, priiiuim poteslas facta est abbatem ex loci.
suis secundum rcgu!am sancti Bencdicti cligendi, CXXX. Paulo ante obitum, nti censet D. Mabillo-
cum consensu tameu abbaiis et coiigregatioiiis iiins Aiinal. lih. xxvii, iiiim.
50, bealus Alcuinus, iri
S. Martini quod deiiiceps ab Urbaiio II papa aiino
: ccL'bcrriiiio loco pagi Tricassini inter duos poiites
I09G concilio Turonensi ita confirinatuiii fiiii, ui
iii et diias aquas Sequani, Duodecim Poiilcs a|ipell:iIo,
eleclus ahbas Corniaricensis de beati Marliiii sepul- xeiioJochiu:n seii hospilalcs, iit voc:inl, domos, iii
cro baculiim sumcre deberel; eoque defuncto iuem graliiini pauperum, niaxime vero peregrinoiuin in-
baculus ad eumdein locum referri ad perpetuam , sliluit ditavitqiie ciijiis fuiidalioiiis litlcras ab Al-
:

("jus subjectionis meraoriani prout lcgitur iii ponii-


;
cuiiio confectas exhibct idcin Mabilloiiiiis in cit. Elo-
liciis litteris, tom. I Spieilegii, apud .Mab. Elogii beati gio num. 59, quas, ne quidpiam ad npera ac pieia-
.^lciiini mim 37, pag. 176. lein taiiti viripcitiiiens desidcraii possil, huc ic-
CXXVIll. Ex his qiuT; de iatioduclione monacho- ferie placui!.
:

71 ui: vnA II i-; Ai.iii.Nt si:i vi.ch.m ",<»

J.illcrir dniKilioiii i Iwiili Miiiini piu xcn^iiloiliiu A lilm-i. m |>iisli|ii:iiii (loiiiiiii iio..lii ^iiiuiiiH^siiiii iiiipiv

i/tvim 1'viiliiiin. raloiis ;uii'(i)iil;il<Mii :ili|iio 1111:1111 lc<,'c'ii' :iiiilirril, iit

siiii' |iri liirlKilioiic iioslr:i' iIccitIiiiii voliiiiUilis sl:\-


Ii) nomiiie Doinini, qui regnnl iii pcrpetuimi. l)il>' r;iri:it pri iii;iii(Mi" : (|ii:iIimiiis iH ipsc |):iilici'j)i

Kgo Alcuimis, rcctor alqiic gubiM-


licel iiuligiius, iiiiMiMliii' rllici liujiis liciiciliclionis iii :i'l(M'liiiiil, 110-
l.ator monastcrli rcriiiinpic saucli .Martini pra'clarl>- liisciiiii <'i'C(li'iis , (|ii()(l crcilitiiriis liiiic :issci'lioiif

^iiiii coiif('SM)ris Christi, lias litteras jiissii ilccrelo d coiisciiliciis, silij ;i'(|iic pcr Dci iniscricor(li;iiii in
Domiiii Caroli serenissimi impcraloris diclavi, iie iii i'liMMii()syii;iiii proliccrc , siciil cl iniiii , ipii lixc,
poslciiim a succcssor.biis nicis vel a (pialiciiiKpic :iii\ili:intc Dco, |)riiniis(|iu< oinniiiin ilisposiii llcri.

pcrsoiia pirlibus siihler insertis vale;it hcri dciiiccps l,.\\'^\\ cst ct liciii^iiiJsiin:) lioiiil;is Domiiii i;l lli;-

iill:\ iiupiicliido. DecrcNi siipiidem Deo Chrislo iiispi- (lcii)|Woiis Dci noslri, i|iii iiirciiiipic liuii:u V(iliinl:ilis
raiitc, Doiiiinoiiiie Carolo faveiile, hospil;ile iii loco fl iiilci;i:c li lci rcildiliiriis csl niciccilcin poipL'lu;im.
cclcbcrriino, qui vocalur XII 1'oiitcs, ;i(l sMsccplio- II. cc sol;i cli;ii'liil;\ iii omiiihiis locis cl plucilis pro
iicm p,'n'gi'iiiorum ob elccmosyiiam constriierc pr;c- cci'li'si;\siii'is ili)ii;\li()iiiliiis, ccssi()iiibu'i, pnKslariis
fati domiii iiiipenloris, prolisipie cjus et omiiis ejiiS ct viii(lic;uioiiilnis, siilliccrc polcsl, taineisi sul) pr:i'-
prosapi.i' ac sl;itii e\ei'citiis fraiicoriim. (Jiiod it:i et sciiti:i liilcliiiiii Dciipic ciiitoruni ticrlcct:» liieril,

fcci, :i('iipiciis a doinino ineo terr.c |)iirtiiiiiciilam (jiios' ;i(ljiiro pcr iioincii :clciiii Dci et suie rcilem-
inter duos poiitcs et diias aipias Seqiiaii;c lliiiniiiis, plioiiis aiicl()ril;itciii alipic l>;iptlsiiii gnill.inv, quain
sicut iil siin ;iiu'lorilale inlra lcrmiii;ilio;icni coiili- al) ipsis ciiiialiiilis pcicipere iiicnicrutil, ut ijiiiciiii-

nctur : conslnixi oraloriuiu bealissinuc Dci n (iiie lianc ainlierit scriptiiram, assensum pi';e:ie:it,
iii qiia
domos ail perpctiiam
geiiitricis Jlari;c, liospi l:\lesipie jii\l;i siiain pi)ssiliilit:iti;iii vcl potcslatcin silii coll:i-

pcregiiiiorum siisccplioncm, ut pi';i Inti sumus. Ad- l:im, liiiic iios;r;e iloiialioiii, iie loite si iion fe:crit
didil qiioquc iiiidein doiiiiiiiis iiiciis cuiii coiiscii- i';itiociiiatiiriis Ciim saiic;a Maria et s:inclo Marliiio

ptioiic et iiislrumenlo liltcrariim, saiictique nomiiiis nie accusaiitc; seil ad viccm paiiperiim cl ptiregri-
sui niiclorilnlc, lcrrain in Rlicmense Cainpaiiia dc- norii.ii, nilionem sii;e ilamnaliLMiis pcrcipiat iii jinli-
ccin ninnciiliiiin, iibi dicitur Marniorico Yilla. Scil cio liituio, ctiMi veiicrii Clirislils iii ninjestalc sii.i
cl Leotanlus vir nobilis ex suo proprio Iradidit iii ju(lic;\re omiiCs aclus iiiiinnnos. iiikv cliarla iil....;.
clcemosviiam sibi perpetunm icrram cl possessioncs c 1111 siiis pdssessiunciilis ah omiii co nitum vilia- ,

duolius 111 locis, id csU in Ferroco cl M;irni;ico. Se,l riarum, et jiidicum, loliusi|iie po:cs:atis iinpedimciito
et Framhcrtiis prcsbytcr aliqiiid Iradidit iii loco qiii ct olmixintioiie inaneal, et nt robiistius credatiil',
dicitur Itrilu.irin. Suiis quoqiic nepos, noiiiiiic .M;i- Dominiis meus iiianu sua, nicliiisquc ccra annuli s;ii
rato, sub vciidilionis lilulo iii loco, qiii dicitiir Maii- :-ii|plei'lii'mare digiialus esl, ne aiiquis eam sacrilc-

iiiaco, ciii dcli (piatuor Ifjrns nrgeiili. Deiiule per piis vcl lcmeraritis quidquam eoruin, qu;ti iii ca in-
aucloritaleni tlomiii impcraloris tr.idilimus ad eiiiii- scrla siiiil, iiTilare prscsumat.
dcm locuin, in loco, ubi ilicitur Pnliaco ct villa Dolio CXXXl. llas lilteras Maliillonius cdiilil Aei. SS.
cl .Miierneto. siciit iu doiiatione ordiiie coiiliiieliii'; s.tic. IV Bened., p. 177, ibiqiie scquentcin notaitl ad-

et in alio loco, u\.\ diciliir Pnliaco S',i|1er t!<rii:i seu didii : < Nulla temporis nota iii mcmbrrtiia fc\ (jna
ct in Cuicclln et in villa Cnvaiiiio, (|uol1 Sigbeiliis lioc eieioplum traiiscripiuiii esl. \cnoilochium istii I
ct ejiis pnrenles sanelo Marlino delcgaveiunl. lii -, postea Iiigelvvimisabbas Mariinianiis ailribuit tn^iiut-
villa quoque Collorio et iii valle Maviaccnse nlqiic '-' stcrio Cormariceiisi qiio moii.^clii iiisiiis cceiiobii cl ,

Muilliare, qu.e .Xdalberlus lilius liering^irii ad viccin ijiiiiin iii prisiino slilu rcstiliieient, el pnupcres ibi

Gcrmaiii sui Krmenlrcdi parlibus (^jiisdem saiic jn.rla piiorcm praliiiiluin nuiHcrum, vigenarium sci-
i

delegavcnint, sicul iii legalibus siugulis (loiialioiii- liccl; .^cwpcr in onmibus fictuallbns et cwleris sludiis
hus coiilinetur nd ca loca aspicicules vd perli-
, fulcireiit, iitque ob paijiinoriiiU inseculioncm iilibi /ici"-
nentes, omnia e\ omiiibus. Alii quoqui- liomiiics iii- (uiliiiin siiiv siilulis liiibcre posseiil. ut legitiir iii rtiplo-

genui illis liabitanies iii partibus dederuiil porliiiii- iii;ilc Caroli Cilvi dalo Vcrmcriis xiii K I. Jiiiii, iii-
culas lcrrarum perpcUio jure in locis divcrsis, iit est (lici. I."i, anno i^ icgni ejus. Nunc in co loco, qui
in moiiic Gratinno, e;c. H;vc oiniiin lcgiiimc pos- DoMlcs (Ponte) dicilur, est prioratiis ai)l)ati:e t^.orina-
sessa nlque hahita ad pr.cfatam pcrlineuiia Kcclc- ricciiip. subjecilis 1. Ilns litteias idein .Mabilloniiis
sinin bcata; Mari;c, ritioiie infra scripta inleiposila, A!!ii;il. Itciicd: lib. \xvii, 11. 30, icfcrl ad aiiiium
perpetiio jurc ob Qleemosynam Domiiii iioslri alquc iSOl, ct paulo aute obilu:n s uim ab .VloUino ilalas

meani tiado ideo Jesii Cbiisto ct sancto .Marlino, a fuisse ceiiscl. I

pauperum perpeluam susccplioiiein, iit solatia ilii iicr CXWil. Dcmiim vlr bentiis, diligcns dccorom iJo-
ngcntes habennt pcrpelua coiisiietudiiie, seciiiuliiiit iiiu^ Dci, el sacrarum reliipiianim ciillor (!Cvotis>ii-
possibilitatem ct bciiedictionem Doniini, (piam cie.lo iiiiis sacris :vdilius lelicieiiilis, strnciuiisquc ^aio- •

pcr inlerccssioiiciii tieal;c .Mari:c ct sancti Maitiiii riis operani imiMMulil, prout ipso scribit in cpigraiii-

dalurus est loco illi, rebusipic nd eiiin pertinentibiis, iiiale I Iti, iii liis vcisibus :

per clcemosyiuim Domini iiici regis Caroli, cjusipie II r, ciTnis, r;ri arut,i lidniiinculi, lcclor,
(|ii;im
perpetiinliler prolis, rcgiiiiiqiie Kraiicorum, alque in
" ( tii |

Kcliiiinius |ii'0|'li'r sa rus j;iiii toii.lila roiisiai, .

remctlium aniiiuc me;c,el prosperitatcm snccessoruni Jiisser:it .^ibiiius \alcs lixe tccia pararc.

meoruni, s;iiicta'(pic faniiii:e sniicti Mnrlini saliiteiii. I'J1 iii Kplgrainilintc 118 itn canil
Obsecrans pcr iiomcn et iivjeslatein sancl;c Triiiil;i- Alhuius vciiieiis pcroj;riiio valis ahorlic. .

tis, :il(pie per sanguiiiem redcniptionis nosli';c, iicc Ilio iliiutu (ilti tuiDOrutuiii culiiiiiiujiis.il,
III. n cl per terribilc jiidiciiiiii, iii quo ralionem rcd- II oeriiis, lcclOi', lolaiii rciiu»»re pi-r uiil iiii.

(liliirus cst unusipiisque lidei su;c cl umniuin opeiiiin Ilic loca rclli jiitls sluliieiis ii|>lissiiiiii s.ic is,

suoriim, doinihi nici Iraditio nicaipie (ioii:)-


iit lia-c .Saiiciuniiii rc(|i:ii<s cortiisul liilicrul huiiur^-s

tio, atipie ihi susccplio percgriiioriim llat a^lcrnalilcr


III dccel III Iprris veiieruri suneia pioruiii
yuos Ucui IIIitclis vuluil r.');iiare per tt'vuiu.
liriiia el iiiviobitiilis pcrpcliio jiiie sub defensioiie
ct (lisp.'iisalioiie abbaluiii saiieli Martini mancal, et Qu:e liic dc (liriilis cainerariim ciilminlbus C.i-
Ikcc iii hcnctlcio alicui 11011 ti';id;iliir, sel lidclihiis ciiiiliii', (le cnmeratis liasilic:e Tiironeiisis oruloriii
Dciiiiiqiic tiiiii'iititiiis iii niiiiisteriiim siiti rcgimiiic iolclligi viili D. Mabilloiiiiis lih. wvii Annal., \Ag.
depiilctiir. yiiciii spi'ci;iliti'r oblcstor per s;iii('t:c r.til.

criicis saii(t.c(picTi'iiiit:ilis coiniiiuiiionein , iil lldC' CAITT XII.


titcr pidv idcal , dispciisarcqiic f.iciat p:iiipei Ibiis,
llcnti .Vfnini cnrporalis intinniliis iil u^iiicali» privfC'
(^iiidqiiid iii illis lcrrariim poi'liiiiiciili..i Dci heiiedidio
(•(Mrif.
lccciil Iriiclilicarc, la('i;it d oiiiiiilins l:iiii pr.escnli-
lils qiaiii luluiis piuiiipil.us, p:ile t.iliMiiqMC iiijcii- C\\\l!l. Qiainviii leaiuii Alt-idmiA. poj!quHiii \n:t
; :

FROBEMl r.OMMEMATIO. n
in;liili<fiUi;im aiigusli siii (iixiimli nc liciiefacti)ris A episl. 17C (nunc l.'lll|, qii;p d;(t:i e t aniio ,S00, post-
ab aiil:i ad niuiiaslciiiini siiiiin Tii-
imiiiificenlissiiiii (piain Fi li\ Ligellitauus in concilio .Vquisgraneiisi
lononse discessil jain a ric(|iirnliorilms aiilii' ncgoliis aiiiio pr:i:terito lucrcsis conv'(tus et postea ('iir.c ac
el cuiis ssecnlaiilHis fncril liliciatiis, ncciJnin lanicn ciistodi;T' episcopi Liigduneiisis IradilMs
Laiilradi
iliidem ad qiiam diu suspi-
illa ((uiele rriii illi liciiil, fuit, scripsit bis vcrbis < Dciiide nt scias
:
(|u.iiii.i

rabat, et quam silii scnio gravato ncccssiiriam esse misericordia mccniu a Dco pcracta esl ; iiam ichiis
existiniabat ad negniiiini omniinii inaxiiiium anim;e omnibus, qii:e lialuii pcr loca divcrsa, ;u!jiitor.'s niilii
nempcsu:e serio tracliinduni, ralioncsquc vil;c su;c cx mcis propriisliliiselcgi, aniiucnie pcr omiiia siig-
liaiisacta! incimdas, nl sibi viam pararct in occursiim gcstionibiis nicis doinino nico l):i\id. i Qu;)d ipsuin iii
Doniini, districli Jndicis. Enimvcro pluriinis etiam episl. 17.3(niinc 1.^8)(lilcctissuisdiscipulis Calwiiio et
in lioc suo scccssu labnrilius occupatiis, iiiio disteii- Cuciilo intiiiKivit, scribens i Nos vero, sicut dixi Cti-
:

lus fiiit, qiii illum dc qiiictc ad quani siispirali;il, vix ciilo, deposito onerc pasloralis cur;c quieti sedeniiis
cogilaic permittcb:int. Scliolarum stii(liii|iie litlcra- apudsanctum .Martinuin, spcctaiis, quando vo\ vcniat
rii^ restaiiratio variorum tractalunm in sacram
; aperi pulsaiili, scqiicre jiibentcm
exaudi jinlican- ,

Scripturam de Cliristiinis doginatibus, de doctri- tcm. 1 In illa partitionc monastcriorum


caMiobiiim ,

nls moralibus, clc, coniposiiio; cxcmplariiim sacnc San-Martiniauum obtigit Fredcgiso seu F^ridiigiso
Scriptura; corrcctlo di>cipuloruni ad ipsiim concur-
; diacono, cognomeiito Natliaiiacli nionasteriiim vcro ;

rciitium instructio ; epistolaruiii iii rebiis s;rpe nia- Feriariense SigiiHo vetulo dc qiiibus supra cap. i ,

gni momenti ad reges, cpiscopos, principes, mona- pliira dixiinus. .Mirum vcro cst, inquit D. .Maliilloniiis
amicos cxar.itio ; disciplinre reli-
clios, dlscipiilos, g iii Elogio, cap. 10, nuin. G-2, cur ulrumqiie illiul
giosa apud Turoiienscs rcformatio ecclesiaruni ac ; inoiiaslcriiini canonicis diiobiis cominisit. Nnm Fri-
reliquorum monaslcriorum su;ie ciir;e crcditorum diigisus ct Sigiilfns canonici erant, tamelsl Sigulfiis
sollicitudo vix horam rcliqucre vaciiam, quam silii- canoiiicum h;iliituni postca mutavit, «l scribit Liipiis
mct, suis commodis ac qiiicli posset impendcre. lii- in epist. 29. In ccllani S. Jiidoci sncccssit Alcuino
siiper a rcge Carolo, qiii illius consuctudine summo- Waieinbaldus, cui privilcgia Lco 111 papa conlirina-
pcre deleclahatur, niinc variis qunestionibus eiiodan- vit, uti Gallia Christlana, toni. IV, qn:c
legilur in
dis fatigabalur imnc pro consiliis ejiis exquiivndis
; l;iiiien cella deinccps
sub Liipo :ibb.iic nion:islcrio
ad palatiuiu vocabatiir quod taiidcni viro scni ct
: Ferrariensi resliliita ct unila fuil, iit e\ cpisi. (jl
laboribus fracto, niultis corporis inlirniit;Uibiis sen- ejiisdem Liipi ad Giiiginundum rcfcrt D. .M:ibilliin.
siin acceJenlibus, pcr.iu.im giavc accidit de qua ; libro xxxiii .Vniial., mim. 70. Ahbatum ([iii proxi-
rc aliquoties in epislolis suis conqiicritur , ct iit nic post eumdcm .Vkuiniim moiiasterio S. I.iipi
apudS. .Martiniim qiiiete optata frui sibi pennillatiir, Tiecensis piadueriiiil liodie nomina dcsidcrantur,
,

a rege dcprecatiis est. Sic 81 (niincOG), In epistola ut ait lc Cointe, tom. VII, ad an. 80i, uiim. (iO.
data, ni fallinuir, auno 79!), supplicat, nc loiigum ac CXXXV. Llem vir cclcbcrrimus Cointius I. c, n.
laboriosum iter, Romam liituro aiino a rege ad dis- 67 scribit a m^otcricis in controvcrsiam vocari ,
,

sidia Romauoruin componeiula suscipicnduni, qiiod ntruiu Alcuimis ad obitiim usque functiis sit ablialis
jam hoc amio rex post Lconis pap:e advenluin ac olUcio an vero senio et :cgro corpore fatigatus anle
;

redilum constiiucrat et ad quod ipse quoque a rege


; hunc 801 quo decessit, inter suos discipulos
anniiiu,
invitatiis fueral, snliirc cogatur. < Niillatcnus, inqiiit, monasteria coiumissa diviscrit. Ipsc D. Coinlin^
sibi
inlinniim et quolidianis fractum doloribus corpuscii- C illorum opinioni astipulatur qui .\lcuinum aiuiit iisqini
kim mc;B fiMgilitatis illnditcrpjrficcreposse arbilror. ad ohitum siium monasleriorum iilorum rcgimcn re-
Desiderinm jam habuisscin, si potcstas csset pera- linuisse ipio;l vir doctus prohare conatiir cx v.iriis
;

gendi. 1 lllud ipsum suum desiderium alquc ;cgritu- cpistolis ab .Vlcuino annis 800, 801, et scrius ad Ca-
dinis impedimentum postea etiam signilicavit Aqui- nduin scriplis, in quibus qiiidciurt sarcularibus iwgo-
Ire seu Arnoni archicpiscopo Salisburgensi in epist. /iisexpediri se vellesignificavit de susiipicndo vt-'ri> ;

92 (nunc 105), ubi dolorcm suum exprimit, quod monachatu aut abdicandis abbatiis nulliim adjccit
ab hoe iiinere et ab opt:itu din occasione Leoni sum- verbum inio intercanonicos San-.Marlinianos et vi-
;

mopontiliei lot niodis allliclo suis olliciis inservien- vere ct mori veHe desideravit. < Quaproplcr oncra
di , corpuscuH sui friiqili'nte, muUis inolesliaruiit s;eculi, pergitCointius, num 69, quorum parlitioneiu
siircinnlis prcvgravnli, inipediatur. iiidiscipulos post crebras poslul:itioiics taiidem oh-
Deest illa Caroli regis cpistola , qua Alcuinum ad timiit, dlstingucnda sunt a cccnobioruiu administra-
iler Romanum, anno SOOsecumineundum, inviiavii. lione, qu;e strcularihus occiipationihus accenseri noii
dcest pariter allcra cjiisdem q«a Alciiino ab illo , riebel, nisi facta coUatione cum privata tranqiiilla-
itinere seseexcusanti cxprobrat, quod fnmo sordentia que monachi vita. > .\ddit vir doctus, Sigulfiim ve-
Tuionorum tecia Romanorum auratis arcibus pra-po- Iiiliim, qiii pos'. .\lcuinum Ferrariensem alibatiam
neret ; iitriusiiuc tamcn .\lcuinus meininil in epist. 9.3 oblinuit, Turonis, undcmonasterium illud piocul dis-
(nunc 109). Acquicvit iiihilominus rex magistri sui situm est, teste Vit;B .\lcuini scriptore, .\lcuino iis-
precibus, mandans lanien, nt ipso apiid S. Martinum qne ad obituni adfiiisse. Monasteria ergo (ita ibi
quiescente pueros skos, scrvos sciiicet ac vasallos, D Cducludit le Cointc) quK cominissa fuerant .\lcuino
uti interprelamur, qui muiiera ejus deferrcnt, ad co- ante hujus obituin inter discipulos a Carolo iinper;i-
mitalum ejusdem ilineris mittat, ad quod Alcuinus torc divisa noii exislimamiis.
magna cum confidcnlia in regis clcmentiaiu rejpou- CXXX.VI. Vcruin his (lilVicultatibus, quoe obmovct
dit ibidciii : < De pueris vero nostris, quos pedihus celeberrimus hic scriptor, non obstantibus, inhncrcu-
paiernis Romam pergerc pr.-ecipis, velimscireqiiaudo diim esse crcdimus tcstimoniis snpcrius ex epistolis
vi^l ubi vel qiiibus comitanlibusvestr:e bealitudinioc- 173 (nunc 158) ct 176 (nunc 159), quas nunc prinium
currere debeant. . Fateor quidein vobis julM?nlibMs
. , editas D. Coiniius non vidit, relalis; quibus doccmur
ct juvantilnis laborisine possunt iiiire sudoreiu. Mu- -Alcuinum quatiior aut tribus salteiu annis ante obi-
iiera vero mca illis necdum concedo, qu;e vestra 1'rc- tum suum noii taiitum ab occiipationihus s:ecularibus,
quenter largilate accipere solebam. > vcrum etiaiu ab onere pastoralis curcv qu:e ccrtc ab ,

CXXXIV. .Mcuinus ergo hac vice in monasterio administratione eoenobiorum liaud distingucnda esl,
suoquietus pennancre pcrmissus, eliam de adjutori- ftiisse expcditum, et in elccios in adjutorium disci-
bus in reginiine monasteriorum sibiex discipulissuis piilos curam quoque pastoralcm scu directioncm ani-
eligendis, ac de depDiicndo penitns oiiere pasloialis iiiarum transtulisse. Nec diHicultatem habcl quod Si-
cune consilia iniil, quo neiiipe libcrius a.l niortem, gulfus, ciii in illa partitionc Fcrraricnsis alibatia
quam assiduc aiite mentis oculos suspectam habc- procul Turoiiis distans collata est, ukiinis vil;e Al-
liat, se prLepararet. Id facicndi liccntiam a rege pe- cuini annis, atqiie etiam illo i[iso die qiio ipsc e vili
liil et impetravit. Ea dc reamicissimo suo .\(inil;c iu migravit, Turoiiis conimoralus sit; siciit ciiiin Alcui-
P.vTnoi.. Ci 3
DE VIT.V n. F. .\LmNl SEU ALCLIM Vi

liiis onni<li'iii alili:\liaiii iiiiillis aiiiiis nliseiis ailiniiii- A riis ciiinipso consilia de pr:ep;iralionc aniiniB su;i' aJ
.slra\il, ila i(li|isiiiii Sigiilliis latvrc, aiil sallfiii ali- nioilciii cl ad divimiin jndicinni; < hisipie, inquit,
(|ii<illfs ad iiia^istriini siinin, sniniiKiiicic illi aHcrlnni tr:iiis;iclis iiilcr nos ciiiisiliis (ipioil siiit^ hicrymis liuii

vcniie ac pra'sciliiii iii iilliiiiii agDiic, ipso lorlc Al- tlico) nltimum valc liat iiilcr Aqiiilam cl Alhiiinni. i

ciiiiio iiosliilaiilc, assislcic polnil. Ncc lavcl opiiiioni El cpisloia 191 (miiic 101) aiiiio8l)l huic siio aiiiiio
iii

D. Ic (.oinlc, (pioel .Mciiiiins iii cpislolis ad ('.aroliiiii pi:e aliis dilecUi signilicat , (|iiod pcr I'ascli:i fcbriiiiii
aiino 800 ac sciins sciiplis luilliini vciliiiin dc siisci- accrbiUilc peiic ad ilcsperalioncm vit;c ;idtlnclus fuc-
|iicii(lo inoiiai lialii, aiil alnliiandis alilialiis adjccciil, rit; < scil, miserlns csl milii Doniiuns oli
inqiiit,

M'd inler cunonicus Saii-.Mailiniaiios vivcrc cl iiioii preccs servoriim suorniii scd rcmaiiet tpiotidiamis
:

(lcsideravcril oniiiivcio cx lcsliiiionio ViUc ipsiiis


: lalior ojiisdcm caslig:ilitiiiis, non laiiieii usqiie ad pc-
srriptoris halicnins , ipiod din aiilca (lcsidciiniii lia- ricnlum vit:e, seil iisqiie ad cmuiulalioneiu, ut opto,
Inicrit, (piictain ct traiiipiill.iin vilaiii iiilcr nioiiaclios tlclictoriim intMirnni. i

S. Uonilacii Knl.lciisi-s dncciidi ; ct ipioil iiionastcriis CXXWIll. Demum iiirirniilalibus siii oorporis in
Miis inler discipiilos divisis dciiic<'ps vilaiii dnxcrit dics iiicrcuiciitnm acci|iii'nlihus, ilissolnliuiieni sni
« inonaslic;c liand iiifcriorciii, uiiicc jcjiiniis, oralio- coiporis iioii prociil ahesscjnilii:iiis, ninncris esse siii

niliiis, oariiis iiiorlili<'aiiimi, clccniosynis, iisaliiiornin oxislimavit ut aiite ubilnm m:ixinio siio iii lerris hc-

ac inissarnni ci-lclnTilioiii, aliisipic virlntiluis iiilciiliis, ncf,it:Uiri C:ii'Olo Anguslo tlcbilas grali:is agcret pro

(piibus possiliilc cst liiiin.iiiaiii oiiiari iialiirain. > ViUc ea piclatls ac benigiiilatis largitatc , tpia se a priiiio
oap. 8, iiuiii. I i. scriliit Alculmis, iil
JNullilii ctiaiii advcntns siii iii Fr:iiii'iain toniptire cumulavit quuil :

pi;clcnilit 0. le(^.ointe, qiiod dcsidcrct ct vivcrc cl „ ct fecit pcr episl. 100 (nniic 13i) < CJuid oiiim, ait :

niori inlcr canoiiicus; vcrniii iiitcr /ni/ns S. Marlini, iliidom, aildi potiiil felicitati pcregrinationis nicii; vel
qni, ut alilii s;cpiiis iiisiniiaviiiiiis, siili illiiis reginiiiic veslr;e bonilalis jiuliiio siiper iiie niiniis digiio liis
regulani prolitiliaiiUir inoiiasiic.iiii. Deniuiu cli:im oninibns doiiorum largitionlbus vclqnalcs graliaruni :

cpistola 38 (iiiiiie Ij) .Mciiini ad (laioliini non favct aeliones vesli';e iiiiscricordia; conilignas persolvero
opinioni D. Cointii; (piamvis ciiiiu ex ilia cpistola possiim, iiisi pcrpelua piie oratioiiis sednlit;;te niiso-
TOUiu:itnr, Alcuimim ex tciupnre qno scripta est sclio- ricordissinii Dei omuipoteiilisclenieiiliamdcprccari.»
lam Tnroiiensciii rexisse, variisipie diseipliiiis docen- Qiiani deiude gratiarum aelioncin iii carmine eidoin
dis oceupalniii liiisse, levis tamen est viii docli coii- opislohc siihiiiucto repetil, atque ibidein D;ividi suo
jccluia, illam cpistolam ad annum 801. qno Caioliis nliinium valc dicii, ita caneiis :

jam crat impcriali eoroiia rtHlimilus, cx e:i sohiiii r;i-


tioiie refcrciitis, qiiod illiiis rcgniim ilii iinvciiale
MiiUi[ilioi ClirisUis reddat libi iiiunora mitis
lii honilas coiiUilil eLce tna.
inu 1)1101
iioiiiiiiclui : « Lt plurimos, iiiqiiit, ail proleclnm san-
Gr.iini:ia quol telliis liabeai, v<l liiuis arenas,
cl:e Ecdesi.e el ad deeorcm iiiipcridlis rcijui veslri
Tot iniseiaiile Ueo, DaviJl habeiovale.
crudiam. i Longe enim verosiiiiilins cst, ea .Vleuiiiuni
scripsisse paulo poslqnam scholain Turoiiensem re- CXXXIX. Nescio aii non liiic pertineant versus
gcndaiii snscepit, pront ad eaiiidem eiiislolam nola- carminis Caroli ad .\lcuinum, t|uod inter carmin»
(i

vimus, rcynuin vero iinpcrialc ilii niliil aliiid sigiiiti- liuic suppositare oensiMuus tom. II, in quibnsCaroliis
earo videtur, quain regnniii amplissimum cuiii illi- dileclo siio magislro felieein cx hoc raundo exituin
mitata iiiiperamli potestale : eodeni scnsu regnum precari videtnr :
Caroli aliiiuolies a scri|ilorilius, iniperiuni dieitur, C
Doitor amale, .. volui qnapropler iii odis
anlequam ipse iiiiperalor fuisset coronatus, sicnt Paii- vpiieraiiile tuaiii inusis >olare senectain...
linus patri;ircha Aquileieiisis iiiilio Sacrosyllabi ail, liiqiie D>'i culin vigeas virluliln s almis
concilium Fraiicofordiense anni IdHmperii ejus de- Iiiuieliora teiieiis saiKise vesli^'ia vitse,
creto convocalum fuisse. Donec it ;clherei veiiiis ad cuimiiia regiil
CX.VXYII. Bcalus igiinr Alcuiiius, oa qna diximiis CoiigauJeiis sauciis, Chrislo socialus iii aivum.
a s;ccularibus negotiis Mciiue Uiis precihus leeicn r.ipc, qiKesn magioler,
ratitjne ex regis lieentia si
Ad |iia, qua teudis, miscTaulis culuiiua Kejsis.
inulque a ciira paslorali solulus, senii mtirliorumqne
niolcstiis crescentibus fcrvenlius scse ab aiino 801
QVPUT XIIL
ail obiUim alque ad ralioucni siipreino jiulici reilden-
tlam disposuil. Carohis nihiloniiuus .\nguslHS illius Deati Alcuini obitus, tumulus, epitaphium, memoria
discipulus adeo ejus doctiinis ac eonsiliis assuctiis ct in faslis.
raplus fuil, ut omnibns modis viriiin ctsi continno CXL. Ccleberrinius igitiir hic potentissimi oliin
inlirmitates suas corporales pivelenilcnlem a siia so- rogis ae imperaloris Caroli Magni toliusque iiationis
liluiline avocare, ct ail auhmi, pio emergenlibns abs Fraiieicie ac Germanie;c magislor Alcuiniis , ciiju»
duliio cansis, perlrabeic liiUaiet, ipiiKl cx tpiihusdam buciisque gcsta ac merila reliilimus, ac lovi slylo
epislolis post anniini 80U scriptis iiilelliginms. Iii adiimhravimus, dies suos dciiiiiiii, piisti|uain iiiter
cpistola lOi (iiiiiic 13'2), aniio 801, ad Carolum seii- pliirimos labores pro Ecclesia cl repuhlica oxanlla-
bit «
; Ecce Flaccus elicto corporc, mililaris cinj'iilo tos conseiiuil, complc\il, metamqne illain, a<l qnam
lalioris doposito, seeundum piii^simum douiiiii siii D omnes mortalcs pi'o|icr;imus, atligit. Iloe sontiens vir
David coiisiliuni Dco soli qiiiet:i |iace scr\ire tolo ele- piissimus toto dcsiilcno concnpivit dissolvi cl esse
git dcsiderio quid ilciuin piignare cogitiir, cl suh
;
cuin ChrisUi alqiic ut liane qnotpie melani felicilor
:

fasce arniorum dcsudarc, qii;c inrirmi coiporis ilciic- attiiigeiet, niliil non cgit qiio Dcuin pcr opora puMii-
gat fragililas de terra lantummodii levaie. > El iu tenli;c et pcr sanctoiniii siillragia sil.i rcddciel pla •

cpisl. 100 (iiime 154) oodeui, iii fallar, aiino vel ali- cabilcni. (jnaproplcr iit mors, qnani uienlc sihi pro-
quo postcriori scripta, elsi oplassel traiisactis diebiis pintpiam rcpucsciitali^it eliaiii ;iiite ocillos illius
,

vid scnud adhiic videre possc rcgis faciciu , nimc la- contiimo vcrsarcliir, locuin sihi olegil in qiio posl
nieii < siipplcx siipplicilcr, liiimilis humilitcr, dcvoliis ohilniii rt^qHiesceret, atl qucni vcsperiini» lioris accc-
dcvote siipplicat, iil sihi liccat apiid S. M;ii'liniiiii tlciis llijinniim sancliv Miiri,r cfangcHcum, scii canli-
«iiain inst:iiitiaiu agcrc, t|nia, iinpiil, vahle inliriiia- cuin Maiinilical, docaiit;ire solehai cuni aiiliphoiia :

tiis eorpore iiil alliiil ilineiis vcl hihoris pcrricerc va- i'/(iiis Duiid, ctcqua Ecclcsia iii ollicio si'ploiii
ico.... I l)e catlcm vocatioiie ail p:il,itiiim ct ail do- diclius anlc fcsl;i ii;it:ilia Domini iititur, suspirans :

niiniim regeiii,tleqne corporis iiilirmitate illnil oh- \ ciii cl ciluc viiicluin dc doino carccris sedcnlciH in ,

scipiiiim priihilit^iilc , tlc tleposilo oiiere s:ccnl:iris lcnchris cl in uinbra inortis. Cui dcvotituii eliani viM-
iiegotii, dcipK' lcrroic diviiii jndicii , ciii sejam pro- siis qiiiisihiui cx ps;ilinis additlil desidcrinin ;i'loriuo
liintpiarc sciilichal, Aqnil.iin siiiim ccrliorciii rcdili-l liealituiliiiis siiggcrcnlcs, qui loceiisoiilur iii Vita ojiis
lii epistolis 108 (miiic 1 i:>) el IO'.l ^on.ic 111). ct in C:ip. I l, iiuiii. ii.
priure ipsuin ad sc iiaiial iii ihiiiium S. Martiiii aclu- {.'.\l.\. Teinpus (Juadrag 'sinKO, tpiod soiuihm' ciiiu
77 FRODF.Ml COMME.NTATIO 7S

maxima ran.is ac spiiilus conlri-


ilevotinne ci iMini A oculos dcosciiialus est, et propriis rigavit lacrymis :

liono celebiare solcljat, niaxinie etiain niinc oiiiiorlii- ct quamvis beatus Alcuiiiiis sui ipsius et oinnis
niim essejuilicabat, (|uo scso non taiituiii ail nasclia- exterioris pomp;c coiilemptor, tuiniilum sibi non in
lein soleninitatem, vcrum cliam ail xterna i^aiiilia ipsa saiicli Marlini ccclesia, sed foris, seu jiixla
pr;epararct. Dcsiderio vero tpnebatur, ul giatia di- illain pi;rpararifeceril, Ipso suo cxcinploidoslendcrc

vina afljuvanle vitaui pcr lotam illam solcmnitatcm volcus, ad ipiod alios iii episl. 150 (nunc rJD) ad-
protrahcie, ac (lemum co die quo totiim opiis Kedcin- liortatiis csl, nc de sepiilcro (irnandocogilenl; « va-
ptionis nostra; per advcntiim Spiritus sancli coinplc- nitas h:ec, iiKpiiens, \aiiil;ilum est, et nielius esl
tum ae conrirniatum fiiit, cx liac vita migiarc posset; iiis opibiis aiiimam vcslire, ([uam spiircitiam carnis

quod eliam olilinuit. Noetc igitur fcsli Ascensionis ornare. t Nihilomiiius pi;ifalus arcliiepisco|ius ob
Doinini, ut Vitic illius scri|)tor lestaliir loc. ci(., conceplam de viri bcati a;teriia fclicitate opinionem

num. 28, gravi languore, ita ut eliain loqiicla desli- niandavit, « utiiifra sancti Marliiii basilicam hoiio-
lucretiir, fatigatus in lecliiia ilccidit, < ct accidciile rilicenlissime sepelireiur, ut quorum in codis junct;c
paralysi, vii Idus Maii (cria v ad vcspcram post solis simt aninue, una sint corporadoino in lerris posila; i
occasuin, i iiti liahcnt Annales Masciaccnses infeiiiis Vit;p cap. \^ num. 32. Quo t;im aperlo xqualis
referendi : ipso die Pcntecostes, peracto matutinali seriptoris lestimonio evcrlilur asserluni Wilhclini
olTicio,jam fulgeiite aiiiora, ea hora qiia alias ad ^hilincsburieusis monachi libr. i de Reg. Angl. cap.
missas cum siio Sigiilfo leviiiec celebraiidas iiigrcdi 5, scribciiiis, in moiiastcrio (lormariccnsi fuisse se-
consuevcrat, cjiis anima carnc solula cst, xiv Kal. pultum. Ultro eliam corruit error Bioweri libr. i
Junii anno ali iiicarn:itioiie Doiniui
801, pioiil diserlc n Antiquilaliim Fuldensium c:ip.10 asserenlissepulluni
< »_» ir'»., _r__-. »*
_,_'.i,. i-\/\ •
_ . ., /»i ..; .*» j-><> 1 .mi 11 inl l/^iv li^ >>i<n n ^»
.-- .-> j-it>c>
jacere in celebri monaslcrio Hersfcldensi. Errandi
r , ; ,. .-. 1 . i^ . c-

testatur Vit:(; ejiis scriptor. cap.


15, niim. 29, cui
concordant oinnes scriplorcs postcriorcs, veleresquc occasioncm Browero pncbiiit rude quoddam epila-
Annales Lambeccii, Peiavii, et alii apud Roiiquet phiuin Albini cujusdam, qiiod iniper in ecclesia
tom. V Sciipt. Rer. Gallic, iibi pag. Iti, not. (k) cx Hcrsfeldcnsi exslabal, et quod D. Quercctanus postca
cod. Masciaccnsi obilus .\lciiiiii ita rcferlur « Obiit : Vitx beali Alciiini subdidit. Vcrum opitaphiiim illiid
Alchuinus xiv Kal. Junii, feria i Pentccostes, iiilii- iioii ad Alcuinum noslrum, scd ad Albinum seu AI-

cesccnlc die, lima vi, aniio Incarn. Domini 80i, iii- buiiium abs dubio inoiiachiim llcrsfcldcnseni perlinet,
dict. 12, aiino 56 icgnantc donino Carolo; accidenlc dequoin cbronico Ilcrsfeblensi ad annura 103i li;cc
paralysi vii Idus Maii, fer. v, ad vesperura, posl solis lcgunlur Eidem vero Brunoni in Nienburg Alwi-
: i

occasiini Iiina xxv. i Supcr lociiin in qiio decessii vir niis iii pliilosophica arte eriuliiissimiis Ilersfeldia;
bcatus, globiis igneus visiis est Josepho arcliiepiscopo pncposittis, qiii fuit aiitea scliobe niagister famosis-
Turonensi ct aliis multis; et cuidam solitario iii Italia siraiis, siicccssit.Postea veio licri potuil, iiiquit D.
>

nosito, ipsa exilus cjiis liora, oslensus est calesliiim Mab. Elog. num. 77, ut cuni monaciii Ilersfeldenscs
levilarum cwtiis, iii quoiuin mcdio Alcuinns splendi- a ra.ajoribus accepissent in ecclesia sua sepullum
dissima iniliitiis dalinatie;i ccelum conscendere con- cssc Albuiniiin, errore nonilnis putaverjnt cssc Al-
spectiis esl, uti narrat Vil;e scriplor til. cap. 15, biiuim magniim seu Alcuiiium, de quo ;deiiide rudc
nuni. 30. illud epii;iphium coniposiicrunt. linracrito igitnr
CXLII. Celeberrimus scriptor D. Mabillonius, Hermaniius Kirchnerus Orat. vol. U, pag. 62, edil.
quamvis dieni obilus a Vit;i> scriploie sigiiatiiin reti- Marburgeiisis anno 1607 docloribus palii;e su:cllers-
ivendum esse fateatur, annum taineii ex quibusdam fcldi:c annumerat Aleuinum iiostrum, ex codciii
argumenlis et coiijecturis corrigendum, ct Aleuini fortassis cpiiaphio deceptus. Verum ac genuinum
Vitam ad anniim saltem 809 prolrahciidam essc exis- beati Alcuini epil;ipliium quod ipse vivciis dicta-
tmiabat in elogio, cap. 13, iiuni. 71. Veruin re malu- vcrat, in :crea laniina scriptiim ac propc sepulcruiii
rius considcraia animadvertit argumenta in favorem ipsius paricli inlixum fuit; (piod Vit;e scriptor ad
su;c opinionis ibidem prolata aueloritali aperloque fiiiem addidil, ubi etiam a nobis cdilum repcrien-
tcstimonio a:;qualis Vit;B scripioris ac veterum Anna- dura est.
lium non tanluin rerumFrancicarum, sed etiam Ger- CXLIV. .\nnQS .Tctatis, qua bealus Alcuinus obiit
manicariim piKvalere non posse ac proplerea hanc
; delcrminari haud putesl, ([uod de anno ejus obitus
siiani opinionem correxit in addilionibus et eorre- quidem constct, nullibi vcro notatus rcpeiialur aii-
clionibus ad partem i sl-cc. iv Bened., pag. 7G7, ubi nus nativitatisejusdein. Commuiiis opinio csl, ipsum
lotu;ii numerum 77 cjus elogii deleri et seipientia nalum fuisse circa aniium Incarnalionis 735, pioiit
reponi voliiit i Qux haclcniis reluli de auno quo
: jara superius cap. 1, nuni. 8, nolavimus. Ex qua opi-
Aicuinus vita functus cst, (linicultatem habeiit qui- nioiie consequitur quod atligerit annum vil;c septua-
dem at pra>fcrenda cst Vil;e ejiis auctorit;is ab ho-
; gesiinum. Totuin vero viUB suoe cursum quibus opcri-
mine aquali profecla, maxiine cum ei suiriagenlur buscomplcveril, Vit;c illius scriplor paucis, qua; tamcii
veieres annales, non soliim rerum Francicarum, sed in corapendio mulla complcctuniur, hisverbis dcscri-
etiam Germauicarum. In liis plurinuim apud nie va- bit cap. 13, nuni. 26 « Oliositatcm omnibus iiiodis
;

lent Annales Fuldenses veterriini, quos novos appe!- fugiebat nain aiit legebat, aul scribebal, aut disci-
:

lat Lambecius in tom. 11 Biblioiheca; C;esare;c, ubi pulos erudiebat, aut oralioni vacabat et psalniorum
typis excusi sunt. Porro Alciiini obituin ad Caroli decantationi, inevitabilibus lantiiramodo corporis in-
Magni annuni rcgni 5G, qiii Chrisliano 804 rcspondet, dulgensnecessitatibus, etc. i Cujusnarratioiiis verilas
ita refcrunl isti Annales i xxxvi
: Alcuinus xiv Kal. luculentius ex ipsis ejus scriptis patet, qua; virum
Maii ^lcg. Junii) ohiit. Hoc proinde anno ejus obitus sane produnt laboribus variis assidue occupatum,
indubitantercollocandusest. » lla vir raodcslissimus. el orania momenta temporis in erudiendis veritali-
Quo(i si adverlere voluissent Bollandi conlinuatores, bus, in coraniunicandis scientiis, in dandis consiliis,
inquit D. Mab. lib. xxvii Annal., num. 71, operam in instruendis surama! el infimoe conditionis liomi-
iion lusisseiit in hac opinione refutanda, quod fece- nibus, in doctrinis ecclesiasticis ac moralibus ad epi-
runt toni. IV iMaii in Comment. pr;cvio ad Vitam beali scopos, ad sacerdotes, ad nionachos, ad coinitcs ac
Alcuiiii, imm. 5. Ne igitur et nos opcram liidamus, judiccs dirigeiidis, adhibentein. Hiiic niirum non est
in refcllendis viri celeberriini argumeulis, qu;ic jam qiiod post obitura suum sanctitalis faina ubique in-
ipsemel deseruit et qus nullum poslhac scctalorera claruerit, cujus tesles habemus cjus temporis gra-
repererimt, immorari iiulliim erit oper;B prelium. vissiiiios. Rhabanus Maurus hiijussui magistri no-
CXLlll. Joscphus tune archicpiscopusTuronensis, nien sacris faslis intulit xiv Kal. Juiiii. loiii. VI,
qui, ul dixiiiiiis, iii beati viri obitii globuni igneuin Op. pag. 187, liis vcrbis « Depositio doinini Al- :

siiper ecclesiam sancti Marli:ii fulgcntem vidit, au- cwini. I Et in epislola coramenlariis Rcgum pi.T-
dicns ipsiiin jam esse defiinctuin, oeius illiic cum fixa lom. III Opcr. pag. 45 illiim < be;it,c iiicnioiic
clero suo a^Ivcnit, suinmaqiie rcverentia viri beati niagisUuin » appellat. Ilinciii;iius Rlieniciisis cpi-
: :

73 DE VIT\ B. K. .\I.lilM SEU ALCXI.Vl tiO

«rupus In opusculo De non triua Deitnto, toin. I Op. A inile fuisse salis iutclligitiir, consislit , rcducai
r.ap. paa. 173, ot cap.
5, II, pa^;. ti07, sanctuni
i I Tu, iiiquit, tencs iii iiKiiiibtis qiioil iios oliin teiiere
et venrianiluni .VlcuinuMi ; i ct in fMR' cpistoLc ail cogitavimiis scil niichis liiiius s;ectili noslrain iiavi-
:

('arolnm C.alvuui l.iliro ilc 1'r.i'iU'slinationc piidiva ciihiin pru(cllosis vciilis iii v(ir;igiiiciii divilinruni
I viruiii rcli^iosuiii ct iloctiiiii t iioiiiinat, ciiinipiu r:ipiii'riiiit Ii;inqiiilla esl p;uipi'rt is ;
qii;c si liii-

iiitcr illas P.ilrcs Kci lc.->i.c ivccnsd, i (iiioriiiii liilcin iiiiliUitis giibcrii;iciilo et cliaritatis vdo regalur,
ct (luctriuain apuslolica siulcs Koniaiia uoii soliiiu lic- (I;intc s;inclo Spirilu ail ;ctern;c bcalitudinis porluin
iiigiussiiuc acccptavil, vcruui ct iiiiillis laiiililiiis cx- pcrvcuict. »

tulil. Ai\l() Lilir. dc Vita saiicli Ifc-


Siuaia^iliis iii CXLVI. Elip;iiiliis cpiscopiis Tolctaims in .\lciiino
nciUcti Aiiiancnsis oU, apml Mali. < Alciiiuuin
iiuiii. : pr;iHer niitUiliiiliiicm divilitiriini , niiuierosit;iti'iii
sapieiilia pra'clariim, sanclitalis nicrito vciiiMalii- (pioqiic servoriiiu, (pioriiin viginli niilli;i Alcuiuum
leiu > ilicit. .Vniialista Fiil.lcnsis ail au. 7'.ll illuiu baliere dixit, rc|)rchcnilcnilam esse lom. I, cciisnit
lioc elogiu couiiiiciulat < Ilis lcmporiliiis .Mcuiiuis,
: pag. 8(lil, miiii. i, Eiiimvcro ignoravit
liiijiis cilil.

cognoinciilo .Mliinus, s;iuclit:ilc cl doclriiia clariis vei c:ilumniaiiili sludio dissimulavil Elipanliis quod
liabetur, i .Vpiul Biiiupict loiu. V, pa;;. o")!). Dcuique scrvi illi, si t;iiiltis taineii illoriim numcrtis fiiit, non
iii brevi tliioiiico Turoiiico saiictiis :ippclhuiir ; ila fiieriiit iainiili ipsiiis servitio destiuali, scd servi
euliii ibi lcgilur : i .\iiiio SOl sauciiis Alcoiniis ail tcrnis ci clcsiariiiu ct ntoiuislcrioriim (|uibiis prtv-
oliiil. ) .\puil .M :ib. iu Elogio, iiuin. 78. His lcslimo- erat coleiKlas mancipali. Iliiic in cpislol;i ad Laidra-
niis coucordaiit Elogia scriptoruni rccciitiorum. Ma- duin cjnsque socios, libris ailversiis Elipanliini pra'-
hillunii, Ilcuscliciiii, et alii)rnm, fiiii oiiiiies :\lcuimiin jj Oxa prolcslaliir niinquaiii se aliqticm homincni ad
Itcatum pncilicaiil qu;c iiniilcm lcslimoiiia tol gra-
: sttuni servititim coiiipanisse, < seil magis, iiiquil,
viuui scriplorum fiile (liguissima siiul; (eslimoiiiiiin dcvota charit;ile omnibtis Ciirisli Dci mei famulis
vero ipsius Dei uiajusesl qiioil ex iiiiraciilis li;il)elur, servire desidero. » Quauivis ergo pluralitas beneli-
(\nx Deiis per bealiim Alciiiiiiini iii courirmalioncm cioriim aut abbaiiarum regulariier lcgibus ecclesia-
cjus fiilci et pieUilis taiii in vita qiiam posi nioriem slicis rcproliclur, sincmp;; auibilioiic qu;vratur, aut
illius palrare voluit, qii;c ViUi; scriplor ex illoruui avaiitia lencatur, culpa lainen vacat, si iude in;ijor
iianalioue rccensel, qiii de visu tcslari poliieriiut. utilitas ex pcrsoii;v promoveii(I;e digiiilate et nicrilo
< Nnsquam taineu, qiiod sciaiii, iuqiiil D. Mabillo- iii ecclesias redundare posse prudcnter et ipso ciira-

iiius loc. cit., .\lcuiiii dicin fcstiim coliiit Ecclesia, toriim ecclesi;B jttdicio exislimctur. Ea cerle ftiii

ne quideni Turoiiciisis, i qu;e de cjus s;iuclilate tempore Caroli Jlagni nioiiaslcrioruni iii rcgno illius
experiiueuium habtiit et exuvias vila; luorlalis cu- conditio, ul plura illornm salubriiis ab uno tam saii-
stodit. clo ae sapicnle abbaic rcgeiciitur, (|iiatu singula a
CXLV. Foriassis vero illud in Vii.i Alcuini allas sinsulis pict;ile ac doctrina iinparibiis. Iiiiqiius ergo
irreprebensibili male accipiendum cst, iil potc legi- iii Alcuiiiuin est D. Basn:igiiis, (|iiaiido in hisloricis
bus Ecclesi;i; et nionaslic;e humililati advcrsuni, stiis observatioiiibus circa Fclicianam luercsin et
quod plures iii Gallia abbaiias, neinpe Turonensein Etherii aUpie Bcati libros, toni. 11 Tli(>s. .Moiiuui.
cuiii cella C.orniaricensi, Ferrariciiscm cum cclla Cauisii pag. iiOO, caluuiniam Elipanti in iVlcuinum
sancti Jodoei, ac Trecensem sancti Liipi simul le- probat his vcrbis : < Tandeni Alcuiiiiim servoruiii
nuerit. Verumtamen, quamvis exeuipliim istiid ejtis- p imiuero vigiuli niillium et divitiarum abundantia,
modi bit Ht ncino facilc illud imilari velit atit debcat, '-'
qii;e monaclium slvcuIo reuuuliaulein noii dccent,
nihilominus h»e beneliciorum pltir;ililas ab oinni tauquam iiitlalum iiicrito traducit Elipantus. > Ila
culpa vaeasse diccnilum est. Is siqiiidcni pliircs illas cuin corvis croeilat Basnagius, (piein etiani noii in
abbaiias nec ex ambitione qu:csivit, nec ex avariiia Alcuimim tautiiin, verum el in alios scriptores, Felicis
tcnuit, sed prajter suam voliiniaiem a rcge Carolo et Elipauli adversarios, iniquum nierilo rcpreheiidit
ipsi pene oblrtisas obliuuit: qiii idem libcralis^iiiius D. Madrisiiis Opertim sancti Patilini pag. 22(i secjq.
ac boni publici stinliosissimus rex ahlialias illas nnn in aiiimadversionc singiiliri in Basnagii observalio-
in alium fiiicin Alcuino commciidare voluit quam ut nes historicas citca Fclicianani hoi;resin ct Etherii
is nionaclios ad laxiorem viiam prolapsos eincnda- atque Bcali libros.
rct, redditiisipie oinues inipendciet iii usum Iralruin,
CAPUT XIV.
in eriulitionis itlorum profectiim, in hospilum ac
percgrinorum subsiiliiim, ac iu itiiicrum, qnx fre- Beali .Mciiini eruditio et doctriita.

quenter niiiic ail anlam, niine iii .\iigliam, elc, fa- CXLVII. Neniiiieni noslris etiam teniporibus fore
cienda eraiit, suniplus. Qiiain euim ipsiiis Alcuini existinuinuis, qui bcato Alciiino, ciijus hactenus vi-
aniinus a cupidilatc diviliariim ac a reuiuueralione tani inodulo nostro dcscrips-inins, el ciijus nunc
labortim siiorum alicnus fiierit, cx illo responso in- opcra qu;r post priiuain edilioncni reperire polui-
lelligi potesl, quod lesle ViUi; (>jus scriplore cap. 2, inus, vnlgaiuiis, cruditionis lautlcin dubiaui reddere,
num. {'2, rcgi ipsuiii auiplis luuneribus ad se pertra- ;iut iii coiilioversiam iraherc vclit aut possil iniu :

here conanli, dcdit iii li;i'c vcrba : < Domiiie mi rex, ncc quisquani fiilurus esl, qiii iion ccnscat illuui
tiia; iiou dispouo voliiiil;ili rcnticre... libeiiler ctiam Doinnibiis;v\i illius viris illiisiribus, tpii aliipia do-
paterna iii rcgione inca iion moilic;i h;ere(lilale dila- ctriu;e fania ('birucrunl, fuisse superiorcm. Tcsli-
tus, hac sprela, liic paupcr slare dclcctor. » Et (piis luonia miiltiplicia poslea pioducenda, eoruin qui ei-
illius scnsus sit de divitiis et paiiperlate manifestal dein convixerunl, coriini qui prope ipsuin set'uti
in psal. cxxxi v. l.S, toni. I, pag. .jSS, his verbis
, siiiit, et eorum dciniiin, qtii ad nostra usqiie lenipora
I Paupercs Cliristi sunl qui iion aiiiaiit hoc s;eculum, illitis intcr viros illuslres ac ecdesiaslicos scriptores
sive habeant divilias, sive iion Iiabe;inl ;iliquilius ineiilioncui rcccriiiil, abuiide ducciit, (|u;ini iiiagna
:

enim dat;e suiit diviliie ad dispciisauduiu egciiis, noii seiupcr fuerit de cjus vaslissima erinlilioiie el illi-
.lutein (lat;e sunl illis ad possidcniltim; ncqiic spcin hala lidei ac moriiiu doctrina cvisliiiiatio et qiiod ,

in illis debent pouere, iicc salietalem iu illis habere, plus cst, ips;i illiiis opcra cl varii argnnienli hicii-
sed in noinine Clirisli coiilidcre, ct in jtislitia et in bralioiics, (piilitis Ecdcsiam et lillcrariani renipubli'
cbaritate Dci el proximi li;ec cst saluriUis s;inclo-
: caiii loctiplcUnit, tipcrtissitiie coniprobaiil iiullaiii ,

riim, iion s;eculi (liviti;e. i Ea(l;e (pioqiic prcsliylero peiic artciii vcl scicnliaiii, si solain luedieani exci-
iu epist. liO, (pi;iiiiuin ipse a ciipiiliuilc diviliariim pias, esse (piaiii noii docncril, quaiii non scriiilia
abficrit, ct (pi;iiii ;cgre lciat (piod a slalii ipiicto suis traclavcril, et pro siio ;e\i(pic sui genio illu-
pauperlalis (piciii prolcsstis iiliin l'iier;it iii voragincm slrare, fclici prorsiis coiiatn, sludueril, Ci.iimiiali-
diviliariini fiiissct drjecltis, sigiiilical, illiiiiiqitc rogat ciis, rlictur, poeUi pbilosoplius, thcologiis, iitiit ,

nt se or;iIioMllius sn;e dcvoliouis ad ciiiiidcm iiail- eliain, quod noiiniilli iiilli iaiiliii juri^pcritus. l^\- ,

|eitatis (;r;iiliini, iii qiio ipse E;ula, qucm nioiiacltiliil sluiit ciiiiiivcro, sccus ac D. Mabilioiiius |)r;elal. ad
,,

81 FaOBEMI COMMENTATIO. 82

saec. IV nuin. I7G, seiitichat, quoe-


Beiicd., parl. i, A dicil, < Alcuinum Latiiie, GrKceet Hebraice peritura
dam illiiib etiam de legum jiirisque scionlia monu- fuisse ; > quod nec Magdebuvgenses diflitentur
ineiita, ad qu;c perlineie credimus luin Dialogum ciim Cent. viii, col. 777, aiunt Alcuinnra Lati-
de Rlielorica, iii qiio cum Carolo Augiisto suo disci- na', Griec;e et Hebraica; Iiiigu;c sibi comparassc no-
piilo dc pluriinis Komani juris argumenlis disserit, titiain.

lum qu;edam capiliilaria juris Francorum, in quo- CXLIX. De slylo quo beatus Alcuinus in tammul-
rum collectione idein legislator sapienlissimus opera tis variisque suis opnsculis usus est, diflicile accidil
quoque Aleuini usus esl, prout leslatur Benedictus .cquiim ferre judicium ; non cnim omnium de scri-
Levila in pr;efat. ad libr. v Capilularium tora. I, ploris ciijusdam stylo eadem sempcr est opinio el :

cdit. Baluzii, pag. 80G. liajc diflicultas crescit quando antiqiii alicujiis aucto-
CXLVlll.Lingu;iinLatinammagistoristeoplimecal- ris scripta ex velustis exemplaribus apogryphis, fre-

luit, quamvis nciiiunquam giammati-


a regiilis artis qiienier mendosissime exaratis , eruerc oportet ,
tamen dcfectus causam
c;e detleclere vidc.itur, ciijus quoruni autographa peneomnia periere. Menda nam-
ipse prodil in epist. 85 ad Davidem siium scribens : ijiie et laciiniB qii;ie in illis reperiuntiir, slylum mutant,
« Quort vero in litteris vel dislinctionibus non tam atque obscurum nonnunqnam, diflicilem et minus
scholastice curril qiiam ordo ct regula ariis gram- fluidum reddunt. Slylus pariier cjiisdem auctoris
mallc:e poslulat, lioc sspius velocitas animi cllicere nonnunquam mutatnr sccundum niatoriarum quae
solet, dum legentis intcntio oiulorum prxcurrere tractanlur diversitatem. Hinc apud Alcuinnm slylum
restinal otriciiim. Nec ego capitis dolore fatigatus alium notabis in epislolis aliura in tractatibus iheo-
;

e.vaminare possum, qu;B suliiio casu ex orc dictan- logicis, dogmaticis, polemicis; alium iii philosophi-
g qux diversitas ex eo etiam profluit, quoil ipse
lis evolant. > In Giicca ctiaiii liiigua Aleuinum non cis :

inodice versalum, nec in Ucbraica omnino hospitem illorum scriptorum stylo sesc accommodet, quorum
fuisse, non cst cur dubilenius. De Grieca quidcm usus est luminibus, nunc Ilieronymi, nuiic Augusli-
cjuserudiiionelestimoniuinpriclietepisl.So (nunc27) ni, minc Gregorii jlagni, niinc Bod;e, iiuiic aliorura.
ad Homerum, ubi quasdam lingu:c Gr.TCic parliculas De stylo igitur proprio illius judicium maxiine feren-
prorsus crilicc e.vpcndit; dc peritia vero liiiguae He- diini csse cciiseo ex epislolis, cx libris adversus Fe-
braica; nihil plane siiperest, ex qiio iiitelligi possit licem ot Elipantuni, et ex poem:ilicis. Iii epislolis,
qiianlum in illa proreceiit. yii;e enim in Alcuini fa- iis saltem quas omendalas ct inlegras habemus, ne-

vorem ab aliquibus citantur cx qu;cstionibus et re- scio quid iii stylo sit repreheiiilcndum. Adversus
spunsionibus in Genesin aul ex Conimcnlaiio in
, Fclicem et ElipanUira utitur stylo modesto, gravi
Eeclesiaslen, aut ex Interpreialioiiiluis iiomliimn He- et ad confutandos ot coriigendos adversarios apto.
braiconim progenitorum Chrisli, non e pcnii Alcuini Poemata pluia, quibus ncmpe m;ijor diligentia adhi-
veniunt, sed ex D. Hieronymo pcnc iiilegre dcscripta bita fuit, iil illiid dc Pontilicibus Eboracensibus, de
sunl; qiio;l etiam animadvertil erudilissimiis Vallar- rcriim hiini;inarum vicissitudine, dc studiis in aula
sius Veroneiisis in pr;ffatione ad tom. IX Operum rcgis, de Luscinia, de Cuculo clc, noii destituuntur
S. Hicroii. ediiionis novissiina; anni 1758, acpropler- iiigenio, sapore ot quibusdam igniculis poeticis. Ne-
CJ idein vir doctissimus improbat nuperi ciijusdam que tainoii styhiin islorum carminiim, cpistolarura,
Alcuini laudalorisllodvi opinionem, assorentis qiiod et reliipiorum scriplorum cum siylo Ciccronis, Vir-
healus Alcuinus in corrigcudis sacr;c Scripturic exem- fiilii, etc., aut ciim illo quo inclariiere Augiistinus,
plaribus originalium quoque liiigiiarnm llebraiaie el C Ilieroiiymus Ambrosius, elc, ;cqiiiparanduni esse
,

Gneca? peritiam adhibucrii; miiiime enim, ait ibidem pneteiidimus. Illud cerlum haliemus Alcuini stylum
D. Vallarsius, Alcuinus lioc sibi negotium dedit; sed nieliorcm esse, qiiam a qiiO(|uam ;cvi sui pluiimum
neque sibi ea mciis fiiit, ul origimilos lextus consu- adliuc obscuri scriplore pr;clendi possit; ct aeque
leret... Tol;i fuit cjiis industria in conquirendis un- bonum qiiam slyhim miiltorum scriptorum Latino-
deqiiaque Hicr"iiymian;c vcrsionis codicibus, iisque rum nostnc ;etaiis, in qua Latiiiam lingiiam miiltis
sedulo iiiler se conlerendis, ut qii;c probanda sibi in scholis ciira maximo, nisi modcla aflcratur, rei
essei lectio, ex eorum lide qui melioris emeiidalio- lilterarias damno nogligi ac coiiteinni dolomus. Veriim
nis el noUe viilerentur decerncrel. Ihcc (|uamvis ita de etiam de Aleuiiii eruditione littera-
liac re, sicut
sinl, nihilomiiius vero simillimiim csl Alcuinum eru- ria in rcbiisgrammaticis, pliilosophicis, mathemali-
ditionis cujusvis sompor cupidissimum, id omne di- cis.elc, eruditi ipsimet jiidicent ex ipsis hisceoperi-
scere vohusse, cujiis discendi in patria sua Anglia bus ante illorum oculos posilis. Eruililorum qiioque
jpsi occasio fuit. Certe sacrarum liiigiiarum studium allentioni et legeiitium cognilioni niaxiniain parlem
ibi diu cl ad Alcuini usqiie tompora floruisse testem doclrinas illas lidei ac morum, quas beatus Alcuimis
habemus omni exccptione m;ijorem Ven. Bedam, ipse mento teiiuit et suisdiscipulis tenendascommen-
qui lib. IV Hist. Gentis Angl. cap. 2 leslatur, suo davit, relinquiraus, ne in singulis recensendis ni-
tempore ex discipulis Theodori cpiscopi et Adriani mium prolixi simus; pnccipuas nihilominus illarum
abhalis superfuisse, « qui Latiiiam Gnecamque lin- per dislinctos paragraphos commemorare jiivat, ex
guam ;cque ut propriam in qua nati suiit, norint. » ([uibus inlelligi possil, quse illis lcmporibus cura,
Sacrarum pariter linguariim sludiiim iii schola Ebo- D ([iiod syslcma rcligionis, quanla purilas et integritas
racensi floruissc ex apparatu librorum ibi custodito- moralis disciplina; fuerit.
rura innotescit, quem his versibus describit Alcuinus
in poemate de Pontif. Ecdos. Eborac. § I. De Canone sacrn; Scriptura.

Illic invoiiies vetprum vcsligia Palrum :


CL. Integrum sacrorum Librorura Canonem
yuidquid liabel |iro se Lalio Homaiius in oibe, qiiem in poomale 6 describit, taiitse auctoritatis esse
(jrscia vel quiclc]iiid iransniisil clara Laiinis : judicat,
Hebraii-us vel qiiod po|inlus l)ibit imlire su|ierilo,
AlVica biciQiio vel quidquiii luniiiie S|iarsit.
De quihus et nulli jam dubitare licel;

Has ergo linguas ipse Von. Beda, calluere


calluit
ob rationem, quam mox suhjicit his versibus :

illius discipiili, calluere boali Alcuini magistri qiiid- His elenim liliris vere est coeleslis origo
;

ni el ipse illorum discipuhis lam industrius eas cal- llos quia diclavit S|iiritus ipse Dei.

luit qiiod ipsiim ex teslimonio Josephi sui discipuli


: Moncndum vero hic lecloiem consuimiis ultimos ,

coUigitur, cui pi"ccepit, ut in conlrahendis in com- versiculos in cod. Vendobonensi integrum carmen
pendinm beati Hieronynii Comiiientariis in Isaiam claudenles, in cod. nis. iicne coa;vo, serius in bi-
HebraiaB veritatis tramitem scqiierotur, uti diximus bliolheca collogii sancti Paiili Ratisbonensisdetecto,
supra num. 48. Consentiunt de hac re ploriqiie scri- subjiiiirlos haberi priin.o parli ojiisdcni carrainis, ubi
ptores Angli;C, pra-primis Joannes BaKciis, qui aii- posl vcrsum :

ctoritalc Aiinalium cvmiiabii Canlabrigiensis iiixus Ad laudein Clirisll iiroprianii|uc in ;,ccla salutem.
K DE VITA li. F. ALIIINI SliU ALCUINI 84

Un !>i>iiaul : A virgiacm veiuai esse Dei geaitiicPin. Ibid. ct lib.


Coiliciliiis sjriis lioslili iluilc periistis
VI adv. Eeliccia aaiii. i). Verum de liis plura pro-

E?.ra Dco firveiis lioc rcpiravil o|iiib. lixias liiic refcrre iioliiii, ciiia ejiis doclriiac du

lncu liisce mysteriis copiose |irosteiit iii cil'Utis llbris du


I). Lumliocius, u i|mu Iioc curiiioii iniiliiuviiiiiis,
Trinilate cl advcrsus pi'u;di«tos auctores Adoptia-
yCira Dfo legil t.l licitlo, fucili iii lcilioiic vcU'iis
pro nisnii.
scnptiirj' errori', uc('i|>ioiiilo iiiiiiinim F.i /'.I,

ct ia iilliiiiu syllaliu </(> iic^Ii^^ciKlo vir^iiluiii illi sii- § III. De gralia el lihero arbilrio.

|>cnii>liu'laia, iadicut loco do lcgciKliiiii i-ssc;


(iu.u CLHI. Liberlulem arbitrii siiaiil ac iiecessilaleni
/)t'u. Iluiic iiej^lcctuiii in Laniliccio juiii iiot,i\il cl. gi'uti:cbeutas .\lciiiuas variis in locis docet el propii-
(•eiitilotliis ia .\iiuleclis Vciulolioaciisilius I). holluiii guul. Sic lib. II dc Trinit. c:ip. 8 i Si, iiKpiil, iion :

loin. 650, (iiiuin\is et i()se vir pncclarus dcce-


1, pu;;. cst Dei gruliu, (pioaiodo sulvutur laiindiis; ct si non
ptussit, ckistiuiuas vir^uUini illaiii (lenoture liltcruin est liberiim arbitrium, ipioiiioilojadicabiliii iniindas?
II, et loco liddo lcyciKlaia esse Ihidoii. Veniin iios Siiic diviiKC grati:e adjiitorio, ait ibidem, libcrian
iniaiiue (luliitauias iii coiiice Veuilolioueasi a'(|ue uc urbilriuia nec converti potest ad Deiiai, iiec proli-
in illo collegii suiicti l'uuli Kutisli. legeiKliiin esse ccrc iii Deo. > Pro graliis pneveiiieale et salse-
noii lit Kado, s-cd
: F.ira Deo. K/.ra vcroKsiinis cst,
:
(pieiite iii cpist. 55 (naiic. 011) ilu orut « Du vclle et :

|>i'OUt putet ex illo liajiis cariuiais versu :


perlicere; du iit misericordiu liia pncveiiiut nos ad
lliuc Ezrae, Ncaii;p, Jiiililh, tsleniuc libcllus, iacipieaduia, et sabscqaulur :i(l pcrriciendiim. > De
graliu comilunte et perscveraiitia' iii episl. 70 (nuiic
Eninivero Ksilrain sacros Lilnos ia caplivitale Ba- n
III) ita scribil < In peccalis iiascimur, scd gratia
:
liyloiiica oliiii coinhastos vel ile|ici'(litos repaiasse a
reaascimar,qii;e iios iii bonooperecarrentcs coinile-
inultis creditian esi, (luain coatroversiain eriKlite
lur, et nsqiie :id liaein perseverure fucial. > Demiiin
(lisciissit D. Calinctiis iii dissert. Coinnieiiturio iii
iii cap. !), V. 1 1 , Commenl. ia Eccle., Pclugianum se-
Liliros Esdi':v pnefivu. lliuc ergo siiam verisiniili-
ctaiu illis verliis Aposioli Uoiii. ix, l(i, jVoh est
tudinoin aniiliit coiuinuuis qu:c liucasqae iavalait
roleiilis, ncqiic ciirrciilis, sed Dei misercntis, de-
opinio, quod Fludo ultlius VedustinussacniinCodicem
strai ait, < qiiia, inqait, sine graiia Dci nec volimtas
opera Alcaiai pro suo nmaaslerio reparari l'e-
lieali
bona erit iii bouiinc, iicqiie ciirsus boni operis siiie
teril; cujiis operisetiaai .\lciiiaus iiec in cpistolu ili
(nuac 51) ad inoaaclios Yedastiuos iillaia inentioiiem
Deo fieri valet. >

facit, elsi ibidein titulos ecclcsiuruin cl altariiiin a § IV. De baplismo et confirmalionc.


se dictatos ; inissas et lioiniliain in lioaorein suncti CLIV. Dc baptismo adv. Felicem, niim. 1(>,
lib. ii
Vedasti a se pro mouuclioriini Vedasliaorum asii docet nemiiiem ia |iaptisin:ite Joannis adoptiouem
compositas coiiiaieinoret ; et ia carai. -11, in (iiio rdiorum Dei aut remissiouem peccatoriiui accipere
oiniiia oraamenta ac nuiaera u Hadoiie iu ecclesiam potuisse. Et libr. ii in Joami. cap. 5 baptizalum ab
ct moausteriani saneti Vedasli colkiia receasel, de b;erctico, schisaiaiico aat qiiovis facinoroso in con-
sacro Codice illius rogata reparalo oiuaiao silet. fossione sancl;c Trinitatis rebaplizari non debere.
Credum ergo .\lcaiiiani curmeii illud uJJidisse sacro la epistola de c;crenioaiis bupiismi el in epist.75
Codici jiissn Caroli .Magai a se eineaduto, el in bi- (niinc 90) ritas baptisaiatis et coalirmalionis sccnii-
bliotlieca Viadolioueasi, Lamlieeio judice, adhac sa- duin Ecclesi;c iisum el sanctorum Patruin doclrinam
pcrstili. Corrigeiida ergo est nota quani, aoadiiia C describit. In epist. eadem ad Liigdunenses, et in 97
viso codice suncti Puuli , dedimas ad idem cui- (aiiacllo) ad Paulinum llispaaos quosdam rcpre-
men 0, ad v. Rcido. liciidil, ([ui « conlra aaivcrsalem, inqiiit, Ecclesi;c
CLI. la priori pncdicti carmiais parte omittitiir consuetadinem aHirmanl, sub iavocatione Triailatis
I.ihcr Toluir, nisi desit ibi versus, scriploris fortasse iinam esse mcrsionem ia baplismale agcndam. >
iacaria iatermissus ; ia ulteru siqaidem parle, qnx Alios quoqiie iii eadem episi. ad Pauliniiai erroris
in iili'0((ue ms. absqae aovo litalo priori juugitar, arguit, qui triiiam voIciUes facerc incrsioaeai, in
idein qiioqae Liber babelar. Libri .ipocahisis aaclo- iiiia(|uaque mersioue iiivoculionem Triiiilalis repe-
rein Alcuiaus credit Joauiiem, qiii Evaageliiim scri- liiat, trcs pcrsoiias tcr noiaiuaado Qaid opas esl,
: i

psit, ftt siiper pecUisDoiaini in Cieiia reciiliait. Libriim iiKiuil, tertio replicare, quod scmel (hctum suflicit? >
Eccicsiaslici relert ialer Scriptiiras diviailns iiis|ii- Nccessitatcm triiuc mersionis iii cii. epist. ad Lng-
r;\ias, cap. 14 de Virliilibus ad Ciiidoacai coaiileai; daaenscsprobat auctorilatesanctiLeoiiispap;c. saiicli
et ibidcm cap. 17 eaindem laudat luiKpiam Scriplii- Hierouyiai et saadi .\iiilirosii de epistola vero saa- :

ruin sanctum; qiiumvis lib. i adversus Elipuuliim cli Gregorii .Magai ad Lcaiidrum episcopum llispa-
n. 18 rcspondeiis argiimealo e\ cap. wxvi, 1 1, Ec- le:isem, qa:c illi objiciebalur, dubius h;csit, an illius
cli. addacto sabdabilare videatiir, iiam liber illepro-
sil, aiial) aliipio illius secl;c auclore siib ejusnomine
phcticis sive sacris debcat acceascri, ob anctoritutem scripta sil, < ipiia, ia(|uit, illain in cpistolari siio li-
sanctorum llieronymi et Isidoii, qui illuin apocryphls bro, (pii dc Uoiiia nobis allatas est, noii inveaiuuis.>
unnumeraat. Vide tamea qu;c ad illum locuiii loco Condoiiaiidiim crgo est Alciiiao qaod si>verius judi-
citatonotavimus. iJ ciuai liilcrit advcrsiis illos llispaiios, uaius mcrsionis

§ II. Dc Triniliitc el Iiicanuilioiie. assertores. Maxiiuus nauKpie osor onniis in Ecclcsia


CLll. Siciit beatiis Alcuiaus ia Caaoae librorum iiovitalis iusistebut cousuctudiai, qn.i» sno lemporc

saiict:c Scriplune, ila et iii reli(piis lidei dogm:ilibus iii Ecclesia Uoiaaaa, iii ecclesiis .•iiigli;c, Cialli;c ae
seinper sunctorinn Puti iim cl priin;ev;e Ecclesi;e do- ll:ili:e vigcbal, siinubpie doctriiuc saaclorum Pa-
clriiium pro aoraia liubuit, a ipiu pncarimis circu liuiu, ipios ;dlcg:iliat, cl (piibiis aaiiiiaierari possunl
iiiysleria Triaitilis et lacaraaliouis nallis luerctici)- 'fcrtalliauus Libr. uihcisiis Pruxcum cl de coron.i
raai aal iiliiIi)so|ilii>runi sublilitatibas ac r;iliociaiis lailitis; s:iactus Cyrillus llicros. Culechcsi ii ; sun-
averli potiiit scd potiiis dogmata illa sempcr iii
;
cliis llasilius de Spiritn saaclo c:>p. "il cl :ilii apad
Ecclesia rccepta siiis discinalis ia libris de Triaitate Murlene de aiiti(|. Ecclcs. Uitibus lom. 1, pu({. lii',
sii:iviter iaslilbivil; ct ia liliris adveisiis Ecliceni ct iiam. 7 ac (leiiiuia Pualiaas .Vipiilcieasis iii dictulu.
;

^ Elinaulum fortiter dereuilit, aperle prolessiis, Palrcin (picm pridcni u aobis ia bildiolhcca Sulisbiir^eiisi
ct rilium el Sfiiritiim suucliiai iiiiain esse Dcuin, (lctectuiu D. Muasi iiov^c Coacihoriiiii edilioni iiisi>-
iiaiiis stibsUmti.e, aaias csscali.c, aiiiiis polcslatis: riiit loiii. \lll, i>;ig. il-il. ILcc coali'o\ci'siu posl AW

r:itrein prulitctiir u se i|)so, Kiliaia ;i Palre geiiitiim, cuiaiaa ^iliipaiailiii (liir:ivil, (|ii;e deiade iii coiicilii»

Spiiitiiiu sunctiiiii ;i 1'ulie etEilio:e(piuliterpr(>cedcn- VVoiiaaliciisi :iiiiii 8(18 lcniiiii ilu esl , iilu can. 5
iMU.Lib. de rriii. r.liiisliiin siaiulverum csseDeum
1
dccciiiiliir, ulruuxpie recluiii , iurHniquc iricpit''-

ct vcniin boiniiicai iii iiiiil;ilc pcisona'. Ibid. Iib. ili, bciisiliilc ia siacla Dci l.cclcsia liubcaduia c>sc, mii-
iiy. 11; cl Iili. 1. ;elv. Llip.iiii. aiiiii. -Jl. Hcal.im (.1111 suli' cl cl liiiiu.ii iaciin.iaciu.
. ;

sr, KliOBEMI COMMEMATIO f.C)

CLV. Dasnagiiis lom. II Tliesauii Monunienloruiii A Kt in epiitola 30 (nunc ii) Flaviiini Dainoelain a.l
Citnisti pag. yj^f iii not. (b) iii eiiist. ;\d Lugdunenses |iiignanduiii cuin liosle iler niolienlcni liorlalui', tit
'" '

iibi Alcuinus scribit tres noctes


tresque die-, qnibus ^iiius peccala sua conrcssione expiet, laiidalo priscis

Joiias fuit in venlre ccti et (ibristus iii corde teri;e, iiiilitiljus inoie, inquifCanisiiis, cujus veiba reluli-

syiiccdolice posse tics raersiunes et trcs elevalioiies inus iii iiolis ad epistolain citatani.
iii baptisino designare,
ipsum bac ctisi ferit < Al- :

§ YI. Dc eucliarisiia.
ciiinus, inquit, iiunieris inbiabat, ct iinle pucriliter
CLVII. Qn.T, ineiis ac scntentia beati Alcuiiii fuc-
nivsleria vohiit ad fatititatein usquc clicere. > Non
rit de inysteiio eucliarislia; cl dogmate transsubstan-
aticndit, opiiior, liasnagius pcr acretii liaiic ceiisu-
tiationis, ex plurilxis illius epistolis, nenipe 36, 73, el
rain sitiiul peti Patres antiquiores, qiii certe pueri
l^2i (nunc il, 90, IG3j innotescit pra-piimis vero
iion eraiil, et nominalim sanctissimum ac celebcr- :

illain pandit in epist. 4l Paulinum rogans his ver-


riinum ponlilicem Lcdnem liitjus notuinis primum,
eodeni modo verlK» D. Paiili llotn. vi, 5, interpre-
bis : 1 Ne qusso olliviscaris in tuis sanctis oralio-
nibus nonien amici tni Albini, sed in aliqno meino-
l:intem, cujus aucloritale nixus Alcuinus, verba illius
riie gazopliylacio reconde illud, ei profer eo teinporo
cv cpist. 17 ad episcopos Sicili;e ibi adducit, qu;c ita
sonant « Sepnlturain triduanam iinitalur trina
:
opportuno, quo panem et viiuim in sulistantiani cor-
poris et sanguiiiis Cliristi consecraveiis. i Quo sano
demersio, et ab aijuis elevalio resurgentis instar est
tesliinonio iiullum pio dogmate traiissiibstantialionis
de sepulcro. i Quid in h;>c interpretatioite pucrile
co teiiipoiecredito illuslriiisdaripotuit. < H:ecnostra,
sil, ct an non magis ptierilis sit Basn;igii censuia ad-
b;cc inajorum nostroiuiii tiles^qu;^ observatio in ill:t
vei sus veteres Lcclesi;i3 doctorcs, judiceiit «'qui re-
runi ;cstiinatores.
verba est doctiS'-iini D. Mabillonii Libr. de Liturgia
Gallicana pag. 'J.j, edit. laris. aniii I7-29) qtiam
§ V. De coiifcssionc pcccalorum. uliiiain fratres nostri aversi jam tandcm vel seru
CLVI. liaplismo picnitcittiam cottiparat Alcuinus, agnoscant, neqne nos ainpliiis provocent ad fictitiaiii
baneque vocat secuiiduni in Ecclcsia baptisnia quo illain iiovationem, quain Pascbasio Radberto auctora
jier confcssioncni htimilem saccrdotibus factam s;ec. IX contigisse criminantur. Unius Alcuiiii aiicto-
abluiinur a pecc;itis post prinittm baiitisnia perpetra- ritas tam clara ct manilcsta banc contioversiain
lis. < Nonne, iiiqtiit in epist. 9ti (iiunc 112) ad ino- dirimere deberet... et qui tam perspicitis verliis
it;iclios Gothi;c, iii sacro liaptisinate saccrdotibus dctrabit (ideni, is non veritalis.sed conlentionis, sed
Cbristi iiostiu! fidei confessioncm dare debeiniis, cl erroris, sed scbisniatis amator est. » Hatic Alcuiiii
sic sacerdot;ili ministerio, diviiui opeiante gralia, ab inentein oorrumpere nisus est D. Basnage tom. 11
(iniitiijus ablui peccatis'/ Cur eliam in scciindo pcc- llist. Eccles. libr. v, pag. 899 seqq. qiteni refutavi-

iiiteiiti;e baplismatc per conlessionein huiiiilitatis ito- iiius animadversione in censuras illius advcrsus dis-
slr;c, ab oinnilius post primmn baptisina peractis, qiiisitioiiem D. Mabillonii de auctore Libelli Confes-
eadem divina niiserante gr;ilia, sacerdotali siniiliter sionis (iilei loin. II, pag. 384.
auvilionon delieinus absolvi peccatis'? » El in epist. CLVIli. Fuit tunc leinporis in Ilispania quorunidam
79 (nunc9i) ad Aqiiilain, atiitnarum pastoriluis in- opinio, snlcin csse in sacrificiuin, hocesl, in materiam
ciilcal, ul hortcntur fideles .id confessionis puritalem panis eticharislici miltendum, seu misccndtim qiioil ,

et poenitentiie conipiiiiclioncin, i qiiia, itiqttit, hoc ,


iniprobat Leatiis Alcuiitus in cpist. 75 (tiuiic 90)
seciiiKluin baptisina est in Ecclesia, iit qui post pri- 1 contestalus, « quod illam consuetudinem nec uni-
iitutnerraverit in aliqiio delicto, in hoc scctindo cor- versalis observat Ecclesia nec Romana custodit
,

rigalur. i Porro iii citata cpist. ad Gothos pravain auctorilas. Tria sunt, inqiiit, in sacrilicio offerenda,
qu;e in illa proviiicia iiiolevcrat consuetudinem re- panis, aqua et viiittm... cl panis, qui in corpus Chri-
prebendit et confutal, quod laici pecc;ita sua sacer- sti consecralur, absque ferincnto nlliiis allerius infe-
dotibiis conhteri iiolient, existitnantes siiiricere illa ctionis debet esse niundissiiniis, et aqua absqiie omni
in occulto Deo coiiliteri. Nccessitateni crgo confes- sorde purissima; ct vintitn absquc omni cominixlioni;
sioiiis saccrdotibus facieiukc probat 1° quod Chri- alterius liquoris, nisi aqu;i;, purgatissimum. E\ aqiia
slus sacerdotibiis dcderit potestalein ligandi et sol- et farina paiiis qui consecratur in coipiisChrisli
lit,

veiidi < qiiid


: solvit, inqnit, saccrdotalis potcslas, aqua etvinum in sanguinem conseciabitur Christi. >
si vincula non considerat ligati? » 2" Idem prohat Ex quibus verbis evidentissime demonstratur usuiii
exeniplo leprosoruin, quos sanandos Doiniitus ad paiiis azymi in eucbaristia lempore Alcuini, atipie
saccrdotes inisit ; et 3° exeinplo La/.ari, qucm solvi adeo ante Photii discidium, pene iinivcrsalein fuisse,
per discipulos jussit « nitnquid, inquit, non fascitt-
: non in Britannia tantunt, in qua ipse natus est, et in
iiicnta morlui eodein verbo solvere potcrat, quo Gallia ubi diu moratus, vcrum etiam in Romana et
niyrluuin vil;\; icddiluin dc sepulcro prodirc jtissit? » tota occidentali Ecclesia quod erudile, more suo,
;

4° Exemplo Davidis qui corain Naihan propheta de osten lit D. .Mabill. i.i Dissert. d.; Azymo el Fer-
peccato suo scmct accusavit < Hoiiiini, inquit, pa-
: mentato cap. 9 tom. I dcs ouvrages postbumes pag.
icfccit vulnus suum, ct a Deo niox remcdium acce- 153.
pit. I Idipsutn probat ex Sacramentario Ecclesi;c, I
CLIX. Ad bunc lociim Alcuini mox a nobis descri-
inquiens < Si peccala sacerdotibus noii suiit pro-
: ptuin D. Basnage lianc notam addit < Hispanos
:

denda, quare in Sacraineiitaiio reconciliationis ora- theologos, ait, non fuisse ttinc lemporis transsub-
tiones script;c sutit? Quoniodo sacerdos rcconciliat, siantiatorcs facile probarelur, si ex sale inixto pani
quein peccare non iio\it? » Denium vcro confcssio- ducere liceret no'ds argumentum. » Mirum cur !

nem asserit iii iis, qui gravioribus peccatis vel con- argumentum ducere non liceat, quo rei cujusdani
setisu vel opcre vel prava consuetudine se obnoxios veritas facile probari possct? Ex sale pani niixto fa-
lecerunt (quos tribus mortiiis a Christo resuscitatis cile probaretur, si Basnagium recte intelligimus,
ciiinparat), nccessariain csse pncparationcin ad digne tbeologos Hispanos tunc transsubstantiatores noii
conimunicandum de corpore et sangnine Jesu Cliri- fiiisse; verumtamen eo argumento uti illi non licc-
sli: < II;ec, inqiiil, cogitatc, cbarissimi ftatres, et in bat. Quiil veio prohibebat? Nenipe viro docto satis
qitalicunque harutn triuin morliuin gcncre si qnis ex aliis fortioribus documentis ac testimoniis notum
jaceat, citiits ad confessionis probatissiina medica- cral, Hispanos theologos tunc, ct antiquioribus teni-
iiienta confugiat... ut iion adjudiciutn dainnatioitis, poribus traitssubstantiatorcs tuisse, quibus levissi-
sed ad salutcm sanclilicationis comniunicet corpore mum argumentuin ex quorumdam coiisuetudine,
ct sanguine Doinini nostri Jesu Chiisti. i Similia salcm in sacrificium niittendi, opponere non licuit;
(!ocume!ita de necessitate et ntilitate confessionis sicut nec ex usu panis fermenlali argumcnlari licel,
p.ccatoruin facicnda saccrdotibus tradit beatus Al- Gra;cos non csse ti'anssubslaittiatores. Sapiciitiii;;
tuinus fratiibus Turoiiensibus toin. II pag. ISi. ,
01 go vir doctus b;inc iiolam supprcssissct.
,

«7 DE VIT.V U. V. .\Lbl.\l SEIJ .\L(:tl.M KKOBENII COMME.MATIO.


5 VII. Dc- iuniluiiiin iiilt'n;ssioiif, iiiiiijdtuiiu et urii- A cjitliolicus, scipialnr prohalissiiii;iiii sanct;e Uuniaii;F
liunc piu muitiiis. Ecclcsi;e aiictorilalciii, iit iiiiilc catholic;c (idci iiijlia
,
(I.X. A(l ilo^iiiata (iilfi catlKilicu' cliaiii |u>rtiiu'iit :iccipiiiius, iiiile cveiiiplaria s;iliilis iiostr;u scnipcr
iliictiiiui' hcali .Mciiiiii ilc saiicldiiini iiuciccssi li;ihi'anius; iic incinlua ;i c;ipilc scparciitur suu : iio
,

10 pin;,'atiirii) o. ili> oiatioin' pro uiortiiis. Loii^iiiii cbiviger rcgiii ca-lcstis alijici;il, qiios a suis deviassc
I ssct oiiiiiia illa loca liic dcsci ilicic, iii ipiiliiis iiiciis
iiilcHigit ilocliinis. > Ac proplcrca
udversiis lih. i

i'cati .Mcuiiii ilc saiictoriiiii, ipios l^^cclcsia tainpiaiii Ecliccm, iiiiiii. (i, « Ecclcsiaiii vocat alia-
U(iiiiaii;iiii

bcatoi! Hci visioiic iiilii cci lcsi;iriiiii c;ipiit.> El lib. vil, iiiiiii.
iii ca'Io gauilciitcs colit, iiiMica- 13, docel,
lioiic ct iiitorccssioiii' ilcclaraliir. Diio saltciii lcsli- < Uomanam Ecclcsi;iin a catholicis el recle credenli-
hiis essc sciiiicndam.
aioiiia liiic rclcrrc sulViciat; iiiiiiiii, ipm aliis liiluciaiii
•rga saiicloniiii prcccs iiis|iiral; allcruni c\ i|iio
CIAlll. Il;i'c fiiit (loclrina cclchcrrimi Iiujns lollus
piopria ipsius Calli;c, Eraiici;e, (;i'rniaiii;c et .\iigli;e inagistri, illu-
iii illoriiiii iiilcrcossioiicliclucia ap-
parct. Ail rralics 'l"ur(moiiscs (imnc strisipie s;ec. viiiin Ecclcsia docloris, nuii iiovilcr ef-
iii cpist. 111 '23)
.criliil : < fcliv rainilia lali yauilcns pastorc... lla- licla, sed a tciii|>or(' aposlolornm tradita cl inter
lictis ciiim Dci graliain aiixiliaiitcni voliis, cl nia- priores igiioraiiti;c el harharici iicliulas conservata.
ijiiiiiii iiilcrcessorcui , saiictmii scilicct iMartiiiuin, H;cc fiiil lidcs siinimi ac polenlissiini rcgis ac inipc-
ilcprci aiitcin pro vobis : ipiia iii ciijiis scrvitio i|uo- raloiis Caroli Magui; li;ec fuit lides oinniuin illius
tiiiic stalis in iloino sua, illiiin lialiclis iii ciclis oiniii lemporis pontilicum, el orthodoxorinn principuin,
Pro scinclipso ila ad saiutnm
liora S!iirrai,'alorcm. i
arclii et C|uscoporuiii, omiiiuinipie tidelium Chrislia-

WillilnonUiui prccalur, tom. II, pa^. I!».") « iioriim, ut iniruin sit, potuissc rcceiitiorilius teinpo-
lica- B :

lissimc ('.lirisli sacerdos! iie iios dcrcliiii|uas lalio- riliiis, iiiler viros cliaiii doclos et crnditos reperiri,

lantcs iii lcrris scd prcciluis tuis dc ca'lis ailjiivarc ipii illis dogmatibns recciiliorcm origiiicm assignare
;

noii ccsses. Yita liia apiid liomines seinper piobiita vel aflingcrc vellciit. Veruin li;ec heterodoxorum la-
luit pro Dco siut picccs tiia' apud Deum seinper in-
:
horiosa, siiiuil vero friislranca diligentia est, qiia iio-
lciit;e pro lioiiiiiiibus... felix anima, ipia; s;eculi vandi spiritiim a seeiuoliri, suisque invcnlis antiqui-
lahores ilereliipiisti, ci ccelcstem cuin inuliiplicis sii- talis fiicuiii ohducerc coiianlur.
doris Ini fructn rcqiiieni inlrasti... Crcdinius te iii CLXIV. Orlliodoxi hiijiis doctoris nomen Calvinus,
pnusciitia Domiiii Dei tui oinnia possc impelrare, qite cxigiia lilleiariim nietalhesi, iiiilio pcr sunimam frau-

poscis, clc. ) Kx ipiibns simul patet, bcaliim .\lcui- deni ct impostiiiam iisiirpasse Iradit Canisi;is in pr.-c-

iiiiin ininiitic diibitassc quin saiicli honiines aiilc fal. ad lcciorcm in Di;ileciicam .\lciiiiii loin. U Lecl.
Anli(|. Edit. Basnagii pag. 180. Similia hahet Spoii-
diciii exlrcini jnilicii iu ca;lis Dci pra'scntia ct vi-
sioiie fruanlur iiiio in cpist. 97 contrariani : fo-
danns .\nnal. Ecclc. loni". III, cdit. Ticiiii. pag. 61,

vciites opinioncin reprcliciidit tanqu im vuliierantcs luiiii. 9, uhi aitIpse (Calviiius) arK|uando Iraiispo-
: <

saiictn! el calhulica; Ecclesiie uiiilalcm ac uiiiveisalis sitis littciis .\lcuinuiii sese noiiiiiiavil, uli iii Inslitii-

lidi'i veritalcm.
tioiiis sn;c editionc .\igcnloralciisi anni 1539, nomen

CLXI. De igne purgalorio quorumdam justorum icmulalus magiii illiiis .\lcuini, qtii Caroli Magni
ila scriljit dc lide Trinilalis cap. 21 « Suiit
lib. iii :
pnccejitor fuit. > lii iiidice quoque expurgatorio
quidam niinulis quibusdam peccatis obnoxii,
jusli queni D. Basnagius in ohservalioue in eamdem Dia-
qiii ;edificavcruiil supra luiidamcntuin, quod Chri- lecticam .\lcuiiii p;ig. 487 citat; et in altero indice
Q liliroruin probiliilornm Houuc aniio I70ledito, quem
slus est, feiuiin, ligna, stipulas, qu;c illius ignis ar-
dore purganlur; a quiluis inundali ;cleiii;e fclicila-
ipsiuict iiispcximns, leceiiscntur Alciiini seu potius
lis iligni eliieicnlur i Ilunc igiiem .\lcninus gloria.
Ciilvini Commenlarii in Lihros lie Trinilate. Veruni
dcpiugil in c;»rmine de Pont. Ehorac. vers. 903, ct D. Basnagius hic. cil. expurgatores, Spondannm el
C:iiiisiuiii hac in le vulg;iri quodam runiore dcceptos
vers. 087 seqq. llis porro :ininiabiis prodesse vivo-
niin suflragia ilocet in episl. 131 (iimic 178) ad ^E- fuisse crcdil, ct ah aliis credi viilt, donec Institutio-
dilbcrluin episcopuin Ilagulstaldciisein his verbis :
nis (^.alviiii .Vrgcntoraleiis s illa edilio appareat, quam
• Snlfragia vivciiliuin prosiiiit niorienlihus vel ad inemorat Spoiulaniis. Uationcs su;c opinionis, quas
ihi D. Basnagiiis profcrl, haud conleinnendas cen-
veiiiam pecc;itoruiii vcl ad in;ijoris glori;e auginen-
lum. El Edilthrudam semus pr;escrliin qiioil iii novissima editione Indi-
» iu epist. 151 (niiiic 200) ;ul ;

cis, jiissu Bciicdieti XIV recogiiili et aiino 1758 editi,


scrihit : i Si uiio suiit aiiiici, felieior csl raors pr;e-
Coninientaiii illi .\leiiiiii scu Calviiii noii legantiir,
cedciitis, qiiaiii subsequentis; liahct eiiiin, qiii fra-
sed IriluKuitur Luc;c Lossio his verhis < Lossiiis :
teiiio ainorc pio se qiiolidic inteiccdal, et laciyiiiis
laval prisliiKC errores viUc. >cc dubiles prodcssc pi;c
Lucis Alcuini abhaUs Tiironensis de fule saiict;e et
iiidividiKc Trinit;ilis lihri trcs, coiiimeulario ilkistrati.
siiUiciludinis curam, qiiaiii pio aniiiia illins geris.
Inilcx Trid. > llos commcntarios, clsi miiltum i\ux-
Tihiprolicit ct illi tibi itaqiie quia iii lide facis etdi-:

lectioiie; illi ut vel pcuna levigetur, vel bealitudo au-


silos, nccdiini ohliiiere polmnuis.
gcalur. >
CLXV. Dedoclriiiis ad perti- morcs Christianos
neiilihus, qu;is hcatiis Alcniiius
liomiiiihus ciijusvis
§ VIII. De Ecclesia. I) sl;itiis ct condilioiiis, rcgihiis, principiluis, judicibus,
CLXII. Np loiigiorcs siiinis iii reccnscndis he;iti ducibus cxercilus, poiililicihiis, ahhatibus, monachis
Akiiiiii iliHli iiiis circa dogiiiaia liilci, id uiiiiin ;iilliiic cl saiicliiiioiiialihus, vidiiis et virginilus, atque inte-
couiincniorarc siilliciat, iloclorciii hunc, ipio Ecclc- gris popiilis eiiiii maxiino iclo, cuiii gravilatc ctqiia-
sia occidciilalis illiiis ;elatis majorcm vix cclehriorein d;ini magisterii aucloritatc nbiqiie iiieiilcal, pitilixius
cerli' iioii hahiiil, coiistantcr Eeelcsi;e catliolic;c ac liic (lisscrerc, casqiie rccensere super-
siiigiilalim
lloinana' ancloritali adha'sisse, :itipic ad liaiic se- tliium cxistimanins. Ilhis scdiilus ac pius lcctor iion
qiiciidani siios iliscipiilos, cl omiics alios quos pro- tanluin iii opuscidis iiioralibiis, vcruni ctiam in epi-
jiiio siio jiulicio privat:vqiie sciciili;e ac spirilui ni- slolis faniiliarihiis copiosissiinc rcpcrict. Optaiuluiu
iniiiiii Iriluicrc iioM'r;il, ;idliort;ilum fiiisse. Ailria- prolcclo fiMCl, iit iio^lris lcmporilins inter cos, qui
niiiii I Koiii:iiiuin poiililictni, s;iiic:i IVlri vic;iriiim ct ad pnhlicuin iiuiiuis doccndi, ail priiicipiiin coiisilia,
iiiri(ic;e illiiis |iotcsl;ilis ligandi ;ilipic solveiidi li;c- l;iii(piaiu i'iiiisciciili;iriini ;irl iui cl aulariiiii nioilera-
icdciii ;igiioscit in cpist. I'>(iiiiiic IS).Lcoiiciii III vo- lorcs viic;ili siiiil, cxciiiplo Alciiiiii, ahjcclo linioi^u
c;il piiiililicciii ;i |»co clccliun, vic;iriiiiii aposlolorum, scrvili liiiiiiaiiiiipic rcspcclii, niodcslc ((iiidcin vcruiii
li;cicdciii l';ilniiii, Ecclcsi;c pi iiicipciii, uiiiiis iiiini;i- iiilicpiilc sKiiiiiiis cl iiiliniis vcrilaicni insiniiarenl,
tiil;il:e ciiliiiiib;c iiiili iliircni cpisl. -20 (luiiic 21). Iii :ilqiii' il;i consiliiiiu Mciiini scipicrciilur ad Bciirni-
cpisl. 75 (nuiic 90) ad fralrcs I.ugdiiiieiiscs scrihit : luiiii picshylcniiii iii cpisl. 7 ^iumc 8) scrilx-nlis :

• Ncino callioliriis coiilra Ecclcsi.c aiictorilalcm ccr < ll cliarissime fnilcr. tcinpiis vcl lociis (h-cui-
lihi,
t.iic acdc.il ct iic tchiMiKiliciij invenialui cl non
:
III, 'cnipci IH'i siiailc volunliilciu scqiii iMniiibn» ix'»"
89 B. F. ALlilNI SEU ALCUINI VITA. 90
sonis, regi siiaviter, cpiscopis lionorilice, principi- A parvitatis mcie sensus. Et in epist. 8i) (liuiic 101)
i :

uus iWucialiler, oniiiibus veracilor. » Oplanilnni 1 Gratiasaginius veneranda; pietati veslroe, quod li-
vero eliam foret, ut principos, ali;eque suljlimiores bclluni, secunduin vestra; jussionis prrpccptuni vobis
personse liisce doctorilius, conslliariis, ac moileralo- dirccliim, ainiluis sapieuti;e vestrse recitari fecistis :
ribus, exemplo potentissiini regis et imperatoiis Ca- ct qiiod iiotari jiissistis errata iHiiis et leniisislis ad
roli, iienevolas aures pnebcrent, eosqiie adversiis corrigenduni qiiamvis a vobis melius emendari po-
;

inalevolos susurralores sua auctoritate fovereni atque tuisset, quia alteriusjudicium in qiiolibel (iperc plus
prntegereiit. sicpissiine valet, qiiam proprii auctoi is. > Iti scribit,
CLXVI. Ex his, quae tle vita beati Flacci Albini ita ile humiliter senlil magnus ille seicniiariim
se
seu Alcuini hucus(|ue ex ipsis IUius scriplis Operibns oinnium restaiirator, et integiaruni nalioiiuin primus
commentati suinus, intclligi potesl iion iniineritas niagisler Alciiinus. Ltiiiam hac inoilestia pr,x'diti es-
esse laudes qnas in ipsuni coiitulerunt velereset re- siMit moderni plerique doctoiesac sciiplores, qui siio-
centioresscriptores, quoruin testinionia at(pie elogia, riini sensuum etiam in niateria religionis ac inoriini,
postillius vitain ab aiKinyino cocevo et a cl. D. Quer- adeo tenaces suiit, ut nec a poteslale ecclesiastica.
cetano descriptam, proleremus. lilud vero inaxime iiec a civili se corrigi patianlur. Utiiiam vero ctiaiu
iii tain celebriviro lauilaniluni est, quod ciim alii de tcrrarum principes, Caroli Chiislianissimi regis et
illiiis eruditione subliniiler sentirent, ipse scripla sna iiuperatoris excmplo incitati, sua a Deo accepta po-
cuni magna hiiniilitate ac modestia censura! alioriini tcstale et aucloritate ulerentur, ac scriploruiii hu-
sulijiceret. Ita eiiiin scribit in epist. 07 (nunc Si) re- jiismodi audacia; ac proetensK scntieiidi scribendique
sponsoria ad domnum regeni i Qiiod vero iii line
:
Q liliertati severis legibus obviarcnt, libellosque leli-
e[iistoI;e faniiliarilcr el salu! riler ine adnioneie cu- gioni siniul ac moriiius exitiosos, qnlbus subditorum
lastis, ut si quid huniililer enienilan.luni sit, corri- inenles corrumpi ncccsse est, eliniinarent, et jain
gatur : nunipiam liii, Deo donante, in errore nieo vulgalus suppriini atquc cxiiri jiiberent!
pertiiiax, nec de meis coiiliilens sensilius; nec lalis, ll:ec siint, qiuu de vila beati .Mciiini conimentari
ul ineliori 8enteiitia;facile acquiesceie non valercm... nnbis liliiiit, et licnit. Pliira alia luic peilinentia iii-
hoc oinnino vestrani sentiie sapientiam obsecio, noii diistrius Icctor iii nionilis pneviis, qu;e singulis prope
vobis quasi nescienli, sed qiiasi prolianti scribere ; opusculis prsemisimus, reperiet.
nec quasi ignoraiiti, sed niagis corrigenti dirigere

BEATl FLAGGl ALGUINl VITA.


Ex vetusto rodice ms. sanctie JUuriw Rhcmensis primum a D. Andrea Qiurcctano edila.

MONITUM PR.EMUM. C rax), viaqiio [//cHSf/icMiHS, viam qua'] arcla exslatet


angiista, IIcbr;coruni pueris asiiueipie terga Clirislo
Nomen scriploris hujiis Yit;c Qiianta
igniiraliir.
auctorilas sit, ex a'tate qiia vixit, ct a lesle sessore prajbente [//., prementc] hiimili, planani
illius
ex cujus relalione beati .Mciiiiii acta diilicit, a>sli- el mealiilem reddidere. Sed quoniani muiido lluide
manilum est. Opiis is aggiessus cst, cum Alilri- cum suis scnescenle vix adinodum pauci repe-
riri queanl, priscoruin in oinnilius ardiia sequi ve-
cus Ferrarieiisi monasteiio^^prx-erat abbas, iiti ipso
siigia qui possint ((|ui c;ipiiisuiumo qiianlo vicinio-
scribit infia cap. 10, iiiim. Ex quo inlelligitur
19.
hanc Vilam scriptam esse res,tanlo acluum imnicnsilate fuisse probantur il-
anle annum 829 qiio' Al-
dricns ex abliate facliis est cpiscopus Senonensis. liisircs, Doniini labeinaculum instar coluniiiaruiu
Porro acta ac viilutes beati Alcuini se didicisse ini- funiissiuie susliiientes [ul] aquariini inundatione,
tio et fine piologi tfslaliir ab i^jus discipulo Signlfo,
atqui! ventoruni impulsione niinqiiam labi, neqiie

qiiem etiain suuiii insliluloreiu vocat hiiic voro si- inoveri possil), ideo iiecesse valdo esse asseris, ut
:

si aliqiicm nostristeniporibiis imihilione pia sequen-


luillimum cst, hunc anoiiynuim fuisse niouachum
Fcrrari;B, ciijus abbas fiiil Sigulfus anle Aldricum. diiiu (jhrisli nobis gralia contuleril, hiijusnio;ii lii-

Piimus hanc Vilam cdidit .\ndreas Qiiercetanus ex coriia non sub inodio, neqiie siili lecti qiiiete, sed
siipra caudelalirum pnnatiir ut ingrediculcs Eccle-
cod. ins. Ilhemensi veterriino, inqiiitD. Mabilloniiis, ;

siaiii luiniiio illiislieiilur claro. Ipse si(|uidom fami-


siictoris ictale exarato. Suriana editio ad norniam
Clicsnianie facta est, addilis in inargine capilulalio- li;e Pator, ([ui priiiia liora, ideni et undecima vi-
nibus, quasuna cuni D. Mabillonio retinuiiuus, qiiani- ne;e opeiarius condiixil, qiiil us et unam mcrcedcm
vis D. Henscbeuio ad li) Maii alia divisio plaiuerit, darejussit. Neque eiiiin, si nianus, aut circa Chrisli
qui etiam eidem opcri niiiinullas correctiones in lec- D os barba pendeiis, niveique dentes, qiii qiieant panis
toris coniniodum crustan^ parvulis masticare, vel oculi pulehrioros
ailhiliuil, quas uhique indicabiiuus.
vino, qiio nutriimtur virgincs, esse neqiiimus ; oh
PROLOGUS AUCTORIS. hoc a corporis Doniini coiiipagine soparabiinur op-
I. Superna Cliristi roronte dexlera et juvante tabili, iu eadem tantum |si] lide, spe et charilate,
gratia, revercudissinie Patcr ;p(|ue et amantissime, juxta Apostolum, [siniiis] radicati et fundati, iit
jubes, ut tibi de aduiiraniKc vit;e inilio linoiiue Pa- inulli iiiiuni ofliciamiir corpus Doniiui, inancnte
tris Aleuini, qu;e ejus nosse potui, narraule cluirilatis [iinitale in] dilferciitia slellarum.
fiili-lis-
simo Sigiilfo discipulo, sermone licet iueiillo o II. Nempe oculi fuerunt apostoli, solis getcrni
parvo, tainen veritate refcrto, scribam ;eililleatioiii
splendorom nientis puritale iitcumque conlcniplan-
iionniillorum profutiira assercns tc diu super hac
;
tes, sicut aposlolorum priuceps Petrus, virgoqiie
re noii moilicam fcrre sitim non qui:i calore innita
:
Joaiines quoruin aller h;eresium pluiiinaruiii lie-
:

superno tuaviscera sanctorum iiinumeialiiliiinrvila,


vilaiis opinionos, ex dualius consislentem siibstan-
gcslis piis, et studiis m-queant relici, quos sanguine
liis Flii Doi viventis uuam
confessus cst personani,
)iropri(i, vel s;ECuli siiariimque
abienunliationc vu- diceiis : 7'i< Dei vivi (Malth. xii,lC).
cs Christiis l''Uins
luplaiura, Agni coelcsliuinqui! conslal virtutum
con- Alter in seipso aniinam clliiiidons siiaiu, cl cuncia
soilio mercari, (juibus un;i siuivi euui canore
fclici- creata transcemlcns, ad euiii, por qiiem siinl onmia
liiis frucnles jubilo insaliibili,
veslimcnlis, sive pal- f:iela, conscendit, ;ic ejiis polJitiis iilioriliiis inaudi-
iiuuum frondilnis (inciis qiiibus luniinis oi'naiur fe- tom s;cculis criiohivit arc;iiuiin, dic.ii.lo litprimipic :
ot B. r. ALIJINI SEU ALCDIiM »S
eral Vcibum, Fiicre pcc tiis aTeuiii, clare |ii'ieili-
flt'. A gciis, doriiiieiido sterleLat ; cumqiie j:iin invilalo-
laiiilu, iiiailyres beali ri'ireiiiii(|iii>,f;rai>saiilinm i^iies liiis fui^sct e\ iiiure caiilatus cuiii aiitiplioiia psal-
peiieeiiloruiii fciciiilo, iil r.Y|)iiaiius,Lauii'iiliiis, Uio- iiiiis, Mibilo (loiiius illa \ei'e iiislici spiritiliiis icple-
nysius, .Maurilius : K\>lilei'uiit saiirti eoiirrsson-s at- tiir telris, ipii ejus cingeiitcs sti':ituiii dicuiit : Uen»

(|iie(loetoi'es, (|iiuiloi'liiiiai'iiiii cilii eoiiileiciitiir, xeii- (/((icsiis, fralcr. Qiio rcpenle cxpcrgefaclo inculcant

ler, Mailimis, llilarius, llciiciliclus iiiuiiaclKuuiii pa- c;iileiii, ( iir, iiiipiiunt. fnilribus i/i ecclesia vitjiliinlibus

ler exiuiiu^i^.Vmluusius, (irc^urius, llicruuyiuu?., .\ii- lii liic solus slcrlis yiiid niultu? Verberulur utiliter
'I

};ustiiius. llierguomiicsiiiioliusSaiiiarit.euiiiMcialiilc- iii lantuiu, iit sua ciinctis ex luutaliune salubri pr:i'-
iiariis,i|iiiili|iii(l|ii'opi'io\aliieresu(loi'e, iiitrastaliuliiiii sl:ii'ct caiitcbiiu el caiilicum \lirc mulalio dcxlene
:

Miliierato iiii|ieii(lcruiil, iiiiiic cxspeetata jjjloriuse di- hlrcclsi, diiiii aiilicipareiit uculi cjus iiucturnus vigi-
t.ui merccile. \l iiioilu, aliiiiiilaiite iiii(|iiitale, apustuli li;is. Duinqiic is verlierareliir, puer nubilis tremi-
jiixta |ii'u|ilieliaiii, et rcliijjcseeiite eliarilate iuulto- scciis, ne sibi eadeiii lierenl, li;ee, iil ipse post le-
I um, (|ua3i piipilli alisi|iie patrc lacli, malris rcsiileii- slutus est, cordc dieebal imo « Duininc Jesu, si
:

lcs III ^eiiilius, (|iia" iiiiiaris^^iuiis liiiic iiiile (|iiatitur iiie iiiiiic islurum eruis maiiibiis crucntis, et pusl
lluclilius slaiis iii incdio niari, |ii'iuniiii iius P.ili uiii liuc ciga ecclesie tii;e vigilias miiiisteria-
sullicitiis

iiiuiiiri egcmiis suHiagiis, eoriiiiKiue iiutiiri vitali- (pic hiiidiiiii liicro, plustpieullra Virgiliiini qiiumj
iiuii

litis stipeiiiliis, iic raiiic |icrielileiiiiir iii via etirsiis psalmoriiiu niudiilalioiieni aniavero tiiiic lalc sor- ;

iiostri lal uriosa : quiii putius leliiKniaiiius iiavem, liar casligatiuiiis llagelluin. Tantuni, ubnive precor,
sa'euli ouustam UKMcilnis, vero li;ercamiis ut capiti, libcra me. > Deniqnc urctius inciiti ul lioc iinprime-
(licamusiiiie : Trnlie iiic posl /c, f((ri't'»u(.s i;i oduifm ictur ipsiiis, poste:iquaiu a vcrberalione rustici ees-
•' s;itiim, jiibeiite Doniino, est, spiritus neipiain huc
uiigueiiloriiiiiluoniw (Ciiiil. i,i). Qiii emui iiioiis eer-
vis ama>uus
celsa petciitiluis, (ligii.itus est et licrina- illuc (ictilus vcrleiitcs, vident diligcntissinie corpiis
eiis liumililiiis rcrui;iiiui p:itelicri, s;dvaiis lioiiiincs et capiit pticri oiiine pannis iiivoluUiiu, penilus iii-
simiil el jtimeiila, iiuvcriiiit (|ui se esse apiul eiiiii. scitiin anliclitus. Princcps autcm illorum inlerrogat
III. Li'j;u (iiios el ;evi iiimiiiui et prnpria gravat siios : < Quis liic ulter quicscit in domo ? Est, in-
valeluilo, aiitiiiiioriim ad pleniim f|iiia neiiucuiit se- qiiiiiiil, Albiniis iiic abscunsus puer in leclo. > Puer
(pii, salteiii illuruiii vestigia seipianliir, ipius seciiiii veru, ul:i se bitere non possepcrsensit, laciyniaruin
eunvixisse suii iii teiiipurc, et evidcntibus iiuliciis iiimio perfusus iiiibre, ipianto prius puvore suppres-
Cbristo plaeuisse ecrtissiiiie pruliarnnl, Hciiedicli siis, tauto magnis ut puer ledilritiir perstrepens clu-
" iiiuiuiebi et Alciiiiii pcr oiiinia caiioni-
scilicct nioribus. vero iminiscricorditer bunc volentes
Illi

cis imilatione digna : ciijiis tiiis dcvote pareiis, el iioii pr;vv;ilcntes ^pwiia) afliccre, perlractant quid
sanctissiiiie Pater, jussis, ay^^rediar calanio, iioii s;k;- si;pcr eo agere debeant. Sed seiiteniia Doniini con-
ciibiris eliiiiticiili;e rcduleiite sleniiiiale, seil sient slrieti, ne vuio satisfacerent suo, aiiiiit imprudentcs,
piudeiiter tainen i Non istuin verberibus, quia ru-
coiporis, ila seiisus lialbiilic scri|ititaie vitani ; le- :

st;ius Deum Josiiin nuii cialiunis iiie lastu lioc arri- (lis udliuc est, acribus [.!/., acris], pcduui lantuni,
pere t;'iit;isse, sed miiliuriim animabus prndesse iii (piibus duriiia inesl calli, tonsione eullelli casli-
cupisse. Scribain igiliir lidcliler ipri» ab ejus lidclis- geinus, el euiendationein sponsionis nuiic suae con-
simo tantiiiii didii i iliscipiilu, SiguHo seilicet iiisli- lirniabimus. » Jamque niidatis vestimcnto pedibus
lulore nieo, dilcclissiiiiiiiii ipicm tii qiiuipie habuisti iiialurum niaiiibiis, crueis se muniens .\lbinus vclo-
patrem, pi;e cuiulis moiUililius, posl saiicli
ipii C citcr signo, psalinuinque dccunlaiis duodccimum af-
Ktllierti discessum, soliis ip^ius nieriiit nusse se-
' fcctu oniiii, malurum subilo disparuit turbu. El ni-
creta eximia. Te ergo, Duiiuuc, le depreeor, Paler stieus seniivivus uiiu cuni puero ugili se pnvccdenle
venerande, liia iit siiii lioc in sutlore pia rultiis iii- gressii, saiicloruni iii basilicam confugit ad pra'sidia.
lercessiune, qtii nic luictcnus isla sileiiteni aperlo VI. insidiulor calcanei, cujus esl paiiis puhis,
iiiiperasjam sunare uic. iion frumenlum Domiiii, qui capite contereris !

iiiimice piis iinnitu dcmens, qui qnonduin coeli qusc-


I

CAPUr PRIMIM. rebas indebite lieri sessor Cclsissimi ? Si Altissinu),


.4/('iii»ii pueriii.i iic priiiin sludia. iit jaclubaris, similis inconiprehcnsibili claritalis

IV. Vir Domiiii .l//ii)ii(s nobili geiilis Aiigloriiin liice in muntcDci fueris,qui obscnru snb nucte actus
exorlus pros:ipia, nubiliur Clirisli Jesu regcneraliis iiiieris diligcnter niala uia cuni accensiune scni-
iindis exslitit vilalibiis qiii eiiiii inatris alilaclare- t:ii'i buinuiius? Neiupe fatebor, tuariiin, ut doceiil
;

Itir cirnalibus, Kcelesi;e liadiliir niyslicis iniliiieii- conscqueiilia, tenebrarum te juste facluin judicaii

dus uberibiis. Ciijus jaiii tiiiic Jcsus stia possideiis principeiii prupria pr;«seiitia. Nain etsi in angelo up-
digiialionecurptisciiliiiii, iioii boe IVelidis ab aiitiipio paies lucis, luceiu nobis conaris uuferre iiiti.inam
Lusle permisit pulliii Itisilius ubscenisiitie actibiis, piilvere tiio ftetido. At si, ut cs .€lhiups, claril;ilein

ipiippe qiii suaiii, anteqiiaiii nasccrelur, iii eo priu- spci, incuticiidu nimiuni, hue in Albino
pavurem
dcsiiiiaverat cuiisecr;(i'e scdeiii. agere puero, viiiccrisque liuniili ub honiiiie,
lciilasti
ariu;ii qui viccras buiniiiem. Veruin si cogn()visses,
V. Dtiinqiie ailliiic essct parvultis, diurna siib
liice per caiiuiiicas cum aliis s;epc rrequeiil;ibal ec- D Christuin glori;c iiou crucilixisses, neijue Christi-
clesiam lioras nucturnis aulein perraro tcmpori- col:e Albiiii [•= (pios sibi iiolciis artc inirilica frticliis
;

actiium pi;eparabas ] callusas londere


pluntus qua'-
liiis. Cuuiqiie alter euiii a deciiiio aiiiius lciieret,
uiiu siiiiplici el sisses. Aliscundisti pedibiis fjus rete captionis, el
coiiligit iioctc qiiadani eiini, ctiui
loiisiMMto riisticu, si'p;iratiiii nii;i j;icere in doiiiu. ipse (inasi avis, pcimis susteiilalus eulninlw, pedi-
Pojliilavcral siqiiidcm riisticus illc siinplex iiiagi- biisqne cervi inslar lirmalis uc iii excclsa conslilu-
tis, (um Davidu facie Saulis lugil. in soliludino
slrum iiiliistris piieri, oli su;e soliluiliiiis iioeliirii:u

solaineii, iil(picmlibet ev scliola puerum


iiiia iiucte ciiiiiniurari gaudeiis. Luciim apcruisti el elTodisli,
iiiipie illuiii cunfiisns ceeidisii optutu sine pruHla.
^ecum siia jiiberet iii cella dormirc, i-u qiiud (pieui-
t>iaui suuriiiii iiuii baberel ad pr;eseiis. Cui. iiutii Sagltt;e in tc retorqueiil lu:e ueuinen, iiuvslimabili
Dci, Virgilii aiiipliiis qiuiiii p.^aliiioriiin aiiuilm' coii- diilure airicimit. Cecidisti iii terruni viiliierator gen-
liuiii saiictoriiiii, conciilcaris cum .\lbini
pediluis,
ledilur puer Albiiius. K((e veru circa galli caii-
luiH solito iiiore piilsaliir u ciistodi^ sigiitiin nocltir- ;iiiiato projiccris c ttimulo, quia forlis a lurtioro
vittus. seeplruiii tnuiii, o exaclur, el juKum
Crave
iiaruni vigiliaitiiii, dubitiini a li';itribus peisulvilur
«illiciuiii sed rii^tieiis illc siiiiplcx biliis sc \crteiis biimcris nuslris iiiipoNiluin snperaluni u piieit» pa-
;

iii ullciuiii, ipiippe iiimiiiiii t iica liiijtismudi negli- licui :ulliiic igiioraiile \ucure suuin el inulreni. Sih>-

• Aliliutls se. .\iiiaiienNis.



1'iicis compielicnsft nuUnni roiUlnnl seiisnin.
> ruile lcv.cndiiiii rUlil'ciii c\ iiuiu. II iiifra.
;

03 VITA. 04
liistuis, oMivisccns le el populum suuni, malcr or- A "os, feiunl, ea qnx
scripserat coirexisse: ilisfipulos
unlui Ecclesia, spiritalium fecunila cliarisniatuiu qiioipie non mediocriter oimiiuin liberalium artinin
insignia coRlorum cuin virtutibus Domiiio ciuicele- studiis eriiiliissc: lianc aiiicipiam a'grotaret aiiti-
brans lauduiii cantica. Gralias seniper tibi, Doiiiine, pbon;iin ipsi vaUle festivit;iti convenientein dictans,
refeiiinus, bonc Jcsu, una cum Patrc, sancto et componensque sna cum melodia '' : Rex cjloria:
Spiritii per siecula, cujus est honi fpiiikpiid agimiis, Dominc virtulum, qui Iriumpluitor liodie supcr omnes
iiiclioamus et perficimiis, jiixla cnm tuam doceiis cmlos asccndisti, ne
dcrclinquas nos orplianos, scd
Mos i;ialiam qui ait Ufiis est aiitem, qiii operalur
: inille promissum 1'alris in nos spiritum vcritalis. Al-
iii vobis et leiie et perficere (1'tiilipp. i, 15), et Psal- leluia. Cujus jam, nt diclum est, seqiiens Hecbbertiis
liiista Deiis meiis, misericordia ejiis pra^veiiicl iiie
: vestigia, lotiim tbesauruin sniim Dnmini depiilavit
(Psn/. XXXVI, II). Et itcrum alibi Et misericordia : eIo(|iiia, Scriptiiiarum rimaiido penelralia. Nam a
tua subseqiialur me omnibus diebus vita' mae {['sal. luce dici siirgenle, si iiievilaliilis noii olislitit pra;-
XIII, 0). Et tu ipse dixisli Sine me nildl poteslis : pcditio, vcl ulla solemnitas pr;vccllens, aut festivitas
faceie (Joan. xv, 5). magna sanetoriim, usque liorain quai^i ad sexlam,
sa^pissimc et noiiam suo residens iii leclo diseipulis
CAPUT II.
cui(iiie convenientia Scripture pandeb:il arcana. Inde
Alcuinus traditur disciplina:' lleclibeni in monasterio vero snrgens, secrctissimamqne a.I orationeni con-
Eboracensi. fiigieiis bolocaiista lucdiillata ciim inccnso arictnm

VII. H;ec ita sc de initio pueri incipientis snpia- olTereiis priiis Doiiiino, ac p'>st juxla exempliiin beali
dicli liabentihus ca:pit Iiiiic sui ipiamdam ad sinii- g Jub (Job. I, ,t). ne forle filii cjus in bcnediclionis
liuidiiiem Doiniiii, a:lale [ctj sapieiitia, cum vcra et |iiialcdictionis] bilicrcnlur foveam, sanclilicabat eos
viva p:()licere pliilosopliia, arctius cjiis obsecundans olicrens corpus Cliiisli et s;m,quiiicm pro oiniiibus.
jussis. Postqiie meinorilcr lectioiiein recitatam Psal- Et sietanilein vcspeiliiia pro|iiii(|;iaiite bora, pr«-
nioriiin, beati gcnlis Anglorum Bt'd;e doctissinii di- ter Quadragesiiiiam inaxime, omni tempore cam
scipulo llccbberlo pr;esiili i', meritis magistro sj- :eslatis (piam Iiiemis p;ircuin cum siii-^, digiie tamen
mili traditnr, qiiasi laclis inscius lortibus jam alen- prieparatum siiineliat cibum lingu.e non parcens
;

diis paiiibus ipii pnecclsain iii pncro gnaviter, ut


:
lecloris, ulroqiie ut relicerclnr paiic. Videres erg'J
pote oppido peispicuus, lulgeie Cbristi conspiciens tuiic ;inte Patrcin pueros pr;eparalis se coiiterebrare
graliam, coepit panl itim ei sccrelius sccreta deinon- tclis, disciiticnles in sccretn, (piid post ordiuabiliter
stiare sna quippe quem iinitatorcni compertissime
:
proielareul pnblico. Noiiiie vii;e;ur tibi dc hoc
iii

gaiidcbat fore sui. Erat siquidem ei ex nobiliuin liliis ctiain dici posse Siciit aqiiila provocat ad volundum
:

gicx scbolasticorum, quoruin quidam arlis grain- piillos suos, et super eos volitat e.rpandens alas, assu-
maticLe ruilimenlis, alii disciplinis eiudicbantur ar- mcnsquc cos ct porlans in liumeris (Deul. xxxii, 11).
lium jam libcralinm, nonniilli diviiiarum Scriptii-
rarum, post islas manibiis coiifricatas Patiis, peclus
CAPLT III.

in suum bordeaccas qiiiiias, triliceasuiie septenas Alcuini adolesccntis religiosa pieUis.


Irajiciebant, una geinino cnm
pisee, spicas. Oinnes VIII. llos aulem omnes, florida decoralus adole-
vero li.le, spe,
cbarilate, buinililate, jejuniis, casli- scentia Alcuimis, buinililatis sub lcctione piieibat.
tate, obedienlia, ct ciica E(clcsi;c ollicia devotissiina
^ Is denique paler paiiperum, Chrisli inultus amalor
''

xque bonestissima cura, omni cuin ciicuinspe-


et ^ alque adjutor, bis in die secrelissimam orationim
clione imbuebantiir, veibis non tantum, quaiitum erat solilus fuuderc, purissimi cuni irrigalione fontis,
saiicti patris llccbberli exeiuplis digiii per oinnia genu utroqiie iu terram flexo, inanibusqiie diutius
Cbristiani priesulis, in iiuo ca, siiis (iu;e iii pr;Bce- iuslar crueis in coelum eiectis ; ante s cilicet quani
ploribns lulseiat, doctrina non inediocriler eniliiil, cilium sumeiel, et prius quam completorium cum
in s;incto vidclicet Aiigliuuin aposlolo Gregorio, Aii- s'.iis oiniiibiis celebrarct : quo celehralo nullus disci-

Benediclo saiicto, Cntbcrloque


giistiiio ejiis discipulo. piilorum ijisiiis sine ejus benedictionc capiti suo data,
siinul et Tlieodoro, primi Patris et apostoli per oui- iillo iiii(|ii;iin tempore merabra audehat coinniitterc
nia, sequentibus
. . . et in \iro, Doinino nimium
; stralui. Qui omiies quideiu diligcbal, maxirae tamcn
ainabili Beda presbytero proprio pnvccptore suo ; Albinum, ridclissiinum suoriiin actuum sequacem,
qui ab ineuute a:iate qiiasi Samuel Doniino conse- propter ineritorum distantiam. Ciii virtutes iiiter alias.
craliis, iiiscius coinipiinationis uUius veslimcnti, boc erat datiim spccialius, nt nibil per se eligeret
inLmasticis traditus a parentibus regnlis quidiiiiid agere, qiiod magistri audorilas probans non coiide-
Ycrbo docuit, exemplo roboravit qui poslquam bo- ;
ret [1'orle, coiicederet] nullasque unqiiam boslis
;

num cerlaiiien ccrtavit, cursiim cousuuimavit, fiileiu machinas insidiasve pcrtulit interiiis, quas absque
servavit, taleiitumrpie sui Domini cuin usiiris diipli- ulla vcrcciindia inagistro celaret exterius. Qua de re
cavil, die qiio vobiit et petiit, eo scilicel quo rcx aclum est iit stimiiluni, queni ali(|uaiido senserat, li-
gl;)ri:e Cbrislus triumpbalor siiper onuies ascendit hidiiiis indomahilem arle hac inirilica vinceret glo-
cuilos, ab incarualione Douiini 731, ^ vii Kal. Jun., riosissiine, duin parvulos ad pelraiii Babyionicos
a saiicli vero Gregorii obitu iil anuo consuuimaliis, D clisil, conlerens caput serpentis insidiantis calcaiieo.
ad Domiunin migravit nonagenarins «, sicut ipio- Cavcbat eiiiin ne super illo verba diecreiitur Chrisli,
ruiiidam aHirmatio est. Nam nono decimo ;elatis su;e quia omnis qui male aijit, odil lucem, el non vcnit
aiino levita, trigcsimo vcro sacerdos eflJcitur a quo : ad lucein, ut non arguanlur cjus opcru (Joun. iii, 20)
leiiipore, ipuc aiite per trigiiila annos didicerat Ec- sed polius illoruin in soiiem vcnirct, dc quibus snb-
clcsiie proiutura, usqiie (piinquagcsimo nono, cuni ncctilur : Qui autcm fucit veritalcm venit ad lucein,
sudore non iiierti, dignis meniovi;i libris inserere ut III uni fc.il cntur ejus opera, quia in bco sunt facta.
proprio stylo studuit per alios aulem triginia an-
: vere raonacbum, inonachi siue volo ' , ciijus exem-

« Ilecliberto
pnrsuli. Seu Egberto qui rcgis Ead- reponil. Mahii.i..
berti frater fuisse dicitur, et in arclecpiscopiitu Ebo- J Ncque Bed:i hanc antiphonam coiiiposuit, se<I
raceiisi auno 752 successit sancto WillVido II. cam, baud duhie jam ab Ecclcsia reccplam, morti
Imo anno 735. Vide Mabill. Act. SS. Beiied. s.-ec.
i^
proximus (requeulasse meinoratur in epislola Cutb-
III, part. 1, in Elogio Ven. Bedie. Vide etiam supra berli discipuli sui Sccunduiu noslram, iiiquit Culii-
:

iii Vila a nobis concinnata, cap. 3, num. II seqq. hertiis,consuetudinem etsui. M.vbill.
Ealsa IiLCC trailitio facilc corrigi polerat ex lc-
' f Nenipe llecbberliis.
clioiie Bcdie llistori;e, in ciijiis liiie Bcd;i teslatur, f Ncmpe in regiila raonacliorum sancli Benedieli
se undesexageaarium opcri supreinam mainira impo- pra^scribitnr cap. 8 ut monaclii nialas cogilationcs-
iicrc aniio 73!, ipio ejiis ubitiim auclor isle perperain coidi suo auvciiieiiles abbali non celeiil sito. M.vbill.
,:

11 V. M.HIM SKU ALCUINI 90

pli soqii;tx ponaio loiii>iitiir iiiDiiaclius cx ilcliild. A ciiitem aby>siiin. Il.ereiis illiiis vcsligiis slal, qui
Iiiiiteiiiui' eigu ADiiiiuiii piiiiii uilolcscfiilfiii Diiiiiiiii, supra iiioiitesevaiigelizal, aiiiiimli:iiis hona, quatciius
ruijiemlo teneliras plianionicas |ial|ialiiles ; vcitainus- spcculalorum levatam possct audirc vocom.
iliie iioeteiii iii iliciii, el nost leiieliras speieiiiiis lii- X. Legciis igilnr Joamiis Kvangclium ante magi-
ceiii, caiccrc ()iiiici|iis tciicliraiiiiii c\aso. Kecor- slruiii iiiia siiis ciiiii coiidisci|)iilis, pervcnit ad eani

(leiuiir si|iiaiuaruiii Itclieiiintli sciliilo, i|uilius coi'|ius partein , (pLiin soli iioriiiil niciite comprohcndere
cjiis se iuviceiii |irciiiciililius coiiiliicluiu leilditiir : muudicordes, eo loco ipio ipse supra pc-
qii:c cst ali

iiiia ciiim iiiii coiijuut;ilur, cl ne s|iiiaciiluiii i|ui(lcui cliis Doniiui recnbiiissc sc dicil usijuequo cum di- ,

iiieeilit |icr cas iiiia alteri ailli;ei'ct el tciiciiles se


: scipiilis suis traiis torreiitoiii Cedron Jesum egrcssum
iiei|ua<|uaiii sii|)eraiitur : cujiis lorlituilo iii liiiiiliis, liiisse rccolit. Ilaccrgo cvaiigidica cuin dchriarctur
ciijiissmit iier\i lcsticulonim pcriilcvi : (|iii ilormit leclioiic Alhiiiiis inyslica, sedensaiite niagistri lictu-
siib iimhra et sccreto cal.imi el loeis liiimciitiljus. lum, suhito ejiis sjiiiilu iii cvstasi ducitur: ac idem,
GaiKlcmus tuam, Alliiiic, corrcclam pucritiam e\ qiii qiiondani siib solis radio ante sanctissimi Palris

hoslis aiiliipii cruilclit:ile, (luiu iii lioiium tiiiim ma- Beiicdicli, iiunc anlc liujiis ociilos, ciirlc sive equarum
litia illius iititur Dcus. Yciicraiiiur iiiculis iii ;i(lole- siih uiio parcoij.oinnis mundus collectus oslciidilur:
sceiite piirilatcm, atipie coiislaiitis^im;im lirmitaleiu (|iii duin iii lioc quod cornebat attentam oculoruin
iiia^no iii certamiiie, iii i|uo (luellioiiis spiritu s;epius ligcrct acicin, vidit totaiii pergyruin liaiic clausurain
a^iiala caro ossa, iii imiltis (pi;e iieiiucuiit pacc Crui qiiasi sanguine circiimsoptam. CuiiKpie liac tenerctur
(piiela, Domiiio custoilieiile iii tc m;iiiciil ill;esa. visioiic niirahili, sui iii cum ociilos vertcntes niinia
Meniisli Doiuimmi liliristum lueiilis tii;u liabore ho- g cum admirationc condiscipuli, nempe qui nibil vide-
spitein, qiio tc protcgeiilc aiehas lii le cripiar, Do- : hatur babcrc saiiguiiiis, conantur qiiasi doriiiicnlem
iiiine, a tciilalioue, ct iii tc traiisgreijiar inurum, qui oxcitarc ad quoruin sonitum nculos iii Alhiiiuin
;

posuisii iimiiaculatam viam nieam, hrachiaque inea beatus Elcbertiis dirigens ciim diiiliiis tacite conspi
iilarcuui ;vreuiii. Milcs igitur istc viilcamus quibus cit (liccns Legile, lilii; et istuin iiolite excitare,
:

cx ailverso rursum hmiari (pi;oriliir spiculis, iu mo- paululiim ut soinno indiilgcns cllitacius me posl au-
lUiiiiquc exorciius JuiLc Macliab;ei aiitiquis palruin dire ipicat tradeiitem. Jain vero ad scipsiiin Alhiiiu
(le vicloriis armoinur ariiiis iiivictissiinis. reverso, lcctioiic acccpta, juhenle Palro omnes egre-
diuntur loras, Albiiiiiin soliiui relinciis secum. Cui
C.VPLT iV. Pater idom ait quid viilisli? rogo ne me celes.
:

Volcns aiitoin oinnino secrclum habcic quod videral,


Inridiam sociorum superat. In exstasin rapilur.
tiincns nc forte elalionis foveam incideiet, rcspondit

IX. xiii Kal. Deccmh. " igitur amissione orliatus Quid? ini domine Paler! Ad qnrin riirsus vir bealus
Noli, lili, noli occullare inihi, ncipic eniin curiosilale
patris llechhcrli Alcuimis ilivino miinerc Klcliertum
illud a le rcquiro vana, sod ulilil:ilc lua. Videiis au-
viruin hcalum et chirum loco ainissi exccpit, ma-
jjislio per omnia siiuilem. Ciiiu ergo iioii iiiodo sa- lem Albiinis se cclare non posso, liuinilitcr qucmad-
vonuslale, voruin polleiis vir-
nioduin iiiuiiiliim onincin videiat indicavit. Tunc-
|iieiUi;e aliis eliain ,

tutihus socios pnecederel, niilli socundus apparcus, Pater idcm dixit sihi Vide, fili nii, vide, nepraeter
:

uni, quem post meuni discessum ndelissiiniim habehis


senlit inultis in rchus suo de profectu invidi^c spi-
rllu eorum coida tiirbari, iii tantum, ut onin claro super lua persoiia, lioc indicos vidisse. Ipsi etiani in-
C lerdicilo, ut usqiie ad tnuin ohitum sccrctum habeat.
iiequaquam oculo aspiccrc, nequc diilcibus verhis
Ciijus ille obtoniptMans coiisiliis Sigulfo tanlmii super
alloqui qiiireiil. Sciscilaiis vcro magistri supcr hac
se sua iiidioavit iii viia. Qiii igilur scire desiderat
re coiisiliuin, hortatnv liencliciis carboiies igiiis con-
gerere super capila euruiii. Aiidiens dcniiiiie patris qiiomodo uiia siih clausura lolum inunduiii conspi-
saluherriiiium consiliuin, iioii aiilc ali iiiteulioiic ra- core quivoiil, ad Di;ilogorum saiicli Gregoiii recurrat
tionis [F., orarionis) cessavit (coiisidcraiis ne ali-
libium (lili. II, cap. 35). Iiiteriiii taineii noverit, iii
visioiic numdi non ctfluin et lerram fuisse contra-
ipiod sihi eontrarium ex ore cjiis vcrbuin audireiit,
oorum suhsleruens sc vosligiis, iujuste liccl
su'piiis
ctum, sed vidcnlis aniinum dilataluin, qiii in Domiiiu
raptus vidore siiic diHicultate poluit onme quod infra
cnm ub cis arguerclur') (piain evidentcm Doinino
nienlis saiiitalcin impelrarel, adeo ut rcpciite mu-
Dcuni fuit. Forlassis etiain qu;erct aliipiis studiosius
lati secunduin oiiin a .Magislro omnimodis liabcre
cur hac sub ligura, curvc circiimdatum sanguine vi-
derit. Noverit illeChristi sangiiine toium sauclae Ec-
gaudcrenl. Traliiturquo rcgiilus in:!nu ahlactali pneri
clcsi;e ovile circumdalum, ila ul a solis orlu usque ad
ilcsua, qiia cubabat, eaveriia, et lilandi columbarnm
ibi slaliiunlur amplexus. Magn;c sunl ccrte s;iiiclo-
occasum redeinpti de iiiami iiiiiiiici cjus passione,
ruin virlutcs, pcr qiuis corpora saiiaiiliir, al iion qnx tuiic siiic dubio arileiitins .\lliiiii snpersidebat
ininoris admiralionis ac vcneralioiiis ;csliinai'i dc- aniinum, cuiii haiic ante niagistrum logerct, dicere
henl, qiiihus mcdonliir anim;c. Ilae autciii insigiiiluin possinl Confilcmiiii Domino quoniam bonus, etc.
:
,

V irliite Albiniim mira cuiii pielalc vencreiiiur, qni


Oiiinis ergo muiidiis sanguine Christi circumdalus

alisinthium s;vcularis niia suh claiisiira ccriiitur, (|uan(lo oiiinia, qiKccun-


i;oluit litlei'atiir;c iiosse, Doi
qualenus inlrarot iMiimvero sprevit
in poleiili;im. D qiie a sanctis Patribus sigiiilicalivc siint gosta, et ab
iiiilio inuiidi scripla, sola Chrisli passioiie reseran-
imindum iii inaligno posiiiim, allior ut miiudo lacliis
liir, qui est Lco do triliu Jiida, radix David. Sin au-
jungerotur illi, excclsior qiii esl cudis laclus. Lege-
lat in Aposlolo, qiii;i pnidciitiii ciirnis inimicii iiU
lcm per clausuram gyralam, vitam carnaliiim suo-
l>co:lciji cniin Ihi intn cst siihjcctii (ttoin. mw.I), iiim criiiiiiium circuuiilatam saiigiiino velil inleltigi,
qiiia ob hoc sit ci osiciisa, iit ab eo calcaia coulein-
qiiaiii scqiii si vcllol illoruin oiiiiiium generosissiimis
.\lbiniis pio talibns aiisis niiii diii piiicraslinala viii- iicrctur, propiio rcliiKpiatur judicio.

dicta eos pcicollerct. J:im ;iiiti'm hibricos adole- CAPIT V.


si.'enli;e c:illes digiio cuiii praMoiiio ti':insilieiis, ipiasi
sol iii ciuli arce mcilia, iii;i;^iio jiivciitiitis caloie ligi-
Alcttinus leeita ordinalur. In franciam venil.

liir. Jain qiioqiic ciim .Moysc .F.gvptiaca doclus sa- XI. Post h;>'c de virliile in virtntciii siiccivsceus
piciiiia, cujiis aiiipulaverat criiies ot iingul.is, inon- dic Piiriricationis sancl:^ Mari.e lo\ita sacralur uaiii :

lcin, quo Dciis videri possel, coiiscciiderat vidciat- ; dudiiiii c;idcin dic ooiiiaiii oapilis amisoral. Cuuiquo
i{iie virg;i:ii iii coliibriim, rursumqiic ciiltibruni c;iiida j;iiii boaluin Llcbcrliiiii patroin siniiii iiilirinilatc pw-
l.icliim iii virgaiii vcrsuin, aliyssuniqiie iio\er;il iino iiiiiiiiaia cclerius ad Clirislum Iratisire uossei, ipii

« Aiiiii 7(16, cpiscopalus 31. Vid. pocina di P(iiil. ^ lleuscliciiiiis lcgi posse cfcdil . Sm> mho }iiir»"i»

lihorac. toni. II, vois. P2«l d I3y;). jirc cnrlc (quoium.


,

97 VITA. «18

cunclfl , sicul supia ilidiiiii csl cuin cjiis fiK ielial


, A inie, lcrreiue diviti;e su(Ticienter,qiiibiis te ul paireni

consilio, sluiluil illum cUlii,'ciUer sciscitaii, (iiiid pi)sl- hoiiorare gaiKlfiiuis ; tiiis nos, oraiuus, diu desidc-
quam sola separaienliir uiorle, ipsum vellet jubcret- ralis , et vi\ ali(piando iiivenlis , tiia ciini pietalis
que agere. Cui ut jaiu claret Domiiii dedit lespousum : merce, illustrari. > Cui Albiniis < Domine mi rex, :

1 Homam volo vcnias, iiideque revcrlensvisites Fian- tiia; non dispono voluntati renuere, auclorit:iie caiio-

ciani : novi eniin nuiltuni tc ibi facere frnctura erit- : mim cuin hrniata fucrit. Libenter eliam palerna in
que Christus dnx lui itineris, pcrducens ac guhcrnans regione niea noii modica n;x'teditale dilatus, liac
le illuc advenam , sis ut expugnalor nefandissim;c spiTt:i, tilii ul prodesse possiin, hic p:iuper stare de-
hairesis, hominem Chrisluni qua; conabitur adopti- lector. Tuuin est tanium hoc a meo rege et episcopo
vuin adstruere: et fidei sanctcc Trinilatis firinissinuis impetrare. • Tandein igilur ralione vlctiis, consensit
dcfcBSOr clarissiinusqiie pr:cdic:U(ir. Perseverabis ut iret, reqniem non dans aiiimis, j:iin secundo ad
ergo in terra peregrinalionis, nuiltoruin illumiiiaiis ciiiu reverso [Furle, reversuro] firmiler impelraiel,
animas. > Bcnedicens aiiteiu illuin patruni siioruni secum perpetuo iit duraret. Evolulo \cro iion parvo
superius menuiratornm lienedictionibus, ac Christo tempore postquam Albinus secundo ad Caroluin
,

Jesu commendans, scrvarct iil ipse euin, la>tus Pater reversus est, sancti Marlini apud Turones pr.Tricilnr
Elcbertus episcopns niigravit ad Deuin vi Idiis No- pastor monaslerii isdem = «pii digne Deo illud cum
:

vembris », qiiem pius Alniiuis ut piUreni deplorans aliis regens monasteriis, vitam subjeclorum, quan-
lacryinis nolebal tamen consol.itionem recipere.
, tuin valuit, corrigere studuil ac qiios iiidoniitos ac-
;

Levita vero sanctis benedicliunibus patruni hauedi- cepit, ralioiialiiles honesliqiie moribns ul esseiit, el
tario jure dedit curam inagnopere talentiim siii Do- sapienti;e inqiiis.lores, sategit.
g
mini inultiplicare egregie. Docuit iniiltos in Britan-
nia, ct non paucos pust in Francia. Quo in tsmpore
C.\PUT VII.
Fcliccm liivreticum refutal Aquisgrani.
sociatur illi vir Deo amabilis, aniini cariiisque nobi-
litate insignis Sigiilfus piesliyter, custos Heboricic Xlll.Inlerea ha;resisinimica Deo, p:irlibusquKpul-
civitatis Ecclesi:c perpeluo ut illi jam ha;rcrel, (pii
;
lulaliat Hispania;, asserens adoptivum Filiuiii Dci esse
suo cum avunculo Autberlo presbylero pucr parlcs secunduiu carnem, ad aures perducilui Caroli. Quod
has peticrat, RonianK|ue ad ecclesiasticuni orilinem ut experimento novit rex magnus et per omnia catho-
discendum ab eo duclus fnerat; nec non Metas civi- liciis, totis nisibus decertavit, ut destruerctur semcn

talcm eausa ciuUus direclus. In ipto cum nimia panis diaboli, zizaniaqiie de frumenlo Dei fiindilus cradica-
penuria ali((uo desudavit lciiipore ac multo cum fru- rciilur. Advocans namque Alliinum inslitiitorem suiim
ctu (postquam siium transmisit avniiculum sanctum Turonis et miseriim Felicem h;vresis hiijiis aslrii-
,

virum ad Doininum) propriam repedavcrat palriam. cloreiii de Ilispania; parlibus, congregavil syi!oduiu
Hi ergo tantuni se dilexere mutuo, iit cerneres Rebec- magnamepiscoporum inAquisgrani imperiali pal.ilio;
cam Isaac, et Annam Tobia; copulalam. Cumqiie jam in quorum ipse sedens nujilio Felicem licet v:ilide
,

omnipotens Deus Franciam spiritalilius diviliis, ut repugnanlcin, de natura Filii Dei serundnm carneni
pridem terrenis glorificarc vellet dans ei regeiii se-
; cum Albino doctissimo dtspulando rationabiliter con-
cundum cor suum, fide, fortitudine ac amore sapicn- fligere jussit. Tiiin quantuin episcoporum tiiiic cxsli-
t\x, et corporis inelfabili pulchrltuiline, in his pr;B- lil sileiitium! quaiii clara et inexpugnibilis, Caroli
clarissimum Carolum monuit [Hchsc/i., movit] nien- - cum aucloritale, niagislri sui fidei confessio alqnc
tem Albini , consiliura et jussionera sui palris ul ^ defensio Per piura autcm Felix fugiens laiihula ,
!

iniplerel. plurioribus ab .\lbino confossus est spiciilis, in taii-


lum, ul pene omnes civitaies Israel consu:iiniaret
CAPUT YI.
quousque Filins hominis veiiiret. Nain a sccund:!
Alcuinus Carotitm Mncjnum artes liberales docet nsque ad septimam sabbati parum aliud gesluni esl.
el monasleriis iribiis pra'licilur. Omnibus denique ejus patcfacia socordia, atqne ali
XII. Jiissus igitur ab EanbaWo archiepiscopo suc- univeisis aposlolica aucloritale ha;rcsis confulala ,
so!i sibi laiuit deformiter , usque dnm dicia Cyrilli
cessore Elcberti, ut sibi pallium impeirarel ab apo-
inariyris'',ab Albino sibi directa legit lamenlabilitcr:
stolico, venit Romain. Ciimque reverteretur accepto
regem Carolum Parma eivitate obviuin.
pallio, h;»buit
Ea natura, quir per diabolum viliata esl, supcr ancjc-
los exnltata cst propter Iriumplnim Christi , atque ad
Qiiem magnis rex alloquens suasionibus et precibus
postulavit, ul ad se post explelionem missalici in dexlerum Patris collocata. Hanc ergo legens sentcn-
Fraiiciam reverterelur. Noveratenim eum quia olim tiam, landein se recogno\isse et inipie egisse voce et
a magistro suo ad ipsiim directus fiierat. Fecit aiiiem
niniio fletu lestatus est. Sed quod ad aliud lendcns
Alcuinus, aliorum descrvire cupiens piofectui, ut pauca super hac re pnclibavi, qui perfectius hanc
scire sitil, legat ejus epistolas ad Felieeni et Elipan-
sibi rogarat [t'(ii/., rogarel] , cum aucloritate regis
luin, et ipsorum ad illum et nosse incunetantcr po-
sui priiprii et archiepiscopi, eo tantum jure, ut ile- :

rum ad eos reverterctur. Pervenitqne, Christo duca- terit, quod desiderat.


tiim prajbente, ad regem Carolum quem tenens rex Largiente Cliristo hactenus paiilnhim de vita; Al-
;

D hini iiiitio, qu;i; cunclis non essecognita putavi, iion


loco patris araplectitur, a quo artes intioductus in li-
berales, relrigerari paululum noverat, sed exsatu- Ht volui, sed (ideliter queraadmodiiin polui, scripsi.
rari ob fervorem nimium salis nequibat. Tempore Ilinc jam calamum labris quassatuni (neque enini ju-
vcro aliquaiito cum eo peracto, dedil illi duo nioiia- dicavi, noverunt qu;c super eo ciincii, parvo isli in-
sleria, Bethleem scilicel, qiiod altero nomine Ferra- serere operi) ad finem cjus despicate crepitando
,

rias vocatur; et sancli Liipi apud Tiecas h. Al de- licct, pertrahere conabor.

Bique Albinus nolens sine aucioritate regis sui et


episeopi proprium desercre locum quo educatus quo-
CAVVT VIIl.

que capitis comam amiserat, ac in levitam conse- A/fi(in«s FuUium secederc cupiens, Turonis retinelur,
cratus fuerat, postulavit magnum regem, ut daretei Ejus discipuli.
licentiam remeandi in patiiain. Quem Carolus voce XIV. Cum igitur senectute unaque infirmitatepliis
blandientis alloquitur : « Sunt nobis, magister exi- solito se sentiret affecinm, diu ut secum tractaverai,
Anno 780. Vid. poema cit. , vers. 1583, tom. IL
»
Magni, lom. II, pag. 566 ( Patrologiaj lorao XCVII,
.Monasteriuin Ferrariense silum in dioecesi Seno-
•>
col. 990).
nensi ; sancti Liipi in sulmrbio Tricassi. Marii i.. d Cijrilli marlyris. Sc. .\Iexandrini
, qui marlyr
De his Alcuiiius loqui videtur in epistolis a^ et 55 appcllari potiiit ob mnlla qiise fidei causa su^linuil
(nunc 66 et 67).
disputando scribendoque.
' Vide epist. 101 (nuiic 129} ct chartara Caroli
:

fl!) n. F. Al.Itl.M SEll Al.r.LIM 100


volli! sc signincavU ivgi Cai^olo, saviiliini ri'liiiquere, A lasti? Nam ego consijcrans ic vclle lioc agcrc, In
|)iis(iil:iiis licentiain aiiiitl sancliiiii lloiiiraciiiiii iiiona- (lomo, iii qiia il,)riiiio. le qiioqnc dormirc jiissi tu :

slicain vilaiii scciiiiiliiiii rc^iiiaiii saiicti Ucn 'iliiij vcio stiitiin, iit oiiines iloiiiiiie noveras, c;iiiilclain
iliiccie, siiiis ul iiitcr
iiioiiasIci'iai|iic silii ciiiiiiiiissa hilciitcr accciidcns in laterna cclabas, ac ad locuin
iliscipnlos iliviilcicl, pnssct. Scil rcx tcrriliilis
si licii illiiin pergcns lol;i nocte vigililias. i Kl qiiidqiiid
«t piiis iinuiii ciiin oniiii posinlatioiiis allcctu ilciie- oiinlle ibi facichat, novcral qiioil solus Dciis, ipse
g.ivil : alleruiii lilieiiter aiiJivit, I1a),'itaiis, qiiieti.ssi- ci indicavit, adilens « Quamlo : iiieciiiii qiio(|ue ail
nius Turonis atque lionorilicciitissiine nt resitlerel, niaiithitiiiii pcrgehas, et te vimiiii bibcre jiihehani,
siliique el oiniii sanctx' ecclcsi;L' coiiiiiiiss;i! [cnrain arte calidissiina ili(cli:is hibi, iloiiiiiie Pater, iiico
:

iiiipeiulcrc] iioii ilelrccl;iiet : onera vero s;i'ciili, qiKU ciini aviincnlo siillicieiiter. Ciim ;iutcin ail tuuiii veni-
ipsc haluier;it, tli>.cipiilis, iit pcticrat, liheiitissiinc res aviinciihiin, et ipse quoque lioc lc jiibcret, aiehas
ili^ipcrliit. Kccit eij-o et ipse Alliiniis iit rex sapien- ineciim tc hihisse. Vohiisli nos delu,lcie, et (leceptiis
lissiii,usro^;iveiat, iioii qii;ciciis qiioil silii Ibict iilile, es. C:ive cigo ista, postquain siirrexeris de febre, ne
seil qiioil iiiiillis ; ac rtinMiis ilicin iiovissiiiiiiin pne- tale allqiiid iniliscrctc iinqnam concris agcre. >
•slolatiis fiiit. Vita ilcniqiic cjiis iioii iiion;islica' iiife- XVI. .\iidieiis igitiir ista Uaganardiis ah ipso qiii
rior fiiit. Naiii i|u;ilis iii 1'atriliiis siipcrius iioiiiiiiatis viicabatiir Vcliiliis, ernbiiit miillnmqueexpavit, sciciis
pr;ecesserat, lalis el iii illo iluraliat ; iii jcjiiniis sci- sc ilepreliciisiiin, siiaqnc occulla latcre Alhinum iioii

licet, in oralioniliiis, in cariiis iiiortilicalione, in posse, et adinir.iiis dicchat Quumodo palaiii istiid :

cleeinosyiiis, iii ps:ilinoriiiii el iiiiss;iriini iiiiill:i cele- f;icluin est? Teslalur hoilieqiie ipse cor;iin Deo, iiiil-
iMalione, ct in aliis virliililiiis, qiiiliiis possihile est n liiiii cogiiovissc liominem lioc aiitea homiiie reve-
liuinanani ornari iiattirain. Pr;elcr cniiii ilics lesurrc- lante, pr;eter solum Dcum. Pceniteiis dcnique qiinl
clionis et festivilalis, jcjiiniiiin protelabat iii vespe- egerat stulle, per oiiiiie post lenipns vit;e Albiiii iiihil
riiin, parceiis cibo, qiio ainprnis ilelccl;ilialur; qiio- tule sine illius egit eunsilio atque iinperio.
oirca tantani s;vpissiiiie ori suo civlitiis ilatain ganilc-
b;it liabcre ilulceiliieiil , qiianUiiii iiequil buinanus CAPUT IX.
sernio lari. Tiinc vero qiiitlquiil volebal, labore sinc
Bcnedicti Ananiensis abbatit adventum pra-dicil,
nllo velocissinie tlictare qiiilcit ita ut liiccre possct :

Dilexi Domiiie miindiitd tnn siijh-r aiiiuin cl lopa-


, . XVII. S:epissimc eliani ail eum niissi veiiicnlc»
zion. Quiim diilcin fiw.cibiis mciseloquiii tnii! snpei mel regis aliorumqiie aniicorum, cuiii adlmc ah eo luiige
el fuvuin oii meo {l'siil. cxviii, 127). (Jiii jiivcnis Psal- essent, eoruin pr;edicebat adventimi, caiisaiiique
iiioriim iiiO(liihilii)iiein sccrctain iiuii laiilnni, quaiituin adventus, qiiid quuque alferrenl, qnidve seciim ve-
aliain lectioiieiii ainavcrat, inotlojani senex nnllate- lierc qii:eierent. Aiidicnlcs antcm isla discipiili qui-
iius eoruin ilecaiil;itione saliirari polerat. Sc-crelissi- dam, usqiiedum prubarent, sciiectutem cjiis ipiasi
niam orationein seinpcr iii tlie, siciit supra ile iiiagi- desipientem culpabant. Vir quoque Domini liene-
stro ejus taxatiiiii est cuiii maniiuin tliuliua crucis , dicliisei ptxv omiiibus monachis familiaritale.iiinctiis,
cxtensione, eotlcni iiidiIo miiUis ciim gemiiibns (nain atl euin gralia consilii salulis su:e et suoruin acci-
lacrymas perraru liahere poterat) fuuilebat ilisci- : pieiidi. s;c|iius Golbi;i' tle partihns propcrahal. Qiia-
pulis similiter tiailebat, qiioruin nobilissinius Sigulfus dam vero vice voluit taliter venire, ncmo ut lioc
ciMt Vetulus, magnaniniusque NVilhso; post lios Fre- agnosceret Tnronis, quoiisque ail ostiuin assislerel
d'gisus et cjus socii. .\l teinpore jam ultimo h:trebat G donuis Albini. Cumque adhuc Iiaiid prope essel, vo-
ei iissiduo Uaganardus, Waldraninus, qui adhuc su- cans Albiiius unuiii suoruin, ait : i Festina occurrere
persunt Ad, Ibertiis quoque beahe memori;i;, quaii-
: Ucncdicto ahbali in loco tali, et dic ei, velociter ad
iiim poterat, SigiiHi luiic lilius, post autein veneran- me perveniat. > Fecit niissus patris Albiiii, ul sihi
dns Pater, et niiilli alii, qiiornin omiiium ntinam no- pr:ccepiura fuerat, pervenitquc post triduum ubi ci
verit Christns noiniiia. Ili vcro omni se cireuinspe- uixerat, et Denediciiiin reperit, eique, quod sihi jiis-
ctione prxviilenics sluilebant solliciie nc quitl coiain siiin fiieral, niinliavil. Stupens aulem suum depie-
co rcprcheiisionis agereiit, mulloties cliani et absque hensuin coii;iUiin, ciim velocilate pervenit Turonis
en. Noveraiit eniiii eumvinclum esse Deo, spirituque ad enin. Ciimqiie se allerutrum tripiidiantes deoscn-
ejus illustraliiin; licet corporalibus oculis, senectute lareiitin, iulit Uenedictus Paler reverciidus supplici-
atque inlirniit:ite resistcnie, jam clare videre nequi- ter :« Doniine Pater, quis ineuin vobis pnedixit ait-

ret et ideo tiiuebant actus suos cum latere i.on


: vciitum ? > Uespondit ei « Nullus homo verhis milii
:

posse. innolnit. i Cui idcni « Quis tunc, Dominc? forsi-


:

XV. Spiri^tu siqiiiileni repletus propheli;* quibns- taii liiteris cnjiisquam audistis? • At ille, « vere,
dain qu;c eis cssent ventura pr;edixit, sicuti lecit iiiquil, nullis. i Ail quem vir idem rursuin « Si :

U;igaiiarilo de Osulfo ". ^'aiii idein R:ig,iii;irilus iieqiie ah hoinine iillo dicente, iiequc lilleris eu-
quamdam Imrrihilern sopori detlilus vidcns visioncni. jiisqiiani pi';escistis, piecor, mi Paler, quonain modo
(piim boiium cst silerc, eidcm Patri sequenti ilie illiid iioveris, edicite. > Ciii .\lbiniis « Noli ampliiis :

ciim pavore retulit liinens, iie de se ageretiir. At ipse Iioc iiie iiiterrogare. > Cnni vero venerabilis vir Ue-
I'ater inagno ciini ilolore respoiidit : i Osiilfe! tu D iictlictiis jam reverti vellet,pe(iit eum,nt quemadnitv
iiiiser,qnoties te inoniii, quoties corripiii. Multuin diiin S|)eciali oratioiie pro se orabat, ei paiideret. .\t
deniqiic liborein in aviinenluni luum liahiii, ut se ipseait i lloc ii;iiiiqiie Christuin rogo
: Domiiic, da ;

eorrigeret ct viain inandalornin Pei opeiari ca^pis- iiiihi intelligere peccata nica, et verain confessionein

set : pra^dixiqiie ci, ([nia iiisi fecissel, (iriii.sqinim ilc facere, et dignain ptciiileiitiani agere; el da iiiibi
s;t!Cnlo niigniret, plag;i lepra' pcrciitcretiir ; sic(|iie reinissiouem peccaioruin ineorum. > Ciii vir IVo
factiim est. Pnvilico ergo ei tihi, lili iiii, de Osiilfo, digmis Uenedictus ait < .\ddaiiiiis,:mi Pater, huic
super quo cst li;cc visio, (pioniam ncqiie iii bac re- orationi uiiuin seriiioiieiii et post remissioiieni salva
:

gionc, iicipie iii (|ua iialus est, inorietur; > (pioil ine. » At Albinus gauilens ilixit « Fi;il. levcrcn- :

postea prnl);ivit evciitns. Mortuiis cst cniiii iii Laii- dissinic tili, liat. i hcriiin aiiteiu vir iileiii llagitabal,
gobarilia. Idciii qiioqiieK.ig;inariliis teiit:ivil sciiiiniis iit sihi ilicerct , qiiando crncein viileiis se coiitra
vigihis eUihslineiiti;e iiiiiiia snpcilliiilatc, ignoranli- e;iiii iiiclinabal, qii;e verba lahris sileiiler deprome-

iiiis oiiinibiis, alUigere, ita iil pio li;ic iiitciiiperanlia rcl. lllc vciti lioc iiiqnit i Tiiain cruccm ailoramiis,
;

((ravissiiiie succiimlieiet IVbri :ad ipieiii vi>il;iiiiium Dumiiic, liuini glurit)s:im recoliiiius passioiieiii. Mi-
Vater vcniciis Al. iiiiis jiihct oiniics.pr.clcr Sigulfiiiii, scrcrc iioslri, qiii passus es pio iiohis. > Post licc
«•xire dc doiiio cjiis, qiiciii iiicrcpaiis ail < t.iir siii;! : (leiliicciis euiii aliqiianluluni, leniisit gaudeiitcm At-
Clijiisqiiain cuiisilio taiii i>ilcnipci-aiilcr agcre tcik- biniis ail sua suosqiie.

'
Oiii//". Dcciijiis I;i|)Mi vidcnlur accipiciiilicepistoLe I5H ct IjU (iiiiiic iOV el 208).
1&1 VITA. 4'~2

CAPUT X. A gebat, jusserat ipse paier cenliim niodia vini dari.


Ciimqiie ad monasteriiim diiceientiir, inamlavit |'cr
Lndnvici filii Cnroli Macfni priiu-ipalum jntrdiiit.
Sigiilium Benedicti abbalis monacliiiin " provisori-
Lectiancm yirgilii suis discipulis ititerdicil.
hus nionaslcrii, ut tencrent inlcriin diictores vini,
XVIII. R<'x sii|uii!eni niagiius imppralnrqucpotcns quonsqiie coram cis de vasculis, in qiiibus ipsiim
Carolusoralionis i,Matia, uiKUiue tlosideiala' conloen- vinum adduxerant, in alia mutarctiir; ipiia nliipii ex
llonis nniliia; cuin Alhino scpulcrum sancti Martini eis, inde furtive sumenles, in vasciila, qiiaiemisplen:i
siiis cuni llliis Carolo, Pippino ac Ludovico, visitare essenl cum ad inonastcrium pcrvcnirciit, fabulinu
slii(luit;(]uoin loco leiiens inamiin Albiiiiail sccrete : aqice miscuerant, quod ila factuin fratrcs certissime
I Domiiie magister, quem de his (iliis ineis vidctur proharuiU.
tllii in isto lionore, quein indigno quaii(|uam dedit XXI. Aigiilfus pr;Tterea preshyter Engelsaxo, et
niihi Deus, hahere mc successoieni ? i Al iUe vultiini ipse ad eumdein patrem visil;inilum Turonis venit.
in Liidoviciiin dirigens novissimiim illoruin, sed liii- CiinKiiie ante januani cjus doiiius ca^pisset assistcre,
niilitale clarissimiini, ob quain a miiltis dc^picabilis ccce! quidain Tiiroiiensium fralnim siimil , videlicct
notahatiir, ait « Ilabebis Ludovicum huniilcin suc-
: qiiatuor, jiincii hnnc respicientes, putantesque nihil
ressorem exiniiuiii. > IIoc lune solus audivit Carohis; euin illoriim de loculione scire, colloqueliantur ail
sed post ciiin eosdem regcs erecta cervicc, ct Liido- iiiviceiu i:Vciiit isle Brilto vcl Scotto ad illum al-
vicum hiiniili, orationis gratia in ecclesiam sancti terum Biiltoncm, qui intus j;icct. Di'us, lihera
St(^ph:iiii incedere cerneret, scilens in loco qiio sepc- istud moiiasterium de istis liriltonibus. Nam sicut
liri volcbat, iiilit sibi assisteiilibiis : < Ceriiitis Ludo- . apes uiuliqiie ad matrem levcrtiintiir, ita hi oinncs
viciiin fratiibiissuishumiliorem? ccrte videbilis luinc " ad isliiin veniunl. > Ingressns est aiitein idem pres-
palris celsissiinum succcssorem. » Nec non, cmn hytcr doinum Albini post iionnulla ali;i rclulit ei
:

post conimunioiiem corporis Chrisli ct sanguinis nianii qu;B audicrat. Cui Alliiims, « Nosli iii(|uit, qui ,

propria eis misceret, ideni Ludovicus humilitate sunt? B At ille < Vere neipie novi, iieijuc eos re-
:

clarissimus pra; onmibus iiatri.sancto se iiulinans, spicere pr;e verecundia qui\i, quaiulo isla ili(cbanl. >
cjns osciilalns est manum. Tuiic vir Domini assislenti Pater vero Albinus ail i Ceitc cgo novi qui siint. »
:

sibi ait Sigulio « Omnis qui seexallal huniiliabitiir,


: Vocans ergo eos ipse piopriis iKiminiliua ad sc vc-
el qul se hmiiilial exaltabiliir. Certe istimi post |)a- iiire jiihet, diceiis « Isli sunt.i (lomlolcns ilaqiie eo-
:

trem Francia gaudebit liahere imperatorem. » lloc riim stullili;p pepcrcil cis diccns t Parcat illis (^hri-
:

nos jam factiim et videnms cl gaudenuis. Dcpositi stns Filius Dei. > Dans autem eis singulos viiii cali-
sunt, qui videhaiitur cedri, et exaltala est oliva fru- ccs bilere, iteriim foras leiiilcr exire jiihcl. Aigiilfus
ctilicans in domo Domini. Ipse deniqiie Paler Caro- vcro postca id diligentissime per alios seiscitans eos-
Iiim mulla crudivit cura artibus liheralihiis Scriptii- dcm iuisse probavit.
visqiie divinis, adeo ul sapieiilissimus oinnium Kraii- XXII. Neqiie illud sileiitio priTMereimdum ratiis
coruni cllicerclur regum qui fueruut ab adveiitu sum quod multi noverunt. Cuslos denique sepulcri
Clirisii. Doeuit eliain euni, per oinne vil;i; teinpus, sancti Martini, providcbat qui cerain cl veslimcnta
quos psalmos pa;nilenli;e, ciim litania et oraliimibus, oninia (pi;e ad ipsam basilicam perlinebant, inlrans
preeibusipie; (]uos ad oiationcni siMcialein lacicn- cum candela acceiisa secrelarium (|uo ista servaban-
d;im, qiios iii biude Dei, qiios qiioqiie pro (piacuiique tur, inlixit eamdeni egredcretur
slipili; quain cum
trihiilalione, quemque eti:im, ut se in divinis cxerce- G ohlitiis cst accipere. Firmans itai]ue o.^tium
sera
rcl laiidibns, decantarct. Quod nosse qui vult, legat abiit caiiilela vero ardens cccidit supcr ceram ; ceia
:

libelhim ejus ad eunulem Deraiioiie orationis ". qiioque magnas daiis flammas ad vestimcnla qu;e per-
XIX. Legerat idem vir Doinini hbros juvenis an- ticis ha^rebant, mulla cum vi igiiem emisit : vesti-
tiqiiorum philosopborum, Virgiliique niendacia, (\i\x menta porro usque ad tectum. Qiiod custos sentiens
nolebat jam ipse iiec audire, neque discipulos siios cum clavi slatiiu ad aliud inoiuisleiiuiu fiigit. Fit ii

legere, « sulRciunt, inqniens, divini poeta: vohis, nec undique concursus, puls iiur osiiuiu nec iillo aperi- ,

egelis liixuriosa sermouis Virgilii vos pollui lacim- tur sudore. Clerici, prcliosum quicunque aliquid in
dia. » Contra quod piiccepium leiilavit Sigiilfiis Vc- domo sua hahehant, foras miltebaiit ecclesia sancli :

tulus sccrete agere, nnde post erulniit piiblice. Advo- Martini vestimeiilis quibusdaiu iiud;ibatur, nec aliiiJ
cans nainque suos quos lunc lilios mitriehal, Adal- quisquam sperare polerat, quaiii lotiiis moiiasterii
bertmn et Aldricum, jussit coram se secretissime concremationem nudabauir pliiiubo tectuin. Aderat
:

Virgiliuni legere, interdicens eis ne quis ullo niodo Albiims oculis jam non videiis. Interrogat ergo quid
sciiel, ne forte ad patris Albini iiotiuam pcrveniret. agatur. Ciii uiiiis discipulorum suoruiu Vetulus,
Albinus aiilem solilo more ad se vocans, ait < Uiide :
iPerge, inqiiit, hinc, mi doinine Paler, iie forte auL
te hahenuis, Virgiliaiie? Cur co^pisti ae voliiisti con- plumho su|ierius projecto usque ad mortem percuti;i-
ira mcam voluntatem el consiliiim me ignorante, ris, aut igiie creineris. Cerliis cnini inteiitus luanct. »
agere, nt Virgilium legeies? » Sigulfus vero se ad Cunique Albimis voliiisset ire, iterum ad cuiu Vetn-
pedes ejus projiciciis sluliissimc se egisse confessus lus, I Mi, inquit, doinine Palcr, vade ad scpiileruin
ii uimliter poenitiiit^ Ciijus salisfactionem henigne
]) domini Martiiii et pro nobis intercede. » Fecit ita(|ue
.._
pius pater post increpationem recepit, inonens eum .|^^ Alhimis. Cumqiie illuc pervenissel, extendil se
ne iiltra tale aliipiid agcret. i" Teslatur vir dignus super terram in cruce, gcmilum emiltens ad caluin.
adliuc superstes Aldricus ahbas, nec se nec Adalbei- Miro igitur luodo ac incredibili, statiiu iit Albinus se
tum cuiipiam hoc innotuisse, sed usque tunc, sicut projecit in terram, totus ille ignis ita exstiiiclus cst,
eis pncceplum fucrat, omnimodis siluisse. ac si iinincnso necaretur fluvio. Iloc cernenies clerici,
CAPUT XL inagno cum stupore exsultaiites ad locuui ilhiin fesli-
nato |)erveniuiit, iibi Alhinus ante sepulcriim sancii
Occuilanovil. Incendium reslinguil. Infirmos sanat.
Martiiii prostratus iii cruce pro eis jacens Deuni prc-
XX. Fralribus Cormaricensibus, quos valde dili- cabatnr. Elevantes autem eum huuio Lcncdicuni

a
Quein exhibeinus suh tit. OfTicia per ferias tom. II. Vetulo?
Vide etiani ibi Monitum pra;vium. d Ad
aliud monastcrium. Mabilloniusexistimal pcr
^ .Aldricus abbas. Ferraricnsis, postca Senonensis aliud luona^terium hic significari aliain hasilicam;
anlisles, (pii decessorem habiiit Adalbcrtum hic l;m- nam , iiiqiiil et hasili^a; mouasteria non raro voca-
,

datum. Iliiic palcl Vilarn hanc scriptam csse ante baniiir, ct du.-e ininimum erant ecclesi;e in monasie-
aimum 8-29, qiio Aldricus cx ahbale factus est episco- lio Martiniano. Ilcnscheniiis tamen custodein cicdit
pus Seiionciisis. M.vbill. i-evera in aiiud nionasieriuni fugissc tiniore panku
' liencdicii abb. mon. h ergo diversus a Sisiilfo commeritie.
n. F. AI.BIM SEU AI.CriNJ »04
,ft5

l>oum qui por Alliliii preces lolam fnliricam m<i- A «Immmi t;iiii oocniU.' iitilfial, iil al. i|isn rfiieiilc noii

salva- .l.|picli.'ii.l.'roliir, irmis.iui' sijiiiu i).-lloi'elur.


iiasu-rii saiiili Marliiii, iijiio 110 (tiiisiiiii.Mvliir,
vit. iLoo liia siiiit, saiitlo Marliiio, .li-iia .v.^iiipla, CAPllT XIII.
t|ui it;iios t|iumilam (iim tiiunfirs rMj,'.'H', 11. m iml.-
l)i(iboluiH orntione jietli(. Viu ejus exerciiia.
las; atl Demii loiivcisiis tiralior.e iniifs illiis cxsliii-
\isli miiiaces. Vtro cclsa liilcs, .)iia' sii.i .alorc
i^iU'os
\XV. Qiiadam ig'.liir norto solito oralioiiom cuiii

liotiiil exslinguiie (^lolios. Ncc


miiimi si clemciila psalmonim dcciiitalione volciis socrclini ruii.lere,
iiiecilius ac jussis Alhiiii propriaiii \im liii.niaiit, .11111 a;;giavaliir imm.'iis.) simiiio Siirgcns vero e leclulo,
ipse in cortle re.iiiicscal cjiistiiii .liligciilcm s.' .Iilii,'il,
liilil cappam tlesuper sc : eum.pie il.;rum aggravari!
ambiilaiitcsiiiie in it!iio Haiiima non pcrmitlit fiiscari. lur somno, e\spoliavit s.; oiimiliiis veslimentis, priu-
Te in liis a.loranms, tc ^lorilicamus, tcipic lauilanms, lcr sola camisia et fcmoralihus. Niliilominiis vero
qiii siciil (li^naliis es polliccri scrws luis tiia servaii-
pcrscvcraiite soiniio, acccpit turribnlum, et pergens
tibus maii.lala, opciiliiis ctiam in Albiiio oslcn-
liio
ad locuin tpio erat igiiis tutatus, implcvil priinis il-
Tu tprulcm divisti, C.liristc Jcsu
evitlciitissime. lud, ac tlosnpor timiama posiiit tolainqiie canicram
:
tlisti ,

si quiil pcticrilis me
nomiiic moo, in lioc faciam,
od.irc siiavi perfudit. Qua in liora corporali se specie
videlicet iit glorilicctur Patcr iii Filio. .liaboliis pra'buit ci visibilcm, honio (|uasi magmis,
XXIIl. llliul .|iioipio ad laudcin Doiiiini coinmemo- iiigcrrimus ac tleformis barbatus(|ue, blasplieniiii; iii
randiim est, quod muUi sa'piiis a.l .Vlliiimm veiiieiUcs
eum aggerens jacula : Quid iiitpiil, byporiila agis,
,

iiilirmi, boiicdiclione ejiis ciim lide acccpla, sospila- ,\lcuiue? Cur coram bominibus jiislum le videri co-
lem rcccpore coipiircam. Quodani eliam tompoie, jj „.,,.is^ ,.,„,1 doceptor sis magmistpie simulalfu? Tii
ferlur iit a noimullis pnecipiiis, (luidam pauper ocu put;is bis liclionibus atceplahilein posse tc ba-
tiiis
lornm lumeii gravi liabens obductimi caligiiie ad ja- bcre Cbrisluin'? Seil milcs Cbristi incluctahilis slaiis
nnam exterioris doimis veniciis .\lhini, llagitabal dari cuin Oavid in lurre, qu;v cst oitliiiata onini ariiia-
sibi aquam, ejus ipia loti forcnt oruli aiebal cnim :
lura forlium et mille pcndentibns clypeis ca'lesli di-
revelatuiii illi fuisse [tpiod si (/'.'(/i(. quas)] e\ oa ocu- cebat vore Domiiitis liix mea el sululiire meum,
:

los suos abhierct visum rcripcrel. Ignoranto crgo


,
quiin liincho'! Ipse forlitudo viltv mctr qucin formi- ,

Albino colligitiir aqiia ipia faciem ct oculos layeral .la- ,


diiho! Inlcllige, Domine, murmur mcum, adverlc vo-
lurquc occulte poscenli pauperi. Lavans igilur pau- ccm clnmoris mci , rex mcus et Dcus mcus, quiii le
per ille aqiia illa oculos cuin plciia lidc, caligincm dcprccor, Domine. Mane iiudics voccm meam, munc
fugavit, ac rlarum lumon rerrpit. lUuslranmr et nt)s prtiparabor ad le, et conlemplabor surgcns mcdio no-
tiio, paler, suilore, lavanUirqne tiia pia doctrina am- clis lihi. Applicanl milii mcnducium
ad confitendum
marum nostrarum crimina, ncsriente te iillra j:im siiperhi ego aulem i» loto corde scrutabor praccpla
:

faligari bibore ornlorum tu quoque corporali visu;


tua. h'uil cor mcum pcrfcctum in prtireptis tuis, et
minime cernelias, ct aliorum [nicntes] scmper illii- confundanlur, qui iiiiquc contcrunt me, duin iion con-
niinare satagebas quosqiie pr;csentialiler non potc-
;
fundur cgo, quando uspiravcril dics et fuerinl incli-
ras, litteris alsenlialiter erudiebas, scribens niulla nahv uiiihra'. Fugalus deni.ine boslis, et inse com-
oniiii Ecclcsix ulilia. pleta oratioiie quicscit. Hac in bora unus solummodo
discipulortiin ejus Waldrammis nomiiie, adhuc vi-
CAPUT XII.
vens, vigilabat, orculle cernens h;cc omnia, lestis
Opera varia qiiw scr'psit. scilirot bujiis rei .pi;e (icrel.
XXVI. Clebatur idom patcr, Aiiosloli ju\la consi-
XXIV. Poslulanie nam.ine iuiperaiore Carolo scri- lium, non piop'.er guhe desideriuin, sed proplercar-
psit lihrum de saiicta Triiiilate ulilissinuim (Tom. 1 nis inrirmilatcm viiio modico. Fugiebat niodis omni-
nujus edilionis), nec noii do rbetorira, dialcctica bus oliosilatem nam aut legebat, aut scribebat, aiil
:

(Tom. II) et niusica. Scripsit ad Gundradam de discipulos erudicbal, aut oralioni vacabat et psalmo-
aninuB ralionc (lliid.). Poslnlanlibus feminis Gisla et riiin (lecantationi, inevitabilihns lanlnmmodo corpo-
Hichlrude honcslissime supcr Evangelinm Joaimis ris indulgens neccssitalibiis. Erat pauperum pater,
parliin de sno, parrnn tlc s;mcto Augiistino mirabile biiinilibns bumilior, divitum ad pictatem invitator,
opus composiiit (Tom. l). Sciipsil et in quatuor epi- superbis siiperior, diseretor quoque oimiium, egre-
slolas Paiili, atl Ephesios srilir t, ad Tiluui, ad Phi- giusqtie liherator. (kdebrabat oinni die inissaruin
lemonem et ad llehraos (lliid.). Ad Eieilegisum solcnmia mulla cuni boncstalis diligentia, liabens sin-
(Ibid.) in Psalmos. Ad AVidonem romilcm bomc- giilis beldonKKlLC (licbus missas dcpulatas proprias ''.
lias de priiicip;ilibiis vitiis el virtulibus (Tom. II). bominica porio die iiullo imquam tempore, poslquam
Ad Sigulfiim suum .iu:vslioncs in Gencsi pcriitilcs lux incboasset apparere auror:v, se tradcbal s..ipori :

(Toiii. 1). l'rovcrbiis Salomonis ct Ecclosiaste


In sed velociler levilice se pneparans siio cum Signllo
(Ibi.l.), iii C:mlicis.pie Canticorum luciileiita sub bre- presbytero missarum colebat solemnia specialiiim
vilate inclTabilitcr (Ihiil.). Suh nominihiis Franci el usipie liorani lerliam el luiic iiiinia cnin revcrentia
:

Sa\oiiis tle grammalica ciim interrogalione et re- puhliciim iulrabat ad inissam. Discipnli vero cjus,
spoiisione bicimdissimum ribclliim (Tom. 11). Collegit [) ;,liis solliciti cum in locis e.^senl , niaxime ad opus
iiiultis (lc Patrniu Opcrihus liiiiiicll;iriim iluo volu Dei ciim assistereiit, stiidebant ne quid reprebcusiunis
inina ". Scriiisit de orlbngraiibia (F.id.). In ccnle- in uis ab illo ceriicietur.
simo (pio.pie o.lav.i decimo psalino slylo iisus rsl
aiirco (Tom. 1). Siint et aiia miilla, ipi;c tpiisquis le- CAPUT XIV.
gerit el tliligciitcr scriilatiis fiicrit non modicam sui Benli .Mcuini obilus.
;i'.lilicatioiieiii rcperiet siciit in epislidis ;.d miillos
,

direclis. Iii his eigo .'I hiijusniDili i'.'li.piiiin vil:e su;e XXVII. J;im ergo .Mbiiius corpore dissolvi ciipiens
tluccns lempiis, f.elislem iii lciris tliivit vilain. Pr;e- ct ciim (dirislo cssc dcsiilerans, exorahal ciiui ut die
stolaiis iii novissim;. p.isiliis vigili;i lilii lioiiiinis ad- ipio iii lingiiis igiicis Spiriliis sanclus super apostolos
veiitnm, intrarct ut cimi eo ;i<l implias : Lavahat vciiiss" visiis est el emiiiii corda replevil, si lieri
sin^idas per iioclcs lccliim suiiiii l.iciymis, sanclu- posset, migraret e miiiido. \esperliiiuin siqiiidein
niiii senipcr s.' miiiii.'iis iiil.'r.'.'ssi.iiiihiis (piorum , pro se olliciimi iii loco (pio elcgeral post obitiim
oinni (lie cclclirali:it s.ileiimi:i, hoslis nc iillis aiilit|iii tpiicsccre, jiixta viilelicet ecclcsiam s;mcli Marliiii,
confoduretur jaciilis, (pii iic pi;iipi;iiu .'jiis irnmipcre byinnuin sanct;c Maria' evuiigelicum cuiii liac iliiti-

" Dislin.la iiiiqiic ;ib illis Paiili Wariiefridi : .seil misit, illaiiimque iisum commendavil. Vi le cpislolas
ill:i Al.'.iiiii .'ti;iiii>iiiiii I ,lciil. M> (imn.' .MM .1 \\>i (iiunc Il-i), el Monilum pi:('viiiui
''
lllas mi-.k.is AUuiiiiis ;.il alias quoqiie rcrlcsias ad Lihruui S,it'i':miciiloiuiii Itmi. II.
<03 VITA. 100

phoii;i (leiaiit:ibat : c/uiis Diuid ^ vl sccplrum do- \ ripui, saiium eum reliqiii. Uespondoiis vero solit:--

mu$ Isruet, qiii apcris cl ncmo clnudit, claudis ct iicmo rius illo, ait oiiin laorymis Yere folieissima fruilU'
:

educ vinctum dc domo carceris. seden- sanilaie. Iiidicavitque ci quid eodem die viderat au-
upcril, vcni el
tem in tencbris el umbra mnrli.i ; dioens poU oratio- rora claresconte. Ipse autcm frater reversus Turo-
iieni Doiuinicain lios versiis Quemadmodum ccrvus : nis, qux' aiidierat, rctulit.
desiderat ad fontes aquarum etc. Quam dllecta ta- ,
XXXI. Pator dcniquc Siijulfus corpus patris cuni

bernacula tua Doinine virtutum. Beati qui liabilant in qiiibusdaiii aqua honorifice lavans, posuit supor ferc-
domo lua, ctc. Ad te levavi oculos meos. Inain pctii truni. Hahebat iionipe el ipse lunc niagniim doloreni
a Domino. Ad te Doininc levavi aniinum mcain, et le- capitis, sed fnle animo sanus, citani reperit sanitatem
liciiia liiiinsmodi. capitis. Oculos nainque super magistri lectulum elc-
XXVlll. Quadragesimx igiliir lempiis, sicnt seni- vans, cernit pecten, quo ipse suuiii solohat pecli-
pcr coiisueveral di;;nissiine omni coiiliilione caiiiis
,
nare c:iput. Istum ergo maiiibus suniens ait : Credo,
cl spiritiis mundationeqiie lialiiius celohraiis. sancto- Domine Jesu, quia si isio magistri raoi pcctine meum
runi basilicas, qu;e sunt iiitia sancti Martini iiiona- poctiiiavcro capiil, nieritis illius statim sanabitur.
slerium cunctis noctibus ficqueiitabat, lavans se
,
Ul/i igitur priiiia vice pccten duxil pcr caput, quan-

[a culpis] suis multis geiiiitilius. Ciini vero Uesurre- tum de co tetigil, lotum sunum babuit, sicque totum
clioiiis Doiniiii iieragcrctiir soleinnilas, nocte ejiis poctinando gyrans omiieni dolorem ainisit. Alter di-
Asccnsioiiis decidit in lectum, gravi fatigatus laii- scipuloruMi cjus, Eangist noniine, denlium inimenso
guore usqiie aJ niorti'm, nec poterat loqui. Tertia graviterafnictus dolnre, hortatu Patris Signlfi eodcm
dciites lctigit; et conliiiao, quoniam cuni
tandem antequam niigrarel die, solitam exsullationis g pectine
'<-'— :•-• ^^-..—- :•
voce decaiitavii antiphonam clavis David, ver- : lide fecit, sanilatem meritis
:':- .\lcuini rccepit.

susque supra meinoratos recitavit. Die auteiii Pente- XXXII. Audiens voro civitatis Turoiiis Joseph epi-
cosles, peracto watulinali oflicio, cadein hora qua soopus, vir honus et Dco ainabilis, bealuin obiisse
ineredi consueveral ad inissas aurora patenle, sancta .\lcuinuin, adveuit celerius illuc suo cuni cloro, ocu-
Alblni auiina carne solvitur, ininisterioque levitaruni losque cjus propriis rigaiis lacrymis deosculabatur
C(X:lesliuni, beatuin haheiitiuin sccuiii protuiiiartyrom diutius. Prscocpil autom, sapicnti usus consilio, no in
Siophanuni ct Laurenlium arcliidiaooniim, aiigelo- eo sepeliretur loco, quo idem Pater foris voluorat •';
ruiu cuin exercitu ad Chri^tuni, quom amavil, quem sed intra sancti Marlini hasilicam honorificenlissime,
quxsivit, perducitiir, et fruitur ejus gloria in ccelo ut qiiorum in ccelis jiincuc sunt animip, una siiit cor-
per omnia sxcula feliciter, cui scrvivii iii niuiido pora domo in terris posita. Sicque factura csl. Supcr
fldelitcr. cujus tumukiin positusiCSt, siciit ipse jusserat, titu-
CAPUT XV. lus quem ipse vivens dictavcrat, laniina scriptus iii

aerca parietiqiie insertus.


Lucis splendor in ejus obitu apparet, ct alia iniia con-
tinqunt. Sepultura.
EPITAPHIUM ALCUl.M.
XXIX. Deccssit igilur dierum plcnus luiniero , xiv
Kal. Jiinil, anno ab Incarnalione Domini SOi. Eadeni Ilic,rogo, pauxillum vcniens subsistc viator,
vero nocte super ecclcsiam sancli Martiiii inasstima- Et mca sciutare pectorc dicla tuo :

bilis visa est splendoris clarilas, in lantum ut puta- Ul tua deqiic nicis agnoscas f;ila figuris,
relur a longe posilis tota igne creinari. Quibusdam C Vcrtatur specics % iit mea, sicque tua.
deiiique per loiam illam noctem ipse splcndor visus Quod nunc cs, fuerain, famosus in orbe viator,
est, nonnullis Iribus appariiit vicibus. .\uroia autcm Et quod nunc ego sum, tuqiie futurus eris.
surgeute globiis ille jani aniplissimus siiper eura ve- Dclieias raiindi casso seclahar aniorc,
nissc Inoum visus esl, qiio Albinus jacebat, animaque Nunc cinis et pulvis, vermibus atqiie cibiis.
ejus egredienie ctelum penctrasse. Testatus est si- Qiiapropter potius aniinam curare mcmento
quideni Josephus archiopiscopus per toiaiii nocleni Quain cariieni quoniam h:cc inanot, illa poiil.
;

et ah eo et a si;is visum fuisse. Testanlur niulti et Cur libi rura paras? quam parvo cernis in aiilro
nunc corpore valentes. Plurioribus siquideni non ea -Me tenet liic requies, sic tua parva fict
nocte, sed prwterila, Domiuira pri:iia scilicet post Ciir Tyrio corpus inhias veslirier ostro,
Ascensioncm Doinini, ipsa cbiritas eoJom, ut dictiim Quod mox esuriens pulvere vermis cdet?
est, modo apparuit. Ut llores pereunt venlo voniente minaci,
XXX. Eadem (iiioqiie bora cuidara solitario iii Ita- Sic tua namque caro, gloria tota pcrit.
lia posilo coeleslium levitariim osionsus ost exerci- Tu redde vicem, lecior, rogo, carminis hujus;
iiiihi
tus, laudes Christo inoOabiles in aere resonaiis in : Et dic da veniam, Christe, tuo faniiili).
:

quoruin medio Alcuiiius, splomli.iissima indutus dal- Obsecro, nulla inanus violcl pia jura sopulcri,
matica astans, coelum ciim eis ingiessiis, ponlifici Pcrsnnet angelica donec ab aroe tiiba :

xteino ut niiiiistraret ciini peienni gaudio quod :


Qiii jacos iii lunuilo, lernje de piilvore surge,
ideni s;)litarius fratri cuidam Turonensi apostolo- , .Magnus adest judex, niillibus iunumoris.
nim solitj frequenlare limiiia, ad se veiiienli, eodem D Alciiiii iiomeii cral sopbiam mibi scmpor aniar.ti,
Ponlecostcs die indicavil. Iniern^gans iianique cum Pro qiio funde preces mente, legeiis tiluliim.
ait Qiiis est ille abbas, qui apud Turonos iii iiion.a-
: Huic cpitaphio subjuncta sunt verha sequonlia al>
slerio saiicti .Marlini conversatus est? Quo vocatur alioquodam Hic requioscit beat;B meiiiori.-edomniis
:

noinine? Vel, si v:ilebal, qiiaiulo iude existi, corporc? .\lcuiniis abbas, qui obiit in pace xiv Kal. Junias.
-Ad quem fralor ille Vooatur Alcuiniis, ostque ina-
: Qu:indo legerilis, o vos omiies, orate pro oo, el
gister optimus in tola Fraiicia. Quaiido huc iter ar- dicite Rcquicin (Flcrnam donel ci Dominus ''.
:

*davis David. Est lia>c antipbona ex celebri-


nus cx lirowcro Anliq. Fuldcnsium libr. i, cap. 10,
bus, qux septera diebus ante Nalalilia Domini ad
qiiod nuper exstabat iii ecclesia Hersfeldensi. Illud
Vesperas recitantur et liajc refcrtur ad 20 Dec<in-
;
tamcn non est Alcuini, scd potius Albuini pra;poiiti
bris. He.nscben.
Hi-rsfcldia\ in philisophicu arte eruditissimi, el antea
^ Nerope Alcuinus non probabat quoriimdam stu-
scholiy magistri famosissiino. utide oo le^iturin Chro-
diuro in prxparandis timiulis suis. Vid. episl. i;>0 llildesheimensi ad aiinuin 1054. Vid. Mab. in
iiico
(n.inc 199).
Elog n. 77, et Ilensch. ad cap. 4 Vita; iiol. '. Epl-
Al. legunt : verlilur en species.
•^

taphium cigo istud nuUum hic locum inerelur.


^ Aliiid Epilaphium hoc loco D.
re^.ilit Qucrceta-

PAinoL. C.
t«7 Ai) n. i. ALEiNUM si:l ai.clinum los

AD nivVTU.M ALCUI.NU.M ABRVTJ:>1


D. AINUUEyE QUEllCKTAISI PUyEFATlU
Slfl.TIS i.or.is EXCrSSA in commf.ntatione pr.ecedenti.

Ciiin mcn iiiiilom in aiiimo slcloiii linr orclesi;« A eniin et .\lciiinus, .Mboiniis vcl Atl^iiiniis, .Mchoinus,
p.iln;oqiie mo;v Tiirniion^i Iriliiiori', iit nnn solmn ve- .Miiuintis, Atcliuiiius, Atclifiinus, .l/Ai)i»;/,sqiio,lain iii

leroiii sii;uii hislori;iin (iii:im pr;o inaiiibus h.ihoo, inamiscriplis qii;iin evciisis libiis iiidifrerciiler repo-
se;l olpalriim qui in i.i (laruonml, scripta liiee do- riliir. Qiind a varia siiiG diibio variainm nationum

nala cnnspioiat a hoalo Flaoon .Mhiiio, sivo .\lciiiiio,


;
proiiiinliatiniie ac scripliira man:ivit. Nam qiii ir.ol-

sancli Marliiii qiioiniam ahlialo, prinoipiiim ilmoic linrom prninintiandi Ibrmiibim ;ilfoctaniiil, ol a ru-
visum csl, cum ((iinil illo sni lcmporis iimlo(pia(|iio diore palali cum liiigua oollisioiie somperabboiriic-
(loctissimus el eratlilissimiis fiioril, liim qund molior riiiit, faoilc .\lcbuini vcl .Mobiiini voecm in Alliimim

ojus Oponim pars aul in Imnc (iiom incognila, aiit aiit .\ll:oiniim coinmulanml . moiloqnc Alcuimiin
ccrto pluiihns in loois nuilila dopravalaque rcinanse- oliani ao Abpiinnm, qiiom :dii Alkoimimcl Alchwi-
ril. Miilla de co anonymus, (pii iiarranle
Sigwulfn (i- iiiini, diveriint. Ciijiis rei tostes Inoiiplotissinii, tuin

(loliot individun ipsiiissocin, qii.Tomiquo discoro po- Willolmiis .M;ilmesbiirii'nsis mnnaclius, tum ipse no-
liiil,iilililati pnslcroruni ins;Mviliira doscripsit. Mulla slnr aiiclor. In ooruni onim oxoiiiplaribiis nomen hoc
quoqiie volores ac roccnlioros historiograplii, qiio- passini et indistinclc sic varial. Qamvis nonnuUi
rii 11 omiiiiim tostimonia diligonicr collecla
disposiii, aliam lalis inuialionis caiisam
assignani f^, nonipo
simuhpie ciim Vita et cpilaphio ojnMlem, excmlen;'a qiiod barbariom pairii noininis Uoniana appollaiionc
cnravi. So;l iit qnx ah illis prvtormi.isa, aul malcac- consiillo miitarit Elacciis, .\lbiniini se pro .^lcliuino
copia fueniiit, intelligi queant, rem nniiiem a puris, iiiincupans, iit in Winfrido qui Boidf;iciiis dictus csi,
iit (licitiir, foiilibus, hoc cst ipsissimis Alcuini scri- in Willibrordn qiii Clomcns, ct in aliis plerisquc il-

plis, repctam. n lius a>vi contigit. Sod pr.vlorqiiam qiiod in hls uniiion
propiium, non cngnomon, qiiod iiiilbim habiiisso lc-
CArijT PRIMLM.
coimiintalum esl, habila quoque diversariiiii
giiiilur,
Atcuiiti palria, geiiits el nalulc sotuin. lin;;iiariim ratione, syllabas, qu, ch, cIiu, cIiiv, ko,
Alcuiiius igitur cx Britaiiiiia oriuiuluin se non se- clio, bi, lio,sompcr idem sonasse certum est. Quoil
mei testaliir, sed quo gcncic, aul qiiibiis parenlibus, vcl ox iiiio Malth;ci Weslraonastoriensis cxemplo do-
iiicertum relinqiiil (piauquam nnn hiimili prosapia
, prehondi polesl. Qiiem enim sub annum 734 Albi-
genituni vel ex hoc uno conslare pntost. qiiod apud num Licbofeldensem episcopum vocal, cuindem anno
rcges, cpiscopos ct alios insul.c su;c magnaios pluri- 737 .\l\vinum nominat. Et Poiitus llentorus, lamclsi
muin senipcr gralia et aiicloritate valuerit, fratiom- iion aden cortns circumspectus scriplor, Alcuinuin
ct
que iiahuerit Juvavonsis ccclesi;c, qu;o nunc Sallz- iii ciyinis esl imdique rom
inlcrprelalur .Atwin, id
hurgensis dicilur , antistitcm Aquilam nomine ». , facicntcm angcntemquc forsitan a \erbo givin ,
:

An vero in Scolicis Britannia^ pariibus, sicut hisln- quod Gcrmanis ciiain liodie Incriim signiOcat.
rici Scolorum contemluiii >'; seu Londino nnn pro- CAPUT III.
cul. in Miillescxirc comilalu, qiiol nominllis placiiissc
Eiiucalio, instructio, el magislri.
leperio; an quod potius reor, in Noriliumbriic re-
gno, Ebnraci naiiis fuerit, nnn por.-piciie saiis dcda- Sod ut a nninine jani ad cducalioncm ac inslru-
ral. Eginliardus cerlc siii tcmporis aiiolnr % Saxo- clionom procodainiis .\ici;iNrM huiic priino in coe-
,

nici generis honiiiicm vocai, Enoraoique se a piicro nobio sancii Petri Londini monachalein habituin in-
cducalHiii, non uno loco, nec olisciiris vorbis ipsc _ diiissequidam arbiliautur*', BeiU-qiic Venerabilis di-
signilioal. Sod crehra in cjus epistolis Nnrdanhiim-
^ scipiilum oninos ponc tain vetoros quam nooterici fuisse
brornm incnlio, qui Scoli:T! roginnos usqiio al Elcii- conlendunl. Qi!;o ait vora siiit paiilo diligentius hie
biirgi fretumpossiJehanl, Scniicaiiim rerum scripio- videliir OMpiirondum. Na;ii (piod ad primum sp?-
ribus ansani dcdil, ut in Seotia prncreatuin euiii sii- ciat, iibi piioriiiam ao juvonilos aiinns ogeril, ipse
spicarcutnr. prolil in opisiola, qn.im ad fralros Ehniaccnsis ec-
CAriiT n. clesi;i! scripsit (Epi^l. (il, liis verbis < Vos fiagilos :

iiifanli.e mo;o annos malorno fovislis afieolii , ol la-


iVoi»t'/i ei cognomen.
soivuin puerili.c lompus pia siislimiislis palienlia, el
!n Ehoraccnsi ergo provincia iiatus .\lhini sive patoriKU castigationis disciplinis ad perfcclani viri
.Mciiini oognomon tulit a familia, nnn a Scnioriim eilociiisiis .Ttalem, et sacrarum ernditiono discipli-
gcnlo, (pii se Albinos sua liiigiia vocaiil, ut Goorgius narum robnrasli:> > El si de sccmulo qiiCM|uc lubot
Biichanamis asserit ^ l-laccns auloni a baptismalo
: illi crederc, non Boilain, scd Egbcrinm Ehoracciisoni

iioniino propiio appellaliis csl. ()iin;l adi^o verum, nt pnosulom sinim fuisso magislrum Iradil. Sic oiiim
el ipsc moLlo Flaccum se, iiiodn .\h(imiin vol .Vlciii- in oa, qiiani ad Eaiibaldtim seoiindo loco Egborli suc-
niim simpliciler, s;fpius vern Flaccum .\lbimim, ot ocssorom inisil, cpislola loquitnr i Laus ot gloria :

Elaccum Alciiiniim niincupol. Quare qiii nrdino iii- l>oo, qui dios iiiens iii prnsporitalo bona cnnserv.nli,
verso .\lhimim Flaocum Alcuiiuiin vooaiit, Sixliim iil in c\:iIlaliniio lilii mei churissimi gaiiderem, ipii

Senoiisom " ct alins (piosdam imilanlcs, pi;olor


, latiorarel vioo moa iii occlosia nbi ogo niilrilus ct ,

verilatem faoiuiil. Elsi iios ooriim auclniilaloin pri- oriiditiis fucrain, et pnoossol Ihesauris sapieiili;o, iii
nin scciili, qunqiie foro soinpor inscripsi-
sic illmii D (piibiis 1110 iiia^i^Ior iiioiis dilooliis Egbortns aivlii-
iniis. erroro versanliir, qiii sohimnio;lo
Eodeinquo in opisoopiis h;oi'odoin roliqiiit. El opislula I ad Cani-
>

Albimim cogiiomcnio Alcuinum nominant '. Atbiniis lum Magnum Eraucia' logom, ubi de revohi-ndis iii

• Videepist. 36 et 102. ' Eginhardus, ei quidain alii.


•• llnctor Dooihiiis, ct Joanncs Major. (^
lloiuiciis Canisiiis ad opisl. I, Alouini.
iii iinlis
''
lii Vlt;i C:iidli Magiii. Apiid Joaiinom ISaloiim C.onliir.
'> Soripl. Aiii;!. i

'I
Lih. V llist. Scot. Ejiis Iragmonliiin exsl.il apnd Willolimiin M.d-
'

' !ii lliblinilicca sancia niosb. ol iii hoo opoio, pnsl AKiiini o\iislnl.i-..
,

II ji.ijii

El si enim il)i t;iin ferre velil , * mane


ilorentibtis per a;tatem studiis
ipsiiis qualciiiciiiKiuosuiloicni. >
seminavi in Biilaiinia. » Sed cum aliis lucis se fra-
in ins. co.licc (luani in excuso nomen
Egberli non in-
vciiilui-, tamcn cl WiUclnuis Malinesburiensis
hunc trum Etioraccnsium piBCceploreni fiiisse diserto do-
illuJ adilit, et de eo neccssario de- ceat, de Eboraco potissimum hnc iiilelligendum vide-
lociiin citjiis
tur. Qiiod eiiim ibi meliorem adolescenlix suae par-
bcrc iiilcUigi, scquens Euhoiic* civilalis nicntio
convinuil. Pr;clciea qnolies in Heite nienioriani inci-
lem iii discendo doccndoqne coilocaverit, vel luec
illius jam seiiis ad eosdem Eboraceiisis ccclesi;c fia-
(!itAlcniiins, vel eum Bedam prcsbyleriim siniplici-
tres apertissimedemonstraiit iVos, inqiiit(Epist. U),
tcr , vel cum bonoris addiiameiilo r.obilissiniiim sui
:

temporis inagislrum appellal. Nani ad Wireiiscs luo- semper in cordc, et priini inter verha prccanlia in
(Ejiist. li), in quorum monasterio orc. Vos piissiini palrcs seu iii coniinuiiihus sancta; ,
nachos sciibcns
et docuerat, sic ait Ue- orationis boris, vcl in secrctis dcprecatioiiuni vcstra-
Beda lilterasetdiJicerat : i

cogitale nobilissinnim nostri teiiiporismagistium, Be-


runi iutercessionibus Alcuinum liliuin vcstriiin pcr
dam presbyteruni, quale babuit in juvenlule discendi Dei deprecor charitatem jugiter in corde hahele ct in
sludium, qualem nuiic babel
inulto majorem apuJ Deiim
„ inter boniincs hudcm,
rcmunerationis glo-
,

jj
....
ore. Vos qnoque, qui estis ;etatc lilii, sed inerilornm
i.
sanctuate patres, per divinam obtestor clenienliam
. i

ilbi cur Bed;c laudeiii haiic iuvidisset, el iion iitinqiiam crud tionis vestr;»; in sanctis orationibiis
1 iain. »

polius appellasset suuni qu;im sm temporis niagi- ohliviscimini niagistnim. Teslis eiiim conlis niei
luilii est inspector, quia devole vcslriim semper in
slruiu? Vcriiin cst BeJam iii pr;cf itionc Hislor. rer.
ecclesialicisdisciplinis, et spiritali doctrina (Iesi;lcra-
Angl. teslari se opus illud aggrcssuiii Albiiii abbatis
impulsu, qiiem vinim per omiiia doctissimuin vocal. bal profeclum. Et si qiiid ininiis acccpislis, noii niea;,
Sed pi;eterquain quod ejus ul ;c_qtialis lanliim et credo, culpc deputari potest.
amici, iion ut discipuli iiieniinit, si esset Albiiins CAPLT VI
iioster sive Alcuiiius idem cuin ipso, plane cciiten:i-
.^;)»rf f/Kos in pretio jiiil, et ejiis vaiiic legutiones.
viain ailatem loiige excessisse dicendum esscl. Beda
eiiim obiit aiiiio 731, ul Sigebcrlus el alii iinlanl. Quidqiiid sit , liac laudabili Iitlcr;irum professioiic
Quamobieiu Albinus ille, de quo BeJa, alius omniiio per universani Brilaniiiain cclebris , iion taiUuiii
diversus censendus est a iiostro, forsitaiique idcni ;ipii(l cpiscopos el abbalcs insuhc, veiuni cliani apiid

cuin .\lw:no seu Albino illo statucndus, qui tit Mal- reges ipsos ct principes iii prctio fiiit. IIoc eiiini te-
llia-us Weslmonasteriensis rcferl, episcopus fuit in stantur epistoLc, quasad /ElhclarJiini Doroensis ec-
Mercia apud Licliefeldiam anno 754, diemque extre- clesi;c nielropolit;iiium , et priin;c scilis in Brilaniii.t
inuni clausit anno 757. pontificem (Epist. 10), aJ Ollanuni ct Egrriduin Mcr-
CAPUT IV ciorum (Episl. 49, 50), et ^dilreiltiin iNordaiibiim-
brorum (Episl. II) reges, ad iEJillhilem faiiiulam
Dncirina et professio.
Dei, oliin rcginam (Epist. 199), ad OsbalJuin ct Os-
Alcuinus igilur iii Eboracensi ccclesia eruditijs, bcrlhum Nortliunibri;K duces (Epist. II), et ad alios
ubi et levita sive diaconus sacratus est, pnvceptore- plures faniiliarissime scripsit : et duplices quas ad
que usus, non Beda, sicul plerique tniduiit, >^ed Eg- ponlificcm Koinanum , ct in Franci;ini de rcbus ar-
berto archiepiscopo, qui oiunium liberalium artiiiin duis lcgationes obivit : quarnin alleram receiisel
aniiarium et s ici arium a AVillelmo Malmesburiensi Willelnius Malmesburiensis lib. i De gestis reguni
vocalur ^ nobilissimainque bibliotbecam Eboriui
, Aiigli;e, cap. 5, alteram Alcuiiius ipse subindicat
constituisse asseritiir inler eos hrevi tempore ceii-
; cpisiola lOl liis verbis : < Dum ego adolesccns Ro-
scri ineruit, qui priiiii post Adhelinuni et Bedam in mam perrevi , el aliquaiitos dies iii Papia rcgali ci-
omni genere littcrarum apud Anglos excellueriint. vitale demorarer quidain Jud;cus Jiilius iioniiiie
,

Nam pneter huinaniorcs artes ac disciplinas, in pbi- cuni Petro magistro habuit disputalioiiem. > Ibi
losophicis quoque, nialbemalicis, et oiiiiii dlvinaruui per Pelruin luagislrum , seneiii illum diaconum Pc-
rerum scienlia eruditissimus evasit. Latin;e, Gia'c;e, trum cognomine Pisaiiuin intclligil, qui Caioli Fraii-
Hebraicajque hngiuc peritus, ut ejus scripta legeiiies coruni rcgis in grammatica pi;i-ceptur ftiisse le-
passim deprehendcnt. Ac poetic;B eliam fama quo- gitiir ^.
dammodo clarus, si s^cculi sui barbaries attcnditur.
Quare niagister ejus Egbertus iiiorieiis illum in tlie- CAPUT VII
sauris sapienti.T;, quibus pixerat , haeredcm rcli- Evocalur in Franciam a Carolo Magno ; vocalionis
quit < : Eboracensisqiie scliohe faclus reclor, mul- ejiis catisa;.
los el ipse postea discipiilos, eruditioiie ;ic pielate Sed et aliqtianto post Carolus ipse gloriosissimiis
celebres, habuit. iiiter quos lecensendi occurrunt D rex qui doclrinam cjus ac sapientiam experliis fue-
EanbalJus, qui deindc fuit arcbiepiscopus Ebora- rat, tum in Francia cum ad se pro paeis foeJere
sanctus Ludgerus episcopus Monastericnsis
ceiisis ',
inissus est, tum eliam in urbe Papia dum ibi moi:i-
primus ct alius qiiiJam, Joscph nominc, (|iii versi-
",
retiir, de remotis euni Britannis; rinihns honorabih-
bus aliquot eundeni LuJgerum laudavii '

lcrevocavil, ul susc hona; vohintatis ailjuior in ver;c


CAPIT V. sapieiUi;e sluJiis piomovenuis exisleret, liberalesque
omiies discipliiias pene lunc per Galliam exstinctas
Qiiibiis in locis docitil, diiin lirilaniiiain incoleret.
ad lucem revocaret. Hanc enim .'Vlcuiiuis evocaiioiiis
An vero tunc Eboraci tantum doclissiinus hic ma- suoecausamallegatepistola23(nunc 129) ad Carolui.i
gister docuerii, non adeo certum et perspicnum esi. regem, iibi sic loquilur € H;ec enim vcslram opti- :

Nani acadcniia! Cantabrigiensis annales habeiu, ut ni :im sollicitudinem Domine mi D;»viJ ,sempcr ,

refcrt ai.-clor Cenluriaruiii de illuslribiis Biitanni^c amare cl pv;edicarc agnoscebam


, onincsque mi ,

scriptoribus, quod omnes illic hberales artcs piiblice verani sapicntiani discenilam cxhorlari, iiuo el pne-

^ Libr. de Gest. Reg. Angl. cap. 3. Sidera iliuslrium viroruin Germa-


1
lihro, cui titulus :

*" Libr. I de Gest. Angl. cap. 3. iii(r.


^ Alciiiinisepisl. ad EanbalJiim jam cilala. r
lli versus exslant apud Surium in Viia sa;:c.li
"1 Guillclmiis Malmcsb. libr. iii Ponl. Aiigl. LiidgiMi cap. 9.
" Vila s:\ncli Liidgcri apiid Siirium, cap. 7 cl in K Apiid Eginharduin in Vila C^uoli .Magiii,
,

111 AO I!. K. ALblM.M SEL' .^LCUl.NL.M If!

iiiiis lionoi'il)iis(|iie !><illicilare , a((|ue e\ ilivciiiis A his verbis Aiilequain ego eodein snpicntissimo
: <

niuiKli puiiiliiis aiiiadires illiiis msIix' lioiuf vdluii- rege Carolo vciiisscm iii Fraiiciam, ha'.c
jiilieiite

Uli ailjiilores coiivdcaro sliuliiisli-.. liiler iiuos iiic eailcin vcstii (Mioris sc(i codem glorioso principc
i

etiaiu iiirmuiui , ejiiMltMii sanii:e s:i|iieiitix- vcriiai ii- pncsidiMitc, pr.csiMitc Fclice, (piciii iniiltiim laiidare
luiu (lc ultiiiiis Itritaiiiiia- linilms ailsciscoie curaslis, soles, vcsti:e p:irlis tuiic liMiiporis dcfciisore, vciiti-
al(|iie iitiiiaiu t.iiii ulileiu iii (liuiio Dci siMvuliiiii, l:ila est iii celclierriiiiii loco, (pii dicitiir liaigiiiis-
quaiii veslr;e obeiliiv voluiitati. Quia di-
iiroiu|il(iliiiii biirg, et syiiodali atKlorilale sacerdotum
Christi,
ligeiis diligeliaiii iii sacralissiiiio pectore veslro, (|uoil (|ui e\ diversis Clirisliani iiiiperii p:inlbus convene-
in nie vos vellc iiiveiiiro iutelli;;ebani. > Quodet taii- raiit, aieriio anathcmate d;iiiinata iino ct a beat;c ;

gerc videtur tarmiiie iU'J liis verliis : memoii.e Adriano papa, ipii tiiiic temporis sancUc
.Mbinus veiiiens |iereKrino v:iiis ab orbe, Romaiue Ecclesia; apostolica auctorilalc rexerat
(jrolus bujus rex incljins orbis,
Susci(iii biinc scdeni, fiindiliis cxlcrminata doiicc idein Felix in- :

llis i|iR(n (lircxil (jrieclara Brilaniiia lerris, fcliciter ad veslras rcfiigicns parles, sopitos infidcli-
Cuiii (lielale sacrae smibije, luui pro^ler aiiiorein. tatis cineres vobis eiorantibiis icsiiscitare intendit. »
Veruni epistola ad Laidradum episcopum Lugduncu- Anno eiiim 79i, ut habeiit .\iiiialcs iiicciii auctoris,
sein, Ncfridium episcopum Narliouenscm beiiedi- , li.eiesis Fcliciaua, i|)so ;iuclorc e:im abneg.inte, apud
ctuiii abbaleiii siiiiuli|ue sanctissimos iii Gutliia:
, Itaganespurg piimtiiii damiiata cst : qui ctiain pcr
proviiicix pariibus cpiscopos, abbates, ct fraties, Eiigilbeiihum, Centulensis moiiasterii abbatcm in
aliam superadjicit raiioneui, iiempe ut piissinuiin prasciiliam Adriani apostolici adduclus dcnuo eam ,

regcin Carolum iii fulci catholicx defensioiie coiilra p coiifessioiie fai ta daiiuiavil.
Fcliccin llrgellitanai sedis episcopum, et ejus secta-
C.\PLT IX
tores lixreticos ailjuvaret sibitpic hoc eliaiu a saii-
elissimo quodam viro propheliaj spiritu prsedito, Exliorldloritim cj^islulam Feliii scribit, qui libelto
dum adhuc in Britannia versaretur, priediclum fuisse proli.ro iili rcspoiidct, hortuliirque prxcipuos Fran-
prolitetur i .Neminem, inquii, ad nietiin iiii(|uain
: cice doclorcs, ul in fidei culholicie dc[ensiune tnbo-
eoniparavi servitium , sed niagis devola ch:iiilaie renl.
omnibus Chrisli Dei mei famulis scrvire desidenivi.
Alciiinus igitur sub aiiniim 795 in has adrciiit
Ad cujus servitii facultatem, divina, iit credo, ju-
bente dispensatione , ad gloriosum et onini ho- partes, ac primo siii adveiitus teinpore exi.ortato-
nore nominanduin hujus rcgni princi|)cin ct rcgem liam epistolam Feliti, ut se catholic:i" jiingeret uni-
sicut niihi qiiidam s;inctus tati, dirigere curavit. Cui Felix non cpislohiri bre-
Carolum vocatus advcni ,

vir, propheli:eque spiritu pra;ditus Dci esse voluiita-


vitate <!, sed libelli prolixitate respondere iiisus esi,
atqiie in co omiies pcrfidi;» suic foveas muxiinc ape-
lem in mea pncdixerat palria eliam et ui vir vene- :

rabilis totusquc mandalum dedcrat


Deo deditus niihi ruit assereus Christum et veierem hominem cssc,
:

magister, ul si alicubi novas audirem oriri seclas, et etimncupaiivum Dcum, et adoplivuni Filiuni, et se-
apostolicis contrarias doclrinis, mox totum me in cunda indiguisse rcgeneratione, et aliaplurima ecclc-
eatholica; defcnsioncm hdei deilissem. i El li!;ro i siaslicx dcclriiue inconvenieniia. De lioc eiiim li-
advcrsus Elipanti epislolaiii, de Carolo vcrba faciens: bello sic ipse Alcuintis alibi (Epist. 83) < Nuper, :

« Non ego illiiin corrumpere vciii in Frauciam qui _ inquit, venit mihi libcllus a Felice infclice directus;
,

^ ciijus proptcr curiosilatem cum paucas p:!gi!iolas le-


corrumpi non potcst, sed adjuvaie in fide cailiolica,
in qua ille ah ineunte ;eta!e niilriUis fuit, ct optime
gendo pcrcncurri, inveiii pejorcs h;ereses, vel magis
l;laspliciiii:is, quam aiite iii ejus scriptis legcrem
a Christiauissimis parcnlibiis, et iiiagislris catliolicis
assercMis Christiim Jcsum, nec Filiuin Dci esse ve-
edoclus. > E\ quibus omnibus palel labi tum illos,
qui .\lcuiiiuin apiid Carolum scu terr.e anioenitaie, rum ncc eliam vcruni Dcuni esse, sed nuncupa- ,

seu regis liumanitale captum rcscdissc scribunt, cum tivum. > Scripserat et antea Felix disputaiioiiem
ab Olla Mcrciorum rege ad eum concilianiUi! ainici- tum Saraceiio, quain cum petente Carolo rege di-
ti:m illos, (iiii ab Acbaio ligenliiis qu;vsivissei .\Icuinus, si quis cx suis fa-
li.Te causa delegatus est " :

iiraraillius audisset, dictum estilli, quod;ipudLaidi-a-


Scotorum rege ad Caroli pclitionem missnm asse-
runl t : tum dcnique et eos, (jui « audilo quam gra- dum cpiscopiiiii Lugduiieiiscm inveniri posset (Episl.
lanter sapientcs viros religiosissinius reguni Carolus IOI).yuapioptcrstibi'eslinationedirexiimisSumunum
susciperci , conscciisa iiavi sponte ad cum venissc ad pi;vfaUim episcopum, si forle ibi reperire quirct,
tradiiiil '. >
ut quam citissiiiie regia' presenti;e diriyerelur. Sed
iiileroa cuiam susccpit respondendi ad alteriim illius
CAPUT YIIl.
libellum, obsccraviii|ue pium ac sapieiiieni regein
Tempus adventus et h(eresis Felician<v condimnatio. Carolum, ul silii adjuloies iii defensioiie lidci caiho-
Qmd autem ad tempus hiijus sni in Franciain ad- licae darel, Paulinum palriarcbam Aquileicnsem
venlus spcctat, nemo veteruin id hactcnus adiiotasse Hichbodum et Teudulpluiiii episcopos, aliusqiie cele-
videlur, nec ipsc eliaiii Auonyiuus, qui Yitam ejus bres doclores ac niagislros. lloc eniin ipse testatur
dictante Sigullo conscripsit. Sed si bene reriiin se- D epistola 84 adCaroIum, ubi ait < De libello vero iii- :

vies et ordo considerelur, euiu anie aimiiin 792 aui felicis non magislri sed snhvLMSoris, placel milii ,

793 evocalum i.on fuisse, depreheiidi poleril. Uoge- valde, quod veslra sanctissima voluntas et dcvolio
riis cniin de Hoveden in priore paite Aiiiialiiiiii , et habet curain respondendi ad dcfeiisioiiom lidoi ca-
posl cum .Matli;eus Westinoiiaslei iensis in Floiario, tholic;e. Scd obsecro, si vcstr.c placeat pictati ut ,

rfreruiil Carohim rcgein aniio 'Jyi niisisse Synoda- exemplariiim illius libclli donmo dirii^aluraposiolico,
iem librum ad ISritanniam, qtii sibi a Constaiitinopuli aliud qiioque Paulinu patriarclia;, siiiiilitrr Itichbudo
directus fuerat, inulta inconvenientia et ver.c lidei el Teudulpho episcopis, doctoribus el magislris, u(
lontraria conlineutein coiitraque eum scripsissc
: singulis pro se respondeaiit. Flaccus vew tiius lecum
Albinum epistolam e\ auctorilate diunarum Scri- latiorat in reddeiida ruiioiie catholica- lidei. Tantiim
piurarum mirabilitcr airirmatain, ac illain ex persona detur ei spaliuni, ul quiote et diligenter lieeat illi
episcoporum et principum Angli;e, Carolo regi Fran- ciiiii piieris snis coiisiderare Patruiii sensus quid :

uorum attulisse. Cui congruit ctiam, pro itMnpore, iimisquisipie dicercl de soiilenliis, quas |)Osuit pr:e-
quod ip^e Alcuinus ait lib. advcrsiis Elipantiim, i falus siibversor iii suo libcllo, et lciii|)ore pr.eliuito

• GuilleliniH Maluiesb. libr. i de Gest. Angl. Po- V Sangall. libr. de (ieslis Caroli Magiii Guilli-i-
i

lyd. Vergil. libr. v llist. Aiigl. e( alii. iiiiis Nangius et alii


^ Jo.-iiincs M.ijor libr. xi, cap. 13, de Gesl. Scot. J Vciba siiiilAlchniiii libr. adversus Khp.miuiu, i

llcctor Uaetliiiit libi. X, et Ijiichaiiiis libi. v


,

B. QUERCIiTANl PR.EFATIO. ItV


n:
a ^obis IVranlur veslrre auctoiilali siiigulonmi ro- A sunt. > Sed an RicliboJus el Teudulphus opiscopi,
Bponsa. Etqiiidquid in illo libcllu vel sentenliarum, vcl
'
siuiileui operam prx'Sliterint, iioikIuui inuoluil.

sensuum, contra catholicam fidem inveniaiur, oni- C.\PUT XI.


a-qualiter
nia catholicis exemplis destruantur. Lt si
Libello Felicis respondct scptem libris , illnmque tatr-
et concorditer cunctorum in profcssione vel dcfcn-
(tem cntholicum efficit, ac ElipantuiH ctiam quatitor
sione catholic» resonant scripta intclligi po-
lidei ,

uniis loquitiir aliis libris oppuynat.


lesl quod per omniiim ora et cnrda
spiritus. Siii aiitcm diversum aliqiiid invenialur in Alcuinus vcro, sicut ipsc lestalum rcliquit ^ li-
dictis vel scriptis cujuslilet, vidcalur quis
majore bcllo cliam Felicis septem siiiB dcvotionis libellis
auctoritate sanctarum Scriptiirarum vel cathobcorum rcspondit, omnesque cjus pravilalis cvacuavit do-
Patruin innitaliir et hiiic laudis palma trilmatiir,
:
ctnnas. Qui libcUi (perperam liactcnus Paulino tri-
qui divinis magis iiihaireal lestimoniis. > Et cpistola buti) lccti sunt ct probati in prsscntia Caroli regis
ct sacerdoliiin Cbiisli tantainqiie vim ac auctori-
83 ad cuindem Caroliim « Hujus vero libri, inqiiit,
:
:

vel inagis erroris respoiisio, miilla diligcntia et plu- tatem habuerunt, ut t idcm Fciix anno pra;fali glo-
rimis adjiitorihns est coiisidcranda. Ego soliis iion riosi principis Irigesiino sccundo'', advocatus vobin-

Ruflicio ad responsionem. Pra-videat vero tua san- tarie veniens ad Aqnis palaliiini, iliique in pncsenlia
cta pletas hiiic opcri tam ardiio et necessario aclju- (lonini rcgis et optimalnm illius, sive sacerdotum
lores idoneos, quatenus h«c iinpia ha^rcsis omnimo- Dei lalionabiliter auditus, ct \cracilcr convictus, at-
dis exslingiiatur, ante.iuam laliiis spargalur per or- quc Dco dans gloriani, vcrami|ue conCessus (idcin,
)iem Christiani iinperii , qiiod divina pictas tibi , [} in paccni catholieic
unanimitalis revcisiis sit cum
liiisque liliis commisit regendum atque gubcnian- siiis discipulis, qui ibi liinc tenipoiis cranl pra!sen-

dum. I tcs. < Scdliocpostquamerror ejus itcrum Francofnrti


daninalus fuit. Nam inccrti aiictoris .Annales refc-
CAPliT X.
riiiil rpiod anno 791 < Synodiis haliila Francono-
,

Paulini patriarclia' et Eihcrii episcopi libros adrcisus


fnrl, in qna haMcsis Fcliciana coram cpiscopis Ger-
Fclicem laudnt. iiianiaruiii elGulliarum llaloruinque, pr;vsoiile ma-
Quare hoc velut classico excitali doctioics ac iii piio piincipe Carolo et missis Adriani apostolici
,

rcbusdivinispcritiores, conlra Felicianam hanc, aiil Thcophilacio et Stcphano episcopis terlio damnala ,

llispanicnm potius, Incresim stylorum suoruni spi- cst, ct lata stipulatioiic damnatio rohorata. > lloc
cula diiexerunt. Paiilinus enim inter alios, ciii cuni faclo Carolus cuin excrcitu Saxoniam ingressus cst,
Alcuino summus jani amor intcrccsserat, tribus eain Aquasque reversus anno 796. Felix ibi a Laidrado
libris tunc oppngnavil, quos et Carolo Magno rcgi cpiscopo Lugdunensi pcrdiiclus, < ac siio conspcctui
dedicavit, adjecta sub linem Regula fidei metro scri- pra;scntalus, ul ipsissiniis Felicis vcrbis ular ", li-
pta; et ut urgentibus ejus venerandis imperiis, ad centiam ab eo acccpit scntentias suas, quas ex liliris
inanus revercntissimi viri, et in divinis rebus peri- sanctorum habere se de adoptione cariiis in Filio
lissiini et piKclari Albini, sumuKC rcligionis pcrspi- tiei, seu nuncnpatione in humaiiilate cjiis, credebat,

cui oratoris sui dcferreiilur, obsecravil sic Alcui- •' : cpiscopis et abbatibus, et ca'teris doctoribus, quos
num interpcllans , qiii et ipsc, tam honorilico ab co ail se ordinatio gloriosi principis convcnirc fcceral,

rosecutuselogio, reccpisse se scribil, ac miris clfcrt


•" " '
q prwsentaret quatenus non in violeiitia, sed ratioue
:

lludibus, epist. 113. Sic enim ibi de illis loquitur '


: vcritatis sua assertio rata judicarcliir, si ab illis per
« Quanto magis ciim sacratissim* fidci vestiu' libcl- aiictoriialcm sanctorum Patrum niinime repudiarc-
lum recensui, catholicic pacis puriiate ornatum, clo- lur. Quod ita factum est. Nam prolalas ah eo scii-
qiienliae venuslate jucimdissimiim, seiisuum veritate tentias de superdicta contentione, hoc est, de ado-
Urmissimum , lotius animi mei habcnas iu hctiliam ptionc carnis atque nmicupalione, ilailli (de quorum
laxavi? Ubi dc uno lucidissimo et saluberrimo para- nuincio Alciiinus), ex auctorilate sanctorum Patrura,
disi fonte, quatiior virliitum flnmina, non soliim id est Cyrilli episcopi et beati Grcgorii papoe urbis
Ausonix ferlilitatis prata , sed totins Ecclesiastica; RomK, seu beati Leonis, sive et aliorum sanctorum
Lalinitatis rura irrigare conspexi. Ubi el aurivoinos doclorum, qui illi prius incogniti erant, sive per au-
spiritualium sensuum giirgites gemmis scboIaslic;c ctoritatem synodi, qux nuper in Roma hac inten-
urbanilalis abundare intellexi. Quampliirimis vcro lioiie, prscipiente gloriosissimo ac piissimo Carolo,
profiilurum et pernecessarium fccislis opiis in ca- adversus epistolam ejus, quam dudum scripscrat
lhoIic;B lidei taxalione, quod diu optavi, cl s;cpius venerabili viro Albino abbati Turoncnsis ecclesia>
domno rcgi siiasi, ul symbolum catliolic;e lidci pla- (sie enim Alcuiiium nostrum indigetat, et nos infra
ilissinris sensibiis, et sermonibus luculentissimis iii de abhatiis ejus plura) congregata fuerat In qua :

unam congrcgarclur cartiilam, et pcr siiigiilas epi- synodo, prLesente Lcone apostolico (qui codem anno
scopalium regiminum parochias omnibus darctur Adriano successerat), et cum eo caeteris episcopis
presbyleris Icgcnda memoriyque commcndanda
, : numero 57 residentibus, et plcrisqiie presbyteris ac
quatenus licot lingua diveisa loquereliir, una tamcn diaconis cum eis in domo beatissimi Pelri apostoli
lules ubiqiie resonaret. > Unde illos quoque multi D per horura, inquam, omnium auctoritatem istas jam
censuerunt dignissimos, qui cum Alcuini scviptis cx- dictas illius sententias, non qualibet ut prajfatum
cuderentiir. Quod a nobis praestilum, ope veleris est, violentia, sed ratione veritatis, ul oportuit, ex-
codicis ms. clariss. ac doctiss. virorum Putcanorum cliiserunt. Quorum auctoritate verilatis, et totius
fratrum, nemofuturus est, ciedo, qiii noii jeqiii bo- Ecclesiae universalis consensu coiivictus, meliori in-
iiique consulat. Sed prsler Paulinnm hunc, Eilie- tellectui eorum, quam suo, quem prius sequehatur
rius adhuc, sive Ililherius episcopus Uxame:isis, ct conjunctus, ct aduniversalem Ecclesiam Deo faventc
Reatus abbas, eodem tenipore libros dnos advcrsns reversus est ex toto corde suo, non qualibet simu-
pumdem erroreni promulgarunt, Ingolstadii nuper latioue, seu velamine falsitatis, sicut dudum, scd
iuris publici factos. De quibus et Alcuinus nostcr , vera cordis credulitate, et oris professione. > Hac-
Velicem alloquens « Quod vero, ait b, quemdam
: lenus Felicis jani non ulterius infelicis futuri verba.
Reatum abbatcm et discipulum ejus Hilherium cpi- Cujus in conversione quam partem habuerit Alcui-
scopuin dicitis huic vestroe sect:B primuni coiiiraire, nus, ipse sic breviter oocet, Elipantum alloquens ' :
iaudamus eos in eo, quod verilatem defendere con.iii i Egn cum Rullno beatum Felicem martyrera nori
" In epistola ad Carolum regem, cujiis fiagmon- Libr. I contra Elipantuni.
tiim siipcrest inter Opera Paulini Madrisii, lomo (1 <i
Verba sunt Alcuini loco cit;ito.
P.ilrologia-. • In coiifessione suae lidci.
^ I.ib. 1 cnnlr.i Felicem. * Libr. I adveiT.ns Elipanlum.
MR Al) B. F. .VLItlNLM SEL .\LCIINL.M 110

Felicem oliiii xoblii erioiis coinpliceiii , A bililaie saliito iniinili, ilc viiga llns canipi el con
iii
leci, sed
Uco niiseianle, cailioliciuM flToci. i Ncc loiiRe posi- v;illiuin nornit (Ihrisliis. (,'"! 'S'is modo leiiiporihns,
;ic ('jusdcm noiiiiuis, \irliitis et lidci David rcgein
la Elipaiiluni (Hi0(|ii(! Tolclana' sedis cpis opiiiii,
piipiilo ciincossit rcctorom ot doctorcni. Siih cujus
jain sepullos tliscipiili (iiicrcs siiscitaie (oiiaiitciii ,
iiiiibr;i siiporiora (|iiiote piipuhis reipiiescil Christia-
(|ualuor aliis ina^ii.e cniilitionis liltcllis oppiii;ii:ivit.
iiiis, cl torriliilis uiidiqiie gciitibus cxstat paganis. i Et
Sed an e.vput!na\ciit, ct ail linilalcin Lcclcsix- icilii-
forte, addit pi'a'1'aliis vlr doclissimiis immiitalum illi
xerit, in scriptis cjns iion invcnitiir.
iioiucii, ciiin vcl bapli/.alus, vel in rogciii iiiictiis cst.
(:.M>l'T XII.
N;iiii do 1'ippiiio llali:e rogo cjiis lilio lioc idcin facti-
Carolum regfin omm disiii>tin(i>um gencie iinbuil, i'(
l.itiim. l>id|ii'iiiiii voro fiiissc dissiiadel illiiis ct suh-
an Dewiii, cjiisdein Cii>o'i pioprium noiiwn fiiciil, seqiieiuis ;cvi iiios, ipio roges iiostros lioc Davidis
tct nscililiinn. iioiiiiiio ('oiiiiiimiiler a scriptorihiis re- iiiloipollatos
Quoniain veio .Mcuiiii pr;ccipiia cliain iii iloceiido porio. Sic eiiiin Aiiialliarius Trevercnsis episcopiis ^
laus fuit, poslipiaiu ali .\i\A\.\ ubi prolileltatur iii ot Sti'pli;iiiiis p;q)a apiiil Theganuin ' Liidovicum
Galliaiu cvocatiis cnI, jaiii vidcuiluin ((ualilcr disci- rogeiu , Caidli .M;igui liliuiii, iioviim ac secnndum
piilis, (pii a!i ulliiiiisornis lcrric partilms livipiciilis- David appolhiiil. Sic LupiisEoriarieusis ahbas Ca-
siiiii ad illuin auiliciiduiu concurreliaiil, rccoiidikc roluiii Calviim Liidovici Davidi In consiliis
liliiiiii

pliilosopliiie tlicsaurus oiuues, iiiiisitatii qiiadaiii la- comparat ''. luili apiid Liiilpiaiiiliiiii Ticinenscin lo-
ciindia dcpioiiipsit. KacUis igilur Fraiicix iioviis vil;iiii '•, Iterciigariuiu rogcm altoruni David venissc

civis, r.arolo dciiiceps scdulus cl lidelis coiucs adlia'- latraiil, ciiiiKiiie vol ipsi Magno C:irolo ca'ca nieiite
g
sil, cjus(|iic iiupriuiis aiiiiuuiu oiiinibus discipliiiis pncfcruut. .\c iit rocentiora aliqua coiiiiucmorein,
inibuit, adco iit ncc illi par iii tolo orbe forct in Siiiion (luoquo Grebauus Caroluin \ll ', et cuncti
bciontiis. Quod vel cx rlictorica' (lialectic;ei|ue Al- niiper llenriciim Magnum Davidcm puhlicc iiuncu-
cuini cuin eo dialogis, vel ex dcdicatoria libroruin parunt *.

sancl;K Triiiitalis epistola facile colligi potest, u'ii C.VPLT Xlll.


cuin libros lios Carolo j;im imperalori coronato Pippino prwceplor dalur, aliosque com-
Ludovico cl
iiiillcret, posl annuin vidclicel octiugonlesinuim ,
plures in Galliu pracipuos erudil.
principeiu populi Clirisiiaiii cuucla debere scire tra-
(lit, olIiciuiiKpie, (luo a qiiibusdam magister vocaba- (Jiialilercuiique se rcs haheat, profecto Alcuini
lur " iionuullos reprcliendit, qui iiiinus
ostcndens, commen latlo tanta fuit apud Caroluin regein, ul non
iitile exisliinabaiit, iiobilissiuiaiii legis intcntioiiem soliiiiiejus prxceptor ac dclieiosus ' nomiuaretur,
ii

(lialeclic;eetiam discipliiuediscere voluisse rationes. sed ab illo qiioipie potissimum eligeretur, qui Ludo-
Iteiu ex carmiiie 191), iii quo Euboricic urbis juveii- vicuin ac 1'ippiiiuni Qlios litterarum pneceptis jn-
tiim sic alkxpiilur : formaiet. Quod |iartiin e.x Uadulpho dccauo Tun-
Talia nniKjuo placeiit vpstro quii munera patri, gronsi, lih. Do caiionum observaniia, parlim ex ea,
I

0(ii iiiiiic cgrogias rcg;ililius insoiiat arles ipiam .\lcuinus ipse cuin Pippiuo uobilissimo ac re-
Aur.bus, el Pairuin deducit per piaia setiueiilem, g;ili piiero instituit, disputatlone discitur. Et quia
1'raepulcliio so|iliiai rogiiaulcm steinmale celsa;. magister totius regionis periiissimiis ac doclissimus
Seii melius adhuc cx his poematis 270 versibus :
I
er;it [lioe enim .\iiialharii Foriunali de eo elogium
'
docet iiiagno otiam aliormn virorum concursu el
i
1
milii diilcis am"r David per s^cla valelo.
admiratioiie auditus est, plurimosque cruditionis
Oaaiii te pr;fsenteiii sem[ier Uabere velim !
rierio iil lecuii: liceal iu.hi ludere versu,
fama iiisignes discipulos habuit. Iii qiiorum nuinero
Scjudere lelsumini siderj oelsa poli, pr;r;cipui fuerunt Ainalharius ipse tunc puer ^, Tre-
Vel pulcliras tecum numeroruiii discere loniiax, verensis deinde episcopus; Rhahanus Maurus ^ et
Invpere aui veierum dicla slupenda Palruiii ipse puer, ad quein exstat epistola 150, sed magnus
Aul traclare sacra a-lenKe pr;i;cetla sjIuiIs, ac celebris postea vir, archiepiscopus enim Mogun-
yua; via le inecuui pervehal aslra super. ciacensis tandeni faelus ost; Haymo episcopus ",
Carolum enim, hoc loco, sicut alibi fere scuipor, Usiialdiis abbas Sancti Salvatoris ", qui Mariyitdo-
paridcm appcllat. Quod aii proprium ei vel asciti- gium saiicloriim scripsit « ; Richhodus cognomcnto
tium noiueii fueril, alliriiiare vix ausim. Et certe iion Macharius , episcopus Treverensis ante .\nialha-
ascititiiim pcrsuadciit isia ad ilhim cjusdem Alciiiiii riuin ", Petrus archiopiscopus Mediolanensis p, san-
vcrba(Episl. 90) « Clarissimisvcstiwnobilit^ilisliliis
: ctus AldricHS Ferrariensis abbas 'i, ei alii complu-
beiiedictio copiosa per vcstra beuelacta accros(?al, res.
sicutper soliiis hoinoiiymi tui David Deo dilectissimi CAPUT XIV.
regis saiictit:item, ut legitiir, ouiiiibiis nepolihus siiis
Qiiibtis in locis docuil , et an primus .Acadcmiw Pari-
legulis lliroui polcstas con.servata fuit. > iNcc ciiiin,
siensis insliliilor.
inquit, vir (luidam docliss. l)a\idoin homonyiuuin
regis Caroli vocarcl, si ali illius simililudiiic laiitum Sed couslat iiiter omnes dc locis iii qiiihus
iioii

cl imitatioiie luciis .Mcuiiii fuissct ciim hoc noiiiiiie D sic juvenluteni crudiciido perpotiiam apud omnes
donare. Qiiod eliam coidiriiiaii vidctur alio ipsiiis ,Joriam promcruit. Trithemiiis oiiim nou somel in
Alcuiiii lestiiiioiiio, dum scrihil (Episl. 17) < Da\id: Fuldensi cuiii moiiasterio nioratiiin, ac ihi phiK^sex
oliin pi';ccedciitis pojiiili lex a Deo clccliis, ot Doo iiionacliis clarissimos oiiutrivisso discipulos scril.il ',
diloctus, ct ogrogiiis Psaliiiista Isracli viclrici gladio iiitor ipios ct liayiiioiioin, Lsuardiim sive Isuardiim,

undiipie goiitcs siibjicicns, legisque Dei exiiuius pra'- ac Rhabauuiii noiiiiual. .\uctor Chronici Augiislani
ilicator iii popiilo exstilit. Cujus oximia filiorum no- Ecclesiaslici, cap. 10, apud sanclum Gallum docuisse,

" Verba sunl Alciiiiii. ) Flodoardus lib. iii llist. Eccl. Rheiiiensis, cap.
>'
In liiie pricfationis. 21.
'
Lihr. de Gcst. Lud. Pii. "» Trithoiiiius De illiistr. ord. sancli Benetl. viris
•1
Epist. '.13. lihr. II, cap. 20.
'
Libr. v llisl., cap. M. " .\lciiiiiiis, cpisl -20.

' In ejus cpil;ipliio. " Episi. li;;).


^ In coucloiilbiis fiiiiebribiis. !• Fpist. Ili7.
''
Alcuiiiiis ipisi. t(i-2, 01 Saiigall. lib. i. 'I Vita s.iiicti Aldrici.
' .^iiastasiii', llililiolli. Vita Adriaiii
iii l.
'
Loco cilalo, et in Chronico llirsaug ;ul aniium
1 Lihr. i\f oiiliiio :(iiliphoii., cap. 5*2. 81)0.
^ Ipsc .\liial. liRO citalo.
117 D. QEERCETAM PR^FATIO. 118

ac iiobUi lui aiiJilorio cliiruisso lestaUir. Et alii le- A bencfacta fuisse, vel ex cpist. 134 ad Carolum disci-
ceiiliorcs » Paiisiis qiioque legeiiJi muiiere perfun- lur, ubi sic ait < Snniina Deus Trinitas vcstnu
:

cluiii asseruiit, ilioruin se^iueiilcs opinionem ei au- honitati, oninium dilcclissinie David, a;terQa resti-
cloritatein,qui ccicberriiiiiliujus scienliaruni emporii tiiut bcatitudinc, quidquid [jietalis vel benigiiitatis in

fuiiilamcntuiii ab eo euni doclissiinis aliquot viris me faiiiuluin vcblrum, sicul prinia cognilione ad-
aliis jactum fuisse IradiJerunt. An auteni hoc verum; ventiis mci ad vos miscricoidiler proniisislis, ita
nullis ipsc suis scriplis deelaral. In Francia profecto omnia fideliler iinplestis; et ad cumiilum plenissimae
se scliolas publicas tenuisse rcfert epistola 45 ad veritatis, qu;e seinpcr vestri pccloris insident ihe-
Carolum Magnuin bis verbis < Nunc vero frigesccnlc
: sanro, ccntuplum addidistis, ut cnnctorum luce cla-
sanguinc quasi vespeie in Francia seminare iion rins oculis patescit, auribiisqne per longinqiia lerra-
ccsso, > Et cpislola ad eumdem 8(5 < iSec faslidiosa ; riiiii rcsonal multoriiin. » Iiiipriiiiis autem illi sancli

segnilies legcntiuin, iiiquit benivoleiilix magislri


,
Liipi Trecensis abbatiani dcdit, ut rcfcrt anonymus
jusle deputari debet, si plurimis indytuin vestrse cjiis Vil;i; scriptor. Quod cl ipse vidctur inimerc

intcnlionis studinm sequentibus forsitan Allicne ; epislola 126 ad sororcm suani, bis vcrbis < Pliiri- :

nova perliccrctur in Francia iino multo cxccllcnlior,


: inum mihi placiiil crux quani vcsira mdii bcnignitas
<|uia hxc Chrisli Doiniiii nobililata inagislcrio, om- dircxit. Et credo vos a;tcrnain liabere a Deo mer-
iicni Acadeniiae e\ercit;itionis siipcrat sapieiitiam. cedcm pio illius opere, ct assiduas sancti Lupi iii-
Illa lantnminodo Pl.itoiiis crudita disciplinis, scple- tcrccssiones, et laudabiles gratiarum actioncs ah eis
nis infonnata claiuit artibus. H;ce ctiam insuper qui ad illius patrocinia conlugere solcnt. » Abbaliani
&eplifornii saiicli Spiritus plcnitiidinc dilata, oinnem g quoquc Belhlehem sivc Ferrarias in Wastinensi
,

sjecularis sapienliic excellil dignilalcm. i Sed in qiii- pago posscdit, ut in Vita sancli Aldrici Senonensis
bus Francia; provinciis cjusmodi semina liltcrariiin arcliicpiscopi legitar : iicc non cellam sancti Judoci
jecil? aut ubiiiam nrbium vel civitatuiu Gallicarum ad hospitiiiin pcregrinis pnvstandum ei commenda-
ha;c Alhene perfecta fiiit? Forle in facundissima tain. Est eniin de liac testimonium Liipi Ferrariensis
Parisiorum I.utctia, ad quam Carolus rex sludiiiin de in epist. 11 ad Lotharinm fcgein, cuni eamdem ipsc
urbe Ronia lianstulissc, qiin.l de Gnccia iiluc tians- cellam accepissei a Ciroli .Magiii filio Liidovico im-
latuin fuerat a Uomaiiis , iii .Magno Clir.inico IJel- pcratore < Ccllam
: inquil sancli .ludoci, quani
, ,

gico legitur? Plurima siiiit qux vctant crederc. Magnus Carolus (iiiond:iiii .\lcuino ad cleemosynam
Prinio, ipiod Alcuiniis, vcl Paiisiorum, vcl Liilctia; cxliibcndam pcregriiiis commiscral, bcatx memori:c
iiullibi incminit. Sccundo, qiiod cum in pluribus p;ilcr vestcr nobis ca rationc coiiccssit, sicut ediclum
Galli» locis fucrit, aut ciim Carolo regc, ut Aqiiis- illius alteslatiir ut quod elceniosyiuc supercsset, iu
;

grani apud auctorcni Vitx saiuli Liulgcri lib. i, cap. noslrum usuni cedcrcl. » Nec diibito qiiin cclla li;cc
34, aul sinc regc Carolo, iit iii Bclgica latiludine ^, ab illa marilinia ccliula diffcral, cui etiam lcgitima
Turonis Centulo '', apud sanclum Amandum ",
«, in se successione deseruisse scriliit .Vlcniiiiis '. Naiu
ct alibi nunqiiam tameii docuisse sc verbis apertis
' : illius patronus sancius Andrcas, luijus vcro sanctus
indicat, nisi vel in palatio regis, vcl C;esaroduni Tu- Judociis. Illa corpore sancli Wilgisi, h;A;c sancti Ju-
lonum. In palatio cnim scbolani fiiisse dcinonstrant doci rcliqniis clara. Utnieque lamen iiiaritinia;, illa
h.Tec cjus ad Caioluni verba < Ego ignariis, ne-
<'
: in promonloriis, quoc mari Occano, et Humbri flu-
scieiis j4:)gyp iacam scbolam iii palalio Davilica; ver- mine cingnnliir, in Northumbria ; b;tc in Eclgii loco
sari gloria;. Ego abicns Latinos ibi dimisi, ncscio C mariiimo; Wicus olim nimcupalo, vcl a sinuoso ma-
quis subiiiliodiuit yEgyplios. i Qiiod vero et apud lis anfractu, qui Saxonice Wic appcllaliir, ul docet
Turonos Gallicam ciiidicrit juvcnluteni. non seinel, Rhciianus, vcl a sialione seciira, ubi conjunctioribus
sed frcquentcr rcpclit. Epistola 4") ad Caroluni re- .Tdificiis habilatur, si Wic id dcnotat, ut contendit
geni : < .\li(|iios cx pueris nostris rcmilt;im, qui rcve- Adrianus Jiiniiis; vel a casiello, si Wic castellum
iiaiil iii Frauciam llorcs Britaniiia;, ut non sit tantuin sonal, iit Alfrii^^us veliis aucior asscril nunc autem :

modo in Euborica hortus conckisus, scd iii Tiironica vnlgo Saint-Josse-siir-Mer. Et ccrie quod locus illc
emissioiies paradisi cnm pomoruni fructiluis, ut ve- sancli Jiidoci Wicus, scu Wici plurali numcro quor.-
nicns Ausler pcrfiarc horlos Ligeri fluiiiiiiis, fluanl dain dicius sit, et ab Alcuino qiioque nostro posscs-
aroinata illius. » Itcm epistola 101 < Ego itaque, : sus aperle dcclarat ipse epist. 4i, ubi de solilu liue
llccl parnm proficiens, cum Turonica pugno ruslici- sua sic conqueritnr < Ego penc quasi orbalus filiis
:

tate. Veslia vero auctoritas palalinos crudial puc- remanco domi. Danioeta Saxoniain, Homcrus Italiani,
ros. > El si ascililiis e.iaiii niti testimoniis licet, iibi Candidus Britanniain reccssil; Mariinus in Wicos
Alhcne illa nova, de qiia nunc dixi, melius collo- apud sanctum Jiidocuin infirmus remansit. Ilem epi-
cari potest qiiam in cjusmo.li scliola Turonensi? stola 96 ad Caroluni regeio < Revertcnti me de VVi-
;

Nam Sangallcnsis mo.nachus sic ea de rc < De- i^


: cus, proptcr causas ncccssarias, qu."S ibidcm bah;ii-
dit auteii) Albino Caroliis rex abbatiam sancti .Mar- mns disponere, occurrerunt niihi exccllenti;c veslrce
tiiii juxta Turonicam civilalem, ul quando i|ise ab- dulcissimi apices. > Denique sancti .Martini Turonen-
sens essel, illic rcqiiiesceie, ct ad se conllueiiies sisabbaiiaiu ab eodem Carolo rege adhuc regendam
docere deberet. Ciijus in tanliim doctrina fructili- U recepit, cum occupalionesomnino declinare
s;T;culares
cavii, ut moderni Galli, sive Fr.mci, antiquis Ronia- cogitaret. Uoc
idem ipse dese teslatur epistola
eniin
nis, vel Athcniensibus .-equarentur. > 129aJeumdem regem, cum ait « Nam fere anle :

hoc quinqiicnnium s;eculares occupationes, Deum


C.APLT XV. lestor, non Dcto corJe declinare cogilavi. Sed vestr.c
Quibtis a Carolo bencficih honcstatus est.
pia; providenlia; consilio iranslatus sum in serviliuiu
yeruni, quia in nienlionem abbatia; sancti Mar- sancii Marlini, san-
fidci calholic.T et ecclesiastiae
tini incidiiims, opene prelium cst nuiic perscrulari ctioni, donanle Deo prolicuuin. » .Vnte quam lamcn
quibus rex Carolus bcncliciis hunc pia^claruni ina- Iranslationem, nescio an apud hoc monasierium acci-
gistrum honestavit, aut quas illi largitiones in regno dcrit, quod Odo Cluniacensis Helinandns i', iMagni i ,

suo contulit. Multa iiamquc iegi;e bcnignitatis in cuni Chronici Bclgici scriptor ', et alii pluriiui narrant,

« Polyd. Vergil. libr. v Ilist. Ai.gl. ei Nicolaus ^ Epist. 173.


Serarius, libr. iv Ucni.ii MogiiiUiacaium. 'i
Libr. I de Gest. Caroli .Magni.
b Epist. 8ii.
' Piologo in Vilam sancli ^Villibror.U
Epist. 4.-., 100, ini, 1,V2. I In Tractatu de translatione corporis s.incli Mar-
'Prologo in Vilani saiicti Richarii. tini.
• Lpist. 10-2. i' Apud Vincentium Belac. libr. xxiji, i ap. 173.
• Kpis:. 100. ' Ad annum 770.
: ,

«19 \[> It. F. .\LniM.M SKl .\LCL'INLM D. QLERCKIWM PR.1;F.\TI0. tiO


oiniicb illius inuii.ii.'lios, iiiiu iioite al> .iiigelis oceisos A rieiisi fntnro, consccravit. luirliiridiun ipioipje, sive
quiu pr.vteriue relij^ioiiis olilili serieis iiuliie-
fiiissc, piaiiiac brevein expositionein iii quosdam psalmos
baiitur vesliliiis, deaur.ilisquc calee.imeiitis iiiccde- tiiiicelaboravit. Iteni Commenlaria super kcclesia-
liant exceplu illo solo , (|ui iiiigelos percutienles
: slen, qu;t' dileclissiniis discipulis Onix sacerdoli
et ui ail pdMiileiitiaiii a^emiain reservareliir,
vitlit, (Uindido presbytero, ot Nathanacli diacoiio nuncupa-
eos oravit, ac tainlein exoravit. Adeinariis eiiiiii Kii- vit. Noc noii biciilentissiinos illos seplem aliorum
(inlisinensis lioc in loiij;e posteriora tetiiporarcjicit, et ctinimenlariorum lihros, qnos ad poiiiioneiii Gislae el
alia de causa paritor accidisse sic alliniiat i 'riiiic, : Riclitriiil:e Ooo dicalariiin viiginuni, snarnmqiie
ini|iiit ", scilicet C.arolo Calvo regiianlc, saiicti Mar- qiiondaiii iii Aiiglia discipnlariiin, siipcr Erangelitnn
tinl inonaclii Tiironenses ncniine cogeiite, aiite cor- siimli Jotinnis exaravit. Pneterea Caruli regis i)r:e-
pus ejusdem, alijccto inonaclii silieniate, sclieiiiA copto, tiiiic cliain Veleris ac Novi Testamenti Scri-
induuiit caiionicale : sed iiio\ in eis pestis irriiit, ut piiiras oinno'; correxit, et correctas illi e saiictn Mar-
nna nocie onincs inorerentur, ct de reliqtio a canoni- liiio traiisinisit ''. Psalloritiin Davidiciim pcr IicImIo-

cis ipsc iiiliabil;Uur lociis. i Qii;e vcrba niilii siispi- niadain disposiiil, (|ii()il siib iiiscriplioiie Officiorurn
cionem iiijiciiiiit , iioc iisipieiiuaque adlivic cerluni per ferins ti Joiinne Ituleo cil;ilur, ilaqiie a nobis ex
esse, qiioil in Cliroiiico Tiiroiiensi reperilur : < Anno anliquissiiiio codioe viii illiislrissimi Jac. Aug.
"IttiCiirolum regoiii inslituisse caiioiiicos in ecclesia Tliuani iiuin' piiniuiii oililum csl. Ilomilias seu coii-
beati Martini Turonensis, auctoritale .\ili'iani pap;v, ciones per aiiiiiiin logoinlas ex anliqnis Ecclesia; P;i-
cisqiie sanctuni Alchoiiium niagislniiii siiuni abbatem tribus collogil '. Libruin De virlulibus et viliis ad
pTOfecisse. > B Widonem sive Witlonom Mai'c;e ISrilaiinic;c comi-
CAPUT XVI. tem i scripsil. Libelliiin de Anticbiisto, quem noii-
sancio Augu-
nulli aiitoli:ic lihubano, qiiid;iin etiain
Lurole Uagno fuil a consiliis, et ab eo Romam le-
slino tribuernnl, ebicubravil. Vilam et mirncula
galus. sancli Martini siib conipeniliu mir.fice arctavit. Epi-
C;eterum vir tnt et tam pr.eclaris abbatiis dilalus stolas denii|ue inullas erudilione plenas ad Adrianum
non solum eis magna sanciii;»iis ac doctrin.T gloria et Lt^onem snninios ponlifices, ad gloriosum regem
prvfnil , sed el a civililuis iiiterim iiegoliis ac Carolnm, ad .\iigelberluiii primiceriiim palaliiPippini
reipulilic;B ciira non alifiiil. Nani l.aiolus Magnus regis, ad Megenfridum legalis palalii arcbariuni, ad
illiim consiliis silii senipei' iiitininiii recil, oiniiiai|ue yEricum sive Ehericura ducein Forojulienscm ad ,

« inipcrialis aule, et iiuijora negolia, siia; di^creiio- Magenbarinin comitem Senonenscn ad Flaviuin ,

nis arliilrio difliiiivit, > iiiquit auclorVitii' s:inrli .\l- Homeriim Caroli regis auricnlariiira, ad Paullnuin
drici Scnoneiisis arcliiepiscopi. Qiiare et ab eo iii patriarcbani Aqnileiciisem, ad Laidradum Lngdiinon-
aulam s;epe acccrsiius legitiir '', diiin absens essct : sem et Nefridiiim Narlionensein cpiscopos, el ad alios
«c Roniain etiain de jusiiiiis sancli Pclii coiiira Lon- pliires magnai anclorilalis ac poleiitiae viros scri-
gobardornin regiMn inquisitiirtis iina ciiin Gcorgio psit. Nam de aliis ejus libris non adeo plane constat,
episcnpo, el Gulfardo alilialc, ab eodeni principe le- ubi vel qnando conipositi sunt Viia duntaxat stin-
:

galus est, ut rcfon .\iiaslasiiis Bibliolb. iti Vila cli Willibrordi quam in .inglia; Rheloricisque el
,

Adriani I papae. Ciiiiiqiie iiiter Olfainiogom ol diclum Dialeclicis prtrceplionibus , quas iii palutio regis ela-
Carobim aliqiiid dissensionis exortuin fiiissei, iiiius P boravit, excepiis. Tribiiitnus vero
eliam ilti Libros
adliuc pra; c;eleris est eleclus, qui pro pace in illas Sacriimenlorum ac De divinis Olficiis, quia sub ejus
parles mitleretur <. Doiiique Roinam cogilans iileni nomiiie jain antehac excusi sunt, elsi iiec conje-
Carolus anno 800 opt;>vit secum eum ducere''. Sed cturis (leslitnimur, ultimnm ab eo nunquam fuisse
duabus epistolis excusavil se, fumo sordentia Turo- consci ipluni. .\uclor enim illius quisquis sit, Galli;e
Morum tecta auratis Romanorumarcibus pr;rpoiiens ^^ 15raccal;e incolam se prolitetur (cap. 3-i) : exem-
rogavit(|ue regem, ut dimilieiet eum lideliter et in- plarque vetusto siylo exaratum, cujus ope 12 capita
»lanter oiaiionibus cuin Dco servientilius apud saii- iiiti-gra restiiuimus, qu;eslionem ile Nataliiiis san-

ctum .Martinum iter suum adjiivare *. Qiia re inipe- ctorum capiti 18 snbjunctain ascribit Elprico niona-
Irala, certior factus Carolum Gallici liitoris perlii- cbo, qui juxta Trithemium floiuit aiino lUlO et de-
strare velle liltus. antequam in Italiain descenderet, mnm in eo (cap. oi) lestivitatis oninium sanclorum
occurrendum tamen illi ptitavii in Ceniulo aputl institulio Kalendis Novembribus meinoratur, quu
sanctum Ricliarium ibique cnin eo Paschalem festi-
: die tamen eam longe posl .\lcuini obitnin in Galli;i
viiatem celebrans ^, scripsit, seu potius emendavii ac Geriiiania celebrari ctBpisse, scilicet anno 835,
>[itara ejusdein saiicti Richarii confessoris, quam et ex Sigeberlo et aliis facile discitur. Quidquid sil,
ipsi i-egi piisiiino Carolo dedicavit epistola nuncupa- pluriina insnper ejiis scripta feruntur, t|ua; tempo-
loria. rum sivc iiijuria sive nogligenlia adlinc lalont.

CAPUT XVII. CAPLT XVIII.


DocuitTuronis ad exlremum liliv diem, ibiqueplurima Eius ohilus, sepnllura et sanclitas.
votumina scripsil. n Tot igitur ac laiiloruin ingonii urnamentorum
Inde aulem Turonos reversus, qiiam ab initio laude clarus, suh uiiibia poteiiti;e et sub tegmine
vil;c rationem inslituerat, ad extremiiin usqiie ;elalis piotatis Caroli roligiosam ducens vitain totani i'
:

sux diem retiniiit. Ibi enim pie sancteque vixit, et infirmiiatis senectutisque su;c consolationem in
jiiveiitulem Gallicam erudire coiilinuans Irequenti Deiiin inienileiis, inlcr fratres in ecclesia $:inctt
etiam ac frugifora voluminuin editione landein sibi Martini IVo lideliter servientes, tandem sicut desi-
nunquam inorituram peperit. Putissimum veru derabat, fcliciler requievit ' anno Christi 804 se-
Quwsliones, vel ut ipse vocat, /)i/erro(/no'()nej tle cuiulnm oinniuin pene antiquorum teslimonium "'.
libro Geneseos illic composiiit, ac eas Sigulfo vcleri et ad ctcli pr.cmia evolans xiv Kal. Jiinias, in e;tdem
et iudividuo socio, successoriquc iii abbatia Ferra- ecclosia cum epitaphio, qiiod ipsc sibi vivens posiie-

" In Chronico. I)
Epistola qu;e prsecedit libr. vi Comiueut. saucii
» F.pist. 109 et 132. Joan. et epist. 131.
''
Guilleliniis Malmesb. libr. cit. 5ol 4. ' Aiionyinus iii ejiis Vita.
•»Epist. !»« et 109. I Aiiiial. iiic. auciuris et Vita Caix>li Magni.
• Epist. 109. - Epist. I.V1.
' Epist. 91«. ' Epist. 1-2».
« Vila Caroli Mai/
giii, rl Miiiiiii pr.ctalid iii Vi- "' Odor.iiiniis, Chioiiicon Tnroneiise et Leniovl-
lani s;incli Riclianli cciiso, anoiiviniis ojii> Vil.e scriploi , ct alii.
, , ,,

m DK B. F. ALBINO SEU ALCUINO VETERU.M ET RECENTIORLM TESTl.MONIA. lii

lai, a suis sepullus est. Falsuni cnim et quod Wil- A 'u"i prouieiuit, ut docont anonynius in ejus Vita,
'
-
Malniesb.
leliii.
^
asserit", euni apud sanctuiu Paulum
.
. • Flodoanlus lib. 111 Ilist. Ufin. cap. 2t,sancli Marlini
in Cormaricensi coenobio diem obiisse et quod al- :
canoiiicus in Clironiiis , et Rliahanus archiepisc.
lcr recenlior annotat i", sepuliuram in Hersfcldensi Mogunciacensis in Martyrologio. .\lque hscc lere sunt
ecclesia Fuldae viciiia accepisse. Deiiique, post ex- oninia, qu* de Alcuino discere licuit ex ipsius Ope-
lienium vitse diein beati quoque, sive sancti litu- ribus.

• Libr. I, cap. 3, de Gesl. Reg. Angl •> Browerus libr. i, Anliq. Fuld. cap. 10.

DE BEATO ALCUINO
CAROLl MAGNI PR^CEPTORE

TESTIMONIA VETEllU.M ET QUORUMDAM RECENTIORUM SCRIPTORUM.

I. picntia sic perfecte inslructos, ul fuerunt Hierony-


in Vila Caroli
oli Maqni, apud Bouquel., n mus et Augustinus.. Ad quod
dociissimus Alhinus
Etjiiiliarlus
tomo V naq. 99. '''' ipsorum comparatione mcrito se indoclissimuni
Scripl. lier. Gall:ic. '

judicans, in quantiim nullus mortalium in conspeclu


IndiscendagiammalicaPetrum Pisanum diaconum terribilissimi Caroli audere pnesumeret, maxima in-
seriem audivit, in c;eleris disciplinis Albinum cogno- dignatione conccpta, sed parumper ostensa, respon-
niento Alciiinuiii ilein diacoiiiim, de Britaniiia Saxo- dit: «Creator cceli et lerra; similes illis plures non
iiici generis homineni, virum undeciinque doctissi- babuit, et tu vis habere duodecim?»
nium, pra^cpptorem habuil apud quem et rheto-
:

IV.
ricai et dialeclica", piKcipue lamen astronomioe
ediscend» plurimum et tcniporis cl laLoris iinper- Anonymus scriptor Yitw sancli .Mdrici Senonensts ar-
cliiepiscopi, ncc non Ferrariensis abbatis , apud
tivit.
II.
Mabill. sa-c. iv, Ben. ,
png. 568.

Sanclus Paulinus Aquileiensis palriarclia in cpisl. ad Parenlcs sancti Aldrici eum Deo perpeluo servi-
Carolum Magnum de libris, quos adversus feiicem luruni inoiiaslerio pi;esentaveriint, quod in honore
cpiscopum scripsil, upud Madrisium Opp. sancti beatoe Mari;e erat lundalum: ubi sub Alcuino ab-
Paulini, pag. 108. bate, magistro litterali , cui jam dicli coenobii (Fer-
lariciisis sc.) administratio tunc teniporis eratcom-
ILpc quippe specialia precum mearuin libaiiiina
missa, nionachalis disciplins suscepit insignia.
singulariter, pectoris niei purissima incilante dcvo-
lioiie, in conspectu orthodoxi principis, terrscque
V.
ilomini prselibare festino : quatemis hoc nostruiii Altfridus episcopus Monasteriensis i/i Vita sancli Lud-
licet non pretiosum, quodcunque tamen niiiiiuscu- ^ geri, lib. i nuin. 9 et 10, apud Mabil. . swc. iv
lum, ad manus reverendissiini viri, et iii divinis re- Ben. part. i, pag. 21.
bus peritissimi et praeclari, Albini scilicet, summae Alcuinus illo in loco (Eboraci) tiinc magister erat,
rcligionis praecipui oratoris vestri mihique super ,
qui poslea lemporibus Caroli junioris (liabita ra-
nninia flaventium favoruin dulcissiiiii melli, urgen- tione Caroli Tuditis avi sui, id est Caroli Magni) iii
tilius vestris citius venerandis imperiis deferatur.
Turonis et in Francia magisterium exercuit: cui s-la-
Noscio plane, si possim quandoque in alio h:ec con- tiin vir prudens Liudgerus sedulo jungebatur, hau-
gesta volumine inviolabili
, charilati illius meis riendi) ob eo spiritualia doginata Liudgerus igi-
viribus imperlire. Non qiiod his ille indigeat, sed ut
tur cupiens saturare se pr;ielibati dulcedine favi
cx his clarius delur iiitelligi, cujus dilectionis et anii- petiit ah ahbale Gregorio licentiam redeundi ad nia-
citia; erga cuin pleni amoris dulcedo meo semper in
gistrum Alcuinum Tiiiic Gregorius et parcntes
pectore quanlocius suaviter saporata dulcescat. ejiisdein Liudgeri quandoque precibus victi, direxe-
III. runt euin ad pr;cfatum magistrum Eboraic;i! civita-
Sangatlensis monaclius, lib. i de Geslis Caroli Magni, tis Anglorum, pr;el)cntes qu;c illi opus erant in via :

apud Bouquetuin, Script. Rer. Gull. tomo V, pag. qiieni magister illustris .\Icuinus cum magno susce-
107. pit gaudio et niansit ibi annis tribus et mensi-
bus sex, prdHciens in doclrime studio Tunc Al-
Audito aulem .\lbinus de nntione .^iij-^lorum, quam
cuiniis necessitate compulsus direxit Liudgerum ciim
gratanter sapientes viros religiosissimus reguiii Ca-
-, .-. -. ..
rolussusciperet conscensa navi vcnil ad eum
,- ri-„ Qm prrefatis negoliatoribus: misit etiara cum eo et dia-
D ^„nem suum, nomine Putul, limens ne amore di-
eral in omni lalitudine Scriplurarum supra c;eteios
scendi aliam regionis illius civitatem adiret et ali- . . .

modernorum teinporum exercitatus, ut pote disci-


quas pateretur insidias. Dicebat enim, potius se vcUe
pulus doclissimi Bed;ie, perilissimi post Gregorium
inori, quam ut filius suus dilecUis illic quidquam
tractaloris. Quem usque iii finem vil;B jugiter se-
patereiur lelhalis niali. Directus ilaque Liu.lgerus
cum retinuit, nisi quaiido ad ingruentia bella pro-
prospero cursu pervenit ad patriain suam Denc ,
ccssit, adeo ut se discipiilum ejus et ipsum magis-
instruclus, habens secuin copiara librorum. Dia- . .

trum suum appellari voluisset. Dedit autem illi ab-


conus vero, qui venerat cum eo, juxta dispositioncm
batiara sancti .Marlini juxta Turonicam civitatem
magislri Alcuini auctus benediclionibus, perrexit Ro-
ut quando ipse absens esset, illic requiescere et ad
inain, iterum reversurus qiii etiam postea cuin Al-
:
se confluenles docere deberet. Cujus in tantum do-
cuino venit in Galliara in ordine presbytcrii, queni
clrina fructilicavil, ut moderni Galli sive Franci an-
(i/(i additur in cod. Budiceusi apud Bollandiiinos)
iquis Romanis et Atheniensibus oequarenlui-. Itcm
acceperat Roin;ie cura liceiitia ahhatis sui.
^:ibidem, pag. 110: Gloriosissimus ilaque Carolus per
lotum regnuin suuin studia litlerarura floiere con- VI.
spiciens, sed ad maturiiatera Patrum prrcedeiiliimi Anoniimus scriptor Viltr sancti Liudqeri episcopi
iion pervenire condolcns, ct pliis quain morlalc la- npud Mitbilloiiiiiin sicc. iv Bcn. iib.i cnp. 0,
,

borans, in hanc l;edialus vocem ciupit : « iitinaiii pag. 37.


habcrein duodecim cloricos ila docios oiiiniqiic sa- Eo lcniporo iii Kboniica civilalc famo^iis mcrilo
i :,

i:5 m II. 1'. ALniNO si;u au;uino \i\

iiKntisliT scliolaiii Alcuimis loiioliat, iiiiilc(iiiii|iii' ad A Curinannc, quoJaiilificaveial, collooavil. Fiicre eliaiii
se loiillueiililius ile iiia^iia siia scieiilia eoiiiiiiuiiiiaiis. el lii, ut rcor, xx cuiii prad:ilu silii m.igislro ad ;

lliijus iiio.\, ul illue pei-veiieiuiil (Mulierlus el l.iud- qiioriim lioiiiiiii conversalionis cxemplum, inagiia
l<oru>), Liililyerus raiiiiliaieiii aiiiii iliaiii ailepliis, spa- est aggregata mulliliido niuiiacboriim.
lio 11110 iiilbi deaioiatiaiilur, ad euiii sedulo de seii- X.
Sturis iiiteri'Oj!aiileiii aeeessil. Veruiii euiii saeris or-
eos iiiiserat, redeiiii-
I'uscli:isius Rtidbcrtus iu Yila siincli Adathardiabb.,
iiiibiis pereepiis ad eiiiii, i|ui
uum. i\, npud Mab. i. cit. pag. dIO.
tes veuireiil, Aliiliertiis lUiii (iregorio pii laboreiii ,

operis assuiiipsit. Poiio Liu;lt;eiiis .Mcuiiii desideiio ,


Oli lioc aiitein (.\dalhardus) ab aliipiibns, ut fpi-
et aiiiore diseeiidi reililiiiii, si lieri possit, iiieditaba- stol.e ncigisiri Alliini lcriint, Aiitonius vucahalur a ;

lur. Qiiod eiiiii sa'piiis teiitaiili Grefjorius laiideiii nunnullis vero .\urelius .\iigustiiius.
dillieilliiiieeoneessissfl p.ir.itis ,
eiim ejiis adjiiloiio XI.
Cl pareiituiii siioruiii qiia' t.ds iierej^riuatio posee-
,
Deatiim Alcuinum scripsissc Yiliim Cnroli Magnidicl-
bat, reineavit Hritaiiiiiaiii. Siiseipieiis euiii iiiagis-
tur in fine Yitiv ejusdcm impcratoris iib lujinhardo
ter lioiiorabilis iiia^iia, eiijus aiiiiiiiiiii iioverat, eoluit
editir, iijnid llouquct, tom. Y Script. Itcr. Cullic.
eliarilale, tribusque eoiitimiis amiis paleriia iii iiio-
pag. l0.3 liis rcrbis.
iiaeborum moiiaslerio soHieiludiiie eriidieiis ,
qiiarlo
aiiiio dimiilio appiiiiie eriiililum ad palriam remisil Ueliipia :iclumn ejus gesla. seii ct qn:e iii carniini-
Jlein cap. 1 i : Gloriosiis im|ieiator(;:irolusejus(l>iud- bus vulgo c.immtiir de eo iioii liic plenitcr dcscripta :

geri) Caiiiam audieiis prodeiite eum maximo Aleui- sed requirc iii Vita, qiiam Akuiiiiis dc eo seribit.
,

110 prieeeptore qiioiulaiii suo, qiii eo teiiipore de Qua' vcrhii viur iib Kginliardo scriplir ub alio quo-
Britaimia iii bianeiam veiiit, iiiisit seiiiel el ileruin, dam uddita hubentur ex uno cod, ms. bibliotheciii
atquc litleris Aleiiiiii " ejusdem ad se euin veiiire Thuancc.
inaiulavit. Et ciip. < m
Vidit quoquc lioc {splendo-
:
XII.
rcm liicis in obilu siincti Liudijcri) et miiaiidus impe- In Spicitegii dWcheriani tom. l Y, pag. i85, t« The-
ralor Carolus, qui eo lempore in.\quis pal.itio niora- siiuro monasterii Centutensis anno 831 descriptime-
lus est. Kadcin nainquc liora pro iiispcctiono side- moratur
rum cum Alcuiuo ^ , a quo astrologiam didicerat, Missalis Gregoriaiius ct Gclasianiis modernis lein-
fuerat egressus. poribus ab .\l!;iiio ordinatus. Et Lectioiiarius plena-
\n. rius a siipra dicto Albino ordinatus.
Hariulfus in Yila sancli Anijilberli, num. 11, «;)»</ XIII.
Mab. sax. iv, piirt. i, pag. 117.
,
In cgregio coiiice ms. Carnutensis
ecclesicf , conlinente
Albitiusa veiierabili Angilberto accersilus Cenlu- librum, gui Comcs vocatur, teste Mabilionio, sivc. iv
lam Vitam sancti Kicliarii antiqua simplicitate iie- Ben. in additiunibus ct correctionibus pag. 707 licec
gligciitius digeslam venusto scrmone composuit verba teguntur post medium.
prajmissa operi pi\cfalioiie ad euindem gloriosum Ilunc codicem, qui ab ecclesiaslieis viris Comes
Augustuiii Carolum, in qua patcnter monstralur beati appellatur, tua, lector, noverit perspicacilas, ah eo
Patris Hicharii magna et pluriora fuissc miracula, ^„„.^^ sumptuin,
codice ^„„. quein constat ab Albino, eruditis-
quam ille cxiguus Vil;e ejiis lextus enarrabat. Anii- C siiiio viro" Caro olo sapienlissinio imperatorc pr;Bci-
pboiias quoque ei respoiisoria vel bymnos de eodem ctitudiuis esse politiim atque einenda-
j)|,.pte ij„'ia icci
composuit, iit magiii Patris festivilas nihil-
sanclo coinpos },,,,, A.,;
codex licet a nuihis babcretur, a plcrisquc
iuin. Qui ,,n,i..v
ominus congrui ollicii habere vidcretur. lamcii iiicndose et iiou bcne disliiicte legebalur. Ob
VIIL id studii fuit cjiisdcin Dei cultoris, ut a pi';i'l'alo viro

Ansclicrus in Vila ejusdem sancti Angilberti, num. 10,


ad piirum corrigeretur, el disliiictionibus artis gram-
fl;)iiul Mitb. , pag. \m. maticM pronuntiandi gratia distingueretur ila vide- :

licet , ut leg(.'ntibus ejusdein codicis lextus iler pla-


Sanc libelliim dc Yita s;iiicti Uicliarii sermoiie nuin panderei , et audieiilium auribiis nihil incoiiso-
simpliciore digestiim evocato ad se .\lbino magistro num alVerict, simplices quoquB errare non siiuret.
comptiiis atquc bicidius coiiiponi el tr:inscribi fecil, Nobis autem cura; fuil ita huiic einendate atque dis-
oraissis illis iniraculis, quai Domini confessor iii di- liiute transcribere, sicut ab eodem magistru emcn-
versis loeis , ac regionibiis copiose palravii, de qui- datus cvslat atque distinctus, etc.
bus seorsum ('oilex magiiiishaiicbaliir. llymnos eliain
tam nocUirnns quam diurnos et autiplionas ciim XIV.
rcsponsoriis , siimpta inateria de vita ipsius, idem .\inalarius Libr. dc ordine Antiphonarii cap. ;)8 in
Albinus composiiii. Itiblioltieca PP. loin. XIV, Kdil. Lugdun., dc lie-
spoiisoriis Psatmorum, pag. I0.")0.
IX.
cancre in isto ordinc, quaiulo videbar
.\iidivi illos
Ardo seu Smaragdus in Victa sancli Benedicli ahbiilis
Aniunensis, nuin. 5(1, apud Miib. l. cit. ,
pag. "id."».
n pucr esse anle Albiiium doctissiiimm magistruin lo-
lius icgionis nostne, ciijus aucloritate dcleclalus el
Alcoiims quoqiie cx geiicre .\iigloruiii, ordiiie levi- fretiis, post(piaiii libcrtatc usus sum caiicmli. qu.e
tcs, sapientia pneclarus, sanclilatis iiicrilo veiiera-
coiigrua niibi videbanlur, cu'pi illos canere ab Ocla-
bilis, regiuis iiioii:isteriiiiii beati Marlini coiilessoris, vis Peulecosles usipic Kaleiuhis Julii. F.t cap. 07 dc
qui fuit riironcnsiiim |)i)iuil'e\, (piiipie in aiil;i glu- aijicio in bedic. t\cles. pag. 1058 .Viidivi illas (an- ;

riosi iiiiperatiiris (^aroll onini boiiori^ digiius liabe- liphonas) in ca feslivit;ite caiiere .\lbiiium, doctis^i-
liatiir , :iiidila experUiipic viiiDei s:iiie(ilalis lama, iimin magislruin iiuslr.e regiuiiis, de ipiu s;epe nien-
iiiviolabili se illi cli:iril:itc ('oiijimxil, ila nl e\ f:iiis
tionciii lacio.
epistolis ei saqie direi lis, :i^'gi'cg.ilis in iiniini, iiniis
XY.
conliceretur libelliis. I):ilis iiaipii^ illi immeriliis \)o-
Tegauus in cpist. ad llatlonem, apud Marlene, lom. I
hliiUl obiiixe sibi iiioikuIios dari ; ciii cuiii protiims
vciieraliilis piler asseiisiim pr.eliiiissel , cipios iiiisit,
Ampl. Coltecl. paii. 81.
,

ipii eos fcrrent ipios iii monasterio, cui nonien cst


:
Ciim iiiilii diii cogilaiiti ipiid ex paupertalc UIOJ

" Ocsiiiitli.e rniei':e Alciiiiii :ul l.iiidgcriim. Nec il- riiiii de liac ciiciiiiislaiilia riirsiis iiiliil liahel aher
l.iriiiii mcnlioiiciii lacit AlllViiliis. Vil:c Mriplor Alllridiis. Vid. .Mab. Acl. sa'C. iv, p n;
>'
l';\ lioc lodi, iiiipiit M.ib., p:it('i, .\lciiimim sii- 707, cl libi. wvii Aiiiial., pa;;, 507. mim. -iy.

pcrslitem fiiissc ;iimu SOH, ipio obiit l.iudijeius. Vc


;

»23 VEIEUU.M ET KECEM10RL.\1 TESTIMOMA. 126


veslrx pncsentarc pnliiisscm
sereiiie pntsenlia! . . . A religiosi et docti qiiorum fidem et doclT nam apo-
:

iiihil aliud ad nuntem cncunil, nisi nl aliquud opus- stolica sedes Roinaiia noii solum benignissime acce-
culum sanclorum Patrum vobis dirigereni, in quo plavil, verum et multis laudibus extulit, sicul in
sanctum ingenium vebtrum exercere potuissetis: et scriptis ipsius sancUe sedis invcnimus, qu;e eecle-
icleo islud volunien voliis transmisi, quod sanctus si;e iiostra; ah eadem ecclesiarum matre acceperunt,

Alcuinus, summus scholasticus ex variis lihris sancli tempoie diva; memori;i; Caroli iniperaloris, quando
Augustiui congregavit in iinum; qund pcritissimo syiiodus pro cognila inlidelitale Felicis est hahita,
ac nobilissimo imperatori Carulo tradidil sicut ma- : et ad Ronuinam Ecclcsiam, velul ad apiceiii eccle-
xinia necessilas est mortalium de divina iiatura ac siarum transmissa. Sed et corum scripta qui legit,
cssentia; de :cteina gigneiilia Dei Patris; de auerna quam sint laud:mda et recipienda iiitelligit. Flo-
iiativitaic Filii Dei; de aelenia processione Spirilus doardus Hisi. Rliemensis Eccles. lib. iii, apud Sir-
tiancti.etc. mondum tom. lY Op. cap.^ii, pag. 105, refert, llinc-
XVI. mariiiii in epist. ad Rliabanum Magunli:B pr.csulem
asiei-ere, liuiie beatum Rhahamim solum tunc tcm-
Lupiis Ferrnricnsis in episl. II nd Lollmrium regcin,
tom. .\V Bibl. PP. pag. 9. poris de discipulatii heali Alcuiui reliclum.

Cellam sancti Judoci quam niagnus Carnlus quon- XXII.


,

dam Alcuino ad elecmosynam cxhibendam peregiinis Micrologus de Ecclcs. Observ. cap. 60 tom X VIll.
conimiseral, beal;c memoriae pater vester nobis ea Bibl. PP., pag. 490.
ratione concessit, sicut edictum illius alteslatur, ut Sciendum autein quemdam Alhinum magistrum
quod elcemosyna; supcressct, in nuslrum usum cede- Caroli iraperatoris rogalu sancti Bonifacii archiepi-
rel. Idcm in episl. W
ud Alttiimim, ibid. pag. li :
scopi, ul aiunl, missalesftvaliones de s:incta Trinitati;
lii versihus moralihus, quos Alcuinus dicitur edidisse
composuissc el in secunda feria de sapientia
; iii ;
siatera sic posita esl tertia de Spiritu sancto in quarta dc charitate ;
;

Nou tibi sU modiusdiipleT, necst3lera duplex. in quinta de angelis in sexia de cruce


; in sahbato ;

XVII. dt! sancta Maria. Et paulo post : Fecit lameii idem


Alboinus in sancla Ecclesia noii contemnendum
Ex antiquis momimenlis monaslerii sancli Yedasti
opus. NamGregorianas oralioncs in Libris Sacramen-
Ferreolus Locrius
Chronico suo lielgico luvc
in
lorum collegissc asseritur, paucis aliis adjeclis,
refert npud Lambccium Comnienl. dc liibl. Civs.
qiias tainen sub ohelo notandas esse indicavit. De-
Vindob. lib. ii, cup. 5, pag. .'Mi.
inde alias oraliones sive praefationcs, ctsi non Gre-
Uaddo (ahhas sancti Vedasli) ad res instaiiran- gorianas, ecclesiasl:c:c tamen celebritati idoneas
das divino niunere datus aiino 795 exspecliilioni collegit, sicut prologus testatur, qiiem posl Gre-
omnium cunnilale lespondil qui auihustum foida- ; gorianas oratioiics in medio ejusdera Lihri collocavit.
tumqiic inceiutio templum magnifice insiaiiravit. . .
XXIII.
Missale implicatum salis (ul ferebal conditio tem-
Ucrmannus Contraclus in Chronico ad ann. 799, apud
poris) examini Alcuiiii sul'jecit cujus descripla; ;

Bouijuet, lom. V, pag. 369.


etiamiium exslant apud nos ad Raddoiiem epistoLe,
atque aliqiiot versiis, quibus Opera cjusJem poste- llis leniporibus Alcwinus, qui et Alhinus, apud

rilati cummciulat. / rcgcs ciElerosque, vita et doclrina clarus habetur.


Q
XVIll. XXIV.
Annales Fuldensesad annum 794 apudBouquel, tom. Odorannus monachus snncli Petri Viti Senon. iii
V Script. Rcr. Callic, piig. 350. Chrouico, apud Du Chesne tom. II Script. Franc.
His teniporihus Alcuiiius, cognomeiito Alhinus, pag. 630.
sanctitate etdoctrina clarus hahelur. Anno 804
ohiit Alcuinus philosoplius, ahbas san-
XIX. cli Martini. Eadem quoad annum obilus beati .il-
cuini hiibentur in diversis Chronicis apud Bouquet
Rfiaoanus ilaurus in Martyrologio.
tom. V sivpius cit. pag. 586. C.
Dccimo quarto Kal.Junii.deposiiio domini Alcuini.
XXV.
XX. Snnctus Odilo ubbas Cluniacensis in Yita sancti Ma-
Anastasius Bibliothecarius in Yila Adriani I paptv, joli decessoris sui toin. II Maii Boland., paa.
Edit. Muralorii tom. 111, p. 181. 687, edil. Venet.
Post h;T;c conjunxerunt ad sedem apostolicam Ego vero ultimus servoruni illius servulus noii
inissi soepius dieti Caroli excellcnlissimi rcE;is Fian- alia, sed ea qu;e ipsi pr;cfati sunt slylo pauperc ac
corum et patritii Romanoruni id est, feeorgius ;
brevissimis distiiictioiiibus capitulalim quociiio modo
sanclissimus episcopus, Gulfardus religiosus abbas au.nis sum annotare, secutus Alcuinum majoris Ca-
et consiliarius, seu Alhiims, deliciosus ipsius regis, roli impeiatoris magislrum sic et inipar eo, quan-
:

inquirentes si piwfatus Loiigobardorum rex absliil- D tiim peccator justo, illiiteratus perito, fari nesciens
las civitates et omnes justilias beati Petri reddidis- facundissimo. Ille suuimi cl incoiiiparabilis viri et
set, sicut false in Franciam dirigebat, sanctis>inii saccrdotis Martini Vilam a Scvero Sul-
asserens se
oninia reddidisse. pilio allissinio siylo descriptam dictis plenioribus
XXI. elucidatam, ad iiostraiH nostroruraque siniiliiim dc-
Hincmnrus et religui episcopi suce provincia; in epist. stiiiavit notitiam. Sicut nemo post aposlolos bealis-

ad Carolum regem priori operi contra pradesli- sinio lecpialur .Marlino, ita et ego multum me iir.pa-
nalianos prceji.ca tom. I rera profiteor Alcuiiio.
Operum Hincmari.
Eonini ctiam sentenlias, XXVI.
qiii divina digiiatione,
postquam ipse canoii a bealo Gelasio conscriptus Ex Xecrologio ms. capiluli melropolitani Sulisbur-
est, sensu ct doctrina catholica et sanctilate con- gensis scripto circa finem swc. xi.
versationis in Ecclesia
floruerunt, et ab ipsoriim IX Kal. Febr. Arn. archicpiscopiis obiit, diindcci-
orthudoxorum Patrum, qiii in eodeni canoiie anno- inus a saiiclo Ruperto, primus archiepiscopiis, deeor
tali sunt, fideli, quia catbolica, doclrina nihil
disso- el boiior liiijus ccclesi;e qiii inter alia
: inmimcra
num, niliil diversum scripserunt vel docuerunl, re- et laiidahili;! Opeia plus quam 150 volumiiia jiissil
verentia pari amplectimiir ; vcluti venerabilis 15ed;e liicconscrihi, ciijus Vit.im Alhinus magistcr Caroli
presbytcri, elc, ac venerand;e iiiemoria' Paiilini pa- per sii;i scripla pluiima, qii;c liic apud iios suiit,
mul-
triarcluc Aqiiileicnsis paroclii;c al'iiie .ilcuiiii \iri tuni collaudat ct cxlollil.
C

I» m U. F. ALUINO StU ALCUINO liS

XXVIL A inagisirum siiuiu .\lbiniini, id est, Alchoiuum, pr.r-


fccit. Eral aiitcin .\lciiinns uatiouc Scotus, iiigcuio
Itogerusde Hoveden, pitrle priore Aiinalium lier. Amjl.
clarus, mlnihilis philosopdus, uon tanliim pra'pol-
Aiino 79i Caroliis rc\ Fianronim luisil Syiioda-
lens scieutia lilicraruni, qiiantuiu ct huucstate mo-
li>ui Liliruni uil niitunniiiin silii a Const:iiillno|ioli
ruiii sluilioqiie virlulum.
<lirectiiin. In (jiio llbro iniilt;i iiicoiivcnitMitia cl vcne
lidei coiiliariu ivpcriclianliir ; niaxiiiic 41101] pcnc XXXIII.
ninniuin oriciitaliiini iloctoriini, noii niinus i|iiain Ilclinandus apud Viucentium Bellovacensem libr.
Ireccntornm ct co ;iinpliiis cpiscopin-iiin, iiiiaiilina x\iii Speculi historialis, cap. 175.
assertione conriniialiiin fiicrit, iinagincs ailor.iri dc- llic Alchninus a rcgibus Aiigli;c pro pace missus
bere : (|uod omnlno Ecdcsi.i Dci cxccratur. Coiilra ad Carolum ab co fotus csl hospilio et apud eum
,

qnod scripsit Alliliius cpistohini, cx aucloritatc di- resedit, vir un(lecuni|ue doctissinius ; qiii Carolum
viiiaruiu bcrlptiirariim mirablliler anirniatam, illam- inslituit iii dialcclica el rlietorica el pra;cipue in
qiic cuni eodciii llbro e\ porsooa cpiscopornm ct astronomia. onmiiiin Anglorum post heatum
Illc
iirincipiim iioslronini regi V raiiconim attiilil. Eadt^in Adclmnm ct Itedain
(loclissimus fuil cl pluribus li-
nabel Matlueus Wesliiioiuisleriensis ad annuin 71)5. hris ingcuii periculuin fccit. rradaliis csl iustilutus
XXVIll. a Carolo monastcrio licali Marllni Turoncusis. Ilic
Withelmus Malmesburiensis libr. 1 de Geslis Reg. inseiitur hisloria scu fabula de e.xlerminatoribus An-
gclis, monaclios riironeiises niinis deliciose viventes,
Angl. eap. 3.
uiio e.vceplo, gladio perculientibus et inter/icientibus.
Hic est Alcuinus. qni a rcgibus .\ngH;e missiis ad B Pcrgit dein llelinandus : Iloc ilaque munastcriuiii
regein magnnm Carolum Ibi apud eum scu lerrie
post hoc, ut dictiim cst, donaiitc Carolo suscepit
ainoenitatc seu rcgls Imiiianiiaic capiiis rcscdil, ina-
rcgcndum Alcliuinus, scieulia vitaque pntclarus,
gnique apiid eum liabiliis impcrialcm animiim, quan-
qiii el sapicnliu; sliidiuin de Uoiiia Parlsiis traus-
tiiin ab aulicis ciiris vaeabat, dialectica, rliclorica
lulit, quod illuc qiioiidam a Gnvcia translalum fue-
ci etiain a^lrouomia probe composuii. Erat cniin
r;il a Roinanis. Et Yincentius ipscloc. cit., cap. 174 :

omnium .\nglonim qiios qiiidcm leg'Tim, po>t bca- Scripsit anlcni Alclniiiuis, (lui ct Albimis de Saucta
liiin Adcliniim cl Ucdani, dociissimiis, iiiuUisiiiie
Trlnitale liliros Ircs. Scripsit ct ad discipulos suos
libris ingcnii pLMicnliim lccit. Jacel in Kranria apud
Dialogoruin lilirum unuiii. Scutentiarum libruni
sauctiim Paiiliiin de Cormarico qiiod ci^cnoliium :
unum. StipiT Geuesiin ad liltcram lihruin uuum.
Caroliis Magiiiis cjiis consillo cnnstriixil uiidc lio- ;
Siipcr Cantica Caiiticoriiin llbriim uniiin. Epistola-
ilicque qnaliKM- iiKinaclioniin vic iis cl potiis pro
riiiu libiuiu uiium. Siiper Eiclesiasleu libruin unum.
ejiisdciu .\lcuiiii aninia quotidiaiuc infcrtur elocnio-
Super Joannem libros scplem. Ad Eulaliam virgi-
syn* in eadem Ecclesia.
nein de ratione aniiiUR libiuin uiium. Ad Ficdegi-
XXIX.
sum Dialoguin de Trinitate librum umim.
llonorius .iuquslodunensis libr. de Lumjiiibus Eccle-
XXXIV.
si(c tom X.X Bibl. PP., pag. 1038.
Canonicus Senonensis anonymus, qui gesla Seiwnen-
Alciiinus naiione .\iiglus, Elioraic;c civitalis di.v
sium archiepiscoporum scripsil ad annum 779.
Cduus, ollicio scliolasticus, digiiitalc abbas, magi-
sicr Caroli iinper.iloris scripsit bre\itcr oraiics lihe- tenipore llorebat Alcuiiius aluinnus et erudi-
Illo

ralcs artes ad pr;ediclum iinpeiatorem, et miilta lor Caroli .Magiii. Philosophus erat, Anglicus gc-
alia pra^clara. nere. Ab ipso Carolus Mugnus omncs artes libe-
XXX. rales didicit. Iluic Alcuiuo Caroliis commisit mo-

Gemlacensis inoiiiiclius in Clironieo ad iiasterium saiicii Martini Turonensis regcndum. Et


Sigebertus
postea : Aiinu Doiniiii 801 obiii .\lcuiuus, qui regein
(imi«m 790 liouquel lom. V, pag. 537.
Curoluin docucrat.
Alcliuiuus dcBritamiia oriindus, magisler dclicio-
SHS regis Caroli, scientia littcrariim priepollct iii
XXXV.
C.allia, ciijus pia-cipne magislerio ipse ie\ oinues Guillelmus Nangius in Chronico.
artes liberalcs didicit. .\niio 806 (Leg. 80i) Alcninus magister Caroli
Idem dc illustribus Ecclesia- scriptoribus cap. 82. Magui qucm ccclcsi;c sancti .Marlini Turoneiisis ptx-
Allmiuus sive Albinus, de ISritaiinii oriundus et fcccrat, obiil.
indc ab impcralore Carolo evocalus el tanta faini- XXXVI.
liarilate cl acceplus, iit appcllaretiir imperatoris
Guillelmus Durandits Mimatensis episcopus, lib. vi
dtliciosits, ciijus iua\inie niagislerio Ipse impt'ialor
lialion. divin. ojjic.^cap. lU.
nmnibus llberalibus arllbiis iiiillari saiagebat, niiilla
scripsit. Scrlpsit in Gcnesin Dialogiim, ad VVid()- Uursuni cum rc\, qui Cliristiaiios persccu-
.\ttila

iieiu coinilein De virlutibus et viliis libruni, de (pii- liis csl, voluminu Chrislian.v rcligionis
verc oiuniu
liusdam psalmis Encbiruliou. Fccit tractalus super destru\issct Alchuinus maKisler Caroli cl Linlovici
Evangclium Joannis. Sciipsil ad ipsuiii imperato- D lilii ejus, rogalu Boiiifacii aivhicpiscopi Mugiiutini,
lem de Saiicla Triuitale. Ucspoiiilil yu;pslio-
libros mulla de; ccclesiusticis officiis conscripsit. l'ndo
iiibus a En'degiso sibi |iroposilis. Scripsil Piogno- ct Moguntiiio coucilio approliantc, iit habclnr dc
slicou de fiituro s;cculo. Scrlpsit ad Eulaliam virgi- Consccr. dlslinct. 5, iustituil, quod a fcslo Pasch;i'
iicm de naliira ct immortalilale aiiiuKC. Jiissu iiu- iisquc ad Doiniuicam islam Ires luntuin dicereulur
pcraloris coricxit diviiiam bibliotliecam, ct alia lcclioiics, clc.
nonnulla scripsii. XXXVII.
XXXL Itaditljus decanits lungrensis libr. de Obserramtit
Chronicon Taroncnseubbrevinlum. Quercetunus h. loc. canonum, propos. 10,"(om. .WYHiibl. PP.,p.i9'.
Aniio 79<) Caroliis ic\ insliluil c;iiioiiicos in ccclc- lciupus
Priuio aiilcni plurcs naliones pcr loliiin
;inctoritatc Adri;inl pa-
sia heali Marliiii 'riironciisis
Pascliulc ircs laiilum psalmos eltrcs lcclioues dicerc
magistriiin ab-
coulciidiwilcl illcunl; allcguiil.s. quod Alcuinus nia-
paspisqiiesancliiin Alcliiiiiiiim sniiiii

batem pr;etccil. El paulo posl : Aniio 801 saiicliis


gislcrCanili cl l.mlovici lilli cjus, nigaln Uonifacii
Alclioiiius oliil. anhicpisciipi .Mogiinliiil, approbanle eoncllio Mi)>;un-
XXXII. liiio, illiid luslilnissel. Sclhoc rcpiobal Guilliclmns
Chroiticonaliud Viiiikiciisc niajns. ad aiinuin 791 ibid. el dicil opposilu.ii oiuludi iu Asccnsionc IHuwiiii,
pap.c siiiit iiovcui icspousoriu cl iiovcm ps;,|,„i , imi
.Nec miillo pnsl C;irolus aiiclorllalc Adi iaiil iijii

fauonitos iii cicli.'si;i biMli Marllni |M)suit cl cis coniiu uiiliplumis.


1 : :

«39 VETEUliM ET RE(ENT(ORUM TESTIMONIA. IM


XXXMII. A donein comiteraDe virluli; us lili. !. Dilectissimo filio
Guidoni. Sententiariim librum iiiiiim. In Cantica
Magimn Clnoiikon lielgiium ad aniium 1 70.
Caiilicorum lib. 1. In Evangclium Joaiinislih. 7. Iii
Islo tfnipore floniil .\ll)iniis qiiiet
Alcuinus, Caioli Genesin lib. i. In Ecclesiaslen lili. I. lii Epistolas
in philoso-
eruditor, generc Anglicus, clarus ingcnio Paiili lib. 11. In Apocalypsin Joannis lib. 1. De
pliia e.vcellenlissinius; non tantuni
inscicnlia, sed et adoplione filinruni Deilib. I. yctwrahili et in Chrisli.
morum lioneslate pr;cclarus; a quo Carolus didicit
Dc Ecclesiasliois dngmatibiis lib. I. Credimus unuin
omiies artes lil.erales. Eideni Alcuino
Kl pntdo pvst :
Deuin. Speculiim parvulorum lib. 1. In Scriptura
Ciirolus coiniiiisit monasterium sancti Martini
Tuio- dirina. Denominum Dei propriclatclib. l.Vita sancti
nense regendiim. iNam monacbi pra!terit;c religio- Vedasti, lib. I. Epislolarum ad diversos lib. 1. Ad
\esti-
nis oMiti adeo deflcxerunt, ul sericis induti discipulos Dialogiis, lib. 1. Enchiridion in quibusdam
bus el deauralis calccaraeiitis incedcrent, carnis ob- psalmis, lib. 1. De artibus liberalibus lib. I. Alia
lcclamenta seqticndo, etc. Istius cuinoliii post hoc quoque mulla scripsisse dicilur, qiix lamcn ad noti-
factusfiiit abbas Alcuinus inomni sanctitatercforma- tiam meam non veneriint. Claruit subimperio Caroli
lor; cl posl laudabilem vitani obiit, scpultus apiid Magni anno Domini "70.
sancluin Petruiii. Idem Triihemius lib. ii De viris illustribus Oidinis
XXXIX. sancti Betiedicti cap. 26 eadem pene habet, liac ta-
Huldricus MuliusinChromco Germnnorum libr. viii, men addil
ttpiid Pistorimn tom. II Script. Genn., pag. 677, _ Post ciijiis (Bed3P) decessum cum tribns sociis mo-
edtt. Ratisbon. 1726. " nacbis veiiil inGalliain, el aliquandiu in nionastcrio
Ipse (iiempe Carobis rex) usus est pr.-eccploribus Fuldensi moratus, pluresex inonai bis clarissimos
Pclro Pisano in litteris Gr«cis. In dialeclicis et rhc- enutrivit discipulos; intcr qnos babuit pr.xcipuos
toricis et astrorum scientia, mathemalicisque omni-
Ilayinonein postea episcopum, Isuardum nionachum,
bus usus est pneceplore Britanno Alcuino diacono. ct Rhabaiium Mauruin tunc putruni, qni in viruiii

Scribnnt auctores, qiiod hic Alcuinus a rcge Angli;c iiiagiium poslca excrevit. Tanilcm provisionc Caroli
legaliis missus sit ad Carolum de inagnis rcgnoriim abbas saiicti Marlini Tiironcnsis clfectus, doctrina
el sanclilatc clariis eHulsit. 1'ust hwc opuscula qua-
negoliis: el sic alterum aberi cordi luisse, ut manse-
rilAlcuinus apiid Carolum. dam pra^cedenli catnlogo adjuncjit, nempe: Qu;*:slio-
nesGenesis lib. 1. In Epistolam Pauli ad Ilebrxoslib.
XL. 1. Debenedictionibuspatriarcharumlib. 1. DcGrani-
1'telaCerinaiiusa Camdeno relatus, apud Alfort. tom. inatica, de Logica, de Orihographia, de Musica, de
II, Annal. llist. Eccl. Anglo-Sax. ad annum 800, Astronomia, dearte Poetica, deSparsionc litterarura,
num. 8. deMetris. de ArithineticaetGeomelria, dcRbetorica.
(JuiJ non AlcuinoBcunda Lute'ia debes? Epistolarum, qu;craro simul invcniuntur lib. 1. Pro-
liislaurare lionas ibi qui feliclter aites, gnosticon de futuro sa;cnlo.
Barbariemque procul sulusdepellere ccepit.
XLIV.
XLI.
Auctor Chronici Chronicoruin.
Franciscus Pctrarcha libr. v Episl. Senil. Epist. 2.
C Alcuinus . . vir gra;ca Latinaqne lingua egrogie
.

De Carolo aiitcm, qui Magiii cognomcn apud Gal- doclus, nec iion Iheologorura, pbilosophoruraque sui
los meruit, Albinus pnccrptor ejiis in ipsius bistoria, teniporis princops, his temporibus eas ob rcs apml
cuin allquot annis anleoliitum creliris illuiii febrilus Carolum Magnuin niaximo iii pretioliabitiis est, cnm
corripi solitum dixisset, addidit: Et tunc quidem, in- euni in dialeclica, rhetoiica et a^iioiiomia eruditiim
quil, plura suo arbilratu quam medicorum consilio fccit. . Ilic ciim eriiilitus thi ologus baberetiir,
. .

faciebat, quos pone cxosos babuit. Iloc tntidcm vcr- Libro.^deTrihit.ile, cuniQu;estionibus,Sperulum pai-
bis narraturab Egiiihardo in Vita Caroli Magni apud vulorum, De ei clcsiaslico dngniate, De rationc anima;
noiiquet, tom. V Script. Rer. Gallic, num. 2-2, et plures alins libros, adChristiaiiain religionein pcr-
pag. 98. tinentes, citidit.
XLII. XLV.
Donatus Acciajotus in Yita Caroli ilagni apud Quer- Polydorus Vergilius libr. v, Ilist. .Anglico' pag. 106,
cetunum h. l.
Edit. Basileensis, un. 1370.
Praeceiilorem (Caroliis) habuitAlbinum.cui postea Carolus Magnus .Albinum seu Alchuinum ab Ofla
Alcuino cognoinen fuil, erudilissimiini summumque Mcrciorum rege in Galliara mis^um conciliand;E ami-
philosophum a quo non solum studiura sapienti;e,
;
cii 36 causa, cum videiet in bomine plunmas osse
sed etiam pnecepta oratoria artemque disserendi ac- litteras, quamobrem mento ei lionoresset babendus,
oepit cujiis opera tiinc primum Parrhisiense gym-
:
ex legato bospitem fecit suuin, cx bospile prxccpto-
nashim a Carolo inslitutiim tradunt. rem; vetusAiheiiicnsium, credo, imitatusexemplum,
XLIU.
D qui Gorgiam a Leontinis publice ad se niissum lega-
Joannes Trithemius abbas Spanheimensis libr. De tionis munere delunctum, Athenis dctinueruiit, ejus
c.ipli eloquenlia. .Alcbuinus itaque liomo Anglus, in
scriptoribus Eccles.
Gallia dcinde moratus , Lulcti;^ Parisioium bonas
Alcuinus sivc Albinus, monachus ct diaconus, ab- I tteras profiteri coepit, eoqiie auctore nonmulto posl
has monas!crii sancti Martini Turonensis, natione ipseCarolus in ea urbeprimusgymnasium collocavit,
Aaglicus, sancti Bedae presbyteri quondam auditor, qux nunc Papia nuncupatur, altc-
ct in Ualia Ticiui,
vir in divinis ScripUiiis eruditissinuis, et in s;Bcula-
rum, eic.
rium litterarum perilia nuUi suo tempore secundus, XLVI.
carrainc excellens et prosa : de Britannia ab impera-
lore Carolo Magno evocalusintanlafamiliaritate apud
Albertus Cramius libr. i Metropoleos, cap. 6.

eum babitus esi, ut imperaioris niagister deliciosus Alcuinus apud regera Carolum vir primarius cuius
fiveVil appellalus cujus magislcrio ipse iniperalor
: consilio, prsesertim in sacris rebus omnia gcrcbat
omnibus liberalium artiumdisciplinis iiiitiari satage- hic regi primuw suggessit de Ludgero.
bal. Scripsit miilta pnieclara volumina, de quibus XLVII.
ferunlur Dc Saiicta Triiiitate et tide, lib. 3. Domino
:

Si.ttus Senensis Bibl. sanclo' lib. iii, pag. 362.


Qiorioso Carolo imperatori. .Ad Quaesiiones Fredigisi
Lib. I. Desiderantiashno /Hio. AdEiilaliaraDe ratione AlbiniisFlacrns, cogoomento .41ruin^is, monachus,
animselib. I. CharissimiTittChrisli chnritate. AdCui- diacoiius, el abbas inoiiasierii sancti Mailiiii Taru-
:

l.-.l DE |{. K. .VI.Itl.NO SEU ALCUINO I.Vi

iioiisls, iinlioiio Aiiglious, llftl.i: prosbylcii luiditor, A ilot tiis oril. Nos iiiteri\i indioabiinns qiios liluns
vir in oiiiiii Mioiiliuriim goiiciv siio tciiipori- iilolira- odidcrit lostc nonalo (jallo. miiiiiiic iiicndace liisln
lissiiiiii!i ct C.aidli Magni Aiigiisli priToplor, scripsil riographo.
\n sacras liltcras iiirrasciipla voliiiniiia. I)c Trliiilati! lib. 5. Domino Ctorioio Carolo. In
Ail Siguiruni prcsbyloriiiii iiilcrpohl;c cxposilioiiis Gcncsiii lib. I. Quomodo conrenil. Iii ('antica Caiiii-
c\ Patruni soiitonliis in ("niiosin lirovoin ooniinonia- coruiii lili. I. Iii Ecclesiaslcii llb. I. Iii Evaiigcliuin
rioluin pcr iiilorio^alionoin ot rosponsiononi siiiiplioi .loannls llb. 7. Iii Eplslolam aJ licbncos lib. I. Dia-
et liislorioa narralionodisposiliiiii oiijusinilinin osl : liigoniiii ad disoipiilos lib. I. De ralioiic aiiiin;n ;:il
Dileclissimo iii l.lirislt) [riilii Siyuliiliu. In (piiiitlooini Eulallaiii. (',li:irissinia', Scntcntianiiii lilir. 1. Motes
cantioa Gratliiiini, lioo cst, a psaliiio II'.) nsipic ail per reveliilionein. Viiaiii saiicti Vcdasti ;Vlrol).itensis.
13.'^ inoraliuin annolalitiniini lirovoni ooinniontariinn, Cariiiliiuin ad divcrsos lih. 1. Iiilcr qii;c exstat iiniiiii
qui inoipil liriuliis siiiil. Iii soptoni psaliiios ptcni-
: dc scpioiii solciiiiis, quibus et hos addit Tritlieviius.
touti;!' juxla soiisuin nioialciii siicoinotas, ar^Milas ao Viile snpra niiin. i7>.
inlro signilioaiitos annotalloiics, (piarniii inltiniii: Ti- Nos pr;clerea vidimus Dc Ddoralione iinaginum.
:

tiiliis psiilmi. Iii llool.siaston atl Oiiiain ot (ianilithiin De GciicalogiaChrisli. DeiVstronoinia. De Dialcctioa.
lilirnin iiiniin. Iii (laiilioiiin (^.;int. illiruiii iiniiin. Iii Di> Itlietorica iiisi ipiis pulet lios llbcllos inlcr dia-
;

Joaniiis Kvaii},'oliiiiii S(iociiiot;c liioiil.oipic liicvitatls logos nuinerandos. De Orlhograpbia. De anriciilari


coiiiinontarionini liliros soptciii. Iii tiinnos 1'aiili Coiifcssione llbcllum, qui in Librum ejus Epistola
r.pislolasliliros (piatuordociiii. In Apoc:ilypsln lilirnin rum irrepsil. Orallonuiii, qiias Missales vocaiit libr.
iimiui. n I. De Sicrario Dci » qui llber tanien falso ascrlbi-
:

Collogit ctiam ct in ordincni redcgit jussu Caroli lur .\lbino. Vltain divi Marlini. Ilomiliarum libr.
Masni pr.rstantissimoruin Kcolosi;c (loctoiiim liomi- t. Dogmata Albini ad Carolum ini|i. Oraiiunem Do-
lias iii Evangdia, ipi;c pcr anni aiiiliitiini piililloc in miiiicam, Symboliim npostoloruin, Caniicum Am-
ICiiiplis lcgiiiitur. Siint aiitcm li;o niiiiicro 'IW, scili- liiosii carmine. De octo partibus orationis, per dia-
cel Augiisllni 4S, lllcronyini (>, .\iiilirosii 10, lli-
: loguin, iiilerloculoribus Franconc el Saxone. Hacte-
larii I, Fulgcntii '2, Origciiis 4, .Maxiini 17, Cliryso- nus de ab co e liiis.
libris
stomi II, Severiani I, Cconis 21, Grcgorii 59, Bed;e Idem Letan^us 1. cit. cnp. 100, in Candido , pag.
48, Isidoril. 155, ita scribit :

Iiiliis aiilcm, (pia^suli llllarii,.\nilirosii, llicronyini iliijiis (lligcbaldi episcopi) cura tandeiii facinm
cl intcriium IScd;c titulo inscriliuntur, lioniili;e iioii cu ut Caiulitlus iii Galliam cominigraiis se ad Flac-
suiit, sed centones cxplanationiim ex lioniin auctorum cum Albimim, tanquani ad torrenlcm liiterarum eo
coinmentariis dissiiti, cl iii lioc voluniine iiitcr c-as s;cculo proflucmissimum conferret Hoc lucu-
qu;c vctcros sunt liomiruc, anniinicrati. Claruitsub lente mihi constat ,
qu'Hl .\lbiniis Commenlarios
Carolo .Magiio Aug. aiino Domini 770. quosdam Camlido presbytero ct Natlianaeli alias ,

INailano diacono dcdicavoiii. Atque adeo credibile est


XLVIII.
Nathanaelcm Liiidisfariiensem fiiisse familiarem qui-
Jonnnes Lelandiis De scriptoribus Britannicis. dein aliquaiido Albino, el consucludiiie conjunciis-
Q:io lempnre Elioraci elegantissimam, in gra-
. . . simuni Candido. De Iructu iitriusque scriptis
libris
liam posteritatis, liiliUotliccam (Ecbcrtus) boiiio pro- frigida et jcjiina est, qua; restat, cognitio. Pessiine
movendis studiis plane natus institiiit. Utque taiiils ^ slt Danis piralis, Lindisfariiensis bibiiothecx depo-
suus custospervigll ibesauris non tlecssci, Flacciim pulatoribiis.
Albinum aluiiinum suum cloquentia, erudiiione, jii-
XLIX.
dicio d nique valentciii operi pnvfecit novo. Idem
Joannes Bala;us Angtus Scriplorum Britan. cenln-
cap.Sl, png. 119, Aliiinuni vocat inter doctos siia
ria II.
:etale doctissimuni. Idein cap. 88, pag. l'2l . . . OlTa
Merciorum priiiccps potentissiimis una ciim c;eleris Fbiccus .\lbinus, qui et .\lcuiiius diaconus cogno-
causas mittendi
Angli;p regulis lialicliat justissimas niinabatur, a iioiinullis scripturibus Eboracensis pu-
oralores ad Carolum Magniim. CJu.Trenti autem quos tatiir, ab aliis vero Loiidino non procul oriunlus
potissimum miltoret, Alliinns occurrit inler alios, feitur. Hic Bed;c priimim , Egberti aichiepiscopi
quem tani neccssari;c juxta ac utili legaiioni pncrioe- postea obscquenli-sinius olim discipulus , Ibeologo-
ret. ilaquc una cuni aliis et doclissimis el pru-
Ilio rum sii;r' ;ctatis, iino oniiiium .\ngloruin post Bcdam
deiilissimis \irls in Galliani liansfretavit, Caroloqne et Al Ibclmum loiige cru lilivsimus crcdebatur, ita, iit
Magiio prliicipiim .Vngllooriim c;iusas inagiia dcxtcri- csset Caroli Magiii pncccplor, ct Parlsiorum .\cailc-
tate, majorificiindla, maxima voioprudeiilia apcruit: iiil;c inslitutor priinus. Gymnasii Cantabrigieiisis
usquc adeo utCaroliis dclcctatus, snpra quani cul(;iie 'innalcs Irdieiit , ipiod omncs illic lilioralcs artt^s pii-
credibile cst, cloipicntia ct s;ipicntia, tiim
boniiiiis blioc poslBcdaiii docuciit, Latiiic, Gr.ccc ctllcbraioe
etiam inorum suavilatc illiiin iii Gallia, forsan ctiam pcritus. El (piod taiidom Eboraci sub E^berto pnc-
annuenleOlfa logc, propositis boncstissiniis con litlo- lcgcrll, pliilosoplioruin sui temporis antcsignamis.
nibus reliniieril. Erat l|>sc Caroliis opliiiio ingoiiio, n Ab Olla pottnlissimo Mcrcioriim rcge ad (^.aruliim
cl noii a lilteris ;ililiorroiili. Quare ciiin i\lbiiio cgil pi;cdictiiiii pro pacisltvlcre confirman lo, atque aliis
.Tiiibiis modls Francos snos eruditis aiiibus cxcolcivt. regnorum ncgoliis niissus pcrspecta ejus eruililionc :

!Non liic ilcfiiit sanuin Albiiii consilium, ipii ipsiim pcnc iiicrcdibili lit ex lcgalo hospes, ct cx hospitc
principio Caroluminsigiii qiiadam diligoiitia.cdilis ad (lciiium magistcr dcliciosus non aliler, quam apiid :

liocaliquolqiiiadlinc cxstaiil libclliiinst'iixit dciiiiic : Alhcnicnscs fucrit ollniGorgias. Dcinccps igiliir illniii
publiois pr;vlcclioiiibus nobilitalcm Francicam I.iilc- iiistriiotorom pr;c aliis oniiiibiis (^arobis C:csar habc-
tiain Parisioriim illoxit; postremuni clplcliom ipsain, liat in iiialli-malicis uc tlico-
rlioloriois, dialeoticis,
iit qiiisipic oiat pi;ool;iio iiigcnio, ail oplima stiidi:i logiois qni ct siniul oompulaiidi artoiu alque sido
;

incitavit. Ihidc lirovi soholastiooriiiii iiiiincrus ma •


liiiii ciir^iis varios sub co copiosc didioil Dc tpio
gniisLuteliam conlhixit. .\tqiic h;vc fuit Acatlen:i;o licliolius iii ipiaibim pr.cratioiic hoc scribil < .M ^* ;

Parlsiurum oiigo, (pi.ini iiostro Alliino (lolicnt. Qiio I liiiiiis, impiit, acclor iibiipic piiis, succiiiclus, iiialit-

si nuiic qiiciii jiival, ipiid ainplius iii Gallia fccciil, rus. gravis scicntia plciiiis
, el unle luullos alios ,

idvd, perlcgat lijrum cjus Epistularum, ct abiindc prxcipue digniis, qui iii inauibus boiniiiiim btibi';»-

« Fortc : l)e ilivinis olfieiis. Ccorgiiim baroncin dc Gravencck abbatcm S. II. I.

'' Pr;cfatlo li;>"' pnclixa ost ctlitioiii Commrntarii print i|>oiii Caiiipidoiiciiscm pi^olixa libro Ik- l'!>;ilino-
in Ecclcsiastcii ll.isili';i', l;)"il. Itlcm do Alciiiiio jiidl- iiiiii iisii , tpiciii is piticiidi rcoil Culonl.c TmI pot
ci'1.11 tiilit A Irianiis .i''.iiitsp "igiiis lii ipisiol.i al M.iloiiiiini (.tioliiKim iii 8'.
1' VETERUM ET RECENTIORUM TESTIMOMA. 1'-

A CLiriiitaiino leslaiiralioiiislmmanrcTSO varia ooni


i!ir . namet stvlus cjiis siinplox esl el piinis. » A'i-
ponens. Et tandein in Connaricensi caMiobio, ijiiod
has primum eral Cantiiari:e in Aiigiistiiii inonasleiio,
ad Turonense monasleriuin spectaliat, esse desiil iii
alnue demuni TuroiiiiE in divi Martini crenobio, Ca-
eleemosynis et a sanclis hiimanjs atqne illic sepnllus.
loli Cicsaris, cui tunc fuil ab
consiliis dono. Gyimiasium c\ Uoma ciiciter
aniiuni
L.
salulis791 l.utetiam Parisiorum translulit (quod el cap. 5.
eura vcnerat), et conje- Hartliius Adversar. lom. lll, lib. cxi.ix,
illuc Athenis persiniili prius
clis priiiiuin studii Inndaincnlis
per Joannem et Clau- lii AHiino (Alcuiiio Flacco) non niinor fiiit eriidi-
diuin mirifice illud lecluris coUnstrabat publicis.
,
lio, qiiam qiiolibet majornm gentinm alio aliquo scri-
llujii> viii celehcriimi ail pnstcros liccc manarunt ptoie: imijor ctiani fervor Chiistian:v niansnetudinis,
lam pie ipiam eloqnHntereluculjrata opu-cula. hiimilitatis, sanclilatis, quam in pluiibus melioruin
0.; Trinitate et Fide, libri 5. Uum dignitas impe- tcinporum. Sola dclicit puritas orationis quani con-
rialis n Dco. Ad Qu.-cstioiies Kredigisi lili. \. Placuit tenipsit , conformans se sensui lemporura siiorum,
prudenticc vcstrtc jiii. Ad Eulaliam de ralione animac qua; aspernantur oinnia, qux elo)ueiitiam interpre-
fib. 1. Sanctcv svtliciludini vestra-. De animajutilitate tnm Scriplnr;t: cxcederent. Epistolas sane ejus le-
ad Guidoncin lib. 1. Mcmor pelilionis tucc et pro. gens, legere zeluin te et sanclimoniam Hieronyiniani
Specuinm vitic humaiKe libr. 7. lieverendissimo in :cvi dicas, si absint illa; barbarismornm stribiligincs.
Clirislo Patri ". De oclo parlilius, lil). 1. Audivimus Nec sic tamcn et cum istiscontemnenda sunt.
doctissime. De Sanctuario divino lib. 1. Argnmen-
(t>,

Responsiones ad interrogata
U.
tiim su;e fidei lib. I. B
Guilielmus Cave Ilist. Lit. vvl. I, png. G37.
lib. i. De Incarnatione Cliristi lib. t. Denique ad
veram beatiludincm. Ad Giiidonein de virlulibus lib. Alcuino quidquid penitioris doctiin:c, quidquid
i. Ditectissimo filio Guiduni. Dialogoruin inter se et polilioris liltcratur;!; islo ct seqnentibus sa;culis Gal-
Carohini lib. 1- iSatura enim ipsu sumus. De virtu- lia ostentat, tolum acceptum referri debet. Ei Aca-
tibus ad Caroluin I. ISenediclus Dcus et Domi-
lib. denii;E P.irisiensis, Turonensis, Fuldensis, Suessio-
nus. Categoriarum ad Carolum lib. I. Citm omnis iiensis ali.eque phires origiiiem el ir.cremenla de-
scienlia. Sentenli* Seriptnrariim lib. 1. Siiper Ge- bent quilais ille si non praisens pneluit
;
aut ,

nesin ad litteram lib. I. In Canlica Cant. lib. 1. In fundamcnta posuit, saltem doctnna pr;t luxit, exem-
Ecclesiasten lib. I. Ditcctissimis in Cltristo fitiis. De plo pncivii , et beneliciis a Garolo iiupelralis ad-
ecclesiasticis dogmatibus lib. 1. Credimus uniim auxit.
Deum esse. De adoptione lilioruin Dei lib. I. Venera-
Lll.
bili et in Cliristi cliur. Qu;estiones in Genesim lib.

1 . Dileclissimo in Cliristo Manifestalionem


Sigiiulfo. D. Andreas Quercelanus in epistota dedicatoria sute
Trinitatis lib. 1. Encliiridion Fsalmoruin lib. \. In Operum benti .Atctiini edltioni prwfi.rn ct iltustris-

Evangi linin Joannis lilir. 7. In Epistolas divi Pauli simo D. Cuitielmo Vnrio Francicc canceltario in-
libr. 14. Ad Carob orationem lib. 1. Domiims et ma- scripla.

(jister noster. Disputaliones cum Pippino lib. 1. Quid Bealiim Alcuinum vocat unuin c principibus impe-
cst tittera, si ad pri. Speculnm parvulorum lib. \. In rialisaula> comitibus, usu et exerciialione reruiii
Scriinura divina tegimus. De proprietate nominum q iraclandariim, omnibusque artibus adeo inslruclum,
Dei lib. 1. Domino Deo rectori optiino. ln Paulum ad ut piudentissimis cjus consiliis rex C;irolus semper
Ilebncos libr. 1. In Apocalysin Joannis lib. I. .\il nterelur ciijus beaios manes honorifica recorda-
:

Anglorum ecclesias lib. 1. Correctiones di^inorum, tiona proscquitur Gallia, quod, cum ob singularem
lib. 1. Onieia per ferias, lib. I. De Rhelorica ad eruditionis ac sapienti;e famani apud Carolum Ma-
Cniolum lib. 1. Domino gtorioso Carolo imp. Cliro- giium gralia et anclorilale plurimnnivaleret, hac sor-
nicorum suorum lib. 1. Anno Dominicw Incnrnnt. lis benignit;!te non ad sui ipsius commoda, sed ad
140. De seplcin artibus liberalibus lib. 1. Domino coraiiiniiem reipublica; utililatein usus est. Et pauto
mco venerabili piiss. Dc Vila el virtutihus Marlini lib. inferius : illuiii pr.edicat viruni sapientia, consilio,
1. Postqiium Dominus noster Jesus. Vita Vedasli scientiis omnibus .-bvg suo pr;estanlissiraum saii- ,

Atrebatensis lib. 1. .\cta discipulorum Gregorii lib. ctitatissplendore conspicuiim, probitate morum ni-
1. De doctrina Basilii lib. 1. Ad Athelharduin Can- tentera facundum
,
lilteraruin omniuin propagato-
,

tuar. lib. 1. Dialogorum ad discipulos lib. 1. De pro- reni.


prielale sermonuin cl reruni lib. I. llomilias ±5i Baronius anno 770 vocal Aleuimira < prseclarissi-
docturum lib. 1. Desideralissimo in Clirisli cliarit. De mum Doctorein.f Et an. 802, i hiijns SKCuli faceni. »
fide catholica lib. 1. Quolics occurrit animo. De An- llarpesfehiins saec. ix, C. 2 t Aiiglicc noslr;c et lu-
:

tichristo ad Carolum lib. 1. Inprimis itlud prwcipue. tius hiijus s;cculi ornanienliim. » Magdebiirgenses
Vita Villebrordi carniine lib. 1. Epistolarum ad Cent. VIII de Alcuino scribunt col. 780 « Ejus ina- :

divcrsos lib. 1. Gesta Caroli Magni lib. 1. Sermones gisterio Francos antiquis Romanis factos ;cquales. »
elegantes lib. 1. Ad Gislam et Richtrudara lib. 1. Et col. 782 < Non lantum
: scicntia scd et raoruni
Cliarissimis in Cliristi cliaritate. D honestale insignein fuisse. » Twinus lib. ii Antiq.
De Genealogia Chiisli lib. I. Contra veneralioncm Oxoii. scct. 1 15, Alcuinum vocat « divinissimura lio-
imaginum lib. 1. De Astronomia lih. 1. De Diale- iiiiiieni. >

ctica lib. i. De Orlhographia lib. i De auriculari Alia plurima scriptorum recontiorum , maxirac
Confessione Preeationes Missales lib. 1.
lib. I. Anglorum, tesliinonia et elogia sanclimoniic ac erii-
Dogmata qn;ed.iin ad Carolum lib. 1. Historiain ditionis lieati Alcuini, ac proeclara iii sacrain ac pro-
Trinitalis lib. 1. Didascalicon lib. 1. De Sapientia faiiam rempublicam inerita reccnscnda superessent,
lib. I. Carminum ad diversos lib. 1. Oiationera Do- qu;B tamen, ne nimiura prolixi simus, pnetermitti-
liiinicaiii, Syiubolura apostoloruin, et Canticum Am- mus. Qu;e eniin hactenus exhibuimus, abiinde coin-
brosii et Augustiiii carmine edidit, cum aliis adliuc probant, qiianti Alcuinus seinpcr et ubique habilus
Diiillis. iuerit.

« Forte idem, quod recensetur in catal. rass. An- vera simplicitatc pcr Flnccuii Atbinum sice Alcui-
gli;e et llibernix inter codd. domus sancti Petri nuni. num.
1753 sub lioc liiulo . Speculum liumanw vila?, sive de
«53 It. V. AI.IU.M SEU ALCI.IM OPKKLM PAllS I. i-,t\

BEATI FLAGGI ALBINI


SKU

ALCUINI
CAROLI MAGNI MAGISTRl

OPERUM PARS PRIMA. -- EPISTOL^.


MOJilTUM FKOBENII.
1 Primus oonim qiii pltires licati Aliuini cpistolas A epistolaruni hcati Alciiini numcrusconiparcat, pliires
tiiio fasce collcelas (leiloiiinl, fiiil lleiiriciisCanisius, alias tameii, qiias idein ad varias el niaxim;e quoqiie
qiii omnini) sexaginla seplem e cod. ms. liililiolliecx dignilatis personas exaravit, adhuc desidcrari iio\i-
Sancl-Gallinsis in luci'm prodiixil lom. I Anli(|. Le- inus, ct in qtiibusdam fort;issis bibilotheeanim fo-
ctionum, n. 61. Illas deinde Basnagins in nova Ca- rulis etiamnuin latentes, ni quod ni:igis dolenduin
,

nisii edilioni', tom. II, part. i, lecndi fecil. D. An- foret, onmiiio perieriiit uianum industriam exspe-
,

dreas Quercelaniis easdem epislolas , in prioiibiis ctare iion diiliitaiinis. (;.'rte ad soliiin hcatum bene-
edilionilius ut plurimu.ii nuUilas, scriptorunKnie iii- diclum abbatem .^iiaiiiensem aniicitia sibi conjuii-
,

curia vilialas ct niullis locis liiantes, eineiidalioies


, clissimum noster lot epislolas seripsit, iit inde
,

dedit, pluresqne alias, e veiuslissimo eodice nis. V. integer libellus coidici potuissct, proiit testatiir Ardo
cl. Pauli Pelavii descriplas, addidit, atque parli ii Smaragdus in Vila saneti Benedicti \nian. toin. V ,

Opernni beali .Alcuiiii inseruit, omis^is tamen, qucis .\et. Mabill., pag. 205, n. 5(). Neqiie tameii vel una
Canisius suas 2 dlustravit notis enidilis. Postbac
, ex cis superesse videtur.
viri celeberrimi niagniqiie apud eniditos iiominis,
, Ipsc quoqiie beatus .\lcuinus in suis qux exstant
Lucas d'Aclieri Joan. .Mabiiloiiius, Edinuiidus Mar-
, cpisiolis aliarum iniiltarum ad Carolum .Magnuni, ad
lene, Stephanus Baliizius, Usserius, Bernardus Pe- Arnonem ad Pauliniim Aquileienscm , ad rcges el
,

zius alias (pioquc epistolas beali .•Meuini e variarum episcopos Aiigli;e ad primates Gerniaiiix, Gallix,
,

hibliolheiarum lalebris erueriint, suis(|ue Spicilc- Italix , etc, scriptanim mcininit, qux iiiinc nullibi
giis .\nalcctis, Tbesaurisque Anccdotorum insertas
, comparent.
sparsim niiserunl in publicum. Celeberrinius Mabil- g Lelandus, de Scriptorilius Britannicis, cip. 100,
lonius inler hos felicior fuil, cpii sex oninino et vi- pag. 125, nieminit episloke Alcuiui ad Higebabluni
ginti epistolas nondiim edilas in cod. nis. biWiotbe- Lindisfarnensem episcopum indcqiie verha cilal, ,

fsemonaslerii nnstri sancti Emmerami leperit, at(juc qtiibus tacilo quodam studio C;indiilum rcpelit di-
iii suis.Analectis a pag. 598-408, rec. edit. exbibuit, scipulum. rsscrius vidit cpisiolam ad Jusephuni,
easque felici conjectura ad bealnm .\leuinum pcrti- aliam ab illa quam infra suh ii. 151 (iiunc 173) ex-
nere deprehcndil mutilae enini ubique in pr;cfalo
; bibemus. lleynerus apud .\lfordum Aiinal. Aiiglo-
codice exst:iiit ut generalium pro epislolis scribcn-
, Saxon. ad annum 801, n. 20, pag. 14, ri^ccnset epi-
dis formularum spccimina poliiis quam integiarum stolam centesimam quiiiquagcsimam ad Kadhaldum
forniam pra"seferant omissis nimirum illortini, a
, Gerwicensem abbatem ex qua ha'c solum verba ,

quibus aiit ad ijuos exarala; fiierant nomiiiibus , refert < Non ignotiimessc tu:e dilectioni, venerande
:

aliisque circumstanliis singularibtis. Ipse etiam ti- frater, credo, qiiod oliin saneli Patres antecessores
tulus illis epistulis iii codice pra'fixus leciorem de tui niihi, licet indigno, familaritalis vestr:i' gratiain
illarum aiictorc incerluin reddebat Is enini lalis ; perdonaverunl albo heatiuidinis vestr.e iue;e
, el in
est /m'i;)ii(iif qua'dain eiJixlohv ex quornmdtim nohi-
: par\ilalis noiiien coiiscrihi jusserunt, ila, ut unus
lium [Apud Mabill., erioiiee, iioronmi] doctorum li- cssem ex vobis, ubicunque Deo volenle essem. i
bris eic^rptte. Conjectura tanieii virum cclcbcrriinum, Scriplor anoiiymus Vit;c saneli l.iudgeri testalur
dum ilbis .\Ic,iiino tribuit. niinime, ul mox patebil, qtiod ('.aroliis .Ma^iius bunc sancluin viruiii liileris
fefellit, licetin iis dei larandis nonminquam a vero Akuini, ciijus idem in Brilani'ia discipulus fueral,
invitus alierravcrit, prout suis loeis adnolamus. p ad se venire nianilaveril. Mabill. .Vct. Ss. , s;».'c.
Has informes, qiialcs, ut dixiiiiiis, in codicc nostro IV, pag. 40.
script;« exstanl, episiolas Mabillnnianas peiie o iiiies Celeberrimus Stephanus Daluxiiis tom. ICapitul.,
favenlilius Musis iiilegras dcleximus in duolius ve- pag. 1442, narrat quod posl jbsohitaiu (\apilulariiiiii
tustis oplima- nota' ac ferme co.evis cixlicibiis niss. eilitionem in bibliotlieeam Colbertinam delata fueril
V bibliotbeca illiislrissimi capiitili catli"dralis Salis- vetuslissiina epistolaruin .\Icuini collretio, iinde is
liiirgcnsis nobiscuni lilieralissime comniunicatis. epiatolain ad Candidum et .Nathanaelein deseripsil,
Pars caruin maxima .\(|uila: seu Arnoni primum et loco cilato edidil. Q;Keiiam ali;i; ibidein epistoI:e
episeopo, postea primo archiepiscopo S;ilisburgeiisi conlineantur iiec ipse Baluiius iiec aliiis quisijuani
,

u bcato Alcuino inscripia esl. In illis circiiinsianli;i; crudilorum prodidil , al(|tie ideo ignoralur sinlne
singulares qu;v in gener.itilins fnrmiilis, in quas in
, e;cdeni cuin cditis a Ouercelaiio aliisve, aii divci-
lod. sancti Emiiieraiiii re<iacl.e fueiMiit, omiss:«' siint, s.i'.Ideni diceiiduni de i|uibusdam cpisiulis, quaruni
exnrimuntur, ut plane nunc epistuhe ill.i; pro novis in Catal. mss. .\iigli.e el llibemi;!', (ivniiii anno lt>'.)7
hahcri possiut. in fol. edittv,
lit mentio. Ibi enim le^itur, habcri
Praier lias vcro cpistolas MaMllonianas alias quaD- in cod. nis. Thoni.e (!ale, n. 5U%, ei>isioliti .McMHi
(l;«ni ex iisdem codd. S;il!sh. a nohis exhilientiir ne- edilisptures el metiures; in rod. ms. ecclc^ia' Salis-
iiiini anlea visa- aiil ineinorata', qiiod suis bieis nio- biirieiisis, n. 051, A/cuiiii <'fiii((t/(u el ivrjnj aJ C.i-
iieliiiaus. rolum; iii cud. nis. Symnnds d*K-vves barniielli, ii.
Elsi vero iu bu uosira eolleclione sat iiiaxnus llMVJfi, .4/ciiiHi ('aroli Mtii/ni i)ii;;;ii(ri ejiiitolnt \i\
J37 EPISTOL.f:. — MONITUM EDITORIS P.\TROLOG. 13S
cum ndiiotiilivuibus. eoilem CaUilogo, pa^. 257 et
Iii A hale Eiisdorfensi in siiperiori Palalinatu , nioniti.
2G2, recensenlur Joaniiis Lelamti et Hicuidi Jamesii consiliumniiitavimus nullam enim, aiebal ille, talis
;

collectiinea cx cpislolis Albini sett Alciiini. In veteri ordo altentionem meretur apud cruditos; gralior
((uoque Catalogo liiclyti monaslerii S. Pctri Salis- futuriis est ordo clironologicus, qiii magis illuslrat
hurgi notanliir .\lcuiiii septein epistoUe aJ Ariioiiem el allicit. Iloc igiliir consiliuin seciili epislolas liasce,
illius scdis episcopuin, qua; iiunc inqiiireiilium oeu- ab colIeclimsparsiniqueedilas,seu e codd. mss.
aliis
los fugiunt. de-criptas commiscuiiTius, al(|uc seeundiini annoruin
3 Ex liis coiliciluis , Anglla; pnenriinis, lieali Al- seriem nbi ea vel cerlis vel verosiniilibus indieiis
,

cuini epistol.is pliirimnm aiigeri, editasque adinoilum deprehendi potuit, disposiiimus illis vero, in qHihiis ;

illustiari potuisse copia illoiiim iiiilii larta fiiis-


, si tcmpus quo scriptac siint , nullo indicio proditur,
set, nemo est qiii non censeat. Seiljam txnlet crudi- ultimuin assignaviinus locuin.
torum qunriimdam suhsidia, jani variis modis solli- Quanti pretii ejusmodi litlerarum monumenta,
cilata , diutiiis et id quoipie fiiistraiiee forlassis , pr;iesertim si a viro gravi circumspicto, rertimqiifi
,

exspectare. Damus ergo lioc loco epistolas oiiines siii teniporis maxime
perito scripl;i lueriiil, habenda
quariiin noliis copia fuit reliquas pnljlico lilterato
, ignoral. Ilorum poi ro com-
sint, iieiiio criidiloriini
non invideant diuliiis , snb qiiarum cusloilia deli- raoilo servitiiri, nolas, quihiis obscura ilhistrentur,
tescuiil. uhiqiie, siquidem siicciirrehant, addidimiis ; reliquas
Priores quos niemoravimus
, cditores milliiin , vero aliunde, a Canisio, .Mabilloiiio, Basnagio aliis-
epislolarum oidinem servarimt pr;clcr illum (niem, qiic miiluavimus, illorumque coiijecluras, nonnim-
forle invcncrunt in cndd. iiiss. aut quo ad eonim quain a vero ahludentes e meliorihus quibus illi
, ,
f5
maniis pervenerunt. Nobis animus eral, quod iii no- carebant, epislolis correximus, servala quae lantos ,

stro conspectu nov;c liuins editionis aiile aliiiuol \iros decet, reverenlia et modeslia.
annos inipresso s'gnilicaviinus illas juxta persona- , IJIlinio monendus lcctor eriidiliis, illa quaj uncis
rum, ad quas script;!! fuerant, dignitalem collocare; conclusa habenlnr, nuiie priuio edilis adilita fuijsa
sed a viro reverendissimo, laude eruilitionis celctier- ex codd. niss.
rinio et amico integerriino D. .\iiseltno Desing ah-

MONITUM EDtTORIS PATROLOGLE


IN NOVAM EPISTOLARUM B. ALCUINI RECENSIONEM.

Novarn bcMli .\lcuini oiJilione cpi.stokiriim sancti Patris recensionem facturi , pan-
iii linc
cis leclorein niioniturn voluimus. Frobenins injiis , ut prffistanlissimam, editionem sequi-
,

mur, centum sexay;inta duas tantum collcgcrat c[iistolas, quarum maximam parlem submi -

serat preio, cum cx insperato, sed serius, alias numero septuaginta unam cxcepit, quas cx
-\nglicis codicibus exccrptas Iransmisit D. de Brequigny. Has seorsim, sub titulo Muntissa :

iid superiores epistolas, edidit. Nos, ut editionem novam condentes epislolas seorsim a ,

Ffobenio recnsas prioribus inserimus, unicuiijue restiluendo suum oriiinem chronologi-


cum, vel qualom requirebat materia; cognatio vel personai'um identitas. Nunc Monituni
subjiciemus quod Fiobcnius epistoiis sibi serius transmissis prajfixit.

« Epistol;B qiias bic plane ineditas et hucnsque C Sed conatus mei fuere frustranei, ob pretium pro liis
pene iiicognitas exhibeo, serius ad manus nieas per- mercibus statuUim prorsus immodiciim.
\enerunt, quan» ut illas suo ordine pr;iecedentibus « Mc igitur felicem, quod pielios;ie istK vetustalis
inserere poluerim. Ista; namque j.nnjain ultra ine- reliquiiie tandiu abscondita»inanus inciderint ma-
iii

dietalem lypis emerscrant , cum vir doctissimus, gis liherales, et ad elargiendum promptiores hariim- ;

modernus celeberriin;o biliiiolbecne sancti Germani (|ue heneficio eo adhiie teinpore ad me delal;e fiie-
a Pratis custos D. Liellc fausluni niihi niiiiliiiin at- rinl, quo cpistolis jani impressis per modum man-
tulit, epislolas Alcuiiii omniiio lxxi inedilas, ex cod. tiss;ejungi poiuerint.
ms. s;ec. ix bililiothec;i; Ilarleiaiia: in Anglia descri- « PoiTO
qiia raiione prxfaliis doctissimus D. de
ptas fuisse a viro doetissimo D. de Drequigny regi;x! Creqiiigiiy epislolas hasce fiieril adeplus, quanluin-
inscriptionum el hiimaiiinium lilterarum .\cademi;p qiic iiidustri;e in illis descrihendis adhibiicrit, ipse-
socio , qui anno 1707 illiic pro hiijusmodi cimeliis iiict litteris ad me inissis signilicat, quas hic miijo-
litterariis colligcndis jussu regis Christianissimi niis- ris fidei graiia exhibere eruditis haud ingraiuin
sus fuerat; virumque huiic proeclarum promptissi- eri!.
mum se exbihere, ad illas pro nova editione Operuiii < Inter prsestantissima bihliothccTc Harleiana;
lieali Alcuini communicand;is. Qiiantum mihi gau- « cimelia, qu;ic in niuseo Britannico Londini asser-
dium ex hoc nunlio acciderit, illi norint qui in < vantur, exstat codex ms. signatus n. 208, mem-
cruendis e recondita velustale liujusniodi thesauris < branaceus, minori forma quam vocant in-l», ,

sunt occupali. Noveram qnidem diu anlea ex Cala- < cxix foliis conslans , niliilissimo charactere in
lOgo mss. Angli;ieet Hibernioe editoOxonii aniio 1697, p t Gallia ut videtur, exaratus. Epistolas Alcuini
,

(juod inler codices inss. D. Symonds d'E\ves Laro- < complectitiir codex ille xci, quaruiii maxinia pars
netli siib n. 10023 serventur Alcuini, Caroli Magni « inedita. Has exscribere oper;ie prctiiiin duxi, cuni
magistii, cmstolm xci cuin adnotaionibus ; ilcin epi- < de hoc codice altum sileniium sit apud oinnes,
stola tina Caroli Macjni, et aliai seplem Oungah abba- < quos evolvi, bibliographos; nec memoretur ab
lis. Quein codicem euindeni exisiinio ac illuin bi- ' \nglis ipsis, seu in Biographia Britaiinica recen-
ijliotheca; Harleian:e, proiit ex rclatione cl. D. Bre- < lius edita, seu in bibliolbeca Tanneri, anecdoto-
quigny siatim referenda colligi datur. Propterea t rum operum et manuscriptorum invesiigatoris di-
eruditos Angliue per amicum, cui cum ipsis commer- I ligeniissimi.
cium lillerarium erat, coiiveni eosque, iit pro ex- ; I Ad id incitabat me plurimum, quod nota liuic
ornandis aiig.;nJisque Operibus heati Aleuini eorum < codici pr.efixa moneat, doctissimu ii Usserium bas
conterraiiei prrfatas epistolas meis suinpiibus de- < epistolas cum ediiis a Chesiiio Alcuini episiolis
scribi, aiqiie art me deferri faeerent, rogatos volui. ( coniulisse anno 16i>2, et manu sua distinxisse.
Patrol C.
«39 B. F. ALniNl SED .\U'.l!Nl OPLKUV V\m I 14(/

< quab Milyaveral qua; uundnui ly-


Cliosiiius, ab iis A I eruditioiiis apparatu edendain liano nieam qiialem-
I pis uiaiiiiala' fufraiil iiucle uou leuieiv, ul credo, < ciiiKpie svmbidani coiiiuleriin, iii niagno cipere ad-
( ((iiijerluraiii f,K'ii'liaiii, Anuacliaiium pnesuloin de ( jiilor dcbilis et pusillus ailiMiiiislcr.
i lis tuni.' prelo ('oiuuiilleiKlis rogitasse. < lli Londiui Iraiisciiplimi priiis lieri ciiraveram, I
I El eerie , iiec lue(! publica, ii(>e taiili viri ciiris < ul siio imai|iia>qiie epislola ipiateriiione conlioere-
I indigua viilehalur lia-e Aleuini epislolaruin colle- I tnr.Veriim, diini cx bis ipiatci nioiiibiis iii spissiorcu
< clio (]ijocl profeelo ('onslaliil inler oiiines (pii
; < folioriim fasciciilos secuuda niami congeriintur
< eam evolverinl. I'',x pliiriinis lilleris (iiias Al('iii- I cplstobv, nec siius iinicuiipie assignaliir qiialernio,
I iius ad saiietuin Beiieclicliiin .\iiiaiieiiseni scripse- < ordo in ms. servatiis iulervertitur ainamieiisis osci-
< rat, niillaui ail nos pervenisse exisliiiianinl, cl < tanlia. Sed qiiis liierit ordo ille, salis apparebit ex
. velieiiiciiler iloliieriuil scriplores Historia! lillera- < mimero folioriiin ins. codicis, singulis prout ex-
< ri.iB rialliaruin {loiii. IV, pag 320). llariiin una < scriptLC siint epistolis alTuo.
< sailein (diia' certe) supercst inler eas qiias codet < Ibec scribebam Parisiis vi Idus Martii
raplim
< llarlciaiius cxliilet. « 17G9ad usiim reverendissiini el illiistrissimi D. D.
< .Mias qiioque epistolas pneter .Mciiinianas habet < Froheiiii, abbatis principis S. Knimeninii Uatispo-
< ideni codex, (pianim septeni Diintjalo abliali Iri- < nensis , cui sabitem plurimain dare liceat et pre-
« liiiunlnr, brevcs qiiidein, sed an edotc omnes. ( cari fausta omiiia.
< llas proxiine antecedil epislola majoiis monieiiti ( Dn ISiiEQiiGNv,
< a Carolo Magiio scripta ad .Micliaclem iniperato- « liegix inscript. el hiim. litt. Academiw soclvs. >

< rein. llanc appcndicis loco cpistolis .Xlciiini sub- B <lia virdo';iissinius siimil ac
modestissimus, cui pn>
< nccleie lilmit, qr.od n<in ingratum fecisse ine ar- dctecto hoc tbesaiiro litlerario, qui sane magni in
1 liiiror, omissis Dungali litteris quas hic Indicasse , hisloria lam ci^ ili qiiam ecclesiaslica KStimari debet,
( suHiciat. gratcs perpetuas habeant erndiii oiimes.
< Non supervacaneiini
.sanc diixissem totiiin codi- < Errores veteris scriploris in texlu cniendavi qui-

< ccin exscripsi^se sed miliialiisimpedilo nonlicuil.


; dem, leclionc tamen codicis notata, ut eriidlti ja-
< M laiitiim in ine sumpsi, ul qiias Usseriiis inedilas dicare possint iium nostra corrcctio sil probanda
< docueral Alciiini epislolas, ciiin eas nec poslerius vcl impiohanda.
< edilas deprclicnderciii, curarein tianscribi, adclita, ( Epistola C.aroli Magni ad Michaelcin imp , qiiam
< qiiain modo laulavi, Caroli Magni epislola itidem vir clarissiinus Alcuiniaiiis appendicis locosubncxuit,
< liaclemis incdila. illa est quam idem legalis suis, .\malario episcopo
« Ipse has omnes cu-n codice ms. contali ei ainr- Trevircnsi , ct Peiro abbali Nonaiiliilaiio, pro pace
I mare aiisim, ad exemplum arcbotypi accuratissime inlcr ulriiuKpie iniperium conriinianda niissis , ad
( cxpressas, inendis ctiam qiue iiicuria veleris scri- pr.efaliim inipcrntorcin una cum inslrumenlo pacis
( ptoris in maniiscriptnm irrcpseranl, in apo.Tra- deferenvlam tradi.lit. Illamloco opporiuno iiiier opera
< pbiiin ad majoreiu fideiii Irauslalis. Alciiiiio supposita daliiiniis, posl ejusdem .\malarii
< Ergo cmeiidalione in locis non paiicis, imo et opusiulum De cairemoaiis baptismi, falso hactenus
< in pliiribus illustranone indigent e|iistol:t illa\ sed Alciiino ascriptum, nna cuin IIoi!cr|)oricn illius, liac-
liiiic labori suscipiendo nec ego par suin, nec oliiim teniis qiio(pie desiderauim, ci epistolis illius ad Pe-
milii datur. Saiis liieril, si in Operiim omnium r Iriim ilineris socium, hiijnsque responsoriis hucusque
Alcuini collectioncm a doclissiino viro cum oraiii pariicr iiiedilis.»

4 " EPISTOLA PIUMA. ni:n iliius, quanlum human:i> possibrle sit fragililati,
AD Arnicrsi niT.F.u •>.
intenlissime elliciens, iit te in prosperis regere et in
(Anno 787.)
adversis prolcgere dignetur. Plura libi, vir venerai-
Loiidiil iHiiin oO studiiim sacrw lectionis et huwiHta-
tem optut victoricm adversits iii/ideies de, de Christian:p pietalis observatione forie scripsis-
; illi ; pirtciis
Chrislianii' pcpceptorem proponil sanctnm Prtti- sem, si libi doctor egrcgius et pius calesiis vit:r
num Aquiieicnsem. prxceptor Paulinus meus , prxsto iion esset, de
Yencrando viro Aerico dtici, Albinus magisler s.v ciijiis corde emanat fons vivenlis .-iqux, in vilam
lule.m. salicnlis .Ttcrnani {Jonn. iv, 1 1). lUum ha! cas til i

Satis raihi sacne Icctionis intentio el piae Iiumili- salutis cctcrn:c conciliaiorcm ne alicu! i tu.T convcr-
,

latis conversatio placot in vobis, ct iii qiia me;c par- sed rccto iiincre curreus,
sationis pcs inipingat :

vitatis faiiiiliariter mansiunciilain visilare non spre- divina donanlo gratia, ad pcrpetu;c porlas vil;\j per-
vistis. Unde cl gratias agimus vestr.-c bcnigniiati, venire merejtur. Vive el vale feliciler in a*lcrunm.
Dcumciue dilcciissime [-1/. diligeiitissimc] pro vcsira
deprecamur sospilate
5 J EPISTOLA II.
, quateims tu.x fortitiidinis An VR.NO.NK»;.
dextcrain contra adversarios sancti sui nominis vi- ( An: o 71)0. )
p)
ctricein ubiipie faciat ei ab lllum prafseiilcm hubere dcsidnral ; horlutur nd soler-
omni adversilale diabo-
lem curnm aHimurum suo reijimim commissarum ;
lica: fraudis, seu a ciiiiclis ininiicorum insidiis, smi;
Luidntdttm salulnrt cupit ; sc rero oh rcijni uofilu-
iuagn:c pictaiis potcntia clemcnter custndiat : cujus lem adltuc in patria (.higlia) reliiteri siijnificnl.
sanctijsimam volimtatein in obscrvatione mandalo- Dileclo Patri Aquihc episcopo Albinns sahitem.

" ll,cc(^pistola inter Quercetanas IM, inler Cani- h A(;ricM,s ab aliis llenricus, Kricus el Erichus ap-
sianas ,'55 est. Viro clarissimo
Madrisio IJlinensi, pellattir, Foiojulicnsis diix a Ciindo \h\-
provinci.c
Opcnim saiicti Paiilini jialrianba; Aqiiileieiisis Pa- giio constiliitiH esl ;iniio 787 ; t\r eo plura vide apii.l
trologi;e tomo C, cnl. :>i.>, scriiila vidctur slalim ab .Madrisium loc. cit. iii disserl. iii l.ibnmi Evlmita-
.-idveiitii Aerici diu is Forojiiliinu, boc est, an lo 787. lionis saiicti P.iiiliiii.
« Ko
eiiim tempore aii , Alciiiiiiis Fianciam , undi' ,
: l\iHliiius meus. Ilujus Viiani egi'eci(t illustraliiei
aiilc discesseral lleiiriciis (.\ericiis), iiicidebat,
paiili') ab eodein \iro cbiiivsiino Madri.siu viile in Operi' iis
qiii aiilcqiiam provinciam diicatiis adiit, Alciiiniiiii saiicti Paiiliiii al> illd cditis. P:iiilimis veio pnesliiit
invisere poliiil , monita liirle saliilis LClcriia' ad sus- ,\i'rico, ipiod .\lciiiniis hic opLil, per Libruiii F.vbur-
cepliiiii opiis siiie Dei olCciisn exaulliiiibmi evpo litioiiis ipii c\,^lal ibideiii.
stlll.ltlll us. • 'i II.cc cpii,l.>la li:ilicliii iii cod. nis. Salisbuiijcnkl
, , ,

KPISTOL^. 112
,41
A obsecio, quoiuodo habeatis ct qiiid novi apud vos
Salis s;i«vi co iiiiieiiioialliMie veslrnm lecolo, san- ,

clissimePaU^', dileclionem, cllamiliaiilatein,optans. aceidisspl istis diehus. Coibmendate, vel scribite ,

lU (niaiuloque cvcniat inilii teinpus aniabile, quo col- deprecor, iiomeii meum per monasteria ct atnico:;

Uim charitatis vestr* desideriorum meorum digitulis vcstros. ] Pax vobis et saliis iii s.ccnhi perpelua.

amplcclcr. si mihi iranslaiio Ilabacuc essol suhlto 6 c EPISTOL.\ III.

(Oncessa ,
quam cilalis manibus ruercm iii aniplexus
AD C0I.CU5I I.ECTOP.EM IN SCOTI.V
paternilalis veslra-, el (iiiam comprcs^is laliris [.\l.,
( .\nno 79!). )
labiis] non sohim oculos, aures el os, sed cliam nia-
\'(irici ennmil qncv in ilinere suo vel ridil, ret audivit.
niium vel peduni singulos digitornm articulos nou
Benedicto magislro el '^ pio Palri Colcu Alcuinc
seiiiel , sed multolies oscularer. Veruin qiiia mcriti
humilis levila salulem.
mei non est iia vcnirc ad te, mittam s;rpius rusli-
Audita sanitate et prospcritate patcrnilatis veslra',
citalis nie» lilteras ad le, nt viee verlorum meorum
tolus, iit fatcnr, gavisiis sum visceribus. El quia
loquanlur pro me , ct dicant ;

(uriosum te iinsUi ilineris pulavi , vel rerura iii

Sempcr in oelermim, pricsul sanclissime, salve nmndo iiuper geslaruin, per hos rusllcitatis me.t;
Alque lui cuncli valeant rogo, semper aniici [/irf.,
apices tu;R providentia; innotesccie ciiravi, seu au-
,
g
ainice]. fi\i^^ sg,, yjsa,

Obsccro iterum , iieruinquc admoneo, ut lc ipsuni Prinio sciat dilectio tua, quod miseranle Deo sar;-

fonsideres, et quo tendas agnoscas, ct quid lacias cta cjiis Ecdesia in partihus Eiirop.x- pacem hab"!
prxvideas, et coram quam lerrihili Judice ralionein proficit ac cresrit. Nam " anliqui Saxoncs ct onines

reddiluius sis, non solum dc te, scd ciiam de siii- Frisonum popiili , instantc regc Carolo alios proeiniis

giilis aniinahus qu;« tuo cominissne sunt regimini. et alios minis sollicilante, ad lidcm Chrisli convcrsi
Ideirco non S(^giiiler lahora, pi;cdiea opportunc, inop- sunt. Sed f
anno trnnsacto idem rex cum exercilii
portune [AL, iniportunc], id esl, vohiili et nolcnti irrupil scper Sclavos quos nos Vionudos dicimus,
,

argue, ohsecra, increpa , ul niercaris audirc a Dc- eos(|uc subcgit su;c ditioni. ^ Gr.^ci vero tertio anno
mtno Dco tuo : Euge, serve bone el fidclis, quia in ciim classe vcnerunl in Italiam, et a ducihus regis

pxuca (uisli fidelis, sujier multa te constiluum , inlra pncfali victi fiigerunt ad naves : qiiatuor millia ex.

in guudium dvmini Ini ( Mullli. x.xv, 21 ). [ Sahila illis occisi, ct niille captivi feruntur. Similitcr el
,

obsccre, L;cdre(luni » (oiisccium et amicum mcutn. ''


Avari ,
qiios nos Ilunos dicinuis , exarserunl iii

Sequenti anno certum eum faciam , si ille certus eiit Italiam , el a Clirislianis siiperati [Malmesb., a duci-
quid vclit, vel quid possit. t Novil;is regni noslri me G hus pr.^lali regis Christianissimi] , domura cum op-
retinet adhuc in isio anno ; salus vos reiineat in rc- pro"jrio reversi sunt : Nec non ct super Baugariai>i
gno ,'eterno. ] Mementote in orationihus veslris no- iiriierunt ,
qui ct ipsi ah cxercitu Christiano supe-
s!ri noininis, obsecro. Menior sit veslii oninino- rali et dispersi siint. Eliam ct cjusdcni Christianis-

tens Dcus in ailenia niiscricordia. [ Scribite niilii ,


simi regis duces el trihuni muliam pariem llispani.u

et Sanct-Emnieiamiano, qno Mabilloniiis usms


iii eodem Usserio, adhuc rodd.
ine.iita lalet in pia.liclis
est cur veio ilhim pr.iterierit vir cideherrimus,
; Cottonianis. Ihi : < Sanus
magister vester Colcu cst
ignoro. Uncis inclusa dediiniis ex cod. Salisb. omissa ct sani aniicl tui, qui apiid nos sunt. >
in iiostro. Anliqni Su.rones.... conversi snnt, dum nenipe
>'

La'dredu!n. Laidruduni piito, postea cpiscopum


" anno 785 Widichindus et Alhio in villa Attiniaco cum
Lugduncnsem quocnni Alcuiniis arctam semper
,
ownibns ferc ^incolis Sn.ronice liaplizati suiil, et sic
amicitiam cohiii. Is in Norico naiiis inlcr doniesticos tol;i Saxonia sulijiigalj cst Francis; ut loquiiiir an-
Arnonis luerit lunc leniporis qiiaiifio .\lc'iinus ,
nalisla Metensis, ei ipse Carolus in epist. ad Olfam
prinia vice Galliani accessil. regcin Merciorum, tom. I Capiiul. Baluzii pag. 19-i ,

t Novitus regni rwslri. In alia qiiadam (Palrologia; lonio XCVIII, col. 907).
episiola ,

quam integrani necduni detegere potuiniiis refe- , Anno trunsucto Scluvos... Yiunudos, etc. Hoc fa-
'

rente Malmesb. lib. i De gesi. reg. .\ngl., scripsit cluin anno 789 releilur iii fragai. Annal. erfil. Ches-
Alcuinus « B(;?iC(iic(!(S /Jc!(s, qui fucil mirabilia so- nu, loni. II Scriiit. Fr;iiic., pag. 21, his verbis
:

Uus. Nupcr Athelredus filiiis Athelwohli de carcere


jy
1 .\iino
' 789 fuii rex^-
""" ' •
Caiolus in Sclavonia
-
•- el venernnt ' ^ ' .

processit in solium et de iniseiia in m.ijestatcm ; ad euiii regcs Sclavoniorum Drag tiis el filius ejus et
cujus regni novitale delenli snmus nc vcniremns nd , aiii reges Wiisan et Diago cuni reliquis rcgcs Vui-
vos. » Haec novitas contigit anno 790, ut hahct Si- nidoruin et subdidit has nationes in sua ditione.
tneon Dunelmcnsis et alii Anglorum hislorici. De Qiii hie Winitli seu Vioiiiidi, ah aliis Wilcii, Wilzi et
eadem novitate Alcuinum hoc liico iiitelligciulum Wulzi appellaniur. j .Mciiiiius igilur hanc epistolam
esse existimo ct eodem ^cA sequenti anno dalam
; scripsit, non aniio 79.">, inout Esserio videbatiir, sed
fuisse praesentem epistolam , cum .\lcuinus nondum anno 790, quo dicere potuit, aniio transacto Sdavos
ex .\nglia in Galliam rediisset. siibaclos fiiisse.
= H-.mc cpistolam, cujiis fragmenium exslat apud 6 Crari lerlio anno, elc. Anie scriplam, ul inter-
Mahnesb., lib. Heg. Augl. c;ip. i, Jacohus Usserius
i prelor, hanc cpislolam, hoc esl anno 788, qui tertius
i:!tegram ex duobus aniiijiiissimis endd. hihliothec;!! est ab anno 790 simul nunieialo. Legendum crgo vi-
Ciittoiiianai descripsit et edidit in Vet. Hiljernicaium delur Terlio ubliinc unno. De Grajcoriim in Ilaliam
:

epist. Sylloge, pag. 49. advcntu et strage illo anno facto, vide Annales Frau-
7 l''o fairi Colcu. Hunc Usserins vocat lectorem
"^
coriiiii.
in Scotia, fone in monasterio Iliiciisi, ait Mabill. 1' AvaTi...in Italiam... el superBaugariam. De hai;;
Annal. lib. xxvi, n. 10. Ejiis menlionem Alcuinus irrnpiione vide Annales Loisel. et alios ad annuni
rJibi facit. p.cmpe in epist. ad Josephum, qiue, leste 788.
U3 B. V. ALWM Stl ALCIJ LM 01'tUUM I'All> I. Ii4

A J Li'lS10l,A IV.
" tulcrunl a Saraceiiis quasi livtiMila iiiillia iii lci-

Hiim pcr iiiaritiiiia. SeJ lieu ,


proli dolor ! <;iii)il AD FKI.ICKM i:ilS(:OI'llM.

ililem maleilicti Saiareiii (qui el Agarciii) tota tlo- ^Aiite anmim 792.)

iuiiiantur Alrica et Asia majorc maxima e\ partc : hctiiin i ig.lliiiiut episcopi, ut videlur, n pienile siH
liiuiLid, oratioiiibus si: coiiiiiitiiilut.
(lc quorum egressioiie lii;e venerandie pruclentia"
Pio Palri '•
Kelici cpiscopo, Alcuiiius hijinilis le> ila
iludum, ut cxistimo, scripsi.
baluteni.
De ciclero, Paler sanctissime, sciat revcrciilia
.\Iiquurum frairum relalione nobis nolissimus es
laa ,
quod cgo filiiis tuus , ct Joseph vernaculus
piet;il\ eUi no:i facic. Qiiapropter prcsuiiipsi per
tiius, Deo miserante , sani sumus , et tiii amici
loii qiii apiiil iios simt, iii prosp.-rilalc Deo scr-
lidiiciam charitatis, qu;e cst Clirisliis, volcns mcipsum
tuis tuoriiiiiqiie fidclium pcr tc sacnisanclis orationi-
viimt. Sed iiescio quid iiobis vcntiiruiii sit. '' Ali-
bus coinmciiiiaic : iion nuis meritis exigcnlibiis, scd
ifiiid cnim disscnsionis, dialiolico fomento inflam-
iiuintc, nuper iiiter rcgeni Carolum et regcni Olfam
tiiis boiiis rumoribus insligantihus. Quapropter sup-

p:.ortum cst , ita ut ulriiiiiuc iiavigalio intcrdicta


plex obsccro ul mc ea charit;ite Salvalori nostro cnm-
negotianiibus ccsscl. Sunl (pii diciinl, nos pro pace niciidclis, qua illc omnes siios conjiinxit, Cliaritas
cniiii ncmiiicm Pcr ciim eum
Sed obsccro, ut H
speriiit. et prcipler qui
rssc <•
in illas partes mitlendos.
vciiit in liiinc miindum peccalores salvos facere, ei
vesiris sacrosanctis oralionihus mancntcs vel cniiles
Miiici ail jiuliciiim jiistos coronarc : ut tunc ego pec-
iiiuniamur. Ncscio qiiid pcccavi ,
quia tu;c palcr-
calor v(>l vcniam per vestras orationes afcipiam, nbi
iiitalis dulcissiinas liUeras mullo lcnipore non mc-
vos per Doi miscricordiain cnronam accipiatis.
lui vidcre ; tamcn perneccssarias or.itiones sancii-

latis tuic me quoliilie seniire credo. 8 Siate, fralres, et viriliter piignale pro eo qiii

fortitcr pro vobis vincehat. Non quia qni ccepcrit, seil


Mi-ii ciiaiilali lii;c aliqnid dc olco, quo;l vix niodo
qui perseveraverit usqueinfincni^liic snlrus erit (lUattli.
in Di ilaniiia iiivcnitur, ut dispi-nsarcs per loca ncccs-
X, 22). Ei proficisciinini dc die in dicni, sicul sancli
saria cpiscoporiim ad ulililatcm honiimim , vcl ho.
D,'i, qiii iliant de virUile iii virliilcm. Plura scripsis-
norcm Dei [Al., utilitalcm honoris Dci]. Misi quoque
quinquaginta siclos fralribus dc elcemosyiia Caroli
scin vohis, si supernimm non vidcretur eos adnionere
(!c virtiitibus, quos rogaiv dchco ut iiiterccdant pro
rcgis (obsecro ut pro eo oretis) cl dc mea clceniosyna
quinquaginta siclos : cl ad auslialcs fralrcs Baldhu-
pcecatis meis. Sed charitas, qu.-e nemincm spcniii,
ctiam suslincl. Quid phis? Ilerum ilcniniquc obsecro
vincga triginia siclos cle elcfniosyna regis, el tri-

ginla de elcemosyna mea, ct vigiiiti siclos de elccmo-


iit mc fraterno air.orc accipialis iii coninuinioncmora-
liomim vestrarum. quaicmis Deusebaritatis remune-
syna palrisfamilia- Arcid;e, ct viginli de clcemosyna
ralor vos accipiat in ;cternam gloriam rcgnisui. Valete
mea ; cl per singiilos anachorctas ircs siclos de piiro
argenlo, ut illi omnes oreni pro mc, ct pro Domino
ct vivctc felices in Domino Jcsii, fralrcs charissimi.

rege Carolo, ul Deus ilhim conservcl ad lulcbm


LPISTOIA V.
AH ClIinAniM I'RESr.VTr.RIM.
sanctx sua^ Kcclesia^, ct ad lainlcin el gloriam siii
(Anno 793 vel seq.)
nominis. Exaudiat vos omiiipolcns Dens pro saiicla
Cudradum pirshyleriim post sfinclornm locorum vasta-
sna Ecclcsia inlercedenles, ei proliccre facial iii
tionein liorlniur nd conslnnliiim.
jiiliilis ;ctcrn;e prospLMilaie
Ycnerando Patri ' C.iulrado prcs' ylcro Alciiimis
diacoiuis salulcm.

Tnlerunl a Snrncenis. H;ec forlassis iutelligcndi


"
iuim 790 profcclum fuisse, ctsi inlcrdiclnm naviga-
suiildc expediiiimc niaxima anno 788 a Caiolo iii
lidiiis siipplicalionc Cervoldi ahbalis suhlaliiiii essei.
llispaniam susccpui, q\i;i P;impiliin;im dcslrucl;iiii,
Qiue (luilciii scniciilia niagis cum conlextii cpislole
Hispanosqiic el W.i.sco ics sulijii;^;ilos fuisse, narr;iiil
coh;crcrc vidctur.
illnru:ii lcinpnriiMi aniialist;e.
!< Aliquid eiiim dissrnsionis, elc. Qiia" fiierit biijiis
•i
Edil. Qiicrcct. 76, Caiiis. 45 (Frohen. iC3).
Mmultalis causi, discimus, iiKiuit A» t. SS.
.M;iliill.
P _
« Fetici episcopo. < liic cst, ni fallor, ail Canisius,
i!en. s;ce. iv, p;irl. i, pag. Ilill, cv Chronici Foiila- l"clix llildcbaldus Coloiiicnsis archicpiscopiis, eic. i
nellensis c;ip. l^j, ubi Carolns M;i^iuis lilio siio .'eipii- Scd diibio carel
hiinc cssc bVliccm Lrgcllilamiiii
voco On,e icgis < iii conjiigium cxpostidassc, t
liliam (piscopiim, ciii Aleiiimis, anlcqiiaiii illiiis error dc
(liciliir; sed illo iKin acqiiicscciiic, « nisi Dcrla lilia icloplionc vulgarclur, se commcnlavii scripia liac
Caroli Magni cjiis lilio iiiipliii irailcrctiir, » Caroliim cpi lohi, ciijiis ipse Alciiiiiiis iiiemiiiit iii allera ad
inde coinmolum pnecepissc, « nl iieiiio de lirilannia eiiiiulciii, cx co,licc ms. S;ilisV. a mc dcscii ta. ct 11
insula ac gciile Ani<loriim inercimonii c;iiis;i liiins bris cjiis conlra Feliceni pr;clixa, ii' ait : i o!in i

Occani niaris atlingeret iii Gallia. Sed lioc iic fiercl. mcipsuiii, cclcbcrriiiKiiii tu;c saiiclilalis lainam .iii
adnioiiitione ac supplicatione CerMilJi abhatis iiihi- sinclissimis iiitcicessioiiilius commen-
di''iis;... Iiiis
biuim cssc. ) ilare > Scripia
ciir;(vi. igo l\iii h.cc epistol.t au:»-
(

« In illas pnrles mittendof. Mabillnnius I. ci!., p;iR. :iiiiium 792, ipio Fclicis crror jani midivpiKpK^ iniio-
187, ail : liaiic episioUim
in Angli;i scriplam liiiss.-, tiiii.

unilc .\Jcuimis C:ir(diim Magiiiim ci;il iiiilleii(liis.


uil ' preshjileru. Eiclesi»* iiiininim S, Cml-
('.uclrado
Alitcr lainen po.stc:i scnsil vir celeherriiniis Aiiinl. lciii Liiidisf,irnensis, <pil in illa vasiuiione, qiinm
fib. xxv.ii. 70, el lih. xxvi, n. 10, ubi ail Alcuiiiiim, : Alcuinii» s;cpiiis, pr.cscrtini iii cpislDlii 8 (iiiinc tli
qiiiliim iiiGallia veio.ihaiur, piicisconciliaiidfe causa i'cpl(iriii, ci
{jicic ;innu 79,"i co;ilii;il, l"iii('ii!cs p^igaiio
in iirilaniii.im mifisnm, ci rc ijiiidcm vcra co suh aii- riim innnus fcliriicr cvasil.
1(5 EPISTOL.E. 14li

Valdo saiictoiuni locorum iiigeniisco [.tfs., inge- A suum pei- vos beiiefacta, perpetua sunimx bcaiitudi-
niesco] vastatioiiem ; sed vestrre fidei lielificor con- iiis gloria remimerel? Hoc singulis vigiliarum niea-
slaiitia, Dcique oinnipolcnlis collaudans clcmenliaiii, ruiii momciitis, iioc quotidiana supplicatione requiro.

<|iii libi iiiter maniis paganorum pepercit, idco riniui Iii liac prece iii conspeclu Altissimi, intiiiias deside-
lide in qiio cepisti proposito permaneas : conridens riimei lacrymas per loca sanctoruni martyruiii vcl
lu in misericordia Dei, iil to sua^ pietalis [Suppl. de- confessorum thristi, ipio mc iter instabililatis dcdu-
tiientia vel s/ini/c]... conscivct, iibicunque fraterno cit, fundcre non cesso.

consilio te habilare vciit Dcus. Taiiien sive in loco \os seiiiper iii cor.ie, et prijni inier verba precan-
habitationis singiikiris, sive iii fraterna coliorte [J/s., lia in orc. Vos, piissimi Patres, seu in coinmunibus
fralcrnas cobortes], solitariam conversationem et se- sancla; oralionis foris, vel in secrelis deprecalioniini

cretas oraiiones, et jcjunioruiii propisitam diligcnter vestraruin intercessioiiibus .\!cuinuin filium vestrum,

observa ;
quia noii (pii c«perit, sed ((ui perseverave- per Dei deprecor chariiaiem, jugiter in corde habele

vit, etc. (Hailh. X, 2i). Meque, obsecro, in sanctis et in ore. Vos quoque, qui eslis letalc filii, sed meri-

luis orationiljus halieto niemorialiter, sicut Buitta lorum sanctiiale Paires, per divinam obtcslor cle-

mihi ex luis verbis fideli rclatione promisit : vi- mcntiam, nunquam eruuilionis vestrxin sanctis on!-
sitaniesquB tc fratrcs consolatione saiicti Spiritus B lioiiibus oblivi.-cimiiii niagistrum. Tcstis eiiim cordis

diligentcr adnione , exhortans cos, ut in Dci coiifi- mei milii est iiispector, quia devolc vcstruni senipcr
dant protectione, et intcrcessione sancti Cudbcrchti in ccclesiastieis disciplinis ct spiritali doctrina dcsi-

Patris iiostri. Non in arnioruin sln pilu, vel iu ruilura derabat profectum. El si quid miiuis accepistis, noii
lapiJum congerie, sed iii iiiuro pietatis superna; spciii me;c, credo, culpoe deputari potest. lit i;iiiiquam istius

Ribi certoe defensionis coi:slituant; ct pracsentis Ivi- voluntalis me,v, sive ab ens, sive pr.i sens, de vcstro
tiulatioiiis iiiiseriam ad letcrns felicitatis l'ealituili- prolectu, benevolcniia ccssabit. oii.nium dileclis
oem li-au ferant : lolo se corde convertant ad Domi- simi Patres et fratres, memori'S inei estote : ego
«um, el si quid ininoribussuis eniendaiidum sil, non veslcr ero, sive in vita, sive in inorte. Et fortc mi-
«egniter corrigant, ut D,'o illorum placeat conversio, serebitur 9 mei Deus, ul cujus infantiani aluistis,

sicut Mnivitariim ei plaeuit pociiilcntia , et pepercit ejus scnectutem sepeliatis. El si aller corpori locui

civitati per laeryiiias conliteiitium pcccata siia. Cle- dcputabitur, tainen animai, qualeiiicunque liabitura
mcns est Deus et misericors, e: nulbim derelinquit in eril, per vestras sanctns, Deo donante, inlercessiones,
se sperantcm ; nam et novissima Job fuerunt mdiora requies vobiseum, credo, donabitur; quia, sicut puer
priorilius; sic et vobis credo facial, si ad ejus cle- nosier Seneca se vidisse testatur, noslra; fralernila-
inentiam deprecandam unanimiicr conversi fiieritis. lis aiiimas iu eodcm l;elili;e loco congregandas esse

^ EPISTOL.\ \I. credimus : etsi nieritorum diversitas alium beatius

AD rR.VTBES EDOR.VCL.NSIS ECCI.ESI E.


Lelari faciel, tamen tCteniitatis sequalitas cunclos

(Circa aiiiuim 793.) feliciler viveie efficiet. Et sieut unus sol omiiibus hi-
cet, noii tamen propler oculorum disiantiain xqiiali-
Se ab Eboracensibiis ab tnfdn ia iisque ail virilein a!u-
tem cducatuin iiriito an.inu prulilctiir. Illoriim oni- ler ab omnibus viiletur, ita ;cterna bcatitudo omnibt-s
niuni oritlionibus se cointnciuial ; et, ut a viiiis sibi in Dei regiio justis perdonabitur, licel meritorum sti-
caveant, hortalur. blimitas alios majore gloria coronet. Ad qirani gto-
Dilectissiniis et valde venerabilibus iu Christi dia- riani, charissimi fratrcs, tota intentione et voluntatis
riiate Eboracensis Ecclesi;e fratribus, vestiic
i"
filius operis vosmetipsos dignos pervenire pi;cparatc.
pielatis .4lbiiius diaconus salulein. Nuila carnalis eoncupiscentia, nulla s;ecuiaris am-
Tolum me;e devotionis pectus vesti';e charitalis bitio bealitudinis iter vobis inlercludat, sed per viain
dulcedine impietur, et si quid pleno amoris modio veritalis et sanctilatis, per quam beati Patres, pra;-
siipperaddipotesl,(]uotidiecrescendoaccumulalur, iia decessores noslri, ad regna pervenerunt coelestia,
ul solius meniori;e de vobis suavilas, supervenienles rj superna vos comitante gralia, pari pictalis consensu.
s;ecularis angusti;e tribulationes longe a secrelis men- uno volunlatis aBcctu, quotidiaiiis ciirrite profecti-
lis mece cubilibus depellat. Et hoc mihi singulare so- bus. Omnem a vestra sancla conversalione repellite
latium in spirilu consolatinnis sanctx Dominus Chri- segnitiem, luxuriam castitate mutale, ebrielatem
sius perdonare dignatus est. Vos fragiles infanti:e quasi inferni foveas fugite,
vestiumsupervacuos
mese annos [Al. animos] materno fovisiis affectu, et ornatus nolite exquirere. -Melius cst servis Dei, ani-
lascivum pueriti;c leiupus pia sustiiiuislis palientia, main ecclesiaslicis ortiare inoribus, quam corpus,
et paleriia; wstigationis disciplinis ad p;'rfectam viri laicorum consuetudine, pompalica vestire vanilalo.
edocuistis seiatem, et sacrarum eruditione diseiplina- Et melius est, sacra matris Ecclesia; mundissim;i
r:im roborastis. Quid plus dicere haleo, nisi , ut c;dcare liniina, quam lululentas villana; fisditali.^i
*leriii P.cgis pielas, omnia pietatis in nie faniuluiii s,'inilas frcquenlare. Regularis vil;e vos ordinet di-
» Edit. Quercel. 98, Canis. 21 (Frolien. ."Ij.
§5,pag. 164. Epistola data fuisse videtur anno 795,
>> Eboracensis Ecclcsiiv fratribus. Qui inslitulum postquam allera vice ab eoium consortio sublalu*,
luonachorum Benedictinorum, abs duljio, proliteban- iii Galliam rediil ; aiitecladtm, puto, Lindisfarnen-
iiir, inler quos Alciiinus se educalnin n
eiuilrituiii scm, cujus alias in hac \el scqueiiti cpistola memU
fuisse hic pnililcliir. Vid. Mat-.ill. in Eliigio Abiiiiii, iiissf.l.
U7 B. K. .VI.IIIM SEt ALCIIM OPEIIUM PAUS I. U8
su|>liiia, i-l ccilcsiasline |iii'lalis moderaliu veiiera- A eoriiiii cuiisortes gloriae elTlci iiiercamur. Noii iios

liilos cniclat. SanclLC liiniiiliialls pcdiLius, et diviii.e s;eculi ainbilio, carnalis dclcctatiu, non lu.vurix pu-
churitalls graililius per passus oheiliciiliit' cceli coii- iredo, noii cbriclatis veiicna a reclissiino vitalis vit.e

scemlitc regiia. Il.ec ciiim cadiica ct iraiisituria fur- trainile rcvoccnt, per (picni illi gradicntes gloriaiii
litudiiiis evinciie aiiimo, qiiatcniis ad amablli-m cuv ciim Deo meruerunl sempitcrnam. Unaiiinies estote

leslis glori;c patriam, diviiia vos uhiiiue gralia pne- in onini huiio cunsilio, concordcs in oniiii regularis

veniente cl suliseciucntc, laudahilibus honoriiiii ojic- vita; disciplina. Dei omnipotciitis, qni cordis si^crcla

rum merilis, ciim omni prosperilate et gaudio por- eonspicit, honorem et voluntatem piira priino om-
veniie mcreaniiir. nium quairite conscientia, ut ejiis gratia, qu;c opli-
ina siint el salnti proxima, vos invenire faciat. Fra-
• KnSTOLA Yll.
lcrnam el pacificam sempcr hahcainus cliaritatem,
All KRVTKES F.nORAf.ENSES. ulovesChrisli cjusdem viia; pascuisepul.intcs, nnins
(Aniio 793.) uvilis muro manentes, in una orationis donin Oci

Signi/ttal la'liii'nn einstolii nb ipiis (ucepla; liorlalur


nobis niisericordiam convocanles. Nec aliquis se

ad secluiidii Pulrum suonini vesligia; ac se illorum canonicis hoi is, a comniuiiione sanclx orati(>nis, sii;ir

oralioiiibi:s commciultil. B nepligcns salutis separc!. Meliiis esl ut aiigclica visi-

SanctissinuB congregationis cl dulcissiiii;e dilectio- tatio boris coinpclcnlilius inveniat cum fralribus

cjusdem orantes, qiiam diaboli s.evilia in aliqua negligtjntia


nis Khoracciisis Ecclcsi;i; fralrihns, pi;e iii:i-

filius Alcuinus diaronus, peipclui honoris in vel luxiiria torpenles. Unicuique secunduni sumn
Iris

Chi isio paccm ct salulcm.


laborem niercesmancl iii aUeriium. Qui pliis laliorat,

Venerahiles vestnc dilectionis ab 'i


Eanbahlo prc- plus niercedis accipict.

fchvlero acccpi littenis, qiiaruin pacilicain inscriplio- >'ec labor salulis iiostrx durus debet videri. S;ep«
iiiellilluis (vestiu') auslcriora medieanienla optalam solent pra;slare sa-
uis serieni idciii ipsc qiii portavil,
salulalionis vcrhis vahlc aiiipliiicavil, rofcrciis a vo-
liilem. ViJenins, quam angusta porta rt arcta via
(Miillli. VII, 11) sancti inarlyrcs vitain ingrcssi siuit
his rialcrni ainoris pi'r.scveranliani in iios, ila iit

inler lacryinas allocutionis noslr:e vcstras per sin-


senipiternain. Xos vero, fratres, faciliori via, et lc-

gula Ycrba voces audire asiiinarim [Cod. Siil., scsli-


viori cursu ad ejusdcni vil;e possuinus pervenire

iiiavi]. Qnod cl in litteris aportissinie agiiovi, in (|ui-


beatitudinem, ipsa dicentc Verilale : ilullx maiisio-

1 us legeiis, vcstras visuin est mibi facics ccrnere. ncs sunl in doino Ptilris mei (Joan. xiv, 2). Propler

Quod ul vere fiat, oinniiim ellicial hirgilor I onornin, inerita divcrsa, niansiones niiilt;e : tamen omnihns
ut irislitia vestra verlatur in gaudiuai (Joan. xvi, ^ ^^•^^'[ .Ttcriiitas et a,teriia bealiaulo erit. Quia quis-
quis ihi erit, beatus eril el gloriosus, iihi JHifi fulge-
20) et gaudium nosirum impleatur in illo qui suis
quoque ait discipiilis : Et gnudiuiii restnim nemo bunt sicut sol in regno Patris eonim (Slaiili. xiii, 45).

Siciit eniin sanctoruni inarlyrnin persecutores fue-


lollet [Cru\. Sal., lollnl] u vobis (Joan. \vi, 2:2);in
runl, diabolo insiigante, inipii honiines; sic iiDstri
(pio esl gaudiiim indelicicns, salus perpctua, pro-
persecutores sunt, diaholo snggerente, s;cculi con-
sperilas beata el bealiludo glorio.sa. 1.0 Ut h;cc om-
cupiscentia ct carnalisdclectatio.etanimi inconstan-
nia nohis per suam coiiccdere inisericonliaiii dignc-
tiir, illiiis tola dilcclioiic ct tola virtiile iiili;eieamus tia et Dei negligentia mandatorum. Et veluli illi

pra;ceptis. Saiictoruin l'alruiii scquaniur vc.-,tigia,qtii


niarlyres sancti ,
gratia adjuvante divina , impios
conslanler vicerunt lyrannos, palinam ;vtern;c acce-
nos genuerunl iii t.hrislo, et iii hoc sacratissinium
ovile congregaverunt, cl paleriise pietatis lacte enu-
perur.t glori;e : sic el nos, si nostros, Dco auxilianle,
supcranuis adversarios, et diabolicis viriliter resisli-
trierunl. Iloruni animas iii conspectu suniini Paslo-
ris ac Hcdcmploris nostri ;ctcrnis gaiidiis seiiiper
KUS suggesiionibus, coronam perpclu.'c laudis et

palniam aUcrna; beatitiidiiiis acccptiiri crimns. Vos,


assisiere credamiis [<'.od. Snl., credimus], el inde
„^^i..:^ tavere
f„,/... ....,„1. .„ „• 1 . •. !• fratrcs charissimi, iiiei hahcte, obsecro, nieiiioriaiii
nostris .
preeibiis, si mandata vit;e, (pi;c nohis, j) .

sanctis
*'' orationihus vcslris, ut aiiinia uica pcrpc-
Spiritu sancto inspirante, statucrunt, concordi de- '"
tua prosperiiatc gaudeat iu vobis. Ego dcvolus ve-
votione nos observare agiioscaiit [Cud. Sal., agno-
strx pateriiilatis riliiis nunquam ohliviscor veslri,
scunt].
seil seniper pr;vsenti super onines alios diligo chari-
Recordeniiir onini hora, dilectissimi fralres, qu.\-
tate, Deiiin (piotidie ciiiii iiiliina cordls conipuii-
Ijs liahiiiiuus Patres ei progeniiores, (piaiii praicla-
ctioiic deprecans ut vos a>teriia pieiate cuslodiat.
ros et pios, Dcu aniabiles et oinni popiilo hoiiorabi-
regat atqiie protegat. Vah'li; iu Cbristo, ditcclissimi
les. Non sinius dcgcnercs illoniin nohilitatc lllii, dum
fratres.
horuin iiiter sacratissiiiias coiislaiiius rcliipiias, eo-
riiin cogilcnius iiiiitari conversaiioncm, qiiatcniis

• Edil. Quercel. 30, Canis. i4 (Froben. 6). Le- AVilh. .Malmesh. retinenda videtiir. Kst is haml duliie
ctiones aliquoi dilTerentes adnolavimus ex cod. ms. Eanhaldus, quem Ihncdciiiis ad liiinc iiniinm Ec-
Salisb. clesia' Ehoracen^is presbylcriiin \ocat, |h>iIc;» epi-
*> Ab Eanbaldo presbylero. Enbnldo habel codcx scopus ejusdem Kccli^si.T, .ul ipiciii csi cpisiol.i .vO
(^Hnisiaiiiis, Nn«|ra taiiicn leclin e\ aliis rrilil, ct inunc .'>3^.
U9 EP15T0LA. m
11 » EPISTOLA VIII. A tate Cliristi et dilcttione fraternitalis. Paucis scripsi

Al) BEORNUniM PRESBYTERIM. lltterulis, quia sapienii pauca suHiciunt. Sed te plu-
(Aiino 79.3.) rima Dei doni glorificenl in reternum , dilectissinie

Ab O/fd' rqiis el gcntis Aiiglorum fideliUile se nnn- frater.


quam recessisse iinlilelur ninncl ut el regibus, el ; -i
LPISTOLA IX.
episcopis, cl principiuus Dei volunlalem seqiti sua-
aD LINDISFARNENSES.
dent, paceinijuc commewiul.
(Anno 793.)
bBeormiiiio piesbyleio .\lcuinus iliacoiuis salul!'m.
Dcplorat Lindisfarnensis ecclcsiiv vnslalionem, monet
Dulces Uix dilcciionis acccpi litteras, mellilluis
ad orandum ; horlalur ad morcs corrigemlos, ad
scnsibus delibutas, apologeticam tenenles ralioncm, disciplinam regularem ; suadet mcnle non con-
quarum melius credebam vcriiali , quam falsiloqua: slernari.

nliorum narralioni. Nam fides amiciiia; corde con- Bealissiini Patris sancli scilicel Cudbercti [Al.,
slare debet, non lingua; versibiliia e. Ulinani dignus Culhberti] episcopi op.imis in Christo filiis <:
Hugi-
cssem pacem praidicaic, non discordiam seminare ; baldo [AL, HincbalJi] episcopo et omni congrcgaiioni
ct signum portare Chrisli non arma diaboli. Nun- ,
Lindisfarnenss Ecclesite, Alcuinus diaconiis, ccelesti
qiiam tibi scripsissem ,
si noluissem pacem tecuni :„ christo benedictione saluiem.
habere, et pacem in Chrislo, qiiam coepimus, firmam Vesinn [vcro] chaiilatis faniiliaritas [pr.tisenltin]
permanere. Yere « OfKe regi et genti Anglorura niin- multiim nic Isc ilicare suielial; seJ versa vic« veslra:
quam inlidclis fui. Sicut Iios amicos quos inihi Dcus tribul.iliunis calamilas, licel absentem, mullum me
donavit, fideliter, quanluin valeo, servabo; sic et hos quotidie conlristat [Malmesb., contristavit]. Qao-
quoi rcliqui in patria. Pauci sunt dies mei , ct hos modo ' pagani contaminavcrunt sancluaria Dci , et

ipsos ciim doloie flagelli sulTero. Ideo le obsecro fu lerunl sanguine n sanctorum in circuilu altaris,

ut in Doniino, quns v.ilcas, mihi inleicessoics ac- [vaslaverunt 12 domum spei nosux',] calcaveruut
quiras. corpora sanctoriim in tcniplo [Dei], quasi sterquili-
Multis miseriis lurbalum est hoc SKCulum , ot non nium in platea. [Quid nobis dicendum est, nisi plan-
est refrigorium in eo, nisi in miseiicordia Dei , et genduin animo vohiscuin ante altare Christi , et
fide amiconim. Nudi venimus, el midi recedimus dicere : Parce, Dominc, parce populo tuo, ct ne des
(Job II, 21), nisi qui bonis animani \cslie; opiMibus. boeredilaiein gentibus , ne dicant pagaiii , Ubi csl
Ut tibi, chari-siiiie fraler, lcmpus vcl locus occurril, Deiis Chrislianorura? {Joel ii, 17)]. Qua; est fiducia
Eeraper Dei suade voluntatem seqni omnibus perso- Ecclesiis Britannia;, si sanctus Cudberctus suam non
nis : rcgi siiivitcr, epscopis honorificc, principibiis p defendit cum tantn sanclorum nuniero (Finis frag.
fiducialilcr, omiiibus vcr.iciter. Nostrura est semi- Malmesb.)'! [Aut hoc majoris inilium est doloris, aut
nare, Dei fiuc'ificare. Nec ulla tibi alicnjus dissen- peccala habilantium hoc exegcrunt. Noii enini quid-
sionis inler nos remancat suspicio. Noc siiniis cx dam casu conlingit [Ita emendavimus, cum in codice
illorum niiiiiero de quibus dicliim est : Non veiii pa- legerelur : Ne quidem casu contigii] , sed magni
cem mi;ter:, sed gladium (Mallli. x, 3i). Sed cx cuiliLet meriti judicium est. Sed modo, qui residui
illorum simus nuinero, a I quos diclum csl : Pacem estis , stale virifuer ,
pugnate foriiler, defenditc
meain do vobis ,
pacem meam relinquo vobis (Joan. castra Dci. Memeiitote Judaiii Jlachabseum ,
quia
XIV, 27). L'l pax Chrisli, qua; exsupcral omncm sen- templum Dei purgavil (7/ Mach. x, 2, 3), et populum
6um (Philip. IV, 7), cusloiliat coid i no tra iii cbari- eiuii , ut eliberavit (Ita cod. ms.) extranea. Si quiil

» Edit. Qiicrcel. bi. Canis. 32 (Froben. 7). afrcrl Lelandiis de Scripl. Rrilann. cap. 100, p. 133:
k Beornuino presbijtero. Anglo , ut cx contexlii < Queni (Cundidum) si ilerum vobis phicuerit a:I
patel. Magn;e illum dignitalis et auclorilatis fuisse lios rediie, qni;lquid ad profectuni ejusdem Ecclesice
necesse esl apud regcs episcopos et principes , , piovenire crediiiuis, oi li! enlcr impendemus; qua;-
quilius Dl'! voluniaiem sua.lcre el proedicare po- ciinque cniin a magistris ad utilitalem sanclaruiTi
lucrii. Ecclesiariim didici, Iilpc mavime nosir;c geniis ho-
' Offiv... nniiquam iufdclis fui. Discessus Aleuini D minibus commiinicare deleclor Vide cpisl. 30
c palria iiiGalliam foiuissis quibusibnn siiis con- (nunc •ii), :ul Damoelam
terraiieis suspicionem movil, ipsiim a fidolitale oliain f
Pagniii, ot". De hac clade Lindisfarnensium Ir-
suse gentis, cui nonniinqiiaiu ciim Gallis siniiilt.is geiulus Hovedenus .id aniuim 793. < Eodem anno,
fuit, recessurum : quam qnidoni suspicionem noii inquit, pagani ab Aquilonali plaga veniunt a.l
his lilteris laiitum, sed ipso facto eliam anuililus Liiidisfaniensem Ecclesiam; niiserabili pra;dationo
cst < non
; iinmemor enini compatriolaruin, im|)e- vastant cuncla, calcanl sancta pollulis vestigiis, al-
ralorem in aiiiicilia eorum cominore adlaboravit, j taria sulfodiunt, et oninia Ihesauraria sanct.c Eccl;-
inquil Malmesb. lib. i Reg. Aiigl., cap. 3. si.e r;ipiuiil, (juosdam e fratribus inlerficiunt, nonnul-
13
^ Epislola; hujus Iragmeiitiim e.ii^lil Malmesl). los secum vinotos assiimunl, perplurimos opproliriij
li'>. iii Pont. .\iii;l., rcbitiiniaQneicetano Opp. Alo. vexatos nudos projiciunt, aliquos in mari deiner-
p. 1672. Niinc integra prodil ox cod. ms. Salislmr- gunt. ( Pagius ct Alfordus hanc epistolam ad sequeii-
gcnsi. lem annuin differunt; sed cur eodern quo olades il'a
» Ilugihaldo,quem alii lligcbuldum ellHncbaldum contigit amio h;BC ep slola scribi non polueril, noii
vocaiit. IsLinlisfarnensom Ecclosi;im rexit ab aiiiio vidoo. Haud cnini diibito quin Alciiinus slalim :ii)
7S0 iisiiue ad annum 802, ut habet Alfordus. A 1 acoopta fama luijus cladis Liiidisfarnensibus condu-
eiimdem ost carmeii lom. II, parl. vi. .\liam cpisl;)- lero, eosqiie ad p;)Iienliam, pcenilentiam, OiMtioricoi
lam ad Higehabliim AUniiniisscriiisil, ([ua Candidvm bortari voluorit.
discipulum ad se ro.liro opI.Tl, ciijns fragmenlum lioc
151 B. F. .\LBI.M SEL ALl.LLM OPEIIL.M P.VRS I. m
corrigtMuiuiii sil in inoribus niuiisueUidiiiis vcsirit;, A ei (luoil uiikmiius, liubcinus. Amenius ^eurna el ivjii

cilius corrigile. Pulronos voslios ad vos revocale, perituru. Vcras diligainus divitias et noii caduca;-.

f)ui vos ad tenipus deivli(|uerunt. Noii deruil illis sempiteriias iiuii iruiisiioiias; paremus iiobis hiudeiii

potcstas upud Dei clemenli'uu , sed nesrimus cur a Deo, et noii ali hominibus. Faciamus quod fece-
tacueruiU. Nolile gloriuri iii vaniljlo vesliiim ; Iilcc ruiil sunoti quos laudamiis, Soipiamur illonim vc-
iion est gloria sacerdoium el stuvorum Dei, seil con- sligia iii lorris , ul illorum gUirix' consortos esse
lumelia. Nolite in ebrielule verbu orationuni veslra- mereainur iu cu.dis. Diviiuc piolutis prolectio nos

rurn delere. Non cxeulis post hixiirias caniis el ab oinni adversitate ciislodiui , charissimi fralres.
avaritias soeculi, sed in serviiio Dei ct reguluris vitu; Vuletc in Christo dileclissiiiii, ct confortamini scm-
disciplina liiiDiter permanoio, ul sanolissimi Putros, pcr proGcicntcs «. ]

qui vos gonuorunl, vobis piotoctoros essc non ct-sseiit. b EPISTOLA X.


Per illorum vesiigia grudientes de illorum precibus Ali "^
,nUII.II\RDU.M (vTIIEL.VRDIM) .vnClllF.PISCUPUH DO-
ROE.NSISCVVIT.VTIS.
securi permaneutis. Nolite tuutis Patribus degeneres
Noiiuaquum u vostru cossabuut dofeii- (.\nno 793 vcl seq.).
essc filii. illi

Hortatur ad .wctaiida suorum anlecessorum vestigia,


Tame
siono, si vos illoruin seiiui vidoliunl exempla.
n et iid e.rseqaciidiiin hilrepide inunus pastoris ani-
de ista imseria nolite menle conslernari. Casti marum ; eJ cum cuepiscoj/is suis ciiliiim Dei nbsque
Deus omnem filium quem recipit [Hebr. xii, 6); el timore pra-dicet.
ideo forto plus vos custigavit , qnia plus dilexii. Pio Patri et suiictx sedis iir;osuli .Edilhurdo ar-
llierusalem civitas Doo diloola Chuld*a fluinnia pe- cliiopiscopo, humilis levitu .\louinus sululem.
riit. Roma sanctorum aposiolorum el innuinoruliiliiim Auiiiens veslr;B salutationis verla dulcissima, et
martyrum corona circumdulu paganorum vastalione pro.speriialis vcstrie sanitatcm niullis pariieeessa-
riisrupla est, scd pictutc ciiius reciiperatu. To!a pcne riam, valde me gavisum esse futeor : Domini et Dei
Europu Goiborum vel Hunornm gluiliis evacuata osi noslri Jesu Chrisli deprocans toiu meniis alacriiaic
flainmis; sod [J/s., si] moilo, conservante Deo, velut clemcntissimam pieialcni, quutenus veslram [beati-
coeliim siellis, ita ecclesiis oriiata fulgescit, el in cis tudinem] long:cva custodiat prosperitate iii augmen-
ollicia vigent el croscunt religionis Chrisiiancc. Ilor- tum sanct:c su;e Ecelesiic , ut per tuani devotissi-
tamiiii vosmelipsos invicem dicentes : Reverlamiir mam doclriiiam verbum [Cod. SaL, vcrbis] vii.-B

ad Dominiim Doum nostrmn , quia magnus est ad optern.e oresoal et curial, et mulliplicelur nuincnis
ignosccndum [Isa. i.v, 7), ol nuiKiiium doseii! spe- populi Chiistiuni in lauilem ei gloriam Salvaloris
rantes in se. noslri ; in quo opere te, frater sancte, laborare lola
El lu.Pater sancte, diix pnpuli Doi , paslorgregis virtule obsecro. Et quanto plus appropinquat dies
sancli, medicus animarum , lucerna siipi-r candela- remunerationis, laiilo magis mcrccdis tiue felicitalom
brum posila, oslo farma in onini bonilale cunclis te accumulare stude;is.
videnlibus. Esto prxco salutis cunctis te au.lientibus. Cogita quales babiieris [Cod. Sal., Iiuheres] ^ an-
Sit luus coinitatus lioneslis moribus, aliis e.\empliim tecessores doctores, et summa lumina lolius Britaii-
ad vitam , non ad perdilionem. Sinl tibi epuhc, non iii;fl [Co(< Sal., loiiiis hiijiis provinci;e]. Iiiter quorum
iii ebrietate, sed in sobriolute. Sinl vestimenta liio sacratissimu corpora dnui oraveris, illorum preoibus
gradui condignu. Noli leconformaic s*ciili honiinibus ceriissime adjuvaberis, si :ib illorum vestigiis te
in vanitatc aliqua. Inanis ornaius veslimoiitorum, et nec su-culi caduca blandimciita subtrubant, ncc vaiii

cullus inutilis libi est opprobriuin anle homincs, et terrores principum formiibnlem eQicianl. Meinoi
peccatuin ante Doum. Molius cst animani in por- esio sompor qiiod guliur luuin tuba Dei debei essc,
pctuum permancntem bonis ornare murihus, quam ol lingiiu tua oiniiibus pi;vco salutis. Esto pasior,
corpus cito iu pulvore putrescens cxquisitis coincre iioii mercenurius; reclor, non subversor; liix, cinon

vestibus. Vcstialiir cl sutiotur Cbrislus in paupere. tcne'jr:v ; civitas lirmu fide nuiruta, non domiis plii-
ut baec faciens regnet cum Christo. Redeniplio viri ^.
viis diriila ; iiiiles Chrisli gloriosus, nun api^stal:v
propri;e divili;B (Pror. xiii, 8). Si aurum diligamus, vilis; pnvdicalor, et noii adulator. Molius cst Doum
pr;emi;tamus nobis iii ctfliini, ubi sorvabilur iiobis, titucre, quum bomiiiem ; pliis Doo plucere, quuiii

• Wilhelmus Malmesb.
lot. cil., pag. 1675, ait, iii mensiapud Pagi h. a.,n. II. Exstat ejus inontio in In-
calcc opistoho ah Alciiiiio addita fuisso se-
biijiis giiin ilisloriu ot opisiolis Komilfi regis Meroioriim aii
qiienliu i Ciiiii doinniis iioslor rex Carolus hostibus
: Looiiom III poiitiliooin ma\. ot l.ouiiis ud koiiulliiui,
per luisericordiLim Doi siibdilis doiniim rovorlorclur, qiias doscripsit ('(Uiliimator ISod;v lih.
h. i,
I, c.iji. 1-,J ot
noS, Doo jinunto, ad oiini voiiiro dis|ioiiiimis; et si \7>. CvMsils. —
M.ihilloniiis lil>. xxv .\iiiial. uoiioi..
iiuiil tuuc vol de piieris qui in captivitatoiii diicii n. 8t p. ^ill, .Edilhardiim vocat rinim suinm r
,

Miiit a paganis, vel de uliis necossitaliliiis nostris sanciitaiis el sapieniia' i|ui quouilam ulihas fiieru
,

[^F,, vestri>] proficero poloriiuus, diligontes ud cf- Malmosbuiiousis , poslou uiiloin opiseopus Winlo-
leeliim pro;luccre ciinihiimis. i nieiisis, uc denium posl docessum Jamberli eloclus
*> Eilii.Qiiercet. 2.S,Cuui^. I (Frobon.9V. emendutu archiepiscopiis Caniuarioiisis. (Ex Gervas., co!.
ex cod. mss. Salisburgensi ot S. Emmerami. Ilii^i, et Wilhelmo Malmosb. lib. \de Hegibus .inyl.,
Varie nuitat huc noiiien .Edilhurdi ; alius eniin
"•
cap. i.)
icriptuminvciiiliir: Edelliardut, Elhilliardus, Adelar. <) .iniecessnies. Omnessanctissinuvs, .\ugusiinum rt
diu Athilhardus .Athelhardus. Fiiit arcliiopiscopiis
, , alios. ait NVilholinus .Malinesb- lib. De pcslis pivn l

Dorovcrnen6is,eleriii&anno791,l«>stoSimponf Dunol tif. Angl., uhi successore* Tide. C.^itiMi'».


155 EPISTOL.E. V6i

homini blaiidiri. Qciid esl aJiilaloi-, iiisi blaiulus ini- A rilate : Sint lumbi veslrt pnecnicli et eucerna: urdcii-

laicus? Ambos perdil, se ipsiim et suiim auditoiem. tes in maiiibus vcstris (Luc. xii, 55). In lunibis casli-

Uli sunt, qiii coiisuitut pulrillos siih uiiiui cubilit tatis sanclilas, in lucernis prsedicationis claritas de-

Jj!zecli. XIII, 18), el oves Christi morl)idas laeiunl, signatiir.

iioa sanalas. Meinor eslo quod sacerdos angehis Domini Dei


14 Virgam accepisii pastoraleni ct baciilum con- est excelsi, et lex sancta cx orc cjiis rcquirenda,

solationis fiateriia; : illam ad regendum, islum ad jiixta ([uod in Malacbia propbeta (ii, 7) legimiis. Spe-
consolaiidum. lU moercntes consdlalioiiem habeant culalor (pioqiic cst in excclsissimo posilus ioco. lliido

in te, et contumaces corrcclionein seniiant per te. et cpiscopus dicitiir, quasi specnlalor [Cod. Sal.,
Poiestas judicis est, occidere; tua vero, vivificare. superspcciilalor], quiomni exercitui Chrisli prudenti
Quid times hominem propter gladium, qui clavem consilio provideie delet, quid cavendum sit, qiiidve

regni accepisli a Christo? Recoidarc quanla passus agendum. Isli sunl, id est sacerdotcs, himinaria
est ille pro te, et non ineinas loiiiii pro illo. llle pro sanctiC Dei Ecclesiie, doctores grcgis Cbrisli. Isli iii

luo amore davis conlixus pependit in cruce, et lu prima acic vexillum sanctae crucis non segniter siib-

sedens in sella dignitatis tuse ob linvirem hominis levare debent, et ad omnem impctum hoslilis exer-

tacueris? Non ila, fraler, iion ila. Sed sicut ille di- B citus intrepidi stare. Hi sunt (pii lalenta, redeunlc

lixit le, ila dilige el illuin. Qni iilus laboral, plus Rege nostro Deo Christo cuni triuraplio gloriae ad
mercedis accipiet. Si peiseciilioneni patieris propter paternam scdcui, acceperunt; et reveiiieiiti eodcni
verbuni Dei, qiiid bealiiis? Ipso Doiiiino diccnle :
magno Judiri in die ulliina [Cod. Sul., uirniKcJ d!s-

lienli qui perseculionein paliuutur propter justitiam, crelionis ralionem reddiluri sunt, quantuin quisque
quoniam ipsorum est rciiiiuin cceloritin (Mnttli. v, 10). cx pr;Rilicaiionis labore lucratus esset in olficio suo
El ; Ibant apostoli ijaudcntcs u cnnspectu concilii, (Mattli. xxv). Quapropter teipsnm, diarissime fiater,

quoniam digiii liabili suiit contumcliiis pati pro noiniue idoneuni pr;vpara ministrum sermoiiis Dei. Alios
Jesu {Act. y, ll\. Hl : Mon suiit condigmv passiuncs quoqiie consacerdotes luos adnione diligcntissime,
httjus temporis ad supervenluram glorium, qutp reve- iii verbo vitx cum omni instaniia laborare; quale-
lubitur in iiubis (/lom. viii, 18). Si corripueris de- iins fcum] mnlliplici negolialinnis liicro anle coiispe-
linquentom et ad tuam increpalionem corriget se, ctum ;elcrni Judicisgloriosi appareaiil. E-.Iot(' unani-
cliam [Cod. Sal., ecce] libi cst nicrccs apud Deum, incs in omni consilio pietatis, et conslanles iii omiii
et sibi erit salus a Dco; si tuara oderit increpalio- judicio icquil;itis. Nullus [Cod. Sal., millius] vos

neni [Canis. et Cod. Sal., si te oderit increpantem], liumanie dignilalis terror separet, nulla adulalionis
illi est damnatio, ei tibi bcatiludo. C liiandimenta dividanl ; sed qiiasi acies caslrorum Doi
Eslo miseris consolator, paiiperibiis pater, omiii- firinissinia nnilale vos conjtmgile. Sic landem con-
busafl'abiIis,donec inlclligasquid euiqiie respondeas; cordia veslra lerribilis apparet onini, qiii vull veiilati

el semper lua responsio sale sit sapientiie condita- contradicere, Salomone dicente : Fraler si a fralre
non lemeraria, sed honesta; non verbosa, sed mo- adjiivntur, civitas firma est (Prov. xvm, 19).
desta. Sint tibi mores buinaniiate prxclari, hiimili
15 Vos eslis, dicente Vcrilale, Iiix lotius Brilan-
laic laudabiles, pielale amabiles; ut non solum ver nhv. (Cod. Sal., illius piovinci;B nostr.-c) , sal terr;e,
bis, sed exeniplis eruilias tecura vivenles, vel ad te civitas snper monlem posila, lucerna super cande-
venientes. Sit tua niaiins larga in eleemosynis, l.ibrum clevata (Mattli. v, 13, U, Li). liem beaio
prompta in reddendo, et cauta in accipiendo. Prce- gcnus
priiuipe aposloloriim atleslanle : Vos eslis
para tibi thesaurum in c i lis (.4((. xx, 3o). Divili:r elcdum, regule snccrdoliiim. Per vestr;ie vero proc-
viri redemplio [AL, depia'ilatio] esl anim;e illius, (licalionis instantiam nos erinius, quod in eadem sequi-
quia beatius cst matjis durc quuin accipcre (Liic. xii, tiir Epislola : Gens sancta, populus acquisilioiiis : qua-
53).Invenimus unam margarilam preliosam; denius
temis per vos virlus anniintielur illins, qiti nos om-
omnia, qu» habemus, et emamus illam (Mattli. xiii,
„« -Jc tcnebris cocavit in admirabile liimen suiim. Qui
46). Lectio sancue Scripturoe saepius luis reperialiir
nliqunndo non populus Oci, nuiic aiUcin popnlus Dei
iiimaiiibus, ut ex illa le salurare et alios pasci'ic
(I Pelr. II, 9, 10).
valeas. Vigili.e el oraliones assidu;e sint tibi, eo ma-
Patres ilaque noslri, Deo dispensante, licei i piga-
gisquoproioto populo Chrisiiano intercedere debes. ni, hanc patriara bellica virtule primum possede-
Locus tuus est inler Deuni slare et hoinines, ut Dei runl. Qnam grande igiuir opprobrium esl nl nns
legationes deferas ad populura, ct pro populi pecca-
Christiani perdamns quoil illi p;igani acquisivcrnnl?
lis intercedas ad Deum. Fac te, ejus donante gratia, Hoc dico propler !> flagelluni quoj iiuper accidit par-
dignum ab eo exaudiri. [H;\;c] dignilas est iii vil.-c tibus insiiUB nostra;, quse <^
prope Irecentis quinqiia-
castilale el pnieJ-ica.Kli liducia, ipsa ait stanle Vc- quadraginla
ginta [Al., ] annis a parentibus inhabi-

» Pagniii. Lege Gi"ldam de cxcidio Britanni.e;


slolani biennio prius reeenset.
etWilhelm. Malmesb. lib. Reg. Aiigl.,c. 1-4. Ca.ms. i
Prope trccenlis quinquaginta annis.
'^
Ab anno
Flagellum. Vasiationera ^ Daiionnn anno 795
>>
nenipe 449 quo Aiigli ei Saxones in Britanniam
coeplum abs dubio innuil, de qua vid. episi. ad Lin-
disfamenses. Ind^^ corrigendiis Pagins, qiii hanr epi-
advenlarunt. Pagiis, /. c.
,

Prope, ait, iion inlc- —


gip, qninqiiP CRini aniii ab eo mimcro deficiunt.
: ;

155 B. F. .\1.1!1M SKU .\Ltl IM OFERLM PARS I m


lala Cil iiusiiib. Lcyilur iii libro ^ GilJi Brellomim A Uco Christo pastore, ei liat JKec patria ab illo [Al.

[Coit. Sal. Hrectoiiiiiii] sa|iieiilissiiiii, (|ii(k1 iideni ipsi a bello] iioliis iiostrisipie nepotilius coiiscrvata iii

ltietloiies[('ur/. S(i/.l!iectoiies]|iroplcr rapiiiasetava- bcncdictioiic sempitcrna ; titex liac mereamur ad il-

liliam priiicipiim, pnipter iiiiipiitalcm ct iiijustiliam lam pcrvciiire ipix' (iiicui noii babet cl cst purpclua
jiiiliciiiii, proplerdesiiliaiii ct pigriliaiii praiilicalioiiis pacc bcatissinia.
cpiscoporiim , propler lii\uriaiii cl malos morcs po- Llad liaiic pcrveniro mereainur , vos sxpins cuiii
pu!i, patriam pcrdiilcruiit. Caveamus lixc eadem Moyse servo Dci devoto pcclorc diciie : Heapice,
iiosiris teinporiliiis vitia inolescere , (pialcnus bcne- Domiiie, (/« sii iicl II II lio liio, et de e.rcelso euelonm
(liclio diviiia luibis palriam conservct iii prosperilate hiibitucido, et benedic poptilo tuo {Israel) et terra:
bona , (piam nobis in siia iiiiscricordia perdonare </««'» dedisti nobis (Deul. xxvi, 13). llcm cum pro-
di^nata cst. lll boc ipsum omnipotcntis Dci largis- plieta Dci Jocl cum lacrymis clamale : Piirce, Do-
siina elliciat pictas, \os ipii clavem rcgni eadcslis miiie, prirce popitlo tiw, el iie des liivicditatem tuiim
cuni apostolis, liganili solvcndiipic potcsiatem ac- iii opprobiiiim ijcmibiis{,Ioel. ii, 17). Aposlolo Jacobo
cepisiis aCbrislo , apcriie assiduis prxdicationilius pr:vcipienle : Oiate iinicem, ul salvem iii : miillum
porlas coili popnlo Dei ; et nolite tacere , ne populi enim valet orutio jusli assidua (Jacob. v, 10). Ileni
pcccata vobis im]iiitentiir. Rcipiirit enini a vobis " ^'^^''"^•'P'**'"'"* • t)m"^'s niianimcs in oralione csto-

aniiiias DiMis , (jiias ad rcgcndum accepistis. Ex lc, compalicntes Irateriiilati, bumiles ct misericor-

subjectoriim salute vcstra multiplicauir reniiinera- djs (/. I'etr. III, 8). Scd et Vas eleciionis prxcepil
tio. pro omnibtis orationcs \Q fiori, pro regibiis et om-
Pusillaiiiines coiisolamini (/ Tlies.\, II). bumiles iiibus qui in stiblimilate sunt posiii (/ Tim. ii, 1, 2)

roborate, erranles in viam vcritatis reducitc, igiio- qiiatcntis omnipotcntis Dei gratia populo Cliristiano
lantes inslriiite, scicjitcs exbortaniiiii, et bonis ex- tempoia ciini prospeiitate conccdat pacilica, in lau-
cinplis vita; veslnc omnes conlirmate , contuniaces deni ct gloriani sui noininis.
et veritali renitcnles virga castigale pastorali, ca?lc- •> Uibsivteriia Dei, tcrne sal f.-l/., sol^^luinina inundi,
ros baculo consolalionis siistcnlate. Et si unaniincs Bis sex signa poli, niensos et ler qtiater anni,
eritis ,
quis voliis resisiere potcrit '?
Yel quis cuiii Atqite dici bor.c, lapi;Iesqiie iii stemmate Cbrisli
Dco pacem babebit, si pr;edieationibus [Forie, prne- Yeslra aperire poluiii poterilvel claudere iingua.
dicaloribus] suas salutis non obtcmpcrarit ; dicente Dociorcs vila;, magna; el mcdicina salulls.

ipsa Ycriiate ad pnedicalores verbi Dci : Qui vos au- Yos fontcs vivi, paratlisi ci niimina s:icra.
dit, me audil, et qtii vo-i speniit, iiie speriiil (Liic. \, Yos deciis Ecclcsia', p;ipiili spes, j;inua Iiicis.
16). Itciii ad conrortaiidos eos , illisque fiduciani in- Iiiclyta prcgenics, Salomonis nobile lcmpliun.
gercndain loquendi SLTinonis Dei, cadem Yeiilas ait l'er vos, o Patres, iioslro siib lemporc tola
Quodcunque ligaveritis siiyer terrain , eril ligatum Yirluluin niiMitis feci!n;la l}rilaimia floret.
et in ca;'is ; et (luodrunque solveritis siiper terriim, Vos simiil unaiiimes Clirisli dcl"enilitc castra,

erit soliilum et in cwlis (.VaHli. xvi, 19, cl xviii, IS). El clypeo fiilei tda cxsiiperate iicfaiula;
bivisa esi potesias sa-ciilaris et polcstas spiriialis : Peclore concordes, rories virtiiie siipcrna.

illa port.it gladium inortis in nianu ; bxc clavem Judiciisjusli, liumilcs <:
pielate ino lesta,
vit;e in lingua. Ilis dicitur : Xe liinueiiiis eos. De Doelores populi, diietores el gregis alnii,
illis dicilur : Quia corpus occidunl, aniinam aiitein Seniper ubiqiie Dco vos vos csloie fideleSv
occidere non possunt {Miitlli. \, •lii-'2i). De spiril:ili- Multiplicale pio percepta lalenta labore,
bus quo pie dicjlur : Vbi sunl duo vel Ires congrcgaii Maxinu quod suinmo capiatis pi\en)ia ccelo,
in noinine mso, ibi sum in inedio eorum (Matlli. Cum Cliristo el sanclis cn lcstia regna tencnles,
Jtviii , :iO). Si Deiis pro nobis , ait Aposlolus, qiiis Vosi|tie mei luemorcs Cbrislus conservel ubique.
conlrn nus (lioin. viii,r)l) ? Si Clirislus iii iiKidio suo- .Mcbuiii dieor cgo, veslro devolus amori.
ruiii, qtiis illis nocerc poteril? Itlcirco vos , saccrdo- r\ vos paslorcs, Patres sine fine valcie I

tcs, njuciain babere debetis pi\edicandi, c:etcri vcro Et 111 sa^icle Paler, piiis Aeilielhardc \AI. , Aedilhar-
liumilitalem audiendi, cl obedientiain facieiidi, qiue de] saccrdos
julielis. Illi, id esl s;cciilares, siiit derciisorcs vestii, Jain valeas, \igeas, Cbrisln donante, pcr a'vuin.
vos inlcrcessores illorii n, iil sit unus grex siili iiiio

" In libro Cildi. Seii ('ilihc. Scrips-I Cildas posl < Pielale modestu. Noii sitie rausa Doroveriieiisi
inedium s;cc. vi, aiino 5l)i , cl :iniio ,')70 ilictii sti- cleio modesliain ingerit qiioil el de veslium mode- :

prcmtiin claiisil, ttl ciinleiidit Lsseriiis. .Vlii ill iiii slia iiilclligo, cniiis rnnitcs excessissc patct e\ cpi-
anno ')8I ruisM- in vtvis lcfc
n(iii;igi'ii;iriiini , cl c li- sliila saiicli lioniracii ad CiilbbcrHmi, (ilaiilc >Vi!-
disse epislolaiii l)e e.iciilio llritininiie, ima ctim oi di- bcliiio .\l;iliiicsb. Iili. 1 Kcg. .Viigl., c.ip. l, ipii siili-
nis eeelcsi:istici castig;iliiine, as^criml. Ilaiie epislo- dit : < Sanc dc tcnuilalc voliiini clcric;iliuni .Mciii
laiii bie laiidat Alciiiiins, iin.lc diiiiiim essc nnti iiiis .Ubcbirdiim ar(bic|iisc(ipuill Cillhherli succc>--o-
notcsl (|iiiii sit geiiiiin:i, jaiii ;inlc cli;iiii a Veii. Itid;i rcm olili(|tic ca>ligat, moneiis u( ciim Itoni.iiii
laiidaUi. livsN.ic. v;i>leii<i ('.aiiiliiiii M;i{;iiiim \i^il:irel, iioii addiireret
•>
17 Codd. niss. S;ilisb. ct S. Ein raini cirmcii clericos vcl iiinnaclios vcrsiccloribiis elpompalicis
lior oiiiillunl. yucrcctatiiis illinl bina vice dcilil se- ; vcslibiis indiitos, ipiia non solcienl Kran-iirum clo
iiiel liiiic epi-tol.c jiiniliini, ci ilciiiin iiit r poe- rici, iiisi rdiiiiosis veslihiis amiciri, > Cvxisll'».
iiiala Mciiliii.
;

137 EPISTOL.C. lo8


• EPISTOLA XI. A cularis, avaiitia, ct oiiuiis coucupiscentia mala, vi-
AO iEDILRKDUM REGEM ET PRlNClHf.S rofll.lMQlJE nolentia [;)/5., violentia], rapina, mendacia, luxuria,
MjnD.VNIlLMIiUOHLM CF..NTIS.
fornioatio, invidia, liomiciilia, ebrielatcs, coiiiessa-
(Ciica aiinuiii 793.) tioiics, iiiimiciti;e, supcrbia cl pcrjiiria , 'dicente
Uurtaliir ul grali sint Dco , ut cixlesiiii pulius dssidc- Apostolo : Qui lalia uijunt, rcijnum Dci non posside-
rent quam terrenn ut divilios per injusliliiiin non
,

bnnt [Gul. v, 21), nisi confessione et longa poeni-


appctant, vilia ct pcccala fui/iant, viduaruin, pu-
pillorum sinl patrcs, concordiam el pacem scrveiil, tcnlia et deemosynis inultis emendentur. llnum-
sacerdoluin prtudicalioni sc subinittaut. (jiiodquc eoruin [.1/s., horum] qii;e enuMicravi,
Excellciilissimo filio 1> yEililre>!o [Al., yEliicl- rcgnup.i Dei claudcrc polerit, et infernales poeiuis

redo] regi et ainicis diilcissimis "^ Osbalclo patiicio aperire homiiii. Vaj animie qiix ardentes flamnias
et ^ Osbercto duci et omnihiis fralernae dileclionis semper sustinerc cogitur. Bona vcro sunt opera per
amicis, Alciiinns levila ajternie beatiludinis salu- qu;T! ascendere in ccelnm possiimus ; charilas Dci,

lem. iKuior illius ct timor, vigili;e Ig ct orationes ail

Siiavitas saneti anioris sxpius me cogit dc anti- Deuin, dilectio hominuin, el misericordia in hoini-
qua admonerc amiciiia, de animaium vestraruni nes, et remissio peccaniibus in nos; justitia in judi-
J» in adversitatibus
salute, el de fidei veritate, el de pacis concordia, ciis, veritas in verbis, patienlia ;

quam liabere delictis inter vos; quia amicilia, qiia; ncmini reddere mabim pro malo ; cleemosyna in

ileseri potcst, iiun(|uaui vera fuil. Aniicus liJclis diii pauperes, benignilas in omnes bomines, pielas ad
qux>ritui', vix inveniiur, difllcile servalur. Vos qu;c- aniicos, fidcs recta in Deuni, spes lirma in illius bo-

rens inveni amicns : [servaho aniicos] nec dimittam nitatcm, niodestia in vesliinentis, ct in omiii usu
(vos) quos amare coepi. Et si lingua taceal vestra de s;eculi teniperantia, conlincntia in cibo et polu, iii

me, litterie tainen ine;c non laceant [iVs., tacent] mente bumilitas , in inorilius lionestas, in omiii
de vobi-;, sed seinper admonco dcvotionis stutlio, vita lequilas. Ili sunt gradus per quos cceluni ascei:-

quorum semper desidero prosperilatis saliilem. ditur, hi siint mores qui homincs faciunt lau le di-
Cogitate quis vos de muliiplici libcravit tribulatione, gios, Iiicc sunt opcra qu;ic gaudia merentur senipi-
quotics pnBsentcin , ejus misericordia , evasislis lerna, bxcest sapieiitia vera, ut honio sil.i pr;Bvide.;t

inorlem; quoties de nianu iiiimicorum orcpti fuislis. quomodo in ;cteinuin felicitcr vival. Nullatemis ho-
Recordamini qiiis voliis omiies pciJoiiavit honores mo perire poierit, sicut animal qiiodlibet, sed post
quos habetis prosperilales [Ms., prospera] contulit, banc vitam victurus crit in relcrnum bene, pro :

sanitales largitus omnibus vos veslris fccil


est, ,
pler 1 ona opera : inale, propler mala opeia; quia
ininiicis sublimiores. His omnibus bonis nolite iii- '
Deus unicuique reddei [.Vs., reddit] sectinduni opera

grali esse, quia horiini gralia bonorum vilam niere- sua {Mallh. XVI, 27).
bitur sempiteniain. ;\ec h;cc lelicilas hujus sccciili Nolile injustas amare divitias, quia oiniiis injii-

aeterna csse poierit. Studcte diligeniissiine, iit post stitia iilciscitur a Deo, et melior est Lencdictio Di i

hos bonorcs tcrrcnos, coelestcs habere mereamini. quani onines divitia; mundi. Quidquid in SKCUlo
Oninia hnjus sa;culi delectamcnta vclut volalilis fu- amatur, amitlitur; qiiidqiiid pro Deo dalur, babclur.
giunt umlua; et s'ilunimodo manet i;i reniunera- Cui largus cris, si tu;ie aninia; tenax?Vcl quis libi

lione bona, quod pro Dei amore egistis. Graiulis fidelis crit, si tu libi ipse infidelis eiis? Ciir iii alium
enim via de terris [Ms., terra] videtnr ad eoelum. spem ponis, el tii tibi ipse bencfaccre iion vis? Mo-
Firmissiina debet esse scala, per quam ascenditur : rieris, o homo ! et omnia dimittes qwx babes. Ilic

facilis est casus ad inferna. Sed bxc facililas ma- vis dives esse percgrinus, ct parvi tcinporis liospcs
gnam liabct difllLultatem, seinpilernum siquideni et non vis ibi esse divcs ubi semper eris? Pr,cmitto
igiiein, qiii urit incxslinguibiliter cadontcs in il- tibi divitias tuas, ut habeas in a?ternuni quod ames
luni. Diflicultas vero ascensionis in ccclum magnuni iii sa;culo. Construe libi bonis operibus beat;im do-
habet gaudium, dum perveniliir quo ascenditur, , . innin. Quain miser erit qui seniper arsurus erit in

beatitudinem siquidcin sempilernau!. igne, qui tenebris circumdatus horrendis, qui nihil
Si forte qu^rrilis quomodo quis asceiidat in coe- audict nisi voces flenliiim el stridenlium dentibiis
lum, vel quis quoino;!o cadal in infciiuim? Pcrmala horrorcm (.l/.in/i. viii, 12)! qni nihil senlit nisi

igitur opera ruil homo ad inferna [Ms., infima]; flanimas edaces, et frigora iiigcnlia, e| verminni
per bona vero (opera) ascendit a;i siiperna. Mala vencnatos dentcs ! Ut hxc horribilia, o aniice !

itaque sunt opera : dclcctatio carn^ilis, ambitio s;c- evadere valeas, iiiillus tibi labor duriis vidcri debet,
« Edit. Qiiercet. 29. Canis. 2 (Froben. 10), col- •
Osbaldo palricio. Hunc esse Osbaldiim piilal
lata ciim codd. mss. Salisl». cl S. Emnieranii. Canisius, de quo llovedenus ad annnm 796 refeil,
b Aidilredo regi. Noitb-.un!u'i;c qui aiiculii
cliani qiiol occiso rcge AMiilreiio a qnibiisdam ipsius genlis
i^thelredus, et in sequeiili cpist. in co.i. Salish. Edil- priiicipi'!us in regnum sit conslitiitus, et post dies 27
radus appellatur. Is anno 774 rex factus, a suis omni regi;c fam;li;c ei principum societate destilulus
postea anno 778 regno deieclus; post aiiiios vero fiigalnsiiuc, etc.
duodecim, id est aiino 790 eidem restilutiis, demum ''
20 Oshcrclo diici. llli forlassis quem Malmes-
occidilur anno 796, ut accurale narrat Ilovedenus. biiriensis patricium .Mercioriim nominat, ad qiiem
Vid. Pagi ai| cos annos, cl Coinliiim .iil ainium 70!), Alcuiiius ali;iiii scripsit epistolam, cujus diio fr.ij^-

n. 179. r.ienla ex eoilem Malmpsbiiriensi infra dabiinus.


,59 B. l'. ALI51N1 SLL \LCIJI.M OPERUM PAUS 1. m
A pa-iiileiilix medieaineiilis s;iii;Me iuraninl; sal .cmi-
iil ;ul ill.uu l)oaliliurnwii» perveiiiie iiieiviiris, ;cleriia

xlcriia gloria (elicissiinaiii. piiirucruiil in peecatis suis, doiicc rcpciitiiio tcrrore


pace jiiciiiulis.>iinain,

carnis delectalio, ceiidil super cos jiidiciuiii Dei , ct taiii iiirdicitcr iii
Nulla saTiilaris ainbilio, iiiilla

cursnin tiiuin. fonspeclu nmniuin perieruiit, (piam impiidcnter sinu


iiulla iiiiinicDriiin vimlicla iinpcili;il

lucciii lialics (JudH. xii 3')); opc- iilla rcverciiiia pcssiiiiis sc iiivolvi scelcrilnis non
Seil curic, iliiin ,

pcrvcnas iiictiieriiiit. Ilcii ! (|ii;iiii iiiiscrc pncscntciii pcrdidc-


rare, duni dies est, (luatoiius ad Imcciii

Clirislo et saiictis ejns rcgnaro riiiit vitaiii ! Scd imilio miserabiliiis in ;cleinis crn-
pirpctuam, ul ciim
ci;inliir tormeiitis. riiiietc illoniin pcrditioneni, ct a
iiuMWiri'» iii j^loria senipilcrna.
cliarissiini, talibus vusniclipsos impictatiliiis observate , in qui-
Non so!n'.n vos, viri ilarissiini, ct lilii

sc ct oiiines dil.M't,i' bus illi perieriiiil. I lciii ciiiiit neiis siipcr vestra vigi-
his mcis adinoneo littcrulis, 1

iioiiii- lal [corda \cl] opcra, qui illoriim iion pepcrcit sce-
geiilis principcs, el [diversaruin di;iiiitaiiiiii]

seu sxcularis lerilius. Mnlli vcro pcr rapinas et iniiiuitaics colli-


iia, seu ecclesiaslicae pietalis ordines,

siibliiniiatcs comuuini cliaritalis intuitu, gcrc gcstiunt, ct ncsciunt (pio;l utruinqiie pioplcr
potenti;e
aliimnus vcstr;c dilccliDiii dcviitus, dcprccor,
avaritiam iiii<iU'im et lcrrena cito pcrdiint boiia cl
((iiasi
cculcstia niiii(pi;iin ac(|iiii'iinl.
Dci diligeiilissime obcdiic pncccplis, pr;vdic;\lorilius
salntis vestr;c snb;litos cs,c. lllorum cst, id csl sa- ^ llliusMiodi, virifiaties, voliismetipsiscavcte iiiiqui-

icrdolnm, verba Uei non tacere; vcstrnm est, o tatcs, qualeiuisDcum oiiinipoleiitem in pncsenti vita

Rc- propitium halicrc mcrcamiiii et iu lutuia ;ctcrnonim


principcs, humililer obcilirc, diligenter imiilerc.
largitorcm lionorum. Paccm baliete iiitcr vos ct ;-
gis est oimics iiii(Hiilates picUitis su;c polciitia oppri-
l

ju;liciis, proiiiim in misericor- iiigiiilatcin miserico;diaiii ct justitiam ad oniiu^s lio-


iiiore, justuin esse
;
iii

iiiines, ct castitalcm corporis cuslodite vcslri, ut


(lia. Sccundum qnod ille miserctur subjectis, iniserc-
moribus, vcridicum in Spirilus sanctus vestris inhabilet pectoribus qiii sa-
hitur ei Deus. Sobrium in ,

providum picns vobis seniper suggcrat consilium, vosqiie ab


verlis, largum in donis, iii consiliis :

ouini dclViidat liustc visibiti et invisibili. Vcstroipte


consiliarios liabere prudciitcs, Deum timeiites, lio-
Oporlet eum non ciipidum domiiio lidelcs eslolc, ut per vcstram concoidiaiii
iiestis moribus ornatos.
regiium dilaictur vcstrum, quod sxpe per discordiam
esse alicn;e b;wrcilitatis, nou avaruin, non violcnter
rapienlem, dicciite Apostolo : Neqne fiires, neque niinui solehat, dicente ipsa Veritatc : Oinne regnum
Dei pussiilebun! (I Cor. in se divisum iioii stabit {Mnnli. \ii, 2.^). Sicuti inaxi-
nvuri, neque raptices reijniim

VI, 10). Et s;cpe per rapiiias propria amittit, quia ma imperia pcr disscnsiones intesiinas dilapsa decre-
scebaiit et e conirario miniina qu;vque civitatis
Deus geiuitum exaudit oppressorum. ,

Legiiiuis quoque qiioJ regis bonitas tolius e^t ^ cujuslihct, vcl provinci;e, per pacilicam concordiam.

acris tcmpe- regnuin crcsccbat et prollciehat et fortioribus sibi


gciilis prospcritas, victoria e.verciliis,

ries, teir;B aliiiiulanlia, liliorum beiicdictio, saiiitas landem inipcrabat rcgnis.


^
plebis. Magnum csl totain regcrc gcutcm ; a legcndo ^ Tiiiielc llagellum quod vcnit super ecclcsiam san-

dicitur; el qui bene regit subjeclum sibi cti Cudbcrli, lociim scilicet sanctissimum et muHnru:»
vero re.v

poiiiibim, bouam habct a Deo retribulioncm, rcgniim sanctorum sulTragiis divilissimnin [.Ws., diutissimuuii,

scilieel coelestc. Valde lelicitcr regiiat iii terra, qui iiunc vcro iuiseraliiliter a paganis devaslatum. Qui

de lerre;io regno merebitur coeleste. Oralionilius hoc non timet ct seipsuin uon corrigit ct pro su;e

vcro et vigiliis co instanlius ad Deum insistcrc dc- palri;u prosperitatc non plangil ad Deum, cariicum
bet, quo noii pro sc solumino;lo, sed et pro tolius non h.ibel cor, sed lapideum. Episcoporum est mo-

gentis prosperilate Dcuiii deprccari debet. Siiniliter nasleria corrigerc, servorum Dei vitam disponcre,

principes ct judices populi, 19 iu ju:ititia et pietatc popiilo Dei verl uin pnHlicarc, et diligenter plcbem
populo (Dci) pncsint. Viduis, piipillis et miscris siiil eriuiire subjcctam. Laicornm est obedire pnediea-

quasi palres. (iuia ;cquitas principum popuii csl cxal- lioni,justos cssc et niisericordes, quatcims divina

tatio. Eeelesiarum Christi siutdclensorcs ettutores, bencdictio per suam magnam miscricordiam nobis
j^
prosperi- nostrisquc nepotibus patriam in bona prospcritate
ut servorum Dci oralionibus loiig:i vi\aiit

tatc. Ecclesia (cnim) spiiiisa cst Cbristi, cl qui caiii conscrTarc dignctiir, quain iioslris parcntibus jwr

violare nitilnr, vclrapere qucc sua sunl, vindicat in pielatis su;e dcxtcram penlonare dignata est.

eum Deus Christus, sponsus saiict;v; sua; Ecclesi;e. « EPISTOLA XIL


" Vidistis qiioiiiodo pcrieriiit aiitcccssorcs veslri Ali .El>ll.UEliini ri(;eu.

rcges ct priiicipes proptcr iiijuslitias et rapiiuis cl (.Viiiio iiicerto.^

immmiditias vit;e, iiec ab hujuscemoili sc pcccalis Ilorltitur iid regiat virtntei.

crimiiium capitalium, Dcum timcntcs, abslinucrunt; Doiiiino dilcctissiino.^dilreito[Cod. Sal. Editrado|

nec, qiiod pejus cst, imiiuiuissima scclerum vulnera, regi .\lcuinus diaconus salutein.

» V'i(iis(i,s, qiiomiHlo jierierinl retjei et prineipes. iiotaviniiis iii epist. 8 ad Liiidisfarnciises. Dala crs;>
Clades i'c;;iiiii ltril;iiiiii;e et Noi'lli;iuiiiibi(M-iim fuse illa cpisiola uuii liiii [lost ill:iiii cladciu, qu.e conli)(i',
dcscrilMt Midincsli. lili. i. Ueg. Angl. (';ip. ri,i|iii ail. aiiiio ~tl.'i,iit ibideiii diviuius.
)ilvrMsi|iie regiiin ISorlluiiiimliroriini peiie liimiliari ' Klit. Uucrcil. .">!) (Krohcii. W^ ex ra». collaii
cxilio vitain evissc. C.vms. c;iiii coJd. niss. Salisb. cl S, Kiiiiii.M';iiui. Vilcliir
i'
i'i'Hr(i' ftnqellum. Vidc i|ii c dc lioi II ig 11,1 .nl niissrt cum priore ad regcm sobim
iGI EP1ST0L.'E. 162

l*iaplor funiiliarilaloMi ilileclioiiis lainiliaici tibi A <^


21 EPISTOLA XIV.
soli littcras sciibero turavi. Et quia seiii|jei' te ama- AD rHAlHF.S"' WIIIEHSIS ET G\RVE^S1S ECCLr.SI;f..

bo, scmper te a:Im')nere non ccssabo, ut Dei volun- (Aniio 795.)

lali subditus, Dii proleetionc dignus eirici.iris, cl lloHiiitir i.d orilinaUim churilatein ; i:d obscrrautiuri
nijnlw siincli Ilene-
reciularis vel cunoniciv viliv, el
nobilitas regi;c su'. limitatis magiia morum nobilitate
dicti. Terret crcmp/o Liudisfirnensiiim ; dissuadet
honorificelur. Non est lilicr \cl nohilis qui pcccatis
veslintentorum cultum ; confessionem peccatorum et
serviet [Cod. Sal., scrvierit], dicente Doniiiio : Om- pceiiitentiam commendiil.

nis qui facil pcccnlum , scrrus esl peccali {Joiiii. viii, SanctisMiiiis iii Cliristo rialrilmsWirensis Ecclcsia;

r.t). Non decel te in solio se ientein rcgni rusticis clGyrvensis, luimilis levita .\Icuintis salutem.
vivere moribus. Ira libi non dominelur, seJ ratio Scmper pietatis vestr» rcligionem, ex quo scire

[Ms., gratia]. Misericordia lo amabilcm faciai, non potui, aniavi, magnamque in vcstr;r unanimiialis
(.•iu:iclitas odil ilem. Verilas audialur ex ore tuo, onitioiiibus liabeus fidm iam : el modo, licct coipore
non falsitas. Caslilalis lilii conscius eslo, non lil idi- prociil positiis, aiiimo t;imoii iiiter vos semper as-
r.is ; conlinentiLe, non luxuriLe ; sobrielatis, non ebrio- sistens, quia hitiludo cliaiitalis nulla dividitiir lon-

tatis. Noli nolalilis esse in aliqiio peccalo, scd lau- ginquitate, nullis claudilur tcrniiiiis : sej qiio nutgis
dal.ilis in omni opcre bono. Largus esto in dando, " ardcl in poctoris antro, co lalius flammani suavis-
non avarus in rapicni'o. Juslitia omnes luos exoinct simi arJoi is spargerc assuescit. Sicut fons paradisum
aclus. Kslo forma [.'/s., cxempluiii] boncstalis omni- irrigans qiiadrilido traniite laluin diffiiiiditur in oi-

biis te videntil us. [Noli, mdi rapere aliena , ne ct beiii, sic foiis cliaritalis peclus, virlutum llorihns

propria perdas.] Dcum time, qui di.vit : In qno enim pullulans, iii quatuor amoris rivos derivalur, vehiii
juiticio judicabilis, judicabiliir dc vubis (.V«///i. vii, saiictus .Vugustinus in libroprimo De Doclrina Cliii-

2). .Vma Dcuin Cbrisluiu ct cjus obedire maiulatis, stiaua (Cap. Sdctseqq.) di\it:«Cum cigo quatiior sii l

quatenus iHius misericordia libi tuisque filiis et ami- diligonda , unum ([uod supra iios est , alierum quod
cis in benediclioiie conservet [regnnnr], quod te lia- iios sumus, tertium quod ju.vta iios est, quartum quoJ
bere voluit, ct gloriam futura; beatitudinis conccderc infra nos cst. Deus supra nos esl. Proximus juxta
dignetur[Co(/. .S«/.,dignabitui']. Dcus omnipolens re- nos osl. Corpus nostruni infra nos est. De secuiuio e».

gr.i felicitale, morum (iignilale, longieva prosperitatc quarlo luilhi pnrccpla danda cranl [Codd. ms. suiit].

le florere faciat, dilectissime fili. Qiianlunilibet criim liomo exeidat a veritate, remanel

• EPiSTOLA XIIL iili dilcclio sui ct dilectio coiporis sui. Ideo pr;cccpil

Scriplura ul Deus diiigalur et proximus. Nulluni


Fragmonlum.
rerum diligendarum genus in liis duobus pr;tcepii>
AD .CDILREDDM RCGEM.
pr;eleimisbum est. Saius vero eorporis propter ser-
(.\nno 793.) vitium Doi umanda csl , et iutegritas animse in Deo
S.smoral de nljliclione eccksice el cirilatis Lindisfur- diligenda est. Proximus, id esl , oinnis homo ,
pro-
nensis. pL'r Dejiu et super omnia Dous diligondus est.
;

Ecce eeelesia sancli Cullilierli sacordo:um \Dei) Diliycs, iiiquit, Dominuin Deiiin luum ex toto corde

sangiiiuc aspevsa, omnii us spoliala ornamentis locus luo , tola anima tua et e.v lota mente tua ; ct di-
et e.v

cunclis in Brilannia vcnerabilior paganis gentibus proximum luum sicitt le ipsum (Mattli. xxii, 57,
liijes

datur a.l depra;daiiduin \AI., debellaRdum]. Et ubi 59). Omnera vero Iiomiiiem proximiim csse, exem-
priimim post discessum ^ saiicli Pauliiii ab Eboraco ph) vuliierati et Samarilani discamus. NuIIiim aiilem
Clirisliaiia religio in iiosira [.1/., Norllianimliiorum] excepinin esse cui niisericorui;i; denegolur ofiiciuni,
gen;e suiiqisit e.Koriliuiii , ibi miseriic et calamitaiis qiiis non vidcat ? quando [ Co(/. S«/., quoniam] al
tCDpit initium. Quid signilical pluvia sanguinis quam iiiiraicos eliani porrectum est, eodem Domino di-
i(i quadragesimali tempore in Elsoraca civitatc , qu;c cente : DiUgile inimicos vestros , benefacite liis, qui
esl caput lolius regni, iii ecclesia beali Pelri priiici- oderunt vos [Luc. vi , 27). > Si inimiei diligeiidi sunt,

aposiolorum vidiinus, boroalibus domus, sc-


D quan;o niagis uno continontur
p:s <lc et fralres qui ovili ?

ivno aere, de siimmo tecli mi:iacitcr caderc? Noniie Vos vero, fratres sanctissimi, iisdem [Cod. SuL,
potesl putari a borealibus parlibus venire super ler- asanctls] Patribus spiritali doclrina congeniti , eis-

ram sanguincm? dem [('oif. Sal., atqiie a bonis] diu pastoribus por

• a Hoc iragmeiitiim nobis scrvavit Malinesh. lib. signivit, elmnnasteria ibiJem construxit, charilalis
I Reg. Angl cap. Edil. (Jiiiercet. p. IG67.
'>.
el reguhe miioiie non discrcpantia. C\nis. Vi I. —
>> Sancli Paulini. Primi episcopi Eiioracensis, de Malmesh. lih. iv Pont. Aiigl. in fme. Allerius ejii-
qiio vid. Ven. Bed;e lib. ii , cap. 8, clc. stohe aJ EaJbalJum Gerwicensem abhatem memi-
« Hanc epistolam mulilam Qucrceta-
in cditis nit Clemons Reyiierus apud AlforJum Annal. Anglr:-
n'!s ope ms. co licis siire iniogritaii rosiiuiii. Est Saxon. a an. 80-i, n. 20, pag. 14, h:BC verha^ci-
I

ii)'.er ediia- ab ipso 49, iiiier Canisiaiias 25, Frohou. tans « Nnn ignotum esse tuae dilectioni, veneranJc
:

15, liic eniend:ila aliqiioi locis ex coj. ms. Salisl'. frater, quod olim sancli Patres antecessores
credo,
VViroisi.s et Giirrensis. AVirense seii Wiremii-
<'
tiii mihi indigno familiaritatis veslnic gratiam
liccl
thense moiiasteiium sancli Petri; ei Girwense sancli l>erJonaverunt, et in alho iieaiitudiiiis vestr;ic mcne
Paiili (.Tarrovv) in ,\nglia ad ostium Wir.-c amnis, cu- parvit;itis no'Ticn conscribi jusserunt, ila, ul nii;j3
jtis utrasqiie ripas Benediclus quidam ccclesiis iii- i:sseiii cx vohis, iiljoiinqiio Dco volentc essein. >
, ,

U, V. AMUM SEt ALCriM OPF.RIM PARS I. Itii

pa ,ciia >iue ilflucli, !.iniililms iviiiihiiis [C.od. Siil., \ fiitas cmcit [Cud. Siil., t'(lu-iot |
saiut(« cl dlgiids

(anonic;c] vilai iiistitutionibiis odooli , paois el con- |)rolociioiie ili\iiia. Qiiis iioii limel lcnoiem •', (iiii

rordi.« unauiinilatem diligonlissiHie ol sorvalo. Beali aocidil iii occlcsia saiicli Ciiilberli [Cod. Sal. , Ciilli-

vacifid ,
qiioniam filii Dci vocahiiiitiir ( .Miittli. v , 0). I crcli ] ? Conigile qiiapioplcr iiioies veslros , ne
Non siiil scbismala occulUe ;emiilatioiiis inlor vos, propler poccata sc;."lcraloriim pereant el jiisti ; ne
quia Deus Clirislus, Dous esl pai is ct obaiit;iIis, ot viiioa Doiiiini viilpiiiis (loUir (loiiliriis ad dorodcn-
(|ui iii obaritato maiiot , iii Doo iiiaiict ( / Jiuin. iv, ('.iim ; ue sanoliiaiia Dei pedos paijaiionim poilrans-

16). Dilectio veio proximi in ollicio iiiisorieordiaj eanl. Hoc impiniii esse vidctnr ; sed niulto pojus

in doctrina saliitis ostonditur. Qiii lialiol vorbuni est , si diaboli alrocitas [ proptor sceloia iiosira

Doi in corde doccal pioxiniiiin ; (pii baliet sa^culi fa- cordis nostri devastal penetralia]. Pn^pter iiileriores

cultates , adjuvot pioxinuiiii ;


qui luiliol cujuslil;el lii)3los, extcriores polostalcni lialion!.

niinisterii scicntiam, opiluletur proximo, ipso pr;e- Si igitiir Doiis pro bona convorsatione ol castitalo

cipiente Deo : Omnia quivctinqtie vultis , ut (uciiint vil;c habitalor est cordis nosiri, niinquam ininiifos

vobis li<im'iics, lurc cadcm et vos fncile illis ( Mattli. siios vastare dimiltit quai noslra sunt. Quania nu;l-
VII , \i ). Uogularis [vel oanoiiio;e ] vit;e obscrvatio liludo exorcitus Assyriorum piopier miani jiisti rc-
Be- " .Miorum
nem, quam staluonini voliis sanctissiiiii Patres " gis ct Doo dilocti orationem pcriorat ? casli-

nediclus scilicet ct Ceolfridus, diligeiitissime cusio- galio vestra sit admonitio, et paiicorum tribulatio.
dile ,
quatemis cum illis a^ternam bcnedietionis mor- mullorum sit salvatio. Vos marilima hahiialis, und,^
cedem babere inoroaniini. II;cc cst laus vestra, isie peslis priiiio ingruit. In nol is implolum cst qiiod

hoiior vesicr apud boniiiies, ol rotribulio apud Dcum. olim per Prophelam pr.odioatum osl Ab : Aqtiiione

Nolite conlbrinare vos SLCCuli boininii-us iii vestinien- inardescunt mala et a Domino (ormidolosa laudatio

loriim vaiiilate, in eliriotatis luxuria, iii joci lascivia, venict ( Jcrem. i , 11 ; Joh. xxxvii , ii ). Ecce fugav
iii oiiositaiis pelulanlia : sed cum omni niodeslia et latro boreales insiila; nostra; partes pervasit. Plan-

pietate convcr>alio vcstra Deo sil amabilis ol homi- gamus qiiod fralres nostii porpessi sunt. Cavcamus
nlbiis veiierabilis, siLUl docct filios sanol;e inatris iii; noMs aliqui;! aooidat talo. Pnoveniamus faciem
[Ecclesioe] et monachica; vitx alumnos Domini iii ooiifcssione el ploreinus coram Doniino
Yos vero qui oslis Palres et pasloros f anol;c oon- qiii fecit iios [Psal. xciv, 2 , 6); ut ille qui creator
,

grogaliouis , dnoole diligontissime fraterno amoie csl et re lemptor, sit etiam proteclor et rcolor, pro

fa;niliaui, qiaui aooopislis rogendam , oninoquc bo- lonisqiie \it;c meritis, ct religionis castitate dexiera

iiitatis oxcmplum in vobisnietipsis oslcn;iite. Seniores „ potentis; su;e defondal ovilc suum
nt p;ili-cs ouin hnnorc^^sJ""^"'^''^' juniores ul filios Recnrdamini quam nobilcs habuislis Palres, ei non
cum omni dilecliono castigato. Oinnos in spiritu silis tanlis progeniloiibus degencres filii. ViJote Li-
iijansuetiidiiiis el veii)oruni bonestate iiistruile. S;c- brorum thesaura [Loco thcsauros], oonsi lerate ec-

piusque rogiila sancli Benedicti in conveiilu fiv.tnim closiaruin decorem, a^difKioruni pulohritiidinem. Re-
[ logalur, ut ]
propria exponatur lingua, ul inlclligi gularis vil;e ordinem rememorato. Quam beatus est
possil ab omnilius. .\d ciijus instiiulioiiein uniisqnis- homo qui de his pulcbcrrimis habitaculis ad CQ;leslis
que suam oorrigat vilani,ul quod [Deo] vovislis aiile regiii gaudia transeat ! Assuosoanl pueri laudibus
aliare, inviolaliiliter custodi;ilur a vobis ; dicciite Pro- astare superni rogis , iion vulpium fodere cavernas,
pheta : Yovete et rcddiie Doinino Deo vestro ( Psal. KOn loporum fiigaces sequi cursus. Quam inipium
lAxv, 12). Displioot cnim Deo infulelis promissio {Kc- est Cliristi aniittere obsequia ei vulpiuni sequi vesli-
cli. v, 7>). Cogitate (iiicni habeatis dofoiisoroin coiitra gia ! Disoant piieri Scripturas sacras, ul iclalc per-
paganos,qiii apparuoruiil oiroa tonninos mariliniic foota vonioiito ;ilios dooere possiiit. Qiii iion disoil in

haliitationis. Psolile iii armis speiii ponero, sod in piiorilia, noii dooot in soiiecluie.

Dco qiii nunquam deserit speranies in se. Nolito iii Kocogitale nobilissimiim noslri leinporis "^
m.igi-

fuga confulore (cariiali), sod in preccPalnim vestni- D strum Bodam presbyterHm,quale habuit in juveiilule

ruiii ; sio(|ue taiidoin lilii erilis, si roriini vcsligiis «lisoondi studium ,


qualom [Edit., quam] iiunc habel

adb.frere slu(lc;itis. Non eniiii looi nialoracionlos iiilor lioniir.es landem, nuillo niajorem apnd Deiim
^djiivat sanclilas , sod bciicfacionlos religioiiis iiito- re;o.iineralionis gloriam. lllius igilur exomplo dor-

" neiif-dictua et f,'i'o.'/V/(/ii.?. Roiie lie:iis is est oogiio- lolur in line Hist. .\ngl. his verhis « Nalui in lorri- :

mcnto /)'i;i((i;i((5, (|ui opi; i'/.jfridi rogis Norlluimbri;n toriii ojusdom inonaslorii, cum essein soploiii aiino

aniio U74, iuoiiast(;riuiii NViionse seii Wiriniiilbonso riim, oiira piopiiitpioniin datiis siiiii eduoaiidus rt;-
condidii. Ceollridus priiiiiis alibas ftiit luiuiaslorii veroii.lissimo alihali lionodiclo ao (loiiule Cisolfiido. >
Cvrvonsis. < Nam Eglridiis ivx Noitliuiiibri;o, iil Yiil. Allord. Aiiiial. Ecolos. .VngloSaxoii. a.l aiiiuiin

h;itu't i''l(iiviiliiis Vvigiioriiioiisis ad aiiiitim (>S-2, pro (i7 1, n. 5, 01 (iH-2, ii. i.


'
Terrorcw, qui accidit. elo. Vido i\i\x ixliiolavi-
roileioptiiiuo ;tniuKi; sii.o otiaiii aliaiii (pi;i<lr;tginl;i
fainiliaruiii loiniiii ;ilib;ili Itonoilioto dtina\il, itbi iiiiis in opislolam 8 ad LiniiSsfariu'ii„os.

litissis iii(iii;ii'bis niiiiioro vigiiili diioliiis et pr.oposito .Y(i,s/ri lcmmiris muijisnum. E\ bis vorbis inrerl
''

alibaU^ Cooirriilt) siii por (iiiiiiia oo;tiljtilore slronuis- Catiisiiis Alomiiimi iioii fuis^e l<0(l.e disoipiihim.
,

Kiuiojiissti rogis iiioiutsloriiiiii l;oa(i> Paiilo aposlolo ( Ciir oium, ail, iiiviilissel liod.e baiio lau.lem, el iiOii
III 1(100, (pii liioiliir Cyr\iiiii, eoiistriixil. > Veiierabi- poliiis appollassol siiilin, qii iiii sui loiiipnris iti.t-

li.-i no.la ali liis ;iblnl'l)Us so odui aluiii fu sso priili- gi^lriim? •
,,

165 EPISTOL/E. ICC

iiiieiiliis excilate aiiimos. Magistiis assiJele, apeiite A vos protegat, (el) ubiqiie iii oiiiiii lioiio (loicre faclat.

lii.ios, perspicite litteras, iiitelligite sensiis illaruni


fralres cliArissiiiii.

iii vosmelipsos pascere, ei aliis spiritalis vita' (epu- LPISTOLA XV.


las) praebcrc valeatis. Abscondilas [Cod. Sat., ine- AI) FnATHICS GVROENSIS r.CCLESI.E.
ptas] comcssationcs et fiirtivas {Cocl. Sn/., assl- llortnlur ad virtutcs monacliis diijnas cl ad
illos ,

liiias] eliriclales quasi foveam iiiferni vilale, ilicente secliindu patrum ac mafiislrorum suorum vestiaia.
Salomoiie : Aqiiiv furlivw (diiU-iorcs suiil) cl piincs Sanclissiiuis in Cbiisto " fralrilius Gyrocns'sEc-
ubsconditi suaviores. Sed {el) a/iiirf iiifcros itlariim clesia^ humilis levita Alcuinus saluiein.
sunt conviva: {Prov. ix, 17, 18) ; volens intelligi ta- Meinor pietatis veslnc, qua me grcmio charitatis
libus (iiiiquis) epulis dsemones esse pncsentes. Yos iii communioncm sanctK oratioiiis veslra; suscipeie
decet, ul filios Dei , morum nobilitas, viuc saiicli- dignati estis, placiiit paivitali incic, banc veritalis
las, veslimentorum modestia. Risiis liominis ct ha- Tcstni! sponsionein iii inemoriam revocare his litie-
bitus iltius , et incessus ejus, juxta Salomoneni, riilis, optans vobis bona Christo miseranle selerna
enunlidiit de co {Eccti. xix, 27). ei pcr vestriie dilectionis interc^ssionos nie ab ;cter-

23 Qiiod in laicis laus esse videtur, id est, vesti nis erui lormentis, ut duiii vobis iii die Doinini nostri
mcntoruiii cultus, lioc iu cli^ricis ct maxinie in mo- " Jesu Cbristi corona Iaud's rcpHiabiiur, iiiilii ab eo-
iiachis reprehensio csse cognoscitur. Sed et ipse dem judice vel venia peccatorum Iribuatur. h
Nec
priiiccps aposioloruin etiani feminas a pretiosis ve- cst rarum longinquitate charitatis muniricenti'1 se-
stimentisctcirculatis capillisprohibuit {I Pctr. iii,3). parari debet, qu;e semper piicsens in servis Dei esst
Si lioc peccatum iion essel, dicit Cregorius papa, dcbet per eum, qui ait Ubi sunt duo vct trcs con- :

nuiiquam Paslor Ecclesia; a deliciis vcsiium feniiflas (jrecjali in nomine mco ibi snm in nndio eorum ,

prohibuisset. Oinnia vcstra honeste cum ordine fianl, {Malth. XVIII, 20j. Quidquid in illo amicitiarura esse
utlaudetur Deus iii vestra boiia conversatione, ct coepit, inviolabili lirmiiate pcrnianere necesse esl^
honor vester apiid homiues crescat, et merccs me- quoniam qiii perseveraverit usqiie in fincm, liic sahus
rilorum multiplicelur apud Deuiii. Ureve est (pr;e- crit {Matth. x, 2-2). Idco pcrniancamus iii ch;iritalis
senlis) vit.x tenipus, ct ultinia dies uiiicuique-incerla, fralern;i; solidilate, iiihil aliud atlciidentcs in ea,
et cito lapimur ad judicium. Qiialisquisque tunc cu- nisi bumililalein ct oLciicnliani ; et nt invicem
piat essc, talem se nunc tota virtiite exhibeat. Si sancto adjutorio unusquisque allerum adjuvet : ei
quid pcccati pio fragilitate carnis comniiscrit dum oniiii personoe sunimum csl charilas, qnanto
abluat \Cod. Sat., commissuni est, ablualur] coii- p niagis fumulis Christi, quorum vita; inciituin loluni
fessionc, deleat pa-niientia, ne damnctur in poBiia, in charilatis ot humililalis et obedieiit;;e virlute coii-

sed coronetiir in gloria. Ilabelis sanclos Patres, qui slat :


in quibus veslraui sanclitalem quotidie proii-
vos genuerunl, adjutores, si illoruni pr^cceptorum cere oplainus quia quibus nihil seciindum pro-
,

erilis faclores. Sed et a;igelic:c dignitaies, ct oinniura posilum regularis vitoe cum sa;cularibus pompis, cl
sauctorum agniina congaudcnt boiiis vcstris, (desi- vanitalibus (icliciaruiii coniniune est, totaiii vilain
derant vos socios habere succ beatiludinis) ; imo el regulaii constrictione perfectani csse decet.
ipse Deus ,
qui vult omnes hoiiiincs salvos fieri Recordaiuini , charissinii fralres ! nobilissinios
{I Tim. II, i), vobis seterni regni prseparatara habet principii vcstri patres et parentes, qui vos genucruni
gloriam. in Chribto ct nobilissiinos magistros quos
;
, h;i-
Noliie vos propter desidiam aninii [vestri] vel car- buistis in vcsli;\; germanitatis congregatione. Horuiii
nales delcctalioiies xternis fraiidaie bonis : sed ma- doctrinis iiib;erentes, ct horum exemplis viventcs,
gis omui studio intendite ut Deum hic habeatis de- et horum statuta sequentcs illoruiii ceriissimc coii-
fensoreni, illic remuneratorein, qui vos proficere sociati beatitudine in futuro s3;culo erilis. Bene.lictiis
faciat in omni boiiitate, (et) constiluat immaculatos locus a Deo, qui talcs meruit babeie doctores ; cl
ante conspeclum glori;c sii;t!. Obsecro ut pietas _ bcnedicti, qiii in eo loco illoruii) piacepla custodire
vestra placide perlcgal, (piod charitas nostra devole satagunt.
conscripsii, optans vos praiseniem habere prosperi- Quid servis Dei, qui monachica; vit;B voto se con-
lalem et futuram accipeie bealitudinem. Me;e quo- strinxerunt, inanis vestiraeniorura pnmpa, quae ncc
que parvitatis iit inemores sitis in sanctis orationi- sa;cularibus prodest, et multum Deo servientibiis
bus vestris per charitatis almitatem oblestor, et fa- obest? Quid conviviorum frequenlia, qiia; aniniani a
niiliaritatem quam
perdonastis mihi inviolabili fide rcligione mtjlioris vita; avertere solet? Quanta mali
cusiodiie [Edit., custodire recordeiiiini], quatenus generet ebrietas, nerao est qui nesciat, qui curam
per veslras intercessiones veniara habere merear su* animae habere contendit. Seniores adolescentii-
ineorum delictoruni, et vos mercedem fratern;c di- los bonis erudiant exemplis ; et Pati^r qui pra;cst s,-

lectionis apuil Deum habeat.s :clernara. Dextera sciat rationem redditurura de ovibus, quas rccipii
Dei omnipotentis ab omiii hoste visibili et invisiliili rcgcndas. Unusquisque seipsum considerct, ct quu-
» Fralribus Cijroensis Ecclesia:. Vide siipra epist. putn, iil scnsus prodeat Nec ob lcrrarum lonijinqid-
M
:

ad eosdem, ct siiiiiil ;iil Wirenscs scriplam. lalem charilatis munificenlia scparari dcbet.
^ lliinc lociim iii iiis. corrupluiu ila n^sliliieinhiin
; ;

IC7 B. F. ALniNI SEU AI.CUINI OPERLM PARS I. lOR

iiioitd Di>o (ilacoal; qiionioilo saluieni aniiiuc siuv A Dcu ainabiles, et liomiiiibus lninirabiles institiic-
opiMi-Uii' : seil vos spceialilor, iliarissiiiii fiaties ! iii ruiit, (|ui priini lucinni ruiulatores coiigrcgationis
servilio Dei perinanerc decet, ct iii ralionis [/''oife vestr;e. Cerluni csl illos sapius visilare luca liabita'

orationisj sluilio prulieerc, proptcr optiinos pareiites tionis veslnc, ct (|iiuscuii(|uc inveiiianl lioncstc vi-
el pauco» [Forle, non paucos] inagislrus vestros. verc et sua cusludirc statiita, cuiigandcnl illis, al

(Jiiiil vcro librornin eopia (iroilesl, si iiun crint lc- pro eis inlcrceilere apud pinin jiidicein niillatcnus

(^.•iites in cis, el iiitellii;cnlcs cos? yiiiil lans paren- dcsistiint ; sed ct aiij;eloriim visUatiiincs loc:i saueta
liiin prolieil, si sectatorcs illoruin iidii ciiiit pr;ecep- freiiuentare non dubiiini est. FerUir cidui ma^istnim
tornin pust eus ? iioslriim (H vestruni patrunnni bcaluin dixisse De-
Vos vero filii estis sancloruin, vos nobile genus et D.oi : « Scio angelos visitarc canonicas hoias et coii-
reg.ile saceriloliiun, in Kcdosia r.lirisli iuitrili : iiu- £;rcgatioiies fniternas; quid si ibi ine non inveiiiunt
l.ililateiii veslrain lienis inoribiis osleiulilc, (iiiatcnus inler fratres? Nuuiic diceic habent, ubi csl 1!i:i)A?

nUirinii vestris boiiis cxeniplis eriidianliir, et qiii vos yiuire 111)11 vcnit ad adoraliones slalutas cuni Ira-

foris videat, a vobis discat quoniodu vivere debeat. tribns? >

Nam ex paucorum conversatioue ab liis qui foris Magna cst apud Deum comniunis oralio, et magna
sunl, s:vpe illornm vita, ipii iiilus sunl, nomiiialiir. g cluiritalis (oinniunio ; el nmUo esl nielius cuni fra-

Dieit cnim Apustolus : Qunmtiu siim Apostolus tjen- tiibus cuuinuiniter oiare, nianducarc el dormire,
tium, niinisterium mcum twnorifico (Rom. xi, 13). (luain in speciali habitatione solum cuni periciilo

Sic dcbet uniisquisque suani personam, vel suum luanere , quia facilius diabobis expiignare poterit

propositum religiosis urnaic muribus, ut laudein cuni illum qui soliis esl, quam eum qui frateriio auxilio

boiiiinibus hal^eat, el vilaiu ;elcriiani cum saiiclis niidiqiie cingiliir, dicente Scriptura : Frater, qui a

;;ceipcrc inerealur. Pro nobis inlcrccdentcm lic;i- \rutre adjuvatur, ijuasi firma esl civitus {Prov. x\li|,

litudinem veslram Deiis omiiipotcns cuslodiat , 19). Veslra cnim laus est honeste vivere, religioiiein
el in oiuiii bouo prufiecre fatiat , fratics cbaris- votorum veslrorum servare. Qiiid vobis vesiimento-

simi ! 1 um pompa ? M;ijor exinde erit rcprebensio quam laus


i;i'ISTOLA \Vi. vaiiilas cst enim et superbia, el nibil aliud ; cl per-

AD rnxrius kcclusi.e sancti i>ktri. ditio vil;T; regiilaris. .Milius est aiiimam bonis or-
Commcndat se illoriim amicilicc otim condictcv : tau- naie moribus, perpetualiter pernianentem ,
quam
dal eorum recjutarem conversatiuncm. llortutur ad corpus, qnod in pulvereni redigitur, poinpaticis or-
tirtutes rnonachis proprias.
nare CDloribiis; vcl luxuriosis couviviis pascere ver-
Sauciissiu;is » in sancti Petri ecdesia fratribus C iuiiim escam.
Dco scrvicniiliiis, bu:;ulis dicnlellus Alcuinus pcr- ll.rc cogitaie, cliarissimi fratres! el qnid vubis ad
'
peliuB glorix saluteni. xternam proficial Lealiludinem sequiinini. Patribus
Syepissime corporalis speciei amici disjnngnntur, obediie vestris, senes honorale, inlirnios visitate,

sed nunquam charitatis dulcedine separari debent adolescenlulos bcne docete, ut habeatis, (pii super
et uhi vcra csl (iilcctio, ibi lirnia est germaiiitalis sipiilcra vcstra stare possinl, el interccdere pro ani-
iiiemoria ; ubi radix condict;T; aiuiciti;c in pecturis Riabus vestris. Coiisiderate nientibus vcslris, qnales
ilicsauro figilur, inde rami fluribus fidei vesliti pul- sint qui niodo in sepulcris jacent, et quam beat^
liilasse certissinium est, usqiic dum fruclibiis xter;i;e siul aniiiUB illorum qui iii rcligione, et regulari vita,
l.catitudinis rclcceriiil verain habeiitcs inler sc cba- ei castiiate covporis, cl charitalis obedientia dies

lilalem, (]uam ego oplo de inea parvilate vcstiis suos usipie iii liiicm peiduxerunl. llorum esl regmini
firmiter iiduerere menlibus, sicul olim iiiilii anle- ca'lorum, quod labore acqiiisierunt, qui pro vobis
oessores veslri pia vpluntale promiserunt. intcrcedanl qnotidie, quatenus ad illoruni socicla-
Lociis vero h;ibitatioiiis vestra; mihi valde desi- teiii, Deo donanle, pervenire mereamini. Omnipo-
dcrabilis fuit, licct mi; conditio pcregriiui; cunver- lens Dcus vcstr;K unaniniilatis sanclitatem in ;Btcrna
salionis longc tnlissct ;i vubis ; (iiiamvis ciupore, sed D bcatitiidine adunare dignetur, Dcmiini fratres!
iiullalenus cliaiilalc, quia omiiia qu;e apud vos vide-

ham, sive in habitationibus do:iiornin, sive in con-


24 •> KPISTOLA XVII.

versalione vit;e regularis, vald.' niibi pbiciiernnl, el AD CAROLIU MAGMM.


ntinam iit Deo scmper placeat pictatis veslnc obe- (Circa annum 795.)
dientia, et humilitas, et regularis vit:c observalio. Laudat illum ii potentia swculari el pradiculione Ji-
II.TC cst laus vestra corani liomiiiibus, nt sive in ri/Ke teijis. lanquam reclorem popuH el doclorem.

vesiimcntls, sive in oinnihus inonacliic;e vit;c disci- Carpil errorem Adoplianorvm.

plinis liriuiier ncrinaneatis, sicut patres vestri, viri Veiiiente ad iios fllio nostro Candido, vcslro aiv

n /n sancli I'elri ecciesia. Plnres snnl rccksia', et cralo, ;edilicaliiiii fuil. Vid. iiolas nostias ad episl.
nionasteria plura saiicli Petii apusloli patrocinio di- 14. Pr;eseiis ergo epistola ad inonachos Wireniu-
cata ; inler li;cc reeenseliir luoiuisterium Wirense Iheiises seripta csl, iiiler qiiix Ven. Ileda. queio
it 'U Wireinutlieiisi; iii Anglia, (|uiid a beato lleiu'- tau(|u:iiii nia^istruin ac palroniiiii illiiis lcci landal,
dietu Itiscopo, nna ciiin allcro (irwcnsi ad alterain eiiunilus et cdiic.jtus fiiil.

i;pam Wirx :ininis, s^incto l':iiilo apuslolo coiisc- ''


gg lloc episiid^e l'ia);nienluin apiid Quori'el»-
,

m EPiSTOI-.E. 170
lem fideli servulo, iiiulium nos veslr.L' pio.-perilalis A tioneni? liicenle .\postoli) de iiostnc resuriecJior.is
anmintialione I.clificabal, nee non magna saliita- {;loria : ()Hi reformabil curpus liumililaiis nostnv
tioiie veslia; dilectionis dulcitcr rclicicbat. Lauda- confKjttrvlttin corpori clnri!alis sr.ir {Pliilipp. ti\, 2li.
liHis fpioque doiii alliUionc intiina; nienlis afrectum liiiim Deiim verum et iinum Dci Kiliuni in dnabus
fccundaliat. Insup^r iiioiitis pioliamcntis vcstrx au- naluris,divina scilicet el huiiuina, Domiiuim ni-
ctoritatis pro iiolils e\plica\it de^otioiicm ,
quam stium Jcsiim Chrislu.m regnaiitcin cum P. ir.' et
pura et sancla inquisitione catholica; fulei veritalcin Spirilu sancto pr.cdicanius , cl confitcmur, lion di-

exaniinare stuLiuistis, et scmper viam regiam, apo- \i5a pi)lcs!ale , ncc partita, qiiasi una sit m:jor
stoliea confort.itus pr;e licalion \ pl-.ino vcrilaiis scr- potestus, altera minor ,
quia divisionem et parti-
monc, vesirani asscruit prudcntiLim leiiere. Beata tinnem vera non recip t ;ctcrnilas, vel divinilas, qux
gens cujus est Domiiuis Deus eonini : cl beatus pn- esl iii Christo Jesu Dom'no nostrn, .\poslolo dicente:
pulus tali rcctnre exaltaliis, el lali pr;edicatore imi- Si ChiUtum noveramiis secui:dnm cnrnem, sej nnnc

nitus; et ulrumque et gladius triiimphalis polentia! jnnvnon noviimts {II Cor. v, 115); id cst, qiii nior-
vibrat in dcxlra et catholic;e pnedicationis tuba reso- lalis fuit in terris ea ralura qii:e luori poluit, niir.c

r.ai iii lingua. Ila it Uavid oliiii pr.vccdcntis populi rex loUisspirilalisregnat in (liiin.lat'.>,m;ij slalein ca;fs,
aDeoelectus, ot Deo dilectiis, elegrcgiusPsalmistals- B ipii pnst resurrectionein ait apostol s : Data est milii

raeli victrici gladio undiiiiie gentes siibjicicns, legls- oinnis potestns in c(b'o et in terra {Maitli. xxviii, iS^.

ilucDei eximiiis piK.ncatiir in populi) cxstitil.Cujusexi- Quaj polcstas multo ante Filio hominis dancla dicltur
iiiia filiorum noliililali' in sahili' niii;u!i, de virga flos a prophelis ".

campi et conv;dliuiii lloruil ChrisUis [Cunt. ii, 1),


' E?1ST0L.\ XVlii.
qui isiis niodo tempoiil iis ac ejusdcm nominis, vir- AD AtUtHMM l l'.VI'AM.

(.\iino 794.)
tutis ei fiJci DaviJ regeni populo sno co.icessil recto-
Commcndiil se gnnia' ponti/iiis,
itlumqiie prolilelur
rein et doitorem. Suh ciijus iinihra siiporiora [Forte,
licnrium saitcli 1'etri. el ejits
polcslalis hanedein,
superna] quiete popul.is requiescil Cliristianus, el simiilqite precalur, ul petitionibus suis per .Annil-
tcrribilis un;'iiquc geiitihus cxslal p:iganis. Cujiis de- bertuiu faciendis anniial.

volio a sectis pervcrsi dogiiiatis ndem cntholicam Beali.ssinio ei omni honorc digiiissimoel piiitifici
f vangelica oliditate iiuinire non cessat , ne quid magno .Vdriano papa;, humiliiiniis omnium sanct;i;
na\i el apostolicis inconveniens doclrinis, per clan- Kocle3i;-e filioiu.n .\i; iiuis alerna- bealitudinis sa-
destinas subrcptiones aliciibi uhoriii valcat , sed luiem.

coelesiis gratij^ lumine fi.Ics ubique fulgeai ca- Veneraiiilis aiqiie loio orbe lau.i;ibilis vestiae
bo-
:liolica. nilatis, Pater op:inie, pietas iiiilii idtimo sanct;u
Ciijus lumiiiis, licu proh dolor! qiiidam exloiTCS, servulo qiiantulamcuni|ue atUilit nduciani
Eccle!.i;c

Chris:nm cx Yirgine sar.cla r.atmii, impia lcmeri- ves:ram deprccandi cle;iieii;ia;n, iit ine, licet indi-
l:!le Deum vciiim, et [-"iliuin Dei propiium ncgare gimai, patern:c pietatis amore in gromivm
sanclis-
Qui error eousque, ul viJetur, lalenter
iiin linicn!. sinuu inlcrcessioiiis vestru; colligere dignemiiii.
Scio
(iuorumdam etiam fidelinni doctorum animis sub- certissime vcstrae devotionein Sanclitaiis pro populo
repsil, ut durum vidcatiir illjs connicri vel credere, jugiler tolius orbis inlercedeie Cliiis:ia:io : lanicii
Deum esse tanUim Jesum Christiiiii, qi;i sedct ad spocialiiis aliqiiid pro liis egisse, qiii vcs!r;i; almilali
dexterain Palris, et gloiia majestalis seipsos obnixa huiullitalis ohseciatione
iii p:itei-ii;e
commendam,
vcnturus est judicarc vivos ct morluos. Nec in spi- el niajore crcdulitate ad lantic auctoriti^.lis coiilu-
rllalcra nunc gloriam carnem Christi Dei esse ma- giunt suffragia. Scio me per sacri hapiismaiis art-
l.ilam, qiia?pro nohis pependit in ligno, contra ilhid iinalioiieni de illins esse o\IIi pa>lnris, qui jiro siii^
-Apostoli dictum, qui dc nostri corporis iiiimutatione ovibusaniiiiain ponere non duhit.wit {Joan. x, II)
;

ait : Seminatur corpits (iinmult', suiget corpiis spiri- quas etiam per aciitissimam s;ia! resurivcllonis glo-
late (/ Cor. xv, 41). Nec illain considerantes senlen- riain beatisjimo Pctio prinoipi aposlolormii,
liam, quia idem ipse a
U oh tri
Deo elecius mundi praedica- iiam magnlfic.-e dileciionis confessioneni, p.iscendas
lor, justorum resurrectioiiem discernens ah impiis, commciidavit {.lonn. xxi) ; cui etiani cdlo teirisqiie
dixil : Omnes qniilcin rcsurgemus, sed iion omnes ;eternam ligandi ac solvendi pnlestalem delegavit
iinmiitnbiinur (Ibid., v, 51). Si iiostris operihus sc- (.»/((»/(. XVI, 19).
cundum raodum meritorum spiritalis glori;e pro- Hiijus te, oxcellcn;issliiie P.iter, ut vicarium san-
i.iitlitur immutatio, quanlo magis coipoiis Chrisii ctissiniiB sedis agnosco, ita et mirific;c po;esta;is
clarilicatio gl iriosa csse credenda est post resurrec- ha^redem esse confileor. Ecce ego una sum roginii-
mim pag. 16-23 Op. .\Icuini coniiexum liabeuir cum i.giioramr.s, Hisi referen,i'a sil a 1 iiiitium ccppU\- ab
l-arte epistol.v quam
inte.main rcpvrir.ius toin. I Con- -Vlcuino (lispitjlionis advorsiis Kelicein ol Li pan-
cil. Briia:!ni;e pag. 139 .ithellitirdo, inscriplam,
q.iam duin, ad annum scilic.l 795 vid seiircnleiii.
vide infa. iTx-sens veiu fra-mentam ad Caiohim
Hagnum, Alcuini iJar.lcm pertinere ipse eon:extiis
"
2S Jloc loco epislolam, qua; apud Oiierce:a;:um
.
est 9;, Fiohen. li, ad Quemdam , .'.hrviv..r).''v.thm
wqiiitiir. Novain erroicm hiccarpeie
viilolur Alcui- esse censiii. Vid. nolam priureui.
nus. nomiullis (hiru u viiercliir conliieri vol
qiio.I
IMit. Quercet. 63, Canis. -28, Froben. 15.
'"

cretlerc : Cjrnem CUrisH in spiritatcm iiioiium po»t


Adriano papa: qni iiiiit ponlihcilnm .inno 7T-2,
'•

resurrcctionein csse mutainm. Qiir> ;i!i":n) (hla sii


el cMil anno 79.5.
PAT.tOI.. C.
171 It. K. AI.IIIM SKl AI.Cl IM UPKUll.M PAUS I. 17J
iiip vi',slii (i\iciil.i, si'il vaiile pccraloriiin niaciilis \ > EPISTOI.A XIX.
inorbiitu. yiiapropliT nie toliiin liix' ollcro Saiicli All TIIE<II'IIII.IIM.

tali, Pnlcr piissiinc, sanaiuliiin, ct nieiiicinuli poten- (Anno 794.)


liu, qnx' lilii posl loii^as sanctiiiiiin Palrniii series Laudut ilHun scripla apostoliciv /idei, et nb eodom ini-
lia'redilaria successione a Deo Cllnislo iradila csso trui ciipil.

ilignoseitur, nie julieas salulileid piclalis veilio a Optiino '•


Tlicophild his biii.c evangclie;e veritalig
pcccalorum vincutis csse sotuluin. Nain iiiilii cuni sanctarum qn;idrigx' virlutum, fideliuiii
discipulo, ct

evungclicac huinititutis rcgula lus cssc video diccn quudriga amicoruni ptena cburitulis navc trans AI-
(luin : Uomine, non suni diiintis, ul intres suh lectum piiias aquas dirigit saluteiii.

iiiJiim ; dic veibo , et siintibilur pner mens (Muttli. Aceepimns dignitalis vestr.x cliartam , vcre, ut
viii, 8). Uui ino.K, ul speiavil, invcnit ; ul credidit, :igiioviiiins, charilalis Itorihus depiclani, ac mcllifluo
.ucccpit. bcatis^iinu lingua oris veslri, in qua est spiritalis jucundilatis saporc rcfcrtam. Undc et nos
iclernjp nicdicina salutis, pcr qiiam cccli aperiuulur disciputi sanctilatis veslrx in ahundunlia rorillui
«i^edenlibus ! Nnnqiiani, obseero, hxc sileat : soinper neetaris, quod cx ejus greinio plcniler bausiiiius, re-
adinoncal et saiiet, sciuper aperiat perpptu;v beati- fecli, saliati, valde t;etuli suuius : agnoscenles coB-
iiidinis ad se confugieiiiibus portas. Doniinc Jc- B lesleni cbaritutis thesauruin vcslro suiricicntcr re-
su , fac eum long.-eva vatere et vivere prosperitate
;
condi peclore, et allluciiter inilc per lata lcrrurum
el qui latcm populo tuo delisli pastoiem, liniic pie- spalia, flumina saIutifer;B doctrin;c emitlere [AL,
ialis lu:c dcxlera nniltis lciiipoiiliiis conservare di emanure] , et arida justiti;e fonte sitientium corda
gncris, qualenus cuin inultiplici taboris sui mercede iirigare : non sepiigeno Nitiaci fluminis gurgile, sed
anle liironum tua; vcnicns glorire audire inerealur : scptiformi sancli Spiritus iimndantia vivenlis aquoR
F.Htjc, serre bone et fidelis, quia super pauca fnisti flucnta in vitam salicnliu scinpitcriium(Joaii. iv, 14).

fidetis, supra multa te constitiiam, intra in ginidium lliide el lucidissiiiin apostoIic;e lidci pocula nobis
Domiiii tiii {Mallli. xxv, 21). piiipinarc lurga pielate stnduisli, (pi;e eiiiii oinni

Jam aliquas pcliliones proprise necessiiatis moai charitalis avidilalc acccpiuius, et euiii inagiiu giatia-

Jiis quoque litteris insercrem. Sed quia ctectissimns rum aclionc potavinius. Ncc nnius purvissimi et va-

doinui niei regis inissus, filius cqiiidemmeus riis niolibus vihrunlis iii sole spureiiiam alonii ofleii-
eliaris-

simus» .\ngilbenus ad beatissimam siimnia; auclo- dinius iii eis, sed crystatliiia purilate niieaiilia : ita ut
siiperiii solis radiis noslri cordis lyebnos inirahitiler
ritalis vestra; dirigitur 26 palernitaiem, non cssc
iieccssc pulavi litieris exarare, quod ille vir fuletis iihiniinaverit.

et prudens melius viva voce, secundum mandaium C 27 "'Cc coiisideravimus diligentius, ei dcsidera-
domni regis, auribus Exceltenliae vestrae poierit inti- viiiius ardciitius ; tegimus s;ipiusei etegimus seni-
mare. Nam intcr ca?teras fidclissinioe direciinnis pcr, ct l.\'li(icati hiudaviiiuis Deum, qui sotila pietate

quani ad vos habct tcgationes, me;e quoque necessi- tale luiucn noslris concessil tcmporibus [.4/., tabori-

lalis poslulationes cidcm pncfalo i'egi;c votuntatis ]ju>\. Quapropter intcnlius prceamur, luceat lux kihi

secrelario commendavit: qiiem omnilius amicis vatdc a Deo dat;e s;!pienti;e cx corde cbaritatis tua; per os

fidelem esse probavimus, maximc vobis, ut vere di- vciiiulis Iu;e, nl omnis auditor ;vdifieelur, et solus

gnura esl, sanctissime Puler, ([ui vesiram taudabili oimrnini d;itor honorum gloiifiectur iii le ct per te.

voce bonitalem s;i!pissime domno regi sub prsesen- Sxpius ad iios eurral cbarla cxhortalionis tu;c, nec
lia multorum tcstium narrare sotebat, cl egregi;B eam Alpinum frigus vel viarum asperitas vd exun-
pictaiis per vos gesta, pura; fidei verbis, de vobis duiio nuiiiimiiii nllalcnus inipediat. Charitas omniu
proferre studuil, quatenus pi;c dileclionis lidem osten- siiperal, de ipia iluleisonus decantavil Psalniista :

deret, ct vestra; almiiatis ainorcm plurimorum meii- Aquiv muluv non poluerunt e.vstinguere cliaritatem, nec
libus ingcrerel. lliimina obruent illam [Cant. viii, 7). llta cx abun-
dantia cordis diclando scriliat, ul nos ex diligentiu
" Domni mei regis misaus. . . Angilberlus. Bis An- " I Kccitul hanc cpislolaiii Itaroiiiiis in appendiee ail
gilhertiis ad Adrianum papain a ('.;iroIo direclus cst. annnin 772, putatqiie ab Alcnino datani esse, ipiaiido
i'iiino amio 792 pnst sviiiiduiii Kalisboiiciiscm, qiio Curolus accepto eleelionis .Vdriani in poiitilicciii Ko-
reliecm llrgelitanum Koiiiam adiliivit. Iterumqnc mnnonim niintio .\iigilherlniii legalum Uomain mi-
;iiino791, posl syiiodiim Kiaiicofordienseiii, qiiaiido sit. Veruui du;e laiiliim lcgationes uh .Xngilherlo
iiiminim ad Adriaiium dctulit Cnpitulare udversus ohitiv, iit niox dixiinus et .\Ieniiins anle annuiik
.

siinoduni, quiv pro sucrarum imiijiniim ereclione in 781 aul iiiscipicnleiii, in Francia nioraiii noii le-
Siciva acla csl, ut halienl verhu Adriani in respon- eil. I Pugius lue. eit., queni elium vidc ;ul annum
sione ad (^arolum. Ilujus seeun Ue lcgalionis oeca- 775, n. I.
sione scriplam fuisse liaiie epistolam eensent Ma- * Kdil. Qiiereel. 82, Canisii (>(!, {•'robenii 1(5.
hitlo:iiiis lom. II, tih. xwi Aiinuliiiiii, pat;. ^t,'^. I>a- <Theopliilo. Tlieopbyhiclo fon;issis, episeoiK) Tu-
giiis ad aniiuin 791, iiniii. 12, eie., et alii. Tempoie dertino, (jui uiino 794 Kruneoforlensi cuneilio pr;v-
iiaiiiqnc priiiue lcgulionis, seii ;iiino 792, Alcniiiiis e\ scdil luiKpiain lcgaliis sedis a(Hislolie;v, qiio in hui)
Ihitaiinia nnniliim iii Krniici;!!!! leversns eral. Kl .Vlciiiiiiis facile (iiiii eo aiiiicitiain iiilre piUuil. Ilic
ipseAleuiiiiis iii Ineepislola li;iud ohseure iiinuit Aii- Thcophytuctiis a Kegiiione quoqiie et Mcliriisi unua-
pilhcrluin, aiiteiiii;iin liac vice Koiiiaiii ahiret, le- lislu Tlieopliilus uppellulur qnod coiOecluram nu- ;

galloiicni obiisse a|iiid Adri;iiiiiiii, cujiis iiide rever- slruin connrni;it.


siis bonitatcm sn-iiissime doinno reiji narrare tolebal.
173 EPISTOL.K r/4

legeiiiJi cedificenmr. lii calce vero chailuloc hiijus A liiviiia (ionanle graiia, iransporlare dignfniiiii : iii ot

obsecramus, quod iu capite oplaiuus, qiiatcnus no- e.o aiiinia; iiie;e salulem fialerna; intercessio;;is.jii-

btra navlgium vilrc sanclilatis veslra; oralionihiis v;miine habere inerear, ct vos a;teriiM retribulionis

guhernare digneris. ineiceileiii a Di'o pio cliavitalis oflicio digne accipere


a EP1ST0L.\ XX. inereamini. Oiiinipotens Deus exandial pictalis ve-

AD IISUAI.DUM. slr.e preccs, ct multis proJesse coiicedat, vobisque


(Anno 791.) perpctu;e pra;iiiia glori;c donaic dig;ietnr, charis-
Monaclios horlaturnd virtules; illorum pclitwncs a\md siini et desidcr;intissinii fralres.

regein se juvisie dicit ; illoruin se urationibus com- ' EPISTOLA XXI.


mendut.
AD QliOSDAM.
Doniini Dei Salvaloris niundi sanclissim* congre-
(Circa annuiii 791.)
gationi et pio Patri t Usualdo humilis levita Albinus
Apud Eboracenses Alcuinus suam excusal ahscntiaiu,
saluleni. cosdem liortalur nd concordiain cum Euiibaldo
Lauilahilem vestra; Leatilndinis coiiversaiionein el pntre suo.

condignam veitro noinini vitaiii lindaniiis, ct Donii- Sanclissimis in Cbristo alquc dileclissi;i'is ' fra-

nuni in vobis, qui lales siii saneti nomiiiis dignaUis o trilius ol liliis iii Cliristo sahileiii.

est hatiere confessores. Nec eniin IVustra speciali Vestris in Doiiiino pidrrciilius vaK:e congau(!eo,

vocabulo, Monaclii sancti Salvatoris vocamini, nisi desiderans vos procsenti lloieie felicilale ei pcrpLiiia

quia estis iiicrilis quod nomiiie diciniini. Iiiio et tani fulnra beatitudine. Ideoque sicpius de concordia
nobilis rex nobiles deliet li;ibcie miiiistros, morihus pacis, et de consilio sahilis admonere iioii desistc,

egregios, in pace coucordes, iii corpore (^aslos, iii


licel parvo ingenio, non tamen parva chariia.e. Nec

animo sobrios, omni bonitate c^^iiiiios, clarissimis milii tam cilo veniendi occurrit faculias, quaiii ve-

assuetos triumphis ; iion fuga vilam defendcre, sed slra flagilabat sanclilas, propler quasdam Ecclcsiie
in acie firmiier stare, viriliier piigii;iie, forlitcr vin- iiecessitates. Jam totiis vobiscum snni in desiderio

cere, qualenus cum gloriosa victuri;e palma a;terni prosperitalis vestra;, ctsi corpore absens, r.on tameii
regis civitateni intrare mereamini. Hoc conside- dilectione. lloc inaxime obsecro ul concordes sitis

rantcs, fratres, adhortaraini vosmetipsos per singulos cuni piissinio ^ Palre nostro, et limorem Doniiiii

dics, donec cognominelur Chiislus hi vobis. Et ad aiile oculos habealis, et quod ei placiuim sp^ratis,
finem liniuni cceptum ilcr beala; coiiveisalioiiis concordiler loquiiiiiiii, viriliter pirliciatis, firniiter

jieragite, ut unusquisque cnin A|ioslolo diceic di- roliiieatis. Nec aliquis veslva; nn;iniiiiitatis \isccia

-nus efliciatnr : lionum cerlamcn certavi, cursum con- C (iisrumpere valeat. Cnnslanler st;ite iii Dei limore.
summavi, /idem servavi : de rcliquo reposila esl milii diim ille misericordiier vestrum pnevidit honoreni,
corona justitiw, qunm reddct inilii Dominus iii illa die, qiii nnnqiiam dimiltit sperantos in se. Si qiia in
justus judex (II Tim. iv, 7, 8). moiibiis biiiiian;e coiiversalionis iiiter vos coriigon :a

Vestrae pelilionis ot vohinlatis addoniinuni leyeiii, siiiit, cilius cuni oiuiii inslanlia corrigit;\ ut Spiiiliis

({uanlum valui, fui adjulor, secuiidum qnod niilii Domiiii sanctus vobiscum nianere d gnetur. Et si

fraieriiitatis veslra; missus suggessil ; mihique ad- Dous, qui divit : Ubisunt duo vel Ires concjregali in
jutricera '^
Liutgardani piissimam iii Deo fominani nomine mco, ibi sum in inedio (Maltli. xviii, 20) ; si

•idduxi. Sed ohsecramus, ut sanclissiniis orationibns ille, in(|uam, in vobis est, qiiis conlra vos? Et si aiiior
vestris iioslruiu pro vobis laborem reiiuiiierare ili- illinsin corde vestro ardol, (jnis vobisiioeerepoleril''
per J Halielis sanctos Dei
gneinini. iSain oliin Angilramnuiii [AL, Engil- iii omiii bono opere adjulores,
ranimum] arcIiiepiscoiiUMi ct sancl;c capellx priini- si sanctorum vesiigia sequi to:a virtule studealis.
cerium nieipsiini vostra; coinmendavi sanciilali. Sed Memcntole, quales habuimus Patres, qui nos gentie-
modo quasi singulurum geiiibus [.!/., pedibus] pro- ruul iii Domiuo. lUoruni xmuLimiiii vitani, ut cuiii
volnlus obsecro, ul nie iii bujus vit;c salo nucluaii- illis aHern.B beatiiudinis participes e se niereaniini ;

teni pietatis precibus ad portuin peqietujc quieiis, D meique nieraores in sanctis oralionibus vestris silis,

28 " Edil. Qiiorcot. 79, Canis. 23, Frohen. 17. Liiitgardam, quartam, post obitum Faslrada; re-
<:

" Csualdo. Hoc noniine cum careret cod. ms. ginai, Caroli imp. coiijugem, quoe Turonis obiit an-
Saiicl-Galieiisis, Caiiisius dubilabal iium congre- no 800 (.innal. Fraiic).
galio sancti Salvaloris illud sil oratorium, quod J AH(;i/iYim)iHm, episcopum Melensem,
qui obiit
Liulpranilus rcx, tesle Pelro Oldrado archiopiscopo anuo 791. P\i;i.
Mediolanensi in cpistola ad Carolum .Magiium in Edit. Quercet. 87 ex nis., Frobeii. 18.
^'

palalio suo Ticini iii lionorem Salvatoris niundi ex- f Fratrtbus et Filiis,
Eboraccnsibus nempc, iiuod
struxit. Mabillonius tamen lib. xxvi Annal. n. 8 nul- colligitur ex illis verbis ileinentole qualcs kabuimus
:

lus dubitat, qiiin bie Usualdus sit abbas moiiasierii Pnires, qui nos genucrunt in Domino. .\ illos ergo I

sancti Salvatoris in monle Ainiaio prope Clusinum scribil, quorum prolitebalur communitale;ii, et com-
EtruriK urbcm. .\Iia tainen oliiii viro celeberrinio munem agnosceliat Patrc ii, lioc est, Eboiacenses.
duin Act. SS. Beii. S;ec. iv, part. i,
stetit sententia, Palre nostro, Eanbaldo, puto, se.iiore. Scripsit
i''

pag. 575, Usualduni iiostrum credidit fuisse abliatem igiliir Alcuinus hanc cpistolain, (iiini jaiii seciindo
inoiiasterii sancti .Naboiis apud .Melenses, quo:l aiili- iii Kranciam rodiit, ibiqiie ob quasduin I.cclesitv ncces-

quilus Cella novn saiicti Salvatoris dicebalur ; qii;e sitntcs, oppngnanclam scilicet baeresin Felicianain,
opinio roliiir ;iCoiiiit o\ iiieinoiia Air.;ilr;(ii i, qiii .^Ji;- delenliis liiil anle anniiiii 79lj qiio Eaiibaldus i'Je
;

leasis cCLlesij; arebiop! .oopus l'ui'r;il. o'iit.


175 B. F. ALni.M SEU .M.CriNl OPf-Rl M PARS I. ilb

vesiniiiKiiie niiauimilalcm iii oinni tipiMC bono oiiiiii- A i" c.ii"''!:' iiosini iii viilisiis, oblivisccrr noli. Seiiio-

|ioleiis lK'iis proliiiTO roiicoilal, tlil('i.ti->simi IVali lihiis cl s.ipioiilibus iitoio oonsiliariis. Itccordure

KIMSIOI.A Wll. U(iho:iiii liliiim Siiliiiiioiils. Oiimis lasoivia limge sit

All (Jl I MU\M. ,T coiisuoLiiiliiio liia. Siiit til.i vorha iii vciitato, mo-
Filium el peicgiimitivnii socium iiil virliiles flimiilnl. rcs in honcslale, corpus in castitale, hahitus in reli-
Memornl et commcmlal siifiienliif slniiuim ; doclri- gioiic, cihiis et poliis iu modestia, el tempora statnla
iins olUn dnUis in memoriiim reruciit.
id iii t|iio a^oro (loho:is. liiiliscipliii:it:e loi|uol:e KU:i
PaliT tUio, pai-itiriis |u'regiiiio, niagisler iliscipiilo,
assiiescal os tiium. Siiit tibi vcrba siniplicia sine
socius soiio pcicgriiialionis sciii|)ileiiiam saliilcin.
juraineiito, vcrilate plena, sapieiitiic sale condita.
Ma|j;iuiiii iiiilii, lili cliaiissime, ile vcslia sahile
Cor judicet, anlequam lingua loquatur. Miilliu sunl
ol piosperilalc ilesiileriiini est. 1 leo liucras cxlioi-
iuviiliiC ct porridi:i' liominuni ;
plurimi siiiit aniioi in
laiionis niea! vlce vcrboruin palcrniu pielatis vobis
iiiciisa, et r:iii iu iieccssitale.
tlirigere stiului, obsecrans perpelu:B nienlis dilc-
Qiiid opiis osl plura scriherc, dum oplimc nostis
ctioiie, et tota virtutis iiitoiitioiio boiiui te lialjcro iii
qiiiil s;cpiiis in oor charilatis vestrae suadcre solebam.
ooiilis, ot iu inemoria, i[iialeiius illios piissiuia iiiiseii-
Kx iiioritis ohedienti;c palerna henediclio (iliis, ut
oorilia te oustoclire ilignotiir inier ailversa el iiitcr
|{
loor, cveniol. C.oiisidora Rubon, memcnto Judam,
prospera, ut via regia pergens ail perpetua; civitalis
de uiio patre ct matro genitos, c.x diversis merilis
portam pervenire ineroaris. Sil lilii Cliristus iii ore
diveisas hahcntcs boucdiclioncs. Petrus et Judas
et oordo, et opcris constanlia. ^oli puorilitor agcre,
aiiiho in aiioslolatnm siiut clccti, sed non aniho p:ui
ct desideria juveuilia seclari ; sod perlcotus cslo iu
devoiione socuti simt Domiuuiu ; ideo iste clevalus
omni lioiicstatc, contincutia cl inodcslia, iit lauiletiir
csl in priiicipatum apostolalus ; ipse principi da;mo-
Deus in opcre luo, et non rcprchendatur paier tiui
iiioriiiii Iraditus. Slephaiius ct Nioolaiis in ministe-
le geuuil. Lsto sohrius iii ciho ac potu, saluii tu;e
rium altaris icqualiter electi, sed propter dissimilein
magis provideus tiiiain dclectatione carnali, vol va-
fidem dissimilis eos consecutus cst fiiiis. Plcn;e siint
nissima hoininum laude, qn.v. iiou prolicit, si Deo
SoripHir;e doonnicnlis ohodieiili;e ;
plcnus est mun-
displiceant attus tni. Mclins cst Doo placcie quam
diis oxeiiiplis, qiiiil oiii ox humililate obedioiiti;\; evc-
n striouihus, paiiporum hahcrc curani qiiaui inimo-
nisset, (nioruiu copiosam nuillitudiiiom cxuporat Re-
nim. Sinl lihi lioiiosta convi\ia, ct conviv;c rdigidsi.
dcmploris nnstri niirabile exemplum, de (|uo Doctor
Kslo s.^nior iii liiorihiis, qiKiiiivis jiiiiiiu- in aiiiiis.
gentium ail : lloc seniiie in vobis, quod et in Chrislo
Nimia qiKcqiic noceiil.
cum von rapiniim
Jesn, qni in forma Dei esset, arbi-
1'
lialia inliriiKi est palrii, ct cscas gciierat noxias.
C Iratns est esse se iviiniilem Deo, sed semelipsnm e.rina-
Uoirco caulissiiiia ooiisiiierationo videas, quid, quan-
formnm servi ucripiens ; obediens Pntri usqne ad
iiivil,
do, vel qualilor, vcl qiiihus iitaris c;i;is ; et maximo
moriem mortem atitem crucis ; propler qiiod et Deus
chriclalis assiduitalom dcvila, quia c.x viiii ciilorc
cxiillnvil illum, et dedil ilti iiomen, quod esl super
febrium ardor ingruere solcl supcr iucaulos. omnc nomen, ul in noinine Jesn omiie genu llectatur
Ticdet animus nicus multum pro ahscniia Ini.
eivlcs.iiim, terreslrinm, el inferornm, el omnis Hngua
quam dulcis vita liiit, duni soilohaiiuis (iiiioti iiilcr
conlileatur, quia Jesus esl Clirislns in gloria Dei
sapicntis scriiiias, iuier lihroiiim oopias, iutor \eiie-
1'alris {Pliilip. II, H-ll.)
randos 1'alrum scnsus ;
qui.ius iiiliil tltduit (|uod roli-

giossc vili.e el studio scicnlix deposccbal. 1'tainur


'
29 l'^PISTOi.A XXlll.

laiiicu sorle pnesonti seoundum virliitoiu auiiiKC, ii; \I) rlUTnrS SVNCTI .M.VRTIM TlROMO.f. CIVIT.kTIS.

gralia conlidcnlos diviiia, qu:c nos niiiii|ii.iiii tlcro- (Circa aniiiim 7'Ja.)

liuqiiil, si totaiu speni ponamus in illani. Ego veio Ciim illis esse cnpit, eosqne liorliilnr ml v.rlntes mona-
cliis conveiiientcs.
licdiosus ct tristis desidcrahilent vcstr* faciei pra;-
siolalior aspcctum, ignorans si le venientem vitlere Sanctissimis in Clirislo fralribus, el bealo Mai*-

mcrcar vol si tu iiic vcuiens iiivcniie iiieie;iris oc- liiio confessori Cbristi sorvioiirihus, himiilislevila.M-
; ; .y

cultfi siiiit cnim jndicia Dei : pncparot sihi umisiiuis- ouiims s .liilcm.

que himpadcs ardcules, ut quacuiuiue liora spDiiso l'.\ quo vcslram loa:itiuliiio:ii soirc noliii, seiiiper

oociirrcre juhcalur, cum luce hoiiorum oporum tha- iimarc voliii, quia sanclitas veslra cordi meo aino-

lanium a-torni regis Intrare mcreatiir. rcin infnndit veslri , oplans unus esse ex vohis. l't

Si qiiid in nohis hon;e oonsiietu.riiiis vidisti, li:ii!o si merilis esseiiequivisseiii, cbarilato lamen fralerii:e

scqucre, ut beiiediclionciii Dei cx ill.i liabere nieicii- (lilrotlonis coiijuiioliis esseiii, i|u:ilomis iii dle niagiio

ris si quid vero erroris el inipii tramilis, buuo losiirrcotiouis oiiiniiim particcps essem eiiruni, quos
;

liorresce el fugias ab co, ne nostris poccatis noliis- laiiliis paslor siiu regi pr.csciitabil. fclix fainili.i.

cuin involvaris. Cursns (piotidiaiii synaxeoscum ii.is- t:Ui giiiidcns pastore , lalem liabens lii dle Dom I

sarum sulemniis el ••giliis sanclorum quolidiano nsii, doclorcm [Edit. ductorem]! fclx qui ejus loiavoluii-

" Slnonihns. I,o;,'oiidiim forlassis hislrioiiihiis, (jiii- scrlplam fuisse. (Ajuiil Krolien. cplsl. 230.)
liiisllmiioiiiiii siiiiiii ailiiiiiiluiiiiloloi't.ii'isii|ii':i iiiipisl.
l> lliiliii inlinna est palria.eie. \ ide. (|u:i' nolnvimus
':!l.'i ;tiiiiio li)l) tlixil ;
biiic sus|iioio uriii posiil, haiio :id o|iist. 17)7 iiilor iiolas.

cpiiliil.Mii iid cumilom lloiiioriini soii .Sii^ilboililiii Kdit. yiiciiei, 51, Ciiiiis. |.\ Froben. 19.
1 1 1
KfnTOt.i:. ns
lale seq uliir vesligi:i , m iHins iiiluereiis prLCceplis A Q"ia q"' arborciii plaiiUil, iiUTecliiu lic liiictu illius

ij.oiiis mereatur con^ociari glorise. Ut lioc fieri va- ;iccipere cogitat. Habeie adolesceiUcs quasi filios,

vos sa-culi conciipiscentia, imlliiin carnale (junlcnus illi vos haheaiit »1 pntres. Exempli» houis
leal, nulla
nec veslr» sabilis vosmelipsos ilos inslriiiti', adnionrle iit charissinins, c.Tsligale ul
desideriiini ahslrabat ;

negligeiiles esse decet , nec paratam vo!iis in Deo ciiiisi^rvos ;


quia 30 ''*c est fralerna charitas, ut

gioriam parvipendere. H;ibetis enim Dci gratiam auxi- omnes qi:asi vosnietipsos ail coioiiani supern.T! Leati-

linntein vobis, et raagnum iiUercessorem, sanctum tu linis perducere studealis.


Ailolesceiites vcro 'seniorihus qiiasi patribiis sub-
scilicel Marlinum, dcprecantem quotiJie pio vobis :

di:i eslote (/ l'etr. v, 3), sicut de r)e;i Christo legilu.'


quia iii ciijiis servilio qiiotidie st:Uis in douio
siia illiiin babelis in ccelis orniii Inia sulTragiUo- iii Evangelio ,
quoil siihditus essct siiis p;ueiiti'. us
,

rein. {Luc. II, 51). Si veio Dcus hoiiio et Doniinus omiiimu

Qiiapropler , dilecfssimi fiatres , diligentissime siibditus essenon dedignatur liomiiiihus, quanto ina-
conteuilite, ut siepius vos invenial visilatio sui san- gis et vos, pueri et adolescentes, subiliti esse dehetis

ctissimi Spiritus in laiidibus divinis vigilanles. Iii inagistris vestris, ut per illoruin l.onain doctrinam
luco iii quo elegit sihi lequiem dulcissimam, sic fun- proficere et norere , el exaltari in Ecclesia Cliristi,

dite preces vestras, quasi pnesente Deo loqiienies ei ^ et ad viiam Kternani cuin illis, Deo donante, perve-
sancisejus. Nec sil aliud iii corde , aliud in ore; nire mereamini. Pro me semper inteicedere digne-

cuia bomo au^lit quoil os loqiiiiur, Deusinspicit (|iiod mini ,


qiiaienus vcstris precibus veniam meorum
«or cogital; quia cor conlrituni el bumili;\tum Deus merear accpeie pcccalorum, el amahilem vo! iscum
i.on spernit {Psat. L, 19). El oiiinis qui se biimi- iii liie novissiino Doniini noslii J^sii Cbrisli audire

liat, exaliahitur (^iic. xiv , 11). Per humilitatem sentenliam : VcHifc, bciiedicti Putris mei, percipite

vero, o' edienliam et cliaritalem nionachus cocluin reiinum qnod vobis paratum est ub oriiiiiie muiidi

ascendit. {Malth. XXV, 54).


Non est igitiir laudabile in veslMiiciitis haiiiliiiii Vos ;eteriia Dei conservel gratia, fralres,
imilari Dairiim, sine observaiime inaiHlalonim qn:v. NoBiinis alque mei memores sine fine valele.

illi statuerunt Dco servientibiis. Qiii foris in oculis b EPISTOLA XXIV.


.ID I.EONF.M III PACVM.
Iiomimim ovis iii veslimenlis \u\m cupit, inlus anle
coiipectiim Dei per cordis (Aiino 796.)
secreta esse eontendal,
(juo;! foris aute boniiues pulari cupil. Commendat se summi ponlificis, tuniinam ricarii apor
slolorum et Ecclesia' principis, apostolicce sollicitn-
l.haritas igitur quam Dcus proeccpil duplex esse dini per .ingilbertum.
debet , id est Dei el proxiiui. Una qnic supra nos G omiii bonore nominaii-
Domino heatissimo, alque
est, id cst Deus; altera qiiic jusla nos esl, id est
do <^
Leoni papae, buniilis levita .\lbiiius ;ctern;c in
homo. Deus ex toio corde et ex tola aiiiina el ex lota
Cbristo glori;H salutem.
diligatur virtute. Proxiinos vero sicut nosmetipsos Suscipiat, obsecro, sanctissima pietas veslra, Pa-
(Jiligamus(.Wn«/i. xxii, 37, 3'J). Si qu:erat qiiislibel,
ter charissiine [.4/., gloriosissime] , benigno aniino
qui sit proximus? omncm Christiamim intelligere nostnc parvitatis liiterulas, et me devotiim vestra'
debet, veluii in Evangelio I-gimus de Samaritano,
dilcclionis famulum agnosce. Seniper sancta; Roma-
qui vjlneraUim adjuvit {Luc. x). Ilem obedieiitia
n;B sedis bcalissimos , quaiituni valui, principes el
duplex e>se debel , id esl , et n:ala iKin faccic quoc
pastorcs amaxi, cupiens illorum sanctissimis inter •

piuhibenliir, el bona faeere qij;c iubeiitur. Et li;cc


cessionibus inter oves Cliristi numerari ,
quas Deus
duo, id esl charitas et obedieniia, cimi sumiiia Chrisliis posi resurrectionis sua; gloriam beato Pelro
jiibentur humililate iinpleri. Haec simi iria pra;ccpia
piincipi apostolorum pascen !as commemiavil. Q od
qua; aperient monacbis portas coeli.
Vi re dignuin esse fateor, omnem illius grcgis nuilti-
His itaque quasi radicibus aliae succrescnnl viiiii-
ludinemsuopastori, licet ih diversisterraruni pascuis
les , quasi rainoriim fertililas quibus fruclus vit;T;
,
[j
coinraorantem, una cUaritatis fide suhjectam essc, et
nascitur .Ttern;e. Nec ine, rogo, sanctissimi Patres
sicut pio pastoiii comlecet, magnani comniissi sibi
cl fratres , proesumpluosum sestimate, cur vohis b;cc
giegis curam habeie , et sedula pietatis adinoni-
scriberem. Cbaritas mea ine compulit " in has pro-
lione et sanclitatis inlercessione proevidere [.4/.,
rumpere .ilteras; optans vobis onmia hona a Deo providere] , ne aUqui ex illis per proecipitia crro-
uari [Can., donari], ut iii sajculo bonorem habeatis rura a \\a veriialis et perpetuae pascuis vitoe exor-
cuin lioininibus et in futuro saiculo vilam Kternam
bitare incipiant. Gregis sanitas gloria est pasto-
cuiii sanctis Dei. Vos vero seniores in spiritu nian- ris , el muliiplicatio illius merces octerna.
suetudinis, sicui Apostolusprwccpii, juniores
vestros Ecce tu, sanctissime Pater, pontifex a Deo electus,
admonete, qiiia illorum salus vestra est merces (/ vicarius apostolorum, hwres Patruni, princeps Eccle-
C.or. IV), illorum eruditio vestra est remuiieratio. si;e, unius i-ramaculatoe columboc iiutritor. In le fides
'i
Cltarltas me compulil. H;ec verba satis inmumt ' papa-. Esl hic Leo papa III, qiii post ohitum
f^eoiii
banc epislolim a;ite sciiplam fuisse quam nio- Adriaiii papoe pontificatura iniit anno 79.'), festo s:inct!
iiacbis illi-, praeficeretur Alcuiniis. .Mabill. lili. xxvi
Slcphani protomartyris, iit leferl .\iiasla.~ius in Yila
Anii il., n. (.7.
.\ih'iani. Obiit vcro anno 816.
' niiercci. 'i, C.-.nu,. "27, irro!;cn. -20).
; ' ,

»~0 n. F. ALItl.M SIOL .\LCU1.M OPKKLM l'AKS l. 1,10

rcsplcnJeal, tU v.itio fiilgot, tluiit.is abunilel [M.. A >


LPISTOLA XXV.
respleiidcat , fiilgeal, iiliun(lct|. Congiega iios lilio
All IIUM.ISSIMIJH FII.ICM IIUMF.Itl H (ANGI.I.blJlTtl!).
ttaiicl;)' Uci KcilbiiC patoiiKi' iniscralionis anVilii.,

tuis sanciissiinisoralio;iilnis ct ilulc ssiinis sacianiin ( Aiino ~\)(i.


)

litleranini exliortitionilnis, intra liiinissiniiini Kccli'-


Commendat sui memoriiim iid piitrocinin sanclorum,
si;c solidilalis ovite, iie ati(|uis e\ noliis crrabiiiulns cl. n( ivs (?cc/('.si«,s(iiir piiUliriliulini.^i sibi iiffcrul,
liipiiia rapacitalc foris invciiialiir (lcvoranitiis. ^ain inntut.

splciulentia ciitcslis iiiitilia; agniiiia, nati\italis Do-


[)ntcissinio lilio vir lluctivagus saliitcni.
Uiiiii iiosiri Jesii Clirisli gaiulia jiriino pastoriliiis,
Te abcinite tenla\i sa'piiis ad portnin slaliititalis
i[iii supra suos tlcvote vigilariint grcges , iiiiiiliare
veiiirc ; seil rccloi rcniiii el (lispensator aiiiniariini
>cncnint. Kcce tiiis sanclissimis vigiliis ail paslora-
iiieduin concessit posse ipiod oliin fecil vclle. Adliuc
l,'iii sollicitiKlinciii, prolialissinie aicliinuiiutrila, aii-
ex radice cordis nasceiites cogiiatioiiuni rainusciilos
-elicas a siipcriiis seililnis visitalionesastare min dii-
ventus tcntaliunuin llagetlat, ut cunsolalionis llorcs
liilanius, qiioruni anvitio (jiixcnnqiic (liviiiain popo-
ct icfectionis fructiis milriri iieiniivcriiil. Tola iiocle
sccris pietatem, impt-lrare te posso crediinus. Unde ,, ., .,
,....,.
.

,..
fgoulliniiis sacraiissi.iii
, n lalioranles iiilul ceniiniis iLuc. v), . (luia necitum iii
ovilis vernaciitiis, et nior- 1> .. . .
' . .^ . '

litiore Jesus stclit, prxcipicns in dcxlcrain navigii


liida peccalis oviciita , spo pricciiiua' iHuiilalis vcstix
rcle iiiilti.
31 :iniinalus, aiite sanclissimos pateriiitalis tua;
pcdes aiiiiiio piostralus siippliciter dcposco, qnale- 1'alrocinia sanclonini non (ditiviscere. Ues occle-
iius (liii-sirna [Al. dnrissiina] peccaiornm meornin siaslicic putchriludinis oculis occurrcntes noli neg';-
viuciiKi pcr ccclesiastlcam aposlolica' anctorilalis gcrc ut acquiias. Nostra riisticilas avar.'^ est de tali-

potestalemsolveredigneris, etpalerii:ei)ietMtispieci- '"'^ ^eslra noliitilas larga est dc oniiiibus. Mcmor


Ims cursiim vitx nieic (|ui rcstal ad pcipctiKe piirtas ^*^" poetici pricsagii :

( ivitalis dirigcre sliidoas.


Si iiiliil aiui!eris, iliis, Iloiiicre, foras.
Graiidia posco qaideni, scu cliarilns grandia novit
(lare. Poscenlein pro fitia » viiliiani Chrisli clemenlia Hoc (lc le lno(|iK' ilinere prophclaliim essc, quis du-

iionspernil, sed ail mnlicr, maijna es /idcs liilat ? Si Cbristiim Sitiylla, cjiisipie hiliorcs pricdixit
: liia

fuit tibi, siciit vis [Mnuli. xv, 28). Fi !es inc liorlatur ventiiriiin , cur iioii Naso llomernin (•jiisqiie itincra

Ir.cc posccrc, spes conlirniai impcirarc charitas,


pnececiiiit ? Paululum propler rcfeclioneiii aniini
;

credo, negare iion pr.-csiimit. Cliristiis pro iioliis, cuin rhetorica lusi lepidilale.

inimici cssemus, mori iion diiMlavit : quanto magis 32 Sci' "' ilcruin ad seriein riigo-a froiite rever-
le, Paier san;te, pro amicis oraie vct.e creiicndiiin lar, te vero niianimein deposcens amicuni, tc cusl'^-
est? Sub te paslore aiigi>atur grex Chrisli. Tn coii- dem animi obsccrans, ut cnnsilium sahitis aniitaru:»!
solalor niirrentiiim, adjuior l.iborantiiim , spes ad noslrani c, ciim suffiagiis sanclornn, .(iiosioloriim ;i

U' ctamaiitiuin, IiixviLe, reli^ionis deciis. Lociis in Deo depreceris. Nam nos anihos , iit recognosco
(pio slas, omnibiis tc hoiioialiitein facil, ct iiKiriim (predam neccssilatis catcna constringil, et libeio
nobilitas hiudabitem et piel.itis devotio amaliilcm. ciirsii votunlatis castra intraie non perniitlii : nec
Kt qui sedeni sanctoriiiu lenes Patnim, coriim cxcm- pst, (pii conipedes runiperc valeat, nisi qui inferni
j'.tis inlKcreas semper, iit cnm illis miittiplici laboris fern^a clauslra conirivii, ipii est via ct verilas et viia
jiicrcedc iii Domiiii Dei tiii gaiidia iiilrare nierearis. (Idtin. xiv, (i). Yia pergentibiis per illuin, vcritas ve-
Isle litins ineus cliarissiuiiis i'.Viigittiertus[.l/., Engit- nicnliliiis ad ittimi, vita nianentibiis iii illo. Qiiid ha-
lierius] vobis paiefacere valel iiostrx parvilaiis erga beo ptiis scribere, (|uia omnia neccssaria nosli? Jnxla
apostolicam scdem devotioncm, ctiain cl voluntalis opporiuniiatein porlantis semper dirigc niihi litteras,
iiostra; pelilioiiciii, (pieiii vestr;c pietali valde lidelem ut sciain de prospcrilate toa et itinere tiio"'. (|uando
esse agiiovi : et ideo iioslra; iiecessitatis cansas itti ,
vel qiio venias miserante Peo.
injuiixiiiuis, iil per os itlius pietalis vcstr;e aurcs inei
Prospera cimcta,precor, faciat lihiCliristiis, lloimMi'
cordis ;iudiant ohsccrationes.
Qiii te conservel semper, nhiipie \ale!

a
Poscenlcm pro /ilin viduiim. « lla ex coiijecl(ii;i
siis est eo .\ngilbertiis, clo. , niininim clica initiiiiri
corrigo, ail C;inisiiis, ticct maliiii Icgcre posccnlcm
pro filin i.hanimiiim. Qii;e :in \idtia riieiit, iion
:
aiini 7!)(). iMiBiiioN. — Vid. epislolas (!aroli ail llo-
Cdii- nicnini seii Aii};illiertuin, ot ad Leoiioni pii|)ain in
stal. Culet nis. posccutcm pro filio ridutr.
it;i li:il)ct :
toiiio \CVIII P:itiolii-i:e.
lllii diii) distincla iniraciita (onjnngcic vidctnr. i
' Kdit. Ouercct. '>!. Frobcn. '21, Canis. i(i, collala
'• .iniiilhcniis. ILcc leilia Aiinilticrli Itoinam eral
ciini co.ld. niss, Sallsb. el simcti Finnieraini.
legilio. I.ci) |);i|):i sl:iliin a siia clccliDiie llarolo, iit lliitcrc liio,
•'
Koiii:ino scilicel. Aiigilliertiis , diiiii
eniii sibi (lc\iiiciict, |icr siios lcg:iliis (l;i\es confes- .'Vlciiiniis in C:dliam rediit, ler Roniam proleclus esl,
sioiiis sancli Pelri ac vcvitliim l(i)iii:in:e iirbis cnm iiciiipe aiinis 7!l(, 7!)(l cl SOO, iit siipia divinms, qii.i
aliis iiiiiiicntius inisil n)-a\ili|iii' ut aliqiiciii c\ siiis
;
C\ lls :imio (lal:i sit presciis epislola incerliim 04l,
opliinalitiiis Itoniam mittcict ipii pii|)iili Kiiimiiii
,
M.iImIIdiiIiis i ::im r('ci'iis('t aiiuo TtXi.
iiov;i lidei et siihjcclionis s^icramenla cxciiicicl. Mis
EPISTOI.-E. <S^
tsi
A gitiir eiiiiii in luclio, quod in Epliilliico conscribilur,
«EPISTOLA XXVI.
luijllSmodi veiSlIS
AD ANtEl.DF.RTLM PRIMICERIIM PALATII PIPI'1M RELIS.
:

Ai sacrit nposlolonim limijia pereijriniinU-m cominen- lii e,u ) iims|Meiia llamniaiiiiii 1:iimi>:,(Ii> cfrnit

dal Angiiberti fiivoribus , el sacras sibi reliquiiis 1'iociirritm liilgere lubuin, upcine igiiibus ori.
mitli postutid. llein Ambrosius in Ilyinno Paschali :

Fiilcli amico et veiier.iliili '' .\iigiIljeilo priuiiceTio,


Ei naii nia famulum provocaiis,
humilis lcvita Alliiniis siiluleiii.
Riibiim ron pprlas spineam.
Mcmor condiclx inler nos amicitiae has litleras
(uiii sis jgnls concrein9iis,

vobis dirigcre prsesumpsi, dcprecans ut benigne ha- Non uris qiiod illuminas.
rum porlitorein "^
llllerarum suscipere dignemini, ct Ilem grainmalicus quidam ita ait : < Iteiii feminina
percgrinationis illius viis domiiium'' Pippinum regem buius secundic declinationis numero plurali carentia,
subvenire deprecamini. Uegiim vcro merces in inisc- regnoriim vcl arborum : lijnis, cijpnis ,
populns,

rorum juvamine, ct maxime peregrinorum , sacra cifpressus, ulnus, (raxinus, rubus. « Item Uoiialus
sancti Pelri principis apnslolorum limina petenlium, de arboribus dixit : < Neulro fiuetuiu; ftminino
nnigiia apud divinam coiistat csse clemcnliam. Iiisu-
ipsas arborcs sa^pe dicimus. « Nola, quod swpe dixit.
per, charissime fraler, devotissime deflagito, ut dona ^nn scmper. Paterius veio, ex verbis saneti Grcgorii
dulcissiina, el milii mulLum necessaria, id cst, san- " p^pj^^ niasculiiio posuit i Nam per succensum ru- :

ctorum rcliquias mihi vel aliquas transmitlere cures. fciim Moysen alloquens, quid aliud ostendit, nisi quod
Hilarem enim daiorem diligit Deus (// Cor. ix, 7) ;
ejiis populo ductor fucrit, qui et legis flammam pji-
qui le abunJare faciat in oinni bono, ei iiiler saii- ciperel, et tamen peccali spinam iiequaqua:ii vit:i-
ttorum gloriam conslitual, quorum niili'. reliiiuias
ret? 1 Item Isidorus in Commentaiio Geneseos :

lua benevolentia dirigat. Floreas, flli, virtutum co- I Quod vero Dominus in eodem rubo apparuisse le-

ronis, sapieiilia; decore, et sancla dilecllone ad Deum, gitur. i Arnovius in confliclu quem habuit cum Se-
etbona lide ad homines in a;ternum rapione, ruhum posuit masculini generis, diccns :

«^
EPISTOLA XXVIl. Et sicut vere rubus flamiiiam habuit, sic vere pas-
AD HOMERUM (a^GII.BERTI M). us est Filius hominis et sicut vere non iitcensus est,
(Anno incerto.) sic vcro non passns est Filius Dei. » Josepbus quo-
llitlit tolutionem binam qua-slionum grammaticalium que in Ilistoiiis dicit ; « Et facto sacrificio, Moyses
a reye sibi propositarum.
populo iuinistrabat juxla riibum, qid flammam ignis
Flaccus Albinus Flavio Horaero optat salutem.
evaserat. > Ilem Virgilius baud contemnenda; auclo-
Miror cur Flaccinoe pigritiie socordiam scptiplicis
ritatis falsator :

sapientia; Jecus, dulcissiinus meus David, iiiterro- G


gaie voluissel de quLicstionibus palatinis; emeiilKque Mella fluanl illi, ferat el iMbtis asper amoinmn.

iionien milili;e in castra revocare pugiiantia, ut hi- Tamen si aspera essei, potuit per synalcepbam ver-
multuosas militum mentes sedaret; duin sxcularis sus stare. Priscianus vero veracissiraus gramniaticx
lilterature libri ct ecclcsiaslica! solidilatis sapientia, artis doctor, de riifco ita ait < Specialia uniuscu- :

sicut juslum cst, apud vos inveniuntur, in quibns jusque arboris nomina feininina sniit, excepto olea-

ad omnia qua; quajruntur verce inveniri possunt re- stro,quod tam forma terminationis, quain declinatio
sponsiones. llanc tamen duarnm parlium oratio- prohibui t esse femininum Nain si(er, quod est neutrum .

nis discretionem ,
proul potui, consideravi. Cur- non 34 est inter arbores ponendum, sicut nec ru-
rens per priorum exempla doctorum, inveni illos bus. > Inter hos vero auctores vestra videat pruden-
quoque in his partibus sibi dissentire. Idcirco visum tia, quid sequenduni sil. Possunt enim quaidam cx
ii pro n,
est inibi in vos miltere bujus examussis [Forte, exa- his exemplis vilio scriptoris esse corrupta et

ininis] auclorllatem, dum cognoscaiis illorum sen- vel etiam a pro ii posila. Tamen certius vidclur

tentias, vel in construclione parlium vel in regula- masculinum esse quam femininum.
rum proprietate Secunda vero interrogatio fuit inter de, dis el des,

Prima interrogatio fuit de rubo, cujus esset gene- D an debuisset esse dispexeris sive (/?spexeris? Esse
ris? de quo nomine diversa invenimus exempla. Le- non potest propter sequentem s, qu;ie exigit dis ul

Qtiercet eail. -42, Caiiis. 51, Fioben. 22.


" 783, libro vero xxvi, n. 44. ad annum 79G recensct.
Angelberto primicerio. < Is adscilitio nomine di-
t' Nihil inde certi stalui potest. Nos eam jungimus cuiii
etus llomerus, aniio 78-5, in aula Pippini llalue rcgis aliis ad eumdeiii.
florebat , ibiqne primicerii pablii imimis gerebat. 33 <^ Harum porlitorem. Fordradum presbyleruiii
Aniio cireiter "87 Berlam Caroli Magiii filiain itri- m fuisse eolligi posse videtur Mabillonio, cujus iioiiitu
nionio sibi copnlavit. Circa annum 790, uxore Berta e.xpriniitur in epist. 210.
conseiitie ito, secessit in monasteriuin Centulense. •i Dominnm Pippinum, filiuin Caroli Magni regeni
Anno Felicem Urgellitanum Komam peiduxit.
7'J2 Canisius. Basnagio, ut ct Petavio et Bol-
Itali;e, ait
Aniio 794 acta concilii Fiancolordiensis Uoiiiam de- lando verosimilius Pippinum hunc Galliarum, non
tulit. Aniio 796 Roiinim missus est a Carolo ad Leo- Ilali;E regem fuisse viJeuir. His tamen repugiiat
nein III papam. Anno 800 Caruliim Uoinam eiiiitem ipse tenor cpistoki! quse direcla est ad Angilbertum
comitatus esl. Anno 811 Canili testaincnto siibscri- in Italia e.visientem, ut pote cui portitoreiii littcra-
psil. Die 18 Febr. aniio 814 obiit. « Boiiqiiet Script. rum ad limina Apostoloruin petentem comniendat
Rer. Gall. tom. V, p.ig. 408, not. (6). Mabillonius (Mahill. Act. SS. Saec. iv, part. i, pag. 94, ^i).
cam ppislolam in .\niial. lib. xxv, n. 38, ad annum « Edil. Qviereet. 27 ex ms., Froben. '23.
: ;

IS". B. K. ALUIM SEL AIXLI.M aPtULM l>.\ftS f. JSl

l'r; i.';iiiii; vuU. Sed iiiier (/f ei (/i.i tanlum Vfi-siitui' A i; o'j,o«voO iTriSAs}» kO/ko,- [i;ri/.sv|£v , o kOow,-I.
inqiiisiiio. ConsiJeraiiilimi esse videlui', 'juo luoilo e? etiam pro de posilniii. Iteiii, iilii rin3 di-

l:;i!)cal in Gr;vco, iju^e ibi pr;epositio invc;iiatur, si.e (iiiiiis : .Vo« ilefiiil dc pliilcis fjiis (l'siil. i.iv, li), i.i

ipie dis signilicci, sivc iiii.r (/<• sii,'iiilici't. Dicil enim (•l';cco li'};itur : Oux sHeMiT-v iz t'7jv 7t)uxsiwj «Jriif ;

1'riscianiis (/c lia'icrc pUircs sigiillicationcs el non ex . . . pro (/i' |)i)sitiiiii. />i (luilfiu el (/is secuii.liiiii

;';ro uiia Grxca pnvposilione poiii, sed pro tril.us, l'i'isci:iniiiii oauuleni signiliculionriii liiilieiii ac tib et
>
cl forsan pliirilius, ita dicens : < de non soluin to iihs. Siiiit aulcm soparativ;e, iit : (/ivi,lo, (/iruo, (/i.vlra-

«;ro sij,'nilicat , sed eliam to jiri meinoralivuni, ul : lio, (/i.scuno : nuoil apiid Cnecos Stu. pi;eposiliu f.i-

(ii- |>:irliluis oraliouis. .Accipilur etiani pro z«r« locali rit ". .Nain iilii nos (riciiiiiis: Disruminimus rinciilu in-

i.i compnbitione, nl : (/cduco, (/cscendo, (/ctralio, dc iiim [rstil. 11, .">), Iialiel iii Cineco ; Ai«6f'7i;o,tt-v ro-if

i.cio, (/cspicio, (/crideo. Kst etiam intenlivuni, ul S-icruoj; a-jxfj [a-JTtiv] . . . Ilein quo.l iios lialie-

ii;;prehcndo , dedo, (/cpravo, (/cprimo , (/cmimio, iiius : Doiniiie, a piuuis de terrti dirideeos {l'sul. \vi,

ilcisco, rfcterrco, (/cligo, i/cciirro. Kst etiam privali- li), in Gr:cco lcj;iliir ; Kuois, uTza ouy.ej uith /f,;

vHui, ut : (/c.speraUir, (/c.iiens, (/csum. (/cjcrat. » No- [v.T:ti'/'JM'J U~'J V^i»] OtUfJiipttTtiV &UTOUs .

ta, (juod (icspitio dixil, uude erit (/cspe.\eris. Nini Ilis eliam considerati^, videlc vel c\ anlccedcnlis
spicio mullas in composilione recipit pr;ieposiliones B lingu;c iiotiiia, vcl constnicla; oialionis soiie, (pue
c' niill.im in aj^pisilione, (iui;i .s/)iriy iii iisii uon est, iiiagis iu eo vcisu pia^positio poiii delieal. Nani luc
liivciiiliir eiii:ii : aspicio, rcspicio, siispicio, despicio, duo iiiaxinn' (lu'tiitalioiiem .solvcie solcul, ct ad cec-
co/i.sfjicio.pro.spifio. Ktu:rumc[iie iiivenilur : (/(;s;)jfio tum leetorem perducere sensum, et conteiilioEas
ct dispicin. Ideo superius di\i considerandum essc scholaslicoium lcvniinarc quu;stioucs. Ideo de rttbo

(iii;e |<r;vposiiio iii Gricco essct posita ; et inile agno- posui vetorum scnteniias auctoruin, et in pra-posi-
sci qii.e in Laliiio scrilii debcat; quia I;ilis diibilalio lioiiibiis Gi;cc;c 35 liiiS"-'' auctorilatem, ne nieam
c\ antecodentis lingu;e cousidciMlioiie solvi polerit. qnis c;;liimiiiis nolarct sciilciitiaiii, ct priesumpluo-
Habet eiiim in Gncco ille versus : t.^'(7ii(/i, 0(;ms, om- sam ropiehenderel, si nullis priscorum fulcirelur
(ioncm mcnm el ne despexeris depreciilionem meam, tloctorum exomplis : qiiia miill'Jlies in vili pers'>na

LvJiTiffac, esof, Tiiv Trpr)tTtvx,VJ fiou, x«t ftij uirtpi-^ijj veritas dcspicilur, cuui [Fortc, cui] iiibil pnvferri

Tr.v SirjTiv pLW {Psiil Liv, 'i). ilebuil, si lautiim in (iu;cstionibiis illius exspeclarct
Iteni in I'.--;dmo xxi ille versus : Pc i'C"/rc mntris judicium cl iion piopri;e seiitoiili;e del'cn;lcrolur pr;c-

imie Dctis mevs es tii, habct in Grxco : 'Atto ytxir-zpos sumplio.


[|.> /oi/ia.-] ;ji»!T/)o? fjtoM Bso; m-j zl tj-j. Ubi nos dici- EPISTOLA XXVIII.
mus de, VS\ «?rd lcgilur. Ilem nbi iios liabemus : I)e- f- ,vn iioiiKiviiM fii.u m.

scendit sxut phivia in vetlus {Psal. i.xxi, 6), in Gnvco niloclissimo filio '•
noiiicro .\ibHius inatriculariiis

habclur : zaTxCsuiTai ws vjto; STri iroxov . . . Sicut s lulem.


supcrius Tte^pi in co versu, unde haec inquisilio orl;i Per Dci !;ialiani alii|naRtn nK-lius habenins ; la-

ost. Nam cl boatus Ilioronymns in Tractatu Kpistol.e men fcbriiiMi casligatio quotidianis diebus nos nou
ad Tilum has pncposilioiies, id cst, -zrA el z«t«, rerniiinil. Uoalus qiii iii hm sicculo laboies recipU,

sine dubio ad conlemptum pertinero dixil. Ki idcui el iii futuro rO(|uicm liabobil. Sed ol de admonilione
ponil esso, coiilemnil ct dcspexil. Sod ct bonum ol vosliariim dulcissima litlerariim grali;(S vostnv prii-
iiialum cssc contemptum; bonum, quando quis tor- (Ieiili;e a^'iiniis. Mullum dosiileramus et benigne su-
iiicnla vel oppiobiia Cbrisli nominc conlcmiiit cl sccpinuis exliortalionos vostnv diloclionis, qiiia pcr-
(lospicit. Et lias distinclioiics iii pi;cpi)siliiiiiilms taii- fccla cbarilas, quod sibi oplinuim inlclligil, hoc ot

iiinimodo esse his verbis docel, ubi in Gr;oco legi;iir aliis suadeie non desistil : ei lucc est plena ei poi'-

:i(l rUum diclum r.tpifp'.-jd-:to, et illiil quod ad Ti- fccta (liloclio, ul non solnin sibi quisque prospora
ic.olhoum lcgilur /.uzufcottiTta, ol aposloliim P;iuliim cupiat, s.d ct frairiim s.dulis momor, vel verbis piw-
;i;'o varielalo caiisaruinvariisiili pra'posilii>nibiis as- soiis, vcl lillciis absciis adiiiDiicro oos iion cossel.
s,'riiil. Tilo igimr scripsll . ycmo lc coiilcmntit {Til. <
Aiilonio itaquo lilio iiico, fralri vestro, has lilte-

II, 15). El Timolhoo : Pieino adolescentiam lunm ras alias, deprocor nt quain caulissinie, elausachar-
conlcmmit (/ 7'iHi. iv, 12). Kt ad utrimuiue propter tiila siciit ost, deprocor iit dirigas; (|uia si disciiicl.i

7r;r,t vol z«TaGr;ocas pnvpDsitioiios, dcspicit, ponil. vcnial iu pncscnliam illiiis, viloscal apiid oum, Ta-
Si-iicorlim (lUoqiio, qui siililililor iiilcr vcrba discor- iiicii placol milii nl eo dirigente ilcruin vidoas illam

iiiiiil, exomplo liiic ipsiim conlirmal. Ihibol iiiioqiic sod lidos soivcliii', 11! ci primo diiigaliir c;ii soli

(/(,' alias sigiiilicaiioiies in Gneco, ul csl De carlo : millotur.


re.-ipcdl Dominiis (/*.<.//. xwii, \T>); iii Groco habcl : Si liaiie.is ''
Jiirdanis llisloriani, diri^e mibi prif-

• Viilo iiifra, limi. II, liliiiiiii ilc lli'lliO(;r;iplii i, vo- s.i'|iiiis ;ililii. (Kiolicn. cpisl. 21.").)

«0 dc, (/icl tlis. I'i'.il(risl;iiiiil;iiiilniii, lc\tiiniGi';iM lllil ' tddiiiio. Aibilhardo, ciii iii epislola 190 suasil iil

hie evliibcii cv cdilioiic cl. (Jncrccl mi iii margiin' ;


11(111 llDiiioro cniisiliiim iiioal, qiiid consiileiidiiiu cs-
vcro ap|i(iMiliiiiis lcclioiiciii si pliiagiiila iiilorpiclniii vi llcrniriii l'r;ilii Ad.iUiardi, Liriiiii a;l |i.ilaliiuu vo
cv cdiliojic Wal (iiii iii 1'iily^liitlis. , ilii. Qii;i- cailcni lorlassis episl(d;i csl, qiiam cl.o.
I'
llKineio. Ilaiiil ii|iiis i-st liic adiiotaic, lloiiicii s;i!ii bii. lidclilcr li;idi viiliiil.

II iiniiic jli \li uiiiii ili siL;ii.iii Vi.ijillicrliiiii ;


dc (pn' 'I
Jitidin-s //i».'(iiii.iH. ILcc csl hisloii:» JunLillU
:

[:ri>yiui..i;. 186
(35

^>;ti- (jiiaiumJ;iiii iioliliam rerum. Vo.s, filii cluai.>oi- A « EPISTOLA XXX.


in omiii c!i:iiil.ile (H saiitlitale I)i'o scr^ire sla- AD PAULINIIM.
nii ,

qiiic vobis feeit iii lic.c (Anrio 790'.')


(ielc. rccoriJantes oiniiia liiiiia,

s.cculo : maxiuie tameii iiiopler spcni fnlurie gloiiic Desidcriiiin snnm cum Puu'ino coV.oqucndi sirinifiCat.
'fres indicuhs <:d eum miuil ; el doiii a Liulgardc
Iniuiineraiiilia siint
ct iclerna! boatitii.liiiis re(|iiicm. missi facit memoriam.
eniin iii nos peccalonw doiia iiiiseiic^ir.lia; siia"; qu.i-
Domino Patri Paulino Al' iiius salntem.
propter diliijaiiius eiim eo inotlo, quo ipsa Veiilas
Ex eo sciri potest quantaniiliiessctavidilasloquen-
ait : Si quis diliyit nie senimiws iiwvs serv .1 ; et I'a-
di tecuui, si facullalem confabulaliunis iniqua tcrra-
ter meus diligit euiii , et ad ciun veiiiemus, el m:in-
ruin lonijiuquilas iioii prohiberct iliim in niiius
.uoncm apud eiim (acieinus (.lnan xiv, 25). Qnid est
;

dexterani portiloris, propter cansas supervenienles,


felicius, (inam 1'atreni et Filium cnin sancto Spiriui
omni ties simul posui iiidiculos. Unum sollicitudinis mese,
liabitatorem halieic, et ejus visitatioiie ab :i.|-

altcrum munnsculi niei , tertiiim pro fili;e me;e


versitate defenui, cujus visione onines sancii gamle-
I
Liuigar.lis leiiiiiuie religios» ac Deo devota; causa.
binU iii sscculo sempiterno? Divina te gratia custo-
diias dire.iLil armillas auri
(lial ubiqiic, (lileclissimc fili !
N;iin 3S illa sanclitati tu;ie

IJ obryzi, pcnsantcs 2i dcnai ios niinus dc nova iiionet;i


" EPISTOL.V XXIX. regis, quani libram plenam, ul orares pro ea cuin
.\I> P\i;i.IM'M PATRIARCHAM. sac.T.lotibus tuis : quatenus divina clementia dies
(Anno 796.) s-.ins disposuiss"t in saluteni anima; suse, et sanct.c

.S.wii,-/ f()!isi'..'H(i iiwmoriiT, bnjulnm vero lilterurHm si;c cxaltationem Ecclesiic. Ego dc tua indubius fi !e

cjun ]y'lrociiiio commeiidat. Tu vero, Pater sanctc, niei et illius


suasi ul facerct.

Ven.'i-an lo viro '' raiiliiio Aqiiileiensi patriarclia; inomor iibiiiue in Chrisli charitalc valeto.

Albimis saluloni. e EPISTOLA XX XL


Accoptis sapienliiC vestiie apicibr.s et charitatis
Al) \i;lXU.\l F.PISCOPUM.
rj.nicribns <
pcr liune hv.jiis pr;r;sentis chartul.e i;c-
(Anno 796.)
rnluni, valde ga^isus, cognnscens prosperitatem ve-
Petil sibi milli pcr Angilbcrtum reliquias sancloruin,
slram et menioriam nostri, qiiam seniper palenia oliin promissas.
pietate nt babeas in orationibus sacris, supplex ob- Dileclissiiiio ii
Agiuo cpiscoiio, Albinus niagislor
wcro , meinor scniper licni^MKO devolinnis qiiam J;ib
saliitom.
h ibi;it in filios siios. Siilns (i)ii merccs csl palris : et
Uocoiilotur chaiitas vcstra quod prKsenti collocu-
l;ius geiiitoris filiiis Prxsens vero haru u
sapicns. C lionealiquasmihlsanctorum reliquiasdirigcrepromi-
portilor litlerariim vestro auxilio et patrocinio no si>li; ul bonorifieetur Deus in illis, etnostra prolega-
stnc sit commendatus pctiiioni [Forte , noslra peti-
tur vitn cum illis, et vcstra accumuletur nierccs pro
tioiio]. Ipse vivo ollicio lingu;c nostras vel suasvobis
illis. Ecce adest gerulus lidolis, filius equidem meus
ostendel neccssiiales. Majorom iiostne salulationis
Angiibertus [AL, Engilperlus] , per cujus mar.uni
soricm * Angilberlus filius comninnis noster Roinaui qnod vesler [Forte, noster] amicus
niiitere poteris
ir.irns volente Doo vobis dirigcl. Sed nuUa charlula nobis dirigore curaverit. Obsecro nt veraciter perfi-
siiflicit cbarila:is effiiri (lulccdincm, qnam pleno ore
cias qnoil liilaritcr promitteba-;. Si qnil eiiim he-
auinia iiie;i de tuo bauserat pectore. Testis est veri- nignitas vestra hiijus rcligios;e petitionis poregeril,
lalis illc Spirilus por quem cliarilas diffusa esl iii
humilitas nostra gratissimc accipiet, vobisqiic sccun-
curdibus noslris (Roin. v, !)).
dum lemporis opportnnitatem et vohintatis vestnn
Vivoiido folix, folix, P;iter optimo, vive. agnili.mom remunerare iion desislet. El ubicunquc
Atqiic meiiiur nali se:iqier nbique vale. sanC.orum patrocinia perferunlur, ibi quolidie ora-

(le Celariim sou C.otborum originc et rebus gestis certum. Mabillonium et Madrisiuni aliosque secutus
D. Jo. Caretio Bcnedictino Congr. S. Maiiri odi- n annum 796
a
•-^- -" -
la et iiolis illuslrala, etc, qu;e einendalior habotur - — <'-• -"
polius quani alium assignavi.
e Eilil. Quercel. 95, Caiiis. 62 (Froben. 2.'5).

Inm. l Script. Uerum Ilal. clarissimi Muratorii a f


Liutgardis. Reginse fortassis, qiia; anno 79i Ca-
pag. 186. rolo nupsit, et Turonis anno 800 obiit. De ea cl. Ma-
E lii. Quercet. 63, Canisii 59 (Fioben. 2i).
•I
drisius Vil. sancli Paulini, cap. 16, pag. i6, ait
^ Paulino. Cujusvitain, gesl;i ct scripla, vir niiilla « Litteras culliores fovcbat, ct earum professores re-

cru litioiie prictlilus D. Jo:in. Frauc. Madrisiiis Uti- gio favore prosequebatur. > Qiiod quidem cx liac el
n'nsis coiigr. oratorii presl). egregio illuslravil, oilito aliis cpislolis .\lcuini pabim est.
de Operilius saneti Paulini Aqnileiensis palriarcluo «Edit. Quorcel. 65, Canis. i9 (Froben. 26).
volumine Venot. 1757 in fol. ('). Agino episcopo. Suspicor, ait Canisius, liaiic
li

Per liunc pra'sentis cliartulir geruliim. Cl. Ma-


'^
cpistolain scriptam esso ad Aginenseni cpiscopiini ,
drisius hiiiic gorulum Ericuin ducom fuisse existi- ct logeniluni esse, .Agini (qnod caput eiat ^'itiobii-
mat. Sed laulus vir dignus luissct queui AlcuiMus liic giim, dc quo Ptolouiieiis lib. ii. cap. 7) episcopii.
nouiiiiiirot noc absque encoiiiio pr;x'toriret. Minoris Mabillonius tameii et Pagius illum Bergomenseni
coiidilioiiis hominem liiiiic fiiisso puto, cujus iiecos- opiscopum fnisse staluiinl, ail qucin Angilborliis iii
sitiitibus Paiilimis succurrere possct. iliuere,anno 796 ad Loouoin IJI pont. suscopio, di-
•1
Angilbcrtus . . .Roiiinm iluriis. Qiio aiuui, iu- vorlobat. Fuit etiam .Egiiiiis aliquis cpiscopns Verj-
()H.)iic eililioDOiu Dperi.mS.Pauliiii vciHdiimi»! Iiujiistc uonsis, ((iieni iiiter siilVr;ig;incos Ecclesi;o Aipiilcieii-
Piiliiilogia. iDino r,. sis nuiiicr;it Coiutiiis ;i 1 ;in;i)iiii 795. nuui. 25.
187 B. K. ALBI.NI StLI .\LCLl.M OPtKU.M l'AKS I. ib&

tioiies pit) vobis aguiiiiir. Diviiia le ubitiuc coiuile- A l:iU(iue populos ab eiroribus inipietalls iii viain vcri-

lur bencdictio, sanctissiiiie l'ater. tiiMs deilu.vil. Quiilis cril libi gloriii , o lculisfiine

« El'ISlOLA XX\IL ri'x, in die ivieriuc rclribulionis, qcuiKlo Ij oiui.es

All ITIItHltM. qui per tuain (bonam) sollicitudinein ab idololairix


(Aiiiio 791!.) culluia ad cognoscciuluui viMuni Dcuiii coiiveisi

Co/iso/dtMriH/irmum, <•/ iil s.' «</ k (t>r«i»H(cm pra-parel, sunt, le iiiile irilmniil Doiiiiiii iioslri Jcsu (^liristi in

ni/iiii' st((i<<<'(. bcala soilc slaiilciii sequeiiliir ? Et ex liis oninibus


Dilectissimo Patri '' Itlierio Alliiiiiis sa'iitim. pcrpeluie bcatitudinis nierees augetur. Lcce quiinl.i
Gralias agamiis Deo Jesu, vulneranli el medenli, dcvoiion ' el benigiiitule pro dilutationc iioniiiiis

tlagcllanti ct consolanti. Dolor corporis suliis csi Clirisli, diiritiani iniclii.is populi Sa\oiiuin pcr \tiix
aiiiuiiC, ct inliniiilas lcmp iriilis , saiiitas pcipctiia. salutis coiisiliuiii cinolire laborasli. Scd qiiia clectio

Liliciiloi' accipiainiis, paliciitci- fcraimis voliiiiliiteiu necduiii iii illis diviua fuissc vidclur, rcinaiienl liu-

Salvatoris iiostri. Sed iiiinc noli lardaiv. I'"ac (Hiod cus(|uc miilli e.\ illis cuin diabolu dainnundi in sor-
facturus cs. Curre duni lucera Ir.ibcs [Joan. xii, 55). dibus consuetudinis pessiina;. Tuain tainen, o veri-
Fcslina ad eiini qui vocat le. tjuod iiccessit;is cogii. latis et salutis nuiltuiiiin ainator, op:iniam voluntii-
voluntiis prcvcniat. Eslo scriba sapiens, ncgotiator |{ ig,,, „iajoic gloiia ct laude Cbristo rcimiiicraro
fidelis. Vcnde tcrreiia, cme coelcslia. Quid spcctaiur pluciiit. Gciitcs populosqiie Hunoruui antiiiua fcritate
diei crasliiii incertitudo? Non sit dilatio iii salute ct fortiludine forinidabiles, tuis suo [lionori (Eilii.,

aniniie. Quod animo cogitaiur, opere pcrficiatur. honore) ] niilitaiiiibus subdidit sceptris : pra;venieii-
Quod infirinitas opiavit, sanilas perugat. Tcsiis est teqiie gratiu eolla diu siiperbissima sacrje fidei jugo
qui oinnia iiovit inci cordis, boc plciia cliaritatc et li-
devinxit, el cii'cis ab aniiquo teiiipore nicnlibus lu-
dcli 37 consilionicsuadcrc. Scionicposttcinlorotiio nicn vcritalis infuilit.
lalein noii liabere ainicum. Sed niagis le veliiii ami- '•
Sc;l iiuiic pra.'vidcai sapientissiina et Deo pla-
ciim babere in honore permanenlem quam pereuii-
cabilis devoiio veslra pios populo novello praidica-
leni, et intcrcessorein apud Deuni gaudere quani lar-
lorcs, nioribiis honestos, scientia sacra; fidci edoctos
gilorem in sitculo. Pctatur a Deo aiixiliiim, ut amico- sanctoiuin iiuoque
et evaiigclicis pricecplis iinbutos .

rum conrirmet consiliuin, ct suis ilcr salutis oslciidat,


apostolorum el praidicalione verbi Dei exeinplis iii-
et dirigat iii viain pacis, quos proprio redeinit saii-
lentos, qui lac, id cst siiavia prKcepta, siiis audito-
guine. Eccft quali preiio empti suinus ! Non amemus ribus iii iiiitiu lidci niinistrare solebaiit, diccnte apo-
ea qua; nos scparant ab eo qui nos usque ad inortcni stolo Paulo : Et cgo, fratrcs, iwn ;io(iii vobis loijui
sua; carnis dilexil. Plurimos dies sieculo satis servi-
q ^„„5; s,)iri/«/ifctis, sed qnasicarna ibus. Tunquam pur
viinus : vcl puucos qui reslant vivamus Dco iiostro,
vulis iu Christo tuc vobis potum dedi, non escum.
ut digni cniciamur fiiciem illius vidcre qui dixit :
Nondum enim poteratis, sed necdum potcstis [I Cor.
Beali mundo corde, quoniam ipsi Deum mdebunt 111, 1, 2). lloc eniin lolius niiindi pr.cdicutor, Cbristo
{ilatih. V, 8). Littiis lege, et constanter incipe feli-
;
in se loqueiite, sigiiilicavit , ul nova populorum ad
ciicr pcrfice, et sil Doiniiius tecuui in ieterniiin.
fldein conversio mollioribus (praiceptis) qiiasi infan-
c EPISTOLA XXXIII. tilis xtas lacte esset nutrienda : ne per austeriora
AD DOll.NrSI REGEM.
38 pneccpta fragilis inens evoinat quod bibit. Li.dj
(Anno 790.) el ipse Doiiiiiius Cliristus iii Evangelio lesponJil in-
Gralulalur dc subjcclionc Uiinnorum , cl qualitcr do-
terrogantibus se, quare discipuli illius non jejunarenl,
ceudi siut in fidc, <(, quis ordo sil servandus,
ostcndit.
dicciis : iV<;Hio mit:it viitum noium in ulres veteres;
utioquin ulres nimpuntur et vitium effundetur et utres
Dominoexcellentissimo ct iii omni Christi honore
peribunt {Muitli. ix , 17). Alia est eniin , ul beatus
devoti^siiiio Car^ilo rcgi GcrmaniiT, Gallii^ atqiie Ita-
llicroiiymus dicit, purit is virgiiialis aiiiina; el nulla
liic, ct sunclis verbi priedicatoribus, liuicilis sanctx
prioris viiii contagiuiie poliula, et alia qiia' sordibus
inatris Ecclcsix liliolus Albinus setcmiC gloria; in
^ et niuiloruiu libidiiii sulijacuerit.
Christo salutcm.
consideralis, vestra sanctissima pietas sa-
Gloria et
Christo;
laiis

qiiia in gratia
Dco Patri cl
saiicti Spiritus,
Domino nostro
per dcvotio-
Jesii
Ilis ita

pieiiti coiisilio pr.cvidcat, si melius sit rudibuspopu-


1
lis in priiicipio fidei jiigum impoiiere decimaruin, nl
i:em et niinistcriuin sanctic fidei et bonic voliintulis,
plena liat per singulas doinus exaclio illurum : a:i
veslnc Chrisliiiniiiilis rcgiium atqiie agiiiiioncin veri
upostoli quoqiie ab ipso Dfo Chrislo edocli et ud priv-
[Cod. Siil., vcrhi] Dci dilatavit,ct phirimos lungc

" Elil. Qnorcet. 7.S, Canis. .10 (Frobcn. 27). rcdilejusdcm urgiimcnli, Diclalus Pauliniputriarcliir,
'' llhcrio. iMoiiasterii Tiiioncnsis alibiili, (picin har qiicin cdiliim rc|icrics iiitcr Conciliu D. .^taiisi . loiu.
I
oiilslola in cxtrcmo ugoiic roiisobiliir acecmlit.
cl XIII, pasr. \)i\.
Oliiit aniKi 791), <pio .Vlciiiniis illi iii rcgiiiiiiie ejiisdem
'I
Scd nunc. Nenipc poslquam « Dcns lluniioniiii
iiionastcrii siicccssiu.Mabill. .lc^. ,S.S. Ucncd., Sicc. iv, populos C.iroli sceptris siibiiidit et ciccis nicnlihiis
|viit. I, p. 171 liiiiicii vcritutis ii.riidit , 1 hoc esl, iiiino 79o. Dala
Kdit. Qiicrccl. 7; <'\ iiis. cmi'n(lala ali(piot loris igitiir li.ec c|vistola aiino 1 (Vileni ; ne,' ralio est illani

v\ ('(.il. iiis. Salish.', iii (|iio liiiiic liahct litiilum : ciim l*a^(o d tloiiitio dilVeicni i ii<l unniiin 7<K. Vi I.

Vicliilun .\thiiii iuiiiiii.ln ; i|ii<'iii ihi iiiiiiii'<liiilc piic- ciiam inlVa C|iiNlol.iiii .'l ^nui:c ,"^''1 a I Ariionfin.
IS9 EPISTOI-.F. :>o

dicanduni niiindo niis^i exacliones deciuiaruin » ex- A Igitur illeoido, in doceinlo viruni u'lale perfeclurr!,

egissent, vel alicubi doinandassenl dari, consideran- diligenter, ut aibitror, scrvandus est , quem bcatus
dum est. Scimiis qiiia decimalio substanliic nostra; Augustiiius onlinavit in librocui Dc catcchizandisru-

valde liona est. Scd molius est illain aniitleic quam dibus titiilum prxnotavit. Piiiis instruendus est ho-
fidein perdere. Nos vero in lidc calholica iiali , nu- mo (lc ;mimLC immorlalitale, et de vita fulura, et de
trili et edocli vix consentimus subslantiam nostram retribulione boiionim nialorumque, et de aeternitate
pleniter decimare. Quanto magis lcnera fidcs cl in- utriusqiie sortis. Pnslca pro quibus pcccalis et sccle-

faiililis aiiinins , ct avaia mens illariini largitati iioii ri' iis poenas ciim diabolo palialiir aUcrnas ; ot pro
consentit ? Roborala vcro fide, ct coiifirniala consue- qiiibiis I oiiis vd bcncfadis gloria ciiiii Christo frua-
ludine Christianitatis, tiiiic quasi virispcrfcclis for- lur scmpitcrna. Dciiidc (idcs sanctai Trinitatis dili-

tiora danda sunl prxcepla, qn;e [solidala (Edh., gentissinie docenda est, et advcntus pro salute hu-

solida) ] mcns religione Christiana non abhorrcat. niaiii gcncris Filii Dei Domini noslri Josu Ciirisli iii

Illiid quoquc inaxiiiia coiisidcraiiduin est diligcn- luiiic miindiiiii cxponendus. Et ile niyslcrio passioiiis
lia, ut ordiiiate fial pricdicalionis ollicium , ct bapti- illiiis, el verit;ile rcsurreclio:ds et gbiria ascensionis
smi sacramcntum : ne nihil prosit sacri ablutio ba- iii coelos, ct futuro cjus advcnlu ad juilicandas onincs
ptisnii in corpore, si in aiiima ratione utenti [ Cod. B gentes : et de resurrectlone corporum nostrorum, ct
Sul. , inlciili , metnlose] catbolica" fidci agnitio non de 39 Klerniiate pccnarum in nialos et prKinioruni
pnccesserit [in corde]. Dicitilaque Apostohis ; Omiiia ir. bniios, ut inox pi;cdixiuuis, mcns novolla firmanda
veslra Iwiicsta cuin ordine finnl {I Cor. xiv, 40). Et cst. Ft hac fiile roboratiis lioino ct praparatus bapli-
ipsc Doniimis in Evangelio discipiilis suis praicipicns randus cst. Et sic lcinpore opportuiio s;cpius cvan-

ait : Ite, docete omnes genles , baptizantes eos in no- gelica prxcepta danda sunt per seduke pradicationis
mine Piitris et Filii et Spiritus sancti (Matth. xxviii, olTicium, donec accrescat in virum [perrectum] et di-

10). Iluiiis vero pi\cccpli ordincm bcalusHicroiiymus gua cflicialur Spiritiii sanclo liaoilatio, el sil pcrfe-
in comuienlario siio, qiicin iii Evaiigclium sancli ctus filius Doi in op;'ril)us niiscricordi:T!, sicut Paler
Maltha;i scripsil, ita exposuit : Primum docoant om- [noster (Edit. , vesler)] coelesiis perfcctus est ,
qui
iies gentes, deinde doctas iiitinguant aqua. Non enim vivit et regnat in Trinitate perfecta, ct unitate be«
polest fieri iit corpus baptismi capiat sacramentum, nedicta, Deus et Dominus per omiiia ssecula sxcu-
nisi [ante] aiiinia lidei susccperit vcrilatcm. Bapti- loruin. Aincn.
7,aulur autem in noaiine Patris, ct Filii, ct Spiriliis b EPISTOLA XXXIV.
Baiicti, ut quorum uiia est divinitas, sit una largilio, AD An.XOXEM.
nomenque Trinitatis [Cod. Sal., Trinitas] unus Deus C (Anno 796.
est. Docenles eos servare omnia, quircunque mandavi
lUius redilum e.voplat , et dc variis eventibus tnslrui
vobis (Jbid., vcrs. 20). Ordo praxipuus. Jussil [apo- cupit. Mense Julio
ad Palaliuin ilurum sitjnifi-
se
slolis (Edit., .\postohis, mendose) ] ut priinum doce- cat. Ilortatur tu ab errore llispanorum caveut.
rcnt oiniics [Cod. Sal., universasj gcntcs deinde fi-
,
Vcnerando volucri et vere amantissimo Aiiuila;
dei lingere [sacramento (Edit., sacraraenlum) ], cl .\lbinus salutem.
post fideni ac baptisma, qiia; essenl observanda, pr;e- Exspectans exspeclo hetuin audire iiuulium, quo-
cipcrent. Ac nc putcmus bvia csseqiKc jiissa sunl, niodo.\quila sublime volans Alpiua juga Iranscendat,
et [post] pauca addidit : Oinnia qiuvcunqae inandavi et fessus volatu in Uhetiae [Cod.Sal., Recia;] parti-
t'o/)/s. Ut qui crcdiderint ,
qui in Trinitaie fucrint bus alas componat suas, vel quid mihi nuntiet = de
bapiizaii, oiniiia faciant qux prsecepta sunt. sanclo [Paule] parlibiis, et Romanorum consiliis, et
IgiUir infanles ratione non utentcs, aliorum pec- si fieri possit, qiiod vakle optainus, Deo donanto, ut
catis obnoxii, aliorum fide [el] coiifcssioiic per ba- Cat. Quapropter prccor omiies aligeras polestales de
ptisini sacranientum salvari possunt, si confessa,- pro coelesli sede descendentcs, ut Aquilain meuni [Cod.
sc lidei inlcgritalem, congrua advcnieiitc iclaie cu- Sal., raeam] cito sanum cuni omni prosperitate fa-
slodient [Cod. Sal., custoJiunij. Diclt vero Aposlo- D ciat venirc ad nos. iNos vero velut a;siiva hirundo ad
lus : Corde creditur ad jusliiiam, ore uulem confessio palatium mense Julio properamus [Mabill., partibus
fil ad sulutem (nom. x, 10). IHa [tanlum (Edit.. paljtinis properare desideramus]. Nescio de nostro
tania)] oris confessio prolicitadsalutera, quae firmiler Mosanas ripas
itinere quid erit fiilurum [sive circa "
cordis credulitate teuetur. an
liceatnobis sicut mergulos pisces captare ; ^ Ali-
^' Vide epist. 37 (nuiic 42), ad Megenfredum. abs diibio de sancli Pauli parlibus (monaslerii
:

Edit. Mabill. 2, Pezii 2; eracndata ct suppleta ex


nempe Cormariceusis,de cujus approbatione ab .4po-


duobus coild. mss. Salisb. Scriptam fuisse aniio 796
stolica sede impetranda etiain in aliis epistohs solli-
colligo ex mnrte Eanbaldi Eboracensis episcopi hoc
citudinom suam oslendit).
anno ohita, ciijus mcminit in epislola sequeiiti, qu;E •i
Ad Mosanas ripas. In inonastcrio forlassis S.
hac postcrioresl. Arno igilur hoc auno Rom;e luit, Scrvalii Trajecti ad Mosam, cujus rursus raeminit in
de cura fortassis iiovclli populi Avaroriim silii a Pip-
epist. 87 (nunc 103).
pino comraendaia cum suramo ponlifice consilia e .iliqerensem fluvium. Ligerira,/a Loire, in mona-
tractans.
slerio Tnronensi, quo Alcuinus Arnonem invitat iii
40 ° De sanclo Paule parlibus.
habct cod. Ita epist. 87 (nunc 105) his verbis < Utinara volassci :

ms. SaIisb.,quod vocabulum Pflu/eseuPauliomitlilur Aipiila usqiie ad piscationes Ligeri flurainis. >
in cod. Benediclo-Burano apud Pczium. Logonduni
)

JOI n. F. ALIII.M si;u Al CIT.M OPI.IU M PAIIS I. IIt2

{jcri-iiseiii fliivUim revcr;erc, ci ilii Saliuunci naluiiil» A niihi coinmcudasli, ct jaiii |ii'<i.'ic:iiiit , dunaiite Deo,
colligcrc]. liimcu mc spcro usque ;ul [An|iusliiui cl incliores cos acccpturus cris, vel coniineiidaturus
i;iense.ii] in liis mrtiari pnrlibiis, si sic Deii imslio cl doiniio rogi. Quidqni.l tibi dcniandcl domniis rex fa-
iloiiiio rogi placii-ril, cl ilii |i:',i-slol;\ri' iinlil aiiJilii- ccro, iiiibi <lcmau(l;ire stiidcas. Qiiia vcro t;vdiiiin

rus sim de Aiiii.la- dcsi lerato ailveiilii. Kt diiiii li:iiie miiii cst aiiiina nica proplcr absciitiam lni,olisecro
pcrlegas clKirliilaiii, cilo rciiiille allcraiii, iit s(i;mi ul pro aniina ^'
Arcbanlialdi arcliiepiscopi iiilcrcedere
i|uid actiiriis sil .ii|uihi cum a^iciilis siiis, \i'l iiiiid d ligcnler jubeas, qui mihi cl pater el frater, ct anii-

l' Avaria] lacial, vel cicdat, \cl qnid U()iii;iiioriiiii ( iis liilclissinius fiiil, etiam ct condiscipuliis suh nia-
iiobilitas iiDvi liabeat b adveiitii, vel (|iii.l ' dc c;i;cci;c gislro iiico. Eccc ego solus rclictus sum scliobi ill.;,

subliiiiitalibiis [Cod. S(i/., Gra'cia s(iliiiiit;ililiiisl aii- cl iioii ero soliis, diiiii vos lialicam fnbdcs cl aniicos.
dicras, et au aliquas saiicloiuiii rcliquias tccuiii al- Qiiol vcro niilii mamlasli aliiiiiid scribcic dc pi-.edi-

tulisses,qnibus posses coiisolari .\riinum luum. Pro- catioiie ad pagauos, propier angustiain temporis ct
spcra, Dco doiiantc, iiobis suiit, iiisi qiioil fcbris ct rcsiiiialiciicm portiloiis noii oicurrit mibi' aliquid
idiriiiitas nie fatiyatiiiii iialicl. T;ime:i qiii iiiiiniiior, diclari' cxiiide; taiucii consiilcns paternitali tna;
Inrtioreril ju\la ApD^loluiii (/ Cor. i, '2o) cl su'pe ' iuisi tilii cpistolam, qi aiii aiite paiicos dics doiiiiiu
;

piodest infirmitascoiporis [Cod. Sul. et Mabill., cor- B r(>gi dc baceadem re direxi. Tcmporcvcro opporiuiio
poralis], ut forliiudo fidei crescat in aninia. [Adliuc ^ plciiius scriplurus ero de his omnibus tux vci:e-
sc toia Spaiiia crrat iii Adop:iiiii ] 0;atc pro iiobis, iaii.-I:c dilectioni.
ut S, iril:is saiictus Paraclitiis iiispin 1 aiiiinas scr\o- Viv mundo a sciindalis {Matlh. xviii,")! Quid
r m suoriim ad defcndcndam calbolicie lidci vcri- cuiiii anri iiisana ciipido noii subverlit loiii ! taineH
latcm ; quia tcinpus esl,siciit legimus prauiiclum cssc p;lciis cst Deus rccuperare quod coeptum cst, et per-

in libris sanclis. Tu vero cum tuis sciiipcr sansiii liccre quod factnm iioii est. Uogetur ejus clcmcniia,
scqncic doctri;iam,ct calbolicani pr;c(!ita (liligciilcr ul a'i]uvct famiibis suos iii labore pio pradicalionis,
liJcm, iit lelcriiaiu mcncdiiii cuiii iiuilijpiii.i IVuctu til sil laus iiomiiii ejus in itlernuin. Haiic chartubim
h-y ere mcroaris. Vivas fclix et gaudeas iii Cbristi liahcas lecum legciis, considcrans, donec plciiiorcni
a.r.orccum luis omiiilius, Aquila cliaiis^iiiic. accipias catecliizamii raiioiiem. Etsi modo [Ms., sic
J EPiSTOI.A XXXV. novo [tiiii iinn liceat mccum loqui, donec veiiero a;!

AD (.\ii\o.\i:m). ('omiiuni regem (spei o 41 '"e totam a'statem in i!:is

(Aniio 796.) sUirc partilins) poterimus in ^ Helisetis conjiingi, si

Eiili::H signiftcnt se ilHns episloliim tuwjiissc. Anlian- vobis licet Bajouaria permanere, qiiia res aliquas
haidi (Eanb.ddi) animam precibiis cjus cummendal. C halemus iu Helisetis. Ideo missus luus mibi ha;c
Mitlit episloUim tid retjcm scriplum , dc priedica-
tione apud puijnnos. omiiia, sed niagis lillerse loquaulur ,. quia memoria
riislicoiuni fragilis cs!. Valete in pace.
Pio P.ilii ct fralri fidcli ct filio charissimo salu-
lem. i
CPISTOLA XXXVI.
Acc piiiius cbarliaiis vestr;p lilieras. Magnas iiiilii .\R.\0.\EM.
.\D
eulogias misisti.dum luaiii, vciicraiiile Patcr, agiiovi (Aniio 79G.
saniiatem ct prospcritatem, qu.u milii plus placct
Inslntitde prwdicatione fidci apud .\varos miper
qiiam millcna laleiita auri et argeiili. Magnis qiio- conversos.
qiic me solliciludinibiis libcrasli, quia quid Avaria Dnlcissimo fralri et sanctissimo prxsuli .ViiuiLc
gestum est, niihi innoluisti. De liliis vcro tuis, quos .Mbinus salutera.
a Mciido-icapud Pc^iuni lcgilur
.livirid. : avari.ia. stiiuo Alcuinuiii edoceri voluisse de scandalo ob n»-
liide dcicplus vir cl. 1'. Ilansizius, 'lom. II Germ. pudiataiii a (iuiistaiilino lcgitimam uxorcm, ct cxci-
Sacr., p. 10"), liiinc locuui iiilcrprct.itur dc i
b;crcsi latani coiilra saiiclos viios, illas nuptias n proban-
siiuoiiiaca,dc qua siibvcrlcinla Kugclbcrto a.l uibcm tcs, perscculioncm anno 795. Viilc Pagi. ad huiic
legato scripscrat, nt poiitilici dUigeiilissime sua- amiuiii.
dcat. » •i
Hanc cpistolam hncusque iueditam ex cod. inss.
^ .Ulfenlu. < Adveiiicbat tiinc, ait llansiziiis loc. D Salisli. dcscripsiimis. Dala fuit posl priorcin; in illa
cil. lcgatus ad Caroliiin niiiiiiiic iuipcraloris .\varia geslum
Gneci eiiiiii, (pii iii sit, qn;crit; in hac a'-
Thcctisliis a .Niccla Sicili;c giibciiiaunc iiiissus; i spoiisiiiii accipil.
aiiiio iicinpe 797. Sc.l qiiid h.cc lcgalio ad Koiiiaiii)- '•
.[rchanbiildi urchicpiscopi. Eanbaldum inlclligo
rum iiobililalcm pcitincat, iioii vidco. Malim cgo arcliicpiscopum Ebor;iccnscm, qui fiiil .\'cniiii con-
istUMi lociiiii iuiciprclari de advcnlii Uoiiian c nobi- discipiiliis, ni tcslaliir pucta anoiiyirus, vcl poliiis
litatis, (|u.c s.iccia fiicrat ad defcrciidiiiii, uiia ciiiii ipsc Alcuimis iii cariniiic 'c cpisccpis Ebi>raceiisit:us,
clavibiis saiicli IV-lri, \c\illiiiii urbis Konue adC;iio- qiio iiiicr alia cjus carmina c\liilicl>iiiiu>. Obiil vcro
I

luni, aniio 70li. Eanbaldus iv Kal. Aiig. aiino 790, ut habcl llove-
« De Crivciir saldimiliilibns. t Irciic Augusta.inqiiit dciiiis.
ilcrum Uaiisizius, liliiiiii Constanliiiiiiii iiovissimc ' libi episiolam. Illam cerie qiiani paulo sujh^
.1/i.si

c\aiicl()iavil,oculisilic l."i Jiiiiii clTossis. • Scd dc isla I dcdiinus ordiiie 28 (iuinc 53).
iiis
rcvDliiiioiic rc'.;iii (;r.c(()iiim Aliuiiiiis, iliiin liaiic /'/(/liHs sirip(nri(.s. l'romis>uin iinplcvii per cpi-
•^

cpisliil;iiii Mijlicivl, iiiiiiii;iiii li:ilicic vi\ pDtuil. Cnn- stol.iiii sc(|iiciilciii oi.linc 5t ^minc5Ul.
ligil ciiiiu li:cc c\:iiicliii:iiiii, ct iiii|ici ;iliiris c\c;i'ca- In llclisciis. Id csi, in Elisaiio irAIsace) ubi
''

liii l.'> Juiiii; ;ili|iii \cii) Aliiijuiiiu pr.csciilciii cpisto- posNcssidiics aliijuas vcl (piodpiam iliius iiioiiasli^
l\iiii circa idciii l piis ;iiil iindiii piiiis sciip,is>c, c\ riiiiii li;iliiiissc .Vlcuiiiiim hiiic patcl.
illi-, vcrliis ciilliijiiiir Sos vcro... ad palalinni mi.vsi; '
Eilil. Qucrccl. II>1 c\ ins. ^lrohcii. 51).
:
Nuiii:
Jriio ifiiiiiKi iiciiipc) ;>r<i(ier((HiMj : Vciosiiiiilius exi- iii alii|uil>iis lucis corrcctu jv cu I. iiis. S.tli:ik n\x
m huposueic paienles,
EPISTOL/E.
licel A
1!I.V

Prajsaguin lihi noraen baptlzare jussit. Deinde Cde imbutuni, ct sacro ba-
dispcnsationis Dei ignari, aoud queiU omnia futuia ptismate ablutum evangelicis iiislrucre pr.xceptis

jain facta suiit. Qui te sunima pietate coelestia ordi- inandavit.

iiavit mysteria populis ministiare, et de alto super- Ilunc tu ordinem, sanclissime doetor, catccbizandi

!i;c graliie intuitu acutissiiiiis spiritualium


oculorum in adulta; aelatis viris ubique nriniter obliiicas. fra-
i,btulibus fluctivagos de bujus sieculi salo pisces ad giliori vero selati pia maier Ecclesia concessit, ut cpii

vivificandum, noii ad morlificandum eruere et sacro alleno in patcriia proevaricatione ligalus est peccato,

vitrei fcmlis lavacroablueie,el igne saiicti


Spiritus ad alteriiis in baptismi mysterio professione solutus sil.

epulas letcrni Uegisastare [^..assare], utverusapo- Et si hoc non esset, quanti perireiit infanles, ex
stolic-B vocationis auditor cfliciaris, dicente
Cbristo, quorum [nunc] nuinero coelestis quotidic a^dilicalur

dum in procellosis fluctihus [binas (


frfiY., vivas) ] Hierusalem? Absque lide, quid prolicit baplisraa?

duorum fratrum germanilatcs labore aspcxit Venite : dicente Apostolo : Sine fiile impossibite est placere

posl me, et faciam vos /ifi i piscatores liominmn (Mattlt. Deo (Hebr. xi, 6). Inter iinpossibile ct diflicile hoc
IV, 19). Non a priori propriu! artis oHicio compe- intercsse legiinus : difficile est quod fieri, Iic£t vix,

Rcens, sed ut iiieliores, rctibus in dcxtciam niissis. potest; impossibile vero, quod omniiio ab biimar.a
pisces ad littus stabilissiina; soliditalis perduccrent. " fragilitate ficri noii potesl. Ideo ipsc Doiiiiiius iii

ilos tu cfflcacissimus divini operis laborator lola Evangelio, slupentibus apostolis, quis ex divitlbus

mcntis intentione assequi satage, quatenus Christus salvus fieri possei, respondit : Apud liomines lioc im-

ipse per te de luic puppi carinae populis praedicare possibHe csl ; apud Deum autcm ctnnia possibilin sunt

(llgnetur, ct silpius gubernator navlculx, ex qiia tc (Mallli. XIX, id). Idcirco miscra [Saxonum] gens to-
relia apostollca! pr;edicalionls in pelagus profiindls- lics baplis:ni perdldit sicramcntum, quia nunquam
siinx gentllltatls cxpanderc jussit : quatenus illum fidei [ fimdaiiieiituni (F.dit., sacraincntiim)! LaLuit lii

per su» inagna; pietatis miserationem libi sociisquc coide.

luis prxciplentcni audlas : Afferte de piscibus quos Sed et hoc scicndum est quod fides, sccundum
prendidislis nunc (Joan. xxi, 10). qiiod sanctus Augustlnus ail, ex volunlate fit, iion ex

Esto obediens vobmlati illlus secuiidum nomen necessilate. Quouiodopotebt homo cogi utcredatquod

P.lmonls, qui ad Domliiiium convivium traxlt rete iion crcdit? InipcUi potest lioino ad baptismuni, scd
pleiie iiiagnls pisclbus ceiilum quinquagliita tiibus non ad fidem : vcluti isti h;cictici qui adoptionem

{Joan. XXI, 11). Qiil vero slnt bi plsccs in lioc nu- carnls in Chrislo confirmanl, null.itciuis au catlioli-

incro [pnefiniti (Edil., perlinill)] , si velis scire, i!li - cam fidcm converti possuiil ,
qula iiullain habeiil

sunt qui ex decalogo [Cod. S<d., decalogl] princcpto- voluntatein orthodoxaj fidei professloncm cum uni-

rum Dei, vel ex sepliforiiii sanetl Spiritus graiia, post v rsali Ecclesla cogno cciidi. Docendus est ilaque

extrcinam resurreclioneni ad perpetuum cura Clirislo liomo rationalem Iialjens intelligentiam,ct muliimoda
coiivivlum elecli suiil. IJeo rete illius piscaliouis, prajdicalionc attrabendus, ut s;icr;c fidei veritatem
sicut in priori captura, scissum esse noii legllur, agnoscat. Et maxime Dci oinulpoteiitis pro eo deprc-
quia nuUus ibi, nisi elcclus ct ad perpetuani pacem canda est clemenlia, quia oliosa est lingua docciitis,

ordinatus, invitatur conviva. Igitur si ab uno usquc si gratia divina cor auditoris non iinbuit. Diceiitc
:id scptimam dcciniain summain, singulos mimeros ipsa Vcritate : yemo polcst rcnire ad me, nisi PaJer,

pcr augiiienta computaverls ,


posterlorcs niimeros qui misil me, allraxerit cum [Joan. vi , ii). El ul
s'~uiper prioribus adjungens, totius calculatioiiis suni- ;equallter sanctam Trinilatem salulcin honiinis ope-
ma in 153 accrcsclt. Et si hos decein et sepieui in rari iiitelligas, dicit ct ipse Domiiius in alio loco :

d«o dividcris, id est dcnarium ct septciiarium, .Yt')iio poiest venire ad Palrem, nisi per me (Joc:n.

deiiarius legalia mandata, et septeiiarius dona saiicti XIV, (i). Itein cl de Spiritu sanclo ait : Xisi quis re-
Spirilus dcsigiiat. llem si septeiii iii duas divide- nalus fuerit e.r uqua et Spirilu, non potesl inlroire in

vis partcs, id est in 3 et i. Tres eniin fidem saiict;c D regnum Dei(Joan. iii,3). Quoilenim visiliiliter sacci

42 Trlnltatls deslgnant , in qua fide omnes gen- dos per baptisnium operatur in corporc per aquain,
les salvand;e siiit, quiB in quadrlfarlas totius muiidi hoc Spiritus sanctus invisibililer opcratur in aninia

plagas dilTus.e sunt. IJeo Domlnus nosler Jesus Cbri- pcr fidem.
sius disclpuKs suls mand.ivit, diceiis : Ite , docete Tria sunt in baptismatls sacramcnlo visibilla ct

oinnes gentes, oaptizantes eos in nomine Palris, el Irla invisibilia. Visibilia sunt sacerdos, corpus ct
FiHi, et S,7i)i(MS sancli . docentes eos servare omnia aqua. luvlsibilia vero, spirllus et anima et fides. llla

qv.a;cunque mandavi vobis (Matlli. xxviii, 19). Iii islls tria visibilia iiibll proficiunt foris, si h;cc tria invisi-

paucissimis verbis totius sanctse praidicationis ordi- bllia noii intus operanlur. Saceidos corpus aqua
iiem exposuit. Bis docerc dixit, et scmel baplizarc. abluit, Spirltiis sanctus animaRi iide jastificat. Et
Primo omuium fidcm catbolicam docere pra'ccpit, et boc cst qiiod Aposiohis ait : Cooperalores enim Dci

post Udera ^icceplam in nomine sanctoe Trinilatis sumus (lll Joan. i, 8). Cooperatur lionio Spirilui

est illa plenlur dc prxJicatione fidci apud Avaios no- cl. liansizius illaiii ad aiiMUiii scquentem, neinpe"97,

viler ad fideiii couversos iiistruclio , (piaiii iu priorl referat. Vidc cii.uu supia cpisl. ii8 (nunc 3ol, iid Ca-
ep.stol.i promibCial, aiiiio coJciii, iii lailor, (l;il;i, clsi i()lii;ii.
;

m n. F. Al.BIM SEU ALCUIM OPKHLM PARS 1. !!">

saiiflo iii saliilo Ijaiiiiiiis. Soil i't ipsc lioiiio, (|iii ba- \ roir iimlilu' (oiisiieliKJiiiis ^d li lcni Cliristiaiiani im-

pti^aiidiis est, coopcrari ainliuLiiis dflict iii saliitc- siia, per eonversi siint iiiagno pietalis moderaminc obscr-
iil est, Spiritiii saiicto et saccrdoti, liiiiiiilitor cur|iiis vanda csl? Nec iion etiain cl in illis qui ab infantia
prrslare ad sacri mysleriiiin lavacri, et aiiiiiiaiii vo- Clirisliame fidei sacramentasusceperaiit, eldiat.ulic;i
liiiitaric ad catli<di(\c lidei siisee|Uii)iieiii. Ihee oiiiiii.i liaiidc posl dccepti, loiiga eonsuetiidine carnales se-
(loctori iii iiiilio lidei, et saeraiiieiito liaiilisiiiatis, ad ciiti siiiit Uivurias : vel atiis qnibuslitiet p:'ccatorum
saliileiii aeeipieiitis diligeiilcr coiisideraiida siiiil ; el ne.vibiis obligati, Icvioribus priiiio verboruin fonieii-
noii dcsidiose laiiti sacraiiieiiti iiiystcriuin c.\seiiiii. tis consolaiidi sunt, nc pisnitentix medicuiiienla dii-

Sed lioc qiioqiie magiiopere pensamluni esl, qiiali- rioritius exlcrrili casligalioiiibiis abborreant.
lernovella |ilaiitatio cidemla sil, iil priiiii floies liilei Siiiit (pixilam inliriiiitates (pi;c nicliiis [diilcioribiis

ad incrciueiita rriKliiiini perveiiiie valeant ; iie gilii iiicilicanlur poliiiiiibiis (iiiam ainaris,ct qiucdam qiue
cujuslibel iliirili;e eiiiaicescant , el ad diiliu-diiK^in iiu'lius| aiiiarioribus quain dulcibus. Uiide el doclor
0|itati rruclus non crcscant. Nain iiifanliiis xtas sua- populi Dci, dum cunclis virtutuin luccrnis in doino
viiate materni lactisiuilrienda est, cl rudis^S-'"''^''' Dei clarescere deliet , inaxiinc tamen sagacissinue
inollioiibus diviiix dulcediiiis pia'eeptis aleiida est. discretionis iiitelligeiitia polleie , ut sciat quid cui
Nam solidus cilius viioruni csl roiliiiiii, it ahiota B porson.TC, sexui, ;T;tati ct pioposilo , vel eiiani lem-
pra;eepta illoriiin suiil (jui exercitutos babent sensus pori convcniat. Qu;e oinnia bealus Gregoriiis claris-
In legc Dei. Liide et Apostolus quilaisdain fiagilioris siinus doctor in libro Pastoralis Cur;c siudiosissiinc
intelligcntia! fratribus scribens ail : Lac vobis dedi exqnisivit, personis disliiixii, exeniplis firniaNit, et
escam, iion sotiilitm libum [AL, polum, non escam], divinariim Scriptnrarum aiictorilalc roboravit. Ad
quiu non poluisii^ accipcrc, scd nccduin polcslis, quia cujus libri leclionem te, sanctissime pixsul, remitlo,
earnates estis. Carnntis enim lionw non percipil ea obsccraiis ut illiini s;cpius quasi enchiridion habeas
quce Dei sunt ; spirilatis enim omnia dijudical (/ Cor. in inanibus ot in corde reiineas. Ac ideo duin pluri-
III, 2), id est, discernit ct judicat. Unde ct ipsa Veri- mos le, beatissinie Paler, sanctorum (lm:lorum scio
las in Evangdio qnibiisdani calniniiiaulibus cur apo- libros habere, legere, ct liruia tenere inemoria , ei
stoli iionjcjunarenl siculPbans;.cieUliscipuli Joaiiiiis, niaxinie in divinis litteris studiosum esse agnosco'
respondil : Nemo miilil vinum nocuin in nlrcs ve!crcs
snpervacaneum esse vidctur nie.T liltcriilis iiiiperiii;e
nlioquin el ulres rumpuniur. el viiniin elfundiinr, el
lu;e sapieiiiiu; iuues oecupaie. Nisi charilatis tanlum
utres peribunl (Mntlli. n, 17). Qui sunl iilres vcteres,
caiisa nieaiii pncsumptio eui aiite oculos auctoritatis
nisi ipii in gcnlililalis erroribus obduiMvcruijl? qiii-
vosli;e jiiste, ul puto, excusare polcril; nedileclio,
bus si [austeriora (Kdil., aiislerioribus)] in iiiitio G quic intus ardet in cordc, inuta foris videatur in ver-
fidei novx prxdicalionis priccepia tradidcris, rum- bis. Ad hoc enim videnlur verba boiiiiniJius data, ut
puntur, et ad veleres cnnsuetudines pcrfidi» vevol- areanacordis fiaternis auribus iiiluiidcre valcaiit. .\d
vunlur. hoc episloke seribuntur, ut qiio vcrborum sonus
,

Constaiilior est itaque ad omne opus inens mulio pervenire non poterit, litteiarum ofiieia currant;
tempore iii saerx fidei consecratione loborata, quam quatcnusraulu;c charitalis in ;ipicibus sigiia fraleniis
novella prxdicatione iniliata. Aliter enim saiiclus obtutibus demonstrcntur : ul liul aniniorum iii cha
Pelrus, poslquam musto sancti Spiritus repletus est, ritate pr;esentia, ubi est corporum propter longin-
in Palatio nomano pro lide Christiana Neroiii rc- quilatcin 44 'oeornm absoiitia. felix el beata
spondit; et aliter in domo Caiphie pro coiifessione vila, iibi senipcr quod aiiiatur videtur el qiiod vide-
discipulatus Cliristi ancilUe respondil. Hic limidior, itir nunquam fustidit! Ubi Deus omnibus ;etcrnus
illic constantior. lloc exeinplar Iiiil liagililatis, illud
gloria et beaiitudo. hunc
ainor , ;vteriia laus , .\d
fortitudinis. Qucm Christus posl resunecliouein pie-
vero vitam ct felicilatcm ine raniiliaieui tuum assi-
lalis iiituilu trina dilcelioiiis su;e professiune ad pii-
duis preeibus et exhortationibus tecuin trahe, qua-
6tiii;c digiiitatis priiicipalum revocavii, atque oves.
teiius post hujusvilu! proeellosas tempesiales adper-
quas proprioredeuiitsanguinccoinnieiidaviipascen- D ppiu.^p„rtum quietis, Chrisio miscrante, lecum per-
das (Joan. xxi) quatenus bonus p.istor iutellige
:
veiiire merear. Vestram sanciitatem In oniiiKius bo-
ret, non semper deliiiquentes dura invectione casti-
iiis fioreic ct ad pcrpeluain Deus Jesus piollceiv fa-
gare, sed s;cpe pi;e euiisolationis adiiionitiuue eorri- eiat relicitiitem, desideranlissime fraler In Chrlsto.
gere. Nain et ipse Dominus iiosler Jesus Ctiristus,
• EPISTOLA XXX VIL
dum a Jiid;cis tentaretur de niiilierc aduliera, non
4l> liOMNLU RIlGEII.
Stalim tegalis ccusuram sententi;e prututit, sed hu-
(Aniio "%.)
militatis cxcmplo sc inclinans scribebat in terra
Pio capntis in betlo Uuimico, et pro hostikM tupre-
{Joan. viii), iit designaret doctorem propri;c fragili- ealur.
Jalis cnlpas iii piilvcre siii eordis prius depingere, el Doininc ini dilectissiine, et dulclssliue, el oninluin
sic alieiia initiiis dijudieare peecata. At si hujus coii-
desidcrantissiine mi David'. Trislls esl Kluceus ve-
sidcratloiiis rcgiihi In oiniii ;ctale et prnposilo dill- slcr propter infirmitalcin vestram. Opto , el tolo
genter traciandu cst, quaiitn magis In lils uul ab er- eor.le Deuiu dcprecov ul eilo con\al>'atis, ut (uudiuiu
• K.dit. Qiercct. !)l>, e\ ms. (Krobcii. 511.
'

^^ tnSTOL.E. m
honestalis exenipla moribiis; ul tc divin.i
nostrum sit plenum iii vobis cl sanilas veslra ,
sil A '>re ,
in

plena anima et corpore. Domine nii memor sit !


pie- ubique clementia exaltct et custodial. Haec, obsecro,

tas veslra captivonim, » dum est Pippinus tuus lecum, charla tecum in testimonium amoris mei pergal.
non digna luae vcncralionis cingulo suspendi,
propter gratiarnm actioiies mirabilis beneficii quoil Elsi sil

lamcn ejiis admonilio digna sit corde lux sapicn-


vobiscum i» ile Hunnis divina fecit clementia, et
iii

propter prospcritalem imminentium rerum : ul de- li.e recondi.

mentissima illius potentia omnes a.lversarins sui Vive Dm llorens, l.eta gaudensque saliiic.

sancti nnminis vestris velociter subjicial petiibus: Dextera te Christi protcgal alque regat.
sed et de peccaniihus in vos, si fieri possit , et ve- Obsecro, ccmimendes Albini ul noinen ubiqiie,
slrsevidealur proviilenlia;,aliciua de aliqOibus f5at in- fili, famulis, per lua regiia, Dei.
dulgentia et remissio. Tamen propter incognilas il-
f
EPISTOLA XXXIX.
lorum causas cauiius de his loquor. Vos enim ipsi
AD PArLINLM PATRI ARCllAM.
oplime scitis quod utile est regno vobis a Deo dato ,
Scire cupil qvid devirtis llnnnis pro ijenlis conver-
t;l paci sanctoe Dei Ecclesise proficuum. Facicntes sione acturus sil Pnulmus iic scrpius ad se litleras
faciaiis in omnibns voluntatem Dei, quatenus illius mitti postutat.

sanclissima gralia vos pruficientes ubique protegat ,


" Dkectissimo Palri el pin ponlifici Paiilinn palriar-

regat et custodiat, domiue et duicissime eldesideraa- chae .\lbinus, vestrae (ilius dileciionis, pcipetua; in
tissime. Christo prosperilatis salutem.
c EPISTOLA XXXViU. Si qiiotidie tusebcatituilinis prKsentia uterer, nun-
AD PIP1'1M'M. qiiam [lainen ( Edit., lunc) ] inellifluo ex ore tuo
(Anno 796.) cliilcedine satiarer, sed quantum avida mens ex fonle

Oplima suggerit vitce mjendce documenla. vitalisundoe biberet, tantum [Cod. Sal., tamen] silis

Nobilissimo nobisque amantissimo filio '^ Pippino addita crescerel. At nunc tania locorum spatia vi-

Albinus, in Christi dilectione salutem. cariae collocutionis familiaritatem dividunt , ut vix


Grali.is agimus benevolentire Ui.v. simulet pietati pergentis charlul.e gerulus invenialiir. El iu angusto
domni rcgis, qui pie conseiitit petilioni redempiionis pectoris antro cliaritatis olla fervescit, nec liabet qno
caplivorum. Scio vos in lalibus p cialis operibus fclgortm sui splenuori^ ostendat, ciii coctas charita-
promereri benedictionem , et long.ievam regni pros- tis epulas apponat : et quodammodo abuiidaniia sua -

peritatemadipisci. Ettu, exccllentissime juvenis, no- vitalis versa est in esuriem amariludinis? In pampi-
bilitatem generaiionis niorum nobiliiale adornare nis vilis florescit, sed ciillor liiijus vine.c infructuos»
sludeas; et Dei omiiipolentis volunt.item , atqu'; iKin se [Edit , te] pascit. .\giicola uniones eruil de

45 honorem tola virlute implere contende, quatc- glarie [ Edit., gloria ], sed aurum in opus coronce
nus illius inaeslimabilis pietas solium regni tui exal- deficit. Novit , qui inecum talia [patitur ( Erfir., pa-
lel, et terminos dilatet, et gentes luse subjiciat po- irum) qiiidh»c significarc volunt parailigmata.
]

tcstali. Eslo largus in miseris, pius in peregrinis , Forte el harum lector litlprarum talcm se memorat,
devolus iii scrvilio Chrisli : Servos illos [F., illis] qualem mc agnoscit in illis; et niaxime tu, Paler
et Ecclesias honorifice tracians, ei ut sedula illorum sancte, de ciijus corde fons [ verae emanal charila-
oratio te adjuvet. Esto honestus in coiiversatione, tis (Edil., vitoe, cmanat, chaiitas)] ct flumina de ven-
castus incorpore.Lsetare « cummuliere adolescenliK Ire ejus fluunt aquae vivae. Et qui hocc in consolatio-

lux, el non sint alien;c participes tui, ut benedictio ncra [Cod. Sal. et S. Emmerami , consolatione] fpei
libi a Deo data in longani nepoium procedat posleri- rostrie promisit, tui cst inhabilaior pecloris, qui cst
tatem. Esto fortis in adversarios, lidelis in amicos , virtus [el] sapieiitia Dei; in cujus potenlia et gralia
hiimilis Christianis, terribilis paganis , afTabilis mi- mirabililer ^ deAvarorum gente [Ed., genere] trium-
.seris, providus in consiliis. Utere consilio senum ct phatum cst : quorum niissi ad domnum regem di-
servitio juvenum. Et «quilatis judicia in regno luo, , recti, subjeclionem pacificam el Christianilalis fidem
ei laus Dei ubique horis competentibiis resonet ; ei promittentes. Et si hoc , divina eos prsevenienie
maxime in praesentia pietatis tuK. Quia hujusmodi gratia, veruni est ,
quis se servorum Dei lam pio el
devolio in officiis ccclesiaslicis Deo te amabilem fa- laudabili labori subirahere debet, ut diaboli diruaiur
ciei, et hominibus honorabilem efficiei. Sint tibi so- sxvitia , et Christi Domini "
Corf. Sa/. Dei] crescal
hrietatis cogitaiioiies in corde , veritatis verba in servitium?

« Diim est Pippinns tuus tecum. Aquisgrani haud Vid. epist. priorem.
dubie, quo posl Ilunnicam expeditionem anno 796 «i
Pippino. Pippinus , anlea Carolomannus dictus,
accessit, ut narrant Annales Francorum. Poslula- Carnli Magni et Hildegardis filius. De eo plura v,'dc
lioni Alcuini de redemptione caplivorum aiinuit Ca- apiid Pagium ab anno 776 usque ad annum 810 quo
rolus, ut palet ex initio epistohe ad Pippinum, qwae obiit.
sequilur. e Cum
muliere, etc. Quae illa? Nullibi prodiliir.
h De Uunnis. Quos Pippinus hoc anno 796 sube- ' Quercet. 112, Canis. 61 (Froben. Zi).
Edit.
git, lestibus ejus lemporis annalibiis. Emendaia ex codd. mss. Salisb. et S. Emmerami.
••'
Edit. Qiiercet. 91 ex ms. (Froben. 551. Data 8 De Avarorum gente triumphatum est. Anno nem-
anno 796, postquamPippinusab expeditionelliinnica pe 796, qnod jam s,Tepius adnotavimus ex Aniial.
Aqiiisgraiium ad Carolum pntrem suum rediil. , , Franc.
•200
IVJ H. V. Al.m.Nl SEU ALCUINl OPEftlJM P.XUS 1.

cniam plmiuuirum iu le A Doiiee suscipiat lelix te porla polonini


4Q Seil palcT (ipliuio, ,

precor] semper
quiJ veslra veiierauda suiutilas (>iia iiieiuor esto . . . [/•'. «ii;i;)/.
oculi resiiiciuiil ,

in ore nici.
facere velii. U"';' *' vieinilas locitrum libi couipe-
[

et auitoiilalia
•1 KIMSTOLA XI..
lil, el s;\|iieuli;e tleciis (libi) suppelit ,

AD QUEUDAU (PAULI.MU).
rxccUeiitia tibi appetit , et ciiiieta coiiveiiiiiiil (pix'
Post luiiyiim /'««//11! iUiiiliiim, receplis iniiic lilteris
lali operi necessaria esse videulur. Iileo niea' pjtrvi- ijiiiutiiim siiiim aicjiiificiil. 1'ii.tl lurc iii liiiidcs l'i:u-

lalis curiositas [per le (i-.iiiJ. ,


proplerca) \
luijiis liiii cxciirril ; iic iiiortis i>iciiiir alqiie siioriim pcc-
desiderat veritatiiii el tiue coii- ciilonim remiiiisceits se precihus illins liumililcr
saiielu! rei [seire] ,

agere commciiiliil.
silliim del>os(it prudeiili;e : vel (piid exiiide
" Duin [/'., siciit| fervciitis Caueri igiiciis sol si-
lam boua voluulas delilieiatum babeal, aguoseere
dus asceiidil, et niniio ('.iuluiuoque cahirc ari.la lel-
flagital. Opus eiuin arduuui esl sed ipsa atteslaute ,

lus imbres cxspeclal; sic tua , Pater optiiiie, in re-


Verilate , ouiiiia sciiuus csse possibilia credcnti
frigerium magui amoris siticus iu meo pcclore vo-
{Man. IX, '2-2). Kt ipii de persecutore fecit imedica-
luntas lu:e beatitudinis diu desiderabat liltcras.
toiciu (/ Tim. 1, 15) , et dc sleic(ue erigit paujit»-
Iterum alque iterum per singula horaruin niomenia
rem, ul sedeat cuui principibiis (1'siil. cvii, 7); ip.se

B ;estuans hoc revolvelat clogium : Qiian.lo \eui(Ut


polesl de arida cordis mci caule rivulos vivi fontis,
desidcrali iiiei dulcissimi apiees? Quando videam ti-
nt in vitam salientis produeerc ;eternam : ipianlo
gna salutis dilectissimi niei ? Quaiido inihi Auso-
niagis [de vestro pectore aliundan!issinio niimma
ni;« noiiililatis pagiua oplati prosperitaleui ostenJct
(lelioiiica flucniia ( Cod. S(il. de veslro (lectoris

abundanlissiiuo (Imuiuc Geoiiica fliienta) per lolaui


amici, ul videaui 47 si aliqiia fcederat;c iu Christo
]
aiiiicili;^ iii illius peclorc nianeat menioria ; si Al-
ISilotici ruris latiludinem ad fecundandos diversi
biiii sui uomeii slyio cliaritatis in cordis aicaiio ic-
Sieneris flores dilTiindcre valet? Aiidial, obsecro, per
coiiditum habeal, sicul s lavissiuium 1'aulini Palils
te uu.>niii;is lu;e cbaril;itis (ilius, qiiid pateriia pra;-
iiomen, perpetua diUciione, iii coile filii xteruis
viJeat :;geiidiiiu pru(lenti;i. Cerlissiuv.im ilaiiue con-
vigel lilieris inscriptum?
silium Siduljs per os illius sperari debel, ciijus pa-
' Ecce veuit , ccce venit palein;e pielatis pagina,
cloris scptiformis [Spirilusl consilii inhabitalor
quaui diu desiderabam, ouiiii uielle palalo iiieo dul-
[esse] dignoscitur.
cior, omni obrvzo oculis houorabilior. Hanc kcUis
Binas vestia; paternitati paulo aiile direxi cliarw- ambabus accipicbam manibiis, et lolo aniplectebar

las, unam per sanctum « episcopiim nisliieusfiu :


peetore, suspensus, quid mihi de meo nuntiaret

.nliam per virum venenibilem Aericum ducera. [


' El C Pauliiio? Soluti.^qiie sigillis, avidis oculoruni obtuli-

iilinani vcl h;ec lertia nicreatur aliquam vesli;T; bea- biis per singulas liiieas iter aperui, desidejaliileniquc

liiudiiiis cxliortationem] ne spreta charitas [quar- (H)tat;\; saluiis sospitatcm Patiis agnoscens, in illis

t.iiu] riigosa fionte , vel queniloso calamo exararo iiiox siugulis litterarum apicibus oscula libabam,

iiicipi.1t. Ncquaquam in augiiicutuui tristiti.e me;e totunique iiie Deo Cbristo in gratiaruni effiuii actio-
(iiuiius taceas, sed [per] spiriiiini consolationis libi a nes, diecns : meo dabis gaudiiim ct la-titiam,
.liid/.'Mi

Deo datiim, froquentes iiiihi apices facere aliiiiialis el exsultabuiit ossa liumiiiiila (Psal. l, 10). El qui

vestr;B consolalionis non gniveris, ut tuis boiiis ex- anie humiliatus fui in tristilia , nuiic exaltaius siuu

liorlalioniluis el sanclis oralionibus adjutus, ad sup- iii hiHitia. El si quid pleno chariialis uiodio super-
plemeiiluni mercedis libi perpetiuc, divina auxilianle addi poliiisset , cumularem utique pris.inam [.A/.,

miscricordia , viix> a!terna> tecum particeps esse priniaui] dilectioiiis pleiiitudinem , nov;i' aliundaiilia

nierear. l;etiti;e. -^ovit itaque, quicunqiie mellilluo charitaiis

jaculo vuliicra omui favo dulciora iii corde accipiel,


' Flnreat in vcslro diviuis pectore donis n;'U iue autiiuiuali frigore naccenlia verboruni folia,

Semper in ;vternuiii sopbia, sancle Pater. iii liujiis eb.iiluke exaggerare gremiuin : sed de vivo
Kl niilii conservel Chrisli dextra omnipotentis O veritaiis fonle, ad irriganJos vene flores ililectioiiis,

liicolumem, meriiis aiigcat ;Ptheriis. li;vc piona pecloris nici dextera haiuire , ipiateuus

" r"|)isro;iHm //is/iicM.sci». Oinues .\i|iiileiensis plio, scil cv coiilexlu certum esl, missaui esse a I

provinci;e episcopi aiilii|uitiis dicli siiiit hlriiv e;)i- Paiiliuiiin Vqirdeienseui. CvMSirs.
scofti, ul patet ev coiicilin rioiiiaiiii siili .\g;ilb(>iie, i'
i»i(iH (crveiilis C.aiicri. lliiic coUigil cl. idri- M
iibi Uisiiius (a^iietteiisis siib palri;ircb;i .\galboiie el siiis cpistolaui serip'am posi (liiiiiilium Jiiiiii meu<.is.
c.rlcri Mcditerraneariim seiliuiu cpiscopi \ocanliir 1(1 vcro ego noii niagis in.le colligo qiiani ex verb>s
htriiv episcnpi (.Mailris. Opp. S. Pnuliiii. p. i05l. liisee, qiiibiis iiilerius ail : .Sovit il.npte non
Forlassis hic episcopus liiit .V^iiiiis Pergonieiisis, me nulumiiiili liiijure llaeceiilia refkoruii' folia
se;i i>otius \i'roiiciisis episcopiis, qiii lioc aiino eiim elc, colligere
c.r(ii;(/t'i(iiv, licet opislol.iiii aiit iiiiii»

Aleuino filit, nl coliigitiir ex epislola ;id euiinlem il! scriplam esse. Abs diibio iii iiiiliu suppleii'la csl prli-
(iiiiiie 51). De Aericodiice vid. e|ii>t. 1. cula neqiie hic exprluiitiir tc:i piis seiipMonis,
jicifr,

'•
ILec, menilnsa in edit., ex iiis. restiluuiitur. sed per comparaiioneiu ferventis Cancri cxprlniitiir
ar.lor pecloris.
<
lli veisiis desunt in Cod. Salish. ot S. Eniin. ' /•.rce iviii/ , f ic. Responsoria i;empi\ qiiaMlfsi-
Kdil. Querccl. (i-2, Caiiis. 08 (Pioben. 50). In
(i
deraliir, qnaiii Aleiiimis posl li-cs u si» itatiis cplsln-
c<«L ms. S.inrl-nallcnsi dosideraliir qiiidem iiiseri- las ilcnium evlnrsit. Vil. ruisl. prioivni circa fliiem.
;

201 EPISTOL.€. ««
mei magni amoris slilliciJium luis iiirimJi;reiii vi- A ctuiionum? Ubi ssecularis pompae supcrba ambilio?
sceribus. Nonne omnia hsec veluli fumus ventunsis procella-
Pluriiiia milii de sanclissimo lul cordis epilhala- rum in aerem dispersis gurgitibus evanescunl? Et'

mio, rarifliio ncclare exuiidanlia prolulisti exempla «juanlo plus quislibet h»c vana deleciabilia amave-
ut verius Aristotelicum illud in le videam impleri rit in inundo, lanlo magis ea , .'eterno priesentalus
proverbium, qui aculissimas Perihermeniarum scri- judiei, odio iiahuerit. Beatus qui necessitalem ver-
ptitans argumentaliones, dicilur in ineiite calamum terit in voliintatem : et ea Christi amore compunctus
linxisse. Te vcro agiiosco de aeterno charilatis ihe- voluntarie amiserit, quse debita cogeiite morte amis-
sauro aflluenter iiova proferre et vetera, et in fide surus erit.

frateriii anioris peiinam linxisse pietalis. Tuum vero Haec ineK memor miseria; lacrymosis dictavi que-
sanciissimum cor terra esl repromissionis, sapien- relis ; non ui le, quod opus non est , ex meis corri-
lia; melle nianans, et suavissinuc charitaiis luce rc- geies diclis; sed ul mecuiii me ex meis plangeres
dunJans, in qua verus et gloriosus Salomon virtutum iniiiuitatibus ; et pascentem in regione longinqua
gemmis, templiim pulchrx' habitationis su;e inajestati omni in immunditie porcos tuis, o sanctissime adju-
construxit , iion Chalduja llamma perilurum , seil tor ! precilius sublevares, et ad paterna; pietalis
ielerna pace permansurum; in quo sancta sanctorum B epulas diu perditum reduceres [.1/., perielilanlem]
summo et vero pontiCci soli Clirislo pervia, iioii se- (Ltic. XV,13-13). AdliKsit itaque oculo cordis raei
mel iu anno [Uebr. ix, 5-7), sed seraper in seier- pulvis cogitationum iniquaruin, ul summum beatitu-

num. Ibi arca sapienti;c, et duorum tabuke tesla- dinis bonum nec videre, nec amare perfecte valeam.
mentorum. Et h;BC ouinia cheriibiii iii iniiltiliidine Si viderein, utique amarem. Sed a te, qui spirilum
tegiint scienli;t;. Ilorum subler alas divina populis ab eo consolationis accepisli qui vult omnes bomines
oracula respondeiit, et flumina viventis aqua; in sa- salvos Deri (/ Tim. ii, 4), assidua; orationis suffra-

iutcm silicniibus salient oeternara [Joan. iv, 14). gia flagito : quatenus aeterna; pacis medicus collyrio
Quo qui sitil , de aridis terrarum ignorantia; parii- sure misericordioe iniingal oculiim iniquis obcKca-
,

bus venial, et bibat. tum eupiditalibus ; ut verum pcrpeluie Lonitatis lu-


Quid in lam affluenti tui cordis thesauro non in- mcn videre valeat, et aiuare quod videat.

venilur ? cujus hahitalor ille agnoscitur esse , in quo Memenlo inilissimain Samaritani menteni
, qui
sunl omnes tkesanri sapientiiV et scienticc abscondili vulneratum omnique praesidio deslilutum oleo et
(C"o/oss. 11,5); qui habel clavemDaviJ.aperit. clncmo vino fovebat, pietatis fascia ligavit , levavit in ju-

claudit; claudil, elnemoaperit (.4;)0i-. iii,7).yux VTilt


mentuiu, duxit in slabulum, duos pro eo dedit dena-

adprofectum aliorum perpelua; clavera eIoquenti;c, C rios, ut curaretur (Luc. x). Quid hac pietate mitius?

cbariiaiis clave aperit, et qu;Tj vult in arcaiio pecio- quld hoc exemplo salubrius? Creaior omnium in
ris tui thesauro, clave sapientix claudit. Ha;c san- pretium seipsum tradidit honiinum, ut eos liberaret
ctissima somnianlis Jacob scala (Cen. xxviii, 12), quos creavil. P"ateor me unum essc ex illis quos re-
perquam cali seereta septenis spiiitalium chari- ,
demit. Sed duin allen;e avldus pulchrlludinis, Ch.l-

smatum gradibus pia penetraresolet intelligentia :


iiaiiitidas ex paterno tabernaculo perrexi vldere,
,

et iterum ad aedificationem subjectl sibi populi fra- lujii rae vespertlni invenerunt, rapuerunt, lacerave-
terni amoris passibus descendil, ut fiat doctor eccle- runt, vulneratum derellquerunt. Tandera ali<iuando,

siaslicus divina; conlemplationis cum Maria compos, divina pra;venlente gratla , In memet reversus dixl :

et ilerum ciim Marlha ad Dominica; mensa; convivas Surgam et ibo ad Patrem meum (Luc. xv, 18), teque,
scdul* administrationis sollicitus (Luc. x, 59, 40). miiissime paslor, iii hoc iter, sicut praedixi , ducto-
His duabus alis sanctorum anima; cum niagna nieri- rem deposco.
torum gloria ad coelestis regni bealitudinem quolidie Potuit Igiiur idem Lazari solvere vincula, qui euni
feruntur ; his etiain sxculi hujus proeellosos gurgites de rannumenlo prodire jussit. Sed ut potestaiem
secuio transeunt navigio, et ad portum perpetuaj solvendi sanctos habere doctores demonslraret, cir-
quietis ciun virtutum merciinoniis pervenient. C' cumslantibus dixil : Solvite eum, et sinite abire
Sed vereor, quod sine raaxirao cordis dolore non (Joan. XI, 44). Tu vero, egregie pastor, solve jii-

dico, me ulierius in bac vita tuae beatitudiuis faciem benle Deo mortiferas raihl peccatorum caienas, ut
iion visurum , quia in via divisionis iler agiraus la- tiber vi'.a;que reddiius Inter convivas Dei Chrisli lii

boriosuin. Per vallem lacrymabilem r.d incerlum a^terna; beatltudlnis epulis recumbere raerear.
properamus fineni; et cilo fragilis caro, unde sum- 49
" EPISTOLA XLI.

pta reverletur (Psal. AD PAIL1«LM PATRUKCUAM.


, ciii, 29) : et omnis decor
(Foiteanno 796.)
illius, 48 urenie percussa venie (Job xxvii, 21),
Sui memorem esse rogat in S. missa. S. crucis, et alias
flaccescel , et ibit homo in domum wleriiitalis sux reliquias sibi mit'.i petit; liortatur ad laborem prce-
{Eccte. XII, 5). Et circa euin stabunt jn platca [.4/., dicationis.
domo] plangenles , et spiritus reverteiur ad Deum Paullno sanctissimo patriarchoe liumilis levlta Al-
qui dedit illum. Ubi lu^ illecebrae carnalium dele- culnus salutem.
" Edit. Quercet. U3, Canis. 63 (Froben. 56), ubi- quo Paulinus ad Evangelii prtedicationem apud Hua-
que rautila et imperfecta; data fortassls amio 796, nos aiiiinum adjecit.
Patuol. C.
205 n. F. AI.DINI SI:L' .M.Cll.VI OPEULM PARS l. SOi
Abtonlia corporis rioii oporiei (lilociionem tlivi- A iiiiiiiiiiii exiiilioiwin ilciiiiiiiiiim repreheiiilil ; iloUi
uiiillos esse, qiii siieerdutii lioiiores iiinurunt, ijruilui
flcrr, qiiia ainicllia qiia.'dcsci'i polcst iiunqiiam vcra
vero et niiiiisleriuin (uijiunt. C.nroluin roijnii cupit,
fiiit. Lx (1110 t'; sciebam, (liilcis»ime r.micc, seiii- ut plures inilliiiitur lioui oiieriirii iii messem.
pcr aiiialiam, cl pepigil cor Miciim ricdiis aiiiiciiiic
Dilectissiino iii C.lirisli cb:irilatc amico et rngalis
nordi tuo. Et sic iioir.cii Pauliiii inci, iion iii ccra, p;ilatii <=
arcliario Mcgenfrido Klaccus .\lbiiius pcr-
qii« delcri potest. scripsi. Nc, qiix-so, obliviscaris in pcluse sospitatis salutcm.
liiis saiiclis oialioMibus iiimicn aiiiici tui Albini sed :
Solet ilaqiic cbartula charilatis calamo perscripla
in aliquo niem()ri:c gaiopbylacio reconde illud, et inter amic;ilcs (uricrc pi-rsonas, ut ardorem siii

profcr co tcmporc opporiuiio, " (pio pancni ct viiium


pccloris lillcris fralernis oslcndat olilulibus, et quod
in subslantiam corporis ct saiigiiinis ('.liiisli conse-
inlus latel in animo, foras vidcatur iii scriplis. Unda

cravcris. ego tuimemor, aniice cliarissime, libi hos lu;c salu-


Diu dileclionis tuai exspcctavi proinissa, lioc csl,
lis, imn cl imiltoriim, adnionilorios dirigcre ciiravi
vivifica; crucis, vcl aliarum reliquiarum palrocinia. Nec me supertluum
apic':s. in bis litleris xslimes,
Noli mc, obsccro, tanlo fraudare imineic ; iicc le
scd devotum; (lesidcrans ntruinqiic, cl pr;cscnlis
verilalis ISolo longinquilalein viie causeris. Cba- prosperitalcm et futur;c quatenus
vil;B : in ista tein
riias pennas ad volandum invcniet, nec tlnmnm ^ ^orM U'\\c\lcr vivas, ei in illa clcrna beale regnes
obrueiit itlnin {Caiil. viii, 7). Sulliciunt alaj fidei iii pa- ^,„|„ cinisio
latio rcgis, quibus iicc volunlas decst in accipiciido,
Considcnmdum vero csl diligenlissime onini ho-
nec fldes in reddcndo. Si quid nostia pctitio apud vos
inini quid fiigere debeat, et quid scqui. Qu;i; duo
valeat, ct tua sempcr ad Dciim valcal pelitio, qui te
Psalmista uno brevissimo versiculo ostendit dicens :

in tam sublimi siatuit gradu, ubi cjusdem Dei Do-


Diverle a tnalo, et fac bonum (Psal. xxxiii, 15). Non
niiiii nostri Jcsu Christi effectus
sullicil solum inala non facero, nisi ct bona (.^..u,
Vide quam sublime est lioc nomen. Contende me-
;cternam cupicnti possidere gloriam. Unde ct ipsa
riiis csse quod iiomiiie vocaris. Cliiina, ne cesses,
Verilas in Evangclio cuidam se intcrrogaiili rcspon-
exalta quasi luba voeem tuam (Isa. lviii, 1). Sit gut-
dit Si vis vitam inijredi, serva mandata (Miitth. xix,
:

lur tuum luba Dei. Prwdica importune, opportune


Sed unicuique pensandum est in quo gradu sta-
17).
{U Tim. IV, 2). Tu gallus in pr^dicalione, succin- tuisset eum Dcus, ct quo talcnlo dilasset cuin. Non
ctus in castitate. Tu aries in verilate forlissimus, cui cniiu solis episcopis vel presbyieris pecuniam suam
nullus rcgum rcsisierc poterit (Pior. xxx, 30, 31).
Dominus ad multiplicandum, sed oinni di-
tradidil
Tu lucerna super candclabrum in doino Dci (Muttli. gnitali et gradni talcnla bons operationis tradidit,
Tua lingua cadum claudit ct aperit (Apoc. iii,
V, 15). C
ut datam sibi graliam Udclitcr adminislrare studeat,
7). Aperit priinum per piKdicalionis dcvotionem. Ad el conscrvis suis erogare conicndat. .\lius est qui ta-
e.vemplum Cbristi recurre, qui per civitaics, castella,
lcnlum pncdicationis accipit, alius sapicntiii^ alius
vicos, villas, cvangclizando iler agebat (Malth. ix,
diviliarum, alius cujuslibet administrationis; (|uidam
33) etiam et donios publicanorum vel pcccatorum,
:
forle aUciijus artilicii donum a Deo horum omnium
propter occasionem pra;dicationis , non abborruit
bonorum dispensatore. Et in his omnibus fides ct
intrare (Luc. v, 20). Spcs pntMnii solatium sil la-
(lcvotio spcctanda est, ut lideliter laborel, et viriliter
boris. sui domini pecuniam muUiplicare satagat, quatenus
Quid facio insipiens ego coiitra pbilosophicum vocem audire mereatur £«3^, sene
dcsider;\bilem :

proverbium, ligna in silvam fercns, slillicidiis flu-


bone et lidelis, iiiiia super pauco fuisti fidelis, supra
mina irrigans? Modulum raeum exluli figura;. Obsc- multa le eonstituam ; intra in gaudiiim domiiii lui

cro per ejus amorem, qui duo minula viduoe donis XXV, 21).
(,Wii»/i.
^
divilum pnieferebat (Marc.wi, 42, 43). Charitas Qui vero pecuniam prxdicalionis accipiimt , dili-
omnia suffcrl in qua qui nianet in Deo manct
, ,
gcntcr considcrare dcbcut quid cuiqiie congruat loco
(I Cor. XIII, 7), qiiia Deus cbarilas est (/ Joan. vcl tcmpori; etiam ct quo ordinc piutlicatio Chri-
»v, IC).
* stianitatis incipicnda sit vel perticienda. Nam Domi-
50 ^ EPISTOLA XLIL
iius nostcr Jcsus Chrislus cum triumpho glori;e ad
AD MECENFKlDim.
(Amio "%?) palcrnam rcdicns sedem aposlolis suis pr;cccpit di-

De oriline, cl modo prccdicandi edocel; ovariliam ci ccns : Ite, docete omnes genles, baptiiatHes eos in no-

a Quo paiiem el vinum in siibst. corp. et saiig. sed conlentionis, sed erroris, scJ schisinatis ainator
Christi coiiseer.sanc tcstimonium pro do-
Illustrc cst. >

gin;itc transsubslaulialionis co tcniporc crijdilo. !> Edit. Qiicrcct. I0;> cx ms. (Kiobcn. 42).
Meijenfrido. .\lias cliam .Vuaeiifridus
< ll;cc nostra, luvc m;ijorum nostrorum lidcs
(ait ce- c Ari7ii//io
lcberrimus M;ibiiloiiius iii libr. dc Liluigia Gallicana, ct Maganfredus iioiiiii\;iliir diix c\crcilus Saxoiiici
pag. 'J5J, quaiii utinum fratics iiostri avcrsi jain taii- iiiexpcdilionc lliiiinica aiiiii 7yi. Vulc poclam Sa-
dein vcl scro ;iL;noscaiil; ncipic iios ;iiiipliiis provo- xonciii, ct Kginhardi .\niial. ad cum amium. Ilic
C(;nl ad lictiti:im illani novalioncin, (piaiii l';iscli;isio Meginfridum ivgis ciihiciilarium vocat. Archariu»
Kadbcrto ;uiclon; s.cciilo i\ conligissc criiiiiiiantur. cigo ciiliiciibiriii-. csI,m-u. iil paulo infcrius Alciiimii
IJiiiiis Alciiiiii aiicloritas, tam cl:ii;i ct inanifcsla, pluribus ••\iilic;il vcrliis, Jtipeusaliir the.uiurorum, el
lianc controvcrsiam dirinicrc dclicrct.... cl qui tam seriiloreonsihorum; i|uasi inlimus cvmsiliarius. \id.
pcrspicuis vcrbis dctrahii lldcm, is non vcrilatis. Cangii Ciluss., vuco ArcariHt.
205
EPISTOL.'!;:. m
suHcti. Docentes eos A tlem aliquando doctores fidei apostonds eruditi
mine Patris, et Filii, et Spirilus
vobis (ilatth. xxviii, [suppl. exemplis]. Sint pra;dicatores, non prxdato-
servareommaquacumiuemaudavi
baptismi res. Confidant in illius pietate, qui ait : Nolite por-
20). « Priino fides doceiida esl, et sic
li),
sacramenla. Deinde evangelica tc.re succulum, aut peram [Luc. x, 4), et ca-tera quae
percipienda surit

At aliquid lioruiu trium sequuntiir. Etde quo proplirta iiuiuit : Qui nunquam
praecepla tradcnda siinl. si
dereiinquit spcranles in se (Dan. xiii, GO),
deerit, salutem animse suae auditor liabere non po-
Fides quoque, sicut sanclus ait Augustinus, res Ha.'C tuse, venerande aniice, scripsi uilectioni, qua-
lerit.

est volunlaria, non neccssaria. Attrahi poterit bomo tenus luis proficiant a\lmonitioiiibus, qui a le con-

in fidem, non cogi. Cogi poteris ad baptismum, sed silium audire desiderant. Sat enim hi-c omnia op-
non proficit fidei. Nisi infantilis oelas, aliorum pec- time novit dilectus meus David, cui Deus et sapien-
catis obnoxia, aiiorum confessione salvari polerit. tiain dedit, et bonain voluntatem : et pluriraos con-

Perfectae stalis vir pro se respondcat, quid credat, vertit populos ad charitatem Clirisli et laudem. Cui

aut quid cupiat. El si fallaciter fidem profitelur, ve- omnis boiiitas et potenlia ad boncfaciendum sufiicit.

Unde et prwdicatores Nisi unum tantnmmodo [F. suppl. deficit'?] propter


raciter salutem iion habebit.
paganorum populuin pacificis verbis ct prudentibus tempora
_
pcriculosa
_
hiijus s;eculi, quod rariores ha-
fidem docere debent. Novit Dominus qui sinlejus;
l^
bet adjutores inopere Domini quain necesse sit.

et quorum cor vult, aperit, ut intelligint qus a do- Nullus tamen in mundo mcliores, ut credo, habet

clore dicantur. Sed et posl fidei el baptismi perce- quam ille. Hos erudial, admoncat et doceat, secun-
ptionem niolliora prxceiita infirmioribus aiiimis suiit dum sapientiam sibi a Deo dalam. Et tu, fidclis-
prcebenda. Nain et apostolus Paulus novelhie Galata- sime dispcnsator thesaurorum et serator consiliorum
rum [Corinthiorum] genti scribens ait : Lac vubis et adjutor devolus, viriliter fac voluntalein illius.

dedi potum, non solidum cibuni [lCor. iii , 2). So- Esto in consilio suavis et in opere strenuus, pacifl-

lidus vero cibus virorum est forlium; id est, prK- cus iii doino, prudens in legationihus, pius in pau-

cepta majora illorum sunt, qui mullo tempore exer- peres et miseros, justus in judiciis, largus in clee-

citatos habent sensus in lege 51 Domini. Et veluti mosynis; ut ex teinporaliLus divitiis tuis seterna»

lac fragili congruit cctati, ita suaviora pricccpta rudi tibi inerearis in coelis.

populo in principio fidei tradenda sunl. Adhuc me dilectio dilecli mei David, et solliciludo
Igitur el in Actibus apostolorum (C«p. xv, 2) le- salutis inultorum, cogit tibi suadere, quM ulilia scio

giinus Paulum et Barnabam Hierosolymam ascen- corain Deo et honesla corain sa?culo. Nam quidam
disse ad Jacobum et cseteros apostolos, super hac , sacerdotes Christi, qui habcni parochias et honores
quaeslione, quomodo genlibus praedicare debuissent? sa!culi, et gradus minislerii non volunt habere : vi-

At illi pniescribentes unanimi consilio statuerunt ut detur mihi melius, plenam habeant benediclio-
ut
nil raolestije legalis imponerelur cervicibus eorum, nem et plcnara mercedem apud Deum. Nuiic vero
sed tantum ut ahslinerent se a fornicalione, a san- alius laborat pro mercede perpetua, illi vero pro
guine, suflbcatione et simulacris (Ibid., vers. 28,29). SKCulari hoiiore. i^
Privati vero sunt, ut cum pace
Irao et ipse Paulus prsedicator gentibus gloriabatur dicani. Poteslatein ligandi el "solvendi, quod claris-

se ex labore manuum suarum vivere. Ait cnim in simum est in Ecclesia Chrisli donum, Christus dedil
quadam Epistola sic :.Vos scilis quod milii et his apostolis, et per eos successoribus suis. Nec non et

qui mecum sunt manus isla; ministraverunt, nc cui non habent pastores, periculosum est
Ecclesiis, qua;

vestrum molesti essemus (Act. xx, 34 ; // Tltessal. gregem Christi absque pastore diu maiiere. Iiitrant
III, 8). Et item : Melius est milii mori, quam ul glo- lupi rapaces, sed non est qui exigat eos. Sedet sola
riam meam quis evacuet. Quw est gloria mea? ut et vidua domina genlium et non est qui consoleiur
Evangeiium sine sumptu exponam (I Cor. ix, 13-18). eam (Tliren. i, 1, 2). Dicit et ipsa Veritas : Messis
Hoc enim tantus et a Deo specialiter eleclus gentium quidem mulla, operarii autem pauci; rogate dominum
praidicator egit, ut omnem radicitus occasioiiem n messis, ut mittat operarios in messem suam (Luc.
avaritiae pra;dicatoribus abscinderet : quatenus nul- X, 2). Et ego tibi, charissime aniice, messis quidem
lus, qualibet cupiditate illectus, sed sola Cbristi multa esl iii populo Christiano, sed non sunt in

charitate confortatus verbum Dei prsedicaret, sicut quibusdam locis messores. Tu vero roga dominura
ipse in Evangelio suis priccipiens discipulis ait : Gra- messis, id est, David meum dilectum, ut mittatope-
iis accepislis,gratis date (Mallh. x, 8). rarios in messem suam ;
quatenus illis dicat rogatus,
Si tanta instantia suave Chrisli jugum el onus sicut suus proprius protector et unicus, et amator
ejus leve durissimo Saxonura populo pi;edicarelur, Christus Deus dixil discipulis 52 suis : Ite, ecce ego
quantadeciraarum redditio, vellegalispro parvissimis mitio vos (Luc, x, 5). Ipse est dominus vineje, niiitat
quibuslibet culpis edicti necessitas exigebatur, forte operarios in vineara suam ct dicat : Ite et vos in
baptismaiis sacramenta non abhorrerent. Sint lan- vineam meara et quod juslum fuerit, accipietis pro

a Primo fides docenda est. Eadera scribit iVIcui- gandi el quod ctarissiinum in Ecclesia Chri-
solvendi,
nusadCaroIum Magnum epist. 28 (nunc 33), et ad sti donumCUristus dedit aposlolis, etc. Locus nola-
Anionem 31 (nunc 38); anno 796. bilis f.ontra coinmendatitios episeopos, parochos,
^ Legendura puto : Privaii vero sunt polestate li- etc, qui honores ambiunt, minislerium refugiunl.
,

.207 B. F .Vl.Bl.M SKL AU.LIM OPEUl.M l'ARS J. 'm


l:\liore viiie» nica' (M.i/i/i. w, 4, 7). Ipse \t'., i|)si| A a Deo commissiim, corrigeie sluileas, cl ignoianlias

C.lii-isli, est Ke- lenebrisiliu aniinas ohca-catas atl luincn vcra' litlei
fst poleslas et (lispeiisalio viiiea- iil

esl laiis el gluiia, et iiierces (lednccic coiieris. NuiKiuaui opliinis \oliintalihus,


.lesianiin Dei. Illiiis

benc onliueiitnr, el rcgaiitnr, et pasto- vel boiiis ((uialibus lemuiicralio ili\iiia ilecrit : sed
rrtorna, ut
(ligiuis et (pii plus laborat voliiiitalc Dci, pUis mcrccdis
los liahcanl, quantos iiivenire possinl »,
iii

Dt-i) placaliiles. lUe est iii lioc regno, ipii oimics recipict in rcgno Dci. Tcmpns hujiis vilaj vclociler

puiHlieare potest, et ilc oninibns Fxelcsiis iiiorceilem currit, fiigit, et noii reveililiir [U., rcspicit]; 53
s;cculo, ct a.'tcrnain bea- incllabilis vero Dei pielas huinaiio pnevidcbiit j^cncri
liabere et beneiliciioiicm iii

beatam aileniitatcra cum Chrislo el brevilcr laboraie, ct xtcrnalilcr coroiiari. Idco pre-
tiludincm ct
tiosa d(;bcut essc nohis tcnipora, ne pcrdamus pcr
sanctis cjiis.
i> EPISTOKA XMIl. ncgligcntiara qiiod per honai vitas cxercitium ha-

AD CAROirJI M\CXII«. bcrc poterimus [Al., potiierimns] rcternum. Ncc lan-


tuin diligcrc aiiquid potcriiims in tcrra, quaiituin
(.\uno "90.)
Ad beata amabitur rcquies iii ccclo : (piam qui tuiic ba-
SUjmllcat suum gnudinm ob prosperiliilem regis.

sliHlia mtn proivheiulii pelit e.r Anglia libros suos hcre concupiscat, honis nuuc opcribus promcreri
nfferri.iiitiiiiiissiinlii liiienirii recenset : huic ado- i. contendat. Oinnihus itaquc communiter regni cob-
lesceiiles paluUi smidel luhliei. jaiiua patcscil; scd illis inlrarc conceditnr,
lestis

Domino piissimoetprajstantissimo et onuii honorc qui cuin raultiplici houitatis fruciu ad cani vcuire
dignissimo David rcgi Flaccus Alhiiius vci>c bcatilu- fcftinant.
diiiis ^tcriiain iuCbristosaluiC;ii. >-._ Ego vero Flaccus vcster secundum exhorlationem
Diilccdo sanctuD dilectionis vestrsD omnibus horis, et bonam voluntatem veslram, alils per lccta sancti
eliam cl momentis, avidlatcm pectoris nsci abun- Martiiii sanctarnm mclla Scripiurarum ministiare
(lanlcr lelicit; ct dccoris vcstri lacies, quam s.vpiiis salago ; alios vcteie autiquanini disciplinaniui mcio
aiiiabililer coiisidciaic solebam, totas iiicmori;e nie;c iiiebriare studco; alios grammaticic subtilitatis eiiu-

vcnas cum magna jucunditale dcsidcrabilitcr iiuplet, irire pomis incipiam ; (luosdam stcllaruni ordinc,
et quasi inultarum iu cordc divitiarum spccies, ve- c.u piclo ciijnslibet inagii» domus culniine, illunii-
slra: hoiiitatis nomen ct aspeclns rcconditur. Idco narc geslio. Pluriuia plurimis lactus (/ for. ix , 22),
niagiia iiiilii csl jiicunditas, veslra; dulcissimx pro- ut plurimos ad prorcctum sancta; Dei Ecclesix, et
speritatis audirc bciiliam, ad (piain ctiam cogiio- ad dccorem imperialis regni vestri crudiam , ne sil

bocndam huiic >=


pueni!iim,ut sciiis, parvilatis raca; vacua Dei omnipolcntis in me gratia (/ Cor. xv, 10),
clientclhim [l/., clieiitulum] dircxi :
quatenus ia sa- (^ „ec vcstra; honitatis largilio iiianis. Sed cx parle
li.te sublimitalis vtfstra;, in graliarum actionibus \x- dcsunt niihi servulo vcsiro cxquisitiorcs erudilionis
tus collaudcm misericoriliam Duuiini iiostri Jcsu scholasticiC libelli, quos habiii iii palria per bonam
Christi. Non si)liim cgo ultimus servulus Salvalo- ct devotissimam J magistri mci industriain, vel ctiani
ris noslri, coiigaudcre dcLco prospcritati ct cxalta- nici ipsius qualemcunque sudorem. Ideo lia;c vcslr;v

lioiii clarissinKe poleslatis vestnc : sed tota saucta excellenliic dico , nc forte vcslro placeat totius sa-
Dei Ecclesia unaniiiio cbaritalis concciitu giatias picniioe dcsidcranlissimo consilio.ut aliqnosexpucris
agerc Domiiio Dco omnipotcnli dchebit, qui lam iioslris rcmiltam, qui cxcipiant inde iiobis ncccssaria
piiiin, prudcnlcm ct justuiii, his novissiiiiis iiiundi cl qu;eciuc, cl levchant in Franciam llorcs Driianui;e :

periculosissimis tcmporibus popiilo Chrisliano pcr- ut non sil tantummodo in Euborica liortus conclusus,
donavit clemcntissimo muiiere rcctorcin atque de- scd in Turonica cmissioiies paradisi cum poinoriim
fensorem : qui prava corriiicrc, et recta corrohorarc, fruclibus, ut vcniens Austcr pcrtlarct hortos Ligeri
ct saiicla sublimaic omni iiitciitiouc studeat, ct no- llumiuis, el Huaiit nromala illius, ct iiovissimc riat

mcn Douiini Dci excclsi pcr niulla lcriaruin spalia quod scqnitur in Cantico, undc hoc assumpsi para-
dilalare gaudcal, ct calliolic;e lidei luiiicn in cxtre- digmu : Veniat dilectus meus in liortum siiiini, et co-

inis niundi partibus inccnderc conctur. Ila3c est, o D medal (ructum pomorum suorum. Et dicat adolcscen-
dulcissimc David, gloria, laus et nierces tua inju- lulis suis : Comedite amici mei , bibite et iiiebriamini,
dicio dici magni, et iii perpcluo sanctortim consor- cliarissimi. Ego dorinio, et cor meiim vigilal (Canl. v,
tio ; ut diligentissime populuni, cxccllentiic vestra; i, 2). Vcl illud cxhortativum ad sapicutiant disccn-

Locus corruptiis.
« dcvolissimam magisiri mci Egbcrii archieplscopi iii-
Edit. Qucrcet. I, Canis. 5 (Froben. 58). Sciipta
*>
(lustriam. Et si placct sapieiiti;c vcstne, rcmillam
fuissc vidctiir iiou diu posUiuam inonastcrio Turo- aliquos ex pueris noslris, (|ui cvcipiaiil inde qu.c')uc
iiensi sancti Martini abbas prclcclus ibi schnlas , neccssaria, el rcvcliant iii Kranciam llorcs Uritauni.c,
aperuit, circa aimuiii Tllti. Oiiod iiide colligo, (|uia et iion sit taiUummodo iii Eboraco horlus conclnsus,
duiii liaiic epi^tolain scribeiel, iKuidum provisus fue- sed eliani iii Tuionica cniissiunes paradisi. > Ex his
r;it iiceessaiiis ;ul (loceiidiiiii libris. duu culllgimus : prlmum, .\lciiinum Eboi'aci studia

lortassis, qiiem
1'ueruluin. Qiiis ille? (^aiiilidiis sua coiilccisse allerniii vcro imilto cvidcnlins. noa
;

niulloties iiiilleudis epislolis adliiliiiit. Lulcu,»' Paiisioruiii aut iii KuKlcnsi monaslerio, sed
1 U;cc paiilo alilcr cilat Wiliicluins Malmeshur.
iii civitate Tnroiiiim ad Llgerim scholaiii suam cro-
lib. 1 dc Gesl. icg. Aiigl., cap. .', el lib. iii dc Gcstis xissc, c qua deiiidc prudicruiit lotviri doctrina insi-
ponlir. <
: Dalc iiiihi e\ipiisiiicres criiililionis schula- gaes, ItiSNAGK.
Klico: libcllus, ijualc» in pulru liabui, per buiiam o(
, - ,

EPISTOL.E. \ 210
209
dam Isaiae proplietae elogium Omnes siiientes vcnitc A suam lionestis artibus iiiilruxerii:.^'ret in
:
lego Doinii.i

ad aqms: et qui non hnbelis argentum propcrale meditati sunt die ac iiocle, a:tate liH dociior, usu tri-
,

comcdite Venite, emite, absque argento, et tior, processu temporis sapicntior ; et vetcrum slu-
emite, et :

absque ulta commtilatione vinum ct lac {Isa. lv, I). dioriim dulcissiinos fruclus mclit. > Iii qua cpislolu,

Hj;c sunt qwT. vestra noliilissima inlcntio nou dc sapienti* laude, et vcterum sturiiis ptura potestf

ignorat, quomodo per omnes sancta! Scriptura; pagi- cui placucrit, legere, et intclligere quantuin veleres'

nas exhortamur ad sapimtiam discendara. Nil esse in dccore sapientiae tlorere siudueriint. In lianc ve-
ad beatam vilam subliuiius adipiscendara, nil ad stram Deo amabilem, et vitic laudabilem sempcr pro-

exercitium jucuudius, nil contra vitia forlius, nil in fieere ct gaudcrc agnovi diligentiam ; et nobililaieiu

omiii dignilate laudabilius ; etiam et secuudum plii- siBcularis prosapi;e majore mcnlis nobilitate exor-
losophorura dicta nil ad regendum populum ncccssa- narc. In qua Doininus iioster Jesus Christus, qui est

rius, nil ad componcndam in optimos morcs vitam virtus ct sapicntia Dei, te custodiat, ct exaltct, cl ad

melius, quara sapicntire decus, et disciplina; laus et gloriam beat;e et perpetu* visionis suse pervenire
eruditionis elficacia. Undc et dc laudc illius sapicn- faciat.

Salomon
tEPISTOLA XLIV.
tissimus cjLclamat {AL, cxplanat] : Mclior
est sapientia cunctis pretiosissimis, et omne dcsidera- " AD DAMOETAM
FILIIIM.
(Anno 790.)
bile ei non potest comparari. Ihvc est qna' liumiles
Prospera preculur eunti iii hoslem, et de amicorum
emhat,qua; sublimes honorut. Per illam reges regnunt, dolct absciuiu.
et legum conditores justa decernunt. Per illam princi- Flaccus AUiinus <^
Flavio Dama;t« filio charissimo
pes imperant el poteiiles decernnnt juslitiain. Deati salulem.
qui custodiunt vins ejus, et beati qui vigilant ad fores Tua; congaudeo dilectioni, el prxstalae [prsestitae]
illins quotidie [Prov. viii, 11 scqq.). Ad hanc omni fidei congratulor : quia scmper ubique te lidelem in-
studio discendam ct quotidianoeiLerciliopossidendam bencvohim erga nic agiiovi, ut filium in
veni , ct si(

exhortare , domnc rex ,


juvcncs quosque in palatio
patrcm : nec alilcr invciii, nisi ut voluiilas tua sem-
excellentia; vestnc, quatenus iu ea proficiant ;ctate
per ineam subsecuta cst voluntatem. Idco ta;dium
florida , ut ad honorcm caniticm snain perducerc habet animus meus de absentia faciei tuce : tainen in
digni habeantur, et pcr eam ad perpetuam valcanl charilatc cordis mei te scmpcr pra;sentem habeo
pervenire beatitudinem. Ego vero, secundum modum DcunKiue pro Ina deprecor prospcritate, ut te mihi
ingnnioli mci, apud servos vestros in his parlilius sc- in g.audium, tibiqne ipsi in saliilem loiigKvis conser-
minare snpicnti:e grana segnes [.!/., seguis non cro, y.,rp dignelur lcmporibus. Sed valde sollicilus sum
mcmor illius sentcnti;\; Mane scmina semen tuum,
: J de itinere tua; profectionis in hoslem, quia pluiima
et vespere non cesset manus tua quia ncscis quid ; solont iii lalibus evcnirc pericula rebus. Tamen qui
magis oriatur, hoc an illud. Et si utraque siinul, me- jnstili.im habet cundi et pro Deo deccrtandi,fiduciam
lius est {Eccle. xi, G). pro cujus amore tan-
potesl liabere de auxilio illius,
" Mane [1/., Multa] florcntibtis per aetatem studiis Inm subire laborera non forniidat. Tii vero "= iler
seminaviin Brilannia. Nuncvcro frigescente sanguine luura confessione confirraare, clecniosynis roborare,
quasi vespere in Francia seminare non ccsso. litra- orationibus servorum Dci undique munire racmento:
que enim, Dei gratia donanie, griri opians.>Mihi fra- ut angclus Domini tc intcr omnia adversa tuealur ei
cto corpore solalio est sentenlia sancti Hieroiiymi, comitetur, quatcnus cuin securitate vadas el cum
qui ait in cpistola {Epist. S2) ad Nepolianum : ( Omncs pace revertaris.
pene 54 virtules corporis nuitaiitur in scnibus , et
55 Ego pene, quasi orbafus filiis, remaneo domi.
crescente sola sapientia decrescunt cxtera. > Et post Damocta Saxoniam, Homerus Italiain. f Candidus Bri-
paululum : < Seuectus vero eorum qui adolescentiam tauniam recessit, Martinus ^ in Vicos apud S. Jodo-

a Mane .... seminavi in Brilannia. Inde aliqui


pra;liurasacramentali confcssionepeccata expiet, lau-
concludunt, Alcuinum pra:cipuas Britanniarum aca- D dato priscis mililibus niore, qiii ct apud Noiinannos,
demias perlustrasse. Ferunt Annales Caritabrigienscs, de quilius AVilbel. Malmesb. lib. iii. Hcg. Angl., tola
in ea acaderaia post Bedam docuisse Alcuinum. Sed noctc confcssioni pcccatoruin vacanles, mane Do-
nihil obstat quo miiius Eboraci renianens, in totam luinico corpore communicarunt pedites cuin arcu- ;

Angliam doctriu;c luceni elfuderit. Ex eo loco inoba- bus ct sagittis, etc. Cams.
tur evidentius, sencm fuisse Alcuinuiu, cuin Turoni- Candidus Britanniam. Hunc Candidum Lindisfar-
f

bus scholam ercxit. Basnagf.. nensis Ecclesia; alumnum, Higebahii episcopi disci-
b Edit. Quercet. 93, Cauisii 47 (Froben.
39). pulura facit Lelandus de Script. Britann. cap. 100,
« Flavio Domwta;. Fuisse biinc viruni illustrem, p. 133, ulii refert fragnientuni epistohi; Alcuini ad
domi miUti;eque strenuura, patct ex hac et sequenti eumdera Higebaldum, quo Candidum tacito siudio
epistola, ubi hunc in excrcilu Caroli Magni, Saxones repetit; quod vid. supra epist. 8 (nuiic 9), ad Lin-
debellaluri, jiiri dicundo fuisse pra;fectum liquet ex disfarnenscs.
his verbis : In diversarum auditu causarutn justitia b' Jn Vicos apud S. Jodocum. De cclla S. Jodoci a
temper resonct in ore. Cams. Carolo collata Alcuino, alibi diximus. Ex hoc loco
^ De itinere in hostem. Saxones, ut infra. Id fa- Baluzius iii not. ad epist. 11 Lupi abbatis Ferraren-
ctum censet Mabillonius anno 783. Praeplacet opinio sis colligit, Vicum seu Quenlavicum idera csse ac
Pagii, qui, iium. ii, epistola; huic annum. 796 as- monasterium S. Jodoci , vulgo Saint-Josse-sur- ,

signat. mer.
<=
Iter ttium confessionc. Hortatur militem ut ante
2H B. F. ALBINl SEU AIXUINI OPERU.M PARS l. 2li

cum infirmus lemaiisit, pio cuiiis sanilale , iil Dci x « EPISTOLA XLVI.
depreceris clemeiillam , olniixe flajfiui. I)e Mopso,
qui apud S. Martliiuin, siint :iU(lisli, inliniialus est, AD DAHCETAM.

nihil aliiid audlvi cerluin nec le abcunte , niissos


;
Grulias agit pro dono ; liorlutur ad justitiam cuiqu»
illius \i(li. Sed peiie trislitia totus absorptiis fiii iii facieiidam ; alijuc iimici suspiral adventim.
• lilia mea, qiia' Ires dies peiie desperata fuit ; sed
donante divina misorioordla, per preces ser-
' riavio Danioeta? vlro clarissimo pliirimam Albi-
inodo,
vorum Dei el eleemosynarum laryitatem bene con- iius perpetua; pacis salutem.

solati sumus inea, quia bene rccuperata esl. Kcec De vestra valde gaudeo prosperitate, el de munerc
quallbus pater tuus agilatns csl fluclibus ! Tu, (ili cbaritatis vestra)mullum gavisus sum tot agcns ,

fharissime , fum tua; reverentiai coinniililonilius gratias qiiot doiiles In dono niimeravi. b Mlruin aul-
pro co intercedere satage, qiiatenus splrilus conso- mal, duo babens cai>ita et denles i.x , non elcpban-
ktionis bos ejiis aiiinil niotus tranquilla paee com- tiiue magnitiidiiils, scd eburnea; pulcbritudlnls. Nec
ponere dignelur ; et David dilectum suuin , el vos ego bujus bestia; lerritus horrore , sed delectalus
omnes victores cum gauiiio reducat iii patriam. aspectu. Nec me frcndentibus illa morderet dentibus
.fEterna> patri» civem te facial divina clementia, di- B tiniui, sed blaiida adulatioiic (-apitis uu-i phuare ca-
lectissime ftli. pillos adrlsi. Nec ferocitatcm iii denlibus intellexi,
sed cbaritatem in mitlente dllcxi, quam seinper ftde-
h EPISTOLA XLV.
liler in illo probavi. Sed quantiim gaudco in amoris
\D RICUI.FIM ARnilF.PISCOPlM MAC.E.VSIS CIVITATIS dulcedinc, tantum doleo ' In abseiiii;e longinquitale.
COG.NOMENTO DAMOETAM.
Noluissem tanto lempore ab invlccm separari, quos
Dl n(isi'/i(iii (iwiioriim trisliitttr ; et ad (eternorum ejusdem cbarilatis duleissima colliganl vincula. Quid
amorem hortatur. faciam, nisi lacrymis sequar amicum.donecreveniat,
quem animus optal habere prxsentem.
Probatissimo aiiiico Damoet:e Albinus salutem.
fili cbarissime inter occupaliones s%culi non
longum videtur tempus quod tu*
!

Nlmium niihi ,

obliviscare tui sed duin corpus cpulis pascitur,


vidi, verba non audivi. Et tan-
;
dileclionis faciem non
d in antitia eleemosynis reliciatur. Et dum fiiligata ex ili-
tiim ex prxscntia tui gaudebat anlinus, quantum
nere menibra quiete rcfocillantur, mens in Deo ora -

abscntia contristatur. Quid faclet mens, nisi lugeat,


lionibus roborelur ci in diveisarum audilu causa-
dum paucos baliet amicos? Proh dolor scd illi sem-
:
!

per (pene) absentes. Tamen quod valeo faciam, le q nim jusiiiia semper resonet In ore, et ex intimo cor-

prospera scmpcr d's allMtu mlscrorum piocedat [.1/. proveniat] cof>-


memorans apud Dominum, tibi il- ,

dile- solatio, et spes xquitalis non fallat advenientes, nec


lius concedcre clenicnliam dcprecans ,
cujiis
pietatis desint siifTragia confugientibus ad vos, quia
ctione tuum semi>er iiiipleatur pectus. l\x sunt vcr;e
pietas in pauperes gesta oeterna remuneratur beati-
divitise,qiis nunquaiu decipiunt babentem, 56 "^*^
ludine. H;ec, mi, faciens floieas onini vlrlulum
morte amittuntur sed plus abundant , duin
fili iii
in ipsa ,

docore, el le, quocunque vadas dlvina coniitclur


cernitur quod amatur. Inter tcmporalia et a;terna
,

protectio, euntemque ubique deducal prospere, ac


hoc interest [qiind tcmporalc] aliquid pJus diligitur
redeuntem ciim onini prosperit.ile citius reducat
antequam babcatur, vllescit autem cuin advciierit.
adcptum quam ad nos, ut gaiideat amor palris In lilio , ot laudelur
iElernum autem ardentius diligilur
Doiis ubique, qui suos fainulos sibiniot invloeni piu>-
desideratum. Ideo plus amemus aeterna quam tempo-
me- sentabit ovantes. Vigeas, valeas, etllorcas, duKis-
ralia, ut lii :elernl(ate beate et feliciter vivcre
sliiie Damoeta.
reamur. Valeto in sxcula.

Filia mea. Qusenam b;rc pro ciijus valotiuline


D Edit. Quercet. 68, Canis. 41 (Frobeii. 41).
tot
«

preces, tot eleeniosyn;v, tanta solllcitudo Aiisini


,

'.'
'

Viio clariisimo. Ha-c verba el t|ii;v sequunlitr


'
I
dicere, esse Liutgardom Caroll Ma^ni uxoreni, quain deerani in cod. Sanet-Gallensi apud Canlsium.
alibi liliam suaiii vocat Alcuinus. C.vms.
bEdit. Quercet. -il, Canis. 50 (Froben. 40). Col-
57 6 3/iriim animal. Ita jocarl bic placuit Alciiino
de pccline a DaiiHrla sibi donalo, qiiod caput aiii-
lata cum cod. ms. Sallsb. malls pnvrerebat. Iluc porlinet carnien il9 cdil.
c Apud Canisiuni, ot In Salisb. cod. deest illa m-
Quercot., quod cum hac epistola conuexum fuissa
scriptio liuiilfiim arcliicpiscopum, eto. Qiioroo-
: Ad
videtur, et it,» soiiat :

tanus illani iii rod. Pot;iviiio repererit ; iilliil t;imon


probm, ail Dasuagius, illum DaiiKolam fuisse episco- Beslia nam nostraa sulirepsersl wdes
siiliilo

piini iiiio ex e|iist(ila suporiorl ct soiiuonti


quin lii (|in . .rmt iai>iuim miraiula duoruni,
.
;

pollus fulsso viruin s;ooiihiroiii, qui jus iii- (,)uiB niavilla lanicii (uriier (•imiiiiixfral una,
conjici;is
Dis iiTius dccios sfd deiililius liomiil illa.
ler niilites in Saxoiila suiiima cum ;equitate dice- vivo,
K.sca luil cresions illis de curiHne
bat. fruxes, IVucUn iioc viiia bibeiituiii
Nec caro, uec
'1
/;i iihscnlid cnnlristatur. H;eo et sequentia con- Donlibus odiitpal, patulo iiuu labuil or«.
cord;iiit oiiiii o|iisl. pii(iri, iilil odiKiiiorilur (piod pene Scis, liaiuula nieiis, (jua' sil liwc bestia tali».
orbnlus lilils (loiiii Sdliis roliotiis >il, iit adoo idoni sit
hic et ille Dainoeta, vir neinpe sa-eulari», iion episeo-
In ahsenliir loniiiniiuilatc. In oxpeditione iicnipe
ii

pus. Saxonioa, de qiia siipia in Fpisl. M» ^iiuiio 44).


,, ,

213 EPlSrOL.€. 214


» EPISTOLA XLVIl. A Fideliler voluntaii tua sempcr placere cupiens,
AU ^ OFFAM BEC.F.M MERtlORtM. luinc nieura charissimum filium ad vos remisi sicut
(Anno 796.)
pelisti, deprecans ut cuin honorifice habeatis, donec
yuntial Carolum genti Norlhanumbrurum iratum ob
necem regis Etlielredi.
ad vos, volente Deo, veniam : nec eum sinite olio-

Sciat veneranda dilectio vcstra quod doninus rcx sum vagare , iiec ebrietali servire; scd pr;cvidete
ci discipulos ct prxcipientes prnecipite ut dili-
Carolus amabillter et fideliter sxpc locutus csl me-
, ,

genler doceat. Scio quod bene dicit, et utinam


cum de vobis, ct in eo liabelis fulelissimum amicuni.
Ideo et vestrae dileclioni digna diris^it niuncra ct per Iicnc proficiat ! quia discipulorum meorum profectus,

episcopalcs sedes regni vestri. Simililcr Etliclrcdo rcgi nicrccs cst inihi apud Deum. Et valdc milii placet,

cladsuascpiscoporumsedcs = dona dircxit. Sed licu! quo I tantam habetis intcnlionem Icclionis, ut Iiinien

proh dolorldonisdatisetepislolisin manuslmissorum, sapicntia; luceat in regno vcslro, quod multis modo
supervenillristislegatio pcr missos, qiiide Scotia pcr cxstinguitur in locis. Vos estis decus Britannia;, tuba

vos reversi sunt, de infidelilate gentis et J necc re- praidicalionis, gladiiis conlra hostes, sculum contra

gis. Ita Carolus, retracla donorum largitatc, in tan- iniiiiicos. Ilabele Dciiin seniper anlc oculos, facite

lum iratus est conlra gentem illam, ut ail, pcrfidani jtislitiam, amatc misericordiam : quia qiii ignoscit
" ignoscitur ei (Mutth. vi, 14). Discile diligere man-
cl perversam, el boniicidam dominorum suoruni
data Dei Cbristi, nt bcnediclio illius in onini bonilate
pejorem eam paganis cxistimans : et nisi cgo intcr-
cessor essem pro ea, quidquid eis boni abslraheie et prosperitatevos vestrosque nepotes consequalur in

poluisset et raali machinari, jam fecisset. a^ternum. Divina le tunmquc regnum ccelesti bcne
e EPISTOLA XLYIII. dictione comilctur gralia, domine excellenlissirae.
AD OFFAM nEGEM MERCIORUM.
Angliam rolens retraliitur ob
59 i
EPISTOLA L.
/h palriam { ) reverti AD ECC.FRIDLM REGEM MERCIORUM.
perjuria et vastationem gentis.
Exhortalur ad virtutem.
Ego paratus eram cum muncribus Caioli regis ad
Nobilissimojuvenii Eegfrido humilis levita Alcui-
V06 veiiire, et ad palriam reverti ; sed mclius milii
nus salutem.
visum est proptcr pacem gcntis mca; iii pcrcgrina-
Quia scicbam summa; nobilila-
te bona; indolis et
tione remanere, nescieiis quid rccisscm inler eos,
tis adolcsccntcniexhortaloriasprxsumpsi tibidirigere
inter quos nullus sccurus esse, vel iii salubri consilio
lilteras. Non quod tibi aliquid dcsit a sapientissimis
proficere poiest. Ecce ' loea sancta a paganis vastata
et oplimis parenlibus admonitioiiis necessaria;, quo-
altaria perjuriis fa;data, monasteria adulteriis violata,
runi honcstatis cxeinpla populo pr;cdicamenta sunt
tcrra sanguine dominorum ct principum foedala.
saliitis; scd ut mex dilectionis in le oslenderem fide-
6 EPISTOLA XLIX. litalem, cupiens te proficerein Deo, virtutumque flo-
AD ^ OFFAM UEr.EM MERCIOKUM. Anglorum populis prodesse
ribus ornari, et cuiictis
(Anno incerto.)
iii prosperitate. Ecce quam nobilissimis nattis es pa-
Discipulum ad petitioncm regis in Aiigliam rcmiltit. qui
ibi in scltolis doceal. lloitulur ad regias virtutes. rcnlibus, quam niagiia cnutrilus cura. Noli moribus
Domino excellentissimo OfTano regi, humilis levita essc dcgcncr, qtii nalivitate generosus existis. Disce

Alcuinus salutcm. diligenter illorum cxcmpla, a patre auctoritatcm, '^


a

" IIoc et scqucns fragmenlum cjusdem, utputo, horto nostro abbatiali repertum, et in meo nummo-
epistohe, reccnset Malmcsb. lib. i Ueg. Angl., cap.3. phvlaeio servatum. Nitllus dubito qtiin hic ejusdera
In edit. Qiiercet., p. 1G67 et 1GC8. Oitf rcgis bustuin exhibealur, ad qucm.\lcuinus has
k Ad Ojfam reycm, elc. Fuit Offa rex Merriorum faniiliarcs scripsit epislolas. Quid sibivclinl litteroein
polentissiinus, n gnumque tcnuit ab anno 7.')6 us- postica parte nurami excusoB, aliasve ad nummi hujus
que ad anuuiii 7'JG quo obiit vii Kal. .\ug., ut scribit aut rei monetari;c Angloriim medii sevi majorem no-
Hovedenus, pag. 40G. liiiam pertinentia, cruditi Britanni decernant.
Dona dire.rit. Qu;cnam illa dona fucrint, cognosces
•:

ex epistola Caroli Magni ad cumdem Ollam regeiii,


qHaminappcndictcxhibebimiis,edit.Quercet.p.lG70. |

De nece regis. Elhclredi nimiruni regis Northa-


<^

numbrorum, qucm sui inlerfccerunt xiv Kal. Maii


anno 796. Data ergo hsec epistola post diera 18 Apri-
lis ejusdcm aniii.

58 ° Hoc alterum fragmcntum est epistoUc ad i


Edit. Qtiercet. 48 exms. collata cum cod. Salisb-
OfTain a Malmcsb. loc. cit. relatum, edit. Qucrcet. (Froben. iS).
pag. 16G7. Ecgfrido. Filio Off;e regis Merciorum, de quo
i

' Loca sancta a paganis vastata, elc. Annis nimi- Alfordus ad annum 787, num. 36: « Eodem anno,
rum siiperioribus. Vide epist. 8 (nuiic 9) ad Lindisfar- quo habita in Meiciis synoiltis, Olfa filium suuni
renses, cl sequentes. Ecgfridum rcgem coronari voluit, pra;seiite, opinor,
8 Edit. Qtierccl. 38 ex ms. (Froben. U). Quo anno Patrum convcntu; ut discerct parenle vivo sceplrum
data sit inccrlum, jnngendam tamen commode ccn- tractaic. > Scriptara essehancepistolam anteobitum
suiinus aliis ad Offam epistolis. parentum, contcxttis loquitur; qtiovero anno, incer-
1"
Offano regi. Offanus et Offa idcm nomen, ut tuni. Successit patri iu regiium anno 796 et codem
Rcila et Bedanus, Columba
Columbanus, Thcga et et eiiam anno « s;ieva mors vernantis a;tatis floreni
Thcganus. Non tempcrare quin hoc loco
possiiiri inihi messuit; nani quinto ab inito magislralu niense na-
eruditorura curiositati cxhibeara nunimum argcn- tur:e concesbil, i ut habet Malmesb.
teum rarissimum regis OSx, ab annis aliqtiot iu k .4 matie pietalem. i Haec communitcr Ziipndrida
' !

915 U. l'. ALWM SLL' ALCIIM OPEUIM PAllS L «16

iiialre pielalfiii. Ab illo rot;iMe |)u|iiiUimi |)('r jnsli- A failisoflri-rievoluissel, liabeivl eonvfiiicntfsiiilcrces-

tiaiii, ub ista euiiipati iiiisciis |)i'i' iiiisiiiiuriliait) ; al) siones siue voluiitnti. Arbitror vos mcliiis li:ec oiiinia

ulioqiie ('.brisliaiix leligioiiis devutidiieiii, uratidiiiim vcl iii sacraincnlis vestris eonseripta, vcl in eonsne-

iiislniiliain, eleeinusynaruiii largitateiii, el lutiusvitx tiidine (|uoti(linna liabere. Tanien ne iiiobcdicns ve-
bobrietalem. Tu baeuliis seiieelutis illoruiii esto, liu- slr:e esseni dileciioni, scripsi, qiiod nos in consuetu-'

iiiiliter illuruni olieiliens pra^^eplis ; (|iiateinisilluniiii dinc liiibeimis, et vubis proficuuni csscpiitavi, obse-
te beiieilietio euiiseiiiiatiir iii leteriniiii. Kaiii jii\la ( r:iiis iil iiici noniinis nicmuriam babcatis, vcl inler

Salomoneiii, benedietiu pai'enliimlilius('\allat(/'.Vi7i. b:is, vcl iiilcr alias vcslra; sanclitatis intercessiones.
III, 11). llein icleiii ait: 1'ilius sapieiis ijluriii csl /xi- l'l vcrc fateor, niultani habeo fiduciain in vcstris

trii (Pror. \, l). Nuli lu\urix> subditus esse , sed sanelis oraliunibns ad proinereiidam miscricordiam

Deo: (piia easliiiii eurpuset aiiim:ini vitiis iiuii iiiacn- Doinini iiostri Jcsu C.liristi, qui vos enstudiat ct iii oinni
latain Spiritus inlialiiUit s;iiietus. Nuii decet tc rusti- l)(iiiit:ilc proliceic faciat, et orationes vestras exati-
tuni esse nioribus, vcl verbis laseiviosuin, (lui iiatiis dirc diyiictiir vcl pi'o vivorum salute, vel pro mo
es in solio regiii. Tcmpcrantia et lionestas vita; te ricntium profectu. Vos veio, virifratrcs! in unitate
amnbilem et laudabilem cuiictis eiriciel populis. !n- cbaritatis lirmitcr pcrmancte, ct in humilitalis obC'
cipe bona proincreri convei's:itionc, Deuni ubique B (licntia solerter assistite. Iste est honor vester corani
habere protcctorcm. E\ illiiis cnim iniscricordia tiia boininibus; istn cst via vestra nd rcgnum Dei. In liis

consistit prospcritas. Si illum toto corde ainaveris, enim mcrcedcni a Deb sperarc dclietis; ad bos cnim
el illius tota intcntionc tcipsuni subdideris voluntati, sanetissimus tramites, seniores qui sunt, junioresde-
exaltabitteinregnopneseiiti, el in futuro gloriam tibi diicanl. Corripile eosinspiritu mansuctudinis, et

coneedet senipiternnni. Divina tc in oiiiiii bonilate bona iliis pncbete exem|da, nt vestris snnclissimis
pielas florerc lacial, (iii cbarissime! vcstigiis inluvrentes vitam vobiscnm iii Christo sem-

EPISTOLA Ll. pitcrnam habere mcrcantur. Sieculuni quod sprevi-


AD MON.ICUOS VF.DASTINOS. stis, nolite qii.-crerc, s;cpius cumProphela dccantan-
(Circa annum 790.) les: Inclina cor meum i« testimonia tua, et non in
Versus el missas iiliijnol millil ; illorum se ornlioiiibus iiviiritiiim (Psal. cxviii, 50). Uadix eniiii omnium
eommeudiil, et ud eirlules reH(iiosiis liurlulur. iiuiloriim cupidilns est. Mclius est cnini Dcum ba-
Cbarissimis iii Christo fiatribus humilis levita Al- hcre in eorde, quam nmnnios in sacciilo. Lectionis
binussaUitcm. sacrx studia inter laborcs obedicnti;* veslric diligcn-
Sicul doniini abbatis, vestraque suavissima cliari- ^ tissime excreete, ita utvel opus, vel libellus in mani-
tas demandavil, ^ versiisper singulos tilulos cccle- hus semper vidcatur veslris, quia iii lihris sanctis
siarum ct allaria singula dictaviinus, ct utinani tnm Deus luquiliir ad homincm, et in oralionibus suis
ralionnbililer (piain libcnlcr ; (|uia veslric snnctilalis homo loquitur ad Deum. Quid dulcius dcbet esse
jussio cor.ipcllit citaio dictare scrmone; laincnvcstra (piam Deuin aiidire loquentem? In his enim el sola-

pietasdefcndat, qu;c noslra humililas obcdienter exa- lin peecator, ct gaudia hencfaelor inveniet. Sicut
ravit. ^'
-Missas quo([ue arK|uasdc nostro tuli Missalc lu\ hvtilicat ociilos, ita lectio corda. Cuslodiam oris
ad 60 quoticii inn et ccclcsiaslic;^ coiisiictudinis of- diligenter ohservatc : verba qua; ad aHlificationem
(icia. Primo in honorc suiMni:c Triiiilatis, deiiule ad aiidiciitibus faciant scniperprofertc, quia aliorum sa-
saiictorum intercessiones dcprccaiidas, etinm ei an- Laus Domini semperson: tin
lusvcstr.i est rctribntio.

gelorum sufTragia postnlanda, qu;T multum necessaria ore vcstro dicente Propbetn Benedicam Dominiim :

sunt iii bac peregrinationc laborantibus. Poslea iu oinui lempore, semper luus in ejus in oremeo {Psal.

sanct;c Dei gcnilrieis sempcrquc virgiuis JInri;c inis- xx\iii, 2). Et itcrum : S(icri/ici«m laudis honorili-

sam superaddidimus pcr dicsaliquot, si cui placiicrit, ciibil, illic iter, quo ostendam illi salutare Dei (Psal.
decantandnm; nec non ct sancti Vedasli Patris vestri \i.ix, 23). Nccdiimmihi, cbarissimi fratres, occurril
et "• protcctoris noslri dictavimus missam, quatenus teinpus dietandi " homiliarcm admonitioncin, sed
illius familiaris advocntio sempiternum suis f;iiiiulan- vitn comilc, Spiritu snnctu inspirnntcnon ero immc-
tibus affcrret solatiiiiu. Pro pcccatis quoipic et clc(>- nior pctitionis vcstnc ct promissiuiiis nie;c. Divina
raosynamfacientihus ailjuiiximus orationcs, qualcniis vos clementia iii oiuui honilate llorcre ct profieere

si quis vel pro siiis negligcntiisvel pioaliorum benc- facial, fratres charissimi. .\meu '

ab auctoribus appellatur, qu:c, siMattluciimParisicn- loin. II ubi ctiain vid. pncvinm adiuonitioncin.
sem audimus, Cnrolo Magno airinis fuit, ct Drida priiis '' Prolectoris noslri. Atcuiniis lioc ex bico affcclus
dicta, quaiii in ltritaiitii:uu vcnisscl. . . . Scd pictas maxime fuiss(; videtur snuclu Vednslo, cnjiis Vilaiii
cjus eral gcncris fcminini, cl putcntiam nactn degc- cti:ini ad pclitiuucm Uadunis abbatis cuiiseripsil
neravit statim in Id, i|ii()d impiclas dicilur. > Alfurd. circ:! :iniiinti 7iH> Mabill. bic.dl. Oiioelinm leiiipore
loc. cit. iiuiii. TiS. ptoluihile csl. cuiii liliilus in ccclesiavedasliiia inscri-
o Edita a Marlcnc ct Diirando tom. I. Vct. Sciipl. beiidos diclnsse. Mmiikm:.
el Mun. aiiipl. coll. pag. .iU-M.cx ms.Vcdastiuu 8110 llomilitirem iidmonitionem. Proitiissiiin iinplcvit
^'

nulioriim. D:ita circa :iiinuni 7t)(i (pio H:i(lo ahbatia Alciiiiiiis iii llumilin, scii ndborlntione ad imilnudas
saneti Vcdasli donatus est. Mabill. lib. xwi, Amial. Vcdasti, quaili dabimiis infra suuloCt>.
virliil('ss:iii('li

nniii. r>U. lii codicc,


'
quo iisiis csl Martenc, sc(|U('bauiMr
*> Versus. Esstant versus loin. II, a iiiim. 11-00.
lii versiis in ecelcsia sniicli Vcdnsti sorihendi, qui edili
^ Minsiis. Inlellige Lihruiii Saciaincntoruni infrn , siuii loni. II, nuin. II.
. ,

517 EPIS rOL.E. 2!S

6J " EPISTOLA Lll. A et qiiibus ante eos vivat cxenplis. Sicnl H (ilii, 'A

AD FRATHES l.> EtCLESIA SANCTI LIIJDGAIUI EPISCUPl. giex, qua devotione pateriiis obleniperanl jussis, oni-
(A 11110 790.) iiinin jiidici rationcin rcddituri crunl.

Excuiatss, quocl ad ipsos iion venerit ; hortalur ad vir- Igilnr paecm el concordiam ex intimo cordis af-
tules monachis conveiiientcs. fectu inter vos babcte. Qiiia niliil siiie pacc Deo pla-
Venerabilibusin CbrisCo Fralribus binEccIesiasan- cet, nec muniis ad aram. Uniisqnisqiie alium, juxta
cli Liudgarii cpiscopi servientibiis, Alcuimis devotus Apostoliim,bonore prsevcniat (liom. xii, 10). Seniorcs

vestri profectus in Cbristo salutem. in spirilu mansuetudinis, quasi lilios admonennt ado-
Desidcrabileni vestr;e beatiludiiiis salutationcm lesccntcs (/ Pctr. v). Sed et illi Patrum prKcepla,
quam mese parvitatis aurilius fidelis frater Odilleoz quasi divinitns dicta, cura omni humilitale perfi-

altulit, gratiosissimo suscepi animo, vakle desiderans ciant : servantes in tiniore Dei proprii castitatem

in vestra; sanctilatis orationibus, in biijus procellosa^ corporis, ut Spiritus sanclus habitare digneiur iii

vitx navigio adjuvari, ([iiateniis piissima Salvatoris eis, diccnlc Apostolo : Tcmplum Dei sanctum csl,

noslri gubernationc ad portuni perpetuK quietis, vo- quod cslis vos (I Cor. iii, 17). Et in sanclarum Scri-
bis inlercedentibus, pcrvcnire merear. <^
Quod ad vos plniarura lectioiie sludiosi estote, iit possitis aller-

non vcnicbam, non aliciijus {Dcus leslis est) despe- ^ utrum iiedificare el consolari : quia qui non vult in

ctionis causa feci ; seJ iie scandalum rcligioni [AL, juventute discerc, in senectute scire non poterit. Et
regioiii] vestra; niecc inordinatiu coiiversationis vila sicut sa^culi avarus quotidie sibi divitias augere
gencrarct; cupicns a;dilicare, non destruere {Eccli. studet, sic servus Dei sapientiic gazas in sui pectoris
xxxiv, 28); congregare, non spargcre. NuUa est ovi- saccos quolidie congregare sliideal, ut sit scriba in

bus Cliristi major damnatio, quam pastor crrabundus Ecclesia Dei doctus, proferens de tlicsauro cordis nova
et seductor. Qiii per devia orbitat, quomodo seqiiens ei velera conservis suis coelestis scientioe doiia (Maitk.
viator viam incedil regiani? Nonne bastile aciem XIII, 52), quatcnus juxta Danielis prophetiam erii-

lancese sequitiir in ictu? diens multos, siciit lirmameiitura stellis ornalum iii

Vos vero, fratres cbarissimi , totis viribus sancto- piMpclua fulgcat beatitudine (ban. xii, 3).

ram Patrura sequimini exempla, illorumqne unani- Non ine, obsecro, privsnnipluosum aisliniate, fra-

miter obcdientia; pedibiis [Edit., piecibus] intralc tres, pro biijus admoniiionis cbartula. Scd quod cha-
vcsligia. Cbarilas, obedicnlia, elbumililas monacbis rilatis lingua dictavi, vos huniililatis perlegite otii-

coeli januas apcrient. Non illa cbarilas, qiue in 'i


plcno lis, nicamque fragililalcm oralionum auxilio vestia-
potatur calice, sed illa qune in pectore sine siniula- ruin loborate, ut Dei donante clem(?iUia peccaturuin
f
lione versalur fralerno : non siia quaercns, sed qux nieorum mcrear acciperc veniam, ac vobiscum desi-
alterius sunl (7 Cor. xiii, 5) ; omnibus prodesse non derabilcin audire vocem : Vcnile benedicti Patris mei,
sibi placuisse qiKcrens. Non illa liumilitas tantiim pcrcipilc retjnuin, quod vobis paratum est ab oriijiiie

quK in capilis iiulinatione foris ostcnditur, scJ illa inundi {Mullli. xxv, 51).
qua' in cordis consideratione ante conspcctnm siinimi EPISTOLA LIH.
judicis omnibiis se inferiorem essc judicat. QuiJ de AD rRATRES COI\BEIENSES.
«

Laudat illoruin boiiain convcrsulionem a se olim ex-


obedientia loquor \Mab., loquar], dum lola mona- pcrtam. Commcndat sc illorum oralionibus, ct horta-
choruni vita in siinplicilatc consislit obedienlia! ? tutur ad virlulis sliidium.
Pater vero et pas'.or Deo rationem redJct quid jubcat Sanctissiniis in Chrislo fratribns, sub proteclione

62 Edit. Qiiercpt. tJi. Canis. 22, Frohen. 52.


"
men adversari viJelur ipsa hujus cpistolx seqiiens
'' Ecctesia sancti Liudcjurii. Leodcgarii legit Cani- inscripiio : Fratribus sub prolectione beali Leodcguri
sius, quod ipse de Auguslodunensibiis, ciijiis ecclesia; episcopi Dco scrvicnlibus. Corlicia si qnideni utra(|iie,
sanclus LeoJcgaiius episcopus fucrat Mabilloniiis ;
velus et nova alioruni sancloriim patrocinio deditala
vcro de Morbacensibus monaebis qnorum basilica , fiierat; quidcm sancli Petri apostoli pronl ad
illa
sancto Leodegario nunciipata est, inlcrpretatiir lib. epist. notaviinus; hKC vero initio saiicti Slo-
191
XXVI Annal. Bencl. p. 521 Tj libaiii protoinariyris; tiim sancli \ili martyris Pi:e-
c Quod ad vos non
venicham. Si epislola ad Mur- cedeiilis cpistoke inseriptio Ad fralres in ecclcsia
:

bacenses scripta est, ut censet Mabillonius, creJani, sancti Liud(jarii seu Lcodegarii episcopi, Maidllonio
Alcuinum boc loco se excusare, qiioJ aJ cos ea occa- judice, intelligenda est de inonachis iilofbaccnsilus
sione non inviseiil, diim anno 796 in Alsaliam venil, in Alsatia. Illud cnim monasteriuin circa annuin 727
ubi res aliquas, forte non longe a monasterio MurLa- a sancto Pirniiiiio conditum est, et quidcin bonorilius
censi, babebat, ut patet ex cpist. 35 ad Arnonem, sancti Leodcgarii proptcrea dicatum, (|iiod Elicihar-
quaravis Alciiinus alio etiara tempore illuc vcnire diis comes, loci fiindalor, buiic sanctum c\ inaicina
potuerit. linea propinquilalc atlinebat. Aviain (iiiippe babiiit
J Pleno potatitr calicc. Albidit, in((uil Mabillonius, Uereswindam Sigrada; Leodcgarii genitricis soni-
,

ad niores Germanicos. Canisiiis vero ait Alcuinum rem. Ejusdera quoque sancti marlyris capul ab ipsa
alludere aJ illum morem, (juo nomine et amore san- rnonasterii origine iliidem dcpositum cst, atqiie etiam
ctorum, benedictionis adipiscend;e eigo, bibebant. De nunc asservatur; qnaprnpter etsi initio pnifatum
quo auclor lib. De miraculis sancti Udaliici cap. 10. monasterium in lioiiorcm ([uoque sanctx" Dci goiii-
Adde ArnoUli Vohbiirgensis narralinnem dc Otlone tricis Maria', sanctique Michaelis arcbangeli con-
Magno lib. de iniraculis saneti Emmerami. Conlra structum fuerit. lapsu tamcn temporis cseleris loci
abnsiim ejiis rei etiam in maxime dissitisa Germania patronis pradatiis cst sanclus Leodegariiis, ut ex di-
regioiiihus legatur sancti Aug. Serm. 232, de temp. plomatibus Caroli Magni et Lotharii Augiisti probat
" Ad fralrcs Corheienscs. Ita qiiidein exprimitiir M:d)i!I. libr. x\ Annal., pag. 77.
biijiis epistote tilulus in coil. ms. llarlciano, cui tu-
\\9 It. K. ALi;lM Slf ALCLIM OrLUlM PAKS I. <liO
boali LcoJegari episcupi Deu siurvieiUibiib, Alcuiiius A llogo vos per tliarilalls (iiloiii. ul lulcliiiT cl sa-

kaUitciii. piiMitor iii clcctioiic poiililicis laciatis, si iiccesse sil,


Olim u niagisUi nici vcsligia secutus vestrie coii- clcclioiicm licri < anlciiuam voiijam, llcrum iteriim-
gregationis l.iudaljilem conversationem vidcliain et que ublestur vos per iiomen Doiniiii nostri Jesu Chri-

ainabnni, inciiue i[)siiin intcr vos essc (lesiilcraham, sti, ut iiullatciius aliqiicm siiialis pcr simoiiiacani
(|uasi uiius c\ voliis. Liulo ilcpiccdr, cliarissiuii IVa- liaMosim cpiscopaliiiii acqnircro, qiiia oniiiiiio perdi-
trcs! vestram piissimam (lilcclioncm, iil ilipiicniiiii lio },'onlis cst, si liol. Lt cst li;('rcsis pcssima, si-

ine in sanetis oraliouilius vcslris rralrcm lialicri', nioiiiaca viilclicct, quam sanclus Pctrus ailerno an.i-
quasi unuin ex voltis, ut vcstrac sanclitatis interccs- lliematc daninavit {Acl. viii, 14, 20, seq.). Qui vendit

sioiie peccatonim nicoriiin mcrcar a Dco Jcsii iniliil- cpiscopauim, aurum accipict, scd ct rei^nuiii Dci

Hciitiam acci|icic, qiii cst saliis ct licalitiulo oiiiiiium lionlol.

iii se spcranliimi ; (|ucin vos iii saiicta rclif;ioiic rc- lliK iis(|uo saiicta Lboraccusis ccclcsia iii clcctionc

gularis vita; scmpcr lioiiorate, el ainatc, quatoiius sua inviuhila pcrmansit. Vidcte ne iii diebiis vestris

iligiiam in vol.is, sicut ccrlissimc credimus, mansio- inaciilctur. Si illa, quod absit, auctoriiatem amitlil

ncm sibi invcnial. Quid illi congrogalioni |irosperila- ecclesiaslicam, timco ne vos rcuiium amitlatis xter-

tis deesse potcril, iilu illc cst iii nicilio, qiii ail •
(//„• B mini. Jiiilas vcnilidit spoiisum, iil cst, Cbrisliim. Qui
jiinl dtto vel Ires cuugregali in iwiniHe meo, ibi sum in aulcm vciiilit sponsam, id est, Kcclcsiam, cjusdeni
medio eoruin [ilallh. xxviii, '20). criininis reus est : quia Chrisliis et Lcclesia unuin

Pacem sempor liabelc vcram in cbaiilate sancta corpus sunt, Apostolo teste (Eplies. v, 23). Venditor
;

el obcdieiitiam sine miirmuratione, ct liuinilitatem vcro ncccsse cst extra Ecclcsiam sit; at qui extra

siiie simulationo, qiuc siiiit iiiaxime monacbicae vit;c Ecclesiam esl, ubi eril, nisi cum diabolo in ajlcrna

virtutcs, et Spiritui saneto amabiles ad babiiandum perdilioiic? Nolite melucic verilalem vobis dicentem
iu eis : atquc erudite pucros ct adolcscentulos vc- aiidisse. Iloc eniui quod dico, libri Spiriiii sanclo pro-

stros, cum oniiii diligenlia, iii castitate ct sauctitalo, lati lestantur. Opto eniin vos immaculatos in con-

et disciplina ecclosiastica, ul digni halioanlur vcstrum spectu Dei csse, el in hoc skcuIo feliciler regnare, el

post vos tenere locum, el pro vobis sanctis oralioiii- in perpetuo gaudere cum Chrislo. Viviteel valcte fe-

biis, Deoque acceptabilibus assidua consuetudine lices iii Christo.


iu-
tercedere. 63 J EPISTOLA LV.
Dominus Dcus ((ui vos in ovilc sanctilatis congre- Al) QIEMDAM.
gavil, ipsc numcriira vcslriim augoro dignoUir, ct a {Anno796, raense Augiislo.)
I

dextris sibi io die jiidicii slare concedat, ad audien-


Rogal ul ecclesiani, duin novus episcopus eligendut
dam amabilem scnlentiam, qua diclurus crit san- cst, ah oinni violenlia defendal, diesque tclernos
clis suis : Venile benedicli Palris inei, percipite re- in meiile liabeal.

ynum, qiiod robis paraliim esl ab origiiic inuiidi Domiuo oniniura dilectissiino a'tcin;iin iii Chri-
(Malllt. XXV, 51). slo saluteni.
i>
KPISTOLA LIV.
.\udieiis ab Eanbaldo fanuilo
<•
veslro optats;
AD UII.F.CTISSIMOS AMICOS EllORACENSIiS.
(Aiiuo 79(), niciisc .\ugusto.) prospcrilatis veslr» sospitatem, valde ine gavisum
llorlalur, iil in eleclione episcopi simoniacain labein faleor ;
quia cliaritas ct fules qii;c olim iu pcctorc
evilenl. nostro babitarc civpit, niinquam rocedeie poterit.
Dilectissimis amicis saliilcm. Etipiaiiio plustempus remuncrationis appropinquat,
Olim magislri mei vesligia seciilus. Duos .\lcuiiiiis ad ipsum dircclus fucrat. > De lioc qiioqiie itincre
Kboraci magistros /Elhertum,
baliiiit, Egborliim ol antc aiinnin 780 susccplo, cxislimo,
iiilclligciidiim
•iroiit iu pi;e('aliono gciicrali ileclaiavimiis. De Eg- qiiod dc scipso iiarrat Alciiimis cpist.IOI, so ncinpe
iii

bcrto non coiislal ipiod aliquando iii (ialliam vcl .\l- adolesccntcm Ri)iiiaiii poncxisso, cl aliipianlos dies
saiiam, ubi Moihaiciiso moiiastcrium siliiiii osl, vc in 1'apia icgali civilale doiiiDiatuiii, dispiilatioiii Julii
iicril; de .Elberto vcro, ipii ab Egborlo cpiscopo D Jiid;oi ciim Polro niaglslio inlorliiissi
anlcccssorc suo scholis Elioraccnsilnis pi;ol'ciliis fiiit, Eilil. Qucrcol. SS cx ms. (Krobcii. 48.) Dala cst
>>

narratur qiiod ainplioris doctriii;e aviilns cxlcias rc- ad fratros Eboraccusis ccclcsi;c, liiiic paslorc siio va-
giones scienti;c aiiiorc pcragravoril, si qiiid forlo li- caiilis, iicnipe aiiiio 7!)G quo iv kal. .\iig. obiil Ean-
lirorum, aut nov;c cruililioiiis iiivciiirct el rcporlarcl; baldus soiiior, cui junior successit (Uogcrus tlovcd.
Ilomain qunquc profcctiis a icgibus siiiiimisipic vii is hoc aiiiii)).

lionorifico accc|)tiis, el taiitiim uoii rolcnlus luit, clc. « Anlcquam rcniam. Vocatus crgo .\lcuinus tan-
Mabill. lib. XXIV Aiin:il., pag. 211, iiiini. 12. .\ncti)r qiiain iiioiiibriim illiiis ecclcsi;e, iiov;e clectioni
iil

(pioqiic pocmatis |)o cpisiopis Eboraccnsibus, (piciii adcssol, sed prohibiliis cst iie vciiirel, ob niorhum
ipsmn Alcuiunm csso orciliinus, vois. 1;")2,"), loslaliir lclirilcm el rcgis iiioram in Savonia, ut lcgitur in
Alculnum palri ac inagislro suo A^^lbcrto sonipcr ad- cpislola scipioiiti.
J
Ii;esisse : Edii. Quoicot. ri2, Caiiis. 30 (Proben. 49). Scri-
pla ;iil ;iiiiii'iiiii. cpisiopum forlc, aiit |iot(<statc al.-
Tradiilit .ist .ilii ctiar.is siiper omiiia g.iz:is
(pi:i s:c('iilari piilloiilciii. i|iii pussil clcclionciii iio-
Librurniii luto, 1'ulrl ipii seiii|>er adliicsit.
v;iiii cpiscopi ^Ehoraccnsis puto,) coiilra uiiinem
Crcdam Alcuinuiii liiin' i|iii)qiio magislriiiii
igitur violoiiliaiii tiicri.
siinm iii itiiiorc luisso i'oiiiit;iliiiii ol railoni occasionc ;
" .U) Eaiibaldus idein l'ortas!>is csl,
h.aiibaldo. Ilic
iii notitiam vciiissc C.aroli M:igiil, « qiii, tcstc Vil;c (|iii'iii vocal pr('sl)ytcniiii, ac paulo
Kpist. 7 iiiHuc ())

bcriptore, noverat cum, ipiia oliiii ii ina)jisti'o ituu posi clccids luit cpiscopus Lboracciisis ccclcsi,»'.
^21 tPlSTUL.-t. ^-"J

tinto niagis observare deljebil ; ut qiii piius irans- A filii mei cliarissiini exaltatioiie gaiidereni, et aliqiieiii

ioril a sDeculo, amicum sibi senliat reliquisse in sib- ego uliiraus Ecclesiaj veriiaculus, ejus donante gra-

cirio. vero fiiium tuum febrium acerbilas et « re-


Me tia qiii est omnium bonorum largitor, erudirem ex
gis tardatio in Saxonia letinuit, ul ad vos venire liliis meis qui dignus haberetur Q^ dispensator esse

iion poluerim, sicut dcslderavi. Concedat mihi


cle- mysteriorum Christi {I Cor. iv, 1), i-t laborare vi-

mentia divina faciein tuam in tetitia vidcre, anle- ce mea in Ecclesia, ubi ego nutritus et eruditus fue-

quam moriar. Opto et obsecro, ut in ea te honoris ram, et prsesse thesauris sapientiae, in quibus me
dignitate, si fieri possit, invcniani, in qua tc pergens magister meus dilectus ' Helbrechtus archiepisco-

videbam. Tanicn, si aliud aliquid luo placeat ani- piis 8 hoeredein rcliquit. Nunc vero mihi omni in-

mo, rogo ut nullamvioleiiliam super ecclcsiam Chri- tcntione precanda cst divina clemcnlia, ut mihi

sti fieri ullatenus permittas ; sed fratres •> lihera supcrstes sit in hac vila, qui mihi solatio senipcr

electione in timore Dei summi, optimum Deo do- fuit in sua obedienlia : noii quod mortem meam
nanle eligant. Quia in sanctis canonibus terribile optarc veliin, sed ut vita illius prolongetur. Non cnim
analhema legitur super oiniics, qtii violenliam ali- frlii patribus, sed patres filiis boereditarc delientj.

quam infcrunt super ecclcsiain Christi. Scito te Eccc, eharissinie (ili '.
oninia per Deum liabes, qu;B

semper dilexissc familiam nostram, et plurima illis B sperare poluit homo, etiam et plus quam nostia
bona fecisse. Sed nunc maxime indigemus, ut bene parvilas [A/., pravilas] sperare auderet. Modo vero
illis agamus ut ubi nobis requies erit a;terna, ibi
; virilitor fac et fortiter. Opus Domini quod habes in

sint quoque intcrcessores perpetui pro nobis. manibus pcrficc ad mercedem anim:r! noslra; et ad
« Tempiis est nunc nobis pra'videre dies .'eternos, salutem inultarum animarum. Non cesset lingiia lua

et cum omni luodeslia et integritate, et eleemosy- in praidicando, non pes luus in eircueundo grcgeiii
narum largilate, viam nohis proeparare ad coelos. tibicomniissum, non manus tua a laborando, ut ele-
Omnis gloria Iransiloria est et quasi umbra recedet emosynsc fianl, el sancta Dei ubique exalielur Ec-
{Job. VIII, 8, 9). Ideo ad aiternam bonis operibus clesia. Esto forma salutis omiiium. In te sit cxem-
properemus gloriam. Omiies sacculi vilemus vani- pliim conversationis sanclissimoe (/ Tliessal. i, 7),
lales, ut ad beatitudincs coelestes pervenire merea- in te sit solalium miseroriim, in te confortalio diibi-
mur. Dies hujus vitae, qui nobfs restare videntur, tantium, in te disciplinae rigor. In le veritalis fldu-
vivamus Deo, ut post hanc illius consequamur nilse- cia, in te lotius bonitaiis spes. Non te soeculi pom-
ricordiam. Divina tibi clemenlia hujus \iVx dies fe- pa exaltet, non ciborum luxus encrvel, non vesli-

licesconcedat, et aHernam cum sanctis suis tribuere menloruin vanitas emolliat, non adulaiitium liiigiuc

gloriam dignetur, domine pater dilcclissime. decipiant, non detrahentium adversitas conturbct,
d EPISTOLA LVI. non tristia frangant, non loeta elevenl. Non sis

AD E.VNBALDUM rPISCOPUM. arundo vento agitata (Matth. xi,7), non flos aura
tempestatis dccidcns (Jacob.i, 1 1), iion paiies rui-
(Anno 790, ciica mcnsem Augustum.)
nosus (Psal. i.xi, 4), iion donuis siiper arcnam po-
Cratutatur adeptam dignitalem ; hortatur ad ciiram
pastoralem, et bene omnin ordinanda ; se vcro me-
sita (Matth.\n, 24,26), sed templum esto Dei vivi

moriw et vrationibus commendat. super firmam petram constructum, cujus ipse sit

Dilectissimo in Chrislo filio « Eanbaldo archiepi- Spiritus Paraclytus inhabilator. Quanti putas pos-
icopo devotus pcr oinnia paler Albinus salutem. sunt esse tibi dies ? Finge in aniino quasi qiiinqiia-

[ Laus et gloria Doinino Deo omnipolenli, qui ginla annos : et eccc h;ec fincni habent. Nec ad hnc
dies meos in prosperiiale bona conservavit, ut in pervenire putandum cit. Infirmitas corporis tui te

« Regi) tardatio in Saxonia. De ista tardatione « Hujus nempe Egberti successor senex snbsliiiitus
regis chronicon Moisiacense ad aniiuni 796 ha!c ha- est Eanbaldus .Alcuini discipulus industriiis. > Qua3
bet « In ipsa sstate ipse rex Carolus denioralus
:
sic eniendanila sunl « Iliijus successor fuit Elhel-
:

est in Saxonia cum duobus filiis suis, id est, Carolo bertus, cui deinde sencx siibslilutus est Eanbaldus, et
et Ludovico, etc. » I
eo mortuo aller Eanbaklus Alcuiiii discipiilus in-
h Libera electione. Vid. epistolam
prioreni. dustrius. Obiit vero Eanbaldus I anno 796 iv Kal.
i

« llorlatiuncula, qu» sequilur, deest apud Cani-


Augustas, cui stalim sulfeetus est Alcuiiii discipiiliis
sium ; suppleta a Querceiano ex ms. Eanbaldus II qui cx Eibe pallium accepit aiiiio 797.
^ Clarissinuis Justus Fonlaninus hanc epistolam
primus edidit, cum nolis abbalis Dominici Passionei,
AiFORDis. —
.\d huiic crgo sniini discipuUim Alcui-
nus hanc cpislolam scripsit 796 ut eum de odicio
postea S. R. E. cardinalis, in Appendicc ad Vindicias episcopali docerel. Passionecs.
anliquorum diplomalum pag. 20«. Basnagius eaindem f llelbreclitus. Malmesbiiricnsis habet : Egbertus.
collectioni Canisian* snbjunvit. UlMque vero initio et Lcctionem codicis ms. Salisbnrgensis pneferendani,
Cne mutila est ; hic integrain magisque emendatam el boc nomine altenim Alcuini magistrum, qui a
ex cod. ms. Salisbiirg. exhibemus. Prolixiores Emi- poeta .\nonyino /Elbertus; in Vita Alcuini Elcberlus
nent. Passionei nolas, sacra licet eruditione plenas, vocalur, intelligendum esse censco. Malniesburieiisis
conlraximus. uli duos Eanbaldos in unum conflavit, ut not. suj-
f Eanbaldo. Quein lertio loco
Egbcrti successorein diximus ita hic Egbcrluin et Helbrechtum confun-
;

appellat Malinesb. Ueg. Angl. lib. i, cap. 3, p. 24,


dit. Vide in tom. H carmen de Pont. et sanctis ec-
edii. Henrici Savilii. Hinc prociil dubio enor irrepsit
cles. Elioraccns. vers. 15">2 seo.
in cunidem Malmesburiensem Pont. .\n"I., lib. iir s lla^rcdem rcliquil. Vid. carmcn de Episcopis.
p. 269, ubi omisso Egberli successore Eihelbel-lo Eboracensibus cit.
ulerque Eanbaldus in unum connalur, his verbis :
SaS H. K. .\L1JI.M SLl \l CLl.M OftUL.M FAUS I. 221
rorli'111 lacial iu aiiiiiia, cl tuiil A|iuslulu : Quaiido A lua, uiia in salvandis uninialius, aUcia iu utljuvan-

in/iniwr, liiiic furliur suiii {II Cur. \ii, Ul). Caali- dis corporibus egcnliuiii. ilco prcsliytcri duplici ho-

yatid corporis prolVoliis sit aiiiina'. MitiMii lc ct liii- iiorc, jiixtaAposti)liiiii, digiii habciidi suiit, qiiia dil-

iiiiiuin ad iiiellorcs oslciulo, iliiruiu et rigitluiii ail plici probaiitur fuiigi iiiiuislcrio (/ Tim. v, 17).

supcrbos, omnilius oiiiiiia laclus, iit oiiincs lucrare llihirem dalorcm diligil Dciis (// Cor. ix, 6, 7) ; el
jiosscs (I C.ur. i\, 'i-i). llulpcas iii iiiaiiihus tuis nid tpii .scminat iii hciictlicliDiic, ilo bciictlictioiiibus me-
et alisiutliiuui, i|iiiilnuiil cui placcal, eilat c\ illis. tet, ct qiii pliis laborat, pliis iiicrccdis accipiel. Sint
Cui de pia pntdicatioiic vesci libcat, accipiat mcl ; tui socii lioncslis moribus oriiali, non vestiiiicnto-
qui duia inveciioneiiidigeat, bibat ex absinthio, iia riini vanitatc iiotabiles, sed moruiu dignitatc lauda-
tanioii, ut liccat ei mcl vciii;e spcrare, si rosca con- l)ilt>s. Gloria patris, filius sapieus. Non siiit ehrictatis
fusio piciiiteiili;e prxceilat. scclaloros, scil solirictatis aiii;itores, nt ox illoruiii

Omnia vesira lioncstc cuni ordine fiaiit (/ Cor. boiiis c\oiiiplis ;odiricciiliir plurimi. Non inanilo-

XIV, 40). Tempus staluatur lectioiii, et [oratioj suas qMiiiiii vel scinrilitas, scd saiicla ex ore corum au-

babeal lioras, et niissaruin solemnia proprio lem- diatiir psalmodia. Non pcr campos discurrcntes vul-

pore coiivciiiaul. Qiii dicmsnfil. Domiiin aainl {Itoin. pcs agitamlo declament, sed tecuui " equitando [Cod.
XIV, li). Sit iiioilcsla iii coiiviviis Lclilia ; sit casta B Sal., ;cqiianili)|, psalmos diilci iiioilulaminc dccan-

iii jejuniis hclilia ; lavetur poeniteniia facies : un- tciil. Nuuqiiam sacr;t; liciiedictionis p;illio induaris

gatur oleo misericordi;c caput, ut omnia accepla- alisque diacouorum astanliuui ministerio. llabcas et

bilia fiant Doiiiino Doo, qui te elogil sibi sacerdo- siihdiaconos, cseterosque ordinatim gradus Eccle-
tem. Oinnis /iidiK/iic ponlifex ub hoininibns assuin- si;c, qualoiuis sepliformis in donis sancti Spiritus

jitus pro lioniinibus coiislitiiilur in liis, ciuw sunt a:l Ecdesia scptiroriui ccclcsiasticoium graduum distin-

Dcum {llebr. v, 1). Aaroii stabat cum luriiluilo di- ctioiie fulgcat. Uaheat umisqiiisque gradus digiiita-

gnitalis suic iuter vivos ac mortiios, ut ira Dci uon tis su;c locuin et vestimciitum ; ct si in conviviis

ardesceret phis iii popiilo {Sum. xvi, -47,48). Sa- ordo seniorum et dignitatum servandus est, quanto
ccrdos vcro Dei [VcrbiJ ol voluiitalis illius pr;ei!i- magis in Eeclcsia Christi f Sit clcrus iii habitu ho-
cator dcbct csse iii populiim, et intcrccssor ad nestatis, et vullu constanti;c ; et iii vocc modcrala
Deum propopiilo, quasi mcdiator iiiterDeiiiu et ho- cantantes, magi^ Deo placere nileutes quain ho-
iiiiues. Qui sublimem asceiulit locuni, cavere debet ininibus (/ Tlicssal. ii, 4). Exaltatio imiuoderata
ue cadat, quia ruina altioris loci periculosior esse vocis jactantioe signum cst : scd oinnia in humili-
dignosciUir. Qiii stal, videat ne cadat. (/ Cor. x, tate ci houeste fiaiit, et uon despiciant •'
Romanos
ii). Qui jacct, coiitciidat, ut rcsurgat : ot qiii cur- discere onlinos, qiiatciius caput Ecclcsiarum Chri-
rit, caveal nc offendat, ne bravium illius altcr acci- sti, secuudum facullateui viriuiu imiiantes benedi-
pial. Omnes quidem stare nos oportet anie tribunal ctionem a lioato Petro principe apostolorum, quem
Chrisli ut referat uiiusquisque, quidquid in coipore Doniinus noster Jcsus Christus caput elecli sibi gre-

gcssit {nom. XIV, 10 ; // Cor. v, 10). Tuiic iiou eril gis statuit, liabere mereantur ;cternam. Siciit apis
teinpus olcum cmendi, idco aiile pr;evideaiiuis ; noc sapiciitissiiiia oiniiia, qu;c honeslatis sunl, disceiulo
tunc vacua vasa habeamus {ilatih. xxv). Sint modo probale, et ipuc optima esse videnlur, eligendo rc-
lumbi praecincti et luccrna; ardentes in manibus tiiiele. Pr;cvidoat sancta solertia tua « magistros
praidicaloris {Luc. xii, 55), ut lunc fulgoat sicut sol pueris, dero [Biiluz., clericij scgregentur, separati

iii rogno Palris sui, et pro iiuilti[ilicationo pccu- niore illorum, qui libros legant, qui cantilen;c inser-
iiiii! sibi coiiiiiiiss;e laudclur a Doiiiiiio siio, et ho- viaiit, qui scribondi studio dcputentur. Hubeas et

noretur xterna gloria. Noli Domimim te putare siiigulis his ordiuibus magistros suos, nc vacantes
s;cculi, sed disponsatorem ; iion te miinorus pro- [.!/., vagantcs] otio vagi discurrant per loca, et
pinquorum avanini faciat, qiiasi illis in luercdila- iiianes exerceanl ludos, vel aliis niancipentur ine-
tem congrcL;;\re dclieas. Non deerit occasio coiigrc- ptiis. ll;ce oiiinia ct solortissima, fili diarissime
D
I

gandi, si cupidilatis, qu;e est omiiium radix nialo- tua consitlerot provideulia, quatcnus iii sede prin-
ruin, [fomesj inardescit. Nullus li;eics mclior est cipali geniis nostrai totius boniiatis et enulilionis

Christo : niino tui Ihcsauri lidclior custos csl. Nam fons inveniatur, ct ex eo sitiens viator vel ecclosia-
iiianus paupcris 65 gazuphyl;iciuin cst Christi. sticx discipliu;c amator, quidquid desiderat aiiinia

Quod c\ tiiis iililutibiis illi coiiuuciidarc placcat, lioc sua, hauriro valoat. [Ilabelis nie devolissiniuin in
pcr iiiaiiiis iiiisuri)riiiii niiUc. Duplc\ liat cleemosyna liis oninibus, licot in pcrogriiiis habiiantem, adju-

» Eiiiiitiiiido (),S(i/iH().s dccanlcnl. Viilc disquisilio- opislola aiiliquilalis ordiuis Komani, do qiio eerie
nem M;ihill. tli' Ciumi (;illic. pag. il.> cl Vil;iiii saiicli iiiciilii) iiiill;i liiic gravior, aiil aiitiipiior li:icleniis al-
Ep phaiiii rpiscnpi 'ricinciisis, ipi;o ciiiii si liplis Kn- l;ila csl. Dc oo lcyas .Mabill. loin. II Mus.oi llal.
iiiiilii hahcliii' loiii. 1 tlp. Mniiiiiiili, ciil. Kitil). V;ii'ia P.VSSION.
c\i'ii)pl;i cpisciipDriiii), ipii psallciiilii cquit;il:anl, coii- • Maijislros piicris. De
his Alcuinuss;opiu<. Moivni
gossit Thoiiiassiiiiis Pr.dal. in l's;ill. sccuniho cdilio- iiisliuoiidiiriiiii puciiiriiiiiiii Aiigliain indiixil saiulus

nis. Passiiim. - CimIcx laiiion Salishiirg. loco ci/iii- Aii^iisiiiuis llltii a sancto Cregorio missiis, iil iiarr^i
lomlo, liahot irquand». ipuisi a-quali voic ailcrnuiido. .loaii. Diac. in Mi» illiui> saucti Poutilicis lib. ii.
^ liuinunus tinccrc urdiiics. Tcalimoniuin ^il Uxc num. 7. Id.
225 Eris- rOL.E. 22G

lorcm]. ConsiJcrel qnoqiie tu.i (liligeiilissima iii X ^ EPISTOLA LYIL


ul»i " xeiiodocliia, iil esl, lio.spi- ' ^«TIIELnEDO EPISCOPO, NE GRFXEM DESERAT.
eleeniosynis [pielas]
lalia fieii julieas, in quilnis sit quotiiliaiia
pauperum (Anno 790.)
susceptio, [et ex nostris substau- C.onsoliilur in perseciitionc (ic trilndiilionc : ct iid ririlcin
cl peregrinorum
perseveraniiam, ne ab ovibus [ugiat, hortalur.
liis habeant solatia.

Ecce ego duplici faligalus nioleslia, id est, senc- Acceptis litteris luis, frater sancte ! la;tus de salute

ctute et infirniilate : et forle appidpiiiquat dies nic- lua. sed liistis de liibulalione el persecutionibus,

tuendus, quo conteratur hydria supra fonleni, el rc- quas te pali a genle tua iii illis tuis apicilius agnovi.

currat vitta aurea {Eccle. xii, C). Revertatur pulvis Attamen beatos esse, Domiiio diccnle, legiinus, qui

in lerram suani, spiritus ad Denm qui iledil illum perscculioncm paliuntur proplcr justiliam , quoniinit

{F.ccle. XII, 7), ct valJe timidiis pavesio, quo exami- ipsorum est regnum cmlorum [Uatlh. v, 10). Qaa-
iiet, luiic judieandus sit. Tii, lili lidelissinie! labora propler suadco tilji , fiater vencrandc! iit viiiliter iu

pro aniina Patris tui, sive nuiic in lioc pulvere mor- fide iutegra et devotione infatigabili ,
pro coinniissis

tis; sive lunc in judiciuni properaiitis, «t requicm tibi a Christo ovibus certare non cesses, ne mercena-
liabeat et etiam veniam peceatorum suorum , ul ma- rius fugiens, et non pastor firmus ab ipso Domino et

cula;, quK adhaiserunt illi ex hac liitulenta habila- B pastore omnium deputeris (Joan. x).

tione corpusculi, fralerna intercessione abluaiitur. 67 Aspice in eum, gui pro ovibus suis nni-

Sed et post hanc conscriptionem aniin;e mea; etiani mntn snam po.mil [lonn. x, II), qui omiiibiis genera -

omnes filios meos, fratres et aniicos, sive qui raccum liler prxcipiens dixit : Qui vult venire post me, ab-
sunt in percgriiialione, sive qui teeuin versare viden- neget semctipstim, el tollat cruccm suam et seqncitur

tur in palria, tuic comineiKlo diligentissiina; (ideli- me (Luc. ix, 23). Cui gregem Christi abiturus relin-

lali, ut habeas illos quasi proprios, et non extraneos. quis? Nec Iwc dico quasi me excusando ad bencfa-
Ad le respiciant omnes, in te gaudeanl , in le conso- ciendum servis Dei, scd inagis tc adliorlando, ul
lationem habeant, tc lionorenl quasi patrem; tu illos Lona, qux incepisti facere, ad finem s-.lcnix salutis

ama quasi lilios, ut sit una pax omnium et concordia perducas. Qui perseveravcril usque in finem, hic salvus
in charitate Chrisli, qui vos onines in sua magna erit (Mutth. \, 22). Idcirco <i
scripsi ad Olfanum re-
pietale et misericordia coelesti beiiedictioiie abundare gein ut te adjuvaret, et defenderet sanctam Ecclc-
faciat, protegat, regat, atque giiliernet, et in omni siam secundum suam possibilitatem [.!/., potesta-
bonitaie pioficere facial ad augnienlum nientis mea', teiii] : quatenus tibi liceat Deo servire, et taleiiluin

et profeclum salutis vestra;, ad exaltationem multo- tuum multiplicare in loco, ubi accepisti euin et ;

rum, quatenus pluriini vestris QQ bonis cxemplis


*-*
mercedem exspeclare perpelua; beatitiidinis, dirente
crudianlur, atque ad vitam vobiscum mereanlur ve- Dominotuo: Euge serve bone etfideHs{IHatth.\\\, 21).
iiire senipiternam.
EPISTOLA LVIII.
Haec, rogo, chartula melius scribalur, et tecum
Consolatoriu ad matrem de morle filii.
pergat, tecum maneat, cl sa^pius vice linguae paterna;
(Anno 796.)
lecum loqualur, flli mi 1 lili tharissime! et fili in
= Cbarissimre in Christo malri, fidelis in charitate
tlhrislo desiderantissiine. Onniipotens Deus iii sua
inagna pietate vos ad exallatioiiem sanctic sua; Ec- filiiis Alcuinus diaconus salutem.

clesioD multis feliciter annis in hac prxscnti vita pro-


!\Iulli sunt in prosperitale amici , in adversitale

licere faciat, et in fulura gloriam libi a.'ternam con-


rari ; et eo chariores quo rariores ; et cura sa;culo

cedere dignelurl. irsulantiir mentes. Quidam in felicitate alterius hila-

rcscunt, infclicilatis lempestatem refugiunt [J/s., re-


fugit]. Nam sicut lux el tenebra; variantur viccs suas,

ita hujus vila; prosperitas et adversitas variabile&

» Xenodochia. De his vid. Ludov. Thomassinus in D defensor adversus alios perseculores imploratur ab
Vet. et Nov. Eccles. disciplina part. i, lib. ii, cap. Alcuino. lude vero etiara palain est, pra'senlem epi-
89. Passion. stolam iiltra annum 796 quo Offa rex obiit , differri
!> Edit. Quercet. 77, Canis. 44 (Froben. 51). noii posse.
c y€lhetredo episcopo.
Hanc inscriptionem, qua; e thartssimm in Christo matri. Matrona; cuidam
hahetur apud Canisium, oniisit Quercetaiius. INulIus Anglicame prout colligo ex his epistohe verbis :
,

vcro dubito, legenduin esse Mthelardo. Monet eniin :


Ignornns in hujus tempestatis miseria , quai nuper
ne fugiendo gentis su;ie vexationem , grcgem sibi a nostram turbavit geniem. Turbas illas abs dirbio in-
Deo ad regendum commissum deserat; quodmonitum telligit , qua; anno 790 post necem Ethelredi regis
jEthilbardura Dorovernensem episcopura tangit, cu- Northanumbrorum et Egfridi regis Merciorum a va-
jus etiam factani deinde fugara iinprobat epistola 75. riis regiii invasoribus inotae fuerunt. matrem hanc,
<* Scripsi ad Offanum regem. H.cc cpistola deside- quam Alcuinus ob mortem fiJii consolalur, Quendri-
ratur ex qua sciri fortassis posset quK fuerit illa
;
dam seu Quindredam prDcfali Egfridi geiiitricem
,

tribulatio quam yEthelhardus n gente sna pati debult. fuisse quispiam existimare forsposset; nisi inlelli-
Non ergo de illa hic persecutione agilur quam Offa gere inalit Edilthrudam, quam simililer ob similem
rex Merciorum ecclesiie Cantuariensi iiitulit, episco- caiisam consolatur in epistola 200. Sed cur binas
patus huic sedi metropolitica! subjectos Licbefeldaiu consolatorias ob eamdem rem scriheret Alcuinus ad
translerendo, ut Canisius hoc loco existimavit. Imo camdem matrem ?
rex Olfa hic rvon ut pcrscculor reprchenditui', sed ut
;
:

227 H. F. .\LmM SEV Al CIINI OPEUUM PARS I, S'28

siiiU. Seil rorti niiinio toloraiiila suiil trislia i|ii:i' ac- .V lalioiiis prohibel dtilcediiieiii , daliir iiobis litterariiin

ciduiil [Ms., Iristilia (]u;c accetliint] , et iiiodeiala ollicio cli:iril;ilis demonsliare sii;ivilateiii, ut [Ms., el|

hetiliu suscipienda (|u;u liilarescunt. lilco inalcr iiio- (piod vox iioii v:ilet, lioc charla loquatur; idcirco
(lesta et pia iii lilii iiiorle iioii iiiiiltiiiii luj;er(; deljet horlameiita saliilis iion miiiorc deliemiis vencralione

niagis seipsaiii (Ma'parare deliet ili;;iiis iiieiitis, iit ad ciirare qiiaiii pneseiilis colliKpiii :idiii(iiiilioueni. In

illain perveniat vitain, ulii neiiio tiiiietur iiiiiiiieus, isla s;epe timor siiadet coiiseiisioiiem ; iii illa fides

neino deseritur anilciis. Ilabet lioiia niatcr (^hrisluin legeiitis cooper;iliir saluli. Qu;c lc, vcnerabilis filia,

ronsulatorem pro fllio nun(|uam dereliniiuil


, ipii conseia siimina; divinilatis cognitione admonui , Iixc

speiantes in se. Melius gaudere iiiviveiile, (|uam lc laiitum deprecari ut mciitc rctineas lirma , salis

dolere in morieiite [.!/.>., viveiiteiii, iiKirieiiteni]. (air liecessarium dii\iiiiiis |


.V.s., dixiimis] : Nec aliijuid

planginuis quod inimutarc min possuiiius? Mortiius iiovi litleris deiii:iiid:ir(' possum (|iiod tuuc [Forte,

ad vilani pra-sentcm revocari non valct ; vivus ad nuiic] scrmonc tibi ingcreicin. Seis ipsa qiiani dili-

mortuiim pervenire polerit. Corpus quod lanta cura genter te de corporis caslitate el anim.-c rogavi san-
cormiis, poslmoduni vermiimi esea cril. Anima ita- clitate, qiialiter te de humilitalis oflicio, dc oraliomim
(jue mcritoriim ([iialilate vel gaiidebit, vcl coiitrisla- vigilanlia , dc eleemosyiiariim largitale, de confes-

lur; et qualcm sibi in paucis his diebus pra^parabil D sioiiis piiril:ile el (idei liiiiiitate , el sanclie ubique

liabilationcni lalcm xtcrnis lecipict lemporibus. cbarilalis observaiilia sliidiosissime instruxi, ut his
,

Quaproptcr singiilis niomcntis laboramUim cst pro gradibus ad coelestis glori;e asccnderes celsitudi-

rcqiiic aiiim;e, iil duni seniper vivcre debct, ct sem- iiem.

per bcate et fclieiter vival. Ilaljclo iiie , obsecio, Ecce ! mc modo infidelitas patrix in tantum hor-
ret, ul reverti timeain [Ms., linieo] , nesciens quld
malcr dulcissima , licet indignum [Ms., indigno] pro
de illa prolieere valeam, nisi perilnram plangere, et
earnali filio spiritalem filium, noii minore fidc lc di-
ligeiitcm, quamvis minore digiiitate vigenlcm : ncc lacryinantis Jeremix lamentationcs s:rpius revolvere,
qui quadrivario alphabcli [Ms., albabeti] ordiiie rui-
de longinquitatc vcl vilitate iaeici me;c contristeris,
turam liiNil Jerusalem el hujus ruin;t' pars aliqiia
dum niea teciini [ciim] coiisolalione saneli Spiiitus
,

quod optimum tibi calidas, ul reor, pro causa dileet;i" [Ms.. delicle]
cliarilas fidclilcr manel ; el in nic est,

id est fides non ficia cl charilas indcficiciis, teeuin


sororis exciiavit lacrymas. Tamen hortanda cst, ut
in cocnobio militet Christo, quse thalamo privala est
seiiiper habebis.
viri el fiat ei temporaiis tristitia incitamentum \x-
Ignorans in biijus lempcstatis miseria [Ms., inise- :

liliae sempilernBC.
riam] qii* iiuper nostram turbavit gentem ,
quo le

tua fortuna ferret vel voluntas; idcirco nescivi qno


C Tu iiominis noslri fideliter cum liiis omnibus in
sacrosacris orationibiis vestris menior esto, obsecro.
lc consilio roborarcm , nisi ut toto corde Deo Jesii

spcm in illius Liudgardam quoque nobilem feminam quoe libi


servires, et totam tu;!! consolationis ,

Yenile ad mc omnes,
munusculi loco palliiim direxit, habeto in dilectioiie
fomponeres pietatem, qui ait :

ut sororem; illiusque nomen eum noniinibus soro-


qui Iriboralis et oncrali eslis, el ego reficiam vos.
Toliite jugmn tiieiim super vos, et discile a me qiiia
rum tuarum per ccclcsiasiicas charias scribere jube.
,

Iloiiorabilis tibi est amiciiia illius et ulilis. Misi di-


milis sum et liumilis cordc, ct inreiiielis requicm ani-
leclioni tuae ampullara et patenam ad offereiidam i>
miibus vestris {Matlli. xi, 28, 29).
in eis Domino Deo tuis manibus oblalionem. Et dum
EPISTOLA LIX.
oculis illa aspicias, dieito Chrisie miserere .\lcuini
AD KDILBIIIG.VM. :

servuli tui. Et velini te quotidiana cousuetudine usum


(Anno 796.)
lierocal iu memoriam doctriiias illi aliquando datas habere olTerendi Deo munus ad aposto
aliarc, quia
dolet de putriir injidclitate; coinmendal vralionibiis lica auctoritas hanc constituit cunsuetudinem ideo ;

Liudqardiim nubilcm fcminam. non est omitlenda sed diligenler prosequenda.


In DoininodilectissiiTKC fili;t!"Edilburg;esalutem. Vivc Deo felix charissima filia, semper
Quia invida terrarum longiuquitas mulux confabii- *^
Et menior Alcuini dulcis amica vale.
" Edilbiirgie, abbalissnc abs dubio ciijusdam mo- liliam, Eihclbcrlo Orienlalium .\nglorum regi de-
nastcrii iii Aiiglia ; rogat ciiiin .\lcuimis,iit Liudgar-
spoiisam, (pi;e taiiien ad thalamuin viri iion pervenit,
dam nobilem feminam , Caroli (forlassis reginam s|ioiiso prius per insidias el siiasu niati is Queiidrid;e
Magiii coiijiigem) iii cbartas eeclesiaslicas soroiiim aiiiio 7t)3 occisu. Kortassis Edilbiirga ad quam h;ec ,

suaruui, utiqiie moiiialiiim, dcscribi facial. Quo vero cpistola exarata est diversa liaiid est ab .\IlVida
,

genere h;ee viigo iiata sit, aiit qii;v fuerit illius soror AlfleiLe sorore, qu;e posl iieeeni spniisi monasterii
Ihalamo viri siii orbal;i, iiicoiiipertum habeo. I'atri;e Croylaiidi;e iiiunialis el abbatissa fuit. Pluriimim cerle
sii.e inlidelitas, (piam liii- Alciiiiius aceiis:il, el de ipia variant iiiiiiiin;i peisoiiariim apud veieres illus scri-
.•ilibis;epius coiiqueritiir, illa cerle cst ipiani priii- plores; cl iii rebus olisiiiris eliam eonjectiiris aliquid
cipes ac popubis ;idveisus reges siios legiliiiios per- daiiduiii est. \id. Alfuri. .\iinal. Eecles. .\ngIo-Sai. ad
pelrariinl :iiino 7!ll) de ipia videas eiiistolas -Ki, -17 aiiii. 7!I2, nimi. 2, el 7',il, mim. t», et alibi.
cl alias. Itiiias co teiiipore reperio femiiias ilhislres •> .li/ offcrcndam... ohlalioncm. De quutidiaiiis priii-
viioriiiii suorimi lh:il:iiiio orb:ilas iiiiaiii Lllledam ; cipum et alioruiii liileliiim ubl.iliuiiibus ad niis.-Kiin
regiiiam Olla' rcj(is Merciiiriiiii lili:im. Ethelredi regis legesis eeleberriimim D. .Martene de .\iili(juis Eceles.
Noithuiiibroriiiii hoc aiiiio occisi relielain vi-
;i siiis Uitibus part. i, pjg. 578 cl scqij. Edit. UolO-
litibus lib. I, ^^art.
duaiii; alleraiii Allridam, seu AllVedam, vel iil alii
ma
iiagensis an. I 700.
scribunt, Eiheldritaiii rexiam virKincm alterain Oll.e
,

•ilO r.risToi.i:. S30


EPISTOLA I.X. A Niinquaiii tanlus nobilium el rectorum sanguis ef-
AD ^BDlLl.FHl liEGlM. fimdeietur in ea , nee sic loca sancta pagani de-
(Anno 79il.) vastarent, et tanla injiistitia et arrogantia valercl
Hrjrtntur regem ail so(ii(m er,\-lum , nt el xiiain et in populo , nisi perspicua Oei vindicla iminiiierct
pLimli snliiiem procuret. Exemplo nnlecessorum il-
liabilalorilius terr;e. Tu vero ad nieliora, ut credo,
tutit lerret.
servatus teiniwra , ct ad correclioiicm custotiilus
\ii-o illustri " .Eriluulfo rc;;! Alcuinus diaconus
patri:e, Dei le auxilianle gialia, opcrare onmi in-
salulem.
tenlione in Dei voluntale saliitein aninuT tuae , ct
Meuior anliqux inlti- nos rondicUT, aniiciti;e, ctiam
prosperUateiu palrix et populi libi commissi, qua-
rl venerandiC salutationis veslrae valde congaudens,
tenus ex correctione subjectorum ditioni tua' tibi
paucis lillerarum apici!)us vestram laudabilem per-
liiisque nepotibns pr;fsens ferciler firmclur regnum,
sonani de prosperitatc regni tibi a Deo collati [:tls.,
et futuri regiii gloria ;rlcrnaliter conccdatur. H;ec
conlati], et de salute animjc iu;c admonere curavi,
cbarlubi, obsecro vobiscum scrvetur el s;epius le-
et quo modo stabilis libi traditns [Ms., Iraditur ]
gatur, ob meinoriam salutis vestra; et dilectionis
lionor, Deo donanle , permaneat. Scis optime de
... ,., ....
|. .
uiiibus te divina misenconlia Iilieravit penculis, et
. •

_
nosliw, ul Deus oninipotens in profectu saiirtK
,'
sn;T:

^ r.„.i., ,, „1 :, :„ " Ecclesi;e ad prosperitatem nostram ninllo teniporc


quam hcWe te, dum voluit, piovexit in regnum.
,

in regno noreiitem, et in omni bono prolicientem


Esto semper memor ei gratus tam maximorum in
conservare digneiur. \ive et vale Dco donante in
te Dei donorum, in eo inaxinie, nt quantum inlel-
sawila sempiteina.
ligcre valeas, illius in toto corde farias voliintalem :

EPISTOLA LXI.
et sis obediens ser\is Dei, (pii te de iiiandatis ejus
AD 0SB.VI.DIM.
admoneant. Scito certissime quod nullus alius tuam
(Anno 796.)
viiara conservare potest, nisi ille qui le de raorle
Osbaldum, quetn suspeclum liabetob regieidium et
liberavit pnesenti ; nec islo protegere ct custodire
turbas piipuli, hortalur, ut vilam mulel, et suic uc
lionore , nisi ille qui gratiiita pietate istam tibi genlis saluti cotisuUit.
coiicessil dignilalem. Serva diligenter in aniino tuo Dilecto amico •> Osbaldo Aleuinus diaconus salu-
et regno misericordiam et justitiam, quia Salomone lem.
dicente, ac magis Deo concedente, misericordia et Poenitet me tui quia non obedisli niihi, qiii antc
juslilia firmabilur soliitm regtii { Prov. xvi, 12). biennium persuasi libi in litleris meis laicam te de-
Considera inlentissime ,
pro quibus peccatis ante- miilere conversationem, el Deo servire secundum
cessores tui perdidissent vilam et regiium; el cau- q votiim tnum. Ecce modo pejor fama, infelicior causa
tissime observa, nec talia agas, ne tale tibi eveniat turba\it vitain tuam. Revertere tamen, revertere et
judicium. Alioruni perjuria Deus daniiiivit; aliorum iniple quod vovisti,et qusere causani quomodo ad Dci
adulleria [.Ws., adullera] punivit ; aliorum avaritiam servitium pervenire valeas, ne pereas cuin impiis, si
et fraudes vindicavil ; aliorum non pla-
iiijustiti;e innocens es de sanguine Dominilui; si vero iioccns
cucrunt illi. A"o)i esl personarum acceplor Deus {.ict. in consensu vel coiisilio, confitere peccalum tuiini, et
X, 54), sed qui lalia regmim Dei iion pos-
agunl, reconcilia te Deo, el luge socielatem seeleralorum.
sidebunt. Erudi te ipsum prinio in omni bonitate Melius est libi amicilia Dei et sanctoruin quani ini-
et sobrietale ;
postca geiitcm eui pi;cesse videiis qiie agentium. Noli addere peccatuni super prcc;i-
in oinni modestia \\lx et vestilus, in omni veritate tuni per vastationem patri;e, per sanguinis effiisio-
fidei et judicioruni , in obscrvatioiie inandatorum nem. Cogita ([iianlus sanguis per te, vel per prnpin-
Di'i , ct honestale iiiorum. Sic itaque et rcgnuni quos luos regum, principum et populi effu^us est.
ti! i firinabis , et gentem salvabis , et ab ira Dei Infelix generalio, per quani tanta niala evenerunl p;i-
liber;ibis illam, quK certis signis diu imniinebat illi. tri;v. Libera te, obsecro per Deum, ne aninia tua pe-

^ Aerduulfo regi. Hunc scriptorcs veteres, primis Maji. Osbald vero patritius a quibusdam ipsius gen-
duabus commutalis, Eardulfum nominanl.
litteris " tis principibus in regnuni est constitutus, et post
Is tesie Hovcdeno fol. .i06, Ethelredo regi Nortbiim- viginti septem dies omni regia fainili;e ac principum
bri;c anno 796 a siiis oeciso iii solium successit. est societate deslilutus fugatusque, el de regno ex-
t Eardulf, inquit, filius Earnulfi de exsilio vocatus pulsus, atqiie ad insulani Lindisfarnensem cum pau •

regni infulis esl sublimatus, et Elioraci in ecclesia cis secessit; et inde ad regeni Pictorum cuin quibus-
sancti Petri ad altare beati Pauli (ubi illa gens pri- dani e fratribus navigio pervenit. » Alfortus Ethel-
inum perceperat graliam b;iptisini) cnnsecralns est redi Northumbria; regis c;edeni cum anno 794 perpe-
seplimoK;ilendas Junii. » \ide Pagium ad hunc an- ram illigavit, contra auctorilatem Hunlindoniensis
iium, n. !25, et Allbrt. ad annum 791, n. 6. Ilac cpi- pag. 344 quein ipsemet citat, et praeterea annos tan-
stola Alcuinus .'Eidnulfum a pnesenlibus periculis tum quinque Etlielrcdo tribuit. Scribit enira Hunlin-
, liberatuni, et regio nuper solio su! limatum bortatur, dniiiensis : < Anno Britici regis (occidentalium Saxo-
ut el piopriam et populi salutem procurel. iiuiii undecimo Northumbri regem suum Ethelred
)
>• Osbaldo. Hunc Alcuinus
patritium voeat in epi- nccideriinl.> A.d hacc eclypsis lunaris, qu;ie septimo
stola 11, et hic ilhim suspectuiii habel de nece do- Etheliedi regis anno, dieque 28 niensis Marlii, feria
mini sni, nenipe Etlielredi legis, alqiie effusi niulli secunda, post mediam nocteni hoc anno contigit, ut
sanguinis priucipuin ac populi in illis lurbis. Huc observavit Calvisius in opere clironologico, pertinet
pertinet narralio Rogerii Hove.leni pag. 406, in ad prpesentem (796) Cb.isti annum, ad"^ quein idem
priori epislola cilata, ubi ita scribit : « Eodem anno Ethelredus pervenit (Pagius ad an. 796, iium. 25).
(796j Elhelred rex occisus esl apiid Cobre, xiv Kal. Vid. eliam epist. II et 47.
, .

ill B. F. .\l.niM SEU ALCIMM OPERL.M P.\RS L s:.

rcit hi a.aernuin. Diiiu lucciii liabcs, iiiirc, proiicia, , EPISTOLA LXIII.


fi-sliiia aJ Dei iiiisciiioriliain, i|iii |iaraliis esl |ia'ni- AD tOEXULVI.M KF.GEM Jll nclOniN.

lciilcs suscipiTC cl coiiviMlciilcs ad sc coiisulaii, iic (.\iino ''JO.)

vcnial libi dies, «lua vclis cl iiuii possis. Noli erubc- .4(/ iv(/;ii(m ('i('((t(m liorltilur ud rcijids virlules.

scentiam oppunerc tibi diiiiiticnili [)ls., (Iciuitleiuli] Lveellentissiino viro ''


Cuciiulvo regi Mcrcioru!n

qiiod cepisti : mujor cst crubesccutia uiiiuiam luaiii liiiniilis lcvita Albinus saUitcm.
perpetualilcr perire, quaiu iinpius viios pr;csculiali- Mulla niilii hclitia cst dc vestra boiiilale, uiodeslia

ter descrcrc ; scd iiia(;is, si (pioslibel cx illis coiiver- el iiubililale moriiiM, sicut rcgiain digiiilaleiu dccet

lcre valeas ab iuipctrala [pcipclraia] nialiiia, fac di- oiuiiiiio, iil (pianto subliiuior cst honorc ca^lcris,

ligentcr, ut liabcas nicrccdeui coiivcrsioiiis tux a taiilo nobiliur sit oiniii inurum pcrfcctiniie, juslitix

liialo, cl alterius paritcr. El hxc esl cliarilas, (/ikb dccore, pietatis sanclitate; quia clemenlia regis

cooperit mulliliidiiicm pcicalorum {I Pclr. iv, 9); cl oinniiim bomimmi, iit iii autiqnis lcgiliir hisloriis,

ha;c facieiis vivc lelieiler ct valclo iii pace. Dcpre- cxecllere deccl consiieliidiiics; eliam cl sancta Scri-

eor ut Ikcc chartula sa-pius iu pricseiilia lcgalur lua, plura diecnte : Misericordia el veritas exallat so-

iil rccorderis tui ipsins in Deo, ct coguoscas quantam liiim [Prov. xx, 28). Et iii Psalmis de Deo omnipo-
(uram jamloiigc posilusbabeam saliilis tux. Si quid B leuti dicilur ; VniversiE vicc Domiiii misericerdia et

valeas siiaderc geiiti, cuui qua exsiil eris, de saliile vcrittis (Psal. xxiv, 10). Qunutuin quisque plus veri-

sua, noli ncgligere, ut eiiius Dei donanie gralia per- talis et luisericoi-diic opcribus fulget, taiito majorcm
venias ad tuara etiaiii s;ilulem. b:\bet iii se divinilatis iuiaginem.

EPISTOLA LXIL lllum sempcr habcas in inente, "^


qui te egenum
AD QUEMD.VM AltCIIIEPlSCOPUH. exaltavit, et posuit super principespopuli suL Reclo-

(Aiino "9G.) ivm le niagij aguosce, paslorcm et dispensatoreiu


Nuntial sese, deposilis sivculi occupntionibus, prtvpa- donorum Dei, (luam doiniiium vel exactorcm. Sciii-
rarc ud occitrsnm Doinini. pcr in niente habeas oplimos i"
nobilissinii anteces-

Sanctissimo patri archiepiseopo, huinilis (ilius .\1- soris lui morcs, modcsliaui in convfcrsatione, et slii-
cuinus saliitcm. dium in corrigendo vitam populi Chrisliani. Quid-
Sciat dulcissima pa'ernilalis veslnc dileclio quod quid vero ille in rcgno libi a Dco dato henc disposuit,
ego filiiis UUis, » sa>ciili occupalionibus depositis, hoc tua diligenlissime prosequatur devotio : si quid
soli Deo vacare dcsiJero. Ideo deprecor .\liniiattjiii vero avare vcl crudcliler gcssit, hoc omniuo tibi ca
veslram, ut nie exiini;c sanclitatis vcstne benediclio vcre necessarium esse agnosce. ?ion eniiu sine cau-
et o:alio conscqualur, quatenus divina clementia C sa <-'
uobilissinuis filius illius lam parvo tenipor
paiicos vit;c mc.TC dies qui supcrsiiit, in suo sancto vixit super paircin ; s;cpe merita patris vindicantur
servilio ad salulcm anim;c me;ie conservarc digneliir. in liliis [Ms., filios]. ilabeas consiliarios prudontes,
Duin omui bomini necesse est vigili cura se pr^r-p,- Deum limenies, juslitiani amaules, pacem cum ami-
lare aJ oeeursuui Dumiiii Dci sui, quanto magis se- cis dcsiderantes, fidein et sanciilalcin iii conversa-
nioribus, qui sunt annis el inGrmitatibus crebriscoii- lione pia ostendcnies. Gens cniin Aiigloruui multis
fracli, suas soUicila cura lampadcs ornarc, ut di- propter pcccata futigalur Irihulalioiiibus, qu;* reguni
gnus donanle Deo ellicialur lueenlibus lanipadibus lionilale, ct sacerdolum Chrisli pr;Bdicatione, ctpo-
|J[/s., lampadesj occurrere ca^lesu sponso, iie loias puli religione erigenda est ad aiitiqui culincn hono-
slare cogatur, inlrautibus aliis ad convivium superui ris; quatenus benedicta palruiu uostrorum proge-
regis, qiiod pielas Dominl nosiri Jesu Chrisii me nies perpeiuara niereatur possidere felicitatem, et
Filiuiu luum vobiscum, sauctissime Paler, pcrpetua pnesenlis regni slabililalcm, el contra iuimicos for-
prosperitate inlrare coiicedat. Doininus Deus veue- liludinein, ut Ecclesia Christi crescal ct proticiat ,

randam sanclilatis vcstr;c caniciem sandarum do- sicul a sanctis Patribus ordinata erat. Sacerdotcs
nis virtulum [Supple Dorere, vel simi/ej faciat, dcsi- Cbristi semper, clarissime rcctor, hoiiorilicc habeas,
(lerantissinic Paier! ^ quiu qiiauto plus Cbristi servos, el verbi Dei pnvdi-

Sivculi occupalionibus dcposilis. Uuc pcrlinet, quod


a " Qiii ((' egenum cxaltavit. Euiinvcro, ut .\lfortus
.Mcuiims seribit iii epist. 12!) ad Caroliiui dala aiiiio ad auiium 797 ait : < Kcnnirus iiullo jurc, titulove
tiUl. « Fere, iiiqiiit, antc lioc quiiKpieiiiiiiim (id csl sangiiinis, S(^(l suc-
soliiin virlutuui incrito (Egfrido)
aiiiio 79G )
oceupationes, Deum tcstor,iion
s;v>culares Pcrnhe iiepos, cx Cbcnalchio fratre, qui
cessil. Fuit
hcto cordc deeliiiarc cogituvi sed vcsir;c pi;c provi- ; Kentwinum genuit, et ille Cuthbcrlum Keuulphi pa-
(lenti;c coiisilio Iranslatus scrviliuin sancti
suin in rentciii. •

Marlini, catbolic;c et ecclesiastie;c .sanclioni,


fidei "1 iVo/>i/issimi nn(cft'ss()ris. OITam Mercioruin re-
Deo doiiautc, prolicuum. i Hiiic cpislolani pia;scn- gcro nolat, hoc amio defuiictum, ut s;epius dixi-
lem scriptam esse ccnseo anno 19t) ipio Alciiinus s;c- mus.
culi occupationibusdepositisaulaui reliiii|uciis in Tu- ^'
iVobi/issimMs filius illius, Egfridus. Causam pr;v-
roncnse luonasterium seccssit, de qiio secessu iii maturi hiijus obitus .\lcuinus iii cpistola ad OsDcr -

Pncraliuiic gciierali pliira divimus. tiiiii desidcralur, liaiic assigiiat


patriliiim, qu;c ;

! Cienulvo. Aliis Kcnuljus noiiiinutur, qui posl « Noii, iiupiit, ob peecula sna (iiiorte siiblatus csll
ohituni Egfridi diadeiiia regiii Merciorum susccpil seil (piiu palcr soiis pro coiiliriualioiic rcgni ejiis
anno 790 anlc Moveiiibris
iliem iioniiiii mciisij miillum sauguincm clludil. > Maluieslniriciisiii lib. l

juxta calculuiii ('cleberriiiii Pavii ad anniiin 7i)ti, Ueg. Angl. cap. 4.


iium. 25, et 821, niiiii. 22 ct 23.
;

2r,3 KP1ST0I..E. 554

catores vcneraliiliicr observas, tauio niagis Cliristiis A ut proficias iii sapicntia, iii amorc, Ll lioiiore c&-
rex verns el pius tuuiu lionorem oxaltat etconrirniat, raiii Deo ct liominilius, iit nihil tibi ilesit in iiila gia-

sanctissuis inlercedentibus. Siimina x-terni rcgis pic- lia, seJ iiljique piiis appareas et amabilis Deo et

tas vos Ioiig;i'va prospcritaie rcguare concedat, et omiii populo. Ycstr;e Ijeatitudiiiis auctoritatein, ct

l)ei'petui rcgni beatitudineiu vobis tribuere dignetur, jiona; voluntatis alTcctum Deus Cliristus augere,
cxaltare et conservaie dignctur iu icicrnum (lomiMe
doiiiLnc desidcrantissime. ,

fili iii Clirisio cliarissime, ct in omiii bono desidc-


EPISTOLA LXIV.
rautissime.
AD SIMEONESl.
EPISTOL.\ LXV.
(AllIlO 79G.)
AD SniEONEM S.VCERDOTEM.
Memoriam commendat traditariim sibi olim doctrina-
In prosperis et adrci.fis suiidet animi modcrnlioncm
rum el novas addit.
uiunera mittit siifidel llomannm Ordincm doceri
,

Vencrandoe dignilatiset dulcissimx cliaritatis filio elerum. Melius se luibere nuntial e.v infirmitale.
» Simeoni summo saccrdoti Albinus pnesentis prosp^'- Studium sacra' leclionis et sapienthv cominendat.

ritatis ct pcrpctua! beatitiuliiiis in Cbristo sabitcui. Albinus "^


Simeoni saccnloti salutom.
Mulla milii fiducia est iii fiJc veslra, et multa la'is Caudco de tribulalioiic ct prospcritalc ^cstra, fili

in bonitalc vestra ; et niagnum desidcriuiu, ut piofi- B mi cliarissime, quia tribulatio corporis salus csl
cias de die in dieni in cliaritale Clirisli, in (oiiver- aaima;; et prosperitas vita; hujus gaudiuin cst ami-
salionc religiosic vil;e, et iii conspcctu Dei in san- ciruiu. Memcnto, quod onincs sancti tribulationes
cloruin gluria mcritorum, de quibus sxpius sancti- passi sunt in lioc mundo, qiiarum accrbilas non csl
lateiu luaiu litlcris lucis adinonerc curavi; ut sicut condigna futui;e beatitudinis remuneratione. (Jui
Dci gratia donaiite, lueque teneros erudicnte anuos plus oneris portat in dorso, plus sudoris senlil in
ad bunc feliciter sanctissimae dignitatis i"
perductus corpore. Quid est bujus saculi lionor, nisi grave
cs gradiim, ila toto cordis uici affectu opto Deuui pondus viatoris? Liber viator fclicius vadit qu;iin

quem dcprccor ut seuipcr te in antciora extcndas sarcinarum magnitiidine onustus. Tanicn ad mensu-
euin .Vp;!Stolo, douec pervcnias ai suhlimciu perpe- ram unicuique secuiulum suani dispeiisalioncm dat
tuai beatiludiuis coronaiu : in taiitninque pr;csens Deus, aliis sic, aliis vero sie. Sed unusquisque fidc-

t'jas iiuplcvi precibus aurcs, elabseusoculosapicibus liler laboret, ut feliciter regnet cum Cliristo.
paginarum incaruiii, ut iiioJo iiibil iiovi iiivcnirc va- •^
Cuculuni vernalem avcni vestr;e direxi saiictitati

lco, qiiod lransact;c sediilitalis nic;i' devotioiii [Ms., cum munusculis parvitaiis nieae : inodo vero par-
transacta devotioiie] p'jssit supcraugeri, nisi ul dicla _ vum quid vini direxi vobis ct fratribus et ainicis ;

[Ms., dilocta] paternie piciatis vigilaiiti recorderis ct de slaguo [{orie, slanno] libras c ad opera neces-
aniiiio, cl scripia pi;c admoiiiiionis sapius relegeie saria f;icienda ; ct ^ cauccllos quatuor. Videtur coii-
studcas. lu quibui vcio si quid iniuus nie;B dilcctio- diguuMi utdoinusculacloccarum stagno tegaturprop-
nis siylo exaialum iuvenias, non iuc;e culpa cst ter oriiamentum et loci celcbritalem.
voluiitatis, sed obliviosus ignuiaiiti;« error, cui ta- De ordinaiione el dispositione Missalis Libelli nc-
men fas cst ignosci : alque utiii;;ni vestr;c bealituiii- scio cur demandasti ; nunquid non habes Romano
iiis t;im proiia sil dovolio ad pcriiciendam script;B more ordinatos lihcUos sacratorios abundanter ? Ha-
admuiiiliouis sericm, quam mea gaudens esl ad ino- bcs quoqueel vcteriscoiisuetudiiiis SiincieiiterSacr.-.-
neuduiii ch;ritas. lioc lantum uimni luibi in Iiac nicntaria majora ;
quid opus est nova condere, duni
cliarlula admonere ralum videbalur, quatcnus aniiui vctera sulTiciunl ? Aliquid voluisseiu tuam incepisse
tui nobilitatem, quaiu in te opliiue sciebam, ct saii- auctorilatcm Romaiii Ordiiiis iii clero luo, ut exein-
cl;c fidci iMtegritalcm quam liabcrc ad omncs sole- pla a te suinaMtiir, et ecdesiaslica oflicia vcncrabili-
bas, nullis amicoruin consiliis, luilla saiculariuiu ler et laudabiliter vobiscum agantur. Sed rari sunt
ambitione dcsideriorum corrumpi, vel immutari per- a.ljutores, forte dicis ; seJ major bomi; inlentionis
mittas. Non omnis aniicus coiisiliarius esse poterit labur inajori sumuia; felicitatis remunerabitur co-
dicente Scriplura : .4mifi tibi sint midli, consitiurius rona : Ct f.liciter laborat, qui sibi construit doiiium
uulcm unus (Eceli. vi , 6). Noli tuaiu bonitatem aUo- iii regno Dei, paivis maguact paraiis caducisxterna,
rum improbilatc obscurari. Nolo aiuor luus quein terrenis coclesiia eincns ; propler unius margaritK
bona pieiate el voluntate ex tuis vel alicnis coinmc- emplionem omnia dimittens, ut eam possideat quain
ruisli, alterius negligenlia vel malitia obruatur; sed invenii, et omnibus prxtuhl gazarum dehciis.

" Simeoni summo saccrdoti. Hoc noiucn Symconis Simeoni sarerdoti. EiJem credo, ad qucni pr;c-
«^

adscililium essc Eanbaldi juuioris archiepiscopi cede;is epislola scripta est, ciii propterea haiic ad-
Eboracciisis nunc manifestuin est ex alia .\lcuini jungere volui, ctiamsi de aniio et loco quo et un.le
epistola co.licis Harleiaui, ad Eanbalduin arcliiepi- data sit miniine constet.
scopum Eboracensis ecclcsia: eoynomento Sijmonem , d Cuculum. De illo vidc infcritis epislolara ad Cal-
paulo post exbihcnda. vinum et Cuculum.
b Perductus cs gradiim. Ex bis verbis colligo f Cuucellns vasculum, diminutivum a
Caucellfls.
haric epislolam scriplam fuisse non diu post eleciio- caucus. Rcgula .Magistri cap. '27 < Bihere si voluc- :

neni Eanbaldi ad archiepiscopalum Eboracensem, rit, aqiiain iion ab uiceo iin!) Iiaustu, scJ ad calicis,
qii;e facta est aiino 790 ut iioiavinuis supra ad cpi- aul galleta^ aut canccMi bib.it n;e;i?iiram. > V;';l.
svjlam .'ifi.
Du C.iHige Ch)ss. voc. Ciucus ct Caiicellus.
P.kiKOI.. C. b
.
i

9Xi L. F. .\I.U1M StL .\U;LIM OPLUIM PAllS I. a'o

Do iutliaiiiali' iiiea NoLis pnL-fjlus alos tlicere pu- A U:u"ill;iiiij >illjMi mi!.lraiii qii.ilii.)i jiil «luiiKnic dici

liiit. CUiri.i L)eo '.


uli(|iiaiiliiMi iiieliiis liulieiiiiis ; se I reiiiaiiere, non lonj;e a Sanclo .\iiiaiido, se.l qiiasi

tumeii coiporis iiitegiilas iioii leveiiil. lili o tlilipeii- qiiiiito deiiimi milliario; et sic ad " (laiisiaro pervo-

tiiis jubcatis orare pro nohis, qiiia teinpus appro- iiire, et ilii helidoinada stare ; ct sic ad ' Sanclum
pinquat, quo hoc hospitiuin ileserendiiin cst ot i;^- l.iipiim. Iiilcr lix'i loca, Dco propilio, liabes me to-

nola appelenila. Seii venial, veiiiat vestia post iios iiiiu .VHgusium, ct aliijMam partcin Seplenibrii men-
oralio cl eleciiiosyiiaruin inuncra gratissima, nolrs- sis, si iillateiiiis possis iiiipolrare, iit (iat nostruni

quo niinium ncccssaria. Ostcmlatur liiles iii lilio, ui collo(|iiiiiin. Iiiterim, dum in proxiino eriimis, re-

gauileat Pater iii filio sapienli cl fidcli. Non moritur nianda iiiilii el quantos dics debeam te exspcclare,

qui in filio vivit pruileiiti. Sacra; lectionis studia qiiia non habco in istis partibns aliquid ubi exspc-

oiiiiiiinoilis renovate vobiscum, ne pereal lalior no- ctare possuni, propler inopiam rcrum ;
quia quid-

stcrin libroriiin colleetioiie. Non sit tibi (liiruni pon- quid fuit ibi, aiiiio pra;tci ito omnia amici nostri con-

«lera auri dare pro acquisitione sapientia", ciii seciin- siimpserunt, bene fiicieiiles, ct familiariler ulentes

dum Salomonem nulla coniparari in hoc sjeciilo po- rcbus nostris. El quam cilius possint littersR vestric

lenint {Sap. vii, 8 Cl 9). El quid stitlio, iterum ail. ad nos venirc, fcstinanter Icfratus currat iit nos iii

tlhitiiv, si supicntiam emcre non potcrit {Prov. xvii, B proximo reperiat. Si rex vos jiibcat in palatiii starc,

{(>) ? Qua; habitationem iii ejus cordehaliebit gratani, iion conlradicit tibi * Liulgardis et iiifantes ut ad nos
qiii eam diligerc probatur. Multitudo sapieiitiim sa- venias, quia ill;c ituroe simt ad •> Niviella, nti ibi

nitas esl orbis ct laus civitatis, in cujus arcc habitat.


' niissam [sancta; Marix] agant. Veni, Teni fcslinanter,

II.i-c tuo peclore, Doinino Jesu donantc tc, babita- si Dco placeal et sancto Martino et sanclo Aman(i.i,

tionein habcat, charissimc fili, semper in scteriium. iit nos vidcamus. NuIIatcnus voluisscm longi is irc,

" EPISTOLV LXVL anlequam Uvx bcatitudinis ^3 faciein vidcrciv.


Mancla vcro pcr nostras curtes ; quidqnid ibi erit,
AD An.NO.NF.M.
omnia tibi parata erunt. .Multum gaudeo de vcsiro
(Anno "97, mense Auguslo.)
colloqmo, quia nescio quando crit, si nunc nim cril.
Oaudet de nunlio adventus Ulius; mulla nosse ali illo Felicitcr lcgc, el prosperc vcni, 1'ater optime et
desiderul; el de sua commoralione illum instritit.
amice lidelissirae, et in Christo cliarissimc.
Dileciissinio palri Aqiiilx Transalpino Albinus
i EPISTOLA LXVII.
magister salulcm. AI)
Gaudco quod vel aliipiam famam de vestro adventu
Vnno 797, mense Angusto.)
audivi, multuin cupiens vestr* bcaliludiiiis faciem q signilicat quih,< locis commoretur, novu scire cupil
viderc et optatam aiidiic loquelam, simul et de pro- tiii/fi( qutrdiim munuscula.
spcritate ^ domui apostolici agnoscere, et qnid in illis Ciiarissimo Filio in vcnv ch.irilatis dulcedine s;i-

partibus gestuni sit, et quoinoJo legatio vcstra vobis lutcni.


cvcnisset, et si ' Sancli Pauli eausa ad profectum Exspeelavi dilcclionis veslrrc littcras, vel Icgatum.
lieri possit. Ihcc omnia per vcloccm iiunliuin milii Sed terlio i»
Gysla [Pe:., Kysla] sonir donini regi"!

demandarc curani, obsccro, habeas. Secundum ijuo.l direxit ;ul mc niissos, ul venia^m propter :iliquas ne-

iter mcum disposiluni babeo, volente Deo, die sab- ccssitatcs ad illam. Sed nunc, volente Deo, ilnnis
baii proximo, id cst, Noiias Augustas, ad monaste- ero ad eani visitarc, ct inde • ad sanctum Lupum, (

riiini saiicti Amaiidi habeiuus disposituin vcnire, et ibi maxime spero nic manere Septcmlirium menseiti
ilii die Dominica slare, ct tuiic ail ^ Uaralla [l'cz. tolum. Si (inid indc de vestro itinere, vel '"de domiii

« Edit. Mabill. i, Pczii 4 (Froben. 5"2). Collala 800 Turonis defmicta est pridie Non. Junii. Aniial.
cum codd. inss. Salisb. Data anno 797 quo Non;« Loisel.
Augusti concurrebant cum sabbato, ut reete nolavit h Mviella, Mviulla, Mvigella. monasterinni al>
tl. llaiisizius Germ. Sacr. lom. II, p. 103. Itta seu Iduliciga Pippini inajoris doiiius conjugi-
Domni tipostolici. < Negoiiiim geiiiiiium lioc
i)
liorlntu saiieti .Vuuiiidi, conslructum. .Mabill. .\im;.l.
aiino Ariioiii Itoina: ageiidiim fuil. Piiblicum uiuiiii lib. xxxiii, iiiim. 7.
ad componeiida qu;c inter papain et Uomanos llaara- 1 smictu- MuiiiV. Festivitatem abs dubio
;I/i.<S(im

baiit dissidia, legalione .ViigilLierti amio priore niliilo iiitelbgit Assuinplionis beal;e virgiiiis Mari;o, qn.f
sedata privatum altcrum pr(ipri;c fuit eeclesi;c. Naiii
;
etiaiii eo temporc 13 die Angusti cclcbrabalur. Vid.
cl diaeesin recens in Hunnia aciiuisilain lirmarc cl GIoss. Dii Caiige Verb. ilissa.
lionorem inctropoliticuni parare cupiebat. > Uvnsiz. I
69
Kdi:. Mabill. 5. Pczii 5 ^Froben. .'>M) ; col-
' De Suncli Puuli causa, nionasterio Corniariccii- lala ciiin cod. ins. Salisb. Uuoniain vero ubique no-
si, de quo alibi. incii illiiis abesl ad qucin scripta e^t, diibitarc quis
i Uuriitia villain noslriim.Locns inihi ignolus, iiec possit an ad Arnonein, aii ad aliiiin qucindam aini-
apml geographicos scriptores quos cousului, alibivc cuiii iii comitatu rcgis exislenlcin scripta sil. Pit»
noininatus. .Vrnoiic proiiiiiitiaiuliiiii videlur cx comparalionc hii-
« /Irf C.ausiaco. Moiiasteriuin Causiaccnse {(.hvisii) jiiscuin pr.cceilciitc el subseqiieiilc cpistola.
:kd Axonainnuvium propeComiieiidium situiii. .Maliill. ^ (.'i/s/(i sorur doiiint ivi/ii.Vid. cpisl. 98 ct99(miiic
.\nnal. lili. xxx, niim. I.'i. |-2i; el 1-27).
' Ad Suiniuiii Luiiuin. CaMioliiuni in sutiurbio ' .lii Sdiiidim Lupum. Vid. cpist. prioreiu. iiile.-

Tiicassiiio (7Vui/i'.s), .Vleuiiii curx u Curolo Magiiu iiol;is.


ir.iilitum, dc ipio alibi. 1" t>c domiii iV(/is reiri-.^iuHC. Cl. llaiisi/iiis li;x>c rl
« iiu/iyiiijiii. lli'f;iiiu uvoi Caioli Magiii qil.v aiiiio ^ili.i i|ii;e iii liae epi»lola inciuor.ilitur, a.l aiiniiiu 8tl>
;:

KriSTOL.€. L3S
237

[iTgis] 11: ivcisione, vcl dc exercitus sui prof.ctu au- A 'oco,\el quomoJo dispo^itum kdiuisses fiiceresc-

milii romaiulare, el sic Oclolino cundum Dei voluntatem et qiiando te sperarora in ;


dias, ne tanleris
Ferrarias sanclum Pelnim visiure, ei ibi lias vcnire partcs. Ego ilaqiie sub feslinotione v.ado
niensc ail »

aitilium illum nunsem spero me esse. Ideo ad sanclum Martinura ; ibi , volenle Deo el domno
usque ail

noslro, ubi nos rcge anmienle, liiemare disponcns]. Et ulinam ! ve-


ha;e voliis scripsi, ut sciatis ile itincre
Scd et'" de niat volando Aquila mca orarc apiid sanctura Marti-
lieatitudinisveslni' niissus iiivcnirc possit.
nura, ul ibi aiiiplcctnr alas illius suavissiinas, ci
fratrenostro el amico, qucin lecum iieriim dimisi, rc-
manda milii. Sollicitus sum valde de domno rege et tcneam, quem diligit anima mea, nec dimiltam euin.

populoCIirislianopro|)leraurasduribsimas, et tcrram donec inducam illum in domum matris mca; (Cam.

elhomines invidos, Dciis propitie- III, .i), et osciiletur meosculo oris sui [Cant. i, I), et
illam pessiraam, si

Ecdesi* defcnsori. Miilto tcmpo- gaudearaus ordinala charilatc inviccm . [Forte dixis-
lur illis ct sanctx' sux'
cum suis fidelibus. Dircxi vobis sem libi aliquid, si praescnlcra te haberem : cur no-
re ilUim conscrvel
'^

unnm sagcllum tenuem,obsecrans ne luisses mihi iniiolcscerc ,


quomodo acccpissel vos
unani tapetam el
doiiinus apostolicus, el quid tibi pliciiisscl in illis
dcspicias munusnili parvitalcm. H;ec sunt duomiiiula
gazopliylacio templi, quam Do- partibus : vcl quomodo f
Paulinus Patcr raeus egis-
qiKC vidua obliilil in

B sct vobiscum, et qiio se divertisset? Curioso anira-.


niinus J. sus laudavit,"quii plena charitatc olfcrebal
{HaUh. xii, i2). Vivite vos Deo placenies in omni meo satisfaccre iion voluisti. Idco pauciores tibi lil-

opcrc bono, et pro nobis orantes valcte in pcrpetuura.


leras modo scribere volui, non tamen pauca cliarita-
te,quas scripsi, scripsi {Joan. xix, 22). Haiic alte-
d EPISTOLA LXVIII.
ram chartam redde obsecro, Candido mco, si vival,
AD ARNONEM. si vobiscum sit. Nescio cur et ille tacuit, dura tii

(Anno 797, mense Septembri.) milii scripsisti, nisi forle Albinus rccossit ex orc il-
Litteras iltius se accepisse significal , el de silcnlio
lius, ciijus dilcctio nunqiiam reccdit cx corde raeo.|
mullarmn rernin conqueriiur.
Serapcr in xternuni valeas el vigcas ct floreas, fili
Diledissimo filio Aquil;c piam et pacificam in
charissirae.
Christo salutem.
Aud;la prosperitate vestra pcr litteras quas nobis
6 EPiSTOLA LXIX.
direxistis [et venerunt nobis Idibus Sepiemb. Snd
l"
*n ARNONF.M KPISCOrUM SAI ISBfRGENfir.M.

niinim qiiol niliil de Candido [Ms., Cando] raco de- (Anno 797.)
C.ommendat illi qncmdnm filium ; de reversione re-
raandarc voliiisti. " Misi tibi jani pridcin litteras
gis de snncli Pauli causa et aliis informari cnpit :
;
meas per clericuin vestrum, cujiis nomen non re-
I suspirat ud Dci visionem, el ad supcrna desiderand.i
colo, u' pulo, spplimas Idiis Augusti, et nescio si lc '
Itortatur.

ihvenerunt, et sollicitus fui in his lilteris auilire ali- ; Vcnerabili Patri el amabili fratri ct desiderabili
quid, unde cas dirigeres, vcl qua die , vel dc qiio filio in totiiis charitalis jucunditate salutem.

oertinere asserit.
« Iiidc, inquit, patct Arnonom cv prscccdcnte cpistnla dixerat Septcmliriiim mensem
nnper venissead rcgeni, cuin coquc reversum
llalia totura cssc mansiiriira. Data ergo cst eodem an-
ad Urbem. > At enim Alcuiniis non de abitu rcgis, no 797. (Apud Froben. 5i.)
scd de reversionc ejus pciit edoceri. Ego isla inter- e iVis! tilleras. septimas Idus Augusti. Litteras,
. .

pretor de ilinere Ariionis Uomam aniio 797 susci- seu epistolara pr;ecedcnlcm, ut contcxliis cx iilrius-
piendo, et de reversione regis ab exppditionc Saxonica, que corap;\ratione manifestiim lacit. Eo die Alcui-
de qua Egiiihanlus in Annalibusanno codeiii scribit : nus, siitersuuin, ut in his epistolis propositiim ha-
« Rex ad coiitundciidam perfid;r gcntis conluina- biiil, proseciilus est, Birallce fuit,circa diera lOAug.
ciara, Saxoniam vaslaiurus intiavii; ncc priiis de- Causiacum vcnit, ubi per hebdomadam sulislitii.
stitit quara omnes tcrminos cjus peragrasset, n :im Inde ad sanclum Lupum abiit, ibique reiiquis .\ugusri
usque ad ultimos fines ejus qna iiiler Albira et, dicbus, et integro mense Sepiembri permansit, in
Wiseram Oceano ablnitur accessit. » Inde melus , quo loco Idibus Septembris Arnonis litteras accepit
Alcuini ob auram durissiraam Oceani terramque , inde ctiam, vcl cx monaslerio Ferrariensi,quo raensa
pcssimam et homincs (Saxones) invidos, seu in- Octobrio accpssii, pra^scntem cpistolam scripsit.
lidos. D ^ Panlinns Paler. Aquileiensis palriarclia. Inde,
• Ferrariense monaslerium Alcuino
Ferrarias. constat Arnonem hoc anno ex lialia rediisse.
commendatum, silum cst ad Clarpjam (C/nirv) amncm s llanc epistolam inincalam edidit Mabillonius,

in Uipam (/« Loing) influenlcm in pago Waslinensi qnalem nemps invcnit in cod. ms. S. Emracami. Hic,
{le Gatinais) dioecesis Senonensis, Bethlehera anti- integra proiiit ex duohus codil. mss. bihIiolhec;i'
quitus a conditore dictnm, tesiante Lupo ejus loci Salisburgensis. (.Vpud Froben. ho.)
abbate in ppist. 13 ( Mabill., t'i(. S. Aldrici, Act. 72
^ ^ori exprimiiur in codicibus mss. nomcn ii-
SS., sacc. IV, part. i, pag. 5ttG). lius cui inscripla sit hxc epistola cerlura tamen c-t ;

!> De frtitre nostro c.t amico. (^andiilo forlassis, ut quod potestatem habiiit in monastcriuni
is fuerit qiii
ex cpislola suhsequcntc colligilur; nbi conqueriiur S. Ruperti Salisb. Et ille quis alius quam Aquila ,

quod .\quila nihil de Candido sun, ut nenipj in hac seu .Vrno, qui cum episcopatu etiara illud monasli;-
cpistola pKticrat, demandare voliierii. liiini regebat?
Direxi vobis.
•^-
Hoc est inilium epistolx apud Ma- Dilterl in nonnulHs hrcc inscriplio ab illa codi-
1

billonium. cis S. Emmerami scu Mabillnniaiii quae ita habet ,

^
70
Uanc epistolam haclenus ineditam ex codd. Venerabili Patri cl amnbiii doclori,et dcsidcrabiii frr,-
Biss. baliob. ct banct-Emnieramiensi descripsiniiis ; trt ill. nulu Dci pontifici fivc abbati, ego indigni <^

nncis inclusa in solo Salisburgcnsi habentur, Alcui- servorum Cliristi fntnnlvs in lolius chariia'is jucur.-
iius Arnonis litleras, quarum hic meminit, acccpit, dilr-te satvli m.
dum adliiic ad Saiicliim Liipuin niorarchir, iiiii iii
9W II. I'. AI.EilM SI:L' Al.Cl I.NI oriJU .\I I'AKS 1.
:w
I
Saliii iiiilii iilacel lunuoiilia iiilei- liliinii luciuu v\ \ sel.i:! tilii liciii.ssol apud saiKluiii Ainaiu!iiniliii!ma:«,
liMlreiii tiuiiii, ipieiii vocatiis visitare voiiisti. V.l loiic| alii,iiHiiliiiii li-MiiMui.s.ClirisU) iiiisorante, nobis
lieuu fecisli nic burl:indu ad charitatciu ejiis rcvcrli, (i|i|ioiliiiuiiu i'ssi't si.rnil haliilarc , iit frangercliir
iiiide nuitquaiu uversus fui ; licei dubilaliuiieiii ali- |iiii|>liclic;is paiiis iiitcr iios, dc ifiio (licliiiii esl :

qii:uu agiiovisseiii de iiica llJc iii ttiis siuois^iiiiis l''ntiiije 1'snrienli pinifm liiitm {hiii. iviii, 7). I.icuis-
:ipici!)iis. Qiiod voru di\lt , iil liubuissoiii oiiiu iii scl ii()':iis assiiliic iiiia vocc ct iina liile caiilarc : Pa-
(Idiiii) ail eriidiciiduiu, iiiillatouus a ipioipiaui aiile iwm uoslrum iiuoliiliniium dn nobis lindie {l.uc. xi, 5).
audivi. Tauieu] scias ,
qiiod iii cauiora liuiiiililatis [Ktj c\ 00 vosci, i|iii ail : Kijo num piiiiis vivux, qm
siiperliiic noii placot liabitare, qiiia quoil ill:i :cdinc:it de cxlo denceniii, si quis mmiducuwril ex lioc pnnc,
boc isla doslriiit. licco o>;i) , (|iiaiitiiiii iii uio osl, cicel in irlenwm {Joiin. vi, M, 5-2). ! qnaiii jii-
api>rlas balioo iiiaiiiis aiiiploctari vciiioiitciu, iioii cunda ost diaritas, et qiiain dulci» pra-sentia illii:s,

respuorc precauleni. IIoc apiid onmcs servare prae- ot quam felix vila, ubi nunqiiam deerit quod srrapor
liuivi, ut uulluin abjiceroiii, sed, queiucunque po- aiuatui! quai iiuiic ahsciiiciu [Al., alisontc]
iii mlet,
tuisseui, atlralicrciii. [Quaiito uiagis do laiu piob^ilo tiinc iii pncsciito iLclatiir. Licot iibiqiie Dous pncsens
\ini ot taiu laiiilabili porsona ct taiilis luilii boiiis e\ sit, tauiou alitor iii iiuagiuc per s|)eciiliim ceinitiir.
iiiiilto tciuporo coujiiucto, credoie dissidiuiu [.Vs., B ^iliter in prcseutia per .speciem videtur : de qua ips»
descidium ) non debuit sancta et veneiabilii prii Veritas ait : lieini nmndo corde, quoniam ipxi neiim
deiitia voslra. Quod vcro dc lilio moo, fralre et iio- lidebitnt {Miiitli. v, 8). Miimlelur niodo cor iii hac
polo tuo, duiius scripsisti, vidcat cliaritas et pictas poregiiii:itioiio, ut in patria illius beaiisjiuKB visio-
liia ne inanis lial labor iiostcr, ot iie iiordatiir aiiiin.i iiis fnii licoat. Utamur lioc inuiiTlo porituro in cha-
pro qua Chrisius luoii non dubitavit. licce eum le- litate noii perilura, iil fruamur Dco in gloria per-
injsi tute dilcctioni, ut facias de illo sicut videalur iiianeiite. Domine! [JesuJ l;ic nos diligeie tc, et
pruilenii;e [.!/., providoiiti;e| vcstia'; iii tua euiiu odisse ciiiii de qiio dixisti : Mundus mc vdil {Joan.
pDtcstatc esi vel ille, vcl boiieficia qu;e babel. Fac w, 18). Ut pcr te doiiiini Spiriius Paracloti accipia-
socuiiduui quod cx illius iutoHigas, ante oculos tuos, mus, quem munctus non potest accipere, quia non tidel
luerilis, nou secuiidum verba iiividorum. Nibil eiiini ettm, nec scit eitm {Joan. \iv, 17). Noli iiosseciin-
i-iecum potest in trisiitiie spiritu proficere. Ununi dum luae vcritaiis promissionom orpbaiios relinquc-
e duolius uiibi videtiir consilium aut cx nostra re, sed mitte nos spirituin verilatis,
: iii qiii uobisciim
gratia eum doiuuo icgi conuiiendes; vel tccum lia- inaiieat in Kteriium {Ibid. , vers. 16, 17). Rex
boas; donec agiioscas ex illius conversatiouc, quid glorijE el Doraine virlutum {Psat. xxiii, 10), bel-
de eo utilo sit, doiiec iterum nostra, voleiile Deo, 'ator noster ct pax nosira, qui (Hxisli
C Confidite, ego :

collocutio liat. Ali^iuil lamen ut habcat cousoiaiio- rui miui(/iiHj (J(;rtN. xvi, 53). \ince et in noliis servis
nis, forte mi-lius est, sccundu;n humilitatis et obe- liiis. [Tu scis] quia siiie te iiibil facere possumiis
dieiilioe proniissioiiem, iie coiitinua absorbcalur tri- (Jonii.xv, S).Dacuin liiUicia sorvis tuisloipii verbum
sliiia(// Cor. ii,7). F.tsi e Witto veniat ad vos,apud luuin, et loquentibus exemplis ostendere, qiiod ore
cuin discere potest. Et si, Dco volente, veniat, vide piivdicent. Da velle et pcrficere {Pliilipp. ii , 15); da
diligenter : iie iiianis liat babitatio illius vobiscuui, ut miscriconlia tiia pnevenial (Psal. lviii, II) , el
iit quantum me tristilicat abseutia illius, tautuni vos luisericordia tua siibscquatur nos {Psal. xxii, 6) :

l*iificetpr:eseulia,ei dcfoctus lueus vester sit pro- pi:cveniat ad incipicudum , subsequatur ;id perR
fectus. Et si aliiiuantiiiii temporis vis eum in mo ciendum [.!/., impl:'iiduiu]. Qnid plura habeinus
nasterio >> saiicli Hrodberli demorari necesse ei es- dicere, ut fiil voluiitai tua
iiisi
, qiii vis omncs ho-
set, proptcr adjuloriuin bominum Iingu;eque noti- miiies salvos licri? (/ Tim. ii , i.) Tua voluiilas sa-
liam, <: Aedilbcrtum habcre secuin, ut iiosiris eru- lus est UDslia, gloria uostra et bealiliido nostra.
(litionibus assuelus, et illoniui moribus educatus, Per queind;im mentis excessum, o frater veiierande,
medius fial iii ainbarum partium profectu. Taiuen h;cc locutiis siiin, noii taiu ordiuate qiiaiu epistolaris
iit vobis videtur, fiat, etciiiusme scire faciatis qiiid
D Poslulat aiiguslia, sed tam ;ilVeciivc quam iuiimicor
vobis placcal. El >1 de (loiiiui rcgis rcveisiouo vc
>'
dis cuiupuuctio exegit. Tu tamen, (lulcissiine Paler
stroque itiuere vcl li;ibil;itioiic, ot de doiniui aposlo- ci fainiliaris nieus , paiicnter susline cordis mei la-
iico, ' et sancli l';iuli c:iusa, et c:eteris rcbus qu;c crymas, ct tccuin recondc quod mocum audisti. Quis
iiobis sunt necessaria 71 vel jucunda audirc. Hoc scit, nisi ille qiii oiniiia scil, si cias luihi liccat scri-
soias certissime qiioil iii Toronicis partibiis iu'iie bere libi , aiit (iDst cras dulces lcciini collatioiics
iiiliil reinausit viiii, fiugiiin(|iie abuudautia vix ad [.»/., cous:ib!lioncs] dicere vel audiro? llodie uiihi
mediotatciu altoriiis aniii. Idco vad:iui, voleiite Dco, dedil spatiuiu pietas illa, qu;e ouiiiia niihi couiulit
visitare fnitios, et ordinare res illoniiii, rcversus boiia qii.o babco.
iii Ouapiopicr lacere imn
debiii qula
l.isiterum inorarc parlious. Si domiio ivgi placuis- ncscio quid vouiiira pariat dics. Tii ^ci-o, unaiiiuiis

" Witio. Wit/.D forte scu Caiididus Alcuiui disci-


scipiibis. poslhac abbas Ferrariensis?
lialiis, dc qiio :ililii s;cpiiis. •' />(.' domni reijis reivrsione. \h expc.Ntlono Sa-
I'
S. Ilrudberli. S. Uii|)orii, inodo S. Pctri Salis-
ximica ; vidocpisi. fi5 (iiuuc «"iTV
I iiigi.
' V('»rio(;MC i/i»civ. Vido ibiilcui.
' AeJilbertiim. Fuile is csl Adiilberiiis Alcuini ili- ' Siincli Piinli eauai. Vido ihidcni ol alibi sj^piui.
,

2il Kns!rOL.F.. Si2-

fijlt-r, .rlcinos ilitis senipcr luiljulo iii luuiili.-, i't per A millns s;cculi kixns, ipso icquissinio Jiidicc, acccpla-

pjiieiitiain currc iler qiiod libi Cluisiiis osloiulii; bilis erit. Nisi sola eleemosyiiaruin l;irgiiio , cl nie-

qiiia qui seiiuiUir iliiiin,noii ambulat iii leneliris, sed ritorum inulliplicatio bonorum prodcrit. Quiilqiiid hic
habeliit lumcn vita' {Jodii. vm, 1-2). Illc libi sil ci- gcritur , illic dijudicatur. Et omnis bonilas pr;cniio

tus et potus, cbarilas cl gloria. Non subvcrlat cor coronabitnr perpetuo , omnisque iniquitas aileinis

tuum ambitio sxciili, adulantinm officia, specics va- damnabilur tormcnlis.


iiitatis, timor potcntium, miiisc crudelium; sed ;cdi- Ilsec animis inhaireant noslris, hoc prudens pr;c-
fica domum luam supra firmam pctram (Mallli. vii, vidcat cautela. Ne illa die inops boiioruin meritornm
9.i, 25), unde lc iiulh« tcmpcstales cvellerc valcaiil. liigeat aniina ; sed ul de siniplici gandcaf bonitatis

Sod sta intrepidus linguas dclrahentiuin coiitciiiiicns, fructn , niaxima cuia cogilandnin cst. IIoc vcslra

f t ora laudantium iioii curans ; et quoscunquc polc- mcam fialcrna solliciludo segnitiem, sanctarmn lit-

ris, gratia ausiliaiile [superna] teciim in hunc sta- ter;inim scrie, ssepius admoneal- Nam mea! cxhorla-
luni vilie rapc piTcibiis, nioiiilis , casligationiliiis, tioiiis veiba vcr;c dilcctionis slylo sunt exar.-ita. Quo-
cxeniplis, utcum miilliplici lalioris friictu miiltiplict tidic opcromnr bonum, dnm tcnqius haVenuis {Gal.
(ligniis mcrcede appareas in coiispcclu Oomini Dei VI, 10); ne nos tenebr;B coinprcheiidant {loan. xii

tiii, mibiquc tH;c salulis consocio assiduis sanclitatis ^ 35), ncc imparatos illa molueiida dics inveniat. Tu
tiiae prccibus subvenirc mcmcnto : quatenus Salva- vero paslorali pietate ac sacerdotali auctoritale, non
ror omninm me multis peccatorum vulneriliiis coti- snUim meam suscilarc lii;eris socordiam studeas, sod
fossiHii , larga sunp pictalis clcmcnlia salvarc dignc- ctiani omnii.us te aHdienlibus pia palcrnitatc, iit vi-

liir ct coF>stilncrc , tkel extrcinnm, iii soi tc n^^terna' gileiit, piaidicaro non ccsses. Si lingiia s^icerdolalis

beatitudinis lccum, charissime Patcr, fratcr et ftli. clavis cst coclcstis regni, dcccl ut gutlnr illius tiiba

EPISTOL.V LXX. sil ;cterni Regis, dicenle prophela : Cliima, ne cesses;

AD SPF.nATUM ECISCOPUM. exalta sicul tuba vocem tuam {Isai. i.viii, 1). Qiiis sc

{.\nno 707.) paial 73 'J bclUini, si pra;co in castris non clamal?

!l!uin a vanitatibus hiijns vitiv dcliortiitur ; incukni Quis hoslibus siiccinclus iii armis ohsistil inlroilum,

vero officia episcopis convenientiu. si spcculalor in celso turris fasligio dormit? Qais
Sanclissimo fratri et filio charissimo •> Spcrato gregeni a luporum raliie dcfendit, si pastor in silve-
t piscopo, humdis Pater Albiniis salutcm. stribus luxiiria' dumis lalitat? Quis floientis ruris
Valde me vcstric cliaritatis amor quotidie reficit , pascua grcgi dcmonslral, si duclor vagabundis pcr
cl fidelitatis mentem meam certitudo abundanter hc- _ foveas vcsligiis crrat? Lege s.Tpiiis, ob.secro , hcaii
lificat, ita ut in primos parvitatis mea? aniicos, vestr* Grcgorii pntdicatoris iiostri libclliim de pastorali
bonitalis nomen et suavitatis facies nicnli meje ra- cura, ul in eo pcriculum sacerdolalis officii agiio-
dicitus infi.xuin pt-rmancat. Et ob hoc , quantum scas, cl bcne opcranlis servi niereedem non oblivi-
charilalis rccordatio hetilicat , lantum absentia' la- scaris. Istc liber tuis siepius inh;ercal manibns iUi»s ;

crymosa longinquilas mQcslilicat. Sed palicnter fe- sciisus tuse firmiter infiganlur meinori;« , ul scias
rcndum est quod nece.ssario tolcrandum esse digno- qualitcr quisqiie ad saccrdotalem honorcra accedcrc,
scitur. Et currens chartula oslendat in liU:n-is quod ct acccdens qiianla consideralione seipsum circum-
lingua resonare non valcl in auribns, quatcnns ocu- spiccre debcat; ct qnibus cxemplis vivere neccsse
lorum officio illiid agnoscat quod olim auviuin mhii- sit; ct qnaiita intontioiie pnx^dicarc jubcatnr ; et

slerio cordis secrctiim cogiiovit. quid cui person;v; conveniat, maxima discretione dc-
Vestra vero vcnoianda sanctitas varios skcuH scripsit.
evcnlus saipius considerct , el quis casus nobis rc- Scis optime, qiianta intenlione " rex ille clarissi-

maneat, iion obliviosa niente relineatnr : toliusqiie inns lllinni suiini [£f/i(., lilio suo] pr;i!paravit , ut
biiniani goneris escmpla nos doccanl, (piain pciicu- ar'i)itrabatur, regno luerodoin : sed, ut roriim cvcii-
losa dies, quam nictiicndum judicium incerio tcm- r, tiis dcnionstrabal, exeniit. Indepoloris sa.'ciilarem in-
pore iiobis imniineat. Pr;epareinus nos in occursum telligere sapientiam, et (piam verumest, ut Psal-
inagni Regis {.\mos, iv , 12) , ul pinni inveniamus misla canil : Nisi Dominus (rdi/icaverit [custodicrit]

quem nullus cffugere valeal. Qnid vcto mimcris in riomtim, in vaniim vigilant qni custodiunt eam {Psal.
maiiibus fcramus , quotidic cogit iiidnm cst , diconte cxxvi, \). Ilomo cogital, Deus judical. Inccrla cst
Scriplura : Non appurens viicutis in conspectu Domini humaiuE prudenti;e sa;ciilaribus providontia rebus.
Deititi {Eccli. xxxv, 6). Niilla ibi melallornm spe- lloc solum dc fulnris considerantcm iion fallal, quod
cies, mdlus gcmmarum fulgor, nuUa vcstium vanilas charitas in piuwptis Dei hujus vita; temporibus per-

a Edit. Quer(?el. 108 ex ms. {Froben. 56). fecit, qiii lamon parente mortuo non nisi quinquc
^ Sperato episcopo. >icii)o prodit cnjus scdis cpi- niensibus regnuin lonuil morte sublalus « non ob
,

sc(>pus fucrit. Iii .\iiglia lamcn cpiscopaUim ohli- peccata sna sod quia palcr suus pro confiimationc
,

iiuisse ex ipsa hac cpislola colligi possc videlnr; bor- regni ejus nuillnin sangninom clfudit, j ut aHbi lo-
uilur enini Lcge sirpius Iwali (•rcyorii 1'i\.euic.vtoris
: quitiir Aloniinis iii cpistida ad Osbortiim p:itri(iuiii,
;iOSTRi libclliim. Vidc ctiaiii iiot. sVqr qii;c dcsidcratiir, cl e\ ipia oa vcrba cital iMatmosli.
"^
fie.r ille chirissinuix. Olla. piito, icx Mcrcioriiin, lib. rcg. Aiigl. c;ip. A. Vid. Alford. Aiiiial. Anglu-
I

(pii aiiiio 7S7 filiiiin snum Fijfriduni irgom coroiiari Sa\. aiinis 787 cl 7!l(>.
;

r;z B. K. .\LuiM SEL .\l(;l"im oi-tiawi i'.\us l S44

H;il. Sil tibi laiga iiiuiius iii eleeiuosyiiis ; sit stu- A ero , tiiarit;itis lioitiiiiiciita speniere Scio [Fdit.,

«:ios;( liiigiia iu pi xdicatioue ; sit soliria vita iii toiiver- sciioj le liiec oiiiiiia nidius iiosse et pcrfectius ope-
catione ; sit sacorilotalis aucturilas in castiganilis rari. Sed niagiii ;inii)ris alTccUis nie (ipliina tibi siia-

rijproljis ; sit heuigna solliciluilo iii rcfovenilis humi- dcre cogit. .liqiium cst ut quod charilas libenter iin-

libus. Sit tibi clara iii vcriiatis asscrtione fiiliicia, pciidil, humililas graUintcr accipial.
iiulli parccns pcisoiia', quo uiimis :m)iiilalis profiMas
Suinma Dei pietas niultis rclicilcr anni!-
judicium. Si: tihi vciieraliiHs (iiir.liiliaiius iisus iii cc-
C.onscrvei charos, tc(|iic ttiosqiie simul;
clesiasticis olliciis, ut omiiia lioiiorifice fianl qiiSD tua

iligiiitas in Dti cultu dolicat oliscrvare. Quia incliiis


Sis iiicmiir Albini, iiiciiiorel le Cliristus in :evum,
f
J.iiii lilii pcrpctiium sit siiie liiii! decus.
cst, sac<'rdoteiu Cliristi in ccclcsiaslico ministerio

lauJari, qiiani iii coiiviviorum apparatu [Prvv. wiil, epistola lxxi.


•20). Quic laus est tantum acciiniulare mcnsain liiam, .VI) Sl'l.ll.ML'U tl'ISCOI'll».

iil vix portari possit, et Cliristus anle oslium esii-


Exoptal illius umicitiam continunm et liortutur ad ri-
riat? ipii dictiirus erit in die tcrriliili : Qunnditi niii tum cpiscopo diijiiiim.

iX miiiimis incis fixislis, inilii fecistis {iliitlli. \\\,


Dilectissimo Patri " Sperato cpiscopo fidelis ami-
40).
U
cus .^lcuious sululcin.
Omniiio luxlicas iu coniilalu luo prudeiileni dispen-
Scfnpilerna me cogil charitas sa^pius vestrx dilc-
s.Uorem, qui paupcrum curam sollicita pietate provi-
clioiii liltciulas dirigeic licel luiiius videaris nobis
,

ilcat. Melius cst pauperes e3ere de mensa tua, quam viceiii repeudere tuis litteris ; tamen ego non ccsso
liislrioiies vcl lu\uriosos quoslibcl. Ebrietatem se-
libi prosperitaleiu oplare, et per charlas lua; iimotes-
ctantes, bcalo Ilieronymo dicciile, quasi infcnii fo-
cere saiiciilati quod iiullateiius inens mea tui habeat
veam devita. Duo mala sunt. Primum : coiilra pra}-
oblivioiiem, sed oinnimodis firma radice tui nomiiiis
ceptuni Dei agerc, qui ait : Ciiveie vos ab omni ebrie-
oblineat mcmoriam.
tiite et crtipida (Lnc. xxi, 31). Sccuudum : in(!e
Kecordor dulecdiiiem vcslrum et germauilatem
laudem qu.eierc unde poenilcutiam agere dcbuit.
,
quam babuimus inter iios pr;esenlia corporali, (|u;r
tieatus liomo qui non respicit in vanitates et ad insa-
ciiaiii spiriuililcr obscrvari debel, nec ulla terraruni
uins ftilsss [Psiil. xxxix, 5). Iiisauia est vesliuien-
longiiiquilale deleri, quatenus aiuicilia olim conilicl;>
toruiii pompa, cl assidua ebrielalis liixuria, prophcla
perpetualiter conservelur. Tu vero, sanclissime Pa-
dicenle : Vtv vohis qui potentcs cslis iid bibcmtnin vi-
ter, consideta diligenter locum nominis liii, ubi ma-
liiim, et viri fortes ud miscendam cbrietatem [Isai. v,
(] iieas, ubi slalula sit dignitas tua, et quod diceiis ab
22). Oiii liis deleclatur, iit Saloaion ait, non erit sa-
oninibus, hoc operc iinpleas. Fiducialiler pr;edica
piens [Prov. xx, I). lu le entm exemplum sit tolius
omni person:e, opporluiic, importune, ideni vol-Mitiel
sobrielaiis et conlinciiti.c. Vcrba Dci lcgantur in sa-
nolenli (// Tiin. iv). In moribus tuis fulge:uit exeiu-
cerdjtali convivio. Ibi docet leclorem audirc, non
pla sanclitatis, ct in verbis vcritulis pra^dicatio ni-
citharistam. Angusta estdomus; utrosque tenere non
tescal, qiiia ha.'C duo inaxiuie conveniuiit episcopo,
poterit. Non vull rex cocleslis cum pag.inis et perdi-
ut hoiiis vival moribus et pr;vdicalioiiis verba iioii
tis nomineleiius rcgibus conimiinioncni habere, quia
taceat, sicut ipsa Veritas ail : Sint lumbi lesiri priv-
Rex iile a'teriuis regiiat in ca?lis , ille pagauus pcr-
cincli et lucernic ardentes in mnnibns vestris (Luc.
ditus plangil in infcrno : voces legenlium audire in
xii). In luiubis niorum casiiias et in lucetna liiinen
domibus tiijs, non ridenlium turbam in plaleis.
verbi Dci dcmonslraliir. llabeas irrcprehcnsiliiles so-
Clericorum lales hatieas socios,ex quorum coiivcr-
cios, ui ex illis alieni discant vii;e rcligioneu) ; cl
satione tua lauJctur auclorilas. Filins stipicns gloria
.fdilicentur quicunque veniant ad te, sive ex te ipso,
est patris, el coiilra /ilius s:ullus iijiiominia est mairis
sive ex illis. I.ectionis vero stndium nullaienus di-
(Prov. X, 1). QuonioJo, dicenle Apostolo (/ Tim. ni,
millc, sed liabeas tales jiiveiies apud le, qiii somper
.')), curara Ecclesia; poterit habcrc, qiii suam domum
Ovicula de incnsa conicilil pasio-
D discaul, et magis gaiideant disccrc quani incbriari ;
iiescii regerc ? qiuie
Dco scrvire et non s;vculi seclari |M)iiipas. Talem le
lis, vagabiindis eriat giessibiis. Qiioniodo caul uu
para, qualein te cupias st;ire ante Iribunal Chrisli
habel convcrsalioncm ,
qu;f libero pcde pcr caiuiii
mciipio soiiipor meiiinr eslo iii oralioiiibiis tiiis, qua-
latitudinem discurril ? Et cx doctrina discipuloruui
tciius diviiia cloiiioiitia dics nicos ad finom deducat
augetiir sapienlia docloris : qui stiidiose docet qiioii
porlectum, ct ut lu haboas inorcodoiii boiiam ox mo,
novil, s;cpe agiiovit, divina doiiaiile gralia, qiwul
ol ego romissioiicm pccoatorum por le. Fides veio ol
ignoral. Maledictus qiii abscoiidil friiiiii'nla in popii-
dilcclio saiicla iiuiiqiiam IVigescul in aniiiiis uostris,
lis (Prov. M, 'Hi}, et bcalus qui sciniiiat super oiiines
sed seiuper inagis niagis(|ue uiigo:ilur , Christu Doo
agros. Miine semina semen tuum,et vcnpere non cesset
miscranto, ipii nobis propilius sit in ;elernuni. OpUi
74 manus tun. Qiiia nescis quid melius oriatur.etsi
le valcre, ct inChristi ckantale prulJcerc, dukissimo
nlruinque lioc opiiiiiitni cs! (f.ccle. xi, G). Niillus erit
Pater !

i:i hoc s;i;culo sriupiicrnus ; i.lco coniendal qnisquc,


ut ibi beac vival ubi seinpiteruub eril. Noli , obso-

• Speraio c;iisco;io, Incerlie scdis in Anglia, ad qiieiu eliaiii exsiat C|tistola 56 (niim' 70).
;,

FPISTOL.i:. 21«
21.5
Cliiisliunie viilulii
. E1'1ST0LA LWir. A umindiiiiii solerler iiileiideie , el

exercitin smulet.
III SISIEONEM S.VCEHUOTLM.
Dileclissimo filio ^ Calvino prcsbylcro Aliiiiius
(Circa aiinum 797.)
dcvotus in cliariiale Paler salutcm.
I'.ortuliir ad olfidum eiiiscopalc solerler «l><uii(lum
CJuamvis corporali specie amiei disjunganlur, la-
periculosis iii Brilauiiia temjwribuf;.
semper pra;sentes esse queuni.
meii cliaritatis offK^io
Charissimo filio ^ Simconi sacerdoti Albiims Pator separantiir, qui dilcctio-
Nec lerrarum longinquitate
salutem. nis dulcedine jungunlur. Uxc est qua; nunquam pra--
Si gaudendum esl do ascensu, limendum est dc Proh dolor sed
terit , si in vcritatc fideliter liabetur. !

lapsu, quia de altiori loco periculosior cst bpsus. quorum integra lides veram foras
laie inveniuniur,
Ideo sccundum nomen tuum cslo superspeculator noii
oslendat charitatein ,
qua; phirinios halict impugna-
solum gregis tibi commissi sed eiiam tui ipsius, ut
,
toies, sed ma.vime ssculi divilias, qux fallaci specic
in paucis diebus laboris plurimam raerearis liabere
ut vix antiquac
inrestant corda qunerentium illas ;

nicicedem beatiludinis. Tempoia periculosa sunl in


diljclionis qiKclibct scintilla eluceat iiiler caligiiiosas
Britannia et raors regum niiseria; signura cst ; et
;
Ipricuoriim desiderionim uinbras. llanc vero pesti-
discordia captivilatis origo ct fcstinant veia esse B feiam
;
sa-culi cupidilatem a tuo animo, oliarissime
qua; sa;pius audisti a nostio pncdici nuigistro. Noli
lili, iniserante Deo, adjuvante gratia prociil expelle ;

cupidus esse de auro ct aigenti) , sed de aiiimanim


quateiuis tranquilla pace in spe suaviialis, el iii fide
lucro. Me vero in oraiionibus et elcemosynis me- Dco Cliristo ser-
veritalis, et chaiiiaiis pcrlcctione
iiiora quotidie et le iii observatioiie inandatorum non
vire valeas, babens s;eciihim taii([uam liabeas.
,

Doi semper ct si tempeslas iindique immineat, gu- aiiimo tuo inipediinoiito esse
;
Si vcio sentias in lihi

berna viriliter navcm Chrisli , ut qiiaudoque cuin qua Domino Deo deservire de-
pacificae servitutis,
tuis nautis in portiim pervenias prosperitatis. Niin-
heas, sscnlaris possessio [s;ecnlarera iiosscssionem],
quam a sancta prsedicatione liiigua sileat, nunqiiam
nielius csl pixcidcie funeni iiiiqiiil;ilis illius, quain
a bono opere maiius torpescat ; ct quocunque vadas, longiini prolr;diere tempus,
vana spe lainenla in
liber sancti Gregorii Pasloralis tccuiii pergat. S;epius
neseiens quid ventura dies pariat. Sunt eiiim homi-
illum legas el relegas, quatcnus teipsum et tuiiin
nes qui spe ruunt, longam sibi promiltenles viiam ;

opus cognoscas in illo , ut qualiter vivere vcl docere


et sulito rapiuntur de hac luce, et quod cogitave-
debeas, ante uculos habeas : speculum esl ciiim pon-
Deo data
runt , non perfecerunt. Tibi vero a prii-
tificalis \hx ct medicina contra singiila diabolic;e
dentia pr:evideal, quo luus te ferat animus; et noli
fraudis vulncra. Nnu inollescat animus tuus in aiiu- C tardare in eo quod tibi opiinium eligas.
latioue priiicipum, ncc torpcscat in correctione sub-
Tu vero scias qiio desiderio, qiia quiete , sseculi
jectoruin. Non te decipiaiit saiculi blaudili;e ; non impedimenli gene-
possideas honores. Si libi nihil
cxaltenl honores transeuiites ; non subverianl favo- quam
rant piistin?e religiones quas [ religionis ] lia-
les populi. Eslo coluinna firmissiraa iii domo Dei,
in Cbrisii
Iniisii , et semper habere opto serviiio.
non aruiido vento agitata {Muttli. xi, 7). Esto lucerna Stephaiii
Nil tibi deesse lesiimo in <= cella sancti
super candelabrum po^ita, iion sub modio abscondita
lionesi» conversationis, quo ut libi necesse [F. suppl.
{ilutth. V, 15). Esto omnibus via salutis, iion vena per varias terrarum species vagari et
iion] sit foras ,

perdilionis, ut per te pluriini corrigantur, salventur,


aiidire alidriini iiifi;!elitales, et conlra pcccata irasei
ct ad vilain tccum perveiiiant sempiternaui. Vive,
alicna, et mentis tmc dirlcissimani penlere quioteni.
vale fcliciter et nostri meinor prolicias semper in
Tainen, ut dixi, sapientia tua considerel quem ha-
opere Dci. habendo res alienas,
beas profectum in si sufficiani
• EPISTOLA LXXUI. libi ad cleniosynarum iii iniseros largitionem ; si

AD C.VLVlNfM PRESRVTERIM. scbolam lcgcnlium hahcre possis , si pauperes ve-

( Circa aiiiHim 7117. stire, si peregrinos leciperc, si quiele vivere, si


) l^
pacem cum eis qui foris sunt hahere valeas. Plurimi
t ortatur ad con'einplum divitiarnm et lionoriiin sir-
euli Simeonein suinmnm sacerdotem sa-pivs iid-
:
siint impugnatores Ecclesi;t; Christi, qiii quotidie
moneri cupit : sibi ab udulalionibus cuvere, curiv aliipiid vel prcce , vel violentia rapere gestiunl

75 " Ineditaiii haclcmis producimus cx cod. ins.


cum ob regum mortcin sint periculosa in Britannia
Sahsburgensi. (.^pud Froben. 57.) tempora inde tempestas immineat viriliter na-
, si ,

i>
Simeoni sncerdoti. Eideni pulo, quein iii epist. , vein Cbristi gubernet , et comraunem ulrique fuisse
ad Calvinum siimmiim sacenkilem vocal. De co Lc- magislrum uliqiie in Brilannia, signilical.
,

landus, Script. I?rit. pag. l-iii, b;cc lialiet < Si- :


Edit. yuercet. 101 ex nis. (Froben.58).
^^

ineonis clarani facit niciilioncm Flaccus Albinus * Ciilviiw presbijtcro. Quis ille sit nciiio cdicit. An-
epist. ad (>alvimim . Exstat pnctcrea epislola
. .
glum fuissc ex nicntione Simconis cpiscopi iiitelligi
.Ubini ad ipsuin Simeoneni, (|ua collaudatum ad- potest. Vid. col. seq. nol. ".
monet officii ct alioqui sua properanlcni spoiili;
,
Cclla S. Stepliani. A.n cella ista sit monaslerimn
>•'

concitat. .Apud Alhiiiuiu iiiilla (Jc sede cjus cpisco- Saiicli Stcphani Cauciacense {Clioisy) propeCompcn-
patus meiiioria. lii Gallia rnissc cuin cpiscopum niea diuin, iii qiiod Ca/i'i»HS c.x Anglia venieiis forte sc-
quidera opinio cst. > lla Lcfiniliis. .Mibi lainen ex cesserat; an vcro ilhid in Anglia qusercndum sit
ip.'o epistohr lcxlu vcrn longe siniilius videliir, cum ignoro,
liiissc cpiscopuni in ItriUnni;! h"ilnliir riiiin iii ; ,
,

<247 b. 1'. AI.IJIM StU AIA.UIN1 OPEUU.M l'AKS I. 248

cl noii siiiil, iiisi verbuleims , amici , faclis veio A amico. Meliiis esl cauleiiu sauaic \iiliiiis, (|uaiu

iiiiinlci.
blaiidinicntis niitrire , iil pcjor [pcjii.^J liat.

Iloniiii poi-versiias nuiUum iniiuiclaro solcl cuslii- Consldcrcl sagacilas Uia tcuipiis , lociim et pcrso-

tles Ecctcsiaruui Clirisli , siciil iii cliari^siiiio lilio naiii ;


quo temporc , <|U0 locn , cui pcrsonx qviitl

iiieo " Simeoiic sumiiio saccnlotc iiitelligcre |ioles diccndiim sil. Qii;p optimc in libro Iicaii Grcgoril,

casdcmali iuipiis iialicuie iiiolesiias, quas aiiieccsso- qiil rasloralls dicitiir, lc^i ct dlsccriii possiint. Nun-
res illius ali iiiimicis Cbrisli perpcssi siiut. Qiiorum qiiani sacra lcctio lciiiporibiis op|ioiiiiiiis de mani-
biis rcccdat Vlccs siias halicant lcclio ct oralio.
coiitraricias dcliitu liiic , sccuiKlum jmiiciiim 76 liiis.

jiisti Dci pcril [ F., pcriil , siciit el iiis (|ui iiioilo Kt nou iiox , ncquc dlcs proirahaliir in conyiviis vel
]

advcrsantur pranlicatioui pia-tiicli lilii iioslri el .scr- clirictalibus, aiit confabiilalioiiibus iion ncccssariis.

vorum Dei, (|uia post vos suiit, ccrta rciuaiict pcr- Iiilcr pocula smiiis ct sermo a'ili(icalionis audiatur

ditio. Tu tainen illius bouam voluntaiem prccibus cornm .ndiiKiiicntibiis [F., adnianculiliiis] vel palam

adjiivarc , cxliorlalionibus admoiicre , ul virililer omiiibus, vd ciiilibct coiisidenti. Pucrilisatas tuis ser-

agat , uiiltalcniis dcsiste : (iiiia iii saliite iltius pro- inonibiis a flanima servctur vitiorum, quatcnus xtas

spcriUis vcstra cousistit , et in profcctu voliiniatis illorum tilii proficial iu incrccdcin pcrpetuic remunc-
bome iiobis omnibus merccs apud Deum repulabilur. ^ ralionis. Non tibi sit viiis aniiua, pro qua Dominus
Quia cgo, licci iiidignus Patcr, niilrivi , educavi , et ad omniiim mori dig;nalus csi. !Sc dicas in animo, quid
pciicctuni pcrduxi viruni (|iiciu vos clct;istis iii pouli- ad mc pcrlinel, sivc bcnc , sive niale faciat? Ulii est

ticalus bonoicm. Sicpiiis admoiic iltiiiii dc piccaiioiils cliaritas, si erraiitcin corrigcrc non curas ? Mcmcnto
[/•"., pnndicalionisj verbi Dci instanlia ct paiicntia! Apostnlum dicenteiii : Quis scandulizatur , et ego

bono qu;e valde nccessaria esl illi habilanli iiiter


non uror (II Cor. xi , 20) ? Altrrius pcccatum , suiini
,

lupos ct serpcntes. Memor sil diciMtlis Christi : Coii-


fecit tlolorem. Quid babes Redemptori tuo et Judici

fulite , ego vici miindum {Joan. xvi,35). Itcm niente omnium in die magno ostcndcrc , si animas non ha-
sa^pissimc considcrct quid ipsa Verilas discipulis bes, tuo hibore redemptas a dlaboli scrvilutc, oslcii-

suispnect^isset, duiu eos ad prccdicationis direxit dendas? Quantas in Iioc cxsilio luis doetrinis ali iiii-

uflicium : Ecce ego milto vos siciit oves in medio lu- quitalc revoras, ct in viaui veritatis reducis, procul

porum. Eslote ergo pruderiles sicut serptiiles, el sim- diibio taiitas recipies mcrcedes in die illa. Ideo non

jdices iicut culumba'. Cdvele ab liominibus (Matllt. x, cesset eharitas opcrandi bona omnibus : non cesset

m, 17). Admone illum diligeiitlus, ne sit sa;cul'


Hngua loquemli de bonis ad onmcs , bos pivcibus
persnadcns , illos sevcritale castigans sccuiiditin
amator, nc adulatoribus conscnlicns , ne propte ,

piopinqiionim tuibara suum ciipiditaiibus terrarum ^ "'odum uniuscujiisque ictalis vel personjc. Ksto lu

vcl diviliarum invotvat aiiliuuui , sed divino rigore cema in domo Dci , ct per te plurimi illiimincntur,

et a lcnebris vilioruin in viam pcrpetiinD liicis revo-


legiaiu viain In omnilius ubique tcneat. Melior cst
Cbristus propiiiqiius ct amicus, qiiam totius s;cculi ccntiir. Non dcerit tild gratia adjnvantls Dei, si iii-

eril voluulas adnioiiilionis sancUf. Scribe Evange-


iiunicrosa propiiuiuiias vcl amiciiia.
Vide qiiid cbaritas facit. Dum te admonere faiui- liiiin 77 iu corcie tuo, et in memoria nianeant inira-

cula, vcl vcrba Doniini noslri Jesu Christi et s;vpius


liari stylo cxoisus siiin, repcuie me charitatis flam-
.

psalnioriim vice caiiito Evaugeliuui , inaxiiuc sccun-


ina Iraiistiilit ad iltuiii. Sed ignoscc uiibi ,
qiiod h;cc
duiu Joannem , ubi alliora lcgunlur inosse mysleria :
pauca de itllus profeclu tibi dt»iiiiatis inserui liite-

rulis : optaus le ei in hac patcnni; lidci felicitate


in quo ego de Palrum libcllis laboro *•
Exposilionem
brcvi sernione pcragerc : opus necessarium, vobJs-
prolicere coram Deo , ul sis in ouiuibus illlus veri-
qiie jiicundiun, si donanle Dco pcrliciatur, et ad
lalis asscrlor, iion lalsilatis adiilator. Bcne quidam
Adulator blandus vos per\ciiiie potcrit.
adulalorem dennivit diccns : est

inimicus : ct vcruiu ait ;


plurimi namquc sunl adula- Tu vcro pacem cum omiiibus [F., hominibus] h;i-

tores divitiim , ct p;uici adinouitoics. lit iiielior csl bcas, bcllum cum vitiis, concordiam ciiin fratrihus,

iiiius siiasor vcrilalis qiiaiii iiillle adiitaloics falsi- moresquc jucundos ciiui eis qiii sanctorum moribus
Quaprolcr hoc viliuiu ouiuimoilis libi cavcas consociaiidir ct viviinl : palieiitenpie luas siillcr in-
tatis. ,

seiupcr sermo tuus veritate vigcat. jiirias; vel inagis diiultte, ut dimittaliir tibi. Eslo in
charissimc liti , el

Licet vcrilas rugosain liabeat froiitcm, tamcu soll- clbo modcstus, iii poculo parcus, iii lotpicnJosobrius,

dum habcrc snlct coiisilimn. Si pro oniiii olioso iii vl^illis ilcvotiis, ad oiuiie opus Dci promptu&, pius

criiuus rationcm .V«///i. xii, .">0), :id paiipcrcs 1 1 Inlinuos, coiisolator iiiiiTcntiuu), ;id-
verlio rcddituri (

qiianto magis pro iioxio vel falbici ? Os quod m^^nli- julor lalior;iiilluiii, conqmlicns iiiiscriis ouiiiiuiii, lar-

tiir occidit animam (Sap. i , II). Pro verilatis officio gus in elecmosynis secuiidiun vircs hahciidi, uiciiio-

rans cvaiigclic;e vidux' duo uiinula propheiaiiiquo


scriiio cst lioiniui datns, noii falsitatis iniquilatc. ,

Niinqiiain adulalor veriis cst ainlciis, sed blandus, dlcciilcm : Fninije csMiit-nli ;>imcm ;««hi (Itni. i viii,

iit dicitur, inimicus. Gladium inullc liiiiin porrigcs 7). C.uxc ic, pncvidens disi roliouciu elccmosyn» ia

• .SimcoiK! .siiwiiio saccrd:>le. Uunc \Vornialicn>cm Vld. cpisl. prioreni nd ip&niii SiinciMieui.
iiiiissc.

rpibiopumvocal Mabill. iuElog. Alciiiui, S l"2,n.G(). F.tposilioHem. Qnani po^lca ciiva anniiin Mk»
'•

bod verius puto, ilbim in Anglia cpiscop:ilum obli- .iWdMl; cain \ide iiilra i.mc ii Cpcrum.
; ;

249 El-iSTOL.E. e:,(>

ulroque, et danli el accipicnli, solaliuin csso. Ubiqiic A simi in l)elIo , et jtistisbinii in judiiiis ; niuiiiui uu-
discretio oplime valet ,
qiia; » inter monaehos inatcr bilitatcconspicui , consiliis providi, pietatc laudaliles,

virtiitnm esse dicitur, Salomone atteslante : Palpc- facic lionorabiles , vullu veneraliilcs , et onini digni-

brcetxiw prtrcedant gressus luos {Prov. iv, 25), id est, tate clarissiiiii. Il^cc vos, viri sapienlissimi, iii qiiilus

discrelio aetus tuos. Cui senlenlia» et Aposlolus con- modo Canli;e dccus consistit, diligenter consiilcrale,

sonat, ulii ait : Omnia vestra honrstc cum ordine jiant et long.is siiccessiones noliilissimorum paienlum
(/ Cor. XIV, 40). Et comicus quidam ait : Ne quid vostroriiin imiiarc studeamini {Ms., sludimini].

nimis. In omni rc tcmperantia servanda esl, qu;e cst Primn omnium , qui in Ecclesia Cliristi Deo dcsei-
via regia lotiiis viUB noslr;e , ncc ad dexleram , nec Tiiiiit [j?/s., deserviaiil], discant diligenler quomodo
ad sinisliam declinans, sed caiite et s ipicnter inee- Oen placeant {Coloss. i, 10), qiioinodo fidem callioli-
dens, quasi providus viator ad siiperna^ civitalis ar- cam.quani priinum doctorcs iiobtri iii eis fundaverunt.
cem propcrans ambulans de , virtute in virtutem , tlo- oblinere firmiler ctpraedicare valeant; quia ignoran-

nec videalur Dcus dcorum in Sion {Psnl. lxwui, tia Scripturarum ignorantia Dei est : et si c;ccus

8); id est , in specula ;elerna! bealiludinis, qiix est c;tcumducit, cadunt aniboin foveam (Mutlh. xv, 14);

omnium sanctorura merces ct rclriluilio hiboris sui. et econtra mulliludo sapienlium salus est popiili

Ibi beali mundo corde, quin Deum videhunl {Matlh. v, " {Sap. vi, 2C). .\dducile vobis doctores et magislros
8). Ibi beali qui persecittionem pnliuntur, quoniam sanct;B Scripturx, ne sit iiiopia apud vos verbi Dei
ipsorum est rerjmnn coelornm {Ibid., 10). Ilii bcnli qui aiit vobis dcsit, qui populiim Dei rcgcre v;ilcat; im
domo Dumiui, quia in sarulum
habilanl in swcjili lan- fons vcrilalis iii vobis exsiccctur. Nolile vos ciiiilia
dabunl eum {Psnl. i.wxiii, ri). ecclesiasticain consnctudincm vanilalc vcstimeiilo-
Ilanc Iiabeto cliartulain, dileclissiiiie fili, sociam nim ornare , sed moribus vos ostendite nobilcs ct
tibi, vice paternx charilalis tibi loqiientem in corde, ornatos , et praidicatione verbi Dei paialos , nt laici

te admoncniem non siiliim de salute liia , verum et vcslri bellalorcs per vos forles ellieiaiitur, et po-
eiiam de imiltorum profoeiii et piosperitale, nieque ])uliis vi;im saUilis incedat.

ipsum tuo pectore quoliilie coniiiiendantem, iit veia Siinililer noliiles qui sunt in pnpiiIosiinsdigiiit:ites

nos charilas llorere fatiat in pr;iH'eptis Cbristi Doi, cumcoiisiliis regant, ct popiilopi'r jiisliiiam pi;esint,

cui laus et gloria in s;ieeula sempiterna. amanles paterna statuta in judiciis magis quam pe-
ruiiiam qu;c subvcrlil verlia justorum et uiianimi
78 '' EPISTOL.V LXXIV , ,

consilio, quod bnnum sit, geiili vcslrie viriliier fa-


AD CE.MK.M ET r0I>Ll.l!M CVMUARlOnLM.
ciant : ct reclores vobis praqHinile nobililalc claros,
(.\iiiio 707.) r
morum dignitate pios, ]uslili;c decore boiiorabiles,
Jllorum fidcm ac iiobiHlntem Inndibus c.rlollit; snccr-
dotes ac nohiles adhorlttlur : eiilamilulcs deploral quatenus divina misericordia veslram ge:;tcm guber-
et Ht nrchiepiscopuiii Aedilhardum a fugii rcdnccre iiare, et conscrvare, et cxaltare digiieliir.
conentur, suadet.
Iniminct vero maximum iiisulie huic ct popiilo
Nobilissima; genli el popiilo laudabili , el regno liabilauti in ca pcriculiim. Eccc qiioil luinquaiii ar.-

iniperiali Canluariorum bumilis lcvila Alcuinus sa- tea aiidilum fuil, '-
populus paganus solel vastare p;-
lutem. ratico laliociiiio littora nosira : el illi ipsi pnpuli
Veslri dccoris et vcslne saliilis valde ciipidus lias Ani^lorimi, ct rcgna ct reges disscn!iu;:t iiiler se; et
paucas litlerulas, ob iiiiiiiam vestiM piosperilalis di- '1 vix aliquis modn, q;iod sine lacrymis noii dicam ,

loctionem, in cemmiine voliis dirigere eiiravi. Vos ex antiqua rcgiim prosapia invcnilur , ct lanto in-
vero priiicipiiim salulis Angldiiiin, initiuin prosperi- ccrliores sunt origLnis, quanto njinores [ Cad. Ilar-
latis, porlus iiilrantium, iriumphi laus, sapientise lcianus, incertioris... mjnoris] sunl forliludiuis. Si-
origo, ct a vobis impcrii poleslas prima processit , el mililcr et per ecclesias Cbrisli pericruiit doctores
fidei catholica' origo exorla est. Apud vos clarissiina veritalis; oinncs pene vanilalcs siecularcs seqiinn-
luniina Brilanniae requiescunt, per qnos lux veritalis tiir , ct discipliiias rcgulares odio habent : et bella-
per lolam Brilanni;im cmicnil. In vohis utriimquc, tnres illorum magis avariti;e studeiit qu?m jusliti;c.

et philosophic;e disciplins decus emicuit, et sacr» Discite ^ Gylbum [Id cod., Giraldum] Brettonem sa-
religio is claritas effidsit. In vobis vero fiierunl si- pienlissimum, et videte ex quilius causis paientes Biit-
niul et religiosi doctores ecclesiastic;B fidei , et sa- InmimperdideruiUiegnumet patriam : elconsidcralo
pientissimi principcs regalis digiiitatis, et viri forlis- vosmetfpsos, etin vobispcnesimilia invenietis. Tiineie
" Inter monachos. Inde colligas , Calvinum mona- aniio 794 obiil) noliile rcgum germen exaruit , gene-
cluiin fu sse iii eadem cclla S. Slephani. rosus sangnis enViguit. Tiinc iiiipiidcntissinuis qnis-
^ Iianc epistolam niinquam anlea editam descri- que, cui vel lingua (iiviii;is, vel laclio lirroiem com-
psimuscx cod. ms.Salisli. dala eodem teniporequo ; piraveral, ad lyiannidem anhelarc, tiinc rcgio in-
illa ad .\tbelarlum, (iu;e sequitiir. (ApudFroben. 39.) sigiii abiili. Qiiormn Acdilbertus, idciiu|ue Pren, ciim
« Populus pagnnus. Daiii iiiminim, qui littora bicnnio Cantuaritis iraperitaret, iii Mercios inajora
Britauniic vaslare cceperunt anno 795, s;cpius postea viribiis aiisiis et ab cisdem caplus, viuculis manus,
rcdeuntes. corpiis caplivilali pr;vbuit. »

^ Vix aliqus modo. ex antiqua regum prosa- . . . Cijlbum. Leg. Cildam. Ejiis Vitam dederunt lia-
e

pia invenilur. Ea de le :iudieiidiis Malmesb. libro i giograplii Aiilweipi('ii?cs29 J:in. Epislida illiiisde Ev
de Beg. .\iigl., c. I « Posl illos (VVitliiedi lilieros,
: cidio Brilamiia' cxslat loin. Vlli Bild. SS. PP., edit.
rl Caulii reges qiniii.iui ullinius eral Alricus
, qui Liigd., pag. 707.
,
ALBIM SKl ALCtl.M 01'LUljM 1'.UIS 1. tr,*
i.M B. K.

VLTilalis sc'iile:iliam, qiiaiii ea Ec- A lilale pu|mlo iii pra:i-sse Clirisliinio, el iaiiclam setciii
voliis iiiiius
Oinne rctjnuin in tc di- dii;iiis exallare bonoribus (jiiaiii ad loiiipus, « pro-
clegiam expressil ilieoiis ;
;

Ecce divisio qiiaiita plor impios iiivasores rogiii , (lorerK|uisti sooundiiiii


visam non ttabit {Luc. xi, 17).
Aiiglorum et ideo iu se- consilia sacerdoluinCbristi, ut pricfatus iiiibi rcfere-
esl iiiler populos et geiites ,

ipsis (leruiuiit, iiiiia iiiliT scipsos paecm noii ser- batpucr. Dc qua re, qiiid senlirem, tua mc veiicrandu

volis vi- periiliim aucloritas iiitorrogare ratum piilavH. Quid


>aiil 79 et ruleui. " Kovocale ad vos , si

ilcatiir, episcopmn voslrum Aodilliaiaiiin, virum vo- iiiea [larvitas aliud liabol dicerc, nisi saiicturuiii

neiahilein el sapieiilem , el ejus consilio in melius Chrisli sacerdolum assentire coiisilio ? si tamen taii-

rogiii vostri siatiim conoliorato, emeiulanlos in mo- tum babeiit aiictoritatem illlus suggcstioiiis, iit liipo

ribus Uoo (lisplicoaiit ol oa stiiiloto facere quie vciiionte paslor fugere dehcal, quaiita est evangelica
(iiia' ,

ejus iiiisericordiam supor vos valoaiit rovocarc. Noii cxcolloiitia , i|ii;o gO merceiiarium nominat , iioii

esl bonum, ut sedes saucli Augustini primi prxdica- p islDiem, qui lupi rahieni timidus aufugil [Joun. \,

Kiris noslri vacua permaneal; et alius non potcst li , 13). Forie objiciunt , Veriiaie dicente : Si per-

ullaloiius iii ojus orJiiiari locum. Porditio populi ost sccuti vos fuerint in huc civitule ,
fugite in aliam

ol piiodicalo- {iluttli. X, io). Disceriioiidum taincii est dc ciijus


uUiquo, sacerdotilius suis iion oliediro,
rcs salutis a se expellere. Siibjicite vos bumiliter
^ tomporis fuga , vel de qna porseouiione hoc dicluin
est et J de quihus itoruin ipsa Verita.s dicat iJo-
poutilici vestro et pra-'dicatori salulis vestra;, quato- , :

iius diviiia vos gratia in omnihus operibus vestris uiis pustor animnm suam ponit pro oribus suis, merce-

ooiisoquatur. Crodilo iiiihi , nullateiius aliter Peum nurius autein fuijit {Joan. x, II, li). Quod optimc
per illum potoslis, in homiliis heati Grcgorii pap;e pra'dicaloris iio-
vobis propiiium habere poiestis :
,

credo, paeem liabere pra;sentem, et salutem sperare


stri, per te lcgons intolligere poteris. Tu lihi ipsi

luite consiliuin prosperilalis vesli;B, el


coiiscius es, pro qiia causa reli(|ueris sedem tnaiii ;
sempiternam.
si tiinorc inorlis aut tormentorum iininanitatc , aui
virililer facite, quod bonuin iiivoiiialis , ot ciinverti-

quatomis di- iilololatria! exsecratione •


sicul oliin saiiclissiuuis
luiiii ad proces ot oraliones ot jojunia,

\ ina vohis propitieiur niiscricordia, et consorvet vos


ojusdem sedis pontifex Laurenlius vellc lcgilur; (pii

»11 laude et salule vestra.etcoucedat vobis incoluinem


tamen aposiolica auctoritate casiigatus, ab iucepto
liahilatioiioin iii patria vestra, et gloriosum inaeter- resipuit [.4/., resipiscit] consilio. Tamen qnaecunque
'...1 patria iinporiuin. Dexlora oiiinipotonlis Dei vos
causa fuerit, bonuni videtur, cbaritatis me;e consi-
deratione, ut poenitenlia inde agalur. QuoJ, ut viJe-
protegat et rogat, et oxaltaro dignetur prssoiili feli-

citate, et xlernaboalitudine. viri fratresdosiderahilos i"r. l'Oiieste liori polerit, si comnmni totius genlis
^ consensn jojunium indicatur (tu propler reliclam se-
et venerabiles
b EPISTOLA LXX.V. dem, illi propter acceptum errorem) ut Deus vobis
AD ATHELARDLM , C.V.NTLAHIENSF.Sl ARCHIEPISCOPUM. omnihus propiiielur. Oratioiies quoque, et cleeino-
(Anno 797.) syn;c et missaruni soleinnia tiant diligenter ubi(|uc.

Uortatur ut propter fugiim a sede siia pxnilenliam nt Deus deleat quidqiiiJ indc a quolibet vesirum
uijat . et Ecclcsiiim ordiiicl ; cleruin u riinildle ve- actum est.Tna quoquc veneranda sapientia speci;i-
xiimentorum ct iinmoderato convivwrtim usu olii-
liler dcducat in donium Doi lcctioiiis sludium, ut siiil
beat.
ibi legenles juveues et cborus canentium ct libroruiii
Sumniir. digniiatis viro, atque ccclesiaslica; honi- exercitatio, ut per tuam diligentiam rcnovetur illius

latis Palri .\ilielhardo, archiepiscopo, fidclis filius sanct;e Ecclesi;e dignitas, ut haheanl uiide iii seipsis
.\lcuinus pcrpeuui; bonitatis in Chrislo salutcm. possinl eligcre sibi pontiriceiu. Simul el pncdicaiin
Dulcissima cbariiatis verba filius nosler per vos lua in oiiiiiihus locis tiat, sive pm episcopis oiunibus
icvcrtcns retulil, simul el amahilia henigiiilatis vc- in comiiiuni synodo, de justis nrdinationibus ct pr;c-
slra; niunuscula babnit in manihns; iii (|uihus hola- dioalionis instaiitia, et olCoiis ecclosiaslicis , ct ba-
lus , te oliin condiclam eliain agnovi iii niemoria ptisiiii saiiolilato, et eleemosynarum largiiioiie : sive
liabere amicitiam, sicut in viro perleclo vcritas sem- pro pauperuin cura por singulas ccclesius atqiie i^ki-

piT prohata fulgoscit. Unde tua; bonilali gratias ago, rocbias , niaxime iii xoneranda goiito tui le IVus
ox toto oordis dosiJorio oplaiis , to long;ova piospe- paslorom pia'esse voluil. S;epe iiiilos vuliioralus f"i-

•> Hevocate.... Acdillmrdiiin. Qui nupor fu.i^ieiiJo se. Intor bos invasores prvcipiiiis forto .Vedilberlus
impios invasoros legni scJom siiaiii ad tompus roli- cognonionlo l'reii, qui iii Caiiliorum rogiio .\lrio(i
queral. ViJe opist(il;iin so(|uoiiloiii. succcssil. iv/ pwius, iil .Mfordus ait. royiiim i/iyiii-
Epistoi.e liiijiis parloni Ciiil. Malmesburicnslsci-
L>
lutein tunc jird sMiM/i.sif is forlassis .\elliolliaitUiiii.
;

tat. lib. do (ieslis poiil. Aiigl. iiiEtbolardo. Cl. Qiior-


I qiii Konnlfo Mcrcioinm rogi aJh;e.sorat. diirunle sua
oelaiius iii;ijoroin illiiis p.irloiii intor cpislolas .Vhiii- iisurpaliono iillra moilniii \o\aluni scdo »uu coJoiv
ni II. 'J7 cdiJit, soil iiiilio Irniiialain, et allori, (pi;c conipulil ; (|iioiii posli';! iJoiii hoiiuiriis aiino so. 7!IS
est ad Caidlum .Magiiiini, ;issntani. Inlograin e\ iiis. evpiigiialo Canlio. rogno ;iiiu)vil. Vi I. episl. prioivm
cl. Usser. dodil David Wilkiiis, tiiiii. I Coiicil. Ilri- ad (Joiit. et Mt. Cdrrigciidus .VI-
pop. (^.;iiiliiarior(ini.
taiiiii;e et Ililionii;i', p;i;;. I.'i',), ilhniKpio ;isoi'iliit;iniio opislolam aiiiio IW aJ I.amliertuiii
liiidus, (pii h;iiic
1 l.ooiiis pap;o III, i|iiinlii AlliolarJi aroliiepisoopi arohiopisoopnm Doroveriioiisom dalaiii ovistiniuMt
Caiilinir., Chiisli 7')7. (
\pnil !• loboii. (iO.> iii.-2-',M.
'
l'nipler iiiijiio.s iiivnsiiris rcfiiii. Ilinoodiislal .4'!lliol- ''
Qnercel. pag. I(i-i5
Qii;e liio seqiiiiiiliir, in edil.
InrJnin, iioii ;illoiilis pniiiiliiis Alonini liltoriscvooii- ;issni;i Inoianl opisiol.c ud Quemdi>m. Nom|io ail (..t-
tilio siioium s;i(Oi(luluiii a siia soJc aJ loniinis ahiis loliiin, qn.o cst I I ^niiiic 17'.
2r,3 tHSrOL.f.
tius pugnat, sicul hos lassus forlius (iijil uugulara. A tuil, uieliui cst ea facerc gj qnx suadeo ,
quani
Sicut diabolus laitaius esl de fuga, fac ut gaudeat omittere. Omnino afTecluosa chaiilate adinoneo, ul

Christus de multiplici aiiimartim a te profectu ; et instanter pradices verbum Dci ; hoc est ofliciuni

tiiamerces major crcscat, diccnle ip*a Veritate : luiim , h;ec inerccs tua, hi fructiis opcris, hax sacer-
Majus gaudium esl in ccelis coram ancjelis Dei snpcr dotis dignitas, laus elhonor; qualcnus mulliplict

uno peccatore yomilenliam agenlc, quam super nonu- lahoris friictu in conspectu Domini Dei sui appareal,

ginta novem qui nonindiqcnl pwnilenliu (Luc. xv, 7). et dignus eiriciatur dcsiderabilera audire vocem :

Haec omnia oninino diligenlissinie consider.ins , in Euge,sene bone el fidelis ,


qu:a super pauca fuisti

Cliristi cliaritale seinper proficias ; ainaiis illum ev fidelis, super mullu le constiluam ; intra in ijaudium

lolo coide , inia viitute et tota nicnte, qui te Ihmini Dei tui {Malth. xxv , -21,25). OniMipoteii»

exaltavit , honorificavit el conservavit in diem salu- Deus paternitalem vestram ad exaUationem sancta;
tis lu«. su;e EcclesiiC in omni opere perfecto multiplicitei'

Variissiinum vero vesiimentoriim ciiltiim, et con- florere faciat, sanctissime Paler !

viviorum iiiunoderatuin usum omniiio, quanlnm va- •:


EPISTOLA LXXVI.
leas, expellere a te tuisque consacerdutibus, vel ma- .Mi D0.MNL'M REGEM.
gis omni clero el eccle.->iastica; dignitatis gradibus ^ (Anno 797, mense NovciiiLri.)
diligentissiine studeas. Beatus Petrus, princeps apo- De ratione saltus lunaris.

stolorum, trinam negationis niaculam [Juan. \\\, 15) Domino desiderantissimo et omni sapienli^decore
Iriplici confcssionisveritaleabliiit; lu fugain simplicis clarissimo David regi Flaccus Alliiiius perpetux pa-
erroris multiplici prasdicalionis buno ahliie. Et ui cis et glorise salutem.

maxime sanctaruni Scripturaruin lectio per tuaiu Soleiit itaque de fonle cbaritalis sa^pius verlvi
sanctissimam curam renoveiur, el ecclcsiassica di- fluere salutationis; vel si longinquilas lerraruin vo-

gnitas ubique exalletur, et saiicla sedes, quae prima cis ollicia neget, apices dilectionis alrameiito forma-
fuit in tide, priina sit in omni sapieiitia, etsanctitate, ti miiltoties recurrant. Idcirco simplici votodeprecor
cl honore ; ut ibi intei rogans inveniat, ignorans dis- ut liceat nostrse p irvitalis chartulam ad vestrse au-
cal qnod cupiat, sciens vidcat quod laudet. Et ut ctoriiatis pracsentiara sipiiis recurrere, fercnteni
Ecclesise unitas, qiioe partim discissa est non ratio- quae vel vestr:c sapientiLC jucunda, vel iioslise par-
nabili, ut videtur, consideralione, sed quadam pole- vitati necessaria esse arbilremur : el oppoiluno teni-

slatis [:Wrt/)Hcs(i., pielalis] cupiditate, " si (ieri possit, pore Flaccus vester legatur in lilleris, ([iii quondam
pacifice adunetur, et scissio resarciaiur, honum vi- audiehatur in verbis "'. Nam causa hujus pnesentis
detur esse cuni consilio omnium sacer.totum Chiisli charluLe lunaris saltus effecla cst, qui in haclucenli
el coepiscopi [('sseniis letjit, coepiscopis] Eboracen- Luna Novembrii ineiisis aiino circiili decennovenna-
sis Ecclesia; deliberare ; ila tanien, ut >> paler pius lis novissimo « certissime inspici polcrit. Igitur ha.»c

pallio diebus suis non e.vuatur, licet ordinatio epi- luna Novembrii inensis, quie per decem et octo an-
scoporum ad sanctam et primam sedera recurrat. nos Iricesima computahatur, in hoc anno praesenli
Hoec oninia lua sanclissima sapienlia consideret , ut praifati circuli nono deciino undetricesima compu- ,

charitatis concordia fial inter priinos pastores cccle- tari 82 debet. Ita nt de viccsima nona, qu;c fit oc-
siariim Clirisli. lavas Kal. Decembris, vertalur scptima Kal. in pri-
Si quid ergo superflue in liis meis lilterulis dicta- mam : et fit die Kal. Decembrium septima, qu;t' ju\-
veriin , tua saucta palientia henigne, obsecro , sus- ta regulares epactas sexta computata est; et eruni
cipiat , nec mibi scrihcnti imputet , sed tihi juhenti tres luna; pariter, Octohri scilicet, et Novemhri, et
injungat. Nec ego pissumpiuosa (emeritate egi , sed Decembri mensis undetricenaruni dierum. Quod .'i

humili obedientia ; considerans ,


quid nuiltis profi- quis obstinata mente facere neglexerit, et magis re-

cere potiiisset, sive culpa esset, sive non esset in gularibus quam raiioni saltus innitilur, et vult No-
fuga. Tamen quantum mea devotio coiisiderare po- p vembrii mensis lunam iriginta habere dies, et Ln

Si lieripossit. Malmesburiensis ita legit: « Quod metropolitica competit, id est Cantuariensem recur-
si lieri possit ut pacilice adunelur, et scissio resar-
rat. Yide epistolam priorem.
ciatiir, bonum videtur esse, cutn consilio oniniiim
Est h«c epislola decinia apud Canisiiim, terlia
•:

sacerdotum Cbiisti et coepiscopi vestri Eboracensis apudQuercetaimm (Sexagesimaprimaapud Froben.).


Ecclesi;e, ut fial; ila laineii, i elc. Eara mullo auctiorem edidit Querceianus ex coil.

Pius pater. Niniinim AUIulfus seu Advulfus cpi- ms. Correciiones aliipiot adbibuimus ex cod. Vati-
scopus Liccidleldensis, quem quiiSem Ofia rex Mer- caiio.
ciorum arcbiepisc()p;di boiiore et pallio insigiiiii cu- <1
Hic epistote apud Canisium.
linis
laverat, abslraclis priiiiaii Cantuaiieii^i omnilms e decennovennalis annus novissimus seu
Circuli
Merciorum ecclesiis; sedis laiiicii sii;i! dignitaiem ultimus inlia lempus, quo .Alcuiiiiis in Fraiicia nmra-
reparavil .\thelardus, negolium promovenle" scriptis balur, cral annus 797, quo luna quarta decima iiici-
suo et omniiim Britanni;e e])iscoporum nomine ad debat xv. K;il. .Maii, siciit anno seijuenti, qui primus
Leoiiem 111 lilteris Kenulfo rege, Ollie et Eglridi suc- erat circuli decennovenii;iIis, incidit Nonis Aprilis.
ccssore. (.Mabill. .Annat. Bened. lib. xxvi, n. 6.5, pag. Qiii calciihis etiain coiivenil cum calculo Ven. Beda?,
550.) .Moiiet igitur hoc loco Alcuimis, ut Liccidlel- quem vide lom. I Opp. p:ig. oC") (Patroloyice tomo
densis episcopus metropolitico quidbm jure,non ve- XC). Igiiur pnesens epistola abs dubio scripta est
10 pallio exuatur et episcoporum ordiiialio, non ad
;
eodem aniio 797, mciise Nov.
ipsiim, sed ad primam sedem, ciii iiempe dignitas
2.'iii B. V. ALlilM SKU.AL {•.IUM OPKIUiM 1'All.S I. 2.'it)

ivul. DccoiuUris &c\(aiii luiiuiii, iiiugiiu i>u iiiux iiu- A adjiccre sulclseu solari seu luiiaii aiiiio, ut a'stimo,

lillcaYurit crrori iii qiiarla Jeciiiia luiia Puselialis diciii.

li-sli. Si vcro Kal. Uocfiiiljris scxta ixiiiniiiialiiuir lu- CUialiter vcro liiijus nitio 8:iltus singulis aiiuis

iia, iioccssc crit iil in Ival. Jaiuiarias ocla\a sit luiia, [cyclij dcccnnovcnii:ilis in dimiiiiitioncm uniiis diei

cl FclHiiarid iioiia, cl iii Marlio oclava : cl ilic Ka- accicscat, divcrsis inodis coiii|)utaliir. Sod li:ce fa-

leiiJaruiii Apriliuiii iioiia, ut qiiarlus rSuiias ojusilcm cilior vidctur computatio, ut sciamus, singulis annis
Aprilis (lccliiia ; tcrlias Noiias undcciuia ; pridias cyclideceniiovcunalisuuamlioram etunum punctuin,
Moiias iluodoclnia ; Noiias tcrtia dcciiua, (lu.c juxla el iiovani [/''., iionaiii{ dcciiiiaiii partcin riiiiis pun-
ratioiiciii Pasclialis fcsti (|iiarta dcciiiia dclict licri, cti accrcsccrc ad undeoim opactarnmdics. E\ quibus
sicut ab oiniiilius iu lcriniiiis paschalilius vcrissiiiic lioris 01 punctis colligitiir uniis pcr iiovein et dei^ciu
(lccaniaiur ci linnissiine tciicliir. Kt viilcri potcst annos dies. Nain viginti et quatiiur hor;c dicm inte-
diligciilcr coiisidorantibiis, (|iiantus crror cl quain gruni pcr(iciiint; quatuor vcro puncti horain faciunl,
|icriiiciosiis iii liiiia ((iiaila (lcciiiia ctindic Doiiiinicx scdccim punctiqnatuor horasclliciunt ictlribus piiii-

Pas.ha', cl iii xtalc hincccjiisdcin dici oriri potcril, ctis, qiiisupcrsiiiit, aildc iiunas decinias parlesunius

si quis iioii curaverit uiuim diem iu ;ctale huia; ra- puncti, et liuntquatuur puncti, et estunuhora. Haiic

lioiie ^altus ia Novcnibrio uirnsi' transilirc. Kliam B si addidcris 83 <Iualiior pncscriplis horis, llunl

nccaHas lunaris iu Jaiiuario, l'"ebruario, Martio et qiiiiiqiie lior;o; ct bas quinque boras si adjiinxcris
.\prilc, rcgiiliribus coiivcnit, ([iii obscrvaii debcnt deccni el novcni lioris, liunt viginli qtiatuor hoi;c,
per dccem cl iiovcin annos ad cognoscciidam die- umis dies intcger in deccm ct novein anuis juxta
lius Kalcndaruin u-tatcm luiue in mensibus sin- zodiaci jam [F., zodiacicani] solis el lunae rcguLim
gulis. plcniis ct pcrfcctus. El ul cerlius intcltigi possit qua;

Est quoque aliud in hiijus ratione saltus aliquaiKk) sit causa salius lunaris : hiiiic vero citior (pucdam
difriciliiis coinpuiandum, scd necessario scicndum. et velocior hora sii;e iuccnsioiiis gcucral, sicut ct

Notissiinnm vcro vestne scio acutissinuu prndentioe undeciin dios epactaruin anmiis teiiiporibus solcnt
fore, quod iu comniunjius secundum numerum
aniiis facore. Verbi gralia, si inodo hujiis luna; No^einbri
cpactariim, qii;c singulis aiinis undccim
accrcscujit mensis incensio sexta liora dici facla est, eritscqiien-

diebns; (piaila deeinia luna Pascbalis locum prioris li aniio cjusdcm luiue unins hora; et unius puucti, et
quarta; dec-ina' undeciin [.1/., undecima; CoU. Yat. nona decinia p-arle unius puncti incensio antc lioram
diiodecini] dicbus anticlpat.Qiiodfacile cst iuvenire sextam : ita iil tota sexta hora cl uiius punctus quin-
per annos comnuines. Inannis itaque einbolismorum Xx hor;B et uoiia decima pars nnius puncti ejusdcni
(lccom ct novciii dicbiis sccunduni iiumcrum annorum hor;e auticipctur. Et sic se cresccrc solet per singu-
circnli dcce:inovennalis, quarla deciina huia Pascbalis los :innos usque iii dicm tntegruiu, qui lit horarnm
iransponilur prioris anni quartxdccima' uti dctriinen- : vigintiqiiatuor.
tiim coniHiune annorum omljolismis suppleatur, ot li ec vcstr:e cxecllcuiissiin:c [(7o(<. Vai., exiollcn-
lialaiqualis numerus (licruin in doGCnict uoverasoUir- tissiuia;] supiciili;c, ini dulcissiiue David , in ine-

ribus, ct in dccem et novem lunaiibus aniiis. Intcr inoriaui rcvocare curavi , iion ignota iugcrens. sed
quartain dccimam itaque lunaui uovissiuii anni notii repetcnspropter opportunilulem pia;scnlis luiia',

circuli sxpc iioininali, qu:e Gt quintas (leciiiias Kal. in qua ratiosaltns, utvidctur, niaxime cousideraiula
Maias, et quartam dccimam priini auni ojusdcm cir- cst. F^icet non ignorenius uliter alios saltum coinpu-
culi, qu:o lil Noiias Aprilis; non ut ciclcris aiinib ture, et iuscrcre vclle ; taineu propter rutionciu Pus-
CDinuuinibus uudecim, sed duodociiu invcniiintuj- cbalis huue, qu:e oninimodis inviolabilis ct iinnuit:)-

dies ;
quatemis illa dios, qua> iii Novcnibrio mensc bilis pcrmanerc dcbet, secundum antiipia s;iiict(K

liinari a'tati adempta est, kinc iu Aprile iuter epac- ruui Patruin instiluta, et tolius sancta) Ecclcsi.v coii-

l:is invuniatur, cpact:iruiu vcro ratlonein nudcciin suctuJinein, liic iiiaxiiue Novenihrio niciise iiol:iUui:s

dicbus singulis aiinis aocrcsccre. vcro auno essc vidctiir. Ego vcro veleris immeiuor provcr-
lloc U
proiitcr s:dlmn, diiodccini dics intcr (|u irtain deci- bii : Noii forcs ligna in syhaiii, luis suh niimusvuli
inain novissiini aniii ct quartaindcciniam priinianni noininc littoriilas in vcstras transuiisi divitias : inc-

reperiuutur : quatcnus euibulisuuis hiijiis aiini tii- inores vos esse scieiis laudulse vidu;o, qiue cui-ato
ginta babcat dics seciindiim ralioncincnibidismorum, [<\>d. Yal., anrato] lemplo diio addidit minuta ; ct

dccciii el octo novissiini aiini cpactas; (iuibus si ad- illorum qiii pihis caprariim in taiiernaoiili dccoroin
dliloris iindecim, (|ui siiigiilis anuis inore solito ac- ;illiilorant (Hxod. x\v, i sci/.). Lt diim oninibus estis
crcscunt, ct iinum saltus diein, Hiiiit Iriginta. Idco bcnigui, oiiiiiiuiu in vos favoi-eni iTvocalis, et cuu-

prinio aimocirculi scepe iioniin:iti nulle scrihuiiliir ctis copiose vcstra benefacicns pielas cuiictorum vo-
rpact;c, el a piioiis do niillls i:i uiiilc( iiii dooaiilaliir. bis divilias altnihit , siciit Apostolus ail : Qui sf-
Scd el si a iiiiintis (lcoiniis K:iloiidjs Msiiis lotiiis miiiat in hiiii-diclioiie, dc bcncdiclioiiD mtfvl vitum
liinaris anni dios (oiuputautur usipic iii Nonas Apri- alcrnam {II V.or. ix, 6).

lis, iiou iit c^cteris aiiiiis triccnteni qiiiiKpiageni qua-


lorni, sed Iriconlciii iniiiiqu:i(;cui lciiii dics icpoiiiiii

liir. Msj foiii- |iis,c\lilis iiiiniiiKMl iiiinus, qiii iiiiiim


-"^
EPISTOL.€.
A nuin culmen dignilalis per lc ilerum cxallare digna-
.EPISTOLA LXXYll.
M. tusest, qu;c cujusdani dissensionis scissura, quorum-
AD ETllELARKUSI AHCIIIEPISCOPUM CANTUAniE>iS!!
(Anno 798.) dnm invidiosa contenlione, ad horam discissa essc

suiqu^ memo- videbatur. Felix qui unitatem pacis fraterno amorc


tioimnn ilnro prosperum itcr prccattir.
riuin roijal apud iunclos aposlolos. conservarc sludet ; sed il!e mullo fclicior qui a!) aliis

Sanclissimo Palii el iri mcmljris Clirisli vaklc ve- disrupta cliarilalis visccra pro laborc ad unius com-
ncrando Elbelardo arcliicpiscopo Alculniis diaconns pagcm coiporis rcforniarc nitilur. Igiliir nunc, gralia

in Chrisli cliarilale salutcm. opcrante divina, membrorum unilaie adbicret capiti

Audiens salutem ct prosperitatem vestr im ct , proprio, et saccrdolalis dignitas antiqno gralula-

1'coiivcnluni cum Eanbaldo Eboiaceiisi arcbii pistopo tur bonore, ct germana pax iiitci sunimos Brit;iiinia;

(ilio moo, salis mibi piacuit speranli cx veslra; collo- pontiliccs splcndcscit, et sub duabus mclropolita-
<|uio sanctilalis bonorem sancl;c ecclesi;c exaltari, et iiorum civilalibus una pietalis et concordi;c vigot
Deo in eas servieiilium corrigi vilam. Ideo suasl "^
aliis v<)luntas, sicut in liltcris vcstrsc bealitiidinis lcctura

litlerarum mearuni apicibus, sanctitaiem visiram per- intcllexi.

manere in patria, iiolens luinen Brltanni;c cxstiiigui. EPISTOLA LXXIX.


'
85
Scd lial quomodo Ueo placct ul proliciat Cbrisli Ec- B
AU DOMXUM UKCIM.
clesiis. Prospernm iter faciat vobis Deus, angcloiiiic

cjus comitantc pro>pere vos ducat alqiie reducal (Anno 798 vcl 799.)

{Tob. v, 20, 21), dulcissime el ainantissimc Pater. Commendal ainicos suos ex .imjlia Romam pro[cc'os.
Maxime aulem precor, utapud sanctos apostolos mei
Domino desideranlissimo David regi Flaccus ma-
habcatis memoriam sicut nos apuJ sanclum Mar-
,

tricularius, ;elernam in Christo salulem.


tinum vcstri habere dulce babemus.
Dulcedo dileclionis veslnr, et (iducia prohata; pic-
d EPISTOLA LXKVIII. talis, s;\?pius me hortatur vestrse auctorilali (lirigcro
AI) ETIIF.LAUDtJI ARClIirjMSCOPrM C ANTIIvmF.SSKM.
lilterulas, officioque syllabanim indagare, qiiod fra-
(Aimo 798.)
gilitas corporis obstat voluniaii iniplcre posse. Sed
FeUcem illi reditnm e.t Romiiiu leijatione, ob re-
rerum novitas supervenieniiuni, novos ilerum cogit
paratum Ecclcsiic Cantiiariensis difjnitntcm, preca-
edcre apices, ut chartula fcrat cordis afieclnni, cl
lur.
fundal preces ad aures pietatis vestroe qua; nun-
Domlno sanclissimo alque omni lionore dignissiiiio :

Elhclardo arcbicpi-icopo. qiiam, ut vere fateor, cassat;e in conspectu miseri-

Lcclis prospcrliatis vestr* liiieris, ct prosperitaie C cordi:* veslra fuerunt. Nec meas pro vestra sialiili-

patriam, et (pialilcr tate ct saliile cassalas in coiispectu Dei crcdo, quia


itineris vestri cl reversionis in
bciiignitate siiscepti fuislis, toto cordis libcnter divina snscipit gralia laciymas qu;v ex ch;i-
aposlolica
Domino Deo ritalis fonle profliiunt.
affectu animo iue hciissimo gralias egi
sempilerno, qui magno clemcntue doiio viam vcstrc Diclum cst inihi, aliquos ex amicis Flacci tui,

peregrinalioiiis prospevo direxit itinere, et dc;Iil vo- 8 Edchirdum scilicet, Doroensis Ecclcsi;r. metropolita-
bis gratiam in consiicelu Patris aposlolici, el lega- num, el priin;e sedis in Britannia pontificem, vestr;im
tionis effectu cl voti compotem redire concessit ; cl adirevclle piclatcm : ministrum qiioque olim OITau;e
< priiiii r.osliiDoctoris sai;clissimam scdemadprisli- regis Ceilmundum de rcgno Merc onum [F., Mcrcio-

34 " ""'"^ '''• ^''T'''"'^™ epistolam, seu epistola- ficultalum arguinenta. . . ideo Uomana rursum
.

runi porliones competentes nobis servavit M;ilmes- seiles appcllatu ct Ethclardus ilerum sequeuti anno
buriensis lib. i dc Goslis pout. A!igli;c in Ethelardo. 799 in Urbein rediit. > Dc utiaque legalione lege
liiilf illain dcscripsil Qiiercclanus Opp. Alcuiiii pag. Weslmouasteriensem , Chrniiologum Saxonem ct ,

IG71. Pncsens data csse videtur aiini)798, qiio .\thc- Vigornicnsera, citatos a Pagio ad annum 796, u. 27
lardusnomincKciuiHi regis,episcoporumcttotiusgen- et 28. (Apud Froben. 63.)
tisMercioruni ,pr;cprimisveroprorcparandaseilissu;e " Cantua-
l'rimi nostri doctoris. Augustini neinpe,
dis;nilate lcgalioue functus cst apud Leoncm III pon- D riorum ;irchicpiscopi et Angli;c apostoli. Aliam epi-
tiliceiii. (.VllorJ., Aniiales Ecclesiiv Anglo-Saxonica\ stolani Alcuimis scripsit ad Atbelardiimduiii Uomam
ad illiim annum n. 2 seq.; apiid Froben. 02.) jirolicisci vcllel, ciijiis suinmam Malmcsl). lih. i Ueg.
h Coni'entum. Siiasit ncmpe Alcuinus in epislola Aigl. cap. 4 reccnset his verbis < De tcnuitate ve- :

60 (niinc 75) iil ad scissionem resarciendam cum om- slium cleiicaiium .41cuinus Athelardum archicpisco-
iiibiissacerdotibiisel coipiscopo EboraccnsiEanbaklo p;im Cutb!.crli successorem oblique caslig;it moiiens ,
consiliuininire'.E\!iocloc(i,« etex lilleris Kenulli rc- utcuiiiRi)iii ini vadensCaiolumMagnuraiiuperatorem,
gis adLeonem Illpapamsalisconstat, inquil Alfonlus, ctc, visitarct, non adduceiet clericos vel raonachos
Etbflavdiiin prius episcoporuin synodum coUegisse, vcrsicolorihus et pompaticis vestibus indutos, quod
qiiaiiiUi)iiiaimm ilcr aggre lcreiur, ul quod ipse Leo- i!on solerciit clerici nisi religiosis vestibus amiciri.»
iii non tim e suo qiuunomnium ordinum
propoiierct, ' E iit. Qiiercet. 18, ex ms. (Frolien. Ci).
ore sulIVagioque loquereliir. » 8 Edeindum. Seu .ietliilardum arcbicpiscopum
' Aliis lilterarum apicibus. Vid.cpist. GO fnunc 7.5). Can'.u;',iicnscm; qiii anno 798, ct ilerum anno 799
<< Ex Malinesb. loc. cit. Data fuit h;cc epislola post liomam aii Leoiiem III profectus est, pro resarcienda
icdiliim Atbclardi ex Iloniano iiinere, qiiem ad sedis siuH dignitate,tcmpore Off;c regis Merciorun»
anniim 798 referendum eeiisct Alforlus n. 5, p ig. Vide episi GO (nunc 75), ad Adelhar-
plurinv.iin l;csa.
GSG, qui ibidein n. i aildil « lestitutim quidein Do-
: diim. Qua occasione Aclbilirdus cura sociis Caroluin
rovcrnensis Ecc.lcsi:c dignilatem hac prima lcgatioiie rcgcm adire potuit.
Eibi"lar;i. . . sel quia iii dies occurrfiiaiil i!0*a dif-
«iS B. r. M.UIM SEi; AU.llNI OPEWU.M P.UU 1. 150

ruin): scJ el Ti>rli<-iiiuiiJuii> • llodihvdi rogi» liilf- A vcneialiili ;ispctuii vi-siro piuseutair. Sciciis autcin

lem r^iniuUim, viruin in liile protuituiii, sliiMinuin in scliolastic;u eruditiunis inquisiiionein, ot ccclcsiastica^

aruiis : qiii rorlili-r saiiguiui^ni iloiiiiiii sui vindicavil. discipliiue solertiam, vcstrx clarissim:c sapiontix ct

lli oninos inilii valclo fiifrunl /iJilos, ot ailjiilores ili- dulcissim.c lamiliarilali grataui esse et jucunJum ; et

iieris inei, vel lueoruin (lefeiisores pueroriim, liue quidqiiid urbaiiilatis sale ciuiditum cosiioscitur, ve-

illucque discurrentiiini. Dc ipiibus opliinain veslrain slris inteilecliialibus auribus favorabilo, cl acutissi-
deprocor clenienliam, solila henigiiilate suscipore inis scieiiti:c oculis amabile cssc prnliaviinus. Undo
eos, quia niilii neccssarii .•'iicrunt uiiusquisque in Idco quod seboiaslica tironum juvcntus fl:iccidis \Al., flai-

suo. Sa'pius cOKUOvi sacerdotos religiosos, ct in ciiiis, joile Fl:iceiiiis, seii Flaccianis, iil ost, ipsius

Clirisli sorvitio devoios; nec iioii viros fortes, et fiJe- Fbicci ]


iiigerere aiiribiis solet, vestra^ s:inctissimae

lcs in sajculari dignitale, vesir* laudabiles csse ;cqui- prudenti:e dirigere ralum duximiis, ct inde solatia

lati. Nam oplimiis quisquis, cl in sua sibi ipsi pio- responsioiiis qiucrere, unde sophi:n fluniina manaro
balus conscienlia, bouos diligere non dubiuni cst, novimiis; tainelsi iiidoctas bas vidcri inicrrogationes
edoclus omiiipolentis Dei exeinplo, qiii summiiin esl vcstr:c sauclissim:c sapieiili;e posse faicor. Et ne mca
bonuni. Et omiiis ralionabilis creatiira, qiiantum aliquid presunipluosa rusticitas respondcrcl [Al.,
boni habcl , ejus bonitale illuminata habore certissi- B nieje aliquis ruslicitati pratsumpiuose responderei]

mum est. Ipsa \orilato dicente : E3o.'!iim liix lUHiidi. vestrura laudabile ingenium, el pr;efulgcns erudi-

Qui sequiliir me, iioii ambitlat in tenebrix, wd liabebit tionis acumcn consulore tutum essc piitavimus. Nara

Inmen vit(e {Joan. vm, l"2). veiut verincs fenestris involanl .Tstivis, sic auribiis

lueem, raeis insidcnt quaestiunculs. Et horum con ciiicntia


Perpetuam Clirisli tribuat tibi gratia
amale Dco. iiuiic temporum exciiati de ecclesiastico more inter-
Cum sancli> pariter, David
rngant, cur sepiiiagesiraus, et sexagcsimus, vel quic-
b EPISTOL.-V LXXX. qnagesimus orJo per dics Domiiiicos ante quadrage-
' Al> DOMNIJM REGF.M. simum dicatur vel colatur?
Si respondero, Ecclesice hanc csse consuetudinem
(.\nno 798, circa lenipus Septuagcsini;c.)
ct Romana auctoritale hujus religionis ritum esse
De ratione Sepiuagesiina', Sexagesimce et Quinqua'
firmatum; minus illis videtur, aucloritate etconsue-
gesimo'.
tudiiie sola essc rcsponsuin, nisi et aliqua ratio adii.v

Bencdiclus sit Deiis Paier oinnipolons. qiii te crca- tur auctoritati : quia dicunt, nihil essc sii:e causa in

vil el honoravit : cl bcuedictus sil Dominus nosler ecelesiasticis consuctudinibus a docloribus conslitii-

Jesus Chrislus Filius Dei, qui te rcdcmit et elcgii : C luai pnecipuis. .Maxinic autem titubat illorum sensus

el benediclus sit Spiritus Paraclitus, qiii lc illumi- quOil niimerus pra;dictus ordini dieruiii non convenii.
navit, el dihUavit cor luum in omiii sapienli:c cl U.ii dicunt, sopluagesiinus. ibi non suni scptuagint:i
scienti;T; clarilate, dileclissime David, el dulcissiinc dies usqiie aJ resurreciioncm Domini nosiri Jesii

domine! et bcnedicla sit s;incta Trinitas, unus Deus Christi. Similiter ncc ubi scxagesimus niimerus no-
omnipotcns, Palcr, ei Filius, et Spiritus sanctus, qui tatur in diebus Dominicis, nullatenus computo die-
mibi servido suo, licet in.ligno, lalein conccssit do- ruin couvenit usquc aj Pascba. Itcrum si Jico, sy-

lainum, amicum, et adjutorem grati;c suk; qiii inihi necdocbice dictum esse, id est, a parle lotuin; qu:e

86 P'^'"
servum suum, bealac memori;e raagistrura quidcjn tropica locutio, iit vos optime nostis, Scri-
ineura, minisirare clcraenter dignaliis esl : et bcne- ptuiis sanciis usitatissima essc dignoscilur; sicut iii

dicta sit polestas el regnum tuuin, et filii tui, et filii tribus diebus el iribus iiociilius, quilius Dominus
liliorum luorum, usque in gcnerationcs s;ceuli sein- noster Jcsus Cbristus in sepulcro reqiiiescore legilur
piternas ; et venial super le ct super tuam genera- (Uallli. XII, iO), inlelligi neeesse cst, el niuhis aliis

lioncm beuedictio sancloriira in die Domini nostri in locis : qii.-c omnia si dicantur, libri excedunt ma-
.lesu Chrisli; ciijus saneiissima voluntas [Al., utqiie giiitudineni. Adduiit lamcn qu;\;rcre cur scptuaginta,

sanctissima voliinlas tua] semper vigeat, floreat ct 1» vel scxaginla, vel qiiiiiquagiiita in lali tempore di-

crcscal in cordc tuo, clarissiine Ecclesiic Christi cuntur'? [.W., cur Sepluagcsiina, vel Sexagesinia, vel
rcctor ct dclensor. Quinquagcsiuia in tanto leinpore dicantur]? Audivi,
Replelus siim gaudio vestram audiens prospcrila- dum Romx essem, qiiosdam dicentes inagislros qiio.i

icin et exaltationem, ol totus jucundiiato cxhilaratiis, Orientales popidi noveui bobdomaJas, et Gi';wi oclo,
duin vesIr.T, boalitudiiiis liUoras accepi, logi ct oscii- ct Latini septein jejuuare solcani ; cl iiide consuelu-

latus sum. 1'nilo et alicpiid famili.iriiis vcstr;c dilo- dinein Romaiiam siimpsisse Ecclesiam, septuagesi-
ctinni scribcrc pr.Tsumo, et illalas qu:cstiunculas inos, sexagcsiinos, ct quiaquagcsimos [.W., ex coii-
• lledilredi. Scii Ethelredi rcgis Northiimbri.T, qiii eam e corpore epistolari eximi volobal.el refeirl
anuo 196 a suis occisus esi. S^ide cpist. H (nunc intor Opera liturgica Alcuini. Ego lainen earadeui, v
i7) ad Oflam regein. (Apud Frobcn. 03.) tot alias de variis c|iiastinnibu> dogmaticis, morab-
lianc cpistolam diiplici loco cxhibuit Quercela-
•>
bus, philoMtphitis, ae aslrouomicis dissercutes d\*-
niis; scmcl pag. II II ct iteniiii ex ms. codicc chsti- Irahi oportorcl, hic rcliiioiiJam cssocensui.
tiorcmctalii|iiibus ctiain locis aiictioicm pag. {iCt!>. Alia iiiscriplio pag. lUI prioris odil. h»KM
"•
:

I>ala ost anno 7!I8, iii c\ sequeiili colligilur. Vir do-


fl
.\d rnio/iim Maijwim ('•alliaruin ,mf)erixlorem.
ctissiiuus P. Ililepli. ('.ulcliiiot iii s:ia collfctioiic ins.
»X1 EPlSfOL.i:. 2f,i

t-ucUi,:iiio Hoinaiia Si^plu gfsimaiu, Sexagesiinani, A puBuilenliam ail remissioueui pcii aloi iim iioslrorniu

01 Quinquagi'siniaiii] nuiicupare Domiuicos. Hoc quia noliis feslinandura cst.

a talibus nou auJivi magistris, quoruni auctoiitati Sed et aliquid mirahile in hac consideratione et
iue Iraiiere auderciu, ouiniiio conlirniarc uon fui couvcnientia scnarii numeri iiivcniri potest; ct quo-
ausus. Quapropler adliuc restat aliquid quiercndiim dammodo principium hiijus coraputationis mirabili
quod tenipori conveniat el rationi concordet, el iiu- fine concordat in regulis nuraerorum. Igitur inier
niero non advcrsetur. Videtur euira niihi septuagesi- sepiuagesimum et sexagesiraumsexreperiunturdics:
mus dies dici posse propter decem hebdoniadas, qux sirailiter inlcr sexagesimum et quimpiagesinium ;

sunl al) ipso dic usque ad clausum Pasch;e [Al., Pa- etiam inter quinquagesimum et quadragesimura se-
scha], quo die alba tolluntur vestiinenta a uupor narius inveniiur uumerus, et fiunt ler sex, et faciunt
baptizatis. Igitur ct in Apostoio legiraus : Regnuvit decera et octo [Ai., dies octodecira]. Qui nuraenis, si

mors ab Aiiam iisr/Ht; aU Moijsen {Rom. v, 14); et ratiouabiliter consideratur, et dividiiur in tres partes
significal, usque ad ulliiiia tempora legis, quK per rcqiiales, erunt ter sex ; et est ratio sinipli ad duplnm,
Moysen data esl, et dcciicurrit in Christi Dei nostri et signilicat siraplam mortcm Dci Chrisli ad duplam
icmpora. Porro sexagesinius inde dici poiest, quia noslrani. Qiiia nos duabus raortibus fuiuius obnoxii.
sexaginla sunt dies usque ad medium Paschs, quod B id est, anim.-E et carnis [Al., corporis]. Ille vero sim-
crit feria quarta pasthalis hebdomadis. Quinqua- pla raorte siia et innoxia, duplaiii destriixit nostram,
gesimus vero, qui decurrit usquc iii dieni sanctum et siinpla resurrcctione siia dupl;im oslcndit iiobis
resurreclionis Doniinic:c. Quadragenarius eliam nu- [Ai., nostram], et pordonavit; iinara nunc in aniraa,
merus cuni §7 Doiniiiica suacurrit ad mysticum Pa- allerara in die magno adventiis sui in corpore, ut sit

schaHebrieoriim, quodDominus noster JesusChristus tunc unus bomo glorlosus corpore ct aninia, qni
cura discipulis suis cclebravit, et nos dicimus Coeuam prius unus fiiil morlalis anima et corpore ; aiiima
DoDiini. peccato, corpore corruptione.

Sec typica inlerpretalio bis discordare videtur ra- Similiter, et si finis consideratur calculaiionis ,

lionibus. Nam septenarius Spiritui sancto convenire cnnvenienter huic ralioni videtur concordare. Nam
mullis in locis sacra^ Scriptur;ie iioscitiir. Uiide el post inter qiiintam feriam coenaj Doniinic;e, in qna qua-
scptem hebdomadas Spirilus sanctus missus est de di\'igenarius niimerus decurrit, iisque ad resurrectio-

tcelo in igneis linguis supcr centuiu viginti nouiiiia nem Domini, id est, Domiiiicam diem ,
quo quinqua-
rredenlium {Act. ii, 3); et septem dona sancti Spi- genarius nuraerus pervenit, duo sunt dies. Item a
ritus leginuis in pr(i|iheta {Isa. xi, 2, 3). Et tuiic ina- Dominica rcsurrcctionis Domiiii [Al., dic], usque ad
xinie, dum alba tolliiiitur a liaplizatis vesliraenla, qiurtam fcriani, quo scxagesimus nunicrus pervenit,
per manus iniposilioncin a poiitilice Spiritum san- diio sunt dics. Item a quarta feria usqiie ad sabba-
ctum acciperc convcnicns est, qui in kiptismo om- tuni, ubi septuagesinius numcrus iinpletus cst, duo
nium rcceperunt remissionem peccatorura et per ; sunt dies. Hi vero dies si junguntur, duo et duo et
seplem dies in angclico [Ai., evangclico] castitatis duo, faciunl sex. Et iste senarius si dividilur in duo
habitii ct liimiiiibus ca'lestis claritatis .sanciis assi- et qualuor, eadcm simpli et dupli ratio invenietur
slere sacrificiis solcnt. Et senarius nuraerus pcrfe- in eo. Ita h;ec concorJia perlinct ad rcsurrectionem
ctioni vit» nostr;e concordat, quia in sex diebus ora- Domini nostri Jesu Christi : illa prior ad passionem,
nia opera perfecta fecil Crcator omnipotens {Gen. i, iii qua redempti surajs, el in isla juslificati, sicut

51, 11, 1). El ipsc seiiarius numerus, sicut vestra do- beatus Apostolus ait : Chrislus pnssus csl projiler rc-

clissima novit sagacitas, partibus suis perfectus cst. demptionem nostram, resurrexit aulem proplcr justi-

Et quinarius nuraerus per decades ductus, ad resur- fiMlionem iwstram {Rom. iv, 25). Polestis ex hac spe-
rcctionem Doraini nostri Jesu Christi concurrit, signi- culatioiie veslris demonstrare fainiliaribus, quam ju-
Ucans nobis remissiouem omiiium peccatorura esse. cunda est et utilis arithmeticEe disciplinae cogniiio;
ot justificationem viUu in Christo. Qiuidragenariiis ,, quara et vesir;e gg diligentia» liene notam, et per
vero per decadas qualer ductus, poenitenti;c lypum vos aliis cognilam esse crediiuus. Pliira liiiic [A/.
tenere multis iu Licis constat. Unde et ipse Dominus [durima ex hiiic] diccre po;ui,seil noliii chartuhe
iiosler quadragiiita diebus jejunavit {Mallh. iv, 2) , oxcedere nioduin : et maxinie quia non ignoranii
cujus pr;edicaUo prima fuit : Poenitentiam agile, ap- scripsi, sed ei qui hxc omnia optimc iiovit. Ideo pcr-
propinquavit regnum coslorum (Mallh. iii, 2). Et siciit paiicis h.TC pr;elibavi verbis, quia vobis h;rc oninia
Moyses lcgem, Elias propbetiam {Exod. xxxiv, 2.S; esse notissiina sciebam. Et ut dictuin est, cuni sa-
III Reg. XIX, 8), ita ipse Dominus nos;cr evangcli- pienle paucis utendum est verbis { Eccle. v, 1 ). Et
cam pr;TMlJcationem qiiadraginta dieruni jejunio de- Beatiis, qui loquitur in aurem audientem { Prov. xx
dicavit. Et ut vestra novit ingeniosa el pi;cclara in 12), id est iiiielligentem. Mihi itaque in fineepistoLn
oranibus philosophorura disciplinis prudeiitia ,
quani cum regiiia Saba dicendum esl : Beati viri tui, ct

iriraliiliter quadragenarius numerus, qui poeniteiili;o, beati serii tui : lli qui stant coram le scmper, et au-
ut iliximiis, convenit, si pcr suas partitur divi.siones, diunl sapientiam tuam. Sit Dominus Deus ttius bcne-
et per partcs suas crcscit, usqiie ad quinquascsimuiii dictus, cui compliicuisti, et posuit te super thronum
pervciiit, qiii cst rcmissioiiis niimeriis; qiiia pvr lf.riiel, eo quod dilcxeril Dominus Isruel in sempiter-
,rs R. K. Al.lll.M Si:il .M.CriNl OrtlUIM P.VRS I. «*
post Petri.m aposKilonim iiiiiuipoin nonus in saucta
,.am : ft comiimit tc mjf'»' "' ('•'''^^' jndicitm ei A
Uoinaiia Keelesia elariiit, si'pl('iii liebdomarla! in ab-
jumiiim (lll Iteg. », 8 '•' 'J)-

sliiiciitia deilicat.i; siiiU el liuc leinpns, qtio alio no-


. f.;mstoi,.\ lwxi •'.
;

Qiiiiii|iiaf;esiiiia in ordino
«liiie reeliiis vocari quaiii
AO AI.BIM'» Allll.MIM.
Tiiliotie ralioiiabililer debucrit |.A/., dcbiiil; (.'o/rf. vocarc,
Cnro/ul Magniis resnundi'! firiiiii epiitotiv (/e

SifiluiKjesimir. qiiam yuiiiipiagesimani... debueruntj? E\ lilnc Ct

Caroliis, gralia Doi , rex Fr.iiiconim ,


'•
iniperalor deiiicei>s eollccla laliouc, (|ui oe;o lielidomadis [Al. ,

Loiigobariloruni, ao patiiciiis Koinanoniin, ilileclis- bcbilomadas; Gold. luiiiU : observarc sliidnerun'.,

simo inagisiro, noliisiiue cum aniorc noniiiiainlo Al- Sexagcsimam gradatim ] , Sexagcsiinam gradalira

bino abliali iii Doiiiino nostio Jcsii Clirislo a.a(Mnain nomiiiaveriint. Similitcr qui novem, Sepliiagesima!,
s;ilult'ni. jii\t;i pndalam ralioiiem, nomen imposiicrunt, ct
PiTveiiit a<l nos epislola niissa a religioiie pru- iioii ob luiiiieiiim [.1/. , ordinem numeroruni] liebdo-
denti* vcstnc, qii:»' posl laiulcs et beiiedieiiones oiii-
madarum vel dieruin, sed teiioicm iiomiiiis [Al., iiii-

debilas, iiobis et progeiiiei iioslr;c


nipolenti Deo meris] servantes hirc nomina censuerunt \Al., com-
beiieirictioiicm oplaliiieni ciim siiiiinia beiievolentia posnerunt]. Yelul, siqui nune fuissenl, qiii decimam
[.\t., summamqiio benevolcntiam] detulit. Post h;i'C
p hebdomadam addere pro aliqua justa ralioiic voluis
lexlus iHius iiiquirendo siiliseciitiis [ .1/. ,
siibjeelus ] senl, et propler numerum hebdomadarum dccagcsi-

esl,cur Scptuagesiina cl Sexagesima, iiec iiou et mam [.•!/., Deeiiuagesimam] , seu quolibel alio iio-

Qiiinquagesima in ordine per dies dominicos ante mine, vel propler numerum dierum Sepluagesimani,
Quailrasesimain dieatur, vel seribatur. Inde arrepla vel octiiagesimam, ordine servato vocabulorum, tra-
rationc per cainpos arilhmetic;c artis, qiiidipiid ex mite recto pergeiido nuneupare dciuiissent.
hac ve vestra seiisit iiulustria, se extendeiido iiubis Qiiia igilur, gratia diviiia opilulaute, prout nolis

pleniler signilicaic studuit [.!/., slaluit]. Sed dum visum fuit, de nomiiie SeptuagesiiiKC et Sexagesim:c

meiis noslra hiic illucque discurrerct, stilerti inda- [Al., Quadragesima'] , ac Quinquagesimse , luoe cha-
gatioiic cmisideraviiuus, nou sohiin infra [/!/., intra] ritaii scripsimus, nunc stylo percurrente de obser-
praiscriptos a vubis dies, scJ etiam per singiilas vaatia et cullu barum (bebdomadarum) juxta capa-

hebdoiiiadas, nec non et pcr toiiim aiiiii circuli eilatem [Gold., sagacilatem] sensus iiostri lilii scri-

[Gold., circuUiin] spalium [Gotd. om. spatium], per bere curavimus. Quinquagesinia vero ideo diei.ur,

intervalla borariim ac puiielorum seu momeiitoruni; et observatur a nonnullB, ut et decimas diernm, je-
mvsteria n;imeroruiii posse ab liis qui hujus arlis jiinaudo, omnipoteiili Deo oflerre valeaiit, et iiiilari

peritia iiuliuli sunt reiieriri. Uude quia tu;c cliaritali C Domiuum noslruiii Jesum Cbrisliim, (lui qiiadrasinla

placuit nostram regalem aulam liac de re consulere, diebus jejunium sacraiissimum inipievil. A Quiii-

quidiiuid inde seniit [.4/. , sensit] nostra scrcniias, quagesima namquc usque iii Pascha septcni helido-
sermonc eommatieo libi patefacere nou ncgamus [.1/., iiiadaj sunl, qu;c faciuiit dies quinquagieia : cx
negavimiis]. qisibus si octo dies domiiiicos subtraxeris, in quibus
Exigeiile igitur inquisitione,etconsideralione qu;e- jejuuiisn nou licet obscrvarc, renuineiil quadraginta
rcnduni cst, cur [At., coiisiderata , cur; Cold. , con- duo dies, et hi duo dies, quiiita [Gotd., sexia, men-
sirierala ratione cur] alii scx, abi scptem , abi oclo, dose[ videlicct ct septima feria, qui qiiadragenarium

noiinulli vero noveni abslineant hebdomadas? Arsu- nuinerum exeedunl, apud qiiosdam jejunio dedican-
nieuluin per lios api-
seiisiis iiostri lii;e familiarilali lur; apud qiiosdam in venerationc [.!/., rcfectione]

ces s gnincare studemiis. Qiii ciiim [Cod. ms. S. /•-»!-


propler Cecnara dominicam et sanetiim Sabbatum
inerami, Quod sic solvcndum est; qui enini] sex habenlur. Scxagesima autem, ut a-slimamus, pro-
hebdomadasobservaiites se abstineiili;v! tradiint, sub- pterca a nonnullis observatur, ul ei decimas dierum
tractis sex dicbus dominieis, iii qiiiliiis jejiiiiare mi- corporis sui [.A/ , corporiliiis suisj oniiiipn:eiili Dco
nime licct, decimas dieruni d;uiles [Gold., daiites dare possiut, el Domiiuiin iioslruin Jesum Christum
dieruni] corporis sui, triginta sex dies, sicut bc.itiis l* ;„ quadragcnario iiumero parliculalim jejunaiido ,

Grcgoriiis mirabilis doctor cdocet, jejuuant ; et hoc imitari, et ut primain, tcI quintani feriani a jejunio
tonipus, licct in ipso du;i siiperesse viJeanliir dies vacarc valeanl. .\ Sexagesima qiiippe usque in saii-

nsqnc ad sinctam Resiirrectioncm, Qiiadragesimam clum dieiii Kesurrcctionis doiiiiiiic;e octo bebdoiiKida'
docloribiiss;iiicl;e Dei Ec(Iesi;c 39 noiiiiiiariplaciiit. suiit, ex qiilbus si de singiilis hcbdomadlbus priiiiain
Heligionc voro eresi.ente a Telespboro ponlilice, qiii et quintam reriam subtraxeris, el ipsuni dlem saii-

o Uanc epistolam ,
quamvis jam
nntus inlcr a cxcitati. I Ergo seripl;« fucre ist;c epistolx tempon'
opera U. Caroli Magni recusaiii, liic exhibeiims pro- Scpliiagcsima; ejus aiiiii.
plcr arclain ejiis ciim pr;eccdciili et sequenli epistola ' Impenitor. Ilaiic \oc"in non babent Cmld. iilss.
cuiiiicxioiiciii. (Apiid l'robcii. epist. (ili.) Enir. Salisl). ct Saii-Eiiimeraiiiiaiius; iiec exslal apud C.ol-
' Kjnnlotii. Ldil. Qucrcelaui, p;ig. 1117. llic eaiii- dastiiiii, qiii hanc epislotaiii edidit ('oiisliliil. imp.,
dciu caslig;iliorem cxliihciiiiis c\ codil. Salisli. cl loiii. III, pag. 157. Oaiilliliir quo<|iie iii Cbroii. Ceii-
S. Emmeraini. UliaiiKpic de Scplii.igcsiiii;i cpislolam tiil.'iisi, apii.l P,iU4tt., pag. tiii, iiol. II. Et iH-ne,
siiiptam esse anuii 7',IS c\i...liiiiii, qiio eliaiii .Vlciiiniis ii;iiii dala est Irve epislola anlcipiain Carulus impo-

liiiic (Airoi cpistol.i! rcspoiidil per cpistolaiii sei|ueii- ralor fuissel dcclaralus, ui dixiinus iii iiol. anleee-
lcin. Occasioiicm de ea re inipiiiciidi pi.cbiicriint dcilll'.
cjiis (liscipiili, < eonim liiiic lciiqHiriim con^enienlia
liS
EPISTOI-^. m
quaJragiiiU lartliim dics remaneiU in A dieavimus; ul., proUibeiur, «/.. pr.eJicavimus
clumPasch», ]

Melchiades vero natione Aler, vir per


1 De hoc autem, quod charlub prosccuta vestia
abstiuenlia.
sanctum retulit, quod plurima hinc dici possint. sod noluisse
omnia apostolicus, tricesimus quartus post

Petrum, cui successit beatus Silveslcr in cathedra


le excedere modum chartula;, et niaxime quia cuii
sapienti paucis utendum sit verbis, ita ct nos versa
[Al., calheJram] apostolica dignitatis; hic conslituit
vicepaucis pauca rescripsimus. Quod autem usurpa-
ut nulla ratione, in prima vel quinla feria, jejunium
verba regina; Saba; ad Salomonem de bcatitudino
quis de fidelibus agere prsesuraeret. * Nam cur in
stis

prima fcria jejunium ipso tradente solvatur, non est sen'orum qui nobis assistunt, ei audUint verba sa-
Quintam vero arbitrati pientix noslrse, si hoc verura fore scilis, venite, as-
necessitas texonJo rcplicarc.
sislite, audite, et pariter in Domiiio in pratis vcr-
sumus, pi-opter niagna myslcria ,
qurc in ea conti-
namque sanctum nantibus variclalc florum Sciipturarum jucundautc»
ncnlur, ab eo solutam. U\ ipsa
delectemur.
lUrisma conficilur ad abluendas totius mundi primoe
1 EPISTOLA LXXXII.
originis culpas [.l/., ablHcndani....culpam] iii ipsa ;
il) nOMMM HF.CESI.
reconciliatio fit poenileniium ; in ipsa ReJemptor
(Anno "98.)
oinniiim coenando [A/., redemptio oninium coenando] hespondet ad epistolam prn-cedenlem, el lunarit
"
cum discipulis panem fregit, et calicem pariter dedit sallus supputaliones miltit.

cis ^ in figuram corporis et sanguinis sui, nobisque Oplabilis [A/., et cod. \at., optata mihi] et diu

profuiurura magnum eihibuit Sacrainentum (Matth. desiderata vestrLC boiiilatis lillerarum facies siibito
XXVI, 20, 27). Eu videlicet die, post niulla mjsteria, eniilsit, pcrmulloqiie leinpore aviJos viJeiuli oculos
Deus cl llominus noster Jesiis Chrislus, vidcntibus sanctissiini vestri noniiiiis apices rcfecerunl. Ei, li-

sanctis riiscipulis suis gloriosa Ascensione coelos pe- cet aliqiiid reprehcnsibile scquciiti serie de nieis

netravil (Liic. xxiv, 51; Act. 1,9). Sed ne diutius caiititasseiit litterulis, lamen oiniiia niellinua dulce-

sdrmo protrahaiur; multa te legisse de hac soleinni- dine hausi , duni lioc desiderabile et multiim mihl
tale in sanclorum venerabilium orthoJoxorum Pa- amabile in piimo capiie nomen appaniit. Gratissi-
Irum diclis non ignoramus. Septuagiisima denique, mum mihi ctiain fore fatcor [A/., fateborj, iit vel sic

ul xstiuiamus, proplcrea ab aliquibus observatur, ut Lcalitiidinis vcstnc syllabas mcrcrer osculari : ut


ei deciiiias dierum Deo [A/.,Domino] dare qiieant; quoJ pcrpelua et inviolala non potuil promereri
ctprima vel quinta, nec non et septiina feria jcjii- dilectio, saltem reprehensionis materia subilo ex-
niuin solvere [Gold., observare mendose] possint. torqiierel : sciens meliora esse vulnera diligentis,

A Sepluagesima vero usque in Pascha, novem hebdo- _ quam fraudulciita oscula odientis. Nec niirum si

madx sunt, qux faciunt dics sexaginta qnatiior larditas aselli suslineat in dorso flagcllum. Ego tar-
[Gotd., tres], e quibus, si de unaquaque hebdomada dus, ego mci ipsius [Cod. \at., egoinet ipsius] iiu-
tres praefatos subtraveris dies, ct Paschalein sacra- nicmor, vestrorum forsitan digne puerorum siisliiiui

lissimum, triginta sex in abstinentia [A/., abstinen- flagcllum. Entellus senior efieto corpore duduin cai-
lix] rcmanent dies. Hi vero Sabbatum, in quo Deiis stus deposuit suos : .-etate floreiitilius cedit illos in-
ab omnibiis operibus reqiiievit (Gen., ii. 2), non so- dui. Ideo aliquis illorum seniorem ingenti pugno
luin ob supersiitionem Juda;oruin, nec propter nian- percussit , ita ut caligo obversarelur oculos senio-
data legalia Veteris Testamenti, qua; sunt umbra fu- ris; ct vix resumptis viribus frigidus circa praecor-
liiroruni. sed ne cum Judceis scandalizent [.4/., scan- dia recaluit sanguis. Et ut ad rem veniara, ac igno-
dalizeiitur; Cold., sabbaptizentur], jejunium solvere rantise fomentis caput percussi medicari incipiani
[Gold., observare, mcndose] conantur. Ea praicipue ego imperitus, ego ignarus, nesciens iEgyptiacam
causii est, quia vesperascente ipso die, gaudium scholam iii palatio Davidicse versari gloriic « : * cgo
90 sanclje resurrectionis a fiJelibus honorifice ce- abiens Latinos ibi dimisi. Nescio quis subinlroduxit
lebratur. Sed quia unusquisque in suo sensu abun- ' yEgyptios. Nec tam indoctus fui Memphitice sup-
dat {Rom. xiv, 5), sive hoc, sive aliud sit, salva -^ putalionis, quam benevolus Romana; consuetudinis.
flie et religione nihil pnejudicamus [A/., pra^ju- Annum ciim nato Christo, et crescente luce initiare

» lYam cur... In CoJ. ms. San-Eninieramiam ila ' Ilic finis est episiolse apuJ Canisium.
l;'giUir iVain qimr i/i prima feria jejuninm non fiat
: < Ego abiens. E
schola nenipe palatiiia Turonos.
ipso Iradente Salvatore, non est necessitas texendo 93
^ ^gypiios. Quinam fuerint ^Egypiiaci illi
replicari. prxceptores, conjicere mihi videor ex carmine Theo-
^In figuram. Cod. ms. S. Emineramianus, et Gol- dulfi Aurelianensis episcopi ad Angilbertum quo in :

daslus In figura. Hiec non inlelligenda sensu cal-


: carmine Scottum quemdam in aula degentem ac do-
viuistico, sed catholico, uti explicanliir in opi're D. cenlem falsis amarulentisquc dicteriis impetit. Nani
Ariialdi, de Perpetuitate fidei, tom. I, pag. 'H'>. Scolti ex Hibernia orti olini sequebantiir Paschalcm
"^
De hoc autem. Hanc clausulam, qux deerat in circuluin Alexandrinorum, qui Pasclia lunx quarta
Editis, aJdidimus ex Cod. ms. Salisb., GolJaslo, decima die, si quaiido in Domiiiicam incidisset, co-
loc. cit., pag. 158, et D".A.cherio, Spicil. tom. IV. lebrabaiit. Et for.san is erat Cleinens Scoitus, quem
pag i70. in Gallia ad docenJum fuisss relictum a Caiolo, Ira-
Hacc epislola apud Canisium 13, apiiJ Querceia-
•*
dit inonacliiis Sancl-Gallensi-: iiiitio libri priini. Ma-
num 0, (apud Froben. 67) numeratiir; iiii mutila; BiLLO.MiJS Acl. SS. sivc. IV paH. i, pnef., pag.
hic iiitegra. Accedunt nuiic eiiienJatioiii'> noniiiill.c vxxi.
ex cod. ms. Reg. Vat. n. -220.
PilROL. C. 9
001 R. K. .\l.niM SI.I' AI.CLI.M 0F'KUIM P.\US I. «»&

McuiKlmii Laiiiioj roieiis, iioii aiiii .+:Kyiuiis, iiui A V«(., aiixisiibl, iiesdo (luiJ llacrtiu rusliclus divitl
Cud. »((»., l).ividic;el sapieuli:e igiiolum ingereie
leneline inlerprelanlur, a supervenieiilibus teiieluis
Sed el oliin audita iioii licct ii.ferre,
oiiliri : quia stio, iiie olim cuiii Moyse 91 lciiebias valeat. si iiola

lerra reiiioinis- (|iiid faciemiis de. littiMis, syllabis etiam, cl verbis,


.Egyptioiuin i-«(in(iucre, et nioilo iii

lu^siro lilier- liiiliiis iiii luiliis neees.se cst quotidie; nisi nova»
sionis, lucis et Lctiiix cuin Jesu diice
grammatieic arlis regulas cxcogitarc iiuipianuis?
tale lionoraiiis stare, et nuUateiius, sccuiuluiu ([uoil

ilerum Jam niihi mnltuin melius luit, siiper niensam deli-


Jux meus, imo ct Doininus uosler dixil, atl

ciarnin vfslranim pancm mauducare mundissimiim,


•f.gyplias reilire tenebras.
qiiain ciiiu Meiialea iii pistrinio grana triliei (omiiii-
lliitle mimr tur pueri vestii annuin legitimum a
l:\ie, uiide paiiis eoiiliciatiir, Si placct, iiilicimii
niense Septembrio inciperc velint, et parlem
trans-
circulo, pauhiluiii calcuUitoruiii pislrilias, vel niatbeinatico-
acti dccennoveunalis sequenti connectere
rum fiiligiiiosas coquinas et proferemus niide (diin
eaudain vei tonlcs in capiit : el non magis omnibns :

cogiiita, nunc peiie oblila, jnxta Virgilii vestri pro-


Innae et siderum augmentis, vel detrimentis cxplo-
ct ad caput snpervenientis
pbeiiam. Nam
sis, ad novum aiinum
circuli oninino libcre inliare. Libel tamen interro- sxpe cgo loiigos

gaie lios ipsos pueros, an convenientius videatiir


B Caiitando puernm mcniini inc condcre solcs.

unius anni xlates lunares pro regularibus babere et Niiiic oblita inilii lot carmiua, vox quoqiic Fiaccum

boc priiui anni ; vel etiain duorum annoruin, id esl Ipsa fugil

novissimi circuli decennovennaiis, et primi sequen- Tamen, ut ad inqiiisila chartuke vcslne rcspon-
lis? Et uirum rationi viciiiius sit, in fine
circuli de-
dcain, iion sapienli;c diviliis snffultus, sed vestr»
cennovennalis sallum iiilerserere, vel in medio (luo- aiiclorilalis lilleris inslinctus, gremio pielalis veslr*

libel anno? Etiaiu el hoc velim scire, quomodo


com- proti'geiido, paiica de lalione nuilliplici saltus suhji-
putare velint ;etalcs lunai-es a quinto decimo Kalen- cere curabo. Primum ponam quo;l in doctoruin didici
das Maii, ubi qiiarta decima Uina » novissiini anni libris; seciindo, (|uod ratione snadendo [Cod. Vat.,
fuit, usqiie ad Septembriuin mensem, in quo
mense quod ex matbe-
suadcnte] invesligare valui ; 'terlio,
apiid .Ilgypiiacos pueros cantaliir Quomodo
(|uiiila ?
matica quondam audita luemiiiisse polui disci- 92
lieri possit ut altera luna semper habeal irigiiita
Qiiateuiis raiilliplici niodo muUiplex lunaris
plina.
ilies, altera undetriginta, ei singulares per oinnia in Sahmione dicente FiiHicjWtiJ Iri-
saluis enodctur, :

mensibus finniter stare valeant. El, ut reor.


illis
p/f.v dilfidle rumpiiur (Eccle. iv, li). Ilem duin de
qnod in Latinis reprebendenl, hoc etiam ct iii JE^y- ^^^^^^^1^^ loquebaiur intuht dicens Viide eam tibi
^ :

ptiacis inveniunl. Et forte, quod in Novembrio iio-


(Proi\ xxii, 20). Hos cgo
hodie tripliciter osteudi
iunl lieri, necesse esl in alio (|uolibet mense inve-
scnsus, sagacissirae naluralium reruin inqnisitor, et
nire. Nec ego cum quolibet contentiosum funein tra-
rationis cujuscunqnc causx dcvotissiine invcstigator,
here velim, nec ine quxstiunculis inserere alioriim. domiiie nii David, veslne aucloritali dirigen- studui
Unusqnisqne in sno seiisu abundet. non jacianti;c lypo clarns, sed liumilitatis oiricio di>-

Quod vero in Qiie epistohc familiariter [et salubri- volus, vestris sanctissimis paratus ohedire prrcepiis.
ler] me admoncre curastis, ut, si quid hnmiiiter El si dignum earum lilterarum, aculissiine [Cod.
cmcndandum sit, corrigatur; nunquam fui, Deo do- Yat., acutissimis] oculorum obtntibiis iiiveuire jws-

nante, in errore ineo pertinax, necde meis confideus sis.gratias lieoomnium donomm [Edii., donalorum]
sensibus. Nec lalis ut meliori sentenlia; facile ac- largitori mihi agendum scio. Si qiiid aliter quam
quiescere non valereni, sciens, dictum esse, sxpius meruisti citalim penna perscripserit, mihi piitandum
auribus quam lingua utcadum. Ilocomnino vestram [iniputanduin] csse fiueor : veslrxque pietalis [gre-
sentire sapientiain obsecro, non vobis quasi nescienli, mio] prolegendo, et eximiie bonitatis calamo cturi-
sed quasi probanti serihere : nec quasi ignorauii , gendum.
sed magis coriigenli, dirigere parvitatis mesc sensns. D Has vero Uiitaris sallus suppuialiones ali()uas

Ncc vero evangclica vidtia duo minuta injecit gaio- [.\dd., quas], in »> alterius charluUc disliucle nolavi.

phylacio (Marc. xii, M) propter indigenliain leinpli, ul piiudixi, cx lectione palernorum scnsiinm scri-

Bcd propler dcvotionem suam. Ncc nostra luimiliias psi ; alias ex raiionis conjeclura invesligavi ; alias

Deo donaria olTert, qiiasi non habenti, sed magis mathematicorum variis [siippulalionibus collcgi (tj:

omnia possidenti [H Cor. vi, \0). Ila etiam parviias Cod. Vai. .4/., siispicionibus collexij ne mi vesir;c
nica iion indigeiiti , sed multuin melius inleUigenli veuerandic dignitatis pr;ecepta laccreiu, cl criminis
vobis, si quid scribere lentavero, faciendiiin veraci- rens essem, si inoln\liens lanUc aiiclorilali vitleit-r.
lcr agnosco. Gloria patris lilitis sapieiis ( ('roi>. Sciciis vos iiuiIloi|iie veritis el s;»gacius lucc oiiinia

Hlll, i). intelligerc el investigare iH>sse, laiiien EUccina rus-


Quod vcro nota repeterc iiulignnm divistis [^oi/. ticitatis onicia non abnegavi , ut faccrem quiHl jui-

" Sovitsimi Neinpc proxiiiie clapsi 797, quo


iiuiii. ^ .•t//eriiii f/iiir(ii/ii'. II.CC charluUi abs dubio illa
Uina iiuidcbal vv Kal. Maii, jiixla cir-
ijiiarla deiiiiia est tinaiii iiilVa iiiler Opcra |>liilost>pliica exhilieiiius
eiihis iltcciiiiti>eiiiuiles Vcii, lKi'.e. ll.ec igilur epi- ex nis. rc^. Siiec. Uibl. Vat. ii. 'i-iii. ViJo eliam iiilni
klola scripla cst umiu 71)8. epist. 84 ^iiuiic KH)).
269 EPISTOL.i:. S70

iiijiii, liiercedein obedieiitiie exspedaiis, non iiiju- A meticu;, el omnii iihiiosofihia:. .Ad confutunUum Fe-
licem adjittorcs iwstulut, el reij!'m ad defendendiiin
riaiu reprelieiisioiiis fperaiis, qiiia assueta vestri cor-
veritatem animal.
<li8 bouitas iiunquani imniutari pulest, sed inviolata
luanet, et semper ad ineiiora proficiens, donec ad Deo dileoio aique a Dco electo David regi , Fitc-
xternitatis, Domino Deo Dei Filio miseraiite, cum cus iii lide ct charitale perpetuam in Cbristo sa-
inultiplici meritorum laude perveniat gloriam. liiteni.

[ii arli(iilo profoctionis servorum vcstrorum et Dulcissiina [pietalis Yc-str;c (Edit., pielas vesira))

noslra! devotionis filiorum, venerunt melliflui dulcis- munera milii ^ Fredegisiis servukis veslor attulit. In

simx auctoritatis » apiccs, in quibus rationabiliter ad quibus utrumque, et dilectionem agnovi in me, et
ioquisita nostne parvilatis respondistis, el quasi fa- sapientiam consideravi in te quasi quudam modo :

vum dislillans (Cant. iv, 11), ita suavitatis vestr.^e quatuor dierum raunera primordiales quatuor die-
verba legebam, in quibus et hilaritatem ct verita- rum crcaiiones desigiiarent. El quia prima die Uix
tem agnovi, ct graiias agens Deo laudavi utrumque, condita est (Gen. i, 3, «iy/.), priina die ' bicis luale-
et sapienlia; decorem, ct bumilitatls vigorem , dum riam ostendit Secunda Creator firmamenti
mihi.
dignali fuistis nostr.ne rusticitatis charlulam audire. pulchritudinem extendit inter aquas et aquas se- :

nec sobim perlegere, scd ctiam el respondere. Etiam B cunda die iii muneribus, vestimenta saccrdotalia di
et illud amabilitcr in illis bonitatis vcstne litleris visionem intcr corpora sacerdotura et populi dcmo.n-
scriptum reperi, quasi meis verbis dictum, qualiter slrare cognovi. Tertia die, lerra cura ornamentis
rcgina Ausiri venisset audire sapientiam Salomonis suis apparuit : tertia die, auri Ixlissima species, quas

(/// Reg. \); et qiiomodo acclainassem, beatos csse gremio cruitur lerra', directa est mibi. Quarl.i die
qui assisterent sapicnti;e S;ilomonis; ct cx his verbis sol honor saeculi cum siderihus coeli inductus [Cud.
nic ad banc beatiludincm provocare voluistis, quod \'at., inditus]est; quarta die, clara qu;cdani el ro-
l_gratuni, (Al,, gratiam)] babeo secundum valetudincm tunda in similitudinem solis spccies, ' honor mcnf.e,
corporis mei, et Dei gralia prxveniente et deducente me allata esl mihi, habens viginti septem semicirculos
prospcre antc conspectum bealitudinis veslrae. Tanien qui si bis ducantur, erunt quinquaginta quatuor,

sciat misericordia vestra quod hoecbeatitudo.quam lau- propter horas lunaris cursus, quibus per siiigula si-
daverat rcgina Austri, non fuit in terra Philistino- gna currere solet : habens circulum roliindum in
rum, sed in Hierusalcm, id est, in visione pacis. Ideo Biedio, propter solis perpeluam rolunditatem. De
supplex deprccor ut liceat Flacco tuo ad hanc bcati- ciijus cursu proefatus puer mihi retulil, veslram in-
tudinem in lerra pacis ct hetitix pervenire, non in quirere sapicntiam, quomodo s decem liora;" et di-
terra dissensionis et ^ belli. Quid valet iulirmitas midia singulis mensibus accrescere soleant? Cujus
Flacci inter arnia? quid inler apros lepusculus? quid rei subtilis ratio est, sed veslrae sagacitati
perfacilis
inter leones agniculus in pace nutritus , educatus, ad inlelligendum.
non in pra;Iiis versatus? dum prscepta Domini Dei
Sol igitur primo anno posl bissextum, in iniiio
babetis, timidus domi remaiieat, ne faciat alios ti-
prim.-c hora; iioctis, intrat in Arietem, et post dies
raero. Et Virgilius Augusto scribens
triginta ct decera semis horas exiet dc Ariete, boc
... Xu sectarls apros, ego relia servo. est , hora undecima noclis tricesinia» prima;, et sc-
Ua; preces, obseero, veniant in cor pietatis vestrx, cundo puncto. Et tertio puncto undecima; horae ejus-
ul libeal vobis el liceal mihi, cum ramis palmariwa dem iioctis iiitral in Taurum, et ibi moratur iriginla
(Joan. XII , 13) ct pueris cantantibus occurrere dies et decem semis boras. El e.xiel de Tauro non
triuinpho gloria; vestra; : et Hierusalem optat;e pa- ab hora die [Forte, nona hora diei] plena. Et ibi lia-
triae et templum s.ipicntissimi Salomonis arte con- bes unani boram ex quatuor punctis in duobus signis.
struilur [F., constructumj, assistere amabili con- Et liunt duorum signorum sexaginta dics et viginli
spectui vestro, et dicere : Benedictus Dominus Deus, uaa hora. Et decima hora diei intrat in Geniinos.
qui adduxit [et reduxit] David dileclum cum prospe- j) Et exiel de Geminis septima hora plena noctis, el
ritale et salute ad servos suos. duobus punctis octava; horse. Et lerlio puncto oc-
' EPISTOLA LXXXIIL tavae IiorK noctis intrat in Cancrum. Et exiet do
\D DOMXUU RECEM. Cancro sexta hora diei plerKi. Et ibi habes secundam
(Anno 798.) horam ct quatuor punctos duorum signorum. Ei
De curstt solis per signa zodiaci qualiter inde bis-
; et fiunt in Geininis et Cancro dies sexaginta et hor.TC
sextus emergat? Laudat studium astrologiw, aritli-
viginti una. liabes [Cod. Yat., Et habes] in his qua-
« .\pices. Seu epislola Caroli de Septuagesima,
incrcmento decem horarum et dimidise bic proposi-
quam supra dedimus. Ex hac ergo illius quoque an-
tura defendii. (Apud Frobcn. epist. 68.)
num, quo data est, cognosciinus.
h Belli. Saxonici, ut
<i
Fredegisus. An Fridegisus is est, Alcuini disci-
interprclor, qiiod hoc anno
i98 gestum
pulus, quem noniine Nathanaelis compellavit in opi-
est, et describitur ab Annalisla
Lanibe- stola ad C:indidum et Natbanaelcra?
ciaiio et aliis, apud Pagium hoc anno, n. i. < Lucis materiam. Oleum.
•^ Edit. Quercet. 8 ex ms.
hic vero ex cod ms ;
' Honor mensa\ Doliiira vino iiiiplctum iiUer-
bibhotb. Vaticana! n. 226 in-8« quibusdam
in locis pretor.
emendatior prodit. Scripta videtur anno eodem
qno 8 Decem hora' et dimidia. De bac suppulattoiio
allera qiiae statim sequitur, in qua calcnlura
suuni de qu;T>ril epislola scquenti, quid sit imrautandum ?
471 B. y. ALHINl SKt \t.C;i IM OI't:Hl .M K\l\!^ I. 171

luor sigriib lior.is (|u:»lr.igiiita duas el dies cciUuii» A eraiii iii iiiunJo, inventoie» erant haium arliuni iu

Tiginli. 94 Ell. intral in Lconem scpliina lioia diei. naturis rerum, sicut de sole el hina et stellU lacilc

Et eviet cle Leone qiiarta liora iioclis , et diiobiis potcs inlelligere. Qiiid aiiud in sule et luna et side-

punclis qiiiiita" lioi^e. Ll lorlio pnncto qniiila! hor;c rihiis consiilerainns ct miramur, nisi sapicntiam

iiDCiis inlrat in Virgincni. El exiet de Virgiiie tertia Crealnris et ciirsus illorum naturalcs? Fertnr itaque,

hora diei plena. Et habes nnani horani ex qnatnor Abraham pairiarchain e\ astrologiic ralione creato-

pnnciis Leonis el Virginis. Et habent sexaginla dies reni Deum inlellexisse et vencrasse. Et e.viiide Ami-
h;»!c diio signa, et horas viginti unam. [' El fiunt ho- cus Dei appellatus est, ct tcntatiis in fiJe jam lorli3

luin sex signonim dics cenlum octoginta Ircs.] El inventus est. Nam dicunt Hebra;i exisse eum de Ur
ceiituin octoginla et duo. Et ter- ClKildaioruiii (Geii. xii, 1, ei xv, 7), id est, dc igne
fiunt, nt di\i, dies

liui, dies dimidius ex duoJecim horis et ires horai Chald;cornm. Qiii [Cod. Vat., Quia] ChalJa.>i ignem

^upra quadrantiles. Et intrat sol in Libram hora diei pro Deo coluerunt. Solebat i^
magister meus inihi

qiiarta. El exiei de Libra prima hora dici , et se- sxpius dicere : Sapientissiini hominuin fucrunt, qui
has artes in naturis rerum invencrunt. Opprobrium
cundo punclo secunJx hoix noctis. Et inlrat in

noclis. El est grande, ut dimitlainus eas perire diebus nostris.


Scorpionem terlio punclo secundse horaj
xiel de Scorpione duodecima hora noctis pleiia. Et B Sed nunc piisillanimitas multorum non curat scira

h;\!ies unani horam ex qualuor punctis. Et fiunt ho- rationes rerum quas Creator coiididit in iiaiuris. Scis

dies sexaginta cl hor;B vi- opiime qiiam dulcis est in rationibus arithmetica,
rum duoruin signorum
glnti una. Et iiitrat sol in Sagittariiim prima hora quain necessaria aJ cognoscenJas Scripturas divi-

diei. Et exiei de Sagillario decima hora diei plena, nas; quam jucunda est cognitio coelestium asirorum

i't duobus punctis decima; hoM;. Et intrat in Capri- et cursus illorum. Et tanien rarus est, qui lalia sciro

corniim lertio puncto undeciin;c honc diei. Et exiet curet : et quoJ pejus est, reprehenJunt ha;c sciro
de Capricorno hora nona noctis plena. Et habent stuJentcs; et utcunque illa naluralium rerum igno-

horas viginii unam. raiio inculpabilis potuisset illis esse, si divinis sd


hcci- d;m signa dies sexaginta et
ipsos traJere voluissent Scripturis, et laborare in
llas alde ad suprascripla signa. Et hal)es dies tre-
illis in quibus vita; xternx cognitio consideralur. El
centos et horas centum quinquc. Et intrat sol in

Et exiel de Aquario ui potiiissent fidem catholicam veracitcr defendere,


Aquarium decima hora noclis.

hora octava diei et sccundo puiicto hors octavai. Et et fiducialiter stare contra adversarios Chrisli, per

intrat tertio puncto octavs diei [Cod. Var.,octava!


qiioj multimodis Jiaboli astutia fiJem catholicam

hor.c diei] in Pisces. Et exiet de Piscibus sexla hora


impugnare studet. Et sunt modo leinpora de quibus

noctis plena. Et ha; sunt sex hora; qiia; de puuctis C 95 bcaliis Pauius praedixit :
Spiriius autem manl
dicil, quia in novissimis temporibtts discedent
iingulorum signorum accrescuiil. Ei habent Iilcc duo feste

quidam a altendentes tpiritibus erroris et do-


signa sexaginta dies et vigiuti unain horam. Has
fide ,

et fiunt dies clriiiis diTinoniorum, in hypocrisi toquenles [CoJ. Val.,


aJde ad suprascriplos dies vel horas,
horae 126. Parlire cen- erroris dcemoniorttm in hypocrisi toquentium , ete.]
duoJecim signorum 5G0, el
mcndacium liabenlet cauleriatam suam conscienlia:n
tum viginti lioras pcr viginli qualuor, et fiunt quin- ,

Tim. IV, 1,2).


quies viginti quatuor, quod sunt quinque dies. Et
(1

erunt tolius anni trecenteni sexageni et quinque Si vis siire qnomoJo accrescant singulis annis [f .,
dies et sex hor.-c, quia antea [Cvd. Vat., quas ante] anni] inensibus solaris cursus decein semis hor.c,
Uabuisli liC horas. H;e sex hor;e per quadriennium deceni per decem, fiunt centum, quia una
iiiiilLiplioa

ductx faciunt viginti quatuor hoias, quod est unus lioradecem liabet miuuta (decies vero 10 ininuta f;i-
diej,queiu Laliiii bissexlum voeant. Ei si no» ad- tiunt centum ininuta. Da unicuique die 140 [f.,

derelur in Febrnario quarto anno h;BC dies, iutraret de 50] diebus, Iria raimita, flant 90 minula) ei re-
iiaque sol qnartas decimas Kal. Aprilis prima hora inanent decem rainul;\. Ilis adJe qninque luiuuta.

noctis in Arietem ct post centura viginii annos tar-


: qu;B Uunt ex dimidia hora : et sunt quindeciin rai-

ditas solis, duin .\rietem inirare debuisset, intrasset nuta. ll.-cc parlire per triginta, fatiunt tricies dimi-

ilaque iu Tanrum, ne dies trigiiita in centuin viginti diuin minutum quindecim niinuta : et accrescui.l

annis bissexliles augerentur cursu illins. quotidie in triginta diebus Iria luinuta et dimidia pars
[ILx et hujusmodi rationes tam suaves sunl in unius ininuti. Et si sciie vis quantum quotidie cr*-

consideratione scieiitibus, ut ca^ter.c artes philoso- scat ad bissextum ,


partire quinqne niimita ia Iri-

phia; solent esse discenti et iiitelligeiiti eas]


>>. N;un pinla, fiunt sexies quiiique. Sexta pars unius minuti

yliilosophi iion fuerunt coiulitorcs harum ariiuin, scd accrescit qiiolidie, ut diinidia hora Ual per niensciu
i.iventores. Nam Cieator oinuiiim reruin condidit iiiinin. Hanc dimiJiam horam duc duodecies et Aunt
ea» in nalnras sicut voluit. Illi vcro, qui sapientiores so\ lior.e. Has miilliplioa iu qualuor quator sex fa- ;

• Vncis conrliis:\ co I. Vat. nniiltil. irciiti el iiileHiiiciitias.

vera leolio rostiuiiliir o\ tnJ. Valioano. Cor- Maijislcr iiicus. Eglieitus, aii .EIberlui?ar»I«iopi-
<
^ lla

viipla oiiim apii.l Q.Krtolimini t.ilis or:il : llivc in soopu4"E'ioraoon<iis. ViJ. epist. ad Eanbnhluui ,
<-«

/ii«JMJmi<i/i rii/ioii,'» (iiMi sunrcscunl, ct coiisideraliu ne- .Mdines'-. lili. Jc r.ost. Kog., oap. 3.
I

ti.nntiiui, ui nr/o/ic nite» pliilusupkia- tolent esu di-


175 KPtSTOL^. £74

ciunl viginti quatuor, quot »uiil borx unius diei A clus, ciijus , propler curiositalcin, cum paucasp.igi-

[Snpple qui]. Per quadriennium accresc it, ut bissex- nolas legendo percucurri , inveni pejores haereses,

tiis fieri possit. Et fiunt in quarto anno 36(3 dies. vel magis blasplicmias. quam ante in ejus scriplis

Qui senarius numcnis multum valet in circulo anni. legercm. Asserciis Chrislum Jcsum nec filium Dei

Nam360 fiunt [F., fiunt ex] sexics scxaginta. Qtii cssc verum, nec eliam vcrum Dcum esse, sed nun-
sexagenariiis, si per dcnarium pariitur, invenies sex- cupalivum. Non intendcns quid pra;dicator egregius
sgenarinm niimerum per denarium esse perfectum, dedivinitalc96Christi ait: Quorum ptilres, ex qiiibvi
sicut senarius pcr unitatem. Nam unum, duo et tres, Christus, qui est super omnia Dcus benedictus in sa-

sex faciuiit. El est perfecius numerus in parlibus eula (fiom. ix, 5). Et spero plura ibi invcniri posse,

suis. Ila sexagenarius quamdam perfectionem habct, qurc fidci catholicoe adversari videantur. S: nihil

ei partilur per denariiim numeruni. Nam semel de- aliud invcnialur coiitra fidem catholicam, hoc solum
cem.ct bis decem, et tcr decem, sexaginta sunt. Nani sufiicit sibi ad perditionem sui. V;e mundo ab scan-
quanium valel in primo versu numerorum senarius, dalis {Malth. xviii, 7) ! Ecce ! qui adoralur ab an-
»t pervciiiatur ad deceni , tantum valet in secundo gclis in ccelis, negaturin terris ab honiinibus vcrus
\ersu numerorum sexageiiarius, ut perveniatur ad esse Deus. Hujus vero libri. vel magis erroris rcspnn-
centum. Quinque vero dies , qui supcrsunt tri- B s'.o niulta diligeniia et pluribus adjuioribus est consi-

centenis sexagcnis diebus in singulis mensibus, est deranda. Ego solus non sufficio ad responsioixm.
sexla pars mensis uniusciijusque. Sex vero horae, ex Prajvideal vero tua sancta pielas huic operi tam ar-

quibus quarlo anno sexta dies accrescit, habent per- duo el necessario adjulores idoneos ,
quatenus hoLC
feclioncm suam in partitione senarii numeri, sicut impia haeresis omnimodis exstinguatur , antequani
paulo anie prnefati sumus. Et sicut Creator a;qiiissi- lalius spargatur per orbem Christiani iraperii, quod
raus in sex diebiis fecit omnia opera primordialis divina pietas tibi tuisque filiis coramisil regenduni
mundi, ut significaretur in perfcctione numeri sena- atquc gubernandum. Surgc vir a Deo elccte , surge
rii, omnia in naturis suis fecisse eum perfecta. Et fili Dei, surge miles Chrisli, el defcrdc sponi.am Dc-
ille ipse Crealor magnus, admirabilis, peifectiis esl niini Dei tui. Cogila de sponsa ttia, si quis cam cx-
in natura sua : cui complacuit [Cod. Vat., placuil] honorare velit, quam palienier tuus lioc sufferat ini-
omnia in senarii numeri perfectione perficere. Unde raicus. Considera quoque quod injuria filii tui in lo
et sexta die creatus est homo, perfectus aniraa et perveniet ;
quomodo non mul;o magis iiijuria et op-
corpore : proptcr quem omnia creala sunt, quse sex probrium Filii Dei Salvatoris tui, prolectoris tui, lar-

diebus condita esse leguntur. Unde ei ipse Deus, Dei giloris omnium bonorum totis viribus vinJicanda est
Filius, qui estvirtus et sapientia Dei (/ Cor. i, 24), C tibi ? Sta viriliter pro ea, quam accepisli a Deo tuo
sexta 3eta(e mundi venit in mundum salvare hoini- regendam el conservandam, quatenus potentia s;ecu
DCm, quein sexta die creavit. Ila senarius numerus, laris tibi proficiat in spiriialis gloria; diviiias.

ct in conditione primordialium creaturaruni el in « EPISTOL.A LXXXiV.


successione sceculorum quse sex Ktatibus cucurre-
,
AD D0MM'M nEGEM.
rant, et quoJ sexta xtate venit Fillus Dei humanum (Anno 798.)
gcnus reparare ad pristinam dignitatcm conditionis Epistolce Caroli Slagni respoudct de carmine confi-
sux, multum valet. ciendo, de apparitione slella; Marlis, de libello t c-
Tales rationcs, o dilectissime [et dulcissime] Da- licisrefutando, de quccstionibus a filia sibi molis
d£ supputationibus secundum .Eijijplios emendandis.
vid, vobis mihi scribendre sunt, non rusticis quibus-
lihet, iii quibus sapienliani tuain eruditam esse scio, Doniino dulcissimo et vere dilectissimo Da\id, nia-
ct qux libi placere omnino agnosco : ut gaudeat giiificoatque a Dto coronato regi Flaccus veteranus
racns tua in rationibus rerum , sicut niea multum railes perpeluam salutera.

gaudet tihi sa>pius talia dirigere. Bencdictus Dominus La;lissima mihi litterarum vestrarum chartula oc-

Uciis in donis suis, qui libi clarissimam divin;e legis currit, fcbricitantem refocillans, dorniientem resus-
scientiam, etjucnndissiinam naturaliuin ' citans, imo et inertiae raorbo torpentem ad antiquas
rerum con-
cesbit cognitionem. Cujus ineffabili pietati nobis oni- studensreformare vires,et dulcem versificalionis nie-

nibus continuoe ex tota voluntatis intentione agenda; lodiam inter horribiles arraoriira strepitus, etiiicr
sunt gratia", quod talera nobis perdonavit dominura raucos tubarum sonitus admonuit miscere : qualenus
ct rectorem. El assiduis precibus illius piissima po- truces animorum molus aliqua musicae suaviiaiii

tenlia postulanJa est, quatenus longaeva prosperilate melodia 97 inulcerentur : etsi vestrae mentis nobi-
el saliite le iiobis conservare dignetur, " desiJeran- lissima siabilitas in una eademque soliditatis arcc
lissirae DaviJ. [.1/., arclia] perpetualiter permaneat, et iii raediu
Nuper venit mihi t lilielius a Felice infelice dire- xquiiatis libramine inconeussa fortitudinc vigeat.

" Desiderantissime David. Hic finis cst epistola^ in .\Icuinus, ut pluiibus commillatur erroris confutalio;
cod. Vaticano ; unde suspicio mihi oriri possit, in pr.Tsertim Lenni pap;e, P.iiiliiio, Richbono et Teu-
subscquentibus novam incipcre epistolara, qux hic dulfo, proul halietur in epistola sequenti.
ex iiicuria scriptoris suhnexa sit priori. •^
H;ec cpihlola 1 1 cst apud Canisium ; i .-pud Quei-
fc
Muper . . . libellus. Quo ncmpc Fclix respondet cctaiiiim, qiii piioris dtfcclus eic me. suppievh. (4p<!'I
«jji-fol;r Alcnini rliarilalis c.ihmo «riiptoi'. P<lit hic Fro! cii. H9.)
'

27:> li. K. .\LUiM SEl' k\. Cll.M OPEllLM PAKS I. 276


tuiiK-n, ut |uieronim s;cviiia vcstroruin iMijiislibet A ineustres [.4/., per nienses tresj ; ' cl diverso per-

t .inninis diilcoJine mitigarelur , volnislis ; eliain et peiis ilinere, reirogradain cilo itlam erii facturus.
lioe ipsiini sapienlibsimo consilio priKviilislis ; (iiiia Adilidit se ([uoquc splciuliila facie Caiiiciila, iiiedicis

»;i'i)e iral.e inentij asperilas saliiliris coiisilii iioii iii- pr:ciiiia exspcclaiilibus iiinllnni aniabilis. Ciir vero
veiiit eflecimn [.!/., alTeclnni|, sicnt assidna qiioi|ne laiiio tcmpore sol eam habuissct abscondiiam, cuusa
moHities animi eiiervare solet furtitudinem. Seit inier csl, ut velercs voliicrunt, radiorum solis, qui, ul fcr-
luec morborum genera medio iramitc prudens lem- liir, inxquales planctarnin cursus cfliciiint. Et ideo
peramcntum consisiit, iii le lunieiitem fnrorem iiiili- forte crraiites dicuntnr, qiiia certuin scinpcr ct iiiiins

^MS. hinc desidem animiim erigeiis et via rc^ia ;


niodi ciiisiiin noii liabero noscuntiir. Quod si ila cst,

in pacis consilio cuncta cora[>onit. Quod militantibus ul aliquibus placet ealcnlaioribus, dicaiit .Egypliaci

virtutis genns maxime necessarium csse, in anliquis puori, cur sol et luna inler cas iiumercntur, dmn
hisloriarura libris legiinus ; ul cuncla sapiens tempe- certos utmmque habet sidus cursus in uiinis, niensi-

rantia, ipx agenda sinl, regat alque gubernct. Nani hns, diebus, horis atque momentis. Non cnini erranl

iria viJentur in hoste consideranda, virtus, dolus, in co, ut aiunt, qtiod coiilra cGeluin ire videnlur,
pax. Primo, an publica virtule vinci valeat adversa- duin certissimis perugunt teinporibus sui cursus mc-
rius? Sin auleni, ad fraudes et ingenia doli res rcfe- B tas : sicut quinque steltarum cursus ssrpissime inor-
renda sil. Et si nec hoc proficit, tiinc pacis consi- dinatc per zodiaci circuli lalitudinem, vel errando.

lio ininiicitiarum odia esse deleiida videntur. Tamen vel slando, vel relrtxurrendo feruiitnr.

[Al., Flacciana| J De libello vero infclicis non magistri scd subver-


ci immiies animos aliqnid Flaccina
valeai fislnla mulcere, omiii sollicitudine esse reor, soris, placcl niihi valdc, quod vestra sanclissima vo-
Bocundum opporlmiitatem lemporis et persona», per- luntas et dcvotio habcl curani respondcndi ad dcfc«i-

liciendnm. Ego vero Flaccus luus inlerim vado per- sionem fidei calholic;c. Sed obsecio, &i veslrx placeat
iicere Cdcliter cnm omni inslanlia qnod veslra dul- pictali, ul cxemplariiim illius libclti donmo dirigalur

cissima auctorilas inihi per " Magainfredum [AL, aposlolico. Aliud quoquc « Paulino palriarch*. Si-
Magenfiedum ] fidelem vestrum demandare voluit. militer Kichbono, et Teudulfo episcopis doctoribuset

Et scial ccnissime honilas vestra quod nullus niajns inagistris, ul singuli pro se respondoant. Fl;'ccus
desidorium habet, sicul jusium est, vejlri auxilii sup- vero luus lccum laborat in reddcnda raiione caiho-
plementum implcre. liciC fidei. Tanlum detur ei spatium, ut qnicte 98 cl
Igitur amicus dicilur, quasi aniini custos ; id est, diligcnler liceal illi [cuni] piicris suis considerare

qiii animum amici sui cum orani soUicitudine Gdei Patrum sensiis; qiiid unusquisque dicerel de sciileu-

ktudet cuslodire inlegrnm ,


quaienus nullaienus sa- ^ liis quas posuit prx'faius subversor in siio lii.ello. Et
crum amicili» jus alicubi violetur. Et hoc rari sunl, tc<uporc pra;fin:lo a vobis, ferantur veslra; auctoritali

(jui intelligiint. Pene unusqnisque secundum aninii siiigulorum responsa. El quidquid in illo libcllo, vel

sui qualitatem, non alterius animi, qui amicus esl sentenliarum vel sensuum, contra catholicam lidcm
suns [Al., hujus], salisfactioncm, amlciiiam cusiodire invenialur, omnia catholicis exemptis destruantnr. Ei

qus-rit. Et si hoc in aniico [AL, animo] et co«quali si a;qualiler et concordiler cunctorura iii profes-
diligenler observaii debet, ut inviolaia animi iule- sione, vcl defensione catholica; fidei rcsonant scripta,
grilas permaneal illius; quanto magis in Domino, et inlflligi polcst quod per omnium ora et corda unus
in tali persona, quse [.4/., qui] suos subdilos oinni loquiiur Spiritus; sin auiem diversum aliquid inve-
houore exaltare et guhernarc amat? Veterum igitur iiialur in diclis vel scriptis cujuslibct, videalur, quis

proverbialis fnlget senteniia : Ainicus diii quceriiur, m;ijoic aiu loritale sanctarum Seripiuraruin vcl ca-
tij imenilur, difficile serralur. Et in sacra Scriplura : tholicorum Patrum imiilalur : el huic laudis palnia

Amico fideli nulla cst comparalio {Eccli. vi, 15). tribuatur, qui divinismagis inhaereat teslimoniis.
i> Nunc igilur, quam diu quoesivimus inler .Martia De quxstionibus vero, qua; ' lilia mca famula
tela, Martis slella snhilo clTulsit, quam sol diulissime veslra fidelissima interrogavit, non ordinaiim recolo,
tenuit, sed Na;mei leonis terrore rcliqiiil : qui ob nisi (piod de psalmis ,
quos vesperiina pr;vscntis diei

niemoriam HerculcS! forlitudinis ca'lo inditus [AL, in capclla canlavinius hora, ul ivsliino, intcrrogavit.

liidulus] cssc rcfciliir, Iradilaque est Cancro per bi- Dc eo itaquc primum, ubi ait Propheta : Omiiis homo

• Magamfredum. Idcm forte is est de quo in epi- eodem 797 hiicusiuie occul-
nieiisc anni pr;rcedentis
siolis 37 el 105 (nuiic 4-2 ct 13?1). laia fuissct, conligisse ost ex Annalibus
dicendum
t E\ his colligcre licet (ail Canisius) anno 799 scri- Tilianis Loiselianis, quein Engolismensis exscripsii»
ptam csse hanc episiolam. Tunc enim stellain Mariis et Adonis Clironico. Oh lianc ralioncm pra>seiitein
ilcrnm comparuisse sibi graliilali sunl niallicinaiici cplstolam ad annum 798 pcrlineic credimns.
Ulins lcmporis. Ncqucciiiiii lninc Idcnm Alciiini alior- ' Ei diierso. Ilic fiiiis cpisioUe apud Canisium, cas
Mm Iralio. EnqoliMiicnsis iii Vila Caroli Magni ( lloc : lera cx ins. addila sunt a Onercelauo.
Aiino, id csl, ab incarnalioiic l>oniini 7!);), sidus Mar- ''
De co plnra alibi.
I>e libello.
lis a superioris aiiiii Jiilio usqiie ad hiijiis aiiiii Jii- Puulino j>alrinrcha\ Aqnilciensi. Hichbono sca
liiini nusqnain in lolo ctclo videri potuit. > Et lioc Hichbodo, cpiscopo rievircnsi, ul vidclur Mabillonio.
cst ipiod .Mcuinns ail i/iK/tii sol diulissime lenuil,
: Teudulfo cpiscopo Aurctiancnsi.
sed Nemeiri lconit lerrore reliiiuil. Nain 43 vcl 21 Jii ' hilid niio. Oii.c ill.i? exptoralniu non h;^bco ,

lii sol I.eonis si;;niim iiiil. Cvmsics. Scd detcclio- — Cisla lorl.is^-i^ (':Moli M:ij;iii lili.i

\\(m AiW.v Maili:, aiiiio 708 niciise Jiilio, pnslquiiin ah


£77 EPISTOL^. 278
i.iendax {P$al. cxv, 11), quuniodo ille lionio meii- A dcfensoreiii, vel euieiidatoreni esse. iion crotlcrcin.

dax sil qui nuiiquam loquitur, sicut infaiites et niuti? Quod veio de sola Marlis slcUa iiiodo evcnil, lioc Ct

Et ilerum, cur dixisset in eodem Psalino : Qiiid re- (lu omniljus quiuque stellis crranliljus in Iiis partibiis

liibuam Domino jiro omnibiis ,


qua: retribiiil mihi sa'pius solet evenire ; ut diutius abscondaniur quam
{Ibid., vers. 12)? Ouid essei. quod lelribuit nobis Do- rcgularis pagina veteruni decantat. Et fortc ^ non
ininus? utique boiia pro nialis nostris. Item quKdam xqualiter, nobis in lils partibus borealibus conver-
de luna intcrrogavit ex eo versu, ubi dicil : I'er diein santibus, ortus et ocosus siderum evenit, sicut illis

f.ol non uret te, neque luna per noctem {Psal. cxx, qui in orientalibus vel mcridianis partibus 99 nuindi
(i). Et inde dc natura lunai aliquid addidit inlerro- niorantur, ubi maxinie fuere magistri qui nobis ra-
gare, si fiigidie csset nalurae, quoinodo ureret? Quae liones et cursus coeli et slellarum ediderunt.
Nani
omnia vestrsc sapientix nota esse non dubitainus. multa ex locorum diversitale, sicul vestra optiuie
Ideo non est opus nunc niihl interprctatlones hanim novit sapiencia, immutaiilur. Nunc ilaque, ut prsedi-
cxponere interrogationum. Fult quoque nohis sermo ximus, vestrum servilium satis fidelilcr implere festi-
" de columnis, quoe In opere pulcherrimo et mlrablli namus deprecantes quoque Doniiui Dci nostri clc-
:

ecclesiae, quod vestra dictavit sapicntla, statutce suiit. nientiam, ut citius suos cum lioiiore el laude faciat

De Doiialo quoque, nescio, quid parvum interro- »* reverli, subjeclis omnibus Inlmlcis nomlnis Doralni
gavlt. nostri Jcsu Chrlstl , qui lc nbiquc regat, et cuslo-
Quod vero sanctlssima vestra benevolentia nos ad- dlal, et victorem fticial omnium inimicorum luoruni,
monere curavii,. iEgyptiacum puerum percunctarl de seu vlsibllium, seu invlslLillurn : quatcnus cum co-
imnnitandis quibusdam supputalioiilbus decem hora- rona gloriye, niullis felicitcr regnaluruni annis, ad
ruin vel quadraiitilis [AL, quadrantalls] suppulalio- regiuim xternai beatitudinis pervenlre cum fuielibus-
nis, omiiino gratisslmc acccplt animus nieus ; ul siiis concedat.

Mceat inlerrogari a vobis ignorala, vel per vos corri- « EPISTOLA LXXXV.
gere errala. Nain inler famlliares [lersonas et sacra AD DOUNUM RECE.M.
charUalls nomina observarl debet, ut In littcrls dls- (.\nno 798, nieiise Julio vel Aiigusto.)
€urrentibus niagls enicndatio siinet quam rcprehen- Carolo varia de cursu siderum interroganti ex memo-
slo. Eo modooinnes dlsccrc, intelligere, ctad verita- ria responde!.
lis viam pervenlre valent. Equus quatuor habens Omni virtutum genere nobilisslmo, at(iue oninl sa-
pedes sa-pe cadlt : quanto magis homo, uiiaiii liabens plenlun decore clarissimo David regi, niiies veleranus
linguam, per vlccs cadlt in vcrbo? iNcc nie pigcl per- Flaccus salutem.
cunctari.audlre, conseiitirc veriiatis raiionibus. Nulla Venit vialor volaiido, qu»stlonariani auctoritalis
a'tas, ut ait comlcus, sera debet essc ad dlscendam Tcstrx liabcns In manu cbarlam syllabis brevioicm,
saplentinm. Quapropler quajro, et qua-rens diligeiiter quam animi mei placuissct avlditall; sed quKstloni-
audlre ciipio, quid sit immulandum In snpputationi- bus altlorem ,
quani ingeiiloll nici aitingere vabjisset
bus decem liorariiin ct dimidia per singulos nienses :
huinilltas. Hortans senloreni fiaglll sensu coelestia
quid contra rationcm naturaj invenlatur in supputa- scrutari, qui terrenarum necdum didicH rationes
tione, quam ^ chartula nostra vestrx direxlt aucto- stellarum in coclo crrantlum vagabundos exponere
rilati. Nisi forte notaria manus verba, syllabas, vel cursus, qul herbarum in terra nascenllum naturas
litleras inimutassct, quod SKpe evenire solet non so- iiequaqu.am agnoscere valet. Et mlrum, quomodo
lum Latinls, scd etlani iEgypliacis pueris, sicut In erraticas illariim semitas ad certum quis valeat re-
priore charlula noslra ":
de saltus diminutione iwr
, ducere ordinem. IQO
Quae ideo errantla dlcuntur,
Tcstram devolissimain in(|uisitionem factum esse co- quia incertos habere cursus pulantur. Vel quid In
gnovl. Et ila error scribentis quodammodo diclanll quotidianis lunse laboribus nostra parvltas non vale.il
deputabltur. Sed obsecro ut piisslma bonltas veslra; invenlre, dum iiivestigatas cathollcorum doctorum.
6apienti:emcum magis emendare cureterrorcm, quam
'
jj velvelerum phllosophorum multlplici argumentatione
scripla parviialis meaj in manus raittere reprehen regulares Iwbemus ratlones. Quid enim de concordia
dcntium. Sunt enim qui sibi laudem qua^runt cx al- solaris lunarisque cursus pcr signa zodiaci
lucidius
lcrius rcprehcnsione. Et hoec est Infiima laus, el non (lici polerit, quain quod tallum inquisltor qua?stio-
valde laudabllls. Melius est amlcuin emendare quam num Beda magister In scriptls suls nobis rellquit?
repreliendere, sapienter [A/.,saplentem] sc ostendcre Vel quid acutius qiiam quod naturalium rerum de-
quam mordaciter alterum notare. Nunquam scrlpsis- votisslmus liivenlor Plinlus Secundus, de coeleslium
sem lalla, si vestram bonitatem nostraj insipienlise siderum ratione, exposult, invesligari valet? Scd no-

« De cohtmnis, etc. H;ec intelligo de basillca Aquis- c In priori cliarlulu, de saltus


diminulione. Vldc
pranensl, de qua Eginliardus in Vlta Caroli Magiii
epistolani 07 (nuiic 82) et notas.
apud Bouquet pag. 99, n. 26, h.-ec narrat « Plurlmai J Non
:
wtjualiter. Vldetur Alculno suspicioncm or-
pulclirltudlnls basilicam exstruxlt, auroque et ar-
tara de ln;equalltate globi terraquei.
gento adornavit. Ad cujiis structuram cum coliimnas e Edlt. Quercet. fi cx ms.
(Frobeii. 70.) Scripf»
et marmora allunde hahere non posset, Uonia ct \\.\-
est co anno qiio siclla Marlls rnrsus lii Cdiispecluiu
vniia (levehenda curavit. » vcnlt, ncnipe aiino 798. Vid. iiol. (^pisl. in';cccd.
^ Chartula noslra. Prluri iieiiipe cpislola.
?T<> n. K. .\LUIM Stl ALCLIM OPLfU .\l PAUS I. «8')

I iii " itfr HKeulilm» illon.ni, iii qMiljiis lixt lcguiiliir, A el :ilii (|ii;itiior lialicrc iiivcnfiiiitiir. Etiaiii et ostciita
liL>ruriiin tlccst pnuseiitia. Niliil ile vestric sapiciilix aliler culciilutores puiiuiit, aliUr cliaiii niatliemalici
proriiiulissimis iiiKcslioniLius leinere aiitleinus respuii- soteni dividrre. Sic etiain cl de uiinutis inveiiiinus io
ilore : puslulaiites cleuieiitiam vestraiii. iit jiiliealis niatliemalicui iini siibtilissiinis aigtiiiientalioiiilnis ali-

iioLis dirigere piiiiios piirlati ilueloris IMinii Seiiiudi ler poni; ita, iit etiaiii miniila miiiiilariiiu diccre so-
libellos , in quihiis iniilliplices el ohseiiras argiiincii- lenl. Sed li;i'C alias. Niinc quod iust;it, aganuis.
Uilioiies ile vario siderum ciirsn cxplaiiare iiilitiir; si Signoriim vcro p:irlitioncs per lioras, el quomodo
forte Deo doiianle, inde vel inde aliqnid eruere va- conveiiirciil iiovem lione liinares quimpie diebus so
leanuis, quod vestr;e sanclissiiiia! pr;esenli;e dignuin biriliiis, lueuiini me ' iu alia vobis dirigere epistula.

OStciidi \ide:iliir. Taiiieii iie iiie ita imparatiiiu veslra Ideo nuiic siipcrvacuum csse arliitiatus sum, aliquid
invenisset cliaitula, vel somno iiierli.T torpcntein, inde dicere. Divisiuiiem itaqiie liorarum per uncias
quasi niliil liaLerei repositum sibi in secreto nicino- vobis cogiiitam esse non 101 ignoramiis, sicul in
li.-cciiliiculo, quod inlerrogaiiti prorerre valcrel; di- libro de Teiiiporibus [forte, Veii. Ded;e] U-gistis. l'.{

cain, qiiid suliito, quxrendo magis quam exponendo quia npcrosum esl lunaj cursuui per iincias lioraiuiH
turbala mentis acie occurrere poiuit; pleniorem, si dividere, ideo magis calculatores ad borarum vel die
forte opiis crit, responsionem ad pnefalos doctorum ^ •1"« mensuras luna: cuisus redigere contenli sunl,
libros rescrvans. ne niiiiia nuinerositas unciarum lcgenti faslidio es-
Prima vero aucloiitatis vestra! intcriogatio dc con- set. Tanicn speciatiler dictum esse debuisse, quod
cordia trecenlarum et sexagiuta parlium, et hinaris superest iii singulis signis, et duubiis dichus et sex
cursus per duodecim signa sic se habuil, ut eadem boris, id est, octo unciis unius liorse, putaraus in eo
ponamus verba : SicHl i« solari tUcursu tiierum, ho- loco uhi ait ; operosum est in singutis signis horas
rarum,pHiicloruirqtie diiisione facla Irecentortttn [Cod. miniitatim dividere per uncias? Iiieo duas horas trv-

Vat., divisivite fncta trecenlarum scxaginta partiuin ct bus signis sublrabendum esse dixit ,
quia trium si-

Ireccnlontiii] scxayinta qninque dierum et quadrantis gnorum viginli qualuor nncise duas horas implenl,
est inventa concordia; sic ct in itinari per dierum et hora vero iulcgra duodccim uncias haberc debet. Quse
borarum partitioncm, viijinti septem dies atque lioras omnia veslra; sapienlix praccognita esse uon ignoia-
octo cuin trecciitis sexaijiuta zodiaci parlibus facias nuis.

convenirc. Non siiblerfugio diccro, qtiid mihi videatur Quaproplcr de stella Marlis incipimus diccrc, quae
sagacitatciii vestram bic in hac iuquisitione sciiiii-e, vitlenlur : ciijus inquisilio mentes nostras diu fali-

ulique sut augtmdum essc ali!|uid per singula signa garc solebat, ita ul nec apparens nostrae [A/.,nostrifi]
lunxcursui, iiipossii pervenire ad legitintasct deflni- salisfaoiebat curiositaii. Qu;b nnpcr sole moraiiie in

tas totius anni parles., qua; in iodiaco nolantnr, vel Leone nobis apparuit; propemodum, ut pulamus, co
eliam miniiere partinm numernm , ul coneordare temporc quo apud nos invenla est ejusdem Martis
possil lunaris cursus zodiaci partiliis. Quam quae- imago. De qua etiam stclla vestr* vcnerabili digiii-

stionem pncfatiis magisler Deda quodam capilulo,


iii lati "• in alia epistola mox postquam a nobis visa fuil,

cnjus piinripium esse arbitror : Quod si quis signo- secnndum f.icultalem [.4/., facilitaiem] indagallonis

rtiin ncscius, Ittnuris lamen cursus agnosccre cupidus, nostrx aliquid dicere curavimus. Sed modo pro ve-
etc, prout potuit, exponere viiktur. Per duodecim strx epistohc exhortationc aliquid diligentius dc ca
pirtes, quiltus quotidie tuna elongabitur a sole, Pli- scrutati sumus. Nam hiijusmodi intcrrogntionis verbii

nius Secnndus dicil lunam (si rite recordor) zodiacum posuislis : Et de Marle, qui ann» pra'lerilo in Caiicro

irodecies in duodecim snis mensibus conritcrc. Iii sidere sotis tumiiie liumanis obtutibus interceptus cst,

suis dicit niciisibus, non in solis. Addidil quoqiic duo- ^uid sentias ; an natiiratis sui cttrsus ratione, an solis

bus diebus, el scx horis, et bisse unius hora; per vi, an prodigio actitm sil, ul iter duorum annoruin uno
&jiigiila sigua lunam deturrere. Quod si veriini esl, conficeret. Nam nuper sole Leonem deserenle in CaH-
trecentaruin sexaginla pkirlium numerosilas lun;c .
cro nobis npparuit. Si sotem comitatus est, quis lam
cursui oplinic convenire videlur. Quod unius figur^e ceter cursus ejus ? Si loto anno stalionem in Can-
divisione magis, quam verlioruin mullipliealione, cio fecil, sote in catcra signa migrante, ciir in Cun-

qiiia sapienti pauca suniciuut, ostendendum esse iioii cro videri non poluit? Scholastica elaculissima argu-

ir^nohile putavi. Cujus ligur;!^ ^ foruiulam post liiijus meut.ilio ista, ad quara suocinete, quantum duna-
episiohc tcxtuni poiicre meliiis existimavi qnaui per verit Deus, respoudeamus.
eam seriem sermonis nnslri dividerc. In qua etiani Qnod autem ibi diclum est, solis luniine in Canci-o

figiira ct liorarum divorsil.is agnosci poterit, si cui inlerceplam esse stellam Marlis hum.iiiis ohtulihiis :

diligenliiis coiisiderare place;it, quia aliter solares non Tslimn solis liimine, tnio anno pnileritu, Mar-
[Cod. Vat ,
qiiia aliler hor;c siguoriim, aliter sola- tis slell.xm in Cancro iuterceptam esse; sed (Mineriim
rcs], aliler liinares coinputnntur. Kliaui in qiiihiisila>ii npporlimo lempore fH natiirali eui-siis sui uiiline,

locis ct ipsi piinetiis aliier attpie ahter computanliir : cuin slclla .Marlts tihjeeti» lerra> huinanis visihus in-

ita, ut aliis supputalionihus horam quin(|ue piiiiclns, lercepinm esse. Igitiir anno pracieriio uon iiipniiHi

• Iter ngcnlihus. Vrr Ri-lgium? iil iii episl. seq. • /ii alia... epinotii. Qii:v in etiil. Quercel. 15 esJ,
•>
/•'ifluric fnrmHlam. Hiiif Inrmulaui Qiiereclanii» a nohis inler upera pbilosupliiea evhibt^nda,
^ /ii nlin >f>itti>la. Neiiipp priori
eminit, «iiio'l in cod.nis., reor, (lcsidcrareiiir.
:

LinsT()i..i;. 28-2
2S1

nic illura vidisse iii C;\iicro, diim Caiicer iioclihus A liuiii vcbliorurn ainabileui peispexi saluli ni, loUiin

ordinem agebat super [F., subter ii( in- nie in gratiarum actiones Doinino Dco Jesu Cliristo
sui cursus
terrain. Nec eiiim prodigiosuni reor quod laiilo
contuli, felicia Cliristiano populo lempora In vestra»
fra]
lempore nobis non apparuit , sed naturali sui cursus felicitalis exaltalione ct salule certissiiiie sciens : pro

ordine. Si eiiim proelcrito aiino in sidere Cancri noii qua semper Dominum deprccari gauileo, eamdcra
apparuit, el nunc in Cancro apparet; non iino aniio scmpcr auilire desidcro, et quasi oplatuni, a Deoqiic

cursHS sui nietam, sed spatio duorum annorum per- dcslinatum muniis o:r.ni gauJio veslram ineolunii-

agere dignoscitur, dum nunc sccundo anno iii aiteio tatem cupiens semper audire. Quis ciiini est qui non

versatur sidere. Quod vero additum est : si loto anno gaudcat dc sui capitis perfecla intcgrilate? nisi forte

tlationem in Cancro fecit, sole in ccctera signa mi- furibundiis, vel insaniis, quem arctissimis Hippocra-

grante, cur in Cancro videri non potnit? Etiani quia lis vinculis alligandum csse censeo [Cod. Vat., cen-

ipse Canccr, in qiio slationcm fecit, videri non poliiit. suit]? Etsi jnxia .\postoli seiilenliam nemo carnem
Mox vcro dum Cancer videri potuit, visa est et illa siiam odio liabet, scd etium fovet et nutrit {Epltes. v,

cum Cancro, qui anno prsclerito cursu naturali no- 29) ;


quanto niagis in capitis sanitate, in quo esl

ctibus sub tcrras rccessit. lolius corporis perfeclio et gloria omnis, mcmbro-
» In alia chartula scripsi dc vi solis, insqualesciir- B rum compago gauJere debet J?
6US crrantilius stellis facientis, ut poeta ait Sed ut dc pulvcrulcntis Campanix glebis ad ccele-

slis culminis nolilissimam acutissiinamque conside-


. . . Sol tempora dividit anni,
rationcm nie subito transtuleris : denuo in arcano
. . . Mutat noctcmque dicmque,
pecloris mei Pythagoricse discipliiise scienliam, undc
. . . Radiisque petenlibus astra,
necdura discessit, renovare niteris, uum me in hujus-
Ipscvctat, cursusque vagos statione nioratur.
modi honestarum artinm considerationibus nunquani
(Jood sxpissinic Saliirnus, Jovis et Mars pati viden- desidem, quamvis minus doclum, invenisiis. Nec fa-
tur. Vestra vero vcneranda sapieiitia et acutissima stidiosa segnities legcntium, benevolent';u magislri
scientia videat, vel in liac, vel in illa, sl quid di- jusle dcpuiari debet, si plurimis inclyluni vestra;

gnum vel verisimile videri debeat; an aliud aliquid intenlionis studium scquentibus, forsan Atlienx nova ,

de taiitis quoestionibus credendum sit. Nullatenus perficcrelur in Francia, imo niulto exccllenlior, quia
proplcr ignorantiam vos inlerrogare aistimavi. Quld- haic Chrisli Domiiii nobilitala magisterio, omnem
quid inde sentiatis, obsccro ut benigna voluntatc Academica: cxercitationis superal sapienliam. Illa •.

nobis innotcseere non dedignemiiii. Non sum nimius - tantummodo Platorjcis erudiia discipliiiis, scptenis
me* sentenlioe defensor, sed devolus verilatis secia- informata claruit artibus; hsec etiam insuper septi- ^

tor. HiBC vcro sulijecta figura in primo versu habet formi sancti Spiritus pleniludine ditala omnem sx- (

horas, in quibus 102 signa singula oriuntur, vel oc- cularis sapienlioe exccllit dignitalem. Ex cujus dono,
cidunt, vel de loco inoventur. In secundo habet pun- si quid dignum ad interrogata rcspondcre valcani,
clos in singulis sigiiis decem. Tertius partes com- proferam.
putat ,
quot habeant singula signa. Quartus, dies Inquisilio vcro vestrw ingeniosa; ct clarissinnu
qiibus moratiir luna in unoquoque signo. Quintus, sapicntia; limc fuil : Cur species lunnris corporis oti-
horas qux adjiciuntur diebus. Sexlus, uncias octo,
nor apparet [Cod.Vat., apparerel] oculis cernentium,
quse supersunt lioraruin numero, et bisse vocantur. quam calculantium curiositas 103 '" numeris no-
Hxc omnia propter faciliiatcm cognoscendi cursum ctium inveniret, vel cotisiderantium sollicitudo in par-
lunce in unam coacervavi formulam. Si tanicn veraci- tibus Sirjniferi conspiceret nec nd casdcm scptimana
;

ter inventa est ralio, quam vestra cxcellentissima [Cod. Vat., septeni] in quintas decimas Kal. .iprH.
quxsivit sapientia. luna Geminorum in aspectu perveniret partes, ad quus
h EPISTOLA LXXXVI. illa multipHcala per punctos supputatio perducere de-
AD DOM.NLM RF.GEM. u6iii(.'Et tres bujus varietalis causas, si quxlibct
(Anno 798.) liarum esse pularelur, supponitis \Cod. Yat., sup-
Assignantur causiv ob quns luna minor vet mojor fl;i- posuistis], ut eadem poiiamus verlia qua; nosiris
pareat quam ferat astronomorum calculus. veslrse laudabilis sapicnlia; chartula insonuil auri-
Di't tibi perpetuam clemens in sccla salutein, bus : ut sine ullo [Forte, sive illd] dicti Signiferi obli-
Et decus impcrii, David amale Deus. !
quitas; sive ipsius astrivagus in mthere cursus; sive
Veneranda; auctorilalis vestra; omni melle dulcio- insolita quxdam, et nunquam pra'teritis retro sa'culis

res apices, per aridos "=


Belgicic latiludinisiter agcnti lucis iegilima; [Cod. Vat., locis legitime] visa detraclio
campos occurrcrunt niibi. In quibus, dum veslra; faceret. Quam nos qiioque diminutioncm Innaris for-
I caiitiidinis prosperitatcm legcns intellexi, ct fide- mula; perspicacius iiitucntes , eadem, quac veslris
» In alia chariula. llajc cbartula nccdum dctecla ciir:ie a Carolo Iraditain, et sitam in Belgio,
doci suse
esi. de quo etiam vide epistolam 12 inlcr Chesnianas,
>" Edit. Quercet. 10, Canisii 11 (Froben. 71). Hic nunc 96.
eollala cuni cod. Yaticano.
104 ^ Hic finis epislolfc npnd Canisiuni : rcliqiia
' Bclgicee. Haec interprelor de itinere ab Alcuino ex ms. cod. aiididit Qi;crcclanus.
iusiepio ad monaslcrium Wicus, seu celhm S. Jo-
;

os^ II. i". .u.iJi.M si:r .M.ci i.M oriiiiM i'.\«s i. m


inlKescral n:ciilibiis, moiio noslii qiioquc conlis tc- A ritali.<iposseir:ilii [(.'lu/. 1, /., imslse tral.all itspoii'.o

l'fi\l (|iiei'el.iiii. So;l irihiis a voslia vcncranda iiida- bci|iici!lcni.

(;:(tii)iu' pi'0|iositi.s liiijns (liiniiiiilidiiis can^is aiias Veslra, precoi, Clirislu,s riclcsliliiis inclyla donis
(jui)(]ue trcs proljaliili ratoiie iiiYciiiniiis eaiisas, Iidiistrct, rcpl(';it pcctora, pacis amor.
iiiulc li.TC lanta (liiiiiniitio jiixta vctcnim iiulagatio- Oiilcis amor viUc, diilcis laus, gloria dulcis
nein niultornm ilcrcndi potnissct. Nani hxc (iiniiniilio Sit tibi pcrpclua, David amate, salus.
aspicicnliltns liiiiari coipiirc solct (ieri post iiiiple-
iii
^ EP1ST0L.\ LXXXVll.
laiii saltiis siippiilalioiicm, qax. pcr dcccm iiovcm AD ARNONtM.
aniios vi\ tanilcni iiiiplcliiliir ac vcliili appioxiiiianle
;
(.4nuo 798, initio uieiisis Junii).
uliinio anno circuli dcccnnovennalis, qiio iinus dies In llunniam prolici.icenlem horlatiir ad oput apodoli-
salins siippulaiioiie transiliondiis esl, sa-pissiine nia- cum bene obcundum.
jor liiiia aspicitiir (]iiani a'talis ralio ostendat. Sic Cliarissinio unaniinoque aiuico .\qnila: super-
cliuni post liiijiis saltiis siippulationem, iii priinis spcculatori iii Christi charitate salutcm.
circuli decennovcnnalis annis minor s?ppe iiivenitur Quarla fcria posl sanctam Pentecostcn, littcras
quam calculantiiim dccantct nicmoria. Est quoquc et tu;c beatitudinis accopi, charitatc conscriptas, coii-
allcia cauta ipia iiiiiior vidcri solct por viccs luna silio corroboratas, lide sigillalas, in qiiilius siciil
quam calculatio niiiiicraiiliiiiii ill.ini Oslciulat : dum optavi [Corf. lUflft., horlavi], audivi; sicut spcravi,
paulo ante vcspcram, vol uiiius honc taniummodo agiiovi. Nec me >pcs fefellit consilii, iicc societatis
spaiio accenditur luna, qux statim transacto solis cooper.ilio retard;wit. Vestrum vero iler ad proban-
occasu prinia '^iipputanda esl. Nec niirum si minor dam rci voi ilateni modo in pr;esentia dispositum est
apparcat sccuiiJa, vcl lcrlia, ve! in c;ctcris etiam forlitudo vero cxercitus, qui tccum vadit, ai caute-
:ctatibus suis luiia, quam, si post nnani horaia prioris lam et dcreiisionem vestri [A/., vestram] directa esl.
noclis accendaiur; el posl viginli duas vel tres lio- Kl hoc quodainmodo ab ipsis proccssil Hiimiis; et
ras, dum ad vcspcram pervencrit, prima computc- ideo in spe voluiilatisDei la;lus hoc itor perage. Nos
lur. El lucc poicril esse ratio ut per viccs niinor ap- vcro 10, donaiile Dco, in pace ciim ccrto consilio re-
pareat in spccic, qiiaiu conipiilelur iii ;ctate. Sed tt vertentem spcctomus in his, ut itslimo, regionibiif.
Ikcc quoque niiiioralio iii .\riete, vcl circa eum si- [Sed] obsecro, ul mox, le redeuiite, dilcclioiiis tux
gnis, si luiiaris incensio evcncrit, swpius consideran- littcras dirigas iiobis, ut curiositas nostra ccrtiludi-
tilius occurrit; ita ul in Ariciis signo miro modo nem roiinii per tuuin intcllii;at consilium. Rcgnuni
conlingcre solcat, luiiain prioris mensis novissimam iiaipio ilhid diu stabile fuit et forl- : scd forlior eis.
inane vidore, ct subscquonlis iiovam ejusdem diei qui vicit illud, in ciijus inauu sunt omiics rcgum ot
vespere apparere in ccelo, ut pole sc.vta hora dici rognorum polcstates : et quemcunque voluerit, exal-
incensa relio iraiis.ictain mane, cl post vcnicnlem tat {Psal. Lxxiv, 8), el ciijuscunqiie cor volucrit,
vcsperc oslcndit. visilat, ilUiiniiiat, et ad suum convertit scrvilium.
Sed si e\ illis, quas vcstra iuscruit aucioritas, cau- Et si illius gratia lespiciet [.!/., rospicit] super rc-
sis aliiiua fuit [Cvd. Vat., fial], sivc ex his qu;e gnum Iluiinorum, quis cst qui se subtrahcre audeat
uoslra posuil solcrlia, neccsse cst tamcn ut Pasclialis ministerio salutis illorum ? Pauci nobis restanl die»
luna stans oiunimodis inviolabilis permaneat. Nec hujus vii;c, et valde desidcranduiu est, Deiquc mise-
ciiiiu ficri potcrit ut hanc diiuinuiionem speciei lu- riconlia toto corde deprecanda, ut illi in opere Dei
iiaris ncnio prioiiim doctorum vcl sancloruni Patium fiiiianlur [.!/., firmcnlur]. Quia plus uniuscujtisque
vidisset, el qui in Nic;cno concilio rationeiu Pascha- [vita] de line judicatur quain de iuitio. Iii pcccatis
lis lunx sagacitcr inveneruut et catholice ordinave- nascimur {Psal. l, 7), sed gratia renascimur, qu;c
runt : ut oninimodis perpetuo juie sanctissima uos in boiio opore currcnlcs comitctur, ct usquc ad
rcsurrectionis Doiiiiiiic;c fostivilas iii toto orbe con- fiiicin firmuni persovcrare faciat. Tu vero, Pater san-
cordilor colerclur colitiir]. Si qu;c vero hujus cum
[.!/.,
^ cio, aniico fidclis, fraler dilccto, fili charissimc,
diiniuulionis ralio vcrior in Pliiiio possit repcriri, prospcrilalc bona, divina tccum comitaiite gratia,
sive " propter sattum nuper trausactum ; sive propter pcrge inopus Dei, et cum gaudio revertcre ad nos;
bissexium prope iminincnlein : dcprocor ul vcstra ju- cl cslopi;cdicalor pictatis, non dcciinarum exactor;
licat prudoiilia iiuiuiicic, nobisqiio solila bciievo- (piia uovclla [aiiinia] apostolic;v pictatis lacte iiutricn
leiili;c piclatc inliiiuro studeat. Quia donii uiaiiciiti- da cst, doiiec crescat ct roboretur ad acceptionem
hus nostros oculos iicbulosa a(|uariiin cxaltatio [/*'., solidi cibi. Dccim:v, ut dioitnr, Saxonum subvcrte-
cxhalatio], vcl Belgici pulvcris iter agcntibus ven- riint fidcm. Qiiid iiijuiigendum cst jiigiim ccrvicibus
Uiosa aspcrsio caliginare facit. Idco vcstra bonitas idiotariim, qiiod iiinpic uos, iicqiic fralros noslri
adjiivare noii dedigiiotur quicrcntcm, ct iii viaiii vc- Siiflcrre poluoruiil? Igitur iii Ude Christi s.ilvari aui-

n Proptcr saltum nuper (aniioV97) Iransaetum; iu partes Sclavorum ct providere oiniiem illani rcgi»-
Kive propter hissc.rtuni proiw (aiiiio 800) imminentem. iicni ct icclcsiiisticiim oflicium colcrc, populosqne iu
I>:ila ornii \lilotiii- hrc ('pislol;! iiiiiio 7'.IH. fidc ct Christianilalc |ii-:cdicaiido confortaiv. > iit lo-
105 '' Edit. .M:il<illoiiii 7, l'('/ii I collat:i ciiiil cod. ijiiiliir .\iioiivniiis Salisb. dc coiivorsioiic ll;ijoiir. cl
nis. S:ilisli. S(i'i|il:> \idrliir aiiiio 7'.).S (piiiiido iioiiipc Caraiil. apiul llaii...i£iiiiii Cerm. Sacr. toiii. II, p UVS.
« iiiiperalor .\riioiii aii Iiiopisi opo pr.cccpll porgoic (\piid l''roboii, C|ii.'. li.)
;

283 EPISTOL.E. 286

inas credeiiliuiu confldinius. Vi.dc inodo, dileclisiimc A vuH '''iii' in ca-lo. Qiii laboriosus |MSc:iloris maiius

fialer, in benenedictione Dei, el coiisolalicne Spiri- ab liaino ad cceleslis rcgni translulit clavem ; et de
lus sancti. Albinus tuus est lecuni in corde, qiipni pcrsccutore sanclorum prxdicaiorem populo-
cfficit

ulinani habe.is cito sociuin in operc Dei. Nos iiiatil- ruiii. II;oc vero consiiierans nec de fralerna desperes
culares pro te orare non cessamus, (luatonus di^ina salute, nec de propria dubiles eflicacia. Pauci sunl

le ubi^jue praeveniat et subsequatur gratia, ut cum (lios laboris, sed pluriiiii mercedis. Labora [.1/., la-

niultiplici pii opcris fructu revertaris al nos. lionos boro], labora pro nie et pro tc, ut tuiis labor milii

ct religiosos tecum habes socios, in quoriim ore et proficiat; mea voluutas, si quid potest, tc adjuvct.

convcrsatione nomen Domini Jesu glorilicetur. Nos Tralie me post le precibus iax saiuiilatis : curre-
semper suspensi crimus de reditu tuo, donec videa- mus simul, donec introducat nos rex in cellam vina-
nius qucin amainus, amplectamur manilius qucm riam, ordinans iii nobis sux charitatis suavitatem
corde dcsideramus. " Tertiam vero partem de labo- {Cant. II, 4). Et quia vox veslrse dilectionis ad nos
ribus tuis per singula loca seu episcopatus, seu mo pervenire non potest, sa;pius charta quam relationis
nasterii, concessit tibi rex in eleemosynam tuam vocant, currat. Fraler, qui adjuvalur a fralrc, quasi
Iradere, si dics liius tecuin prosequetur [Cod. Sal., civitas firma est. Quam pulchri siint pedes evangeli-
te prosequeretur] in via, et hoc indiculis confirmari B zantium pacem, evangelizantium bona (/iom. x, iS).
praecepit [Cod. SaL, prxcipit]. Ecce deficiente char- [Exalta sicut tuba vocem luain, el mcmenlo te di-
tula, non cbaritate, pennam deponimus, IrMC tantuin- xit [/(« cod.; forte legemlum memcnto te sequi eum,
inodo salutationis verba sulncclentes : Vivas Deo qui dixit] : Aliiis oves liabeo, qutc iion siiitt ex lioc

feliciter, vadas, et proficiens floreas in opere Dei ovili ,


quce vocem meam audiunt , et illas me oportet
ct le ubique euiitem et redeuntcin sumini regis adducere, et fiat unum ovile et unus paHor (Joan. x,
dextera protogat, et defondat, venerando, dileclis- 16). Nec te priorcs oves impediunt, quin ininus alias
sime et dulcissime adducas, ct facias unum ovile. Cognoscat sapicntia
i'
EPISTOLA LXXXVIII. vestia quid significat devotio nostra. Dc puero quem
AD Ar.NONEM. habemiis in doino nostra, sicut filium crudienuis, ct

(Anno 798, niense Octobii.) volente Deo perfectum faciemiis virum ex illo. Eri-
Uortatur ad munns apostolicum impiyre obeundum; mus ei adjutores secundum causam el lemporis ralio-
nec se vel inftrmitule corporis, vet cura propriarum ncm et si voleiile Deo videriinus facies noslras, tunc
;

ovinm impediri paliatur.


omnia de illo, sicut de aliis multls, consiliuin salutis
Charissiino in Cbrislo Patri [Aquilse Albinus] in- capiamus. Sicut fuit Albinus tuus, ila erit et in xler-
ilrmus in desiderio tolius charitatis salutem. " nuin quia qui coepit charitatis bonuiu in nobis, ille
;

Fidei voslra! et firm* charitalis liltera; me [in perficial, cl ad fidei mercedem, credo, inagnam pcr-
doiiio sancti Jlarlini] invenerunt [pridio Nonas Octo- ducat. Qiii uutein pcrseveravcrit in ftiicm , liic salvus
biis] , sed Doo donantc molius babcnteni. Et te erit {Mattli. \, 22). Doiniuus custodial introitum luum
sumina Dei gratia nielius ac inelius liahere coiicedat, et exitum luum ex lioc nunc et usque in lelernum
et opus Dei quod in maiiibus habes, crescere faciat {Psal. cxx, 8). Vivas feliciler, el floreas iu opere,
per multam lalitudiuem populi; et ne tepescat ani- verbo Dei. Vale, frater, in ajternum ; inemento sem-
mus tuus, ncc crcbra te exterrcat corporis tui iiifir- per orare pro nobis, ct nieinor sit semper Dcus ad-
mitas. Nam virlus cx infirinitate porficitur (// Cor. juvare te.

XII, ii). Felix loous et hora in qua te constituit suni- d KPISTOLA LXXXIX.
mus terrarum rector. Sed curre currendo, ut cur- AD LIODRADUM.
sum tuum comploat Deus, et fidem conserves, et de (Anno 798.)
reliquo libi remaneat coroiia gloria: (// Tim. iv, 7, 8). Liobradi (Leidradi) etecti episcopi Lugdunensis amici-
Nos vero pcccatorum vincula parliin s;cculi catenis, liam exoplat.
partim vinculis morboruiii currcre abneganl, et quod Pontifici, fratri, ainico « Liobrado clecto .\lbinus
iii voluntate promptuni est , in carnc infirmalur D salutem.
(Marc. XIV, 38). Sed fiat voluntas Doinini : et qui Gratias ago Deo qui talem mihi perdonarc digua-
cocpit in spiritu, compleat in opcrc. Scianl oinnes tus est amicum, in cujus fide veritas, in cujus boni-
gentes, quasi stilo situla; ''. Quis cgo nisi pulvis par- tate benignitas, iii ciijus consilio salus sempcr in-
vissimus? Tamcn qui de pulvere evexit Doininus, venta est. Et quanto rariores nunc lemporis tales
potest de crealura facere qu;ie vult : qiiia oninia, quse inveniri possunt, lanto chariores haberi debent. Sic-

a
Tertiam parlem de laboribus luis. « Sane niemo- H;ec vcrba oniissa a Mab. supplendum ex Isai.
"^

ratu digna est donatio quam rex Ariioiii focit, per XI.,15 : Ecce genles quasi slilln situliv, el quasi mo-
«.ingula loca qu;e laboribus apostolicis exculturus menliim slalera; repulala' suni : ecce insuUc quasi pul-
essct, partis lorli;o. > Hansiz. vis exiyuus.
106 ^ E*'''- Mabill. 13 ubi mulila cst. Hic iniegra ^ Edit. Quercet. 86 ex ms.; Fiobon. ~i.
prodit ex cod. ins. Salisb. Est vero lesponsoria ad " electo. Liodrado legeiidum putat Ma-
Liobrudo
epistolam Arnonis, dum is anno 798 iii Hunniam billoiiius,qui cst Leidradus anno 798 olectus episco-
abiisset, vel abiturus essel, doleiis quo(J a propriis pus Liigiliiiionsis; sequeiili vero anno priinum ordi-
ovibus abesse cogeretur. Alcuinus respondot; Nec te iialus. Vide Hisl. Lilt. de la France, Ivm. IV,pcg.
yriores oves impediunl, etc. (Apud Froben. cpisl.73 455 seipi.
)
tS7 B. V. Al,BIM si-.l ALC.ll.M OiiniM I'.VUS 1
W
ut genimr.riiiii fiilgor imer areiiosjin splrnilescil gla- A i inic luta liilariluto nioiitis ea>pti iiiiierit ccrsiis pcr~
it-am, ita aiiiiciis probatiis iiilcr imiltiiutliiiis ciicimi- a,;ciiJus cst ;
qiiia 7111 jieiseveniveril usque in finem,
sircpcnieiii turliaiii gralissiiiic cr.iiliir, aiii|ili'\a.iir, hic s:ilvus cril (Matth. \, •)i). ()«ia si lorpcns pigritia
tciietur. Qiiijiixt.i aiili(|iiilalis |)ro\crliiiiiii, cliu <iu:c- clam honi (pcris irrepscrit , nuix malitia palaiii mali
ritur, vi\ ijiYCiiitur, diflicile scrvalur. Cujus parahoUc opcris snci.roscit. Origo csl ini((nitatis, amissio boni-
iiiterprctalioiiem facJe esl ex tcipso cognoscere. Kl lalis. Et dum siiac vohintatis seqiiitiir lionio afleclum,
niirum in moiliini , i]iioJ oinncs invenire volunt , vix nio\- divina^ scrvitutis pcrdit clToctum. Iiide prima
nllus csse Jcsidcral. Kt hoc iilco, quia pi^cccplum angeli rnina fiiit, qui in sua gaudens potestate, a
Doiniiiicum, si apcrtis aiulianl anribus, surdo tanion siimmo doclinavit bono. Et qui gloriosior fuit c.X'leri,-!

corde parvi pendunt : OmiiiH, qua\unque rullis, ii( in condiliono, faclus est miserior emnibus iii perdi-
fticiant vobis homines, Iktc etidcm et facile illis {Mallli. tione. l'nde se superbia [Al., snperba mens] erigil,
\\\, ii]. Intcr ca'!cra virtnliim iiisignia (|ikc liiiic ail- inde maxinie dejicitur. Ideo pra^cipuc neecssaria csl

jacent niandato, lioc quoiiuc adjungitiir, iil qni ami- I>oo serviontihus huiiiilitas ohedienlix. [Por humili-
cum velit invenire fidclcin, sit ille cuicunqiie honii- talis gradns ad culnien pervcnilur siiblimitalis]. Chri-

num amiciis liilclis, vcl animx, vcl in


in sahilc stiis suis parcntibus logitur csse suhditiis (Liii-. 11, 51),
SufTragio s;cculari, quantum ad rem ct personam B ul nos lnimilitatis sus exeniplo ad honiim inr.iniiaret

ciijuslibot perlinoat. obedienliic. Quie est monachorum vita, nisi charitas,

Quod vcro nie inlcirogarc voluisti de certitudine humililas, el obcdientia? H;c sunt scmitx, qu» ad
voluntatis vel loci , nihil libi ccrlum adhuc reman- :eternx arcem civitatis euntem deducit in eis, si ca-

dare habeo, nisi Deo miserante thulica fides, quoe pcr dilectionem operatur, comiia-
et vita coniite, adliuc
visurus cris faciem meain tur currentem in istis.
; licet nesciam propter oc-
cupationcs mcas vcl vcstras, nhi aut quando. .Mnlio- Novas vero, fralres charissimi, Hispanici erroris

tics, scciinduin opportniiitalcm portantium, lilterjs sectas tota vobis cavele inteiitione. Sanctoruni Pa

mihi dirigere satage, ut habcam curam tua; charilali


truni iii [fide] sequimini vesligia, el iiniversali Ec-
rescrihendi, ct ctiani dcniandandi clesia; sanctissima vos adiungjtc unanimitatc. [.4/.,
quodcunquc vcniat
tnihi. Tantuin diligonler doprecare Doniiiium Jesum, uiiitatoj Scriptum est : Terminos Patrum luorum ne
«t dirigat sccundum siiam magnam misericordiam Iransijrediaris (Prov. xxii,28).Et<' Symholo catholicx
vitam famuli sui in sanclissiinx
fidei nova [nomiiirt] noliie inserere ; et in ecclesia-
su;c vokintatis
effcctum, el Chrislianae religionis, juxta facullatcm sticis olTiciis inauditas priscis temporihns tradilioncs

Tirium nostraruni, profeclum. nolile diligere. Pcr apostolica; doctrinre publicani

Pax a;tcrna regat Chrisli te, pr.ncsiil amate, C perfite straiani ; nec pcr diverticula ciijuslibet no-

Semper in «ternum, pracsul amate, vale.


vitatis in dextcram vel in sinistram a via regia
declinate.
« EPISTOLA XC.
*>
\D FRXTnES lir.DlNE.NSES. De adoptione vero, iiuam quidam injuriose Christo

(Anno 798.) Deo ingcrere contendunt, « ex aucloritate synodati

Cnvendnm monet nb erroribus llispanorum vnriis. Re- habctis rosponsum. 1'nitas vero persona; in duabus
spondet quirslioni de observalione sabbati ante Do- Chrisli n.ituris, natnraUm Deo Patri Filium csse
minicam licsurrectionis. conlirmat. Quia iiequaquam hi proprio, et in adop-
KcligiosiC in Chrislo conversatioiiis vestrir, per livo [una] polcsl esse persona. Ideo Chrislus pro-
' Laidradum electum pontificem laudabilem audiens prius [Cod. Sal. , naturalis] est Dco Patri Filius, ct
sollicitudiiicm , inagno esse mc gaiidio delibuium nos pcr illum adoptivi, non ille nobiscum adoplivus.
faleor; quia Clirislus fons loiius honiiatis, lalcs ad- Sioul illc solus sinc peccato, sic ille solus siiie adop-
huc in his diebus, quando multorum rcfrigescit cha- tioiie ; Patrc in baptisnio attcstante : Hic <.•»» Filins
r'tas (Matth. .xxiv, [i), sui sancli nominis hahet con- meus dilectus, in quo mihi bene complacm [Malth. 111,

fessores, qui onera sa;culariuiii occupationum ahji- 17). Et Apostolo: Qui proprio Filio suo non pcrperck
cientcs, leve Clirisli jugiini 107 propriis iiiiponere D (Hom. viii, 3-2). Qiiid plura de his dicimus, de qiii-

ccrvicihus gcsliuiil ; et vcrani , (|u.e foras limorom bus suniciciilor dictum habotis ; nisi quod qiii illuiii

mittit, charitatcin (/ Juan. iv, 18) et peeloribus sua- adoptivum Doo Patri esse credil, per ilUim Deo Pa-
vitcr retinent, el operibus veraciter ostendunt. Sed tri adoptivus esse non creilitur?

111 « Edit. Qucrcct. 69 ct 70. Caiiis. 8 collata lioquc, dc qua Uino tcmporis discoptabatiir. Milii la-
ms. Salisburgeiisi. (.\pu(l Eroben. ep.7,">.)
ciini cod. mcii vcrosiniiliiis vidolur .\lcniniiin hic solum //itp.i-
Ad fratres LugJunenscs. liisiiU»; Harliar.o , vcl
••
nici erroris sectas ropiobatiirum hortari Liigihiiieii-
Athanacensos monachos, dc (piihiis vid. .Mahill. .\n- scs, ne Syiiiholo nova nomiiia adoplivi itunctipalic. ,

nal. lih. wvi , 71. (larol (iiiidcin h;cc cpistola


miiii ad(l.«iit, aut inaudilas lr;iditioncs dc salc in sacrilicio
in codicc iiis. oiiiui lilulo, alt Canisiiis , c\ nomiiio adliihcndo, dc oniissionc triiuc iinntcrsioiiis, ctc, iii
limen Laiilr;i(li cpiscopi Liigduncnsis palet scrlpuim usunl dciluoanl.
1'sse ad cosdcm fratrcs. ' /'.'.r nu('(ori(<)(t; synodali. Ev aclis niiuiruiu con-
Lttidraduin eleclum. Qiii niniiriim nonduin onli-
<=
cilii Francofordicnsis aniii 79-4 vel fortassis .Vquis-
natiiserat, ipi;c ordinatio primiiin allcro ah elootioiic Kraiicnsis aiiiii 799. Cui taiiicn ohstarc vidcliir qiKHl
aoiio 799 fada cst. Vid. cpist. prioiciii. l.aidradus hic elcctut vocetiir, ipii hoc aiino jani liu^
l Sfimbolo calhnlicir
fidei. (;;iiiisiiis li:i'o cl suhsc- r;it oonflrmatiis.
«I
lenlii vorha iiiti-rprclalur dc additionc vocis Ft- :
:

589 Erisroi..€. •ii'0

AuJhinius qiioque aliquos in illis pailibus adir- A ilani- Viilctiir ciiim Aiioslulus Imic obseivalioui essc
inave, salem esse in sacrilicium coipjris Clirisli init- contrarius in eo loco, ulii ait: C.ousepulii eiiiui eslit

tenduin. " Qumn coiisiietiulinein ncc universalis ob- in Christo per baptismwu {[tom. vi, i). Sciinusenini
siTvat Ecdesia, necRomana cusloditauctoritas. Tres Christum, licel lioc syiiecdocbice sit intelligcndiim,

sunl, juxla apostolum Joaniiem, qui tesiimouium danl, tres dics ct trcs noctcs in sepulcro fuisse, ipso dicei^ie

spirilus (et) aqtta et sanguis (I Joan. v, 8). Tria sunt ad Judoeos: SiVi(( fuit Jonas in rentre ceti tribus die-

qu:B in sacrilicio liiijiis tcstimonii offerentla suiil: bus et tribus noctibus, sic erit et Filius hominis in
panis, ct aqua ct vinum. Sicut enini spiritus vivifical corde terrce tribus diebus et Iribus noctibus (Matlh.
corpus (7o«»i. VI, Ci), iia panis coiilirmat cor liomi- XII, 40). 1" Possunl trcs noctes tres niersioncs, [ct

nis. Sicut enini sanguine liberavit nos Chrislus, ila ties dies] tres elevatioiies designare. Sicut Clirisius

et vino i.ctifical. lleni de aqua: Oiii biberit ex aqua, tertia die resurrexit, ita cl nos tertio die de fonio
quam ego dnbo ei, non sitiet in letermim (Jvnn. iv, vitalis lavacri elevati , in novitate vitae cuni illo am-
13). Sic [Cod. Sal. , sciliccl] et panis, qui in corpus bulemus (Rom. vi, i). Legimus el in epistola sancti

Cliristi consecratur, absque fermeiito ullius alterius papae Lcoiiis, quain de baptisino ad omnes Sicilias

infectionis, debetessc mundissimus; et aqua absque conscripsit episcopos, ubi posl coiigruam disputatio-

omni sorde purissima, et vinum absque omiii coin- B nis seriem, ita subjunxit dicens : i Quamvis ergo el

mistione alterius liquoris [nisi aquse] purgatissi- ilia qua?ad humilitatcm, et illa qu;o ad gloriam per-
nium. Ijjitur aqua utrique convenial. Ex aqiia et fa- tincnt Christi, in unam concurranl eaindemqiie per-
rina panis fit qui consecratur in corpus Christi sonam ; totumqiie quod in illo virtutis diviiiae esl et
aqua et vinuni in sanguincm consecrabitur Christi. infirmitalis huinanx' ad nostra; reparalionis teiidal
&i enim aqua et sal, sicut hujus sectoe dicunt aucto- enectum, proprje tamun in morte crucifixi, ct in re-

res, unius sunt natur.^e infiinde carnem recenteni , surieclione morlui, potentia baptisnialis novam cria-
aqua, et aliam sale conspcrgc: videbis cilo, si unam turam condit ex veiere : ut in reiiasccntibus et niors
aqua et sal habueril efTectivam potentiam. Nunqiiid Christi operetnr el vita ; dicenle bealo Paulo apo-
caro Christi computruil in scpulcro, ut nuiic sale in- slolo: An ignoratis, fratrcs, quia quicunque baplizati
digeal corpns ejus in sacrificio? Quod itaque in ve- sumus in Christo Jesu , in morle ipsius bapiiiali su-
teri lege sal pnecipitur in victimis haheiidum, signi- mus? consepulli cnim sumus cum illo per buplismum
licalio tunc fuit fuliira; rci intelligend* , non obser- in mortem : ut quomodo surrexit Christus a mortui$
vatio iii pru;senii tempore liabendie: siciit omiiia Ju- per gloriam Patris , ita et nos in uovitate vilcc ambu-
daicre legis sacrificia, quse juxla Apostolum in fignra lemus. Si enim compluntati facti sumus simililudim
contingebant illis (/ Cor. x , H). Scripta siinl autcm C mortis ejus, simul ct resurrectionis erimus, et calera,
[hnec] proptcr nos. Liltera eiiim occidit, spiritiis au- (jnse latius magister gcntinni ad commendandum sa-
lcmvivificat(//Cor. iii,6). llujusvero 108 sacratis- cramentum baptismatis disputavil (Rom. vi , 3-;")).

siinte oblalioiiis figura iii MelchiscJech pr;ocessit, Et apparel ex hiijus doctrina, rpgenerandis liliis ho-
qni vinum et panem Deo suninio offerre soli'bat (Cen. miniin., et in Dei filios adoptandis, illnin dieni et
XIV, 18). illudtempus elcctum , in quo per siinilitudinem for-
IIujus (|\inqne myslerii sanctifio:itio nostne saliitis mamque mystcrii ca qu:c gcrunlur in membris, liis

portenilit effectuin. Iii aqua vcro pnpnhis intelligi- qiire in ipso capite siint gcsta, congrucrent : dum iii

tnr credentium. In granis trilici iimle farina ellici- b iptisinalis regula ct mors iiileriil [Cod. Sal. , intrr-
lur ut panis fiat , adunatio lotiiis Ecclesia; designa- venil] interfectione peccati, ct sepultiiram triduani
tur, qua: igne sancti Spiritus in uniiin decoquitur cor- imitatnr trina demersio et ab aquis elevatio, resnr-
piis, ut suo capiti im^mbra compagincntiir. Itein in grntis insiar [cst] de sepulcro » (Epist. IG, cap. 3,
aquis qua; vino miscentur, fignra, ut diximus, geii- tom. LIV Patiol. col. 697). Sedet bcalus Ilieroiiy-
tium designatur. In vino autem sanguis Doniknicae inus in libro sccundo Traclatus in Epistolam sandi
passionis ostcndilnr. Atqiie ita, dum in sacranienlis Pauli ad Ephesios in expositione scntentiK : Unus
aqua tritico vel vino inisceiur, fidi lis populus Christo D Deus, una fides, umtm baptisma : unus Deus el Paler
[incorporatur ct jungitur]. Sed de hujiismodi fign- omnium, qm sitper omnes et super omnia el in omni-
rationibus cpislolai is anguslia diu me dispiitare pro- btis nobis (Ephes. iv, 5, 6) ; dc trina nie sione ila
hibel. Scd et canones Carthaginenses cap. 24 de sa- ait: « Sienim, ut Kslimant Ariani, Deus Paier solus
crifioio ccporis et sanguiiiis Domini : « Niliil am- esl Deus, eadem consequentia solus erit Domiuns
Dominus tradidit; lioc
plins offcrlur, quain ipse est, Jesus Chrisius, et nec Pater erit Dominu», nec Fi-
paneinet vinnmaqiia mistum (Concil. Carthag. > ui). lius Deus. Sed absit, ut non sit vel in i'omiiiation.?
Tertia qiioqiie nobis de Hispania, qna: olim lyran- deitas, vel in deitate dominatio. Un-us est Doniiiius
iiorum nutrix fuil, nunc vero schisniaticorum, conlra et unus cst Deiis, qiiia Palris ct Eilii dominatio iiiia
universalem sancl.e Dei Ecclesije co:isu(audinem . de deilas est. Pioplerea el fidcs una [dicitur], qiiia si-
baplismo qua>stio delata est ; affirmantes quidain sub militer in Patrem ct in Filiiim ct ' in Spiriliim sanc-
invocatione Trinitalis unam csse mersionem agon- tum baptiza;vur, et lcr mcrgimur , ut Trinilas [.1/.,

^ Busnagii in hiinc locum crisin in pr.cfatione re- dum adiiolationem ejusJem B.:snagii in
iiijurios:iin
probaviinus. pr;«falionepaucispeistiinximus.
^ Possunl tres noclcs, Ineplam et Alcuinn admo- ' Ei in Spiriiuui snucittm. Snpple ex ediiis sancli
191 H. 1 . .\l.mNI SKl Al.tUI.M 01>i;KrM IWKS I. 21i-2

Ti-inilatis] iiiinin api^aicat saoiaiiiiMiliiiii. Ilt iioii A geiieri peocaloriini trina \idotur abluiiu conveniie ;

bapli/.aniui' iii ]^09 iioiiiiiiil>u-> Putri.s t't Filiiet Spi- vel propter origiiiale peccaliim, quod in iufantihus

1'ilus sancti, sed iu uiio uuiiiiiic, qiiud iutelligitiir valet ad pordilionem, vel propter illa quip. in pro-
Deus. Kl iiiiror (|ua coiisoiiiiciilia in luio vocabulo, fcoliiiris [Cod. Sal., porfeolioris] a>lalis honiini-

eodein operc , ot oodeiu saoianiento iiaturrc di\ cr- bus voliinlate, vcrho, vcl facto adduntiir.
sitatem Arius, Maoedonius, [et Euuuniius] suspiocn- Ut vero cognoscatis hiijiis sacniissinii iiiystcrii

lur conoordaiitc [iii] inipielato discordia , ot a orea- signifioationes, jnxta sanctoruni Palruni iiileliigen-

tura in Filio ct iii Spiriiu sancto cccnosum ronlcm tiam et statuia ecolesiastica, vestne charilati eadeir.
teneuies, diversos lia;reseon rivulos diix.eriul. Vimtn sacramenla oatholica interprctatione ostendam. Nam
biiplisma : cl coiitra Valeutiiiuiu faoil ,
qiii duo baplis- inagiia saiictitatc, et vcnerabili significatione, quid-

niata esse contendit ; et coiitra umncs hxrelicos, ut qiiid in eis gcrilur, slatulum esse, iiemincra dubi-
soiaiit sc non liabere baplisma [.4/. baptismata], , lare fas csse arbitramur. Primo paganns cateoliu-
sed in una Christi Ecclesiu runtem esse vitalem. Po- nicnus fit, accedens ad baptismum, ut rcnuntiet ma-
test uunin baptisma et ita dici, quod licet ter bap- hgno spirilui el omnibus damnosis ejus pompis. Ux-
tizcmur propter mysterium Triiiitatis, tamen unian suinaUir cliam, ut fugalodiaholo, ChrisU) Deo noslio
bapiisma repuletur. llnuin quoquc baplisma est in g pareiur introitns. Exorcii^atur, id est, coiijuratur

aqua, ct in spirilu ct in igne : ct dc quo [Dumiiins] malignus spiriius, utexeal, ct recedat, dans locum
loquilur : Utiplismo habeo baptizari (Ltic. xii, oO). Deo [vero]. Accipil catcchuincnug salein, ut putrida

Lt aVibi: Uaplismate ineo baptiiubimini (Marc. x, et fliixa ejus peccaia sapientiic salc, diviiio niuuerc,

39). muiideiitur. Vera dcindc Symholi apostolici tradiiur

Ambrosii opiscopi, de ei fidos, ut vaciia domus et a prisco habitalore dc-


Sunt etiam versus beati "
rolicla, fidc ornetur et pryparetur babitalio Doo.
lernarii [numeri] excclleiitia nobilissinii,quosadcoii-
lirmalionein trinje mersionis huic epislola; insereie Tunc fiunl sorutinia, ut cxplorelur s;cpius, qu;iiii

firraiter, post renunlialioiiem Salanr, saora verba


placuit.
datx fidci radicilus corde defixerint.[Tangunlur ci na-
Omiiia Irina vigent
Ties, Pater el Verbum, sanclus
siib nKijcslaie tonantis.

quoqne Spiritus,
rcs, ut quandiuspiritum naribustrahat, HO '" ''^^

accepla perduret]. Pectus quoquc [eodem] perungi-


[ unam.
tur oleo, ul signo sancUe crucis diabulo claudatur
Trina salutaris speoies crucis, una redemptrix. mu-
ingrcssus. Sigiiantur ct scapute, [ut undique
Tertia lux Dominum remeantcm a morlc recepil.
iiiatur. Itcm in pectoris el scapul*] unctione signa-
Triiia dies Jonam lenuii sub viscera oeti.
C lur fidci firmitas, et operum bouorum perseveranlia.
Tres pueri cerueie [Fortc, cccinere] Deum fia-
£t sic iii noinine saiictx Triiiitaiistrina submersione
[grante caniino.
bapii/.aiur. Et recie homo, qui ad imagincm sancta;
Ter Sabaoth sanoluin refeiens benediolio psallit.
Trinitaiis conditus est, pcr invocaiionem sancix
TeR MCRCENDUS AQUV EST, CLl GR.lTl.1 PLENA LA- Trinilatis ad camdem revocalur imagincm. Et qui
[VACRI. gradu peccati, id est, operatione cecidit iu
tcrtio
Testibus [ei] slabilis constat tribus aclio cuncta. morlein, terlio elevatus de fonte per graliam resur-
Terno mense suis rcdeiint sua tempora meinbris. gat ad vilam. Tunc albis indiiilur vestimcntis, pro-
Tres suni Ktales, flos et robur, :egra scnectus. pter gaudium regonerationis, et castitaiem viuc, et
Tres moduli *> in causis, judex, defensor et aclor. angelici splendoris decorem. Tunc sacro clirismaie
Tres in secla gradus, ortus, transcursio, finis. caput peruugitur, et mystico tegitur velamine, ut in-
Tres spcin quae palpant, requies, lux, gloria vila:.
telligat se de anathema, regni et s.icerdolii digniia-

« Hiec vcro pr.ccipni doctures et sanctissimi Pa- tem portare, juxta Apostolum : Vos eslis genus re-

No- gale, ojferentes vosmetipsos Deo vivo hosliatn sanctam


trcs nobis rcliquerunt in suis testimonia diotis.
bis vero juxta parvitatem ingenioli nostri videtur, et Deo placentem (/ Petr. li, 9, et Roin. xil, I). Sic

ut siout inlerior homo in fide sanoU'e Trinilatis ad D eorpore et sanguine Dominico confirmaiur, ut illius

imaginem sui conditoris rcformandus est, ila ei ea- sit membrum, qui pro oo passus cst et rcsurrexit.

terior trina mersione abluendus esse : ut quoil in- Novissime per imposilioiiem nianus a summo sa-

visibiliter Spirilus operatur in anima, hoc visiliiliter oerdote septifurmis grati* Spiritum uocipit, ul ro-

saccrdos imiteliir in aqiia. Nam originale peocalum boretur pcr Spirilum sanctum ad pncdicaiuhiiu
doleotaliuno, oonseiisn, ct aliis, qui fuit iu baplisino per gratiam vila) donalus
Iribus uUKlis actuiii est :

opere. llaquc ot omiie pcccatum aut oogilalionc, ;cterii*.

aut locutione, aut oporatione cnioitur. Idoo Iriplioi Videtis quaiu fideliter, ratioiiubiliter et prudenler

Hieronyini : irt^rfimiis. Ki biiptiimu uhuiii ; ooi/om Can., modii, ut apud SidoDium lih. ii, opist. I :
>>

«iiiin iiiodo ft in 1'iitictn cl in FiUnm et in Spirilum < Qnidqnid sperandum esi, lleri lem*«/io,le pnesule
lauctiiinbiiiitiiiiiniir. plaoet. •

Amhrosii episcopi. Modiolaneiisis aii .\le\aiidrini,


" '
//(00 rcco piu'i'i)(Mi doclores. Ab hisxerbis inci-
iuccrtuni.liiler OperaMediolaiiensisisli \eisusiion lo- pil opislola "0. Kilil. Qiiorool. (|u;o monihriiiii ''i»!

prioiis, oiiin ea ounlinuandum, ul in ood. Salisb.


giinliir. Alexandrimistoslo hoalo HioronyiiiudeSoripl.
Loolo. voluiiien niiilluriiiu vorsuiiiii si rip^il. Ci.MS.
:

KPISTOL.€. 295
233
hicc onmia indita siiJit nobis oljservaiida. Nemo A ilepoaco : qiiia illi incani par\ilatei!i i!e liiijiif,:)ioili

(•atlioliciis coritia Ecc.lesiLC auctoriiatem, nemo so- quaestionibiis inlerpellare curabanl.

liriiis conlra valioiialem coiisuetiKlinem, nenio fidc- ^ EPISTOL.V XCL


lis conlra pielalis inlelligenliani ccrlaic aii:!eat. Et AD AHNOXK.M.
ne scliismaticus inveniatur ct non calliolieiis, sequa- (Anno 799.)
tuf probatissimam sanctic Romana; Ecelesife auclo- Eum viilere (lcsiderat ; temiiora periculosa deploral :

ritatem : ut unde catholica: fidei initia accipimus, iead palatium vocutum, et telicem a Laidrado a<l

scmper liabeamns; regem duceudum siymficat, elc.


iiide cxemplaria salutis nostrse

nc membra a capite separentur suo ; ne claviger [Aquilae] inter omnes Alpin.^e ceteitudiiiis aves
regni coelestis alijiciat, (pios a siiis deviasse intel- charissimo [Albinus] salutem.

ligit doctrinis. « Epistolam vero qiiam a bealo Gre- si mibi translalio Habacuc esset concessa ad te ,

gorio de simpla mersione dicunt esse conscriptam, quam tenacibus tua colla slrinxissem, o dulcissime

in Epistolari suo Libro, qui de Ronia nobis allatus flli, amplexibus? Nec me longitudu [aistivi] diei fes-

est, noninveiiimus; alias vero omnes perspeximus sum efficeret, quin minus premerem peclus pectoro
in 60 Libro, quem ad occidentalium partium eccle- [Cod. Sal. pectori] , os ori adjungerem, donec sin-

Bias, pontilices et regcs scripserat. Ideodubii sumus, ^ gulos corporis artus dulcissimis oscularer saluiatio-

an illius sit, an ab aliquo hujus sectae auctore sub nibus. Sed quia hoc pcccata mea impediunt, ut in
cjus nomine scripta sit. tardo corpore fieri valeat, [quod possum] inslaiitius
Dc observatione vero, unde interrogastis, sanclis- efficiam ,
pennam charitatis lacrymoso intingens
simi sabbati, quod Dominicx resurrectionis diem gurgite, ut suavissima salutationis verba scribautur
prxcedit, dignissiraum nobis videtur ul omni vene- in chartula, ut per manus currentis viatoris veniat
ratione habeatur jucundus. Et quidquid aliis diebus ad filium charitaiis mea;, qui est paler meritis,'' fra-
in quadragesimalibus epulis, seu salutis causa, seu ter charitale, filius iclate ; ut me legat liigenteiii ,

necessitate qualibet cogenle, utcndum fiat, iii eo quem non aspicil ketantem. dura divisio gra\i
die non respuendum esse nobisvidelur digmim : non poiideris in corpore! o dulcis conjunctio in dilo-
ad satietatem gulx, sed ad venerationem sanctitatis. ctionis visccribus! o vera fraternitas, qu;c nunquam
Non itaque Deus tantum requirit quid manducemus, dividitur, quse non minus in absente ardct quam in
quanlum considerat qua facilitate abstineamus ab pra;senti clarescit ! In hac, obsecro , noslra tecum
interdictis, vel qua modestia utamur concessis. In semper vigeat memoria, ut fragiliias noslra vesiris
omoibus his temporum ratio, el fralerui amoris con- fuiciatur orationibus, et non recedat de corde nomen
venientia observanda est. Ideo Dominum in Evange- ^ diligcntis tc ; sed in Chrislo sit onilas, sine quo nulla
lio Jud;Eis legimus dixisse, dum de Joannis absli- perfecla cst charitas.

nenlia, et de sui ipsius ad homines convenieniia 112Mulias h.abeinus curiositates de fide catlio-
parabolam puerorum proposuit dicens : Ei justifi- lica, quia pliirimi sunt impugnatores. Idco nobis iic-

CKta est sapientia a filiis suis (ifatlli. xi, 19). Id est, cessarium est multorum fulciri intercessioiiibus, ut
tilii sapicntise intelligunt in omnibus rebus ubique multis divina donante gratia prodesse possimus.
modesliam rationabilem, et concordiam pacificam Tempora sunt periculosa, et tribulatio super trihi.la-
esse laudabilera. Quce etiam cuncta vestra sanctitas, tionem semper advenit. Populus in egestaie, piiaci-
fratres charissimi, in opere nielius agnoscit, quam pes in lahore, Ecclesia in sollicitudine, sacerdolcs in
nos verbis proferre valeamus. querelis. Omnia turbata sunt ; lamen ille , credo ,

Vos vero coeptum salutis ajlernae iter magna de- miserebitur, cujus misericordia speciosa est in tem-
votione mentis et corporis peragite, quatenus ad per- pore tribulalionis; cujus te laudi ct honori scniper
petuam coelestis gloris coronam pervenire merea- insistere multum gavisi sumus. Reficit enim .«piiitum
mini. Meque in sanctis orationibus vestris, obsecro, nostrum [Candidus] de religiosa vita vcstra , sive do-
ut familiariterhabeatis.Multum valet deprecalio justi p mo, sive in itinere. Ideo non est mihi admonerc fa-
Miidua, juxta apostolum Jacobum {Jac. v, 16) cientem, nec plena implere, sed congaudere gau Jenii-
quanto magis multorum fratrum? Deus secretorum bus,et in tuisprofectibusDeiim laudare. Dum poieii:;
testis novit, quantum vos proficere in omiii bonitate operareopera Dei {Joan. vi, 28) : et diim Uicem ha-
desidero, et dc hujus morlalitatis serumnosa miseria beas, curre (Joan. xii,33), donec pervenias ad bra-
ad xternitatis gaudia transireconcedat. vium superna; beatitudinis(P/ii7. iii, U). [Utinam ci-
•> Hujus vero epistolse exemplar fratribus, qui iii tius superveniente aestale te mereamur videre. Nam
insula Lirina Deo deserviunt, ut dirigere facialis. medio.Maio,perflciente Deo, adpalatiumme essearli-

" Ejuslolam vero etc. Igitur Aleiiinus mutilum


, Hilarius Arelatensis in Vita sanctillonoiall.
codicem epistolarum sancti Gregorii habuit , epislo- ' Edit. Mabill. 18 uiaximam partem mulilala.
lam cnim, ile qua hic Alcuinus dubium movet ad , Integram damus ex co.l. ms. Salisb. (Apud Frobeii.
Leandrum Ilispal. genuinam csse conslat ex Isidoro epist. 76.)
Hispal. concilio Tuietai.o iv et Joanne diacono. Sed J Frater charitate. Ila etiam sese cxplicat Alciri-
de Iioc alibi plura dicciiuis. nus 92 (nunc M 8) ad eumdem. Yide qua; de ci
in episl .

Hujus
" epislola". Uxc clausiila deest in cod. re iii pra^ratione diximus, ubi inquiiimus, an Arno
Salisb. De Liriiiciisium moiiacborum staliitis agit Akuini fraler Germanus fuerit ?
,

M5 h. P. Al UiM sKl Al.CH.M 0I'KUIM I'\US I. «9«

tior, Sfi-uadiim .iuo.\ ilo.umis re\ deinaiula>ii


ii.ibis. A uiaia pulilica, qu:e ducit ad palaiium Del Chiisti. in

i:t • Fclix novitalis assertor habct juratum vi>iiire ad qiio est pax, laus et gloria , ad qiiem pcrvenieiilus

Jomiiuui rcgcui ratiouiMii rc.lderc fidcisux.ldeo dili- nicmorcs cslote mci.

feuliusoratcpro iiobis]. Ego vero vcruacnlus sanct;c [ Kalendis Novembris ' solemnitas Omnium San-
vobiscumsiare habco.ct quoil saccrdo- clorum. Kcce, vcnerandc Patcr Arne, liabcs dcsigna-
l'2i EcclesiiB

lumChristi unanimilas crcdit ct prxdicat, in hoc cgo tam solemnilatcm Omniuni Sanctnrum , siciil dix-

Jaboro, el cum mcis loquor, eipro filiis sanct.T Dci Kc- nius, quam co:itinue in mcnte relineas , et seinper

clesix' apcriam os lucum, si ille implcbil ilhid ,


qui pro annivcrsario teinpore colerc non dcsislas, atten-

Aperi os Inum H ego implebo illitil Psnl. deiis illnd ct intente considerans, quoniani si Klias ,
ail : , (

i.xx\, II). Dcsiderans docere viain Domini ,


et umis cx illis, in Vctcri Testaincnto oraiione sua,<!u n

confirmare titulianles , el exhoriari slantes ,


et vnluil, claudcre coelum poluit pnevaricaloril us , et

trigere jaoentes per eum et in eo, qui erigit elisos et aperircconversis{/// lieg. xvii, el Jac. v, 1"), qiiantn

soirit compedilos {Psnl. cxi.v, 7, 8). Dominus Jcsiis magis 113 Oiniies Sancti in Novo Tcstanienlo? iibi

('.hristus,pro quo niihi, cl per quem mihi scrmo est, eis specialiter ct patcnlcr claves regni ccelesti com-
vcrum Filium Dei omnibus, miss:e sunt, et claudere coelum possunt incrediilis, et
iil eum vcrum Deum, et

olenlibus et iiolentibus audirc, tesiamur.


B aperire credenlibiis, si intima dilectione honorirican-
tur a fldelibus, el coluntur glorificalione cis coiidi-
[Libellos noslros, quos b IlilJcgarius portavit dc
gna. Quod ut fieri digne possit a nobis lumen ve- ,

sancio Martino, id est, sancli .\tnbrosii de fide callw-


nim, qiiod illumiiiat onincm homincm {Joan. i, 9)
licamt Graliunum imperalorem , et Tractatus in pro- ,

Christus Jcsus, illumincl corda noslia, et pax Dei


phelas Joel ei .4mos; hos vero libellos, si in niona-
vc-
qune cxsuperat omnem sensum {Pliil. iv, 7), per in-
s'erio remansissoiit, omnimotlis tecuni affer si
terccssionem Omuiuin Saiictorum ijus, cuslodial aa
nias; sin autein, rcmiitc nobis. Si vero ponassctsc-
usque in dicm «"lcrnitalis. Ilanc solcmnilaicm san-
cum, mittaiur, ut reddat, ut benedictionen» sancti
ctissimam iribus diebus jcjonando, orando iuissas
.Mariini habcal, quia de iUius sunt armario ,
quem ,

canendo, el elecmosynas damlo pro inviccm sincer.«


nihil per nos pcrdcrc oplamus. Ulum vcro proefalum
dcvotionc pr.-cccdamus]
pieriim bcne fccisli, duni dedisti eum sajculo ser-

v;rc, quia studium ecclesiasticaj viloe noluit insisli « EPISTOLA XCII.


AD AnNOM.M.
[Lcg. insisteic] : et non mihi irascaris contra eum.
(.\nno 799, nicnse Slarlio.)
Sciebam illum noUe quod vos velle sciebam ; sed
Epistolam cum muneribus se nccepisse ; ac te medio
nolui, ut per mc a tc separaretur qui ad te san-
,
^ mense Maio apud regeni, quo etiam Fe!i.t adducen-
guine pcrtinebat, timco, non spiritu. Tamen non esl dns est, futurum significat.
dcsperandum de eo, poicns est Deus de lapidibus Dileclissimo filio Aqiiil.c .Vlbinus salutcin.

islis suscilare Abrah»


filios {Mattlt. iii, 9). Benefac, Acceplis sacerdotalibus diiectionis tua; muncribus
obsecro, ' Mago meo nigro ; erit enim utilis in doino cuin magno g.iudio ct l.utilia , simul et suavissiinis

Dci. SLMuper nobiscuni fuit, bonam habuit vo- liiieris, in quibus oinni favo dulcior redolebat inihi
luatalem ct humilitatem , seu in serviiio Dei ,
seu charilas, et qiiain s.cpius prolavi, scmper aniavi ; et

el'ain in lcctionis studio; ct quidquid illc accepisset, quadain fainiliaritale intra cordis mei arcana, qu:isi

fac eum partiri ciim plurimis, ut sermo Dei crescat thcsauruin dcsidcrabilcm, tu;c facici ct nominis me-
in Ecclesia, cui Dco dispcnsante deservis. Saluta , moria lecondidi [Edii., rcoonditur] : ct quod nigruni
otsccro, omucs fralres noslros in pacc ct cbarilalc , in capillis vidclur, candidiim in corde ainalur. Scd
Palreinquc nostrum ^ .Mimuni cpiscopum, et csleios umiiimodis obsecro, si ficri possit, hoc anno super-
consaceidoies veslros. Hortare illos semper ad prje- veniente viJeam dulcissimos oculos [Aqiiihu mex],
dicalionis officium. Memcnto dum <= pallium accc- ut amplcctar, dcosculer non soliim orc, sed cliam
pisti[ab] apoilolica sede, ni.ajus le accepisse onus loto corde. [Jaiu pridcin tu.c cbarilati longlorein

etdcbiloreni esse omni pcrsonx et digniiaii, fiduci;»- J} scripsi cpistulam , ct diroxi Cldolario fratri, iil p*;r

liter verbum Dei pr;cdicare]. Noli, noli taccrc ,


sed vestros homincs ad vos perveuirct. Ideo paiicis modo
clama, ct ne ccsses. Exalta sicut tuba vocem tuani soruMiiilius lociiior in hac pr;i'scnii chartula. Yonil

(Isa. Lviii, I) , el ostcndc omnibiis viam saliitis ciiim XIV Kal. April. milii ipjslola vcslra ciim mu-
xternae, el dic : Currite, h.i;c cst via rogia, h.cc csi ncribiis, ft cgo s'ali:il haiic scripsi, dosidcrans to

juralum renire. AdducenJiis iiompe


» Felix lutbel slat, qii;c aniio 799 paulu post initiiim data cst,

por Laidradum ad crtnrilium .\quisgrancn>-c, iit cx iiompe aiitc nionsom Marlium. Viile cpist. scq.
soqiiciile opislola colligitur; orgo scripla fiiil aiiiio
f Si)/o»nii((is Oinnium Sunctoriim. Ilaiio soleinni-

709. laloiu co (lio liii.' csl


, Kaloiulis .Ni)vciiiliribus iii
,

>•
llUdeiiarius. AI-
Discipiiliis liauil diibio alii|.ii> Callla cl Coriii.iiiia loiigo posl obiliiiii .Moiiiiii, scili-
ciiini in moiiastorio saiuli Uiiporti. Yi.l. cpist. soq. cot ;iimo 85,'!, colobraii cicpissc trailit Oiicrcol. iii

' Maijo. A liUicrliiiii lio<- ciignDiuiiio iiol;il, do (|iio l'i;ofal. a.l boaliim Vlo.iiiunii iiuiu. 17. Oii;c assorllo
alibi. Yiil- opi:>t. soq. o\ b;).' l 10,1 n'IVUilui'.
><
.1/imii/ii. Kpisoiipns is fuit Sabiitnoiisis , qiii " llaiio cpi^tiilaiii li;ii'lon:is iiiodilaai daimis Ojt

aiiiiu 77i syiuidu l)iiigoiriiigaii;i> subscripsil. oo Id. iiiss. Salisii. cl S. Knnuerami quu> ausulis
;

-^
Palliain archiopiscopalc, quo .Vriiii priori aiino iiiolu^^a suiil, in solo cod. Salish. hab<Milur. (Apud
duooratus fiiil, ut nunc ov bac qiioqiio opislnlu con- Friibon. episl, 77.)
;

i:i'lST01..«. 203
2;,:

mulluni vlilciv. Jam, Deo volenli-, nu'Jio nifense A jungeie stuilui, ciiplens spirilali prxsentia unus es.se

Maio apud rcgcni cogito essc, quiii " Lttiilraiius filius cx vobis, et unum esse vobiscum, iii vestra nie san-

noslera;lJucerc liahcl Fcliceni illnni, c.im qiio nohis ctilas a tcrrenis levarci cupiditalibus, et in coelesli

sernionis CDiitcntio est. F,t utinam Paulinus nostor voniscmn collocarcl dcsiderio.
chaiissimus P:ilci- ve;iiatl Si libi c;,usa oppnrtupa quam lclix csl vila monachnriini I Oco placabi-
fial, niuUiiin dcsiilero ul le habeamus pniesentcm] iis, angelis amalilis, hominihus honorabilis. Qui hic

qiiia nniltum tecmn lia! eo conferre, qux pcr char- [Cod. Sal., hancl fidcliler vivil inler homines, haud

lam, propter infiilelilatcm porlantiiin), nolo ind.care. dubium feliciter regnat inter angclos. Hanc primi-
Tu vero c;:utior esto intcr hoslilia arnia. Tuum est tiva per apnstolos in Juda-a iniliavil Ecclcsia, quibu?
pnBdicarc, noii piignaic; pacificare, non discordarc; omi:ia communia fusse lcgiinlui', el ncnio aliquid

revocare ai viiani, non in moiicm milterc, siciit tra suum esse dicebat (Act. iv, o^i). lioc non sohim in

optinie novit sanctitas. s;cculari substanlia scrvandum esse arbitror, scd

114 [Hihlegarius iluos lihros sancll Martini se- etiam in dcsideriis spirilalibus, ut omnes unum con-
cuin portavit, sicut >>
iii alia cpislola libi designavi. cupiscant, cl obediciitia; bonuni magis exscquantur
Uogo ul f;icias venire ; lioc esl, suiicti Ambro.sii De qiiam piopria; volunlalis alfcclum. Si Chvistus suam
(jde , el Traclalns in loel et Amos proplietas. Kt B non venit faceie volunlalem, sicut ipse in Evangelin
<:
Magum mcum saluta, ct (iic iili hcne, hoiius cst tostalur, scd Patris {Joan. v, 30 et vi, 58), quanli
enim frater ; el omnibus liliis sancUE Ecclesia; ^ Rai- magis monachus suam non debet liicere volunlalem,
herluni facias bcnc , ct saliita omncs in nomine Al- scd Chiisti? Nec segnis in opcre Dei, scd studiosus;
bini , et cielcros consaccrdoles iiios, ei or.ile pro ncc lanluni conidciarc quid jubcatiir sed quo- ,

no^iis]. Et Domiiius Dcus dirigat corda noslra (// moilo pcrlicialiir qiiod jubctur, ne ullatcnus murnui-
Tliessal. iii, fi) (!t scnsiis nostros ad saliilein pliiri- rationis maluiu crcscal in aliquibus. Si aliqui ex po-

moruin, ui pioficial el chirescat verbuin Dci in aiiri- pulo Dci in cremo propter murmurationis perierunt
bus muhorum, cl in cordc rccondatur lides catlio- peccatum, quanlo uiagis monachus nionaslerii spiri-
lica. Deus Dei Filius Jesus Cliristus Dominus nostcr lali plcclatur vindicta si murmuralionis uialo mcn-
,

te tuosque fidtlcs cusiodiat, et (lorere faciat in cha- teni insolescerc iion mctuii?

ritat s oihcio , ct fidei veritate scmper in ociernum, 115 Quapropler cum gratiarum aclionc accipiat

dilectissime lili. qiiod ei pastoris [Cod. SaL, pastoralis] cura provi-


EPiSTOLA XCIIl. derit suniceic. Sit enim sanctse pacis concordia inlcr

AD FrUTKES JIJVAVENSIS ECCLFSH;.. cunclos, vila; caslitas in adolescentihus, nioium gra-

(Anno 799.) ^ vitasinsenihus, fcrvoroperis in juvenibus: nec quis-

Landal illorum regnlnrem conversationem ; et hor- quam se canonicis horis vel regularibus psalmodiis
tatur ad bene obeunda ofjicia mouiiclionim. suhirahat. Melius cst cum angclorum ca-tibus Chri-

Sanctissimis in Chrisio IVatrihus Jiivavensis ecclo stum laudarc, quam torpcntem segniiia somno de-

sise, huinilis lcvila Alhiiiiis iii Chrisli cbarilale sa- IccHari, vel vigilando inania cxscqui dcsideria. Et

liilem. non solum verba sancta; lectionis rcsonent in ore,


Audiens laudabilem in Clirislo unanimitatis vestr» scdinlimacordiscompunctio sequauir verba legenlis
c^nversationem, multa aninnis mcus kctitia gavisiis V el cantantis : et nullatenus horis competcntibus sa-

est, mulloquc anhelabal dcsiderio pnesentialiter or- craiScripturie lecliorecedatdemaiiibiis, quia diver.sai
dineni videre vcstrum, et mcipsum buniili devotionc nunc hairescs, sicut audistis, catholica; lidei puri;.a-

veslris sacrosancliscomnienilaieoraiioiiibus.Sedquia tem maculare niiuntur.


hoc liucusque prohibuit variarura cvontus rerum, et Quapropter armaie Yosmetipsos scicntia ventatis,
prolixa terraruni longinquitas [non siiiit corpovali- sentcntiis evangclicxauctoritatis, ut resistere valca-
ter ire, ubi mens siimnio desidcrio seiiiper adessc tis contradicentibus veritati. Quomodo pugnal iner-

pr.Tesentialiter cupit],meaeparvilatis litterulas in hoc .. mis? vel quon^odo docere polest, qiii discere uohiit?
^rr.^:
oHicium .i:..: ... J..^:-I....: j:,
dirigere curavi, ut desidcrium cordis mei
: : ^c^. ....i._
Spiritales sunt
. J:..:.:„ :.,„.:„
diviiia;, sapienlia
:_
in
j..
corde, ut Salo-
... Cl^
in apicibus cognoscatis , quod el olim pio Patri mon ait: Tliesuurus desiderabilis requiescilin orc pru-
Aquilae pontifici, ' germano mco pastori vestro in- dentis (Prov. xxi, 20).

« Felicem. Inde annum discimus


Latdradus. . . . anno 794 datam arbitratur, quando niniirnm Elipan-
scriptje epistolae, nempe
799, quo Laidradus Felicem dus, Felice post syuoduralvatisboneiisom anni 'i92ad
.\quisgranura adduxit, de qiio nos alibi. hrEresira revorato extra ilispaniam in Galhas elGer-
o In alia epistola. Nenipe iraraediale antecedente.
Magum meum. Adalbertum. Yid. not. prioris
<: "^
maniam viriis transfundeie studuit; contra
quod fratrcs Juvavenses sanctarum htterarum studio
WQ
epist. se arraent hortatur. Mihi tamen videtur pra;senteni
<iRaibertum. Rutbertura abs dubio, seu R;;pftr- ,
epistolam eara esse, cujus in sequenii episiola ad Ar-
iiim et ex conte\iu legendnm videtur
: omnibus :
nontm, qua;anno 799 scripta est, mcminit, adeoque
filiis sancta: Ecclesice ad sanctum Rupertum, hoc est ad eumdem annum, quonon minus quara aliascansj
monasterii Salisburgensis, (acias bene. Felicis agitata fuil, pertinere.
" Edit. Qiiercet. 78 Canis. 20, Froben. 78. Coliala , f Aqutlce germnno meo. Qua; Canisius ad huDC lo-
cumcodidicibusmss. Salisburg. etS. Emmerapii. Ma- cum adnotavit; ct an indecolligi debeat Aquilain scu
sillunius lib. xxviAnnal. nura. SS.eamad annum796 Arnonem arcbicpiscopura Salisb. Alcuini fratrera
'eccnset. Hansizius tom. II Ccrm. Sarr. png. 105, germaniim fiiisse in pr.rfationp discussimus
Patroi.. C. iO
2)1 11. K. .\L11IM Si;i \l.(.l I.M OPKUIM PARS I. 300
Sam l.r (iiloi Vi'rilali'm tlilis{i-ii(ei' disiilc, cl :igiii- A ''
i'.pjsT()i..\ xriv
laiii coiilis roiomlUc (liesaiiio, r( spo llniiissiiiia vos \l) .iH.xoxr.M.
i(;(iiie(c jd Uciiiii, ol cli!ii'i(a(c rcrveiUissiiii:i illiiiii (Aiino 799, moiiso Mardo.)
:iiii:i(e, lionoralo e[ l:iitd.i(e : (|iiia li:i-i! es( |iars Mittit Paschnliu cnrmiua, et uihuoueri cupit pnrochir-
o|>(iiiia, (|iini)i Maiia elci^il, sedeiis sceiis pciles Uo- »10«, «ci( cidioHcs suiv diceci!,is iid viln; probitatevi,
(.(/ o//i(i(/ sua bene ubeuiida.
iiiiiii, quie iioii anrcredii' ali lioiiiiiie iii :e(ei'iiiiiii
A(piil;e per Alpes vol:iii[i, pcr c:inipos currcnli, pei
(Liir. X, 39, ii). Sed (aii(o aiHleiiliiis pns( liaiie xi-
lulics aiiiliiil;iii[i liuiiiilis lcirigcna saliiteiii.
(:im amu(ur Cliris(us, i|iiaii[o perspieacius ejiis iiiicl-
[l'astlialia paci voslrxdircxi cariiiiiia, proiK dicla-
lii;i(ur lioiiilas
veruni Magi inilii. Vos vidcte, an placeat ad scribeii-
Sed non esdipus nie:e parxilali vos admonerc de
(liiiii, vel proliciat ad legciidiim. <•
Misi qiioqiie IVa-
siiii-ulis, diiiii li:il)elissacr:e inslilulioiiis liliros nolis-
tribiis litteras, i'og:iiis iit iii pnesentia vostra legan-
siinos, e[ piuiii l'a[rem pas(nrein veslrum pr:vseii(eiii,
(ur, uti mo commendosilloriim orationibus, liiis quo-
ipii vos viva voee inelius admoiiere poleri[, ipiam
que -i
parochiaiiis qiii soloiit ad deilicationem sancii
iiiea series liderariiin. Taiiien, u[ ilelii(am voliis
cbrismatis venire. Illis (pioquescripsisseni tuaMaiisa
osieiiderem eliari(a[ein, p.iueis vos apicihus appel-
cliaritatis, si niniium non essct pnesiinipiuosiim. Ta-
lare s(udui, ad agnosceiidam iii vos nieac dilecdoiiis B
mcn ] adinoiieas cos de vitx' castilale, dc nionini lio-
lidiici.im. « Pnefalo i(aqiic Palri cumomiii liuiiiili[a[c
nesiatc, de oratiomim vigilaiitia, de prccalionis in-
obcdile {Hebr. xm, 17). Ille lialiel ralioncin leddere
stanlia; e( uiiusiiuisquc subjectam sibi plcbem bene
soljiciludiiiis sii;e pro voljis,c( vosolicdii'iiti;e vcslr:e
in Dei voluni:ito eruditani lialie:it, ccclesiainque beno
iu illuni ;eqiuili(er raiionem rcddeie lialiciis. Ille pro
direciam. [Kt iii vidiiarum, orpbaiiorum, ct paiipc-
vobis in magiio |wsiiiis esl periculo : vos pro illo
riiiii inaxiiiio curaiii babeant (A,Vc/i. iv, I, 2 seq.;
inagnn cliarilale iiiterccderc s(ude(e, ii( meicedem
VII, 30). Scholares quoque habeant, el (liligcutcr di-
l-TO vobis bal)t\i[ ;ipiid neiim, el vosreipiiemciim illo
scere eos faciaii( psalmos, ei c:iiilileii:iiii ecdesiasti-
liabealisinivgno Dci. Filioriim eruditio laus est ni;»-
cam, u(in singulis ccclesiis cursiis agatur qiioiidiaiue
gisdoriim, e( piofcclus gregis incrces esl pas(onim.
laudis Dei] . L'mis(|uisqiio vero suii n iu Ikimino ho-
Diviiia auxiliaiilc grada custodiic vos, frad-es, iu
iiorilicel ministcriuni, iit uoii sit vituperado in sacer-
omiii casdlale, liiiuiilita[c, concnrdia et cliaiitale,
dote Chrisli, sed laiidatio in pnedicalorc verilalis
oiiera veslra iiivicoiu porlaiiles (Gal. vi, i, '.>). Oin-
iiis scrmniiialiis et iuipiidicus, e[ impaliens, e( iiiu(i-
(// Cor. VI, 3K [Etut sanctum baptisma diligentis-
siiue excrceaiU, quia in iiullu loco periculosius erra-
lis e.\ ore veslro non proeedal (Eplies. iv, 29); sed
condignasan- ^
t'ir ; sicut nec fructuosius, si bene observatur] . Hor-
qua! sai:cla sunt, pia et justa, et vesti';c

ctitaii, ad exhortatioiieni audieniium, tenturqiiesinguli ad coiifessionis piiriiatem, ad poini-


loiiuiuiini. F^t
tcntia; compiiiictionem: quia lioc socundunibaptisma
semperDeus honoririceiur in oie vcslro [liuin. xv, C),
est in Ecdesia, ut quipnst primiim erraverit in ali-
et quie ad pacem pertinent vcram, tota scclamini iii-
quo delicto, iu hoc sccuiido corrigalur. Sit tibi Deiis
tentionc, el Dens pacis erit robiscutn : e! pn.r, ijiicc exsii-
uhique adjulor, iit prolicias iii oiniii bonn, et multi-
peral omnem scnsum , ciislodint corda restra in omiii
plici dignus moicodc liabearis in consp'ctu Domiiii
boiiitatect pietatc iPliiUp. iv, 7, 9l. lienli pacifiii
Dei lui. Isqiie iii kalondas .Maias vestruin iu liis
[quoniam p!ii Dei rociibunlur] {MaHli. v, 9). Summa
parlibus sperabn adveiitum. « Uegeni speranuis iu
imbilitas est lilium esse omuipotentis Dci. SeJ L;ec
Saxoniam iturii;n. De mea vero causa, volcnte
iiobilitas inagna morum (rignitatc promorciida esl.

,Nou cnim estis vestri, sed (Jhristi, qui vos inagno


Deo, dum veneris, aliquid certius innotesccrc halH--
mas. Tautiiiii oratioiiibus ai'jiiva fragililalem no-
cmit [Edii., cmpsitl prctio, hoc est, suo sanguiiic.
stram, ut dirigat iios Chrislus iii su;e pie(a(is volmi-
I'ortate Deuin in coriwre vestio (/ Cor. vi, 20), ut
tate, iil f:ieiainus qii;c beneplacita sunt ei (Eccti. ii,
Doiis dignetur hahitare^n cordibus veslris: quatcnus
19). DeusCliristiisad profecium su;c sancta" Ecclesi;»',
ex hac brcvi et lalioriosa vita, ad .Tternam requiem ,.
bnna valetudine hcatitudiiiem (uam conservare dign»»-
et beatitudinem pervenire mereamini, intcrcedente
lur, ilesiderande Pa(er!
beati llrotbercti, aliorumque Patrnm sanctitate prn
vobis. Divina pietas in nniiii bono fiorcrc vos facial, 117 ' EPISTOLA XCV
IV;i(res charis^imi. AD nOMNUM RKC.CU.
(Anno799.)
Cratias aqil pro boiiis acceplis : dc perlitrbalione

« Pra'fttto Pnlri, .\quil;t> nimirnin. Ex quibus pa- •'


neijein iu Si!.rouiam ituriim. Cawliis rex aiino
I im es(, iiiqiiit llansizins, Ariioncm eliaiii iiiunaciio- 799 Pasclia, pridie Kal. .\pi ilis, .\(piivgrani relebra-
I iiin pr.erectiirain gessisse. vi(; |H)s(ea Saxniiiaiii ingiessiis, Palrisbrunii.e cnii-
>>
Edit. Maliill. il, Krnben. 79. Hic magis iiitegra sidet riim exercidi, ii( (csl:iiiliir Aiiiial. Kiaiicoriiiii.
prodit o\ coil. nis. Salisli. (aincordal crgo lciiqiiis illius iliiicris ciiiii leiiip(>r<>
' .liisi (;iiO()iic (nilrihus lillerns. l''ratl'es lii siiiit scripl;e cpislol.c.
iiioiiaclii S. 1'ciri scii S. Itiipcrti, ad (piosepistolam, ( Kdi(. Qiierceiani ll.Canis. i, Kmliei. 80. Et
imniodiatc aiilca ilediiiais, scriusil.
(|ii:>ni
apud l)iiei'cc(aiiiiiii (|iiii'eiii ciiiii linc (idilo : QHcrimo-
^ PaTochianis. (auioiics seii paroclios su:e diirce-
uiir de iuis.'riu liuji'» Sirctili.
kis uileUiijit. Vide (Jos^. C^ingii V, Parucliinuus.
,

""2
SOI EPISTOI..E.

KccU-iid' et reijni i-oiiqueiitur. Horlutur lYgt-m, ii( \ ^ sccmula' Rom;e s;eculari8 potentia. Quam inipic

maximam citram impendal Ecciesice ; remisiti uoii- <•


gubcrnalor iinperii illius depositus sit, non ab alie-
niMl severitate in Saxones. nis, scd a propriis el concivihus, ubiquc fama nar-
Gi-alias agimus clcmciilissimce bonitali vcstra' ranie crcbrescit. Tertia est regalis dignitas, in qua
dulcissime David, quod noslra; parvitatis memoriani vos Domini nostri Jesu Christi dispeiisatio reclorem
habere digncris, nobisque innolescere, quse famulus popiili Chrisliani disposuit : CTCteris prrefatis digni-

vesier fidelis noslris insonuil auribus. Nec in boc laiihus potentia excellentiorem, sapieniia clariorem,
solum [Can., solo] grates ferimus conlinuas vcstra; rpgiii dignitate sublimiorem.
pictati, sed in omnilius bonis qua^mecuni ex die qna Ecce iii le solo tota salus Ecclesiarum Christi
parvitas niea vobis nota factaest, perfecit. Opiime inclinala recumbit. Tu viiidex scelerum, lu rector
incepistis sod mclius consummastis. Quaproptcr errantium, tu coiisolator mcrentium.tu exallatio

continuis precii)us Domini noslri Jesu Cbristi cle- bonorum. Nonne Roniana in sede, iibi religio maxi-
mentiam deprecor, quatenusqui tibi optima quicque mBe[Conis., maxime]pietatisquondani claruerat, ibi

ifl terrena felicitate concessil, longe meliora Ktern;* extrcma impietatis exempla emerserunt ? Ipsi cordibns
bcatitudinis regiia libi ictcrnalilcr conccdcre digne- suis cxc.Tcati, * exc;ccaverunt caput proprium. Nec
Inr. B ihi tiinor Dei, nec sapiciUia, ncc charilas esse vide-
PUirima veslroe venerandoe dignitali prsesens sua- tnr. Quid boni ibi csse poterit, ubi nihil horum
deiem, si vel vobis opportunitas esset audiendi, vel trium invenitur? Si tiraor Dei essetin eis, non aude-
mihi eloquentia dicendi ; quia calamus charitatis reiit ; si sapientia, nunquam vohiissent; si charitas,
cordis mci arcaiia instigare s;ppius solct, dc vestr;c ncquaquam fecisscnl. Tempoia sunt periculosa, olim
cxcellentire prosperitate tractare, ct de slabilitate rc- ab ipsa Verilale pncdicta ,
quia refrigcscit eharitas
gni vobis a Deo dati, et dc profectu sanct;e F>clesi;c miillorum (Matlh. xxiv, 12). « Niillatemis capilis
Christi, quoD inultimoda improborum perlurbata cst cnra omiltenda est. Levius est pedes dolere [Mu-
iiequilia, et scelestis pcssimorum ausilius maculata , ralor., tollcre] quam caput. Componatur pax cnm
non in persnnis tantum ignobilihus, seii ctiam in populo nefando, si lieri potest. Uelinqiiaiitnr aliquan-

masimis el altissimis : qnod mcluendum esl valdc. lulum niin;e, iie obdurali fugiant : sed in spe reli-
Nain tres personie inmimdo altissim;c liucusiiiie lue- ncantur, donec salubri consilio ad pacem revocen-
runt : [irt est], apostolica suhlimilas, qu» beati Pe- tur. Tencndum esl quod habetur, ne propier acqui-
tri principis apostolorum sedcm vicaiio munere re- sitionem minoris, quod majus est amitiatur. Serve-
gcre solet. Quid vero in co actum sit, qiii " reclor lur ovile proprium, ne hipus rapax devaslet illud.

pr;cfat;E sedis fiieral, milii veneranda bonitas vcstra C Ita in alienis sudetur, nt iii propriis damnum non pa-
innotesccre curavii. Alia esl imperialis dignitas, ct tiatur.

» De crudelitate Romanorum in Leonem 111 pont. patiatur (in illis scilicet qu;c ad rcgnum Longobar-
Rom. palrala loqiiitur. dicum pcriineni. i Ex liac interpreiatione celeberri-
'i
Secundo' lioin(r. Constantinopnlis, qu;e passim raus scriplor ila concludit < Ex quibus intelligiraus, :

ptiam ab historicis, Socrate Hist. Eccl. lib. v, cap. imperalores Constantinopolitanos urbe Roma boc
8, elc, alque in ipsis quoquc conslitutionibus inipp. tempore potitos non fuiss^; neque eliani Carolum
Rnma dicitnr, ab ipso conditore Conslantino nonicn ejiis dominium habuisse ; aut collegam summi ponli-
Nor(f /?om(C sortila. El Sidonius in Panegyr. ficis aiiministratione urbis exstilisse : alioquin
in
non diccret Alcuiniis, tres esse in nuindo supremas
SjIvc scpplrnrum columen, regina Orieiitis potestaies, majoremque fore regni Iialici amissionem
Orbis ttoiiia lui.
qiiam Romana; alieiuvque urbis acquisitionem. Quare
« Scilicet Conslanlinns imp.
Giiliernator imperii. vel ex hac sola.\lcuiniepisiola evertituropinioMarcxc
anno 797 matre Ircne et consiliariis captus, et cx-
a 3t Coinlii qiii volunt dominium url.is et Exarcha-
,

c;ecatus mortuus est, Theophane auclore. i C.\.m- lus Ravennatensis ab anno 796 penes poniificem ct
MIS. Carolum fuisse ; ei utrumque
pari jure eisdem prae-
Exccrcaverunt caput propriuin. < In populum Ro-
<i
fuisse. Si enim hoc
se habuisset, .\Icuinus Roma-
ila
mannm severe et vere h;rc dicta qui in pnntificem , nos a/a')ios non appcllassct, necCaroliim moiiuisset,
summura I.eonem III insniTexerunl, pulsatum muii- D iit caverel ne propter ncquisitionem minoris, regi.um
larunl oculis anno 799, testc .\nf.slasio Bililiolhcca- iiitegrura perdcrct. Beneventanus dux hoc ipso lem-
rio. > C.vMSiLS. —
Vide etiani Mabillonium lili. xxvi pore in armis erat contra Francos, et tiova rerum
Annal. pag. 537 seq.; Muratoriiim Ilist. Ital. part. iv, conversio in urbe Constaniiuopolitana limendi locum
ad hunc aiinum et alios. ; dabat, ne Gncci a Fiancis alieni luniulius, si in Iia-
« NuUatenus capilis cura oinitlenda est. Operaepre- lia oririntnr, foverent. l nde Alcuinus Carolo suasit
lium essc judico huc transcribere interpreiaiioncm, utab illis scopulis caveret. • Hucusqiie Pagius. Ve-
rjiiam hujus epistoLc texiui inseruil Pagius ad annum reor ne vir celeberrimus lungiiis a raente Alcuini hac
/99, Dum. 5. l!a vero habct « yullatenus ca-
: . . . . siia interpretatione aberraverit. En igilvir interpre-
pitis (scilicet Uomani pontificis) cura omittenda est... lationem aliani ((uain viroruin eruditorum judicio
,

Componatur pax cumpopulo nefando (Romaiio nempe) subjicio aistimandam yullntenus capilis (Romani
:

si (ieri potest. Tenenduin cst, quod liabetur, ne propler poiitiflcis)cura omittenda est. Coinponatur pax cnm
acquisitionemminoris quod majus est (scilicet regiium popiilo ncfando (Saxonum quos eodem nomine in ,

Longobardicuni) amiltulur. Servetur ovile proprium sequcnli ejiistola vituperat cum quibus
(ideoque Romani non erant proprii subdiii [Caroli]),
eliani ;
119
lioc anno i99 per filiiim suum Carolum de pace egit,
ne lupus rapax dcvastct illud (id est insurgat aliquis et ab ipsis tulit multituilinein hominum cuni mulie-
lyrannus, ad qucm Romani, si nimis premantur, ribuset infaniibus, et collocaviieos per diversas ler-
confugianti. Itn in alienis sudetur (in componenda ras in finibus suis [Chron. Moissiac. el Annnl. Lam-
iicmpi' ri-piiMlca Roniana),»; in propriis diimnum non bec.]. Ciiin pojiulo vcro Romano Carolus eo tciiijiure
3W D 1'. Al.IJlM SKL AUUM OPKKLM PAKS I. 501
" Oliui vesliM' saiulissiiiiu; pioliUi lie cx;Klion«> i!c- ,\ i-iiiit iiiilii visitanli r<'lit;i(ii'ssiiii:»ni > soiorem ve-
cimaiiiin dixi, quia forle uiciiiis esl, vel aliiiiianlo slr;iin, excelleiiti;i! vftstr;e dulcissimi apiccs, in vestia

spatio ul romiliatur pnl lica necessiias, donoc fnlcs pio^perilate amabiles, et in diviiia iiiis ricordia lau-

cordilius radicilus iiiolescal, si tanien iiia patria Dei dabiies, (|ui niinquam in sc spcraiites dcscrit, si-
rlectione digiia habetur. L'ui foras reccsseriiiit, cul " de doiiinn :ipostoiico nuper actum, per vcslras
oplimi fuenint Cliri°tiaiii, sicnt iii pluriu'is noluiii siiavissiinas iitleras ainlivimus; inii ctiain vestrai

esl. El i]ui rLMnaiiscrunl patria [Can., palria'1, jn bealissinia? piJtseMia! ^au lct ' advenire, ul innoliiil
fccilius nialitiiP permanscrunt. Nain Babyion propter nobis chartula bmii^nitatis veslr;e, de (iiia muitas
pcccat» populi. d;rinoniorum dcpulata est lialiitatio boiiiiaii vestra; gr itias aginiis, quort solita pietattj

{Apoc. xviii, i), ut in piopiietis iegilur. Nihil horuiii noslri noiiiinis memoriam haberc diijnali eslis. Noii

tuain iatere polerit sapiciitiain. L't pole in sanctis sulum de liac pr;escnli nienioria, veslra! egiegi;\i

Scripturis, vcl s.ccuiarilins iiisloriis te apprime ern- pictati graiias agiiiius continuas, scj ctiam dc oinni
diUim esse 118 "oviniiis. Ex his omnibus picna lionitatc vestra, quani in noslram peregrinalioncm
libi scieniia daia cst a Dco, ut per te sancta Dei Kc- vcrbis vel factis seniper ostcndislis : lidclis in pro-
clesia in pnpulo Christiano legatur , exalletiir et niissis, verus in perficiendo proniissa. Qiiaproptcr
conservelur. Quanla lu;c optiina! devolioni mcrccs H fulcs vcstra, ct charil.is non ficia, et iiiterccssio con-
cxbibcatur a Deo, quis dicere polerit? Qiiia tiec ocit- tiniia, in arcaiio cordis mci Ihesaiiro, vestram jngi-
lus tidil, nec auris auclivii, nec in cur homiiiis ascen- ler ampiecliliir beatiludiiiem. duicissimc decus
dil , qiia' prnptirarit De^ts dilicjentiluis se (I Cor. popuii Chrisliaiii! o defensio ecclesiarum Chrisli!
II, 9). consolalio vit:e pr;csci'lis! Qiiibus luam bcatiludinem
Miiis ab a^iherio clemenierClir stusOlympo omnilins neccssaiium est votis exaltare, inlercessio-
Te regai, e\;illel, proiegat, ornet, amet. nibus adjiivare, qiiatenus per vcslrain piosporitatem
Mcns niea congaudcl, bonitasjam vestra lideiis Christiaiuim luealur imperiiim, fidcs catholica dc-
Oplime quort rcgem suscipil ipsa ssnein. fendatur, juslili;e rcguia oninibus innotescal.
Hsc prccor aspiciat clcnienli luniine nostias
Ecce quid actum est dc ;iposloiica sede in civilale
Litterulas, scripsit (\\ix pietalis amor.
pr;ecipua, in dignitate excel!enii<siina, quoe omnia
Sidera sancta poli, viridis vei graniina leria-, vesiro tanluiiimodo servaniur judicio; ut pnidcn-
Orania conclament David nbique vale !
:
tis^imo consilio sapienti;c vobis a Dco datx tempe-
Terra, pRlus^pclagiis, homiiics, volucresque fer;v- rata consirtcraiione corrigantiir qux corrigenrta suni,
[quc qu» ronservanda sunt; el qu.i cie-
el conseivenlur
f^
Concordi clament voce : Valelo paler I

ractuer divina gessit piclas, cxtoliantur in iaudom


b FPISTOLA XCVl nofniiiis illius, qiii salvum fccit servum suum et ii-
»11 DOMMM REC.EM.
bcravit a perseciiiion'>!Pxsecr:)nd.einridelilatis. Vestra
(Anno 799.) vero sapicntissima animi prudentia, dnm oninia in-
Gratias agil pro sui memoria in epistotis, et plurimis co conveniat pcrson.e, in benefacieii-
telligat, qiiid
acceplis beneficiis. Laudat et excitat regem ad jitsti-
tiam reddcndam sedi apostolica^. Excusat se ab iti- do, sive in vindicando [faciat et perficial], qiiod Dco
nere Itomum suscipiendo. Optal pacem cum Saxo- placeat, et omnibus bona in vol is voluntas ostenda-
nibus. lur, iaudetur et amelur. Hoc ceriissime pietas veslra
Domino in Domiiio Domiiiornm dilectissiino David agnoscat, quod nullius hominum auii vel argenli
regi, FLiccus flilelis orator sempiterna! beatiludini» nnmuscula tantum ia>liQcanl Fiacei vesiri animum;
in Ciiristo salulem.
quantum beatiturtiiiis vestra! apiccs omni gaudio re-
Reveriente me de ' VVicus propter causas necc«- ficiunt. Ideo supplici voio deprecor, ul s;vpius jiibca-
sarias quas ibidcm habuimus disponerc , occurre- tis fieri, quod me semper amaro agnoscilis.

Aulliim lieUum gessii nec inieger ille populus, sed : b Edil. Quer<;et. 12 ei ins.(Froben. 8l.}Scriptacst
aliquol e\ priinonbiis in iimrtcm Leonis eonsiiiati D antequam Leo papa veniret a.i Carolum M. anno 799.
siinl). lieliiuiuantitr aliquunlulum miiia-, ne (Saxones) <^
U'icHs. Cella niariiiiua S. Joiloci apud .Mnrinos,
obdurati fugiunt. . . . tenendum est, quod linbetur (in hodie i>. ,/osst'-sur-.Mt'r. Quod nionastorium Carolus
lerris Saxoni;e) propter acquisi.ionem minoris
ne Alcuino irartidii ro;;enduin, dum ex .\ngliu iii Fraii-
(regiii nempe lcrroni ampliallonein) quod mnjus esl
ciam rertiit anno 792 ve! soquoiiti.
(satas Ecclesi;e et capilis illius) amittatur. Servetur Sororem vestram. Nempe Gisalam, forlcan in
"1

ovile proprium (Ecclesia, qu;c proprie ovile ciijusvis


Partbenoiic Caiensi, ciijus abliati^sa erat. .Mvsill.
lldelis appt!ll:itur ; ncc eo nomine Aleuinus rcgnum ' De domno apostolico, Leoue ponlilicc, quem di-
Longobardiciiin, ul vult Pag:iis, insignire vuliiisset) :
vina misericordia non lesoruit sed prodigiost* e h\- ;

ne luput rapax devitstet illud (percusso nompe (la- trtwuin nianibus iilHTavit, cique oculoriim cl liugiio)
slore) ita in alienis siidetnr (n populu nondum ac- iisum adoiiiplum rostituit; prout ejiis teinporis scri-
ipiisito), H( in propriis (iii iis nenipe qu.-c F;cc!esi;e ptores testantiir, et ipsemoi .\icuiiius hoc loco iiisi-
bonum concermint, qunil ciii(|ue lidelium, pr;i'primis niiat iis vcrbis Quiv clemenler divina gcsiil pii-
:

vcro supremo illiiis advocalo iiiiasi propriiiin esse de- tas, elc.
non paliatur, elc. Erudill statiionl, qu:e
bel) (<nmiiiiii! ' Advenire. Advenit Lco papa ad Carolum, diiiu
istaruiu iiitorpretalioniim pnelerri aul Aleuiiii incnti is ad Padresliruniia (niinc I'adcrbor«;e) residerel aii-
confunnior meicatur. ceiiscri 110 pr;esoiitiseu 799. iliiqiie rogia prorsiis magiiili-
' 0/im
de exacliune dcciinarum di.vi. !n epi-
. . .
ccnlia susco|ilus osi, iii tcstalur Vii;islasius.
klolisiS, 31, 37 el Ti (nune 33, 3U, 4-2 ct 87).
505 EPISTOL^. 306

120 De illo iiinere vero loiigo el laborioso • Ro- A ma- : ad


opus pratdicationis et exercilia
hortatiLr
tirtiitiim. Ob paltium adeptnm gratiilnlur, hortando
iiiam eundi, iiullaienus inrirmum et quolidianis fia-
iid miiiislerium bene e.rplendum.
ctura doloribus corpusculuin inea; fiagilitalis pcrfi-
cere posse arbitror. Desiderium jam habuissem, si Dilcctissimo charitatis filio et venerandje saDCti-
potestas esset peiageiidi. IJeo ohsecro clenientissi- tatis Patri, devotus in fide amicussalulcm.
inam patcrnitatis veslra; benevdlinliam, ut dimitla- Mulla habuissem tccum valde necessaria conferre,
lis mc fideliter et iiist;inter oratioiiibus, cuin Deo si leinpus et locus, et faciei veslra; procsciitia ades-
servientibus apiid sanetum Mariinuin, veslrum iter set; sive de generali saiiciitatis Ecclesi.c statu , sive

adjuvare. El utinani ut quandoque divina gratia vo- de speciali reruin ad nos pertinentium vicissitudinc.
bis concedat liberlatem a populo nefando Saxonuni Sed hoc crit, dum vull, qui oinnia disponit quM sunt
iler agere, regna gubcrnare, juslitias faccre, eccle- in coelo et in lerra; qui quandoque concedat nobi*.

sias renovare, populum corrigere, singulis personis innliia chaiilalis veiba inter nos liabere, et cordis

ac dignitatibus justa dcccrnere, oppressos defendcre, a'Stus verbis pacificis palcsceie. Sed , tu charissimc,

leges statuerc, peregrinos consolari, et omnibus ubi- et omniiim sacerdotum Christi cordi nostro junclis-
que aetatis [Forte, vcritatis] et coeleslis vilse viam sinic ! obsecro interccssiones facere pro nobis, qua-
ostendere! Ut sit consolatio omnibus in adventu ve- B tenus divina clenicntia ct vos prolicere faciat In omni
slrse pieiatis, clarissimisque vestrse no'uilitalis filiis bono, et nos regcre dignctur ad salulis nostrae pro-
benedictio copiosa pcr vestra benefacla accrescat, feclum. Multa; sunt hiijus sxculi occiipaliones, et

sicut per solius homonynii tui David Deo dilectis- divcrsae varietates, et eventus miserabiles, et Eccle-

simi regis sanctilalein, ut legitur, omnibus nepotibus sia Christi mullis modis impugnatur non soluni a
suis regalis throni potestas conservala fuit. In his paganis, sed etiam a falsis fialribus (JJ Cor. xi, 26,
enim et hujusmodi religionis exereitaiionilius filio- ct Gal. 11,4). Et ubi fons sequitalis cl jnstili» ad
rum exaltatio, et regni fclicitas, et populi sanilas, oniiies per rivulos sanctilatis profluere debuit, ibS

et frugum ubertas, et totius boni juciinditas; tibi- maxime iniquitatis palustris profundilas exhalalur :

que coelestis regni beatitudo, Chrislo Deo perficien- sicut forte a sanctissima seJe auditnrus eris, quid
lc, crescit et augeUir, dulcissime David, dicbus ibi sccleruin ct ^ niniia; airocitatis niiper gcstum
•Tternis. csse rcferlur. Timendum est non solum hoc impiis-
Det tibi consiiium pacis, siinul atque saUitis sinia; pravitatis sccliis, scd eliam m.ijoiis mali pro-
David, amor populi, Chiistus ubique pins :
digium. Dum in capile talia aguntur, quid in corporc
Omnipotens cujiis defendat dextera semper, fieri possit , furmidandum esl. Justilia Ia!;orat , et
Victorein facicns leque tuosquc simul. C iniquilas abundal, etcbarilas liigcseit (Matth. xsiv,
Nomen ut a^lernum loto laudetur in orbc 12; // Tim. ii, 17), elinfidelitasserpit sicutvencnuni,
lUius ex vobis, pro pielatis ope. et sicut cancer menibra Chrisii niaculare nondesisiii.
Aspice, cunctoruni vilae spes, forma salutis, Ideo dum tempus babeas, labora in verbo pra;dicatio-
Qualiter ad vosinet lota recurrat ovans. iiis, in virtute charitalis in cxemplo sanclilatis, in
,

b Qui pictalisofficio, in eleemosynarum largitione,iii mise-


trislis venit, reJcat jani Ixtus ad urbein,
Per pia dona Patris, consiliumque sacrum. ricordiicet pietalis constanlia, qiialenus ex hujus ca-
Quod petit inveniens, quidquid speravit adcptus. liginis iiiiseria ad perpelua; beatitndinis lucem perve-
Huic quoque laudcs hymnidicas referens, nire merearis , ct mc tuse salutis unanimem filiuni,
Qui nnindo talem tribiiit sub tempore nostio fratrem, consocium, assiduis precibus vcl admoiii-
Reclorem, sacrce regmine justiliie. tionibus tecum trahere non desislas, ul pariter di-

121 EPISTOLA
'^
XCVII. cere digni clTiciamur, donante xternic pictatis largi-
AD " tore : Jntroduxil nos rcx in cellaria sua, cxsultabimus
(.Anno 709.) ct Iwtabimur in te {Cant. i, 3).
E.xoplatejus prasenlium , deplorat atrox factum lio- « Gavisus sum mullum, dum tuam beatltudinem
[

» Romam eundi. « Huic enim obseqiiio, inquitPa-


Mahilloiiiusexcod. ms. Sancl-Emnieramiano; initium
gius anno799, nuni.i,Carolusrex ooinplures cpisco- vero illiiis Pezius ex cod. nis. Benedieioliurano cdid»!-
pos ahbales jani (anno nenipe pr:csenli) deslina-
et
runl. Hic plenior proJit ex cod. ms. Salisb., iis nimi-
rat. » Vid. episl. ad Arnonem inlVa.
rum suppletis ((ua; ansiilis inclusa viilcs.
Quitrislisrenil. t Videlur alludere, ait Canisius,
•>
J Nimim atrocilaiis. Qu;b nimiium in Leonem
ad alteram proleclionem Romanam Caroli Magni,
pnnt. anno799. vii Kal. Maiiin Liiania majorepatrata
qiii quator Roinani piofecius est
aiino 77 i viina- :
esl, ut colligilur ex subscquentibus vpi^IjIs : [)um in
rans Adrianum et Romanam Ecclesiam ab iniuriis
capile taliu ayuntur.
Desidern Longobard.; deinde anno 781 solvcndi voti
" Gavisus summultum, etc. Hsec,
c.iusa; tt*i lio contra ducem Bencvenlanuin quccansulisinclusa
anno 780- vides, in coJ. Salisb. inler anteceJeniia et subse-
quarlo ut reslilueret Leonem an. 800 qiio imperator
qnenlia inserla siint. Novam vero hie incipero cpi-
proclamatus. > Mihi vero videtur, luec intelligenda
slolanipionmn est jiidicare. Priora enim verba
esse de Iristi advcntu et laHo reditu ad urbem
Leonis clausulam pi<x'seferunl cpislolarem; h.-cc vcro cjus-
pontificis; proiit et ullerior contcxtus carminis
cuni inoJi siinl , a qiii!)iis epistola iiicrito cxoriliuni sii-
ipso textu episiol.« Inijus comparaius hauj
obscuie niit ;
niiiiiriiiii gi-;ilulai(iiia , ad Arnoiiein Salisbur
insmuat. Versns isli apud Canisium siibjuncli haben-
i>vnspin piilo, ob novani dignilalem ct pallii archii^
Itir epistote 7 (^Fiobcii. 93) qua; iiiinr est 109. pisiHipalis dccorein. Hinc librarioruin enore factiini
^Froben. 8:2. Hanc cpiblolaiii, st-d non inicgrani CS5C pnln, qiKiJ iii cod, S. Emmerami ,
qdo ii.sus ivl
ift7 B. F. .\LIJI.M StL AiX:i'IM OPEUL.M i'.\KS 1. 508

auperbuiiterali!) sanctilateiii portare audivi, et iii A bitorein te babcre Deuiii , (iiila beiielicia pauperum
bonoris ecclesiastici subbinissiina stare stabililate. Cbrlsil retribuilo coinpensat, ct (juod mlser non va-
Ki utiuam lioc inultis proficiat, ci tibi inaxliiie pro- lct rcmuucrare , lioc oninium Dominus dignabitur
bit ; utDei et Doinlni nustri Jcsu Cliristi iioinen cla- rccompensare. Cogitatio assidua libi sit in Scriplu-
riliretnr in te : cl incincnto niiiilstrnin te csso ina);is rls saiiclls, et laillia ((invivli hius redciiiptoris. Duin
(luam iloinlmini propti'r cnin, i|iil all ;
/-'(/« sitm iii corpus cilio pasciliii', iiiciis divliia lcclioiie fovealur;
medio reslri , sicitt qiii niinislnit (Liic. xxii, 27). Si iie aiiiina csuriciis incbrialo corporc liigcat. Pasca-
ille Deus el Doinlnns oinniuni , rcileinptor ei salvator tiir quod aHcrnuni est inagls, quaiii (piod periturum
hiiinani yciicris noii deilignaiiis est veiiire ininistra- crit. Mens cccleslia rimetur, el riiitirani jiiylter pras-

te, non ul nilnlslrarctiir ei (Marc. x, i.')) ; (]uanlo videat maiislonem, iil parvi lcmporis labore pcrpe-
ina^'is el iios debcimis iiiodnluiu iioslrx pensarc paii- liia mcrealiir rcqnies. Plura libi scrlpsissem , nisi

pertatis , cl oimiibus ad nos pertinentlbus salntls pauca scirem sulliccrc sapienti. Unuin verbum iii

niinistrare ollicia , el cliaritaiis scrvirc dcvolloiic, corde scnsati niclius proficit, quani niniia millia

(liila buniilltatls passibiis ad ccelcstls rcgiii cclsllii- coiilcmptoris. Non cesses senien salulis scminarc
(linem pcrvcnilur. Idco Proplicla divliio instliKius iii corda imilloriim . iit cx salulc mullorum multaui
more ail : ISon reniai milii pes supcrbiiv (Psalm. " apud Dcl plctatcm nicreaiis liabere rcmunerationem.
XXXV, 12) : hoc est, ul nullum vcstigium supcrbix Vivereliciter llorcns el proliciens in cbaritate Christi
rcmansissct in cordc illius. Qiianto inagis nos dc el praccptls, quK a Dco data sunt ad ajternam bea-
sicrcore paupertatls ad scdcm glorke siildlniali titudiiieni geneiis huinaiii, ineiquc memor, charissi-
(Psalm. cxii, '), dignitatcm noslram buiiiililalis olH- nie Pater fraier. fill, valeas .aiternis temporibus in
cio suhlevare debemus. Il;cc est quae ignobilem (acit Christo.
iiobilem, et qux terrenum animal ad cadesle clevat « liPlSTOLA XCVIII
trihunal. Cogila scmper diiin p;illio sanclilalis vc- AD ARNONF.M.
stieris , ct vidcas sanclie criicis sigiuim sive ante, (Anno 799.)
slvc retro in eo fixum , te scqui dcherc illuin qui .4 mundi pericutis sibi cavere stMdcl , sidim i//i anio-
crucem suam porhivit , iii qua rcdcmpiionis nostr;ie rem significat.

tropkcum paravlt. Dum videas, osculare iliud et Evaiigelico Aquil.x Albinus salutcm.
venerarc; sicut decel biijiis slgiil sanclllalem, ct le Pbninue sunt hujus si^culi tentailones , ct niulta
seqiii debere nuinenlo illum, (|ni ait : ijiii vitlt post pericula saecuium amantibus. Ecce quomodo reces-
me venire, tollai crttcem sitatn et seqtiatur me {Mattli.
^ serunt sublto ^ viri fortissimi , qui terminos custo-
svi, 21). Idco Christus portavit primum, ct post dicrunt, eliani et dilatavcrunt, Christiani imperii.
illiim invenlus Simoii ,
qui supcr sc posllam crucem Non soluin hoc dainnum planglmus sed majoiis , pc-
Chrlsli porlavit , scqiicns vestigia illius. El boc in riculi signum limcmiis. Unde, charissimc 123 P-*"
slgnum iiostr;i; aitionis gcstum cssc dignosclliir ; Si- ter, oinni custodia scrva te Ipsuiii, ct labora iii donio
mon enim obedlens interpreialur. Omnisenim ,
qui Dei, ut proficiat lihi lahor tuiis in salutcm .'clernani.
per ohedientiani ad 122 triuniphum glorl;i; [Siipple Nlhll cnim stablle in lioc nuindo ficii potcrll, nisi cha-
vcnlre cupll, vcl similc\. Cbrisli crucein porlaie co- rilas Cbrisli ct scrvitimii illius. Prnterit cnim , .\po-
gitat. Hoc cnini humllitatls passibus et palienti;B stolo dicentc, figura Itiijus mundi (I Cor. vii, 51).

gressibus , vel paratus pro veiitate nioii, vel scaii- lllud soliim remanct, quod pro Dci dileclioiie, ct iu
dala fratern.x' perversitalis patl , vel aflcclu compas- pr;v'ceplis illlus peragimus. Erue te ipsum, quantum
sionls fraternis incommodis coiidolcre]. valeas, dc pcriculis liiijiis viue. Sit giitlur tuuin luba
Excitati aniini motus In lc tranquilla pace com- siipcrdoinum Dci. Spirltalls liclli signirereslo, ct dux
ponanlur, ut nihil per iram fiat, sed oinnia cum con- iii acie Christi, nt amplilicctur tihi rcgnum iti terra
silio : tempus redlmenlcs, doiiec transeat ira (F.ccli. vivenlium, et non liabeas spem in liac teiTa moricn-
xxxii, 2-i), et luiic dlcatiir vel agatiir. (pildi|iiid pro- q tlum : scd ubi vlta est aHerna , illic fial omiiihus
^ida consilii sapienlla siiggcral agcndiiiii cssc. Cla- horis intentio tua , spes et dcsldcriuin tuum. Dic
raores paiiperuin cordls aiidiat alTccliis , ct larga Dco Clii islo : .\nhna niea deiidernvit te in nocw, et
inanus niiseriam illnrum rcfoveat. Magnuin est de- spiritusmensin pr,rcordiisi'igilavit ad le (Isai.WM.O).

Mabillonius adliorlalio qM;c ab his vcrbis incipil


, : iiiiam diintaxat cpistolam esse st:iiualur; indc taincii
Ihcilati aiiimi mofn.s ; ad baiic novain C|iislolam hiii' ciMilra d. Ilansl/iiiin ccrliiin csse debct, qiiod
pcrtlnciis ;illcri assiicrtiiir; ct qiiod cidcin nova h;cc (i Arno aiilc aiiniim 800 cl anlc inciisem .\prilcin an-
cpistola iii cod. Salisli. alisipic nova iiiscriplioiic iii 799 i|iio llla iii Lciincm papaiii airocitas patrala
coiiiicclerctiir, qiioi nilill novi cssc in rc liliiaiia fiiit, digiiilalcMi arcliic|iiscopalciii piihllce as.smn(tsc-
vetcrMin pciitl novcninl. iSoliil l;imcM lioc loco iiii;iin rii, ct .\lcMlmis aiilc ilhiin aiiniiin SOO, id cst anlc
cpislobiiii ab altcra, elsi iiico JM.IItio i!i\crs;c. ct ili- nicdiMm aiiiii 799 gralMlatoriam miscril. Vid. Ilaii-
vcrsis aiiiiis scripUc siiil, scp;ir;iic iili coil. S;ilisb. si/. loiii. II Ciiiii. 110.
S;ii'r. p.
lidem, (iii, aii mf;c coiijccliir;c iiisislciidiim sil, cni- " i;d. Mali. |0(l''rob.8.")coll;ilacumcod. ms. Salisb.

dili jiidlcent. Si iiic:c ioiijc(iiir;c :iliqiiiil triliiiciidiim <'


Itri /'orfi.ssimi. Miiiiriim llcnriciis scu Kriciis du\
ccnscaliir , luiic cpislolani li;iiic iiovam ad aniiiiin ForoJMlicusis jnxla 'rarsaticain Lihiirni.e civilaleni
708 qiio velera niomiiiiriihi Ariioni coiiccs- . p:illliiin iiisiiliis civiiiniopprcssMs; clCcroldiis Baioari.e prji'-
Mini pssc, jd:iiic onsciiliiini, piMiiiicrc (liccndiim cst;
i fcctiiscnntmisso ciim .\varibiis bcilo Kal. S»'plenilir
M veto lldcs codlcis pi;(icr.i(iir, il amhas paiXcs occisiis aniio 7OT. Vid. .\iiiial. I ram adhunc ,11111««:. .
:

rjjg KrisroL.t;. 310

Qui castra Cliiisli ciibloJiuiit, ^igilarc dcljfni, ei A tarius pusser sciret in tcclo ,
qux i^sset convenieu-

iion ilormiic. Quia vigilantibus el iion desidia toi- tia iiiter Leonem et .\quilain : et si juvenius Ai^uiiae
prntibus |)crpelui regiii pioniitlilur (jloria. sccunduin propbctiam Psalmigrapbi {Psntin. cii, ;'>),

Saepius tibi scripsissem, fama narrasset lui-


si vel renovata esset in prisliiiam bilaritatem ; ct si nova
hi , ubi te cliartula niea invcnire valuissct. Tameii surgcrcnt tccta iii palustribus pcrfiili.ie bhtris, et si

scripla esl iii corde nieo menioria noraiiiis tui cum Leo ibices [ils., hibicesl sequens .\Ii)iniis niediiaret

stylo charitatis, non penna pcritura, sert permanente transire colles. Passcr auros babct apertas ; sed nt
snavitate SLcpius ingeminaiis ex inlimo cordis aneclu vidco, proverbialis in fabula lupus gallo tnlit vo-
Qiiando erit illa dies, ut liceat mihi [AquilamJ amplc- cein, ncforte canlante illo apostolica negatiorciiova-
ctari meum, et dulcilius aniplcxibus colla coiistrin- retur in Lrbc antiqu;c potesiatis, et sit crror novis-
gcre Patris venerandi ! Yidesiie qualis est charitas siniiis pejor priori.
vera, qax nulla loiiginquitate terrarum dividi potei it,
Quid peccavit charitas, (imc valen (sic) vidit scrip-
nulla oblivioiie dclcri, sed inagis magisquc accrescit. luni, duin perdices per canipos currcntes ad habila-
Fclix anima qiiic Deuin diligit soluta ab liiijus sa;- tioncm galli audio venisse. Perfecta charitiis foras
cdli nexibus, ut proliciat iii veritatis solililalc, et niittil timorem (/ Joan. iv, 18), quue fulgentibus ocu-
[icrveniat ad divin;c beatiludiiiis visionem, ubi est B lorum pupillis omiiia perspicit, et claru pielatis in-
iranquilla hctitia, et sine ulla pcriurbalione vila luitu certam salubris consilii seinper inveniet regulain.
perpelua. .\d quaiii felicitalein, Paler saiicle, inc Ut videlur galhis vcisiis est iii cucu um, qui xstivo
prccibus tcciim ilcdiiceic satage, ul in Hhiisto friia- caiicri sideresole ascendcntc sileie sidet, dum nidifer
miir dulccdino cliaiilatis pcrpciu;c. Sabita ex mco passer omni xqualiler sidere in lectis tinnil fuligi-
nomine omnes sauctie Dei Ecelesi;ie filios, qiii vo- nosis, qui modo mense Septembrionidum reviscre
biscum Deo descrviunt, et scribe nomen ineum in volat ainalum, ut pullos, avidis hiantes rostris pie-
cordibus illoriiin pi;c petilioiiis affectii, ([uoriim no- latis pascat granulis ; optans iit quandoque super

inina Dcus (^hrislus in calcsti libro scriliere jubcat,


ripas >> piscosi fluminis galli vocem valere [Forte,
qui ait charissimis sui laboris sociis : Giiudete, quiu valide] sonare audial et qui se pennis excitare so-
;

uomina vestra scripla sunt in calis {Luc. x, 20). Ya- let propriis ad matutinales niclodi;>s, passerein in
lete oinnes feliciter in Christi benedicliune, dilcctis- pullorum iiiedio exhorlari veniat.
simi fratres. (luam dulcis charitatis vox ! qiiam aniabilia ^^er-
KPiSTOLA XCIX niana; dileciioiiis hortainenla in aiiribns cordis so-
iiare solcnt ! Noli raanus claudcre seminibus plenas,
(.\inii) 799). ^' quia qui frMncntuni abscondit, matediclus erit ; et

Kpistota initio cenigmaticn. Itlius cliaritittcm expetit. qui muttipliciit, bcnediclionein rccipiel {Pror. xi, 26).

Prinia littcra prinue et quiiita dccinia sext;c sa- Quale eril judiciuin, qui pclenii ncgai, quod nolenti

cralus in gradilius numerus pcirccio in operibus iiigerere debuit ? Quoniodo crescit qui non semina-
Dci salutem. lur ? Qua; merces speianda est friictum iioii facienti?

Quare frater ille vacuis vciiit nianibus ? ln lingiia Yel quomodo fruclus crcscit, si seniiiia iioii spar-
portavit aiiribus Ave, in manibus coculos, nil at- guntur? Beati qui serainant sviper oiiines aquas,

tulit.Tu vero qui sedes in bivio, qiiare nil ccr- iuiniilleiitcs pcdcm bovis ecclcsiastici ordinis et

tum demandasii illi qui babilat in Maresa? Corvi asini plebialis curi;e ; et si niane prinia! Ktaiis non
volitantes pcr cacumina tcctorura clamant ; ct co- fecisti, velniodo vespere ultima! canitiei facias. .Mc-

Iuniba iii pavinientis nutiita Ecclcsi;c tacct, cui cre- lius est dispensaloreni esse panis perpetui, quani

derera, siquid dixisset de Aquila, qui nuper Ronian;c rustic» negoliationis divisoicm, qiiia qua' seminat

arcis deserens caeumina, nt biberct Saxonici ruiis liomo, lia-c et metet {Gnt. vi, 8).

fontes, ct vidcret Leoiieni cnnctis dominanlcni aiii- Ecce quo me perduxit charitas ! mci oblilus, pel-
inantibus el fcris vcl quid inerula nostra volitans Ics caprarum ad sacraiiiiin defcrens Chrisli. Nain
;
D
iiiler illos gallo deniandassct moiiaslico, qui excitare cor tuum Chrisli cognosciiur thesaurus [Jls., the-
solet fratres ad vigilias nialuiinas , ut per cuni soli- sauruni] , uiide flumina aqua; viva; flucre solent

o
Froben. 172. Haec epistola iiiitioprorsusKnigina- toruni notavit. Anno uanique 797 a Carolo rege le-
lica esl, nec divinari potest quis (jin//i, quis /lossens, gaius Romam missus est, sed inde anno scquenti
quis nieri(/(r, etc. noiiiine inielligatur. .4f/;(i7(( absdubio
, illum rediisse cl. Ilansizius, lom. II Germ. sacrae ia
cst .Arno arehiepiscopusSalisburgensis, ad queiii for- .\rnone, n. 20 ct 22, nuiltis probat, et ex epistolis
tassisha;c epistola direct;i est; Leo vero pontifex Ko- supcrioribiis coUigi posse viiietur. Fortassis idem
iiianus, qui anno 799 atrocibus Roinanorum nianibus anno 799 diiiii odia in Lconem niagis ferverent, il-
vix ereptus ad Carolum regeni in Saxoniain pro- luc pro dissidiis sopiendis iterato missus est. Sed
fectus est. Eo"qniileni .\rno quoque venit , et Leoiii qiiis ex his ;vniginatura tenebris lucem excutiat ?
pontilici sua oliicia iuipcndit, eunique posloa Ro- b Piscosi fluminis. Ligerini fluviuin, Turones al-

inam , niandato regis, deduxit. Qnod veio .\rno luciitem, abs duldo noiat ; de quo in cpislola 29
codeni anno 709 dum atrox scelus in Leoncin pa- (niMic 31) ait i Ncscio de nostro itine.re, quid erit
:

tratuin fuit , Ronue adhuc coiiinioraliis cl illiiin fiiluriini an .^ligercnscm fluvium reverlere, ct
in Saxoniam comitatus ^il, quoil liic Alcuiiius insi- ilii saliiiones nalando cnlligerc. > El in cpistola 87
riiare videlnr, dnin ail Ite .iqnitn, qni nuper Ro-
: fnunc lOri) optat, ni « Aquila (Aiiio) volasset usfiue
man(C arcis dcKrci'' caciiminn, ctc, ncrno a!iuf scrip- ad piscaVi<Mies Ligeri fluininis. >
^H B K \LUIM SLL ALCLIM 01>LKLM PAKS L 51»
(Joau. VII, 7>8j. Si iiioiiuiii exces»i, i^noscat qui A r.ujus suliuui dissipul iuit|iMlatem ; Ciijuii viilliis reve-
[Forle leg. quia diurilns] moJum non linl;et, qui rentiam cons 'rvat usque ad lequitatem. Nam qiioj
oimiin siislin.-l. Tial.e iiie posl te preoilius, ul ciir- oliin a|ioslolici Patressuis s('ii|ilis iii coiitirmationeiD
ramiis si:uul ni! Iirnviiiiu superii.T voontiui.is : viitus lidei calliolicx diversis niiiiidi parlihus percgcrunt,
ilcffcil, nlii frnlerna coiisolnlio suhlevcl lissuin, el lioc vestia sanclissiiiia solliciliido iiiiplcre iion ccssat.

erigai jaceiitcin. 0<>>>l cst qiiod charitas non possit, linc mirabile ct speciale in le pietalis Dei domim
(him iii co i'sli|U' oiiiiiia poicsl?Noli nej-ligore fra- pr:edicaniiis, qiio I laiita devctione licclesias Cbrisli
liMMKtin salulcin. (llirisliis scipsuin pro peccaloribiis a pcrfuloruin doctriiiis inlriiisccus piirgure tueriqiiu

Iradidil ; c^uiil tu veriia siihlraliis c\horlalioiiis, niteris, qiianta forinsecus a vaslalione pa;{:inurum

tui ille saiigiiiiiein suiiin iion ncgavit? .Nunquid ali- defendere vel propagarc conaris. Ilis diiubus gladiis

quem pcrcgrinum ncsiimarc debes, dum onmes in (veslram] veneranJam exccllenliam dextra iu.>vaque

('hrislo siiiit cives? Chariins personas iion niiraliir ;


divina armavil potestas, iii quibiis vietor laiidabilis et

s iccos pcrlusos non liahet, ufC congrciral dcnsuni liiiiniphalor gloriosus exislis. Unde et ad interioris

1'ilum siipor se ; sed csl inodi'sia, heiiigiKi, niiseri- piig'ia; gciiiis mc;c parvitatis devolionem provocare
cors et clemens ; in qua le cuslodiai, qiii te iii ovile voluistis : ciijus cerlaininis sudori libeiuer succuhui,
cjngregavit iUins, transferens de fluctibus fcri ina- B ul ^ in liliello, quem veslr:? nuper direxeram pietati,

ris, ut esses arics, ciii niilla iniquitaiis poieslas re- agnosei polerit : liccl necJum vestnc auctoritalis si-

sislerc vahiisset. .\ujuva piccanlcni, ut vincal iii eo, giUo cumilein libelli tenoiem coiilii matuin cognove-
i,ui vicil in tc hnjns S;eeiili vanilales ;
qiii vocc con- rim. El hoc, rcor, vel tarditate porlitoris, vol aiigu-

solatoria suis dixit discipulis : Wiri; lociilus sim vo- slia temporis gcsluin csse. Nullatenus solita honitalis

bis, «J iii me pacem habeiUh ; iji miindo pressiiram vesti':e consueiudo iii phirilms hoc agerc littcrulis

hnbebilis, scd coii/iilite. quia cijo vici luiiiuliim {Jnaii. rccusat, quod in rarinribus s;vpius fecisse coniper-

XVI, 5ri). Chrislu^ Dei Liliiis te viclDrcm faciat et t'jm e»l.

cxau'ii»t in omiii prcce, cliarissime fr;iter. Cbartulas vero calculalioniscursuslunaris, vel bis-
• EPIS TOI.A C. sextilis praeparationis, quas nostra; devotioni trndiJi-
KO DOM.NfSI nKCEM. slis explorandas, invenimus ergn mensurntiones diU-
(Aniio 800.) genlissiinc exqiiisitas, ncntissime invontas, nohilis-
Carolo iicrulis liileiis respomlct. Laiidal rcliijionis ze- siinc prolaias. El qiioJ inea olim devotio de bissexto
rcgjlem poteiitiam;
linn, pictiitcm, memoriam facit
paucis inchoavit ratiunculis, vestra sagncissima inda-
de quibusdam chtirCis computi.
gatio oopiosc coniplovit. Quamvis coiisiJerainlum sit
Benediclo alque omni sapicnti:c decore pra^fulgido q cur iii quibusdam ad eosdem dies in n:inj
niensiliiis,
David rcgi, Fhiccus .\lhinus iii Christo salutem.
sccuuJo, tertio vel (pinrlo compntus ciirsus solaris
Licet proxime ad clemcntiain vcslram geinina
non pervcnissct. liem facihor et expcditior Iiinaris
scripla oirexeriin, quoruni unuai dehiliiin sahitatio-
cursus supputatio posse invciiiri videtur. Licet ha;c
nis iniplerel [officium], nliud ciijusdam responsionis
c>;itiiiia ei :icutissinia usqiie ad uniim senipiilum vol
y-.rsi teneret : lamcn occasione veslr.v bealitudinis
silionm [.l/. siliciiluiii] distinote ot caute oiirrere in-
litleranim accopta, respondere utrnnique [.W., ulris-
tolligatiir. Diiexi excelIoiiti;c vcstr:t' stamen quariim-
qiie. [orte utcniique] convcnit, qiias Iiimine et scicn-
d:iin suppulaiionuin <*
de solis lun:cque per signife-
li.e ct verllalis inJagaiione pleiias veiicranter nccepi ;
rum cursu : cni si vcslri acutissimi seiisus subte-
el magno gratinrum actionis sludio Deain hcnedixi,
giiien addere placucrit, forlc piieris palatinis contra
qni virtute fidei et rationis experientia vestnc piela-
frigus iinperiti:!' nliquod vcstimenti g.'nus texi pole-
tis pectus abuiidanter iiiiplet. Ita ut in eo prxrogati-
rit ; siout iu prioris textur;i' ine [.-4/., nie;v] etinm or-
\a sacerdotalis doclrin;e, vohmlatis pictas, et regalis
dinntione optiine fccisse protc.^inris. Moum est de
polenlia spleiidesccre coinpr,>I)elur iiiaxiiue : qiiin li-
terr;c gremio, vel glehis piilveruleniis, auri eCfoJere
dcs catbolica, qu;e ubiiiue debet esse uiia el in nullo
aloinos. Veslriim esl regale din,leina, gemmis sa-
dissimilis, per veslram sanctissimam solliciiudinein, [)
pienli;e pnefulgidum, vencrando gesta;e in verlicc :

'i
sopitis schisinaliim erroribus, pra;dicari el pollere
quntoiiiis laiidahilis potenlia vestra oinnium floroat
dignoscitur. Kl qnaiitiim regni polenlia pr:elalus ,

genere viriutimi, et mnltiplici meritoriim lau le ad


lanluin s;ipioiili,c decurc cl saiict;e rcligionis fervore
coBleslis regiii gloriam, Christu regente atque donaii-
omnihus pnvccllis. Fclix populus qiii lali principe
te, pervcnire merealur.
gaudet :
124 '" cujns prosperitate salus cunctorum
consislit; liiciijiishilarilale oinnium aniinusgnndehit, Vivere mo terris vix vix sinit iinproha fobris,

ut dictum cst ; In hiluritale ivi/is ri»(i \l'ror. xvi, 15). Et ine cu'U'sle soandere vullis iter.

• Edit. Qiicrcet. 1 i, Caiiis. 5 (Frobcn. &4) coUata fixam et nosiram Dissert. de Hiri-esi .^doptiaiioruin.
cum cod. Keg. Vat. ''
De solis lumrqiie
sijniferum cnrsu. (Jiiod
iicr
•• Sopilis scliismatitm erroribns. Il.ec iiitulligo do .\tciiimis de solis por si'.;iiiforiim curbU scripsit, ilhul
sopita b:cresi Fclioinna por coiiciliuin Aquisgranouse f()rtas.sis o.sl, qiioj b ihelnr Mipra iii cpist. S5. ("hai'-
I irca iinem aimi 701). tain vero ill;im iii ipia siippnl:itioncs de luu:c ciirMi
>^
/n libello. l.ihris nempe adversus Fclicem, qiios per singiila signa coiitmeiitur, ad opistolain K^ pcr-
regta exaroiDJ «t approhationi subniisit iiniio illo liiiei'*: ex uliiiisquc comparutione liqiicl. I;3indnin
cnnMli^i \iiii4gT,i'!ei>4!. ^'id. »i|>i:iolaiii ii». Iibrispr<t)- ih.ui.iin inter t>pircula rhiriioph^ci T. IJieperic.i.
; ;

3'.*a
EPISTOL.E. 514

Ter campos, colles, herbas et prata. vireutcs A opere plus sa:pis!>iiue valet, quam proprii aucloris

Quferere suggcssit dum mihi cliara salus : minus lamen quiddam fecisiis, qiiam plenum postu-

Vestra repente poli jussit me sidera sunimi hissel chaiitatis olTicium, quod seiisus non docte pro-
Inlirmis pietas scandere jam pcdibus. latos, vel catholicc exaratos similitcr noluistis no-

Sigiiatjue zodiaci dislingiioic parliliiis alti, tare ; diim qua;dam suspicio milii , iit scries sagacis-

El qiiis coiiveniat oiilo, locus, iiuinerus. sinia; chartuUc vesircc iiobis iiinotuit, non oniida
lllppocralis campos noniie esset pollicc pluris probanda cssc qii;e ibi lecta fueriinl, quia defensores
Cum pueris Flacco jani peragrare suis eidem operi vcstn^e excellenii;e dirigere jussislis :

Quam radio arati coeli describere signa, dum nulium magis idoneum mex parvitatis dicta ba-

Vel lunae et solis diiinmerare dies ? bere possunt defensorem , vel emendatorem quam
Sed tanien, ut cecinil piocclarus coniniatc vales, vosmetipsos. >'am auctoritas pra;cipientis, obedienlis
Omnia vincit ainor; nos quoqiie vincat aroor. industriuin dcfcndcre debet.
Descripsi paucis paries et sidera coeli, Quud vero in litteris vel distinctionibus non tam
meo peclore inagnus amor.
Te maiidante, scholasiice currit quam ordo et regula ariis..gramma-

Nunc videat pielas, si quid sil, vostra probandum tica; postulat, hoc s;ppius velocilas aninii ellicere so-

Pumice r.idenduin an, pagiiia t|uid(piiil liabct. B lel, duni Icgentis iiileiuio oculorum praecurrere fe-
slinat oHicium. Nec ego capiiis dolore fatigalus exa-
125 •ludicc te niilluin, si iiuni|uain fallit imago,
Jam iiietuens, lugiani, David in orbe decus !
minare pnssum, quae subito casu ex ore dictantis
ilK( vestro fuerint forsan si digna favore cvolant. Et qui sibi alterius negligentiam iinpuiare
;

Mox niajora, reor, incipit ipse scnex, iiolit, non inipulet alleri.

Si Deus a'lernus vit;e supcradderit aniios Disputalioiiem itaque Felicis cum Saraceno, bcc
Est bonitas cujus quidquid habcinus opus [.!/.,
vidi, ncc apiid nos inventa est. Imo ncc audivi no-
,

[opis] men illius antea. Tamen, duni diligenlius quaesivi, si

Ctiartula percurrens colles, cainposiiue liquentes, qiiis ex nostris famam illius auiiiret [.4/. audisset],

Dislicon hoc cantet, seniper in orc suo :


ilictuni est mihi, quod apud <:
Laidradum episcopum
l.ugduiicnscm inveniri potuisset. Qii;q)iopter sub fe-
Augeat, exaltel veslrani beiiediclio vitain
./Eterni regis, David amale Deo. slinatione direxi missum nostrum ad pradalum epi-
scopuin, si forte ibi iiivenire poluisset, ut quam cito
EPISTOL.V Cl.
veslr* prxscntix dirigeretur. (Ilic fiiiis epislolce in

KV DOM.NTU REGEH [Co(l. Vlll. , 1MI>I;R\T0R!;.>|]. cdil. Cnnisii.)

(.\nno 800.)
C
'
126 !-'""' "^ t"go adolescens Piomam perrexi, et

arupiaiilos dies in Papia regali civilatc demorarer,


Grntias agit ob leclum ct remissiim tibellum adversu$
Fclicem ; e.rcusiit noiinullii illius ernilii. De disp. quidam Juikeus, Julius nuinine, cum » Pctro magi-
Felicis cnm Sariiceno ; el ciijusiliim Judai cum stio habuit dispulationera. Et scriplam esse eamdem
Petro Mayistro. Mittil (juasdam spccies diclio- conlroversiain ineadcm civilale aiidivi. Idem Petrns
num,
fuit qui in palaiio vestro graniinailcam ilocens cla-
Doinino piissimo et pr^cstaniissimo D.-tvid regi, ruit. Forsau f
Omcrus vester aliquid cxinde audivit
Flaccus cliaritatis cahinio vuliiciatus saliilcm. a niagistro pr;Edicto.
Gratias ;.giinus vencraiidic piclali vestr» quod
, Misi excellentiae vestrae quasdam ^ species dictio-
i> libclluni, secundum veslr;e jussionis prKcepiuin nuBi, exemplis vel versibus ^i
vcnerandi Patris con-
vobis directum, auribus sapientioe veslrse recitari fe- firmatas, et aliqiias i
figuras ai'ithmetic;e sublilita-
cislis, et quod notari jiissislis errala illius, et renii- tis, lailitia; causa , in chartula qiiain noliis vacuam
sistis ad corrigenduni. Quamvis a voliis melius eiiien- dircxistis ut vestila revenirct, qu;e iiuda nostro se
;

dari poluisset, quia alterius judiciura in quolibet offerebat aspectui. Dignum sestimaiis ut nosiris bo-
a
Edit. Quercct. IS. Canis. 6 (Froben. 83) collata < noverat cum, quia olini a magislro suo ad ipsum
niinc cuni col. Valicaiio. D directus fucrat. > Qua occasionc, adolescens adhuc,
Libeltum
i>
vobis direclum. Libros vii adver-
. . .
Uoinani quoque adire et Papiie commorari po-
sus Filrcem inleUigil, quos m priori cpislola qiiere- tuit.
balur sigillo aucloritatis rcgiLC iioiiduin esse lirnia- <^
Cum Petro magistro. Pisano scilicet, quera se-
los. Basnag. nein Carolus .Magnus in discenda granimalica aiidi-
Laidradum. De eo nos alibi saepius.
•^
vil, iesle Eginhardi) iii Vila Candi Magiii apud Bou-
^ Ego adolesccns. Ob lioc iiomen consentire non
quei Scripl. Kcr. Gidl. toiii. V, pag. 9SI, num. 25.
possuin celeliri Mairilionio, qiii Aiiiial. Ben. lil). xxv, f
Omerus vesler. Hic est Aiigilbertus , de quo
niini. 22 el Act. SS. s;ec. iv iii Elogio Hist. Alcuini
alibi.
cap. 1, nuin. 26 juilical dispiilalionem illain con-
, ^ Specics diclionum. Hoec inteiligo de Opusculo or-
tigisse in ilinere Romano , qiiod Alcuiniis aiino 781 thograpliico, quod ex cod. Salisb. exhibemus lonio
suscepcrat ad inipetranduni pio EanlialJo Elioracensi allcio Operuni.
episcopo palliiim. Vix cniin ciedibile est Alcuiniim h ycneran.i Palris. Ven. Beda; ahs dubio. Vide
volutsse se a;1olesccntcm profileri, diini jam vir esset monituin pr;Evium ad idem Opusculum orthographi-
saltem 40 annorum. Siispicor .\lcuinum diu antea cuin.
lloniam proficluin fuisse, tunc forlassis, quando Figuras arilhmeticcF
'
Hsec intelligenda subtilitalis.
piiuio venit in notitiam Caroli regis. Nam, referente De
fortassis ad acuendos
.iriilnnelicis sublililalibus
anonymo Vitaj Alcuiiii scriptore, Carolus, antequam juvenes quem libellum e cod. .\ugiensi dcscriptuni
;

illum Roina ciim pallio redeunlem Papia exciperel, aliero qnoque tomo profcremus.
,

315 U. 1". ALBIM SEU ALCLIM OPKIU M l'AHS I. 3i6

iiorarelur lilleris, quse veslro sigllio aJ iios nobililala A piaceat, iiiipleal. Quid esl sieculuiii, nisi uiiseria, ot

pervenic. Ei si iiiiiius quiil exeiuplorum debeani ((.ui/. vilut uiiibra luy;ix, ct scducciis dclcctatio? Festinc-

VaJ.. liabeant] pricilicla; species, » Ilescleel vestcr iiiiis tota mciitis iiilcntione ad illani rcquicm, quaiii

imo el noster faniiliaris ailjutor, ile palcriiis vcrsibus iiulbis ilolor pcrtiirbat. .\scciidamus per gradus cha-

apponere poierit : nec non et figurariim rationes iii rllalisad illam civitatcin, in qua Dcus solus rex re-

libcllo aiilbiiictic;e discipliiKC cdiisidcrare valil. i;iiat iii ;etcrimiii. Iii i|iia lola bcaliludo sine ulla mi-

b Piiiicloruiii vcro (lislinclioiics vcl subdisliiictioncs, scria vi;;ct ct valct. llt ad illaiii pcrvcniiemcrcamur,
licet oinaliiiu laciaiit pulcbcnimuin iii scntcntiis, codcin au\ili:inte regc, nos inviccm exborlcmur, el

tainen usus illorum propter rusticitatem peiic reces- velocior cliaritatis cursu tardiorein admonitionis

sit a scriptoribus. Sed sicul loiiiis sapicnli;e deciis ct scdulitalc trabat. Tn meain fralernadiligentia socor-

sabitaris [Cod. Yat., s^ccularis) erudilionis ornalus (li.iiii castiga ; vcl lii;i! sanclilatis precibus jacentcni

per vesti;« nobililatis iinliislriam reiiovari incipil, rcleva, iit IVatcnia' dcxlcnc diicatu non lasscscat in

ita et hoium usus in nianibus scribentium rcdinlc- via veriialis, qui liucusuuc in s;cculi se rcvolvebal

grandus esse oplime vidctur. Ego itaque, licet pa- coeno.

ruin proficicns cum Turonica quotidie pugno ru-


,
<•
Vcniens voniebam ad sancti Ainandi protectori»
sticitate. Vcstra vcio aucloritas pahitiiios cnidiat " nostri diilcissimas inansioncs ,
qiuiTcns aniatorem
pueros , ut clegantissime proleraiit (luidquid vcsiri meiim, ut cjus dulcissiino alloquio refrigerarem aiii-

sensiis lucidissima dictavcrit cloquentia : ut ubiipic mani nicain. Sed quia necdum de nido Juvavensi
regalis [Edit., regulis] nominis charta decurrcns, [Cod. Sal., Juuovense] avis optaia evolavil , niisi

regalis sapicnli;i' nobilitatem ostendat. haiic invitatoriam illichartulain, ut nostram agnosce-

iccum sapicntia donis,


rct prosperilatem, vel suam nobis pr.-esentiam de-
Floreal setcvjiis
iiionsirarct [Edil., designarctj. Fidelis aniicus diu
Lt tibi perinaneal Lius, lionor, iinperium.
quEcritur, vix invenitur, diflicile servatur; ciijus diil-
Qiiothabeas apiccs, sanct;is "lea cbarta, sululcs
cedoomnes s.Teculi supeiat jucunditales. Quid diviti;u
Dicito tol dulci David ainorc IDCO.
siae auiicis? Avarus auium qu;«ril : Etquid in auro,
c EPISTOLA CII. nisi spccies vana? Nonne unus paniscsurienti inelior
AD ARNONEM. est, quain mons aureus? .\urum prodesse potest dan-
(Anno 800.) ti, non possidenli. Ideo dcinus diviiius in prrescnti,

Strcii/um contemnendiim , nd irterna tendendum docet. ut in futuro possidcanius illas. Nam pauperis nia-
Venisse se ad mansiones S. .Amatidi, ail, Arnoncm luis gazopbylaciiini est Chrisli. Nulliis mclior cuslos
invistirus; quem liinien dolet ibi non repcrissc. '
'

diviliarum cst qiiam Christus. Prolicientem te

Charissimo germaiio ineo AqiiiUc antistiti .\lbiniis cbarissinic fratcr, divinaau\iiieturgratiainx'ternum.


saluiem.
128 " EPISTOLA CIII.
Si niihi gcrutus gralus occuirissel , s.Bpiiis lu;e AD ARNONEM.
scripsissem dilcclioni , iil litteris iinplcrcm quod (AuiioSOO.)

verbis non potui, cl cbaritalis dulcedinem , lingua Ex iilteris ab .•Aiiioiie acceptis iilius reditum ; niliil vero
de novi popiili Cliristianitute, niliil deipsius commo-
tacente, apices monslrarent. Hoc dedit Deiis absenti-
ratioiie niliil de spe mului coltoquii, quod tamen
,

bus in solalium, ut per charlas loqui potuissenl, et ralde exoptat, percipit.


necessaria piofcrrc in cor altcrius : duin aiiimus Sanctissimo pontifici et dulcissimo filio AquiUc .VI-

gravi carceie corporis circumscpliis, su;v! naUine binus salutem.


velocilatein explicare non valet
indices tamen lille- ; Suavissimas dilcclionis vestr;v accepi lilleras, et
ras fraternus ainor sibi mutuo dirigeret. Qiiid dc hctiis dc agnitione prospcritatis et reversionis vestr»
gloria sanctorum diccndum piilas? iilii nulla lardilas lcgebam eas ; cxspeclans quid ilhe niihi niiniiarcnl
sarcin;c corporalis pi;c vohuilati olisislit, (luiii, (|uod ' dc novclli popiili Chrisliunitate. ct de rcrum il'i gc-

127 " Hcselecl. IIoc nomcii adscililiuiii cst a Be- D ' Edit. Quercct. 6G, collata ciiin diiobus coJd.
seleele aichiteclonic;e peritissimo, (|ucm Movses mss. Salisb. (Frobcn. epist. lOii).
conslruendo labeinaculo loederis pi;cfccil (
E.vod. • VcHicHs vcnicbiim.
Ilansizius ccnset Arnonem,
\\\t, 31), 37, etc). Ilic vcio iiidigilari vidctiir Egi- uniio 799 e Punnonia reversum
, consiliuin cocpisse
nhardus Caroli Magni iiotariiis etVit;c illiiis scriplor, ud nionastcriuin Eliionense S. .\muiuli invisendi, id-
qui rei a;diliti;e in rcgio palatio prefoctus fuit, ct quc aiiic;i pcr llttcras Alcuino sigiiilicassc, quod col-
proplcrea a Wuhifiiilo Sliabonc eliaiii noiiicn Bcsc- ligi possc putat vir clui issiinns cx cpislola sequenii.
leelis lulit iii (•ariuiue, ipiod dc codciii Einharlo scii Alciiiiiiis itaipic, ;iil, se intcrca ad iiion.tstcriuiii ilhid
Eginbardo scripsit, ibi : coniulit ; ct qiiod ibi Arnnnem iKuiduin rcpereral.
ciiiiidcin pcr liaiic cpislidum riirsns coiiipcllavit.
Noc minor esl nia;!Mi rovcroiilia Paliis liabemla
Itcsoleel laliri! |iriiiiiiin qiii iiercipil uiiiiie
Ego vcro ulr:iiiiipic cpistolum ud aiiiium 800 pcrli-
iicrc, ct liuiic, ;iiitc.|ii;iiii Arno Sulisluirgo disccsse-
Arliliciiiii |>iu caulus u[>us.
lui ; sc(|iicniciii vciii, (liiin is juiii iii monaslerio
^ Puncloriiin dislinctiones. Alciiinum qiiiibiiii aii- Eliioiiciisiadvciicral, dulain essc ccnsco. Vidc iiotas
otorcin diciiiil piiiictoniiii, coni;iliiiii aliariimi|iic iio- cpist(d;e sequcntis.
tariiin pio scribciido sciilciitiis. K\
distiiigiiciulis iii ' Edit. Mubill. 3. \\i. 3. (Froben. 87). EmcHda-
lioi. Inco patcl cuiii ill.is iioias (llii ncglccl;is rcvo- tior nuiic prodlt c\ codd. inss. Salisb.
ruiv l.Milassc, ct pro|iicii'u silii cuin Turonicii rusli- />(• H()iv//i
' ;>o;iii/i Clirislinnilale. I»c llunnoruiu
cilnlc qiiolldlc piigiiuiidiiiu liiissc. populo isla accipio, qiii anno priori 709 u fidc qHnm
51'/ EPISTOL^. 3!»

staruni profectu. Sediiiliil de liis inveni. Tainen, vo- A las. Scd quia spero tito vos, miseraiile Deo, viderc.
leiile Deo, visurus vos, vel iiecessiiale coactus habes incliiis liaec colloquendo pulavi conferre, quani scri-

[Pez., babebis] dicere, quodcliartula conticuil [Pez., bendo innolescere. Nec majorem ardorem babet ani-

conlinel]. Itein iiuKiens in illis, quanto tciiiporc bea- nins vcsler, quam nicus colloquii nostri. Ideo roge-

litudiiii tua! in bis partibus essct maiiciiduin? Sed mus Dei clcmcntiam, ut conccdal nobis in sua mise-

neque bor inveni. Ideo incertior de colloqiiio nostro liconlia, ct in nostra prosperitate viderc nos cilo

facius, qnid deniandarem?Tainensi usquead Pascba faeie ad facieni. Graiia Domiiii nostri Jesu Cbristi le

liceat tibi in monaslerio (Eliinnensi S. Aniandi ut iii- inonnii bonitatc proUcere facial, filicbarissime (Cod.

fra) periiiunere, forsilan inlra Quadragcsiiiiani \isi- M(iIk, rcvcrciilissime paler)! [Ainen.J

lemus le in lectulo ileliciaruni [tunruin] scdcnlem.


e EPISTOLA CIV.
Ego vero ignarus adbuc sum dc itinerenieo [Pcz., de-
AD ARNONEM.
tinere nie] proplcr famani, quse volilal per oia raul-
(Aiino incerto.)
lorum, " rcgem oralionis gratia sancti Martini visi-

tarc palrocinia, et niilii ncccssitas incunibit , illuni Dolel ob fruslra e.rspectntam Arnonis pra^sentiam ;
dolorem vero miligat suspiriis ad patriam coelestem.
speclare [F., cxspeclare?], bospiiiumquc pnrpararc
Munera ad se missa Uvto unimo accipit.
domino meo dileciissimo. Et uiinain voiasset Aquila B
Dulcissima; dilcctioiiis Patri [Aquilic antislili]
iiiler caiteros sanctarum volucrum coelus [usque] ad
piscationcs Ligcri fliiiiiinis!
transinarinus Cygnus iu sancta; cbariiatis pennis

pcrpetuain salulem.
.Mandavit niibiquoqucdoinnusrex vcnirc adGyshc,
saiiclissinia; sororis suic ccenobiuni [Cod. Siil., Gysla Spectavi [Leg. exspcclavi], spcravi, oplabam : et

sorori .... ad ca.'nobiiiniJ bGale [Cod. Sal., CaleJ eccc ! quem spcclavi, non veiiit : el queiii speravi,

obviam .\iigilbcrto ; sed ignoro adbuc quando [Pez., iion consideravi : quem optabam, non accipiebam.
quoniodoj lioc lieri dcbeat. Si ante regis [advcntum Frustrata est exspcctalio, cvacuala esl spes. Et uti-
boc crilj condictuin, lunc venics nobis obviam ad iiain pro spe csset piwsentia ! nunc cssct plenum
' Coisacam saiicii Stepbani ccUam et [Pez. , vel] ad gauilium. Sed, iirob dolor! pro cxspectata la;tilia,

["' Noviaiilum CurlubimJ nostrum. Scd festina rescri- irislitia inopinala subrepsil. Infelicitas mea vobis
bcre milii, quanluin ficri potcst [Cod. Sat., possesj, [Cod. Sal., nobisj viam obslruxit venicndi, et mihi
lciiipus maiisionis lua; apud sanctuni .\maiiduni, et bilaritatem abslulit gaudendi. Qiiid facies modo
qiiid " Leidrado [Cod. Snl. , LaidradoJ deiiiaiidarc iiicns cbaritale vulnerata ? csliic aliquod solalium
vclis. Vix vivit, si facies noslras non videbit parilcr. _ quod lanluni vuliius vcl aliquod refocillare valeal?
anno infirmus valde ct dissolula
C omnino a conso-
Fuil enim loto , An spem quasi falsum te rcpellis

aniuia sua [Cod. Sal. , anima' sux] consiliare iiobis- lalorem? An inier tenebras tu« niiseri;T;, qiiasi

cnm cnpil. MliIui bona, gliiria Deo! babet in illis sciiUilkim ciijiisdam ardenlis namm.-e, iteriim libi

partibus facla. Dubital vcro an inelins sit laborare in illani assumis? Ecce! flanima cbarilalis totuni iiiar-

pra;dicalionis miuisterio, vcl quietam ducere vitain? descit peclus, cui si spei coUega accessit, feliciler
Sed cerlius ab illo ipso, permittenle Deo, ha?c audi- ardet, si veraciter illi evenit qiiod optat. Bona est
li'ri crinius. .Mandavi per littcias cliain , cl sa,>pius eiiim spes in abscntia, sed nielius est amor in pra;-

viva voce , IValribiis ' sancli Scrvazii [Cod. Sal., seiitia. Nam spes nostra quasi ancbora ad cn;leslis
ScrvasiiJ lua; serviie auctorilati, siciit ct niibi. nos trabit patria; solidilatem (Hebr. vi, 18, 19) sed :

Plura tibi scriberein de sancta praidicationis in- tunc erit perfccta felicitas, cum plena erit visio anio-
stantia, et de boneslale niorum inler paganos ;
quia ris, el viilebitiir Deus in gloria sua, qui iiunc amatur
conversationis dign^las solct cos erudire in prajdica- in pectore nostro (/ Cor. xiii, 12). Sed biijus exilii

loribus [.4/., praedicalionibusj, sicut veiboruni veri- peregrinalio patienler feratur, donec optala bealis-

regipromiserat defecit, ut annabslK lest.mtur. .\r- _ pliss. tom. I, col.33; Marliniere, Grand Diciionnaire
ne simul lidem Dco pro-
noiiis intererat providere,
^ yeograpliique.
missani desereret qua; res eiiani .\lcuinum sollici-
;
e Leidrado. Qui anno priori ex Hispani.-e partibus

lum habuit. Felicem .\quisgranum dciluxeral, paiilo post ilcrum


liegem oraliouis gralia S. Marlini visilare palro-
s illuc abilnrus; saiiilatis tanien curanda; causa iiunc
rinia. liluc rex etiam veiiil anno 800 posl Pascba. Turonis morabatur ciini eodcm Fclice nnper coii-
Indc pra;sentein epislolam ad bunc annum speclare vcrso. Vid. episl. 9-2 [nnnc i08].
conjicio. f Fralribus
S. Serviizii. Monastcrium hoc siti;m
h Cale. Gallice ad aninem Mnrne qnaluor
t7ic//t' cslTr.ijecti ad Mosam (.Uues(nV/i().olimnionachoriiin,
inilliaribusdislansPaiisiis. Vid. epist. ad Gyslam so- nunc canoncorum. Maeii i..

rorem Caroli Magni. 130 ^EIil. Mabill. 17 (Frolicn cpist 88). Qiise in
"=
Ad Coisacam S. Slephanicellam. Gallice C/ioisi/. cdit. .Mabill. pia'lerniissa sunt, bicsuppleiiiusexcodd.
Vid. epist. ^i (niinc G.')), ad .\riioncm. mss. S.ilisb. 1 S. Eiiiineranii. .\d queni annum le-
1

129'' ^ovianlum Curtulum. In cod. Bencdictobii- fcrenda sit licc epistola, incertuni sa;pius cniEi ;

ranovox ISovianlum quainHaiisiziiisexcoiijec-


liccsl, Alcuinus spcm ac desiderium habuit Arnoiiis fruendi
lura supplere volens siibslitiiit Barnlln. Sed cod. ms. piKscntia. E^o illam praecedcnti subjunxi, cui etiam
Salisb. conjecluram cvertit. Est vero yovinnlum, sen c.ongruii. Desiderio tamen illius ab Arnone, antcquam
ul in cliarta Caroli Magiii, pro nionaslerio Turoncnsi c Gallia abirct, satisfacluin fuisse, cx sequcnti epistola
anno 77(1 dala, iioniinatiir .\oiirni.us villa prnpe Pa- colligi piissc videlur.
risios ad ainiicni .Wiir/ic. Vid. .Maili-nc Collcct. aui-
i

B. F. ALblM SLi; ALCLIM OPEULM PARS l. SiO


'A9
venial piaestnlia. PalieiUia nobis neces- A lecJioni» aJvenlu liabero vidcrer. Sed brevo pr»-
sim» pntri»
seulia; diu oplatae teinpiis plaiiKebam el quantuii»
saria esl (llebr. x, 36), sive iu exspcciaiione spe ;

Ixlus fui in aspcctu facici vesiia', laiilum li Isiis in


ralx bealiiiiJinis, sive in abseniia aniicoruni charis-

siniornni. llalie;iiiius scinpi-r bodie iii iliarilate ;


in abscessu lorqnebar. Sed quid ad liac? Tale esl hujus
gaudium, iios ad fiiiurum [ilitb., fuliirain lic-
spc vcro craslinuni desiilcriuin, ul venial quod hodic s:eculi

titiaiii| lciidcrc adiiioiiens, (piic iiimquam riiiem lia-


auiatur.
cogilationibus le bitura cst ; scd scmcl liausta dukcdo semper pra;-
Ecce ! mens variis fluclual ,

scns esse non desiiiil, ad quaiii lota inculis alacri-


consiliatorein qnasi porlum llrmx slabililatis spc-
lale festinanduin est. Qualis est la'titia, qnx
illa
rans veiiiro : seil nt vidco longius a quiele oplala
salo agitatur, ad quem poilum iiiliii perliiibaliouis habcbil, nunquam fincm habero
nuclibus rapilur, in

Assiduis tamen sanctilalis vo- timeliit? ll;ei: cst in spe nioJo liaheuda ;
posl liujus
porvcnict igiiorans.
vero vit;e rmcin perpetiialiler possidcnda.Quam felii
stra; precibus dubitanlem in cogilatiomim discepla-

lionibus amicum, ad firmum, divina concedente esl illa dilcetio inler fratrcs, qua; sine f"\e vivit, sine

Prasto fastidio augetur.


gralia, sahuis consiliuui deducere digiicuiini.
Hortare, Patcr saiicte, filios noslros commuiies
cst ubique pius sanctarum exauditor oraliouum, qiii

ei fralcriKC dilectionis preccs exaudiie, el in se spe- B [<i Adhelricum levitam, Adalberliiin Magum, el Gun-
consolaiionis sancio adjuvare solet tarium pedisequum pietatis vesir.c], huic se dignos
ranles spiritu

^Psn/. XVII, 31). Ad illius dulcissimam clementiam prxparare charitati. Suade patornis eos otieJire pra;-
ccptis vere fralres essc in Doniino el filio» xterni
ciigamus speni noslram, simulque de ejus opilula- ;

lionc induhitantes, qiii illuminat oinnem hominem Paliis, cohxredes Chiisti Dei (liom. viii, 17). Non
venientciii iii liunc miindum (Joan. i, 9). Illum tola solum pasiorali sidlicitudine vobis liis liicc suadenda
sunt, sod omnibus gregis tihi commissi ovilms inge-
cordis intenlionc, lola animi alTeclione incessanter
nobis oculos interiores, rendasunt, in sancta charitateelcasiiiato permanere.
deprecemur, iit illiiminei
obdormiainus (P»(i/. Mundus in maligno positus est (IJoaH.\, 19); et
nc uiiquam iii niorle igiioranli;c
multi de voritatis via et fidei pr.-eceplis so avertunt,
xil.i).
lam kclo accepi aiiinio, s;cculo amplius servienles qiiam Deo : non conside-
[Muneia dileclionis vcstroe
rantcs oculum divinx niajestalis supcr eos ubiquo
quam plcna vos eharilalc dirigere cognovi. SeJ quam
vigilarc, qui unicuique redditurus est secundum opera
kclc e\ miineribus mens hilarcscit, lain tristis ex
absentia vestr;c beatitiidinis ingemiscit. Sed quid ad
sna (Matih. xvi, 27). Quocirca, clarissime verbi Dei

hxc? Vivat .charitas in Chrislo! sit pr;«sens in spi- ^


prsdicator, iiis(rt opportune, imporlune (II Tim.
'
IV, quia plurimi sanse resistunt doctrin;c, sc
ritu, qui absens est in facie ! doncc, Doo donante, 2),

nunquam valeat. amanles, iion sempiterna quierentcs : ex quibus


bcala vcniat pr;cseiiiia, qu;B liiiiri

Domiiius Doiis in sua misericordia in sua profi- quanlos valeas, divina opilulante gralia, de nainmis

cicntes volunlaie custodial vos ubique, frater dulcis- crue perpelua; pcrditionis, et congrega in caulas

sime!] Christi ovium, quateni;se\ illorum saluic lua multi-


«EPISTOLACV plicetur gloria in die Domini iioslri Jcsu Chrisli.
AD .VRNONEU AnCHIEHSCOPrM. Palernitatem vestram pietas divina regereei profi-
(Anno 800.) ccre facial in donio Dei usqiie in diem pcrfectuni,
Lwtus de Arnonis visilutinne, dolet de brcvitate prir- dilectissime Pater.
sent desidt'rium vero ad lalitiam sempcr manen-
a" ;
131 e EPISTOLA CVL
tem elevat. Incitnt ad pias liorlationes fratribus el
omnibus ovibtis dandas. AD DOMNCM RECEII.
Desiderauilo nHM-itoque amaiulo .\quila? archiepi- (Anno 800.)
scopo, humilis levila Alcuinus salulein. Epitaphium ' Liod<jard<e fetninie neOUit.

Mulla mihi diilcodo fuil ^ ex visitalioiic vcnerand.-c Domino plissimo et pacifico regi ct pnrstantissimo
dilecliouis vesli-ai. Licet laborem haberes, tamcn j) triiimphatori, ;ctern;B bealitudinis glnriam et sa-

cgo piotatis lu:c consolalione roliciobar ; ita ut, juxla liilem

beati Benodicli rosponsum ', Pascha mc in tu* di- Domiuc Jcsu, spes nostra, salus noslra, consolatio

• Edit. Mabill. 23 ; suppleta ex co;l. Salisb. (^'ro- Ijb. xxix Annal. n. 50). Adalbjrtui ilem abl'as
.,
ben. epist. 89). torrarionsis, quem .\lcuini el Sisjiilfi discipuium
•>
Ex visitutione. Haiic visilationem .\rnonis ad fuisse lcstis cst auclor Vit;o Alcuini ^Mahill. Act. SS.
Itlcuiuum ficiam fiiissc censet cl. Ilansi7.ius anno Sivc. IV Itened., parl. i, pag. 107). Is hoc loco di-
800, duin .\iiio Uoiua ad rogom rodiissol, ot ad ino- serto Magns oogiiomiiialiir; ul jam dubiiim noii sil.
naslcriiim LIimuioiiso oxciirri^set ( 6'i'rm. Sacr., ooilom iioiiiiiic iii opislolis 7(i cl 77 (nunotll.O^)
tom. II, in Arnone, n. 33). Ciijus conjeclurain hic so- luiiio Adalliorliim iiil-igila i. (.iinU-.iiiis pcdiNCipius
quiiiiiir. Ariiiiiii>, ipiis >it, oxploratiiin noii habeo.
'
E\ Vita saiuti lioiioilirti, apud sauctum Crcg»- 132 " Kdit. Oucroot. il c\ nis. (Krolx-ii. 00.

riiini Maguiim, llli. ii Moraliiim. f


ri()i/|;im/ii'. Soii l.iulgardis uxorisCiiroli Ma);iii,
Adhelriium . (.untarium.
. . Adalhcrtnm . . .
(pi;eTuroiiis, ipio eiim iiiiporaloiv oraliiuiis caiis.i
Adhelrirus fortiissis est Atdricus, abbas poslca Kcr- voiioral, advcrsii valoludinc corit-pta ohiil pridm
larionsis, (|iri oliampnst oliitiim Ariioiiis,anno822 ad Noiias Jiinii .iimo 800. (K\ Sniial. I.iiis»<li,«ms ei
rrKulnrcni disoiplinam lii mi)iiaslorio Klnononsi roii- aiiis."
liMnandam a l.iidiniin iiii|i. iiiissus ct (Mahill ,
321 EPISTOL.t. S22
iioslra. (jui clcmenlissima voce omnilius sub pondere A miserliis fueris, raiserere, Domine, creaUirae lua;, ut

cujiislibet laboris gcmeniibus niandasti, dicens : laudct le crealura tua, et cantet misericonlias liias

Yenke ad me, omnes qni laboratis el onerali eslis, et in a-ternum : Et anlnia, qiia; superviclura erit, sem-
ego reficiam vos (Matlli. xi, 28). Qiiid liac promis- per dicat : Laudabo Denm mcum in vita mca, psallam

sione jiicundlus ? Quid hac spc bealius ? Vcniat ad Deo meo, quandiu ero (Psal. c\lv, i).

eum oiniiis anima moerens, omne cor contritum, Scmper in a;ternum vivat, feliciter oplo,

fundens lacrymas iu conspectu miscricordi;n illius ; Filia chara milii, sit, rogo, chara Deo.
iieiiue absoondat vuliiera sna iiieclico, qui ait Ego
:
» EPISTOLA CVII.
occidam, el vivere faciam : percutiam, et ego sanabo AD DOMNUM nF.CF.M.

(Detit. xsxii. 39). Flagollat miris nioilis, iit enidiat Consol.itoria pro morte Liudgardce.
fiiios, pro quoruin saliite imiio non pepcrcit Filio. Doiniiio desiderabill et vere beatlsslino David regi
Quis contra nos, si Deus pro nobis (llom. viii, 32, Flaccus Alblniis salutem.
31)? Quis coiitristat, si Deus l;utilicai? Nolo, a Deo Dum vesiraj potenti;B gloriosam suhlimilatem, non
dicatur libi : anima ! qnid gemis ? quid plangis perilurac Chaldisis l!amniis Jerusalem, iinperare scio,
jiidicia niea? Ego dedi, ego absluli (Job. i, 21). Qiiid sed peipeiuae pacis civitatem pretloso sanguiiie Cliri-
habes absque me (/ Cor. iv, 7)? Cur tibi displicet, " sij cimstructain rcgere alque gubemare, cujiis lapi-
qiiod milil placet? Oinnia, qux habes, mea sanl be- des vivi de cbarllatis gluiiiie coillguutur, et coelestls
nelicia, non Uia propria. Te ipsain para, ut possls a;dificii aUiludinem ex diversis virtiitum gemniis
particeps esse beatltudinis meae. Propter tcdescendi, muri consurgiint. De qua Psalmista ait DHigil Do- :

ct patiobar, qiioe legisti in lltleris meis, ut tibi prce- minus porlas Sion, super omnia tabernacula Jacob
parem niansiiniein in dnino Patris nici. Noll lardare, (Psalm. i.xxxvi, 2). Et allbi : Mons Sion lalera Aqui-

soror nica, sponsa mea, surge, propora, et veni ad lonis, civitas regis migni [Ps^ilm. xi.vii, 3). UnJe
cpulas gloriiu mex ( Canl. ii, 10). Magna sunt, beala ego, minima quaidam hujus civitaiis portlo, s<ib

sunt, incomparahilia sunt qu;ie pnrparavi tibi. Et tegmine pletatls ireslra constliutus, ail jucunditaiem
quamvis niagiia sint, noli lu lamcn .Tsiiiare, vcl du- animi vestri debita servitute sspius littL-rul.is dlri-
hilare de pictio. Regnum tuuni laiilum valet, quan- gere siiideo ; olTlciale lievotioiils nostr;B niunus, noii
liim tu cs. Te ipsam da, et habebis llluil. I\ex seter- necessariiim abundanti;ie vestnc ; ciipiers vulnerati
iiiis concupiscit speclein tuain. Non sit in te iiigavel aniuil moerorl, per vesirse consolailmils Ijcniguiiatem,
m.acula (Eplies. v, 27). Si quid piilveris ex lerrena niedcri : quia saepius probavi familiarem mansiietu-
habilatione adha-serit tibi, lacrymis lava, ul le spe- p diiiem sul)limiia;is vestne, humllium doloribus com-
ciosam, pulchnim cl desiderabilem inveniat, qui te pall. Nam et ipse Dominus, toliiis foiis consolatioiiis
concupiscit. Noli dc allerlus ingemlscere fellcitate, et salulis cuni fleniibus flevii amlcum, qiiem siisci-

qua; spinosos finivil lahoics, et volavit ad euin qul taturus venit (Joan. xi, 33, 55). aliori;m dolori,
fecil illam. Talis est, post sentcntiam prim;e damna- jiixta humanitatis affectum, compassus magis, quam
tionis, conditio fragllitalis noslra;. Nascimur, ut ainici inortcm lugens, maxline, qiila eiimdem hora
moriamur ; morimur, ut vivainiis. Nunquid non feli- vifturum pra;sciebat. Filii Israel Moysen lugebant,
cior csl vita; ingressus quain niorlis ? Fertur quem- sed in Lege, non in Evaiigelio (Deui. xxxiv, 8). Ideo
dam respoudisse, dum dc filll sul consolabatur morte: Jesus, propter sacramenlum nominis, non legilur
Sciebam me, inquit, mortalem gennisse. Cur plaiigls lacrymis populi prosecuius esse ; sed qiiasi victurus
quod vitare non possiimus ? S;epc dolor tenipore ileriim post mortem. In exordio Judicum jiixta hi-

sanabitur, qui ratione non poterit. Miltainus niunu- stori;c ordineni, repra;sentatus luctiis saplentls unius
scula charitatis post charos noslros. Oireramus mu- est diei ; impii autem omnes dies vila; su;e. Sepa-
nus salutis nostr;e pro illis. Misereamur miseris, ut ratio qiuedam familiarltatis humana;, non perditio
misereatur illis Deus. Quod pro illis in ndc facimus, plangitur in sapiente. In iinpio a;terna perditio luctu
prolicit et nobis. pioseqiieiida est perpetuo. Venit vcro pater in filio,
I)
Domlne Deus, Jesu milis et misericors, miserere magister in discipiilo, amicus in amico, si inorum
illius quam abstullsli a nobls. E\;iudi nos per niedi- digiiitas et sapieniiae nobilitas permanct in po-
cinam vulnerum nostrorura [Eorie, tuoium], qiia; steris.
pependit In llgno, el sedens ad dexleram tuam in- Quid si in miseriam humanse condilionis meae
terpellal pro nobis (Rom. viii, 3i). Scio quidem misc>- fllius moriatur ante patrem iii flore juventutis? tol-

ricordiam luam, qui vis omnes liomines salvos fieri liliir justus, iie malitia immutctur cor ejus [Sap. IT,

(/ 'fiiJj. II, l). Diiniltrt llli deliila sua (.Mallh. vi, 12), 11). Jndicia Domini abyssus suntmu'ta (Psalm. xxxv,
quajcunque coiitraxit post aquam saliitis. Dimitle, 7). Nil sine causa eril in niundo, nec unus passer
Domine ! dimitle I deprecamur. Ne intres cum ea in cadet in laqueum aucupis sine Palre nostro, qui in
judicium ! Superexaltet mi.tericordia in judicio (Ja- ccclis est tion capillus de capite perit (Matth. \, 29 ;
;

cob. n, 15). Nam eloquia tiia vera suni, quibus Act. XXVII, 5i). Non enim nobis luctum ir.cutere
promisisti niisericordibiismisericordlam (Matili. v, 7); debet, cum quislihet charus noster a peregrinalione
qiiod ut essent, dedistis eis. Qui misereberis, ciii pergit ad palriam, a morientibus ad vivenles, ab
" Edit. Quercel. 22, es ms. (Froben. 91.)
,

32S II K. Al.HlM SKL .\I. Cll.M OPKIllM PARS I. S2i

cxsilio ad regnuiii. Coiisolatio iiosira naiit verba >e- A liune sacrillcium laudis ramus iii ipio salutem
olT( ,

ritalis : 0"' credil in me, si mortuus [ueril, vivel. El iiobis seinpitcriiam piM' Prophciam suum promisil,
om/iis, qui i'iri( et cretlil in me, non morietur in dicens : Sucrificium landis lionorilicarit me ; illic

(riernunt {Joun. \i, 25, 20). Proindc sriaimis, iliains ilcr est, ijuo oslciidil .iiilulare Dei (Vsalm. XLix, 23).

iiostros iii opcribiis cliaritaiis iiioriontes Doo \iviMi', Il;cc esl angelica jiiciinditas, s;iiiclorum hctitia, coii-

el saeculo mori. Qui operibiis miscriconliae qiioliilie solalio nostra. Niliil enim aliud conlcslis Jerusalem ,

Christo cum Aposlolo (licunt ; Cupio diisolvi el esse qu;B vivis irdilieatur lapidibus , agit in patria sua ,

eum Christo {l'liil. i, 2")). Fclieius vadit (pii aniicds (liccntc et suspirantc cx iiostra voec Psalinograplio :

relinquit superstites sibi, quain qui supeisles erit lieali ijui liiibilanl in domo lua {Psalm. lxx.viii, 5).

aniicis. Mors boni houiinis niigratio est ail nieliorem Kt quasi (piis qiKcsisset, ipia; essct illa beatitudo ,

vitam, qua: non esl plangeurla, seil congralulanda hahitarein domoDomini? respoiidil : In sceculum sa'-

(Joan. V, 21). culi laudabunt te. Il;vc laiis sine fastidio, sine dc-

L:ttemur in miseralionibus Redemptoris nostri. fcctii erit ; sine fine diilcis fit iii corde et orccaneo-
Abruhau! aiilc Christi adveiituin apud infeios fuit. tiuni. H:ec quoiies agiinus in terris, angelicam imi-
Posl Christi passioneni latro in paradiso. Morle tamur vit;im. ILcc suavitas omnes .'Kculi tristiti;'S

Cliristi mors inortua csl, (lanimea lomphea custos B expellit ab anima , omnes moerores miligat. Et
paradisi saiiguine Cbristi exslineta. Kl bcalus Petriis i]ii;iiit(i (|uis donornm Dei m.ijori ulitiir abundantia ,

hoino terrenus portas aperil, (|uas ;clhereus Clieru- t;(iilo nuigis se deliilorcm mediatori ouiiiium bonorum
bim clausil ; Et dc relc pi^catorum manus rcpeiite qu;c possidet, agnoscat.
ad claves translulil 133 •'-'S"'
cffilorum. In Cho Si igitiir juslum videtur liomini ciijiisbbct bencli-
rubin miiltitudo scienliae seil in Christo mullitiido
;
cii velollieii reddcic grates, quanto inagis Deo gra-
miseratioiiis. Oliin in Juihra notus t:iiitummodo Deus, Qui oninia dedit, qux
liarum actioncs ageiul.c sunt ?
sed nuiic omuibus gentibus vox uiia esl Cbrislus, (iiii
iii lioc s;cculo bona videntnr, qui omuia dalurus esl
nos de servis fecit araicos, et de profugis eonvcrlit
bona, qua! desiderari vel haberi in futuro s;nciilo
in filios. Naturam mortalitatis nostra; assuinpsit in
possnnt : ubi ipse Deiis erit ouinia iu omuibus, qui
gloriam divinilatis su;b. In hoc Ixlelur genus hii-
nuuc siiigiilis seciindum mensuram siue bonilatis
manum, sciens fiagilitatis noslr;v iiattiram supcr an-
distribuit {Ephes. iv, 7). Tunc eiit omnis bonitas ,

gelicos cxaltalain clioros, in;ijestati patern;E glori:i' iii


omnis bcatitudo, oninis suflicientia in omnibus. .\d
coeleslibus coiisidere. Qu.tr conditio mortalitalis ti-
hujiis vero summa! Iicalitudinis ct inileficientis, glo-
mens human;e [Locns corruptns] conturbare debcs
(] ri;c post labores hiijus vit;e felicitalem Deus Jesus
post tantam natur;e tiia! gloriam? yEqiialitas tibi
te perveniie faciat, dominc desiderantissime el omiii
certissima est ; lantum legniine charitalis iiidne
honore dignissime.
pennis, ut volare facias, quo Christus ascendil. Noli
cbarorum, sed congaude laetilia;
Tribiiat divitias veras libi, David amaic,
aiigustiari de inorte

illorum.
Cum sanctis pariter Christiis iii arce poli.

Christus se ipsum pio lc tradidit mortem. Ciir


EPISTOLA cvni.
iii
134 «

lacrymis luis contradicis Cbrislo, rapere charos tuos


.\d abnonem.
de morte ad vitam , dc labore ad rcquiem? Felicior
(Anno 800.)
est in bono dies exilus quam nativitatis. Ille est re-

quiei initium, iste laboris. lllc I:initi.x> inlroilus, islc Hortalur illum ul Leonem pnpam contia adversitrios
defendiil. Ilunnos itb subjectione defecisse, et pa-
doloris. Nasciinur ut moriainur , moriniur ut ineliiis
ganas naves Htlora .\iiuiiuniiv infesl.ire queritw.
^ivauius. Via est h;ec vita pergeiitibus ad patriam. ;V()i'«»i se confircgationem monaclioritm fccisse nar-
Si aspera est, si arcta est, viriliter gradienda est. Si rat. Alimo, Hcmedio et Pautino episcopis salutem

plana, si prospera, caule currenda est, quia inultos dieit. De Elipnnto et Felice quiedam iiunliat.

habel iiisidiatores. Novit itaqiic providentia Dei , cui p Domino bcatissimo et merito perpelusp charitalis
proilest longa percgriiiatio liiijus via;, cui (qitiiuum alis anipleclcndo [AipiiLc] cpiscopo Immilis lcviu
esl cito hiijus peregrinatiouis labores finire. Placeant [ Meuiiius] sabitem.
nobis judicia Dei. Justusesl Daminus et recta judicia Diileissima litlerariim vestrariim leclione ct siia-
ejus {Psulm. c.xviii, 137). Illa niens niaxinie Deo vissima prosperilaiis veslr.c lcgatione l.ciificalus

placet, cui oiunia Dei plaeabilia placent. Laudcimis, quasi intcr febriiim ardorcs refrigerium quoddam
nincmus ct oreinus, iil scnqier (iat voliintas ejiis in iiiihi adveiiisset, et caniciilarilius dccoclus nammit
nobis, cui seniper bona placcnl ; ct niliil iiisi per roie salntatiiuiis vestr;c rcfoeillatns, lolus in spe ro-
eiini boni possumus haberc, perlicerc. Si boiiiim cst, boratus assuigebam audieiis ipiod semper oplavi,
si amahile est qnod habemiis, ille prxslavii [pi-xsti- legens in liiieris qiiod seniper desidcravi, aposlolicT
lit] nubis. llli graiias againus, illi lota inenlis iiilen- auciorilalis salutcm cl eonslaniiam rcligionis sancta»

o Edit. Mabill. t!>iiibi pliisdimidioiniitilala et alias


(;alli;cl.iltcrari:c scriplorlom. IV, pag, 320, aiituma
iincerfecla cst. (Krobin. i)2.) Iut(gr;iui liicdamus cx vit; iiec ad 1'auliniiiii Ai|iiilciciiscui, iit cl. Ma Irisius
co(l. Salisb. cx (|ii(i (lescri|il:i siiiit (ju.e ansiilis ('oiiti-
pag. 2.M 0|ilabal; sed ad A^piilain se« Ariioneiu
iieiilur. Iiiile veid jam coiisUit eaiii noii ;i(l Kicliboild- scriplaiii fiiissc.
nciii I rcviiciiacm (•piscdpiim , iit post Miil>illoiiiiiin
Eli^TOL.-F. r.2G

eo, qucni » eniifessorem Chrisli noniiiinrc et vc- A cl ul ilionini l;ilis vila cssct, tit potiiiss nt conira

ncrari omnilnis Clirisli Ecclesiis sequum arbilr ir ;


talem auctorilatem stare. Insuper et in aliis legebara

tiijus praescntiani super omiics alios hujus vitK viros canonibus ,


' apostolicam sedcm judiciariam esse,
desiderarem , si mci corpusciili valeludo me sincrct non jiidicandam. II;cc omnia ct multo plura his co
pcrficere. [Quod maxiina aniini ciipiditate diu dcsi- gitavi per epistolas meas dcmandare illi propler ejus

derabam, in tantum ut lua; vcre latcor fidei; si lalis cailiolicam cbaritatcm. Qiiis poiest immunis csse in

nieus potuissct apud Inijus auctoiitatem profcctus Ecclesia Cbrisli pasior, si ille a malefactoiibus deji-

lieri Ecclesiis Chrisli qualis nica opiabat dcvotio ,


cilur, qiii caput esl Ecclesiarum Christi ? Suo Do-
piKomnibussajculideliciis ethonoribusejusprxscn- mino stabit, aul cadet. Stabit vero, potens al enim

tiae astare pioponercin ; si flamnias aninii sui mitiga- Dominus slatiicre illiim {Rom. xiv, i).

re mihi indultum essct, el httcris sub ejus saiicti Tu vero, fili cbarissime, fili votorum mcorum ,

iiominis auctorilatc per diversas iniiudi regiones, po- [fili Ecclesi;c Cbrisli in ovili iiUer oves sanctas illius

pulos, parochias, civiiates et proviucias hortari ; ct cnntritus, ad quem omniuin pastorum paslor tertio

catholica; fidei raiiones pluribus exponere person-s ;


dixit [Joan. xxi, 15, 16, 17) : Pasce oves meas], la-

ct feligiosam aduioiiiiionem ,
juxta consuetudinem hora pro capitis tui salute, pro siimmi pastoris inco-
sanctorum Patrum, cliarlulis indicere currcnlibus. B bimitate, pro sancta; scdis aucloritale, pro calbolic.-e
Scd, ut vidco, mcis boc inipcdicnlibus pcccalis fieri fidci intcgritate, iie lupinis morsibiis paslorum paslor

iiccdum poterit propter fiagiiitatcm corpusculi patcat. Ego vero optimae vestnc pielatis devoiionem,

iiiultis inolcsliarum sarcinulis subgravati. Insuper lacrymis prosequor, orationibus asscquor , littera-

nec ille aliquid mihi cxiiidc mandavit, in cujus po- niin tulTragiis consequor.Caiitusestocui coinmendes

testale juxia sa!culi digiiiiaicm lioc maxime fieri dc- coiisilia lua, piovidus in responsis, vciax in judicjis,

buit : pcr alios vcro milii lirniitcr hoc niandavit, iit sollicitus discerncie ,
qiiid cui convcnial , cl 135
fieri volnissel; •> per sc autem nibil iiide dixil noli oblivisci palrem senio, filium mcritis, ' iraircin

Inlellipo quoque multos esse seraulatores cjusdera charitale. Veniat ! veniat \Mab. vcniel]'enim dies ,

prxnlicli domni aposlolici, dcponerc cnm qiu-erentcs dum ci placucrit qui omncs disposuit dics, quando
subdola suggestionc, ' crimiiia adulterii vel pcrjnrii liccat optatos aniplcxus patri ct filio conjimgerc , cl

ilti imponere quxncnles , ct tunc [Forl., ut] sacia- miituis scipsos exhortari collationibiis [Idem conso-
mcnto gravissiiiii jurisjiirandi ab his se purgaret lationilius].

criminibusordinantcs : sic consilio secreto suadcntes [Tertia caiisa tu 5 fuisli itincris iiici. Piiina fuil
iit dcponcret sinc juramcnto poulificatum, et quic- Ecclcsiaruni Cliristi; sccunda domui regis, quia iii

tam in quolibet inouasterio ageret vitam, quod om- ^ laciymis i"


lacrymans dimisi eum, ciipicns perpetuam
iiino fieri nou dcbet, nec ille ipse conscntire, se quo- I«titi;ie illius mcmoriam anim;Te mc;c inscribere; ler-

libct sacramento conslringeic, aut scdem suam amit- lia dulcissiniam charilatis lu.^B videre faciem ; scd
tcre. Respoudercm proeo,si cx lalcivcjusstetisscm : probiliitus suni usque adbuc ul Hcret, quod valde
Qui sine peccato cst veslrum, primus iii illum lnpidcm (iptui ut lierel. Erit iiaquc p^r vcstras saiiclas ora-
mittat {Joun. viii, 7). liones, dum ci placuerit, siiie quo nihil boui fieri

Memini me legissc quondara, si rite rccordor, in •' poleril. > Epistola vero prior qua; ad nos sub vcstro
Canonibus bcati Sil^estri non minus 72 tcstibus , nomine pervcnil, qucrimonias quasdam habens de
ponliOcein accusandum esjc, el judicio prasenlari •
moribus apostolici, ct de periculo tuu apud eum pro-

Confessorem Cliristi. Niminim Lconein III papam, ad supposita ab Isidore Mercatorc riTcrunt modcnii
ut ipseconlcxtusepistokc dciuonslrat. Confessor vcro critici.
dicitur, quia pio Christo pciscciitionein ct tormenla ' Apostotitam sedcm... non judicnndam. Ex syno-
passus cst, quanivis dciiide lrai)i|uillain morlem Siiiucssana in caus:i Marccllini pon-
do, alis dubio,
o'.:icrit. « Confcssio, inqiiil sanctiis Cyprianus libr. tificis coacta anno 503 Alcuini consiliiim archicpi-
de Simplicitate Pradat. exordium cst glori scopi et episcopi, inter quos Arno fuciat, scculi pro-
iUim coron.ne; non perficit laudem, sed initiat di- ]) iiiintiarunt : < Nos sedein apostolicam , qu;e caput
gnilatem. est omniuni Dci PJccIesiarum, judicare non aiidemus.
^ Per se autem niliit inde dirit. Ex hoc loco colli- Nam ab ipsa nos oinncs ct vicario suo judicamur;
gn, quod Alcuinus cpistolam rcgis, qiia illi t impro- ipsa autcra a nemine judicatur, quemailmodum et
peral, quod fumo sordentia Tiironorum tecta aiiratis antiqniis mos fuit, elc. > Anast. 1. cit. De bis ac hu-
liomanorum arcibus pi-xponcret, i dum pr;csenlem jusmodi canonibus consule Petrum de Marca Con-
scribcrct, noudum acccperit. cord. Sacerd. lib. i cap. 11 ct alios. ,

^ Concordanl, qu;c rcfcrt Anastasius f Frnlrem eliaritale. Yid. cpisl. 76(nunc91).


BiWiolh. in
\ita Leonis III liis verliis Diim in maguo honore :
' Fuisti. Lcgendum forsan, fuisses; itineris, ad
apud se per aliquantuin tcmpus eum (Leoucm) ipse quod superius dixerat se vocatum seu invitatum
serenissimus rex habuisset, h;icc praefaii iniqui fuissc.
moliti sunt falsa advcrsus sanctissimum pontifi- i' Lacrymans dimisi eum. Regem nimirum Turonis,

cem impouere crimina, et posl eum ad prsdictum quo sanctum Martinum veneraturus hoc anno 800
mittere regem, quodprobare nequaquam potuisscnt; vencrat, abcuntcm.
qiiia per insidiasct iiiiqiiitatcs corum, talia nec di- Epistotn prior. Ha^c Arnonis ad Alcuinum epi '

«cnda sanctam Ecelcsiam humiliarc volentcs piofe- stola, crimina illa Lconi III paprc faiso imposita con
ieb;»-:il. •
tincns ab ipso Alcuino, ne inde scandalum apud
137 ^ ^" Cannnihus beali Silvcslri.h\ Synodo Ronvi- ignaios oriri potuisset, igni tradita est, ut ipse con-
iia, piito, sub Silveslro papa Ciijus tanien decrclura tcxms halict."
B. F. ALBIM SF.i: \LCLINI OPEUL.M PARS \. Si»
5»7
Romanos, clericns vester, ul sosiimo, atlulit A in Dci serviiio, scil via lo^ia gradieiuliim, nt sd
pier
nomine Daldrlcns, alTorons niilii cappani optatiim aliiiuaiido liitns diviiia anxiliante gratia
i-am milii,
Koinaiio nion." coiisiilani, vcsliuiiii liiiciiiii, Uiiieiiiii- pervoiiiie possil. IQuiilqiiid vcro dc lua audio cano-

qiie. Sed quia cgo iiulni iit III ultciins iiianus pi'i've- iiiea conversalione, satis niihi plaeere fateor. Hoc

nissel epislula, Candidus t;iiiluiii illain perlcgcbat qiioqiie addatur ad morcedciii iiidnsli'i;c voslra;, ul

mecum, et sic tradita est igni ; ne aliqiiid scaiidali fratres qui suli mai.u vcstra suut secnndiim sancti-

oriri potuisset propler neglis-eiitiam eliarliil.is nieas tatem roguUiris vita; vivant. Ncc ego aliter audivi,

scrvaiiles [Furle, servaiilisl. " lliiiiiioriiiii vero, sieiit iiec 00 iiiiiius diceie debco, qux agnosco piolicere

di.xisli, pcrditio, nostra osl iiegligeiilia, lalioraiiliiim fialenia cliaril;ilel. Topulo (|uoqiio, ul s;vpiiis doprc-

Saxonum, Deoipic despetta eatiis siiiii, pi;odica iuslaiilor verlum Dei (II Tim.
in nialeJiela j."'iierationc
quos majore mercede IV, i), ne ullins anima in tiiopciidcat [Cod. S. E.
usipie hiic, ei eos negligentes
pendatj jiidicio, vel a le qua'ratur. Osteiide illis
apiid Deiim el gloria apiid lioniines lialiere potnimus,
audeo caiisam [causa] vjnin salutis, hos sccreta collalione, illus publica
iit vidobatiir. Noii iiioi soliiis

laorjmas, pr;eilie'ilioiie conlirinaiis. Uiiicuique socuiuhim suac


lantum lilii ingeiore laliorem por preccs el
condilloiiis vel pers<'ii;c muduin horlameiita iiigcre.
ijnas halieo s;cpius piopler veslram absenliam. Ta
est soeundum opporluniiatem inane iter,
^ Poie^^latibus el judicibus justiiiam el misericordiam.

ad patrocinia saiicli .Marliiii venirc, vestramqiie vi- jiiniorihus o'..odientiani , humililatcm et ndem in

commendare oralionibiis. b Pagaiue scnioribus, omnilius ;equitalciii charitaleui Dei et


tam ejiis sanelis ,

mala rcccrunl per proximi, casiitatoiii corporis, beiiigniialem et pic-


vero naves, ut audistis, mulia
insulas Oceani partibus Aquitani;i; ;
pars lamen ex tatcni in elcemosynis, quatciius cum inulliplici lal>o-

illis pcriil, et occisi sunt in liltore, qiiasi ccntum ris tui fructu ad xleriKC beatitudinis sedera pervu-
Castigatio est nire inerearis, eo miserante, qui ait : Sic luceat lux
qiiin(|uc viii o\ illis pr;e laloribus.
magna boruin cruplio, anliqiiis ignola temporibus vestra coram liominibus, iil vidcant opera veslrabona,

populo Christiano qnia forte voia non servant fa- et glorilieent Patrcm veslrum, qui in cxliscst (Mattli.
;

muli Dei, qiue vovere soleiit. Idco, dilectissime fili


V, 16). Mci qnoquc ut 136 habcalis momoriam,
cl merilo veneraiule frater, tuos bortare fratrcs re- sccundum spcm meam et lidem vestram, dcprecor,

giilaritervivere, et devolioneni primam firmiierser- cum sanclis frairibus vcslris assidua interccssionc,

vare, diconlc Seriptura : Yovcle el reddite Dumino nl prope cuisu noslri agonis complcto, veni..m pec-

Deo vestro (Psalm. lxxv, \i). Item : Melius est non calorum incorum et aliciuam porlionem bcatitudinis
vovere, quamvolanon redderc (Ecel. v, i).[ ' Prope iiiter cives coclostis babiialioiiis accipere mcrear.

enim eslis vos lerininis pagaiiorum. Sit salus vestra, C [Plura scriberem secundum aiiimi noslri desiderinm,

prolcciio, ct misericoniia Dominns Dciis nosier, qiii si non isle cursor cx vestro mandato vclociter re-

ail me nilid poteslis facere (Joan. xv, 5). Com-


: Sine verlere habuisscl ; tamen ex his paucissimis litteris

motio magna est in mundo, et in mentibus mullo- charitalis nosinc ardoiem in vos agnosccie poleri-
rum inlidelitas, et in nomine monacbornm negligen- tis]. Divina vos gratia comilotur ubique, doiiiinc Pa-

tia. Voliiiil diei, et non fieri, dieenlc Scriptiira :


icr et dilcctissime amice «.

V«// pi(jer, el non vull (Prov. xiii, i). Id esl, viill [Obsecro humilitalem vcslram ul mco olTicio Pa-
beatus esse et non vult laborare, unde bcatiis fiat. trem charissimum ' Aelim cpistopum sahitcs, ciim
[i Novitercongregationem quamdam feci.quasi octa- c;etcris fratribus, et consacerdolibus sanctitatis luae.

vo milliario a monastorio saiicti Martini, monachicc Siiniliteret Remediumdccurio[de curia] iiobis cliaris-
vilK et rcgiilaris religionis, primo cx IValribus de siinuiu fidelemque ainicum salula]. Et si tibi caiisa
Gotbia, iibi Boncdictus abba regularcm conslituit evcuiai[8Paulinum patriarcham] vidcndi,salula eum
vitam. .\t nunc, volente Deo, aliqui vcniunt sancia mille millies. Libcllum vero catholica? fidei queni dom-
se devotione roancipantes]. Non est claudicandum noregidirexit, perlegebam.elsatismihiplacuitiiielo-

» Hunnorum perditio. Qui anno priori defecerant,


j) a Carolo Turonis agente liileras obiimiit, nl lioeret
ut annalcs rororiint. sibi mnnaehos ibidem couslitiiere. Vid. eas litteras
•> Pagana^ navcs. Normaiinoriim pnto qui teste tom. II in Appcnd. ,

Eginhardo in Vila Carnli < Gallicum lilliis ct Germa- " In eod. saiicti Emmeram. ita in contextu pcr-
nioiim assidiia vaslatioiic vasl;ib;int; (|uaproptor Ca- gitiir Et si /i6i causa eveniat videndi amicum ho- :

rolus per omiios poi tiis ct ostia Ihimliuim , c|na navcs slrum, saluta cum mille millies. Libellum, otc, ul iii-
recipi posse vidcbaiilur, slationibiis et cxciibiis posi- tiis.
tis, ne qiia liostis oxiro poliiissel, lali munilinne pro- ' .ielim episcopttm. Is est .tbs dubio Alimus epi-
hibuit. Classem quoquc iiiolitiis est coiilra Noitman- scopus Saliiononsisseu lirixinensis. ViJ. opist. 91.
nicuni bclliim, olc. > Quod .Vniialos ad aiiniSOO moii- K P(ii(/iiium pdd-iiire/iiiHi Aipiileiensciii. Ilinc jam
sem Martinm rofernnl. Patet .\leuiiiiim hic loqiii de Libris Paulini adversu:»
Prope enim estis tcrminis paganorum. Data ergo
"=
'oticcm lirgeHilanum. Mabilloiiiiis libclhim , de qiio
fiiit epistola ad Arnonom Elnon;c, Salisbiirgi mm hic mcntio iit, e\ coiijoetura, cum iu codicc quo umi^
moranlem hiiic erirn a Normannis liitora Gallica et
; est nomen Paulini ovprcssiim noii haberetur, tribuit
Germanica infcstantibus nullum pcriculum imminere Itichbodoni Ti'evircnsicpiNco|Hi. Sod vir siimiiM alu»
poiuit. Vid. llansiz. lom. U Gcrm. Sacr. pag. 113, aocuratus hanc intcgrain opistol.im non vidit; es epi-
mim. 33. stolu voro nuitila eriur faoilis rnit. Ilinc ttiam cor-
* Noiiler rongregnlionem quamdam feei. Coniia- rigoiiiliis auctor llisi. Lit. Ki'aiici;e , tom. IV .

rici niiiiiriini ; liuc eiiliii uiino Noiias Jiiiiii Aloiiiiius p:ib'. '20.
o

m EPISTOL;^;.
el suavissiiuo sua
SiD

qiiciUiasuaeliu Uoiil)us dicliomim, el in fiaci ratione, A subjicial geiites ;


ilileclieois juf
testiuiouiorum auctoril;Uc, ila ut niliil liis adili in Clirisliana fide ferocissimos subjiciat animoa, ut
el iii

de qua!stioiiil)us niipcr liabitis inter nos ct p^irics 138 solus Deus el Dominus nosier Jesus Christui"

fcliciaiias opus esse arbilrabar. Et fctix estEcclesia credatur, colatur, atquc ametur. Vestra clarissim;i

popiilusquc Chrislianus, quandiu [cum domiio re^a [potestas et sanclissima] voluutas in hoc omni labo-
vcl) uiium lalcm habeliil dofci.sorem fnlci calliolica». ret stiidio, ut Cbristi nomen clarificetur, eicjiis di-

[Sedadhuc remanet ali^iuid faciciuUini. Nam quidam vina poli'Slas per fortiludiuis veslra; triumplios mul-

Elipandus Tolctana; civilalis, nominc non diguitatc tis lcrrarum rcgnis innolescal : qualenus iion solum
cpiscopiis, in damnata synodali aucloritale et apo- magnitudo potestatis te regem ostendat, sed etiain

slolica ccnsura hnnresi permanet. Sciat tamcn dile- inslantia seminandi verbi Dei in laude nominis Do-
ctio veslra, quod lilius noster " Laidradus episcopus iniiii noslri Jesu Chrisli privdicatorein elliciat. Idco

fraler vcstcr, magnum pnifccliim in illis parliluis, divina lcgratia his duobus miiabilitcr dilavit muiie-
Deo donante, eyit quulidicqiic agit. lll inihi vere rilius, id cst , tcrrena; felicitatis impeiio et spiritali»

(iixerunt cx illis partibus viri religiosi et veraces, sapientia' latitudine, ul in ulroque proficias, doncc
usque viginti niillia convcrsi sunt inter episcopos, ad Kterna; beatiludinis pervcnias fclicilaiem. Parte
sacerdoles, monachos, popiilum, viros cl fcminas, B populu [luo] Chrisliano, cl Ecclcsias Christi dcfend,',
plangi^ntcs pristinum crrorem gaudenlesquc, qiioti- ul bcnedictio superni rcgis te fortem ciliciat Siipcr

die Deo agenles gralias in agr.iiione veiil.ilis et in paganos. Legitur quemdam veterum dixiise poela

catbolica fidei firmilaie. De ipso Feiice jam prius riuii, cuin de laude imperatorum Romaniregui, si

per litteras nostras, vel magis aliorum rclatione, au- vite recordor , cecinisset, quales esse debuisseiii,
disli quidgeslum fuil, et modofuit ad Sanctiim Mar- dicens
tinum apud piicfalum >>
filium noslriim; cl mullum Parcere subjecli«, etdebellarc superbos.
aiuat mc, totumque odiuin iguod babuit in mc ver-
(Vjcm versiculum bealus Auguslinus in libro De Ci-
sura est in charitatis dulcedineni.] Qiiod rogasii
vitate Dei raulta laude cxposuit, qiiamvis magis iio-
litterarum nostraruiu seric sa!pius luain appellarc
bis altendendum sit Evangelicis pra^ceptis, qu^m Vir-
sauclilatcm, tcslis cst Deus cordis mei quantuin
giliacis versibus. Nam et ipsa Verilas ail : Beati mi-
lioc dcsidero, ut sxpiiis fiat secuudum opporlunila-
scricordes, quoniam ipsi misericordiam consequentur
teni temporis et porlitoris, oplaus ut iiie Iiabcas pra>
[ilaltli. v, 7). El alibi : Estote misericordcs , sicut
sentem in lilterismeis ut nibil nobis dcsil iu cbari-
et Paler vester misericors est (Liic. vi, 50).
latis communionc praeter oculorum preseiitiam. Sed
^ Quod vero nobis vestroe bonitalis in Christo pro-
liis mullo major cst el melior pcrpetua sancta! clia-
bata voluntas de apostolici pastoris " mirabili sani-
rilatis prjesentia in Christo Jesu Domino nostro.
tate demandare curavit, decct eniin oninem populun;
« EPiSTOLA CiX. Christianum in hac clementia divinae proleclioiii»
Ah nOMNIIM REOEM.
(.\nno 800, inense .\ugiisto.)
gauderc, el laudare nomen sancli [Cod. Vat. san ,

Respondet Ciiroli cpiilolw nnntianlis victoriam de lio-


ctura] Dei nostri, qui nunqnam deserit sperantes iii
slibut : et mirabitcin snnitalcm Lconis pnptv. Ho- se, qui impias compescuit manus a pravo voluntalis
manum iler prosc(iiii reniiit. effeclu, volenles caniaiis nnntibus lumen suum c.\-
Domino dileclissimo atque omni honore dignissimo tingucrc, et seipsos impio cnnsilio pioprio privarc
David regi Flaccus veleranus milcs perpctuam in capiic. Qiiidquid vcro de illis agendum sil , veslra
Cbrislo saluiem. caiiiissima considerare habct sapicntia, qua; optiin.';
Litleras prospeiitatis vestra; et consolationis no- novit, quid cui convcniat person.nc, ct quid cui sit
strae, magno amore cl digno favore siisccpimus : taclo retribucndum ; vel quoniodo ille pius pastcr,
Dei ommpotentis clomcntiam collaiidantes , qui vos divina ab inimicorum manibus libcralus proleclionc,
fidelesquc vestros prospcris successibus pollere fccil, securus in sua sede Deo Christo deservire valeal.
ei inimicos sui nominis vestr.-e potenlia; "i
Quod vero vestroe benignitatis litter.^ Flacco taci-
siibdidit p
pedibus. Iloc enim faciat Deus, el hoc addat ( / Rey. tiirnilatis culpam ingerunt, quem [Forle, eum] fcrvoi'
III, 17), ut triimiplio lerroris veslri iiiimicas ubiqiie ' meiisis Augusti dcsidem, non voluutaiis efficaci i

° Luidradus. Laidradum post annum 799 Fclicc rant .\nnales, vulgo ascripti Eginhardo ipsius Caroli
jam coiiverso non rediisse iii Hispauiam , conlcndit Magni nctaiio.
cl. .Madrisius Op. sancli Pauliiii pag. 2-2-2, nuiu. 62 ct Mirabili snnilate. Dubilanl aliqui, an Leo pont.
«•

Co. Sed fallitur, ut ex boc loco manifestiim csl, et ociilis et lingiia penilus orbalus fucrit a sicariis. Scd
tios amplius monslrabimus in DisserL de Hicres. Fe- ociilunim ci lingua; usum cum prospera valeludiiie
liciana. ipsum haud siiie miraculo rcccpisse, convenim.t
t Filium nostruni, nempe Laidradum. planc illius lemporis sciiptores. Vid. Anaslasius Ui-
t blioili. iii Viia Leonis Annales Laureshamenses;
Edil. Qiiercct. 15, Canis. 7. Nunc alicubi emen- ;

data cx cod. leg. Yaiic. (J9 (.\pud Frobeii. 95).


Pocia S.ixonicus; Theodulphus .Auiclianensis, Irb.
111, Carm. 6 ad Carolum Magnuni, clc, clc.
Subdidit p^^libus. Carolus aiino priori 799 pcr
«1
f
Mcnsis Augusti. Carolus < Mense Augusto iii-
filium siiuinPippiiium et pr:cfcclos proviiiciarum, chnanlc Moguniiacum veniens, iler in Italiam con-
hcllum Hunnicuin coiuplevil; tesle Eginliardo in di>;il, inquit annalista Loiselianiis ad aiinuni KOO,
1

Vila Caroli Magiii Biilaunos cismarinos doinuil, pi


ideoque eo mcnse ejusdem anni lilleras ilias ali A!-
adversiis Saraccuos rem prospcie gcssil; proiil ir.ir-
cuiiio accepil. F'ririi lioc anno, num. 8.
P.\TROI.. C.
II
,

831 U. K. AIUl.M iV.li Al l.DHSl 01'UIL« P.VKS I. SSi

|)ij(niiii rfruii. l»« imen» rero noslri», qiio» pediliu» A >•


tPisroi..v C.X.
patcrnisHoniam pcrgcre pr.-cciiiis, volini scirei|nantlo, AD AUB\Ti:S KT UON.kCllOS COTIII K.

vel nlii , vel qnilms coniitantilms veslra> Leatilnilini (.\nno 800.)

oocnrrere 'lelicant. De qniluis in veslrx excellenti;u Krrn: .\doiilianoriim cupil, qiiem sinqulari libello per
em
liltcris scriplum inveiiinins : i Qui le, inqnis, quie- bealum Ucnediclum misso, sejam refulasse, et ninic
Faieor qul- majori opeie a se refutnndum ait.
scenle, pro le tna niuncra iiiiie valenl. i

(lem, voliis jiilicntilius el juvanliliiis, Uilioris mei pos- Albinns hiiniilis Cbristi faniulns et scrvieiis saiirli

sunt inire siiilorcin. Miinera vero niea illis nccilum Martini , omnibiis abliatiluis, fralribus ct liliis, qui

conccdo, qux' veslra freqiienter laiijitatc ateipci-c so- sunt <^


Goibi;v pariibiis in Christo cliarissiniis,:vieriix

lebam. Nain et Moy.ses, qiiein noliis quasi ad exoni- beaiitudinis salutcm.

pluin pioponilis, pugua peracta et .\iii:ilccilis ftigaiis, Acceplis dulcissimis vcstr.x beatitudinis lilleris,

piaedain reJuclam ipse populo dislrilmit (F.xod. XMi, simul et suavissiinis nimiumque uobis necpssarii*
45). Et David, Syria pcr Joab principem niiliti;!; siib- sanelarum orationiiiu vestraruin niuiieriluis, oiim

jecia, aurum etgcnimas pretiusissimas ad leinpli de- omni gauilio et inentis alacritate, ct niagnam vern
dicavit ornatum (II Reg. viii, II). Sed et .\mnioni- liabens fidiiciam per vestras sacralissimas interces-
lariim regis diadema proprio imposnit capili, licct ^ siones ad Jesum Dei Filium, qui pro mundi salute

Joa!) laboies sustinuissct milili;i; (// Itey. xii, iO). lioino dignalus est lieii : ita ut qui Dous xtcrnaliler
Sed el dc boc, qiiod milii iinproperare voluisiis ,
ex Patre natus est, temporaliter nasceretur cx vir-
ine fnmo sordenlia Turonorum tecta auralis Roma- gine, et idem esset Iiomo qiii cl Deus ; el idem Deus
norum arcibus pnieponcre, scio vestram legisse*pru- qui et homo; et non esset ulla sepavalio persoiuc vel

denliam Salomonicum illud elogiiiin ilelius (esl). in- : liliolaiis, iio essent duo Filii, unus proprius el alier

quit, sfikre in aiiijnlo domalis, quam ciim muliere lili- adoplivus; aut duo Dii , uiius verus Deus et alter

ijiosa 1)1 rfomofommii/ii (Pior. XXI, 9). El, ul cum pace uuiicupativus : quod omnin') inipium est credere cl
dicam,magisferruinnoceloculis,quamfumus.Turonis proeJicare. Quia Dei Filius in proprietate personae,
enim fumosis lcotis contonta, Deo donantc ,
per vc- et Filii digniialis adunivit sibi hominem, iit essel
slra; boiiil;itis providciitiam in pace permanet. Rouia un'.is Cbristus, et unus Deus, et unus Dei Filius, to-
voro i]u;i> fraierna discordia iniliata est , insitum tus in suis, et totus iii nostris, perfeciiis in divinitato

disscnsionis venenum liiicusquc tenere non cessat :


ct perfeclus in humanitate. Quod multis testimoniis
vcslracqiie vciicrandae digniiatis poleniiam , ad hujus evangeliois et apostolicis, vel etiam sanclorum Pa-
pcstis coiiipesceudiim pcrniciem, c dulcibus Germa- Iriim tradilionibus comprobari potest; siciit in li-

iii.c sediliiis fes!i:iare conipdlit. Nos vcro lacrymis f^ bello ex parte f.icUim esl, quem direximus per bea-
absenliam, et piecibiis iter vosiriim continuis piose- lum "*
Beiiedielum, vobis solatiuin et confirinilionem
quimnr, divinam luimililcr obsecrantcs cleineiitiam, fidci catholio;!;. Se:l in manibus • nuijus inodo ha-
quatenns vos vcstrosque siinul, cum omni prospe- bemus opus propter alias causas, qu;c in libello ' ve-
ritate sanos dueat, cl reJncat gaudenles. 139 ^'•'- nerandi Felicis legimi;s; ci illum volente Deo vobis
str;E vero pietatis liller.i: nullalenus conscnlio ut obli- dirigimiis, pnslquain leetiis ei comprobatus fuerit ab
viscantur mci : sed sa-pins veniant in spirilu conso- episeopis nostris et s domiio rege. liiterim veslra
lationis, ul osciilcnlur, itcrum itcrumque relegantiir, Sauclilas nos adjuvct sanctis orationibus vcstris, ut
et in cordis tliesauro perpoiiia dulccdiiic conscr- Duiiiiuus Deus aperiat nobis agniiioniin veritalis, ei
venlur. lidui.i.iin pr;edieationis et coustauliam iii livle calbo-

Tempoia couoeihu Cbristus felicia regiii lica. Mullum enim vaiel deprecalio jiisti (Jacob. v, 10),

ilujus et xterni, Davidamale, ' tibi. qiianto niagts et pUirimorum.


140 "-i'^' iiovitas vocum iii adoptione, nunc*pii-
tione Clirisli , umiiino litlolibus ouiiiibiis dete.stauda
est, et magnopere caveiida h;ic di\isio in Cbrisii>

loco rtnsnagius), </isiih(


• Cie(eri lersr.s (inqilit Iioc
D
(/ii(«iH. Huno latiiil, e\ cod.
Libolliim, qui buousquo
II»Edilione Qnercclana in qita diio lanliim priores ,
'290 bihl. palal. dubiimis ante Libros
Vatit'aii:e infra
Jeseribiwlur. Non advertit vir erudilus. reliquos ver- VII advorsiis Folioem. Vitte dissorlationem noslram
sus a Ouoroelano editos fuisse ad o:il.:ein epislolui de luurcsi Adoptianuruni. Porro l!oiie:!iotus esl al -
il, iiuue liU, ad quani etiaiii magis, (piain ad islaiii
bas Aiiianoiisis iiuiiiasterii, quod oap'.il esl alioruiii
poriiiiore vidoiiiur; (niod ibi agaiiir dc reditu Leoiiis
moiiasiorioruiii Sopliiii.iiinio sou Giilui;e, qiue niino
ad nrlieiii, (|ui niiio priori cDnligil. Lunquedoc a Gallis appellutur, qiiucum Alcuiiio amiou
1" H;ino opisl edidit lib. i Miscell. pag.
I!;ilii/.iu-.
consuetiiilo luil.
577, iiiide illain desLripsiiniis (.VpMil Frobon. 91). " .Wii^iis opus. Soilicet libros vn advt-isus Felioein
' Golliiwpariibus. (iolliia alio iuimine eliain Sepli-
ligollilaiiuiii.
iiiannia vooaliir. Folix Urgellllaiiiis episiopus i iiiiil- esi
' *.'HoiiiHi/i Felicis. ILise eoiiipolluliu aiiiici
lis apiid S.'ptiin;iiiniain pesliftruni liausluni luerosis iioii adversarii. Epistola igitiir pi';esens soripta e>i ,
.\tloiiliaiioruiii pitipiiiavil, > ut sorildt Joiias .Vurelia- pt>sli|iiain Fobx ali .\louino iii eonoilio .\tpiis^iuuen»i
ueiisis lili. I de Ciill. Iniig. advorsus Cbiud. Taiir. aiinti 7!i9 oonviolus liiil, et euiii illt) iii gruliam rc-
tju:e res .\lcuinuiii siiHieiluin Iiabiiil, ne illu venenu dill. Vitle, (|ii.e divinius iii pr.vfala dissertutioiie.
iiiOMasteria a bealo Ileiiedicio .\iiianensi nuper |>urliiii * /•.'/ i/omiio ivt;o. \ ide epist.ilam utl CaroluiU Mj-
partiin reldrniata inlioereiilur.
«..•etia,
Kuuui Libris vii euiitru Feliceut prj.'U\.ii:i.
' 4 'I LibcUii.... quem ilxieniHu» iitr bealum lient-
,
:
,

335 EP1ST0L.«. Sr.i

Donihio nostro. Scimu» diius naUiias perfectas eise A <lain e\ apostulo proditoiem f.ictuin. CcnsiJerale
in Christo, et uiiam personam : morlalein immorta- Saulum ex persecutore praedicatorem effectum. Me-
lemqne eunidem esse. Sicut lioino mortalis esl carnc, inentoleMalchum monachum, cujus historiam bea-
iinmortalis aninia; tamen nnus est liomo, et una tus Hieronymus nunc cdidit epistola, quomodo quasi
pcrsoiia, et unus Filius palris sui totus proprius, et pielatis intuitu egressus est a monasterio, relinqucns

dividi non potest, quod sit partim nuncupativus homo, liaiicin suuni, et in quales pervcnit postea tribula-

et partim verus homo : ita et Chrislus, licet sit carne tioncs, vel qualitcr planxit monachuin in eremo,
mortalis, et divinitalc immorlalis, tamen unus Jesus qiiem perdidit in monasterio. Raro diabolus aperta

Cbristus et unus Dei Filius; sicut dixi honiinem esse fronte pugnat conira servos Dei, sed sub ligura pie-

uiium filium, licet carne sit mortalis, et anima im- latis, quasi majoris sit utilitalis exire de monaste-

mortalis : el nullalenus unns Filins, uno Patre, po- rio quam pcrmancre. Ovis qu.-c do ovili egreditur et
test esse utrumque, et proprius et adoptivus. Et si a pastore rccedit, lupi patet morsibus. Meliiis est
cst unus Filius Deus Christus in una persona, oin- non vovere, quam vota non implere. Dicit Scriptura
niiio aut tolus esl propriiis, aut lotus adoptivus. Sed Vovele et reddile Domino Deo veslro {Psul. i.xxv, 12).

melitisest, ut propter illani exccllciiliam naturain Verax est Deus in promissionibus beatiludinis, t\uj-
li djligeniibus se piomittit {Jacob.
[Ijtg., e.vcelleiitein vel naturie] Dei Filius, qui pro- i, 12). Et vere dici»
priiis et oeterniis est, sit humanitas assumpta in pro- [SensKs corrupius] : Reddel promissa veritatis. Me-
prietalem Filii ,
qiiam proptcr hunianitatein Dei Fi- menlole .\postolum dicentem : Fratres, slabiles ettote
liiis xtcrnus huinilietur in adoplionein. Omniiio pro- et immobUes {
I Cor. xv, 58). Et ilcrum : Qui stal ,

priiis niius et adoptivus unus esse non potest ad unum videat, ne cadat (/ Cor. x, 12). Stabat Joannes,
patreni, ad duos auteni potest. quanJo Christum cernebat. IJeo, fratres chaiissimi,
Haec consideranles diligcntius, et aniino tencte fir- vigilate el state in fide, viriliter agite {I Cor. xvi, 15),

miter, et constanter praedicate ununi Filium et unuin et conforteiur cor vestrum in omni opere bono. Et
Deuni, eunidem propriiim et verum perfeclumque Psalinista : Exspecla Dominvm, virililer age, confoV'
esse; qiiia oinnis verilas in Christo cst et nulhim tetur cor luum, el sustinc Dominum {Psal. xxvi, 14).
tiginentum, et tola ptcniludo divinUatis {Coloss. ii, 141 Q"'J ^s^ e.rspecta Dominum, nisi stabili mentc
9), et nuUa miiioratio nec defectio; " nec eum, sicut exsppcta, donec tibi veniat dies remunerationis? Fac
in libello pncfati Fclicis lectum esl, baptisuio iiidi- omiiia opera viriliter, et confortelur cor tuum in

guisse, sed mo\ sine peccato et omni labe peccaii, permanendo quod coepisti, et sustine Dominuni,
Spiiitu saiicto concoplum csse Deum vcruni et ho- quidquid in te tribulationis vel laboris perniitlil
minem verum. Et si bcata virgo propriuin potuit G
*
susliiic viriliter. Multce sunt tribulalioncs justorum
generare sibi liliuin, qui fuit ex ;eterno Dei Filius, et de his liberabit eos Dominus {Psal. xxxiii, 20).
(|iiomodo non potuit Deus Pater habcre hominem Nullus la' or amanti Deura durus videatur, quia ille

Filiiim propiiuin, qui ex tempore natiis est ex vir- est remunerator fidelis, qui est auxiliutor idoneus,
«ine? Uims omnino esl in utraipie natura, ad utrum- quinunquam deserit speranles in se. Respondeat
que parentem, Chrislus et Filius Dei proprius. Qux homo suggestionibus Dominus auxiliator
diaboli :

omnia eodem Deo, de quo nobis


plenius, opilulante «\'in e&i , non timebo quid faciet homo {Psal. cxvii,
sermo eoJem libeilo, qiiem modo
est, Iccturi critis in 6), id est, carnalis delectatio. Ilem : D^ctinate a me
in mauibus habemus. Tanium in fidei firmiiate et matigni, et scrutabor mandata Dci mci {Psal. cxviii,
nil haesitanlts [Suppte, manete] : quia sine /ide im- IIS). Et iterum : Auxilium meum a Domino, qui fecit

{wssibile est ptacere Deo , ut Apostolus ait {Hebr. cmlum et terram. Dmninus custodiat introitum et exi-
XI, 6). tum servorum suorum ex hoc nunc el usque in scccu-
Charitatera fraternam inslaiuissime iiiler vos ser- hm {Psat. cxx, 2, 8). Haec, charissimi fratres, feli-

vatc, et uniiatem in omni caiholica pace, ei fide citer legite, et fideliter iraplete, ct Dominus Deus vos
recta et Immilitate non ficta. Et obedientiam vestram adjuvet et proficere faciat in omni bono; et exaudiat
secundum proposilum regularis vitse omni stuJio orationes vestras pro omnibus, et pio rae fideli ve-
servate, et stabiles estole in locis vestris, ubi vos- stro adjulore, et Dominus Deus cuslodiat vos iii

metipsos dedislis Deo; et nolile deserere monaste- jpterna pace et charitate perfecta, viri fratres et filii

ria vestra, et vagari per sacculi vanitates. Tempus charissimi.


cniin hujus vitoi breve est (/ Cor. vii , 29), et non b EPISTOLA CXI.
sunt condignm passiones kujns stBcuti ad superventu- tn FR.^TRES l.N GOTIilA.
ram gtoriam {Rom. viii, 18). Non debel vestrK bea- (Anno incerto.)
.iludini Christi jugum durum videri vel onerosum, Hortatnr ad pcenitentiam, ad observantiam vitce regu-
sed leve et suave, sicut ipseait; Jugum enim meum laris, et ad fortitudinem in exorta tribulatione.

suave est , et onus meum teve est {Malth. xi , 30). Sanctissimis in Christi charitate fratribus, Deoquo
Non qui ceperit, sed qui perseveraverit, saivus erit in diversis Gothiae partibus fideliter servientihiis hu-
{MaXih. \, 22; et xxiv, 13). Revocate ad mentem Ju- milis levita Alcuinns salutem.

" iVee eMHi... baptismo indiguisse. Hunc errorcm Edit. Qiiercet. 99 ex ms.
'•
(Apud Froben. 95).
rclutat .Mcuinus Libro ii adversus eumdmn.
335 li K Al.UlM Si;i Al.<.l IM OPDllL.M i'AKS I. iMi

A Kgo vero kl-cuII leMipcsCiiil.us iMrliatu», casso


Legimus Dominum ilisci|iulis pi\ccepis»c ui lurlias
inulli» locis labore desuiiavi scd inndii cpiasi naii-
per couUiberuia discumbcre fecisscnl, quiii(|uageuos iii ;

ci i|uiuqun(;euos ;
qiios omncs unius panis solidila*." re- l'r;igiis, Dco miscraute, ad portiim dcjcctus qiiictis ;

voliMial (I.uc. n, II). Oiiiiwiuajjciiaiius miiiiciiis, iu qun ine fcssiim et viiliicralum jacentem, deprecnr.
fici

inqiiolcxdalaesl, ip^c S|iirilus Pai-aclitiisa l'alrc ct sanclariiin ;issidiiit;itc oiationum vcsdam iinaniniita-

tcm auviliari, iit (pi.iiuliiipic :id norciitia virtiilum


Filio missus, quiin rciitum vigiuii nuinina ilcsccinlii,
riira pcrveiiirc incrcar, cl lioiia scciiritiitc soli
rcmissiouem peccalorum signilicat : quam oiiines fi-
illi

primo scrvirc, iii ipio solo csl totius spes saliilis, siiic quo
(lcles iii ipsius saiicli Spirilus gralia accipiunt,
sccunilo iu pa>iiitcnti;c nec cadcus rcsurgere, iicc bciie stans (irmo gradu
iii sacrauiciilo liaptismalis ;

visioiicin st;irc potcri^


lacrymis, qiiibus aiiima pcccatriv abliila ail

Misi luiimiscula parva dilcctioni vcstr;p, scd Deo


Dci Salvatoris pcrvciiirc nicrcbitur; diceiile ipsa Vc-
Dcnm leste, iion parva charitale, qiiantuni in pcclore pec-
rilate : Ueati viumto cortle, quoniam ipsi ridc-
caloris cjus ij^uiculus scinlillarc valel. Tamcu si Deiis
tunl (Maltli. V, 8). Kccc nitnc tempus acccplab le. ccce
inilii voliiscuin in sanctitate viia; slare necdnm dedis-
nuncdies salulis{ll Cor.\^,i). Miindemusiws ah vmiii
sahitcm set, taiucii piissiina illius gralia vcstiam vcraciter
inquinamento carnis et spirilui, perficientes

l).Ha^c vcroscicn- I! corde iiico infiulit cliaritaliMn, optaus alqiic humili-


animarum nosirariim(// (^or. vii,

cbarissirai fratrcs, icr dcprecaiis, qiiaienus per vestras sanctissimas


t-s cl optime iiilclli;,'cntcs, iiil

(iralioiics niunus voliinlatis incx Deo acccptabile


sordidiim in vcstra 142 vcmancat couscientia, sivo
coiitractum, sive de spiritus iii-
essc, cjusque donum in aninia inea recipere digiic-
ue cariiis fragililaic
tiir, qiii yratiani pro grntia darc solrt; de ciijiis ple-
quietudine infectum, ul dignam iu cordil;us vcslris
iiitiidinc acc(>piuius, quidq;iid lioiii liaberc viiicmur.
Spiritus sanctus sibi invcuial habitationeni. Nulla;ii

nialigiius bostis in vestra bonacoiivcrsationeinvcni.it


lllius sit semper charitas in cordc, Inus iii ore, cl

aditum qi;em i]u:erit, rcpc- opcrc boiio signuin perfeclLe dilectionis.


sure maliti;« parteni. iiec
conlibus sed ouini cusioilia aiiimas Plurima vesli;c bcatitudiiii sciibcre dcsidcravi,
riai vestris in ;

veslras confirmate in chariiaiis inuuimiiie, in tiitcla scil " nuiitio tribiilationis coiistcriiatiis, hxc pauca
(lictavi. Iii qua vero tribulalione vos virililer agerc
obedieniia;, in muro humilitatis, in castitatis obser-
ct constanti esse aiiimo obsecro, scientcs quod Deus
vatione, in saucta; pacis coiijunctioiic. Viriliter pu-
conimunibus ina- iiuuquam deserit sperantes in se (Psal. xvii, 31).
^uiate ceiitia autiiiiuiin liosiem, ct
Kl si quallbet Iribulatioue co^'entc, locum mutaru
iiibiis de'cllate eum, qui rugicns circuit, quivren.1
leccssc sil, nuuquain rcgularis vit;c observatio mii-
quem devorel (/ Pclr. v, 8).Poriate iu frontibus vexiU
lum crucis, et in cordibus charitatis muiiimcnta, ct
^ leiui'; nec tribulatio corporis aniiui fatiget constan-
liam. No.x ct dics vices suas pcraguut. Maris tem-
catliolic;c fidei firinamciitura. Spe lirma vosmetipsos
pcslas seienitalis tranquillitale niiiigaliir. Nec per-
erigite ad Deum, et niliil coiilia vcstram valct iiiia-
Magis pctiia prospcrilas iii hoc pnesenti s;cculo iiivciiiri
niinitatem illius iiisidiosa calliditas. Imiiiili

quam niur- valel, ipiia in exsilio sumus, et nd latorem nasci-


meiite senioribus veslris obedire parati,
mur (Job. v, 7). Et sicut flagella infautcscnuliuntail
murationis vitio dijudicare, quidiiuid vobis iiijunga-
disceuduin sapientia; dccus, vd bonis assuescere iiio-
lur opcris.
riliiis, iia et uos laboribus et doloribus admonemiir
Yovistis vos Deo servire, pateruisque regi consi-
ad poipctiKC bealituiliiiis properare quictem, qii;e
liis. Nolite vosmetipsos super rectorcs exaltare vc-
iiullo dolore vel labore fiiscaiur, iiiillo fiiie termin.a-
slros, nec eo;-um judicare acta vel consilia ; sed coii-
tiir, scd perpctua jiicunditate ct felicitate stabilis
lculi tautnmmodo eslole eorum juilicio, quidquid
pcriuanct iu ;ctcrnuiii. .Ad hanc adipiscendain nulliis
ag:ilis, rcgiilarisipie vit;c pr;cceplis, iii quibus maximc
Lumilitas obediendi cum charitate prxcipilur. Hor;c
vestram sauctam iiilciiiioneni detcrrcat labor 143
n«ll;c liujus s;cculi blaiiditi;e rctrahaut ; scd fnili
vero veslnc omnes animabus vestris uliles iuveniau-
aiiinio, fratres charissimi, estote, in omni opcre bono
tur, vel in opcre maiuiiim , vd iu lcciionis siudio,
^ &<ttbiles, scientes, quodlabor vester non est inanis apud
vel iii oralionis gratia. Orct operariiis cordc, ut dii-
iViim (/ Cor. XV, 58), et (iiii pliis laborat, plus nicr.
plici niercede dignus liabeatur. Similiter in rcfc-
cedis accipict. Domiims Deus, (jui vos in uiiiiis ovilis
ctione corporis aniraa reficiatur in gratiarura actione
cliaritatc cougregavil , ;etcriia bcncdictione iiilra
Deo;vel si corpus labore airicialiir, mciis coiupuii-
inoenia catliolic;e fidei, el s;>uct,'c charitatis divitias
Llionc coiilirmctur. Sic vero ariiialiim niDiiacliiiiii
iii bouis opcribus adjiivare, perpctualiterquc cnsto-
duplici suffragio, nil uiuiqiius liosiis nocere poierii
dirc digiietur, Doiiiinv patres, fratrcs et lllii dcsi<'e-
{.ipoc. XII, 9), qui quaM-it pcr vagalioiiem niciui»
ninlissimi, atipic mci auiiiil chariiate diilcissimi.
mercedcm minucre laboraiitis.

• Qmcnam luerit Iiikc iribii- i|iiaiii viilcri possit. Al cniiii co aiiiio noii ad poilum
iVuiitio fri(iH/n/ionis.
K^iuliardus Aiiualibus ad aii- ipiiclis Alcuimis dcjcclus, scd ad lunos laboies vo-
lalio,
liiliii

ciiiii
m ims fii^jit.

S:ir:icciii>-.

Kraiicis
ii:irr:il

piit;ii;issc, viiUucsipic
iu
Scpliiii:iiliiiam iiigicsMis
rc.tiissc; iiidc
catiis
cpisiiiLini
cst. yiiaiii ob causam
pr.csciitcm iiiilloccito aiiiio
coiisiillius visum
;il\ii;cr.-, prii»-
fiiil,

Si'pliiii:iiiiii;c pii iciiliim illiiis lamcn ilLuii coiijuiigerc voiibiiltuiii >!u\i, ad


veri) iiiiiii;uliis (inlbi.c srii

iiiimiiicrc, ac Iriliillalio ("Vfniic p.iliiil. Igiliir b;iiic cosdciii cvaialis.

t;;(istiilaiii bi)c aiiiio scriplam cssc, vcro biiuilc cui-


337 EPlbTOL.r.. S36
• EriSTOI,.\ CXII. A hoiiiini coiidleri vohiisses. Superl)i;c iioc gcniis i sse
\n I R\TKIiS ir« PROVINCIA GOlllOlllIM. videtur sacerilotcm judiccm despicere.
(Aiiiio incerlo.) Bonum
144 Si Jicis : est confileri Domino (Paal.
Errorem refutat eorum qui nolunt sacerdolihns pec- xci, 2) scd hoiuim cst hiijus confcssionis
: te halie-
cata confiteri ; et confessionis necessitateni astruit.
re tcstem. Licet <•
non scmper confcssio pocniten-
Dilectissiinis viris iValribus et palribns in proviii- liam significet, sed sKpissime laudeni, ul in Evaii-
ria •' Golhoruni, Iminilis Kcclesix C.hrisli vernacu- gclin ipsa Verilas dixit Conpteor tibi, Patcr
: ccsli et
lus Albiiius (liaconns sahitcni. terra:(Mntlli. xi, 25), id csl, lando le, Palcr cofli ct
riariina veslrae saf^aciLitis et religionis laus no-
ternc. Et in Symbolo dicitnr : Confiieor unvm ha-
stris s;rpius insonuit auribus, sen proptcr sacratis-
ptisma ct c;T>iera, qiia; seqnunlur ad idcm rcspi-
siiiiam inonachorum vilam, seu proptcr religiosain
cientia verhum qiiod verhiiin,
: iil csl, confucor, iii

laicorum conversatioiiem : dum illi ab omni strcpiui lioc loco confcssionem fnlei, iion pecc;itoriim dcsi-
saecularis inquietiulinis soli Deo vacare dcsiilcrant, gnal. Ernbescis homini iii sahilcm luam oslcndcre,
el isti inter mundanas occupationes castissiinani vi- qiiod non eriibescis cum liominc in pcrditionem tuam
lam rationabili considcraiione degcre dicunlur. pcrpctrare? Ancillam tiiam iniipiitalis tiia; consciara
[Quid bac fraternaj charitatis vicissitudine jucun- " vis habere, et saccrdolcm Cbiisli reconciliatioiiis
tiiiis ? llli quotidianis suos contribules orationibus tua' non habere ailjutorcm
] vis ? Pcr iiiiniicuni cor-
a<ljuvaie non dcsistunt : isti intercessores suos pr;c- niisli, cl iion vis pcr aniicum rcsurgcre? Miilluiii
sentis vitae solaiiis suslentare gestiunt qiiod quis- Dominum tiium, et alium
:
ofleiidisti non vis liabere
q.ue gratiam benediciionis sibi a Deo dalam in alter- reconciliatorem, nisi te ipsiim ? Confidis per oralio-
uirum rerunJat. Undc et aos veslra: pieialis exem- nes tuas salvari ? Spernis aimsioliciim pra,'ccpliim
l^lis edoeti, nostri navigii cursuin oralionibus vc- dicentis Orate pro invicem, ut salrcmini
:
; et ileruiii :

stra; sanctitatis ad portum pcrpetn;c quietis dirigi « Si quis peccalor est, oret pro eo sacerdos, ut sol-
pivcamur. vetur. Quid ad h;icc dicilis, qu;i; in cadem epistola
Nos qnoquc mutuo charilatis officio vestrx san- lcguiitur : Confitemini allerulrum peccala vestra {Ja-
itilati aliquantulas pix ndmonitionis lilterulas diri- cob. v, li, 15, 10), ut delcantnr dclicta vcslra ? Qui I

gere curavimus, propler qiiasdam consuetudines, est, quod dixil : alterulrum ? nisi honio hoiiiiiii,
qua; vestris inoliiisse fcnintur regionibus. Dicitur reus judici, a>grotus medico ? Ipsa qjioiiuc S;)picnlia
vero nemincm ex laicis suam velle ' confessionem per Salomonem dixit : Qui absconttit scelera sua,
sacerdolihus dare, quos a Deo Cbristo cum sanctis
p non diiigetur (Prov. xxvui, 13); id e>t, non dirl-
apostolis ligandi solvendiqiie poiestalem accepisse getur in viam salulis, qui peccata sna celare stiidf-l.
credinuis (Matlh. xvi, 19, et xviii, 18). Quid solvit
Nunquid Deo abscondi possnnt scclera noslra, qiii
sitccrdotalis poleslas , si vincula non considerat
omnia videl, novit et considerat ? Ab homine pos-
Ijgati ? Ccssabunt cpera niedici, si vulncra non os-
sumus abscondcre qiia; agimus, at non Deo. Noiiue
tcndunt [Cod. Sal., osleinluntur] a'groli. Si vulnera
David prKsente Nalhan piopheta, qui se argneliat
corporis carnalis niedici manus exspeclant, quanio
pro peccato suo dixil Peccavi Domino (II Reg. xii, :

magis vulnera aniiiia! spiritalis medici solalia depo-


13) Ecce tantus vir testem confcssionis su;b voluit
?
.seunt ? Deo vis, o bomo, conliteri, quein iiolens vo-
habere piophelam. Et quia non erii])iiit confiicri
lens lalere non poteris : Ecclesia; Chrisli, in qua «pioil impie gessit, statim audivit : Ecce Domiiius
peccasti, satisfacere ncgligis. Cur ipse Christus Ic-
trunsluUt pcccatum tuum. Ilomini palefccit vulniis
prosnin, quein mundavit, sacerdotibus sc jiissit os- siium, cl a Dco mox remedium accepit. Naiii et iii
tendere {Mattli. viii, i) ? Cur Lazaruiii qualridua- Levilico s;cpissime,Domino mandantc ,
pcccalo:'
iiuin rcsnscitatum alios solvere jussit (Joan. xi, ii) ?
ad sacerdotem mittitur cum viclima, quam oirerens
Nunquid non fasciamenta mortui eodem verbo sol- Deo orel pro eo, et dimittatiir ei (Lev. v, 12). Qu»
vere poterat, quo mortuum vita; redditum de scpul-
p siint nostr;e victima; pro peccatis, a nobis cominis-
cro prodire jussit ? Ciir inlerpogavit c;ecos ad se sis, nisi confessio peccatorum nostrorum ? Qiiaiii
clamantes, quid voluissent {Mutlli. xx, 52) ? An igiio- piire Dco per sacerdotein oncrre dcbrnuis qiiaic-
;

rare cordis corum vohmlatcm potuil, qui optatum iius oiatio.iibns illius, nostra; confcssionis oblatin
lumen oculis illoriim reddere valuil? Forte si Deum Deo acceptabilis et remissionein
fiat, ab eo accipia-
latcre, sicut lioMiiucin poluisses, nec Deo pUis qii;im inus, cui est sacrilicium spiritus contribulalus, et ccr

« Edit. Qiiercct. 71, Canis. 20 ( Frobcn. 90


) ; cliam tcniporis h;icreticos, qiii soli Deo peccala con-
emendata ex cod. ms. Salisb., iii qiio huiic tiluluni fileri siiliiccre asserunt. De liac re Alciiiniis alibi s»'-
liabet : Contra eos qui noiunl sacerdotibus dare con- pins, ul epistolis 15, 59
iii (niiiic 14, .14), etc. Vid.
fessionem. .Maliill. I'i;cr. ad part S;cc. iii Bcncd., pag.
i 9.
b Gotltorum. Canisius lianc vocem in ms. corru-
Son srinper confessio paMiilentium siqnificiit. De
'I

ptam cxistimans, Scotorum. Seil null;i cst


legi vult
lioc clcgaiiler S. Aiig. serni. 8, de Verb. Dom.
ralio ms. corrigciidi, ciim constct Alciiinum alias CvMSICS.
cliam epistolas ad moii;>cIios Gotlii;c scu Scptiniaii- ^ quis peccatnr cst veslrum. Illiiil S. .lacobi
,Si
/ji- :

nia; scripsisse. fniuilur qiiis iu vobis, el<;. , ad aniniiini pccratoris


'
Confessioncm. Kgi-cgiuin est lioc Alciiiiii tesli- ;icroiiiinO'lalilio scnsu rcfcrl eleganlcr. Cvms.
il^onium pro confcssio^ie auriciilaii conlra inodciiii
, : ,

839 b. r. ALBIM SKl' ALCUIM OPEMJM PARS I. m


canlritum ct humiluitum non tpernit {l'siil. l, 19). A t'f curiim te ( Luc. xv, 18 ). Sed seniel s;»cerdoli in
Clirislu» pru iiostri:> liceleribtis ab iiiiiiiicis ju«li- pricscnlia diviiKC pielatis confcssio facicnda siifllcit.

vuri iii liiiiic iiiuikUiiii voiiil, iit nos roliiiicri-t a ilia- Scmpcr autciii Uoniiiio ctim lacryniis cl coidis con-
boil scrvitute ; ei nos dcdignainur a sanctis Uci sa- iritioiic faciendam esse urbitraiuur. Uinnis cnim (/iii

ccrdulihus jiidlcari, ut libcremiir a vincuiis pcccato- inale agit , oait lucem , et non venit ad liicum, u( non
runi niistroruni? Ille ahs(|iie oiniii poccalo, lioint- argnantur opcrn ejus : iiiii iiulein facit fcritatem , ve-

num assistcrc, cl hoc impioriini, juilicio iion rcmiit nit iid liiccin , u( iiuinife.^ilcnlur ejus opern ,
quia in
ct nos ciim nitillis pcccatis lionruium jiidicia, ct hoc Ucu sunl faclH ( hnin. iii , 20, '21 ).

sancturum, subirc coiitcimiimus ? Noiinc in sacro Vos igilur, viri fratrcs , filii lucis cslis ct iion t(\-

baptismate saccrdotibus Clirisli nostra; fldei conrcs- ncbrarum , populus acqtiisiiionis cl non perditionis :

sioncm ct ahrcmmlialioiicm Satanx darc dchcnms, yens sancta ( / Petr. ii, 9) : Christi sanguine actjui-

el sic saccrdutali niinislcrio, divina o|icraiilo giatia, sita. Ambulale ut /i/ii lucis in onini bonilalc ( Kplics.

ab oninibiis ahltii pcccatis ? Ctir ctiam ct in scctimlo V,8,9), ct piclale, et caslilate, e.vucnles vctcrcm
poenileir.ia; bapUsinatc, pcr confessioncm bumilila- liomincm cum pcccalis siiis el inducntes iiovnin ,

tis nostiLC, ab omiiibus post primmn baplism» pcr (|ui secundum Deum crcatus est (Coloss. iii, 9, 10).
actis, eadcm divina iniserante gralia, saccrdotali ^ Sit convcrsaiio vcstra coeleslis ct non terrena. Di-
similitcr auxilio noii dehemus absolvi pi'ccatis ? ligite justiliain , ct odio hahete iiiiquitatem. Qui sa-

Si pcccata saeerdolibus non sunt proilcnda, quare nus cst , defciidat se scuto fidei , ne clandcstiua an-
iii • Sacramcntario rcconciliatioiiis oralioiies scri- tii|ui boslis sagitta eum vulncrare valeat (Epbe.\. vi,
ptaesunt? Qtiomoilo sacerdos rcconciliat, qtiem pcc- Iti). Si quis vcro proptcr fragilitatem carnis, vel
care non novit? Si consiliis, j'i.\ta Salomonem, Ira- propier ncgligcntiani circunispectionis vulneratur,
clanda sunt bella (Prov. xx, 18), quali audacia sinc ciiius ad coiifessionis nicdicinam ri;curiat, ne per
consilio ecclesiaslicorum ducum pngnare nos advcr- illeccbram mahc constietudiiiis vix cradicari |
Cod.
sus diabolum conlidiiiius? Item codeni diccnte, lcgi- Sal., cradicarc ] valeat peccatum. Tres enim mof-
mus : Frotcr, qiii ailjuvatur a fralre, quasi civilas tuos Doininum Jesum Christum evangclica iiarrat

firma esi (Prov. wiii, 19). (Itiem adjuvat sacerdos bisloria suscitasse : filiam archisynagogi iii doiiio
Cliristi dux excrcitus Dci ct reclor caslrorum illius, ( Marc, V , 58 seq. )
, filiuni vidua; extra portam ci-

si nullus ab co suce sahitis atixilitim quaTcre digna- vilatis ( Luc. vii , 12 seq. ), Lazarum quatriduanum
tur, si nemo occulta diaholicx fratidis vulnera illius de monumenlo ad vitain vocavit (Jonn. xi). Qui sunt
medicinali dextcrse tractanda osloiulii? „ hi ties inortui , nisi tria geneia pcccanlium ,
quie

145 Inanitcr itaque posita sunt in Ecclcsiis rc- inodo qiiotidie diviiia conrilenlibus suscitare solel
media.ct synodali auctoritale litteris mandala coiitra gralia? Filiam suscitat in domo, duin consentientem
omnia peccatorum nostrorum vulncra, qua; vel auli- in corde peccare, revocat a peccati perpetratione.
qui hostis versutia , vel negligcnlia mandatorum Dei Filium viduse extra portam civitatis suscilat , dum
spiritaliter aut carnalUer nohis iiifliguntur ; si non pcccantem foris in operc ad pa;tiitciilia; nicilica-

bis qui in Ecclesia Christi statuti suul ad sananda nienla confugore facit. Fetcnteiii vcro iu mala coii-
pulrida scelerum noslrorum ulccra , revelanttir. suetudine peccali , dum lacryinas paniilcnliae clicit
Corde euim creditur, dicit Apostolus, ad justiliam ,
ex corde, suscitat, et ex ecclesiastica auctoritate
ore autem confessio /it ad scilulem ( /lom. x , 10). solvere eumjuhet, ut dignus sil communione Do-
Non solum calholic.-c ftdei, scd eiiam pttra pcccato- iiiini , et particcps sacri allaris clliciatiir.
rum confcssio [ cum cordis comptinciione ] nohis ad Ha'c cogilate, charissimi fratres, et iu qualicunque'
saltitem prolicit sempitcrnani , dicentc Scriptura : barum irium morlium genere si quisjaccal, citius
Dic prior injustilias tuas , ut juslificeris ( Isai. xliii ,
ad coiifessionis probatissima medicamcnta confiigiat,
2G ). Et iterum : Juslus in principio accnsator est sui saluliforo poeniloiitix se abluat medicaminc : ut non
(Prov. xviii, 17). Si justus, qtianlo magis peccator? [V ad jndicitini dainnalionis, sod ad salutcin sanctilica-
Si fortc dicis cum Psalmisla : Di.ri , confuebor ad- tionis commtmicct coipore el sangniiie Domini iio-

rersuin «jie injustitiam meam Dcmino ( Psal. xxxi stri Jcsu Chrisli. Et cum gratiarum aciionc seinper

5 ). Et ego cum eodem dicam : Quoniam tacui , in- rememorate quomo.lo vos diviiia inisericordia de
reteraverunl ossa mea (Ibid. vcrs. 5). Et ilcrtim cum lcrra toncbraruin ct frigoris, de regioiie ignoraiitiai
nUopropheta: Compulruerunl juinenta in slercore suo ct iniquiialis , tiaiistnlii in loca Kicis et hctilia' , iii

(Joel. 1 , 17). Quid est (aulcm) jumcnta in stcrcorc tahernacula aliundanti.e ct jnstilia; : ct clegil vos sibi

suu putrescere, uisi criminosos (piostiue iii putrcdinc iii filios pielale pateriia, ut per vos noiiicn illius
peccatoruni suorum jacere ? Qui pcccat jaccl , ; qui mmtieliir iu genlibus. Soqnimini vestigia sanctoruin
confilctur, surgil|ro(/. .S»/. stirgct]. Qiii prtMiilenliam Palritm, ot nolito in catholioa' lidci rcligionem iiovas
agit, rcvenilur ad patrcin stiuin, siciit proiligiis iii.lmorc sootas. Cavolc vohis vcnonosum erratic;e
lilius in Evangclio h;gitur dixissc : Surqam, el ibo ad iiifoctionis fermentum : sed in sinceritate el veritat«
patrem meum , cl dicam ei : pater! peccavi in coelum mundissimos sacr.e fidei panes coiiiodilc: al vinnm.

• Sacramentario, Aii S. Gregorii Magiii Sacramciitarium inlelligii, iii q'io reconciliatitmis oralio-
nes ex»tani ? C.vnis.
» ) , , , ,

j;insTOL-«. 212
M\
A den. el l.uj.-s pe.lccti ope.is apud l.on.ines U... 'c.n.
suis .niscuil sapi...lia, bU,iU'

,

Q„od
mivj div ..a eleclis
u....
c„,„r,oi. ferventissima
Se..iper tei.v(.nii«<;imn charitas vestrn caslra pe.pc-
rhiritas vestra DC.nc-
in concordia pacis, cl
«l canlaic 146 Deo vestro
tui regisundique ii.victissimis f.dei clypeis mu.iial,
canlici.in laudi*, el
unani.nitate charitatis pe.petuic
vocc laudate Deum et ne anliqui hostis versutia aliqua ex parte adiluii.
cura mililia coelesti consoi.a habc:il
in terra pax lio- sua: nequitia; i..venire valeal. Elsi ille inille
«licite : Gloria in cxccUis Dco , el

Luc. 14 Divina vos arles i.ocendi, mullo magis nobis necesse 147 csl,
minibus bona: voluntatis ( li , ).
credenlibus in eu.n
miUe habere arlcs dcfendendi ,

praeveniat gralia , el si.bse.iuatur ubique clemenlia


viri fral.es di- qui ait : Confidite, ego-vici mundum (Joan. x\i, 55).
ei in o.nni opere bono noice facial,
Cujus pietas nobis prKvidebal agonis lempus ti-ans-
lectissimi el saactissimi patres.
ilorium, ut remnreratioiiis esset perpeluum. lllti
• EPISTOLA CXIIL prior calcavil caput leonis ct draconis ;
nobisque

AD rAUL..NlIM PATn.ARCHAM. dcdit poteslatem calcandi super serpenles et scorpionet


( .\nno 800. ( Luc. X , 19 , et omnes haereticas pravitales, qu:»
)

libellum de laxalione fidei : el excitat siint port;« inferi , superandi. Tu vero ,


vir aposto-
Lnudal cjiii
Ecclesia pugna, forliter
illum ad debellundos quosdam errores ia lice, hac arn.atus potcslale, viiiliter

Bvince, ul feliciler regnes cum Christo. Heii, proh


exorienles.

Domi..o in Do.tti..o do.ninorum dilectissimo, et pio


dolor! mulii soicnt desupcr contextam Chrisli tuni-
Palri Pauliiio palriarchse salutem. caai bxreljcis scindcre u..guibus, et Ln pace Ec-
Videor aliquod me refrigerium hahere anin.i n.ei
desia; face.-e, qiiod milites in passione Christi i.ou
ausi sunt faceie. Quapropier, veiicrande Pater,
cl
i!t fla....na charilalis in corde abscondila aliquam
valeat ne lolum lorpc- doclissimc athlela et dukissime doctor, siinus
fo.-lasse seinlillam er.cci-c : ,

ignescil, dum opporluiium mil.i semper in caslris- Christi con.n.anipularcs, et in una


scat quod inlus
icmpus, ali(iuid t\ix scribcre charilati, occurrit. acie, siib vexillo sanctK crueis concorJi consilio el

Qiiid ? cum beaiitudinis vestrsc liitei-as o.«..i favo virtnle pneliantcs, ut suns adversaiins pcr i.os vin-

duleiorcs i..lucri ...ereor, nonne videor .iiilii ii.ler cat , qui vinci non pntcst.
varios paradisi llo.cs tot..s eoi.versari , et avida de- ^ Nunc iterun. antiqnus serpens de dumis Ilispanici

siderii.nci dextera spirilales exinde carpere fruclus? nwis, et de spcluncis vcncnat.x jKjrfidia; conlrilum ,

Qiianto magis cum sacralissimie f.dei veslta! ^ lihel- Kon hci-culea sed evangclica clava , caput relevarc

lum reecnsui, catholicx pacis purilate ornalum, conatur, ct prioribus nequitia; poculis nova male-
cloquentia; venuslale jucu.idissimum, scns....in ve- diclionis toxica iimiiiscere. Sed ct frigidissi.iius

ritalc firmissimum : loli..s ani.ni mei hiibcnas in l.e- C e aquilovcntus alio dc latere solidumEcclcsia; impel-
titiam laxavi. Ubi de u..o lucidissimo et salubeirinio lcns paricten., sacri baplismalis catholic;e consuetu-

paradisi fonte qualuor virtutum flumina {Gen. ... dinis regula.n im.uutaie nitens , et sub invocatioBe
10), non sol.i.n Ausoni;e fertilitalisprala, sed lotius sanct;B Trinilatis ' una.n asserentes mc.-sionem fieri

ccclcsiastic;^ Latinitalis rura irrigare conspexi. Ulii dchere, Iriduana.nque nostri Salvalo.is scpulturam
et aurivomos spiritualinm sensuum gurgiies gemmis i.. baplismo imitari negligentes , cu.n Apostolus di-

scolastica; orhanilalis abundare intellexi. Quain plu- cerel : Conse^>ulli enim eslis cum Chrislo in baptismo

ri.nis vero profnluni.ii , et pernecessariu.n fecistis {Uom. VI, i ; Coloss. ii, 12). Alii vero trinam volcn-
opus "=
i.i calhoIiciB lidci taxatione, quod dii. oplavi, tes facore mersionem et in unaquaqne mersioiie in-

ct s;epius do.nino regi suasi, ul symbolu.n calholic;c vocationem sancta; Triaitatis : ac per hoc totas tresi

fldei planissimis sensibus et sermonibus luculentis- personas ter nominare studentes, dum ipsa Veritas,

simis in unam congregaretur ckutnlam , et pcr sin- p.;ecipei'ct : Ite, docete omnes genles, baptizanles eos

gulas episcopaliura regimi..u.ii parochias omnibns in nomine Palris et Filii et Spiritus sancli ( Matth.
darelur presbytcris legenda nieinorLeque commen- XXV. II, 19). Quid opus est terlio replicare, quod se-
danda ;
qualenus, licct lingua diveisa loqueietur, mel dicluni suflicit ?

una tamen fides ubique resoiiaret. I '


Esl quoqne in quibnsdam clancula dubitalio : aii

Ecce I quod mea opiavit I.uniilitas, vestra iinplevit anima' sanctorum aposlolonini el mariyrum, alioruin-
subli.nitas. Habet apiid salutis nosli\i! auctore.n que perfeclorum antc diem jndicii in coelcste reci-

perpeluam scilicet et hujus bona; volunlaiis n.cce- piantur regnum s. Hisel I.ujusmoili spiculis, deplia-

Edit. Qucrcel. 81, C.a..is. 00, F.-oben. 9.


" nio, quod necdum luccm vidil.
Fidei veslra' libelliim. iSon alium pulo (luain il-
i> d
148
i(eiMm.Elipanli,post Eclicis convc. -
iViim:
lu.n, quem slatini ii.ferius catholic;c fijei taxalLonc.n sioneni, pertinaciam argue.e viilctur. Pcnir.et igiu.r
appellat. Vid. .lot. seq. epistola ad annum 800. Vid. cpist. lOo.
' Catholica' /idei taxalione. H;BC de i Reguh. (idci e Aquilu venlus. llla conlrovcsia de uiiica n.er- ,

.iietrico pioinulgata slyli niuerone, i qu;i3 intcr Opera sione in baptis.no faciei.da, agitahalur non ai.i.d Aqui-
Paulini edil. Madris. exstat pag. 169, inlelligit idem lona.-es seii Scptentrionalcs pop..los, sed iipiid llispa-
vir cl. in Vita sancli Paulini cap. li, nu..>. i. Sed nos jain tempore Lcandri ct G.'egorii 1. Fignrata esl
carnicn illud .Mcui.ius vix lat.li lece.it, ut per si..- igilur cxprcssio, i|ua alteru.n Hispano..iin crioiem
gulas cpisciipaliuin .egi.ninumparochias singulis da- indical. lUsNvc.
retur p.vsbyle.is legendi.m, ...^.«0^1;^^..^ n.anda.i- f riifiiii mersionem. Vide cpisl. 90 ad L.igdui.ei.sis
<!i..i.. Kgo hanc (idci laxalionen. loti..sq.ic Syinlioli , tV:ilrcs.
e\pl;iii;<lioiiein aliiid saiicli Paiilini opiis esse exijti- * I>i' hoc •rioic nonniilla tcliijii.ius in 1'ra liuionc.
;

5*3 B. F. ALUIMI SEII ALCUIM OPLIUM rAKS I. ZH


i'Ciri8, ut lesliiiiu , exvinpliii perlUli.t:, uiiitnleiii kaii- A Eci.lciiiis Cliri;itl. Sl ca vukiiit.il« va'l;is <|iia lii lillc-

ctx el cailiuliix Ecilcsiu', ct vciitatciii uiiivcibalis ris bcalitudliiiij tu;c le|jebaiii, (>|iliinc iiiilii placcru

tidel aliqui vuliierare iiiieiiiC!», cliam et spurcissiniis fatcor, si tamen inveiiias,qui vcstruiii bdiiiim implcat

crroriiiil f;eril)iis lliiipidissiiiia ecclcsia.stii';p lidci |io- desidcriiim.


cula iiiliciunt, rt nuptiale viiium, qiioil Christiis cx Ilevcrterc, revcrtere, Paler sancte, peracla picla-
aqua Yirgiiii Matri (Jonn. ii, 5-9), Ecili'>i;p sciliict tis lcgiitionc, ad oves perditas, ne grex sine pastore
»anct;p, salulirilcr putaniUiiii convertit , iteiuin iii
perspiiieta vitiorum corrucns crrcl, qui vix pastoro
.iqu:is stultiliu; converti conantur. Sed luuin csl , o pnesente corrigi poliiit. Sicut diio oculi in corpoie,
pastor clecte gregis, ct ctisios iioriaruni civitalis Dci, sic vos duos [Ms., duo] per loliiis Hi'itaiiiii;c lalitiidi-

qui clavciii scienli.r puleiitc ilcxtera toncs, et qiiiii- iicm bicere creilo alque optu : noli dcxtiuiii patria;
quc lapidcs rniipidis^iiiios hfva recondis, blasplieinan- siibtrabcreociiluiii. Memeiito saiiclissimos aiitecesso-
tes cxcrcitum Dci vivcntis l'liilista;os iii superbissimo rcs tiios, Patres cl pastoics iioslros, qiia soliicitu-
tiolialh uno vcritatis ictu lolos contercrc (/ Reg. xvu). dine laboravernnt iii vcrbo Dei et in salute populi
Nostnim est clcvatis ciini Moyse maiiibns in cu-luiii. Cbiistiani, ut illonim sequens vestigia corum nicrca-
Iiumilitatis piecibus te adjuvarc (f'.ro(/. xvii, 11) et ris coiisorlio frui iii ca-lesti gloria.

spectare cum David in nmnitissima civiiatis tiirre, " gj ^.^^^ ^j domnum regem pervcnias, admone so-
(lonec speeulator ex alto culiniiiis f;»sligio clamitaiis cios tiios, maximcque clericos, ut honorifice se ob
nobis tuam annunlicl victoriam (II Reg. xviii , 2i
scrveiil in omni religione sancta, in vcstimentis et in
jt"*;.). .\d tc oniniiim aspiciimt oculi, aliquid de liio
ordine ecclesiastico, ut totius bonitatis, iibicuiique
adlueniissiino eloquio cadeste dosideranics aiidirc
vadas, semper rclinquas excmplum. Prohibe eos auro
et fcrvcntissimo sapienti;c solc, frigidi.-simos grandi-
vel sericis uti vestinieiitis "^
in conspecin domni re-
num lapidcs, qui ciilniiiia sapicnlissimi Salomonis
gis; sed huraili liabilu incedant, secundum consuetu-
ferire noii metunnt,pcr te citiiis rcsolvi cxspeciantes.
dinem servornm Dci ; et per onmia loca cum pacc
Tu vero iHcevm artleiis el luceiis (Joaii. v, 55) ;
nos
vadas et conversatione hoiiesta cognito tibi more ei
iii tua liice exsuliare gaudenius, iit te Iticenle el du-
consucludine hujus gentis.
cenle ad lumen, quod illuminal omnein hominem re-
Misi tibi, siciit demandasii milii, s(>llain, qita ego
nientem in liiinc mniidum (Joan. i, 0), ejusdem
caballicare solilus snm, sic parnlain, sicut solent
xtenuc lucis gratia adjiivantc, pervenirc mereamur.
ecclesianim paslorcs iii liac regione h.ibcre; cabal-
• EPISTOLA CXIV b.
luni qiioqiic, qui portarel sellam, vosque supcrseden-
AD A^Dii.ii.vnniM ARcmF.riscopi'.H. C les, si placeat pictali vcstr.c. "i
Puerum mcuin direxi,

(Anno 800.) ut noslri honorifice vos suscipianl, seciinlum quoj


Laudat illHm ob (onvenlum ciim Eaiibaldo pro lionore habeam raculiatcni, et vestrx sanctitatis jussio fiat;
Ecclesiartiin et cleri re(vrmiitione.Suiidel ut cilu ad per quem potes mihi demandarc iternm litteris do
gregem peracta legatione revertalur ; millit sellain et
itinerc veslro, utruni ad sanctum Martinum prole-
caballHin suum.
ctorem nostrum ct iiilercessorcni vestruin vestra bo-
Sanctissimo Patri et in membris Christi valde ve-
nitas in rcvcrlemlo venire cogilct. Piospenim iter
nerando .4^diIhardo arcbicpiscopo .41cuinus diaconus
vobis faciat Dcus; angeloquc ejus comiiante Spiiitiis
in Chrisli charilatc salutem.
sanctus prospcrc vos ducat atque reducat; et niultos
Audiens salutem et prosperitntem vestram, el con-
faciat fcliciter annos in sancla proficere prjcdicatione
vcnlum cum filio raco Enb.ildo [icf/.,Eanbal.lo] Ebo-
ad salutcm niiiltorum, et .^ugineiiliim meicedisvestnv
raccnsi cpiscopo , satis milii placuit ; sperans ex
in .Tlcrna gloria , diileissime ct desiderantissime
veslnc sanclilatiscolloquioEcclcsiariim Christi liono-
Pater I

res cxaltari, CL Dco in cis scrvientium vitam coirigi,


qu;c niagna ex parte diii cornipta viluil, et pcnc lai-
In fine vero hujus cliartuhc dcpiecor ch:iri;atcm

corum v;initatc co;cqnala csl, ila ut lonsiira taiilum- ij vestram iit mei nomiiiis habeatis memoriam in san-

modo discrela videalur [,Us., videtur], c;cteruin mo- ctis orationibus vestris, sicut s.Tpius rogavi veslraqiie

ribus mnlta cx partc cnnsiuiilis, seii in vcstiinciito-


promisit benignitas ; spd modo maxime obsecro iit

nim npud sancios nposiolos el mariyres Chrisli mei ha-


vauitatc et arrogantia, ct conviviorum siiper-
ftnitate, et aliis rcbus qu;c vestra sancta sagacitas beatis memnriam, sic.iit apud sanctum Martiuuin vfr-

oplinie uovit. Ideo suasi aliis lilterariim nuMruni stri habere dulce haliemus.

apicibus sanctitati veslr», permanere in palria, no-


l"ns liimcn Riiiauiiia* exslingiii, iicc lubam veritalis

t.iccre; scd faclum fiai ipiod Dco phiceal et proficial

• Frobcn. epist. 175. ' lliijiis admoiiitiiiiiis .'('ililhardii fachr memirtl


i"
Hujiis cpisti)l,c fragmcnliim siipcrius dcdi eplsl. Malmcsliiiricnsislib. i Ui'g. Aiigl., cap. -l, ciijiis vcrl';i
<i'2 77) e\ Malmesbiirieiiki, ipi;p iinuc fclicilcr
(niiiic supcrius cpist. C5 (iiiiiic 78), iii iiolis rcluliniiis.
invenla cst inlcgra iii C(i<l. iiis. Iiild, Ihirlcicnsis. '• /'Ncriim »ii'i(m (/irt',ri. Qui .ri/i/Aiiit/o apiid S.
Vidoiiux ibidcm ailiinla\imiis; ulii tiiiicii :iiiiiiiscor- Jiidociiin occiirril, illiimi|iic iliidcm bciiigiie siisccpit,
rigeudiis, et li;cc cpistida ad aiiiiiim KOO rcdiicenda proiit «icriSiit in Kpistola ad Eanbalduin, (|ii,e seqiiilui'
\ideiur ob <>a ipi:i? adnolaimis iii epi.-.t, I Ifi et 117.
.

515 i;i>ISTOL.E. 54G


« EPISTOLA CXY. A dum, dicil .\ii0blulus, usque ad samjuinaK reslilislis;

".n *> EA^BAI.liUM AIICIIIEPISCOCIM EBOKACE.NSIS EC- ct oblili eslis consolationis vcstni ; casligat Dcus om-
CIESI.E, COCNOMENTO SIMOMEM. ncm filium quem rccipil (llcbr. xii , i, 5 et 6). Pro
(.\iino 800.) |)aterna! piclatis castigatioiie filius contrislari non
Consolaluy affliclum, cl ad palientiain hoilatnr, fu- debet. Iinpii fiemcbant snper justos, dicit Sciiptiira,
gam ab Ecclesia sua dissuadet. scd Dominus conterct deiitcs corum {Psal. i.vii, 7),

Filio voloriMn iiieonim Siineoiii sacerdoU Albimis ct ad nibiiiim redigit iiiipelus conim. Lcge dilii^eiiler

salulcm. quoniodo scnex Malalhias in ipsa inorte inimiiieiite

Romam eiinli viro religinso cocpiscopo Uio ..EJil- hortaliis cst fiiios suos, iit virilitcr agerenl el forlitcr

hardo occurrit illi <^


apud sanclum Idochum missus dcbellarcnt adversarios Dei ; et qunmodo saiicli pcr
meus. Sicut me [Foric, a me] per suain vohintatem triliulaliones coronati siint, ct (iiiain, non dicam
benigne susceptus esl, habeiis seeum alios duos epi- parva, sed etiain nulla sil gloria peccatoris, diccns

scopos, amicosque noslros Ccomnnindum atqiie To- intcr CKlera : .4 vcrbis viri jicccaloris iion limucritis,

retmundiim, pro qiiorum solalio htleras meas dire.vi quoniam gloria ejus xtercus et vermis. Ilodic e.vtolli-

domino meo David rcgi ^. [nler alia si(|uiilein qua; lur, el crus non invenilur; quoninm conversus cst in

mihi ipse pra^latus venerabilis Paler lillcris suis " tcrram suam, ct cogitalio ejus periit Ms., periet]
mandare curaveiat, do vcstra tribiilatioiie iiiuoluit {l Macli. ii, C2, G3).

nobis; cujus causa bas consolatorias lilteias cliaritati Ncc longe aiitiqiioriim cxempla tcmporum qiiKrero
vestrx dirigerc studui, dcprecans vos, in conspcctii opus est, duin habes praesciitia sunicieutcr. Tii ipse
Dei viriliter agere, et foiti animo csse. Ncc seniper vidisli quoinodo perienint rcgcs priucipi'S qui adver-

nox, nec semper dies, si'd vices suas agiint ; ita hiijiis sati siiiit aiitcccssoribus tuis et Ecclcsix Christi :

simculi adversitas vel prosperitis. Ilodic lempestas lUiiKpiid Dcus iii horuiii dormil sceleribiis, ipiia :Bsli

iraminel, sid cras serenitas arridel. Figatur spci niant sc iinpunc possc insaiiiie, nec pnt:iiit ocuhiin
anchora in Christum. Qui Isclatiir in prospcris, ti- Dei vigilare super coruni iiisaniam? SUilli facti sunt
mcatadversa; et qui adversis fatigaliir speret pro- in sapienlia siia, non timcntes Dcum jiidiccni. Tua
spera cilo advenire. Aurum pcrfecli dccoiis iion crit, vero patieiitia et bona voluiilas oict pio illis, ne forlc
iiisi fornace ardoris probctur. Arbitror ex le ipso dct Deiis illis painitenliain, ct Raiil [Forie leg. salvi
UI3R p.irtem tribulationis oriri, qiii " forsitan iniinicos fianl] cx iniinicis aniic; Dci fadi; sin aiitem illoriint

regis recipias, vel inimicorum illius possessiones tu- perditio prxfinita est [Ms., proditio perlinitaesl], lua
laris. Si vero juste paliaris [Ms., jiaticris], quid lur- siquidcm Sanctilas nullatcniis crit sinc reiniiner:i-
baris? Si vero iiijiislc, ciir non recoiileris sancloruiii ^ tione a^teiiKC fclidtalis. Siciit fiimiis illorum
Iribulatioiies ? Job audistis, dicit Jacobus aposlolus, iicscit supcrbia, cl lu:i palienlia siciit liix sjilendct in
et finem Domini vidistis (Jac. v, II). Qui parliceps diem peilecUim.
est tribulationis sanctorum, parliccps erit ct glorix". Ilarum obsecro lcctio liltcrarum aninium luum
Noli fugam nieditari, scd coronam speiarc. confortct virilitcr agcrc, cl coiislautcr stare in .ncio
Sta fortiter in acic, quasi signifcr caslroniin Clui- exercilus Clirisli. Quis trcpidarc dclict Chrislo ducc,
sli. Si fugil vexilluni fcrcus, quid facit c\crcitus?Si ct pnccunle agmina ccit:iiuinis sui? Prior ille port.a-
Uiba tacet in caslris, quis se pr;i'parat ad bclliim? vil crucem suani ad passionem, pati pro inundi s.a-

Si dux timidus crit, quomodo salvabitur milcs? i\cc- lute paratus, clamans oinnibus : Qui vult vcnire post

Froben. cpist. 17-i.


=
nolo";iis Saxo el Yigoniicnsis ad aiinum 799 qucin
h
Cognomenlo Simoncm. Hunc titulum habet ipsc ille Cincbrihtiiin Occidenlaliuiu Saxomim cpiscopiiiii
cod. ins. Harleianus, cx quo innotescit Simeoiiem hic Kincbertum VcntaiKc civilalis pontilicciii vocant.
iHuni sacerdotcm, adquciii sciipla est epist. 'u (iiunc Alterius nonicn ncmo prodil. Pacrs, anno 790,
72) et (jiiem iii epislola 58 (niinc 73) ad Calviiniin, n. 28.
eharissimum filiiim cl summuin sacerdotem iiomiiKit, '•
Qui forsilan iiiimicos regis recipias. Narral lioge-
ipsum esse Eanb:ddiini archiepiscopum Eboracciiscm, riiis Hovcdeniis apud Alforlmu ad annuin 801, n. 2,
cui Alcuiniis, morc siio, noincn ascililiiim Simcoiiis •^ quod < illis teiupoiibus Earduliiis rex Norlli:iiiliiini-
tribuit. Vide nolas meas ad cpistolas citatas, ubi liroriiiii (in cii.jus dilioiic Eboraccnsis sita
ecclesia
nondum visa hac pi-;escnti epistola contra YV. cla- crat (Alfort. 1. c. , n. 5]) diixeiit pxcirilcm coiilr:i
rissimos Mabillonium et Lrlanduin cx conlextu coii- Kcniiiriim rcgein .Mcrcioiuni, propicr siisccplionem
jiciebam, illiiin SiuK^oiicm nec in G:illia, ncc Worma- ininiicorum ejiis : ipii et ipse c!iiigicg;ins cxerciliim
li;c,sed iu .\nglia csse qu:\Mcn:liim. scciim aliarum piovinciariiin pioiiuivit aiixilia plu-
Apiid S. Idockum. Lcgciiduiu cciisro Jodocum
«
riina. Louga intcrcos cxpcditioiic ficla, tandcin cuin
scu Judocum; cclla inaritima alio noiiiine Wiciis, seii coiisilio cpiscoporiim ct princ^pum .\iigIorum cx utr;i-
monasteriolum cunc Alciiini aiino 79.3 cx .\iiglia in qiie parlp paccm inicruiil, pcr grulium reifis Anglo-
Fianciam reverlentis a Caiolo Magno tradituin; ho- ruin. ) E inliallus forlassis in iilis leinpnrilius i|uil)iis
die Saint-Josse-sur mcr. Vid. epist. 59 (nunc 44) el Noitliuiubiic rcgniiiii, posl El!icli(Nli c:C(Icin, anno
81 (nunc 9G) inlcr nolas. 790 pci|)Ctiat:iin, cviluit, et regcs illius, lcslc iM:iI-
d Yide epistolain 74 (nunc89) ex qua intclllgitiir niesburiensi libr. i Ucg. .\iigl., c:ip. 20, ad arbitiiuin
Ceominundum seu Ceilinuudum, fiiissc Oll;c rcgis regis Saxoiniiu Occidc:it:iIium spcclabaiit, p:irlil)us
Merciorum ministrum; et Toiclmuiuiiiin seu Torhc- Kcniilli rcgis .Mcrcioriini adlucsit ; hostcs Eardiilti
mundum lledilredi scu Ethelrcdi rcgis Northiiiubio- siinilitcr rcct^pit, terrasiiue
esl, ac illoriim tiitaliis
rum fidelcm famuhim. Ex hoc porro loco innotescil, piopleica hiijus odiiiin ct perscculioncm in se conci-
j4*;dilliardiim socios quoqiic sui Iloiiiam ilincris ha- lavlr' H:cc ccrie ipsiiis .\lcuini sus|)icio est.
huissc diios ppiscopo^; iiiiius soluiii inemincre rhro-
J47 D. F. .\l.mM SLL ALCIIM OriillLM ms 1. 5W
me. ubiuijct taiu-tipiiim, tulliit crucem iuam et s«/ii(i- A si^^J sc ciiieiulel talia racioiiteni. Nos vcio, siciit ili.\i,

itii me [Miiltli. XVI, 21). 1'ijo siim lux viuiiili ; iitii Ciiculo, " dcpokito onerc pastoralis cuia; quieti seJc-

s<)i]iiilur iiie, iioM iiiiibulul in leiiebris, sed liubebil lu- imis apnd sanctuin Martinnm, spectans, quando vox
Kgo siim veiiial; aperi |mls.inli, se(|ucre jubcntcm, cxaudi jii-
men litiv (Joun. viii, 1-2) : via, veriliis et

rila (Joiin. xiv, G). Ilis tcslimoniis rolioratiis iii re- dicanlein. Saiicla sollicitiido veslra adjuvcl, ut diciii
illmii, donaiile Dco, cvadcic valcam, (iiiiiicsqiie ami-
piJo pcde curre posl Chrislum, ut ejus misericoi-diani
iiierearislialjcrc iii LCiermiin. cos nostrosadinoiictc,ut iiostri habcaiit mciiioriain in

Scio iliciii a|i|)n)|)iii(iiiasse nieuni, ct gaudeo lc sanclissimis orationibiis suis, niuximcquc omniuni,

(iiiperslilcm liaherc. Tu vero ile anima mea iigc sient in quo maxinic confido, filinm iioblrnm Siniconcm

lidclis liliub dc patre; et sicut Cutulo pr.ecepi tii;u saecrdoteni. Dciis propitius sit iii liac vit;i, ul futu-

factnm liabeo miserautc Dco raiii nicrealiir cuiii saiictis Dci accipcie boalitiidi-
dicere licatitiuliiii, ; iii

Discile a iiein. Vivite fcliccs, (ilii charissimi [Ws., fili charis-


Clirislo (|uieliis viverc desiilcraiis, tiiii ait :

sum corde, et ineeiiietis re- siinel in a;ternum. Credulum caiterosque amicos


me qiiia miiis et liumilis ,

Sunima Dei iioslros c\ iiostri nominis olTicio salntalc.


ilitiem aiiimuhiis vestris {Matlli. xi , 29).

gralia le comiletur in omni via tua, defeudat, regat


f
EPISTOLA CXVll.
dileclissime! R AD .4QIIIIAM PONTIFItEM.
cl guhernel, lili ini, fili

(Anno 800.)
" LPISTOLA CXM i'.

Li.teris ab eo acceptis respondet , pro miiiieribut gra-


AD CALVIMll ET CtCVl.LM. lius agil; liomicidii ciijusdnm impii et criidelis me-
(Anno 800.) minit; et quic in cansa Fclicis Lrgelilani acta sunt
Sagijeril qtiii: sint Simeoni (Eanbaldo) cpiscopo in tri- in pra'sentia rcgis et Patrum, narrat.
biilatione pusito siKjqerenda. Signilicat se oiius pa- Divinx cbarilalis viro Ai|uil;c poiitilici vemaculus
sloralis cunv deposiiisse. sanct;« Dei Ecclcsicc Alcuiniis saUilcin.
AlbinusCalviiioetCuculo cliaii^^siniis (iliis sxlulem. Charitas sola est qua; absenlcs conjiingit et pia;-
.Audivi tribulationes charissimi lilii iiostri Simeo- sentes Ixtificat, qux ubique jiicunda [.</$., jociinda]

nis. Vos vcro exliortamini euin, ut fi leliler faciat, et ost , ubiqiie bonis omnibus congaudet, qiia; dextro
non pusillanimis sit in tenlalionib;is ; talia solebant Levoipie, spe, fide niunitur; qnoe icinporaliter iiicipit,

.lutecessores sui paii nou soliiiu illi, verum etiani


; sed perpelnaliler permanet; sine qua nulla virte.s osl,
omnes sancli. Joamics Daptista pio vcritalis tesiili- bine qua nuUum bonnm est, sine qua nemini visio di-

catione occisiis legitur. Stitdeat, ne in so sit alia vina conceditiir ;


(|nia si Dens hic noii nmatur, ihi

causa teutationis, nisi veriiatis pr;«dicatio. Tinieo nc iion vidcb'iliir,ubi suisaniatoribus summa est beatitu-

propler possessiones lerrariim, vel eliam susceiilio- Dcum videre diccule ipsa Veritale Qiii nii(t'm
•;
(lo ,
:

nes ininiicorum rcgis alinua paliatiir. Sufliciant sua diiiijit me, diliijilur a Patre meo ; et ego diligim eiini,

sibi, nou appetat aliena, (pix in periciilum sicpe ha- et manifestabo ci meipsum (Joan. xiv, 21).

hcntibus eveniunt. Dum paiicis prodesse se putat, Lleo, charissime Palcr, amemus illum, ciijus visio

inuliis obest, pio quibus intercederc opus est quoli- beaiitiidi) cst a-terna. Scd si forte dicis, qiiomodo
die [.Ws., cotidie, i((i sempcr] vcl gregi qiiem regere , amandus est Deus ? Respondcbit tibi, qui ct ante :

debet, noceat. Si qiiis diligit iiie , sernioiiem nieiim servubit (Ibid.,

El ipiid ci in comitatu smo tantus niinicriis iuiliium ? vers. 25). Et si adhuc quKris quid sil sermo illius ?

De iiiisericordi;c caiisa eos liaberc videlur; nocet Eo ipso dicciite [Forie, docente] qui esl Verbum Dei,

iiicnasterialibus, (pii eiiin cnm snis siiscipiiint. Plu- disce, ubi ait : lloc est pra-eeptum iiieuin, ut diHgiitis

rcs, sicut audio, miillo habet, quain aiitecessores sui iiiv cem (Joan. w, H). Qiiomodo, at Evaiigclisla ,

habuerunt. Uem ct illi gregarios, id est, ignobiles DeKin diligis, qiiem non vides; qiiando [Ms., quomodo]

militcs plurcshabonl, (piani dcceat sub se. ^ Magiiter frntrcm tutim non diligis, qiiem vides (l Joan. iv, 20)?
noster nciniiiem dimi^il ex suis satellitibus pliis ha- Il;cc vero menlibus noslris radicitus inligalur, h;cc
bere, nisi iiniini, pi-.iliT recloiibus familia' sulc, id ;ctern;c ineinori;v tencatiir; haiic lu, summe sacerdos

duobns laiituin. Imprudens cst misericordia, pau- Christi , in aniiiio teiieas iiideficicnti cl omiiibus
cst ,

cis prodesse, ct illis forte reis; et muliis iiocuisse, ct pra;Jicare studeas; in hac et me, (idclcm aniatorcm

illis etiam boiiis. Non me accuset talia suggcrcnti, tntim, scmper in salulem aiiiiniB me;« admoiieas, cl

n Frobcii. cpist. llo. siKC ciir;o bactenus comniissoruni ahsolvi , qiiod de-
h Aliani cpislolam ad soluni Calvinuni sciipsit niiim a Carolo regc oblimiit, (pii, nt anonymiis Vil.c
Alcuinus, (piie cst TiS (nunc73), iii qua ctiam iiicmi- Alcuini scriptor cap. 8 toslatiir < Oiicra s.cculi. qu;e :

nit trilinlaiionis Simeoiiis sumiiii sacerdotis, scu halinorat Aicuimis, diseipulis suis, iil polioral, liboii-
Lanbaldi. tissimo dispcrliit. » QiioJ ficluiu luilo aiino 800.
Susceptioncs inimicorum reijis. Eardulli forlas- Naiii iii opislola se^pionli ad Arnouoiii, (pi;c illo aiino
sis. Vide iiut. pr;cceileiilis cpislobe.
'' corlissiino exarala ost, ila serihil i Doindc ul scias :

l Muijisler nosler. Kf^bcrtiis aii /Lllicilr.s? iileripie qiianla niisericordia niocum a Deo oniiiipolciili j)er-

iiiagisicr Alcuiiii; iiler(|iic an biepiscopns Eboraceii- aclaesl, iiain oiimibus, ipia' Ii.ihui pcr l(>i;a
reliiis

lis. Vid(; LpisUdas W, .'iO el IIS (iiiiiic l"., .Mi ctSrO. (liM'rsa. ailjiitoros iiiilii cx iiicis propriis liliis clojji.
• onere puslorulis ciirir. Alciiiiiiis aiiiio 7!lt!
l>i'posilo aiiiiiieiilo per oiiiiii;! su>;);oslioniliiis mcis doiiniio Da-

inniiasterii Tuionciisis rcgimcn adcpliis, illtic anl.e \'\A. l-iliir li;iiio cl pr.coeiloiiios dios opisloho 4>t

lic^oliis rclicti-,, idiiil. Ciipiclial \cro ;ili oiicre (iiio- .iniiiiiii liiiiK SUO ic<lii( ciida* ovi^liiiio.
IJMC p.i iDl.dis (iii.r, -eii ;\ ie;;iiiiiiio ninii islri im iim 1
I inlicii ciu^l. 1 71".
, :

349 EPISTOI-A. 350

orationibus adjuves, ut in ea pioftciam , doncc, Uco A peiiculi est honiines olTendere quam Deum. Si onum
dirigenle, cursus vilie mea; ad perfcelum perveniat bomicidiuni lcgibus vindicalur, qiiid judicandum est
d de eo homicidio quod
lincm. Ncc meae par\iiali opus esi, syllai)as admoni- in tali persona, et in lali loco,

tionis mulliplicarc tibi, cum oninia, divina inspiranle cl in tali lenipore, tam inipie crndelitcrque peraclum
gratia, ct optime cogiioscere cl mclins perlicerc tuam esl? Timco iic a paganis qnandoque viiidicotnr, si A
iiovi sublimissimam sanctitatem; et nc mc lacitur- C.hrislianis ullio non crit tali impietate cnndigiia.
nitatis reuin esse jusle denotares, secundnm oppor- Non egn tamen niortem alieujus suaiieo, dicente Deo
tunitalcm portitoris aliquid libi scribere dulcissima iSoto mortem peccaloris; sed uc converltilur el rival

me vestri nominis cogit cbaritas. (Ezech. xxxiii, 11); sed ut sapienti consilio viiidicia
« Me vero iter agente de p.datio sexlo Kal. Jiil., liat per alia pcvnarum genera, vel perpetuniii exsilii

quarta leuuca [leuca] a sanclo .\inaii lo ^ in nian- damnatione , ut omncs agnoscant , /elum D.niiini

siuncula sancti Martini invcnit fidclis vestcr famnlus principes populi Clirisliaiii habero, et sacerlolii (U-

Domiiiicus, utrasque babens manus niunere charila- gnilas inviolata permaneat , ct bbera sit vox corri-
lis impletas; dcxleram mellillnis dilcclionis veslra; gentis, et contumacia colloquentis [Forte, obloquen-
litleris; siiiisiram duplici muncriim spccie gralissi- lis] oppressa. yEstimatur "^
tuaqiie (sic) ut citiiis

niam. Ncc nie mora tenuit tarjilatis, quin minus ea H llniatur causa cum Saxonibus, si tamcn in iiieiida-

ipsa die, accito notario, nl tua' veiierabili voluntati ciis verilas inveniri polerit : insuper ct dialioliis

balisfacerem, lianc, quani modo manu lenes, char- habel quxrere causas omnimodis , iil impedialur
tutam conscriberc jussi ; ut cerlissime cognoscercs juslilia et sanct;B Ecclesia; prolectio. En erit illa dies,

quanla inilii cst festinalio vcslri dcsiderii precepla iit liceat niilii dulcissiniam veslr;e pietalis faeicni
coinpUrc. Dcin 'e, ut scias qiianla iiii^ericordia me- videre, et snavissimum vestri alloipiiuni audire.
cnni a Doo oinnipolenti peracta cst ; nani rcbus Cuni ' Fellce hteretico magnam contenlioiiem in
omnibus, qua; babni pcr loca divcrsa ,
^^
ailjiiloi cs pr;icsenlia domini regis, et sanctorum Patrum habui-
milii cx meis propriis filiis elcgi annuenle pcr oniiiia mus, sed ille diu obduratns ntillins consentit aiicto-
fcuggestionibns ineis domiiio nico David. rilalcin; iiisi sui sectalor seiitenti;c , ;esliiiiaiis sc
Tu vero pru.lenti coiisilio cnnsidera Dci oniiiipi)- Siipieiiliorem omnibiis essc in eo, qiiod slulliiii fiiit

tentis voluntaleiii et honorcm sancLi^ Dei Ecclesi;e omnibiis ; sed divina tlemciitia visil;inle cor illius

ul melior eligatiir in caput Ecclesiarum ordiiiis ; el novissime falsa opinione se seductum confessus es(,
non sine vindicla inipium scelus obmittatur. Minoris et fidem catholicam se firmiler lenere fatebatur.

» ifc vcro ilcr atjeiilc lic pnlolio. hi nolis seiiiien- anno pcr legalns Caroli regis ageliatur de iiovo poii-
libus palam fiet hanc epislolaiii anno 800 fiiisse scri- lifice eligcnilo, quod Ahiiinns dissuasit in epist. 118
ptani ; illo vero anno Carolus rcx circa liiieni nieiiss (ad Arnonem) sed de Lenne in siia seile slaliilicndo.
Junii, quando Akuiniis e palalio se reversuiii ail, Nenio vero aliiis cpiscnpiis memoratur a!i bislnricis,
Aqiiisgrani fuit, quo Tnronis post obilnni Liudgarilis qiii illo anno aut priori cruileliler fuisset iiilerem-
regin;ie, qui iilii hoc anno pridie Nonas Jiinii conli- ptus. Aiino vero li;cc verba Alciiiiii de nece Joaniiis
git, per Aurclianos ac Paiisios regressiis, leversiis
1 patriarclKc Gradensis, qiiein Joaniies diix Venetoriim
est, I proul narrat aiiiuilista Loiselianus, cui Melen- per liliiim siiiim Mauiiliuiii ex aliissiiiia tiirii pi,i;ci-
sis ct i$cninianiis ciiiu Eginbardo in aiinalihiis cnn- pilem ilari fccit, inlelligcnda sunt? Sed liaiic necoiii
senliunl (Bouqiiel, Scripl. llex. Eraiic. loin. V). llinc anno 802 aut ouinino sequenli cniiligisse coiicnrs
colligo Alcuinum Carnliiin, Turoiiis .Vquisgraiiuni bistoricnrum senlentia ost, de qua vid. dissert. C cl.
regressum, comilatiiin fiiisse. Malrisi Op. saiicti 1'aiiliiii .Xquileicn-is.
!> Iit mnnsiiiiicutii siiitcli Mnrliiii. riarnltain villam Tuaqne ut
<^
ciliiis finintnr cansa cum Snxonilius.
putn, inleiliijil, di' qua in cpisl. 66 ad Arnonem scri- Arnnui causani Saxonibus intercossi.sse
aliqiiani ciiiii

bit Disposiliini liabeo aci Bnralla viltain noslruin


: neino dicit. Credaiii iii bis vcrbis as:imnlur Uiaque,
qualHor aul (\iiinqite ttics rcmanere, non tongc n sitii- menduin culiarc, et lcgendnni forla.ssis nslimalur
cto Aiiinndo, scd qnusi Cjiiiiilo dcciino milliario. titium, vcl siinile. Nempe Saxomini perlinax resi-
'^
Adjnlorcs mitii c.r ineis prnpriis filiis elegi. Cele- stontia regi Carolo boc oliaiii adliuc anno miilliia»
berriiniis noslcrMabillonius quond;iiii iii Elngio beali negolii facessivit, alque impclimento IViil, qiin mi-
Alcuini § II, num. 6-2, creileliat, Alciiinum moiiaste- nus roliqiia ri'giii et Ecclesi;e negntia posseiit felicius-
riorum prnefecluiMS discipulis suis, Marlinianam qni- tractaii. Hinc etiaui in epistola 93 re^i suasit, i iit
dem Fridiigisn, Ferrarienseni vern Sigulfo partitiiin coniponatiir pax ciim populo nefando (Saxonum). >
fiiisse anno 80i, et anno demnm 815 diem obiissc; Et iii epist. 96 ail i Ltinam quandoqiie divina gra-
:

hanc lanien siiain senlentiaiii vir egregiiis postea tia voliis concodat liberlatem a pnpulo iiefando Sa-
revocavil lib. xxvii .\nnaliiini, pag. 367, et ad cal- xonuin, iler agore, rcgna giibernare, juslitias fa-
cem tom. V Aclnrum. Praisciis vero epislola iinlluin cero. » Et rursiis iii epist. 108: lluunoruni perdllio i

riubium relinqiiit Alcuinum hoc anno 800 adiiilores nostra est negligeiilia lalioranliiim in maledicla gi^-
sibi in administralioiie monasteriorum reruni(|ue neratione Saxonuiii et eos ncgligontos, qiios ma-
siiariim ex discipulis elegisse. Vid. iiot. « pr^wedentis jore mercode npud Denm ct gloria apiid bomines
epistoUc. habere pnliiiniiis, eic. i
"* De eo liomicidio. Alcniniim hic loqui de honiici- f
Cuin Fetice conlenlioncm tinbitiinus. ISonipe iii-

dio seu nece vinlenta persona; ciijusdam in nuijori cnncilio .Vqiiis,^rai)i'iisi aniii 7!)9 oxciiiilis. Iii lioc
dignitate ecclesiastica ciMistitut;^; et in Ineo celebri cnim anno Caroli gloriosi legis .Vlciiiniis cuni
o-i
impie el erudeliler perpeLrala, ipse conlextus satis F( lice prirsontc dispuliindo ratioiiabililor cnidlixil,
nstendit. De ciiidelilate iii Leonem pontificem anno I iliumqiie veraoiier cnnvicit el (•allioliciiiii ofrocit, >
pr.'e:erito a llomanis peracla id iiilelligi miiiiine po- iil i|ise scribit libr. i adversiis Elipan liiiii. Orlo igi-

!est: is enim iioii nccisiis, s-^^d cxciccalus lingnaquc tiir lenenduin, pnvscniem cpistohiiii daiani csse anno
rnntila'115, scniivivus rflirtu'. p?t. Nec Roinae hoc pra?sinti 800 post vi Ral. JuHi.
;

351 B. F. .\L1!1NI SLD ALCIINI OPtllLM l'.\HS I. IM


Niis \rro odiilis illiiis ><'cri.'l:i ncscioiiles occiilloiiiiii A iicy|iliiiiii , iii (nui p;iMis ciii.Mliir [l'u.U, liii|<aliiij mi
jii licl (.':ius:iiii (.liiiiisiiniis , ihiiilcs oiiiil > L:iiiJia(lo iiiciiNa , iil lia; spooios pcr siiigiilj looa iiioi luiiuiuis

«piscopo, rluirissiiiio iiostro lilio, iil scciim leiiiTci inoiiioriaiii por|iclualiier tiuc liigeraiil sanclitail.

ciiiii cl pmbaiei si veniiii essel qiioil sc ait cieili-


,
» EPISTOLA CXVIII.
ilisse; el i*
si pcr cpislolas siias ihiniiiaro vdliiissel
AD A0l'II.AM.
pvistiiuiiii siiiiiii crrdiein , ipiciii aiilca pcrliiiacilei

|>:x(licavit. Consiiloraliim aiitca liabiiil (loiniins rcx,


(.\iuio inccrto.)

iil illuin destiiiarct ' Uiculfo arcliiopiscopo ail scr- CharitdWm siuim .(nio;ii, qiiem filium vociil, lignifical.
el pivsliylcruni snuni, et oplimii (/niCf/iit; exoptat.
vaiulnni ct casligaiiiUuii ; qiii

|i jor liiil inagislro, lilii liKciiiic provii!ciili;c, (licluin


Dileclissiino lilio A<|uilx Alliinus salutcni.
I sl, liiriycniliiin cssc : Scil iliiin coiivorsos [Ms., con- Scid te Patrcm csse dignitatc ct incritis, scd cx
vcrsiis] ad liilcin oailiolicaiii se csse falcbanlur, lunc oli:irilat's diilooiliiic iKinieii [.Sk;))).'c, filii] libi iiiipo-
<l:iti suni pnL-ilicto fralri noslro nd proliamlos, (juid sui, (luia ulliil dobcl patri cliarius cssc ()uaiii lilius;
\crit:ilis cssct; ct illc [L:ii(liailus] oiini fi
aljlialibiis
ol digiiitatc cxccl-
iiiaxiuic diiiii liliiis oiiiiii bdiiit:itc

r>ciioilioto, Nifriiliii inissus cst in illas parlcs oocidcii- lciiliiir cst palro. liigicdiinlcni cl cgrcdicnloin^vigi-
lalcsadcvlingucnilasotcvaouandasliiijuspr:ivissiuvc B ddrmienlciu scnipcr tc sciiuitur dulcedo
,.,,n^^^„, ^

;isscrlionis iiilidolilatcs; (luos nostra parvilas qiiaii- palcriKC dilcctioiiis; (lucni ulinain liabeas in orc cl
tum potuit « scriptis ccclesiaslicis adjuvabat, maxinie oordc, iii ollioii) altaris saiicti, in lacryniis ^ ante
co lilicllo qucui nupcr cdidimiis coiilra libolliiin illiiis
pcdcs sanctoruin aposlcloruin : iiiio ubicuiiquc va-
Kclicis, ' qucm priorc auuo iiobis dirovit. d.ns locum eat, lccuiii :cicriia maiieal incmoria, qiiia
Tantum milii a Caiidido mco laudata cst sanolitatis te eunlcm et redcunlcm illius senipcr conscquiiiir
vcsira; convcrsalio, et tolius bonitaiis stiidiosa dcvo- charilalis affcctns.
lio, ct eccIcsiastic;T; auctorilalis sanotasollioitudo, ut
Soias ooriissime (luoJ ncc sic anxia peregriuaiilis
criibescain pcnc nie;e pigriti;t.
maier filii speclal advculum, quaiito niei <'ordis ar-
Litlerulas aliiiiias adinoiiilionis , vestnT! scribcrc
flculissima voluntas Iu:c faoici pr;osIolatur anoctum.
vcnerand:cauctoritati lemerarium d«\i,nisi legerem, Pauca plurima nosli,
soripsi iiiidc lii et mclius iii-

beato Hienuiymo dicciite : .\iiritm ;u stcrquilimo iii-


lclli^is quid Dco placcat seoiinJum :csliiiialioncui
venliim lamliiiidum esse, el lliesi:uro lloiiiiiiieo iiise-
b\i;iiau;c conjeolur;e. Dct libi Dcus in cordc coiisi-
reiidum. Nam bcatiis apnstolus Paiiliis aunini sa- liirii, iii ore fiduciam, iii opcre perfectioneni ; ut
|.ieiiti:i! in stcrcore poclarum iiivenium in diviiias
^ „„,11,,,,« placcas ci qiii le dc storcorc crcxit et pu-
^•cclesiaslica; translulit prudeiiti;p; sicut omnes san suil iiitcr principes pdpuli sui ; siiic (luo iiiliil possu-
oti doclores ejiis cxcniplo cniditi fecernnt. Nam rosa iniis loni agcrc ; iu qiio omnia potest qiii iii fidc el
liiterspinas naia iiiiri o;loris et coloris iiiconipara-
pro ojus iiominc agcre vcl loqui Jis-
cliarilatc omiiia
liilis gratiam liabere dignoscitur : ita pietas lua mcas ponil quxcunquc agcnila suiit ; ciijus cliaritas pcr-
liltcras legnt, sicut rosam de spiuis, ul, si qiiid boiii pctuis luccat llammis iii cordc tiio, et oiniics lcrrciue
odoris iii eis iiivcnias, largitori omnium lidniniiii
oiipidilalis tlainmas extinguat, ul suhis Deus seiiipcr
gratijE agaiitiir, qui potcns cst de pulvcro rdsani sit in ore, corde, cl opere charilatis lua;, in qiio loii-
creare, cl dc stcriore erigerc piupcrcm, ut soliiim
gxva prospcrilalc fclioitcr, opto, vivas, lili cliaris-
glori;c lencal, ct seilcal cum principibus populi sui. siuic '.

Misi charilaii lu:ie Iria nnimisciila, tcnloriuni, qiioJ


vencraii liim c:ipiit tiiiim defcii.lal ab iiiibrilus; niisi

el s.igclliim , qiio p;'cliis saoriiiii roveatur ; inisi cl

1 Lnidrudo episcopo. Lii;^diiiio:isi, qiii linc anni) ' Scriptis ecclesiusticis. Qiiu; .Mcuiiius cniimcrai in
cum NolViilid cl HciiCilicld iii llispaniaiii niissiis csl, allora cpislola ad cosdeiu; ol suiiticpislola adKlipaii-
ad h;eresis iiiipictalcm , a Fcliic ct Klipaiido ihi D diiiii; biijiis rcspdiisoria adcamdcm; libri (piaUior
s|)arsaui peiiiliis aliolcinlam ; iiiiod .Vloiiimis liio ooii- advorsus i;uiiidciii; cpistola Elipaiidi ad Ecliccin jaiii
lirmal. ct iios alilii cluoiila\imiis. coiivcrsum, ei liiijus posl cunversioneiii cdila lidcl
'' .Si ;ii'r episloliis suiis damnare i<oluisset , clc. ooiifcssio.
Ndiiibim crgo Felix cdiifcssiouciii siiam i|iiaiii posica ' Quem priore anno nohis dirc.xit. Cdiistal iiido
a Iolcriim ci populiim CrgelliUmiim iiiisit, in odii- aiiiius (|iio .Mcuimis lihclhim Koliois, (picm i!> oxlior-
cilid Aipiisgiaiieiisi, scd sorius eJiilil. talioiii sii;c lraU'rii:c oppiisuil, aoocpit, (pii csl 71)9,
' Iticuljo
archieiHscopo Mogiiiiliuo. .\d illum liiii;c proplcica opisldhc 8,">, Sl, !H), ipias iioiiduin \isa
ciii
cxst:iiit cpistoLc in coJ. Ilarlciano, quas iuforius pncscnle ad aimiim ~t)S roduxiums, alligaiida' siiiit.
0'vliilioniiis. 8 Frobeii. cpisl. 177.
'I
t.um itlibiilihus Ilenedicto, Mifri liu. \i\ ipsiis ii
.-Xnte pcdes sunclorum apostolorum. Ariio crgo
cl L:i'(liailiiui .Mcniniis iiiisit lilnos advorsiis Kli- tompore soriptic liiijiis opislol.c Koiii;c fuil; (pio < un)
iKiiidiiin iilii viilc;is cpisldl.im illis lihris pr.clixam. is s;cpiiis acoossoril, (aiisa pro-
; iiciiip,' aiiiio 7il7 iii
Miriiin vcro Nilii li;iiii , (|iii liiil cpiscdpus Narliii- pri.c cooh'si:c, aiino 7',lil iii ooiniiiilii Lcoiiis pap;c
iicnsis, liic Itciiodiclii :ililiali .\iii;iiiciisi pdslpdiii, ct ct ilii aniio ipioipio SOU al (pciiiiio ooiiiiiidraliis liicril,
Kiiil is laincii oti:iin abhas l'i-
.ilili:il('in iidiiiiii.iri?
iiicciiiiiii nciiicl ;id i|iiciii ox lii^ aiiiiis lucc cpisloU
bidiiciisis moii;islorii ho.ili' \irgiiiis dr Crussii viilgd pcrlliic;il iiiii|;i'iiil,iiii Ijiucii cciimii pildii;(d i iim
;

"dgiidininali. ViJ. M.ii.ill, libi wmi \iiii.i|. niiiii. ililll .\l lldllClll.
:

Ei'iSTOL/«:. sru
353
KPISTOI.A CXIX. A siiiii pLUris tiii, rcctuii^ el iii jK-ratoris populi Cliii-

AU (VllOllU RECEM JUVl.\K«. sliaiii, hcia\!iclioiiciii tc coiiscciui, Deo (loiiante , si

adcptum iiobililalis illius, ct piclatis, cl to ius modeslisc mo-


Carolo filio C.aroli Mii(}ni iiriilnlatur ob i:l>

apostulico rrijium uiwu^n cum coronn; ct o/n.HUi rcs imitari nitaris ; Dominique miscricordiam, qnin
yrcebet munila ad bcnc rcijendum, ad excniiilum niclior est tolius sxculi gloria, plcnissime prome-
patris. habcns scmper
rcri. Ubicunque iler , te vcsiigia
nominamlo ^
Yiio illiislii el [cimi] oiiuii lionorc pictatis seqiiaiiliir, ut laudem apiid hoiuincs liahcai
f.arolo rcgi juvoiii il iml) to, Albiiiiis saliilem. ct mercedcm apud Dcum iicrpctuam.
.4udivi "
iloiiiimiii aposlolicuiu rc|;ium nomcn,
Semper in oeiernum muiidi spcs magna vali'!o.
doinino o.xccllciiti.^siiiio David coiiscMliente , cum
Sil lilii Cliristus ainor, liix, via, vila, syliis.
corona rcgi* diynitatis vobis imposuisse. Unde
J KPISTOI.ACXX.
gaudeus gaudeo de lionore uomiiiis, ciiain et pote-
optans vestram diguilatcm ct iiobilitalcm .\D "^ ElMIliM.
stalis ;

multis proliccrc popiilis, gcnlilms, ecclcsiisiiue Cliri Carolum ilcrum liortatur ud rcijias virtutcx, et palris

sti iii salutciii, ct triumphi gloria cclcbrc esse in excmplum imitandum. Pros/icni il!i iirceatur.

nuindo ; nec iion el lcriibile adversariis Christianui q Domino merito iusigni, rcgaliquc honorc dignis-
rcligiouis; longa^vaipic prosperilate vigcre et va- siino Carolo filio Alhin triumphaleiu in Cluistu sahi-

lere; ct cum Dci bcuedictiouc scmper meliora scqiii, lciii.

et ad altiora ascciulcre, et crescere usque iii dieni Gaudco , dilcctissimc lili ! iu dcvotionc boini! vo-
perfectum aiteriia; hcatitudiuis. luiitatis vestrx, quam Osulfo faiuulo vestro narrantc

L'ndc, dilcciissime Hli ! facicns facilo justilias et audivi seu de eleemosynaium frcqucnt a, vel dc
misericordias iii pi)piilo Clirisliano, quia ha;csmit, Sa- mandati Imuiilitate ; quic ouinia , ccrlissiiuc sciio,

lomouealtcstaiilc(/'ioi'.xvi, Ii),qii;ccxaItantsoIium Dco uuiltum placcre, peipetuanique tibi apud cjus


rcgni, et laudabilcm Dcoque placaliilcm rcgiaiu elli- miscricordiam promercri henedictioncin. Tu ve-
ciuut pote^tatcm. Coiisiliarius habelo bonos ,
pios , ro (ili nii ! lili charissime ! facieiis facito Dci oin-

prudeutes, Dcuiuque timeiites, in quibus veritas reg- iiipolentis scniper ,


quantnm valcas , honorem in

iicl, iion cupidilas quia muncra excivcant corda sa-,


cmiii bonitate ct pietate ; sequcns cxcellcnlissirai
pienliiim , ct subvcrluiit rcrba justorum (Exod. xxiii, palris tui cxciiipla in oiuui hDucstalc ct sobrie-

8). Nullatciiiis aliiivsorum improbilas dignitatis luai lalc ,


quatcnus diviiia Clirisli Dci clcii;ciilia illius

uomcii olscurcnt ; ct quod tu ipse non vis faceic. liCRCdictioneni te li;eiedilai io jure poisidcre conce-

alios uon pcrmiltasinoptercupidilatemsuam iinpro- C dat.

ba niciilc cHicerc ;
quia s;cpe subjccturuiu culpa Esto miscroriim pius aii.litor , ciusasqiic illoruin

doininis depulaUir. Nevc aliquoriim impia volimt.s, juslissime disccrucns ; ncqiic siiircclos tax polesia-

sub tua; beatiludinis nomine, sacculos suos impleat ti judiccs permiltas per sportulas vel prxmia judica-
iniquitaiis inammona. Non sunl libi exeinpla longe rc, quia muncrti, ut in Scriplura legitur, cxcaxant
qn.vrcnda ; liabcs enim^^u doino in qua nutvitns corda sapicutum,ct subrerlunl vcrba jusiorum (Kxod.
luisli.optiinatotius bonitatis excmpla ; et crede, cer- xwu, 8). Ilouorahiles liabclo faiiiulos Cliri-.ti, qui

tissime illius cxccUcnliisiuu et oinni dccore nobilis- veri sint scivi Dei, quia qiiid.uu venii.nt in vcstimcn-

"Frohcn. cpist. 178. gcm, U;ili;e sciliccl.At enini Pippiiiuiu iii regcin It.i-
Carolo regi juveni. Qui fuit Caroli Magni filiiis
^ li;e ja-ii diii ab .\driano papa unctiiiii fiiisse
aiilca
natu niaior cx Hildcgarde r.-giiia, iiatns aiiiio 77-2, mox dixiuuis. .\iiaslasius crgo (le Carolo Caroli ftlio
poslbac rebus beue gcslis et victoriis clarus. Obiil iiiielligeiidiis esl, qiii nalii major iiunc in p gni futii-
vero ante patrciii auuo 811. rum succe sorcm coronaiiis cst a ponlilice Leonc. Et
c Doinnum iiposlolicum regium nomeii... cum curo- de codem Frodoardum qinKpie ccciiiissc piilo, ;ipu(l
na...imposnisse. De bac rcgi;i coronatione Caroli pcr Mabil. .\c!. SS. Ord. S. licued. [lart. ii,s;cc. iii, pag.
apostolicuui allum apud scriplorcs silentium. Pippi- 50i, inhisversibus
nuiu (]uidemctLu;lovicum (iliosCaroIi.Magni juniorcs I

aiuio 781 ab .\driauo 1 papa iu rcgcs fuissc iiiunctos Su nil aposiolliij :ai.'uslaiii rp\ sr-iip C'iroii:im
rono'a:iiaiiir lio.ms Uoiii niis p.ci iluis ;mi(.:1,ii.;,
constat oie ouiuiiim illius ;cvi aiiiialislai uiii dc C;i- ;

liii|iL-i iiqiic iiilpiil. Kraiiiiiriiiii src;'lra dccore,


rolo nalu m.iJDrc lacrul oiuiics. Illiislre niiiic iiiilli-
Kegis cl ad rcgimiii geiiiliis .sajro uiuuiiiu surgil.
«pie dubiosubjccluiii iiiijus Cacti lcstuiioiiiom .\Icuiiii
habemus ;
qiiod ad liiiiic aiinuiu 800 et dieni, ipio Quis magis nd reiinnm rjenitus , qiiani priinogciii-
Carolus quoqiic paler corona impeiiidi a sumiiio poii- lus ? quaproptcr Sirniondiis inimerilo corrigi \o!iiil
lilice Leone lil iiisiguitus fuit, reCrciuium exi^tiuio; inscriptioncin canuini^ 'lo libri iv cariii. Tlicodiilli
illuiu cniiiiAliiiinus bic vocal re(tore;o el impera- episcopi Aiircliaiiciisis , ad Carolum rcf/oH, niagiii
torcm poiuili Cbristiani. Et sanc conjecturam meaiu scilicet Caioli liliiim. Re\ si(|ni(lcin, ut Alciiiiiiis liic
liruiarc videtur tcsliiuoiiium .\uasiasii Bibliotiiecarii asserit, fuit noii tanlum /lo/iort; iioininis,scd elwiniio-
in Vita Lcouis qui ait i IUico saiictissi-
III pap;c, : teslalis.
uuxit olco sancto Carolum,
iiius aiitistcs ct iioiil:lc\ J Fro':cn. cpist. 179.

etcxccllent s.^iimiiii liliuin cjiis rcgeiu ipsodie Nalalis <:


Hanc cpistolam priori ad eumdem Carol iiu jiin-

Domiui uostri J,'sii Clirisli. i Scio virum clar. D. gimus, ((iiainvis ex textu illiiis haud ailnioduai cnii-
Marlinuiu Boii(|uct loiii. V Scrip. Rer. Gall. pag. slare piissil, ;:n codem , :o;t iiuo alio anno scripla
4CG, iiiter uotas et alios h;ec iiitcipretari de Pippiiio fiicril. E\ illis lamen vcrliis : iScijue subjcclos tu,r
C.aroli lilio ijni rcllclo cum cxercitu WiuegiM) tliiic
, poicslali jiidiccs ;jcr)H/»((s, clc, colligi p: sse vi 'etur
SpolcLiiio iu Libciu vciiciit, cl ibi imclus sil iii rr- (.iaioluin jaiu tuiic rc^i;i poicb(a(c fuisse prccdiiuui.
5iil II. r. AI.DIM SLl AI.C.ll.M 01'LUU.M V\\\*> I. S.^Sli

lia 1)11111», tii(ri)iJi'ii(l nuliin sitnl lupi r(/;>(iivs ; so.l \ iieraiis mius, piiores ilisperiios geiiiriis ; sed qiiiil

Vcriuis ail : /'.'.i/'iiii7i(<iist'orii»i<'0(;Hosiv(i5t'ui (Mnllli. iioii cflicit anri sacra faiiics ! I''iat lainen spiritali^

VII, 15, 10). ll;il)i>li) oonsiliarios .sapieiilos , Di-iini U- pr;osciitia, iibi coiponilis ost scparati') ; veslrumqiie
infiiles, iioii aiUilalorcs ; (|uia adiiialor, iil iliiilnr ,
geniloroin iii liiiiiiiihns saiictoriim apostolurnni
hlaiidiis ost ininiiciis, ct sa'pe sinlncit conseiitienles profusis lacryinis recordaniini ;
prospera precaiitcs
sitii. Eslo pruilcns iii cogilalione, et caiitus lii clo- aiiiinDC peccatrici, ut liberelur a vinculis scclcrum,

i|iiio ; speni liabens semper In Deiim, qui iiiiiii|uaiii tpix a priina diu usque ad ultimum Iiiijus vitx per-
«leserit speranlcs in se. ogcrit.

Ulinaiii niilii liceat snepius ailmoiiilioiiis cliartn- Qv.hl fiiit, (ilii ! qu:ire iioii volavit chartnla ullra
lain tlirip;erc Alinilati vesU':e , sicut iioliilissiiniis Alpinoscollesper manus rcdcuntiiim Saxoiinin iisqiic
" Clilodwicus germanus luus me rogavit s:epius niii- ad Trccassiiia; civilatis sacruiii sacclluin
(1
et indc ;

tcre adinoiiilorias illi lilleias, ipiod jani el feci, et volaret per inanus nostroruin usqiic ad Turonicac ci-

volcnlc Dco f;ici:ini ; ipias cliani ciiin in:i^iia liiiinili- vitatis templum vcnt^randuin?
t:itc lcgere solcl. Iloc niilii maxiniiini est gaudiiini,
e EPISTOLA CXXII.
qiiando boiios, siciit digiuini est , iiioros de vobis
tn RirilFLM ARCIlIEPISCOPIiM ' COr.NOMCMTO t>\-
andiani ; lioc ei)ini Dci ilonum esl el prosperitas B
MOETAM.
ro^iii , domiiios popiili r.liri.->liani elcgaiilissimis vivc-
{Aiiiio incerto.)
rc moribns, Dcoinie placenti vita conversari inlcr Ilorlatur labores, et
iid virtutes apostolicns.
liomincs. Indc boncdictio coclcstis genti el regno
Dama'l;c piscalori magno Alliinus salutem.
p;'rvcnire certissimnm cst ,
qiiam Deus vestraj
Qiii jnxta mare Galilca; gradiens piscantiims pari-
iiobililati ;vteriialitcr conc''ilcre digneliir. Floicas,
ter fratribiis pi;ccepit, diccns : Venile post me, fa-
v;ilcas, el vigeasprolicieiis inoinni bono ct prospixi-
citm vos /ieri piscatores liominum (Mntlli. iv, 19) ;
tatc ad e.valtationeni saiicla> sii:e Ecclcsix, duloissime
ipse le in pelago hiijus vil» labor.nnlem ad portnm
lili !

perpctuo: qiiietis, cuin inultiplici l.ilioiis tui fruclu,


bEPISTOI.ACXXI.
perduccre dignetur. Mille lele in de.rteram naviyii
*D JII.IOS ' \riJD DOMlXUM IMPEK.VTOBIiM IN PALATIO
COMMOItANTES. (Marc. i, 17), ut de profundo liiijus sneculi implealiir
inagnis piscibus; quoriini iiomina scribantur in coclis
(Aniio 800.)
Alfeclnm sutnn erga /i/ios oslendil, suique meinoiiain (Joan. XXI, 6). Non le lerreat procellosa tempcstas,
ud iiiniiia aposloloruin coinmendal. quani Dominus supergradiens siccis calcavil pedi-
Cliarissimis in Cliristo niiis pater perpetuam saiu- Q biis, et Petrum mergenlem pictatis intuilu i-espexii
lem. [Forle leg., inluilu liberavit sicut negantem respexil,
Plurima habuissem vobis scribeie, si mihi colum- ut, etc.] , ul iriiue negationis maculain tiiii;ie confes-
ba vel corvus adessct, qiii (idcli volalii inoas vobis sionis gloria dilueret (Malth. xiv, 23, 50). Mcinenlo
direxissel litierulas. Tamen has paucas in auras di- Salomonis pr;cceptum dicentis : Quodcunque mi^nus
re.vi, iit vento ferente in vestras pervenissenlinanus; tua operari possit, instantlft operare, quoniam non eil

iiisi forte zcphirus mntclur in subsolaniim. Surgat opus vel ralio apttd inferos (Eccle. ix, 10), id esl, in

t.imcnaqiiilovel auslruin, et feraiilchartulam meam, sepulcro, quo caro properat.


iit dicat vobis vale, iiost'.anKiiie vobis nuntiet prospc- Sit libi maniis iii elcemosyiiis aposlolica, lingua
liiatem, animiqiie niei magnuin dcsiderium videndi prxdicatiouis olVicio dcvota. IMomeiito Dominum di-

vos cilius in ea saliite, qiiam pator filiis oplat. Ego ccnlcm : Aperi os tuum, et ego implebo illud. Siiil

turhalus et limiiius spcclo, quaiido iioc fiat , vel qiiid tibi cum omni sobrietatc convivia Doinino prcpci-
de vobis auditnrus siin. liieiite : Altend:te, ne gravenlur cordu veslra in cra-
qiiam felix ilies fiiit, quanilo iii laboribus noslris pula el ebrielate (Luc. xxi , 51). Sit maiius dextera
pariter lusimus litteralitor seria [.Vs., scra]. Sed s;\;pius evaiigolicis oncrala paginis, ut cibis spiritur.-

iiunc oinnia nuitata suiit. Rcmansil senior alios gc- D libiis pascatur animus. Sint pra; oculis exempla

Clilndwicus iiernianiis (iiiis. E\ hoc loco iiiiio-


» » Frobon. epist. 181.
lescit, Alciiiiuiin pliiiesqiioqne epistolas ad Liidovi- Cognomento Uiiimel nm llanc iiiscriptionem ha-
' .

ciiin , torlium Caroli iMagni ei Hildegaiile liliiiiii , bel ipse codex llarloianus. Anlequain (i;ec opislola
pislca iiiipLialoroin, scripsissc, quaruiii tanien luilla sub ociilos iiieos venissel, ercilehani cuiii D. basna-
bactemis dotcgi potiiit. gio, insoriplionein epistol;e 10 apnd <>uorcolamim :

''
rrobon. epist. 180. .\d Hiculfuin arcliiepiscopum Magensis civilalis, co-
' .l;)ii(( Doininuin iiiiperalorem in palaiio com- giwnienlo Dania-lam, essc meiidosain; et cogiiomoii-
moranles. Inforius rogat iit sui rocordcnlur in liiniiii- tiiiii illiid Damicta- iion ad episoopiiiii alitpiom, sed
lius sdiuitirum Afiosloloruin ot cliarlula volel nllra ,
adviiiim s.iMiilarcni, qiii el bolli) gerontlo ol juri
.Klpiiios colles; siripsil orgo lias lilleras, diiiii inipora- iliciiiiilo praosscl, pcrliiioro, tpiod coiligi posse rxis-
lor ll()iii;o agcrct, .Vlciiiiius vero Turoiiis esset, aniio liinaham ex aliis i!n;il>us enistolis, -U neiiipe el id,
videliccl 800 vcl scqiicnli. pr;uscrlini, tpitid ill.i inscriptio ilcesset et apud Ca-
•^
'Iricassimr ciiiltilis sacrum sacellum. IIoc intclli- iiisiiiiii,ot iii codicc vcluslo Salishurgonsi, qui inihi
gonduin cciisoo do oi clcsi^i saiicti Liqii scu ctenobio a iiiamis fiiit. At iiiinc ox liac ot sotpioiili eiiistolis
I

iii Tricassino (Iroijes} cur;c Alciiini a Ca-


siibiirliio pl;iiie coiislal Kiciilfum archiepisciipiiiii .Uogiin-
,

lolo Magiio crodito, do qiio montinnem qiinqiic facil liacensem DaiiKVlani qiiui|iie ab Alcuiiio appell.^^tiini
Lii eplstolis Uli, G7 el alias luisse.
3.17 EinsroL.4';. v.:i

«nnclorum,qui inuntluiu foiiilor \iceruiit, cl fcliciier A ut altissiina: dignilatis iioinini opera reclissima cor.-

regnanl cuni Cluisto. Non sis tuis inferior anteces- venianl, et raores in oinni xquilate sanclissiini sa-

soribus, ut quorum tenens cathedram, illoruin ineri- cerdotalis superhumerale honoris exorncnt, ut quod
tis aequiparari ilignus cdiciaris in ccclis. oculis nuillorum viiletur in hiimoro , omniuin ore
Non sit tibi clurum cliaritalis legcrc litterulas, nec pinediiotur, atqiie ametur in moiibus.
cas reris essc supervacuas, quiacognita inyeruiit. Si Olini tc cum beato Pelro tota nocte in undis la-

cogniti placeant oliryzi inunuscula ;


placeant spirita- borantoni agnoviimis; scd ino.lo jam jam(|ue jubenle

lis sapientisc solatia : in illo vana cst oculoruni (lcle- Deo in doxleram navigii,cum beato principc aposto-
clatio; in islo indenciciis aninii tliesaurns.Dicit onim lorum, reto miltendum est (Joan. xxi , 11), ul capias

Veritas : Omnia quactinque vuttis ut faciunt vobis Ito- sine scissura rolis, id cst, in perfoclioiie calbolie:e

mines, licec eadem et vos facitc illis (Mntlli. vii , 12). fidei, magnospiscos ccntuin quimiuaginta tres, qiio-

Cum magno mens mea exspectat desidcrio tu;c rum me minislerium olim veslrrc sanclilati ^ expo-
healitudinis apiccs, ideo meos tuae auctoritati sxpius nere rccordor. Sed heulproh dolor quod lanta
, !

dirigerc stiidco , optaiis le non soluin in ineis pro- scissura aposlolici retis suhito facta esl, uhi ille

licere, sed etiain tuis me multolies exlioilari. maximus animarum piscator sacratissimo roqiiiescit
B corpore; ut vix conveniente sanctoruin ex riiversis
EPISTOL.\ CXXUI.
ir.undi partibus magistrorum turha impiue dissensio-
AD DVMOETAM ARCIllSACnRDOTEJI.
nis scissura pise charitatis resarciri potuit filis. Insu-
(Aiino 800.) per, sicul audivi, quod sine dolorc cordis non dicam.
Datttoitmti Rottim existentetn liotlatur, ul svissuratn in ipsos raale iiiter se dissentire magislios. Quidam
Ecclesiii tvparare stuitcat,nrguit dissensum inler pa-
vcro volentes rudipannis [Leg., rudis pannij assu-
cificatores; tion nova stalui, sed vetera reparari cupit.
nientum veteri immittere vestimcnto , et pejorcni
Venerando Patri et in Christi incmbris magnifi-
facerc scissuram (Matlh. ix IG; Marc. ii 21); , ,

co ^ Daincet* arcbisaccrdoti liuinilis magisler .\lbi-


quidam vero ineliori consilio vetera reformare, et iii

iius salulcm.
antiiiuum roponerc ordinem ; cum quiliiis vestram
Si!cundum opportunilatem portitoris cognita men-
sanclissimLim sollicituilinein laborare audivimus ; ct
tiluis iioslris chaiitas raeam impellit linguain aliquid
placuit mihi multum pi;c pacis atque ccclesiasticoe
palern;c salutationis vestrse dictare dilectioni, ut
concordiLC vos secun.iuin Doum scmiiiatores csse,
scialis inlegram anliqiii ainoris flammam nostro
in qua vestrain bcnevolentiani semper sudare e\-
splendescere in pectorc; et quem seniper fi(lelcm
opto; recordantes dulcissimam Doinini largitioneni
prohavi, foinper amarc non desislam, quia charitas,
C in suos , dicentis Pacem tneam do vobis
: ,
paccn
jdxla vctus proverbium, quic deseri polest, nun-
meam relinquo vobis ; non quomodo mundus dut, ego
quani vcra fiiil.
do vobis (Joun. \iv, 27). Alitcr sancti in omni bono
Audiens itaque vestram prosperitateni, et convcr-
pacifici inter se esse debent : aliter sa'pissiine pec-
saiionem laudaliilcin , et veritatis inslanliam, <:
et
calores pacem inter se habere noscuntur, sicul in
(luoinodo stelisti cuin doinno aposlolico, secundum
sancto Evangelio dc Herode et Pilalo legitur (Luc.
xw.v pclitionis charlulain, mox etiain arcana cordis
xxiii, 12). Illam vero pacem, qux inter sanctos solet
niei ciibilia, resolutis tristiliic hahenis, in gauilium
esse ,
prophela ex mandato Domini pradixit, ubi
apertis osliis prosiluerunt ,
pleiia vocc cum apo-
ait : Pacem et veritaletn diligite, dieit Dominus omni-
sldlo docanlare: Mnjus mi/ii gaudiuiti non est, quuin
potens (Zach. viii, 19). Et cgregius Pra;dicator Pax
\ut] filios meos in fide ct veritate audiatn atnbii-
Christi ,
qux cxsuperat omnem sensum , custodiat
larc {III Joan. 4) ; iniratusque siini qiioinodo qui-
,
corda vestra in charitale el sanctitate (Pliilipp. iv, 7).
dain s:\pieiites surda pectoris aurc apostolicum lc- Hanc voslra religiosa pietas et vonerabilis auctoritas
gisscnt proocmium : Nonest potestas, nii^i a Deo; et
cum omnibus Deo servientibus semper scquatur.
qui potestuti rcsislil, Dci ordittalioni resislit (Roni. Ilanc angelicus nalo Domiiio cecinit coelus, dicens :

xiii, 1, 2). Quoiiiain oiiinia qii:e a Dco snnt, ordinata D Glorin in excelsis Deo,et in terra pax hominibus bonw
fiunl. Ergo locus mibi sufliciens fuit disputandi de voluntatis (Luc. In hac etiam et in omni
ii, 14).
hac causa; sed sciens prudcnliam vestrani opiimc lono vestram beatiliidinem, divina adjuvante gratia,
lucc oiniiia nosse, ct velocissinio percurreie sciisu proficere opto, Domine venerande, et desideranlis-
litterarum mearuin sciieni, lioc taiilum adiiionco sime lili!

" Fioben. cpist. 182. tificis inlerfuisse, quamvis nemo alius illius lemporis
*> Damcelw arckisacerdoti. Uiculfo
Mogiinttno soriplor id de Ricnlfo prodiderit. Sullkiat vero hocc*
scilicet, ad (iiieni precedens epistola cxarata ost, iVlcuini loslinioniiim oinni exccptione superius.
cujiis notam legns. J Exponere recordor. Verbis an litteris id feceril
c Et quotnodo
stctisli cttm doinnu apostolicn. V.\
Alcuiniisex his non eluccl. In priori quiilcm epislola
his verbis et reliqiio tenoie luijus epistoLe indubiuiu
hunc locum Joannis evangelist;E atligit; myslorium
esse censco, Daiutclain seu Kicnlfuiii, cuin llikle- tiimeii nuniori illiiis, inagnorum pisciiim, intactuiu
haldo Colonionsi, .\rnoiie Salislmrgeiisi, aliisque reliquit; nisi suspicari quispiam vclit, illam episto-
cpiscopis ac missis regiis Le^mem III papain, Itomam laiii osse inutilalani. Llein tamcn mysterium Alcuimis
anlumno anni 799 ab aula Caroli Magiii leversuin, oxposuit in commeniario in Evangelium sancli Joan-
coinitaium fuisse, et lioc al(|ue seiiiieiiti anno judicio cap. xxi, 11.
nis, iii
ajvtrjus iiiipici ailversaiios ejusiJcui sauctissimi pon-
sr.o n i". Ai.m.Ni %KV ai.cihm oi'i:uii.m tars i. ^m
• KIMSTOI.V CWIV. i»
A ^''' <|in>i|ii"-' iil iii saiirtis oiMiiniiilius vcilii» lia-

AD • f.KORClllM IMIUIAHIIUM tHUIS IIUMKISOLV \l K . bcitis incmoriaiii pcr cjiis niisci'iciirdi;iiii obsecro,
qui uit : Ubi sunl duo vcl ircs in iioiniiie meo congre-
Cwijiu {lyiiliildliiv oh dignilutem inloco siiiiclis!.imc;
liortiittir iitl fiiilii'iitiiim i;i p^rxcciitioiie infiilclium. ijiiti, ihi sum in medio coriiin (Matili. xviii, 20). II.t;c

Sc sii()S7«i' illiiis orulioiiihus commciiiliil. prcmissio iii illis nptiiiie iiiipletur, qui iioii corpori-

rii>ntvliiliis IKmis cl hoiniiiii; nnsliT Jcsii.s !!liiisliis, blls taiiliiiii, sod cb:iril;ile jiiiigiiiitur prifoel;!.

qiii visilavit |ilcbciii siiain, cl clcgil civilalcni Joiii- Albimis liabeo iinmon inler iiolos [Ms., iioles; (orl.

salem, sangiiiiie rc;leinptionis noslra: saiiclissiniani, leij. , iinstros vel iioslrales], ci Qlios saiicla! Dei Ec
ci gloriosissiinain cjiis lom Dci ct Domini noslri rc- clesi;c. Vcslri ipmq:ie nominis nobiscum csse nienio-

suiicilionc; ct hcnclicla iiti.sciieortlia cjiis, (|-,ia lc, riain, inlcr onicia sacri :dt;iris scitote. Conroit^imiiii

saiicti.ssiino iialrianlia Gcoigi, clcgit in locis san- viri fiatros iii Cbrislo Josii, ol in poleiuia ejus; ot iii

rlissiinis suae liabitationis, ac nostrx rcilcinplionis fido eatliidica lidiicialitiM' agite. Patientcs eslole nd

iiitcrccssorein pro sancla sua Ecclesia, quae in lali- omues, scienles qtiod labor vesler iion eat inanis in

imline toliiis oirciulil [Forte, oslciidil], lauilat, colil Domiiio (I Tlies. v, li; / Cor. xv, 58); seil qiii plus

cl ailorat noineii Doniini Dci aHcrni; ul esset [Forte,


laliorat, plus meicedis aeriplcl. Ascendite iiieiite ei

iit pssps) in co loco beatissiiniic pacis prccilicator, in B dositlcrio saiiclo a.l eum, qui lit : Volo,Piiler,ut ubi

(|iio i|isc omni nuindo sanctioribus anibulavit pedi- suin cyo, ct isli sint vtccum (Jct,n. xvii, 21).

bus, qui ait Pacem meam do vobis, pacem meam re-


:
Oplainus in vobis impleri, Cliristi gr.^tia coope-

liiKjno robis (Jo:in. xiv, 27) : ut sis rcelorpopuli sui et ranlc, tpiod ornii Proplu-ta ait : /)<• Sion e.ribit le.t,

pi;cilie:\lor vcritalii omni. iis sanctorum visitatori- ct vcihiiin Domini dc Jerusalcm (Isa. ii, 5); liitie lu-

lins locoruin. Dcali esiis, quibus coneessuni est la- ceut Itix vestra coram Itominibus , ul videaut (pera

rrymas ad cjus fundcrc vcstigia, qui clcincnti vultu vestra bona,et glorificent Patrem veslrum, qui in ccclis

iniilieii peccaUici, (luii' l:iciymis sai-clos abluit pe- csl (Malth. V, 10).
des,ait:0«i mnltiim dilcxit , mulla dimilluntur ei Saiiclit;ilem veslr.im, pro saiicta Dci Ecelcsia in-

peccata (Luc. vii, 47). tercedeiitein,Domiiius iioster Jesus Cliiislus exanrliro


Horiare piis preciljus, palerno aflcctu, sancto de- dignctur.clin oniui bono ad mullorumproQcerefacial

si.lerio consocios Iribulationis tux, forti aninio in [Deest saliilein i'c/ simi/o]. Doniine patriarcba bo-
lide permanere Cbiisii Dei, ct patientcr suslinerc iiorande et desidcrantissimc Paterl sed ut pro no-
varias iiiridelinm pcrseciilioncs,recogitaiitcs euni, qui stris filiis intcreetlere digueris deprecor ;
pro Sy mcoiie
pro salute ilUiruin in patiliulo suspensus ait : Paler, episcopo, pro Onie et Marlino s^tcerdotihus, et Na-

ifinosce illis, qiiia ncsciunt qiiid faciunt (Luc. xxiii, llianah.li archidincono ^, ct cwteris qni nobiscum
51). Non suiit iUiiiHc conJiijniv liiijus tcinporis passio- sinit, qiii pro vestra bcatiludino i;;tcrcedere iion de-
nes, ait egregins Pnediealor, ad superventuram (jlo- sistunt. Oplo valele in nomine Domini Dei Jesu Chri-
riam, quir revelabilur in itobis (flom. viii, 18). Nullus sti in xternum.
iiiiles coronabitiir, nisi qiii legitiine certat. Brevis
e EPISTOLA CXXV.
AP CUNDRAD.VH Vir.CI.NeH ' COC.NOIIENTO F.i:i.U.Il»l.
est lalior iribnlatioiiis liujus vita;, sed inerccs pcrpe-
(Aniio 800.)
liia ([luc vinccntibiis dabitur. Non sit cuilihcl fuleliuin
ilundradam instruit qttomodo in aula virlnoe vivat.
in oblivioiic jiicnndissiina promissio Domiiii iiostri
Per illam regi commendari, et quod ad ipsum per-
iesii Cbristi, qui ail : Ecce ego vobiscum sum omni- venire ncqueat, excusari ciipit.
bus diebus usqne ad consummalionem swcttli (Mattli. Ycnorantke iu Christo fili.ie Eulalia: Alhinus salu-
xxviii, 20). loin.

" Frolien. cpist. 185. vero Rube;o v.illis SorgiHiii appellari; censeliiue vir
1' Kpislolaui baiie inedit:ini el bacleniis ignotam erudiiissiinus buiic Goorgium circa aniiuin 700 ort.li-
e\ cud. icgio r;iiis. n. 282U nol;il(i eriiil, ct beiie- luilum liiisso, cl esso patri;ircliain illuin Uicrosoly-
vole mctiini eoniiniiiiicavit vir doctissiimis, iniliiquo milanum. ex eiijus pa' tc < niouarhus qiiidam dj
aiiiiii>siiiuis l). l.iolde licncdiolinusel bibliothecarius n JlicrosDlvniis vcniens aiino 700 benetlicii():iem el
San-(iei'iii:iiieiisis supi';i l:iiiil;itiis. rolitpiias tlc loco s iiicto resniieelioiiis Doniinic;v al
' Ad licuriiinm piilriiirclinm. ote. lliijiis notiliam, Caiolum regeni atlulil, > iit loquniitur aiiiiulisl.e
snggeronle pr.ohiiiiliito D. Lieblo, aoeopi c\ |)i';c-tanti Eginluirtlus, .Mitlonsis el aio qiii pr.clcrea leslantiir ;

Tr.iclalii pi';cliiiiiiiai'i tlo opisoopis et p;iti'i iioliis san- pr.efalum iiioiuichiiiu aiiiio 800 a rcgc, post poraeluiu
ct;c Ilioi'i)s;>lymilan;o Ki'elosi;e, :ul tom. III .M;iii Aet. .'Vtpiiigniiii ^al;ilo Domiiii , ahsoliitiiin, ct cum /.a-
SS. p;g. .l't , iiiiin. I7i, aiiotoie D. Daiiiolo 1'ape- ebari;i p;ilalii pieshylero euiii inulla |)eennia pe.'
siii

liKiciiio S. J., (pii ibi.lem loslaliir, iioiiioii (eorgii saiu'l;i illa loca.el inler p;ii peres alipie iiialis niullis
iii Vita saiitli Slopliaiii Saliail.o (otlila lom. III Jiilii allliolos disli ibiioiiil;!, iliniisii. Consulo eliaiii U. P. Mi-
ail ilieiii l.~>) ccrlissiiiio haliori ovprossuiii; iti ciiiiii tliaoloiii I.o (Jnion Oitl. Pi';eJ. toiii. III Oricntis
ihidoiii c;ip. S, iiiiin. .10 logiliir : i Saiulissiiiuis pa- (.liii^li;iiii. p:ig.5l7. Ilac igiliir oppoilmia occasioiie,
Iriaiolia lioiiiniis Lli;is eiiiii gaiidio ;il(|iii' Ikiiiiii ilioo Aloiiiiiiiiii li.iiio cpislolani ;i (ioorginm palnaivham I

ro.lilii |ii'iipi'i;iiii soiloiii |iosiliiiiiiiiii rcpoliil, tliiiliir- por /.aoluiriam presbylerum iiiisisse, iioii e>l quoJ
luupio (ligiiil;itc |i;iti'i;ii'cli;ili ;ul :iniii)s s.ilis iiinlios (lubiloni.
g;i\isiis osl : ol oiiiii liiuo :iil Deiiiii s;iiicto iiiigi.ircl. ''
Do Syiiieonc, Onia, el Nathanalieli. Alctiini disei-
(lo.iiiiiiiii (ioorgiiiiii syiicolliiiii sii>iiii iii i';illii' Ir.iiii piilis, alias phiiaidis-rvavimus; ipiisMarliiius fueril,
Toaili'lpliit';iiii siitoossDroin roliqiiil. i Nolal tloiii.lo igiiotiiin.
l';ipoliiiit'liiiis (coigiiini iiiino in nis. D.iigoiisi (•it'- « Krohcn. episl. 181.
1/(11 iiim, viiiuo el laoilc allorii diili no;iiiiie; iii iiis. ' (.'(ii/iioiNi'iilu hulalinm. Coiislal iiiiiie ex h.>0
:; . !

301 EriST01..+:. 364

Sa?pe faniiliarilas iioiiiiiiis iiiiiiniUilionem solel A "i'li!^> '" oialiune pL'r\ij;il, iii deeniosyiiis laixa ,

facero, siciil ipsc Dominns Sinioiiem miilavil in Pe- et omni boniuue laudaljilis.
iii

tnim ; et fiiios Zebeda:' fitios noininavit Tuititriii Pro me qiioqtie, obsiHTO, tua; prosperitalis inlcr-

{Murc. III, lU, 17), qiioil etiaia antiquis vel his no- cessore loquerc domino meo David, ne irascatur fa-
\ellis (liebus proliare poteris. niulo suo, •>
qiiia venire non vabii, sicut voluit, con-

Tu veio, virgo rlarissiiiia et sponsa Deo digiiis- tiiiiia pra^pcditus iiillrmitate. Opus meuin aliiid non
sima, te iiisani in oiiini castilati; eiisto li corp.pris et csl, nisi orationibus instare, et pncparare mibi lia-

nninix; qnia ju\ta Apostolum vir^o Dei debet [Ms., 1 ilatioiies sternas, secundiim Duniini nostri Jcsii

dccet] essc corfioye casla et animi {I Cor. vn , 54). Clirisli misericordiam, qui non deserit sperantes in
Eslo c.iileris in palalio virginibus totius boiiilatis se. ^.lerna felicilate valeio, fiiia charissima
e.veniplar, ut ex tua discanl saiicta conversalioiio 1'
EPISTOL.\ CXXVI.
seipsas ciistoliie, vel cadentes resnrgerc. Pia;vc- n OR R K M C
V S II AIl I SS I Sl ,\ 1!

iiiant [Us., pcrvenieiill in conversioiie faciein jiidi-


(.\nno 801.)
cis. Sint nobiles iii moril us, sicut suiit nobiles ex I.aiulat iUius pietulem , et ad luborem pro wlernilale
parenlibus. Non ser\iaiit carnali desiderio , sjd e.vltorti:tur : gra ias aijit pro criice donata.
(;iiristi maijislerio. Vivant eorani boaiiiiibus lione- B Charissim;e in Cliristo ^ sorori.

ste, et coraiii Deo digue. Yere fateor quod vabic desideravi ad vos venii«
Agant de pr.eteriiis poenitenliain, et caveaiit se propier aliqiias necessitatcs, qiias vobiscum conferre
de futuris, quia Scriptura dicit : Deus dat poinilen- volui. Sed me impedivil acerbiias febrium, qucc me
tibits pnrlein justiliir {Kccli., xvii, 20). Nota sunt Do- adliiic per vices f:itigat. Quapropler ciiius anie biber-

miiio cuiicUi qu;K in occulto gerinuis; qiiod si non iiale IVigus regi obviain propi rare eurabo. Placet
direxit [F., dixeril] liiigua, non poterit cclare con- niilii vable lalior vester in saiicl;e J Dei Genilricis
scieiitia. Patet Deo omne (luol clausuin est. Credat Ecclesiic exaltatioiie, et in librorum consideratione.
homo, loluin qiiod peccat veniabile csse, si in con- l'nde in his laboribus, quantuin polerimus, vestram
fessione prwvciiiH 1'iicii'm Dei {Psril. xciv, 2 )
; scd solerliam adjiivare gaudenius. Et piier ^ Fridegisns
mulla dicunlur in piibllco quie geriuitiir iii occulto ,
secun.lnm lciiipoiis opportunil;itein vobis f ral auxi-

quia non potest civ tas super montcm posita nbscondi liiim. Vester vero profectus iii Dco inei animi cst
(Malili. v, 14). Vilis pauperuin persona scelera abs- inagna voluptas. Ideo quod cospis:i pcrficere, Dei ad-
condit immania; dignitas creberrima vix cclnt qiia; juvante misericoidia, diligenlissime studeas. Uniis-
gerit. Ciirrunt [.Us., cuiril] per ora siagiiloriim qux quisque secuiulum suum laborein piwniiuni acceptu-
infra parielein gerunlur. A3iios(.e quid dicam, el C ,us erit. Et qui plus laborat, plus mercedis accipiel
igiiosce dicenli. Nunc tcnipns est operandi : veiiiet vero tempus re-
Bonum castitatis atque honestatis quod de te au- muneranili. Quales tunc esse optenius, tales nosmct-
divi, a le non recedat; securitas te non decipial; ipsos nunc pncparenius. Sapienti pauca suDiciniil.
nec laiis niinualur, sed niagis aiigeaUir; felicilas Scio sagacitatem animi vestri h:ee omiiia melius in-
prxsens libi ad perpetiiam proficiat felicit;item. Me- tellexisse quam me scripsisse ; et operibtis implere
niento te parvi temporis hospitem esse. Eslo sola- quod vix verbis explicare valeo.
tium miseris, et consiliuni limidis; vas sanclarum Utinam cito adveniat tempiis, iit lecuui cordis inei
nobile Scriplurarum, et coeleslis cubilc sapienlia;. couferam angiistias, ut consoletiir aniinus nieus ex
Evangelicis oriia aniuiaiii pr;cceptis; in ore iiiodesla, vcstne pietalis consolatior.c [.1/., perfeclionc]. Pliiii-
in consilio prudeiis, in coiivicio paticns, in ore bu- niiim mibi placet crux qiiaiii vestra niibi benignitas

inscriptione codicis Harleiani, Eulaliani, cni Alciii- soror est Caroli Magni.cujus eiiain rogatu Alcuimis
nus iuseripsil libellum De ralinne aniin;e, a nobis coinmentarios in Evangelium Joannis aggressus csl.
inter opiisciila nioralia iuferiiis exliibeiiduni, vero Alia Gisla erat filia Caroli, qiiani non sororeni, sed
iiomine Guiulradam esse soroieni cerle sancii , _
filiam .\lcuiniisappellaresolebat. Mabill. Annal. libr.
Adalhardi abbatis Corbeieiisis, rie qua Pascliasius D xxvi, niiiii. 0,3
Ralberlus in Vila sancti .\dalhari!i, Act. SS. ord. S. Dei Genilricis Ecclcsiw. c Gisla Calensis Parlhe-
ISened. sicc. IV, p;iii.i, pag. 321, ii. 53, scribit nonis abbalissa hoc tcmiore, anno 800, novam illic
« Virgo nobiliuiu iio'jilibbiiiia, qu.e inier venereos basilicam iii lionoiem sanct;!; Dei Cenilricis Marite
palatii ard;.res et jiivenuiii veiuisuites, etiaiii iiitcr exstiuenilam eiiravil, eoipie sa;ictinioiiiales e basilica
iiiulcentia delicianiiii, et inler oniiiia liiidiiiis blan- san :t;r! Criicis transtiilit Post aliquot inile annos
:

dinieiila sola ineruit, ul credimus, reportare p:idi- corpiis sanct;e r>atliililis c crypla saiicUc Crucis trans-
citi;e paliiiaiii, ci. potiiit, ut dicilur, eariiis spurcitias
latiini est iii eaiiulem ecclesiam sancta; Mari;v:, quani
ilteso calle trausire. » .\lcuinus liic testatur hauc domna Gisla a funiiamentis struxerat, ut legitur in
castitatiset hi)iieslatis laudeni ad suas quoque aures llist. Translat. sanct;e Balhildis apud Mabill. Act.
pervenisse. SS. SKC. iT Bened. part. i, pag. 4,52, nuni. 8. » Vide
a Qtda venire iton valui. Vocalus nempe a
rege, etiam Annal. Mabill. libr. xxvi, num. 93. Pniesentem
Roroam aniio 800 piofecturo, ad suuin comitatum tamen epistolam non eodem anno 800, sed sequenti
ciijus iliiieiis uioleslias, ob corporis itirnniitatcm et
datain fuisse existimo, qiiia Alcuiniis anno 800 Carolo
amoreni quielis iii inoiiasterio S. Martini, a se amo- regi ante hiberuale tempiis occurrere non potuisset,
lilur in episl. 93 (nuiic 109), ad regem. ViJe etiain rege qiiippe post inensem Aiigustum ejus auni jain in
epist. 92 (nunc 108), ad .\rnoiieni. itinere linmani versus constittito.
''
Edit. Qtu-rcet. 56, Caiiis. 35. (Froben. ep. 98.)
' Sorori. Spirituali, Gisl.ie niminini, qiiT n;ituralis
149 " Freilegisus, Alcnini diseipiiliis ejusqiiepostea

sueeessor iii rej;imine mon;isterii ruronensis.


t'.iTaoi,. G.
12
aO.T U r. -^I.UI.M SEL .\LCIIM OPKRIM PARS I. olil

(tiraiil. El crcilo vos xteriiain lial.eiv a Deo mi^rce- A ror|)orulis iulirinitaii^ incoiiunodulioc inaxinie ani-

tlcni pro iUiiis opore, ct assiiliias » sancli I.iipi iiitcr- niiiin roiitrisUint |>ali'rniiiii, qiioil doniini inei {Davi.l

cessioncs , et laudaliilcs yraliariini aclioiies ab cis el veslr.v| dilcclioiii sic cilii, sieut voliii, pneseiilari

(|ni ad illius palrocinia eonfugere solciil. iion polui. Crcild taiiieiiin ej'iscleinfiiliam, ipii allisiis

solel erigere, el iiilirmos (iirare, (iiiod iiieain adliiu;


Nnnc soror alina vale, soror o cliarissinia noliis I

Kl luinc et seinper. diilcis aiiiica, valc. impleat voliiiitatciii in videndo faciem nuniiiii mci
|dilcct'ssiiiii|, vestiveqiie f^iiniiiaritalis alldiiiiii). Tu
M;i'lST()I.AfAXVil.
vero, lilia eliarissima, lioiuslis iiiisericordi;c operi-
AD DlirC.TISsm.VM SOROllKM.
Pio cappa et ulih ilonis (iruliiis iiijil ; \iiifuie:li, Aiiv
l;iis, vil;csaiidilate orn ire 150 niciiieiiloili^iMl:iteni
sororis, rl Columbx ineminil. liiain,uliiiagis protillas laiideteo:ivc;sioiiisi|ii;MC spe-
«ies auri fulgeiitis. Siquis ililigciitius consideret pra;-
Dilectissiina; in f.lirislo ' smori.
cepladivina, inveiiiet in il'is [iitruinque, et) lauilis iii
Piospera, donante deo, liis saiiclissimis diebns
pr.esciilivita iiilerlioinines,cliiiercedis aHeriucglori;»
lialiiiiiniis soleninia, cl helus fuit doiiinus rcx, et
apiiil Dcum. 1I;t>c tu, nobilissiuia puclhi, diligentissiine.
omne palatiuin in gaudio. Etego, frater veslcr, iiia-
...
habui gaiidium
,. ,

de prosperitale et
., , , 1 ,
saliit.ilione
, , ,
_
disieie ct dtvotissinie impleie satage, ut digna
p o ' '
elli-
nmiiii
. .
1^1....:: ii:,, " ciaris 3 Dco ainari cl a!) hoininibiis laudari. Tmic
vestra,de gratissimo innncre Psalmoi.ii;e ct Missariiiii
haliet Fhiceusomiii l.clilia gaiuleie, [ct niore senis
celebrationis, quod mihi niagna charilale direxistis.
Enlelli sallare], lotisqiie viribus tripndiave.
Sed et <^
cappa quam inilii aptissimam inisistis, valde
Moribus egregiis virtntnin et vita coronis
aninio nieo placct. Vciiienie vero Angel! erlo forte
Floreat cl vigeat, filia cliara.lih.i.
aliquid cerlius vobis rcmaiuhire lia'.;cniiis. Vos aiii-

louin vestrum firiuate iii serviiio Dei el in saluteani-


i
EPISTOLA CXXIX.
^edificale vobis sempi- AD D011.M;.>I IIFGKM.
iiia; vcstrie. Viriliter doiiium
cfflis, ut |)aralaiii habealis beatiuidinem (Anno 801, cirra finem Maii.)
lernani iii

eum Christo ct sanctis ejiis, quam plurimi verbis Cnudinm suum ob redilum 1'uroli fx Itnlia sigiiificul,
cui cum muneribns obiiam millil C.iindiduni.
(iplaiit, sed rcbus non pcrliciunt. Tu vero hibora die-
Dimiiiio desiileranlissimo el oniiii honore dignis-
liiis, horis ac momenlis, ul alimidaiitcr lialicas qiiod
sinio David patri patri;v, .\lbinus nialrieularius pra'-
filiciter diligas.
seiilis et fuiura; bealitu. iiiis salulem.
Credo te dc oialionibus "^
\\x [.!/., Ev:e] soioris
Benediclus Dominns Deus, et bencdicla perpel.u»
nostra> lideliier faceie. Sed ex mea pelitione aliipiid
.,.„,,... „ ubi ,. , ,, ,
illins misericordia suner servos suos : pro quorimi
superadde, qnia milii fidelis fuit. phis hdes Et ^ , . . .^ •
•^
. ' ...,„.,„,
Colum
t. prospenlalect salutc vos, dulcissime David,prospeio
,

iiinotescil, quam post mortcm amici? Dic '

dnxit ct pacilice reduxit, coiiservavil, honoravit el


b;B, ut memori;e eniiririin t qiioil accepit, donec veniat
exallavit; atque iii omni loco adveiitus vesiri lunieii
qui snperailjieial. i>V'«(i qiii esununl cl sitiunl jusli-
jnstiti%, pietaiisque ante facicm veslnc beatitudiiiis
tiitm, quonium ipsi saturabunlur (Miitilt. v, 6). Desi-
splendescere fecit. Quatenus totius callgo iniquiiatis,
derinm vestriim iinpleat, cl cor cliaritale illuraiiiet,
nebnla perversilalis, sereiiissimo sapienliic vcslrai
qui venit inundum ilhiminare, et ignoranliic teiic-
splendore disculeretur. Be;ita gens riii divina ele-
bras de cordibiis iii eum expellere crcdcntium. Vila
menlia lain pium ct prndenleni pra^videbat rectoreni.
elsalus, Christo dunantc, vos comitetur inxvuin.
Felix populusqui a sapicnte et pio regilnr principe;
8 EPISTOLA CXXVIIL sirut in illo Plaionico legiiur proverbio, dicciiiis :

An r.ISI.AM FII.IVM C.VIIOLI MAGM. Felieia esse regna, si philosophi, id est, aniatoiTS

sapienti;c regnarenl, vel reges philosophiic stude-


Dolet sc ob inlirmilalem non posse regis faciem li-
dere, ct Gisiliv [rui colloquio; quam ad virlules rcnt : quia nihil sapicntix in boc muiido comparari
exJiortutur. polerit. IIxc est namque qu;c huiniieni cvaltat, ei

Charissiinx in Clirislo i"


fili;c fidelis in charilale potentem gloriosuin eHicit, et in onini persoiia lan-

Paler perpetu;c prosperilaiis salutem [el c;elera].


D dabilis existil ; iii qua deeus est et piilehritudo vil;u

• Ex quo intelligiinus, ait Mabil. loc. ' Columbcr. Cui cum Gisla ultimos duos libros Cnni-
Sanflt Lupi.
cil. Annal. haiic crueem .\Icuiiio niissam fuisse pro ment. in Juan. Alciiiiius iiiseripsil.
Treceiisi S. Liipi basilica, cui is pr;efectiis fiieiat a s .Mabill. 8 emeiidai;i alicubi ex cod. ms. Si-
(.larolo. lisb. ^Kroben. cpisl. 100.)
> Edit. Quercet. 60, Canis. ;iC). (Froben. ep. 99.) !> t.liir. Glsl;e lerli;e Caroli Magiii fili^c ex tlihte-
<: Sorori. Gishc itidcni Caroli Magiii soroii, ul viilt garde, iil scritiilKgiuhardus iii Vita Caioli. M.^bill. —
Mabillonius. Cerie Gislain(;aroli sororem ;ctate jam proveclioren.
i Cappa. Siinilis illi quaiii Willafiiis rev Merciiiriim puellnm liaiiil appellassel Alcuinus.
(loiians ait iii doiiatiDiie, i|ii.e exslat iii liisloria In- ' Kdil. Qiieiecl. '25 e\ nis. ()u,c ibhlein ila iiiseri-
iiiilli : « Olfeio eliain sceretario dicti inoiiaslerii iii bitur Ue laude siipientiiv et de litii- desiderio quieiii-.
:

iiiiiiistcriunisanclissiniialtarischlamydeincoccineam, Priiicipalis laiiien illiiis scopiis est siKuincutio gaudii


i|ua indutus craiii iii eoroiiatioiie iiiea, ad cappam siii et gr;ituIalio ob reilitniii Caroli ex Ilalia posl
iiide scucasulam raeieiidaiii. > (^v.msiis. aileptos iiiqieril Uoiiiaiii fasees, qiii redilus coiiti^il
H;ee illa fuissc vldetur aiicilla Dei, ([\m
" /liiiF. amio 801 piist Paseha vii kal. Mall. Posl dieiu saiicii
libros Novi et Vetcris Testameiitl sliiiliose desrribi Joannis reversiis est in Galliain. Aiiiial. Franc. Ti-
curaveral, ipia de re Alciiiims illain laiiihit carniine llaiii. (Frobeu. episl. 101.)

oLiiii HH, iiiiiic 'i.


^
.

505 F.PlSTOL.t 566

praiscntis, nec iion el gloria perpetuie beatitiuliiiis : A subjicere consilio dccrcvi. Quia, ui vere latcor,

qiiia soluiiimoJo vera cst sapientia qu;« beatos el quidquid per Dei miseranfis gratiam mihi veslra

a-tenms eflicict dies. lla;c enim vestram optimam sol- pietalis providenlia disposuil agendum , omniinodis

licituilincm, Domine nii David, seniper an.are el prospeic milii pervenisse probavi. Nam fere : anle

pradicare agnoscebam; omnesque ad eam disccn- hoc quinquennium sa^culares occupaliones, Dcum
dam exhortari, imo et pncmiis honoribusque solli- testor, non ficto corde declinare eogitavi. Sed ve-

citare, atque ex diversis mundi partihus amatorcs strse pia! providentiie consilio , translaius sum in

illius vestr» bonic volnnlati adjutores convocare stu- servitinm sancti Martini, fidci cathoIicK ct ecclesia-

duistis. Interquos me ctiain infimum ejnsdem sancl;e sticsesanctioni , donantc Dco, proficuum. Non re-

sapienlise vernacuhiro, de ullimis Brilaiinioe finilius cessit tamen de corde prioris voluntatis alTcctus, sic-

adsciscere curaslis; atqueiitinam tam utilem in (!omo iit transacto anno vestr;c pietati jam prxdixi.
Di'i servuhim, quani proiiiptulum vestnc obediri; vo- Ihcc omnia vestra considerct boniias, et pia pro-
hiiitati ! yuia.liligeiisdiligebain iii sacialissinio pcctu- missione dispunat, quia, ul pnedixi, lota mea! men-
re vcstro, quod in nie vos velle inveniie iiitclligobam. tis intentio ad boniiatis vestraj verissime rcspicit
Unde qtiolidie avida cordis intentione, siispcnsis in consilium. Nec alio se quolibel [Forte , alii se cuili-

verba vcjiientium aiiribus, sollicitns ciam, qiiid inihi " bet] ciedit; qiiia in te tota inflrmitatis senectutis-

nuntiareiit de doniino nico dulcissimo David : quuiulo qiie me:c consolatio intendit. Iiiler fratres in eccle-

doniiim rediret ;
qiiando patriam revertcrelur. Taii- sia sancti M;irlini Dco lidcliler scrvieiiles vivcre vel

dcm aliqii: ndo, quanivis scro, vox oplata concurrcn- rcquiescere , Deo miserante, siiie ulla duhit:ilionc

tium desidcrii mci insoiiuit atiribus : Jam janique desidero; ejusdenique beatissimi pectoris [Forle

veniet; " jain Alpcs transivit, qiiem tanto animi tiii piotcctoris] vestri participem esse in viia aiterna

fcrvorc, o Al';ine, adesse optasli. Tum cgo repelens \csirnm dileclioncm perpctualitcr opto. llocque

iterum atipie ileruiii laciycii;diili voce claniavi : Do- Dcum assiduis precibus obsccro, ut pi.-cscns vila

niineJesu! quare non das mihi pcnnas aquil3e?quare cxcelleiitix vestra; ejus sancti intercessionibus adju-

non translalionem Uabacuc propheta; una die, vel vctur, protegatur, et consistat; et posl hanc %teriia
eiiani hora concedis, ut amplectar ct osculer \estigia cum eodem heatiludine perfrui merearis, domine di-

3,51 i"'"s charissiiiii mei, et supcr oiiine quod in leelissime et dcsiderautissime David.

hoc niundo aniari polest, dulci^simi oculos videam 152 EPISTOLA CXXX.
"^

clarissinios; verha audiani jiicundissiina? Vel qiiid \n ARNONF.M.


tu ininiica, tenipore inipnrtuno, meoppriinis, feliris, et (Anno 801.)
f<
non perniitlis me solila corporis mei alacritate fungi, Epistoliv rcspondct; siinstrnm snspicionem a se amo-
iil vel taide liat, (|uod cito non valel? Attamen hoc vel. Rcgi se suasisse , ait, qiios missus eligeret, ad
jnstitias [acicndas. Pro sc Deiim ornri , et Leoni
advenlus vestri gratissiiiio laeius nuntio, confestim
papiv, Paulino patriiircha\et Petro Mediolanensi se
•>
Candidum nostrum veslrje obviani sauctissimic di- conimcndari cupil. Uorlalnr demiim ad pacis inter
lcctioni dirigcre studui, hahens in nianu munusciila, ecclesiasticas pcrsonas rcstitucnda: sliidia.

gratia senioris, certtis clienlclli [Forle, grala seiiio- Venerando Palri Aquihc evaiigelica' .\lliinus saluteni
ris veslri clienlelli], et in ore nccessarias magistri Vencrunt mihi vcstne dileclionis apices melle dul-
voliintates, quemhenigiiitas vestra, utclementer au- ciores, auro obiyzo gratiores , munusculis sigillatx
diat, obsecro. su;\vissimis : in ((uibus perpeluum sanctx charitatis
Teinpus est ut agnoscat inflrmitas fragilitatem vigorem in coidis vestri arcano agnovi ,
qnam nec
siiani, et tota se conferat instabilitatcm anima; sua;: .\lpina frigora , nec Italici KStus subverteie potuo-
ut quamvis exlci ior hoiiio annorum numcio vel mor- runt; sed inter omnes hujus sa-cidi diversitates et
borum molestia conteraiur, tamen renovetur desi- caliginosas temiwstales quasi matuiinus Lucifer,
derio salutis 3etern;i; interior de die in diem. tuod semper nova exoritur. De qua et ipsa Vcritas ait :

qualiter fieri dcbcat niens mea vesti;e pietatis ex-


, D ,V«Hrfa(!(m ;ioi'»m tfo voliis (Joan. \iu, 54). Novum;
spcctat consiliuin. Nam si pr;eceps pugnantitnn quia evangeliciim : vetus ;
quia legale : i;i qiio totu

prxsuniptio sa;pe in periculum cadit ,


quanto magis lex pendet et prophette {Matlli. xxii, 40) ; in quo to-
qui spiritale inire cogitat certamen , si 'ConsilTo non tius gratiae summa consistit. Novnni : quia foras mit-
regilur prudenti ,
pcr vices inccrta sudat victoria ? tit liinorem (/ Joan. iv, 18). Quia quod grave fuit

Quod nefleret, sancta prohihuit Scriplura, dicens : per titnoreiu , leve erit per amorem, tcstanle chari-

Omnia fac per consilium po^tea non pcenitebis , t;\tis lonte : Jugiim mcuin suave est, et oiius meuin
{Eccli. xxxii, ii). lloc optiine scieiis, mei ipsius lcve est {ilaltli. xi, 50). Ex hujus favo totius char-

minus confldens dispositione vestra; prudcnti;e me tul« tu» resplenduit serics. Credas velini, Pater

» Jam Alpes transivit.


Ipse vero ((larolus) celt^-
< <:
Anlc hoc quinqucnniuin. Nempe anno 79G. Ex
brato natali sancli Joannis liaplistx apud Eporeiam hoc loco igitnr colligitur tetiipus iniii ab Alcuino xcy-

{Ivree, urbs Pedemonlii) Alpes transgressus in Gal- giminis monasterii sancti Martini.
liam reverstis est. > Annal. Loiseliani ad ann. 801. <i
E.lit. Mabill. IC ubi inseriptio talis est Vene- :

b Candidum. Hic ille cst Witso .Mcuiiii discipiilii;, rando Patri, eiangelicce lectiuiiis doctori. Sed integra
qiiem Pezius perperani confundit cjiii altero Candido et emendala hic prodii ex cod. ms. Si;lish. (Frobep..
rtddensi monacho, de quo in ilisl. Lit. Francie epist. ',0:'.)

UlUl. V, pag. 10. CvTEI I.VOT.


) 1 :

3'.57 M. !•'.
AI.RINI Sia AI< UIM OPF.RLM PARS I. -««

tlulcissiiiie ,
qiifid imn taiita suavitale • fialnuu vol A iiKedere valel. Kgo vero lardissiuie viiliicra inea

soioiuiii littcriilas Ifgcrc piilui iiltramariiias, iiuaiita agnosccns, circa limina heali Marlini Palris iiostri et

liix diii'ctic)iiis ^ traiisal|ruias : iicc talc post cos l;c- [iiotectoris vcstri discinTcns , \cstruin iiomen inler

iliiiiii faligat cor iiiciiin , (|iialc post lii:c facii-i visio- cliarissiiiias i[iiotidi(! ingcniiiiaiis [)crs(ui:is ; nec so-

iif 111 aiiiabileni. Scd palicnlcr fciciiduin esi ((iii(l(|iiid luin veteris viue inullis dcbililnliis ( icalricilius, sed

jiibot s:ipiciitia diviua ,


qua' omma ilhponit suaviler |icr singula moiuenla [icjores |iriiiribus nlceruiii ad-

(.Sop. VIII, I), ct iii coidil iis faiiiiiloriiiii (lilTiiiullt dciis doloies. 1
Qiiapro|)ter obnixiiis deprecor fanii-

saiicli Spiritus jjratiaiu dulcissiniic clia- li:ireiii vcslr:i' dilectioiiis charil;itciii iit iiiilii, licel
suoruni [icr

rilalis doiia , ((ikc iiilcr adversa forlis, cl iiitcr pro- iiidi^iio, 153 assiiUiis sanclitatis vcslra; prccibuii
'

.<il>era liiiiuilis essc tongaudet : in utrisque in eo a|iii(l clcmeiiiissimnni Salvatorem perpelux sanilalig

IKitcns, qiii oiiiiiia polcsl: sccura de se , sollicila de iiit-dicinam dcposcere studeas , ct i[iin.scunqiic Deo
siiis. Dc ((iia (iliMiMia tiuv revereiiliii:' scribere suiicr- (.liristo lidclcs iiivenies famulos, tiueqiic reverenli;e

vacuiini du\i, quia lc loliiui in ea esse nuiltis prolia-


sacr;e dilectionis vinciilo conjuiictis iiie commendare
inentis agnosco. lii qua virilitcr vincere advcrsarios ciiram habeas ;
[ct niaxiine iloininu iiieo dilectissinio

liabes, elfortiter pugiiare contra iiiimicos Ecclesi:« Lconi papK, l*aulinoqiie patriarchw, el Petro Medio

Chrisli, iil corona laudis in dic Doiuini iioslri Jcsii R l;mcnsi arcliic[)isci)po , nec non aliorum religios;e

l!bristi te luosqiic coiiscquatur. \it:c vironiin, ([iioniin noiniiia scri^ila sunt in coelis

Qucedam apologetica verha luis inserla le!:;ci)ain {1'liil. IV, 5)], ut iioslra' parvitatis noincii in cordi-

liiteris aslimans me irasci pio qiiodam fratrc, lius conscrilias deprccor, quateniis e\ |)luriuini'uni
,

qiiod oinniiio non feci [vel ab alio audire quod :


precihus sanctorum ,
pturima mihi pcccalorum sol-

icripsi, qiiod uullaienus verum fuit. Sed ul ici tibi v:intur viiicnl;i. Tii vero, sanctissime Patcr, paeilic*
raiuuin oliv;i' orc fcreiis in arcam Doniiiii (Gcii.
wiitaiem ostcndam, occasio hujus cogitationis mibi viii,

alienas iniquorum disscnsiones tiias fac esse


fnil ex 60 quod alterum abstraxisli a nie, quipro-
1 ),

feotum facere potuii. Salva eertissime cliaritate merccdes, revocans eos ad sanet:R paijis concordiam,

aperiii siispicioueni meam , niliil sinisiri a^tinians iit populus rectori , el grex pastori, et filii pro|)rio
obeiliant Patri, et Pater piwsit pace et uian-
tiiam (lemeislilteris bencvolciitiani suspicari, quasi liliis iii

alicr pioptcr meam


non proliceret iiegligenliani ;
siieludine, ut iii omnibus una sit cliaritatis concordia,

dum vcrissirae eum meum esse putarem si tuiis ,


ue qua radix ullra amnriludinis ranios veiienat;e
disscnsionis pullulare possit J inler sanctissimas
esse voluissct, cavciis illiid Sencc;es:Apicntis elogiiun :

Meuin el luiiin miindus destriixit. [Mliil tam fami- cclcsiastic;e (iignitatispersonas. Sit in ore tiio tubn
C,verilatis, ut pax et vcritas ex tuis senipcr audiantur
tiare iii quoqnani tuoruin sentias apiid uie; niliil

aliennm ex meis sciens apud te.] Qiiia quod Deiis labiis; et (|uoJ Psalmista cccinit, r.oii solum in le I
conjunxit, homo non separet (Maitli. xix, 6) ; nec lo- iiuplcatur, sed etiam per te in mullos pi-oficiat, ubi

cis dividatiir, ([uod menlibus conjungitur. Ubi una ait : Misericordia et reritas oimaverunl sibi, pax et

cst charitas , ibi diversa non cst voluntas. [Qiiod jitstiiia complexa; sunt se (Psal. lxwiv, II). Hoc
vero tiia bona pro mulionim saliile providentia, sua- cst opus tiiiiiii in hac pncscnti luee; luec cst nierces

dendiini mihi censuil dul.issimo nieo David, "^ de tiia in a-tenia gloria. Ait euim quidani poeta de
niissoiiim elcctione qui disciirrere jubentur (ad) opere carminis evangelici
,

hoc me Hocopiis linc elenim rorsan me sulitraliet ijjiie:


jiistilias faciciiilas, scias certiss ime et s;epiiis
Tuiic cuiii flanimivoiiia judcx (Jesccinlcl ab aice.
fccisse, et suis quoiiiie sna,!ere consiliariis. Sed
Dicam ego :

prohriolor! lari invemuntin', quoriim ingrata [f".,


lloc opiis Ijoc elenim non solum snliirahet igiie,
tirinalal in Oei liniore raeiis omnem respiiat cupi- Te jam, sed laci.il c.rli consceiulere iii arceiii.

ditatem, ct via rcgia inter pcrsonas divituiii et pau- Lege feliciler, et liuniiliter agnosce , ei veraciter
pcrum iniscrias [icrgere velit, Salomone attestantc :
pe rlice, qux charitas scri[isit, et Christus demanda-
Munera exccrcanl eorda prudenlum, el subveriunl ver- vit, ut liant.

ha justorum (F.ccli. x\,Z\; £*orf. xxiii, 8). Si ta- » EPISTOLA CXXXL


nieti jiisti sunt ,
quoruni verba sceierau cupidiias kV)nOMMM ni-GKM.
Mibvcitcre potcril ; vcl [uudciiles recte dici possiint, (AnnoSOI.)
i|iioruni corda inunerilins exc;i'caiitur. Radix , ut Mittit per famultim suum sacros tihros a si i» uuum
Aivislolus ail , omniuni inalorum eupidilas (/ Tim. corpus colleclos el emendatos.

VI, 10), quam qui sequitur, nullo iiiodo viam justitia Domino desiderantissimo meritoqiie amabiliDaviil

• Fratrum el sororiim. .Mciiuus hoclocoAriioiiem diiciiiscopos et rcli([ii03 episci)[)()s et al)l)ates cuin


e fratriim suoniin nuiucro satis aperte excludcre vi- diicibus el coinitibus, opiis iion hatieant sii- qiii jaiii

detur. Yide noslraiu pncfalioiicm. [)cr iniiocentes nuincra acci[)cre, ctc. »


J IiiUr sanelissiniii.t ecelesiaslica' diynilatis periti-
i> Trflns(i/pi/i(is. Ariio igilur limc trans Alpes in
lialia, inio Uonuc fiiit, quod cx aliis eiiani hujus ciii- nr.s. Uonuv iiliquc caiisa Lcoiiis III di.ssidcntes, el fi-

btoLe verbis iniiotcscii. iiito liccl ciinlr;i parricidas judiciii , nuniliiui integi'»»
"^
De missorum eleclioiie. Ih>c .\riioiiis ct Alciiiiii ciiiiciliatas; ijiuc les .\niiiui polissiiiiuni coinmciidala
eonsilium Carolus scculus vidctiir aiiiio Stfi. < l'iis- fiiil, c\ liac c[iisl()la plaiic constal. Pcrliiicl ei>i)
iil

simun enim iin|)eralor, ut loquilur ('liitinicon Mois- lucc (jpistola, inco quideni jinlicio, ad unnuui SOt.
t>iacense, noluit |)aiipcriorcs vassns suos traiisniiltcre " Eilil. Qiiercel. id, e\ iiis. (FiH>l)en. epist. t03).

ud juvtitias facicnd:is, proidcr inuiicra seil elcjjil ar- ;


3cn EPISTOL.C. i7U
M'gi, .^lbiiius prceseiilib piospiTil^ilis c! ;i'l(;ni;e bea- A iii<-i)ivli', f;i5 csse viiieliii- op]>()iliiiiih. vicihiis iillera-

tiludiiiis iii Cliristo s;iluloin. ruiii foras scintilUire oflicio : ne taciliiriiilate vile-
Diu delibciaiis qiiid lueiilis nieoe devolio ad spleii- scat, qux novis scmper bencficioruin fmnciitis milri-
dorein iiiiperialis poteutix vestrx alque angmentuiii liir. Eccc Flaccus ellclo corpore , mililaris cingulo
opulentissiiiii llies;uiri vcstri , muiicris condigniiiu laboris dcposito, secuudum piissimuin (loiiiini sui 1)a-
leperiie potuis^cl , ne ingenioluin aiiinii mei, aliis vid consilium , devote Deo soli quieta pace scrvire
diversa divitiarum tloiia offeivuiilu-, olio torpuissct liilo clegil dcsidei io : quid [Edit., ipiodj ilerum pii

gnare cogitur, sub fasce arnioruin desudare, qii*


iiiaiii, et vacuis nianibiis parvitalis 154 ""^''^ '"'*>" et

bus aiile facicin beaiitudinis veslnc Vtiiissct: tandein iiilirini corporis denegat fragiliias de terra taiiium-
Spiiilu sancio inspirante inveni, (piod iiieo noiniiie modo lcvare. Nisi forsau subseqiieuti tcinpore cju.i

.onipelerel offcrre, ct (piid vcstr;c priKlcnlix auia- misericordia ,


qiii alleval elisus , solvic coiiipediton
bile esse potuisscl. Ergo iii vestric pictalis sacralis- {I'sul. cxi.v, 8), vircs ei pr;cslarc (iigiietur.

«iina solliciludiiie non duliie palet ipii I per vos in Eorle qiiidam dicturus est dialecticiis : Consilio
io:ius Ecclesi;e s;ilutcin Spiriiiis saiictus operelur: valct, cui forlitudinem aiinosa iicgat iiiliriuitas. Sed
et (piantis universoriim (idclium prccibus sit oplan- illi ctiani vcrissima oppiuii polcrit rcspiiiisio : Si quid
tliim, ut in ouiiicm gloiiaui vcslram cxtinilatur im- B iligiiuiii iii cordo vigucrit Klacci, lioc toluiii iu sacra-
periiim, et ut iiilus sil oumiluis Dco liilclibus ama- tissiiiio pectoris llii-saiiro piiis pn;-siilct David. lu taii-
bile, et foris saiKtissimis [/•'., cuiictisj Domini ad- tiiiii , ut u!ii ille est, ibi ctiain cl Flaccus. Kespon-
versariis tcnibile. Sed (iiiiereiili iiiilii el co;isidcranli (lealpio utrisiiue amboruin divitissiiims sapieiilia\
niliil diguius pac;itissiiuo honmi vcslro inveniri El ut simpliciler 155 dicam, ipio I iiiibi siniplicilcr
posse ,
qiuiin » diviiioruiu miiuera lihrorum : qui dciirceari necesse est ; nc qu;eso sancta rnens Do-
Spiritu saiiclo diclaiUc, cl Clirislo Dco minislranlc ,
miiii mci irascatiir tarditali nie;c, quod modovenire
ad salutein totius humani generis cuelcstis graliiE iion valeam. Erit iterum, si Deo placueril
,
leinporB ,

talamo conscripli siint, qiios iii uiiius clarissimi cor nppoituno. Nec meain reor devoiionem vestne excel-
poris sanclilalcm coimcxos, alipic diligcnter emcu- lciili;eiu aliqiio loco plus prodesse posse, quam assi-
dalos veslr;e clarissim;c Anclorilati (per) buiic cla- ('iiis apiid sanctuui Martinuiii orationibiis
, (piatep.us
rissimum lilium vcslriim, vobis([ue fulcleni fauiulum, (!i\iiia clcmentia, qu;e vos pcr singulos magistrnlus
dirigere curavi : q'jat;'iiiis plenis manibus jiicundis- ' iii aliissimum stecuiaris polentix evexit bonoreni,
simo vestKC digiiitalis adslaret servitio : Qui loiiga eo Iong;i;va prosperitatcuti conccilat, alqiie ex liiijus
fessiis infirniil;ilc, Dco miscrantc, diim ariqiiantnbiiu sublimitatis diguitale ad apicein a'tcrui rciii
asceii-
convaliiil,airaliiii vcslram adirc fcsliualial pietatem. dere faciat. Quo miserieurdia et justitia, Deo mise-
Se et lacryniarum iiiiiiuiscula mearum in oralioiii-
I raiile, veslram dediicat bealitudiiiein. Ille liomo re-
busapud sanctum Mariiiium pro (iesiderantissima cle feliciier felix dici poterit, qni de
,
bac prLesenii
Auctoritatis vestr;i' prospcritate vobis fldeli Irans- felicitate ad aiternam merebitnr pervenire felicita-
mitto sponsioue. Ille scrvi;il, sicut dccet , Domino lcm. Et impleliitur in eo pulclierrima illius versiculi
piissimo : Ego orabo pro Domiiio dileetissimo, qiio- promissio : Ambuliibiiiit siincli de viitute in virtu-
inodo sancti SiMritus visilalio cor meum illumiiiare lcm, donec videntur Dcin deorum in Sion (Psnl.
digiiabilur. Si qiiid igitnr mclius nicntis me;B devotio i.ixxiii, 8).
invenire valuissct , ntiquc proiia voluiitate in aug- Alina Dei CbriSli liibuat libi regna potestas
nieniniii bonoris vcslri offcrrcm.
Aurea cuui sanetis, David, in arcc poli.
1'
EPISTOLA CXXXI!. Diseindat chartam milis, rogo, dexicra David,
Viclricem faciat quam Deus omnipolens.
\D IlOMNHI nr.CIM.

(Aiino 801.)
i EPISTOLA CXXXIIl.
AD DO.HMM lirGEM.
Ad niiUim vocatus sp nb seiwctutem excusnt ; nec suo
D
consilio indigere sapientissimum regem pro/itctur. (AimoSOl.)
Siijiiipcnl obittim Maganfredi.
hilcrcedit pro fralri-
Doniino merito Iaiidabi!i,ct omni cbarilatis officio biis cl ccclesia sancli Pctri urbis Uencvenlame; cnm
amplccteiulo, iiobisi|ue iiimium ilesideranlissimo Da- Beiicveiitn.tis clementer agi supplical.

viil rcgi, buiuHliiiius s:iiicl;c Dei Ecclesise vernaculus Cloiki et laus Deo omnipotcnti pro saliile el pro-
.Mbiniis perpetuam ;elern;e gloria; saliiteui. speritala veslra dulcissiine nii David
,
, alque pro
Qiiia flamma perpetua? eliarilatis jugiter ardcscit oinni bouoreel s.ipienlia, in quiluis le speciali gralia

" Diviiwriim inuncra libiuruin. Lnqiiilur ile


codice casione, ojferentibus. Perlinel crgo epislola ad ini-
S. Scriptur* viilgal;e cililiouis, (piam iKuUintc Cix- 801.
liuiii aniii
rolo -Magno a niullip'icilius e\.sciibcnliiiin liluaiio- i-Edil. Qiicrcet. 17 ex ms. (Froben. lOi.).
rii n vitiis purgavit. De qiio codice alibi dixiinus. In aUissimum sa-cularis polcnttii' eve.rit
^
hanorcm.
\i'l. M;ib. Iib. \xvi OI.Pulo boc muniis
Aiiiial.. n. Ex verbis conjicio Carolum luiic dignitaleni iin-
liis
aliAlcuino obbitiiiii fiii-.se C;irolo
, imiicraloria co peraloiiam, qure snper omiics alias s;ccularcs digni-
roua niipcr rciiimilo .t(/ splciidorcm impeyinlis po- talcs cmiiict, jani
;
adcpliiin fuisse. Epistoh igiUir
lenliiv.aliis cliamrfircrsK divitinrum dona. cadcm oc- sci ipta cst aimo 801 vel aliipio |)oslciiore.
•I
Edil. Qucrcct, 24 ex ms. (Erobcn. lOa.)
, ;

571 U. K. Al.UlM StU ALCIIM 01'LIU M PAIIS l. o>2

oiiiiiibus siipercellere fetii. Pei|Rliia giatiaiuiii aclio A Aci. xm, '2-J). Id est, milii servnie vimlielam, ci cjjo

resonel, ct assiilua saiietaniiii iiitereessio oralioiiuiii |)Mgnal)o pro voliis. Naiii I>;ivul, de qiio ipse Doini-

ad Ueum ilirigatur, (]iiateiuis loiigaiva prosperitate niis tain snlilimcprolulit testimoninin; Inveni David
felieiler vivas valeas el regiies ad eorreclioneiii el plium Jesse viruin scciindiim lor »i('«m (// licg. xii,
,

exaltalioiiem sanetic su;o Keclesix , ul siili prole- •i'i). Ipsc igiliir Scuici silii iiialcclicenlcm proliihiiil

ctione tu:e veneraml;c poteslalis seenra (itiielc Deo oceidi , opi:iiis silii pro palicnlia liumilitulis sux a

dcscrviat. ElTiicli pridciii preees supplicalioiiis nie;i; Deo dai i Ijcnediclioiicm.

per Candidum raiiiulum vestnim, quas precor cle- Ila^c etiain acutissima; sapicntiic investigatio dis-
menti animo vestraiii susciperc pietatem. Qiiidciuid ponat , sccuiicliiiii ratioiiis vivaeitalein et sccuiidum
nniinus suggessit nicus inilii, lotum niisi in aures
saliilcni fi !eliiim tuoruiii coiisidcrans quomodo aiii-
ejus, ul conserv.irel in eorde, vestrsque vcridico ore nius illonim sinc prxsentia lieatiludinis tua; longum
patesceret piclati. siiHcnii laliorcni. Deum iiivoco testcm cordis mei ,

Sed iiovi reriim eventus novos ilcrum , cliarllatis


li:ce na ride. cl pcrfcclo prospcritalis vcstr.i! in
);!•

pcnna exarare incaiii devolioneni apices exliortan-


,
omnilius desiderio scripsissc, olisccrans suppliei do-
tur. Audivi siquidcm, qnod sinc dolore el lacryniis
votionc, Ir.ec eadcm palienlfr vcslrain legcre heali-
non dicam, » Maganfrcdum fi lelem vesinim nobis- » ,,, ,|„p,„ ^ ^pp .,,I,j„j,, i,a,.,|„ii;e ;„ „n...„„ |,;,i,p,c

que charissimiim aniicuin in Dcnoveiilana diem pi-.esum|)liiincni, l;ilia vesti';c iiigercnlis sapicnliu;.
ohiissc palria. rnilc rogalii^ siini a IV;ilril)US •> sancli
I.icct fliaiiias nuM slulta viilcri valeat, tamcn niiii-
Pclri litlcras dirigcre hoiiiUili vcslr:e pio celUilis
,
qiiam infidclis , nce in ininimo nec in maxirao inve-
ad eani aiitiiiuiius periinciilihusecclesiain, ut nicrces
niii polcril. Fiducia enim prohatissini;c humilitatis
vestra cssct e\ illarum aliquibus, si veslrx videatur vesti:c lia-c scrihcre pr.csuinpsit.
providenli:c; siinilitcr ct pro atiio intra iiiuros civi-
Forle quisliiiet dicil : quid ille liomo alienis se
lalis , uiidc fralrihus saiicli Pclri liahilalio boiicsla
ingeril rehus ? Non agnoscit nihil iiiibi ali.;nitni
conslrui poluissct. De liis oninihus vcslra coiisiderct
vcslrae prosperilaliscssedehcrc, quain siipor saluloin
bonitas, quid Deo phiceat, vestroquc nomini hono-
corporis nici vel vil:v nie;ic l(ing:cvitatom diligei-e nie
rabile fiat, el bonitali amahile.
lestor. Tu prosperilas regni, lu salus popiili, lu de-
Sed niulto ni;ijor cl plus neccssaria populo Chri-
cus Ecclcsiae, lu oinnium protectio fideliuni Chrisli
siiano caiisa oceurrit, preces prostrato clVundeie cor-
noliis igitur suh iiinhra potenti:c, cl sub tegmine
pore aute pcdes pietatis veslriB. Primo, iie irascaris
piolatis lu:c divina concessil gralia religiosani du-
lidelissiniK cbaritati mex ,
qua ine maxime dehito-
,

'^'^^'^ vilam alque sccura quiete Deo Chrisio deser-


rera benigiiitati vestric verissime agnosco S'ciindo P ,

vire. Ideo sollicita mente ct pia iiitciitionc, pro tua


etiam loeo, ct lioc iiitinio conlis allectu dcposco, ut
prosperitate et salute curam liaberc et intercedere
f>anclissiina sapienti:c vestr;c coiisidcratio provideat,
jiistum et neccssarium habemiis, doniine desidcnui-
qiiid Deo phiceat , vcl quid populo proliciat Chrislia-
lisfcime atque omni hoiiore dignissime DaviJ rcx !

110 "
dc cxpeditione bosiili in Bcncvciitana lerra, ne
iiiajus sihi evciiiat damniiiii de li.Iclilius tiiis. Oplime 157 ' EPISTOLA CXXXIV.
156 fosti quomodo diviiia pro le pugiiahat provi-
AD llOM.NUia REGKM.
deiilia. Palrein , fialieiii(|ue hiijiis •^
iinpiissiini lio-
(.Vnno 801.)
miiiis in brevi tulit urticiilo. Sic ctiara, sic faciet ,

trediinus , si illius sancla vokintas disponit , ut el Cmtins ayil pro hinefdclis ; et ul ob corporis iii/irmi-
tiitem iipud S. .'Iiirlinum sibi reiiuiescere ticent,
iste pcreal, sine aliquo (idcliuiii d.iniiio luoruin eve-
supplicat.
niat. Talia possunt fcrc mclius ex coiisilio ,
qnain
aperla cxiiugiialione, per lompus liiicni liaherc. yuo Domiiio piissinio David rcgi , Alhinus perpetu;e

plus huiniliat se hoino suh niaiiu omnipoientis D.i bcatitudinis saliitcm.

servorum Suimiiu Dcus Triii°l:is vestra bonitati , oninium


co cilius vindicat injiirias , qui ait : Milii

D (lileclissime David a<tcrna restituut beatitudine.


ii»</;.(,7m, cgo rctrihiwm (Hom. xii, lU ; llcbr. x, 50; ,

« itnganfredum. Iliiiie cumdem cssc cxislimo, ad Scripl. U r. Ilal. toiii. II, parl. i, pag. :2,"8. Crimoaldi
qiiem scripta cst cpislola 4^. paler .Vrigisus, ct frator lloiiioaldus iii ^ivii, qiiod
b Irtilrihns S. l'elri. IIoc do monaslerio Bcnevcn- .Mciiiniis hic iiisiiiiial, siihlati siiiit ai licuh). Neii pe
lano S. rolri iid Corpus diolo, (|ii;c iiiodo Ecclcsia iino eocloiiKiiio aiiiio , ac pcne co.lcm nieiise niorliii.
iiaroBcialis est, iiilor(uvlaiidiiiii \idotur .Mahillonio, Coiioordal .\dri;iiiiis (lapa in cpisl. 88 Cod. Carol.
lib. wvii Aniial. iiiiin. I>. nhi ad C.lroliiiii scrihit Qiii veiiicntos (.Vlhalgisiis : <

'
De expedilibne hostili , oto. II;cc iiitelligendu exi- ciiin cxeroilii) Dci iuiln. pcr solfragia apostoloriiin ,

Rlimo de cxpcdilione hoslili (|uaiii Pippiiiiis jiissii Ca- iiialigii;iiitiiim coiisilia dissipala rcpororiiiil, eo qiio.l
roli, diiin aiiiio 800 l\(iiii;iiii |iorgorol, cl iloriiiiidiim .\rioliisiiiii diiceiii \ol ipsius liliuiii Waldoiieiii [W*-
aniio 801 rodir.^t, aclvorsiis llonevciilaiios siiscopit. nioalcliiin lo?;oiidiiiii cxisliniat Coinlius uniio 787 ,

Vid. Aniialos Erancdriini rili;iiii, I.oisoliaiii cl alii. iiiiiii. Ili) dofiiiicliiiii iiivonoriiiit. i

•^
Impiissimi liominis. Crinioaldiini ahs diihio iiotat •
Uiicroot. 10 c\ iiis. Krohcn. HH5. Scripla
Kilil.
diiocin llencvenlaniiiii ipii |i:itri Arijiiso conseii-
, , tiiil00 liMiiporo ipio jam vires sciisim dollcerf r{
tioiilo Carolo Magiio, Micios.sil aiiiio 'iSS, poslca vero a'xiiliiclinos iMVulcsccre sonsil, iil in priorihns cpi-
rohellis facliis diii cuni Piiipino conflixil. Vid. Er- slolis cti;ini coiiqiicriliir dala igitur (H\.lcni ;«nno ,

(licmpirti lllst. I.oiig«hnr((. Ilciicvcnli :qiud Miir.it i 801 \el aliqiio poslerioii.
CPISTOL .t. 5"4
S73
ijuiilqirul pielatis vel Lciiigiiilatis iii luc laimiliiiii A ceal lux vcslra cornm liominibns, ui videunt cpera

Vfstruin , sicul piima cogniliuiie aJveiitiis mci ail vestra bona, cl glorifueiil Putrem reslriim qui in civlii

\(.ps uiiscricoiJiler pioinisistis ; ita oiiinia fiilcliUT cst (.Vatlh. V, 10).

linjdcstis, ct aii ciuiiul;iiii plciiissiina) vorilatis ([ux David in xtcrnum tjcum sit gratia Clirisli,
scnipcr vcstri pectoris insiilet liicsauro, cenlupluin Ut vigcas, valeas, victor iii orbe potcns.
adJifiistis ; ul cunctoruin luce clarius oculis p:\le- l'ost haec et teneas coelestia regna beatus,
scit, aiiribusque pcr longinquas terrarum resonat Cum saiulis paiiier seiiiper in arcepoli.
nuillorum. (>uitl ciiiin aildi poUiit felicitali percgri- Muliiplici Chrislus roddat tibi munera mitis,
nntio.iis iiieLC, vel vesti\c bonilatis ji!.licio, snpcr inc Iii nie qiiol bonilas coiitnlit ccce lua.
minus (ligno liis omiiibiis (loiioriiiii laigitioiiibus ? vel Gramina quot tcllus liabeat, vel liltus .•irena» ;

(piales gratianim actiones veslnc miscricordia; con- Tot piisorante Deo, David, halielo vale.
d gnas pcrsolvere possnni, nisi porpi^tua pi:G orulio- Iiirlytns Kteriiis David fcliciter annis,
nis sedulilatc niisericonlissinii Dei oniiiipolentis cle- lii Cliristo mcrilis vival iiiiiqiio sacris
mentiaiii «leprecari, (;ualcniis x'leriia reiiiuiieratioiic
iii ccelesti bealiludine o:iinia miiliipliciler reldat in
' EPISTOLV CXXXV.
ineam veslra: largissimx boiiitatis benefacta par\i- " ^ AD .NilllAN.Vr.LrM.

tatem ? Quod ul nieam. liceal apud sanctum MarLi- (Aniio 801.)


iiiim fiuntidie instaiitiain agcre, supplex suppliciter,
F.rcilat ad picUitem ; conniiciidiit illi curam iii in-
liumilis biimililer , devotus devote obsccro ,
quia slrnendis virgiiiibus Lucia et C.olumba. Continittil
valde indrniatus carpore uil aliu I itiiieris vel lalio- ilii epistotam cum sacrw Scriptunv iiiuncrt pvrri-

gcndam reyi Caroto.


ris perficerc valco. Omnis igitur corporis mci, iii

vere fatcor, digniias ct fortilndo recessit, abiil, ct .\lbinus Nathanaeli salulem.

quolidic bigiet : iicc iii hoc, ut revcreor, s;i;cuIo re- Cognoscat tc in bonedictionc, qui agnitus cst a le

vcrieiur. beato pi;i;dicante Pbilippo, qui te sub ficu vcteris

Speravi ytque optavi mc traiisactis iliebiis veslric dclicli vocavit ad Nirum de Nazarelb ;
qni lu siiie

adliuc vel semel bcatiludiiiis faciem viJcre. Sed iii- dolo Israeliiam e-se concedat , ut uignus efllciaris

gravescente infiiini corporis fie' ililatc, omnimo lis i;im solum verbis dicere, sed et opore implere :

lioc idem ficri no i jiosse prol;atu.ii balico. Quapro- liiibbi, tu es Filius Dei, tu es Hcx Israel (Joan. i, 45-
per deprccor veslr:e invict:e bonilatis inisericor- 49). Ilunc s(!(picre, doncc videas eiim cuin bcatu Pc-
di:ini, ul nidlateiiiiS iiieiis saucia , voiuiitas bcnigna tro ct filiis Zebed.eistanteiii iii litlorc etclaniantcm :

ipi:e in voliis cst, mex irascatur infirmilati, sed pia llittite rete iii dexleram navigii,et invcnielis {Joan.
compassione fessuin eoiicedat rcipiiesccre, orationi- xa, 6) ; uti post banc piscationem ad convivium vo-

liiisipie pro vobis inslare, et pi;vvenire facicm ;eteriii catiis dicalur lilii inler ca'icros sancta; piscationis

J!idicis in coiifessioiic el lacryinis. L't si qiiofpio socios : Yeni ct prande (Ibid. vers. L2). QuiJ liuc

niodo, Deo Jcsn iiii-crante, metueniias :inliqui lioslij convivio dulcius ? Qei J liac pi ;esenlia bealius ? Ulii

accusationes evadere valeam, el aliquem sanctoriiiii sciupiternum nullo fiiie claudilur gaudium, ad qiio.l

habere adjiitorcm incrcar , niecum stanlcm ,


pro lantuinmoJo niagiii pisces scligcntiir, qui iioii scisso

ineaque inercedenlem franililate, ne Iradar in ina- reli apostolica capti sunt pr;eJicatioiie. Crescenie
inis inimieoriiin ineonim {Ect-ti. iv, '2*2). iiiiiMero ab uiio us]ue ad deccm et seplem, propter
quam timcndus est omiii liomiHi dies ille, et decalogum ot sepiem saiicti Spirilus dona : de cujus
qiiam necessarium est unicuique pracpararc se in oc- niimeri niira divisione et significatione olira me scri-

cursum Domini I>ei siii ! Iioitaate ni;s ipsa luce, qii;c psisse memoro, dominoqiie meoDavid dixisse, calido

illiimiiiat oinneiii b;;iiiinor.i, ;ili[ne claniaiile : Ambu- charilatis corde, '^


in forver.le naturalis aqu:e [Ms.,
hile, dum hu\'m luiholis, ne vos Wiiebnr comprchen- atque] lialneo, ubi te, alumne, pr.Tsenlem essc non
'UiiU (Joan. XII, 5.5). Se;l ct qiiomodo in ca liicc ain- „ ignoro.
,)ulare debeaiEus, alio osten.!ii loco, liicoiis : Sic lu- S;iliUa ''
Luciam sororcm noslram ct filiani Cq-

« Froben. epist. ISo. llic :ilii iliermascalidas reneiirp ljli<ir;iiit.


''
\d Nathanaetcm. Qiii vero noiiiine appellatiis lialiira sponle sna ferveiilia iuole kjIii.IuiiI, i

rst Fridigisns seii Fredcgisus, proiit iiotavi aJ episl. M;irm(ireis LTadiliiis specius:i sedilia paii^iiiil'.
Fniis iiiiiiio iMilleiilis aqii:*' lervere (\-ilore
118 (niiiic 137). E\ hac epistiila iiiiviiiuis liiinc N;^-
Nii cessal parles livos de Jucil in oiiuies
1 :
tliaiiaelein esse missum iiliiin .Vlcuini, ctarissimuin Vrlr.s.
jiliuin etfidclem [ainutum Caroli rcgis, per quein ni-
mirum Alcuiniis eidcni Carolo, i ad splenJoreni iiii- Kt E.:;iiiliarJiis in \'ila Caroli Magni de co scribit:
perialis poteiili;e obtulil divinorum miiiier;i libroiiiiif < Deleclaliatur otiain vaporilius aquariim ii:iluraliter
a se diligcnter eiiieiidai!irum aique in iinius claris- calenliiiin, freqiientinatalu corpus cxercens ....
simi corporis sanctitatein connevoruin, > iitloquitiir Ob hoc eliam .Vquisgrani regi;ini exstruxit. i Apud
ia episl. 103 (nunc 15!). ViJe infra, col. 575, iioi. ". Iloiiqnct. Sciipt. Rer. Gall. loai. V, pag. 98, u.tl.
In (enente
' batneo. Qiioil Caroliis Magnus
. . .
d Luciain cl Cotnmham. Exslal ad easdein in cod.
Aquisgrani cxtruxil, lestc poeta anonymo, scii ipso- Ilarleiano epislobi, scripla, duiii comnientarium in
niet Alcuiiio in poemate de Caroto Magiio ct Leoiiis Evaiig. S. Joannis jain iiiicgre ab.soluliiin ad illas
napa; ad illum adventu, vers. lOt), quod vide in toii). niittil, quam proplcrea ciJeiii comnienlario praefiii-
11 hiij'is editioiiis iiiler iqit^ra dubia. Ibi : nius, ubi illam ciiisulas.
; ,

375 li. K. Al.lSl.M SKLi \UX I.M OPEUl.M PAUS !. 37«


liiinltain : tleprecarc eas meinoresesse senpctutismeic A silcntia considerata ; et cui dicas, diligeiitcr exaini-

in sacris oiationibus, el saliilissuicin lioiiiso|)(Milius; iiatuni. Nec tc alicnis imiiiisce ilisscnsioiiibus, nec
iicc illis tu;i' ilccoieiii sa|iiciili;c abscoiiil;is, scd irri^a tc pr;ctcrc;it borariim ps;iliiio(lia s;iiiclaiuin; iiec

lloicnlcs lioii;r voluiilalisiiicisarcolas. Qiiiilpulcliiiiis iiiissariini niaxima virtiis iii coi pore Cliristi, iiec cba-
«apicnlije lloiibus, i|iii iiiini|uani iiiarccscmil ? Quiil rilas dcsit.

scicnti;e divitiis locnplctius, qn^ nunquam exbau- Legalnr aiite te leclio snncla, per quam ficri pos-
rinnliir? .\(l has cxborlarc cas; vi':iiil in incditatidiic sintad coiivivas vcrba pncdicalionis. Sit tuuiii \clle

b'gis Dci (lie ac iiocle, ut ciiin i:i\ciiianl i|iiciii scripsil ct iiollc ;i(l iiiciitis ;irccm coiistitiitiiin, iic pu'niterc
Moyses iii lcge cl proplieuc. Tencant cuiii, ncc iliniit- cogaris dc (iiiolibct facto. Esto paiipcriiiii palcr, iit

taiit.donec inlroilucantiir in cellaria rcgalis glori:r, ilc p;ine liio maiiduccnt, qiiia iii paiiperc Clirislus rc-
iil ordinain cbaritalc lloribus xlernx beatitudinis liciiiir. Qiiam fclix rnensa, iii qua est conviva Cbri-

fiilciaiilur, niiltcnte Spoiiso dc Ibalaiuo siio pncscii- sliis. Esto irrcprchensibilis et morumdignilalc, ina-
lis prosperitalis luivaiii siib c.ipite caiuiii, cl dextera giiiliciis in sanclitate, laudabilis iii rationc dati ct

ictcriuc bealitudinis ainplcxetiireas. acccpti, jucimdiis in vcrbis, gaudeiis in aspectii


a Episiolain vero parvitatis mex, cuin sanc'issiino Lctus ad iniseros, largus ad pauperc';, oiimibiis cm-
divinsR Scriptunc niinicre, die Natalis noinini, el
" iiia [Ms. odorante, nullo scnsn] factiis, ut cx oiii-

vcrbis salutationis pacificis redde doiiiiiio inco I)n- iiibiis, Cliristi gratia conseipicnte, mcrce.lem baherc

vid ciii taiit;is gialcs cl l;\u Ics agimiis pio oninibiis mcrearis.
boiiis qiuc niibi incisiiue filiis faciebai, qiinntas ha-
' EPISTOLA CXXXVII.
lict libcr ille syllabas; et lanlas a Dco dari benedi-
*D CIIR0DGARIl;.M COMITEM.

ctioncs illi opiaimis, (iuant;e iii eo liltenc lcguntur (AnnoSOI.)


Infniituhiin el fratrem erudiendos se snsripere siffnip-
scripta».
cat. Ilorlatur ud fidele servilium, el consilia rciji
Vive Dco fcli\, fili! (lorcnlibus aiinis, pnvstnndi. Cavere sibi, ud vastandnm urbem Beuii-

Vl tc conscivet Jcsiis ubiiiue liiiis.


ventanam nbituro, suadet u no.vio ifu/iie uere.

sinc piodcst ciiiquam vag;i gloria saYli


Yiro laudabili <i
Cbioilgario coiniti Albinas diaco-
(Jiio iiil

niis sabitcin.
Nate niemor Patris seinpcr aniatc vale.
Lillerarum legalio non cst spernenda, ubi lingtioe
i>
EPISTOLA r.XXXVI. rtricium ob aniiciliam coi)juugcn;lam longinquitas ter- _
\D EIMDEM. rarum abstulil. Unde ego tibi, venerandeamice, hos 1
Ad (onversiithviem hoiiestiim ct reliqiosam animat ; el r apicps me;ie devotionis dirigere ciiravi, obsecrans
ritari tinnilcl columbas coronntas volitunles per cii- iit (iileli ebaritate orationes ineas inler spiritalcs aini-
merns pnliiiii.
cos hios, quocunqoe perrcxeris, commenilareslndeas.
Diilcissiiiio lilio meo N;illianabeli Albiiiiis Palcr Bonum infantubim nobis ad erudieiiduin dircxi-
Ealiitcin. stis, etiam cuni fralre val !e laudabili, ciijiis mores
OI)S(»cid le, lili mi cbarissiine, ul vila tua liat ct iiohis opiime conveniiint, in oinni rcligione ct sancti-

conversalio bonesta, et religiosa, ;itque sine omni tale ; et iiecnssarium cst iiifanlulo, quem velim, ul

rcprchensione, inquanlimi ileri possit, corani Dco et cititis rcmiltas ad nos.


corain bominibiis, ut iiitelligatur qiiaiita eriiditione Ncc libi, deprecor, onerosum esse litleraruni ad-
edoclHS fuisti. Sanctitas tua el vcncrabilis religio Bionilio (/((( cod. ms.) mcarmn, qiioiiiain op'o lc in

l;ius est milii apiid homincs ct mcrccs apud Deum. n. i voliintale proficere, et s;dulcm opciari aiiimx
Non veniaiit coronat;e colimiba! ad fcncstras tuas, tiuc in eleemosjnis ad paiiperes, et jiistitiaad omiies,
qiiae volant per cameras palatii : Nec equi indomiti ci miscricordia ad miscros el consiliis bonis, qM;c
irrumpant oslia camei';c: nec tibi sit ursnrum saltan- diiiiino impcratori el regno Francorum proficiani aJ
lium or;i [/'orrc, Iioi^i), sc;l clericoriiin psallentium ; salulemet prosp!'ril.iti'm.
siiitverba in vcrilate modesta, ct vox tenipcrala, cl .\udivi, vos ituros cssf <>
ad vastandam Dcnevente-
I

Kpistoliim vern pnrvilnlis nien'. II;ec c-t cpislol;i


" Magmis I .\ni)o 800 Mogiinlia Roiiiam piofectns,
105 (mmc ir>U, ;iil (loiiiiioui rrgriii, (|ii;uii illi iiiia cxercitiiin (iini Pipiiiiio lilio iiiBcncvcMhiiioriiiii ler-
eiim snnrtissiino diviiiiv Seriiilnnr niniiere pcr ^;i ras |)r;cilaliiiii iie JMssil, > iit balicnt .\iiiiales Tiliaiii.
Ibanaclein. (pii siipcrala liinga iiiliiin l;itc ad impc- Loiseli;iiii cl McIcmscs, apiiil DoiKpicl., loiii. V
laloiein Uonuc coidiuiiidiiiii (i//>((im festinnvil , i;wi' Scripl. Uer. Call. Sed (jiio iiiinus Aliuimim boc lo-
ilienatali Domini, qiio ipso (^^irotiis iiiipMii coronain co ile ista e\pcilitioiie intelligcnliim ccnse;im, facit
a Leoiic III siiiiiiiio poiitilice acicpit, innli et olVerri nomeii impemtoris. ipioil Carolo hic Iji! nil, admo-
ciiravit. neiis Cliroih;;iriuiii, iiliionis coiisiliissuis coiisulal rm-
''
Krobcii. cpist. ISIi. pcrHfoi ictprosperit;iliKraiiciiruiii.Narrantveroiiilem
« Froben. cpist. 187. aiiM;ilisla', iiiiper;:toicm , auno 801 oninibiis Uonuc
licMc ilisposilis. I III iir 1 iiiissa iii llcncvcnlanos ex-
Chrodcjnrio C.omiti.
<•
Dc illo siliiii vclcrcs scri- pciliiione, cmiii Pippiiio lilinsiio, post Pasclia vii Kal.
ptnres: fuisse vcro illiiiii iii c(iiiiil;iiii Pip|iiiii llali;c
M:iii UiiMi prnfcitmn, venissc Spoleliim, elc. i etde
1
rcgis, a Carolo p;itrc, posMpunn is Koiiic iiiipcialnr
liac cvpcililioiic liiipii \lciiiiioin cvisliino. IV cadciu
coronatiis ct pnicbiiii.iliis liiit, ct diiiii iiiili^ amioKltl
viilc cli:iiii episl. lO") (iiiinc iri.^t. (
Cliiolgarius
" )
InFraiiciani icliiiiiii par.ircl, ad (lc\;ist;iiiilaiii tcri;iiii
fortc csl Uolliariii'! (Uollicriii<, scii Uolpcriusl, dux
Hciicveiitanani ciim evcrcitu iuirsi, e\ luu cpislol.i
Iniiotcscit. Viil. iiol. sc(|.
(') II i-c iii i';ilrt< voliMtiiiil'', uil liiint' toriiin, iii iilil. Fro-
' Ad vail'iiidiiin ItineveiiUinim pntiuim. Caiobis lniiii, iiiur I rnrii el Adilen n, \-^\iM\\\\
LPISTOL.C. 578
377
opiiine poriculura ibi iiii- A cuiii rippiiio dixil; aposlolicum suos superare adver-
nam i.alriaiii. Scis (luiile

propler pestibMitcMi illius leine aeriMii sarios referebal, et in iiiagiia esso gralia cum doiiiiiio
niiiict tibi,
leruiu tiiaruin; iinperatore.
Ideo nihil diinillas iucoiisidoraluin
vcl Tr.ictatiis qiios rogastis direxiiuus, doprecantes ul
maxiiuc ne uUa retro supor te tlauiot injiislilia,

Ulere sapiL-ii;ia lua ad quantocius scribautiir et leniittantur, qiiia nobis


cujuslibet culpa; «egligentia.
seinpiternain, quia illa laiituininoJovera valde necessarii sunt propter legenliuin ulililaleni,
saluleui libi
est scientia, quic perpctuaiu hominibus prxsl il beali- quos dominus Beda [Hs., Booila] raagister noster
sormoiie siniplici siib seiisu subtili composuit. Idco
ludinem. Opto te felicitcr vivere in lucc lenipora at-
ejus opiiscula vobis dirigero ciiraviiuiis, qiiia ojus
que iii fuiura, venerande aiiiice'.

in;ixiine dieta vos desidoraro inlelloxiiiius.


1- KPISTOLV CXXXYIIL
De mea vero sanitale scito quod paniui febris re-
\D SOROBEM F,T FII.IAM.
cessit, partim remansit. Ad castigaudiim permauet;
(.\nno801.) sod iniuus meritis mois popercit milii pietas divina
Sicimficat qHa)it)im a^mniet illanirn aiiiiciliatn. Defe- et iutercessiones sanctorum snorum. Sed adhiic
lici nnnlio Honia acceplo ce)-iiores reildil. Millil
Dc pro- reslatmaximus liiiior de judicio Dei, q'iom iiulliis
quosdam iraetalus Veii. Ileiliv ilescribemlos.
g clfiigere valet. Tanlum castiget nos pia misoratione
pria sita valeliidiiieilUis iiislruit.
poi petiii Patris bonitas et non tradat nos in manus ,

Charissima! in Christo ' sorori cl (ili;c graiissiinrp,


iiiiaiicoriim nostroruin : Cui s;iq)ius dicam : Erue a
Paler pcrpetuK beatitudiuis salulem.
f)'innea animain ineain,(t de manu canis niiicam meiim
Qiianiuni inter nos renim eventns probare potuii,
(Psal. XXI , 521). Iteiii : Domiiie, libera animain
semper ali iuitio eognitionis nostnc optime nostris
meain, misericors et miserator Dominus(Psal. cxiv, i),
pariibus vcstrain lionitalem (idelein iuveniuiiis. Pro-
iit fieri possit qiiol dicitiir: Benedic, anima mea,Do-
inde gratias et laiules Deo (Mnnipotciili pcrpetiias
ininuin (Psal. cii, I). Atqiie ilenini : Laitda, anima
agcreaHpium habemus, i]ui i:obis, quamvis indiguis,
mea, Dnminum (Psal. cxi.v, 2). Sil nomen Domini be-
lam elarjc dignitatis et tam probalje fr.lei concessil
nediclum ex hoc nune et nsque in sirculum (Psal.
ainiciliain, el, quod raio iiilor eoiiSDngiiiueas per-
i.xxi, 17). Perpeliia benediclione divina vos gratia
sonas inveniri patorit, in perogrinis nominibus repe-
eiironarc diguetiir, dilectissiin;B iii Domino do-
rire perdonavit; qMaiiivis, qiiantum ad Clirisliaiix
niiiia; I

fidfti societatem nulliis dici dcbeat peregrinus, qiiau-


lunivero ad s:eciili exsiruini omnesperegrini sumus,
e EPISTOLA CXXXIX.
dieente Psabnista : Hcu niihi, quia peregrinalio mea (^
.\Il SORORF.M ET KII.I.VM.

prolongiila esl {Psal. cxix, fi). Exsiliiim est liabi- (.\nno iiiceno.)

talio hiijus vilie, quoniaiu cogit nos ad Patriaiii pro- Cliaritiitem ct leelioiicm sanctiv Scripturiv cuin ora-

perare, de qna dicitiir; Eeali qni liabitaut in domn tioiie co)nmendat.

tua, Domine, in scecultiin sa'culi laudabunt te (Psal. Dilectissimis iii Cbristo personis sorori et filia,'

Lxxxiil, ")). Felix ftl qiii de laboro ad requicm per- seiiipilernam superiKB bealitiidiiiis sabilem.
veniet, iu qiia siiie omni portuibalioni' animivel cor- Qiiiil est quod vestra laiito tempore tacuit cliaii-

poris vivet in relernuui. las? Nunquid verba defeceruiit sabitatioiiis, s-eii

Placido aiiimo veslr;« pietatis suseepiiiiusoulogias, caiis;e non supervenerunt quarum notionein charla
devoto (leprocaiitos animo Dei clemeutiaui , long;eva nec deferret ad aures iiostras? Nuiiquid longinqiiitas
pro-perit.ile vos folioitor iii boc sseciilo vivere, et ad lorraium cliarilatis duleediiiem sepaiare debet, ciijus
;eteriiain beatilu liiiem post hiijiis labores vit;c p'r- n;iinuiam nec prufunditas flumiuiim , iiec pelagi ira-

venire. inonsilas, jiixla Cantici sermonem , obriii poteral


Candidus iioster de Roma reveifus est , omnia (Cant. viii, 7), iu qua sola qui offenderil, factiis est
prospera inde referens de domiiio meo D;»vid et om- omniuin reus (Jac. ii, 10). H • c est qiia; super bonos
nilms fidelibus suis ; filiolos nostros ''
leinansisse D ,.i nnilos splcu;l'iscere debel, ut sit liomo terreiius iu

ma.rimns, Pijthagorea; liniimv prohatus, el signifer s;iper exorciliim qui advenerat, ila ut aliqiianti nec
egreqiits: orlus e.r Francorum ijenere, clariorijue agu- ipsa Qiiadragesiuia scab osu cariiiiiiu abstinere pos-
memnoiiio (jerinine in curia Pippini regis allus nobili- sent. >

ter, etc, iit li^gitur iii Vit;i saiicli Aiistreiiionii apiid b Froben. epist. IR8.
lom. V Script. Fr;iiio., pag. 452 el ilVl.
Itoiiqiiet., <;
Snrori et filin'. Gislc sorori et Rictriida; filiie
De oo etiam, tanquani conditore monasterii Carolfeii- fcutassis, (piiliiis comniiiilnriiim iii Evangelium s9n-
sis Tbeodulfiis Aurelianensis cann. viii, ibid., pag. cti Joaiinis ilicavil; et (|ii;is in alia epistola coilicis
421, ita canii: II;irloi:iiii, (|iiaui inilio cjiis lcm co!umeul;iiii exhibe-
biiniis l.iiiiam et C(iliiiii'iain appelbil. .\il e;isdeiii
,

DoiiiiiiiP Riilliariiis i'omes ingens, inilyius lierfis,


seripl;is biisse alias diias opistolas coil. Harlei:uii oxi-
Cuujuge ciiiii liiifrasia condliiit isliid 0|.>iis.
s'iiiiii, incerlo; quas proplcrea huic coujiin-
;iiiuo
a Propterpestilenlemillins ternv aerem. Iliinc anno g;'ll;l:is osso censui.
793 exerciliis Fraiicoium exporliis osi, iit legiliir iii ii
lleinunsisse ciim Pippino. In Italia scilicct a Ca-
Annalibiis Miiissiaceiisibiis ;id illiiin ;iiiuiiiii : < Iiiipsa rulo aiiiio 801 Bnma in Fraiiciam reileuute, pro ex-
bieine Iransinisit rex Carolus duos lilius suos Pippi- pi> btione bellica iii Beiiovenlauos reliclo. Siiiv H'ita3
niiin et Liidoviciim cuni exercilu magiio in lerra ojiislnla' proxinie autoceileulis.
BcnsveuUiiia. El f.tta e^t ibi faiucs valilissiiua .... ' Fro' en. cpist. lti'J.
"a U. K. Al.lilM SED ALCLIM OI-KUU.M l'AKS I.
-,jjU

*»< iJU.(((/i. V, is).


illius seiiipcr .cfci ic bci,it;iiilatei.i , siiic (nia ipsa
Kiyo FiJius diai-ilalis, niiiis .-sl Dci, iiuiu nrm
,

Vcrilalcatuslanlc, iiihil cniccie valcniiis


chitiuai cit (I Joiiii. IV, IGi, riijiis
: iii qua
Iu\ lorJa \fsira b(M!it:,ic vcslra seniper uiianiniitas l:cia reinaiieat;
siilliiifiiiiT iiiadifl ciijiis iliikolo
; iiccioia vcslia ncc advcrsilalilins sieculi , vcl inliilclitalilins niiinili
aliiuulaiUcT rcliiial. Il.cc csl siiiiiiiia oi.iiiiiiiii loiio-
anialorn.ii frangi debcl , npc liisliiiani lial-ere, licct
luiii ;
iiax csl o|)liiiia pars. <|ii;u iiiiii(|iiaiii aufcrcuir, noliis i.inlla evcnianl aihcrsa. Sic csl
»oil .iiiigis aUjuc li, j„s pr.-seii-
.iiagis iii pcclorc lialiciUis anlescil;
tis vii:cvariclas, nl prospcra seniper
do cluodixcruiil ilisciimli, co^niila Doiniiii lacie
(iiia
...isccaiitur a<l-
ii.
versis, sicut ilies nocte niutamr;
IraclioMc paiiis sicut sa.iitas corpo-
.Vu/i)ic lur Hus/; 1(111 uriUiis
:
t'iul iit
ris nwrliis snpervenienliljiis
liubii, alliciti.r; siciil llos
Uuiit luquen-nir in viii. et upcriret iiobis Scri- j,i-
venlntis senecliile siipcrveiiicnle niaiccscil;
l'iuia!,:>(Luc. x.\iv, 52.) Vos cam siciit
i.i Sc.ipluris (|ux- a}sl:ilis iran.inilliias liilicrnalilms
iile sa.ictis, i..lciilissin.e alterilur leinpesl:.-
scrulanles eas, ut cogno-
tihiis. At iiiliil hoiiin. rcligiosam me.itcm
scalis Doiiiiiiiiui vobis lo(pie:itciii fatiga.e
iii cis.
tiebet,sed semper stabili tenore erecta
Qiiiti (liilcius cnI spe ad Denni
(piaiii Dci oiiiuipotei.lis frui coi.
firma solidiiate iinmobilis permanei-e.
Unde et ""'"-
""
Zl T""" n"
^.b.ilaiione? .piia lesii- ''
.p.i lcgii saciatUsimos se.mones B , j; V
'" '''""^;^--^'"-"'^ '"'"ilauda.ur,
B^pHsta "'"^''".''^
Doniini, per s;inclus
s;.nclos suos uojis
uoliis Irailitos,
Ira.litos. Deuiii lo-
ipiod nou esset aniiido reiilo uijitala {Luc.
quenlem audiel et iiui orat, Dco loquilur. vi., 2i),
;
Ilx s:i- bl est, iiec adve.-s.latibns sa;ciili,
craliisi!ii:c nec ieprehei.'sione
vicissiluJincs dieiii ct iioclem ducaut
iu .uvidiosa; vel eiiam adulaiione
juhilalioncm; subdohi, vcl piospc-
nec sxculaiis occiipalio spirit.alera litale arridenle a slabililalis
snhruat rcctiludiuc .i.i.ilcn. dc-
jiicuii litatem; quia vanit:.s vanitatum
esl, elinare vohiit vahiit]; sed
laijus s:cculi
[.»/$., scmper xqi.ali me.ilis
dcliei:e el falsi amorcs; (|uia oimu-s solidiiale .iu:c advcrsa peitiilil, vcl
liHJas vila; jiicuuditatcs
keta lemperavii;
vclut uiiibra tianseiint el
, cujus c.xemplo vcslnc liriuctiir iu
veliii spiima super aqiiam facile Deo, dileciissi.na;
dissip.inln.-. IJco, persona;, e.\ercilalio menlis. P.oliciunl
dilcctissiin:e el iioliilissim:e virgincs, euin. s;cpe
aiiimas veslr:,s
leiitaiiones, ul probata patieuti;.
in oniiii sanclilale et religione iu mcrteden. aMenia:
leclioiiisqiie su.Jio reiribuiiouis ciescat.
exercete, ut Spiritus sanctus de coelo
vcstne devo- Sicut auruiii igne probaiur iia tribulaiionibus ,
lionis corda sa"piiis visitare digneliir,
(jui pectora
uiens Christiana exaniinatnr, dicenteScript...a
iiiliabila.-c dignoscilnr cliaiitale i'"i7i, :

plciia et iii sauela ,


nccedens ad servitiitiiH Dei, lirwpura uiiimum
sajiieiili^i sollicila luuin <id
meiile siiLlaiites
U'ntatioiiem(Eceli. non ad secuiilalem. Koho-
ii, 1).
H:ec inlerim sauct:e dilecliouis calamo
pralibare rate vosmclipsas evcinplis sauclorum,
ciiravi. C:cterum lcgenles pci
si palcrii.-c volnntaiis eireciiim scire
Yices illorum viuc dnlcissinia exempla,
et sanctoru.n
curain liabclis, sciUite quolidie inlirihitales
ciosccre, Tcrboriim hortanicnt;i ucccssaiia sit illorum viia
et variis coipns debililare doloribus, ;

et Dominniii vobis in spcculum. Nam less:e mc.tis


pulsanlem jann:is, ac.imcn levio-
si vigihuucin iuveiiial fanHiIum
ris leclioiiis intcrposilio s:i'pe relicit.
suum; vigiliasqiie
Idco dinicilior
vestris a,ljiitiis interccssioiiibiis iu apostolica aucloriiate sensus vos p.ocd dubio
cnslodire sanclas, ne mc in s:ccnli occupatio>;i';us s:vpius fatigaie liabel ; sed tenete nu.ic i:. luanus vcl
ilormiei/lem iiivcnial, apnstolis
ijiii siiis pncceplt di- Vilas r:itrum, vcl uiiracula sanctoruiu
ceiis Vidilalc et , qimn.ui in
: onile, ne inlretis in tentationem;
dialogis beali Giegorii. docloris nostri,
cpirilHs quiiU-m .iinlia iii>e-
prompius est, cnro [Ms., cor] autcm
Diniilur luciiiissima cxarata cloquculia,
el se.ilcnliis
iiilirina (Muttli. xxvi, .i|). Veslram sauciiiaicm iii saiicUe Scripiiir;c seinpcr conarmala.
omiiibus bimis llorcre, et ad perpclii:im ll.cc cl i.itor
Deiis J,si!s vos confcrre, et in conviviis
pi'olicere faciat felicilalem, soror iw.- aliis ede.ejani sie
iii Chrislo cliaris- sucludiuem i..cipiclishaheie, valdc voliisesse
sima !
jucunda
ai-bitrautium. Sicul diveisilale cil.orum
KPISTOLA CXL. faslidium
Ah SOROKEM El riLIAM. p maiiducanii luUilur, ila variciale lcclionis uiens reii-
Sitadel inprosperis el advcrss servare citiirlcgcniis ; qiiorum oimiium vcstra cliarilascoii-
a-iiuiniimiuitcm -

.?.!y;H;j/i, s:niitvrum. iiiiorum vilas


vult eus legere ct sidc.-ala p.ovideiitia v:de:il, awA c.ii leiiinori vi-l
'"''"'•
";!;•'".';"";" <l-« l'"'---« ^-onvenia. nt phii
'^''r"
li. (dinslo cl.:u.ss.inis
, iiiii vcslris cpiimis
pe.so...s sorori cl nii:e pie- admouilionibus ad sahileu. ai.im,..uiii s.iaruii p.-o-
liv-
lasS »:lU>l',,:l
palerna sahilem
«'ilitlKin ,• • .
liciaiit.
Cralias agiiiius (livin:e cle.i.euti;e de vesti-a pro- l!:ec scrlpsi pate.-.ia admoniiionc, utdilectio
spcrilalc cl sahile, ct de oiniiibns ves'.ra
l.oiiis qii:c iltius
,
in l.anc chai-la.n iiie:iin s:cpius haheal p.',esentiam.
iiiciraliilis mi;eri((ir,lia xoliis co.iJona\iI; eliaiii ct siciil cliarilas vc^lia n(.sii;c ii!ciili lirmitcr iulixa
illins co itinua voluntale lauda.nus pietalc.u , ipii .naiichil. Vidcle qiiam planum est iiilcllige.'e i.i ch.i-
iiohis licel indignis lam f..lele solalium, ct laiii ,lnl' r,i:iU' muiiia, .pi.id iu Lvangelio ipse Doiu.uus
(li\il
cem charilalcui in volia dileclioiip ((ininlil niide
:
:
l<i »i(M/ dio
'""•'•>« vet Ircs
iti ,i,a coitijreij^ui
„ ,,„..
/ ivitijieijni iH
in HomiHi
noiniHt Mfu
weu , iH
i*i
.
..Mt.ssai.n,.. csl oniiii ,

.i.s m (.hiislo pic Mvciil.bns sum in meiiio eonim (Vutlli. wi.i, 20). Nm. lanlum
illms siip,-.('n.inciil,..« l.mda.e g.ali:im,
.,.,,, h.inuno hoc de pr:cseiili:. coipn.ali dicl p.,ici,.us . »eJ
" Fioben. cpisl. 100
!

1:PIST0!.^. 58'>.
381
uiagis cle piicseiUia sancla; rhniilalis, qtuv (liffusa A tioiie c'.ii!i stcge lihi siilijedo in ;v;eriia; bcnlilutiiiii»

est per Spirilvm sanclmn in cordihus uostris (liom. v, re;,'no.

Habcnles llicsaurum vei;K dileclionis iii pecloii- De iiiea vero prosp ritale gaiideiil patcrnilas tna,
5).

bus nosliis, inde uinisqiiisqiie aliuin adjiivel secun- qiioniani Dominus Deiis, qui mortifical et vivifical,

diim mcnsuram donatioiiisClirisli, sive in sulatio sa;- vuliierdt ct medelnr (I lieg. ii, C), caslig.ivit iiic per
sive coinmiinione spiiilalis r.ischa mullafeliriiiin llagollalione, el pene ad despe-
cularis necessilalis, in

doclrinrc : Et ul)i lixc fianl , ibi cerlissinuim csl ratioiiein vil;e diMJiixit. Sed misertns est milii ob pre-

Chrisluni esse in medio, qni dc corde religioso in cor ces servorum siiorum ; sed renianct quoliilianus la-

allerius charitalis suavilalcm diiTundil, ut sil uiia bor ejusdem castigalioiiis, non lamen usquc ad peri-

concordia omniuin Deum diligentium, et una pietas ciilnni vilK, sed usque ad emnndalionem, ut oplo,

invicein se adjiivantiuin. delicloriim nicoruin. Tc veio quotidie niea mcns


Ikcc vos assidua considerantes dulceJine, nostri- Dei oinnipotenlis cleinenti.c coinniendare studcl, op-

quc mcniores, Cliristo miseranie, semper de die i'i tans ul proficias i;i oiniii boiio iii coiispecln Dei. Cor-

diein in charitate crescite, in fide confirniamini el in pore veio propemoduin einoriuo vivida charitatis
spe diviiia; bonitalis iiideficientcs a;terna prosperitate virliis vivit in peclore , aiiiaiis le, fralcr nii Aquila,

valetc, charissima et jiicuiidissiuia dilectionis saiicUe B ut 1'atreni, quoiiiain fiiieleni te seiiiiier probavi ;
el

nomina quoil rari liabent, iii piosperis et adversis ;cqiialiter

» EPISTOLA CXI.l. ejusdeni animi csse iii aniicos; nec de hoc tiii cordis

AD .\QUII.AM SEU AHNOXEM. thesauro cuilibel du! itare las esse f.tteor, quia cha-

(Aiino 801, posl P.ischa.) riliis Dci diffusa est in corde tuo, siiinil etiam et pro-

ileminit cum qaudio de prosperitate^et exaltiilione re- xiiiii, per Sjiirilum saiiclum ,
qui dulus est iiobis ,
ut

qis. Cupit iiislriii de causti domiii .ipostolici , de diligamus invicein , sic:it et Christus dilexit tios
liencvenlnna conlroversi'i, et de actis in conveiitu {[iom.v. 5).
episcoporum. Hefert sUiluin suie viileludiiiis.
Desideio innltum vcstr;E dilectionis facicm videre,
Vcnerando Patri, et in nieiaiiris Cliristi e\ce!lcii-
ct cor.solatioiiis tux solatio foveri. Tempus cst.vtcrnis
tissimo AquikT; archispeculatori Albinus dcvotus iii
lirovi.Jcre dicbiis ,
qu;e sola peiic s;ipieiilia recte dici
cliaritale fralcr iiuleficicMS [Forle, iiidelicientis] glo-
poiirit. S.eculaiium reriiui providentia paiico piode-
ri;e s:iUilcin.
ril tempoic ;
perpelu;B vero prosptritatis provideii-
Gauileiis gaudrlio ile file et charitate bealitudinis
tia nullo fiue claudetur; quse fralerna collocutio;:e
vestra; de pruspei il;ile, salule exaltalione
et pii
. ...
;

, . .,,... nuiltuin proficcre iieinini du.iium esse debet, dicente


prmcipis tnnmphatoris iiiagni,eli'sloriosi imperato-
,

ris, et nobilissini;« prolis


.,. . ,. .„.
illius,
,,
, ,.
fidelinnique oraniura
. ^ r* .

ipsa vcnlale
,, .

:
,.,.
L bi sunt duo
, ,

vel ires conijreijiiti ui uo-


minc meo , ibi suin in medio eorum (Mallh. xviii, iJO).
ejns iiicoliiniitate ; iiisi dno defueruiit in lilteris ve-
Qiiid dcerit boni consilii, nbi taiitus niediator iiiler-
slrisdedoiniio apnslnlico patre nostro, (puiliier longa
csse dignoscitur? Incolunicm beatitndinera tuam, cl
ccrtatio pastoris el piipuli terminala csict; et de Be-
plurimis pro(les,se incoiisiliisetexeinplis, mnllo leni-
nevenlana controversia. Quoniani sullicitus sum
pore divina custodire dignetur gralia, doiniiie paler,
valde de filiis meis, quoruni mihi vitam, ct salutcin,
lili, fratcr et amice !
et benefacta pernccessaria csse tu ipse oplime iiosli.
J EPISTOLA CXLIl.
F.t miror cur sapientia et consilio >=
convenlns iiiiil-
AD FRATRES FL'I,DK!«SES,
torum obregniisliiisiiilegritatem (pioqiio nindo caiisa
(Circa anniim 801.)
disceptatioiiisiiiipi;i; iion finireiur : simul etiaiu solli-
Ilortutur ad relitjiosas virliiles. .Miuit pullium slo-^
cilus sum audire quid in laiiO tamqne pr;ecIaro con-
ruciuin pro corpore sancli llouifucii, ct churluluin
ventu de staiu saiict;e Ecclesiae ordiiiaretur, et de mifsalem.
catholica; fidei firmiiale ; iiec tam diutino lempoie Sanctissiniis, nobisqne c;im oniiii cliarilale coIeiN
advenienliura conversatio sine magno quolibet pio- dis e fratribus sancti B.inifacii Patris et protectoris;
fectu Christiani populi fieri debuit. Tua vero saucli- nostri, humilis levita Alcuinus, letcnife bealitndinis
tas, paslor dignissimc, gregcmCIiristi, Iu;t; sollicitii- in Christo salutem.
dini commendalum, omni cura per pascua perpelii;e .Mcmor diilcissima; dileclioiiis veslr;c ,
qiia ine be-
vilse ducat, quatenus multiplici gaudeas remnnera- iiignissime eum omni gaiidio olim f
s;iscepislis : et
s Froben. epist. 101. luiatns fnit, nt rcfcriiiil .\niiales Fraiiconim Loise-
•> Gloriosi impcraloris. Iliiic ]>alel pi\;;seiitein Iia!;i cl alii apii.! Moiiqiict., lom. V s rpiii.s laiidaln.
cpistolain post arceplaiii a Carolo iii Nalali Domiiii Frolieii. cpisl.
'^
\[H.
anni 800 iinpcialoii;im (lignilatem el quideni, jiosl- " l''riilribus suncli lioiiifccii.
;
Fiiliiei.siliiis, quoil
qiiam Alciiiiuis a!i inliniiitale, qiia se per Pa.sclia moiiasleriiiiii saiictns Bonifaciusliindavit ; ibideiiiqiiu
ainictum Inisse asseri^ nonnihil respiiavil, scriptam post gloriiisnni iiiariyriuiii scpiilius csl.
liiisse, id cst, aiino 801. '
Me
olim suscepislis. Alcuiniiin aliiiiiaiido Fuld;c
" Convenlus miillorum. < Fecit > naniqiie Carolus
fuisse qniilcm conslat ; iiiccrliiin laincii re-
hiiic
UomiieE 0110 800 t conveiitiim maxinr.ini cpisciiponim, linquitiir utrnni iiiisclinlamapcrm;rit litterasqiie ipse-
seu abbatnin ciiin presbyleiis, et di;icoiiilius, elconii- iiiet dociicril, piiiiit Tiitbeniin aliisqne visiini csl.
libus, seii relicino populo Cbristiaiio; » ad cxaminan- Cipd;ini nihilomiiins .Vlciiiiium ilii Ii.mii oliosii;ii
dam scilicel et dijiidicaiiilam caiisain I.conis pap;c fiiissc, ci pro suo iii sricnliis proiiio\cn:!is fcivorc,
111 ct alia l;iiii iii piiblicis qiiam ecc!i-si;!.slicis rebns Fnldciisiliiis s;iilciii npliin.i :id lioiiiis litleias exco-
ordinanda. Qui convciitiis iii allcniiii aiiiuim coiili- Icndas consilia sii;;gcssisse. lloc piofcclo oirkiuin
;

3W U. F. ALni.M SEU ALCLHM OPEUL.M PAflS L 38;


n,.anu....UM.cU.ai„s.mni„ p.:ese...ia vestra. lan-
UiM.
.11111 Mlllir l.iniiiciiir
miiic iMriiii.-liii- n.;.i.....
iiiiiiiais
:..
iii
..I
ahseiiUa
;

(|u;iMvns
A lilas
. .
veslra nohv si„l o„.„ibus.
'1'
ui pl.nl.ni v'eslris
ivai.ii>
, boiiis evemplis erudiaiiiiir, ct pro/icianl in salute
viiloie quus aui:il, el luilieie pra-senu-s (luus diligit. aiiriiiariim siiarum. Si ve.d venefaudus Paler ^ Ronul-
S.iil t|uia hoe eariialilius i.oii esl coi.cessum ociilis, fiis, dilectissimi.s i„e„s aiiiicus, 11011 valeal pro infir-
liatspirilali pr;eseiiUa peipeUia dileclio quia chaii-
; milale siia iiiiplcie ivgularis vil;e duiitiam, vos il-
las <pi;e ileseri pulesl, .iiiiii|uaiu vera ruit.Qiiapni|iUr
lumjiiiliciiri' nolile, sedexeordeobedite
tei.ila...us ad iilaui,
illi, cl amate
i|ua> iiiiiii|iiaiu hueiii haliilura ui l';iiieiii, (piia ipse raiionein redditorus oril do
esl, iii (|ua beal;i a'leriiit;is cst, el :eteriia bealiluilo
:
aiiiiiialiiisvcstris. Illc pro vobis lahont vaga.ido ei
ui aa liaiic pei vei.i.e uie.ea..ii„i, nuUus labor vos ciiircmh), iit (piielc viverc [vale;ilis] el regiilarem
ter.eal; .lullx s;uc.ili hi.jiis blai.(liii:e relrahaul, seil vilaiii veslram eiistodiatis, el corpori vestro neces-
seuiper illius a.i.or aideal iii eortlibus veslris (pii
, s:iiia luibealis. Vos vcro facitc sicut filii charissinii
lertius iii via eo.iies ;i|i|);iiiiit (lu(iliiis discipuiis ; ipii I>e„m timele, l>cuui
sublatus ab co.iiiu
diligiic, et curam sanctissimi
(leelis earualibiis di.veruut : .\um l'.ilris vestri lia! ele in orationibns
cor noilrum ardctis vestris, qnale-
eriil, duin loquerelur in via et n;i.'-
uiis long;eva |>rosperilate voliiscum vival feliciler,
rirel nobii Siriiilunis {Liic. \\\\, M)? In litteris ct' voliiscum
, ,, vosipii'
t(lS( ciim illo vitam habcre merea- ' 1 >uinsc(illl
Kincloiuiu l'atriiiii (iu;crai„us illuai queni
needuiu U ,„i„i illi
sempitenn.H
ini sempitermim.
d.icli iu Scriptiiris iiilelleveiuiit. Modo ape.-la
sunl
o lu.ia iniiJo ip>e aperuit seiisuni, de quo Adolescenlulos vcstros admoiiete, instrulie,
;
dieyim doceie
Col : luuc aperuii itl s s.-hshih, ut inleUigerent Scri-
in omiii disciplina sancla el doetriiia cailiolica, iit
;j(urns (/(>!<<. .15)..Niiiii-i-vaiiyelicavcrilastotorespieii- digni habeaiiUir iii loco vestro stare, el oralio„„m ...
deli„oihe; nuiic proiihetaruiu a-iiigiiiala sole luci-
voliis dirigere, ul.icu„qiie
ma„ealis. Adnionele co.-uc
dius rulgeiit ii. eccle^iis Chrisli. llane luceiii veiitatis |ilel castilate corporis, de confessione peccatorum
UUa aniina seciemiiii, et Chrislum siionim, de leciioiiis sliKlio el lahore
iiUelligite, in illa maniium siiie
Chiistum ainale, Chrisliim seqiiaiiiii (|uate ms iiiurmuratioiie, el de omnibus relnis qiue
i , lali ;etate
ejus vestigiis sacralissimis iiili;ereiiks uecessaria vihniiitii,-; ct illi subditi
vitaiii ;eter- liaiit senioribus
iiam ejiis sauclissiiiia pixseiitia
iii el magjstris siiis, humilitale boiia,
liabere mereaini- in religione piis-
11. niemores apostolici mandaU diceutis sima. Et vos seniores
;
Frnlres, ;
qiii estis, bona eis pnebete
stabiles eslolc cl immobiles in opere exeiiipla, ut „011 sohim verbis, sed
Domiiii scuiper, vila; religioiic
scientes quoil labor vcstcr non esl innnis vestneerudianliir. No„ sint luxuriosi, non elrietali
iii Dumiiio (/
tor. XV, u.s). Slabiles estole in loco servientes, non (ontcmpliiosi, non inanes
vestro , el in seipientes
devolioiie proposili vestri. .Nolile deieliiiqiieie
saa- C ludos, seddiscaiit olliciales esse
boiii in donio Dei,
elissimum 1'aliem vestrum stale circa sepulcrum ut benediclionem et graliam, per
;
intercessionem
CJ'!S, quatei.us ille preees vesiras otTerat omnipoienli sancti Bonilacii Palris s„i, a Deo Christo reclpere
Ueo. iNolite coiieupisccre s;ecul:ires vaiiitates,
mereanlnr, meque dcprecor ut perpetua meiuoria
sed
c 1 lesles amate beatitiidiiies ct noliie habcalis vobisciini iii saiictis oralio„ibus veslris
; , sicut Doclor ;

Seiiliiiiii ail, conformurihuic swculo, sedreformamini leiiipus eiiiin


appropinqiial, qiiod i.uilus elli.geie v;i-
innovitaiesensusvesiri (Rum. .\iii,2). Turpe let • pra;parcl se umisqnisqi.e, iit vesliuis bonis
est eniiii ino-
mouacho militiam spiritaleiu ainitiere, et sa;cularibus ribus, non nudus apparcal couspeclu
iii Domiiii
sp iiiiplicare iiegotiis. Dei sui.
Noii siiit iiiiiriuuiationes iiiler vos, „on odia, noii Dircxi imiim h p;,iliiim
storaciuni ad corpus san-
invi.li;e, .mu deir.iciiimes; ct iiolile judicare alter- cli li(»'i;racii ralris nostri, de c„j„s s.nncta inter-
iilruni; sed i„ humiliialeet coiicoidia
omnes vesli;e cessioiie pro peecatis mcis iiiagnain
habeo liduciam
liantacliones Obcdicntcs pnvposilis vcsiris, iion ad
:
;

qnaienus ego peccator vel voiiiam habore


oculum luntuin, sed cxcordc,iiiiusi coi\im Deo{Eplics. mciiar
ea die, qua vcsira sanciitas coioiiain rccipiel
VI, 5, bcali-
6). Obedieiilia veslra, charitas vestra, huini-
p tudinis a'terii;i'.

fuil viri qiii noii Turoiiis Uiiilum, sed in


,
univcrs^i riier iuscripia, quaiiivis eadem
tranciii iiuKjislcriiiin c.ccrcuit, iit lo(|uitur simul ad oinnes opi-
Allfridiis scopos ct iii.)ii;istei ia aiiiio 787 niissa
libr. I (le Nita siiicli Liiiilgeii, iiuui. 0. fuerit. Exl.or
t:it„rili. rev Caioliis oiiiiies ad evcoleiula et reslau-
« lionulfus seu, iit alii scrlbuiit,
ISauiiiilfus. (|ii| raiKla laiu in ecclcsiis callK-lialilms
lioc teiiip.iie pi\eluit (piaiu iii 11 ona-
moiiastciio Kullensi, Sluniiii slenis htlcranim sliulia. .Mabillonio
seu Stuiniiiiiiis, (|ui ^inno 77'J obiit, sueeessor. Is verisiniile c^l
< .Mciiimmiipsiim, qui l„„i iii Candi
vero aniio Sl)i pi.leslaleiii, (luani haliuil, irliqiiil,
,
ciiiiiitiui cril*
cidem aucUirem fiiissc ut li;iiic epistol.im ad iiiiiver-
Ct successoreiu Katgariuiii accepit, . ul ri'1'ert
au- s.)s ('piscopDs et alilatcs iiiiileicl. .piaiii
i.alista Eul.lensis. Causa ob .piaiii liaunulliis abba- Alciiiiiiis
l(irs..u
ipse didaveiat. 1 Edila piiiimm
11:1111 diiiiisit, forlassis i»/irmi(,/s qu.e
l„ii a cl.
liiil, illiiiu ad Nniioiido e\ cod. iiis. iminasUsii saiicli
S.iflfei-eiKlaiii rcgiilaris viUr diiriiinm iiicpliiiu
Vrnuhi
reddi- Mctlciisis; qii;eeliaiii
c;t, de (pia illiiiii Alciiiiius liie a siiis iiilcgra
evhihctiir apud liuu-
riaUibus judi- i|i.cl., toiii. \ Script. Kcr. Call.
carl iiohiit. Ili„e mihi \ideliir, pag. liil. .VRat
leiupore script;u .piidciii Carolu^ Coiui iis illam
hiijiis epislol;e seu ab ipso liaiigidfoabbali fnisso
liaiixiiiro, s,ii :i siiis 1110-
iiarhis cogilatuiii
iiiscri|)i:i,ii, lcM proisiis ;iiguinciil.) (|uo(l lefulal
fiiissc de alidir.itiime abb.iti.e; et .vialiill.uims Idu. xvv Aiinal. iium.
;

pi-opierca (il, pag. i7U.


eaiii(h'iii c|iistidaiii p iiilo aiile a.iiiuiii 80'i '' follinm sloriiciiim. Dicliiiii a coh.ie
esse collocaiKlani eMsliiiio i:v>lat i|iisuda Caioli
<
.sUi|-.u"is,
.|i..e gulla similis csl mali ( v.lonis, . iii.mii |'ai.ias
Maijni Umujulfo loiniiie illius coiiijicjiiilioHi ^i.igula- >.d. Du Cnngci;io-s. voce .Sliiiii,iiiMHi.
;

$S5 EPISTOL^. 580

Misi • tliarliilam Missaleni voliis o saiiclis- A xiT, 5) liinc vera probabiliir amiciti;i , diiui falsa

timi presbyicri, ut habeatis singulis diebus, quibns cessabit adiilatio. Multi pioniiliunt sociclatcin, seJ

nreces Deo placcat quando in


dirigeic cuilibet ;
pauci custodiunl. Nec miriim ;
quia mulli suiit vo-
.'ionorem sanctrc quando de amore sa-
Trinitalis; cali, punci vcro electi (Jlnttli. xx, 16). Scd qiiid ad
pienti;c; quando de poeiiitonti;c lacrymis quando ;
baic ? Jniigat se honio Deo, ct habebit ciincla qua;

l!c charitate perfecla, vel quando ad sulTragia ange- neccssaria sunt. Quivrilc priinnm rcijnum Dci et justi-

lica postulanda, vel omiiium sanc'.oruni cuilibet po- tiumejur,, rt omniii ndjicienlur vobis (Mullh. vi, 33).

stiilare placet; vel etiain si qiiis pro peccatis suis; Dolorcs el Iribulaliones hujus vita; nos quolidie ad-
vcl pro quolihct amico vivcnte; el etiani pro amicis monciit Deo jnngi, terrena fiigerc, coBleslia amarc.
pluriniis; vel etiani rralribiis dc hoc siccuh) rece- Sed lieu,proli dolor ! his oplanui^ inisi^riis diu inlcr-

(lentibus facere velit orationes ; vel qiiando speci:di- csse, ct iiiiniis pcrpctuani qc.ciiniiis requicin ; no-
ler beatx Marise genitricis Dci virginis perpetuie siris inhiamus cupidilatibns, ijimis Dei pra^ceplis iii-

deprecari velit intercessiones ; vel etiam sanc!issin;i hxrentes, qui paterna pielale iios casligat, ut aninio
Palris vestri Bonifacii cantare quis velit, ct pnrsen- h?ec leinporalia fiigiamus , el aii a'(crna fc tinemus,
liam illius piissiniam advocare precibiis. Ila^c omnia iibi vera i>st bealiludo. Ut a I hanc perveaire ir.e-

rharilatis intiiitu vobis dirigere curaviinus, depre- !! re.ir, Deo miseiante , tua me saiiclitas orationum
cantes humilitatem vestrain, benigiie siiscipere, sulTiagiis ailjiivet. Pcriculuni iiiciim novi, peccala
qiiod plenissiina charitate vobis dirigimus. Faciat mea agnosco. Ideo supplex servorum Cliristi deposci)
quislibet de eis, quodcunqiie placeat, ct ne nic re- intercessiones, ut mci misi'rea,iiiir. Spcs ci con-
pridicn lat iii charitatis olliiio. L"nusi(iiisq!ic ciiiMi solatio mca omniuni Redcniplor Dcus Clirislus, ciii

in suo sensu abunilet, el scmper faciat Deo placila, laiis et graliarum actio pro oninibus boiiis, qux' milii
el oniiiibus sanctis, quatenus ciim illis perpetua vi- graluita pieiatc concessit in hoc s;eculo.
sione Doinini noslri Jesu Christi friii digni invc- Vive Deo felix, mun.lo nam vivcre mors est
iiiaulur. .Vera quidcni est lioniiiii vivere viia Deo.
.Mei memorem sanctam bcalitudincm veslram Do- « KPISTOLA CXLIV.
niinus Deus in oniiii postiilationc sancta exaudiat, AD AR>0.\E>l.
ei prxsentem fcliciiatem, fiituramqiie bcatitudineiii (Anno 801.)
voliis condonare dignetur, dileclissinii fratres. De- Arnonem nd S. Murlinum videre cum
, el illo de viliv
prccor ut nobis per litteras beatitiidinis vestr.e no- sn:e rulionilins consilia inire desiderut, aHlequam
e.r liac viiu deccdere coyiilur.
liim faciatis, si lue ad vos pervenerint litterie, ct
Doinino merito ainabili .\qnihc pio pmesuli
quid exinde vestnc placeat prudcntia;. Quod meum G el pa-
cilico, .Mbinus salatciii.
esl feci, charitatis iinplcns ollicium in amore ct ho-
Peipelua charitas occasionem serapcr inveniet sa-
iiore Do,mini nostri Jcsu Chrisli.
liUalionis ad aiiacum, ut gaudc.at in lectione liltera-
158 >• EPISTOLA CXLIU. nim aninius fidelis, cui non esl datum litari in prae-
AD AltNO.VEM. oculonim.
seiitia Sed melior est ruielis animi aspe-
{.Viino 801.)
ctiis in chaiitalc , omni iiUnitu piipillariim. Meo
Illum, ul ad S. Murliiiuin VL-nhit, inviuil : ud cw!e-
animo spiritaliter Deus insplciendus est, non oculis
stiu aspirul, el pro se orari cniiil.
carualibus, qnos communes habemus cum vermicu-
Optimo priesuli .Vquikc Albinus salutem. lis : ciijus visia omnis est beatitudo, qa;e sandis pio-
Occarrat chartula, charitatis calaino conscripla, inittitur iii senipiterna gloria, a qiui tolliiiunr iinpii,
vcstne reverenti;t, frater desiderantissimc, tuis su-
iic vide.int gloriam Dei. kiX liaiic pcr|ielu;e beatitu-
surrans auril.us, ut veiiias, si lieri possit, ad liniina diiiis visionem nos invicem exhorteniur, quia (rater
beati[.Marliiii] Patiis iiostri, piolcctorisqiie vestri, ut
a frutre adjulus, civitas est firma {['rov. xviii, 19).
luus tecum familiari collalione [Albinus] sodalis Tamen hnec vera
si , quse dixi de animi visione,
agere exlrema salutationis vcrba valcat qnia festi- valde vcra vidoii debeanl] quo Idam milii dispendium
:
o
nat liora divisionis inter fralres, scparalionis iiiter csse in absenlia faciei vesira; video , [non propter
amicos. Ennli liomini in domum ivternilalis suic, et nigros in capitc capiUos, se;l propter oculos dulcissi-
circumeuntibus circa euin in plulea plan(jenlibus{Eccl. mos, et aiuabilem charitatis loquelam, quain inler
a cartulam Missalem, ctc. Similein inisil ad
iWisi
exercitatos non rogalu sancli Bonifacii, quociim
:

raonachos Vedastinos. Vid. epist. 51. Anctor Micro- Alcuimis vix coiisuciiidinem babiiit; sed ex charita-
logi de Eccles. obscrv. cap. 80, lom. XVIII Biblio-
te crga fratres saiicto Bonifacio servicntcs, et iii hu-
lbei;e SS. Patrum pag. 489, Edit. Liigdiin., ait « Al- : jns Iionorcm.
cuiiium rogatu sancti Bonifacii archiepiscopi Mogim- ^ Froljcn. 107. Edit. Mabill. \i, ubi inscripta :
tini missales orationes composuisse, iit
presbvleri Opiiino prasuli cvanjelicoque doclori, oinisso noniinc
illius temporis, nuper ad (idein conversi,
iioii'diiiii pioprio. Mabillonius e\ coiijectura ad Liiidgcrum Mi-
eeclesiasticis olliciis instructi, iionliini etiani libro- iiiigarderorilensem episcopum datam censuil. Sed
rum copia pnediti, vel aliquiil babcreiU, cuni qiio b;cc coiijectnra ex cod. nis. Salisb. everliiur, ex
odicium suum qualibet die possent explere. » Sed quo hic emenilalior prodit. Hanc epistolam cum aliis
in his pluriinnm alliicinaUir aiictor pr;pfatus,
proiit jiingo, in quiluscrebra, ob iugravescentem morbum,
ex hae epistola manifeslum est noii eiiim has niis- ;
inorlis nicnioria est.
sales orationes misit adprcsbyteros miperconversos •
; Edit. M.!bill. I.S, Froben. 108. Integrior hic aj)-
sed ad presbyieros monachos diii in olliciis
diviiu^ parot cx cod. Salisb.
;

fgt il F. Al.BIM SKL AI.CLIM OPEI\LM P.VUS I. 383

nos rtilelitiT li;>liero coiisno^imiis. r^o si(|iii.lciii A (uiTeiiii legalioiie, lilleric bMliiiicliiii» lua> vene-
• voi aliis ;i>l |ia!:itiuiii, |iio|ilcr iiilii iiiit;iteiii lortuis- iiiiil iid iiie,sii;ivis.-.iiil:i' s;ilia;ilioiiis ;isserciiles vorba,
ciili iiiei veiiiifi iieimeo, le 159 siieetaiis, vila cu- (iiiiliiis lii!!o perleetis aiiiiuo iiola agiiovi, (lesiJcrata

mite, iii ilomo Dei ct saneti Maitiiii). Si qiio mo '.o coiisiilcravi, hela [.Uoi., I;iliis] lcgebam iii omiiibus

\Cotl. attib., Si alii|iiaiiili)l ilesi leriiiiii lioe inilii aioa- vcslri aniiiii saiiclissiniaiii ilc noliis devolioiieiii vigi-

bile, !>eo miseraiiti', cvcnire valeat atl iiivicem coii- lare. [.Vd (]iias accito iiotario propler re->tinatiiiiieui

tcinplari, anteiiiiam ninipaliir ri//ii uunu, ct tdiilt'- portitoris p;iiica reseribeic ciiravi ; iiiaxime (|iiia pcr
rdtiir rufii sii^er fonlem (Eccte. .\ii, U), et cat liomo Caiididuiii lilium noslrum, fidelem raiiiuliiin veslrum
cxlcrior i;i iloin;iin a-teniitatis sikb plangeiitibiis < iliias aiile direxi cli;\rtiilas, unani ad ' Gandolio-

circa eiini aniicis ; ct spiriliis rcvertatnr ad juuiciiim vilhim, aliain ad Aipiis palatiuin; (|iieiii rcor, misc-

illiiis, i!ui dittit ciiiii (/•.Vc/i'. mi, "). llujiis vcro jinli- raiite Deo, tc « levertciilem ibi iiivenisse, qni oninio

cii lcrrorc totus coiitrcniisco , s;vcularisiiiie negiilii dc iiobis libi viva vocc pandcrc poliiit, ipioinodo Di i

deposito onerc Deo soli servirc, licct pigro cordc ct cleincntiu super iiirirniitatem et sinectutcm nostrain

iniposiio gra.lii,eligam,ne nic niiniisparatum dicsilla rcspcxit, et nos pacilice a strcpitu biijiis sxculi libe-

pcr oiiiiiia iiiveiiial. Sed Oeo iniserante, vit.iqiie eo- ravit; ut ipiiela convcrsatione speetarcin diem ex-
milc vnlnera qiuc liiijns s;cciili miseria niilii infclii i- B trcmuni, qiii pciie ncmiiii linige cst, sed niaxinie li-

ler inllixcrat, secundnm consilia vestnv saiicliialis nieiidus cst ci cui prope esse agnoscitur cl jaiii iii

niedcri aggrediar : his(|uc Iransaclis inter nos coiisi- januis slare.l Tua vero sanclitasvigilct supcrgrcgein

liis (iiuoJ siiic laeryinis iion dico) ullinnini valc liat Cbrisli, iie lupiiiis morsitius aliqiiis [Mab., aliquidl
[intcr .\quilaiii ct Albiiiiiin]. K.I ego perpeliialiler tiiis
160 •1^''*'' grali:e Cliristi tnis sul jeclis [F.,abieclis]

sanctissiiuis conoboralus consiliis atque oralionihns, adinoiiilionibns ad te respicicns, qiiia pcrdilio cujus-

spectaiis specl;ibo [iii loco pr.cfinilol, qiiando rewr- lil^ei aniiiKC pastoris est dctnmciitum. [ ' Vocatus fui

talur Doiuiiius meus a miptiis ^mlsare januam [Luc. ad doininuin nieiim David, sed iiirirmitate tardalus
XII, 30), aii custoilem doiiiiis vigilantem inveiii;a ; non veiii, scii ct vobiii'.atc fiii dclcntiis.] lllc felix csl

hujnsqiie liinenda; lionc moinento pcracto, ulinaiii qni castigatione Dei catcnatus est, ct ali biijus sxciili

tuam beatitudinem proptcr necessarias pro pcccaiis mrbalis liberatus pvocellis. Nec unquam tantuindivi.
meis inlercessioncs superslilem relinquain. Qiiia liis socciili circumfnsus l.-etal.av, quantum coiisidcra-

fidcs iii cxtrciiiis probaiur, qu;c pene rara invenitur lione qiiieta vit.c me;i;gavisus suni. Oplo, Dco misi*-

iu boininiluis. Oiiincs eiiiin vaUlc ea iiidigent, scd ranti', ut per tuam ciricialur dilectioncm ,
qiiod per

pauci habere videiilur. [Has le non pigcat s;cpius lc- meam scgiiiliein ficri non poterit, id cst, ut aniple-

gere litterulas, quas lacrymis dictavi oboriis ; qua- C xibus ctalloqniis charitalisveslraeliceal mihialiquam
leiius in iiiemoria babeas, quid maxinie a le ineum li<iram perfiui. Non esl cpiscopus, cnjns magis vclim
spcctet dcsiderium; ct quod vix iiivenitur in quani- pi;vseiilia uli, sccnnduin Dei niiserationcm, (|iiain

pliiriinis, in te certi'ni iiiibi baberc agnoscat aiiima yestia. Quod ut fiat, ille ellicial, qui ail : Lbi suiit

mca iii loco pnTidcsliiiato sibi.] Tc vcro divina clc- duo vel tres coiigrcgati in nominc meo, ibi sum in me-
nicnlia, Paler desiderantissime , inulto tempore in dio eorum (Mattli. .wiii, 20). Periculuin esl fragili
servilio saiict;e Ecclesi;e ct midlariim profectn aiii- ;,iiinio in liujus s.eculi permaiieic lcinpcstatc. Marlha
marnin prolicerc faciat, ut cuni miilliplici laboris lui ministrahal Chvisto, scd laineii eirca pluriina oceu-
fnictii ad :cleriiain laudabilitev pevveniie merearis pata, Doniino dicenle, b^gitnr esse : Jliiria rero op(i-

beatitu.liiiem. Iteruni atque iteruui dieo, et cuni laciy- ,„„»1 partcm eleijit, quiv non auferetur ab ea in ai.er-
mis dico, mei inemor eslo. Omnipotens Deus te cii- ,„„„ ^f,,,,-. x, .10, 1-2).
sliidiatet iu omni bonitate Uorcre concinlat, dulcis [Si placet Deo, nl vcnias ad limina S. Martim
siiiic cioiniiiinudileciissime pncsiil. multuni dcsiocro, opto atque deprecor. Sin autem.
t EPISTOLA CXLV. vcl littcne vcstrc veniant loquentes in aures .\lliini

AD AttNo.NFvi xRi^HiK.ciscovtsi. i,ii, uii per poitilovem illaruin longiorcm charlnlx'


nno V .)
_ . , j (j scriem vobis dirigerc valcam.l Mirabar in (liiadara
Evittotn; ad se nusso! respoiidet. Rursits pttrsentta .Ir- , , , . , , .

nonis(ruidesiderat,impeditus ipse venire ud pala- chartula dileclionis veslr.e (iiioddam verbum, qiiod
/ii(Hi. ibi legebaiii iii eo ; ubi post compclcntcs et aniiuo
Domino inerito in membris Chrisli amantissiino mco dcsidcrabilcs sensus dixisli, quod proplcr occu-
[Aiiuihe arcbiepiscopoj .\Ibinus inatricularius saiieli patioiics iiil mihi traiismiltcre poluisscs inunusculi;
DFlartini scmpiternain salutem. qiiasi iii auro vcl argcnto charitas nostra consis;al

•Vocalus ad putiiliiim propter iufirmitates, elc. scu Ci<N(iHm-ri//iiin cx Mir;co ad iKiginu Tnlleusem
Vid epist. IjI ;i(l Canibini p:iulo aiile descri|)taiii. rerert, et de 6'uHi/ii'ri/^' ad Moscllani piM|ie TulUim
Scripla est epislola cliiiii .Vriiii Umiia rediret ;iiiiio
, interpretalur; qiiainvis celclicrriniiis V.»lcNiiis in
801. Vidc cti 111 cpislcil.ciii liir seipieiitein. p<ol. C.alli.iniiii, p. ^7)0, id dc Cvndeconr in p igo Va-
b Eilit. .Mabill. iO (,l'H)l'Cii. IIIIM. llic vcro magis biciisi iirope Co/i/diHv declaici.
inlegva prodil ex cod. iiis. Salisli. >'
li,:icrliHlcin. Uuiiia, puUi, pcrGumlulfuvillain ad
f Duiis.... chnrtultis. Diias priures , immcdiatc Aquis pal.ilium.
hanc pnccedenles forlassis? i
\ ocii/u* /'i(i nd dom.niim mcum /'iir U Vid.
••
.\d liaiidoifovillain. Uev. auilor Prodnimi Cliro- cpisl. priorcni.
aici Cnllwicensis, p.iil. ii, p. 8111, (iundulphi rillum,
5R9 EPISTOL.*:. TM
(Iiiiii lanta est, ut vere fateor, \n aniino meo : vel A tioiies. SecJ liei! ,
proli ilolor! mulli suiit araarores
ctiam , ul creilo, ct iii tiio : ut in coiiiparatione ejiis Iiiijus deceplionis, el pauci ciiltorcs verarum divi-
cliaritaiis oiiinis divitiaruin species vilescal. llla csi tiaiiiiii (// T\m. III, 4), dicente ipsa Veritale, MuUi
vera, Je qua iiioiio scri|isisli, periciila fliiininiiin iidii sunt vocili ,
pauci vero electi (ilatlli. w, IG). Sctl
Siiliire,deqiiilnis dicitnr: tluminu niulta non obiuenl iiilir [laucos contcniaiiiiis csse, ut inter eleclonini
charitutcm (Cunt. viii,7). Ila^c vigeat iii conlihus no- niimerum mereamur depiilari.]

Slris, noii vana auri vel argonti species : quo; iioii De can nica vita el reguliiri i;islilutione, qui.l mea
prosiint possiilciiti! us illa, scd magis obsislmit, iiisi ignavia scribere, vel vcslra occiipalio implere pote-
eis qiii illa iiti ad saliileni aniiu;e sux iii laii;itioni! iis rit? vel quid sanctis c:iiiiiiii!iiis ;iild.-re, vel regiihiri

p.iaperum diilieeiint el opere pcrfeceriiit. Omiiipo- discretioni niea sunicit iu peritia, vcl te iiule admo-
lcns Deuss.inctitalem tuam ad nniltoriiiii proleclio- nerc, uiideab infaiitia cruditns fuisti? Vel qiiid scirc
liem salule perpetua, lienedietione reliei ineolumem v;ilet de jndiciosieciilari mea socordia, inter qu;e niin-
protegere et cnslodire dignctiir, domine Pater dile- qu:ini fieri voliii? taniei, ^i niea diligentia aliipiid

Ctissime et desideraiitissime, alque lionore in Dco ini!e agnoscere poteiil, duni cerlus sciam qnid qiia;-

digiiissiine. ras e.vinde. segiiis non cro qiiid senliain ostcndere.

« EPISTOLA CXLVI. " < De cathnlic-c lidci vero ralionc tenipore opporlnno,

AP AIINONEM ARC.IUEPlSCOPfM SAI.lSBURGKNSEM. (liviiio inspirante Spiritu, non me aljnego aliquid iiiiin

coiisiilerare secuiiiliim catliolicoriim sciipta Paliiiiii,


(Anno 80-2.)
atque ad vcstneaiigmentiim sanciil.iiis traiiscribere :
Signi/icut suum erga Arnonem a/fecltim. Arl qutrsitii
respondere pnrlim reeusal parlim promiltit. Reyis quod valde necessariiim niiiltis video, qiii magis s:e-
,

jnslitiu' amorem laud.it : minislroruni avaritium cularia quairiint qiiam spiriliialia , ncscientes qiiod,
cnrpit. Mittil cum munerihu^ opusculum in Lccte- seciiiiduni Apostoli dictiim, imposs-.bile cst sine fine
siasten Salomotiis ad describendum.
Deo placere (llebr. xi, G). i^De oralioniliiis vero pro
Revcrendissimo Palri .Vqiiil e arcliiepiscopo humi- vobis nullatciiiis inea meiis o!jli\isci poles! scd qua-
lis nialricularius Alliinus salulem. dani suavi rccordatione in coiispectu Dei tua? bea-
Nono Kal. Junii liora tcrtia beatitudinis vestne titudinis non.en cordi ineo inlixuin tcneo, maxinie
missus ad iios pervcnit, lioraqne nona ejusdem ilici aiile sepiilcrum confessnris Cbristi alipie inlercesso-
nccessario se rcversuruni pra ili.vit. Qiuipropler, in ris veslri beali iVIariiiii, inter sacriliciaqiie sancto-
tam angiislo tciiiporis arliciilo me constitulo , alia ruin Chrisli sacerdoliim illiid scriiiere feci]. De slatu
diclare noii poliii, iiisi gratias taiiliimmodo agere pro vero inlirmitatis mc;c et volunlalis, candidus meiis
dulcissima charitatis vesti;e nuinificeiitia , ei de san- ^ l'bi omnia dicere potuil. Qiiapropter superfluum est
clx fidei probatione, qiiam seiiiper vestro incsse pe- aliquid inde scril ere, nisi boc tantum dicere, ui om-
clori Igl veracileragnoviinus. Scd niiiltum rnea; nis corporis mei dignitas leccssit, ct s.Tciilaris dele-
nocet devolioiii infiileliias accipieiiliuni lillerasmeas ctatio prociil aiifugil. De bona siqiiidein volnntate
vobis dirigendas. Nam meniini me anno transacto, domni imperaloris vable cerlus sian ,
quod omnia
^» voLis de Ilalia reverlciitibus, duas dirigere cbartii- ad rectitudinis normam in regiio sibi a Deo dato dis-
las ; siinililer inodo obviam vestro adveutu duas poni desiJerat : sed tantos iion habct jiislitia! ailjii-

Iransniisi ad palaliiini ; seil ncscio qu;c ex illis ad lores, quantos ctiam subvcrsores; nec tanlos pricdi-
vestiam pervencruiit pr;cseiiliani. [Qiiia sicut milii catorcs, quaiitos pncdalores ;
quia plures sunt, qui sua
suave fuit vesiix allocutioiiis collatio , sic mihi jii- desiderant,quamDci(Pltilip. ii,2l).Tuavero sanctitas
rundnni est salislitteraria salutationcsa>pius vcstram a ncminemunera suscipiat pro causis, quia optime no-
appellare aiicloritatem ; atque in aciipiendis vestrue sti in lege diclum, muncru cjira-cant corda sapientum,
dileclionis lillcris, iniilliim ine gaudcre certissinie et subverlunt verbu justorum (Exod. \\i\i ,ii). Quod
scito, qiiia r.on cst ponlife.v in hoc regno, ciijus me nialum iiimie inter Cbristianos viget, quia qiii propria
niagis liilei crediderim, aut magisejns sabitem opta- spernere juheniur, aliena cuminiquilaie rapiunl. Iloc
rem iii Doniino, vcl illiiis sancta consolalione frni, D veromaxime tua bona providenliaprobibeat omnibus
vel in loqiiela, vcl in liUeiis desiderarom. Sed nii- tu;e veuerandLC veritatis legationem spectantibus.
seria hujiis mundi disjuiigit cliaros , et convenieiites Miinera vero dilectionis vestnc siiavissima cum
separal aninios, ;itque ardcntius exinde nos docet ad omni mentis alacritale siiscepimiis liccl nnlliiis ,

eain .'estinare vitam , ubi nunquam charus deerit, nunc mens mea desideret munu.scula propter animi
nunqiiam inimicus aderit; ciijus vite beatitudii;em mcireqiiiem; tua lamcn mibi sunt seniper dulcia,
qiii agnoscit, facile hiijus sa;culi spernit delicias, qu;e 11 aviine in vesliincnLis, qiia; nico coipori satis op-
non sunt dcliciae, sed deccptiones ; non dulcedines, portuiia scinper fuerunt. Dircximus henedictionis
sed ainaritudines ; non verae divitia;, sed lalsa; ailuhi- ^ralia cbaiilali vestrre duo capita propter duo pr;v-
,

" Ilanc epist. hactenus inedilam damus (nunc 1


10) sione Arnonis ex Italia intelligi possit, ratio est quod
ex duobus cod. mss. uno Salisburg. , altero Sanct- , lia;c epistola directa sit ad j\rnonem legatione pu-
Emmeramiano. Quae uncis inclusa sunt in solo cod. blica ad faciendas jiistilias, atque adeo missi reeii
Salisb. habentur. numere jani occupatum, quod demiim anno 802 fa-
^ Vobis de Italia revertentibus. Nimirum anno SCT. ctiim esse,d;cemus infraad epistolam 112 (nunclSl).
Qiiod vero -Mciiinus hic non de priori aliqii;i rever- c De calholicie fidei ratione.Sule notas epist. 152.
591 1!. V. AI.llIM M;i: Al.Cl IM Ol'i:ULM I'.MIS I. 591
ft>|tia i'l>ai'i(aiis; el uuiiiii s;i^'<'Uiiiii iilliuin sulitilt:, A P>'>'^»iias tiiii! lic;itiluiliiiis rorol roiiversatio. rtiaiii

propli'!' porpclii:!' pafis ('(iiicordium, (pi;i' seiiipcr iiiia (|n:iiii pia ct i'cli^ios;i scdiilitatc ccclcsiastica cnlcrcs

c.iilciii (lclicliit cs^e iiitcr iios. Uircxi (puniiic ;i(l ofliiia ; v<d ipialilcr iinpias disccplatioiics oilio lia-

ti'.iiis('riliciii!iiiii, si phicel, iiobisqiic ilcniiii rctlilcii- licrcs; quoiiiaiii oiiiiii;i ccrlissiiiiimi cst Oco placiii»;

iliiin (<pii:i iiliiiil iiiiii li;ilicn, iiisi illtiil UiiiUiiii) 162 cl Sancli S|iiriliis i;r;ili;iiii tiio pcctori ahunilaiitcr

opiisciiliiiii lii lilcclcsinslcii Salomonis. Ciijiis (ipnsciili influcre dcninnslrant, et illam luo rorilc ardcsocrc
r.iusani ct lalidiicni c \ ipso prolni<<^ iiiicl!i^;ci'c piitcris. flamniam, (pi;iiii ipsa Ycritas tcstaliir sc mit^crc in

Sed dcprciNM iit ciliiis tiaiiscriliatur, si (li^miiii dn- lcrrain, iil ardcrct (/.kc xii, 4!1), (pioiiiam iiiillis po-
cas, al(|iii' i;n)\ i'ciiiilt;itiir iioliis , iic prre;it piicris lciit lltmiiiiil iis c\liii;;iii.

iiosiris lalioris iiostii devotio, (inia aliiii!, siciil dixi. (iauilcns g;iuilclio dc aii^meiito lioiinris veslri cl

iion hal)(>o, nisi istnd taiitiiinniodo. [ Oinniiiotciis 'I


de sgillo sacerdotalisdigiiitatis, (piod apostolica vo-
Itcus pcrpcliia le prosperilatc ciistoiliic dipnctiir, his siipcr;iililiilil aucloritas; sed sriciis scito qiiod
alipic iii oiiiiiilius s;iiict;ii'uiii diviliis virHiUiin llorerc hiijus hoiioris claritas pricilicationis piiscil iiislan-
coii('cil;iI , iloiiiiiic I';ili'r ct dcsiileranlissiiiic fraUM'.] ti;ini. Pidlium sacerdotale diadcma csl. Siciit regiiiin

(llailemu fiilgor gummariim oriiat, ila ndiicia prauli-


" KPISTOIACXLMI. ornare dehcl honorcni.
D cationis pailii Iii hoc eiiim
AD Tiii;oui;i.iii.M .vuciui.ciscortM.
Iiosorcm stmm hahet, si porlitor vcrilalis pricdica-
(Circa aniiiiin 8i)'2.) tnr cxislil. Menior esto sacerdotalis diyiiitalis lin-

LiiHildt illius rirlntrs : griiliilntur ile ahtenlo iib iipo- guain coeleslis csse clavcm iniperii, ct clarissimam
slulica sede piiUio ; hortiilHr iid iiistuntem privdi- caslrorum Christi lul ain ;
qiiapropter ne sileas, ne
ciilionem. Itiiieranti fiiusta preciitur.
taccas, iic forniiiles loqui, liaheiis iihique opcris tiii

Pio Patri el pi Uilenli niaijistro, noliisipic ciiiii oiiini iliiicrisqiie Cliristuiii socium et :ii'juloreiii. Nec enim
auiore ainplcctendo ^^ Theodullo aicliiepisuopo, liii- fas csl l;iiii clari hiniinis, tam alfliicniis sapienti;p
iialis lcvita Alcuiiius salulein. Iiicernam suli niodio ahscondi, sed iii honorcni lar
Soleiit cx aliundanti <'li:iiitalis foiite verlia fliiere gituris omiiiliiis splcndesecre liimine veritaiis, qiii

dulcedinis, ipiia ipioddam rcfrigeriuni est ;i!stuanlis domiiin I>ci iiigrediunlur; qiiia iiussis iiuidim multa
in aiiiore cordis serinonilius ostendere, quod ineiite esl, openirii iiutem pntici {Mallli. ix, '7). Sed quo
maximc tenclur. Unde ego priv;itaj charitatis iusiin- rariores, eo inslanliores qni suiii csse iiecesse c.>t.

rtu condictuiu amiciiix jiis pietatis intuitu reiiovarc K.rnltn, ait Prophel.i, sirut tubn vncem tuam (Isni.
onpiens, liis lillcrulis vesti':p sanclilati liilein iiieain i.viii, I). Aliusqiie : Sit giillur tiium sicut aquila
in memoriam revocarc voliii, ne thesanrus memo- q ,„(,„ [U;, ,„.,. i^.ge ; /„ ,iu;ture sit tubn qiinsi aquilit,
ri;u louga ohliviniiis ruhigiiie vilcscal : maxime quia elc.] .'ii(;)cr domuin Dei (Oseiv viii, 1). MuUi occupaiil
(ilius iiostcr Caiiilidiis, vcsler lidelis famulns, plu- tcrram, sed qu;vrenii Christo rructuin non aflei>eiit.

rima bonitatis insignia iiobis de vcstr;T; beatitudi- Tua vero, vir venerande, sanciitas honoret inini>ii>-

nis nomine narrare solet ; vel qiiam lihera voce in =


riuin tuuin; prredica opportnnc, inipnrtune, ctiit Ira-
convenlii piihlico v<!rilatis lestiinonia pertulisset; vcl pczeta sapiens inultiplica pecuniam Dumini, ut (leii;i-

quam Iioncstis morilius iiiter m;ijores niinorcsipic ria mercedc dignu3 efliciaris.

a Froheii. ciiist. \9~>.


ct tiinc deniiim archiepiscopiiin dictum fiiisse. Scd
•> Tlieodulfii in\liieiiiscopo .\ui'eli;incnsi. Uhi iio- Ii:cc npiiiio ex hac cpislola penitus cvcrtitur, ciiiii
tandus cst tiuiliis aicliiepiscopi, qiii illi noii ratioiie rertnni sit Vlciiinum viiam su;iiu ad illum aiinnin
S(!dis siKc, qii.o iiuiiiiiiam iiietiopiililica fuit, scd lio- non produxissc.
iiore pcrsniuili, oh aileptiiiii ;i seile ;iposlnlica palliuni, Occasioncin crrandi viris cclebcrriniis pr;fbiiil
iil inferius
ilicaiii, ('onipetcliat. Scripsit vero .\lciii-
carmcn ipsius Thoodiiiri ad Modoinuni [Sirmondi,
epislnhim, proiit c\ illiiis coiilextu liqiicl,
iius liaiic loin. II, pag. 8'25), ipiod ad aniiuin 817 referuut, ct
cx moiiaslerio Tiiroiiciisi post aiiiiuin 7i)li qiio se illiic Iiisce versihus concluditur :

iccepit; et co (piideiii tciiipoie, (|iin jaiiijain vircs


Solius illud opiis Romani pr.^osiilis cYslat,
corporis oh cniiliiiuam lchieiii fi'aet:c cssciil, el scii-
C.ujiis ego acctpi pjlha siiicia iiiaiiu.
siin dcruerent, de (pio iii aliis qiioqiic cpistnlis, aiino
IIiiiic ergo loeum dc Slephaiio IV paua, cui Tln'o-
800 et serius scriptis, ingciiiiscit pr.cscntcm vero :
(liilfiis a Lu;lovico l'io ohvi;iin niissus lueiat, iiiter-
scrip:;im esse iiniiu 80"2 in nolis sequentihus obscr-
pretati siiiit (piamvis Thcodiilfiis poiiti-
viri lainlali,
vahimus.
lieem ihi liaiid iioiiiinaverit. Kiilnncrn Tlieodulfus
' /n conrentH jniblico. IIoc non de synodo diopce-
iii co c.irmiiie cnnipieiitur, se ciilpa ncipic probaia,
sana, scd de coiivenlii totins regiii seii inipcrii iii
iicipic iiiiipuiiii a sc conlessa, exsilio damnatuni fuiv-
pr.cseiitia regis smi iiiiperatoris celehralo iiilelligcn-
duni C(>nsco. ilir vcro, iiicnipiiilciii jiidicio nnii aliiis
se, ailililquc, ipiiiil c;iam coiifcssum ncmo judi-
iii se
ciiiui cxcn erc poliiisset, iiisi linmanns ponlifex, scu
fuit, (ninciiiii iicr Tlien;liilli .Viireliaiieiisis, dc qiin
sedcs llumana, a qua ipsc p.ilhiiin acccpissct :
infra, cnmbiii;iii pos.il, (piim cniiveiitiis ill '
.\qiiis-
graiiciisij ;'iiiii ,S0-2 in (pio iiiipei';iloi' Caioliis Magniis Kslo forcin fassiis, liiqiiil, ciiJhs censura Taleret
i arcliicpisciipu-,, episropns, ;ilili:ili's cl comilcs cle- Dedcrc iiiilirii lon^Tiia Ireiia inilii?
git, ipios in iiiilv;'isiiiii rcgiiiiiii siiiiiii dircxil, > prout
Soliiis illiiii i>|iiis, elc , III supra.
narr;itclii'oiiii'oii Moissi:i('ciise.Viil. iiilia, cnl. r>!t3, ii.". Tcnciulum igiliir Thi^Hiiliilfiim. \i\cnle adliuc Vt-
* l)e siiiillii Mici rilolalis dii/iiihilis, etc. Virnriim
ciiiuo, noii a Slrpliaiio IV, scil a l.cone 111, ct pwlu-
doctissiiiioriim. I!;iiniiii, l';i^;ii, Siiiiininll, M;iiiilloiiii hiliiis qiililcm, pioiii sl;iliiii iliccmiis, uniio 80i, duni
cl alioriiiii iipiiiin haclciiiis fiiit, 'llicniliilphiim a laiKpiiiiii
mi-isiis ilniiiiiiiens lcgalioiicm in provincia
Slcpbuiio IV papa, duiii is aniio Klll Klii'niis l.udo- Narhniicnsi ohircl, cl huiiorc pallii ct liiiilo arcLi-
vituiii imperaloi'1'iii cnronasscl, p:illiiiiii acccpissc, cpisropi liiisbC dccoruliini.
, .;

EPISTOI-.t. SO»
595
paupenim nianub g:iznj;li y-
Hoc oiiiis. bof i-lpiiiin forsin le sulilraliit i;!nl \ perum diriilit solati '
, sciens
Hoc opiis, liuu eieiii.ii culcsU 18 iiiseril a'.ilw.
Incium esseClirisli,quiselestabilurindicniagiioatci-
Hoc poela. Scd aposlolica auctoritas boc ubique pjsse, quidquid ininimis suis in hai- erogai ilui- luct,-.

prsecipitdi-
admonere probaiur; lioc el ipsa Yeritas i EP1ST0L.\ CXLMII.
cens Ite, docete omnes yenles [Matlh.
:
xxviii, 19).
AD EIMDEM.
Uem Psalmisla beatum esse refert, qui mcditabiiur Epistola pcttilus allcgonca, in qna compuralur llicn-
in lege Domini die ac nocle (Psal. i, 2). duifus Patri vinearmn.

vcstr* videtur pradenlise nieam Ponliflci raagiio et Patri vineaiuni Tlieodulfo Albi-
Plurima forte
garrire imperiiiam ; sed niajora opto vobis divi- iius salutem.

iis pictatis graliam spiritalis bealitudinis conferre Legimus in Paralipominon cellis pr.Tcssc vinaviis
munera. Igilur ea fiducia bas dictavi litlcrulas, quia Zabdiam lempore David, Deo dilectissimi rcgis (/ Pur.
sciebam vestram sanctilalem pi;e charitatis donis XXVII, 27); modo, miserante Dco, meliori po|iulo bc-

divitem esse. et libcnier suslineie verboium ponde- cundus prwest David, el sub eo nobilior Zabdias cd-

ra, quoB ex veri amoris fonte fluere noscuntur. Sed lis prxest vineanim, quem ordinala charilate intro-

niaxime supplici deprecor pcctore, ut me famu- duxit rex iii cellam vinariam, ui scolaslici (loriLus
lioc

lu;ii vestr.-e sanciilaiis in sanctiioraiionibus commcn- B fukirent eum, et stiparent malis amorc languentium
quo aiipropinqual dies re- illius, qui Uelificat cor honiinis. Jara si desil qui co:i-
datiim habeas, eo iiiagis
firmet, forte aoii deest qui Lietificet in collis Aurelia-
Iribulionis. Nam nie t:icilo pede curva senecliis fe-

siinare cogit ad prajsentiam judicis raei ; sed et viam nis, dum spes cst in viuea florente, non in ficuUiei

latro rabidiis, contiiiua febris arescente. Quapropter Joatlian consiliarius David


ilineris mei, qiiasi
obsidel, spolians nie oplat;e salutis veslimenlis, ul homo lilteratus [Ibid.., 52), miltil ad Zaudiam dicens :

Vix aliquod servitiuoi in domo Dei explere valeam. Mane surgamus, viileamus, quam bene vi:iea flureai
corapulit necessitas ad famulornm Sorecb, taiitantibus celeuma super eam deiiventur
Dnde me major
ut me sanctis salaganl fontes cellarii foras. Al imne aperlis apotec.e chari-
Christi currere sufl"iagium,
adjuvare inlcrccssionibus, ne anima nica tradatur tatis clavibus a procuratore vine;c cc lobietur versicu-
lus istc per turres Aurelianas Comcdiie, amici mei,
inimicis Domini niei Jesu Christi. Tii vcro, vir cla-
:

rissime, cui est a;tas flori;la ct vividce virtus sapien- bibite et inebriamini (Cunt. v, 1, 2). Ego dormio iii

ti;c, et sancli honoris sublimitas, sacrse pncdicatio- dulcedine, et cor meum viijilut in ciritate; venile, ac-

replere niemento, iu cipite absque ullu commututione viuum el lac (Isu. lv, i )
nis floribus « vias itineris lui
omni loco vesligia tui adventus relinquens, tuusque
Citltur mcum sicut vinum oplimum, dignum dileclo mcu
lccum, supplici deprecor voto, vadat Albinus in ore C ad potandum, tubiisque illius ruminandum (Cant. vii.
et in corde quocunque eas qui te apiul sanctum ,
9). Ego dilecto meo el dilectus meus mihi (Cont. vi, 2'
Martinum sui pectoris portat in arca, ct oralionibus Noii est dicendum : E.Ts;.oliavi me tunica mea ,
quo-

iter luum prosequitur, optans angelum Dei bonum modo induar illa? Lavi pcdes mcos, quomodo in-

tecuin ire, ul cum prosperitaie eas, et cum gaudio quinabo illos (I Heg. ix, ')? Non possum surgere ct

feliciter revertaris ad nos. dare tibi (Luc. xi, 7). Si forte tres panes non sunt a i

Uteresortetuafeliciter, utfruarismerceJe tna;cter- nianum ,


qui dcfecerunt in silarchiis Gabaonitaruni

naliter. Via est h;BC vita beatus qui pratorum varie-


;
Chrisio benediccnte soptera bydri» plenae sunt vini

taie non tcnebitur in via, quo minus festinet ad patriae optimi (Joan. ii), quo.! servabatur iisiiue adhuc ex qiio
;

pulchriludinem. Felix, qui sarcinam divitiarum in pau- arcbitrielinoTuronicMcivitatis, niandantefiliovirginis

^ Vias Hunc igitur locum interpretor


ilineris tui. 99 describit, iiarratque qualiler ipse, variis licct
de itinere a TbeoduHo suscepio post couvenium aiino queiellaniium donis lentatus, munus judicis absquc
802 raense Oclobri, ut narrat cbrouicon Moi^sia- corruplione ubique exsecutus fuerii, prorsus niiui-
cense Aqnisgrani celebratum, in quo Carolus impc-
, rum ad menleni impeialoris i;i illo convenlu decla-
rator < elegit ex optimatibus suis prudentissimos et raiam.
saniiMitissimos viros, tam arcliiepiscopos, quam et ' •
Scio celeberrinium Mabilloniuin libr. xxvi Aim.Tl.
leiiquos episcopos... et direxit in universuni legnum Bened. nnni. 71 et 72 hanc legalionera rererro ad
suum. » Capitulare cjusdem anni apud Baliuiuni annum 798 stalini atque Laidiadiis, legatioiiis s;i-
l<un. I Capiiul. pag. 345. Iluic concordat citJtum cius, ordinaitis est episcnpiis Lugdunensis. Sed pace
chrouicon .Moi>siaceiise , ubi sequenlia leguntur : virl summi dixerim id nuilo veleii testc comproiiaii;
t Recordatus piissinius Cavolus imperator in die sua neque salis constare quo aimo Laidiadus, qH:iinvis
de pauperibus, qui iii universo imperio ejus eranl, et illo anno fortassis electus, in sede sna fuerit oidiiia-
justitias pleniter babere non poleraiit, noUiit de inira tiis; queni eliain Theodulfus in cit. carui. v. T.) I

palatio suo pauperiores vassos suos transmitterc ad futurum vocat Lugdunensem episcopuni.
justilias faciendas; sed elegit in regno suo archiepi- His igitur noii obstantibus, ex praimissis inihi \ero
scnpos el reliquos episcopos et abbates, cum ducibus videtiir simillimuni convenlum illum publicum, et
et coTiilibus, qni jain opus nnn habcbant super iii- iter Theodiiiri el pallii honorem, quod forlassis Theo-
lio:entes raunera accipere, et ipsos inisit per univer- dulfus pro inajori decore amplissimi sui iniiiieris a
sum regnura, ui ecclesiis, viduis et orplianis el pau- S"dc apostolica adeptus est, et de quibiis lanqiiam
peribus et cniicto popiilo justitiam facerenl. > eodein lempore faclis Alcuinus in bac tpisUiIa incn-
Nulliis dubito quin in hoc convenlu publico Theo- lioncm facit, cuin anno 802 combinari deberc, ct ad
dulfo deraandala liierit lesaiio illa ct pr;i;!'eclura in cumciem aniium banc episiolajn pertiiiei-e.
provincia Narl«>nensi , quam ipse libr. i carminum '' Froben. epist. 191.
b"u iii Par<fnesi ad JuJices apui! Sinnonduin a vers.
PiTnoi.. C. 13
,

oOS B. r. .M.r.iM sia .vi cii.M ()!'i;iaM PARS r. :,of>

liii>(i';i>luiii i|iii-> ii;iioi;il, el liiic berxaii.iiiui e.-.l, m' .\ ciil|).is iii aceiis.ilores siios, eiir eos tanlo prose;(iiaU'

iiemo bibeus lur odio. Kt iniruin, (|uid se alieiiain eoiitra edi-


mitlutur viiium iiovuin in utrei rcteres; et iii

vetus stntim viilt novinn , dicit enlvi , veius melius est cliiiii legis messeiu iniuere veliiil, lioc ideni prolii-

{l.uc. V, 37, 30). nealus qui loqiiilur iii aiiieiii aii- biule egregio doclorc, 7« quis es, qiti alie-
ii!d ail :

paee, cliariAsiine fialei! iiuin scrvum juiticiis ? suo Domino stiibit iiut caclei
Jieiilein. Valclo iii

stabit ijuidcm, polcns e.ft Dominus slalucre eum {lioni.


« EPISTOLA CXLIX.
XIV, i). '1
llabel eiiiiu Tyroiiic;i tivilas p;islorem in
t \D CVUOLLM FXCI.LLKNTISSIUISI IMPF.RATORF.M.
moiihus electuin, iu pr.iHlicalionc (levoliim , qui (ri-
(.Viiiio 80-2 vel 803.)
tici mcnsuram f;iinili;e Chri.sli nptinie minislrarc no-
Heprccatur pro fralriius S. Martini; illosque, et se- vii. Vigilei uniisquisipie paslor super gregein suiim,
ipsum u calumnia (/r/cm/if eontra accuialiones in
vcrani iie ([uis 00 grali;e Dei desil, iit ciim paslor oiiiuiuin
caiiiU asiili clcrico Aurclianensi pra^slili, ct iii

causiim orti tumullus pamtit. adveiiial, digiios eoi inveiiiat perpetua n.Miiniierari

Domiiio excellenlissimo atque onmi lionore dignis- mercede.

simo Carolo regi, imperatori atque .\ugnsto, victo- De eoiicnrsu vero el lumiiltu qiii orlus esl in ec-

riosissiiiio, maxiiuo, optiiiio aliiuc screnissimo .Mlii- clesia hcali Marliiii, vel foras iii alrio, in conspeclu
B illius lestor qiii siiigulorum cor.la considerat, quod
mis malricularius, prsseiilis prosperitalis el fiiliiric
boatiludiuis ;vteriiam in Domino Dco Chrisio salulcm. iiec me exbortante, vel prLescienle, vel etiam volenlc

prima liarum facie liiierarum inilii


lii ex toto corde factus est; nec unquam me inajori esse angu.^tia iii
gr.aiaruin aeliones Doinino Deo noslro ageiiifas essc alienispeeeatis, qnam lunc tomporis me fore fatcor;
\ideo, pro sospitatc ct salulc vestia, non soliim nec (juanUim iiitelligerc pnlni, vel audire, fralrum

milii , scd oinnilms Clirislianis valJe necessaria. consilio (|ui:lquam inde gestiim esl; imo nec voliin-

Deindc a pietale vcstnt; bonitatis misericordia cor- latem corum agnosceie potui, ut fieret; iiec ullus

poic proslrato, eordc conlrito, voce lacrymabili de- Deiim tiinens, vel su.t, saliilis curani hnbens, ut nnu
precaiKla esl pro fralribiis saiicti Martini, in iiuorum dieam facerc, sed etiam nec cogitarc lielierc iieii

ine ser\ilium vcslra bonilas quamvis ininus dignum duliium esl.

delegavil. KuuquiJ iion missus aueloritalis vcslra;, vir vcne-


Deiim invoco lestcni eonscicnliae mc;«, quod nuiir rabilisTeolberiusdccem et novemdiespro hac inqui-

quam eos lalcs intelloxi ,


quales audio illos a qiubus- si:ioue iuter nus fuit ; cliani et per vii.es accusaiorcs

dam denolari ,
qui paraliorcs sunt accusare quam noslri cum eo?(iu(>svolebal nagellavil, quosvoiebal iii

salvare. lu quantum vero videri pnteiil et cogiiosci, calenaui misit, quiis voiobal jurare fecil, quos placuil
digne Deo f;\ciunt onicia in ccclesias Cliristi, sicut, advestramvocavitpr;\:sentiaiH.Frustracgotanloiem-
verissimc testor, pcrfeclius non viJi aliosin quolibet porc serviebam Doinino meo Jesu Chrislo, si in lan-

loco celebranles, nec diligeulius, consuetudine quo- tum illius me miscricordia ei piovidenliadoseriiil, ul

tidiaua, pro vestra ineolumitale, et Chrisliani iiiiperii in taiii iuipium scolus iii diebus senec:uiis me;e cade-
siabililale intercederc. lllorum siquidem coiiversalio rein ; sed verissime absque omni dubilalioiic faleor.
et vila a viro pcrfeclo, ct judice incorrupto, et misso nec tanluin inercri velle auri qnantum tota hab;-t
fideli Vnidone andiri potcsl, qui eoruni omnia scru- Francia, ul ex nieo cons.liovclpr,rparationc tain pe-
lans agnovit (|uid egisseiit vel qualiler vixisseiU. rieulusus luuiultus in Leelesia Chrisli esset ailimaliis.

Nec ego tardus fiii eos admonere dc honeslate mo- Ego vero paiipor el peregrinus in lioc sivculo Deum
naslciialis vit;v, sicut illi ipsi testes sunl, si quis eo- liineo, perpeUKCsalutisaiiinuc mo« quantulaincui.quo
nim lcslimonio credeudum pulai; ncque illorum scio curamhabens, quauquam minus perfecte hoc iu vi;a

' Frobcn. episl. 195. aperit; semeripsiim deiiique tolius roi ignariim
iiiilio
ti Islcest litiiliisipsiuseodieis 1'arleiaiii. Jungemla fiii^se, poslea vero ad luinulium sedanduin nihil
pst pi;osens epistnla dii.ibus aliis, iii caus:i eleiiei siii (Jlieii iiileriiiisisse gravissiiiie eonleslaliir; et
Aiireliauensis, qiii ali episcopo suo in carcerem con- iu boiiiiii oiiiniiiiii ti loiii ad lo>liiiion:uiu prnvoc^U
l' Maximi
jeclus iuJo elapsus esl, et ad saiieli Marliiii basiii- legioruiii miss riiiii Widonis ct Teotborli.
c:iiii laiii|ii;iiii ad asybiin eoufugit sonp.is quas , . priiploro;! h.oe opisloI;i halienda est, qiiod per eam
inferiiis col. 408 et se'q. exliilieiuus. ccle ir.s illa eontrover.^ia episcopi .•\iireliaiieiisis euiii

Seuseral ex epist. 110 (ir.ine I5S) Caroli


Alciiiiiiis Tiironeusilius in pleniori Itioe coiisliliiaUir, ol iniui-
i:iiperaloi'is auimiiin advorsus IValies Tiiroiienses, a eonlia islorum (gravissiiua :\leuiui lesiilicaiiuue) vin- J
Tli.-oduirodeiiihoiioratioiielioiiiimiuiillius, iino ip^iiis diiolur.
<
^ I
cpiscopi alqiie iiiiperialis siue jiissionis, aeciisalt)», yidone. Comite, qui in iiiarea Urilaiiiiix' Cis-
acriler osse coiiinioliim, seipie ipsum qiioihiminoJo inarinx pr.vsidebal, (pioiii illuiu ipsuin fui.sse e.\i-
iii suspicioneiii iiegleeli ollieii adJiicliim liiissr. (Jiia- sliiiio, ciii .Vleuiiiiis lil.rum l)e virivtibus et viiiii
pnipler in liae opisldl.i piiiiio ciiiu niaviiiia siilimis- iiisoiipsil, inforiiis iiilor Opusciila .Moralia evhiboii-
sioiio iiiiperaloris pla(;ire el ;id i leiiioiiliaiu
;iiiiiiiiiin (liiiii, iild viJeas inoiiiliim pr.oviuin.

coiiiiiiovere conatiir: deiiide lialres siios ali iiijiisla ''


//ii/)i( CH m Tiironic.i i jrilds pasloreiit, eio. IV
adwrsarioriiin (lebilioiie (leriiidil, ill.is(pie in oHiciis Jiisipliii cpiseo|ii> Tiiroiieiisi loipiitur, ipii nocto ill.~«

diviiiis e(dobi;iiiilis sediilos el ;issiJii(is, iidlliiis orga (pii .Vleiiiiius (loeos^il, « iiuoNliina. ileiii splonilon.s
cpiseiipiim Aiireli.iiioiiseiu iiijiiiia', iiiiUiiis eiga iiiaii- ( l;iiil.ileiii siip 'r oeclesiaiu S. .\huliiii , ol liCalaHi
data regi.i iiiolieJieiilia-, nullius aJ reiiiii defi'ii(teii- illiiis aniiiKiiii iii cioluiii peuolrare vi.lil, coipusquo
diiiii ooiispinilionis reos osso osleiidit ; iusiipsr voras (1. Iiineli, (lias laervaias f..ndoiis, doo^oulauis csl, i

liiiiiiilliis e.l coiiiiiioUe advorsiis liiiiuiiies episcopi, iil iiarral seriplor ViUo Aleiiiiii, miuj. 30 ol soij.
reiim aJ jiriora viiiLida r.ipere voleiiles, plebia oaiis.is
39" EPISTOL.C. 398

claruisscl mca; el inaxiiiK- iiunc iii (IioIhis soiicctii- A liri potesl quid egisscnt, qui ct ipsi juravoninl,
lis el infirmilalis inea; piiccaveiKJum niilii. -Novi lam nuUius se hoc ip;iim egisse hortatu, iiisi cx impclii
imm:iiiissimuiu seeleris pondus, qui jiiilieium vil.e siiilliti;e su;c. iNec iillus ex vassis sancti Marli.i ibi

me^c mihi appropinquassc non ignoro. iliijiis jiiilieii fuit, nisi unus Amalgarius noniine qui mecum eadcm
timore a tumiillu hujus sxeuli vestra; beatiludiiiis fuit liora, quem statim misi cum aliis fralribus ad
consilio mc liberavi, ut qiiictus Deo soli scrvircm, sodandnm tumultum , hominesquc venerandi cpi-
pro vohisque in remuner;itioncm omnium honoriim scopi cripore de manibus populi, ne quid niali in eos
qux mihi Deo propitiaiile egistis, quotidianis iiitor- gcstnm esset ;
qiii sedato turaultu ducti sunt in nio-
cederem lacryniis. luistorium, ubi salvi essc poluissent ;
qni tanto odio
Cseterum hujus tumullus ralionem secundum ve- cxarscrunt in me, ul bonum quod eisjussi facere,'

ritatem, quantum inielligere vahii, veslrne cxccllenti;» in nialuin verlerint dicenles, me in opprobrium illis

pandere noii erubcsco, nemiiii parcens quo iiiiniis eulogias diicxissc, qnod oninino falsissimnni esl, no-
vcritati testimonium proferam. Videlur eiiim niilii scionles siqnidcm me Dominico imbuliim csse pr;c-
milluni plus pcccasse in hujiis impielalis faelo, quam copto, qui ait : lienefiuirc liis qni oderiiil vos [Maltli.
custodem illius scelcrali, ex ciijus negligentia lania V, ii).

mala postea exorta suni. L'i cum pace eoruin diiaiii H Ha-c sancia pictas veslra, Domiiio piissinie, consi-
qiii has litieras legere audiant, jiistitis ;p,,liino essc deret, verumque cognoscat, et propliotur famulis
illuni, cujiis negligenlia ille reus lapsus est de \iii- siiis ill Doi omiiipolentis amore, ot sancti Marlini
culis, eadein pali viiicula, quain eumdein rciim fiigi- intercessoris vtslri bonore, qui sen;pcr honoratiis
liviMi ad Chiisti Dei nostri et sanctorum ejus patro- fuil in regno et a regibus Fraiicorum. Solcinus Doo
ciiiia, de ecclcsia ad eadem reddi vincula ; ncc hoc dicere in coiifessione peccatonim noslrorum : 5i
ex mea dicam Kstimatione, sed Doiuini roboialus iniquilales observaveris, Domine, Doinine, quis susli-

serinone, qui proplietam regi Israclitico, qiii dimisit ncbil (Psal. cxxix , 3)? Dicamus cl tihi, quia no-
regem Syria; de manibus suis, jussit dicerc : llac. bilissimum ejiisdcm capitis te mciiihriim csse novi
dicit Dominus, quia dimisisti virum diynum morle. cril nius : si iniquilales observaveris, domiiie imperator,
anima tun pro anima ejus (/// Rey. x\, 42). quis sustinebit? Maximc, quia specialis virtiis bou:
Deiiulc secuiido loco inciiatores cssc hujus lumultus tas, alque laus iniporatoruni senipor fiiit cleiiicnli;i

iiitelligo, qiii armati venerunl in;ijoii niimero qiuun in subjeclos siios, in lantum, iit Tilus nobilis^imns
opus essel, de civilale Aureliana in civitalem Tyro- imperator ail : ^'eminem ab imperalore Iristcm de-
iiicam. Maxime quia fama cucurrit per aures popiili, bere recedere. Lsetilica animos servorum tuorum pcr
ad hoc cos vcnissc iit violenler rapuissent eum, qui " miscricordi;e tuae munns allissimum ; superoxaltoi
confugcial ad palrociiiia Ecclesi;c Christi et bcati miseri.oiiiia judicium, qui maxiiiias porlidi;t culp:.s
Martiiii. likul eliam [Forie, cnim] commune est om- in veslram pcccavc:i!!it [Forlc, p;ccaiiliiini] ;iuclori-
nibus ubiqiie, qiiod moleste feranl, suos dehoiiorari t:!icm laudabili pielate perdonarc poluistis. Ignoscc
sanctos. Forlassis cl ille niiser hortatus cst ad man- infolicitati nostroe secundum piissimam sanctissima;
sioiiem suam rusticos venientes inler pocula, ul de- iiionlis veslra; nobililatem, qiiam seaiper agnovi iu
fcnderent Ecclesiam sancli Manini, iic vi: leiiicr ra- annno sapienlicc veslnc mirabiliter vigcre; et sicut
pcrclur ab ca. Parid Paliem Chrisli laudalum legimus in iiiiseri-
Tcrtia fuit liiijiis tumultus instigalio, dum sanclus cordia; magniiudine et a;quitute judicioruni ; ita ve-
Pater et pontifex nosler nimis inopportune, populo siram bealitudineni semper in bis meritorum litulis
cum hominibus qui ad
pr;«sente, inlravit ecclesiam laudabilem atque pnedicahiltm, Chrislo doii;>.iiic.
lapicndum venisse reum pulabaniur; sod fortc boc csse cognovimus.
fecit corde simplici, niliil mali ex hoc acciderc posse Onini|iotens Dons P;(lor por iinioum Filinni suuni,
sestiinans. H;ec videns viilgus indocium, qui seniper Dosiiniini nostruni Jesum Clirislum, in Spirilu Pa-
los inconvcnienlcs sine consilio agcre solet, concla- niclyto omni benediclione et sapientia cor beaiiiu.Ii-
pj
maruiit, ad fustes cucurrerunt, aliqui impigri a foris nis veslrse illuminet, repleat, atque I.ttilicet, nohi-
vonerunt , dum sigiia sonare audieiunt , quoiiim lissimceqne proli vesine pcrpetuam, in saliitem popiili
inotio per indoclorum manus minislr.ita est, siciit Chrisliani, prosperilalem percionare dignctur, do-
cvquisitum ost a vestra-' aictoiitatis missis, imo et minc desideranlissimc, oplinie alquc auguslissinii;
a!) ipsis accnsatoribus noslris. Nam illis prKsentibus p:ilor palri;ei
sanctum allatum csl Evangelium, ligno sanct;e cru- Floreat et vigcat sopiiia virlule Iriuinpliis
cis superposito ; quosciinquc jusserunt jiirare cx Rcx David niagnum Magnus in urc (h^cns.
ri;itriluis , fecerunt. rralrcs vcro audientes sigiia » EPISTOLA CL.
prosilueruiit de refeclorio ad scicndum pro qiia so- AB .«XIJRUM.
iniissent causa : qiii venienlcs quanliim potueiiinl, (Anno 802.)
iil audivi, sedaverunt tunmllum; nisi qiii inveini Pelit a ilauro [Rabuno) libcllum sibi promissum.
siint »t aestimo infantes, qui vcstr;e ducti suiit pr;e- nenedieto saiicli Benedicli t pneio .Maiiro Aibinus
fentise, in illo peccavermit concursu, a quibus an- sabitoni.

" Edit. Qiieicel. "i.S, C:\nh. 58, Fiohon. 111. Pucro Mimro. In
i'
c liliono Qi(crcot;uii hoT ppi
!

;;»9 D. K. ALWNI SKL ALCLLM OPEIILM PARS I. 40O

» LMiollimi tiuiiii iiip loKaiilc scribi proniisisli. A f«i"as temporibus opporliniis rulgoreiu excral, m /u-

roxu ut iii.i fiicial proiiiissio lirnia ol niea iiiipleatur t-at omnibiis qui in ilonio Dii sunl [Multh. v, Iti); qui

l.itilia. Multis liaurientibus foiis iioii siecatur veiix noii sunl ncii ud ridendum vel sunli ad audiendum
viv;c, ita nec vesiia miiiuiuir sapieiiiia ,
tametsi [Isi. XLii, 18). Quiil est Uii ofiicium noiiiiiiis, nisj

iioslra imle hauriat iiuliyoiilia. Ndli spLM-m'ie me ro- apertuin lialiere os mI oiiines iii veritalis testifica-

gaiilem, iiec te pioiiiitloniem alniieiv; sed vciitas tioiie, per euiii (ini ait : Aperi os tuum, et ego tm-

lua fial satielas mea. Ollige Uiligenlem te, et da pc- piebo illud (Psul. lxxx, 11). Non neijlige tjriitiam

teuli, •>
ul omnia. Qui:i lex maiidal p.uenli placere. quce duta est tibi (l Tim. iv, 11) ; sed ul magis et ina-

Yale iS felicitcr cum pueris luis, cl iu ' populo cba- gis proficiat, intende. Mtiltw sunt tribulationes justo-

ritatis orantcs pro rae fralres saluta. rum (Psal. xxxiii, 20), quia inter mullos vocatos

LPISTOLA CLL pauci eliguntur et qiio larioies invcniuiitur, co in-


163 '^
:

AD AK.NONtM ABCIIIECISCOCLM. stanlius vcrbuni Dei cis praiilicare necesse csl. rciie
(.\niio 802.) omnesqmvrunt qu(V sua sunl (Philipp. ii,21), cHpauci,

Conqueriiur de tntermisso rcsjwnso ad plures episto- qu;c Cbiisti esse videntiir. Pastores [AL, Pastoraleft|
las. bolel iimicum swcidurihus negotiis implicitum, ciirce liirbaHt s;eculares, qui Deo vacare debiieiunl.
vaslores unimiirum curii sivculiiribus lurburi. In- u ,,
et l^ .,., ,,, ,. ... . . . ,

V ,„ „„ precwu!>
„ animo .(,.,„„„c com-
.„.„„/„,o .linonis r„.H " Viigari
o per
r
..^
terras, et milites l. iiisti sa'culo militai*
.

>
firmum sc corpore et
mendal, et ad coclum suspirut. cogiinlur, el gladiiim verbi Dei inter oris claustva,

Vencrando Patri ct veiie cliarilalis alis ample- qualibet cogente necossitale, recondunt : quem, heu,
cleudo, colendo ei desidcrando Aquihe aicbiepi.-.copo, proli dolor ! perpauci possidenl, qiianivis pluriini Sfr

promillaiit euui balicre sed in die certaminis nier-


huinilis malricularius .\lbinus in Cbrislo salulcin.
:

[' .\nniversario tempore plurinias vestra; sancta; ceiiarios se osienduiit, non milites.

dilcclioni direxi litlerulas, secundum charilatis affe- Ilis consideratis dDigentms, dilectissime Pater, tc
ctum exaralas ; sed nescio si ad vestram veneranda; ipsiim considera, circumspice et intende, (/iiis sis.

dignitatis pervenerunt facieni ,


quia necdum merui rel quo vadus (Givi. xxxn, 17), vcl quid dicas in judi-

rescripta solita; familiaritaiis : sive negligeiilia por- fio, in prseseiitia illius qui te speculatorcm posuit po-
tilorum fuit , sive occupatio veslric sanctilatis impe- pnii sui. Me vero scito sxcularilnis propemodum ex-
divit ut non scriberes.] Scio iiitcgrani in pectore pie- ifiius ncgotiis liberaluin , sed male interius multis
talis \estra; dilectionem non solum apud me, sed faiigatiim occupaiioiiibus atqtic inanissimis cogitatio-

apud omnes ainicos lirmiter perinanere, qua; proba- |,um lurbis, qu:e me probibent puro corde clamarc :

bilur in adversis, laudabitur in prosperis : In ciijus Jcsu, (ili Duvid, tniserere mei (Marc. x, 47) ! qua; tuis

pcnnis sanitas, in ciijus gres ibus scala, qnam som- '•'


sanctissimis orationibus, frnter dilectissime, iit abi-

niavil Jacob palriarcba (Uen. xviii, 12 stij.), asceiisio gaiilur aliqnaiitulum, siipplici doprecor obsecralione-

ad eum, qni ail : In lioc cognoscenl omnes qiiia mci A 'juva laboraiUem, erige jaceutem, ponige manuni
discipuli estis, si dilectionem hubiieritis ad inricem pietutis fralri pene in s:do piocellos:i; cogitationis

(Joan. XIII, 55). Ecce signum discipulatus Cliristi submcrso. Nec jcsiimrr boec fruslra precari, sed tcste
ecce cflBleslis regni janua! ccce viia; nostrx fuiida- Dgo dicam : qrod satis indigeo de hujus tentationis
mentiim cl culnieu! sed vix ibi crcdilur finua csse, niolestia tu;e sa:!ctilalis prccibus sublevari. Corp;is

iibi indicio quolibel iion apparcl, sive iii solatio pau- coaictare utciinque valco, scd noii cordis vagabun-
peruro, sive in exborlatione ad fralrcs qui pioximi ,|os gressus eonslringere, quia coclestia tantum desi-
.sunt, sive in scribcndo ad lunginquos corpore, pro- derare debuisscm. Tcrieni pulveris ealigine pcne
ximos siquidcm spiritu. Doleo te, frater! doleo ex ociilos cordis exinvcalos habeo, nisi illc gratuilo pie-

inlimo cordis moerore ' propicr ncgotia sa;cularia, tatis sua; nninere illud illumiiict ad qucm inihi s;epius

qua; impediunt quadaui nubium coiicrelione cbaritatis ciim Propbela claniandum cst : Qttonium tu illumiuai

raJios, qui ex pectoris vestri flainiiia inultos irra- tuccrnam mcam, Domine : Deus meus, illumina lene-
diare poluissent, si non caligine terrcnarum occupa- brus meiis (Psal. xvii, 29). Item : Illumina oculoi

tionuin obscurarenlur. Tjiiicu vigilel in corde, et meos, ne unqunm vbdormiam in morte (Pstit. xii, 1).

btola pcrper.iiii iiisrriliiiur : Ad Denedicliim. Lsl is vnleas. Fclicitcr rirc, etc


Rabaniis Alcuini discipulus, cui iiro more illiiis teni- 1'opulo. In (iod. Saii-Gallensi
> apud Canisiuiii
poriscogiiomeii .W«ini iiididit, lestaiilc Uabaiio ipso lci^itur poculo. Lcgeiidum fortassis ih oscuIo.
in pr;ef.it. Coiiimeiil. ad Libios Keguin i)r;cli\a. .M;i- ^ iL.lit. .MaUll. 21. Cujus iiiitium lesUluiiuus cx
hill. lib. xwi Aiiual. nuin. 59. D.ita viilcliir ad U;i- Co I. ins. Sidish. (l'"iobeii. episl. 112.)
i<:iniinic scbolis TurDiiciisilius jam riil.lam rever- >:
.liiriit>crii(in'u tempore. Iiiira tenipus unius anni,
»iim, circa auuiiiii 802. Mabill. Annal. lil). xwii, iil iiilcipretor.
iiiiin. 15. * 1'ropler neiiolia sircularia. Poslqnam .\rno «lino
" /, hcllum De biudibus saiul;e Crucis , i|uciii Al- Mll Ui)iii:i, rebiis ibi paciliratis, reiliit, iiiter inissos
cuino i)ic)iiiisil ct aiiiio ;cl;ilis 50 al)sol\il , ;ii|iic iliiiiiiiiicos seii judices publicos aillecliis esl, qiiorum
Alciiiiii j.iiii dcriiiicti noiiii.ic, aiiiio SOli simli) M.ii (|iiidi'iii is priiiccps iii ll;i](),ii ia liiil, iil c\ pbiribiis pii-

lint) iiiiMciip ivlt pr.rvio c inniiic, ciii liliilus : hiler- lilii is iiisiriiiiiciilis ;iiiiii S02 ct scipiciiliiiiii legere esl
cess iiro Mauro. Ilivctiis llisl. I.illcr. de /« 1'runcc, iii llist. Irlsiiig. toiii. 1. Ariio boc iiiuuus l.iiiqiiam
loiu. V ; Maliill. I. C. iiiiiii. '29. apostollco iiiuiicri pliiiiimim ilcroguus haud libeiilcr

(/( omma. Lociis corriiptus. Cod. iiis. Qiicrce- tiilit. Yi.l. iiili;i cpisi. II! (iiur.c l,'i;ii.
iJili bibel : O.imiii, mr hirc mawlnl, hiibtHli plmere
!

m EPlSTOL.f;. m
video, ubi est requies mo, ubi silis A talis, qiisr magis atque magis crescent^s, pene apo
:i64 Ex parw
irrrpserunt sedem, ex qua palma pictatis
mea; saiuritas. Ubi? nisi in eo ad quem Prophcta slolicam
daclilico florens fructu crescere dcbuit; inde rancor
clamavit Silhil anima mea ad Deum vivum :quando
:

vcniam et appurcbo antc facicm Dci {PmI. xi.i, 5)? invidise cbullivit. Ignosce dicenli, vel magis timeiiti,

Et ad seipsiim conversus in alio diccns loco, qiiasi cur supcr caput suum aliquid cogitare audcal. Uti-

hiijus petilionisrespon&um invcnisset llwc requics : nam qui lioc dicat, fallax invenialur, ul innocens sit

mea in srvculum swcuti, hic habitabo, quoninm prrrelegi qui alios debet innocentes facere per sanctae praedi-

cam (Psal. hanc se exhorlans alio


c.xxxi, 14). In caiionis verha

vcrsii inqnil Converlere anima men in reqtticm tuam,


: [Rogavit ine h Magns meus in litleris dilertionis

ifuia Dominus benefccit iibi {Psat. cxiv, "7). Pio quo surc, sivc vostra niandante aiiclorilate, vel propria
bcnefaclo magni muncris [Mab. Pro quo benediclo , insliganle volunlatc, ^^
cpistolam de Confessione vel
munerc] seipsum ad laudandum Deiim excilat alilii :
pcenitenlia dictare. Sed illam direxi, qiiam pridem
Lauda, anima mea Dominum {Psal. cxi.v, 2), Et
, hahni, filiis sancli Marlini , qunrum cst miillilndo
quasi ipsa respondisset, subjungens Laudubo Deum :
magna, dictiilam atque conscriplam ;
qii;e sola ve-
meum in vita mea, psallam Dco meo, quandiu ero slris qimqiie jiivenibiis siifficere pnssc avbilrnr. Uli-
(Ibid.). semper ero, seniper laudabo Denm
Qiiia l»
nam venias, si ficri possit; siii aiitem, vel Magnm
meiiin dicens Laudent eum cceti el tcrra, mare et
: tempore opportiino dirige ,
propter lectionem unius
cmnia quw in cis sunt {Psalm. lxviii, 3S). Hos versus libolli qnem novilcr srrip-i ^ de cnllinlica Fide, el
sic jurclim posui, qiii nibil niibi dulcius vidctur can- domno iinpcralori per Iiiinc piieriim direxi. Qiii libel-
tnndnm in orationis compunclinne, qiiam hos ila lus niillatenus vestras effiigint mnniis, fcd oinnimodis
composilos; deprecans, ut nie.-c devotionis ailmoni- scribalur, ut habeatis ;
qiiia necessarius est valde
tione eos sjepius cum magno animi gaudio decaniare fidcm volenlibus scire catholicam, in qna summa sa-

in consuetiidine haheas, pro aeternnc healitudinis mc- lulis nostraj consistit.] Renediclus Deiis bencdicat lo
moria ; mciqiic noniinis qiiantiilaciinqiie recordatione tuosquc lecum xterna bcfiedictione, dominc Pattr
in hac el in onini salnlifersE petitionis prece. Divina dileclissime!
te exaudire gratia dignclur, domine Pater desideran- « EPISTOLA CLin.
tissime, cl noslfi cordis amori dulcissime! AD ARNONEM ABCMIEnSCOPUM.
(Anno 803.)
» EPISTOL.\ CLIT.
Siqnificat se accepisse tilleras chnritnlis per Adatwi-
»D ARNONEM.
num episcopnm venienlem ad S. Marlinnm. Odul-
(Anno 802.) C fum dc fncicnda justitia ; capellanos de taudabili
conversalione, fratres monnslerii S. Rhodberti dc
Commcndat .\r)ioni curam canonicorvm, monachorum iincera etiarilate, etc, admoneri oplat.
et terlii medii. Querilur dc pra-
qradus, inler illos
vilale simonifica, qua; elinm in sedem aposlolicam Sanctissimo Palri [.\qiiilnc] archipontificatus ho-
irrcpsil. Episfo/ir de confessione, et tibetli de calho-
nore suhliinato, humilis [levita Albinusl «temae pa-
lica fide mentionem facit.
cis et prosperiiatis saliitem.
Venerando pontifici Aquilse Alhinus saliitem. Veniente dulcissimo fratre [< .\daIuuino episcopo]
Pridem plura scripsi, quapropler modo panca scri-
orationis gratia [ad sanctum Martiiium], su;ivi siina
Jjererslnni duxi, hnc sobim siiadcns,vcslr:im sanctam vcstrK saliilationis proferens nobis verba, et optat:e
auctoritaiom in Deo et pro Deo loqiii, et in Deo con-
prosperilatis vigorem annunlian^, valde, nl fatcor,
fidere, ut diligenter examinetur qiiid cui conveniat sumus in ejus adventu et nl vestra deman-
la^tati :

pcrsonre : qiiid canonicis, qiiid monachis, quid tertio davit dilectio, privala mente snscepiinus eum, dul-
gradui qiii [Cod. S. E., qiii:!] inter hos duos varia- sumus. Est
cissimKque familiaritatis alloqnio usi
tur, snppriori gradu cnnonicis, et infeiiori monacbis enim, ul agnovi in eo, vir valde fidelis, et in saiicta
stantes. Nec tales spernendi sunt, quia tales maxiine devotus religione [Mab., devotione]. Vestris quoque
in domo Dei inveniunlur. qna; attulit, perspeclis, invcnimus eas cha-
D syllaliis,
Et hoc pra^cipue intendite, ut simoniaca hxresis rilatis pcnna perscriptas, cujiis eliam charitntis mel-
fiindilus subvertatiir, quse male dominaliir in nwltis, lifliia dnlce-iine refecti sumiis semper a vobis ct in
radiccm a judicibiis s;eculi sumens, ramos usque ad vobis, qu£e nos duabus dileclionis alis ad coebini
cctlcsiasiicas temlcns perscnas ila ut qui spinas
:
usque, Deo miserante, portare poterit. Et h;ec est
eniere avariliK debuerunt, spinis punguntur acerbi- optima pars, quam elegit beata Maria ad pedes sc-

" Hanc epistolam haclenus inelitam prolucimiis oblatos. Vide supra epistolam 110 (niinc 1-19), not <^.
excod. inss. Salisb. et Sanct-Emmeramensi. Uncis ' Edit. Mahill. 24, nunc integritati su;erestitnta ex
incbisa in solo Salisb. habentur. (Apud Froben. episl. coil. ms. Salsb. data videtur paulo ante seqiicniem,
116.) cujiis nntam col. 403 videas. (Froben. epist. 113.)
'^

•> Mnqus meus. Hoc nomine Adalbertum appellat. f .Adaluuino episcopo. Ralis''oneiisi, qiii huic sedi

Vide epislnlam 89 (nunc 501). prscfiiii ab anno 792 iisqiie ad anniiin 817 iil testan-
"=
Episloliim de Confessione. Quam infra dabimus tur charln! vcieres bibliotb. S. Emmerami , iibi le^i-
inter opera moralia. liir DCCXCIl Sinpertus obiit. Adalwinus successit.
:

* LibeHi... de Fide ealholica. Libros, puto, intelli- DCCC.KVII Adalwinus obiit , Ilaluricus successerat.
gitde Fide sanctae Trinitatis, etc, inscriptos, el anno Vid. cpist. seq.
Wl Carnji) impTatori pr.Tpfixa cpistola dedicatoria
,

405 11 V- M.lil.M si;i: Al.Cl IM 01'KHIM l'AKS 1. 401

tiensSalvaturis, iuleiiU \oi'biiin ^uliilis aiuliic ub i-u A ailiiioiieas de salute nniiiiariiin snarum, oratlonibuii-
(Lue. X, 39, ii). Proinde niaiioainus jugilcr in cliaii- que nieis ,
quos Christus uhiqiic conservare dignc-
tale pcrfeota, rujiis unn pais ail l>cuiii tciulit iii liilc tiir.]

ot vitx lioiicstatc; allcia vcro proximos aiiiplcrtitiii c EPISTOLA CLIV.


lii paticiitia ct lit-iii^iiilatc. Unc vcro ipiailruviuiii vc-
AD .\IINONEM AnClllKI'ISCOPl'J..
stra, fratci' cliarissiiiic iiileiitio jiacilicc pcigal, ilo-
I
(Anno 803, die Ca;n;e Domini.)
nec videatur Detis deorum in Sion (Psal. i.xxxiii, 8)
Consolalur afjliclitm propler sa'ciilares occupaliones.
suinnuc bcatiludiiiis. Iii liis morarc pricccplis, alios-
Lilleras per Adalwiinim cpiscoinim millit. Pro ca-
que ciiulirc slii<!cas; iit fiiicin (lisc.iiil calliolicaiii, sula tjralam spoiidcl mcmoriam.

{amquc suliria opcrum coiivcrsatiuiic osteiulaiil, pa- Doiniiio desiderabilitcr honorabili ct lionorabiliter
tientesqiic atqiic benelici csse coiitendant [iii socias desiderabili [Aquihe] archiepiscupo , humilis ILevita
liiijus laburis aniinas. .Vlbiniis] salutem.
Nec aliqiiid iiovi de palatio veslix> sinccritati i\e- Acccptis vcstia; charilatis miincribus omni auro
uiaudaid lialiuiinus]. Vcstra; vcro dcvolioiiis saiicti- aniabilioriliiis, ct apicibus omiii favo dulcioribus, iii

tas [pr^dicet " Odulfo nostro oliiii amico veiiiuni qnibiis lcclum erat de anguslia mentis vestra: ^ pro
vitx Saipius, ul sil justus iii judiciis, et inisericors iii B servitio sa'culari adversus sanclilatis veslrae digiiila-
paupercs, 165 Qtiia scriptiiin lcgimus Miscricordiaet :
lem, ita ut non liceat mcliorilnis inslarc officiis, nec
. vcritas ciistotliitul priiicipem (Prov. w, 28), ct cxal- aniniaruni grcgis Iiicris inscrviie. Vestra cogitel, ob-
t;int ambulaiilcs in cis. Rccordcttir scniper, qiicm secro, bealitudo, qiiis uuquam sanctonim hoc sxcu-
velit habere in periculis defeiisorcm, ciimqiie diligat; Iiim sine tentatione transigeret. Solus , ul ait bcatus
et opere ,
quaiituin valcat, illius iinpleat prseccpta. Ilieronynins in quailam IGSTi^^ola, Salomon seni-
Nec se inconsullc tradal perieulis ,
quoiuodo '' qui- pcr in dcliciis, ct ideo forte pcccavit. Evhorlans nos
dain sui anicccssorcs fccerimt, et idco improba inorte ad palientiam bcatus apostoliis ail : Sulfercnlianl Job
perieruiit. Sil illi Christiis iii cordc, ct pi"ccepla cjus aiidislis, el finem Domini ridistis {Jac. v, 1 1). Et ipse
in ore el opere, ut vival feliciter in hoc sseculo, el in Doininus in Evangelio inqnit : In palienlia veslra pos-
futuro bealam obtineat gloriam. Yestros veio disci- sideHlis animas restras {Luc.\\\, 19). Rccurramus
pulos et capellaiios mco, precor, ollicio saluta, adnio- ad Cbiistuin tota iiitentione, assiiluis prccibus ,
qu'
iiens eos honcsle vivere coraiu hoiuiniljus, ut veslra esliinictiiiuieoiniii iribulatione refugiuni. SicutPsal-
cx eorum conversalioiie laiulctur digiiitas. Fratres niista pra;cipil : Jac:a in Dominum [Cod. Sal., Deitm]
quoque sancli KhoJLerli confessoris Chrisii hortarc cttram tuam, el ipse le enulriet (PsaL i.iv, 23). Di-
sincera charitate et dcvota religionc ei ^
sxpius, iil iii
caniiis Dco cuni Prophcla : Eslo mihi in Dcum pro-
sanct» bumilitalis obediciilia Dco lidcliter deserviaiil lcclorem el in locum mitiiilum, itt salrum me fiwias
respicientes in peipcUuv beatitiidiiiis remuiicratio- (Pstd. Lxx, 5). Deus csl, in ciijiis inann cor rcgis,
hem. Militaiit [Cod. Sal., militenl] cnini in castris ct qiiocunqiie volnerit, vertet illud. Qni ntinqnam i'e-

Ecclesiac [Chrisli] militiain, quatcnns in coelcstibus seril sperantes in se, qni ait vera proinissione et for-
tuni co scdibns scmpiterna felicitate gaudeant : nici- tissimn solatio : Omnis eniin qiii pclil accipil , el qui
que nt iiiemorcs sint, iion soliini eos oplo adnioneas, qu(vril iiivcnit , el puls^anli apcriclnr (ilallli. vii, 81.
sed oinnc> icgioiiis vcstra^ faniulos faiiiulasqiic D.i, cl cxlera qua; iii codem loco inofuiide saiis de spc
quoruin cl qiiarum multiplicel Doininiis Dcus nunie- accipieadx [F., accipicniii] petitioiiis cffectns dispii-
ium , ct noinina jubeat perscribi in coelesti biblio- tat, el exeniplis coiiiirniat. Ab initio nuindi, vel eiiani
theca. Divina vos gratia proseqiiatiir oinnes , et aj nasccniis Ecclcsi;e seniper Deo serviciitcs iribula-
llloriam pcrpetiue bcaliliidini;' pcrveiiire vos facial, tionilius faligati siinl. Si lcgeris in divinis libris sav
Domini deleclissimi ! [Scripsissem ad singiilas pcr- culi evenliiin, eliaiii lioc qiiod dico, vcriim probabis;
^onas supra nomiiiatas exhortationis litteras, iiisi me velcMerias faimilos Dei aperiaiu pati pcrsccutioncm
festinatio jtrohiberet hiijus venerandi portitoris. _ vel interius iii pace Ecclesia; clandestinis aflici iii-

Vestra vero bonitas flat, obsecro, vivens epislola ct commoilis. Contra luvc oniiiia sola valct in Dei iionii-

Dco placabilis, iit noslro nomine singulos quostpic iie palientia , ipso diccule Doinino , victore mundi

» Odiilfo. Ciim hoc nomcn ahesset in cod. ms. S. teslibus iisdem Annalibus Ralis^. ciim miiltis aliis
raimicrami, Mabilloniusha'C de Geroldo Bajoarioriini niuio 80-2 iiilerfccli sanl ad castcllum Cuntionis.
pncfccto llansiziiis vcro dc Goleramo piiiiio coiili
:
'
E.lit. .Mabill. :2.">. Auctior uuiic prodil cx cod. nis.
iiii comite iiilcHigenda ccnsiicriinl. Selccrliiui iio- Salisb. Scripla vidctiir pust episl. I It! et 148. In his
men nuiic tciieiiuis ex cud. nis. Salisli. Odiilfits iiitcr eiiiiii coiiqiicriliir, iiiliit siiis litteris anriircriiirio lem- '

inissns regios cuiu .Vriioiu' coniparct iii iiisti'. IIS ct pore scriplis respoiisnin fuissc; liic vero faleliir, sc
liS lli'-t. Krisiiig., loin. I, pait. ii. Dc eo ctiaiii vid.' apiccs omni ftivo (/ii/i ioivs acccpis^c. Iloc veroposilo,
cipiliilare -2 aniii 80.">, toin. ICapit. lialii/.ii, pag.rii.S, neccsse est pr.cseiitcin epislolam pust aiiiiiim 80i,
h. 7, ctc, Palroloijiic loiiiu \CVII. Oliiil auiiu 8I!1, qtiucpist. I4G scripta esl, collocari, cniii ill.i d.ila sit
iil tcstantiir Hreves .Xiinales UaliNli. a .Mabilioiiio c\ iioiio kal. Jiimi, Ikvc vci-o in dio Cumuc Doaiini. Oiue
rod. nis. S. Knimerami cilili, .Viialcct. pag. ."t!^. caiisa esi i|iiod huic amiuiii 8t)3 ascripseriiu (Krobon.,
•> Qiiidiim siti atilcccsMres.
U.vv de (icroUlo et Kri- cpist, 1141.
co, qiii licllo lliiiiico aiiiio 7(11) occisi siiiit , intelligi '^
Pro st-rrilio sivcuUiri. Oiiod niiniriini .Vrnonl mi-
vuttcl. llansizius. Itcecntiiis laiiicn cxeiiiplum alle- per iiiler jiidiccs piiblicos adlcclo licqncnliv >iib-
ijare potuil Alcuinus dc Cadaloc cl Golhcramo , qiii cunihiiii fnit.
:

iOb KPlSTOLyE. m
hujus, acl discipulos suos. \ol ui;ii;isad eoiuui succes- \ ililecliouis ilefereus syllabas, cui ckarlulam iioslrai

sorcs : hi inuiido pressurum licibebilis; scd con/idilCi responsionisposuimus in nianu. Quod mc tarditalis

ego vici mitnduiii (Joan. xvi, 55). Meiiiorcs csse dc- vel negligcnti;e scribere [/'., in scribendo] vobis ac-

benius ,
quid i|isa Verilas lentatoribus suis respon- cusastis, ut fatcor juste; ct lioc propler inopiam por-

dit : Reddite Casnri quK Cvsaris sunl Dco quce


, et tilorum , 167 1"' ^'^^ fidclcs inveniuntur. Igilur
Dei sunl {}lallli. x\u, '21). Si aposlolico exemplo longinquilas lerrarum prolii'. el ex bis partibus ad
vivauius, cl p.iupcrciu agauuis vitam in trrris , sicut vos qucinlibct , nisi laio, iransirc. Tanien sciat di-
illi feceruiit, s:cculi ser\itiuui juste abilicanms : nunc laclio vcstra quod ncmiiii ,
posl doinnum iniperato-
Verosajculi principes habenl justam, ut videlur, cau- rcm, sudare plus racum ingeniolum optarem, (luia

sam Ecclesiam Cliristi servitio suo opprimere. Duiii nnlli plus delilor sum proptcr seniper vesiru; beati-
beatus Paulus aposlolus Tilum dilectum lilinm suiini tiidinis probatissimam fidein cl dileclionem. Umim
de siugiilis ecdesiastica; dignilalis ofliciis instruit, quiddain lcgebalur in epislola, quam modo direxit
ait inlcr ca;tera : Adinone illos ((|uos, nisi Clirislia- revercnlia veslra; quod noluissem, ul scri!;eretur,
nos ?) pri/icipifcus et poteslalibus subdilos esse , diclo vel unquam factuin esset : id est, quod vobis ultra
obedire : ad oinne opus bonum paratos esse [Tit. iii, iioii esset spcs videre faciem mcam. Hoe graviter
1). Et bealus Petrus coiisentaiiea, ut pote eodem spi- B aniinus ineus fcrehat, qiiia pr;eseiitem rogavi, ut me
litii, scripsit diccns Dominis carnal bus obcdite, non
: sub spe levertcndi ad sanctum Martinum diuiisisses.
lanluin bonis et inodcslis, scd ctiain discolis (/ Pclr. Eiat voluntas Domiiii. Vel si bic in bac teniporaii
II, 18). Si etiam discolis, qiiaiilo magis sapienlissimo luce lieri noii valeat, fiat , Deo miseranle, in perpe-
principi, el religione sancla devoiissimo dcbemus lua. Casula, quam niisisli , ob vcstr» cbaritalis nie-
prompta volunlate obcdire. Nec lioc dico, quod non moriam, utar missarum solemniis.] Gloria et laus
in

magis oplem te cuni luis discipiilis Deo vitam iii Deo! apud nos omnia prospera siint, el apud filios

sancta religione quietam ducerc alque optiinam nostros, quos nosti, qiii una uiente vestram salnl;iiil
vuni fclicissima femina, qiuc sedens ail pedes Domi- beatitudinem, caiiique mullo valere tempore oplanl
ni audire verlia eoelestia, elegerat partem qua; nun- iii Doniino. Scilo certissinie quod tui nominis nieino-
quam auferetur {Luc. x, 59, ii). Sed vereor forlas- riam dulcissimam babemus in orationibus apud saii-

sis, f i movcalur caiisa, nec vcstram beatituJiuem ad ctuin Maitinnm : ct si quando Spiritus Domini in
desii!erala peivenire posse,uec gratiam liabcreinipc- conipunclione visilal cor, semper recurrere iii men-
rialcm. Ideo, sicut superius dixi, sola videtur salu- lem facit vestri nomiiiis recordationem. Deus, qiii

bris causa, Deo tolum precibus in angusto sltu [:'/s., dives esl in misericordia {Ephes. ii, i), miserealur
situs] nostri desiderii commendare evontum ,
iit sua C perpetua pictate vobis Paler, frater, fili cbarissime in
sancta clemenlia et pietate provideat nobis, (piomo- a'lernuni.
clo pacifice ad nostram pervenire valeamus volunla- <=
EPISTOLA CLV.
tem. Si lanien nobis nostra qua>rciula est voluntas, AIl VK.NONEM ARCHIErlSCOrLM.
eo qiiod ille, id est Domiuus Jesus de seipso dixit (.Viino 803.)
Son vcni facere votuntatem meam, sed volunlutein cjus
Coinmendal se tanquam infirmum scnem sacra' mc-
qui inc misit {-Joaii. vi, 38). Nam voluiilas DiM onine inoriic. Duo
vnscuUt incnsiiHu iniltit; et iteralat
1 onum est, (nue ut semper in nobis fiat, onini inenlis pro cusula missali gralias agit.
inlenlione el oinni operum boiiornm exseculione piis- Dileclissimo filio Aquib; arcbisacerdoti Albinus in
tulaiidum est. Doinino salutem.
Ha2C iulenm sub feslinatione propler occupaiio- Solel charitas olim germanitate fideli compacta iio-
ncni diei fesli dictavimus. Eliipie niissus bealitudi- vis s;epiMS litleris reforniari, ut firma agnoscatur in
iiis vestr;e ad iios die sanctissima Dominic;« Coen;e qu;E est dulcis
fide, iii consuetudine. Unde ego char-
veneral, exigens a nobis litteras, iie vacuis reverte- lulain charliike conjiingo, ut legatur iii pagina, quau

1-etur manibus. Pleniorem , Deo iniserante , respon- est iii cordis tabulis[J/a()i7/., labiila] conscripta, non
sionem sperare babetis : sive de consolatione laboris 1) atramcnto periluro, sed spiiitu senipiterno, qui ge-
vestri etiam angustia menlis, nec non ct de
aut raitus excitat inenarrabiles
,
pro sospitate vestra in
iuquisitioiiibns, quas " emb olim liabuit ex persona ineo corde. Veslra vero dileclio, ut certissime novi,
cbarissiniorum nobis vestrse charilalis discipulo- nostri noininis noii obliviscatur : quia crebra infirmi-
nim. tas cogit nos aniicos aJmonere de sanctarum oratio-
[Saluta, obsecro, Dei famulam soi-oiem vesliam num suffragio, ut propilieiur peccatis ineis pielas di-
nieo olTicio suade ei ineis verbis religiosam in terris
:
viiia, el renovetur vita mea in inelius, siciit aquila;
duccre vitam ut beatam possidere digna inveniatur
,
jurcntus {Psal. cii, 5) : Nec me judex meus et te-
iu calis. Venerabilis Pater ^ Adaluuinus episcopns slis raeus judicet seciindura raerita niea, sed secun-
fuin magno et mulliplici venit ad nos bonoie, vestis diim suam magnam niisericordiam parcat confilenli
a Emb. Ita legitur iu codd. mss. Latere siib hae in ejns nianu posuissc. Inde veio iiiferimns illaui
voce abbreviala Emb. nomen aliqiiod proprium iuil- qiioque epislola;n ad bnue ann«m 805 i)i'rli;;ere.
lus dubito. < Edit. Mabill. 26. Coriectiiu- nunc proJit ex cod.
Adaluuinus. Dc eo vide epistolain priorem qii:>>
>>
nis. Salisli. (Apuil
, Erobcn. epist. Il-j.)
fortassis illa chartula rcsponsionis fuil, qiiam liic ait
: :

*t)7 B. V. ALIilM SKL .\l.t:i IM tH-tlU .M l'.\US I m


Bibi sei'vitiu s<t e.sse pcccatorein : iioc (lereliiu[iiat A nalio ejus pi'.Tvenii'el nie. et noii liaLeLaiu iciiipus
eum In diebiis seupctiitis sii;e (Psul. i w, 9); sed euin urdinarc siciil dis|iusitum habui. Valeto pru-
solaliii saiicli Spiiitiis lovoat etiiii, et inisercatur iili. spore, el feliciu^r lcgcns illum, iiieiqiie ineinor in
Hiec oadcm verba vesira reconleiiir de seipsa saii- orationibus semper sine liue vale. Obsecro clcnieii-
elissiiiia mens el acutis.iiiiia pru(!oiilia : in i|iia (liiiii tissiiiiani bonignilalom voslrnm, o dilectissime Aqui-
leiiipus halieas (f^nf. vi, 10), hiliora (ipiis Dci, iil iii la, iil liliiiiii inonin Froilegisiim bonigne suscipi;;tis
die magiio Doinini iiostri nicrcoilem laboris tiii snr- et familiaritor, oninque adjnvelis serundum possibi-
tiaris cum sr.nilis Dei sonipilorunin. Diviiia vos ve- litalem veslram, habcatisquc illum fratrem in Chri-
stros(]ue filios vestramqiio familiam IQS graiia slo, qiii vos coiiscrvel iii a-lornum.
seinpiteriia proleclione ciistoilial, prxveiiiat, doiiis
h EPISTOLA CLVIL
;Migeat et moritis in a^terniini. [Diio vasciila diroxi
' AD CAM)IIII:M et natiianaei.eii.
vestra! charitati, Palor saiicto, (iiuc doprecor ut hu-
(Mabilloiiio an. 802, Baluz. 805.)
iiiiliier accipias babeasi]ue aliquantnm tcniporis ante
Monel iit snpienler in aula agnnt. Instruit eos de dis-
oculos tiins in mcnsa, veliiti ego i>
casiilain iii missa- ceptulionc cum Tlieodutfo episcopo Aurclianensi.
rum solemvMS habiturus siim.]
Carissimis in Chrislo Cliis Candido et Nathanaeli
D
169 ''
EPISTOLA CLVL " Albimis salutem.
\D .\IIN0NESI. Cura mca et cbarilas inea vobiscum, lilii, omnibus
.Wi(/il per Fretlctjimim variii opuscula, ei iUi hunc suiim vigiiat lioris, oplans vos moribus cl icligiosa vita
fi'iuin commendat.
Doo placere, el domino meo David, et ut exemplo
Venerando cvangclisUc Aipiikc Albiiuis salutem. [Mahill.,exompbim] sitis boni operis aliis in palatio

Dircji dilectioni vos:i\c, por FreJegisum filinm viventibus. Gratia est [Mab. ct Cod. Vat., juveni-

iui>um, inaiiu:ilem liliolluin niulta coiitineniem dc bus ;


gralia enim...] patris filius sapiens. Sapientia
liivcrsis rebus, iJ cst: Breves exposiliones in ps.dmos vera est, qns ad vitain ducit scteinam. Nec nobis
soplom poe:iitonti;e, Ln psabnum qiioque cxviii, sinii- ignobilia qu;x.'dam statuit prajcopla, sed valde nobilia,
liter cl in psalmos xv Graduum. Est quoque in eo el omni honore dignissima in quibus ad vitam pos- ;

libello Psalierium parvum, quod dicitur heali ' B.-da; sumus promereri [Mab., pervcnirc] pcrpeluain, el
pri^sliytoii Psalterium, quom illo coilogil [.Vs., col- intor boiniiieslaudabilein habcre hoiiorem. De quibus
lexit] per versus dulcos in lauJo Doi, et oralionilius siquidom prx'ceptis s;epius vos adnioimi 170 '"
|;cr singiilos psulmos jiixta llebraicam veritatem. Est schola crudilionis veslra; [Mab., atiditionis nostr»].
iiuoqno J bymnus pulcherrimus de sex dierum Opere, Sed n'iiper de nido paternaj ediicaiioiiis educli, aj
f,
ct de so\ .•Etatibiis mnndi : Est el iii eo « epistola de publicas evolastis auras. Intclligatur in vobis quod
r.oiifessioMO, qiiam fooiinus ad infanles et pneros audislis a nobis. Vivat pater in liliis, qui modo trc-
Est 01 in eo f
Hyniniis vetus do xv psalmis Graduum. piilusdiem exspoclat morlis su*. Opto, vos habeat
Ilabet et alias oraiiones ; et hyninuiii quoque nobi- [Mab., optal vos babore] suiierstitos, quos habuit in
lisslrauni clegiaco niolro compositum de quadam rc- servitio Doi laboris sui commiliioncs. Pluriuia milu
gina 8 Edildryde iiomino ;
qiiem libellum posui in essent scribenda, qua.' vobis necessaria suiit obser-
manus Frcdogisi lilii inoi. Tu qiixre illum ab eo ; ne vanda ; sed soio ine de honeslale vit* s.-epius ve-
forto iii oliliviouo balio.il proplor alias occiip.itionos stram adnionuisse cbarilatem, lillcrisquc moniia mea
tibi cum redJcrc, et nullalenus permitlas, nisi ha- sa-piiis prosequi cl ronovare. Quapropler dicainus
bcas illum ob mcmoriam noslri, sive in domo [Cod., qu;c inodo iiobis et voLis ncccssaria esse videntur.
domn], sive in itiiicre, «I aiidias illiim qiiasi nie tibi I;;iHir veiiorabilis Pator i Thcudulpbus episcopus
loqiicnlein iii cur. Plura misissem iii eiim, iiisi fosti- qiiiunsdam coiifratriliiis [Mab., cum coiifralribus

Casulam. Cujus etiam meminit in epistola priorc;


••>

coUoctio, tonii I Caiiiiul. pag. 14-12, locuplcliorem rx-


iinde istani ad ciinidcm ai:niim rctuliimis. hiluiil; ciijus in liiio dofeoliim nuno ex c().l. ms. hibl.
^ Incdita bacloiiiis prodil nuuc ox cod. nis. Salisb. D rogi;e V;itioan;e supplrviinus , ot ex alio co;l. ms.
(.Vpiid Frobcii. cpisi. 117.) Sarisburgoiisiopliiiia' not;e dilferenles lectioncs ad-
'
l>eda\ . . . Psailerinm. Onod babotiir infra inler di.liiiiiis (.\pud Frobon. ( pisl. 118).
(MVioiapor ferias sub tiliilo Colleclio Psiilterii Hcdir. : ' .!(/ (.'(iHdidiim el .^atlianaelem. Ll esl, ad VViio-
"J
llijmniis de sex dieriim opere, etc. Qiiis illo, ot nem el Frcdogisum, ul docel vctus elonchus in IVonlo
au Von. Bod;o, an Alouiiii sil, igiioro. codioisColliorlini iiosilus, in qiio sio logitiir : Fpisto-
Kpislola de Coiifessioiie. Qiiam niipor ad Magiim
^'
la ad Candiditm, id est H iiOHOiii et .Vnluiiu/io/, id est
t.iiiiin direxil. Vi I. epist. priorein, iiiler nolas. Fridigisum. liAi.i'/.. — Ambo oninl AKuini discipuli,
llijmnus veltis, elc. Ilunc vide liosl Comnicnt.
I

el liiiu; in aul;i jiriiioipis vorsabaiilur.


iii psaliiios Gradiialos. us vide Jao.
i llie-tdiilpltus Do 00 ciiisqiio operil
6 lliiiniiiiin de reijina F.dildnjde. Kxstal inlcr car- Sirinoiidi, loin. II o, oriiin, p;(g. lil'«'> ci soii. ol llisl.
niina Alriiiiio siipposila il toiii. III Ojip. Vcii. Ile(l:e, I.ill. la France loiii. IV, pag. 159 ol seq. Illuiii
de
p.'.g. 159. Iiicipil (lallioa Sicpliaiio jiapa IV Uh,'iiiis couiinoranle or-
Alma neusfriiiilas.qiii s;i\:iiLi iinii-t i ciilieriial natiiin linsse aiino 8ll>, ot doincojis arcliiopiscopuni
Aiiiiue jjiiicu'|i|is, aliii» Dcus Tiliiluis. .\iiiolianoiisom dicliim e-.so, Coinlius hoc aiiiio inim.
Mabilloiiius 20 e\ diploina is l.u.Iovioi l'ii :tssoruil; ila P.gins
^ llanc cpistolam , ciijiis iiiili;im
i:im antea, Act. SS. s.oo. iv Bcn. parl. i, pag. 187, co.lom aiKio niim. IO:sodh;co opiiiio i>onilus evcr-
litur cx cpislola ad rhrodiiIi>liuin, 1 17 hujns
cdi-
viiJ(savoral, ol. Balutiiis cx cod. ms. bibliolnoc;r (^ol-
ini^, 110!. •".
hciiiii.r.iilii \oluatis^ima habolur opistol.iruui Aloiiiiii il
»09 EPiSTOL.*:. 410
«uncli Marliiii, fidelibus veslra prosperitalis iiiler- A tes.episcopoveiiienle, lociinnlefeiisanili el disputandi
cessoribus, de quodam reo fugitivo habet discepta- cam eo : si justum sit, ut vi rapereiur de ecclesia
tjnnem. Qui reus ", post pluiima poenarum genera, ad easdcm poenas reus, de quibus anfugit? ct an
subito de vinculis elapsus [per negligcntiam custo- scquum sit f utqni CLCsarem appcilat, ad Cxsarera
,

Jum], ad ecclesiam confugit S. Martini pra;cipui non adducatur? etutrum fas sil, ut pcpniieiis ct con-
noufessoris Cbristi, confitens peccata sua, recouci- fitens scelera siia spolietur oinnibus bonis usque cor-
liatinncm [Cod. Sal., veniam] deposccns, Ciesarem rigiam calceamcnti? vel si bene custodialur illud
appell.ins, viam ad cjus sanctissimam pra^senliam Doniinicum vcrl um, quoait: Snperexalliil misericor-
n.ij^itans, quem reddiilimus [ministris] ejusdem prx- dia judicium (Jac. ii , 13). In tali siquidem facto e
foii episcopi ;
propter insidias ^ sibi paralas in via, contrario siiperexallat jujicium miscricordiam. Et
ui ferlur, a!)cuntes eum dimiserunt ante fores ec- ubi est mulioties laudaia miseiicordia ab ipso Dci-

(lesi:c stantem. Scd cjusdcm venonindi episcopi, bis inino nostro Jesii Cbrislo, qua> intcr cvangclicas le-
transactis , bostililer [Cod. Sal., poiilificis posl lem- gitur beatitudincs : Heuli mi.tericordes, quoiiiitm ipsi
pus bostiliter...] vencrunt homines quaniplurimi, ut misericordiiim consequemur (Mallh. v, 7); item pr#-

cnmpertum est [Mabil., ut cnnjectura est]. Sed oclo ceptum Dominicum Estole misericordes, sicut et
:

primates homines [intraverunt] cum episcopo no- " Puter vestcr misericors est (Luc. vi
<^
, 36) ? Ilem caii

stro die Doniinico in ecclcsiam. Non illi octo, qui in telam providam considercmiis, ubi ait : yolile con-
propbcta leguntur in gladiis et lanceis pascere tcr- demnure, ct non condemnabimini (Ibid. vers. 37); et

rani Nemroth (Mich. v, 6) sed rapere reum, et ;


alia multa qiiae in Evangelii lcgunlur auctoritate de
sanclitatem ^ domus Dei profanare, et sancli confcs- miscricordia et ipsius Doniini vcrbo, ubi ait : Non
sorisChrisli Martini imminuere honorem. Irrucnies veni 5 vocare justos, sed peccutores (Matlh. ix,13).
siquidcm intra cancellos altaris, quos [Mah., forle, Quapropler peccatricem muliiM-cm, qua: sanctos lcti-
noslros] expulerunt fratres anle facicni altaris. Si g't pedes, non abhorruit, [qtuc non] ex tactu oppro-

aliud dir.nnt, omnino falsuin fcrunt, quia illonim brium contulit Cbristo, scd iiisignia virtulis ejus
iiullus caput tunc tempnris inclinavit ad allarc Dei. elicuit. Neipie enim iiumunditiaejus polluit mundHm,
Sonuit siquidem anle civilalem vcnisse hoslem Au- sed piiritas niundi piirificavit iinmundam. Hecorde-
reliancnsem ad profanaiida sancli Martini suITragia, mur nos illius cssc servos, qui ductus ad cniceni,
quia scicbant commanentes in villulis hoinines exinde pro crucifigciitibus oravit (Luc. xxiii , 3i). Et quo-
vciiientes. Concursus fuil in civitate subito mendi- modo venerabilis Pater dicit, reum peccatorcm [inj
corum ex omni parie, suiim parati defcnsorem de-
^ ecclesia non delierc recipi? Si ecclcsiam peccatores
Xendere. Timor et tumultiis ubique increbuit, de non intraut, forlassis sacerdos non invenielur qui
quorum manibus fratrcs nostri eripuerunt pr;cf;iti niissas cantet in ea, neque qui cantanti respondeal,
episcopi homines, iie quid maii paterentur, popu- nisi quislihct nuper baptizatus, dicente Joanne apo-
lumqiie foras ecclesiam expulerunt. Sed scio ante dixcrimus quia peccaium
stolo : Si non habemus,
Dominatum poiilificcm multas diccndas esse accu- nosmelipsos sedurvnus, el verilas in nobis non est
sationes coiiira fratrcs nostros, et qr.x gesta sunt Joan.
(I I, 8). Scd eunidcm rcum diabolum nomi-
exaggerare, et plurima addere qux gesta non eranl, nari in venerabilis episcopi litteris invenimus, non
sieut in ejus [Cod. Vat., eis] legcbatur hlteris •.
bomincm. Non cogilai qiiid Apostolus ait : Noiite
171 Quapropter, filii charissimi, prsecipiendo prx- judicare unie lempus (I Cor. iv, 5). Nunquid prrc-
cipio vo))is, ut prostrali veniatis ante pedes domiui mei
scribimus poteiilia; [Cod. Yat. ,
perscribimus polen-
Davidimperatoris icquissimiet serenissimi, poslulan- Dci, ut miseicaliir cui vull, qui ait
tia] : Erunt no-

^ Cod. Sal
Tlicodnlphus archicpiscopiis ex fra-
: <
lium. Hoc populus
partiin videns, parlim audiens fuit
tribus S. Martini quamdam babet disceptaiionem siibito clamor iiigcus
ct cnncursiis pnpuli, maxinie
fidelihus veslris dequodam reo fiigilivo, magis, ut paiiperum, ex nnnii parle civilalis. Soniiit siquidcm
arbilramur, ex petilioiie suoruui, qiiam sanct:c men- D aiile in civilate venissc hoslem Aiireliancnsem ad
tis illiiisperturbalione vpI iiaciindia. Qiii reus, >etc... priifauanda S. .Martini siifliagia, quia sciebant ma-
•> Cod. S.d
1 Qui redditus ejusdem pr;efali
: episcopi nere plurimos de civitate pnedicta hoiiiiiics pcr vil-
niissis, ut saniis d;dMccrcUir ail pi:escnliam domni lulas. Timor ct lumultus ubiqiie iucrcbiiit de quorum ;
archiepiscopi sub fidc illorum ad canon cam poeni- manilius fratres noslri cripucruiil pncfati episcopi
tcntiam. Quo acce|)to non ausi suut cum ducere pro-
hoinines, ne quid mali polorentiir, populumque foras
plcr insidias, > ctc.
ecclesiam expiilerunt. Scd sui plurima dicuiit, qiue
'^ Cum cpiscopu nostro. Turoncnsi videlicel, iit ibi gesla noii erant, audacia, ct qiise gesta suiit exag-
habet Mabillonius lib. xxvii Annal. Bened. nig. 561
t- o .
gerare veibis siiperniiis. Vestra stinctitas considercl,
n. 16.
si justum sit iil vi rapiatur fugilivus reus ad ecclesiam
i Cod. Sal
Principales hoinines intraverunt ec-
:
i
Chrisii, el an ;cquum sit, > etc.
cum sauclissimo episcopii iio-
clcsiain die Do;iiinii'a
8 Cod. Sal. : < Calccamenti. Certum est eumdem
ut visum cst, r:iperc reuin jaccnlcin ante se-
sti-o,
reum miilla perpetrasse peccata ct scclera impia
pulcruin S. confcssoris Christi,et sanctitatem, .
ctc. valde; testes fiabet piesbyleros viventes adhuc, qui-
<•
Hsque Fragmtntiini Mabillonii.
Iliic
bus suam dedit confessionem, Christianum de mona-
Cod. Sal. Altaris « timenies ne inter altare et
' :
stcrio S. Benedicti, et Adalbertum de monasterio
scpulcrum sauclissiini coiifessoris Christi sangiiinis
S. Marliiii, antcquam deprehenderctur, vel vinculis
cllMsio fiirct. Kaptiis cst qiiidam homo iliiiis fiigilivi I .nstringerelur, vel pnenis lorquerelur. Quid cst
iiicdio p(>p;ili, lu duci-rr:ui- foras, qui clain.ivit aiixi- fj I i[iM; Daminiis Jesiis ait : .Vuh irni, > ctc.
;

111 n. r. Ai.iii.M str alciim oriiiu .m i-aks i.


vissimi j)itmi, f/;irimi iwvissimi (Mallli. \i\, 50). l.u- A tlfliiliuile cl oiiiiii
'i'. <1'' p.niaiiim pciien; siiil se-

jiis s;ipienli;c iiilcrpi-cl:ilioiieiii iii Jiiil;i cl l.\li'oiic curi. I I Aiirelianeiisis piMitifc\ conlra Aurclia-

[Siippl. li;iboi»iisl. Ille ilo apos!ol;Uii pcpi^iiilil in la- noiiseni synnduni faccre audct, iii ipia fiieriinl epi-

t;iii'(i, is'.e ile eriice in p;iiMilisimi iiilnivil (Liic. seopi, iit lcgilur, scpluaijiula dno. Aii ;cipnim cl lio-

xxill, 15). Uiio siliit, ilieil lie;iliis nregnriiis (le li;ie iicstuiu \iilcri polcril cjiisdcm civil;itis poiililiccin

e;>(!cm seiileiilia, qu.T sollicile peiisare (lelieniiis, su;c propii;e civilatis auctorilatem iiifiingere? Ilein

t\»x cniin? .Wi(//i roivili, sed paud electi siiiil (Matlli. synodo Aiirclianensi (iv), eap. 21 ; < Si qiiis neces-

\\\n , 5). Priiniim esl, iil de sc qiiisque miiiiine sitalis cninpnlsus ad ecelesiu! septa confugerll, et
pr;rsiimal , (Hiia el^i j;ini ail ridem vocaliis es', sacerdote seii pra'posito eeclesi;c pr.ielermisso alqiic

nlriiiii piMciuii regiio digniis sil, neseil. Seciunhini conleinpto, eiim (piisqiie de locis sacris vel altiis,

vcro, iit uniisqiiisque pro\imum, qnem fortasse ja- scn vi scii dolo alistrahere, aiit snllicitaie forlassc

rero iii viliis eonspicit, desperaie noii aniieat, qiiia pr;csiimpserit, ul iiiimiciis ccclesia' ah ejns liniinihus

divin;e misericordia; diviiias ignorat. Nunquid ali- arceatur, quousque jnxta pontifiois discrclionem di-

q:ii^ pwcalor talis est, qni Clirisli sa'guine purgari gna per indiclam pcpnitenliam emeiidalio siihse(|ua-
iion possit; et lam [Edit., qnani] profiin la sccleruni liir; eo taincii, (iiii a se nptus est, |)rius ecilcsi;c

vorngine deniersus, ul misericorJia Chiisti cum me- B rcslituatur [ For/e, restitulo]. i Item sanclus Silvc-
dcri nnn possil? Quid aliud ail qni hoc dicit, nisi ut sler in tiiulo 21 (Conc. Aurcl. v) : « De servis qui

Christiis friislra mortiius sit? Fruslra autem inor- pro qualiliel ciilpa ad ecclesia! sepla confugcrinl, Id

tiius est, si aliquos iinii potesl vivifieare, qui nobis slaliiimus observandum, siciil iii antiquis cnnslitutio-

veniani qnolidic dnnat. NunquiJ [Ftlit., nunquam] nihiis tenetur seriptiiin. Pro concessa culpa, dalis a

justum esl eain aliis denegare, quam nobis sednlis domino sacrainenlis, quisqiiis ille fiierit, egrcdialur

optamus vnlis dari' .\d ecclesiani confugiinus, nt in do venia jam securus. Eiiimvcro si immcnior fidei

e.i exau;liaiiliir preces nostr;t, et aliorum prcccs in domiiiiis traiisccmlissc couvincilur qiioil jiiravit, nl

ea cxauilire deligiiemiu? Noliis per sancloriun pre-


is qui acecperat, piohalm
veiiiam lanuunmodo ,

ccs in crclesia pcccata diinilii conridimus, et confi- [Cod. postmodnm] pro ea ciilpa qualccunque
S<il.,

peccala duro corde in eadem ligamus ecclesia ? supplicio cruciatur, dominus ille qui iinnicinor fuil
l'iui
ApostoUis dclinipienles conipere dataj fidei, sit ah omninm comnninione suspensus. »
At pr;i;cipit, iii

spiriiu m-iiisitelmlinis(r.al. vi. I). Et aposlolus Ja- llcm synodus Agathensis {Conc. Aurel. i , cap. 11:

colius : Si zeliiin nmtirum hdbelis, et contentiones [' Placuit nt homicid;e a foiihus ccele!.i;v non cilo

snnJ in co)(/i(i!is 1'csfris, noHtc iiloriitri (Jnc iii , U), pellanlur, ct ah oinni genere ptenarum siiil liheri

pl ca-lera, ipioe ad sequcnlibus [F., in sequentihus] G ita tamen, ut cis quibus rci sunl, satisfaciant »].

lerrihili cciisiira lcgiinliir de his qiii zehiin hahent lloni synoilus Agathcnsis : i Omiiis fiJelis qui in si-

anianini. '/.cliis siq^iidcin 172 ''"""5 [Edit., zeluin nnm ecclesi;c eonfugerit, hoc cst inatris, iinii facil(3

bonum] est, si spivitu niaiisMelmlinis niiligetnr. Cii- repellalur, sed in ea ecdesia, qnaiituin jinlices veri-

malrem pielas tatis juilicaverint, salisfaelione sanetur. Sed dc


randnm est ut rectorein snhditis ct » el

[Forte leij., nt rector snbditis sematrem pietate, etc.] Constantino iniperatore legimus , diim bapiizalus
et palrcni exhibcal disciplina, alque providendura fuerit, ut die quarta [Cod. Siil., fuil, nt die quinta]

iie anl dislriclin rigida, aul pielas sit remissa. Nain hujusinodi slatuisset legein, ut in qiiocunquc loco
disciplina vel misericordia inulluin deslruitur, si fucrit fiihricata ccclcsia, con^ecrationis haiic virlu-

niia siue altera teiieatur. Mcirco in arca et virga et lem ohliiieal : ut qiiicunque reus m eani fngeril.

niaiina fuisse legitur (Hebr. ix, i); ut in peclore jndicis periciilo, ipii in pra-scnti fuerit, defen-
r<;cti)iis cssci virga (listrictioiiis, el inanna dulcedi- seliir. Sed et perspeclis cautissiuiis Romaiioiuin
nis, iit Psaliiiisla : Virgu tua el bM-itlus tuiis, ipsa lue lihris ita dc fugilivis ad eeclcsi;v ciijnslihct siillr.igia

consolata snnl (Psal. xxii, 4). Sit zehis, sed modc- iiiveninins scripUiiii, vcl dc cis (jui C;vsarein :'.piicl-

rale s;vviens [Cod. Vat., severus]. Sit pielas, sed lant.vcl ad principeni seducillagilanl. Tlieodosins cl

noii jilus quani expeliat parcens. Valentinianus .\ug. .\ntiocbo pra-feclo pra-lorio dala

Sed videainiis qiiid dc fugilivis ad ecclesiam san- X Kal. .\prilis Coiistaiitiiu>polim [Cod. V'(((.,Conslaii-

cli cano:ies censeanl ». Iii canoiic Aureliaucnsi linopolij .\iilincIio et Hassn consulihns, intcrprclalio

(Conc. Aurel. i) cap. 1 , legilnr : « De homicidis ct (Lih. IV Cod. Tlhvd., Dc liis (/iii ad cccl. confuij.):

adulteris et furihus, si ad ecclesiam confngcrint, id < Ecclesiu et loca Deo dicala, rei qui ihideni coin-

constitninins [Cod. Sal., slalniinns]. observaniUini pulsi timorc coiifugerinl, ita lucaniur, ut nullis locis

ipiod ecclcsiaslici canniies decrcvcrunl el le\ Uo- sanclis ad (lircplionem rerum vini ac manibus alTerro

m;iiia conslituil, iil ab cccleNi.e atriis vd donio c|)i- pi;esiiinat [Cod. Vut. ct Sul.. rconiin vim ac morli-
scopi cos abslralii oiniiinn non liceal, nec allcri hiis . . . pr;vsumaiil]. Scd (piid(piid spalii vel in por-

\Cod. Sal., alinhil consignare; nisi ad Evangelia licibus vel iii atriis vel dninihus, vcl iii areis ad ec-

'Coil. Sal., ad ecclcsiain] dalis sacraincnlis de iimr- clesiain adjacentibus perlinvt, velul interiora lompli

" Ctul. Siil. I iminundam: lloc ulcodico ipiia suiil iiioiicdir.Sed videamus (piid de fiigilivis ad eocU'-
(prKlicimUalespeccalorcsnnn dchcrc ccclcsiamChri- siam sancli cnnones ccnsc.mi, clc. • lulcrmcdia
sii inlr;ire. Eorte rari iiilr:int. //i (/iincMm/MCfiii', dicit umiiiii (odex Salisb.
pidpbcla coiircr.sHsi lucril p ccator, rila vircl cl iioii
:
i(3 EPISTOL^. iU
prcccipiinus cuslodire, iil reoslinioiis neeessilas non A gilivonini ci\il;ililiiis i^ia-eopUi, el inlelligiU divini-

constriiigal circa allaria nianere, cl loca veneralione liis esse staiuiuiii, ut rei et peecatores, Domino Deo
tligna polliiere. > Imp. Honorius el Theodosius Aug. deniaiidante, loca defensalionis dcbuissent habere

(liclliano praeposilo post alia dalurix Kal. Fchr. [Cod. ubiprotcgercntiir a persequentinm insidiis^^.Necnon

Vat.. dala. Cod. Sat., Non. Sopienibri^] Ravcnna, ct ipsani Romani, aliasqiie per nuindum civitates

Ilonorio VII et Tlicodosio sccundo Augnsiis consuli- asyluni staluisse ad reorum defcnsalionem lcgilur,
De ciislodia ul per illius loci vel lempli, qui apud eos sanctus
bus, interprelatio (Lib. iu Cod. Theod.,
reorum) : t Oinnibus Doniinicis diebiis jiKlices sub liabebatur, severa legnm cautione \Cod. Vat., cau-

fida cuslodia de carceribus reos educant, ut eis a tio] mitigarelur. An fas cst apud Clirislianns ndiio-
Chrislianisvil a saceidutibus substanlia pnebe:Uur, ris esse honoris Ecclesiam Christi, quam templum
cl ad baliieum pi:vdictis dielius snb cnstodia, reli- Jovis apud paganos; vel bealse Maria: gcnitiicis Dei

gioiiis coiitein;)laIioiK', dueanlur. Si qiiis de custo- domum, quani impiK Juiionis asybini infcrioris vc-

dlbus boc iiuplere p vnain, qna n lex


neglexeiil, nerationis haheri aut ipse bcalus Martinus, verus

ipsa constituit, cogalur implere. > Legc Julia de vi Dei culior in Christiano imperio niiniis venerari fas

publica damiialur, qni aliqna potestate pra-ditus ci- esl, qiiain Scolapius falsator, in pagimorum potestale
Romaiiiim imperaloicm appellanlcm (Lib. ii B halmil?
(•IxvCod. Thi)od., de Appetlul.), necaveiil [nccaii\e Wsic siqiiidem omnia, si doniino meo David impe-
jnsserit, lorserit, veri;era\cril, conilcr.inaveril] in ralori Chi istianissimo et omni lioiiore Dei devoiis-
via piiblica vincla duci jusserit; ciijus rci 173 simo legantiir, vel verbis pacificis dicantur, scio,

poeaa iii luimiliores eapite [Edit., capil 1] ; iiibonestio- sanctissimum illius animum ct pictaic plenissimum,
res insuhc dcportatione coerceatur. Lcge Julia de- pt in ciistodia mandalorimi Dei caulissimnm, qni
icretum est , ut pro violcntia [Cod. S/i/., pjr violen- niillis poleril nuineribus de via veritatis aveili qui

tiain publica] damnetur, quicunque judex appellan- omiiia ita deccrnit et iiidicat [Cod. Vat. , dejudicat],

tem, ut ad principis prasenliam diicaiur, inger.uum sicut Domino Deo Jcsu Christo placuerit, ei sanctis

liominem vcltivem Roinaiium [faCuni] lorserit, oc- cjus h, et sibi erit nierces pcrpetua iii Klerna bea-
ciderit, vel occidi jiisserit, vel iii vinculis public.s titufiinc tt filiis suis henediclio sempiterna.

astrinxeril, vel flagellis c.cciderit, aut damnare pra;-


Eccc sanctnriim censiira [Cod. Vat., censur»!] ca-
sumpserit. Pro c,ua re humiliores persona; capite noniim, ecce legaliiim scita lillerariim firmissime lio-
puniuntnr [Edit., poniintur], honestiores in insulain norein ecclesiaiuiii Chrisli in palrociiiiis ftigilivorum
rclegantur. Lcgilur in Orosio, libro vii, de Alarico ^, fonservari jiilienl. Nunquam ereilimus ut Chrisliii
rege, qni Romaiii ohseJit, irrupil, vastavit, qiiali
iiissimus ct sercnissimus iiuperator doninus Carolus
liitenlione locis saiictis idem paganus rex parcere .\ugustus aliter pra-cipiat, nisi ul sanctorum cen^ura;
jussit, ul cadeni verba ponamus [Edit., ponimus] canonum et legalium [edicla lilterarum se liabent, ct
qua; idem historicus vir posuit, qni post coiigruani ut antecessores s li slatiieruiit, ncc saiict:e Dei Kcde-
rerum geslarnm seriimi lilleris sulijimxil : « .\dest si;e lionor, nec siii niagni nominisreverenlia el limor
Alariciis, trcpidam Ruiiiam obsidet, tuii^alanuiue minor debet csse in rcgno excelleiiiissimo ci imperio
irrumpit, dalo tamen pi\ecepto prius, ul si quis iu potenlissiino, vel in aliqua dignitate et honore minui,
sancta loca, pra;cipue in sanclorum apostoloriim Pe-
sed seniper augeri, a;l laudem ct gloriam Domiiii 110-
iri et Pauli basilicas confugisset, hos imprimis invio-
stri Jesu Chrisli, qui e;ini supcr oimies alius regcs et
latos securos esse sinerent. • Et quo honore vasa imperatorcs sapienli:c decore hoiioravil, et rcgni po-
sanela reportare jussisset invcnta ad ecclesias, ille
tcniia exaltavit ' «i.
|

[Codd. Vat. el Siit., ibi], qui scire desiderat, legere


poterit. Si [quis] ha:c qu:ie posuimus canonum et le- 174 <=
EPISTOLA CLMll.
gum testimonia minores esse auctoritates [Cod. AD ALBINIIM MAGISTRUM F.T AD CONGnEGATIONKM
Sal., de canonibus vel leje Romana MONASTERll SANCTI MARTINI.
. . . niinoris D
essc auctoritatis] x"5timet, leg;a ipsius Domini de fu- Congregaliottem S. Martini reprelteiulit ob de\en$io-

« Cod. Salisburgensis hoc loco ita pergit « In tan- : '' Hiat sensiis.
tum, ut de servis fugiljvis in Denleronomio legitnr <:
Uiicis inclnsa ex cod. Vat. restitiiimtur, qu;B
demandasse, ut noii redilerenlur domiiiis propuu- ti- deerant in eodice quo usus est Baluzius.
morem lonnenlorum. Eadeiu verba, qii;c ibi legiin- d Juvat Imic episto!;e, ob nexiim liistoricum, subji-
tur .Von trndcs icrvum domino suo, (jui ad te con-
:
cere responsoiiam Caroli Magni inip.;ratoris.
fugerit, scrf habitabit tccnm in toco, f/iii ei ptncuerit, « Magni nii.mcnli, iiiquil Bahiziiis in notis suis ad
et in unn urbi:tin luitrum r:-quicsccl, ncc contristcs Capitularia lo:n. II, pag. 100:2, esl isla Caroli cpislo-
eiin {Deiit. xxni, !S, Ifi). II.cc Do;iiini siint vcrha, Id, a niagno principe el juriuni saccnlolii et iiiiperii
non allerius, iiii;e oiiiiii venenitione i;itelligen;!a suiit perilissiiiio sci ipiii. Ilic vi<!es clcricum ab episcupo
ad obscrv;uHlu!ii secuiidiiiu tcmporis oppiirlimilalem. s;io secunduin c;uiones ju;lic;aum, et in custodia pro-
Sed et in hisloriis veleruin lcgilur in civilatiliiis pe- pler sua nicrila hiclusiini, ruplis, iit ila (licani, car-
ne iibique asylum esse iiroplcr refugiiim sceleraio- ceiis viiiculis, in ecclesiam s;incti Jlartini confugissc
runi, et hoc apud paganos quanto magis aoud Cliri- ct abusiim sanclilale loci , ul pccnam evaderet, qu.-c
stianos misericordi;e causa Ecclesi;c dclieiit liaberc in eum oplinio judicio constituta fueral. Vidcs dcinde
honorem suiim in fiigilivurum solalium ? 1 ///<• finis monachos, iit asyli sui religionem cl auctorilatem
cst epistoliv in cod. SaH^biirijcnsi. vcn iiiarciit, latebris illuni suis occuliassc, ejiisque
413 B. r. .\LUI.M SLIJ .\LCtlNI OPERIM f.VUS l.
cte
iinn cHjiiadam rei clerici ad ipsos confuijiciitis, con- A missus est, el ile I75 cuius custoJi a c\usit, pnci-
tr.i smeiitiam sui episcopi, et cunlra miiiidiiliim ,,:,,,,,, „, „ .

'.'""""' "' rfdilalui-, cl ille


.„ ,

ipsiMS r<-a;.s, eic. cuni .iil nostram


i audien-
li.im, sivc vera sive lalsa Jicciitem, aJducat, quia
lu noiiiiiie P.iliis, cl Filii, cl Siiiiitus sancli. (^iro-
non decet, ut propter lalcm homincm noslr.t priin;e
Ims, ci relii|uu, Mliiiio \cneruliili iiiu),'istro el oiiiiii
jiissioiiis iillu fiat iinmiitatio.
Scd ei valJe miramiir,
congrcgatioiii nionnsterii saiicti .Martiiii.
cur voliis siills visiiin sil nostne aiietoi ilatis sanclio-
1'ridic quum ail iioslruin pnesontiuin u voMs iiiissu
ni ct Jeereto conlracuiidum, cum liqui lo pateut et
\eiiissctepislola,allat;c iioliis sunt liticrx aTlieoLliilfo
ex consuetudinc veteri et ex constitutione
episcopo niissc, ((iiciiinonius continciites ilc iiilio-
lcgura
,

Iregiim] decrcta rccta [F., ratu] esse debere, nec


noratione hominuni Mioium, et non tam iliorum
cuiqiiam permissiim illoriim cdicla vel statuta
quain episcopi liujuscivitalis, vcl conieinplu jussionis coii-
temnerc. El in hoc siUis mirari nequi\iiiius,
inipcrii uo.iiri; qiiar.) jussinnem de rejiliiionc cujus- quod
illius sccleraii homiiiis precibus,
dam clerici de cu.stoJia ipsius ebpsi, et in liasilica
quam nostr* au-
ctorit.ilis jussioiiibus obleinperare
saiicti Marlini lilitanlis sub iiostri noiiiinis aiietori-
maluistis , cum
laic conscriberc jussimiis; ciijus ctiam iiobis
nunc claiissime liqiieat, cum eoJem liomine aniorem
evcm-
discor !ix' ex irruplione charitatis de hoc loco vetnit
piaria misislis [F. voliis
... misimus], in quibus nos
p [L. veliiti] egreJi. Ipsi
neqiiaquum injusle aliquid dccrcvis-e, ut vobis visum quippe noslis , qui congre-
gatio biijus monaslerii ac servi Dci [etutinam vere
fiiit putimus. Scl cum utrasque cpislolas, voslram
, !]

scilicet el TlieoJiilli,
dicimini, qualiter jam crcbro vila vestra a multis
, noliis relegeic fecissomus,
dillaniaia est, el non absqiie re. Aliquando enim
asperior multo nobis et cum iiacunJia coniposila
mona(hos, aliquanJo canonicos, aliqiiando ncutrum
vestra , quam Tlieo liilfi videhatur epistola , ct in nul-
vos esse dicebatis. Et nos consiilenJo vobis, et ad
lo crga illuni charitalis conlimento ivspcrsa; scd po-
malam famani abolendam = magistrura et rectoiem
lius qiiasi reiim defeiiJens, et episcopum accusans,
iJoneum vobis elcgimus, et Jc lonfinquis prnvin-
el suh velamine (|UO,lam celali noiiiiiiis contincns vel
ciis invitaviiinis, qui ct verbis et aJmonilioiiibus
posset vel aJmitli a.l accusaiionem debciet; cuni hoc
rectam vitaui instrucre, et, quia rcligiosus erat, l:o-
nninino et divina et humana lege sancitum sii, « nul-
ns convcrsationis exemplo potuissei informare. Sed
ii criininosi alleriim accusan li dari liceiUiam, quan-
proh dolor aliorsum cuncta conversa sunt; et «idia-
!
i]a:m a vobis aj hoc defcnsus et conservatus sit sub
bolus vos quasi minislros suos ad seminan Jam discor-
obleniu jiissioiiis noininis noslri, ut qui jam accusa-
diam, iiiter quos miniine iiecebat, invenit, scilicet
tus. et i>
in conspectu pnpuli civilatis su;e jiiJicalus
intersapientes et doetores EccIesi;B, et qui peccuntes
rst , acciisaidi locum haberc C;csarei nominis appcl- C
corrigere et casligare debuenint, cogiiis ad pecca-
laiifinc deberel, a exeniplum beati Paiili apostoli,
1

tum inviJia; alquc iraciinJi.e prorumperc. Se illi,


qui apiJ principcs Ju tejp a gente sua accusatus, seri
I

Deo miseranie, neqiiaquum assensum vestris malis


nonduii juilicatiis, C.Tsarem app^.-lluvit, et ah eisJem
suggestionibus pnehituri suiit. Vos aulem qiii con-
principibiis ad C;esarem juJican lus missiis est [Act. ,

tempiores nostnc jussionis exstiiistis, sive canonici,


x\v. 10, I !), qiioJ nequaqiiaiii pr.vscnli negolio con-
sive moiiaclii vocaniini, ad plucitum nosiriim, juxta
veni!. Paulus eniin aposloljs a JuJ;cis acousatus, scd
quoj pnesens missiis nosler vobis inJixerii, nobis
non juJicahis, C;csarem appcllavit, ct aJire pcrmis-
vos assisterc scilote. Et quamvis ad nos missa hic
sas csi. Hic vero iiiAimis clericus, et accusutus et
factx seJiiionis vos excuset cpistola, venite ct con-
judicatus, et in ciisloJia missiis, ei Je ciislo lla ela-
digna salisfaetione iniislum erimen eliiite.
psus, hnsilicam, qnam nisi post pnciiileiili;iin in^redl
non ilcbiicrat, coiilra 176 ' EPISTOLA CLIX.
b^gein ing:ess',is, cl a ihiic, ul
.VD ARNONEM.
non cessans, ut dieitis, siciii
fcrliir, perverstt vivcre
Commeiidat illi discipiiliim iirammalicce , quem vilulHm
Paiihis apostolus C;esarem appellavit, sed ncquaquam,
vocal.
ni P;iubis, Ci-sarem aditiirus esl. IUi ciiiin, apml Dileciissimo Aiiiiihe .Vlbiiuis niatriculariiis perpe-
qucm aceusatus, el a quo j:u!ic;itus alqiie in custodia ^ lu.t beatituJinis in Chiislo saluleni.

Jefensionein ila suscipere ausos adversus episcopum, ec ms. bihliolhecnD Colheniii.e eJi lit lom. . Capilul.,
ut etiam ei plurinias contiimelias puhlicc i-nponc- riag.il5, cuuKpie scr.pluiii piitat aiiiio 803; .\labil-
renl. Quc res aJi'o deiiiens et slolida visa cst su-
lonius vcio aiiiio
ai pr.ctcdeiili. (Apud Froben. epist.
piciili^siiiiopriiieipi,iii niiii soliim coriim sliiliiiiain 119.
eus igaverit asperidribiis verbis, sed etiain cleridiin " .Vii//i
criminoso. Lcgitur isiiid in Capitiilis \n.
illuiii cpiscopo siio reJJi jiisserit, monachos
porro ad pilraiiinj, eap. i5 ct iiule in libr. v C;ipiiularium,
se veiiire, ut conJisna salisf;ielioiie inustiim ciiinea cup. 187. Vi le eliam libr. vii, eap. t{.'i. Rai ij.
«'"eient Ceteruin ipin bie TlieoJiilfo Aiirelia- I ''
In coiisjh-ctii popui. Hie locus vul-Ie illuslralur
nensi episcopo aecidit sub iiiiperio Caroli M. idem c\ caii. 7)'0 lib. v C;ipitu!ur.
ferme llinemui-o Ithcinensi nrchiep scopo poslca eve- 'Uiigislrum. Alc iinuiii iiliqiie?
nil, ul docet KloJoarJiis, lilir. III llist. Uliciii., cup. '
biiibolui vos (/iirtii miiiistios suos. |\o Carnoten-
21, iibi leeeiisiuis epistolas l|iiiciii;iri ait : 1 Elioni sis cpiseopiis, epi.l. 2(iU, laquens de iiioiiachis
nu\-
episcopo Eeclesi.e Itbeiiieiisis aliiniiio pro (|iio hiin ^oris iiioii;isierii ruiiinensis « Monachi dumiuniacvt :

fratre ab h.ic ccclesia liiiM l.ipso ct apii I Ipsum iiividia iiioti. . IVvi.r*., ibi.l.
rommoranle, iit qiiantocius ilhini diligenli
ciiim le- •^ liie lilaiii haclenus dcs.ripsiniiis e\ diinhiis i-oJd.
millfre sluclcal. .
mss. Salisb. cl S. Kinninaini. lUieis iiichisa iii solo
M.iliiijii5 h.iiir cpis|Ml;iiii (\rniiiini cv \eI'iirM(|| priore li:ib iiiiir. |
\piij Fnvlicn cpisl. liO).
117 EWSTOL.f:. 418

Diioxi ho [AL, o] aiiiiii:\l \iUiluiii KiidieiiJiou A naluraru? SoioiiJiim 177 cst quod rssi;i:tla piopritf

lueum, ut adjuvcs illuui et eripi.is euiu dt; iiiauiltus di Deo dicitur, qui semper est quod cst, qui Movsi

iniinicorum suorum, ct adjuva quaiilum valeas [quia ait : Ilqo snm qui sum (Exod. iii, U); Deus en.ni

venerabilis cpiscopus multum ardet suiicr nos, id solus vcrc csl, quia iucominulabiUs est; quidquiJ

est, » Tlieodulplus]. Misi qiiorjue in ora pueii hujiis, eniin mutabile est, quodam moJo vcre non cst, quia

quanivis vitulus coiitra naluram ralionalc sit aninial, csse poterit quod non est, vel iion esse quod csl. Sub-
qund ipse in auribiis sanclitalis vcstra; liabct inugire. slautia vcro cominune est nomen omniuin reruin

[Habeo [Habui] eniin illuni aJ eruJienJum Deo nic- qiue sunt : coeluin, sol, luna, teria, arborcs, herba,

domo mea et poterit proficere, Deo danle, ar.inialia, vivenlia quieque, homiiies cliaiii, subslaii-
cura in
in lectionis stu Jio seu grammatica; artis disciplina iii ti.e dicuntiir; iiam, quoJ nulla substaiitia cst, nibil

domo s\ni ti .Marlini]. Aqiiila! Iii in ciirribits cl lii oMiniiio esl, subslantia ergo aliquid esse est : Deus
in eqiiii, nos (lulcm iii nomiiic Domini nostri ma- igilur substantla est, el suiiiina substanlia et prima
gnificiihimur {Psal. xix, 8). Vuleas, vigeas scmper subslanlia, ct oniniuni sub.Uantiaium caiisa, quia

in xternuni. o;uniuin rcruin creator cst. UnJe contra venenuin


k EPISTOLA CLX. .\ri.in:e perfidix solenms diccre, Patrem, et Filium,
AD " et Spiritum saiictum unius esse sub^tantice : quia
Amici charituli sc commcndat. P.iter, et Filius, ct Spirilus sjnctus una cst subsian-

Dil'ctissimo Patii, cgrcgio pontiQci. Leve jugum


lia, nam substantia Jicitur, qiiia subsislit. Llco Giu'ci

porlare cupiens, in cujus uiiilale optal vobis salu-


solcut (licere de Deo : una Usia, tres liypostases

lcm.
[.1/s., Yposlatis|, id est, una substantia, tres subsi-

Omni melle dulciores nobis per fratrcm nosti um s!enti;c [.Vs., subsistentias] quod beato Ilieronymo
:

liltere delatse sunt quarum serici dum respondere non placuil, nielius rsse dicenJum arbitranli [Ms.,
,

paravi, supervenit lilius nieus, ciijus graiissima vi-


arliitiatus] Latino cloquio : nna siibstanlia, Ircs
person;e. Dieunuir eniin [Leg., eliam] usi:ato nonii-
silatio a longioris responsiouis sermone paululum
ne ilivitia; substantiae, sicut de prodigo legitur in
ine suspcndit. Non tamen ulla s;ecnli anibitio a clia-
Evangclio Dissipatit subslanliiim suam (Luc. XV, 15),
ritatis suavitate cor meum snspcn Jere poteiil. Quiii-
:

id cs! divilias. Naturain vcroDei lihera voce Jiciinus.


isao niagis alque magis crescat de die in diem, et
quia oninis natura nalura est, et maxiine illa qu;e
pleno charitatis mei inodio cumulum quolidie adlit.
Onmipolens Dens, qiii pr;esenli m>s charitate coiijun-
sola veraestnaiura, quia seinpcr est quod esl, qu'a
xit, perpelna nos cbarilate conjungere dignctur "'^"•"en"s de ca natura, qua semper csl, mulabili
in
c
Kternum. esl in aliam quainlibet naturam : quoJ s;cpins in libris

catbolicoruiii Palriiin invcnilur, Patrein, ct Filiuni,



EPISTOLA CLXI.
AD AKNONEM.
et Spiriluin sanclum unius esse natunc. Hoc vero
Kxjjonit quomodo substantia, essentia
quod vos legisse dicilis dictum in opusculis sancli
, subsislentia
et nalura dc Dco dicanlur. AuguEiini, qiiod Deus nec necessitalc, ncc voluntate
Albinus .\quil;c salutem. Filium gcnui^s;'l, scd iiatura : bene arbitramur di-
Miror quoniodo nie sub iiiiius moinenti angnstia in ctum. quoJ naliira Patcr genuissct Filium, quia ejiis-

brevi tabella vil;\! ;etern;c Ibnnam depingere poscis. dein natur;B est Palcr, et Filius, non ncccssitate,
Quid estcalholica fides, si per dilectionem operalur, nec voluntate : ipiod quemdam lutreticuni inipie in-
nisi vita Klerna? .\liquid inde, ne inobedicns pra;- terrogare legimus Christianum, ulrum Deus Filinni,
ceptis luis viderer, ^ brevi sermoue dictavi. Quod volens, an [3/s., ac] nolens genuisset? iit, si diccret
vero ine interrogare vestram sanclilalem placuit, «otei.s ; necessitas in Deura caderct; si vcro volcns
quid sit iutcr substantiam, essenliam, et subsisten- diceret, statim responderet, voluntatis esse Filiuni,
liam? aut, si dici fas sit sanctain Trinitatem esse nnn natur;e. At Christianus vigilantissimc vicissiin

Tlieodulfus. piiorem ad Candidum


Vi 1. cpist. D
^ ^ Brevi sermone dictavi. llaec verba intelligo de
et Natlianaelcm. .An vitnbis is c sit ille rcuspro quo opiisculo ab hac epistola, iuqua iiqn depingitur for-
a Tuionensibus contra cpiscopuin Auieliancnsem ma viia; a;ternrc, sed ad aliam ab illa longe diversam
disceptatuin est, ut in prioribus epistolis vidimus, ex qua^stionem respondetur, dislincto. Id ipse Alcuinus
brevi hac charta decerni liaiid potQSt. insinuare vidctiir, duni ita pcrgit « Quod vero me :

•> Ha;c epistola iiliima esi in co I. ms. Enimeramia- interrogare vcslram sanclitalcm placuit, quidsit inler
no, prxtermissa a Mabillonio. .\lcuiiii pennain slyhis substantiain, i clc, ubi profeclo .\lciiinus baud obs-
proJit; an vero ad Aquilam seii Aruonem, an ad cure signilicare voluil, biiias sibi ab Anione fuissc
alium ainicum scripla sit, incertuni. (.\pud Frobeii. propositas qu;csliones, el al cri se salisfccisse bievi
epist. 121). sennone alteri vcro responJcre in epistola pra;-
;

<:
Hanc epislolam haclenus e codice ms. iiie litani seiilc. Quaproplcr hauJ nccesse essc juiiico, quod
bibliolheca; C;esare;c YinJoboucnsis s;cc. xi qui in ,
bmJatus D. Hicberer voluit, ut vel in verbis niox
classe theolo'4ica n. 151 notatus est, eriiil cl inecum cilatis paiticubc vero siibsliluatur ergo; vel ut texlus,
communicavit vir cl. D. Malbias Heibcrer collegii S. vcibis (luiiiusJam traiispositis, aliis supplelis, ita le-
J. Yienn» biblioihccarius et bislorieus, a cu.jus in- galiir < .Miior, qiioino lo mc sub uuius nionienti
: an-
riuslria respublica litteraria coiiliniialionem Gc^rnia- gustia, in bievi labella, vil;e a'tern;c fonnam dcpiu-
ni;e sacra", a viro celeberriiuo D. Haiisizio jam insi- gcrc et sacratissima diviniintis ndijla reserarc poscis.
jsniier onial;e, niajnis JesiJeriis exspprial. (.\pud Aliquid iiide, ne inobcdiens pr;ccep:is tuis vidercr ,

Frobcn. episl, li"2.) brcvi seriuonc ;!iciavi. OiiiJ cs! caih;)licati(les, > etc.
4)!) II. I . .u.iiiM si:l .vi.criM oi'Kulm paus i. iib

f|.MM\il al) co ulniin Doiis P.iWr voleiis aii noleiis sil A aliiiui.l. Sfil iikkIo \iilc;iiiiii.i lioriiin ilislaiili.im iio-

Dciis? iil, si ri-NpoiuliTel uoU-iis, seiiuerouir iuiseria iiiiiuiiii. Iiiinioilalis eiiiiii illa di< iiiir naliiia iiuu:

uecessilalis, (|iiaiii de Deo tredcie uiagna iiisaiiia iiiori iioii polcsl, iion laiuen sciiipcr iiiiiiiutabilis, id

esl;siaulem diceiei ro/t-HS, respoudeieiur ci, ergo esl,(|iix nuilari non possil : sicut auiiiia liumun.i ,

el ipse voluntalc siia Deus est, iioii ii.Ttui-a. Quid er!;o (|u;e immurtalis creata esl, scd iiiinuilabitis procul
restalial [ Ws. reslaliii) , nisi ut obniuleseerel, et diibio non esi, qiiiade pejore in meliiis.vcl de iiieliuri

sua iiiterrogalioiie obligaluiu insoUibili viiiculo se iii pcjiis, el de pcjore iii pcjiis vel dc mclioie in mc-
vi.Ieret? Igitiir Deus iiatura est Deus, ol Filiiis na- liiis iiiulari ptitcsl, siciil dicliiin est : Ibiint suiicli de
lura est Filius, el Spirilus sanctus nalura est Spiri- rirlule in rirlulcm (Psiil. lxwiii, 8). Solus Deus
lus sanctus, el est una nauira liorum trium, sicut vere iminortalis el immulabili<, quia solus vere et

una esi essenlia, et una oinnipoleulia, et una diviiii- proprie xtcrmis, ct quod seinper est, de qiio Aposto-

las. r.;eleriiiii pro diversis evoiilibiis iiuilue suiit Iri- liis : Qui soins liahct immorlatiUilem. (I Tiin. vi, IG).

bulalioues fidelium , et iinaiiua^qiie persoiia leiiia- Iiniiiorlalein poi^iiil pro iiiiniulaliill ;


quia qnod mula-

lionibus subjacet in hoc mundo, quia cxsilium esl, bile esi, qiioiianimodo nioritur eo quod est, dum
iibi vivimus, noii palria; adinoncnt enim nos hae aliud aliqnid incipit esse quod non erat. Sed abu-
molesti.e teiilatioiuiiii palriaiii quierere, el quielam B S'^»^ sa-pe ivlernum legitiir diclum, i|uod lempori vel

vitam, qu;e nuUalenus hic iiiveiiiri potcril, nisi iii spe iiuiialiilitaii o'. noxiiim esl , nec semper ejusdcni

;cteriKC qiiiclis viveali. Kxplicit. iiiodi esl, et idco (T.^rHKm non recte dicilur. yiioil

cnim niutatur,non inanet Ukiue, utsupru dixiinus, :

178 » EPISTULA CLXll.


inter immortiile et atcrnum cst discriminis, [quoJ]
AD DOMMSl RUCEM.
oniiic xlcrnum, iinmortale est; ct iion onime iin-
(Aiiiio iiicerto )
inortale, salis sublililcr, cli.ini selernum dieitur : qua
Exponit quiv sit dilfereiitia iiUer wterniim et sempiter'
num, perpeluum et immorliile, sirculum , cvrum el ctsi aliqiiid scmper vivat, lamcii [>i] iiuilaliililaleiu

leinpus. paliuir, iion proprie xternuni appeliatur; quia iioii

Doiiiiiio DaviJ, recioii optimo, victoii maximo, seniper hujusmodi csl, quamvis imiimrlale, quia
Klaccus All.iuus oplat saluiem. semper vivit, reeie diei possii. Vocaiur lamen ;eler-
Dc quoruiiklam noiuinum proprietatc, rcvcrlcns a nuiii, inierdura eiiam, quod iiiiiuorlale esl : a!iei-

iin")is[.l/. vobis] t'


Caudi,lusnosicr,qu;csliones nobis uum e;iiin cum proprie dicilur, ncque quidquam
proposuit : de quibus ut ex lempore diligentius per- prxteritum habet, nec fulurum; sed quidquid est,

scrutaretur, inlcrim tacere disposui. Sed ille veslnc semperest, quod solus est Dcus; el ideo sulus Deus
volunlalisnimius cxactor et iniporUinus iiiquisitor , C ;eteriius est secunJumpropriet;Ueni ;vtcriiit.ilis.Quod
moras nie facere non siiiebal. Quapropler paucas vcro de ;eterno diximus, boe idein licet iiiielligi de
oorumdem nominum rationes repcniino et iiicuUo sempiterno.SeJ quid est qiioJ Apastolus dicil : .inte

[Edit. in occulto] notavi sermone; vestrura de his lempora wlerna (Rom. xvi, 25, etll Tim. i, 9)? Sl
qu;c dictasuiit, sicut et dc rncis omnibiis diclis vel enim lempora, quoniodo cel rna cum tempora r.on ;

scriplis, spedans judicium. ><am obeJicns devolio siint, iiisi in ereaturis ? nisi forle anleomnia teinpora
l.injanda csl, si auctoritate jubenlis probaliir. !I;cc intelligi voluil. .Elerna aulcm nialnit diccrc quain
ergo esl interrogalio ,
qu;Te nobis ab codem oblala omiiia, fortasse ideo qiiia teinpus non cocpit ex lem-
est, scilicet : quid sit discriminis inter wternum et pore ; a;terna enim tempora xviim significanl. Inter.

seinpiernum ,
perpetuum el iinmoriale , sa-culum, crvuin aiilcm et tcmpiis boc di>lat qiioJ illu.l stabile

(vvumellempus? Primuni enim scienJumcsl quod idcin esl, tciiipus autcm muiabile. Siiculiim vcro dicilur

[C.od. Va;.,ununi] significare vidctur (vternum et sem- posl creatas [.!/., dicuiitur priiuo creaUcj reruiii

pilcrniim ; et simplcx esse nomen cvlernuin ; sempiter- species, et iii diversas leiiiporum inulabiliiates dis-

num vcrocompositum ex adverbio semper, et nomiiie iiiici;c ; vidcliirque srtTMi'iim el tempora siniul co>-

alernum. IJeo omnc ;i;lermim polcst dici cl sempiler- pisse. Sed mullis loeis, sircH/i(m cliani iii sancla

num;econvcrsoordiueomnescmpiieriiuiiietiam;ctcr- ^ Sciiptura legiiiir pio sempi:erno, ui diciliir :


179
nura. Perpeiuuni vero videtur (derivalum) esse cx co
Quoiiiam in sivculum misericordia ejus. (I'sal. cv, i,

quodest ;>(;rpfs,etsignificare qiioJ nullodirimilur in- (7CXVII, lsc(7.) /h s.tTi(/Km,scilicet in po/iclMHmdieil,

lcrvallo, sedsempercoJcni nioJo pcrslaliiuocsl. Iiilcr qiioniam misericordia ipsius .Tteriia el inJeGcieus

ivteriium aiitciii ct iinmorlule hoc dislnre videliir, est. Stvcnlum esl cliam mmidi ordo dceurrens, quj
quod omne ;vicrmim immortale, noii tamcn omnc ad fulura teiiJcns pnelcrila dcscril, et ideo siveulii

inimortale xternum recte dicitur. Inter (crum et dicta cssc pntatur, quia in se jiigitcr resulvunlur

sivculum ila discerni potest, quod wriim quiddam [f. rcvolvuntur] tcmpora. Sed dilTerentia esl, dum
;elermim potcsl inlclligi, saculum vcro ieiiipor;ilc Uicilur, n sa'('i</u : 'ci duin dicitur, in S(I>(-n/o] ; cl

» Ilanc cpistolam Oiicrcct;iiiiis iiitcropcra .Mcnini onibiis


lio iu cod. reg. \at. ti',). (.Vpiul FroluMt. episl.
dogmalica primo cJiJit p;ig. 7(i."i, poslca lcclioiics I ITt.)

dilfereiilcs etmcliorcs aJiliJit |i?g. l.")l-2. r,alli;c lil- >> Candidiis. Cujiis opera s;cpius uU solebal .\lciii

lcrari.c scriplorcs ccnsciit camJe:!! rccliiis inlcr alias iins, iit palcl ev iiluribus cpislolis, in (piibus illiiiq

cpi><t()las .Mciiiiii ipi:im iiitcr (lngiiiatic:i colb^caii. aliipiolics vocat U ijDiu''». D.' ipio vid. {'>.M. lill.

(.•iioniMi iiiuriiliiiii M'i siimiis. K\sl:il ini ciiicoila- liini. N p;i(;. 10 sc(|.
iili ( ,
:

.!J')
EPISTOL.E.
*2l

(liiiii dicilms i" *«'< ulum swcuii. Adain n:inuiiie n A xtern» non sunt, sod illuil quod islit sjlLiI.a; si^ni-

cst principio sxculi. Cacleri voin fieanl, omiiiinodis Klernum cst. Yerlia eniiu qiiilms
iwculo fiiil; iil iii

pulrcs , Noc, Abraliani i?i sxctilo, sed non a swculo ioqiiimur, niliil aliud sunl nisi signa rcruin earum
qiias nienle c iicipiinus, quilnis ad coguitioncm alio-
fucruiU : siciit oniiies liuinani generis serics in siu-

luturx- suiit. tn swculum rum venire volumtis : quae verlia minqiKim roclc
culo fucruiit, vel suiil, vol
prof^,r!inlur, nisi voritalem signirioent. Veiit;.s eiiim
vcro sxculi. futiirum esl swculuni, quoil posl lioc
(Tob. ix, oiiini lioinini naluralis osl tantiiiii, til nullus un-
cr.l sseouliiin, quod et in sceculn stvculoium
iii

locis in scculum stv- quain pro veritate falsuin audirc velil eo niodo ul
11) dicitiir. Nain qiiiliusdam
,
iii

culi .leteniilatem Doiniiii alisolute sigiiificat, quo- ipse vcriim putet qiiod falsum est, iiisi ipsc nimium
ct etiain ante s;t'culuin, ot iii sieculo, et varius \Coii. Val. vaiius] sit et al) omiii vcritatc
niain ille

monstialiir. Kt avcrsiis.
post iiliid sa;culuin niisericors esse

ideo dicitur de eo : Miscricordia aulem Vumiiii a Scd qiiia ad (inein cliartula! prnpirat serics, vide-

sivcido et itsqite in swcuium super limcntcs eum. tiir ratum aliqiiid de ipso linc dicere. Est enim locus

(Psal. cii, 17.) Ilein : In swculum swculi (Psnl. ix, ubi finis quod sine finc est signifioat, ut in Evangclio ;

0, et .V, IG, etc.) proptor duo Tcstamenta ssepe legi- Cum dilexisset eos, qui erunt in mnndo, in finnn di-

liir posilum, qiiia lioc Novum Teslamenlum prioris B '"'' '''"' (•'°""- "".'' ')• ''' '^5'' "^
^•.mmm dilexil

sicut et fuliirum islius prae- eos. Est eliain ulii peifeclioiiein siguifical, ut : fini->
s;«ciili s;T"cuIiiin est,

erit. Invenitur quoqiift sa'culum pio cujus- enim letjis esi Chrislus (Rom. x, i), id esl, peifeclio
seiilis

teinporis line poui. Nam in L'ge Domini legis. Est qiioqup, ubi ipsum sigiiiiicat Cliristiiin, iit
libet

Sit libi servus in smculum (E.xod. \\i, G), in qiiibusdam p3:iliiinriim titiilis : in fincm Dnvid
diciliir :

(Psal. i.i, i.ii, ct h/.), id es!, iii Clirisliiiii. .Aliqiiand


id est, usqiie in jiibiteum aniium. Sed sciendum i

ctiain fiiiis sigiiificat fiiiem ciijusr.bot lei vcl tenqio-


est qiiod wtcrnum trilius modis in sancta Serip-
quod vcre et piuprie ^tcr- ris ; ut in Daiiicle : in jinc autein dierum illorum
tura legi solet. Prinio,
ni;m dicitur, omui [mulabililate] carens, sicut soliis (Dan. IV, 51). Nec mihi nnillitudo vciborum et char-
tul:t; loiigitudo o!ij cienila esl qiiia longiluilo lcm-
Dcus est. Allcr vero modus est, cum ea res ictcnia ,

quidem per se xterna non poris, vel magis ilUKl quo;I tcmpus iioii hnliot, |iliirim:i
dicitur, qua; ipsa est, sed
poscil verba, quibus demonslicUir qiiod vi\ dcmon-
quod significat, ivtoinum esl ; veluli lioc qiiod .\bra-

dicitur Uabo libi et seinini luo lerruni lianc in


strari J.80 possit. Sed calamiis iii fonte cliaritatis
li;e :

liiictus, diilce habct cuia eo loqui, ciii oiniii;> liniia


posscssiomm ivlernam (Cen. xvii, 8). Ciini nec ipsa ter-
diilcia sunt; cui Deus apt.-.iam conocderc digiielui'
ra, ncc ejus habitatorcs letcrni esse poluisseut, sed
C dulccuincm.
lerra vivcnlium, qiuc per liaiic torram signilicatur,
xlerna est; et habitatoies illius ;vteriii, de quibus [Dot tibi perpotuani clenrns in s;t'cla saliitoiii

dicitiir : Bcnti mitcs, quonium ipsi possidebunl terr.im. Et decus imporii, Dav ; imate, Deus.]
(Malllt. V, i.) Tcrtiiii inodiis est, quaiido ca ics "EPISTOL.^ CLXIH.
ajterna appellatur, cui finis non constituilur, aut iia AD CVROHJM.
fil uldeinceps non sit facienda, quantiim ad ciiram E.rponit tcxtum S. Liicw cap. x\ii, 3f>. etc, de duobus
vcl ;id polcslalein faciciitis, aut diccntis perlinel, eo fjladiis. Conqucrilur de quibusdum episcopis qin ,

prcsbyleris et diiicoiiis jnunus prwdicationis inhibciy


geiiere locutionis, quo quidain Poeta dicit
volunt ; ct de profanalione alturiuni.
Serviet jftcrnum, qni pnrvo nesciel uli.
Domino desiderabililer venerabili ct veneraldliler
Non ciiim potcsl ;ctcrnum servire, cujus ipsa vila desidcrabili David regi, iii fide et charilale Flacciis
;eterna esse noii poiest. Sed mira [A/., magis] quse- [Albiniis] salutem.
dani diffcrcntia est inieressenliain omnipoteniis Dei, Lilleris vesirce nobilissimne pielaiis acccplis , in
ct volventia human;e vit;ie ternpora. Legimus eniin
quibus vestram nobis valde aniabilom sanitatein, et
iria tenipiua csse, id est, pr*teriuiin, pnosens, el cuiictn Christianilatis iinperio perneccssariam pro-
futurum; sed ila ul pene niliil nobis pr;csons sit D sperilatem cognoscens [F., cogiiovi],
, totum cordi;
sed oiiinia pr;iHorila et futuia. [Verbum eniiii dum mei aflectum in eratiarum aclinnes Chrislo clemen
dico, priorein dum dixi] sylJabam [.il., Vcrbi enim lissimo regi effudi : illius sedula oraiione deprccaiis
cum dixi priorcm syllabam, elc.], postcrior fulura pietalcni, cum oninilnis nosliae dcvolionis coo])or.i-
fiilt :
et dum posleriorem dico, pr.clei iit prior. Deo toribus, quatenus vestram pacificam et amabilein
vero isiiiil pi'x'terituni et futuium, sed oinnia pi;c- poteniiam, ad exaltaiionem sanctx sua; Ecclesi;e ct
soiilia suut, qui servo siio Moysi ait Eijo sum qni
:
^ sacralissimi gubernacula impcrii longaiva prospc-
sum. Et : Dices pliis Israel : qui csl, misit me ad vos rilate cuslndire, regere et dilalare dignetiir. In qiii-
{Exod. m, 14). Sed si subtilius qu;erore incipias, apicibus
bus laudabilibiis qunqiie vestra; sapienti;ie
ctiam ipsoe du;i3 sylbikc , dum dixi Deus wlernus,
:
nicain , iit solili estis, segnitiem per inlerrofjationes

(Froben. epist.l2i.) Edit. Quercet. G, Caiiis. 12.


"
mine, duo qladii liic.
IIic auteni miiltis locis casligaiior prodit
ex cod. ms. ^ Sncratissimi imperii. De Romano, exisliin ), im-
bibliothec;B Salisburgensis, ubi hic pi;crigiiur lilu-
pcrio liscc cssc intelligem;;!- Uiide haiic cpistolam
lus Explanatio gladiorum qui dicunlur in
:
passione. iiop. anle aiiniim Christi 800 dalam fiiisse ccnse-
lii edilis vero De eo qnod in Kvnnqetiu dicilur : l)o-
:
niiis.
, :

m IJ. i. Al.ni.M SKU -VLCLl.M OPLIU.M PAtiS I. m


piuileiiliisiiiias sagacilLT [Cod. Sul., prudenlissima A allfgorias, iil sliidiosis lecKiiiliiis farile osl iiiveiiiro.

sagaciiate] cxeilaio vcl!c invcni. Iiiio per inquisiiio- .\byssiis, imnicnsitas a luanim; abyssus, profundilas
iies [niagis docero, qnaiii ignorala discere] agnovi ;
Seripturarum; [abyssiis, iiiellabilia jiidicia Dei {Psa(.

ifiiia stipu-iiWr iiUcrroijare, doccre esi, veliili ia vcslra! \\\\, 7, ct /iom. XI, 5"))] ; abyssiis, sapiciitia ; abys-

auclorilalis pagina sciipiniii leperiimis ; iilji posi sus, corda liiiiiiiiiiini sigiiilieat; ct iiiulla talia in

congruam senlenliam veridico sermone exaraiiiin Scripluris sanctis inveniuntiir, qua< sccundiim qiia-

pcrspcximus » : < Cogiioscat igitur industria tua ,


litalcs locorum varias liabenl inlelligeiiiias. Sermo
b cliaiissiiiie in Cliiisto pra'ceplor, propnsilain nobis Uomini oculosiis cst, ct undique pcrrorari polcst, et
a qiio laiii noii derieo, sed laieo de Evaiigelio qn;B- alla proriindilas mysicrioriiiii Dei. Qiiis omnia se-

slionem, cui liinc taiuen a nobis usipie [in] prxsens crcta illoniiii iiivestigare pntcst ? Igiliir et gladius

csl dilata responsio : Non quia juxla quod iiiicrro- muUifaric signilicare videtur. Nam et veneiialas Ju-

gavil , respnndere iion valuis^^enius, » cl reliqua. dicoruni nialeJictiones in Chrisinm [signilicat], nbi

Vere el val.lc graluin liahco laicos qiKinJoqiic ad dicit : Qiii exacuerunt ut gladium liiiijuns siias (Psat.

evangelicas cniorui..se inqiiisitioncs, dum quemd;.m LXiii, i). Lliam et morlcm significat, ubi dicit : Qiii

auJivi virum pru lcnlem aliqiianJo dieere : clerico- liberasti David serriiin (iiKm de gladio inaligno {Psut.
rum csse Evangelium [discere {Edit., disceriiere)] , B cxuii, 10). Scilicet el tribulalionem passionis Christi
non laicorum. Quid ad h;cc ? 0»!/ii(i /cm;)HS /i(i6eHr significat, ubi dicit: Et tiiam ipsius animam pertrans-
{Eccte. III, 1), ct s:rpe pnsterior allert hora quod ibit gtadius (Luc. ii, 33); id est, tribiilatio passionis

prior non poterat. Tamen iste laiciis, qiiisquis fuit, illius luani torquebit animam. Divisionem quoqne
sapiens cst corde, ctsi manibus niiles, quales vestram significat, iibi dicit : Son vcni miltere pacem, scd
sapicntissimam aucioritalcm plurimos habere [decet gtadiiim (Mattli. \,oi); id est , separare bonos a
(Edit., de!iet^]. Sed ad responsionein inicrrogalionis nialis. Sed [et] vindicta gladii nomiiic intelligiuir,
vertamus slylum, ad satisfaeicnduin inquisitoris ani- ubi legitur : ISon eniin (rustra gladium portut ; vindei
mn, si lamen noslra parvilas tam prrcclaro ingenio rst enim in eos qiti operantur matum (Rom. xiii, 4).

saiisficere valel. Judicium qiioqiie Dei gladii nomine lcgilur designa-

Nodus vero proposilie quaistionis, veluii in vcstra; lum : Incbriatus est in cceto gtadius meus {Isii.

excellentia; litieris inveiii , liujusmodi constrictus xxxiv, 3). Iteniquia, E.Tacuatn k( [iilgur glnditim

fiiil, ut eadem ponamus verba qu.T in illis legebam : meum, et aget judicium manus mea (Deut. xxxii, 41).
« Est enim locus Evaiigelii secimduni Lucani (Cap. Et juxta Aposiolum, verbum Dei intelligilur gladius.

XXII, 56, 38, 50), ubi Dominus Christus a passionem i Sed forsitan ille laicus, qui in uno solcbat p.ignaro
venturus, tunicam ac peram venJcre, gladiumqne gladio, unam cura putabat habere interpretationera,
eniere discipulos jussit. Cui ciim responsum esscl non considerans ilium ipsiim, quem nianu tenet,
binos ibi csse gladios, dixit, satis esse. Qiiorum uno ancipitcm esse in quo ci inimlco vilara aiiferre ni-
:

Petrum in abscissione auricola; Malchi usuni fuisse lilur, et siiam dcfendere gaudct. Idco sec.indnm
putamus Cui ct lunc a Domino dictum csl Con-
: : aliam significationem in .Matth;co Dominus dixit

verte gladiiim luum in vaginain. Onincs eniin qui uc- Oinncs qiii acceperinl gludium, ijtiidio peribunl (Matllt.
cepcrint gludium, gladio peribuut (Matlli. xxvi, 52). XXVI, 3-2). Juxta aliam vero in Luca : Sed niinc qui

Quomodo sibi convciiit [Corf. Sal., convenial], nl qui habet succtitum, totlat similiter et peram. Et qui non
luiic vendere tunicam , eiuere gladium jusserat, is habet , vendiil tunicain suam el emat gladitim (Luc.
statim accipientes gladium gladio dicerel esse peri- XXII, 3B). Iste vero gladius vidcliir ei placuisse, ille

tiiros? Si gtadius est verbuin Dei (F.plies. vi, 17), et ilaquc displicuisse. IJeo illum coiiverti in vaginam,
Doniiniis 181 quando gladium cinere pnccepit istum enii pr.tcepit. Idcirco diligenlius consideran-
verbuni Dei signilicavit ;
quomoJo congruit, ul omnis dum esl quiJ uterque significet : et sacri sancloi iim

qui accipiat vcrbum Dei, verbo Dci percat ? > SeJ Patrum profercndi sunt scnsus, ne quid nostra [par-
facilis est solutio, si singulorum consideratur evan- p. vitas (t/., pravilas)] prwsumptuose dicere videatur.
gelislarum huic loco circumslaiitia, cl divers;c intel- I!le vero gladius secundum Mattlwura vindiclam in-

ligiint ir gla !ii sigmficationcs. Non cnim ;rqiialiter jurianim nostrariiin intelligitur designare, qiiam qui
ubique glalius signilicat. [Ilaquc, sicut Leo aliter cxsequitur, in suis periturus eril sceleribus, ipsa
significat,] ubi dicitur : Ecce vicit leo de tribu Jnda (licentc Yeritale : si tion remiseritis hominibus pec-
(.\poc. V, 5); aliter ubi dicilnr : Circuit qiuisi leo, cata sun, tiec Pater vester ccelestis dimittet lobis delicl.i

qiiirrens quein devorct (/ Pctr. v, 8). Ille leo Chrislus vestra (Marc. xi, 2l>). Quapropler cl hunc converli
est; isle, diabolus : etsi eis lem scribatiir littcris leo, in vaginam cor.lis pr;ecipit, nt ibi,juxta evangelicam
non tainen eisdcin congruit sigiiilicationibns. Nam duorum servorum p:irabolara (Luc. vii, 41 seq.),

el ahyssus in Scripturis sanctis raiilli^^arias hnbet unusipiisque rcmittat fratri suo de corde suo. Et h;iv

• llic finis esl epistola; apnd Canisiiim. tis 260 (alias 139) Alcuini aJ fralres Eboracons««s,
iibi iia canit :

Cliiirissiine tn Cliristo pr,iceplor. K\ his, ipsius
Caioli iiiip. eitnrcs^ione, conlirnialnr leslimoniiini
T.ilii namqiic pUcenl vcilro quia iminert l'a(r),
Eginhardl, narr:iiilii liariilnm iii c.ctcris disciplinis Oid niiiic e)!roKi;>s rtv.aliliuj iiisoiiiil arlis
(pr,i'lerqnam giamiiiatica) Alcuinuni habiiisse
in .\iirili»s, pi i',ur in iliicil per pralj sei|ue!Uein, He.
pr.iTfpliircin. Qmh etiam specta' Ivcrsu') cjegranuiia-
, :

EPISTOLyE. 42')

csi nnslrorum indiilgenlia dclicl(irum, ut iii nos pec- A est, ciir auriculam abscidit adversaiilis, duin veibum

cantibus diniillanius, ipsa altcslanti! Verilate : Di- Dei ex auditu ad secreta cordis cubilia pervcnire
miltite ct dimiltetur vobis (Luc. vi, 57). solel ; ut ibi lidei fructum ccntcsimo, sexagcsinio,

Sed videamus quid ille secundum Luc:b Evange- Ycl Iricesimo fcrat cffcctu (il/ar//i.MU, 8)? Quiil ista,

lium gladius siguificarc pnssit, de quo tolius inquisi- flbsecro , signilical abscissio , iiisi ut [inlidclitritis

lionis oriebatur serics. llle est nimirum verbum Dei, (Edic, infuedilalis)] auricula abscindatur, ut divi:i;u

qucm vonditis omiiibus siecularis vil» iiupedimenlis tactu grali;e nova sanclur, ct veteris bomiiiis cxspo-

nobis emere necesse est, et virililcr in co pngiiarc liatio in novai rcformationis transcat glori;iiii ? Lndc.
contra omnes aniiqui serpenlis insidias. Qiiem gla- et iste scrvus Malcbus diccbatur. Malcbus in Eatinani
diura Salvator noster cum triumpbo gloi i;e ad pater- linguani vcrlilur rex vel rcgnaturus. Qiioniodo rcx
nam rediens sedem , discipulis suis dedil diccns :
ot servus, nisi quia in vetcrc lioinine scrvi fiiimus
he, doccte omiies geiites {Mallli. xxvni, 19). Non peccati; in iiovo itaquc Doniini Dei [saiiali (Eiii';.,

igilur ad liujus gladii ictiim, sicul extniordiiiarioe sancti)] gralia , rcgcs ct rcgiiaturi crimus cum Cliri-

Iiujus inquisilor quivstionis arbitrabatur, Dominus sto ? Quid cst qiiod ipse Dnniiims pcrseciitoicm suum
respondit : Comerte tjludium in vaijuimn suam, sed sanavit , nisi quod oninis pr;cdicalor in Ecclesia
ad illius qui in Mattha;o Icgitur. Ad istius [itaque g Christi nec suos verbo pietatis saiiarc iiiiniicos de-
{Al., atque)] dixit: Siuile usque liuc [Cod. Sal., adliuc] sistat ? Undc et ipsc Dominus tcmpore passinnis sua;,

(Luc. xxiii, 51). Quatcuiis uterque siiam propriam opera eliaiii in suos perscciitores non dcscruit sani-
habcre potuisset sigiiilicationem. Nam ali(]iiolies iii latis. Ac ideo forsitiiii permissus cst Malciius vuliie-
uno facto aliorum 182 sabis et alioriim perditio rari, ut relri oslendcrelur constantia el Doniiiii cla-
[provenil; 4/., pervenit]. Ut in tolaChristi passione rescerel pictas, et nobis ad onincs boiii opcris darclur
Jud;Borum esi perditio, noslra autem salus : ita et cxempluui, quatcnus salutis ;eierii.c [meiiicameiua
factiim aposlolica; audaci;e juxta allcgori;c subtilita- (/irfi(., muiius)] eliam inimicis pr;cslaicnius nosliis.
tem dupliciter ex ipsius Doinini vcrbis inlelligi potest. Cur duo gladii in Doniinica [lantummodo (Atiil.,

QuKratquc ille, quisquis cst, cur in alio evangelisla poslmodum)) passione iiiventi sunt, ctiii uno aposio-
Dominus pr;cciperet virgam portandam, in alio pra?- lica pugnavit liducia ; alium vagin;e cxcmpJuni iion
ciperel non portandam : el tunc intelligat ,
gladii legimus ? diximus duos gladios corpiis ct aniiiiam
diversas esse signilicationes. significare : qu;B anibo per unani lidcm opcrari dc-
Sed considerandum est, secuniium vcsiroe sapien- itciit, ut fidcs, qua! in auima lalct, foras pcr corpu.s
tioe vencrabilc praeccptuin , < quid significet hujus ostcndatur in opcre. Ex abunitnniia cordis os loqui-
[emptio; (£(ii(., exemptio)] gladii, quid saccuhun , Q lur (Maiili. \i\, oi). Uiide cl discipiili doiia saiicti
quid pera, quid tunica, cur postremo in duobus gla- Spiritus in igncis linguis accipienlcs loqui dicnntiir
diis satis esse dicatur ? » De conversione itaque gladii magnalia Dci (Act. ii, II). Qiiia ubi chaiilas pcr
in vaginam suara et de pcriculo accipientis, loco suo donum sancli Spirilus intus ardcscit in aiiimo, mox
diximus. Emplio siquidcm hujus gladii est sxculi foras iii vcrbo clarcscit pr;cdicalionis. Possunt quo-
renuntiatio, de qua ipse Dominus dixit : Qui non qiie nou inconvenienler duo gladii , lidcs et opus
renuntiuveril omnibus (jum possidel, non potesl nieus intelligi : illa in corde latcns, istud iii facto in paLim
esse discipulus (Luc. xiv, 35). lloc esl : avaritia; procedcns. Et diligentiiis ci)usi;ieranii par priori
secfalor non potest veritatis esse praidicator, qiiia significationi h;v.c quoque invenitur, qiiia fides anirai»
quod ore praidicat, opcre destruit. igitur in sacculo cst, opus vcro corporis. Uiulc ct unusqiiisqiic ad
occulla divitiarum siibstantia : in pcra, publica desi- cordis sui penetralia dirigat intcntioncm , et vidcat
gnari potest. In tunica carnalis delectalio demon- in eo, quantum diligat Deum, ct eamdem Dei dilc-
stratur. Qua; omnia funditus vcnJenda, id esl abji- ctionem proferat in opus. Et maxime praedicaiores
cienda siinl, ut dignus [in] giadio verbi Dei sectator Ecclcsiae Christi charilatcin Uedcmptoris nostri per
Christi efliciatur miles. Quo;l autcm discipuli id verba sedul* praidicalioiiis populis oslendant. 183
dixerunt :
Ecce duo gladii liic sunt, cl Dominus re- p Sint lucermc ardentcs (Luc. xii, 33) in donio Domini
spondit : satis est ; duo gladii sunt corpus et anima, siiil civitates firnuc in montibus virlutiim consitac, ei
in qiiibus unusquisqiie secundum sibi a Deo datam contra omncs insidias hoslilis cxercitus munitissini;p.
gratiam in Domini Dei voluntale pra;liari debet. Et Sint pastores providi gregem Christi pcr pasciia
,

saiis erit voluntaii Dci, si corporc ct animo illius im- vit;e a;tcrna; ducentes, quatencs cum multiplici ani-
plebuntur praeccpta. marum fructu gandia Domini Dei sui mcrcaiiiiir
SeJ et h;ec proposita quKstio alterara advocal iiigrcdi. [Hos tua (Edit., hostia, mendose)] exccllen-
quia abyssus abyssum invocnt (Psal. xli, 8). Et dum lissima dignilas cl sanctissima in Christi charitatc
inodiim (Edil., modum)] valida; complexionis solu- voluiitas scnipcr ailinoneat , iino suavissimis cxhor-
tum Kslimavi, ecce [allerum ex laterc occulta; coii- talionibus ail pr.^edicationis impcllal ollicia, quatimus
strictionis (Edit. , in alteram ex latere occultam in die magno Domini nostri Jcsii Cliiisli lu quocpio
construclionis)] offcndi , quem non laico prioris amabilcm merearis audire sententiam : Euge, serve
iiiqiiisitionis auctoii, sed vestra; venerandic dignilali bone cl fidclis, quia super pnuca fuisti pdelis, supr.i

cxsolvam. Si gla liiis iste, ut dixinius, vcilnim Dci mulia le consiiluam, iutru in gnudium Domim lu\

Patuoi.. C. 14
427 B. F. ALBIM SEU ALCLIM OPERIM PARS 1. i*%

Nec eiiim hoc solis saeei-tlolibus A Et noii evangeliouin Qiiod in uure aiidhih, jirwdi
{Matili. XXV, tl).
cute $u]ier lecia {Miiitli.
:

""
27)? Dieil eiiim beatiis
Tel clericis aiuliemlum ibi arbiireiis, seileliambonis
\.

iliciMithim liicronymiis in epistola ad Nepotianiim presby-


laicis el bene in operc IVi laboranlibus
{t'>-l)

maxime qui iu sulilimioribiis po- teruiii, iibi eiim dc pneilicatioiiis oflicio instituit :
fsse cre.las, et liis

(itiorum conversatio « IVssiuup consuetiitliiiis est, iii ((iiibiisdamEcclesiis


siti sunl sacculi dignilalibus ,

lacere presbyteros, et pneseiilibus episcopis non lo-


bona el viuc sanctitas ct ailmonitoria astern» saUitis
subjeclis pnctlicatio poterit esse. Nam qni : qiiasi aiit iiiviileaiit aiit non dignenlur nudire.
verba, siiis

qiiam accepil, Et si alii, iii(|iiit Paulus apostolus, (ui'ril rerelalum


unusquisque de pecunia doiiiini siii,

El qui pliis sedenli, prior laceat. Poleslis enim jier singuloi


ralionem redditurus erit in die judicii.
prophelare, ul omnes discanl [Edit., et omnes dicant],
laborat, phis mercedis accipiel. Quapropter dilectis-
Ecclesiarum [Christil defensor et et omnes consolentur (/ Cor. xiv, 30, 31). Et : Spi-
sime et hoiiorande
saiictissimae sapienli;e venerabile studium
rilus prophetarum prophelis subjeclus est ; non enim
rector, lu;c
alios castigando corri-
dissensionis est Deus, sed pacis {Ibid., vers. 32, 33U
alios admonendo exhortetur,
erudiat, ut omitibus omnia Cloria patris esl /S/ius supiens {Prov. \, I). Gaudc.Tl
gat, alios vitae disciplinis
ex omiiibus mercedem habeie
Cor. ix, 2-2),
episcopus judicio suo, cuin tales [Christo] elegerit
faclits (/

raerearis perpetuam. Ut cum niagna et laudabili po-


» sacerdotes. 184 [Docente te in ecclesia {Edit., Do-
ccntes in ecclesia) non clamor populi sed gemitiis
pulorum multiiudine gloriosus in conspectu Domini ]

suscitetur. Laciym;ie audilorum laudes lu:e sinl. >


Dei lui appareas.
Audio etiam per Ecclesias Christi quamdam con-
Haec lanlus et admirabilis doctor huic tam mal.T
satis laudabilein, quam vestra piu- consiietudini opposuit. Plurima exinde dici possunt,
suetudinem non
emendare potesl, si ta- sed s.ipienti pauca sufficiunt. Nec nostroe rusticilatis
dentissima auctorilas facile
non magis excusalio, est, vestri« laudabilis sapienli;e aures phirimis ag-
men vera est opinio, et f;ilsa

gravare verbis sed tantum snpplici deDrecari devo-


ut quod facere non volunt presbyteri, suis injicianl
;

tione, ut talia paterna provisione jubeatis, si vera


cpiscopis. Namdituiit abepiscopis interdictum essc
diaconibus praidicare in ecclesiis, sinl, emendare. Quatenus sublime regalis potenti;c
presbyteris et
regimen omnibus ubiqueproliciat ad salutcm, et libi
tlum in Aiwcalypsi [legitur: Spiriius et sponsa {Edil.,
legatur episcopis el sponsK, elc. ) ] diciint : veni. Et
cum Christo Dcniino Deo nostro et sanctis ejus prae-

qui audiat, dical, veni. Qui silil, veniat, qui vult, mia perpetui honoris aiigeantur.

uccipiat nquam viltv {Apoc. xxii, 17). Nec non et Vidimus quoque aliquibus in locis [negligcntes]

Apostolus Quod
: si alii revclntum fucnt seJenli,prior altaria Dei absque leclo, avium stercoribus vel ca-

taceat. Poteslis enim per singulus prophelare (/ Cor. num mictu foedaia. Quoil facile vcstra veneranda in
XIV, 30, 31), id esl docere. Item ad Timotheum Qui :
Deo voluntas per episcopos eniendare valet ut cuni :

honore condigno nianeal raensa Domini in loco sno,


bene prtrsunt presbyleri, duplici honore digni habean-
maxime qui luborant iti verbo ct doctrina Dei ecclesiam inajorem, secundum san-
vel portetnr in
tur :

Dicant eniin in quibus canonibus in- ctam sacerdotiim Dei providentiam et honorifictt ;
{I Tim. v, I").
magis tracteturseu altare Christi, seu consecratio corporis
lcrdicturasilpresbyteris prcedicare? Qiiin le-

ab nascentis Ecclesix, pnvcipuum saUitis nostr;e sa-


ei saiigiiiiiis illius, et
gant et inteUigant, initio

iiuantictqtiam inirabiles ex diverso clericorum or-


cramentum omni veneialione consecretur, habcatnr,
pnrdicato- ci custodiatur.
(liue per totain mundi latitudiiiem fucre
divcrsas partes transniis-
» EPISTOLA CLXIV.
les, eiiam et aposiolica iii
.VD C.VKOl.CM IMPEKATOREM.
si auctoritate : et desinant spociale habere, (luoJ ad
Respottdet ad inlerrogata de hymno post coenam diclo
niajiis aniniarum lucrum pluriinorum poterit esse. upud Mallhaum et Marcum.
Nam et ipseDominiis noster Jesus Christus aposiolis Uegi [Leg. Regc] regum Deo Christo doiianie Ca-
suis ad proedicatioiiis officia secundi ordinis viros olo regi, iinperatori Augusto, oplimo, niaximo, por-
subjunxit, ut in Luca apertissime legitiir : Pos: Iutc J) pemo humiUs ; matricularius Albinus sempilernam
aulem designavit Dominus el alios seplutiyinla duos, coelcstis glori;i' sahitem.
et misit illos binos anle faciem suam {Luc. \, 1). Et Mirabilis sapieiiti;e vestnc littcrarum seric perie-
pvuilo post : Qui vos audil, me uudit; ct qui vossper- cla, inYenimus eas elt)qucnti;e iiitore splendidas, et
iiil , me spernit ; et qui me spernit, spernit eum qui profiinditate sensuum siibtilissimas, ct inqiiisitioiiis
nte misit {Ibid., 16). Et cxlera qu:i; ibi de dispen- gratia jucundissimas. lliule patenler agnosci poteril,
satione verbi Dei leguntur. Qiiare in Ecclesiis ubi- iion tantiiin impcialoriam vcstne prudcnti.c pole-
(|ue ab onini ordinc clcricorum honiili:e lcguntur? staiem a Deo ad soliim mundi regimen, sctl inaxime
Quiil est iKmiilia, iiisi pncilifatio ? iMirum est quod ad Ecc'.esi;e pnvsiiliiim et sapionti;f decorem coHa-
legere liccl, et interpretari noii licet, [ut|abomnibus tam, et juvenum mentes ipiudam inerli.c rubigine
inteUigaiiir? Qiiiil est aliiid, nisi ut audientes sine obductas ad aciimen ingcnii per vestram sanctjs!>i-
fruclu liaiit, ct inipleatur Virgilianum ilhid : inaiu solcrliam cliinandas. Si i|iiidein pr.cler iinp»^
Dal siiie ineiilo soiios riales ct pulilitas luras, evangclicas (|u;cstit>nes aca-

• M.cr cpisiol;! in edilione Qiien^etani lOfi esl, ab nnm 800 ad Carohim jam imjHM«torem. (Apud Fro-
Ipso priuio e.lila ex codice iiis. Scripta cst post an- ben. epist. 12.1.)
,,: p

m EPISTOI-.F.. m
(1(Mnic!S vestih a nouls ftmi<-'of>rilA5iiiqiiiiilis. Qiiaii- \ Qiiod vcio F.vangolIst;f dixcniiil : El hymuo dicto ex-

qiiam veslra; prii(iciiii3P, iit id epislola (lignitatis icrntil {Miillh. \\\\, 30; Mair. xiv, 26), a plerisqu?

vestroe diciUir, casdcm qiia-stioncs notissinias csso simp.iciler Inidiliir ita : I.mide Deo dicla exierunl.
sciainus lamen ne scnilis taceat scgnitics, qniliusdam
;
Quidain ilaqiic |iiilanl , \\i psalnii vcrsum eos can-
interrogationnm slinmlis somnigeram illins socor- tassc : Matidncaverunt et ndorarerunl omnes pingues

diaiti cxcitare voluistis. Undc etiam nunc magis do- lerrw (Psal. \xi,50); ct hoc ex commcntario san-

cere vestris insitionibus [Lcg. inquisitionibus] inlel- cti Ilieronymi suspicanlur, qui ail : « Et hymno di-

ligo, quam veslra! aliquid aflluentissima! sapientiK clo, lioc esl, quod in psalmo legiinus ; Manducaverunt
cx mca addi posse responsionc. Nam sapienler iii- et adoraveruiit omncs pingues lerrtr. t Sunt eliam qui
tcrrogare, docere esl. Igitur priidcnlcr qua^rcre via in priore versu hanc hmdcm aptare volunt, ubi dici-

cst iiiveniendi ; veUili fLTliir, Pylhagoram ordiiialis liir : Edent patiperes et saturabunlur , et laudabunl

intcrrogationibus pucrnm qucmdam dc geomelrica Dominum, qui requirunl eutn (Ibid. vers. 27). Sed

magis docuissc, quam discere qnid ab eo vellct. Sic- fieri potest, Juiteos habere in consnetudine aliqiiando
ut ct Dominnm in Evangclio (luibusdani parabolis hymiiiilicam posl coenam decantare lauilcm , sicut

egisse lcgimus. solebant transcuntcs viam in agro laboranles hoc


B versu bcnedicere : Bencdiclio Domini super vos , be-
1S5 ^^^ "• 3d inquisila respondeam, proul mea;
ncdi.rimus vobis in nomine Domini {l'sal. cxxviii, 8).
inspiiaverit mcnti gratia illius, de ciijus sernione hii-
Scd his atque hujusmodi opinionibiis quorumdani,
jus inquisitionis firla esl iiilcrrogalio : quamvis vc-
qiKimvis spernenda! non siiit, ut videtur, omissis,
slra; clarilati vix niea aliquid dignuiu parvilas con-
I quidam veritalis pandamus intcrprclalioncm.
ferre valeat, quia non lalis inihi inest forina" vel co-

gitationum fiducia, sicul legitur de Zenocrate archi- Consueludo itaijue est evangelislariim quredam
leclo, qui popiilea froiule coionatus, et pelle leonis plcnius dicere quae alii omnino ma-
tacueruiil. Qiiod

vestitus intcr lurbas pnpuli ineessit conlra triliunal ximc beatuin fecisse Joannem evangelistam coinpro-
Alexandri Magui , et (puesilum csl ab co quis vel b;int. Ctijus rei idoncus leclor in eis sufficienter ex-
undecsset? Al ille, « Zeuocrales, inquit, cgo archi- einpla reperiie polerit, qu:e nos epistokiris brevitas

tectus Macedo, qui ad te cogitaliones et formas tu;c tangerc prohibet, nisi quoe hujus iiiterrogationis rc-

clarilati condignas affeio. > Sed talem inihi incisc sponsioni necessaria csse videnlur. Igilur de hac my-

volunlalem de veslr:c cxcellcnli;e Platonicis vidco, slica Veleris vel novi Testainenli coeiia toti quatuot
qiialis in Aristippo philosopho scrihilur, qui naufra- dixerunl, vel qiiid in ea gestum csset vel dictum,

gio perditis omnihus vix vivus evasit ad lillus, di- parlim similiier, partim dissimiliter protulerunt, qua
xissesuis legitur : « Iie Athenis, et dicite discipulis tamen omnia vera csse necessario credunlur. Quod
nostris eas congregare divili.is qux naufragio perirc illi itaqiie trcs de panis calicisque consecratione di-

non possunl ; > sapieuliani volens intelligcre. Nec xerunt, hoc Joannes omisit, maxime moralus in hu-

ctiam h;ec vcteris nioniinenla historia; profciTem militale Chiisti ostendenda, qua pedcs discipulorum
nisi vestroe auctorilalis apices ad pliilosophorum nie siiorum lavare dignalus est : alque longissimo sacra-
nomina provocarent. tissimoque sermone, quem, exeunte filio perdilionis,

His proclibatis ad iutcrrogalionem liltcraruni ve-


illis undecim electissimis sccrela et spiritali loquela
,

Diamus veslraruni, in quibus posl congruam cpislola"


(lisseruit. Qua locutione lerminata idem Lcatus evan-

proefationem scriplum invenimus , ui eisdem utamur


gelista subjunxit diccns : Hwc locutus est Jestts, et
stiblevatis oculis in cirlum dixit {Joan. xvii,
verbis : < Hymmim posl ctenam mysticam vel disci- I) ; non
solum designans verha quse ipse Joannes
pulos vel potius ipsum Dominum dixisse , ex ipsius
illa
\S6
sacr.ie hislori;i; leclioiie [ei] auctoritale collegimus
Dominum dixisse refert, verum etiam et ea quae alii
;

ac propter hoc sumus non raediocri slupore perculsi, scripserunl, eum in illo sacrosancto convivio locu-

ciir tants dulccdinis liymuus vcl ab ipso Domino tum esse. Quod vero beatus evangelisla Jesiim ele-
,

vel, si a discipulis, in praisentia tainen Doinini, di- p vaiis oculis in coelum dixisse subinfert : Pater, clari-
ctus, ab evangelistis omnibus sit prfilermissus? i
ftca Filitiin ttittm,4tt Filius tuus clarificet te [Joan.
Ha;c est totius summa iiiterrogationis ; cur tacilus sil
XVII, 1 ) . . . usque in eum locuni, ubi hac liymnidica
ab omnibus lanla; dulcedinis bymmis cvangelislis lerminata lauile et saiictissima oraiione finita : ut
;

dum certissime cx verbis sacra; historix constal dHectio, qua dilexisti me, in ipsis sil, et ego in ipsis
hymnum post coenam niyslicam diclum esse a disci- {Ibid., vers. 26) ;
quam pro se suisque discipulis, imo
pulis, vel potius ab ipso Doniino? Ciijiis itaque oinnis et omnibus fidelibus, qui usque ad consummationem
[F., nominis] inleiprelatio priiiio diccnda est. Igitur saeculi venluri cssenl, pius Salvator Deo Palri pro-
Grxcum nomen est hijmnus, el Latine intei-pretari fudit.

potesl, tatis ranninis. Sive, ut bealus Isidorus ait Istc est hymnus sacralissimus el pulcherrimus, et
« nymnus est canticum laudantium,
quod ex Graico cunctis pernecessarius credentibus quem advocatus
,

in Latinum laus interpretatur, pro co quod sit car- noster (I Joun. ii, I) Dominus nosler Jcsus Christus,
men hetilix et laudis. > Proprie aulem liymni siint pcraclo nostrx salutis et su;r pielatis convivio , ina-
conlinentes laudem Dei. Unde et liber Psalmorum a gna dulcedine et rairabili suavitate pr.-csentilius siiis
plerisque doctoribus Liher htjmnonim appellatur. discipulis decanlavit. Iste est hymnus qiiem sancta
IS\ B. F. AI.niNl SEU ALCIMM OfFlUM l'AR<^ I. t\i

kdlliciluilo sa|)ii'iui;i> vcslric iiiqiiiril. Isliiiii iiLMpfliia, A 187 ^^ 1>olc;;i1u (iiiideiii dispiilaiis Aposloliis hoc.

iluicissiino ini Llaviil, iii landcin Domiiii cl Salvatoiis siibiiilcrt testiinonium diceiis : Regnavit mors ab

iioslri cl iii spc a'lcrii;c licalitiidiiiis, lciicalis iiiciiio- AJam 1IS//HI' iid Moiisen. Si do niorie cariiis solum-
landis niodo iiilclligcnduin piilarct, iitiipio dixisset : Ucgna-
ria. l'oliiitciiiiii luec eadciii vcrlia hyniniilic;c
vit iiiois ab Adain iisipic ad iliiini diem, de quo [alio
el oi:ilionis Filius Patri silenter dicere, sed oralio
Filii doclrina est discipiiloriim , iino oi oninitiiii qiii loco] Idcm ait : Novissima inimica deslructur mors
dcprocarj coiisncsciint. (I Cor, XV, 2G), quam adliiic in cariic nostra regnarc
iii oratione laiidis IKiiiiiiii

(pi;c in divinic hoiiila- doloiiius. lliide ct ipse Apostoius ait : In lioc enim
Nulla oralio dnlcior cst (|ii;iiii

tnde et ipso Doininus pcr l'ro- inijemiscimus pra^gravali , ijuiu nolumus exspoliari, .

lis lande profnnditur.


Siicri/icium laudis Itonorilicttbit me,et sed supervestiri , ut ahsorbeatur lioc, quod mortale
|.hctam ait :

oslendam ei siilulare Dci Psal. esl, a vita (II Cor. v, .4). Proinde aliiid (pioddain ge-
itlic iter ; (/ikx/ , (

iius niortis his vcrbls Apostohiin significare pntamus,


vi.ix, 23).
quod regnasso dicluin cst ah Adam iisquo ad Moy-
EPISTOLA CLXV.
scn : id est, iisque ad ultinia tonipora legis et iiii-
AD CAROLIM «UC.MM.
lium gratix, quse hoc regniim morlis deslruxil.
P.espondelur ad interrognlionem de prelio salutis liu- B Mors vero, de qua dicitur : Regnavit mors ab Adam,
nwHie, cui diirelur.
illa esl sine dubio, de qua propheta ait : Anima,
\n nominc I>ci Christi Salvaloris mundi. David
qua' peccnveril, ipsa morietiir (Ezech. xviii, i). Iliijiis

Cliristo Domiiii Albinns pcrpotu;c pacis ot prospci i-


vcro legmini mortis gratia adveniente destruclum
talis in Domiiio saUitcin. cst, postquam Christi sanguis chirographum, quo;l
Sapientia cst, nt pliihisoplii dclinicrunt, divinariini peccata noslra scripserunt, delevit (Col. ii, 14), ajji-

humanaiunKiue rerum scientia, quam, excellenlis-


ijens illud cruci : interficiens inimicilias in scmetipso
vestr;« huinililatis
sime iinperator , religiosissiina (Ephes. II, IG), (iu;v' crant inler Doum ct homiiiem.
prudeniia diligenter ah honiinihns rciiuirore assiie- Sed hoc mortis genus nullum habuit in Chrisli anima
scit, ut oinnium sensus proprio cordis tliesaiiio iii-
Redemploris nosiri regnuin, quia nunquain illa pec-
lundat, quateiius de hoc abiindaiilissimo diviiiaruin cavil ; ideo iiec moriebatur. Si vero Christus pec-
i^azophylacio juxta evangclicum scribam nova et ve-
catiini non fccit, qiiod est mors animx; et caro cjus
tera {Malth. xiii , 52) prolerre valeat. Qnocirca cti-
daninato niortis aculeo cum triumphi gloria sur-
sapieiilis Gr;cci iiilerrngatioiiem, deprelio
sa-
jusdam rexit de seputcro : cui mors idlra, ut dicitur, non
lutis liumaniv, ciii darelur, inquirentis nostrs parvi- dominabiiur (Rom. vi, 9) : ubi esl prelium, qiiod
lalis ingcnio [Cod. Yat., ingeiiiolo] dirigcre sludui- f. ^,j|,g gjjjj t,.;,jit„n, psse gloriatur? Quare non tenuit,
stis, non, ni optinie novi, ignoraiido, sed probando, s, jurc eniptionis acccpit illud? Nec statim conse-
quid noslrai p;irvilatis iiitclloctns exinde sensisset, q,iens est ut pretium illi detur, a quo aliquid re-
vel a magistris didicisscl. Quod prciiuin, cui darolur, demptuni esse dicitur. Propheta enini precatus est
sapiens ille pr;«diclus a qiiihusdaui catholica; erudi- Deuni ul se redimeret ab angustiis (Psal. cxviii,
tioiiis filiis iii palatio inquircre dicitur ; et, ut visuni ll3), nec tamen aliquid Deo, uude angustiis, quibus

est ejus sapicntiain audicntilms , velle eum astruere


Propheta angebalur, prclii Iradidisse dicendum est.
acceptricem esse mortem putaiis re-
hiijus pretii ; ,
lleni dicitur in alio psalnio : Dicant nunc qui redempli
dempiionem esse iion posse, nisi forte csset, qui pre- sunt a Domino, quos redemit de mana inimici, de

liiim rocopissel ab emptore , atque aliquid sui juris regionibus congreijavit eos ( Psal. cvi, 2 ). Neque
cmptori pro pictio iradidissel accepto; hoc ipsiim eniin Dcus omiiipoteiis tolics [Cod. Yat., totis] pre-
qiioiliie aposlolic;e auctoritatis senteiitia
conlirmare tiuni dedil gentibus vel regilius [vel inimicis] qiio-
iiisus, quia dictum esl : Regnavit mors ub Adiim us- ties populum suum redemit ab eis. Item in alio
iiue ad Moijsen (Rom. v, 14). Ad ciijus qu;vstionis psalnio : Et redemit nos de manu inimicorum no-
profiinditatoni, iie qnid lcmere dicain seiisihus Pa- , strorum (Psal. cxxxv, '24). Si ad historiain atten-
truinrespoiidereiiigrediar, atqiieojus ohscuritatem'', D das, nulluin pielium .Egyptiis dodit, quaudo lle-

si respundere vel , in [/•'. /cf/. , velleni] magiiituiliiie hr;cos de inanibus corum, sangiiiiie inystici agui,
libri opiis eril, tainen ita temperabo calamum, ul Hberare dignalus esl (Exod. xii, 13). Atque hic con-
longioris cpist(»I;e inoilum non cxcedat. sidorandutii ossc putainiis cui istc agniis iii redeiiip-

Priini) quaTcndum es.sc vidoo dc qua morte beatus tioncni popidi Dci iinniotatus osscl, Doiniuo IVo
Apostoliis testiinoniiiiii protiilisset, sive de diabolo, misoricoidissiino, vcl Ptianioni rcgi iinpiissimo? vel

ipii saipe mortis nomiiic dcsigiialur ; vel de poccato, qiios sangiiis illius supcrliminaribus illitiis dcfendis-
quod est mors aniinrc ; aut etiam de morte carnis ,
set ab aiigelo perciilionle (Ibid.. vert. 23)? Nuiw
cpi;e est pu'ii(i peccali (Rnm. v, \-i, et vi, 23)? Dciiide quid carccr propriain halicl iii punicndos jicr se (lo-

de prctio salutis nostrx, quidipiid cjus gratia nostro li-statcm? aiil atitpiis carccri dat pioiium rodinicndi
suggcril aiiimo, ipii pro nuhis illud prctium obtulil, vinctos ex eo? aul gladio ultori sceteruiu inum-ra
'Jiceinus. non iiocendi occidil \Cod. Yut., muncra uon occidit;

ILinc opistolam ex ms. C.oUicrtino Milg:ivil Ita-


" (Aimd Frobcii. epist. 12G.)
I11/.111Slib. I Misc, pag. 3G5; addidimiis iioniiiillas >'
Laliorat seasns.
If ctioncs variaiiles cx cud. ins. bibl. regiu^ Vaticaim,*.
«

i35 EI'lSTOLyE. 431

1'vrte leg., noii iioconli imiiiera acfiduiill, et iion A t'x discipulis, fliani cicalriccs LJits contreclans, ei-

inagis judici, qui liabet potcstaleni ligarc vcl sol- clamavil diceiis : Dominus meus el Deus meus {Joan.
vere, occidere et vivilicaie? Si igilur propter nonieii x.\, 28). El cum illius carnis lola iniegrilas appare-
ledeinptionis, quod saiicta solet Scriptuia sa^pius ret, demonstralum est in ea, quod suos exhortaiis
pio nostra poiicrc liljcrationc, vull iile sapiciis, iie- dixerat : Cajullus capilis veslri non ^ieribit {Luc.
cessariatii esse in saiutc iiostia veiiilitionein, atqiie XXI, 18). Veruni si ca]iilli sanctorum non peribiinl,

cmplioncm cuiu luorte dicere, ubi prior eiiiptio cssct, quanio magis ncc sai.guis Cliristi?> Similitcr bea-
ut ex ea priorc sccunda lecinptio (utille interpreta- tus Fulgentius {Lib.m adTrasimundum regem, cap. 34)
lur) juste dici valeat? (Quod vcio diciimis rocrcatio, de tota liumanitate corporis Cliristi ascendentis lii

vel rcformatio, ideo diciinus ([uia luit prima crealio coeliim testimoiiium tale in libro de fide Christiana

cl formatio, quaiido lioinincs creali suiit atiiiie for- piolerens : « Poslca, inquil, quain posuit animam, et
mati.) Nullateiius ita intclligi potest redeinptio, quasi resuinpsisset secundum lolam liumanitatcm suam,
(jiisedam essel emptio anle : nec etiain hoc, quod di- iii caelum ascendit, et in dcxtera Dei sedisset [se-
citur redcniptio , ad cinptioiicm lantum pcrtinet, del] . 1 Redemit eniin nos diversas sustinens in-

<iuaiituiii ad libcrationem, sicut supcriusostendiinus; jurias et passiones, vincula passus, alapis ca^sus, fla-
quod ct ipsius Doiiiini vcrbis prolari potest, ubi '• gellis verberatus esl. Redemit utii)ue sanguine pas-
ait : Filius Iwminis non venit ministrari, sed mini- sioiiein. Ad postremum redcmit nos, niiracula rcsui-
strare, et dare animam suam redemptionem pro mut- rectionis ostendens , sicut dixit Apostolus cuncla
tis {Matlli. XX, 28). Quis audet dicere aniniain illam compleclciis : Magno pretio redempti estis {1 Cor.
sanctain, iiinnaculatam, segrcgalain ab oinni pec- VI, -20). Quis vero illud accepisset tam potens pre-
calo, morti datain esse? Magis videamus cui Iikc in lium, audiainus quid Cassiodorus eximius interprcs
rcdcniptionem iiostrain daretur. Refert beatus Lucas Psalmorum dixissel dc eo versu liedemptionem ,mi- :

cvangelista Deum Jesum in cruce clamasse : Pater, sil Dominus populo suo (PsaL cx, 0). i Convenienler

in manus tuiis commendo spirituni meum; et liac di- cnini, ait, dicitur, Redemptionem misit, quoniam lioc

cens exspiravil {Luc. xxiii, 46). Spiritus et aiiinia vidcbantur indigerc captivi. Sed tale pretiiim fuii.

diversa sunt iiomina ; scd liis testimoniis Doniiui uiia quoil noii tyrannus siimerct, sed ille qui absolvcba-
esse res agnoscitur. Mon igitur aliqua necessitate tur acciperet. Lucratus est captivus redeinptioneni
coactus, sed propria voluntatc, tradidit, dum voluit, suain, et ipse magis inde dilatus, qui tenebalur ob-
spiritum. Sive animam sive spiritum dicamus ; Patri iioxiiis, et tyrannus damnatus, qui teiiebat cuni.
coininendavit, et tradidit in redeniptionem nostrani, Sed qua-rendum est diligentius atque inerito iiiluilu

sicut anle prajdixil, ubi ait : Potestatcm liabco po- C:inspiciendum, an juslius dicatur mortem a Salvaiore
nendi animam meam , et potestatem liabeo iterum nostro suscepisse pretium, aii ipsam mortem pre-
sumendi eam {Joan. x, 18). Aiiimam vero suam Cbri- tium essc redcmptionis nostnr. Audiainus quid bea-
slus prc nobis posuit, ct quando voluit, posuit; el tus iVugiislinus inde dicat [Cod. Vat., indicat] iii

quando posuit, Palri Jgg commendavit; et iterum, libro quarto de sancta TViiiitate {Cap. 12, in fine),

quando voluit, sumpsit eani. Ponere ergo animam, ubi plurima disputabat de pa^nali etjustissima nii-
inori esl. Caro posuit animam, et caro iterum sump- seria; nostra>, et iion debita Domini nostri Jesu Chri-
sit eam potcstate inliabitaniis Ycrbi Dei iii eo. Quod sti morte. i Ad inortein, inquit, per peccatum veni-
liic dicit: Potestatem liabco ponendi animam meam; ibi nuis, et ille per justitiam. Et ideo euin sit inors

[Edit., ubi] dictiim cst: Inclinalo capite Irudidil spiri- iiostra poeiia peccati, mors illius facta est hostia pro

tum {Joan. xix, 30). Qui spiritus aniina est, quain po- peccatis. > Siiniliter alio capitulo ejusdem libri do
siiil Chrislus dum voluit. In se enim potestas erat, uon morle Christi ita dicit {Cap. 13, n. 17) : « Nequa
iu inorte, quaiido ponerct animain, quando iterum enini cujusqiiani jure potestatis exutus est earnalitcr

suinerel eam. Quid vero in Redemptore nostro mors [Lcg., carncl, sed ipse se exuit. Nam qui posset noii

potestalis habuit, dum omnia propria volunlate per- mori si nollel, [procul dubio] quia voluit, mortuus
communi cum
D £l ideo principatus etpoteslates exemplavit lidu-
fecit, quoe nostr;e salulis causa palria est.

\F., Patre] volunlate, gerere disposuit? Igitur de cialilcr triuniplians eas in semctipso. Morte sua

dormientis Adain laiere Eva, qu;c iuterprctatur vila, quippe uno verissimo sacrificio pro nobis oljlato ;> et

formata est {Cen. ii, 21) ; sic de Christi latere dor- cietera qua; mirabilitcr proscquitur de eadem re.

mientis in cruce prolatum est Ecclcsiic pretium. Item postpauca, iu eo capitulo, cui talem proposuil
Unde el ipse per Prophelam Ego dormivi, inquit, : Ititulum] De sacrificio perfecto et vero quod ipse pro
:

ct somnum ccpi, et resurre.vi, quoniam Dominus sus- nobis Salvator cffectus est, lucidissime ostendit qui

ccpit mc {Psal. iii, 6). Nisi forte quislibet audeat essel saccrdos et quod sacrilicium, pro quibiis, vcl
dicere quod sanguis Cliristi, qui effusus est lancea a quo oblatum esset. Ait eniin {Auyust., loc. cit., cap.

mililis iu terram {Joan. xix, 54), morte [F., morli] 14): « Qiiis ergo tamjustusctsanctus sacerdos quani
leinansisset qiiasi preliura. Audiat quid beatus Aii- iinicus Dei Filius, qui non opus haberet per sacrili-

gustinus iii libro iv pulcherrimi operis de sancloi cium sua purgare peccata, nec originalia, nec c\
Trinitate {Cap. 5) sculiat. Dicit enim post con- liumana vila quoe adduntur? Et (]iiid lam coiigriicii-
sruaiu de inorte Chrisli disputationem : « El unus ler ab hominibus sunierelur, quod pio cis onerre-
; ,

B. F. ALUI.M SEU .ALCU1.M 01'LULM I>.\hS I. 436


lui', quaai liuiiiuiia caru? Kt (|(ii(J lum u^uiiii iiti- A ^iS, '2U) pro sui^. Kleiii ip»e polens cuiii Dco Patru el
uioiatioiii, (|uaiu caio iiiuilalis'.' i Ll puulo post : Spirilu saiicto vituiii creileiitibus in se. Idciii Deo
4 yuid tam giale ollcni ct suscipi possit, (|uaiii caro cl vivu unigeiiitus Dei Kilius Domiiais nosler Jesus
«acrilicii iioslri corpus cflccliim sacerdotis iiostri Cliristtis, ciijus laiis et gloria iii s;cctila sempilcrii».
ut (luoiiiaiii (juutuor coiisiilcruiitur iii oiiiiii sucrili-
lii Patris et Nliti, Puraclili et iiomine magiio
cio, cui ollcratur, a ipio oflcralur, (piiil ollcrutur,
Sit tibi prospcritas, gloria, vita, salus.
pro quibus olleratur, idciii ip»e unus veius((ue lue-
iiii dtilcis amor David, iiis.t?cla valelo.
ilialor per sacrilicium pacis recuiicilians iius Dco
Sit laus, lux, virtus, C.lirislus ubique tibl.
uiium [CoJ. Yal., imicuin] cum illo foret, cui
oQerebut, uiium in se faceret, pro quibiis olleicbat, Fortassis .Atheniensis sophistaex academica schola

uims ipse esset, qui olTcrcbat ct quod olVercbul. »


liu/usmodi piolulit quieslioiiem ; cum quo Platoiiicis
paulispcr liceal argumenlis verba conscrere. Porro
Noiiiie perspicuum esl liis 189 verbis beaii Au(;u-
Ktini bene intellectis, cui hoc saci-ilicir.m obuilit? bcatum Paulum legimus cum sloicis dispularc, ut

Nisi forie quis audcat dicerc, aliud esse sacrilicium corum eos discipliiiis ab errore in viam vcrilatis

ijuod Deo Patri oblatum est, aliud prctiuiii quo re transduceret. Nam ei populus Dci, redimeudus a
^«'^'^"'« durissima, ^gyptiacis ditalus diviliis, du
dempti sumus. lu omnibiis injiiriis, opprobriis uc B
passioiiibus, quas unicus Dei Filius sustiiiuit pro
cem a Deo directum secutus, ex quibus in laberna-
culi a:dilicationem plurima Deo dona oblulit. Ciir
iiobis, quid gcslum cst, nisi oblatiu pro peccatis
uon lam praidaris erudilus exemplis dialecticos illi
uostris, nisi prctium redemplionis nostnc? Ei sii-
qmcstionario proponimus syllogismos , ut suoruiu
perlluum vidctur qiuerere quis hanc oblalionem vel
sauciutus armis in catholici exercilus libens castia
lioc pretium acct^pisset, dum beatus Paiiliis in ter-
rccurrat. Dic , rogo dic doctor prudentissime !
lium raptus coelum lale de co, qiii csl sacerdos et
, ,

hostia prelium et oblatio, prolerre lesiimoiiiiim


utrumue mors sit subslantia ? Quatcuus videamus,
,

iion timuil, qui semelipsum, dicens, firo iwbis oilu-


si dignc dici debeat taulum cam susccpisse prae-

lit sacri/iciHm Deo in odorem suaritalis (£p/it's. v, 2). mium [Cod. Vat., suscepil pretium]. Igitur si luors

Et quod vita veneril ad mortem testatur idem Au- substautiu est, creatura Doi est, quia nolla est sub-

gustinus in qiiinqiiagesimi oclavi psalmi Iractatu stantia, uisi aui ipse sit , aut a se creala. Si vero a

{Serm. 2, n. i) : < Quid autem feeerunt, inquit, iu


Deo creata mors est, iiiter opera sex dierum eam
esse creatam neuiiui dubitare licel quia ipse crea-
Christo? Non vitaiii, sed luorlem occideruut. Ex- ;

stiiicta qnippc morie, vila resurrexit.» Ipse vero Sal- tor, ul sancta refcrt historia, sexto diecousuiumavit

vator noster, in quanlum mediciua esl el salus, nobis "P'"''" *"* ^' '" seP'''"« •equievit ab omnibus ope
c
ribus suis (Cen. ii, 'i). Si igilur inter illos sex dies
dalus est, sicut dicitur a propheta : Filius datus esl

nobis, et factus est priiicipatns ejus siiper humcrum niorscreata esse non invenitur, utique creatura non

cruccm porlavit est. Et si creatura noii est , ergo uec aliquid sub-
ejus {Isai. ix, 6). Scilicet Isaac in
slantia. Nec plaiie, quidiiuid uomiue mortis signili-
humeris ad immolationem siii. Idein sacerdos et
sacrilicium Deo Palri a semetipso oblauis pro salute cari videtur, prius fuit quam hoiuo peccasset. Quai
cst originalis pcccali poena, inter origiuales creaturas
iiostra in odorem suavitatis. De quo Prophela Doiui-

miin jurassc dicil Tu es sacerdos in wternum secun-


:
condita ? Atque ideo nec recle creatura dici posse

dnm ordinem MelcliisedecU ( Psal. cix, l ). Quod probalur. Si vero 190 l''»*^ dialectica praifatus nia-

teslimonium beatus Cypriauus doctor egregius et gisler ratione crcdenduin non xstimet , mortem uou
iiiartyr gloriosus ila intclligi vohiit (Epist. 65) : « Nam esse crealam, Dci vel sanct;e Scriplura; testimouio

quis magis, iiiquit, saeerdos Dei sunimi quam Do- crcdat, qux dicil, ut lcgitur : Dominus morlem non
miuus noster Jesus Christus, qui sacrilicium Deo fecit (Sap. 1, 13). Igitiir si Domiiius cum uon fccil

uliquc, ut diximus, nec creatura cst. Nec aliud vide-


Patri obtulit, et obluUt boc ideiu qiiod .Meh'his(^
lurcsse morteni, nisi abscnliain. Quia ubi vita ajii-
dech obtulcrat, id est panem ct viuuui, [siium] scili

Pro ventule [F., \iveute] recedet, ibi eril illud quod iiiors
cel corpus et sanguinem. . iiobis obuilil, ut iios D
eo redimcret sacrilicio. Ltrumqiie, et pro iiobis ol>- dicitur; sicut tcncbnc nil aliud suut, nisi abseiitia

Itilit lioc sacrilicium, et nobis dedit iii memoriale lucis. At si uiors crcatura iiou cst,ul vere diviiiarum

Kempitermim, sicut in Evaiigelio Icgitiir : El accepto teslimonioliiteiaruiu, vel argumcutorum rationabili

pnnr, inquit evaugelista, gralias egit et fregil, el dedil necessitatc probatum est, qtiomodo accii>ere potuit

eis dicens : Hoc est corpus mcnm quod pro lobis da- prctium onmibus ci-eaturis excellenlius. Quid<iuid iii

tur. lloc facile in meam commemorationem. Similitcr Domiui Salvaloris iiostii passioiie diabolica invidia

ct calicem postqHam ccenarit diccns : Hic est cali.t vil Jud:iicu pcrlidia gesium essc legilur, hoc lotum
l\'oii Testamenti in sanguine meo, quod pro vobis fun- fuil diviiuc piclatis dispciisaiio, usus eunun maliiia
detur (Luc. xxii, 19,iO).Ideni itaque viclor el victima, iii se [F., sii:cl boiiilulis clVcctiim iioslraquc sahui*

cl ideo viclor quiu victiiiia. Idciil ila(iU(> sacerdos cl pidficium. Al (|uidqiiid diabolus per ooruiu cnroi-

sacrificiiim, el iileo sacerdos qiiia sacriliciiim. Iii ca licas uianus suis [F.. juris) gcssisse pulaiit. hoc tiv

eiceltior tum pussiis csl vohinlaria fiiil pcrmiNMo ,


qiiippe nalura sacerdos, quia s,UM'iliciiim, lllius iiiii ,

«r/u faclus, srmper ricMn inlfrptllatsc (Hebr. vii, vel disposilio , non morlitis dominatio necessiuii*.
, ,

«7 LHSTOL.t:. iii

Ll luiium quomodo niorli dare pteliuiD pularetur , A sisileiiles autem viiiliter obvianJi ; dubii vero vel

qui inorli niliil deouil? iiec iiiurs , sicul dictum est rationabililer attrahendi, vel cirounispccte dissimu-

subslanlia csl, ul lale preliuiii juie exposcere po- laiidi ; cunctisque monstrandum , nec auctoritatem
luisset. posse corrumpi, nec raiionem vinci, nec veritatem
» EP1ST0L.\ CLXVL poiiitus superari.

Stf CArlTlLARE ABMO.NIllOiMS AD ELMDEM CAROLLM. IX. Populus juxtasanclionesdivinas ducendusest,

Capittda qum tuli convenil in tempore meinoiari. non sequendus; ct ad testinionium persona; magis
L Testamenttan in mortuis confirmatur, Apostoio eliguntur honesta;. Nec audiendi qui solent dicere :

protestanle {Hebr. ix, 17). Ideoque post obitum te- Yox populi, vox Dci. Cum tumultuosilas vulgi »em-

statoris omniinodam flrmitatem obtinuit. Quod eliam pcr insania; proxima sit.

aiite morlem consensus omnium confirmavit. Non X. Vulgare proverbium est : De duro superatut
itaque postea valet iufringi quod anlea nullo inodo aliquid, de molli vero remanet nihil. Debet tamcn et
potuit improbari. sapientia ministrare constantiam , et conslanlia per-

II. Quiounque testatori reperitur ingratus, insuper ficcre sapientiam, ut sit constantia sapiens, el sa-
ct contumeliosus cxistat, ipse sibi teslis est quia pientia constans.

testamenlo dignus non est. Yerbi causa : Clianaan » XI. Sic exerccnda est prsedicalio paois, ne sub
patris inexhonoratio servum constituit; Esau propter noinine pietatis inducaiur asserlio falsitatis. Nam
.'iitemperantiam primogenita perdidit; ftuben junio- sicutpacem rumpere pessimum est ita veritatem ,

ribus fralribus contumelia paterna poslposuit. Ad negare blasphemum. Multum sibi denique concinunt
postremum quoque : Qui maledixerit patri (Exod. vcrax unitas et pacifica vcritas.
XXI, 17 ; Lev. xx, 9) , et rcliqua. XII. Hoec et ejusmodi, reor, inculcanda simplici-
III. Benediclioues patruni in filio hsereditare ge- bus; eoquod ignoranlia veritatis cogat errare quam-
nuinum est. Contra lcges aulem naturoe pugnant, plurimos. Porro veritate manifestala contrarii con-
qui parentibus inobedientiam seu contiimaciam pa- fundentur, amici solidabuiitur, universi vero pariter
r.int. Legitimus igilur ha;res eril, qui praefixos or- excusatione earcbunt.
dines eiga parenlos tenuerit. Ista, supplico, dignantcr ac diligenter inspicite.
IV. Aliud est indebile clementer adinitti, aliud ex Veslrae siquidem fidelilalis imniensilas parvitatem
debito competenter ascribi. Nec possunt ex debito nieara reddit impalientem pro vobis , facit eliam
repeti, qua; prorsus indebite concessum est adipisci. supra vires audentem. Enim vero fidera non perdit,
Diversilas siquidein ineritorum diversitates exigit nisi qiii nunquam habuit. In cujus raanu sunt reges

pra;mioruin. C ct jura regnorum , ipse coronas vestras raultiplicet

V. Quod optiine nalus, et hxredilalem legitime tiieatur, obumbret.


consecutus, neque legis anliqua; seu uovse conlemptor b EPISTOLA CLXVII.
inventus, nec adversus patrein saucius,ncque contra AD PETRLM ARCIIIEPISCOPIM.
populum vulneralus, magnam debeal hscreditandi Commendat se paternisaffeclibus et sacris orationibut.

gerere, Domino miseranle, fiduciam. DilectissimoinChrisloPatri ^ Petro archiepiscopo,


VI.Fracto capitcsubjecta qu«quelanguere perspi- Albinus xternae beatitudinis salutem.
cuura est, cuni de firinitate capiiis tolius provenial Meraordulcissimae humilitatis et dilectionis vestrse,
iiicolumitas corporis ; nec possunt ea sanitate mem- ingemisco absentiam illius, cujus charitaiis flarama

bra subdila gloriari, quam constat in capite non ha- iii corde ardescit fllii. Quanla est hiijus sxculi infe-

beri. licilas, qux tara charos disjungit araicos, quae Clium


VII. Hic si veritas qua;ritur , non est incogniia ;
separat a patre. si pennas aquiloe habuisscm , ut

si ratio, non est ambigua ; si auctoritas, non est in- altitudines Alpiuni velocior Euro transvolare valuis-

certa. Quoniam et auctoritas supereminet , et ratio sem ! quam cito ante paternos stetissem pedes, ut

patet, et veritas aliscondi non polest. refrigerarem ex paterna visione pectoris mei ardo-

191 ^'lU- Triparlita distributione vidcntur ista rem. Sed quia hoc fieri non valet, induamur nof
omnia includi, consulentium scilicet, ac nocentium ,
duplicis charitatis pennis : simus in Christo semper
et eorum qui sic inter utrosque semper ambigui sunt, prsesentes, qui sumus in saeculo absentes. Quid est
ut quos obtinere perspcxerint , cis se conlinuo so- charitas, nisi uiiitas animorum, dicente ipsa Veri-
cient. Sunt ergo consulentes utiliter adjuvandi, re- tale , dum pro suis oraret ad Patrem : Pater, con-

a Hoc
capitularc idem cl. Baluzius loc. cit. pag. c Petro archiepiscopo . Mediolanensi, ad quera se-
575 sub nomine Alcuini edidit. Quod cum ad Caro- quenlem scripsit epislolain. Rexit Ecolesiam Medio-
lum Magnum similiter diveclum sit, epistolce priori lanensem ab anno 783 usque ad annvim 804 quo ad ,

ex eodein codice desciiptoc sulijungeie plaouit eo ; superos Coi^t. ct Ughell.


abiit. Exstat hujus —
quod inter alia Alcuini opuscula congruentein looum Petri, qui et Oldradus diclus est, epistola elegantis-
habcre vix possit. Esl vero, ut aulumo, hoc capitu- sinia ad Carolum Magniim de translatione sancll
lare rcsponsio ad puncta qua>dam ab iniperalore Augiislini Papiam aniio H^ facta. Canisius. — Nihil
consultalionis causa proposita bsc fortassis magis ; jn hac epistola reperiiiir quo Angilbertus Romam
praeoisa fucre ; rcspoiisio vero est gencralis. ( Apud pergens comraendetur huic archiepiscopo, quod ta-
Fiobcn. epist. 127.) nien Mabill. asseruit lib. xxvi Annal. Beii., pag. 318.
Edil. Qnercel. 59, Caiiis. 3i. (Froben. 128.)
i'
439 II. F. .\l.lil.M StL ALCUiM OrtUDM I'.\US I. 4.40

terva eoi in iiuiniiie luo. (/uus dedisti mihi , ut sini A riim mftgerct nienioriain. 8:inclit;>tis vcstrx auctori-

uniini, sictit ct nos unum sumus (Joun. xvii, It)? Kgo talciii diviiia picias ad exaltalioncm cl gaudiuiu

vcro lilius luus ohsccro tc por cjus misericoriliaiii ,


sancUe su;« Kcclcsi;c Ioiig:cva prospcritatc ciistodire

qiii lixc dixit , ut in sanetissiino paterii»; ineinorine digiictur, Paler dilcctissime !

iliesauro filii tiii AUuini iioiiicii liabeas recoiulitum ,


1 KPISTOLA CLXVIIL
(•l inlor (lii;iiissim;<.s Dco olilaiioiics oralionmu itia- All PFTniM ARCIIlr.PISCOPUM.

niin, vel scnicl, ore profcras. (Aimo inccrlo.)

Qiiaiita lilii, Patcr opliuic ! apud pictalis icimmc- Criililndincm suam ob paternam benevolen-
significat
liam ; Liitdyardam commemlal , a iiiia ei dona
ralorcni Doiuiiiuni riiristimi rcuianct nicicos, si iiic
milluntur.
1'cccaliirum pomlcrilnis pr;cf;iavaluin ali iiii(|uilalis
Sanctissiiiio Palri Petro archicpiscopo liumilis tux
192 oncribus |)alerna.' misericonlix prccilms sulilc-
cliaritatis .\Ibiiius liliiis salutcin.
varc coneris. Faleor me tanlae auctoritalis dcgene- Diilce milii cst s;vpius tua; scribere reverenliae ,
lem csse (ilium; lamcn Jiiniorts filii qiii a palrcin
Palcr oplimc, si portitortim fidcs el opporliinitas ai!-
longiuipinm rcccssil rcgioiicm roboralus e.vciuplo
,
fiiissct; tanicn si cliarla non currat, rliarilas non
;\H;Ieo diccre : Patcr pcccari i» ccetuin et corain lc ;
g dormitat, sed suaviier vigilat, et salubriter meniorat
iiUo uonsum dignus vocari fiHus luus {Luc. xv, 21).
palernitatis vestr.i: pictateni qiia me, licet minus
,

Et te credo paterncc meniorcm pietatis , helis re-


digiiiiin, iii filii digniiatcm susccpisli , familiaritate
vertcnli occurrisse amplexibus : prudenliam quoque fovisti, adinonilione roborasti qu;c omnia pius ciin-
;

tuam rccordari beatissimi Job pio llliis dileclioiiis


bonorum
ctortim remtinerator selerna sibi mercede
|.l/., devolionis] ,
qui quolidic pro illorum prospcri-
relribuere dignelur.
tate Deo sacrificia onerre sluduit (Jofr. i, 5) , valde •> Liudgarda vero femiiia religiosa, Deo Cdelis et
«lcsidcrans, qtios s;vcuIo genuit Dco cnutrire. Idco
rcgi,'SCuleUam argenleara ct umim < storacem iu
iii oiiiiiihtis lcnlationibus, tanquam aurum in fornace
clymosinam sui vestrse sanctitati dire.iit, ul vide.i-
probntus invciitus est {Sap. iii, C). Laus eiiini.palris
tur dividendnm , secundum voluntatem Dei : et quia
iii s:duleexslat filiorum, et inerces pastoris in inul-
cgo filius tuus mcdialor iu hac legationc siini , oli-
liplicatioue gregis aceicscit. Nam et ipse priuccps
sccro ut eam in fili;B dilectionera suscipere digneris;
paslorum posl rcsurrcclioiiis gloriain bealo P^lro,
prodesse servis Do-
Iiabct enim voluntatera boiiain
(ib confcssionis lrin;B in suo amore soiidilatem, pa-
Quapropler diligenliiis
niini et sanctse suie Ecclesi;^.
sccndas oves quas pio redcmit sanguine , com- ut di-
,
deprecamini pro saliile et prosperilale illius,
mendavil {Joann. xxi).
C viiia illam gralia lo:ig;\'va cuslodiat sospilate.
Tuum cst, Pater sancle, absentes precibus adju-
<! EPISTOLA CLXIX.
vare, prxscnies veibis cruJire, excmplis conforlarc,
AD PONTIFICF.M RIGIIODUM TnEVIREXSIS CIVITATIS
i!i p.iierna pietas et pastoralis devotio omiiibus pro- COC.NOIIEXTO MACII.\HIU.>I.
sil in s;dutcni. Palrcs igilur filiis thesaurizare solent
CoH(jfMCii(ur de absentia amici, et intermisso coinmer-
(// Cor. xiii, I i) ; lu vcro bcalilinlinis Ihesauros tuis cio epislolico. Reprelicndit in eo nimium amorcin
relinque ncpuiil)us, ut per longas cccIesiastic;B eru- Maronis.

(liliunis serics coelcslis rcgni gioria tibi sempcr au- Pio Patri et amico charissimo «^
Machario monacho
gcalur. Opto, si Oeri valeat, quaienus me lu« pater- et pontifici, Flaccus [Cod. Sat., Fllius] .Albiuus in

iiiialis litlcris rcficias , ut aviditaiis mc;e oculis cliarilate Chrisli salutem.

i;;gaiu, quod auribus audire voluisscui , si for;c ficri Qiio 1 Dciis conjiinxii, s;i'culum non separet [Cnii.,

potuisscl [.!/., valuissetl. Conccssum esl cniin liu- scparal]. Ecce qui lenit ignein mittere {.Ualtli. \\\,

in;u»o gcncri pectoris mandarcarcana


ci cliarlis , C) iu corda suorum,iIle faciat ardere qtiod iiicendit:
lillcris iimolcsccrc laccnlibus quod lingua non valet ncc flumiiia infidelitatis obruent igiieui, qui iu allari

ioquente. Nam cl bcatus Patilus aposlolus abscntcs Dci die nocttique arderc priccipilur : iiec alienum

(ilios piis admoiiilioiiibus [.1/., pietaie admouitioiiis] q ,iuislibet aude;»l igiietn poriare iii labernaculum spi-

i,;cpius crudirc solebat , ul quoliJiana liilcrarum ritale, nc occidaltir ab eo iiui suuin semper ardore

lcclio ielcrnam palris prxccplorum , mcniibus filio- jussit (Ltic. xii, iO). Qtiis est igiiis Dci, iiisi charitas

n Frobcn. cpist. I0(>. Canisium tcfcllii litultts, in codicc (juo usiis esl de-
Liudijarda. Rcgis Caroli coiijux
i> , ciijus iu ;Uiis pravalus, (pii lalis cial .id ponlificcin liicliboUmn :

qiioiliie (^pislolis s;riiiiis mcmiiiil. Trevercnsis civilatis cl convcnliiin. ciijiis vocis I(K'o
< Sioruceni. pulo bloracium, qualc ipsc-
1'alliiiiii lcgcnduin liiil Cognoniciiio .U(;i/iiii(i:m, ut apiid
;

lucl iValribus inisil ad lcgcii-


.\lcuiniis Fiil lciisibus Qiicrcctamim. Poi ro Uicliluidus aiuca iiioiiachus el
iliiui corpus sa.ncli Bonifacii , dc (pio vid. nol. ad ;ibbas Mediolacciisis (an Laiirisliciniciisis?) aiiiio 7*JI,
;id cpisco|ialutn Tre\irciiscui proniolus fiiil, ul balel
fpisl. U-2. , ,

Kdil. Qticiccl. 31, Canis. 18; collala cuin codd.


J cod. iiis. syiicliroiiiis cicuobii S. .Maxiiiiiiii ap<i«l

Frobcii. cpisl. l^iil.) lloiilhciiu liisl. Trcvir. loui. I, pag. tiTi. .Vlciiiiio «ici-
iu-^s. (Apu I

Kraii-
Macliario. Iloc (ogiioiiicii fui UichlMidi Trcvi- liir pr.cccplorc iisus Csl, (|U,iiiilo is priiiio iii

liliilo liiijus cpislol.c, (iiiciii ail ciaiii \cnil. Is cliaiu csl ciii .Vlcuiiius liliclliim Fchci»
rcnsis episcopi, ut cx
cpislolam, (|ii;c iiUcniilisscl, pciliiicic pci- l rKclUl;iiii ad rcl'ul;uiduiii li;iili \oltili. Obiil Iticli-
iilliini

|M'r.iiii ('..luisius ( rcilidil, ((dligiliir. Ila ciiiiii ibi so- liiiiTiis ;uiuo S(U, iil li.iliciil ijiis lcinporis .Viiiialisl.»i

i;.il ; /li/ ponlifictin liulioduin Trcicrcnsis cicilalis, I ciisclli;um.s, FuMcuii> cl .dli. Vid. .M.ibill., U!'. xw,
(lc. Idi"m diiiidc iii iiiscripiionc vocalur Macliarius. .Vimal , 11. tl, clc.
'

m EPISTOL.E. ii2
(CflH/. VIII, 7)? El qiiis aliemis, iiisi ainor sseculi ? A vel me olTeiidcrc , ut iulelligaiii sludiuiii, iu quo
Lleo'iUio seivati sunt ex filiis Aaron propler duo prsc- olium istius anni cxercuisti; et quo tliesauro cor
cepta cliaritatis ; et duo perierunt proptcr sa;culi iinpleris tuuin, pande nobis, ul tecum gaudeamus in
amorein et aniatorcm illiiis {Lcvit. \,\, 2). QplinKim bono luo. Ulinani Kvangclia qualuor, iion yEiieades

pdrlcm elegil sibi Maria, quw non anjcrelur ub ca duodeciin, pectus coniplcanl tuuni, ut ca te vehat
(Luc. \-,i2). Aracinusqiiod nou auleretur [Cod. Sat., [Ed'it., et le avehal] quadriga ad cffilestis regni pa-
aiifertur],fiigiamus quod auferri potest. Impium est, latium, ubi cst hoiior indeficicns et regnum senipi-
diligentem non diligere, ct retiibueuti non ictribue- ternuin, ubi pro me inlercedere, credo, nienior eris;

re. Qiiid retribuit nobis Deiis? Kelribiiit iiobis pro quia le, ut illuc veiiires, exbortari gaudebani.

iiialis nostris boiia siia :


193 retribuainiis ei pro " EPISTOLA CLXX.
bonis suis bona nostra. Qiue sunt bona nostra , iiisi AD UIGDODIM EPISCOPUM QUI ET MACIIARIUS.
ut diligamus eum, et mandata ejus observeraus ? quaj Dolel de amici abscntia.
suul mandala illiiis, iiisi ut diligaiiius invicem ? In Dilecto Patri Machario , huiiiilis levila Albinus
liis duobus prarcplis lola le.x pendcl cl proplicUe saluteui i>.

{.Vullli. x\ii, 40). Cliarilatis dulcedinein litterarum ofiicia iinplerc


Cur isla tam longo repctita principio, nisi ut scias B non possunl, tamcn qualccunque [Cod. Sal., aliquodj
ardorem cordis mei ? Pene mihi melius esset, te Iniueii illius osteiidere nituntur. Sicut digilo pia:-
pauperem babere pra!sentcin, quain divitem aliseii- seiis lioino ostendilur, ita litteris absentis charitas
lein. Quid niilii divili;e, si iion habeo quein aino; si demonstratur. Fateor, ineaj nicntis dilectio tui tie-

noii considero qiiem desidero? tua potentia mihi est det absentiain : essclqiie aliqiiod ainoiis refrigeriiim,
miseria. llbi est dulcissimum intcr nos colli)quiuin? si vcl 194 lui cordis aOectum per alterius [Cod.
Ubi sacrarum littcrarum studium desiderabile ? Uhi Sal., ahius] audirein os; vel cum liiteras legerein,
la;ta facies, quain cons])icete solcbam? Ubi coininu- queni ardentius cuperem, iiitelligerein. Non disjun-
nio cliaritalis, qnani fraternus amor hinc inde exer- gat saiculiim quos Christi charilas conjunxit. Et vc-
cuit? Ubi saltein memoria nominis nostri? Ecce to- niat per euin optata dies videndi [Cuiiis., vivendi],

tus prKtcriil annus, quo nec litterarum consolalio qui onines dies creavit ad videndum. Multa tecum
oculis advenit, nec salutationis oiriciuin auribus in- habuissem [utilia] conferre, si luse collocuiioiiis
sonuit. Quid peccavit pater, ut a filio oblivisceretur? [Cod. SnL, conlationis] fainiliaritate uti valuisscm.
Quid magisler, nt discipulus neglexerit eum? Forte Veniet lempus, duin vult ille qui disponit omnia
exaltaiio sieculi dedignata est nomen niagistri in tcmpora, [ul le] cum omni charitatis dulcedine [vi-
illo? .\ut peregrinatio mea viluit iii oculis tuis? .\iit ^ ilere valeam]. Valcas fili, frater et ainice,
amor Maronis tulit nicmoriain mei? si mihi no- « EPISTOLA CLXXI.
inen essct Viigilius ! tunc seinper ante oculos ludc- ^ AD RICDODUM ARCHIEPISCOPUM COGNOME.NTO MA-
rein tuos, et inea dicta tola perlractares [Cun., per- CHARlUM.

scrulareris] intcntione, et juxla proverbium iHiiis


(Anno incerto.)
essem apud te
Qucritur de intermisso commcrcio litteranim. Ad
lioram e.rpctit qundam scripta sancti Leonis et Ven.
Tmuc felix nlmium, quo nou felicior ullu^. liedie. Ad sanclum Martinuin invitat.

Quid faciam? An meam doleo infelicitatem, quia Maehario « patriarchM Albinus sahitem.
non sum qiiem diligis? An tuain laudo sapientiaRi, Quid proficiuntsapientia abscoiidita vel thesaurus

qiiia diligis illuin, qui non est? Flaccus [Cnnis., ti- iiivisus {Eccli. xx, 5"2),vel charilasinuta ? Num ignis

lius] recessit, Virgilius accessit, ct in loco [Can., lo- in silice, nisi exciitiatur, (lammifacit? Qiiare tiia ,

cuin] magistri niilincat Maro? lloc dolens dictavi, fraler charissime, charitas taciturnitate obmutescit?
vel propter oblivionem mei, vel propier absentiara Cur non movebis linguam ad dictandura, manum ad
tui, pauhilum fcrocioii piimicc chartam terens, ut seribenduni ? Quid talentum humo obruis ? Qiiare
vel iratus aliiiuid rescriberes : quia bos lassus [Can., jj
admonitoria non currit chartula ? Legat quid desi-
Issus] forlius Ugit ungiilam. Incipe vel defendere te, derat; consideret quid faciat. f
Tinieo ne mus I cnse

" Edit. Quercel. -10, Caiiis. 10; collala ciim cod. I'em vero titiihis nonnunquam tribuitiir a privalis
ms. Salisii. Vid. epist. prioicm. (Apud Froheii. seriptoribus primarum sedium archiepiscopis, maxi-
cpist. 130.) me illis qui priiiiatiim quemdain in alios episcopos ,
''
Cod. Sal., Dilccto Putri salutcm , omissis rcli- seu ipsos eliain aicliiepiseopos exercebant ; qua pr;e-
qiiis. rogaliva pr;eprimis aiiliquitiis fulgebant episcopi
' Froben. epist. 197. Trcvircnses iii lola Gallia ct utraqne Germania Et :

d Ilanc iiiscriptioiiem habet ipse codex Harleia- saiHtiis HiliUilfus in recensu privilcgii , iiionasterio
nus , ciii omnino similis est illa epistolae 107 ubi vi- S. Deodati coiicessi (apud Surium die 19 Juiiii) vo-
deas qiui' dc Kiebo \o adiiotaviinus. catiir « vir, archiepiseopus, imo
sancte coinpassionis
" Patriarcluv. Uunc noininis honorem Alcuiiuis paliiarcha. Vid. Prodromiim Hist. Tievirensis. De
>

etiam Iribiiit .\iiioni arehiepiseopo Salisburgeiisi iii (Useipliiia ct doctr. Eccles. Trev. snb Roinanis§G,
earniiiie (|vod epistola-, qua eidem inscripsit coin- pag. 15-2, § 7, pag. 155, 15G, et de eadem sub Francis
ineiitariiim iii Psahnos Poeiiitentiales , subjungit , in §5, pag. 515.
vltiiuo vc-rsiciilo : f Mus l cnse bachn. Vox fortassis Iheodisca desi-
gnans aliqiiem miiiorcm (liiviiim Geriii. Bacii. Sic —
Te lureiile (al^-r, Pavior, paliiarcha sacerdos. iii nis. in qMo vo.k mns crucc S'ipeip(isila nolatur.
413 B. K. KL\i\\\ SEL' .\LCLI.M OPEUl.M F.\KS L il»
tiuAii lillerx siibiiiersx «iiil : taiueii «i lua laci-at A (iM^ ()ru»lcniulus , iiillniiilalis veiilrie totis iluleiis

iiiilii flstula, aliis ubsecro rcsoiiet, ut excileiitur prxcordiis spectavi [exs|icctavi], quaiido iiiilii optata
iluriiiieiitcs , et saiiciitur laiiguciitcs, et aures surdo- lcgalio saiiilalis vestia' veiiircl; quaiido, qui erigil

Miiu auiliaiit , oldauJi vlaui disi-ipliiue cuncic ccr- elisus, sanarcl cunlrilos cordc, cl verterctur tristitia

lcul, ul Hat uifncs [Ms., iiiiriisl inoiistraiiti viaiu ve- nica iii gaudiuni, (|uoil nunquam utinani auferatur a
rilatis. Scriptuiii est, (|ui audiat, dicat vcruui. corde lueo , in quu scnipcr vubis perpetuam opto
Vocatus fui, scd iiilinnitas prxpe.livit iter iiicuiii. prosperitatem et salutem : quam audieiis a narrau-
Vos Inquiiiiiiii qu:e Dco plaecaiit, et ad sanaiu per- tibus , vubis rcdditam esse, iiiugna me fateor Ixtitia

liiicaiil docirinaiii. Omoliam sancli Leoiiis, cl Tra- alluctatum esse, qiiia quod diu oplabam, Deumquc
ctatuin bcati Bcd.e in Tubia deprecor ut ad ho- dcvotius dcprecatus sum, audirc merui.
ram pra:stes iiobis. Sed ut video porrcctam liabes At iiunc, charissime fili, fruter, pater, et amice,
nianum ad accipicndum, et collectam ad daudum. Deo gralias agamus assiduas pro omnibus bonis, quse

licr vero quod reslal vi;e noslr* deprecor, sanctis , nobis largitus est, tc sanitatircstituens, et me gaudio
orationibus vestris adjiivale, ul ad portani perpciux perfundens. Facienles facicmus voluntaiem illius, in

civitatis pervenire merear, quo solo s:ilus cst, et vita, indeliciensque felicitas.

Si veniens veneris, excipiet tedextera Dei Patris, B Huiic aiiiemus, prxdicemus et colanius, quia hxc
ot si juvaverit [/•'oi/c, sic juvabit] teintercessio sancti est vita a'terna. Igilur in carnali desiderio mundo
^lartini. Floreiitoin to in omni bono , et proficientcm vivere mors est, nou vila. Sola tanlummodo vera est

iii sancto sapientiic studio diviiia coraitelur et pro- vita, vivere Deo, sicut ipse de se ait : Ego suin via,

vehat gratia, dileclissirae fraler !


veritas, et vita (Joan. xiv, 6) : via, per iiuam ilur;
veritas, ad quam perveniiur; vita, in qua slatur.
« EPISTOL.\ CLXXII.
AD ELMDESI. Feliciter vivas, fili, frater, paterclamice in Kler-

(.\niio incerto.)
iiuml
•> EPISTOLA CLXXUI.
DoUt de absentitt, ct gnudimn signipcat ob nunlium
restitutiV Macliario sanilalis.
AD JOSEPPUM.
Condotet oh infirmitalem corporis, et e.tcitat ad pa-
Sanctissimo nobisque cuni sumnio honoie nonii-
lientinm.CommenUat se orationibus ; liortatur ad re-
iiando Patri Machario humilis lcviia Albinus su- nocationem domus Dei, elc.
lutcm.
Dilecto lillo <^
Joseppo, .\lbinus salulem.
Ex qiio vestra niihi innotuit charilas, familiari
Doleo de dolore corporis tui, sed gaudeo de feli-
quadani flamma meo eflicacius ha;c eadem
in corde
ardebat ila ut mens mea respondebat mihi
, cha-
P citate anini;B tua;. Quia flagellal Deus omnem filium
quem recii:it {Heb. xii, 6). Occidit et vivificat; vut-
:

ritate vulnerata sum ego sed nunc quodam inodo nerut et medeiur [Job. v, 18). Spes pr;eniii solatiura
:

amaruin est, quod oliin dulciter sapuit in pectore tibi sit laboris. lli dolores cito finiuntur, prxniia
nieo. Nam longa absenlia dulcissimi vultus veslri patientiaj uunquam. Xon sunt condignce passiones hu-
torquet aiiiini nici secretum, et collocutio sapienti;e jus lemporis ad supervenluram gloriam, qucr revela-
vcsir;e suavissinia meani faligal lueinoriam, iion aii- bitur in sanctis (/lom. vui, 18). Quapropter cuiu
dicns desidciatissiniuin oris vestri eloquiura, et sua- gratiarum actione immola Deo sncri/icium laudis
vissimam cordis fraternitatem, qux spirare solebat {Pscl. XLix, 14). Non est hxc tribulatio poenaliii,
In auribus m"is verba salutifer-je collocutionis,niemor sed propilialio veuialis. .\urum iu fornace per ignem
illius coniiiiatici elogii ; Quid dulcius est^piani habere coqiiitur {Prov. ixvii, il), ut purius exeat : sic
ainicum, cum quo possis omiiia loqui, sicut tecum ?
aiiiina corporali tribulatione, ut muudior procedat
Sed recedant querinioni;e , ubi eniciidaiionis cflica- ad vitani. Discipliiia Douiini non debct cuiquam esso
cia fieri non xslimatur; patieuter suppurtetur, quod disciplina ; sed hilaritcr accipial quod pius medicus
human;e nccessitatis fragilitas cogit suflcrri, ct liat salubriter imiiiitiit. Iiitcr flagclla pieiatis, oraiiones
luentium dulcis pr;vsciitia , ubi est facierum trislis n liumititatis ad Dcuui dirigantur, ut qui misericorditer
absentia, et volet s;cpius cliarla charitatis alis peii- castigat, clementer i);noscat, ul salus aiterna paticuii
iiata, iinplcns oflicium liiigiue, pandens fralerni anio- piuvcnial
ris secrciuin , et palerni afleclus filio demonslratura iNostri quoque memor sedulas pro nobis fuiiderc
dulcedinem, nc longa lacituruitas oblivionis rubigiiic preces non ccssa, qualenus divina iiobis provideat
maculeiur. clcmentia perpetu.T. coiiversaiioncm prosperilati?.
Dum semper cupidus vestram audire prospenla- Adhuc dubiu stamine pacis sub legmiiie causa texi-
tem, advenientcsquc s:epius iiiterrogans , (|uid dc Iiir, el duni plcnum pcrlicitur vcstimcnlum, luox aJ
inco luilii nuiitiarcnt .Machario, siibilu pr;e Iristi inducnduiii vcslinv dirigctur fralernilali.
» Frulicn. epist. Iil8. Iliijiis Juscplii Alcuinus cli-.iui iiicuiinil iii cpislola ^,
^Eiht. yucrcel. (17, Caiiis. 59. (Frolicn. i:>l.1 ;i(l Culciiiii ; cl niurtuiini couiiiiciidal Uciiilgio em-
<^
Joseppa. llic fiiit discipiiliis Alcuini iii siliula scopu tiuriciisi Itesidciaiur alia
cpislula scquciile.
Fliiiracensi ; et alis diiliiu ipsc est Joscpliiis (|ui. .\lciiliii cpisluhi ad cuiudem Josephiiiii, uliui iii auli-
Iiiirlaiitc Alciiiiiii Cuiiiiiiciitaria saiicti llleruiiynii iii (piissiniis Culluniaii;!' Uililiulhcc;e codicibus serval»,
ls:iiaiii |iioplirl;iiii ('i>iii|iciiiliu lcilcnil; evstal li.ec iii ipia, Icsle 1 sscriu, scriliil : • S;iiuis csl iiiaijisUT
Josr|ilii
Osr|lll| r.|iiiiiiiic in cod. iiis. S. Ceriiiaiii, iiuiii. nK,'». vcsler Colcu ci saiii aiiiici lui qui apud nos smil. •

(.\bliill., .\(l. SS. S.CC. i\, p.irl. I, p,i(j. IH8 cl bcq.)


; :

4;s EPISTOL.E. 418

Valde placel quod domum Dei leiiovare ccepisli A felicitas el iiulla pertuibatio, suinnia reqnies et sem-
slude ut et istam perficias, el alleram, de qua pra;- piteriia liealitudo. Veslram omnipotcns Deus sancti-
sens dixi. facias consecrari : ut pro duplici Dei lio- tatcm in omni l:oiio florere faciut, veiierande Pater !

iioris lal)ore uiultiplicem merearis accipere merce- f EPISTOLA CLXXVI.


«lein. Vivas, vigeas et valcas feliciler, lili cliaris- AO BF.MEDILM EPISCOPUM CURIE.NSF.M.
sime ! (Aniio incerlo.)
195 " EPISTOLA CLXXIV. Commendat se 06 veterem amicitiam illius oratio-
AD REMIGIUM EPlSCOPtM. i nibus.

Commendat illi negotiatorem in Ituliam proficiscen- Desiderantissimo Palri Remedio episcopo Curiae
tem : animam vero Joseppi iltius orationibus. civitatis, huroilis levita Alciiinus salutem.
Duleissimo Palri •> Remigio cpiscopo, Albinus hu- Memor dilectioiiis vestrse et foederatie olim amici-

milis fllius salutem. ti;e inter nos, has tua; reverentia;, optime frater, lit-

Hunc nostrum ncgotiatorem, Italia; inercimonia lerulas dirigere curavi, ob recordalionem prioris

ferentein, his litteris tuae paternitatis commenclo pacti, qiiod inter nos pepigimus, obsecransper snmini
prolectioni, ut per vias vestrae patrix tulus eat ct rcgna tonanlis, ut nostri noininis, ju.\la veslrx pro-
redeat ; et in montium claustris a nostris non tenea- B missionis veritatem, in sacrosanctis oratioiiibus me-
tur teloneariis constrictus, sed per latitudiiiera cha- moriam habere digneris ; etiam a servis Dei riiter-

ritatis latain habeat eundi et redeundi semitam. Ju- cessiones pro me fleri jiibeatis, qui sunt in moiiaste-

beas, obsecro, orare pro anirna '^


Joseppi discipuli riis per vestne dicccesis latiluiliiiem. Nam ego plii-

niei. Floreas et proficias de virtute iti virtutem(f'sal. rimis hujus sa!Ciili jacnlis vulueralus diem trepi;!o

Lxxxin, donec videas la;tus et gaudeiis Deum animo exspecto, quo duci ad judiciiim vocer igno-
8),
tuum in Sion. Memorque sis mei, saiictissime Paier, rans, quid habeain respondere judici meo Jcsu
obsecro. Christo, qui milii tanta Iribuil iii hoc SKCulo boiia;
i EPISTOLA CLXXV. etego qiiasi liis oinnibus iiigratns phirima feci, quae
noii debui.
AD REMEDILJI EPISCOPUM.
Cratias pro churitatis muneribus agit : ad bonas aclio-
Tu vero, sanctissimePater, secundumcharitatem,
nes stimulat. quam habes in membra Christi, et fldein Drobalam
in salvatorem nostrum, ine assidiiis orationibus ad-
Venerando Patri ^ Remedio episcopo humilis le-

vita Alcuinussalulem.
jiivare digneris, ut misericordemiuveiiiam Dominum
Acceptis charitatis vestrae muneribus roultum lae
Deum meum. Te quoqiie ipsuin, juxta sapienliam

lati suraus de prosperitate vestra, seu quod mcmo- ^ ^'^' ^,^^" ^'^'™' '" •"""' ''""''ate prapara ad occur-

riam noslri habeiis sperans me misericordia divina


sum illius, ut dignus habearis, cum luultiplici laboris
;

parlicipeiu esse per vestras sanctissimas orationes. lui fructu, gaudens et gloriosus stare aiite tribunal

Charitas vero inter amicos melior est auro, et fldes Christi, atque ex brevissirao hiijus vita; labore a;ter-

iiiter absenles pretiosior est geramis, ubi Deus tan-


nam, donante Deo, beatitudinem cuin sanctis omni-
biis intrare merearis. Dominus Jesus, qui ait: Per
lummodo consideratet remunerat. Vos quod vestrum
est, diligentissime exsequimini, et accepta Doraini-
me siguis intraverit, saivabitur ; ingredietur et egredie-
tuT {Joan. X, 9), custodiat introilum tuum et eiitum
cu; pecuniae talenta multiplicate, ut cuin gaudio ante
tuum ex hoc nunc et usque in sa:culum {Psat. cxx, 8),
conspectum sumrai regis venire digni efflciamini, et
sanctissime Pater.
vocem illam audire desiderabilera : Euge serve bone
el fidelis, inlra in gaudium Domini tui (Matlli. xxv,
h EPISTOLA CLXXVII.
21). Nunc tempus est laborandi, tunc quiescendi AD ELMDEM.
nunc proinerendi, tunc remunerandi. Fac ut sis, ul Confidentiam suum significat in ejus orationibus, et nd
bcne obeundum episcopute officium hortatur, sub spe
libi veniat, quod vis. Diligc diligentein te, quatenus
wierna' mercedis.
a I beatissiiuain illius sessionem pervenire merearis
D Beatissimo Patri Remedio episcopo huinilis levita
et dicere : Sicut audivimus, ita et vidimus in civi-
Alcuinus salutem.
late Dei nostri { Psal. xlvii, 9 ), in qua est tota
.\cceptis araabiliter venerandoe dilectionis vestise
a Edil. Quercet. 7-i ex ms. (Apud Froben. cpist. •^
Edit. Quercet. 56. ex ms. (Apud Froben. cpist.
132.) 133.)
b Remigio episeopo. Vixit tempore .'Vlcuini Rerai- Remedio episcopo. Non dubito, quin idem sil ac
"^

gius, seu Remedius episcopus Argentoratensis, qui Remigius Ciiriensis episcopiis, de quo supra. H;ec
obiit anno 803 Mabill. Annal. lib. xxvii, num. 24.
;
eniin nomiiia cjusdein personae \ariaiit apud scri-
Eodem qnoque temporc vixit Remigius seu Reme- plorcs.
dius alius episcopus Ciiriensis, cujus canones eccle- f
Frobon. epist. 200.
siasticos, ex epistolis pontificuni Ronianorum suppo- Remi'dio episcopo Curicc.
6 Vide epistolas \7i et
sititiis ab Isidoro Mercatore sparsis collectos, edi lit
173 ad eiimilcin, et notes velim Remcdinm illum De-
Coidastus Rer. Aleman. tom. I, parl. i, pag. 121. curio, qiii'm.\Icuinus per .\rnoiiein salulari voliiit in,
De hoc altero iVkuinum intelligo. Curieiisis enim, epist. 118 huiic ipsiim esse episcopum, et loco vocis.
iion Argentoratensis episcopus in monlium claustris
Decurio, (piam habet cod. ms. Sali b. legeiiduin csstt
Mercatoribus Italiam peteniibus auxilio esse poluit. rtt' Curia, seii Curiensem.
t
Joseppi. illius cerle, ad qiiem cst epislola pr.x- i>
Frobi;n. rpisl. 201.
cedcn».
447 H. F. AIHINI Stll Al.CUlM OrKRlM l'AUS I. 4i8

me miillo Rainlio hvlilkaveniiil, ite pio- A iloiein lelern:» pacc fniiiiiliir, qui nostrum «le super
liltcris, (Hia-

s|)eritate iligiiilatis veslra', seu de reeonlatioiie no- iiis sedibus cxspectant agunem, dcsideranles ex no-

lainis vestii, (iuoiiiam iiiiilliim coiilido por Dei gra- bis aiigeri nuiueriim suum, ipio tii properans, bealis-

iulercessionibiis sauctilatis vestra- etiiiiaiilo sinie 1'ater, nieqne procibiis tooniii rapere, secuiidum
liam (le ;

ine pliis peccatorem aguosco, lanto magis me iiidi- ridelissimaspromissiones tnas, satagc ut corona glo-
Noii soliim iik; ri;e lii;e mihi profici^it, Chrislo doiianle, iii pcrpc-
iere sanclasoralioiies vestras iiovi.

aUqui.l veiii;e iiiereri iiou duliito per vestr* charita- tnaiii miserationisDei salutem. Divinagraliate, tuos-

siipplicatioiies, se vosiiietipsos inagiiam (|iio lidoliler iiiEcclcsiaChriati servientes, inoiniiibus


lis ciiiliiiiias 1

lialiere meice leiii pro iiilegrilatesancunfidei congra- prolicere f;iciat, dilectissime et sauctissimc Paler.

lulor; nam et promissioiiem verissimam ipsiiis Veri- 196 " E1>IST0LA CLXXVlll.
latis liabeiiiiis, (iiiic ait: ffci siiiii diio vel ires eon- AD .CDILBERTIUI KPISCOPUM.

[iregiili in nomine meojbi siim in mettio eonim{Mattli. Oralionibiis omnium


singulorum se commendal
et ,

spiritii cliarila-
horlnlur ad pntrum suoriitn sequenda vesligia, ad
.vviii, :20). Congreg.ilio nostra esl iii
leelionem snneliv Scriplurir, ad juniorum inslru-
tis, noii iii corporis prx-senlia et cui oiiinia pr.eslo
;
elionem.
sunt, non Litet cum charilatis nostra; pnrilas, sine rr;ecipue diguitalis pastori ^ iEdilberto episcopo
qua iiil placel Deo, iiec iiuinus ad arani. llaiic ergo B '
et omiii coiigregatioiii in ecclesia sancti Andre;u
seiiiiaiiiur iniinio cordis allectii, ut ad illiim perve- Deo servienliiim, Alcuiniis vestra; clientellus chari-

iiirc mereamnr, ipii est vera chariias, et iiidenciens tatis [C«ms., sauctilalil in Chrislo saluteni.
beatitudo, et beata a>tcrnitas: ut labor iion sit inauis, Specialis [Co(i. Sa/., spiritalis] ainiciti:e cupidus,

sed ad perl'ect;e relributionis pervenial gloriam. veslnc sanctilati parvitatis me« litterulas dirigere
,\d liaiic vicissitudinein soUicita litterarum tnarum curavi, ul et paclum antiqu:e famUiarilatis innova-
dilectio nieain segnitiem hortari nuUatenus immemor rem, et me vestris sacratissiinis commendarem ora-
csto, (luatenus ad iUam beatissimam visionem Domrni tionibus. Et si unius, juxla .\postoIum, multum va-

iiostri Jesu Christi pervenire mereaiunr, ubi est lu- let deprecatio jusli {Jac. y, l(j), quanlo niagis et to-

uien a^teruiim et quics perpclua; pacis hetissima. .\d tiiis sanctissiniae congrcgationis in Christo, quorum
liujus bealiiuilinis pacem omnes ad te venientos, vel qiiotidie canouieis horis pacific.e unitatis [Cod. Sal.

etiam perlinentes cceniplis oplimx vil.x" trahcre et Can., unaniniitaiis] postulationes coeliini penctra-
iion desistas ; nec adnionitionibiis dulcissimis corda re credendum est. Etiani et siiigularis uniuscujus-
arentia irrigare segiiis eslo, ut culmcn uominat.ie di- qne in secreto oratio ad aurcs omnipolentis Dei per-
gnilatis iii te sublimitatem nieritoriim habeat iii coii- _^ veiiiic non dubitandiim esi \Cod. Sal., esset]. Qua-
"*
spectu Dei. propter cuin oimii peiilionis humilitate ineipsuiii

Siiit verba tua sale sapientia; condila, ut de teve- etiani unicuiqiie, cl cominimi.bus oninium et spe-
rissime dicatur : Ecee sacerdos mngnus, qui in diebus cialibus singulorum ,
qnantuni mea valet apud
$uis plaeiiit Deo ; qui midtiplic;itis dominic;B pccniiiie Testram pietalem deprecatio , commendo oratio-
lalentisDomino suo occurrere dignus habcatnr, et niluis; ut per vestric sanctitatis preces, meoruni
audire vocem desidcrabilem Euge serve hone et fide- : cstenis peccatorum absolutusvobiscum, fratres clia-

lis, intra in gnudium Domiiii Dei tui {Malth.\x\, 21). rissiini, vitae jannas ingrcdi merear.
Properat cnim dies nlliiuns, et tacito pede fessa sc- nobilissima sanctorum progenies Palrum ! illo-

nectus ingreditur cubilc noslrnm; stat ad ostiuin qui rnni honoris venerabilis(|ue vit;e successores el
pnlsat, si I;elo auiuio adveiitiim ipsiiis snscipiannis. c piilcherrimorunihalilatores locornm vcstroruin se-
Dies sunt pauci laboris nostri, sed bene iahorantem quiuiini vestigia Patrum, ut de his pulcherrimis ha-
sequitur merccs siiic numero dieruin , ejiis ordi- bitationihus ad eoriim, qui vos gciiuerunt, a'lern:e

iiatione qni ordinat dioni ;vlernuin secundum nie- liealitudinis consortiuin, in coelcstis regui piilchri-

rita singulornm ; iii cujiis doiuo inansioues mnlt;c ludiiieui, Deo donante, perveuire mereamiiii.
siinl; sed li;coniiies divitiis felicitatiset gloria beali- . Dei discite scire et implere pr;ccepla, illo dicente :

tudinis suiil pleiKB, ubi sancli posl hiijus vit;c su- Si vis ad vitam ingredi, serva mandala {Matlh. xix,

• Edil. Quercet. 3:2, Canis. IGcoIlaia ciiiu codd. conliam velle videbatur, AVilhel.
;viniilari .Mal-
niss. Salisli. el S. Kinuieraini. Ilnjus fragmentniu, inosb. Iliigulsladehem vooatnr locus (|uiii(|ua-
I. oit.

ab illis verliis : nohilissimii progenies iisipie ad giiila ;ib Eboraco milliariliiis disparatus fisco ivgio ;

h;cc : peiioiiiii' inereiiinii'i roooiisot Willioliiius M;il- fiinulabalnr, qiiando oain beal;e inemori;e ^Vilfriiliis
niesbur. Dc l'oiitif. Aiigl. lih. iii. (Apud Frobou. alioalissiina Klboldritlia rogiua pro aliis pdssessioiii-
epi.st. I.">i. Iiiis cominiitavit. Ihi ^eililicia miiiaei allitudine itiii-

^
197 Edilberlo qii.sco/x), elc. Nomen .F.dilberti riiruni ereola, et divorsis anfraolibus per coolileas
doost in 00. Id. iiiss. ol :ipnd (^;iiiisiuiii ; pro-
illinl l;iiiieii oironmducta, niirabilo i|naiitnm evpolivil, arbilralii
dilur :i .M;iliiiosli. 1. cil. lu oiid. Salisli. ;ibostipioquo iiniiloin iiiulla proprio, sol el c.emenlarioruui, quos
iiouion .\lcniiii, ciijiis lnco exstant li;o lillora' : iciiN, o\ lloma spes munilioeiiti;e altraxerat, m.i^islerio.
oiuissis niniiriim Miialiliiis .\ci, i|ii:iiiiiii adililioiie lit 1'erolialiirqiie tiinc iii popiilo celcbro, scriplisqiiti
Ai.ciililN. /Fdilliorliis opiscopns llaiiulsMl- vero liiit oliaiii est iuliliini, niiMputni circa Mpes tale es-o
iloiisis in NorlluiiiiUria, (pii in ea soile aiiuo 7S!I fil- :i'diliciiim. Niiiie qiii Itoiiia \eiiiiiiit ideni allegaiit,
liero siKcessil, et aiiuo 7ii7 oliiii. Movkiu.n. el iit niii llaiigiis!aliloiisoin f.ibricam yideiil, anibilt«>-
M\LU. II. '111 Itoiiiaiiani se iuiaginaii inreiit adon lol leiii- ;

• fnleherrimonim hiihilnlores loeornm. De II;i)tiil pMriim et boHiuiiiii iiijnri.e >ctiislalem .edilicii» uoit
ilaldensis ccclosi.e l.ibrio.i, qn o Uomaiiaui iii.i^jnili lillriO. C.\\1;.HS.
,

4i9 EPISTOL.E. 4S0

17). Iil(<o necessaria est sanctorum leclio librornm, A ovicula. Tua liiigua clavis cst regiii coclonira; qua-
quisqiic iiilelligat [.4/., iiivenial|
pnipter nun^iuam a bonis sileat, niiiiquam ab admo-
qualeniis iii eis

quiil sc(|ui, vel qiiid cavcrc debeat. Maneat vcro iiilionibus ccsset. Superbos et contumaces duris in-

lumen scienli.e, ct pcr vos aliis Iiiceat ec- crcpatioiiibus casliget ; bumiles el qiiictos piis exbor-
in vo'.)is

ore rcsonct oninium, et vo- talioiiibus rcroveat; lalentum ([uod acccpisti, qiiasi
clesiis, ul vestra laus in

nierces nianeat aiterna. Unusquisqiic devotus negotiator superaugmentaie conlcnde. Non


bis in coclis
meiccdcm accipiet. Pueros adolc- taidat Doniinus qiii dedit revenire et rationcm exi-
proprii laboris
scenlesquc diligcnter libroruin sciciitiam ad vitam gere pecunix su.tc. Vide et intentius consideia quan-

[.4/., in via] Dei doccte, ut digni vcslri bonoris fiaiit


las animas iii pcriculo aninuc tuai regcndas acce-

successores, eiiani ct inierccssores pro nobis. Suf- pisti. Fac tibi lucruin ex ilbs, non damnnm. Ad ex-
fragia vero viventium prosunt morienlibus vel ad einplum Domini Dei tui recurre, quomodo per civi-

veniam peccatoruni, vcl ad niajoris gloria; aug- tates, castella, vicos etiam et domos singiilas pr:cdi-
candocucnrrisset(.Vo«/i. ix,5S) inioconvivia piibli-
nicntuni. ,
;

Qui non seminat, non metet, ei qui non discit,


canorum et pecfaloriim non a!)liorruit, qiiateniis e\
non docet. El talis locus sine docloribiis aut non.
familiaritatis comiminione prajiiicationis occasionem
fieri potcrit. Magna
aut vix salvus cst elcemosyna ^ ''«''eret. ita tu ejus roboratus exemplis, ubicunque
aJ convivia venias, ibi pr;cdicalionis olficia agcie
pauperem cibo pascere corpoi ali ; sed m.ajor est
aiiimum [Cod. Sal., aiiimam] doctrina spiritali sa-
non cesses, ul pro carnalibiis, qiue niiiiistrantur tibi

tiare esuricntem. Sicut pastor providiis gregi suo luisque sociis spiritalia sibi snisf|iie comnianipulari-

optima providere pascua curat, ita doctor bonus bus accipiant {Rom. \y,'-21, et I Cor. ix, II). .Mcmor
suis subjectis perennia pasciia vit;c omni studio pro- qiianta seipsum districtione pius pnedicator Pauh:s

curare debel. Nam multiplicatio gregis, gloria est obligavit dicens : V(P milii! si non evanfjcrtznvevo
pastoris, et multitudo sapientium, sanitas est orbis (/ Cor. IX, 16). VA ilerum, quam terribilia commi-
(Sap. VI, 26). natiis estDominiis ipscEzecliieli propbeta;, duin prae-

Scio vos, sanciissimi Patres, dicationis ei otTicia ingessil Fili honiinis, specula-
ha>c optime scire
:

el vobintarie implere. Sed cliaritas dictantis ab ore


torem posui te domui Isruel. Et post pauca : Si enim

rapuit verba, credensvos pia velle bumilitate lege-


non annuntiaveris iiiiquo iniquitatcm suam, ct ille

re, quiB sobria in Dei dilectione dictavi devotione.


murietur in peccatis suis , sanguincm ejus de mann
Iterum ilerumque obsecro ut mei nominis inter tua reqiiiram [Ezeck. iii, 17, 18). Et itcnini pcr Isaiam
fa-
Propl^eiara de tacentibus dicitur prsdicatoribus
railiarcs vestros memoriam habere dignemini. Almi- p :

,oei,..,,>> «..^ .„!., n.^; :.,#.,„„, !„„.«„. c.„\..^:^


tnia„, vestram
taiem
'-' Canei muli non valentes latrare (Isai. lvi, 40). Qui
pro tota Dei intercedentem Ecclesia
ipse Deus Christus exaudiat, vosque ad «ternaE bea- Mintcanes muti, nisi pastores tacentcs, contra dia-

titudinis gloriam pervenire concedat, charissimi fra-


boiicas insidias per praedicalionem latrare non va-
ires.
lentes? Idcirco, dilectissime frater, te diligentiiis

EPISTOLA CLXXIX. obsecro ut omnes ad tuam pertinentes dioecesim

AD QLEHDAU EnSCOPUM. 198 verba vita; audire facias, vel per teipsuin, vcl
per luos ailjutores presbyteros, ut subjectoriira tibi
Ad (eterna suspirat. Ilorlalur ad officium pastorale
salus, tua sit gloria apud Deum. Si quis vero, (juod
diligenter obcundum. Auguria, avium cantus, et
slernutaliones abaleri vult. absit, postea... sangiiis ejus sit super caput suum :

Dulcedinem dilectionis brevitas charl;e non expli- tu vero imniunis a perditione illins inveniaris, qui

cat. Sed spero, Qdes vestrK pietatis tenet quod meae


pra;dicasti ei, licet non obedisset tibi. Raro cnim
aperta fronte apud Chrislianos piignat antiquiis bo-
imperitia; liltera non sulTicit proferre. Utcunque enira
meraoria charitatis abseniiae stis : sed sub praaextu pielatis venena morlifera;
tristitiam consolatur:
etquem suggestionis occultat. [Auguria quoque et avium
sibi proesentari per singnla momenta oculus
quxrit, hunc animus absentem seinpcr amare non caiitus, et sternutationes et talia plurima omnino

desistit. Heu quam dura


! est hujus mortalitatis con- ^ ^'e'anda sunt, qua; nibil valent, nisi apud eos qiii ea
ditio, quK variis eventibus toties amicos disjungit
aliquid valere credunt, ut secundum (idem suain
fiat ilbs. Permissura est eniin maligno spirilui ail
necpatitursemper videre amantem amatorem suum.
deceptionem ista observantium facere , ut aliqni;l
qiiam felix est aelerna beatitudo, ubi semper vide-
auguria sxpe verum praedicent. Igitur et in lege ve-
lur quod amatur, et nuiiquam cernilur quod iion
amatur! Ad hanc nos festinare oportet, ut illam in- teri aiiguria observautes mortepuniri jubenlur (Oi"!!-

trare mereamur. NuUiis nns labor deterreat, nulla ter. xviu, 40, 12), ut sciamus siib gratia viventcs

delectatio retartlet : sed taulo avidius totis viribus quali pcena plectcndi siiit anim.Tfi, qui hoc niahim
tendaraus ad illam, quanto bcatius illam habere po- in consuetudiiie habent]. Haec vero et hiijusmodi pe-

terit qui intral. Me tccuni, dilcctissime frater, obse- stes quasi pio pastori et prudenti medico convenil
cro, continuis preci'ius attrahe. Tn vero aries, cui tibi commisso pnccavere gregi, uti eum in conspeclii

juxta Salomonem nullus rcsistere valct {Prov. xxx. aeterni judicis immaciilatum adduccre mcrcaris, et

31) : ego morbida inter gregem evangelicje pascuae vocem desiJerabilem audire dignus cfTiciaris : Eu.je

" Edit Mabill. 22 ctijiis defeclum in fine supplevimus ex cod. ms. Sallsb. (Apud Froben. cpist. 135).
,

4M II. r. ALDIM SEl) AI.r.UI.Nl OIM'.ULM PARS I. 452

tene boiie ft /SiWi.i, iiiti\i iii gaudium Domini tui A ninn, el omiiia (lUiOciiiiqMr farias prosppva lilii siiit

(ilalth. \xv, il). ad saliiteiu. Kt lueiiuir iiiei valelo, saiictissime i'aier.

• EPISTOL.V CLXXX. b KPISTOLA CLXXXI.


• Al> QIEMUAM.
AD QtEHDAU CPISCOPIU.
Ilortatur ad pielatem rcliquasque i<irtutes : covi-
,

Dolet de ainui ivgritudiiie ; liorl<ilur ad palieiitiain, ineiidat cuniin divina' laudis in ecclesi<s illi com-
ad tirlulis, ac curain scliotarium. missis.

mc laai- Pars inea, divit Douiiiius aiiima^ me;n (Trcn. iii,


Lilleris vcslra; bealilii.linis aecuplis salis
H). Pars iiiea, di\it patcr liliosuo, cui sit pars cum
ficavil facics illarmii, clseiisiis oiiiiiia gaudiis perfu-

<lii viseera, iiisi lautuiii iurniiiitas vcstra nicas per- sanclis in xtcruum. Tux beatitudiiiis peilectis lilleris
gaudcbani de tua; prosperitalis salute, ciijiis prxsens
lurbavil veiias. Sed ju\la Aposluliiiii iiiririiiilns
(pianlum valui fautor fui ; ctiam el nunc absens
corporis forliludo esl aiiiuii : gaiuleat lilius, ut eru-
cupiiltis. F.t iitinani, ut litleris proniisisti, meinor sis
diatur a palre. Auruin exaiuiuatur in rornace, ut
auii(iua; pSternitatis et dulcediiiis iiitcr iios iii Do-
purior splendeseat e\ flaiuniis (l'rov. \\\u, il) ; ei
mino, qui semper nos in sua provebat voluntale, et
hoino in dolore eorporis exeoiiuitur, ut purior exsilial
I, , 1, „,...„.: ,,,: ni ...,.>. (;i.; o.. n.,-. p
r. proficerc
r faciat in suis niandalis. Memores siniiis,
aniina de ergastulo ,
careens sm. rlaeeatlitii castig;»-
quod nos de stercorc cre\it, et postiil inler principes
lio pateriia, ipiia flagellapatris proriciuntadsalutein.
populi siii (Psul. cxii, 7 et 8); non. nostris meii-
Paiici sunl dies laboris : el perpelua; [Forte perpe-
tis, scd siia graluita niisericordia ; cui sem, cr gra-
tui] mercedis. Idcirco iiistanter laburel lingua in
tias agamus in omni vita nostra, ut iUe, qui cxalia-
proedicationibus, mauus in eleemosyiiis, pes iii cir-
vit, etiam coiiservet.
cuendogregem Christi. .Animus vigilet inorationibiis,
Omucs vero ecclcsias , quas , Deo donanle, ad
rt in psalmodiis solidctur, et iii laudc Dci hetiliceliir.
regenilum aecepistis , diligeiitissime in Dci laude
Qiiod seniper erit acturiis liomo in ccelis, hic s;cpius
exoriia. Sint in eis canouicis horis Psalmorum me-
agat in terris. Sacrificium luudis honorificavit me,
lodia , orationum inslantia, missaruin soleinnia et
dicit Deus per Proplietaiu, i//if iler esl, quo oslen-
intercessionespro te tuisque ainicis. Sini tibi.fili mi,
dam illi salulare Dei (Psal. hlis., 23). Sit huniili-
mores [Canis., filii minores] eum hoiie>tate et tem-
tas in corde et in corpore ; sit palicntia in moribus
peranlia, vesliinentorum moderalus cultus, coiivivia
et verbis ; sil servus Domini fervens iii niente; sil
non in luxuria et ebrietate, sed in sobrietale et con-
pax in ore, el iu corde cbaritas ; et seniper siiavia
griienlia lemporibus et personis. Ubique Dei timo-
verba misceantur durioribus, quia facilius durum
i
rem ante oculos habcas. Humilitas le exaltei, et ve-
ror penetrant raollia verba quam amara. Sit discre- '

ritas honorabilem faciat, et niisericordia amabilem.


tio qujd cui convciiial lcmpori, person;e, aelati et
Sit tua manus pauperibus larga, amicis beuigna.
operi. Sit lectio crebra, et jejunia sobria et convivia
Eslo fidelis disipensator domui Del. Esto forma salutis
modesta, et bonorbospiiuni, et ordinalio paiiperum,
omnibus tecum habitaniibus (/ Thessat. i, 7). Et quia
et cura famili;c, et diligentia in populo. Quid ag^am
Deus te hoiiore nobilem fecit, esto quoqiie et mori-
et quid est quod scribo , nisi quia charilas tacere
bus nobilis.Luceallux tuae bonilatis coram omuibus.
nescit, et quoddam refrigerium est verbis profcrre ,
Glorificeiur in te Pater coelestis, qui te in hac prce-
in quo inens iuflanunatur? Et scio te rusiicitatem
senti vita eustodiat, et in futura vila gloriam tibi
meam patienter ferre, et familiaritatis litterulas non
ciiui saneiis concedat xternam.
abhoirescere. Ideo non erubesco prius dicta rescri-
bere, et iterare qu;e ante direxi. Et&i immemor sim Pars mea, pars, Viileas ; semper sil pars lua Chri-

non tameu immemor sum stus.


quid prius scripseriin, [

charitatis oeterna;. Esto memor patns, pars, precor, alma tui.

Nunc velim te properare in patriam ei ordinare "1 EPISTOLA CLXXXII.


puerornm lecliones, quis grammalicain discat, quis AD HECnSTAMU PRESBVTERl-M.
epistolas ct parvos libellos legat, quis sanctaiu Scri- '^
Horlatur ad virlutes : el oralionibus amicorum cupit
pturam sobria mente haurire dignus sil. Tu vero, se commendari.
saiicie Patcr, evangeUcis maxiiue studeas lectioni- Filio ineo charissimo >'
.\ltapeira .Albinus saluiem.
bus, et canonicis sanctarum ScripturaVuni inservire Uiinam juxta noinen tuum fiat merces tua alta et
erudilionibus, quia te dccet medilatio divin;« legis, firma. IIoc vero, ul, Deo donanle, fial, labora in-
ut dieatur de te : In tcge Domini meditabitur die ac slanter curre, duin lucemhabcs; asceude quoiidie
;

uocte (Psal. i, 2), ut fructus tuus vigeat in teter- per singulos gradus virlutum, ul de le dici possil :

199 " !'''<' epislola piiino nuiic prodit cx cod. ^ Edit. Quercet. 45, Canis. 36 collat;i cuin ct>dd.
nis. Salisb. Carel ibi iiiscri|itioiie; .Mcuini taineii niss. Salisb. el saiuti Emnieranii. (.\piid Fi\)beii.
esse ipsa styli eoiidilio iios i;:;ii(irai'e iion siiiit; ad episi. 138.)
quein vero cpiscopiiiii dala fueiil, iiiillu cerlu iiidi- ' Alla petra. » Reperio, ait Canisius. in ilivjsioiie

cio innoleseit. (Apud Erobeii. episl. 15(».) Ludoviei el Caroli .Hlam petrain iHiiiieii liH'i pt>sl
>" Edit. Qiierect. :i3 , Canis. 31. (Apud Fioben. sanetmn Ursuin in Saledoro el (Irandixallein. » .V>l
epist. 137.) hie iioiiieii propriuin esl iioii Um-i, s«-d honiiiiis l.aUiie
' .\d qucindam episcopuin certe, alque Alciiini roildituiii ,
quoil tlieodisce soiiai Hr.*«'(iiiMJ sia
disciiiiiluiii, ui coutextus loquitur, ealera ignoluiii. llechHainum. foile llochentlciii.
4-,:, i:PlSTOLyE. 434

Ibunt saihti de virtule in virtutem, iil quod scquilnr A mcmor eslo mei et tiii in orationibus, iit divina nos

fieri possit hoc, ut a te videutur Deus Deorum in rlcmentia perpetuo munere in salute sempiterna
Sion {Psal. 1.XXXIH, 8). Vigiliis et orationihus in- conservare dignetur. Valo , vale fili in aHenumi.
sta,castitateelhunulitate, dileclione Dei et proximi, c EPISTOLA CLXXXIII.
fi aliorum mandatorum
observatione teipstim exor- AD MONN.VM PRESBVTERtM ET FRATllEM EJl'S.

na. Qua'. tamen omnia ad charilatis firmamcnluin Hortalur ad stvculi contemphim , nd humilitatem.
respicient, in qua lota lex pendet et proplieliV (MatJi. Dilectissimis in Christo aniicis fratri et filio ^ An-
XXII, 40). Si nondura adhiic annis, ordiiie tamen tliropo et Slratodei humilis levila .Mcuinus salutcm.

sacri ministerii [Can., sacro ministerio] senior esse Solel charitas liitcris appellare quos ocuiis cer-

coepisti. Nam presbyter, senior in Latina inlerpreui- nere non valet : quia apices charlarum amoris ma-
lur lingua : ut siguificet, moribus esse debere senes, gnitudinem exprimere conantur, ut oculis legatur in
constautia perfeclos, pnedicationi verhi Dei inten- syllahis quod videri non polest in menlibus. Ideo

tos, itaut ore imploanl qiiod ore doceant. vestne, charissimi, memor germanitalis hanc char-

200 T" vero fili charissime, vigilanter tibi prx- tam vobisiu commune dire\i,utcognoscatis quantam
para bonis meritis doraum perpetiiam in coelis. -\Iodo pro vobis habeo sollicitudinem, quam uec terrarum
est tempus laborandi et promerendi Deum lunc erit :
B longinqiiitas, nec temporum diuturnitas delere va-
teinpus judicandi , et pro boiiis operibus vivendi luit, quo minus admoneam, quos niagis 201 dili-

Deum ;
quia tunc judicahilur unusquisque sccundiim gam ; desideraus salutis vestric prosperitalem et in

opera sua (J/a((/i.xvi, 27). Non tibi sit sieculi pompa Deo credere et in saeculo scire. L't utrumque fiat,
suavior quam saliis icterna ; nec delectatio [Cniiis., uiiuni est studendum, id est, Deo placendum. Vrx-

dileciio] carnalis dulcior quam dileclio Dei. Qui hic terit quidquid amatur in mundo, et solum permanet

Deum diligit, ibi cuin Deo etiam helabitur [Cod. quidquid agitur in Deo. Ideo lemporaha non tardei:t
Sal., cum Deo esse laetelur]. Quam jucunda esl bea- iter ad jeterna tendentiura, dicenle discipiilo quem

titudo seterna : et quam misera penlitio sempiler- diligebat Jesus : Nolite diligere ea, quw iii mundo
na! qualis in vita futiira fierivelis, l.alem te pr;cpara sunt {l Joan. ii , iS). Nunquid ex umbra panis
in pra;scnti. Parvi temporis hospes perpetuam tibi esuriens se saturare poterit? Umbratica est sa^culi
Hodie felicitas, vera tantummodo in liituro exspcctatur.
promereie [Canis., promereris] raansionem.
quasi Nolite vinculis sseculi teneri, nec laqueis diaholi
te cogita cras csse moriturum. Oranis dies
homo Et vincula qu;e per confessionem et pceniten-
nltimus est habendus. Ideo semper debet esse ligari.

paratus, ut quacunque die judex pulsavcrit oslium. liam prsecidistis, nolite reformaie, ul liheras manus
aperialurei cum Lelitia (Lhc. xii , 30). Rapietur ^ valeatis relcvare ad Deum, et puro corde deprecar

dum ducelur de corpore. quem tolo corde aniare debeiis. Vigilia; et oraliones
• ad judicium aninia,
Quid tunc ebrietas, quid lunc luxuria carnalis, sintassidua; vobis. Beattts servus ille, quem, eum ve-
quid porapa vesliraentorum, quid annulus in digilo, nerit Dominus, invenerit vigilantem {Lue. xii, 37).

quid aurum in saccuhi? Dives moritur similiter sicut Vigilandum esl in bonis operibus, non dormiendum
et pauper, el una est amborum condilio , nisi forle in delectalionibus carnalibus. Ebrielalem quasi pcr-
quis melior altoro fial. Bomis in vilam vadit seinpi- ditionis foveani fugite, quiajuxta Prophelam: Vinum
lernam , impius tormeniis tradilur «ternis. Esto et ebrietas aiifert coT(Ose(e iv, 11). Ponipas vestinien-
lilius vila; et non mortis. Esto hoeres ca-li cuin Chri- torum non secteniini. Bealus liomo, qui non respicit

. sto,non esca ignium cum diabolo. Per singulos dies in vanitates et insanius falsas {Psnl. xxxix, 5). Mc-
semper esse molior sludelo, ut semper cum Deo lius est animam ornare qua^ pornianet, quam corpus
esse merearis. Saluta meo noraine t Sacen et Be- vestimcnlis ,
quod putrescit in pulverem , dicenle
gnod Dei famulos , amicos nostros , filios vilse quodara philosopho : • Ridiculum est in vanitate
Ktern». Roga [Can. , Rogo] eos nostrl esse me- laudem quaiiere; > volens Yestimentornm supeiva-
mores in orationibus suis cum sua familia, quam «v ouas curas vanilatem intelligeie [Cunis., intelligi].

diligentev in Dei sevvitio erudiunt [ erudiant ] : Quod si plurimi lioc faciunt, scriptum ost : iVo« se-

quatenus mercedem ex illis habeant et non poe- queris turbam ad faciendvm male {Eccli. xviii, 32).
nam, laudera et non contumeliam. Quia profectus Melius [enim est], cum paucis salvari quam cum plu-
subjectorum salus est pvKlatonira, et pastor bonus rimis perire.
ex gregis multiplicatione coronabitur. Et lu, fili mi, S<.'itote cuius exempla diligentius sectamini, ejus

• Ad judicium. Apud Canisium legilur ad iina- :


b Sacen et Begnod. Hsec nomina solum in editionc
licium. Scriverius in nolis ms. legebat malium ;
t
Quercetani bahentur, desunt vero in nostris eodd.
et quidem malius est conventus in qno m.-ijores , mss. et quos homines denotent ignoratur. ,

causae olim dijudicabantur. Ne 1»«//« pubiica (dici- ,


' Edit. Quercet. 46, Canis. 37 coliata cum codd.
tur enim mallura et mallus) vel placila in exilihus mss. (Apud Frohen. epist. 139.)
vel alriis ecclesiarum tenea.ttur, veiat synodus Sues- Anthropo et Stratoclei. H;ec nomina, sicut et
<i

sionensis si>b Carolo Magno eo circiter tempore, quo inscriplio ad Monnam a Quercetano allala, desuni
noruit Alcuinus, habita, etc, i inquit Basnasgius. apiid Canisium et in codd. mss. quos ad manum ha-
Sed dubium sustulere codd. inss. in qnihus legitur : biiimus. Monnam Graeca fortassis appellaiione An-
AJ judicium, quam leclionem ipse eliam contextns thropum vocal; Monn enim seu Mann theodisca lia-
poslulat. gua himinem significat.
; ;

i55 n. r. .M.niM sf.u alcuini opeuum pars i.


m
Piu lialic;is uiorce
H;» l'N siipiilfx olisfcn), nl
iluplii
incriiis maxirac ailliaMoalis. Cliiisius p.i- liuiui Iil:i- A
dcm iiiiaiu lui ipsins, altcraiii IVatris liii. Lliiiam
ml lathiiii (piiil supcil)i;iiu pia- :

lcmvi;uu iioliis focil ;

ut mercartcvidcrcciim hctitia illie, si hie lieii non


voiiiiii Mcpiiiiiur? .Vuncliis pcr siiporliiaiu proruil e
possit! Divina te gratia comitotur, et in omni hoiio
oa^lo; ipiiil bupcrliil lioiiio lcrni ot oiiiis? Qiiis supcr-
floiere faciat, ul ciim miihiplioi honoriim op. riiiii
hiciili hoiuiiii loiiis iloimlclur,
si angclo supcrliiciili
Nou ost opiis vos fiiiclu vilam mcroaris in(,'redi soiiipilorii:ini.
iuleriialcsp«)n;epr:i-parat:us«ul?

qiiasi liiisipiciilos vcl] insoios


adiuonorc, duin Kvaii- <•
EPISTOLA CLXXXV.
AD (JIIEMUAM DlSKirUI.UM.
geliuin Chrisli aiilc oculos haliolis. I.ogitc ot iiilolli-
Candel ob disiipnH prositcritatcm ct littcrarum stn-
(piiilolisorvaii.Uiiu. Ouid-
gite, cpiid sil cavciuluin vcl ad iiiriiitentiam ct ad jiugiitiyi
dinm; liortahir
scripluin ost, iiooosso [csll ut liat, dioonlc
(piid il)i contra lioslcs aiiimte.urnalumcoriioris rciirclwndil.
ipsaVeritate ; C.xlum ct tcrra truHsibuiU,vcrba attlcm Dilcctioiiis vestne lilteias grala susocpi doxtoi.i,
incaiioiitransibuht {ilallli. x\iv, ^5). Itoin Si qiiis
intelligciis in eis vestrx'vit;«
:
el la'lo lcgeham auimo,
me, sermuiics meos seivabic {Joaii. xiv, 23). ex quo
diliijit prosperitatem ol litlcralis exeroitii studiuni,
olisorvaro
hidioiuin dileotionis Dci ost nuuulata cjns lictantis cloiiucntia claruil. Hoc milii niaxiinum esse
visilaliol [est)
ci pi:eiuium dilectionis, visio [C.iii., g.„,||i„ni roiistat, nt lilios [mcos] florcic vidcaiii in

diviiiitatis; eo ipso prouiitlenle quem diligcre juhe- » (.onvorsalionis puriiaie


piirilaie ci prorocliis
ct pr. dirigoulia. Iste
Qni aulem ililigit mc, dilitjeliir a
mnr, [inii dieil] :
ostornatiis quem oplavi iii eis [.!/., meis]. Isl;vsiinl
meo, el eijo diHgain ciim, ct maiii(cstaho ci
csl miiii-
1'atre dclioi;e quibiis illos desidcravi vesliri. Ista
meipsum (Joan. xiv, 21). Pro me oranlos valete, viri
ditia qiiam concupivi in illis. Il;c sunt epuUc in qiii-

fralres, charissimi in Clirislo. bus illos juctindari aiu;ivi. llis etiam anima refioitur

a EPISTOLA CLXXXIV. csurions ot siticns justitiani. Iloc cst viiium quo.l

*D niESBVTEBfM EADA. niiscet sapicnlia iiivitalis ad mensain siiam, dnm


Pro mimcribns firatins ngil ; dolel sc dc gradn pan- septem columnis suhnixam sibi domum construxit
essc in voragiiicm divitiurum orti-
pertalis raptuin {Prov. IX, 5, i). In bac divina domo, frater [Cod.
;

tioiiibus se commendat.
Sal., fili] oarissime, tc babitare sempcr o".>secro;
Dilcao ainico Eada prcsbyiero Albinus salulem.
^
illius te epulis pasoi deprceor ; hoc [.l(., hiijus] te

Dileelionis U\x munera magna devotionis Letitia calicis mero incbriari exopto; non vaiias s;i^culi pom-
suseepi, desiderans, donaute Deo Christo, prosperi- pas, non noxias corporis delcclalioncs cxseqni, qu;c
vos et proesenlem habere atque fuluram, suos sequaces
talein noii prodcrunt ambulantihus in cis, sed

ygnoscens antiqua^ in vobis mun)ficenti;c largilatem. voraginem demcrscrunt.


„...o
^ .^^ a>lern;c perditionis
Quapropter et in noiiis aiiliqux fidoi reforinastis amor aniiuK mca>,siquid sordium exhis
7u vcro,
amicitiam. Uliuam divina olementia in vobis usque contraxisli, lacrymis lava, poenitentia ablue, et vit;c
ad fiiiem vitx pcrseverare faciat, quod ab incunte mclioris manu delc; mcmor tui, menioripie mci
.Tlate in vohis operari dignata est. Prwlerit
enim figu- parcens quia sahis
animam nieaiu l;otifie:ius, tu;v :

temporis Cor. vii, 31). Idcirco nccesse cst sua mercede


ra liiijiis (/ tua consolatio mea est. Noli patrem
ut iios dies extrema in dilcctionis gemin;e sobrielate fraudare de te. Noli filii nonien delere in te. Si pro
vestitos invenial. Quia qui offcuderii in uno, id est,
te non vis, vel pro me rac. Si vel me non cnras, ei
charitatis prseccpto, factus est omnium reiis
iii iino le negligis; Deum time, dilige, hoiiora. lUe est vcrus
(Jac. II, 10). pater, ille redcmptor, ille omnium largitor bonoruni

2C2 Haheto nos, obsecro, socios beatiludinis lu;e,


suscital dormientem in deliciis animam.
sicul te cupimus socium h;\bcre prospcritatis nostrtc.
Contra Ircs libi quotidie pugnandum est inimioos :

l'.l orationihus devotionis vestrje deduc nos in eura- contra diabolum, oontra s;vcuhim, contra carncni.
(lem pauperlatis gradum, in quo, perficiente Deo, sa- Qii.uuodo potcris secure dormire? Te vew doruiicnte
liihriter consistis. Tu lencs iii luanihus quod nosoliin vigilanl, qui tc ocoi.lerequ;cruut. Quomodo non times
lenere cogitavimus. Sed fliictus s;cculi nostram navi- p fl,)„,n,j,s ytern;c perdilionis? Qni.l tu, parvi tcmporis
rulaiii procellosis ventis in voragincm divitiarum ra- hospcs, palriam qu:eris in percgrinationc, ct illani

pucrunl. Sed tc precor ulmc pietatis precihus iupor- ohlivisceris in qiia civis conscriplus cs in baptismo?
tiim qnieiis revocarc studeas. Cupio, s.hI non facio.
Cogita quis pro to pcpcndit in cruoc [paticntor susti-
Tranquilla est panpcrtas, quam folioitor ohm amasti. nonsprolira invidoruni], ciiju^ latnslaiict^aporforatiim

Ueaii paiiperes spirilu, quoniam ipsorum est regntim tu;c sanguinom redemplionis cmanavil. Noliparvi-
ctrloruin (Mallh. v, 3). So.l panportas h;i'C humililatis pendoie proliiim tu;e [CoJ. Siil ,propri;v]saliilis. Pio
giihcrnaculo r(>g:i'.ir, ot oharil:itis volo, flaiilo sanoto tc tra.lilus esl, qiii to f.'oil : iino omiiinm 203 *'''*"
Spirilu in caiu, ad ;vlcrii;c hcaliliurmis porliiiu por- lor ad lodomptioiiis lii;v proliuiu scipsum oviHMulil.
venict, uhi mei noiniiiis mcinor iiitcroedoio pro iiie Cur to ignohilcm facis, nohilissimo empliis pivlio?
[Canis., pro mca infelieitate le snpplcx] mereatur. Noli ex filio Dei facere servuiu diaboli.
» E lil. Qiicioct. 37, Caiiis. 42. ( Apii.l Erohen. ahfiiorit a diviiiarnni onpi.lilalc, 1 oh .piain alioiii

rpist. UO.) forl;issis rcprch.-nsi.uic digniis \i.lcri poUiivicl.


''
Eada prcshijlero. Ilun.' iii.ina. 1111111 liiissi' Mahil- 'Klil.Qu.'r('0l.3(i,C;inis. 58 oidl.it.i 011,11 oOiUl.ir.s».
lonio v.'risiiiiilc cst lih. \\\ii Aiiii;.!. iiiiiii. 31. < ll;o.' (\pud Erohcii. cpisl. I II.)
vcro 1'pisl.ila, ;iil, lc:italiiiii facil, .|ii.iiiliiiii Alciiiiiiis
,

EPlSTOl-.-E. 4;,s

Quid » poinpalicis carnem iniluis vesilimentis, ci A fuit- .>i niilii vox ferrea esset, et omncs pili verte-

ornamenta non quseris? Bealus vir, ctijus esl


aniniLe rcntur in liiiguas, ut vei sic ad aures tui cordis veib»

nomen Domiiii spes ejiis, qui non respicit in vanilates dilectionis mes pervenlie valuissent; vcl in luo j;c-

ei insanias falsas {Psul. xxxix, 5). Molins est coUo ctore spiritus esset prophcti;v, ut peispicerc cordis

sapienliac luonile snspendi, quani serico vanitalis niei arcana potuisses! credcres iilii|u(' qiuim suavis-

involvi (£,'a-/i. vi). Meliiis est caslitate luiiibos cir- siino saporc tui amoris pectus nveuni 204 implcrc-

cunicingi, qiiani numerosis pompaium cingulis con- tur. Scd iiunc, qiioJ valeo, faciaiii. Tios paivos api-
striiigi, et ardentes bonoruni operum in nianibus ces, inagiuc in lices charitatis, libi dirigo, ut pcr hos

portarc hicernas, quam digitos annulis ostcntationis intelligas quod vix intclligi potest. Sicut (lamnia po-

radiarc {Luc. xii, 53). Satius cst pedcs in Evange- test videri, taiigi autem non potest, iia charitas in

lium pacis expediios esse, quam longo fasciaruin liileris cerni polest, sed vix in aiiinio scrihcntis scn-
nexu ligari {Ephes. vi, 15). Ileu! quod corrumpitur tiri valet. Quia sicut sciiitilla,' dc ignc sparguiilur,
tanta diligeniia ornatur; et qiiod pcrniaiiet, tanta ita dilectio littcrarum oiricio volat. Sed pliiriini siiiil

socordia negligitur! lliud omni cura ornatur, pasci- in quorum corde exslinguitiir : idco gratius lucescit,
lur et vesiitur : hoc qiiasi vile siipcllectile nullo de- nbi vel aliqua ejus flammula ardescit. Quia in te.

corc dignuni ducitur ! Tcrrenum colitur, et cceleste B frater sanctissiine, veram inveiii charitatem, ideo
non curatur! Dei iinago vilescit, et terrs spccies ho- iiiilla lerrarum spatia nie prohibeiil, sccundum op-
noraturl !Non iii, fili, non iia in te sit. portunilatem portantis [visere], cupions tc iu Christo
Tu sacri altaris minister, tu summi Uonoris socius, perenniter frui , cujiis ainor nostra utinam impleat
lu sapientix vas, flos adolesccnliee, dignitaleni tuaui corda ut per cjus dilectionem nobis inviolabilis pcr-
attende, ei esto quod nomiuaris. Cogiia corpus luum maiicat fraternitas, ciijiis charitatem sicut sacerdos
in pulvcrcm reverli ct animani tuain ad judicium rapi. Dci summi, sicut tuha coelestis, sicut pr;cco salutis
Qnalis tunc esse cupias, talem te nuiic exhibc. Nunc cunclorum ingererc cordibus studeas. Quidquid illius

tempusesllaborandi, tuncremunerandi ; nuncpromc- respuit sanclitas, inslaDlissime prohibe; quiilquid


rcndi, tunc accipiendi.Qui pluslaboral.phismercedis illius diligit honitas, ardentissimc pra;dica. Non ler-
accipiet.Ciirre, diim luccin liabcs (Joaii. xii, 3o). Qui rcna; fragilitatis terreat potestas, non sa!cularis am-
hodie est, cras non erit, diceiite Scriptura ; i\'oli tar- hilio sacerdotalem sevcritatem compescal. ISoliie

dare coiwerli ad Dominum, quia iiescis, quid veiitura [CoJ. nis. A'o/i[ timerc eos qui corpus possunt occidere,
parinl dies {Eccli. v, 8). Oinnis gloria sajculi quasi flos animam aittem non possunt {.Vattli. x, 28).

feni dccidet. Aiescit feiium el /los ejus deperit {/ Esto omnibus vit^e liicerna, pra;vius viarum Dei
Pctr. I, 2i). Memcnto creatoris tni, aiitequam vcniat C exemplum honestatis. Esto miseris consolatio, nic-
tonipus alfliclionis. Pugneinus fortiter, et vincamus diciiia vuliieralis, alflictis coiisolalio ,
pastor, non
perniciler [Ms., virililer; al., peitinatilei] , ut coro- mercenarius, domus Dei, non spelunca Intronum ,

nemur fcliciter. Illum habemus adjutoreni, quem et palma florcns, oliva semper virens {Joan.x, 12; Malth.
rcmuueraiorem. Ille prior lioslem vicii, ut nos vinccre XXI, 13; Psfl/. xci, 15; Gch. viii, 1 1). Noli colunibas
|)0^simus.TriumpIiavit in cruce, ut nos icgnemus in Dei vendere. Gralis da, quod gratis nccepisti {ilatth.
culo. Ad nos descendit iii terram, ut uos ascendamus X, 8). Irreprcheiisibilem teipsum iii omuibus cxhibe,
ad ilhini iii coeUim. Filius liomiMis factus esl, ut nos iit vita tua doctrina sit populi, ut ex bona conversa-
filii Dei esse mercamur, cui laus ct gloria in oniiics tione tua aedificentur plurimi (/ 7im. iii , 2). Lege
a^leiuilalcs. Amen. diligenter, obsecro, Evangolium Christi, libros qno-
1- EPISTOLA CLXXXYI. que alios canoidcje auctoritatis. Sel et Pastorale
AD AMICfJI FIDELF..M. beati Gregorii pap» s;cpissime perscrutarc. His epu-

Ardorem charitalis sua; significal ; hortalur ut om-


lis animam tuam pasce, ut habeas unde alios quoqiie
nibus sit ejemplum viur. Commeiidat leclionem icQcere valeas. Mei quoque, obsecro, ut roemoriam
sancti Evangelii , et Libri Pustoralis soncti Cre- habeas inter missaruni soleinnia et sacras orationes
gorii.
D tnas, ut divina clcmcntia veniam inihi peccatoriim,
Dulcissimsc dilectionis fralri ct amico in Chrisli
ct coronam tibi meritorum pncstare dignclur.
cbaritate salutem.
Amico antiquo noius iion esl similis [Eccli. \\, H).
' EPISTOLA CLXXXVII.
AD QIEMDAM FILILM.
Amicus qui fortunam sequitur, et tempus observat,
Lnudat discipuli devotionem et sapienlim studium.
qui JHxta qualitatem loci mutatur, nunquam venis Non suos mores, sed exliorln:ioiies et suiiclorum
a Pompaticis leslimentis. Euni, quem Alcuinus hic convalescal. I l'bi notanduni est, veteres Francos
ob alTeclalum vesliiim splendorein repieliendit, ruisse astrictis vesiibus usos. De quibus Sidonius carm. 2 ;
clericuni, patet ex his verbis 7« sucri allaris mi- ;
Slrictus assuelae vestes [jroccra cocrceiit
nister, elc. Audiamus Sidonium nilorem cultus in , Meiiibra virum.
ecclesiasiicohomine repiohendeutem « Habilucullu- ;
Sicut ct de Gothis Sidoniiis lib. iv, cpist. 20. Ilarc
que conspicuo, iiiguil epislola 13, lib. iv, non juve- Canisius qui plura hoc loco de Iioinanorum ac vetc-
nescitsolum, scd quodammodo repuerascit. Enim- rum Francoiura vestimentis ex eodem Sidonio ad-
vero vestii astricSa, icnsus coihurnus, crinis in roue notavit.
specimen accisus, harba inira rugaruin latcbras mei- b Edil. Quercet. i7, Canis. 29 collala
cum codd.
sis ad cutem serta forcipibus, etc, profcssione leli-
mss. (Apud Froben. episl. 112.)
gionis arivptn, viriluis potius lesuigeniJs innoccHlix ' Qiicrcel. 102 cx nis. (Apud FroVen. eplsi. 1*3.)
rATiiO!.. C. 13
:

m D. F. ALBINI SEU ALCUINI OPEUUM TAKS I. 4C0

crerHii/a tequi hortatur; commeiidnl leclionem san- A et honorincct intcr lioaiines, ct vitara tibi prxstcl
«•/(K Scri/jlHror, tirfMlKm exeniliuin curam udo-
, scmpileriiam.
lescenlum, eic.
Dc libris vero quos rogastl, id csl, in Epistolas

nileetissimo filio atquc ainabili meo Albiims sa- Apostolorum In-ati IJcckc liuctatiim, " soror mca
liitcin. r.ysla haliet. Diim illa rcmittcl ciini mihi, dirigam
vohis. Dc i>
Bcnediclione Patriarcharum, de quihns
Lilterarum scries tiiarnm Istificavil ocnlos mcos,
rogarctihi quoquc |)lacuil, composui oliin epistolam
aspicicns in eis boiiie ilevotionis iiiluituni, et saneuc
amorein; suh noininc tuo <=
Sainudisque condiscipuli tui. Ne-
sapicnti.c ilceorcni, atque in eain discendi
pro scio si de ea poslulasli, sivc de quolihct alio auctorc.
quod maxinic tuis modo compelit annis, vel

a-leriKC viui; bealiliidine, vcl pro saecularis lionorc :


l>c cpistola inlcrrogasti, quid essct? Nam siri super,

laudabillus esl in homine quam sapieiili:B axhla kabilus Grxcc dicilur. Unde Adrianiis impera-
quia niliil
tor J Epiclcliim philosophum intcralias inquisitioncs
decus et chariialis alTeclus. Quod vero poslubisli
iiitmdgavil, quid csset ciH(7i<m? At illc vidcns cuni
meos tibi inserihere mores, mirum vidctur; diim die
epislolain mann tcncnlem, rcspondit Quod inanu
iioctuque mccum fuisli, nec aliquid tibi eclaUim
:

ageretur. Nec dignum viiletur, tencs. Volous intclligerc, quasi siipercinctorium cssci
fuil, quid nohiscum
tc scqtii velle vcsligia, nisi Ibrle admo- B cpistolo! sigillum, quo a foris vestiatur charliila. Ilaiic
mca multum
niliouis verba, qu;c sxpius audisti. Sed etiam inagis hahcto intcrpretationem, donec meliorem invenias

sanciorum tc instruanl exempla, qua; in sanctis le- vel veriorein.

guntur Scripluris, el noslra; vilK stabilimentum di-


<=
EPISTOLA CLXXXVIII.
gQOScitur essc. Tu vcro, fili eharissime, in charitate Ar FII.IUM .tCROTlM.

leipsum exercc, el in ecclesiasticis olliciis oinare Solalur illum, et liorlalur ad confessionem peccatorum.

viiain tuam niemcnto; vigilias ct orationcs frequen- Charissimo FiUo unicse dileclionis in Christi bcne-

tans el in lcctionis studio dic noctuque desudans dictione saliitcm.

qujerere [Forle, quxre] Christuin in lilteris prophc- Festinavi obviara vestraj dulcedinis praesentia!, cl

laruin pnediclum.et iu evangelica ostensum auclori- eccemutuala [mutat.i] viceproUclitia visionis vcstra.',

tate. cum non amitlas euin {Cant.


El diim incenias ,
tristitiaB chariula advcnit, vestram denuniianslaciy-

III, i); sed introduc eum in doraum eordis tui, et ha- m.ibili texlu infirniitatcm, propemodum tc in limiue
beto cuni rectorcm vitaj lua;. Ama eum sicut redem- hujus vitse siispirarc; scd quantum dc tiio conlrislor
ptorein gubernatoremque tuum , omniumque tibi labore, tantum de divina laMificor pietate, qui le tam
,

largitorcm bonorum. Cuslodi mandata iilius (/ Joan. Jiiiturna inlirmitate dccoxit, ut purior apparcas con-

V, 3; Mallli. six, 17), quia in illis vita cst Klcrua. C spectui illius. Bcatus homo, qui corripitur a Doiniuo;

Et raagna discrctionc tcipsura circumspice, consi- flagcllul vero oinnem filiuin, quem recipil {llebr. xii,

derans quiJ agcndum, vcl quid 205 c.avendum 6). Ihec spcs te eonsolelur, charissiuic fili, el si quid

prsecipiatur libi. El qiiidquid accepisli a magislro, sa!culi in tuani deveniat polcstatem, quasi obsides pa-

vcl Spiritu inspirante sancto iiitelligis, tradc diligen- cis proemitle \Ms. pioniiucrc] ail Doininum, et diligen-

lissime, ct doce; ut tibi semper augeatur intclligcn- ter minutissimasquasquc verhorum et cogUalionuiii,

li?e donum, quia omni habenli dabitur (.Ua«A. xm, imo et fiictorum sordcs apud conlcssorcm Odclcm

12), id est, docendi studium habenli augctur ii.tclli- el prndenlcm, secunduin tuara conscicnliam, puri-
gendi scicnlia. fica, ut nihil remancat, in quo maliguus te apuil

Eslo paiipcribus ct miscris quasi patcr, humilis in sumnnim Jadicem habeat accusarc. Iii Domino Jcsu
ministrando, largus in dando, quatcnus illorum bciie- fortissiina spc confulc, qiii ad unam confcssionis vo-

diclio veniat supcr te. Admoncasquc adolescentulos cem latroni paradisum promisit : et si illius clemen-

qui tecum siiiil dc castitaie corporis sui, dc confcs- tia, qu;c occiderc solel cl vivilicare, tc in prislinum

sionc peccalorum suorum,de assiduilale disccndi, de sanitalis oflicium revocarc velil, talis eslo moribus,

conversalionc
^^___^ sobria, de
„_ chrictale
_ cavcnda, de hixu- ,
(pialis nunc vohintale; ct lalis tiiiic opcic, (pialis
" nunc salutem proliciat perpe-
ria fugienda, dc vanitatc hujus saeculi non scquenda. cogilationc, ut tibi iii

Sed discantinadolcsceiilia, uthabeant, quod doecant tuara, sive infirmitatis labor, sive sanitatis cifecius.

in scncctute. Defcrant enim honorcs senioribus, llabes nic, quantum v;dco, lidelcm sive in itcr ilhul

ameiit vero ecclcsiaslica olTicia. Eigo pr;cvide ut tcrriliile adjiitorcm ; sive in vit;c pncsentis solatiiiiu

houa vidcaiil in tc cxcmpla cum sauctorura cxhort.i- consiliatorcm.

tione vcrborum. Pro hiijiismodi religionc etdevotione Qiiod veio tiia inquisivit charitas de duorum di-

Dci oranipolenlis le gralia conscquatur ct exaltet, stantia locorum, id cst, sive in canonica sede, sivc

« Soror mea Cijsla. lloc dc Gisla intclligo Caroli Oiidiiilam nnmiiim ni'Uiii (t.iuiloliam le esift so.lilem, elc.
i|iioiiil:<iii>locuii .\lbiiius rile uiagister
Magiii sororc; non de Gisla illius filia. Vid. nolasin i.iiiuil

lluc |iiHUis luiical, etc.


epiit. 12U ad Gislani.
•• Consiat igiiiir Alcuinum scripsissc De Bened. Pa-
ii
K)iic/c/«m. Bespicit Alciiiniisqn:»'siionei« Adriani
triarch.; sed cpistola , ciijiis hic ineminit, inlercidil. Qiiiil ciit iiohis, si ('iiictuui solvas? C.iii Kpictctus r*-
^ .S(imu('/is. Uliiis fiirlassis, qui puslca facliis Woi- spiiiiilit : Kpislola cst. AltcrcaMonciii Adriaiii
Viilc
Mulieusi-i episcopus, Uabaiii Maiiii, ad (picin h;cc .\iijjiisli ct l-.piclcli, ltililiolhcc;v C.ra-cc Fabricii toin.

(-iiisUila (laii potiiit siih Aliuiiio coiidisiipiiliis. IVquo XIII, pag. .MiO, ci pag. 5l)5 iiitcr iioias.
ideni llabaiiiis carm. 11 .
« 1'iobeii. cpisl. 2ol.
;

m ErisroL.-r; m
in nionacliica sanclilalc mcliiis ossit iiliinii dici cx- A Invenies alium, si te liicfaslidii Alcxls.

spcctare spiraculum? ubiqiic Dcns cst, (iiii merito-


Pulavi me ACnire ad te, et nnicoe [iini] auriculse
rum niagis, quam locorum considcral qualilatcm; ct
suavia susurrare, ct alteri dura decantare; sed pro-
si sub orario plus laborasti, qiiam sub ciicula iii ser-
liibiiit me llomanus comcs ingrato temporc. Si illius
\itio Dei, quid causx csl, in ariiculo moriis tui labo-
cniilra me pra-lium
iiisuryat in , lioc ego sperabo
ris insignes [loco insignia] alijicerc, et alteiius qiia;-
(Ps«/. x.vvi, 3) ;
qnia i'ir(Ms ex iiifirmilate per/icitur
rerc juilicium? Nisi forte sub cuciila, [si] Deo niise-
(II Cor. XII, 9).
raiite ab hac convalescas iulirmitate, militare ilispo-
Vereor, ne <=
Homerus irascatur conlra chartam
nis : tamen quamdiu vivas, in majoicm sancta; Dei
piohibcntem spcctacula et diabolica (igmenta, qu.-e
Eeclei^iae profectum lax cogitationis dirige volnnta-
omncssanclsc Scriptura; prohibcnt,in taiitura ul legc-
lem : orationum igitur causa ct [ob] fratcrnre inter-
bam sanctum dicere.\uguslinum Nescio homo, qiii : i
cessionis solatium cum monacliis corporis rcquies
liistriones et mimos et saltatores introducit in domum
optanda esse videtur.
siiain, quam magna cos immundorum scquitur lurba
Si qnid perperam dixi, non mala voUinlalc, sed
spiritiium. » Sed absit, ut in dorao Chrisliana diabolus
imperitia me arbilreris loqui : lu vero consiliarios"
habeal polestatem.
tecum, scio, pios et priidenles habes, quorum con Q
Olim tibi de his scripsi, optans salutera charissimi
silio ad salutem anim;B liuiR uti ratum esse viJctiir;
filii loto cordis affectu; volens pcr te lieri, quod per
mea vero parvitas nunquam a vestra recedit chari-
nie non possc ficri agnovi. Tuiis vcro aninius, (ili
latc, et si, ut dccct, intelligere nequeat, tamcn, ut
(harissiinc, congaudeal in scrvilio Dci et in salutc
debet, desiilerarc non cessat. Rogo ul qiiidquil de
fraterna, ut tibi ex profectu aliorum merccs accrc-
lua eveniat vita, citiiis nic cognosccre facias, ut sivc
scat meritorum. Ideo sa^pius desideravi exhortato-
abcuntcm lacryinosis prosequar intcrccssionibus ».
rias dilectionis vcstrse lilteras. Scd nescio qus causa
Deo miserante dies cXternos vel tcmporales habcas
vel mc rapuit ex mcnte tua, vcl te ab cxhortatione
sanper feliccs in Clirislo.
cessarc compulil. Beatus qui loquitur in aure audieii-
k EPISTOLA CLXXXIX.
tis. Ulinam omnes tali le desiJerio audirent, sicut
AD ANTONIUM. cgo unanimus tuus! Vel casligatus scribe, utvindiccs
Conquerilur de sui oblirione, spcclaculn reprobat, et lc, quia rogatus noluisti, ut eonfortares me. VaJelQ
Ilomero se de iis scripsisse dicit, ctc. in pace perpetua; bcatitudinis, fili charissime.
« Antonio Albinus salutcm. ' EPISTOLA CXC.
Quam plana via fuisset pcr ^ bellica riira ad ciir- Q
.VD AXTONICM.
rendum vel ad volandum charitatis pennis ! Tiineo
ne forte fracta; sinl al;c, qu:c cx eis, ut alia>, poiuis- Sunliat fratres iitsuliv Lirinensis advenisse, el fralrcn
Adalhardi vocalum ad pala:ium luisse, etc.
sent inseri. IJeo nidiis paternus non visitatur, ncc
saltem columba pedibus,ut quondam in Grrccia Icga- Pio, prudcnti aiquc religinso lilio BAiilonio Al! i-

tis, affcrt littcrulas. Quiil ad hicc sic ituriis Or- niis nialritiilarius salulem.
pheus?
Qiiidam pri'dic;Uor juxla apostnliim importuniis
Orpbous... inler del(liinas Orion.
dehet esse; sic ciiam quxdam charitas importuna
Verlitur a:norori fuinlus, siMitenlia nobis.
se minime grato ingerit audiloii : nec spreta tacere
206 Ego ludo, ego seric [Forte, serio] dormien-
novit,qu;eetiam ncc (luminibus obrui valet, nectem-
tem saepius suscitarc nisns. Sed nec cantante salta-
pcstatibus cxstingui, nescmel accensa subito exstin-
tum est, ncc plangente lamcntatum.
guatur. [lixc] caiisa fuit hujus chartukc, quara sub-
Omnia vel niedium Banl mare, vivite silvi, meus
ncclere calamus curavit.
Dixit amans spernenli sc. Idera in eodem Poeta •

Igitur fratres vcnerabiles el religiosi dc ^ mona-

" Hic aliqnid deessc vidctiir. D ' f


Froben.
cpist. 212.

Edit. Qucrcet. 107 cx ins. (Apud Froben. cpist. Antonio. Qui vero nomine appellatur Adalhardus,
6
144.) abbasCorlieiensis, cujiis pater fuit Bcrnardn.^, Caroli
Anlonio IIoc nomine ascititio appellai .\dalhar-
<^
.MarlcUi (ilins Pippiui regis frattr, patruus Caroli
,

dum abbatem Corbeiensem, iit Pascasius in Vita Magni fratres duos habiiit Walam et Bernarium
,
;

Adalliardi num. 21 testatur his verbis « Ob hoc :


duasque sororos Cundradam et Thcodradam qui ,

autem Adalhardus ab aliquibus, ut epistoke magistii omnes a Carolo Magno , sumino loco semper hahiti
Albini ferunt, Antonius vocahatur. « Mabill. Att. post illius vcro obitum omnes praeter Theodradam a
Sancl. saec. iv Benad., part. i, pag. 316. Ludovico imp. anno 814 in exsilium pulsi fuerunt;
Per BeUjica rura. Ita legendum pulo loco bellica.
<•
ciijus rei causam non aliam fuisse creditMabillonius,
Ibi enim Cnrheia vetus ibi patrimonium .^iialhardi.
;
quam quia horaines potentia ct ingenio pnBdili su-
Mab. I. cJt. Act. SS., pag. 307, n. 3. apecti fuere Lndovico, pio quidem Augusto, sed
Ilomerus. Angilbertus, quocum .\dalhardns in suspicioso et meliculoso. Consule Vilam sancti Adal-
aiila Pippini regis Italiyc versabalur. Ilanc cpistf/lam bardi Act. SS. Ord. S. Ben. saic. iv, part. i, pag 50§
Mabillonius anno 791 reccnsei ct observat, quK tunc ct seqq.
piorura horainum raqns fucrit de thealricis specta- !» De monasterio Ililirince insulw. Legendum lofo
calis, qune nc quidem in hoinine curiali, qualis tunc llilirinw Lirin.T seu Lirinensis insulae
, ut pat»bij ,

.\ngilberlus fuerat, ferre aut dissimularc Alcuinus ex cpistola ad Hillirienses fratres paulo post cxjij^
potucrit. Annal, Bcncd. lib. xxvi, num. 13. bcnda,
rco n. F. .\LniM seu alci I.NI OPEHLM PARS I. 4C4

slciio llilii iii:i: insiilrc aiile puiicos ilios voiierunl ail A lu;o, qnia valde cx die cognitionis tiioniiTi , iiilimo

lius oniiii;i nairaiilos Jo illis iiroNpora paililms : soil oordis .ilVoolu ainavi cos, quanivis non loqualilcr ut

01 lioc adilidcruiil quoil lilius iiieus " IValoi- voslor tc , ipiia a'qualilor ad loc noii portinobant ; to spe-

<Hiin abhale palaliuin ailiio jnssus essel, secundaque cialius cx uninibus forc amicis unuiii. Gralias qiiod

liobdoniada posl Pasolia iJer iiicepissc. Iloc le scire tandem aruiuando refloruisti, apcrire os, appellaru

voliii, iil providoas bono consiiio IValri tiio, qiiid sil ratrcni , sive charilalis , vcl eliam liuspilalilalis

ageiiduin. Uiianliiin mea' paiviUilis coiisidoralio por- gratia.

spicit, valde iiecessariuni ei viilcrelur, ul rovcrtatur


« Mandavi Iliibonc qui pncest rcbiis sancli Mar-
ail fialros suos, ci ca vila vivat, iii qiia salvalus fuit tini ad sali!>facioiiduiii aniino luo, cuiulioto dic ob-

dc porioulo inorlis, in qno pono periil. Quid iteruin viain tilii cssc. Ouod de cmcndatis moribiis Ilonieri

inei scripsisli salis placiiilooulis mois; licot soinper


regrodiliir, ubi proponiodiiin pcrdilus luil.' ,

Noii sit libi durnin ouin ^ Homero noslro cniisi- honorabilos liabuissot moros, tamen niillus cst talis

liuni inirc salulis perpctuic do fralre tuo, ct iniltorc in hoc sx'Culo qiii non liaboal oblivisci ,
qu;e relro

ad ainicos veslros, qui sint inpalalio, qui illuni boiiis sunt , ct sc cxtcndere in antcriora , doncc perveiiiat
rovortoiuli oi liooiitiaiii iiiiiiii- ad pcifootionis coronain. 1'iiuin fiiit de ' histrioiii-
erudianl coiisiliis, cl

ranl; litlerisque vestris illum adinoncie, ne dubitet


" bus, qMorum vanitatibus sciobain iion parviini aiiiinx
siix porieuluni imuiinero, quod inilii iioii placuil,
aiiimo, nolilubol gressus illius; sod unaniiuilcr pic-
rogrodioudi faouUalom. qiiaproptcr scripsi aUquid exiiide, nt iiitegram amo-
laloin imperialem poscal
ox oliarilale diotaias ris inei illi oslonderom sollicitudinoin ; niirunique
tlredas velim lias litlorulas
mihi visuin csl qiiomo.lo tani sapieiis aninius iion
csse , ut lu liabeas mercedem, ot frater tuus sahi- ,

intollcxissel roprchcusibilia dignilali sua: facerc, ct


tem xlcrnani. Vive feliciter in charitale Christi , et

charissimo. iron laudabilia.


oaini reljgione saiicta, lili

Siiailco dilectioni Iii;b, ut iiliicunque vadas, ver-


c El'ISTOLA CXCI.
buni Dei fiilgoat iii oro tiio, sociiiidum opporiMiiitaleni
^ AD ANTOMtSl MOXACIIIIM.
temporis vel loci, quatenus boiia convcrsalioiiis tu«
Anloivoadscinvisuro sifiitificat ammisui hvliliam. Ho-
tiieii raiiiliilem in liislrionihus ciirpil ; coiuiucrilur fama praidicalionis instantia adornclur.
de inlermisso Ullerarum coiiimercio. qiwd ail non Qiiod in prima paginiii^e tM;T; fronte parafrasticas
esse coiitra rcgularem vitum. Posl obitum siii mcnio- apologelioi sermonis oxcusationes legcbam , para-
riam exoplal.
digmatico calamo conscriptas ,
grale suscipiebam
Filio charissimo Antonio .\lbinus salulem. eas qiiamvis minus necessarias xstimarem illas.
,

Lretatus sum in lectione chartiiLc quam inihi tiia C Consciiis cordium nostrorum novit qua charitaie
,

(Ure\il charilas, sed amplius in solatio germanilatis litterarum consolationis tuarum dcsiderarcm ; vel

« Frater rcslcr. Habiiil sanclus Adalliardus fra-


Salerna Bernariiis fraler .\dolhardi inler sanctos , ,

irem, ut paiilo suporiiis divimiis, liernariiim nomine, Lerincnses reforliir, noii exprimit tamen auclor, an
dc qiio Pascasins Uadberlus iii Yila sancti Adalhardi colalur. Rollandus ad diem ii Januarii in Calal. Saii-
iiuin. 51 scrihit Isle Clirisli discipulalus nobi.uum
:
ctoruin pnotormissorum.
(CorbeiiC sciliccl) habens fornuim ; idoni vcro info- b Ilomero. Angillerto , qiiocum Adalhardus ali-
rius num. 55 lestatur qiiod lieriiarius a Ludovico
,
quandiu in aula Pippiiii rogis Uali;c coiiveisabatiir.
Aug. iina ciiin fralribus ot sorore Giindrada in cxsi- Ilic cnim, lcsto Vit;i; scriptoro Radberto, Pippiiio
liuin aclus, Lirinuin roinissus fuoril Beniarius no-
rogi ailjunctus fuil , ut rogiitiin r|)suinqiie rcgem jii-
;

i'er, ail, Lirimim remiltilur, iibi nompe statiim mo- niorem ad staluin roipiiblio;!' ol ad n iigionis ciillum
iiasticum V''"s assumpserat. Ex cpistola siipiidoin rite inforinarol ; .\ngilborUim vcio .\lcuinus inopisl.
pnvscnli induliium csl, fralrein .\dallrardi, Borna- 26 ^iimii-oiiiim seu prinium consiliarium palatii Pip-
lium iiliiiuo, in iiisula Lirinciisi inonachuin fuisso. piiii rcflis appollat. Vid. episl. seq.
Is, agonlibus forlassis fralrihus sororibiis ac pro- ,
Froboii. epist. 215.
>'

pinqiiis, summo loco apiid Caroluin habilis , ad pa- d .\d .\iilonium monaclium. llic osl litidiis cpislohc

laliiim fuit evocatus quo audito suasit .\loiiiniis


:
,
in cod. Ilarloiano, quam\is .\dalhardus jam abbas
iit ad suum monasloriuin romiltalur, iio prioriluis, p ossot inoiiastorii Curbelensis scu S. Pclri. ViJe
qiiibus noscio, poiiculis, qua- ibi inonaohiim iiuliitiis col. lO.S, iiot. ".
ovascrat, invidvcrolur. lloo ooiisiliiimolTootu oarnil; ••'
Mandnvi Ilubone. Log. Iluboni, soil potiiis IVi-
Bornariiis siqiiidoiii, iil ox Hadlioito cil. oolligiliir, doiii,\\l noinpo nis^io regio, ad ciijiis
arbilror, illi

in monasloi-io CiirboioMsi ciiiii fiatribiis suis , iisquo tostiiiiDiiiiiiii pni iiinDcciilia TMioiionsium provocat
ad obiliim Caroli Magiii coiiiinoialiis fiiisse vidciur. in opist. Itili qiii iiimirum soorola qtwquc ile vila ot
Exoitata doincops iii liaiio ramiliani invidia ad pio- iiioribus IValriiiii illorum noverat, lanqiiam reriini
priiiin siiiiiii monasloriuiii l.oriiioiise roniissus iuit. S. M;irtiiii, rogia aiiotoritalo, dofoiisor et advocatiis.
Aiiolor Vil:o LMilDvioi Aiigiisli soribit i .\dalliarduiii :
l>e hislrionibus. Iloincriiin scii .\iigilberluni lii-
I

qiiondain abb;itoMi nimiaslorii Corbci;i', niagiKtorio strioiiiois liidis ao spootaoiilis ailmodiiiii adilictiiin
priini rosliuitiiin ; itiiloiiKpio IV:iln'in ojiis ISiMiia- fnissc Alouiiiiis j:iiii niciiiinit in opisl. lU ad Anlo-
riiiiii :i iiii>ii;islirio saiioli Hoiio:lioti oviu:iHiiii ot re- niiiiiinostriim; iliiqno ait, $e de liis olim sciipiisse,
looo > forlas-
(i)iioili:itiim oiiloin ciini fralro ro.slitiiit optando salulem charissimi /i7ii; quoil iii pr;i'Nenli ojii-
sis hio looo a monasleno saiicli llenedicli lcgondiini
: : stiila raotiini pulo. IVsiiloratiir voro otiamiium opi-
« nuiiuisUrio saiuli llonorali, soii Lii iiioii'>i iiiido , stola, oiijns ct liio ot ibi momiiiit, scri|ila atl ip^^niii
l)orii:iriiis pnsl roooiioilialiononi rovoo;itiis sil ct , .\n^ilbortiiiii, qiia illiim adiiionuil, ad vilanda hiijiis-
(leiiicops iii inoivistorio Corlioioiisi ciim IVatriliiis niodi spectaciila et diabolica fiymeiita , i/iKt* i>m.','/i
Euis, ciiloni paritor rostitutis, (h>goro pormissiis. .\i| jrtiicirt' SiTi/iJiirn' prohibenl, clc.
».iiloc;ii llil:lioiBco:c lAMinoiisis, a \ iuicntio Harrali
, ;

4«rj
LPISTOL.K. 4()(j

b KPiSTOL.\ CXCll.
qiio limorc calaimim suspeiidisses iii parietc regula- A
ris ilomus. Aul cgo forsitan lanto indignus fui con- AD ANTO.NIIM M0N\C1IL'M.

solatoic, aut magis spem posui in liominc quam Deo Dcsiilerat mitUnm orationes Anlonii, vl Deiim semper
placuissct : tameii nolim tu.am bonitalem dc aliis iJ amare possit et laudare.

cgisse, sed omnilnis ofiinia factus, ut ex omnibiis Anlonio Albinus , mansionario inatricularius sa-
mcrcedem mercaris apud Deuni.
li.ibcrc Cliristus, ut lutem.
in historiis legilur. .^bagaro rogi pagano scripsit cpi- Ideo dico mansionarium te, quia ninlta; sttnt man-
stoiam : aut bcatiis Paulus inlcr eos non fuit, dc qui- sionesindomo Patris xterni {Joan. xiv, 2), quariiin
biis Scriplura dicit : Erat illis cor unum et anima lc non solum babitatorem, sed ctiam intcr apostoli-
iina, el eraiit iHis omnia communia {Acl. iv, 52), cl cam aucloritatem judicem csse opto, qiiis, in qiia di-
liene fecil scribciulo amicis? .\iit si fecit, male fccil gniis habitare discernatur. Deprecor tola cordis in-

lantas aniicis scribendo epistobts ? Vel qnomodo lenlione, ut habcas Albinum luum in ore el cordc,
meas ausus fuisti lcgcre litterulas, et tuas mibi non duin aninum offcrs tuam in corispectu Spiritus san-
dirigcrc? Si contia nguhim cst aliis scribcrc.uliqiie cti, deprccans ut eruat nie Spiritiis Paraclitus dc
contia rcgul.im est ct aliorum lcgcre. Opto ex ma- spirit:ilibus aiiimi niei tentalionibus, (|ii:Ucnus digna
gno cordis mei desiderio, nullatcmis tc pliis pcccassc B ^jtanima ,„ea summum boniim, id cst Deum vcrum
iu cuslodia regularis vila; quam exbortalorias volcn- amare el laudare ;
quia hsc est angelica vita; sem-
libiis cdcre cbartas, Yulnerasti siquidem cor meuni, per ct lioc agunt jiigiter, quod nobis necesse est s:c-
sed si tempiis medeiidi adbuc fieri valeat, sanaviil- pius agerc : Et qui plus amat Deum in lerris el lau-

nus cliaritaUs calamo, ne putrcscat Non in pcjus. dat, magis eum habel in cadis. Infclix cst bxc vita,

enim tibi sunt iiuliga pigmentorum gencra magno ct tuta xruninis plena ; non est iiobis salus nisi iii

emenda pretio, ncc cum pcriculo cor leonis cxtra- Doniino Deo Cbristo, quem tua scmper devotio amei,
licnJum ; sed aperi cor cliariUttis lu:i>, el irriga cfle- laudct ct piscdicet ; et in oralionibus tuis sanctis con-
lestis rore benedictionis arciitia cordis mci rura, ul scivos tuos sempcr adjuva, ct me maxinie pcccato-
semper gcncrare iiicipiat prioris pacis et concordi;c rem, quem Patris noniine, licct iiidignniii, dcdicasti
[decst fruclus^ vcl simile]. ISunqiiid non me " familia ct salula fratrcs nostros, coinmililoncs tuos , cx i;o-
sancti Petri te borlanle et deprecante, in gremium stri nomiiiis officio, et specialitcr eos, quos farailia-
fiaiernilalis su;ie susccpit, quasi unum ex illis? Si rius nos dilexisse scias. Vos vcro omiics iii fraterna
ainico prolcsse timuisli, quare iion fratri et consocio tbariiate ct in uuitatc pacis sancta; divina gralia,
g 'rmanitatis tu;v ? Nunquid regularis constriclio pro- in pcrpetuiim custodire dignetur , dilcclissimi fra-
bibet te fratrem exborlari tuiim? Aiit falsum est C ^,.55 I

quod promisistis , aul verum est quod tu de fratre '


EPISTOLA CXCUI.
bene non fccisti. jEnigmnlica.
Sed cessent qua;rimoni;T! , fiant cliarilaiis solatia ^ Antonio Paulus.
in:er fratres, sine qua nibil Deo placere poterit ; el Yeiieruiil mibi lilter;B sextoIdusQuintilis ad't/'i(i-
si sit in corde, agnoscalur opere : si intus ardeat, cos, gaudio plena; de meo et de tuo, et de nonler-
foris fulgeat. Ideo Spiritos sanctus missus est in spe- mino [Iia ms.; nomiiiis termino], qu;e in mc
f.,
cii! igiiis ei linguaruni, ut quod intus ardet in corde, usque modo manserunt, ct niansura crunt, credo,
foras ferat in verbo cbaritas, ut poela cecinit : liiet durissime passus essem pr.-csentiam absenli*,

et absentiam pr;ieseiiti;c. Dc visilatioiie vcro fraterna


MeDlibusinslal amor, sermonibus sestaat ardor.
s;cpius vobii secundum opportunitalem itincris; scd
Ego militaris cingulo laboris dcposito quielus Dea secunda pronomine persona optime iiovit, unde
in
servire desiderans, nimium Ircpidus exspectans, qua remausil; imo necdum agnosco, qiiomodo ficri possit
liora dicatur niibi : aperi pulsanti, festina ad tribii- Iioc, Scito, quod litteni; tantummodo non sufficiunt
iial jiidicis tiii , ut audias quidquid opcralus [.Ms., ad niciim et tuum (quia hxc sunt, qux munduni
operasti] in vita lua fuisti. Si le, fili mi , superslite ^ destruunt) si non aderunt ego et tu. llucusqiie tn
luec bora adveniat Patri , tu vero cum tuis omnibus littenc in tiistitia fuerunt, duobus [/'., du:Abus] hoc
fitlelis intercessor adesto, ut diras accusantium facics facientibus scd septem omnia sulferuiit, doncc scx
;

cvadere, Deo Jesu miserante, valeam, cui laus et glo- ctocto simul gaudeant, ct septem sleiit iii loco suo,
ria oinnium bonorum suoruin, qua; non soliim niihi, qiiia a senarii numeri perfectioiie pcr septcnarii gra-
sed omni bumano generi mira contulit pielate. Tu tiam ad octonarii beatitudinem ascenditur ; et fiat
vero, fili cbarissime, prospcre proficieus ct feliciter Uiiitas primi ct cxtremi per medictatem, quia cuncta
Tiveas valelo in oeternum. in creaturis tribus istis terminis ad uniiatem perve-
niunl; et si tolluntur dc mcdio ununi, de uliimo duo,

« Familia S. Petri. Hoc est monastcrium Cor- Anlonio Pauiits. Ha?c nomina ct ipsum cpislokc
<!

bcionse vetus iii Gallia in dioecesi .\mbianeiisi, D. argiimentum inere Kuigmatica suiit, qiiibus evolveii-
Pciio sacrum; cujus Adalbardus prinio monachus, dis iinraorari oper.-c pretium baiid fiierit.
deinde abbas fuil. <^ IJiticos. Scii Wiciis, colla inariliina S. .lodoci, cii-
Frobcn. cpisl. 211.
''

rc Alciiini iii Galliam venicnlis ;i (iaiolo Wagno coii-.


* l'robcn. qiist. 2.32. crcditnm. Yid. notas cpislokc 30 (nunc H) ct alibi.
.

467 It F. Al.lilM SLL ALtllM OltllLM PAUS I. i^S


eruiit ires lcrmini xqiiulus, niirabilos iii |iciTei'tiuiic A aiigclis examliauir et a Cliristo acci|jiatiir cuiiccii-

(iiiiiiiiiin crcalurartiiii, qiix a tribus personis iii iiiii- liis |isaliiiOili;c vos;i':e. Modcslia ivstra, j.ivla Apo-
lalciii |ioteslalis c(iii(lil.t' siiiit. stuhiiii, iwtci sil oiniiibiis liomiiulnis {1'liilip. iv, ,'i);

II;co lcgeiis iiitoUigal ol laiidot siiblillssiir.c largitt»- <|ii:itciius ot pr;cscns viln cxeiiiplum sit in saliitcin

rciii sapicutix, cl vi\at iii co rolititcr. Saluta fratrcs; iiiiiltis, cl fuiura pro laiulaliili piotatis coiivcrsatione
IHieros ct perfectos, logeutes ct iiitclligoiiti^s, amau- a Uco rcmiiiicralorc oiiiiiium lioiioriim recipiatiir.

ics et bcnefaoioiites, ('.lirisluiii culeiilos ot iliaiita- Iii fiiic voio liiijiis ebartiihc vostrain tloprocor almita-

tcm Iiabeiites; ot lii oiiiiios valoaiit, vigoaiit, lloicant tciii, ut iiiler voslras oratioiios moi uuiiiinis mciiio-
iii omiii perfccliouc vita- ct laiitlis Uei ictcrualitcr. riaiii liabcrc ilipMiciiiiiii : el ca cliarilatc milii salu-
" LriSTOLA CXCIY. tcm dcprccamini porpctuam , tpia vos per hanc cpi-
AD CO.NCRECATlONtSI S.VNCT.E M\Ill.K ET r.VTIIESI stolam ilc vcstra atluioncre siudui ; lios<|uc legontos
H0l\O.Vl.DL'M. apiccs in Claistu valete seinpcr charissinuu.
Cupit eorum sotiiUiite /Viii, ct amicitia.

saiulissinuc Dci genilrieis sempcr-


J LPISTOLA CXCYI.
Kealissim;c et
Mo- \D KlifiKMASI rll.l.VSI.
que virginis Mai'i;o coiigrcg:itioui, ct pio Pairi ^

roaltlo, uUimus sanclaj Ecclcsia! clicntcniis Alcui- B "'!r''^'/:..«!',./:'';!''/;''i:':;'^,'^./:'':!^'"^'"r


ipsn iuiiocciis ciim Dci scrvis putitur ub i/iii/iiia iv-
nus in Christi cbaritaic salutein. gibiis.
S;rpiiis vcstrae sanetiiatis umliens famam , ct ideo
Albinus « Eiigeni;c filix virgiui charissiina! in
mc vcslnie fainiliaiit:ili ailjniigorc dosidoravi. Sed
Cliri.sto salutcm.
iiioJo tempus opporlunum ooourrit ,
pcr pncs^v^ntom
Litteris diloclionis vestr;!; accoptis, et duloissiiiiis
IVatrem obiiixis prct ilius nicipsum vobis commcn-
cum grntiarum aclione muiieribus, valJc hetatiis
larc.Quapropter por s:mot;o Yirginis Filium vcstram
9um in fitle ci charitate vestra. Aiiditisque tribn-
>upp!iciter obseori) unaniniiiateni , i:t mc, licet iiuli-
lationibiis qUas non solum vcslra innocentia pa-
giiuin, vcstris auimisalipic iiianibus actipcre digno-
titur, vcruni etiam penc oninis servonim Dei niiil-
mini, 207 fon quasi igiiotum, scd quasi fratrcin.
tiliido : quia rcges vol iscum tyranni facti sunt, non
Quia lioet oculis carnis non vidisscm, lamen oculis
rcciorcs ; nec ut olim reges a legeiido, sed a r;t-
cordis vos vidcrc videor, ct vable dibgo ; bonestatem-
piendo dicuntur. Scd forli animo cslo; miilKe iunt
qiie vil;i; veslr:c animo complcctor sUidiosOi cupicns
en:m tribulalioncs jnstoruni (clamat Psabnista) ut
\t^str;-,ni bealitudincm u'. iqiic proficerc in Domino ,

conscqui valcas, qiiod setiuitur : Scd de liis oiniiibus


ct ad pcrpctua- pacis pcrvcnirc Uotitiam. Oraiites pro ,., „ . ,„ .„ ^ .. .

,. , .
,^i .
r .
. i- 1-1 r /ifrt'ia/'if
,

cos WuiiiiHws ( Pjd/.


,

xwm, 40
,
). El Domi-
iiobis, vos scmpor valotc iii Clinsto, fiatrcs ailoi:tis- t. . ,. .^ , .

nus in Evaiigclio : iraacl jraler fratrcm ik mor-


siuii ?
c EPISTOLA CXCV. lem, etc. {Maltli. x, 21). Sed in patientia veslra pos-
sidcbilis aiiimns veslrns {Luc. x\i, 10). .\uriiin iion
AD MVTREM ET FILIVSI.

llortatur ad bona oneru ; el prccibus eariim sc


splendescil, iiisi 203 'b'"*' probetur. Job latoiel oc-
commeiidat. ciillus, nisi tribulalionibus probaretur; dc quo J:'oo-
Albinus matri ct fili .; in Chrislo salulcm. bils apostolus, du:n nos ad patienliam horlareliir,
L:clanti' aninin salulalionom acccpi vcslram, si:p- ail : Job nudistis. el /iiicm Domiiii vidisti.^ (Jac.\\ 1 1).

plicilcr dt>prccans iit Deiis Clirisliis inisericordiler Tribulalio paticntiam operatur, ait .\p:>slolus, pa-
dcvotioncni rcspiciat vestrani; niagis ii agisqiie fa- ticiitiii autem probationem, probatio vero spem (Rom.
ciat in sua proficcre voluntatc, et ad coronara glo- V, 5, i). Qualcm spemtnisi pcrpctux bealitiulinis? Sl

ri.v vcstram ilctliicat conversalioncni. Eilia sit matri niargaritam iiivenisti preliosam, vciiditis omnibus
in omni bono obcdicns; matcr sil in salule fili;c dc- euie illam : tcneas, nec diiuillas eam {Maltli. xiii,

vola : utraqiie iii Doi servilio seniper sliitliosa , in •46). S:ociihim lioc iii Hi..'.'ii;nu est pos.tum {I Joun.
caslitale facieiilcs qu;i; S'.i:.t Deo placita. Sulijoclam- v, 19). Suiil hoiniiics scipsos amanlcs, Evangelio
que vobis filiaui[Lii/criir/«ij. familiain]iaomni liiiiorc ]) Christi non ohedienles. UnHsquisque vi.tni voluntalis

Dci cliieatc, qiiasi ralit^ncm rcddiuinc pro singulo- su;v graditiir, non scipiciis cnm, qiii ait : Fijo sum
riiin animabus. Qiiapropler ut filios filiasipie ciim liix muiidi, ifui sciiuitur mc, non amhiilat in tencbrii,

oniiii diligeiitia cos crndiie, ul non soluni carnalc scd linbebit lumcn vitie (Jonn. viii, \-l). Itcin : Qui
solatium,scd gaudium habore me-
ciiain spiriiale vull post mc venire, abnegel sein.tipsum, lollat criicim

rcamini. In pannoso paupcre Christiis non despicia- sunm et sequiitur me (Malth. .\vi, 21). Crux tollitur,

iiir, scd in domuiii dcilucatiir, foveatiir et refieiatur; diiiii por patioiiliain tribulatio vincilur. Nemo niilcs

qiiia refeciio cgcni saliis est diviiis. Caiioiiioas lioras coronalilur, iiisi t/iii tcijitime ccrtul (II Tim. ii, ,'>).

iii laude divina omni sludio pcragite, qualenus ab Legitiuic cortarc esl virgiui, ui sit sancta corpor« et

« Edit. Qiicrcct. 80, C:iiiis. i''>, Erobcii. II').


'<
Ktlit. Qiicrcet. 100 ex ms. ( Apiid Froben.
cpisl. 1 1").
b
Moronldo. Ilaud dubie abbali Earloiisis lieal.c
^ /'.'iiyo/iiii'. Qu:v illa virgo fiierit igiittiiin. Angli-
Mari;c numaslcrii. Vid. Mahill. Iilir. wvi .4nMii/.,
canaiii l'ui>se oolligo o\ iis cpislol.c vorliis Kcijcs :

iiiiiii. 8.
vobiscuin li/iiiiiiii j.icti suut ipi.e de Aii^li.c ro^ibiis,
;

Edit. Quercct. IS," cx ma. (Eiclieii. I Hl). Qu;c ipKiiiiiii Ivianiiiiloiii \l(iiiiiii> in aliis cliaiii opistoli»
itl.tcr illa, qii:r filia? iiullti indioio protliliii. iiooiibal, iiilolli^oiula con.-.co.
4,;9 EHSTOLiE. 470

(inima (/ Cor. vii, 3i), et sit digiia Chiisto spoiisa; A sed larga meiite iii niembia sui distiibuat sponsi.

cantans quotidie Dileclus mens milii et ego illi, qiii


:
Gemiiiis charitaiis scilicet et castilatis pennis, ad
,

puscilur inler tilia {Caiit. ii, IG); id est, inter cando- alta coelorum regna Iransvolet. Ncc virgo, carnis
lem virgiuitatis. Memor esto virgines essc piudentes concupiscentia! vinculis libera, avarilia; laiiueis con-

el fatuas. Si aniiquus hosiis iii te ipsa, id est, in stringatur, sed sui ipsius viclrix, ctiam sxculi igna-

coipore luo tentalionis locuni uon invenit, omniiio via, cupiditali [Cod. Sal., ignava cupidiiate] non
exterius quocrit, quomodo animi fortitudinem ener- succiimbat : sed sibi misericordi;e opcribns, quasi

vare valeat ; cui forti aiiiino resistenduin est. Non raniis virentibus , in arccm cadestis Ilieiaisaleiu

aunt enim, ait Doctor egregius, condignce passiones viain stcrnat , ubi laudibus exccpta angelicis magni
hujus temporis ad superventuram gloriam,quce revela- iuiperaloris thalamum a;lerna inlrodncaiur Lclilia.
biluriu nobis (/?om- viii, 18); duin rcvelata facie vide- L't hoc fieii vaieat, vigilare dobet hujus inqiiisilor

bilurDeus deoruin in Sion {Psal. lxx\iii,8). Et virgo, margarila;, non ineriia; sopilus sonino dorniitare :

quocunque ieril, agnus sequitur eam {Apoc. xiv, i). iino ssepius orationibus nocturnis vel diurnis pulsare

uiniluiu felix, cui nec fulicloi' ullus. januas perpetux civilatis; et venicns apcrtas inve-
niet qiias quisque ab lioc caniali carcerc dedu-
Qua; bea:a Dei Genitricc ducente omiiia secreta coe- ,

mirebilur penetralia. Non nocet


" ctus , nimium intrarc cupict quod aule sumnia
leslis regui iiilrare ;

niultum quod iter perficerc non valuisti qiiod coepisti,


diligentia piievidero debet , ut portas tunc invc-

Expeiide pau- iiiat patcutes angclicosque clioros suscipicntes ob-


Deo aliquid meiius providente tilii. in ,

quo.l viaticum viis manibus animam ad deduccndum in cubiciilum


poruiu soliitia ,
iii t;iiili iliiicris tilii

mcrcaris regis xternis fruituram gaudiis; pcrpetuumqne lau-


pra;parasti. Da quod habcs, ut accipere

Habeto ejus plcniter in corde cbaritatein, dis carmen dccantabit iii pra;scntia sui sponsi diccns :
([uod optas.
trihulalione. Noii esl
Benedic, aiiima mea, Dominuin et omnia opera cjus :
quom defensorem libi petis in
in omni loco dominatioiiis ejus, benedic anima mca
diabolo facilis vastalio doniicilii, in quo est habitatio
decein miUia a
Doininum {Psal. cii, 1 et li). Yivas, valcas ct (lo-
Clirisli ; a cujus lalere cadeiil luille el
rcas, virgo nobilissima, in Cbristo.
dextris ejus {Psul. xc, 7). llliiiu habeas opio coiiso-
latorem in omni tribulationc tua, qucin habebis rc- b EPISTOLA CXCYIll
muneratorein lolius poenitenlia tua;. Respice in eum, AD HU:NDRUI)EM feminaji
qui ail : Confidite, ego vici inuiiduin {.loan. xvi, 53).
Ilorlalur ad derotionem et viiam exemplnrcin in
lllius te a:terna potestas iii omni iribul itioiie vincere
palatio regis. Salulem precatur regiiia-, et Egfrido.
faciat, et pahnam perpctua; beatiludinis accipere con- n
Dco devota; feraina; ' Hundrudjc Alcuinns dia-
cedat, Dabo ei maniia ahscoiidititin {Apoa
qiii ait : ii,
conus saluteiu.
17), quod nuUus novit, nisi qui acceperil. Valeto, iii
Bcniguitatis tua; salutationcm et nninuscnla gra-
oiuni virtuie et sapientia florens, charissiina lilia.
lanter accepi ; iu quibus te agnovi condita; olim
» EPiSTOLA CXCYH. amicitia; bonam abundare [Forie, habere] incmo-
AD FILIAM SPIBITALEM (eUGE.MAM). riam; credens quoque tuaiu similitcr non oblivisci
Caslitatem cum eleeinosijnarum lurgitale commendat. prudentiam, qualiter devotio mea te jam pnescntejii
Charissimai iii Christo lirue Eugenix Albinus sa- de cbaritaie Christi, cl honestate vit;x; diligenlissinie
hilem. adinonuit. Ideo non opus esse arbilror, multis illa
Plaeet mihi saepius in parvis [Cod. Sal., lainelsi in rciterare sermonibus , sed paucis deposcere lilleru-
paucis] liiteris, non tamen parva ofiicia salutalionis lis ; ut oinui hora vel moiueuto dies iii mente ba-
tuDB dirigere germanitati, et tuis ingerere cogitaiioni- beas ictenios, pixpares
et le in occuisum Domini
bus adinonilionis mea» , vel proniissioiiis tua; [Cod. Dei tui {Amos iv, 12), ut sine timore vidcre valeas
Sul., sancia'] s.dutiferas collaliones, quatenus nobi- Judicem vita; tu;e, queiu tota virtute dilexisti in pe-
lissimuiu virginitalis decus integro conservare cor clore tuo. Sit cogitalio lua in pra;sentia Dei, in so-
pore coneris, reraemorans gloriosam castilatis mer- ^ brielate vitK, et sern;o tuus iu modestia verilatis et
cedem. Ecce in ccclis per iiiagna leterni regis palatia opera tua in castitalis bonestate, ut exemplis tuis
agnum sequuntur, quocunque ierit {Apoc. xiv, i}. adolesccntiores erudiantur, seniores congaudeant,
Quid hac gloiia bcjiius, vel hac bcatiludine glorio- oinnes redificentur, ut in palatio regis regularis vila;
sius? Ubi natur;e [Cod. Sal., natura] victor oranium
devotio in tua vidcatur conversatione. Quatcnus
conditori creaturarum consociabitur. surami regis pietas in omiii le custodiat prosperi -

209 Nec labor quotidianus deterreat, quem spes tate, et in bonis operibus usque ad lincm vitx per-
tanta; remuuerationis consolabitur. Paucorum labor severanteni, a;terna te remunerari gloria dignetur.
dierum oeternis renmnerabitur praemiis. Sii quoque Saluta obsecro, domnam regiuam ex
, luea; parvi-
virginitas eleemosynarum largitate fertilis, nec sibi tatis nomine. Scripsissem exhortatorias illi lilteras,
cadiicas divitiarum gazas avida congreget mann si illi propter occupationes regis [Forte,
:
regias]

« Eiiit. Quercet. ii, Canis. 57 collata cum cod. Uundruda:. Matronam Anglicanam vocat Mabil-
=
ms. Salisb. (Apud FrobcM. cpist. Ii8.) lonius lib. XXVI Annal. num. li. Qu.e iiistar monia-
210 ^ Edit. Qiicrcct. 8'J ex ius. (Apud Frobcn.
^ lium feminarum vclala iii palalio rogis OIUc dogebai,
ep!=t. lllij.
ut cx seqiicutibub conjic polest. i
*" n F. ALBIM SEU ALCLIM OPEKIJ.M I'AltS 1. i7J
incos aplce* legerc licuisset. Sciat tamen ccrlissiine A suo. Sciic dcliciu pra-hiii iiiio I (iiiaiiio |.liis laboriiiil
*ilii qiioiitie doiiiiii;r, qiianliini valeo, fideleni esse. in salule siiljccloi-iim Mi.iiiLiii, tanlo niujorem aece-
Taiiien gestiini est de nionastorio " Iniiicreiiin, Iiliiri eriint ijloiiaiii, ilieenle iii die jiidieii Domino
sieiit de illoriiin iioii spcravi boiiilnte. F.iciant dc Deo Euije, %erve bone
illis : ct lidel\s,i]itia siipcr pauca
iiic, siciit illis placeat. Nani fides mea apiid illos non ftiis'i fidelis, siipra miiltii lc consliliiam, iiilra in gau-
violabitur, ci-cdens taiito mcliores lialicrc illos, diiim Ihmiiii liii {Mnuh. x\v, 'i\, 'i't). Quid bac vocc
qiiantuni nieliores siint nicrilis ct diLjnilale. Oinni- jueundiiis? quid boc auditii bealius '.'

potens :pleriia proteelione eos uliiqiic ciistodial, pro- Ilanc [fiuppl. ut] voccm audirc nierearis, charis-
lesjat Pt rcgat ciiiii omnibus fidelibus suis. i>
Egfrl- sinia soror, oinni inslanlia libi subjectos instrue,
diim filiuni nieiini diligenter salula. Opto, ut floreat verbis admonc, exeniplis erudi : quia illorum salus
in volunlate Pei, ei prosperitatenniltis feliciter annis. tua est reniuncratio. Noli propter boiniiiis lerrorcm
\alcto senipcr, duleissinia soror. taccre, scd propter Dei aniorein loqiiere. .\rguc, in-
e EPISTOL.\ CXCIX. crepa, obsccra (II Tim. iv, 2) ;
publicc pefcariles
AD .eDII.TnYDF.JI FAMUI.AM DEI , OLIM RFG!:«.VM. pnliim castiga, vl costerx timorem habeanl (I Tim.
Inslniil optimis lilce doctimentis. V, 20) ; alios in spiritn mansuctudinis adinonc ; alios
Dilectissinix- in Clirislo sorori <•
.Edillbydae matri " in virga pastorali corripe , diligciiter consideraus
liiimilis levila Alcuinus saluleni. qiiid cui convcniat. Quidam ilaqiie maligni niorbi
Veslne benignitalis muncra gratantcr suscipicns, per dulria, quidam per amara sanantur pocula. .\iiiis

vcstra; dilectionis salulatoria vcrba libenter audiens, et senes quasi matres et patres honora ;
juvcncs
faieor niagna nie dulcedine esse gavisiim, cogno- qiiasi fralres et sororcs dilige; minores xiate quasi
scens fidL'Iem iii vesiro peelore permansisse charita- filios filiasqiic crudi, ct oinnium cuiaiii babeto in
tein , quam ncc terraruni longinquitas interrumpcre Christo , ut omuium mercedcm babeas a Christo
jioterit, nee fiuclivagi maris ffstus procellosis undis (/ Tim. V, 1, 2). Fidelis vcro dispcnsatar peciiniani
obrucre valet, quo minus ad me usque beneficiosa Domini sui, id cst, animas sibi commissas aiigere
iiuiniricenlia porvolasset. Siciit legitiir : Aqiio' multw sludeat per diligenliam, non minuere per pigritiam ;

110)1 potucrunt exstingiicrc charilalem, nec (Itunina quia servus boous coronabitur a Domino siio, malus
obruent illam {Ciini. viii, 7). Igitur charitas qux de- vcro 211 damnabilur , sicut in Evangelio dici

seri polest, nunquaiu vera fuit. Nil homines ila Dco a lcgentilius inteUigi potest. Tu vcro labora dili-

appropinquare facit , sicut charit;is. Qiii in charitale gentissiine in operc Dci, ut retributioneni magiiam
manct, in Dco mdiicl, sicul dicil Sciiptura, quia ,
accipias iii reguo Dei. Kleeiiiosyiue tiix pra^cedant te

Dciis charitas csl [I Juini. iv, 10). Dc iiua ipse Sal- et viam tihi faciant. Munera eiiim dilalant viam ho-
vator ait : In liis duobtts priTcepiis tota lex pendet et minis, et spatiuin ei anle principein fiicinnt {Prov.

prophchv {Miilth. xmi , 40), idest, in charitate Dei XVIII, IG). Uospiles ct peregrini suinhs in hac lerra

et proximi. Per cliaritatem proximi ad Dei dilcctio- {Hebr. XI, 15). Patria nostra iii coelo cst. Noii esl

iiein pervenitur. Dicil eniin Joannes evangelist;i Si : bonum iransiioria diligere, ct senipiierna negligere.

fnttrcm qiicm vidcs, non diligis, quomodo Dcuin, 1'nusquisque sicut operabitur, sic accipiel a Deo siicx,
,

qucmnon vides, diligere potes {I Joan. iv, 20)? Sed qui reddet uniciiiqtie secundiim opcra siia {Mitllh.

fiaterna charitas in ailmonilione spirilali et in so- xvi, 27).

bilio sicciilari o>tendenda esl. Sicul enini corpiis ciho Vigili;c et oraiiones tibi sinl frequentcs.et psalmo-
pascitur , ita aniuia sacris dociriiiis alilur. Ideo dia non vaniloquia in lingua. Scd dileelio
in orc,

ulruniqiie facere debet qui potcst : et pauperi larga Dei in corde, et non ambitio sieculi in nicnte. Pr;c-

p urigeie manu quod indiget, cl esurientem aiiimam teril enim qiiidquid amalur in mundo permanet :

saliilifera adinonilioue reficere : maxiine qui pnc- qiiidquid diligilur iii Cbrislo. Volenles nolenles

sunt aliis el niiilloriim curam babcre videnlur. Dc lelerni erimus. Oi«ni inlenlione studcaimis, ut lide-

boc studiosc vigilare [Foite, vigila] pro singiilis ani- p liter vivamus, ubi semper mansuri erinius. Sancto-
iii;ibus, quasi ralioncm redditurus pro eis in die jii- rum fesliviiates cuni laude diviiia, cl paupcrum clet>-

«licii. Qt\\ negligenler talenlum servat acceptuni, mosyna freqiicnter honora,quatenus eoruni nierearis

pflcnam palieliir siue iiegligeuti;c condignani; ipii intcrcessionc illoruni csse particeps beatitiidiuis.

vcro muliiplicat diligeuter pccuniani Doniinic;iin, Siiit tibi sermones veriiate laudabiles; sint luorcs

riiaguam aceepturus cril merccdcm a Domino Deo sobrictate ct modestia amabiles; siiU inanuslargilato

a Monaslcrio Inmcrcuni. lloc nioiiasleriuni a ne- Annal. mim. 20, Aet. SS. sa-e. iv, part. i. pag. .MViK
iiiiiie prodilur; ahs diiliin in .\ii;;lia i|ii,ci'eiidiiiii. .VHordus haiic pul;it fiiisse Llbiddritam, qiiam Wesl-
!> I.gfridtim. OIT.e regis Mcrciorum riliiiiu , ad inonastcrieiisis F.Iheldreilani >ocal, Kthelwaldi .\i r-
qiieni Meninus seripsit e|iisUilaiii .'>0.
tliuinbri;e rcgis uvoreiii, dc qua llove.Viius »>l :

<
Edit. Qiicrcct. ."0 ex nis. (apud Frohen. tpst. ( Aniio 7(i2 Klhel\v;ildiis rex accepil ivxinaui Klliel-

150.) drilaui h;ilen(las Novemhris iii ealaracla, i Annal.


J .Kdillhijdif »1(1/1 DidiiiK est Xl.i'.ilIoniiis, an el seq. C.erto nia-
i. .\ngIo-S;ixoii. ad illiim aiiniim ii. I

b.iT. sil Alfrida, seii KlhedriUi OlV.e regis Mertiiiium gii;e ilhini l'aniili;c liioiiim ac inulieriim pr.efiiissc
lili.i, (piani Klbelrediis re;:iii Orientaliiini Angloruni ex texlii liqiiel, reginaiii iioii ileiu; iiisi ev iiiscri-
lieies (oiijiii;i'm li;ilieii' miIciis, p:il;iliniii IIIV.c ;ic(es- p;ii>itc Qiiercclani.
iiil, ibi ^ciii pcrlilo ,(piic iiitiiciius csi' (lili. wvi
(
,

473 EPISTOL.*:. 471

honorabiles : sil tolius vikc convorsatio cxfnipluni A 20); sed m.ijores sunt consolationes Christi. !n quo

in oiniii bonilate abis, ut dignilas pcrson;i; lu;c lau- debct homo s;iecularis miscrae evenlu contrislari, qui
detur ab oninlbus, anielur a pluribus , cl pcr (le) fonlein totius consolalionis, id est, Cliristum Iiabila-

Del nomen glorificetur, ipsa dicente Veriiate : Sic torcm possiilct iii pectore? Imo magis gaiidendiim

luccat liix vcsiva coram Iwmhiibus, ut videant opera est in tribulationibus pioptcr spom .Tlcrn;ie bealitu-

restra bona, et glorificcnt Patrem vestrum ijui in ca:lis dinis, dicenle Apostolo Per multas tribuhilioncs opor-
:

est {Mallli. V, IG). Magnuin babeinus Patrem, Deum tcl nos inlrare in reijniim Dci {Act. xiv, 21). Ilem :

scilicel omiiipotenleni. Qiiani nobilis iu nioribus, Flaqellat Dcus omnem filitim qncm recipit (llebr. xii,

quam modcslus in verbis, quam castus in corJe C). Ilem de apostolis legitur •
Ibant aulem gaudcnlcs

quam misericors omnibus debet esse filius Dei ipso , apostoli a conspeclu concilii, quoniam digni liabili

prscipienle : Estotc miscricordes, sicut et Pater vesler sunt pro noinine Jesu contumeliam pati (Acl. v, 41).

ca:leslis miscricors cst (Uic. vi, 50). Imitemur qiian- Sciat dilcctio tua quia filius tuus spirilalis Doniinus

tum polerimns illius bonila;em, iit icternain bealitii- Jcsus non esl mortalis; vivit, vivit, et in dcxter.i

dinem cum illo babere mercamur : ait eiiim non so- Dei Patris vivil et regnat. Ideo de carnali filii tiii

lum apostolis, sed etiam et nobis : F.xcmplum enhn morte non contristcris; imo inagis ncc dc liii corpo-
dedi vobis, ut quemadmodum ego feci vobis, ita et vos B risabso (sic) : scdlabora omnibiisborisetmomentis, iit

'acialis {Jonn. xiii, U>). lloin : Qiii scquilur mc non aniina felicilcr vival cum Cbristo , et in spein I oiii-

ambulat in tenebris , sed liabebit lumen viliv {Jnan. latis illius consolare, qiiia inull;c iniscraliones Dci.

VIII, 12). Quid superbit Iioino in sa;culi divitiis? Te vero superslilem rcliquii filio carnali, ut per tuas

Chrislus pauper factus cst pro nobis {II Cor. viii, 9), intcrccssiones et eleemosynas miscreatur el illi.

iil pcr illius paiipertatem, quam pro nobis acccpit iii Forle iii pcccatis suis morlnus est, scd in miscri-
lcrra, nos divites essemus in coelo. Cilo cnim pii- cordia potest ficri ut vivat diviiia. Nani lalro, qui in

Ircscit caro in terra, quani tanta diligentia ornamus scelere suo suspensus est cum Chrisio, seJ in inisc-
in dcliciis. Insuper et de sepulcro cogitamus ornando; ricordia salvalus est Chrisli. Noli lugere eum, qiicm
\aiiitas lisec vanitatum est. Melius csl bis opibus ani- revocare non poteris; et si Dei est , noii illum do-
mam veslire, quam spurciliain cariiis oriiare. Chri- leas amissiim, seJ tibi in requicm gaudcas priemis-
sius sepultus est iii spelunca, non in templo. IIoc sum. Si duo sunl amici, felicior cst iiiors pneccdenti.i

ideo dico, quia aliqui viventes suam solent fabricare quam subscquentis, habet enim,qui fraterno amore
sepulturam. Quid mihi , ubi vcrmi putrcscat esca? pro se quotidie inlcrcedat, et lacrymis lavat pristin^c
Tantum ut anima requiem habeat, studendum est, p errores vit:c. Ncc diibites prodcssc pice solliciludinis

ul illa vivat feliciter, qiuie moii non polest. Veniet curain, qiiam pro aiiima illiiis gcris. Tibi proficil, et

cnim tempus, quaiulo corruptibile lioc induelur incor- illi. Tibi itaque ,
qu;c in fide faccre dilcctione [Ita
ruptionem {I Cor. xv, 53) , et resumet aniina quod Cod. mendose; f.
leg., quia in fide facis ct dilectione]:
reliquit in terra. Tunc homo pariter aiiima el cor- illi, ut vcl pocna levigetur, vel beatitiido augcatur.
pore regnabitcum Christo, qui hoc tolius {Forte, nuiic Larga est ct inKstiinabilis pictas Doniini nostri Jesii
totus] anima el corpore, scrviebat Christo. Chrisli, qui vult omnes Iwmines salvvs ficri (I Tim.

212 " KI>1ST0L.\ CC. II, 4), et nemincm perire. Noli, ut pracdi-vi, in tribu-
Al) EDILTURUDAM. lalionibus tuis contristari, sed, si majores tibi sup r-
Consolatur matrem de morle filii veniant, gaudcas in illis, dicente Aposlolo : yon sunt
Dileclissimoe in Christomatri b Edilihrud.e biiiiiilis condiyinv liujus leniporis passioncs, nd sujicrvcnlurani
Icvita Alcuinus saUitcm. yloiiam, quiv rcvelabilur in nobis (Rom.wn, 18).
Quia pr.Tseiitialiter veslram dulcissimam (lileclio- Sicul aurum in igne exaininatur, sic homo in camino
nem, ob longitudiiicra habitationis nostra;, admonere Iribulationis coniprobalur. Duni poteslalcm habeas
nequeo, ideo lilterarum olTicio implere non cesso, rcrum tuarum , fac cx cis elceinosynam, qiiia ncscis
qua; lingusG minislratione dencgatur, (iesidcrans toto
D qiiid vcnlura pariat dies (Prov. xxvii, I). Nulliis tibi
cordis niei allcctii, le ubiiiue, cbarissima niater! in dispensator fidelior polest csse quam tu ipsc; et li-
oinni prolic re boiio, iit digna el'.iciaris in coriim benlius munera pr;Bcedenlia nos, quam subsequenlia
censeri numero de qiiibus in Evangclio Dominiis Deus accipiel. In mullis enim offendimus omiics (Juc.
noster Jesus Chrislus lespondit : Omnis qiii fecerit iii,2),sicutJacobus ait aposlolus. Itcm Joannes evaii-
vohmtatcm Palris mei qui in cosHs est, ipse milii ma- gelisla dixit : Si dixerimiis qiiia peccalum non liube-
ter et (raler {Mutlli. xii, 50). Qiiomoilo maler, nisi mus, nosmclipsos seduciinns {I Joan. i, 8). Et juxla
saDcla cbaritate in visceribus cordis perfecti quoli- Salomonera : Redempiio viri propriiv divilia- (Prov,
die generatur? Ecce qualcm liliuin potcrit pia inater XIII, 8). Et qui plus liabel, plus cxigetur ab co. Dis-
habere , curadem ipsum Dcuni n^gem ac redeinpto- pens:Uores s:i'culi dcbcnius esse iioii posscssores :

rem; etiam et in oinniI)Ms tribiilalioiiiliiis consolalo- exsnlcs ciiiin ct percgrini sinnus in hac vita, sicnt
rein. Mulla: sunl tribulaliones jusloniin {Psul. xxxiii, omncs palrcs nostri (I Paral. xxix, 15, ct PsaL

213 ' Ilactenus inedita bic nroiiit ex cod. iiis. Ibydis, qiiani Ingiilfiis ctiam Ethcldrilani vocal, Ct ad
Salisii. (Apud Froben. cpisl. 151.)
prior csl cpi^lola, igiioro.
qii;iiii
k iliilri l.diUhnidiC. Aii li:cc cadcm
sil ac .Edil-
47.J D. F. ALBIM SLU ALtULNI OPLIIUM PARS I. m
xxxviii, 13). IUonim mois iiobis iiostram oiiuii liora A Tuis quoque diligoutor pra-cipe subjeclis, ut justi

ouulis oppoiiat; et illoruni boiia cunvcrsatio iii Cliri- sint iii judiciis, miscricordcs iii miscrus, Deuin tiinen-

sto, noslia: sil erudilio vita;; quaienus illorum iii lide les, Ecclesiumque Cliiisti lionoranles : ut iiloruui

ct cbaritale atipie oiiiiii opoie bono sequciilcs \osli- buiiitus tibi in mercedom [Cod. Sat., merccde] com-

(>ia iii ca-losli beatiludine vilaiii haberc iiicicaiiiur |piiti'tiir. S.ipe sulijcctoniiu iicicala recloribus iiiipu-
taiiliir [Ciniis., iiiiplicaiitiir] si iiiiiius diligeiiter cos
scinpiternuiii. ,

a LlMSTOl.A CCI. adii.oiieiit piu'lati, quuiiiodo lacere debciit; sicut

AB UACEMIAHIUSI COIIITESI SESO.MC.€ CIVITATIS. coruiu boiia domiiiis prosuiil ad prxmia, qui eos

lluiliilur ait virlulfs ; curuimiue aui ulfuii. stiidiose erudiunl Deuin limere, ejusque obedirc pr*-

Dilocto iii Cliristo i"


Mageiibario coniiti , liuiiiilis coplis.

levitu .\l!iimis saUitcm. Obsecro nc me pra'sumpiuosum esse arbitreris,


Audivi vos, \ir vencrande, iiosira! parviialis oi>- liic libi scribenlem. Cliarilas Cbrisli et vestra; salu-

lassi colloquia ; et ut verc futcor, veslram valde de- tis anior, et veslrx bonitatis fiducia, hxc rae moiiuit

sideravi prxseiitiam , ut dulci collocutioiic vcstrx scribcie; optans vos [Cod. Sut., te] et prxsentcin
prudoatiic coiisolarer. Se,l (jiiia roiiiin eveiitu boc babere prosperilalem , ct futurani promereri bcaii-
fieri iion valuit, visum est mihi condiguum litterii B ludinein. Diviiia vos gratia in omni bonitate florere
iniplcre qiioJ verbis iion p.;tui , et mcam in vos faciat, vir diloctissime.

osteiidcre dilectioiieni, et vubis utilia pcr chartam 214 * EPISTOLA CCII.


sualere, ut vestcr prufoctus mcus csset fructus. L't AD AMICVM.
qui iii subliiiii dignitate positus cs in terris, pcr opora Cliarilttlem suam uinico significat.

jusiitix et raisericordi.e coclcslem tibi mereaiis bo- Dilccto aniieo salulem.

norcin. Cogita quod [Cod. Stil., quamj transitoria Placuit canitiom veslram parva salutationis cliar-
suiit h:cc oiiiiiia qu.e iii hoc sa;culo babeiiius : et qiiia tula appellare, sed iion parvo charilaiis ollicio ; ul
necossarium est uiiicuique lioiiiimim [Cud. Sal., lio- sciatis, licet longe posiluni, vestri taincn habore nic-
inini] xternam sibi per tcniporalia boiiefaota promc- moriam, et familiaritaiis non obli\isci, qiiain pix'-

reri gloriam «^. Quapropler, ut ad porpctuam perve- sentes suavissima dilcclione et consolalione nos inler
iiias, Deo donanie , bealitiidinem, nulla tc saculi hahuimus, firinam scinper iiiler nos permanere in
dclectalio, nulla carnalis concupisccniia inipcdial. Christo cbarilaleni , iioe quolibet vcnlo falsiloquii
Sed esto in judiciis ju.stiis, in operibus niisericordia: destrui, scd solida lirmitate inter onines hujus sicculi

pius, viduis et orphanis qoasi paler, defcndcns [Cu- adversitatcs immobileni semper consistere. Nostri
iiis., defendas] cos ab omni viulontia. C meinor in orutionibus tuis seniper valeto, frater cha-
Esto quoque Ecclesiis Chrisli quasi frater, iii pcr rissime.

oraliones servorum Dei, iiiter pericula hostiuni, thiini- « EPISTOLA CCni.


nuiii, viarum, infirmitatuin, divina le prolegat de.viora, AD GAI. 1. ICELL UL AU.
rcgat atque conservct seniper ubique. Faciilqiioliilic Dc coiiij)iiratio:ie niimeronim Yeteris et Nori Tcsta-
p.iupercs de pane tuo comcdaiit, quia miseroriim coii- menti.

sohitio libi eril Ktcrna reniuneratio. Kslo quoiiue iii Dilecio filio nieo f
Gallicelliibc .\lbinus salulein.

consiliis providus, sapiens in cogitalionibus, modesliis Quia nie rogasti de numerorum ralione, vel mag's
in serinone, Dcum sempcr habeiis priescntem, qua- comparatione. qui in Veteri Lege inveniuntur, ad
tenus illius loquens voliintatom [1/., veritalem],ojiis auctorilatcra Xovi Testamenti referre; quia non oc-
digniisefliciaiisproteclione. Corpiis tiniin incastiiato, ciiiiil iioliis itor agonlibus plura scribere ; a denurio
et aniinam in sobriolate consorva : fidolis esto ail taiiicn inoipiamus, duiieo usqiie ad unilalem porve-
dominos quos de;!it libi Dous, ad aniicos benignus, ad niamus, ut cuni pedibus gradientis calamus currat
oinnes homines ;tquus et miseris largus. Debiloribiis scribeiilis.
[tuis] vel in te pcccantibus culpas igiio.soo, ut til.i Docoin pr.ecopla sunt Logis, qua' dala sunt in dua-
ignoscat Dciis.si quid ouatra ejiis focisti vulunt.iloiii. h„^ labulis per Moyscn el Aarun populo Dei (Exod.

" Edit. Qiicrcet. 55, Caiiis. 5i; collaia ciini cuj. Kt pusl iUum Dornard. Po/.. t.iiii. II .\neoi!ul. parl. i
nis. Salisbiiig. (Apinl Kruben. epist. I.>2 ) e\ coJ. nis. S. Lnimorami, qiiani ouiiluliiiius ciini
Magenliurio. Soriptur Yil;e Liidovici l'ii inoorliis
1*
co.ld. mss. SuIislHirgensi, et biiiis Saii-Eiiiiiieraiiion-
(Tom. \T licr. Cull. Script., pag. 1(0, n. 7), ihyiiin- .•ihiis. i llaiio opislolam, ac duas alias [de deccm ver-
riuin vocat; \iruni sapionlom ot stronuiini, giiariim- bis l.eijis, et de tribus iiciu-ribus risiunum ad Friduji-
qiie iitilitalis ot liunoslalis rogiie (pioiii Camliis .Ma- : siini) ait Acboriiis, Alciiiiii iioiiiiiie iiisignilas, iiiter
niisad Ludu\iciini,ut ojus cunsilio ulereliir, niisoril. varia ejiisdom aiicturis upiisoiila iiaoliis siim iii sori-
'^giiiardus nuiiiiiiat .Mogiiilioiiiiii ooiiiileiii iiilor oos
l: pto codioo pervolustu, (|iioiii duiio iiiilii dedit snlers
qiii Carulo .Magiiu teblamoiiliini ou:ulciiti adfiicruiil. cl orii.tiliis bibliogrula Parisiciisis Liiduvioiis itillaine.
IJ.VSNVCE. ('orluiio lias opistolas .\louiiio ascribcre (lobiiorus?
Apiiil Cani>iiim
•:
I Voni iiii silii por tomixiralia
: (Iiict ali(|iiis. Ita saiie, ciini eiiim oas slvliiiii cl ge-
beuefacta pnimoieri ot gluriaiii. > iiiiiin taiili viri s|>irai'0 aiiimailvorlissom, ciir noa
"i
Edil. Quercei. 115, Caiiis. 05 ( Fiobcn. epist. Irilii.ioroiii, niliil caiiso riiil.i ^rrulH-ii. cpisl. I>>4.)
135). Ciilliccllutiv. loJd. mss. Iiabeiit : CiitlietltKt»,
« llaiic epislulam ev oud. nis. S. r.crinaiii edidil Nonicn ascililiuin ciijiiS'lam discipiili Alculni.
L'.icas Achcriiis tiMii. III Splo. i.o\. Iv.lii. pig. 521,
,

EPISTOL.£. 478
477

Deccm ninas deait Christus ulriusqiie populi A partibus tribus modis colitiir [Codd. m., col.ndis
xx^' _.i tA fij. r..,« ^i. »..:*. .t/^
esl] Deus, fido, spc .^»
ct cliaritate.
pi"edicatoril)us {Luc. xix, 15).
est /Egyptus, ut populus Tria praecepit Deus .\braliam diecns : Eqredere de
Dcccm plagis percussa
decem persecu- terra tua, el de coijnalione tuti, el de domo palris lut
Dei liberarctur {Exod. xii, 5). Per
{Gen. XII, 1). Tria promittuntur nobis' resurrectio,
liones coronata esl Ecclcsia Cliristi.
niensis priini tcnenilus fuit agnus vita ct gloria.
Decima die
Du;c fueruiit tabulse testamciiti iii quibus decalo-
pascbalis, qui immolandus fiiit xiv die mensis ejus- ,

dcin. Deciina liora [Nona utiqiic] pro inuiidi salutc gus digito Dei scnbobatiir [Exod. xxxi, 18). Diio sunt
pneccpta cliaritatis, qiia; digito Dci , iJ est, Spiritu
agnus paschalis, id est Christus, in cruce einisit

Spiritum {Maith. xxvii, 46, 50; et Marc. xv,54, sanclo iii cordibus scribuntur fidelium.
Duo fucrunt Clierubim in templo : Cberubim mul-
57).
Dcciina gcnerationc vcnit diluvium, et pcriUdil tihnlo scientia; interpretatur ( jYkih. \ii , 89 ;
et

Post decem rcges novissimi tcm- /// lieg. VI, 25 seq.). Ideo dunc parles sunt scientiae;
impios (Geii. vii).

poris nascitur Anti-Christus, cura quo pcreunl omncs una diabolum reliiiquere, aliera Dcum diligere.
est

liiipii {Apoc. xvii, 12). Una fuit arta, in qiia mundo pcrcunte fidelcs sal-
Novcni lapiilibiis opertus cst artliangeliis, qiii ce- B vati sunt. Una est [sancta Dei] Ecclesia, qua pcreuii-

Novem ordincs angclorum rcniansc- libus peccaloiibus salvantur fideles.


cidit de cobIo.
Unus fiiit transitus Isracliiici populi per Xlare Ru-
runl in ccclo.
bruin, ut proinissam accipeivut terram (E.vod. xiv).
Oclo animn; salva; fucta suiil in arca (/ Pctr. iii,
t'«!iHj esl baptisma, per quod transcundum est ad
2d). Octo bealitiidinibus salvantur aniniie fideles in
vilam LBternam {Epltes. iv, 5).
Ecclesia {Miitlli. v, 5 scq.).
« EriSTOL.\ b CCIY.
Oclavo die in populo [Dei] circumcidendus fuil
AD FRIDIGISCM.
[oiunis] niascuUis puer {Levil. xii, 5). Octavo die
De tribtts generibus visionum.
circunicisus est Cliristus {Luc. ii, 21), per cujus cir-
Ti ia sunl gcnera visionum : unum corporale, aliud
cumcisioncm octo printipalia vitia destruunlur.
spiiitnalc , tcrlium inlellectuale. Corporalc est quod
Septiina die requievit Deus ab oranibus operibus
corporeis oculis videtur [Cod. SuL, vidcre solcinusl.
suis {Gen. ii, 2). Scptima xtate requiescuiU sancli a
Spirituale est quod, rcmota corporali visioiie, in spi-
laboribus hujus sajculi.
ritu solo per imaginationem quam.lam cernimus,
Septem columnas crcidit siipicntia ad conslruen- ignotum oculis pcrspitimus,
quidlibet .^.,^,^,.._,_.,^ ^^,^^_„.._,
siculcum _^,^^
^^^^^^^.^__,_ forte ^,,_^,_^^^
dam sibi domura {Prov. ix, 1). Scptem donis sancti ^ ^^._^^-^^^ pj„g ^.^-^ j,„3„„ formatur in spiritu, sed prius

Spiritus Christus donium suam, id est Ecclesiam, spiritualis imaginatio qtiam corpo-
non apparet illa
confirmavit. quod sola
ralis allala sit inluitio. Intellectuale est
Sex diebus fecit Deus coclum et tcrram et omnia
nientis vivacilate consideramus, vcluti ciim scriplmn
,

quse in eis sunt. Sex a:tatibus omnia currunt hiijus


Diliges pro.ximum tiium sicut le ipsum
li'gimus :

soiculi tempora. Litienc autem corporali visione


{Matili. XIX, 19).
Sexta die creatus est homo de immaculaia terra.
Icguiitur, et proximus spiriiuali iniagiiialionc renie-
Sexta a;tate Filius Doi de immaculala Yirgiiic factus
inoratur, et dilectio sola meiilis inlelligentia.
csl liomo.
Primum aiitem genus visiouis omnibus notissi-
In quiiique libris Isiaelilico popiilo Moyses dcdil
muni cst. Sccundum a^que omnibus consuelum.
pnccepla vivendi. Quiiique talenta Christus ad coslos
Tertium a plcrisquc ignoratuni, quia discerncre ne-
redicns fidcli tradidit servo {Mnvli. xxv, 1.5).
quse
qucunt, qiiid sit spirituale, quid intellectuale :

215 Qiiatuor de uno paradisi fonte ad iriigaii- duo Apostolus una scnlentia ct hac brevissinia
dam profluunt flumina terram {Gcn. ii, 10). Quatuor oplime discrevit : Oriibo spiriiu, orabo et mente :

Evangelia de uno foutc, qui est Chrislus, proccduut psallam spiritu, psallam el menle (/ Cor. xiv, 15).
q
ad irriganda corda arida, ut virtut'.:m floiibus vcr- Spiiilum occulias sigiiificatioiies, qu;ie sunt in Scri-
iicnt. pluris sanctis, nominavit; ct mciitcm inanifestas ha-

Q.ialuor suut elcraeiita quibus miiiv.U ornatus rum intcUigcntias appellavit. 21S Voluit enim nos
,

maxime conslat. Qua.uor sui.t viitjtes, quibus mi-^ cuin inteUigentia eorura quoe dicimiis, vel orare vcl
nor rauiidus, id cst, liomo ornari debcl. psallere. Unde et in aLo loco dicit Si oravero lingna, :

Tribus moiis AJam leiilatus est, ct superatiis, id spirilus ineus oriit, mens inea sine fruclu est {Ibid. U).
est, gula, jactantia et avaritia. Tribus his raoJis llicautcm lingua obscuras et mysticas siguifica;ioiies

(iterum) Chiistus tentatus csl, et vicit viciorcm qua; solenl tantuuimodo spiriiu ceriii designavit

Ad;e {Matth. iv). quarura si intclligentiara igiioramus, uicns nostra


Totus orbis in trcs dividitur partcs, Europaiu, l!ifructuosa remanct.
Africam, Asiani [Codd. ms., et in;iiaiii]. Iii (|uibus H cc ipioque duo gencra visionum in Pharao.ne ct

•""
Hanc et priorciu i'iiistoIam eiliiniis post Liicatu bus mss. codd. monasterii S. Emmcraiiii, cl iino
dAcheri Spic. tom. I!l, iiov. Edil. p.ig. oii, cx iluo- Salisburgcnsi.
i' Apud I''roben. ciiiit, 155.
;

4T8 U F. ALIIIM S1;L ALCLLM 0I'L1\IJM 1'AIIS I. 480


Josopli miiabililor tlislingiiuiiliir (Geii. xi i). Illi i'iiim A aiiiliuldis atcusatioiiilnis in illius sanclibs!ina pixsei;-

iii splrilii fiitLira oslcndcliaiitui', isti iii niciili' lioriim tia illjiKlicari, si noii eoufuiiiloreinur ite (lissousionis

revelatio facta. lllius spiritns inforinatus est ut viile- iiota. Qiiod vero te iiescientc perrcxi , ncccssitas hoc

let, istiiis luons illiimiiiata ost ut iiiti'lli^orot. Simili- feoil, noii voliinlas.

tor ol Damolis oxoolloiilia loiilala o^l ot i>nibala, iiiii 217 Ui':>i'<' oblitiis fiiisli, fili iiii, quoniodo cnm
et somiiium fiiliiroriim, qiiotl rox viilobal spirilii, laorvmis ol iiioliiiata oervioo le pro pace el coiicor-

iiitelle\it , ojusqiie interprelaliouein rogi osienctil ilia, jiro ('.biisti amoic procatiis siim, ciijiis dobilor

(Dan. II et iv). IJco magis ille fuit proplicta qni es oinni lioiniiii, etium iiou rogatiis. Lt si fratrcm
iiionle iiitolloxil, qiiain rox qui spirilu oeniobat. Soil tmiin occiilissem, utiqiie ob Cbrisli pneceptiim igno-

li:oc Iria qiioipio gciieia vi^ioiiiim in illa Soripliira, Mfvc ilobiiisses : qiianto uiagis, duin iiiliil oi iiocui,

<|iia; corain rogo Ballliazar in parieto osl ilopicta, srd omiiino bonefoci. Kl ob lioc boiiefaotimi iii illiim,

ostoiuiuntiir {Dan. v). Nam corporali visione rox cer- iiiimioiis faotus es ainico tuo. iScc tibi pliis cst, iii

iiebat in pariete lilteras perscriptas, cujtis nec spiri- regeueratione sancti Spirilus, fratris [Forte, fratcrl

tiis inforniatiis fuil, ut oas, licot viileret, logere po- quam iiiibi. El si in prima mansisset generatiouc, ei
liiissot ; nec meus iUiiniiiiala iiilolligore eas. .Accessit qua oita osl discordia intor cbarissiiuas i»crsonas; et

autem etpropheta, qui iitrmiiqiio et in spiritu obscii- B in (pia plus illuni amas quani ine, nec tibi nec mihi
^ssi'' fraler.
ritalem scriptur.c pcrlegobat, et o'jscurissimas ojns
signilicationes mciiiis vivacitalc intellexit. Iliec tibi, Ueverterc, reverterc, licet non pro mco, sed pro
obarissime fili » Kridngilso, citato sermone dictavi, illiiis aniore, qiii cum inimici essemus, reconciliuvit

om- nos Deo in sangiiine suo (Coloss. i, 20). Sit ille nobis
iie iguarus liujus lripartit;e rationis essos, qiue
nuiic mcdiator ad paoeni, qiii fuit antc mcdiator a 1
iiibus usilata cst, sed a paiicis intellecta >'.

vitani. Si has hiimilitatis inex preces dura nicntc


c EP15T0LA d CCV.
coiiteranis, el nocere cupis (cui pro.lcsse fas esse iie-
kt> qi:fmd\m mscirii.LM.
gare non poteris, nisi paterimm iionien et magistrale
Causam dissensiuiiis a se uinoHi.ur, et in aniicitinin
rcdire postuhn.
de pooloris tui arcaiio, vol oris eloqiiio dolorc veris

Cbarissimo in Cbristi charilate fdio saliitem.


quol iinpinni osse neiuo cst qiii nesciat, qiii beiic-
fieia ohaiitalis inler nos uiii|uam agnovit) tamen co
Obsecro ut solitie piotatis diloctione lias palonia;
prolegente, pro ciijus amore luec tam siippliciter de-
dovoliouis lillendas logeic digiioiis. Cnr, dulois^inic
po--co, credo nocere non poteris. Absalon palrein
lili, eoiitumoliain dissensionis nostrie in auros pala-
suuiii reguo expulii, sed seipsum vila privavit (11 Reg.
liiias iuitlerevoluisli'?Ecce ibisouat : < Qnid no>spe
^^' '''
^^"') <""1"" '
'"^ d!**''"^'» ^^«'"^'i''''- 1'«'?««»
rare debenuis de iUorum amieitia, qni „ec inior <^ i

esl, timoanius ne iios spiritaliter patianuir, si aJ cba-


seipsos fidem vel concordiam soivare potneriint'? >

rilalcm Cbrisli non revertamur. Charitas palicnt est


Magis hKC potest esse confiisio qnam landalio, de-
ad snlTercnduin, bcnigna ad pnestandum ; non agit
speratio fiJei noslr;« qnam conlirmalio causx tu;p.
perperum, iJ est, non superqiuerit fratroni s;uiiil in
Et qua fronte roprebcnuere potoris cum quem tolies
negolio; oniiiia sperat, oinnia credit (/ Cor. xiii, 4
laudarc solebas'? Scio quoj tibi ira lua justa vidclnr;
sof/.). Qiue ineliora suiit, spcrare debemus et opliina
qiiia h;ec est natnra huinaiii fiiroris, iit Ii;vc, qniJ-
cre.iere.
qiiJ agit vel dicit, justniu sibi osse viJeat'ir. Iidsci-

viini et nolite peccare {l'sal. iv, 5), iJ est, nolite por-


llinara h;ec cliarlula in locum mo apii.l to reiniltat

piisliiuiiu ; et si hoc porficere iioii valoat, vel exeusa-


inanere in ira. Concessit quoJ natiine est; tulit qiioJ
cnlp;e est. llcirco ct .\postohis ait : Sol non occidut
tiim habeat apud judici^m meum; qiiia feci qiioJ po-
tni , si oblinerc non valuissem quod voliiisseni. Pos-
snfer iracuntliani vfslrum {Eplics. ly^^Hi). S;opo me-
s'.im, possum, cre;!o, per ^uni, (pii iiispiravit pectiis-
lior cst defonsor quani accnsator; qnia iile a I paconi
cnliim mcnm, ut petorom qno.l pinm piilavi. Iiispirot
defcndit, iste ad discordiam aocusat. Nec in mca
oti.im pectns t!iiiiu, iit coiioeJas quoJ doposceris.
diffido causa, licct in pnvsoiitia regis veiitiletnr.
Tcstis est niilii ic»iiiJii scriittitor Psal. vii, 10
D Coiiditio vero paois non pner sit pater dissensionis,
( ),
se I puer Pater fiiluri siiTii/i {Isiii. ix, 0), de quo
qnani fidolilor te somperamavi, etqnam beiie cnpivi
diolum est : Kcce pi;er meus (/K<;m elegi, eleciiis meui,
i^e fratre tui>, q\ieiu viJoo te phis cariialilor aiuasse
in quo bcne complacuit anima' mea- {Malth. xii, 18) :

qnam patrcm spiritaliter, liect ille de me superbe


ut (ligiii babeamiir iiitor oos nominari, et esso pnoi(>s,
egissct [Lofiis corruptus]. Teslis est mihi doniiiiis
(!o qiiibiis anloa ille per propbolam pr;i'dixit : t'cce
rcx, Dei esse eaus:i, an illius piotas prins alloinm
ego el pueri mei, quos dcdil milii Dcus (Isni. viii, 18).
nomiiiaret, an ego precarer. El non erubcscoroni tU-

Friduijisc. Ita habeiit oodd. inss.; soj niillns dn-


" '"
Ibiiio dosoripsiiiiiis ex coil. Salisb.
opislol.iiii
bito, qnin ligondiiin sil, Fridiujisc soii 7'ii'i/i'i/i.v<', .Mcniiiniii ix sulci iiovimns, ot ox ordlne,
:in('lcii'ciii
onjns gralia lespoiisioiies dedit ad (|n;ostionos de ipiom illa iii pi^o iiolo oodioo teiiot, meJinin iiilor
Triiiilalo, olo. ooitas ot indiiiiilal;is ojns opistdlas. IViscipuhim voio
I'
lii codico ms. Saii-Emnieramensi in fiiie biijiis illiiiu ()ui c|iiorol;is coiitra .\l('uiniim ad palatiiim di^
opislol;o, li:i'0 vorb;i ;iJiliiiiliir . I'..rpli,il l.ilur \thiiii tiilil, ol cjiocnm iii paconi ro.Uro oiipil, iiiillu vcstigio
Maijislri, jussil (/hi')ii jira-sut Ualuricus \crii<crc di- ilcpii liciidoii' iKiliiiiiiiis.
finuni. l!;iliirions iionipo cpisccipiis U.ilisliononviT, ''
Apiiil Eiobcn. opisi. i:i(i.
qili A(l;il\viiio s':coi"^-il ani o SI7,
481 EnSTOL.*:. 482
• EPISTOLA CCM. A tibi, dc longiiKiaa rogione reverlcnti, occurrere, si

AD DISCIMI IM. lii iion tarJavcris surgere ct dicerc : Paler, peccuri


lieprcliendit illum ob vila: penersilalcm , ct ad cnicii- in caeluin et coram le, idco non sitm dirinus vocari
dalionein hortatur. filius luus (Luc. XV, 21). Et noii soliiin obviare , sed
i Dilectissimo filio. «uim ainjjjcctari, osculari, optimaque iiiduere stola
Diilcissinie fili , fiater cl ainice, cujns iioiiieii oplo ct anniilo oinare ct calccamciitis munire, iiisuper ct

iit calcstis bililiotlieca teneat in .Tteriiiim. Olini te dediiceie dignabitur in domiiiu deliciarum suarum,
gcnui, nutrivi, .nliii, el ad peifectiim virum usf|ue, qtia ar.gelicis conjunctus ca't:bus, beata xternitate
Deo donaiitc, pcrJuxi, artibus stiuliose eruditum, sa- el a-tcrna bcatitudine dccantabis : Beali, qui habitniu
pienlia; sole ilUiniinaliiin, moribiis apiirime ornaliini; in doino lun,Dominc, in sirculum sacu'i laudabunt le

Ita iit tuam hiuilein tota pene (lccanlel regio [Codil. (l'sul. LXXMII, 5).

ms. Salisb., liritannia], ct latior esl faina nomiiiis EPISTOLA CCVU.


<=

lui qiiam nolitia faciei Iu;b. Hiijus cgo tibi dccoiis AD FILIUM PRODICLM.
devotiis, Cliristiim obtestor, adjiilor exstiti, cl pio Rcprehend.l discipuli perversos morcs, el ad cmenda-
viriiim mearuin porlioiie te, si non i.loneus, laincn tionem vila: provocat cxcmplo ciijusddiii iiunc epi-
"'"/"' "'"" »'"' '-""disciinili:
vohiiitariiis, sicul p.Uiii, et adluic absentcm obuixe B
«irationibus qiieni pi;esei!tem J Filio proJigo Paler higens SLihitem.
pioseiiiiar, (luoiiilain

sacris disciplinis provexi. Sed per ejus tc miscricor- Quis dabit ciipili inco aijmim el (oiitcin lacrijmarum
diam inlcnlius deprecorqui nos redemit, illuminavit oculis meis (Jer. ix, 1),plangam, non imaginariam iil

et exaltavit, ct suse agiiitionis parlicipes efVecil ne civilatcm ChalJa-a peiiluiam flamiua, sed aniniam,
cliaritati me;v!, qu:u nie non siiiit tacere, irascaris, iiiiagiiiem Chrisli inelylam, et iiilinila peruiaiisurani
si ali(|iiid diiriiis tccum loqiiar. Irgcl euiin nie palcr- ;cteriiitate? lleu! heii ! infclix anima ! cx prctio san-
nitalis allVctiis fari, quort pcnnigero rumore narrante guiiiis Christi nobilis , sed cx peccati contagione
didici, quia qiuBdani agis quie nec tuiB conveniunt ignobilis : quaie deretiquisti (on.em vittv et jo isti

218 dignitati, nec mcx placenl dilectioiii : quia iio- libi cislcrnas dissipaltis (Jerein. ii, 13)? Cis!crii;is, in
lim famain claritatis tiuv maciilis fuscari iiigris, iic quibiis noii esl aqiia salutis, seJ VGliitabrum porco-

alius libi debitum siibri|)iat liKinn, iit sit iiorissiHiiis ruui [Etlit., pecorum]. Qiiarc dimisisli patiem, qui te
primus el primus novissimus (Matlh. \n, oO). {^uid ab infanlia criidivit, qui le disciplinis libcraUbus im-
esl, fili, qiioj de te audio, non uno quolibet in an- buit , moribus instruxit ,
perpeture vitae pntceptis
giilo susiirrante, sed plurimis publice cuin risu nar- inuiiivil, ct junxisti te scortorum gregibus, potato-
raiitibus : qiioJ piiorilibus aJhuc dcscrvias immiiii- C nim coiiviviis, supcrbieutium vaiiitalibus? Nonne lu
ditiis, et qiia! nuiiqiiam facere debuisscs, nunqiuim es adolescciituhis ille. omiiium ore laiidabilis, om-
dimitlere voliiisses [velis]. IJbi csl iiobilissiina cni- iiium oculis amabilis, omniuni auribus desiderabilis?
dilio lua? Ubi esl clarissima in Scripturis sacris in- lleu' heu! nunc omiiium ore reprelieiisibilis, om-
dustria tua? Lbi morura excellenlia? Ubi aiiinii for- iiiuin ociilis exsecrabilis, omniuin aiiribiis detcslabilis.
titudo? Ubi timor gcheiin;c? Ubi spcs gloii;v? Qiio- Quis te sic siibvcrtit, nisi ebrietas ct Iiixiiria? Quis le,
modo illa pcrpetrare non horrescis, qu;e aliis prohi- forniose puer, filius Ecclcsij", venerabile himcii, per-
bcre debuisses? Convertere, obsecro, ii.tra animum suasit porcos pasccre, de siliquis corum edere? Surge,
tuum \Cod. Sal., in te], et dic cum propheta : Quis fili , surge el rcvcrtcre ad patren) tuuin, el dic s;c-
dabil capili meo aqunm et fontcin lacrymarum ocutis piiis, non semcl : Pulcr peccavi in cwtuin et coratn le,
tneis, iit plangam die ac iiocle (Joon. ix, 1), non et sum dignus vocari fitius tuus (Luc. xv, 21).
ideo non
Jerusalem liabylonio igiie iistiiram , sed aniinam Adliiicinodcum 219 lumen est in le, curre, dum
Sodomilaiiis flaininis aisiirain. Pcr singula momeiita luccm habcs, nc modo wternce perditioiiis tenebrce te
properal dirus exactor, qucra iiullus vitare potcsl. apprchcndunt (Joaii. xii, 55). Crede in perpeiuam
Quid respondebis tuiic lequissimo jiidici tuo, si nuiic niiseratioiiis luceni, ut filius lucis fias. Pius est Pa-
non corrigis foiJissima facla tua? Obsecro le, dile- " ter, staiim occurret revcrtcnti tibi, et in amplexus
ctissime fili, per tcrrorein illius juJicii ,
qiioJ oniues tuos riiet. Slolain priniam tibi afli^rrc jubebit, etan-
subire cogimur, ul ab hac die, qiia hanc perlegas nulo iniagii.is sua; dexteiam decoiabit tuam. INoIi
pagiuulam, intimo dolore dictatain, pura charitate diutius per vcpres vitiorum velut ovis perdita ober-
conscriptani, sancta fiJe sig Ilatam, constaiili aiiinio rare, seJ rcvcrtcre ad eum qui nonaginta novem ovcs
incipias catenam hujus diaboIic;e siiggestionis et im- in caJesti allitudiiie dimisit , ul unam, qu;v in terris
pi;6 consensioiiis disrumpere, ct procul a te ahjiccre, erravil, invcniiet, reportaret, et collocarel cum cx-
quatenus puras el lilieras niamis aJ Domiiuini Deum lcris aJ gaudium angeloruin in coelesti palria (Mallh.
tuum levare valeas (/ Tim. u, 8), qui pncsto est xviii, 12; Luc. XV, 4, Cogilans cogita, quanta
7). sit

« Apud M;\bill. epist 9. collnta ciim binis coJd. nia vocatnr. .\d euniJem puio, pcrtineut sequcntes
Salisburg. etS. Emmerami. (Apu IFioben. cpisi. I
j7.) du;e epislohe, et carinen De Cuculo.
1' Ditectissimo fitio. Osulto /brtassis, queni Alcui- : Qiicrcet. 103; collata cum codJ. rnss. Salis-
niisobmonim pravitatem s;cpi'.is corripuit, ct ut se biirgciisi el S. Euinicrarai. (Apud Eroben. CDist.
coriigorct, moMiiit; prout narralur in Vila Alciiiiii.
Iliuin liritannum fiiissc constat ex cod. Salisb., in
m.y
qr.o 1 Fitio prodigo. IIoc nomine Osiilfum
notari eliani
regio, cuj is iiiitium hiijus cpisiobc mcmii^ii, Brilaii- M;ibi!louio videlur. Vid. epist. priorem.
m n. r. .M.iiiNi si:i! .\L(;nM opf.iu;m p.\rs i. m
l.i'iiiia aiigfliiiiini siipor uiiiim peccalorcm ptciiiieii- A cl paior : ll.it vobis minc qiioqno una concordia, et

liaiii ageiiiL-m, ol qiiam pius ol iiiisericors sil illo, iiii!iiii.-,aliiiis tii:c coiisiliiiiii, el uiia occlosiaslicic pic-

qni ail : Sulo inorlcm /jinyiiIoiis, si'd ul coitverliiliir cl lalislia'. ilaliu. SciiMlliiiiitiiisiiiiiltuingaudcreprofecti-

vival. El ilenim por proplielain iiuiiiit : /;i (luacuiique bus. Nidi proces paternas coiileinnore, noli lacryin; s

die cunversui (ueril pecciilor, vila vivet el iwii inoric- magislerii mci ncgligere. Consolare iiic de tiia salutc,

lur {Eiecli. xxxui, 11, 1'2). nc diabolus glorietur contra mc iii pordiiioiie tua.

Noli lili, noli vocanleni spernere, ncc miserantein lCgo tc tiliuin cliarissiiiiuin nutrivi, :ilui, eruJivi,

[Cod. Sal. et S. F.mmerami, niisero.iuis] negliijerc Non sis niibi iu coiifusioiicin ct tiliiiiiclipsi in contu.>

pietateni. UccorJare DCleinorum flammas lornienlo- moliain, ci coictanois luis in opiunbriiim : fac virili-

riim, vermiiim vencnaios dcntos, frigoiis ininien- terol cunfortare in DomiiiQ, ct vince omncs advcr-
sitalem, plangomiiim liiclus, iinmilissimas lorlo- sarios tuos pcr cum qui ait : ConfidiK, ego vici

riim facios [lioU. Snl. elS. Emmcrami, liiriiicntoiiim muiidum {Joan. xvi, 55); ut gaudiiim mouiii plonum
faces], infinila miscri* spaiia. Considor:i iloin lioa- sit in te, ot gauilium tuum iiemo lollal a le. Kiliiis

tissimas angelorum cohortes, gloriosas sanctornm sapions gloria est patris. Non tantuin mihi, qiil lc

tiirmas, ci ipsiiis oninipolenlis Dci ineffaliiloin bca- goniii, gauJiiim facics ineffabile, sed eliam jiixia
tnin viiionom, qiia saiicli friiiliiri siinl iii a"lcrmim. B 220 evangolieam pirabolam, qnam paulo anic in
.\illiiic pnloris illa dovilaro tilii, et ista eligere. A,l hac eaJem epistola proposni, oinnibns angolicis iaii-

ilUim linoni impiornm liixuria ct iniqiiitas pcrveniot diuin facios dignitaiibus. Noli subtrahcre illuium
tna : ad istam itaquc sanctorum gloriam ct lauiia- hctitix et tux bcatitudini. Si modo in prxsenii fa-
liilcm liealiludinem conversio \Cod. Sal. et S. Fm- cias illosUctari in tua pocnilentia, cuin iliis iu gloria

mcrami, coiiversatio] tu:i cl paMiitontia poteril, Doo tribiiet te Dous l.ctari iii anornnm.
niiscrante, pervenire. SulTicit tibi prreleritnm tem- Uxc tcciim maneat chartiila, ct sxpius lcgalur,
pus in luxuriis et dcliciis transactnm. Resipisccali- doiicc pcrnciatur [Cod. Sal., perficiat] quod optat
quando ab liac pcrdiiione tua, ct diabolicx sugge- qui diclavii illam. Credo faciens facict Deus quoJ
st oiii noli diiitius o^iicinperare. Sed confilerc pcc- paterna charilas qu;vril in filio. Sod tu noli lardarc

cata tiNi, et in spe venix pivinicniinm age. Quis scit, convcrli ad Deuin, quia ncscinnis (/uiJ reiiliira pn-
ti converlalur et ignoscr.l Deus{Joel. ii, II)? Muluc riai (<ia (Pioc. xwii, 1). Deus hodiernam rccipit
sunl cnim niiseralioncs illius, et infinila pietas cerlissiine paMiilentiani, sed longa.'vilatcm prajscnks
siiper eos qui poccala sua plangere curant, iion ad- vitaj non proniisit. In uubio iillimi dici nos dcreli-
deie; alijicere fascein iniquilatis, non augere crimi- quit ut sompcr paralos invoiiiretcuin bonorimi lam-
nosuni onus. padibus merilorum obviaresibi.
Memeiito lalroiie;n in cruce pendentcm, cl Nii*- b EPISTOL.\ CCVIII.
vitas in cincre seJeiitcs, ei iinpium Maiiassen re-
AD EIMHEM.
gem de Babylonia revertcntem capliviiale. Siciit
Deploral discipuli perversos mores, et ilUm ad melioro
illis pielas liivina post pocnitenliam misorala fiiil, revocare conalur liinore gehennce.
iia et libi eril ceriibsimc, si in illum tola iiilentione ' Cliarissimo lilio.

cordis, el coiivcrsiunc viix, et pGenitcntix lacrymis Quem soro genui, ct cito dimisi. Nec benc ab-
revertere vis. Yide conJiscipulu.n uium, qoi omni laclatus raplus est ab ubcribus meis. Inimicior quam
devotione cordis Deo sempcr aJlia;sii, et moJo eiii- novcrca, tonera de patorno greinio per libidinum
scopalu pra;sidot noliilissiino ", oinnibus amabilis, vorliccs caro rapuil. Heu, proh dolor! quid faciam,
laudabilis ct dcsiderabilis. Tu vero, miscrrimc, cr- nisi plangam pereuntom, si forte caliJis lacryma-
rabundus per viliorum fruteta, neniini honorabilis, riim fonioniis resuscilari possit, V;p carni, qu.-e non
sed oninibus rcprehcnsibilis. .Momento qiiaiilo fiii>ii limot siilpliiircos qiiinque nrbiiim ignes, vcl poen^c
clariorindoiiis, inclioriiierudilioiie, aciilior in sciisii, iiifonialiiim torinoiitornin flammas Stringe teipsuni,
ct oinni ecclesiaslica doclriiia pr;vcelleiitior. Sod n obsecro, hiijns timoiis eatenis, et tenla quomodo
nnnc quasi tiigurium in vinea derelictuin, vulpilnis vcl uiiam ardoris sciniillam sulTerre possis : cl co-
ct feris liabitalio, qui depascere solcnt vineam Chri- gila qnid sit, si toluin corpus opleriio crucieturin-
sti. Ille vero liius quondam conipar et eriiililioi:is ccndio. Rospico tandom, et noli consentiro ci qni
particcps, teinplura Dei vivi, et sancii Spiritus lia- tibi talia parat incendia : scJ niagis casiiga leipsum,
bitatio, Deo dilcctus et lioiniiiibiis, octernas sibi iii
et paternis acquicsce obsecrationibus : ol Dei ocu-
coelo qnoliilio pr:cparat maiisioncs, dum lu terrcn:is lis lc semper pr;rsenlem esso cognoscc, el anie
sequcris fuediiates ei lugubrc perdiiionis iler pcr \i- sanclorum angolorum aspoctns. Erubesce in con pc~
linruni prxripitia riiilnriis rociirris. clu illoriim facore qii:i' horrcscis in conspectu cu-
Surge, obsecro, lili nii charissimo, surgectvadc juslibct liominis pcrpoirare. Scio quol juJicium
ad fratrcin [inum ], do ipio aiite dixi, quia vos una crcdis omnihus cssc fuluruin, ct ta crcdis iiiler illus
geiiuil Kcclcsia,una erudivit discipiina, unus inslruit csse qiii lalia cgerunt qualia libi quolidie dial>olu9

• Si hic filius prodigiis in .Xiigli.-» qn.Trendiis, .Mcuiiii fiiit, apto intelligi possiinl.
iroiil ex cpisloLi piiori <(iiiji(cro licol, liiiic isla ilc i"
Ouoicol. m. Canis. 04 (Krobcu. I,M)).
iaubaldo episcopo Klxiracciisi, qiii disclpiilu- qiioipio > L/iurissiriid /i.iu. Usiilfo. Mvviii.,
<R5 EPISTOL/K. m
voluntatem carnis luac; A ravit Deus periculis. liliim nina, rt aJ fjus miseri-
suaiilet. Ecce lieri fecisli

incendium ignisrclemi. cordiain coiiverlere, ut drleanlur dclicta lua, et me-


hodie vadis in
rearis locum refrigerii, lucis ct pacis rccipere cnm
EPISTOLA CCIX.
AD AMICUM. sanctis Dei. Meique memor cnm Deo servienlilius,

Conversum ad meliorn, horlatitr iid constnnluim. pro lcquc intercedenlibus, valcas perpetua prosperi-
talo, dulcissinie amice.
Dilectissimo .imico totius prosperilalis prxsenlis
perpeluam salnlem.
b EPISTOLA CCX.
ct xternre bcatituiiinis
COMMENDATITIA AD AMICOS.
Magna milii Uctitia csl dc l)ona voluntatt; vestra
Cominendnlitia cujusdam presbylcri Fordradi ad
quam audivi a fratrc nostro Benedicto in voliis esse. ainicos.
Opto, atque Deum deprccor, ni citius cum omiii Fiatern;c dilectionis f aniicis per diversas nomi-
conveniintia perficiatur. Scriptum est enim Ne
:

num dignitates, Alhinus conservus in Christo vcslcr


tardes converti ad Dominiim Deiim, qitia nescis qnid saliiieiii.
ventura pariat dies {Eccli. v, 8). Erue le de Ii.inim
Licet terrarum longinquitas diversas Chrisliano-
carcere tribulatiiinum, qux in hoc mundo fidcliiim
rum faciat habitatlones, laiiien sanctoc charitalis
animos lorqucrc solet, sicnt scriplum est : Mnltiv
societas, sub uno pastorc Christo, iinum cosfacit
iribulaiionesjusioritm; iit qiiod scquitur tibi evenire B per pre-
^^^^ gregom.Iu cujus fulucia vestrse pieiali
rrierearis Sed de his oinnibus libcrabit eos Dominus
:
catorias nostra: parvitatis litleras hunc presbyle-
{Psal. XXXIII, 20). Et cave diligentissiine, ne qua te
rum, Fordradum nomine, diligentissime coin-
•*

aralruui Domini tenentem iiijustitia retro revocet.


mendo, ut dik-ciioiiis veslra; juvamine suflultusfa-
Nemo miles sarcinis aliciiis oniistus ad hella bene
cilius sanct* peregrinationis viam peragat, ci vestrse
procedit, nisi armis tantnmmodo victricibus, vel ad bonitalis merces anteoculos omnipotentisDei 221"
defensionem sui, vel ad laesionem adversarii. ggyjd augeatur. Qui est ria, vila et veritas {Joan. xiv,
Omnia qucc vobis necessaria videbantur mihi fide-
6),vobisviam vesirae salutis ostendcrc, ct vcritalcrn
lissimo fratri Benediclo dixi, Loca adjutorium et
[Edit., requiem] a:tern:c giorix tribucre, et beatissi-
animi constanliam [locus corrupliis]. Sed scirc debcs mam vitam concederedignctur. [Proficientcm te, cha-
quod nmni loco uhi hominum conversatio est
in
rissiine fraler, divina auxilietur gratia in aiternum.J
plurimorum, ulrumquc ct boni et mali inveniuntur :
e EPISTOLA CCXI.
Sed sapiens aniinus utrorumque utatur magisterio, AD OMNES AMICOS.
id est, ul malorum caveat malitiam, et honorum se-
Commendatitia Noroberet presbyter peregrinantis ad
^natur juslitiam. Mcns rationalis quai hnmiiii data
est, discernere dcbct qua; sint cavenda, et qua; sint ^ Omnibus in Christi charitate amicis, hurailis lcvita
sequenda ; nec multum dc loco difiidere, vel etiam Alcuinus salutem.
confidere, quia si locus adjuvare potuisset, nunquam Lbicunque iste presbyter, Norobcrct [AL, Norbcl]
angelus de ccclo cecidissel, vel hoino in paradiso po- noinine, in vcslram pcrvcucrit pr.Tscnliam, olisecro
sitiis peccasset; sed regniim Dei, ut ipsa Yeriias ait,
iit bcnigne cum suscipere (iignemini, in quocunquc
intra nosmelipsos qua^reiidum est {Luc. xvn, 21). Et negotio vcl necessiiate opus habeat. Certissime Deum
Psalmista : Timete Dominuin omnes sancli ejus, quia hibebiiis bonilatis vestra; remuneralorem, qui di-
nihil deest timentibus cum {Psal. xxxiii, 10). Timor cluriis crit in dii; juJicii : Hospes eram, et collegislis
Doinini pcccare vetat, dum hoino ubique Dci sibi me {Mallh. xxv, 3o). Et si mea qui.l parvilas potcril,
praesentiara agnoscitet tiinel, quia quiconsciiiin Iia- vobis gratiarum aciiones in quantalibet causa repeii-
het cogilalionum, vcrboruin, vcl opcriim suoiiim, dere, stuJiose et fideliter facerc curaho. Hunc vero,
hunc habiturus est et judicem ; ncc eum qiiidquam vel alios pro Christi nomine peregrinantes, in sua
effiigit nostri, nec aliqiiid iiijudicatum dimiserit, inansione suscipienlcm, illum divina in coclcsli babi--
quia, sicut diclum est, unictiique rcddct secumium talionc suscipiat clementia. Valctc, viri fralres iu
opera sua. „ Christo.
D f EPISTOLA CCXII.
Dum tompus hahemus, operemiir bonum , (juia
COMMF.NDATITIA AD AMICOS.
post mortem noii est tempus operandi, sed tcmpiis
Commcndatio ad amicos pro peregrinanlibus ad limim
niercedem rccipiendi. ILcc cogitaiis, charissime lili, apostolorum.
tui ipsius ciiram liaI)eto, memor de quuniis te libe- Omnibus venerabilibus viris, ct diversarum pote-
» Frobcn. epist. 21 1.
dictare poluerit hujusmoui liiteras. > (Alford, Annnl.
^ Edit. Qucrccl. io, Canis. C" ; coU.ila cum coJd. Anglo-Sax. ad cum annum, n. 2.) Sed e;c lilleraB
mss. (Apud Frobcn. epist. 100.)
scriiis dari potiicruiit, aut ForJredus alia ctiam vice
Fraterna' diieclionis amicis, elc. II.iBc et soqucn-
i:

Uomam ailire. ViJ. cliam nolas cpist. 22 (nuuc 27.)


tes dua; epistohc commendalitin snnl amiconim pfrc-
<i.i Inlcrm'^iii numeri omittuntur propler epistola-
grinantium, el ad loca sancla tciulenliiim.
d Fordradum. IIoc iiomen omillitur in aliis codd. rum inlcrversioncm. Enir. Patr.
e EJit. Quercet. 51, Canis. 52 (Froben. 161).
mss. < Fordrcdi abhatis, qui ad liinina 1515. aposlo-
lorum ct ob caiisam sui monasteiii Roinam veiiit, (Fioben. cpist. IG2.) ILcc epist. comraendatitia,
f

mentio fit in litteris Pauli I ad Ecgbertum arcliie- liacteniis incdiia, proditex cod. ms. Salisburgensi.
piscopum Eboracensem, et Eadberlum regem Nor- 1'AStatquoque in cod. ms. bibliolh. reg. Paris., quaiu
tbuiiibrLc anno "37, ul vidctiir, (l:itis. SiiJ eo anno iuJe dcscriptam ad me niisit D.Lieblebibliothecaiius
Alcuinus pjus a;tatis vcl auctoiilalis hauJ fueril, ul San-Gcrmanimsis, posiliac copio^ius laudanJus.
M n. V. Ai.iiiM SKU ALCtiM opi:ni:M paus i. iS8

slutitxirt iHgiiiiatiim ct sniicl.e cliai'ii:iii.s liliib hiiiailis A 'l">^ ecclu^ia peccavil? Qiiareiioii ineinornnl tui ju-

ievila Alcuiiius sitiniiitcriKe licatituilliiis saluteiii. iiiores quaiii tcrriliiliter bcatiis Pctrus princcps apo-
Sciinus itaijue vestr;c buiiitatis pietatcin pro Cliri- sloloruin vciulitores graliic iii priino liujiis hxrcsisin-
sti ainore ol fulune {^loria: relribulioiie |>crct!iiiios cl vciitiM'c pcrccllit, tliccr.s : Pfcuiiiit tiia tcium tit in
bosiiitcs el iiiaxiiiic cos i|iii pro ccclcsiaslica iieics- perdititme (.\et. viii, 20). Dcprccor, clcnicntissiine
silate vul pro salute aiiiinaruni siiaruin, sacra san- Palcr, in ea cliaritate qiia Deiis nos coiijimxit; ct in

ctoruin apnstoloruin liniiiia visiiare solent, beiiigiie ea (iile ipia conilixinuis, iic qiiiil iiovi niitlasin ccclc-

siiscipcrc. Qiii lios rcccpcrit iii iloino siia, Clirislus sias saiicti Maitiiii et in rcs illiiis. Potciis cst saiicliis

enin reccpliirus crit in (;li)ria siia ;


qiiia [ila] in la- Marliiiiis apiiil Dcuin ilcrciulcrc rcs s:ias, si iicccsse

libus Chrisliis rcccplus crit ; ut ipsa Verilas in est illi claiiiare ad Dciini. Diinitte, si placc;it, ct si

Evangelio ait : IIospcs (iii et suscepistis tne {Mattlt. fleri possit, sic esse ccclesiis Christi, qna! sunt iii

XXV, 55). Tainen pro porliloribus chartiiUc liujus cgo iinnninitalc saiicti Marliiii; cl in parocliia vcstra, ilo-

Alciiinus fiilclis vcstcr aiiiiciis, o Patrcs opliini ct nec colloqiiaiiiiir. C)iiii'(|iiitl cniiii jiistiiia est tiiain

fralres snnctissiini, ct filii dilcctissiini 1 vcslrain suni- rccipere ab eis aiictoritatcin, iioii rciiiio,sc(l oinniiio,

niopcrc ilcprccor charilalcin, ut bcnigne cos susci- si tilii obcilieiites iion erunt, cgo tcciim constringo
piatis, iii qnociinqiie ncgotio vel necessitatc illi opns B eos; ad tiiam euim synoJum veiiire debenl, et ratio-

babeant. Habctis Doinn rciniiiicratorcm, mequc debi- iiein reJdere de officiis spirilalibus, et tii gralis dare

torem scciiiuluiii opportiiiiilatcin temporis, ut vc- illis qiKC Di'i sunt, siciit aiile prKilixi, Domiiio Jesii

slra; volunlati satisfaciam iii Chrislo. dcniandanle iil gralis spiritalia doiia deiitur ab oin-

EPISTOI.A CCXIII. iiibus : ct ni:ijorcin tibi prospcritatcin pr;estat iiitcr-

AD 1'
RvCAM)! HilM F. PISCOITM. cessio sancli Martiiii et sancti Aredii ,
quain illoruni
(Aniioiiiccito.) concilium qiii hanc bortantiir cxaclioneni el tribiita

Conqueritur de iiovis exiictioiiituis ,


qiiiluis minislri solverc ; ct si aliis faccre voliiisscs, nunqiiam timcn
episcopnlcs re.rnhunt prcsbylerus in ecclesiis saiicti
nostris hanc ncccssitatcm imponere te velle piilavi,
Martiiii servieiites.
propter ainicitiani inlcrnos coiidictam,vel inagis hn-
Domioovcncraiulo, nobsipic Christi ainoic colendo
norcm sancti Marlini, quem Deus tanta hoiioravit
Ilagerbcrto episcopo, Alcuiiiiis lcvita salutem.
aiictoritate, ntomiiibus auxiliuin sandis suis inter-
Memor conilict;c ainicitiie inter nos quantam niihi
ccssionibus pncstare poterit. Incolumem cl felicem
flliiciam pneslat allqiiid scribendi ad vos, (piod no-
beatitudinem liiam, recteque prsdicantem diviiia
bis ex ulraqiie parle necessariiim vidctiir. Dictum
cleinentiu protegere et exaltare dignetiir, domir.e
est niilii, quod vcstri jiiniores aliqiiam novam coii- C sanctissime
suciudiiicin misissent siiper ecclesias ct prcsbyleros
sancli Martini : Iino ct dc vobisinelipsis dixcrunt; « LPISTOLA CCXIV.
tanien dc veslra sanctiiale boe iioii crcdcbam, :vsli- AD MFR|[IIU.\I EPISCOrUM.
inans vos canoiics optiine scrv;iic, ct iii;iximcDoinini (Anno incerto.)
iiostri Jesu Christi evangclicam sentenliam, ubi ait :

Mcmoriam sui in oralionihus e.rorat;


lienedictum a le
Cratis accepislis, gratis date [Mutth. x, 8). Dicunl
digredientem commendat.
cnim : vcstri inissi inaiulasseiit presbytcios nostros
modio Dilccto Patri ^ Nifridio episcopo .\Icninus salu-
de panc moJio ct diniilio: de viiio ; de an-
teni.
nona ad caballos modia qiiauior, casios 6, ova 100,
pisces ct orto et lcgumen adsutricienter ab unoqiio- Sit niemor mei, obsecro, charitas lua in sacro-
que presbytero; et si lioc noii rcddidisscnt, ex vc- sanctis oratioiiibiis tiiis ciim fralribiis nostris. Tem-
stra auctorilale iiilcrdiclum babcrciit, niissas iion pora enim siint periculusa, et solus ille fcliciter vivil,

cantarc in ecclcsiis nostris; iicc eliaiii alios presby- qiii Deo scrviet in charitate perfccta, et lide rccla, ct

tcros in ccclesiis sancti Martiiii caiitare licitum ha- spc bona, qu;e suntsnmmx veiitates servicntiuniDeo.
berc. " in histua se excrccU sanctilas, ut Deo auxiliante de
Miriiin inihi viJetur, qna autoritatc ccclesiasChristi Iiiijus vit;c labore ad perpetu;c quietis beatiludinem
cxcominunicaro voliiisli; si prcsbytcri pcccavcrunt, pcrveiiiremerearis.

» Frobcn epist. 199. chos in ccclesiis extra dioccesin Turonensem silis, el


b Coiiqueritur
Alcuiiius in Iiac cpislola de aj monastcriiim sancti Martini pcrlinenlihiis qiii ;

nova alqiic iiisolita exaclioiie qiiaiii iniiiistri episco- taiiicn visilalioiii cpiscopi subjccli fiieranl, et in sy-
pales iiitciitabant presSylcris et ecclcsiis saiicli Mar- noilis coniparcre dehehant.
tini. iI'ijiisino li ex;ictioiics, ipi:c noinine procuralio- « Frobcn. cpist. 'iOi.
nuin aut syniid;ilici vcniiiiil, oliin niiniine, iiisi in ^ .Mfridio epi^copo. Ksi is NcfriJius episcopn»
casu nccessilalis, ticri pcpinillcliaiit caiioiics ct de- Narboiicnsis, qiii alibi ijiioipic NimlVidiiis el Nibii-
crcta coiicilioniiii, pioiil \idcn' cst apiiJ Thoinas- briJiiis ai>pcll;itiir, ipii iii caiisa h;crcsis t^elicis el
siniim Yet. ct Nov. Discipliiia' Parl. iii, lib. ii, cap. I':iip:iii(li, ciiiii sociis l.aiJrado Lug hincnsi episcopo
M ct scq. —
Ciijiis scdis ll;i^Miilicrliis scn Uagerhcr- cl IJciicdiclo abb;ilc Aniaiieiisi inissiis esl 1'rgcllas
lns (ntriim(]iie cniiii halii-t ins.) cpiscopus fucrit, qii:i Mccasioiic .Mciiiniis cisdein libros a.tversiis lllaio
inihi incompcrtiiin cst ; scdi enim Tiironcnsi niilluni licresin scriptos, pr;clixa episliJ.i, insrripsil, de(p;a
nominis, Aleiiiiii :ctalc, pra^riiisse cpiscopum
liiijiis siio loco. \\i\c nnt. ', col. 1^9.
reperio eviuiimo vcio prcsliylcios illo.s fiiissc p:»ro-
;
:

jgf) EPISTOL/E. m
Fralcr vcro ' BencJiclus mea omnia libl innote- A ut optimo regi opliine servialur. Qui bona elogut
quem cum lacrymis dimlsi. Tu vero
scere polueril, [Forle, ellglt, veleleglt], bona custodlat, bona noa

cum gaudio recipias eum; vos vero ambo laborale derellnquat, scd pcrpetuallter bona relineal. Parum
quasi boni paslores In gregc Chrlsti ; niliil haesilan- est Incepisse bona, nisi ut perscvcrel in bonis, qui

tcs demercede perpetua, qus dabitur fidelltcr gre- bona eliglt. Qiiid cst laborem fructuosum derelin-

gem Christl pasccnilbus. Omnes vero episcopos el quere, ct labori infructuoso niancipari? Lahor ita-

Patres fralrum nostrorum cx nostri nominls oflicio quc monachicx vlt.T; frucluosus esl ; labor vero sav

In charltate et prosperitate salutate, rogantes eos cull infructuosus est. Sine lahore nemo vlvit in

nostrl essememores assldua intercesslone, ni de mca mundo; ct fellx iilmium, qui de laborc venit in ro-

salute illi mercedem habcanl sempllernam. quiem, el liifcllx qui de laborc venit In lormcnla ;

laboral enlm ul male habeat, et non intelligit quid


268 '5'''"* omnes illos perpetua prolcctione cu-

sli^diat el faciat eos In omni opere bnno proficere, ut lacll. Intclllgentia enlm opus est in vita, ut sclat

multlplicato talentorum numero multlpllcl remunc- homo ad qucm finem tendat retributio laboris sui.

ratione diguieiriciantur apud Dcum. Vivant omnes el


Parvus labor in bono hominc perpelua remunerabi-

(lorcant fcliciler in Chrlslo Domino Deo nostro.


tur quiele. Omnlpotens Dcus ad multorum salu-

i> EP1ST0L.\ CCXV.


B tcm voslongrcva prosperllateproficere concedat, cha-
XD DILFXTISSIMOS PATRES. rissimi Paties.

(Anno Incerto.) i
289 EPISTOLA CCXVI.
llorlalur illox ad charitalcm et atl Inbores rila' mo- AU CIMBERCTUM F.riSCOPLM.
nasrua'. Commcndal uicmoriam contracla: olim amicilia;. Ad
Dileclisslmis In Ciirislo palrlbus perpctuam sa- opus prirdicalionis Itorlalur, nulla $a:cuti potesttue
aul i-anitate impediendum.
lutcm.
Quos fida semper scquitur diarlias, ssepius llllcra- Ycnerandrc dlgnltatis Palrl " Cunlberclo cpiscopo,
rum sequaturetserles, quia^iuoddam est amantis re- humllis Levita .Mcuinus sakilein.

frigerlum, ;cstfiantis anlnii feivorem vcrbis vcl litte- Olim f


iu synodali sanclorum Patrum convenlu
ris explicare, quia verba data sunt ad veritatls de- vestra honit:is nobiscum pepigit pacta charilatis,

monstratloncm, uti quod cor vcraclter coiicipit, lin- qu:B propter opportunitalem hujus porlitoris iils lit-

gua non fallaciterproferat, et suum cor fraler alle- lerulis humilitatis nosira; ronovare siudeat, ne forle
rius Infundal cordi, et fiat unanimilas animorum, in longa absenlla oblivlonem nostrl nomjnls voblscum

quibusestcmnmunlo charitalis; nam anlma sinccha- fecisses. Charltas oblivioneni non paiitur, cl verilas
ritate mortua est, non habens divin.t Boiiitatls im.i- ^ nulla temporis longltudine maculabltur, maxime in

gincm, ad quam creati sumus ; eiiam et renovati per tali persona ct tam praeclaro sanclilatls viro, cujus
bonitatem Salvatoris noslrl, qui ail : In hoc cogno- latissimus melliflui pectoris sinus mulliludlncm spi-
sccnt omncs, quia mei discipuli estis, si dileclioncm ritnliura congregare anilcorum solet ; iiiter quns par-
habuerilisad invicem (Joan. xiii, 53). De cujus dul- vitalis mcK nomcn aliqucm, dcprccor, inveniat lo-
cedine non mibi opus esse arbitror plurlraa scribere cum , et vcstra nobilissima lidelitas quondam , ut
vestra> sanclitati, quam olim didicistls, ct habere iii- pra;diximus ,
proniillcre non abhorruit : ncc non
notuistis. Superest ut usque ad finem firmum rcti- supplicl obsecratione, Paler rai ! deposco, ut sanctis-
ncatis, quoniam qui perscvcraveril usque in /inem hic simis vesiri rcginiinis fratribus eamdera de nobis spi-
salvuserit (Matlh. x, 22). riialem curam haberejubeatis.
Saluta quoque, ' sanctissime Patcr Infridii fra- Faleor libl, sanctissime pra;sul ! quod vencrabiles
tres nostros servientesslquldem sanctae Mari.c. Opti- fratrum congrcgationes sludiose amavi, quas in illis

mam vere elegerunt dominam, optimum sponsum


et regionibus Deo deservire dignis moribus , narrant^
ejusdem dominae et reginae coelorum; et dignum est fama, audivimus ; licct nobis daluiu non esset cor-

» Frater vero Benediclus. Abbas Anianensis, san- D lonius Annal. libr. xsiv, num. 86, pag. 2i4.) Igitur
ctilate celebris, qui sub Carolo .Magno et Ludovico ad mon.ichos bujus monasterli hanc epistolam ecri-
Pioiuoiiasiorjoriuii, pra;sertlm Aqultanl.T, disclpli- ptam fuissc cxisiinio.
nara reformavit, ac s.fpius propterea aulam attjue i Froben. cpist. 204.
ipsura Alcuiniim accessit, multaqiie necessitudine « Cunibercto cpiscopo. In Britannia, ut ex verbis
illi adha.'sit;e)usVitani consuIeapudMabillonium Act. Et nostrce celeberrima; insidce Britannia; habilalori-
SS. Ordlnis S. Ben. sa;c. iv, part. i.p.ig. 191 et seq., bus, etc., colligo. Est lsabs<liibioKineberlusVentanK
et apud Bollandum ad diem 11 Feb. pontlfex soclus Aedllhardl in itinere Ro-
civilalis
•> Frobtsn. epist. 205. mano. Vide not. Epist. 115. Cunibcrii etiam ciijusi-
' Sanclissime Pater Infridii. Lesjendum certe jVi- dam meminit Anastasius Blbliothecarius in Vita Leo-
fridii, commutatlsin primasyllaba litlerisi etr!,quod nis lil Inter missos fidelissimos ad dijiidicandam
Irequens est in veterious scrfpturis. < Is paulo anle causjm ejusdem sumrai pontificls aiino 799 Komam
annum 778 primus auclor, idemque primiis abbas legalos. An hic idem cum noslro sii, incertura.
fuit insignls monasterii Beatae Maiiae dc Oibione seii
270 ' -^" ^y^odati sanclorum Palrum conventu.
Urbione sic dicti a fluvio proxlnio, quod aliquando Quls hic conventus fueril, et in (juo loco, in Anglia,
Beatse Marise de Novaliis, ab amoena valle, in qua an in Gallia celebralus, pariter ignotum est. Anno
silum cst; postremo Beatae Maria; de Crassa nuncu- 785 quldam Chumberchus episcopus decretis concilii
patur; delnceps factus fult archieplscopus Narbonen- Calchuthensis subscripsit. Wllklns Concll. Magr,.
6is, ut ex vetcrl loci Necrologio disoimus. » (Mabil- Brilanni.'e vol. I, pag. 151.
Patrol. C. 16
! :

491 B. F. ALWM SEU ALCUINI OPERUM PARS I. \n


purali \isioiie illos ag^roili ; (|ueiii \rorir t\\\x] vc- A \iv;v, id osl, Jocliiiiut saoriV, sUiilii» Ev»nt;oliu ipsa

alra potcst pietas pru ainore C.liristi pro iioliis loipii, Veritas ait Uoiiit. vii, 58), sullitiontor lluorc vidoan-
noc ullatenus Dous deerit iii renuiiioraiioiie vosii;e lur.

(ievutioni , vir optimc ! Uecel ciiiin saccrdotaloiii 271 Vcstrum ost oiiinibus pr;cdicare vcrbum
dignitatcm omnibus se dcprccantibus pietatis pnc- Dci, omnibus luccrc in donio Dei, ul omnes pcr vos
starc aQcctum, alisentes s.icns oratioiiibiis adjuvaio, veritalis liinion nguoscant, et pci' pasciia piipclu:e

pra;scntes evangelioa! prauliealionis iiislamia ooiilir- beatitudiiiis doduraiiliir. l)s vesliuiii tulia dobct ossc

luare. Scis optiine quanta iieoossitas cst popiilo ('.liii- Dei Cliristi, quia lingu:c aucloritatis vcstix' claves
sliano, iit pra-dicalor vorbiDei non taceat, et nostr;c siinl cadi baboiites potoslatcm aporirc Cl claudorc ;

colcberrimx insula; BritanniiC habilatoribus , ubi puMiitontilius apcrirc, resislcntibus veritati claudcre.

qiiondam mulliludo dooionim vorba vil;o porpelu;c Quaproplor laiit;o c\celleiili;c vosmctipsos dignos bo-
couliiiua pr;cdioaveruiil iiislanlia; sod iiiiiio, pecca- iiis moribus cUicito.scioiiioslaudcin cssc s;K'crdotum
lis facientibus, rari suiit opcrarii in iiiesse Doiniiii pnvdicationis assidiiitalcm. 'Non osl ludus s;ecula-
sod quo rarioies inveniuiitur, co magis neccsse est ris sacerdolalis lionor ; scd niagna diligcnlia in nian-
nt illi qui sunl omnimodis jugi sancl;c pnudicatiouis datis Dci scipsum cxercere debct sacerJos Clirisli,

studio ab errorc \\ix et siiperllua multarum consue- B nt exemplis simul et verbis populum crudiat C.bri-

ludiiie vanitalum ad niodostiam sobrietatis cl casli- sti.iniim.

lalis excrcilium revocarc sludeai. Laudabat mecum vcstram bonain convorsationeni


Non taceat os sanctitalis iwx cvangelic;!! veritatis venerabilis fraler = Liillo abl as. Ideo supplcx ego

verba, nec aposlolic;e doctrin;B seriem, ncc sancio- vestr;c saiictilali mcipsum coiuin 'lulare curavi , de-

rum Patrum niores nobilissinios iit mulli por tuam , preoans ut julioalis nostri nominis per veslras eccle-
sanctissimam devotionem orudiantiir, et libi mulii- sias aliquantulain (iori nienioriain. Non pro incis

plex, Dco Cbristo donante, merccs maneat iii ;eter- ineiitis, sed pro Christi charitate ha;c ipsa flagitare
num. Non potcstas regalis, nec arrogantia cujuslibcl praesuinpsi. Facitc exinde. sicut de vestra bona pie-

s;T;cularis sublimitaiis tuam probibeat a verilale vo- late conlido. Deus Dominus angeat vos meritorum
cein ; non avlulatio subsequonliiim , non s;\'cularis gralia, el prolicere faciat in onini sanclitate ct prav
luxurix pompa, non deccptibilis auii species, ncc dicatione verbi Dei, charissuni cl dcsidcrabiles Pa-
ulla terrenae deleclalionis voluplas cor sanctitatis tres.

lua; a fiducia sludiosi laboris subtrabat ; sed orani- d EPISTOLA CCXYUI.


bus in le lux veritalis luoeal , et via salutis a;iei'n;T: AD ARDBERTIM.
ostendatur. Pauci sunt bujiis vil;e dies laboris, et Q Hortatur ad opera justiti(e el niisericordiiv ; li.ndal
illius honitalem eiijue commcndiit causam Lulli
qui plus laboral, plus merecdis accipiet ; sed coclestis ,

nbbalis.
beatitudiuis remuneratio teinporibus permanet seter-
nis. Omnipolens Deus tuam sanclam el vcnerabilcm Alcuimis sancii Marlini famiilus ' .\rdberlo viro
illustri perpetua; beatitudinis salutem.
paiernitatom ad exaltationem sanct;c su;e Ecclesi;v
nuiliis foliciier annis vivere el proficere concedat, Audiens voslram laudabilem conversationem, sicut
cbarissime Pater decet vestr» personx, valde me gavisum esse faieor.
Tu vero, vir optime, semper qH;c Deo placeaiii fac
« EPISTOLA CCXVII.
aliisque suadeas ut benedictio Dei le ubique comitei
AD AI.CIIARDIM ET TIFREDUM EPISCOPOS.
[ooniitolur], et pioficias in consilio salutis tu;e, mul-
Bortatur illos ad oljiciiim prirdicationis implendum.
toruinque piofectu populo justitias f;iciens, pauperibus
Sanctissimis el venerabilibus patribus ^" Alchardo
misericordiam, ecclosiis Chrisli honorem, ut seno-
et Tifredo episoopis .\lcuinus levita salulem.
rum Doi intercessio Domini Josu elementi;^ te quo-
Deprecor piissimam bonitatem.vestram, ne parvi- tidie coinmendet, 7111« miiltum valel deprecatio jusii
latis nie;e lilteras pnvsumptiosas ;vstimetis. Vestra;
{Jac. v, 10), qiiaiitomagis plurimorum.
igitur charitatis liducia casdom scriliere ausus sum, Habeto pauperum curam qui anle oslium convi\ii
^
quia huniilitas Christiauaiiullum spernere debot, sod tui starc solent, qiiia in pauporibus Cbristus susoi-
omncs benignc susoipere pio dilootioiiis gromio ;
pitur, qui diolurus ost in die judioii iUis qui olecmo-
quam in vobis opto abundanter por Spiriiuin saii- synam pauporibus diligentcr faoiunt : Quaiuiiu uni
clum splendescero, ut flumina de ventre vestro aquai e.t minimis fecislis, mihi fecislis {Matth. \xv, 40).

Frobcn. cpisl. 20G.



b
« Lullo abbas. Decreto Atholardi mox inemoraio
Alchardo et Tifredo episcopis. Hos parilor opi- intor abbatos ad Daminaoanam diivoesin pvrlinonlos
soopos in Aiiglia qu:vioiidos orodo. Et revera mo il- post '1'idfrituiii opisoopum, sutisoripsit LuUa ab.
los ibi reperisso evistimo iiuer episcopos eiiiiii, qiii
; ''
Froboii. opisl. 'H)l.
ooncilio Clovoshovionsi aiini 803 ac decroto Atlio- «'
.ln/fri'i7o iJKi i//Ms(ri. In .\nglia , qiiod coiyitio
bii-di archiepisoopi siilisoripsornnt
Al- noniin:itiir o\ iioiniuo
,
do qiio iii priori opislola. In
l.ul alibalis,
oheardus soii alio iioiiiinc K.ilrluird Eluiliainis ecolo- liinodiploinate Kgfridi regis Moroioruin aiiiii 79()pio
»i;B episoopus Tidliitli |)ain:ic,o oivitalis opisoopus.
;
moiiasicrio S. Alliani, apnd Alfnrttiin .Vnii.il. toin II,
NVilkinsloo. oil. pag. 167 ot IU8, ubi otiam pag. L'i'2 ad :iumiin pnvdiotiiui, n. ;">, |>ag. (»78, subsoribil (jni-
ali Olfa rego rooonscnlur iiilor opisnipos
()rlont:iliiini dain J/i'(ir!//>oi/Hs du.r. \n idoiii sit ac ArdberlHS isJo
Angloniin, qiios ocolosi:v l.iohoroldonsi, iu ;irohio|i|- vir ilhisiris, m:ijori iiidigol ovamine, quod a nie alis
Bcopatum a se crigcnda', subdi \ulnit. \iris eruditis rvliiiqiieiiduin esl.
,

-i'j5
EPISTOL/E. iOl

Quos Rcniiiinr illu IVIicissiiua seiueiilia ((uam Doini- A lantium arniis ullalonus immisccrc conscnlias. Yw^a

nus (liclurus eril illis qiii iu lioc sa>culo \Furle deest ad Christum, jacens ante eum clama : Misericordi:i

orgaj paupercs, peregrinos, niisoros cl infirmos lic- mea el rcfiigium mcum ; siisceptor meus el liberatoi-

nignc fecerunt, diccnlis : Venite, benedkii Patris mci, nieus , in ipso spcr.ivit cor mcum. Valelo in omni

regnum qnod vobis paraltim est ab originc prosperitale.


jiercipite

mnndi {Matth. xxv, 54). -EPISTOLA CCXX.


Nostri noniinis memoriam per ecclesias ditioiiis f AD BENEDICTUM.
vestrx, deprecor, illis ut jul)eatis fieri. Gaudeo siqiii-
Quemdam fratrcm, qnem fiHum sunni vocat , chari-
dcra de vobis sempcr mcliora audire, sciens multo- tnti; se vero in saculi flnclibns jaclatiim precibns
riim essc prosperitatem tux Ijonitalis iiietalem in illius commendat. Pro herbis medicinalibus gratias
refert, elc.
servilio C.lirisli.
«Plura siquidem scripsissem dignitati tii,-e, si talis Benediclo Patri, utinam in Christo benedicto per-
cogiiilio intcr nos esset, ut pra;sumptiosum non vi- petuam salulcm.
derctur, me subito veslrse excellentiai iugcrere. Sed VaUle mibi placet Cdes vestraj devotionis et cha-
quod cum r.hrisli charitate scripsi, obsecro ut liu- ril.itis in fralrem vestrum et filium nostrum, qisia

niiliter legeie digneris ; nani 272 prKseiis hujus in- B amicus in iiecessilale comprobalur, quo maxiine de
diculi poriitor" Lul, venerabilis abbas, vestram so- hac vita quisque transiens indiget, iit fiaterna iii-

Icbat apiid nie laudare boiiitatem ; ca fiducia has lercessione judicis sui facicm vidcal clementcm. Tii
ctiam lilleras scripsimus, quem benigne in suis cau- illum, qiianlum valeas, verbis consolare et factis, do-
sis ut suscipiatis deprecamur tali pietate [i/s., pieta- iiec videas quid de illo faciat Deus.
tis], qiialein nobis de vobis refcrre solebat. 273 ^'^ ^fi™ sseculi fluctus diversis agitat mo-
Oplo u( feliciter long:eva prospcritate in hoc s.-c- libiis; tu vero cum fratribus tuis, sicut promisisli

culo vivas, ct post hiijus vit;T; leriuinum, Deo do- orationibus adjiivare non cessa, ne ciijuslibet cupidi-
iiaiile, ad pcrpetiia! beatiiudinis reguum pervenire tatis vel peccati me vorago submergat ; causas vcro
inerearis, vir iiobilissime nobisque amanlissimc ! el rationes hujus mei eventus ti-bi viva voce, volente
!> EPISTOLA CCXIX. Deo, pandam, el quod petisti faciam temporibus op-
AU LEUTFKF.DIM EPISCOPIU. portuiiis. Semper meaj parvitatis litterulas vestra;

Sotatur illnm in tribulatiune. dirigere charitati recordor, vestrasque rnutua vice


Sanctissimo Palri et amantissirao filio « Leutfredo aecipcre deprecor; obseero ut fiducialiter mibi stu-
episcopo Albinus sabitcm. deas de vestris profeaibus vel prosperitatibus inti-

Vere fatcor qiiod Iribulatio tua torquet aniinum C mare.


meiim , duui audio te in periculo esse statutiim, nec Ilcrbas medicinales quas direxisti, gratanti animo
oliicii tui iinplorc posse ministerium, sod bellalor spi- accepi, et sicut corporali me sanitate providere cu-
ritalis, bellator cogitur esse carnalis. Tainen spem rasti, ita tuse spirilali saluti provideri semper desi-
habeto in Deo, et consolarc leipsum in Dei miseri- dero, optans te in eo strenue perficere opere quod
cordia, sperans in illius porpetuam boiiitateni, quae caepisti, et ^ gregem gubernare fideliler quem con-
nunquam deserit spcrantcs in se. Tribulatio super gregasii. NuIIale.ius fatigeris vel cogitationiim desi-
tribulationem incumhit, quia peccatum super pccca- dia, vel ab aliquorum negligenlia. Qiii pliis laborat,
tura accrescit. Quid vero [inj ea tribulatione quam plus mercedis accipiat. Mullum te islo anno pnrscnli
patcris agendum sit, <t
Bencdicto fratri dixi ; quid viilere desidero, si Oeri polest, quia familiaritas hii-
verode ine actum sit, omnia charilati tuaeille osleii- militatis multum aniino meo complacuit.
veslrse
dcre poterit. JCqualilas animorum dulcedincm generare solet dile-
Deprecemiiii Dei clemenliam super nos, ut dirigat ctionis, et si disparia sint operum merita, tamen par

vias nostras ,
quod su:ie bona; voluntati placeat, et potest esse desiderium salutis; nam infirnius suam
nobis ad perpctuam proficiat salutem. Nec te bel- desiderat sanitatem, sicut et mediciis, licet illesgru-

Lul venerabilis abbas. Vid. notas praccedentis epi- multa et familiari usus est amicitia. < Is enim aiiditn
slote. expertaque viri Dei sanclitatis faraa, inviolabili st;
* cpist. 208.
Frohcn. illi cbarilate conjiinxil, ila ut ex suis cpistolis ei
Leutfredu cpiscopo. Leidrado, abs dubio episcopo s;epe diiectis, unum, uiius conficere-
aggregatis in
Lugdiinensi varie eniin hoc nomen a scriploribus
; tur libellus, > Ardo seu Smaragdus loc.
ut testatur
veleribus ininus accuratis expiimitur Laedredus ; cit. Dolendum vero maximam epistolarum hio me-
voeatiir in epist. 2, Liobradus et Liodradus in episl. moratariim partera intercidisse, nec nisi duas hasce
89, alibi Laidradus. in cod. Harleiano repertas superesse.
i! Benediclo fratri. Abhati Anianonsi de (|iio in , 8 Gregem quem congregasti. In monasterio scilicel
sequentibus epislolis ; a qiio Laidradus vigiiiti mo- Anianensi, quod sanctus Benedictus suis impendiis
nachos accepit pro monasterio InsuUc Barbanc a se cxcitavit: « E monasterio siquidora sancti Sequani,
fuiidato , ut testatur Ardo seu Smaragdus in Vila ubi capitis comam deposuit, et veri monachi habitum
ejusdem sancti abbatis, num. 56 apud Mabill. Acl. sumpsit, egressus, postquam annos aliquot in cella,
SS. sa;c. IV, part. i, pag. 205. prope Anianum exstructa, vixit cum discipiilis suis,
e Froben epist. 209. grande coenobium, Anianam dictum, oedificavit, et
f Ad Benedictum. Abbalem Anianensem, fama san- basilicam Salyatoris ac beata; Marise niincupari jiis-
ctilatisac doctrinae atque reslitutx disciplinje mon:i- sit. > Mabillonius Observat. prar\'. in Yit. S. Ben.

Slico-Benedictina! celeberrimum, qiiocuiu Alciiinus Anian. num. 4.


;

m D. r. ALIUM SEL AUXl.Nl OPtniM PAUS I. 4!I6

luijaceal, eiiite lano ^lgaat corpore. Tuam palcini- A iJcirco siuJiosius iiieain 279 P-' * italcni »anclis

laiem pro nobis iiiteicedentem pius Dcus iu omiii oralionibus veslris coiiiiiuMidare curamus, deprecan-

booo prollccre Taciat. tes ut iioslri nominis liabcre digiieiiiiiii memorian) ;

sicul beal;c inenioiiLC ''


Paler vester veneraiidus olim
• EPISTOLA CCXXL
milii pcrdonaliini liabcrc crcdiinus ,
quod liis litlc-
XD EllMCr.M. renovarc
ris liorumque siinul fratrum suggeslione
Fpiitolat miltit reiji et aliis a Denedicto tradenJas sludemus qiiia niagnam , ul falcor, fldurlam d«
;

optat sa-pius aceipere ab ipso epistolas.


Deo servieiilium inliMTCSsione iii coidis dnkedino
Rcncdiciiis Deus Bcncdiclo Palii bcncdictiontm liabcmus; quia quod inilii dccsl in nierilis , illoruni

«k-l a:tcrnam. prccibus, laigicnlc divina graiia ,


possidcrcoplamus.
k Scripsi episliunculas aliquas, sicut intclligcre QuiJ cst quod pia unanimilas sancix congregationis
earuin lcctionc poieris; si libi digiium vidcaiiir. noii valcal impctrarc apud cum qui ait Ubi duo :

Hedde siiigiilis siiigulas; regi vcio siiam cum mullis vcl Ircs congrcrjati in nominc mco ,
it>i sum in medio
iidiilaiionis veibis : el inelius niilii visiim est le di- eorum [Mallli. xviii, 20) ? Qiiid cst diikius quam
ccre qus pieialidenobis iuislraquev(iluiiiale,et lilio Chrislum scniper babere pr.cseiiiciii ;
qnam fdii Dei
noslro, quam indc aliquid scripsisscm, quia lillcrae B vocari, ipsa Ycrilate diccnle : Beati puciftci, quo-
per manus ciirrunl mnlloriim; vcrba vero in cordc fiinm filii Dei locubuntur {Matlh. v, 9)?Iileo periie-
permancnt lideli. Epislolam vero ad fratrcs nostros cessaiinm est omiiibus, sed magis in sicro ordiiic

coinniuiiitcr scrjpsi ; si digniim quid in ca iiivenies, regularis vitic degcniibus , coiicordia" boiuim omni
jubcam [Forte, jubeas] nielius pcrscribere, el si studio obs rvarc, el pacis unauimitatem ;
quia qui
quid addendum xstimas, fac sccundum consilium, verilalem sanctx pacis non custodiunt, digniia:cii>
quia sub feslinationc dictala fuit ad rcmcmorandum lilii pcrdere ccrlum cst : videle , dixit cgrcgius do-
amiciliLC jucuiidilatcni, et oraliomiin pio nobis sedu- ctor, si iiiviccm mordetis, ne invicem consummnmini
litatem , sicul scis magnum nos babeic dcsiderium , (Gfl/. v, 15). Non potest rccle filius Doi diei, qiii pa-
roagnam ciiam necessiiaiem, spem(|ue bonam de il- cem iion vult amplccti. Pax concordiam fralrum ei

lorum habere sacratissirais orationibus. Ubi tu, ibi chariiatem copulat proximorum. Pacem meam, dixil
et cgo, et Dcus iiobiscum in xternum. Dominus, do vobis, pacem meam relinquo vcbis {Jotnt.
Sccundum opportunilalcm porliloris sicpius litters xiv, '21), id cst, in paec dimisi vos, in pacc iuvcniam
veniant, nec rusiiciias, dc qua tc cxcusiire soles, vos. Proliciscens voluit dare ,
qua: desiderabat re-
cbarilatcm tacere faciat, nc minus llainma lucescal dicns in omnibus invenire.
illius, sed fulgeat iii cbarlulis, quoe in corde perpe- C
De hac pi;c pacis bonitale iJco diligentiiis siiggero
tualitcr incensa ardet. Vadcns vade, Deo miscranie,
vobis, charissimi fraires, quia maximc fraus diabo-
cum omni prospLMilalc. Videat tc oculus meus, ante-
lica murmuralionis sagiltam intcr fraircs immitlcrc
quam raoriar, iion scmcl, sed sxpius, donantc Deo
solct, sciens perfeelam ibi non cssc charitatem, ubi
Bcmper in jelernuni valeas.
murmuralionis lclo charilalis unaiiiniitas vulneraiiir.

278 ' EPISTOLA CCXXIL Charitas est quoniam cooperil mullituiliiicm peccato-
^ kD IIILLIRIENSES FRA1RES. rum (/ Petr. i\, 8), siiie qua etiam pcccata non

Commemorat famam bona; illorum conversationis : dimittuntur : quam bcatus Apostolus iii tantum lau-
precibus eorum se commendat : hortatur od mu- duvit, ut nec martyrium , iiec sDCCuli coutcmplum,
luam charitatem et pacem. ncc flammanim inccndia sine illius boiiilaic prodcsse
Rcligiosrc congregationi sanclissimi Patris Ho- testetur; In hoc enim, inquit, tlixit Domimis Jesus,
Dornti, .\lcuinus diaconus salulem. cognoscent omnes, quia mei discipiili estis, si dilectio-

Congaudeo mullmnde oplima fama conversationis nem habueritis ad invicem (Joan. xiii, 5S). Oninis

vcstKC, ei rcgularis vitx obscrvatlone, et pia; pacis obcdienii;e, vel humilitaiis subjectio in inonastcriis
unoniinitate,quam testimonio nostrorum vel aliorum charilatis rauniminc roborari dcbct, qu;c «inc siinn-
D
audivimus. Sed certius horum fratrum relaiione latione fals;^ extrinsecus ostentalionis iii corpore,

oamc boDUin,sicul desideramus, de vobis audlentcs. fieri uecesse est; sed ex corde diligere nos debemii^i,

» Frobcn. epist. 210.


i Ad nHliricnscs fratres. Ila quidcin hic tiuilus
274 quautam. Ex liis so-
* Scripsi evistiunculas lesitur in cod. ras., scd cx scqueiiti inscriptione ma-
Imii iueminii cpistol;e ciijiisdam ad regera, ei alterius nifcstum esl, Ifgeiidum cssc, ad Lirinenses. In liisula
ad fraires. Trcs snpei-siint epislolc ad abbates ct siquidcm Lirinensi illnd nionasicrium cst, scu illa

monacbos Golbi:r, nimirum 13-2, 135, 134. Instipcr coiigrcgatio, i|tiam iiiitio s;ce. v ibi funda\il, atquo
cl ad illos per bentum Bcnedictum inisit libellum ad- vil;c sanctiiate illuslravit saiictus Honoratus episc*»-
vcreus ha'resin Fclicis , iii i//onim solatium et confir- pus .\relatcnsis Lirinenscs inonachi ali(|uolics dc-
:

mationem fidei catholiciv ,\troul legitur in cpistola ISi. voiioiiis causa vcncrunt ;\d S. Mariiiitiin, proul ex
An dc una cx his, an de alia alitiua cpistola , atlhiic- cpislida lOOct cx scqueiiii coiistat. S.cpius quooue
duin lalente, loquatur, ex hoc loco crui liaud potcst. .\Utiiiittscuin illis c"il ixm" cpistolas cl cxemplar
Fortassis hac occasionc etiain aJ misit cpisto!;»iii 3it()(|uccpistdhc HO (Ic llispaiiorum variis crroribu»
;

I
Lcutfredum mox aiiica cxhibiiaiii ct ad ainicum ; irigi a LugJtiiiensibus voltiit.
' Paler vesler. An Tciilgarius, ad qucm epistoU
uiinc cxhihcndam, quai propterea liisco ad Iknedi-
ctum Jungcre plactiit. seauens, an hujns anleces8or aliqui», Incompcrluni
< Apud FroDcn. epUt. 210. babeo.
^

EPISTOI..^. JOS
437
(ipeicque osteiiJere, quoJ corJis lliesauro recon- A pro ul recipiautur ia
illis, lotum suum; et ego mau
iii

terris, q\ii davi


'"' "
illis lirraiter, tacere apud
— omnes •-—-- j
homines de
Jitum habemus. Aiigelicam vitara vivilin
' '

viverc inter causa negligcntia; sua;, nolens ahquid foras venire


pacinca cliaritale, ct sancta Jilectione
liabcre a sanetissima congregatione veslra, nisi optima qua;-
lioraines stuJet; etquoJ liic cx parte
iiicipit,

qiie; quia miilli siint reprehcnsores vits nostra; ma-


iiibcatitudine ccclesti plcnitcr possiJere gaudebit.
eo, qui gisqiiani scctatorcs, cupientessua criminosa peccata
Ua;c est optima pars, quio non auferclur ab
odicio in boc sa;culo inonasterialium reprehensione abscondi. Sed quidquid
v^stigia Christi in charitatis
intendit. Iiitercedentem pro secus agamns.quam regularis vita definiat, remaneat
omni studio amplecti
populo Christiano sanctitatem vestram divina cle-
apud nos tantum, et reconcilictur, ct in concorJiam
revocetur grex Christi, ne gaiideaiit inimici super
meatia exaudirc dignetur, dilectissimi fratres.
nos. Non est homo qui non peccet ; ct bonum cst
280" EPISTOLA CCXXIII. errantem ovem revocare in ovile Christi, cjus exera-
«-
>>
AD TtOTGARICM ABBATEM ET FRATRES, QUIBUS PR plo qui de coclo dcscendit ut ovem perditam require-
ESSE VIDETUR. ret in terris.
Remlllil fmlres ad S. Marlimim peregrinaiites cum Patientia pnclatorum salus debctesse subjcctorum.
epistola : veiiium illis ob inobedienliiim et negli- B Melius est ignoscere deliiiqiientibus quam expeJlere
(jeiitiam exoral. Erranles op:al revoeari , non
peecantes; quia si tantum justi remanent cl sani,
abjici.
forsan solus pastor solus rcmanet absque grege. Quid
Saiiotissimo Palri Teotgario et omiii Deo elccta:
si ipse pastor peccat, quis remanel in loco Deo con-
ctiam et beneJieta; familiie, .\lcuimis famulus sancti
secrato? Mcmores debemus essc apostolum Joannem
Martini cum fratribus in ejiis monasterio Deo deser-
dicentcm : Quia si dixerimus, peccatum non liabemus,
vientibus, perpetua: bcatitudiiiis salutem.
nosmetipsos seduciinus, et verilas in nobis non est
Misi vestrK piclati per Siziniarium fratrem ve-
(I Joan. I, 8). Sed si agnoscimus peccatores nos esse,
itrum verba sahitationis, et niinc iterum secundo
et confilemur iuiquitates nostras, cum Publicano di-
eadem repelere proptcr opportiinitatem horum fra-
cwntes •.
Deus,propitius esto milii pcccatori ILuc. xviii,^
trum, qui venerunt ad nos, ut se commendarent
13), habemus advocatum, id cst, propitiatorem Do-
sancti Martini iiitcrcessionibus, idem repetere fas et
minum Jesum apud Patrcm, (pii semetipsum tradidit
necessarium essc visum est; nndc et has litteras
pro peccatis nostris {Tit. ii, 14), ut iios reJimeret
vobis dirigere studui, quia pncfato fratrc aljciinte
in saiiguine suo, el acquirerel Dco populum acce^
magna me febrium molestia fatigare coepit. Unde

vare
is deprecor
obfiixius
,.
dignemini
...
m
clementiam vestram ut me adju-
,

,•,•„,•..„„.,,.„ „„,„:m:(„f:c
sanctissimis vestr;B unammitatis
^
Ij
ptabilem.
' '

IhfiC consideraiitcs,' fratres


....
ciianssimi,' recolligite
„ .

Deo devo
oviculas errantes cum gaudio , recordantcs ejus
orationibus, qiiia scio vestram religiosam,
pietatem, qui nonaginta iiovem oves diniisit in raon-
tain sanctitatem mulluni valere in precibus apud
Quodcumiue
tibus, ut unam erraiitem invenirct; et liumcris suis
superni regis... dicente ipsa Veritatc :

pelieritis credentes accipielis (.Va«/i. xxi, 22) ; Cre-


imposuisset , reportarelque ad domum glorise suse,

placere Deo ut angeli congauderent de ove inventa (Matth. xviii,


dentes dixit, quia iinpossibile est sine fide

{Hebr. xi, 6). Quarc catholica iutegritas vestris ma- 12; Luc. XV, i). lla;c omnia in inente hahen-
tes ignoscite, ut ignoscat vobis Deus; quia ha:C est
neat in cordibus, quatenus quidquid petieritis in no-
niine Jesu, accipcre mereamini, seu pro stabilitatc
via et coelestis rcgni culmen; aut non peccare, aut
vitse veslroe et perseverantia boni operis usque in peccantibus ignosccre. Considera, dicit Apostolus,
teipsum, ne el tu tenteris ; alter ulterius onera invicem
finem; sive pro amicis vestris, qui fidem habeant de
vestra bonitate et charitate. Charilas enim cooperit portate, el sic iinplebitis legem Christi {Gal. vi, 1, 2).

multitudinem peccutorum {I Petr. iv, 8) ; et qui in Divina vos gratia in charitate obedientia; et bumi-

char.tale inanet , in Deo tnanct, quia Deus charitas est


litate semper conservare dignetur , Domini Patres,
fratres et filii.
(/ Joan. IV, 16). jx

In hujus vero charitatis sanctitate hos fratres ve- 281-283 = EPISTOLA CCXXIV.
AD FRIDUI.NUM.
stros, etiam nostros, ad vestram pietatem dirigere
Gratulatur adeptain curain inonasteriorum SS. Dene-
curavi, qui oratioiiis gratia sancti Martini rcliquias dicti et Ceolfridi hortuliir ut prwsit gregi suo bcno
visitare volueruiit; sed et mihi secretissime aliqiiiJ ex^mplo. Precibusse commendat.
de sua inobedieiitia vel negligentia dixerunt, precaii- Sanclissimo Patri ^ Friduino, olim notus ei sem-
tes nos cum sancti Martini pietate intercessores esse per araicus Alcuinus salutera.

« Apud Froben. epist. 217. Teotgarii cnjusdara abbatis mcmoriam quoqiic exstat
b .id Teotgiiriuin abbatem. Ciijus ccBnobii abbas in Vita S. Eigilis abbatis FulJcnsis, Act. SS. Ord.
fuerit Teotgarius ex hac epistnla oquidcm haud satis S. Ben. sx'C. iv, part. i, pag. 253, qui anno 819
liqiiet quoniam vero menlio hic fit de fratribus qiii
; dedicationi ecclesia; FulJensis et Iranslationi corpo-
ad monastorium Turonense venerunt devotioiiis gra- ris S. Bonifacii interfuit; sed nec ibidera aliudquid-
tia, etut se coramendarent sancti Martini interces- piam de illo habetur, pra;ter solum nomen. Vid.
sionibus, hinc conjicere pronum esi, et fratres illos etiam lib. xxviii .\nnal. Ben., pag. 454, n. 13.
fuissemonachos Liriiienses, quos in epistola 212 Apiid Froben. epist. 220.
<:

(nunc 190) dixil, ante paucos dies ilhic venisse; et i Friduiiio. Gratulatur Alcninus huic suo veteri

Teotgarium fuisse Lirinensium abbatem. C^tcrum amico de adepta paterna cura ovilis Christi, moni-
;

4')0 U. r. ALBINI SEL ALCUIM OPtllLiM r.MlS L 509

AuJiejis pulciuam curam ovilis Chiisli vobis delc- A i,, quo iudiIo Doo ilcseivis, vivib.mt iii coiiversaliomj
gaLiiii, iimUuiu uie yavisum esse faleor, vel ilc exal- saiicla ; ct i|iiaiii cllo rapti siiiit dc liac vita, (pii pri-

tatioiie laiiU' (ligiiilalis, vel ile toiiiiiioililale boiii aliipiaiilidum sciiidebanl statuta.
iiioruiii pareiitiiiu
iipcris, nuia liabes, uiiile le saiielis l'atribus iioiiiiiie Itecordare qunm felices suiit illi, (]ui apud Ueum
il iiierilis co,e(iuare valeas. IJeo, sauclissiuie l'ater, {jaudenl in coclis : hoc iioii hixiiria vit:c, iioii vesli-
ijiligeiilius reyiilareiu vitaii» in loco oplimo erigere lueiiloriiiii vaiiitas, iioii sa>euli ponipa pruiiieriiit, seJ
sludeaa ; iicc iiova te ciulere suadeiniis, scd veleia zclus Doiiiiiii, cl regiihiris vit:e ciislixlia, et in:ijm'

omiiiiiiodis reiiovai-e , i|uia fuudatiir et reiiovalor aiiiui:e cnra ipiaui corporis, cl frateriii prolcctus
ejusdeiu lucrcedis esse possuiit apiid Deiiiii. Nou libi
sollieilndo in charitale. Kac quod [/'\, ut| tibi proli-
per iuanes adulatioues iioiiieii ipixras, seJ Ueo, per ciatlioiiorprx'seiilis lioneadfuturi lcmporis gloriam;
saiictas admoailioiics, laiulcm. E.vemplis saiiclorum niciiiue, obsecro, ciiin fralribus seiiiper meiiioii;iiii
ratruiii Deiiedicti el Ceollri ;i vivas, (piateiius illo-
liabeas, sive iii speciali orationc saiiclitalis tu;e, sive
ruiu iiierita sequeiis, illorum mercede diguus iiive- iii gcnerali fi'atern:c iiitercessioiiis eimimuiiionc, ipia-
iiiaris. tcnus Dcus dirigat cursum vilx mex ad salutem
Non perraittas ullatcnus vanitatcs vestiiiicntorimi, noii soluin mei solius, sed, Cliristo Dcodonaute, sa-
cl luxurianlcs ebrietates, el libidinosas voluptates B ,,,j^,,,, ,„„,i„,um. Vos vero divina clemeiitia cum
iii te, vel in tuis dominare fratribus sed oiuuia vc-
om:iibiis fratribus, b bcalissiiiiis
,
apostolis iiiterce-
stra reguhiri iiioderainine liLiiil ia cibo, potu, vesti-
denUbiis, scniper in oniiii bono prolicere faciat, cl in
lueulo et castilate. Et sicut tii priiiius iii diguitate,
uUiinum cx^ipectare diem, ul dig.ii
orani saiiclilaie
ila priiuus esto iii totius boiiitatis couvcrsatione. tribuual audire
cRiciamini starc ante Cliristi , et
Qujd erii de grege, si pastor oberral? Sanilas grcgis
beatain vocein : Vciiile, benedicli Paliis mei, pcici-
et uiultiplicatio, gloria el luerces est pastoris. Non pite regntim, quod vobis paraluin cst ab oriijine munJi
te caruaUa decipiaut, sed spiritalia cxalteut. Esto (Mallli. XXV, 34).
1'ieeriia in domo Dei, et iii omni loco forma salutis.
' EPISTOLA CCXXV
Aiigeli vero visitaiites oflicia ecclesiastica ct opera
''
.\D inVTnF.S Qt'I IN HinKRNU INSUI.A PEn DIVtRSA
frateriKB unanimitatis, te vero in primis staulem, LOC.V DEO DESEllVIIIE VIDEMCR.
284 '" primis operantem , iu primis iutcrcedentem Ob famain opliiiia' conrcrsiilionis ad sc dclalam livta-
pro populo Christiano omnimodis iiiveniant. Non le tur : iiair bona ipsorum Palrcs olim in Urilunnia.
specialia auri vel argenli pondera decipiant, sed Galliu el llalia /jesscrinl, dcprcrdieat. Uortiilur ad
vilum rcgularem ; doccl (/uic debcut essc rilii prin-
geueralis et sancta conversatio Deo amabilcm elli-
omnium
cipum, inonacliorum, monialiuin et Cliri-
ciant. Sit thcsaurus luus Ecclesiact oruamciita illius, ^ sliaiioruin.
iion arca singularis. Nc damnet te tua conscieiitia Nobilissimis sauct;e Ecclesi;v liliis, qui perlatitudi-
habentem, (]uod habere non debcas, ne dicalur tibi :
nem Hiberuiensis iiisuLv Deo Christo religiosa con-
Sledice, cura temelipsum [Luc. iv, 23). Vel (luomoJo versaUone ct sapienti;e studiis servire videiitur, liu-
aUos doceas, (|ua! tu ipse noii facis? Error vita; clau- miUslevita Alcuinus perpetu;v prospcritaUs in Domint)
dit os raagistri. MeUus csl te Deum habere iu arca salutem.
cordis, (piam auruiu in arca cubilis. Confusio esl .^udieus pcr fratrem veuerabilem, vestr;e crudi-
vil:« Uise digitos auro railiare, colluni siricis [F. , tionisdoctorem , » Dungal cpiscopum religiosam
scricis] ornare vestimentis; ornet pectus luum » ora- Dcoque placenlcm regiilaris vit;« vobiscum coiiver-
riiim sanclitaUs, iion inanis vestimentorum cnltus. s.itionem vigere, valdc me g;ivisuni fatcor, qiiod Do-
Melius est aniinam virtutibus decorari, quain corpiis niinus Jesus iii hoc ruinoso cadentis s;i;culi liiie tan-
cohiratis vesUbus ornari. tos sui sanctissimi nomiuis laiidatores, 285 •''

Cogita quam pauci Ubi supersiut dies, vel quam veritatis pnvilicatores, et saiict;c sapienli:e scctalo-
longxva prosperitate primi funda'.ores luonaslerii, rcs i>i'obalur habcre, ipianlos audio iuclytam Hiber-

sterioruni scilicet Giroveusis ct Wirinulheusis, san- p. servautia sapienti;\! studiiiin


,
doctriiue caUiolicx ,

ctiirum BencilicU et CeoUViili. Sciipsit i|iii)(iue Alciii- ^ puritas ct apostolic;e pr;edicatioiiis zcliis. Kidem ao
iius aliam cpistolaiii ad E;iilb;iUliini abb;itein Gyro- vitam moiiasticam iu illa iiisula saiictuiii 1'alriliuin
venseni, ciijus fragmeirtiiin iii iiotis ;iil epislolaiii 13 propagasse circa aiiiium 430 scribil Probiis iii ejiis
,

(iiunc 14) c\ Reiiiero (leiliuiiis. Credam crgo EriJni- Vita. MabillDnius e\ tesUmonio Ven. Ited:»' inobal,
iiuiii Eadbaldi Uiisse successorem. llibernos poslhae eanidcm cum .Xiiglis moiiachis re-
" Urarium. lil esl, stohi. i Dicilur vcro orarium ^•iilaiu tiiisse professos, id cst saiicti BenedicU. (/'iii-
eo qiiod oraliiribus, i;l esl pnvdicaloribiis, eouceil;!- jat. ad sac. iii llcu., n. 1(>, et ad sa-c. v, ii. S^i clse(j.)
tiir. Adnioiiel illiini, ipii illo iiidiiitur, iit uicinor sil Dunijal cpiscopiim. yiiisnam Duiigal i->le fuerit,
•-•

siib jugo Clirisli, ipiod leve et siiave cst, se esse cou- et cu.ius seilis episcopus, niihi igdoliiiu iiisi sil Dun- ,

stitutiim.i (Aintor libri dc dicinis Oljiciis, iiiter opii- gal ilie reclusus seii moiiachus S. Dioiiysii, qui iiilcr
sciila supposiUtia .\lciiiiii, cap. 311.) alialibrnm scripsit «dversiis Claiidium 'raurmeusew
' Bcatissimis apostoiis iatcrccilen ibus. ScilicelPe- pro cultii sacraruin iur.igimim. Is eiiim semelipsum
tro ct Paiilo, ipioriim lioiiuribiis monasleria Giro- /'i'i'i'(/nm<m vocare solebat et iiiilio ciusJcm libri ,

veiise ct Wiiiiiiillieiise, (pi;e Kriiliiiiius regenda sii- lestatiir, sc dudum in lianc lerram ( Galliam ) <i(/i'^
scepil, dedicala sunt, prout iiolavi ad cpisl. ISel^lO iii.isf. Iliiiic llibenium seu Seiillum fiiissc M;ibilk»-
(iiiMic U et Hi). iiius I. cit. coiijicil, et e\ ipso iioniiiie llt ventsimile.
• Apiid Krobeii. epist. '2'2I. (Mab., .1)111.1/. libr. \\\, n. 3. llisl. lit- d< la
•' IIjt episiiifi illiistiesaiicle Umoiiiiim esl,quan- Frame, toni IV, p.i;; IW ^

imu iii llibenii.c luonabteriii- (lonicriiit iCKularis ob-


EPISTOLyE. sonr
501
possideie. Quapropier A Imnianum fundendum sanguinem quia liii saHjrMJ-
nke insulam usque lioJie , ,

cxcellenlissimi Patres el religiosissimi fratres, el no- nnm, sicul sacer psalmus cantat, non dimidiabitnt
vestram piam uiianimitatem tolacordis diessuos (Psat. liv, 2i). Si felicitatcm pnesenlis
bilissimi filii,

mci affectione deprecor, ut antiquam sanctie religio- cupiant habere regni et potestalis , sciant se aliler

nis consuetudinem , et sancl;ic sapicntix sludium liabere non posse , nisi Deo praestante ; nec futurte

assiduis admonitionibus, exliortationil)us , incrcpa- bealitudiiiis gloriam possidere, nisi Domini nostri
lionikis renovare studeatis, ut lux vcritatis et scicn- Jesu Chiisti misericordia donante. Idcirco omni
ii;B per congrcgaliones Ecclcsiarum Clirisli consueto intcntione evangelicis inboercant praeccptis, ul bene-

luore pcr vos et a vobis multis mundi partibus iibcr- dictione divina confirmentur in rcgno prajsenti, et

rime fulgeat. perpctuum cum sanctis Dei recipere digni inve-

Igiluranliquo tcmpore doctissinii solebant magistri niaiitur.

ct llibernia Britanniam , Galiiam, Italiara vcnire et Quicunque vero monachicx vita: conversalione
muUosper Ecclcsias Cbristi fecisse profcM;tus et'qiian- ; Deo [servirc] piomiserint, sciant se debilores esse
to magis periculosa nunc csse lempora noscuiitur, et implcrc, qiioJ promiserunt, dicente Scriptura : Vo-
pluriinos, secundum apostolicam proplieliaiu a via , vcle el reddite Domino Deo vestro (Eccle. v, 5). Et
vcritatis avertentes , tanto iustantius ipsa calliolic;B iterum : Melius est non vovere quam votiim non im-
fiJei veritas ubicpie inter vos discenda est et docen- plere. Fiat illorum conversatio casta et honesta,

da, ut habcant ortboJoxoe fidei pra;dicalorcs, quo absque omni reprehensionc, Deoplacabilis, homini-
possint contraJicentibus vcritati resislcre, et palam bnsqiie bonorabilis, non iii comessationibus ^' 286
vinccre adversaiios apostolicaj doctriiiai. Erumpunt ebrietalibus, iion in cubilibus et in impudicitiis [Rom.
subito apostatica seducti calliditate pseudo doctorcs, XI 11, 13), sed induant seipsos excmplis Domini nostri
novas et inauditas introducentes sectas , qui dum Jesu Christi , lucentes inter SKCularcs, sicut stelUie

novis dogmalibus sibi laudem acquiri pulant, inve- in coclo fulgentes, ut illorum lumiue illustrati mulli
niuiitur reprelicnsibiles , omnibusque odibiles esse, exhorteiitur mundi hujus fugere voluptates, et nume-
sicul in Ilispania; partibus viJiraus factuni. ro illorum seipsos congregare studeant.

llnde , sanctissimi Patres , cxhortamini juvenes Feminarum siquidem monasleria sinl in castitate

vestros , ut diligenlissirae catlioUcorum doctoruni virginali Deo, casto corpore, in pudicitia ethumili-
discant traditiones, el calholic;B omni tidei rationcs tate servientes. Si coelestem Rcgem elegcrunt [2!s.,
iiilentione apprehenderc studeanl, qiiia sine ftile Dco eligerent] sibi sponsum, coelesli sponso dcbitam stu-
impossibile est placere [llebr. xi, (j). Nec tamen sx- q dcant custoJire castitatem, qualenus cum beatissima
cularium littcrarum conteninenda est scieniia , sed genilrice Dei, semperque virgine sancla Maria per
quasi fundamenium tenera; infantium oetati traJen- supernas habitationes Agnum sequi, quocunque io-

da est gramraalica, ali;eque philosophic;» subtilita- rit, mereantur.


lis discipliiuc ,
qualcaus quibusdam sapieiiti;e gradi-
Gmnes siquidem commune [cominuniter] sanctae
bus ad altissimum cvangelics perfcctionis culuien charitatis paecepta integra perfectione conservare
ascendere valeant, et juxta annorum augmeiituiu conenlur, in qua signura discipulatus sui Deus Chri-
£apienti;e quoque accrescanl diviti;e.*Nec ferventem stus constiluit, dicens : In lioc cognoscent omnes quia
adolescenti;e flammam siiiite per proceipitia vitiorum jufi discipuli eslis, si dilectionem hubueritis ad invi-
corruerc, quia Spiritus sanctus, sicut seriptum est, cem(Joan. xiii, 35). Singuli humilitatera habeaiit in
nonhabitat incorpore peccatis subdilo (Sap. i, i, 5);
discendo, et devolioDcm in docendo, et diligentiara
sine cujus gratia nihil humanum prolicere valet in- in misericordi;c operibus ad pauperes et miseros :

genium; sed si quid doni adolescens habere videtur,


nuUusque senior sivejunior, sKCularis vel monasle-
auferetur ab eo, si se in castitate'«onscrvare non rialis, virautfemina sua erubescat conPiteri pecca-
curat. Serenus sanctus et mundissimus Spiritus
,
ta, atque per pcenitentiam emendare ,
quid(juid con-
mund;»m et cast;rai iiigieditur animam. Non solum D unum
i,a Dei voluntatem fecisset. Melius est habere
scniores verbis admone;\nt juniores suos veriim
,
hoininera testein peccatorum suorum in salulcm ani-
eliara bonis exemplis erudiant illos. Ergo magistri in;e su;e ,
quam spectare accusalioneni diabolic;c
minuitur auctoritas, si doctrina ejns dcstruitur ope-
fraudis aiite Judicem omniura saiculorum, et ante
re : sapientia doctoris fulgeat in honeslate morum, angelorum clioros, et lolius huniani generis mullitu-
ul videatur in facto quod audialurex orc.
dinem. Dum vero homo vivit in hoc socculo, fru-
Si quid, quod absit, contra Christianoe auclorita- ctiiosa est confessio ct poenitentia; infuturo scilicei
tcm religionis principes agere inter vos sceculares judicio poeniteiitia erit peccatorum, sed non frucluo-
inveniantur, admoneant eos sedula sacerdotcs Chri- sa, quia unusquisque judicabitur secundum opera
sti proedicatione malas amittere consuetudines, et
sua. Metuant criminosi ei peccalis onerati oeternorum
bonis potestalem suam ornare moribus, et ut vivant Ilainmas tormentorum. Gaudeant jusii, eiiainet poc-
iii castitate, unam habentes uxorem secundum evan- nitentes de perpetuoe beatitudinis gloria cum Cliri-
gelicae proeceptum auclorilatis ; justissimoque jtidi- sto, qui ait : Ibunt impii in ignem wternicm justi
;
cio causas disccrnant populi , ct niis ricordiani fa- anlem invitum arternam (Matth. xxv, 46). El alibi .

ciant iii paiipeies et raiseros. Non sinl vcloces ad Juili fulgebunt sicut sol in regno
^
ratiiscovum {Matih.
ses B. F. ALBI.M SEL .\l CLI.M OPLKIM PAKS 1. m
Oraiitem pro nubis beatituJiiiem vestram A {II Titn. II, 5). NuUalenus Irgitiiiie certat, qui lo-
xiii, 43).

Deus Christiis perpeiua prosperitalc cusloilire di- cum certaminis sui derelinqult, et signu sua< militix

doiiiini dosideianiibsimi 1'atrcs lilii et deponit. Tentalio cst lix'o vita; iii tentationibus for-
gnetur , ,

tcs estote, in tribulationibus constuiites, niliil diibi-


amici.
288 " EPISTOL.^ CCXXVI. lar.tes de rcmnncralionc. Pauci sunt dies Lihoris,
K AD FBATnfcS IN ECCLESIV OE\TI JOAN.MS B.VPTIST.E sed pcrpetiii sunt retributionis dics. Nolitc tnrbari
DtO SERVIEMIS. de paucitalc vcstra, diccnlc ipso diicc noslro : Solile
Abhatem el (ralns tnonaslcrU Motilh-Oliri in fattii-
limere pusillus grex, quoiiiain complacuil Palri veslro
iiiititetil pro
tiurilalein snscipil, el illos lioiUitur ut
i/i obscnuiiilia rcgulaii.
dure vobis regnuin {Luc. xii, oi).
fide c.Mholica, cl iicrscvercnt
Deoelsanclo Jnanni pr;ecnr- Tantiim absqne murmurationc ct txdio scrvite Dco
Keligiosis fratribus,
in confessionc rcgularis vitae nunqiiain deerit re-
sori Cliriiti servienlibus, buinilis servuhis ejus.lem
;

mnncrator Dcus si vcslra iioii dcerit vobis dcvotiu


Christi ct prxcnrsoris ejns, .\lcninus sahiteni.
,

servitute illins. Si quidqiiaiii pio Patri congrcga-


N&m priiiia coiigregalio quam, Dco dispensaiitc, iii

beato Joanni Baptista: coiise- tioni vcstne placcat iminutare , vel renovare congre-
gubernandam accepi ,

crata cst '. Quapropler f.is itsliino, vos fralics agno- galionis veslnc {ila ms.), nolite murmurare inde ;

«cere et coniuiilitones , unum babentes Dominuin B sicut cuim prudenlissiina apis dc nnillis florihus
unain coUigit dulcedincm ita providus Pater ex
Deuni, et nnuui pLilrouum, cujus intcrccssio nostrum
,

hinc indc nmncrum augere dignetur. Patrcm vcro


multorum colligorc debet convcrsalione unum opii-

Ohimundum in Ciiristo, et fratrem no- ma; religioiiis mel. Nullatenus in uno campo oinnia
vcstrum '^

florum gonera colliguntur ita ncc in uno quolibct


slruni in cbaiitate, familiari pictate acccpiinus, quasi
,

omnis moruin digiiiias iuveniri poterit; quidani cnim


nnius familiic gcnnanuni, et uiiius Domiui cultoreni,
cliaritaie ahnndat, qtiidam huniHilale micat, qiiidam
etunius prolectoris conscrvum; ct in eo ipso vos
omnes rccipieus iiuasi fralres charissimos, depre- quidam sapientia
cleeinosynis fulgel, claret, quidani

per ejus manns familiariier


sanclarum Scripiurarnm cognitione laetatur. IJeo
cans ut me mcosque in
sapienli de singulis singula cligonda sunt, ut fiat
sanctas orationcs vcslras recipcre digncmini. Optimc
qiianta est vera; cbaritalis commuuio, uniiis corona' splcndor animo Deum possidentc,
in
enira scitis
pra;sentes qui dividit uiiicuique sccundum meiisurain su;e vo-
quae abssntes corpore ,
efficit in spiritu.
hintalis vcl possibililatem accipientis. Omnia pro-
^ihil vero nocet absentia corporalis, ubi est pra'sen-
,

bale ,
quod bonum est tenete {I 7 hess. v, ii) ; id est,
tia sp;riiaUs.

clcmen- plurima considerate, optima qnseque eligite.


Vos vero, filii,fratres et Palrcs, in Chrisii
C Oplo, Dcumque doprccor, ut vcstcr numerns au-
lia deprecor, unanimes estote in fide calholica, idein
geatur, ct sanciis virlutibns scmper floiescat qnatc-
sapientes , idem volentes; firmiter permanentes in ,

loco cerlaminis vestri, iiil tela antiqui hostis me- nns multi veslris bonis erudiantur exemplis, 289 ^'
communibus manihus pugnale contra eum. vos miilta mercede in conspectu altissimi judicis di-
iMeutcs ,

gni habcamini, beato Joaniie intercedente, et Christo


Melius m acie cuin phirihus puguat milos, quam si

Cainpum vero dico Deo miserante, donanle. Gratia coelcstis vos pro-
solus foris invcniatur in cainpo.
sieculi latitudinem. Quid vero vobis cum sseculari veliat et iii omni boiio proficere faciat , fratres clia-

rissimi.
consuetudine? Christum elegislis, Chrislo cerlare
" EPISTOLA CCXXVII.
vosmelipsos conslriuxislis, persevcranles in agoue
' AD QLOSDAM MONACHOS.
legularis viue. Mil vobis durum videatur in inanda-
.\tnbit eorum (ainiUarilalein et oraliones. Hortatur ad
tis Dei; spc pcrpctua> rcmuneralionis consolamini, liuinililalem obedienliam ad ciiram
cliarilaletn , , ,

scientes quod non coronalur nisi qui legitime ccrtal regularis discipliiuv el laudis divina'.

• Froben. epist. 217. cinio heatissimx' Virgiiils Mari* consecralum fuisse


•> .4d (ralres S. Jonniiis Bapiisliv. lloc est , ad fra- .Alcninus tcsteUir, in elegia dc eodcm sanclo VVilgiso
tres Monasterii Monlis-Olivi, cnjus auclor piiiuusiiuc propo fiiiom iii Iiis versibus :

rector fuit OloinnnJus seu Olenuindus ; quod oliiii Corpiis 1'colosia ciirarunt coinlere rralres,
iii

appetlahatur nionasterium S. Joaii. Baplista: de OuK cniislnirH inaris»l«l prnpe lilloribus,


Lastro-ilalasti , iii diuecesi Carcassonensi, siliim in Aliiiio sacraia Dol genilrix chirisslin.i tlbnsli,
Vallcsecura ad ripain Dnrani ( la Durancc ) flnvli : Noiniiie lulgescil, Virgo Maria, luo.
nunc tanluin noluin e-it suh noinine .Monlis Olivi Sed fortassis cadcin cclla sanotum quoque Joan.
{ ilonlolion) supeicslqiie
eliaiii niiiic post vai-ias , naptlslam palroniiin coluil pliires ciiiin cjusdein ;

vices, siih cclchcrriina nrnodictina coiigrcgalii)iie loci sauolos patronos essc admodiini froqueiis est. ,

saiicti Mauri. ( .Mahill. lihr. \.vv Aimal. pag. '251,


, 1 0/umiiiii/um. Deqiiosupra, iiul. , <|ui ohiisse ^*

iiiiin. G. ) dicitur anno 8-i7, iii Idiis Dcocnibris, apud Mab.


llanc coiigicgalioncm
<:
ipiam nrimam .\lruinus , lihr. XXX .\niial.. niim. il.
piihcrnaiidain siisoo|iiI. fiiii^o collaui iiiaiiliiuaiii, Krohoii. opist. iiX.
'

silaui in proviiioia .NinlhiuiihiaiKi ot iiuidcin iii pro- , INullo iudioio piodilur onjusiiam iiiunaslciii vel
luiiuloiiis inaii Oocaiio ol lluinhri lltnio proviiiiis, congronationis fialios fiioriiil, ad (luud script.^ est
ilii sanclus Wilgisiis palcr s.iiioli VVIIIihrordi hii- h;cc opistiili dooiiuioiila voro cniogla
; 01 hio cl ,

in.itns est, qiiispiain cxisliinarc posset ; Iianc ciiiiii alilii alValini ah Aloulno sparsa , do iiiiitua oharilale,
collam se per successiones letjiliinas qubertiunduin huiuilllato, ohediontia, do viglli cura laudis divjn* ,
iusccpi'.!,e Alciiiiius luse teslalur, iii Vita prosaica dc rcgulari disciplina , etc. , iiionaohi oniiies ail .^o
pjusdeni sancti VVillihrordi cap. I. Obstare tanien pcrlincre et din'ola o^se existiineiii.
buic opioioni videlur, quod monasterium illud p.-itro-
, ,

S05 EPISIOLJ:. .M
el saiiclissiiuis fialribus iu coii- A diguelur, et ad aeleiuum rcKUUm peivenire toixe-
Venciamio Palri,
giegalioiie bealissimi confessoris Christi humilis lc-
dat , cujus laus sit semper in orc el iii corde cha-

vila Albiiius salutcm.


ritatis vestrx ;
quia bxc est sanctorum vila , laus

Gaudens vestra; beatitudinis audivi prosperilatem, bonitatis Christi et charitas in proesentia illius, qiiai

el religiosam vitam et Deo condignam alque , hoiiiini- nuiifiuam excedit [ Forff, excidit] , nunquam jira;-

biis laudabilem ;
quapropter meie parvitatis nomeii terit , nunquam faslidit ; el quicunque s;vpius in hi»

dili^enlius sanctis vcsiris oralionibus commcndo, ut in hac mortali vita vcrsalur, majorem sanctorum au-
me babeatis quasi unum ex vobis. Ego vero peccalor, geloruni simililudinem habel angcli vero Dci sem-
;

mi!l:um indigens sanctorum intercessione sciens , per in vigiliis Deuni laudant; et qui vigilare sludct

niultum valere deprecationcs justorum, juxla apo- ad laudes Dei, angelicara vitam agit iu lerris ; et

gtoli Jacolii lcstimonium, nihil de meis confidens quod oinnes sancti acturi sunt iii ca-lis , tcinpo-

nicritis, sed tolum ine per famulorum Chrisii inlcr- ribus sccundum humanam fragilitatem statulis agil

ccssiones diviiue gralia.' coramendans ; et licet pec- in terris. Non scmnus , non saiculare desiderium ,

catis meis impedieutibus non siin dignus inler eos nec vana cogitatio impediat cursum religionis ve-
uunierari , tainen Deo miserante Deo illus diligeie
, , strs, et laudes divinas, ut angelica; visitationes in-
scio et illis honorem iiupendere debituin [Ilu ms. cor- 15 vciiiant unumquenKiue veslrum in loco siio stantcni

Tupte]. Quapropter obnixe depiecor, ut ine ea chari- Deumque lauJantem. Igilur qui in hac inortalitale
tate recipiatis qua vos humiliter deposco. Charitas
,
Deum laudare studcnt, in felicitate perpetua cum
enim benigna esl, iii qua tota servorum Dei vita con- PsaLiiisla canlarc babent : Beati qui Itabitant ir.

sistil, quaiii vestra unaiiimitas, sicut aiidio oplime , domo tua , Lomine , in sivculum swculi luudubinit le

habct, per qucm [/•'oi7c,quani] vilam a'teinaiii habe- ( Psalm. Lxxxiii , o ).

I)it, quicunque habere digniis erit ;


quam toto corde Sanctara vero unaniniitatem vestram, cliaiissiini
scquiinini , charissimi fratres ,
quia tola monachu- fialres, Dominus Deus in omni proliceie faciat bo-

rum vita in charitale , humilitate et obedientia cou- 110, et ad ;eleriix> bcaliliulinis felicitatem pervenirc
s'stit ; et quia vestra pietas Deuin elegit sibi domi- concedat , dilettissimi fratrcs.
num et regem, tola virlute Deum amale , et pr;ece- a EPISTOLA CCXXMIl.
plis ejus obedire studele. Uiiusquisque alleri sit ma-
AD ARNOIDIM ABIi.VTEM.
gister in opere bono, et unusquisque altcridiseipulus
Laudat eorum conversationcm ; liorlalur nd virtutes
in humilitalis obedienlia , dicente .\postoIo : Si vero religiosas pricsertim pauperlutem iii coniiviis , in
,

juniori rcvelalum fiat ,


prior taceat (I Cor. xiv, 50). numniis , in vestimcntis , ctc.

Spiritus enim ubi vult spirat {Joan. iii , 8). Dei enim Venerando Patri ^ .Arnoldo abbati et saiictie con-
donum esl, si quis recta iiilelligit, si quis juste gregatioui , humilis levita Albinus salulem.
aniat ; Dei donuni in nulla a;tate, in nulla pcrsona Satis niilii placuit religiosa coiiversatio vestra in
contcmuendum esl. Doinino , et cbarilatis humilitas, ct Ecclesi* orna-
Seniores inler vos juniores crudianl, iit digiie lus , et domorum, quas iii transilu cernebam , con-
[Forte, digni] habeantur pro sc iii suo stare loco ; stitutio, et dulcissima susceptio, qua me cum ma-
docete eos in oinni mansiietudine, erudienles in ti- gna familiarilate suscepistis ; cognoscens in cordibus
more Dei; ut discaiit ab inennie aitate Deo scrvire, veslris illura habere pr;cparatam babitationem qiii

et pKBceptis regularibus informari. Juniores 290 dixit : In lioc cognoscent omnes ,


quia mei discipuli
debitum honorem senioribus impendant ; sitis enim estis, si dilcctionem habueritis ad invicem {Joan. xiii,
sicut iinum corpus, altcr alterius membra, ut in om- 55 ). Ideo supplici deprecalione exhortans fralerni-
nibus honori/icetur Deus {Rom. xii,5), et omnes tatem veslram ut in perfecta permanealis fideliter

ledilicentur, et onines ad gloriam pei'petu;e bealitu- charitate, et concordia pacis inter vos vigeat, et
diuis pervenire mereanlur ( / Pelr. iv, 11 ). obedientiae decus resplen Jeat in coiivers;'.lione vestra,
Scripsi vobis has paucas lilterulas ex charitatis , . ct humilitatis honeslas vidcatur in omiii aclu vestni,
fonte, non quasi ignoiaiilibus, sed quasi Iikc omnia et corporis caslitas quasi lilia floreat in conspcctu
melius scienlibus, et in Deo diligentius perfieiLMiti- Dei , et sitis unaniir.es in omni opere perfecto, obe-
bus et ut meam circa vestram salutera imo
; , et om- dienles Patri spiritali absque omni conlradictione,
nium servornm Dei cognoscatis voluntalem , et ut quia ipse ralionem redJiturus erit pro vobis in die
familiaritatem aniraae me:e sciatis apud vos. Yestra magno Doniini , et vos similiter obedienti;c vestrsB
vero bonitas et fraterna bumilitate legat , et solila plurimam in die illa accepturi eritis mercedem.
pietate recipiat, qux
vobis scribere curavi. Deus Non est regnum Dei esca et potus {Rom. xiv, 17),
vero tolius consolatioois Pater vos ubiquc consolari sed charitas iii conscientia pura ; hx suiil itaque vi-

» Froben., episl. 2-25. qiiod de restiluto ordine monastico in monasterio S.


*>Arnoldo abbali. Cujus monasterii, milii haud com- Dionysii confecit. Apud Mabill. Act. SS. sa;c. iv, pag.
pertum est ideui enim esse nequit cuni Arnulfo abbate
; 218. Arnulfiis enim iste regiinen bujus monaslerii su-
monasterii Glonnensis et S. Floreniii ad Ligerim in scipere non pnluitanle annum SOOqiio anno Albaldus
dicecesi Andegavensi, qui sanclo Benedicto Auianensi rjusdem Inci abbas, ciii Aiiuilfus succcssit, adhuc in
pro reformatione monasteriorum sociusetadjutorad- vivis fuit. .Mali. loc. cit.
hibitus fuit, teslante Ludovico Augusto in diplomaie
; ;,

f.U7 n. F. ALBINl SEU ALCUINI OPERUM PAUS I. B08

ttiin.c, qiias luoiiaclii singulis liorls Duiiiiiio Ueo A tux', ila lu ciirani li;ibcas ile saliilu nuillonim. Noli
oircriv (lebebuiit ; liis hosliis placabiUir niajoslas ili- torrem de iiicendio raptuin disperare, sed pa>ni-
\iiia ;
|>er has seiiiilas iojj;iii ccrloslis porl;e aporiiiii- toiili;e 1'onie e\sllii^tii,ipiateiiiis i|iil In flaiiinia libldl-

liir. Iloc coi;itaU' jngiler, lioc reiiieiuorati' seinper, iiis evarsil, iii Ibiiiiiiia cliaiilalls el iiiundllia; luccal

l:i liis 291 coiivers iiiiiiii tleliciis ; luec siiiil iiii- lii coiispeolii Ikn. Tii sois fragililatos adolcscenlhe:
p;ialia\eslimenla, in quihiis snpcini regis convlvia tii nostl nuiiien inlqnllatls, qnomodo per pnccipilia

possidere iligni ellicianiiiii. Niillus ex vobis avarili;e rapiuntur mulli in voragiiies diversa; liixurue. Qiia-

btudeal , iice caiUicas coii;;n'i;aie divitias ipuerat propier solllclta nienie laliora, Heo adjtivanie, ul

iicc unum liabeal absipie l'aliis sui liceiitia iiiiiu- qu;iiiil)liiiiiiios pcr adiuoiiitioiios dulcisslinas ab cr-

luum sufliciat unicuique coiiiuiunis vitx jiicundi- Kire iiiiiiiiit;ilis rcvoccs. Erit libi inaxlma incrces
;

ta», seu iii vesliiiieiilis, seu iii cibi potusque religlo- a|iud Deum, si salutem fratcrnam non neglexeris.
sitale; laiiliiiu Piiter splriliialis piovKleat, iiejiislam Pluriini siint nonilnctcnus doclores, scd paiicl

quisliliel liabcat iiiiiiiiiiirarioiieiii ; iioc (iiiaruiuliljet cliarltalls ofllcio. Non ccssos scminarc Verbuin Del

iiullgeiitla rerum regularis vil;c destru.it ordiiiciii, Dous novlt, ubl viill , ut cadat. Niillalenus llbi cjiis

sed uiiusqulsque conlciitus , secunduin facuUatom bonilas deerit In rcmuneratioiie. Qui coiivcrii fecerit

luci ct lciiiporls, siipoiidlo quod ei adiniiiistratur, cl ^ peccntorem ab errore via suce, cooperit multiliidinem

quo niajore sunoil huiiillllale liiulgciiliaiii, si subilo peccatorum suorum {Jac. v, 20). Vivas ulinam in

eveniat, eo majoreiii a Doo acciplat iiiorcedein. Qui niansuetudinc 292 pallenli;e, et hiimllltalc obe-
pro regno Dci ceilare de^idcrat, non debel pro uiio dientke, et charitatis diilcedlne inlor fratres ,
quate-

calice vini coiitcndcrc. Nobilissiiiius oninium crealor nus niisericordla Ucdeinplorls nostrl te florere faclat

P.ilor iiobilos li;i'ioro lilios ciipil : iiuigiia goiiorositas in vario virtulum genere, et ab omni advcrsitate cle-
scd h:ec dignllas, laai :dla ot moiitor cuslodlre dlgnetur.
»st filium csse Dei ,

pi;eclara, niagiia inoruiu cl couversalionis noblli- Salula, obsecro, fratres nostros, qiioscunque scias
aliquo charilaiis oHiclo niihl esse coiijunclos, cl scra-
late ohservari debebit.
Quo.l chariiale cogonle scripsi , vcslra bumilitas per admoneas de oralionibus meis ,
quoscuiiquc ha-

palionior relegere dignelur, el si quld nieniori;e di- beas ainicos, vcl Dcum llinenles, vel sancUT conver-

giium ex his meis lltteris iiiveiiietis, ob iiitentionem saiionis socios. Yiviie iu omni charitate, ct valete iii

:eternum.
salulis vcstr;i;, ct recordatloncm nominis noslri, in

iliosauro cordis vestri recoiidlie, quatcnus divlna


e EPISTOLA CCXXX.
kD OMAJI SACERDOTEM.
pietas vos in gaudiuiii suporna' bcaliludlnis deducal , p
meorum por Charitatem in pra-sente dulcem iii absente amaratn
ct niihi peccatori vcniain peccatorum ,

dicil. llortalur ad virlutes.


sinctas oraliones vestras concedat. Veslram sancti-
Albiiuis 'i
Oni;e saccrdoll salulem.
latera superni regis pictas in omni bona conversa-
lione proficere faciai, fralres cbarlsslmi.
Mirahile est quod dulce versum est in amarum.
Nam charitas dulcis cst in prnescntc, sed cxtrema
» EPISTOLA CCXXIX.
[Forle, amara] quodain modo in absonle, diim noii
\D EAMLFrM PRF.SllVTEHUM.
vldet quem amat, angustialus in ahsenlia ejus; qu;c
Commendat se ejiis oriilionibiis : ad coiiversationem
ad curam animu- siquidem In bealis ct regno Dei semper dulcis crii
(Talernam et reijulaiem ritnm ,

rum, elc, Iwrtdlur. quoniam pnvscns illi qui araatur; cujus visio omiiis

Dulcisslmo fratri ^ Eanulfo prcsbytero Albinus sa- cst bealiludo.ad quamulpervenlreinereamur,oniiiia


liitem. diira dulcia per paiioniue doiium vlderl debenl; et oni-

Quia cbaritas memor est totliis lioiiiialis, idoo le iiia biijus s;vculi dulcla quasl iiiliil repulanda suiil.

o'.)secro, ut mcl liabcas menioriam in sanciisorationi- Iloc luemor, lili charlsslme, ut vlvas folicilor suh
timore Dei, in charitale Cbrisli in sohrielate,
bus luis, et te ipsum in omni caslllate conservarc , oiiiiii

studcaslnconspocUiDonruilDoialiissiml;ctbuinilom castitate et charilale, proficlens de die in dic 111 in


£j

liabcas conversaliononi Inter fralics, cl solliciliidi- oiiini opcie boiio, ut dlgiius eflioiaris ad eani perve-

neni inagnam rcgularls viue, qiila qul iiiajiis porlat iilre cbaiilalciii, (puv luiniiuam mutahitur, nuiiquani
liiicm liabilura esl. Vive feliciler in charllatu Chrisli
jiidicluin , niajorcm accipit boiiorein [Uij. quia ina-
cl omni religiune sancla, lili charissimc.
jus portal jiidicluin, qui, clc.].Quid tibl s;eculi dlgni-
l;is, qux' sicut Hos foni decidlt? Nulo lo vagabuiidum EPISTOLA CCXXXI.
esse per loca, scd stabilom In sorvlllo Del, ubl cleclus AI> KIMDEM.
cs in servilium Cbristi. Vlvas iiiter fralres qnasi Lu- Cliaritalem erga r>eum ei erija pauperes, miter«t rf
pereijrinos covimendiit.
clfer inler slcllas, ul plurlinl tuis bonls exhortonlur

cxeiiiplis. Sicul ego curam liabul de salule anim;e Alblnus Onise saccrdoti saliiloni.

» Frolien., epist. i'26.


' Frobon. eplsl. ii7.
»> Eaiiul(u presbijlero. IIiijiis iiiilla alibi lialicliir iio-
«1 idem abs diiblo est, ;ie Ouias,
(^iiiic s<i(Vi(/(i/i. Ilic

lilia. Illiiiii laiiiou iiioiiacluiiii, fortasBis iii \iiglla, Cl ct Nalhaiiaeli el Candido Alculmis suuiii
ctii siiiiul

iiilcr iiioii;ichos sacordoloiii fiiisso, cul piiblicuiii iiiu- Coimiiciilariiiin siipor Ecclosi.islou iiiscripail de quo ;

iiiis docoiidl, ati|ue verbiiiii Doi senilnuiidi cuinmlssum cli.iiii alibi (|u.edaiii aunolaviimi»,
Cbl, ex hac cpUlula disciiiiiis.
' ApudFiohcn. cpi>l. 'iiS.
J

509 laMSTOL.L. KIO

1'iOHperilas et gaiidiuiii aiiimi vcslii inulUini inilii A crymis aljluere im iiicnlo, iie diii siiie spoiisi lui ina-

placcre faleor, qiiie cltarilas , sicut Aposlolus ait, iicas amplexu, (luia promptior cA te recipere quani
nova et ainiitere tantuni ne tardaveris de die in dicm re-
iiiiiiquam exchlil (I Cor. xiu, 8), quae seiiipcr
:

anliqua; nova ex preseiilia, anliqua cx iDCiiKiiia :


vcrti ad illnm. H;ec eiiim duo niala maxime oJil in

(piain semper iitinam (ideliler seqiiaris cum omni Iio- Iiominibiis, ncgligenliain reverleniii, et desperatio-

inine, quantuni in te est, cl quanlum ail Dci hoiio- iicm salvanlis. T.inUiiii Ikcc ahsint a cngilaiionibus

ivin lionestum et utile videaris. Non est cliarilas qu;c procul noslris, el illc tunc aniinis prope erit iiostiis.

in cbrieiate teiietur, vel in peccalis conjuncla con- Ideo habet noraen Salvator, quia semper salvat ct

glutinatur, sed inipia vuhintas, non bona suavitas. salvare cupit , sicut scriptum esi : Qni vult omiics

.\nia Deum semper, (pii ainantciii se amat , ct dili- liomiiies sulvos ficri (I Tiiii. ii, i).

gonleni se diligit. llahelo illiim amicum, qni nniciii- Noli dc terreiia iiobililate gloriari, sed gratias age

qne amicus est secunduin se. Paiiperum meinor esto ci qui,dimi le honiincm csse voluit, tam sublimcs ct
in eleemosynis, et miscrorum in defeiisione, et pere- claros tibi perdonavit parcntes, quoruni nobilitateni
grinoruni in solalio, ut Dcus libi reddal in die ma- nou superbia, sed Iiumililate piosequcre; ct niaxime
gno, ubi dividet omne liumaimin genus iii diias parti- iii eo gaude, qiiia allerius nuluil le csse sponsam, ni
tiones; aliis propler duriliam cordis indeficientcs B sii;im. Qu;c tihi inajor esse gloria polcril, vel suhli-

l irmentorum fl iinmas ; aliis propter iiiisericoidi;e iiiior honor, quam ejus llegis esse sponsam qui siiper

opera et cliaritalis oflicia perpetu;!; bealiludinis omnes reges est : et quanlo ille sublimioris cst po-

regnum. Hoc faciens feliciler, vive, fili mi charis- teiili;c in virtute, taiilo tu niajoris esto diligeiitioe iii

sinie. s;iiiclitalc; sanctitas vero in juslili;c. operibus con-

293 ' EPISTOLA CCXXXII. sl;il, justitia vero duolms modis impletur, hoc cst, ut

\D GISLAM. qu:cpioliibita suiit a Deo, non faciamus, ctqu;ejussa


Charitalem su'im illi sigiiificat : ad omma virtntiiin siinl ab eo , faciamus, jiixta Prophetara : Diverte a
geiicra hortaliir, et commenilat saiicia; Scriptiiriv malo et fac boniim (Psalin, xxmii,15). De quibus
lectioneni. sa|iientiie vestrse iiie scribere supervacuum icstiino ,
Dilcctissinue in Christo virgini >>
Gislse Alcuinus ([uia in utrisque ah optiuiis ac nohilissiuiis iiiagislris
hiimilis levita salulem. a prima ;ctale abundanlius iiiibuta cs , ct cxcellens

Valde enim tuis , clarissima Dei famula , alloquiis naiuraleiiue animi tui ingenium te ubiqne (iocet;

gavisus sum, el tua familiarilatis piclate consolatus, insiiper omnis sanctoruin lihrorum series hoc raaxi-
ila ul ex eo die quo pactuni charitalis tecum inivi me auribus tuis indicat, ilerum ilerumque replicat,
diilcedine dileclionis tuie per singiila peiie moinenta ^ quid sit oinni homiiii cavcndum vel sequendum, iii

pascebar, feliccin itstimans me, duni sanctissim;\; (|uonimlcctione teipsamexercc,quoniamper illoslihi

oraiionis niunimine , secunduiii promissionem ve- loqnitur ipse Deus et Dorainus noster, et pi;e volnn-
strara fruar; at iinnc niaxime assidua precum vestr:i- tatis tibi deraonstrat effcciuni. Recognosce et cogiia
runi protectione niuniri indigeo, duni Uuctivagi maris quali lionore nobis illius legatio sit lestiiiianda : quid
inccrtum iler tentare corapellor [Ms., tcmptare con- si a rege legalio et indiculus ad te veniet , nunqui
pellar], ut divina clementia me ad portuiu salulis non moi aliis curis poslpositis prompla et cuni onini
pcrducere diguetur, atque vestris iterum conspecti- devotione ejus liiteras accipis et legis, et implere sa-
bus gaudenieiu aslare condonet. Sed rogo suppliciter tages? Ecce de cado rex regum, inio et Sponsus tuus
lc, Deo devotissiraa virgo, ne aures prudenti;B tua; lier prophetas, apostolos, doctores [Ms., .ipostoloruiu
apices insipienli;e nieae offendant; et qiiod me dile- doctores] tibi, o virgo, dignatus est dirigere litteras
ctio vera scribere adnionet, te huniilitas sancla do- suas, non ut aliquod servitium sihi necess irium de-
ceat perlegere ; nec slyluni meuni pr;csuniptiosura mandassct , sed qu;e ad salutem et gloriain lihi

piites, offlciosum agnoscens; el quera iii Deo diligit, iiccessaria sciehat esse, innotuisset. Harum te littc-

admonentera accipit [F., accipiat rariim seJuIa reficiat leclio ,


quia iii illis agnoscitur
Primo oraniura le de Dei charitate admoneo, et " Deus, in illis vit;e aeternai gloria adnuntiatur, iii illis

nobiUtalem imaginis illius serva ; et cujus viri sponsa quui cedere, quid sperare, quid aniare, vel qiiid fu-
esse coepisti, seraper reraemora. Inclytus est valde gere debeamus, ostenditur.
et gloriosus sponsus tuus, qui alium ornatum in te H;bc scripsi, non ignorantera inslruens, sed chari-
non qusril nisi spiritalem ; non lortas crinium alli- latis ofliciuin iniplens , maxirae rogans ut teipsam
galiones, sed rectas moruni honorum conligatio- inimaculatara in diem Doniini iiostri Jesu Christi
iics nec vestiinenlorura vanura exterius niiorera,
; serves; et alios tota intentione, inoiiiiis seu exemplis
sed sanctitatis et castimoniai nobilem interius spleii- trahe tecura , et curre niullis comitata postillum,
dorera; cave ne aliquiJ in le inveniat quod oculos donec inlroducat vos in doniura Patris , et in cubile

illius oflendat; et si forsan, ut solet humana; fragi- genitricis sufe {Caiit. iii, i), ut edatis et bibalis su-
litatis conditio affcrre, aliquam negligentia; maculam per raensam ejus in regiio suo {Liic. xxii, 50), ubi est

in te malignus spiritus infigat, ciiius poenitenti* la- cihus sine fastidio, et potus siiic sili, et vita sine

» ApuJ Frohen. cpist- 229.


^ Gislw. Sorori, an (ilia; Caroli .Magiii, an ailcri cui'!am virgini inagna; nobililalis inccrlura.
Ml B. F. .\LUIN1 SEt .\LCUIM OI'LHU.M l'.\US I.

i.vjiic, ei gaiiJium siiie liistiiia et jjloiia sine fiiie. A tieiitis niiraruia Kaiiclilatcm per ca, iiux ibi lege-
liiic, u virgo, piupera, ui soiiiper suiictx geiiilricl Lani.
Virgini conjunctu.\gntiin sequens |ieroa)iiiti cwiestis FR.\GMEiMUM il.

regiii penclralla traiiseas. Sanctilutein liiaiii.iiiuiiini- AD KIIOnACK.NSrS.


Ltis buiiisfloreiitein,pr(iiiieiiitercodentein IViisOliri- (.'Ipuii )Vi7/iWmi(m Malmesburieiisem, lib. i de Cestii
Reij. Aiiijt. cap. ").)
8tiisconscrvarc et exaiulire iliKiielur, Juiiiina viigo.
Non pro auri avariiia (tcstis cst mei cognilor cor-
294-297 FUAGMENTUM I.
dis) Frunciam veiii, nec remansi in ea, sed eccle-
• AD KR.VTIUS SVNl-ri M.MIM CVMUID.t CVS.E.
siasticu: causa ncccssitalis.
(Apud Vsseriiim de Pnmonliis lirilun. Eccles. pag.
ooy.) FR.\GMENTUM HI.
Vcneraiitla' dilectionis (ratribus in loco Deo servicn- AD OSnCllrtM PATIIICIIM Mr.RCIORtM.
tiUiis, qui ilicitur ^ CaiidiJa Casa .\lcuiiius diaco- (Apiid eumdem loc. eil.)
luis salulein. -Nostrum regnum Nortlianimbrornm pene pcriit
I),>picror vcsirae pietatis iinaniinilatem, ul no- proplcr intestiiiasdisscnsiones el fallaces jurationes.
Diri noniinis liabeaiis meinoriani, el iiitcrcedere pro
FUAGMENTUM IV.
inea parvitate digneniiiii in cc.clcsia saiiclissinii Pa- AD ELMOEM OSBERTUM PATRICIIM.
I

Iris "^
Miiiie opiscopi, qui niullis daruit virlulibtis, {.l;iiirf eumdem ibid. cap. 4.)
sieut mibt nupcr dolatuiii esl per ^ carinina tnctrica;
Non arbitror quod nobilissimus juveuis Egfertus
artis, qux' noliis per liJeles nostros discipuios Ebo- propler peccala sua niortuus sit ; scJ quia Pater suus
racensis ecclesiie scliolasticos directa snnl ; in qui- pro confirnialione rcgni multum sanguinem ellu-
bus et fucicnlis agnovi eruditioncm, el ejus perfi- dit '.

» llanc epistnlam ignoravil D. Quefcet;inus. rium nistorico-Criticum liabes .\cl. SS. Sept. toin.
t'
Cnmlida C.iisa. Do si!u luijiis loci ot iiominis V, Edit. .\iituerp. pag. 318 soqq.
elyino Vcn. Bo la Ilist. Genl. .\ngl. libr. iii , cap. l •^Carmina. Ulinain (ila optaudnm cum commen-
li:cc habet < Qui lociis, ad provinciam Pornicioruiii
:
latore Anluerpiensi) ad nos pervenissenl carmiuj
pertinens, viilgo vocalnr nd Cniididnm Casam, eo illa! Cuni enim auctoroorum ad sancti Niniani icta-
quod ibi ecclosiam do lapide, insolito Brittonibus toin accedal propius, cerliora liaberomus monumonta
iiiore, fecerii. Ei Pulydurus Verg. libr.
> Hist. i
ad ilbistranda ejusdem gest» qua; eiiim nunc snper-
;

.\ngl. < .Vd Hibeinicam oram scp-


pag.li, iium. 10
,
:
suni, non nisi dubiam notiiiam actorum sancti epis-
lombrioiiem versus Nidisdalia .\<I meiidicm ad- . . .
copi subminisirant.
hieret Gallovidia, pabulo pccoris quam trilico me- « Vid. supra epist. 65 inier notas. Reliqua Frag-
lior ibi Camlida Cnsa
: templuinqiie psrvetustum ,
inenta epislolarum .\lcuini, qu;c cl. Quercetanus ad
(iivo yiniaiio sacrum, ct episcopali scde urnatuui. > -, f,„e,u s"i,;b coUectionis ex Malinesburiensi adjocit,
<:iViHiie episcopi. Niiiiam qitoquo noininat Ven. ^ |,ic omittere oportuit, quia quasdam epistolas, qua-
lieJa. Malmesburiensis i\'iHaiH,- alu .ViHiim aut .Vi- rum fragmenia erant, inlesras superius dedimus ;
mamtm. Is Pictorum, quorum nunc tonam Scotos reliiiua vero notis aliarum cpistolarum inspersimus.
lenere ceiisetur apostolus. Cujus vil;c commeiit:i-
,

ORDO ALPHABETICUS PERSONARUM


QUIBUS B. FLACCUS ALCUINUS INSCRIPSIT EPISTOL.AS SUAS.

A
AJjllianio abbali f.orbeicDsi. Vid. AuiOiiio. Calwiiio preslijlero. Episl.73, 206.
AJiiauo 1 p:ip;i-. lipist. tS. CinJiJas C;isa! tratribus. Eragm. I.
iKJilberlo e|;isco|'0 HagiJstalcleiisi. E|jisl. 178. C.tiiJiJo et .\athauaeli. Epist. IS7.
/EdJliardo aidiioiiisiotio Dorovernoiisi. l-pisl. 10, 57, r.aiilu;»riensibus. Episl. 71.
7^), /7, 78, lU. Carolo, Ciroli Magni lilio. Epist. 119, 123.
^EJilredo regi .N.irllmmliri.-e. Eiiist. II, !i, 13. i Carolo Magno re;;! e l linpeiatori. Epi<t. 17, 53, 57, 15,
.EJiltliyJi regiii.-p. Episl. 199
'
70, 70. 80. 82, 85, 81, 85. 86, 9.5. Oil. 100. 101. 106. 107,
.ErJuuHo re;;i Niiriliunibri;o. Kpisl 60. 109. 129, 131. 152, 135, 131, 119, 162, li;3, 161, 165, 166.
/Erioi i^UL-i Ki rujuliensi. Epist. I. Caruli Ma^'ni regis et imperatuiis aJ Albiiium abbatem.
.EllillreJo. Vid. .liJilliiiilo Epist. 81, 138.
Agino e|iiscopo iDcert:K seilis. Epist. 31. OroJKario coiniii. Episl. 157.
A etiarJo episcopo torte Eliiiliaineiisls ecclcsise iu .\u Ciiiiulvo refil Meniorum. Epist. 63.
gtia. Epi.st. -217. Col o lecio l. Episi. 3.
302 Allapotrie presliytero. Epist. 182. Corlieieusilius tiairibiis. Vid. Morbucensibus.
Amn Epi.-.t. ISG, ii'-i, iOO, :2I0. 21 1, 212.
g. Cuciilo. Vid. Calwiiio.
AnHilberio [llomeru]. Episl. 23, 2ti, 27, 28. CudraJo preslijlero. Eplsl. 5.
Aiiionio IMiinl/iuri/oj abbaliCorbeieiisi. Episl. Is9, 100, CniJam. Epist. 22, 55. ISI.
IDI, 192, 105. Cniiiliercio Yeiilaiia; civitalis iu Itiiuniiia epUcopo
Ai|iiila'. Iji/. Anioiii. Eplst. 216.
ArJberio viro Itliislii. Episl. 218. D
Ariioiii |.4(/Mi/rt'| archlepisciipo S.ili-.bur;;ensi. Episl. J, l)aina.l;c. Episl. II. lo, 40, 122, lij
51. M, 07, 6S, (>'.», 87. «S, <J1, il2, 01. 'J7, OS, ||I2.
oli, (ili, Uavjil. Vid. Carulo.
10-, lOk, 1115, lO.s, 118, l-.O. 111, 115. 111. ll\ 110, Dlcipulis. Episl. 185, 205, 200.
l:.l, 152, 15.1. ISl, 15S, 156, I.V.l. Uil>, Kil.
Ariinltio abliali iiiiiiiasteni foite tjliiueiisis. Episl 228.
Allielardu. Kiii. .EJillianlu. EaJ;e presbvlero. Episl. 181.
E.iinbalJu ircliiepiscoiX) Ebaraceu^i Kpi<l '*. 61, l'J.

Ileuoiliilo abliatl Anianeiisi. Fpist. 220, itl. 73,113.


Ilttornuliiu pri sbyteio. E|lsl. 8. Eaniilfu pre>b)lero. Eplsl. 3.9
.

£13 EllSTOL.Ii. su
FlioraceDslljus riali ibus. Eplsl r-, 7, 21 , 3i. \ M,iuro (riabano) Kplsl. I.'i0.
I.rtillhrudae iiialri. lipi'il. 200. M'pcnlredo regali^ palalii arcliarjo. Epijl. iJ.
KdilburgE abbahssae iii Aiiglia. Episl. C9. Moiiacliis. Epist. 227. Vide etiam titiil s : Candidii' ('a«:e
Ecgfrido Blio rcgis Merrifiriiin. Epist. 30.
OII;l' r.anliiaripnsibus, Klio-acenslbus, Farfensiliiin, l'uldeiisibiis,
Episcopo cuidain. Epia. Ci, 179, 180. Golhi* fralribus. Gyrvensiliiis Hllieniensib is , Jiiviveii-
,

Elhflardo. Vitl. /Edilhardn. sitms, Liii'lisrarnpiisilius , Lirineiisihus l.u^duiieiisibns ,


,

Eiigenise virBiiil. Kpisl. 190, 197. Moniis-Olivi, Orbionis Mouaslorji , MorlKiceiisibU'!, .Salis-
Eulalin. ria. Gundrado'. burgensibiis, '1 urouensibus, Vedasliuis.
F Monna? presbjlero. Episl. 185.
Morbacensibiis. F"pisl. H2, Ei5.
Farrensibus. Vid. Moroaldo. Montis IHi\i Iralrilius. Episl. 220.
Felici episcopo Urpillilano. E|nsl. 4. MoroaMo ablijli Faifeusi. Kpi^t. 19i.
Fihjs E|iibt. 187, 188.
Filiis iii pabuio imperaloris (•omnioranlibiis. E|iisl. 121.
N
Filio prodigo. Episl. 2U7, '208. Nathanatli soii FrodeRisO. Episl. 13.'), 156, 1H7.
FriduiiioGjrovPhsiiiiiiel Wirrensium abbali.Eplst. J2l. Nilridio rpiscopo Narbonensi. E|iist 21 1, ilS.
Fridugiso.Epi.sl. 201. S. Niuiaiii fr.,liibus. Fragm. I.
Fuldeiisibus Iralribus. Epist. 112.

0(Tk resi Morrinriim. E|iist. 47, 48, 49.


Ouia? sar.eriloi. Epist. 250, 251.
Galllcetliilir. Episl. SO.i.
Orbiotiis sou Lrbinnis nioiiaslHrii fralribus. Episl. 2lo.
Grorgio patriarchie Hierosolyinilano. Eplst. 12i.
Gisla; lilise. Episl. li'8. _ Osbaldo paliilio. E|iisl 11,6/1.
" Osliercio duei. Epist. 11.
(iisla; sorori. Eiiisl. 12(i, 127.
(iisls virgini. Epist. 252. 1"

riOihi.-B fralribus. E|iibl 132. irio, 131. Paulino palriarclia; Anuileiensi. Epist. 29, 30, 39, 40. 41.
Gundradae virgini, co^noinento Eulalia;. Epist. 123.
113.
CjTveiisibus Iratribiis. Epist. 14, \r>, 16. I'etro Mediolanensi arcliiepisco; o. Episl. 167, ICf.
S. Peln fralribU'<. Vid. Gyrveiisibus,
H
Pippii.o regi. Episl. 58.
Hechsianiim presbylero. riil. Altapetr.-e.
Ilitieriii^ Iralribus. Epist. 228. Q
Hillironsibus fr^itribus. Epist. 222. Quibusdam. Epist. 21. rid. Eboracensibu'.
Hincbaldo. Vid. llugibaldo. It
Hoiiiero. Viil. Aiigilberto.
Hunibaldo episoopo l.indisrarnensi. F.pif^. 9.
Raganbeno episropo inrerlaj sedis. Epia. 213.
Huudrudi Malroiiae Anglicanae. Epist. 198. UemoUio seu Ueinigio Curieusi episcopo. Epiit. 174 .
173, 176, 177.
I Ricuifo ari liiepi<;copo Mogiinlino. riil. Dan oel»'.

Illierio abbali Turonensi. Epist. .'2. Rigbodo arciiiepiscopoTrourens . Episl. 1('9, 170, 171,
172.
J
S
R. Joan. Daptislx fralribus Moulis-Ulivi. Epist. 220.
Salisburgensibus, yid. Jiivavensibus (rairibus.
Juseppo. E|iisl. 175.
Siuiponi episcopo, KnL Eaulialdo.
Juvavei.sibus Iratribus. Epi^t. 95.
C Sorori cl hliae. Epist. 138, 159, 140.
L Sorori. rid, (jistiu.
LaidraJo cpiscopo Lugdunensi. Vid. Leiitfredo cl Lio- Sperato episco;o incertsB Jedis in Anglia. Eiiisi. 70,71
brado.
T
Leoni III papse. Epist. 2i.
Lindi^-fariionsibiis. Episl. 9. Teotgario abbati, forte Lerinensium Epist 221.
Lerinensibiis. Viil. liilliren^ibus. Tlieodiilpho aichiep. Aurelianeiisi. Episi. 147, 143.
Leulfredo (Leidrado) episaipo Lugdunensl. Epist. 219. Tlioopliilo ipiscopo forlas is Tiidertino. Episl. 19.
Liotiradu (lL.eidrado). Epist. ^9. Tifrodo epistopo Daiiiaca; in Auiilia. Vid. AKIiar.lt.
S. Liiidgiri lra'ribus. Vid. Morbacensibus. Turoucnsibus fralribus. Episl. 25.
I.ugduuensibus Iralribus. Epist. 90. U
M Usnaldo abbali iucerti loci. Epist. 20.
Macario. rid. Uigbodo. V
Mageiihario comiti Senoncnsi. Epist. 201.
Vedastlois mODarbis. Epist. 51.
S. Slariini fratribus. Vid. Turouen^ibiis.
.Malri. Episl. P8. W
Idalri el Filioe. Epist. 19j. D Wlrrentibns. Vid. Gvrvensibus.
,,

il.S 1!. F. Al.lilM SF.U Al.niM OPERllM PARS II. f;i6

BEATI FLACGI ALBINI


SEL

ALCUINI
CAROIJ MAC.NI MAGISTRI

OPERUM PARS SEClIiVDA. -— OPESCUIA EXEfiETKlA,


SFU

COMMENTATIONES IN SACRAM SCRirTURAM.

3®* OPUSGULUM PRIMUM.


« INTEUROGATIONES ET RESPONSIONES IN GENESTN.
illum sacrre Scriptur:r sensiim
MOMTUM rRyEVIUM. dcorsuin,
illncquc, sursiim
iiimboso impctu vcr-
i
vcliiti aiistri
liiic

fcriiiil et

Sigu\ilfo scu Sigiilplio, ciijiis iiiicrvogalionibiis tuiil,absint, inlclligcres. >'cc est iit aiictorcm coin-
De
Mciiiiuis liic icspoiulcl, iii pntfationc
gciicrali , ul;i nicudem; coniinciidat ipsiiin aiitiqiiitas, condilioipic ,

acliini ost, uoiuiulla <li\i- qiiippc Caroli illiiis M;igiii pneccptor fiiit in discipliiiis
el (lc aliis Alciiini (liscipnlis
miis C.ausaui, lincni, inodiimqne liascc
qua>stiones libcralibus ^. Iloc exciuplar ciiin milii insigr.es pie-
.

libro r.enescos inovendi, traclandi , aliiuc


resol- tatc et bumanitale viri Joaunes Eiiolfus decaniis, et
de
Sigulpbuni coinmentario Pancialius Tbicl scbolasticiis rcgalis ecclesia; di\i
veudi e\ ipsa cpistola a.l ,

liuicpnelixa, lcctor inlclliget, ex qua simul


maiiifc- Ciriaci propc Vangionum Wormaliani coinmodalo
slum csl, vcruiii biijiis opusculi auctorcni csse
Alcui- dedisscnt (pertiuct enim ad ejiisdem ecclesiie biblio-
mim. l)e ultima nibilomiiuis qiKVStione, qux de Ue- tliecam),ul avidiis leueratornoliii inonetam vetuslam
nedhtiiDiibus palriiiicliiinim inslituitur aliqnandiu , condere . . Possem ex scribeiitibus qnibusdam quos-
.

(lubitatuin fuil iilruin Alcuiiio tribni debcal vcl


possit. dain integros locos liiiic sumplos dcmonstrare se.l :

Cumcuim illa qii.vstio cictcris mullo prolixins dedu- !ic»e nolim sic accipi, qiiasi (riligentiain illoruni repre-

cta sit, atqiic lam sccuudiini bisloriciim qiiam sccun- liendcrc vcl corniccm cum siiis plnmis cxornalum
dum spiritiialcm scnsnm exauiinctnr in nomiullis ; deniidare vclim scd ul vcrissinium agnoscamus,
;

qnoipic coilicibiis iiiss. a rcliqiio corporc avulsa,pro- quod' illc csscjam dictuni, quod iiou di-
ail: iiulliiin

prioipi-; tiliilo dcscripta b;dicalur, factuin est


ut po- ('tuiii prius. Proinde nil tain accurate scribitur,
sit

stea sub alieuo, nunc saiicti Augustini, niinc liucbcrii


i>
(piod a vcleribns illis viris , ntiqnc einunct;e naris,
Lugdiinensis, iiunc aliorum noinine comparcret a ;
I
exactissimo judicio, ct cXlrcinis censurariim liinis
novissiinis tanienOpcriim sancti Aiigustiiii cdiloribns non fuerit scripliim c\politumqiic. > llae Moilberns.
'

Benedictinis coiigr. saiicti Manri eailcm commenta- E\ laudata liac cditiuiie Molllicriuna opiisciiluni
iu vctcriim quormndain llicologorum deii-
tio, tampiam partiis liiiic saiiclo Patri
siippositiis, iii lioccc
appeiidiccm toin. III Opcrum rcjccta , vcroqiic siio clium, cni titulus MiKPonPKSBTTlRON, cdit. I!asile;e
:

auclori Alcuino rcslitnta cst. Vid. siipra cjiist. |.45 aniio loaO relaliim cst, ct ibidcm pi>g. 413 ct seqq.
(uunc 18"), et illiiis iiotas. Ipse vcro Alcuimis iUiiis babctiir. Riirsus post anuos quinipie iii eadcm nrbe
commentatioiiis priorcm parlcni^ipi.T! niagis litlcralis iuscrliim fiiit Orlbodoxograplii;e vclenim sanclorum
et bistorica cst, pciic iiitcgram c\ Oiia-slioiiibiis saii- Patrum. Postliac Magariiius de la Rigue illud toiii. 1\
f ti Uieroiiyini iii C.cncsin ; postrcmiim cx libris Mo- Ribl. Palruni cdiliiuiis Parisieiisis de aiino I.N71) iii-
raliiiin saiicti Grcgorii Magiii papa^ iiiiiluatiis est scri curavit, ac (Icniiiin Cl. .Viidrcas Oucrcctaniis

proul siiis locis annoliviiiuis. K\ cililionc Aiigiisti- ope codd. luss. VV. C.C. Tlinaiii ct Piileanoriim fra-
iiiaiia in (iue aililidimiis, ipi;c alibidcsidcranliir. triini emcndaliiis ct aiictins rcildidit.
Primiis, (picin sciniiis, lias liilcrrogalioncs ct Rc- Iii iiostra bac cditioiic duos oplini;c iioUv codiees

sponsioiics (lc C.cncsi piililici juris lccit Mcnardiis mss. s;ec. i\ in iioslra saiicli bil liothcca Fmiuerami
Molllicriis aiino I.v2.">, iii 8' llaganoa> iibi itcralis ;
scrvatos pr;c maiiibiis liabiiimns, cornnKpic opc va-
sub lioc riaules lectioncs adiiolat;e mciida pliirinia prioriini
typis aiino I.S'29 in cadcm fornia compariiit
;

ct non pauc;e l,icun;e e\plel;e


titulo Mhiiii, Ciiriili illiiis Maciiii oUm pnvi-eiiloris,
:
editioiiiim subbita ,

Mcdtbcriis suiit. Variantes lectioncs et supplela in icxtu uiieinis


i» Cviicsiii Quirslioiics. lliiic su;c cdilioiii
rpislolam dedicaUiriam pr;cti\it ad ci. viriiin l>. l.aii- ,
inclusimus.

305 PR.F.FATIO ALCnM.


^

iculiiim Trncbsess a liomcrsfcldcu sanct.c Mogiinti-


ncnsis !':c(;lcsi;c dccaiiniu. liidc qiue ad coinnieiit;\- Clirislo fratri Siugiiulfo pi-esbytero
Dilcctissinio iii
tiouem liiiii biijus opiisciili, liiiu iiisiiis aiictoris pcrti-
Alciiinus saluleni.
ncut, biic ob illiiis cdilioiiis rarititcin traiiscribcrc
oper;e pretiiiin fiici it. Quia iiidividinis et fidelis mihi, cliarissime fraler,
< Vidcb;itnr iiiilii inquit cdilor eru-
iion indecens, so( iiis laiilo lcnipore [.U.,taiiloperel fuisli.et ipiia le
(litiis, iil ad U', ciii ingciiiiim de\triini ct sciupcr
e\-
sacr;e lcctioiiis stiidiosissiiiiiini csse uovi, paiicas iii-
proiiiptiiiii cst, Albini iii (Jciicsin yii;cstioiics initle-
terrogationcs de libro C.cncseos, qnas, ul recordor,
reiiliir, iit qiiaiilo iiitcrvallo a prisca illa sliidioriiiii
siiiipli('il;ite iioslro s;eculo quidam , (|ui siniplicem per vices a iiie exquisisti , paiiler eungregalas luu

• lii cod. nis. Vaticano 280 liic opiisi iili litnliis esl ' Fuclier. iii C.en. lib. iii, pag. 183-188.
(Jii(i'4(iiimii(«' Albini iii (.'ciicsiH.
,,

517 EXKC.ETir.A. - INTEUROG. KT RESro.NS. IN GENES. ETC. .'ilS

nomiiii iliia\i, ul liaberus tinde liiain


posses memo- A ruptibilis cssct, utcbatur [Ms., ulcntur] : liguo ai'-

riain rccieaie, qiise scepe perdit qnod servare dcbet, lem scienlix boiii ei mali, quasi ut vencr.o, iit mo-
nisi in tliesauro litlerarum
recondituin teneat, maxi- reretur.

rae nobis, qui sa;culi occupatioiiibus distialiimur , Quare Adam mmuli dominiis legem acce-
Inter. 7.

el diversis ilinerum molestiis fatigannir. Et quod pit? — Rcsp. Utnon tanto extollcrctiir dominin, seil
[ils., quia] pondera librorum nobiscum portari ne- in observatione mandati scircl se subjcctum Creatori

queunt, ideo aliquoties brevitali stiidendum est, ut [Ms., Conditori] suo.

sil levipondere pretiosa sapicnti;c marsarita, et lia- Inter. 8. Quid est, quod Deus inspiraril in faciein

beat fessus ex iiinere viator quo se rccreet, licct cx Adw spiriicuhim vila' (Gen. ii, 7)? — Resp. liispiratio

pondere portantis manus non gravetiir. Sunt in eo- Dci [iii] facicm liominis t raditio [Ms.. comlitio] csl

dem libro difficillima; qikxstiones plurimac ,


quas ad aiiiuKTC ration alis.

pi-Msens tangere non libuit, vel etiam non licuit; vel 306 l>'ier. 9. Cur homo scxto die crcatus cs(

qnodde illis nie non iuterrogasli. llie eliara maxime cum propter rationcm nobilior csctcris essct creatu-
bislorica; sunt ct simplici rcsponsionc coiitcnt;c ; ill;c ris, qiia; antc [F.dit., se] [scx diebus] fact;c sunt? — ^
vero majoris inquisilioiiis, longiorisque tiac tatus iii- Rcsp. UtpriiiuimCrealor miiiidum quasi ('.omiim pra^-
digent [Cod. ms., et lougiorcm babcre indigent tra-
" pararct, et post introduccret habitatorem, id cst,

ctatum]. llis tantum, dilectissime frater, esto conten- dorainum doiniis.

tus : ct siquid in eis perpcram dixcrim , tu frater Inlcr. 10. Qiiaie Creator in Ada; [ilcliclo {F.dit.,

[ils., fratcrno stylo] iios coriigcie studeas ; siquid malediclo) ] terra; maledixit ct non aqiiis (C.en. lii

vero benc, non raibi, scd birgitoii gratias age ;


qui 17)? — Resp. Quia de tcir;ic fructii [:\ls., de tcrra
cl te prolicere, ct me tibi suflicere ex donis suis fa- friictiim] conlra intcrdictum mandiic:ivil homo, noii
cial, sine quo niliil possumiis, in quo omnia pussibilia de aqiiis bibit ; ct quod [Ms. ,
qiiia] prxdeslinavit
sunt credenti ;
qui creditain su;e nobis pecuiii;B lar- Deus in aqnis abluere peccatum, quod dc fructu terrac
gilioncni, in laudcm nos et gloriain sui noniinis mul- conlraxit hoino.
liplicare faciat. Inter. U. Qiiare teirestria animalia pKis maledi-
Intenogatio I, Quomodo convcnit quod in Genesi clioiiis habent quam aquatilia ? — Resp. Quia plus
legitur : Requievk Deiis die seplimo ab omiiibHS ope- de raaledicta lerra vivunt quara aqiiatilia ; et idcn

ribussuis {Gen. ii, 2), el in Evangelio •


Paler meus Cliristus post resurrcctionem de pisce maiidiicare
usque modo operalur et ecjo operor (Joan. v , 17) ? — voliiit, non de aliiiuo animali tcrrestri (Luc. xxiv,-45).
liesponsio. Rcquievit a novaruiu conditione » et crea- Inter. 12. Qiiare ipse Creator hominis pcccatum
p
tione creaturarum, non a condilarura gubcriiatione. per seipsura expiarc voluil, ct non pcr angchim? —
Et ideo Deus [tunc] creator iu sex dieruin creatione Rcsp. Qiiia non sufficiebat unius angcli raeritum ad

piitaudiis est, nunc vero gubernalor in totius mundi redeniptinnera lotius generis bumani ; nec tanJr.im

creaturis [Ms., naturis]. scclcris [il/s.,scclus] incurrissct diabolus in nece aii-

Inter. 2. Quot creaturas ralionales [Ms., rationa- geli, quantiira incurrit in nece Creatoris.
bilesj condidil Deus ? — Resp. Duas. Angelos el ho- Inter. 13. Cur di;ibolus lara infeslus est hominum
mines : el coelura angelis, et lerram liominibus iia- saluti ? — Resp. Propter odiura in Creatorera el in-
bitationera. vidiam in hominem, et dcsperationcm siia; saliitis.

Inter. 3. Quare angelicum pcccatum silentio in Inler. li. Quare Deus in principio [humano ge-
Gencsi absconditura esl et lioininis patefactum ? — neri] legcm non dedit quam postea per Moysen Ira-
Resp. Quia angelicum vulnus Deus non prKdestina- didit? —
Resp. Quia in homiiiibus primis diu lex
vit curare, bominis vero sanare pncdestinavit. bonx natune scrvabatur ; at iibi natiiralis lcx eva-
Inter. i. Cur summi angcli peccatura insanabile nuil, oblata consuetudine peccandi, dala est lex lit-

fuit, el honiinis sanabile ? — Resp. [Quia] angelus terae per Moysen, ut bona qua; scicbantur auctorita-
sui sceleris inventor fuit, homo vero alterius fraude r» tem haberent, et quse latere coeperant, manifesta-
seductus [fuit]. /(em,quanto subliraior angelus in rentur ; et ut terror disciplinx corrigcret delinquen-
gloria, tanlo major in riiin;i : honio vero quanlo fra- tes, et ndera rcformaret iu Dcum.
gilior in natura, tanto facilior ad veniam. Inter. 15. Ut quid Abel sacrificium susccptum est^

Cur bomo sum potestatis auctor est crea-


Inter. 5. et Cain refutatum (Gen. iv, i) ? — Resp. [Quia] Abel

tus? —
Resp. Et sibi ipse auctor csset [sivej ad vi- Dco opliraa ct naturalia oflercbat, Caiii vero viliora
tam, sive ad moriem. Si vero necessitate [Ms., ne- et huniana iiiveiUione excogitata, iit pulatur.

cessitati] esset subjeclus, tunc nec boni operis habe- Iiiter. IG. Cur Abel in Evangelio singulariter justus
rel gloriam, nec mali pcenara : sed esset quasi unus nominatur (Mattli. xxni , 35) ? — Resp. [Qiiia] tria

[Al., unum] ex pecoribus. maxiraa [;1/., niaximaE]-justilia; piuxonia in eo esse


Inter. 6. Cur [enim] in paradiso lignum vitae et li- leguiitur , viiginitas, saccrdotiuin [ et ] raartyrium
gnum scientia; boni et mali creatum est ? — Resp. Ut [A/., virginitatis sacerdolum et martyrum], in qui-

per illud potuisset homo immortaUs esse , per hoc bus priraus Christi figuram gcssit, qiii fuit virgo, sa-
vero raortalis; ligno vitoe quasi medicina, ut incor- cerdos et marlvr.
• Verba et creaiione omittuntur in codd. mss.
!(l!) B. F. AI.niM SKU ALf.llNI OPERUM PAUS II.

Intfr. 17. Qiiiiio r.iiOrli lAiUo Ifoiporc sorvalialiir A iiicoinposita (Ibiit. ex vert. I.XXi? — liesji. Iiivi^ibi-

n morU' (Gi'h. v, i7t) 1 — licip. l't osteiulereliir tjiiid lis propicr obi,curiiatem; iiicoinposila propler defor-

omncs bomiiifs potiiissont, si non peccasscnt. milateui.


Inler. 18. Ciir iilcm Enoch moriliiriis csl ( .t;)oc. hiter. 51. Quid est qiioJ dicitur : Dixit Deus,
XI, 3) ? — Resp. rtilchitimi solvat humana^ natui"v, pat lux (vers. 5)? — Rcsp. Dixit, pro fecit, scriplor

rt (|uod Chiisliis voluil [Ms., iioliiit], nullus possit, iJ posuit, ut celerilalem vcl facililatcm operisDei osten-

cst, noii iiiori. dcrcl.

Inter. 19. Quot moilis cst opcraiio (liviiia? — liesp. / Inter. o2. Quid cst : Appellaril Deus lucem diem

Quatiior. Primo , (iuod in vcrbi [Oci] dispcnsationc l(i'crs. 5)? — Hesp. Id cst, appcllari fecit.

omnia ;vlcn)a siinl. Sccuiuio, quoil iii matcria informi /)i/cr. 53. Quare prinia die lu\ creala legitur? —
qui viiit iu iTternmn , ereaiil oiiinia simnl ( Eccl. liesp. Congruit operiliiis Dci, nt prima dica [Ms., de]
xviii, I). Tcrlio, qiiod pcr opcra dicriini scx varias lucc ;cterna liix tcmporalis priino fierel^ut csset undc
distinxit crcaturas. Quarlo ,
quod cx priinordialihus ca-tera qu;i; creaiet, apparcieiit.

scmiiiibus non incognit.-c oriunlur nalunc, scd nolae /)i(cr. 31. Q.iid est : Factum cst respere et mane
sypius, ne pcveant, rcformantur. dies unus (vers. 5)? — Resp. Id est finis operis pcr-

Inter. 20. Qua; crcaturK dc iiihiln fact;c siml ? —B fecti, ct initium opcris iiKOcpii.

licsp. Cochim, tcrra, angcli, hix, acr, aipia [ct] nnima Inter. 55. Quid est : Yidit Dens quod estet boniim ?

liominis.
— Resp. Id cst, in ea bonitatc placuit ut manerel, in

Intcr. 21. Qiiol elcmcnlis miindus constal? — qiia placuit ut fieret, quod fecit.

Resp. Qiialuor : ignc, aorc, aqaa, lcrra. /»/i'r. 5G. Quare de solo homine dictum esl : Fa-
Inler. 22. Qii;c est singiiloruin nalura eleraento- ciainus lioininem [Cen. 1,26) ; de aliis autem creatu-
rum ? — Resp. Igiiis calid;c et arida> est naturx ; aer ris lcgilur : Dixit Dcus ? — Resp. Ut videlicel, quaj

[vero] calidoe et humida?; aqua humida! et frigidcc ;


[.Ms., quia] ralionabilis crealiira condebatur, cum
consilio facla vidcieuir, el nt cjiis nobililas osten-
terra frigid;« et arid;e [F.d., ai[ue;r] cst naturse.
Inler. 25. Ciijus iiatura; cffilum csse fertur ? — deretur.

Resp. Ignese, rotunda; atque volubilis. Iiiter. 57. Cur plurali numcro dixit : Faci(imK» .'

oslcnderetur trium una operalio perso-


Inler. 2i. Si vohibilc [cst] cur non cadit? — Resp. — - Resp. L't

11.11 uni.
Ruerct [vero] proplcr nimiain celcriiaiem, ut sapien-
/)jfer. 58. In qiio est homo conditoris sui imago?
ics ;nuiidi dixerunt, non planetarum occursu [Edir.

hoc cursuj moderaretur.


si
— Resp. In inleriori hominc.
q /)it(?r. 59. Cur ulriimque, iinago ct similitudo?
Inter. 25. Cur Deus senario numero mundi crea-
tionein [J/s., crcaturas] pcrfccit? — Uesp. Qnia illc
— Resp. Imago in atcruitatc , similitu do in nio-
jribus.
numerus perfectiis juxla ariiliiiiclica; disciplina; ra-
/)i(cr. 40. Cur iterum dixit : Creavil Deus homi-
Ijonem legitur esse ; cl ul oslenderet Deus omiiia pcr-
ncin rd imaginem suam (vers. 27) ; cnm antea dixis-
fecta et valde bona sc condiiiissc.
scl : ad imaginem nostram? — Resp. Vt utrumquc,
307 /"''". 20. Quid csl : In principio creavit
personarum,
Deus cxUim et teirnin? — liesp. In Filio perfccit
ct pUiraliias
nuaretur.
et uniias substantia; insi-

[ils., fecii] Deus cojlum ei lerrani?

Inlcr. 27. Cur diclum est, plantaverat Deus para- /)i(cr. i\. Qiiare de solo homine crealo non dicilur

disuin a principio (Gen. ii, 8)? — Itesp. Hicronymiis singulariter : V idit Deus ijuod esset boniim, sicut do

vuli [quod] anlc conditioncm coeli et lerra; paradi- c;T;teris creaturis dictum csl ? — Resp. Quia poslquam
«um planlalum essel [F.dit., essc].
homo creatus est , dicchanlur omnia valde bona,

nominc quasi ;intc es<ient singula bona propier hominem :


/;iii;r. 28. Quid iii cceli lerracqiic signiflca-

quando dicitur In principio Deus ccelum autem omnia valde bona, quol [.Vs., qnia] ora-
tur ,
: fecit

et lerram (Gen. i, 1)? - Resp. Infonnis illa materia, D "'=' '" 'i'"''"''^'^' ''""""* <'''^-''l» ^^**"' i'^'- *""']:

quam de nihilo fecit Deus, appcllala esl primo coelum bomo vero in gloriam el laudcm Condiioris sni fa-

jam hoc cttis esl.


et terra : non quia jam hoc erat, sed quia

esse poterat. Nam sccuudo die cffiUim istud sidcreum /ii(cr. H. Quid estquod legitur [.V<.,dixil] : Re-
faotuni essc legitor. et tertio die terram apparuissc quievil Deus die seplimo ab omnibus operibui suii

et vestiri floribus coepisse. Sive,in cocli ct tcrroe (Gcn. 11, 2)?— Resp. Si [enim] dividas septenarium
nomine spiritcales ct lerrense crealnnc inlelligi pos- numernm in unum et sex , crunt duo primi numeri
snnl. perfecli : uniias vero in seipsa natura ct potestal»

Inter. 29. Quid esl : Spiriius Domini [erebatur sn- perfccta esl ; senarius vcro numcrus primus opere

per aquas (Gen. i, 2)? — Resp. Non pervagalionc et actii perfectus est, et partihus suis iinpleiur : nain

[Edil., per vagationem], sed potcstatc, ct regeiitis iinnm, duo, tria faciunt sex. Signilicatur ergo [Mi..
impcrio, ad formandiiin et viviiicandum informem vero] [in] rcquie diel scptiini, quod Deiis anle crea-
iiiatcriain, qii.-e hoc loco aqiix nominc signifieaUir lioHCm nuiiidi in seipso nalura cl polcslate perfecCu»

l.tfs., signilicari polcsl]. esl,et .-ileriialller iii seipso liabol lequiem; cr«^»lHr.#

Terra aul,'m eial iiivisibilit el vcro aciu al> ip-io cre itionis acceplo IiuIxmiI per ip-
Iilter. 59. Q^iid esl :

X
•,21 EXEGETICA. — IMtflROC;. ti ULSrONS. l.N Gt.^KS., L.TC. ISlt

suiu in siiiis iiaturis peifeclionein qiiMiiilajii, ct (.i/s. A qiia; Deus creaveral luinia;ii op.;ris uijutorio laifiii»

omiitit ci] rcqiiicm in oporalioiic 303 obedicnliie, ei leraciusque [Ms., veracius] provenirent. Et custodi-
maxiiiie ralionaLiiles f;ioaliir:B iii [ !/s. om. in] eo rel illum, iit cusiuiliret eumdem paraJisum sibi ipsi,

bono beals; siint, iit in eonililnrc ;,iio rcjiiiesr.iiil. et [Ms., nt] si aliqiiid aiiiilttret, ut iiide iiieiereiur

Inter. 45. Cur ile ilie saiiliali (iitiHir : lle.iwtli.iil evpelli.

Deus diei sep:iiao el sanclificuvit illiim {cers. '>), cuui Inlcr. i}±. Cui ilicMim cst : Liijnum scientitv buni
de aliis liiebns non legalur iinc ciini lii.xisse ? — [{esji. ei iniili (Gen. ii,9)? — /Jt'S/). iSou quod ipsum
L't ostenJcret sanctoriiin re(|uicni pnst sex liujiis s;e- liyiinm iii siia iialura rationale e.sset, vel scicntiau!
ciili selaliini lal ores, iii ateriio sablir.to et benc.iiela boni et iiiali habuisset; scd quud bonio iii eo expe-
requie qnicturani [.Vs. ,
qnictiirosl, sicut clictunis riri ct scire potiiit quid esset iiUer obediciilix boiiiiiii

esl : Veiiilc, benedicti Patris iiwi, pcrci\,itc reijiium ct inohedi&nli;e maluiu.

(Matth. XXV, 154). Kleo cl ille Jics sine vespcra lc^iliir, Inlcr. .55. Quid signirical iii co qiiod divil : Morte
qiioil uliiina reipiics saiuKiruin sinipiterna est. moiieris (vcrs. 17)? Rcsp. Diipliceni lioininis morlcni
/;i(t'r. 44. Ciir dixit : httv sniit (jcnertitioncs cwit dc^ignal, id cst, aniuuv. ct corporis. .\iiiiiia; mors CS(,

(I terra; {Gen. ii, 4)? — liesp. Coiitra cos [facil] qiii iluiii propler pcccaluin (Hiodlibet aniinam Dcas de-
iiiundum sine initio et seniper fuisse afiirinant. ti serit. Coiporis niors est, duni propler ncccssitatcm
Jnler. 45. Cur [dixit : /»] dic qiio fccit caHmn cl (piamlibcl corpiis deseritur ab aniiiia. Et hanc
terrum [vcrs. i) , ct noii : in diebm '.'
— Hesp. Diein (Uiplam lioininis mortcni Cbrislussua simplj [moitc]

(vero) pro toto lempore priinordialis creatur:e po- deslruxil. Nam sola faine mortiiiis esl ad lempus,
suil, siciit ct Apostolus : Ecce (nunc) dics saliili.t aiiiiiia vcro nunquam, quia iiuiiquam pcccavit.
(//Cor. VI, 2), diem loliini teinpiis intelligi toJuil, Inter. 54. Un.le dicitur : Adduxil ea ad Adam , vtt

qiio sandi in b.TC vita pro ailerna .•alme laboranl. lidcre: quid vocaret ea (Gen. \\ ,\^)'>. — Resp. Non
Intcr. 40. Quid esl [quod dicit] : Omne virijidtitm circuiiu locali addiic,cns, sed occullo nutu sua; pu-

nijri (Cen. ii , u) aiitcquain oriiclur in terra? — lc:.!ti;c voluit ut veiiircnl.

Ul celcrilalem opeiis Dei iiisinuaret; id est,


/!es;).
309 '"'("'• -^S. Cur voluit Dciis ut homo cuncti<
.intequain aliqui fructus ex terra crescendo orirentiir aiiimaniilius noiniiia inipoiieret? — Resp. Ut bomo
iul germiiiarcnl, repente onines caiiipi el colles lier-
intelligeitn stipsuni, qiianlo inelior cssct cimrtis anl-
bis erant ct arbdribus cotqicrli. iiiaiilibus cx ralionis discrclionc, ct co magis coiidi-
Inlcr. 47. Qiiid esl : Non enui plucrat Daniinus loreni suuin diligcrel, ()uo se intlinrfin aliis vivcnii-
Devssuper lcrrtim (rcrs. 5)? — Resp. Ll inlelligcretur lius intelligcril.
;uantuiii prima terr* germinalio a inodenia dista- ^
Inler. oG. Ciir dicilur : .\dtc vcro iinn invciiicbalur
bat, quoe nKirulis ad pluviaruin irrigat onein vix laii- attjutor siinilis ejus (Ccn. ii, 20)? — Rcsp. Quia in-
deni et tarde p'.'i liciuir ill:i vero ad jii'.ieiitis iinpe-
:
ter omnia aiiiinaiilia tcrr;c iinlluin ratioiiale iiivenic-
rium iiiox cxnrta apparuil.
balur, nisi ille soliis.
inier. 48. Quid esl [ileriiiii, qno.l dixil] : Fdii.^
Inter. 57. Curmulier de lalcrc viridorniienlis;Bdi-
ascendebat de terra irrigans universn super facicni
ficata Icgitur, el non de terra pbismata
[Ms., universam siiperficiem] terriv (Cen. ii, G)? — (i't;rs. iiy>—Rcsp. Cerle myslcrii causa
, sicut vir

signilicans,
iiles;). Aul de solo dicit paradiso, qiii uno foiite irri-
qiiodChristus propter Ecclesiam in crucu dormivit,
gari erediuir; aut, si dc tota leira iiitelligendum est,
c\ ciijus latere fons salutis iiostne manavil
oinnem aquaruni abundantiain intelligi voliiit.
Inter. 58. Quomodo convenit Chrisio quoi dicUini
lutcr. 49. Forinavit iijitur (Dominus) Deus liomi- est : Propter hoc reliniiuet lioino palrcin ct inntrem, et
ucm de limo terrtv (Gcn. ii, 7). Qiiid igilur? Nuninon adluvrebit uxori siiw (Gen. ii , '24)? — Resp. Reliquit
anle, die sexlo, boino lcgitur esse creaius? — Rcsp. patrem, qnia non in ea fornia apparuit hominibus,
Jam stricle [jUs.,slrictiiii, nl. oiiiitt.] priiis per aiili- qiia cequalis esl Patri. Reliquii matrcm dum synago-
(ipationcm de bomiuis creaiione dixit, quam modo q gam deseruit JudLcorum, de ([iia secuudum carnciii
p.',r recapitulationeni plenius exponeie aggiessus esl. nalus csl, nl adh.Treret EcclcsioR, qiiain c\ gpp.tiluis
/11,'t'i-. nO. Quidest.quod riixit : Forinr.vii icjitur congregavil.
Dominus Dcus lioininem de liiuo lerra', et iitspiravit Quare
Inter. 59. noii erubescebant Adain et Ev.i,
iii fnciem ejus spiraculum vUtc ? — Resp. Quia vide- duni nudi erant (Cen. ii,25)? — fi^-s;;. Quia nullara lc-
licel in corporis et anim;e subst.mtiam factus cst c
,
gcin sersorunt in membris siiis repugnanlem legi nicii-
tiuiiiiis corpiis de limo (tcri-K) fornialu;ii est; :iniiL;a tissiKc: nibil enim piitabantvelandum,quianihil sen-
vcro dc nihilo Deo iiispiraiite creata.
seriint refrenandum. Nam in poenam peccaii evcnil
liHer. 51. Quid esl, quod dixit [.!/s., dicitiir] : Et homini, ut ipsa sua caro rebell isei esselin molibus suis,
jiosuit Deus hoininem in paradiso voluptatis, ul opera- qiiia ipse rebellis erat crealori suo in actibus stiis.
lelur et custodiret illum (Cen. 1.5)? [Nunquid ho-
ii,
Inter. 60. Undc serpens C(2//iV/i(irdicilur ciinclis nni-
mini laborarc in paradiso opus fuil] ; aiit a quo maWibus terra; (Cen.u\,\)'! — Rcsp. Niin ox siia lia-
fustociirc illum [/."rfi(., illud; a/. ciistodiri ille] de- tura sed ex diabolici spiritus innatioiie. Uiebaliir
buil ? — Rcsp. Non enim [lioniiiu erat] laboris affli-
,

cnim serpcnte diabolus quasi oigano ad perpi tian-


rt!o in paradiso, sed vnliinlalis cxiiilaralin cuni ea
;
riam c:dlii!i'alis su;«i mniili;i:n.

PiTUO!.. C.
17
j — ,

i2' I!. 1'. Al.UIM SKU ALC.l IM OPKIUM PARS II. .>,»»

/ifjii. Cl. (^iir lonliiri l)eiis lioiiiiiiem pormisil, \ Intcr. 7t2. Cur Deus i|uasi nfscicns interrogavii

iliiem cuiisciiiire |ii;cstio! al? — Hi-sp. (.>iii:i iiKigniu nl.i essel Ailam (C.en. iii, 'Jj? — Renp. Non utiqiie

luudi [Ms., lauilis) iion essel, si ii!eo lioiiio iioii pef- igiiorando ipia'sivit, sed iiicrepandu admoiiuil iit al-

casscl , quia malefiicere non poluissel. Nam ci lioJie leiulerel uhi cs.sel, cl iindc eecidissel.

siiic iiileniiissione |per niiiversnni] genns liiimnnnMi Inter. 75. Umlc [se] a Poiniiii pneseiitia absefin.ii

cx iiisiiliis ilialioli |li((iiiinesj lenlaaliir [/•.'(//., leii- posse piilalial? — Resp. Ihec ei iiisipientia dc pee-

ialiu-],utex eo virliis leiilali probelur, el palina inm eati po'iia ;>eeidil, nl iiiiii hne liileie piitel (;W».,eum
eonscnlieiilis gloriosior appareal. lalere velle qiieiiij, qiiein lalcrc iiihil polesi.

Iiiler. 0-2. Si serpeiis soiium vcrlioriim ejus qiii per Inter. 7i. Ciir Adam pcccalum injnulicrem detor-

rnin loqnel'alur inlelliyere poluil? — ficsp. Non sit (fieii.iii, t"2)? — /lcsf). Adeuimiliiin peerali sui sii-

qiKC per pcrbe responiiit, [etj iion hiiinililer; quasi qiierimn-


fst creililiile euni iiiielligerc potuisse eiiiii

«lialiolus agcbal ; sed sieut dxmoniaens el nicnte ea- niam iii Deiim diri|ieiel eiir ei Uilem de.lissci sori;in!,

pliislriqHilnr qnne ncseit, ita seipens verl^a eileliat iiiide ei peceali oecasio essct. Simililcrcl inulier sii.t

(pi;c iion intelligelial.


eulp;c causam iii crealorem referl, qiiarc [/l/.,qiiial

liiler. 05. r.iir inulicr ad inlerrogala seipenli rc- bcrpciitem, pir quein deciperetur [ in paradiso ]

spondct [Ms., rcsponditj (Geii. iii,2)? — Resp. Ll '> creaverii.

pra-varicatio ejiis essel iiiexciisaliilis, cum nullo Inier. l^. Qnare nnn cst iiilcrrogalns serpens ciir

iiuido dicere poluit se obliiani esse maiulali quod scr- hoc fecerit? — /Je.s/). Qui;i fiirte id iion siia natiira

p,-nti prodidil.
vel volunlalc fecerat, scd diabolus ilc illi) cl per illuiii

Iii:er. 6i. Ciir hoinn faelus cst in lilicruin aiii- fiieral operatiis. llco dicilur ei : Sii;)!'»' p^x.iis lunm
iriiim? — liesp. Quia noluit cieator liominem ciijus- gradicris e: tcrrain coincd s (Cen. iii, I i), siqiiidem in

scrvum creare, qucm ad imagiuem suam fccit, peclore callidiias neqiiitiarum ejns indicatur; qui et
litiet

qiialenus cx voluntario liono laudabilis apparerel, lcrram devoiat, duni Inxuria el lihidine poccaiilium

vel appciiiu iiialo damnabiiis.


pascitur et dcleclalur [M., dilalatur]. Naiii [el] sicut

Iitter. ti.0. QiKC csi libcrlasvxra?j— /J£s£^^\xiisa diabohis p -r scrpenlem loquebalur, ita 1 1 in serpenie

peccalo e ssc inaledicitur.


lantem] libc iUis csl scrvire uslitia: , et a

libemm. Intcr. 76. Quid cst scinen nnilieris, vel [scmen]

liiUr. GG. Qunmodo potuit niulier crcriere ser- serpentis {rers. 7)? Risp. Scnicn iniilicris osl loliiei

pcKtis sermoiiibus, qnod divinitus a rc bona rnisset geniis hiimanum ; semen serpcntis,origina!iA pereali

proliibila? — Resp. Quiaforle anle incral mcnti illitis primDriliiim : qiix diio semina ex prercplo divino

amor quidam propria; polcslalis, ct quoedam dc [sc]


*-' roiiiinuum inter sc odium gei^ere dcbcnt, lil r.oii fa-

siipeiba pncsuinplio, qu;u per illain tenlalioncm fue-


ciamiis qiix dialioius vull ,
quia ille niinqM.Tni vvM
iiobis profulura.
rat vincenda cl bumiliaiula.
i)i/i.>r. 67. Cur mulier coiisideravil lignum post ser- 7ii(fr. 77. Quid est capiit serpentis el e:ile.aiieiiin

peutis persu.isionein (Gen. iii, 6)? — Resp. LU e\- miilieris {G,n. iii, l.'i)? — Resp. Capiil serpcn:is csi

dnm anlem illiciisc suggcslionis cogilatin, qnod nos omr.i inten-


pioraret si quid in co mortifernin ess?t ;

lione contererc alque allilerc dcbcmus ad pi tram,


nihil in eo tale rcperirct.co ifiJeniius gnslivil e\ eo.

Inler. 68. [Sed] unde vir conseiitil feniin-A-? — qui cst Christns. Calcaneum mulie:is esl cxtrcmiini

morlnam non esse vit;c luisira; tempus, qiio diabolus nos aeriiis impii-
Hesp. Qnia fortc illam eo ciho
ct poiuil fieri. ul pulaveriiit aiieiijus sigiii-
gnarc satagit, cui si viriliter resisiimus, victoriam
cernebai;
ficationis rausa dixisse ciealorein : Si mnnducave- perseveraiit;;e eum saluic noslra aeeipienius.

ritis ex eo, tnorle iiioriciniiii (Cen. ii, 17). Inler. 78. Qu;eritur, dum dicitiir : Et sub liri ;'o-

luter. 69. Ad quid aperti sunl ociili eorum {Gen. tcstcte cris (Cen. iii,l6; Gal. v,6; I Jonn. iv,18),si
111, 7)? — Resp. [Qiio] nisi ad inviccm concupi- anle peccaium [quoqiie] inulier sub poteslaie viri

sceiulum? quod eis ad paniani niox post peeeatum cssei? — .


Rcsp. Fuit utique, sed ea siTvilute, quT
cveuil. per dileelionein operalur. cl foras niiltit timorem ;

post vero, eomlitionali servitutis tiinoie, qiuc


310 liiler. 70. Ciir ad folia (ieulni [Ms., (ieiil- per
ne;cl turbali cucurreruiit [Ms., concurrerunt] {Cen. discipliiiani opcralur.

111,7)? — liesp. Qnia (jloriam simplicis castilalis Intcr. 7!). Cur spinas ct Iribuhis germinavit lerra
amiserunt, ad diiplieein Ubidiiiis prurigincm confu- (Cen. III, 18)? — Rcsp. Per pceealiim eiiiiii hoinims
gcruiit. [Idco Doininus Jesiis dixit Nalhanacli : Ciira lerr;i ni;il.\Iiela csl, iit spiiias parerel et veneiiosas

esses sub ticu, tiiti te (Joun. i, 48) , id csl, rum csscs herbasad iMLMiain vel(ad| exereilalionem mortaliuui,
sub ficii originalis peccali.pcr miscricordiani vidi te, utantcoculos liumo scnipcr hubeat origiiialc cri-

el ideo dcsccndi liberare ic.] iiieii et vel sic admoiillus [aliquando] sc avertal a

Inter. 71. Quid est quod post ineriiiiein abscondil peecalis.

se Adain et uxor ejus (Cen. iii, 8)? — Hesp. Id est, Intcr. 80. (air Deus fecil iKHiiini lunir;is pelli-

posl be.itam [/ii/i/. , healie] paradisiae;e felicilatis eeas (ivrs.il)? — Retp. lU eos morlales hiisse
liiccm iii hiijiis s;vculi caligiiiosain miseriam [Kiiil., iiisinuarct.

cnlicinc a iniserla] sc absconderunt. /ii(i>r. 81. Qiiomodo rtomimis Deus dinil de homin*
X
KXIXETICA. — l.Mi:riI\OG. ET UESPONS. IN GENES., ETC. MG
jiost peccalun: Lccc Adam factiis esl quasi uims ex A Inter. 91. QiionioJo septiipluin piiniclur, qui occi-

nobis (vers. 22) ?— Resp. Prop!er sanclain Trinitalem derit Cain (vers. 24)? — P.esp. Solet [enim] septena-
plurali nunicro dixit ex nobis; siciit et in crealione rins nuincrus in Scripturis saiictis sspissime pro
ejiis : Faciainus Iwmincm ad imnyinem (Gen. i, 26). plenitndinc c ujiislibet roi poiii : quasi dixissct gra-
Hic ntitur voce delencnrK, ;'.il inculier.duin ;iliis, ne vissim:! ullione piiiiiciiduiii esso, qui [nco] taiit;>;

peccarent, ti;iioieni ; vel sciisii evprolnantis, qiiia nen (laiiiiialioiiis aocrbitate admonitus a sanguine effiia-
solum non fucral factus qualis lleri volueril, sed noc dondo [voluil{£(/ii., nollet)] manus cohibere.
illiidquod factus fueral, conservaveril. Inler. 02. quod logilur Lamecli dixisse,
Quid esl,

/iifer. 82.Qiiid est Ciierubiii,vel/7Hm/)iciim gladium (iim ooolderot Cain Septuplnm dc Cain vindicelur, de
:

alque versatilem, ad cuslodiendum vium tigni vitcv po- Lamecli aulcm septuagics scpiies (vcrs. 24)? — Resp,
siiit (Gen. III, 24)? — Piesp. id csl, per angelicum Quia homicidii poocalum [.Vs., realiini] septima ge-

311 niiuisteiiuni ignea quuidam cuslo('ia : qiux: ta- noralione diluvio viudicalum esse legitur; adulterii
meii bene, quod versatilis dicilur, sigiiificat quaiido- vcro scclus, qnod primus omniuni Lamech in duabus
qiie illam reniovendam esse a paradisi j.inuis. oomniisil iixorihiis, iion iiisi sa^igiiino Cbristicxpiaii-

Inter. 83. Unde noverat Cain Doiiiiiiuin ad niuncra (!iim csse, (|ui soptuagcsima cl scptima ^oneraiione
cjus non respexisso, ct ad munera Abcl respexissc " voiiit iii niunuiiiii.

(('•en. IV, 5) ? — Resp. Igne misso de co lis, ut credilur, Intcr. 95. Uiidc evcnil diiilolo priiiia [Ms., primo|
hostiain .\liel su.;te[pil, iit sivpissiiiic factuin olT'-- n-.ala >oliii;las? — Resp. Cum [voro] caiisa niiseri;a

rentibus viris sanclis legimus; Cabi vero ipse sacri- nialorum aiigolonim (imoritur, ca nicrilo ocourrit,
ficiuni suum consumere ignc debebat. quia iiohicrunt ad illiim oustodire for.ilndineai suam,
Iiiter. 8i. Quid cst, [quod] Dominus i'.ixit ail Cain :
qiii est summum l)onii:!i, sed aversi suiit ab i!lo ct

Sonne si bene egeris recipies , sin auiem malc, stalim ad seipsos coiivcrsi siint [cl] sua propria dolcotati
i;i foribuspeccatum Uium adcrit (vers. 7)? — Resp. Id polcslale. El isie piinius dofeotus esl cl prima ino-
ost, si piiia nion;e obtuleris sacrifuium, lecipies, pia ralioiialis cro.ai!r;«. Et l;oc vilium quid aliud,
rospicienle Deo ad lc et ad sacriliciuni tuuin; sin iiisi suporiiia, niiiioiipaUii'?

auleni niale "geris, intrantom le vel exeuntem sem- Inler. 94. Qm(|esn]i.iUiai? — /lo.s/;. M;jhim [veio]
pcr peccatuin tuuin couiilabitur, el desinet Dominus •'l'liL6.s.UJ).'i.L-^-?j .!i'*l.^'l?l'i'' '>0£i'
• sicut tciiebr.T
cuslodire iiilroitum tuum cl cxitum tuum. niliit ssinl, nisi absentia luois.
lnler. 83. Quomodo iiitolligondum [sil] sub te crit iKtcr. 95. Ciir per Ircs filios Noe socimda origo
appelilus ttius [Ms., cjus], el tu dominaberis illitis sseculi surrexit (Gen. w)! —
Ui ires partos liesp.

twrs. 7)? — Resp. Tu quia libcri es arbitrii, non ha- -^ nii"'di a triura gcneratione implercniur. Porro Som
bct peccaium super tc dominium, sed lu superillud; 'n '"'''S suis Asiam, fei] Cliam Libjain, [etj J;ipliet

et iii lua potestate est sive compescere, si^e conoii- Europam possidebat.
piscere ilhid. Inlcr. 96. Do qiiihus dixit : Cum ccepissenl Immines
Inicr. 86. Quare Dominus interrogavit Cain : Vbi multiplicari supcr terram et fHias procreasscnt. [Et
e^t^AbelJralcr tuus (vers. 9)? — Resp. Non ranquani iteruni] vidcntcs Filii Dei filias hominum quod 3^2
ignarus, sed lanquam judex reura, quom puiiial. Ciii essent pnlchrcc (Gcn. vi, 1, 2)? — Rcsp. Filias ho;iii-
Caiii ad cumuhira poccali sui fallacitiT ac siiperhe num, iirogeniem ClKiin et filios Doi sobolem Solh ; - d-"
rospondi!. [.Vs., Sem] appcllare Soriptura voluit. Ili avila be-

Inlcr 87. Quomodo vox sanguinis .\hcl clamat ad nediclione religiosi ; ill;e paterna maledictionc impu-
Dominum (iwi-s. {0)1 — Resp. [Id esl] hon)ici;lii il- dioae [jIs., illi ... impndici] : scd postqiiam filii Setli
lius reatus in conspectu [jusli] judicis apparebat. [Ms., Sem] conciipisceniia vicii ex fiiiahus Cham
Inter. 88. Uiido Cain maledicilur in peocato suo. connubia junxerunl, ex tali conjuiiotione honiinesim-
[in peccalo voro Ad;e leri-a maledicilur] [Edit., cum menso oorporo, viribus supcrhi, morihus [incnii lili],
prius lerra in opere Ad.c sit malcdict;i]? — fiosp. qiios Scriptura glgantes nomiiiat, procreali sunl.
Quia Cain sciebat damnalionem pr;bvaricalionis pri- " Inlcr. 97. Qiiid est, qiiod dixit : Xon pcrmanchit
mx, el non limuil origiiiali pecoalo fralricidii [Edit., .^piritus mcus in homine in cclernum, quia caro est
Iioinicidii fratris] siiporaddore scelus; idoo m;ijore (Gen. VI, 3)? — Resp. Spiriliis [cnim] hoc loco iraiii
malediclione dignus habehalur. signifioat, et oaro fiagililalom hum;:ii:c iiatuni-;
Inter. 89. Quo 1 est sigiium Cain, quod posuil [ei] quasi dixisset :
[
quia] fiagilis es t in hominibiis cdii-
Dcus, ut non occideroUir (rcrs. 15)?— Resp. Ipsiini diuo^on ad a.te riios [cosj servabo cruciatiiiTlud
vidclicet signura, qiiod ueme ns
gemens va^us et et , hi nc [Ms., hic| r cstituam qiiod inc rentur.
profugus seu ipervivcrciT ncc audore eiim usniamnr- Inler. 98. Quld significat pnofinitns ille iiiinierus :

bis terrarum sedos habere quietas..ElJ[orie_[idcircoJ Erunlque dics illius cenluin vigiiiti aniii [Ms., aiino-
civ|tatem condidii, in qiia salvari possel (vers. 17). rum]?—
Inter. 90. Cur ipse se niorte damnavit dicendo : pcenitenliam
Resp. Datus csl
humano gejieri; sed
ille numerus_adagendam
conlempioros pra;-
)
'^
/
Omnis qui inveniet me, occidet me (vers. 14) ? — Resp. venil vTndlctainaTirposteenlum annosvcnit (iiluvium.
|

Desporamio dixil, vol iit oompendio morlis riuoiatiis Iiitcr. 99. Quid cst, quod Deus dicit : Pa'iiitet mc
cv.id»rol i);-;."^onlos. fccisse homincm. El iicriim : Taclus dalorc rcrdis Uni\
— —
\ y.

SLl AI.CHM OPF.nUM PAns


S27 n. F. Al.lllM II. ..2S

tndiiisi^tus (ivrs. G). Nuniiuiil iii l)i'u:n puMiiliMitia A in <'i> i'sse :ulvi>rtaiiiiis ; inreiiora 313 d"^ ^^^^^

;'ail ilolor cordis cadcre polesl? Resp. Nuii Deimi sU'i'corii;us ^"stiuiTillis csse ilrputaia. iic auim:ili;i

(!c f.icto suo popiiitol, iiec [il/s., aiil] dolol Dciis sicul ct pr;rcipiie lioniiiies fiini folore vcxarciitiir. Iluic

lionio, ciii cst dc (iiiinilius robus tam fixa scriteiili.n, aiitcm sii|)orior ct coiitigiia c;.m. ra coiisoivandis

iliiam ccrla pi;es(iciilia : sod utiliir Scripluia saiida pabiilis aiiiinaliiim diptiUiroliir. Iii lio.s or^o iisiis in-

usilalis iiobis vorlis iiilelliuibilibus, ul coai>tol se lorioros parlcs, (|ii:c liicaiiiei'at:c dioiintiir, Iraduiit

noslra.' parvilali, (piatenus cx cognilis iiicogiiila co- fuisse distiiiiUas :_supcriorc§ yero parlcs, i]u:v trica-

gnoscanuis. nicral;e dioiii.tiir, ad b;ibi!aculiim priiiio bostiis vcl

Inter. 100. ?ioe vir iiistitset perfectus erut (rers. 9). aiiiiiiulibiis iimuitioiilius, vcl serpoiitihiis dipiitalns

luillus siiie pcccato, qiioniodo aliipiis pcrfoctiis [essel. .\l) bis ^cro coiignia iii siqiiMioribus loca
P.i

csse potest'? — l\cs\>. rcrfocti liic [Edil., liiiioj [ali- niitioii'us aiiiiiiaiitibiis , stalulaque fiiisso ; siipra

dicuulur, non sicut pcrficiendi sunt saiidi in ouinia vcro in excelso liomiiiibiis sedcm tncaiani;
(juil

iila imniortalitate, ipia ;r(piabunlur aiiyelis Dri; scd iit pot;^ siciit bonore ct sapieiilia antoccilil, il;i et

!.ic!iiosse possimt iii liac porogriiialioiie perfooli. loco ciiuola pncoellerct aninialia. Kt sic qiiiiiipio

Inter. 101. Qiiid csl, (piod dixit Deus ad Noe : mansioncs iii ca osse iiUelligiiiitiir; priiiia, storco-

Finis iinircrsa" car)iis venil (rors. 13)? — /los/i. [l'iii- B riiia; secuiida, apotliecaria ; tertia, fcris aiiinuinli-

versa; carnis] significat omnium n:ortalium [t'(///., bus; ipiarla, m'aiisuctis; ipiinta, hnminibiis.

o:iines morlalos], pnolor illos qui ia arca salvaiidi Inter. 107. Qiiomodo de ostio ipiOil in latcre aroa>

eiaiil. lili igilur qiuisi scmiiiaiiuiii secund;o originis :v tifit:ibalur, iiilolligoinlu.n rsl? — fics/). Tradunt
scrvali sunt. |aiiteiii cliaiii| osliiiiii, quod cx laicic f:;ctiim est,

Intcr. 102. Dispcrdani eos cum terrn. Quomo lo eo loci fiiii-se, ut iiifcrioia, (\\\x dixit bicamerata i::-

cum torra, duni lerra poslea remansit? — Rexp. fia se liaberel; cl i|u;c di\it li'icaiiiei';ita, suporiora a

Tradunt [oiiiiii] doclorcs tcrr;o vigorom ot fLCiiiidi- loro ostii appollata suiit. Et iiide ingressa aiiiinalia

taloni loiige iiiferiorem esse posl dibivium qiiani uiiiversa, per sua (iiuciiuc loca, sccun:lum qiuv su-

aiile; el idcirco hominibus carnciu [,l/s., carncs] pra diximus, coiigrua discretione distincta [.Ws., dis-

edore liceiiliain esse datam ; et anie [etiaiu] diluviuiii ropta] sunl.

fiuctibiis lcrr;o soluiiiiiiodo victilasse boiiiincs. inter. 108. Quid habot luyslcrii niensura iircre? —
Inter. 105. Qu;c siinl ligna levigala, de (piibus licsp. nabot [oiiim] mystoriiim pcrfoctum coiporis
arca pr;A;cipilur licri (rcrs. 14)? — IScap. Kortia el (^brisli. Soxios eiiiiu trectnti liabent intra ss (|uiii-

insolubilia, dc quibus alia translatio dicit, quadrata, ipiaginta, ct decies irigiuta. Sic eiiim humanum cor-

iit arca ncc vcntoriuii vi, iicc aquariiiii iiiuiulatioiie piis, si jaocnlcm iiictiaris hominein, soxios babcl
solvereliir. longitiido bitiluJiiiom, el docics alliluiliiiom. Nain
Inter. lOl. Et hilumluc linics. Qu;e osl nalcra bi- loiigitiido jaceiitis hoiuinis a vertice usipie ad vcsti-
imuinis? — Rcsp. Bitmuen est foivcniissimiim ot gia mclienda est, et a latere usque in latus, ci alii-

violcntissimum glutcn, ciijus esl h;i;c virtus, ut ligna, tudo a dorso in ventrem. Qu;i' figura aple Christo
[ipuv oiiin bituniiiioj olliiiila [fuerinl], noc vcrmibus convcnire nosciUir, proplor loiigaiiiiuitali m ouiiiia

oxodi, iiec solis aidore, iioc fi.itibus veulorum, nec siilTcreiitis fidei ol aiiiplitudiiiom oliaritatis, ot siibli-

aqiiariiin possiut iiiundalioue dissolvi. iiiilatom spei ;ctcrn:e.


Inicr. lOJ. Qiialem ergo ai'c;e specieiu vol foriiiam Inter. lOi). Ad qiiid fonestra in siimiiiiiaic aroa',

debenius intelligere (rcrs. 13)? Resp. Vt videtur jubelur fieri? — Resp. Ut haberet un le cinittero po-
habuit qualuorangiilos ox iii.o assurgentos, el iisilom luisset [XI. , eniilti possenl] aves ad cxploraiidam
p:;ilLuiiii usquo ad sniiiiiium in angusuim attraclis lori';c siccitatein.

iii spali!;m unius cul.iti fuil collecla [iWs., ut videtur Inier. 110. Quid sild vult : Diio et duo, seplenaet
ipiatuor angiilis cam ex imo adsurgeiitom ... fuissc septena (Gen. vii, i). An quntuur c\ inimuiulis Ct
cDllectamJ. Sic [cnini] refcriur quoil in fundamcnlis (piatuonlociin ex muiulis aiiinialihus inlclligcre de-
D
troccnli cir' i'.i iii loiigiliidine ct iii liilitiidine quiii- beuuis iiilrodiiociula osso? — /{i's/). Niin diio ct diio
qiuigint;i siiil ; et iii altitudine trigiiila, sed oollccta proplcr qualiior, sod iiropier iii:isciilu:u ct fcmiiiaiii.

iii cacumeii aiigustuni , ila ut cubilus sit loiigiliidiiiis Nain de ininuiiidis taiituniuiodo duo, ot do iiiiiiulis

ct laliliiiiiiiis. Lt vere nulla potuit taiu cunvciiions ol soluminodo scplom.


coiigrua arc:u specics dari, quam ut suinnio vclul Inter. III. Ciir iumuinda pari niimoro po uil.

[oj loilo (pioibim aiigusJo cubiion J.Vs., ouliiiiiio] dif- munda voro iiiipari? — Rcsp. l"l habeie t Nue _nudo
fiiiiilorol iiiil>iiii.-ii riiiiuis, ol iiiia in aipiis quadral.i hostias Dco iiiuiiol;u'ol ex inuiulis.
slabilitaie consisteits iicc iinpulsu vcntoruiu, iioc Inter, 112. Uiule pulohriora [Vs. pluriora] f(ier>uu
iinpctu fluctuuni, uec iiiqiiieiiuline nniiiialium, nino iiiunila, quaiu iuimunda? lieap. Propicr fiituriuu
iiitrinScciis erant, aut incrmari posset, aut iucrgi. liniiuiiio goiioii iisinii, (|uiii ov iuuii li (loliobalur lio-

Inler. llKi. Quomodo eain bicaiuoralaiii cl Irica- iiiiuilms, iil piilihrioia [.Ws., plura] essoiil qiia' pro-
nieralain intilligcro del ciiiiis (rcis. 10)? ~ Resp. IJi, dcsscnt quam qu;e nooorciit.
camcraiaui in iiiferionbus, tricamoratain vcrftiu»»- Ittter. 113. Qua>ii [cnim] solcl, iilruin in lanla c.i-
poriiuiliiis, ili iil (piinipio luibitalionum dis.lii.itlioiics pacitalcarca doscribiliir [ossol, iil animalii l.:nt.i il
— ; ::

^,yj EXEGETICA. — INTEUUOG. ET RESPO.NS. IN GENES. ETC. 550

iDt, cum niausiunculis conveuicntibus sibi et escis A piente Deo demonslrata [il/s., dcinonslrante]
vel

eonini, feire potucril? — /Jt;.sp. Hanc quiestionem quaj lalium quoque aniniantium escis convenirent

Ori sencs solvit cubito geoiiietrico, asscrcns ciibituni


quod magis credibile est.

Intcr. 118. De quibus animantibus dictuni est In


geometricum t:inlum valere, qiiantum nnstri cubili
:

sc.t valent
quibus erat spiritus vitce {oers. 15)? — Rcsp. Non
solum de bominibus, sed etiani de caiieris omiiibus,
hiter.Tli. Quid est qiiod dictum esl ingressa esse
omnia animnlia [ad Noe] in an am {vcrs..V}'> Resp. — quae vitali aura vescuntur.

Deo julicnte. Sicut dictum Inter. 119. Si [enim] aqua [Olympum] transcendit
Kon Noc colligente, seil
creatione Addtixil ea ud Adum, vt li- quindecim cubitis, cujus altiluilo hunc acrem lurbu-
csl in priina :

19). Sic divino nutii lenlum, ul ferlur, Iranscendil, ubi dicitur ncc nubcs
deret quid vocaret ea {Gen. ii,

coacla animalia, sBonte_gneJiiiito iiumero veniebanl


videri, nec ventos sentiri? — Resp. Si [enim] tcrra

spatium illius tranquilli setheris invadere potuit, cur


ad arcam.
iion et crescendo? Suiit tann^n quidam qui pu-
y Intcr. IIS. Qui:i de piscibus vel alitiinis [Ms., vola-
aqiia

aquas vivere possunt, tanl iicc terrie iua;qualitatem talem [essc], nec mon-
lilia]. qux in aquis vel super

iiiicUigi de'.:et; si in arca cssent, an non ; vel de lium altitudinem tantam ante diliivium fuisse sirut

[siuU] sciniplics ct
" iiuiic cst.
seclibilibus iniiiulissimis, qualcs
iiiusc.c ct cacteia talia? — Rcsp. Ilanc [vero] (|ua^- Inter. 120. Quid de pacc et conconiia, et unde se

xv (Cap.27, num. inviceui iioii debellarenl diversi geneiis animantia,


slioni'in sanctus Aiigiisliniis, libro
4)De Civilate Dci, ila solvit : « Quieri solet de_iainu- senticiuium cst? — Resp. Sicut [eiiiiii] Dei nutu ad-
ducebanlur in arcam, ita ct Dei nutu coiiservabantur
tls^imis bestiolis, noii solura quales sunt niures et
steiiiones, verum cliam qualcs lociisUie, scarabsei, iii arca. Si\c enim raansiiinculis secundum genera
inusc;E deiiique el puiiccs, ulrum iion ampliori iiu- sua dividerenlur, sive juDctim manerent, Dei [tamcn]

mero in arca illa fueriiil, (|uam qiii esl deliiiitus ciiiii potenlia gubcrn;ibaiilur.

lioc impcraret Deus. Prius adiuonemli snnt (luos b^cc Intcr. 121. Qiiid de potu aiiimaliu.u sentienduin

moveiit, sic accipiendum qiiod dicluiii est : Qu(e esl, de quo nihil dicit Scriptura? — Resp. Suiit [qui-

replanl [Ms., ivpiinl] stipcr lerrum [Ccn. vi, 20); ut dain] qui piilaiaunius uici escani in arca vel polum
nccesse non luerit conscrvari in arca, quLfi possunl iii nuiltos piofuisse dies aniuiantibus, vel forsilan
totum annum. Se,! dimittamus iiicerlas conjcctu-
iii aquis vivere, noa 314 soluiii iiicrsa, sicut pisces, iii

vcraiii ctiam superaataiitia sicut multaialiles. Deinde ras ct coiice.lanius divince poleiiti;e facere de crea-

cuiu dicilur, Masculus


ttlligilur ad reparamliiin
et lemina [erunt], profecto in-
[sexuiii]. Quis iion videat
r
luris suis

Inter.
quod
122.
vokiit.

Quierilur ubi corvus


...
reiiiiievent, si

(;<ianlum [ad geaus {Edil., quantum geiius dici pcr coluinba uon invenit ubi requiesceret? — Resp. Po-
boc polcst. Nec) diciUir pertiiiere {Apud S. Aug. luit corvus cadaveri cujuslibet animantis insidere,
l.cil.:ad reparandum genus dici, ac per hoc);ac (juod columba naiuraliier refugil.

per lioc iiec] illa necesse (uerat ibi esse, qua; pos- Inter. l^o.Quaremagis tcrreiia aniinalia perierunt

suiit sine conc ibitu de qiiibus([iie rcbus vel renim cuiii lioiuine quam aquatilia? Rcsp. Propter luale-
corrupiioiiiLius nasci , vel si fueruiit sicul in domibus dictiuiiem tci i;e, de ([u;i vescibanlur aniinalia teine.
consueverunl esse, sine ullo naiiieio delinilo esse In:er. 121. QuiJ de aiiiuialibus senliri debet quo-
poluisse. Aut si mysterium sacratissimum quod ;'.ge- rum natura nec sempor in aiidis, ncc seinper in hu-
batur, el tantse rei figura etiam veritate facii aliter iiiidis vivere polest, sicut sunt luiri [et] vituli mari-
non possct iiiiplcri, nisi ut oiniiia ilii certo illo nu- ui, et nuilta avium genera, qua? in aqiiis victum re-
meio csscnt, qu;e vivere in aquis, illius natura pro- quirunt, sed ia aridis dorniiiint [luitriiintj et reqiiie-
hibente, non pussent, non fuit ista cura illius homi- scunt? — Rcsp. Poluit [eniai] virtus diviiia utramvis
nis vcl illorum bomiiiuni, sed divina. Non eniin ea eoruin naJuram, donec diluvium traiisiret, tempe-
Noe capiens introiailtebat, sed venientia et intranlia jjwe, humido tantum, aul in aiido tantum
ut aut in
perniittebat. .\d boc eiiim valet quod dictum est, in- viveie possenl nisi forle exlra arcam in aliqiia ejus
:

trubiuH ad le, scilicet non iii hominis actu, sed Dei parte loca illis prirparala essent, unde et in aquis
[Ms., diviiio] nulu. i vivere et in aridis requiesc^re potuissent.
Inter. IIG. Quoniodo [eiiiiu] posleaquam clausum 315 ^"'<^'' 125. De quo spiritu dixit : Addujit
est osliuiu ct nullus honiinuui extra arcam fuit, in- Dcus Spiriliim et imminuloc sunt uqme {Gcn. viii, 1) ?

cludi et biluniinari extriiisecus ostium putuil? — — Ptcsp. Boiie [eaiai] de illo spiritu inlclligi potest,
Resp. Hoc siiie dubio divini [Ms., divinaj virtutis de quo dictum est : Spiritus Domini [Ms., Dei] fere-
opus] operis fuit, ne ingrederentur aqure per adituin, batur super aquas {Gen. i, 2). Tunc enim ferebatur,
qiiod [/•'oire, quem]huniana non munierat manus. ut coiigrcgalis aquis in suum locum terra appareret
Inter. 117. Quomolo Leones in arca vel aquihc, nunc aitem adductus dicitur, ut ablatis e medio
Qui consuerant cariiibus vivere, pasci potuerunt? — aquis diluvii faciem terrai revelaret. Potest et spi-
Resp. Forie et alia aninialia [prceter numerum defi- ritus nomine ventus intelligi jiixta illud Psalmisla;
nitnm] propler ahorum cscam, in arcara iuerunl [Et] stetit spiritus procella: {Psal. cvi, 25), ciijus
missa vol aliqiia ciharia pr.ietrr carnes a viro sa-
; ciebris flatibiis aqua cogeretur recedere.

V
531 tJ. 1'. ALlil.M SEU ALCUIM 01'LRL'.M 1'AUS II. ^3J

Inlcr. \i(i. Qiio [i'ii;iii) revers;e iuiU ac|iix, iluiii A viileliiel f;icti, el aUerius laiieinli, iil est, qiiii iiiuii-

dicilur : lieteniV iuiil «(/ua' de Urra, euiiles el rece- diis judicii igne creiiialiitur, [ii.iiii] aqua diluvli iion

deiites [M$., reJtuiiles] {Gen. vm, 5)? — Iteap. Vi delebilur.

detur juxta lilierain iinod oiiiiies lUiYioruin ac rivo- /(i(er. 151). An pUivi.e anle diliiviiini essent? —
ruui (icrursus pi-r ociuk:is li'ri;e veii;is ;iJ iiialriceiii /iis/i. Vid.'lur iioii esse, quia arcus nuii erat nisi e.i

aliyssuiii ivdeaiil, jnxla ilUiil Salouuiiiis : Ad Uniim i;i(liis solis et liimiida nube. Polest aiileni lieri, ul

iiiiJe exeuiil Ihtimua riiiriuntur, ut ilermn jlu.inl e\ i(u'is ct fo^r.iiiii [sicut iii .ll;^yplo| iriigatione

(Eccle. \, 7). teria lecuuiKiretur.

Inter. Ml. Cur quacl:ai;e»ario iiu;ucro pliivia iiiuii- 316 '"''''"• ITu.Posl diluviuiu quarevir justiis Noe
(labat.ct ileniiu posl quadiaj,'iuta dies ilicitur Noe iiiebriaUis esse li';^ilur |."i/.s., .\iite (lilu\iiim ipiare

feiicstram [arc;c] apeniisse (ivrs. 0)?— ii.ii>. Qua- Noe vir j :stus iucoriatiis es.se uou legitiir.l (<.'(.«.

dragcuarius [vero] nuiiierus iribulalionoiii |KiMiiteii- IX. 21)? — Ri'sp. Forte, ut beatus llierouyinus dicil,
liae oslen;iil. Qiiod vero po&l quadragiula dies fi iie- viiio inebriari po»se neseiebal. Nec enira antc dilu-

.sirani [arc;e] aperuit Noe, si^uiricat jejuaio civUini vium legiliir, vino hoiuiiies usos. Ideo de Noe spe-

leserari. Idoo .Moyses ei Elias, [etiani] ct ipse Sal- cialilcr dicitur : Plaiiliivil [autem] .Voc niicaiii.

%ator qiiadragenario nuniero jejunia consccraruiil, B Inler. 158. Cur nudatio femoriim post elrlelalcni
lanqiiam iribus temporibus necessaria, aute legem, sccula esl ? — Resp. Quia .sxpius satietatein libi;!o

sub le^'rt, snb gratia. subseqiiitur.

iMcr Ii8. Quare coUimba raiiiiun oliv;e n-porlal Iner. 159. Cur Cliaiii in posteris nialcdic(>batur

{rers. 11)? — Resp. Coliinilia Spiiiliis sancti, e\piilso {rers. 23)? — Resp. Quia peccan!il.us et uon paiii-
alite lelerrinio, ad Noe post diluvium, quasi ad ,'
tcntibus futura iniiniiiel pa'na. S;epe qiiidein repro-

Chrislum post baptisnuim devolat, et ramos [.Ws., '


I oruiu nequitiai liic [(|iiiden)] inult;e proliciunt, sed
vamo, omi/(. p.ntaiis] refictionis ac lumiiiis porl;iiis, in postcruni feriuntur. Proplielatum qiiippe [Ms.,
pacein oil>i aammiiat. quoquo] est, qiiod lerrain Chanaan, ejectis [inde] et

7)i/i!r. 129. Si Deus omnia fecerat bona, et etiam dcbellatis Chanaiiivis accepturi forent iiiii Israel, qui

valdc liona [Gen. i), (luid csl quod munda el iramuiula venirent de seniiuc Sem {Gcn. v).

noii>ina\it animalia : niiui|uid imniuiidum boiuira es- Iiiter. 1 10. Qucin honiineni vult fratrem iiiteUigi,

se poiest ? — Resp. Ltiain quod iinrauiiiluin (licitiir, duiii dicitur : Saiigitineni liuininis rcqiiiriim de inanu

in sua natiira bonuui esl : a.l comp:iralioiiem vero [riitris siii {C.en. vi)?— f?i's;i. Omiieiii lioininem vo-

altcrius naluiic mclioris qiiasi imnumduin pulaliir. , luit [Ms., vult] fratrcm intelligi, secundum cogiia-

Intcr. IjO. Cur bos inelior est leoiie? — iiesf. tionein ex uno ductani.
Quia ejiisuatura melius convenit lioniinis necessitati Inter. 111. Quomodo divisus cst orbis a filiis el

subveiiire, propter queiii crcala siint omiiia aui- iicpolibus Noe? — Resn. Sciii. ui a-s-iin.iliir, Asiaiii,

inalia. Cliain Africani, [ct| J.iph -t Kuropam sorliliis esl.


liiter. 151. Cur [enini] liomo in terrorem c;cleris Iiuer. 142. Quol gcntes siiiguli eorum pi-ecrcaruiit?
aiiimaniil;us posiius est (C.en. ix, 2)? — Resp. In — Resp. De Japhet iiaii sunl fiiii quindeciin, de

solalium transact;e viuilict;e, el ne paiici liomines a Cham Iriginia [l/s,, \x\vi], de Sein viginti seplein :

pluribus opprimereiilur besliis ; et ut seirent se ir- simul sepluaginta duo, de quibus nrUe siiiit geiiies

rationabilibus dominari deberc, non ralionabilibus. septuagiuta Aax, inter quas misit Domiiius disei-

tnde el priini patres nostri paslores pecoriini, non pulos septuaginta duos.

n^ges homiuum fuisse leguntur. Imer. 145. Cur dicluiu est : Dilalel Deus Japliel,

Intcr. 132. Cur csus carnium post diluvium lio- et liabitet in I(i/'er;i«c»/is Sem {C.en. ix, 27)? — Resp.
luini conceditur el non ante {vers. 5)? Resp. Pro- — De Sem Hebnei, de Jaidiet populus geniium nascitnr.

pter infecnnditalem terrx, ut xsliniatur, et hoininis Quia igitur lata est multiiudo credeiiiium, a laiitu-

Irajtilitatcm. jjihne [t(ii/., altiluiline], qii;e Japliet dicilur, latiliido

securilatis dalur iiomen acccpit. Qiiod addiliir, Hubilet in tubernu-


IiUer. 133. Ciir arcus in sigiium
culis Sein, dc nobis piophctatur, qiii in erudilione
(iiers. 13)? Resp. Quia pr.vscivit creator fornii-
sc ciili;c Scripturarmii, cjecto Israele, versamuu
d;ibiles [liominum animos] ne iteruin diliivio dele-

reutur, duin s;epius imindatioiies pluviarum cerne- liiter. 144. Quid est ipiod dicitur iii Genesi : Df
rent. lerra i//(i e.ririJ [ »/.<., cgrcssus esl] .issur, et irdifi-

Inter. 134. Ciir idem signum securilatis in cu'lo cuvit Sinivcn el Robooth civitiitem [Vulgata : et pluteas

posituin csl ? — Resp. Ul ab omnibus inspici po- (•ti'i((i(is| {C.eti. X, M)? — Resp Non duas sigiiilicat

luissel ; et iit pro quaciiiiqiie tribulalione ociilos cor- civitaips. Rubnotli namqiie (>/(i(^a diciliir. Ksl auiem
(hs ad cimi attollaiiiiis (|ui haliikit in cddis. sciisus : liie ^edilicavit Niuivcn et plaleas civilalis.

//i(i'r. 155. Ciir siguimi illiid divcrsi coloris datiir Iiiter. 145. Qiioiiiodo .\i'iMri)//i ;/i(/<is ivHiWor ro

lioiiiiiiibus ? — Resp. Propler sccuritalciii ct tiino- biislHS conlra Dominum dicitnr {Cen. \,8, 9)? —
reiii: iinde ci in arcu idein culoi- aquai et igiiis[siniul| Resp. Id cst, honiinuni len-eiiornm suppressor el

evsiinclor. Erigehal ergo ciim suis pii|Milis lurreni


oslciiiUtiir, quia e\ parte esl ca'rnl('MS ct cx parlc
riibiciiudus. Lrgo ulriiisipie jiidicii tcstis est uiiiiis oiitia Doiiiinuiii, in (iiia est inipia sigiiitieaia «iiper-

KjS EXLCLTICA. — IMTEnROG. ET RESPONS. IN GE.NES., ETC.


'

bZi
liia. [Quoniaiii iloiiiiii.Uio iiiiporanlis iii lingiia cst, A eeiidi iiwJns cl fi)riiias iii diversis loqiieiarum [3/«.,
i')i esi doniiiiala siipcrbia] ut iioii inleliigcretur ju- liiigiiaruiiij gcneribus divisit. IJnde easdemsyilabas
l.eiis homini, qui noluit iiitelligere iit olicdiret Ueo u t ejiisdein potcstatisli ltcras. [licel]jJiler_xftiiiunclas,

Jiibenti. Sic illa coiijuratio dissolula est, cuiii quis- 'iLl^iX';!^!?-!»-'-'''-'^!!'!—'.'''.^.'''* invciiiomus; s;cpe etiam
«iue ab eo quem non iniclligebat, alsceJcicl ; iiefi (ct] ca'ie;!i noiiiiiia vcl vcrlia aliiiil (iiiid sigiiificantia

sc, nisi ei cuiii qtio loqui potciat, aggr.-g M-et. lia- iii alia liiigiia, at(|iie aliiid in alia. Ubi diciniiis in
(|uc pcr liiigiias (livisie sunl geiites dispersieqiic per 1'saliiio : /.; virriu ferrea {f>sfil. ii, 9), iii Gncco liabe-
Icrras. tur, jv f«SSw<ri5r)pa. Igiliir iii Latiiio si(/;i-a non ferrea
Jnlei: 14G. Cui dicil [1/s., dixil| Dcus : Desceii- sigiii';c.il siciit iii Gi-itco, sed astr:i

tlamus et confnnilamtts Hnguas corum (Gen. xi, 7)? Inter. Voi. Quid est quod iegitiir de Aran Iralic
— Resp. Descciulcre Dci est bu.i anos aclus iii>pi- Abraliain : Morluus csl .Ariin ante Tlnire patrem suntii
cere, vcl eoruiii soiisilins pi'o|)iiiiiiiaie. Qiiod vero iii Ur Chaldaorum (Gcn. xi , 28)? — liesft. Ijr [vero]
pliirali r.uniero dixit ; itesceiidumus,.el iterMni [siii- igiiis dicitur, et ChalJa.'i ignein colunt pro Deo;
l^iil.iri] Confudil Deus labium universa; Urrw, riislin- Tharevero, ut llcbrx-i tradunl , cuin libis sisis i:i

ciionn pcrsonaruni sauctam Triiiitalein, el opera- igiieni missiis est a Clialdicis , qiiia iguem adorare
tioiiis Hiiilatein in inajesiate diviiia voliiil osiendore. g iiolcbal, iii ((110 igiic Araii coiisiinintiis est. Et hoc
Sicul in exordio bunian;e creationis dictuni esl : Fa- est iiuod niiiic dicitiir : .)Iortuus esi anle consnectuin
ciamus liominem ait imayinem et similitudinem no- 'i/i(3i'«/^n/n's siii, sicut nicroiiyniiisiiiLibroHebraica-
iiram. Et iteruin : Fccit Deus lioininem ad simiHlu- runi Qua^stioiuim refcrl (Patr. loni. XXIII, col. L'J)7),

dinein suam (Gcn. i, 20, 27). Ut Trinitas in pcrsonis, ita dicciis :"
TVcra esl [igilur] Hcbi^eoiuni iila tra;ii-
cl unitas in potentia csse credatur. tio ,
qiiod cgressiis est Thare Ciiin filiis siiis dc igiie

Intcr. 1.47. Au credi')ile cst lantae stultitia; fiiisse C!ialJ;coruni, et quoJ Abrahain Babyloiiio vallatus
lioiiiiiics, ut in cosluni altiluilincin xdiiicii cujusiilicl incendio, (|iiia ilhid adorare nnlebal, Di^i sit auxilio
erigere se posse putareiit (Gen. xi, 4)' — Resp. iiberalus. Et ex illo tcinpore ei dics vil;e et lciiipiis
Soiel [enim] siiperbiam stultilia sequi et huinilitatein repiitatur aetatis, ex iiiio coiifcssusesl Dciini spcnieiis
sapienlia. Ideo turris liic supcrl)i;e loco posita est. i lola CbalJiBorum. 1 Et ita solvitur ol)SCiirissiiiia
Fecil ergo siiperbia diversiiatcs liiigiiaruin [liumi- qu;i!stio de.\braliani. Legitiir ciiim Tharecuni spptu:i-
iitas Clirisli congregavit diversitatis liiiguaruinj et ginta [Ms. lxxv] essel annorum, genuisse Abraliam,
(.(uos lurris dissociaverat, Ecclesia collcgit. ct vixissc, postquam geiiuit Abraham , ccntiiin tri-
Inter. 148. Quis prii no o miiium honiiiiibus dyuii- giiita qiiiiKjiie aiiiios, ct fiiisse oinncs [liies] Thare
nari et rcgnum dilatare^ suuluir? — jBesp. ^'eiurolli C d;iceiiti quinque aiiiii. Iiem legiinus jn Genesi : Erat
gTgas, ut in sacra legitur historia, qui exstruend;c autem Abraliam seiituaginta quinijue annorum, cum
lurris et coiidoiuLe Bal)yloiii;e_auclor exsAilfival. ctjressus csset ex Lharra (Cen. xii, i) ; viJclicet mor-
317 '"'^'''' '•''9- '^" ""um opusesl turrisetciviias tuo palre ejus Tharc. Igitur ab aiiuo nalivitalis Abra-
[.Vs., civitalis],vel duo? Resp. [Veluti];«stiiiiatur a liani, usqiie ad aiinuin ,
qiio cgressus estex Charra,
pliiribus [arcem (/((1 ri^stituilur lectioex mss.)esse ci- aiini siiiii ceiiium Iriginta quiiiqiie : sed ei non coiii-
\:latis Babyloniie turrem illain]. Et ideo civitas illa piitantur aiiiii qui transacli sunt anlequain exiret de
liabylon dicilur, id esl, coiifusio, qiiia confiisum est igiie Cbaldicorum Dei liberatus piotectione. Haic Hie-
I
ibij labiiim universa; terrae, et in linguas varias lo- loiiymus.
qiicla liominuin divisa. lliijus [eiiiiii] civitatis, id
Inter. 153. QuomoJo intelligendum est quoJ dici-
csl, Babylonis admirabilem constnictionem geiitium
tur Pater Meichce ipseest Pater Jescha: (Gen. xi,29).
:

eonimeiidat hisioria ciijus niniia dispoiicbaitir

tudo, sive unius turris [ejus]


;

quam pnccipuani mo-


alti-
Vel qiii [Ms., qu;c] fuit Jescha ? Resp. Tliarc ge- —
iiuit Abraham iNaclior et Araii Aran vero gcmiil
, :

licbanlur iiiter aliaserigere in coeluni, sive omnium


Loi, ct Melcham et Sarri, cogiiomento Jescliam, ci
turriuni, qu;c per numerum singularein ita significa-
acceperunt iixores Abraliam Sarri Nachor vero , ,
le suiit, uldicitur miles, ct iiitelliguntur millia mili- D
Melcham. .Necdum autem inter patruos et fralruni
lum [Querc, ciira mullos inililes iiitelligimus].
(iKos iiupli:e lege prohibit;!; fuerant.
Inter. loO.Iiiquafamilia illa perniansitlingua.quae
fueiat? — Resp. Quid
Inter. 15i. in tribus egressionibus inleU
l>rimitus Adam [F.dit., a DeoJ dala illis

putalur iu quo Hebrici ligendiim est, in quibns prxcipilur a Domino Abrah;B


t"l familia Heber, ex ilicti

sunt iii ea partehorainum,qiia;Dei portio perinansit, ut egreiiiatiir de lerra sua et de cogiwtione sua, ei de
/
/ injiua_et nasci turus erat Cliri stus. Oportuii eniiii ut
domo patris sui (Cen. xii, 1)?— Resp. Niliil aliud,

m ea lingua salus mundo primo pra:Jicaretur, per


nisi iiobis [Edit., noii] egrediendum esse de lerreiio

quani primum mors intraverat in raunduni. Ostendit honiine, et de cognatione viliorum nostronini, et de

quoque tilulus in cruce Salvatoris scriptiis, hanc esse dorao patris, id est, mundo, qui diaboli domus dici-
oinnium linguarum priniam. tur, ut in Psalmo : Obliviscere populum luum et do-
Deus requicvit ab omiiibus operibus
Inter. 151. Si mnin patris tui (Psat. XLiv, II).

suisindieseptimo,undesubiiotanta apparuit diversi-


313 Inter. \a"i. Qiiantnn promissiones Domini
las linguarum? — Resp. Non in hac divisione linguanini fijoriinl .id Abraham? — Resp. Diin;. Una scilicet
ii'iv;nii qiiid rondere Crealorem .TStimalnr, sed di- qiioJtPrr.iinChanaaii posje.ssunis sit in s(-niiiir ^\w :
;'

•(3S D. V. ALUI.M SEI" .\Lc:Lr.M OPLRt.M P.WIS fl. -IS

i|ii(hI sigjiincaluremiiiliclmn cst : Vaile inteirnm, A piHiiissol. Sigiiillcabaliir :iiili-iii (>a terr:i , qiiaiti rar

ifn.wi deinonslrateio (M^;., moiistruvero] tibi, ctfneiiim iiali' scnioii cjiis a('i'('|itiiri:iii oral ;
[iiain illiid spiii

le in qenlem inaijniim (Gen. xii, "i). Alia vero luiigo t»l(> toliiis inuiidi lulitiidiiiciii possessuriiin ciit.]

prcstaiitior, ipio 1 palor est iioii iiniiis geiitis Isracl.- Inlcr. Uil. Quiil |iliiiii divil nciisl ; Ail Oritnilnn

lic;e soliim, scd el o mniiim g enijnni, qii;e fi !oi cj'is <•( (((/ .Wiirr |.l/. iin'riitii'iii|, ilicliiiii est? — U,'sp. Solet

vcsligiil scqunntiir, qiioil liis ve^rbls promittiliir :


/'/ [eiiiiii] Sciipliira saiicla , diini dc plajjis tcrr:u pro-

1'cnedicentiir in lc oinnes gentes [terr;c; illi scilicct iii iiiissioiiis lo(]iiiliir,Marepro Occidciilc ponerc.ahco,
VMiiine Abr;ilKiio bciicdicciitiir] (|ui Abr;ih;i' li.lem (|iioil l'alcsrni;i' rejiio Marc iii Occidciitis i>l:iga lialieat.

imilaiil ir. hilcr. |(>-2. ():ii siint expivlili , de qiiihiis dictiini

Ir.ter. 15G. QiiomodoSarra, cum a Pliaraone ra\na cst : .Vu»ii')viri( eriiedilox verniiciilos suos (C.cn. xiv.

fuissct, fonsequens esl, ut viofata min fnerit (icr.^. II)? — rtcsp. Lxpediios dixit [jiiveiies] ai! Iielluiu

15)? — /{('sp. Qiiia, juxta libriim Ksllier, qiuvciinqiio proniptos, 01 qui noii riicniut nxorati, de quibiis io

m;ilier;iiii placiiissol rogiapinl vclcros, sox monslbiis I sequcnlibiis dieit • E.vicplis liis r/Kn' fomt^rferuHt jiive-

Hiigt^baliir (dco mvrleo, et sex mensibus in pigmeiilis yw» {vi'rs. "21).

variis erat ot cur.itionibiis feiiiiii;irum, ct tunc de- Intnr. Ki3. I\t pcrsentuis esl K.si/iie ad Diin. {rcrs.

mum liigreiliebatiir a I rcgcm (r.sllicr. II, 12). Alqne '^ 1 »)• Qi'i l«fi's eslDiin? — Resp. Dnn Pliecnicts op-

iui polesl [.l/., p;il*M'.il] liori, nt Sari a poslquam liidiiiil csl, quod niinc Ptineiis dicitiir , ubi uiic.s de
,

placnorat regi , diiiii pcr aniiiiiii a I rogoiii oi pncpa- ('iiiilibiis Jordanis oritiir, qui (lieiliir Dan : alter voro

rar.ir int oitns, Abralue Pliarao iniilla donavcril, et Jor : el liis (Inobiis foiilibiis, qi:i liaud pioeul a se

adhnc dislaiit iimini rivul;iin fnvleriilis, Joi-danis ap-


Pliarao poslea peicnssiis sit a Domi;io, illa iii- , iii

tacta ab ojuii toiicubitii permanento. p •Ilalur 319 cl sicut cv diiobus fonttbiis unus flu-

Intcr. 157. Ulrum ODiivcieril Abraluv tam saiiclo ^viiis, ita cx iiomiiiilius uii:i a|);)elhilio pruerealur.

viro, iit cclarelSairaiii esse uxorenisiiam,e! iioiima- Inlcr. IG4. Quis cst islc Mdcliiscdccii rex Sal.-iii,

}(isponeict in Dco spem suam, nc occblerotiir a rego (liieiii .\poslolus dieit sine patre et sine matrc essrt

[Gen. Mi, 13)? — Resp. Ostonditur [cnini[ in isto (Ccn. XIV, 18; Ilchr.yw, 5)? - Rcsp. Ideo dixitApo-
cjus facto quod bomo non debet lentare TViniiiiiain stohis eum absqiie patre cl absque niatre, quia genca-
(tcnm sniim, (|iiandii liabol qnid faci;it ox ralionabili logiam i-jiis sancta Sciipliira iioii iiarr.it. Aiunt eniirt

( insilio. Fccil eiiini (iuo;l p'Jtiiil pro vita s;ia; quod Hcbra'f, Iniiic Melcbiscdcch inutalo iio;ii!ue Se:n esse
aiiteni iionpoluit, illi conmiisitin qiiem speravit, cui filiiiin Noc, et siippuUntesannos vil;r ipsins osten-
oliain pudiciliiim coiijiigis commcndavit. Nec cnim _; ditnt, ciim usqiie ad Isaac tempora vixisse; omnesque
"''"' - - -
^' T^. I»--
Deo
:

bosliasDoo immo-
fr.ies [ac sp^-s] fcfcUil. Nannjiie Pliarao a territn pi-iiiiogciii!os ponlilices fiiissc, [cl]

iiiiilli-diiio proplcr oiini [Ms., eam] malis allViclns, ubi lasse usipie ad lcinpora .'Varon et legis Civremonias
ojus iixorcm [divinitiis] osse dl.licit, ilhesam cum bo- et li.ec csse priinogenila, qu;c vendidit Esau fiatri
iiore red:!idit viro siio. suo Jacob. Qui etiani Melchisedech jure de Iriimiphi.
Iiiter. 138. El crit scmen luiim siciit stella' co'H :ibnepo!is [.Vs.,i)cpotis] sui decimasaccepisset ffi/ii.,
it siciil arcna qiio' cst in liltore maris {Gcn. xii, 17). acccpit]. Porro Salcm eara ipsam cssc voliinl, qiue

(Jni sigiiilicati sunt in siellis, el qui in arona? — postoa Jcrusalem dicla est. ll:oc cliam priino lcbus,
Resp. In slcllis [cadi] pauciores firinioresquc [ci] ut rcfcriint, poslca Salem, deiiidc Jerusalem dicta
olariorcs intellig'iiilur; in arena autem marilimi litio- est. Iste autem Melchisedech figuraliter Christum si-

ris, niagna iinilliuido infirmorum abine carnalinni. gnilicat sceunilnm apostoliim, quia Cbristus sine

Intcr. 159. Qiiid est /{«iiinet /oiim [)Is. Rapbim ; iiialro in civlis, et sine patro in terris, offorons Doo
(7(., Ilafiin Zuiim] (fieii. XIV, 5)? — • Resp. Razim pro nobis in terris siii corporis paiiem et siii sangiii-

gig;iiites, Zoiim terribiles interprotantnr ,


[signifi- nis vinnm ; ad ({Mcm dicitur : 7« es saceriios in nter-

(aiil] robiislos ipiosque in .\rabia. niim scciiiuliim ordinein Helehiserlech (lletir. \, 0;

Inter. 160. Dixit [ergo] Deus a.l Abraham : Leva '''*"'• *''''• "^^-

Inter. I8>N. Qiiis fiiit Damascns Kliezcr, do qno


ociiios luos et vide aloco in quo tu nunccs, ad
loncin et ad .4iis(rMm, ad Qrientem et
et

nd Mare [Vul-
.li/iii-

dixit Abraham : llivres mcus eiit (Gen. \\, 2, 5)? —


Resp. Filius procuratoris Abrah;o, qiii postea, iil
gata, Occidentcni\, quia omiiem lcrriim, ciunm lu vides,

lihi d ihn, cl S:'inini luo (Gcn. xiii , II). Si eiiim tcrra ainnt, Damasciiii coinlidit, ot nomen civitati rtedit.

l;iiili:iii pr(imiUc!:alur [ei], (|iiain luiic in iino luco regnumqiie in (M obiiiinil.

^iaiis videro potnit per qnatuiir climata niundi ; an- /»i(cr. IGfi. Niinipiil convenit li lei Abrah;e iil si-

gista videtiir esse terra promissionis? — Resp. Non giir.m qiiasi diibius ipKiereret a Doiniiio dicens : Oo-
lioclloc;!] soliini t'.'rr;i' [ei] proiiii-siiin i>st, qiio I vi- mine l>cus, nnde scirc possiiiii quod /los.w.^siirHS Ji;m

ilorc poliiil. .Noii eniin diclnin ost , l;iiiliin tcrr.c tibi eiiin (Gen. xv, 8)?— Rcsp. Non qiiasi dlTbiiis, de pio-
dabo qiianlum vi.les; scil : Ti('i dnho lerriiin, quiiin \ inissione Dei, anne (leret, sed qiioiiioln riitnniin es-
rides, cnm et ullerior nndiqiio dabatur. Et idcirco I set exqnirebal.

Miliiunxit : Siii(/(' r/ ;)er(i»i(>«((i (crrnm i» /(i/i(ii(/iwcfi Inter. 1C7. Qiiiil igitiir iii illo iin>tiiui signo (!e

/(iH;(i(i((/iHe [cjiis] (ii'r«. 171, iit pcrambiilando porve- posloritalo peiieris siii .\brah;e intolllgenilnm erar'
'.«
iiircl :i I oa. qii.o ociilis iino loco slaiis vidcio iin'i_ vel ciir Iriiiiii annoriini aninialia il!i eraiil s :ii'en
— :

.n-.7 EXEGETICA. — INTERKOG. ET RESPOISS. HN GENES., ETC. KX


vcl ciir aiiiiii.iliadiviilitet vo)iicres non dividil {vers. A ut in ^gypto populus Dei durain perageret servi-
9)? — /?t'sp. Triiini [cnini] annoriini aniinalia Ires tutera.

teinponim arliculos designant, qiiibis populiis a 1 Intcr. 1G9. Quare dictum est in Gcnesi de filiis
8'imnr.im honoris c.ilmen adolcvit. A tcinporibiis vero .'Vhraliam : Qnarla progcnic revcrtcntur liuc (Cen. xv,
pitriarcha! ."Vbrah:!! per rcproinissiones UEqiic a 1 16) ? Et in E.Kodo lcgitur : Quinta generatione ascen-
tenipora Moysis roiijinctiis est Deo. X temporilnis derunt filii Isrncl de terra /Egijpti (r.rod. xiii, 18,

iintem Movsis Ugislaloris, a Deo legi; acceptione, et juxlu L.V.V)? — licsp. Egressi siint filii Isracl quart.i

mirariiloriiin osleiisioiie, triiiinpiiis'i'ie et terra' re- generalione de terra .'Egypti. Rcplici geiicratioueni

proniiisioiiis ir.gressioiu! gIorilicat'is; a teniporibos Levi. Levi geiiuil Gatli; Gath gcniiil Ainrani [Ed.,

voro Davi 1 rcgio honore, et templi civitaliscpie Je- Ahram]; Ainrara gciuiit Aaron [lidit., Aran]; A;:ron
rusaleni i;istruclioiie elevatiis est. Porro aries regiani [genuil] Eleazar; Elea/.ar [gcniiil] Pfiinees. Gath
ct sacor lot.ilem dignitatem ; vacca snb lcgis liltera cum patre suo I.evi ingressus est .Egypluin ;
[rur-

seivicntein ; capra ctiam eam:!cm gentem peccalri- sum Eleazar cum palre suo .\aroii regressus est ah

ccui essc debignatr Aves vcro spirit-.iales et Dei ele- j^^g\plo]. A Gath usque ad Elcazar computantur

cios pncfigurabant. Divisiones itaqiie [Ms., namquel quatuor gcnerationes. Quo.i antem secundum Exo-
auiaialiam, scliismata inler carnales seinper esse B dura qiiiiita geiierationc egressi simt filii Isracl di!

ostcnluiil; in co [vcro] quo I aves iion divisit, pax tcrra .Egypti, tribus Ju;!iic ordo [ibi] numer;U;ir [Hd.,

et iinitas spirilualimn inlclligidir. Q'io.l circa vespc- numeretur]. Judas geiuiit Pliares; Pharcs [genuitj
ram pavor irniit super Abraham, terrorem significat Esron; Esron genuit Arain; .\ram [genuit] Aniiiia-

in die jndicii, qni separabit spiritales a carnalibus, dab; Aminadab [geiiuit] Xaasson; Naasson [genuil]

alios statuens ad dextiam, alios ad sinislram (Matth. Sdnion. Phares cum patro suo [Juda] ingressus csi
\\\). Aves vero i|u;e super cadavera volitanl, dse- /Egyptuin Naasson princeps Juda in descrto de-
;

nionia \Ms., dycuioiiiacie potestates] 5unt, qiuc car- scribitur, cujus filius Salinon terram promissionis
nalib'.is insidere quicrunt : quas devotus doctor se- introiit. Computa a Phares usque ad Naasso::, et in-

dula admoiiitioiie abigere debel. venies generationes quinque.

Iiiter. 168. Qiiid esl qiio.l dictum est ail Aliraliam :


Ini.cr. 170. Scmiiii tuo dabo terrain lianc, n flinio

Scito firanosccns, qnod peregrinuin [uturuin sit sf- A^^gijpli usque ad flninen inagnuin Euphratcn [Gcn.
men tuuin iii terra non sua, el subjicicnl eos servitiiti XV, 18). De qiio dixit ^gypti fluvio? — Rcsp. Non
[et] ujjligciil quadrinfienlis annis (vers. 15)? Unde isti [crgo] a fluvio maguo /Egypti, lioc est, Nilo; sed a
qua.lringenti anni computali suiit servitutis? — Resp. parvo,qui dividit[inler] .•EgyptunietPal;cstinain,[ubi
Non sic accipieiidum cst, lainpKuii in illa durissima ^ cst civilas Rinocurura].

servitute quadringeiitos annos Dci populiis fueril, Inter. 171. QuomoJo defenJitur Abraham adulterii
sed quia scriptum est : /« Isiac tocabilur tibi semen reus non esse, dum vivente legitiraa uxbre sua con-
(Gen. XXI, li). Es anno nativitatis Isaac usqiic ad junctus est ancilkc su;» (Gen. xv)? — Resp. Nondum
aiinuin egressionis ex jCgypto coniputaiitur aiini promulgata erat uniiis uxoris lex evangelica. Ilabe-
quadringeuli quini[iie. Cum crgo dc quadriugentis bat quoipie proinissionein a Deo mult'plicandi se-
irigiiita detraxeris viginli quiuque, qui suiit a pro- minis siii, sed necdum sciebat, ex qua uxore, qiiia

inissione usqiie a',1 natum Isaac, noii mirum est si postea dictum est ei, de Sarra habere filium. Nara
quadringcnlos et quiiiqiie annos s umuia solida qiia- proplerea sic propagandi voluntas pia fuil, qaia con-
(.ringentos voluil appellare Scriptura, quoe solet cumbeniii volunlas [.•!/., vobiptas] lihidinosa iion
lcinpora ita nu:.cupaie, ut quod de sunima pe;fe- fuit. Eliam el Sarra, cum prolem de se liabere non
clioiiis numeii paululum excrescit, aut iiifra est, potuil, de ancilla habcre voliiil. ConseiUiebat [uter-
iion compuletur. JSon itaque, quod ait, in servitutem que] in faclo, (juia [ulerque Sarrara] slerilem [Edit.,
rcdiijent eos et nocebunt illis, ad quaJringentos annos qiiia sc slerilem] esse sciebat.
refereii lum est, tan-juaiu pcr tol aiinos 320 eos Iiiier. 17-2. Quomodo mamis omiiium contra Is-
h.ibuerint in servitute : se.l refercndi sunt quadriii- ^*
inaelcm, et inanus ejus coiitra omnes (Gcn. xvi, 7,
genli aniii ad id quod dicluiu cst Peregriinim erit
;

12)? Rcsp. Invenit [enim] angclus Dom ni Agai


senicn tuum in terrn non propria; quia sive iii terra
suver (ontem aqua: in desertoad fontem in via Assur,
Chanaan, sive in ^gyplo peiegrinnm erat illud se-
qu;e per crcmum diicit ad A-lgyptum, [ire festinabat]
nien, aiUequam ha;r editate sumcrenl tcrram cx pro-
El vocarit nomcn ejus Ismael, quia exaudivit Domi-
ini>si6uc Dei, (|uod factuin cst poslqiiam ex ^Egyplo nus humilitatem [ejus] (Isinael interpretatiir exau-
liberati siiiit, ul hyperbaton hic iiitclligalur, ct ordo
ditio Domini [Ms., Dei]) Hic eritferus homo, manus
:

si; vcrb(a-um : Scicndo scies, quia peregrinum erit se-


ejus super omnes, et manus omnium super eum ri ,

men tuum i» terra non piopria quadringentis annis.


contra faciem oinnium fratrum suorum habilabil. Si-
lllnd autem interpositum intclligatur.: Et in serviln-
guifirat aiitcm semcn ejiis luibitat:irum iii erenid,
lein redigcnt eos, et noccbunl illis, ila ul ad quadrin- id Sarracenos vagos, incertisqiie sedibus, qiii
esl,
gciitos aiiuos ista interpositio non pcrtineat. In ex- universas genles, quibus dcsertum ex latere jungitur,
trenia enim parle [aniiorum] .sumniic hujus, hoc cst incursant|Ct impugnant, [ct impngnaiuiir ab
[\h., hoc iiiiercst], post mortem Joseph, factuni est nibus].
" om
S:9 It. !•. ALUI.M SEU ALCLIM OrEUl.M l'.\RS II. Mo
luter. 173. Qiue liUei-a aJjitlu osl iioiiiiiii Abia- A H''''" • ^>^"'' '/«• '«i/fi' "»'". (/iio«'um i/jsi rit/.^iu/if

liam cl Sairai ; vt'l (iii.e miilationis iiomiiiiiiii illis {Miillh. \).

tausa fiiil ? — ittsf). Dixil Uomimis al Abr.iliam /»((.'r. 17 '. Qnaro [autem| Sarram riloalom ro-

tcce tcitamciilitin mciiin lcciiin, el cris pulcr mniiilu- ilar^iiil Uiiiiiimis, (('iiiii Aliraliam iisorit ct illum

dinii ijciitiuin, el iiu/i vocnbi.ur nomcn tiinm Abrum; iiiin r('ilar|;iiil) ((ii'/i. xmii, 13)':'— /if.s/j. 'U"ial riaus

seii erit noinen luum Abruhtim, qiiia paircm [mii/(«- Aliralia! ailmiralionis ol i;otili;u luil : Sarrio auluin

ruin] ijcntiiiin }'osui lc ((.'f/i. xvii, 4,e( |."i). Uiciiiil iliiliitationis ot ililliilontia;, qiiol ab illo Jijailicari

aiitom llolinoi i|iioil Uoiis cx iiomiiie siio, iimid apml il- potiiit, qui oorda bominum iiovit. Lilln h:i'c eadcni
los li'lragiamiim[Ws.,ti-tr;ii;iaiiimalonli->t,nl.'/.s.,e] Sarra riilons oorripitur, corropta protinus fooun-

littoram Aliraluo cl Sarro aililidorit. Uiocl/atiir oiiiiii d:itur, it ooiitra spcin ex diviiia promissioiie acoc-

ptiimiiil Aliraiii, qiioit iiilerprotaliir yalcr cxccIms ; pil, quoil habiluraiii se cx liuinaiia ratioiio dubl-

ct postca 321 vooaliis cst Abialiam, piUcr mulla- tavit.

rii//i. Naiii gciilium non liabotiir in iioiiiiiio, seJ siib- /„((.r. 177. Qi,ot in VotcriTcstamciilo propriis 110-
aiiditur. Noo iiiir:iiiiliiai qiiaro, ciiiii apii;l Or:i'('os ot niinibiis iioniin;iti sunt, aiilcqiiaiii nascercntiir'/ —
quosdamalios (1 litlora viaoaliir;iddita,iiiisn[;Ms.,o] /{^,5^ Quatuor : Ismael, lsa:ic, S.\lomon et Josias,
littoram llobr.oam additam dixcrinius; idioma eiiim b ccrtis quibusdam ex causis.
lin;;ua; liUius] cst pcr ,1 [.Ws., cl quidem sciiberc, /„/,.r. IT8. Qu:iM'itur, cum trcs viri essont, qni
sod pcr (I le^oro; siout c contra a littoram s;cpc pcr Abraluc apparuorunl, quoinodo singularitcr Domi
e proiiuiiliaiit. Ei dixit Uous ad Abraliam Sarii \ms., :
iiinn appolht diceiis : Doiniiie, si inveni gratiain anle
Sarrail u.cor lua, non vocabis etm Sarri, &cd Sarru
ic (rcrs. 5)? — fiesp. Igitur iii angclis Domimmi
erit noiiien ejiu (Gen. x>-ii7TSyrErranl [iWs., Et suiitl,
seiitipiis, Domino potius, qiiam angclis loqni ologil.
qui piitant p.imuiu Sarra pcr umiiii r scripluin
Kt (pii;lcm aliqiiauilo imagi:ubus, ct antc oorporcos
fuisso, ct postoa ei alterura r adJitum, quia r apud 01'iilos, aJ lcmpus cx aere assunipiis pcr angelos lo-
Griccos ccnlenarius nmuerus cst. Sarri [Ms., Sarrai] (piiiur Deus, sicut ^iunc Abraliam non solum ircs
orgo primiim vocala cst pcr [Ms., per sin, rcs, T viros videre potuit, scJ ctiam lorreno lial)it;tc:ilo

jotli] siiblato jod, id ost, iota eleiuenlo, addilum cst


rooiporo ct coriiin usibus ctiam oibos adhibcre. Nisi
0, quod per « logitnr, cl vocata est Sarra. Caiisa au- ciiiiii angcli, cuiu qu;cdam liobis in terra nunliant,
tom noininis mutali li;ec est quod aiitca diccbatur
a 1 tenipus ex aere corpus assumercnl, exterioribus
princeps [mca], uiiius tantummudo domiis inalerfa-
piofocto nostris obtutibns nou apparcrenl. Nec cibos
uiilias ;
poslea voro dioitur absolute princcps. ciim .\brahani .'•tinicreiit, iiisi prnptcr nos solidiim
aliqiii 1 cx cadesti olomonlo gestaronl. Ncc miruiii
Inter. 171. Quare .Vbrahain circumoisioncm accc-
pil (ucrs. 21)'? —
licsp. Idciroo .\brab;e oommeiidata
quod illi ipsi (|iii snscopii siint, moilo aiigeli, niotlo

angoloniiu
Uoiiiiiiiis [/'-(//'., UominiJ vooantiir; qtiia
[."i/s., data] csl ciroiiiiicisio, ut sub legc essct, sicut
vocabiilo exprinuintur, qiii exterius miiiistr;ibanl,
[etj Adani, ne dc ligiio nuindiic.irol, ut coinpro-
et appollalione Uomini (jstcnJilur, (pii eis iiilerius
bareUir, si complcrel boc, an nou? Credens ebiiu
pnccrat : iit per hoc pr;csi(!ontis impi rium , et pcr
irriuin se liabilurum, per ciijus generationem oiimi-
iilud olarosoorot ollioium miiiistranlitim.
bns genlibiis bono.liolio liitura ossot, ot in ciijus nc-
potibus castitatis ot sobiielatis unioum mansissot 322 Inier. 179. Qiiid cst clanior Sodomorum ; vel

quid Csl, qnoJ Uominns dixit : Descendam et viJebe,


exemplar : unde iii ca parle oorpoiis signum fidoi
ulruin cldinorcm qui vcnit lul ine, operc coinpleverint
accepit, unde [et] (ilius fidei [Edit., Dei], iioii carnis
iiasoiliirus cral; noc trnncata corporis parte dcfor-
(Cen. XVIII, 'iO, 21)? — Hesp. Poccatnm cum voce
est culpa in aciione; peccatum vero cum clamorc
inior, scd fidei in Uoum signo gloriosior. Igitiir pro
est ciilpa cum libertate et jactantia. Qiiod autem
Uoo aiiqiiid pordero liiorum est, non daniniim. Ita
ilixil : Descemluin et videbo, et fcactera] hnjiisnio.ii,
Abraiiam fidoi sua' sigiium accipiens non doformatus
p oiniiipotons Uoiiiintiset omnia soiens; cur aiito pro-
est, seJ inclioratiis.| Si enim Adam pactum Dei cu-
liaiionom ipuisi dubital, nisi ul gravilalis nobis
sto:lissct, .\braliaiii hoc pactam non accopisset. Sed
oxiinplum proponat, ne niala hominum aiitc pra?su-
(piia iUi: iii lioc mcinbro oiil|)ain inobo.lio:iti;o |)i'inio
niamiis crodcre qiiam probarc? Kt occe iit per an-
agnovil, decuil ut isle iii boo moinbro sigiiiim obo-
golos aJ oogiioscenJa inala dosoonilil, iiiox facino-
dicnti;B scouiido [.!/., sccundus] accipcrct; ut ostcii-
rosos perciilit. Ati|iic ille pations, illo mitis, [illc,]
deretur olicdientes (|uaiidoque generasse filios ad
do qiio scriiitiim est : 7'ii aiitcin [Doimne\ cum (rjn-
vitam, duni olim pnicvaricatores generaruntad mor-
Mi quillitnte judicat (Sap. xii, 18). IUe
icin.
de quo rnisnm
sciiptum est : Do/iit/ius paiiens osi, ciim [in] lantu
Intcr. 173. Nunquid [dubitaiili aiiiini)] divil : Pu- criinino iiivoliitos invoniens, qiiasi palioiiliaiii pra'-
tusne centenario nascetur lilius, el Sarra iionaijennria icrmisit, ol diiin exiromi jiiJicii exspoclare ad viii-
oarict (vers. 17)? — Ilesp. Non verba luuc dubitaiitis diotaiu mduil, scd oos igne jiiJicii anlo du-m Judicii
iliflidcntiam ostendunt, scd adiiiiranlis gaudiuin. Idoo pneveuil. Ecce maliim, ol qnasi ouin (lillioiiliaio cre-
pi;c gaudio ridenlis .\brali;B liliiis diocbatur Isaac. diilit oiim aiidivit; ct inmon siiio lardiiao porotissil.
INaiii] risiis iste iii bono acoipi dobot, iit iii Lvaii- oiiin voriim oogiiosooiido roporil . iil nobis vidflitt' I
1

Ml EXEGETICA. — I.NTERROG. ET HESPONS. I.\ GENES.. ETC. Si2


li rel «seiiipliim, quia luajora criiiiina et larde cro- A "Oii poterit liberari? El liaiic occasionciii iiifi(]clila-

iliMiJa siinl cuin aiiJiuiitur, ot citius puiiicuJa, cuin tis, ctiuiii in filijs coiti;s piiiK ipiuni dedissc cerliim

vcracilcr a;;iinscuiitur. ost. Qui enim c;eteras 333 vi liiral siibrni civilatcs,

Intsr. 180. Qiiare Abraliain dixit : Pulvh sum el ct hanc [slarc, soqiie a;i.xilio Dei erutmn (lu edit.,
fi';iis (Gen. xviii, 27), cum lantas promissiones a Deo mendose, el hanc fuisse, qu;t Del aiixdio eruta esl)];

accopissel? — Resp. Subliinitatnm promissionum hn- utiqiic de co quod sibi concossum audicrat, ambi-
niilitatis tcirperavit subjrctioiie. Aptc [}ls., aiiorie] gore non doluiit.
oiiim iiitelligilur iii quo loco se posiu-ral, ([iii pulvo- lnt,r. 18.1. (Uir igilur aiigoli,quasi hospiles coacti,

rem sc ac cinercm etiain tiim ciim l)eo loiiucretur, doinum Lot iiilroisse iliounlnr? — Resp. L'l ten-
a:stiinabat. Si igitur se ita despicit, qui usque ad ho- tata csset charitas Lol, prohala ct remunoiala :

norem divinse collocutionis [Ms., contemplationis] ot ul oslenderetur qiiantuin cssot hospitaliUitis bo-
asccndit, soilicita intoiitione peiisandum est, qiia nuiii. llospitalem voio domuui angoli iiigrossi sunt
pfleiia illi feriendi siint, qui ad summa noii proficiuiit, ad liborandiiin hospitom siuim : claii.sas aulcm ho-
ci lamcn do minimis e.vlolUinlur. spilibus domosigiiis inyressiis [esl] ad perJcndos pec-

Inter. 181. Qu.-)en solct utrum quod de Sodon;is catores ineis. Idcirco hospites non sunt evitan.ii, scd
di.\il Deus, iion se perdere locum, si invenirentMr illio B iiltro invilandi.

ccnlum vi 1 dccem justi (vem. 20, 52) , speciali qii;i- Inler. 18(i. Q;i;oritiir quare de caJo vindicla data

dam seiiteiitia de illa civitate, an de oninibus intel- est siiper liabilatoies impios civiialum illaruin (Gen.
ligenduin sit goneraliter, parcere Deum loco, in quo- XIX, 24)? — Resp. ^Juia dainor peccaiitium in coe-
cunque vel decein justi fucriul? — /Jes;». iSon est lum ascendisse dicitur ; idcirco de cnelo puniendi
[quidom] necosse, iil lioc dc omni loco accipcre ei;iiit.

coinpellamur. Verumtainen de SoJomis potuil s:c Inier. 187. Cur sulphiireo igiie puiiiciiantur ?

dici, quia sciebat Deus. ibi noii esse vel decem, 1 — Resp. Ut putidissimus libidiiiis ardor pulidissim»
idco sic rospnndebatur .\brali«, ut significarotur iicc fiairmiariim ardore punirelur.
tot ibi possc iiiveiiiri, ad exagjoratio^iom iniqiiitalis /;i/fr. 188. Cur [autcm] uxor L;jI iii stat.iam sa-
iilorum. lis ooiivorsa cst (
vers. 26 ). — Resp. Ad coiidi-
Inler. 182. Quare.Abrahain in tribus viris illis, si meiilum lideliura ;
quia punitio i.iipii eruditio est
Deuin intellexil vel aiigclos, et iterum Lol in duobus, jusli.
cos humano cibo vesci putabat? — /Jt'i5;i. Forlasse Inter. 189. Qiio consilio filiae Lot conculiiluin
-priui cos hominos esse arbitr;iti snnt, in qiiibus ^ j^;iliis potioriint ( iris. 31, 33 ); vcl ab inceslu
Doiini loqiii iiitcllexoriiiit; qiiibiisilam diviii;o m:ijo- pur^';iri possanl, (iiiin lioc scicir.cs foceruiil ; ille
blalis cxistontibus ol ;ipp;iroiilibi;s sigiiis, poslca vcro [qiiasi] ncscieiis? — Resp. Yideliir [nanKuiej
liiisse angelos cogiiovcninl, oiim ois videntibns in lilias Lot qu.edam didicisse de s;eci;li [A/s., uiundil
coelum issent. Se;l iiitiicn liiiii ost liio qii.inlnm bo- consiiiiiniatiiuie, qii;e iiHniinerel p -r igiiem : sed
nuin sit liospitalilas. Hospilalom doiiiiiiii iiigressi liiiiiiu.im piiollie iioii iniclligobant porl'rc:e, qu;c liidi-
suiilangeli, clausas liostium [Ms., hospililws] domos ooraiii. [Nosoieriint] qiiod Soilomitiois igne vast.i-
ingressiis est igiiis. tismullum adhuc spatiuiii inlogriiiii resideret in
Inler. 183. Si jiiiliciitm Doi jiistnrn esl, qnare iii- mundo suspipalii' sunl, lalc ;;li(|uid f;ic;um, quale
fantes in So iomis [simul] ciim parontibiis rromati iii to;nporibus .Noe aiidiorant, et o'i rcparaiuian!
s;i!il? — - Resp. \'{ nimis iiiipiimi faoiiius Siuloiiiita- iiiorl;iIiiiin poslcrilatom solas se essc ciim paronte
ruin possit adverli, peeoatnm eoriim porvenit us((ue servatas. Rccuporandi igitnr huniani generis desi-
a 1 nccem filiorum, ne de origine illoium aliqnod si- derium sumuiit, atqiie instaurandi s;r;ciili ex sese
gmim remaneret. Nonne provisuiu est illis, ne diu dandum opinantur exordium. Et quaiiquam grave
vivenles oxempla seqnerenliir iwtriim ot leviiis eis crimeii [videatur] fuiari conoiibiluiii palris, gra-
: iu
fiitiiro criicienlur, vel omniiio noii, alieiia causa oc- . vior lainen eis inipietai vidobatur, si humaiue, ut
cisi. Parentes [enim] tam pro se quam pro his rei puiabant, pnsleritalis spein servata caslitate dcles-
siint. Ergo mors filioriii.) crinien est parentnm, et scnt. Propter hoo ergo consilium ineuiit, niinorc, ul

ideofnturi sunt accusatoros pirentum. Est qnale- arbitror, culpa [spe tamen] arguinenloque niajoro,
cuiique bcneficiiiin roiiiii non esso, qiii gloriosiis non patris miesliliam vcl rigorcm vino molliunt et lesol
est : pro:!osl oniin paiiporcin iion esse, qiii rcx csse vnnl : singulis ingress;^ noctibus, siiiguke suscipiunt
i.oii polest. ab ignorante conceptum ; ultra non ropetunt, nec
Inter. 184. Qnairitur quare Loi ciini jnssus essot rcquirunt. Ubi hinc libidinis culpa, ibi incesli cri-
!d monlem fiigere, Segor pnttulorit, ut ibi salvare- men arguitur ;
quoniodo dabitur iii vitio, quod non
tur; et rursiim de Segor ad monloni niigrasset iteratur in lacto ?
(Gen.
XIX, 20)? —
.Iwp. Trailnnt llebi-ii^i quod Sogor fre- Inter. 190. Si Lot [iiuasij inccstus [.1/., incertns] in
qiieiiler tcrr;e motu subruta, Bale priinum, et poslea hoc lacto culpandus est, an non ? — Resp. Ciilpan-
Salissa appellata sit, limueritque Lnt dic>'ns : Si diis est ([uiJem in hoc facto Lol, qnaiitiim cbrieta-
ciim caetera; a:!huc urhes starent, isia sKpc siib- tis [.i/s., ebrietas] ignor;inlia mcrctur. Nain et har.c
Vcrsa osl, iiiianto inagis nimo comniiini riiina
iii
lox oterna condemnaf, (piie cihum ci polum nnn
; ,:

SK H. l. ALblM SEi: ALCti.M OPLHLM PAKS IL 54*


iiisi ail saliiUMii corpoiis smiicre inaiiilal. El liiiic A — Rcsp. lulor llclmpos [aiitoiii] varia opiiiio esl
i!illj!ciitius iiilciKleiuluiii cst, (luaiUiiin sil clirictalis asseicnlibus aliis qiiinto [Ms., quarto] aiiiio ; aliis

ii:aluiii ; et valdc liiiiciKluni cst iliis, (|uibus lioc diioJcciiiio abl.iciatioiiis tcmpiis iinpl>M'i

iiuiliii'1 in iisu csl. Naiii iii cri;uiiio cliriclas dccipit, Inlfr. 198. Si IrcJcciiii [1/., qiialiHirdeciin] an-
(|(iciii Sodonia noii dcccpi!. Iriiur illc naiiiina iiiu- iMiJiiiii cral Isinacl qiiaiido naliis est l.saac, adjiiii-

lieruai, quem flamnia sulpliurea non ussit. Eral C.isipie ailali [.Ws., hac .-Btate] alilaclalionis annis,
cri,'o L>t arlc, noii volmilutc dcccptus ; iileo medius qiioiiiodo convciiil tantx ;elalis adolcscenleui nuilris

iluiJain [Ms., (piideni) iiitcr pcccatores el justos : scdiss e iu c crvicibiis, duiu dicilur : Siitnjisil Abra-
(piippe (pii ex Aliralr.c cojinalioiic [Ms.. stiipc] de- liiim pdnes ct ithvm nquiv et ileitii .Ujiir,puuens siiper

scciidcrat, in Soiloniis taiiien lia' ilaveri!. Nain et liiimeruin ejti.i et parvuliim, el liimisit eiim [C.en. xxi,

hoc quo.l eva it e So.lomis, sicut Scrijitura iiidic;ii, 11)? — Itcsp. Omnis[igitui]rilius secundum idioma

magis ad lioiiorcm Abraluv, quam ad m-rilum pcrii- lingmi; Hcbrxorum, ad comparatioiiem parciitiiin. in-

nct Lot, l'.ins vocatur cl parvulus. Lt csi scnsiis : Posuil


Inier. lOI.Quarc dicliiis Noc pcicatiiiii imiiidi .Vbralumi paiics ct uticiii saper liuiiierum .\g.ir, el

ulcisciiur, lioc vcio SiKl.imiiavum igiic puniluv?


boc laclo dcilil puiM-iim malri, lioc est, iiianu
aqua iii

— Rcsp. Quia illud naturale libidinis cuin feminis B ejus cuiu Iradidit, commendavil, cl ila cuiisU e

peccatuni quasi lcviori cIciikmiIo dainiialur : boc douio. Quod iii scquciitibus declaialur, diiin dicitur

vero coiitra iialuram libidiiiis pcccaliiiii ciim \iris, Siirge, lolle pucrum, et tciie munum ejiis (IbiJ. v.

•icrioris clemcnti viiulicaliir inccnilio : ct illic lcrra 18) ; 11011 iit ciiiii dc terra [vdui] jacciiicm tollciet,

aquis aSbita revirescit ; liic nanimis cremata ictcrua sed (piasi coiiiilcm manu lcneret. Qiiod auleui inanu

sierilitalc arcscit.
parciiiis lanelur, sollicitus nonstratur aflcctus.
Iitler. 19-2. Ciir Abraliam Sirram uxorein suam, Iiiter. mo. Qiiid cst qiiod dicilur, nialrem fle-

fororem suam sccundo essc dixit (Cen. xx, '2) ? — vissc, et l)cuni voccm pueri exaudisse (Ibid. v.

licsp. Quia ex priori Pliaraonis correpiioiie cerius 10, 17) ? — liaip. [Quiaj nialcr ii<)n suam niortcm,
eral de Dei defcnsione, quod violari i:on poluii sed lilii deplorabat, pcpercitquc Dcus puero, pro
iiicertus de sua vita an illorum evaderet maiius. ,
qno flelus niatris erat [Ms., lucrat].

Et niiranda cst Sar.e piilclirilu liois forma, qux in Imer. '200 Qiiomodo ad pulcum juramcnli agrum
liiila ;clalc lanluui aiiiaii poluit [.1/s., poleral], iit planlavcral Aliialiam (Ibiil., v. :2U s^i/.), si in lerra

vir suus propter cjus pulchriludinem sc pcricliiaii iila, quemadraodum Stcphanus uit in Aclis (vii, ">) :

niclueret. Non acceperat bicrcditaleiH nec spiitiuin pedis '!

324 ^"''''- '^3- '^"'' •'''''' DeusadAl)imeIech: Pc-^ — Resp. Ea est inielligenda h.vreJilas quam Dcus
perci libi, ul iwn peccnrcs in me {Gen.\\,(i) ? — Itesp. fiieral niuiierc suo gialuito daliiriis, iion isla qii;c

tl advcrlerctur, in Deumpeccari, quaiido laliacoin- prelio eiiipla csl. Inlelligiliir aiilem spatium circa
initluiHur, qiioe puieiit homines leviter habcnJa, piiieum ad illuJ cmptionis pactuinpcrlinere, in qiiu
lacquam in carne peccala. fuerant agiue scpicm daliv, quandn .Abiinelcch ct

Inier. 194. Cur non [inox] Abiraelech mortuus .\braham sibi [etiamj juraverunl.
est, dum dixit ei Deus : Ecce lu morieris (Ibid. 7)iltM-. 201. Qiiid illud : Tcnluvit Deus .ibraliam
V. 5) ? — Resp. Utique Dcus pncdixit, quod siiie (Gcn. XXII, 1)? El Jacobus apostolus dicil : Z>t!MS hc-
dubio futurum fuissct, si in hac admonitionc, a pec- minein teiitat (Jac. i,lo). Quomodo utrunique intelli-

calo abslinendo, non cavcreiur. gcndum cst ? — Resp. Duobiis [enim] luodis lenta-

Inter. id">. Qiiare .\biaham iii die ablaciationis lio in Scripturis solel iiilelligi. Uiia est qux pcr
Isaac, ct non in dic nativilatis vcl circuincisionis Dcuni fit proliatioiiis causa, ut jusiiticciur homo et
fccil conviviiim gran !c (Gcn. xxi,8)? — Resp. Prop- coronctiir ; dc qua ct dicilur : Tental vos Dominus
ter siaiiiricalioncm spirilualcm : limc enim gauiiiuui Deus vester, ul sciat si diligatis eitvi (Deui. xiii, 3),
e*'- "l *«''•<= >«« faciat. Alia est, de qiia Jacobus
habcn lum est de uiio viro spirituiili, quaiiJo sidiJo p •'"«;

non lacte carnalis iiitelligenli;c dicil : Deus ncmincin teiitat (Jacob. i, 15) ; qna pec-
veritalis cibo, [et]

pascilur.
calo iiiiplicamur. De illa .Vpostolus dicit : A* (orie

arguil Sarra Ismael leiilavcrit vos is qui lentut (I Tliess. iii, 5). Igilur
Inicr. li)'3. De quo luJo rilimti

Agar (/('/(/. r. 9, 10)? — Resp. Duplicilcr [ilaqiiej Ahraham a Deo teulatus est, ul proharetur, juslili-

sive qiio.f|'iilololhyluiii carcliir, coroiiarctiir, cl ut cjiis obcdicnlia lali pi-o-


lioc ab llebraMS expoiiiliir ;

feccrit juxta illud [quod alibi scripluni csl] : Scitit b;ila cxamine poslcris iiinoicsccrct.
;

bibere el surrexetunt tiidere /;i(t;r. 202. Dc qno dixit [Dcus] Abr.ikf : Super
popiitus manitucnre et
*
[^K.tod. xxxii, G) sivc quod adversnm Isaac, quasi unuin inontiuin,iiuetu monslmvero tibi^Gen. \xii,.i)

iiKijoris aMalis,
;

joco sibi cl liiili) priiuogcnila viii- — /iV.s;j. Aiuiii[crgo] Hcbnci hunc monleui e&sc, iu

Sarra au- qiio postea tcmplimi conJituiu est, [iii aitM nni;e
(licarel : quoJ [Edil., qiiaiulo] qiiid.Mii

ev ipsius appiobatur ser- Jfbus;vi(.


diens non tiilii. Et hoc
325 ''"•'• 203. Cur iu tenlaiionc Abrah.c Deus
•iionc [diceiitis ci] : Ejice niicillam liunc euin filio suo ;

cum mco Isaac. dixit: 'fi'//c filium tuum cUiirissimuiH, queiu Jiligis.
non etiim cril liirres plius nncilliv fi/;o

Iiiier. I'.I7. Posl ipiot aiinos piicr ablaclari solcl ? Isanc (<;tMi. x\i, 12)?— /}(•»('. IH ex cliaritatis 4(1

B4.'< EXEGETICA. — INTERROG. ET IIESPONS. IN GEXES., ETC. S<'3

monitioiic, et iiominis recordatione lentationis pon- A ct iu sigimm dali arielis solent cliam imiic coiuii

dus acc'jiiiiil.irelur, et palernus alTccUis torqueretur clangere.

ex niemoria promissionis : ciim anle Deus dixissot Inler. 208. Vocavil [autom] angehis Domini Aljra-
ad eum : In Isaac vocabilitr libi semen. Quasi [Ms., iiam secuiiilo de coelo dicens : Qiiin fecisli rem hane
quia] si ille occiilcrelur, tota spes promissionis [Ms., el non pepercisti filio luo tinigenilo proplcr mc (Ibid.,

proinissionum] fi uslrarctur. V. 10). Nunquid Aliraham proplcr angelum non pe-

Iitler. 204. Et cur non slaiiin licuil ei occidero peicit lilio suo, et non propter Ds-iira? — Resp. [Aut
eniiu] angcli noniine Dominus Cliristus significalus
filinm, sed triduana itineris iiiora, ciini imniolaturiis,

secum ducere jussus est? — Iie.tp. Quatenus longitu- est, qui siiie dubio Deus cst, ei nianifesle a pro]d>?ta

Deus
dictus est, magni consilii angelus. Aiit [qiiia]
dine lemporis, tcnlalinnisquo([iie augcrctur incremcn-
[crat] in angelo; cl[Edit., aut] ex persona Dei ango-
tum. Nam per triduum ilcr piotonditur, etper totum
lus loipiebatur, sicut in propheis eliam lieri solot.
triduum cresccntibus curis paleriia viscera crucian-
lur : ut oniiii hoc spalio tam prollxo inluerctur li-
Nam in consequcnlibus hoc iii;igis vidctur iipparero,

ubi logitur [Et] vocavit angelus Domiiii Abraliam


lium patcr, cibum cuin eo sumcret, ut [tot] noctibus :

puer penderet inlucrerel pe ilcrum de cxlo. dicens : Per mcinclipsum juravi, dich
in amploxilius patris,

clori, cubitarcl in gremit); "ula


quatcniis por sing ^ Dominti
Iiiter. 20!). Quid ost quo I secumlo a;l Al>rali;im
uiomeiita in paterno allectu dolor occidcndi lilii ac-
cumularelur.
CTdom el noii alix' prouiissiones raot;ic sunt {Ibid.,
r. 17)'— Rcsp. Significat duplex senien Abrahae
Inler. 20.5. Si Abraham iii.lii! ilanlor ct lirmo
fuUirum csse, unum carnale, aliiid spiriluale. 1 leo
aninio cogitabat inactaro puoruni Dnmino in holo-
dixil ei Dominus : [sic] erit scmen tu'ini, sicut slelho
caustum, quiJ est quoJ dixit pueiis siiis ; Vos e.vspe-
coeli, ot sicul arcna iiiaris : iii slellis ca>li, spirilua-
ctate hic : ego et puer, cum adoravcrimits, rcvertemur
iniolligi {Edii.,
les; in arcna maris, carnales [\oIcds
ad vos [Gen. xxii,5)? — Rcsp. [Igitur ot dubitanti
inteUiguniiir)].
aniiiio iiiaciare pueriiiii cogitabat , et indubitanti
Iiiler. 210. Cur [enim] nominavit Scrip;ura filios
animo
ulrumque
iii Deiim resiiscitari crodebat eum.] Idriico
laudis [Ms., laudabilis] est et in conslanlia
^acbor fratris Abrahse {Ibid., vers. 20)? — Rcsp.

Quia dc illis, vel i!e illorum stiipe aliquid cdolirc


olTcrendi, et in fule resuscitandi. Sciebat certissime
postca gestuin esse legitur. Itaque IIiis [!ih., Chus]
Deuni fallere iion posse : ot licet puer occi lerelur,
unus crat, de ciijus stirpe Job dcscondit. 326 Sic
proniissionem taiiien Doi sakam perniancre. Unde Xir
enim scriptum esl in exordio voluminis cjus :

et Paulus aposlolus per Spirilum sanctum didicerat, C ,


,-,
;„ „,,,„ j,,„ rjis.^ chus] nomiiie .lob. Male igilur
(juid animi habuissel .Vbrahaiii iiilra se, dum fideMi
icstimanl] qiiid;im, Jub de gencrc
scsliiiialiant [.1/s.,
cjus lauilat [.Vs., laudavil] dicons : Fiile Abraham genore ost lialam de
Esau natuin, in ciijus [J/s.,
Tinn h;Bsilavil, cuin unicum olfoirel,in quo acccperat
genle Esau. Secundus natu est de Molcba Buzi, ex
promissionem [jI/'s.,rcproinissioiies], [cogilans] quia
ciijus genere eslBalam, etc.] ille divimis, iit Hebrxi
a mortuis euiii resusciiare polens est Dcus (7Jom.iv,
tradunt, qui in libro Job dicitur Hel.u ; priinum vir
20).
sanctus [ot] prophn;i DcL, postca per iiiobeJieuliam
Inter. 20G. Uiule aries isto, qui pro Isaac immola- et desiderium muneruin exc;ocatiis, dum Ur;icl ma-
liiS cst {Gen. xxii, 15), venerit, solel qu;rri : an [de] ledicere coepit, diviiii vocabulo nunciipatus. [Dicitur-
icrra ibi subito crcatus esset, vd aliunde ab angelo que in eodem libro : Et iraius Ilerm filius Baiachiel
allatus? Resp. .^ties iste iion putativus [.Ws., pu- Buzilcs, Pe hujus videlicot Buzi radice dcsceadens
lalus], seJ verus esse credojulus esl. I.ieo magis a Cham vel pater ejus Damasci. Ipsa enim vncatur
docloribns ccilimatur, aliunJe cum aiigeliim atlu- Aian, qu;c hic pro Syria scripta est et ipso nomine
lisso, quam ibi de tcrra, posl sex dierum cpera, lcgilur in Isai;i. Caseth quoque quarlus est, a qiio
Dominuin procreasse. (;;isi;iiloi, id est Chaldaii, postea vocali sunt. Ba-
. D Ra-
Inter. 20". Quare appcllavit Abraham nomen loci Ibucl, de quo Rebecca el Laban pater Li;B et

illius : Duininu6 vidit (Ibid. v. li) ; ciiin nusquam sit chcl.]


ipiod Domiiius noii viJoat? — liesp. Vidit pro appa- Intcr. 211. Cur una civitas licbron Iribus appel-

ruit dixit : hoc est, viileri fecil, slcut ibi : Et nunc lata cst nominibus, vidclicet, Hcbron, Arbe, [et]

cogiiovi quia times Deiim, id csl, fcci ut cognoscaris Mambre (Gen. xxiii, 2) ? — Rcsp. Ilebron [civitas] a
[Ms., cognoscalur; al., cognoscav], eo gciiere locu- Giganliiius, a quibus quondam condita est : et Arbe
lionis, dum per eflicionlein sigiiilicalur id quod elfi- a nuniero, vidclicct quatuor, [habot nonien], quo 1

cilur : sicul pigrum


irigus dicimus, eo quod [pigros] ibi qiiatuor patriarchcc sepulti suiit , Adam magnus
fliciat. lllud autem quod dixit Unde usque hodie : humani generis pater; Abraham, [et] Isaac [el] Ja-
dicitur Dominus in montcni videbit. Exinde apud He- coh. Ilaec eadem a quodam amicorum .\braham
brKOS proverbiiim venit [Ms.. exiil] ul si quando in Mmiibre vocala est.

angustia conslituti siinl, [et] Domini quoque oplant /H/(;r. 212. [Qua^rilur] quid significat quod .\bra-
auxilio sublevari, dicant : In monte Dominus videbit, Iiam puero sui dicit •.l'onemnnum tuam super femuj
hoc est, sicut Abrah.x^, miserebilur et nostri. Unde vieum. cl jvrn pcr Dominum Dcum cceH (Grn. x\it,
:

S.17 n. F. \i,niM sF.ii Au;t i.Ni opi-nrM pahs ii. 51S

i,5)?— /Jw/). Tra.iiiiU IIi!ir:i'iiniod in sanrlificalioiio .\ uxor]. Et sic viileliir [depositi jani] Abrahx acms
cjus, hoc cst circumcisionc, jiirav(M'il. Scd mfiliiis excusari, ne senex post mortem uxoris vetul.Tc novis

iiU<'lli?cniliiin rsl jiirassc in scniiiio .\lir:ih;r', lioc csl niipliis argiialiir lascivisse. [Fcrliir] qiioqiic qui:i

Clirislo. Oiiia ipsc Uoiiiiiius Ociis culi iii ca canu^ filii .\' r;ili:c, qui ci dc r.elhiira n;iti siinl, [occupavc-
liim venluriis cral. «|!i:n de illn foniorc pro|)agala riiiit terr:iiii qM:u Arahia vocilur, u;;qiic ad iiiaris

Hubri] lilinia. Dicitur aii;cni untis ex postcris Abra-


Iiiter. 215. Qiiomodo servus .Mirah.c iii peiilione h:c, qiii appcllatur Asscr [.Ws., appcllabauir Assiir].

si.2!ni aiigiiialiniii.^ vilio ciilpaiiiliis nnn csl (vci.t. I i)? duxisse a Ivcrsiis Liihian [Ms., I.abaii] excrcitum,
— fii-ii;). .Miiid cst [ciilm] mirnm alii|iiid pcioic, ct ihi dcvictis lioslibus coiiscdissc, cjii qiic posteros
qiiod ip50 ii.iraciilo sigi.ilicatiir (.V.s., qiiod pio ipso cx iinmiiie .\ln\i Africain niinciipassc. .\lins qiioqi}(!

miraeiilo signnin sil]; aliiid icsictiain] liiiniaiios cr- filins Abralia; e\ (^cibiira oecupa:ise Ju lc;c rcgionc;

rores siipcrsiiliosa vanitaie in aiispiciis, aintiiralin- [Ms.. Indiani rcgionem] scstiiiiatiir.

iiibiis [el] divinationihiis oliscrvare. Qu;c lain ciiiiii Inlcr. 220. Qiioiiiodo convcnit .\l;rah;c lam sancto
pacta [ils., facta] siint dial)olic?c f;iniiliariialis, ct viio qiind (licitiir : F.t (lcftcicns mortiins est (Geii.

«on sine grandi pcccato fiiinl, quando fiunl. Illiid x>.v, 8)? — Rcsp. In Hchnco iion habctiir deficicns,

igitur snperiiis petilinnis gcnus coniprolialio [.Vs., B sed a ScpliiagiiUa Intcrpictibus addituin csl.

computaiin n 'ci] s^n cnnjunciio fidei est ad Dcuin; Inter. 221. Qiiid [csl] quod pleniis dicrinu liicittir''

hoc postciiiis inli 'c!i!:;lis ci^njiindio :'d di;il)nliim. — Resp. Quod liicis cl diei operibus plcir.is occubue-
Inter. 21-i. Quid hoc, prolicisccnle Rcliccca : Snror ril.

nostra es, crescas iii ini//in inillhim cl liwredilatem liUcr. 222. Qiiid cst qiiod riicit Scriptiira dc filiis

obtinenl (Ms., posaidcal] snnen tui:m porlas inimico- Ismael : Ilabilaverunl ub Ebilix nsqne ad Siir, qux cst

rnm snorum (rers. 60)? Nuni prnphcl.c fiicriint, qnia conlra fdciiin .'Eqijpti (rers. IS)? — /Jcsp. Ebila cst

[ifs., qiii] lioc dixcrunt qiiod in fiiliiro factum cst regio quam circunifiuil [.1/s., ciiciii!] Pliison ci pai ;;-

[.Vs., qu 'd fiitiirum facluin fucrai]? — licsp. Non diso fluens, dicta a quodam Ehiia iiepote Noe : ct
propheiiic fuerim!, anl vanitale tam m;igna optave- est solitudo coiilra faciem ^gypti. Sur quoque esi

runt, scd cns, qiia> proaisciat Deiis A')ra'i:e, latcre solituuo inter Cades ctDarail, cxtcndciis deseitu;u
lion potnenint. usquc ad mare Rubrum el iEgypii confiiiia.
Intcr. 215. Q:ix est exercitaiio Isaac, qua se Inter. 223. Quid est quod dicitur de Ismaele (i'«is.

cxercere diciliir in cainpo ad vcspcram (rci-s. 63)? 16), quoJ diio.lccim gencrasscl priiicipes, vcl dui.es
— Resp. Significat [aiilcm] illa excrcitalio oraiio- [qui rcgionibus vcl triliubus noniina dcdcrunt [omissa

II cm , sccundr.ni illud qiiod Christus onibat in ^ i" ms.)]? — Rcsp. Sigiiifieat quod singuli liliorum
monte : iit eliani hinc Isaac lypum Doniini gcsscrit Ismadis [rcgionibus vcl tribubus noinina dcdcrunt],

(cers. 62). c quihus primogcnitus cjns fuit Nabaioth [Ms., Na-


Inlcr. 216. Qiia" cst illa terra .\ustri, uhi habilahat haotli; ff/., qno omnis rcgio ab En
Nabcoth], a •

Isaac, revertcnle servo palris sui cum Ucbccca? — phiate ad inarc Rubium Nabathcna iisijue hodie di-
Hesp. [Ten-a .\nstri] significat lerrani illam [Ms., cilfir, qii:r pars cst Arabia?. Nain ct famili;c corum
<;crara] iinde a palre ad iniinolandum [qiion;l:im] oppidaquc et pagi ac munita castclla, ct Iribushoruni
fueral adductus (vers. 6a\. appidlalioMC celebranliir. Ab uno ex his Ccdaar in

Intcr. 217. Quid csl thcrisinim, quo dcscrin, Endiima alia rcgio, ct Ileinanca [.Vs., The-
se opcniit
Rcbccca?— Resp. Pallii gcnus est, iit nunc sunl m;>i .1] a 1 aiistruni ci t\Hrenia ad Oricntem dicittir.

Arahica vestimenla [Ms., teristrum palliuiii diciliir,


Inter. 221. Quid cst quod dicitur dc codem Ismaele
gcnus ctiani iiunc Arahici vcslimcnii], qiiiljiis mii-
Coriiin oni^bus fralribus suis obiit {rers. I7)?y>'1 oui
liercs provinci;i> illiiis vdaiitur. siini fratrnm iioniine dieli [.Ws., ci nsili]? — Resp.

Inter. 218. Ciir .\braham post promissum sibi ct IJ cst, in inanibus oinnium libcroruni [.Wj., filiorum]

natuin Isaac, in quo ci multiplicatio prolis, et hcnc- s'""'"'" "'"''1'"'« «^*'. super.^tilibus omiiibus bberis.
D
diclio gcntiiim promissa csl a Dco, aliam vohiit dii- ct nullo prius niortc prsercpto. Fralres autein pro
ccrc iixorcni {Gcn. \\\, {)"> — Re.tp. Noii pioplcr (iliis appcllari, ad Jacoh Laban demonstral dicens :

incontiiieiiliain, ciini j;im csset grand.cvus; sed sic- Ponatur coriiin [fratribus mcis c(] fraliibus luis. ul

iit .\gar et Isniacl signilicant carnales Vctcris Tc- jiidiccut inlcr nos (Gcn. xxxi, 57). .Ncc cniin lcgiinus

stanienli; sic Cetliura et filii ejiis significaiit h;ercli-


alios fratrcs Jacoh ihi habcre, cxccptis iibcris suis.
cos, Qui se ad Noviim Testanicntuin pcrtinere cxisti- /<i»cr.225. Qnxritur quo icril ReheccA inleri-ogarc
raant. Sed titncque coiicubiii:i! diciintur; sic ciiim nominum, cum parvuli [cjus] in iiicro oillidcliaiitiir
ilicitur : FiHis [niilcm] coitcubinarum lurgitus est ((.'i'/i. \xv, 22)? — /1<'S(>. Foric ad locuni uhi aiam
liiunera {vers. G). Sula Sarr:i iixor seiiipcr vocatur. constituerat Abrahnm, orare vcnil : vpl |etiainj eraul
/Hlt!r.2l9.— Qii.t; est [ista] Celliiira, aiil uiulc ffeniis aliqiii [lalcs] in •<o temporc homiiics Dci, In qiiibus
duxit[.U«., ducens]?— /l«p. [Ccthura iiiicrpret.iinr possei Dciis iiilcrri)gari.
opubita, aiil viiicla ; (piain ob causanil siispicanliir hilcr. 226. Aii scciinilum hisloriam vcl cliam
llcbia;i 327 •'•'U"'''^'»' essc Agarqicc, S.irra niorlua, allcgurium intelligcndum cst quod Dominus rt>spon-
cx conciibina iransierit iii iixorem [ (/., facia sii dit Rcliccc.Y ; Ituo' ijeiitei inhi in Htero luo H Juo
:

cto EXEGETICA. - f.NTERnOG. KT RKSPONS IN GENK5., ETC. .';:;.i

hMohlria [Ms., non bimilcl wr


exientu luo dividentur, popiihmquc populum ,\ i.lololalria: focit :

poimli
minori (verx. 25)?— /!csp. cnim lunc, nec postca frcqueniavit lapidem ador.indo,
tiipenibil, ci major servicl
spiiitiialiler vcro sic aiitci sacrific;ndo; sed signnm fiiil prophetirc evi-
Seciiniliim ulriiniqnp ino.inin :

Esau figuralus deiilissiina! |Ms., in prophetia cvidciilissinia] consli-


solfl intcUigi quod (lictiim cst, [ul] iii

Israclilicus sccun- lutuin, quod [il/s.,qua!] pcrtincl ad nnctioncm. l ndo


sil iiiajor pnpulus Dii, lioc esl,

figuratus esl ipsc Ja- ct Cbiisli noinen a cbiismate esl.


•.liiin farncin; pcr .lacoli aiitciii
In:er. 251. |Qii:crciii'um csl] quomolo diclum sit
populo Christiano, sccuni-niii spiriUialein pro-
Ovili in
Servivit Jacob pro Uachcl srpicm annis, el vidcbanlvr
i-nnicm propagato [.Ms., >[UMn propaga\it]. Scd
pauci dies (Gen. xxix, 2U) cum inngis [cliam]
oiiam historica proprieiale inveiiilur lioc rcspnnsr.m
;
iili

breve lenipus longnm solc.it amantibus? —


esse complium, uhi populus Israel, hoc est, Jacoh
e.-sc

minor liliiis siipcravit liiiinuTOS, quns [Ms., hoc est, Kesp. Dictuin csl [ergo] proplcr iaborem serviiiilis,

gcnlcm (piain...] propaga\il Esau, cosqiie fccit Iri- qnem facilcm ct levem amor fai icl al.

liiilarios per David, qnnd diu fecil scilicel nsipic In!er. 252. Post servilutem scptcm aniioriim Ja-
[.)f.s., quandiu fuerunl usque ...] ad r(>gom sub quo col), soccri sui fraude deccplus, copulatus osl Lix;
Miiniiei rehell.ivcrunt, el jugum Israclilicnni a cer- an ctiani post alios scptem serviuilis annos Rachcl
\ice siia dcposucruiil. ^ accepluriis erat? — Resp. Non [igitui], ut quidam
/)i/i'r. 'iil. Qiia^ sunt priinngcnila qu;c Es.iii vcn- niale ;cstimanl, post septcin annosaHos Raehcl accc-
diilil Jacob fratri suo (vers. 51)? — liesp. Tiadunt pit uxorcm; sed post scpleni dies iinpiiarum primoe;
Ilebroei omnes priinogenilos fungi soiitos officio sa- nam sequitur : Et ingressus est ad Rachel, et dilexit

ccrdolali [iVs.,saccrdotiiin] aiiteqiiam.^aron insacer- liacliel mrrf/is quam Liain, et servivit ei seplcm annii

dotem [Ms., saccrdoliniii] erigcrelur; cl habuisse ve- idiis (vers. 50).

stinienta saccrdolalia , (inihiis iiiduli victimas Dco Inlcr. 255. [An] du;B ancillx B.ili ct Zelpha uxo-
ofrercbant : et hacc esse vcstimcnta 328 Esau, qiii-
rcs, an concubina; diccnda; sunl (Gcn. xxx,4, 0)?

bus Uebccca induil Jacob filium suum, quorum Resp. Fortc omnis concubina iixor; iion aulcm ,

odore paler obleclatiis licnc.liclionis iiiitium aslriiit [oninis] uxor concubina, niore loqiicii(ti in Scriptu-

{Gcn. \xvii, 1,'i). ris [Ms., Scripturaium], apiicllainr, id est, ut Sarra


Inler. 228. Si viri jiisli voluiilas boiia esl, quid cst el Rebecca, [Lia] et Racliel coiicii^iinse dici non pos-
qiiod Isaac non Esau, qnem volni!, scd Jacob, qucm sinl : Agar vero et Ccthura, et Bala el Zelpha cl

iioluit, bencdixil? — Resp. Jusli bominis, quantum uxores et concubinae.

ad conscienliam pprtinel, volunlas bona est; quan- /Hf(;r. 254. Quoniodopro aspeclii virgaium vaiia-
lum anlem ad pra^scientiam [.i/,s., pr.cscnliam] im- rum varii pecorum fetiis nascchanliir (rcis. 58)?

mnnis est ab adversis. Deus cnim soUis est qui de — Resp. Observabat Jacob leinpora quibus pecora
futuris judicat. Ac pcr hoc Isaac justiis, quanium ad asccndebanlur, cl post calorem (iici ad potandiiin
pra^sentem slalum [Ms., humanita em] pcrliiiet, di- avida pergciiant : discolores virgas hii^ ponebal in
gnum esse m.ijorem filinm iicncdictimic pntabal [ma- canaliiius, ctadniissis arictibus et bircis in ipsa po-
gis]. Sed Dcus, occultorum cognitor, minorem nie- landi avidit;itc oves et capras faciebat asf.endi, ut ex
reri henedictionem ostendit, [lU in benedictione non duplici dcsidcrio, dum avidc liiiinnt et asceiidiiniur

hominis ostcndcrit csse benelicium, sed Dei [Edil., amaribus, lales fctus concipnicnt, quales uinbras
iit bcnedictionem non hoininis, sed Dei ostenderei)]. arietum cl hircorum desuper ascendcniium in aiina-

Ideo diclum csl in Niinieris ad Moysen el .4aron sa- rnm speculo conleniplabanlur. Ex virgis eniin in

cerdotcm : Ponilc nomcn meum super (ilios hriicl, canalibns positis varius [etiam] erat imaginuin color.
rgo Dominus benedicam eos (.Vji»!. vi, 27). Sacerdo- Ncc mirum hanc in concepiu feminarum csse nalu-
lis est bcnedicerc , Dci est efiectum Iribuere beiicdi- ram, ut qualcs pcrspexerint, sive mente conccperint,
clioiiis. Lnde intcllexit Isaac per spiriium prophctia;, in extrcmo voluptatis oeslu, quo concipiunl, talcm

i Dco bcncdiclioncm snperminorcm lilium prsedcsti- n sobolem procie^nt, cum hoc ipsiim eliam iii eqna
uaiam dicens Ilencdi.ri ei, et cril benedictus {Gen.
, :
rum gregibus apud Hispanos dicalur fieri. Et Quiii-
\xvii, 55). tilianus in ea controversia in qua accusabatur nia- :

Inler. 229. Qnid est quod Jacob dixit Terribilis trona quKdam qua; yElhiopein pepcrerat [Ms.,
:
,

est locus iste, non est liic aliud nisi domus Dei et porta qiiod... pcpcreril], pro dcfensione illius argumentc-
cceli (Gen. xxviii, 17)? — P,esp. Il;cc verba ad pro- tnr, in hoc conccplu \Ms , hanc conceptus] essc na-
plieliam peninenl, qiiod [Ms., qiiiaj futuruin erat in turain, qiiain snpra 329 diiimus. El multa dicnn-
terra proinissionis, Deuin verum timere et colere, tur similia [!Hs., similiter] fieri in animarnim fctibns.
tabcrnacuUnnque ci fieri : eumque, qui est super [Scd] el mulieri accidisse traditur, ut scriptum rcpe-
omnia bcnediclus Dciis, pedibus [siiis] ambulare in ritur in libris antiquissimi cl pcrilissiini medici Ilip-
'•a. Portani aiilcm coeli sic inlclligcrc dcbemus, lan- pocralis, qus suspicione adiiltcrii fuerat puni?nda,
(luam inde fi.il aditus credentibiis ad capesscnJum cum pulcbcrriiniim pucruni pcperisset , ulriusque
regr.iim coeloruni. parentis gcncri [Ms., ulrique parenti generique] dis-
Inter. 250. Ciir Jacob oleuin fudit siipor lapideni, similem, nisi memoratus mcdicus solvisset qusestio-
qucm ercxit in tituliim (vers. ISi? — Resp. Non c\ ncm, illis admonilis. qn;crerent, si forte aliqua lalis
.'.M n. F. ALBINI SKl' AI.CI 1X1 OPnniM PAUS II.

pfiura fsscl iii cubiculo; qua iiivcnta, imilioi' a A iuiitoiii l.iiitiim tiiniiil Ksan fratrpm suiiin ^iytj. 7H
Mispicioiic iibcrnla cst. Hcsp. Saiis in \crbis cjusiicm Jacob, qn:e scqiiun-
IniiT. 23?». Qiiaie Jacob primi lcmpoiis sua cssc iiir, et liiim:.na inlirmitas, ct fiiits pielalis apparet;

N.iluit, it sci-otina Laban? vel [.Ws., dj ciif liac arte iit ct Deiis iiiierarel ('11111 ct qii:e promisit implcret.

iioii sua inagis omnia csse fecii? — Kcxp. Jacob .\;lnmiienili siimus taiiien [Vs., cnini] hoc cxenipio,
priiiicns cl caliiilus jusiiiiam ct a'quilalcin in iiova nt quainvis ercilamns in Deiini, f:iciainus tamcn qu.-e

arlc servabat. Si cnim omncs agiios el bxilos varios facienda siiiil [ab bnminihns] in pr;esidiiini sabi-
pccora procreassent, erat aiiqua suspicio l»toii], cl tis : iit prvterniiiteiiies ea Deum tentare non videa-
itpcrte liuie voi l.abaii invitliis conlraiisset. F.rgn ila niiir.

nninia teniper.ivil, «t ipse fruetiiin sui lalioris acci- Inler. lii. Qunmoilo ergo Jacob ali eo postulat
perct, ct Laban non penitus spoiiarclur. iii qnando benediei, cui iuetando pnevalnit (irr.'i. 2G)? — Hcsp.
ovcs cl capr* primo lemporc asceiKlebanltir, qnia .Magna [h;erl est de C.iirislo propbelia. Duplex eiiiiii

vcrnus est feins, anie ipsas ponebat \ir^as, iii \aria 330 1'iiel Jaeob iiitelligiliir, id esl, carnaiis et spi-

sobnies naseerclnr. Qu.Teuniine ovi^s et capr;u seio riliialis. I'i;cvaluil cnim Jacob Clirisio, vel poiiiis
quxrebani mares, anie harnm oeiilos non ponebal, pnc\alere visus esl super eos Isracliias, a (piibi s

ut nnius coloris pecora nasecientur : cl quicquiil B criicilixus est Cbiislus; et ah co beneJiciinr [Isia
priniuin n:iseelialur, snnin erat, qnia [diseoior c li'iieiis] iii eis (pii cre.iider int iii Christiim; ex quibi s
v;iri;iin crat : qiiiequid pn^tea, Labaii : iiiiius cniiii, erat (|iii dieeiial : £1 eijo hrac.ila ex ycnere Abralia;
i.iin nigri qi.am albi coioris, pecus oriebatur. e.v Iribu llenjamin (Rom. xi, I). rims ergo atquo
Inier. 236. Cur nec Jacob fraudis in hoe [facio] idem Jacob et ciaudus el liened.ctus : claii 'us iii Ij-
nr^ueniius csl? — liesp. Per hoc cogit inquiri pro lilndine femoris, lanqiiam in mniriliuiine ^eneris,
pli'. liaiTi, cl aliquain llgui atani sigiiilieatioiiem res (le iiiii) dictiim cst :.et claudieavcnint a semilis suis
is'a, quani sinc dubio ut propheta fecit Jacob. Nou (PsaL XVII, 2f>). BencJictus anicin in eis, de qui-
enim tale aliquiii, nisi revelalione spirituali euin fe- l.ns dietum cs! : ReHiiuia; per electioncm gratia' salvie
oisse cmienduni esl. (acliv sunt (Rom. Xli, 5).
Inler. 257. O'ioi'">'li> decem vicibiis dieit Jaeob
Inter. 245. Quae cst causa immutati noniiiiis J.:cob,
s^jccra suo, nmlassi" ciim niei'<:edem siiam ((•en. xxxi,

41)? — Resp. Ilic est sensus, qiiod per singuios feliis


\\l Israei vocaretur (Gen. xxxii, 28)? — Resp. Vavia
liiijus n(jniinis interpretalio a>slimalur; sed bealiis
semper Lab.in conditionem miilaverit. Si videbat
lliiTonymus taiiler dc cjus interpretalione eixil :

variuin nasci pecus [posl fetum] dicebat : Nolo [F.,


Rursum cum C
scnsiis itaqiic hic csl : non voca' itur noiuen tu^Lini
voio] in fntiirum varia niilii nascanlur.
sepplanlator, hoc csl, Jaeob; sed voeabitur princeps
vidisset uniiis cotoris irasei pecora [J.:cob quoque.
cuin Deo, lioc cst, Israel. Quomodo enim cgn prin-
hoc aiidiio, virgas in cnnalibr.s non poncbai] dice-
ceps suiii, sie [el] tii, (|ui inecum luctavl pnliiisli.
bat : futuros fetus unius coioris pecora milii pro-
prineeps vocaberis. Si autem cuni Deo sivo angcio
creaijunt. Et quid plura? usque ad decem viccs seni-
(iiuoniam pievique varie inievpretaiitiir) pugnare po-
pcr [a Lalian pecoris sui] Jacob miitata eflndi:io esi :

tuisti. quaiilo magis eum bominibus, boc est, [ciiui]


ct quo;lci!nque sihi proposuerat Laluin, iit iiasceie-
Esaii, [qiieni] formidare non debes.
tur, in contrarium colorem verteliatur. Ne «li aiiiem
in sex annis deceni pariendi viees incredihil.'s vi- Inter. 241. Qiiid [sibi vuil] quod Jacob ait [fritvi

(leanlur, legc Viigilinm, in quo diciliir : stio] : Sic ridi facicm tuam, quasi vidcrem facicm Dci

Bls gravids pecudes {Cen. wxiii, 10). Llruin paventis el perliirliati animi

Natura autem Italicariim oviuni et Mesopoiami:!' iina


verlia usipie iii banc aJuiationem prorupertnl? —
Hcsp. H;bc verba fraterna sunt el benigno aniino
csso perbilielur.
dicta, quoniani posl benignam susceplioiiem mctus
Inler. 238. Qu;ire coiisliluit Jacob lapi.Iem siiper
ipse Iransieral. Et lor assis Dei nomiiie angelornm
titulum (reis. .15)?— liesp. Diligenter aniinadvcrlc;i-
'' aliqucm vei sanelornm [;l/s., vel aliqucm sinclum]
dum cst quod istos tilulos in rei cnjiisciinqiie lesli-
lioe loeo intelligcre debenius, secimdum .\posiolum,
nionium eonslitiiebant, non ut eos pro diis coierci.l,
qiii dixit : Iilsi sunt qui dicuntur dii, sive in cxlo, sive
se;l iil eis aliquid signilicarenl.
in terra, quemadHiodum sunl dii multi et domini multi
/)i/er. 23(1. Qiiid csi i]i'x»\ Jnevh jiinwil per limo-
rem piilris siti Isaiii- (iris. 53)? — /ii'.'iy). Per l)i-i;iii
(I tlor. viii, t>\.

niiiiue, (picm liinebat Isaac patcr ejus, jurare iii-


Intcr. 245. Quoiiiodo prontisil J.tcob fr.itri siio, iit

lelligitur. Qiicm limorein etiam siiperius commcnda- sequerciur vest'gia cjus eiiin alio iiinere tendeifl
vil, cum dieeiet : /itits ;).i;i(.s mei Al<rnliir, el limnr {Cen. xxxiii, 1 41? — /{cs;). Forte ad horam scqiie-
'iiilris niei Isaiic (reis. '.i\. baliir.Vel priino [vevaei animo] promiseval, sed aliiid

Inler. 2-10. Qii;e siinl eastra Di'i, qii;e vidit J;;e()b postea (eo-itando [Fdil., eogilabal] dclegil].
ii> itiiiere [Gen. xxxii, 1,2)?— Resp. Nulla dubi- Inter. 2IG. Qiiomndo duo fiiii Jacob tanlani r;vdt'ni
I;ilio cst (|uiii angeloruni fueril miilliludo. V..\ (|uippe et depv.e.lalionem per se iii lei va aliena faccre |v>-
in Seii|iliii {.; miiilia e ili nnmlnari siilel. liieinnl (^'i'm. xvxiv, 25)' — Rei.p. Miilliindo [iNiiui]
litler. 2H. Qiioiu(» lo iid(>m h.i'uil Jacnh, quando uo;i p.ivv.i erai eiim Jjroh, ipii pbnimiiin dii.iti;.»
; ;

SSr, EXEGETICA. — INTERROG. ET RESPONS. IN GENES. , ETC. 551

furt : sed filii ejus iii hoc f.iclo nomiiianlur, qui ejus- A nobiil iiabitarc cum parenlibus siiis, [sivc] cx ilia

auclores fucrunt. commuialione [Ms., commotionc] qua dolebat se


dcm facti piincipes et

Quid est quod Jacob dixii donuii suse : benediclione fraudalum sive causa uxorum sua-
Inter. 2i7. ;

in medio sunt vestri (Gen. runi, quas odiosas videbat esse parenlibiis, et cee-
Piojicite deos atienos qtii

Dederunl omnes deos alie- peral habitarc in monte Seir. Deindc post redituiii
XXXV, 2)?Et ilerum : ei

inaures quw in auribus eorum Jacob fratris sui, facta inter eos concordia, rever-
nos, quos habebant, et

Qux ornainenta eranl, ad idoiola- sus est et ipse ad parentes et cum mortuuni pa- ;
erant [vers. i). si

triara non pertineljant? — Resp. Intelligendum est, trem simul sepelissent, quia eos plurimum ditatos

has inaures phylacleria fuisse deorum alienorum. tcrra illa, sicut scriptura est, minime capiebat, ais-
Nam Rebeccani a servo Abrahae inaures accepisse ccssit rursus in Seir, et ibi propagavit gentem Idur
Scriptura testalur : quod non fieret, si eis inaures niseornra.

habere ornanicnti gralia non licerel. Ergo illaj in- Inter. 253. Erant [aulem] fdii Jacob duodecim

aures, qua;cunq»e [Edit., quaicum] idolis dataisunl, (Gen. xxxv, 22) ; et compulalis omnibus, Benjamin-

ut diclum est, idolonim phylacleria fuerunt. qiie, el addidil: Hi filii Jacob, qui nati sunt eiin Me-
Inter. 218. Quarc secundo dicitur ad Jacob (vers. sopotamia Syrice (vers. 26) ; » dum constat Benja-

iO) NonJacob, sed Israel erit nomen B min natum esse in Chanansa, qnpmodo lunc duodc-
voeaberis

:

tuum : eum hruel?


et appellavit Rcsp. Dudum ne- —
ciin nasci dicunlur in Mesopotamia ? Rcsp. Niilhi
est [ergd] facilior solulio hiijiis qu:cslionis, quc)in
quaquam ei ab angelo nomen imponilur, sed quod
imponendum sit ei a Deo praidicitur. Quod igilur ut per synecdochen accipiatur. Ubi eiiira major pars

[ibi] futurura promiltitur, hinc dicilur cxpletum. Ni- esl aut fonior [Ms., potior], solet (yusdcra iioinine

luirum nomen hoc ad illam rectc inielligitur perti- eliam i-llud comprcheudi quod ad ipsiim nomeu
nere promissionem, ubi sic videbiiur Deus, quomodo [non] pertincl.

iion est ante a patribus suis visus. /nier. 254. Quomodo implelum somiiiuni Joscpb,

Inler. 249. Qua; est Effiata, ubi Jacob Rachel uxo- quo dicit se vidisse solcm et lunani, cl uiidccim siel-

rem suam condidisse dicilur (vers. 19, 20)? — Rcsp. las adorasse se (Gen. xxxvii, 9) ; (him consiat, co
Effrata et Bethleem unius verbi vocabuluin est sub regnanle in -^ilgyplo, inalrem ejus Rachel mul:o
interpretalione consimili : siquidem iii frugiferam ante esse defunctani ; imo nec patrem [ejus] legi-
domum, et domum panis vcrtitur, propler eum pa- mus eum adorasse ? — Resp. [Ergo] in Chrislo fq-
nem qui de coelo dcscendisse dicitur. cilius [Edil., facile] est somnii intelligere pcrlcclio-

Inter. 250. Ubi est turris grcgis, juxta quam dici- nem : huic enim dutum est nomen, quod est super
q
tur Jacob habitasse (vers. 21)? — Resp. Juxta Beth-
otnne nomen, ul in nomine ejus [Ms., Jesu] flectatur

angeloruui grex in Domini orlu ceci-


emne genu cailcstium, terreslriumel itifcrnorum (Phi-
leem, ubi [vel]
lip. II, 10).
nit : vel ubi Jacob pasceus pecora sua loco nonien
imposuit : vcl, quod verius csl, quod valiciuio futu- Inter. 255. Qu;crilur quare Ismarlilas Scriptura,
quibus a fratribus venditus est Josepli, eiiani Ma-
rorum lunc mysteriuni monstrabalur [Ms., quia
vaticinalio futurorura jam tunc per myslerium mon-
dianilas vncet ((.'('?i. xxxvii, 28) ; rum Ismael sit i.'e

strabatur].
Agar filius Abrahie, Madianite vero de Celhura ?

Inter. 251. Quid est quod dt> Isaac dicilur : Et


— Resp. Quia Scriptura de Abraham dixerat (Cen.

eonsumplus cetate morluus cst, ct apposilus populo XXV, 6) quod nuiuera dedisset filiis coneubinarum
suo (Gen. xxxv, 29) ? Quomodo consumptus, vel cui siiarum, .\gar scilicct et €elhur;c ; et divisit [Ms.,

populo appositus? 331 — Resp. Consuniptus selate,


dimiseril] eos ab Isaac fiiio suo in terra [Ms., ter-

id esl, perfeclus aelale. Verum angelorum populo vel


ram] Orientis. llaque unam genlcm fecisse intelli-

sanclarum animarum apponunlur, qui hanc viiam gendi sunt.

Deo placentes Cniunt. Tunc dicuntur appimi, quando


Inter. 256. Quomodo inteHigendum illud [quod]

nuUa jam remanet sollicitiido tenlalionum, et peri- Jacob [dicil] : Descendam ad filium meum lubens in
p infernum (Ccn. xxxvii, 35). — Resp. Perlurbali ol
culum peccalorum. Quod iulucns Scriptura ait : Anie
mortem ne laudes hominem qnemquam (Eccli. xi,
dolcnlis verba sunl, mala sua etiam hinc cxagge-

30).
ranlis. Vel etiam inferni nomine sepultrum signifi-
cavit, quasi dicerct : In luctii maneo, donec me lei-
Inlcr. 252. Quoniodo ScripUira dicit, post mor-
la suscipiat [sepultum], sicul ilkim.
tem Isaac patris sui, Esau absccssisse de tcrra Cha-
naan, ct habitasse in monle Seir (Gen. xxxvi, 8) luler. 257. Qualiler historia dc Juda et tribus
cum veniente de Mesopotamia Jacob legatur (Gen. filiis ejus et uxore ejus Thamar (Geu. xxxviii) in-
sxxii, 3) eum misisse nuntios ad fratrem suum in tra lam paucos aiinos conipleri potuit ? [Cum ergo
terra S^ir, regioiiis Edom, cuni ibi liabitaret tnnc anno ^ xiv xtatis suae vendiliis fuisse credalur
temporis [,Vs., eumquc ibi habitasse tunc lemporis] ? xiii annos peregerat in jflgypto ignotus Pharaoni
— Resp. In promptu est cogitarc quod scilicet Esau, ad bos enim tiedecim annos accesserunt vii aniii

posteaqnam in Mesopot.imiam fratcr cjiis absccssit, iibprlalis, et facti sunt anni \x : his add'!nl'ir (b.m;

» Locus Iiic sanalus cx iiis. i"


.\mbigua leclin : forlc xvii.

Patrol. C. 18
;

Ift B. F. .\LllLM SKL ALCLLNl OPERl M P.\US II. tti

quia HH;miilo auuo famis Jacob iiitroiviliii ./Egjptum A lnier. 2CG. QuomoJu de Mfo gancto Josepli liilel-

cum filiis suis, eliiivciiiunlur xxu aiini, qiiibus alH ligcrc dcbcmus, quod incbriassct fratrcs suos (C««.
fuil Joscph a patre et a fialribus suls. Uuo mcitio xi.iii, 3i) — Ilesp. Kliriclas secunduin llcbrxam
tempoie quoHiodo lieri poluerunt| ? — liesp. Soicl liiii;iiani [hh., idinina Ucliraica! lingiia'] pro satielate

[oiiim] Scriptura sancta pcr rccapilulationcm niulta ponitur, sicut in psalino : Visidisfi terram el inebria-

proferrc. Aliquot ergo aiinis aiite vciulilum Joscpli sli eom. Et iicrum : Inebriubunlur ab uberlaie do-

lixc ficri cwiilsse iiitdligi datur. Eiiani mox, iit mus luiv.

adolcsccrel Jiidas, Incidit [iVs., cu'pit incidisscl in Inier. 2G7. Quid sibi vtilt qiiod Joscph toties fra-

amorcm cjus, qiiam duxil uxorcm, noiidum vciidiio trcs suns luiiificavii, et taiila exspcclaiionc suspcn-

Joscpli iii /l'g)ptuni. dit, anlcqiiam manircstare se voluiiscl ? — Rcsp.


Iiiier. 238. Cur dixit de Thamar : Dcposilis ve- Triljulabat cos, non ut se viiidicaret [in cis], sed ut

jtimcntis viduitaiis sux (icrs. 14) ? — Hesp. L'l iii- illos purgarct a criininc transacti sccleris in cum :

lelligalur [Ms., qualcnus intcllijjcrcs], cx tcuipnii- vcl inagis, ut hac dilaiioiic accumularciur gauilium
bus palriarcharum cerla el sua fuisse vestimenta eonini, dum vidcienl taiitani gloriam cjus, quem
\iduarum, non utiquetalia qualia conjugatarum. [a sc] exslinctum esse arbitralaiilur.

332 ^'"«'- 259. Quare dixit Judas Justior est :


B Inler. 2(38. Quoniodo dicilur : Fitii ejus et fitim

Thainar quam ego (C.en. xxxviii, 2G) ? Resp — dcscemlerunt cum Jucob in A^gyptum (Gcn. xlvi,

Thamar in bivio scdcns vel capcto; ubi diligenlius 7), cuin J:icob plures non habucrit lilias, quam Di-

debet viator aspicere, qiiod iter gradiendi capiat nam taniummodo ? — JRcsp. Aut [eliani] iicpies fl-

non ul vagam lurpiiudinis libidincm impleret, scd liarum nomine iiitclligere dcbemus; aut pluralis nu-

utliberos a soccro suscipercl, jtisiiore caiisa, quam nie."us pio singiilari positus cst, sicut ibi : Misii in

liberorum giaiia ct eis ihuscam C(tninam.


socer : ille cnim libidinis, illa :

ideo in comparatione cjus minus malc fccerat.


Inter. 2G9. Quod dicit Scriplura : Omnes animj:
Inier. 2G0. Si Pliarcs inde sortitus est nomen quce egressx sunt de (emoribus Jacob (vers. 20) :

divisionis, quia diviscrat memliranam sccunJam qiiid respondendum cst eis qui hoc tcstiinonio con-
undeZara noinen acccpil flnnare nilunlur, a paieiitibus simul aninias cuin
[Ms., secundaruml, [sic]

(»er«. 29, 50) ? Resp. Zara intcrprctratur Orkns. coiporibus piopngari ? — Resp. [Aniuias dictas pro

Sic igitur voc.atur, vcl quia priiuus apparuit , vel hominibus, a parte lotum sigiiilicante [Edit., slguili-

Paralipo- cata] locutione, nulKis debet dubilare].


quod plurimi ex co nati siint jusli, sicut iii

Inter. 270. lli /ilii Lia\ quos gcnuit in Mesopola-


nieiiou legimus (/ Par. ii, i,).

Inter. 2G1. Cur genlilcs homincs qu


qui fuerunt in
^' """ Syruf cum Dina, aninuv filiorum ei filiarum Irt

carccre cum Josepb, pr;csagia futurorum viderunt ginta ires (vers. 13). Nunquid ista; omncs triginta et

{Gen. XL, H) ? — Rcsp. Non pro suis mcritis, scd trcs anima; ex Lia in Mcsopotamia Syria; natx sunt,
ut magnilicareiur Joscph, et manifcslarctur qui la- duin ibi Jacob non plus [qiiam] vigiiiti annis cum
tebat. soccro suo moratus cst, ei scpicm anni transierunt,

7H/*r. 262. Quid [sunt] tres propagincs (i-ers. 10)? anlequani Liani uxorcm duxissct ? — Resp. Ideo
— Resp. Tres [propagiiies sunt ircs] rami. [igitur] Scriptiira sancta bos oniiies in Mcsnpdtamia
Inter. 265. Cur Pharan et llerodcs dics nativiia- ortos csse dixit, (|uoiiiam eorum patrcs ibi orii

tis suae hoiioribus fesiivos habucrunt (vers. 20) ? sunl.


— Resp. Eo quod putavcrunt quod hora nalivitatis Inter. 271. Si sexaginia el sex animse sunt quoB

corum eos [Ms. se] ordinasset in rcgnum siniilem : ingrcss» sunt cum Jacob in .flgyptum, et ibi Jo-
rcm facicntcs adoratione, ul quoruin crat par im- siph cum diiobus niiis suis invcntus cst (vers. 26,
pietas, csset una solcmnitas. 27), quomodo 333 scpluaginta postca dicuntur
Inter. 264. Quid cst quod Pharao dixil : Puta- csse anima; domus Jacob? Resp. Ipso patrc Jacob, —
bam me siare super fluinen (Gen. \u, 1) ? — Resp. n quasi radice, adnumerato, septuaginta csse noscuu-
Id [Ms., Idcm] esl qiiod iii alio loco lcgitur : Ecce tur.

ego super fontem aqutc slo (Gen. xxiv, 13). Iloc gc- Inter. 272. Diim hic [iii Gcncsi] lcgirous scptua-
Dcrc locutionis et in ps:dmn dicitur : Qui fundavit ginla cssc animas doiuus Jacub, (|unmodo iu .\clibus

terram super aquam [Ms., aquas]. [^on coguu- apostolorum (vii, li) dicitur, iu aniinabus scptua-
tur liomiiics putaic sicut navcm iialarc lcrram su- giiita (|uinquc dcsceudisse Jacob iii .'Egyptuin? —
peraquas]. Sccuiidiim liaiic[ciiim] loculioiicin[icclr] Rcsp. ^D» poicral Lucas [aliqiiid] coiitrarium scri-
iiilclligilur, (|uud altior sil terra ipiam a(|na. .Xltius bcre advcisus caiii Sciiptiiram, qu* jam fucral
qiiippe ab aquis siistollitur, ulii habilant lcrrcna gcntibiis divnlgata : cl ulique majoris opiiiiuuis, iUu
aiiiinalia. diiiilaxat lcmporc, scpiiiagiiita Lilcrprctiim habcba-
/;i(er. 2G5. Quomodo niiiltitudo [fnigum] airiKu tur aiictoritas, (pi;aii Liicas, ipii igiioius ct vilis, cl
[iiuiUiiiidiiii) coniparatiir (Gen. xi.i, 19) ? — /i.s/'. iioii inagiKC liilci iii nalinnibiis diiccbalur [.l/., cral].
Qiiia siciit aiciia iiiiiiimcrabilis cbl, ita mullilndu Ilnc aiilcm gcocrablcr obMMVandiiiu esl qiiod ubi-
fruguni usiiatu uumcru comprehcndi itoii poicj>( cuiMiuu saiicti aposloli vvl apostoUci viri liM]uuniur
[W»., poleral]. ad popiilos, his ploruuiqiu' tcitliuKmiis abnliiiilur.
837 EXEGETICA. — ..,.- . , i ..1-... v.,.,0. i.\ uii.>ES., LTC. ^'>8

qux jam fucrant in gcnlibus divulgala ; licet plcri- A Scilicet postquam juraveral ci filius [sccunis] rie pe-
quc iradunt, Lucam [evangelistam], ut proselyluni, tilione quam rogaverat.-adoravit Deum [Jl/s., Domi-
Ucbraias litteras ignorasse. num coepit adorare] contra capiit lcctulisui; sanctiis

Inier. 273. Filii Jacob interrogati quid operis b.i- quippe cl Deo obediens [Ms., dcditus] vir, oppressus

berent, rcspondorunt : Paslores ovittm siimus, sicut seiiectule, habebat lcclulum ita posilum, ut ipso ja-

et patres nostri (Cen. XLVii, 3). Quare p;Uriarcbas cens [habilus] absque ulla difficultate ad oraiioiiem
primos, pastores ovium.el non [regos] geiilium fiiisse essct paratus.

iegimus? — fiesp. Quia sine ulla dubilalioiie jusia 334, Inter. 278. Quid csl quod Jacob dicit : Duo
servitus, et jiista cst douiinalio, cum pccoi-a homini fiiii tui Effrem et Manasscs, sicut Ruben et SinieeK

scrviunl, et bouio pccoribus doiuiiialnr. Sic cnim di- erunt milii (Gen. XLViii,5)? — Resp. Sigiiifical : [hicut]

ctura esl liomini cum crcarclur : Faciamus liomincm Ruben ct Sinieon durc Iribus cruiit, et snis vocabulis

ad imaiiinem et similitudinem nostram, et habeat po- vocabuntur; sic EffremeiMaiiasses dux tribuserunl;
testatem ]iiscium marii ct lolatilium ciri, et omnium duos quoqiie pnpulos prncreabunt, ct [sic] hircJita-

qua; sunt super tcrrnm (Gen. i). Ubi insimialur ratio- bunl promissioiiis terram, siculel filii mci. Ilciiquos

nem debcre doniinari irralioiiaii viuc. Servum autem autcm filios, quos post moitein meam genucris, tui

hominem homini vel iiiiquitas fecit, vel advcrsilas. B criint : [et] in iiomine patrum siionim vocabui.iur in

Iiiiquitas qui !era, sicut dictum est : Maledictus Clia- baeredilaie sua ;
[qui] non aciipicnt separ:itim ter-
naan, erit servus [ratribus suis (Cen. ix, 25). Adver- ram, nec funiciilos habebunt proprios, ut reliquoe tri-

silas vero, sicut acciJil ipsi Jo^eph, ut venditus a bus : In tribu EfTrem [Ms. EHraim] et Manasse qiiasi

fralribus servus alieiiigeiia; fierel. Itaiiue primos ser- appendiccs popiili commiicebunlur.
vos, quibus hoc nomen in Laiina liiigua iuductum Inter. 279. Cur Jacob filio suo Joseph, quasi nc-
esl, bella fecerunl; cum [Ms., qui] euim homo ab ho- scienti, indicare voluit, ubi el quando sepclierit ma-
mine superatus, jure belli possil occidi, quia senatut irem cjus (vers. 7)? — Resp. Forte prophetice com-
esl, tervus csi appellatus. Indc ct mancipia, quia memorare voluit, ibi sepullam inalrem Joscph, ubi
[sunl] manii capta.' Christiis fuerat nasciturus.

Iner. 274. Qua; est terra Gersen [.4/., Gesen] vel Inier. 280. Qua; est pars una quam Jacob dedit
Ramesse? — Resp. Judaei aulumant eara, quae nunc Joseph filio suo [exlra fratres suos], quam lulisse se

Thebaida appcUatur, Uamesse pagum ; Arsenatem de raanu Araorrhicorum dicit in gladio et arcu suo

sic olini vocalum pulant. (cei-s 22)? — Resp. Sigiiificavit urbem, qux Hebraice
Inier. 275. Quicritur quomodo in terra .^gypli pa- Sichem dicitur, et sccundum Gr*can) et Latinam

scua pecoribus inveniri poiuerunt, tum ea terra plu- C declinationem Sichima appcllalur; et corruple a plu-
viis non irrigatur; el fralres Joseph ideo terram Cha- rimis Sichar nominalur : quaeel [.4/., ut] nuiic Nea-
naan reliquisse [se] dicunt, quoJ herbas gregibus polis urbs Samaritanorum dicitnr. Sichem [iii] He-
suis non invenissent (Cen. xlvii, 4)? — Ilcsp. Per- br.Tea lingua transfertur in humeruni [/l/.,niimcrun)],
hibetur ab eis qui loca sciunl, in multis ^gypti pa- unde Sepluaginta [prxcipne] interpretati suiit. Quod
ludibus potuissepascua non dccsse, eliam cum fames autem dicil se eani [;Ws., jam] in arcu et gUulio possc-
esset frumentorurn, qua; soleul Nili fluminis inunda- disse, arcum hic et gladium justitiam vocat, per
tione prnvenire. Magis enim dicuntur paludes ilhe quam meruit, peregrinus et advena, intcrfecto Si-
feraces [J/s., feracius] pascua gignere, quando aqua chcni et Einor, de periculo liberari. Timuit [eiiim],
Kili minus excrescit. quod supra legimus, ne vicina oppida atque casteila

Inter. 276. Quid sibi vult, a tanlo viro et lali pa- «b eversionein foederatx urbis adversum se coiisur-
triarcha lam sollicila corporis commendatio, ut non gerent, et Dominus non dedit eis ut nocerent illi.

in terra .iCgypli sep'.-liatur, sed iu terra Chanaan [Vel cerle sic iiitelligendum : dabo tibi Sichimam,
juxla patres suos (vers. 50)? — Resp. In his [figura-] quam in fortitudine mea, hoc est, in pecunia, quani
sacramenla libi quaerenda sunl, et [majoris] admira- multo labore et sudore quresivi. Quod autem ait :

gaudium iuvenies. Cadaveribus quippe mortuo-


lionis " super fratres tuos, ostendit, absque sorte eam dedisse

rum peccata significari in lege non est dubium. Hinc tribui Joseph, el mausoleum ejus ibi hodicque cer-

illa sentenlia ducta [Ws., dicta] est : Qui baptizatur a nitur.]

mortuo, et iierum tangit illum,quid proftcit lavntio ejus .'

DE BENEDICTIOMBUS P.\TRL\RCHAUL1!.
«ic et qui jejunat siiper peccata sua el itervm ambulans
hcec eadem facit, etc. (Eccle. xxxiv, 50, 31). Sepultura Inter. 231. Quid intelligendum est de beuedictio-
f rgo raorluorum rcmissionera significat peccalorura. nibus quibus Jacob patriarcha benedixit filios suos :

Eopertinelquod dicturaest: BealiquonmiremissiBSHHr an historice vel allegorice int«lligendx suiil, rium di-
iniauitates etquornmtectasunt peccala(l'sal. xxxi.l). xit : Congregardini filii Jacob [audite, Israel ,
patrem
Ubi ergo sepelienda eranl hoec significantia cadavera vestrum], ul annuntiem vobis qucc venlura sunt in no-
patriarcharura, nisi in ea terra ubi ille crucifixus est tissimis diehus (Gen. xlix, 1) ; et videtur es his ver-

tujus saiiguine facta est remissio peccatorura. bis magis allegoriam sonare quara historiam? —
Inter. 277. Quid est quod Jacob conversus ad capul /?.'.sp. Ulruinque [vcro] ct bistoriam ct ailegoriam.
lectuli sul oravit Dominum (Gen. xi.vii, 31)?— Resp. nistoriam, dc divisione lerra; promissionis, qu.T [di-
; :

SSO n. K. AI.DIM SKl) AI.CllM 0M:IU M I'AKS II. 560


\ibioiiesj (livideiuLc ijraiil nupolibus illoniiii. Iieiii A aliiiin, i-i c:i|ilivaiii diixisse cnplivilatcm (Epliet. iv,
allegoriain, ile Clirislo el Lcclesia iu novis.siiuis i|iiiil J)8) ; sivc, quod luflius pulo, capliviias passioiieni
tuluiuni [ils., l'uUirani{ leiupoiibus. Seil prius liisto- asccnsus rcsiirrectioiicin sigiiilical. Alliijans ad H-

riae 1'uiidaiueiita poiieiula suiit, iit apliiis allegoriii! neam pulluin suum et ad vitein asinam suam (Gen.
culnieii priori struclura' siipi'ipiuiatiir. Mix, II). Quod vidclicel piiiliiiii asin;c, ciii supcrse-
Huben piiinutjfuilns iiicits, lu fortiludo inca, piiii- dit Jesus, lioc esl, gciililiiim popiilum, vinex' aposto-
cipium doloris mei, prior in doiiis [mujor iinperiv], loruin, qui ex Jiida;is suiit, copiilaverit, et ad vitem,
effusus es sicut aqua, non crescas : \quia] ascendisli sivc, ut iii Ilebra'o habclur [ad Sorclbl, id csl, clc-

cubile paliis lui, et maculasti slrulum ejus (vers.^, -4). claiiivitcm alligaverit asiiiani, cui superscdil, Eccle-
« Lst auteiii liic seiisiis : tu es priuioijeuitus iiiciis, sia ex iiatioiiibiis coiigicgiita. Qiiod auteiii dicit Filt :

niajor iii libris, et dcbebas, jii.vta ordiiieiii iiati^ilatis mi; coiiversio est «7roaT,'.oyij ad ipsum Judain |.U.,
tuje, haiveditateni, qiia; priuiogciiitis jure debebatur, conversioncin ad Christuin de ipso Juda facit], quoJ
haberc, ncinpe sacerdotiiim accipere ct regiuim [lioc Christns lucc oniiiia sit Caclurus. = Qiioil aiitcm ail

<Hii]ipe in portando onere [AL, boiiore] et pranalido iVoH auferetur sccplrum de Juda el dnx de femore
robore dciiionstratur]. Vcruiii ipiia pcccasti, etipiasi ejus duncc cenial illc, qui miltcndus est ; et ipse erit

aqua, [qiia;] vasculo non tciictur, voluptalis [>Is., ^ e.ispcctutio (/t'»(ii(m. Sigiiificat, quoil iion deliccrent
voluiitatis] elFusus es impetii, idcirco pr;ecipio tibi iit piincipcs de tribu Juda, usque ad teinpus, quo natus
iiJtro nou pecccs, sisque in l'r:itruin iiumcro poeiias est Cliristus, qiii missus a Patre exspcctatio esl gen-
pec£ati lugeiis [/1/., Iiieiis], qiiod primogeniti ordi- tium.
nein perdidisli : ^ principium autem doloris est oni- [Z((6ii/o/i in lillore mnris habitabit, et in statione

nis priniogenitus, quia pro eo priinuin coiniiiovciiUir navium, perlingens iisque ad Siduncm.] Isacliar asi-
viscera pareiitiim. nus forlis, accubans inter lerminos, vidit requicm,
Siineon et Levi frutres, vasa iniqiiitalis bcllantia, in quod csset bona, ct terrum quod opiima, cl supposuit
consilium eoritm ne vcniat anima inea et in cietu illo- huincruin siiuin ad portandum, faciusqae esl IriOulis

rum non .^it gloria mea ; quia in furore $uo occiderunt servicns(vers. 15). ^ [Quia] supra de Zabiiloii dixciat;

[rijHHj] et in voluntate sua suffodcrunt muruin. Male- [quod] raaris niagiii hilora csset possessuriis; Sido-
dictus fitror euruin, qitia perlinax, el indignuliu illo- neni quoque et reliquas [Pboeuiccs] urbes [coiitinge-
rum, quia dura. Dividain cos in Jacob, et dispcrgam rel], iiuiic ad niediterraneam proviiiciam rcdit; et
illos in Isracl (vcrs. 5-7). Signilicat autcm iiou sui Isachar, qiuc [.!/., qui] jiixta Nephtalim est pulcher-

fuisse consilii, quod SichemetEmor 335 federatos rimam [in Galikea] rcgioiiem possessiirus esi, bene-
viros interliccrciil [A/., inlerfeccruul], ct [quia] con- ^ dictioiie siia liabitatorcm fecit. Asinura autem osseum
tra fas, in p:icis ct aiiiicitiariini lcmporc saiiguiiicm vcl forlcin vocat, et biiincrum [dicit siipposiiissc] ad
fuderunt iiiiioceDlum, cl quasi qiiodam fuiore sic porlaiidum, quia in labore terr:c ct vehendis ad inare
crudeUlate rcplcli [.4/., rapiali] muros hospita; urbis [oncribus], qu* in fiuibus suis nascebanlur, pluri-

everterunt [Ws., evcrterent] (tf». xxxiv). Unde di- nuim laboraret, regibus quoque tribula coinporlans.

cit : Malcdictus furor coruin, quia pert na.t.el rcli- Aiunt Hebra:i ,
pcr metaphoram sigiiilicari , ipiod
qua. El dispergam eos in Isracl. Levi ciiim lueicdi- Scripturas sanclas dic ac nocle mcditans stiidium
talein piopriam non accepit, sed in oinnibus sceplris suum dederit ad laboraudum, et idcirco ei omne.^i

paucas urbes ad habilandum [Kdit., iuhabilandas] serviiiiil, qiiasi magislro doiia portanlcs.
habuit. I)e Simeonc vcro in libro Jesu (\ix, l, 2) Dan judicabit populum suum, sicul alia tiibtts in

scripLum esl , quod et ipse propriiim fuuicuUim uon Israel. lial Dan coluber iu via, ccrasies in semila,
acceperit, scd de Iribu Juda qiiiddaiii liabiicrit. mordcns ungulas cqui, ut cadat ascensor ejus retru

Juda te laudabunt fratres tui, manus IU(e in cervici- (Cen. XLix, lG-18). Saliilare tuuin e.rspeciabo, Domi-
bus inimicorum tuorum : adorabunt te filii patris tui. ne. Saiiison judcx iu Israel dc Iribu Dan fuit. Iloc

1'atulus leuids Juda, ad pricdain, jili mi, asccndisli crgo iiiiiic dicit viilcns in spiritu, coiiiam niitrire
D
{Gen. xi.ii, 8, 9). Sive, ut iii llebnco scripliim est : Samsoii Nazara'uiii, etdc c;csis lioslibus triuinpliare :

de captivitale, /111 ini, asc^ndisti : reqmcscens accu- qiiod iii slinililiidiiicm colubri regulique obsidenlis

buisti ut leo, ct quasi lea^naquis suscitabit enm? Quia vias, ilulluin per tcrrain Israel transire perniillal;
Jiida coiilessio sivc biiis iiilcrpri>taUir, recte scribi- scd ctiam si qtiis temcnirius virtule sua, qiiasi vclo-

tiir : Jiida confilebunlur lihi fralres lui, vcl laudabuitt cilatc cqiii ciuilisiis, cani volueril pr;i'doiiis iimrc

te. Et licet dc ClirisU) gniiidc sit niyslcriiim, taiiicii popiilari, iioii illiim clfiigcrc valc'jit. Totiim auteiu
sccuiiduni litterani siguilicat quud pcr stirpcm David pcr inelapliuram serpciiiis ct cquilis luquitur [fiiii.,

generaiilur rcgcs, et qiiod adorareiit ciim omiies Iri- qiiod luquitiir, ;id furinam scrpciitis ct equi pcrliiiet].

bus. Noii ciiiiii ail, lllii ii|:itris tiia', si>d, jiHi patris Viilciis cigo [ ,Ws., aiilciii 1 laiii forlciii Na/.aiu'uui

lui. Etipjod scqiiiliir : :\d pra^dam, fiii ini, asreiidisli, tiuiiii, qiiod ipsc pioplcr [ /'.'(/il. ,
per 1
nicix'lriceui

osleiiditeiiin caplivos populos duclurum csse, ctjuxia luorluus csl , ct iiiorlcns iiostros occidil iiiimicos,

iiilclligeiitiam sacratioieiii, Chrisliim asceiulissc iii piilavi, o Deus! ipsiim cssc Cliristiiiu Kiliuni liium

• Kx llieroiiyino, lib. Qii:i'sl. iii (".eii.


''
Sci|ueiiiia iioii siiiit llicroiiyini.
> Scqiieiitia iioii suiit lUcruiiyiiii. Ilicroii. Qiirsl. iii l!cii.
5G» EXEGETIC.V. — I.NTERROG. ET RESPONS. IN CENES., ETC. 5Gi

venim quia iiiorluus est, el noii resurrcxil, el rur- A leeu suiit, lupuiii sanguinarium, liipura voracein su-

sum (luctus captus est Israel, alius milii Salvalor per altaris interpretatione poneiites, ct spoLoium
[Ed., verum, qui morluus est ct resuriexit, ille igi- divisionem super sacerdotibus, qui scrvientes allari

tur mihi salvalor, etc.] mundi et mei geiieris pracsto- vivunt de allaii [Hucusque ex Hieronymo]. Hicc
lanJus est, ul veniiil, cui reposiliim esl, cl ipse erit hacteiius [Ms., autem] historice.

exspectalio genlium. Spiritualiter aulem [in] Ruben prioris populi Ju-

336 ^"'' «''""''"s prccliabilur anlc eum ,


cl ipse dajorum oslendit personani, cui a Dninino per pro-
atcinijelui relrorsum, {vers. 19) signilicat, (iiiod aiile phetani dicitur : Israel primogenilus mcus (Gen^xu^,
Ruben, et dimidiam trilium Manasse, et filios. quos 3). Etenim juxta quod primogenitis dcbcbalnr, ipsiiis

trans Jordanem [Ms., filios suos trans Jordaiiem] iii eiat accipere sacerdotium et reguum. Additiir : 7»
possessioiiem (limiscral, post quatnordecim amuis rc- virlus mea. Utique quod huic populo fundamentuni
vertens, pra'liuiii adversuin eos gcntiuin viciiiarum fidei ex ipsa virtute Dei [Ms., quia ex ipso po-
grandc rcperit et>ictis hostiluis forlitor diiuicavit. pulo fundamentum fidei ; ex ipso virtus Dei], qui est
Lcgft libriim Jesii Nave (xiii,7)ct Paralipomeiion Christus, adveuit. Quomodo autem ipse sil princi-
(l,v, I.II). piuin dolorum, nisi dum Patri Deo scmper irrogat
NeplUalim ccrvus cmissus, dnns eloqnia pulchrilu- I> injurias, conveilens ad cum dorsum [ct] non faciem'.'
dinis sivc I^eplilnlim ager irriguus (Gen. XLix, 21). Iste prior in donis, quia ipsi primum crcdita suiil
lltrumque eniin significat Ilebneum vcrbum Aiala cloquia Dei, et legislalio, et leslanientum [sive pro-
Selvlia [EcUl, Silvam]. Significat autem quod aquie missio]. Isle major imperio, utique pro magnitudine
calidse in ipsa nascuntur tribu, sive quod super lacum virium, quia copiosius caeteris in lioc saiculo rcgna-
Gciiesar fliienla [.\l., fluento] Jordanis essct irriguus. vit [Ed., Deum negavit, mendose]. EITusus est autcm
Hebr;vi autcm voluiit propter Tiberiadem, qure legis sicut aiiua, peccando in Chrislo, qua; vasculo iioii

viJcbaliir liabere notitiain, agrum irriguuin Iiic iii- tenetur ; voluntatis [-1/., vohiplatis] effusus esl im-
lelligi eloquia pulchiitudinis prophetarum [Ms., irri- petn : et idcirco addidit ultra non crescas. [Quia peo-
guuin et eloquia pulchritudinis prophetari]. Cervus cavit, et Christum ncgavit], quapiopler ipse post^
aulem emissiis teinporaneas friiges et vclocitalem quam in univcrsuin orbem dispersus est, valde immi-
tcrr;c ubcrioris ostcndit. Sed nielius, si ad dnctrinaiii nutus est. Sed quare talia meruit, ita subjecit : quia
Salvatoris cuncia referamus, quod ibi vel maxinie ascendisti cubile patris tui, et niaciilasti stralum
docuerit Salvator, ut in Evangelio quoque scripluni cjus quando [Edit., <pioniam] corpiis Dominicuni,
;
in

est (Maitli. IV, 15). quo plenitudo Divinitatis requiesccbat raptuin , in

Filius meiis accrestcns Joseph, filius incus accre- ^ cruce suspendit,et ferro coramaculavit.
sceiis et decorus aspecUi. Filicc decurrcruiit super
Simeon et Levi fratres vasa iniquilnlis bellanlia
muriiiH, scd cxasperaverunl eum, et jurgali sitnt, in- (vers. 5). Per Simeonem et Levi scriluv", et Pharisaei,
vidia;<iue [Ra Ms. ; Al. invideruntque iUi] habentes ct sacerdotes Judaici populi intelliguntiir. De Simcone
jncula^ Sedil in forli arcus ejus, et dissolula sitnt cnira scriba; crant Jud;vorura ; de tribii vero Lcvi
vincula bracliiorum ct inanuutn ejus per inanus poteit- principes sacerdolum, 337 1"* consilium fecerunl,
tis Jacob. Inde paslor egressus est, liipis Israel (Gen. ut Jcsum dolo tenerent et occiderent. De quo concilio
XLix, 2"2-2i). lili Joseph, qui tam pulchcr es, ut te /» conciliitm eorum ne veniat anima mea. Ilor-
dicil :

tota dc rauris et turribus, ac feneslris puellaruin


rebat eniin tot scelera qn;e in novissimis leinporibiis
iEgypti turba prospectaret [Ms., prospectct] ; invi-
erant Jud;ei; quia furore siio occideruiit
facluri iii

derunt tibi [et te ad iracundiani provocaverunl] fra- est Christimi, de quo dicilur Ecce vir
virum, id :

tres lui , habentes livoris sagiltas et zeli jaculis viil-


nomen ejus (Zach. vi, 12). Et alibi Femiiui
oriens :

iierati : vcrum [tu] arcum tuum et anna pugnaiidi circumdnbil viriim (Jer. xxxi, 22). Suff^oderunl mn-
posuisti in Deo, qui fortis est propugnator ; et vincula spiritualem illuin fortissimuin raurum,
riim, id est,
lua, quibus te fratres ligaverunt, ab ipso soluta sunt |x qiii cuslodil Israelen., lancea confoderunt. Malediclus
etdisrupla. Ut ex tuo semine tribus nascalur Eff^raiiii
furor eoriim, quia pertinax. Utique quando furore
fortis, stabilis, et instar lapidis durioris invicla, im- accensi iii ira obtulerunt Christura Pontio Pilato di-
perans [quoqiie] decem tribubus Isracl. centes : Crucifige, crucifiije eutn (Joan. xix, 6). Et
Benjamin lupus rapax, mane comedit pnedam et indignatio eoruin, [quia] dura. Dum Rarabbam lalro-
vespere dividct spolia (vers. 27). Quain de Paulo apo- nem peierent, et principem vit;e crucifigendum po-
stolo manifeslissima sit prophetia omnibus palet. In stularenl ( Matth. xxvii, 21 ). Dividam eos in Jacob,
adolescentia enim persecutusestEcclesiam (.1(7. viii, et disperdam [Ms., dispergam] [illos] in Israel, quia
3) ; in senectHtc prsdicator Evangelii factus esl nonnuUi ex illis crediderunt, quidam autera in infi-

{Gal. i, 15). Hebrsi aulem ita dixerunt [Ms., disse- delitate permanserunt. Dicunlur enim divisi [lii, qii
riuil] : altare in ([uo irainolabautur hosti;i;, et vicii- ab eis] separantur, et veniunt ad fidem ; dispersi au-
inarum sanguis iii basim illius fundebatur, in parie tem [Al. eigo] sunt, quorum patria et templuin sub-
Iribus Benjamin fuit[A/., fuisse] : Hoc iiiquiunt, ergo versum est, et per orbem terra; gens incredula [Ms.,
siguilicatquod sacerdotes iinmolant niaiie hostias, ad iiicrediiluin genus] spargitur.
ve.spiMaiii dividiiiil e:i, (|ii,i' sibi ;i |ii>piili.i ('\ ic^-i' cid- Judii !: Iiimliibuiit |V«/;rs liii {('•cn., Xlix , 8). Vcv
.

iffH B. F. ALWM SEU .\LCI J.NI OPEHUM P.\US II 864


liuuc Jiiilain voni4 confessur pxpriniiuir Chrislus, A qiioriim pnccepta [At., «cripia] austerilatcm vinl
qui ex ejus trtbu sccuncluni carncin cst gcnitus. prisc:e lcgis siiperant, qiiia louge lcviora sunt. £l
Ipsnm laudant fratrcs sui, apostoli scilicot ct omnes denlcs lacic candidiores. Deiitcs pr;rceptores sunt
coli;i'reiles ejus, qui por ailoptioMcm Filii f>ci Palris saiicti, (|iii prxciduiit ah ermrilius iKMiiiiics, et eos
cl (llirisli fralies cllecli siiiit pcr praliam, (nioiiim ipse qiiasi coinedciido iu Clirisli corpiis transmittunt.
esl Domiuus pcr naturam. iluiius liur in cerviiibiis Can.lidiorcs aiiteni cirecli suut doctores ccclcsia
inimirorum luorum. lisdem enim manibus et coilein lacle veteris legis.

criicis tropluBO et suos tcxtit, et iniinieas ailversa- Zahitlun in tillore maris, cl in slalione niivitim hnbi-
riasque potcstaies (levieil [.Ws., cnrvavit]. Ju\ta Uil |Ms., 4n/»i(((/ii/] (rcrs. 15). Zaliiilon iiilcipretaliir

quoil et Palcr promitlit ei dicciis : Sede ail (lexlerani h:iliilaciiliim iiiiKliiitiidiiiis \Al., forliludiiiis], ct Ec-
iiieam, donec poiiam iiiimicos tiios scabelliim pe lum clcsiam sigiiilical, qu;c in littorc 338 maris Iiahilat,
tuornm. Adorabunt te /ilii patris lui, quouiam mulli [ei] in slalione navium, nt crcdeutibus refiigiiim

ex niiis Jacob adoraHtes |eum] perelectioiiem grati;B [sil], et pcriclitaiitibus demoiistict fidei portiim.
salvi facti sunt. Caiulus leoms Jiida {vers. ',)), qiio- H;cc ciutra omncs turbines s;cciili incoiicussa nriiii-
niam nascendo parvulus facliis cst, sicul scriptum taie soliJa cxspcctat Daulragiiim JuiLcornm , el
est : Parvulus nalus esl nobis. Ad pra:dam fili mi B ha;rcticoruin procellas, qui circumferuiitnr oniiii
ascendisli , id est, ascemlens iii crucem , caplivos venlo doclrin;i!, qiiorum eisi tunditiir lliiclihus, noii

populos reilemisli [cl| qiios adversarins [Ms. , con- tamen frangitur. Perlendit nulem usqiie ad Sidoncm,
trarius] ille iuvaserat [tu moricus eripiiisti. Dcni- lioc esl, usijuc ad gciites; lcgiiur elianj iii Evaiigclio,
que rediens ab inferis ascendisli] in allum, caplivam inde assumptos esse aliquos apostolos; in ipsis locis
diixisti caplivitalem. Requiescens acrubitisii ut leo. Dominum s;cpe docuisse, sicut scriptum est : Terra
Manifesiissime Clirisliis acculuiitin passioiic, qiiando Zabidon, ct lerra JSephlalim, populus qui sedebat in
iiiclinato capite tradidit spirilum, sive qiiando in tenebris, vidit tucem magnain. {iliillh. iv, 16; Isai.
sepulcro [securus] velut quodam corporis somno IX, 1, 2). Sidou iutcrpicialur venator vel venatrix.
quievit. Se.l qnare u< ko et [velul] catulus leonis ? In Venaiores vero qui sunt, nisi aposloli? qni, ut supra
somno siio quoniam non netcssitate, sed
leo fuit, diximus, cx illis locis assumpti suiit; (!e qiiibus di-

potestaie lioc ipsum implevit, sicut ipse dicit : citur : Millam venalores miillos , el venabunlur vot
.Semo lollet a me animam meam, sed eijo ponam in oinni monle [AI., loco] (Jer. xvi, 16).

eam. Quod vero addiJit Et ut caiidus leonis; indc : Isacliar asinits forlis (Gen. xlix, li, 15) Isachar
enim mortiius est, unde [el] natus. Bcne [ergo] quod inlci-prelalur merees, rcfertur ad popiiliim gen-

Cliristus ut leo requicvit, qni non soliim mortis tiiim, qucm Dominus prctio saiiguiiiis sui mercatus
acerluiatem non tiiniiit. sed etiara in ipsa morte cst. Hic Isachar asinus fortis scribilur, qiiia prius
mortis imperiiim vicit. QuoJ aulem dicit : Quis popiilus genlilis, qiiasi brutum et hixuriostun ani-
susciiabii euin? Qui I est aliud nisi quoJ ipse dicit mal [(^gerat] ntillaque ralione subsistens* minc vero
[.I/.S., qtiia nullus, nisi ipsc, juxta quoJ ipse ait] : forlis UeJcniploris domiiiio colliim submilleiis ad
Solvile leinplum lioc , el in Iriduo siiscitabo illtid. iiigiini (iiscipliiuc Evangelic:» pcrveiiil [Al., seJ post-
Xon dificiet duxde Jiida [et reliqua] (ivrs. 10). IIoc mo.lum jiiguni. . . libeiiler pnrtavii]. llic uccubans
manifcstissime ad Judam refertur. Diu enini fuil ex inter lerminos vidil requiem, quod esset bona; et ter-

;-ciniiie illius iiitemerata apud JuJxos successio re- ram, quod optima. liiter termiiios [auteni] accubare,

pni. doiicc Christus nasccrctiir : ct lioc siipra diximus. est pncslolalo miiiidi fine re([uiesccre, niliilqiie co-

Alliyrins ad vineam pullum snum {vcrs. 11). Pullus rum, (iu;e versaiitur in meJio, qii;crere, sed itllima

wuis, populus cst ex geiilibiis, cui adliiic nuuquam dcsiderare. tt fortis asiiius requicin et lerram opli-
fuerat onus legis iniposituin. Ilunc alligaverunl apo- main videt, cum siniplex genlilitas [idcirco] se aJ
Moli, qui ex Judx'is suiit, aj viiieam de i|ua dieitur : robur boiii operis erigit [qnia) aj .'cteriKC vit;!" pr;e-

Vinea Domini Sabaolli [.il., copulavil ad viiieam, al r. iiiiiim leiulil. Uiide cliam upponit hiimcnim siium ad

apo.^tolos scilicel, qui ex Juiheis siint. Nam vinea porlandum, quia dnm ad promissain rciiiiicm pcrve-
Doinini Sabaolh donuis Isracl est] : Et ad vitem , nire desiderat, cuiicta inaiidatornm oiiera libeuler

(\\tx. (licit : Ego sttm viiis vera. Ad hanc ergo vitem porlat. Uiide factus esl tributis semiens, hocest, regi

allig.il asiiiam suam, hoc cst synagogam gravidam Christo suo Qdei doua et operuin bonorum offercns

\Ms., tar.ligralam scilicet] et gravi Icgis poiiilere miinera.


(lcpressam. Luvit in vino stolum sttam. [Sive) car- Dan judicabil populum suum, sicul a/i>r tribus

ncm siiam in sangiiine passionis; sive sanrtam Ec- Israel. Fial Dun colubcr in viu, cerasles in ieinila,

clc^iam illo viiio, qiio.l pro miiltis eriuiiditur in le- [et rcliqua] (r^rj. 16). Dicunt qiiiJam Aiitichristuin
inissior.em peccalorum. Et in sangiiine uva.- palliiim per h.cc verba pr;edici de tribii Daii fuluruiii, pro eo,

suuin. Palliuin, geiites sunt, qiias rorpori siio jimxit, qiio.l Iioc loco Dan el cohiber asscriliir et morJeii». lln-

sicut seriptuin csl : Vivo tgo, dicii Dominus, nisi hes (!c inler iribiis Israel primus Danad Aqulloneni castr.i

prines inilttnm iiciil ventimcntiim. Putchriore» ofiiti metaliiscst, ilhimsigiiificans.qni scin lalciibiis Aqui

ejus vinv (icrs. l'i). Orili Clirisli apostoli siint ct loiiis sedere ilicil, cl dc quo llgiiraliler pr»>pheta cli-

A nudilHs fremiuu *quorum tjus [Jtr. viu


r.vaiigi'li^t c, qiii hiincn scienliic Ecclesi.T pnTstanl cil ItttH *,»f
;

6CS EXEGETICA. - IN GENES. I, VERS. 16. SM


16) : qui non solmn colubcr, seJ etiam cerastes, sive A tionem suam in cursu iabentlum temporum spumat.
cornutus vocatur. Ceras enim Graece cornu dicitur Et quia Antichrislus extrema roundi apprehendet
esse [A/., ii£/)aTa cornua dicunlur]. Unde scr- [jWs., apprehendere nilitur],cerastesille equi uiigulas
pens ilie cornutus essc pcrliibetur, per queni digne mordere perhibetur. Equi enim ungulas mordcre esl
Antichristus asseriiur , qni coiitra vitam fideiium exlrema saeculi [ feriendo ] contiiigere. Ut cadat
cuni morsu pestifenc praeJicationis armabitur etiam ascensor ejus retro. Asccnsor hiijus equi est, quis-

cornibus potestatis [/sJii., el etiam cornibus contra quis iniquitatibus mundi [hujus] extollitur, unde et
potestates]. (^uis autem ncscit semilam angustio- rclro cadere dicilur.
rein esse, quam viain? Fit crgo coluber in via, //irc commenlaliuncula inter Opera S. Adg. Edit.
quia in pr.esentis vita: latituiiine eos ambulare pro- Uened. S. Mauri tom. Ill, Append. pag. 28, ita

vocat, quibus quasi pareendo Llan litur. Se i niorilet, finitur.

cum eos q libus libertalcm tribuil, erroris siii ve- Ul cadat ascensor ejus retro. Plebs infidelis Ju-
neno consiimit. Fit iterum cerasles in seraita, quia daea, erroris suis laqueis capla pro Christo Anli-
quos fiJeles reperit, ct sese iiiter angusta itinera chrislum exspectat. Bene Jacob eodem loco repente
prsecepti ccelestis constringere vi let, non soliim ne- in electorum vocem coiiversus est dicens : Salutare
quitia callida; persuasionis impelit, verum cliam tcr- B tuum exspeclabo, Domine (vers. 18). Id est, iion sicut

rore potesialis perimit [AL, prcmil], [Co] in perse- infideles Anlicbrislum, sed eum ,
qui in redem-
cutionis angore, post beneficia ficta [il/s., fict;e] dul- ptionem nostram veniurus est, verum credo fideli-

ce linis, exercet cornua potestatis. [In (iuo loco] equus lerChristum. Amcn.
[iste]huucmunJum insinuat, qui [Ms., quod]pcr ela-

339 DICTA BEATI ALBINI LEVIT^


Super illud Geneseos Faciamus hominem ad imaginemet similitudinemnostram[Gen.
: i, 26).

MONITUM PR.€VIUM. ad imaginem et similitudinem suam Ipse Creator


Hanc commentatiuucnlam in ms. cod. J. Sirmundi omniuin eiim creavit, qnod nulli alii ex creaturi»
sub priori liliilo repertam Qiuestionibus in Geiiesin donavit. Quae iinago diligenlins ex interioris homi-
subj iiixit cl. Qiercetanus. E llta jam olim fucrat
inler Opcr.i sancli Ambrosii sub hoc titulo De di- :
nis Primo quidem, ut
nobilitate esl consideranda.

gnitale condilinnis liuiv.ana; tibcllus. El sancli Au- C sicuti Deus unus semper ublque totns est, omnia
giislini, c im liac inscriplione De crentioue primi :
viviflcans, movens et guberiians, sicut apostolns
fiominis. llabetiir niinc in Ambios. et Aug. Opp. Ap-
confirmat, qiiod in eo viiimus, et movemur, et sumui
pen I. Nos illam invenimns in co;ld. mss. Salisbur-
gensi,Frisingensi ctS. Emmerami.absiiiie titiiloqui- {.ict. XVII, 28) : sic et aninia iii siio corpore ubique
dem auctoiis, attamen iiiler alia Alciiini npuscnla coin- tota vige», vivificans illud, movBnsel giibernans.Nec
preliensam. In co lem cod. S ilisb., n. 67 notato, habe-
enim in niajoribus corporis suimerabris majorest,et
liir sininl opuscuhim in qiio Iraclatur rfe o/ieri/iHs se.v

dierum juxta dispulalionem pnerorum cum


et aliis inminoribusminor; seJinminimis totaetin maximis
inlerrofialionibusjt responsionibus. Ibi agilur de na- tola. Et Iiacc cst imago unitalis Dei oninipoientis, quam
tura h.oininis, atqiie illiul Gen. i, 26, Faciamus liomi- anima habet
nem, etc, dialogice examinatiir, responsiones vero
in se. Qnae qiioque quamdam sanctaj

redduntnr per ea lem verba quiie in liac, qiiam prae Trinitalis habel imaginem. Primo iii eo qnia, sicut
ociilis habcs, conimentatiuiiciila uno contextii lcgnn- Deus est, vivit et sapil; ita aniina secundum suum
tnr. Incertnm saiie utriim ha.'C verba prins, qiiod modum est, vivit et sapit. Est qnoque ct alia Trini-
pronum est credere, dialogice disposita, postea per
tas in ea, qua ad iniagiiiem sni Conditoris, perfectae
modum uniiis dissertationis inde avnlsa fneriiit
iilrnm vero prius uno cDiitextu prolata, deinde am- quidem ct summae Trinitatis, quK [est] in Patre, et
nliori dialogo iiicerta. Persnasnm lamen mihi habeo, Filio, et Spiritu sancto [AL, quae ex Palre, et Filio,
beatum Alciiinum non taiitiim liiijnsce conimenta-
tiuncnloe, sed ctiam iiitegri illius dialcgi
D et Spiiilu sancto], condita esi. Et licet unius sit illa
seu dispn- ,

pnerorum veriira esse anctoreni. Illam tamen


tationis natura;, tres [tainen] in se dignitaies habct, id est,
dabimus inter opascula dubia, ubi videas monitum intellectum, voluntalem et raemoriam. Quod idem,
praeviura.
licet aliis verbis, in Evangelio designatur, cum dici-
Tanta [Edit., tota] dignitas bumanoe conditionis lur : Diliyes Dominum Deum tuum ex toto corde tuo,
esse cognoscitur, ut non solo jubentis sermone, sicul et ex tota anima tua, et ex tota mente tua {Matth.
alia sex iliernm opera , sed consilio sanclae Trinitatis XXII, 37); id est, et ex toto intelleciu, et ex tota
ct opere majestatis divinie creatus est [Al., sitj ho- volnntale, et ex tota memoria. Jam [Ms., Nara] sicut
mo ; ut ex primae conditionis honore intelligeret, qnan- ex Patie generalur Filius, ex Patre Filioque proce-
t-im deberet suo Conditori , dum tantnm in condi- dit Spiritussanctus; ila cx inlellectu gcneraiur vo-
lione mox dignilatis privilegiumpra;stitil ei Condi lunlas, ex his iicra ambobns procedit niemoria, sic-
tor, ul tanto ardentius amarel Conditorcm, quanto ut facile [a sapienlc quolibet] intelligi potcst. Nec
rairabilius se ab eo esse conditura intelligeret. Nec enim anima perrecla potcst csse sine his tribus, nec
ob hoc solum quod consilio sanctx Trinitatis sic horum tvium unum aliquod, quantuin ad suam per-
exccllenler a Conditorc conditus est, scd etiam qnod linet bcatiludirem, sine aliis duobns inlegrum con-
,

btj'} li. F. ALIJIM StU ALCl IM (>l'KKl'M PAIIS II. S68

&tal. Kt sieiit Doiis Pnicr, Dciis F^ilius, Dcus Spii-iMis A habct, tanto propiiis cst Dco, et mnjorem sui Con-
saucttis cst, iioii taincii trcs liii sunt, sed uiius Dotis ditoris gerit siiiillitudiiicm. Si vcro, quod absil, ali-

iresliabcns pcrsouas; ita ct aiiiinu iutcllcctiis, aniina (piis per dcviu vilioruin ci divortia criininum ab hac
voluntas, aniina mcmoria ; iion tamen aiiim:e tres in iiobilissima sui Conditoris similitudine dcgener aber-
uuo corporc, scil iiiia anlma trcs liabciis (lij^iiitatcs ;
rel, tunc fiet di^ eo qtioil seriplum cst : Et liomo

34A at(|uc iii liis triliiis ejtis iiiiaginem inirabililcr cum 1)1 hoiwic cssct nun inlcllcxit , comparalus est

(terit in sua naliira iidslcr interior lionio : ex (piilms jumcnlis insiiiiciUibiis cl sin.ilis factus est illis (Psal.

(juasi excclleiitiorilius aiiimx dignitatibus jubcmiir .M.viii , 15). Qui m:ijor hoiior potuit bomini essc
diligercConilitorcm, ut qiiaiitnm intolligatiir, diliga- quam ut ad siinilitiiilincm sui Facloris conderetur, ct

nir[.W., intclligilur diligiliir); ct (|uaiiliini dili- cisdem virluliim vesliinentis ornaretur, quibus Con-
guttir, semper in memoriu habeatiir. Nee solus sulli- ditor, dc qiio legitiir : Dominus retjnavil, decore in-
<:it de co inteilcctus, nisi amorc cjiis voliiii-
fint in dutus (Psal. xcii, 1), id est , oinnium virtiitiim

tas ; imo iice ba"c diio suffieiuiit, nisi memoria ad- spleiidorc et totiiis bonitatis dccorc ornatus? Vel
datur, qua seniper in meute iiilelligciitis ct diligen- qiiod niajiis homini potcst cssc dedecus, aut infeli-

lis maneat Dciis; ut sieut iiuUiim potest csse iiio- cior iiiiseiia, qiiani iii liac similitudinis gloria sui

iiienlum, quo bonio [nou] iilatiir, vel fruatiir Dci B CoiKliloris uinissa, ad iiiformein ct ad irratioiiabilcm

bonilalc et miscricordia ; ila iiulluni debeat esse brutorum jumentoriim dilaberctur similitudincm ?

inomentum, quo pncscntem cum nOn babcat in nic- Eaproptcr quisqiie diligcntius altcndat primaj con-
moria. Kt b;cc ite inKujiiu' lialieto. ditionis sua; exccllcnliara , et veneraiidam sancte
Iloe vcro uiiiic (/t'simi7i/ii(iiHt' aliqiia iiitelligcqiue Trinitatis in seipso imaginem agnoscat, bonorcm-
in moribns [Al., miiioribus] cernenda esl ut sicut : qtie siniilitudinis divinic, adqucm crcaius est, nobili-

Deus Crealor, qui bominem ad similitudincm suam tate morum, cxercitio virtutum, dignitate mcrito-
creavit, cst cliaritas, est bonus et justiis, patiens rum baberc eoiitcndat : ut qiiaudo appareat quabs
ulque mitis, mundus, misericors, cl c;etcra virtulum sit, tunc similis ei ap|iareut qui se mirabililcr ad si-'

sanctarum insigiiia quse de co leguntiir : ita bomo militudincm suum in priino Adam condidit, niirabi-

eicatus est ut cbaritalcm liaberel, ut bonus essel et liusiiuc in [secumlo Edit., mendose, sseciilo] refor-

jtislus, patiens atque mitis, mundus et misericors mavit.


foret. Qiias virtutes quanto plus quisque in seipso

DE DECEM VERBIS LEGIS SEU BREVIS EXPOSITIO DECALOGI.

.UONITUM PR^VI13.M. G sanctificavil Dcus : in aliis enim diebus, operuin noii

cstnominuta sancliQcalio, nisi in sabbaio, ubi dici-


Haiic brevissimam Decalogi expositionem D.Lueus
(V.Veberi e cod. ms. S. Germani a Pratis ciim
aliis tur : Requievit Deus. Proinde igilur hoc mandatum
diiubus cpistolis B. .\lcuini De coinparatione Yeteiis:
pertinet ad Spiritum sanctum, tam propter nonicn san-
uc Aoi'i Tcstameiiti, ct De Iribus ijcnerihiis
visioniim
:

ctiricalionis, qiiam eliain propter :cternam requiein,


IVid. cpisl. !i03 cl -101), eJiiUt loiu. III Spieil., pug.
r>-2l. l'nde illam buc transeripsimtis
tum , quod ;
ad donum sancti Spiritus perlinenlcni. Dicitur ciiim

forina cpisloluri eurcal; lum, qtiod maleria cum ibi : Meincnto, ut diem sabbiUi sanctifices. Sex die-
Quicstioiiibus in Genesiii conuexu sit. biis operabcris, et facies omnia opera tua. Septimus

legem innocentiae no- autem dies snbbalum cst Domini Dei tui, non facies
Dat igitur Dominus MiSysi
eam:Icmque iii dccem verba omne opus in co (Exod. \\, 10). Iii sex dierum
stix ct cognilionis sua;,

tabidis digito suo scripsit. Kt opcre scx millitim aimorum operatio contiiicliir :

conslituit, el saxeis
suiil distribula, nt tria in septimi vero rcquie, bcati illius rcgni Itmpus
bicc quideiu pr;cieptu ita
quod curiialitcr Jiid;ci eclebranlcs cx-
pertineaiit ud dileclionem divinu^ Tiinitatis scplem ;
ostenditiir,

bumaiia speetunl. Et boe iic nos ad fidein mendacii fallentes


v(!i'o ud amnrcm rraiernum, quibus societus
uplemtis, elamal per proplietani Deus yeomcnius
iioii Primum Occalogi mandatum ud Dettm
laulilur.
:

Pulrcni perlinct , diim dieit : Dominus Dcus tuiis D et siibbata vcstra odirit anima mea(hai. i, 15). Qiio-

v). rtiqvic ut h;cc modo crgo saiHtilicata sunl vel eriint sabbala illa
Dciis uniis est {F.xod. xx, Deiil.
Deos qiia^ odivit Detis? Kigo s;»bbatum est sanelifieutum.
uiivlicns uiiiim neum Putiem colus, ct in miillos
Sccundtiin pr;e- iibi po>t bona vit;c liujiis opera reipiics nobis ;vleriia
loruicaiioiiem itium non effundas.
Son assttmes prnmittiliir. Idcoqiie qiiidquid a;.;imus, si proplcr fii-
cepttim perlinct ad Kilium, diim diCit :

cica- tiiri s;cenli reipiiein agimus, ver;>citer sabbaiiiin oli-


nomcn Domiiii tui i" vnnuin, id csl, nc ;cslimes
Dci, qtioniam omiiis 341 cl-ca- servamns.
liirum esse llliiim

eicdas eum ;vqii;il!^m Post hu'C liia prTccpiaseptenarius siiccedil nume-


luru vaiiiluti sul-jeelu cst; se:l

deorum, Veibum apud Deum, per riisniunlutoruin, uddileeliouem pniximi perlineiw, «•!
ossc Palri, Deiini
iiieipit uh hoiiorc pnrtmliim, duin dieitur : Hoharu
pn-
«luem oiiinia faeta siml. Tcrlium mandatiim dc sab-
(iijiis donum re- trcm ti um et mnirem tuam (Kxod. w, 14) q>'<><* '•> ;

bato ad Spiiittiin stneliim peitinel,


^ain (pii;i Spi- onliiie qiiariuiii e^t. A parcnllbiis cnim miIs hP»«'>
quics iiobis sempiteniu pinmiltitur.
\ila :ib eoviim dileelione su-
propteica cl scpliiiium dtrm :iperil (leiilo», cl li;ee
vitiis saiicHis dlciliit.
EXEGETICA. — EXPOSITIO IN PSAL. PCffi.MTENTIALES, ETC. 5:0
mit exordium. Iiidc lioc niarnlatiim primum est, \ facies (vers. 15), quod est vitium rapacitatis. Octa-
sicut et Dominus in Evangelio dicitUonora patrem
: vum : falsum teslimonium non dices (vers. 16),
luim et malrem tiiam, quod estmandalum primum. quod est crimcn mendacii, et falsitalis. Nonum :

[Matlli.w, 4; Eplies. vi, 2). Sed quomodo primum, Non concupisces uxorem proiimi tui {icrs. 17). In
nisi sicul prxdictum est in scptenario numero, quia lioc pr;vcepto vetat intentioneni adullerin:e cogita-
pcrtineiad dilectionem proximi, primum est inaliera lionis. Nam aliud est facere aliquid lale prxter uxo-
tabula. >"am idcirco du;B labuLe legis dai;B sunt. rem, aliud non appciere alienam uxorem; ideo duo
Jubettir ergo in hoc pr;T!cepto liliis honorare paren- pr;tcepta sunt : Ao» maichaberis, et non concupisces
tes,neque conlumeliosos aul protervos illis exislere, uxorein proximi lui. Decinium : JSon concupisccs rem
sed officio pietatis ct humanitatis debilam reveren- proximi tui. In quo pra-'cepto damnat ambilionem
tiam pra?stare. Nam qui parentibus honorem diflert, saeculi, et refrenat concupiscentiam rerum. Itaque
quibusparcere pnterii, qui suos odit? Quintum yon :
horum primum prohihet superstitionem, secundum
inaicliaberis {Exod . w, li), id eslne quisquam prater errorem, tertiuni s.eculi amorem, quartum impieta-
matrimonii (cedus allis leminalus niisceatur ad ex- tem, quintum allidit fornicationem, sextum crudeli-
plendam libidinem. Nam specialiler adulterium facil,
tatem, seplinium rapacitatem, octavum perimii fal-
qui prxter suara ad altcram accedit. » Sextum : B siiatcm, nonum adulterii cogitationem, decimum
Non occides. Etenim non solum opere perpetrans cupiditalem. Et notandum quia sicut decein plagis
homicidium facil, sed etiam qui incurrit in eum percutiuntur -'Egyplii, sic decem pnecepta conscri-
esurieniem vel nuduni, qui mori possii, nisi indu-
buntur labukie, quibus regitur populus Dei, et da;-
mentum, cibunKiue poirigcndo snbveniai, et ideo niones occidunlur.
homicidii reus habebitur. Seplimum, non furtum

• Quintum debuit dicere, siculprius sextum.

OPUSCULUM SECUNDUM.
342 EINCHIRIDION
SEL
EXPOSITIO PI.\ AC BREVIS IN PSALMOS POENITENTIALES, IN PSALMtlM CXVlIt
ET GRADUALES.

MONITUM PR.€VIUM. C (jiiiia etc, proiit narrat auctor Hist. Lit.


reijina-,
Gallise, tom. IV, pag. 30i. Cl. 0"ercelaiius inlegriim
Triplex hoc opusculum scribendi occasionem opusciihiin ex editione Nicolai Divilis transcripsil.
Alcuino pr;ebuit frequcnscnm .Arnone archiepiscopo Iii oiiinlbus bls editionibus desideratnr pra;fatio,
Salisburgensi, dilecto suo .Aquila collalio de divinis seu epistola, qiia .Mcuinus prsseiis opiisciilum Ar-
Scripluris. Cum eniui de septem psalmis pceniten- noni inscripsit, qure primo edita fuit a viro celeber-
tialibus, de psalmo cxviii et de quindecim psalniis rimo D. Luca d'Aclicri anno IGC!), Spicil. tom. IX,
Gra(lu;ilibus, qiiorum semper cclebris in ccclesias- pag. 111, 110,veleris, seii tom. 111, pag. 5-23, novaiedi-
tico officiu iisiis fuit, colloqiierentur, Arno flagilavit tionis. Nos earadem reperimiis i;i duobus codd. mss.,
ut .Alcuiiuis de iis lem breves exposiliunciilas, quasi uno bibl. illuslrissiini capiliili ecclesi;e nietropolilic.Te
quoddam Encliiridion, irf est, manuatem librum coii- Salisburneiisis, alteio bibl. S. Einnierami. In quibus
Jiceret, prout ex epislola dcdicatoria, stalini siibji- simul triplex bic conimenlaiius continetiir, quibuscuiu
clenda, cognoscitui'. Consensit .\Icuiniis, et liasce edlta contuliiuus locisque pliirimis einendaviinus.
Exposiliones postea ad .Arnonera per Fredegisum In cod. S. Enimerami expnsilioni grailnalium
direxil, uiia cuin aliisquibusdanillbelllsqui recensen- psalmorum annexi sunt versus, seu rhythnii lalini cx
tur in epislola 117 (nunc lo3,) adeiimdfin .Arnoneni. iniliis singuloruni pra;diclorumpsaIinorum compositi,
Porro Enchiridion istiul prima vice, quantum qui- qui etiam iii quodam iiis. cod. Iiibl. moiiasteiii celc-
dem doprehendere potuinius, typonim beneficio berrimi divilis .\iigi;i; reperiiintur quos meciim
prodiit Parisiis aniio l")47 in-8°, apud Nicolauni le cl. D. P. lieriiardus. Liebherr, lunc insigni biblio-
Uiche, seu Divitera. Post aiinos vero octo, hoc est lhec;c pra;fecius conimuiiicavit , brcvi aiite trisiem
aiino 1535 iiiter Oitliodo\ograplios Theologos seu " migrationem veteruin inquilinoruin. Ilorum rhythmo-
Sacrosanctos ac sincerioris fidei doctores, Basile;ic ruui sub nomiiie htimni, meniinit Alcuinus iii cit.
editos, pag. 1085-1 1'2-2, lociim meruil. Uursus in epist. 117 (niinc 153), ad eumdem .\rnonein archie-
predicta uibe Parisiensi commentarlus in psalmos piscopiim sciipta his verbls Est iii eo (nianuali
:

poenitentiales, si Gull. Croweo,


Elcncho Scripl.,
in libello ail Arnoiiem misso) hiimnus velus de xv psal-
p;ig. i\, fides est, sepaiatim et absque reliqiiis duo- inis graduum. Dum vetcrem apptllat, simiil nou se,
nus Commentariis piodiit anno 15G8 in-S". Anl. sed aliura aliquem illius byrani auctorem esse iii-
lossevinus laiiion in .\pparalu s;icro, lom. I, pag. sinuat.
53, eiilem editioni adjiingil etiam commenlariiim in 1 PU.EFATIO.
psal. csviii atqiie e.xpositioncm illius Cant. Sexa- Sanclissiuio Patri ei suiiinio puntifici .Arnoni cpi-

" In Spicil. d'.Acherii loc. cit, luec nota legiliir : seJ mimis accurale, ut deprehenditBaluzius exapo-
« Prnefatioiiem hanc sane luculentam e ms. co;lice graplio liicolii Siriiiondi cx codem codice desumplo,
S. Claudii descripseral Petiui Fraiic. Chiirict S. J., ciijiis iqie h.uid p;iuc;i emeiiilavimiis, qiue profccio
,

571 B. F. ALDl.M SEU ALCLIM OrEftlM PAHS H. tTJ

scopo liumllij levita Alcuinus [At., Archoiiius, men- A nim oslni(lui:t. Undc fsl it illud Salomonii : Sa-
dote] saluliMi). pientia a^dificavit iibi domum , cicidit eolumnat
Duiu vfslraiii, vcncrandc Paler, snnclissimam vo- scptem (Prov. ix, 1), qu* loneiorcm poscunt sernio-

luntaiem calliolica> lidei fervoie fulgenleiii, et saiic- ncin ; si tanien Cbt iiosii i ti iiiporis quis idoneiis, uni-

tx cliarilatis a Duo doiils aliiiiidaiiteiii agiiovi, ita, ut vcrsa cjusdcni nuiiieri explaiiare niystcria : quieliara

me, iiiiiiiiiiuin (livine Scriptunc veniaciiliiiii, dc in priiuipio crcaturaruin ipsius Crcaloris rcquie
iiiulliscccli siaslic:e digiiiialis coasuctudiiiilius qiiasi coiisecraliis cst, ct nuiic ordo saiculoiuni per cum-
l'aticiii consuleie volulstis; ne forlasse aliquid vc- deni iiunicruin dccurrere constat; qui etiam, si in

Str.e priuleiilia' iiicdguiluiii reiiianerel,quid,a ipiibiis diio diviilitiir nieni! ra ni:ijiiiis porlioiiis liabitudiiiis

Patribus, de 343 qualiiiot resaiicituiiiessrt. Pioiiide su:c, iil cst in trcs et (luatiior, ii irabile uiiiversil.ilis

subito seniio iiiter nos liabltusde poeitileitlitv psnlmis, luibct arcaiiiini. Maiii in tribus saiicta Trinilas crca-

qui esscnl, vel quallter inlclltgendi, vel usitaiidi trix oiniiiuni qu;c sunt, designatur; cl in quatuorsci-
fuisseiit, inquirebat; quos septem esse ex venerabi- licct, univeisltas dcinoiistralur crcaluraruni ; scu ob
liiini Pairum discreiionc niox inventum cst : Nec qiiatuor niundi plag;is; sive propter quatiior eleincn-

iioii undc psiilmiis cenlesimus decimus oclavus tam torum origiiiciii ; aul eliain teiiiporuni disli ibuiionciu.

celcbri laudc ; vel, cur tani perpetua consucindine B qu;c quadrifarie currere noscuniur :quocirca propter
canoiiicis boris decantari solitiis sit : aiil undc psa/- pcrfeciani rcinissioiieinpcccatorum, quainiiibaptismo

mi grndnum dicerentiir, quorum quinilccim esse accepiiiius, veleliani lacryniis confessionis, et poeni-
nemiiii, Hlnuni leciiianti " Ps;\liiioruni, dubliiin esse tcnli;c, psalini poeiiilcntialcs seplenario nuineio con-
reor. De quilms vestr;c s:ig;clssini;c saiiclitali breves scciantur. Slc ciiam ei psalmi novissinii in Psaltei io,

exposiliunculas qiiasi quoddain Cnchiridinn, id est in laudcm Doniini Dei xtcrni, cadem perfeclionis
maniialem libruiii, (ieri flagitastis [.1/. Oagitatis]. Cui regiila septenario numcrodedicantur. Psalniiis siqui-
pcliiioni [.\/., qua pelliioiic] alinilatis vcsira; lilens dein centesimus atquc octavus dccinius, cui ad pro-
aiinui, arrcplisque sancloriiiii Patruni tractatibus, bationeni [J/s., purgaiioncni] aiiiiiKC, iiilia;reiido sa-

qiii copiose de singulis iii Psalnioruin libro versibus cris oraiionibus Deo, nullus a;quiparari posse puta-
scrulati sunt; quatenus de his quoque, quiJ dice- tur, jiixia alpbabetiim Hebraic;c lingua; compositus
renl, adnotarein, florcsque coUigerei.i dulcissiinos est, (|ui secnndum nunicrum litterariini ejusdem lin-

ad vestr.p, volinitaiis saiisfacie..dum desiilerio. gu;T; viginti duobus pcriodis coiislare vidctur : quo-
Sed primo omnluin nuineroruin erucndas ralioncs riim qulsque oclo vcrsus liabel, seiiiper secunduin
ratuiii putavi, iJ cst, cur ciiam psaliiii pa>nlicnluTe oriiineni alpbabeti ab eadem incipieiiies littera, for-

scplenario numero consccrati essenl? aut qiiarccen- C tassis propter evangelicas octo bealJludiiics, in qui-
tcs mus dccimus oclavus viglnli dual us periodis di- bus legalium conslat esse perreetio pr;cccptorum :

viderclur, quorum siiiguli ocio babeieiil ver^ns? .\ut sive proplcr octavam circumcisionis diem. qux in
quid rationis sii, quiiidcciiii csse psaliiios, qui caiitico novo homine exspoliationem carnalium dcsignal vo-
graJuum titulo pr;csignareniur? Noiissimuni quippe luptalum : ciijus psalmi versus sunt siinul aggrcgali
cst, iii sancta Scripluram;igiiani habere perreclionem bis Lxxwiii, quasi por dcceni legalia pr.Tccpta ad
sepicnaruim in sigiiific;.lionc ubi(pic nunicrum, vcl oclo evangclic:c perfeciioiiis hcatitudiiics ascensus
cx co maximc, quod sani ti Splritus doiia, propbe- paiesceret. L'nde mihi modo locus csscl idoneus
tali denniiione, in Cbristo esse, ab Isaia suninio pro- dispiilnndi de mirabiii numeronim cougrucntia cuni
pliclannn (liciiim J/s., iiranlictuni] esl, ubi idein sc- salutis noslrae mysteriis, si alibi oratio non inten-
creldruiu Doiiiiiii consciiis ait : Egrcdielur virga de derel.
ejus iiscer.det re-
radice Jesie,et flos dc n.dicc : et
344 Slmilitcrvcroet dcpsalmis gradutim quin-
ijuiescet super eum spiritus Domini, spirilus aapienti(e dccim pulclienimus ascensioiiis ordo dcsignatur
e.t intellecttts, spirilus ronsilii et fortitudinis, spiritus usqiie ad ccenaculum, in quo Spiritus sanctus in
scicnlia;et pietatis, et replebit eum xpiriluslimoris Do- igneis lingiiis cniii flaroniatu [.Mj., flatu] veheincnii

mfiii [Isni. xi, 2i. Ipse qiioque Doniimis si p;em iios " super noiiiliia viroriim cenliim viginti venerat. Ergo
petilioni' iis iiiformare voliiit (.V»(i/i. vi, 9); ct in si computare ' incipies singulos numeros ab uiio
Apocalypsi Joannis (i, 1, 15, 16) septcm candelabra usque ad qiiindecini, cl omnein sunimam eorum in
vidisse; septeiiiqiie sicllas, ac scptcni se scripsisse uiium congrcgabis cumiilum, ccntiim viginti npi--
Ecclcsiis leslatiir, ct mnlta alia sparsim in divinis rles, id csi, de tcr (|uinis tcr quadrageiios iiasci ; nu-
rcperiuniur libris, (pKC SLptenarii nuineri perfeclio- meruin videlicei, in (|uo .Mnyscs jcjunando legem mc-
adnotarc css 't iniitilissimuni. In eo coilice hti-c scri- vitii. Iilcm vero ediior ille exisiinial, loco deHetante
p!a cranl \oto bomr mcmoricp Mannonis Hbrr nd
: lcgcndum csse delectanli, eo ciii nimirnin scnsu iiuo
tepucrum S. Augeuili oblnlus. t F> it f Pgo libcr isle vciliiiiii dclcrtare accipilur in ii.irr.ilioiie Tiaiisl.
nioiiasterii S. Aiigciuli viil;n Riigen !i iii iiirensibiis curporiiiii SS. llagiKiberii cl Zcnmiis fa|>. ,^, toMi. 11,
locis, quoil inodo S. Cbiiidii diiitur et (|iiidi'ni o! la- Spicll. Iii iilniipic co 'i(C Salisburgcnsi ct San-Eiii-
liis a M:iniionc, ejusdcm ca;iioliii pra-piisito, ait .Ma- iiicraniciisi lialii tiir, Lccfi/iiNiViti i|Uod dubiuu) nul- ,

hill. Aiiii:il. loiii. II, lil>. xxxil, p:ig. (>i'i. liiin rcliiKpilt lcgciiiliiiii csse /.<'c(if(iii(i.
• Lcctit.in i apiid Aclicriuiii baliciiir : Librum de- * Sic rcsiitiiil i'.\ iiigciiio U;ilii(iiis; nani iu roil.
liclanle, quod portcntiiin Acheriuin (inqiiit novissi- S. CUudii, perinde ac in priori C(lili(>iu>, lcgfUiliir
mu8 Spicilcjiii cditor) ila terruit , iit iii cjiis loriini s;c-tl pulnri.
pmirla c Mloril, quihus indicarrl hir iinnnihll csse
, ,

573 EXEGETICA. — EXPOSITIO IN PSAL. PCEMTENTIALES, ETC. 674


ruit rccipere, vel Elias prophetali spiriiu exaltatus A Mundi sunt videlicet corde, quos nulla cujuslibel
est; vel etiain ipse Dominus nosier Jesus Cliristus malitia: macula conturbat , qui casta incnle Deum
post ji^juiiium quadragint<t dierum tenlatorcm glo- laudare cocleslilius byninis assuescunl. Hi angelicara
riose vicit malignuin. in lerris agunt viiam, qui iii Dei laudibus laitantur,
llis omnibus consideratis, qunnta sitnumerorum el psalmodioe puro corde delectantiir. Nulbis morta-
excellentia in divinis Sciipturis, el quam neccssa- lium virliiiem psalniorum plciiiter explicare poierit.
rium sit cas Icgeniibus illonim nosse scientiam, In bis coiifessionespeccatorum, in bis pcenileniiales

pcrspicue patet : per quos etiam socculoriim on'.o Iacrym:c excitantiir, iii his compiinciio cordis rcno-
decurrit, etnostrx vita; ratio constat. Uiideinsancta vatur, nam totiis Psalmorum liber coelcslibus redolct
Scriptura lcgitur, Dcmiiium Creaiorein oninia in niysteriis, «piritalibus abundat pritceptis, divinis re-
numero, pondere, et mensura fecisse {Sap. xi, 21). pletus est laudi'ius. Quicunqne psalmns intenta inente
Quocirca fas esse viJetur, sanctam aucloritatcin decaniare, et scruiari di.licit, inveniet in eis oninem
vcstram juvencs cxbortaii ingoiiiosos, in talibus se s^ilutis nostr;e dispensationem pr;ediclam, miras coa-
exerccresitudiisdiscani fervcntia a.Hali8 ingenio [Ms., le=liiiin jiicunlitates gaudioruin.
ferventi atatis inseniol, ul habeanl ma;uro annorum 345 Proiiide, sanclissiine Pater, hortare fralres
tempore quid doceant discipulos siios; quateiuis B sanclos, eoruin diligenter discutere [Ms., discere]
vestra sanctilate diligenierpr;e(licanle pluriiiii eru- seiisus; ut sciant ct intelligaiit corde qiiid ore et
diantur iii Icge Doniini. Sacerdolisquippe e^t ex aUo liiigua resonoiit, npostnlieo imbuti exomplo ,
qiii de
culminis fasligio pnedicare [Ms., praividere] quid scipso dixisse legitu r : Ps/i//um spiritu ,
psaltam et

cui conveniat [lersoiue, quibus pascuis nulriat gre- mente : orubo sp.ritu,orabo et ttiente (l Cor. xiv, 15).
gem sibi commi>suni, ne forte qiixlibet ex grege Vorba jiquideni cantaniis niens meilitetur inteiligen-
ovicula errans, pastoris negligenlia lupii.is paieat tis [[uiii., iiitolligenies], quia Doininn patescunt co-
morsibiis. Unu^qiiisque equidem docior ralioneiii gitationes singiiloruni, qiii cor conlrituin et buniiiia-
acceptsB pccuni;c redditnrus cst domino siio, nec lum in prece ad se clamaniium non spernil. Siqui-
parvum sibi quislibet pastor firgat in aniino inimi- dem [ Jlfs., sicut] quidani sapienlium ait [biimiliati

nere periculum, niiilta niillia animarum in rationom procescadum ascemlunt]. Ilumililate et niisericordia
animce suscepisse supc : laborot studiose in domo Dei Chrisli salvati sumus, qui ait : Discite a me quia mi-
doctor bonus, ul merealur gloriose cnronari in regno lis stim et liumilis corde, el invenietis reqinem anima-
Dei : lenipus iiaque laboris transiet cilo, bcat;T; vero hus rcstris (Mntth. xi, 29). Qui miscricordiam lacit
retributionis niinquam rinietiir. Si cniin folicitcr vi- miserebitur illius Deus, ipso Domino diceiiie : Estoie

vere qiiKraniiis, illiic aninio lendanius iibi vora est misericordes, sicut et Pater vester coelestis mi.<!erieors

folicitas, ad quam non nisi cbariiatc suffultus nemo est [Luc. VI, 30). Iinago Dii, ad qiiam rcformamur in

pervenire poterit, quic nos de terrenis lollal ad ca;- incn<e, in miscriconli;^ maxime stat operibus, pro
leslia. Niliil scepiiis in hac vita nostr;T! peiegrinatio- quihus sanciis et justis regniim promittitiir ncter-

nis animo meililemur, nisi qu;iliter Redeinptori et niiin, dum discerncniur agni ab liacdis , ad audien-
Juiliei nostro plaeeamus, sciontos quod bic sentper dnm vocem desidernbilcm siimini Regis ei Judieis in
non erinius, sed iu alia quadam vita scniper erimus. sede palern;e inajcvtatis sedenlis : Venile, benedicti

Quam miser est, qui dc hujus mortalilatis labore, in Patris mei, percipiie regnum quod vobis paratum eit

niajoreni niortalilalis [Ms., inuioitalitatisl perveniot «6 origine mundi (Matth. xxv, 3i).
laborem; etquamfeliv esl, qiii de hoc labore transict Ilaic lege sanete Patcr [" folix] felieitor, alque
in reqiiiein, cujus niillus erit unqiiaui fiiiis. Proinde Sis memor Albini per tempora longa magistri
non transitorias amemus divilias, sed semper ma- Dum sacris Domini supplex altaribus adst:is [ Mi.,
nenles. Dominus Jcsus non nobis promisit honores [adsis],
transeuntes, sed porpeluos; non gloriam terrenam. lli pius omnipotens snlila pietate relaxet
sed coelestem; non liic longoevitatem vita!, iibi pec- Vincula criminibus, ciijiis condigna nefandis,
j^
cato iiaseimur, labore vivimns, dolore moriinur; sed Utvaleat lecum gaudens laudare tonantem,
in beatitudiue perpetua [.4/., perfecta] a;ternam no- Post hujus Domiiio vita; niiscrante labores.
bispromisilvitam; et non periluras spopondit divi- Angelus alniipotens cooli directusab arce,
lias, sed semper manentcs: hnjus vero s;eculi diviiioe Per terras, silvas, colles comiictur euntem.
bonis malisque communes esse vidcntur, quibus boiii Percastella, vicos, per fortia nuniina lerrK,
bcne iiiiintur ad augmcnttim salutis sibi scmpiterna^, Semper iibique, precor, ducat simul atque reducTt
mali vero male utuntur eis ad pcrditionem sui. lllnd Gaudentem, sancta; cum prosperitate salutis,
vcro promisit Dominus Deus charitate ferveniibus, Te [Al., Tu] Paler alme! Deo Christo donanle, p;^r
quo iiihil beatius esse poterit, id est, perpetiiam suk [oevura.
beatiludinis visionem, ad quam niundalo corde festi- Tu valeas, vigeas semper, charissime praesull
Dandum est, sicul ipsa Veritas ail Bcati mundo cor-
:
Cumque tuis cunclis ovibus, per pascua vit«
de, quoniam ipsi Deum videbunt (Malth. \\, 8). Quoc curranl, sanctos virlutum carperc fiorcs ;

" In cod. qiio Acherius usus est , vox felix hic , plcndo, ex conjectura addita fuit vox : saccrdos. Nos
uncis inchisn, fuil onfiissa, et in fine, pro vcrsu com- illam vocem felix c\ tod. Salishurqensi rcstituinius.
,,

B7B • n. F. ALUIM SEU ALCLINI OPERUM l'AKS ll. 87«


Te iliuiMiio, Paicr, pusior, palriurclia, saccrdos ». A iinpossiliili, sed pro raro posuii] cl siiliatnlieiidtim

est ad vciiiam quia in hoc inundo proprie coiifes-


346 PSALMliS VI :

Vehs. — Tiliiliis psalini esl In finem bavid in sio dicitur, uhi et veiiia reperitur.
I :

— Lahoravi
.

carminihus pro oclava : qiio in /iiicm id esl, ("liri-


Vkiis. 7. in gemilu meo. Ilie posnitenti.T!
,

sluin, U.ivid respicieiis liyiiiiius ct carmina canla- sua' modiim expoiiit. Lavuho per singulnn nocles lc-

bat : prooclava; id csl, pro desiilerio fiiliira; resiir-


ctum meum. Lectum, deleclaiionem corporis iiitclli-
Peccatriconi vcro aiiimain liorlatiir
gamiis. Lacnjmis stratum meum riijnho. Ri(»are nhe-
reclioiiis. liic

siio cxemiilo navid, til noii slatim despcrel, etiamsi rius aliquid signilicat qiiam lavare. Sliatuin autem

graviter peccaril sed abluto lacrymis poeniteiiliae


sigiiilieal eumuhim peceatoriim.

conscientia' snx
:

leclo, ad medicum Deum recurrat Vehs. 8. — Turbaitts esl prw ira oculus meus.
Propter iram Domini oculiim [coidis sui profitetur]
qui iilcera peccalorum suonim saiiel '.

Vf.iis. 2. — Dominc, ne in furorc Ino unjuas me,


esse tnrbatum. Deus per qnem milii snpplicia [ti-

neque in ira tua corripias me. Ira csl longa indigna-


ineo] pra'parata, tuihata est mens niea , et totiim

prineipale cordis mei contremuit. Inveteravi inter


tio : fiiror vero repenlina inentis accensio; sed ira
ignem omnes inimicos meos. Inveteravi [id est] in veteris
CElernain iinpioriim sigiiirnat pccnain, furor
B hominis Adoc iniquitate permansi, inter oinnes ini-
puigatorium : el de utiaque [.Vs., de qua utraque]
niicos nicos, sive inter spiritus diabolrcos, sive iiiter
\ir pa'nilens liberari se a Deo postulat.
Yers. 5. — Miserere mei, Domine, quoniam infir-
iiostra pcccata.

mus sum: sana trte, Domine, quoniam conturbala Vers. 9. — Discedile a me omnes qui operamini

sunt ossa mea. Valida est misericordia! precalio


iniquilntem. Postquam [ipse] niisericordiain conse-

peccali coiifcssio. Ille misericordiam Dci inveniet


cntus est, et c;Bteros docet vel cohorlatur, uli [a se

qui se miserum conrilelur. Quoniam infirmus sum,


alicant non eiiim] vult [Edit., nii se habeani, quos
:

non vull] iniquorum habcre consortiuni. [Simulaii-


sana me, inquil, Dominc : ac si dicat, infirmus sum
per peccaluiu, sana me per misericordiam : Quoniam tem et illud notandum est, quod janr superias dixi-

conlurbala sunt ossa mea, onines, inquam, virtutes mus, quod non eos qui operati sunt iniqnilatem, sed
,

qui operantur, a se jubeat recedere.]


qua; proplcr sui solidilatem ossa appellantur.

Vers. 4. — Et anima mea lurbata est valde : sed


347 Veus. 10. — Discedite ergo , inquit, a ine
Dominus vocem fletus m.^ligni ,
quoniam e.taudirit
tu , Domine usquequo ? lu primo quidein homine
,
mei. Exaudivit Dominus deprecationem meam, Domi-
Iransgressa aniina mea viriutes omiies perdidit et ,
nus «rniionem meam suscepit. Unam earadeniqne rem
inde turbata est per paeniteiitiam, ut emundetur. Et Q
nnillipliciter repetit, quod solent lacere gaudcntes
tu, Domine usquequo? Subaudi [usqueqno ani-
, :
]

betantcs.
mam meam, qu.-e vehemeiitcr conturbala cst non et
eripis, non corrigis, non cmcndas
,
Vers. 11. — Convertantur et eruhescant inimici
mei, convertantuT et erubescant valde velociler. Nou
Neks. 0. — Converlere, Domine , et eripe animam
coiitra iiiimicos, sed pro iiiimieis orat, ut coiivertan-
meam, salvum me fac propter misericordiam tuam.
tiir a peccaiis suis, ei erubescant non leviier, sed ve-
Nisi ciiiin aniniam iiostram ante coiiverleril , nei«o
IieRtcnter ; nec crastino, sed cito ac pra;senti tem-
eain eriict [Ms., converteret... erueiet] de perieulo.
pore. .\men.
Vel convertere, Doininc, et dirige nos per
: mise- PSALMUS XXXL
ricordiam tuani, aique aspice [Ms., dignare... aspi-
Titubis psahiii est, inlelleclus David : quia scilicet
cere], qui piopter peccata nostra faciem tuain aver-
iiitellexit Daviil, et iios suo jubel intelligere exeui-
tisti a nohis el eripe ;iniinam nieaiii, ab immiiienti
:
plo, nulliim esse lani grave peccalum, quod nuii
scilicet supplicio, et salvuui me fac non meis mcri- gratuilo nobis Oeus remittat , si paraii simus illuJ
tis, sed tua misericordia. >'.
conlileri et a pravis viis abstiiiere
Vebs. 6. — Quoniam non est in morle qui memor Vers. I. — Beali quorum remissii" sunt iniquila-

sil tui. Mon eniin morlui laiidabuiit te, Doniiiie, seil D tes, et quorum tecla sunt peccatn. Illorum seilieet re-

nos, qui vivimus [Ms., viventes sninus] : quia iion mittunliir iiiiquitates, quoriim peccata per confessio-

est mortuorum Deus, sed vivorum. iiem a Duiuino Doo diluuiilur ; cl qiioruiu tccta suiit

In infcrno aulem quis conlilehilur tihi. [ Nuii pro per charitatcni peccala, juxta illud : Charilas opeiit

" Kx Ikic carminc Coinliiis argumentuni siimpsit nilalis melri alieujtislege composita : prooclava vero
ad prubiiidum Arnoiiem el Meiiiiiiim iiiiii fuisse ger- Duiniiii signiiieal adveutimi , qnaiido liiiila s.TCuli
manus IVatres , licel iii i|ii;ulain epistola .Mciilmis belidoiiiad;! ad judieaiidiiiii veiieiil niundum. liiite ol
scripserit: Dulciss nio frulri cl chnrissinio germano |isabiius i^te ciiiii triiiuue iiiaxiiiiu fecit iiiitium. lu
AquiUr, ctc. Sed has epistol.iniin iiiscripliones, asse- lioe |isaliii(i hiiinammi postiilal geiius corrigi quidoiii
rit, tilillos csse amicitia', iiiiii :igii:itionis. Ka de re et Judicari a Deo, sed iioii iii iru el furoie.
lius in pr;efutione liis opei iliiis pi';eliva egiiiiiis. Sixtiis ''
('udd. Mss. Psuhims />uri<< huic iHlelleclus.
:

Sen. voe;it Alciiini iii p>alino-> pu'iiiti'iitiales unno- lV;ilimis David voceni contiiiel propliel;e osloudoiilis
tdliones, jiixtn seusuni moralem succinclas, arijulas el hiiiniiiem iion ipsius meritis sed Dei gralia posso ,

niire signi/iciinles. siUaii, si conllleatiir. Iloi' ost aulem qiioil dicil iii-
I'
(aidd. mss. Ii;iiie pra'laliiinciil.iiii it:i iioiiiiut : lcllcclus, iit nus iulelligere Oiviiiius pr.esuloiil |i<'o-
//1 inem in /ii/m/i
finem hgmnis pro iicliivn psiiliniis l)iiiiil. In ji- (;il,i iioslr.i, iit pro eis dihiendis studio--ivsinie siip-
nm ,eleiiiit;ileiii >igiiiliiat : llMiiniis esl l.iiis IMm prni'niii...
:

S77 EXECETICA. — EXPOSiTIO IN PSAL. POEMTENTIALES, ETC. S78


oiulliludinem peccntonim (I Petr. iv, 8). Vel qiioriim A ad orandum pio peccatis bsec vila esl, iii qua ideo
tecla sunt peccala, ut iiic per pu'nileiitiain velentur, saiicti orant, quia non est a peccatis iinmunis aliquis.
neinjudicio revelentur. Iniquilates quidani appel- yerumtamen in diluvio aquarum muUarum ad eum
lant, quae ante bapiismuni liunt ; peccata.quic poslea non appro.riinabuiit. Multi
lliictus diluviorimi in ju-

perpelranlur. dicioinipios volveiit, qui sanclis nocituri noiierunt;


Vf.rs. 2. — Bealus vir ctii non impittavit Doiiiiiuis iieque ail eum appio.vimabunl tormenla, qui pro sais
peccatum, nec est in ore [ Ms., in spirilu \
ejus dolus. bic peccalis orare noa cessal.

Quod tegiiiir non videliilur, quod non imputalur, nec Vers. 7. — Tu es refugium a tribulalione qua;
punielur. Nec est in ore ejus dolus, lioc esl, in illius circuindcdit me, cxsuluilio inea erue ine a circumdaii-

ore, qui sc confitetur esse peccatorein : si( iit l'iil)li- libiis ine. Mihi in isto diluvio iioa est relugiiim, nisi
caniis, qiii dixil, Dominr, propilius estomikipeccatori lii. ExsuUalio mea, iiiquit, rediiiie me. Sed jam ex-
(Luc. xviii, 13). Quia qui silii displicet , ipse Ueo sultas, quid vis rcdimi? Exsullatio mca rcdime me.
placet; nec est in ore cjiis doliis, sed in veritate cre- Gaudes, et gemis? Iia, inquit, gaudeo et gcmo.Gau-
dens Deo, quod in corde liabclial, ore confitebaliir. deo iii spe, geiuo adbuc iii re. Ideo subdit redinie ,

Yers. 3. — Quuniam tacui inreteraverunt ossa ntea, me a circumdantibus me, sive vitiis cainalibus, sive
dum clumarcm tola die. Noii [proluli (Edit., prortuli)] B spiritibus immundis, qui iios perdere prxcipiti velo-
confessioiiem ad sal;ileni, ideo omiiis foilitudo mea tilalc festiiianl,

in carnis inflnnitate consenuit. Dum clamarem [id Ver^. 8. — Inlellectum tibi dubo et inslruam te in
esl I
claiiiant nuilli, si quid boni balicnl, ac per va- via hac qua gradieris, firmabo super le oculos meos.
nitatein demonstraiil. Tacent siquidem impii et cla- Vox Domiiii, vo\ iiiiellecmui danlis. Ipse est enim
mant. Tacenl quod lo(|ui fas csl; loiiimiitur (|uod la- iiitellectus, quem psalmi titulus vere [»h., lituli veri-
cere debent. Tacent, dum sua absconduiit peccata ; tas] indicavit, queiii pocnilenlibus potestas Domini
clamaot, dum sua prsedicant nieriia. Tacenl pecca- tlementer infudit [J/s., infundit]. Addiilit autem, et
torum confessionc,claniaiitineritorum pra^suniptione. mstruam te, id esl , nescieiiicm docebo saluiarcm
Quid autem cst, duni clamarem lola die, nisi duni in viain b. Via esl eniin quam ingressus fuerat, servire
clamando perseverareni »? Deo prioris aclionis piavitate damnata. ScquKur
Vers. i. — Quoniam die ac nccle gravata esl super Firmabo super te oculos mcos. Id cst, dirigam in le
me manus tua : Conversus sum in wruinna mea, duin lumen intelligcntiic meai.

conftgilur inilii spina. Peccatori gravisesl manusquK Vers. 9. — Nolite fieri sicul equus et mulus, in
flagelLit, el ponderose vindicat [J/s., et ponderosa qtiibus nonestittlclleclus. Qui iion Dei voluiitale, scd
,

qua; vindicat ). Die nc nocle, coniinuuin tempus si- C proprio se molu regere volunt, effrenes in luxuriaia
gnilical. Aliter autem feliciier liumilialus non esset, decidunt. IIos Propbeta coercet vcrbis terribilibns
nisi eum niaiius divinilaiis comprimeret. Conversus dicens : In chamo et freno inaxillas eoriim constringe,
sura in a;rumna iiiea, id est , iiUellexi peccatum qui non approxiinanl ad te. Freno et cliamo nioJe-
meum, poslquam a;runinosum me fecisti sub lu;e po- ratioiiis suk Dcus coercel impiorum siiperbiam, qui
tcutiocaggravalione. In xruinna, id est in niiseria. jaclant raerita sua, et tacenl peccata sua. Qui, iii-

Quid est aulera spina quie configiiur, nisi stimulus quil, non approximant ad te, a quo per superbiam
conscientiae peccalricis? clongaiitur [.Us., sed siiperbia clongantur].

Vers. ^. — Deitclnm meiim cogniltim tibi feci, et


Vebs. 10. — Muliu jlagella peccaloium [(|uia pa^ni-

injustilias meas [Ms., iiijustiliam meam\ non operiii.


teatiam agere nolueriinl] , sperantes autem in Do-
Idem est cogiiitiim facere et non operire, boc inino misericordia circumdabit. ' [Ula misericoidia,
est ,

confileri. Quia si bomo peccatuin nan agnoscil, Deus ul vilam luercanlur scmpiteriiam. Qui reclam spein

non ignoscit [Ms., si lioino agnoscit, Deus ignoscit].


et fidem in Deo babeiit, ipsos misericordia Dei cir-

Delictum vero quidain putaverunt leve peccatum :


cuindal], ut non sit relictus locus , unde possit ad
injusliliam autcm immano aliquod [saivumque] com- eos diaboli bosliliias introire.
niissum. Di.xi pronuntiabo advcrsus me iiijustitias Vers. H. — Lwlamini in Domino et exsuUale ju-
tneas Domiiio, el tv. remisisli inipietatein pcccati inci. sti, ct gloriamini omnes rccti cor'de. Piopbela borla-

Pronuntiabo dixit , boc est, publice contltebor, ut lur Ecelesiam keiari de spe vit.-e reteriia,' el regenera-

alios ad imitationem trabat. Impielas autem


scilicel tionis. Tamen Letalur et bic in tribulatione. Gloria-
cordis fuerat, qua [J/s., quia] lacore decreverat. mini omnes recti corde, ut ait Paulus : Qui gloria-
348 Adversum me, inquit, proituitliabo, id est, me tur,in Domiito glorielur (1 Cor. i, 51). Recli corde
ipsura accusabo. Et tu remisisti impietatem peccali dicuatiir, quibus oniiiia Dci juilicia placenl, et se ac-

tnei, quando qua; prius gesseiam misericordiier in- cusant de suis peccalis, et Denm sive in adversis
dulsisti. sive in prosperis semper laudant.
Vers. 6. — Pro liac [impietate] orabit ad le omnis PSALMUS XXXVII.
tanclus in tempore opportuno. Teiiipiis opportunum Vers. 1. — Tilulus Psalnii : Infinein psalmus Da-

n
Codd. mss. Tacenfconfessionem,clamant pra;-
: ^ Codd. niss. : Quasi nescientem doceam quasi
,
sumptionem. Quid est ergo clamando tota die? Per- inermeia gladio vita; salutarisaccingam.
severando in defensioiie pccc;ilorum suorum. ' Sic edita enieiidanUir codd. hiss.
«7« B. F. ALniNI SF.U ALCUINI OPEKLM PARS II. «l"0

rid jn rt*mfniorN(iuN«m(<tW«aft6a(t.Sabbatum rcquics A conrvssione ct moestilla non dimittuiitur peccata.

iiilcrprelatiir, qiiia requiescunt [Ms., Iioc est quando Tola die contrislatus ingrediebar, indignum mc essc

reqiiicscuni] santli , id cst sancia Kcclesia [de illa judicans qiii vtl oculos ad coeliim levare audercm ;

requie paradisi quam penliilit iii Adaiii]. Adninnel sed pcrculiens pectus meiim aicbam ; Deus, propi-
aiiicin nos psalmus, iit si cniquam acridat iiifirniiias tius esio milii peccalvri. Tota die aiitcm , continua-

corporisqiic fragililas, iion desislal cccleslcm requi- tionem doloris sigiiificat [Ms. oslcndit].

rcre nicdiciiiain, in,|ua reqiiiesial. Inlioc veroiisalmo Vf.iis. 8. — Quoninm lumbi mci impleti sunt itlu-

corporis sni causam Clirislus agil, iion quod ipse sionibus,el non cst sanitus in cnrnc mcn. IlliM illusio-

peccaluin haberet, sed qiiod pro nobis peccalum fa- nibus se prolitctiir essc rcplelum alqiie iidiimaUim,

ctus csi, ut nos a peccalo lilierarei qui aliqiian.lo : quibiis diabuliis liiiiiianum geniis illii it ut (Itliiiqiint.

ex persona soliiis capilis loquitur, qiiod esl ipse Sal- Vf.rs. 9. — Afflictus sum el liumilialus sum nimis

\ator nalus ex Maria virgine; aliquando cx pi-rsona usquequnque : ruijiebam a gemitu cordis mci. Possu-

corporis sui, quod est sancla Ecclrsia , diffnsa loio miis [aiilem] corpore curvari , ct animo non hiimi- _

Orbe terraruin quod corpus loquilur hoc


: idcirco liari. Ideo hic ulrumque conjunctiim est. .(Juia mul-
idem el caput. Enint igitur duo in carne una [lioc liplex calamitas liberum iiil relinqiiit, hic cliam

esi] Cliri>tu> el Eti lesia.


B aliquid majus adjecii dicens, usquequnque, id est, ex
Vers.S. — 349 IJouiiie nc i/i ini (iin nrgiiai mc, omiii parte, ut eum copiosa calamitas undiqne pro-
neqne iii furoie iuo corripias me. [Totiis psalmus ex baretur ambisse. Rugicbam a gemitu cordis mci : ui

persona pa-iiiieniis est , sed ad Christum referri virtutem patientix magnoe monstraret, in gemitura
potesl, sicut et sexagesiinus octavus.] Domine, ne in se asserit, non in vcrba proriipisse.
ira tua. Ira , ut jam diximus , commotio est animi ; Vers. 10. — Domine, anie te omne desiderium
furor vero vinJicla irrationabilis cum fellis amaritu- meum. Tale fuit desiderium ejus, ut ante Deuin esso
dine. IJco isie ,
qui se peccatorem scit, non in ira , mereretur. Nam qui peccatis veniam pelil , anie
sed pcr miscricordiam, nec in furore, sed per pa- Deum ponit desiderium suum. Jam quod anle ipsum
tientiam argui se poslulat. Sunt tamcn qui iram est, consuevit audiri. Et gemiius meus a te non ett

xteniam iiittlliganl gehennam , et furorem purgalo- abscuiiditus, id esl, quidquid habet hoir.o, Deusscit.

rium ignem, a quibus [J/s., de quo ulroque] liberari Quiiiquid deliqui , quidquid male gessi , omnia tibi

vir sanctus poscit. cuin geniitu reseravi : sciens quia tibi non ocoul-
Vers. 5. — Quoniam sngittm tux in/ixce stint mihi, tantur occulta.
el confirmasli supcr me manum luam. Sagilt.Te verba Vers. II. — Cor meum conturbatum est, et dere-

doctrinx tuae suiit, quae ul jaculum transverberave- liquit me virlus mca, et lumen oculorum mcorum et

runt cor meum, ut agerem pccnitentiam. Et conpr- ipsum non est mecum. Propter iram quam siiperius

masti super me mnnum tuam, ut tanquam bonus nicmoravi , ei [quara] incurrere e.xpavesco. Lumen
roagisler, casligalionis verberibus adliclum, redde- oculorum meorum nou est niccum, quia postposilo
rcs eiuendatuin. vcrilaiis luniine in lenebras detidcram pcccalorum.
VtRS. 4. — iVoji est sanitas in carne mea a facie A principio psalmi Christus egerat causani sui cor-
iree tuce, non est pax ossibus meis a facie peccatorum poris, nunc vero suam propriam incipit perorar«
mforiim. Vidi faciem irx luae et non ipsam iram ,
passionem.
hnc esi, inlellexi per Scripluras sancias, quanta nii- Vers. 12. — Amici mei el proximi mei adversum
nabaris peccanlibus, et exlabui petensne ipsa super me appropiiiquaverunt ac steterunt. Amici dicli Jud>E".

me ira descenderet. Quia non est pax ossibits meis a propter Abraham. Proximi, eo quod ab eorum geno-
(acie peccutorum meorum. NuUam quietem indulsi ralione carnem Christus sumpSCTil [Ms., assumpso.
vel os-^ibus meis vel membris nieis , donec ca [pffi- riij, qui appropinquaverunl ei, ut comprehendcrelur.

nitendo] piirgarem. 350 U"t>'' ^'''° ^''' ani''-"' ""'i *^l "**'' "'•-'' eonlra me
VtRs. 5. — Quoninm iniquitales mex supergressw sletcrunt, polcsl et de distipulis actipi , qui in pas-
sunt caput meum. Invalucrunt enim mihi, ut seqiii-
D sione meiu lerriti longe retcsseiunt, in tantum , ui

tur ; sicul onus gravatw sunt siiper me. Non est enim etiam Pelrus denegaret ; vel steierunt causanie»
niilii leve pcccatum meum, sed recognosco (|uia gra- coiitra euni. Kt qui juxta me erant , de longe ste.e-

ve poiidus Judicii imposuit , et super verlicem capi- runt. .\posloli stilicct et rcliqui discipuli, de ((uibui

tis mei excrevit. Sicul pundus grande, sic peccata ait Evungelisla : Cum appreliendisseni tum, stabaHi
mea super me. omnes noti ejus a lonye {Luc. x\i:i, 49).
Vers. 6. — Computruerunt et corruptce swnl cica- VtRS. 15. — Et vim faciebant, qui quafrebaiU ani'

trices mece a facie iiisipienlia' mea^. Nam mihi fetent meam. Vim faciebjnt iiou uoti
111(11» , >ed Judusi ; v«l

ct coinputrescunt vuliiera peccatorum, desideran- Pclio cum diceienl


, Sonne et lu : Gtililieus e* .* »el

terque exspecto mcdicum. Et cur, inquis [Ms. , in- Joanni [Ms. , JacoboJ , qui cuin [iriheretur] rclicia
quit], putruerunt a fatie insipiCDti:e lucx? Quia sindone nudus profugil ab eis; vel ipsi etiam Chri-
iiolcliam agerc pa^nitentiam. sto. (Et vimfuciebanl, qui quxrehant aiiimaui uieuin,
Vers. 7. — Miser faclus sum et turbatus usque in Iioc esl, Jud.ei, (|uasi illorum forliludo esMl, el a

fincm , usquo duin wnflleudo purgarer : quia &iao lKy> ipHam potestaiem iion sivepi»!>enl]. Ei ^i ii»-
, :,

tSl EXEGETICA. — L^ ._..v> .:. t oAL. i*tJEMrE.NTIALES, ETC. 58»


(juirebiir.t mala mihi , toculi mtnt vanitates, et dolox A me inique. [Quia non sunt statiin ultione divina p«-
lota die meditnbantur. Mullos quidem dolos niei!itali niti. El confirmasti super me manum tuam. Confir-
sunl, cuin inleiTOgarent, si deberent censum dare mati sunt in legis litteram, in qua spirilaliter nun-
Csesari (Maiih. xxii, 17) ; aut si mulier deprelieiisa tiatum non inlellcxerunt. Et muliipHcnii sttnt qui
in adullerio lapidaretur (Joan. viii, i). Scd tunc oderunt me inique.] Certe inique et non rationabi-
aperte dolos ingerunt, cum falsos tesles adducunl liter faciunt, q\ii ex hac littera semen suum, ut astra
(Mutth. xwi, GO). Locuti sunt autem vanilates ,
coeli, raultiplicari credcbant.
quando di.xcrunt : /n Beelzebub ejicit dwmonia (Luc. Vers. 21. —

Qui retribuunt mala pro bonis , de-
XI, 15). trnhcbant mihi, quoniam scquebnr bonilatem. Nam
Vf.iis. 14. — Ego autem tanquam surdus non audie- mc, dulcediiiem aiieina; vita; offercntem, accto ac
bam,et siculmulus non aperiens os suum. Seniper, in- felle potabanl , et detrahcbant mihi dicenles : Alios
quit.exprobrantes sustinui etjugitcrsilui. Hoc etPila- salvos fccit , seipsum salvum fucere non polcst
tus manifestat, cum dicit : Mihi non respondes ? an ne- (Mailh. xxvii, 3i ; Marc. xv, 31). 351 Dctrahebant
tcis quia polestalcm habeo dimiiccre le (Joan. xix, 10)? aulcm niilii, quoniam subsecutus suni justiliam, ut
Ego auteni t;inqnam niutus non aperiens os suum. iinplens voluntalera Patris pro vita populi suscipe-
Certe el apud Pilalum non esl Deus noslcr locutus ;
B rein raortcm.
et de eodem luquitur Laias alque ait : Tanquam Vers. 22, 23. — Ne derelinquas me, Domine Deus
agmts ad viclimam duclus, non aperiens os suum. meus, ne discesseris a m« : inlende in adjuionum
Vers. 15. — Ei faclus sum sicut homo non audiens, meum, Domine Dens salulis mece. Maiiifeslum est,
tt non habens in ore suo redarguliones. Nam cum Doinine Jesu ,
quia Pater suscitans te a morluis die
nie spulis linircnl, arundine verberarent, illuderent- lertia , collocavit ad dexteram suam in coelestibus
que genu llcxo, nibil inotus iis oranibus, factus sum super omnera principatum et potcstalcm, daiis libi
non habens in ore increpationes. Sic tacui accusa- noraen quod est supcr omne nomen. Ergoquia gra-
lus, quasi non babcns quod pro me responderem. vcs sunt pugnoc cariiis, tu, Domine, intcnde kn ad-
E( in omnibus iis exemplum Christus dcdit, ut homo jutorium uoslrum, et esto nobis salus in lcmporo
flagella correptionis patienler portel [Ms., portare tribulationis.
debeat].
Vers. 16. — Quoninm in le Domine speravi, tn
PSALMUS L.

exaudies me, Dominc Deus meus. Ut ine resusciles. Titulus psalrai [est queni cxplanare nitimur
, ]

Vel : [Tu exaudies me] , hoc cst, vide illorum super- In fmem psalmus David, cum venit ad eum Nalhan
biam et ineam humililalem. C prophela , dum intrnvit ad Beihsabee. Notissima est
Vebs. 17. — Quia dixi : Nequando supergaudeant peccati David gravitas ex Regum historia [Ms., ma-
mihi inimici mei, et dum commovenlur pcdes mei,super gnifici regis historia] : nota etiam humilliina pro
me magna locuii sunt. Pedes Christi sancti apostoli peccato deprecatio [Ms. , supplicalioj qua; in hoc
dici possunt, qui firmi in tanquam pedes passione, psalmo continetur. Est autem psalmus iste in ordine
corpus, sustinereeumdebebant, sed eommoli sunl de psalmorum quinquagesimus, quia quinquagesimuj
fide ad infidelitalem. Vel de Christo ait : comino- niimerusin jubila;oanno usque ad vorain sancti Spi-
veri possunt pedes mei a stabilitate sua, et inimici ritus super apostolos missionem consecratus cst
mihi insullare, si hac in crucis morie humiliatus sine cujus gralia remissionem [Jtfs..atque iii adventu
non resurrexero. In me autem magna locuti sunt sancti Spiritus super apostolos reraissione consecra-
dicentes SJ FUius Dei es, descende de cruce.
:
tus est, quia nemo sine gratia sancli Spiritus remis-
Vers. 18. — Qtioniam ego in flagella paralus sum, sionem...] accipcre nenio poterit. Habcmus autem
tl dolor meus in conspeclu
meo semper. Praeparo me, exempla in sancta Scriptura dc pcccatis sanctorum,
inquit, ad sustinendam crucem lanceam, fel, ace- ,
el de poenitentia eorum et de reraissione peccatoruro
tum, ut per hanc mortera [meo sanguine] redimam illis Deo data. Nemo igitur dubitet de Dei miseri-
a
populum pereunlem. Christus eiiim ad hoc venit, ut cordia, quamvis maximis invoIutus[esset]sceleribus;
passionem sustineret. Dolor raeus ante me est sem- nemopeccatum confiterierubescat, cum David pro-
ptr, donec eliam victoriam in judicio consequar pheta multarum rex gentium promissionibus do
, ,

[Ms., doiiec ejiciam victoriam in judicio]. Christo gloriosus [peccans] peccatum suum non
Vebs. 19. — Quoniam iniquilatem meam annun- erubuit publice confiteri, et ad Doraini poenitendo
tiabo et cogitnbo pro peccato meo. Sicut enim raale- confugere cleraentiam. Petrus trinam negationem
dictioni subjacuit, ut nos a maledicto legis crueret amarissimis abluit lacryrais publicaiius poenitendo
;

ita et peccatorem se profitetur, [qui] peccata noslra justificatus lecessit a teraplo; peccatrix femina san-
portaret et [pio] cogilatu ac [misericordi] consilio ctos Domini pedes lacrymis [poenitendc] abliiil , el
nos ab eis eripcret. Ei cogilabo pro pcccato meo. auciirc meruit, quia multum dilexit, multa illi di-
Peccatum Chrisli , humani delicta sunt generis ,
mittuntur pcccata (Luc. vii, 58). Talibus roboratus
propter qu;c et Palri nunc dicitur esse subjectns. exemplis nemo de Dei misericordia despcret, nemo
VtRS. 20. — Inurici aulem mei vivunt , et confir- sua quamvis sint ingentia, erubescat confiteri sce-
tnali (UHl snpcr me , et mulliplicali skh;, qni odcruu! lora, nemo tardus sit lacrytnis iniqiiitalem suaui
, ,

5«S n. K. Al.BI.M SeiJ ALCUIM OPEIUIM PAUS II. m


ablucre, el qiiia oiniies |K'('i;itiiies simiiis , iiiiusi|uis- A larcV i|uo iloiiieiiliaiu lii suain arfc'iiil, quiiiuae\-
que uostrum ilieat cuiu PropiiLiu : pavil laiito Jiidiee p!;esente pecearc. Sequilnr : llt

Vers, 3. — Uiserere mei, Deus, secuiidum maijiiiim jitsliliceris in sermonibus luis el vincas cum judicarit,
misericordiam luiiin. Miserere, quia iiiiser suiii ; iiii- Serinones Doinini merilo jiisliricari dieuiilur, quo-
serere, quia ina^iia esl uiisericonlia liia. Niilliis iiiam siiie dubio seiiipei' cjiis dicla coii.plentur : in

noslruin cuni .Xilaiii ad iioxias coiirngiat exeiisatio- ciijiis coiisp''( lii iioii jiislilicaliiliir omiiis viveiis. Id-.

nes, sed aperte proferal quod iiiique se gessisse eirco oiniii liuiuiiii dieeiidum cst : Nun inlres in j«-
agnoscil. Refnginin faciat ad clemeiitissiiuuni Judi- dicium cum servo luo (Psal. cxi.ii , 2). Dominus
cein, pra'veuial racicni ejiis in eonlessione, ne expe- bellalor uosler alrocissiinum liostcm liuinaiii gcncris

rialur iii fntiiro jiidieio iratuni, si modoeontempse- judicalus vicit, ct mundiim daiiiii;ilus absolvit. Pra'-

riteum miserieordem. Miscrieordi;e tempiis est videns crgo [iu spiritu proplieta (Edii., in spirilus

omni hoiuiui modo |)a'iiileiiti iu fiituro vero judieio : proplietia)] iion iiisi iii saiiguine Clirisli peccala re.li-
tcmpus crit jiislili;e, ubi unicuique reddeuii' secun- mi pussc, laudal juslitiam ejiis, qua diubolum darona-
dnm opera sna. 0>'is elTari poterit qiiaiita sil mise- vit; et misericoi-diam.qua nuindiim redemil. Proinde
rieordia [OeiJ iu liomines , iiux mniidi Crcatovem non solum pixsens sui ipsius peccalum, sed paren-
niortali induil carne, ut semper vivcns in suo, pro B lum suorum, in quibus ipse conceptus est et natus.
nostris peccatis mori posset ex nostro. coniitetur dicens :

Secundiim muliiludinem miserationum tunrum dcte Vtiis. 7. — Ecce in iniquitalibus conceplus sum et
iniqidtiitem meam. Domiiie ! qiiamvis m;igiia sil i» detictis concepit [Ms., peccatis peperit] me mater
iniquitas mea, taiuen major est mullitudo miscratio- mea. Quis me potest ex immundo semine conceptum
nis tuae , in qua ut deleas , deprecor , iniquilates mnndum facere , nisi tu Deus solus ,
qui siue peC"

meas, quas conlra me scriptas [esse] liorresco ut : cato es? Quid mirum est autem , si fecerim, in qui^
quia bus rae pcccatorem confiteor qui jam ex
te miseraule merear scribi iu libro vila- lu;e :
,
origiiiali

neino ibi scribitur, nisi cujus hic oranes iniquitates peccato in iniquilaiibus scio me esse conceptum ?

delenlur. qui ante peccata coutraxi ,


quain viice principia ha-

Vers. 4. — Amplius laca me ab injustitia mea et a bercm? Domine Jesu, quibus misericordiam luam
deticto meo muiida ine. Munere misericordi;c tuoelava laudibus efferimus , quas tibi gratiarum actiones

nie, Domine, ab injuslili» meae maculis : nec solum dignas exsolvere possuraus, qui nos de hujus chiro-
lava, sed etiam munda [iUs., emunda] , nequid sor- graphi debilo in sanguine tuo liberasti, delens ia

didum remaneat in vita mea. Sordidare me polui , cruce nostras peccalorura cauliones ,
qu;B conlra

sed emuudare nequco nisi tu Dorainc Jesu sancli


,
C ^^^^ ^ primis pareutibus conscriptse sunt nostris ?

sanguiiiis tui aspersione niundum me facias. Vers. 8. — Ecce enim veiitatem ditexisti , iiicert*

Vers. 5. — Qnoniam iniquitatem ineam ecjo co-


et occulta sapientitv tua' maiiifestasti inilii. Sicut su-

gnoscQ, et detictnm meum contra me est scmper. periori versu per commune dclictum probavit quod
peccata nostra cognoscere [.Ws., agno- nemo peecatis redderetur exemptus [Ms., exceplus];
Nostrum esi

scere] et bumiliter confileri. Dei est non


imputare sic iterum in coiifitendo peccala verilatem dixit
,

nobis, sed misencorditcr igiioseere.Plurimi sciresua quam plus Dominus Deus, ac super omnia sacrificia
pro- Non enim Deus delectalur pcenis nostris,
peccata possunt., sed soli iUi bene ea agiioseere requirit.

bantur, qui illa videntur propria exsecratione dam- ggd confessionem quserit erroris. Incerla ergo et oc-

nare, Perfecta enim poenitentia est fntura cavere f„/(a sapieniio! tuce manifestasti mibi; nimirum ea
peccata et kigere prseterita. 352 AJ'lil autem q,,;^ i),x„s [jUi] 1,, Filii sni manifestalione revelavii.

Oavid : Et delictuin mcuin contra ine csJ semper. De- Piiiuum ul agnoscerem habere eum lilium deinde ; ,

lictura noslrumeontra nos pouimns, vel eoiam nobis ut ipsum nossem ex meo semine in carnis assuiu-
semper hahcmus, quando in niemoria illud jugiter pijone venturum, eumque pnediearem , el resurro-
leneraus ad supplicandum pro eo , douec viucalur a ctionis gloriam numiarem ». Sequitur :

nobis morlique detur sempilern;T; ; ne ilerum uos Vers. 9. — .\spcrges me liijssopo el niundabor ;

debellare valeat, sieul priilein feeit. Nam toties pec- lacabis me , et super niiein deatbabor. Sicut eiiim
cata respicimus, quolies commissa dcplorainus. hyssopus [Us., hyssopum lerreiium apiuiii] ter-

Vers. 6.— Tibi soli peccavi et matiim corain te feci. rena curandis piilmonibus apl» est, ut averjat iiiOa-

[Soli Dco se] peeeasse conlitetur, (iiiia llex poteiis tionem : ita eirlesti ipiis icspersiis hyssopo, id est

aliuiii nou lueiuit uUoieiu peceati sui. El ut majus hiiniilitate eordis, ab onmi supeibi;e malignitaia
iniquitatis scelus oslenderet, adjuiixil : malum corain purgatur. Lavabis ergo me et super nivem doalbabor,

te feci. Dum enim ubi(|iie te pnrsentem sciebam , cuinque peccata inea pliuMiicio sinl similia, quasi

!cur] in pra'sentia tauti Jiulicis non metueham pee- nix dealhabuiilur ''. Super nivem auieiu album d«

• In codd. mss. priora ita legmitur < Priiumn, iit : se, dicil, debuissc jveccare, cum talia mcruissct »^\c-
agnoscerel liabcre (-11111 liliuni (lciiule ul ipMiiii ; seere. 1 . .

nusscl, e\ (pio sciiiiiie in carnis assiiiuplione vcnlii- ^ In eodd. mss. « Vl quia iwceala moa phfarif.o
rus essct , iit passionis (pioiiue llguraiii pi;i'diecrci siint similia, (|uasi ni\ dealliciilnr, 1

el rcsuireclimiis glori;iiii iiiiii|i;iri;l : cl ilcimlc iioii


— — :

S8". i;xegi:ik;a. — Exrosnio in i-sal. i-oemtemialks, f.tc. ma


corporibus iiiliil potesl inveniri. Scil ideo siipt-r ni- A Vnns. 16. — Libcrame de f(iiiri)tiiiihiis, fini-,.

wm diiit, quia spirilalis artima lohpte siipra corpora satutis mecr, ct cvattabit liiigua mea juslititim tuaui.

iiiunilata lesplendct. HUniilitas Clirisli solvit [.Vs., Liberari se petit Prophcta dc sanguinibus, id esi,

MlVavii] pcccata noslra, liumillima; hcrboe hyssopo carnalibus delictis, ut jam desincrct in isia fragili-

beiie coniparata : qua , sicut ct hsc a corporibus ,


tate pcccare. Saiiguis enim pio corporc liumano pn-

ab animis noslris iiinalioncm lollil superbix. nilur, quia inler cjcteros humorcs cjus ipse polior

Vers. 10. Audiitii meo dabis gaudimn el lccti- videtur exislerc. Qiiod vero ait, Dcits salutis mea-,

liam , el e.rsull<ibunt ossa liumiliata. Auililui (talum sigiiificat Domiiium Salvalorcm, per qucm saliis pic

ost gaudium qiiando dixii ei Naihan, dimissura est


,
crcdeiilibus datur. Addidit etiam, cxaUabil itnguu
pecciilum luum (// Itcg. xii, 15). Gaudium peninet mca jusliliam tuam, id est, si me liberaveris dc s:m;-

ad absolutionem , helilia ad peritetua prremia possi- guinibus, quod intelligilur de peccalis, laudem tu:;iii

denda. 353 ^' exsuttabunt, inqiiil, ossa humitiiita, lingiia mea juste loqiictur, vcl prjpdic.ibil liiigua nv;i

virtules, qu;e prius fucraiit peccalo huniiliatic. Vel ; mandala tua.

aiternilatis spes [Ms., a;lernitas spei mfc;c] ,


qii.Te nie Vebs. 17. — Dominc, tubia mea apcrics, ct os meuiit
peccante huniiliala fuerat, te indulgente exsultat. annunliabit laudem tuam. Labia Proiiheta;, qux clnii-

Vebs. 11. — Avertc faciem tunn a pcccatis meis, cl 15 s:> fuerant conditione peccati, beiiclicio absolulionis

omnes iniquilatcs meas detc. !Vc mca pcccala sic ac- apericnda pronuiilianlur. Os autem dicitur et cordi,
cipias [Ms., aspicias] , ut i-evertantiir ad mcmoriam arcanum , iiiide cdicitur laus divina. Merito ergn,
luam. Avcrte faciein tuam; ac si dicat, ne videas, post absolutionem pcccati, el labia sua apericiKfa
ne recorderis illa. Et omncs iniquitatcs mcas dcte, csse pronunlial, cl os suum dicil annnntiare pom:
priBtcritas, pra;senti's ct fuluras. praeconia el laudein ejus qua recreatus esl.

VEns. 12. — Cor mundttin crea in me, Dcks, et spi- Vers. 18. — Quoniam si votuisses sacrificium, de-
ritum rectum innooa in visceribits meis. Pclit Pio- dissem uliquc; liotocaustis non dclecluberis. Sigiiilj-

phota mundum cor sibi crcari, id est reslaurari, [ut cai hic Prophcta ritus sacrorum pcr immolalioius

Deum videat] : ita ct u;iusquisquc debet facere. [Cor pecudum, qui erant in adveniu Doniini rcspucndi.
mundum crea in me Deus, pioptcrea rogabal, ut mun- Uiide constat rrophetam sic ad Deum tota nieiiti'

dus fieret a peccalo.] t.t spirilum rectum innova in vis- traiislatuin, ut non se sacriliciis quoe illo lenipon!
ceribut meis , quo [te] recte confitear ; vcl spiritiim gorebanlur, creilcrct e.\piaiiduni, sed illa magisobbi-
rcctuin ad videndum et discernendum , sicut anlea tione, qua dicit conseqiicnter [ils., iiileriusl

rectus fuit in nic, iniiova, quia vetus factus est pro Vcr.s. 19. Sacrificium Dco spirilus contribuliilus :

peccato. Iiinovari posulat pcr graliam, el addit, in C cor contritum humttiatum Deus non dcspicics. Quasi
et

visceribus meis , unde noverat adullcrii detcstabile dicat, liomo, si peccaveris, noli extrinsecus pecus
crimen exiisse. Utrisque cnini pariibus reraedium quod niactes iiiquircre habes inlus quod occidas.
:

petebat, quoniam de ulroquc pcccaverat. Postquam enim dixil qiia; sacrificia Deiis respuit, niinc
Vers. 13. — Ne projicias me a facic ttin, ct Spiritiim dicit illa quDe poscit. Istud enim damus saciiliciuiii
sanctum tuum lu auferas a me. Ne prnjicias me, ne Deo, spiritum scilicct superbi;c, confessionis liuinil:-

sicut Caln exsul a te clficiar. Pnijicitnr a fai ie, qui a tate niactalum, 354 "'"''e non sanguis egrcditur,
patre contemnilur. Scieb:it cniin ab illius facic sani- sed Iaci7niariiin lluenta decurrunl. [Sequilur : Cor
tatcm menlis, el lumcn venire sapicnti;c, et crede- contrituin ct ItuiitiUatiiin Dcus non spernit]. Cor con-
bat se inimico tradi, si a vultu Domini judicaretur tritttm vocat poenitentix" laboiibns veliemcnter alfli-

cxpeUi. Deinde vero spiritum prophcii;c petit silii noii clum. Iluinitialum , Deo eciliccl, ul quod anlc fu<;-

auferri, queni pretiosum supra ciincta rcx haUiiit. ralelatione siipcrbum, foret pia coiifessionc devoluin.
Vers. 14. — Redde inihi Unitiain satutaris ttii, illaiii [jVoii spcrnil] : constat enini tales oblationcs Deuni
scilicet Christi tui exsullationem, quam in eo halui non sperncre, sicut illa cognoscitur priora sacrilicia
priusquam peccaverira. Salutare Dci Pairis Chrislus respuisse.
cst, ac si dicat, sicut ante proevidebam per Spirilum ^ Vers. 20. — Ucnignc fac, Domine, in bona voiun
sanctura ciim iii carne veiiisse, et modo sic faciam. tate tua Sioni ut mdificcntur mtiri Jerusalem. Sion
El spiritu principuti conjiriiia me, ul ipsa in me vilia specula inlerprelatur, significatque Ecclesiam, quam
non principentur [it/«., Ul ipsc in me, noii viiia piin- saiictus Prophela toto orbe terrarum a;diCcari posln-
cipentur]. Confirma me [dixit] ne ileruin pecceni, iie lat. Jerusalem visio pacis interprcta ur. .Ediftccn-
a tc animae mutahiliiate discedam. Hic sancta Trini- lur crgo muri Jertisatcm, id csl, monumenla conslii;-
las intelligenda est in spirilu priucipali Paler [in antur immortalitatis nostra in fidc [et spe]
:
; el cha-
spiritu] Spiritns saiictus; iii spirilu rccto Filius. ritate.
Vebs. 15. — Docebo iniqttos vias tuus, ct impii ad tc Veus. 21. — Tunc acceptabis sacrificiuin justitia;
convertentur. Docebo, inqiiam, illos, ut declinantes a oblationes et hotocauita, tunc imponent supcr altare
viis pravis et pucnilcntiam agentes misericordiam tuum vittttos. Patri dicitur Tunc acccptabis
: sacriji-
consequantur, sicui ego a te raiscdcordiam consecu- cmin justitim, id esl, Filti gloiiosissiniampassionem,
lus sura : hoc csl, pioponam me ipsum, ut incum qui se sacrificium pro o i.nilius oblulit, ut salutom
cvpinpliim alii imitCMtiir. niuiuiiis, qiiam suis opiTibiis non ineiebalur, arcipc-
lUvi.oi., C.
l'J
487 1'. r. Ai i;i.M ^>!.i .\i.i:i...M (iiTitiM f.vits ii. aai

rol. y.ioJ \cro.ul, o/'/ii.iu/ii»«i /io.'Oi-iiiu(ii, ;\il li.lfli-s A <l;i'. posliilal :iiixiliuia iii oiiini angtislia ilivinuiii.

iMiam pLTliiiol r.liristianos, qui eraiit post aJvmluni Ideo subbcqiienier uil : Inclina 355 '"' '"<= aurem
Doiiiiiii crediluri, sigiiilical(|uc imiiiiilaiula cor<'a Im- luam, id esl, benigiiuin prxljc audituiii. 1 1 quacun-
miiiuin viventiiim, iioii iiieinlira pccuiliiin niorliia- quc die invocavero te, iJ cst, iii die trilnilationik

rum. Tunc impoiti'iit s«/vr allure luiim viliilos, sacer- iiic:e. Dics ti'iliiil:ilioiiis et toiila ioiijs li.cc vila cst,

doles sciliccl.quaiiilo Ecclcsiacailiolica fuerit Damiiii in qiia vclociler sc islc paMiilciis c\aii.liri deprecatur,

passione couslriicta. Viliilos qiiipp posuil pro iiiiio- iic inorte pnuveiiicntc iiidignus sil cxauJiii. Qiia in

ceiuilms ailnllis, qiiormn :cias prima cst, el a jugo bac vita lenipiis cst misericur.li:c, iii futura vcru jii-

peccali ccrvix p olialnr aliena. Aut illos pr:cilicalorcs dicii, dum reJdet Deus uiiicuiquc secundiiiu opc-

Kvangclii proiiiitlil, qiionim ima|>inciii iii viluii li- ra SII.1.

gura l.ucas [evaiigelisla| susccpit : nisi forie magis Vi:ns. i. — Quin defeccrunt sicut fumus dics mci,

illos [Ms., sive illos niagis] vilulos debemiis iiiielli- Sicut fiiimis vcnieiite venlo iii auras dispcrgilur , iu
gere, qiii animas suas in liosiiam suavitalis sacris [oinnis] siipeibia lnijus vila; morle pra;venientc[jWs.,
altarilius olitiilerunt. veiiicmi'] evaiiescii. Qiii liodie cxttJlitur, cr.is non
iNos qiioqiic faiiiuli tui, Domine Jesu, siipplices i!e- erit : (pioil iste pccniteiis agiiosceiis, niiseriarum sna-

precamur, ut pielatis consilio niagnis racii.orilnis C rum dics plangit, fumo csse similes.

uostris iiiiiiieiisam miseiicordiam largiaris, nosque Vkks. 5. — Percussus sum ut femim, et aruil cor

pcr corJis coiiti ltioi;cm buiiiiliatos in niactando vitia, meum. Venit iste poenitens ad llebilem narrationcm
jiigulaiuio delicta, dignuin et accepl;ibile praepares miseriarum lminan;c fragililaiis ((|U3C ut fenum cito

liolucauslum. .Vmcu. decidit, ubi aliquo casu arcracta fueiii) ut fcsiinan-

rS.VLMUS CI. lcr diviiuc remeJiura misericordi;i; accipiTCl, dum

Vf.rs. I. — P.salmi [liiijus] tit' lus : Oralio pauperis miseriam suam pio medico non laceret. Qui in nian-
fum (ifftijieril, cl coram Domino effuderil preccm datis Domiiii proritit, Ccno [viridi cl lloreiiti ;eqiiabi-

sunin. Vox est allligentis et gemeiilis pauperis iii boc tur, peccaior vero arescciiti fi-iio] compirabilur.
psalmo, et iniserias suas piissimo juJici cum m:igna Quia oblitus sum comedere [Ms., mitiiducarc] pinwm
humiliiale cfferenlis, sicut in lilulo Psalmi pr:escri- meitm. Panis enim nobis vilLV cst pr.eccptoriini D.i-

bitur, quo ab orat oue, quac ad Dcum [cla;iiore valido] iniiii observatio, qnem p:-cc:itor obliviscitur edere,

dirigltiir, iiicipit pauper isle, ila diceiis : diiin iiiiquitatibiis vel peccatis se siiis oblig;iveril.

\'Ens. 2. — Domine, exaudi ornlionem meam et cla- llic eiiiiii exprimilur natura peccantiuin, qiiia [.Vs.,

mor meus ad le reniat [.Ms., pcrveiiiui]. Uxc ciiim qua] diim delictum appetitur, contemplutiu Domini
\-n\ cst poDiiitenlis, Dcique clemenliam pro peccatis C non habetiir.

siii-. (lcprecaiitis, ae pr.nio oninium ui cxauJiatur Vers. C. — .4 loce gemitus mei adhxsenint osta

postidaiilis : qiiod inagn;c spei cst in oralioniluscrc- mea cariii meiv. Digiiuin csl gemere eura ipii penlii

dcrc, se possc a Deo exaiidiri. Idco oiiiiiis pcmtus jiislitiam, ut lucrum ;icquirat, vel peccato cuili.;ct Se

Ijumiliei scipsum, el hiiuiiliaio coiitrilnque corde cla- subjiciat. Adliuserunl, iiiqnit, ossu mea curiii mece,

luetaJ Do;iiinum : quia, sicul in alio dicitnr psalmo, id e^t, fortitudo raea carnalibus desideriis, quai niili-

cor conlrilum Deiis non spcrnil. Oralio est siiavis laiil advcr.-us animam [ineam], iii qua foriiiiido dc-

animi, cum coiiipuiiiiioiic coidis [deprecaiio ; claiiior bei esse regcnJi et compriiuendi illiciios cariiis

est vocis prolala, cuiii iiileniione cordis] conressio. moius.


Prinio aulcm posnil or.itioiiem, minc adjecit clamo- Veks 7, 8. — SiiniUs factiis sum pelicano in svlilu-

rem, ul slndia supplicaiionis crcvisse cognosceres, diiie, sicut nijcticorax in domicilio. Mgilavi et faclus

ciijiis oralioiiem iii claiuurein maximiim prorupisse suin sicul piisscr solilurius in lcclo. Tri i gonera

iiilelligercs. lliiiic vero iiiodum saiict;\; orationis ser- avium posiiit, el tria loca liabilatiouis illariim, por

vandum devolissimiis Clirislianus iiitclligat, ut [id- qu.e diversa iioliis picniteiitium genera domoiisirau-

ipsuin] cogilalioiic proseqiialur [(luod verbis clluJit tur. relicamis esl avis itgypiiaca, nalurali m:icie
prosequalur; ct
D semper
cum '^ affecta, solitudinibus se delcctans sicul ia
lEdit., ut ipsuni cogitaiionc ;

verbacffuiidil)] : Ipsuin respiciat menle, ciii .suppli- crebris j-jiiniis piniteiites cssc convenit. Por hoc
genus piilcberrimc signilicanlur ereiiiil.e,
C3l; oiniies snporlluas cogiialioiics exdudat, qu;e ab ergo aviiiin

bominum con ortio derelieto, [liiiiore D.imini


iiiimicoingeruiitur, ut ctlicax oralio ex cordis clari- qui
Deum, sicut .\poslolus ait Orabo commoiil se nuilta alllictione discrucianl. Nyclicorai
tale perveiiiat ad ;

mente; psiilhim spirilu, psalliim el Latiiio vocabulo iioctis corvus dici polest, aiuans le-
spirilu, orabo et

menie (I Cor. xiv, 15). Tuiic eiiim a Dco accepla est nebras, iioii liiceni; qiiein sibi escas noclibus qu:Bi-e-
lem|>or»>
oraiio cancntis, si pura mcns iJeiii gerit, quoj expli- 10 conslal : ila pirii leiis de!» I iiocliiriio

escas aniiiue .-ollicita ciiriosilale ponpiiroro , licet


cat orc.
Vehs. 5. — iNV (ii'«r(ij« faciem tuam a me, in tiita- communi conversalione in do:iiioilio iniillimiiu habi-

tribnlor. Facii^s Domini pro misericor.Iia taie videatur. Vigilam el fuclus snm ticul paunr so-
cumiue die
geiiiens et pueiiitens litnrius in teclo. Passer avis esl acutissiiiia, qn* "'
Dei dicilur, qiiaiii isle pauper,
liabilarc solel huiiiana gaiiileiis vicinil;<le
a se iion averti deprecatur. In tjunruiique die iribu- leclis ,

callidilnlis
tor. Qiix-libct sc lenlatio [Ms., Iribulalio] appreben- buic inerilo comparalur, qiil iliab«lica>
:

flSfl EXEGETICA. — EXPOSITIO IN PSAL. PCK-JMTENTIALES, ETC. 590


fraudes fugicns, vigiliis et oratioiiibus, et pcenituntix A siani Ojitantium adventuin Doiiiini. Subjunxil] quia
lacrymis iiilra sancla Ecclesiae septa sc munire fe- vcnit tempus miserendi ejus : hoc est, teiiipus de quo
slinat. .\posiolus ail : postquam venil plenitudo temporis, mi-
Vf.rs. 9. — Tota die exprobrubant milninimiei mci, sit Deus Filium siium (Gul. iv, 4). Sciendum est vc-
el qui laudabunl me, adversiim me jurabant. Ore iau- ro, quod poenitens iste non sui solius tantu:ii causam

datiant, et corde iiisidias prxparabant. Laudabant, agit, verum eliam totius humani generis optat salu-
ut deciperenl; pr;Bdicabanl, ut subverterciii et hoc
: tem, quse nisi adveni<5nte Filio Dei (ieri non potuit.
a diabolo, qui si puljlicis peccatis servum Christi Veus. 15. — Quoniam placucrunt servis tuis lapidcs

subvertcre iion pnteril , opprobriis et reprebcnsioni- ejus, et lerra; ejus misercbuntur. Vidciiduin esl, quani

bus circumliabitantiuin a via verilaiis euni detcrrere propi ie verba rebiis aptentur. Lapiiles dixit benepla-
nitilur. Sunt plurimi bona facere erubcscenles, ne citos, qui sunt apostoli et inartyres, pr;ccipuique vc-

dissimilcs sint multitudiiii niala [Ms., niale] facieii- ritatis prxdicatores in Sion, id est, iii Ecdcsia. Tcr-
tiuni. lloc quo(|iicpcccatumpoenileiis isle commisisse ra autcm pcccatores significat, quibus in sanguine
fatctur [Ms., profitcluij. salutaris [Ms., Salvatoris] nostri miserlus est Deus.
Vers. 10. — Quia cinerem tanqnam paucm mandti- Lapides Domino niiserante [dictintur, qui] soliJi
cabam, et polum meum cum fletu miscebam. Poeni- B sunt iii xdificationc Domini ct firmilate sua seciin.
tentis, hujusque sa;culi dcspicienlis convivia luyens Terra autem per inis.Ticordiam munda erii, ut di;,'n:i

isie expriniit : quia per hujusinodi conviviuni pcrve- sit in a;dilicatioiie Domini poiii.

iiire sc sperant ad mensam Domini. Quapropicr, Vers. 16. — Et timebunt genles nomen tuum, Do-
o peccator , noli dcspcrare de indulycnlia peccalo- mine, el omnes reges terra' glorium luam.
Qiios sunc-
rum, In quacunque die fuerit cottversus peccator, vita riore versu terram nominavit, eosdem hic gcnles
vivet, et non morictur. Scd uoli tardare converti ad Do- ;qipcllat tcrrenis aclibus invigilantcs. Reges siint ,

minum. liidulgentia tibi coiiverlenti a pcccatis ccria qnicunqiic scipsos beiie rcgunt , aliisquc pncessc Lo-
esi, sed crastinus dies tibi iiiccrtus cst. Hodie coii- nis exemplis, vcl vcrbis pr;edicationis lioriint : qni
vertere, ne fortc cras moriaris. Si mals vixisij heri, magiium nomen Chrisii Dei , scrvis suis, quos supo-
beue vive jam hodie, memor illius de quo Veritas rius L.pides aipellavii, pr.Tdicanliljus gliirium cjiis,

ait : Stulie liac nocte moricris {Luc. \ii, 20). Corrige timeiit.

te,ut in corpore Christi hanc vorcm habore valeas : Vers. {1. — Quoniam adificavit Dominus Sion, ct
Quoniam cinercm tanquampanem munducabam, ctc. vidcbitur in gloria sua. Ideo timebunt Domiiium oni-
356 Vers. 11. — .1 fucie irce iiidignalionis tuif, nes geiites, et reges spiiilales gloriam cjus formida-
quia elevans aUisisli me. Exponil isthic gemendo, ^ buni, quia xdificata est a Domino Sion, matcr scili-
cur se laiUa afllictione in pocnitentia fatigct : qnia cet Ecclesia, dc vivis lapidibus constructa, in qii.i

scilicct cum ira et indignatione Dci nascimur, qu.-e salus [Ms., laus] sine fine peniianct. Qui vcro nui;c
peccatis supervenientibus gravior edicitur, ideo ad- vlsus cst in huinilitaie, ipse vidcbitur, conliiinata ct

dit : Quia eicvans allisisti mc. Elevatus est homo bo- constructa civitale sua [Ms., consummata structui:i
nore imaginis Dci et libero arbitrio nobilitatus : sed civitatis suse], in gloria sua ; cum venerit in ni;>jesi;:

boc male usus allisus est et dcjeclus in hanc conval- te Patris ct sanctorum angcloruiu, diso;rncic in!i.r

lom lacrymarum. agnos ei haidos.

Vers. li. — Dies mei sicut umbra declinaverunt Vers. 18. —


Respexit in orutioncm paupeiiim et
ct c'jo sicut (cnum arui. Quia homo a Deo declinavit, non sprevil prccein eorum. Veniente S;ilv3iore nostro
declinavit ab eo dies felicitatis ejus : qni fuit lux in in munduni, tunc exaudii» sunt preces hujus panpr-

Domino, umbra fiKtus est in peccato; et flos vitae il- ris, qu;ie s;i'pius [ante] recitat;c sunt in conspcctu di-
lius sicut fenum aruil : nec unquam revircscerel, nisi vinne pictatis. Isle pauper unus cst, et mulii siint;
sanguine Chrisli irrigaretur. unus in cbaritale, nnilti in lalitudinc tolius orbi^,

Veks. 13. — Tu aulem, Domine, in wtermim perma- . quibus est una Ciies, unum baptisma, unus Deus.
ms, et mcmoriale tuum in generctione et gencratio- Vers. Id. — Scribantur Iuvc iu gcneratione altcra,
uem. Qui se usquc ad ciiiercm poenitendo dejecit pro et populus qtii creabilur, laudabit Dominum. Scripl:i
pcccatis suis, Deum laudando in benefieiis suis se sunt haec prophctarum dicta, qua; mndo ieguntur iu
crcxil dicens : ine arescente tu permanes in ajlcr- gcneratione altera. llla fiiit prima generatio, in qua
iiam; quaproptcr optime ab adventu Domini salutis h*c Scriptura edila est, quam nunc legit in ista gc-
suii, el lauilis divina; fecit initiuin, pcr quem nuin- neratione sequcnti populus, qiiia crealiitur a Domi
duni noverat esse salvandnm. Memoriale autem hic no de multitudine geiuium, lainlans [Domiiium] iii

dictuni est salularc promissura deDomini incarna- veritate lucis, non iii figuris urabrarum.
lione veniuri [Ms., venturum], quod nuila oblivione
357 Vers. 20. —
Quoniam prospcsit de excchn
delcbitur. sancto suo,Dominus de coslo in tcrram aspexil. De cop-
Vers. 11. — Tu autcm, Domine,exsurgeiis mserebe- lo Dominus per unicum Filium suura prospjxit in ter-

rkSion, quia tempus misercndi ejus,quiavenittcmpus. ram miseriae nObtrx (Vcrs. 21). Vt aiidiret [sicut sc
Quasi dicercl : Quid tardas de salute Sion? Sion vero quens vcrsus osteiidit] gcmitus compcditorim, buraaii i

«loiis esl, uhi lcninlur)) Doroini cs! [significans Frcle- scilicrt gencris, quoii di;tbolivincii!is jn ;iiinio p:ircnlc
— : ,

IM II. K. .u.m-\j bi.L ALc:ii.M oi'i:i;l.\i k\iis w. rm


ligaiuui Cbl , moriimu' pc-i'|>oluu! pertlitioui» adJic- A (vel) geiiciaiiu liiijus (jiMiciaiiiuiiN, iiu:i- iu i;\;iiij{, lu
Uiiii : lioc (lc cirlu prospiciciis Uoiiiiiiiis \>-iiii <;ol- desijinainr , ubi Doiniims ait : In rcijcneratione, lunt
«erc viiicios cl \ivitic.U'C iiitci'cinplu:i. scdeiil tiliunyioininis^in scile m ijcsliitis suw (Mallk.
VtHS. li. — ('( annunficfiir iii .Sion »omi-n Domhii, \l\, ii).

el laut ejui in Jerusiilcin. Qiiia de Sioii, ul ;>it pro- VcRs. 'Hi. — In inilio lu, Domine, terram fumliiatr,
plicla, esibil lex el icrbuiii Uoiiiinidj Jeriisiilein(h(ii. et opeia inanuum luarum sunt ca-li. Iloc csl, qufhl

II, o). Ibi quippc piiiiiuiii praclicaiuin csi |>er apu- iii capile saiictaruin Soripturarnm logitiir : In prin-
stulos noiucii Doiiiiui ; sic {.Its. , sicul) lc^iiur iii Ac- eipio ercavil Deus calum el terrum. Iloc idco ait islo
libus apostoloruin , niultiludiiieni credciitiuiii ilii hudalor Doinini, ul intelligeretur nos euiiulem ha--
fsse ; et ipsuiu Douiiiuiiii pi'*ocpisse iii Kvaiigclio l)ei'e KeJeinplorem [queni creaturenij. Qni veio
cOMSlat ,
pra'dicaiv aposlolos pocnilentiaiii ct icniis- initio caduni cl terrani creavil , sinc initio csso
sionein uiiiiiiuiii pcccatoruni iii oiiincs geutns , inri- niaiiiresium est. 0|>era nianuum tuaruin suni cu'li,

piciiics prinio ab Jcrusalein (Luc. xxiv, 47, J>3). De id est, virlulc Dei ct sapicntia racia suiit omnia
quibus paulo post .lit Evangelista : El eraiil sempcr [Ms., iJ esl, virlules tua;, qiiia per Yerbuin Dei , id
in teinplo laudanles el bcttediceiiles Dominum. esl, virtulein Dci, sapientiam Dei facla sunl omnial.

VirRS. 25. In coneeiiiendo populos in uiium, «•/ B Vlrs. 27. — /psi pcri/inn!, id est , rop/um e( IiTni,

regna til serviant /Jumino. .\dlioceiiiin geiniliisp:inpe- siciit in Evaiigclio le^^itur ,


[iransiliMnl], verba autem
rnni cxauditus cst, scilicct ul coiivciiieiis popnlus in mca non transibunl. Tu au:em pcrmanes ; et omnes
uiiuni laudes Domiiii peisonarct. In co, qiioil ail, sicut vestimenlum reteiasccnt. Soluiii Domiiiuin [Ms.,

populos in unuin, virtus catliulicx unitaiis signatur, Denin] immulabilem csse dcclarat, duin omnia siciu
qiiia omnes uiium sunnis in Clirisio : velnti ipse Do- vesiimcnta veterasceni. Cainis veru liuinanie IVa-
iiiiiiiis Pairi pro suis snpplicaus ait, ut sint ttnuin gilitalem hic videtur ostendere. Ipsum cniin veic-
in noiris. El regna iil serriant Domiuo. Ista scrvitus rascit, quod more vestis [uiurle] cnnsumitur.
35$
Uvimini vcra li Jcrlas est liominis ,
pcr qiiod servi- iiiMl opertoriitm [tiU. , cooperloiium] mutiibis eo^ .

liiim Dei in tantaiii [gloriain] e.xallala est Ecclcsia, el niHlabunlur. Fortassis coelum inulligiiur coop i-

ut cliam regna serviant illi, qu.e ctia:u aute pcrec- lorium lcri;c esse, quod in incliu!. inulanduni cssc
quebntur cara. ;dia Scripiura designat , u i diiilur • Kt erit cicluiit

Vers. 24. — Rcspondit ei in via virtulis suiv. Quis? novum el terra iiova (Isai. lw, 17)?
Cui rcspondil ? Popiiliis Clirislianns Doo j-uo , EcoL- \tHS. 28. — Tu autem idein ipsc es et anni tui

sia Clirislo capili suo. Qiiid respondit ? nt faciat qiuc """ (lefincnl. Oiniiia csse nur.ailia pra-tcr suliiin

jubel qui se rcdemil. l'bi respondit? in via scilicel *- crcatorem designat, qui seniper idem csi q»oJest,ei
virtntis su;e. Qua: esl v a virlutis sua; , nisi Chrislus nniii a^teiuitatis illius nunquam dclioicni. iNun qcod
qiil ait : Egosiim via et vcritr.s el vila, sine quo niliil in Deo anui i..toIIisendi tiat , ut ninLs vci.ial ct ;.llor

pjssumui in bonis operibus respoiidisse pr:ccepiis tianseat, se.l ictcrnitasillius, qii.c se:iiporcadcin oi,
Doinini ? Pniuiliilom dieitim meorum nunlia mihi. aimoruiii noinine de.-.igi!atur.

Vox [esi] Ecclcsiac de line inundi per apostolos I)o- VtRS. 2'J. — FiHi servoriiin tuorum iuliiibilubunt

ininuin dcprecanlis [Ms., iiiierroganti.s]quidixcrunt ibi, id Col, habitabunl amios sclernilatis [sanciii
Dic nobis quando lurc erun'., el quod signum advenlus sanolorum palium lilii , prophclarmn S;.ilicctct apo-
lui el coiisummalionis sa'culi (Maltlt. xxiv , 3) ? Qni stoloiuin vel dootoruiii Ecclcsi;c. Nec rosliiiiandnm
lespouJit Primum pi';ci!ioabitiir hoc Evangelinm
: cst ibi 11011 o?,se patrcs, u'yi lilii fiitiiri suiil : qiio.l si

iii loto mundo et cctera qn;c ibi legiiniiir de sigiiis


;
rdii ibi, ipiaiilo magis ct patrcs ? Si discipulus bunus
consmnmationis sxculi. L'UO(l teiiipus paucilalem no- [qiia:.to luagis] cl magisler , inelior discipiilu ? El

niiiiat dierum isle pocnilciis, qui [.Ws., qnia] ab iiii- semen eorum in s<iculuin sa'culi dirigetur. Quoruni
tio iiiuiuli usque iii liiiom Uilum lcinpns in compara- seineii, iiisi duotoriim sanctoruin [A.i/il., suornmj
tionein ;iueriiitatis, qnasi unum ct parvissinium com- qni iii ;vterna diri^onlur bealituaine? Qui ivctain

piiltt [ils., computalur] momenliiiii. Op:at istc poe- liio tcnueruiil viam, bealiludinis [.Us., iccutiidini^j

nitens [ciin] pervcniread ;iHerii£e beatitudiiiis felici- pra'mia ibi pussidebunt. Ideo iioii lardct qinsqiio
l:itcm ; sicut cvangilicus sempcr servus jiibcturcssc l'.cooator ptcnitentiam agcre ,
qualcnus ad hiij is

p:iratus. prainiii gloriaiii por\ciiirc iiicrealiir. Uooordctur j;i-

Vers. 25. — Ne revocei me in dimidio dicruin meo- gilor priniam Doniiiiic;t' pr;cdicatioiiis voccni ,
qiia

ruin ; in taxulum sirculi anni tui. iElernitatcni islcpaii- dictum est : Pwiiitenliam agite, uppropinqiiabil eii^m

por dcsidcraiis nonvult revocari ad nicdios viia." sua; reynum cocloruin (Matili. iii, 2). Ainoii.

dii.'S, id cst, ad juveiilulis aiiiios, iii qiiibns nia\imc


rs.VL.MlS CXXIX.
lervore cariiis pcccare solciit bomiiics. .\d lios dii's Psalmus isto iiilcr oanticos Graduum uudociinus
noncupil rcgiedi, ut ad xteriios Uoinini aniios , qui est, qui iinmcrus quamdam diminntioiiciii perreciio'

inutatiilcs non suiit, porvcnire mcroatur, ubi varielas nis dcmonstrat ; scil scxtus esl iii ordiiie pivnilcn-
icinpiiruin iioii crit, sed stabilis <pi:cdain scm|ierque ti:c, quciii nnmcriim, id est se\, suis partibus ron
e.vdcni [ipiie osl] vita pcrmanct niiititioni iion ub- stat esse |ierfcctuin : iii qiio i)>s.' creator condllu
lunia. [In iiuo li:cc .'»unl, liujns swoiili] <.i'cnlum esl, omnia , til osteiulcrot oniiiia csso pciTcolM quo

^jffZ EXEGEnCA. - EXPOSITIO IN PS.\L. PCEMTENTIALES, ETC. «01

t-rcavU. Iste vcro poenitons por ptBiiileniia> lncrymas A per Verbum Dei Filiiim hominis. In hac enim [ Ne.,

ad perfcctioncm iiichilgciuin; pcrvenire nitittir, di- vcro J


promissione speret Israel in Domino. Spe enim
cetis :
salvi facti sumus, Quod nunc spei dnlcedine habe-
Vf.rs. 1 . — De profundis clamavi ad tn, Domine. Di>. mns, lunc rei veritatc tcnebimus. Noli tu, Israel, id

profundis, iJ cst, nimicl.Tte pecciitoruni , de quibus est, vir viiiens Deum, dubitarc de hac promissionis
non cst alia saliis illi, nisi ad Dominum clamare et in felicitatc.

ejiis sperarc clemcnliam. Idcn postulat suum exaii- Vkks. 7. — Quia apud Dominum miserictirdia et

clamorem, quam dc profundo pcccalorum eiuc- copiosa apud ewn redemptio. [Quia] quamvis pecca-
diri

tavil dicens :
tor peccatornm mole prematur, adcsl misericordla
Vebs. 2. — Oomine, exaudi vocem tneam. Ipsi enim Dei in Cliristo, qni sine peccato venit, iit pcccala sol-

siint Allissimo viciniorcs, qiii de sanctae humilitatis vcrel. Apnd qiiem copiosa est redeniplio, quia ubi

visccrilius cruperunt, se confuentes csse peccatores, aliundavit peccatum, superabundavit gratia.

ci de profiindo clamassc iniquit .tis dicenles : Fiant Vers. 8. — Ipse est qui redemit Israel ab omnibus

oralionem servi tui. Qiiis est iniquitatibus suis [Ms., ejus]. IJeo tu peccator i.oli
aiiyes luce iiUendenles in

quiclamat ? peccatnr scilicet. Unde clamat? etiam de


cessare: clama [.Vs., claniare] de profundo, expclle

nisi peccalorum ? " omnem


a te despcratioiiem dic, dic st iniquitalcm
profiindo. Qiio jam profundo ,
; :

solvere prccala, observaveris, Dominc, Domine, quis sustiiiebit 1 OL-


Qua spe clamal? [Qiiia] qiii venit
dedii spem etiani in profundo posito peccatori cla- scrva illum, exspecta illum propter legein ipsius,

mandi vcniamque spcrandi. Qiiid vero iste clamct


,
quam legem tibi dcdit in oratione, qna dcprccaris
pro peccatis tuis dicens Dimitte nobis debita nostra,
peccalor, audiamiis. :

Si iniqHitatcni [\h., iniquitates] obscr- sicut tt nos dimittimus debitoribus nostris. Spera tc
Vebs. 3.

vaveris, Domine, Domine, quis sustinebit ? Ecce appa- rcsurrecturum, et tefuturumomni modo sine peccato.

ruit [ils., aperuit], de qiio profundo clamaret. Cla- quoniam ille surrcxit, qui primns fuit sine peccalo.

nial sub lluclibus ,


qiiasi in profundo demersus ini- Noli Non sum dignus miscrJcordia iUius
dicere :

quitaium suarum, accusans seipsum in cogiiaiioni- propter peccata cogita apnd euni multam esse re-
;

bns, verbis et factis : intelligcns totam vitam huma- demptionem, qui seipsum trali.lit, ut ic redimeret.

nain tentalionibus subjacere. Scquiiur in qua spe Liberatus per poenitentiam, noli iieruni ligari per

claniaret, dicens :
pcccatum. Servi Doniino quasi filius , non quasi
Vebs. 4, 5. — Quia apud te propitialio est. Qiix servus : quia omnis qui facit peccalum , servii»

cst ista propitiatio, nisi sangiiis Christi, sanguis in- est peccati. Servus aulcni non manet in domo, filius

noccns, qui elTusus est in propitiationcm pcccatorum autem manel apud Patrem suum in aeterna beali-

nostrorum ? Ergo, o D imine, apud le est propitiatio tudine. Amen.


qnx me excitat ad te clam.irc : quia si jndex tan- PSALMUS CXLII.
luin, et non propitiator fieri voluisses, observares Titulus psalmi : eum
Psalmus ipsi David, quando
iniquilates nostras , el nenio susiinerct. Et propter filius suus persequebatur. Regum hanc hi- In Libris

legem tuam sustinui te, Domine. Exspectavi te, Do- storiam legimus, quomodo Al salonpatrem suum Da-
niine , qui mihi in lege promissus fuisti : qu.^e inc vid expulit de regno. Sed ahus est David verc manu
lex reum fecit , et compnlit me ad le clamare, qui furiis : in bello fortis, qui perciissit hostem super-
es legislator ei Redemptor siib lege faclus Fihus bissimum, Dominus noster Jesus Christus. Agno-
hominis. Sustiniiit anima mea verbum tuum. Quod scendus esl itaque David isle, quem persequebatur
verbuiii ?quod erat in principio apud Dcum. Hoc ver- filius snus Judas tradens eum in mortcm ; habebat
bum cxspectavi ut caro fierct et liberaret animam enim filios, de quibus dicebal: iVon possunt filii

meam, in quo suscepimus remissionem peccatorum sponsi lugere, quandiu sponsus esl cum eis, veniet au-

et proniissionem regni coelorum. In quo verbo spe- tem dies quando sponsus auferetur ab eis, tunc luge-

raveruiit propheta; : quod verbum apostoli tracta- r\ buni (Matth. ix, 15). Lugendiim est animis pcccaii-

verunt ct viderunt quo verbo beati sunt etiam: in tium, si sponsHs auferatur ab ei&proptcr peccaia:
credenles, quamvis ipsum carnaliter non vidissent. etprimo omniura poscendum, ut exauJialur oratio
In hoc verbo [Ms. verbum] cnnes anirax saiictorum
, eorum; deinde ne inducantur injudicium; postremo
sperant. ut eripiantur ab inimicis suis, quorum potestati a

359 Vers. 6. — A custodia matulina usque ad semetipsis traditi sunt propter peccata sua.
noctem speret Israel in Domino. Custodia matutina Vjrs. 1. — Domine, eiaudi orationem meam, au-
estmanifcstata resurreclioDominiSalvatoris, quando ribus percipe obsecrationem meam. Hoc est exaudi,
[Edit., quoniam] sepnlcrum custolientibns Judoeis, quod et percipe auribus. Repetilio magna esldepre-
resumpti corporis veritatc, resnrrexit. Usque ad no- cantisintcnlio:humilitaslacrymarum,al6olulio[A/s.,
clem, id esl, usque ad terminnm hiijus sa'culi in hac ablulio] est peccatorum. Inveritate tua exaudi me
spe nobis vivendum est, iit modo resnrgamus in in luajuslitia. ConimendatiogratiKCst, ne unusquis-
anima, et in novissimo die resurgamus in corpore. que nostrum justitiam suam esse putet, qua libera-
Qui vero a niorte anima; modo resnrgitper verbum, tur: sed JHStitia Dei esl, quam ut habeat, Deus de-
Filii [ Vs. filinm] T>n, tnnr feliriter resurgct in carnc dit. In tiia cnim, dicimiis ['/?., rticamus] justitia,
fiUJ U. F. ALmM Stl) ALClilM Ol'EULM PAKS IL £>%

oxauili inc. Ad me eiiiin unuin ciini rospicio, niiiil A quiasi avoitoris fiicicin inisciieoiilia! tiuc a inc; nc
aliuil in me iiisi peccaluin invenio Tota liljcralio similis deseeiiJcntihus in lucum. Lacuiii vcroiiifcrio-

l;ica, tua est justitia. llmle sequilur : rein locum iiiferni designat, iibi impii perpctua lor-

Vers. '2. — ill non iiitn-s in jiuliiiiim ciim seno quciilur angiistia, dc cpio [ neino ]
llbcrahilur, nisi

liio. Noli ergo inecuin inlrari' in judi» inni, Doiiiine, gralia Uci pra'venieiite lenipus jiidicii. rolcst quo-

(luanlumliliet milii reclus videar. Proilucis lu ile que laciis iiilelligi pio('uiidil;is pcecatorum, ad qiiani
Ihcsauris luisl-Ms., ihesaiiro tiio] rejiiibm aiqui- si peccator vcnerit, coniemiicl salutem desperando

talis: juilicas mo secuniliiin meain justitiam, cl pra- animaisux; a qiia lihcraii sc, sicut ab iiilernali,

vus iiivenior. Qiiare? (jiiin non jiinliliciibiliir in coii- iste paMiitens dcprecaliir, ct sulijungil :

spectu luoomnis vivens. Onine geniis hinnaiuiin signi- Vers. 8. — .4ii(/i((/m fac milii mune misericoidiam
licat originali peccalo olmoxium. Ideo iiullus, iiisi tuam,Domiiie, quiain te speravi. Eccein noctc suni,
yratia liheratus lua, juslilicari polcrit. Quod si nul- scd in te speraho, doiiec noclurna iranseal iniqiiitas,

lus justiiicahiliir, de radice viiiaia iiatus, quanlo el mane miserationes U\x quasi aurura lucis veniant

iiiagis cgo [propi io] peccaiorura ineoruni pondere mihi. ISottim (ac milii viiim n qua amhulem. Id cst

opprcssus? liolam laciiiihi viain pneccplorum tuoruni, ut anibu-

360VF.RS. 3 Qitia persecului est inimicus ani- " lem in ea


.
illuminatus ab eo, 71« illuminnt onwem ;

uiiimmeam. Judas aniinam Cliristi, diaholus animam liominem vcnienlem in liunc mundum. Qiiia in te tpe-
mcain peccalorum persuasioiie perseculus cst, aiqiie rtvi, Ihimine. Cerla confitentis est consulalio, spcS
humiliarit in lerram vitiim meam, duin terrenis eon- in honitaie salvantis Dumini.
tagiisaspersit animam meani, et vitiorum pulvere Vers. 9. — Eripe me de inimicis meis, Domine, cd
sordiJavit cam. Collocavit me in obscuris sicut mor- te confugi. Qui [ sunt ] inimici, nlsi dxmones, nisi

tuos sivctili. [Collocavit ine inimicus iii tenebris pec- SKCuli anihitiones, nisi carnalia desideria? quibus rc-
catoruin, sicul mortuos s.cculi. Mortiii sunl sa."- liclis ad te confiigi, non a te, sicut Adam ad um-
culi qui in peccatis suis inoi iuntiir , retrihutio- bras post meridicm felicitatis. iSon haheo , ad
]

nem [ils., inercedem] recipientes iiiiquilaiis su;e, quem faciamconfugiiim.nisi ad leDomineDeusmcus,


ideo Vers. 10. — Doce me facere toluntatem tuani.
Veus. i. - Et anxialus csl in me spiritiis meus, in Quia voluntas tua niea esl salus, qiii visomncs ho-

ine turbatiim est cor meiim. Anxiatus est in me per mines salvos fieriel neininemperire. Quia tu es Deus
pcenitentiain spiritus meus, et totum cor meum pro meus. Quia tu es totunibomim meum,tota salus mea;
scelerum enormitale mcorum conturhatum csX, ti- Dominuin qu;erain propicr redemptionem ; patronum
mcns, ne cum sxculi morluis damiiet me judex C qu;pro propter libertatem [lUs., lilieialionem ]. Tu cs

jiislus. Deusmeus,tucieasli nie; peralium recreari neqiieo,


Vers. 5. — Memor fiii dienim aniiqiiorum. Dies nisi per le, per quem creatus sum. Creasti nie per

antiqui sunt, iu quibus secunduni vetercm hominem Verhum Deum, manens [ Ms., manenlem] apud te:
vivebam in peccatis, quoruin memoria ine torquet. recreas mc per Verhum carnem factiim proplcr

Meditalus sum in omnihus operihus liiis, in factis ma- nos. Spiiitiis tiius honus deducet me in terram re-

uuum luarum meditabar. Vidi, inspexi oniuia (ipera ctavt. Quia spii itus meus malus deduxit me in ter-

lua, quia niliil hoiii in nohisesse polesl, nisi tuaopc- ram perversam, spiritus tuus honus deducal mc in

rante gratia flal, qui nos fecisli. Haec intenlius coii- terram rectara. Spiritus tuus bouus semper est,

siderans quidfeci? scilicet ineus vero seinper inalus, nisi per tuum efliciatur
Vers. C. — Expandi mamis meas ad animaMea
le, bonus.
sicut lerra sine aqua tibi. Expaiidi nianus meas in 361 Vers. li. — Propter nomen tuum, Dominc,
orationibus: ct in sanct;e crucis solatio, iu qua Sal- vivilicabis me in ivqiiitule tua. Sic [ -Ws., Uic] cle-

valoris raei raanus expansa; sunt, orabo. Sequitur mentissiraa Dci gratia commendatur, cujus misera-
comparatio, iu qua dicit paMiitens, sic aniinain suam tione in nomine Salvatoris, noii nostris merilis vivi-
desiderare Deuni, quemadmodum terra siliens plu- fieatl suinus. Educes de irihulutione aniinam meum.
vias cxspeclat, ut fruclus germiiiet desiderahiles. Educcntur de trihulatione, tanquain de carceiibus,
Sine aqua tihi. Di^us'. lihi sil aninia iiiea irrigata, aiiinuc sauclx, qiiaudo a leulalionibns inimici lihe-

ct a te irrigata, ut tihi faciat fructum. rahuntur, et ad requiein pervcnicnt, ubi nulla erit
Vers. 7. — Velocilcr exnuiii me, Domine, quia de- ultra trihulaiio lentantis iiiimici. Ita finis vil;e prj>-

fecit spiritus meus. Velociter deficiet spiritus aniina- seiitis. lcrminus esl lahoris saiiclorum.
lis, et reverlctur caro in terram suam, el iion agiio- Vtiis. \'i. — yiiOHidm dispeidet Deus inimicos to-
scet amplius locuin cjus. Qiiia semel nascitur liomo, rum, et perdet omnes qui tributiint animas scrvorufM
ci seinel renascilur; semcl moritur, et semcl resu- suorum. Illc enim tril nlantur jusli, ibi vero in iv-
scitabitiir; ideo, Domine, niiserere duin est tempus quie healitudiiiis gloriahuntur el consolahuntur [om-
miscrendi, el lempus acceptabileet dies salulis. Scio iics] pcrsiH-utioiiem pro Cluisii noiiiiiie paticiile>,

citissimc venire diein, iu (|ua judicabor seciinduin dicinle ips;» Verilale : Ueati qui fierseeulnmem )J<i-

opcra mea. Miserore miiic, Dominc Jcsu, ut miserea- tiiinlurpropterjustiliam,quoniiiiH ipsoruin tst rtfHtnn

ris liinc in jinliiio. .Von averlnf fnciem lunm n nic ; cirlorum [Mniih. v, 10), in saeiila s.ecMlonim. Vmen.
:

597 EXEGETICA. — EXl'OSmo IN PSAL. C.XMIl. m


MAGISTRI ALBINI FLACCI ALCUIM EXPOSITIO IN PSALMDM CXVIII.

PR.€FATIO. A vcrilas. Qui ambidanl in lege Oomini, hoc cst. in


inandalis cjus.
Ccntesiinus decinius octavus ps.ilmus ningnuni in
se niysierium conlinet : sed quoniam contineniur in Vers. i. — Beati qui scrutantur testimonia ejus,
in lotu corde exquirunl cum. Ut intelligant cum
eo lex, niandata, iiistificaiiones, tcsiinionia,judicia, pec-
qua iitique inler se dislent, disceineie necesse cst. cavcrint, se coram teslibiis deliquissc : [ait autem,
Lex ergo est, qu;c per Moyseii dala csi. hi Cliristo qui] in toto corde exquirunt eum, et non leviicr,

spirilaliler debet intclligi, quia Aposlolus, cuni il- ncque segi.iter.

lain sanctam vocet, umbram tamen eani fuliironim Vliis.5. — Non cnim qtii operantur ii:iquitatem,in
Mandula sunt, in quibus proeccpto- viis ejus ambulaverunt. Vi;c eniin apostoli sunt et
csse dcscribit.
ruin Dominicoriiin custodia deputatur, ju.vta illud :
prnpliet:e, per quos vcnitur :id illam vitam [Ms.,
Non occidcs, non mcechabois, el reliqna. Juslipca- viani], qui dixit : Eyo sum via et verilas ct viln

quibus Deiis per suam dilfclioncm ct (Jonn. XIV, 6), sicutjam diximus. In hac cnini vi;i
liones suiit,

proximi, zizania odii ab hominuin corde jubel evelli. non incediint impii, qiiia Satan,-e viam sequuntur.
Testimonia sunt, in quorum pncsentia nobis obser- Vers. 4. —
Tu mandasti mandala tua custodiri ni-
vationum sanctanim orilo commiititiir sicut Moy- :
mis. Non lepido cordc, neque dissoliitc aniino, scd

scs cceluni et lerram invocat testes, el Paulus ad " forliter el altenle nos sua inanilata edocet custo-
Timotli um, Testificor tibi, inqiiit, in conspcctu dire. Nimis posuit pro valde. V;ilile itaque pivxce-
Dei viventis et in cunspeetu cleciorum angelorum pit hoc Deus,et valdc oporlet Dei custodire mandata.
cjus, et reliqua. (/ Tim. v, 21.) Jitdicia aulein sunt, ViiRS. 0. — Utinam diriganlur viw mca', ad custo-
cum aut justns splendidis bonoral^itur meritis, aut diendas justificationes tuas. Nisi cnini ah ipso Do-
scternis (iaiimabiintur [Ms., justos honorabil... daui- iiiino dirigantur vi;c nostr;r, ad ejus' custodieiidas

nabil] suppliciis liansgrcssores. Vi;c [eiiini] suiit justificationes inlirnii eriinus, propter fragilitatcni
apo^uli ac propbctie, per quos venitur ad veram vi- carnis. D.^di^ti, inqiiit, mandalum et cusloilire illud
lam [.Vs., viain], qua; cst Clirislus. Totus bic psal- praeecpisti; sed ulinani pra;beas auxilium, ul possini

mus est scriplus secundum ordinem littcrarum, facerc, tc jubeiile, quod facieiidum didici le doceiuc.
ita ul ab una lillcra octo vcrsus incipijnl, cl rursum Vers. (i. — Tunc non confundar ciim pcrspexcro i.i

a sequenti octo alii conipleaniur, ct hoc simililer omnibus inandalis luis. Cum, iiiqiii!, direct;c fuerlnl
ad fincm usquc texitur. viae me* per gratiain tuam, tunc inspectione nian-
Ab exordio suo magims psaliniis iste, charissimi, daiorum luorum non confundar, diini respicio iii

cxhorlatur nos ad bealitudiiLcm, quam nemo cst qiii


p omnia inaiclal;! lua. Non enini alia pra;lerniilleii!
non expclat [i!^(/i(., ex>pcctat]. Qnis cniin umniain et alia observare,scd oninia a;qu:iliter cuslodireopoi-
Vel potest, vel potiiit, vel potcrit inveniri, qiii iiolit tet, ne in fuluro ju.licio confuiidainur.
csse beatus ? Quid igitiir exhorlatione opus cst ad Vers. 7. — Confitebor libi, Domiiie, in directione
cam rein, quam sua spoiite appetit aiiimus huma- cordis, in eo quod didici judicia jusliiiw («(T. Con-
r.us ? Nani piofccto qui cxhortalur, id agit ut exci- litebor si direciuni fneiit iler nicuni etcormcum:
letur vohinlas cjiis cum quo agit [ad illud] propler te priedicabo, Doniine, te laudabo, ct tui esse operis
quiid exhortationis adhibetur alloquiuni. Lit quid hoc coiifitebor.

crgo nobiscum agitur ut vclimus quod nolle non Vers. 8. — Juslificaliones tuas custodiam, non mc
possumus, nisi quia omiies quidem Lealitudinem derelinquas usqucqiiaque. Hoc est, faciam quod ju-
concupiscunt, scd (inoiiam moJo ad eain pervcnia- bes, si me adjuveris usquequaque. Ac si aperle di-
tur nesciunt ? Idcoque h;i;c [ jUs., lioc] docet iste, ceret, a bono opere errare nie non sinas, nc diiiii
qui dicit : aniiito ordinem l^ene vivendi, rectitudinem peidani
ALF.PU, ID EST DOCTRI.NA. loquendi. Hoc petil ne penitus deseratnr, sed ita po-
Vers. 1. — Beati immncutati in ria, qvi nmbu- tius, ut ab eo nunquam et nusquam divinum absce-
lnnl in leye Domini. Beati esse non possunt iiisi iin- n dat auxiliuin.
niaculLili; immaciilati autemnon siinl, nisi qui in via Vi-RS. 9. — In quo corrigil junior viam suam? in
ambiilant : via vero non cst, nisi lex Domini. Qu*- cuslodiendo sennones tuos. Interrogalio esl, in quo
rens ergo beatitudinem, immaculaius in via sit, et junior viam suam corrigat ; et respondetur, quod
in lege Dumini, quic beatorum via est, ambulel correctio h;T;c sit, ut Dci verba custodiat. Juvcnem
non sit oliosus, sil sine raacula, boc est, sine nior- enim dixit oninem homiiiem qui, vetusto pcccali ho-
tali crimine. Scd tamen discretionem facit inter ina- niine deposito, fit novus [Ms., qiii de veteris peccali
ciilam el inaculam. Quia si sine minutis esse non honiine fiat noviis] in Chrislo.
possumus, vel in m.njora incidere non debemus [ils., Vers. 10. — In loto corde meo exquisivi te, ne re-
hcbcamus]. Beati ergo iininaculati in via. qiii ani- pcllas me a mandulis tuis. Fecisti, inquil, ul totoconlc
liiilant 362 '" '^'d*^
Doniini : iii via [in Chri^to inenexquircrem tc ; fac ut in inaiufilis tuis nianeain :

(i^ilil., iii \i:i Cbiisli) ] iit ipsc ;ii! : Cgn siiin via ,{ (;ii:i' ul milii piis--i!iiiia siiit a.ljuva iiic, .-t tutW int;
:

599 II. K. Al.UI.Nl Sti; .XLcriNI Ol'KllU.M P.\US H. ClK)

ab ei!» i-4'pi'llci(\ iil Obl, ikili iiiihiauxiliiiiii tuuni sub- A Vehs. 19. — Incola eyo iu>n in tcini : iwii «tsioii-

ti':>here. das a ine mandala lua. Ibi quisqiic csl pcregnmis,


Vkks. U. — Incorde mco ttbscondi eloquia luii, ul ubi absciis a patria sua. Istc ergo, qui supernie Ilic-
iiuii peccem tiiii. Coiitiiiiio (liviiuiinqu;i>sivil auxiliuin, riisalcm civis ascriptus cst, pcregrinuni sc confili'-

iii^ in cordc ojiis l)cii'l(i(|uia sine fructu al)scon(lcr("ii- tur [.Ws., profitcturj in tcrra ,
qiiia certus csl dc lia"-

iiir, nisi opcra justiiia^ seiiucroiilur. taim cniin lioc reililate piomi sa. Sed quia tcntatio est vila hiininna

«iixissct, ndjunxit siipcr terram, petii ne in leiiiporc tribiilationis et

Vkrs. 12. — lienediclus es, Domine, doce ine ju- incol;itii$ siii absconi!aiitiii' ab co mandata Dci.
SApcationci tuas. Ut <|uitl cnim ilicit, dncc nie ju- Vers. 20. — Conciipivit aniina mea desiderare jus-
slilicaiiones tuas, nisi qiiia eas vull facicnilo disccre, lificatioiies tuas in omni tpmpore. Ul sive mandiiccm,
tion loqueiidq, vcl incnuiria rctincndo tantuuiniodo? sivc bibam, sivc aliud qiiid laciam, ca seinpcr dcsi-
Vehs. 13. — In Inbiis ineis pTOimntiiivi oninia ju- dcrcm, mcditcr, appirlicndain. Tii ciiiin nie jiisliPi-

dicin oris lui. Ni|iil, inquil, iudicioriiiii luoniiii taciii, cas, tua ine facit gratia jiislum, ci bonuin niilii cst
scd oninia prorsus iii labiis ineis enuntiavi, ea scili- sempcr lioc desiderarc , el in hoc tuo pnesidio de-
(•i't, qu;c niilii ore tuo, id esi, eloquiorum tuoruni lcctari. Aliociuin jusliis non ero, si defucrtt mihi gra-
prx-dicationc dixisti. B (ia tua.aut iiiflaverit ine superbia.
Vkus. l-l. — In via lesliinoiiionim Inonim delecta- Vehs. 21. — Incrcpusti superbos, maledicti qui de-
liis sum, sicutinomnibus divitiis. Via tesliinoniorum clinant a maiidatis tuis. Incrcpatio h.xc iiitelligcnda

nei Christus est, in quo suiil onines tlicsauri sapien- est, quam priini hoininnm genitorcs sua tiansgres-
\nc et scienii* absconditi. In liac crgo via qiiasi in
sione nicrucriint, declinantcs a inandalo Dei pcr su-

onniibus divitiis delcilalur, qui vadit per illani.


perbiam, qiia concupieruni, non qiiod Dcus diligcn-
Multa erga nos snnt lcstiiiionia diviniT> dileclidnis iin- diiin pr.vccpit, sed quod dialolus invideudo peisua-
plela, non duhium quin cxspectentiir inipleiida [Ms.,
sit. Oinnis itaque siiperbus huic iiicrepationi subjec-
imn dubiuit, qux exspcctaiitur, implcnJa]. lusest, sivehaereditario merilo, sive voluntatis ar-

Vers. 13. — In inaiidalis tuis [.Ms.,a(Id. tne] exer-


hitrio. Supcrbi eniin dcclinant a mandatis Dci. Aliud

cebor, et eonsiderabo rias tuas.


estquippe mandaia (^jus pcr inrirmilaicm vel igno-
Excrcitatio assidui-
l,is opciis est rantiam non implcrc, aliud ab cis per superbiain
: et isle nisi exercitatus in mandatis
Rci fuisset, iion poierat considerare vias cjus, id est declinarc. Tunc oinnes impii plenam accipient ma-
apostolicas piopliciicasqiie (ioctrinas. ledictioneni, cmnaudicrint : Itc, malcdicti, in ignein

333 VEns. 16. — In jaslificationibus tnis me-


a?ternum.

ditubor: non obliviscar sermones tuos. Ea medilor,


p Vers. 22. — Aufer a me opprobrium et contem-
in his e.xerceor, ut plum, quia teslimonia tiia exqui-iivi. Non otiose ncc
iila oblivioni non tradens, pos-
sim ca inlegre perfcclcqiie complerc. somnnlenier, sed strciiue vigilanterqiie sancti testi-

inonia divina exquisierunt, ut talia patcrcntiir ; iit

KI.MKL vox. est pncceptum Domiiii : Deati qui perseeulionem pa-

Ni-.iis. 17. — Retribue servo tuo, viviftca me: et eus-


liuntur propter justitiam , etc. (Miillli. v, 10). Scl
todiam sermones tuos. Quatuor cnira sunt relribu- ha;c oratio pro persrcutoribus funditur noii irro-

liftncs aul nuila pro nialis rctribuuntur, sicut Dciis gaiido ultioncm poeiia% scd nt, duin convcrsi fucrint
:

1^'nein ;clerniiin ivtribiilurus


ad Dominum, martyribus tollatiiropprobrium, quando
cst impiis. Aut bona
pro bonis ct illi ipsam religioiiom colucrint.
, siciit reguum :etcrnum retributurus est
jiistis. Aut bona pro nialis, siciit Chiistiis per gra- Vers. 2j. — F.tenim sedcruiit principes el adver-
liain justificat iuipiuin. .\ut mala pro hoiiis, siciil sum me toquebantur, servus autem tuus exercebatur
hidxi \m- nuililiam pcrseciiti sunt Clnistum. Ila-
in justificationibus tuis. Qiiod in Iioc vcrsiculo Pro-
nim quatuor ictributionum (lua; prioi(>s pcrtiiiciit ad pheta iii so loqiiitur, futiirum in apostolis reiiquis-

jiistitiam, ut iclriluiantur mala pro malis, bona pio (>


'1»"" ">"'> '''"'s vi.lot, qui multa coram rcgibus ct

bonis. Tertia perlinot ad niiscrieordiani, ut rctri- pr;csidibus, Doinino lioc ctiam pronuntianto, per-
biiantur bona pro iiialis. Quarlam autcm Dcus iiescit pcssi sunt, qui licet sint diversis poenis afTecti us-

1
Us. , Quarta voro noii portinot ad Christmii], iiulli
(pie ad sectioncm cerviciim , tainen sempcr se in Dci
c.iim uialum pro bono rctribuil. ILoo aiitom, ijiKim oxorciicrunt jiislilicaliouibus.
i,'rtioloco posiii, primitus iioces.saria esl: nisi enim Vers. 21. — iVdin et testimonia tuu medilatio mea
Dous retribuerct boiia pro malis, nullo modo csiicnt, est, et consilium meum jusiijicaliones tua- suiil. Sic
liiiihiis rctribucrot lioua pro bouis. Scicns crgo vcrba crgo cxcrcebatiir sorvus Christi, ut coulra pciso-
I^^ I noii possc ciistodiri pcr ol.cdienliain. nisi vi- quonlos [doloctatio tosliinoiiiorimi] ilccerlarct. Coii-
(leantiir pcr intclligciitiam, hoc qiioqiic oralioni addit siliuin pcrscqiiciitiiim principum fuit invcnlos inar-
ct dicit; tyrcs pcrdere ; consilium paticiiiiuin martyruiu fuil,

ViiBS. 18. — Reivla oculos ineos et considcrabo mi- iiiimicos pordilos invoiiirc. Koddcbant illi iiial;« pi''>

rabilia dc lcge lua. Da, inqiiil, iiiihi iiitclloi tiim, quo boiiis, isli liona pro malis. Quid crgii iniruiH, si isli

p(is>im mirabilia (ii;c lcgis inspiocir.ol viiliilcnipro- oocidondo (lofoociiiiil. illi miiriondo [\ioorn|il (A.Vfl.,
01 plnriiiii luoriiiii vidoic. M>ili(a>onmlVl
: — —

(i'Jl EXEGETIC.V. — EXPOSITIO IN PSXL. CXVHI. m


DALF.Tl!. A constitui acqiiisilam ". Prius jam dixit : Et in lege
364 Vkus. 2.">. — Adliivsit pavimento anima mea, tua misercre mci, hnc cst, in Vcteri Tcstamcnto.
ufiftca me sccunditm verbum tuiim. Corpori nior- Nunc aut(!m novam lcgcm [ciipit] sibi poni , venienJe
t ili animaiii conjinictam iiilelligo ; ideo ne delicliim scilicct Domino Cbristo in carne, ut Cbristianoriiin
iuvalescat, a te pfto vivificari, sciciis quoniam con- fiiles firmarclur. .Iiigitcr se [eam] dixil cxquirere ;

cupiscenlia carnis niorlcni operatnr. iilud eniiii exqiiirilur, quod magnis precibus pcstu-
Vf.rs. 26. — Viiis meas enuntiavi et exaudisti me, latur indesincnter.
doce me justificationes tuas. Yias vocat aclus luima- Vers. 3i. — Da milii intellectum et scrutabor le-
iios: Sine duhio actni ipso vi;c nonien imponit. Vias gem luam ct cnstodiam iHam in tolo corde meo. Ec-
peccali mei confessus sum ci remisisti ; nunc doc- clesia rogat nt intelligat discietionem iiiter boniim
trinam indiilge, qua me jiistificationes tuas edoccas elmalum, intervitam "l mortrni, inler litterain et
[Ms., qua in juslilicatiouibiisedocear]. sensiim. Ut intclligam, ei pnedicem, et opere irn-
Vers. 27. — Yiam justiftcationum tuarum instrue pleam, et custoJiam illain in totocorJe meo, id esf,
me, ct cxerccbor in mirabilihus tuis. Mcrilo coliors ex tola (iilcciione. Q'iam pulibro ordine dixit ? Priiis
sancla justificatioiuim viani intel igcre qnareliat, pe;it, ut lex ei poneroUir, hoc est, Movum Testnmen-
qiix viassiias, id est peccata, proJiderat : quia nisi ^'
tum ; deinJe, ut legis ipsius iiiten:ionem ciisnoscere
illas dainnemus, ad istam pervenire non possumus. nieriiissel, quateniis cam tota iiitegriiiitc cordis
Instrue nw, aJ inlellcctum, id esl pertinentcm a I bca- servaret.
lara vitam : ci exercebor iu niirabilibus tuis ; utique Vers. 3.'}. — Deduc me in semita mandatoritm tuo-
sensu et pruileiitia, ut Vetiis Tesiamcntum ad spi- rum, quia ipsam volui. Semila miuor esl qiiam via,
ritalcm trabat intellectum. MiraLllia vocal ipsas, hoc cst arcta et angiista via, hoc est altinra nian-
quas superius vocai, justificatioucs. daia, qu;e ducuiit aJ viiam. Mandata ista Novi Tes-
Veus. 28. — Dormitavit anima mea prce txdio taraeiili dcbcnius accipcre, ubi se perdiici magno-
conftrma me in verbis tuis. In liujus ba'..itaeuli mor- pore prec:iiiatur. Ipsam volui, hoc cst Novi Testa-
talis statio:ie pne t;cdio imbccillitatis corporea; con- nicnti gratiam divinam, per quam se ad coelorum
Crma rnc in verbis luis, iit ablato peccati somno in-
rcgna noverat pevvcnire.
sianicr iii his vigilem.
365 Vers. 36. Jnclitia cor meumin teslimoniatua,
Vers. 29. — Vimn iniquitatis amove a me et in lege
et iion in (/rnri(iam,dicitP^cclesia, id cstiu hi:mililate,
ttta miserere tnei. Ad illain contemplationein verila-
corde
Hl illud Discitc a ine quia milis siiin et liitmilis
tis evectus pctit, quod in isto sxculo necessarium
r (MflJ(/i. XI, 29). Testimoniis quippc suis agit nobis-
ftiit, ut v.a iniiiuitatis, Iioc est diaboli [Ms. diabo- «^
,
^^_^^^ p^^_^ ^^ ^.,_,, .^ ^^,.„„„3 ^^^, ^,„^^^11
lus] ab ejus infestatiouibus tolleretur. Et iii lege tua
avaritia, radix oinnium malorum. Eigo non habea-
iniscrere mei ; apud lc enim lex ha;c inslituta rst,
iniis inclinatum cor in avaritiam : non colamus Do-
iit scmper miserearis.
propter Dominum, ut sui cultus ipsc
Yers. 30. — Viam verilalis elegi, judicia lua tiou
miniim,
sit mcrces.
nisi

sum Yiam
oblitus. vcfitatis elegi, ubi ciirrercin ;
ju-
Yers. 57. — .iverte ociilos meos, ne videant vani-
dieia tua non sum oblitus, ut currercm. Yiam veri-
talem, in via tua vivifica me. Averte oculos meos, id
latis elegi Christum Fiiiuin Dei, qucm pncviJens ven-
est sensus meos, ne viJeanl vanitatcm, id est de-
turum in munduni audio diccnlem : Ego sum via, ve-
feclionem. Ac si dicat, in isla vanitate, quod esl
ritas et vita. Judicia tua uon sum oblitus ; illa judi-
sensus
defeciio, non habeam oculos meos, id est
cia qu:c in Evaiigeliis proferens ait : lloc esl jiuli-
mc, hoc
ineos, defixos, sed, inquit, in via tua vivifica
eiuin, ut omnis qui credil in Filium liomiitis, liabcat
cst in tcmeiipso [fri/ii. temetipsum] vel in luisman-
vitain a'ternam.
me aiiima.
Yers. 31. —
datis vivifica iii
Adl;a'si testimoniis tuis , Doiniiie, noli
Yers. 38. Statue servo tuo eloquium luum iii timore
iiie con[underc. Et quia his adh;erens anleiioruin
facinorum indulgentiam merui, qua^so ne me patia- D '«o- Stabile fit e'';^""""^'^™'"' >" "'''^',1^^' ^^^^^^
^°^,'|f
fit quod eodem jubelur eloquio ; et avellilur, cum coii-
ris de te raiione piiCCJti confundi.
Yers. 52. — Viam mandalorum tuorum citcttrri, trarium opus agitur. Petit ergo servus Dci, ut in eo
cum ddalasli cor meitin. CorJis dilaiatjo veritatis est confirmelur obedientia perseverans, qua [Ms., qua;]
de statu suo nullo itiakc aclionis moveatur im-
dilectio, quod Dei muncre fit, ut ci non timore poen;i%
piilsu Quod per spiritum et timorem Ht castum, quo
sed amore justiti;c serviatur, cum cbarilas Dei dilfun- :

cavelur ne olfenJalur charitas , non quo metuitur


dilur in cordibus nostris per Spirituin sanclum , qui
datus est nobis. Ideo ergo islam)] viam [.V.S., inetuatur] ne damnetur impietas.
[iste {Edit.,

mandatonim Dei cucurrit, quia eor ejiis Dominiis Yeks. 39. —


Amputa opprobriiim meuin quod suspi-
cntus suin, quiajudicia lua jucunda. In sentenlia
ista
dilatavit.

Yers. 55. — Legcin pone milti, Doiniitc, viam jus- maximum [vitium {Edit., exempbim)] bumanitatisex-
piKiitur.Multienim inopprobriiim radunt aliter
qiiam
fiftcationum luarum, etcxqniram cain scinper. Hic itc-
qua legem pelit |i;ibeat vcritas suspicando quani ciilpam rogal sc :
;i

ruai ple''s pioceJit bealii, iii sibi

piolurn lii',il;i. iii qi';t >ibi Irprni pclit iniisliliii. >


" Cdfld. niss. : ' Ail 'iiiinliuii lill(~r;'.i'i Ii'''b--

C«5 n. I'. M.RI.M Sia Al.Cll sl 01'bKlJM »'.VU.S II. GOl

aiiipiilari. Siispiiiu eniiii s;tpissinif- probalur iiiccrta, A VtRS. 46. — Kt loquebar dc WMimonin (ni» in coii-

<lii:n viro iioii coiivcnit Hlirisliimo. ILcc ergo sospicio spcctu regum, et non confiiinlebar. I.oipicbatiirlKdif.,

ducii aJ opprobriuiii, iiuod ex pcccalo nasciliir. Me- lo(|iicbar] dc lcstimoniis Uoniini, <|uoiiianr[.Ws., qiio-
rllo sibi jucundiim Doiuliii dicebat essc decrctuin, niodo] petiverat ct acccpcrat, ui responderet expro-
pcr qiiod sc cl rcipiiciii rcperissc noveral, cl coio- braiitibiis silii vcilium ;
qua lirmil.itc roboratns aiite

iiaiii pcrpctiiam. rcgcs sa'ciili dicit se non csse coiifiisum, Sdl vcril;i-

Vi-ns. 40. — Ecce coitcui>iii maiidttla tuu, in «i/ii/- lcm iiitrcpidis scriiionibiis cvcrccbat.
lalc tua virifica me. Fccisli iiic, iiiquil, cupi.lmn Vi:rs. 47. Kt mcdittibor in mandatis tuis, quw
maii;laiornin tuorum , fac cl ciricaccm. Adjiiva nt dilcTi. Hic ostcndit frequeiilatx mcditatioiiis ardo-
faciaiii quo.l comnuMid.is, doiia ipse quod mjiulas. rcm. Mcililari cnim inaiidata iioii potcrit, nisi qui

Luiim cst, Dominc, tuai niiscrationis donum , ut ca assidua lcclioiic pcicnrrcrit. Qiiir dilc.ri, ini|uit ;

eloqiiia sancta cuslodicules in lua ;cquilate vivilice- ntgligcrc cnim nunquam polcst liomo qu« diligit.

iniir, boc csl, ut ;v'qMalciii te Patri et Spiritui sancto .\ddit, nimis,supia qiiainuullapotcsldileciio repcriri.
fateamur [.Vs.t cum xqualem falemurl Vf.us. 48. — Et levabo [Ms., Icvavi] manus meas
Vehs. 41. — Et veniat super me misericordia f.ia. ad mandntn tua, qun' dile.ti, et e.rercebor injustifi-

Domine, sululnre tiium sccundum eSoquium tuum. Ad B ciifioHi/iiis riiis. Snpcrioi i vcrsii dixit, mediUibor in
scxtain litlcram conversalio sancta pervciiit, iii qua mandaiis luis, ijMod a:l virtutem respicit iuspcciivam;
sibi postulat sal:itarcm Domiiium deberc concc '\, nioJo aiitem di.\ii, manus meas, quod ad par-
tevabo
qui cst miseriCor.lia pcccalornni, el vita lidclinm, lcin pcrtir.et cuim mamis I» iioii
actualcin. Levarc
pcr qiicm sab.is gciilibus vcnit. Sccunduni cloqnium quasi a rccordatione excidcrit, admonei ct] signifi- :

tuum, (!i\it, iil est [secundnm] promissioncm liiam, cat boiiis operibus occupari. Qui in inalis actionibus

qnain per piopbetas promisisli. detinetnr, non levat manus siias. Et eiercebor in

VtRS. ii. — Et rcspondebo cttjrobrantibus milii justilicalionibus tuis. Ibi u cditabatur, ubi mcntis
verbuni, quia iperuvi iu scrmonibus ^iiis. Ihvc nobis fuil iiitentio [Edit., Lbi meditabar, iibl eni.u mciitis

in !ical absoliile seiitenlia, rcspondendiim cssc viii- cst inteuiio]; hic exercebatur, ubi quxrebat opcris
litcr advorsanubiis, ne [s:bi| nialignantium pr;c- fiequciitalione proliccrc.

sumpiio superitM' esse videatur. Exprolirant enim Vebs. 49. — Meinenlo verbi :ui servo tuo, in quo niilii

verbum [.Us., vcr' o] qiii Filiuin dioiint essc minoiem spcm dedisli. Memento. Quod [Ms., cum] dicilur Dco
Patrc. Quia spciavi, conslanter liis icspoiidcbo, qni mcmciito, oraiitis dcsidcrium, qiio promissiim acce-
vanam dicii;il spcin meam quam in te babco, quia lerari poscit, ostenditiir; [non Dcus, quasi a rccor-
illorum spes inaiiis est. C d tionc cxcideril, aJmouclur.] Mcmei'to crgo, iiiquit,

Vers. 43. — El ,ie auferus de ore meo rerbum verbi tui servo luo: Hoc est, imple proniissiim tunm,
veritiitis us.iucquaque, quia in judiciis tuis superspe- in quo milii spem dcdisli, hoc cst, in qiio vcrbo spe-

ravi. Rogal iit coiifessioncni vcritaiis de ejus ore rare inc fccisti.

liulhc pa"n;c, milbis tcrior, exloiqueaiit. Ciiin i.icit, Veiis. 50. — Ilac me consolata est in liumitilalc

ttsqnequaquc, significat verbiim veritatis ad tempus mea, quia eloqiiium tuum vivilicavil me. Consolal'o-

aliquibns fiiisse sublatuni : Lt Pclio conligil, qni antc ncm inter aerumnas s;cculi dedit spes [Ms. Consola-

Dominuni ncgavit inlcr Krumnas sreculi se dicit spc. futurx


galli cautnm tcr : El ipse tameii tiiin .
.]

illud pcccaium llctibus dclcvit, et sang;iiiiis cflusione vit;i>. In liuiniHiaie, quia sancta prob;iuir biimiliias,
mun.lavit. Oiiin in judiciis liiis supersperavi. Judicia oniiiia sustincrc patientir. Quia eloqiiium luum riii'/i-

cnim Domiui crant, ipio.l turki; mariyrum divcrsis i«ii( mc. Causain reJdit qiiare bumililas cjiis fuerit

cruciatibus agcbaiilur [Ms., crucialiouibus aiigeban- consolata, quia spes consolalionis vivificat eum af-

tur] ad rcgiia ctflonim. flicium.

Vkrs. 44. — El cuslodiiim tegem luam seinpcr in Viais. 51. — Superbi inique agebant usqueqitaque,

sa:culum ei in sarulum sxcuii. Iste et alii vcrsus a tege iintcm lua non declinavi. Superbi inique. Su-

non babcnt deprecationem, ^ pcbos iiu. Iligi vnlt pcrsecutores bnmiliiini, hoc csl.
iisque ad finem litteis
inipios perst>cutorcs pioruni, et idco subji-cit .4 lejf
d narrationcm. Superius pclit ut accipcicl, bic de
:
s
auicm lua non dectiiuivi, qiiia boc cuin f.ieere eoriim
pcrceptis gratias agit. Scinper omne teinpiis vit;c

prxsentis ostendil iii sieculo vcro fulurum sxciilum pcrsccnlio coinpclicbat.


— Mcmor
:

Vkiis. 5i. fui jtidiciorum tuorum a sir-


monstrat. [Lex (Edii., H;cc)l auteni, quam perpetuo
culo, Domine, et consolutus snm. \lcinor f;ii, ex qiio
cnstouirc dcsidcrat, charilas accipiciula cst, quia
ipsa est pleiiiluJo lcgis : ct ccssantibus c;clcris m;iii- gemis humanum snmpsii exordiiini. Mcmor fui jiiJi-

datis S(Ja pcrinaiict in ;ctcrniini. cioruin tnoruin : Et qiiia piobavi qiioJ omnes vi;r liia

366 Vi;iis. 45. — Et 'iinbulabam in lalitiidiiie, qiiia


niiscricordi.i ct \critas, consolatioiicm acccpi ;

per spi-
auxi-

mandaUi lua eTqiiisivi. Dilatatus cnim sum in cuslo-


lio grati.e lu.c coiiS(il;itus sum. lutcllcxi

ritiiiu sanciuin ipio I tii vcnturns cras iii cariie.


(lia lcgis tn;c.(niia niaiidala liia cxqiiisivi. Diligciitcr
c;i pcrscrut;iiis aj lioc cvqnisivi, iil cicjcrcm cl iii-
Vms. 53. — beferlio aniiuai [Ms., aaimi] <#«•••''

iiic ,"ri> ;>.viM/('ri^.'is derctinqMcnlibH$ lcij.iit lu/i'»'


l Higcrcni.

" Ms., S;ilislinr!;cnsis nniiilit vi'ib;i niicis conclns.i


; ;;

t,0:;
EXtGETlC.V. — EXPOSmu IN PS.^L. CWM. cin#

Vox Ectlesuc alTeclum miseratioiiis ostendii, ut do- A mus. Fimes peccatoriim,noi) ab co (|nod snnl peccnia
leat supcr prsevaricalioiies inic|uoiuni. Necesse est declinalum cst,scd ab eo quod siinl peccatores. Funcs

lil sanclnm viium allerius culpa contristel, dum ani- ilaque peccalorum inipedimenta suiiliiiimicoruni,sive

miis piiis salvos lieri uiiivcrsos desiderat. spiritalium, sive carnalium. [Sed (E</if.,qua')] si iin-

Vers. 5i. — Cniiltiliiles tnilii eraiil justificationes plicaiit corpus, non impliceiit animani. Ob qiuu impc-

tiKV.in loco peregriiuitioiiis mece. Ciim diciliir, Can- dimenla iste legis Dei iion est oblitus [
.Ws., In qiio iste

tahiles, sigiiirical psalmoJiam cum magna delecta- legis Dei non est oblilus. .
.], quia serino Dei non csl
lione peiagendam. Cantiis enim superelevat labores alligalus.

ct auferl aiiimo l;cdinin. In loco iiicolatus mei, signi- Vf.rs. G2. — Meilia nocle surgebam ad confiten-

fical luinc iiiuiulum, ubi pcregriiiatur oninis qui in iliiiii tibi super jndicia justificationis tiiw. .Mcdia nox
Doniino Cliristo devotiis cst : E\|uiljo quidem Ailain prifunda tribiilatio esl, quia non sic affligebatnr

dc paradiso, in liac tei ra iiicolalum gerimiis. [Edit., eniigabaiur], ut suigere non valerel. Surge-
Vers. S5. — Memor fui nnae nominis tui, Do- bat aulem ut confiteretiir Deo, jiisto judicio ejus da-
miiie, el custoJiii legem Itiam. Oportet eiiim fragili- tam peccalori ns polestatem, qiia saiicios perseque-
tatcm humanam, cum scmper, tum impensiiis iii renuir, quos adjiivat gralia Dei, iit biijiisniodi excr-
nocturno teinpore, meiiioriam faCere Doiuiuici nO- B citia facercnt clariores.
minis, cuni aut recordatione diviiiarum premiiur, Vers. C5. — Parliceps ego sum otnnium timentiuin
aut concupiscentia; igne torquetur : et prsecipue hoc le, et cuslodientium mandata tua. Modo ecclesia par-
exorarc, ul si legeni Dei cuslodire ccrpit, ne ab ea- tiei ps est ad illos qiii Deiim tiincnt timore sanclo, et

dcm in aliquo divellaliir. sua mandata implenl : parliceps est ciim illis in Spe,

Vers. 56. — lltvc inilii facla esl, (juia justificatio- lide et charitatc.
nes tnas ej^iiisu';. Facla est iiiihi ha'C lex consola- Vers. 04. — Misericordia tua, Doinine. plena est

tio cl [non] scandaluin, ut diligeiilius juslilicaliones terra, justilicationes luas doce me. Misericordiam fe-

tuas scruiari valerem. cil, qiiando venil nos redimere; inJe esl plena terra,
Vers. 57. — Portio mea, Domine, di.xi eustodiie inde esl sancla Ecclesia. Justifucdioncs tuas doce me
legem luam, Porlio a parle dicla est : Illius ciiim I!oc esi tua maiidaia, nt illa iiiielligamet pr;i'diccm,
|)arlis sumus, cujus vobinialibus obedimiis uiide
;
et opere inipleam.
merilo portio piorum 367 '^'^"* '''cilu''. 1"''* rcgin
Vers. 65. — Bonitatcm fecisti ciim servo tuo , Do-
ejus sunt pii et sancti. Di.ri custudire Ugem tuam. mine, secnndiim lerbiim tuum. Vox Propliclre iii

Dixi, iJ esl, slalui atqiie decrevi. Felix qui portio- persona Eccli-si;c. Bonilateni fecisli ,
qiiando in

ncm non liabet aliaiii, nisi Doniinum : qui ho;.ores, C oarne venisli, cl nos redeiiiisti. Cum servo liio, po-
divilias, cupidilates non amal, seJ laiilummodo pulo Clii isliano. Secundum verbum tuum ; Verliiim
Deum. Patris Filius est. Secundum verhiim tuuiii, ui pec-
Vers. 38. — Dcprecalus sum facicm luam in loto ca tes [.l/.s.jiieccantcm me] non iii ira puiiiriS, scJ
corde meo, miserere mei secundum cloiiuium tuuin. miscricordia consolareris.
Bene Propbela [iii lolo corde] dcprecatur faciem Vers. 66. — Bonitatem, et distiplinam, et scien-
Dci, quiniunJnm cor se novit hahcre. Beati enim tiam doce me, quia mandatis luis credidi. Docet ergo
mundocorde, quoniam ipsi Deum lidebunt. Miscrere Deus honitatem, inspirando cliaritatis dulcedincm
mei secundum eloquium luum, perquod promisisii ut docet discipliiiam, cum in iribulationibus paticntiain
pcccatorem iii inortein non obruercs, sed misericor- dedil: docet scientiaui, cum saliilarium niandatorum
diter consolareris. ipse cognoscitur tiibulor [jVs., adlrihutor], quia

Vers. 59. — Qiiia cogitiivi vias meas, et converli in mandaiis tuis credidi me viiam habcre .-clcrnam.
[Ms., ttverli] pedes meos in testimonia tua. Ordii:em Vers. 67. — Priusquam liumiliarer, ego deliqui,
human;e coiiversatioiiis exponit : piius est enini ut proplerea elonuium tuuin custodivi. [Propter primum,
iiosmetipsos arguamus, el sic ad mandata Domini iiiqiiit, delicium liuniilialiis sum, el ne rursuin Iiin

inigremus. [Cogitavit] vias suas [Edil., meas], ij D tnilier, eloiiuium Itiiini custodivi.] Ila per graliam
csl, actus hunianos, sed ei omnino dispiicebanl liiam profuil experiri pocnam, ut acquirerem obc-
[ideoque] pedes suos convertit ad lesiimonia Do- dicniiam.
miiii gradienda, in quibus si quis ambulat, firiiia Vers. 08. — Bonus es tu, Domiiie, ct in bonital-

habct vesligia. tiia doce me justificationes luas. Qiiia nemo bonus,


Vers. 00. — Paralus sum ct non suni lurbatus, ut nisi Deus solus. Vcrc vnlt autem facere justificalio-

fuslodiam mnndala tua. Paralus sum ad pncdican- ncs Dei, quando eas sine ejus suavilale non vull di-
i!um, non sum lurbaius ad iribulalionem sustiuen- sccre.
dani proplcr Chrislum , ui ciistoJiam mandaUi Vers. 00. — Mulliplicala est super me iniquilas

liia. Non me conturhaverunt iniqua cxprobraniiuni snperboruni, cgo aiilein in tolo corde meo scrulabor
JaCiila. miiiidiUa liia. Multiplitalam super se dicil persc-

Veus. 61. — Funes pcccutonim cncumplexi sunt qiieniium iniquitalem, et 368 'J'"" P*"'''' '"^ '"acu-
tne, el legem tuam non sum oblitus. Cum dicit, funes,
larelnr ab eis. Ego aiitem in tolo corde meo scrutn-
t)5tcndil lot css" laqucos, qnol pi-rrala comniilli- bor miindiitii lun, nl qnanluni illi conlcndebnnl sciii-
•01 B. F. Ai.BlM SH; AU.llM OF'EUL'M J'AI\S 11. C08

ec.rft [fcrftt., reJucero], laiiliim islc ^iJLTOtiii- m.in- A "mr vilam lelcrii.iin ; ill aiitriff mcilltatio beatus
(!.ilis Doiiiiniois .iilha>rei'c. facil, qiii operibus sanctis coclorum rcgna conqui-
Vf.RS. 70. — Coatjulaium eat iicul tac cor forum, riint.

eijo vero legem tuam m:'ditalus sum. Cnagiil.iliiin in Vt ns. 78. — Confundantur superbi qnia injuste
luiiit cl in malu ponilur ; liic autem in malo poiiitiir, iniquitatem feccrunt in mc, ego autem exerccbor in

lioc csl siiperbia malorum : de qua snpcrius dixil, mandatis tuis. Confiiiiilaiitur. Qiiamvis s.xviant su-
qia; more laclis iii crassiorem subs:aiiliam coiisti icla pcrhi, et iniqnitalcm operantnr in sanctos, cbarilas

cst ; scil islnm noii poluernnt a legc Doniiiii scgre- lamcn piorinu non rcfrigcscit, cl mandatorum Del

gare, quia ipscpiasapicnlia[A/s.,palientia]snpcravii cxcrcitaiio non desiiiit.

cos. VtKS. 79. — Converlanlur mihi timentes tc, et qut


Vkrs. "I. — Ilonum milii quod humHiaiti me, ul noverunt tesiimcnia tua. Hoc est , ut me docenle
discam juslilicalionrs luas. Boiium mihi, qiioil poc- cognoscentes ea ad te conversi fianl. El qui novcrunt

nam convcrtisli nillii ad «iisciplinam, cl liuniilialio- teslimonia lua, quos loclio quidcm divina iiiihuil, sed
ncm ad cru.iitiouem : quia jnstiricalioncs tuas ita neciiuni opus salutls iiistruxll.

cupi; noscere [.Ws., iiossel, ui faciain. iNon eiiim est VtKS. 80. — Fiat cor meum immaculalum. Ilic

vcra sciciitia iii bonum [Ms., honi], nisi ad hoc ^ cor pro aiiima poiiitur, ac si dical, anima mea
fial

cognoscatiir [iit agaiur]. sinc piccalo mortali. In tujs juslificationibus, vl non

Veus. ~ri. — Uonum miui lex oris tui supcr millia confundar. Iloc est ul noi) habcam confusionem
auri et argenti. Lex oris Dei Christus esl, qui non j-tcriiam.

vciiit legcm solverc, sed adiinplere ;


quein pr;cvi- VKhS. 81. — Defecit in salutare [Ms., salutari tuo]

dens propheta super onincs ihesauros concupiscil, tuum anima mea, ct in verbum tnum superspcravi.
qui [.Us., quia] non solum amicos diligi, sed eliam Isie defecius, non lidc sc defecissc, significat, scj
iniiuicis pneccpil ignosci. in lanta desiderii magniluiline se faligatum iiion-
JOD, ID EST PRI.N'CIPIL-M. stral, ut ad defectum felicissimum p«!rvenircl. In sa-
Vers. 73. — Mani-s tuce fecerunl me et plasmave- lutare ,
quod Hcbraice dicitur Jesus : et in Yer-
ruttt me, da mihi intelUcium, ut discam mandala tua. bmn luum , id esl, in Unigenitura ,
qui esl virlns
Magniim est enim, ut se homo inlelligal manu Dci Dei.

factum plasmatumque, cl ad ejus imagincm esse 369 Vers. &'1. — Defecerunl oculi meiin eloquium
compositum; quod si agnoverit, scientiam poscere luum, dicentes, qnando consolaberis me. Ecce riirsus
(icbet, ut mandata ejus liitelligat el custodiat. Maiius in oculis, sed ulique inlerioribus, laudahilis cl felix

Doniini viitus el sapicntia iiitelligeridae suut. Fece- ille defectus, non veniens ex infirnii'ale animi, sed
runt ad aniiuam, pla.%'mverunt ad corpus perlinet. cx fortitudine dcsiderii in promissum Dci hoc enim ;

El quia auiiua preiiosior esi corpoie, ideo prius po- ait in eloquium tuum : laniliu cnim dicit se dcfectum

suil fecerunt, pertulisse, doncc exspeclata incarnaiio Doiniui cor-


Vi:ns. 74. — Qui tintent le, videbunt me et Uvta- dis aspeciihus apparei?!. Quando consolaberis me, id

buntur, quia in verba tua supersperavi. Vox Ecclesiic est, quando vciiiei, quod promisisti ?

ha:c [)ls., hocj est, ut ilU qui Dominum liment, Vers. 83. — Quia faclus S'm sicut uter in pruina,

viJeantsuum inlclicclum et heiitiam hahe.int; quia justijicationes tuus non sum oblitus. Superius petive-
E'.cli'si;i, qnando videt alios mandata Dei observarc, rat consolari, nunc causam reddil subvcniemli. Uter
ni:igiiam hctiliam haliet : posiea in invicem sic l;c- ciiim corpiis mortale significat ,
pruina benelicium
fulunini. Quia in verbo [tuo] conversionis [Edit., convcrsaiionis] ostendit. Sicul
tiibunlur, ct hic et in I
habeo spcm. autcm uier frigore glaciali conirahiiur , .«ic carnis
spero, iil est, in Clirislo

Vers. 75. — Cognovi, Domine, quia ccquitas judicia nosinc inccntiva vitioruin aflliciiime poenileniiae te-

tiia, et in verilate tua humiliasli me. Quod dieil, nnanlur, ul justificalionum Domini non obliviscan-

cognovisse se jiulicia Doinini, illud significal, [ut]

bomiiicm iiniini lumore peceanlem hnmiliatum cor- Vf.bs. 84. — Quct sunt dies servi tui, quando fa-

ligat, el supplicauicm sibi divina niisericordia reci- cies de persequenlibus me judicium ? Sciens sauclo-

pial. Quis eiiim dubitct summ;B Kqnitatis esse juili- rum coetus usqiie in finem s;eculi tcnlalionibus dia-

ciuin, ut qni per siipcrbiam deliqiiit, devota huiiiili- bolicis mcmbra Domini subjacere, inlerrogal, qiiando

latc purgelur. niuiidns istc finireliir, ul de pcrsecutoribus, id esl

Vkbs. 7G. — Fiat uunc misericordia lua, ut con- diaholo, eum ministris prreparaia ultio complealiir :

soletur me, tecundum eloquium tuum servo luo. Fiat ct (clerilatem futuri judiciiopiahal, in qiio jam Ihm
crgo misericordia tua secundum promissioncm tuam, (is eril reipties, et gaudtum sine llne mansuriini.

iit prxsentihus munerihus accipiat niorlalis vila so Vers. 85. — yarraverunl mihi iniqui fabulalioM*,
lailuni , ei futura xternitatis bona patientcr c\ - sed non u» tex lua , Domine. yarraveruHl. Faluilas
kpeclct. \aiiarum opinionum, dcleclabilis cloqiiii arte comp>>

Vers. 77. — VtMia'i( mihi miserationts tuai, tt silas ab iniquis, dicil essc narratas ; scd nihil »e m
rtpaiii, quia le.): tua mcditalio nica esl. Sunieteiiler eis iililc reperisse, sicut iii lege Domiiii, iit q"» '">"»'

rxprrsMiiit esl, qiiod pi'i miM'i ii'oriliam coii-eipi.i- M-riK^, non vcrba dclcclaiit.
:

KXtGETlCA. — E.XPOSmO 1:N l'SAI.. CXViH. 61»

\hUb. 80. — Oiitjtiii in.:iiiiata lua vciiltis , ini- A «' peiJcrciit iiie, lesilmotiiii tiiu iiUellcui. l,oi;£;o ir.r!

<7iii perseatli sviii mc , mijitrtt mc. Coiilra linTC- ccrtaminc adver.iic potcstates iinpugiiant, sed ego

ticorum fabulationes dicit omiiia niuudata Domiiii intelUgciis testimonia tua coiisolaiioucm recepi c^

essf verilatem. Iniiitii pcysccuti sniit me, seilioel do- cis.

ceiulo pcrversa, suailendo falsa ; ergo adjuva iiie, Vers. 90. — Oinnis consummationii vidi finem, ln-

ut cerlem pro vcriiate tua usqnc ad moriem. tum mandalum luum niniis. Coiisummatioiicm .licil

\"Ens. 87. — Paulo iiiinus cunsninmnventnt mc in omiiiiim virlutum complelivam pcrfcclionom, ciijiis

tcrra , ego aulein non dereliqiii incnniata tna. Valde linis esl Christus, quem credcndo prxvidit veniu-

mc corporalia vilia in terrain ImmiliassciU, iiisi cu- ruiii, ciijus et maiidali latitudinem miralnr. In quo

stodissem maudata divina. nimiruin charitaiem signilicat ,


qiuc sua laliludi e

Vkhs. 88. — Secuitduin miscricordiam tuam, Do- oinnia mandata iii se complectilur. ^am cuiii oinnia

mine, vivi/ica mc : iu xlernain vitam, qiiia jam noii mandala linientur, ipsa sola in .'clernura maiiebit.

mihi vivo, vivil vero in mc Chiislus. Ut cuslodiitm Vebs. 97. — Quomodo dileii legcm Itiam, Do-

lestimonia oris litj. Yel ea quu; iii iege mandasti, vel mine ? lota die medilatio mea est. Quomodo dilexi

illa qua; in Evangeliis proluliSti. legem luam? Sic, inquit, dilexi legein fidci, qua; pcr

Vers. 89. — hi at.rnum, Domine, verbinn tinim B dileeiionem opeiatui-, ut tota die, iJ est loto tem-
pennanel in cxlo. Dicit verbum Domiiii permaiicre porj, medilalio niea sit.

in cffilo, id est in sanctis, quos de jnorle facil vi- Vers. 98. — Supcr inimicos meos prudcnlein me feci-

vere, et de iribulatioiie gaudere ; sive in copleslibus sti mandalo tuo, quia in a'tcriium milti esl. Inimici
virtutibus, quic cjus semper insistunl ininislerio. prophet;e Jiidxi suiit, qui spiritiialiler non intelligunt
Vers. 90. — In swculum sivcuH veritas tua, fuii- quibus pruJciiliorem Propliela se dicit ,
quia in his
dasli lerram et pcrmunel. Scccuiiim lcgem el prophc- mandatis qux in a:ternum scrval, venturum Domi-
tas; saxuii siguificat Evangclia et apostolos, in (|ui- num pra;videt.

bus est veritas, qua: esl Chrislus Domiiius : terram Vers. 99. — Super omncs docenlcs me inlcllcxi,

aulem, hoc est humaiiam naiuram, ex parle toium iiuiu lcslimouia lua meditatio meu esl. Quos supc-
sigiiiflcans, in sauctis fundavit, ut in sua creduliiate riori versu iniraicos dixil , hic doctorcs appdlat,
pcrmaneanl quia nisi : ipse fundassei, non crede- magistros scilicet Pharisaios designans, qui se ad iit-

leiit, nec permancrcnt : fundasti tcrram el perma- terain teneiues spiritalem inteUigentiam negligebaiit.
nct. Talibus crgo doetoribus cohors cvangelica melius
Vr.RS. 91. — Ordinatione tua perseverat dies, quo- iiUclligit, quia, pravilatibus eoruni repudiatis , siii-

ninm omniu serviunt tibi. Quoties singulari numero ^ cerain doctrinam Domini per meditaliimein lestimo-
dies ponitur, vcnturus illc sempiternus, qui sinc no- niorum ejus secundura veritalcm intcllcctam [ils.,

clc esl, significaiur ; lunc illi omnia suljecta ser- intclleclus] accepit.
viunl: serviiiiit et adversarii, licel non sponte, duiii Vlrs. 100. — Super seniores inlellexi, qnia m^n-
(lamnali pcenas perenncs suo jussu inerito sustiiie- dala tua quasivi. Melius utiqiie populus novus inicl-
bunl. loxit, qui suscepit Christum ejiis mandata perqiii-
Vers. Si. — Plisi quod le.v tna meditiilio inea esl, rcndo, quam Judaicus, qni eiim morlificando occidil
ivnc forte periissem in Ituinilitate mea. Beata plebs [Ms., moriificanduiii credidit].
inartyrum in lanta tormenlonim bumdiatione afllicta Vers. 101. — Ab omni via mala prohibiti pedes

asserit, se posse periie, nisi legis inedilalio subveni- meos, ul custodiam verba tua. Ab omni via mala ;

rel coiisolando, qua; dixit : Bcati qui persecutionem niembrorum est haec vox, iion capitis. Nou eniin

patittnlur. Lex ista fides est, qure per dileciionem ipse Salvator corporis ullis concupiscentiis pulsaba-
opcralur: incujus meditalioiic pcrmanens, per auxi- lur, ul ei necesse esset pedcs suos custodire. Sic
liuin gratiie tua; promeretur, ut in tribulalionum hu- enim verba Dei possumus cuslodire, si post malas
militatc non percat in xlcrnum. nostras concupiscenlias non eamus.
Vebs. 93. — In dternum non vbliviscar justificatio-
D Vers. 102. —A judiciis tuis non declinavi, quia
nes tuas, quia in ipsis vivificasti me. JuslificatiDnes lu legem posuisti milti. Tu legem Evangelii posuisti
dicit legales observationes sub uiiibra, quae veritaiis milii : illa cnim Mosaica lex psdagogus fuii ; ista

indicio [SIs., iiidicia] venlura! perfcctionis benefi- totius [Edit., Lex Evangclii libertas totius] plenilu-

cium pr.cslabant. Has ergo jusiificaiiones non debe- dinis donavit cffectum. Merito crgo sanctus populus
luus oblivisci , quce nobis fidei et vitoe primordia de hac lcge gaudebat ,
quam credendo snscepe-
pr.TStilerunl. rat.
Vers. 94. — Tuus sum ego, salvum me fac, quo- Vers. 105. — Quam dulcia faucibus mcis cloquia
niam jusiificaliones tuus e.vquisivi. Ego tuus famulus, tua, Domine , sitper mel et favum ori mco. Eauces
ct tu Deus meus, a le poseo salvari : quia vanitas emm cordis arcana significaiil, ubi eloquia Domi:ii
iioii cst mihi [ils., quia vcnier non est mihi Deus], spiritaliter intelliguntur et diligunliir. Mel est aperja
nec sum inaiii gloria; dcditus, sed juslificaiionibus docti ina, favus secrela.
luis. Vebs. lOk — A mandatis tuis inlellcTi [qiiia hoird

370 Vers. 95. — Me e.nfpcclnvcrunl pecciilorcs. ad orciiUonim sapicntiam per obcdifntiam pcrvci;!!

tiU 11. F. Al.Di.M hi.V AI.CLIM OrLKLM PAUS 11. (>\1

manduloruin) Pco/iitfieia [inqiiilj odiu liitbui oninem A data. In {rternitm propler rciribulioinm viias *lcrn.n,

viam inUiuittiiia. Ni'ccs»e cst eniin ut oJorii iniqui- iii illam inorcar pcici|KMi'.

tatciii ainore jiislilin'. VtiiS. 113. — Iniqnos odio Itabiti et tegem /Mrin

Vf.ns. lOa. — Luccrna pcdibiis meis vcnitm lititni, dilexi. Cum di.xissct. ijiii/iios odio Itttbui ,
posuil el

Domine et tuinen semilis mcis. Si in liiijus s.cciili quare. addendo, et lcgcin iniim dilcti, ut denioiislia-
,

iioclilius iii noliis verlii Dci luceav lunu-n, non iiici- ret non se ii) hoininibus iniquis odisse natnram, qui;t

denl [.Ms., inceiliiiitl pciles nosiri in laqiieos riiniuin hoiiiincs sunt ; se I iiiiquitatcm, qiiia legis, quam di-

ac pnecipilia roveariiin, ipKV niaiuis artis (liaboliciu ligii, iiilmici sunt.

in nostris olTeniliciilis piaipaiavit. Et litmcn seuiilis Vf.ks. 114. Adjittor et susceplor meus es tu, ci

meis. ut lioc luniine pr;ueuiile, duin vita; islius seini- in vcrbum tuum sttperspcravi. A('jut<)r in pra^senli,

tas gradiinur , ad illam qu;B vpra via est ,


pciduca- susccp:or in fiiluro. Et in Verho luo sperabo, hoc
mur. est, in Chrislo, nuia Verlium P^jiris Filiiis esl.

Vf.rs. 106. — Jiu-flri et stattti citslodirc jitdicia Veiis. 115. — Declinale, a me maligni, el scriitabor

justiti<e tutr. Jurari auleiu appellavit jurameiitum mand.ita Dei mei. Maliyiii bic siiiit d;vmoncs, vilia ct

quort statuit pcr sacramcptum, quia ita deliel esse piTcata , vel adversari;e polestales : Qiiia diim ipsi

meiis fixa iu cusloliendis judiciis jusiiti;e Dei, ut sil ^ tibi lendiculas pryparant, et suggesliones pessimas.

oninino pri> jiiratione qiiod slaliiil. noii potes scrulari niaiidala Dei tiii, ut illa benc iii-

Veiis. 107. — Ilitmilialus sitin usquciiunqite, Do- tclligas. Sed si volucris poenilcntiam agcre, segrc-

gare le hahes ab illorum consortio.


mine, vivifica me sccunditm verbiim tititm. Didicil liu-

miliiatcm, qiiam Chnslns docuit, qui milis cst et


Vers. 116. — Suscipe me, secundum eloquiuin luum
ct vivam et non con[itndas me ab cispcctalione mca.
hiiinilis conle. Ideo nuiic dfpvecatur, iit sicul ille ,

post humilitalcm formre servilis exaliatiis est in glo- Vox Ecclesi;c optanlis ut veiiiat sponsus et suscipial eani
e ab hac liumiruale corpo- sponsani sibi, sicut piomisit in eloqiiio prcplietarum.
riam Dei Palris, iia ct is

rea in vit.iin transferalur «tcrnam. Et vivam in justiiia, quia modo mortiius siim in pec-

Veus. 108. — Volitntaria oris mei beneplacita fae,


catis. Ei non confundas
promisisii, veiii it niibi.
iiie, si ille quem exspecto e\

Domine, judicia lua doce ine. Vox Ecclcsi;i!; ac si

dicat,
el

vola mca, qu;c lihi offero, beneplaciia [tibi]


ViRS. 117. — .idjuva me. Aiixilium rogat ; et sul-

viis ero in aniina, si veneris et me adjuves, et mciti-


sint, id est, aeceptabilia et delcctabilia. Et jitdicin
lnbor in tiiis jusii/iciitionibus seinper, sine (ine.
doce me, hoc est, tua mandata, ut intelligam ct
tiin

impleam.
Vers. 118. — Sprevisli omnes disccdenles a justi-
C tiis tuis, quia injusla cogitalio eorum. Declaralum est
371 Vers. 109. — Anima mea in manibus meis ciir assumebatur justilicaliomiin Domini freqiiensi
[.Ms., luis] seinper, et tegem luam non suin oblilus. quoniam spernuntur
inedilalio, a Duniino, qni ali
Justorum enim animx in manu Dei sunt, in ciijiis
ejiis jusiificatioiie discedunt. Justificaiio est pccca-
maiiu siimus [.Vs., siint] et nos et sermones nostri.
toruni pura confessio Domiiio : Qiii tali se reme.Iio
El lcgcin luam, iiii|uil, «oii suHi oblilus. Tanqiiani ad
salvari [ils. , sanaic] despiciunt, iiijusta cogitaiio eo-
non olilivisccnJaui Dei Icgem in maiiibus ipsius ad-
riim est.
juvctur cjus ineinoria. Vers. 119. — Prwvuricatorcs reputnvi onines pec-
Vers. liO. — Posuerunl peccalores laqueos milii. catores tcrro', ideo dileii omnia leslimonia tua. Hacc
Quos laqiieos ? sccus viain positos et [ils., quod l;i- enim dicit Propbeta iii persoiia Ecclesi;v, quia aHte
queus secus viam ponitur ei...] si egiessus fueris de adventum Chrisii pia;varic;iiiles erant, quia subde-
via, cadis in laqueos. Quid suiit isii laquei, nisi rc- hito lenebanlur, propler pnevaricalioneiii primi ho-
liacula [Ms., lendicula] diaboli , vcl suggestiones minis .\d£e. Non oiiiiics peccatores prjevaricalores,

(kcmonis? Vilia cliaiii et peccata possuiit intelligi. sed omnes pranaiicatores peccatores. Ideo dUeii
El in mandnlis luis twn erravi. Vox Ecclcsi;c. Nnn rj icslimoiiia tua , nc iii his piunaricalor appaream.
erravi a mandaiis tuis , sed coiisisto in opera- Vers. liO. — Inligc timore tuo carncs ineas, a ju-

tionc. diciis enim luis timui. .Mctuo futurum judiciuni, ideo


Vr.RS. III. — Ihvreditate aciiitisivi tcslimonia tua cruci lu;c conligens oinnes concnpiscentias carnis,

in aHcrnum, quoniitin e.rsuilulio cordis inci suiil. liia lihi conviveie, libi [commori, tibi conse|Hdiri paraliis

teslimoiiia el tua pnccepta , hoc esl, mea li;creditas suni, ut in futuro tilii] vivcre nierear.

in aiternum, et hicel in fuluro. Quia cxsullutio cor- Vers. lil. — Fccijitdicium et jusliliam, ne Iradai

dis inei siiiit iiia lostiinonia , hoc est , niea cxsul- me perscquenlibus [Ms., ra/Hiiiiiinii/ifrus] me. Facil
talio ,
quiu Eccle.sia iii mandatis Dei delectalur et aiilcm jiidkiuui, qiiisquis contra se jiulical, el pra-
cxsiiltat. vilales su;is anle examcii Doiiiini jiisla exsiHTatione

Vers. 1I'2. — Incliimri cor mcum. Non fui supcr- ciinilcninat : et jiisiiiiam faciimis qu.^ndo perjusti-
Iiiis, sed liiiinilis : et ideo iuclinavi cor meum, ul le tiam iios jiidicamus, (piniido dcllcioriini jnostronm.]
iiilelllgerein ; i|nia superbi nnii inclliiaiit cor in hu- jiidiies [Ms., vindiccsj siimiis. IViii vero ne tradalur
iiiililaieui. Ad qiiid iiicliiiavi cor nieiiin? Dicil Ecclc- pcccaloilbus, qui peccala (l:iiiina\il. IVi-sequenlCH

sia ; .1(1 facieiidd* juililiciilioitL» luas, hoc e>.l, iiiaii- aiileni siiiil di.ilxiliis 372 <'"'" niiuKliis >iiis. qiii
: —

et' KXEGLTIC.V. K.\posnio i.N rs.u.. cxviii. OIl

uos iinitlcbs.i nialilia pursequLiiilur. Iliiu- ftiaiii qiio- A ncni f;uliiin, Virj;ii.fm peperisse, rautos loiiilii
liiiie rogamus admoniti dioeiites : AV iiiducns nos iit csse : h;cc aiilcm oiiinia parvulis, id est hiiinilibiis
teiitalionem. prxstant purum intcllectum.
Vr.RS. 122. — Suscipe [.Ms., elige] servum tHum in YeRs. 151. — Os meum uperut et attra.ri spiritum,
bonuin, non catumnienlur me superbi. Siiscipc nie, iil quiu mandata luu desiderabam. Os nieum aperiii con-
cst, iic illi iinpcllant ul caJaiu iu iiialiim, tu suscipo fiiciido, sinc te nil me posse ; et allraxi in me spi-
iii boiiuiii [Ms., in bono]. l li cahimnianlur [ih., ritum giaiia?, pcr quem confido [Edil., coiisidcio]
calumiiicntur] iii superbia, lu in liuinilitatu (ierciide, implere me possc quoe desiderabam, id est mandala
ul iion milii noccant caluninia; supcrborum. tua.

Vi;ns. l2o. — Oculi mei dcfecerutU in salutare Vers. 132. —


Aspice in me cl miserere mei, sccu:i-
luum, cl in eloquiuinjuslitia' iHir;. [Oculi inei\ in cio- dum judicium ditigcntium nomen tuum. Id est, secun-
(liiiuiH juslilia; Uui, lioc cst, in prcmissioncm Cliri- dum judicium quod in cos fotisti qui diligiint iiomcn
sti. Dcfcci^sc dixil oculos cordis sui : non quia in- tuum. Quoniain ut diligeremus [Ms., diligerent. .
.]

tenlio dcsiJcraniis aniini victa succuhucril, sed quia tc, prius dilexisti iios [.Ms., eos]. Judiciiim qiiippo
iii e\speclatioiieinsrali;e Dei tolo mciitisardorc Iraiis- csl Domini, ut nomen suuni palain faciat, ct misc-
ierii. Jiisiiiia autem [Dei] quam di.-iit , Cliristus est, B ricordiain largiatur.
qiij justos (acil. Vkrs. 153. — Grcssus ineps dirige secnnduin elo-
Vers. I2i. — Fac cum servo tuo secttndum mise- quium luuin, ct non dominetur mei omnis injustitia.
ricordiam tuam, ul ipse vola ii.ca perficiat : El justi- Gressus quid, nisi [ut] Dci pra^ccpta, qnai [iinponit]

licaliones tuas doce nie, ut conim liumilitatem, sicul jiibendo, inipleri facial ailjiivaiido ? Grossus significat
saiiiiis oplavi, possiiii advcrlerc. mouisanimx : lios saiicta cohors sccuiidum eloquium
Veus. 125. — Senus tuus sum eijo, da luihi intel- Domiiii postulat dirigi, qui recliiin iler nionslrant et
leclum, ul sciam teslimouia tua. A le ea discam et niandant iiigre.li. Et non dominetur niei [EJil., ut..,
iion ab liicrelkis vd J:id.cis. Qiiia iiiillum uiilii tcm- ineis] iiijustilia ; scivit enim ipioJ iii bac vita pcni-
piis cst ab cxercitalione [tldil., e.\speetatio;.c] tuaj liis excludi noii polcral, cujus viilclicet dominum
servituiis otiosum. [Ms., doniinium] siliimel subdcie procalur.
Vers. 120. — Tempus bene faciendi, Domiiie, dis- Veks. 134. — Rcdime ine a catumniis hominuin,
sipaverunt leijem tuain. Juda;i utiquc, qui eani spi- ut custodiam inaiututa tua. Tu age [Edit., tange] in-
ritaliicr nnn inlellcxcrunt. Scd vcniel lcmpiis, fuso spirilu tuo, iie nie caliinini;e hominiim lcrrori-
quando occiilta illius Dominus faciot piicdicalioiiC liui vinciiiil, el a tiiis mandatis 373 '*'' ^"^ mala
evangclica reserari. C facienda [Ms., f..cta] traducant. Si enim boc me-
Vers. 127. — Ideo dilexi mamlata tua siiper auruin cuin egeris, inter ipsas calumnias cusloiliain inan-
et topazion. Sicui enim auruin cuncloruni meLullo- data tua.
ruin prxcellit pictium, ita topaziiis, omniiim gcni- Vers. 153. — Faciem, inquit, lumn Hlnmina super
uiarum in se coiilinens piikliriludinem, oiiiiiium vin- scrvum tuum, id cst, tuam manifesta, subvenien;lo et
cit linnoies. Idoo Proplicla super lia'c omiiia Dci opitiilaiido, prLi^scnliam. E/ doce ine juslificationes
maiidala diligit, quia iu liis adventiim Domiiii, qiii tuas; doce, iiliquo ul faci:im.
mundiim redeiiipuiriis esl , pra;nunl atiim intelligii. \ers. 15G. — Exilus aqnarum deduxeriinl ocuti
Veks. 128. — Picplerea ad onniia mandala tua di- mfi, quia iion cuslodierunt legem tuam. Verani sem-
riijcbar, omnem viam iuitiuam odio habui. Qui supor por agit poeniter.tiam hic sanctus, etnoncessat flu-
aurum ct geminas legem Domiiii diligcbal, nece.sse eiilis lacryniaruin anliqua delicta ilihiore,ut lu intel-
fiiii iit ad oniuia niandata ejus reclissinius appare- ligas, nisi veram piBnitentiam egeris, tibi facile noii
rel, el odissel perversam viain, quia meruit ainare dimitti quae gesscris. Vera est cniin poenitenlia jugi-
rectissimam. Iiiiqiia siquidem via est, qu.t nos per- ter lleiibus commissa diluerc, et abluia non iterare.
ducit ad vitia recla aiitem virlulum, quie nobis in-
;
rj Vers. 157, 138. Juslus es, Domine, et rectuni
dulgentiain etsalulem tiibuit.
judicium tuum. Mandasti juslitiam testimonia lua, et
Vf.rs. 129. — Mirabilia testimonia lua, Domine, veritalem luain niinis. Miigna cst enim in ulroque ju-
ideo scrulata est ea anima mea. Vide in bis aliud agi, Dei, reclumqiie jiiJicium,
stitia qiio et peccaton
aliud figuraii. Ideoque, quod inihi mirum est, diii- poena deci-rnitur, el pQ?nitenli jusliiicalio noii dene-
genlius pciscriilor, ul cuncta te dcclarante cogno- galur. Ximis a;l ulruuiqiie pcrtiiiet, sive ad jusliliam,
scam. sive ad veriiaiem.
Vr.RS. 130. — Dcclaratio serinonum tuorum iltu- Vers. 139. — Tabescere me fecit zetus doiiius Imr,
miiiat me, et intellectum dat panmiis. Sancla plobs quia obtiti sunt verba tua inimici mei. Zehis isle anio-
dicil se illuininatam dcclaratioiie sermonum Domini, ris cst, non laboris : sancta enim Kmulatione inimi-
ulique prnphetariim Doniini, ipii diu abscondili siint: cos suos vult esse correctos ; dolens et tabesccns,
l*t esl : Ecce virgo concipiet, elc. (Isa., vii, U.) El quod obliti sint verborum Dei.
Vidcbil omiiis caro salulare Dei , elc. (Luc. iii, 6). Vers. 1.W. — Ignilum eloquium tuum vehemcnter.
Nunc per adventum Domini, illis sermonibus actis et servus tuus ditexil illud. Quiasicul peccatum con-
tl coinplelis, illuminata cernil onmia, Vcrbum car- suniil, ila peccanlem, si convcrlatur, illuminat. lue

615 n. K. .VLIU.M SkL .VLtlLM OPtUlM I'ARS IL 01«

ignis serino Chrisli esl, ilo iiiio dicil : Igiiem venimit- A rh boato* fatit, cx ciiplivis lilKMOs, i-s morliiis vi
lere in lerrum qiiid autrm volo, uisi ut unteal [l.uc. vos. Secundum juiticium tuuin, quo supplitantiLus
;

xu, 49)? llunc igiiciii ditil se dlkwisse, quia vitani parcis : vivilieaii eiiim non potest, iiisi qiii insepro-

confeit, et honoiTin ri'modiimn|iie gtncri liiiniaiio. piiam iioii h.iliet vitam.

Vkrs. I4t. — Adolescenlior suin eijocKonleinpliis, Veiis. 150. — Apinopinquaferunt persequentet me


justificationei luas non sitm oblilus. Bene liic diioruin iniquitati [Ms., i/ii(/Hi/H/e], a lcge avlcm tualonge /'«'

populoniin iiUclligilur sigiiiliealio : (iiiia jiiiiior po- i(i 5IIH/. TiJiie appropiii(|iiaiil [persoquentes], quando

piilus coiilciiipui» csl a inajore, (|ui lanicn, Dei gra- usque ad cariiem trueiandain perimendamve pcrve-
lia donante, niaiulata ejus iion esl olilitus. iiiuiit : sed qiiaiito vitiiiiores suiit persequentes isti,

\ers. \ii. — JiisIilJii («d jiisli/iH in a-ternum, el lanto longioi cs siint a lcge justiti;c.

lei tua verilas. Jiislitia Doniiiii niancl in oetcnuim, VEns. 151. — Prope es tu, Domine, el onines via:

cl iiui tusto.lilejiis verilalem, ictenia felicilate gau- (iur vcritiis. Contra illani pioximilatempersccutioiiis,

dcbit. Hanc populus Christiamis iiitellexit, et ideo vicinitalein Domini sihi dicit rcmedtum, uiide salutis

veritate completus est, iiux cst Christus Domiaus, auxilium noverat voiiturum, noii[iJer]itiiierislocniTi,
qui dixit : Ego sum via, vcrilas el vita. scil per vcritateni mandatorum Dei tordibus saiiclo-
Vr.KS. 145. — TribuUuio et aiigiisiia.nvenerKntme, B runi illapsam.
maniula tuu medilulio iiic i at. Sa:vitia inimieoriini Vers. i'ii. — liiiliocognovi delcs!imoniistuis,quia
inferl huic juniori tribulationem, sednonamiltil cha- inatermim fundasti ea. CJu.Te sunl ista tcstimoiiia,
ritatein. MeJiialio cnim ipsius maiidala sunl Dei : nisi quibus testatus est Deus, daturnm sc [rcgcmj

ex quibus his, qui ciim oderunt, dilprtionem re- rcgnuniquc liliis [suis] serapiicrnum ? Et i.!eo ipsa

pciiJet. teslimonia in xtcrmim fuiidata : quoniam id qiiod

Vers. 144. — .Lquitaslesliinoniu lua in (vlcrnitin, promisii, aMcnium cst; quoniaiii fuiidameiituni pro-

intelleclum du mihi, et vivam. Pulchre posl [Ms., coii- niissionis cst Christus, in quo hujus spoi tcslimonia
ira] tribulaiioiics i^t aiigustias, qu;c temporalia sunt, vera suut ,
qux hic ab initio cogiiovisse se dicit,

posiia esl xquitas in ;cternum es>e maiidalonim qiiia verbis Ecclcsiic loquilur, qu;B ab initio gcncriJ

[Edit., mandatum] Dei, ul tali spe unusiiuisquc humani exorta nullis generationibus dcfuit.

contemneret, qu;« lemporalia esse senlirct. ba milii Vers. 153. — Mde humilituiem menm, et eripc

intellectuin, utique, ut mundi istius pericula traiis- ine, quia leyein tuam iion sum oblilus. Quod hic vidc,

ilura et temporauea intelligara. Viviru-a me, spe sci- ait, ad martyres pertinet [Ms., quoJ hic vidctur ad
licet futune retributioiiis. martyres pcriinere], quorum corpus allligilur ut vi.>

Yers. 145. — Clamavi i/i lo.o cordc' meo, exaudi C Ijias pccuduiii. Sequitur : Et t-nT/emi', undcstilicet,

me, Doinine,justificuliones tuas requiram. Uunc cla- nisi de poenarum urgentium iiecessiiate et de peri-
inorem non corpore.c vocis, sed nientisspiritaliscsse culo niortis? Legem vero hic illam seiitentiam tlicil,

sa;pe meinoravimus, per quemjusti a Deo exaudiun- qu;r ;nl : Omnis qiii se exaltat, huiniliabitur, et qui se

lur : qui prKcipue corum [Vs., vel ille pretibus eo- kumiiiut, exallubilur {Luc. xiv, II). Ilancscditit noii

ruin] pium pandil alfectum. Justificationcs aiilemdi- oblitum usque in fiiiem vit«.

cit, iion sa:culi divitias se exquircrc nequc ad nos- ; Vers. 154. — Jndica judicium meum, el rcdime
ccndas tantum, sed ad implendas cas. me, propter cloquium tuum vivifica me. Judicavi ego
Vers. 140. — Clninuvi ad te , salviiin me fuc, ul nihil me stire nisi [Jesum] Christum,qui ad redem-
cusiodium mandaiu tuu. Nunc demonstral clamorem ptionem mundi venire promissusest : juxta hoc ergo
superius aJ Deura elfusum, hoc esl, ut animani sal- judicium ego a le vivificer iu cloi|uiis tuis. liedime
va fidei rationc roborarct, et corpori praestarei sani- me,quemredimerenon poleras, nisicrc.lcntcm. Piu-
tatein, revera utique, ut Domiiii mandata ctistodire piercloquiuintuuinviviftca nie. lllud sciliceteloquiiini,
possit. ubi promittit : Qui crcdit in me , non moriclur ih
Vers. 147. Prwveni in muluriuite, et cliinuvi, (riernum.
i)i i'«rfKj tua supersperavi. Inimaturitasilaque nottur-
D Vers. 155. — Lonije est a peccatoribus salus, qui.i
nuiu teinpus est, qiioJ non est maturum, \i est op-' jiisliftcationes tuas non exquisierunt. Hoc specialiter
Ihirlunum, ut aganl aliquiJ vigilaiido, quod eliam iiitelligendum a^stimo de Judxis, qui salutcm, i.lc«i,
vulgo diti solet, hora imporluna. Veiera vilia pudr- Domiiium Salvatorem, a se longius eflccorunl iio;i

cilia juvcnili pra.'venit, qui per maturitaicin vivatis creilenJo ei; qui tcstimoniis noii creJiderunt, inipii-
animi miiiquam spem suam a verhis Dei removel. btis pnefiguratus esl advenlus Domiiii S.ilvaloris.
Vers. 148. — Prmvenerunt oculi mei ad tediluculo, IJeo a sahitclonge faeti sunl, qui rc»puerunl aucto-
ul medilurer eloquia lua. Non eum lux soporatiim rem s;ilulis.

rcpcrit, sed vigilantem strenue, et circa divina clo- Vers. 156. — Uiiericordice tua: muUcv, Domiik',
quia, oculonim spiritaliura intentionc, meditanleni. sccundum judicium luum vivifica nu. [.Mi»erationo!>

374 Vi.iis. 149. — Voccm ineiiin exaudi, Donii- sunt Domini, per quas aniittis cl saucialis diversi»
Hc, sccundum miscricordiam iti.im, el secundum judi- uiodis siibveiiMe digiiatus e>t.] SccunJitin juJiciun»
cium luum vivi/icu mc. Dennit in niillo hominc c^>e tuuin vivifica nie. JuJioium utique e»l, quoj |K'li'ie

pr;vsiiniendiim, iii>i iii sola I>i'i piel;ile, (pm'ex mise- ileWmus, i|uaiido hiinillilatiN >ati.-raelioiie iio» piv-
: —

6IT EXEGKTICA. — EXPOSITIO IN PSAI,. CXVin. 613


slerniinus, ei t.eccala nostra coiifiiemur . lunc enim A veiimus adveriere, sepiemillassignificaivice.s^Eiif/.,
jiidicium Doinini esl, talibiis misereri in confes VDces], quibus sc monachornm pia devoHo consola-
sione. tur, id est, .Matuliuum, Teriia, Sexla, >'ona. Lucer-
Vers. 157. — Mttlii qui pcrseqtiuntur tne et tribu- naria, Completoriura, Nocturnum [.Matutinns Com-
lant me, a lestitnoniis tuis tion dcclinavi. Vo.x ista est pletorios, Nocturnos]. Si vcro spiritaliter intendas,
Exlesise in martyribus siiis, qui inter tormenta et conlinuationem magis diclani sapienler adveriis, iit

ninltiplicata supplicia persequentihns noncesserunt est ilhid : Beiiedicum Dominttm in oinni tempore.

inde et numerosa multitiido martyrum palmam inve- Septies Deuni per diem lauciat, quia niens ejns in

nit; qiiia a testimoniis Domini se nullatenus decli- pleno splendore perdurans, adilliim seplimum dieni,

iiare teslali sunt inter tormenta varia. id est, sabbatorum sabbalum, qui esl rcquios reter-

Vebs. 158. — Yidi non servanles paclum, el tabe- na, fcstinat.

srebam, qttia testiinottia [)!s., cloiiiiial tua tton cuslo- Vr.RS. 10.'). — Pux mttlla ditigentibus lcijem lnam,
dientnl. Qui sunt qui paclum non servaverunt, nisi nomine,et non es'( illis scandaliim. Paxmulta mentis
(jiii tribiilationes miiltorum perscquentium non fe- puritas ei lidei copia deciaralur, quae contra vilia

rentes, a Dei testimoniis declinavcrnnt? Hoec ergo. decenter opponiraus : nara Deiim falso amore dili-

inqnit, cum viderem, labesccbam, dolens eosa tanta B git. qui scandaliiatur in fratrem [Ms., fratre].

gloria decidisse. Vehs. 160. — E.rspeclabatn salulfire luum.Domine,

Vers. 159. — Vide, quia mandata tua dile.ri, Do- et mundala tua dilexi. Jesum Doniiniim omniuui sa-
mine, in misericordia tna vivifica me. Ipsa esl fru- liilare exspectamus [Ms., Salvatnrem exspeclavi],
ctuosa tolerantia, qux sa^vitiamperseqiientiuin dile- et ea, qua,' in lege etprophetismandala fuerunt, feci.

clione suscipit mandatoruin. Spes pra?mii dilectionera generat mandali.


Vers. 160. — Principiunt verborutn luorutn reri- Vefs. 167. — Cuslodivit anitna mea lcstimonia
las, et in a'ternum omitia judicia justiliir («.p. A ve- ina, et dile.ril ea veltemenler. Cuslodivil ad toleran-

ritjie tna, inquit, verba procedunt, et ideo vera tiam niarlyiis pertinet; dilexit vero ad charitatem

[}is., vcracia] sunt, et neminem fallunt; quibus prn- tormentis oranibus forlioreni : el ipsa dilectio ve-
nu Uiatur [J/s., pra!nuntialiir] vila juslo, po^naimpio. heineiiter augenda est, quia tolius ainicitise ibi expli-

Vers. 161. — 375 Principesperseculi sunl me gra- catur charitas [Ms., agcnda est, quia lotius animi
nisiuiis explicalur].
lis,et a verbistuisformidavil cor meum. Terrenireges
Ecclesiam Chrisli [gratis] persecuti sunt, nullam Vers. 168. — Servavi mandala tua et leslimonia

causam persecutionis habentes, cnm eos liia, quia omnes via; tnea; in conspeclu luo, Domine.
Chrisliani
in nullo tederent. [Cum autera {Edii., et ipsi)] Chri- ^ Servat autem praecepta et testimonia, qiii vias Dei
stianis negationem veniatis exiorquere nonpossent, incedit, nec quidquara in actu vel cogitatu agit, quod

habuerunt verha minantia, iniulenint sa?va suppli- divina conteraplalione habeatur inriignum.

cia : sed ipsi marlyres verbi Domini meminerant VtRS. 169. — Appropinqtiet orfl(io[Ms., .'idpropiet
Nolite titnere eos, qui occiditnl corpus {Maltli. x, 28). deprecalio] mea in conspeclu tuo, Domine, ju.tta elo-

Vefs. 162. — La^labor ego super eloquia tua, sicitt


quiutn tuum da milii inlelieclum. Proximam tibi fie-

qtti invenil spolia mulla. Martyres, quaravis humili ri oraiionem meam deprecor, Domine, ut a te iiitel-

sorte raorerentur, inveniebant spolia nuilta, quando lectum capiens, nil aliud nisi quod oportet, exoreni.
prxniia divina recipiebant; ipsos quoque persecuto- Vers. 170. Intret oralio meain conspeciu tuo,

res conversos adDorainum gaudebant, ut ipsi magis Domine, secundttm eloquium lutim eripe me. Grada-
fierent spolia, qui vitas adimerenl [Edil., adjuverat] lim ascendit sancta pelitio nostra : qui ante dixit :

innocentium. Et ideo kctari se dicit in eloquiis Do- Appropinquel [Ms., .Adpropiel], nuncdicitin(ii;(.Piius

inini, id est, in adraonitionibus saciis, sic^jt viclor fuerat, ut appropinquaret, deinde ul in conspectum
prsdani accipiens. Doraini inlrare posset. Et superius dixit, secundum

Vers. 163. — Iniquitalem odio habui et aboinina- j)


eloquium tuuni [da mihi intelleclum, hicdicit, secun-

tus sum, legem autem Ittam dilexi. Mentecontuenduni


dum eloquium tuum] eripe me, ut el ibi superna videat,
qiia> desiderat,et hic [ab] a-ierns; concupisceiitia Iab«
[amorem bonarum,ma-
[Ms., condendum] est, quod
purgetur.
larum rerum odio coraprobavit, quoniam (Edit.,
amor esl bonarum malarumve rerum, ideo compro-
Vers. 171. — Eructabunt labia ntealtymnum,cum
docueris me juslificaliones tuas. Si per puram con-
bavit, quomodo)] animus noster, si iniquitalem reci-
scientiam reserata fuerint a te labia mea, tunc dignum
peret, nequaquam se legi dominice sub integrilate
laudationis proferent hymnura : et illura scilicet
ciinjungeret. Non dicit hominem iniquum, sed iiii-
hvmiium quem a tuis justificationibus imbutus
quiiatem se dicit odisse, et (quod fas est) eam abo- ,

minalura quod a legc sit aliena


edocear.
fuisse, ; seque legeni
Duuiini perfecta voluotale diligere. Qui sunt qui Vers. 172. — 376 Pronuniinbil lingua mea elo-

ililigunt Dominum [Ms., Deum]. nisi qui oderunt qitium tuum, qtiia omnia mcndala lua crquitas. Niil
iniqnitates? est enim aliud in eloquiis tuis, Doraine, nisipax,niii

Vers. 164. — Septies in die laudem dixi tibi super requiias, nisi vita : hoc corde credam, hoc labiis elo-

judicin justilice (U(F. Si ad Iitt?ram hunc nunierum qiiar, boc liirgua pronuntisbo f.Vs., pronunliem],
Patrol. C. 20
: :

Cl» B. F. ALBINI SEL ALCLINI 0I'EIIUM I'AUS II. CiO


Vebs. 173. -^ Fiat nuinus liia, ut salvet me, qiio- A judiiia lita adjiivabuiit me. M ipstim loqiiiUir, qiieni

NKim mandata tua elegi. Cum dicit : Fiatmanuilua, desiderat Intueri, promittei.s aniinam siiam in ictcr-

(Ir^igiint Dominiiiii Salvaloioiii, qui faciiis ex scini- iiuin vivcre , (|uain saliihrilcr noverat credidisse.
ne David sccuiuiuni caincni, pcr (|iii'in laila SMiit Laudubil le, cantico sc licct iiovo pcr (idcin purain.
inivcrsa, et rogiiiitnr. Maiuiin eniin liic dcMcrani Judicia autcin dicit, (pix' rainulis suis Dominus dic-
debemus accipeie. Postulal autein vcniie Salvalorein, turiini se prnmiltit, ut cst : \ eniie, benedicli.

pcr quem sc noverat salvandum. Qiiod auteni dicit : Vers. 176. — Erravi sicut ovis, quce periil ; qua-re
Elegi mandala luu, oniiiia se pcricula amori Dnmini servum luum, Domine, quia inaiidala liia non sum
postposuissc lestalnr. ubliliis. Llna ovis, csl coiigicijalio sanclorum ct flde-
Vers. 17i. —•Co;ifi(;>iii sd/H/nri' luum, Doinine, el liuin ; et uniis est paslor Doiniiius Clirisliis eoruni.
lex lua meditalio mea esl. I|)sum videre concii|iive- Et respicc (|uam inrmue rei coinparali sunl liomiiics,
ram, quem de utero virginali illis adliuc temporibus quaiido Christi gratiam descruiit : ovi videlicet er-
credcbam esse vcnturum; el ut silii lianc scientiam raiiti, qii;e periciila patitur |
jt/s., pericnlis palel)
dc Scripturis divinis pervenisso dcmonstrarct, se- luporum ; cl hciie dictuni est, qiuv perierul, nt co-
<|uitur : El lex lua medilalio mea est. In propholis gnosccres inisericordia Domini fuissc rcpertain. [Ipsi|

cnim coneupiverat Chrisium Dominum nasciturum, B gloria cum acterno Patre et Spiritu sanclo iii s;vcul.i

ile qiio lex et proplicta! loquchantiir. s;eculorum. Amen.


Vers. 175. — Vivet aniina inea , el laudabil le, et

MAGISTRl ALBIM FLACCI ALCUINI


EXPOSITIO IN PS.VLMOS GRADLALES, QUl ET CANTICUM GRADUUM DICUXTUR.

Gradus sunt ascendentiuin vel descendentium : tes sxculum dimitterc, iion potes tani arctam [vianij

scd hi gradus xv ascendcntium suiit quem nunie- ,


et lam angustam portain ingredi.
rum, id est [quiulum deciinuni], si a prinio usque Veus. l. — Sagilla:' polenlis acuUr cum carbonibus
ad ultiiiium computcs , tiuiit [Edii., suni] centum dcsolaloriis. Id cst, quod in Evangelio dicitur : Apiid

viginli. Supcr quem nunieruni Spirilus sanctus in liomines lioc impossibile est, apud Deum omnia possi-

C(£iiaculo , id esl , loco asccnsionis venit, ut nohis bilia sunl (Mullli. xix, 2G). Sagitt;B potcnlis verba
luonstraret, per hos xv gradus ad suniiii;e pcrlecLio-
C Dci sunt, qiiK transligunt corda nosiraad contcmnen-

nis altiiudinemascendcndum e^se. Ideo Dcus [J/s. dura saecuUim, eiad amandum Deiim : ex quibus sa-
Dominus] de coelo descendit ad nos in lerram ut ,
gittis amor excitatur , non inieritus comparatur.
nos de terra ascendamus in cceluni. Ideo ille descen- Ciim carbouibus desotaloriis , id cst vastatoriis. Sed
dit iii vallem lacryiuarum nosuarum , ui iios asceii- si paruin cst vcrhis sagiltaie, sulliciat exemplis dc-

d;iiuu$ in beatitudinem liBtiti;e illius. Sed audianuis monsirare. Qui fuerani [ils., fuerint] peccatis nigri

uiide iste, qui hos psalmos nohis ad saluteiu decaii- el frigidi,iterum charitatc Dei acceiisi vastaverunl ci

lavit, initium ascendendi inchoarit, vel quomodo nos destruxerunt opera diaboli in cordibus suis, ut prao-

ascendere volucrit. Siquideiu priinusgradiisascensio- pararent hahitationem Deo in scmclipsis, et post

iiis nostrseesthuuiililas, ut inlcUigauuis nospeccalo- multa ppccala nuiltum dilexerunt Deum : ideo multnm
res,etadDeigraiiainnobisconvolandumesse, idcoait: dimitietur [Ms. mulla dimittiintiir] eis. Sequitur vero
Vers. 5, 6. — Heu me! quia incolalus meus pro-
PSALMUS CXIX. iongalus est , habitavi cum luibltantibus Cedar, mul-
Vers. 1. — Ad Dominum, cuin Iribularer, elama- lum incola fuil aiiima mea. Ecce istc a liiigna dolosa
vi, el exuudivit me. Trihulatio est h.-ec vila, ex qua, lihcratus , verlio Dei sagiilains, cxcniplis nuillorum
qui liuinilitcr ad Deum clanuint, sicut Puhlicanus rohoralus, quid prolicial ,
quove ascendcre qu;i"rat,

qui ait : Deus propilius eslo milii pecciilori [Luc. videamus. Ileu nie! inquit, ipioj incolatus meus pro-
Ttviii, 13) , cxaudiuntur. Sed videamus quid iste
loiigatus est ! Vox doleiitis et miseriam [suam] plan-
pa-nitens clamct geiitis, quod diu [in] peregrinalione hiijus mortalitatis

Veks. 2. — Doiuine, libera [aniinam meam\ a la- incolatus ejus proloiigelur. liicola vero cst qui terrain

biis iniquis, el a tingua dolosa. Labia iniquu suiit, alienam colil. Unde istc se plangii, et ad patriam sii-

qu;e nos suggerendo ad iniipiitatcm sollicitare niluii- spirans redirc, addidil : Hubilavi cum habitanlibus

liir; liiigu I dolosa est, (iu.c nus avcrlcrc vult de via Cedar. Ccdar teiicbw intcrpretaiitur. Si^niUrat aii»

juslili;e. Illa iios ad pcccanduin suggcruiit; isla nos tciii pcccatorcs, iiilci' ipios in lioc s;rciilo jiisti jH-ri"-

a hciicfacicnJo rctrahit. Scd consulcicinus, (piid no- griiiaiitur, iiccdum exlrenio judicii vcnlilahro arca,
bi:! ad lias preces respoiuieat Doiiiinus. id cst Ecclesia, purgata ct segrega»:» : unde isie do
Vtiis. 5. — 377 C'""' <'i"'"' '''' .
""' <?""' (tppo- siderans asccndcre ail : .Uii/dim incola /Kit iiniHia

nalur libi ud iinijuuin dulosum '.'


Eccc qiiid (ihi dalii- meu. Corpiis locis, ct auiuia alTeclihus pcrcgriiialur.

lur ad rcs|Hiiidciiduni liiigu;e (lol(is;c, qii.c solct, iioil Liidc iste f.agilla charilalis viilneralus lolo desiderio

CJlisulciidu tihi, scdsiihvcrlcndo lc, diccre : Non po- ad cudcstem aiihclal palriam. Sequilur :
:

C2I KXEGETICA. — EXPOSITIO IN l'SAI,. GRADUALES. C22

VicRS. 7. — Cum his (jui otUrunl pacein, eram paci- A stare .clerni Jiidicis, ct audire (losiderabiiom seiiteti-

fii-us, citm iuijuehar iHis , iinpugnabant me gralis. liam : Veiiile, beiiedicti Palris inei, percipite regniim,

Qui suiit qui ojcruiit pacem, nisi qui srindunt uni- ct reliqiia. Adliuc qiiasi qu;i;reiiti respondclur, iii ip.o

tatem Ecclesi;e , volentes doctorcs veritatis videri, custodieleum Domiiiiis?


cimi sintmagistri crroris? Dum loquebar illis' impu- Vers. 6. — Per diem sol non urel tc , ncque luna
gnabanl me gratis. Qui inipngnarc contendunt docto- per noctem. [Dominiis] custodiet te, id est, in fi !e

res ecclesiastic^-c fulci, cl lioc gratis : quia illos cor- recta servabil lc , sivc in aHeriiis , sivc in ternpova-

rigerc qu.-crunt , et uiiitati [I£di(., uiiitatemj saiict;e libus; sive in fide sanctM Trinitatis, qu« hic solis

Ecclcsiic conjungeic. iiomiiie designatiir ; sive in fidc saiicla! Ec(lesi;i',

1'SALMUS CXX. qune hic liiiise nomine demonstratiir : ul iion eirct

Priinus gradus ascensionis no..tr;c [cst] liumililatis vol scandali/.ctur fidcs tua. Nam molio [F., ustio]
nostnic contribulatio, sccundus estfi8es. Et scicnduin scandalum significat. |Ilem dun sunt pra-copta cha-
cst quod iiiliihdiiid siint liigradus asccnsionis nostra>, litatis, id est Dei et proximi.] Qiiisquis igitur errat
iiisi salutis nostnic profcclus ; idco iii liis canticis iii ipsa subslanlia veritatis, a solcuriliir; ct per ilicm
doccnnirascendere, sed ."iscendere in corde, iiiairoctii iirilur, quia in ipsa sapientia errat. Quisiinis in Ec-
bono, in fide ei spe et charitate, et in desideiio per- B clesia et carne Christi, qui est caput Ecclosia!, non
peiuilatisct vit.^e seterna!. Unde in hoc scqiicnlcpsaU seandaliz.atur, a luna non uritur. Per dicm sol non
ino dixit uret tc, neqiie luiia per noctein. Qiiare ? Quia
Vers. I. Lcvavi ocnlos meos in monles, iinde venict Vers. 7. — Dominus custodil te ab omiii inulo, cii-

au.rilium milti. Montes isli, sancti sunt iii allitiidiiio slodiat aniinaintuam Dominus. .\ scandalis iii sole,

positi, claritate ilbiminali , sed ab illo qiii est lux. eta scandalis in luiia. Ab oinni nialo te custodit, id
vera ,
quce illuininat omnem liominem veinentem in cst, aiiimam luam .ib onini infidelitalc, ul ipsa noii

liunc munduiiT. Undc consequeiiter per fidcm iiitcl- ccdal infidelibus, non frangatiir IribulaliDiiibiis.
lexit iste ascensor a!i hoc monlo \F.dit., ad liiinc Vf.rs. 8. — Doininus custodiat iniroitiim tuum ct

montem], qui cst super vcrticem montium clcvatiis, cxiluin tuuin, cx lioc nunc et usquc in s<vcu!uni. Qiianilo
auxilium sibi esse petendum , speramliim ;\ccipien- toiilamur, iutramus ;
quando vincimus [tcnlalio-

(lumque ; ideo ail : nein], eximus [Edit., a lciilalioiie exiiuusl :ciistodiat

Vkrs. 2. — Au.xilium mciiin a Doinino ,


qiii fccil crgo nos intrantes ad fidem , cuslodiat nos cxeunles
ccclum et terrain. Et subsccutus adjiinxit, loquens ad ad pr;cmia, ct hoc in saculum ubi sancti regnaluri

illum montein a quo sibi tmicum speravit aii- „ siint euni Christo.

xilium : PSALMUS CXXI.


Vers. 3. — ^on dcs in cominoiionem pedem meum, Pervcnilitaque vir iste ad tertium aseensionis gra-
neque dormitet qui ciistodil te. Fac firmiim stare pe- dum , id esl iii desidorium cffilestis Ilierusalem, a I

dem [Ms., nie firnio slaro pede] meum in ascensione quam [in] spe ascendcre se gaudebal, licct adhiic liic

salutis mca", in huniililalis vel rects fidei gradu. in terrenis lahoraret; ideoait :

Ad proficiendum charitas pedem movel [ad caden- Vers. 1. — Latatus sum in liis qiix dicta sunl milti,
dum snperbia movct]. Recte ergo iste audiens, ut in domum Domiiii ibimus. LKtatus sum in prophelis,

ascendatet non cadat, ut incola in valle [Ms., ut a bctalus sum iii aposlolis, imo ct in omnibus saiictis,

convalle] plorationis proficiat, non in tumore super- qui mihi dicunt : In domum Domiiii ibimus; qiii di-
bia; deficiat, ait Domino Ne des in commolionem : cunt, currite, festinale in doiiiiini Domini, id est, iii

[Ms.,f(rf movendum] pedcm meum. Et Deus ait illi : ciRlestem Hierusalem properale.
Neqiie dormitet qui custodit. te : crede in eum qiii Vers. 2. — Slanles erant pedes iwslri in atriis

nunquain dormitat [il/s., dormiet] [et ille custodiel tuis, Hierusalem. Stantes, id cst permanentes ;
pe-
te]. Quis est illc 378 '!"' nunqiiam dormitat , nisi des noslri, id cst, prsemia bonorum operum : in atriis

ille de quo Apostoliis ait : Mors illi ullra non Tx luis, Ilierusalein , id est, in ccclestibus liabitationi-
dominabitur (Rom. vi , 9) ? Ideo consequenter ad- bus. Atria dicit plurati numero , ipsa Veritate di-
didit :
cente : In domo Patris mei multce sunt maiisiones
Vers. 4. — Ecce non dormitabil, ncque dormiet, {Joan. XIV, 2). Quasi iste amator qu.-erat, qua; sit

qui custodit Israel. Esto Israel, id cst vir videns ista liierusalem , dictum est ei :

Deum , in fide et charitate , et nunquam illius dor- Vers. 5. — Hierusalem qucB cedificatur ut civilas ,

miet gralia a custodia tua : et quasi isle interroga- cu)us participatio ejus in idipsum. Hierusalem, quse
rcl se [Ms., interrogasset], quis esl qui non dormi- ex vivis lapidibus construitiir quae aedificaturut civi- ;

lat ? Dictum est ei :


tas, non terreni regis, sed coelestis ; non temporalis,
Vers. 5. — Dominus custodit te. Et quomodo cu- sed seterna Hierusalcm. Cujus participutio ejus in
Slodiet te? Dominus protectio tua super mannm idipsum. Quod semper idem est, idipsuni est. Quis
de.Tterw fuir. Manus polesiatem , dextera aeternam est, qui semper idem esl [Edii. Quid est quodsempcr
felicitalcm significat. Domintts [est] protectio tua su- est], nisi Dcus, qui dixit : Ego sum qui siim; qui de-
permanum dexlera; titce, id est, si credideris in eum, scendit, ut ascenderemus ;
qiii parlicipavit nostra;
proteget te , ut potestalem liabeas in dextcra parte mortalilali [Ms., nostra niortalitatc] (nam Yerbum
cr, n. r. aluim bLL ai.(.lim operl.\i p.\rs il «s*

tarofuctum e$( , et hubitavil iii nobii) iil pariicipare A illis qiialenus] lianc pacempeixipianl, el pcriiianeaiU

posseiuns siuc xtcniilali [ils., siia aeiemiiale] ? in illa.

Nani de |ileiiiiii(line ejus omnes aceopiiims. CJiii Vt:RS. 9. — Propter domum Domini Dei mei qute-
sunl aulem qiii ascoiisuri suiil iii istain ciNila- siii bona libi. Id esl, ut augeatur numerus filio-

tein, ad islani participationcm , consequcnler cxpo- rum tourum, ntoiiines ad lo currant, el dicat nnus-

suit, diccns :
quisque alteri : eamus in domuin Doniini [Item] :

Vers. •4. — Illuc enim ascenderuiit tribus, Iribus Venite, a.fcendamus ad montein Domini, et ad do-
Domiiii , testiinonium Israel ud coiifiteHdum iiomini inuin Dei Jmob, el doctbil iios vius suas, quia dc Sion
Domiiii. .Non trilius lerr;e , tle quibus iliciliir ; Et exibit tex, el verbum Doinini de Jerusalem {Isai.

ylangenl ouin omiies tiibus terra', se.l tribus Doiuini, n,3).

quas duodccim aposloli judicaluri erunt , 379 se- PSALMUSCXXII.


cernentes eos ab illis ,
qiia; suni iribiis diaboli :
Videamus, quid iste ascensor in donio Dei stans,
harum eniia testimoiiiuiii iii Israel, id est, iii illis et in qiiLirtum [Edii., quantum] fiduci;* gradum per-
riui videnl Deum. Ad quid asconduni? Ad confiienduni veniens dixit :

nomiiii tuD, Domine sicut dictum esl: Confessio ei : Vers. I. — .id te levavi oculos mcos, qui liabitns
pulcliriludo i/i conspectu ejus {Psnl. xcv, 6). " in ca:lo. Leveinus oculos nostros a lcrrenis ad coe-

Vers. 5. — Quia illic sederunt sedes in judicio, se- Icstia, a nobis ad Domiiium [.Us. ,Deum]; displicea-

des super domttin David. Qux siinl h;e sedes, iiisi musnobis, ut placeamus Deo, qui liabitat in coelo,

gancti apostoli et prnedicatores mundi, in qiiibus hoc est, in uuitate sanctornm. Sicut spiritaliter

sedet ipse Dous ad judicandum orbcra? Nam ipse oculos levare, ila spiritaliter ccelum intelligere de-

Oeiis dixit : ('.aluin niilii sedes esl {.ict. vn, i9). El bemiis. Ubi habitat Deus, ibi [ ociili] cordis nostri

in Psahno Coeli enarrant gloriam Dei (Psa/. xviii, 1): iii charitale Icvandi [Edit., ibi corJa nostra levan-

Qui sunt isti coeli, nisi sancti apostoli, quorura so- da] sunt. [Huc ut flrmiiis intelligatur, exeniplo iste

iius exivit in orbem lerra;? Lnde dictum est, anima ainator se roboravit.]

justi sedes est sapientiic, id csl, in aniina jusli sa- Vers. i. — Ecce sicut oculi servorum in manibus
pientia sedel. H;cc sapientia Deus est qui dixit : Et dominorum suorum : et sicut oculi nncillce in mj-
habitabo in illis, et illi milii erunt in populos, et ego nibus dominx suw , ita oculi noslri ad Domiiiuiit
ero illis in Deiim {II Cor. v, IG). Sedes super doinum Deum nostrum, donec miserealur nosiri. Ciim orgo
Oavid, id est, super familiam David [J/s., Christi] : auJis Christum, leva oculos tuos ad DoininumDeum
domus David Ecclesia est. _ luum : cum audis Dorainum, leva oculos tuos ad

Vers. C. — Rogate quce ad pacein sunt Jerusalem, [DeiJ sapientiam et Dei virtutem. Leva oculos luos

et abundantia diligentibus te. Rogate, duobus modis ad dominam tuam, quia servus et ancilla es : ser-

vus, quia populus es; ancilla, quia Ecclesia es.


intelligitur : vel iiiterrogate, vel precamini; id est,
Sed ipsa ancilla spoiisa facta est. Unus loquitur,
interrogale vel precaraini, quomodo possitis hahere
et omnes in uno loquuntur, quia omnes unum sunt
pacem in Jerusaleni. Vel ad illas sedes sermo diri-
gilur, ut
in Christo : unus pnpulus, una Eoclesia, unus grex
illi in jiidicio inlerrogeiit qui sunl qui ad Je-
rusaleiu perliueant, de quibus dictum est : Beaii
ad unum pastoreiu perliuens. 380 Donec mise-
pacijici, quoniam Dei vocnbuntur realur nostri, id cst, donec ab hujus vitoe iribulatio-
liiii {ilattli. v, 9).
iterum serino ad illam dirigilur Jerusalem : Et abun-
nibus, et ab hujus vl;e molestiis libcret nos, ct iii

selerna patria constituat, quos hic per lentationes


daniia ddigentibus te, id csl, omnium bonorura abuii-
varias erudire non desinit. Et quid iste clamct au-
dantiambabeul, qui coelestem diligunt Jerusalem :

diamiis.
hic abundanliara in spe, illic abundanliam in re.
Unde consequenter ait :
Vers. 3. — .Vissivrt' nostn [Ms., nobis], Domine,
miserere nostri, quia inullum repleti suinusdespectioiie.
Vers. 7. — Fiut pax i;i virtule tua, et abundaiitia
jj Miserere nostri, ut fidera rectam toneanius; mise-
in turribus luis. Id esl, in dileclione tua; virtus
rcre nostri, ut opera fidei convenioiitia porficianius.
ejiiin lua, o Jerusalem, dileclione Dei el proximi Quio niultuiu ropleti sumus despectione, id est, hu-
constal [.Ws., dilectio est Dei et proximi] : por istam jiis sa-culi tentaiioiiibus.
pac€m, el per istain virtutem abundaiitia crit in
Vers. l. — El [multum] repleta est nnima nostra
turribus luis, id est, in excelsis tuis, qui paulo opprobrium abundaniibus et despectio tuperbis. El
anlesedes dicebantur. .Multi sunt in dextera stantes,
qui sunt qiii opprobrium [nobis] faciiiiit, conse-
xed pauci in judicio sedentes. Sedeiiles ideo in tiirri-
quentor oxpouit : opprobiiuin abundanlibus [hii
bus tiiis, o Jorusalem, dixit hujus pacis et hujus qui hujus s;couli folioitaliluis gandent] ; ol dospectio
civiLitis amatur :
superbis, qui in divitiis suis [superbiunt et] de-
ViRS. 8. — Propter (ratres meos et proximos meos spiciunl pauperes Christi, de qiiibus dicitur : Biati
Inguebar pacem de te. Non propler ine, noii piopter pauperes, quoiiiam ipsorum est regnum Civtorum.
torronos honoies, iion proptor divilias s;eouli, sed
propter Iralros meos ot provimos mcos, soilicct PSALMUS CWIII.
lilius luos [hanc paceiii loquor, lianc |>acein pricdico In qiiintu (ruduuni, hoc usl, iii p;ilioiili.v »olidN
623 EXEGETICA EXPOSiTIO I.V Pi,.\L. GR.IDLALE?. C28
lale, aiualui' islo staiis, Uxc diocndo deoaiitat : A servaximus : el melius quod [.Ws., quam] perdidimus,
Vers. 1,2. — Misi quia Dominus eral in nobis, iiiventi suiuus, ipsa dicente Verilate Qui perdiderit :

dicat nunc Israel, nisi qttia Domiuus erat in nobis. auinuim suam propter me invenict eum. Et hujus ad-
Vox isla sancloium sive marlyruni, sive Iribula- hortationis et palienliae, el roboris qiiis est auclor
liones in lioc sxculo patientiura existil ;
quasi dice- [J/s., actor] 3gl in nobis, nisi ille qiii fpcil
ret : nisi Doininus nobi;; esset adjutor, nequaquain coelumei Iwam? Ipsequifecil, ipse redemit; ct ips«
has tribulaliones, et lias passiones, et has persecu- qiii rclemit, ipse leniunerat : ipsi dicimus semper :

jiones sustitiere potuissemus ; sed quia ille iii no- Adjutorium nostrum in nomine Domini ,
qui fecil
l)is est, facile omnia pertransire valeraus, quoe in fO'/«m el terram (vers. 8).

hoc saiculo dura videnlur. Iloc dicat Israel, hoces;, PS.\LMLS CXXIV.
virvidens Deum hoc cogitei, qnia Deus hxc opera Modo incipit de stabilitale aeternae Jerusalem di-
[Ms., hoc opere] in illo coniplet. Dum insurge- cerc, et de illorum fiducia et stabilitale [Ms., solidi-
rent homines in nos, forle vivos deglutissent nos. tate], qui ad eam toto desiderio fesiinani, dicentes:
Ad devorandum nos, et quasi vivos gluliendum in- >ERS. I. — Qui confidunt in Domino ticut mons
kurgebaiit. Quis liorum tam immanes et tani imnii- Sion, non commovcbitur in wlernum ,
qui habiiat in
les perseculiones sustineret, nisi Dominus adjuvis- B Jerusalem. Fides qusead Deura est, stabilem facil vi-

set eos, qui nunquam derelinqnit sperantes iii sc? tam; nec ullis tenlalionibus luoveri polest, qui siipra
Igitur in prinio psaimo Giaduum de didosa lingua firmam petramsuain construit donium. Quis est nions
ei blanda seductione se liberatum esse tesiatus est; Sion iiisi Chrislus, qui est i;i vertice monlium, et ele-

nunc aiitem hoc psalmode aperla persecutione


[iii] vabiiur super colles , et fluenl ud eum omnes gentes
sc redeniptum esse per Dci et Domini raisericordiam {Isai. ii, 2) ? Sion est Ecclesia, in qua speculutn vita;

cnarrat, quateiius ei spiritales, et corporales vin- et ;elernitatis visio, ciijus caput est Christus. Ecce
ceret persecutiones, vel in occulia teniaiione, vel in quitrit iste ascensor spiritalium graduum, qualis sit

aperta pcrsecutione. Quod vero in aniecedentibus ista Jerusalem, in qua sancloruiii chorus babitat, et
psalmis quasi una persona loquitur [ils., loqiiatur], rcspondetur ei :

hic vero plurali uumero dicit : illud sigiiilicat pro- Vers. 2. — Montes in circuitu ejus, el Dominus m
ptcr unitatcm corporis Chiisti : hoc etiara, quia mul- circuitu poputi sui. ex hoc nunc et usque in sceculum.
la sunt merabra ad capul illud, quod est Chrislus, Isti raontes sunt angeli [sunt apostoli], suiit pro--
periinenlia. phet;e, et pradicatores sancti, qui muniunt islam
Vers. 3, 1. — Dum irasceretur furor eorum in Jerusalera. Et ne hoc tibi parvum videreiur , quod
nos, forsiian uqua [Ms., velut aquas] afcsorfciiisset C lales moiites habet in circuitu, statiin subjun.vit: £j
nos. Vox raariyiis est triiculeiitum persecutoris Dominus in circuiiu populi sui. Ecce quales habemus
animunioslendenlis forsitan velut aqua : [.Vs., aquas] muros, quales muniiiones, quales defensores ! Ma-
absorbuisset nos. Atjua populum impiuin significat, neaiiius intra septa Jerusalem, et non timeamus jn-
qui quaerit [.Vs., aquas hic populos impiorum si- sidias diaboli, nec sagittas ejus, tales habenles defen-
gnificat, qui quserunl] sanctos devorare. sores ; et hocnon ad tempus, sed in ajternura, ideo
Vers. 5. — Torrentem pertransivit anima nostra, dicit: Ex hoc nunc el usque in sa:culum. Sequitur :

forsilan perlransisset animn noslra aquam intolerabi- Vers. 5. — Quia non deretinquet Dominus virgam
tem. luiraanilatem persccutionis significat torrenlis peccatorum super sortem justorum : ut non exlendant

nomine. Aquani intolerabilem, hoc est, incredibi- jusli ad iniquilaiem manus suas. Sors juslorum cst
leiu rabiem iniquorum perpessi sumus; et nisi Do- slare ad dexterara Dei in die judicii super sortem ;

iiiinus esset in nobis, nullatenus evadere potuissel vero illorum, id est, super congregationera illorura,
fragilitas nostra has iniraanissimas persecutiones. non venii virga impiorura , id est, sentenlia illa ter-

Ad laudem [sej libeiatoris sui ista victri.v adversa- ribilis : Ite, matedicli, in ignem aHernum. Ut nonexten-
riorum [cohors convertit {Edit., concorditer converea danl jusli ad iniquitatem manus suas. Quare hoc, «^
csl)], diceiis : D non exlendant justi ad iniquitatem manus suas ? Ut
Vers. 6. — Benedi-tus Dominus, qui non dedit ad teinpus feraiit jusli iniquos dominantes, etinlelli-
nos in caplionem denlibus eorum. Beiiedictus Deus gant non esse seinpiternum sed pracparent se ad ;

qui vicit inundum per quein nos vincimus, per quem


; possidendam haereditatem senipiternam ; tunc enim
iios liberali sumus a persecutorum dirissirais [Edit., destruetur omnis potestas iniquitatis, ut sit Dorainus
a persecuiione el dirissirais] dentibus omnia
r el hoc, quia in oiraiibus. Hoc cogitent, qui recto sunt cor--
Deus erai in nobis. de, quod non seniper dominantur iiijusti sed aufe-
Vers. 7. — Anima nostra sicut passer erepta est de retur potesuis illorum ab eis, et regnabit
,

Domimis
laqueo venaniium. Passer iste Chrislus est : et sicut [solus] super sanctossuos.
ille liberatus esl ab omni iniquitate, et a persecu- Vers. i. — Et benefuciat bonis et reclis corde. Hic,
tione impiorum, et victor gloriosus ad palernam re- iit iii fiue et bono opere permaneant slahiles, ct in
diit sedein sic nos per illum liberati sunius,
:
et fiituro gloriam accipiant sempiternam.
non suraus dati in laqueos diabolicx fraudis, nec in Vers. 5. — Dectinantes aittem in obligationcm ad-
iiianus venantium. Nos vitam perdidimus, sed fidem ducet Dominus cum opernnlibus iniquitalem, piii sxiper
,

Ci7 B. F. .\LB1M Sty .\LCIJIM OPlillUM l'AKS II. C2S

hracl. Qiii oiiciaiilui iiiiiiuilalem, itl est, quoium A ix, G) : quaiituin ciiim quisqiic siininal, laiitum le-

fixta iiuilali smil, (|iii [Ms., iiiiial ooriiiii pr.rsciilriii cipict. Nam ipsa vita, in quam iiilra\inius, luiscra

l.etiliani aiiiaveruiit, et lulura supplicia iiou iirilido- cst, I;icryniusa est , laliorihusque plciia. Ideo lioiiio

ruiit. Qui ergo rccti sunt corde, et non declinaiit natus nerc iiovit, riderc iion novit, quia ad laboreni

quiil iialichunl ? Jaiii vciiiainus ail ip.sani lucicilila natus est, iion ad hcliliam.

lcin. Qua,- cst illa li:crcilitas Tax siipci- Israd. Qu;c


? Vkks. G. — Euiitcs ibunt, el flcbnnt , millentet se-

pax? Illa, qna! exsiipcial onnicm sciisum. miiia sua. Islc Cradus caiilicurum ad opeia nos nii-

PS.VLMIS CXW. bcricoidix cxliorlalur, ut cainus et quxramus tui

Psalnuisiste Giaduuni reilemplionis uostra; laudcin bene faciamus et compatienlcs simus miseriui alio-
ilccmilat, quomo.lo lilicrali suiuus de caplivilalc dia- ruin ; siciit Apostolus dicit : h'leie cuin penlibus (Roin.

bolic.c potestatis, ct pcccalorum iiosti-oiuiii viiicidis :


XII, 15). Miltanius scmin;i iiostra super transcuntes

cantat [cnim] islc ainator libertatis nostne : aqiias, qiiia iii mullo tcnipore invcnicmus illa. Idco

Vkhs. 1. — /n coirvertendo Domiims ctiplivilatciit scquitur : Vcuientes aulem venieitl in exsuilatione ,

Sion, fiicti sumtis sicut consolali , id esl, gandentes. yortantes manijinlos suos. Quo venient, nisi in pnu-

Sioii in angdis
o aucrna ,
,
in hoininibus captiva csl .
scntiam suiiimi .liidicis? ...
IQuid] porlant? opcra
-
inise-

Unde captiva? Qiiia vcniindati snli peccalo. 1'iide ve- " ricordi^c. Esurivi cnim, ail Doiiiiiiiis, et dedislis milii

mindati, ni#i conscnticntes peccalo ? l-iheri faclisn- mandttcare ; sitici, et dedistis milii bibere. Quid ergo
imis, sed nosinctipsos vendidimus peccato [proptcr auditnri erunt? Yeitite, benedicli Palris mei, percipile

coiiseiisioiiem peccali in primo parcnte noslio {tldit., rcgnuiii quod vobis paratum cst ab origine mundi, elc.
consorles facli pcccalo primi parenlis noslri) ). Scd (Maitli. XXV, 3i, 35). Tunc illis hoc dicetur, qui opcra
in scciindo libcrati sumus et idco consolali. Non enim misericordi;c modo diligentcr volunt seminarc in

oiunes illius civitatis cives captivi sunt, sed qui inde panperes.
peregrinantuv, captivi siiiit : consolatio vcro niisero- PSALMIS CWVL
ram est et genienliiim ; 382 S"?J niodo luec coiiso- HiCC cantica, nt s;vpe diximiis, ascendentiuin sunl.
laiio esl iii spc, tuiic crit iu rc. duin vidcbimiis facie Qualiter asccndentium ? Scilicct ainando Deiim. Qui
ad faciem : usipie luinc in fule crediiiius, et in spe Deiiin aniat, ascendit; qui sa;culuni amal, cadit. Sed
aniamus. hiijus psalmi titnlo addilum est : Canlictim Graduum
Vkiis. i. — Tunc replctitm esl gaudio os noslrum Salomonis. Videaraus, cur nomen Saloaionis in hoc
et lingna itostra exsulliilivue. In bac consolatione hu- lantiinimodo [loco] additum sil. Salomon interpre-
jus rcilemptionis nosiiw replcluin cst os cordis nostri p talur pacilicus. Quis [est] iste pacificiis, nisi vcrns
gauilio , cl liiigna cordis cxsullalione: os cordis et Salomon Domimis noster Jesus Christus, qui coelestia

lingua cordis, quo [Ms., qua], ore carnali clauso, et lerrestria pacilicavit in sanguine suo. et fccit

duin orainiis, clamamiis ad Denm : Tttnc dicent iiilcr iilraque unum, duos sibi parietes conjungens in se-

gcnles, magnificavil Dumiiius fncere cum illis. Id esl, ipso, snmuio augulari lapide. Naiii Ecclesia [de] duo-

nuscricordiani facerc cum omnibus geiitibus quia : bus populis, id est, circumcisionis et pr;vpnlii copii-

non t;>ntiira notus in Judiea Deus, sed a finibiis terrje lavit in unum ovile , ut sit uiius paslor ct uniini

laudes aiidiviuiiis jusiorum diccntes[.Us.,justi dicen- ovile. De islo vero Salomonc in capilc hujus psabiii

lis| : Exaudi nvs, Dcus salutaris noster, spcs oninium dicitur :

liiiium lcrra', el in inari longe (Psul. lxiv, 6). Dica- Vkks. I. — Piisi Dominus a-dificaverit domum, in

uuis [ils., dicunl] itaque onines : vanuin laboraiit [Ms. , laboraverunt\ ,


qtii a-dificant

Vkrs. 3. — .Vatfiiificdvit Domiitus facere nohisctim, eiim. Nisi Domiiius ^cdilicet Ecclcsiam absquc macula
facli stimiis Itvtaules. Misericordiani fccit nobis, idco et ruga, in vaiiuni laboiat omnis pnedicalor. Q;ii

faiti siinius hctantcs. sunt qiii in vanmn laborant, iiisi lucrctici (|ui lalio-

Vkrs. 4. — Convertct Doininus [Ms.,CoHi'cc(t', Do- ranl Ecclcsiam congregaiv, scd absque IVmiino ; i lco

miiie],captivilalem nostram sicut torrens iit austro. j) vamini est opus illorum. Ex qno populus fidelis a'di-

Torrentcs dicuntur flumina hicmalia ; magno eiiiin ficatus est, custos csl ipsius Doiniuus noster Jesiis

iinpctu rcpciitinis aipiis iiiiplela ciirruiit. Aiislcr vcro Chrisliis, ((ui ^vdilicat, qui coiiscrval , qui protcgil,

\ciitus calidiis cst, ct glacics solvcns : sigiiilicat vcro (|ui rcmiincrat ; illc soliis iii oiniii'.ius cl ;edilicalor et

Spiriliim saiictum qui duriliain peccatonim noslro- custos. Ideo dixil in sequenti vei-su : Sisi 383 """
rum, qn:c zclo [forte, gelu] infidclitatis constricta niiniis ciislodicril civilalem, fruslra vigiliil qtii custodit

cst, solvil «t siccat, et eonverlil captivitalem nostram eam. Ista est civitaSv de qiia s;vpins in liis Graduuiii

in bctitiam. psalmis caiilatur, spirilabs iilii|i;c Jcrusalcin.

Vkrs. 5. — Qui seininunt in lacnjmis, in gaudio Vkrs. 2. — l'<i«iim est vobis [Ms. , i« ciiiimim c$i

mclcitt. Iteati qut lugcnt, (/iio/iiimi i;isi consolabuntur. vos] anle lucein surgcre. Iii vaiium esl enini iiilus Uo-

Itcni : Ucali mitericordes, quoitiam ipsi misericordiam iniiii ahsquc divina gralia laborare. [Piu"vonial gn»-
counequcnlur {ilallli. v, 5, 7). Scininaiit iii laciyuiis, lia, sed siibscipiatiir (dicdienlia , lunc noii laboral in
i|ni luHciil siia pcccata ; sciiiiii;iiit iii v;illc, (|iii misc- vanuin]. Surgilc poslquam si(/cii(is, qui iHauduCiilis

ricordiic opcra f;iciimt, diceiite Apostolo ; Qui semi- pancm doloris. Si vullis iii cvcclso essc , eslolc hic

nit in irciicdtcttonc, de bcncdiclioitc aicipicl {II Cor. huinllcr., ubi liumili» fuit illc, i|iii pio iiobis paup<r
: : : ,
:

C29 EXEGETICA. — EXPOSITIO IN PSAL. GRADUALES. G30


iuil f:)i;lijs. ul ibi excelsi silis, ubi illcsedetad dexie- A volentibus et noleuiibus audirc veibum Dei, ctiam
raiii Dei Palris. Surrectio exaltationem sigiiificat, ainicis et inimicis. Ille stat [in porta (Edit., iiiipor-
sessio bumilitatcm desigiial. Aliis locis sessio intelli- tuiie)] ut omncs audiant, el oinnes sedificentur.
gitur ab bonore judicaiuli, ut iilic : Sedebitis vos su- PSALMUS CXXYll.
per sedes duodecim {Matth. xix, 28). Iteni sessio hu- Vcait ad canticum beatitudinis istorum ascensor
milita:cm significat , ut illic : Jcsus fatigatus ex iti- Giaduum, ct ait , unde sit ista beatitudo [sibiquw
ncrc sedcbal sic supcr fontem {Joan. iv, G). Nain ct iii dixit] :

alio psalmo dicitur ; Domine, tu coynovisti scssionem VKiis. I. — Beati omncs, quitimcnt Dominum, qui
mcam, et resurrectioncm mcam {I'sulm. cxxxviii, 2), ambulant in viis ejits. Hsec vcra [Ms., vero] beatitudo

id est, Immililatcm meam et exallationem mcam. iii tiinore Domini consistit, et in obscrvatioiie prae-

Ut crgo intcUigcretur, ad quam perlincret b.^ec sessio ceptoruiii illiiis. Istc est timor, de quo in alio psafmo
forniaiii, addidit slalim : Qui manducalis panem do- dicilur : Timor Domini s-.itictus pcrmanens in swcu-
lot s. Manducant panem doloris, qiii gcmuiit in bac lum sa:culi {Psat. xviii, 10). Alius est tiinor propter
pcrcgriuatione. CoBleslem crgo desiderio anlielenius lioenani , alius est propter amoicm :
384 '^''^ *>*'

l>:itriam : hic bumilialio, illic exaltatio ; bic peregri- beatus, qui propter charitatem timct Dominum, ei
iialio, illic pairia. Humilieinur sub potenti raanu Dei, •* in cbarilate ejus prKccpta observai. Ut ille ipse ait
ut nos exallct in teinpore visitationis. Quasi quare- Si diligilis me, mandala mea servatc {Joan. xiv, 15).
ret iste ainator, quaiido essct ista resurreclio, id est, VEns. 2. — Luborcs fructuum tuorum manducabis
cxaltatio, respondctur ei [Ms., fructuutn manuum (iiurMm], bcutus es, et bene
Vers. 3. — Cum dederil dilectis suis somnum , ecce libi erit. Non labores manducat quisque, sed quod
kcrreditas Domini : filii merces fruclus ventris. Som- ex labore nascitur, id est , fructus. Sancti martyres
nus hic morleiii sigiiificat. [Sicut] Cbiistiis noii cst laboiaverunt in Iioc saeculo, ut fruclum vits «•lernae
cxaltalus nisi post niortcm , ita nosira exaltatio non acciperent, ut impleatur in illis ,
quod diciuin est :

crit [Edit., est], nisi post niortem : quia illius rc- Yos estis, qui permansistis mecum in tcntatienibus
siirvectio noii fuit nisi antea moreretur , nec noslra meis, et ego dispono vobis regnum, sicut disposuit mihi
erit resurroclio nisi antea morianmr. Quasi vero Pater meus [regnum], ut edatis et bibatis super men-
quaerercs itcruin [et diccrcs] : Quibus dilcctis ? Ait sam meam in rcgno mco {Luc. xxii, 2S). licatus es et
[llccc est] hcvrcditas Domini ,
filii mcrccs fruclus ven- bene tibi crit. Hic beatus in spe, iHic hene tibi erit in
tris. QuiC est bareditas ista ? Illa utiqiie, de qiia di- re, dum videbis facie ad faciem, quera hic anias iii

cllur : Postula a me, et dabo tibi gentes hwreditatem ,


corde.
tuam {Psat. ii, 8). Qui sunt filii merces [Ms., mer- Vers. 3. — Uxor tua sicul vitis abundans in laleri-
cis] ? Sancti scilicet omncs ,
quos Cbristiis suo san- bus domus tua. Uxor Christi Ecclesia cst [Ecclesia ,

guinc acquisivit. Friictus ventris, id est [fnictus Ec- qu*] ct spoiisa, qure aliund.it fructu boni operis. In

clcsiae. H*reditas et lilii et fructus uniim significant, tateribus domus tuce. Illa sunt latera in dcnio Dei,
id esl], omnium sanctorum congregatioiiem [Edit., quae adh;erent Cbristo firmius. Filii tui sicut novellce
coiigregatio], fitii mcrces, fructus ventris. Deinde ad- olivarum in circiiitu mcnsa; tuiv. Non esl alia in Chri-
jiingit slo uxor, alius filius, sed onines unum in Christu.

Vers. 4. — Sicut sagitta^ in manu potcntis, itu fiiii Quam ante uxorem nomiiiavit , nunc nominavit et
excussorum. Sagittte apostoli sunt, quoruni sonus exi- filium [Ms. , filios] ,
quia uxor et filii Ecclesia est
vit in omiiein terram, de manu potentis missi, id est, Cbristi. Sicut noveita: otivarum. [Oliva] pacem signi-
Christi ; Ila filii cxeussorum [illi ipsi apostoli filii ficat. Ideo filii in novitate spiritus non iii vetustatu
sunt excussorum], iJ es(, filii pioplielarum, qui se- littera; iii paccm Cbristi transeiint [Ms., transeant] :

creta et mysteria incarnatioiiis Christi , et sanctie In circidtu meiisir tua. Mensa Chiisti Scriptura san-
sacraraenta Ecclcsia}, Dei dono [Ms., de idoneo], cta est, unde pascimur, unde intelligimus, quid anie-
coelestis thesauri excnsserunt et in lucem proJuxe- n mus, et quid desideremus, ad quem habeamus oculov
runt a sseculis mysteria : borum filii sunt [ Ms. levatos.

erant J
apostoli, quia quod illi in Mnigmate pronun- Vers. i. — Ecce sic benedicetur omnis liomo , qui
tiavcrunt, hoe aposloli iu Christo quasi historiara tiinet Dominum. Recurrit ad principium psalmi, ubi
praedicaverunt. ait : Beati omnes, qui timent Dominum. Nunc cxponit,
Vers. 5. — Beatus virqui implcvit desiderium suum qua; sit ista beatitudo, qmc, limenti Deum debetur
ex ipsis : non confundetur cum loquetur inimicis siiis vel quomodo beuedicendus sit, qui Deum timet. Ait
in porta. Ex ipsis, id est, ex apostolorum prsdicatio- enim :

nibus, qui totum suum desideriuui ex illa [jUs. ,iIIo- Vers. 0. — Benedical te Dominus ex Sion. et vi-
rum] pr«dicatioiie ini|ilet, et amat coelesiia, non deas, qucc bona sunt inJcrusalcm omnibus dicbus viliv

terrena ; ;cterna, non teiiiporalia. Iste non confun- tua:. Ex Sion , dixit, bcnedicat le Dominus , id est
detur, cum loquetur inimicis suis in porla. Porta vero spcculatione vitae a;terii;ie. Illa est vera benedictio
Chrislus est : qui Cbristum praidicat ,
qui in Cbrislo qu;e nos facit vitain desiderare Kternam. Ideo adjiin-
loqtiitur, qui iu Chrislo niaiiet , non confundelur in xit : Ih videas boiia, qux sunt in Jerusalcin omnibiis
a-lcrimm : scd pr.cdical opportune imporlune, id est, dicbus viliv tutv, idcsl, aiternaboiia, iion tenipor.ilia ;
, :
:

f-^' »1 i- VLmM !SEl Al.i;i:iM 0J'EHIM HAKS II. Gji


l.etiiiaiisura, iiou traiibiloiia. qii;e suia iii Jerusakiii A piiiis^iiiaiii iii jiuliiiu |)uiiiaiilur, aicscuut , iioii ha-
ca'lesli. Umtiibus (iiVftus vilte liur, seiupfr eiis gau- beutes liuuioreiu boni operis.
(lciis, seuiper videbis boiia , id esl, tolius Luiiitatis Viiiis. 7. — Dc ijuo non implebit manum tuam (jui
aui'torein (.'.liristuni. melel, et sinuin suiim munipulo-i
iiui colliijet. Mcssores
Vtns. G. — /'.'( videus filius fiUonim liiunim, piicciii siiiit an^jeli, de (pioriiiu operiliiis iion iinpleiit sinus
tiipcr hracl. Filii liii siiiit opcra lioiia , (iiia' faeis ;
siios, quia zi/.aiiia siiiit, et iioii trilicuin : sed iii fasci-
lilii lilioruiu tuoruiii, rniclus boiioruin operuni, quie culos lij-aiitur cl iyiie coniburunltir ;uteriio.
videiiila et reeipienda sniit in fulura vita , ubi pax Vkrs. 8. — Et Hon dixeruni, qui privterierttnl
erit super oiiiiios Deuin videntes : et luvc pax est Deiiediclio Dumiiii siiper vos, benediximus vobis in
Clirisliis, (|uie exsiiperal oiiiiieiii sensuiu. lUa pax uomiiic Domini. Transeuntes siiiit per hnjns sarculi
custojiat corda iioslra iii perpetuum. patriarch*
viaiii i)i(>i)liel;e, et apostoli : quorum be-
P.SAl.-MLS CXWIU. nedictio prolicit in liliis Ecclesi;e, non in falsis fra-
VtiHs. I. — Decinuis istc psalmus Graduuiii i(a tribus, qui expuijnanl Ecclesiam : iion dant eniiii
incipit : Sivpe expiignareriinl me n jnventulc nteii, ili- beiiediclioiiein super perituros, sed super mansuros;
ciil nunc Israel. Vox est Keelesiic sustiiieiitis lalsus et quaiii benedictioiieiii dant? Benedicunl [iiiquit] iii

fratres, et iii excnipla priora rcspicieiitis Ifcf/i'., B „omiiie Domini ,


quia omnis benediclio ei omnis
exemplo . . . respicieiis] , et super ipsa exhortantis sanelificatio per iiomcn Doiiiini roboratur ct confir-
excmplis Patruni iiivincibiliter sustinere : quia olim niatiir.
cxpMgiiala [est] Ecclesia, et iion noviter, sed seinpi^r, PS.VI.MLS CXXIX.
ab initio, quo cuepit csse. Nain Abel Ecclesia fuit Viciis. i. — Sequitur veropsalmusGraduum, cujus
Clirisli, sed a fratre expuguatus esl siiuililer Jacoh De profundis clamavi ad
;
piiiicipiuin est : te, Domine
tcclcsia Cbristi fuit, sed a fralre Esaii expugnalus Domine, exaudi vocem meam. .\d istuin itaqiie psjl-
est; etiam et Moses in Ecclesia Christi s;epissHne iiium [.tfs., ab isto ... psalmo] consideratioiiis gradns
expugiiatiis est a populo, cui piu'fuit. Occisus fuit
est, et cujusilaiu quereke slatio, ul intelligainus ita,
Cliristus a syiiagoga, sed iion siiperatus [Edit., se- iii quo profundo sumus , el unde claniare iiobis ne-
paratiis]. Ecce ciiiin exeinplis docebat nos adverstts cesse est. [Profundum {Edit., profiinda) eniin] cst
lalsos fratres fortiter suslinere. Dicant onines qni iiobis vita isla mortalis. Quisquis se iii profundo in-
Denin pleno corde diligunl Deuniqne videre ciipiuiit, tellexerit, clanict, gemat, suspirel, donec dc profundo
et (lic;iiil iteruiu
eruatur, et veniat ad eum, qui supcr omnes abyssos
:

Veiis. 2. — S„pe expugntivcnini me a jiiveniuie


s,.jet, et super Cherubim et super omiiia qu.^ crea
mea, tienim non potueriint milii. Sive iii Veiere, sive ^n^ „00 solum temporal-ia, seJ etiani spiritualia : se
iii .\ovo Test;inienlo, et iiunquam potuerunt prsevalci-e
inde usque ad profuiiduin hujus vit;e pervenit, ut nos
iiiilii, ut conscnlirem eis.
liberaret ab hoc profundo iuiseri;r, et nos incitaret
Viilis. 3. — • Siipra dorsum nieuin fahricaverunl ad eum clamare, qui est Salvator verus et dicere ;

peccatorcs, prolongaveruiil iiiiquilales suas. Fahrica-


Domine, Domine, cxaudi voeem meam.
veruht toleranti mihi supra dorsum; posuerunt mihi Vers. 2. — • Fiaiit aures tuw inlendentes in oralio-
iribulaiiones, sed ego porlavi eas, donec corriganlur, ncm scrvi lui. Geminalio clamoris, significatio esS
et sic Jesinanl persequi me, et vel iii 385 '""^ p^- deprecatiouis iiitiin;r. Seipiitur vero :

ciiliantiir a dorso ineo : ego iisque in finem tolero, Vers. 5. — Si iniquilates observaveris, Domine,
scd usque in lineni persequenlur. Prolongaveruiil ini- Domine ,
quis suslinebit? .\perit de iiuo profundo
quiiates suas, qiiia non est lcmpus in hoc sdcchIo , clamaret, id est, de peccatorum suoriim abysso, qu;e
iHio Ecclesia Chrisli persecutionem non patiatur a inuiidaverunt super caput ejus ; intelligens omnem
fdsis fralribus. vitam haiic tcntalioiiibus pleiiam. Ideo dixil : Quit
Vers. i, 5. —
Sed Dominus justus concidet cer- sustinebit 1 Si justiiiam tanluminoilo judicas nobis.
vUes peccatorum ; confundantur et converianiur re- J) ct
non miserationem pra'stes, nullus est qui sustinere
irorsum omnes, qui oderunt Siou. Id esl, siiperbiam possit, quia oinnes [sunl] filii ir;e : sed magis nobis
illorum conteret. Per cerviccm superbiam istorum spes est de miscratiouibus tuis , et iion de meritis
designal. Confundanlur et revereanlur omncs, qiii nostris.
odcrunt Sion. Confundanlur in jiidicio, revereanlur Vers. i. — Quia apud te propitiatio est, et propter
in profunilis. Oiii odcrunt Sion [Sion est Ecclesia] : lcgcm tuani suslinui te, Domlne. Propiti;ttio [h;rc] est
id est , qul odenint Ecclosiam , et nolunt obcdire saiigiiis Clirisli, ipii iios liberavit a servllttle timoris,
verbo Dei. Siinl iiiiiii iii Ecclesi;i, sed ficli fratres, el qu;c iii lcge liiit vetcri. Suslinui le, Doinhie, id est,
odio liabent beiie opcranles in ea. [Vide (£(<if.,L'nde) speravi in te, Domiiie, sicttt in allo psalmo dicit :

qiiid] sequitur dc his, qtii oderunt Eccleslam : Exspectuns eispeclavi Dominiim, el respe.vit mt {PsaK
ViRS. 6. — Fiiint lanquain fcnuin leetorum, quod xxxix, 2) : oxspeclavi pcr speni, ct respexit me per
priiisqunm eiielialur, arescii. [Pcrileiiiin oiiinis gloria niiserieordi;im.
rtiipi'rl)i(-ntitiin in linc s.rculo;] et sictit reniiin teclo- Vius. K. — Suslinuil (iHimn incu in verbum Ihhhi,
riiiii kiiii^ r;iilice cst, el cilo aiesdt, sic illi cilo pei-- Domine, sperarit auima mca in Ihmiino. Iii quo<i
f iini ; ipiod pritisquom evellatur, arcscil ; id esl verbtira susiimiii ''
lu Verbiini, ipiod caio fucUim
: :

GZZ EXEGETICA. — EXPUSITIO l.N ['S.\L. GiaDUALES. C31

esl , speravil aninia inea ;


per quoJ Vorbum niihi A verilalis ; idfo retribuctur eis in aniniabus \F.dil.

oinnia diinisisti peccala. Sed adliuc sperat aninia in;inibus] illorum : Quia proplcr inlidelilalein schis-

mea in Doniino. QuiJ sperat? Ueniissionem pecca- inalis in aiiima recesserunl a fide, ideo in anima re-

loruni rccipcre. Scd 386 adliuc vitam icternain iioii ccpturi erunt, quiJquid meruerunt.

leneo : etquia fecisti quod proniisisti, spero te factu- Vlrs. o. — Spcrel Israel iii Domino, qui eslspes
runi esse quod adhuc rcstat, ut posl resurrectionem oiiiniuin Deuiii videntium. Ex lioc nunc ct usqnc iii

umnium vitam a'teriiain accipiam. sempiternum , id est, usque aJ aiternitatein , in qua


Vrns. C. — A cuslodia mfiliitina usqiie ad nuctem vidcbiinus, in quein iiunc speramus.

speret Isiaet in Domiiio. Cnstodia matulina [Cbristus PSALMUS CXXXL


resurrexit (Edit., cst Chiistus, qui resurrexil)], in Venit liic pnevius nostra; [Ms., noster] ascensio-
quo omnes resurrecluri sumus; iJeo ex illa rcsur- nis, et aJ graJuni inansueludinis, in qua exemplum
rectionis sux vigilia usque ad noctein id , esl, finem iiohis sanctissimi David pioposuil, quasi ex sua per-
mundi omnes sancti sperent in Domino ; el hsec sjies sona dicens
inde ceriissima est, Vr.ns. 1. — Mcmcnto, Domiiie, David, et oinnis

Vkrs. 7. — Qiim apiid Dominum misericordia est, miinsucludinis ejus. David mauu fortis interpretaliir.

et copiosa apiid eum redcinplio. \'ev illum ilaque re- B qui juxta hisloriam pcpercit iniuiico qua^renti ani-
dempti sumus, per illuni resurrecturi sunius. niani suam : signilicans Christum nostiuin bellato-
Vehs. 8. — Ipse redimct Israet ex omnibus iniqiii- rem, qui superlJssimum Goliath propriiC forlitudinis
tiilibus suis. [Ubi superabundavit peccatura] super- lapide proslravit , el nobis, cum inimici esseraus,

abuuJavil gialia : gratia eniin Dei salvati siint per mansuetus est faetus, ul nos ejus cxeuiplo edocti
fidem, ab oumibus iniquitatibus suis. Onines fiJeles luansueti simus et mites.
nurnine [Ms., noinen] Israelis designal, quia oinnes Vf.bs. 2-5. — Sicut juravit Domino, votum vovit
per copiosain redemplioncm Domini Jesu Christi Deo Jacob. Jurare Dei, est promissionis suse votuiii

reJempti siiiit ab omnibus iui(piitatibus suis. Scire ostendere [Ms., proiiiissiones suas ostenJere]. Votum
ilebemiis quoj iii aliquibus locis in his psaluiis so- vovit Deo Jacob. Quid est votum Christi nisi ut re- ,

naiit verba quasi de mullis, sicut ubi ait : Misercre dijiierel hunianuin genus? UiiJe ait iii Evangelio :

nostri [Ms., nobis] , Dominc, iniscrcre noslri, quia Opi(s387''""S'""'''""''' qwod dcdisli milii (Joan. xvii,
multum repleti sumus despeclione (Psnl. cxxii , 3). i). Xotuin vovit Deo Jacob. In sequentihus demon-
In aliquibus sieut de uuo, ubi ait : Dc profundis clu- strat quid vovisset Deo, ij est, ul inveiiiret [Edil.,

mavi ad te, Doiitine. Et hoc [iJeo] qiiia inulli suinus iuvenerit] taberiiaculuin Deo Jacoli, id est, Ecclesiam
in inembris, unum auteni in Cliristo : et oinnes in C s; nctaiu, de qua dicitur in alio psaluio : Qiuim ama-
uiio loquuiilur, el unus in omnibus loquitur. Dicit bilia sunt tubernacula tua, Domine (Psal. lxxxiii, 2).

eniin iste ascensor : Sed nos, si hene egerimus, tabeniaculum erimus


Dci et templum Dei vivi sieut dixit Apostulus
PSALMUS CXXX. , , :

Vrns. \. — Domine, non est e.xallatum cor incum, Templum Dci cslis vos. Nulla nos [Edit., vos] dor-
milatio, nulla oblectatio caruis, iiulla amljilio sajculi
neque elati suiit oculi inei. Sacrilicium Deo humilitatis
dclerreat, ut labernaculum Deo iion inveniainus in
offert in his verliis , sicut in alio psalino legilur :

iiobismetipsis.
[Sacrificium Deo] spiritus contribulalus, id est, hii-

miiiatus (l'sal. l, 19). Magis itaque auJila est biuei-


Vebs. 6. — Ecce audivimus cam in Eplirata, iiive-

lianlis [.)/«., huiniliati] publicani oralio, quam supi'r- nimus cam in cainpis siliHV. Ephrata speculum inter-

bientis Phai'is;iei. Neque etati sunt ocuti inei. Oculos pretatur; in spcculo imagines conspiciuntur; sigui-

cordis elatos iion esse dixit, sed humiUalos, quia ficat prophetas, qui per imaginem loculi sunt de

omniiiin boiiorum custodia est huinililas. Ncqua um- fulura doino Dei, quam inveniraus in campis silvse,

butavi in miigiiis, ncque in mirabilibus super me. Nec ilii audiviinus de domo Dei, id esl, in latitudine

quoesivi , ut magniis esseni inter homines, aut mira- [Edit., altiluJine] gentium ,
qux vepribus et spinis

bilis facieado sigiia et miracula : quia sigiia propler peccatorum oUsitic suul :
seJ ibi est inodo domus
infideles Jata sunt, non propter fideles, ul per signa Dei , et Ecclesia Christi , de qua prophet» pr.-edixe-
crederent, qiii per praidicationes non creJiJeruiil. runt.

Unde siihdiJit Vers. 7. —


Iiilroihimus in tuberiiaculum ejus.

Vers. 2. — Si HOii liumiliter scnliebam, sed e.xat- Cujus? Dei Jacob. Quomodo iiitroibimus. Per fidcni.
tavi animam meam : sicut ablactatus est super malre Adorabimus in loco, ubi stcteruiU pedes ejus. Ciijus?

sua, ita retributio in anima mea. ViJentur maleji- Christi Domini nostri , ubi vestigia conspiciuntur

ctionem sonare hi duo versus, et ad hitreticos per- ejiis, et ibi mir;»cula illius narrantur, et redemptionis

tinere, (|ui non volunt humiliari in pace Ecclesite, nostra; lirmitas : quia ahsque hujus domus charitate

sed exaltari in schisma doctriu;e su;e. Noluerunt salus [Edit., solus] iion iiivcnirclur : ibi adorandus
luatris Ecclesi e lacte nutriri, ut ad soliJum eibuin, [Ms., i\JoranJuni] est, ubi fiJes rccta esse diceretiir.
qui Christus cst, pervenirenl. Ideo ablaciati suiit ei Vers. 8. — Exsurge, Domine, in requicm luani ,

a niatre repulsi ,
qtiia a lacte pietatis nutriri nolue- lu et arca sanclilicalionis tua'. Christo dicilur, ut
ru!;l ; f| su:it doi l')res crroris, cuin non siiit discipuli exsurgat a morluis, et iiilret in rcquiom suam : iJ
, : , ,

G35 b. F. .\LliI.M SKL' .\LCLLM OPLIILM l>.\KS IL 63G

1'ii. pubt laborem pnsbiuiiis in riH|uieiii coilestis glo- A /lif habitubo, quoniam eleiji eniii. Islu Dei verha siiiii;

ri,i'. /« et arca suiicli/iciiliuiiis /iiii'. Arca C.liiisli u.vv rei|uics niea, liic re(|uicsco. Quantum |£di(.,

l,fclesia esl Cliri^li. Ki- iiiritlio iM-.ccfssil iii (Mpiu', i|ii()iiiaiii{ nos aiiiat llciis llr.itres], ut quia iius ic-

i|iue seculiiia [/•.'.(il., sociilal eril iii iiiciiiliris, iil iial, (luicMiimis, sc dicat re(|uiescere. Non eiiim ipse ali-

(luod ipsa Verilas ail : Vu!o, Piilcr, iil iibi ego sum ,
i|iiaiido tuiliaiur, aut sic reiiuicscit : sed ibi sc dicit

it isli iiiit mecuiii. rc(|iiiesccre, qiiia nos in illo reqniem habeinus. Uie
Vers. S). — Si(fci(/u(i'S (iii iiiiluiinlur [Ms., iiiii (««(j inliubilubo, quonium etegi eiwi.

jii.s/i(i(i»H, el santli lui livUiUiir. Saeerdotis esl jiisli- Vkiis. I.'». — Vi(/H(im ejus benedicens benedicnm ,

tiaiii pranlicarc, et exem|ilis ostenderc ;


pii|nili cst /Mii/iiivs ejus siiluriibo pnnikus. Oiiinis aiiiiiia qiKV so

(jauderc iii jiislilia , ct sacerdotiim pra;diiatioiie iiitclligit desertaiu ab (uinii auxilio, nisi solius Dci
\Kitit., gau liiim pra'dica!io|. Iteiii : induanlur vidu.t cst secundiim s:eeuluin , qiiia sicculum cam
baeerdotes lidc cl spe, s;iiicli(Hic helciitiir ; iiiiia siciil dcscril •
iioii laiucn cxiiidc >idua est, (|ua! Christiini

Cliristiis surrc\il iii jjloiia, ita et saiicli cuiii Cliristo lialicl viruin ; idcircu saiicta Ecclcsia in oniiiibus

burrecturi suut iii gluria. incniliris suis vidua cst, a s;cculo dcrelicta aiquu

Veks. 10. — Propler David serviiin luum non arer- conlcmpta a Christo autcm electa el sponsata. Lt ,

I is fiiciem Clirisii lui. Vox cst ad Dcum Patrem B pavperes ejus saiurabo punibus. Pauperes Christi
dcprccantis [Dcclcsin} : noii avcrtat ('acicui Christi siint, qui non amaiil lioc sn-ciiluin, sive habeant di-
sui ,
propter victoriam qiiain fccit dc inimicis siiis, \ilias, sive non habcanl. Aliqiiibus enim datx suiit

id est, nl avertit eam a Jiuteis» ]: ct posl plenitu- diviti;c ad dispensandum egenis , non anlem data;

diiiem geiilium omnis Israel salvus liot, qui moilo suiit eis ad possidendum : iieque spem in illis debcnl
[.)/s., quo modo] iii apnslidis et reliqiiis salviis csi. loi erc, nec salietatem iii illis hahere; sed in nomine
Vkrs. II. — Juravit Doiniuus Dniid terilnleiii , el Christi conliderc, et in jiislitia, et in charilate Del
non [ruslrabilur citm. Juralio Doinini coulirmationem ct proximi : ha;c est saturitas sanctoruin, iion s;BCuli

santentiic significal, ncc fruslra jurat, ncc sinc fruclu Uivitioe.

oiit [Ms., iiec rrustram erit] (|uo 1 piominil, sed ve- Vkrs. 16. — Sacerdoles ejus induam saluluri , et

ritatem jurans vcrilatcm iiiiplel ,


qiii.l veritas falli snncli ejus exsultatione e.vsullabunl. Qui siint sacer-

non potest. De fructu veniris lui ponain sitper sedem dotes ? qui seipsos obtuloruiit [i/s., olferimtl Deo
tuam [Ms., menm], id csl, de utero virginali nasee- hostiam vivam, Deo placontcm. Ei indnam salalari,
tiir, quera poiiam supcr sedem nioam. E.Tic( virga id est , Chrislo Jesu , qui cst salus omnium credcii-
ile rnilice Jcssr, et ftns de rndice ejus ascenlet {Isni. tium ul .\postoliis ail : Quolquot biiplizali eslis ,

XI, II. Virga do ra^Iico p;ilriaicb;i' exiol , el flos, id


^ Clirislum indiiislis (Gnl. iii, '27). Et snncli ejus e.v-

fSl, Christ'is de vonJre virginis ascendet. [Sed] alia sultalione e.rsullabunl. In qiio exsult;\bHnt ? Ut in-
habot Irauslatio : Jitrahil Dominus, et non pcenitehit duantur Christo; ideo sul jocit :

Non
eiim. aliciijiis Deum ptEuilet, scd aliqnid immu- Vers. 17. — ]lluc producnm cornu David, paravi
Mre cum sii^nificat , diim dicitur, pa'nitcl Dciiiii. lucernniu Cliristo meo. Lt de Cliristo intelligatur,
Jurabit Dnminns, cl non pa'nilebit eum, id esl, imnui- noii de solo rogno [Ms., ut de Cliristo pnrsumatur,
tabilc vult conscrvarc, qiiod facit [Ms., fiat], quod nf>ii dc s;cculo]. Cornu repnum et altitudinein signi-
sJaluit cum David servo suo. fical; David regemCbrislum. Parari lucernamClirisUi
Vkrs. 12. — Si custodieriiil fiHi liii teslnmentiim meo. Ipsa Vcritas in Kvangclio de Joanne dicil :

»>ic«m, ct teslimonin nca liirc. quir doccbo cos. Et ///( ci(i( luccrna nrdens et lucens , ille purulus fuit a
fi'ii eorum usque in sn-culttm sedeluinl super scdcm Deo Pnlre, ul pra'irel fiiciem C.lirisli sui, sicut dictHin

meam. LUique el filii [lui el filii]tuorum


filioruin csi : Ecee ego milto angelum meiim, qni pnrparabit
si cuslodicriiil piix-ccpta moa, sodobunt snpor sedem viam luam ante te.

liealitiidinis tire : qiiia omnes tidclos filii [sunt] in ViRS. 18. — Inimicos ejus induain confusione. su-
Christo David cl lilii Abrabani, do ((uibiis ipsa Vorit is pcr ipsum aulem ejjhirebit snnctificatio inea. Siiper
dicit : Polciis est Deus dc lapidibus islis suscitare ipsiiiii, id cst, Christuin, elllorehil sanctificatio inea
filios Abrnliain (Mntlh. iii, 9). In ipsius vero baptismate remissio peccatoruin esl
Vers. I"). — Quoiiiam eleqil Dominus Sion, prn-ele- et saiictificatio el Spirilus sancti doniim, ipso Joanne
git caininhabilnlioucin sibi. Sion iinivorsaliscst Kcclc- atlcstanto [qui ait) : llic csl . qiii bapliial in Spiril»
sia, inangclis boata, iii babilatnribiis \F.dit.. habilatio- sauclo, el ego vidi, et testimonium perhibui, quia hic
nibiis] torni; peregrina, qirc et ipsa in parlc voiitiira esl Fitius Dei [Jonn. i).

cst [,Us., pars futiira csl] beatitudinis aiigelic;c. Kt PS.\LM11S CXXXII.


li:i'c osl habitalio Dci 388 '" ;vtornum. Qiios clogit rorvenit jam ad psalmiim (quarti decinii (Fiiii.,
iii C.hristo Doiis, pr;cclcnit, id osl, pia'(lostinavil ;inle (|iiartiim dccimiim^ gradiis], iii qiin uuitatom saiiclo-

conslitntioiicm s:eculi jiivta apostoliiiii, |(licoiitciii] : niiu l;iud;it islo asconsionis amalor : gaudcl sc »ii

^liiiii quos rociiril, hos cl prndeslinnvil (Koni. vili, .Ml). uiiilatom fralcriuc cbarilalis pcrvcnirc, ideo ail
Vf.R8. II. — llivc requies mea in titrulum sirculi. Vkrs. 1. — Ecce qnam 6onhiii el quam jueuHdHm,

"Edit.: Doprccaniis pro Kcclcsia : .Voii ni>cr(as /Vicicin CArisli <iii, proplcr victuriam quam fc<il David
«k iniiniiis suis, a\crle iiam a Jud.eis.
, :

(1-7 EXEGKTICA. — EXPOSITIO IN PSAL. CRADLAl.ES. G.'^8

huhUiire [rulm iii uiiuiii. QuiJ pulclirius csl, quidve A PSALMLS CXXXIII.
jucuiiilius csl, iiiio quiil uielius, quani unitas ct (h.v Vtus. 1. — Ecce nunc benedieitc Doiniiium,omnes

ritas in Clirisli nieniliris, quoc fiatrcs noininarc pla- servi Doinini. Ecce nunc, id cst, in boc tcniporc, in

cuit ; el cui rci similis sit luvc unitas, iii scqucnti qiio congrcgavit nos Doiniiius piM' nnigenituni Tilium

parailigniate exposuit, diccns : suum in doinuni dilcttionis su;c benedit amiis Domi- ,

— Sicut quod de- num, non transitoVia ed pcrmansoria laude, alteru-


:

Vr.ns. 2. unguentum in capite ,

trum horUintcs, nos slare ct permanere in lande Dei.


sccndil in burbam, barbuiuAnron. Quisest islcAaion?
Qui stulis in domo Domini, in ulriis domus Dei no-
Utiqiie Cliristus, qui solus inlravit in Sancla sanclo-
stri. Id csl, qiii pcnnanelis iii catbolica fide, in uni-
rum in sangiiine, uon alicno, sed proprin, interccs-
tate cbarilatis, qux alrii iKiininc in boc loco desi-
surus pro nobis apuil Deuni Palrcin. Sicut unguen-
gnatur. Atriuin autcm lalus cst lociis, et apertiis ad
tum in capile : Lngiicntuni lioc Spiritus sanclus cst,
solcm : ita nicns nostra, lalitudine cliaritalis illunii-
quod a capite Christi dcnnit; iiani capiit nostiuin
nata, omnibus apcrla debei esse ad bcncfaciendum.
Christus est. Descemlit inbarbam, idcst, forles ct
Addidit
Invincibiles piignatores pro Christi nomiiie, apostolns
priinuin cl sanctificalores [iVs., sanctificalos] inar-
Yeiis. 2. — In nodiOiis exloUitc manus vestras in

B sancta, et benedicite Dominum. Noctes itaque iribula-


tyres, et sic in omncs fidelcs pervenit , idco ad-
liones sigiiificanl lnijus s;ECuli, in qiiibiis admonetur
JUMxit : Qjiod descendit in oram veslimenli. Hnjiis
maiius ad bona opcra levare, ct Dominum benedi-
vestiiiientum sacerdotis sancla [cst] Ecclesia, qua: in
cere, iion solum verbis, scd ct opcribus boiiis. Fa-
fiiicm niundi ejus sanguine consecrata cst , et iii
cilc est Dcuin iii prospcris bciiedicerc, sed niultum
vcstcm sibi coiitexla. Idco ilixit in orani vcslimenli
necessarium est, eura in adversis laudare cum Job,
sulijiingeiisquc ait aliain siinilitiidincm snb cadcni
qiii omnibus ablatis qiiaj habere potiiit, ait : Sit no-
significalioiie :

men Domini bencdiciuin ex hoc nunc et usque in sa-


383 Vers. 5. — Sicul ros llermon, qui descen-
culuin (Job. i, 21). Scqnitnr :

dil in montem Sion. Ilcrinon ditiliir iiitciprctatmn,


Vers. 5. — Denedical le Dominus ex Sion, qui fe-
iiomcn exaltalum, quod est Cbristus in truce exalta- speculumj
cit coehtm et lerram. Sion spccula [lulit.,
tus, el (ostea in coeliim elcvatus, cujus gralia, id cst, ad quiu-
dicitur, in qna bcnediccndi siint sancti, qui
ros illius, dcsccndit in montem Sion, id cst, sanclus
decimum graJum perveniuiit, et in coenaculo sub
tuin
Cl pcrfectiis in Ecclesia Clirisll. Qiiod enim barba vel
niimero dcties duo;!enari() Spiritum sanctum rece-
ora vcslimcnli sigiiifical, hoc cliani moiis Sioii signi-
pcrunt. Ergo si (imnes niimcios ab uno usque ad
ficare viilctnr. Scquitur Quoniam ibi mandavil Do- m-
:
q q„i„jej,i,„ ;,ggrpgabis, fiunt ccntum viginli, qui
mi/i!(s benediclioncm, el' vilam usqiie in sicculiim. Lbi
'
nierus, sancti Spiritns adventu consecratus, signili-
mandavit? In fratribus viJcncet qui liabitant iii
t:it, vetcri tcstamenlo novum dcsignari, el no\o ve-
unum, ibi pra?cepit beiicdiclionem , ibi bcneJiciint
ti;s adimplcri. lii prinio giadii tribnlaticlaniaviinusad
Dominuni, qni babitanl concorditcr, ibi cliam el \i-
Dominum : in qiiinto dctinio libcrati a tribulationi-
lam Kternani pcrcipinnt [Ms., ibi cliam vita irtcrna].
bus, Dominiira benedicere jubcmur, non alium nisi
Hucusque per gradus cancntcs ascendcbainus ad euin, qui fetil calum et terram : Coetum coili Do-
domum Dei. Videamus qnid agendum sit in ea. Quid
miiio, lerram aiilein dedil filiis Iwminum (Psal.
igitur? nisi Dominum cordc, et ore in charitate bciie- cxiii, IG), qni de lerrcnis ad ccelestia ascendere ju-
diccre, cum Prophcta dicentes :
bcntiir.

HYiMNUS VETUS
DE XV PSALMIS GRADUL.M.

MO.NITCM PR.EVIUM.

Hiijiis bymni auctorem non csse Atcuinum, diximns siii>erius iii pr;«notalione ad Irir.uiii Coinincntariiim
Psalinoruin hiicu-qne rcccnsitiim. IIoc laiiieii loco illuni apte collocari ccnsuiinns, qiio silteiii ;ib Aleuino I

scriptiis, vcl dictatiis. snoqiic dilcclo Aqiiil.c ilirctlus fncrit, proiit e\ episl. 153 coiistal. Uiinc ipsum ver»
locum ctiam occiipat in pcrvcliiilo codicc ms. hihliolbcc.ie nostrsc S. Emmeraini. Lcctiones diffcrentes inlcp
u;icos inclusimus cx col. Reiclienaviensi, seii Divitis .\ugise.

Ad Dominiim clamaveram, dum [Cod. Reiclt., cum] Iribulalus fucrani,


Et exaudivit Dominns scrvum suuni quantocius.
Lci'Hi'i meos oculos, slatim ad moiilcs prislinos,
Uiidc crit altissinio auxilium a Doinino.

390 LKtalus sum in omnibus, qiue (iixil raibi Doininiis ;

Ad domum Dei [Id., Domini] ibiimis, iii qua seinpcr inancbiniMs.


Ad lc meos levuvi oeulos, o Dciis [Id., Doniin;it')r] iiiler iios,
Qiii es in cccli culininc, ciim angcloruni agmiiic.
Sisi qiiin alii^^iiiiiis crnl in iwbi^ Doininiis.,
«:.9 B. F. .\L11I.M SEL' ALCLI.M OPERL.U PAUS IL WO
Dii'11 l-ii;iel, oinnilnis iiiririiiiorcs ruiiiiiis.

Qui coiifuluul iii Domino, (loiiiinulnn! ina\iin(\

l't moiis Sion pcrpciuo iion inoveliir ab uli(|iio.

Iii convertenJo Doiiiiiiits caplivii.iUMU proliiiiis


Sioii, s;Uis iii oiniiilcis consohiti nos fuiiniis.

jVisi Driis [1(1., DuMiiiiii'-] ifJilciiveiit, ;itque nos conservaverK,


Vaiiuni esl opus oinniiiin, donius ;vilific;>iilitiin.

Uenti filii lioininnni [Itl., oiniiinin], qui suuin (iHifiil Dmuiuum,


Quiiiiic in via aiigiisla, lidc aiiibulaut robiista.

Sivpe nie exiiuijuiivciuul, nec polMcrunt ailversarii,


Sed ccssaveniiit coiiliiiuo, confortantc nic Ooniiiio.
De profumHs siipplicitcr ac fideliler ctainavi,

Ad te Dens [/(/., Dominus] vict(U'i;c, Pater pereniiis glorije.

Son cst clatum in nie cor ineitm superbia,


Ncque intcriiis alttis fui scnsibiis.

Mcmenio inei, Domiiic Deus [/(/., Doiniiialorj, cceli de verlice,

Cui astunt niillia milliuin ministrantium,

Ecce (/iKim boiiuin, subliine, ct (junin jucundum utique,

Fratres in uiiuni viverc, smnina(|iie vila sedere.

Eccc nunc oimies faiiuili, stantes iu doino Domini,

Denetticite Dominuin dieruin omiiiuni.


ralrem precnr poieiilia', piincipemque scienli;e,

Ut pcr hos ter quinos gradus, c«los possim coiiscendcrc.


El per loca a.>tlieria, vebar ad rcfiigeria,
Ll inerear pr;Rinia possidere eximia

391 OPUSGULUM TERTIUM.


COMPENDIUM IN CANTICUM CArSTICORUM.
MONITUM PR.4i:V11.)M. A cnnlicorum. > Pag. 13i-2 In bibl. abbati;e Saviiii;»-
: <

ncnsis ord. Cistere.: Alcninusin Cunlica canticoriim.t


ScripsissebealumAlcnimimbrevem inCantiea can- Pap. 15GI < lii bibl. monast. S.
: .Micbaelis iii peii-
tlcorum coniuicnl;Ariiiin ipse ejiis Vil;e scriptor disertis culo maris Expositio .Mcitiiii super Genesin. in Can-
:

verbis tesl.itnr < li Proveibiis, iuqnieiis, Salomonis,


: ricfl rn/ificoiHHi. i Demum in Ecloga Oxonio-Canta-

et Lcclesiaste, iu C.iiiticisque caiUicorum (scripsit) In- brigicnsi, seu catalogo mss. .\ngli;v, .\lciiino tribuitur
cileiita snb brevltale. > l.lipsuin conlinnant aliquol Coinpcntrnim super Cantica canticoium, qnod forlassis
luss. co Uces, in qnibis similem coinmeiUarinm snb idem est cum Compendio a cl. Palrcio Junio edito,
iiomiiie .\lcnini coiitiiicri iiidnstrii quiilam bibliollit!- quol exbibemus.
liie

c;irii lideni facinni. Sic iii eat.d. mss. collcctionis llar- coJicum fiilei pcndus addunt celeberrimi
lluic inss.
leiaM:c, nolalnr coil. ^bi ineinbi-. in .'i% coiiti-
\(il. 1, scriptores, Helinandus apud Viiicent. Pellov., lib.
iiens 2 Coiiimeiitirinm .\lcuini iii Cauiiea cant.,
II. xxiii Spec. Histor., cap 173; Trilhemius, lib. t!e
i|ni fol. 100 b, ab liis verbis i;iiliiim capit liicipit ; Scripl. eccl. et lib. ii de Viris ilbistr. 0. S. B., c:<p.

liber Ciinlici Cduticorum, i. e. meliora mclioniut.um, '26 Joau. Baleus, centiir. ii Scripl. Britan. ConraJ,
; ;

sicitt Suncti s.iiiclorum. Siiniliter iii c;ital. mss. .\n- Lieosleiies in Epitome Bibl. Conradi Gesiieri ; Posse-
gli;e et lliberiiia', e.lit. Oxoiiii IG79 fol. iiiter co.ll. viiius in Apparat. sacro, toin I.
Jacob;r;e n. 807() recensetnr, .•l//'i"i
iiiss. bibliolliec:e Miruni ernditos Hist. Litt. Fraiici;c scriptores h.ec,
Comiiieuturius in Cniitica cnnticorum. lii bibliolliec;! qu;c pr.vniisimus, testimonia insuper habuisse ac iie-
Saii-Lanrentiana Leoilii oid. S. Beiied. exstat Al- : gasse " qnou e peiiiia Alcnini inlcger aliquis coiii-
citiuus scu Albinus supcr Ecclcsiaslen et Cnnlicn canli- nicntarins iii Cantiea caiitieorum llnxcrit, el quod
coruin. Clarissiuiiis pariter ac celcberrinins Monte- " oiiuiis ejus labor iii pr;edietuin librum iiitra exposi-
faucoiiiiis, toin. Bibl. bibliolliccariim, pliires
I el II tioneui iiiiius versicnli 6 capitis VI iii cpist. ad Da-
colices, euiiidein comnieiUariiim contiiientcs, suninia plniin simm discipuluni, in liiie liiijiis opnsciili exhi-
lide reeensct, toiii. I, p;ig. G-28, sci ibit : < lii biblio- bcmla, coiiteiit;ijn, coiistiterit. Ilanc eiiiin iiiterprela-
lliec:i res;is .Viiyliic : .\tcuiiii in Cniilicn. t Toin. II, tioneui addiicta leslimonia, qn;e noii tlc cxpositioiie
p:ig. i-lOi : lii bibl. Cemiiicliceiisi : .Mcuiiii h..rpiisilio niiius taiitnm p;irticiii;c seil versiculi Cantici c.iiitico-
in Cnnlica cunlicorum. i l'ag. I-2-2-2 . < lii bilil. S. riiin, sc I de coiniiiciilario Canlica caiUicoriim, hoc
iii

.\lbiiii Aiiile^avciisi : /'.'i/Ki.ii/iD.l/cKi/iii/iCdiilicii i((;i/i- csi, iiiicgruiii liiiiic libniiii Itxiuunlur, iniiiime admil-
ci)ii(//i. I l';ig. |-2."i!): < lii bibl. .Moii;ist. S. Ainloiici Ko- Iniit. M.i^^is lallniilnr iidcin viri, alias doctissimi.dnm
llioiii. : Alcuiinis in Cniilicn ctiiilicorum. i Pag. I'2.">3 : ciMilidenlcr asscveraiit, loc. cil. pag. 35ti,
:i.lniodiiiii
' lii V. dc Bccco
bibl. moii;isl. B. Hrevis li.rposilio : «loiiipciuliuni illiul iii (lanlica canl., tpioil aiino lt>.3S

i/i Cunlicn cuulicorum, niimine E.cclc.uie et Synutioiitr. LoiKlini cuin coinmciilariis Cilbcrli l-'oliol, a Palricit»
Eu A'ciiini iibbiilis, ut ibi lem iiot;Uur. > Pag. I-281 :
Jniiio editiiin csl, iiiliil alind essc ipiani eaiuik'!!! ad
t lii bibl. l)ivio-Beiiigiiiana Albini Kxposiiio Ciinlici : Daplmin cpistoluni. Pr.cceps cirmi hoo jndiciuni «olt)
' loMi. IV, p;ig. 30.", 535 et 33(j.
;

611 EXEGETICA. — COMPENDIIJM IN CANT. CANT. g:3

ejiis c 'lilioiiis, (iijiis quiilcm piicfatis viris ali.is sane A Qni lenot rgregias Sponsi Sponsceqvie canieiias,
egregiis Cdpia non fiiil, iiiUiilii rcfelliUu-. _ . .

Eoclesiac ct (diristi laudis hiuc inde cancntes


Certniii igiliir, rule saUcni hislorica, esse debel,
El thalami mcmorat socios sociasque fidcles.
Alcuinum nnstruin non tanlum aliqiiani parlieulam,
scit iiUcgniin libiiiiu Caiuici canticoriini Ijrcvi stylo, Has rogo nicnli luit>, juveuis, mandare menieiito,
seu, iil Vit;e ejus scriptor loqiiUur, luculc^nta sub hre- Cantica sunt nimiuni falsi hrec meliora Maroiiis.
vilate exposuisse. Nniic iiii|iiireii!lum rcstat, utrum
Hxc tibi vera canunt vits pra^cepta percunis;
Conipendiiini hoccc quoil cx cilitionc Lonilincnsi , a
,

Palricio Jiiiiio ciirala, exliibenuis, sil ille ipse labor Auribus ille tuis niale frivola, salsa [f ., falsa] so-
qiiein Alciiiiius iu illo libro exponciulo posiiit ? Pro nnbii.
Alcuino pugiiat^aiicloritas viri cl. Patricii Juiiii bi-
bliotliecirii rcgii, ct vclcrum mouuinciiloriim 'Crula- CAPIT PRIMIM.
toris seduli, qiii illud Compendiiim sub iioniine .\1- Vf.rs. 1. — Osculclur nie osculo oris sui. Synagoga
cuiiii, absqiie li;Bsitalioue, e bibliotlicca rcgia, priiiio
in publicuni proUilit "; quod euiu liaiid factnriim
Deum incarnari desideral, ac venieuli dcvnta cliari-
fiiisse incrito prxsumitiir, nisi fide ciijusdam 392 tate occiiiTii. Hujiis vox piima snnat in Cantico amo-
codicis ms., omni novitalis aiit corriiptionis siispi- ris;cui cum prophct;e sancti viam vivcndi ciebro
cione carentis, fuisset sutrullns. lluic auctoritati ro-
dcuionstrarent, cjusque advcutuiu, qmtaiiquam Spon-
bnr addil coilex ms. G9 bibliolhecc regi;e Vatican.-e,
in-8°, s;cc. \ exaratiis, ctijus mihi copia facla e>t ab „ «"* procedcns e Ihnlamo
sus munuun) nova beuediclione
em. D. cardinali Passioneo, tunc illius bibl. pr;efccto, ditaret,
dita ostendcrent; vocibus prneconum iransitis.
etiani post fala in republica litleraria suiiimis laiili-
ipsins regis ac Salvatoris crppit desi,!erarc prscsen-
hus celebrando iii quo codice
; idcni Couipondium,
pancis, qiia; notamiis, mutalis, non qiiidiin prxfixo
tiam, diccns : Osculctur me osculo oris sui, qiiod est;

«omine, iiitcr epistolas lamen .\lcuiui comprelieiidi- non semper ad nic cruiHcndam angclos, non prophe-
tur. Slyliis dciiique quo iste commeutariiis exaraliis lasdestinct; veniat ipse aliiiuan;!o, qiii tain diu pro-
fcst a siylo .\lcuiiii ininime abhorrct, qiiamvis idcin

in snis commeutationibus, ubi pleriimquc, more illiiis


missus tst, pr.TsentiiE suse me luce ilhislrel, ac velul

x\i, priorum Palrnin sententiie dellorantnr, conslaii- osculiim inferens, proprio alloquens orc mc confor-
lem characterem, ut in cpistolis eproprio genio, scri- tet, id est, me intiTrogantcm dc via salulis criidire
ptis, non servet.
non spernat. Qiio I essc implclnni lcgitur iii Evange-
Et h-tc quidem fundamenta sal firina esse nemiiii
non videbuntur, ut hoc expositioiiis Cantici cantico- lio : Sedentc Jesu i;i monte acccsscrunt ad cum disci-
rnm Compendium .\lcuiiio, taii(|iiam vcro anctori, puli ejus. Et aperiens os suum doccbul eosidiccns :

attribui absqne allucinationis pcriculo possit. Faleor


Beali paupcres spiritu, quoninm ipsorum e.',l rcynum
eqiiidcm, mihi dc vero hujus coiniuenl;ilioiiis auclore
qiiodilam (lubiiim injectum fnisse, dum .\ngcloiiii ab-
coelorum {Malllt. v, 1). Dicit crgo : Vsculelur mc
batis Liixovieiisis Stromata in Cantica canticorum, oscnlo oris sui. 11 est, tangat me dulccdiuc pr;csenti;«
loin. XV Bibl. SS. PP. edit. Lugdiiucnsis, pag. 41a el sux, quani s;cpiiis a prophetis promissam audivi ''.

seqi]., pervolvendo rcpcrisscm, ibiJein hauc nostram C


Exposilioiiem, maximam parlem, qnoad sentenlias et 393 Q"'" nieliora sunt ubera lua vino. Djlccdo
ipsa etiam verba conliueri. -\iiiiiiadverleiis taiiien eTangelicc rioctrinn; auslcrilate legidi molior est.
Angelomnm omnia pene qux seii iu libros Uegnm, seu « liiiKin fervorem scienti;ie legalis; Lac dicit rudi-
in Cantica canticorum, commeiUaliis esl, ex aliorum
(toclorum et expositorum diclis iiuituasse, alqiie a di- mcnta fidei evangelicne. Umle Paulus : Lac vobis po-
serlissimo mayislro (ipso .\lcuino fortassis) uure ac- lum dedi (/ Cor. iii, 2), id est, escam. Meliora siint
commodanU', didicisse, prout ipse iii pncfalione apo- ubera sponsi vino, qnia quosciinqne rudimcnta fidei
logelica in libros Uegum prolitetur; perpeiulens pi;c-
ex aqua et spiritu regenerant, vii^ coelestis introitii
terea, Angelomum initium qiioque sui iu Cantica
canticorum commentarii ab illis verbis Tribus uo- : aperto educaut, qiiod longa legis observalio facere
minibus vacalum (uisse Salomonem Stnpdim' mani- non valebat, .\postolo teste, qiiia ait : iSihil ad per[e-
(eslissime docenl, elc, ex iuilio commenlarii .\lciiini
clionem du.rit lex {Ilebr. vii, 19). Per ubcra dnctores
in Ecclesiasten accepisse, facile coiicepUim antea du-
biumexcussi; ut jam iniuime dubilem qniii ea qiia; intclliguntur, qui nos potant lacle scientia;.
in commentario Angelomi cum hocce Compeiulio
concordant, ab eodem qiioqiie muluata sint; et nihil
VcRS. 2. — Fragranliu unguenlis optimis ^. Ideo
Spiritiis sanctus unguentis comparatur, quia sicut
me moretur quominiis Alcuinum verum bujiis in
Canlicuin canticornm Cnmpendii auclorem ceiiseam; uugucntum sanat vulnus, ita Spirilus sanctus fugat
Iretus nimiriim scriptorum superius citatoniui testi- d vUia, animas fovet et sanat. Bona erant uuguenla
monio, et fide plurium codicum mss. pncprimis Vati- ,
quibus piophcls et sacerdotes ungebantnr in legc,
cani, (luo hic ntor; et Anglici, quo usus est celeber-
rimus D. Patritius Junius. sed meliora, qiiibus apostoli et succcssores eorum
invisibiliter scnt uncli; de quibus Paulus Et qiii nos
CARMEN :

uniit Dens, el qui signavit nos Deus (II Cor. i, 21).


In Codice Vaticano pra^fixum sequenti commenla-
riolo. Et Joannes : Vnclionem, quam accepistis ab eo, in

Ilunc cecinit Salomon mira duleedine librum, vobis maneat (I Joan. ii, 27). Oleiim elfusum nomen

a Titulus libelli rarissimi, a viro illustri el bono rei pographio regiiv majestntis, 1C38.
litterari;r nato,D. Christiano Friderico Teiulero Haf- b Codex V;ilicanus post texlum oscH/c^Hr, etc, so-
uiensi, potentissimo Danorum regi ab epistolis san- liim ultimani hauc expositionem habct id est, lungat :

clioribus, dono accepti, est Gilberli Foliol episcopi


:
mc audivi.
Londinensis Exposi:io in Canlicum canticovum una , ' Col. Vat. sequentia a verbo vinum usque ad 11-
cumCompendio Alcuini; nunc primum e bibliolheca re- nem omillit.
gia in lucem prodiil, opera et studio Palricii Junii bi- i Cod. Val., Donis sancti Spirilus. Omissis e:ele-
bliothecarii regii. IbiJem pag. 273, incipit Alcuini :
ris, usque. Oleum effusum.
Compendium in Canlieum eanticorum. Londini, ex iy-
; !

01' D. F. ALBIM f=>KU .MXllNI OI'KI\l!M PARS II. M4


Iloil.liiio caiissR osl; noii enim niiriim csl. A H"" leiifl>rir. Dicil saiiclu F.( cli si.i sc iiigiam iilKc-

si ini'iiilir;i illiiis iiiigiiciilis icdolMiil, ciiiii ipsc :ih (lar, i|iiia alHictiouilius iiiflilclium ita csl obscurala,

iiiigiiciilu iiiuiK'11 accopfiil. .\ cliiisiuali' Oliiisliis, iil i|uasi totiiis imiiiJi licrct iiiimica. Salomon ct no-

osl, al> uiiclioiie iincliis, qiioJ iKHiiiii ciiiii giatia iiiiiic, cl vila pacilicus cral, (lui silu lcntoria de

Spirilus sancli ii» baplis:iiate fimililiir iii ciiiiclns mortiioruiu aiiiiiialiiiiii pcliiliiis facicbal; itu Doini-

fiJeles. Lnile Pelriis : Qiiomodo unsii eitm Deiis Sfii- niis Kcclesiam de illis aiiimulibiis sibi crcal quae de-

ritu sumlo et virtiite (Act. x, 38). FU iii Psaliiiis: siJcria caniis in se moriilicaiit; crgo esl Ecclesia

iiuil te Ueiis uleo gauiiii priv consorlitiiis liiis (Rsh/. siiuilis pcllis Salomoiiis '.

XLV, 7). iMciiiii ilicil : iiou sliUaluui, scil effiitiiini; Vkiis. 5. — Nulite me cunsiderare, qiiod fusca siin,

noii eiiini dat ci Dcus atl iiicusuraui spiritiiiu, (iuia (juia decolorarit me sol. Id csl, ii(Jite niirari si lio-

ipse est plemis Spiritu sanclo. Ideo adolescentuUc minibus dcspccta sim, qiiia xstus nimiac perscculio-
tlilexeruni te. IJ cst, cleetoium animic gratia bapiis- nis, vcl amor Cbristi me decoloravit ". Filii niatris

iiialis rciiovalie. mea' pHijiiaverunt contra me posuerunt me custo-


:

Vkrs. 3. — Trnlie me posl te ^. Syiiagoga priiis dem in viiieis ; viiieam meam non cuslodivi, .\ccrl)itas
Deum venire, et osculura pacis sibi otrcne postula- pcrscculionis riliorum Syiiagiig* me fccit vincam
bal ; nunc Ecclesia jam venisse, jam ad coelos sciens " llierosolyuiis non custoJiie, sed multarum [esse]

rediisse, ut illum possit senui, dcsiderat. Quod quia vincaruin , id csl Ecclcsiarum ,
pcr orbem cuslo-

per se ipsam iiiiplcro uon potesi, cjus, ad (lucm Jem i>. Maicr primiiiv.-c Ecclcsia; Synagoga esl, cui

venire cupit, ductuiu iiiiplorat. Tralie me post te. pcr i)iopbclam Jicilur : Sioji, tu vocaberis civilas, el

Id est, quia sine le iiiliil possumiis facere. precaniur, mater civitatum (Zach. viii, 5).

iios ad te currentes tu.e prolectionis dextia susten- Vers. 6. — Indica mihi, quem diligit anima mea,
tes. Ciirrere e.iim vcl cursum cousiimmare iion ubi pascas, ubi cubes in meridie, ne vagari incipiam
possuiniis, iiisi le duce ct aJjiitorc curiamus. UnJe post greyes sodalium luorum. InJica mibi pastorem
Paulus : Plus illis omnibus lahoravi, non tamen ego, iiiciim, qucni tola aiiima diligo, el iii quibus pascua
sed gratia Christi (i Cor. xv, 10). Curremus simul in [Cod. Vat., pascuara] et requiera habcat, nc wstu
odorem unguentorum tnorum. Id est incremcnto lcnlationnm turbata, posl sodntiiim, id est harclico-
donoruiii Siiirilus sancli bcue operanJo lecum, ad rum convenlicula, eum quserere incipiam.
consortiuiu ccelcslis Jcrus;(lcm fesiiiiemus , ul te
Vers. 7. — Si iynoras le. o pulcherrima [Cod.
ascciidcalcm in coelum sequamur. lntroduxit ine rex Vat., pulchra] inler inulieres, egredere et abi post
in cellaria sua. Id est, in gaudia coelcslis patri;B gregum. Si ignoras hujusmodi tcnla-
^ vesligia te siib
jelerna '^. Ccilaria rcgis «teriii gaudia suut calestis
tionis ditioiie [F., condilione] mihi esse sponsatam,
palriic, in i[ux uuiic KLclcsia introJucla cst pcr fi-
cgredcre a nieo consoriio, et varios errantiura acius
dem, inlroducenda plcuius per rem. Exsultabimus et seqiicrc. Et pasce hirdos meos juxta labernacula pa-
Itvtabimur in te, memores nberum tuontm super vi- storum. IJ est, perJitos nulri auditores, qui secuti
uum. Iii le, non in nobis, niemores per omnia fidci
insipientium doctrinas magistrorum, a sinistris sta-
graliani super lcgis doclrinam J, quod cst diccre:
turi su:,t.
Mt^quaquam nos de perccplis extollimus, scd in
Vers. 8. — Equitalui meo in curribut Pharaonis
oiiiiii , quod bene vivimus , de lua raisericurdia assimilavi te , amica mea. Sicut priorem populiim
cxsiillabinuis, meraores, quanta pietate nos recreare, (lc .Cgypiio liberavi liinore ; sic le , sponsa mca
(liialiler austcritatein legis, gratia cvangclica! fidei dc persequenlium, si in me confideris, liberabo ma-
(ligiialus cs miligarc. Recti diiigunt le. Nullus tc niliiis.

Jirij;it uisi rcctiis •


et nullus est rcctus nisi qui tc Vers. 9. — Pulchra- sunt gena' Iu(f siciit lurtiiris

Jiligit. [Cod. Vat., lurris]. Tanta te vereciindi:<e sahitaris


Vkhs. \. — ^'igra suin, sed [ormosa, filia; Jerusa- virlutc decoravi, ut caslitatem proraisiiv niihi liJei,
lcin. Nigra sum iii prcssuris perscculionuin , sed |) |,„||;i pravorum doctorum seductione corruiupas.
formosa iii decore virUitum <•. Q;ioJ est, uigra qui- Colluin luum sicul monilia. fn collo sancli pr;eJicato-
dem in oculis perscqucniium apparco, scd anic rcs, qui, quod vcrbo doceiit, operibiis ostenduiil,
Deum ornala dccorc virtutum refulgco. SiVmJ luber- Jesignantur : in monilibus opcris eorum perfcctio

nacula /ici/iir [Cod. Vat., Cedar], sicut pellis Salo- evpriiiiitiir '.

monis. Kedar filius Israaelis, quod394 inleip.eta- Vers. 10. — jf iir<riiii/us OMren* faciamut tibi r^r-

« Cod. Yal. : .1 chrisma Christus, id est, nb unclione « Cod. Val. scqucntia hano notam omiltit, usque,

unctus, quud nuinen ciiin ijralid scincti Spiiilus in ba- Sicut tabernacultt.
ptismate fundilur iii cunclus fid^lcs. C;clera omissa ' Cod. Val. posl tcxtum : In temptatioue obtciirn
suiil, iisipic : Idcii iidolesccnliilii'. divmonuin, forinosa in murti/icattdo carnaiia «teside-
^ Cod. Vat. : il le iisceiideiilcm in ccelum sequar ria, c;clcris oiuissis.
aliis oiiiissis, usi|iic, Currciniis siiiiul. " CoJ. Val. post lcxliira : Solile mirari. ti ikomiHi-
« Cdil. V;it. oiiiiltit ca qii;c baiic iiot. scquunlur, us- bus dispecla sim (oris ob lemplalionum atlus.
quc, F.xsullubiiiius. Cn.l. Val. ca ipi;»' iiotaiii haiic scipiuiiliir, oiiiiliii.
1'

Coil. \al.
'1
Inlcnde in nobis memor per omnia /!
; Cod. Val. /;i collo dociores sancli det>!ltti'>"ur.
' :

dci graliam fuper legis doctnmim. C;i"lera dcsuiil, In moiiilihus opera e.rprimunlur, (fuio quir, ctc.
Umjuc : Itccli diligunl le.
Gi'
EXEGETICA. - COMPENDrilM IN CAXT. CAXT. Cifi

In mnTOniilis ScripUiia sancta A CAPLT II


miculatas arijenlo.
ostendiUir, qu* aiiro spirilnaliiim sensunm fnlgcl Vers. 1. — K()o (los cniiipi el liliiint coiwallivm.

E^odecus nuindi, et liliir.n convalliiim. [Cod. Vat.,


inleriiis, el argcnto coclestis eloqiiii nitet.

Vers. — Diim esset rcx in accubitit siio, iiardus Ego deciis inunili et gloria liumiliiim.]

mea dedil
II.
odorem suuin. Rege Christo in beatiliuline
'
Vf.rs. 2. — Sicut Hliuiii inler spiuas, sic umicit mea
qiiie- inter /S/i(is. Tii vequiem qiiairis el laiides lectuli. Re-
ca-lestis secreti qniescenle [Cod. Vat., Uegi...
sanctorum virtus in Ecdesia niagnie iiobis cortJare quod caiiiliiiior Iribiilaliomim aciilcis efPi-
scenli]
cicris; et major est fructus piwdicationis [K.,perse-
gratiam suavilatis administrat.
cntionis] qiiam quietis.
Yers. 12. — Fasciculus m;/n7iir dilectus meus milii,
\'i.;rs. 5. — Sirut miilus inter tigna sitviirnm, sic
inter ubera mea coiiiiiwrnhilur. Mors irilecti moi,
dilectusmeus inler fitios. Sicut malus visu, odore et
qiiam pro mea sahilc snhiil, sein[)er in mea menio-
giislu anteceditligna silveslria.sic Cliristus antecellit
rla commorabitur. oninibus sanctis]
sanctos [Cod. Vat. qiii (ilii
Vers. 13. — Uolrus Cypri ditectus meus milii, iii
oiiiiies

Dei dicuiitiir ex [Cod. Vat., sed]


,

gralia, ille soliis


i^neisEiiiinddi. Qui [Edit., quid] fnit fasciciilus myr-
natiira. Sub umbrn itUus, qiicin desideraveram, sedi.
rlix in aniaritiidine passinnis, ipse estbotrusCypri i» „ '

protegente, „
'

. . .. , . .^ . li Eodem qucm c«„,«,>n n,in<!co qna-siM,


semper adesse
, nii.,><:ivi

dulcedine resurreclionis. Myrrha tristilicat, vinum


qiiiesco, et seciira pcrmaneo. Et fruclus ejus dtitcis
Isplificat. /ii vineis Engaddi, propler charismala di\ iiia,
iiutluri ineo. Quia gvatia' su;c ccclesti dulce liiie me
rpise post resurreclioiieni largitus est in haptisnio suis
rclicit \Cod. Vut., vefecil].
parlicipihiis./uif/(jrf(/i, fonshiedi.baptismiimsigniricat.
Vr.RS. i. — Introduxil me rcx in ccltiiin vinaii m.
Vi:rs. 11. — Ecce lu piitclira cs, amlca mea, eccc tu
Celhi vinaria Ecclesia debel inlclligl, in ciijiis uiiitalo

liulchra es. Pulchra es operihns iniindis, quibus so- solummodo Spiviius sanc.lus dari solct ct accipi,
brie iii hoc sxculo conversaris. Piilchra es in sim- graiia hoc loco vini iioinine designatur. Or(/i-
ciijiis
plicitatc cordis, quia pro sola aMernilatis intentioiie HHiif iii me cliaritalem '', in (|iia cella ouliiiala cl a-
honis actibiis insistis. Oculi lui 395 co!umburum. rit;is csl, ut qiiisqiie Deuin loto corde, pliis qinim
Oouli cordis lui niiiiiili ac sinqilices, et ah omni seipsum proximum tanquam s;;ipsiini diligat.
;

duplicitate fallendi iniinunes; vcl, sensus lui spiri- Vers. 5. —


Futcite me floribns, stipnte me matis,
tuali sunt intellcctu prsediti ».
quia amore langueo. Consolainini me e.xempUs scit

Vers. ir>. — Ecce tu pitlcheres, ditecte mi/ii [Cod.


incipientium, seu lerinin;intiiiiii. Viain salulis milii
Vat., mi],el decorus ''. Aiidiens sancla Ecclesia ge-
ostendite, dum adliiic iii hiijus pcregriii;aioiiis Uedio
minam sihi ;i Domiiio pulchriliidinem, operis videli-
q ^^^^^^.^ supernx visionis languesco
cet et intentionis, cum simplicitale puri cordis, esse
Vers. C. — La^va ejus sub capile meo , ct dexlcra
aitrihutam , dcvota voce rcspondet : Ego quidem iHius amptexabitur me. In I;eva Chvisti teniporali;i
quidquid piilchritudinis, gratire, siiiiplicitalis, spei
ejus don», in (iexlrapcrpelu;e vila- bealitudosigiiatiir,
haheo , te largiente percepi; tu aulcm veraciter qiiia hic per spem meiitem roboral, et illic per ve-
et sine comparatione pulcber es, el decorus ilivin.TC
munerationem glorificat.
perpctuitalc natuni;, el assumpt;c liumanitatis mira-
Vebs. 7. — .idjitro ws, fitiiv Jerusatem, per cii-

hili (lignilatc. Lectulus nosler floridus. Requiescit preas ccnosque cainporuin, ne suscitelis, neque evi-
sponsa cuiii sponso in leclulo, cum lempore pacis
ijiiarc (iiciiUis diteclam, quoiulusque ipsa relit. C.oiile-
florido "^, pax sanctx Ecclesi;c, ct virlutihus sanclis slor pacilicas fidelium animas per suas qiiainqiie
florescil, et spirituali prole multiplicalur. [Cod. Vat., quasque] virtules, qiipc pcr minida et
Vers. 1G. — Tigna domoruin nostrarunt cedrina, runiinantia 396 animalia signala; suiit, ne pia fr:\-

laqiiearia nostra cypressina. Tigna et laquearia diicto- Inun stiulia aliqua iiiiportunitute impcdiant; sed sic
res sanctje Ecclesi;e, propler munimen [C.od. Vat., quisque de proximorum profeclu quasi de suo gau-
munimentum] et decorem ; cedrina et cypressina deat '. Per caprcas et cervos virluliim opera si-

pvopter eximias eorum virtutes, et odorem hon.x vita; D gnantuv, qua; qnantura miindilia pr;Eemiiienl, tan-
signant <i.
Quorum verho et exeniplo Ecclesia susten- tum violentas antiqui hostis insidias contemnere,
tatur, ne bxretica pr.ivitale discutiatuv. Odor cedri inio disperdere consueverunt. Caprca monlem asceu-
serpentes fugat, qiiod convenit illis qni in virtute dil, acumen visus habel, nicUora pascua eligit.
vcrhi coelestis venenata h;eveticorum dogmata soleiit Vers. 8. — Vox diiecli inei. Subauditur, h;BC est,
exstirpare. Cypressus, qu;e su;e venustatem coiti.t; quam audivi atljuiantem filias Jerusalem, ne nie
nullo venlorum impulsu deponil,constantiani eorum in ejus amplexu quiescenleni suscitarent. Ecce iste

cxprimit qui sanctam Ecclesiam altiovibiis vivtutuni venil saliens in monlibus, transiliens colles. T.iles

ornamenlis, utlaquearia, decorant, enim sallus fecit dilectus nieus ; de coelo veiiit in uto-

a Cod. Vat. Ecce tn pulchra es, amicn mea, ecce


:
Lectutus noslcr.
tuputchra es, oculi lui cvtiimbarum. Pulchra in sim- c Cod. Val. verba, Requiescit sponsn, elc, oniillit.
pticitnte cordis et mundilia operuin quia sensus tiii ,
"1Qiia' hanc notam seiiiniiitur, oniissa inCod. Vat.
sunt inwlligeiilia prwdili.
siiiritiitcs ' Cod. V:a. hmic et prioreni texium jiiiigit.
^"
post levlum
Co.d. Vat., Tu solits naliiratiter : f Cod. Vat. ea qu;c iiolani seqiiunlMr oniitlit.

pulcher, ego e.i te pulchra. Reliqiiis oniissis usqiie,


— — ,

«7 B. F. ALni.NI SLU ALCULM OPLUl.M l'.\RS II, 048

ruiii, ili' iileio iii pi;csepe, ile prxscpi in cniccin, A feria viilci ad iiuinilioncin vincx, ci do lapiilibus

ilc cnicc iii scpiilcnmi, dc sopulcro lediil in cailuin. liic expiinitur, iinde Isaias : Vinea facta esl tlilecto in

Ipse csl qui elcvalus csl super ouiiics inonlcs cl col- ciirnu, in loco ulieri, et nKueriit circumdeilil [Isai.

les, id esl, sancloniin altiliidiiies. V, 1, i). Qiix inaccria cuslodiain sisiiilical, qiiia

Veks. 9. — Simitii [est] ditcctus meus eapiew liiii- Doniinus circiiindal Ecclesiani, iie iinmundnruin spi-

mitoque cervorum. In assuinpliunc cariiis, ct liumili- riluuin incursii vastari possit. Osiende mt/ii fuciem
tatc [Coi/. Vdf., Iiuin.iuilalc] caprea'; in varictate lunm. Qnx in abdilo secrcta', qiiiclis, (|uasi coliimba,
virlutiiiu, ct innoccntia liiniiulo cervoriiin Cluistus ilclilcsccrc cupis '^, prccor iii publicas actioncs pro-
coiiiparatur, id esl patriaichanini. En ipse stat posl ccde, ct cx operibus osicnde faciem [Cod. Val., fl-

parictem nnstrum, respiciensper (cnestras, prospicicns dcm] tiiam. Sonet vox lua in auribus meis. Viix vi-

per cancellos. liidulus pariete nostra; niortalilalis delicct laudis ct pr.-cilicalionis. Vox eiiim tua dulcis,

laliiil; sed prospicieiis ad nos pcr cancellos ct fenc- el fncies luii 397 decora. Illius namipie vox Doiniiio
stras, diim iiiiraciila fccil, vcl [Cod. \ ot., ut] cx nii- dulcis est, cui diilce est verba Doniini proximis
raculis apparcrct, qui ex passionibus latiiil. enuiitiare, vel ipsi Domino laudcs resonare ; ct illa

VriiS. 10. — Et ililectus meiis /of/iii(iir milti. Ad fides decora esl quic, operibiis oriiata, adversa pati
prxdicanduin me bortalur, dicens : Surge,propera, B non nietuit [Cod. Vat., non tiinetj

cmica mea [cotiimba mea] formosa mea, el rcni. Vers. 15. — Cnpile nobisvulpesparvntas, qua'deino-
Surge de slrato quictis, in qiio tuimet solins ciiram liunlur viiieas. Id est , vincilc h;crctieos el schisma-

agere qu,i>ris. l'ropera el veni ad iraplcndam etiam ticos ,


parvulos [Cod. Vaf., pravos] fide, ct (lolosos

proxiniis curam salutis per stuiliiiin scduKx pr.-cdi- verbo ,


qui dente pr.iv.^c doctrin.-c rudes fideliiim

catiunis. mentcs lacerare solent. Nam vinea nostra floruil. I;i

Vkrs. II. — Jiim eiiim liiems Iransiil, imber abiit cst, late elcctorum plebes germi;iant.
et recessii. Jain frigus iufulelitatis, el imber iniqui- Vers. 16. — Dileclus meus inilii. Id est, solus mihi
tatis recesserunt, qu;c lotum orbem usque ad tera- dilcctus, ct solus mihi adjutor est. £( «70 illi. Sola
pus Dominica; incarnationis lcgcbanl. siini dilccta, qiiianulla alia [Cod. Yal., nullus alius]

Vers. li. Ftores apparuerunt in terra. Id est, iccte diligit Christum, nisi unica Ecclesia, et nulla

inilia fiilci ctjuslilia; floruerunt in nuimlo, crescenlc alia ab eo diligitur. Qiii pascilur inter tilia. Id est

Ecclesia. Tempus pulalionis adccnit. Id est, ampula- munditia fidei et candore virtutum.
tis inutilibus vanx religionis sarmentis futuro fidei Vers. 17. —
Donec aspirel dies, et inctineHlur iiin-

friicliii pra'parantur [C. l'., pr:cpareiilur] corda ho- hro'. Donec venturi s.cculi lux oriatur feterna, et

niiiuim. Vo.i lurluris audita esl in terra noslra, id umbnc, id est errores prKsentis vitic, transeani. Re-

cst, Cbristi Salvatoris nostri dicentis : Pcenitenliam verlere, simitis eslo , ditecte mi, caprece aut liinnuto

agile, appropiiiqKavil CHiin refjnum ccelorum (Mallli. cervorum .tuper montes Betliet. Obsecro, dilecte mi,
iit srcpius diilcedine tuoe visitationisreveriaris ad rac,
111, 2).

Veks. 13. — Ficus prnlulil grossos suos. Veteris quia cum carne ,
quam de patriarcharnm origiim
legis pncccpta cccidcrunt. Vineir jlorenles odorem siimpsisli, super altiiiidinem omnem cfflestiuiu mon-
dederunl, id est, evangelicus popiihis seu vites flo- tium asccndisti, ut laborera peregrinationis mea!
rcutes sanctx conversationis odorein longe latcque speculatione aeteniK patrix releves [Cod. Yai., reve-

dederiint. Strge, amica mea, speciosa mea », et veiii. lcs].

sponsa et amica mea, cui tanla obtuli bona, surge CAPllT III.
el veiii, et accinge te ad certamon, unde ccternara Vers. 1. — /)i teclulo meo per nocles [Cod. Val.,

qiiielem accipias. iioflem] qua;sivi ,


quein ditigit anima mea ; quxsivi et

Vers. li. — Coluinba mea ; per infusionem Spiri- non inveni illum [Cod. Vat., qua'sivi iltiim el non in-

tus sancti. In (ordminibus pelriv, in cavcrnis mace- rciii]. Jain duduni, inquit, niulto sludio qu;vsivi Do-

vuliieribus, qiiic pro salute spons;c Spon- minum, sed qua; [Cod. Yal., quia] adhuc illecebris
riie. Iil est,
D carnis mcx subdita et tencbris profnndx igno-
siis accepil; ct caverna maccria", idcst, custodia fui ,

virtutuin cdBlcstiura i>. In foraminibus petrse co- rantise obcxcata, non inveni lumen veriDtis, id est

lumba sedens nidifical, cum in passione Dominica Dominura.


spem siiic salulis ponit Ecclesia, cum in Saeramcnto Vers. 2. Surijam etcircuibo civitatem, per vicoi et

morlis cjus, ab insidiis boslis antiqui, quasi a raptu ptaleas quirram ,


quem ditiijil anima mea. Quiisivi
accipitris, scse tutari confidil, ol in codem spiriliia- iltum, ei non inveni. Proposui aiiimo inco, de lcclulo

liura filiorura, id est virtuium, sobolcm crcare sata- carnalium vohiptatum surgcre, terras ac maria cir-

git. Uiidc Jercniias in pcrsona Moah h;crcticos ad ciiirc, ct philosophoruni adiro magisteria [Cod.Yat.,

nnitatem invitans ait : Reliiuimle civilales el habilale nruiistcria] ; sed noc sic invcni illum.

1)1 pclra liabilatores Moab; estole qiuisi columha nitti- Veks. 3. hivenerunt mecustodes [Cod. Val., riiji-

ficans in summo ore foraminis (Jer. xi.viii, -28). Ma- tes] qiii ciistodiunl civilatcm. .Viim quem dilrxil ani-

" Ciil.Val., Surge, sponsa ineu, amica mea.el veni. ' Cod. Vat., Oslende mi/ii faciem litam. Prciwr.eW.,
''
l-a (pi;c b;inc iuilain si'(|'uiiitur C.od. Vat. oniillil. prioriliiis oniissis.
osqiic, l).-,tcnde iuiUi.
— , ,,

)i9 EXEGETICA. — COMPENDIUM L\ CANT. CANT.

ma mea vidistis? Vigiles sunl, qui custodiunt Eccle A graliam sancli Spiiitus nova nascitur ; in quibusdam,
siam, aposloli et doctores, qui genlililalem ventaiis ut in anle natis , ad coelestia colligilur. Non fuiiio

indagine sollicitani {Cod. Vnt., soUicitantein] inve- sed virgMla^ fumi assimilatur, ut unitas fidei Ecclesiac

neiunt. significetur. Mijrrho' et ihuris , et unirersi pulveris

Vers. 1. — Paidulum cum pertransisscm eos, inveni pigmcntarii. Ex mortificatione carnalium voluplalum,

quem diligit anima mea. Dum me illorum niagisle- et pinitate oiationum , el omnium virlulum odore.

rio iradiiii, mox lumen veritalis, quod diu qua^sive- Vens. 7. — En lectulum Salomonis sexaginta fortes

rani [Cod. Vat., quod qumsivi], inveni. Tenui eum, amhiunt ex fortissimis hrael. Leflnliis Salomonis
ncc dimittam, donec introducam illum in domum ma- esl cnnversalio quiela sanctovum. Sexaginia fortes

tris meee et in cubiculum gcnitricis mew. Tenui \Cod. sunt sancli pra^dicatores et fortissimi bellatores, qui

V(i/., teneo donec...] illum firma fide et tenelio, do- Diundo corde digni sunt Deum vidcrc.

nec iii fine sneculi per officium pra^dicationis inlro- VEns. 8. — Omncs tcnentes gladios, et ad bella

tliicam illum in domum cl ciiljile Synagngrp, quK doctissimi. Tcnent enim gladium spiritus ,
quod est
,

verbiim Dei qui, quod Cod. Vat., quidquid] ore


me gcnuit in Domiiio, et fiet uniiin ovile et unus , [

pastor docent, opcre complenl. U niusoijusque ensis super

,. M ij. /:/• I / 'B femur suum propter timores noclurnos. Nocturni li-
Vers. 5. Adjurovos, filife Jerusalem,per capreas '
'^ "^
. . , _ .

mores sunt insidia; tentationis occultx. Ensis autera


cervosque camporum, ne suscitclis neqne evigilare fa-
estcustodiavigilans, carnis concupiscentias premcns,
eiatis dilectam, donec ipsavelit. In supciiorihus spon-
ne vcrbuni pr.-cdicationis immundilia vitx maculet.
sam non invenimus ad quietem somno pervenisse;
sed polius de lectulo exsilienlem , lahore maxirao ad
Vers. 9. — Fercuium fecit sibi Salomon rex de li-

gnis Libani. Ferculum Salomonis est sancta Eccle-


inveiitionem dilecli sui properasse ; et quomodo di-
sia qii.-e credentes ad a;terna; beatitudinis epulas
leclus, ne eam exagiient, adjurat filias Jerusalem. ,

levat, quce de fortibus animo, quasi lignis imputribi-


Sed forte anima illa felici sopila sopore, (\ax. in di-
libus, construcla est.
vino amore novit quiescere, claudit oculmn in exte-
rioribus cordis, et aperil in interioribus. Mcriloergo Vers. 10. — Columnas ejus fecil argentcas. Co-
adjurantur filia; Jerusalem , nc suscitent dileclam, lumna; argcnteae sunt doctores eloquii luce fulgcntes^
id esl, ne nicnlem Doo dovotani ah inicntione desi- Rcclinalorium aureum. Reclinaiorium aureum est

derii coelestis importuna irrupiione pra^pediant ». spcs perpcluoe quielis fidelibus promissse [Cod. Yat.,
Kepetilur hic locus in Cantieo amoris, ut non raino- perpelua... promissa]. Ascensum purpureum. Ascen-
rem se Dominus curam Ecclcsia! de gentibus gererc _ suspiirpureus quid aliudest, nisi marlyrum sanguis,
dcsiguet quam Ecclesiie collectx de Juda;is. Quod et passio Reilemptoris nostri ? Quia non ascenditur
,

enini adjural filias ne siiscilenl dileciam, ila polest


,
ad cpiilas vii.-c, nisi per mysterium passionis Christi.
accipi quod praicipiat eis qiii de Judaeis in fidem Media charitate constravit propter filias Jerusalcm.
, ,

prxcesserunt, ne inquictont eos ; neque quieti eorum Omnis eiiim qui charitalem hauet Dei et proximi
ad hanc requiem ad has epulas loetus perveniet.
contradicant, qui de gentilitotis errore ad Qdem per- ,

venerunl. llxc omnia ornamentaEcclesiLC pra>slitit Christusob


seipsum
398 Vers. 6. — Qux est ista qua; ascendit per
niniiamcharitatemqua dilexit nos ct Iradidit

jiro nobis.
desertuin ? Miralur Synagoga quomodo gentium po-
piilus, nullo circumcisionis ministerio emuiidatus, Vers. H. — Egredimini et vidctc, filiw Sion, regem

nulla proplielarum admonilione erudilus, subilo ab Salomoncm. Egredimini menle et actu de lurbulenta

infimis voluptatibus per desertuin gentilitalis, et ido- mundi conversalione, ut Regem pacis valealis videre.

lolatrise ad alta virtulum culmina et Sponsi amplexus In diademate, quo coronavit eum mater sua. Videte
ascendisset ^. Cujus fides eo majoris est miraculi Domiiium Christum in humanilale, quam de virgine

quo hanc superne susceplam invincihililcr servat. matre suscoplam in majostalis paterna; dextra collo-
<^"^'''- '" dispensationis[Cod. Vat., disponsationis\
tcstante Joanne, qui ait : Scio ubi habilas; tibi sedes D ''"-'

(st Satancc, et tenes nomen meum , et non negasti fi-


illius. In tcmpore incarnationis illius, quo ad copu-
dem meam (Apoc. ii, 13). Per desertum eliam signari landam sibi Ecclesiam sponsam ex virginali utero
potest ea conversatio qua;, a mundi procossit. Et in die lcetitia; cordis cjus. Id est, re-
illecebris sopa-
rala , Dei tantum logi scrutandse cl coelestium prx- dcmplionis bumani gencris ,
quac fiiit dies la;liti;c

ceplorum observalioni dedita est. Sicut virgula fumi Christo.

ex aromatibus. Igne amoris accensa omni nisu virtii- CAPUT IV.


tum ad ccelestia tendit «. Fumus eodem tempore Vers. 1 . — Quam pulchra es, amica mea ,
quam
partim solet oriri, partim ad sublimia ductus dispa- pulchra es ! Pulchram dicit Ecclesiam ; et pulchram
rerc. Sic et Ecclesia in membris quibusdam suis per repelit, quia hanc et actione et prsdicatione vidit

" Cod. Vat., post versum « Idoo hiinc versura :


et illa dilectissima. > Antcriora ct posteriora h!c
ropeiit Spnnsus, ut noii minorein eum Ecclesia; de omitluntur.
geiiiibus congregata;, quam de Judsis baberesollici- Cod. Vat. scquentia usque, Sicut virgula, oinittit,
•'

tudiiiem pulares, sed ut sit de utrisque una sponsa, ' Cod. Vat. soquentia omittit iisque, M^rhx.

PlTROL. C. 21
,

C5l ». F. ALKIM SKU ALC.UIM OPl.UUM PAIIS H. 652

tnae lauduuilem • ; uclioiie vidflicet, qtiia »h-ui (umi A ciicrenlc» umitia obstuctila imiridi transcuiit. Qtii pa-

lirgultt e.e arom(i(i6us uscciKlit r el pr:u(licatioiie, i|iiia seunlnr [(.'o(/. V(i(., p:iscuiil] iii liliis, hoc est, cun-
nd suum coiisortitiiii ctiaiit proxiiiias vciiirc sata^it didissimis saucloruni l'alriiiii cxeiiiplis. donec prai-
ilicens : Egredimmi et vidflf.. Oiiili lui culumluirum. sciilis [Cud. Vat. ,
pr;csciiles] niorl:dilalis umbras,
Sensus tui spiritualiniii lenim 399 toiili'ni|ilatioiio a'terno die aspiraiilc, Iranscamus. Vadum ad montem
sunt execllciites, i-t vcrcciiiKli [1/., veiieiaii(li) '', (pii- mijrrha: tt ad collem llturis. In myrrha morlilicatio

busmeadonu, (lua- iKiperexposiiisti ; meuuuliadeiiia, carnis; iii lliure devotio oratiuiiis CNpriiiiitur. Quasi
quod nupcr pr;cdieasti, videie et eoguoscere iiierui- dieerel Spunsus : l''rei|uentabo eos, el |pia propilius

gti. Absque eo quod intrinsecus tutet. Magna cst illustratioiie glorilicabo, quos iii passiuiiis, sivc ura-

<]ui|>pe gloria aperti operis, sed louge iiieomparabi- tionis viriutc subliiiics esse suspicio.

lior nierces .lUeriiac retrihulioiiis, qu;c, dtmi iii lerris


Vers. 7. — Tota pulchra es, amica mea , maculu
peregriiianiiir, videri non potest [Cod. Vitt., ipiic iiec-
non est in te. Iii omiiibus, scilicet, Dcum timcntibus,
dum videri potest]. Capilli tui sicut greges caprarum. pusillis et magnis <^.

Possunt in capillis populi fidcles aecipi , ((ui maxi-


Vers. 8. — Veni de Libano , sponsa mea, veni (/<(

mum dccus sua nuraerositatepncbeni Ecclesia;. Quce


Libiino, veni. Libanus caiidor iiiterpictatur , id esl
ascenderunt de monte Galuad. Galaad acervus testi- "
aniina bonis actibus candidata, quam lerlio horlalur
monii intcrprctatur, qui bene convenit adunatse mul-
Spoiisus, ut veniat : priino, vivenlem [Cod. Yat.,
titudini sanctorum.
vivenlcs] in carne per bona opera. Secundo abso-
Yers. 2. — Dentes tui sicut yreges tonsarum. In
luta carne ad percipiendam vitam beatam. Terlio
,

capillis rragiliores, in deniibus vero perfectiores qui-


recepto corpore ad fruenda post resurrectionem gau-
que, et ad regendam Eeclesiam apli designantur.
Aman [Cod. Val.,
dia perfecta. Coronabem de capite
Qu(E ascenderuitt de lavacro. Id est , fonle sacri ba-
Amana], de vertice [Sanir] et Uermon, de cubilibus
ptismatis qiii et tonsi et loti sunt, hoc est, nudati
,
leonum , de montibus pardorum. Leoncs propter sii-

tenuntiando [Cod. Vat., renunliantes] ssculo, et vit« maligiii suiii


perbiam, pardi pruptcr crudcliiatcm
«vacro mundati. Omnes gemellis fetibus. Id est, ge- Moulium vero nomine superba infideliuin
spiritus.
iniiia charitalc fccundi. El steriHs non est inler eas. immundi spiritus sedem habcnt, desi-
corda, ubi
Noi» CBt, qni fetus boni operis non agat. gnanlur. Dum sancti prKdicalores lales ad vi;im sa-

Vers. 5. — Sicut vitta coccinea [Cod. Vat., cocnnea] lutis convertunt , coronantur de capite et verticc

labia tua , el eloquium tuum duice. Viita coccinea luontium, id est, principibus iniquorum, quia dc la-

doctrina vcritatis inlelligitur. Labia sponsse cocco as- q hore certarainis crescit corona gloriae.

fiirailaiilur, quia Dominici sangiiinis, quo redempta


Vers. 9. — Vulnerasii cor meum, soror mea, sponsa
est, prelium pncdicare non cessat Ecclesia ; vel qiiia
mea vulnerasli cor meiim. In vulncralione cordis
,

praedicatio sanctacharitaiis ardore flammescit. Sicut Ecclesiam intelligilur.


niagniludo ainoris Christi iii

fragmcn mali punici , ita gence tuir, absque eo quod


In uno 400 oculorum tuorum, et in uho crine colli
intrinsecus latet. In genis verccundia, in inalo punico oculorum
tui. In unitate sancta doctorum , id est ;

passio Chrisli exprimitur. Habetergo ruborem in ge-


et in unitate pia subjectai plebis, id est crinium.
uis sponsa raali punici, cum sacramenlum Domiuic.-e

passionis verbis fatctur et faclis probat. Vers. 10. — Quam ptdclmv sunt mamm(e (inr, soror
mea Itcm mainm;« nomine sancti duclores
Vers. i. — Sicul turris David collum tuum. Turris
sponsa.
parvuloruni
propter consolatiunem iiifirmorum , ct
David Ecciesia est, colluni pr.ncdicatores, quortim fide
sustenlationera ,
qu;e lacte fit , exprimunlur. Pul-
ct constantia in eadem civilate firnia est, et uiidique
cliriora ubera tua vino. Suavilas gratix piilchrior est
inexpugnabilis. Qum wdiftcata esl ciim propugnaculis.
austeritate legis. Et odor ungtientonim tuorum super
Propugnacula autcni ejusdem civitatis, Scripturarum
omnia aromata. Fama suavissima diffusa [Cod. Vat.,
sanctarum nninimiiia sunt , vel Patrum pr;eceden-
, .,.„ ,
Millecltjpei
. , .
Vi
pendentex ea.QmM\uolif"'
n ,
''^i uer
dilTusa;] V urbem lotum fidei, laiior esl quara ve-
lium e\cn^V>\a.
' -^ i i i ,
ler s eg s et Patrum [in ea] ,
qiioD in sola Jud;ea
in divinis libris pra!cepta suiit, tot suut nosiri pi^clu-
coangustatur.
rismuniraina, quibus contra omiies iiisidias defen-
dimur. Omnis armatura fortium. Oinnis instruetio Vers. 11. — Favus dislillans labia l»a, sponsa.

cst vel opcrationis, vel doetriiije eoileslis, per qtiara Favus mel in cera est : rael auteni in cera spirituaKs

non solum cvadinius, scd ct superamus. cst diviiioruin ebiquioruin seiisus in lillera. Mel slil-

Vebs. 5. — Duo ubera Itia sunt duo liinnuli capra' laiis, quia multi|dices seiisus pene singulu' seiilentia;

[Cod. Vat., caprea-] gemelli, qtti pasctintur in liliis. habcnt. Labia spons.e suiil doetores , qui multirarius

Veiis. 6. — Donec aspiret dies et inelinentur umbra'. seiisus sacris liiteris inesse pandunl. Xlel H lat tttb

Duo iilicra duo siiiit sunt populi ex eireunieisiimo liugua tua. lii laete eruditiu parvulurura, in nielle

veiiieiites et geiililitate, qui per humilitatein quideiii lortior dcictriiia perfeeloriini signatin. Suh lingua,

parvos se iiitelligiint et peccatores; sed chRritate id est, in medilatituie eordis. Ei o4»r vestimenlorum

Qiia- hane nntam seqtiunlur oinissa sunt in Cod. t"


Kequentia, usque, absqiie eo, omiltil cod. V«t.
Vat. utipie, Ocuti lui. • llu;cglossa dee»t in eud. V»i.
, ;

CS3 EXECETICA. — COMPENDIUM IN CANT. CANT. OCi


luonini, sicut odoi- lUitris. Vcslimenla Ecclcsix A benler inspiciat gratanterque acclpiat opera saiir.to-

opcra siint ejiis, qiise oJori tliuris comparantur, rum suorum.


qnia cuncla quoe sancta pro Domino agit Ecdesia , 401 CAPUT V,

oraliouuin per ea viccm rcildunt. Vers. 1 .


— Veni in horluin meum, soror mea,sponsa.
Vers. 12. — Hortiis conclusus soror mea, sponsa, Veni, sxpissime in Ecclesiam meam et ve-
in(|uit, :

liortus conctusus , fons signatus. Hortus conclusus nio utcorrigam, adjuvem, confirmem. Messui mxjr-
Ecclesia est, quae muUifaria spiritualium cpcrum rham mcam cum aromatibus meis. Per myrrham
gcrmina gignit. Fons est, quia doctrina salutari re- passio vel mortificatio, per aromala omnes virtutes
duudnt ; conclusus, quia Domini protectione munila exprimuntur. Metitmyrrham cum aroniatibus,quando
persistit ; signalus, sermonc fidci. martyrescum cretcris electisad maturilatem prKmio-
Vers. 13. — Emissiones tucc paradisus malorum rum perducit. Comedi favum cum melle meo, hibi vinum
punicorum cum pomorum fructibus. Per irrigalioneni meum cum lacte meo. In favo ct vino praedicatores,
in melle et lacte auditores intelliguntur; et utrosque
sacri baptismalis sancta Ecclesia paradisum ex se
internus Judex approbat et remuncrat. Comedile,
emlttit nialorum punicorum, id est, sanctoruin mar-
amici, bibite et inebriamini, cliarissimi. Amici, facicn-
lyrum. Cum pomoruni fruclibus, id est, sanctarum
B do quae pivccipio charissimi, me integra charitatc
virtulum fructu. ;

Vers. li. — Cypri cum nardo , nardus ct crocus.


amplectendo. Obsecro, ita factis sanctorum, quasi
opulis prsecipuis, prsecordia vestra replete.
Cyprus arlior aromalica est, signilicans coelestis gra-
tix bencdictioncm. Nardus Dominicse passiouis ty-
Vers. 2. — Ego dormio. Donantegratia Dei.in pacc
pum, crocus charitatis fervorem exprimit. Conjun-
prajsentis viKTe^.l/.^EcclcsiKJeiim colo. Et cor meum
viijilut. Quo tranquillius ab incursibiis externis vaco,
gilur cypriis nardo, cum divina gratia coiiforlal nos
00 altius internis visibus video [Cod. Vat., co altii;s
pro Christo pati. Ilem nardus croco jungitur, cum
intusvideo], qnam boniisest Dcus. Vox dilccti mci
charilate Christi mortem libentcr suseipinuis. Fi-
pulsantis. Piilsat ostium cordis, ciim Dominus nos
siula et cinnamomum. Fistula quse ,
et cassia [Cod.
ad profcctum virlutiim excitat. Apcri milii, soror
Yat. , casia] arbor aromaiica [csl], soJ modica, et
mea, ainica mea, columba mea, immaculata mea. IJ
ideo Immilcs spirilu (icsignat. Ucin cinnaniomum,
est, pande cor niihi. Soror mea, qiiia coha?res mea.
qui se ipsos dcspiciuut, signat, qua; et ipsa est brevis
.tmicn mea, quia arcanorura mcoriim [Cod. Vut.,
arbor , sed odorifcra ct dulcis ; sed hiimilitas ma-
arcauis mcisj conscia. Columba mca, quia spiritiis
gnam habet laudem et dulcedinem apud Deum. Cum
niei dono illustrata. Immaculata mea, quia sola aspo-
uiiiversis litjnis Libani. Sicut fistula ct cinnamomum q
ctu meo digna. Quia caput meuin plenum est rore ct
humiles sanctorum cogilationes, sic et ligna Libaui
cincinni inci ijutlis noclium. Caput Chrisli Dcus
sublimes eorum acliones dcmonstrant. Myrrlia el
cincimii sunt (idcliuin eollectioncs. In rorc et guttis
aloe , arbores sunt aromalicx , quai conliueutiam
noclium, frigens charilas in niultis ostenditur, qiiam
carnis exprimu.ut. Cum omnibus vrimis unguentis.
charismatibus virtutum excollentioribus. Et
in Deum etproximum habere debuerunt. Ideo ne-
ij est, ;

cessario excitat Dominus fiJeles quosque ad praedi-


pulchra est conjunclio haruni arborum cum ungucn-
cationis studium [AL, oflicium]. Cui, provocata aJ
tis ,
quia duin carnem a lascivia refrenamus, conse-
laborem docendi, rcspondct Ecelesia :
quens est ut majora spiritus dona percipiamus.
— Fons liortorum, puteus aquarum
Vers. 3. —
E.xspolinvi me tunica, quomodo induar
Vers. 15. vi-
illa? Ac si aperte dicat, deserui negotia saecularia tiii
venliuin, qinv (lunnt iinpetu. Utrumque Ecclesia est,
causa, quomodo repetam illa? Lavi pedes meos, quo-
ct fons horlorum, quia spirituales gignit fructus; et
modo inqvinabo illos ? Jam secreUc compuiictionis
puteus aquarum vivenlium, propterocculia mysteria,
fletibus ablui cogiiationes terrenas, quomodo mundi
quoe sanctis per revclationem sancli Spiritus [solis]
[AL, immundisj sordibus ilerum polluar? quia pra;-
nanduntur. Anuarum vivenlium propler eloquia di- ,....„, . .

aicationis olhcium sineoccupatione [A/.,praeoccupa


. . ,
. ....,., . . , .p,
. , ,.
U
.

vina, qusc de invisibilibus divina! gralia; thesauris .: ^ ,.„,.,_ ..


lionej saeculari vix esse potest.
procedunt. De Libano. De ipsa Ecclesia
candida cst per munditiam fidei ,
dicit, qua; et

et alla per virtu-


Vers. i. — Dilectus meus inisit inanum suam per
foramen. Manum quippe stiam dilectus per foramcu
tum gloriam.
misit, cum nos Dominus occulta invisibiliter com-
Vers. 16. — Surije, Aqiiilo, et veni, Auster, et perfla punctione ad opus virtulum accendit, nobisque in
hortum meum. In .\quilone adversa mundi, in Austro menioriam revocat quomodo et quanta de sinu Pa-
blandimonta designantur, quia gemina expugnatione tris descendons pro nobis esset passus. Et vcnter
piobatur Ecolesia. Surcje ,
permitteiitis vox , non ineus intreinuit ad tactum ejus. Wxc recolcns intima
imperantis est. El fluanl aromata illius. Id est, vir-
conscientia sponsa, tota expavescit, pigriliam (piic-
tutum conslanlia miros odorcs dispergat. Veiiiat di- tis accusans, ad laborem prsedicationis festinans.
lectus meus in liorluin suum. Veniat Dominus in Ec- Vers. 5. — Surre.xi , ut aperirem dileclo meo. Id
clesiam suam , ac eam ipse conservet ubique imma- est, vcibum Domini procdicvre. Manus mea- distilla-
culalam, et fidei fruge fecunJet [Cod. Vat. , fecun- verunt miirrham ; digili inci plcni mijrrha [probatis-
dam]. Et comedat frucium pomorum suoiuin. Et li-
sima]. In manibus enim opera, in digitis discretio
;

m n. K. ALBIM SKl ALCLIM OPEaiM PARS H. 656


dfsigDDtur; in niyrrlid coniiiiciilia ct p:issiuncs,(|ua; A pU'1' despcclioncm apiid hoiiiines. Vel , elatai ob
tunc probalissiiiiacsi, ciim suluniniodo procharilale >iciuriain ; iiigra: ob pressuras.
Dci ei pro\iini, vel conlinentia [fit], vel passiones Yt;ng. 12. — Oculi ejus sicut cotumbic super rivutos

liunt. aquarum, sancti doctorcs siiiil, pcr quos Ecclesia

Yeiis. C. — Petiulum osiii mei aperui dileclo meo.


videl quac rccta sunt; qui bciie columbx, proptor
iiinocciiliani [Cud. Vut. oin. iiiiiuccniiam] et simpli-
Pessulum sponso aperit, qui teniplum sui pecioris
diviiia [inspiratioiic advenicnie pandil, id cst •],
citatem; et rivulis aqiiarum proplcr charismata di-

visilaliujie rccerit. At vina comparantur. Quce tacte sunt tota', et resident


cl iiiliabitalionc diijiiiiiii itle

iuctinaverat atijue trausierat. Quia nulli iii liac vila


juxla jtuenta ptcnissima. Lacle lutas dicil, id cst,
graiia diilcissiina niundalas. Et rcsiJeiit jiixta nuenta
ptena visio Uci, sicut iii 1'ulura, conccdiiur, idco
transire dicilur dilcctus, id est, in fuiuruinscviden- plcnissiina, id cst, oiiiiiium donoruin spirilualium

duiii cl pcrriucndum plciiius ostcudit. Anima tnea


abuiidanliain. Potesl in rivulis vctcris lcgis cruditio;

liijuefncia esl, ut tocntus est. Quaiilo suavius, iiKiiiit,


ei in fluciilis plenissimis perfeclio evangelicoc do-

vocciii atriuc viciniam dUecli niei acccpi, lanlo su- ctrinx' desigiiari, quia pracdicatorcs de ihcsauris suis
proferunt vctcra ct nova {Mattli. xiii, 52).
blimius, quidquid in mc crat tVigidum, charitate in-
caluit [ct liquefaclum est [Cod. Vat. ct quidquid ^ ^'fkS; '5- — Gcnd- inius sicut areotcr aromntum.
In genis Salvaloris nostri cjus modcslia [Cod. Vat.,
rigidum liqiicfuit) ]. Qiiusiii et non invcni illum
non respoudit modesta pietas] simul et scvcrilas exprimilur. In
vocavi et milii. Quia doiium compun-
areolis aroinalum virlutes, ct dulccdo, cl fama gloriu)
ctionis ctdiilcediiiisintiuuc nonin arbitrio est volcn-
ejus designaiiliir. Consitw a pifjmenlariis : tubiaejui
tis, sed in miserationc dantis; ideo non scraper ha-
lilia disliltantia myrrliam frimam. Prnphelis et
bcjit iilud squaliier, quia non ila se oflerl Deus in
apostolis ; hi fulurx [Cod. Vut., futura] incarnalio-
essilio laboraulibus, quoiuodo in patria regnanti-
nis ejus arcana ; illi facta narrantes. Laliia illiu4
bus.
VEfts. 7. — Invenerunt nie cuslodes, qui circtiic-
veiba sunl doctrinre
co-leslis regni
cjus; lilia

promiUunt; diniilanlia mijrrliampri-


, qiiia charitaieni

nint civitalcm, percusserunt me, et vulncrnvcruttt


mam, quia pcr conteinplum voliiplatum pncsentium
me, tulerunl pnlliitin meum milii custodes murornnt.
ad hanc perveniendum esse pra; !icant.
Cuslodes-civilalis, id est Ecclesi*, sancli [sunt] do-
ctores,
Vers. 14. — Mantts iltius tornntilcs aurecv. Maniis,
sedola piKdieatione cireumeunt
qiii
402 id est opera; qiiia qu* verLis docuit , faclis iinplc-
corda singuloriim, et spiculis amoris ctelcslis vuliie-
vii. Tornalilcs, quia in se omnein regulam justiiise
rant, et ut magis ardcant, innammescunt, et veiusUT
C teiient, ut dicitur : Oportet me omnem justitiam iin-
conversalioiiis tcgmen eis subtraliunt.
plere [Matllt. iv, 15). Sunt el manus aurc.e, qiiia
Vers. 8. — .idjuro ros, filiiv Jerusalem, si invene-
o:i!nia qiuc iii liomine gessit, divinilalis gloria perfi'-
ritis dileclum meum [Cod. Vat. om. Hit'»m], ut nun-
cit. Pten(r hijnciniliis. Qux ad spem nos ecrleslium
lietis ei quod [Cod. Val. qiiin] amore lanytieo. Merilo
alque amorcinexcilant ;
quia hyacinlhus [Cod. Vat.,
langnet sponsa, cmn glailio verbi Dci percussa terrc-
geinma Venler
in hyacinlis] aerii coloris est. c;iis
num cxuit amietiim ; et filias Jerusalem, id est, Deo eburneus distinclus sapphtjris.y ei\ler ergo dilecli fra-
dignas adjural animas, ut sui amoris magnitudinem gililatem liuinanilalis ejiis designat ; ebur dccorcni
ad Deum referanl, et pro ejus vidcnda gloria super-
castitalis; sapphyrus siiblimilaiem coelesiium viriu-
niim sibi poscant auxilium.
tnm. Distindus sapphtjris, quia parliiii humana fra-
Yers. 9. — Qtiatis est dileclus tuus ex dilecto, o gilitas esurie, tentalioiie, fatigaiione, iiiorte; pariiin
pulcherrima mutierum , qualis est ddectus ttitts ex di- divina celsiiudo, miraculis, lesurrectionc et asccn-
lecto, quia sic adjurasti nos.'Obsccro te, quia sic ad- sionis gluria inielligiiur.
jnrastime, ut aniore, quo le languescere dicis, me Yers. 15. — Crura itlius columnir marii.oretr.
qnoque per verbum pr.-edicationis facias ardescere ; Cruruni vocabiilo iiinera [.1/., nuinera] incarnationis
et inihi ostcndas qualis sil dilectus tuus e\ ea parle D Chrisli insiiiuanliir, qu;c columnis inarmoreis pro-
qua possil non timcri, quia perfecta charitus
diligi, pter rirmilatem et rerliludincm comparantur. Qucr
foras tnitlit limorem (/ Joan. iv, 18). fundnla- sunt stiper bases aureas. Quia qui.!quiil

Vers. 10. — DiUctus meits candidiis et ritbicun- per eum vcl de eo gestuin est, omnia divinne projvi-

dus, etcclus ex miltibus. Candidus, qiiia sinepeccalo; siunis [Cod. Vat. , provisionis; al., promissionis]

rubicuiidus san^uiiie passionis; elcclus e\ iniltibiis, consilio anle leinpora s.vcularia disposila sunl. Spe-

quia soliis meJiator Dei et liominuin. cies ejus, ut Lihaui; eteclus. ul ecdri. l't Litianiis

Vers. U. — Caput ejus aurum oplimum. Caput cetsitudine el gratia arboruin alio» niontes , sic D<>-

Cbristi Deus, qui solus boniis ct oplimus. C.oniiV minus Christiis oiiiiies sanclos merilorum celsitudiiie

ejus sicul etutir pntinarum, nigriv quasi corviis. C.oiiKn ct gratia virtiitiiiii aiilcccllil. Elccius iit cedri.Slent
caterva; siint saiKioriiin qii.« Deo lideli fainiitatu alias ariiuivs qii;c in Liiiano nasciiiilur, superat dij;
,

adhxrent. Klal;e palmx, propter cminentiam [Cod. nitate sua, ila Clirisliis uinncs qiii in Ecclesia »d

Yal. om. eminenliaml apud Deiim. Nigr;ie , pro- vilam nascunlur, sua transcendii gloria.

• Uncis concliisa omitliinlur iii cod, Vat.


— —

657 EXEGETICA. — COMPENDllM IN CANT. CANT. 658

Vers. 16. — Gultur illws suavissimum In gutlure A pclilio firmlutis cst iDdiciuin. In capillis populi, in

inlerna dulcedo verborum illius uiemoralur, quam deniibus doctorcs, in gemellis fctibus duo praccepta

qui sapit, non csurit. Et tolus desiclerabilis. Qiiid charitatis inlelligunlur.

aniplius403 T''*^''''*'
Totus desiderabilis esl, quia Vers. 7. — Sicut cortex mali punici genw tua: abs-

lotus Deus et tolus liomo, in quem dcsiderant ct an- que oculis tuis. Genae sancla; Ecclestx spiriluales
gcli prospiccre. Deus in majestate Patris; liomo in sunt Patres, qui virtutihus sunl niirabilcs, et moribus

virginitate inatris; in illo Crealor, in bac Salvator. venerabiles , et in Christi cruce gloriari non erube-
Talis est dikclus meus, et talis est amicus meus, filicE scentes. Et hrec magna sunt valdc qua; videntur iii

Jerusalem. Quanto devotius quisque diliftit Deum, ea, sed multo majora quK non videnturet in fulurum
tanlo familiarius habet amicum Deum ; et talem ne- reservanliM'.

cesse ^est] ut intelligas eum, si vis eum haber« Vers. 8.- Seiaginta sunt regincr , et octoginta

amicum. concubince, et adotescentularum non esl numerus.


CAPUT VI. Regina; SHat, quae amore sponsi et ccelestis prKniii

Vers. I. —Quoabiit dilectus tuus, o pulcherrima iiituitu per piaedicalionem veritatis et fidei, et sacri

mulierum '. Pro decore eniin carminis \Cod. \at., car- baptisniatis fontem, sdjolem xterno Regi [spiriialeml

nis] variantur pcrson.T! loquentium; sed tamen Chri- B generant. Concubinae sunl, qua; carnalibus solum-

sti Ecclesiara, qiue sponsa; vocabulo exprimitur, de- niodo [Cod. Vat., qua; caniali solummodo commo-
signant. Pulcherrimamulierum. Pulchra; sunt singula; do] Christum pnjedicando vel baptizando docent. Et

sanctorum Ecclesi;e , sed pulcherrima universitas ideo ilkB perfectione senarii numeri, per decalogunv

totius sanctae Ecclesite per totum orbem. Quo decli- [.1/., denarium] muliiplicatx ; ha; oclonarii imper-
navit dileclus tuus, ct qu<eremuseum. Qui aliquando fectione noii sinceriter decalogum servantes desi-
in terra corporali spccic versatus esl, dic qiiodeclina- gnantur. Adolescentute sunl anima; nuper Christi
ritille, iit illum scquamur [.il., quxraniiis] tecuni. gralia renata?, quaruin sunima, proptcrmultiliidinen»

Vers. 2. — Dileclus meus desceudit in hortum suum [Cod. Yat. ,


prae multiiudine] civiura coelcsliura nu-

tfii nieo/nm aroma<)s» Quasi dixisset, illuc ascendit, mcrum transcendit.

unde desccndit. In hortum, id est in Ecclcsiam suam, 404 ^•^"S- 9- — tina es [Cod. Vat., est], columba
iit eam fonte gratiae suae, quasi areolam aromatura mea, perfecta mea. Sancta videlicetet universalis per
irrigaret, ut virlutum floribus germinarcl. Vt pascaT totum orlem Ecclesia. Una est matrimece, electa geni-
tur inhortis, ct lilia colligat. Pascitur in bortis, dum trici [Cod. Vat.. matris... genitricis] sua-. Id est, coe-
piis sanctorum laboribus delectalur ; ei lilium colli- „ lesli Jciusalem, qua; est mater oiiinium nostrum, un-
gil, dura ad perfcctum [Cod. Vat., perrcctorum] me- de ad nos gratia sancti Spiritus desccndit, per quaur
rilorum candorera pervenientes ad ccelestia regna renascimur Deo. Viderunt eam filice Sion et beatissi-

perducit. mampradicaverunt : regina; et concubina' laudaverunt

Vers. 5. Ego dxlecto meo, et dilcclus meus mihi, eam. Quas prius dixit adolescentulas, nunc filias no-
qui pascitur itUer lilia. Ego dilecto mco locum habi- niinat. Regina; et concubin;E idem sunt quae ante,
lationis pi\cparo in nie; et ipse mibi apiid sc, qui quoe omnes catholicara laudant Ecclesiani.
semper inter sancla desideria meniium castarun» pa- Vers. 10. — Qua: est ista qita; progreditur quash-
scitur. Hactenus sanctoe Ecclesiie vo.v est, laudantis aurora consurgens ? Progredilur Ecclesia quasi auro-
ac qua;rentis sponsum; nunc quid qua;bitus respoii- ra, quia jam veri luminis in ea sol ortus, muiido post

dcat, subiuferiur. tenebras longa; ignoranti» nionstiatur. Pulchra ut


Vers. i. — Pulchra es, [amica] mea , suavis et de- luna; quia sole justitia; illustrala noclem mundi illu-

cora sicul Jerusalem. Sancta Ecclesia suavis et de- minat. [Electa nl sol], quia imaginem sui conditoris.
cora ut Jerusalem dicitur, quia ejus vita; desiderium in omni justitia, sanctitate et pielate [Cod. Vat., ve-
visioni jaui pacis inlinuc assiinilatur. Terribilis ut ritate] portat. Terribilis ut castrorum acies ordinata.
casLrorum acies ordinata. Id est, charitate unita [AL, rj Terribilis aeiis [Cod. Yat., aereis] potestatibus in
juncta] et coinpacia, ut nullus locus hosti pcr malum uuitaie charitatis, lidei et spei.
discordiae aperiatur, quia solummodo in unitate pa- Vers. 11. Descendi ad hortvm nucum, ut vidc-
cis terribiles sumus hosti. rem pomci convallis. Hortus etenim iiucum est Ecclc-
Vers. 5. — Averte oculos tuos a me, quia ipst me avo- sia praesentis sseculi [Cod. Yat., Ecclesia pra;sens],
lare [ecerunt. IJest, oculos nientistu;c. Noli qua;rere ubi nostras conscienlias alterutniiu minime videraus,
in lux peregrinationis itinere perfecte me cogno- sed fiacta per tentationem testa corporis, apparebifc
8cere, quod (ieri non potest; quia quo intentius me inlernse dulcedinis giislus. Poma convallis fructus est
agnoscere qua;ris, eo certius me inconiprehensibilem humilitatis. Descendit sancta Ecclesia per doctorcs
esse inlelliges; et non quxras in via pr^emiura, quod sanctos, qui proficiunt ad fructus bonos, quive adhiic
libi in patria reservatur. Capilli lui sicut grex capra- indigcnt doetrina; irrigatione. Ut inspicerem si flo-
mm, quw apparuerunt de Galaad. ruisset vinea. Inspicerera si virtutura studia floruis-

Vers. 6. — Dentes tui sicut greges oiiu.>n, quce ascen-^ sent. Et germinassent mala punica. Si qui ad exem-
derunt de lavaero, omnes gemellis felibus elsterilis non pium Dominicse passionis pr?eparati essent suum
est in cis. Ili versiculi prius espositi sunt , scd re- fundere saiigiiinem.
C59 D. F. ALBl.M SKl ALCUIM OPERLM PAUS II. 060
Vers. 14. — .Vi!siii'i, anima mea coiUHrbunt me \ |)i'(i|iUM' piuvitleiiliuin, siciit culhiin proplcr milnnieu-
propter iiuadrigai AminaJab. Nescivi iloiia gruliic tuin. Ki irde pisciiuc coiiiparanlur, (piia tluciiia du-
s|)iri(iiulis iii to o&si', spoiisa , scil uiiiiiiu iiicu coii- clrin;e suis uiidiloi iljiis pr;cljcic iioii cessaiil. Escbon
lurbavit iiie pro|Uei' intruiluclioiicin fCoi/. Vul. , iii- ciiiguhiin iiiocroris intcrprclaliir, (piiasanctiprovanu
Uuctioneiii] Novi Tesluinenli, et evangelic;c (piuilri- heiitia carnis ciiignlu abslinciiti:u cunstriiiguntur. £t
g;i', nua [Co(t. Yat., (iiiia{ Aniiiiudali ((|iii inlerpre- benc in porlis rili;e iiiiiiritiidiiiis, ob aliiiiidaiitiain po-
tatur ,
populi mci spoiUuneu.^i) id (^sl, Clirisliis, pcr piiloriiin coiicunriitiiiiii pcr porluin lidci iii Ecclc-
lolum veliitiir iiiiinduin ; cui Ecclesia coiisulando siuiii. Nasus tuus sicnt turri,t Libani. Item iii nuso
iiiox respuiulct. vcrbi Dci dlspciisutores, causa discrctionis, dcsi-
Vers. 15. — Reverlere, reveriere, Sunamiliii, re- guantnr. Turris, quia cininentissimuin locuin lcnent
vertere, reverlere, ut iniueamur le. Noli iiiii)ai:i esse, iu Ecclesia. Qua- respicil conlru Damascum, Id csl,
sed rcverlere ad agniliunein liii Hcdemiiloris , cpii saii^iiiiiarios ct iiiipios ; (]uiu I)aiii;isciis sanguiiiciu
libi tolies in proplieiis et lege proniissiis esl. Uever- bibcns iiilcrpreluliir. Significal carualcs et crudeles,
tcrc puiitalc fidei, operuin perlVtlioiie. Sunaniitis, coiilra ipios saiicli doctores in lurre Libani, id est,
id est, captiva, jani vinculo inrnlolilalis pciiiliis ab- flrmitate Ecclesiae, seniper vigilant.
raso [Ver/((i peiiilus abraso omissa in Cod. Val.\,B Vers. 5. — Caput luum ul Carmelus, el coma ca-
rcvcrterc ad luuin llodemptorein, ul salxcris. pitis lui [siiM/1 purpura reyis vincla canalibus. In ca-
C.\PLT VII. pilc niens designalur; in coniis cogiialiones; ctsiciit
Vers. I. — Quid liilebis in Sunamile, nisi choros capite meinbra, ila inente cogilaliones regnntur, ut
castrornin? Tu doles Synagogam obduralani; prope in Carmclo (ipii inieipretatur fonsfiVii/id fii-fMmfi-

est tompus quo choros hcllantiiini advorsiis nialigiios sinnis [coiiclusa semicirculis omissa In Cod. Val ]). Id

spiritus , ct hMidaiilium Dcum vidcliis in oa. Qnam csl, suhlimibus, et passione, qu;c nomine puipii'i«
pulchri sunlgressus tui in calceamenlis, filia principis! exprimitiir , vcrscntur. Canales pra;cordia sunl saii-

Nunc hudes Ecclesiae ab ipso Spouso piofcninlur :


ctorinn, iii quibus alligantur talcs cogitalioncs.
et priino operiim constanlia, ct mortificalio volupla- Vers. t>. — Qnam pulchra es el quom decora,clia-
tum laudantur in ca, quam et Cliam priiicipis, id ost rissima in deliciis. Piilchra fiile et opcre dccora.
Christi, ob graliam baplisniatis et nobilitaiem vir- Charissima in deliciis, id esi, spiriliialibus virtu-

tutumnominat. /uncfurfp/emintima tuonm sicut mo- tibus.


uilia, qua- fahricata sunt per manuin nrtificis. Duorum Vers. 7. — Slalura lua assimilata esl palmw. Id
concordia populoruiu spiriluali piole fccundantiiim ost, rocliludo operaiionis bon;c seniper ad victoriuin
in juncliira feiiiinum designatur; qu;v sicut monilia C tondit. El ubera lua botris. L'boribns doclorcs Eccle-
fabricata suiit manu artilicis, id esl, inellabili largi- si;e proptcr lac prim;B ernriilionis comparanlur, el
tate Conditoris nostri lirmata : in moiiilibus bona bolris xqnanlur propter inysteria dulcissiiua} [Cod.
opera exprimuiitur. 7al., dnlcissima] .Tternilalis.
Vers. 2 — Umbilicus tuus crater tornalilis , nun- Vers. 8. — Di.ri, ascendum in palmn, nppreltendam
qnam indigens poculis. Umbilicus, id est , fragilitas fruclus ejus, el erunt ubera lita sicul bolri vineo'. Aple
infirmitatis noslr;B contra lidem [Cod. Vai., om. quidemcrux viclrix [Co(<. Vflf.,\ioioriosissinia crux]
verba : conlra lideni]. Crater (ii lornatilis, cuin con- palm;c comparalur, in quam Chrislus ascendens ap-
scienlia morialitaiis, aique infiriniialis noslr;« adnio- preheiulil fructus ejus, id est, dona ([ii;c largitus esl
iiili calicera verbi salutaris proximis prompla niciile saiicix Ecclesi;v, qu;\; ex illo tenipore bolros vine;w
propinarc salagiinus. Venler luus sicut acenus tritici germinavil, id esl, sanctos doolorcs, qui in;<joie

vallalus lUiis. Acervus tritici vallalus liliis est, cum scieiiliu ol gralia, posl crucein et resurroclioncm Sul-
abundanlia boni operis sola spe pcrpolu;o lucis colli- vatoris, abuiidubanl. Et odor oris tui [Cod. Yat., ct

gilur. In ventre, mcmoria; in tiilico, nuilliplioalio odorcs tui] sicul maloriim.

boiii operis ; in liliis, caslilas spei oxpriinitur. lleni Vers. !). — Cullur luuin sicul vinnm oplimnm ad
triticu, paiiis ; et in cratere polus, qui pauperihus ^ P'"«"rf"'"- ln gnlHire vux pnvsonlis dociriiuc; in

datur, cxprimitur. odore fania alisonlis dpsignalur : et idco vino illa

Vers. 3. — Duo ubera lua sicut duo hinnuli gemelli proplor Iragranliuiii \irluluni, h;vc malis ob suavi-
caprca-. De hoc versu superius diolum cst. Diio uhe- l;iU'iii ubscnlis f;\ni;o oonipuruliir. /)i;/)ii(i« (/i/^7o

ra docloros suiit utriusquc populi ; hiiiiiuli geiuelli mi'o. K;ipiiit ciiiiii sponsa vorbiim cx oro s|H>nsi,qiii;i

duo teslamonta &iiiit invicem concordanli.i i>. ille viiio optimo eam compuruvil et suhjocil ; lHijnum

405 Vers. t. — Cullum (111(1)1 sicat larris cbur- dilecio inco, id est, lunla siihlimilas esl evaiigolic;e

iKa [Cod. Val., cbnriio;c|. Iii (iiilo iuiii ilooloiosdc- pr;odic,\tionis, ut ipse dileclus ptinuis, pcr hanc in

signati siint, qiii tiirri ehiirii(';o pio liiinilalo |(.\j(/. c;iriic apparons, niiindo ilor oivlcslo uiHMiicril. /.«-

Vttt., propliM' lirmitutoin] et piihiiiiliKliiie conipu- biisquc i'l dcntibus illius ruminandum. Id osl, uposto-

rantiir, i|iiiaciviluti Doi ct robur pra^stunl ot docus. lis pr.Tdioatorihusqnc ma.vinie [Cod. Val., uiaxHui»]
Oculi iiii siciit piscimv in llcscbon, qu<v sunt in porla dodit ad inedil:uidnm.

filiiv mitliiiiuliuis. Iicm oculi Ei licsix do(.U>ios sunt Vi.iis. 10. — [Fgo dUcclo mcu, cl iion ullcri, oul

'
» Yulg , frmurum. 1 Cod. Yal., < hinuuli goniclli pitiptcr un;mi concoiJiau». i
G61 EX£GETICA. — COMPE.NDILM IN CANT. CANT. 6C2

i)tain curam servilulis el dilcclionis iiiipenJo]. Et A Vtns. Z. — Lirva ejut mb capile meo, et deitera
ti me conversio ejus. Me solara diligit, et aclJUYat, ne illius amplexabitur me. Loeva inearnatioiiis Chrisl/
ieficiani in via. dona designal; el dextera futura sanctorum ciun
Vf.rs. 11, 12. — Veni, dilecte mt, egrediamur in Christo gaudia exprimit.
r.grum, commoremur in villis. Mune surgamus nd Vers. i, 5. — Adjuro vos, filiw Jerusalem, rt
liiicas, videamus si floruit vinea, si fructus parturiunt, eusciletis, neque evigilare faciatis [dileclam], domi.
si floruerunt mala punica. Quia nullatenus sancla ipsa velit. Qua; est isla, quce asccndil de deserto,
Ecclesia, vel ad bene operandum egrediendo proce- deliciis afflucns? Soj. Synagogs mirantis, quomodo
dere, vel in exereitio bonoe operalionis persislendo Ecclcsia de deserto genliliiaiis iu sponsi subito am-
conmiorari, vei saltem ad propositum bene agendi plexus ascendisset. Deliciis ajjluens, id cst, omnium
assurgere, vel animos auditorum suorum, quantum donoruin pulcliiiludine. Innixa super dilcctum suum.
profecerint, discernere sufflcil, nisi Dei gratiaai!jiila_ Omnia qux habet, ad gratiam dilecti, ilh soli inui'
qui dixit : Ecce ego vobiscum sum omnibus diebus, lcndo, refereus. Sub arbore malo suscitavi te. Respoii-
usque ad consummationem sa'cuJi {Mattli. xwiii, 20). dit pro sponsa Synagogse ipse sponsus. Sub arbore
Item in agro Ciiiistiani, in villis pagani, in >inois malo e.vcitavi te, id cst, sub arbore crucis a perpctua
Ecclesi*, in floriljus fides, in fructibus virlutes, in B morte revocavi [Codi Vat., reiiovavi] (e, ut aposto-
raalis punicis martyrium designalur. In his enim sin- los et cteleros clcctos ex Judsa. Ibi corrupta cst ma-
gnlis sponsa dilccti sui prsesentiam quairit. Ibi dabo tertua; ibi violiila csl geiiilri.T tua. Id cst, imijor pars
tibi ubera mea. Id cst, parvulorura meorum pae- plebis Chrislura negando, ct Bar.ibbam cligendo, aJ
dagogos, quia in his oranibus proliciunl doctores
crucem rcprobata est.
sancti.

Vers. 13. — Mandragora; dederunt odorem in por-


Vers. 6. — Pone me,
ut eignaculum supcr cor luttm,
tU signaciUum supcr braeliium tuiim. Signaculum bra-
tis nostris. Mandragora, propter multimoda medica-
chio vel digiio ob mcraoriam ciijuslibet rei ligamus.
minum genera, sanctonim virlutibus comparatur.
Per cor cogilaiio, et per brachium dcsignatur ope-
Portje Ecclesise 406 doctorcs sunt sancli. Iii hu-
ratio. Si rae velis habere sponsum, inius sit charitas
jusmo^li portis niandragorre dant oilorem, cum spi-
in fide non Dcia, et foris operatio devoia. 0«;« fortis
rituales quique ex se viriulura famam [Cod. Vat.,
ut mors dilectio, dura sicul infernus crmulalio. Fortis
palmaiii] longe latcquc spargunl. Omnia poma nova
est usque ad inortem raea dilectio in te, o Synagoga!
el vetera, dilecle mi, servavi tibi. Poma nova ct ve-
sed lua semHlalio dura in ine fuit, sicut infernus. Sed
tera, proecepta sive pronnssa sunt novi et vetens
..
tesf.imenti, quse offluia
...
ad cjus gratiam
.. ,
relcrt Ec-
. T- r
^ ..
,

, .
. . ,.,
^^'tesemulaiioneinin dileclioncra, etensmihi sponsa
.

, . ,
. .

. . .

el soror et amica. Lampades ejiis Uimpades ignis


clcsia.
alqiie flammariim. Dilectionis lampades corda sunt
c.\PUT vm.
fidcliuin. Ignis, proptcr fcrvorera cordis; flamma-
Vers. 1. — Quis milii det te fratrem meum, sugen-
rum, pi-opter operalionis [Cod. Vat., orationis] elll-
tein ubera malris mew. Voxislaest antiquorum justo-
caciain.
rum, optantium adventum Christi in carne. Sugenlem
ubera malris meo', id est, in synagoga nasci ac nu-
Vers. 7. — Aqua; mHlta non potnerunt exslinguere
cliaritatem, nec flumina obruent illam. Aquas mullas
triri, juxta human» conditionis naturam. i't inve-
et flumina, lentaiionura dicit incursus, quae visibi-
niam te foris. Intus erat dilectus, dum in principio
lilcr vel invisibilitcr aninias fideliuin inipugnare non
erat Verbum ; foris, dum Verbum caro factum est.
desiminl, quilus charitas non cedit. Si dederit liomo
El deosculer te. Id est, facie ad fticiem videain, et
ore ad os loquar. Etjam me nemo despiciai. Anlead- omncm subslanliam domus siice pro cliaritale [Cod.
Vat., dileclione], quasi etim. Sanctiniliil despiciet
vcntura Christi intra angustias JudX£ tantura fuit
vero totius inundi substantiam pro dilectionis niagni-
Ecclesia ;
post ascensioiiem, in tolo raundo dilalata
tudine relinquenles, nisi etiam se ipsos abjiciant,
fuit et venerabilis.

Vers. 2. — Apprehendain
Prompta ac fidcli te.
U nihil proficiuiit a.

devotione venientem excipiam. El ducam le ad do- Vers. 8. — Soror noslra parva, et ubcra non liabet,

mum matris meo'. Peracta carnis dispensatione re- quid faciemus sorori nostrce in die, quando alloquenda
dcuntem, laetis ducam luminibus in domura raatris, esi ? Prima nascentis Ecclesiae de gentiiius terapora
ubi coelestis Jerusalem mater est nostra. Ibi me do- significat [Cod. Vat. el al., designal], quando adhuc
ccbis. Facies ine poiiora sperare dona, quara in lege el parva fuit nuniero, et minus idonea pradicare
habuissem. Et dabo tibi poculum ex vino condito. Id verbum 407 quasi Sponsus Synagoga; dixisset de
est, amorem, variis virtutum pigmenlis
ferventera ea : Quid faciemus sorori nostrce in die, qiiando allo-

ornatuni. Et mustum [Cod. Vat., mi"s(«m] malorum queiida csl ? ac si aperte dicat, parva quidem numero
granatorum meorum. Id est, gloriosum sanctorum est Ecclesia gentium, et nccdum [.4/. add ad] verbi
niartyrum iriumphum, qui ferventissima charitale mysterium [Cod. Vat., niinisterium] subire suflicit;

per ferrum Qammasque ad le transire non dubi- quid ergo tibi videtur, o Synagoga, de sororc facieu'
tant. dura nostra, quando alloquenda est, id est, per verbi

° Cod. Vat. : • Sancli vero toiius subslantiam pro dilectionis magnitudinc quasi nihil despiciebani. »
683 B. ¥. AI.UI.M SKU ALCUI.M OPEUUM PARS U. 604

iniuislerium (Jiioeiida iii lidein? Syiiaaoga; laceiili A oiniiia rellnuit, Argonlei pro oniiii |)eciinia acci-
ipse Sponsus, quiil lieri debeal, respoiidit :
puiiiiiir.

Vebs. 9. — Si inurus est, ai/i/iiiwjius suptT eum Veks. li. — Yinea mea corum me csl. Et ha^c vox
propugnaciila argenlea. .\c si diceret, si aliqiios liahet Sponsi est. Verum ctsi te aliis conimcndeni custodi-
in se fortes iii liile, \fl claios ingcnio, vcl pliiloscipliia I us, lamcn tc scnipcr in nica Iiabco prx-scntia, vi-

iiistructos, aclilcimis iliis propiigiiacula iirgcntoa, id


dciis cl rciiiuiicraiis laboris tui dcvotioncin in omnl-
cst, scicntianuliYiiKinini Scripluraruin, nt co faciliiis hus. Mille lul paci/iii. Mille tiii, subatiditur, argcntei;

possinl tutari iiilinnos a(i)iic iiKloclos. Si ostium esl, quasi dixissct, c|ui pro aiiioie ineo cuncta sua dimit-
compingamtts illttd lubulis ccdriiiis. Si siiit siinpliccs, tunt, in pace hahent reservata, sigiiificans siiupli-

taincn docciuli studio iiihiantos, proponainus illis cioies in Ecclesia, (jui oiniicm substanli.iin siiain,

prioruin exciniila justonini, quo cci liiis d cllicacius inillciiario nunicro dcsignatam, pro cbaritate Dei
(locendi opus iniplerc possint. Cedri, virtules sancto- aiiiilluiit. F.t ducenli Itis, qui cuslodiunt fruclus cjus.

rdin, ct tabuljB lalitudineni charitatis dcsignaiit. .\d Id est, argcntci his, qui custodiunl fructus cjus; qui

h;cc ipsa rcspondcl Ecdesia. suiit doctores sancti, qui oninia mundi diiniltuiit, el

Yers. 10. — F.ijo murus. Kgo dc vi\is couipaela iii vcibo pra'dicalionis laborare non cessant. Ili du-
sum lajiidibus, el gluliiio charitatis adunat;!, et su-
B
° plici rcinuneratione, qux ducenlario designatur, do
per fuiidaniciiium immobite xdiflcat.i. El uhera mca nantur apud rae.
iicut liirris, ex quo facta sum coram eo, id csl, docto- Vers. 13. — Qui Itabitas in liorlis, amici auscut-
rcs liabens fortissimos ccu luiTis, qui ct parvulos taitt. Quia locrutio nostra finlcnda est, hoc uUiniuM
nutrire sciuut et oiniiia lualigni jacula cNpcllerc. Et vale a ine audito. Scniper habitat [Cod. V'a(., ha-
hoc niihi accidit ex eo teiiipore, qiio Christiis me bita] in horlls virtutum, ct sciio qiioil amici, id est
reconcihavit, [et pacem per euiu reperi]. Quasi pa- angelici spiritus et anlmae sanctorum, scinper te con-
cem repericns. Quia ips" csl pax vcia, facieiis uiiaqiie siderant ct tuo gaudcnl profectu. Fuc ine uudire
ununi. roccm luain. U cst, vox pia'dicalioiiis, qiianlum va-
Vers. 11. — yinea fttil pacifico in ea, qu<T Itiihcl les, seniper audiatur a mc. Ad hLCC sponsa res-
populvs. Vinea, id est, calholica Ecclcsia fruclu abuii- pondil :

dans fidei, fuit paciGco, id est Cbristo, qui onniia Vers. 14. — Fuge, dilccie mi, el assimilare capreie
pacificavit in cwlis et in terris in ea congregatione, hinnuloque cerrorum siipcr monles aromatum. Ac si
(piiB mulios pcipulos possedit ex loto orbc, non in aperte dicat (pioniam in carne apparens pnvccpia ac
JuJ;ca soUiin. Trudidii eam custodibus, prophclis et „ dona vita; niihi tullstl, nunc his peractis revertere in
aposlolis, vcl angelicis dignitalibus. Vir a/fert pro sinum Patris [o mi dilecte, assimilare caprece hinnu-
fruclu ejus mille argcnteos. Id cst, pro rctributioiie loque cervorum supei moiiles aromatum]. Et hoc inihi
aHerna hujus vine;e, affert niille argeuteos; id est, sit solalium, quod cum contlnua vislone non queain
pro acqiiisitione rcgni coelestls, quiest fruclus vinex, [Cod. Vai., nequco] te cernerc, salteiu crehra vi>i-
cuncta, quse mundi sunt, relic|ull. MiUenarlus nume- talione me consolari dignari velis [Cod. Vat., saltiiu
rus pro pcrfeclione poniiur, id csi (/'., illius], qui crebra visione ine consolari meincnio].

408 EPISTOLA AD DAPHNIN.


De illo Canlico canticorimi loco : • Sexaginla sunt reginie et octoginta concubina
[Cant. VI, 7)

stolam censcnt scriptores Hist. liit. Franci.T tom.


M0N1TU.M PU.EVIUM. ,

IV, pag. 503, n. 6.


Dc Itaplmi scu naphlni omnla nobis ignnta, ni$i
PrtEsentem epislnlam, seu cominentaliunnilam ci-
quod .Mculiil fiicrii (llsclpulus, cni sniini doloivm de
lall cx Canlicls loci, priino Canisluin loni. VI Lcct.
pcrversa vlvcndl rati(mc, cui altcr dlscipulns, Cucu-
Anliq., pag. 306-368, scu toin. II cdil. B:isnagil,
liis nomiiic, sc dcdcrat, slgnllicavit, qiiciu plangit
parl, l,pag. 5l0,ex bililiolhcca celcbcrrlinl inoiiasle-
slngiilarl caiiiiinc, suo quonue loco cx Analeclls CI.
rii S. Galll, edldissc crcdltiir quamvis .\iiloniiis Pos-
;
Mal)iiIoiiil cxbilieiido.
sevinus, toni. I Apparat. Sacrl, pag. 5.'), antic|iilorcni
«^JIlloncni, laclaiii ;iiino l.">68, uua ciiiii coiimiciilario Dilccllssimo filio mco Daphini [ Vs., D;iphiii], Alhi-
in Ps.ilinos, rcccnsciil. (.1. Qiicrcclaniis crnioncm nus Palcr salulcm.
Canisii scculus cst, lllaMupic iiiler Opcra IJ. Fl. .\l- Qiila pridcm dc numerorum ralume inecuni egisti,
ciiini rccensiiil pag. ."SOO. Quaiii cdilioncin lios qiio-
qiic seipiiimir, coll.ilani cmii vctcri codi('c ins. Sa- inlcrrogaiis ipioniodo iii exccllentissimo Caiitico S;»-

lisburgensi, undc qiiasilani dllTcrcnlcs lcctioncs achio- lomonls sexagcnarlus nuinerus reginls coiivcniret, et
taviiuus. Juvenis, ui fallor, all Itasnagiiis loc. cil., ociogenarius concubinis, cl cur adolcsccntul.r sine
eral adhuc, cuin luinc epistolam scripsit .Mcuinus:
quippe Intcr lamillaics lalilarc cupicbul, doctorumju-
numcro csscnt : Igilur et si novcrini te pIciiam[,Vs.,

dicia rcformidans, ncc corwHi coh,s(icc mi scse pi\csen- plcnariam] hujiis raiioneni in sanclorum Patruni tra-
tare auclebat. Parvi (luoque muiuenii essc liaiic cpi- clalihus legisse, tameii ne tuam contristem soIIicilUi

" In Cod. nis. Salisb. Iilulus ; De sc.ragcnario niimcioreginarum, et nctogenario ccHcuhinarum.


,;
,

665 EXEGETICA. -COMME.NT. IN ECCLESIASTEN. PK.EFATIO. CGB


dinem, dicam quod uie<e videiur imperiiia: posse A decem usquead ceuium. Teiiia a cefileuario iis^nic ad
convenire, et quod tanlum iiiter familiares aures la- millciiaiiiim. Et eamdem regulam peifeclioiiis [>el

titare velim, quia me publice [Ms., piiljlico] maguo- quam] prima uiiilas in suis
iiiiperfectioiii'-], qiiLC [/,((;.

rum doctoium judicio praesentare non audeo. numeris pro [Ms., sub] dcnario servat, eamdem el
Legimus enim in numcrorum sublilissima ralionc, secundam in suis dcnariis sub centeiiario servarc
alios numeros essc paies, alios iinpares ; et item pa- necesse esl. Nam sicut senarius nuiiierus iii suis par-

rium numerorum alios esse peifectos, alios esse im- tibus per iinilalem positiis [Ms., posilis] perfectus esl

perfcctos : ilem el imperfectoiuin alios esse super- in seipso, ita et sexagenarius parlibus suis posilis
fluos, alios exiguos. Pares autem numeri suni, qui per denarium perfectus esse noscitur, ita ul seinper
in duo aequalia dividi possunt : ut oeto iii bis qua- iii sexagenario denaiius locum oblineat unilatis in
iHor, el quatiior in bis duo. Iiiipares suiit, qui in duo senario, ct sit illius divisio per partes suas ejusmodi:
sequalia diviili non possuiil, ul soptciii vel iioveni; medietas sexagenarii est Iricenarius, siciit leinarius
quos si dividas, duas seqnales iii eis [parles] iiiveniie seiiarii ; et est terlia pars viccnarius , sicut binarius
nou poteris : itein ipsorum paiium numeiorum alii iii senario ; et denarius in eo locuin leneat unilalis

siiiit perfecti, alii imperfecti. Perfectus numcius est quK sumnia si colligitur euindem implel sexagena-
qui parltbus suis impletur, nec diminulione frangi- B rium. Deceni itaque, et vigiiili, ot trigiiita, sexa-
tur, nec multiplicalione partiiim supeiabiiiKlat, ut ginla sunt, sicul ct tres, et duo, et uniiiii, sex.
senaiius numerus. Ilabet eiiiin seiiarius numerus Poleris ct per le ipsum, juxta eaiiidein regiihiiii,
diniidiam sui partem tres, et terliam duo, ci sextam oetogenarii explorare diminulioneni. Nam oclogenarii
unam, qui simul jiincti eumdem implent senariuni ;
quadragcnarius medietas est, et viginti quarta pars
nam unum, duo, tres, faciuiit [sex] qui partibiis suis el denarius octava : quse siniul ducta sepluaginta
implctur. Nec diminutione frangitiir, nec abundanlia faciuiit non octoginta, iiam decem, vigiiili, quadra-
siipercrescit; idcirco perfectissimus Creator, qui uiii- ginla, sepluaginla sunl [Ms., faciuiil].
versa valde bona creavit, in eo numero originalis Sexagiiita vero reginae et oclogiiita concubina; re-
tnundi creaturas condidit, ut ostenderet, omiiia in clores sunt saiicuc Ecclesisc. Sed alii ex illis propier
6U0 genere esse perfecta, quie coudidit. solam Christi cbaritatem docent; alii, terrena sequen-
Itein octonarius [E(/i7., oclogenarius] numerus, si tes cominoda, laboraiit in Eeclesia, non eadestis pa-
eum in parles a se ipso noiniiiatas dividas, niiiior se iria; labore [Ms., ardore], seJ terieni lucri gralia
ipso ipse invenitur, liabet eniin dimidiam siii parlem dcsudant in doccndo. Hi sua in perfectioiie [F., iiii-

quatuor, et quarlam duas, el octavam unam : quLc peifectione] octogenario numero coniparanlur : illi

simul ducta octonarium iion implenl, sed septena- ^ perfecta beatitudiiie sexagenario desigiiautur, iit re-

rium; unuin, duo et qualuor septem efliciunt, non ginarum nouiine digiii ellicianlur, quia spiiilualem

octo : et 409 idcirco seLunda hujus geiieris [F., hu- sobolem piopter amorein soluminodo Spoiisi , et

mani g.eneris] origo ab oetonarionumerociescere ecc- mulliplicandis Uliis in coclestem patriam, feliceni

pit. Videlieelocto aniinas in arca esse legimiis, a qiiibus prolcm bapiizaiulo, seu pnedicando generare non de-
tolius humani generis muUitudo pullulavit, ut osten- sisliiiit. llli vero concubinarum noinine denotantur,
dereiur, secunda origo esse imperfectior, ciuam pi i- quia sicculi ainbitione, vel tempoialis honoris gralia,
ma, qu;e senario numero creata est. liide et Re- prLudicando seu Ijaplizando noljiles quiJem generaul
demptor iioster et Reparator primse perfectionis, s*pe filios, sed illi ignobiles in semetipsis perina-

sicut Adamsexta die ex virgine terra creatus est, ita iient. Quorum conlubernium , fili charissime , fuge,

ille sexta setate ex viigine Maria facius csl lioino, obsccro, et quandocunque Dei misericordia do-
si te

ut senarii numeri perfectioiiein suo dicaiet adveu- ctorem dignetur elTicere, tu pro ejiis amoie laborare

lu, <fiiain in priini homiiiis monstravit condi- non cesses, qui pro tua salute sanguiiiem suum fuii-

tione. dcrc non dubitavit, ut libi siiit mercis [Ms., sit mer-
Item progressionem mimerorum articulis, quasi ces] iion xjerituric divitia; , sed perpetua gloiia in

quibusdam unilalibus, ad inliiiita ciescere per quas- tbalamo Domini [noslri] Jesu Clirisli cui
coelesti ,

dam finilas formas videnuis. Nain prima piogressio laus et gloria iii omnes seternitales. Amen.
numerorum est ab uno ustpie ad deccm. Secuiida a

410 OPUSGULUM OUARTUM.


COMMENTARIA SUPER ECGLESIASTEN.
(

MONITUM PR.^VIUM. niis illum in suam colleclionem


transeripsil. EditioiiU
pr;cterea Parisiensis de anno 1.589 mentioiiem
fa-
Pra>sens commentarius publicis typis pnmo, quan-
turascilur, prodiit .Argeiitoiati, vel (ut in BilJ. Balu- ciunt compilalores magnoe Biblioihecse ecclesiastic»
qiia; tamen ab omnibus aliis eruditis
ignoratur.
liana, tom. II, pag. 603, notatur) Basilece apud Joan-
ncm Bebclium, aiino 1351, iii-S". Inde Cl. Qucrccta- Editionera Cl. Quercelani contuliraus cura cod. ms.
; , , .,

CC7 n. F. AI.BIM SKU ALCIJIM OPilKlJM 1'AUS II. CG8


liibli()iliuc;i> iiosti\«, iuonusU'1'ii scilicet sancli Eiiiiiic- A gciiiuiii , nu nimio uiiioru studeatis caducis, et citu
ruiiiiaiii ciijiis ctiaiii U|ie pi"i r;il:im cilirioiiciii iii
;
traiisiloriis iiihiarc diviliis, qu:e citissimc vclil vu-
alii|iiiliiis loiis ciiitMiilaviiiiiis, ac iliirriciilcs cl alllii
latilcs icccdiint uinbr;c, et ut , si ((uid snpersit in eis
tlclicieiilcs icclioiies ailiiolaviiiiiis , \i'rsiisi|iic iii liiie

i'|iislol;c ailjcciiiius. Kiilciii co lici iinslio liic liluliis necessario vitas vcstrc 411 stipcndio , pauperibus
|ii;cli\us csl : Iniifiil K.ii)osilio Albiiii sh/iiT EicU'- crogarc stud(;atis : (piia, iit iilcin Sulonioii ait : Re-
sidsleii : iii liiic t:iiiii'ii lics aiit qiuiliioi' iil!iiii:c \Ki'^\-
dcmplio aitimiv viri ,
propriw diciliiv ejus {Prov. xiii,
ii;e cxcis;c siiiit ; (|ucm dcfcctuiu iiifra suo loco iio-
taliiuuis. 8). Scdiila niciilc ipsiiis Doiniiii sanctnm considerate
PR.EFATIO, lir;cccptiim,(iiio iiosadmonuit cu'lcstiliiis inagis quam
Dilectissimis iii Clii-islo liliis, Oiii:ie saccrdoli, Caii- tcrrcnis inbiarc thcs;iuris,dic(Mis : Thesiiuriiate vobi$

(lido pi'csliylei'0, ct Natlianacli [Ms., Nalli:ilu'li| (li;i-


Ihcsauros iii cielo, ubi neque ivruqo, iiequc linca de-

coiio, .\ll)iiius perpetiuB prospcrilatis iii Domiiio Deo niolilur, ct ubi furcs non ejfodiuiil, nec fiiranlur : ubi

salutem. enimest tliesaurus luits, ibi est et cor tuitm{Mullh. vi,

Poslqiiam dc pateriirc pietatis niilo iii piililicas s;c- 20). Iliinc siquiiicm libruin snpradictum scmpcr pro
Ciiiariiim iiegolioruni cvolastis auras, meiitis inc;c magistro babeaiis in manibus, ut discatis terrena non

vcslram, omnibus peiic ainarc, scd coelcslia; dominari divitiis, non servire;
sollicituilo Iioris, occupatio-
ncm comitala cst, optans vos, divina donantc gratia,
" laudcm non qua>rere terrenam, sed a judice Christo,

in charitatc perfccta, sanctarum titulis virluliim nco miscrorum consolatorc, amabilem audire sentenliam
placcrc, Iioiicslis(|iicvivcremoiiluiscoramliomiiiiliiis, iiitcr eos qnibus dicturus erit : Veniie, benedicti Pa-

ct (iiiod (lidicistis siib alis palcrn;c criulilionis, nobili- tris mei. pcrcipile regnum, quod vobis paratum est ab
Itus oslciidcrc moribus. Ncc vclim sapienti;B dccus, oriijinc niundi {MatlU. xxv, 5i).

quod liabctis in cordc, sa-culi obscurari vanitatibiis, " Fhiinina qiii metuat modica sulcare carina
inlcr quas rcligio vestrsc conver.sationis fulgeat Crandia, ne niergat turbidus .\iisler eam :

quasi claritas liicis in lcnebris. Mcniciitotc vos alie- Iste suo placidas lenibo pernaviget undas
iia dispensare, non propria poss'dcrc; dc quibus Currentcs inter florida prata pie.

ipsa Yeritas ait : Si in alieno fiilelcs non fnistis, qiiod Sic magiiorum sensus riinarc profundos
qiii

vcstnim est, qiiis dabit vobis {Litc. xvi , 42)? Alicnaj Doctorum tiivieat pccioris ingcnio,
sunt a nobis iiujus siieculi faciiltalcs, id est , extra Nostra legat fclix aiiiino commenta sereno
iiostram sil;c n:iUiram. Xiliil enim inliiliinns in hitnc Dc gazis vetcrum qu;B tulit unca manus.
viuiidnm , liaud dubium quia nec auferrc qtiid possu- Vos vivete (sic ms.) Dco scniper, nam viveremors est
mus (J Tiin. vi, 7). Nostra aulem possessio regnuin lluic niundo ; vera est vivere vita Deo.
q
coelornm, noslra vila Cbristus esl, nostra; opes siint Vos, rogo, conservet fcliccs gratia Ckrisli,
spirilualitim operum fruclus : quas congregare vos, diilces nali, sancta salutis ope '•.

filii charissiiiii, oiiini intcntione cxborlor : nec in iii- CAPUT PRIMUM.


ccrto diviliariim sperare, quae aut deserunt possi- Vers. 1 . — \erba Ecclesiastis filii David regis Bid-
dentem, aut a p issidente deserunlur. In quas, nicntis rusalem. ' Tribus nominibusvocatum fuisse Salorao-
nostnc inlcntioiicm Spiritus sanctus pcr Propbclam nem Scriptur;c inanifestissinie docent : Salomoncm,
anhclari [jUs., aiiliclarc] probibiiit, dicens : Dieiiiiv id est, pacilicuni; et Ydida [Ms. Edida] , lioc cst.
si nfflitanl, nolile cor apponcre {Psalm. lxi, II). Qua- dilectum Doniini; ct quod mmc dicilur Cocleili , id
runi copia, est aliorum inopia. De qnibus [ct] Domi- est, Ecclcsiastcn. Ecdesiastes antem appcllatur Grse-
iius in Evangclio ait : Facite vobis amicos de mam- co sernionc, quod coetnni, id cst Ecclcsiam , congre-
mona iuiquiuilis {Luc. xvi, 9). Idciico iniquas nomi- gct; qiicm nos apiiellarc possumus concionatorem
navit lnijiis s;cculi diviti;is (qiiia mammona Syra cst qtii loqtiilur ad poptiluni , ct scriiio cjiis non specia-
liiigua, et Laline diviti;* dici possunt) . qiiia divilix litcr ad ununi, scd ad univcrsos gciieralitcr dirigitiir.

aut per iniqnitalcm congregantur, vel iiilquc pau Porro paciliciis, ct dilcctus Doniini, ab co qiiud in
pcribus siibtiahuiitur. De quarum vana posscssione D rcgiio lyus pax fiierit , et eum Dominiis dilcxeril,
iii litijus s;cculi dcliciis pene sapientissiiiitis Salomon appcllatus csl. Naiii ct iisalimis quadragcsimiis qiiai^
totuiii coinposuit librum, ciii lilulus cst Ecclcsiastcs, tiis, et scptuagcsiimis piinius, dilccli ct piicitici titulo

diceiis in capite libri : Yanitas vaiiitatiim , dixit Ec- pncnotantur. Qiii tamctsi ad prophcliam Chrisli et
ciesiastes, et omnia vanilas. Si omnia vanitas, qii:c Ecclesi;c pcrliiientcs, fclicitatcm ct vircs Salomunis
ulilitas cst divilias rctincrc caducas? In qucin li- cxccdaiit, taincii sccundum liistoriam siipcr Salumu-
lirum, cx sanctorum optiscnlis Patrum , ac iiiaxitnc nc ciiiiscriiili siiiil. Is ilaiiuc jiixla niimcrum viH'abu-
de bcati llicroiiyini comiiiciitario, parviiiii composiii loriim siioniiii , tria voliiiiiiiia cdidil : Pruvcibi.i
Ureviarium , vcstri causa , iilii charissimi ,
quatcnus Ecclesiaslcn, Cantica canticoruiu. In Pixiverbii» fwr-
patcrna sollicitndine admoncrcm vcstrmn nobilc iii- vulum doccns, cl qiiasi dc ufliciis pr.cscntilius IHic-
» Hoc
carnicii, cxccpiis (|iiatiior iillitnis vcrsibits, Poiililici iiiagiiu liuiic .Viiioiii icildilc libruin
ex vctuslissiiiio ius. codicc (lcproiiiiitiiiii , stittm iii lU lcgat, .\lliiiiu m(>\(|iic rciiiiltit cum.
lociiiii rcslitiiciidiim indicavil Cl. Fiobcuius iiilcr Pa\ tibi, vita, saliis sciiipcr sit, saiictc s^u-fnlos,
Addciida ad stiani cditionem. .\liHic niciiior nostri jain siiic liiic valc.
^ Ad hoc carmeii forlc pcrtiiient vcrsus in cod. f
E\ saiuio llicroiijmo.
pncfalo seqiicntcs
,, ,

;fi9 EXEGETICA. — COMMENT. LN ECCLESUSTEX 07(1

on.. persfiilenlias] erudiens, unde ad filium crcbro A Mntaturinpsalmo : In omncm lcrrnm e.ricil sonus eo-
.rnio repclitiir. In Ecclesiasle vero, maliiric viriini rum.ct infuics orbis tcrric rcrba iltonnn (Psitl. xvui, o).
i'lalis insliUiciis, ne ([aiilquam in mmidi rcbiis piilet Rblc igilur quid:im opinantur, nos ex hoc libro a;l
!Sse perpetnum , sed cadtica el brevia universa qiioe voluplalem et hixuriara provocari, cuin e contrario
'emimus. Ad cxiremum jam consuinmaluin virum, oniiiia qua! cernimus in muiido vana csse doceaiiltir,

;l talcalo sjcculo pr.cparatiiin, in Caiilico cantico- nec debeie nos ea studiose appclcrc qiia;, dum leiien-

:nin, sponsi jiiiigit amplcxibiis. Xisi eiiiin prius re- tiir, iiitereant ».

inquainus vilia , et poiiipis [;Ws., ponip*] s:cciili Tradunt llelirici hiiiic libruni, qiiom niodo iii ma-
leountiaiites expedilos nos ad advenlum Chrisli pr:v- nibus habcmus, Saloinonis esse pcenitcniiam agen-
,iaraverimus, non possuiiius dicerc : OscK/pfHr me tis : tpii qiiia in sapienlia divitiisque confisus ,
pcr
isctilo oris sui (Canl. i, I). Ilaiid procul ab hoc ordine mulieres onenderit Detiin, nunc secuin repulat, om-
Joctrinanim, et pliilosophi sectaloifs suos erudiunt nia vana esso liujus sieculi dtlectanieiila, qti;c ad
it primtiin etliicam doccant, deinde physicam iiitcr- ullimam miseriam dcvolvunt cos qtii iii cis ponuiit
irclenlur, ct quem in his profecisse perspe.Kerinl, ad spem suam. Sed et bealus Grcgorius doctor mirabi-
licologicam usquc perducaiit. Nec non cl lioc dili- hs, ct sacriB Scripturae lueidissinius expositor, in
;eiitius atlendciidiiin, qtiod per trcs libros aucloris, '' quarto Dialogornm libro (cap. 4), qiiomodo iste libei'

liversuscsttiluhis.In ProverMiscnimadnolalirr: Pro- legcndus sit vcl intelligeiidus , optime exposuit, dt;

crbia Satomonis/ilii Diivid rcgis Isracl. Iii Ecclcsiaste nomine hujiis libri, sic diceiis : < Ecclesiastcs autcm
ero : Verba Ecctesiaslis /ilii Darid regis Hierusatem. proprie concionator dicitiir : iti concionc vero , sen-
iiipcrfluiim ipiippe est Iiic, /s)Y(t'/,qiiod mile inGnc- teiitia proniiliir, per quani tiimultiiosa; tuib.c seditio
is et Lalinis codicibtis iiivciiiuir. lii Caiilico canti- coiiiprimatur, ct cuin iiuilli diveisa seiitiaiit , per
orum, ncc filitis David, iicc nx Isracl, sivc IJicru- concionautis ralioiiem ad unam senlciiliam iierdit-
aleui pra!scribitur, scd tantiim: Canlicum canticorum cuiitiir. Hic igitur liber idcirco Concioualor dicilttr,

tatomonis. Sicut cnim Proverbia, ct rudis instilutio, quia Saiomon in eo quasi tnmultuantis turba; susce-
d duodcciin tribus, et ad toltim pertinent Isracl ; ct pit sensuin, ut ca per inqtiisilioiiein dicat ([u* for-
uomodo contemplus numdi , non nisi mctiopiilitis tasse pcr tentationeui iinperila meiis seiiliat. Nam
onvenit , hoc cst , babitatoribus Ilicrusalcm; ita et quot senlentias per iiiquisitionem inovet, quasi lol
lanticum canticorum ad cos propricfacitmcnlionem, in se personas diversorum suscipit. Scd coiicionalor
iii tantum superna desiderant. .\d incipicntcs ct veiax, velut extensa manu, omnium tumultiis sedal,
roficicnles, ct patcrna dignitas, et rcgiii proprii eosqtie ad unam seiitcntiam revocat, cum in cjusdem
lerito judicattir [Ms., iiidicaltir; at., vindicalur] liliri lcrmino :iit : Fincm loquemli omnes piirilcr iiu-

uctorilas. Ad pciiectos vero, ubi iion limore cru- diiimus : Dominiim timc, et mandalii cjus observa, lioc

itur discipiilus, sed amore, proprium nomen suf- esl enim omnis homo (Eccle. xi, 15). Si eiiim iii libio
cit, et oequalis raagistet est, et nescit se esse re- codem per collocutionem [Ms., lociitiouem] suam
cin. mullorum personas noii suscipercl [.Vs., susccptrat],
412 "''^f inicrim jtixta liilcrain. C:elcrtim per cur ad audienduin loqucndi fiiiem sccum parilcr
ilclligcntiam spiiitalem pacificiis ct dilcclus Dci omnes admoncbat? Quia
,
igitur in fine libri dicit :

'aliis, ct Ecclcsiastes nosterChrisUis est, qui medio Oinnes pariler audiamiis , ipse sibi testis est quia, in
ariete destructo, et inimicitias in eariie evacuans se multorum personas suscipicns, quasi solus locu-
?cit utraque unuin, dicciis : Pacem mcam do vobis tus non est unde cl alia suiit qux in libro eodcni
:

acem relinquo vobis (Joan. xiv, 27). Dc qiio Palcr ad per inquisilionem movenlur, al(pic ali:i qtt;e per r;i-
iscipulos ; llic cst, inqtiit, F//J!('! meus ditectus , in tionemsatisfaciunt; alia qiia; ex tcntali profcrt aiii-
uo milii bene eoini>lncui liunc aintilc (Matth. xvii,
,
mo, alquc adliuc hujiis mundi dclectalionibus dediii;
), qui cst capul Ecclesia;. Et nequaquam ad syna- alia vero, in quil.us ea qtix- rationis siint, disseral
"gani Juda'orum, sed ad genlium multitiulineni lo-
p alque animum a dclectatioiie compcscat. Ibi namqiie
uens, vivis laiiidibus exstrticla'; noii illitis de qiia ait : Hoc iliiquc milii lisuin est bonum , ut comedat
|)sc ait : Ilicrusalem, Ilicrusatcm! quiv occidis pro-
qiiis ct bibat, ct frualiir tictilia e.r liiborc suo (Eccte.
lielas, et eccc reHnquetiirdoinns vcslru descrta(Maltli.
V, 17). Et loiige inrcrius subjuiigit. Mctiiis est ire ad
XIII, 37, 58), scd illius per quain jiirari velat, quia
ilomum ad doinum convivii (Eccte. vii,
tuctus, ijuain
it civitas magni rcgis. Ilic est filiiis David, ad qtiem 3). Si eiiim bonuin cst mandticarc et bibcre, melius
?cci in Evangelio clamaliaiit : Miscrcre noslri, fili
fuisse videbatur ad domum convivii pcrgere quam ad
):ivid (Mutlli. XV, 22); cl oinnis luiba consonabat,
(lomum luctus. Ex qua re ostenditur quia illud ex
t tina voce rcspondcbat : Ilosanna lilio David (Miiltii.
inlirmantium persona intulit, hoc vcro ex rationis
w, 9). Dcniqiic noii ad cum fit verlium Dei , sicut
dclinilionc sttbjunxit : nam ipsas prolimis rationis
id Hieremiam ct ad Cicteros propbetas; sed quia di-
causas cdisserit, ct de dotno liictus qu;c sit utili as
osest, et rex polens, ipse cst siquidem verbum, et
oslendit, diccus : In itta cniin jinis cunctorum admo-
iipientia c;etcr;cque viilutes. Vcrba loquitur ad Ec-
nciur Iwminum, et vivens cogitat quid futurum sit
lcsi;c viios, verba in.siiiuat aposlolis
aiioslolis , d' quibus lEcclc. XI, 9, 10). Kurstmi illicscriptum est : Loetare,

» Hucusqi:c ex saiicto Kieronymo.


C7I B. F. .VLlilM SLU ALCLU.M OPIilHJM I'ARS IL 67)

furenis, in tiilolescentiu luit. El patilu piist suliilitur : A ct soinpcr idein cst (luod csl, el non aliud. Quoi
Adulescenliu enim et voluptns , enim sunt. Qiii ttuin ciiim iiiutubitur, quodanimodo evanescit, ct non et
hcii; postiiioilum v.iiimii csse rcd.ir^iiil ,
quoil prius quo I crat. IJcirco ail coinparationcm Creatoris oninli

a^liiioiiiii-iso \iilt'haliir, p.ilani [Ms., paleiiLer] iiulii-at creatura vanitas dici polest, ct qiii Iqiiid in lioc cir

quia illa i|iiasi f.v ili^siilciio cainali vcilia 413 '"" ciilo coiilinclur, pru iiiliilu conipulari in conipara.
lulit, lix-c vi-ro ex jiiilicii >iMi!alc sulijmi.vil. Sicut tioiie u;lcrn;c in:ijcslatis.

crgo ilclectatioiicui priiis carualimn exprimeiis, curis Viiiis. 5. — Quid supercst liomini , in omni labon
postpositis tlemiiiliat bomim csse manilucarc cl bi- suo, qiio Ittborat sub sole? •> Posl generali'in scntCD-
bere ,
quoJ taiiicii postmoilum cx jiidicii ralioiic tiam ad vanos liominum laborcs convcrtit scrmonem,
rcprL-Iicirlil, cum cssc incliiis ilicit ail iliimuin liictiis tliii Crustra in isliiis iiiunJi laburc desudant, coiigre-
ire quaiu ad domuiii coiivivii : ct sicut kctari dcbere gaiitos divitias pcritiiras, ainl ientes hoiiores, ipiihiis

juvcuem iii adolcsccniia sua, (|uasi ex delilieralionfi subito dicitur : Stulle , hac noctc morieris , ciijus

larnalium, propoiiit, et tamen poslmoJum pcr deli- crunl qu;L' coiigrcgasti?


nitioiiem sciiteiiti;c adolesceiitiain ctvuluptatem vuna Vers. i. Generutio vadit, et generalio vcnit, lcrra au-
esso rcclaiguit. Simililer et concionitor isle, diversas lem in strcitliim sliit. Aliis moricntibus, nascnnliiralii ;

cOn-ilaliomim tcutationes expoiicns, alio ait in loco, B ct quos videras, iion vi Jcs ; iiicipicsquc vidcre eos
cum dicit :Unus interiliis [est] liominis et jumenlo- qui ante non erant, sed subito nascuntur. Quid va-
rum, et mjua utritisque condilio : sicut moriiur Iwmu, Kius hac vaniialc, qnain lerram maiicro, qtuc honii-
sic et ilia moriunlur : simiUter spirant omuia, et uiliil luiin causa facta cst, et ipsum lioininem, torrc do-
liubct liontojumcntis timpHus (Lccle. iii, III). Qiii la- miiuiin , in pulvoicin repentc dissolvi? Signanlor'
ineii c\ ddinitione raliuiiis siiam poslinottum scntcii- dixit, lcna in sirculum stal, iion in sjecula sivculoruni,

tiain protulit, dicens : Oiiirf liabet amplius sapiens a quia cocluin et tcrra Iransibunt, ct ecce facta erunl
stullo? et qtiid paiipcr? i\'isi ut pcrgaC iHtic , ubi est omnia nova.
ii:a (Eccle. vi, 8)? Qui igilur dixit : ISiliil luibct lio- Vehs. S. — Oritur sol, et occidit, ct ad locum suum
mo jumcutis ainpHiis, ipse riiisnm clefuiivil quod ha- icveriilur, ul ilcnim oriutur. Ipse sol, qui ad luceui
beat aliqui I sapioiis iion solum amplius ajumento, mortalibus datus csl, orlu suo et occasu quoliJie
seJ eliani ab hoininc stulto, vidclicel ut pergat illuc interilum inundi dcnionslrat, qui per incognitas vius
ubi cst [iVs., erii] vita. Quibus vcrbis prinium inJi- nobis ab occasu ad oi tum rogreditur , explotoque
rat quia liic homimim vila non cst, quam esso alibi noctis circulo, dc thalaino suo iiovus exorittir. Iloc
testalur. Ilabct ergo hoiiio [hoc] a:iiplius jnmcntis aulom totuin idoirco dicit, ut doccal mutalionibus

quod iUa post niortem non vivunt, liic veio tunc vi- ^ lcinporum et orlu occasuquc siJerum , humanam
vere inchoat, cuin pcr inorlem carnis hanc visibilcm Klatem labi, et interire dum nesciat.
vitam ciinsiimmal. Qiii etiam longe inferiiis dicit : 4,14 Veks. 6. — Vttdit ad .Xuslrum, et gyrat ad
Quodcunquc polcst manus lua fuccrc, inslanlcr opera- .\quiloucut, gijrans gijrando vadii spirilus pcr circulos

rc, qiiia ncc opux, ncc ralio , ucc sapiculia, nec scien- sitos. Ipsuin solom spirituin nominavil, quia animet,
tia eril apud iufcros, qiio lu properas (F.cclc. ix, 10). et iiispirct, et vivilicet oinnia, sicut vcris icnipore,
Quoinodo crgounus interitus est hominis et juinenti, in qtio principium inundi xslimaltir esse, siiigulii
et ^vqiia ulriusquo conJitio? aul quomodo iiihil liabet annis vidomus : obliqua cnim linea est zoJiaci c'r-
homo jumcnlis amplins , cuin jumenta prist inorfm culi, et zona [Ms., circuli zona], per quain cursus
carnis iion vivunl, homiiiuin vcro spirilus, pro malis est solis. Itleo brumali tcmpore aj atistralia, devcxo
suis opciibus, post mortem carnis ad infeios deJu- Iramite vergit sol, ct iteruin oestivo circulo se tullil

cli, iiec in ipsa morte nioriuntur. SeJ in utraque t:iin ad borcalia, ne si uno modo curreret,alia calor, ulia
dispari sentciilia dcmonstralur qiiia concionator ve- frigus consumeret. Alitcr vero : Sol Christus D<'us
rax, cl illuJ c\ tonlalioiio carnali iiitiilit, ct boc post- oniiiia vivilicat ct ilUiminat spiiitalis grati.cspIcnJore
inoiliim o\ spirilali verilalc dcriiiivit. » ILis vero di- el virUitc, in ciijns pcniiis sanitas cst : qui ercdonli
p,
versas humanLe mcntis opiiiionos diligciilcr hujus in eum [.l/s.. in eul oritur, et inliJeli cuilibot oe-
libri leclor inielligat, quid cni convciiiut pcrson;e; ciJit

ct cavcat nc iii Epicuri dogmata cadat cx liujus lihri YEits. 7. — Omnia flumina inlrant in mare, .( marg
lectioiic, si diligoiiliiis iion discutiat qiiiJ ex cniiis- uou rcdundat, ad locum unde e.teunt flumina rever-
que pcrson;e tcnlaliuiie cimcionatiir islo dixeiit. tuiilur, itt ilcruin pitiinl. Diciint pliiIoS(<plii , aqua»
\t;its. '2. — V'«)ii/i(s vunHiiliim, dixil F.cclesiaslcs, diilcos qu;B iii iiiaro inlUiunt, vcl urdente dcsnpor
vanilas vanilatum,et omnia vanilas. Si juxta Psaliiici- solo consiimi , vcl salsiiginis maris esse pabula. Sed
graphiscntcnliam, oiniiisliomovivensvanilas,qiianlo [d] Ecclcslastos noslcr, iJ est Christus ipsuruin con-
iii:igis irialiim;iIiilo'i civatiir.c rcoto (liciinlur vaiiikili ditor uqiiarum, dioit [:I/s., ducil] eas pcr occulla»
sulijaccic, sicut Apusliiliis alt : V'iiHi/«(i ciiim crea- torro; vciias ud capila fdiilium rogicJi, cl do luatrico
Ittia subjcclu cst (Hom. viii, iO)? QiiiJqiiid ciiiin abysso in sna scnipcr bulliro principi.i. Possuinus
niulabile cst, ct non esse polcril quod esl, vanilas tamon, sub fluniinuiu et ntaris noinino, per iuetai>
appell.-iri rccte potcst : nain I>ous soliis iinmiitabilis, plioram humiiics [ Vs., Iitiin:uiiini gonus] inlcllijore,
* E\ sanclo Ilieronymo, ui plcr;iqiic scipicniia.
» :

13 t,\L(jLIU.i\. CU.MMt[NT. I.> KCCLESIASTEX C74


ji in terram, unJe sumpti suiit, ledeunl, postqiiam A Hanc oceiipalionem pessimam dedii Deus fdiis hemi'
primo audierunt peccatore : Terra es, et in terram num, ul distendantur in ea. Dedit vero, dixit, eo lo-
is ; ncc tamen tcrra impletiir muliitudiiie niortuo- culioiiisgoiicre quo Apostolus.id Romanos ait : Ira-
ini. didit cos Dcns in reprobum scnsiun {Rrjtn. i,
6). Id
Veks. 8. — Cuncltc rcs dilficilcs , iio» polest liomo csl, permisit eos, propler pncceJenlia pcccata, in
s cxpticare sermonc. Non suturalur oculus visii, reprobum cadere sensnm. Proposiiit ergo Ecclcsia-
:e nuris impletur auditu. Nullalenus valet sernio sles, primo 415 omnium cor suum ad sapieiitiam
:plicare causas nalurasque rerum ; nec oculiis sa- rcquirendam , et ultra licitum se exlendcns, voUiit
rari, ut rei possit dignitatem intueri [Ms., nec ocu- causas rationesqiie cognoscere, qiiare parvuli corii-
s, ut rei poseit dignilas, intueri) ; ncc auris, insli- pereiiliir a d;cnione, cur naufragia pios impiosque
entc doctore, ad sumniam rerum nolitiam perve- pariter absorberent : ulrum biec ct bis similia causa
re. Nam modo omnia in xnigmate cernuntur, et [Ms., casu] evenirent, an judicio Dei et providentia.
. parte inlelliguntur, donee perfccla veniat scientia, Si non judicio, ubi providcniia Dei "? Ha;c, inqiiit,
la; in boc mortali corpore esse non poterit. Tainen nosse desiderans, intellcxi supornuam curam, et sol-
c s.^ntciitia maximc contra eos agit qui, sine la- licitiidiiiem per diversa cnicianlem, a Dco bomini-
re el discendi studio, sanctarum Scripiurarum sibi B bus datam , ut sciie ciipiant quod scire non licitum
litiam promiltun», Kstimantes se sapienles, cum est. Et hoc propter curiositatem , in quam se sua
nt insipientcs. sponte injoccrunl, permijit cos Dcus [in eis] laborare
Vers. 0, 10. — Quid est quod fuit? ipsiim, quod eventibus vita; hiijus, in qiiibus nullam raiionem iii-

lunim esl. Quid cst quod faclum cst ? ipsum, quod venire valuerunt.
:iendum est. ISiliil sub solc novuin, ncc vulet quis- Vr.RS. li. — Yidi quce fiunt cuncta sub sole, el ecce
am dicere, ccce lioc rcccns cst. De natiiris in pri- universa vanilas , et ufflictio spiriltis. Aliter [In ms.
Drdiomundicrealis videtur dicere, et dcsiiccessione aliter omilt.] est sensus : Consideravi universa qua;
rum, qiiomodo veniunt, et quomndo traiiseunl. in mundo sunl, et nibil aliud deprebeudi quam vani-
:r\n gratia : dum lionio moritur , bomo nascitur. talem et maliliam, id est miserias spiritus, quibus
Jem natura fuit morientis, qiuc et nascentis erit. aiiimus diversis fatigatur cogitalionibus. Laborat
militer dc avibus, piscibus, serpentibus et omnibus [Ms., iabor] sapiens cognoscerc quod bumanx non
imantibus, intelligendum est, nec non in bcrbis et est datum sapientiic scire.
i)0ribus ca;lcrisque rerum naluris, nibil novum Vers. 15. — Pcrversi difjicile corrigunlur, cl stul'
renilur quoil ante non csset : niliil poriturum,quod torum infinilus esl numerus. Sanctorum numerabilis
slea iion fiat [Ms., ficl]. Idco dicit Scriptiira Re- : C est multitudo, stultorum vero congregatic non cst
ievit Deus die septimo ab omnibus operibus suis, numcro digna. Tale quid et Psalmista ait : Dinume-
cst, a novarum crealioiie natiirarum ccssavit, non rabo cos, id cst sanctos , supcr arcnam maris (Psal.
;ubernatione, de qiia ipsa Veritas ait : Patcr meus cxxxviii, 18), id est slullos qul arena; coniparanlur.
juc modo operatur, ct cyo operor. Unde ex primor- Sicut ad Abraham Dominus dixit : Et eril semen tuum
dilius crcaturarum scminibus (otius sreculi tempus sicut slella; caU, et sicut arena maris {Gcn. xxii, 17).
turali cursu peragilur. In stcllis intellige sanctos, de quibus Psalmista ait

Vers. 11. — Jiim cniin pnrcessit in swculis, qua; Qui numerct multitudinem slcllarum, et omnibus eis

'runt ante nos. Non cst prioruin memoria, scd ncc nomina vocat {Psaim. cxi.vi, i). In arcna, pecca-

•«m quidem qua: post fulura sunl, crit recordatio tores, de quibus dicitur : Perdenlur peccatores de
<id eos qui fuluri sunt in norissimo. Sicut prsclerita terra.

i; olim fuerunt, apud nos abscondit obli\in, sic Vers. iC. — In cordc meo locutus siim, dicens :

quLe nunc nobiscum pnescnlialiler fiiint, bi qui eccc niiignus cffcclus sum, el prcrccssi sapicnlia omncs
ici babcnt, scire non poterunl. Quia cuncla silentio qiii fucrunl ante me in Ilierusalem, et mcns mea con-
ribunt, et quasi non fuerint, abscondentur, et com- tcmplata cst multa sapienter, el didicit. Lcgimus et in

bitur illa sententia : Vanitas vanitaliim, omnia va- ^ Reguin librii;, multce sapientia; fuisse Salomonem, et

as. [Vanitas vanitalum] quia omnia transonnl, et hoc a Deo speciale donum pra; ccteris soeculi diviiiis

ire (luentis aqu.ne vailunl, ct non rejibunl. Cui vcl honoribus postulasse (/// Ptcg. iii). Mundi ergo
itentia; totus mundus leslis est, et maxime huma- cordis oculus mullam sapientiam et scientiam con-
m genus. tuetur. Idco non ait, multani sapicntiam el scientiam
Vers. 12. — Eqo Ecdesiaslcs fui rcx Israci, in sum locutus, sed [multam sapienliam et scientiam]

erusalem. Ilucusque prrcfatio gencraliter de luijus vidit cor meum : non enim possumus eloqui omnia
culi vanitatibus disputat. Ilinc ad sometipsum re- qua; scntimus : lalior cst enim cordis iiitelligentia

, et quis essct, ostendil ; vel quomodo experimcnlo quam oris interpretatio.


inia cognoverii et docuerit. I Jeo conseqnenlcr sub- \ers. 17. — Dcdi quoque cor meum, ut scircm pru-
ixit : dentiam, alque doctrinam, erroresque et slultiliam, et

Vers. 13. — Et proposui in animo meo quirrcre ct agnovi quod in liis quoqne csset labor et ajfiict o spiri-

estigare sapienter de omnibus qunc fiunt sub sole. tus. Coniraria contrariis intelliguntur, et sapientia
" Lege ex sancto Ilieronymo in hunc locum : i Et si casu, uhi providenlia? Si judicio, «bi juslitia?
(J75 B. F. ALBIM SEU ALrillM OPIinilM PARS H. I,

priiii!» fst siullilia caruis-ic. Slullilia auloin carofc A miiiiiiiiium ;


poswiti scnHU cl iincillux, mnllininiiic
j

UDii polesl , iiisi (]ui iiHclloxcril caiii. l'iiilc el |iluia iniliiim liiilnii ; nrnienlii iiiioque et miignos oruim gi

suiit in rdius iio\ia crcata, ut, (luiii vilainus ca, ad (jcs, iillrii oiuncs qni fucrunl iinle mc in llicrusnlcii

saiiicnliani crudiainur. .luiualis crgo sliulii fiiil Sa- coiiccnuivi niilii iiniciilum , cl iiurum, et sulh^iUiiiti

loinoni scirc sapicutiam, crrorcui et stuUiliani, iit reijnm ct pnwiiiciinuin ; fcci milii cnntorct,el runl

iii a|ipetciulis aliis, cl aliis (lccliiiaiKlis, vcraciiis sa- Iricc^ cl ilclicius liliornm liominnm, scijplws cl urccol

piciilia probarcKir. Kl a^iiovi iiiioJ iii liujiisiiio.li co- in miiiislcrio ail vina fuutlciulii : cl snjicrqrcssus su

gilatioiiibus alllietio spiritus el perturlialio aiiinii opilnis omncs, qiii fuerunt anle mc in Ilierusnlei

esset. Supicnlia quoiiue perseveravit mccuni. Et omniu qu

Vers. 18. — Eo quod in multa safnentm miilla sit dcsiilcraverunt oculi mei, non negavi eis ; ncc proliih

iniliyiwiio ; ct (/«i iiililil scicnliiim, iulilit ilolorcm. cor ineum, quin onini volupialc fruerclur, cl ohlecUii

yiiaulo niagis (piis sapiciiliam lucrit coiisccutus, sc in iis qiiiv pnepuriiveram ; cl liunc rutus sum ;i,-

lanto plus indigiiatur subjacerc [Ms., siibjicore] se tcin meam, si utercr labore mco. Cuinquc me coiir.
vitiis, el prociil osse a virlulibus quas rwpiirit : do- lissem ad universa opera qua; fecernnt mnnus mci
lci ii^iKiraiiliam, diiin (|uaMit scicnliam. lulolligit se cl ad liihorcs in qnihus fnislra sudiivcriini, vidi in o:

cx parlc agnosccro, el ad pleuuni iiilolligcndi liimeii B nihus vnniliilcm, ct ulJUctioncm nnimi, ct niliil pcnn
reruin occuliaruin se iioii posse porvenire videt, ideo Hcri' siifc sole. Trunsici nd contemplandum siipicnliai

nddil dolorcin, qui addil scioniiam. erroresque et stultitium. Quid csl, inqunm, lionio.

CAPUT II. scqui possit regcm factorem suum ? Kl vidi qiiod la

Veus. I. — Dixi in cordc meo : Vadam el alJluam lum privccdcrct siipicnlia stultiliam, quunlum diffi

dcliciis, et fruar bonis, el vidi quod lioc qiioque essct lux a lcncbris. Siipiciilis oculi in capite cjns, slulliis

vnnitas. Ilic concioiialoris modo, commuiii sonicutia lcnehrisiimbulal.Et didici quod unusulriusqueessel i

vulgi loquilur, quam tamen vanam ostendit. Et est terilus. Videturmilii ulilius esse legcnliljus lisec omii

soiisus : Posiquam iu mulliludine sapienlia;, et adje- qua- Ecdesiasles de sua gloria snbinfeit.brovi cuiic

ctione scienlia;, dolorein ot laborem osse coinpre- sorinoiie comprcbondore, ot ipiasi in iimini corpi

Iiciidi, et nibil aliiiil nisi cassiim laborem ct iiiane sensuin icdigoro, ut possint lacilius iiilclligi qurc d

certameii, transluli ine ad lajlitiam , ul luxu frucrcM-, cuiilur. Igitur ea quai pulanliir in sxciilo boiia, qua
et congrcgarom opes, et ut diviliis abiuidarem, et rex et polens habui. .'Edificavi raihi palalia, vitibi

porituras voUiplaios caporem antoqnani inorerer. , coUes niontosque consovi, cl iie quid deessot de lux

Sed boc vanitatom ipsoperspoxi, dum pi;otorita


el in velvoluplalc [Ms., ad Uixum et voUiptatein], horii
voluplas pr;x!scnlcm non juvat, et c\Uausta iion sa- C miiii pomariaquc plauiavi, diversi gciioris arbon

tial. Ideo intclloxi cariialem luxuriam cssc vanilalcm inslitucns ,


qiias collccta; aqu* in piscinas dosupi

Ct adjeci dicons : irrigarcnl, ut longus viror [Ms., longiiis vigor] In

416 Veks. 2. — lU.snm piitavi' errorcm, cl qiiudio more perpcti iiulrirotur. Servornm quoque siv

di.\i: Quid frnslra dcciperis? IIoc cst ipiod iii K\an- einptoruiii sive ancillarum sive vernaculorum mil
gelio legitur : Viv vobis qui ridetis ,
qiiia luiichilis fuil iiinumera niuUitudo , et quadrupodum grcgi

(Luc. VI, 25). Dccipiunlur vero qiii carnalia iii hoc inulli, bouin scilicot et ovium, quantum iiulliis alti

s.TCulo soqiiunlur dcsideria, et magis carnalilor vi- ante mc rox iiabnil iii Iliorusaleni. Nec nou el llu

vuiil qnain spiriUudiler, ;vstiniaiitos porpcluuni esse sauri argonli et aiiri innumerabilcs condcbaiitur

quod velut umbra ciiissiuic transibit [Ms., transicl], qiios diversorum rogum ot gonfiiim IriluiUi conluli

el iabor dolore punietur. Potest hoc et de IixTCticis riiut. Unde ct accidit ut ex nimiis opibus ad iiuijon

accipi, qiii falsis dogmalibus acqiiii^sconlos, l;cta silii ddicias provocarer, et musicoruni chori niibi libia

et prospcra piondlUiiil, duui siiit lllii porpctiuc por- voco [.l;ii((/ llier., tibia, lyra, voco] coiicincronl, i

ditionis. iilonpio soxus in conviviis inihi ininislrarcl. S«'

Vers. 3. —
Cogilavi in corde meo ahs:ruliciY u vino (piaiito isla crcscebaiit, tanlo sapieiitia decrai. Nai

carnem meam, ul transferrem animum meum ad sa- *^


in qiiamcunqiie voluptalem cupido traxissel lue, ii

picntiam, dcvilurcmiiue stnltiliam, douec viderem quid frcuis por pi;eccps fcrebar, pulabamque hiiiic es>

liomiuum, quo [.Us., i\uu\\ fucto opus IVucliini laboriiin nioorum, si ipso iii liixiiri;c [.Ws
essct ulile fiHis

est sub sole, numero dicrum viliv smr. Klcgaiilor aii- luxuria] libidiiie coiisumcrer. Tandein iu mc rcvei

tem voliiptalem elirieiali comparavil, siiiuidein cbric- sus, ct qiiasi de gravi somno evigilans aspexi, <

tas evertit aiiinii vigorom : qiiain [.Ws., queiii] qui niamis meas, ct opera raea plena vaiiilaiis, plcii

poluorit sapionlia conimnlare, ot (ul iii qiiilmsdam sordiiiin ,


ploiia spirilu crroris iiiUiitus sum. Mh
codicibiis baboliir) oliliiioro kcliliam spiiilalcni. is ciiini (|ikhI iii iiiuiido (lulaiur boiiuiii, bomini poli

potcrit ad scicnliam rci isliiis pervcniio, ipnd iii bac roporiro. Ucpulans igilur qu;c essciil sapicuii.c boiit

mala, consequeiitcr in l»ujciii iHin


vita appotendiim, ipiidvc vilandum sil. et qiKi; stuUiti;v

Vf.hs. 4-11.— Maijniliciivi opcra nicu , udilicuvi bominis crupi, qiii posl vilia se refiviians, virlutui

»in7ii domos, cl planluvi vinetis; fcci liorlos cl pomuria, possil osse scclalor. Magiia qiiippc dislanlia cst iiiic

el consevi en runcli ijencris urborihus, el exstru.ti niilii sapiciiliam et sliilliriaiu, cl qu.iiiuini dio» di»lal

hscinas aquurum, ul irrigarem silvum liijiwrum gci- nocle, l.iiiluin NirluU>s a viliis sejwraiilur. Vidoti
:

C77 EXEGETICA. - COMMENT. IN ECCLESIASTEN. 679


milii itaqiie qui sapientiani sequitiir, oculos ad coelum \ dissc, Uegum libri tcstantur, qui Rolioam inslpieiui
semper erigerc, et in subliine os lialiere erectuin, (illo laborcs siios rcliqiilt. Sed mcllus iiitclllgenduin
eaquc quae super verllcem siiiil , conlcniplavi : qiii est [Ms., Kslliiio] dc spiritall labore, in quo dlebus
Tero slultitise et viiiis deditus 417 sil, vcrsari in ac noctibus vir sapleiis in legc Doinini mcdllatiir, ct
tencbris et in rerum ignorantia volutari. Cumque Scripturarum sanctarum dcsudat interpretatione, ci
haec ita se habeant, inter snpientem et stiiltum ea libroscomponit inultos, ut niemoriani siii posterls
distantia est, quod alier diei, alter teneliris compa- [Ms., suls postcris] leliiiqiial, ct nihilomlnus laborcs
retur : ille oculos ad coelum levat , iste in lerrain illlus in maniis stultonim perveniunt , qul frcqucnter
depriniit. Repente autem milii cogitatlo ista subre- secundum pervcrsiiatem conlis sui, ex sinciorum
psit, quare sapiens et slultus communi pereant in- Patrum dictis hoereticae pravitatis semina capiunl,
,

tcrilu ; cur eadem plaga, eotlem cventu, cadem morte et allenos labores calumniantur.
premaiitur; cur e;cdein sint utriquc angusti;B. Siint VF.ns. 20-23. — Unde rcssnvi, rcnuntiavitque cor

vcro qui haec verba Ecclesiastis ab co loco ubi ait meuni uttra laboriirc sul) sole : uam cum alius laborat
Magnificavi opera mea, usque ad hunc locum in qiio in sapienlia, et doclrina,cl sulliciludine, iiomini olioso

ait : Sapientis oculi in capite ejns, de Christo inter- qua'sita dimittit; et hoc ergo vanilas et magnum ma-
pretari conantnr. Sed quibusdam in locls laboriosa B lum. Quid cnim prodcrit liomini de univcrso labore
est interpretatio, iiisi forte dc mcmbris illius intelligi suo, et ajjliclionc spirilus, qua sub solc cruciatus est ?
possint. Ideo nos hisloriali tantiimniodo intelligeiilia Cuncti dics cjiis doloribus ct a^riimnis pleni siint, nec

in hoc loco contenti sumus, maximc quia nobis non per noclem mente requiescit ; et hivc, nonne viinitas ?

est propositum omnia dicere quse a diversis inve- Hic ut supra de incerto hxrede loquitur, uiruni
nlunlur auctoribus dicta, sed ea coinmatlco sermone, stultus an sapiens futurus sil, qui labore alterius
qus ad sensum plaiilorcm pcrtincre vidcnlur, paucis fruiturus sit : el iii euindcin ciiciiliini res rcverlitiir

perstringcre verbis. ut laborcs morlendiim dellci;c sint vlventium.


Vers. 15, 16. — Et dixi in corde nieo : Si unus et Maxime tamen de labore sapieiiti;e dlspulat , in
sttttti et meus occasus erit, quid milii prodest quod quo studiosi [Ms., stiidiosej vel rerum spiritaliuin

tnajorem sapientia; dedi operam ? Loculusque cum vel visi..iliuin, die ac iiocie laboiant, igiiorantes iii

menle mea , animadverli quod lioc quoque essct viini- qiiorum manus pcrvciiiant opuscula sua, utrum sa-
las. ISon cnim erit memoria sapicntis simililcr ut lilentcs de lilteris disputeiit suls, vcl ctlam slulli et

ttulti in perpetuum, et [ulura tempora oblivione cuncta otiosi. Est quidquam lain vanuni? quia nec noclibu?,
pariter operient : morilur doctus simililer ut indoctus. nec dicbus ccssat a labore, et nesclt ad queni profe-
H;cc enim dillgcntius coiisiJerans dixi : Sapieiis el ^ clum fuluro teinpore labores evcnient sui.
stultus ,
jiistus et impliis , a;quali mortc morliiiilur 41.8 Veus. 2i-2G. — Nonne mciiiis est comc-
[Uier., sorte morlenliir] , et omiiia In hoc s;cculo dcrc ct bibcrc, ct oslcndcrc aniina' suw buna de lubort-
malu evenlu simili sustinebunt. Slcut enlm implus bus suis? Et lioc de manu Dci est. Quis ita vorabit ct

iribulationes patitur, ita etiam et justns : nec quem •


dcHciis affluel ut cgo ? Honiini bono in conspeclu suo
libet in hoc s;ecjlo sua adjuvablt jiistitla, scd omnia dcdil Dcus siipicnliam ct scieiitiam ct la'litiam : pcc-
incerta sunl, pro quo quld cui evciiiai. Si iia cst, calori aiitcin dedit iiflliclionem et curum super/luam,
dixi in corde mco : Quid mibi cigo prodcst quod se- ut addat et congreget et tradiit ei, qui plnciiit Deo :

cutus sum sapientiam, et plus cxterls hilioravi, si sed el hoc vanitas, et cassa soUicitudo mentis. Aliud
meus occasus et stulti Kqualls crit ? Sed rursum co- est ex coiislderalione rationis, aliud est ex infir-

gilans, diligeniiusque considerans, non slniilem :;a- manlls vulgi lentalione disputare. Ilic quid indoctum
plentem et stuUuin liabcre in futuro memorlaiin vulgus senllal vidctur delinire. Ubl vcro uil : Me-
quando consummallo venlet univcrsitatls; ct nequa- lius est ire ad domum luctus quam ad domum convi'-ii,

quam pari exitu injnstuscljustusjudicabitur,qulabic ex ralionis discretione ostendit se loc[ui. Dltamus


ad refrigeria, ille pergit ad poenani : ideo priorem sen- tamen secundum consequentiam supcrioris dlsputa-
tcntiani meam damnavi, et me siulte locutum cssc in- tlonis. Postquam univcrsa lracl;rvi, ct nihil in istuis

lcllexi, et errasse, qui [.1/s., quia] antea slc senseram. numdi labore perpcluum inlellexi, posterioremque
Vers. 17-19. — Idcireo taduit me vilm mea;, vi- generalioncin prioris frui laLoribus, lum mihi visum
dentem mala esse universa sub sole, et cuncta vanila- est, hoc in rebus esse justissimuin, et quasi Dei do-
tem atque afflictionem. Rtirsum detestalus sum omnem num, ut suo quis labore Irueretur, bibens et come-
induslriam meam, qua sub sole studiosissime laboravi; deiis, et pro ti-niporc parcens [A/., pascens] opibus
habiturus haredem posl me, quem ignoro utrum sa- coiigregatis. Et boc siquidera Dei donum [Ms., mu-
piens an stultus futiirus sit, et dominabitur in labori- nus] est , talem justo dari viro mentem ut ca,
,

bus meis, in quibns desudavi et sollicitus fiii ; et est qii;e curis viglliisque quaesivit , ipse consumat.
quidquam tam vanum quidem dc dlvitiis et
? Videtur Sicut e contrario ir.ie Dei est, ut peccator dicbus ac
opibus secundum Evangelliim rc-
retractarc, qula iioctlbus opes congreget , et nequaquara els utens,
pentiua morte subtracti, quali moriamur h;Tirede, derelinquat hls qui in conspeclu Del justi sunt. Sed
nescimus utrum sapiens an stultus sit, qui nostro la- et hoc, inquit, dlligenter insplciens, et videns omma
\OTe est fruiturus. Et hoc Salomoni malum acei- morte finiri, vanissimum judicavi. Ha;c iuterim supci
£79 B. F. AI.DINI SEll ALr.UIM OPERIJM PAflS II. «RO
lilLerain, iie \ideamur peiiitiis siiiipliceni prxloiiie A iHu"» loeum inqiio ail ; Wmpus fcW/i, et umpus pacii.
Sfiisuiii ; cl (luiii spirilules Jivilins sequiimir, liisto- super Isracl iiitelli^iiiit. Tempns luit nascciidi iii pa-
rlx coiiUmiiiu'1'O paiipeitulein. liomiiii est ilaqiic Iriarcbis populo Dei, lempiis inoriciidi lempore Vc3-
viros cilios el vcrani siiiiiere poliDiiem, qiiiis ile pasiani et Titi. Teinpus planlandi in terra reproniis-

ngiii carne ct sanjjuiiie in (liviiiis Yoliiininilius inveni- sioiiis siib Jcsu Nave, tcinpns cvidlcndi, dum ducli

inus, de quilius ilicitur in C.aiilieo canlicoriiin : Cu- siint in captivilatein a pra'fatisducibijs. Tempusocci-
vwdile, ainici wi'i, bibile ct inebriumini {Cant. v, 1). dendi cos in yl^lgyplo, ct tcinpiis libcrandi de /Egypio.
Ad qiios ipsa vocat Sapieiilia, dieens : \ enili', come- Teinpus dcstrueiidi [Addeex Ilier., templi] sub Nabu-
dile panem meum,et vinum, (luod miscui vobis. lictin- clioiioiiosor, ct lcmpus a,>dineandi sub Dario. Tenipus
quile infmUiam et vivite, et aml^uiule per vias prudcu- plangcndi eversionem urbis, ct teinpus ridcndi atque
ii(v (Prov. IX, S, C). Quis enim vel coniedere, \el cuin s:illaiuli snb Zorubabcl.et Esdra, ct Nccniia. Tenipus
opus csl, parcere [Al., pascere] potest absque Deo, dispergeiuli Israel pcrdiversas,gentes,ctin umiin con-

qiii pra^eipil saiicliim canibns non esse miltendiini, gregaiidi, ipiaiulo reilucli siinl de captivilalc in pa-

rl docet (pioniodo in lemporc sint daiida cibaria? iriain. Temi^ns amiili^andi, dum ccelesti auxilio cin-

Pulchre enim honiini dat Dcus boiio sapienliam. gebantur; tcmpus longe fieri a complexibus, duin pro

ct scicntiam', et l.ctitiam. Nisi cnini honus fuerit, et " peccatis suis derelicti sunt a Dco. Tcnipus qu;cren(!i
niorcs suos, Dci adjiivanle gratia, proprio arbitrio de Uabylonica captivitate, leinpus perdcndi cos in

[Ms., pro arbitrio] aiite correxcrit ", sapientiain, et cxcidio urbis sub Romanis. Tcnipus cuslodiendi le-

scicntiain, ct LTtitiam non mercbitur. Ul ergo bono galia mandala, tcmpns alijiciendi lacinios:c legis prap-

coram se dedit Dcus sapicntiara et ca;icra , sic pec- ccpta. Tempus scindendi, quando in duo regna post
caiorem siio arliilrio derelinqnens , faeit congregarc Salomonem divisus est popubis, ct tempiis consucndi
divilias, ct hiiic indo pcrversnrum dogmatum con- lempoie Machaba;oruin. Tempus tacendl prophetas,
suerc cerviealia : qiuc cuni vir sanetus ct placcns iiunc in caplivitale Romana, ct lempus loquendi

Deo vidcrit , inlclligit qiiia vana siint, et pra;sum- apostolos, diccnle Domiiio : Jte ad oves pcrd':las

plione spiritus composila. Nec mirandnm quod dixe- domus Israel (Matili. x, 6). Tempus dilectionis, quo
rit, pcccnlori dcdit solliciiudincm, elc, dcdit enim
[Ilicr., qua] ens sub palribus anlc dilexit : et tcm-

pro dimisil, intelligendiim esl. Propterca dat ei sol- pus odii, dum Cbristo inUilerant manus. Tempus
liciludincm sivc ainictionem, qiiia peccator fiiit; et belli niodo, non ageniibus cis poenitcntiam; tempus

non csse cansani alllictionis in Dco, sed in illo qiii pacis in futuro, quanilo inirat plenitudo gcntium, et

spoiilc siia antc peccavcril. ,


sic omnis Israel salvus erit. Aliter altiori sensu :

CAPUT III. Tempus occidendi, et tempus sanandi, sicut ait :

Vf;r.s. I. — Omiiid lenipus habcnl, el suis spaliis Eyo occ'!dam,ct ego vivificubo (Deut. xxxii, 39). Sanal,

iranscunl univcrsa sub coelo. Inccrtum ct llueliian- ad pcenileiiliain piovocans : occidil juxta illiim seii-

lcm statum condilionis humanoc in siiperioribns do- snin : In matulino interficiebam omnes peccatorei
cuit. Niinc vult omnia oslendere sibi in nuindo essc
terrce (Psalm. c, 8). Tenipus destruendl, ct teinpus

contraria ct niliil stare perpetiio, corum dunlaxat


,
a^dificandi. Non possiimus .ledincare bona, nisi prins

quae sub coclo suiit, et lcmpori obnoxia sunt quia destruxerimus mala. Teinpus plorandi , ct lempus
;

CElcrM substantiiE spiritales ncc coelo, ncc tempore ridendi : nuiic tlendi lcmpus est, et in fuluro ri-

continentur.
dendi, Domiuo dicente : lieati flcnles, quoniani ipsi

Vf.rs. 2-8. — Tempusnascendi, et tempus moricnili; ridcbunt (Luc. vi, 21). Tempus plangendi, et lempus

tempus plnnlundi , et tempus evellendi quod pUinla- saliandi. Eodeni sensu quo supra. Plangendum esi
lum est ; tcmpus occidendi, cl lcmpus sanandi ; tcmpus impr;escnliarum, ut in futiiro sxeulo spiriiali salta-

destruendi, et tempiii wdificandi ; tempus flendi, et tioiic gaudeamus. Tcmpus spargeiidi lapides, et tem-
tempus ridcndi; lcmpus plangcndi , et lempus sal- pus colligeiidi : quia tempus fuit geniilis populi dis-

landi ; tempus spnrgendi lapides,el lempuscoUigcndi :


pergendi, et lenipiis rursnm in Ecclesiam rongre-
|j

lempus amplcxandi, ct lcmpus longe ficri ab amplcvi- gandi. Teinpiis aniplexandi, diim dielumest, C.resc'tte

bus ; teinpus ucquirendi, et tempus pcrdcndi; lcmpus et muliiplicamini (Ccn. i, 2ft) ; lcmpus loiige iiori a

cuslodiendi, et tempui abjiciendi ; tempus scindendi, cnmplcxihus, ubi ait, Dabo spadunibui locum tn
et teinpus consucndi ; tempus tacendi, et tempus lo- doino inca ineliorein a filiis et filiahus, loctim sempiter-

quendi ; tcmjtus dileclionis, et teinpus odii ; teinpus nuin. Alitcr : Teinpus est s:qiieiitiam amplexandi,
belli, et lcmpus pacis. Nulli 419 dubiiim esl, quod id cst, do coeloslibus cogitaudi, et loinpus csl ilfrum

j ortus el inleritus hominuin Deo iiotus sil cl prairmi- curam corporis agoiidi. Tompus aequirondi populuiu
lus ; et idipsum esse parere quod plantare; mori, cx gentibus, et leinpus perdendi populum Judx^o-
quod plantiitum est cvellore. Ilichrxi oninc lioc quod rum. Teinpus rnstodicudi credeiilos ex nulionibus,
de coiitrarictale tempurnm scriptum csl, usquo ad el tenqnis abjieioiidi ineiedulos ex Isracl. Tonipus

• Apnd
Hior. in hmic lociiin i Nisi eniin bomis : catboliea^ doctrlujD sensum , qui pivsi llieronynium
fuerit inores snos proprio arbilrio aiile corroM'-
, et clariiis uliiqno leriaruin deliniliis osl, itaox inKonio
rit. Quain saiicli Piilris soiitenliain, ipiu qiildpiam tomperavil. (Hditor I i'i'uii<'iiii$ Operum S. Hier.)
Felagiani «rroris rodolerc videri posset, Alcuinus ad
C81 EXEGKTICA. — COMMENT. IN ECCLESIASTEN. 6S4

scindendi, el lenipus consuendi. Sub diversis serrao- A est. Non ut ad desperationem et lnxnriani provoce-

nibus iJcm nunc qui supra sensus est , iii eo, quod mur, sed habentes victum et vestitMm his contenli

ail, tcmpus destruendi, et lempus oedilicandi ; ac de- simus, et quidquid plus est nccessilate corporis, in

inde tcmpus scindendi, et tempus consuendi : modn pauperum expendalur solatia. Quia sicnt caro cibo
enim Synagnga destruitur, ut a;dilicetur Ecclcsia, ct alilur el potu, ila anima eleemosynis pauperum, cl

alligant scissiones legalcs, ul Evangelii gloria con- solaiiis niiserorura. Juxta anagogcn, verus cibus est
suantur [.1/s., ut EvangeUa consuantur]. Quod evan- caro Chrisii, et verus potus sanguis cjus, sicut ipse

gelislaj singuli perpetrarunt, de lege et proplietis ad- Dominus ait : Qui manducat ciirnem meam, ct bibil

ventus Dominici tostimonia consuentes. Tempus ta- sanguinem mcum, in me mand, et ego in iilo (Joan.

cendi, nt discamus qua; sint docenda ; tempus lo- VI, 57). In bac cibi et potus spiritali jucunditate la"

quendi ,doceamus quoe recte didicimus. Niliil


ut tari debemus, non solum in mysterio, sed etiam in

iiobis videatur rcctum esse, nisi quod discimus, ut lectione sanctarum Scripturarum, ubi pascamur el

post multum silentium, de discipulis elBciamur ma- potcmur de ligno vita;, quod planlalum est secus de-

gistri. Tcmpus araandi legem, et ca quoe es. lcge luo- cursus aquarura.
rint impcrata : circumcisioneni, lioslias, sabbala, Yr.RS. 14. — Didici quod omnia opera qua;
ncomenias ; et lempus odiendi ea , Evangelii gratia B fccii Deus ,
perseverenl in perpeluum , non possu-
succeilente. Tenipus belli, et tenipus pacis. Quan- mv.s cis addere quidqnam, nec auferre, qua: fecit

diu in hoc s:cculo sumus, tcmpus cst belli : cuni mi- Deus , ut timealur. Nihil est in nmndo quod no-
graveriraus autem de hoc sa;culo, pacis tempus ad- vum sil. Solis cursus ct lumie viccs, et terra; arbo-

veniet : in pace est laus Dei [flicr., locus Dei], ci rumque siccilas vel viror, cura ipso mundo nata sniit
civitas nostra Uierusalem dc pace sortita vocabulum atque creata, et idcirco Deus certa raiione cuncta
est. Nemo ergo nunc se putet esse securum in tem- moderatus est, et jussit hunianis usibus elementa
pore bclli, ubi certandum est, el apostolica arma servire, ut horaincs videntes ha;c intcUigant esso
Iractanda , ut victores quondam requiescamus in providenliam Dei, et limeant a f.icie Dci, dum ex re-
pace. rura ocqualiiate, cursu, ordine atque constanlia, intel-

420 Veus. 9-11. — Qiiid habethomo amplius de ligant Creatorera. Pulchre aulem temperavit diceas.
iabore suo? vidi affliclioncm qunm dedit Deus fitiis ho- ut limeant a facie ejus : vidtus quippe Domini super
minum. Cuncla fecil bona in lempore suo, et mundum fucienles mala (Psal. xxxiii, 17).

tradidit dispulalioni corum, «( non invcniat homo Veiis. 13. — Quod factum esl, ipsum permanet ;

opu-i quod operalus est Deus ab ini.io usque ad finem qua: futura sunl ,
jam fuerunt : et Deus instaural
Plerique putant hoc de magistris esse dictum, qui- C quod abiit. Vel prsterita , vel prxsenlia , vel fu-
bus Deus dadit sensum, ut quj;rerent naturas re- tura, ipsa [et] fuerunt, et sunt, et erunt , universa
rum, et Creatoreui laudarent ex eis, ue forte oliosa qua; ccrniinus. Sol qui nunc oritur, et antequam
nicns torpesceret ct in vitia corrueret. Prius enini nos essemus, in mundo fuit, et pnslquara morlui fue-
dispulavit de diversilale teniporum et varietale mu- rimus, oriturus est. Quod de sole diximus, hoc de
labilium rcruiu, nunc dicit : Quid habet amplius omnibus cognoscendura est creaturis. Terra singulis
homo de labore suo, nisi ut sapienler inlelligat Crea- annis arescit, iterumque virescit in germine suo.
torem laudare in creaturis suis nec quicquam in hoc Mare flnit, ct recedit ut refluat. Animalia moriuntur,
saeculo perpetuum putare? Quid eniin amplius habere et rcnascunlur ilerum ejusdem generis. Honiines
possu.nus in hoc sxculo laborando, quam ut nos morte fmiuntur, et alii pio eis oriuntur. Et ea lege
erudiamur ex diversitate creaturarum Crealoris creatnrarum nihil novum inveniri poterit, sed Deus
agnoscere magniludinera, et omne honum esse quod per succedenlia lempora orania restaurat quae fue-
Deus fecit, qui dcdit raundum hominibus ad inhabi- runt.
tanduu), ul fiuanlur eo ct varielates inlelligant tem- Yers. 16,17. — Et vidi subsoleinlocojudiciiimpie-
porum , uec qu.^crant quomodo creata sint orania, tatem, et in loco justitice iniquitatem. Et dixi in corde
quare hoc vcl illud ab iniiio mundi usque ad con- meo : justum et impium judicabit Deus, tempus omni
summationem fecerit crescere, manere, mutari. rei tunc erit. Sub sole, inquil, isto veritatcm et judi-
Yers. 12, 13. — El cognovi quod non esset melius, cium requisivi; et vidi injudiciis non veritatem va-
nisi Imtari, et facere bene in vila sua. Onuiis eiiim munera. Aliler
lere, sed : arhitratus sum aliquid
homo qui comedit et bibit, ct videt bonum de labore justitisc in pra;senti sa;culo geri, et vcl pium pro suo
donum Dei est. Propterea colonus et hospcs
suo, hoc nuncmeriio recipere, vel inipium, pio421 s"0 scr-
mundi homo dalus cst, ut brevis viia; fruaiur teni- lere daranari. Postea vero cum corde raeo collo-
pore, et, spe prolixioris fclalis abscissa, cuneta qua; quens reputans
et nou per partes Deum ,
, intellexi ,

possidet quasi ad alia ciio profecturus aspiciat, el et per singulos semper jndicare, sed in futunim tein-
quantum potest, bene faciat in vita sua ; nec frusira pus servare judicium, ut omncs pariicr judicentur.
congregando niagnas opes, cogitalionibus torquca- et rccipiat unusquisque meritis suis digna, secunduni
tur ncque se pulet plus de suo labore lucrari posse
:
qnod gessit in hoc siioculo; et tunc perspexi tempiis
quara cibuiu et potum et si quid de opibns suis in
; (liscretionis esse omni rei.
bonis x)fieribus expenderit , hnc solum Dei doraim Yers. 18-21. — Diri in corde ni'n de filii:, /lomi-
PiTROl.. C.
SKL /Vl.Cl-I.Vl OPERllM PAIVS oat
885 U. 1-. Al.lil.M II.

iiequc eniiii cuin bcnlfl luis ilissolvcnt


liuiu, ul proburet eut Deut, el oalemieiet timites eue A >oliiiit,ilcni :

Leiliis. Idcirco umis intciilua al liuininum, el jumcn- ntcritus, possc his perlVui a quibus rcccdiiiiu» In-

Urum, et «•(/»« iilriiisiiuc coiuliliu. Sicul morilur lio- grati. Sed meliori scnsu de hclilia Lononim opcrnm
spirdiil omiiiu, et inlelliijeiiduin e»t. Niliil csi eigo mclius in viu isU',
vio, sic cl illa moriuntiir. Siiiiililcr

tuhit hiibel homo jumcnlo amiilius. (Utncla subjiiccul nisi quod heletur lionio iii opcre suo, facicns cleemo-

taiiitati, el omnia pergiint ad uuum locum. De lcrra syiiam, ct futuios sibi thesauros in rcgiio coelorum

facla siint, el in lcrrum jiurilcr rcvcrlciilur. Quis nuiit prxparaiis. Ilanc solam habemns veraciler portio-

si spirilus filioruin Adum uscciidul sursum, el si spi- nem, quam nec fur, ncc latro valcl, iiec lyrannus

ritiu jumenlorum dcscciidul dcorsum ? Non niiraii- auferre, quoe nos tantummodo post mortcni sc-

(lum csl in itrxsciili vita, intcr jiistum cl impimn quctur.

iiullam essc distantiam, nec aliquid virlutis valere CAPLT IV.

[llicr., iiec aliiiuid valcre virtutes], scd inccrto VEns. 1. — Verli me ad alia, et vidi calumnius qutr

cvcntu oinnia voUuari, cum eliam inlcr pccudes, el stib sole gcrunlur [Ms., (jeneranlur\, el lucrymns ih-
diflcrre uoccnlium, consolalorem nemiiicm, itcc y.osse resi-
homines secuiidum corporis vililatem niliil el

videalur. Sicul eadem condiiio esl nascendi, ita sors stere eorum violentiiv cunclorum aii.ri/io deslitulos.

iina moriendi. Simililcr procedimus ad lucem, seque Post hanc cogitationem illuc meniem meam oculos-

dissolvcinur in piilverem. Si autem videtur ha-c cssc que converti, ut viderem calumniatorcs, ct cahiin-

ilislantia, qnia spirilus hoininis ascendat in coBlum, niam sustinentes. Et ecce vidi eorum qui a poten-

el spiritus pecoris descendal in terram, qua islud tioribiis opprimuntur laciymas, quas solas haberc
ccrla auclorilate [:Us., quo islud cerlo anclore] co- possiint in calamilalibus, 422 ''-' invidiam protc-

riiovimus? Quis polcsl scirc ulrum verum an falsum stantes, qui consolatorem nequeunt invenire. Et quod
sit quod speiamus? Hoc autem dicit, non quod ani- inalorum miserriraum sit [i/s., quo major miseri.i

maiii putct perire cum corpore, vcl unum besliis el sit], et inconsolabilis dolor, calumniatores vident in
suis iniquitatibus foriiores et hxc cst causa, quod
hominibus praeparari locuin, sed quod ante adven- :

liim Christi omnia ad infcros pariler desccnderunt non valent consolari. Plenius hnnc locum iii scplua-
gesimo secundo psalmo David et Jeremias in suo
\Ms., duccrenlurl. Unde et Jaeob ad inferos descer,-
;

surnm se dicit (Gen. xxxvi). Et Job pios ct impios volumine exquirunt.


querilur apud inferos detentari (Job. vii, 17). El Vkus. 2, 3. — Et taudavi magis mortuos quam vi-

revera aniequam flammeam illam rotam, ct igiieam ventes, et feliciorem ulroqite judicavi, qui necdum
omplKBam ad [Hier., et] paradisi forcs Chrislus cum p natus esi, nec vidii mala qiur fiunt sub sole. Ad com
latrone reseraret, dausa erant (a-leslia, et spiritus parationem miseriarum quihus in hoc mundo mor-
hominis pecorisque requalis viliias coarctabat. Et lales premuntur, feliciores judicavi raorluos, ab hu-
licet aliud videlur [Sls., videretur] dissolvi, aliud jus miserine labore liberatos, quam viventes. Melior

reservari, tamen non raultum inlererat, perire cum esl itaque his duobus, vivenle videlicet et defuncto,

corpore, aut inferni lenebris delineri. Quod vcro ait, qui uecduin natus est ; in eo felicior est, quia nec-

de terra facla sunt, et in lerrum reverlenliir, hoc dum malum mundi cxpertus est. Hoc autera dicit,

eum de corpore dicere manifcslum est, quia corpus non quia animse siiit hominum, secundum quorum-
de tcna creatum esi, non anima sicut vindex pec- ; dam errorein, antequam nascalur homo iii nuindo ;

homini intulit
cali sentcntia Terra es, et in terrum : sed quia melius sit omnino non esse, nec sensuin

ibis [Gen. iii, 19). lla'c inlerim juxta lilleram. Quan- habere substantia?, quam infelicittM' vel esse, vel vi-

lum ad spiritali.Mii intelligentiani pertinet, quis scit vere. Quo modo et de Juda Dominus loquitur, futura
utrum spiritus, qui hominis appeUatione dignus est, cjus torraenla signilicans : Melius erat non nasci ho-
asccndat in ca'Uiin, et utrum peccator, qui jnmen- miiii illi (Matth. xxvi, 24) : quia nichus fuerai ci

lum vocatur, desccndat in tcrraui ? Fieri enim po- omnino non esse, quam xteruos cruciatus perpeti.

tesl utnimque pro incerto vita; hiijus ct lubrico sta-


jj
Vers. i. — Hursus contemplatus suin omnes laboret
tu, ul juslus cadat, peecator resurgal ; et nonnuii- homintim, et induslrias auimiidverti patere inridiie

quam eveniat, ut ralionabilior et eiuditus scripturis, proximi, el in hoc ergo vanitus et cura superflHa eU.

id est homo, non circunispccie et ut scientia sua Converti me riirsns ad alia, et vidi omuem fortitu-

esigit, vivat, et ducatur ad inferos ; el siniplitior diiieni et gluriam laborantium, ct deprehendi bonum
qiiisque atque ruslicior, qiii jumentum hoiuinis com- alleriiis csse alierius inalum, dum invidus alicua

paratione dicilur, meUus vivat, cl martyrio coro- felicitale torquetur, ct patel insidiis gloriosns. Quid
natus paradisi sil colonus. eniin vanins quam homincs iioii suas flerc miserias,

Vebs. 2-2. — Et deiirehendi nihit esse melius quam iiec propria lugcrc pcccata ; alios judicare. seipsos

Itelari hominem in opere suo, et hunc esse purlem il- oblivisci ; et melioribus tantum invidere, aliorum-
lius. Quis cnim adducct eum, ul posl sc futura coyiio- qiie benefactis torqucri ?

scat .' Superiori crrorc turbatus, quod putarem intcr Vi iis. 5. — Siutlus compticat manus sua»,el com*aU
komincs ct bestias nihil cssc, in hanc sentei.tiain ciriies suas. Tolum quod disseril, hoe cst ut osten-
prava opinione scduetiis [Ms., deductiis] siini, nt dat cum qiii laliorat et aliqiiid habct in inundo, pa-

uihil aliud diceiciii boiiiini, iiisi pnescntciii capcrc iric iii\idi;e ; cl rursum euiu (|ni vivere vuU quieliia.
C85 E\EGETICA. — C.OMMENT. IN ECCLESI.-VSTEN. m
inopia opprinii ; ei essc uiiunique iiiiseiabileni, dnm A 'cJc se cruciat, nunc ad sodalitatcm sernio confer-

alius propter opes peiiciitatur, alius propter iuopiaui tur, el dicitur quid boiii habeat amicorura contu-

egesiale conlkiiur. Aliter : Manus crebro pro ope- bernium, et commune solalium, quia et alterius rui-

rihus accipiuntur. Slultus retrabit manus suas ab na allerius auxilio sublevatur ; et ciiras domeslicas,

opcre l)ono, ct non vult viriiiter agerc, sed coniedit ipsius quoque noctis requiem raelius exigit ille, qui
carncs suas, id est, sccundum cariialia vivit desi- fidum amicum habet quam qui solis opibus incubat

deria, tabcscons in volupialilnis suis, doiiec consu- acquisilis. Quod si robustior quis inimicus contra

mantiir [.)/s., consumnialiirj. unum surrexerit, alterius imbccillitalcm amici so-


Et quanlum duo uno differnnt,
Vebs. 6. — Melior est piigillus ciim requie, quam
latio suslcntari dicit.

si amore conjuncti sunt, tanto etiain trium contu-


plena titraque maniis cum labure et affliclione aiiimi.
berniuin plus valere. Etenim vera charitas, et nnllo
Melius est niodicum habere jiisto, quam divitias pcc-
violata livoie, quanto augetur nuinero, tanlo crescit
calonim multas. Eleganter juslilia requiem habet,
et robore. Et lurc interim simplicitcr dicta sint. Cre-
iniquitas laborem ; el quia singularis numerus in
tcrum quod in superiori loco super Cliristo quorum-
bono semper accipitur, ct diiplcx in nialo, propteiea
dain intelligeniiam posuimiis, et [Ms., etiam] reliqua
unus pugilhis habet requiem, et duK manus labore
fi eodem ordiue disserenda sunt. Melius est enirn duos
sunt plenx.
pariter esse quam unum : nielius est enim habilan-
Vf.rs. 7, 8. — Considerans reperi et aliam vanila- tem in se habere Christum, quam solum [Apud Hier.
tem sub sole : unus est, et secundum non habel, noii
soluin habitare et] patcre insidiis adversaiitis. Merces
filiuin, non fratrem ; et tamen laborare non cessat,
quippe contubernii statim in ipsa socictatis utililatc
nec satiantur oculi ejus diviliis, nec cogitat dicens, monstratur. Si enim cecidcrit uniis, Cbristus eriget
cui laboro et fraudo animnm meain bonis ? In hoc participcm suum. Y;c quippe ei, qiii cum corruerit,
canitas est, et affliclio pcsniina. Conversus sum ad Cbristum in se non liabet erigentcm. Quod si et [Ms.,
alios, ct vidi cos plus qiiani nccesse esset, laborare, eliam] dorinierit uuus, hoc est, si raorte fuerit dis-
congi'egarc opes per fas et nefas, et non uli congre- solutus, et secum Christum habuerit, calcfactus ci-
gatis ; haberc omnia, incubare divitias, sorvare aliis
lius reviviscit ; et si adversus hominem robustior iii

[Ms., incubare diviliis easque servave alteri], et suo expugnando diabolus exsiiierit, slaiit hoino, stabit
labore non perfrui ; maxime cum nec filium nec ct Christus pro homiiie suo, pro sodali suo : non
fratrem habeant, nec propinquum, ut videatur pius quod solius Christi adversus diabolum virlns infirma
labor necessariis reservatus. Niliil ilaque vanius esse sil, sed quod liberum homini relinquilur [Ms., relin-
deprcheiidi, quam eum hominem qui divitias con- C quaiur] arltitrium, ct adnilentibus nobis, ipse in prx-
gregat, cui eas relinquat ignorans. Quod quidem liando fortior fiet. Qiiod si et [Ms., quod si eliam]
possumus secundum priorem [Ms., superiorem] in-
Pater et Filiiis et Spiritus sanctus advenerint, non
lerpretationem et de bis iiitcUigere qui libros conscri- cilo corrunipelur [Ms., rumpiliir] ista sodaiiias. De
bunt et eos fastidiosis lectovibus relinquuut. Qiiidam hac sodalilate in Evangelio dicilur : Et pater meus
hunc locum ab eo, quod ait, unus est, et non est se- diliget eum, et ad eum veniemus, et mansionem apud
cundus, supcr Salvatore interpretantur : quod solus eum faciemus. Et paulo post : Paracletus autem Spi-
et absque ullo comite ad salvandum mundiim desceii- lilus, ipse vos docebit omnia (ioan. xiv, 25, 26); si-
dit ; et quanquam multi filii Dei sint,
et fralies adop-
gnificans triuin, id est, Patris, et Filii, et Spiritus
tione dicantur, lainen nullus dignus exslilit qui in sancti, unum csseopus, et unam mansionem in corde
hoc opere jungeretur. Ciijus laborum nonestlinis,
ei diligentis Deum. Quod superius dixil, si unus dor-
portantis nostra vilia atque peccala, et pro nobis mierit, quomodo calefiel ? Nisi igitur nohiscum Chri-
dolet ; non saliabitur divitiis, semper
et oculus cjus stus dormierit, et in morie requieverit, calorem
noslrara cupicns salutem, et quanto plus quera pec- xternje vitDe accipere non valemus.
care viderit, tanio magis ad pcenitentiam cobortans Vers. 15-16. — Melior est puer panper et sapiens
[lfi.,coarclans]. Eogencrelocutionisdicimus,I»o/e«, ^ ^^ng rege et stullo qui nescit providere in posterum
quo Apostolus ait : Et ipse spirilus postulat pro iwbis (jfKod el de carcere catenisque inlerdiim quis egredialur
gemilibus inenarrabilibus [Rum. viii, 26), id est, nos ad regnum, et alius natus in regno, inopia coiisit-
gemere facit. iia et hic dolet Christus, quia nos do- inatur. Vidi cunctos vivenles qui ambulant sub solc,
lere facit pro peccaiis nostris. cum adolescente secundo qui consurgit pro eo. Jnfini-

423 ^ERS. 9-12. — Melius crgo est duos simulcsse lus est numerus populi omnium qui fuerunt anle eum ;

quam unum : habent enim emolumentum societatis cl qiii poslea futuri sunt, non livtabuntur in eo. Scd

suce ; si luiws ceciderit, ab altero fulcielur. Va; soli, ct hoc vanilas et afjlictio spirilus. Hebroei bunc lc-

quia cum corruerit, non liabel sublevantem. Et si dor- cura iia disserunt : Melior cst interior horao, qui

mierint duo, fovebuntur muluo ; unus quomodo ca- post quartumdeciraura pubertatis annuin in nobis

lefiel ? Et si quispiam piwaluerit contra vnum, exorilur, exteriore horaine, qui de malris utero [Ms.,

duo resistunt ei. Funiculus Iriplex difficile rumpilur. alvo] nalus est, qui nescit recedcre a vitio, et qiii e

Post soliicitudines et miserias, in quibus corruptus domo viliorum [Ms., vinclorum], de utero videliccl

est ille qui in opibus conquirendis absque certo ha;- nialerno, ad hoc exivit ut regnaret in vitiis, qui ci
.«8t n. l\ ALBIM SEII VLt .Ll.M OPERL.M 1'ARS II. CS3

iii nalurasua paupcr fucUi» t':.i, noii habcns sapieii- A CAPLT V.

tiani, inala onmia ilfscroiiilo (.Ws., ticsiiloraiKldl. Vtiis. I, 'i. — .Vt' lcmere qiiid loquaris, neque cor

Vidi oos qui iii piioro lioniine vixerunl, el cuiii sc- luum sit ve!o.v ud profercndim scrmonem coram Deo.

lionuiie poslea vcrsali sunl, eo vid.litet, (lui Dcus enim in cwlu, cl lu supcr tcrram idcirco sinl
cundo ;

decedeiiie generalus esl inlelle.\i<i(io lio- puuci sermoncs lui. Mullus curas sequunlur somnia,
priore ;

liomiiie prioie peccasse, anloquam secundo et in multis sermonibus invenitur siultilia. Plcriqiic
niines iii

legitinio diio lioiiiinos fucrint, arbitranlur lucc iu pr;csenti skciiIo [.\pud Hier., ii»
nasienle, lenipnie
alter carnalis, alier spirilalis. Qui voro ad moliora pr;osoiili looo] pr.eclpi, nc coram Doo faclle aliqiiiJ

conversi fueiiiil, cl interiori liomiiii, id esl, socimdo proiniltamus, el siiie considoratione virium vovea-

se subjicerc sciunt, non Ixlaiitiir in prioie (pii iii mus ca qiia; explore non possuniiis. .\desso quippe

vitiis regnabai. Ilos duos hominos doclor egregius prKsenlem Dcum ; et licet ille in ccelo, nos esse vi-

interiorem, et allerum exlorioieni nomiiiare deanuir in lorra, tainon aiidire qiia; loquimur, et
unum
solebat. Nos vero moliiis ;cslimamus li;vc inloHi- in^ipicuiiam noslram argui ex muUlplioaiione ser-

genda de diabolo roge stullo, el de Clirislo puupcre monum. Alii voro inclius intolligciitos, li.ce prrc-

sapieiile, qui egrcssus osl de virginali utcro in nmn- clpiie [Ms., pr.ocipl] aHiriiianl, nc aul loquontes
dum, ut ooiiiorerel cl subvcrteret imperium stulli B cogitantesve, pUis de Deo quara possnnius, opinemiir.

ro^is, qiii oi ostondil oiimia rogua nuindi ;


ooque sed seiamus imboeillitatem noslraiii. Quantiim enlni

vioio, vasa illiiis capoiol, et domum subvorlorot, oa- caduni distat a tcrra, tanUini iiostra opinalio a na-

plivamiiue c;iplivai-ot captivitaloin. Puorum voio tura illius soparatur ; ei iilciroo debere verba nostrn
proplieiico spiriiu nomin;ivil Christuui, et pau- esse moderala. Sicut enim qui in multls cogitatio-
424
perom, sioui diotiim est : Ecce puer meus quem elegi nibus cst, ea soninial frcqueiiter dc qulbus cogitat,
(Mallh. XII, IS). Item ApostuUis : Qui cum divescsscl, ita qui plura voUierit dc divinllate disserere incidil

pauper (dclus est pro iiobis (11 Cor. viii, 9). El sa- in siultiiiam. Vel cerlc verba uostra paiica idco esse

pienlera euin Evangelista teslatur diceiis : Et Jcsus debere, quoJ [etiam] ea qu;e nosse nos ;cstimaiuus,
proficicbat atute ct sapicutia et ijratiu coram Deo [et per speculuiu videmus, et iii icnigmate, et veluti
hominibus] (Luc. u, 5-2). Iste natus est in regno senis soinniuin comprchendiir.iis quoJ lenere nos sesti-

el stidii, opiimus, pauper, et puer adniirabilis, ut de maiTiUS ; cumque plura, ul vlsuin nobis fuerit, dixe-

domo vinoulatorum procedoret in rogimiu, abiens iu riraiis, fineni disputationis nosir;e esse slullitiam :

regionera loiiginquam, juxta parabolam evangolioam, e.x multiloquio enira nos iion effugere pcccatura.
accipere sibi rognum el rcverti, eos post aliquanlura Yehs. 5, 4. — Si quid vovisti Deo, ne moreris red-
tcmporis, qui super se eiira regnare noluerunt, in
C dere : displicet enim ei intidelis et stulla promissio.

judicio dainuaturus. Tamon erunt (luam plurimi qui Sed quodcunque voveris, reddc. Mulloque melius esl

uon la;tabuntur in Cliristo, recipientos Anticbristum non vovere, quum post votum promissa non reddere.
pro eo. Sed et illi noii Letantur in eo, qui carnalia Simplex intelligeniia, interpretatione non indiget.

desideria, id est, exterioris homiuis vitia sequuntur Melius esl noii promittere quam proraissa iion facere,

luagis quam iuterioris saplenliam. Hi sunt qui na- qiiia displlceiit [Ms., displlciuiit] Deo voia inrulelium,
scuntur per graiiam saiicti Spiritus, et sacramentum qui uon implont qu;c proinilluiil Deo. Deus uisi ve-
baplismi iii roguum, sod uon permanont in oo, re- rax est et veritas, eosque ainat qui voritatls opcra
verlentes ad vitia, ideo cousuinpti iuopia tabe- faciunt. Consideret homo quod [Ms., quid] Deo vo-
sceiit. veat, an iinplere possit qux vovere cogitat. Scd geiie-
Vers. 17. — Custodi pedem tuum ingrediens in do- raliier oinni pra?cipltur Christiano, ut lidein opcro

mum Dei, et propinqua ut audias. ilulto enim melior compleat, et noii slt similis Jiida?orura, qui spondeni

est obedientia quam stullorum victimw, qui nesciuni se omiiia facere, qu;e Domimis pr.eclpit, dicentcs :

quid faciunt mali. Praicepta dat vitx, et iioii vuli Omnia quaxunque prwcepil nobis Dominus facicmus
offendere euntes ad Eoolcsiam. Non enim ingredi (Exod. XXIV, 3) ;
posloa vitulus facienles, adorave-

ilomum Doi, sed siiie olVonsione iiigrodi laudis est. j) runl idola.

Et si esset omiiium qiii siint in Eeclesia Doi, audiio 425 Vers. 5. — iVt! dedcris os tuum, ut pec-

serinonem el divina niystoria, numiuam addidisset, care facias carnem tuam, neque dicas corum angelo :

Appropinqua ut audias. Dcnique Moyses solus prope Non est providenlia, ne forte iratus Deus super ser-

accedebat ad audieiuluni Douni : c;oteri .iccedere noii mone tuo, dissipet cuncta opera manuum tuarum.
valobant. Qiiod stulii iiosciouies romodium csse pec- Ilobiu-i ita soiitiunt ; quod non polos facoro, non
cati, a;stiiiiaiitosquo pro oblatioiie [Ms., por obla- proniittas ; non oiiiiii in vontiim dicla transeunt, sod

tionem] luuncrum Doo satisfacere se posse, [elj igno- a prcsonti angolo, qui unicuique adluTot coinos,
raiit hoc maluiu esso atqiie peccaluui, non obedion- statim proferuntur [llier. perfernntur] aJ noniinum.

tia [Edit., iioii ob oboilionliam) pia'coplOfuni Poi Et tu qiii piilas ignoraro Douin qnod polllcitiis es,

lell Loiiis opoiibus, sihI doiiis el viollmis omciuhiio proviicas ouin ad iraciiiidiain, ut oinnia opera lua
volle, qu;o iniipic fooorint. Iliiio congruit illiid, (piod disslpcntur. Nos voro iia intolliginms, qiioJ hi» ver-

iii Evaiigelio ipsa Veritas uit : Discile quid esi, iiii- bis arguaiilur qui necess.italec^rnisolnaiui-xsepei'-

stricordiam volo, et non iacrificium (Uaiih. ix, 15), raro contoiiiliinl, Creatorique ioscribvinl, cnr eos
689 KXEGETICA. — COMMK.NT. l.\ ECCLESl.^STEN. 690

tales leceril, iil ciriiali licsiJerio superali cogantur A segcles messores venire jussurus est, ul separelur

peccare; el lioc esl, quoJ ait : Ne decleris os tiium, triticum et in horreum caJestis rcgni condatur, lo-

ut peccare facias carnem tuum. Noli itaque, [ait,J lium autem oeterno tradatur incendio; ideo nunc

vanas e.\cusationes qusrero, ct dare occasionem exspectat et differt sententiam, donec in fine mundi

carni tu.ne aii peccandum, et dicere Non cgo pecco, : iiiiqui puniantur et justi coronani recipiant justitia;.

seil quod lialiilat iii nica caine pcccatuin. Si eiiiin, Vers. 9, 10. — Avarus non implcbitur pccunia, et

inquil, liaic ili.xcris, Deuiu provoeas ([uasi auctoreiii qui amat divilias, fruclus 7ion capicl ex eis : et hoc
mali alque peccati, ut iralus sit; et si quid videris ergo vanitas. Ubi multai sunt opes, multi et qui co-

boiii liabere, aufcrct de inanilms Inis; vel certe talia medunt eas : et quid prodcst possessori, nisi quod cer-
senlientem, traJet te iii reprobum sensum, ul facias nil divitias oculis suis? Ilic vero avanis describitur,.

ea quK non conveniuiil,. qui miiiquam opibus cxpletur ; et ([uanto plus capit,

Vers. 6. — Ubi mtdla sunt somnia, pturimw sunt taiilo plus cupit : sicut hydropicus, quantn plus bi-

vanitdltes et sermones innumeri. Tu vero Denm lime. bit, tantum sitis addita crcscit.. Flacciquoque super

Et liunclocum Heljrcci ita edisserunt : nec superiora linc concordat scntentia, qni ait {Epist. I, ad Lol-
facias, de quibus jam dictuin est, nec facilc somniis iium) :

credas. Cum enini diversa videris per nocturnam B Semper avarus egel
quieiem, et variis anima fuerit exagitata terroribus Niliil divitiie prosunt ergo (inquit Ecclesiasles) pos-
sive incitala promissis, tu contemne. quia somnia sidenti, nisi hoc soluni, ut videat quod 426 possi-

3unt, ct solum Deum time; qui cnim somniis credi- det. Quanto eniin major fucrit substanlia, taiilo plu-

derit, vanilati!)us ct ineptiis se tradet. Aliter : quia res ministros liabcliil,quiopesdevorent coiigiegatas:
dixi atque pnccepi, non dcs os tuuni, ut peccare dominus aulem earum viJeat tantum quid babeat,
facias carnein tuam, et qn.ieras vanas [Ms., varias] ct plus quam unins bominis cibum capere non possit.
excusationcs; hoc nunc infero, quod in &omno vitse Vers. II. — • Dulcis csi somnus operanti, sive pa-

istius, et in imaginc umbra; nubis, qua vivimus, rum sive multum comedat : saturilas autem divitis
multa possumus invenire qu;ie nobis verisimilia vi- non sinit eum dormire. AJliuc de divite ct avaro
deanturct nostra excusare peccata. Propterea ad- scrmo est, ct comparanlur operanti, et obsqiie bolli-

moneo, ut id omnimotlis caveas, ne putes absenlera citudine dormienti, sivc paruin sive inultum c<inic-
Deum ab operibus tuis, imo et cogitationibus per- derit, quod ille labore op:Tis, et suilore queinvis ci-
versis, sed eum tiineas, et scias in cunctis operibus bum digerit, et dulci somno perfruitur. Dives vero
tuis ejus providentiam esse, tcquc libero arbilrio dislciitus dapibus, in dirersa laceratiis, dormire iion

[ils., libcri arbitrii] coiidiuini, non cogi, sed [Ms. ^ valet, rcdnndante crapula, et incocto cibo in sto

om. scd] velle, quod facias macbi angustiis xstuantc. Porro qiiia soninus, com-
Vers. 7, 8. — Si videris calumnias egenorum, ct munis de hac vita exitus appellatur, melior erit re-
violenta [Ms., violala]judicia, et subvcrli juslitiam in quies cjus qui operalur in prsscnti, ct secun'lum
provincia, non mireris super lioc negotio, quia [e.rccl- vires suas in bonis operibus convcrsatur, quam co-
so] ctcelsior est aiius, et super hos quoque [M.S., et rum divitia; de quibus scribitur : Va; vobis divitibus,
lioc quoque] eminentiores sunt alii, et insuper universiv quia reccpistis consolationcm vcstram (Luc. vi, U).
lerra; rex imperat servicnli. Unum disputalionis ser- Vers. 12-16. — Est et alia infiymilas pessima,
vemus lcxtuin, et cunulcin sensuin et ordincm sc- quam vidi sub sole : divilia' conservativ in malum do-
quamnr. Supra dixit : Nc dixeris coram angclo, non mini sui. Pereunl euiin in uffliclione pessiina. Genc-
esl providenlia, ne forle irascatur Dcus snpcr vocem ravit filium, qui summa in egestateerit ; sicut egressus

tuam et reliqua. Adversusque eos locutus cst, qui est nudus de utero matris sua;, sic revertetur, et

negarent per providentiam Dei rcs humanas rcgi. nihil auferet secum de labore suo. Miserabilis pror-
Sed bic intellexit oriri posse bujusmodi quaestio- sus infirmitas ; quomodo venit, sic reverlctur. Quid
nem : si a Deo auctore res regitur buniana [Ms. ergo prodest ei quod laboravit in venlmn ? Cunclis die-
res reguntur human.iR], quare justi calumniam pa- " (,„s ^iti^g succ comedit in tencbris, et in curis mullis, et

tiuntur, et quare iniqui sunt judices, et non Deus in «rumna atquetristitia. Cum supcriori junge quod
ulciscitur in cos qui iniqua faciunt et judicaiit? Nunc scquitur. Ecclesiaste divitem dcscribentc, quod nec
infert, el solvit qua;stionem quse potcral opponi, di- ipse possit suis divitiis perfrui, et crcbro propter eas
cens : Si videris calumniam pauperis, qui beatus iu in discrimen veiiiat, nec hsredi quod congregavil,
Evangelio proedicalur, et rcs vigere, non justiliam relinquat, sed et ipse et filius suus, siciit venerunl
[Uier., et res vigcri noii juslitia], non [Ms., ne] nii- nuJi, ita nudi revertantur in terram, et niliil cos la-
reris, nec tibi novum aliquid esse vidcatur, quia ex- horum siioruni comitetur. Nonne enim languor cst
celso alius excelsior est, et omnia respicit Deus, qui pessimus, pro divitiis cogitatione torqueri, et peri-
angelos suos super juJices et reges terr^ pr^cposuit, turas opes, quas nobiscuin non possuinus auferre
qui possunt utique prohibcre injustiliam, el magis moricnles, in tristitia, in geinitu, in indignatione,
iu terra valereqiiam quxvis hominum poteslas [.Ms., in lilibus, casso labore conquirere. Possumus ha.'C

potestates]. SeJ quoniam servat in fmem judicium, eadem verba de philosophorum dogmatibus vel hx-
ci in consummationcm niundi, qiiando in maiuras reticorum perversitatibus intelligere, qiii in malum
;,,

e»| B. F. ALBIM StL ALCLJM OI'LIllJM l'AUS II. G02

tiii ilivilias diviMSOnini cuiigrogant doginaUiin, ni'c A ei niliiluMiimis stiiUissiina parcitalc se crucial, alii^

ali(|uain iii eis utilitatcm liaLenl [Ma., Iiabebunt] dcvuraiililius [llier., dcvoranda] conservans. Necnoii

iicc seilaloribus suis rructuin relinquuiit per|jetuuiii, et illud liypcrbolice addidit, quod ctbi liberos ceii-

8i'd ct ipsi, et discipuli eoriini iimli, absi|uc ullis luni procreaveril, et iion ut Adam prope inille, scd
incrilis [iis., bonis nierilis] reverlenliir in terrain, duubus millibus vixcrit aniiis, el aiiiiiia ejus cupidi-
iioii habcntes luccm vera; sapieiitix, sed in tenebris late et avaritia cuntabescat , iiinlto dcterioris coiidi-

ignoranti.e, veriquc liiniinis expertes, oinnes laborcs tioiiis sil abortivo illu qui staliin ul iialus cst inte-
suos perdcnt illins judicio qui ait : Perdum sapieii- riit : ille ciiim nec mala vidil iicc bona ; istc vero
liiiiniapienliiim, et pnideiiliiim pnidentiiim repiobdbo cuin bona possederit, scniper tristis ct eogitationc

^/ Cor. 1, 19). excruciatiis est ; iiiagis(|uc requicin liabcliit abur-


Vers. 1'-19. — lloc itaque inilii visiim est boniim, tivus quam avariis ille loiiga.>vus ; ct tamcn ainli»
ut comedat qiiis, et bibat, et fniatur hrtitia ex laborc oequali linc rapienlur, dum ct liic et illc subtraliuntiir

suo, quo laboravit ipse sub sole, numero dierum vita^ siinili mortc. Potcst lioc [et] dc Israel aecipi ,
quod
aua', quos dcdil illi Deiis. Et liac est pars illius, et dedcrit illi Dcus legcm ct proplielas , lestanienluni et
vinni homini cui dedit Deus divilias, atque substan- ^
rcproinissionem , Salvalore diccntc : Auferetur a vo-
liam, potestatemquc ei tribiiit, iit comedat ex eis; et '
bis regnum Dei, et dabitur geiiti fucienti fructum ejus
fruatiir parte sua, et laUetur de labore suo, hoc est {iliilth. xxi , io). Ihcc oninia ad alienuni et pcregri-
doiium Dei. iVoii cjiim satis recordabitur dierum vitie nuiii genlium translata sunt populuni , ut vitlcant illi

sua\ eo quod Dcus occupct dcliciis cor ejus. Qiii la- bona sua , et non rruantiir. Mulloijiie iios condilionts

boiilius siiis in cnraruin tenebris vescitur, et cum essc niclioris, qui quasi aborlivi et novelli putaba'
grandi vita; tcedio peritura comporlat, ineliorem di- inur ab eis, quain illi qui sibi in antiquitate applau-
cit eum esse, qui pr;esentibus IVuilur bonis in Ixti- dcbaiil , de patribus gloriaHtes atque dicentcs : Pater
tia et jucunditatc. Hic cnim vel parva voluptas est noster .\bralium (Joan. viii, 59). Et tamen ad uiium
iii frucndo, ibi vero sollicitudinis tantummodo ma- locuni ct nos et illos propcrarc , id est ad judicium
gnitudo. Et reddit causas quare donum Dei sit, Dci. Quod aulcin in medio ait : Et quidem fepulcruut
frui posse diviiiis ;
quoniam non multum recordabi- non fuit ei , sive hoc signiflcat quod dives ille dc sua
lur dierum laboris sui, ideo non erit in Iristitia, mortc iion cogitct, ct cura omnia possideat, [eliam]
non cogitatione vexabitur, abductus ketitia et vo- in cxslructione sepulcri avarus sil ; sive quod sxpe
luplate prajsenli. Sed niclius est juxta .\postolum propter islas divitias occisus insidiis , insepullus

(/ Cor. X, 3) spirilaleiu escam et spiritalein potum « abjiciatur ; sive, quod melius puto, uihil bonuin
spiritalemque la?titiam a Deo dari intelligi, ct videre honorificurave[l/s.,nihilboni facli honorisquc] ege-
bonilatcm Dei, ct jucunditateni cordis sui in omni rit, exquo sibiqueatapudposlei-osmemoriamcoinpa-
labore suo, quo spiritaliler in boiiis laborat operi- rare, vitam silentio velutpecus transiens, cuinhabue-

bus, spe consolatus futurse retributionis : ct h«c ritmatcriamperquampotuerit apparerequod vixcrit.

est pars noslra, ut liclemur in stuJio bonorura ope- Vers. 7, 8. — Oinnis labor hominis in ore ejus, ted

rum; quK Uctitia, licet bona sit, nec tamen plene attima ejus non implebitur bonis. Quid habet amplius

boiia est, doncc manifestetur Christus, cujus visio sapiens a slullo, el quid pauper nisi ul pergat illuc ubi

perfccta bonitas csl et jucunditas. Notandum quo- est vita ? Omne quod laboraiit homines in hoc imiii-

que est quod occupatio in ho.c loco in bono intelligi du, ore coiisumitur, et, attrilum deniibus, veiitri

quam iradilur digercndum sed non implcbitur auinia co-


dcbet, pro inteniione spiritali vcraque Iviilia,
:

divinainspiialgralialiiciiipr;T?ceplislaborantibusDei. mcdentis ,
quia rursum desiderat quod comedat. El
cuin tam sapicns quara stullus absqiic cibo nequcant
427 CAPLT VL
Vers- 1-G. — Est ct aliud malum quod vidi sub solc, vivcrc , cl pauper nihil aliud qu;erat iiisi quumodo
possit organuni sui corpusculi sustenlare, ideo ilhic
el quideni frcquens apud homines. Vir cui dcdil Deus
substanliam et honorem, el nihil deest propcrat pauper, ubi opes esse pcrspcxcrit. Sed mc-
ilivitius, et ,
p
lius cst hoc inlclligerc de ecclesiaslico viro qui, in
'inimce ejus ex omnihns quir dcsidcrat ; nec tribuit ei

Deus potestatcm ul cvmedut cx co, scd liomo e.Tlraiieus Seripturis coelcstibus erudilus, onineiii laburem ha-

maqna miseria est. Si ge- lict in ore suo , id esl in dootriiia spirilali ; el aiiiiua
vorabit illud. lloc vanitas, et
Htteril quispiam centum liberos, etvixerit multosannos, ejus non implebitur, dum seiiiper eiipil diseere quod
habucrit anima illius non iita- doeeat ; cl iii eo plus lialiet sapieiis qiiaiii iiisipiens,
ct plurcs dics irliilis , et

lur bonis substuntiir sutr , scpulturaque careut , de lioc quia cuni paupcre illu qui in Evangclio beaius dici-

cqo pronuntio quod mclior illo sit ubortivus. Fruslra tur, properat ad ea coinprchendcnda qu;« vil;c sunt,

<( pergit ud lencbras, et oblivione dclcbitur el ambiilat aretam et aiigustum viaiii qu;v ducit ad
eniin vcnil ,

nomen ejut. Non vidit solem, neque cognovit distan- vitam. El pauper esl ornalus operibus [ils., ci pau-
duobus millibus annis vi.rerit per est u malis operibus cl scil ubi Chrlslus, qui
tiiim boiii et mali ; et si ] ,

ct non fuerit pcrfruilus bonis : noiinc ud unum locum vila esl, comniorelur.

propcrant omniu ? Dcscribit avaruiii divilcni , el hoc Vkrs. 9. — Mcliiis esl videre qiiod cupias , ifNiiiH

iiialiini frequens cssc in honiinibus asscrit ,


qiiod dcsidcrare qiiod nescius. Scd il hoc vamtas esl , el

prasumpiio Mchus csl juxln sciisuin el priv.


nihil corum qu;c in mundo pulantur bona ci dcsit spiritus. ,
,, : ,

jOj EXEGETICA. — COMMENT. IM ECCLESIASTEN. C9l


videntiam cuncta agere, quia sensus oculus est ani- A liabcre videamur vel conipuncllonis in corde , amit-
mas, quam volunlatem carnis sequi, qusc nescien timus , cl quid fuluri simus non cogitamus.
tera ducit ad perdilionem. Vel certe superbum et Vehs. i. — Melior est ira risu ,
quia per tristitiam
sibi placentem argult, et nieliorcm dicit esse eum vultus corrigitur aiiimus dctinquentis, Risus dissolvit
qui cuncta providcrit, quam illum cui nihil prodest sapienlem , ira corripil et emendat peccantem. Ira-
[Hier. , cui nihil plaret] nisi quod ipse fecerit ,
quia scamur et nobis ,
quia pcccavimus ; irascamur aliis

ha;c est mala nienlis aflliciio , et pncsumpiio pcssi- quoque peccanlibus, ad cmendationcm sui , non ad
ma eo quod Dcus dissipal
, [ il/s., dcspiciat ] ossa ultionem nostri.
hominum sibi placeulium. Vers. 5. — Cor sapientium ubi tristitia, et cor

428 Vers. 10. — Qui fulurus est,jam vocatum stultorum ubi lcetitia. Beati, inquit Salvator, lugen-
est nomen ejus, et scitur quod sit homo, et non possit tes, quoniam ipsi consolabunlur {Matih.\,&) ligitur
contra fortiorem se judicio contendere. Aperte dc Sal- sapicns vir vadat ad domum lugentis, et seipsum
vatoris prsedicatur adventu ,
quia [qui] futurus est, corrigentis aliosque admonentis, ut plangant peccat.'»-
antequam in corpore cerncretur, jam vocatum in sua ; non ad domum adulatoris, qui plausus quserit
Scripluris nomen ejus ; et cognilum esl prophelis audientium, non lacrymas delinqucntium. Talis do-
et sanctis Dei ut bomo sit , cl jtixta hoc quod homo " ctor plangiiur dives in sermonc non divcs in ope- ,

€st, non possit se conferre cum Patre, ut in Evan- re. Ideo mox iu sequcnti versiculo adjungil
geiio ipse ait : Paler qui tne misit , major tne est Vers. 6,7. — Mclius est a sapicnle corrigi quam
{Joan. xiv, 28). Verba suut plurima , mullamque in stultorum adulatione decipi ,
quia sicut sonitus spina-
dispulando habentia vanitatem-. rum ardcntium sub olla , sic risus stulti. Sed et hoc

CAPUT VII.
vanilas. Hnic sententioe simile est illud : Meliora sunt
Vers. 1. — Quid necesse est homini majorn se vulnera amici, quam fraudulenla oscula inimici {Prov.
qucerere , cum ignorel quid conducat sibi in vita sua ,
ixvii , 6). Sicut enim sonitus spinarum sub olla ar-
numero dieruni peregrinationis suce , et tempore, quo denlium , slrepitum reddunt insuavem, sic et pal-

ut umbra prwteriit. Aut quis ei poterit inJicare quid pantis magistri verba non prodcrint audienii , vel ail
post eum futurum sil sub sole ? Vidctur adhuc de curas SKCuIi ,
quae spina; interpretanlur, auditores
Salvatore dicere , et probibere ne cuiiose qua;ranius suos cobortantis, vel futuroeos incendiopnieparanlis.
qualis, vel quantus, vcl quomodo venissel, sed taii- Vers. 8. — Calumnia conlurbat sapientem, et per-
lum eredere quod Scriptura sancta de eo testatur. dit robur cordis illius. Utamur hoc veisiculo si ,

r,um enim de statu nostro ignoremus, el vita noslra „ quem justum virum atque sapientem videamus ca-
tpiasi umbra perlranseat ei futura incerla sint lumnias sustinere, et turbari de iniquilate judicis,.
,

non nobis expedit ut m.ijora quam possunms inqui- nec Deum [statim] periclitanti subvenire praisenleni.
ramus, sed silcnlium imponamus ori nostro, cre- Mulla; tribulaliones sunt juslorum, quia refrigescit
dentes eum venisse qui pra:diclus est. cbaritas miillorum, et abundal iniquitas, pro qua
Vers. 2. — Metius est enim nomen bonum quam conturbabitur cor sapientis Deumque timentis.
unguenta pretio.^ia , ct dies morlis die nalivitatis. Con- 429 Vers. 9. — Melior est finis orationis quam
sidera , inquit, o li(imo, dies tuos breves, et quia principium. Meliores sunt in dicendo epilogi quam
cito sublatus carne in hac vita esse cessabis. Fac tibi exordia, quia in istis incboalio est locutionis, in illis

iii bonis operibus famam longiorem , ul quomodo consuniinalio. Qui ad prseceptorcm vadit, melius in
nares unguentorum odore delectantur, sic ad tuum fine verbi intelligit qua; dicuntur, quam in princi-
iiomen [Ms., vocabulum ] cuncta posteritas dele- pio : ita nielior est consummata justitia quam in-
ctetur. Et hoc est quod iii Proverbiis dicitur : Me- cboata; illa vicloriam prxstat, ista cerlare incipit.
moria JHStorum cum laude nomen aulem impiorum
,
Hicenimex parle cognoscitur; cuni autemveneritquod
puirescit ( Pioi'. x, 7). Quod autem ait Et dics :
peifectum est, non erit necesse illud quod ex parte est.
mortis super dicm nativitatis ejus, hoc ostendit, n Melior est patiens arrogante. Quia superius iram
melius esse ire ex hoc sasculo , et carere laboribus concesserat, dicens, meliorem iram quam risum ne ;

hujus vitae, quam ad trilmlaiiones laboresque taii- putaremus irani qu;e cst in passione laudari , nunc
tummodo nasci , et omnia [.1/s., et biec omnia niala] priccipit irain patientia essc lollendam. Ibi enim
sustinere qux in hoc niundo bominibus sup?rvenire pro correctione in peccantes, et eruditione in mino-
videntur. Vel certe quia in

You might also like