You are on page 1of 3

Retouradres: Postbus 1098, 2280 CB Rijswijk

Afdeling Collectiebeheer Visseringlaan 3 2288 ER Rijswijk Postbus 1098 2280 CB Rijswijk www.icn.nl Royal Bank of Schotland: 56.99.99.669 Projectnaam Schilderijlijsten in Nederland Projectnummer 1334 Datum vaststelling 2009-11-20 Verslaglegger Yuri van der Linden Bijlagen Lijst deelnemers

Omschrijving Verslag expermeeting Schilderijlijsten in Nederland Vergaderdatum en tijd Vrijdag 20 november 2009 Vergaderplaats ICN, Gabriel Metsustraat 8, Amsterdam Aanwezig Zie bijlage Afwezig Kopie aan -

De expertmeeting werd geopend door dagvoorzitter Arjen Kok. Eerste presentatie, door Eric Domela, conservator Oude Kunst bij het ICN, die een toelichting gaf op het project Schilderijlijsten in Nederland, dat een onderdeel vormt van het Programma Waarde van het ICN. Hij constateert dat de kennis over schilderijlijsten nog gebrekkig is. Een ruwe schatting levert ca. 4000 lege schilderijlijsten in museale depots in Nederland op. De bewustwording bij collectiebeherende instellingen dient te worden vergroot. Het project formuleert richtlijnen en criteria met betrekking tot selectie en ontsluiting van losse lijsten uit de ICN-collectie (ca. 750), en onderzoekt welke instrumenten een grotere mobiliteit voor losse schilderijlijsten in de collectie Nederland kunnen bevorderen. In 2011 staat een publicatie gepland waarin kunsthistorisch onderzoek, waardebepalende kaders en materieel-technisch onderzoek worden gepresenteerd. Tweede presentatie, door Hubert Baija, restaurator Lijsten en vergulding bij het Rijksmuseum. Hij doet verslag van het onderzoek dat hij verrichtte naar de oorspronkelijke inlijstingen voor de bestandscatalogus Early Netherlandish paintings in the Rijksmuseum, Amsterdam. Volume I Artists born before 1500, die op internet is gepubliceerd. Het Rijksmuseum bezit ca. 750 1000 lege schilderijlijsten. Van de 7000 schilderijlijsten in bezit zijn er thans ca. 6200 geregistreerd en de buiten- en dagmaten opgenomen.

Pagina 1 van 3

Derde presentatie, door Quentin Buvelot, senior conservator bij het Mauritshuis, over de alledaagse museumpraktijk, die deels bepaald wordt door de smaak en de verschillende directoraten. Ook het Mauritshuis is bezig met het inventariseren van de collectie schilderijlijsten. Het museum beschikt over ca. 30 originele schilderijlijsten. Als voorbeeld van de huidige praktijk het schilderij Apelles schildert Campaspe door Willem van Haecht (1593-1637), waarvan de nieuwe lijst met beglazing is gebaseerd op het in dit schilderij afgebeelde schilderij van Frans Snijders. Vermeers schilderij Meisje met de parel draagt nu weer de lijst van de schenker A.A. des Tombe. Bij het ensemble Rubens schilderijen, waarvan n bruikleen van het Groninger Museum, en de ander eigendom van het Mauritshuis, is de lijst om laastgenoemd schilderij aangepast. Vierde presentatie, door Christel Kordes, hoofd Collectiemanagement bij het Stedelijk Museum Schiedam, over Cobra-lijsten. Het museum werkt momenteel aan de verbetering van de inlijsting van de Cobra-werken. Werk in particulier bezit wordt weinig opnieuw ingelijst, en bezit vaak nog de eenvoudige latjes zonder verstek. Het schilderij Pierre et fleur van Corneille (1922) was gevat in een slecht passende, witte lijst. Het schilderij is nu gestoken in een nieuwe grenen lijst, die gemakkelijk hanteerbaar is. Het werk Oerbeest van Karel Appel (1921-2006) had een vergulde lijst; deze is nu vervangen door een nieuwe, zwarte lijst. Vijfde presentatie, door Sylvia Nijhuis, freelance restaurator Schilderijlijsten. Schilderijlijsten dienen te worden gezien als zelfstandig kunstwerk. Een gespecialiseerde opleiding tot lijstenrestaurator ontbreekt in Nederland. Een verdere professionalisering van lijstenrestaurator als zelfstandige discipline (mogelijk met opleiding aan de Universiteit van Amsterdam?). Er is behoefte aan verbetering van: opleiding, kunsthistorisch onderzoek en materiaaltechnisch onderzoek. Na de koffiepauze wordt in een discussie-arena gediscussieerd onder leiding van dagvoorzitter Arjen Kok. Door Jan Piet Filedt-Kok (UvA) wordt onder meer een geschiedenis van het gebruik van schilderijlijsten, vooral door de voormalige rijksmusea en een inventarisatie van het huidige bezit gesuggereerd. Niet oorspronkelijke lijsten dienen als ensemble te worden beschouwd. Norbert Middelkoop (Amsterdams Historisch Museum) meldt dat de Fodor-lijsten niet zijn genventariseerd. Wat hem betreft zou een stijlgeschiedenis van lijsten dienen te worden onderzocht. Quentin Buvelot (Mauritshuis): veel lijsten in het Mauritshuis dateren van omstreeks 1815, van n de recuperatie uit Parijs. Museum Boijmans Van Beuningen stelt een woordenlijst schilderijlijsten voor als eerste stap. Reinier Baarssen (Rijksmuseum) denkt aan een Prijst de lijst voor de 18e eeuw, en een terminologie specifiek op de 18e eeuw toegesneden. Remmelt Daalder (Scheepvaartmuseum) zou graag de technische kenmerken van schilderijlijsten op papier willen zien. RB stelt voor om eerst enkele mooie ensembles aan lijsten, bijvoorbeeld die in hofjes, te onderzoeken. JPF-Kvindt dat er een analyse moet plaats vinden van het 15e en 16e eeuwse materiaal. Museum Boijmans Van Beuningen vindt dat er onderzoek moet plaats vinden om kader te scheppen. JPF-Kstelt voor de oral history rond schilderijlijsten vast te leggen. Smaakverandering onder elkaar opvolgende museumdirecteuren komt op deze wijze voor het voetlicht. Het Stedelijk Museum Amsterdam meldt dat de 20e eeuwse lijsten onder Willem Sandberg werden vervangen door vurenhouten Pagina 2 van 3

lijsten, die juist nu weer worden vervangen. Kunstenaarslijsten zijn vaak net genventariseerd. Het vervangen van de Corneille-lijst door het Stedelijk Museum Schiedam komt ter sprake. Eric Domela (ICN) vraagt zich af of deze lijst wel van de kunstenaar afkomstig was. Het onderzoek naar de inlijsting van de Lucebert-schilderijen zou hier licht op kunnen werpen. Ludo van Halem (Rijksmuseum) vindt dat er weinig bekend is over de 20e eeuwse schilderijlijst. JPF-K adviseert de Van Gogh-lijsten nu te documenteren. Hubert Baija (Rijksmuseum) ziet de lijstenrestaurator als laatste verdediger van de schilderijlijst. Arjen Kok (ICN): is er behoefte aan een ethische code? QB waarschuwt met afstoten hl voorzichtig te zijn, JPF-K ziet de schilderijlijst beslist net als gebruiksvoorwerp. RB en Museum Boijmans Van Beuningen zijn die mening niet toegedaan. De Erfgoedinspectie erkent schilderijlijsten met kunsthistorische waarde, en znder waarde, aldus QB. AK: wat zou er bij het materiaaltechnisch onderzoek moeten worden onderzocht? HB suggereert de oorspronkelijke vergulding, ED de afwerking, het Stedelijk Museum Amsterdam de 20e eeuwse lijsten. NM: wat is de rol van het ICN? Volgens AK zou die een cordinerende en inventariserende rol moeten krijgen. Volgens JPF-K zou het onderwijs verbeterd moeten worden, zowel voor restauratoren als kunsthistorici met belangstelling voor schilderijlijsten. ED: is er een behoefte aan een kleinere werkgroep? Is er behoefte om de verschillende onderdelen in kleinere werkgroepen uit te werken? Bijvoorbeeld een groep die zich richt op terminologie, een voor het beschrijven van lijsten in Adlib, een voor de database en een voor restauratie van lijsten. AK: somt de einddoelen op: bewustwording waarde, onderzoek en een database voor losse lijsten. De tentoonstelling Kamers vol kunst, in 17e eeuws Antwerpen (25 maart 27 juni 2010, Mauritshuis) wordt aangegrepen als locatie voor de volgende bijeenkomst.

Pagina 3 van 3

You might also like