SUB AUSPICIIS CONSILI10ENERALIS FACULTATM PARISIENSIOM

EX DIVERSIS BIBLIOTHECIS TABULARIISQUE COLLEGIT ET GUM AUTHENTIGIS CHARMS CONTULIT

SOGIUS

SORBONA coNsiiiiTA:i?oiff

AB ANNO M OG UBQUB AD ANNUM M CO LXXXVI

PAEISIIS
EX FYPIS FBATRUM D E L A L A I N
VIA A S6RBONE DICTA
ANNO MDGGGLXXXIX

TLLARIUM
UNIYERSITA.TIS PARISIENSIS

CHARTULARIUM
UNIVERSITATIS PARISIENSIS
SUB AUSPICIIS CONSILII 6ENERALIS FACULTATUM PAMSIENSIUM EX DIVERSIS BIBLIOTHBCIS TABULARIISQUE COILEGII ET CUM AUTHENTICIS CHART1S CONTULIT
T"rT*mVTTi T/^TTCi UJifjM -LJ? JUJii, \J. Jr. xlxuJMxild U & T^T^TWTTTCnT TT' f\ TO IN ARCHIVO APOSTOLIGAE SEBIS ROMANAE YIGARIUS, AGADEMIAE SGIENTIARUM VINDOBONENSIS SOGIUS AUXHJAN

AEMILIO CHATBLAIN,
BIBLIOTHECAE TJNIYERSITATIS IN SORBONA GONSERVATORE ADJUNGTO.

TOMUS I
AB ANNO MCG USQUE AD ANNUM M GG LXXXVI.

PARISIIS
EX TYPIS FRATRUM DELALAIN
VIA A S O R B O N E D I C T A .
ANNO MDGGCLXXXIX.

v:

IONSILIUM GENERALE Facultatum Parisiensium, duodetricesimo die mensis Deceinbris, anno MDCCGLXXXV, decreto institatum, quo in Francia Universitates quasi de integro instauratae sunt et refectae, censuit uti antiquae Parisiensis Universitatis Chartularium, ab Henrico DENIFLE 0. P. collectum, sub auspiciis suis, auxiliaiite Aem. CHATELAIN, pervulgaretur. Hoc opus, Summo scholarum publicarum Magistro sumptus ex aerario liberaliter suppeditante, typis mandatum, necnon curantibus 0. GREARD, Academiae Parisiensis Rectore, et A. HIMLY, Facultatis Litterarum Decano, et E. LAVISSE, in eadem Facultate Professore, in lucem editum, Consilium Generale Facultatum antiquae Parisiensis Universitatis memoriae, quod foret insigne pietatis monumentum, dicavit et dedicavit.

<

437616

INTRODUCTIO

Universitatis Parisiensis mouumenta in unum corpus colligere, novis subsidiis adhibilis, operae pretium esse visum est. Quanquam enim Caesar Egassius Bulaeus1 primum indefessa opera sex voluminibus maximis plurima emisit, non orauiatamen invenire ei licuit neque ea diligentia, quam hodie critic! jure requirunt, instrumenta edita sunt; saepe praeterea fontem unde liauserit notare omisit, alias codice apographo usus est cum authenticam chartam consulere potuisset; quae vitia tempori illi comraunia si facile auctori ignoscas, nihilominus opus celeberrimi rectoris istius mancum imperfectumque efficiunt. Aetate nostra Carolus Jourdain utilissimum indicem chartarum ad Universitatem pertiuentium edidit2. Cum autem inArchivo Universitatis, tune in Ministerio Instructions publicae, ut dicunt, asservato, multa videret quae Bulaeum fugerant et digna quae in diem proderentur, ex membranis ipsis in opera suo inseruit; alia vero ab aliis jam vulgata rubricis saltern notavit. Itaque ei maximam gratiam debet quisquis historiae Universitatis Parisiensis studuit; nam apud Bulaeum documenta complura cum multis miscentur nihil ad rem facientibus, neque semper ordo temporum observatur, unde difficilius quid velis deprehendas. Saepe etiam fontes a Bulaeo tacite adhibitos feliciter Jourdain invenit et magno studentium commodo indicavit. At, quod ad primum Universitatis saeculum attinet, viro clarissimo, opthne de studiis nostris merito, documenta tanturn in Archivo Universitatis servata et quosdam codices extraneos aclire datum est; eumque authentica instrumenta (quae nunc dicuntur origmalia] aliquando fefellerunt; neque propositum satis constans auimadvertas in citandis chartis quae, si non ipsam Universitatem, tamen res prope vicinas et finitimas respiciunt, ut collegia saecularia religiosaque, quorum alias mentionem brevissimam injecit, alias memoriam omnino praetermisit. Principio inedita tantum documenta colligere vel iinperfecte ab aliis vulgata nobis dn animo propositum erat. Sed adeo multa tractationem novam requirebant ut propediem utilius videretur Chartularium integrum aggredi. Ad quod alia etiam exempla inducebant, cum ubique per Europam Universitatum instrumenta novis curis ardenter investigari atque in vulgus emitti cerneremus; quas tamen non ejusdem momenti fuisse constat neque foco
). Historia Universitatis Parisiensis, Paris, 1665-1673, 6 TO!. in-f. 2. Index chronologicus chartarum ad Universitatem Parisiensem pertinentium, Paris, 1862, in-f.

VIII

CHARTULARIUM

UNIVERS.

PARIS.

tarn lucido splendorem emisisse, neque ea auctorilate per medium aevum valuisse qua viguerit Universitas Parisiensis1. Satis ergo studiis nos historicis consulturos existimavimus si in unum coegeriraus et monumenta nondum edita et alia in variis libris vulgata quae tafaen ad (idem codicum manuscriptorum redigere necesse erat.
II

Anno 1200 incipiunt documenta proprie ad Universitatem pertinentia. -Quae enim insemagistroruia et schoiarium. ruimus ab Alexandro III usque ad praedictum annum faciem omnino drversam prae seferuiit; quapropter Partem Introductoriam componere decrevimus2. Differentiae huj us origo nobis
1. Hie praecipups recenseamus libros, in quibus documenta, ad Unrversitates saec. XIII-XV pertinentia proferuntur: Munimenta Academica or Documents illustrative of Academical Life and Studies at Oxford, by Rev. Henry ANSTEY; London, 1868, 2 vol. Statutes of the Colleges of Oxford; Oxford, 18S3, 3 vol. ^Documents relating to the University and Colleges of Cambridge; London, 1852, 3 vol. The privileges of the University of Cambridge, ed. by DYER; London, 1824. Munimenta alme Universitatis Glasguensis; Glasgow, Maitland Club, 1855, 3 vol. Memorie e documenti per la storia delV University di Pavia; Pavia, 1877, 4. Documenliinediti per servire alia storia delle Universita italiane, p. da PADELLETTI (Contribute alia storia di Perugia nel sec. XIV-XV); Bologna, 1872 Documenti per la storia dell' Universita di Perugia, da A. Rossi (Giornale di erudizione artistica, vol. IV-VI); Perugia, 1875i sqq. Statuli ddla Universita e studio Fiorentino, publ. da A. GHERARDI ; Fircnze, 1881, 1. Memorie e documenti per la storia della Universita di Parma; Parma, 1888, 4. Acta nationis Germanicae in Universitate Bono" niensi, ed. FRIEDLAENDER et MALAGOLA ; Berolini, 1887. Statuti delle Universita e del cpllegi dello studio Bolognese, publ. da C. MAZ.AGOLA; Bologna, 1888, in-I. KINK, Geschichte der Eais. Universitat su Wien ; Wien, 1854, 2 vol. (Documenta in altero volumine inseruntur). Codex diplomaticus Universitatis studii generalis Cracoviensis; Cracoviae, 1870-1884, 4 vol. 4. Statuta necnon liber Promotionum philosophorum ordinis in Universitate studiorum lagellonica; Cracoviae, 1849. Monumenta Mstorica Universitatis Pragensis; Pragae, 1830-1848, 4 vol. Die Statutenbucher der Universitat Leipzig aus den ersten 150 Jahren ihres Bestehens, v. Fr. ZARNCKE; Leipzig, 1861. STUEBEL, Urhundenbuch der Universitat Leipzig ; Leipzig, 1879. C. PRANTL, G-eschichte der LudwigMaOfimilians-Universitat in Ingolstadt, Landshut, Munchen; Miinchen, 1872, 2 vol. {Documenta in altero vol.) Ed. "WiNKELMANN, Urliundenbuch der Universitat Heidelberg; Heidelberg, 1886, 2vol. UrJiunden zur Geschichte der Univ. Tubingen; Tubingen 1877. KOSEGARTEN, Geschichte der Univ. Greifswald; Greifsvyaldj 1857 (duae partes, in altera doc.). 01. ANNERSTEDT, Upsala Universitets historia; Upsala, 1877, 2 vol. (Documenta alterum vol. implent). BIANCO, Versuch einer Gesch. der Universitat Koln; Ko'ln, 1833. (Docuineata in primo TO].) MATZEN, Kjobenhavns Universitets rehtshistorie; Kjb'benhavn, 1879. H. BEAUNE et J. D'ARBAUMONT, Les University's de la Franche-Gomtd. Gray, Ddle, Besancon, Documents inJdits; Dijon, 1870. P. RANGEARD, Histoire de V Universitd d'Angers, p. p. A. LEMARCHAND ; Angers, 1872,2 vol. (Documenta in altero v.) L. LENS, Facultes, colleges et professeurs de TUnvoersite d'Angers, du XV siecle a la Revolution franpaise; Angers, 1876. Statuts ties quatre facultes de VUniversity d'Angers, 1461-1494 [p. C. PORT"} ; Angers, 1S78. A. GERMAIN plura ad Univ. Montispessulanam pertinentia in variis opusculis cvnisit, inter quae notanda: Histoire de la Commune de Montpellier (i. Ill); Etude historigue sur I'ficole de Droit de Montpellier; Montpellicr, 1877; L'ticole de Meilecins de Montpellier, 1880; Du principe ddmocratique dans les e"coles de Montpellier, 1881; La Faculte des arts et Vancien college de Montpellier, 18S2. M. J. BAUDEL et MALINO-WSKI, Histoire de I'University de Cahors[; Ca'hors, 1876 (cum quibusdam docunientis). Amcdde de BOURMONT, La fondation de I'Universitd de Caen, et son organisation au XV6 siecle; Caen, 1883. Cartulaire de VUniversite" a"Avignon, 1303-1791, p. p. Viet. LAVAL, 1 partie; Avignon, 1884. Statuls etregle" ments de I'ancienne Universitd de Bordeaux (1441-1793), p. p. H. BARCKSAUSEN; Libotirne, 1886, 4. REUBENS, Documents relatifs & I'histoire de VUniversitd de Louvain, in Analectes pour seroir A I'histoire eccles. de la JBelgique, vol. XYII-XXI; Louvain, 1884-1S88. Plurima opera in quibus nomina magistrorum et schoiarium sive immatriculationes, ut dicitur, fusius enumerantur consulto praeteruiisimus. 2. Hujus partis quaedam in opere insigni Cartulaire ge'ndral de Paris, I, ed. DE LASTEV.RIE (Paris, 1837), tractantur.

1NTRODUCTIO.

IX

explicanda est. Priora documenta singulares scholas et magistros et scholares separatim respiciunt, posteriora autem scholas conjunctas et magistros et scholares in corpus Universitatis redactos. Scilicet circa finem saeculi post C. N. duodecimi, ut Bononiae, ila Parisiis formata est magistrorum scholariumque societas. Legimus primum, ut videtur, apud Thomam Walsingham'1 in vita Johannis I, vicesimi primi abbatis S. Albani (1195-1214) : Hie in juventute scolarum Parisiensium frequentator assiduus ad electorum consortium in a gist ro rum meruit attingere. Certe anno 1208-1209 jam vigebat Universitas, cum Innoceiitius III universis doctoribus sacrae pagiuae, decretorum, liberalium artium Parisiis commoranlibus injungat utmagistrum G. beneficio societatis eorum in magistralibus privatum Universitatimagistrorum)) sen communioni magistrorum restituant et ad consortium in magistralibus admittant (Vid. infra 11 8). In eadem charta primum vox Universitas magistrorum usurpatur. Anno 1207 Odo, episcopus Parisiensis, de communitato scholarium loquitur (Vid. n 6). Hae mentiones primae de Universitate constituta occummt, sed quin eampaulo prius formatam esse existimcmus non obstant; quanquam Pbilippi Augiisti privilegium (Vid. n 1) anno 1200 datum scholaribus scholarium societatem non indicat. Actio verisimililcr prima qua Universilas suo nomine aliquid decrevit ante annum 1208 incidit; nam Iniiocoutius III in opislola supra momorata menlionem facit trium << arliculorum quibus omnes magistri parere debeant; respiciebant an torn habitum honestum, lectionum et disputationum ordinem ac pium usum in celebrandis defunciorum clericorum exsequiis. Ouos articulos, saltern deledionum disputatiomimque online, iiliquo magistri una statuorant, sicut eorundem rcformationem articulorum (quae in eadoin epislola refertur) nomine omnium magistrorum ah oclonis ex eis susceplam ceruimus. Universitas magistrorum et scholarium quasi persona introducitur primum in nola donatione erga Fratres Praedicatorcs S. Jacobi anno 122'J (Vid. n 42), in qua legitur : Nos Universitas magistrorum ct scholarium Parisiensium , quod postca vnlgo occurrit, donee Rector artistarum ut totius Universitatis Rector hand ambigue recognitus est. Postea enim Rector semper ante Universitatem nominatur. Habemus eliam ejusdem anni litteras quasdam Honorii III praebcntes locutionem Universitas magistrorum et scholarium (Vid. infra n 41); quarum ex contextu concludere licet illam primo adhibitam csse cum Universitas sigillum fabricaverit, in quo verisimiliter, ut etiam posterius, fuit inscriptum Sigillum Universitatis magistrorum et scholarium Parisius 2 . In praedicto documento sigillum Universitatis primum quasi paulo ante confectum memoratur, quanquam cliarta donationis crga Fratres Praedicafores sigillis trium theologorum, non autem Univcrsilatis sigillo munita
1. Gcsta abbeitum monastorii S. Albani, cd. RILEY, I, p. 217. 2. Habemus sigillum Universitatis anni 1292 in Arch. Nat. Paris. K. 96i conservatum. Cf. clcBcriptioueni apud D'ARCQ, Collection de sceaux, II, n 8015, et VALLET DE VIRIVILLE, Hist, de ^Instruction pullique, p. 129. Chart. Univ. Paris. 1. b

C H A R T U L A R I U M U N I V E R S . PARIS.

fuit fortasse quia in ea donatione Cancellarius etiam interfuit qui utcnclo sigillo Univeisitafis obstitit, ut infra videbimus. Sigillum anno 1225 confractum est (Vid, notam 3, pag. 104); ante annum vero 1246 magistri a papa Innocentio IV petierimt facuUatem iterum sigillo utendi (Vid. notampag. 160), quae eisdem anno praedicto concessa est (Vi'rf. n 165).^ Quattuor igitur disciplinarum, Artium, Theologiae, Juris utriusque, Medieinae magifitri primo socielatem inierunt, ut Universitas ipsa declarat anno 1254 : Excels! dextera paradisum voluptatis olym plantavit Parisius venerandum gignasiuni littcrarum, unde sapientiae fons ascendit, qui in quatuor Facilitates, videlicet Theologiam, Jurisperitiam, Medicinam, necnon rationalera, naturalem, moralem Philosophiam... distributus... nniversam terram irrigat.n (Vid. n 230). Quattuor Mmime mirandum quod post formatam Universitatem singularum disciplinarum magistri, 1 1 * eisdem commodis ducti, in societatem constitui paulatim studuerunt, ut curicta ad materias docendas vel ad scholares pertinenlia ordinarent.. Jam anno 1213 modus liccntiao docendi a Cancellario donandae distincte pro unaquaque quattuor Facultatum statuitur (Vid. n* 16). Biennio post Robertus de Courgon statuta diyersa magistris theologiae atque artiuxn magistris imponit (Vid. n 20). Utique nondum utebantur nomine Facultatis . Quod nomen primo in Actis Unhersitatis Parisiensis anno 1219 occurrit, hoc est inepistolis Honorii III : ut quivis in ea, de qua licentiam obtinuit, regere Facilitate libere possit; in omni Facilitate silet Parisius vox doctrine (Vid. 1^29, 31), et sic etiaiti in posterioribus documentis; sod nullum alium quam odisciplinae sensumbic agnoscere possis. Non multo post eandem -vocerapro consortio magistrorum cujusdam disciplinae usurpatam invenimus; primum in statute Arlistarum de modo legendi anni 1255 : periculum, quod in Facultate nostra imminebat (Vid. n 246). Sine dubio tamen jam longe antea Facilitates constitutac Grant, Revera magistri quatluor Facultatum ab ineunte fere saeculo XIII statuta communiter eclere de sua disciplina, congregationes habere, examina et promotiones ordinare, ex suo consortio indignos excludere et postea in consortium, si placuit, recipere solent. Firmiorem vero statum Bingulae Facultates acceperunt anno 1231 ex celeberrima Gregorii IX cbarta, quae est quasi totius Uni?ersitatis constitutio : Parens scientiarum (Vid. n 79). Aetio prima cujusdam Facullatis fortasse apparet, cum Tbeologi communem kborem aggressisunt ut unaeademque forma libri Bibliae in scholis vulgarentur. De qua re, quanquam nuUa charta afferri potest, testis Rogerus Baco audiendus (Vid. infra notam pag. 316), Quod ineunte saeculo XIII evenisse multa probant <. Quo tempore decani Faeultatum instituti sint adnuc ignoratur; sed morem satis anliquum

INTRODUCTIO.

XI

jure putamus cum in documento anni 1264 (infra, 11 399) legatur : De antiqua et approbata et hactenus pacifice observata consuetudine Parisius est obtentum ut antiquior ex eisdern [Theologiae] magistris in actu regendi nomen decani liabeat inter eos et ipsis indicat festa per nuntiura proprium et alia facial que ad suum noscuntur officium pertinere. Ut hie Theologiae, ita Decretorum et Medicinae Facultates decanum habuisse ex antiqua consuetudine pro certo tenendum est; Artistis vero non decanus aliquis praesidebat, sed certe posterius Rector Universitatis de quo infra verba faciemus. Incertum etiam quo tempore singulae Facultates sigillura proprium habuerint. Prima mentio sigilli Decretorum Facultatis occurrit circa annum 1271 (Vicl. n 446} in quaclam conventione, cujus si verba perpenderis, paulo prius institutum esse sigillum persuasum habeas. Medicinae \ero Facultatis sigillum primuni in ordinatione quadam anni 1274 memoratur (Vid. n 451). At quattuor Nationum sigilla, ut mox \idebimus, inulto antiquiora. Theologiae Facultatis proprii sigilli mentionem frustra in Ghartularii nostri primo volumine quaesieris, et anno 1253 doctores Theologiae Parisienses chartam quandam privatis sigillis mumerunt (Vid. n 216)'. His positis ad singula descendamus. Formata est Universitas magistrorum et scholarium absque Cancellario, litigando taraen cum eo adolevit et vires acquisivit. Quomodo hoc cvcncrit in sequentibus monstrabimus. Officium quo Ganccllarium Parisicnsem primo in Universitate Parisiensi viclemus fungi, jam per aliquot decennia ante constitutam Universitatem Canceiiarius exercebat, scilicet licentiam docendi iis qui volebant docere et quidem inter duos pontes, iciest in Insula, conferebat, sicut, vcrbi gratia, scliolastici Aurelianis, Andegavis, Remis, aliisque in locis et Maestreescuela capituli in Hispania. Sic saltern Petrus Comestor anno 1174 (Vid. Part. lutr. n 8), et sic Canccllarii postca(W(/. 11 14), quanquamin Capitulo, cui aderant, aliis etiam officiis fungebantur (Vid. n 21 et no tarn). Ante medium sacc. XIII officium Gancellarii Parisiensis sic explicabatur, magistris commissas esse claves scicntiae a domino Papa, vel a Gancellario Parisiensi ex ordinatione domini Papc, ad aporiendum thosaurum sapientie 2 . Gum magistri et scholares Insulac in corpus unum congrogati sint, facile mtelligas Gancellarii munus majoris ponderis evasisse. Eum Parisiis rcsidere nccessario oportebat, nihilque miranclum quod episcopus capitulumquo Parisiense anno 1207 statuerunt ut quicumque de cetero Canceiiarius Parisiensis fuerit, post institutioncm suam teneatur juramentum in capitulo exhibore so facturum residontiam in ecclesia Parisiensi quamdiu Caucellariam tenuerit (7itf.n6). Certc post formatam Universitatem Canceiiarius Parisiensis non eligi debuit nisi magis1. DouJiT 'A.BCQ, 1. c., u1" 8020-8022, deacriljifc sigilla trium Facultatum in Arch. Nat. (I. 515, n 14) conservata, anni 1398. Cf. VALI.ET DEI VIRIVILLE, I. c., p. 134 sq. 2, GUAMEUUS DM CASTKLLO TfiEODORici ia suis Quaest. iheol. ms., Bibl. Antonianae Patar., n 152, f. 150b. ParisiensiSt

XII

CHARTULARIUM TJNIVERS.

PARIS.

terium assecutus esset, quemadmodum jam saeculo XII omnes Cancellarii Parisicnses magistri vocantur; forte etiam eum docuisse necesse erat. Non tamen exigebatur ut ipse, quo tempore fiehat Cancellarius, Theologiam doceret; nam multo posterius ea condicio nondum imponebatur, cum videamus Steplianum Tempier electum Cancellarium Parisiensem antequam in Facilitate praedicta Universitatis Parisiensis acfu regere inciperet (Vid. nis 396, 399). Immo evenit ut aliquis paululo tantum ante vocatus sit Parisios quam CanceUarius fieret; cujus rei exemplum praebet celeber Philippus de Greve, qui 15 febr. 1217, etiam turn archidiaconus Noviomensis, annuente Honorio III, ab episcopo Parisiensi ad ecclesiam Parisiensem Yocabatur *, et saltern jam anno 1218 officio Cancellarii fungebatur. Vulgo autumant Universitatem magistrorum et scholarium sese in corpus constituisse litigando cum Cancellario Parisiensi. Quod cum vero congruit si quattuor Nationes, minima tamen si ipsam Universitatem intelligas. Namqtie Universitas post formatam societatem contra Gancellarium msurrexit, tametsi in ilia contentione sustinenda societas cohaerentior facta est. Per conatus magistrorum et scholarium sese in societatem constituent!! Cancellarius suarn jurisdictionem non in discrimen adductam credebat, quanquam formata Universitate intelli gere debuit, magistris et scholaribus simul congregatis longe aliam fore condicionem erga ipsum quam antea singulis. Nam mutuo obUgari per sacramentum fidelitatis contendebant et statuta boni communis gratia redigere. Unde, progrediente consortii temperatione, res in eo eratut concursus cum Cancellario vitari non posset. Denique jampridem multa magistris studentibusque displicere potuerunt quae tamen abrogare nonpoterant; quippe cum singuli pro se starenl: constituta autem Universitate, injuria in privatum illata Universitatem, cujus parti ceps erat, offendebat. Parte altera Cancellarius, eo quod officium in Universitatem formatanx exsecutus est, majoris ponderis potestatem obtinuit; major etiam eapotestas evasit ex prrvi legio Philippi Augusti, qui magistros et scholares, ab auctovitate Praeppsiti subreptos,
1, Legimus in Registro Honorii III Archiv. Vatic., an. I, fol. 57, ep. 257 (cf. Honov, Eonorii III Opp*t II, p. 276): Episcopo Pcarisiensi. Per tuas nobia litteras humiliter supplicasti, ut dilectum fllium Pliilippum Notiomensem ttfchidia conum tibi Tocave ad Parisiensem eccTesiam de nostra permissions liceret, quod a bone meroorie Ph. Parisiensi nrchldiacono genitua extitit non obstante. Quoniam igitur cumeodem archidiacono ad humilem multorum episcoporum et aliormn pi'elatoruro. instantiam de vitaet scientia sibi testimonium laudabile perhibentium super hujusmodi defectu de benignitate sedis apoetollce dispenaavimus, tibi presentium auctoritate concedimus, ut impedimeuto non obstante predicto, ipsum ad tuam libeve voces ecclesiara, si ejus Tocationem ipsi ecclesie videria profuturam. Dat. Laterani xv leal. Martii, pontiflcatus nostri anno primo. Certe ad hoc pertinent quae ait Gervasius abbaa Praemonstratenais in epistola ad Honorium III, qui propter quasdara insimulationes Philippum ad curiam citarerat (Vid. infra n31, p. 90) : Admii-andum est merito, qualiterfama ipsius ftpud. TOS potuerit obfuscari, qui eum nuperrime in tantana gratiani recepistis quanta non nisi praeblarig meritis et inteyi-ae famae iddetur potuiase competenter impendi Ego autem sciena quod sit homo affabilis et beniguua et eminonter litteratorum Tirorum judicio Ktteratua, illoa quoque qui testimonium perhibent famae suae, maxime dominum Remensem archiepiscopurn nostrum et decanum et capitulum Parisiense integrae famae esse, etc. Sacrae antiquitatis monumenta, not. ill. C.L, HuaO, Sti-ragii, 1725, epist. 10, p. 14 aq* Cf. epiatolam 87, p. 78. Occaaione oblata, adjiciemus PMIippum, antequatu esset Cancellaritt ParlsiensiSj fuisae una cum Rogero de Vermella canonico S. Qaugerici Camei'acensis, cathedralium ecclesiarum pvoviuclae Remensis procuratorem geueralem i% Ropana curia, ut apparet ex epiatolis memoratia et ex Regesto Vatic. Honprii III an, I, epp. 444 et 445 (Gf, HoEotf, 1. c.? p, 418). Ipae remanBit etiam archidiaconus Noviomenais simul ac Caucallariua (Vide infra n* 97 et 98).

INTRODUCTIO.

XIII

Official! Parisiensi submisit. Turn Gaucellarius jurisdiclionem ordinariam erga magistros et scholares exercuit. Anno 1208 praeterea Guala Bichierus, legatus apostolicae sedis, statuit nt magistri et scholares adversus suatn constitutionem rebelles per Cancellarium excommunicati denuncientur (Vid. n 7). Facile intelligas Cancellarium prinias partes in Universitato occupavisse. Mox, ut saepe in talibus casibus evenit, intumuit et in quibusdam modum excessit. Itaque lis inter Gancellarium et Universitatem utrinque iueluctabilis imniinebat. Forlasse illo tempore (circa anuos 1210-1212} scholares ab lunocentio procurator-em ad agendum ct respondendum instituendi jus pelebaut (Vid. n 24). Circa annum 1211 querelas contra Cancellarium summo Pontifici deferebaut, eum avolentibus scolas regere, quos etiam magistrorum assertio idoncos asserit ad regendum, juramentum fidelitatis vel obedicntie ac interdum pecunie precium extorquere niti, eumque motu proprio incareerare dolinqucntes, etiamsi culpa levis forel, ac pecuniam ex eisdem exigere quam in usus proprios coiiverteret. Ex mandato pontificis anno 1212 scholaribus annuentis, Cancellai'ius emendari dclmit aut ccnsura ecclesiaslica compcsci (Vid. n 14). Uiiiversitatein igitur vidimus Cancellarii non jura, sedexcessus, primisquerelisimuelere, ncque insurgerc in statutum quod postea, fortasse talso, dicebatur ab Octaviauo apostolicae sedis legato et Odono episcopo Parisiensi olim factum, per quod scholares et magistri excomiriuiiicarentur si sine consensu et aucloritatc episcopi vel Cancellarii vel capituli Parisiensis aliqimm conspirationcra sen coiistitulionem aut obligatioucm quamlibetjuramento vel fide sou alia quacumque pen a \allatam facerent 1 (V/d. nis 30 et 31). Anno 1213 concordia inter duas partes Cacla estet jura utriusque molius delinila sunt. Praetorqtiam quod querelilTscliolariiiin supradictis satisliebat, etiam modus dandi licentiain in quac.umquc Facilitate ordinabatur. Cancellarius quidem licentiain dare potuit cui censebat esse daudam, non liabito aliquoriuri magistrorum vel alicujus magistri testimonio, denegare taiueii iion poluit quando major pars magistrorum cujuscumquc Facultatis erat pro liceutiando (Vid. n 10). Quae nihilomiiius locum habcbant solumraodo pro tempore Johanuis Cancellarii. Robortus do Gourgon apostolicae sedis legatus anno 1215 hunc concordiam confirmavit, et specialiler formam dandne liccntiac. Aetatem vero incipientium in Artibus (uon ante vicesiinuin primum annum) et in Thcologia (non ante tricesimum quintum annum) praescripsit, adjungcns quasdam condicioncs quibus arbitrio libidinique in licentia danda aditus secluderclur. Praoter alia concessit magistris et scholaribus facultatem tarn per sc quam cum aliis
1. Professor KA.UMUNN in libro, Die Qeschichte tUr deutsclien Universilaten, 1, Vorgescliichte, Stuttgart, 1888, p. 2r>0, notji 1, abhinc anno 1208 quandain synodum hujus statuti rigorem temperasse contendit. At, pace ejus, qui juulta falsa de Universitato Parisiensi in suo libro congcsait, dixcrimus ipsum fugisse quod rerba rigot-eui nostrae constitutionis duxiiniiB tempernndum quae inveniuntur in supra citata constitutione Gualae, legati apostolicae sedis, minime Octaviaai Odonisquc statutum respiciant, sed. ea quae in constitutione Gualae proxime praeccdunt, Bulaeus tainen (III, 44), quern Kaufmann, practcrmiaso Mansi, unice consuluit, afferreomisit, quauquaraad sensum intelligendum erant necesaaria (Vide infra, n 7, not.).

XIV

C H A R T U L A . R I U M U N I V E R S . PARIS.

obligationes et constitutiones fide vel pena \el juramento vallatas faciendi in certis casibus, utpote de taxandis hospitiis, de habitu, de sep'ultura, de lectionibus et disputatiouikus, etc. (Vid. n 20). Praeterea anno 1218-1219 Honorius III ut scholares licentia digni, etiam invito Gancellario, ea fruerentur concessit (Vid. nis 27 et 29). Ita sensim adolescebat Universitas crescebatque privileges, ut verbis auctoris libri Oriffo vera utamur, restringebatur vero Caucellarii auctoritas. Minime lamen sententia Car. Thurot amplexanda omnem auctoritatem Gancellario detrahentis*. Privilegium Robert! de Courc/on forte ansain praebuit quattuor Nationes constiluendi et inde novum fomitem litibus inter Cancellarium Universitatemque addidit. Auno 1219 episcopus Parisiensis contra scliolares statutum jam memoratum Octaviaui Odonisque de conspirationibus conjurationibusque non faciendis protulit, scholares arma portaiites et nocte incedentes pro suae voluutatis arbitrio excommunicando. At magistri scholaresque causam Honorio III deferebant, qui decano et cantori Rotomagensibus injunxit ut sententias excomraunicationis relaxarent prohiberentque ne episcopus aut qui ad eum pertinebant tales sententias in magistros et scbolares promulgarent (Vid. 11 30). Habemus hie primum Universitatis ab excommunicatione immunis privilegium. Verumtamen hoc susceptae liti fmem nondum imppsuit. Episcopus enim Cancellariusque idem quod antea egerunt, saepius meraorata Octaviani Odonisque freti charta. Quaiix tamen cum scholares sibi exhiberi postularent, omnino ipsis ignotam, ab episcopo obtinere aiequiverunt, Iterum Unnersitas ad summum pontificem appellat contra episcopum et Cancellarium qui praeterea in multis modum excesserit; ite.rum scholaribus Honorius annuit et Cancellarium cujus fama multipliciter est gravata , ad curiam cllat, ut tueatur, si poterit, (famam),.aut iniqtiitatis suae vinculis constringatur (Vid. n 31). Notatu dignum quod in isto documentb peculiariter de magistris et scholaribus Artium agitur. Hoc prospero successu, ut facile est sentire, magis intumuit Universitas, coiiataque est ab atictoritate Cancellarii omnino emancipari. Quod discimus ex querelis episcopi Parisiensis delatis ad Honorium III, magistros et scholares facere frequenter constitutiones seu colligationes seu conspirationes, abuti sigillo quodam nomine Universitatis magistrorum et scholarium nuper facto, taxare domorum pretium contra ordinationem auctoritate regla factam, et in ipsius episcopi et Cancellarii praejudiciuni sibi pro suae voluntatis arbitrio judices constituere; his episcopi et Cancellarii jurisdictionem usurpare et enervare. Anno 1221 Honorius III archiepiscopo Cantuariensi aliisque injunxit sigillum Universitatis confringere, de ceteris vero inquisitionem facere etpartes adversas ad amicam compositionem reducere (Vid. n 41). Quod quidem non successit. AUas litteras pacis restituendae causa anno 1222 idem pontifex
1. Ceprivilfege enlevait axis Chatweliers tqute autoritt BUT I'UniTersitfe (p. 12), ' ' " ' , . '

INTRODUCTIO.

XV

scripsit, quibus donee episcopus ad curiam venisset arbitrium decretorium differebat, quid interim agendum esset componendo. Ut quaedam tantummodo memororaus, career a Cancellario constructus demoliendus erat, Cancellarius non molestare debebat licentiates ab abbate S. Genovefae quin ubi consueverint libere incipere valeaut , atque usus sigilli scholarium, praeterquam in his que ad officium procurations in hac causa pertinent, suspendebatur (Vid. n 45). Anno 1225, sigillum scholarium fractum est (Vid. supra pag. x); nihilomimis tamen inter duas partes efficax fuit compositio quantum attinebat ad licentiam dandam a Cancellario Parisiensi, ad faciendas constitutiones de ordinandis lectionibus et disputationibus ac puniendis rebellibus per subtractionem sopictatis, et de taxandis hospitiis ac quibusdam aliis, ut apparet ex documento n 58. Jura autem Cancellarii coram Universitate magistrorum scholariumque ullimam normam receperunt in constitutione Parens scientiarum , quam Gregorius IX anno 1231, post reducem Universitatcm, ad refonnandum stadium Parisiense, enuntiavit. Potestas Cancellarii novis coercetur limitibus. Jam, quando instituitur, coram episcopo vel in capitulo Parisiensi, praesentibus pro Universitate scholarium duobus magistris, jurare debct quod ad regimen Theologie ac Decretorum... non nisi dignis licentiam largietur ; quam Theologis, inco'nsultis magistris, conccdcre non poterat. Liccntiae dandac potcslas, in aliis etiam Facultatibus, certis condicionibus adstringitur. Jurare dobct insupcr quod consilia magistrorum in malum eorum nullatenus revelabit . Ipsi denique career adimitur, carcerc episcopi tantum retento (Vid. ri 79). Sic Cauccllarius, durante per nrultos annos hac lite cum Universitate quae firmiiis in dies corivalcscebat, paulatim plurima amisit quac inilio saeculi XIIT immo ctiam auno 1213 possederat. Qui stimrno impcrio rognavcrat in exerccndo muncre ligatus stctit. Nova ei jacturapaticnda fuit, cum plurcs magislri et scholares, Insula relicta, sub jurisdictioucm ahbalis S. Gcnovefao sc receperunt, ita ut paulalim alius Cancellarius emerserit, idcst Caucellarius S. Gcnovcfac. Quod intclligi ncquit, nisi prius quaestioncin dijudicaverimus utruin in Insula, inter duos pontes, Univcrsitas sit formata, an ex collectis magistris et scholaribus Insulao, S. Genovelae et, si placet, S. Victoris, ut Bulaeus et quidam alii post eum affirmaverunt. Omnes concedere debent saltern maximam partem magistrorum et scholarium, tempore iiascentis Universitatis, in Insula sub jurisdictione Caucellarii ecclesiae Parisicnsis habitasse. Do scholis S. Victoris quaestio est inauis, cum post mortem celebrium magistrorum hujus monaslcrii sacculo XII, illud magistris caruerit, ita ut anno 1237 Gregorius IX abbati et monasterio exprcsse magistrum theologum concesserit (Vid. n 111). Quaestio tantum de scholis S. Gcuovefae tractanda.

XVI

CHARTULA.RIUM

TJNIVERS.

PARIS.

Celeberrimae sunt eae scholae quas Abaelardus ibi contra Guillelmum de Champeaux, tune inlnsula docentem, in primis decenniis saec. Xllinstituit 1 . Ilium non tantummodo in regione S. Genovefae, sed in claustro docuisse nos monet auctor anonym us \itae Gosvini dicens: In claustro S. Gcnovefae schola publica utebatur* . De Abaelardi historia, cum omnibus nota sit 3 , ne nirm's moremur, duobus tantum instabimus: primo, quod in monte S. Genovefae Abaelardus fundamenta jecit scholae quae per aliquot decennia disputationibus dialecticis Artistarum ejus temporis locus famosus remansit; altero, quod quanquam Abaelardus longe ante formalam Universitatem Parisiis et extra Parisios docuit, ejusque scholae in monte sine vinculo cum scholis Universitatis fuerunt, tamen ejus ratio yel methodus in docendis scientiis, praesertim quidem in Theologiae Artiumque disciplinis, apud Universitatem quasi exemplar perstitit, uti infra explicabimus. Certe usque ad annum 1147 vel 1148 in monte scholae Artislarum vigebant. Ad illara aetatem pertinent notae relationes Jobannis Saresberiensis4. Aliam scholam in monte, id est apud S. Hilarium, aperuerat Ernaldus de Brescia5. Anno 1147-1148, Eugenio III auctore, in monasterio S. Genovefae reformatib factaest. Canonici saeculares canonicis regularibus S. Victoris locum dare coacti sunt 6 . Illo ternpore claustralis schola in monasterio S. Genovefae, ut et S. Victoria, florebat, in qua Theologia tractabatur, certaque nobilitate fruebatur cum ad earn ab Anglia Daciaque juvenes mitterentur 7 . Sed de scliolis Arlistarum antea famosis mine maximum silentium est usque ad secundum decennium saeculi XIII. Nullum e magistris Artium (nam-de iis tantum quaerimus), quorum post istam tempestatem nolitiam habemus, in monte docuisse invenhnus, quin etiam saepe traditur cos in crvitate Parisiensi sen in Insula magisterium exercuisse. Sic alii supra Parviim Pontem, qui Parvipontaninuncupabantur 8 , ex quibus notissimus Adam 9 et Ethion 10 , morabantur, alii alibi,

1. a Extra civitatem in moute S. Genovefae scholarum nostrarum castra posui, Hist, calainitatwn, opp, ed. COUSIN, I, p.-6. 2. Recueil des Hist, des Gaules, XIV, p, 442. 3. Cf. RriMUSAT, Abttard, Paris, 1845,2 vol.; DEUTSCH, Peter Ab&lard, Leipzig, 1883. 4. Metalogicus, lib. II, c. 10 (eel. GILES, p. 78). 5. JOHANN. SARESBEEIENSIS in Hist, pontificali (Mon. German. XX, 537): Parisius Tuaneue in monte 3. Genorefao diyinas litteras scolaribuB exponebat apud S. Hitarium, ubi jam dictus Peirus {Abaelardus) hospitatus fuerat. Sed auditores non habuit nisi pauperes et qui ostiatim elemosinas publico mendicabant. Ecclesia S. Hilarii non ex abbaiia S. Genorefac, sed ex abbatia S. Marcolli dependebat. 6. Cf. FEBET, L'Abbaye de Sainte-Genevidve, Paris, 1833, I, p, 101 sqq. 7. Celebris illiujsi soholae professor: est GuUlelmus de Monte seu Leicestriensis, qui olim prior fuit S. G-cnovefae (Vid* , Mograph. Brit. Lit,, H, p. 463), postea Caucellarius Lincolniensis et magister Giraldi Cambronsis (Vid. Giraldi ., ed. BEEWEB, I, p. 93, CfeetLan* Alex. Necskam opp., ed. WKIQHT, p. 460). 8. Cf. GODOFBBDUS DE S ViCTORE, Fow pUlosopTiiae, ed. CHARMA, Caen, 1868, p. 47. 9. Cf. de ipso HAUR^AU in-M^aiites de rinstitut national de France, XXVIII, 2, p, 228 eqq. 10. CL AI/EXASDEB NECitAMj De nettitt'is rerum, ed. WRIGHT, p, 307.

JNTRODUCTIO.

XVII

sicut Mainerius 1 , Albericanus 2 , etc. At objicere aliquis possit, quoties referatur quidam Parisiis docuisse, hoc verbo non excludi S. Genovefam, quanquam intra rnuros civitatis non ante annum 1211 censita fuit, cum ante hunc annum dicta fuerit S. Genovefa Parisiensis perinde ac dicebatur S. Victor Parisiensis, S. Dionysius Parisiensis. At pro nobis facit testis Stephanus Tornacensis (abbas S. Genovefae intra annos 1178-1192), qui ab archiepiscopo Lundensi Absalone adduci non potuit, ut Petrum canonicum ad magistros Parisienses mitteret dicens : quod iiobis per litteras vestras intimastis vel in monte, vel ad Parisienses secularium scholas et venditores verborum mittendo, salva gratia vestra, non admiltimus, quoniam institution! nostre repugnat et consueludini... Quod si forte consilium vestrum in hoc declinaverit, ut de regulari secularem facere credatis, aliam quam Parisius civitatem in qua studeat eligile (Vid. infra Part. Introd. 11 42). Scholam cauonicorum mentis aperte scbolae saecularium civitatis hie opposuisse abbatem Stephanum patet. Prior claustralis erat, ut ex ipsa epistola aliisqueplurimis 5 apparet, minime vero autiqua schola Artistarum; scholas Parisienses extra ejus jurisdiclionem fuisse his satis constat, casque igitur non in monte, sed proprie in civitate Parisiensi quaerendas esse. Eas illo tempore in Insula unice viguisse docet nos etiam epistola Guidonis de Baxoches lestis quoque oculati et Stephani aequalis: <f In hac insula regale sibi solium ab antique filosofia collocavit... In hac insula perpetuam sibi mansionem septem pepigere sorores, artcs videlicetliberales... decretalcguntur et leges. Hiefousdoctrine salularis exuberat (Vid. infra Part. Intr. n 54). Sane Guido has qualtuor scientias solummodo in Insula publice doceri ab anliquo credidit, famosasque olim in.monte Artistaruin scholas penitus ignoravit; unde eas illius aetatc exstirictas fuisse concedendum. Certe Artistaenon in]claustro S. Genovefae habitare poterant; sed fortasso in eo loco ubi eos invenimus saeculo XIII, id est in vico Garlandiael At iste \icus e jurisdictiono S. Genovefae pendcbat, atque Stephanus Tornacensis scliolam lantum de monte canonicorum quae claustralis erat, et scholam civitatis Parisiensis saecularium agnoscit, ut supra vidimus. Praeterea ex quadam charta (Vid. n 2) patct sub fniem sacculi XII nondum huic vico domos acdificatas fuisse, et anno 1202 adhostisias faciendas hospilibus concessurn esse clausum Mali Yicini, quod vicum Garlandiae comprchendebat. Intra annos 1202 et 1225 constructa est via Straminis, quae postca dicebatur du fouarrc\ ubi Artistae morabantur. Hacc omnia mire congruunt cum instruments dc Universitate servatis. Videmus Universitatem non litigantem cum abbate S. Genovefae, sed magistros et scholarcs quattuor Facul1. Giraldus Cambrensis cum nominat ut cliscipulum Abaolardi et doceutem in auditorio Bcholae Parisius . Opp. cd. BuiwEU, II, 349, et IV, 7. Walter Mapcs quoque cum affcrt. Vid. WRIGHT, The latin poems, London, 1811, p, 29. Corte idem cat cum magistro Mainerio infra (Part. Introd. n 6) citato. 2. Giraldus Cambrcnsie, Opp. II, 33. Godofredus de S. Victore, 1. c., p. 45. Cave ne nostrum cum Alberico a J. Saresbcriensi allato (Metal. I. c.) confundes. 3. Vid. DKNII'LIO, Die Universitilten, I, p. 656 sqq. 4. Vid. JAILI.OT, Recli. crit. sur la mile de Paris, quartier Saint-Benoit, p. 65. Chart. Univ. Paris. I. c

XVIII

CHA.RTTJLA.RIUM U N 1 V E R S . PARIS.

tatum tantummodo cum Gancellario in Tnsula causam habentes, quia tune ab eo, utpote in Insula commorantes, unice clependebant. Ceierura in libro juramentorum Artistarum S. Genovefae ibidem conservato (Q. 1. 2. 8) antiquissimum est instrumentum anni 1227. Praeterea Robertus de Courgon qui anno 1215 statum scholarum Parisiensium ordinabat, Cancellarium Parisiensem tantummodo noi'it, quanquam in hoc statute, si usquam alias, necessarium fuit loqui de S. Genovefae scholis, si turn exstitissent. His collectis mire splendet Jacobi de Vilriaco testimoninm scholas in civitate Parisiensi describentis : I n una autern et eadem domo scliolae erant superius, prostibula inferius. In parte superior! magistri legebant, in inferior! meretrices officia turpitudinis exercebant, etc.'. Namque in Insula domicilia tarn multis magistris rara fiebant, atque, ut verbis Honorii III utamur, coangustatum erat illic stratum et fere arctus locus ibidem filiis prophetarum (Tid. infra n 32). Igitur ex magistris in Insula cominorantibus formata est Universitas, ibique, sub umbra Nostrae Dominae, cunabula Universitatis agnoscenda3. Sancta Genovefa. ys suscepta cum Cancellario Parisiensi, multitude cathedrarum, angustia loci causae fuerunt cur paulatim Insulam relinquere magistri conarentur. Jam quosdam circa annum 1212 hoc tentasse concludere possumus, cum una querelarum contra Cancellarium iude orta sit quod sacramentum fidelitatis et obedienliae a licentiandis exigebat; quod nullum sensum haberet nisi inter duos pontes renianere sub ejus jurisdictione deberent. Artistas fuisse istos magistros constat ex hoc quod magistri Decretorum et Theologiae usque ad annum 1227 relinquere Insulam nonausisunt, quanquam Artistae anno praedicto jam in territorioS. Genovefae regebant (VicL ifi SS, 56). Hoc eo facilius intelligas quod Artistae numerosissimi ex omnibus magistris erant atque in lite cum Cancellario prima fronte decertabant, ut ex superioribus notum est. Magna pars Artistarum circa an. 1219-1222 verisimiliter regionem S. Genovefae adiit; certe hoc ultimo anno abbas S. Genovefae licentiam, sicut Cancellarius Parisiensis, invito quidem eo, dabat, cum Honorius III dicat: nee episcopus et officialis ac cancellarius licentiatos ab abbate S. Genovefae quin ubi consueverint incipere valeant, molestabunt (ViW. infra, n 45, p. 103). In vicurn Garlandiae illi Artistae confugerunt; inter quos eminet celeber Johannes de Garlandia Anglicus, qui nomen a vico sumpsit, ipsoteste :
Parisius vici cum sit Garlandia nomen Agnomen florens contulit ilia mihia.
* #

Post annum 1227 Tlieologi Decretistaeque partim etiamripam ulteriorem petierunt.

1. Mist. Occident., cap. 7 (Duaci, 1597, p. 878). 2. In hoc omnino cum auctore libri OriffO Hera assentimus. 3. Eaaempla honestae vitae pli>^^a|i, Payis. latin. 10 358, f 284*). Cf. HAUB^A.U in J V o t . j i S " , ^ ' J . 75,

INTKODUCTIO.

XIX

Ante annum 1255 nulla fit de Cancellario S. Genovefae mentio (Vid. n 260). Ab abbate S. Genovefae ab anno 1222 licentiates invenimus, sed, crescente Artium magislrorum numero qui. jurisdictionem Montis in vico Garlandiae petierunt, Cancellarius ibi necessarius fuit, Hac origine Cancellariae S. Genovefae explanatur curmunus ejus ad Artistas imprimis spectaverit, ut apertc probant documenta quae de Cancellario, examinibus, licentiis S. Genovefae tract ant. His collectis, facile iutelligas Cancellarium-Parisiensem tempore interposito multa amisisse : primum in actione in magistros et scholares exercita, ut supra demonstravimus, deincle in aemulalione nata cum abbate, postea cum Cancellario S. Genovefae, denique emergeiite Rectorisauctoritate, utbreviexponemus. Nihilominus tamen saeculoXIII Cancellarius Parisiensis, ut nemo alius, in Universitate Parisiensi summum imperium retinuit. Anno 1234 decanus ecclesiae Parisiensis in quadam causa contra Gancellarium Paris, duos judices habebat ea ratioue suspectos, quod cum Parisienses scolares exislerent, ratione jurisdictionis ordinarie, quam obtinet in eisdem, subjectierant Cancellario memorato(Vid. n 105, p. 156). Magister Artium Johannes de Garlandia circa medium saeculum dc Cancellario Parisiensi sic loquitur : Parisius sludii directas ducit habcnas1. Eandem fere locutionem hie notemus quam de scholaslico Aurelianensi anno 1301 adhibebat pontifex Bonifatius VIII : Ad quern studii gubernatio ct dispositio... pertinel*. Etiam anno 1283 tametsiplurimum Rector Universitatis potestatein suam auxerat, Cancellarius Parisiensis se caput Universitalis esse conlcndebat, in quern ipsa potestatein non haberet sicut nee inferior in superiorein (Vid. n 515, p. 718). Quariquam procurator Artistarum Johannes de Malignes contra uisus est et Rectorem caput esse declaravit, summus pontifex, apud quern ea causa pendebat, Cancellario Parisiensi satisfecit, ut patet ex epistolis an. 1284 et 1286 (Vid. nu 516, 528). Cancellario Parisiensi hoc saeculo maximas partcs in Universitate tributas esse co quod Cancellarius ecclesiae Parisiensis esset atque in Insula sub ejus jurisdiclione Universitas formata foret, agnoscendum; nihil inirum quod nomina omnium, inter quos celeberrimi numerantur, ad nos pervenerunt, cum Cancellarii S. Genovefae, quorum instilulio posterior fuit, ut occasione tarilum data, vixrari in scriplis ajiparcanl 5 .
1. JDt: mysterUs ecclesiae (Cod. Bibl. Brugensis 546, f. 54). 2. Rcgeat. Valic. Bonif. VIII, an. 7, epist. 86, f 21. 3. Scriem Cancel lariorum Parisiunsiuiu illius temporis, cum vulgo male nota sit, describendi occasionem arripiemus, initium capiendo ab illo qui primus in nostro Chartulario oecumt usque ad ultimuin. Manca ncque erroi-um expers est nomenclalura apud HKMERAEUM, De Academia Parisiensi^ pag. 105 sqq., sicut et in Registro (saec. XVIII) Arch. Nat., LL 189, fol. 23. Terminoa a quo et ad quern non semper pro ccrto definire possurnus. Odo fuit saltern anno 1161 usque ad annum fere 1168. Pcti'us Comcstor, 1168 usque ad annum fere 1180. Ililduinus, 1180 1193 (?). I'etrus Pictavcnsis, circa 1193 usque 1205. BernarcluB Chabert, 1205. Prepositiiius, 1206 usque ad an. fere 1209.

S. Genovefae.

Cancellarius Parisiensis, Cancellarius S. Genovefae, Rector.

XX

CHALRTTJLARIUM

TJNIYERS.

PARIS.

Quattuor Nationes.

Jam de quattuor Nationibus, quae tanti momenti post formatam Universitatem fuerunt, verba quaedam supra praestrinximus; nunc fusius quales fuerint explicabimus. Quattuor Nationes magistrorum Artium et scholarium primum anno 1255 ab antique Parisiis distinctae memorantur fVid. n 256); quae quidem Anglicana, Gallicorum, Normannorum, Picardorum Nationes nuncupabanfur. Quando autem ista distributio orta sit ambigitu'r. Bulaeus ante constitutas quattuor Facullates ortam putabat, Universilatemque antiquam constitutam firisse ex quattuor Nationibus; immo anno 1206 statutum quattuor Nationum de eligendo Rectore exstitisse concludebat, quadam mentione fretus quae inerat catalogo (qui hncusque non repertus est) rerum in tabulario Nationis Gallicanae contentarurn*. Jamque atictor libri qui inscribitur :Universitatis^arisiensis ejusque Facultatum quatuor origOTrera jure asseruit statutum illud suppositiciunr, mirumque quod non fuerit descriptum in libris Rectoris et Nationum., simulque affirmat nihil aliud esse quam statutum Simonis legati anni 1266 (Vid. n409) 2 . Et quidem jam saeculo duodecimo scholares diversarum nationum Parisios accessisse manifestumest, cum Philippus de Harvengtnotet tantam frequentiam clericorum utcontendat supergredi numerosam multitudinem laicorum (Vid. Part. Introd. n 51); Henficus II vero Augliae rex Thomae archiepiscopo Cantuarieiisi adversatus, testeRadulpho de Diceto, dicatse paratum esse stare etiam judicio scholarium drversarum pro^inciarum (Vid. Part. Introd. n 21, not. p. 23). Circa annum 1200 Rogerus de Hoyeden loquitur de concursu clericorum Teutonicorum atque de dhospitio clericorum Teutonicorum s . Quod sane probat eo ternpore fortasse jam inter scholares ejusdem regionis quandam societatern initam fuisse; nondum tamen distributio in quattuor Nationes instituta apparet. Primo Honorius III anno 1222 prohibet ne scholares interim secundum Nationes suas sibi quemquam preiiciant ad injurias ulciscendas (Vid. n 45), ubi num quattuor Nationes
Johannes de Can delis, 1209 usque 1214 rel 1215. Stephanus Remensia, 3214 -vel 1215-1218. Philippus de Greve, 1218-1236. Guiardus, 1237-1238. Odo de Castro Radulphi, 1238-1244. Petrus ParTUs, 1244 uaque ad an. fere 1246. Galterus, 1246-1249. Heimericua do Veire, 1249 usque ad an. fere 1263. Stephanus Tempier, 1263-1268. Nicolaus, 1263-1271. ' Johannes Aureliauensis, 1271-1280. Philippus de Thoriaco, 1280-1284. Nicolaus de Nonancuria, 1284 aqq. . Caticellariorum S. Genovefee duorum tantum nomina invenire potuiinus, Vid. Indicem. 1. Bulaeus, III, p, 31. 2. Bibl. Univ. ms. 393 (olim u> I, 1), pag. 617-618. Auctori anonymo aseenserunt CRBVIBR (Hist. cLe FUniversite de Paris, I, 294, nota; Til, 117); C. THUBOT (De I'organisation de Venseignement dans VUniversity de Paris, p. 16); JOUKDAIN (Index, pag. iv et not. ad n. 2)j DENIFLB (Die Universit&ten, des Mittelalters, I, p. 84). 3. Chronica Rogeri de Houedene, ed, STUBBS, IV, 120.

INTRODUCTIO.

XXI

intelligendae sint ambigi potest, seel ulique jam tempore Honorii III citantur quattuor procuratores scholarium, nt patet ex documento n 116, tametsi anno 1219 procuratores magistrorum liberalium artium eiiamtum in commune memorantur (Vid. n 31). Universitatis (Artislarum) Rector et procuratores una primo occurrunt anno 1245 (Vid. nis 136 et 137), eodemque anno Tnnocentius IV concedit Universitati magistrorum et scholarium ut servientes communes a singulis Nationibus concorditer eligantur'1 (Vid. n 141). Quattuor vero Nationes distinctae primum in nostro Chartulario nominantur anno 1249 in nobilibus juramentis eligentium Rectorem (Vid. n 187). Gum autem Universitas anno 1255 mentionem facial; quatuor Nationum ab antiquo [Parisius distinctarum (Vid. n 256), multo ante annum 124-9, certo etiam ante 1245 et fortasse tempore Honorii III, ex chartis supra allatis, jure putaveris quattuor Nationes stabilitas esse; neque tamen multo prius, nam frustra in Actis saeculi XIII incipientis Nationes quaesieris, ubi, si eae turn fuissent, sine clubio essent nomiuatae, verbi gratia quando de consorlio omnium magistrorum et eorum singularum Facultatum loquuiitur. Nostra quidem sententia quattuor Nationes cum suis procuratoribus inter annos 1215 et 1222 constilutac sunt, quo tempore Univcrsitas et praecipue Artistae maxime litigaverunt contra Cancellarium et capitulum Parisiense, imprimis de jure scholariura conjurationes obligalionesque jurauicnto vel fide vallatas faciendi, ut supra, de Cancellario Parisiensi vcrba facientes, monstravimus. Quae omnia congruunl cum iis qnae diximus de prima in Actis Universitatis Nationum procuratommque mentione. Igitur Nationes post Facilitates coustitutas cssc merilo dicimus; cum quo conscntit ipsius Universitatis profcssio anni 1254 qua Facullatibus primas partcs in Universitate tribuit (Vid. supra, p. xi). Ex his Facultatem Artium principio non imam eandemque rcm fuisse atque quattuor Nationes colligere dcbcmus; eliamque post constitulam distributionem in quattuor Nationes Facullalcm Artium propriam viiam egissejuxta Nationes nobis significant pi lira instrumenta. Cum Facullas Artistarum stalutum de modo docendi ct regendi in Artibus sigillo munivit, anno 1255, Uaec dicit : Presentem litteram sigillis quatuor Nationum consensu earumdcm duximus sigillandam (Vid. n 246J. Idem etiam concludere licet ex alio documento 2 (Vid. 11 256), quauquam quattuor Nationes ex magistris Artistarum et schoJaribus omnium Facultatum, dura Artistae essent, formylae sunt. Itaque magistri Artium illo tempore duplici aspectu considerandi, uno, cum Facullatem propriam, sicut alii aliam, constituerunt, altero, cum quattuor Nationes scholaribus omnium Facultatum sociatis stabiliverunl. Mox autem, ut in generationis tempore omnia brevi mutantur, quasi assimilatae sunt Facultas Artistarum et quatluor Nationes, ila ut dici potuerit Facultatem Artium in qualtuor Naliones descriptam
1. Alio quidcra potiusquo generali sensu sumitur Natio in documento infra edito n 79 (p. 137). 2. Vid. DENIFLE, Die Universitaten, etc., pp. 80 et 119.

XXII

CHA.RTULA.RIUM U N I V E R S .

PARIS.

esse. Unde fit ut Facultas Artistarum non proprium liabuerit sigillum, sed etiam postea quattuor Nationum usa sit sigillis; quorum mentio prima in documento jam allato anni 1249 invenitur (Vid. n 187). Unius tantum Nationis (Anglicanae) sigillum primum memoratur anno 1252 (Vid. n 202) f . Rector. Nationi cuique praefecius erat procuratorpluries quotannis e magistris Artium eligendus. Jam tempore Honorii III vestigia procuratorum invenimus (Vid. p. xxi); quorum aperte fit mentio anno 1245 (Vid. ibid.). Quaternis vero Nationibus Rector unus praeerat. Supra memoravhnus anno 1245 Rectorem cum procuratoribus Nationum nuncupari; ante quern annum nusquam cle Rectore agitur. Cum in privilegio quidem Pliilippi Augusti nominelur capitale scholarium Parisiensium, primum statuimus hie miuime dealiqua re 2 , sed de aliqua persona agi; nam licet Pliilippus Augustus dicat illud esse arrestandum (Vid. n \), Ludovicus IX in renovando eodem privilegio mutavit ilium esse arrestanclum (Vid n 66); atque in versione Gallica saeculi XIII invenimus le chevetaine des escoliers (Vid. n 67). Unica quaestio restat quaenam hie persona intelligenda sit. Nam alii Reclorem, alii magistrum regentem agnoverunt. Auctori operis Origo vera, Caroloque Jourdain magistrum illic regentem in quadam Facultate videntibus potius assentiendum. Cui interpretationi ansam praebere possunt condiciones temporis quibus privilegium Pliilippus Augustus edidil5, Univorsitasque ipsa per vocem Johannis de Malignes pro Hugone magistro in medicina regenti locutione capitale usa esf5. (Vid. 11 515.) Nostra quidem sententia, Philippus Augustus neque Rectorem rieque magistrum regentem distiucte in animo habuit, sed qualemcumque praefectum studentium, qui postea sive Rector sive magister regens aequo jure exislimari poluit. Revera locutionem chevetaine Rectori pariter atque alicui magislro regenti attribuere possumus. Philippum Augustum vero non proprie de Rectore locutum esse nunc inter omnes doctos constat. Idem ex sequentibus Gregorii IX bullis concludendum, de quibus verba faciemus. In epistola anni 1231 prohibet ille pontifex ne quisquam in Uiiiversitatem magistroriftn vel scolarium seu Rectorwn vel procuratorem eorum ... excommunicationis sententiam audeal promulgate (Vid. n 95). In quo errorem calami forsitan suspicari possis; sed co minus scribam in voce Rectorum erravisse putaverimus quod alius Papa (Alexander IV), amplius vicennio post, pro Universitate Salmanticensi eadem locutione usus est : Ut nullus in
1. DOUT D'AEGQ, 1. c., nls 8016-8019, describit sigilla quattuor Nationum amii 1398. Vide VA.LLET DE VIBIVILLE, 1. c., p. 131-133. 2. Stupendam tantum interprctationem afferre liceat a professore G. KAUPMANN, acceptaux in citato libro [Die Geschichte der Universitdten, I, p. 249, not. g), qua capitale hie significaverit Facultates (Vermogon). 3. Vid, Chronica Eogeri de Houedene, ed. STUBBS, IV, 120. 4. Vid. LENIFLE, Die Universitateny etc., I, p. 89 sq.

INTRODUGTIO.

xxm

Universitatem magistrorum vel scolarium sen Rectorum vel procuratorurn, etc.'. Sed anno 1237, Gregorius IX dicit : Ut nullus in Universitatem magistrorum vel scolarium, sen Rectorem vel procuratorem, etc. (Fztf. n 113). Quam formulam Universitati displicuisse docemur ex notula tergo originalis praedicti privilegii Gregorii IX apposita, qua magistri, cum ab Inuocentio IV renovandum privilegium cfflagilarent, suam sententiam his verbis afferebant, vel procuratorem eorum seu Rectorem cujuscumque aut quarumcunque Rector fuerit Facultatum (Vid. not. ad nnra 113); qiiibus annuit Inuocentius IV anno 1246 dicens : <i aut procuratorem eorum vel Rectorem cujuscunque aut quarumcunque Facultatum (Vid. n 162). Itaque in iis bullis minime Rector quattuor nationibus praefectus, sed potius magister rcgens, ut de Salmanticensi Universilatc constat, accipiendus. Illequidem ut Rector proprie die!us b nullo instrumento ante annum 1245 comparet. Usque ad annum vero 1274 in nullo statute Arlistarum ejus nomen praeponitur, sicut postea fieri solet (Vid. nis 447, 485). Sed, perin.de. ac dc Nalionibus diximus, ita Rectorem, antequam in documents memorelur, exstitisse, elect unique primum Rectorem post formatas quattuor Nationes, certum est. Veruin enimvero Rector illis tcmporibus non toti Universitati 2 , ut posterius, sed quaternis Nationibus praecrat, et mox evasit Rector Facultalis Artium, quam ipse moderabatur sicut ceteras Facullates decani. At forsilan aliquis de his Rcctoris partibus dubitare possit, quod jam anno 1249 Rector Uuiversitalis Rector nominctur. Sed vocabulum Universitas in hoc multisque aliis postorioribus scriptis, quae de rebus Artistarum habentur, non pro Universitate omnium Facultatum, sed pro Univcrsitate Artistarum sumitur. Si quern non pcrsuaserit instrumcntum anni 1249, certe eum convinceut alia (n1 201 et 202) quae ad Nationem Anglicanam spectant. Ut omittamus quod cum sensu contoxtuque repugnat si vocem Universitas saepius hie repetitam pro tola Univcrsitale, nedum pro Universitate Artistarum accipias, etiam o ecu nit ipsa locutio Universitas Artistarum (p. 229). Alias (n 231) legimus : tota Universitas cum sensu omnium Facultatum atque ex adverse Universitas magislropum Arlium . Rursus in quodam statute) (n 246) tola Uiiiversitas pro tota Facilitate Artistarum surnitur, sicut cliam n 328. Primum anno 1259 occurrit locutio Rector Universitatis magistrorum et scolarium Parisiensium (Vid. n 330); quod ut intelligamus, sciendum antea quid fuerit Rectoris murius. Anno 1249 memoratur officium Rectorie Universitatis , sed quodnam sit illud officium non exponitur. In documcritis 136, 137, 197, 201, 202 posterioribusque plurimis nihil aliud quain Facultatem Artium Rectori incumbere cernimus. Anno 1254 primum
1. Cf. documenta pontificalia Universitatia a DENIPLB edita in Archiv f. Litt&ratur-und [Kirchengesch, des Mittelallers, V, p. 170, n 4; und Historisches Jahrbuch, 1889, p. 93. 2. Cum jam auctor libri Origo vera (etiam Thurot et Jourdaia partim) et Denifle errantein Bulaeum reprehenderint, idem retractai-e inutile -visum est.

XXIV

C H A R T U L A . R I T J M U N I V E R S . PA.R1S.

Rector totius Universitatisexsecutor apparet, cum eclictuin ejusdem publicat ne scholares Fratrum Praedicatorum scliolas frequenterit. (Vid. infra p. 256.) Quod minime mireris; cum enim quattuor Nationibus Artistae, et sic quodammodo ceterarum etiam Facullatum scholares aggregarentur (Vid. p. xxi), Rectori, ut capiti Nationum, interdum negotia quasi omnium FacuHatum, saltern quantum ad scholares attinebant, exsequenda expediendaque fuerunt. Unde ei, in his negotiis, auctoritas major quam decanis obtigit, dicique potuit hand ambigue Rector Universitatis magistrorum et scolarium Parisiensium . Nemini enim illis temporibus in mentem \enit Rectorem Universitatem lotarn, Theologiae, Decretorum, Medicinae etiam Facultates gubernare. Quid mirum si, de gubernatione omnium Facultatum quoties quid slatuenclum erat, coinparebant priore loco Theologi, Decretorum Medicinaeque decani, altero -vero Rector et procurators quattuor Nationum (Vid. nis 416, 421)? In his casibus, Rector quattuor tantum Nationibus sive uni Facultati Artium praefeclus esse putabatur. Etiam anno 1272 Rector unius Facultatis Artistarum Rector esse dicitur (Vid. n 441); cui sententiae nostrae Simon legatus charta anni 1275 aperte suffragatur dicens : Facultas Artium magistrorum Parisiensium ... unius tantum Rectoris sit contenta regimine ut unum fiat ovile et unus pastor, unum corpus unius capitis regimine gubernandum, quatuor procuratores et quatuor bedellos habeat, etc. (Vid. n 460, p. 526.) Paulatim vero Rector, etiam in tribus superioribus Facultatibus, seinterponere conatus est ut caput totius Uuiversitatis haberetur. Jamque ante annum 1279 Rector congregationes generales faciendas decanis Facultatum Decretorum et Medicinae denuntiare incipiebat, quod verisimiliter primum sen per se ipse sive per aliquem magistrum Artinm efficiebat. Sensim autem bedellos tantummodo vel quemlibet juratum Universitatis, aflirmantibus Artistis hoc satis esse, mittebat. At decani, se laesos hoc convocationis modo sentientes, causam ad Simonem legatum deferebant (Vid. n 490), qui tamen earn pro Artistis dijudicabat (Vid. n 493). His adumbrantur primi conatus Rectoris sibi alias Facultates submittere nitentis, quanquam nondum de Theologis agebatur. In formula juramenti incipientium in Artibus circa annum 1280 introducta iegitur tantum : (jurabitis) quod vos observabitis ordinalionem nuper factam de modo congregationes denunciandi generales decano Decretorum et decano Medicornm (Vid. n 501). Non potuit tamen Rector fieri caput totius Universitatis quin prius ei essent submissi Theologi diminutaque Cancellarii Parisiensis auctoritas. In hoc erat magnae molis negotium. Quod contra decanos Decretorum et Medicinae, idem contra Cancellarium Rector aggressus est. Gancellarium enim, sicut decanos, per bedellos ad congregationes generales citandum curavit, poena quidem suspensionis lectionum praeposita. Haec scimus ex responsionibus anni 1283-1284 magistri Johannis de Malignes, procuratoris magistrorum Artium (Vid. n 515, p. 618). Cancellarius Parisiensis, Philippus de Thoriaco, moleste

INTRODTJCTIO.

XXV

ferebat sibi, qui caput Universitatis esset, antiqua jura detrahi. *Quod renuebat praedictus procurator, contendens caput Universitatis esse Rectorem, supra quod non posset aliud caput eminere nisi sumraus Pontifex [loc. cit.}. Primum hie fitut Rector, qui anno 1275 a Simone legato caput Facultatis Artium vocabatur, caput totius Universitatis nominetur. Si responsiones supradictae e lota Universitate vel saltern e Facultate Artium emanassent, pro certo tenendum foret jam tune Rectorem communiter a maglstris Universitatis cultum esse ut caput. Hae tamen responsiones auctorem habent jam memoratum Jobannem de Malignes qui ait (loc. cit.) se responsurum per ordinem : Hanc protestationem preferens, ne mee neglige ntie aliquid imputetur, quod ea que dico, cum non sim consultus meos magistros, dice tantum ad informandum quemcunque mearum responsionum auditorem super veritate quam novi circa proposita, nolens propter eas, si quid minus sufficienter dictum inveniatur in eisdem, contra Facultatem predictam aliquod prejudicium generari. Fortasse sententiam suae Facultatis Johannes enuntiavit, non totius Universitatis, quoniam, ut supra vidimus, Theologiae saltern Facultas nondum Rectori submissa erat, et Cancellarius Parisiensis, cui suffragabatur capitulum Parisiense (Vid. infra nis 521 et 522), coram sede apostolica protestabatur se esse caput Universitatis; quam postulationcm Cancellarii Papahaud abnuit (Vid. supra p. xix). Rector tamen nullam occasionem detrahendae Cancellario auctoritatis praetennittebat, atque anno 1290 appellationem contra cum ad sedcm apostolicam, una cum magistris Artium, deferebat (Vid. JOUIIDAIN, n 802). Mox etiam contra Theologos insurrexit et sane eodem modo, quo decanos Facultatum Dccrctorum ct Medicinae sibi subjecerat, atque Cancellarii auctoritatem attenuare conatus erat. Sed decanus Theologicae Facultatis anno 1297 respondit Rectori: Quodmagistri in Theologica Facultato regcntes per Rectorem Universitatis, quin potius per bedellum, ad congrcgationem aliquatenus vocarentur, nunquam visum fuit Parisiis nee auditum.. (Vid. JOURDAIN, n 327). Revora decanus Facultatis Theologicae diu etiam in congregationibus Universitatis primum locum ante Rectorem occupavit, quanquam anno 1289 in tribus documentis consimilibus, hoc ordino cnumcrantur Rector, decani Facultatum, procuratores JNationum, magistri quattuor Facultatum '. Tuudcm, postvarias litcs ulrinquo susccptas acrique animo exercitas, modus convocandi dccanuni ct magistros Theologiae ad congregationes generales 20 april. 1341 decretus est, ita ut Rectori contra dccanum Facultatis Theologiae satisfactio daretur, perinde ac saeculo XIII jam contra decanos Facultatum Decretorum et Medicinae causam suam obtiouerat a . Non multo post in formula juramenti pro incipientibus in Artibus invenimus : Item jurabitis quod statutum factum ct ordinatum per Facultatom Artium de prepositione Rectoris in actibus com-

1. Arch. Nat. Paris. M. 67, n< 27-29. 2. Arch. Univ. Hi. VII, D. cl. b.; Bulaeus, IV, p. 267 sq. Chart. Univ. Paris. 1.

XXVI

CHARTTJLA.RIUM T J N I V E R S . P A R I S .

inunibus Universitalis inviolabiliter observabitis, ad quemcunque statum deveneritis1. in instrumentis illius aevi provenil locntio : Rector et Universitas magistrorum et scolarium. Parisiensium. )) Non mirum si Rector Facultatis Artistarum gradatim Rector totius Universitatis evasit; quern -vidimus jam pridem negotia quaedam omnium Facultatum expedientem. Aliud autem ex alia tram'tur, praesertim in Universitate Parisiensi illius temporis, ubi multa nonduni regulam ac normam sequebantur. Deinde scholares omnium Facultatum, quando Artistae erant, ad consortium quattuor Nationum, cui Rector praesidebat, pertinebant; immo et magistri trium Facultatum superiorum Rectori vel saltern Facultati Artistarum per juramentum quod olim, si in Artibus inceperant, Rectori praestiterant, obligabantur. Denique Artistae ceteris studentibits mullo plures erant, ita ut Theologi Decretistaeque, magis etiam Medici, prae eorum numero quasi evanescerent. Anno 1249 Nationes discordiis turbatas videmus, Gallicisque unum Rectorem, aliisque Nationibus simul alium Rectorem praeesse. Turn facta est inter illas arnica conventio ut omnes unum Rectorem haberent atque modum eligendi Rectoris statue rent, quae omnia singillatim in documento n 187 recensentur. Rector a procuratoribus quattuor NaLionum eligendus fuit, et ne dissensiones in electione orerentur, cautionibus certis provisum est. In ista compositione non exponitur quoties eligendus fuerit, dicitur tantum : Stabit Rector usque ad tempus determinatum . Anno 1266 Simon legatus agit de usu, quin potius abusu non a multis retro temporibus introducto, videlicet quod Rector novus singulis mensibus vel sex ebdomadis eligatur (Ftrf.'n0 409, p. 455), idemque repetit anno 1279 (Vid. n 492). Pristinum usum seu abusura abolevit^ statuitque quod Rector Universitatis quater in anno, et non pluries, eligatur, diebus quattuor electionis faciendaepraescriptis. Adjunxit: * Eligetur Rector unicus a quatuor procuratoribus Nacionum vel aliis quatuor earum magistris juratis secundum tenorem statutin (n 187. Vid. n 409, p. 456). Modura eligendi anno 127.9 fusiits significavit (Vid. n 492). Rector autem nemo eligi poterat nisi magister regens in Artibus. Aliam condicionem eo tempore impositam non reperimus2. Propositi nostri erat originem Universitatis Parisiensis explicare. Licet ergo non in ariimo sit histdriam Universitatis hie scribere, paucis saltern verbis quaedam alia attingamus.
1. Registrum Nationis AngHcanae in Arch. Univ. m, fol. 5T11. Ex foL 2 concludere possumus jurameiitum praedictum fortasse anno 1347 oc ordinatTim fuisse. BuJaeus illud ad an. 1341 refert. 2. In Libro Reotoris qui aBseryatur in Museo Britannico addit. n 17304, legitur in margine ad vevba relata ex docum. 409, p. 456 : n Per quod statutum ordinatunx est quod nullus potest eligere qui non potest eligi, quia inlrantefl jurati, qui eligunt Recioreni, debent batere voceni activam et pasBivam, et quod nullus de magistris habet. rocem passivam ad electionem Rectoris, nisi sit bachelarius in Theologia vel legerit curaorie, yel reserit per sex annoa continue in grammaticis, licet ad eligendum Intrantem seu Electorem Eectoris, omnes actu regentes Parisius habeant Tocem acti-vam, seu sufFragiuna activum. (Of, Bulaeum, HI, p. 380.) Certe :ea condicio non ex statute memorato (n 187) vigebat, quin potius ad tempus multo posterius pertinet. NOTUS eligendi Rectoris modus sfcatuitur an. 1288-1289. Cf. Bulaeum, HI, 451, ad annum 1280.

. . ' -

d.

' : :

. "

'

'.

INTRODUGTIO.

XXVII

Jam magistros quattuor disciplinarum, id est Theologiae,, Jurisprudentiae, Medicinae, Artiumque, consilium ineundae communitatis suscepisse et paulatim quatluor Facultates formavisse memora-vimus. Inter quas celeberrimae saeculo XII sicut saeculo XIII, Theologiae atque Artium disciplinae; utraque ab Abaelardo novum impulsum acceperat, methodo ejus, ut supra -vidimus (p. xvi), latins introducta. In opere quod Sic et non inscribitur, in eo consistit Abaelardi metliodus ut auctoritates ex sacra scriptura et traditione permultas accumulet de quolibet argumento pro et contra. Quod ardens ille magister aggressus est non ut auctoritates dissonantes ipsas., ut vulgo dicitur, ante oculos studentibus monstrarct, sed ut hae teueros lectores ad maximum inquirendae veritatis cxercitium provocarent et aculiores ex inquisitione redderenf1 . Lectoribus controversiaruin solutio sponte invenienda erat, et ipse per regulas in Prologo operis memorati positas illos adjuvabat. Hanc methodum ab Abaelardo introduclam esse et postea nunquam e scholis expulsam rainime in dubium revocabit quicumque opera ante Abaelardum condita cum operibus posterioribus, praesertim cum Quaestiombus et Disputationibus magistrorum eoruinque Swnmis comparaveri^ quauquam doctrina quac Abaelardi erat post damnationem ejus ultimos fanfares circa medium saec. XII liabuit. Methodus Abaelardi in illo etiam opere quod in scholis Theologiae quasi textus per aliquot saecula adbibebatur usurpata est, dicimus Sententias magistri Petri Lombardi, cujus doctrina in quibusdam ex Abaelardo pendcbat. Illam etiam redolet celeberrimum opus quod scholarum juris canonic! quasi materia regnavit, hoc est. Docretum Gratiani, quod esse debcbat coiicordia discordantium canonum 2 . Quod ne mireris, cum tempore Gratiani opera Abaelardi Bononiae etiam lecta sint, utfuse apparct ex Sententiis magistronim Rolandi 3 et Omnebene 4 . Hide formae exterior!, ut ita dicamus, forma interior non deerat; metliodus enirn dialectica ab Abaelardo, si non introducta est, saltern novas inaximasque wes accepit; qui quanquam Analytica, Topica et Elcnclios Aristotelis ignorabat, in Iradendis (amen scientiis et profligandis opinionibus aliorum, principiis et methodo in istis scriptis ab Arisiotele expositis usus est. Postquam aulem indagante Johanne Saresbericnsi5 praedicti libri in usum studentium venerant, jam dici poluit:
Omnis hinc excluditur, oinuis est abjeotus Qui non Aristotelis vcnit arxnis tectus".

Praeparabatur tune via ad Aristotelismum saeculi sequentis.

1. Of. Prologus in Sic et non, in Ouvrages indd. d'Abelard, eel. COUSIN, p. 16; p. 1319, ed. MHJNE. 2. Vid. c. 6. D. XXII. 3. Ms. Cent. Ill, 77. Bibl. Urbis Norimbergae, tol. 144-178. 4. Ms. Monac. lat. 19134, p. 148-258. Vide de istis DENIPLB in Archiv. f. Litteratur-und Kirchenffesch.,1, 434sqq., 615 sqq. 5. Hos libros in suo Metaloffico, J. 3, p. 13i sqq. (ed. GILES), explicat. Cf. ad hoc SCUA.ARSCIIMIDT, Johannes Saresbeviensis (Leipzig, 1862), p. 69 sqq., 232 sqq. 6. GODOPBBDUS DE S. ViCTOEE, Fons philosophiaa, ed. CHARMA, p. 35.

XXVIII

C H A R T U L A . R I U M TJNIVEIIS. P A R I S .

o Celebris Theologorum recursus , ut memorat lunocentius II! anno 1207, jam ante initam Unrversitatis societatem vigebat et splendebat. Saeculo XII apparet magistrum qui scholam regebat discipulo provecto docendos scholares credidisse; is vero iunc vocabatur praepositus scholaruin , ut patet ex quibusdam scriptoribus * , et munere fere eodem fungebatur quo ii baccalarei in Ordinibus religiosis qui saeculo XIII Parish's sub magistris regentibus docebant. Honorio III et Gregorio IX auctoribus, Parish' scientiarum eivitas qua Theologia we e!;o)r>,v traderetur agnita est, et prior exornata figura utens dicit: Auro locus in quo confletur est jamdudum Parisiis deputatus (Vid. n 32, p. 92). Praeconia saeculo XIII Parisiensi crvitati tributa(u. Indicemsub v PARISIORUM CIVITAS, STUDIUM PARISIENSE) praesertim ad Theologiam ibi traditam speclabant. Hujus TheoJogicae institutionis causa, saeculo XIII Ordines feligiosi Parisios confluxerunt', bospitiaque multa condiderunt, primo Fratres Praedicatores, deinde Minores, Vallis Scholariuni, Cistercienses., Praemonstratenses, Carmelitae, Eremitae S. Augustini, Cluniacenses. Huic etiam debetur domus Sorbonae origo, quippe quae magistrorum pauperum Artium gratia in Theologia studentium fundata sit. Notissimum est qua celebritate saec. XII et XIII usae sint scholae Artium, quae ut fundamentum aliarum scientiarum habebantur. Alexandro IV teste, Artium urbs famosa Parisii evaserunt (Vid. p. 343). Nullius Facultatis institutio, disciplina^ regimen, ut apparet ex nostro Chartulario^ melius constituitur et certioribus regulis subjicitur quam Facultatis Artium. Ante annum 1219, non modo jus canonicum, sed etiam leges Parisiis docebantur. Fatendum tamen legum scientiam nunquam ibi floruisse. Anno quern memoravimus Honorius III proMbebat quominus Parisiis et in locis vicinis leges traderentur (Vid. infra p. 92), Memo^ ratu dignum est etiam anno 1251 nominari baccalarios leges legentes (Vid. infra p. 223). Multo valentior semper juris canonic! traditio \igebat, etsi juris civilis cultura interdicto Honorii III permanente non respuebatur, nam circa finem saec. XIII in Facultate Decretorum Parisiensi statutum est, quod nullus ad lecturam decreti aut alios actus sequentes admiltatur, nisi per triennium leges audiverit in aliquo studio generali 2 . Minore fama saeculo XII et etiam saeculo XIII Medicinae Facultas fruebatur. Niliilominus Aegidius de Corbolio seu Parisiensis nomina magistrorum in medicina saec. XII tradidit 5 , atqueprioranostri Chartularii instrumenta Facultatis Medicinae Parisiensis mentionem faciunt.
1. (Jualterus de S. Victors in litoro coutra Abaelardum, Petrum Lombardum, Petmin Pictayeneem, Gilbertumque Porretanum, yerba Adami "Wallensis affert post Concilium Romanum (Lateranense III, anno 1179) prolata ; Dooiuo papa, ego et clericuB et prepositus olim scolarum ejus (Lombard!) defendam sententias magistri. (Bibl. Arsenal. Paris, ms, 379, f 37; MANSI, Condi, coil. XXII, 247.) Odo Ursicampi, loqueus etiam de quodam discipulo suo, ait: Qui preposltus meus in scolis fuerat, inibique guocessrt in ecolis. (PiTRA, Analecta novissima, II, p. 39.) 2. Hoc statutum juramento yallatum et a multis retroactis temporibus obsei-vatum in litteris Benedict! XII, 13 Novembris anni 1341, memoralum (Reg, Vat. Comm. n 129, op. 484), similis statuti anni 1323 GauHdi de PJesseio fundamentum Mt. Of. F&libien, I, 375. 3. Vide p. 68 notam ad n11 8 et p. 517 notam 5 ad nun 453.

INTRODTJCTIO.

XXLX

Denique de collegiis saecularibus eo tempore fundatis raptira loquamur. Primum anno 1180 institutum collegium decem et octo , alterum S, Thomae de Lupara, deinde Sorbonae, Guillelmi de Saana sea Thesaurarii, Radulphi de Albussone, Daciae, Upsaliense ; his autem annumeranda sunt collegia Bonorum Puerorum, S. Mcolai de Lupara, S. Honorati, Orientale. Quorum collegiorum saecularium, sicut etreligiosorum, originemvel saltern prima fata facile invenias, adjuvante Indice. Collegii Harcuriensis initia saeculo XIV ineunti sunt attriLuenda. Quam multas vicissitudines Universitas passa sit, imprimis in dissentionibus cum Ordinibus Mendicantibus, maxime Praedicatoribus, instigante Guillelmo de S. Araore, recensere praetermittimus; de quibus plura quam quisquam in Chartulario congessimus, quae magno commodo erunt iis, qui lubricam et difficilem historian! expandere studebimt. Magnum animorum motum in Universitate Parisiensi saeculo XIII nobis mire ostendunt documents in quibus agitur de opinionibus seu erroribus quorundam magistrorum Parisiis regeritium (v. Indicem sub v OPINIONES). Maximum huic motui alimentum praebebant Aristotelis opera, quae eo tempore in latin urn conversa sunt, cum praecedenti saeculo adlogicam tantum dialecticamque pertinentia nota fuisscnt; turn Arabic! commentatores, nominatim Ibn-Sina (Avicenna) et Ibn-Roschd (Averroes). Hie motus ut in scholis Artistarum, ita non minor in scholis Theologorum apparuit cum rationos philosophicas Aristotelis ad enucleandas theologicas positioncs Theologi adhibcrent; time sermo omnino Aristotelicus invaluit. Gravem differentiam viclemus, ex hoc disputandi modo, inter tractatus theologicos anterioris et posterioris aelatis. Antiquam scholam repraesentant etiam turn Summae Guillelmi Autissiodorensis, Gaufrcdi Pictavcnsis etPhilippi de Grfeve; novam Summa Alexandri de Hales et opus de Unwerso Guillelmi Arvcnii. Mox intra Ordines religiosos, ut Praedicatorum et Minorum, formatac sunt scholae, illiric antesignanis Alberto Magno et Thoma de Aquino, hinc Alcxandro de Hales et Bonaventura. In Chartiilario (itiam nostro dissensionis inter duas memoratas scholas vestigia roperirc possumus, nempe in epistolis Johannis Peckham Gantuariensis archiepiscopi (Vid. nlH 517, 518, 523)!, quaiiquam schola Praedicatorum nondum erat compacta (ut apparct ox notis ad docum. n 474 et n 481), sicut earn postea cernimus. Theologi praeterea celeberrimi Aristotelis operum commentatores saec. XIII fuerunt. Ipsos, minime artistas, jam Gregorius IX ad cxaminandos libros naturales, qui olim Parisiis prohibit! fucrant (Vid. ifi 11, 20)2, designavit cisque mjunxit, ut errores exillis libris penitus resccarent (Vid. n" 87). Huic praecepto non illi quidem theologi, ad quos litterae Gregorii missae erant, sed posteriores obtemperarurit, cum Aristotelis opera commentariis illustrarunt. Liceat saltern noinina Alberti Magni et Thomae Aquinatis in memoriam revocare. i
1. De quibua viclo nunc BmiLB in Zeitschrift fur Katholische Theologie, 1889, p. 172 sqq. 2. De condemnato Commeutario Avorrois cf. HAUB^AU in Not. et extr., XXXI, 2, p. 291.

XXX

CHARTULA.R1TJM

UNIVERS.

PARIS.

Ill

Ratio editionis.

]^unc quam ration em in colligendis documents ab origiue Universitatis usque ad magnum schisma ocddentalc secuti simuspaucis dicemus. Cum in isto volumine de principal! Universitatis saeculo ageretur, instrumenta in extenso edere decrevimus, quod sequentium tomortim modum excederet, nam ibi innumerabiles chartae codicesque jam occurrent, multaque minoris moment! regestis tantum memorabimus. Aliam tamen seriem explebunt Acta Nationis Anglicauae saeculi XIV una cum JRotiftis in Arch. Vat. conservatis, quae jam praelo praeparavimus, eaque, cum Actis Nationis Germanicao in Umversitate Bononiansi (Berolini, 1887) congruentia, perutile coniplemenlum efficient. In praesenti tomo non oinnia afferre scripta decuit, in quibus aliqui rnagistri Parisienses nommantur; sed de rebus ab Universitale alienis agitur. In quo forsitan majorem etiam quam' requirebatur materiam congesserinius1, quanquam mera chronica et similis generis auxilia mediocris auctoritatis, quae non documentorum ingeniurn habent, jure omisimus. Raro hanc normam perfregimus, id est quando ea auxilia proprie ad rem faciebant.' DeOrdinibus religiosis qui cum Umversitate commercium liabebant, instrumenta ad eorum fundationem Padsiis pertinentia semper inseruimus, postea partem eorum quae ad Universitatem sive studia Parisiensia spectant. Eadem ratio in collegiis saecularibus adhibenda esse nobis visa est. Hie delectus omnino necessarius fuit, cum ex. gr. de Sorbona tarn multa supersint documenta ut plura volumina de solo collegio Sorbonensi facile vulgari possint. Nihil vero omittere voluimus de collegioruni cum Universitatc consuetudine, multis saltern per nolas memoratis. Studiorum generalium sen Universitatiiin aliarum tantum afferre documenta decuit quantum ea Universitalis Parisiensis intercsse videbantur. Documenta originalia quoties feliciter reperire potuinius, textum eorum absolute nobis sequendum esse duximus, omni variantium lectionum cura omissa; cum tamen Regesta Vaticaua eundem textum praestarent, textum documentorum originalium sequentes, Regestorum varia verba notavimus. Fontepriore deficiente, ad alios codices chartulariaque antiqua recurrere cogebamur, et tune varia verba rettulimus. Quando CTiartulanum Vaticanum Regin. et Cheltenhamense praebebant instrumenta in principibus fontibus.non contenta, supervacuum putavimus alia chartularia generaliter annotare, utpote multo posteriora vitiatumque saepe textum offerentia, quibus C. Jourdain utebalur, Vaticano Reg. et Cheltenhamensi tune ignotis, Ceterum textus nostri funclamentum seu praecipuum fontem designat semper maniiscriptus in
1. Adjungere poteramus epistolam abbatia Gervaaii PraemoaBtr., qua saeculo XIII ineunte scholastioo E^iensi magistrum G., qui Parisiis aliquantum temporis iu decretis regcrat, commendat. Sacrae ant&t'uita$i$ moniummta, np|. i 0. L.HUGO, p. 54, ep. 57. __ . . . ' .,,!-.;,.-..;.^.:^r,j....,'".. . '

INTRODUCTIO.

XXXI

fronte notae principalis positus. Orthographiam ipsam documentorum, etsi inconstanlem mobilemque ut eo tempore solebat, retinuimus. Cum chartas apud Bulaeum jam vulgalas ex manuscriptis recudimus, solum Bulaeum citavimus, etiamsi apudalios quoque impressae inveiiiunlur; in eis autemquae aBulaeoignota apud alios impressa reperiuntur, ad opera omnium gravissima lectores remisimus1; nunquain tamen curavimus talibus in casibus varia verbareferre, quippe quae nihil utilitalis attulissent. Raro ab impressis tantum libris documenta mutuari nobis contigit, ler ex solo Bulaeo. Multa in notis ad explicandum textum congessimus. Ibi fontes plurimoset demonstrationes cum rebus in textu allatis cohaerenles accumulavimus; semper lamen inter constitutos fines stare conati sumus.

IV
Documenta primum onffinalia, seu authenticas chartas, reperire in eo opere curae habuimus, multaque a nobis inventa esse tarn do Universitate ipsa quam de collegiis, Ordinibusque religiosis lector quilibet eruditus fatebitur. Eorum maxima pars conservator in Archivo Nationali Parisiensi, inulto minor in Archive Universilatis (mine Sorbonae), ubi paene omnia instrumenta quae ad Universitatem pertinent olim servabantur. Sunt etiam in Archivo Universitatis Registra sive Inventaria duo, saeculo XVII scripta, documentorum originalium (Arch. Univ. Reg. 97, 98) ex quibus quaodam dcperiisse vel adhuc pcnitus latere edocemur, tametsi verbum deest in margine appositum jacturas jam. antiquas esse significat. Multa originalia documenta, specialiter Ordines religiosos respicientia, ex aliis tabulariis protraximus, nominatim Divioni (Arch, de la Cote-d'Or), Trecis (Arch, de 1'Aube), Massiliae (Arch, cles Bouche s-clu-Rhone). Regesta snmmorum Pontificum in Archivo Vaticano scrvata multis documentis, quorum alibi vix vestigium manet, rcpleta sunt. Regesta Philippi August! in Bibl. Nat. Paris, (lat. 9778) et Archiv. Nat. (JJ. 26) nobis utilia fuerunt quantum ad Ludovici IX actatem; contra Regesta Ludovici IX in Arch. Nat. (JJ. 30, 31, 34) nihil profuerunt. Ex Chartulartis Ecclcsiae Parisiensis plurima deprompsimus, quorum descriptionern apud Gu6rard (Chart, de N. I), de Paris, I, i sqq.) luculentam invenies. Acleo accuratus Guerardi labor ut rnembranae de novo \;ollalae vix unam diversam lectionem praebuerint; etiam quaedam, quae forte ex industria omiserat, in nostro volumine edita sunt. In multis Chartulariis domorum religiosarum ea quae ad Universilatcm spectarent inquisivimus, sed pauca nos adjuverunt, ut Chartularium S. Benedict! Floriacensis (Arch, du Loiret,
1 Fortasse aliquis niirabitur non mentionem fieri operum Honorii HI ab HOEOY editorum; at cum documenta in nostro Chartulario ex Regestis ipsis Vatican! yulgata sint, superracuum erat editionem ex apographis eorum in Bibl. Nat. Pai-isiensi servatia citari.

Fontes.

XXXII

CHARTDLARIUM UNIVERS.

PARIS.

n 53), Chartulaire Blanc de S. Denis (Arch. Nat. LL. 1157j, Chartularium S. Mathurini (Arch. Nat. LL. 1544), Chartularium Cluniacensium (Bibl. Nat. lat. 5458), eorumque Defmitiones capituloruni generalium (Bibl. Nat. nouv. a. 1. 2263), Chartularium S. Genovefae (Bibliotli. S. Genovefae, E. I. 25) et Necrologium (ibid. BB'42 2 ), aliaque, quae occasione data annotavimus. De collegiis saecularibus illorum temporum notandum sane Chartularium Sorbonae (Bibl. Nat. lat. 46069), in quo saepe exstant etiam antiquiora documenta in ms. Gheltenh. 2975, et in Archive Nat. (M. 74. MM. 281-295. S. 6211 sqq.) conservata. Statuta Sorbonae ex quinque codicibus Bibl. Nat. infra citatis edidimus. Liceat hie mentionem : quoque facere Cbartularii S. Honorati (Arch. Nat. LL. 66-68). Multa documenta offerebant libri manuscripti Privilegia Ordinum Mendicantium continentes : Praedicatorum codex Rutenensis, sic dictus, quia olim fuit conventus Rutenensium Praedicatorum, manet nunc in possessione Ordinis Praedicatorum; Chartularium Praedicatorum in Arch, de la C6te-d'Or(fondsDominicains,H), aliud in Arch, de la Gironde (f. Domin. 651 bis). Chartularium Minorum optimum nunc ad Ordiuem Servorum Mariae pertinens, tria alia in Bibl. Vaticana (Ottobon. 15 et 56) et in Bibl. S. Autonii Patavini (n 49). In codice Rutenensi inveniuntur etiam primae Constitutiones Praedicatorum an. 1228, posteriores in codice liturgico Ord. Praed. an. 1256 ad Ordinem pertinente. Non pauca instrumenla praebebant capitula generalia et provincialia Ord. Praed., generalia duobus recensionibus quarum prior ante collectioneniBernardiGuidonis in codice Romano ad Ordinem pertinente, alteraipsa collectio Bernardi GuidomV in manuscripto Rutenensi a codice citato dissimili (etiam in pos~ sessiorie Ord. Praed.), Avemonensi n 229, Tolosano 490, in quibus ambobus etiam provincialia proyinciae Tolosanae capitula reperiuntur. Prima statuta Ordinis Minorum de studiis Parisiensibus dederunt Cod. Vaticanus lat. 7339 et ms. Bibl. Gubernat. Cremonensis 15, 3, 22. Cisterciensium statuta de studiis suggerebant Definitiones capitulorum generalium in collectione Archivi Status Lucernensis et monasterii Mehrerau in Austria. Antiquae, melioris notae, collectiones in variis bibliothecis conservatae saepe non annum 1220 supergrediuntur. Qua aetate omnes hi codices scripti sint, semper in notis indicavimus. Nunc sermonem habeamus de praecipuis Universitatis Chartulariis^ quae nos adjuverunt. Certum est unamquamque Facultatum saec. XIII habuisse proprium registrum. Infra pag, 500, mentio fit Registri Facultatis Artistarum, et pag. 412 cujusdam statuti inregistrati . Sed antiquissima ilia Registra sicut Universitatis Registra amissa sunt, vel saltern vestigium eorum nullum comparet. Omnium veterrima, quae quidem noverimus, nullo titulo antiquo praefixo, sunt Cod. Vatic. Reg. 406 (cont. 75 fol., 23/16 cent.) et Cod. Cheltenhamensis 8762
1. De iata yide DELIS&E in Notices et Eootraits, XXVII, 2, pag. 329 s<iq., 335 sq<i., 348 sqq. DENIPLH iti Arehiv p&r Litteratur~tmd KircTiengesch., !!> 168 sq, ;'"'".".
2. Quaedam de illo scripBit lUsai)A.i,L in The Academy, 1887, u<> 788, pag, 415. !

INTRODUCTIO.

XXXIII

(cont. 72 fol., 21/15 cent.). Ambo membranacei pertinent ad priores annos saeculi XIV, cum novissirnurn liabeant instrumentum anni 1302^. Ambo, etsi alter ex altero transcriptus esse nequit, ab uno eodemque fonte procedunt. Documenta utrique communia eodcm fere ordine ponuntur et saepius eisdem mendis scatent. Aliquoties documentum quod in altero deest in altero servatum est et vice versa. Paulo ditior Cod. Reg. qui inter alia quaedam de Facultate Medicorum et taxationibus librorum exscripta habet in Cheltenh. omissa. Ab evangeliis S. Johannis (1, 1-14) et S. Lucae (11, 27-28), super quae manum ponere jurantes debebant, incipit Cod. CUelt. sicut Chartul. Londinense infra notatum; sequuntur jurarnenta diversa. Cod. Reg. incipit cum ipsis juramentis, evangeliis omissis. Postea exscriptae sunt ordine temporis servato cpistolae summorum Pontificum, quas alia documenta nullo temporum rcspcctu excipiuut. Non optimus quandoque textus in istis ambobus Chartulariis servatus est; ideo quando font em puriorem deteximus, ab eo hausimus, quern aliquando nobis praebuit ms, Oxoniensis Corp. Chr. Collegii 283, saec. XIII, qui alia etiam inedita nobis suppeditavit. Cod. Reg., si instrumenta saec. XIII respicimus, omnibus aliis Chartulariis fecundior est. Pejora his exstant Chartularia posterioris aetatis, etsi, quod ad res saeculi XIV attinet, pretiosa. His annumeramlus God. Arcliiv. Universitatis (Reg. 94), chartaceus, alterius partis saec. XIV (cont. 126 paginis in 4 maj. 124 documenta), qui pertinuit ad Nat. Anglicanam, et ultimum docum. offert anni 1355. Tuna Codex Carnotensis 662, dictus Harcuriensis, vergente saoc. XIV vel incipieiile XV scriptus, ab Johanne ab Altaribus, alumno Harcuriano, in intejjnirn restitutus anno 1698, membran. in 4 maj. (cont. 187 fol. membr., et 13 chart, in quibus index), quondam Nationis Normannorum, praecedente fecundior, multajam Carolo Jourdain obtulit. Liber dictus Rectoris, etsi Gbartularium ut praecedentia, mmc Londinii Brit. Mus. acldit. 17304, mcmbr. 220 fol. 21/14 cent., 172 instrumenta cont., saec. XIV inceptus 2 , quo usus est Bulaeus etpostea Jourdain, ditior anterioribus. Pessimum omnium, si tcxlinn considercs, Ghartularium est Vindobonense (Bibl. caesarea, lat. 7219, saec. XVI, chartac., foliis 209, cont. 79 documenta 5 ). Hacc ChartLilaria, si Londiu. i. e. Rrit. Mus. excipias, in eniimeranclis documents
1. Id cut Jill-amentum librariorum quod legitur in Regin. f 73", atque in Cheltenh. f G9b (sed in hoc omissa Introductione) : Anno domini M CCCII, die veneris ante docollationem beati Joannis Baptiste tempore magistri Petri de Laignua Rectoris Unirersitatifl juravorunt atationarii in general! congregatione apud S. Maturinum articuloa qui sequuntur presentibus magistro Ricardo do Martiuiaco, fratre Arnaldo deTholosa Ordinis Heremitarum Saucti Augustini tune tempore regentibua in Thoologia, et inagistro Hugone do Besuucio, magistro Aleinant ct magisl.ro do Tellu doctoribus decretorum ac etiam quampluribus aliis doctoribus ct magistris tune temporis Parisius regentibus in qualibet Facultate. Vos jurabitis quod fideliter et legitime habebitis libros vcnales recipiendo, custodiendo, exponendo et vcudendo eosdem, etc. V. Bulaeus, IV, 37. Cod. Reg. praeterca fol. G&> tabulam originalium anno 1303 confectam; Cod. Chelt. in ultima parte fol. 72 manu recentiore litteras Philippi regis anni 1312 praebet. 2. Codicem descripsit MAUOHEGAY, in Bibl. de I'Ecole des Chartes, serie 4, t. I, p. 100. Indicem instrumentorum in codice contentorum praebet ms. Bibl. Nat. Paris, suppl. franc. 4305, t. I, p. 163 sqq. 3. Vide dcscriptionem codicis apud LAMBECIUM, Comment, de Bibl. caesar. Vindob., lib. II (Vindobonae, 1669), p. 210260, et ex ipso apud KOLLAK, Analecta monument, omnis aem Vindobon. (Vindobonae, 1761), I, col. 307-339.

Chart. Univ, Paris. I.

XXXIV

CHARTULA.RITJM UNIVERS.

PARIS.

saepe alium ordinem servant atque Codcl. Reg. et Gheltenh., quanquam inter se plus minus ve consentiunt; textus vero instrumenlorum e Chartulariis antiquioribus, imprimis God. Reg., ommno pendet. Haec verissima sunt de Chartulariis Londin. etVindobou. ; nam sicut Reg. offerunt statuta medicorum et taxationes librornm ; utrinque iidena errores, v. g. in doc. n 434, ubi praebent annum 1031 '. Epistolae Honorii IV anni 1286, quain Cod. Cheltenh. integram exscribit, codices Reg. et Vindob. initium tantuin, et quidem concorditer usque adverba <i magister Job annes de Malign es >>, praebent. Sane in Chartularia posterioris aetatis plures etiam quam in duo priora irrepserunt errores, maxime quantum ad apposilam notam temporis et propriorum nominum s crib en do rum ratiouem. Cave igitur ne istis soils innitaris, quando alia adrninicula in prompLu babes. Proximum locum post Codcl. Reg, et Cheltenh. occuparet Cod. lat. 450 Bibl. caesar. Vindobon. (membr. in fol. min., antemed. saec. XIV), si esset integer. At ex foliis 62 supersunttantum sexdecim3. SicutCod. Reg. ab juramentis initium sumit, atque ordinem documentorum et textual,- ut ex fragmento colligere possumus, Codicum Reg. et Cheltenh. sequitur, In fine documenta saeculi XIV addita simt, quorum quaedam Johannis XXII epistolae duoque alia instrumenta supersunt. In mediis documeritis textus quandoque abriimpitur. Fragmentum denique Collectiouis Privilegiorum Universitatis, ad usum Universitatis Vindobonensis redactae, exstatin Cod. lat. 4929 Bibl. caesar. Vindobon. (chartac., saec.XIV-XV), fol. 255-262, quae nunc in media epistola Parms sdentiarum incipit. Fol. 257 in unum collecta inveniuntur privilegia pap arum, fol. 2S8 privilegia regum. Quod ad saeculum XIII attinet, privilegium Pbilippi Augusti solum occurrit, cetera saeculi XIV sunt; privilegiorum pontificalium duo ultima solum saec. XIV redolent, omnia cetera in nostro Chartulario fusius notata sunt. Operae pretium videbatur haec in nota exscdbere, cum nobis appareat rationem saec. XIV atque saec. XIII candem fuisso5. Fol. 260-262 ritus De modo licentiandi in theo1. In Codice Vindobon. nofa temporis maim rece'ntiori correct, esfc In 1271, ct postea omnino sublata. 2. Noit 8, uti dicunb Lambccins ei KoIIar, apud ijucm, ]. c^pag, 330-311 vide descriptionem. 3. Privilegia papalla : Privilegium ue magistri vel scolares eundo et redeundo Parysius cnusa studii pedagium solvere teneanfcur. Conserva^io Pmilegium utnulJua naagister rel scolaris poesit Irahi extra cirLtatam Part siensem per litteras apostolicas Biipci- causis inlra earn exortis. Gouseryatio dicti privilegii. Prhilegium at nullus in aliqucm pro facto vel occasions UuiTcrsitatis excoinmunicationis, suapensionis sou interdict! sententiain audeat promulgare, Consei'Tatio dicti pririlcgii. Privilegium demodo lieentiandi in quilibet focultate et de juraiuento cancellarii, de potestato cessandi a Jeciionibus, et quod ecoJarea capti pro susjpitionc prohabili habita cnutione rcddnutur, ct qtiocl^ scolarcs non tenoantur solvere peouniapiam emendam, et quol boua scalarium ab intestate deccdenfaium successoribus eoruna servcntur. Privilegium cujusdam ]egati cleraodo legendi ordinoric ct cursorie, et hoc respicit artes; do liabitibus magietrorum, quomodo dcbent esse magistri in exequils Jnagistrorum ct scolarium. Item quod magistd et scolares possunt facern tarn per se quam cum aliis obligations et constitutioues fide Tel penc rel juramcnto rallatis in hiia casibus, scilicet in interfectione yel mutiiatione acolarium yel inatroci injuria illatascolari, si clcfuedt justitia ; pro taxandis preciis hospitiorum, de habitu, de scpultura, de lectionibus et disputationibus, ita tamen quod pi-opt ep hoc studium non dissolratur ac desti-uatur.

INTRODUCTIO.

XXXV

logia. Parisiis saec. XIV excunte usitatus exscriptus cst. Licentiandus quaestiones duas propositas tarn in vesperiis, quam in aula, episcopi videlicet, solvere tenebatur. Hunc ordinem saec. XIII originem sumpsisse, probat nota ad n11 596. Ea Chartularia magis in aliis nostris voluminibns quam in praesenti adhibebuntur; namquc duo quae primo mcmoravimus, ad autatem sequentem, nos paene deficient. Do Facilitate Artistarum exstat practevea in Bibl. S. Genovefae Paris. Codex (Q. 1. 2, in-S, saec. XIY-XV) juramenta et alia contineus, qui nobis utilis fuit, De Facilitate Decretorum habemus Godicem Arsenalis (n 1121), qui quattuor partibus constat: Officio mortuorum; Calendario Facultatis Decretorum; Statutis Facultatis; Privilegiis Universitatis; qui nibil nisi apographum accuratissimum est codicis Gheltenh. 2863 (saec. XV, cont. 16 + LVIII + 77 fol., 22/15 cent.)'; menda quae apographo imputare posses jam in Cheltenh. comparent. Codex Arsen.. 1123 nullius usus fuit quippe qui niliil habeat quod ad aetatem de qua agimus perlineat. Idem dicendura de Oodd. mss. Bibl. Nat. lat. 9950, 10402, 12846-12851; Archivi Nat. MM. 247, qui Stain ta seu Universitatis, sen singularum Facultatum conservarunt, sed omnes, paucis docurnemis a nobis notatis excepiis, posteriorem aetatem respicumt. Idem etiam de mss. qui continent Calendaria Universitatis sen Facultatum v. g. Bibl. Nat. 12461, Arch. Nat. MM. 201, Bibl. 8. Gcnovofac, E. 1. 29, Mus. Brit, addit. 173042. Sic et iliatantum Juramenta
Privilcgium quod statuta cfc ordiuationcs Universitatia Paris. inviolabiiiter observentur. Privilegiuin super danda licentia a, Cancellario Parisiensi in thcologia ct decretis, et quod episcopus Parisiensis securn non poasit dispensaro super non licentiando modo in privilegio coutento. Privilegium CLUOI! Cancellarius Parisicusis ecolarcs anna poi'tantcs, si ter inoniti se rion correxeriut, privet libertatibus Untversitatis. Privilegium quod servientcs Universitatis communes gaudeaut immunitatibus acolariurn. Privilegium quod CauccIIarius in sua institutione tcucatur jurare in presentia episcopi Parisiensis et duorum deputatorum ab Univcrsitatu, eii de potestate Cancellarii, ctde caau ccssationis, et quod Universitas potest statuere, et de modolicentiandi in theologia et clecrelis. Prlvileyium quod Unlversitas noa possit eicoramunicari. Privilegium quod Cancellarius touetur juramcntum recipere a licentiandis Pavysius, quod statuta pro comodo Universitatis oi'dinaU inviolabilitev observabuntur. Privilcgium quod Caucellarius tunetur jurameritum rccipei-e a licentianrlis quod ordinationem in privilegio, quod incipit Quasi lignum vite inviolabiliter obeervabunt. Privilcgium quod Cancellarius Parisiensis scolares potest absolvere a violenta manuum injectione nisi esset ita enormis, ut pro ea sedes apostolica esset adounda. Privilegium quod singuli magistri in factis neecssariis Universitalis teneantur coutribuere. Privilogium quod judioes et offidales curie, conservatoires teneutur jurare Universitati, et quod conservator et hujusmodi judiccs et oifioiales pro emendis vel salariis non recipiant ultra illud quod est solitum recipi in uua ordinaria et etiam quod punitio magiatroruiu et scolarium dictis privileges abutentium spcctat ad Universitatem. Privilegium quod magistri et studentes Parysius gaudere possunt fructibua et proventibus beneflciorum suorum, esto quod rcsidcntiam non feciasent in eisdem. Conservatio domini pape. Item aliud priviiegiuin de septennio cum sua conscrvatione. Bui la domiui Urbani pape sexti per cancellarium Nostre Domine super aliquibus reformationibus studii Parisiensis rnissa. 1. Istum codicem descripsit primum VIOLLET in JBibl. de VEcole ties Ohartes, torn. XLI, p. 152 sq. 2. Sicut et ilia calendaria a VALLET DE VIKIVILLE, Hist, de I'Instruction pulligue, p. 364 notata et p. 366 sqq., atque a JOUIIDAIN, Index, p. 201 sqq., exscripta.

XXXVI

INTRO DTJGTJO.

supposilorum Universitatis, quae infra edidimus, ad primum Um'versitatis saeculum spectant; alia, saltern ut nunc in mss. reperiimtur, aetatis posterioris sum. Registra quae habemus Faculiatis Medicinae et Nationum documenta recentiora praebent quam ut in boc volumiue memorentur. Codicibus supra descriptis armumerandi sunt Vatic. Regin. 870, chart, et Regin. 1283, pergain.; prior documenta tanturn saec. XIV exeuntis et aetatis subsequentis continet et sic Lobis inutilis fuit; posteriori, qui fol. 97-100 privilegia regum, incipientia a Philippo IV, deinde usque ad fol. 105 privilegia paparum affert, aliquoties usi sumus; etiamsi eadem in aliis fontibus inveniantur. Praeterea permultos rn arm scrip tos, occasione data, ex diversis Bibliotbecis Europae, praesertim vero ex ilia omnium praestantissima, Bibliotheca National! Parisiensi, adhibuimus aliosque fontes quos legentes in notis citatos reperieiit. Jam nunc niliil nobis restat nisi jucimdissimiim gratiarum actionis officium; primum Octavio Greard, Academiam Parisienscm summa liberalitate, ingenio, acumine regent], qui ubi audivit Gliartularium illud parari. nusquam alias quam Parisiis publicandum esse statim opinatus est atque a Ludovico Liard, studiorum superiorum moderatore, minime Universitatum veteruni incurioso, Tacile publicum subsidium impetravit. Neque Augustum Himly, optimum Facultatis Littevarum decanum, neque Erueslum.Lavisse, doclissimum studiorum historicovum gubernatorem, debita laude fraudemus, quibus adeo cordi est antiquae Universitatis Parisiensis fama et veterum mogistrorinn Ixujus urbis memoria, ut a Consilio generali Facultatum Parisiensi, nuper institute, salutare patrociniiim Chartulario nostro obtinuerint. Omnes doctos et bibliotliecarios et archivis praefectos qui nostris studiis faverunt hie nominatim memorare iougum erat; liceat saltcmP. Viollct, bibliothecario Facultatis jnridicae Parisiis, et H. Rasbdall, socio et praelectori Collegii Hertfordeusis Oxoniac, qui Ghcltehamii Oxoniaeque quosdam codices ad uostros usus inspexit, atque sociis Bibliotuecae et Arcliivi Nationalis Paris, justa pendere. Denique typographis nostris, fratribus Delalain, propter indefcssam curam quam per laboris longinqui decursum prompta benignitatc siunmaque sollertia nobis adliibuenmt, grates referamus; Paulo praesertim, qui, cimi meminisset nou. vanum esse ilium titulum Typographi Universitatis jampridem domui quam moderatur inscriptum, in plagulis legendis ipsenos adjuvit plurimaque quae corrigcrenturiudicavit, ut volumen illud, quod alia sequentur, patrocinio Universitalis dignum esset.
Parieiis, 10 Mail 1889.

CHARTULARIUM
UNIVERSITATIS PARISIENSIS

PARS I N T R O D U C T O R I A
AB ALEXANDRO PAPA III USQUE AD ANNUM ICC

1. Alexander III slatuit in Concilia Tu-ronensi, ut nullus omnino post votum religionis et post factam in aliquo religioso loco professionem ad physicam legesvo mundanas legendas permittatur exire. 1163, Mai/19, Turoni.

( 1.) Non inagnopere anliqui hostis invidia infirma membra ecclesie precipitarc laborat, sed inanum mittit ad desiderabilia cjus et electos quoque nitllitr supplanlare diccnle scriptura : Esca ejus clecti1. Multoruin siquidem casum operari se putat, ubi pretiosius aliquod inembrum ecclesie sua I'uerit callidilate detractuin. Et indo nimirmn est, quod in angclum lucis se more solito trahsfigurans sub obtenlu languentiuin fratrum consiilendi corporibus et ecclesiastica negotia fidelius pertractandi regulares quosdam ad legendas leges et confectiones physicales ponderandas de elauslris suis educit. Undo ne sub occasione scicntie spirituales vh'i immdanis rursus aelionibus involvanlui 1 et in intcrioribus exco ipso deficianl, ex quo so aliis pulanl. in oxlerioribus providere, do prescnlis asscnsu concilii staluimus, ul. nulli omnino post y o l u m roligionis et post faclam in aliquo loco religioso professionom ad physicam logosvo ininulanas logond.as pcnniltantur exirc. Si voro oxierinl ct ad clausLniin siiuin infra d u o r u m inensinin spaliinn non rediorint, sicul. exconimunicad ab omnibus evilcnlur ct in nulla causa, si palrocinium prcslarc voluorinl, audianlur. Rcversi autein in clioro, capilulo, mensa l. ccteris ullimi fratnun semper o x i s l a n l , ct nisi for to ex niiserieoi'dia sedis aposlolico lotius spein promotionis a m i l l a n l .
Mansi, Ampliss. coll. concil.,\o\. XXI, 1179. Compil.I, c. 2, no clcricl (;>, 37) in Cud. Vnl. Int. 1377. God. Huvghos. 2(,i4. Ahbrnv. in X <;. 3 h. I;. (H, 50). Ilnni: DcrrcluliH cum aliis aotin concilii Tiironon.si.s I'cjiclilui 1 in Apponilic'R ml Gniiciliuin LalGrnnciiKO I I I , p. xxvir, c. 2 (Miuisi XXII, 373) cum Lac conclusionc : Episcopi vcro, alibalos, priorns tnnlo Riuinnitnti ttoiiHonlicnLoH ol unit cnrrigontoM Hpolictiilur propriiH IioiiorihiiH ft 1) ccclosiu liniinilius nrrcnnltiv . DC istii Docrelali repctila vide infra pnrlo 1. n. Itt Concil. PariH. diini 1213. Tfonorius III HUH coluhi'i constituLionc; n Supor spoculnm snpci'ins scviptitin Decrclnlttm do vorho iirl vitrhum rcforl it claiistruin sunui infra iisijun in firifin. 1. IIh. 1, Hi : <-i]}iis cjns clpclns.

2. Alexander III Hiigonl episcopo Nucssinnwisi Rain, archidiacouum Sarisboviiiiisciti Pansiis opernni sludils daturum commcndnt. 1164, Julii 26, Senon/s.

Alexander episcopus servus scrvorurn Dei vcncrabili 1'r'atri Ilugoni Suossionensi oj)isoopo saluleni ot aposlolicain beneclictionein. Dileclus filius nosier Rain. Salcsberiensis arcliidiaconus Parisius se rnoram liabilurum disposuit, et ibi studio lillerai'iim ad presens vacare. Quia vero pro sua probitate nobis carus csl pluriinuin et acccptus, cum fraternilati tue, de qua plonam fiduciam obtinernus, propensius commendamns, rogantes aUentius,

CHAUTULARIUM U N I V E R S . PARIS.

qualiiuis pro reverenlia beati Petri ac nostra, considerutionc quoque sue devolionis, ipaum oculo clementiori respicias, diligas ethonores, sibique opporUmum consilium, si quando opus habucril, conferas et favorem, ita quod nostras preces sibi sentiat profuturas, et nos quoque tue sollicitudini gratias uberes exsolvainus. Dat. Senonis vij kal. Angusti.
Recueil ties Eistoriens des Gaules XV, 819. Miguc, Patrol, lat., loin. GC, p. 29!).

3. Alexander III Willelmo archicpiscopo Senonensi praeceptum renovat, ut suffraganeis Pnrisios conmcatis Petri Lombardi quondam episcopi Parisiensis falsam scntenlicim de Christo hom'nie lolltutdam curet, et veram ibidem a magistris et scholar-tints edoceri. 1170, Mail 28, Verulis.

Alexander episcopus servus servoruin Dei venerabili i'ralri Willelmo Senonensi arehiepiscopo apostolice sedis legato salutcin ct apostolieam bcnedictionem. Gum in nostra esses olim presentia constitulus, tibi viva vocc injunxiinus, ut suflYagaiicis tuis Parisius tibi ascitis ad .abrogationem prave doctrine Petri quondam Ptirisiensis episcopi, qua dicitur, quod Christus secundum quod est homo non est aliquid, oninino inlenderes et efficacem operain adhiberes. Inde siquidem est, quod fraternitati tue per apost.olica scripta mandamus, qualmus, quod tibi, cum coram nobis presens esses, precepiinns, sufFraganeos tuos Parisius convoces, et una cum illis et aliis religiosis ct prudenlibuK viris prescriptam doctrinain studeas penitus abrogare, et a magistris scolaribus ibidem in thcologia stuclentibus Christum sicut perfectum Deum, sic et perfect urn ac verum lioininein ex anima et oorpore secundum quod homo consistenteiu precipias edoceri : uuivorsis lirmitcr el distincte injungens, quod doctrinain illam dc cetero tenere sen docere neqiuiquain presumant, seel ipsam penitus detestentur. Dat. Verulis v kal. Junii.
Apographum saec. XIII. in Biblioth. not. Paris. n\s. lat. 10992, fol. 138. Recueil dc* Ili&toriens dcs Gaules XV, 968. Miyne. Patrol, lat., torn. GC, p. G85. Annales ReicJierspergenses rcferunt jam ad.nn. 11G4, ipso nnno, cum per totain Fnintiam multac ct rariae senteutiac huberentur de fide inter magistros francigcnus, Alexander pnpa coiivocatis in unum (Senonis; sttolasticis et quibusque littcratis in ipsa vigilia nativitatis domini (24. Dec.) usque nd triu, ut fcrtur, inilia vel ultra, f-'sun asscntientibus sibi domnis cardinalihus condcmnavit ct nmuino intcrdixit omnos tropos ct indiaoiplinatas quacstiones in theologia, Parisicnsique episcopo praccepit, ut per totam Franciiim caa compesccrct. Sontcnlia auteiii dc gloria hominis in Deum assumpti ct in Deum nati approbata est ibi coram papa ac roborata conscriptis inde centum quinqnaginta ct eo iimplius auctoritatibus . Man, Germ. XVII, 471.

4. Alexander /// episcopis per regnum Francorum constitutis praecipit, ne in eoruin ccclesiis pro licentia docendi la ejcigatur, etiamsi haec vigeat consuetude. 1170-1172, Octobris 20, Tusculani.

Iralribus et episcopis per regnum Francorum constitutis. Quaiito Gallicana ecclesia nuijorum personarum scientia et honestate prefulget, et cautius nititur evitare que con-

A R ALEXA.NDUO III USQUE A.D A N N U M MCC.

fundcrc vitleanlur ccclosiaslirain honestatem, tanto vehemenliori clignos cos csse uniinaclversione ccnsemus, qui nomeu magistri scolarum et dignitatem assiiinimt in crclcsiis vcslria et sine ccrlo pi-olio erclesiaslieis viris docendi alios licentiain non iinpcndunl. Gum aulem bee prava et enormis consuetude a cupiditatis radice processerit, et. decorem admoduin eeelesiasliee honcslatis confundat, providendum vobis est et summoperc satagcndum, ut consuetiido ipwa de ccclesiis vcstris penitus extirpetur, cum vobis prceipue et spefialilei- ascribalur, si quid in eccletdis eisdcm laude dignuin inveniatur vel roprehenaionc nolandum. Nos quoque, qui licet iminerili dispensante clenientia conclitoris suprema i'uugimur poleslale, laule cifpidilalis el. rapaeilalis viliuin nolentes ineinendaluin relinqui, fralonu'lali vesliv. per aposlolica scripla mandamus, quatinus consuetucline ipsa tie vostris eet'lesiis exlirpala sul) analheinalis intenninalione hoe inhibere cm-etis ne qui dignitate ilia, si dignilas dici polosl, i'ungenles pro prestanda licenlia doeeiuli alios ab aliquo quidquain ainodo exiyere audcant vel cxlorqucrc; sed eis disti'icie precipiatis, ut quicuiiquo viri idonei el lilterali voiueriul regere shiclia liltcranun, sine molestia et exaclione qiuilibet scolas regere p a l i a n l u r , nc scienlia do relero prelio videatur exponi, quo singulis gratis debel impeiidi. Si (jui vero bujusinodi proln'biliunis vel precepti exliterint transgressores, eos aucloi'ilale noslra el veslra ol'liciis el. dignilalibus spolielis. Porro si hoc juxta inandaluni noslnnn eori-igere neglexerilis, negligcnliain vesh'am gravem habebimus et rnoleslain el ad i-a forrigenda inanuin extendere compelleinui 1 , ila quod si voluerint in bujus i-apaeilalis proposilo persislero uon valebunt. Data Tusculani xiij kal. Novenibris.
Miirliiuc-Diii'iinil, Ampl. call. V<'-1, script. II, 85;t. Compil. I, c. 3, do inugislris (5, 4). Multuin nbbrcv. in X s. b. t. Gluiisuliii- Viiic;'iil,iiis lli.spanus cliril in HIIO infra niinuni 1210 ct 1215 composite* Apparatu ud Gonipilationcm primam sub h. I. : Ilor rnput I'nil inipoli'aLnin (ronli'ii cnnciillariutu Pai'isinnscin, rpil a quolib^t docontc iiinrrnni nnnin cx;g;cbat. Cod. Vnl. lal. 1H77. Bibliotli. capituli Cnrdiibonsis n. ViO.

5.

Alvjennder III Pclro abbali S. Jttiinigii ol Fulctmi dccano Remensi mandat, dure puniant J. preslyterum de bitrgn <S'. flcmigii, (jui funi in die dominica coram. clcricis et laicis choreas duceret, a scoiarilus increpatus HOS mala Irnclavcril et in. ijwos tixcoinmuiucution/x sententiam promulgaverit, qui tamen per hoc plurimum libcrlatcm suain faisse laesani jn'Oponunt, ruin nullus in cos violentas manus injicere out excommunicatlonis KHiilcnliiini jwssit (truinuJgnrc, douce coram mngistro suo velint justitiae stare. 1170-1172, Novembris 8, Tusculani.

Alexander episcopus servus servoruni Dei Pet.ro abbali S. Remigii.1 et Fulconi decano Reincnsi salulein. Audiviuma ex irausmissa conquestione quorumdain scolarium, qui in bin-go S. Remigii consisliml, quod cum J. presbyter de burgo S. Remigii in die dominico coram clericis et laicis, poslposila modestia clericali, choreas duceret, scolaribus ipsis eundem prcsbyterum exinde increpantibus et deridentibus, idem presbyter quorumdain favorc cum furore et impelu ostium et fenestraa scolarum aiisu temerario fregit, et in qiiosdam ex ipsis acolaribus violentas manus injecit, et his injuriis non contentus, absque

CHA.HTULAIUUM XJN1VERS.

PARIS.

conscientia venerabilis fratris nostri Henrici Remensis archiepiscopi et officialium suorum in ipsos noii citatos nee confesses proxime sequent! die excoinmimicationis sententiam promulgavit, quam idem archiepiscopus fecit, prout debuit, relaxari. In quo utiquc iidem scolares libertatem suain plurimum fuisse lesam proponunt, cum earn se asserant libertatem habere, ut millus in eos violentas manus injicere aut ecclesiasticam sententiam aucleat promulgare, donee coram magistro suo velrnt justitie stare 8 . Hinc siquidem et aliis injuriis predict! scolares provocati, eundem presbyterum, sicut asserunt, ad nostram presentiam appellarunt : sed per se vel per alinm nostro se conspectui minime presentavit. Quoniam igitur idem presbyter in hoc, si verum est, imiltipliciter excessissc vicletur, nos excessus ejus nolentes, sicut non debemus, incorrectos relinqui, discretion! veslre per apostolica scripta precipiendo mandamus, quatinus partibus ante restrain presentiam convocatis, super his rei veritatem studiosius inquiratis; et si inveneritis predictum presbyterum choreas in conspectu clericorum et laicorum duxisse, et pro tali causa tan lam prefatis scolaribus injuriam intulisse, aut ipsos ita incaute anathemati subjecisse, ipsum auctoritate nostra sublato appellationis remedio de tanla levitate, presumptione, et audacia dure et aspere puniatis, et si vobis constiterit euin vel complices suos in aliquos prcdictorum scolarium, qui essent clerici, violentas manus injecisse, ipsos auctoritate apostolica freti omni contradictione et appellatione postposita publice excommunicatos denuntietis, et faciatis sicut excomnumicatos cautius evitari, donee passis injuriam congrue satisfaciant, et cum vestrarum teslimonio litterarum apostolico se conspectui representeiit; ct prohibeatis omnibus, ne prelates scolares contra libertatem eorum in aliquo molestare audeant vel gravare, quandiu coram magistro suo parati aunt justitie stare. Dat. Tusculani vj id. Novembris.
Sinaondi, Opp. car. (Paris. 1G96) III, 1345. Rcc. dcs Histor. des-Gaules X.V, 892, Mignc, Patrol, lat., torn. CC, p. 716. 1. Pelro Gcllenai. 2. Quod si ita erat Remis, concludore possumus, cumdom usum Parisiis viguissc.

D. Alexander HI deca.no et capitulo Parisiensi concedit} ut bencficia Roberto de Dcelci et magistro Mainerio concessa post horum obitutn recipiant. 1174, Octobris 28, Ferentini.

Alexander episcopus servus servorum Dei dilectis filiis decano et capitulo Parisiensis ecclesie salutein et apostolicam benedictioiiem. Justitia postulat et ratio persuadet ut his uberius debeamus gratiam nostram impenclere, et suis justis postulationibus bemgnius nostrum impertirifavorem, qui circa nos et Romanam ecclesiam multa noscuntur devotione fervere, et nostram exsequimtur facilius voluntatem. Inde est quod cum vos ad preces nostras dilecto filio nostro Roberto de Bcelei vicario beati Petri Fossatensis super'illas octo libras, quas in ecclesia vestra preter stationes et minutos redditus solebat annuatim percipere, sex libras annis singulis liberaliter addideritis, nos providere volentes, ne

AR A L E X A N I H I O

(11

L'SQUK

AD

A N N U M MCC.

vobis in d a u i p n u m vel prejiidieimu converlalur, quod ob reverenliam nostram prompla devotionc feeislis, aposloliea auelolilale (sic) slaliiimus, ut occasions addilionis quuin lecislis inemoralo 11. aul dileclo (ilio noslro magislro Mainerio 1 , ' cui prebenda wanele Gcnovcfc concessa esl, non possilis a preseriplis eeclesiis quomodolibet moleslari, quo minus post eoi'imidein 11. el iM. deeessuni in on in slalum eedein prebende redeant, in quo ante addilionem i'aetam J'uisse noscunlur. N u l l i ergo oinnino lioiniiinni lieeat hanc paginam noatre conslilutionis infVingoro, vcl c;i a l i q u a l c n u s rontniiro. Si qnis auteiii hoc alteinplaro prcsiinipscrit, indignalioniMii onmipolonlis Doi o|. boalorinn Polri ot Pauli aposlolorum ejns so nov(M'il. iiKMirsuruin. Dal. F(M'< i nlini v leal. Novcmbris.
u iji Arch. mil. Paris. L. 2.'U) nn '10. U u l l u j i l u n t l i n a fills sisric. riibni rolcim appcvutlitui 1 . Mar/num Pastorale in Anili. nal. Pari.s. LL. 175, p. MJ'i, Mansi, AnijpL coll. t'oncil. XXI, lOiit), ulii piu'jicnim v. id. Novi'inhria . 1. Lslo Mainurius viilolui- (>.SHI) ii]<>ni oiiin l\luinoi'io, (liscipuln Aluu'lai'di, cpii n in aiidiLoi-iu srhulac Puri.siiiH l(^g(ibal, ul (licit diralrhis Canibn-iiHis, Ojip. od. Brown1 II, Ml); IV, 7; iln <juo ili:im Wallor MIIJICH apud Wright, The, latin poems, p. 21).

7.

Alfi.vnndcr III ecclum'rm I'lii'tfiicnsf. tiln'i-lttlt'x ft rtitionnbik's rvnmu'lutlitu'n cnn/irmnf. A'. (Ivnowfru! in f f e l c n i n Pririxiwiiti, t/u.rn' rnni't'fisti f t t i l iwitfislro Afniiifrio. I

KKIH

tit;

1174, OstoMs 28, Ferentini.

Alexander episcopus servus HiM'voruin D< 1 i d i l e r l i s filiis IJ. (!<!(.'ano cl capilulo ParisiensiH <;c.clesie salutorn el aposlolicam I x M U ' d i c l i o n c i n . ( ) u a n l o lervorein devolionis vewlre laii(la])ilius suinus (;l (^(li<'a('ius in i i i i i l l i s cxperli, lanlo l i b e n l i t i s jura <!l. liberlales ecelo.sie veslre oonsiU'vare voliiinus el. lu<:ri, el veslris juslis j)osliilalioui])u.s beiu'gnius condoseendere, ul de sineerilah^ devolionis, (|iiam ei'^-a uos el. Itnmaiiam ec(d(!isiain ^-(u-iliH, graliam noslram uberius s e n l i a l i s . .l^aproi)^^', d i l o c l i in Domino filii, oilieii. noslri debilo provoeali, el pcliliouiljus veslris c'lemenler i n d u e l i , liberlales ol. aulitfuas el ralionabilcH consueludines (^'desici A'esh'4', a lempore sanele reeordaliouis palris ol predecosHoivis nosl.ri Kugenii pa|>e us(|iie, ad noslra lempora (djscrvaliis, ralas liabemus el. finnas, easquo aucloi'ilale aposlolica e o n l i r m a i i l e s ^ p e i - p e l u a i n in posleruin d(H'ei'in'iniiH liabere f i n i i i l a l e m . Ad liee emu (|ii(>dam monasleria (M. ecelesie pi-cvbendas lial>eanl. in ecelesia vislra, el dilccto filio noslro ina^islro Maiuerio jji-ebenda saiu'le Gciiiovere eoneessa sil, A'erili no panlatiin subrepeudo in deli-iinenluin in'odiclonun inoiKisUirionun el. eeclesiaruiu el in gravamen veslruni luijusmodi eonsueludo inoleal: in ocelesia veslra, poslulaslis a nobis ul super hoc juri veslro et indcmpiiitali eoriimdem monaslerioniui el ec'eb^ianim paslorali debcrcnins sollieitndine precavere. .liido esl quod prosonli seriplo aroins inhibeiniiH, ne de aliqua pt'ebendarnm, quas prewcripla monuslcria vel ocelesie liabenl. in ecu'lesia veslra, quamlibel personam canonicare cogainini. Nulli ergo, etc., noslre eonlirmalionis el eonsli-

CHA.HTULA.RIUM

TJNIVERS.

PARIS.

tutionis infringe re, vel ei aliquatenus contraire. Si quis autein, etc. Dat. Ferentini v kal. Novembris.
Magnum Pastorale in Arch. not. Pai-is. LL. 175, p. 503. Mansi, Ampl. coll. concil. XXI, 1058, Guerurd, Cart, de I'e'glise Notre-Dame de Paris II, 392, 388.

8.

Alexander III Petro cardinali S. Chiysogoni, apostolicae sedis legato, mandat ut cum aliis super scholarum regimine Parisiejisiuni provideat} ita quod personam magistri Petri c'ancellarii Parisiensis non exccdat, quod cxindc fecerit.
1174, Octobns 29, Ferentinf.

A.lexander episcopus servus servoruni Dei dilecto fllio Pctro tituli sancti Chrysogoni presbytero cardinal!, apostolice sedis legato, salutem el apostolicam. benedictionem. Licet inanduvcriimis ut hi qui volunt docere nihil pro scolis regeiidis ab aliquo exigant, juxta illucl : vcui et audi : volentes lamen honestati el litterature magistri Petri, cancellarii Parisieusis "*, quantum salva honestate possumus, prompla benignitate deferre, quern speciali prerogaliva diligimus el volumus honorare, discretioni tue mandamus quatinus, habito consilio cum venerabilibus fratribus nostris Willelmo Senonensi archiepiscopo,' apostolice sedis legato, et II. Remensi archiepiscopo, et aliis dignis et honestis personis, super regimin.e scolarum Parisiensiinri, quod tibi yisum i'uerii, ita quod personam jam dicti Petri non excedat quod exinde feceris, circumspecta diligentia providcas atque disponas, earn cautelum et maturitatem adhibiturns, quod non videaris modum exceclere, et illi qui scolas rexeriht, non dcbeant immoderate gravari. Dat. Ferentini iv kal. Novembris.
Rec. des Histor. des Gaules XT, 951. Migne, Patrol, lot. torn. CG, p. 998. 1. Petri Comestorls (Mmiducatoris), auctoris Historiao scliolastiouo ct multorum sermonum. Apud GunSrai'd, Cart, de Notre-Dame cle Paris, ut eancellarius primo nominatur anno 1168 (III, 438), ct ultimo an. 1178 (II, 603). Non constat, quo anno so contulcrit ad Victorinos, in quorum Obituario legitur ad xij kal. Novomb. : a Annivcrsarium aollempno magistri Petri Manducntoris Parisionsis cancellarii ct nostx-i canonic! , Bibl. nat. Paris, ms. lat. 14673 fol. 245. Petri successor in ctmcellariu, ut videtur, Hilduinus primo nominatur an. 1185 (Gudrard, Cartul. de Notre-Dame II, 311) et ultimo an. 1191 (ibid. I, 45). Potri antoccssor fuit Odo, qui chartum anni 1164 subscripait : Data per manum Odonis cancellarii . Magnum Pastorale in Arcli. nat. Paris. LL. 175, p. 755 (apud Guerard 1. c. II, 503, cjus noinen hie supprimitur).

9, Alexander 111 Guillelmo archiepiscopo Remensi mandat, ut convocatis magistris scholarum. Parisiensium et Remensium, etc., interdicat, ne quis dicere audeat, Christum non esse aliqitid secundum quod homo. 1177,Februarii18,V9sttte.

Alexander episcopus servus servorum Dei venerabili fratri Willermo Remensi archi* episoopb, apostolide sedis legato, salutem et apostolicam benedictionem. Gum p&rfectus Dems perfecfctaB sit hom^>, mirum est, qua temeritate quis quani audet die ere,

AB

ALEXANDIIO

III USQUE AD ANNUM

MCC.

Ghristus non sit illiquid seciindum quod homo. Ne autem tanUi possit. in ecclesia Dei abusio suboriri vel error induci, iraternitali tue per apoatolica scripta mandamus, quatinus conyocatis magistris scolarum Parisiensium et Remensium et aliarum circuinpositanim civitatum auctoritate nostra sub anathemate interdicas, ne quis de cetero dicero audeat Christum non esse aliquid seciindum quod homo, quia sicut verus Deus ita verus est homo ex anima racionali et liumana carne subsistens. Data Veste xij kill. Martii.
Bibl. Arsenalis Paris, ms, 379, fol. 3(Jft. Apud Friedbcrg1, c. 7, X, DC linercticis, sicut ct apud Munsi, Ampl. coll. concil. XXI, 1081, pcrpcrnm Icgitur xij kal. Mail .

1O. Alexander III magistro Gerardo Pucellae*, ut usque ad quadriennium si scJtolas recent rcdditus, yuan halet in Anglia, libere ei et sine diminutione reddantur in scholis, HOC cogatur infra terminum ipsum scholas, nisi casu necessitatis, dimittere. '1/78, Februarii 7, Anagniae,

Alexander episcopus servus servo-rum Dei dileclo filio magislro G. salutem et aposlolicam benedictionem. Attendentes litleraturam et. scientiam luain, et ([iiomodo compositione inoruin ct hones tate sis preditus iiiliilominus cog-itantow, coginmr cominuni ct speciali dcbito tuis proleclibus et ineromoiilis inlondere, ot nuilla libi benignilaln dc.ferre. Eapropter, dilecle in Domino fili, cum sub magislorio luo mulli por Doi graliam prolidant in scientia litterarum, anctorilate tibi aposlolica duximus indulg'onduni , ut usque ad quadriennium, si scolas rexeris, reddiliis lui quos babes in Anglia nulliiiH conlraclicliono vel appellatione obslanle lil)ere li])i et sine diminutione qualibot reddanlur in srolis, ita quiclem, ut nulli fas sit tibi qiiidnam de illis redditil)us diminuore vel Hiil)ti i ah(M i o, ant circa res tuas indebitam molesliain. vel gravamen inferre; nee cogaris in Ira leriinniiin ipsum scolas dimilterc, nisi alicui ecclesie, in qua personalum vel magnum beneiiciiim habeas, ea necessitas iinminuerit, quod merito tuaiu sibi debean proscnliam et palroeinium exhibere. Dal. Anagnie vij id. Fel)ruarii.
Rec. des Histor. des Gaules XV, 953. Migno, Patrol, hit,, turn. CC, p. 1157.
1. Ipsius scriptn siicculo XIII incuiito atlhni; logRliniitiii1, nL ningisliu' PraopoHiliiiit.s in sun SwnWM citnt PJHN H circa divinas porsouns his vc k rl)is : o Proptnr Iiao dixernl infi^iHtoi 1 ('}. Piidlla, (juod lion nninnii poi'HOiiii nlitor 'diviunm natiiram quam hoc namnii oHsciitiu . 15 iniillis niss. of. Bibl. nut. PartH. ins. hit. 14520, fol. I)1'.

11. Alexander III magistro Gerardo Pucellae rcdditus ab fpso schismatis tcmporc aponlc dinrissos rostituit. 1178, Martii IB, Lateranr.

Alexander episeopus servus servorum Dei magistro Girardo Pucclle salutem et apostolicam benedictionem. Litteratura tua ae probilas ac inorum honeslas noa inonent propensiiis et hortantur, ut te sicut probtim, honestuni et litteratum viruin sincere
Chart. Univ. Paris. I.

10

C.IIARTULA11IUM

UNIVERS.

PARIS.

diligamus caritatis affectu, et special! prerogativa amoris et gratie foveamus. Hac igitur consideralione indued, et persouam tuam special! volentes dileclionis nostre privilegio decorare, tibi redditus quos in re'gno Teutonico in fervore schismatis, nullo cogente, spontanee dimisisli, de consuela dementia et benignitate sedis apostolice, intcrventu quoque venerabilis fratris nostri Maguntiiii archiepiscopi, restituimus, statuentes ut non obsit tibi ad diminutionem vel maculam fame tue, nee circa promotionem tuam tibi prejudicium valeat in posterum generare, quod aliquandiu redditus inter schismaticos nosceris tenuisse. Dat. Laterani id. Martii.
Rec. ties Kistor. des Gaules XV, 900. Migno, Patrol, tat,, torn. GC, p. 1200. Vide prnelcrca Juffe-Loowonrcld n. 13039, ubi magistcr Gerardua Pucellu cum Pctro Bleacnsi nomimUur, 3. April, ejusdcm anni.

12.

Alexander III statuit in Goncilio Lateranensi HI, ut quaelibct ecclesia cathedralis praebere deb eat beneficium magistro, qui clencos ejusdeni ecclcsiae et alias pauperes gratis doceat} et si quis vcndiderit licentiam docendi, aut interdixerit docere} beneficio privetur. 1179, Martii 19, Lateranf.

( 18) Quoniam ecclesia Dei et in his, quo spcclant acl subsidium corporis, et iu iis, que ad prol'ectum proveniuiit aniinarum, indigenlibus, sicut pia mater, providere tcnetur; ne pauperibus, qui parentum opibua jiivari non possunt, legend! et proficiendi opporlunitas subtrahatur, per unamquamque catliedralem ecclesiam magistro, qui clericos ojuadeiu ecclesie et scolares pauperes gratis doceat, competens aliquod beneficiiun probeatur, quo docentis iiecessitas sublevetur, et clisceiitibus via pateat ad doclriiuini. In aliis quoque restitualur'ecclesiis sen rnonasteriis, si retroactis temporibus aliquid in ois ad hoc; fuerit deputatum. Pro licentia yero docendi nullus omnino prelium exigat, vel sul) obtenlu alicujus consuetudiiiis ab cis, qui docent, aliquid querat, nee docere queinqiiain, qui ail idoneus, petita licentia interclicat. Qui autem contra hoc venire prcsumpacrit, ab ecclesiastico fiat beneflcio alienus. Dignum quippe ease videtur, ut in ecclesia Dei frue turn sui laboris non habeat, qui cupiditato animi, dum vendit docendi licentiam, ccclesiasticuin profectum nititur impedirc.
Manai, AmpL coll. concil. XXII, 227, Cornell. I, o. 1, tit. do magiatria (8, 4), in God. Vat. 1377. Ablu'cv. iu X, c. 1 h. t. (5, 5).

13.

Alexander III mo net quoddam capitulum^ praebendam per biennium concedat canonico Thcobaldo, ad hoc ut in scholis tlieologiae gratia commorari possit. Circa, an. 1180.

Justis peticionibus grata nos convenit favore concurrere et eas tanto benignius, quanto honestius porriguntur, effectui mancipare. Dilectus autem films nos tor niagister The(obaldus) supplici relatione suum nobis exposuit commorandi in scolis desideriuin illius scientie gratia potissimum, que ecclesie Dei non minus necessaria quam utilis exist!t,
2.

A.B A . L E X A N D R O III

U S Q U E AD A N N U M M C C .

11

adiciens se ad hoc pene ultra vires facultatis sue certain pecuuie summam mutuo accepisse. Inde eat, quod imiversitatem vestram affectuosc rogantes monemus, qiiatinus eidem tamquam fratri et canonico vestro, preserlim de quo in Domino spes uberioris scientie presumilur in scolis, prebondam per biennium dumtaxat pro reverentia Romania ecclesie et precum nostrarum consideralione concedatis, ita ut et ipse vobia devotior existere teneatur et HOB oxinde lain vestris quam ecclesie veslre utilitatibus promptius et aollicitius aapirare debeamus.
Loo-vvonfuld, Epistolae pontiflcum Romunorum incditae, p. 200. Cnpitulum istud versisimiliter Turonenso fuissc uppurot ex duabus littcria ibidom prnccodcntibus. Non minus probobilc oat, sub scholia Parisicnscs mtelligi debcre.

14.

Urbanns III domui S. Thornae dc Lupara Parisiensi assent possessiones a Roberto I comite Droccnsi de uxoris.suae Affiifitis et [ilianun siiorum eonniventia assignatas. 1186-1187, Mil 22, Veronae.

Urbanus opiscopus sei'vus scrvorum Dei dilecto filio Vuilehno prcsbylero provisori domus Siiucti Thome Mnrtyris ParLsius salutem et apostolicam beneclictioncin. Gum prinripes soculi diviniluM inspirati aliqua do ])oiii.s suis pi is usibus applicant, in bono debcmus coa proposito conibvcro, et ne lacluivi illoruui per alicujua inalitiain valeat immutari, aposlolkuim cis palroriiiiuiti imporliri. Sicut aultvm in au.dienl.ia nosIra est propositum, diloclus filius noster nobilis comes Robertus divine pietalis aiiiore qnusdam donms, quas habobat Parisius, provisioni pauporuin olericoruni cum quibusdam rcdditibua dc uxoria et filioruin Hiiorum connivenlia depulavit, rcligiosis porsonis in eodcm loeo avictore Domino eo us til ii tin, quo seoum paritor in oodoin huulubili op ore debeant exerccsri. Quia igitur postulavit 11 noljis bonignus in Cliristo filius noslcir Philippns illuslris Francorum rex et regina uxor ipsius, poslulavil eliam el; jam die I us comes, ut donationein ejus nosli'a debereinus auctorilate firmare : ipsam, prout pie et laudabilitcr lacla est, aucloritate apostolica confirniniiuiH el proscniis scripli palrocinio communimvis. Slalnimus aulein, ut per dioecesanuin ^piHcopum ad opus f rat rum et iamilie ipsius alque infirmoruin decmnbcntiiun ciinileriinn debont bnuodioi, Sane novaliuin vcstrornm, qne propriis inanibus vel sumptibus' cojilis, sivo d<5 nutrimonlis aninialium voHtrorum liorloruin vel domoriun fructibus, null us a vobis deeimas exlorquerc presumal. Nulli ergo liominuin liceat hane paginam nostre confii'iiiationis et probibilkmis infriugcro vel ei auu iemerario coutraire. Si quis autein hoc attcntarc presumpsoril, indignationom omnipolentis Dei et bcatorum Petri ct Pauli apostolornin ejus se novorit inoursuruii). Dal. Verone xj kal. Augusli.
DiihoiH, Hist. cccL Paris. U, 12. Butnona II, 403. Hftfto opistoln cum alia lunoocnlii III informs odita ftiit h'unscriptn in Invonttiiro do Suint-NicoluB-du-LouvrP, uppoliS lo Livre vert . At hoc invcntnrium ad nos non pci-Tenit. In hisco liUcn-is Urbaiii III priinu fit mputio domus S. Thomao do Lupara. Charta Robert! I coinitis Droconsis uh antiquo dcHidcrutur, hnbcmus tiimcn illuiri Robnrti II, qiiao ideo inforius publicntur. Glnmcns III dio 2G Jiilii anno 1189 canoniois poHsossicinos ct rcdditus ad Huatcntutioncm quatuov canonicorunx a Roberto I collntas nsaoru.it. Idem fecit anno 1192 Philippus AinfUHluH. Vido. dncnraouta upud Dnbois 1. c. et Bulacum II, 464 sq. Utyideri potoatnon tang-unt adhuc scbolarcs S. Thomae, scd tantummodo canonicos. Cf. Borty, Topographie historiyue du vieux Paris I, 96 si[.

12

CHAHTULARIUM

UNIVERS.

PARIS.

15.

Coelestinus III mandat, ut causae saeculdres clericoriim Parisiis commorantium jure canonico decidantiir. 1191-1198.

Coelestinus [episcopo Parisiensi] f . Quod elerieis, clc. Et infra : Nullns episcoporum vel clericoriim ad juclicia secularia est trahendus. Ilabenl enirn illi judices suos, ncc quicquam est eis publicis commune cum logibus. Bonii'acius yero Papa et Gelasins el alii plures antecessorum nostrorum antiquioribus Gonciliis eonsonanles, sicut bene patet viris juris utriusque peritia, id ipsum in sacris constitiitionibus ediderunt. Hac igiliir ralione indued per apostolica scripta precipiendo mandamus, quatinus si quas causas scculares 2 clerici Pariaius commoranles habuerint contra aliquos vel aliqui contra illos, appcllaliono remota jure canonico decidatis, nee permillalis juri scriplo consuet.iicli.nein prcviilere.
Compil. II, c. 5 do fovo competent! (2, 2) in Bilil. nat. Paris, ins. hit. 15398; Cod. Vat. Int. '1377. Dorrelalm i X. sub hoc titulo 2, 9, cst abbreviate ct vice acoulai'os Ic-giliu1 pcuiiiiiarmu M. 1. Non caret probnhililutc hnnc cpistolam esses dirccliiiu ad ispiMcnpiim ParisioaaciH, ut cliain Bocluncv cxhilxst. Glossalni 1 Lanrcntius dicit od vcrbum cleriei Pauiaius : nst spoirialo Ptirisius, tibi opiscopua (jorit viccin t-nmitis, undo ct prccn bamuuii ibi nuiitiat uoiiiiiic cpiscopi et rej^is. Alias liiy<u sub scculuri judinc delimit conveniri . Bibl. nut. Paris. HIM. Int. 3931% fol .89. Alius glossator in Bibl. nat. Paris, ins. hit. 15308, fol. HO1'; a(.)3'2, fnl 7G1' i n . . . Undo nun tlciuinluil prunn bnnnuin. Pnrisius, nouicn epiacopi stathu post nomcii rogis subjungit. Qiiia ergo cpisoopus Iciupoi'tilniu babul jni'iHiliclioni'iu super laicos, prccipit dom. pupa, ut coram co <ilt!rifi cos eouvoniant cU-. 2. Bibl. nat. Paris. iua, laL. 'l.lIttliS (i sticc. XIII.) : scolai-cs contra onnios alios ondiccs.

16. Innoeentius III Odoni episcopo} canloi-i, el magislro Pelro do Corbolio Parisicnsi canonico prancipity nl Stephanum episc. Tdrnacensem exconinuinicationis svntentia feriant, si Bernardo da Jnsuia reinieril coucatlwe prciebendamt quae ei Parisii&: eticnn consilio magistrai'iim adjndicala fail. 1198, Apr/It's 29, Romae,

Episcopo .. cantori, et magislro P. de Gorbolio Parisien. canonico: Gonfii'inalionia nostre manum in hiis, que per predecossores noslros 11011 sine maturitalo con.silii noviinus instituta, nee non et ex eorum auctoritale pariter ct mandate sortita sunt cd'cctiis debiti complementum, non taiitum libentev apponimus, verum etiam in eos, qui ad insliliiliones hujusmocli eludendas in contradictionis el. rebellionis aculeum erigiuitur, gruvilcr sicut tenemur insurgimus ad vindictam, ut sic rcbellium et superbonnn conluinacitas ol.idah.ir, et ecclesie Romane insliUitio submoto cujuslibct temorilatis obslaculo sua gaudcal, lib(i'lalc, Tenor siquidem Httcrarum dilecti iilii IT. decani Pansiensis, quas lelicis rccordationis G.1 pape predecessor! nostro tamquam nobis directas accepimus, nos instruxit., cjiiod morluo in Urbe bone memorie magislro Ilenrico de Sognies canonico ToniaeensiH ecclosio prebendam ejus clilecto filio Bernardo clerico de Insula dc sedis apostolice Lx^iiguiiate concessit, eumque de ipsa per anulum propria iiianu invcstiens, prebendam ipsi eonOrinavit eandem. Super quo tarn yenerabili. fralri nostro.. Tornacensi episcopo 2 , quam

AB A L E X A N D R O III

U S Q U E AD A N N U M

MCC.

13

dilectis filiis .. decano et capitulo Tornacensi clistricte precipiendo -immdavit, lit faetum suiini in hac parte irrefragabiliter observances prefatum Bernardum in siiuiii canonicum admitterent et in fralrem. Inhibens etiavn illis, ne ad prcbendam illam aliquem alium in fratrein assuinerent, scripsit tain prelate decano, quam bone memorie P." cantor! Parisicnsi cum dislrictioiie precepti, ut eis in hujus mandati executions cessautibiis, ipsi apostolica aucloritate suflulti, 11011 obslantc contradictiono vel appellations cnjuslibet, quo premissa aunt exequi non tardarenl, alque ipsuin in possessione prcbondo illius corporaliter indticenl.es lacerent eiun nichilominiis possessione quiela ct inlegra frueluuin perccptione gaudore, eos insuper, qui inslitiilioni ejus ac investiture tain sollompniler fade we ducerenl. opponendos, per districtioncm ceclosiaslicam sublalo appellalionis obslueulo coinpcscejiles, si quid forte interim in ipsi.ua elerici prejudieiiim do ilia fuisset probenda slatutuin penitiiB irritarent. Veruni meinoralus decnnus sicut oi do ipaius rcacripli auctorilale licebal solus execulioui horuin diligcnlcr insistena, non aciutil set Hcvpius suis lillcris desliiuitis eo ordin-e quo decebat episoopum ot capiluluin. allonlo ooiinnonuit, ill. proceptum apostolicuin quantocins adiinplcnleH, dictum Bernardum, qui de probonda Tornacensi vacantc per inanum aposlolicatn sicut tliclum ost iiivosliluram accopcrat, in choro ct. in capitulo lam libcralilcr quam Ubcnlor adniiUorcnl, ol; prol.)ond IVuclus ox intc.gr ubsqiio oinni diiTicultato confcrrcnt. Episcopus V<M'O licet sop(i (am lillcrirt quam viva vocc commoni.Li.is ab co ut dccuit semper cxlubuil.se 1 , I'ubclle.m, nulliUcnuM volcns inslilulioni apoatolicc coiiHonliro. Set tandem Parisius venicns, cum pmlicltiM Bcirnardus vclicmculcr inalurcl, presento to iVator cpiscopc- ncciiou ct diloclo lilio .. abbatc siuiclc (.icnovcf'o* procunUorc ipsius episcopi Tornaconsia cum nnillis alii-s rcligiowiri ct lioncstis pcrsoni.s post mulliiH altercationcs el, rationcw bine inde propositaa, do (M)iiuiumi consilio inagistrortun, prudcnlum ct jurispcritoriun, qui vocali ad lilcm convcucriinl dccidciulam, cum allcgationcs prcdi(Ui episcopi luilhim vim aut vigorcm habcrcnl, Kcpdatuni B(!niardutu auctorilale aposlolica scnlcnlialilcr in corporahmi |)rcbcndc illius poH.so.ssionem induxit co moclo laborana, quod dccanus ipsc tolumqiic, capiluluin TornatMUiKC cuudcin clc.ricini) iu fralrem ct canonicum suum communilcr rcccpcrunt, ct iidhibilis sollcmpnilalilnis, quo dcbcnl in admittendis ('anonicis adhibcri, slallum in choro ct locum in capitulo ci liJ)craliter awsignarunt, ila quod slalim ct doinccps wicut ct rcliqui juxla consucludiiuun ccclcsie plena ct inlogra pcrccplione t'riictiiiim csl gavisu.s. Et ut matidaluiu apoalolicum ex ordine complerclur, idem executor quidquid circa Iliilviuum ipai.ua Bornardi advcrsarium vol alium Jib opiacopo vel quolil)ol. alio forte fuiasct in CJUH prcjucliciuin uU.oinplalmn, cum ipso capilulo Tornacensi ponitua irrilavit solo opiscopo in ana rebellione contuinacilcr porduranle. Noa igitur quod ab codcm decano auclorilale apostolica provide super liiis omnibus eat slatulum debitum volenlea e floe turn sorliri discrctioni veal res j)ci' apoatolica scripla mandamiiH ct diatrictc precipimus, quatinua si. idem episcopua vel Ilulvinus aive alius prc,nominattim Bernardum canonicum Tornacenacm super ilia prcbemla, qiinm ipso

14

CHA.RTULA.IUUM .UNIVERS.

PARIS.
'

tain sollempniter est adeptus, post monitionem vestram duxerint impetendum aut possessionem prebende qualibet occasione lurbandarn, eos per severitatein districtionis ecclesiastice oinni contradictione et appellatione cessante coinpescere nnllalenus omittatis, nichilominus facientes, nt prenominatus episcopus suuin in hoc velit ad.hi.bere consensum. Nolumus enim sicut nee fieri convenit, ut apostolice sedis institutio tain sollempniter celebrata et tot tantorumque virorum approbationibus et sententia unanimi roborata, temeritate seu contradictione quoruinlibet infirmetur, aut factum quod de lanti consilii maturitate ac provida consideratione processit in recidive questionis scriipuluin relabatur. Nullis litteris obstantibus harum tenore tacito, etc. Quod si non omnes, etc., tu frater episcope cum eorum altero, etc. Dat. Rome apnd Sanctum Petrum iij kal. Maij, pontificatus nostri anno primo.
Reg. Vat. Innocentii III. an. 1, cp. 116, fol. 81ft. I3al;i/e, Epist. Innocentii III, I, 07, op. 119. Pctrus dc Gorbolio anno aeqxienti electus est episcopus Ganicraecnsia, iinno 1200 IruiiHlnhis est ud sodain arebiopiscopalom Scnonciisom. Sub ipso fuit celcbre Concilium Pnrisiense anno 1210. 1. Goelcstino III. 2. Eidcin Stcpbano, qui olim monastcria S. Gcnovcfno Paris, abbns pracfuit. 3. Petro Gun tori, qui anno 1197 obiit. 4. Joluume I, succcssoro Stcphani in regiiiiino monasterii S. Gcnovcfac.

17.

Innocentius III decano et capitulo Eboracensi praecipit, ut magistrum Petrum de Corbolio, a quo (Parisiis) divinarum paginam scripturarum audivit, ad praebendam et archidiaconatum, admittitnt. 1198, Decembr/s 17, Laterani.

Decano et capitulo Eboracensi, Si eorum petitionibus apostolicum gralanter iinperlimur asseiisum, quos gratiosos inter alios cloricos orbis et litterarum sciontia et morum reddit honestas, officii nostri sicut crcdimus debilam prosequimur actionem et Deo in hoc et hominibus complacemus. Sane licet dilcctum filium magistrum P. de Gorbolio, de cujus litteratura et scientia in longinquis et remotis partibus predicalur, sue tantum probitatis et hones tatis intuitu habere debeamus in visceribus caritatis, cum tain en ad memoriara nostram. reducirnus, nos aliquando sub ipsius magisterio extilisse et ab co divinarum audisse paginam scripturarum, quod ubique non pudet nos diccre imino reputare volumus gioriosmn, ad dilectionem ipsius efTicimur promptiores et ejus libentius augincnto intendimus et hoiiori. Gum igitur venerabilis frater noster G.1 Eboracensis archiepiscopus prebendam Eboracensis ecclesie cum archidiaconatu eidem magistro contulcrit, sicut nobis per suas litteras ut proponitur intimavit, nee vos unquam deceat talem ac tantum clericum a societale vestra repellere set vocare, cum de litteratis et discretis personis ecclesiis multa provenire consueverint incrementa, devotionein vestram rogando monemus et per apostolica scripta districte precipiendo mandamus, qualmus prefatum magistrum ad prebendam et archidiaconatuin sibi concession tarn libenter quam liberaliter adznittentes faciatis eundem vel proeuratorem suuin prebendam et archidiaconatuin pacifice possidere,

AB ALEXANDRO III USQUE AD A N N U M MCG.

15

ut et idem magister in vobis se gaudeat fratcrne dilectionis solatium invenisse et nos, qui pro ipso puro corcle et voluntale sincera scripta nostra dirigimus, devotinem vestram valeamus in Domino merito commendarc. Alioquin nos venerabili fratri nost.ro Eliensi episcopo 2 noveritis injunxissc, ut prefato magistro prebendam et archidiaconalum, non obstante coiitradictione vel appellalione cujuslibet, si ei de canonica concessions constiterit nostra fretus auctoritate non differat assignare, et facial pacifice possidere, illos ecclesiastica censnra perccllens qui se duxorint mandato nostro temere opponendos. Dat. Laterani xvj kal. Januarii.
Reg. Vat .Innoccntii III an. 1, cp. 465, fol. 12G1'. Balu/e, Epist. Innocentii III I, 275, cp. 478, Eodcm modo sub cadcm lemporis nota ambit Eustadiio Eliensi opiscopo. Ibid. op. 4(36. In up. 4(57 Inuoecntuis papa Ricnrdum regem Anglorum cxhortatur, ut mag. Potro do Corbolio ad liaboudam possussioacm urcliidiacoiiatus auxilium pracbcnt. 1. Godcfi'cdus Pluntugtiiict. 2. JJustacliio. Do islo, cpii oliiu Parisiis atudiis opurarn dabat, legitur in Obituario S. Victoria (Bibl. nat. Paris, ins. Int. 14(i73, fol. 1(57} ad ij nou. Fobr. : Amiivcrsariiun aollumpne pin rocordationis magistri Enstaohii Elycnsis opiscopi, qui vita fdobris ot scicHtiii, quanto HOH aficu-tii onluorit, et laudabilis ejus circa nos convcrsatio ot mtiltorum magiiorumrpii! honRficioruiu oxibitio coiuprobavit etc.

18.

Robertas II comes Droccnsis fit Inlcndis iu:or ejus canonic is S. Thomae do Lupara posscssiones ct redditus ad suslentationem tjuatuor canonicorum a palra Roberto I asslgnatos novis addilis sub certis conditionibus asserunt. 1198, apud Calliacum.

In nomine sancte ct individuo Trinilalis, amen. Ego Robertas, comes Drogensis, et Jolenz, uxor niea. Notuni i'acimtis imivcrsis prewcnlibaH pariter et iiiliiris quod, cum de elemosina patris nostri, comilis Roljcrli, assensu malris noslrc, Agnetis, comitisse, et filiorum ejus IVatnnn noslrorum, facia cssot Parisius institulio quatuor canonicorum sacerdotum in ecclesia Sancli Thomo do Lovre, et eis in qui])iisdam villis que ad nos de volute sunt, beneficiorum siioruni perceplio assiguala, nos de eaclem inalitulione gavisi et eorum postmodo utililatibus insisl.ent.cs, do consulto lecimus, pro eo quod redditus illi non ita libere habebantur, ([iiomodo nullus moleslie suporsit locus, et ad reddendas illis prebenclas suas nulla de cetcro inlervcniat dillicullas, slatuentes uL loco eorum que ipsi solebant percipere aiinuatini lialicant a pud Braiain in censiva doinorum de quibus sic institutum est ut unaqueque duos solidos reddal, xx libras parisiensis monete, infra octabas Sancli Remigii, do eadem censiva atque aliis censibus domini Braie, quicumque ipse erit, sine omni dilatioiic reddendas; ea per singulos annos conclitione servanda ut, si predictos denarios infra predictas octabas non reddi contigerit, detentores sen dilatores pro uno quoque die quo ab elapso termino dilati fucrint, v solidos de pena reddere tenebuntur. Quod si dominus loci secundum hec statuta non exequeretur predictis canonicis justiciam suain, terra eius interim interdicto supponeretur, et detentores sen dilatores, quicumque essent, usque ad solutionem omnium anathemali subjacerent. Habebunt

4Lg

CHARTULARIUM UNIVERS.

PARIS.

preterea jam dicti canonici c solidos in Villa nova Sancti Goorgii infra orlalms Sancti Remigii annifb persolvendos cle reddilu qui vulgo dicitur Bien. Habebimt iusupoi- inf Pa octabas Natalis Domini vn librae et x solidos, ct infra oetabas Sancli Johannis Itaptlato vn libras et x solidos cle teloneo nost.ro apucl Braiam, eadem pona quum pmliximus ipsis detentoribus sustinenda. Porro hec boneficia ipsi canonici iia libcro hahchunt. quod propter hoc uulli persone in aliquo eriint olmoxii, nisi quod pro aniina palris nontri et fratrum ems, regis Ludovici et Hcnrici, quondam Hcmenaia urchicpiscopi, ol tilinrum antecessoruin posterorumque nostrorum oraro clebebunt. Goterum ea quo circa udjacemiain loci in quo sunt eis concessa esse noscunlur, ipsi quiolo et libero in poi-poluum poaaidebunt. Nee vero illud volumus subticcri quod illi quutuor canonioi in loco illo aHsicluitatem facient, et si quis eorum ad majus boncficimu vocaretur, vcl alibi pttHlpcmilo loco eligeret residere, infra dimidium annum probondu sua alii sine contTHtlic^iotio a.ssiguaretur. Si quis etiam in minoribus ordinibua ibi pcrMi'slorct, nichil omniiio ,tlo prohondu sua aut cle alio beneficio ecclesie usquo post susuoptioncin Hacordotii tollorot, HCU! friiotus prebende illius consilio domini Braie ct canoniooruin in cpininodiiin oiU'lcHic rentur. Sciendum est etiam quod post obiLum fralris nostri, Pbilij)pi, DolvaccuHtH ad quern prefatarum prebendarnm in vita sua special, donalio, ad. doinintini JJraiu clonationis ipsius clignitas devolvetui1*. Ne.o illud prolo.rire volumus quod pro a n i i n a mo a ct uxoris inee orare debebunt. Que oiunia tit in iiitunnn inviolanda pcrniaucant, proHoiilom paginam scribi fecimus et sigilli noslri Hubtcrfixo caraclorc com mini in. Acl\ini apud Galliacmn, anno gratie M G XG YIII 0 , a.ssishmlibus bonis viris ct facliun inluil npprobantibus quorum nomina subterscribuntur : Pctrns, capullaniiR comiiis. Ratlulphurt, capollanus Galliaci. Steplianus, clericus coinilisMc. AlbcriciiH, clericus comiliH, HuhhiimiK do Dongun, Raerius de Musi, Odo Eglins, Milo Bovaux, militos.
Originale in Arch. nat. Paris. L. 549 u" 4. Docst nunc Higillnm. Chnvta mnltum abbvcvintii npiul Uuliietuin II, M5. ? 1. Exstatde hoc etiam cliartu Pliilippi BclvucGiuuH npisooyi atuicitm novis pvneflOfiptiouibuM until 12011 uu'iii Nove Vide Dubois, Hist. eccl. Parisiensis II, 183. Bulaous II, 4fifi,

ly. Johannes Saresberiensis scribit Thomae Cantuariensi archiepineopo de ejus ftdvmtu Pftrfaii*, ubi ttdmiralur reverentiam deri et varias occupationes philosop/iantium, et studot se omnino scholai'ibus confarmttr&.

1164, Par/sits.

Venerabili domino et patri. cariaaiuio Thome Dei gratia Guntuarienfli arrhicpiHropo ct Anglorum primati suns Joannes Saresberiensis salutem et felices ad vota HIICCCHSUS. Ex quo partes attigi cismarinas, visits sum mini sonsisse lenioris aure lomporiem, ot de liunescentibus procellis tempestalum cum gandio miratuH sum rcrum ubiquo copiam, quialemque et letitiam populomm. Egredientem vero do navi scrvicntcs comitia Gisnensia el mandate ejus, procurante Arnulpho nepote ipsiua, honorifice susceperunt, et mihi et meis domum

A.B A . L E X A . N D R O I I I U S Q U E AD A.NNUM MCC.

17

et terrain comitis pro vestra revcreiitia exponentes, liberum ab omni consuetudinis onere perduxerunt fere ad Sanctum Audomarum. Quo cum venissem, procurante quodam Marsilio monacho, qui apud Thilleham et Truelegam * morari consuevit, in domo S. Bertini honestissime receptus sum, et patenter intellexi, quod ecclesia ilia ad honorem sancte Gantuariensis ecclesie et veslrum exposita est. Et. si placet, tarn comiti quam inonachis, oblata vobis opporlunitato gratias referatis. Exinde cum venissem Atrebatum, comitem Philippum apud Exclusam castrmn*, a quo tyrannus Yprensis tarn longa obsidione exclusus est, esso audivi. llluc i tuque divertens, Domino miscricorditer iter in cum in omnibus prospcranlc, non longe a strata publioa obvium habui quoin qnorebam. Ut enim more divituin, quos obleclat hoc nu gaud i genus, in avibus ceK luderet, fluvios, stagna, paludes, et flcatiirigiiics fonlium pcragrans cimiibat. Gavisua eat se invenisso hominem, a quo fideliter audiret Anglic a l a l i m i , et ego inagis, quia cum mihi deua obtulerat, ita ut sine multo vie dispendio inandatum vcal.ruin exaequorer. De rcgo et proceribus inulla percimctatua est, sod ogo tomporavi reaponsunV, ut me nee do mendacio conscientia reprehendat, nee leimirilatein moam in his, quo ad regom spoclant, quiaqiiain possit arguere. Vestras vero an-gualia.s audicns vobis compassua eat, auxiliumque promittit. Naves etenim procurabil, ai hoc nceessilas vestra uxcgerit, et ipae ante, ut oportcl, prcmuniatur. Si vero ad hoc voa tompestaa impuloril, p r e m i l l i l o anlo aut Philippum emplorem veatrum, qui et coniilis aurlorilato u l a l u r et r u i n naulia tst vectoriljus, ]>rout expedient, conlrahat. Sic a comilc roccdons, die acqucMili i\ovi<nnuin voni. El. nc'scio (juo prepetis el. inquieto fame preconio calamifas Angloi-um, oe('losianiinquo vexatio, (uiocunque venicbam, fuerat divulgala, ul: ibi i n u l l a audirciu gosta in couvrnlu LoTuIonionai 3 ct Wmloniensi, que in Anglia minquain audioram. Kl, quidom pleraquo, ul. f i l , majora ot pojora veris relercbanlur. Ego aulem lioc o m n i a , quo por ora j^opuli volitabanl, sludioaiasime disaiinulabam : sed nee simulant i j)!1.').^])!^^ plono ( t re(lrl)aliu > , nru- advcraa diaainiulanli. Quodque miremini, cornea Suoasionia oa die, qua Novi<')iiii. cram, onmos art.icuI.OH Londoiiionais nescio conciliabuli a ut (liadliabuli <licnin dccano ita seriatim cxposuit, ac ai inlerfuissel; omnibus presehs, non modo bis quo in pallalin gcsla siiul, soil quo scKU'etissimo ab his vel ab illis dicta sunl in conclavi. iXce facile ci-cdidcriin, cjuiu ibi aivo do auia sive cle nostratibus cantos cxpIoraloroH h u h u u r i i i l ( i n l l i . Dccanus aiiloin Noviomenais, vir integerrimo fidci, concussiononi vo.slrain non aino n u i l l o dolorc aiidiorat : ct HO ad vos recipiendutu preparat, non modo ana omnia cxposihirua pro vobis, sed pro Gantimriensi occlosiu, si opportuerit, so ipsum posilunis. D(ic.i'cvcrat atitoin tranairo ad curiam. Sed quia de statu vestro incertus oat el. aollicilua, donee ('(M'tiorolur, doini expoclat. Ibi a quibusdani pro certo accepi regem Franeorum oaao Lauduni, ot. propo eum dominum Remensem* eius expectare colloquium. Eos ergo acliro proposui. Snd proptor guerraa, quaa cornea de Roceio et alii quidain procerna advoi-aus dominum Remenscm oxernobant, a proposito revocatus Pariaius iter defloxi. Tlbi cum vidorcm victualium copiam, letitiam populi, roverentiam cleri, et totius 3 Chart. Univ. Paris. I. '

*"

CHA.RTULA.RIUM

UNIVERS.

PARIS.

ecclosio majeslatem et gloriam et varias occupationes philosophantium, admirans velut ilhun scalam Jacob, cuius summitas celum tangebat, eratque via ascendentium et descen(lontiuin aiigclorum, lete peregrinationis urgente stimulo coactus sum profiteri, quod vere Dominua est in loco isto, et ego nesciebam. Illud quoque poeticum ad mentem rediit : Felix exilium, cui locus isle datur. Evolutia aulein panels diebus in conducendo hospitio, et sarcinolis componendis, regem Frnncorum adii, eique ex ordine exposui causam vestram. Quid multa? Coinpatitur, proinitt.it. anxilium, et pro vobis se domino pape scripsisse asseruit, et itcrum, si oporluei'il, flcripturum, et acturum quod poterit viva voce. Cum vero einn ex parte filie suo, quam nnper Saresberie videram, quando a domiiia regina licentiam accepi, saluUiHsem, rcspondit sibi gratissimum esse, si ilia jam ab angelis recepta esset in paradise. Cui cum ego subjungerem, quia istud per misericordiam dei quandoque eveniet, sed ante innlliw gtmtibus letitiam dabit, respondit rex : Hoc quidem deo possibile est, sed longe vorJKiinilius, quod mullorum futura sit causa maloruin. Sed absit de ilia, quod paternus presagil animus, quia vix, iiiquit, spero, ut ab ea possit aliqnid boni esse . Regem noHli'iiin Franci tiinent pariter et odenmt, sed tamen quoad ad illos, quieto et alto somno floriniro potest. Et quia Remensein adire non potui, litteras ineas ad abbatem S. Remigii 5 amiivisaimum milii direxi, ut in hac parte suppleat vices ineas. Ccterum mihi videtur esse concilium, ut per aliquem monaclium Boxleie, aliuinve uunlium fidelem litteras veslras ciitn aliquo munusculo tranamittatis ad dominum Ueinensem, contrahatisque cum eo lamiliaritate.in, quia ille, quisquis sit in persona, inagnus est in regno Francoruin, et. in ecclosia llomana multuin potest, turn pro rege, turn pro eininentia ecclesie sue. Ad KccloBiam Iloinanam iiondum ascendi,-declinans, quantum possum, ne suspicio probabilis contra, me suscipi debeat. Et hoc ipsum, sicut ex litteris domini Pictavensis0 accepi, domino pape et curie satis innotuit. lleceptis auteni litteris vestris illico scripsi domino Hcnrico 7 et Willelmo Papiensi8, et satis explanavi, in quanlam perniciem ecclesie Homano tendunt hec, si processum habuerint, que contra vos presumuntur. Distuli autein illuc ire, quia de transitu abbatis S. Augiistim0, aut episcopi Lexoviensis1" nihil certum oral; cl: si ad curiam venerint, nobis per inagistrum Henricum, qui ibi moralur, cito poterit innotescere Geterum, an recte inecuin agatis prudentia vestra dijudicet. Noslis enim, si placet rominisci, quoniain, quando recessi a vobis, hoc mihi dedistis consilium, ut Parisius morarcr oinnino scolasticus, nee ad ecclesiam Romanam diverterem, ut vel sic declinarcm suspiciones; nee approbastis etiam, quod clucebam fratrem meum, eo quod suinptus niagnos nos facere oporteret, possetque tolerabilius Exonie morari. Ad quod cum ego responderem, ea que fratris mei occasione comes Reginaldus11 episcopo Exoniensi" objeccrat, meum consilium approbastis. Sic ergo discessi, instructus a vobis, ut Parisius sedem figerem, et me studerem omnino scolaribus conformare. Deus mihi testis est, . 3.

Ml

A I , K X \ N ] ) U O I I I USQU1C

.YD A . N N U M M G C .

19

quod quando rocossi a vobis, dnodecim donarios in tolo immdo non babebum, nee aliquis, quod on-o soirem, ad iisiiin mourn. Vasoula qnidem habobain pauca fore quinque marcarum, oinnil)iis bospilii noslri sooiis salis n o l a ; ot, cram quidom, quod imdli sciunt, alieno aere, sod moo onoro, >Tavi I or pressus. Aooepi orgo duodocim inarcas inutuas. Sed antequam egredoror Canluaria, in sairinulis el inslrueliono diontuin Iros carum expend!. Deinde per inainiin Willolmi lilii Pagani liboralilalis veslro seplem mareas accepi, Ires adhuc, ut jiiHHiM-alis, aoroplunis. Ouod onim niiinis facluni o.sl, vobis neqnaquain impiilandum esl. YViiions <M'o-o 1'arisiiiK j t i x l a inslniclioncin restrain, pro lomporo, ut videlur, comi n o d u i n c o n d u x i l o s | ) i t i u n i , <M a i i l r q u a i n i l l u d in^i i ( i dor(M > 1 duodecim lore libras cxpendi. N<'(|iio oniiii i n l r o i l u i n polni o h l i u c r c , nisi in aiiiuini lolo prt>|.io prorpgato. Equos itaque dislraxi, <'l HIP disposni ad ivsidondimi jn^litis (juain ad porrgrinaiidnin. Undo el imparalior sum ad c i r c u i l u s tjuos pri'scribitis lacicndos, qui non possunl, sine suinplibus fieri, pn'srrliui' at) i t u n u n r (cclcsiaslic'iun babo'iik- oiHriuin iioliliainquo nudtoruin. Preterea rri^is i n d i ^ i i n l i i i i i i M n ^ralis conscionlia l< l sl< siislinoo; ol, si ino niinciis ejus opposuero, j^raviu.s s u s t i n r l i o . I ' n d c * m i l n , si placol, in l a l i h u s , quo rqiw com mod o posseul. per alins I'MTct'ri, ina^is panM-ro d< > l)( i lis. Kt l a n i o n , (pianlmn oxponso pcrrniserint nndef.uuupii' qnrsilc. quod juss^rilis oxocjiiar. Vos aul*'!!! vidorilis quid jubcatis.' El. qui a (t-cli'sin Homana rsl in ra condilioiH 1 < | i i a i n noslis, n i h i l inilii vidoi'etur ronsullius in m t t n d a n i s . <jiiiiin duahns ri-hns opcrain dare : altrra (|iiid<Mn csl, nl oximalis vos ulcurnqiie a t a q i i f i s iTi'diliirnui ; allcra. t i l d o m i n i n'^is, (|U,alinus si'cnnduin drum fieri potest, jiH-i'Mlis ^ r a t i a t n . I > M I X mcdcri polcsl, scd ccclcwia Homana mm I'crol opom, ol, ut timeo, rt\ Kranconnii I t a r u l u s a r u n d i t u M t s csl. I'rch'rca, si placol, cum ( l a u l r i d o nepolc vcstro i i i i s c r i i M i f d i a m tacialis. 'IVmpus cst cnim : nam ox quo bospilium inenm ingrossus cat, i j u n n l u m prrpi-inb-rc p o l u i . honoslo so babel ol liloris ojX'ram dal ol diligonlJam. Exhibuit rum dominus P i r t a v f i i s i s a n l r q n a i n v i M i i n M , nl primo tlotdil oi (piinqiio marcas, delude snliiliiN a n i b ' ^ a v f t i s i i i n i . I ' m l o , si placrl, cum amiois opisoopi PictavciiRis dcbetis a^pi-o. ot in mlltic'anda lilia A V i l l o l m i lilii Pagani non dobelis, si placet, a l i q u a n t I'MTiMiissi 1 d t i r i t i a m , s a l t i ' i i t pro opisoopi ro\cronlia. Vidolo.
l i i l i l i i i t t . I ' t i r j i . i t i ^ t , l t n l n / r . l'.!7, i-p. l:!7 rl l'i|. '.;. K|ii,slnl:iH Ni>t|inniliii< iintiii 1 nb ijiso Uulii/.io ciinfcclnc, ([1100 ctiuin nn.i.iitntnr in m*. li n.'i'i'.i. I|,.,.i.. iii-nuiiur in /' '<-. ,!,-$ matin", id'* (fault's X V f . -- Jtihtmnis Suresbericnyis opera rollcgit iib". I. l-nr. ii" 1 :'. /''. >!>".< Hit-to.; i/'.'. t;>nrl<\* X V I , ;.n:i. In lilinm- Miles nirnl. in oinuibiis ulii-s, oxcpplo Recueil tics Hixtnrii"ii.t. .I.',-.! u l l i i n . . j . s i r l i i - n l i i .. tii-i.-nnti DM r.-rl.- H nsi|ii.' in linoni. Unlii/n IIIMIIIUH i-am n inn. OxoniiMi.si oxBcripsit ct poalea I) J'.riiil in .Yijfi'.v:; ,-f /-.'.'frMtr. i!,-a m.if. I\. 'J. |i. 117 MJ., |inliliriivit. CiM-li- Joluiniicni Sari'slmrii'iiHoin nuctorem habet. S.M| ,|i-.ip|.-iHlni . i.iiii.-xii's j u t ' r i ^ t m l <.ii])|ili<tiMMiliiin i'l o|iislnliu)i ipsiiin. 1, Irnl.r'-. '' I.'K'-lu*". :' Aiuiii UH:. 1 (Irl.ilii-H. 'i. An-liinj.iHrnpiiH ni-nl Hi'iii-iciiH.' fi. Potru.s Gollonsis. i.. .|.,h,,i,ni. r. I|..|.r>i-.i I'IH,II,,,. N. (;i,ill..lmnN ,|,. I>,,vin .-nil l,.^i.lii,s iipuNt. MndU. tt. CIuriMnbuldi. 10. Armilphi I.i-t.iti..ti^iv i i i j i i * frtlli-i.iN ."|,,.ftiii MI Jiilinniu-M SmrMlii-r. Si-.| vi.lt. KnU-r, (feschtotnc Alexanders HI, II, 30 sqq. 11. H<tfiniiMi<. HH,,. t;nriiiitiin-ii. iivmirnln'* Hi'iirii'i II. I'J. Hiii'lliolman.

20

CHA-IlTtLARIUM U N I V E R S .

PARIS.

2O.

Johannis Saresberiensis epistola ad Petrum scriptorem, in qua inter alia refert, mitissimam et civilissimam nationem, alienigenas scholares abegisse.

Franciam^ omnium

Circa mensem Septembris anni 1167.

Johannes Sar.esberiensis Petro scriptori. Raritas interineanUuin nobis subtrahit mutua solatia litterarum, et chaos quod inter nos, meritis nostris exigentibus, a domino firmatum est, securum intermeantibus denegat commeatum. Sed licet nobis subtrahatur oportunitas colloquendi, non prepeditur mulue dilectionis affectio : sed amantimn more, quo magis succensos animos vexat metus et inanus corripienlium, eo cumulating et ardentius caritas suscipit incrementum. Si te ergo et alios amicos viclere non licet, si inutuis deservire obsequiis noil permittimur, aiuare eerie licet volis et oratioiiibus adjuvare. Caritas enim, ut dictum est, cohiberi no.n potesl, quiu ubi Spiritus Domini, ibi est et libertas. Non licet ecclesiasticam tenere et defendere liber talem : eerie proclamare licet, et protestari mandata legis divine, licet pro vei'bo Dei, quod in eurne suscepta sc pro nobis morli exposuit, exponere non inodo facilitates et perituram supellectilein hujus iniindi, sed et ammas nostras. llle autem bonarum inentium Spiritus inslitutor nobis in hac affcctione perseverantiam largiatur, qui ipsius alTectionis contulit voluntatein. Et quidem spes est reibrmande pacis in brevi, interveniente opera et diligenlia cardinalium, qui ad hoc nvissi aunt : nisi forte hoc pacetn differat, quod dominus Gantuariensis nullis conditionibus acquicscet, nisi ecclesia Anglorum debita gaudeat li])ertate. Quod autem dico clebita , non ad alicuius Henrici tempora referatur, sed ad verbi Dei legitimas sancliones, quia ex prolessione non Henricianus esse clebet, sed Cliristiamis. Sed forlasse objicies : cc Si ila slatuil, qua re fugit? Quare tot et tanlis periculis exposuit. ecclesiam, pro qua animani sacerdolibus ponendam esse prenoverat, si leges principum et avitas regni consueludines divinis sanctionibus postponere decernit? Quare apud Glarendonam l in reprobarum constieludinum verba juravit, que divinis legibus, et sanctorum patvum constilutionibus penitus adyersantur ? Quare se non ingerit ut in conspectu rogum et principum legein Dei loquatur intrepidus ? Hec enim omnia gentes inquirunt. Fuge quidem habet actorem Christum et apostolum ejus, qui dimissus in sporta persequentium inanus evasit, sciens a facie personam, non causam, persequentis ab una. civitate fugiendum esse in aliain. Videbat enim reges et principes convenisse adversus Dominum et'adversus Christum ejus. Gonfugit ergo ad Romanum pontificein, quern apellaverat, ut eius presidio validius opitularetur ecclesie naufraganti, quain i-n Anglia, ut dicilur, principes sacerdotum maxime submergebant. Hoc autem non fuit ecclesiam exponere, sed liberationi ejus ope ram dare. Nisi forte et ille tibi navem relinquere videalur, qui, ut earn ad portuin pertrahat, scapham ingreditur. Pollicitationem Glarendoiie, ad quain de consilio episcoporiun impulsus est, purgare non possum, quia non fuerat utique facienda : sed offensam confcssio diluit, accepta solempniter penitentia a summo pontifice, qui perversas illas consuetudines multis

AB

ALEXANDRO

III

USQTJE

AD A N N U M

MCC.

21

audicntibus auctorilate apostolica conclempnavit". Si se non ingerit querentibus animam ejua, cum via pateat commodior et salubrior, recte facit, prophetarum et apostolorum frelus cxemplo : cum David, Helias, Petrus, et Paulus hoc idem fecisse legantur. Est enim temptare deum, se ipsuin certis et manifests objcctare periculis, cum in Domino pateat opporlunitas evadendi. Deus aulein, qui inm incepit ecclesiam suam consolari in capite, per misci'ieordiam suam eonsolidabit et membra : et qui teutonicum tyrannum scismaticoruin principem coegit ab urbe recedere confusuin 3 , ipse dominum regem Angloruin gratia sua reducet et deducet in viam rectam, ut do celero consiliariis malis non acquiescal. Kt si aalrologis creditur (quos lainen ego non mullum audire dignor) annus isle ex ibrina conslellationis dicilur esse mirabijis, et. in co regum consilia mutabuntur, el. in orbe orebreseent bella, fervebit terra sedilionibus, deprimentur mercuriales, sed lainen in line, anni relcvabiintur. Ego lainen bee sompnia vana puto, licet pro parte verum dixisse videanlur. Obicrunt enim consiliarii impcra'toris Raginaldus Goloniensis archiopiscopiis \ el Magonlinus intrusus 8 , Leodiensis" el Ratiaponcnsis 7 episcopi, et plures seismaliei prineipes. Bella et sediliones ul.)iquo fervent, mercuriales 8 adeo depressi aunt, ul Franeia, omnium milissiina el civilissima nalionum, alienigenas scolares abegeril. I'jSl et revelalionis argumenlum, quod, sedilio Hemensirt pacificala est, et urbis soluta ol)sidio. Ilane enim sibi gerinamlalem, ul a i u n l , he due exliibent civilates, ut eisdeni subjaeeant J'alis, el simul palienles gaudeanl siinul. Valele.
IJihl. iial. I'nriH. m.s. lul. H.MliJ ani-c. X l l f , lol. W>. Johtmnis Sai'i'sJitirinnsiiS opera oil. Giles II, 81, cp. 225. Rec. rles Jlistnr. ties Cruulns X V I , f>7o. I. H(>. Jim. IKi'i. In hoc cniH-ilin ilis i > iinstiiM.ii(linilius uvilis Wgirt Autfliun ngcbiiliir. 2. Cfr. Ac. hoc Hcfclc, Concilienii'JUe, V, fifi7 H(J([. Kd. iJ, p, fi'JK H(|(J. H. Fridci'inix I vfiinj)ulHtis iHl 0 AuguNli 1107 pvoplor pcHlilcntinni in suo riiNHjinli'iii cinn iiiili^xijia I'uHchnli lloninni i'<'lin([ii('ri'. 1'itti Alex, n lioHoni; coiiHcripLa eel. Wuttericli, Ponlif. Itoi-ii. Tiltn; I I , 'tdH. h. DcfnnrLus csl l/i. AugiiHli I1(i7. Cf. riclti-r, Ritinald wn Dasscl, p. lid. 5. Ghvistianus d Much lion c l o f i m H i i H i-st islo i i n i i f i , HIM! 11SH, (}. Mcxancli'i 1 II. 7. Klioi'lumhiH. I.sli dun mciiRo Angwslo pcstc dcfiincli HUH!, -- H. Si^nilii-nt u pi'id'cHHon-s hnniiriim liLLiu'unini KCC. Halii/.n L Rtif,. d('S Hist, ties Gttulcs. Siuic el Alexander N c c k d i n , !>< luittfilms dii'iHiii' supii'-nlitm, licit : P n r i H i i i H (|tii(linn parndtHiis tlclicinriiin I'! Hi major (Mini nil. iiinxiLiiii liinclo HKMI. ]\I('r<Miriiui) coliiil, ci'i'iir ^-I'tililiH ihiilcni, Hi>s(<oH (>L li'^uni florin llori'l ilti, i^lc. Opf>. <"1. Wrin'th, p. 'i.Ml. I'liHNi-l nlii[iiis de.sicli'riii-n t-pislohiiii WA (nil. (!ili>H I, 2(1(1) utl Ilunricum I. comitcm Gnmpaniao (ITHMI|. Jti't: t(<:i Jlisl. ili'H (rallies, p. !il.ri, n n . 11(15 vi-1 11(i( .scriplam). Al Siin-sbcriniHiH in illn non nlludit ad scholas Piirisii'iiHi-M. i-l. Allii'i-iiMiH Hi-incusiH q u m n ri-i|riLi)ininiiiiL il Porlii Vi'in-ris, qunn vul(,'o Vulasia dicilur , ibi dtivtus minime (>wl iili-tn. ut Hiii-pi- cri-dilur, < i mii iiiii^islrn Alborico nlini nin^iMtro JoliiinniH SnrcHln'rii'iiHiH (Metal. I. 2, c. 10, cd. Giles, p. 78).

21. Thtwins tti'i-Ai't, an'liiej>iiit'.<ii>ns ('nntunrieiifiist scribil JWllelmt> fi:nonensi archiepiscopo do lite inter ipsum et /fi'nrii-iiin U Anglinu, ad t/iinm dirinwndfim. re.x priming se. monslrnvit stare judicio rcgis Francorum, vel wlnsint1 ifiillirfinnt1, nut scliolnrium Pnrininnsitun.
1169, mense Novembris, Parisis.

llevi-rendo palri el amic.o earissiino , Willelmo dei gralia Scnonensi archiepiscopo, Thomas Canluariensis ec-clesie minisler humilis, quidquid dcvnlio potest exsulis et pro-

22

CH^RTULA.RIUM UNIVERS. PARIS.

script!. Impossible est ut animus quiescat impii, quern conscience stimulus semper exagitat, perpetuumque timorem incutit, ne per singula momenta recipiat quod merelur. Sic estuantem jugis sollicitudo premit, et dum omnes homines, etiain benc promerilos et amicissimos, suspicionibus lacerat, ex proprie culpa perfidie putat aliis dcossc, quam in conscientia non habet fidem. Sic rex Anglonun, audila profectione veslra, sue conscius iniquitatis et veritus zelum legis, et perseverantiam virtulis, quam habelis el. oxcirelis in Domino, supra modum timet ne in terrain eius cisinarinam saiiclilati vcat.ro logalio coinmittatur, quia in tola ecclesia Gallicana ei alius non occurrit, per quern malitia ojus rcprimi possit aut conteri. Sed nee in ecclesia Roinana veretur aliquem, sieul. sui testamur, pretcr dominum Gratianum, quia si gloriatio ejus vera est, quolquol. alii ad ipsum ex quaiumqiie causa accesaerunt, ad nutum ejus, et interdum non sine nota siiiislrc opiniouis, coiwertibiles inventi sunt. Quia ergo dominum Gratianum in comilaUi veslro rodire dididl, adeo turbatus est, ut animi motum dissimulare nequivcrit, dicons quod per vos cogondiis crit ad pacem, aut cum magno sui suorumque dispendio porpeluam igiiominiam subilurus. Evoeavit itaque magistruin Yivianum per siias ct domini Rolliomagcnsis el (Jaulrcdi Midelli litteras, eique sicut idem Yivianus in publica pluriinoruin audionlia conlbHsiis osl, (oi'poraliter fidem dedit, quod in ecclesie pace rcformanda domini papo inaiidaluin (M ipsius consiiiuin sequeretur. Fecit et litteras signari sigillo suo, ([iias oHtcmdil qiiil)iis v o l u i l , promittens in illis, quod pro amore domini pape nobis redden1-!, (lauliiarienHCMii ocrle.siam et possessiones ablalas nobis et nostris et paccm ot securitaleni, ut ad Iraelamlum pads verbum, quam vestro et domini Gratiani metn (quidquid alius ^loricUnr) qnorero videlialur, prefatum Vivianum validius perurgeret. Sed de ablalis non '('ariebat aliquam meulioiKMii, nisi quod innuebat, quod si illius in reformationc pacis sec|U(>r(vmur ar])ilriuin, nos collocaret in capite regni, et nulla ratione paterctur egere. Revocalo aulom magislro Yiviano el. verbis ejus habente fidem, siinulata devolione proreclus est ad sanctum Dionysium , re autein vera, ut faceret quod pene fecit, id est ut regom Chrislianissimiun circumvenirel. Gonvenit enim inter eos in colloquio apud S. Dionysium 1 , ut oi alemlum L insliluoiulum traderet Ricardum filium suum, et ut comitem S. Aegidii TimmaH (ivocarol, cidoin Ricardo responsurum super comitatu. Tolosano. Siquidem locus ille prudenler coiinnodissimus visus est, ubi subsidiarii partium tutisaime conveniant, et litiganlium ualalos IiJ>on. ])rol(i.stentur, et qui jus dicturi sunt, quam ratio exegerit partem alleri 'wno lropi<lalion vel aliqua cunctatione condemneiit. Nos ad illud colloquium eoinpuleruut, accedeiM-, dominus rex Francie et magister Yivianus et alii sapientcs, ut nol)is Parisius couslilulis ot illo apud S. Dionysium existente posset de vicino pax nostra commoclius traclari. Ubi cum ilium sopo dietus Yivianus instantius et diligentius conveniret, ut implorot promissionis {idem, resiliil. more suo, et talem se Yiviano exhibuit, ut ad nos redions pluribus assidontibus palam dixerit, quod hominem adeo mendacem se viclisse vel audisso non potorat recordari. Sed et ipsi presenti, multis audientibus, sicut ab eis post accepimus, quo fueranl cliconda non

AD

ALEXANDRO

[II USQUE

AD A N N U M MCC.

23

tacuit. Imino duplicitalem ejns patentcr arguens, ex inagna parte, quam prius leserat, redemil famain suain, conquerens quod adeo caplus fuerat dolis eius. Quod qiiidem vobis ideo intiinamus, ut si ad ecclesiam Romannin rcdiens partos illusoris fovere presuinpserit aut fraudes occulere, rei yeritatem domino pape et cardinalibus veslra dilcctio possit fidelius intimare. Nam sicut nulii divino contigit, ut re strenue gesta rediret dorniniis Gratianus, et tit vos, quern deiis firmissiinam cohnimain, ut perscpe loquimur, in occlesia sua posuit, ot qui mores hoininis plcnius iioslis, ad sedem apostolicam arripcretis ilcr, sic cjusdem nulu eredilur accidisHG, ut. Vivianus, quiclquid Iiabcret in aiiiino ad illuslrandam justiliam eeelesie et dilalandam gloriam Graliaui remanscrit in Francia, ut rex Anglorum per fautorcin suum hominibus, quos deeipero consucvit, amplius innolescat, et fallacia verbonim dominum papain et curiain, ei hue usquo minis crcdulam, de cetcro minus solito circnmseribat. Cum vero prefalus Anglorum rex a S. Dionysio rocedens prope in on torn Martyrnin Iransituui laoerol, illuc occnrriuius, pelnris ab ipso per voncrabiles viros dominum RolIioinagcnscMii - el. episcojjinn Sagienscm B el alios qiiosdam, qui ae vcrbo ingesseranl, qualinus nobi.s pro amore Dei ot domini papc, ot noslriw, graliam snain, pacom, secui'ilalem, poHsessiones el: ablala resliluerct, ollerentes now paratos e.sse exhibere illi quidquid arrhiepiseopus prineipi dc?bel. Ille auleni respondil, sc ex aiiiino libenler remittcro ex parte sua olleusas el. quer(?las, si qiias con Ira nos habuerul; el, de his, quo proponore vellemus adversus (aim, paralum esse stare judicio curie domini sui regis Franeoriun, vel jmlicio (;celesi(^ Ciallicane, aul. seolariuni Parisitmsimn *. Quo audito respondimus nos curie domini rogis, ,si ei phu'erel, aul. ecelesie (lallicane noil refulare judieium; mallo tanien, si illius sederet auimo, cum illo a m i r a b i l i l c r comporxu'e, quam litigare. El si ecclosiam ot possessioiies nobis cl noslris velltM rcKliluore, et graliam et pacem ot securilatoni prcstaro nobis, in osculo pacis para I i eramus IKK; recMpertj, posluhuiles uL mobilium ablatoruin medielalom ecelesie r-edderel ad soIv<Mida no.slra el. noslrorum dobila, ad sarlalcela re/ioienda, ad inslruenda predia el r<;paraiidas varias tu-elesio necessilaleH, quo ad minimum calainilalis oilicialium suonmi depopulalione el fraud(5 perdiuUa esl. Et no vola riostra inodmn viderenlur excMulere, <^l ut pacla ad deeliuniidain hibririlatom homiais in scriptnram redacla lidelius Uuierentur, ei pelilioiKMii , <mam vobis scriptam minimus, ad nunliorum suorum arbilrium casli^-alam el lemjx'i'alam lei'imus oJl'erri, ut omnibus innoteseeret nos nullam pacis, <[uo (M-clesie I.) CM tolerabilis si I, detreclare condilionein
Rccur.il (if* Jliatnrians ifi'S (ftiultm X V I , :>!H. Mi(jni', Patrol, hit., loin. KXC, (tp. lot), p. 54. 1. Din H. jniHl li'Mliim S. Miirlini, iiJ nnl 18. Novi'iuhn's, oi'li<hrali). i . llulrotluin. 3. J'rogdi'ium. 4. Rudulphus do Dicotu (td. Slubbn I, ;i:i7, cl .Multli. l'(ii i in i>il. Lunril II, I'd:), roi'iTunt iHtn vcrba hoc inoclo : Gallicunn (;ccln,siu pui'LoH HUUH iiilcu-poiKMilo Hi'ii HclinliiriliiiN (livri-snruiu proviiirinniiii noijua luiuto cxaininunlibuH . Cf. Dcniflc, Die, Unioarsttceten des Mittclaltcrs \, H",, 11.

24

CHAHTULARIUM UKIVKUS.

PARIS.

22.

Petrus C&Ucnsis ad Johannem Sarosborieniicm de perlcttlfa aniinas Parisiis circumstantibus et de vera schola veritatls. 1164, S. Remigfi apucf Remos.

Suo clerico suns abbas 1 . Satis aincmun ilnlogisli, mi carissime, exilium, ubi superabundant gaudia licet vana, ubi exubcriit plus quain in patria panis et vini copia, ubi amicorum frequens affluoutia, ubi sociorum non rai'ti coiitubernia. Quia preler te alius sub celo Parisius non estimavil locum deliciaruin, lioriiim plantationum, agrum primitiarum ? Bidendo tainen verum dixisti, quiu ul)i major ot amplior voluptas corporum, ibi verum exilium animaruin : ct ubi regnal; luxuria, ibi imHuralnliter ancillatur et affligitur anima. 0 Parisius, quain idonea os ad oapiendas el deeipiondaa aniinas! In le retiacula vitiorum in te malorum decipula, in to sagilla inform Iransfigit insipientium corda. Ita Joannes meus soatil, ot klco cxiiiuiu nominavil. ITliimui Islam exilium vere sicut est deputares, et ad palriam non vcrbo ot lingua, sod opera t vcritate lestinares! Ibi in libro vite non iiguras ct'clcmcnta, sod ipsaui sicntost divinitnUun ot veritatem oculo ad oculum cerneres, sine lab ore Icgendi, sine i'aslidio vidondi, HI\\U lullacia vel crroro inlelligcndi, sine sollicitudine relinendi, .sine tiinoro obliYiscendi. 0 boata scola, ubi Ghristus docet corda nostra verbo virtutis auo, ubi sine studio <vl. Itxrlioiu^ apprchendimua quomodo debeamus eternaliler beatc vivcrcl Non cmilur ibi libor, non rodiinilur magister scriptorum, nulla circumventio disputalioiuim', nulla .sophimnatuni intricullo, plana omnium questionum determinalio, plena univorwarum vationiun ct arguinenlalionuin apprebenaio. Ibi plus vita confert quam lectio, plus prodost siinplicitas qtiam cavillatio. Ibi nemo coiicluditur, nisi qui excluditur, Uno vcsrlio : oninis ibi Holvilur oljjectio, cum male malam vitam objicienti respondetur : I to malcdicli in ignoin ^toruuni c[ui paratus cst diabolo et angelis ejus; cum beno oppononll dicilur : Vonilo, bontMlicli, clc. Utinam liis melioribus studiis sic inlenderenl, filii hoininuin, quomodo vaniloqniiH, quomodo scurrilitalibus vanis et pessimis I Gerte fructua exiudo ubcriores, ctulc, Invores xcollontiores, certe honores inajores meterent, ct finem consummationiH GhriHlum, qumn in bis inventuri non sunt, sine dubio perciperent. Valcte.
Epistolao Potri Coll. primo publicatac aunt a Sii'iiumdd tttmo 1B13 ot iiivoniuutur in Opp. var. J. Sinnondi, III (eppPetrl 1. k, op. 10). Migue, Patrol. lat.t torn. GGII, p. Rltt. 1. Petrus Gollensia ab tamo 1102 ornt abbiw S. RcmigiL npud RniaoH. Jubaniius SurushoriciiHis anno 11G3 de sua patria I'elegatua prime brevi Lcmporo morabntur Pai'iaiis. fif. supra n 10.

23.

Petrus Cellensis Potro cardinal! S. Chiysogoni magiatrum. Crispinum Parisienses scholas aditurum commendat. An. 1173-1179.

Petro cardinal! Sancti Chrysogoni Polriis abbas Sancd Rcmigii. Amplexus vestre familiaritatis mihi gratissimos oro non senesccro, sod cum ligno vite dies eternos tenere.

AB

A L E X A N D R O HJ USQUE AD A N N U M MCC.

25

Res siquidem est familiaris ainicitia, quotidianis refricanda salutationibus, immo irriganda mutuis collocutionibus, et forte renovanda munernm compensationibus. Placuit dignationi vestre me annumerare in aimcorum vestrorum collegio sine merito quidem meo, sed non sine voslro. Meritum namquo equitatis est, si suminus se inclinat ad infimum, magnus ad parvLim, valens ad infirmum. Me vennern, me putredinem, me jainjam acl non esse tendentem repute; vos ruin senatoribus cell thronum justitie honorantem suscipio et angelos cum apostolo judicantcm non dubito. An irrisorium est et non verum quod dico? Plane Scripture anctorilatc id assero. Nam labia sacerdotis custodiunt scientiam, quia angelus Domini exercituum est. Amicabilia sun!, exhortatoria sunt, ne dominus et amicus obliviscnLur casum graviorem de excelso quam de imo. Gerte sollicitudo amicalis frequenter langit me inquirere de omni statu vestro, tain de interior! quam de exteriori : et gralias ago Deo moo, quia non nisi bona nuntiantur, non nisi honesta, non nisi ordini et officio vestro congrua. Oro ul. qui cepit ipse perficiat. Magister Crispinus de vobis me letifieavit, roferons undo gauderem et Deo gratias agerem. Clericus et amicus noster est; eque dosidcrat nsso et vester. Ecco Parisius ad scolas vadit, sed et ubique' nomen vertli'iim supor so invoouri posttilat. TJlile oquidom est tanto homini, qui tanta omnium Bollicitiidiuo pcno con tin no vexatur, quod sui corporis necessaria et salubria postponens, ad inr.oinporioni corporalom sepo dclabilur. Rogo pro ipso, et cum ipso, quatinus gratiam non qualom qualoin inveniat in oculis vcstris, sed bonam, sed confer tarn, sed superagilalam ot suporoffluonttiin. Dico autem gratiam, non pocuniam. Hoc enim juxta apostolum operanli rculdalur socunduui meriluin. Pre ceteris hoc unum ad presens postulat, ut de maim vos Ira primitias clori<:alus, id eat coronam accipiat. Hoc etenim signo accepto, magis so obligahnn crga obsuquiuin vestrum non immcrito deinceps arbitrabitur, et vos tanquam planlo voslro bonuin jure providebitis. Credo per Dei gratiam quod alter de altero gaudobit, ot Doo cooporanlo Irucldm salulis facicl:. Din siquidem laboravi, et monitis induxi, ul. jugum in aroa Domini trahorel, ot. glebas post ipsum confriugeret. Valete, et de reditu vestro cum potnoritis now certificate.
Sh-jnoiidi (.typ. uc.tr. Ill (njip. Tdri 1. 7, p. '!). Migun, Patrol, lat., torn. CGH, p. f>38. Potrus, card. S. Chryaogoni, an. 117J1 rrcaLn.H cHt onrtlinulis; jam im. 1174 crnl ]gutiiH in FrixncMU. Vidn supra n. 8.

24.

Pr.trus nicsensis JocQlimim fpiscopum Saresbericnsem montit ut debitiim annuwn per nepotes siios, quos ipsi Parislos arudiimdos millnm promiserat} solvatur. J)o educations juvenum. C. an. 1160, Parisiis.

Vcnoral)ili patri an domino Joe. Dei gratia Saresberiensi episcopo Pelrus Blesensis salutom et verilalcm. GerliHsirno michi promiserat vestra benignitas, quod nepotes vestros infra natalo Domini proximum erudiendos mitteretis Parisius, et per eos debitum, quod michi clobotis, annuuzn solvoretis. Expectans expectavi dominum mourn, nee intendit michi.
Chart. Univ. Paris. I.
4

26

CHA.BTULA.niUM

UN1VE11S.

PA.RIS.

Aclhuc etiam promissam expecto gratiain, fortasse sicut Arthurum Britannia, sicut Judea Messyam. Donatio quidem gratuita prius fait et liberalis; sed quia in promissione scripture vinculum intercessit, ut annuum fieret beneficium, gratiain et necessitate debiti convertistis. Utinam nunquam fuisset hec pecunia, cujus exspectatio tamdiu animum meum torsit; in cujus spe ego diflusiores expensas faciens me debitis usurariis oneravi. Si simplex promissio precessisset, circumspectius expendissem, efc usus fuissem leviter levi cibo. Nunc in libro experientie lego quam sancta et efficax sit eruclitio evangelice veritatis : Sit, inquit, sermo vester, est est, noil 11011; nain quod amplius est, a malo est . Hoc malum mine sentio, cui carla episcopi et veheinens ipsius assercio causani dedit. Verba tain en episcoporum, qui apostolorum filii stint et heredes, vim juratoriam in se habent, ut in eis jusjurandum sit, quod est verbum simplex in aliis; et quod in aliis est simplex mendacium, pcrjurium et sacrilcgiuin sit in illis. Alteiidite quid dicat doctor ecclesie1 : Numquicl, inquit, levitate usus sum, aut que cogito, secundum carnem cogito, ut sint apud me est et non?)> Promittentibus el non solventibus convenit vox ilia Ysaie prophete dicentis : Ecce vos ex nichilo, el:.opus vostrum ex eo quod 11011 est . Magna debet esse in promissione discretio; inanis enhn pvomissio multotieiis de familiaribus amicis sibi comparat inimicos. Porro si cogitads vestris promissionibus stare, nee michi accepla nee vobis honesta est ista dilatio, testimonio pocle : -*
Dilntiu uingitu ruinu ftst : Kt mora dojiondi non loyo orimon liabot,

Ne dicas aniico tuo, dicit Salomon, vacle et eras revertere, et dabo libi, cum stalim possis dare . Gras, eras, vox corvina est; nee deo, iiec horninibus grata est promissionis iteratio frequens. Et hoc ipsum credo Salomonom, sensisse, cum dicit : Fili, ne iteres verbum in ore tuo . Date igitur, reveronde pater, voci vestre vocem virtutis, et aflectus liberales effectus adimpleat, ne labia cvangelio consccrata possit argucre mendacii carta ooncepta in testimonium veritatis. Illud autem veheinentissime reprehendo, qucul nepotes vestros, qui ae in castris scolaribus exercere debuerant, fovetis in delidis, palpatis blanclitiis; sciatis quod hec omnia exinanitio sunt virtutum et subversio honestatis. Aclhuc vita eoruni in incerto est, quia uondum bivium Pitagorico litterc transieruiit; ideoque magis expodiret eis corripi quam palpari. Scriptuin est : Qui parcit virge, oclit filiuin . Hely cum filiis percussus est a Domino, eo quod filios suos minime correxissel.: Dilexisti, dicit ciDominus, mag'is iilios tuos quam me. Hodie pro filiis, quoa abstulit prelatis ecclesie Deus, habero nepotes in dissipationem patrimonii Ghristi et in sue salutis dispendium permittuntur. Perniciosa est circa minores blanda majorum remissio. Ideo dicit sapiens : Filie libi sunt, vultuin hylarem ne ostendas eis . Vestra bcnignitas eis ad. oinnes illecebras frenum custodie relaxavit. Ideoque vereor ne vita eorinu in primo flore degenerel, sicut in lob legitur : Ledetur quasi vinea in proximo flore botriiB ejus, et quasi oliva projicieiiB florem suum.
4.

Ml

A L E X A N D R O HI

USQUE

AD A N N U M MCC.

27

Porro enonniter peccat, seque vile alienc ream constituit, qui viros in etate tenera nimia familiarilate et suavibus verbis einollit. Cyrus Persicus 2 , de quo ducentis et decem annis prius prcdixerat Yaaias : Ghristo meo Gyro, cnjus apprehend! dexteram, subiciam gentes et regna, Gresuin juxta Alim fluvium vicerat; cumque multe ilium fecissent victorie gloriosum, quia tamen gentein Lidorum prius bellicosam fecit vacare comessationibus, kulis atque amplexibus, ut sic gentem eviraret acerrimam, a regina Massagetarum Tamari victua et occisiis cat : quo cum illius caput in utrem sanguine plenum misisset : Bibe, inquil, sanguincin, quein sitisti. Apprehendite, inquit propheta, disciplinam, nequando irascalur Doininus. Arguito et doccte diligeutcr nepotes vestros, ne causam insolentie preslot minis blanda el. lamiliaris afl'cctio. Informeiitur, qucso, ad opera honestatis, nesciaiil experkmlia, quid ail poocatuin, omnisque turpitudinia occasio precidatur. Judas et Symcon, sioul in J t i d i c n m legilur, regi Bezoch sivc Adombezec, qui eos infestabat, sunnuilales iiianuuin ahtwiderant. Sic et noa molus puberlatis preveuire oportet, atque iniquaruin precidcro primicias actionuin. 1st! sunt parvuli Babilonis, quoa ad petrain, quo ChrisluK osl, oportol. allidi. Beatus, qui loncbil. et allidet parvulos suos ad petram. Sci'iplinn ost (iiiini : quia j)roni sunt sensus boiuinia ab adolescentia in miilum . Amputetis igilur [jriii-icnleni in loncM-a olalo maliciam, nain ol. spinarum plantaria facilius evelluntur, anloquain coaloscanl.
i. iint. Pnri.1. m. liil. 1^7(54, HIUW. XIII. iucuiil., fol. >il. Migun, Patrol, lat., torn, GGVII, cp. 51, p. 154. 1. H. PuiihiH 11, Cor., 1, 17. "2. MM. 147(54 ct ins. aclOB, fol. /j2, Hpnrtncua .

25.

Pet run /'/W//AV.Y //. ari'/iftiiticono Ntmnetensi exponit de ingenlo nepotuin duorum suae institutioni commisynrum, .ii'mult/tii' doevl nniuiiiti jtictis probe fiiiidnmcnli.'i grannnalices ad sulllmiora studio, progrediendum. C. an. 1160, Paris/is.

Karissimo d o m i n o ol. ainico suo 1.1. archidiacono Nannetcnsi, P. Blesensis, saluteni ol. si quid inclius cst salulo. Duos i\ nopolihus tin's michi erudiendos nudiustertius coiuuiisisli; alUu'iuu p u o r i l i t t aunos agcnle.ju, allcrurn plena iutegrum pubertate. Nunc auUuii ]>or litlo.ras luas volxMnoulei- evuliis ot oommeiulaa inajoria mgenium, et asseris te n u j x j u a i ) ) vein- s u b l i l i o r i s lioiuincni iiivonissc.. Idoo supplicaa et hortaris, ut circa eum Icinposliviiis vigilaucia magislralis apparcal; lovo nainque estimas illi edificio manum HiippriMDn conriiuninalionis apponi, cui aliona sollicitudo declcrit increinentum. Verumlaiucn n-s in conlrariiuu versa cst. Molius enim apero de illius eruclitione, qui ad me nulls ol, infonnis acc<>ssil, qiiain do allorius, cujus jam ex parto induruit vena, sibique quasi olIigiiMii alioni docloris iinprcasit. Argilla et cera atque hiijiiamodi, que susceptioni foniK? ot iupr<!SHioni so oflbrtint, faciliuH et ficlelius effigiantur ad imprimentis arbitrium, si nulla priim in 'w stiscoperint lineamenta formarum. Relert equidem Quintilianus m

28

CHARTULARIUM
1

UNIVERS.

PARIS.

libro de Institutione oratoris Timotheum quenclam celebrem in arte tibiarum, solitum duplas ab hiis mercedes exigere, quos alias clocuisset. Duplex enim in talibus labor est : alter in eluenda doctriua minus commendabili, qua imbuti fuerant, alter in exliibenda scientia, que lucrum pariter generaret et famain ; egre namque dediscitur, quod didicit etas teiierior, quia
Quo scincl est imbutu rcoons aervubit odorcm Testa din a.

In jure etiam civili ex edilicio edicto veterana mancipia, que ad alienos mores informala sunt, reprobantur; et quaiidoque dubitabile fuit, utrum venirent in causain redibitionis. Nova vero mancipia favorabiiia visa sunt, eo quod sint magis perceptibilia discipline et ad ministerium aptiora. Willelmum predicas subtilioris vene et aculioris ingenii, eo quod granimatice et auctorum scientia pretermisso volavit ad versutias logicoruin, ubi non in libris, sicut solet, dialecticam didicit, sed in sceclulis et qmiternis. Non est in talibus fundamentum scientie litteralis, imiltisque perniciosa est ista subtilitas, quarn extollis. Ait namque Seneca3 : Odibilius nichil est subtilitate, ubi est sola subtilitas. Quid enim prodest illis expendere dies suos in hiis, que nee doini, nee mililie, nee in foro, nee in claustro, nee in curia\ nee in ecclesia, nee alicubi prosint alicui, nisi dumtaxat in scolis ? Seneca scribens ad Lucilium* : Quid est, inquit, acutius arista, et in quo est utilis ? Tale est, inquit, ingenium, quod sola subtilitate lasciviens nulla in se residet. gravitate. Yearns dum elatus iuvenili levitate fertur in celum, fluctibus marinis immergitur. Tales etiam dum se in artibus temere elevant, alliduntur. Quidam antequam disciplinis elementaribus imbuantur, docentur inquirere de puncto, de linea, de superficie, de quantitate anime, de fato, de pronitate nature, de casu et libero arbitrio, de materia et inotu, de principiis corpormn, de progressu multitudinis et magnitudinis sectione, quid sit tempus, quid inane, quid locus, de eodem et de diverse, de dividuo et individuo, de substantia et forma vocis, de essentia universalium, de ortu usuque et fine virtutum, de causis rerum, de refluxione oceani, de ortu Nili, de variis latentis nature secretis, de variis . iiguris causaruin, que in contractibus vel quasi contractibus, maleficiis vel quasi maleficiis oriuntur, de primis rerum iniciis, et aliis quainpluribus, que plenioris scientie fundamentuin et eminentiores exigunt intellectus. Primicianda erat etas tenera in regulis artis grammatice, in analogiis, in barbarismis, in soloecismis, in tropis et scematibus, in quorum omnium doctrina Donatus, Servius, Priscianus, Ysidorus, Beda, Gassiodorus plurimam diligentiam impenderunt : quod equidem non lecissent, si sine hiis posset haberi scientie fundamentum. Nam et Quintilianus, qui hanc doctrinam tradit et tradendain asserit, tantis earn attollit preconiis, ut publice protestetur, sine ilia scientie nomen non posse subsistere. Gaius Cesar de analogia libros edidit, sciens hac sine scie.ntia nee prudentiain, in qua perfectissimus erat, nee eloquentiam, in qua erat potentissimus, posse a quoquam facile optineri. Marchus Tullius, sicut ex ejus epifetolis frequeutibus '

I
' 'ij

'

| "i | -\ : J ' '-I ':; } j! j | j | | ,| >| |

AB ALEXANDRO III USQUE AD ANNUM MGG.

29

patet, ad artem graminaticum filium, quern tenerrime diligebat, diligenter invitat. Et que utilitas est scedulas evolvero, finnare verbotcnus suminas et sophismatum versucias inversare, dampnare scripla vcteriun et reprobare omnia,que non inveniuntur in suorum cedulis inagistrorum ? Scriptum est, quia in anliquis est scientia. Nee Jeremias de lacu educitur, donee in funibus ei subinitlautur vestes vcteres et attrite. Nam de ignorantia ad lumen sciontie non ascend! tin* , nisi anliquorum scripta propensiore studio relegantur. Gloriatur Jeroninuis se scriplis Origenis operosior institisse. Oracius s quoque jactitat se relegisse Homeruin,
Qui, quid sit puldn-um, quid turpc, quid utilo, quid non, Pliuiiits ot moling Cviuippo fit Grantoro dicit.

Scio niiclii pluriimini profuisae, quod cum in arte versificatoria parvulus erudirer, predpiento magisLro inichi inatcriain non de fabulia, scd de historiarum veritate sumebam. Pro/nil, inichi, quod upislola** IlUdeberli Cenoinanensis episeopi, stili elegantia et suavi ui'banilalo predpuas, firmaro ol corde lenus reddere adolescentulus compellebar. Pr-eter roloros oliaui libros, qui {-('lobrtiM sunt in scolis, profuit inichi frequenter inspicere Trogum PonijxMuin, JoHopliuin, Siniloniuin, Egesippinu, Quintiiin Ciirlium, Gornelium Taciturn, TiLum Liviuui, qui oinnoH in hisloriis, quas reforunt, inulta ad inorum edificationem et ad profool.mii srionlio liltcralis inloi'Kcninl. FjCigi et alioa, qui de historiis nichil agunt, quorum non osl nuniorus, in quibus oinnil)us quasi in orlis aromatum flores decerpere et urban n suavilalo loquondi inollilioaro sibi polcst diligcntia modernorum. Nolite ergo ulteritiH allo^aro wu1)lilo \Villelim V(;Mli'i nopotis ingcnium ; nee inichi imputotis ad culpam, HI tnodi(M) louiporo non pi-oluMl ad porfoclujn. Purgatur onim egrotua, antequam dietetur; nt juxla sonl<>nliain TimolluM, qui do aliorum diseipulis retributionem laboris sui duplicem (rxigo]>al, i n u l i l i a prius evollonda sunl, ut. ulilia inseranlur. Nam in mercurialibus nuptiis philologia i u u l i l i H .s<'iontio libros ovomit, anlciquam in emincntiam dignitatis optate inoroatur nssumi. Voroor siqui(1(im, no nimis vora sit assertio Tymothei. Johannes enim Willt-bnuin quodam disoondi compondio jam procedit, caput in caudani vertitur; et si Johannes in proposilo porsov(;ral, junior primogonilum, et Jacob Esau supplantabit.
Bihl. nut. PIUMH. tun. Inl. I'lTli'i, I'nl, Hfi11. Sujusi'Horiplio : a Qiinlitov puori eint ortidicndi . Migne, Patrol, tat., him. (HJYII, .>p. 101, p. 311.

\. L. II, .-. in. - 2. Hor., 1. I, cp. a. - . Kp. 88. H. Bp. 82. 5. L. I, cp. 2.

26". Ve.trus ttlfimwsis inwhitur in quomtlnni dificipuluin suum, qui cursu liberalium artium confccto non ante cfitfitfibat ihevlngiati operam dare, quant per lienniuin in otio consumpsisset. C. an. 1160, Parisf/s.

AJissionc UKUH minus logilima el honoBta tanquam transfuga et deserter castra scolariH militio dimisisti, ol do laboro quiclisBimo te in laboriosissimum otium contulisti. Proctpraiii tibi ul discipulo, c.onsuluoram ulamico, qualinus continuata instantia studiorum

30

CIIARTULA1UUM U N I V E R S . PARIS.

imperfectum timm produceres in plenitudinem, do discipulo ascenderes in magistrum. Respondes te in disciplinis liberalibus diutius laborasse tuumque proposituin esse, antequam theologicas difficultates expugnca, biennio respirare. Ulinain huio desiderio aut potius desidie et defecttii tuo vicenniuin aut triccnniuin preHcripsisses ! Dofoctui dico ; nain defecit in salutare timm anima tua, michiquc Hatius vidcrcliir hoininem, qui semita dampnate opinionis incedit, negocimn honestatia prorsus omiLlero, quain difforrc. Sancti quidem et lionesti propositi dilatio magna ruina eat. Nimc docibilis, in provcctiori etate capax doctrine non eris, ideoque in present! arlioulo, quod clilfertur uufertur. Verbum prophete est : Populus hie dicit : noiulum tempua cat eilifieandi doiuum domini. Miserrime, cur opus commendabilc in biemiium differs? Forwiian eras non cris. Sapiens dicit : Quidquid potest manua tua, cum instantia operare. Qui non OHl. hodie, eras minus aptus erit. In litteris tuis legi : Vacabo michi et libris meis, et in camera mea ero michi discipulus et magister : numquain quievi, semper laboravi; mine, laborem convertam in ocium et quietem. Frater, utinam aaperca et intclligoroH, et inter ociuin et quietem discerneres! Audisti quietem Domini; quievit eniin ab oinni opere, quocl patrarut. Verumtainen eius ocium non legisti. Legltur quia oeiositaH iniinica est aniinc. Animus namquo qui ad ocia resolvitur roditur inanibus curia, ac tcsliinonio Salomonia ; cc desideria rodunt pigrmn . Eodem docente, stercoribus bourn, id est turpi increpationo, lapiclandus eat piger.
Gcruis ut igixavum corruiupunt otiu corpus, Et capiuut vicium, ni movoantur, a^uc ' ?

Flaccua dicit :
*. . Si nou Ante diem, posccs librum cum lumine, si non Intondes animum studiis ct rolnis lionostis, Invidia vcl amorc vigil torquebeva*.

Aii queris experimentum hujus rei ?

Queritur, Egistus quaro nit fuctus aduitcr ; In promptu causa est : desidiosua ornt',

Teste leronymo peccatum Sodome fuit ociositas et habundantia panis. Lex etiam de sacriiiciis precipit, ut bos ofleratur in ostio tabcrnaculi; quia qui laborant in agro dominice culture, libere possunt celeste tabernaculum introire. Cur causaris studiorum laborem, et ad ocium toto corde suspiras? Labor scolasticus ocium est, sed ocium negociosum, et quocl animum redclit ad honesta sollicitum. Undo scriptum eat : Sapientiam scribe in ocio, et qui minorantur actu, invenient earn . Ideo discipuli esurientes fricabant spicas in die sabbati; in quo notatur utilium sententiarum cliscussio, que mente quieta diligencius procuratur. Sic ingreditur homo sopulchrum in habundantia, quia absconditus a conturbatione hominum, foris quidem minuitur, sed interius fructu spiritualii BtucUi inestimabiliter reficitur et ditatur. Sic in Ezechiele : Porta atrii interiopS;, que ad orientem, clausa est sex diebns? in quibus opus fit; die autem

AH A L E X A N D R O I I I

U S Q U E AD A N N U M MGC.

31

eniin a terrenis vacant, spiritualiurn noticiam lacilius assecuntur. Vacate, inquit, et videte, quo mam ego sum Dcus. Icleo Martha turbatur erga plurima; Lye oculua lippitudine prepeditur; Maria vero cum Radicle partein optimam elegit, et Jacob duin requiescit in Bethel, celostium inistcria comprehonclit. Hoc est ociiiin sanctum, ocium studiosum. Verumtainen ocium vocas, non vigilare, non legere, vacare comnieasationibus, resolvi ad carnis illecebras, torpcre sompno et potibus indulgere. Timere debueras vocem Domini super tali ocio irascenlis : Neomenias, inquit, voslras et sabbatum non feram. Ocia et sabbala el. iealivil.at.os vcslras odivil. aninia mea . Luget eliam super aniinam ociosam propheta diccns : Videnml. eain hosles, el. deriscruut sabbala ojiui . Vcrbum beali leronyini 1 est : Otiiim wine liltoris mora est, el. vivi hominis sepulliira. Miser, qtiicquid longo tractu temporiK didicisli, biennalo apalium exsufllabil, et ilia logices vcntoaa loquacitas, qua tuinoscis, sicut visio iiocturna, et sicut sompnium avolabit. Pulas, quod in pace et quiete sit pax mentis? llabobis forsitan paeem, wed amarisshnam. Pacem, scio, reputas te habere, in loci habilaliono solitudmem, in carnis exhibitioao sollicitudinem : et ecce in pace tua amaritudo ainariasinia. Qui cnim curam carnis in deliciis agit, tormenta conscienlie accusanlis palilur, (4, semper hostein domeslicum secum gerit, sicut sapiens dicit. Solitudo qiiain desichu'as, subversio esl. virlutuin. Ye soli, quia, si cecideril, non liabet sublevanleii). Soliludo Amnon iralrom Thamai 1 ad incesUiosum sororis sue concubitum provocavit. Soliludo osl, que viruni ibrUnn Ibrliasimo precipitut .in realum; ca enim mediante honeslas impudicitic anna sua roddit, dcgeneral. sanctioris vile proposilum, et odorifere opiuionis gloria dainpiiabiliter evanescit. Dum Parisius operain sIndus dabas, publice dicebatur quod in hac huinana (Mniversalioiie to angclum oxhibobaa. Yei-oor ne qui de Jiomine in angelum Iraiusicras, <I<i angolo in hominem revertaris. Nam juxla sententicim veritalis, spiritus iiinnundiis ambulans per lo(;a deserta et arida, et nou inveuiens requiem, apud quiescenlem in ocio qiiirlein invenit assumensque soplem spiritus nequiores so donmin vacautem el. scopis disciplinaliljus niundatain invenit, vacantem occupat, ac novissima liominis illius in pejora convertil. Diti to invilavi ad scolarein mililiain, diu elainavi et laboravi damans, no abhorreas hunt: laboroni. Vero laboravi. Suadero eniin et non persuade.ro, lnxi labor est auto inc. Sane lakorom et duritiem theologice lacultatis non del)iieras abliorrere; scolaslici namque bomiiiis labor non est in operibus, sod in verbis, et ut verbo Salomonis utar : Omnis labor hujusmocli liominis in ore ipsius. Gerte precepta sua sciri ot cuslodiri vult Domiuus cum laborc : nam et ipse est, qui fingit laborem in precepto. Undo el; Justus scire alque cuslodire dcsideraiis verba et precepta, que de labiis iiUissitni prot^essortuit, dicit prophcta : Proptcr verba labiorum tuoruin ego cuslodivi vias duras . Aclinic rogn, ne tinioas aut diil'eras hunc laborem. Edeminari quidein ocio, et. torpere pigricia nichil aliud est, quam suffocare virtutem, nutrire superbiam viamque coiistruoro ad gebennam. Do his dicitur : In laboro homimun non sunt el. cum hominibus non flagellaljuntur; ideo tonuit eos superbia. Procul dubio, qui non flagellantur tempo-

32

CHARTULA.RIUM UNIVERS.

PARIS.

raliter cum hominibus, in perpetuum flagellabuntur cum demonibus ; ot qui cum honiinibus non laborant, cum demonibus laborabunt.
Bibl. nat. Paris, ms. lat. 14764, fol. 6*, ubi superscriptio : Cuidnm qui se oxnusubut u ncoliH ; inn. lot. 2005, fol. 7*. Migne, Patrol, lat., torn. GGVII, op. 9, p. 24. 1. Ovid. Pont. I, 5, 5. 2. Hor./l. I, ep. 2, non omnino ad verbum. 3. Ovid. Homed. 101. '' Poliua Scticcn, op. 82.

27.

-Pefrws Blesensis cuidam socio-scribit se, dcserto juris civilis studio, theologian Pnrixiis opcrain, darn; juris civilis stadium et usum propter maximos advocatorum abusus non cowenire clerida. Circa an. 1180.

Domino suo G. et karissimo socio suo Petrus Blesensis aaliitcin. In opiHlolari salulatione ferventior extitisset nostra devotio, nisi vel invida irnrhi locoruin diHlanlia vol raritaa intermeantium contrairet. Vicarias ergo salutationes prosons ot minquam inlorrisa Hii|)pleat afFectio : cumque civilis possessio corporalom iissiBleiitiain lion in<Mnli<M>l, nx^, liorl remotum, propinquiorem habetis, et fortius po.ssidolis abscnUun; IHW inhM'sliliiiin local<! corporumve remotio, vel temporum intercursus ro])i.ir di](H b .lionis ovacnal. ( v )nod si dc. verborum obligationibus legein ppimam attenditis, iiilcrvalluni m<ulii IcMiiporis tionein non viciat. Vester vpbisque devotissimus openiin llioologlo Parisitis i Bononiensis castra milicie crebro suspirans, quo vohenioulor cidus <M j)i'<MiiMhir^ Legimus tamen de usu et usufructii legato, quod frucluario liccial iiuiUirilalcin r prevenire; soletque ex olivis citra maturitatis lempora uberior oloi <'<>pia cMiianaro. Ctti'i'oiis ergo ad oleum, quod Aaron cum laganis jubelur oflcrre, legtiis scu'iili s u l u l o ad lomptiH, nee peccatoris oleum me impinguet. Lex enim Domini lex iininactilula, convi'i-hnis animus: meque prevaricatorem legis divine constituerem, nisi (Him quali([U(i<<iunqu<' ihoologii notitia, nisi cum pugillo simile thus offerrem. Lo.x cquidom soctilariH gloriosa .sujx-lleciili verborum, lepideque orationis urbanitate lasciviens mo veliommilov all< k ,x<!rnl. <U iiu'bt'iaverat mentem meam. Sed abhorret propheta aureiini cnlicem Baljilonis, iil>i dnHi^ lepor eloquentie edificans ad gehennam. Adhuc tamen, quiu nonduin d i l u t a v i meos in lege domini, lectioni Godicis et Digestorum plorumquo ad wivlarimn, non ad usum, tempus vacationis impendo1. Res plena discrhninis OH I in dwidH, UHUS totum enim hominern adeo sibi vindicat, ut euni rei faniiliariH providtmlia Iruiiclc.t, H a spiritualibus, a divinis avellat. Ideo Joannes Grisostomua, sumt Iripartila roinrl liislciria, hcet scientia civili et facundia preemineret, noluit tamen ad inatantiain aniiconun gofc,ro officium advocati. Periculosum eslita legibua humania ac impendorc, ut iuwns pop horulam a divine legis meditatione jejunet. Nemo simul poteat precari ot orare, plr l poshilnro, exercere Ghristi ministerium et officium advocati, ne, dum in utroquo ftmlinul, noulrinn bene peragat. Non inficior : bonum est scire leges, aod non ad quoHtuin, non ad iniquum

AB ALEXANDRO III USQUE AD A N N U M MGC.

33

juris compendium, seel ad adquisitionem veritatis et judicii equitatem : si forte me aut alium aliquando oporteat esse judicem aut judicis assessorem. Hodie soli avaricie militant patroni causarum : illudque quondam venerabile nomen et gloriosa professio advocati nolabili venalitate vilescit, cluni miser et perdituslinguam vendit, lites emit, matrimonia legitima dissolvit, amicitias rumpil, sopitarum litium cineres resuscitat, pactiones violat, retreclat transactiones, privilegia frangit, et in capturam pecunie pedicas et retiacula tendens, jura oninia interverlit. Ideo conslitutio imperialis ab officio postulandi removet litium redemptores. Jure autem pretorio atque interpretuin in prevaricantcs vel alias delinquenl.es pone oxlraordinarie statiuinlur. Debuerat advocatus, quod gratis acceperat, gratis dare, advocare pro pupillo et vidua, pro iitililate reipublice, pro ecclesie libertate, nichil exigens, sponte oblala suscipiens, eripiens inopem de inanu fortiortun ejus, egenum et pauperem a diripienlibus eum. Fructiiosius ei esset salarium modicum el; hones turn, quam sinum incxplebilis avaricie per las et nefas extenderc in iminensum; nam meliits est modicum jus to super divitias peccatorum inultas. Si talentum scienlle sibi a Domino cpnimodatum sponle et gratis experiderit, non est abbreviata manus Domini, ut ei rcspondero ad i n e r i l u i n , et ampliora etiam conlerre non possit. Hoc igitur secure commodet pati1! orplianorum et judici viduarum; ipse onim proinissor esl. magnificus, ct. munificus retributor.
Hihl. nut. Paris, ms. Int. 147M, fol. 2t>\ Migno, Patrol. l(tt., toiu. CGV1I, cp. 20, p. 01. Cl". Hist. lilt, de la France XV, a8. 1. Mss. Int. 2fi(Vi. 2005 cpisloljnu hie ahsulviinl.

28.

Palms Jilfscnsis scribit mafii.ilro Ernaldoy sv emisse Pai'isii,i librns legum prelio numcrato mid non afistulinse) qiius tumen aliiix majori prctio numerate nbstulent. Arguil libros illos) licet sibi traditi non jtint} ttb alio flini non poluissc. Circa an. 1115.

Karissimo socio ot aniico magislro Enialdo P. Blosensis Ballionionsis arcliidiaconus saliitom. Cum domimis rex Anglornin me nuper ad doininum rcgom Francorum nuncium destinasscl, libri Icguin venalos Parisius oblali sunt inidii ab illo B. publico jnangone librorum. ( v )ui cum ad opus cujusdam mei nepolis ydonci viderentur, conveni cum co do precio, el cos apnd venditorein dimiltcns, ei' precium numcravi. Snporveniens vero G. Saxel)urgensis proposiliis, sicul audivi, plus obtulit, et licitatione vincons libros de doino vendiloris asporlavil. Quoniam igitur ad eum qui me misit, redire malurius mo oporlet, vosque moram faclurus ostis Parisius, plenissimam liabens in veslra discretione fiduciam, vobia prcdicti procurationem negotii committo : aut si Parisius moram aliqua vobis necessitas interdicit, inngistro Hugoni Januensi sub litterarum moarum tostimonio negotium commiltalis. Gum eniin rations civili negotiis alienis exactissima diligentia 5 Chart. Univ. Paris. I.

34

CHARTULARIUM

UttlVERS.

PARIS.

debeatu/: scio quod si present! cause, cui plurimum assislit cquilus, soil idle impencleritis proqurationis officium, intentio vestra cum honore et fructu veniet ad edoclum. Nam licet rei vendite aut donate aut ex causa relied debite non soleat sine Iradilkmo transferri dominium, hie ta'men habeo utilem actionem in. rein per quain couloudo libros michi exliiberi et tradi. Et ad hoc facit lex ilia Digestorum ad mumcipales, de jure omnium incolarum, et lex tertia Dig. de liberis exhibendis. Seel el libertuin incuin, cujus possess! onem nunquain habui, sic peto : item et filium meiim adjecta causa ox jure quiritum; item civis aut civitas decurionem suum, ut in Institutionibus de actionibus, ProjmUoiales, el Digestis De rei veiidicatione, lege prima, Per hanc; Godice De agricolis el eensitis, lege quisquis etlege omnes . Eodem De colonis Tracensibus; eodein Do lugilivis eolonis; De agricolis etiam et mancipiis lege ij et iij. In hiis omnibus michi vemlico rom, cujus possessionem nunquam naclus sum. Sed iiec in omnibus hiis Iradilionis aut possessionis fit rnentio. Nam et libertuin petani non traditum aut possossum. Alioquiu quid Hot si stathn post manumissionem se contendat ingentiuin? Aut si jus palronaltiH oinoirim a patrono? Etsi non poasederim, tamen ago. Nam etsi pater michi assigiiavorit. liborlum, citra omnem traditionem et possessionem patre inorluo ips.inn peto. Ilem, si, debilor oral, paratus solvere, deinde convenit ut relineret pecuniam in causam credit!, eontruhitur mutuum, quia creditor inlelligitur recepisse et illi dedisse, ut Digest. De rebus eroditis, lege singularia. Expressa similitudinis forma videor libros ab omplore reeepisse, el in causam depositi dimisisse. Preterea traditio alia esl. vora, quo lit intorvtmicnle oorporali actu: unde dicitur, traditionibus et usucapionibus rerum domiuia atlquiriuilur, ut Codice De pactis, lege <c traditionibus . Alia fit per fictionem juris civilis, fit ctiani por coiiHlitutionem, ut Codice De donationibus, lege quisquis , Dig, Do rei vondiliono, lege mulier , et Digest. De adquirenda possessione, lege inlerdiuu . Alia Jil per celoritatem unius actus, qui aliuni occultat, ut Dig. De donationibus, log(j hoe ratio Sciendum, in medio paragraph!. Alia fit ex appositione custodis, ut Dig. Do adquirencl. possess., lege <c quorumdam . Hac brevi delibatione uaus sum, non ut vos iiiHlruam, qui estis injure civili precipuus, set ut ad subtiliora vos excitem. Inibrinu principium vos informabit ad optima, seriptum est enim : Da occasionem sapienli el sapienlior oril; nam et riyulus ex cursu continue in magnum plerumque slagnlim exuberal, et Bcinlillu ino.enclii ventorum sufFragio se porrigit in immensum.
Bibl. nat. Paris. DUB. lat. 14764, fol. 56*; 2605, fol. 62b, ubi sicut in odd. ep. 71, p. 2t9. Miguc, Patrol, hit., loin. CCVII,

A B A L E X A N D R O III USQUE

A.D A N N U M MGC.

35

29.

Petrus Blesenais amfco ditas quaestiones proponents respondit cum dcbuisso interrogarc Parisios, ubi difficilium quaestionum nodi intricatissimi resolmntur. Post an. 1175.

Petrus Blcsensis Bathoniensis archidiaconus dilecto socio ot amico R. salutem, et si quid melius est salute. Nuper in conilictu scolasticp quedam questiones, sicut asseris, deducte in medium tuum animum in dubio suspenderunt. Eas iniehi proponis earumque solutionem cinn instancia pclis. Verumptamen cum sis in scolis, ego autem in castris, et cum jam biennium in legibus et decretis expeuderis, vereor ne lemptative hoc facias ut sic me in simplicitate inea callidc comprehcndas. Poteram tibi dicere, quod prudens ilia mulier Jo Jib qiierenti caput Sibe legitur respondissc : Proverbiuiu est, inquit, ut qui interrogant interrogent in Abela. Qui interrogtint interrogent Parisius, ubi difficilium qucstionum nodi intricatissimi resolvimtur. Qucstionuin, quas proponis, solution em apud eos facilius invenire poteris, qui in talibus so, exercent. Ego tain en, quod scio, non invideo tibi; utinam volunlziria oris mei beiieplaeila tibi facial Dens, ut questiones quas proponis, etsi non ad orationem, saltem ad hoininem poanint solvi. Midu autem suilicere credo, si solutioiicm quam daturas sum, unius It-gis ant eunonis auclorilate finnavero. Queris de muliere
Bibliotli. nnt. Pans. insn. lut. 147(W, fol. l()i; 2(JOn, fol. 17''. Miguo, Patrol, lat., ioni. GCYII, pp. 19, p. (i9.

30.

Petrus fllcsensis ad Thornam Gtocestriae abbatetn. Odonem de Sully in episcopum Parisienscm ex cantore Bituricensi electum, qui Pavisiis scholas fi'equehtabatt laudibus p.xtollit, Circa an. 1196.

Reverendo patri et domino Th. 1 Dei gratia Glocestrenai abbati, Petrus Blesensis Bath, archidiaconus, salutem in eo sine quo non est snlus. Queritis, utrum novum hunc Parisiensem episcopum iioverim, et quid de vita el moribus tvjua sentiain, aut quid de ipsius electioitc audierim, vobis scripto pctilis aperiri. Guriosi hominis est ista inquirere; sed scio quod vestri domini Henrici, bcalc meniorie, nuper Wigornicnais episcopi2, amor et devotio ista inquirere vos compellimt. Scitis onim, quam placide, quam devote totus spiritus ejus requicsccbat super Odonem* cantorem Bituricensis ecclesio, eralque in.votis et deliciis ejus ipsurn cum fratre suo Bituricensi arcliiepiscopor quotiens so ofTerebat opportunitas, multiplici preconio recensere. De vita ipsius quod ftovi, de ipsius autem electione referam quod audivi. Mauricio * pie reeordationis exempto de corpora mortis hujus, Parisiense capitulum de al'terius siibstitutione traetabat. Epant quidam filii et heredes Symonis Magi, qui licet religionis profeSSores t m-ultoriunqu ihveterati diorum, cum pecuniis tty quas congf egaverant propter hoc a diebus antiquis, se ad mintlmas illius eleetidftis

36

CHA.RTULA.RIUM

UNIVERS.

PARIS.

accinxerant, et per quosdam Giezi successores titulum cle contrahonda cmptione frequentius tractabant. Porro in tarn electa congregatione prudentum verautia mercalia elusa est, et illis, qui sola licitatione optmere speraban't, tanquain stipitibus vetcrnosia sterilibusque rejectis, ducti odore Oclonis quasi agri pleni, cui benedixit Doiuiiius, ,euni sibi communi assensu pontincem rapuerunt in exultatione universe terre. Conglorior ejus glorie, si qua tamen ejus gloria intelligi potest, quern ad catheclrain traxil. iiiyiUun publicus favor communisque devotio. Electus caiippe est votis omnium sed non suis, ol. (ioimnendaLili quadam intrusione adeptus est dignitatem, que tanto eum sequebalur iualanliua, quanto earn humilius fugiebat. Circa primicias studiorum ejus et tirocinia inililic Heolaris adhuc infirma et rudia noyi eum, et devote dilexi Parisius, ubi magis unction e quuni cruditione magistra puer litteras rapiebat. Nam inter exercitia liberaliuin facultalinn doctrina celestis meliora ei karismata influebat. Propterea super senes intelligent, pueritie dies aiitiquabat moribus, tempora preveniebat meritis. et quod cleeral etati, virtu I i bus coinponsabat. Sepe retulit michi secretius Petrua de Verno quidam pedagogua ejus, discvipulus aulein et familiaris rneus, quam sollicite, qiiam devote, occulte tamen et rapthn, wo in operibus pietatis adhuc puerulus exercebat. Elemosinas vero IVcquent'er condi( i l)at lacn'inis , et pietatis adipe holocausta misericordie impinguabat. Pucritiam salutavcvat, cuiuqiio jam in ejus facie pubescentis adolescentie lanugo vernaret, scdem apostolicain visltavit, eo scilicet tempore, quo Gregorius octavus successit Urbano 8. Kram lunc in curia, ol, vidi, nee invidi, quod honor ei a suinmo pontifice patribusque coiiHcriplis oxhiJ)i,luw non inultum inferior episcoporum reverentia videbatur. Sane Spiritus bonarum inenliuiu institutor virtutum plantaria in eo multiplicabat usque in viruin perfectum. YiclciiH uuloin quo a Deo donata sunt-ei, cepit supererogare collatis. Gumque vas suum in santiflcnliono ol honore ab infantia possedisset, insolentiam tamen carnis et extraordinarios OJUK motvis quadam preeminence atictoritate cohibens, ipsain vigiliis, jejuniis, clistvipliniK ancillari cogebat. Sciebat enim continentiam optimam esse balsami speciem, qui cariKMii u ooiTiiplione conservat. Alii currentes ad diripiendam predam hujus seculi, qucatum rcputunl. pictalem; iste vero uberem redditum, quern in Anglia possidebat, prudenti consiclcraliono dispersit, dedif pauperibus, tresque scolares indigos quidem sed induatrios et honcntoR propria exinanitione ditavit. Sed fidejussor pauperum Deus aliud ei bencficimn teinpeslivum non sine magna fenoris accessione redibuit; et quia super pauca fidelis'luorat, eum supra multa constituit. Qui ergo sicut lignum, quod ad humorem mittit radices, in eeclesia Bituricensi fructificari ceperat, nunc Parisius a Domino transplantatur, ut fructum plus afferat, ut lucerna super candelabrum posita gloriosius cunctis irradict, CUJUH lumen sub humilitatis modio sollicitus a communia fame palpebria abscondebat. In cpiacopum dcnique consecratus nomen suum, sicut publice dicitur, operibus interpretari non ccssat, fidelisque sequester inter Deum et homines vota populi offert, et populo graliam Dei refert, vigilantia jugi reducens in viam justitie, quos inde versutus impostor abduxerat. Bituri-

AH ALEXAND11O III

USQUK AD A N N U M MCG.

37

ccnsis archiepiscopi" {'rater atquo do illuslrissiinis prmeipibus t.rahcns originem : lime regis Anglic consanguineus, hide Franeorum rogem linoa generis propinquioro contingil.; sue lumen fasligium parentele nobiliore quadain aninii generositale iaiUidil, cl: ox ipsiiiH coiiteinptu judieio eoruin, qui reetiiiH sapiunt, sni generis eniinentie pluriniuin snperaddit.
Uiblioth. nut. Purix. JUNS. hit. 1474, fl. 104 ; ItfiOfJ, fl, Wfl. Mignc, Patrol, hit., torn. CCV11, op, 12, p. 376. 1. In HIM. ot in odd. logilur R. Ast al) nmm '117U-1^I)5 nhlniH moniiHt<>i*ii S. Potri Ulnit<!i>Hh<iuo fuib ThoirmH antna prior HcrforcliiiR. (2f. Itistttrin <:t Curtular. mmi. S. Prtri tiluuc. PC!. Hart I, i2. In IIIK. Int. Paris. 2(10fi, fl. 5l()i, clean111. 2. HonririiH do Sully cpi.scnpUH Vi^oi'tiiciiNiN nunii lUKi murtiiUH c-tL, 15. Gdiinoni iln Sully, qui iinno 1190 cli-ctUH Pst in opiHcopnin PuriHimiHiMii, ot (IrfuiidliiH l.'l Jalit an. ti!OH. Yiiln (Kuvrcn (If, llignvd tit tie (hiHlaumv 1; Jh'etOH, M. Duluktivdn I, 13C sq. 1(W. 4. Kpi.Hropii Mniii'iliii tin Kully, qui rt nuiHi'iU'uliiH in ftpim;. Pui'iH. ijitr 17 0t. ot 30 Novinnh. 1100, ol, ol)iit 11 S|il. 11%. ISJHH Koriiioiii-H in inulliM IHHH, rtuiHci'viiMitii- (of. Lucoy do In Mnrclio, Ln Ghttiw franfttisfl au nioyen Age, 2n (id., ji. fi-<l). Anlitquiun cnit ciiinctijuiH Pni-is., thi'iilo^iniu do(M>l)iit in Rclioli.H PnrJHiotiNibiiH ttwlo Jtiliiuino Cfli'tiuhinnHi in suo Eulogio ail Al<i,t:un<!ntm III. AInrliMtc, Tfies. vine, imectl* V, Uifill. fi. iit Octnl), anno 1187. (!. Ht;nrici I <lo Sully.

31, tftwnttirPit Ilonia? rummnm/tint Ludovico VII rp$i /''rtturnruin fl\'pm studiorum caumt dc^utt'tn,

linuirtniim Jnhanncnt

IWif-is

1134, Januarli 4, [Romae],

Sonalor<\s Ur1>is urbiiun illusti-i el prtulcwli viro IjiulovicM) Kraiutoi'iitn regi ainieo eoruin rat'issitnn salutein el. dileel.ioiieni. Supor Ixuiignihile vewlre regie inajeslaliH ae liheralilatiM nos no.siHque fives vulde (Minlidenh^s unliiles elves no.stroK clcrieort causa liberaliiun shulionim in terrain veHtrt^ dilinni Hiilxlilani Kiiniina sjx^ dirigiiniiK, Inter qtiow quendain generosuin rivein uoslruiu JoaniUMU FelitUH a[)iul PariwiuM lillorali H l u d i o eoinmoranteni, quein lionesltun Honiane etudesic! elerienni HeiniUH, vestns regie benignilati valdo. <MiininentIainus, proranlvH nimiiim voHtrain liheralilalein, ul ci pro noHlro el. Urbiw anion^ in his, que cinn ttpurtol, bnnorem el uuxiliuni eonferatiH, ((itoniain a noliis HiiiHqne oplinii.s consanguineis, quilws in Ih'be pluriinutii j)nllel, ve.Hlri lidelos in lUniiana patria dignain vicein el eongrua si eporluoril reeipjent premia, vol)inqne laudeH et grates inagnaH refereijitm. Missa iv die Januarii indiclitine xij.
fi Fi'dnrontm srriittnrtti IV, 714, ItnlntMiM II, !2. HM. ties //rtoi*. ties Banks XVI, 77, Ad Ludoviriim VII ixtiu; cl, tjiinhiiir Hi'ijiu'iiti-H f<i>irilnliu' diivclnc Kiint.

32.

JortlnnttH J'flri f.ftmin rnnsnl Itiimttiitn'itm eunttcm Jotidnnt'tn M'ticis Ludovifo VII eommtndat,

11B4, [RomatJ.

Domino Ludovico ilitiHtriMHimo I'Yuncumim regj Jordauua Pelri Loonin eonsul Romanoruiu HalulcMii et perpetuam amieitiain. Quia plurimum de veslra probitale coiifidimus, vos qiiaiiltini po.smumw rogamus pro quodain eliacipulo diledismmo noHtro eonsanguineo, qui esl nrdinatUH Homane curie, nomine Joanne.H Felicin, qui I'ariHius in aeolia

38

CHARTULARIUM UNIVERS.

PARIS.

moratur, ut amore noslro et servitio eum diligatis et manuteneatis, ut magni servitii semper simus.

vobis <1

Diicliesne, Historiae Francorum scriptores, IV, 716. Bulacus, II, 302. Rec. des Histor. des Gtautes XVI. 77,

33.

AUqui consules Romanomm commendant Ludovico regi Francorum quemdam liomanum IJarrsiia s t f f t t l t i etntsa moraturum. C. 1164, [RomaeJ.

Glorioso et magnifico domino Ludovico Dei gratia Francorum regi. Jobamiu*n 1'fltri Leonis et P. Ovic. ac Grat(ianus) Omnipotentis gratia Romanorum consmles s a J u t i - m ot solium regni per multos aimos feliciter gubernare. Amorem, quern vest-ru rejg-in cloimia ex ipsa antiquitate cum nostris antecessoribus habuit, ad memoriam recluceiiloH, liboralitatem vestram multis et verissimis relationibus cognoscentes, plurimiiin siqu I<l*ni <lo magnitudine vestra confidentes facit, et pro consanguineis nostris vos rojjfaro niiniino dubitainus, optantes aliquid facerc, quod in conspectu vestre serenitatia graluni t*( <lnlro habeatur. Sane nihil est unquam, quod nos magis agere delectet, quaiii vostriM voluu- tatibus obedire, et pro vobis tanquam pro carissimo domino inodis qtiibus facere. Hac igitur spe certi in regnum vestrum quendam carissimum iiliuni i\osli'Ui nomine in litterarum studio Parisius moraturum -direximus. Pro quo ma^niludiiK'ni vtHtram attente rogamus, quatinus nostro amore et interventu eum taliter coniinciidiihnn HI placet habeatis, ut vobis et vestro regno omni tempore tarn nos qiuun iioHli*! oinnoft coiisanguinei fideles esse valeamus, et in negoliis vestris cum expediro vidobinutK incrilo studere possimus.
Diichcsne, Historiae Francorum scriptores IV, 717. Bulacus, II, 302. Rcc. ties Hislar. dcs CJrtiulPH X V I , ?H,

34.

Wido Mainfredi et Manfredus commendant .Ludovico ?*egi Francorum clericum cjucmdant. tiUi'i'rilitm Jt*nriftiuii quasi ad catholicae fidei arcem festinantem. 1162-1167.

Ludovico Dei gratia Francorum regi semper augusto Wido filius MaiiifVrdi <M Manfredus films Pizi sui per omnia fidelissimi, se ipsos et si quid aunt, id totum qiicnl Hunt. Ideo regibus debitus et indebitus honor impenditur, debiium et indebil.inn c>l>Mirniitim exhibetur, quia etiam quod sibi a subjectis et obnoxiatis jure offertur, cutnulaliori nolcst retributione regia celsitudo pensare. Si quando igitur parentes nostri vol. now t>J>H*enmim vestre serenitati condignum exhibuimus, id novimus quasi in thesauro vestro libctrnlitatiA reconditum nulla posse oblivione deleri, potius id credimus quasi unicuni noHlro c-itlanii* tatis solatium nobis et nostro sanguini diligenter custodiFi. Patrimonia siquidtnu

AB A L E X A N D I I O I I I U S Q U E

AD A N N U M

MCC.

30

quanta fluctuatione quantavo tyrannide mine opprimantur, vestram regiain celsitudinem nequaquain latere credimus. Elenim usque adeo grassaiitis tyrannidis invaluit persecutio, ut nee etiain patentibus nostris viris ecclesiasticis fidem Romano ecclesie el beatissimi pape Alexandri obedientiam aervantibus subvcnire nee aliquid subministrare audeamus. Proinde nepotom nostrum nomine Al. clericum lilteratum et omni honestate conapicuum Parisius quasi, ad cntliolico liclei arcem feslinaiitom vestrc scrcniUili commitlinms et coinincndamus : rogantes et obnixo supplicantes, qualinus Dei amoro et nostro prestiti etiain aliquando obsequii intuitu ci in suis necessitatibtis ita rcgia liberalitate providealis, ut exindo el. Dcum remuncratorein haboatis, et nos noslrisque generis omnes vobis comparetis debi lores.
e, Historian Fruncorum scriptores IV, 70S. BiilunuH, JI, 301. Rec. ties Hiutor. d<:$ G-aules XVI, 78.

35.

Quidttm lantgrru'ius mitt it ad Ludovhum Pitrisios duos /Hirtft, (fiios lit terns discere prapomit. [Anno 118S?]

Rcgi Frando Ludovico Devi gratia Lanlgravius 1 dcvolum serviliuin cum sincera dileclione. Quod liacloiuiH nullain vesl.i'i, notiliam habuiiiuis, satis moleslo feriinus : super quod majestali vosl.ro. doincops Horviliis nowtris lam jocortin quain Horiin notificari volumus, et vcsl.ro vulunlati super ouniia rosponderc cupiimiM. Filios cnim moos omnes lilteras discere proposui, ut ([iii majoris ingcnii nocnon majoris inter eos notai'<!lur discrcvlionia, in studio pcrsovorarol. Ex his voro duos ad prosens nobilitati veslre mittero proposui, ut vesl.ro juvamine nocnoii vostra defoiisione Parisius slabilius possout loeari, ita tauien, ut salva parc.i vostra pro discordia 8 quo ewt inter vos et imperatorom lioc secure perugcre possim. Siotit cnim absquo moclio hamus et capil, ot capilur, tali modo scimus quod quiclquid super hoe nobis maudaveritis, illud omni dubio rcmoto aggrcdi audemus, qui non hoc immulabilis.
DndiuHnn, Ilistoriftc Fruncorutn scrijiwres IV, 701. Utilaous II, 802. 1. Qiii.siiunt luntgnivhiH ixlo Hit, non oxpi'huitar. Vidittur tiimiu luoiiLiouaiu liisi'i Juntgriivii Thurin^iaD, ot ([tiidoin Lndoviri II (ll/i<l-1172), qui (junlitor iilion bnlinit (Lndovicujii, Hoimcum, Hcrinoniiuin, Friodericttm), yuovum ultimus doHtinntuH oral ad vilnm cloi'iralisin. Vido Annales Rainhardsbrurtnenses, oil. WogRln, p. J)2, 2. Do uliu diacordia hie IracUu-i vix pntt'fll, quiun cln illu (jitoud Icgilimum pnpnin. LudoviriiH VII nb Alexandra III, Fridoricua I a Victoro IV Htotit. Miixinu! lux; (ippariiil, nn. IKi'J,

36.

fi'arinus prior A1. Albtmi Richardo do A'. Vic tore sutini fratrcm Mallhaewn commendal, 1162-1173, [Saneti A/bani].

Vencrabili ainico et merito honorabili Ric. 1 priori de Sancto Victoro G.' prior eoolesie Saneli Albani salutcm et debito dilectionia afleetmn. Quia petitiones meas jampridem cure

CHARTULARIUM TJNIVERS.

PARIS.

vestre delegalas diligenter prosequi studuistis, presentem ceteris aunecto. Proeibus igitur meis, ut mos vester permittit, inflectimini et latorem presentium fratrem ineinn M.3 suscipiat dilectio vestra meo intuitu cominendatmn, et in quo necesse habuerit, si vestrum adstipuletur consilium, ut vobis habeain multiplitiores gratiarum actioncs. Mumisculum, quod vobis ex parte mea porrigendum transmisi, dignanter vestra diloelio suscipiat, et potius mittentis affectum, quam missi attendite parvitatem. Valete.
Duchesue, Historiae Francorum scriptores IV, 749. Bullions, II, 304. 1. Richard'us do S. Victore, anno 11<>2 clcotus in priorom, anno 1173 obiit. 2. Giu'inus unrio 118.') ^Iwitua oat nbbag S. Albani (cF. Walsingham, Gesta al>l). monast. S. Albani, ed. Rilcy, I, 194), postqunm oFli<:iani priomltiH in oodem monnsterio obtinnerat. 3. Prater gcrmanus Garini erat Mnttbaoun. Vide Walsingluun I. ;.

37.

Garinus prior S. Albani gratias-agit Sichardo do S. Victore ob servitia frettri suo Afatthneo Paris, amore scientiae peregrinanti pracstita. 1162-1173, [Sansti Albani].

in parti bus

Venerabili amico suo et inerito honorabili Ric. priori de S. Virloro suus C l . prior ecclesie Sancti Albani salutem et affectum debite dilectionis. Quia JValrtH inci. M. qui in partibus vestris amore scientie peregrinatur, tarn singular! gratia, lain pmmliurj. Hboralitatis prerogativa proventum curastis, gratias habeo dilectioni ven-tro,; noc, c|uul anxoris et obsequii vobis animus meus promittat, inuti facile valebunt apicoH oxplioarc. Stul uliuam eveniat, ut quo vos amplector affeclu, operis executio viva voce loqualnr. (^ttoinodo oniui benignitatem, quam sibi a vobis collalam mem'oratus Matheua predix'at, al) oininoiitia vestra possein sperare, a quo prorsus nihil merui? Gerno siquidem plaun, quiiin aitintnrium illud Gatonis tenaci memorie prudentia vestra commendaverit: si VIH ainari, am a. Rcslat igitur, ut quod tain fertili principio inchoastis, talari superv(istirc volitis tunica. iMihi autem etsi recompensandi desit effectus, non deerit tain on affcctiiH. n<)<'qu<>, modicum munus non pro munere, sed ad amoris indicium vobis transmitto, vJciKsiin |)oKltilans ut scriptorum vestrorum mihi rescripto occasione invenlu noinina innolo.ant. WJLJO an torn curabo ut si exemplaria non desint, scientie vestre thesauro Anglia noatru rosplciicloat.
Duclicsne, Historiae Francorum scriptores IV, 747. Bulacus, II, 304.

38.

Idem ad eundem circa idem negotium. 1162-1173, [Sancti Albani].

Venerabili domino et amico magistro R. priori de Sancto Vicloro HUUS G. prior ecclesie Sancti Albani salutem et sincere dilectionis integritatem-. Habeo vobis gratias quante sunt indicibiles, quod gratie vestre fratri meo Matbeo tain copionun fructus arnsit. Metiorque ex illis impensis, quanta vobis debeam latorem presenlitnn iiopotom

AB A L E X A N D I I O III

U S Q U E AD A N N U M M G G .

41

meum securitate commendare. Precor igitur, ut benignitas, que in altero precessit, se ad utrumque ext.endat, et geininata caritas me vobis multipliciter reddat obligatum, et ut cumulate assurgam gaudio, aliquid inihi voluntatis vestre clilectio vestra remandet, quo mei experimentum capiatis amoris. Valete.
Ducnesne, Jlistoriae Francorum scriptores IV, 747. Bullions, II, 304.

39.

Gratianus Petri Leonis Romanorum consul alb at i S. Victoria gratias agit ob favoram suo fratri Hugoni Placentino episcopo praestitum.
1155-1164, [RomaeJ.

Venerabili patri et domino R.1 Sane Li Victoris reverendo preposilo et universe ejusdem ecclesie conventui sanclissimo Gratianus Petri Leonis Romanorum consul salutem et plene dilectionis servitium. Ex quo vcnerabilcm fratrem meum et doininum Hugonem Placcntie episcopum in vestro collegio suscepistis, doctrina el. ordinis vestri honestate 3 inforinaslis, cor meum et caro inea oxultavcrunt et concupierimt, ut obscquiis vestris per oinnia manciparer, in inandatis exercorer, et ilium quoin in rovcrcntia vestra concepi. afl'ectum, ipsa operis cxhibitlone comprobarotiw. Inde est quod in conspectu sanctitalis vestre id quod sum et quod possum devotus oilVsro, Riipplieiter implorans, ut legem ponalis inihi in servitiis vestris et non in avarilia. Et si est in parlibus illis, undo sanctitati vestre obsequium prestare v'aleam, volunlalis vestro mandatnm siiscipiam, quatinus in obsequio sinceritatem cordis mei ipsa experienlia cognoBatis. Ad hoc plurimuin gratiam vestram deposco, ut vestris me oraiionibus coimricndatum habeatis, quatinus precibus vestris apud Deum adjutus prosenlls vilo ruinain evadam ot pecuatorum merear percipere veniam .
Duchesno, Ilistoriac Francorum scriptorcs IV, 704. BulncuH, II, SOS. Hugo Pclri LOOIUM (Piorloonu), qui in tautuminoclo PlaocntinuH episcopua nominntur, anno 1105 npjscopus, anno 11CA cnrdiiuiliH (U'oiitus cut, ct dio 8. Aprilis 1107 obiit, proindccpo epistola script a ost (into annum 1164, ct inhiimo post an. 1107. 1. Apud Martfino-Dui'iind, Ampl. coll. VI, 207, Gtidnni opistolu dirigittiv tvcl Robot1 turn ubbntom S. Victoria. At Hobcrtus crat abbas 1192-1197 (vid Gallia Christ. VII, ti/1 fiq.), Gum itiuj[uc npistolft mm post un. 110'j, rosp. 1107 sci-ipta sit, in cocld. error irropsit, ct supra si nut oliam apud Mtirtvno vul A(t!hi\rrluH), quod maximum probnbilitutom. liabot (Achni'dus crat nbbus 1134-11C2), vcl E(i'vit)iuH), abbas 1102-1172, log-ondura OHSO piito. Gnnihoi'us tnntummodo por aliquot menses anno 1162 prncfuifc. 2. Istorum duurnui, HC. doclrinao sou soinntian,- quao dn loco illo (S. VicloriaJXluobtit , ot bonao conTovsationis odoris, incntio fit etinm in liltcris Aloxcmdri III, 1 Itabrunrii 1171-1172, (id Sononcnsom nvcliicpiscopum, Mcldonsom cpiscopum ct abbtitcm Viillis secrotno, ntcpio in iwtis ad abbntcm ot cftnonidos B. Victoris. Of. Jalfd-Loo'wonfold n08 11974, 1197S.

4O. Odo cardinalis albatissac S. Mariae Suessionensis nepotein papao Anastasii IV defuncti Parisiis in scholia morantem commendat. Anno 1154-1174.

O. 1 Dei gratia sancte Romane ecclesie diaconus cardinalis dilecte sorori abbatisse1 Sancte Marie Suessionensis salutem. Prospera et leta de persona vestra desiderantes
Chart. Univ. Paris. I. ' 0

CIIAIITULAIUUM U N I V K H S .

PARIS.

audire significamus vobis, nos sanos et incolumes Domino Iaci<mle consist ore, et ad servitium vestruin et ecclesie vestre promptos el, paralos OSHC. Undo pro vcslris tit amicorum vestroruni oppo'rtunitatibus ad nos secure mittalia, quia quod vobis coinmodum et gratum esse noverimus, nos libentisaime faciomus. Prclorca pro qimdam dcrico Romano nomine Sasson. nepote felicis* mcmorio domini papo Anaslasii, qui I'ariahui in scolis moratur, dilectionem vestram rogamus attontiua, qualinus Ipsuni ainnrc. noslri commendatum habeatis, ut tain ipse quam parentoa aui opporhmo tempo re ad vestruin servitium prompti existant, et nos grates dobcamua vobia phirimas fxhilx-ro. Si quod aibi beneficium exhibueritis, sciatis quia el, do curia, cujiis clcricus csl, c*l <! iinbiK c(. aliia amicis suis poterit vobis dignc recompensalio cxbibori.
Ducbesne, Historiae Francorum scriptores IV, 750. UnlueuH, II, 'MS. Ad imudiMii diriM-di twt opmlnln Gnillislnu S. Pctri ftd vinculo. prceb. card., c^uiv vogutur, quatiniiH (oidoin) Hiibdiuciino HinjfiiliM nicriMJIitm tiMi|Uo ail iitinttm in v solidia providero curet. Duchesno, 1. o., p. 754. 1. Absuue dubib Odo Lombardus, diaconuB oftrd. S. Nirolitl in OUVCIM'O Tulliano UWI-117-V it luniunliri (liiillolnu) cardinal*. Anastasius papa, qui in apisfolu uoininatur ot ub an. 1153-115/1 in H(stlo S. I'cLri Hi'drlml, jtii il^fnurtuii m'lit. 2. Abbatissa monastorii B. Mariuc 1120-11(52 orut Matbildirt II rc|fii) Hunguitin oi-l.ii, i'tii Hiirn<nNiL Mui'nilia (1KJ2-1177). Gallia christ. IX, 444.

41 Stephanus Tornacensis scrilit Alsaloni archiepiscopo Lundvnsi da I'clro 8U<>< t/ni in tnnnif? .V. (tcnnvpfne in sacra pagina studet. 1178-1192, [In monte S.

Verecimdiam meam tctigit littera vestra, pator, ot casligato rnl)oro IVonlvin pc.ri'udil commemorans pro negotiis vestris apud douiimim papaiu mu fuiHHo Molliciluin, l in consiliis nuntii vestri magistri Tobie minus doHidom qtiain dcvohnn. Noil niodiniH owt obsequiorurn fructus, eos quibus impcima siuit niaxinio polonloH ol uohilcw v*l In ntodico meminisse. Placet micbi servitium incum coiuplacuiHHti volji.s, l, in vcslni g'raliaruin actione totus accingor, et acccndor ad m'ajora, vol si opportuuitaloin ort-UHitt non dowM'tit, vel opportunitas occasioni concurrat. Petrum vestruin paritcr ac iioHlniui ootnmondabili moruin nobilitate inter juvenes precipimm, aicul inaudaslis, t|tianltiiii iiobis Dominus permitl.it, et commonemus patrum verbis, et promoveimm Ira I nun <*x<Miii)liH. Sacri^ pngino studens scolas veritatis in auditorio, scolas virtulis iroqucnlal. in clau.slro : iuin notjuu hie sine veritate virtu tern, iieque ibi sine virtu to combibat vopilalom. Duo Hii^rtiM ubi^ra cito poterit iinpiuguari, ut taiiquam saginatus vitulus vol J'orlis aricH wive filiim nrictuin do grege Domini ad altare ipsius et ipse immolari posait, cl qnando vobis plartiorit l>i'< ilii immolare. Gonsideranti michi quid vobis domino mco posscni milt.uro, nichil tH'tuirril quo non habundetis et vos, et ideo inter diviciaa ot dclitjiaa occi<lcnlalcH, t*i<*iilnln inuiumculum mitto vobis ampullam tyriaca probatissima plcnaiii al> archicpincotio Maincrliuo, Antiocheni patriarclie suffraganeo, concanonico ot ainico noslro, miolii d a t u m . Hurnilo satis, sed utile exenium, magnis et potcntibus virin accoptuin : quortnn tt vilo Hlatua

AB A L E X A N D R O III U S Q U E AD AftfttJM M G G .

43

fructuosus est in seculo, et exitus a seculo luctuosus. Si quid aliud placuerit vobis, quocl in Francia, que monstris caret, inveniri possit, parati sumua sine dissimuladone querere, sine dilatione transferre.
Biblioth. nat. Paris, ms. lat. 2923, sacc. XIII, fol. 123. Migne, Patrol, lat., torn. CCXI, ep. Ill, p. 400, juxta edit, factam a Molinct, Mag. Steph. Tornac. epp. (1682). Absnlon fuit archiepiscopns Londincnsis Danorum ab an. c. 1178-1201, Stephnmis abbas S. Gcnovcfao 1176-1192.

Slephanus Tomacensis scribit Absalonl archiepiscopo Lundensi, Petruin canonicum S. Genovefae ejus ncpotcm infirmum esse et beneflcio soli natalis forsitan salvari posse. Improbat consilium archiepiscopi, secundiim quod ejus nepos vel in montc vel ad Parisienses saeculariinn scholas mittendus sit. 1178-1192, [In monte S. Genovefae].

Hilarem sui prebet opinionem adolescens, cujus inter elatis initia virtutis judicia coalescimt. Respieiunt hec Petrum nostrum pariter ac vestrum, qui nobiscum regularia professus obedienter suscepit et doctrinam in studiis, et in moribus disciplinain. Et quoniain in eo spiritus quidein promptus est, caro autem infinna, secundum inandatuin Vestrum vobis coinmendiimus eum et coinmittimus, satiua estimantes et gratius eum apud Vos morari, quam apud nos mori. Intestas quartane molestias crebro sentit, et illius iniestationis reliquie. diem mestum agunt sibi. Soli natalis et naturalis aeris beneficid posse juvari credimtis teneros etatis annos, et humores maternis uberibus inlusos paterno siinul et materno solalio confoveri. Unum est, quod ei sicut filio karissimo consulimus, mandamus et precipimus, ut quamdiu in terra ilia moram fecerit, vagari non incipiat post greges sodaliuin suorum seculariuin, sed aut in clau'stro. regularibus disciplinis intendat cum fratribus suis sub venerabili fratre nosl.ro W- Domino servientibus, aut quotiens et quando volueritis vobiscum in curia vestra religiose sicut decet et expedit conversetur. Quod autem de ipso nobis per litteras vestras intimastis, vel in monte, vel ad Parisienses seculariuin scolas et venditores verborum mittendo, salva gratia vestra non admittimus, quoniain inslitutioni nostre repugnat et consuetudini, nee per ipsum presentibus fratribus noviim proponatur spectaculum, quod futuris perniciosum trahatur in exemplum. Habet in claustris aapientia regulas suas, habet et regulares suos, erigens sibi scolas hide veritatis, hinc virtutis. Quod si forte consilium vestrum in hoc declinaverit, ut de regulari secular em facere credatis, aliam quam Parisius civitatem in qua studeat eligite, ne in oculis nostris pro matutino et vespertino sacrificio quod nobiscum offerre debuerat Domino, verborum strepitus et clisputationum anfractus offerat, et unde speravimus fructum, vertatur nobis in opprobrium et contemptum.
Biblioth. nat. Paris, ms. lat. 2923, fol. 115. Migna, Patrol, lat., torn. GGXI, op. 80, p. 376. De sonsu hujus epiatolae vide Deniflo, Die Universitaeten ties Mittelalters I, 6B7 aq.

44

CHARTULARIUM TJNIVERS.

PARIS.

43.

Stephanus Tornacensis ad Absalonem Lundensem archiepiscopum de Petro canonico S. Genovefae nepote, qui in monte S. Genovefae inter scholares simul et claustrales praefulgelat. 1178-1192, [In monte S. Genovefae].

ejus

Jocundam Petri nostri pariter et vestri conversationem tanto gravius est nobis vel ad tempus amittere, quanto gracius e'sset ea perpetuo non carere. Si numeremus aniiorum tempora, juvenis est; senex, si morum merita computemus. Inter scolares subtilis, inter claustrales humilis; ibi verecimclus, hie vere mundus, ubique avide laudabilis, quia nunquam avidus erat laudis. In ecelesia nostra simul et sua verbo naturalem, scripto civilem, re et consensu cum utraque canonicam, cum beata virgine, cui assistimus, obligationem contraxit, cujus solutionem nee prelatus debet concedere, nee subdittis postulare. Tanta oum diligentia curaviinus, tantis impendiis extulimus, tanto favore fovimus, ut eum solutum ab obedientia nostra remittere nichil aliud quain amittere estimemus. Absit ut acefalus exeat a nobis, et tamquam vends expositus sine titulo clericus, sine stipendio miles, sine salario togatus discurrat, miraculum suis, spectaculum alienis. Ne tamen vestram offendainus gratiam, ne vestram incurramus offensam, eum non tamquam apud nos depositum vobis restituimus, sed tamquam nobis appositum eum vobis interim commendamus. Quod si per Dei providentiam et opein simul ac operam vestram ab humiliori ad sublimiorem gradum, a scabellp ad cathedram, a pulvere subjectionis ad speculam regiminis eum vocari contigerit, in hoc laudabili profectu et proventu plenain ei absolutionem indulgemus, plenain concedimus libertatem.
Biblioth. nat. Paris, ma. lat. 2923, fol. 128*. Migne, Patrol, lat., torn. GGXI, op. 136, p. 418.

44.

Stephanus Tornacensis ad Absalonem Lundensem archiepiscopum de ncpote Salomone, tjui in monte S. Genovefae sic litterarum studiis intendit} ut a virtutum semitis non recedat. 1178-1192, [In monte S. Genovefae].

Lundensi archiepiscopo salutem temporaleni pariter et eternam. Felix opera et impensa, cujus intentionem fructuosus finis excipit, desiderium complet exitus, spei fiducia nee tollitur, nee mentitur. Hec in Salomone vestro vere verbis et operibus pacifico, non inter vos invitare debent, ut quod in eo benevolo cepislis, benefice compleatis, prosequentes bonam juvenis indolem, qui sic litterarum studiis intendit, ut a virtutum semitis non recedat. Planta est, que per Dei gratiam et irrigationem vestram fecundam coalescit in arborem, cujus et folium cito non defluat et fructum suum dabit in tempore suo. Testiinonium ei perhibemus commoranti nobiscum in monte, quia in scolis assiduus, honestus in hospitio, nee effusus in superfluis, nee in necessariis est angustus. Sociorum benevolentiam sic meretur, ut omnium gratiam non amittat. Gaudeat super eo sancta paternitas

AB A L E X A N D R O III USQTJE AD A N N U M MQC.

45

vestra, et illustrem vestri sanguinis celsitudinem sic exaltetis in ipso, ut et honor ejus tanto respondeat generi, et genus tantum consentaneum sit honor!. Sic glorietur patruus in nepote, ut nepos ex patruo sublimetur.
ttiblloth, nnt. Paris, ins. lat. 2923, fol. 137*. Migno, Patrol, lat., torn. CGXI, ep. 150, p. 436.

45. Stephanas Tornacensis commendat Guillelmo Remensi archiepiscopo causam magistri Simonis, viri inter scliolares catliedrcis egregii. 1176-1192, [In monte S. GenovefaeJ.

In oculis vestris, pater, nee honestas mendicat gloriam, nee veritas interventum. Ibi virtus est prcciuin sui; et qui sibi merito sufflcit suo, suffragio non indiget alieno. Inde est quod magistro Simoni1, viro inter scolares cathedras egregio, non necesse est aut verbosas emendicare preces, aut laudum venalium coram vobis preconia corrogare. Graciosum ct commendabilem faciunt eum hinc auctoritas morum, hinc pericia litterarum. Tales consuevit illustris dementia vestra vocare, diligere, promovere. Glamat hoc quasi ab ortu usque ad occasum lotus orbis, cum Etruscos et Ligures suos Ytalia, Britannia major Anglicos, utraque Gallia Belgas et Gelticos in curia vestra videant aut onerari divitiis, aut dignitatibus honorari. Impleiitur ad cumulum glorie vestre, qui veniunt ab oriente et occidentc, et recumbunt in sintim vestrum. Vident et invident, quibus liberalitaa displicet, quibus odio simul et tedio virtus est, quibus et honesti cachinnos provocant et nauseam litterati. Sed ne peccatoris oleo caput vestrum videar iinpinguare, prostralus ad pedes vestros, cum sim pulvis et cinis, loquor ad dominum meum pro magistro Simono preces fundens et supplicans, ut in negotio quod habet cum episcopo suo et canonicis suis tarn benivole suscipiatis eum, quam benefice sustentetis. Gausam -quam promovit, ita promoveatis, si placet, ut si quis p'romotus est in injuriam canonum, canonice siinul amoveatur et jure. Geterum quid de predicto viro sit agendum, nobilis animus vester melius et plenius providebit. Valeat.
Bibliotb. nat. Pftrifl. ms. lat. 2923, fol. lli\ Mignc, Patrol, lat,, torn. GGXI, cp. 60, p. 363. 1. Non caret probubilitato, Iiunc cssc colcbrom magistrum Simonem. Tornacenscm, auctorem Summae seu Sewtentiarum, qaarum iuitinm : Sicut in orthogvapbia Icgitur (Bibl. nat. Paris, ms. lat. 3114tt; 14886; Bibl. Arson. n 519; Burgo de Oswm, Bibl. Gapit.; Oxoniao, Coll. Morton, ii 132), et Disputationum (r. g. Bibl. Treoens. n. 1178). Isto tempore jam tonuisBO catbodrnm Parisiis probatur ox documcnto (sine nota tcmporis) in CartuL S. Gcnovefae Paris. (Bibl. S. Genov. E. 1. 25 Fol., p. 221), nbi inter tcstos subscriptos nominator magietor Symon do Tornaoo , ana cum magistro Girardo Pucolla, qui anno 1184 in scde episcopal! Goventi-iensi dcfanctus est.

46

CHA.RTULA.RIUM U N I V E R S . PARIS.

46.

Stephanus Tomacensis ad Giiillelmum Remensem archiepiscopum pro celebri magistro Petro Cantore Parisiensi in episcopum Tornacensem electo. 1191-1192, [In monte S. Genovefae].

Commune refugium patens omnibus inansuetudo vestra, pater, sic exlenditur ad singulos ut colligat universes. Veniunt ab oriente et occiclente et recumbunt in sinum vestrum, nee facile semel admissus emittitur, nisi contigerit ab eo committi, quod lion mereatur remitti. Hec suiit que michi pluribusque aliis fiduciam prestant, ut pro devpto filio vestro magistro P. cantore Parisiensi pandatur nobis aclitus supplicandi, lie vobis provocet indignationem, qui sibi non advocat dignitatem, ne cni meritum suflicit proprium, factum official alienum. Yir est cujus per omnes ecclesias lame suavis diffunditur opinio, qui gemina scientia efficacissime clarens et doctrinam monitis ornat et moribus disciplinam. [Origeni parem in eloquio11 sic euin. docere credimus ut vivere, sic vivere ut docere. Tales in candelabro vestro lucernas, tales in cliadeinale capitis Aaron lapides, tales in sancta Remensi ecclesia suffraganeos esse decet, ut.vicine provincie sancta emulatione moveantur ad promo tionem consimilium, et sollicitudo vobis coinmissa fucilius et frequentius juvetur per religipnem et prudentiam ipsorum. Si quid minus ordinate in electione ipsius a Tornacensibus clericis factuiu est, nee absentia ignorantiain taiigere, nee innocentiam justi ledere delict, cum lacillime, si vobis placet, possit emendari, si quid perperam factum est, coinmissa vobis a Deo et potestate corripiendi errores et scientia corrigendi. Ut enim salva gratia vestra sine prejudicio loquor, concurrunt in electione ilia quatuor que a Leone primo dicta sunt : vola civium, teslimonia populorum, honoratoruin arbitrium, eleetio clericorum. Hiis accedit integritas persone, hylaritas fame, necessitas simul et utilitas ecclesie viduale. Sed et hoc frequenter et solempniter dicitur, quia dominus rex, quern Deus servet ac nobis restituat, personam istain nominatim expressit, nominatim pro ea rogavit, nominatim ecclesie Tornacensi preesse voluit et intendit. Si aliter actum fuerit, verendum est et forte verum, ne indignationein et iram et immissiones per angelos malos concipiat, et adversus eos, qui prom'otionem taiite persone impedierint, regalem et juvenilem iracundiam accendat. In hiis omnibus, pater sancte, providete honori vestro, consulite sane opinionis vestre testimonio, deferte regio mandato, et correpto prius, sicut decuerit, errore eligentium, confirmata electione paterno sinu suscipite electum et dilectum vestrum.
Bibliotk nat. Pnria. ms. Int. 2923, fol. 139. Migno, Patrol, lat., torn. CGXI, cp. 175, p. 462. Stephanus die 12 anni 1192 consecrattis est in episcopum Tornacensem. Scdos Tornaconsis Tacabat ab 28 Soptemb. 1191, proiridcffuc epistola scripta est an. 1191-1192. Vide Feret, EAVbaye de Sainte-Genevi&ve I, 141. 1. In ms. et in edd. aliquo .

AB

ALEXANDR.O

III

USQUE

AD A N N U M

MGC.

47

47.

StepJianus, cpiscopus Tornacensis, in epistola ad Octanajium Ostiensem episcopum excusat abbatem Sancti Gcrmani a Pratis ab omni culpa occasione rixae, fjuae inter homines S. Germani et scholetres mota est, in qua unus scholariutn per insaniam rusticomm cecidit. C. an. 1192, [Tornaci?].

In liinore el, tremore vos et alios dominos meos recogito et retracto translatus a subsellio ad cathcdram, a pusilli custodia gregis ad populose regimen ecclesie, ab humili statu ad altiora quain credidi, quam merui, quam speravi. Et licet pro me rogare non sufficiam, commemlatitias preces vobis porrigo pro abbate Sancti Germani, viro humili et ulili eeelesie sue, cujus opera inter fratres suos et presentibus proficiunt ad usum, et posleris ad exempluiu. Si quia adversus emu in curia doinini pape moverit questionem, maximo super memoria rixo, que hoc anno inter homines Sancti Germani et scolares mota est, in qua et unus scolariuin per insaniam rusticorum cecidit, excusabilem habete predictuin viruin, qui sicut iininunis est a culpa, et alieiius debet esse ab infamia sive pena. Innoeontiam suain sulficienter purgavit coram domino Remensi et multitudine clericorum, et fugientibus illis, qui homicidium perpetraveranl, accensus in vindictam clomos illorum diruit ct vastavit. Occurrite et succurrite si opus fuerit vi.ro innocenti, ne veritatem falsitas absorbeat, mendacium ncgocietur sibi fidem, livor invidie religionem corrmnpat.
IHblioth. nnt. Paris, ma. lat. 2923, fol. 152'>. Mignc, Patrol, lat., torn. CGXI, op. 185, p. 471. Epistola scripta est paulo post clatiouom Stojihuui ad calUodraia Tarnaccnsoin. Loquitur hie procul clubio do Prato S. Gormani, vulgo J?rdaux-Glercs die to, do quo ctinm mnutio fit infra in dccrcto llobcrti card. an. 1215. Gf. Bouillart, Histoire de I'Abbaye de Saint-Germain, p. 92. Folibion, Histoire do la Villa de Paris, II, 220-260. Revue archdologique, 1855, liv. 7. Abbas S. Gormani tune twnijoris unit vol Fulco, qui moi'tuus cat 2 Muii nnni 1102, vcl, quod minus yerisimilc, cjus successor Robertas.

48.

Stephanus Tornacensis in suis litteris ad pap am diroctis conqueritur ruinam studiorum sacramm litteramm, juris canonist ct artium} et reprehendens professores, correctionis apostolicae maniim implorat. 1192-1203, [Tornaci?].

Ad papam. luipetrata venia loquamur ad doininum nostrum, cujus mansuetudo nostram suacitat audaciam, prudentia sustinet irnperitiam, patientia promittit impunitatoin. Gompollit hinc nos majorum auctoritas, inde morbus paulatim serpens, cujus molestio si non occurritur in primis, incurabilis est in extremis. Nee hoc dicimus, pater, tanquam velimus esse aut morum censores, aut doctoruin judices, aut doctrinarum discussores; fortiorea humeros sarcina ista requirit, et robustos athletarum spiritualiuin lacertos pugna hec expectat. Icl tantum, quod dolet, significare vohunus sancte paternitati vestre, cui Deus contulit et potestatem corripiendi errores, et scientiam corrigendi. Lapsa sunt apud nos in eonlitsionis officinam sacrarum studia litterarum, dum et discipuli solis novitatibus applaudunt, et magistri glorie potius invigilant quam doctrine, novas recentesque summulas et commentaria firmantia super theologia passim conscribunt, quibus auditores suos demulceant, detineant, decipiant, quasi nondum suffecerint sanctorum opuscula

43

CHARTULARITJM

TJNIVERS.

PARIS.

patruin, quos eodem spiritu sacram scripturam legimus exposuisse, quo earn composuisse credimus apastolos et prophetas. Ignota et peregrina convivis suis apponiint fercula, cum in nupciis filii regis tauri ejus et artilia sint occisa et omnia parata, nee res tat venientibus ad nuptias, nisi que apposita sunt prenclere et prandere. Disputatur publice contra sacras constittitiones de incomprehensibili deitate, de incarnatione verbi verbosa caro et sanguis irreverenter litigat. Individua Trinitas et in triviis secatur et discrepitur, ut tot jam sint errores quot doctores, tot scandala quot auditoria, tot blaspbemie quot platee. Rursus si ventum fuerit ad judicia que jure canonico sint tractanda, vel a vobis commissa vel ab ordinariis judicibus cognoscenda, profertur a venditoribus inextricabilis silva Decretalium epistolarum quasi sub nomine sancte recordationis Alexandri pape, et antiquiores sacri canones abjiciuntur, respuuntur, expimntur. Hoc involucre prolate in medium ea que in Conciliis sanctorum patrum salubriter instituta sunt, nee formam coiiciliis, nee finem negociis imponunt prevalentibus epistolis, quas forsitan advocati concluctim sub nomine Romanorum Pontificum in apothecis sive cubiculis suis confihgunt et couscribunt. Novum volumen ex eis compactum et in scolis solempniter legitur et in foro venaliter exponitur, applaudente cetu notariorum, qui in conscribendis suspectis opusculis et laborem suum gaudent imminui et mercedem augeri. Ve duo predicta sunt, et ecce reslat terlium ve : facilitates quas liberates appellant amissa libertate pristina in tantam scrvitntem devocantur, ut comatuli adolescentes earmn magisteria impudentes usiirpeiit, et in cathedra seniorum sedeant imberbes, et qui nonduni norunt esse diacipuli laborant ut iiominentur magistri. Gonscribunt et ipsi summulas suas pluribus salivis efHuentes et madidas philosophormn sale nee conditas. Omissis regulis artiuin abjectisque libris autenticis artificum muscas inanium verbulorum sophismalibus suis tamquam aranearuin tendiculis includunt. Clamat philosophia vestes suas conscindi et clisruinpi, et quibusdam particulariter seminanciis nuditatem suam verecunde contegens, nee consulitur al) antiquo, nee antiquam consolatur. Hec omnia, pater, correptionis apostolice manum clesiderant, ut informitas docendi, discendi, disputandi auctoritate vestra certain redigatur ad formam, ne sermo divinus attricione vulgari vilescat, ne in angulis dicatur : Ecce hie Christus aut ecce- illic, ne sanctum canibus et margarite porcis conculcande tradantur.
Biblioth. nat. Paris, ma. lat. 2923, fol. 162. Miguc, PatroL lat., torn. CGXI, op. 251, p. I>1G. StophimuB cpiscopus Tornaeensis mortuus cst monse Septembri 1203. Direxit opistolam rcl ad Coclestinum III, vel nd Iniioccnlinm III.

Epistola, qua Godefredus canonicus S. Victoria Paris, scriptum suum Fons philosophiae Stephana abbati S. Genovefae dedicat. 1176-1192, [Par/siisJ.

Domino S. montis sancte Genovefe abbati viro tocius virtutis et scientie gratiis insigni G. quidain pauper Ghristi suminum bonum. Galicem plenum mixto vestre destinavi pater eruditionis examinandum judicio, quatinus utrumque sit in manibus vestris,

AB A L E X A N D R O

III

U S Q U E AD A N N U M

MGC.

49

ejus videlicet vel status vel eversio. Gontinet autem mixtum dupliciter, vel materie scilicet, vel artificii varietate, siquidem et cle cliversis liquoribus et diverse modo conficitur. Prima namque pars ejus aquam snnul et vinum guttatim fluit. Secunda vero pars sanguinem uve meracissimum pari modo fluens delicatissime simul carnis eclulium ministrat. Porro tres relique partes (quinque enim divisas habet liic calix cellulas) duplici mensura, majore videlicet et minore, per totum distribute, licet tarn ex iriferioribus quam ex superioribus constent elementis, tenuissimo tamen liquore, et qui spiritus magis quam corpus videatur, perlucent. Quod clico, nunc obscurius est, licet post ex ipsius calicis baustu diligenliore clarius erit. Inter bibendum forsitan aliquicl insipidum delicatis faucibus, aliquid occurret amarmn, non quidem sua specierum natura, sed artificis imperitia. Ne queso desistat ob hec, sed bibat et ebibat, quicquid illuc est, vestra dignado, non ut sue sitis indigendam reficiat, sed ut ipsius calicis amaritudinem tollat, insipientiam condial, sive per loca dulcioribus infusis amara qiielibet et insipida tollendo, sive totum, si sic potius visum fuerit, evertendo. Quod si totum salvum fore magis elegeritis, unum michi tante dignalionis hoc erit argnmentum, si quod in eo vestre correcdonis invenerit condimentuin.
Biblioth. nut. Paris, ms. lat. 15154 (sacc. XIII incunt.), fol. l b , a fi-ati'is Godofridi canonici Sancti Victoria contincns scriptuni Fans philosophic . Ms. Int. 147G9 (fol. 250) est snec. XVI. Opusculum absqiia ilia epistola publici jui-is fecit A. Ckarma in Mdmoires de la Socidtd des Antiquaires de Normandie, XXII, 1 sijq;,, ct sepuratim Gaon 18G8.

50.

Fujidatio Collegii scholarium deccm et octo sou a dus Dix-IIuit .

1180, Parisiis.

Ego Barbedavirus, Parisiensis ecclosie decanus, et iiniversum ejusdem ecclesie capitulum. No turn fieri volumus omnibus, tain presendbus quam futuris, quod cum dominus Jocius de Londoniis reversus fuisset Ihcrosoliinis, inspocto suinino devotionis affcctu beneficio, quod in hospicio Beate Marie Parisiensis pauperibus et egris administratur, ibidem cameram quandam, in qua pauperes clerici ex antiqua consuetudine hospitabantur, inspexit, et illam a procuratoribus ejusdem domus ad usuin predictonmi clericorum precio quinquaginta duarum librarum de consilio nostro et magistri Hilduini, Parisiensis cancellarii1, ejusdem loci tune procuratoris, inperpetuurn adquisivit, tali facia conditione, quod ejusdem domus procurators decem et octo scolaribus clericis lectos sufficientes et singulis mensibus duodecim nummos de confraria que colligitur in archa, perpetuo administrabunt. Predictos vero clericos ante corpora in eadem domo defuncta crucem et aquam benedictam secundum vices suas deferre, et singulis noctibus septem psalmos penitentiales et orationes debitas et ex antiquo institutas celebrare oportebit. Ut autem hoc firmuin ac stabile maneret, prefatus Jocius hanc cartam nostre constitutionis prefatis clericis fieri impetravit et sigilli nostri caractere subternotato corroborari postulavit. Actum publice Parisius in capitulo nostro, annb ab Incarnatione Domini M G octogesimo. Chart. Univ. Paris. I. 7

50

CHARTULARIUM UNIVERS.

PARIS.

S[ignum] Barbedauri decani. S. Galteri precentoris. S. Philippi archidiaconi. S. Graciani archidiaconi. S. Girardi archidiaconi. S. 8 Galteri presbyteri. S. Jocelini presbyteri. S. Galonis presbyteri. S. Sy[monis] diaconi. S. Petri - diaconi. S. Odonis diaconi. S. Bauduini subdiaconi. S. Ade subdiaconi. S. Hugonis subdiaconi. S. Stephaui pueri. S. Mauricii pueri. S. Gaufridi pueri. Datum per inanmn Hilduini cancellarii.
Apographum (non originals) partis prioris saec. XIII, in Arch. nat. Paris. M. 121, n 3A. Ibid. n 5 vidimus officialis cur. Paris, (scriptura anglica) an. 1271, Novemb. 21; n 6 vidimus capituli Paris, an. 1323, Septcnib. 22. Anno 1231 scholares jam domum propriam juxta S. Ghristopborum iuhabitabant. Cf. docum. cd, aBrielc in Caftulaire de l'H6tel-Dieu, n<> 266. 1. Cf. supra ad n1101 8. 2. S. Girardi ... S. ex n 5, cum apographum primum hie sit dilaceratum.

51. Pkilippus de Harvengt ad Hergaldum, Parisiis studii causa morantem, civitatem Parisiensem ob cultam ibidem a studiosis scientiam laudibus extollit nuncupatque Cariath Sepher, civitatem litterdrum.

Litteras quas affectu. meinori tua mihi misit dilectio, ut letargum meum et gravem somnolentiam quodam quasi vigili curares pulsorio, scito me et legisse diligenter, et leclas gratanter accepisse, quia tuum discentis profectum in eis mihi vicleor percepisse. .... Sicut multo venisse comitatu regina legitur Sabeorum, ut quorum famam de longe hauserat, certiora sibi visu redderet oculorum, sic et tu amore cluctus scientie Parisius advenisti, et a multis expetitam oplato compendio Jerusalem invenisti. Hie enim David decachordum psalterium manu tangit, hie tactu mystico psalmos pangit. Hie Isaie legitur, legendo detegitur prophetia; hie prophete ceteri diversos modules concordi proferunt melodia. Hie sapiens Salomon erudiendos conve'nas operitur; hie ejus promptuarium studiosis pulsantibus aperitur; hie ad pulsandum tantus concursus, tanta frequentia clericorum, ut contendat supergredi numerosam multitudinem laicormn. Felix civitas, in qua sancti codices tanto studio revolvuntur, et eorum perplexa mysteria superfusi doiio spiritus resolvuntur, in qua tanta lectorum diligenlia, tanta denique scientia scripturarum, ut in modum Gariath Sepher merito dici possit, civitas litterarum. In hac instar Gothoniel volo te non tarn litteraliter, quam spiritaliter erudiri, sic scripturas capere ut internam illarum dulcedinem diligas experiri Vale.
Philippi abb. Son. Spei 0. Praem. opp. omn., ed. Chamart, ep. 3, p. 14. Migne, Patrol. lat.,iom. CCIII.p^G. Certa temporis nota harum cpistolarum Philippi do Harvengt definiri nequit. Videtur eas essc sci'iptas quando Pbilippus erat abbas monasterii Praemonstrat. Bonac Spei, circa 1154-1181. Defunctus est 13 April, 1182.

52.

Philippus de Harvengt ad Ulcherum. Stadium litterarum commendat et Parisios ut Cariath Sepher extollit.

Facis quod tuum est. Proprium est amantium, id quod amant expetere : et eorum neque visu oculus, neque auris auditu satiatur, presertim cum amori sana conscientia copulatur..i.. Amas ut sensi litteras, immo. sacras litteras, quarum lectio juxta Paulum instruit ad salutem, quarum dilectio de virttite provehit in virtu tern, quarum lector et
7. .

A.B A L E X A . N D H O I I I U S Q U E A.D A . N N U M M C C .

51

dilector non caret fructu vel premio cliligendi, seel requirens invenit, si tamen reclain pervenit ad viam requirendi. Verum, cum easdein litteras de fonte arido, de vena paupero postulas tibi fundi, non satis consideras te errare, non mediocriter me confundi, quia cum a me exigis ad quod nullatenus invalesco.... In hoc tamen non fallens, quod non poetarum exigis fabulas et figmenta, non sophistarum laqueos, non decipientium argumenta, non denique aliud quo exultet vanitas, turbetur veritas et vacillet, sed quod tuam foveat, et, ut ais, animam refocillel. Hoc munus quovis mimere tibi carius, immo pretiosius atteslaris, hoc a me posse mitti, ut tue littere perhibeiit, arbitraris : non attendens quod in silvam ligna ferri otiosum, ne dicain frivoliun judicatur, et in agro meo nee ipsa ligna fortia, sed arundo fragilis generatur. Habes quam incolis Gariath Sepher, civitatem, ut legitur, litterarum, babes divinos codices, apothecas uberes scripturarum : babes cell am vinariam, domum illam aromatuin, porticinn Salomonis, babes quod ad refocillandnm animam oxpedire perhibet divine series lectionis. Legis antem et intelligis quod utile cst doctrine, moribus, sanctitati, apponis et diligere, et intcllectum jungere caritali : et quod predicat lectio, et eapit intellectus legentis, amplexatur dilectio et afliccUis interior diligcntis..,. Quod propter, recte in tuis te litteris nonnuiiquam ut aU.encli noiniuas peregrinurn, quia quisquis recte sapit, novit se dinn hie vivitur, inquilinum : et non sobun Pariaius, ubi aliquundo liltcrarum gratia conversaris, sed ubicvmque ten-arum vol locorum es viator transitorius, hospitaris. Hospes vero noctis viniiis, quiii illic diulius manere non intendit, non stabilem domum fundat, sed tubernaculmn sibi tendit : mane iiuUo solvens illud, alias pergit ire, ncc ejus pes quiescit, nisi cum tandem ad oplatam conceditur patriam pervcnire. Hoc sapis, hoc recolis, hoc revera intelligo le sen tire, hoc non semel sed itcrum in liiis gaudeo lilteris invenire : nee verbo, sive lingua tanlum, sed vita et moribus hoc ostendis, duni non retro ad ultima, sed in ante ad optima dono gratie te extcndis. Ad hoc sonat et intonat omuis tuba vel buccina litteralis, ad hoc libri genlilium et divinorum pagina spiritalis : ad hoc denique nobis ilatur omnis lectio.vel scriptura, in qua, si pie legeris, vel factor intelligitur vel factura. Eat autem lege siimma sancitum, et oinni ilrmiua insitum creature, ut genitum conslet nihil, sed mutabilis sit nature : et quidquid rerum tarn corporaliinn quam spiritualimn, vel simul, vel post invicem oswe cepit, ut constet, incommutabile naturaliter non accepit. Quod si quis vel huinanus vel angelicus spiritus stare nunc iinnuitabiliter invenitur, non conditioius merilo, seel gratia ejus qui condidit, hoc sortitur, et quod negat omnibus creatis ex nihilo lex nature, prepotens gratia Creatoris confert ejus, quandp voluerit, creature. Ad hoc autem a pnidentibus ista rerum naturalis mutabilitas clebet sciri, ut summo nisu caveant errore vel amoro talium irretiri, ut nullo modo quisquam presumat talibus inherere, que et ipsa a seipsis non valent statu stabili permanere. Transeundum est igitur, et more peregrino proiicisci et proficere non cessabis, omnemque creaturam instar tabernaculi tibi non sufficere judicabis : nee dosistes . progredi donee perveneris et inveneris magnum quiddam omni supereminens creature,

52

CHARTTJLABITJM UNIVERS. PARIS.

eum videlicet qui mutabilia cuncta creans, solus imrnutabilis est nature. Ille solus essentia, et essentiali excellentia naturaliter elucescit, mutationis motum, vicissitudinis iimbram nescit, ab eterno vere Deus magnus, prepotens, immortalis, non cujusvis majoris gratia, sed nature privilegio specialis. Hunc predicat, hunc attollit, non solum doctorum, predicatio vel scriptura, sed omnium rerum creatio, mutabilitas, et natiira, que omnia, cum judicio evident! mutabilitatis insite creata se ostendant, Greatorem increatum et immutabilem astruunt et commendant. Gum igitur in omni scriptura intelligere poterit prudens lector, in omni creatura admirari providus intellector, creata queque digne considerans, queret semper faciem Greatoris, nihil infra, nihil supra satiabit animum dilectoris. Infra quidem nihil est quod sufficere debeat aut preponi, supra ilium nihil est, quern constat omnibus eternitatis excellentia superponi : eum prinuim, eum novissimimi sane sapiens percipit intellectus, summe bonum vere potissimum amor recte intelligentium et affectus. De quo cum bene studenlium, ut ais, emulator affectuosius nova queris, non in me, sed in ipso invenire quod postulas promereris, quia, sicut mali querent et non invenient, sic se bonis ollerens invenitur, et qui petit accipit, et pulsanti ejus sanctuarimn aperitur, et recte, quamvis bene studeas emulatorem te bene studentium profiteris, in quo et non lates sub modio, et presumptionis vitio non teneris : memor illius ethnici qui se non sophum ut priores, sed philosophum appellavit, nee sapientem publice, sed amatorem sapientie predicavit. Nosse autein debent, qui scolas ineolunt, quia nondmn satis eorum quispiain bene studet, si ad pulsandum predictuni sanctuarimn, sollicitudine congrua non desudet : si non ad hoc legat, intelligat et diligat hunc laborem, ut profectu congruo sequi et assequi velit et valeat Greatorem. Denique sicut aversus a saiictuario ignorans ignoratur, sic sapientia animalis stuita vel stultitia judicatur; et licet videatur quivis perditus multa scire, non sapit, sed desipit, duin non curat Domini sanctuarium introire. Pete ergo, quere, pulsa, ingredere sponsi cubiculum, in quo pax justitiam osculatur, anima verbo Dei nuptiali ledere copulatur : quo, cum perveneris, et apud te dixeris : Bonum est nos hie essc , valefacto non solum vitiis, sed et mundi negotiis, gaudebis angelis interesse. Queso autem, ut, cum bene tibi erit, mei vel ad modicum recorderis, ut assistens divino vultui, pro me affectuosius depreceris; et cum tibi clivina bonitas inuiderit munus gratie largioris, sic intendas gaudio, ut et me participle dones copie ditioris. Nimirum ilia caritas, que juxta Paulurn in nostris per spiritum cordibus se rlifTundit, in eo plus abundat, qui.ex ilia in proximum plus refundit; et cum pleraquo cetera non possint et dari pariter, et a dantibus Integra retineri, hec impensa pluriljus, miro niodo invenitur apud eos qui impenderint plus haberi. Opto ut hec caritas twain scieutiam edilicet, et salutarem evehat ad profectum, ut evacuato quod ex parte est, tandem felicius transeas ad perfeclum. Vale.
Philippi abb. Bonae Spei Orel, Praem. opp. omn., ed. Ghnmavt, op. 20, p. 91. Migno, Patrol lat., torn. CGIII, p-165.

AB A L E X A N D R O III U S Q U E AD A N N U M MCG.
4

53

53. Philippus de Harvengt Engelberto scholari Parisiensi scribit, studium litterarum ad interioris hominis spiritualem perfectionem esse referendum, et non Parisiis fuisse, sed Parisiis honestam scientiam acquisisse honestum esse.

Sicut nosti gr"amniaticos dicere, vir dicitur a virtute, eo scilicet quod animum habere debeat non mollem, non elumbem, non ut ita dixerim femininum, sed fortem et constantem invictoque robore masculinum, qui prosperitatis arridente afiluentia inaniter non grandescat, et adversitatis urgente molestia muliebriter non facescat. Si ergo perfectuin proficere vis in virum, vel potius si te recolis esse virum, age viriliter, et robustius confortare, nee recuses discendi gratia quidquid grave occurrerit tolerare. Sicut enim miles palmam non accipit, qui molli desidia consopitur, qui laboris impatiens, umbra, plumis, uxorio coniplexu assidue delinitur, sic non nisi labore et studio ad excelsa scientie pervenitur. Ideo nimirum et clericali nomine vides passim plurimos insigniri, et profectu congruo raros admodum erudiri, sed eos difllcultate qualibet repercussos vel manero penitus idiotas, vel fonte labra proluere caballino1, ut sic repente prodeant in poetas. Quod utrumqne diligentius vitare studuerunt quicunque litterati et dici et esse veraciter voluerunt; qui philosophic non parvi mora temporis assecle vel ministri ad hoc usque profecerunt, ut aliorum fierent et magistri. Quorum Plato Atheniensium civis, cum jam grecas ad unguem litteras doctus esset et in auditorio Socratis suis longe condiscipulis major esset, adhuc tain en amore sciendi exestuans in Egiptum descendit, et inter exteras et barbaras nationes non parvam scientiam apprehendit. Audierat forte quod Moyses, qui in Egipto natus fuerat et nutritus, omni sapientia Egiptiorum, sicut divina refert pagina, fuerat eruditus; et super hac sapientia idem Plato, non mediocriter curiosus, ad investigandum earn factus est. studiosus. Hac autem investigatione non contentus incle Italium requisivit, et inter Pythagoricos multam quoque scientiam acquisivit; talique studio deditus ad annum etalis octogesimum priinmn venit, in quo finem studii nisi cum vito termino non' invenit. Socrates magister Platonis nonaginta novem annis perhibetur vixisse, et eosdem* in assiduo labore litterario consumpsisse. Themistocles, cum centum et septem annorum numeruin explevisset, et imminere sibi vite terminum presensisset, conquestus est, ut aiunt, quod eo tempore de vita egredi cogeretur in quo sibi primum incipiens sapere videretur. Cato censorius, cum etate matura provectus et inter Latinos videretur scientia jam perfectus, juvenili tamen alacritate ad discendum grecas litteras incandescit, et Latinorum doctor Grecorum discipulus fieri nullatenuB erubescit. Gum igitur hos et hujusmodi viros non fregerit laboris asperitas, non provecto revocaret etatis longevitas, quin studio litterali tantam diligentiam impertirent, ut amore sciendi occurrentia quevis incommoda non sentirent, non est consilii, ut propter ingr-uentem febriculam tua strenuitas emarcescat, et infirmato corpore virilis pariter animus elanguescat Non enim Parisius fuisse, sed Parisius honestam scientiam

54

CHA.RTULA.RIUM U N I V E R S .

PA.IUS.

acquisisse honestum est. Non itaque tibi sufficiat, si musas, si fontem Heliconium tu vidisti, si de illius rivulo guttam modicam tu hausisti, si videas illius rore tenuissimo te perfundi, ejus autem adhuc affluentiam tibi plenius non infundi. Denique ipsa philosophia, que proponit studentibus fontem lucidum Heliconis, non satis esse judicat solum hujus beneficium visionis; et cui acre et acutmn iugenium dat Platonis, cui flores et ornatam eloquentiam Ciceronis, cui largitur illius tui Socratis documenta, cui Aristotelis revelat manifestius argumenta, eum profecto vult gutta vel rore inodico non aspergi, sed ejus fond vivido diutius incumbere vel imm-ergi. Que autem vel divide temporales, vel delicie corporales possunt huic scientie comparari, cum quivis stultus et illis affluere nonnunquam videatur, et hanc sibi acquirere nullatenus mereatur? Unde scriptura divina : Quid prodest, inquit, stulto divitias habere, cum sapientiam em ere non possit? Non itaque divide Gresi, non Alexandri potentia, non Polyphemi horrida magnitude, non invicta Herculis fortitudo, non admiranda Nerei pulchritudo, non hujusmodi cetera ex equo litterali scientie conferuntur, sed illis procul clubio elegantes littere nierito preferuntur. Cum ergo ad nos, Deo voleiite, sanus redieris, et non tarn pocimiam quam litteralem scientiam tecum retuleris, ego te, ut verum futear, etsi naulVagiun, noil tarn en pauperem extimabo, sed honestis mercibus onustatum, et pretiosis divitiis honestatum recta seiitentia judicabo, quamvis ee divitie non primarie, sed secundaric vidcantur, immo diligentius intuenti, nee divitie veraciter habeantur, si non illis divitiis religiose et humiliter famulentur, que a solis vere divitibus spiritaliter obtinentur. De "quibus scriptura divina : Redemptio, inquit, auimc viri, proprie divide . Proprie viri divide fides, spes, caritas, et cetere virtutes sunt, quibus ad celestem gloriam pervenitur, quibus quisquis caruerit, stultus apud Deum et inglorius invenitur, cum ab ipso Deo cognitore vere sapieiitium reprobetur, etsi a vobis ut Socrates, Pluto, Aristotcles approbclur. Nonne stultam, inquit apostolus, fecit Deus sapientiam hujus inundi? Et itcrum : cc Sapientia hujus mundi stultitia est apud Deum . Et Dominus : Perdam, inquit, sapiontiam sapientiuni, et prudentiam prudentiuin reprobabo . Nulla ergo prudentia, nulla scieiida, nulla litterature amuentia satis digna est commendari, que non studet aupcrducto virtutum propugnaculo cumulari, irnmo illarum divitiis ut compedibus alienis graviter deprimuntur, qui non virtutum meritis tanquam propriis divitiis redimuntur. Ob hoc autem proprie divitie virtutes asseruntur, quia vere divites reddunt eos quibus graluito conferuntur, dum illis et in present! conferunt proficientem gratiam meritorum, el. in futuro indeficientem gloriam premiorum. Gum igitur quisque prudens quasi ad luctandum in scolari gymnasio se denudat, cum vigilat vel abstinet, alget etiam vel dcsudat, considerandum est ei diligentius quo intendat, vel intentioni sue et labori litterario quid pretendat. Non enim decet ut in presenti labore spe ventosa et vacua confortetur, tanquam animal quod vento et aura vivere perhibetur, ne scilicet in eo quod studiis litteralibus exercetur, apud se quandoque inaniter glorietur. Que gloriandi causa, cum scolares miseros ad dis-

AB A L E X A N D R O III U S Q U E AD A N N U M M G G .

55

cendum provocat et inducit, eos grato lenocinio suppiantat penitus et seducit; duiri illis et sciencli insatiabilem clat affectum, et tamen nunquam eos scientie adducit ad perfectum, de quibus apostolus: Semper, inquit, discentes et nunquam ad scientiam veritatis pervenientes. Veritalis est scientia Deum scire, sciendi beneficio ilium plenius et sentire...., Utinam omnes qui mancipantur labor! litterario sic studerent, eo fine multiplices scolarum angustias sustinerent, ut scilicet oculus eorum interior infuso scientie collyrio mundaretur, et ad videndmn Deum proniptior et defecatior redderetur. Vale. Eos qui tecum sunt socios luos, amicos meos, vice mea plurimum saluta.
Philippi abb. opp. omn., ep. 4, p. 18. Migne, 1. c., p. 32. In ep. 7 ad Jolianncm directa dicit : , beatus homo, non qui mcigistrum Ansellum audivit, non qui Laudanum vel Pnrisius requisivit, sed beatus, qucm tu ei'udieris, Domino . 1. Ex Persia, proL, vs. 1.

54.

Guido de Bazoches cuidam amico epistolam mittit, in qua civitatem Parisiens'em describit, adjungens insuper in insula pJiilosophiam, decreta et leges, atque sacram paginam ab antique edoceri. 1175-1190, [ParJsii&J.

Nobili adolescent! et in tantinn suo quod alteri sibi G. de Basochis1, nobilitati generis respondere moribus generosis. Preoptatis visitando me scriptis, non solum absentem, vcruin longo remotum terrarum spatio, quantum, etsi diajnnclus corpore, sis michi coujuncLus animo declarasti. Quapropter de statu meo si tuque civitatis que me florenti studii remoratur amore rescribere tibi libens incipio, ut te quasi duabits ad me manibus traham eL retraham ab auiplexu negocii vel ocii secularis, ejus appetilu din nimiumque languentem, causa videlicet me consolandi dolentein propter absentiam tuam, et desiderio videndi celeberrimam civitatem. Status itaque meus hie est. Sum qtiidem Parisius tarn mentis quam corporis sanitate jocimdus, si frueris eadem jocundior, jocundissiinus si te non deesse contigisset. Sum quidem Parisius, in urbc regali, que non solum clulciflua naturaliuin dotiim retinet oblectntione presentes, sed etiam remotos allicit, invitat absentes. Sicut enim luna splendidioris speculi majestate sidereum sepelit jubar, non aliter urbs prefata super ceteras urbes diademate regie dignitatis imperiosum caput attollit. Sedet in greinio vallis deliciose, quam montium coronal ambitus, quos Geres et Bacchus studiis ortantibus ornant. Secana inter agmina fluviorum non humilis, superbus alveo, decurrens ab Oriente, caput, cor, medullam totins urbis duobus circumplectens brachiis, insulam facit. Suburbia duo dextra levaque porrigimtur, quorum minus precellens invidiosis urbibus invidiam parit. Ab utroque suburbio duo lapidei pontes in insulam protenduntur, quorum uterque uomen a sua sortitus est quantitate. Magnum enim eum..., cujus facies ad Aquilonem et mare spectat ad Anglicum; oppositum autem illi, qui patet ad Ligerim, Parvum Pontem appellaverunt, Pons ille qui Magnus dicitur, densus, dives, emax, fervet, suspirat, abundat navigiis, opibus, mercibus innumeris : navigiis fervet, opibus suspirat, abundat mercibus. Ecce

55

CHA.RTULA.RITJM U N I V E R S . PARIS.

parem non habet iste locus. Pons autem Parvns aut pretereuntibus, aut spatiantibus, aul disputantibus logicis didicatus est. In ejus insule sinu precelsa palatii regalis altitudo consurgit, que totius urbibus capitibus humero minatur audaci. Earn non tan turn mirabiKs operum structura, quantum nobilis illius regni reverenda commendat auctoritas :
Heo est ilia domus, Francorum gloria, quorum Perpetua laudes secula laude canent. Hoc est ilia domus cujus ditione tenetur Gallia Marte potens, Flandria dives opum. Heo est ilia domus cujus Buvgundia sceptrum, Normanni iinperium, Britoncs arma timent.

Ill hac insula regale sibi solium ab antiquo filosofia collocavit, que sola solo comite contenta studio, perhemnem lucis et immortalitatis possidens arcem, victorioso pede calcat mundi jam pridem senescentis aridum florem. In bac insula perpetuam sibi mansionem septem pepigere sorores, artes videlicet liberatesa, et intonante nobilioris eloquentie thuba decreta leguntur et leges. Hie fons doctrine salutaris exuberat, et, quasi tres rivos ex se limpidissimos ad prata mentium irriganda producens, dividit tripliciter intellectum sacre pagine spiritalem in bystoricum, allegoricum, et moralem 8 . Propterea, dilectissime, precor, et precordialiter brachiis sincere dilectionis tuum illud amantissimum michi pectus amplector, ut, abjectis oblectationum secularium et te retinentis ocii blandimentis, si difficilis est ad solvendum, pocius et ocius rumpe funiculum, venire festinans ad me, tarn, propter amorem meum, quam propter celebrem locum, in quo possis adipisci rerum diviiiarum hu-manarumque scientiam, notitiam nobilium, probabilium gratiam, amicitiam plurimorum*.
Bibl. civit. Luxemburg, ms. lat. 28, fol. 11. E. Berger in Bulletin de la Socidtd de l'7ii$t. tie Paris, 1877, p. 38, ubi dicitur epistolam esse scriptam yers 1175 . 1. De ejus scriptis cf. Riant in Revue de Champagne, I, p. 1 sqq> 2. Glare hie exprimitur artes liberates tune aatrac in insula esse traditas. In vico Garlandiae artistaa tantum post an. 1202 (infra parte I, n 2) morabantur. "Vide Denifle, Die Universitaeten des Mittelalters, I, 663 sijq., ot supra ia prooemio. 3. Quod ad medieinam, quae hie praetermittitur, attinet, Tide infra parte I ad nttm 8. 4. Auclor enarrare prosequitur de morte cujusdam amici, nomine Guidonis militis.

55. Statutum episcopi Mauritii et capituli Parisiensis ne quis domos claustrales alicui scholari conducat.
1180-1196, Parish's.

[... Hoc quoque presente Tbeobaldo episcopo totiusque capituli conventu annuente in eodem capitulo statutum et sub anathemate corroboratum est, quod iiullus canonicorum doinum siiam in claustro alicui conduceret nee aliquem in clomo sua precio prenominato procuraret]. Additum est preterea tempore domini Mauritii episcopi et communi assensu firinatum, ne quis canonicorum domos claustrales alicui scolari conduceret aut etiam commodaret. Quod si quis forte presumeret, nee in cboro nee in capitulo reciperetur ab alhs.
Lime noir in Arch. nat. Paris. L. 177, p. 338. Additio maiiu posteriori facta est.

CHARTULARIUM
UNIVERSITATIS P A R I S I E N S I S

PARS PRIMA
AB ANNO MCC USQUE AD PHILIPPUM IV EEGEM FRANCOMM

Chart. Univ. Paris. I.

1 Privilegium Philippi Augiisti regis Francorum in favorem scholariunt Parisiensium. . 1200 [Julio?], Bsstisiacf.

In nomine sancte et individue Trinitatis, amen. Philippus Dei gratia Francorum rex. Novcrint universi presentes pariter et futuri, quod propter enorme illud flagitium, quo Parisius clerici simul et laici quinque numero a quibusdam maleficis interfecti sunt, talem justiciam facieinus, quod Thomam ilium tune prepositum, de quo super omnes alios scolares conquesti sunt, quia factum negat, in perpetuis vinculis detinebimus, in arta custoclia et paupere victu quandiu vixerit, nisi forte elegerit Parisius publice aque' subire judicium, in quo si ceciderit dampnatus "erit, si liberatus fuerit, nunquam Parisius deinceps vel alibi usquam in terra nostra propria prepositus noster vel ballivus erit, nee alibi, dum id evitare possimus per rationem, nee Parisius intrabit de cetero. Et si per bonain el: legitimam inquisitionem, quam commisimus duobus fidelibus nostris Galtero earner, et Philippo de Liviis, sine omni personarum acceptione facienda, sub adjuratione fidei, qua christiani sunt quamlque nobis domino suo ligio debent; et per juramentum quod nobis fccerunt de honore et consilio nostro, intelligere potuerimus quod amplius indo faecre possimus aut debeamus, sine ullo arrestamento faciemus salvo honore Dei et noslro. De aliis autem qui in captione sunt pro eodem forifacto hoc facieinus, quod in perpetuis vinculis in captione nostra eos detinebimus, nisi judicium aque 2 subire maluerint et innocentiam suam Deo leste purgare, in quo si qui ceciderint, habebimus eos pro dampnatis, nisi forte aliqui ex eis per bonain inquisitionem innocentes inventi vel in culpa leviorc per intercessioiiem scolarium a captione per nos fuerint liberati. Eos autem qui fugerunt, eo ipso pro dampnatis habebimus, et omnes prepositos terre nostre jurare facieinus, quod diligenter inquirent eos, et si quern ex eis capere poterunt, capient et nobis mitlont Parisius. Do securitate autem scolarium in posterum Parisius consilio hominum nostrorum hoc ordinavimus, quod omnes cives Parisienses jurare faciemus, quod si alicui scolari ab aliquo laico injuriam fieri aliquis viderit, quod super eo testimonium perhibebit veritati, nee se substrabet aliquis ne videat. Et si contigerit quod aliquis scolarem percusserit, nisi super se defendendo, si scolaris inaxime armis percutiatur, aut fuste, vel lapide, omnes laici qui viderint bona fide comprehendent ilium malefactorem vel malefactores et tradent justicie nostre, nee se substraent ne videant vel comprehendant vel testimonium veritati perhibeant. Sive autem malefactor captus sit super ipsum forifactum, sive non, nos legitimam inquisitionem facieinus et fidelem, sive per clericos sive per laicos seu per quascumque legitimas personas; et prepositus noster et justicie nostre idem facient. Et si intelligere

60

CIIA.HTULARIUM

UNIVERS.

PARIS.

[1200

potuerimtis per bonam inquisitionem, vel justicie nostre intelligere potueriiit, quod ille cui imponitur fecerit illucl forifactum, statim inde faciemus justiciam sive justicie nostre hoc facient secundum qualitatem et mo'dum forifacti, non obstante GO, quod malefactor ille factum negabit, vel quod dicet se paratum esse defendere* se per monomachiain, vel purgare per judicium aque. Preterea prepositus noster vel justicie nostre pro imllo forifacto in scolarem manum mittent, nee in captionem nostram mitten I, uisi forifactum scolaris tale visuin fuerit ut debeat arrestari; et tune arrestabit eum jus tic ia iiostra in eodem loco sine amni percussione, nisi se clefenderit, et reddet eum jiiHlicie ccclesiastice que eum custodire debet pro satisfaciendo nobis et injuriam passo. Et si forifactum grande visum fuerit, ibit vel mittet justicia nostra ut videat quid de .scolari fiet. Si vero se scolaris non cTefenderit in arrestatione ilia et injuriam passus fueril, uos secundum predictam inquisitionem et per juramentum predictuni exinde ultionein capiemiis. Ad hec in capitale Parisiensimn scolarium pro nullo forifacto justicia nostra manum millet; sed si visum fuerit illucl esse arrestandum, per justiciam ecclesiasticam arreslnbitur et arrestatum custodietur, ut de illo capitali fiat quod per ecclesiam fuerit legilhne judicatmn 3 . Quod si tali hora fuerint scolares arrestati a preposito nostro, quod non possit ecclesiastica justicia inveniri vel statiin haberi, faciet prepositus noster in aliqua scolaris doino eosdem sine omni injuria sicut supra dictum est 4 cuslodiri, donee juslicie ecclesiastice tradantur. De servientibus laicis scolarium qui non debent burgensiam nobis vel residentiam, iiec vivunt de mercaturis et unde scolares non faciant injuriam a l i i , wic erit, quod in eis manum non mitteinus nee justicia nostra, nisi forifactum apparent* fecorint, propter quod in eos debeamus manum mittere vel justicia nostra. Pro tenore siquidcin privilegii, quod scolaribus Parisiensibus contulimus, nolumus ut canonici Parisiensos et eorum servieiites in hoc privilegio contineantur, sed volumus ut. servientes cauonicorum Parisiensiuiii et ejusdem ville canonici eaindem liberlatem habeanl, quam ois prcdecessores nostri observare debuerunt, et nos eisdeni observare debemus. Occasione autem predictarum conventionum vel occasione hujus carte in causam trahi non poleriums nisi in curiam nostram. Ut autem hec catitius custodiantur et stabili imperpetuinn jure firinentur statuimus, ut prepositus mine noster et populus Parisiensis omnia que prediela sun I. in conspectu scolarium se bona fide servaturos juramento confirment. Et de cetero semper quicumque officium prepositure Parisiensis adininistrandum a nobis acceperit, inter ipsa prepositure sue initia, dominica scilicet prima vel seconda, in una ecclesiarnm Parisiensimn, postquain exinde summonitus fuerit, coram scolaribus predicta omnia se bona fide servaturum publice juramento confirinabit. Que ut .perpetuam obtineant stabilitatem presentem paginam sigilli nostri auctoritate et regii nominis karactere inferius annolalo precepimns confirniari. Actum apud Bestisiacum, anno incarnati Verbi millesimo ducentesiino, regni nostri

1202]

AB A N N O M C C

USQUE

AD P H I L I P P U M IV REG.

FRANC.

61

anno vicesiino primo, astanlibus in palatio nostro quorum nomina supposita sunt et signa. Dapifero imllo. Sigmim Guidonis bulicularii. S. Mathei camerarii. Signum Droconis conalabularii. Data vacaiite (monogr.} caucellaria.
Originulo in Arch. nnt. Paris. M. GG.v, n 1. Deost sigillum. Suporsunt fila sericea rubci colons. A Deriifle cd. in Main, de la Soc. da I'hist. de Paris et da l'Ile-de-France, X, 247. Portinebat ad Archiv. Universitatis. Bibliotb. Phillipps in Cheltenham ins. 870, fol. 51. Bullions, III, 2. Jourdain, n 1, ubi variac cditiones, et Delisle, Catalogue des actes de Philippe Augusts, 11 62U, ubi otiam divcrsi mas. referuntur. Gum hoc celcberrimo documento incipiunt monumenla Universitatis Puris. Yci'um cst, Guillelmum Armoricum scribcre, jam patrem. Pbilippi, Ltidovicum "VII, libertatem et spccialem prerotjtvbivnm defonsionis ipsis scolarilma impondisso (CEuvres de Rifford et de Guillaume le Breton, ed. Delaborde, I, 230). At JVusli'd quucris documentum (quod' rcfcrntur ad scolarcs Parisienses) in actis Ludovici VII (vide Luchaire, Etudes sur les Actet dc Louis VII. Paris, 1885). Jain saoc. XVII auctor oporia Unfaersitatis Paris, ejusque facultatum cjuatuor Qrigo v&'a Hcripsit: Sivo in doci-etalibus sive in libris iiuinuscriptis Universitatis, sive in cjus tobulario nibil eat, quod cxwlat iiotatom Innocontii tcrtii ct Pbilippi Aug-usti. Bibl. Univcvs. Paris, ms. u. I, 1, p. 498. Qua occasione privilcgium Philippi Atig-uHli condcsHum sit vido Chron. magistri Rogcri de Houedene, ed. Stubbs, IV, 120. Evenit sub canccllario Paris. Pctro PicluvciiHi, qwi succcasit Hulduino (vide supra part, introd. ad ne 8), ct anno 1193 primum ut canccllarius nominatur (of. Guenird, Cart, da Notre-Dame II, 408), ultimo vcro anno 1204 (ibid., p. 513). Albrico Trium Fontium teste obiit anno IU05 tit par annos 38 thKoIogium logit Parisiis. Ipsi succossit Bernardus Gbabert, cujus mcntionenx facit Obituariuin occl. Paris, (vido Giu-ravd, IV, G2, ct infra ad u G). Thcobaldus, quern Hcmeraeus, De acad. Paris,, p. 115, ad an. 1200 ut cuneellnviuiii rofcrt, mm fuit noni^llarius coch Pai'is., snd canccllarius comitia Blcsensis. Vide Gnerard, Cdrt.de Notre-Dame I, 2%. 1 ct 2. Primo. crnt acriptum doi , quod fuit correctum in nquo . 3. Lcgitur ajudicatum logitimp ; per liniolns iiidirulur logoudum caao ut Hupra. 4. In orig1. : aicut supra dictum cat sine omni injuria custodiri . Liniolnc indicant poaitioncm vftrborum ut aupru.

. Matthaeus dc Monte-Morenciaco ct Mathildis uxor cjus dant vineam., fjuae dicelatur clausus Mali vicini, liospiiibus ad hostisias faciendas} at componunt cum conventu*S, Gcnovefae.

1202, [Parisiis]. Kgo Matheus de MonLe-Moreiiciuco, douiinus Marliaci, et Maltildia uxor mea nolmn lam futuris quain presenlibus, quod vineam nostram, que dicebatiir clauaus Mali vicini, quern lenemus ab ccclesia Sancte Genovefe, sub annuo censu trium solidoruui et vin denarioruni, dedinius hospitibus ad hostisias faciendas de assensu et voluntate abbatis ct canonicorum Sancte Genovefe, quorum erant fundus terre illius et deeima et omnis justiciii. Statutum est autem, quod ille census capitalis semper erit canonicorum Saucte Genovefe, ct hospil.es qui ibi erunt mansioiiarii, sui erunt parrochiani, et omnes decimas tain magnas quain minulas ' capellano de Monte persolvent, et cetera jura parroclualia secimclum consuet.iidi.nem parrochie sue. Nobis autem abbas et conventus concesserunt lotum augmcntum census hostisiarum que ibi fient, quod vulgo dicitur Croiscena et medietatem vendillonuin, thelonei, rotagii, foragii et omnium proventuum tain justiciarum quain aliorum redditunm qui pertinent ad justiciam, et medietatem ripagii quantum clausus comportat. Quodenscumque ventum fuerit ad vadia duelli, ducetur duellum-in curiam canonicorum in Monte et ibi finietur, salva tamen medietate nostra de emenda duelli. Omnis alia justicia tenebitur super predictuin clauaiim usque ad vadium duelli.

62

CHA.RTULARIUM UNIVERS.

PA.RIS.

[1202

Serviens ibi constituetur ex consensu utriusque partis, qui tarn nobis et heredibus nostris quam supradictis canonicis faciet fidelitatem de omni jure conservando et faciendo ad utrarnque partem pertinente. Si autem forte aliqua querela emerserit inter nos et canonicos vel eos, qui in loco nosiro in hiis redditibus cum eis participationem habebunt, vel etiam communem servientem illius terre, quia sibi doininium illius terre canonic! retinuerunt : causa ilia in curiam eorum in Monte referetur terminanda. Preterea sciendum est quod nos et heredes nostri predictos redditus ab ecclcsia beate Geiiovefe omni tempore tenebimus nee poterimus alii ecclesie sine assensu abbatis et canonicorum vel dare vel vendere, seu commutare, et singulis annis predictum capitalem censum trium solidorum et. VIH denariorum eis in festo sancti Remigii persolvemus. Insuper sciendum est, quod in strata ilia, qua de Monte itur ad Sequanam, et in strata ilia, qua itur per vicum Garlande usque ad gressum Sancti Juliani, qui est meta burgi Sancte Geiiovefe, que strate in viaria sunt canonicorum, nos vel heredes nostri nichil pcnitus poterimus reclamare, sed tantummodo infra metas clausi predicti participationem cum eis habebimus secunduin quod superius est diffinitum. Quod ne valeat oblivione deleri, presentem cartam sigillorum nostrorum munimine fecimus confirmari. Gujus etiam rei testes sunt Magister Gilebertus presbyter Sancte Marie de Marliaco, Milo dc Vicinis, Willelmus de Vicinis, Odo de sancto Mederico. Ac turn anno incarnati Verbi. iniileshno ducentesimo secmulo.
Chartularium Sanctae Genovefae in Bibl. Sanctao Gonovcfac Paris, ms. E. 1. 25, Fol. png. 190-101, ulri Buperscriptio : Do cluuao mail vicini . Gattia Christ, VII, instvum. p. 225, n 10. Jaillot, Recherches critiques sur la -oille de Paris, Quarticr 8. Bonolt, p. 65, bene obserrat, post is tarn donationcm et compositioncm osse fuctam vlaxa dw Fouare, ubi posicm sckolas ai'tistariuixin.Yenim.UB. Vide Dcnifle, Die Universitaeten des MittelaUers, I, 667. Hx do<:umonto 28 August! 1225 (Chart. S. Genovefae, p. 249 a<j.) diacimus, illo anno jam viom publicam (a quo via deadend it a plaloa> quo vocatur platca Muubcrti directc versus Soquanam i>, ex quo apparct, ubi fuerit istc clausus Mali vicini) ot domos in oluuso Mali vicini extitis.sc.

3.

Innocentius Iliad magistros et scholaros Parisienses, ul invitanto Oraocorum imperalora Conslantinopolim eos migrare non pigeat ad reformandum illic litterarum studium.
1205, Maii 25, Roma apucf S. Petrum.

Universis magistris et scolaribus Parisiensibus. Multifarie multisque modis dementia divina nos excitat, ut de sopmno mortis evigiiemus ad vitam, et de lacu miserio in spem eterne glorie respiremus. Exultamus siquidcm et merito exultare debot oinnis sanctorum ecclosia, quod visitans visitavit nos oriens ex alto, ut magna pars orienLalis ecclesie, Grecia videlicet pene tota, que a lougissimis retro temporibus matris sue sancte Romane ecclesie contempserat imitari vestigia, nostris temporibus facta sit de inobedieiite obediens, et de contemptrice devota. Ad majorem etiam accedit ivfiluentium gaudiorum qod vir christianissimuB carissimus in Christo filius noster B.1 Imperator Gonstantinopolitanus illustris ad ea totis viribus satagit et inten,dit, per que possit et debet Christiana religio propagari, et ut edificium jam ex magna parte constructum non corruat, ardenti laborat

AB

N N O MGG U S Q U E AD PHIL1PPUM IV HEG. FRANC.

63

studio el sollicitudine diligenti. Nuper siquidem devotionem suo plantatam in pectore in ramos bone operations diffundens nobis humiliter supplicavit, ut VQS inducere ac monere apostolicis Hlteris dignaremur, quatinus in Greciam accedentes ibi studeatis litterarum stuclium reformare, unde rioscitur exordium habuisse. Volentes igitur imperatorem eundem tanto benignius in suis petitionibus exaudire, quanto majorem in majoribus frequenter sumus ejus fidei sinceritatem experti, universitatem vestram rogamus attente et hortamur per apostolica vobis scripta mandantes, quatinus diligentius attendentes, quanta majores vestri difficultates et gravamina sunt perpessi, ut adolescentie sue primitias imbuerent litteralibus disciplinis, non tedeat plerosque vestrum ad terram argento et auro gemmisque refer tarn, frumento, vino et oleo stabilitam et bonorum omnium copiis affluentem accedere, ut ad illius honorem et gloriam a quo est omnis scientie donum sibi et aliis ibidem proficiant preter temporales divitias et honores eterne glorie premia recepturi, Dat, viij kal. Junii.
Reg. Vat. Innocentii HI, an. 8, fol. 23*. Rec. ctes Histor, des Gaul. XIX, 475. 1. Balduinus I (1204-1237).

4.

Decretum Odonis episcopi Parisiensis de residentia canonicorum S. Marcelli, et licentia danda canonicis qui studere voluerint. 1205, [ParisiisJ.

Odo Dei gratia Parisiensis episcopus omnibus presentes litteras inspecturis eternam in Domino salutem. Noverint universi, quod nos ecclesiam beati Marcelli considerantes ex canonicorum absentia suo pene servitio et potissimum consilio destitutam, et tarn mortuis quam vivis ipsius ecclesie benefactoribus in posterum providentes de speciali voluntate swmmi pontificis et utriusque capituli Parisiensis videlicet et beati Marcelli assensu cum prudentibus viris habita deliberatione statuimus, ut quicumque de cetero in eadem ecelesia canonicus instituetur, per vm menses scilicet vel xxxii" septimanas, continue vel per partes, ibidem residere et in propria persona tenebitur ecclesie deservire, ita quod dies ilia, qua canonicum villam ingredi vel exire contigerit, nisi alicui horarum interfuerit, in residentia rninime computabitur. Quolibet autem aliorum dierum residentie sue alicui trium, matutinis videlicet aut majori misse sen vesperis, tenebitur interesse, nisi egritudine vel minutione impediatur, alioquin dies ilia non debebit sub tempore residentie comprehend!. Si vero residentiam vm mensium, ut distinctum est, non fecerit, de prebenda sua nichil ultra summam xx solidorum accipiet preter distributiones cotidianas, quibus presens affuerit. Postquam autem canonicus semel per VIH menses residentie tempus expleverit, si peregrinari vel studere voluerit, canonici residentes vel major pars ipsorum eidem dare .licentiam debebunt, et ipsum a scolis aut peregrinatione prohibere non poterunt1, sed de mora peregrinationis aut studii, prout videbitur competens, ordina-

64

CHAUTULARIUM

UN1VEUS.

PARIS.

[1205

bitur. Scolarein tameii bona fide, quando viderinl. expedire capitulo aut major! parti canonicoruin residentium, revocare licebit, et si revocatus infra tenipus competens assignatum redire noluerit, ex tune eum foraneum reputabunt, nisi eis de rationabili impedimento constiterit. Licentia autem inanendi in scolis nulli concedatur, nisi resident vel pro residenti habeatur. Si vero capitulum in danda sen deiieganda studiorum licentia vel in revocatione studeutium excederet, ad Parisieiisem episcopum excessus hujus correctio pertineret. Verum tarn nos qiiam successores nostri Parisienses episcopi duos de canonicis ejusdem ecclesie ad obsequium nostrum, si voluerimus, poterimus evocare, qui licel in propria persona ecclesie non serviant, suarum tamen inte.gre fructus percipient probendarum, quamdiu iiostro vel successorum nostrorum obsequio fuerint mancipati, exceptis cotidianis distributionibus, quas nee ipsi, neque peregrinant.es, neque scolures canonici percipient. Qui de mandate ecclesie erit in negotio ecclesie, pro residenti liabebitur, eL nichilominus percipiet distributiones cotidianas. Obsequium autem inteUigimus episcopale : equitare cum episcopo, esse oflicialem ejus, vel ad servitium episcopi morari iu . domibus suis Parisiensibus, vel mitli ad sedem apostolicain. Gum vero causa studiorum, peregrinalionis, aut episcopalis obsequii aliquem de canonicis absentem esso oonligcrit, canoniciiR providebit ecclesie ydoneum vicarium sine mora, cui dab it xx solidos ad minus per annum preter distributionem, que fiet vicariis. Verum de foraneorum preboudia, vicario primitus a canonicis residentibus instituto, quicquid de fructibus illarum pi'obendurum residuum fuerit, canonicis sacerdotibus et vicariis el, aliis clericis de choro, qui, secundum quod ordinabitur a canonicis, servitio interfucrint, distribuctur in liunc moduin, quod canonici et sacerdos majoris altaris ebdoinadarius, sive sit canonicus sive non canonicus, duplam portionem, reliqui vero sacerdotes et reliqui vicaril simplam accipient, clerici autem de choro dimidiam simple. Hanc itaque institutionem se finniler scrvaluros singuli canonicoruin instituendorum in inslitutionc sua juramenli religionc firmabunt, el quod earn nee per se nee per alium infringero procurabunt. Institutus etiam canonicus non prius in choro sen capitulo recipietur ab aliis, aut fructus percipiet prebendales, donee in capitulo juraverit hec omnia se firmiter servaturinn. Prcterca decanus beali Marc ell i et capitulum hoc se juraverunt bona fide similiter servaluros. In hujus itaque rei perpetuam firmitatem presentem paginam sigilli nostri. munimine fecimus roborari, et prelevea, in hujus facti testiinohium et consensum Hugo decanus et capitulum Parisiense suum sigilhun, et capitulum beati Marcelli similitor suum sigillum huic Cccenml. apponi. Actum anno incarnati Verbi mccv, pontificalus nostri anno viij.
Chartul. episcopi Paris, in Biblioth. nat. Pnris. ms. Int. 5526, [ol. 53b. Parvum Chartul, in Arcli. nut. Puris. LL. Wi, p. 90. Gudrard, Can. de Notre-Dame de Paris, I, 75, n 77. 1. Jam saoo. pvaccedonti idom innlto lavgius ficbat a quibusdiun capiLulia. Sic Alexander III 19 Deoemb. (1170-1180) scvibit dccnno ot cnpitulo A.mbianensi; Addidistis inaxipcv, quod qui tantrum vestrorum do licpntiii vcstru cmina sludii TO! povegrinntionis obsentes fuerint, prcbcndnm aunm niMlominus dcboant cum intcgritnto povciporo . Arch. dtSp. do lix Sommo (Amiens). Chartul. I. G> 339, fol. 4511. Gf. Pflugk-IInrttung, Acta pont. Rom. inod. I, 2'i8.

1207]

AB A N N O M C C U S Q U E AD P H I L I P P T J M IV R E G .

FRANC.

65

5. Inn.ocenti.us III in litteris ad Odonem episcopum Paris, directis numerum magistrorum in theologia Parisiis ad octonarium reducit. 1207, Novembris 14, Sutrfr.

Innocentius episcopus servus servorum Dei venerabili fratri .. episcopo Parisiensi salutem et apostolicam benedictionem. Sicut expedire credirnus ut apud civitatem Parisiensem, ad quam pro sacre pagine disciplina Celebris recursus habetur theologorum, sit copia magistrorum, qui parvulis petentibus panem frangant et esurientes animas reficiant pabulo verbi Dei : sic etiam decens est, ut ipsoru'm numerositas refrenetur 1 , ne forsitan propter honerosam multitudinem, que nichil liabet honesti, vel vilescat eorum officium, vel minus composite impleatur, cum Dens omnia fecerit in numero, pondere ac mensura. Hac igitur* consideration prudenter inducti auctoritate presentium firmiter inhibeinus, ut Parisius magistrorum theologie numerus octonarium non transcendat, nisi forte multa necessitas vel utililas 3 hoc exposcat. Nulli ergo oinnino hominum liceat hanc paginam nostre inhibilionis infringere, vel ausu temerario contraire. Si quis autem hoc attemptare presumpserit, indignationem omnipotentis Dei et beatorum Petri et Pauli apostolorum ejus se noverit incursiirum. Dat. Sutrii xviij kal. Decembris, pontificatus nostri anno x.
Rog. Vat. Innocent! Ill an. 10, fol. 31A Chartul. episcopi in Bibl. nat. Paris, ms. lat. 5526, fol. 49*. Magnum Chartul. eccl. Paris, in Arch. nat. Paris. LL. 183, fol. 181*. Bulaous, III, 36. 1. Tcmporc Innocentu III numerum theologorum Parisiis fuisse magnum scimus inter alia ex vita Jobannis dc Montmirail, qui ante an. 118% Parisios adiit ad consultandos Parisicnscs theologos : a Cumque Parisi&nscm. urbcm fuissot ingressus, poritoruin theologorum convcntu maxima in unuiu congregate primum quidcm ad oos salutationis verba praomisit . AA. SS. Septcmb. VIII, 221, n 16. In bac navrationo aicut in vita Jobannis I abbatis S. Albani (1195-1214) insupor nobis eat conaervata prima notitia de conaortio magistvorom Parisiansiuin. Vide Gestct abbatum monasterii S. Albani, cd. Rilcy, I, 217. 2. Igitnr decst in Chartul. episcopi. 3.- Ib. Malta utilitas et nccossitas .

O. Decretum Odonis episcopi et capituli Parisiensis circa residentiam cancellarii. 1207, [Parisiis].

Odo Dei gratia Parisiensis episcopus, Hugo decanus et universum capitulura Parisiense omnibus presentes litteras inspecturis in Domino salutem. Notuin facimus universis quod nos residentiam cancellarii Parisiensis attendentes necessariam ease nostre Parisiensi ecclesie et cummunitati (sic] scolarium, de bonorum viroruin consilio et cummuni assensu statuimus in capitulo Parisiensi ut quicumque de cetero cancellarius Parisiensis fuerit, teneatur in persona propria bona fide Parisius residere, et post institudonem suam teneatur juramentum in capitulo exhibere, se facturum residentiam bona fide in ecclesia Parisiensi, quamdiu cancellariam. tenuerit, et quod per se vel per alium nullatenus procurabit, quod relaxetur a juramentb predicto, Statuimus etiam quod nichil de fructibus cancellarie percipere possit, donee pretaxatum exhibuerit in Parisiensi capitulo juramentum. Postquam autem magister Prepositinus1 factus est cancellarius, rogavimus eum ut dictum
. Chart. Univ. Paris. I. 9

QQ

CHARTTJLARIUM UNIVERS. PARIS.

[1207

faceret juramentum, et ad necessitatem residence faciende se astringeret. Qui libenter et benigne suum ad hoc inclinavit assensum, et primus juravit in forma predicta, in qua successores sui cancellarii de cetero jurare similiter tenebuntur. Quod ut ratum et firmum permaneat, presentem cartam sigillorum nostrorum fecimus impressions muniri. Actum anno Domini M GG septimo.
Originale in Arch. nat. Paris. M. 257, n 2. Desunt duo sigilla, quae olim exstabnnt. Parvum Pastorale in Arch, nat. Paris. LL. 176, p. 203, Magnum Pastorale, ibid. LL. 175, p. 600. JMre noir, ibid. LL. 177, p. 276. Bulaeus, II], 36. 1. Magister Praepositinus seu Praepositivus electua est cancellarius Parisicnsis circa annum 1206, poatquam antecessor cjus Bernardua Chabert (vide supra ad n 1) ad sedcm episcopalom Gebcnnensem evectus crat. Iste ultimus est idem ipse, de quo habetur apud Albricum Trium Fontium (Man. Germ. XXIII, 887): Bcrtrannus, qui erat cancellarius Parisiensis post Pictayinum, factus est arcbiepiscopus Ebredunensis , nam de sede Gebenncnsi circa annum 1212 translatus est ad sedem Ebredunensem. Vide Gallia Christ. XVI, 406. In Obituario S. Victoria legitur ad pridie kal. Decemb. : Obiit dom. Beraardus Gembennensis (sic) episcopus, quondam cancellarius Paris. . Bibl. nat. Paris, ms. lat, 14673, fol. 258. In ecclesia Parisiensi ejus anniversarium celebrabatur 2 non. Mail. Vide Gue"rard, Cart, de Notre-Dame de Paris, IV, 62. Praepoaitiaus Cremonensis (ut legitur in mss. Oxoniae, Coll. -univera., n 61, fol. 201; Bibl, imperial. Vindobon., n 1501J erat Celebris tbeologus, cujus Summa cum initio : Qui producit ventos in multis mss. consei'vatur.

7' Constitutiones Gualae Sichieri S. Mariae in Portion, diaconi cardinalis et apostol. sedis legati circa magistros et scholares Parisienses.
1208, [Paris/is].

Volentes autem, quantum cum Deo et honeste possumua, magistris et scolaribus deferre, eatenus erga ipsos rigorem, si quis est, nostre constitutionis duxirnus temperandum, ut, antequam periculum excommunicationis incurratur, adrnonitio generaliter fiat per magistros et comminatio excommunicationis in transgressores. Quibus premissis, si qui forte contumaces et rebelles extiterent, iterum et nominatim sub eadem comminatione et in scolis moneantur, indulta nihilominus ad satisfaciendum dilatione competent!. Quod si forte nee taliter resipiscere voluerint, ex tune per cancellarium, qui pro tempore fuerit, excommunicati denuncientur, et tamdiu ab omnibus evitentur, donee satisfecerint competenter, et ab episcopo, si fuerit presens, vel eo absente ab abbate S. Victoris cum forma ecclesie fuerint absoluti. Precipimus autem magistris in virtute Spiritus Sancti ut predicta omnia, excepto tainen necessitatis excusabilis articulo, diligentius exequantur, ne per negligentiam vel malitiam aliquorum nostre constitutionis auctoritas contemnatur.
Mansi, Ampl. concil. coll. XXII, 763, n 8-10. Bulaeus, III, 44. Gonstilutionos soptem priores tractnnt: 1. ne cum clericis et sacerdotibus mulieres commorentur; 2. ne pro sacris illiquid exigatur; 3. do voatibus sacerdotum; 4. do vestibus arcbipreabyterorum, arcbidiaconorum, prepositorum; 5. de vestibus monachorum; G. no clorici et monachi focnus et negotiationem inbonestam. exerceant; 7. ut prelati supradicta observent et faciant observari,- quod capitulum sequentia tonoris ftst: (i Ut autem ab omnibus in tonsura et babitu et conversation bonestas ecclesiastica conservetur, districto precipimus prelatis universis sub attestatione divini judicii firmiter injungentes ut omnia supradicta obsorvent et quantum in ipsis erit faciant a subditis monitione premissa per censuram ecclesiasticam inviolabilitcr observari . Deindo sequitur 8 capitulum: Ut cum magistris et scolaribus agatur indulgentius, ut supra. In Bibl. Arsenalis Paris, ms. 769 (saec. XIII ineunt.) vero, ubi, fol. 113>>, constitute Gualae cum bac superscriptione : Incipit conatitutio Gale , occurrit, ct in Bibl. uat. Paria. ma. lat. 4653, fol. 120 (saec. XTV-XV), desunt capitula supra edita ad magistros et scbolares PariBienses spectantia; poatrelata in nota verba inviolabiliter observari legitur in Arson.: Explicit. In Bibl. Laudunensi ms. 157, fol. 44 (saec. XIII.), invenitur tantummodo principium constitutionis a Gala :editae. 9.

1209]

A.B

A.NNO

M C G U S Q U E A.D

P H I U P P U M IV

KEG.

FRA.NC.

67

8.

Innocentius III ad doctores sacrae paginae, decretorum liberaliumque artiunj. Parisiis commorantes de magistro G. communioni magistrorum restituendo. 1208-1209.

Universis doctoribus sacre pagine, decretorum et liberalium artium Parisius commorantibus. Ex litteris vestre devotionis accepimus, quod cum quidam moderni doctores liberalium artium a rnajorum suorum vestigiis in tribus presertim articulis deviarent, habitu videlicet inhonesto, in lectionum et disputationam ordine non servato, et pio usu in celebrandis exequiis decedentium clericorum jam quasi penitus negligenter onrisso, vos cupientes vestre consulere honestati octo ex vobis juratos ad hoc unanimiter elegistis, uL super dictis articulis de prudentum virorum consilio bona fide statuerent, quod foret expediens et honestum ad illud imp'osterum observandum vos jurainento interposito communiter astringendo, excepto dumtaxat magistro G., qui jurare renuens et formidans fidejussoriam pro se tantum optulit cautionem. Fuit insuper ad cautelam a vobis fide prestita protinus constitutum, ut si quisquam magistrorum adversus alios duceret resistendum et primo, secundo tertiove commonitus infra triduum universitati parere contempneret magistrorum, ex tune beneficio societatis eorum in magistralibus privaretur et quidem hoc ultimum quidam ex vobis simpliciter, quidam vero nisi satisfaceret, ct nonnulli nisi per nos se adinitti ab aliis optineret se intellexisse fatentur. Gum autem supradictus magister G. infra triduum universitati non paruerit, requisitus juxta condictum vestrum, ex tune a vobis habitus est exclusus, qui cum satisfaction.! condigno s<?. postmodum optulisset, in quatuor vestrum juramento interposito compromisit illorum dictum pro bono pacis se gratum et ratum pariter habitu rum. Illi vero usi consilio sapieiitum dictum suum communiter promulgarunt, memorato magistro in virtu to juramenti prestiti prohibentes, ne deiiiceps in licitis universilati resisteret magistrorum et injungontea eidem, ut tandiu in eo statu persisteret, quo tune erat, donee per se vel procuratorom suum se posse ab aliis magistris adinitti per sedem apostolicam optineret, salva in omnibus honestate. Unde nobis humiliter supplicastis, ut eundem magistrurn virum utique providum et honestum, qui tamquam obedicntie filius quod sibi predict! quatuor injunxerunt suscepit humiliter et patienter observat, ex benignitato apostolica facerernus communion! restitui magistrorum. Nos igitur ex premissis intelligentes eidem magistro fuiase man datum, ut tandiu in eo statu persisteret quo tune erat, donee magistrorum communioni de maiidato sedis apostolice redderetur, et paratus sit super premissis satisfactionom congruam exhibere, licet fuerit constitutum, ut si quis magistrorum adversus alios duceret resistendum et primo, secundo tertiove commonitus infra triduum universitati parere contempiieret magistrorum, ex tune beneficio societatis eorum in magistralibus privaretur, et ob hoc ipse fuit eorum communione privatus : quia tamen' coustitutum non luit ut in perpetuum hujusmodi privatjo perduraret, et tain juris canonici quam nostri moris existat,

68

CHARTULARIUM UNIVERS.

PARIS.

[1209

ut is qui propter contumaciam communione privatur, cum satisfactionem congruam exhibuerit, restitutionem optineat, imiversitati veslre presentium auctoritate mandamus, quatinus supradictum magistrum statutis vestris humiliter parere cur an tern ad communionis vestre consortium in magistralibus admittatis.
Reg. Vat. Tnnocentii III anni 11, ep. 274 (inter epistolas data carcntes annum 11 sequontes ct annum 12 praccedentes), fol. 93*. Cotnpil. Ill de jnrejurando, c. 12 (2, 15), ct abbreviata X De constitut. 1, 2. 11. Hie invenitur titulua : universis doctoribus Parisius commorantibus , et sic etiam in pluribus codd. Covnpil. Ill; in nliis vero : roctoribus univcrsis sacre pagine, decretorum ct liberalium artium Parisius commorantibus . Vide Denidc, Die Universitaeten des Mittelalters I, 107 sq. Bulaeus, III, GO. Nominantur supra tantummodo sacra paginu, dccrcta ac libcrulcs artcs. Isto tempore tamcn etiam jus civile et modicinam Parisiis esse traditam navrat Guillelmus ArmorIcus. "Vide CEuvres de Rigord et de Guillaume le Breton, ed. Dclaborde, I, 230. Cf. insupcr poema Agydii Parisieiisis in Rec, des hist, des Gaul. XVII, 289. Physicao facultatis seu medicinac incntio fit etiam in litteris Gregorii IX, Mali 5 anni 1231, infra 11 91. Giraldus Cambreiisia praeterca affert scntcntiam Rogeri Nornmnni : Non est sub sole sdenlia, si fuerit Purisins forte dclata, quue iucomparubilitcr ibi ct longc excellentina quam usquam alibi proculdubio non praevaleat . De rebus a se ycstis in Opp-omn., cd. Brewer, I, 46. Alexander Ncekam, De laudibus divinae sapientiae, opp. cd. Wright, p. 453.

9. Litterae Petri episcopi} decani capitulique S. Germani Autisiodorensis Parfsiensis pauperum scholarium 8. Honorati.

de fundatione collegii

1209, mense Februarh, [Paris/is].

Petrus Dei gratia Parisiensis episcopus1 et Sancti Germani dccanus lotumque capituluin Sancti Germani Anlisiodorensis Parisiensis omnibus Chrisli fidelibus presentes litteras inspecturis salutem et pacem. Notum fieri volumus quod Sleplianus Berot bone ineinorie legavit quandam portionem de bonis suis, ut post suuin obituin inde prebenda fieret in honorem Domini nostri J. G. et S. Marie Yirginis, sancli Martini omniuinque sanctorum ad opus cujusdain sacerdotis ac canonici in ecclesia B. Honorati pro remedio anime sue omniumque amicorum suorum. Quod si prediclum canonicum mori contingeret vel prebendam resignaverit, Ada uxor relicta predict! Stephani et magister Stcphanus filius ejus vel alter eorum, qui superstes erit, habebil potestatem quaiidiu vixerit loco illius aliiun presentandi; sed post eorum obituin donatio et investitura predicte ad decanum S. Germani Antisiodorensis et ad capitulum pertinebit. Adjunxit etiam, quod de bonis predictis quedam domus fieret, que lectis tredecim ad Opus pauperinh scolarium muniretur, ita quod nullo modo predicta domus in alios usus vcrteretur, et que ab uno predicte ecclesie S. Honorati canonico custodiretur tali conditione manente, quodsi predictus canonicus injuriosus velit existere pauperibus clericis ibi manentibus, ita quod iride a predictis scolaribus querela juste perveniat, predicta Ada et magister Stephanus predictus, vel alter eorum, qui fuerunt superstites, potestatem habeant, quandiu vixerint, dictum canonicum a provisione domus revocandi, et loco ejus alium canonicum sacerdotem substituendi et Parisiensi episcopo presentandi, vel canonicum non sacerdotem, si sacerdos idoneus inventus non fuerit. Si vero nullus ecclesie predicte canonicus curam

1210]

AB A N N O MGC U S Q J J E AD P H I L I P P U M IV R E G .

FRANC.

69

r.ecipere voluerit vel ibi idoneus inventus fuerit, predicta Ada et magister Stepbanus predictus vel alter eorum, qui tune fuerit superstes, polestatem habebunt quandiu vixerint ad predicte domus provisionem personam aliam idoneam ac sibi placitam Parisians! episcopo presenlandi et se intrornittendi; sed post eorum obituni tota provisio et justitia domus ipsius ad Parisiensem episcopum in perpetuum pertinebit. Preterea Renoaldus Gherin et Sybilla uxor ejus et omnes died canonic! S. Honorati pro remedib animarum suarum ad conservationem domus predicte et sustentationem pauperuin scolarium ibidem manentium imum arpentum lerre, qui est jiixta cemiterium predicte ecclesie S. Honorati, dederunt et concesserimt. Hoc an tern factiun fuit publice de concensu canonicorum omnium S. Honorati et to tin a capituli S. German! Antisiodorensis. Ut autem hoc ratum et inconcussum permaneat, presentem paginam aigillorum nostrorum. munimine fecimus roborari. Ac turn anno grade MGGVIII, mense Februario.
Apographum succ. XVII in Arch. nut. Paris. L. 569, n 35 ex ontiquo ChartuL 8. Honorati (fol. 75*-76b), ex quo, ut vidotur, Bulncus, III, 45, suum tcxtum mendosiim dcsmnpait. In Arch. nat. LL. 66-68 supei'est tontummodo Chart. sttcc. XVIII, uln nostrum documoiitum won intcgre ncquc ad vcxbum rcfcrtur. In praedieto apogrnpho (sicut ctiam apud Bulaeum) hncc char to. inscrtu cst littoris vulgo Vidimus dictis cum hoc proocmio : Univcrsis prcsontcs litteras inspeoturia Stephatnis archidiuconus (ct) Odo cancellurius [ot] Parisicnsis officialis salutcm in Domino, Notum facimus, nos litteras sig-illataB sigillo bone momorio Pctri quondam episcopi Parisicnsis et dccnni totiuaqxie capituli S. Germnni Antisiodorensis Parisiensis non cnncellatns, non oblitas nee in alicjua purte sui viciatns inspoxisse verbo ad verbum. sub hat formn . In fine legitur : Datum anno Domini MGG quudrag-csimo octavo mcnso Julio . Apud Bulaeum : anno 12&5. Lee lor vero monendus eat nee annum 12'i8, nee 1245 convcnirc cum tcmporc, quo Odo oaneellarius fuit, nanx anno 1244 jam ad cavdinalatus honorcm promotus crat. 1. PclruB do Nemours, 1208-1219.

1O. Innocentius III Petro Parisiensi episcopo mandat ut Thoniae provisori et fratribus religlosae domus pauperum scholarium S. Thomae do Lupara Paris, licentiam tribuat construendi capellam, ac coeineteriuni eis benedicat salvo jure parocliiali. 1210, Februarii 12, Lataranf.

*"

Innocentius episcopus servus servorutn Dei venerabili fratri episcopo Parisiensi sain tern et apostolicam benedictionem. Ex parte dilectorum filiorum Thome provisoris et fratrum religiose domus pauperuin scolarium S. Thome martyris Parisiensis npbis. est humiliter supplicatum ut, cum eis per bone memorie Ui f banum papam predecessorem nostrum concessum sit, quod per diocesanum episcopum ipsis debeat cimiterium benedici, super hoc tibi scribere dignaremur, propriani sibi construendi capellam nichilominus concedentes potestatem. Nos ergo fraternitati tue, cum loci diocesanus existas, deferre volentes per apostolica tibi scripta precipiendo mandamus, quatinus secimduin memorati predecessoris nostri concessionem cimiterium eis hujusmodi benedicas, et, salvo jure parochial!, licentiam eis tribuas propriam construendi capellam1, super quo, si contentio aliqua mota fuerit et vocatis qui fuerint evocandi, eorum appellatione reinota justitia

70

C H A R T U L A R I U M U N I V E R S . PARIS.

[1210

mediante decidas; [nos enim] facieinus, quod decreveris, per censuram ecclesiasticam firmiter observari. Dat. Laterani ij id. Febr., pontificatus nostri anno duodecimo.
Bulaeus, II, 465, sed imperfecte. Vide notam ad litteras Urban! Ill supra parto introd. n 16: Idem pontifex 31 Deo. 1209 provisori et fratribus religiosae domus pauperum scholarium S. Thomae do Lupara aignificat so prohibere, ne ullus fratrum absque licentia rectoris sui e domo praedicta, nisi arctioris religionis obtcntu, discedat. Praeterea duos obolos aureos apostolicae sedi solvant. Bulaeus, II, 465. 1. Exsecutioni manda-vit episcopus Paris, hoc praeceptum anno 1217 ot cortos limitcs tnm canonicis quam provisori domus pracscripsit. Arch. nat. Par. L. 649, n 8. Sic tarn canonici, quam rector et fratres hoapitnlis S. Thomae de Lupara possidebant proprium coemeterium et propriam ecclesiam. Jam monse Novombris 1212 idem episcopus Parisiensia pronuntiavit sententiam arbitrum, pratum ab episcopo Belvnccnsi donatum et circa ecclesiam S. Thomae eitum, pro partc ad canonicos, pro partc ad hospitale pertinere. Duboia, Hist. eccl. Paris., II, 184. An. 1218, Mali 26, Honorius III decanum, cantorem et cancellarium Paris, constituit conscrvatores privilegii in cpistola supra cdita expressi. Originalc in Arch. nat. Paris. L. 549, n 14.

1 . Decretamagistri Petri de Corbolio Senonensis archiepiscopi, Parisiensis episcopi* atque aliorum episcoporum 1 Parisiis congregatorum super haereticis comburendis et super libris Arislotelis aliorumque. 1210, Parisiis.

Corpus magistri Amaurici" extrahatur a cimeterio et projiciatur in terrain non benedictam, et idem excoinmunicetur per oinnes ecclesias totius provincie 8 . Bernardus*, Guillehnus de Arria aurifaber, Stephanus presbyter de Veteri Corbolio, Stephanas presbyter de Gella5, Johannes presbyter de Occines, magister WiUelmus Pictaviensis0, Diido7 sacerdos, Doininicus de Triangulo, Odo 8 et Elinans 0 clerici do S. Clocloaldo, isti degradentur penitus secular! curie relinquendi. Urricus presbyter de Lauriaco10 et Petrus de S. Glodoaldo", modo monachus S. Dionysii, Guarinua" presbyter de Gorbolio, Stephanus" clericus degradentur perpetuo carceri mancipandi. Quaternuli magistri David de Dinant infra natale episcopo Parisiensi afferantiir et comburantur, nee libri Arislotelis de naturali philosophia14 nee commenta" legantur Parisius publice vel secreto, et hoc sub penae xcoinmunicationis inhibemus'8. Apud quern invenientur quaternuli magistri David" a natali Domini in antea pro heretico habebitur. De libris theologicis scriptis in Romano precipimus, quod episcopis diocesanis tradantur et Credo in Deum, et Pater noster in Romano preter vitas sanctorum, et hoc infra purificationem, quia apud quein invenientur pro heretico habebitur.
Martfene, Thes. nov. anecd. IV, 165. 1. Petri de Nemours. 2. Clerici Amalrici de Bena, qui (Puriaiia) cum in arto logica poritus esset et scholas de arte ilia et de-aliis artibus libcralibus diu rexisset, transtulit se ad sacram pnginam oxcolondum . CEuvres de Riyord et de Guillaume le Breton, ed. Delaborde, I, 230. 3. Rationem afferunt Guillelmus Armoricus apud Dolabordo 1. c. p. 233, et Caesarius Heisterbac. Dialogus miraculorum dist. 5, c. 22, cd. Strange, I, 307. 4. Cuoaurius 1. c. p. 304 vooat eum snbdiacoiium. 5. Caesarius dicit de istis duobus et de scquenti, qui apud cum Johannes do Uucinis vocatur, ac de Guillelmo aurifabro : isti omncs in theologia studuerant . 6. Cues. : subdiaconus, qui legorat Parisius de artibus ct tribus annis studuerat in theologia . 7. Caes. : specialis clericus magistri Almcrici saccrdotis, qui fero decem. onnis in theologia studuerat . 8. Caes. : diaconus. 9. Apud Caes. vocatur rcctius Elinandua (Struugo perperam : Elmandus). E?M acolythus. 10. Caes. : Ulricus sacerdos de Lueri (Lauri), qui soxagenarius studuorat in theologia temporo multo . 11. Caes. : a Petrus de S. Clodowaldo eacerdos et sexagenarius, qui ctiam audierat thoologlum , 12. Caos, : magistev

12103

AB A N N O MCG U S Q U E AD P H I L I P P U M IV REG.

FRANC.

71

G-arinus, qui conventayerat Parisius de artibus, ot hie sacerdos audierat theologiam a magistro Stephano, archicpiscopo Cantuariensi (i. e. a Stephana de Langton, quando adhuc rexerat Parisiis). 13. Gacs. : diaconus do Ycteri Gurbuelo (Corbolio). 14. Concilium non distinxit, ut quinque post annos Robertas de Courgon et alii post ilium, inter Aristotelis Metaphysicam ac libros de natural! pbilosopbia. Apud auctorca ante Concilium mortuos inveni citatos libros de Metaphysics (Petrus Pictav. G-lossae in Sent. Bibl. nat. Paris, ms. lat. 14423, fol. 65" : asaerunt quidam, hoc Aristotolem dixisse in Metaphi., sed qui diligenter inspexerunt, hoc negant . Circa idem tempus Symon Tornacensis, ms. lat. 14886, fol. 35, de Anima (abbas Absalon, Bibl. nat. Paris, ms. lat. 14525, fol. 132). Absque dubio erant etiam noti libri Physicorum et forsan de Coelo et mundo, Robertas Antisiodor., Chron. in Mon. Germ. XXVI, 276, dicit libros Aristotelis, qui de natural! pbilosophia inscripti sunt, ante paucos annos (ante an. 1210) Parisiis coepisso lectitari. IB. Utique Averrois. 16. Ne legerentur amplius in scolis sunt prohibit! , ait Giraldus Cambrensis (Ojpp. ed. Brewer, IV, 10), sive publice, sivo privatim, et quidem tantummodo Parisiis. Guillelmus Armoricus (ed. Delaborde, I, 233) hie in narrations penitus a vcritate declinat dicens : jussi sunt omncs (libelli Aristotelis) comburi . 17. De David de Dinant refcrt Compilatio de novo spiritu, quae in Bibl. civit. Magunt., n 331, fol. 62, Alberto Magno ascribitur, in 76 errore : Dicere, quod omuis creatura sit deus, heresis Alexandri cst, qui dixit, materiam primam et deum et noym hoc est mentem in substanti'a (I. unam substantiam), quern postea quidam David de Dynant sccutus est, qui temporibus nostris pro hac heresi do Francia fugatus est et punitus fuisset, si fuisset deprehensus . Bibl. Monacens. ms. lat. 311, fol. 92b.

12. Hae sunt haereses, pro guibus quidani sacerdotes et clerici, sectatores Amalrici} Parisius igne examinati et consumpti sunt.
Ad an. 1210.

In hunc modum detrahebant creatori, qui creatura erant. Aucloritas sancta sic loquitur : Opera Trinitatis inseparabilia. Hi e contra : Pater a principle operatus est sine Filio et Spiritu sancto usque ad ejusdem Filii incarnationem. Item auctoritas : Solus Film's incarnatus. Hi e contra : Pater in Abraham incarnatus, Filius in Maria, Spiritus sanctus in nobis quotidie incarnatur. Item auctoritas : Omnia sub sole vanitas. Hi e contra : Omnia unum, quia quicquid est, est Deus. Unde quidam eorum, nomine Bernardus 1 , ausus est affinnare, se nee posse cremari incendio, nee alio torqueri supplicio, in quantum erat, quia in eo quod erat, se Deum dicebat. Turn : Deus visibilibus erat indutus instrurnentis, quibus videri poterat a creaturis et accidentibus corrumpi poterat extrinsecis. Hoc siquidein errore decepti, corpus Ghristi ante verborum prolationem visibilibus panis accidentibus subesse conati sunt afiirmare, cum e contra dicat auctoritas : Accedit verbum ad elementum et fit sacramentum. Quod sic exposuerunt : Id quod ibi fuerat prius formis visibilibus, prolatione verborum subesse ostenditur. Item : Filius incarnatus, id est visibili forme subjectus; nee aliter ilium hominem esse Deum, quam unum ex eis cognoscere voluerunt. Item : Spiritus sanctus in eis incarnatus, ut dixerunt, eis ornnia revelabat; ct hec revelatio iiihil aliud erat,. quam mortuoruin. resurrectio. Inde semetipsos jam resuscitates asserebant; fidem et spem ab eorum corclibus excludebant, se soli scientie mentientes subjacere. Item : de meritis presumentes, gratie derpgantes, mentili sunt bonorum baptismatis.

72

C H A R T U L A I U U M UIUVERS.

PARIS.

lion egere parvulos ex eorum sanguinibus propagates, si sue conditionis mulieribus carnali possent copula commisceri. N Item : Filius usque mine operatus est, sed Spiritus Sanctus ex hoc nunc usque ad mundi consummationem inchoat operari. Hujus opinionis oninino quatuor sacerdotes, duo diaconi, tres subdiaconi comprobantur extitisse, qui xviij kalendas Decembris, juxta sancti Honorati basilicam degradati, xij kalendas mensis nominati infelici martyrio a seculo migraverurit*. Horum causa quosdam libros etiam ipsis sapientibus cognovimus interdictos3.
Martene, Thes. nov. anecd. IV, 163. In Bibl. Trecensi ms. 1301 (ante mcd. aticc. XIII), fol. 141-154, occurrit Tractatua contra Amaurianos cujus initiuin : K Incipit prologue in opcro sequent!. lu novifsaimis diobus cnmt homines scipsos amantes . la ipso refelluntur duodecim scctatorum Amalrici crrores, qui pro mngnn purto cum suprascriptis concordant et eos mirifice explicant, quorum tituli hie appositi aunt. Dicunt enim : Doug est ubiqup. Nemo cat qui hoc negarc audeat. Sed inferunt : ergo est in omni loco. Ad hoc respondet Augustinus : Sicut Dens esl sine quantitute magnus, sine qnulitate bonus, ita est sine loco ubique totus... (fol. 142b) Secuiidam eorum hcrcsim suiuunt ox aucloriluto apostoli tlicentis : Dens operator omnia in omnibus (fol. 143). Undo inferunt: ci'go turn bona qnam mala. Ergo qui cognoacit Deutn in se omnia operari, peccare non potest. Et sic Deo et non sibi attribuunt quod peccant et sic nemincin ponitentia indigcru mentiuntur... (fol. 144) Contra iij (heresim) qua dicunt, quod infernus nichil aliud est quam ignorantia... Contra iiij, clicunt quod paradisua nil est aliud quam cognitio veritatis, quant se dieunt habere... Contra v, qua dicunt, quod si judeus habct cognitionem veritatis quam habemus, non oportet ut baptizetur... (fol. 145) Contra vj, qua diouut, quod si quis a sacerdote longam suscepisset penitentiam, si haberet eorum (i. e. veritatum ipsis notarum) cognitionem, non oporteret ut agcrct pcnitontiam... Qui cdgnoscit, inquiunt, Deum esse in sc, lugere non debet, sed ridcre... Contra vij, qua dicunt fabulosura ease, quicquid magistri Parisienses de resurrectione asseverant, quia, ut aiunt, cognitio bee (i. e. voritntuiu oorum sectac revelutarum) plena est resurrectio, nee alia est exspectanda... (Col. 146). Contra viij, qua dicunt, quod nemo potest esso salvus, nisi credat se esse membrum Cbristi... (fol. 147) Contra ix, quod Dcus cat omnia in omnihuB. Si enim proccdunt : Deus erit omnia in omnibus; sed quicquid 'erit, est, quiii mutatio non cndit in Benin : orgo Dcus oat omnia in omnibus. Quid est absurdius, quam quod Deus est lapis in lapide, Godiims (novissimus Amalricorum) in GodinoP Adoretur ergo Godinus non solum dulia, sed latria, quia Deus est... (fol. 148) Contra x, quod Pater inoarnutuH fait in Abraham et in aliis yeteris testamenti patribus; Filius Dei in Christo et in aliis christianis; Spiritus Simctun in illia, quos vocant spiritales. Ecce hucusque credidimus Filium incarnatum; jam isti Christum predicant ingodinatum... (fol. 151) Contra xj, quod affirmant, quod corpus Domini est ubique,.. (fol. 152) Contra xij, quod inquiunt : sicut corpus Domini adoratur in pane consecrate in altari, ita adoratur in pane simplici apposito comcdcnti. Hec borcsis ab ilia dcscendit, qua dicunt, corpus Domini esse ubique . Aliqui istorum errorum enumernntur etiam a Guillclmo Arraorico (cd. Delnbordo, I, 231 sq.) ct Caesario Heisterbac. 1. c. I, 304 sqq., ut de postcrioribus scriptoribus sileamus.
^

1. Qui primus in decreto n 11 allato nominatur. 2. Guill. Armoricus dicit : cremati aunt Parisius extra portam in loco qui nuncupatur Campellus . Ed. Delabordc, I, 233. 3. Vide dcoretum Goncilii in documcnto priori.

13.

Praecepta Philippi regis Francorum ad laicas potestates super modo captionis et retentionis clericorum. * 1210, mense Maio, Compendii.

Philippus Dei gratia Fraiicorurn rex dilectis suis universis majoribus, juratis conmuniarum ad quos presentes littere pervenerint, salutem et dilectionem. Quoniam molestum est nobis et graviter sustinemus quod vos dampna et gravamina sepius incurritls, clericos eo modo quo nan debetis capiendo, vobis mandantes precipimus et firmiter inhibemus, ne de cetero aliquem clericum, de quo manifeatuin sit quod sit clericus, capiatis vel arrestetis, neque incarceretis, nisi eum inveneritis ad presens forisfactum multri, hoini-

1212]

AB A N N O M C C U S Q U E

AD P H I L I P P U M IV R E G .

FRANC.

73

cidii, adulterii, raptus vel alicujus magni criminis hujusmodi vel sanguinis effusi per baculum vel lapidem vel per arma moluta, vel nisi eum deprehenderitis extra horam in domo alicujus, qui eum domuin suam prohibuerit coram bonis testibus. Si autem ad aliquod hujusmodi forisfactorum presencialiter et de die captus fuerit aliquis, de quo certum sit quod sit clericus, statim reddatis eum judici ecclesiastico sub quo erit, ad faciendum de eo id quod secundum quantitatem et qualitatem forisfacti fuerit faciendum. Si vero de node captus fuerit et eadem nocte a judice ecclesiastico requiratur, si liora est qua possit reddi, eum reddatis per bonum testimoiiium; si autem eadem nocte non reddideritis, quia erit forsitan extra horam, ipsum non mittatis cum latronibus vel aliis malefactoribus, sed per se in custodia honesta usque in crastinum servetis, et mane antequam requiratur eum reddatis ecclesiastico judici sub quo erit. Gum vero aliquis capietur, de quo non erit certum quod sit clericus, quando requisitus fuerit et constiterit eum esse clericmn, reddatur tit predictum est. Idem per omnia de omnibus religiosis personis volmnus et precipimus observari. Has litteras transcribi faciatis et transcriplum bene custodiatis. Actum Gompendii anno Domini M GG X, mense Maio.
Arch, depart, do 1'Oise (Beauvais) : Cartul. du chapitre de Noyon, G. 1984, fol. 303. Lo Vassein-, Ann. de I'&glise de Noyon, p. 927, effort tantummodo excerptum. Murtcno, Thes. nov. anecd. IV, 103. Gf. Dolisle, Catalogue ties actes de Philippe Augusta, n 1209.

14.

Innocentius III ad Hervaeum episcopum, ad decanum et archidiaconum TrecenseSj ut JoJiannem cancellarium Parisiensem censura ecclesiastica compescant, nisi ad meliorem mentem crga scholares redicrit. 1212, Januarii'20, Lateranf.

Innocentius episcopus servus servorum Dei venerabili fratri ,. episcopo et dileclls filiis .. decano et .. archidiacono Trecen.' salutem et apostolicam beriedictionem. Miramur non modicum et movemur quod, sicut ex dilectormu filiorum scolarium Parisiensium querela didicimus, a volentibus scolas regere, quos etiain magistrorum assertio idoneos asserit ad regendum, juramentum fidelitatis vel obediende ac interdum pecunie procium dilectus filius .. cancellarius Parisiensis2 nititur extorquere, pro motu proprio incarcerans delinquentes, ubi etiain'non presmnitur, quod pro enormitate delicti examen judicis debeant fuge presidio declinare, ac exigens pecuniam ab eisdem (cum in.personam, non in facilitates, vindicari requirat excessus), in usus proprios convertit eandem, ut videatur vindictam cupiditatis ardore potius quam zelo justicie exercere. Gum igitur tempore, quo vacavimus Parisius studio litterarum, nunquam scolares videnmus sic tractari, eidem cancellario iiostris litteris dedimus in preceptis, ut sic hujusmodi corrigat per seipsum, quod eum per alium ad id compelli minime faciamus. Ideoque discretion! vestre per apostolica scripta mandamus, quatinus, si dictus cancellarius mandatum nostrum neglexerit adimplere, vos eum a presumptione hujusmodi sublato appellationis obstaculo censura . Chart. Univ. Paris. I. 10

74

CHARTULARITJM UNIVERS.

PARIS.

eccleslastica compescatis. Quod si non omnes hiis exequendis potueritis interesse, tu frater episcope cum eorum altero ea nichilominus exequaris. Dat. Laterani xiij kal. Februarii, pontificatus nostri anno xiiij.
Ex instrumento mense Novembri 1213 ab episcopo Hervaeo Trecensi confecto, infra n 18. Apud Jourdain n 13 et 15 perperam anno 1210 ascribitur. 1. Sic in litteria a Petro episcopo (infra n 16) relatis; in exscriptis vcro ab Hervaeo sic legitur : . . venerabili fratri episcopo et dilectis filiis N. decano et . . archidiacono Trecen. 2. Johannes de Gandelis, de quo Albricus Trium Pentium (Mow. Germ. XXIII, 891) sub anno 1209 : Post cancellarium Parisiensem magistrum Prepositinum, virum venerabilem, natione Lombardum, qui fecit optimos sermones et quasdam postillas sentcntiarum (vide supra parte introd. ad n 10), fuit cancellariws quidam magister Johannes de Gandelis, et post cum magister Stcphanus dccnnus Reinenais.

15.

Innocentius HI ad Johannem^ abbatem S. Victoris Parisiensis ne scholares Parisienses, qui alibi quam Parisiis manus injecerint violentas in clericos, absolvere praesumat. 1212, Januarii 23, Laterani.

Abbati S. Victoris Parisiensis. Sicut ex litteris tuis nuper accepimus, cum olim ex parte dilectorum filiorum scolarium Parisiensium nobis fuerit humiliter supplicatum, ut cum interdum eorum aliqui ex mutua injectione manuum in 'canonem incidant sententie promulgate, pro qua sine gravi dispendio et presertim sine scolastici studii detrimento npn possent ad apostolicam sedem accedere, super hoc dignaremur eisdem misericorditer providere : nos tibi dedimus in mandatis, ut cum esses a talibus requisitus, auctoritate nostra suffultus juxta formain ecclesie absolutioiiis eis munus impenderes, et injungeres ipsis, quod hujusmodi consuevit injungi, nisi forsan tarn gravis esset et enormis excessus, quod merito propter e-um deberent ad sedem apostolicam laborare. Tu vero quorumdam consilio asserentium beneficia principum lalissime fore inl.erpret.anda, scolaribus Parisiensibus, qui inciderant in hujusmodi canonem, quocurnque loco irijiciendo temere manus in clericos violentas, juxta fonnam prescriptam absolutioiiis beneficium impendisti. Nos igitur hiis auditis de tua non potuimus prudentia non mirari, quod ad sic intelligendum litteras nostras tuum animum inclinasti, cum in eisdem litteris non dicatur inciderint sed incidant in canonem sententie promulgate : ut de illis solis intelligatur scolaribus, qui Parisius existentes hujusmodi committunt excessum. Quocirca presentium tibi auctoritate mandamus, quatinus scolares illos absolvere de cetero non presumas, qui alibi quam Parisius taliter deliquerunt, sciens quod illi pro absolutis haberi non debent, quos8 alibi delinquentes quam Parisius absolvisti, cum de talibus nullam acceperis potestatem. Dat. Laterani x kal. Februarii, pontificatus nostri anno quartodecimo.
Reg. Vat. Innoccntii III an. 14, ep. 150, fol. 79l>. Bulaeus, III, G3. Apud Jourdain n<> 1ft falso anno 1210 ascribitur. 1. Gognomento Theutonicum (1203-1229), qui non confundatur cum colcbri canonista et glossatorc decret. coaevo Johanne Theutonico, 2. Reg. : quod . 10.

1213]

AB A N N O M G C U S Q U E AD P H I L I P P U M

IV REG.

FRANC.

75

16.

Potrus Parisiensis episcopus refert, quomodo ex apostolico mandate sit factum concordamentum inter magistros et scholares Parisienses ex una, et fohannem cancellarium Parisiensem ex alia parte, et puncta singula compositionis enumerat.
1213, mease Augusta.

Petrus Dei gratia Parisiensis episcopus, omnibus presentes litteras inspecturis salutem in Domino. Universitati vestre notum facimus quod, cum contentio verteretur inter J. cancellarium Parisiensem ex una parte, et magistros et scolares Parisienses ex alia super diversis querelis, ipsi magistri et scolares ad judices delegates litteras impetrarunt apostolicas sub hac forma : Innocentius episcopus servus servorum Dei venerabili fratri .. episcopo et dilectis filiis ., decano et .. archidiacono Trecen. salutem et apostolicam benedictionem. Miramur non modicum 1 , etc. tit supra n 14. Tandem autem idem cancellarius et magistri et scolares Parisienses mediantibus bonis viris venerunt in concordiam in hunc modum, videlicet, quia cornmisenmt se arbitrio et ordinationi sex discretorum virorum, scilicet P. succentoris, R. capellani, et domini Alebrandini, canonicorum Parisiensium ex parte cancellarii, et .. decani Saresburiensis, et magistri G. de La Mare, et magistri W- de Sancto Melano ex parte magistrorum et scolarium : ipsi vero longa deliberatione habita et tractatu pensata utilitate scolarium et scolarum prudentum freti consilio pro bono pacis ordinaverunt super hiis in hunc modum. Videlicet, quod cancellarius sacramenta fidelitatis vel obedientie vel aliam obligationem aliquam pro licentia legendi danda non exiget ab aliquo lecture Parisius, et etiam relaxabuntur prestita juramenta. Item pecuniam non exiget cancellarius nee aliquam aliam rem loco pecunie aliquo modo pro licentia danda. Preterea clericos non incarcerabit, ubi non presumitur, quod pro enormitate delicti examen judicis fuge presidio debeant declinare, vel nisi pro alia justa et evident! causa; et si dubium sit, utrum sit justa vel evidens, statim recurratur ad nos vel oflicialem nostrum ad determinandmn utrum sit justa et evidens. Et si circa sufficienliam cautionis questio oriatur, per nos vel oflicialem nostrum determine tur, sicut et alio casu superius est expressum; et si incarceratus fuerit, per sufficientem cautionem prestitam a carcere liberetur, nee clericos citandos nee capiendos capi vel citari faciet per publicos ininistrps, dum sui ad hoc sufliciant. Cancellarius etiam in causa, in qua ratione cancellarie judex est, non exiget nee recipiet pecuniariam emendam pro injuria facta uni scolari ab alio, vel clerico vel laicb; nee etiam, si ipsi cancellario fiat injuria, emendam pecuniariam poterit exigere, nisi auctoritate episcopi vel superioris; sed injuriantem poterit condempnare in pecuniam leso prestandam. Hec autem ordinaverunt perpetuo observanda. Alia vero que sequuntur ad tempus tenebunt, quamdiu videlicet predictus cancellarius cancellariam tenebit. Porro petenti licentiam de theologia non poterit cancellarius denegare licentiam, si major pars theologorum legentium perhibuerit ei testimomum et asseruerit pro vero, quod idoneus sit ad hoc, salvo hoc ipsi

76

CHARTULARIUM

UNIVERS.

PARIS.

[1213

cancellario, quod ipse possit dare licentiam cui viderit esse clandam etiarn non habito testimonio aliquorum magistrorum vel alicujus magistri. Et iste articulus maneat, quamdiu non erit taxatus numerus theologorum; et si forte fuerit taxatus, sit de hoc articulo sicut erat ante compromissum. Quod si forte denegaverit, ex tune quandocumque vbluerit auctoritate nostra habeat legendi licentiam. Petenti quidem licentiam legendi de decretis vel legibus non possit cancellarius denegare, si major pars legentium de decretis vel legibus dicant in verbo veritatis, quod idoneus sit ad hoc, et hoc sive taxetur numerus sive non. Aliis etiam quibus voluerit dare poterit licentiam sine testimonio illorum vel alicujus magistri. Et idem fiat de phisicis, excepto hoc quod de idoneitate ejus quern presentabunt de phisica lecturum dabunt fidein; quod si forte denegaverit cancellarius, ex tune quandocumque voluerit auctoritate nostra habeat legendi licentiam. De magistris quoque artium sex eligentur, tres ab ipsis magistris et tres a cancellario; et ille cui isti sex vel major pars perhibebunt testimonium fide corporaliter prestita quod idoneus sit, cancellarius non poterit ei denegare licentiam. Quod si forte denegaverit cancellarius, ex tune quandocumque voluerit auctoritate nostra habeat legendi licentiam; aliis tamen quibus voluerit dare poterit licentiam sine testimonio illorum. Singulis autem sex mensibus removebuntur isti sex, et alii ad id sex similiter eligentur. Hoc autem dictum et compromissum ita est utrinque receptum, quod omnia supra dicta quantum ad cancellarium firma permaneant, salva in omnibus supradictis jurisdictione nostra et auctoritate Parisiensis ecclesie. Superiori autem ordinationi assensum prebuerunt partes supradicte. Nos vero hanc compositionem ratam et gratam habentes, has litteras fieri fecimus, et sigilli nostri munimine roborari. Actum anno Domini MGGtertio decimo, mense Angus to, pontificatus nostri anno quinto.
Ex instrumento confecto mense NoYembri 1213 infra n 18. Jourdain, n 15. 1. Integrae litterae Innocentii afferuntur.

17. Johannes de Candelis, cancellarius Parisiensis, ratam habet et promittit servare compositionem factam inter se ex una parte, et magistros et scholares Parisienses ex altera parte.
1213, mense Augusta, [Parisiis].

J. cancellarius Parisiensis omnibus presentes litteras inspecturis salutem in Domino. Universitati vestre notum facimus quod compositionem illam quam venerabilis pater P. Parisiensis episcopus inter nos ex una parte, et magistros et scolares Parisienses ex alia fieri procuravit, quantum ad nos pertinet, ratam habemus et servabimus inconcussam, sicut in litteris ipsius episcopi super hoc factis plenius continetur. Et ut hoc firmum et ratum habeatur, sigilli nostri munimine duximus roborandum. Actum anno Domini MGG tertio decimo, mense Augusto.
Ex instrumento confecto mense Novembri 1213 infra n<> 18. Jourdain, n IB.

1213]

AB A N N O MCG U S Q U E AD P H I L I P P U M IV REG. F R A N C .

77

18.

Hervaeus cpiscopus el decanus Trecenses promulganl documenta, quae concordamentum inter universitatem magistrorum et scliolarium ex una} et cancellarium Parisiensem ex alia parte respiciunt.
1213, me/?5e Novembri.

Herveus Dei gratia episcopus, et N. decanus Trecenses omnibus presentes litteras inspecturis salutem in Domino. Noverit universitas vestra, quod cum questio verteretur inter magistros et scolares Parisienses ex una parte, et J. cancellarium ex altera coram nobis ex mandate domini pape sub hac forma : Innocentius episcopus servus servorum Dei venerabili fralri episcopo et dilectis filiis N. decano et .. archidiacono Trecen. *, etc. sicut supra n 14, tandem idem cancellarius et magistri et scolares Parisienses mediantibus bonis viris venerunt in concordiam, sicut in litteris venerabilis patris Petri episcopi Parisiensis expressum vidimus in hunc modum : Petrus Dei gratia Parisiensis episcopus 2 , etc. sicut supra n 16. Hanc eandem concordiam predictus cancellarius approbavit et ratam habuit, sicut in litteris ejus vidimus sub hiis verbis : J. cancellarius Parisiensis omnibus presentes litteras inspecturis salutem in Domino 8 , etc. sicut supra n 17. Nos etiam predictam compositionem ratam et gratam habentes has litteras fieri fecimus et sigilloruin nostrorum munimine roborari. Actum anno Domini MGGXHI, mense Novembri.
Archiv. Univei'sitatis Paris, thoca V, B. G. B, charta mnnitn duobtis sigillis corcis viridia coloria (quorum tnniummodo unum, episcopi scilicet, integrum est conservatum) quao filis acric. cacrulci ct ruboi coloris appondcnt. Jourdain, n 15. 1. Integrae littorae Innocentii affcruntur. 2. ExstiriLihir docmnentum. 3. Affortur confinnatio oancclliirii.

. Ordinationes Concilii provincialis Parisiensis sub legato apostolicae sedis magistro Roberto de Courcon celebrati circa studia.
1213, Pariaiis.

(I, 23) Statuimus, ut nulli habenti curam parochialem liceat seculares scientias addiscere, ex quibus nullatenus possit subditormn suorum saluti prodesse. Immo si a prelato suo licentiam adeundi scolas obtinuerit, nihil nisi veram litteram aut sacram paginam ad informationem parochianorum suorum addiscat; si enirn de scolis suis omnibus quisquilias secularis scientie attulerit, et nullos flores de pratis celestis philosophic, secundum evangelium tanquam infatuatus rejiciatur et ab omnibus conculcetur. (II, 19) Gum quidam regularium, ut verbis Goncilii Lateranensis * utamur, sub optentu languentium fratrum consulendi corporibus et ecclesiastica negotia fidelius pertractandi ad leges mundanas legendas et confectiones phisicas ponderandas 3 de claustris suis exire non forinident, et ex eo ipso deficiant in interioribus, quo se putant aliis in exterioribus providere : ipsius Goncilii vestigiis inherentes precipimus, ut nisi infra duorum mensium spatium ad claustrum suum redierint, non obstante abbatis sui licentia, quam dare non

'78

CHARTULARIUM UNIVERS.

PARIS.

[1213

potuit, sint excommunicati et ab omnibus evitentiir, et in nulla causa, si patrocinium prestare voluerint, audiantur 3 . (Ill, 20) Prohibemus etiam, ne quis, postquam intrat claustrum causa religionis, exeat causa exeundi ad scolas, sed in claustro si voluerit addiscat. Et qui modo sunt in scolis, intra duos menses ad claustrum redeant.
Bibl. Arsen. Paris, ma. 769, fol. ll?*1, ubi ex supra publicatls tantummodo II, 19, et III, 20. Mansi, Ampl. concil. coll. XXII, 845; 831-838. Hoc Concilium non anno 1212 sed anno 1213 celcbratum esse cruit La Porte du Theil in Notices et eastraits des mss. VI, 192 sqq., ubi p. 186 etiam demonstratur magistrnm Robcrtum do Courcon, regentom in tbeologia Parisiis, non ante 11 Decemb. 1211 neque post 11 Jun. 1212 ad catdinalatua honorom promotum csse. Legatus S. sedis primo nominator circa fincm Aprilis anni 1213. Ib. p. 188. Auctor p. 181 sqq. etiam contra communem opinionem optime probavit, Robertum nunquam fuisse cancfillarium Parisiensem. 1. "Verba relata non inveniuntur in actis Goncilii Laterancnsis III, sed in illis Goncilii Turoncnsis. Vide supra parte introd. n 1. Ast quia exscribuntur in Appendice ad Concil. Lateraneiise III, qune Appendix jam temporc Goncilii Parisiensis exstabat, patres Goncilii opinabantur, citatam Dccretalom esse sumptam ex actis Concilii Lnteruncnsis III. Ex bac falsa suppositione provenit etiam opinio quorumdam recentiorum, v. g. Savigny, Gescftichte des Roem> Rechts III, 364, Decretalem Turonensem repetitam fuisse anno 1180 (i. e. J1179). 2. In odd. additur : ut jurispvudcntiac et mcdicinac dent operam , quod non solum in memo rut o ms. (suec. XIII ineunt.), sed ct in actis Gone. Turon. desideratur. 3. In edd. perperam cc admittantur .

20.

Robertas cardinalis legatus praescribit moditm legendi in artibus et in theologia, indicat quos libros magistri artium non debeant legere, ordinal disciplinam scholarium et generaliter statum Universitatis. 1215, mense Augusta, [Paris/Is],

R. servus. crucis Ghristi divina iniseratione tituli Sancti Stephani in Gelio Monte presbyter cardinalis apostolice sedis legatus, universis inagistris et scolaribus Parisiensibus salutem in Domino sempiternam. Noverint universi, quod cum domini pape speciale habuissemus mandatum, ut statui Parisiensium scolarium in melius reformando impenderemus operam efficacem, nos de bonorum virorum consilio scolaruni tranquillitati volentes in postermn providere, ordinavimus et statuimus in hunc modum : Nullus legat Parisius de artibus citra vicesimum primuni etatis sue annum, et quod sex annis audierit de artibus ad minus, antequam ad legendum accedat, et quod protestetur se lecturum duobus annis ad minus, nisi rationabilis causa intervenerit, quam publice vel coram examinatoribus debebit probare, et quod non sit respersus aliqua infamia, et quod cum legere disposuerit, examinetur quilibet secundum formam, que continetur in scripto domini P. Parisiensis episcopi, ubi continetur pax confinnata inter cancellarium et scolares a judicibus delegatis a domino papa, scilicet ab episcopo et decano Trecensibus, et a P. episcopo et J. cancellario Parisien. approbata et confirmata*. Et quod legant libros Aristotelis de dialectica tain de veteri quam de nova in scolis ordinarie et non ad cursum. Legant etiam in scolis ordinarie duos Priscianos8 vel alterum ad minus. Non legant in festivis diebus nisi philosophos et rhetoricas, et quadruvialia, et barbarismum*, et.ethicam, si placet, et quartum topichowm. Non legantur libri Aristo-

AB A N N O M C C USQTJE AD P H I L I P P T J M IV R E G . F R A N C .

79

telis de methafisica et de naturali philosophia, nee summe de eisdem, aut de doctrina magistri David de Dinant, aut Amalrici heretici, aut Mauricii hyspani*. In principiis et convenlibus magistrorum, et in responsionibus vel oppositionibus puerorum vel juvenum nulla fiant convivia. Possunt tamen vocare aliquos familiares vel socios, set paucos. Donaria autem vel vestium vel aliorum, sicut solet fieri, vel amplius fieri monemus et precipue pauperibus. Nullus magistrorum legentium in artibus habeat capam nisi rotundam, nigrarn et talarem, saltern dum nova est. Pallio autem bene poteat uti. Sotulares non habeat sub capa rotunda laqueatos, nunquam liripipiatos. Si quis obierit scolarium in artibus vel in theologia, medietas magistrorum artium eat ad sepulturam una vice, el. altera medietas alia, et non receclat donee completa fuerit sepultura, nisi rationabilem habuerit causam. Si quis obierit magister in artibus vel in theologia, onmcs magistri intersint vigiliis, quilibet legal vel legi facial psalterium, quilibet moram facial in ecclesia, ubi celebralur vigilia usque ad niediam noctem vel majorem partem noctis, nisi rationabilis causa obstiterit. Die quo tumulatur magister, nullus legal vel dispute t. Pratum Sancti German! in eo statu in quo fuit eis adjudicatum* eis plene confirmamus. Quilibet magister forum sui scolaris habeat'. Nullus irrequisito consensu inquilini vel scolas accipiat vel domuin, dum facultatem habeat requirendi. Nullus incipiat licenciatus a cancollario vel ab alio data ei pecunia vel fide prestila, vel alia convenlione habita. Item facere possunt magistri et scolares tarn per se quam cum aliis obligationes et constitutions fide vel pena vel juramento vallalas in hiis casibus, scilicet in interfectione vel mutilatione scolaris, vel in atroci injuria illata scolari, si defuerit justicia, pro taxandis preliis hospiliorum, <Je habitu, de sepultura, de lectionibus el disputationibusi ila lamen, quod propter hec studium non dissolvatur aul destruatur. Circa stalum iheologorum statuimus, quod nullus Parisius legal citra tricesimum quintum elalis sue annum, et nisi studuerit per octo annos ad minus, et libros fideliter et in scolis audierit, et quinque annis audiat theologian!, antequam privatas lectiones legal publice, et illorum nullus legal ante tertiam in diebus, quando magistri legunl. Nullus recipialur Parisius ad lecliones sollempnes vel ad predicationes, nisi probate vile fuerit el scientie. Nullus sit scolaris Parisius, qui cerium magislrum non habeal. Ut autem isla inviolabiliter observentur, onmes qui conttimaciter conlra hec slatuta nostra venire presumpserint, nisi infra quindecim dies a die Iransgressionis coram universitale magistrorum el scolarium, vel coram aliquibus ab Universitate constitutis presumptionem suam curaverint emendare, legationis qua fungimur aucloritate vinculo excommunicationis innodavimus. Actum anno gratie MGG quintodecimo, mense Auguslo.
Originalo in Arch. Univers. Paris, theoa VII. D. 10. b. Fragmcntum sigilli cerei vir. col. filis seric. appendet. God. Vut. Reg. 406, fol. 23, et Bibl. Phillippa in Cheltenham me. 876, fol. 29*, offerunt hunc titulum: Privilegium cujusdam cordi-

80

CHARTULARIUM

UNIVERS.

PARIS.

[1215

'nalis de statutis magistrorum et scolarium Paris. . Bulacus, III, 82, adjunxit in fine, utique per imprudentiam, verba ex Vidimus Simonis cardinalis anni 1265, Martii 23 (vide infra) : In quorum testimonium , etc. 1. Vide supra n 16. 2. Id est, majorem et minprem. Gf. infra n 201. 3. Donati. Cf. ibid. 4. Gf. supra n 11. Renan, Averrods et I'Averroisme (3 ed.), p. 222, astruere nititur nomcn Mauritius ex corruptione nominis Averroes oriri potuisse et supra Averrois hispani legendum. Sod Albertus Magnus, 2, Sent. dist. 26 a. 5, p. 25113 (ed. Jammy, torn. XV), citat revera Mauritium diversum ab Averroe : Et haec est sententia philosophi secundum tres commentatores, scilicet Averrois, Mauritii et Rabbi Moysen . Non habemus tamen aliam notitiam do isto Mauritio. 5. Vide supra parte introd. n 47. 6. Gf. supra parte introd. n 5.

21. Compositio facta inter capitulum Parisiense el cancellariwn super sigillo.

1215, mense Octobri, [Parisiis],

Petrus Dei gratia Parisiensis episcopus, et Hugo decanus lotumque capitulum, etc. Ad universitatis vestre notitiam volumus pervenire quod, cum cle redditlbus pro sigillo Parisiensis capituli proventuris nichil esset certitudinis diffinitum, et super hiis contentio aliquando mota fuisset, nos ad sopiendam totius contentionis materiam et paceiu inter capitulum et cancellarium Parisiensem perpetuis temporibus firma stabilitate servandam, pari consensu et communi voluntate, sollempniter in capitulo Parisiensi duximus statueiidum, quod super nullo contractu, quern faciet capitulum cum aliquo canonico vel aliquo alio, sive canonicus cum capitulo vel aliquo alio, seu aliquis alius cum capitulo vel canonico, pro litteris super hoc conflciendis, vel pro sigillo habendo nichil recipiet vel exiget cancellarius Parisiensis, quicumque fuerit pro tempore substitutus. Idem etiain statuimus pro ecclesiis specialiter ecclesie Parisiensi subjectis, videlicet pro ecclesia Sancti Johannis Rotundi, Sancti Stephani, Sailed Dyonisii de Pasau, Sancti Benedict!, Sancti Mederici, Sancti Cristofori, et pro canonicis carumdein ecclesiarum, et pro hospitali Beate Marie, ut similiter de nullo contractu quern aliqua istarum ecclesiarum vel aliquis canonicus earumdem faciet cum aliquo, vel aliquis cum eis, aliquid hide recipiet cancellarius pro privilegio, vel pro carta, vel litteris, vel eliam pro sigillo. Si vero extranea persona aliqua super rebus que ad aliquam personarum vel ecclesiarum prediotarum pertineant, litteras seu cartam vel aliucl ins I rum en turn petierit, quatuor tantummodo denarios inde habebit cancellarius, tain pro scriptura quam pro cera et sigillo. Similiter autem.de nullo contractu quern clericus beneficiatus in ecclesia Parisiensi faciet cum aliquo, super rebus ad ipsam ecclesiam pertinentibus, cancellarius nichil habebit. Si vero capitulum Parisiense aliquem de servis suis gratis manumiserit, et littere inde fiant, cancellarius nichil inde exigere poterit, nisi tantummodo duos solidos; si autem pro precio, pro qualibet libra precii duodecim denarios inde percipiet, donee sumina precii pervenerit usque ad summam XL librarum; si tamen pretium inanumissionis quadraginta libras excesserit, nichil inde' ultra XL solidos habere poterit cancellarius. Geterum pro singulis litteris obolatam cere, et pro cartis denariatam recipiet cancellarius a capicerio

1215]

AB A N N O MCC U S Q U E AD P H I L I P P U M IV REG.

FRANC.

81

Beate Marie. Libros quidem Parisiensis ecclesie sine cantu corrigere, ligare et in bono statu tenebitur conservare, et talein instituere magistrum in claustro, qui sufficiens sit ad scolarum regimen, et ad officium quod debet facere in ecclesia, et ad litteras capituli, si opus fuerit, faciendas. Profecto oinnia ista se bona fide facturum et servaturuni cancellarius, quicumque fuerit, in instilutione jurabit. Nichilominus etiam sub eodem juramento faciet fidelitatem capitulo de sigillo ipsius capituli fideliter observando. Magister vero Stephanus 4 Parisiensis .cancellarius in sua institulione omnia supradicta benigne concessit, et propria voluntate fideliter observanda juravit, et in inajorem sue concessionis noticiam hiis litteris suum fecit sigillmn apponi. Nos autem lianc ordiuationem volenles semper'stabilitate perpetua firmiter observari, presenles litlerus fecimus sigillorum nostrorum auctoritate niuniri. Actum anno Domini MGG quinto decimo, mense Octobri 8 .
Magn. Pastorale in Arch. nat. Puris. LL. 175, .p. 604. Parv. Pastorale, ibid. LL. 176, p. 217. GuiSi-ard, Cart, de I'eglise Notre-Dame, I, 355. Snpicntissimc obsorvat ad hoc documentum nuctpi* opcria Universitatis Parislensin ejusQUe facultatum quatuor origo vera contra Buluoum, qui ex eodcin III, 79 concludit, cancellarium Parisicnsem, fuissc tune sol am scribum Uiiivcrsitutis chartarumque custodem : Quis ncscit, alia fuissc cnnccllarii in ecclcsia, alia in Universitatc munia? I tuque si capituli commanturiu coufcccnt, ctu-tasque ejas ot instrumunta publicu conacripscrit, eigilli capitularis cnstodiam habuorit, bibliotl^ecam curaverit, magistrum idoncum acliolao clnustrnli pvaefiicci-it, qui aufficions cssot ad scholarum regimen ct ad offuiiiun, quod dehebat 1'uccrc in ccclosia, ct ad littoras capituli si opus cssot fucicndas, nil ad rcm nostram. Jllud sit aut non, nibil ad acadcmiiuu, noque par!tor opus fuit tot ud ilia munia obsorvulioncs (a Bulaco) nddore, nisi quis vollet longiua ovagari. Bibl. Univors. ms. u. I, 1, p. 525. 1. Stcphauus Romcusis, qui Hiibsiguuvik liltcras Hug-unis decani cccl. Paris, ainio 1216 [Magn. Pastor., p. C23; Parv. Pastor., p. 269). Hcmoraons, De acad. Paris., p. 117, 122, pcrpnrara duos Stephanos inter cannollarioa Paris, suoculi XIII incuntis cnumcral, cum tamcn nomiisi iale Stephanus, qui Jolianni do Gandclia Hiicooasit (vido supru ad n l/i), offtuio canccllarii fungabatur. Ac non hubuit ounuuicum II. dc Remia HucuesHorom, ut idem Hcmoracus tiSHcrit, sod Philippuiu dc Grcve. 2. In Parv. Pastor, decst incnae Ortobri .

22. Innocentius III rp.probat in Concilio Laterancnsi IV dogma Amalrici. Statuit inter alia, in qualibet calhedrali ecclesia, vel alia, quarwn sufftccre poterunt facilitates, a praelato vcl capitulo ununi magistrum eligendum, cui redditus unius praebendae assignentur; in metropolitana vero ecclesia. eligGndum theologum.
1215, NovembrSs 30, Laterani.

( 2) Reprobamus* etiam et dampnamus perversissimum .dogma2 Almerici, cujus mentein sic pater mendacii excecavit, ut ejus doctrina non lam herelica censenda sit quam insana. ( 11) Quia nonnullis propter inopiam et legendi sludium et'opportunitas proficicndi subtrahitur, in Lateranensi Goncilio3 pia fuit constitutiono provistnn, ut per unamquamque kathedralem ecclesiam magistro, qui clericos ejusdein ecclesie aliosque scolares pauperes gratis ins truer et, aliquod beneficium coinpetens preberetur, quo et docentis relevaretur necessitas, et via pateret discentibus ad doctrinam. Verum quoniam in multis ecclesiis id minime observatur, nos predictum roborantes stalutum, adicimus, ut non solum in kathedrali ecclesia, sed etiam in aliis, quarum sufficere poterunt facilitates, constituatur
Chart. Univ. Paris. I. 11

82

C H A R T U L A R I U M U N I V E R S . PARIS.

[1215

magister ydoneus a prelate cum capitulo, seu majori ac saniori parte capituli eligendus, qui clericos ecclesiarum ipsarum ac aliorum gratis in grammatica facultate ac aliis instrtiat juxta pro posse. Sane metropolitana ecclesia nichilominus theologum habeat, qui sacerdotes et alios in sacra pagina doceat, et in hiis presertim inform el, que ad curarn animarum spectare noscuntur. Assignentur autem cuilibet magistrorum a capitulo imius prebende proventus, et [pro theologo] a metropolitano tantundem; non quod per hoc efficiatur canonicus, sed tamdiu redditus ipsos percipiat, quamdiu perstit.erit in docendo. Quod si forte de duobus ecclesia metropolitana gravetur, theologo juxta modum predictum ipsa provideat. Grammatico vero in alia ecclesia sue civitatis vel dyocesis, que sufficere valeat, faciat provideri.
Cod. Vat. lat. 2692, fol. 76; 79b. Bibl. capital. Tolet. 15. 26 (codices pene coaevi). Mansi, AmpL Concil.colL XXII, 986, 999. Dies primus Goncilii crat 11, secundus 20, tertius ct ultimua 30 Novemb. Cf. Potthast post n B006. 1. In partc priore capitis 2 reprobatur et damnatur ti'actatus abbatis Joachim contra magistrum Petvum Lombardum, cujus doctrinam circa trinitatem peraonarum in divinis Concilium sequitur. Vide 1. c. et in X, cap. 2, de summa tain. (1, 1). 2. Card. Hostiensis in sua Lectura in JDecret. Greg. (Bibl. nat. Paris, ms. lat. 3995, fol. 311. Bibl. Romcnsia ma. 548/541, fol. 3b, ubi vcro tcxtus nautilus) ad hunc paragr. quacrit, quare dogma istud non fuerit designation in hoc Goncilio. Et respondet : quod Almaricus iste habuit quosdam discipulos tcmporc hujus Goncilii adbuc superstates, ob quorum. reTorontiam suppressum extitit dogma istud, quorum ctiam nomina adhuc honestius cst supprimore qunm npccialitcr nominarc o. Quod probabilitatc caret. Potius dicendum cst, dogma Ainalrici temp ore Goncilii notissimum et adhuc in inomoria fuisso ilia decreta Goncilii Paris, anno 1210 cclebrati, quae discipulos Amalrici respiciunt, fit Hostienscm non liabuisso notitiam istorum decretorum. 3. Gf. supra partc introd. n 12.

23.

Petrus episcopus et Johannes abbas S. Victoria Parisienses testantur se vidisse decretum Odonis cpiscopi et capituli Parisiensis de residentia cancellarii factum. 1208-1216.

Sanctissimo patri et domino karissimo Innocentio Dei gratia summo pontifici devoti ejus filii P. ejusdem miseratione episcopus et J. abbas Sancti Victoris Parisien. salutem et tarn debitam quam devotam obedientiam et omnimodam subjectionem. SancLitali vestre notum fieri volumus, quod nos inspeximus et legimus autenticum Odonis bone memorie quondam Parisiensis episcopi et capituli Parisiensis sigillis eorum sigillatum, in. hec verba : Odo Dei gratia Parisiensis episcopus, etc. sicut supra n 6.
Originate in Arch. nat. Paris. M. 257, n 3. Gharta erat munita duobus sigillis. Magn. Pastor, in Arch. nat. Paris. LL. 175, p. 607. Hemeraeus, De acad. Paris., p. 100.

24.

Innocentius III concedit scholaribus Parisiensibus} ut possint ad agendum et defendendum procuratorem constituere. 1210-1216.

Scolaribus Parisiensibus. Quia in causis, que contra vos et pro vobia moventur, interdum vestra universitas ad agendum et respondendum commode interesse non potest, postulastia a nobis, ut procuratorem instituere super hoc vobis de nostra permissione 11.

1217]

AB A N N O M C G

U S Q U E AD P H I L I P P U M

IV REG.

FRANC.

83

liceret. Licet igitur de jure communi hoc facere valeatis, instituendi tamen procuratorem super his auctoritate presentium vobis concedimus facultatem.
Compil. JPjde procuratoribus, c. 2 (1, 16), et X s. h. t. 1, 38, 7.Bulaeus, III, 23, sicut paene onanes ad an. 1203. Sed Covnpil. IV, in qua liacc Decretalis exstat, continet paucis exceptis Dccretales Innocentii annorum 1210-1216. Vide Schulte, Die 6-eschicJite der Quellen und Litteratur des canon. Rechts I, 89. Viollet, Precis de Vhistoire du droit francais. Sources. Droit prive, p. 59. Non caret probubilitatc, Dccretales Compil. quartae esse sicut illas Compil. tertiae saltern pro magna parte desumptas ex registris Innocentii III. Haec -vero Decretalis non continetur in Registris annorum 1-2, 5-16 pontincatus Innocentii, nee in Rubriccllis annorum 3 et 4. Forsan desumpta est ex Registris annoruni 17-19, quae nunc desiderantur et quorum Rubricellae imperfectao ad nos pei'vcnerunt. Hoc casu Decretalis caderct infra annos 1214-1216. Pro ccrto nib.il affirmari potest, cum Regesta Vaticana Innocentii III non sint origin alia et in ipsis aliquae Decrotales Compil. tertiae desiderentur, quas tamen Innoccntius III ex Registris sumpsit, ut ipse dicit in epistola pracnxa.

25.

Honorius III magislros et scholares Parisienses liortatur, ut aliqui ex ipsis ad paries Tolosanas accedant, ut ibidem lectione et praedicatione et exhortations populum acceptabilcm Domino reddant. 1217, Januarii 19, Laterani.

Honorius episcopus servus servorum Dei dilectis filiis magistris et scolaribus Parisius commoraHtibus isalutem et apostolicam benedictionein.Olim in partibus Tolosanis terra velut deserta et invia luxit et languit spinis earn replentibus et urticis, factaque cubile draconum et pascua strutionum in tenebris et umbra mortis fere totaliter versabatur, dum pene omnes divino abjeclo timore post concupiscentias suas ibant et, facta in oblivione justitia, qui recessit a malo, prede paluit perversorum, qui letabantur cum male fecissent et in rebus pessimis exultabant variisque involuti erroribus veritatis lumen nullatcnus requirebant. Nunc autein Dominus, cujus miserationes super omnia opera aunt ejusdem, per ministerium servorum suormn, qui fidei celo succensi ad emimdandam terrain illain indefessa sollicitudine laborarunt, videtur in deserto viam et in invio flumina posuisse, ut eum agri bestia structiones glorificent et dracones, quia gentes regionis illius redire ad Dominum cupientes a viis suis pessimis convertuntur ct prolugatis liereticis vel correptis salutis inonita concupiscunt. Verum ne si terra ilia quasi novale novata culta non fuerit novis cultoribus et colonis radices in ea pullulent extirpate illucque confugiant reptilia venenata, et sic fiant novissima ejus prioribus graviora, nos attendent.es multos per Dei gratiam inter vos esse, quibus in lege Domini est voluntas et qui tanquam lignum secus cjecursus aquarum plantatum jam din secus frumenta doctrine sedentes inelius amodo tructificare valeant transplantati, imiversitatem vestram rogainus attentius et monemus per apostolica scripta mandantes, quatinus illuc aliqui ex vobis accedant, qui causam Dei agentes ex animo lectioni, predication! et exhortation! vigilanter insistant, et sicut boni dispensatores inultiformes grade Dei illain in alterutrum amministrent, ita quod exterminate exinde veteri gebuseo populum acceptabilem Domino reddant. Nos enim cuilibet illuc divini amoris intuitu accedenti secundum fervorem devotionis peccatorum suorum veniam de divina confisi misericordia pollicemur, quam indubitanter quisque sperare

84

CHARTTJLARIUM

UNIVERS.

PARIS.

[1217

potest etiam nemine pollicente, quia ille, de cujus munere venit ut sibi a fidelibus suis laudabiliter serviatur, dat virtutes et premia elargitur, et in pauca fideles constituit supra multa. Dat. Laterani xiiij kal. Februarii, pontificatus nostri anno primo.
Originals in Arch. nat. Paris. L. 239, n 20. Restant fila cannab. Reg. Vat. Honorii III an. 1, ep. 190. Apud Raynaldum, Ann. eccl., ad an. 1217, n 49, fragmentum.

26. ffonorius III Robertum episcopum Atrebatensem, archidiaconum de Ostrevant et praepositum Atrebatensem, judices constituit in causa inter partem archidiaconi Ambianensis et partcm cancellarii Ambianensis quae magistrum Johannem de Abbatisvilla regentem in theologia Parisiis in decanum Ambianensem elegerat. 1217, Martii 10, Laterani.

Episcopo et archidiacono in Hostrevaii et preposito Alrebalensi. Dilectus filius N. cancellarius Ambianensis transmissa nobis petitione monstravit, quod cum ad eligendum decanum in Ambianensi ecclesia dies esset sibi el suis concanonicis assignata, ipse ac multi alii concaiionici sui magistrum Johannem de Abbatisvilla1 regentem in theologia Parisius elegerimt eoncorditer in decanum, archidiaconus autem Ambianensis et quidam alii concaiionici ejus in Evrardum de Roia Ambiiinensem canonicum consenserunt. Gum autem coram venerabili fratre nostro Ambianensi episcopo super hoc esset exorta controversia inter partes, pars archidiaconi ad nietropolitaimin IVuslratorie vocem appellationis emisit, dictus vero cancellarius ex eo reputans se gravari, quod dictus episcopus frustratorie appellation! archidiaconi memorati cleferre volebat, pro se ac suis sedem apostolicam appellavit, appellation! cujus dictus episcopus delulit reverenter. Ideoque discretioni vestre per apostolica scripta mandamus, quatinus si est ila parlibus convocatis, etc., facientes, etc., alioquin partes acl prioris judicis remitlalis exainen, appellantem in expensis legitimis condempnantes. Testes autem, etc. Quod si non ornnes, etc., tu frater episcope, etc. Dat. Laterani vj id. Martii, pontificatus nostri anno primo.
Reg. Vat. Honorii III an. 1, ep. 315, fol. 82. 1. Johannem llalgrin de Abbatisvilla, cujus exstant multi sermones (vide Lecoy do In Mnrchc, La chaire franffaise au moyen dge, 2 ed., p. 516), qui nihilominus factus cst dccnnuar Vide Hauruau in Notices et eootraitsdes mss-, XXI, 2, p. 166 sqq., ubi tamen dcest epistola supra cdita. Anno 1225 Johannes elcctus est in urchiopiscopnm Disuntinum; 26. Decemb. anni sequcntis Honorius III ipsum transferre voluit ad scdom putriarchnlom Constantinopolitanam, Bed defuncto Honorio III tranalatio effectum non habuit. At Gregorius IX cum 18 Sept. anno 1227 eroavit cardinalcm et postea legatum apostolicae sedis. De ipso in Obituario eccles. Ambianensis (Arch, de"p. de la Sommc (Amiens), Carlul. VJ. G. 344, fol. 141to) ad ix kal. Octob. : Obitus felicis memorie Johahnis de Abbatisvilla quondam decani nostri, poatea archiepiscopi Bisuntini et vocati postmodum per dominum Houorium tune summum pontificem ad patriarchatum Gonstantinopolitanum, sed pro sue probitatis et scientie revorencia a dom. Gregorio nono dctcnti apud sedem apostolicain, in qua fnctus est episcopus Sabinensis. Pro cujus memoria, quoniam ecclesiam nostram multipliciter honoravit in Sanctorum reliquiis et ornamcntis ecclcsiasticis multis, et in sui regimine dccanatus, in ejus annivcrsario in vesperis dividentnr xl sol. etc.

1218]

AB . A N N O MGC TJSQTJE AD P H I L I P P U M IV ftEG. FRANC.

85

27. Honorius III doctoribus Petro de Capua, Willelmo de Ponte Arche, Riccardo praecipit, moneant cancellarium Parisiensem ut magistro Mattheo de Scotia licentiam. docendi in theologica facilitate concedat non obstante privilegio impetrato (ab Jnnocentio III) de certo numero doctorum theologiae habendorum Parisiis. 1218, Novembrfs 18, Lateram.

Petro de Capua 1 , Willermo de Ponte Arce 8 et Riccardo Anglico doctoribus Parisiensibus. Si abscondens talentum creditum sibi a Domino redarguitur, prohibens volentem illud proferre in medium et ad utilitatem publicam exercere arguendus pari ratione videtur. Sane nostris fuit auribus intiinatum, quod cum divina benignitas dilectp filio magistro Matheo de Scotia scienlie talentum sic larga manu concesserit, ut in theologia docere valeat atque velit, dilectus filius .. cancellarius Parisiensis 8 occasione cujusdam privilegii de certo numero doctorum theologie habendorum Pariaius olim a sede apostolica impetrati* eum cathedram magistralem ascendere non permittit, licet privilegium ipsum non fuerit hactenus sicut asaeritur continue observatum. Ne igitur idem magister creditum sibi talentum occultare compellatur invitus, quod in communi deductum multis potest cum incremento proprio erogari, discretion! vestre per apostolica scripta mandamus, qualimis inagistrum diligenler examinetis eundem, et si eum idoneuiri reppereritis ad doccmduin in facilitate predicta, moneatis cancellarium memoratum, ut id faciendi licentiam benigne concedat. oidem. Quod si facere non curaverit, vos ei auctoritate nostra eandem liconliam tribuatis, presertim si alias factum fuit contra privilegium memoratum. Quod si non omnea, duo veslrum, etc. Dat. Laterani xvj kal. Decembris, anno tertio.
Hog. Vat. Honor. Ill an. 3, op. 113, fol. 25. Notices et ecstraits des mss., XXI, 2, p. 174. 1. IB to magiatcr Pelrud do Capua, qui in Reg;. Vat. non hie solum nominatur, videtur esse idem nnm auctorc Summae Hupoi libro Biiiitcntiixrum mug. Potri Lombard! (Monto Cusino mss. 354 ct 476. Montpellier, Bibl. do TtScole dc miSdeclne, n 340). Post dudicationcm fuctam dom. Gualtoro Panormitano arcaiopiscopo (an. 1201-1202) incipit: Vetustissima -veterum. comcdoritis, ot novis snporvonicntibiis votcru nbicictis . 7 kal. Mail an. 3. (25 April. 1219) croatus est Pctrus de Capua patriarcha Anliochenus. Rog. Vat. Honorii III an. 3, op. 417. 2. Isto anno in opiscopum Lexovienscm electus est. 3. PhilippuB dc Grvo, qui in tcatumento Potri episcopi Pavisiensis anno 1218 mcnse Junio confecto inter sex eleemosynarioB nominntur. Cf. Dubois, Hist. eccl. Paris- II, 265. Ejus cxstant Summa quaest. theol., cujus initium : Vadam in agrnra ot colligam spicas (Bibl. S. Antonii Paduani mas. 156, 214; Bibl. nat. Paris. 15749, etc.), Sermones, Poemata, etc. Vide Lccoy de la Marcho, La chaire franffaise au moyen age, 2 dd., p. 96, 524. Paul Meyer, in Arch, des Missions, I860, B, III, 253 sqq. Romania, 1872, I, 193. Philippum laudibus cxtollit Grcgorius IX. Vide infra n< 96, 97. Obiit 23 Dec. 1236. Vide Valois, Guillaumc d'Auvergne, p. 34, n<> 2. 4. Cf. littcras Innoccntii III supra n" 5.

28. Badulphus paenitontiarius papae Honorii sex dubia Menendi S. Victoris canonici et paenitentiarii in foro paenitcnliae, specialiter quoad facultatem ab Innocentio HI datam absolvendi Parisienses magistros et scholares propter injectionem manuum in clericos, solvit. Circa an. 1218.

Discrete viro in Ghristo sibi carissimo fratri Menendo l Sancti Victoris Parisiensis caxionico et penitentiario frater Radulphus* domini pape penitentiarius salutem in Domino.

86

CHARTTJLARITJM

U N I V E R S . PARIS.

Cum ex lectione divina quotiens occurrunl dubia ad patres et seniores occurrere debeamus, sane multum et utiliter providistis, quod super ambiguis per iios summum pontificem consulere postulastis, cupientes ambiguitatis tenebras a vobis penitus amoveri veritatis radio lucescente. His vero evidentius deelarandis quantam adhibuerimus diligentiam et laborem vobis subsequentia declarabunt. Noveritis igitur quod consultatio vestra sex questionibus contexta lecta est in auditorio summi pontificis cardinalium examine ventilata, quibus a domino papa de consilio cardinalium singulariter est responsum. Prime question!, videlicet si subdiaconi ad decantandas horas canonicas ex debito teneaiitur, responsum est, quod tenentur. Ad hoc autem quod in secunda questione quesistis : Gum dominus papa 8 in sua mdulgentia, quam facit scolaribus Parisius absolvendis per abbatem Sancti Victoris de violeiita manuum injectione in clericos, dicat : nisi tarn grave vulnus fuerit vel enonne, quod merito propter hoc ad sedem apostolicam debeat recurrere* , pro quanto grave vulnus et enonne 5 debeat judicari, taliter est responsum, quod hoc quis ad plenum inlerpretari non potest; dicitur tamen vulnus grave vel enonne alicujus gravis vel honeste persone lesio, licet parva, vel in aliis personis minimis membrorum lesio vel mutilatio gravis. Tertie question!, videlicet utrum possitis absolvere scolares Parisienses auctoritate jam dicti mandati, si se ad invicem percusserint, cum ad Sanctum Dyonisiuin vel ad Beatam Mariam vel ad alios Sanctos peregre gradiuntur, responsum est, quod potestis, duminodo ipsi injectores Parisius faciaiit mansionem. Ad quartam vero questionem, scilicet quod magistri Parisienses dicant, quod bidellos et scolarium famulos a violenta manuum injectione supradicti auctoritate mandati possitis absolvere, cum vivere nequeant sine ipsis, recepimus hoc responsum, quod vobis est nullatenus concessum, nee eadem auctoritate potestis aliquem solvere vel ligare. Quinte siquidem questioni, videlicet utrum auctoritate predicta possitis absolvere Parisienses scolares, qui clericos percutiunt non scolares, responsum est, quod potestis, sed non econverso, cum nolit dominus papa clericos non scolares in hac parte scolarium privilegio gaudere. Super eo vero, quod in sexta queslione quesivistis, utrum videlicet Parisienses scolares, qui tempore do mini Imiocentii pape sive medio tempore ante datum privilegium scolaribus in promulgation sententie canonem . inciderint et excommunicati de civitate recesserint, auctoritate hujus mandati possint absolvi, cum postea mansionarii scolares ad Parisiensem redeunt civitatem, vel hac sola causa redeunt 6 , ut absolvantur, statim post absolutioneui recessuri, recepimus hoc responsum, quod tales absolvere non debetis, cum ipsa indulgentia ad tempus preteritum 11011 se extendat.
Bibl. nat. Paris, ins. lat. 14938, fol. 266b. Joannis Toloaani Annales S. Victoris ad an. 1216 ibid., ma. lat. 14370, fol. 57*. Mart&ne-Durand, Anvpl. coll., VI, 269, ubi hie litulus : Dcterminatio subsequentiuin questionum a domino Honorio papa de conailio cardinalium prolata . Abbreviation apud Bulaeum, III, 701. Lebeuf, Hist, de la ville et de tout le diocese de Paris, ed. Gochens, III, B79, monxinit iris. S. Victoris n 1109, in quo raentio fit epistolae Menendi ad paenitentiarium papae Honorii III directae. Utique ins. lut. supra primo nominatus. 1. Ms. Paris. 14938 Menando . 2. Isto Radulphus non occurrit in documcntis hujus temporis. In Man.

pi-

AB A N N O M G G U S Q U E * A D P H I L I P P U M IV REG.

FRANC.

87

cana, cd. Brewer, p. 649, nominatur Badulphas de Rosa Ord. Min. paenitentiarius Gregorii IX. 3. Soil, hmocentiufl in. Vide supra n 15. 4. Verba Innocentii non omirino ad verbum referuntur. 5. Pro et enorme desunt in ms. Paris. 14370. 6. Vel... redeunt. n Ansm-nt ,d -Uotx

. Ilonorius III cone edit scholar ibus Parisiensibus, ut is, qui regendi licentiam assecutus fuerit, eoneedentis cessione vel obitu non obstante libere in ea} de qua licentiam obtinuit, facilitate regere possit. 1219, Februarii 18, Laterani.

.. Scolaribus Parisiensibus. Dignum est, ut illorum militie libertatis ecclesiastice sufFragia porriganlur, qui ad hoc scientie studiis dinoscuntur intendere, ut per earn Christ! possint ecclesiarn decorare. Oblata siquidem nobis ex.parte vestra petitio reseravil, quod cum quidam vestruin regendi sollicitudinem assumpturi legendi licentiam ab eo ad quern ipsius collatio pertinere dinoscitur fuerint assecuti, quia is ad quern collationis dignitas supradicte pertinet decessit interdum seu cessit etiam dignitati impetrante cathedram magisterii non adepto, propositum regere volentium extitit aliquando impeditum, causae difficultatis eo qui successerit ingerente. Unde ne possitis super hiis ulterius pregravari, provider! vobis de benignitate sedis apostolice postulastis. Nos autem postulationibus vestris in quibus cum Deo possumus annuere cupientes, auctoritate vobis prosonliuin cluximus concedendum ut is, qui cupit ascendere cathedram magistralem, pofltquam regendi licentiam ab eo, ad quern ipsius collatio pertinet, fuerit assecutus, eoneedentis cessione vel obitu non obstante libere possit in ea, de qua licentiam obtinuit, regere facilitate, nisi a successore forte aliquid objectum fuerit et probatum, propler quod a regendi regimine sit merito repellendus. Nulli ergo, e/c., nostre concessionis infringere Si quis autem, etc. Dat. Laterani xij leal. Martii, anno tertio.
Rog. Vat. Honor. Ill, an 3, cp. 308, fol. 64.

3O.

Ilonorius HI ad Robertum archiefiscopum, Rogerium decanum et eantorem Rothomagenses sententiam excommunicaUonis de scholarium conjurationibus ab Odone episcopo et Octariano apost. sedis legato latam et nuperrimc a Petro episcopo Paris, innocatam, irritam declarat. 1219, Martii 30, Laterani.

.. Archiepiscopo, .. decano et.. cantori Rothomagensibus. Dilecti filii magistri et scolares Parisienses nobis graviter simt conquest!, quod venerabilis frater noster .. Parisiensis episcopus excommunicationis sententiam ab 0. bone memorie predecessore suo et 0. Hostiensi episcopo quondam apostolice sedis legato latam de conspirationibus et conjurationibus scolarium minime faciendis* jam duduin innovans eos, qui circa statum scolarium sine conaonsu ipsius vel capital! seu cancellarii Parisiensis conspirationem, conjurationein, constitutionem seu aliquam obligationem juramento, fide vel pena vallatam facere attemptarent, pro sue voluntatis arbitrio simili vinculo innodavit et ipsorum insuper

88

CHA.RTULA.RIUM U N I V E R S .

PARIS.

pedibus laqueos excommunicationis expandens in illos qui noverint scolares anna portantes ac de nocte incedentes, nisi eos infra certain tempus ipsi vel ejus ofliciali seu cancellario nuntiarent, similem sententiam fulminavit, eosdem multiplici hujusmodi anathematis mucrone feriens minus caute. Nuper autem, cum procuratores prefati episcopi vellent contra dictos magisLros et scolares eandem sententiam recitare in ipsius episcopi litteris exaratam, iidem se gravari timentes ad sedem apostolicam 'provocaruiit. Set died procuratores nichilominus per diversa fecerunt loca in gravamen scolarium predictas litteras publicari. Unde predict! magistri et scolares nobis humiliter supplicarunt, ut super liujusmodi sententiis et gravamiuibus, que ab episcopo et suis ac caucellario pretaxatis eisdem sepius1 inferuntur, dignareinur sibi misericorditer providere. Cum igitur scolares ipsos tanquam filios speciales sincere caritatis brachiis amplcxemur et velimus ab ipsorum conscientia hujusmodi scandalorum materiam penitus reaecari, discretion! vestre per apostolica scripta mandamus quatinus predictas sententias et alias consimiles, si quas inveneritis promulgatas, revocantes protinus ad cautelam dicto episcopo et suis firmiter inhibere curetis, ne ipsi seu quisquam eorum aliquas consimiles sententias generales in magistros aut scolares Parisienses audeant decetero sine Romaiii pontificis conscienlia promulgare. Quod si non omnes, tu frater archiepiscopo cum eorum altero, etc. Dat. Laterani iij kal. Aprilis, pontificatus nostri anno tertio.
Reg. Vat. Honor. Ill, an. 3, ep. 357, fol. 76. Eec. des Sistor. des Gaules, XIX, 675). 1. Hoc decretum non habemus et forsitan nunquam cxstitit, siut ex litteris snbacqncniibus concludi potest. 2. In Reg. : septus.

31. Honorius HI scribit Hervaeo episcopo, /Stephana decano et cantori Trccensibus circa eandem causam, declarans litteras Octaviani episcopi Hostiensis ab episcopo Paris, non potuisse in medium proferri. Mandat insuper ut sententia contra magistros et scholares Parisienses a cancellario lata habeatur irrita. Reprehendit rigorem injustum cancellarii} el injungit ut ad curiam venial se if sum si possit excusaturus. 1219, Mali 11, Romas ap. S. Petrum.

.. Episcopo, .. decano et .. cantori Trecensibus. Si doclorum et discipulorum Parisiensium universitas perspicue sic graviter excessisset, ut eorum culpa nee palliari posset nee impunita relinqui : taiite tamen et tarn venerabili multitudini decuisset in hoc salteui deferri, ut ad penam non procederetur ipsorum nisi apostolice sedis sententia requisita. Set vicarii seu procuratores venerabilis fratris nostri .. Parisiensis episcopi ac specialiter.. cancellarius ParisiensisT qui unus illorum existit, hoc nequaquam ut clecuit attendentes nee verentes studium Parisiense, quod doctrine sue fluenta usquequaque diffundens universalis ecclesie terrain irrigat et fecundut, in montes Gelboe, super quos nee ros cadit nee pluvia, commutare. impetum fluminis, qui civitatem Dei letificat, cursum doctrine videlicet, sistere presumpserunt. Sicut enim gravis nobis eorundem doctoruin querimonia

1219]

AB A N N O MGC U S Q U E

AD P H I L I P P U M IV R E G .

FRANC. '

89

patefecit, cum procurators predict! eis ipsius episcopi litteras obtulissent continentes, quod idem episcopus innovans id, quod a bone memorie Octaviano Hostiensi episcopo apostolice sedis legato et predecessore jam dicti Parisiensis episcopi factum erat, excommunicabat omnes illos, qui decetero sine consensu et auctoritate ipsius vel Parisiensis ecclesie circa statum scolarium vel magistrorum facerent aliquam conspirationem seu constitutionem aut obligationem quamlibet juramento vel fide seu alia quacumque pena vallatam, ipai doctores attendentes, quod ejusdem episcopi factum innitebatur facto supra dicti episcopi Mostieiisis, ejus super hoc litteras sibi exhiberi petierunt humiliter et ins tauter, nee potuerunt ullatenus obtinere. Deinde cum eadem instantia quesierunt intcrprctationcm illorum verborum constitutionem aut obligationem quamlibet, utrum videlicet, intelligerent generaliter tain de constitutions licita utili et honesta, quam de illicita orronea et injusta, quibus respondentibus, quod intelligebant generaliter de omni licita vol illicila, bona vel iiiala, ipsi gravamen non dubium attendentes se ad appellationis vefugium converterunt. Porro cum ad prosecutionem appellationis predicte foret iiuntius ad sedem upostolicam deslinandus et sine collecta Universitas non liaberet expensas, magiatri liboralium artium fide interposita se ac suos discipulos astrincxerunt ad servuiiduin quod super hoc a suis procuratoribus contingeret ordinari. Cumque dicti procuratores injuncxissent eisdem, ut ad expensas nuntii destinandi contingentem tribuerent porlicmem ot ipsis quod injimctum fuerat adimplentibus nunlius ipse iter ad nos veniendi jainduduin essot aggressus, predict! cancellarius et complices ejus contempto, quod ipsi doctores non solum verbo sed facto quoque nostram audientiam appellarant suum ad nos lit dictum esl; lumtium destiiiando, prima dominica Quadragesime tarn magistros quam scolaroR qui fecerant collectam vel solverant ad prosequendam appellationem predictam excoiniiiuiiiraloR fecerunt publice nuutiari; undo nee ad confessionis remedium sunt admiwsi. Sane ipsi doctores super sui ruina studii anxiantes ipsi cancellario et sociis ejus, mine uuivorsis, mine singulis, supplicarunt humiliter et instanter, ut rigorem hujusmodi temperaront. Sed nee suis nee venerabilis fralris nostri .. Silvanectensis episcopi1 et dilocloruu) filiorum .. decani et. capituli Parisiensis, qui pro eis intercessores humiles acccBsorunt, potuerunt precibus obtinere, ut prcfati magistri et scolares artium reciperentur ad peniteutiam non obstante denuntiatione predicta, cum earn appellatio legitima preccHsisset. Undo pre confusione faciei et mentis angustia clefecit in ipsis doctoribus spiritiiB ad logendum, et quod valde dolentes audivimus, in omni facilitate silet Parisius vox doctrine, et negata desiderantibus penitentia perceptio dominici corporis eisdem in ipso dominico Ilcsurrectionis die fuit per consequens denegala. Geterum cancellarius ipse super dolorem eorum addere 11011 desistens contemptis statutis, que super hiis facta fuerunt per ju.dices a sede apostolica delegates, magistros ab officio suo suspendere ac scolares mancipare carceri non veretur. Nolentes igitur tantum doctorum et scolarium sepe diclorum gravamen tantamve ipsius cancellarii ac prefatorum sociorum ejus insoChart. Univ. Paris. I.

90

CHARTULARITJM

TJNIVERS.

PARIS.

[1219

lentiam ulterius sub dtssimulatione transire per apostolica vobis scripta mandamus, quatinus magistros et scolares ipsos sublato appellationis obstaculo auctoritate nostra publice nuntiantes hujusmodi sententia non ligatos, ac inibentes districte, ne quis decetero sine special! apostolice sedis mandate in ipsorum universitatem tales audeat sententias promulgare, injungatis sepe dictis cancellario et sociis ejus, ut ipse cancellarius personaliter, complices vero ejus per procuratores idoneos, in octavis beati Michaelis proximis, quas eis peremptorium assignamus, apostolico se conspectui represented, uL super predicte temeritatis excessu si poterunt se excusent, aut meritam sentiant ultionem ipseque cancellarius famam suam, que apud nos multipliciter est gravata, tueatur si poterit, aut iniquitatis sue vinculis constringatur. Ad hec injungatis universitati doctorum, ut et ipsi procuratores suos propter hoc ad nos mittant termino suprascripto. Quad si non omnes, etc. Dat. Rome apud Sanctum Petrum v id. Maii, pontificatus nostri anno tertio.
Reg. Vat. Honorii III an. 3, ep. 345, fol. 93^. Cod. Vat. Reg-. 406, fol. 4*. Bibl. Phillipps in Cheltenham, ms. 876, fol. &>. Rec- des Kistor. des Oaules, XIX, 685. Fragmcntum apud Bulacum, III, 93. 1. Garini. Episcopus SUvanectensis hoc loco in documentis, qutxe respiciunt Univcrsitatctn Paris., primo nominatur. Revera per longum tcmpus munere conservations privilegiorum Universitatis fungebatur.

32.

Honorius III innovat statutum Concilii Lateranensis IV de theologis per singulas metropolis statuendis; praecipit ut ab ecclesiarum praelatis et capitulis ad theologicae professions studium aliqui docibiles destinentur, concedit studentibus in eadem facilitate per quinque annos fructus beneficiorum suorunt. Innovat decretum Concilii Turonensis, ne regulares exeant ad audiendum leges vel physicam, et extendit illud ad omnes clericos personatus habentes et ad presbyteros. Insuper statuit ne Parisiis sive in civitate sive aliis locis vicinis quisquam docere vel audire jus civile praesumat sub paena excommunicationis, et Parisios declarat locum, ubi ilieologia debeat doceri. 1219, Novembris 16, Viterbii.

Honorius episcopus servus servorum Dei dilectis filiis capitulo Parisionsi et ceteris ecclesiarum prelatis et capitulis in civitate ac diocesi Parisiensi constitutis salutem et apostolicam benedictionem. Super speculam Domini licet iinmerili coiistituti, dum diligenter multo intuitu contemplamur statum ecclesiae generalis, dolemus plurimum et tristamur quod, cum albe sint regiones ad inessem plurimain et operurii shit perpauci, plerique vigiles, qui tenentur custodire Domini vineain, dormiunt sompnum suum nee zizania niinium excrescentia in manipulos ad coinburendum colligunt, quamvis ea jugiter superseim'net inimicus, cumque lactens et parvulus deficiat in plateis, vix est qui frangat panem parvulis, aut propinet sitientibus aqiiarn sapientie salutaris, eo quod modica est in terra scientia Domini; quia plures velut illusores filii accepta noil modica portione substantie Jesu Ghristi compararit sibi de ipsa siliquas vacuas et sonoras, que non satiant, et aquanr auriunt cum situla Samaritane de puteo vel lorrente aquarum infidelium, que skim idropici non relevant, set irritant. Tales equidem orluin conclusum, cui non
12.

1219]

AB A N N O MCG U S Q U E AD P H I L I P P U M IV REG.

FRANC,

91

commuiiicat alienus, ubi fons est et puteus aquarum viventium, deserentes ac fodientes sibi cisternas, que aquam non prevalent continere, quasi lion invenientes pascua, fastidito manna, dum suspirant ad Egypt! allia et pepones, currunt ad scientias lucrativas, statuentes in terrain suos oculos declinare. Ut igitur per increpationes validas, tamquam per patris verbera, filii aberrantes ad matris ubera revocati, velut pulli aquilarum queant expeditius advolare, ac inoffense atque Hbentius- velint et valeant currere in odorem flagrantis gratie Jesu Ghristi, ad auriendum aquas vivas in gaudio de fontibus Salvatoris, quosdam obices amovere cupimus huic itineri obsistentes, et necessaria quedam annectere hiis, que ab antecessoribus nostris edita sunt ab olim ad propagationem propaginis vitis vere. Gum itaque de singulis provinciis puelle speciose ac virgines pro rege Assuero, qui beatitudo dicitur, per aiicillas queri debeant et adduci ad arcem et menia civitatis, et per manum Aggei mundum muliebrem accipere, necessariorum videlicet fulcimenta, volumua et mandamus ut statutum in Goncilio generali de magistris theologis per singulas metropoles statuendis inviolabiliter observetur, decernentes insuper de consilio fratrum nostrorum ac districte precipiendo mandantes, ut quia super hoc propter rarifatein magistrorum se possent aliqui forsitan excusare, ab ecclesiarum prelatis et capitulis ad theologice professionis studium aliqui docibiles destinentur, qui cum docti fuerint, in Dei ecclesia velut splendor fulgeant firmamenti, ex quibus postmodum copia possit haberi doctorum, qui velut stelle in perpetuas eternitates mansuri ad justitiam valeant plurimos erudire; quibus si proprii proventus ecclesiastic! non sufficiunt, predict! necessaria subministrent; docentes vero in theologica facultate, dum in scolis docuerint, et studentes in ipsa integre per annos quinque percipiant de licentia sedis apostolice proventus prebendarum et beneficiorum suorum, non obstante aliqua contraria consuetudine vel statuto, cum denario fraudari non debeant in vinea Domini operantes./ Hoc autem inconcusse volumus observari, firmiter disponentes, quod feriamus pena debita transgressores. Sano licet fallax sit gratia ceterarum scientiarum et .vana etiam pulchrituclo, cum frumentum electorum et vinum germinans virgines juxta prophetam sit bonum super omnia, et sit pulchrum, quia tamen regulares quidam claustrale silentium et legem Domini animas convertentem et sapientiam dantem parvulis, quam super aurum et topation arnare debuerant, respuentes, abeunt post vestigia gregum et illicite se convertunt ad pedissequas amplectendas, que plausum desiderant populorum, contra hujusmodi presumptores, exeuiites ad audiendum leges vel physicam, felicis memorie A. l predecessor noster olim statuit in Goncilio Turonensi, ut nisi infra duorum mensium spatium ad claustruin redierint, sictit excommunicati ab omnibus evitentur et in iiulla causa, si patrocinium prestare voluerint, audiantur. Reversi autem in choro, capitulo, mensa et ceteris ultimi fratrum existant, et nisi forte ex misericordia sedis apostolice, totius spem promotionis amittant . Verum quia nonnulli ex talibus propter quorumdam opiniones diversas excusationis aliquid assumebant, nos volentes ut tales decetero ipso facto sententiam excoin-

92

CHARTTJLARIUM UNIVERS.

PARIS.

[1219

rminicationis incurrant, districte precipiendo mandamus, quatinus tarn a diocesanis et capitulis ipsorum quam etiam a ceteris episcopis, in quorum diocesibus in luijusmodi student tales, sublato appellationis obstaculo, excommunicati et predictis penis obnoxii publice nuntientur. Quia vero theologie cupimus studium ampliari, ut dilatato tentorii sui loco funiculos suos faciat longiores, et sit fides catholica circumcincta muro inexpugnabili bellatorum, quibus resistere valeat ascendentibus ex adverse, ad archidiaconos, decanos, prepositos, plebanos, cantores et alios clericos personatus habent.es, nee non et presbyteros, nisi ab hiis infra spatium prescriptum destiterint, hec extendi volumus, et appellatione postposita inviolabiliter observari2. Nam cum sint multi caupones aquam vino miscentes, qui non solum involvere falsa veris, set etiam diem in noctem vertere moliuntur, in firmamento celi plantare luminaria dividentia diem a nocte valide affectaimis, summopere satagentes, ut ad capiendum vulpes parvulas que demoliuntur vineas bonorum habeamus copiam venatorum, qui manum mittentes ad fortia contra perversos fidei sint potentes opere ac sermone, hie vesliti duplicibus, ut mereantur duplicia possidere, cum ridebunt in die novissimo, ad judicanduin cum terre senatoribus consessuri. Porro cum argentum alibi habeat venarum suarum principia quam unde ferrum tollitur, et auro locus in quo confletur sit jamdudum Pafisius deputatus, ubi turris David cum suis propugnaculis construi consuevit, ex qua dependent non solum mille clypei, set omnis fere armatura fortium, dum indesinenter exinde fortes ex fortisshnis prodeunt, tenenles gladios et ad bella doctissimi, qui ambiunt per orbem undique lectulurn Salomonis, qui dam suis divitiis invideiites dicere videntur patri : quid generas ? et. matri,- quid parturis ? dum secus altare plantare lucum et ancillam heredem sue domine gestiunt subrogare, qiumquam ancille filius cum filio libere non clebeat heres esse. Gurrunt enim illuc quidain improbi cum traditionibus secularium principum, quasi rarefacere velint ibi fabrum ferrarium, acuentem gladium aut lanceam, vomerem vel ligonem; et cuin in locis plurimis plures habeant sui studii professores, ultro ingerunt filiorum oculis merces suas, ut ipsarum allecti phaleris et dulcedine provocati, a matris pulchritudine ac sapidis uberibus abstrahantur, non attendentes quod coangustatum est illic stratum et fere artus est locus ibidem filiis prophetarum. Sane licet sancta ecclesia legum secularium non respuat famulatum, que satis equitatis et justitie vestigia imitantur 8 , quia tamen in Francia et nonnullis provinciis laici Romanorum imperatorum legibus non utuntur, et occurrunt raro ecclesiastice cause tales, que non possent statulis canonicis expediri, ut plenius sacre pagine insistatur, et discipuli Elysei liberius juxta fluenta plenissima resideant ut columbe, dum in januis scolas non invenerint, ad quas divaricare valeant pedes suos, firmiter interdicimus et districtius inhibemus, ne Parisius vel in civitatibus seu aliis locis vicinis quisquam docere vel audire jus civile presumat, et qui contra fecerit, non solum a causarum patrociniis interim excludatur, verum etiam per episcopum loci appellatione postposita excommunicationis vinculo innodetur. Vos aut em, fratres et filii, sic diligenlius prescripta servetia

1219]

AB A N N O

MGC TJSQTJE A D P H I L I P P T J M TV REG.

FRANC.

93

et faciatis studiosius ab aliis observari : quod veri amici sponsi possitis merito comprobari, dum paranimphos suos erucliendos ad epythalamica carmina curaveritis promovere. Dat. Viterbii xvj kal. Decembris, pontificatus nostri anno quarto.
Bibl. nut. OHsippon. divis. Alcobaca, u" 263, fol. 221. In Reg. Tat. Hon. Ill an. 4, cp. 610, fol. 142b scrlbitur epistola Yen. fratr. Putriarche Antiochono et univcrsis archiepiscopis et episcopis ac dil. fil. ceteris ecclesiarum prelatis in patriarchatu Antiocbeno constitutis (x kol. Deccmb.), novitcr cdita a Card. Pitra in Analecta novissima Spicilegii Solesmens. altera conlinuatio, I, 570. Veteres edd. apud Potthast, n 6165. In trea partes dirisa primo in Collect, decret. Horiorii III. (Compil. V.}, V, 2, 1; III, 27, 1; V, 12, 3. In X vero V, 5, c. 5; III, 50, c. 10; V, 33, c. 28. 1. Alexander III in Concilia Turoncnsi an. 1163. "Vide supra pnrto introd. n 1. 2. Clemens papa TV habito cum fratribuB nostris consilio doclcu-avit, illos, qui habent simplices curas animarum, ilia Constitutione non teneri. Bibl. capitul. Poson. ins. 13, fol. 2281 (sine nomine pnpac); hnoc decrctalis est 26 inter illas, quae ibidem ut extravagantes a Gregorio IX uscpio ad Clcmentern IV affbruntur. In Bibl. Mus. bohem. ms. I. B. it, obtinet 49 locum et ascribitur Gregorio IX, utique per orrorcm, cum etiam in VI, c. 1, ne clor. vel nion. (3, 24), papa Clemens ut auctor nominetur, et in isto ultimo ms. nonnullae decrcttvles non voris aitctoribus nscribantur. 3. In glossa ignoti saoc. XIII, quae legitur in Bibl. cap, Posonii ms. 13 (fol. 191 b) nd c. 28, X, do privil. (5, 33), dicitur : Hoc dicit propter quasdam leges, videlicet illas, quo admittunt oxerceri usurus et similes, que non videntur inniti equituti. a

33. flonorius IIIPhilippum canccllarium Parisiensom propter gravia quaedam acciisatum et ad suam praesentiam constitutum Parisios remittit, quia nullus accusator comparuit.
+

1219, Novembris 30, Viterbii.

.. Decano et capitulo Parisiensi. Gum ad aures nostras de dilecto filio Ph. cancellario vestro queclnm gravia provenissent, et ob hoc eum ad nostram presenliam vocassemus1, quia ipso coram nobis postinodum comparente nullus contra eunclem comparuit accusator : nos in hoc et aliia vos honorare volentes, quos nobis novimus et apostolice sedi devotos, et qui ex a'flfectu sinceritatis, quern ad Roman'am habetis ecclesiain, dari nuper ecclesie vestre dilectum filium nostrum A2, tituli Sancte Susanne presbyterum cardinalem in episcopum poslulaslis, cancellarium ipsuin ad vos cum gratia nostra duximus remittendmn. Dat. Viterbii ij kal. Decembris, pontificatus nostri anno quarto.
Reg. Vut. Honorii III an 4, cp. 015, fol. 14B11. In cundom modnm scriptum est.. Archiepiscopo Senonensi . Notices et eoctraits lies mss. XXI, 2, p. 185, ubi pcrperam scribilur : ij non. Dccemb#. Idem error apud Potthast, n 6173. 1. Cf. supra n 31. 2. Aldobrnndinum Gaictnn; at non fuit approbatus. Successor Petri de Nemours, hoc anno in Orionto dcfuneli, fuit Guillclmuo de Sciguclay, anno quidem 1220,

34.

Ilonorius III concedit frdtribus Praedicatoribus Parisiensibus, ut in ecclesia ipsis a magistris Parisiensibus concessa divina celebrare possint. 1219, Decembris 1, Viterbii.

Honorius episcopus servus servorum Dei dilectis filiis fratribus "ordinis Predicatorum salutem et apostolicam benedictzonenr. Vestris postulationibus inclinati auctoritate presentium indulgemus ut in ecclesia, quam dilecti magistri Parisienses vobis apud Parisius

94

CHARTULARIUM

TJNIVERS.

PARIS.

[1219

contulerunt, divina officia celebretis. Dat. Viterbii kal. Decembris, pontificatus nostri anno quarto.
Originals in Arch. iiat. Paris. L. 240, n 59. Supersunt fila cannab, Fratres Praedicatores 12 Septembris an. 1217 Parisios venerunt et primo domum juxta hospitalo B. Mariae virginis ante fores Parisiensis episcopi conduxerunt. Anno Domini Mccxviij data est fratribus domus S. Jacobi, quamvis nondum absolute, a magistro Johanna decano S. Quintini et ab Universitate Parisiensi ad instantiam domini papae Honorii, quam intraverunt ad habitandum octavo id. August! i Jordanus, Liber principii Qrti,. FF. Praed. in AA. SS. Aug. I, 545, n 40. Absolute receperunt locum S. Jacobi anno 1221. Cf. documenta infra nis 42 et 43 edita. Ut in sacra pagina studentes apud Parisius jam nominantur in doc. infra n 36 relato. Primam vero cathcdram in theologica facultate receperunt an. 1229 post 15 Maii, fuitque Rolandus primus magister et primus Sententiarius ex ord. Pracd., cujus exstant Questiones super quatuov lib. Sent, multum extensac in Bibl. Mazarine, n 439. Sccundam cathcdram acquisierunt post 13 April. 1231. Fratres Praedicatores primi ante omnes religiosos in Univcrsitato Parisiensi theologiam docuerunt.

35.

Honorius III praecipit prioribus S. Dionysii et S. Germani de Pratis Parisiensibus ac cancellario Mediolanensi Parisiis commoranti} lit novellam plantationem fratrum Praedicatorum Parisiis contra capitulum Parisiense et alias protegant. 1219, Decembris 11, VHerbii.

Honorius episcopus servus servorum Dei dilectis filiis .. Sancti Dioiiisii et .. Sancti Germani de Pratis prioribus Parisiensis diocesis, et .. cancellario Mediolaiiensi Parisius commoranti salutem et apostolicain benedictionem. Gum dilectis filiis .. priori et fratribus ordinis Predicatorum duxerimus indulgendum ut in quadam ecclesia in beati Jacobi honore constructa quam habent Parisius liceat eis officia celebrare divina, capitulum Parisiense, sicut accepimus, quommus id faciant impedire prsesmnunt1. Unde cum ipsos non deceat priorem et fratres super hoc presertim contra sedis apostolice indulgeiitiam impedire, quibus potius deberent impendere subsidium et favorem, cum nbn causa temporalis lucri, set pro divini nominis cultu desiderent in capella celebrare predicta, ipsos rogandos duximus attentius et monendos, nostris dantes sibi litteris in mandatis, ut jam dictos priorem et fratres in ecclesia ipsa, in qua nondum extitit quibusdam prohibeiitibus celebratum, juxta sibi concessam indulgentiam libere celebrare permittant, alias habentes eos taliter commendatos, quod eorum novella plantatio, que speratur fructum multiplicem allatura, rore sue beneficeiitie irrigata citius coalescat, idque ipsis ad cumulum proficiat premiorum. Quocirca discretioni vestre per apostolica scripta mandamus, quatinus super hiis et indempnitate ipsius capituli et circumadjacentium ecclesiarmn provideatis prudenter, sicut videritis expedire, facientes quod statueritis per censuram ecclesiasticam firiniter observari. Quod si non omnes hiis exequendis potueritis interesse, duo vestrum ea nichilominus exequantur. Dat. Viterbii iij id. Decembris, pontificatus nostri anno quarto.
Originate in Arch. nat. Paris. L. 240, n 60. Supersunt fila cannab. 1. Ecclasia S. Jacobi erat constructa in territorio parochiae Sancti Benedicti, quae una ex quatuor filiabus capituli Parisiensis dicebatur et ab ipso capitulo depcndebat. Proindeque capitulum Parisiense defendebat jura parochiae S. Benedicti, quae se laesam putabat, si fratres Praedicatores in propria ecclesia celebrarent.

1220]

AB A N N O MCG U S Q U E AD PHILIPPTJM IV REG.

FRANC.

95

36.

JSonoriua III laudat magistros ct scholares Parisienses ob eorum affectum erga fratres Ptaedicatores Parisiis in sacra pagina studentes, eisque praedictos fratres iterum commendat. 1220, Februarii 27, Viterbii.

Honorius episcopus servus servorum Dei dilectis filiis universis magistris et scolaribus Parisius commorantibus salutem et aposl.olicam benedictionem. Gratum gerimus et acceptum, quod sicut accepimus dilectos filios fratres ordinis Predicatorum in sacra pagina studentes apud Parisius habentes in visceribus caritatis eos vestre pietatis officiis laudabiliter confovetis, per quod gratum Deo vos prestare obsequium arbitramur, quia cum bona ecclesiastica soli Domino sint ascripta, vix unquam possunt officiosius dispensari, quam cum eis exinde misericorditer subvenitur, qui salutem horainum sitientes ad hoc aurire gestiunt aquam in gaudio de fontibus Salvatoris, ut earn dividant in plateis non solum ad rofoctionem sitientium anhnarum, verum etiam ad mentium infirmantium antidotum salutare. Ut igitur sincerum affectum, quern ad predictos fratres habemus, plenius cognoBcatis, univeraitalein vestrain rogandam duximus et monendam per apostolica scripta mandantes, quatinus sicut laudabiliter inchoastis, eos ob reverentiam apostolice sedis et nostrum habentes propcnsius commendatos, ipsis beneficentie vestre dexteram porrigatis, ila quod Deum propitium et nos vobis exinde magis ac magis reddatis favorabilca et benignos. Dat. Viterbii iiij kal. Martii, pontificatus nostri anno quarto1.
Originate iu Ardi. nut. Puria. L. 200, n G5. Supcrsunt fila cannab. 1. L. 240, n GO, oxatnut Htteriio papao scriptae priori et convontui S. Mariae de Vineis ejusdem tenoris et sub eadem tomporie nota atquo iisdciri vcrbin concoptac. Rcstaut fila caunab. Apud Ripoll, Bull. ord. Praed. VII, 2, n 35, tantummodo fragmontum.

37.

Honorius HI commendat Garino archiepiscopo Senonensi et Guillelmo cpiscopo Parisiensi fratres ord. Minorum, atquo cis scrupuhtm dc ipso ordine adimit. 1220, Mail 29, Viterbii.

Honorius episcopus servus servorurn Dei venerabilibus fratribus .. archiepiscopo Senonensi et sulIVaganeis suis salutem et apostolicara benedictionem. Pro dilectis filiis fratribus de ordine fratrum Minorum direxisse vobis recolimus nostra scripta, ut eos haberetis divini amoris intuitu commendatos1. Sed sicut intelleximus quidam vestrum quasi habeant de ipso ordine conscientiam scrupulosam, cum nichil in eis suspicionis dignum invenerint, sicut ab aliis intelleximus, quibus adhibere possumus plenam fidem, ipsos in suis inanere diocesibus non pennittunt, licet ex eo. solo, quod litteras nostras eisdem concessimus, nihil sinistri de ipsis debuerint opinari. Unde universitati vestre volumus esse notum, quod nos ordinem talium de approbatis habemus8, et fratres ordinis ipsius viros recognoscimus catholicoS et devotos. Quare monendos vos duximus et hor-

96

CHARTULARIUM UNIVERS.

PARIS.

[1220

tandos per apostolica scripta precipiendo maudantes, quatinus ipsos tanquam vere fideles et religiosos in vestris diocesibus admittatis habeutes eosdem pro divina et nostra reverentia propensius commendatos. Dat. Viterbii iiij kal. Junii,pontificattis nostri anno quarto 3 .
Firmaments trium ord., parte 2, tr. 1, fol. X. Wadding. Ann. Min. ad an. 1220, n 59, citat originate olim in Arch. Minorum Parisiis conservatuin continens litteras arcbicpiscopo Senonensi et cpiscopo Parisiensi scriptas; n 58 edit sub eadem temporis nota et cjusdem tenoris litteras directas ad archiepiscopoa, cpiscopos, etc., per regnum Franciae constitutes. Quo anno fratrea Minorca Parisios pervenerint, in monumentis non aperte dicitur, sed ex ipsis facile crui potest. Auctor coaevus fr. Jordanus dc Jano Ord. Min. dicit in sua Chronica, S. Franciscnm anno Dora. 1219 in capitulo apud Sanctanx Mariam. de Portiuncula fratres misissc in Franciam, ct fratrcs missos ibidem baereticos fuisse reputatos. Episcopus vero ct magistri tandem eorum regulam pcrlegentcs ct cvangelicam et catbolicam videntes super boc dominum. papam Honoriuin consulncrunt. Qui eorum regulam authenticam utpote a scde firmatam et fratres speciales filios Romone ccclesie et vere catbolicoa suis litteria declaravit, ct sic coa a suspicions hercsis liberavit . Analecta Franciscana ed. a patribus collcg. S. Bonaventurae, I, 2 sq. Litterae Honorii III, quae bic citantur, sunt propric suporius relatae. In ipsis autem fit mentio aliarum littcrarum Honorii, quas portavcrunt fratrcs secum, quando in Franciam et in alias regionca iverunt. Nobis notae sunt, fuerunt cnim 11 Junii 1219 ad archiepiacopos, episcopoa, etc., directac, quibus cis papa injunxit, quatenus latorcs prcsentinm rccipiant sicut catbolicos et fidelos . Sbaralea, Bull. Francisc., I, 2, n 2. Fratrea Minores venerunt igitur in Franciam post 11 Jnnii 1219 et ante 29 Maii 1220. Eos vero eodem tcmpore Parisios veniase eruitur ex verbis allatis Jordani, episcopum et maffistros perlegisse eorum regulam, nam innuitur bic urbs Parisiensis, quod et confirmatur ex litteris ipsis Honorii III, quae directae sunt ad episcopum Parisicnsem et ejua metropolitam Senonensem. Fratres Minores prinio apud S. Dionvsium in territorio Parisiensi babitasse ex aliis monumentis ccrtc dcmonstrari potest. Vide infra ad n 76. 1. Litteras scilicet Honorii III datas 11 Junii 1219 ad nrcbicpiscopos, episcopos, abbatcs, dccanos, arcbidiaconos et olios ecclesiarum praelatos et jam supra ex Sbaralea citatas. 2. Jordanus minus accurate dicit, Honoriuin declarasse a regulam authenticam utpote a sede firmatam , nam boc proprie evcnit 29 Nov. 1223, ut ipse notat inferius. Gf. Anal. Francisc., p. 11. In bulla 11 Junii 1219 legitur, fratres elcgisac vite viam a Romana ecclesia merito approbatam . 3. v kal. Sept. an. X (28 Aug. 1225), Honorius III injunxit Bartbolomaco episc. Paris., ne differat licentiam nb apost. sede fratribus Minoribus datam cum altari viatico celebrandi publicare. Reg. Vat. an. 10, op. 31, fol. 80b. Sbnralea, Bull. Fvancisc-, I, 21, n 19.

38.

Honorius HI capitulum Parisiense laudibus commendat, eo quod fratribus Praedicatoribus in capella S. Jacobi Paris, divina celebrare et cimeterium habere permiscrit.
1220, Julii 29, apud Urbem Veterem.

Honorius episcopus servus servorum Dei dileclis filiis capitulo Parisiensi salutem et apostolicam beiieclictioiiem. Gaudemus in Domino et in vestris laudibus gloriamur, quod vos et ad obediencie bonum pronos eL ad pietatis studia promptos, sicut decet devotos filios, invenimus, per quod Deo gratos, nobis acceptos et hominibus vos redditis merito commeiidandos. Gum enim vobis nuper preces direxerimus et mandata, et quibusdam vestrum in nostra presencia constitutis injunxerimus viva voce ut dileclos filios fratres ordinis Predicatorum habentes in visceribus caritatis eis in capella Sancti Jacobi, quam habent Parisius, celebrare divina et cimiterium permitteretis liabere, vos, sicut ex eorum leta relacione didicimus, mandatum nostrum et eorum desiderium implestis liberaliter et libeiiter, ita quod ex ipso affectu videmini multum effectui gracie adjecisse. Super quo devocionem vestram dignis in Domino laudibus commendantes universitatem vestram rogamus, monemus et hortamur attente, ac per apostolica vobis scripta mandamus, quatinus continuantes vestram graciam erga eos, ipsos favorabiliter foveatis, ab eo digne

1220]

AB A N N O MGG U S Q U E AD P H I L I P P U M IV REG. F R A N C .

9?

vicissitudinis preinia recepturi, qui eos ad profectum ecclesie generalis in ministerimn evangelii aegregans, quod uni ex ipsis fit aibi reputat esse factum, ac nos, qui eosdem sinccra coinplectimur in Domiito caritate, habituri magis ac magis favorabiles etbenignos. Dat. apud Urbem Veterem iiij kal. Augusti, pontificatus noatri anno quinto.
Magnum Pastorale in Arch. nat. Paris. LL. 175, p. 5C8. Guerturd, Cart, de Notre-Dame de Paris, II, 392. Cf. supra n 55. Mcnse Decembri ojusdem anni facta cst perfecta compositio inter capitulum Parisieiise et fratrcs Praedicatorfts S. Jncobi circa'juva parochiae S. Benedict!. Gf. textum latinum apud Le Maire, Paris ancien et nouveau, II, 4, trnnalationcm gallicam upud Sauvnl, Histoire et Antiguitis de la vitte de Paris, I, 635. Apographum instrument! in Arch, tint. Paris, S. 1229, n 8.

37. HonoriuK Ifl priori et fratribus ordinis Praed. S. Jacobi Paris, fratrem Guillelmum commendat, qui cum eis Parisiis sludendi causa habitare elegit. 1220, Decembris 30, Lateranf.

Honoring cpiscopus aervus servorum Dei dilectis filiis.. priori et fratribus ordinis Predicatorum Sancli Jacobi Parisiensis aalutem et apostolicam benedictionem. Gum Lie iinportunitas desidera])ilea Rachelis amplexus fere continue nobis invideat, religionem vesLram rogamus atteutius et instantius postulamus, quatinus vos, qui sedelis ad pedes Domini cum Maria ipaum hmniliter exoreds, ut gressus iiostros dirigat in suorum semitas niandaloriim, quatinus que sibi snnt placita facientes dignam sibi possimus de commissa nobis sollicitudinc rodderc rationem. Ad hce dilectu-m filium fratrem Guilielmmn latorem preHcnlium, qui. licet, nobis ejus presentia grata esset, esse tarn en vobiscum Parisius studcndi desiderio preelogit, caritati vestre propensius coinmendamus, per apostolica vobis acripla mandantCB, quatinus ei, ad cujus preces vobis et toti ordini vestro concesHiinus, ut pro ipsius ordinis littoris nichil pro bulla nostra tempore nostro solvatur, opportunitatem studcndi quantum perinittet vestri ordinis institutio tribuatis. Dat. Laterani iij kal. Januarii, pontificatus nostri anno quinto.
Originalo in Ardi. nat. Puns. L. 240, 11 81. Rcstant tantummodo fila cnnnab.

4O. ffonoriua Iff fratres Praedicatores S. Jacobi Paris, ct fratrem Guillelmum familiarcm suum magistris el scholaribus Paris, commendat. . ' 1221, Januarii 2, Laterani.

Honoring cpiscopus servua servorum Dei dilectis filiis universis magistris et scolaribus Parisius commorantibuB salutom et apostolicam benedictionem. Iterate preces procantis aflFectum exprimunt pleniorem, cum crescant regulariter omnia geminata. Licet igitur pro dilectis filiis.. priore et fratribus ordinis Predicatorum Sancti Jacobi Parisiensis plurios vobis direxerimus preces nostras quas prona devotione ac prompta obedientia, sicut eorum leta rcladone didichnus, suscepistis, gratum Deo et nobis in boc obsequium exibcndo, adhuc tameii preces per dflectum filium fratrem Willermum familiarem nostrum ejusdem ordinis eo affectuosius et fiducialius iterantes, quo placida et placita conversaChart. Univ. Paris. I.

-18

98

CHARTTJLARIUM UWIVERS.

PARIS.

[1221

tione sua nobis meruit complacere, universitatem vestram rogamus et monemus atteixte, quatinus praedictos magistrum1 et fratres et specialiter hunc habentes ob reverentiam divinam et nostram propensius commendatos, eos defendatis presidiis, attollatis favoribus et beneficiis foveatis, ita quod exinde vestrorum crescat cumulus meritorum, et nos qui ordinem totum sinceritatis brachiis amplexantes eorumdem profectum. in Domino affectamus, caritatem vestram possimus magis ac magis merito commendare. Dal. Laterani iiij non. Januarii, pontificatus nostri anno quinto.
Originate in Arch. nat. Paris. L. 240, n 84. Supersmvt fila cannab. 1. L. 240, n SO, legitur rectius priorem . 2. L. 240, n 80, exstant litterae papae ejusdem tenoris ad abbatem et conventum S. Maglorii Paris, directae TJ. kal. Januarii (1220, 27 Dccemb.). Restant fila cannab.

41.

Honorius III Stephano archiepiscopo Canluaricnsi et Hervaeo Trecensi ac Guillelmo Lexoviensi episcopis mandat ut Parisios accedant et inquirant super querelis episcopi Parisiensis, quas ad apostolicam sedem contra magistros et scholares Parisienses detulit) statuantque quod statui studii et utilitati studentium viderint expcdire. 1221, Aprilis 2, Laterani.

.. Archiepiscopo Gantuariensi sancte Romane ecclesie cardinal!* et .. Trecensi et .. Lexoviensi episcopis. Venerabilis frater noster .. Parisiensis episcopus2 nobis insinuare curavit, quod magistri et scolares Parisienses fecerunt et frequenter faciunl constitutiones quasdam, que colligatioiies seu etiam conspirationes possimt merito appellari, juramentum non solum super observatione factarum sed etiam faciendarum decetero exigentes penis gravibus constitutis in illos, qui earumdem constitutionum fuerint transgressores. Abutuntur etiam quo dam sigillo nomine universitatis magistrorum et scolarium nuper facto, et taxantes doinorum pretium contra ordinationem auctoritate regia olim factam et ab eo, qui tune presidebat Parisiensi ecclesie necnon a magistris et scolaribus acceptatam, et in ipsius episcopi et Parisiensis cancellarii prejudicium constituentes sibi pro sue voluntatis arbitrio judices, qui causas eoruin audiant et decidant. Hiis et aliis modis coram vobis plenius exprimendis ipsorum episcopi et cancellarii jurisdictionein usurpent multipliciter et enervant, ac adeo inceperunt omnia pro arbitrio facere, quod nisi principiis obsistatur, gravia per hoc poterunt scandala suboriri, et dissolutionis Parisiensis studii periculum imminere. Quare idem episcopus nobis humiliter supplicavit ut super hiis curaremus salubriter providere. Tranquillitatem ergo et statum ipsorum magistrorum et scolarium sollicite affectantes, ac volentes nichilominus ut honores et jura Parisiensis ecclesie illibata serventur, vobis, de quorum prudentia indubitatam fiduciam obtinemus, negotium hujusmodi duximus committendum. Ideoque fraternitati vestre per apostolica scripta mandamus, quatinus ad locum personaliter accedatis, et vocatis quos propter hoc videritis convocandos juramentorum extorsionem hujusmodi et usum sigilli predicti auctoritate nostra inhibeatis omnino, sigillum ipsum penitus confringentes. Super aliis vero inqui13.

1221]

A B A N N O MGG U S Q T J E AD P H I U P P U M IV REG.

FRANC.

99

ratis sine contentione judicii, que videritis inquirenda, et partes ad amicabilem compositionem inducere studeatis. Que si per stadium vestrum nequiverit provenire, statuatis appellatione reinota quod videritis statuendum. Specialiter autem super eo, quod ad docendum non solum in aliis facultatibus set etiam in tlieologia iiiterdum repulsis dignis admittuntur indigni et adeo excrescit numerus magistrorum, ut turn pro numerositate turn pro insuflicientia eorumdem vilescat auctoritas magistralis, volumus, quod super hiis omnibus sublato appellatioiiis qbstaculo statuatis, quod statui studii et utilitati studentium videritis expedire, contradictores si qui fuerint vel rebelles per. censuram ecclesiasticam appellatione postposila compescendo. Quod si non omnes, etc., duo vestrum, etc. Dal. Laterani iiij nori. Aprilis, ponlificatus nostri anno quinto.
Reg. Vat. Honorii III an. 5, cp. 505, fol. 101b. 1. Stophnno Lang-ton, qui autequam ad cnrdinalatua honorcm ovcctua esact (22 Junii 1206) in Unirersitate Parisiensi thoologiam doeobat ct praetor alia Summam theol. acripsit, quao in diversa forma ad noa pervenit, v. g. in Bibl. nat. Paris, ms. lat. 1G385, 14556, Erlangen, n 353, Arras, n 394, etc. Ipae otiam verisimiliter Bibliam in capita divisit, ut nunc moris cst. Gf. S. Borgcp, X>e I'histOire de la Vulgate en France, p. 11. Ejxia cminentcm littcraturam et profuadioria prcrogativam doctrine laudibus oxtollit Honoriua III infra n 48. 2. Episcopua Paria. tune temporis erat Guillclmua de Soigncltxy (28 April. 1220 us quo 23 Novonxb. 1223). Gontinuator Guillelmi Armorici in ms. Cotton, dicit de eo : Odiosus Pbilippo rogi et univoraitati scolarium, cujus iinprobitatc tictum cat, ut omnos magistri thcologie ct aliarum facultatum, qui Parisias docebnnt, suspondoront a logon do a media Quadragesima usque ad medium. Auguati; propter quod tau a clero quam a populo et milibibus odio babcbatur . CEuvres de Rigord et de Guillaume le Breton, cd. Dclaborde, I, 330. Suapcnsio loctionum fieri non potuit onto annum 1221.

42. Universitas magistrorum at scholarium Parisians., quidquid juris habet in loco S. Jacobi coram ecclesia S. Stepkani, fratri Matthaeo priori cjus que fratribus ordinis Praed. et ipsi ordini sponte ac libere confert et donat. 1221, [Paris/is].

In nomine Patris et Filii et Spiritus Sancti, amen. Ad honorem Dei, beatissime virginis Marie, bead Jacobi apostoli et omnium sanctorum nos universitas magistrorum tvt scolarium Parisiensium pro salute animarum nostrarum quicquid juris habemus vel habuimus in loco Sancti Jacobi, qui est coram ecclesia Sancti Stephani in exitu civitatis Parisiensis, fratri Matlieo priori suisque fratribus ordinis Predicatorum et ipsi ordini spoilte ac libere couferimua et donamus. Et in signum reverentie et recognitions, quod locum ipsum teneant a iiostra Universilate tanquam a domina et patrona, ipsi nos recolligunt nostrosque successores in participationem generalem et perpetuam omnium oralionum et beneficiorum stiorum tanquam confratre's auos. Insuper singulis annis in crastino festivitatis bead Nicholai missam solempnem in majori altari presente conventu pro vivis magistris et scolaribus necnon et conservation studii Parisiensis, in crastino vero purificationis beate Mariae virginis cum eadem solempnitate missam pro illis, qui de Universitate nostra Parisius decesserint, celebrabunt. Preterea pro quolibet magistro, cujuscumque facultatis fuerit de nostris, qui in officio regendi Parisius decesserit, tantum

100

C H A R T U L A R I T J M U N I V E R S . PARIS.

[1221

facient solempniter, quantum facerent pro uno de fratribus suis defunctis. Et quilibet sacerdos de eis celebrabit missam pro eo, el prior eorum faciet legi tria psalteria pro eodem. Si vero ibi elegerit sepulturam, si fuerit theologus, sepelient eum in capitulo suo si autem alterius facultatis, in claustro. In cujus rei perpetuam firmitatem presentem paginam sigillis magistrorum theologie fecimus roborari. Actum anno gratie M ducentesimo vicesimo primo.
Originale in Arch. Univers. Paris, theca VI. C. 1, fl. Erat triplici sigillor munitum. Restant duo fragmenta ct tria taeniola membranacea. G. 1. a WB continet Vidimus ejusdem donationis prioris fratrum Praed. Paris, anni milles. ducent. septuages. quinti, die sabbati post Letare Jerusalem a. Concordat omnino cum originali. Cod. Vat. Reg. 406, foL 61. Bibl. Phillipps in Cheltenham ms. 876, fol. G3*, nbi hneo Rubrica : a De missis magistrorum tipud predicatorea . Bulaens, III, 105.

43.

Magister JoJiannes decanus S. Quintini Noviomensis dioecesis donat fratrilus Praedicatoribus Paris, quidquid juris habet Parisiis in loco suo coram S, Stephana, 1221, Mali 3, Parisiis.

In nomine Patris et Filii et Spiritus Sancti, amen. Ad honorem Dei et beatissime virginis Marie, bead Jacobi apostoli el omnium sanctorum ego Johannes, decanus S. Quintini, notum facimus omnibus presentem paginam inspecturis, quod pro salute aiiime nostre quicquid juris habemus vel habere videmur in loco nostro, qui est Parisius coram Sancto Slephano ad mamnn dextram, inter duas portas proximas in exitu civitatis, sicut. vie communes ambiunt, tarn in terris quain in edificiis omnibiis, dilectissimis nostris Matheo priori et fratribus ordinis Predicatorum et eorum ordi.ni, quorum Deo gratani religionem et fructuosam, ac necessarium rnmisteriurn. apud homines pro posse inten dimus promovere, prona et spontanea voluntate libere conferimus et donamus, ut ipsi lam libere et quiete, ut nos possedimus vel usi sumus hactenus, possidere libere et quiete teneant et possideant, nee possint de cetero in aliquo a nobis vel ab alio molestari, if a tamen, quod jus, honorem et reverentiam, que debentur de communi jure patronis et fundatoribus locorum religiose rum, nobis personaliter tan turn, ita quod alius nobis non succedere possit, teneantur secundum tempora et loca convenientia exhibere. Inter que hec duximus amplius declaranda : locum in choro, in refectorio, in capitulo, quod nobiR inclinent advenientibus, sepulturam in ecclesia, exequias et memorias per omne tempu sicut uni fratrum, et singulis annis anniversarium diem nostri transitus celebrabunt, et quod in diebus solempnibus possimus et horas in choro, et missam in majori altari, si voluerimus, celebrare, aliis vero diebus, vel unus de fratribus nobis missam celebrabit si poterit, aut nobis assistens vel capitulo nostro in nostra presentia hora competent! cele brare volentibus ministrabit. Si vero predicti fratres vel eorum successores locum-ipsum, nisi causa studii vel interdicd generalis, reliquerint, habitationem et statum suum ad. locum alium penitus transferentes, volumus quod locus ipse ad nos si vixerimus, aut acl fratres converses, qui locum prius inhabitarant, si pauperum hospitalitatem tenuermt,

1221]

AB A N N O MCC U S Q U E

AD P H 1 L I P P U M IV REG.

FRANC.

101

revertatur, ita tarn en quod pro hiis, que in eo ipsi fratres Predicatores posuerint tarn pro edificiis quam pro terris, secunduni esliinationem domini episcopi Parisiensis et nostram et aliorum bonorum virorum a nobis vel ab ipsis fratribus conversis recipiant. Quod si nos vel predict! fratres hospitales non potuerimus vel non voluerimus juxta estimationem predictam prenominatis fratribus Predicatoribus reddere de omnibus suis missionibus, si aliquam tamen partem predictorum retinere voluerimus, illam juxta predictorum virorum estimationem retinebimus : de ceteris autem secunduni quod predict! viri ordinaverint, maneat ordinatum. Et quia materiam nostre turbationis et eorum ingratitudinis volumus quantum possumus a nobis et eis penitus extirpare, adicimus, quod si ipsi vel eorum successores tarn in predictis quam in aliis nos presumerent molestare et requisiti a nobis post dies octo illud emendare contemnerent, secundum arbitrium domini episcopi Parisiensis, pecuniaria pena vel alia prout sibi videbitur nobis satisfacere non omittant. Hanc autem donationem is tain inter vivos facere profitentes ita firma et irrevocabilis nullis litteris obstantibus ant pactionibus factis aut faciendis, que contra ea ubicunque vel quandocunque eas repetere contigerit, volumus permancre, quod nee nos possimus in eis aliud nobis ab hiis, que sunt expressa superiiis, vendicare, nee jus aliquod post, nos ad aliuin transferatur. Ad cujus rei memoriatn el perpetuam in posterum firmitalem presentem paginam lam venerabilium patrum domini episcopi, decani et cantoris Parisiensis sigillis, quam nostro fecimus roborari. Actum in eodem loco in capella Sancti Jacobi anno incarnationis doininice MCCXXI v non. Mali.
Apographum authent. in Arch, nat. Paris. S. 4229, n 1. Apud QuiHif-Echard, S3. Ord. Praed., I, 17, n 1, tantummodo oxccrptum. DC magistro Jolmiine do Barnstro, dccnno S. Qiiiulini, yido Golliotto, Mdmoires pour servir & I'histoire eccldsiastique, civile et mUitaire de la province de Vermandois, I I , 577 eqq. Sicut ex documentis infra relatis npparet, ox donationc Johaimis post ojns mortem coutrovorsia orta ost inter oapitulum S. Qumtini, (juod aliquod JUH habcbat super locum istum, et fratres Praedinntores. Vide pracsovtim infra n" 129.

44. ffonorius /// cantori, archidiacono majoris ecelesiae et decano 8. Germani Autissiodorensis Parisiensibus mandat ut Jolianni decano S. Quintini, qui fratres de ord, Praed. Parisiis in tlieol. facilitate docet, redditus et vicario ejus distrilutiones a capitulo exhiberi faciant. 1221, Mail 4, Laferani.

.. Gantori.., archidiacono majoris ecclesie, et .. decano Sancti Germani Autisiodorensi Parisiensibus. Dilecto filio .. decano Sancti. Quintini1 nobis innotuit referente, quod cum de mandate nostro Parisius doceat fratres de ordine Predicatorum in theologica facilitate, nosque pro eo vobis scripserimus, ut integre facerelis eidem suos redditus ecclesiasticos juxta constitutionem a nobis editam8 exhiberi, posito de licentia nostra in ecclesia Sancti Quintini ajtiquo loco sui, qui distributiones cotidianas suarum percipiat prebendarum, cpntradictores per censuras ecclesiasticas compescendo, nichilominus capitulum ejusdem ecclesie redditus eidem decano et cotidianas distributiones ipsius vicario ex eorum

102

C H A R T U L A . R I U M T J N I V E R S . PA.RIS.

[1221

provenientes ecclesia sibi subtrahunt pretendentes, in sua et Gallicana ecclesia juramento esse firmatum, quod residentibus tantum beneficia persolvantur8. Nos autem nolentes decanum eundem a tarn pib cessare vel tepere proposito, set specialem ei potius facere gratiam cupientes discretion! vestre per apostolica scripta mandamus, quatinus non obstante hujusmodi juramento, exhiberi a prenominato capitulo ipsi decano redditus et vicario suo distributiones hujusmodi faciatis, contradictores juxta formam in prioribus litteris vobis traditam compescendo. Quod si non onmes, etc* Dat. Laterani iiij non. Maii pontificatus nostri anno quinto.
Reg. Vat. Honorii III an. 5, cp. 603, fol. 12Qi>. Notices et eoctraits des mss., XXI, 2, p. 179. 1. Est idem cum magistro Johanno de Barastre, document! praecedontis auctoi'c. Non fuit tantummodo magistev q;uidam privatus, sed revera regcns in thcologia Parisius , ut dicit Johannes de Navarra in Processu canonizationis S. Dominici apud AA. SS. mense Aug. I, 638, n 29, quod etiam ex documentis supra nia 36, 40 editis apparet. 2. Supra n<> 32. 3. Cf. Supra n 4.

45. Honorius III arckidiaconis Remensi ac Senonensi et mag: Petro de Collemedio ut exsecutoribus scrilit, quae pendents lite inter Guillelmum episcopum, Philippum cancellarium et officialem Paris, ex una} et magistros et scholares ex alia parte, observari debeant prohibetque ne episcopus nee aliquis alius ejus nomine in Universitatem sententiam excommunicationis proferre possit. Interim etiam usus sigilli scholarium suspendatur, nee scholares secundum nationes suas sibi quemquam ad ulciscendas injurias praeficiant. 1222, Maii 31, Alatri.

.. Remensi et.. Senonensi archidiaconis et magistro P. de Gollemedio capellano nostro Parisius commoranti. Inimico homine, qui incentor malorum est et quern odia et scissure delectant, dissensionum superseminante zizania inter venerabilem fratrem nostrum .. episcopum et .. officialem ipsius et .. cancellarium Parisienses ex parte una, et universitatem magistrorum et scolarium Parisiensium ex altera, gravis jam dudum discordia est suborta1. Nos vero detrimentis ex hujusmodi turbatione paratis occurrere cupientes causam super certis articulis ad petitionem ejusdem episcopi venerabilibus fratribus nostris .. "archiepiscopo Gantuariensi et .. Trecensi et .. Lexoviensi episcopis sub certa forma duximus cbmmittendam 9 , inter alia injungentes eisdem, ut laborarent ad reformandam inter partes concordiam, qua magis qtiam judiciorum strepitu expediret negotium terminari. Set hec faciente illo, qui que caritatis et pacis sunt odit, non potuit pervenisse. lidem quoque judices propter quasdam exceptiones ab adversa parte propositas, licet inhibuerint, ne lite pendente aliquid innovari deberet, in nullo super principali negotio processerunt, ex quo facturn est, quod exaggerate sunt postmodum questiones, et lites etiam instaurate, studiumque concussum, ut jam videatur dissolutioiiis periculo subjacere. Gum autem quidam ex predictis magistris cum multitudine scolarium pro se ac aliis nee non et procurator ipsius episcopi ad nostram presentiam accessissent, et idem episcopus revocaverit ab eodem procuratore mandatum, nobis insinuans, quod prosequi causam

1222]

AB A N N O

MCG U S Q U E AD P H I L I P P U M IV REG.

FRANC.

103

ipsam in propria persona volebat: tandem expectatus diutius non accessit, cui nos deferre volentes noluimus ipso absente in negotio habere processum, ipsum sub certa forma venerabili fratri nostro .. Cenomanensi episcopo et suis conjudicibus committentes. Verum quia in universitatem magistrorum et scolarium generates, in quosdam vero ipsorum occasione hujus discidii speciales, excommunicationis prolate sententie dicebantur, nos in predicto negotio de providentia quarn exigit procedentes eas omnes relaxavimus ad cautelam et revocavimus in irritum, quicquid, postquam prefati magistri et scolares iter arripuerunt ad sedem apostolicain veniendi, est ab episcopo, caiicellario et officiali predictis vel a quoquam ipsorum nomine innovatum, volentes ut interim magistri in sua plenaria possessioiie vel quasi serventur, nee innovetur aliquid ab eisdem. Non capiantur occasione delinquentiuin innocentes, set si contra aliquem suspicio habeatur probabilis, honeste detentus cautione prestita dimittatur, nee episcopus aut officialis ipsius medio tempore ad defuncti scolaris bona inanus extendat, neque predict! episcopus et ofiicialis ac cancellarius a licentiandis juramentum aut obedientiam exigant vel aliam cautionem, donee per nos iicgotium terminetur. Deinoliatur precise career a cancellario ipso constructus, nee aliquem incareorabit cancellarius memoratus, set episcopus si incarceratione opus est culpabilem honeste in carcere detinebit. Interim quoque nee episcopus nee ofiicialis nee cancellarius pecuniariam penam a magistris vei scolaribus exiget pro excommunicationis einenda, nee episcopus et oflicialis ac cancellarius memorati licentiates ab .. abbate Sancte Gcnovcfe quin ubi consueverint libere incipere valeant interim molestabunt. Garicellarius preterea medio tempore ad rcgendum in aliqua facultate aliquem non admittet, nisi a magist.ro proprio cum magistrorum ad hoc a magistris electorum testimonio, qui presentari soleat, presenlalum, et tali tor presentato (nisi examinatus, si examinari soleat per cancellarium, insufliciens repertus fucrit) ab eodem cancellario licentia concedelur, nee episcopus nee aliquis ex parie ipsius ullo modo in universitatem ipsorum set nee in eorum quempiam interim nisi pro ejus proprio crimine vel contumacia manifesta et in alia causa, que hujusmodi ncgotium non contingat, exconnnunicationis sententiam proferat, que nulla si secus prolata fueiit habeatur. Ad hec, donee idem episcopus ad presentiain nostram veniat vel sufficientem pro se procuratorem transmittat in termino sibi et alteri parti a judicibus assignando, usus sigilli scolarium prclerquam in hiis, que ad olHciuin procurationis in hac causa perlinenl, suspendatur. Non indicantur medio tempore cessationes publice contra episcopum aut cancellarium, quamdiu coram vobis juri erunt stare parati, nisi ab episcopo aut cancellario vel officiali fucrit contra prohibita manifesto presumptum. Magistri etiam a magistro vel scolari penam pecuniariam per tempus non exigent supradictum, nee scolares interim secundum nationes suas sibi quemquam preficient ad injurias ulciscendas, qui etiam arma non portent, nisi ob tutelam sui ex causa necessaria compellantur, nee prohibeant magistri scolaribus, ne accedant apud Sanctum Victorem ad confessionern vel exequias mortuorum, et ab eis si facta fuerit hujusmodi prohibitio revocetur.

104

CHA.RTULA.RIUM

UTUVERS.

PARIS.

[1222

Quocirca discretion! vestre per apostolica scripta mandamus, quatiiius quod a nobis super hiis provisum est, faciatis inviolabiliter observari, contradictores per censuram ecclesiasticam appellatione postposita compescendo. Quod si 11011 omiies, duo vestrum, etc. Dat. Alatri ij-kal. Junii, anno sexto8.
Reg-. Vat. Honorii III an. 6, ep. 411, fol. 245. Rec. des Hist, des Gaules, XIX, 724. 1. Gf. supra n08 30 et 44. 2. Vido supra 11 41. 3. Absquo dub to subsccutu cat compositio arnica inter magistros ct scholares ex parte una, atquc episcopum ct cancellarimn ex parte altcra, nam compositioms meiitio fit in litteris Gregorii IX 3 Junii anni 1228, ct quod facta fucrit mcdiantc Romano S. Angeli diacono cardinal! (infra n0 58). At nc unum quidem documentum occurrit, quod nobis refcrat dc iata compositions Notum est tantummodo ex Chron. Twoncnsi (apud Martfene-Durand, Awipl, coll., V, 1067) et Ann. Dunstapl. (ed. Luard, p. 68), logatum Parisiis anno 1225 sigillum scholariuin coram omnibus fregisse ct postea in Goiicilio provincial! Brugis habito fere octoginta magistros, qui proptcr rebcllionem contra legatum in sententiam exco'mmunicationis inciderant, absolvisse. Non caret maxima probabilitatc, compositionem anno 1225 vcl anno soqucnti sub episcopo Bartholomaco (1223-1227) case factam, praeserlim oum ex mionyma Histovin episcoporum Autissiodorcns. (Rec. des Histor. des Gaules, XVIII, 740) discamus, cpiscopiim Guillolmitm mortuurn csse, antcquam pax inter ipsnm, sive capitulum cum cancellario, et Uni-vcrsitatem esset conclusa.

46. ffonorius III Galonem abbatem et priorem S. Genovefae et magistrum S. canonicmn S. Benedicti Pans, monet ne mag. Riccardo Ebroicensi archidiacono in sacra pagina (Parisiis) student! quotidianae distributiones exliibeantur. 1222, Novembris 25, Laterani.

.. Abbatiet.. priori Sancte Genovefe et magistro S. canonico Sancti Benedict! Parisieiisibus. Licet vobis direxerimus scripta nostra, ut dilecto filio magistro Riccardo Ebroicensi archidiacono in sacra pagina cupienti studere proventus suos ecclesiasticos faceretis integre ministrari, non tamen volumus, quia nee nostre intentionis extitit, ut cotidiaiias illas distributiones, que tantum residentibus in ecclesiis et hiis qui horis iiitersunt canonicis exhibentur, ei tribui faciatis. Dat. Laterani vij kal. Deceinbris [anno vij].
Reg. Vat. Honorii III an. 7, ep. 36, fol. 10, quo emcndatur textus in Compil. V, c. 1, tit. dc praebondis (3, ft) et (inp. Licet in X, 3, 5. Riccardus Fuit postoa nuntius et procurator Universitatis. Gf. infra n 330.

47.

Jordanus magister generalis fratrum Praedicatorum scribit sorori Dianae Uononiam, oret pro scholaribus ParisieiisibitSj ut ordincm Praed. intrant. Circa finem an. 1223, Parisiis.

Frater Jordanis ord. Predicatoruin servus inutilis karissime in Ghristo sorori. Dyane deliciari jugiter in gaudio et deliciis paradisi. Ecce karissima previa Dei gratia comitantibus et nichilominus- prosequentibus suis ac filiarum mearum oralionibus prospcre veni Parisius sanus et incoluinis competenter, et mine presentes tibi curavi destinare litteras, ut saltern ex litterarum salutatione aliquale tibi generetur solatium, cui sublata est ad tempus corporalis presentia et allocutio personalis, et ex his duobus consollalio qualiacunque.... Valete. Ora pro me. Saluta sorores, filias in Domino dilectas, et orare moneaR pro scolaribus Parisiensibus, ut Domiiius adaperiat corda ipsorum, ut ad conversionem

1224]

AB A N N O MCC U S Q U E

AD P H I L I P P U M IV BEG.

FRANC.

105

efficiantur faciles, et hii, qui bone voluntatis propositum conceperunt, inveniantur in opera efficaces et ad vitam perseveranter proficiant sempiternam. Valete. Salutant te frater Erch. (?) et frater Johannes. Saluta etiam conversas sancte Agnetis, familiares illas dico dominas et arnicas. Vale.
Cod. epistol. magistri Jordan! pcrtincns ad Ord. Praed. (sacc, XV-XVI), n 35. Originate, olim conscrvatum in monasterio S. Agnetis Bonon., non cxstat amplius. In nostro ms. epistolao suiuuut initiura a p. 5, ubi Icgitnr : Isto aunt epiatolc, quas misit mngistcr Jordania ord. Fvatrum Praedicatovum sorori Dyano fundatrici illius monasterii ct aliis sororibus omnibus . Omnes epistolao caront nota tcmporis. Hae ct sequentcs litterao Jordani quo tempera datao sint indagayit P. Gcslas Bayonnts. Bibl. Casanat. D. IV, 24, n 35. Lettres du B. Jourdain de Sticoe, par C. Bayonne, p. 22, n 7. Quantopere magister Jordnrms ad Universitatem Parisicnsem attineat vide Quelif-Echard, Script. Ord. Praed., I, 97. Magistros ct scholares Parisienses ad suscipiendum habitum non solum Praedicatorum acd etiam Minorum induxissc, scimus e Thoma de Eccleston, De Adventu Minorum in Anglican, ed. Brewer, p. 22.

48.

Honorius III Stephana arckiepiscopo Cantuariensi mandat ut magistro Michaeli Scotto} qui inter litteratos dono viget scientiae singular^ in provincia sua ecclesiasticum lencficium conferat. 1224, Januarii 16, Latera.ni.

.. Archiepiscopo Cantuariensi sancte Romane ecclesie cardinal!. De provisione dilecti filii magistri Michaelis Scot!1, cujus eminenlis scientie titulus de ipso testimonium perhibet, quod inter litteratos alios dono vigeat scientie singular!, patris intiino cogitantes afFectu, pro eo tibi, qui inter ceteros per orbein scienlia preditos emineuti litteratura et profimdioris prerogativa doctrine coruscas, fiducialiter affectione plena dirigimus scripta nostra firmam spem fiduciamque tenentes, quod probos clericoa diligas et delecteris in illis, ac per hoc ad provideiidum tante scientie clerico promptus et facilis inveniri debeas per teipsum. Quocirca fraternitati tue per apostolica scripla mandamus, quatinus tarn liberaliter quain libenter predicto magistro infra provinciam tuam auctoritate nostra provideas in beneficio, quod recipient! congruat et decent providentem, ita quod ex hoc devotionem et diligenliam tuam in Domino commendare possimus, et nos illud habeamus acceptum, qui nollemus omnino, quod dicing magister, qui majoribus dignus esset, gratie noslre que reputatur ei debitum frustraretur effecUi. Gontradictores autem per censuram ecclesiasticam appellatione remota compescas. Dat. Laterani xvij kal, Februarii, anno octavo.
Reg. Vut. Honorii III an. 8, op. 170, fol. 135T. 1. Magistro Michaoli Scotto, qui in Anglia, Parisiis, Tolcti studiis opcram dabat, plurium librormn, praescrtini Aristotelis, ex hcbraico ct arubico trans!ationcs dcbontur, quao in usu doctorum illius temporis Grant. Gf. Jourdain, Recherches critiques sur VAge et I'origine des traductions latines d'Aristote, nouv. dd., p. 124. Wuestonfeld, Die "Uebersetawfigen arabiscJier Werke in das Lateinische seit dem XUh., p. 99. Leclerc, Hist, de la mddec. ardbe, II, 451.

Chart. Univ. Paris. I.

14

106

CHARTULARIUM

U N I V E R S . PARIS.

[1224

49.

Jordanus magister gen. fratrum Praedicatorum scribit Dianae multos scholarium Parisiensium Ordinem intrasse, 1224, post Apr/7. 14, Parisiis.

Frater Jordanis ord. Predicatorum servus inutilis dilecte filie in Ghristo sorori Dyane apud sanctam Agnetem salutem eternam. Quia michi modo nuntii facultas occurrit et te meas puto desiderare litteras, ideo differre nolui, quin ad presens scriberem tibi quidquam. Scias igitur, quod postquam veni Parisius satis continue sanus fui in corpore, excepto quod in Quadragesima media habui simplicem tertianam. Circa aulem scolares satis prospere per Dei gratiam michi successit, quia ab Adventu Domini usque ad Pasca circiter XL novicii ordiiiem intraverunt1, quorum plures fuerunt magistri, et alii convenienter litterati, et de multis aliis spem bonam habemus8. Redde Deo gratias pro receptis, et ora Deum pro recipiendis, ut in eis velle et proficere per suam gratiam. operetur. Tibi ipsi et etiain filiabus meis et tuis sicut spero, quod facis, attende, ut in patientia solidemini, in humilitate radicemini, in karitate dilatemini, et sLudeatis semper, ut in omni virtute crescatis euntes de virtute in virtu tern, donee videatur Deus deorum in Syon, id est in superna et eterna Jerusalem, ubi videbimus eum sicuti est, et videntes letabimur leticia inenarrabili, et gaudium illud nostrum nemo toilet a nobis. Valete in Ghristo. Saluta omnes filias. Salutat te frater Johannes.
God. cpistol. mag. Jordan! ad Ord. Praed. pertinens, n 40. Bibl. Casanat. D. IV. 24, n 40. Ed. Bayonne, p. 26,
no 8.

1. Isto anno in domo S. Jacob! jam plus quam centum viginti fratrcs morabantur, ut Honoring III 15 Sept. ejusdexct anni refert. Reg. Vat. an. 8, ep. 48, fol. 103. Vide Arch, fur Litteratur- und Kirchengeschichte des Mittelalters, I, 189, nota 4. 2. Non caret probabilitate, Jordanum elapso aliquo tempore Dianae illam cpistolam scripsisse, quam Bayonne, p. 180, refert ad an. 1235, et in qua dicit : Per istam hiemem ab Adventu Domini fui Parisius et per Dei gratiam multi boni et magni litterati, nobiles et magistri postmoduin intraverunt. Illo die, quando litteras tibi scrips!, dicebant fratres, quod jam fuissent recepti septuaginta duo . Cod. epistol., n 43. Ad mensem Deccmb. anni 1227 Bayonne refert aliana epistolam, in qua Jordanus Dianam admonet, sit in oratione assidua, ut numerum nostrum Deus benignus adaugeat et Parisiensium scolarium pie et efficaciter corda tangat. Ibid., p. 82, God. epistol., n 39. Sed optimc concordat cum superius ollata.

5O.

Honorius III opus rapl <pu<rews Johannis Scoti referente Bartholomaeorepiscopo Parisiensi nuper repertum et a. nonnullis claustralibus et viris scliolasticis lectum damnat et describit. 1225, Januarii 23, Laterani.

Archiepiscopis et episcopis et aliis ecclesiarum prelatis ad quos littere iste pervenerint. Iiiimicus homo zizania bono seinini superseminare non cessat studens salutiferum semen si valeat suffocare. Quare nobis et vobis, qui positi sumus cultores in agro domiiiico, tota est diligentia satagendum, ut hujusmodi zizania a radice intereant et moriantur in erba, ne, si nostra negligentia coaluerint, eorum pestifero fructu triticum vitietur. Nuper siquidem, sicut nobis significavit venerabilis fraler noster .. Parisiensis episcopus, est qui dam [liber, qui pertfisis titulatur, iiiventus totus scatens vermibus heretice pravi14.

1225]

AB A N N O MCG U S Q U E AD P I I I L I P P U M IV REG. F R A N C .

107

tatis. Unde a venerabili fratre nostro .. archiepiscopo Senonensi et suffraganeis ejus in provinciali concilio congregatis justo estjudicio reprobatus 1 . Quia igitur idem liber, sicut accepimus, in nonnullis rnonasteriis et aliis locis habetur, et nonnulli claustrales et viri scolastici novitatum forte plus quam expediat amatores, se studiosius occupant dicti libri, gloriosum reputantes ignotas proferre sententias, cum apostolus profanas novitates doceat evitare: nos juxta pastoralis sollicitudinis debitum corruptele quam posset ingerere liber hujusmodi occurrere satagentes vobis universis et singulis in virtute Spiritus Sancti districte precipiendo mandamus quatinus libruin ipsum sollicite perquiratis, et ubicunque ipsum vel partem ejius inveniri contigerit, ad nos, si secure fieri poterit, sine dilatione miUatis solompniter comburendum, alioquin vos ipsi publice comburatis eundem, subditis vestris singuli expressing iujungentes ut quicumque ipsorum habent vel habere possunt in toto vel in parte exemplaria dicti libri, ea vobis non differant resignare, in omnes qui ultra quindecini dies postquam hujusmodi mandatum seu clenuntiatio ad notitiam eorum pervenorit librum ipsum totum ant partem scienter retinere presumpserint, excommmiicationis sententiam prolcrcndo, ac denuntiando eisdem, quod si aliquo tempore convicti legitime fuerint hujusmodi sententiam incurrisse, no lam quoque pravitatis heretice non evadent. Ut autem ab hiis quibus occurrerit possit liber supradictus agnosci, principia et fines partitiouuin ipsius libri, cum sit. per libros quinque distinctus, present! pagine fecimus annotari. Primus itaquo liber sic incipit: Sepe mihi cogitanti diligentius quia quantum vires suppetimt inquircnti , etc. Explicit, autem sic : cc Fige limitein libri, sat euim est in eo complexiun . Secundus sic incipit: Quoniam in superior! libro , etc. Explicit autem sic: Et*jam huic libro finis est imponeiidus, ut arbitror, atque ita fiat. Tertius sic incipit: In secimdo libro , etc. Explicit autem sic : terminum postulaverat . Quartus sic incipit: Prima nostro phisiologio intentio , etc. Explicit autem sic : <c Videtur plane et jamdudum finem postulat . Quinlus sic incipit: Nunc ergo . Explicit autem sic : Et tenebras recte cognoscentiiun convortit in lucem . Dat. Laterani x kal. Februarii, anno nono.
Rog. Vat. Honorii III (in. 9, cp. 222, fol. 39. In eundem niodum scriptum est arcMepiscopis et episcopis QC aliis ecolosiixpum prolntia per regnuni Anglic constitulis. Card. Pitra, Analecta nomssima Spicilegii Solesmensis. Altera continuatio, I, 500, ubi otium rcfcruntur nlino odd. mancae. 1. Non caret probubilitatc, damnationi in Concilia Senonensi vel Parisians! praeccssissc condemnationem. magistrorum Parisicns. Sic Hostionsis in Loctura seu Apparatu in Decret. Gregorii, I, 1. 2 ad Tcrb. Reprobamus : Iste paragraphus non fuit expositus noquo tactus ub nliyuo mcigistrorum. Tu vcro die, ut in sequent! glossa impii Amalrici . Dogma istud colligitur in libro magiatri Johannis Scoti, qui dicitur periphision, id est, de natura, quern sceutus est istc Amalricus, de quo hie loquitur. Sod ot dictus Johannes in oodem libro auctoritates cujusdam magistri greci nomine Maximi introduxit. In quo libro, qui et per anug-istros daxnpnntus fuit Parisius, multe heresea continentur, de quibus causa exempli sufficiat tangero tres. Primus ot summus error ost, quod omnia sunt Deus... Secundus est, quod primordiales cause, quo yocantur ydee, id ost forma sive exemplar, crcant et croantur... Tertius est, quod post consummationem seculi erit adunatio sexuum sive non erit distinclio sexus... Dictum autem librum exposuit, errores singulos condempnando, venerabilia pater dominus-Odo episcopus Tusculanus, a quo et Imbuimus hanc doctrinam . Bibl. nat. Paris, ms. lat. 3995, 1. c., fol. 3T>; ms. lat. 3996, fol. 4. Bibl. Remensis ms. 548/541, fol. 3b.

108

CHA.RTULA.RIUM TJNIVERS. PARIS.

[1226

51. G. prior fratrum et sororum S. Lazari Paris, et totum capitulum fratribus Praedicatoribus quamdam terrain extra portam S. Jacobi concedunt.
1226, mense Januario, [Parfsi/sJ.

Notion sit omnibus presentibus et futuris presentes litteras inspicientibus, quod ego G. humilis prior fratrum et sororum Sancti Lazari Paris, et totum capitulum nostrum concedimus domui Sancti Jacobi que est ante S. Stephanum et fratribus Predicatoribus ejusdem loci terram quam habemus extra portam 1 , que ducit ad Sanctam Mariam de Campis inter murum regis et vineam cancellarii Carnotensis inter turnellas regis. Concedimus etiam predicte domui et fratribus ejusdem domus terram, quam habemus infra murum regis, scilicet a domo decani Sancti Quintini rectam lineam tendendo ad turnellam regis, ita quod domus predict! decani magiia tota sit inclusa et sit meta et terminus illius terre a nobis concesse pro viginti libris Parisiensium, ita quod censivam et censum et dominium terrarum predictarum intus et extra in omnibus que ad nos pertinent libere et quiete ipsi et successores sui possideant. Quod ut raturn et inconcussum permaneat, sigillo capituli nostri et nostro dictam concessionem duximus roborari. Actum anno gratie millesimo ducentesimo vicesimo v, mense Januario, presentibus istis: Hugone de Brueroliis canonico Parisiensi, Guillelmo Pointlasne, magistro Guidone de Montefora, Nicbolao clerico died Hugonis, et pluribus aliis2.
Originale in Arch. nat. Paris. S. 4229, n 56. Supersunt duo taeniola membranacea, cui appensa erant duo sigilla. Circa candem rem exstat originals littcrarum ejusdem coiwciitua ibid. n 45, anni 1235 mense Augusti. 1. Erat porta S. Jacobi, quae isto temp ore etiam sub nomine portae Aureliancnsis nota erat, ut apparet ex Processu. canonizationis S. Dominici in AA. SS. Augusti I, 038, n 29. Minus correcte confuudit Lincy, Paris et ses historians, p. 223, n 6, portam Aureliancnsem cam porta Buci. 2. Alias donationcs a dirersis rcccperunt fratres Praedicatores April. 1228 (Arch. nat. Paris. S. 4229, n 39); Martio 1231 (ibid. n" 42 et 43), etc.

52.

Magister Jordanus sorori JDianae Bononiam circa receptionem scholarium Parisiensium in Ordine scribit et lonum statum conventus Parisiensis laudat.
1226, in fine Marti/, Pariah's.

Prater Jordanis ord. Predicatorum servus inutilis dilecte filie sue Dyane salutem in eo qui est Salvator omnium. Tribulationes et angustias civitatis Bononie et per consequens tuas et sororum tuarum nuper audivimus et contristor eo vehementius, quo scio me vobis in hac parte nullum posse dare consilium vel levamen, nisi quantum prodesse poterunt orationes mei peccatoris et fratrum nostrorum, quas spero in conspectu Dei fore efficaces... Nolo etiam te ignorare, karissima, gratiam, quam facit Dominus ordini, quo^ modo fratres nostri crescunt numero et merito. Post introitum enim nostrum Parisius infra quatuor septimanas xxi fratres intraverunt, intra quos erant sex magistri artium, et alii erant diotelarii et habiles ad ordinem et competentes. Dominus episcopus1 etiam Parisiensis tanto ad fratres movetur affectu, quod ipse personaliter ad sermonem nostrum

1227]

AB A N N O M G G U S Q U E AD T H I L I P P U M IV

REG.

FRANC.
2

109

accessit et cum fratribus in refectorio comedit. Similiter dominus legatus Francie in Annunciatione beate Virginis cum fratribus in refectorio comedit, et ipsa regina8 tenerrime diligit fratres, que mecum. de iiegociis suis ore proprio satis familiariter loquebatur. Hec rdeo tibi scribo, filia, ut Dominum nostrum pro hiis et pro aliis bonis laudes et glorifices, et sibi a sororibus tuis facias agi sicut justiim est gratias incessanter. Valete. Facias orari pro me et fratribus. Salutat te frater Gonradus Theutomcus, qui mecum fuit Bononie, et rogat orari pro se. Vale.
God. epistol. magistri Jordan! ad Ord. Praed. perliacns, ri 33. Bibl. Gasanat. D. IV, 24, n 32. Ed. Bayonae, p. 62, n 17. 1. Bartholomaous. 2. Romanus tit. S. Angoli diac. card. 3. Blanca.

53. Odo abbas S. Germani de Pratis Paris, et conventus concedunt abbati Radulfo et conventui Cislerciensium Glaraevallis, ut do mum Paris., quam eis dedit Mathildis de Garlanda, sub eertis conditionibus possideant. 1227, mense Januario, [ParisiisJ.

Universis presentibus pariter et futuris ad quos presentes littere pervenerint Odo divina miseratione Sancti Germani de Pratis Parisien. humilis abbas et totus ejusdem loci conventus eternam in Domino salutem. Notuin facimus universitati vestre, quod cum Mathildis de Guarlanda condam civis Parisiensis quandam domum sham Parisius in vico Sancti Landerici in censiva thesaurarie ecclesie nostre viris religiosis abbati et conventui Glarevallis in puram et perpetuam eleinosinam contulisset, nos dictis viris religiosis unanimi voluntate concessimus, ut sibi predictam domum liceat paciflce tenere et in perpetuum possidere, tali tamen modo, quod quandiu ipsi sou quicunque alius nomine ipsorum prefatam domum tenuerint, singulis annis in festo Sancti llcmigii apud Sanctum Germanum de Pratis ad manum thesaurarii ecclesie nostre decem solidos paris. provide* reddere tenebuntur, salvis nobis nichilominus duobus denariis de censiva capitali et salva justitia nostra et salvo omni aiio jure nostro. Si vero dicti Glarevallenses proprietatem sepedicte domus extra manum suam posuerint, domus ipsa cessante solutione dictorum decem soliclorum solum censum capitalem duorum donariorum predictum nobis debebit, salvo etiam nobis omni alio jure nostro. In cujus rei teslimonium presentes litteras sigillorum nostrorum munimine roboratas eisdem duximus concedendas. Dat. anno Domini M ducentesimo XX sexto, mense Januario.
Originate in Arch, depart, de 1'Aubo (Troyes) 3 H157. Dosunt duo sigilla; reatut fraguxenlum Luonioli membran. In hoc documento prima fit mentio domus a Gistorciensibus Glaraevnllis Parians hubitutao, ubi romanserunt, usquodnm acdificia in loco, qui Gardinetum diccbatur, an. 1246 inchoata, perfecta fuerunt, quod anno 1250 ovenit. Vide infra nOB 166, 192. Anno 1254 mense Octobri fr. Stephanus abbas et conventus GlaracvaU. domum supra nominutum sitam juxta Socanam prope ecclesiam S. Landerici sub certa conditione concesserunt et tradiderunt ... magistro Petro die to Regicr clorico a no fideli et jurato quoad vixerit habendam et tonendam , ut legitur in documento duplici stgillo muni to ct in oodem Arch. Trecensi et in eadem theca conservato. 1. Orig. : proinde .

110

CHARTUIARIUM UNIVERS.

PARIS.

[1227

54.

Gregorius IX Stephanum archiepiscopum Cantuariensem rogat ut monitum Honorii papae HI exsequens magistro Michaeli Scotto, non solum in latino, sed etiam in hebraica et arabica lingua bene instructo in provincia sua ecclesiasticum. beneficium conferat. 1227, Aprilis 28, Laterani.

.. Archiepiscopo Cantuariensi sancte Romane ecclesie cardinal!. Qui scientie thesaurum incomparabilem sine fictione querentes quesitum sine invidia communicare desiderant tanquam publicis insudantes utilitatibus, merito sunt gratis et gratuitis beneficiis refovendi, ne, si pro rerum defectu a lam utili proposito compellantur averti, non tarn eis quam hiis, qui eos beneficiare quodam tenenLur jure gratuito, merito valeat imputari delictum, set potius cum thesauro tali divitias et gloriam sibi advenisse gaudentes ad dispertiendum ilium fideliter et utiliter se cognoscant ex suscepto munere debitores. Nosti siquidem, quod dilectus filius magister Michael Scotus a puero inardescens amore scientie litteralis postpositis omnibus illam studio continuato quesivit, et in fundamento artium gloriosas superedificans facilitates decora se structura munivit, nee contentus littera tantum erudiri latina, ut in ea melius formaretur, hebraice ac arabice insudavit laudabiliter et profecit, et sic doctus in singulis grata diversorum varietate nitescit. Verum quia ejus provisio nulli potuit committi fiducialius quam tibi, qui perfectus scientia non potes non amare scientes, pie memorie H. papa predecessor noster ad preces nostras et aliorum fratrum suorum tibi preces et mandata direxit1, ut eidem magistro in provincia tua in. ecclesiastico beneficio, quod danti et accipienti congrueret, provideres, contradictores per censuram ecclesiasticam appellatione postposita compescendo. Geteriim licet, sicut idem nobis exposuit, mandatum apostolicurn ilariter exequens quandam ecclesiam sibi contuleris, nequaquam tamen ei de ipsa congrue iioscitur esse provisum. Quare condigne gratie premio diminuto videtur meritorum ejus laudibiis derogari, cum sicut in penis misericorditer mitigata justitia, ita in beneficiis gratia commendari soleat dilatata. Ut igitur eo sicut convenit honorato commissa tibi sue provisionis auctoritas appareat elGTicacior, et tue liberalitatis gratiis clarescat afFectus, fraternitatein tuam rogamus et monemus attente per apostolica tibi scripta mandantes, quatinus precedens predecessoris nostri mandatum. auctoritate nostra plenius exequens primo beneficio provisionem adicias congruentem, ita, quod idem providentie tue gaudeat se commissum et nos sinceritateni tuam debeamus in. domino merito commendare. Dat. Laterani iiij. kal. Maij [pontificatus nostri anno primo].
Reg. Vat. Gregorii IX an. 1, ep. 61, fol. 9b. Haureau in Bulletin des comitds historiques (Histoire, Sciences, Lettres), II (1850), 255. 1. Vide litteras Honorii III, supx-a n 48,

1227]

AB A N N O MGC U S Q U E

AD PHILIPPUM IV REG.

FRANC.

Ill

OO. Grcgorius IX Philippe canccllario Parisiensi injungit ut doctores theologiae ac decretorum, quos abbas S. Genovefae idoneos ad docendum reputavarit, libere regere sicut magistros artium in parochia et terra ipsorum infra Parisiensium murorum amlitum constituta permittat, si hoc ad jus praedicti monasterii pertineat, 1227, Novembris 22, Laterani.

Gregorius episcopus servus servorum Dei dileclo filio .. cancellario Parisiensi salutem et apostolicam benedictionem. Dilecti filii.. abbas1 et conventus Sancte Genovefe Parisiensis nobis insinuare curarunl, quod cum ad jus eorum pertineat, ut doctores theologie, decretorum ae liberalium artium de ipsorum licentia libere regere valeant in parrochia et terra eorum infra Parisiensium murorum ambitum constituta, tu theologie decretormnque doclores ad regendum inter duos pontes astringis vinculo juramenti. Propter quod et si doctoros artium de licentia ipsorum regant in predicta parrochia, theologie tameii et decretorum doctores non audent regere in eadem, unde non solum hoiiori, sed etiam utiiitati monasterii sui plurimum derogatur8. Volentes igitur ejusdem monasterii honores et jura illibata servari, discretion! tue per apostolica scripta mandamus, quatinus si premissis verilas suffragatur, illos qui predictas scienlias in parrochia et terra ipsa docere voluerint, et. ipai ad id reputaveriiit esse idoneos, id facere sine contradictione permittas, alioquin dilecLis filiis .. abbati et .. priori Sancti Joannis in Vineis et Radulpho de Coudun 3 archidiacono Suessioneiisibus nostris damns litteris in mandatis, ut partibus convocatis audiant hiuc incle proposita, et causam hujusmodi, si partes consenserint, debito fine decidant, facientcs quod decreverint per censuram ecclesiasticam firmiter observari, alioquin oundcm ad nos remit tan t sufficienter instructam, prefigentes partibus terminum competentcm, quo per procuratores idoneos propter hoc nostro se conspectui representent. Dat. Latorani x kal. Decembris, pontificatus nostri anno primo.
Bibliolh. S. Gcnovcfuo Paris. Cod. Q. 1. 2, in-8, fol. 1ft*. ~ Bulaeus, I, 274; HI, 124. 1. HorbcrtuB. 2. Vido ad hoc opist. Honorii III supra n 45. 3. In ms. legitur : Gondun; Bulaeus : Goudun. Idem illo in Reg. Vat. Honorii III an. 3, op. 107, nominatur : R. de Godun. Gcrte ipse est, qni anno 1244 ad sedem episcopalem. Suessionensorn cst cvcctus, et qui Radulphus do Goudun vocatur. Gf. Gallia. Christiana, IX, 369.

56.

Gregorius episcopus servus servorum Dei dilectis filiis .. abbati et .. priori Sancti Joannis in Vineis et R. de Goudun archidiacono Suessioneiisibus salutem et apostolicam benedictionem. Dilecti filii .. abbas et conventus Sancte Genovefe Parisiensis sua nobis insinuatione monstrare curarunt, quod cum ad jus eorum pertineat, ut doctores theologie et decretorum ac liberaliuin artium de ipsorum licencia libere regere valeant in parrochia

Gregorius IX Radulphum abbatem et priorem S. Johannis in Vineis ac Radulplium de Coudun, arcfiidiaconum JSuessionenses judices in causa inter Philippum cancellarium et conventum S. Genovefae pendente constitute. 1227, Decembris 3, Laterani.

112

CHA.RTULA.RIUM: UNIVERS. PA.RIS.

[1228

et terra eorum infra Parisiensium murorum ambitum constituta, .. cancellarius Parisiensis theologie decretorumque doctores ad regendum inter duos pontes astringit vinculo juramenti. Propter quod etsi doctores artium de licencia ipsorum regant in predicta parrochia, theologie tamen vel decretorum doctores non audent regere in eadem, unde non solum honori, sed etiam utilitati monasterii sui plurimum derogatur. Volentes igitur ejusdem monasterii honores et jura illibata servari, dicto cancellario nostris dedimus litteris in mandatis, ut si premissis veritas suffragatur, illos qui predictas scientias in parrochia et terra i.psa docere voluerint et ipsi ad id reputaverint esse idoneos, id facere sine coritradictione pennittat. Ideoque discretion! vestre per apostolica scripta mandamus, quatinus si dictus cancellarius maiidatum nostrum neglexerit adimplere, vos partibus convocatis audiatis hinc inde proposita, et causam liujusmodi, si partes consenserint, fine debito decidatis, facientes quod decreveritis per censuram ecclesiasticam firmiter observari, alioquin eaiidem ad nos remittatis sufficienter inslructam prefigentes partibus terminuin competentem, quo per procuratores idoneos propter hoc nostro se conspectui representent. Testes autem qui fuerint nominati, si se gratia, odio yel timore subtraxerint, per censuram eandem appellatione cessante cogatis veritati testimoniuin perhibere. Quod si non omnes hiis exequendis potueritis interesse, duo vestrum ea nichilominus exequantur. Dat. Laterani iij non. Decembris, pontificatus nostri anno primo.
Biblioth. S. Genovefae Paris. Cod. Q. 1. 2, in-8, fol. 13". Bulaeus, III, 125, ubi legitur x. knl. Decembria .

57.

Constilutio Ord. Praed. in capitulo generalissimo sub magistro Jordano Parisiis edita de studiis in Ordine. 1228, mease Maio, Parisiis.

Curet prior provincialis vel regnorum, ut si habuerit aliquos utiles ad docendum, qui possint in brevi esse apti ad regendum, mittere ad studendum ad locum, ubi viget studium, et in aliis illi, ad quos mittuntur, eos non audeant occupare nee ad provinciam remittere, nisi fuerint revocati. Quoniam circa studentes diligens est adhibenda cautela, aliquem fratrem specialem habeant, sine cujus licentia non scribant quaternos nee audiant lectiones, et que circa eos in studio corrigenda viderit corrigat. Et si vires [ejus] excedant, prelate proponat. In libris gentilium et philosophorum non studeant, etsi ad horam inspiciant. Seculares scientias non addiscant, nee etiam artes quas liberales vocant, nisi aliquando circa aliquos magister ordinis vel capitulum generale voluerit aliter dispensare, sed taaitum libros theologicos tarn juvenes quam alii legant. Statuimus autem, ut quelibet provincia fratribus suis missis ad studium ad minus in tribus libris theologie providere teneatur, et fratres missi ad studium in ystoriis et sententiis et textu et glosis1 precipue studeant et intendant.

1228]

AB

ANNO

MCC

USQTJE

AD P H I L I P P U M

IV

REG.

FRANC.

113

Circa eos qui student taliter dispensetur a prelato, ne propter officiuin vel aliucl de facili a studio relrahantur'vel impediantur. Et secundum quod magistro studencium videbitur, locus prpprins slatuatur, in quo post diaputationea vel vesperas vel alio etiain teinpore si vacaverint ad dubitationes vel questiones proponendas ipso presente conveniant, el, uno querente vel proponente alii taceaiit, ne loquentein impediant. Et si aliquis inhoneste vel confuse vel clamose vel proterve querens vel opponens vel respondens oflenclerit, statim ab illo, qui tune inter eos preest, corripiatur... Nullus fiat publicus doctor, nisi per iiij annos ad minus theologian! audierit.
Cod. Rutoncna. donalitutioncs Ord. Pracd. anni 1228 coatinens (saec. XIIl-XIV) ct ad ipsum Ordiucm pertinens, p. 87. Archiv fur Litteratur- und KirchengescMchle des Mittdalters, I, 218, n 16; 222 seq., n 28-30. Timtummodo superius I'cluta cohuerent cum ordinotioiiibus Univorsitutis Paris., in qua fratrcs Prued. anno sequcnti cathcdram reccpcrunt. Gf. stipi'ft n 34. 1. In Gonu'Litut. socundao perswiptionis a mag. Raymuudo factae Icgitur sic : ... tcncatur providers, videlicet in in bibliothecu (biblia), hystoriis ct scntentiis, ot ipsi in hiis tarn in toxin qunm in glossis prccipue studeant ot intendant . Cod. Liturg. Ord. Prued. nn, 125(5 ud Oi-dincni pcrtinens.

58.

(iregoi-ius IX Henrieo archiepiscopo Remensi, Adnmo episcopo Silvanactensi, Johanni decano $. Quintini mandat ut compositionem inter magistros et scholares ex una} et episcopum, cancellarium et capitulum Parisiensc ex allcra parte, interveniente Romano AT. Angeli diacono cardinals et apost. sedis legato, factam curent firmiter observandam, 1228, Junii 3, Assisif.

Grogorius cpiscopus servus servoruni Dei venerabilibus fratribus .. archiepiscopo Roiucnsi el .. epiacopo Silvanectensi et dilecto Olio .. decano S. Quintini* Noviomensis diocesis sulutem el npoatolicam bonedictionem. Dilecti filii magistri et universitas scolarium PariHiensium nobis hurniliter supplicarunt, ut compositionem, que inter ipsos ex parlc tina, et bone memorie .. episcopum et diiectos filios .. cancellarium et capitulum Pariaicnsc ex alt era super danda licentia ab eodem cancellario magistris volehtibus incipcre in singulis facultatil)us, et fuciendis constitutionibus de ordinandis lectionibus et (lispulalionibua, ac puuicmlis rebellibua per subtraclionem socielalls, et taxandis hospitiis ac quibusdum aliis articulis inediante dilecto filio nostro R. Sancti Angeli diacono cardinali tune apostolice sedis legato amicabiliter intercessit9, apostolico dignaremur munimine roborare. Ideoque discretioni vestre per apostolica scripta mandamus, quatinus compositionem eandem sicut sine pravitate provide facia est et ab utraque parte sponte recepta, faciatis per censuram ecclesiasticam appellatione reinota firmiter obaervari. Quod si non omuos hiis.exoquendis potuerilis interesse, duo vestrum ea nicliilorninus exequantur. Dat. Asisii iij non. Junii, pontificatus nostri anno secundo.
Orijfiriulc iu Arcb.. nat. Paris. L. 242, n 48. Bulk plnmbca fills cannub. appensa cst. Portincbat ad Arch. Univers. God. Vat. Reg1. 406, fol. C1"; Biblioth. Phillipps in Gbeltcnbam ms. 876, fol. 8, ubi, aicut apud Buluoum, III, 130, hae litterae 15 Chart. Univ. Pat-is. I.

114

CHARTUIARIUTVI UNIVERS. PARIS.

T122S

pevperam ad non. Junii re/cruntur. In Arch. Univers. Paris, thccu V. B. 3. g; thec-n IV. A, 19, h, sunt duo apotn-apha harum littcrurunx aiinoi'um 1228 ct 1244. 1. Jourdain conjicit decanum S. Quintini tune tempoi-is fuisse Thomnui. At adhuc iuU'r vivos crat magistcr Johannes de Barastre, cjui decanus S. Quintiui nominatnr infra, in documeuto ri<> 61 ejusdeni anni 3 Auyiisti. 2. Vide de ista. compo sitione facta interyeiiiente legato Romano vcrisiinilitev sub episcopo Burtholomneo supra ad n 45.

59.

Gregorius IX magistros in theologia Pavisiis regentes monet} ne ad mundanam scientiam declinejit nee verbum Dei pliilosophorum figmentis adulterant.
1228, Julii 7, Perusif.

Magistris in theologia Parisius regentibus. Ab Egyptiis argentea vasa et aurea sic accipienda sunt mutuo, quod spolialis eisclem ditentur Ebrei, non ut iidein in servitutein illorum quasi ad participium pretii veiiundati redigantur, quoniam et si doctrina celestis eloquii de sapientia et eloquentia philosophici dogmatis quasi mutuum ad sui ornatuni assumat, interdmn ei tamen deservire non debet n*ec intellectus ipsius ad illius intel lectum iillatenus inclinari. Puella etiam de hostibus capta, que pilis rasis et imgulis circumcisis viro Israelitico jungitur, dominari noil debet eidem, set. obsequi potius ut subjecta. Et quidem theologicus inlellectus quasi vir habet preesse cuilibet facultati, et quasi spiritus in carnem doininium exercere, ac earn in viain dirigere rectitudinis rie aberret. Denique qui verba celestis oraculi adulterina philosophorum doctrine commixtioiie a sui sensus molitur inflatus et riichil sciens puritate divertere inclinans eadem ad philo sophicum intellectum et quasi de corde suo prophanans viro adultero adherere cum muliere Samaritana videtur, cui aquam vivani poscenti que in vitam salit eternam precipitur, ut vinim suum diinisso adultero advocet, purum videlicet et siinplicem intellectum, nullo terreni eloquii fermento corruptum, sine quo qui ambulant in circuitu sequendo insi pientiam sui cordis, et se scire aliquid extimando pervenire ad centrum nequeunt veri tatis. Fabricatores enim argenti eloquentie videlicet naturalis et solliciti circa earn juxta. verbum propheticum exterminati sunt et ad inferos descenderunt, eo quod viam celestis ignoraverint discipline, ac ipsius semitas non comprehenderint intellectu. Filii quoque Agar, qui exquiruiit prudentiam que de terra est, et negotiatores terre et Them an fabellatores et exquisitores intelligentie mundane videlicet viam sapientie nescierunt, quoniain cum Deum ex creaturarum magnitucline cognovissent, ei gloriam non dederunt, iiec egerurtt gratias tamquam Deo, et dicentes linguam nostram magnificabimus, labia iiostra a nobls sunt, quis noster est Dominus evanuerunt in cogitationibus suis et obscuratum est insi piens cor eorum, et sapientes estimantes seipsos facti sunt stulti in reprobum sensum dati, abhominabiles et corrupti, agentes linguis suis dolose, ac sub labiis venenum aspiduin deferentes. Sane tacti dolore cordis intrinsecus, amaritudine repleti sumus abscinthii, quod sicut nostris est auribus intimatum, quidam apud vos spiritu vanilatis ut liter distent! positos a patribus terminos propliana transferre satagunt novitate, celestis pagine intel15.

1228]

A.B

A.NNO

MCC U S Q U E

AD P H I L I P P U H

IV

REG.

FRA.WC.

115

lectum sanctorum patruin studiis certis expositionum terminis limitate, quos transgredi non solum est teinerarium, seel prophanum, ad doctrinam philosophicam naturalium incliuanclo, ad ostentationem scientie, non profectum aliquem auditorum; ut sic videantur non theoclocti, sed theologi, set potius theophanti. Gum enim theologiam secundum approbatas traditiones sanctorum exponere debeant, et non carnalibus armis, set Deo potentibus deslruere oiniiem altitudinem extollentem se adversus scientiam Dei et captivum in obsequium Christ! omnem reducere intellectum, ipsi doctrinis variis et peregrinis abducti redigunt caput in caudam et ancille cogunt famular! reginam, videlicet documentis terrenis celeste, quod est gratie tribuendo nature. Profecto scientie naturalium plus debito insislentes ad.infirm a et egena elementa mundi, quibus, dum essent parvuli, servierunt reversi, el. eis denuo* serviontes tanquam imbecilles in Chris to, lacte non solido cibo vescuntur, et videiitur cor nequaquam gratia stabilisse, propter quod spoliati gratuitis et in suis naturalibus vulnerali, ad momoriam non reducunt illud apostoli, quod ipsos legisse crediimis jam frequenter: Prophanas vocum novitates et falsi nominis scientie oppositiones devita, quain quidani appetenles exciderunt a fide/ 0 improvidi et larcli corde in omnibus que divine gratie assertores, prophete, videlicet, evangeliste ac apostoli sunt locuti, cum naUira per so quicquam ad salulem non possit, nisi gratia sit adjuta. Dicant presumptores hujusmodi, qtii doctrinam naturalium auiplexantes verborum folia et non fructus auditoribus suis appomml, quorum mentes quasi siliquis paste vacue remanent et inanes, et eorum aniina 11011 potest in crassitudine deleclari, eo quod situbunda et arida aquis Syloe currenlibus cum silenlio non potalur, set eis polins que do torrentibus philosophicis auriuntur, do qnibus dicitur: Quo plus sunt pole, plus sitiimtur aque, qtiia satietatem non afferunt, set anxietateni potius et. laljorem . Noiine duui ad sensum doctrine philosopliorum ignorantium Deuni sacra eloquia divinitus inspirata extortis expositionibus, immo distortis infloctunt, juxta Dagon arcam i'ederis collocaut, et adorandam in templo Domini statuimt , ymagincm Antiochi? Et dum udom conantur plus debito ratione astruere natural!, nonne ilium recldunt quodaiumodo inutilem et inanem, quoniam fides non liabet merilum, cui humana ratio prebet experimentum ? Credit denique intellecta natura, set fides ex sui virtutc gratiuta intolligentia credita comprehendit que audax et improba penetrat, quo naluralis nequit attingere intelleclus. Dicant hujusmodi naturalium sectatores, ante quorum ooulos gratia videtur proscripta, quod Verbum quod erat in principio apud Deum, factum est caro, et habitavit in nobis : est ne gratie an nature? Absit decetero, ut pulcherrima miilierum a presumptoribus slibio peruncta octilos coloribus adulterinis fucetur, et que a suo sponso circumamictu varietatibus .et ornata monilibus procedit splendicla ut regina, consutia philosophorum somicinciis, veste sordida induatur. Absit ut boves fede ac coni'ectc macie, que iiullum dant saturitatis vestigium, speciosas devorent crassasque consuinant. Ne igitur hujusmodi dogma teinerarium et perversum ut cancer serpat et inficiat plurimos, oportealque filios perditos plorare Rachelem, presentium vobis auctoritate

116

CHARTULARIUM

UN1VERS.

PARIS.

[1223

mandamus et. districte precipimus, quatinus predicta vesania penitus abdicata sine fermento mundane scienlie doceatis theologicam puritatem, non adulterantes verbum Dei philosophorum figmentis, ne circa altare Dei videamini lucruin velle contra preceptum divine plantare, et mellis cominixtione sacrificium fermentare doctrine, in sinceritatis et veritatis azimis exhibendo, set contempt! terminis a patribus institutis, mentes audi torum vestrorum fructu celestis eloquii sagirietis, ut foliis verborum semotis limpidas aquas et puras tendentes ad hoc principaliter, ut vel fidem as truant vel mores informeiit, auriaut de fontibus Salvatoris, quibus refecti interna crassitudine delecteiitur. Dat. Perusii non. Julii, pontificatus nostri anno secundo.
Reg. Vat. Gregorii IX an. 2, ep. 20, fol. 74 b. Apucl Bulaeum, III, 129, et in omnibus odd. dcest initium litteraruna usque tacti dolore cordis . 1. In Reg. : deuo.

6O.

Litterae Guillelmi episcopi Parisiensis, in quibus contra scholarcs S. Thomae de Lupara invehitiir, inhonestam eorum vivendi 'rationem corrigendam esse declarat.
1228, mense Julio, [ParisiisJ.

et

Wuillernms1 Dei permissione episcopus Parisiensis omnibus presentes litteras inspec luris salutem in Domino. Noverit universitas vestra quod nos ad domuxn pauperum scola rium Sancti Thome de Lupara venientes, ut in ea auctoritate diocesana corrigeremus et reformaremus que correctione et reformalione videremus indigere, -inter alia invenimus quosdam scolares, qui longis retro temporibus de bonis ejusdem domus vixerant, in tantam se insolentiam extulisse, quod de nocte nisi sunt hostia domus fratrum frangere et violenter intrare; alii, quasi de cibo securi, plusquam expediret longis temporibus studentibus collata comedentes, minus proflcientes et studere nolentes, studentibus one rosi, quietem et studium alioriim mullifarie molestabant. Sunt et alie cause, quas presen tibus inserere nolumus, ne certas personas notare vel tangere videreinur. Propter quas de bonorum virorinn consilio auctoritate predicta statuimus ut qui ibi mo do sunt ab instantl festo bead Remigii per annum tantum ibi consuetas distributiones habeant, in fine anixi doinum exituri et sibi aliunde provisuri, nisi post octo dies ab egressu suo laudabili sna conversatione et evident! profectu in studio comendandi ab hiis, quibus nos vel succes sores nostri hoc specialiter duxerimus committendum, fuerint revocati. Statuimus pretereia, quod nullus scolaris decetero ibi recipiatur facturtis moram ibi ultra annum a die receptionis sue, qui predicto modo in fine anni dictam domum egrediatur, non reversurus, nisi prescripta forma ab hiis quibus nos vel successores nostri hoc specialiter duxerimus committendum fuerit revocatus. Hec autem ad conservationem humilitatis et qmetis studere volentium, et ad vifanda multa inconvenientia et onera dicte domus que noxi

1228]

AB A N N O MCG U S Q U E AD P H I L I P P U M IV -HEG. F R A N C .

117

expedit presentibus inserere, habito bonorum virorum consilio, duximus staluenda. Actmn anno Domini MGG vicesimo VIII, mense Julio.
Livre noir in Arch. nat. Paris. LL. 177, p. 323. In Parvo Pastorali, LL. 176, p. 211, tuntununodo breviter mdioalur. Guerard, Cart, de Notre-Davne de Paris, I, 350. 1. Bnrtholonmco 19 Oct. 1227 mortuo Grcgorius IX cclcbrcm magistrum Guillclmiun Arvcrnum, virum enrinentis scientic, vite ac convcrsationis honeate ac opinionis prcclnro , 10 April. 1228, ccclcske Parisiensi in antistitcm providit, et in sacerdotem ordinatum titque in episcopum consecralum Purisios misit. Rog. Vat. Greg1. IX an. 2, ep. 8. Notices et exiraits destnss., XXI, 2, p. 206.

61. Henricus arcliiepiscopus Remensis, Adam episcopus Silvanectensis, magister Johannes decanus S. Quintini transmittunt magistris Ardengo, Jacobo de Dinant, Johanni de Cadiuno Parisiis commorantibus litteras Gregorii IX traclantes compositionem inter magistros et episcopum ac cancellarium factamt ipsosqins exsecutores constituunt. 1228, August! 3, Sancti Quintini.

Henricus Dei gratia Remensis arcliiepiscopus et A. ejusdem permissione Silvanectensis episcopus et magisler J. decanus Sancti Quintini Noviomensis dyocesia viris discretis et in Ghristo karissimis magistris Ardenc. 1 Legiensi, et Jacobo de Dinant Laudunensi2 et Johanni de Gadumo Belvacensi canonicis Parisius commorantibus salutem et sincere dilectionis afTeclum. Mandatum domini pape recepimus sub hac forma: Gregorius episcopus servus servormn Dei venerabilibus fratribus archiepiscopo Remensi et episcopo Silvanectensi et dilecto jfilio decano Sancti Quintini Noviomensis dyocesis saluLem et apostolicam benedictionem. Dilecti filii et universitas scolarum (sic) Parisiensium, etc. sicut supra n 58. Dal. Asisii iij non. Junii pontificatus iiostri anno secundo. Hujus igitur auctoritate mandati vobis mandamus, quatinus si super aliquibus arliculis in predicta compositione expressis vel etiam exprirnendis aliquid difflcultatis vel questionis inter partes emerserit, vice nostra veritatem super hiis inquiratis, nobisque diffinitioneni super hiis reservantes, quani et nobis duximus retinendam, inquisitionem ipsam cum eain feceritis nobis fideliter referatis, compositionem illam quantum ad alios artlculo's in eadein contentos, de quibus nulla fuerit questio inter partes, facientes vice nostra per censuram ecclesiasticam firmiter observari. Quod si non omnes hiis exequendis potueritis interesse, duo yestrum nichilominus exequantur. Datum Sancto Quintino anno Domini MGGXXV1II, mense Augusto, in festo sancti Stephani.
Originale in Arch. Univcrs. Paris, theca V, B. 3. g.
n

1. Duo magistri Ardengi clcbent disthjgui, qui circa idem tempus Pttrisiis studiis opcram dabaut, Ardengus canonious Lcodicnsis, qui cliam in documonto mensis Martii anni 1226" in Magno Pastorali (Arch. nat. Paris. LL. 175, p. 638) uoniinatur, et Ardongus canonicus Papiensis, postea episcopus Florontinus, dc quo infra n 83, cujus cxstant Extractioncs suminc magistri Guillclmi Autissiodorensis a magistro Ardenco.-Papiensi, compilate (Hist, litt.de la France, XVIII, 121). 2. Ad istum Dayid atquc etinm ad Ardengum Papienscm directae sunt litterae Gregorii IX, 16 leal. Nov. an. 2 (Archiv. nat. Paris. L. 242, n 65). Anno 1243 adhuc Parisiis morabatur (Reg. Vat. Innoc. IV, an. 1, ep. 169, fol. 29*. Bergcr, Les regislres d'lnnocent IV, n 169). In Chartul. S. Genovefae magister Jacobus do Dynant vocatur regcns Parisiis in theologia (13ibl.

CHA.HTULA.UIUM TJNIVERS.

PARIS.

[1228

S. Genovefae, E. 1. 25 fol., p. 62). Erat canonicus Laudunensis ct archidiaconus Morinensis (ibid, ad an. 1231, p. 138. Gf. adhuc ad an. 1246, p. 165), et 4 Oct. 1247 occlesiae Atrcbntensi ab Innocentio in episcopum praefectus est. Berger, 1. c., nE 3280, 3281. DC cjus scripto vide Haure'au in Notices et extraits des mss., XXIV, 2, p. 198.

62.

Decretum unius et viginti provisorum ab Universitate Paris, datorum, quo nulli liceat morari in civitate vel dioecesi Paris, infra sex annos causa studii, nisi infra mensem a die Paschae universitati magistrorum et scholarium fuerit satisfactum. 1229, Martii 27, [Parish's].

In nomine Patris et Filii et Spiritus Sancti. Nos dati provisores ab Universitate cominuni assensu et voluntate ita ordinamus et ordinando decernimus, quod nisi infra mensem a die Pasche1 coinpetenter fuerit satisfactum universitati magistrorum et scolarium secundum nostrum arbitrium super atrocissiinis injuriis a preposito Parisiensi et complicibus suis et quibusdam aliis eis illatis, extunc nulli liceat morari in civitate vel diocesi Parisiensi causa studii, scilicet audiendi vel docendi, infra sex annos a fine predicti mensis numerandos : et pendente termino einende nullus leget publice vel privatim. Nee etiain post sex annos poterit quisquam reverti, nisi super predictis injuriis coinpetenter fuerit satisfactum. Et ut istud firmum pennaheat, presentem cartam sigilloruin nostrorum appositione fecimus communiri. Ac turn anno Domini M GC vicesimo octavo, mense Martio, die inartis post Annuntiationein Domini.
Originale in Arch. Univera. Paris., theca, IV. A. 22. a. Olim appeudebunt 21 sigilla ccrca; rcstant adhuc 13 taeniola membranacea et fragmenta duorum sigillorum. Jourdain, 11 30. Cnusnm illius gravissimae dissensionis, cpiac initium sumpsit diebus 26 et 27 Februarii et c[uidcm in vico S. Marcclli, videas apud Matthaeum Paris., Cfvt'on. maj., ed. Luard, III, 166. De magisti'is, qui tune roccsscrunt, nominat famosos Anglicoa Alauuin de Beccles, Nicolaum de Furnhum, Johannem. Blundiim, Radulfum de Maidenstonc, Willclnium do Dunclmo. Postea in Anglinm rcversi sunt. Nicolaus dc Farnham, olim. Bononiae etiam medicinae ^tudens, an. 1241 fit episc. Dunelmcnsis (ibid. IV, 86); Johannes Blundus, Oxoniae theologiam legens, an. 1232 in archiepisc, Cantuar. oloctus est (ibid. Ill, 223), sed non conflrmatus (p. 243; cf. V, 41); Radulphus an. 1234 in episcopum Hereford, conaecratus (III, 305), tin. 1239 Ord. Minorma intravit (Mon. Francisc., ed. Brewer, p. 58). 1. 15 Aprilis.

63.

Guillelmus episcopus Parisiensis fratribus S. Trinitatis hospitale S. Mathurini Paris, cum capella tradit. 1229, mense Martio, [ParisiisJ.

Guillermus divina permissione Parisiensis ecclesie minister indignus universis presentem paginam inspecturis salutem in Domino. Gupientes ex debito pastoralis ofiicii divini cultus ampliare servicium operumque pietatis multiplicare fructum necnon et fratrum ordinis S. Trinitatis et captivorum sanctum et laudabile implere desiderium, quo siciebant. ad sacre lectionis fontem vivum, videntes etiam ipsum hospitale Sancti Maturini Parisiense propter multiplices delectus mhabilancium pene colapsum, ipsum cum capella aliisque omnibus ejusdein pertinenciis eisdem fratribus de assensu et voluntate nostri capituli Parisiensis concessimus et contuliinus 1 .... Actum anno Domini MGGXX 0 VIII, mense Marcio.
Chartul. S. Mathurini in Arch, nat. Paris. LL. 1544, fol. 1. Cum ista charta convcuit epistola fratris Michaelis Ord.

1229]

AB A N N O M G C U S Q U E AD P H I L I P P U M IV REG.

FRANC.

S. Trinit. anni 1230 apud Dubois, Hist, cedes. Paris., II, 327, ot confirmatio Gregorii IX, ij id. Febr. an. sc.xto (Chart., 1. c.), sicut ctiain in Necrologio conventris S. Mathxirini legitur : obitus bone mem. Guillcrmi quondam cpiscopi Pai'is., qui dodit nobis prinuun locum, in quo copimus hnbitaro ct cdificare ccclcsiam nostram . Bibl. Mazarine ms. 1347a. Usque adhuc historici, inter alios Du Broul, Lobeuf ct Jaillot, aasoruorunt Ordinem S. Triuifc. jam unlc an. 120(J Parisiis hospitium S. Mathurini tenuissc, et Du Breul (Le theatre des antiquiies tie Paris, p. 491) revera instrumentum illins anni publici juris fecit, in quo ecclesic S. Maturini Paris, ord. S. Trinit. mcntio fit. At non animadvertit in notam tcmporis errorem irrcpsiasc. Sumpsit cnim chartam memoratam ox Chartul. citato fol. 73b, in qua prior S. Germani in Laya ait Guernerum dictum quocum in sua presentia porsonaliter constiUitum csse, etc. Sod in documento praecedcnti (fol. 73") offtcialis curiae Paris, affirmat eundcm Guernorum cum uxorc in sua pracsentia fuisso, atquc ista charta data est anno Domini MCGL sexto . Quisque nunc conccdet, tcmporis notam non istius scd alterius document! esso falsam, quippc quod contradicat ctiiun cluirtae suprapublicatae. Non tamen ncgari potest, fratres S. Trinitatis jam ante annum 1229 Parians fuissc, ut ex Chartul. apparet. Apud. S. Mathurinum Universitas Paris, tempore subsequent! paene constantcr comitia sua liabuit, et Mathurinos jam untc an. 1254, sed post 1231 in Univcrsitatc sacras litteras didicisse scimus ex Epistolci Univcrs. anni 1254, Febr. 4. 1. Hie in Charta quinquc lincac nbraane siuvt. Hospitium fratribus sub ea conditione conccssum cat, ut episcopo ct arcbidiacono loci subjiccrcntur. Sic legitur in Inventaire, LL. 1545, p. 268.

64.

Henricus HI rex Angliae invitat magistros et scholarcs Parisienses, ut studii gratia in Angliam veniant. 1229, Julii 16, apud Racf/ngum.

Rex magistris et imiversitati scolarium Parisius salutem. Tribulationibua et angusliis non modicis, quas sub iniqua lege Parisius eslis perpessi, humiliter compatientes ob reverentiam Dei et sancte ecclesie vobis pie subvenieudo atatuin vestrum cupimus ad debitam reduci libertatem. Undo vestre duximus universitati significandum, quod si vobis placeat ad regnum nostrum Anglie vos transferre et in eo causa studii moram faccre, civitates, burgos vel villas quascunque velitis eligero vobis ad hoc aasignabiinus, et oinnimodo sicut decet libertate et tranquillitate que Deo placere el. vobis plene sufficere debcat vos gandere faciemus. In cujus, etc. Teste rege apud Radingum xvj die Julii.
Public Records (Londini), Patent Roll, 13, Hcnr. Ill, m. C. In margino : Do scolaribus Parisius. Bulacus, III, 133. Data est haec charta anno 13 regni Hcurici III.

65. Gregorius IX possessiones Ordinis Vallis Scholarium, specialiter autem do mum ab eo Parisiis possessam, sub sua protectionc suscipit. 1229, Julii 25, Perusii.

Gregorius episcopus servus servorum Dei dilectis filiis priori et conventui monasterii Sancte Marie in Insula Trecen. ordinis Vallis Scolarium salutem et apostolicam benedictionem. Gum a nobis pelitur, quod justum est et honestuin, tarn vigor equitatis quam ordo exigit rationis, ut id per sollicitudinem officii nostri ad debitum perducatur effectum. Eapropter dilecti in Domino filii vestris justis poslulationibus grato concurrentes assensu personas vestras et inonasteriuin, in quo divino estis obsequio mancipati, cum omnibus bonis, que in presentiarmn rationabiliter possidetis aut in futurum justis modis prestanle Domino poteritis adipisci, sub beati Petri et nostra protectione suscipimus, specialiter autem doiniun, quam habetis Parisius, terras, possessiones, redditus et alia bona vestra

120

CIIAllTULARIUM

UNIVERS.

PARIS.

[1229

sicuL ea omnia juste ac paciGce possidetis, vobis et per vos eidem inonasterio auctoritate iipostolica confirmamus et presentis script! patrocinio cominuniinus. Nulli ergo, etc. nostre protectionis et confinnationis, etc. Si quis autem, etc. Dat. Perusii viij kal. Auo-usti, pontificatus nostri anno tereio.
Lilterae insertae chartae officinlis curiae Trocens. mini 1280 in Arch. nat. Paris. S. 1013b, 11 6. Ibid. n 10 occurril cpiatolu ejusdem papae ad Gnillolmum episcopum Parisionsem 17 August! 1229, in qua oi injungit ut fratribus concedat orntoriujn in ipsorum domo Parisionsi. Valois, Guillawne d'Auvergne, p. 338, n<> 14. Frntres Vallis Scholariuin mm ad Cisterciensium (sicut Jourdain n 22 scribit) sed ad S. Augustini Qrdinem pertincbunt. Primus magister actu reeens in Univers. Paris, nominntur in littcris Alcxandri IV anni 1259, Juaii 24, et fuit Evrardus. Vide infra ad n08 77, 340.

66.

Ludovicus IX rex Francorum privtlegium a rege Philippo Augusta avo suo scholaribus Parisiensibus datum confirmat.
1229, mense Augusta, apud Fontem Blaudi.

Iii nomine sancte et individue Trinitatis, amen. Ludovicus Dei gratia Francorum rex. Noverint universi preseiites pariter et futuri, iios car tarn inclite recordationis Philippi avi nostri, quondam Francorum regis illustris, inspexisse in liec verba 1 : In nomine sancte et individue Trinitatis, amen. Philippus Dei gratia Francorum rex. Noverint universi presentes pariter et futuri, quod propter illucl enornie flagiciuin, quo Parisius clerici et laici quinque numero a quibusdam maleficis interfecti sunt, talem justiciam faciemus : quod TliTillum tune prepositum, cle quo super alios clerici sunt conquest!, quia factum negat, in perpetuis detinebimus vinculis, in arcla custodia et paupere victu, quandiu vixerit, nisi forte ipse elegerit subire judicium aque Parisius publice; in quo si ceciderit, dampnatus erit; si liberatus fuerit, nunquam Parisius deinceps vel alibi in terra nostra propria eril prepositus noster vel ballivus noster, nee etiam alibi, dum id vetare possimus per rationem, nee Parisius intrabit do cetero. Et si per bonam et legitimam inquisitionem, quam commisimus duobus fidelibus nostris, G. camerario et Ph. de Leuiis, sine omni personarum acceptione facienda sub adjuratione fidei, qua christiaiii sunt, quamque nobis debent domino suo ligio, el. per juramentuin quod nobis fecerunt de lionore et consilio nostro, intelligere poterimus, quod ainplius hide lacere possimus aut debeamus, sine ullo arrestamento faciemus, salvo honore Dei et nostro. De aliis autem, qui in captione sunt pro eodem forisfacto, hoc faciemus, quod in captione perpetua eos detinebimus, nisi judicio aque innocentiain suam purgaverint, Deo teste; in quo si qui ceciderint, eos habebimus pro dampnatis, nisi forte aliqui ex eis per bonam inquisitioiiem scolarium a captione per nos fuerint liberal!. Eos autem qui fugerunt, eo ipso pro dampnatis liabemus; et omnes prepositos terre nostre jurare faciemus, quod diligenter inquireiit eos, et si quein ex eis capere potuerint, capient et nobis mittent. Parisius. De securitate autem scolarium clerico rum Parisiensium in posterum consilio hominum nostrorum hoc ordinavimus, quod omnes cives Parisienses jurare faciemus, quod si aliquis alicui scolari ab aliquo

1229]

AB A N N O

MCC

U S Q U E AD P H I L I P P U M

IV

REG.

FRANC.

'

121

laico injuriam fieri viderit, super eo testimonium perhibebit veritati; nee se sublraliet aliquis ne videat. Et si conligeril quod aliquis alicui scolari ab aliquo laico injuriam fieri viderit, si scolaris maxime armis percutiatur, aut fuste, aut lapide, onines laici qui viderint bona fide comprehendent inalefactorem ilium vel malefactores et tradent justicie nostre, nee se subtrahent ne videant vel comprehendant vel testimonium perhibeant veritati. Sive autem malefactor captus sit super ipsum malefac turn, sive non, nos legitimam inquisitionem faciemus sive per clericoa, sive per laicos, sive per quascumquc personas; et prepositus nosier et justicie nostre idem lacient. Et si intelligere poterimus per legitimam inquisitionem, vel justicie nostre intelligere potuerint, quod ille cui imponitur fecerit illud forisl'actum, slatini inde faciemus justiciam vel juslicie nostre facient secundum modum forisfacti, non obstante eo, quod malefactor factum negabit vel quod dicet se esse paratum deifendere per monoinachiam, vel purgare per judiciuin aque. Preterea prepositus nosier vel juslicie nostre pro nullo forisfacto in scolarem inanuin mil tent, nee in captionem noslram inittent, nisi forisfactum scolaris tale visum fuerit, ut debeat arreslari; et tune juslicia nostra arrestabil emu in eodem loco sine omni percussione, nisi se deffenderit, et rcdclel eum ecclesiastice justicie, que eum cusloclire debet pro satisiaciendo nobis et injuriam passo. Et si forisfaclum grancle visum fuerit, ibit vel millet justicia nostra ut vicleat, quid de scolari fiet. Si. vero se scolaris in arrestationo ilia non deffenderit et injuriam passus fuerit, nos secundum supra diclam inquisitionem et per juramentum predictum inde ullioncm faciemus. Ad hoc in capitale scolarium Parisiensium pro nullo forisfacto justicia nostra inanum millet; sed si visum fuerit ilium esse arrestandum, per justiciam ecclesiasticam arrestabitur, et arreslatum custodietur, ut de illo capital! fiat, quod per ecclesiam fuerit legitime judicalum. Quod si lali hora fuerint arreslati scolares a preposito nostro, quod non possil justicia ecelesiaslica inveniri vel statim inveniri, faciet prepositus nostor in aliqua scolaris domo cowdem sine omni injuria, sicut supra dictum est, custodiri, donee ecclesiastice justicie reddantiir. De servicntibus laicis clericorum scolarium, qui 11011 debent burgensiam nolns vel residential!!, nee vivunt de mercaturis, et unde scolares non faciant injuriam aliis, sic erit, quod in eos inanum non milteinus, nee justicia nostra, nisi forisfactum apparens fuerit, pro quo debeamus in eis inanum mitlere, aut justicia nostra. Pro lenore siqiiidem privilegii, quod Parisieusibua scolaribus contulimus, nolunius ut canonici Parisienses et eorum servientes in hoc privilegio contineantur; sed volumus, ut servientes canonicorum Parisiensium et ejusdem ville canonic! eamdem libertalem habeanl, quam eis predecessores noslri observare debuerunl. Occasione autem prediclarum conventionum vel occasione hujus carte in causam trahi non polerimus nisi in curiain noslram. Ut autem bee cautius cuslodiantur et stabili in perpetumn jure firinentur, slatuimiis ut prepositus noster et Parisiensis populus omnia que predicta sunt in conspectu scolarium tantum se bona fide servaturos in juraiiiento confirmenl. El deceLero semper, qui16 Chart. Univ. Paris. I.

122

CHARTULARITJM U N I V E R S . PARIS.

[1229

cumque officiuin prepositure Parisiensis aclministrandum a nobis acceperit, inter ipsa prepositure sue inicia, dominica videlicet prima vel secunda, in una ecclesiarum Parisiensium coram scolaribus predicta omnia se bona fide servaUirum juramento publice confirmabit. Nos autem predicta omnia approbamus et volumus et sigilli nostri auctoritate regii nominis karactere inferius annotato precepimus confirmari. Actum apud Fontem Blaudi anno dominice incarnationis M CO vicesimo nono, mense Angus to, regni vero nostri anno tercio, astantibus in palacio nostro quorum nomina supposita sunt et signa. Dapifero nullo. S. Robert! bulicularii. S. Bartholomei camerarii. S. Mathei constabularii. Data vacante (monogr.) cancellaria.
Originate in Arch. nat. Paris. M. 66 a, n 2. Fragmentum sigilli corei viridi coloris fills scric. rubei et viridi coloris appcnsi supereat. Exstabat olim in Arch. Univcrsitatis. Cod. Vat. Reg. 406, fol. 43. Bibl. Phillipps in Cheltenham, ms. 876, fol. 53, cum lectionibus variantibus ex docum. supra n 1 relate desumptis. Bulaeus, III, 131, qui hann chartam perperam ad. an. 1228 refert. De differentia inter textuin hujus document! a Ludovico emanantis ct illius a Philippo Augusta editi vide M&m. de la socidtd de VHist. cle Paris et de VIle-de-France, X, 243 scjcf. 1. Vide supra 11 1.

67.

Juramentum quod praepositus Parisiensis juxta mandatum regis Universitati Parisiensi praestare delelat.

Premierement vous jurres'que vous feres jurer les bourgois de Paris que s'il voient a aucun escolier cle Paris mal faire d'aucun lai, que seur ce il portcronl loial tesmoing, lie il ne se trairont ariere malicieusement pour ce qu'il ne le voient. Et s'il avenoit chose que aucim lais eust feru escolier, se n'estoit seur lui defendant, meesinement se Tescolier estoit ferus d'armes, de fust on de pierre, vous feres jurer que tons le let qui ce auroienl veu en bone foi, preiidroient ce maufeiteur ou ces maufeiteurs, et le balleroient a nostre justice, ne il ne se trairoient ariere malicieusement que il n'eussent ce veu, ne qu'il ne preissent le maufeiteur ou les maufeiteurs, ne que seur ce fet ne portussent loial tesmoing. Se le maufeiteur soit pris seur le forfet ou non, nostre sire li rois promet a faire loial enqueste soit par clers soit par lais ou par autres loiaus persones; et vous jurres que vous ce meismes feres et feres faire. Et se vous pov6s trouver par vous ou par vos jures par loial enqueste, que chil a cui 1'eii meit seur le forfet 1'ait fait, tantost vous feres droit selonc la qualite et le inaniere du forfet, ja soit ce chose que le maufaiteur le noie et se veille purgier. Apr6s vous jurres que pour mil forfet vous ne metres main ne ne fer6s meitre a escolier de Paris, ne vous ne le metres ne ne ferds mener en prison, se le fourfet de 1'escolier ne semble tel que Ten le doie.arester. Et adonc vous 1'aresteres ou feres arester en ce meisme lieu sans ferir et sans vilanie faire, s'il ne se deffent. Et adonc vous le rendr6s ou fer6s reiidre a la justice de saint eglyse, laquele le doit garder pour faire satisfaction au roi et au blecie. Et se le fourfet de 1'escolier semble grant, vous ires ou. envoieres a la justice de 1'iglise pour voir que Ten fera a 1'escolier. Et se le escolier ne se
16.

1229]

AB A N N O M C C U S Q U E

AD P H I L I P P U M IV

REG.

FRANC.

123

defent en ce arest et il ait soufert injure et vilanie, vous par vostre serement, selonc renqueste devant dite, de ce prendres venjance du maufeiteur. Apr6s vous jurres que en le chevetaine des escoliers de Paris pour nul forfait vous ne mettr6s main, ne ne feres mettre 1 , mais s'il vous semble qu'il doie estre arestes, il sera arestes par la justice de saint, eglise et gardes pour faire ce que sainte eglise en jugera. Apros vous jurres que, s'aucun escolier soil arestes de vous on de vostre gent a tel cure que le justice de sainte eglise ne puisse estre trouv6e ou tost eue, vous le feres garder en aucune meison d'escoliers sans li faire injure et vilanie jusques a tant qu'il soit balli6s a la justice de saint eglise. Apres vous jurr6s que es serjans Ids des escoliers de Paris qui ne doivent a nostre seigneur le roi bourjoisie ne residence, ne ne vivent de marchandise, des ques les escoliers lie lac out inie injure a autrui, ne metres main ne ne fer6s mettre, se le fourfet n'apert tel que vous le doios faire.
Bibl. Phillipps in Cheltenham, ma. 876, fol. 5ii>. Toxtus qucm supra dedunus dcsumptus cat ox isto codico. Cod. Vat. Reg. 40(5, fol. 44, cum rubrka : Lo sorment Ico li proves jure a le XInivorsitd , in quo codice pluvimaa formac, v. g. COSP, dio, oliu, liu, blodiitS, saiiln , dialncto Picardo accommodatfio occurrunt. Du Boulay, Recueil des privileges de I' University! tie Paris, p. 277. llucc formula sumptn cat ex privilegio Philippi August! etLudovici; ubiquo invenitur sine tcniporiH uotn. J!nin in lingua gullien FIUHSO compoaitnm tomporo quo Ludovicus priviloginm aui nvi renovavit (i. c. 1229), pvitut Uuliifius. FovHitun originoin sumpsit ocnusiono liltorarum Gregorii IX dioi 14 April. 1231 (post dispcraam Universitutom), quibaa pupil Ludovicum ritgnin monct, ut pvivilcgium sui avi iunovot ct ah nliis cnrct obscrvandam (vide infra n 82), licet prolmbilittita 11011 ouroat, tcxtutn gaUicum funtnm osso tomporo Philippi IV, cjuando nd documcntutn mini 12B1, Jun. 19-24 (vido ibid, notn 7) nppntiitn ont ativn Uountilutio in liujjiiix gnllica ot Philippus IV (anno 1286) do novo pracpooitia praccopit in oornin iustitutiouo snlitiun jnvuiuoiitum uon cxspcctalo alio man data Univoraituti praestarc. Nos supra scculi suinus ordinou Gucld. Vut. ot Gholtonh. 1. Si in codi(!u Bibl. GliRltanhnm. Cod. Vnt. Uog. voro suribit : Apres vous juerrtSs qn'ou 1'cuqucato des escoliers no foi'tfa inivltro imiin, n no nititli'na, mnis , etc. Taxtus npud Bulncnm sic offerlmv. Aprua vous jurercz, qu'cn cbnstcl dos CMColiurs no frc inotti'u main, no no mottroz, mais^H'il vous semblo , etc. Tvunslutio rogii diplom'atis in cod. Phillipps mngis nd viu'bum cot

68. fluillelmus opiscopus Parisietisis fratribus Vallia Scliolarium} postquam eis plejiam et liberam potestatem conslmendi domum ct eccltisiam Parisiis in parocliia Sancti Pauli concessit, praescribit certain vivendi regulamt ut jura ecclcsiae S. Pauli ce/ ecclesiae Ji> Mariae virginis intacta remaneant. 1229, mensa Septembri, [Paris/fa],

Universis presoiitos litteras inspecturis Willermus permissione divina Parisiensis ecclesio minister indignus salutom in Doniino. Universitati vestre notum fieri volumus quod nos, dilectorum in Domino fratrum et filioruin de ordine Vallis Scolarium piis et devotis peticionibus annuentcs, eisdcm divine pietatis intuitu plenam et liberam concessimus potestatem conslmendi domum et ecclesiam Parisius in parrochia Sancti Pauli, ecclosio Fossatensia ct presbiteri Sancti Pauli voluntate concurrente pariter ot consensu; nolentes Uunen, ut per istam concessionem et ordinationern nostram, que in presentibus Gontinotur fratribus predictis factam, ecclesie sancti Pauli in jure parrochiali gravamen aliquod sive prejudicium generetur, sed ipsum per integrum secundum consuetudinem

124

'

CI-IA.RTULARIUM UN1VERS.

PARIS.

[1229

Parisiensis ecclesie habeat et percipiat, sicut hactenus consuevit ab omnibus, qui in sua morantur parrochia vel sunt in posterum moraturi. Potestate ordinaria statuentes, tit fratres jam dicti ibidem Domino famulantes ad instar et similitudinem ecclesie sancti Victoris in celebratione divinorum et receptione causa audiendf divina ad suam ecclesiam venientium se habeantiin hoc scilicet, quod altare exterius non habeaht et chori clausis januis divina celebrent, nee aperiantur nisi pro casu aliquo licito et hoiiesto, ita quod stathn claudantur, vel si corpus alicujus defunct! extranei ibidem tradendum fuerit sepulture; tune etenim, si in choro eorum corpus defuncti fuerit, aperte esse poterunt, donee missa de Requiem sit pro mortuo decantata. Duas campanas mediocres in ecclesia habere poterunt et non plures, ita quod eis insimul uli pulsando poterunt in vesperis, matutinis, processionibus, magna missa et exequiis tantiunmodo mortuorum. Nulli parrochianorum ecclesie sancti Pauli sacramentum aliquod ministrabunt vel miiiistrare poterunt, excluso necessitutis articulo, sine episcopi vel sacerdotis licentia speciali. Hoc idem ordinamus de sacramentalibus, scilicet pane benedicto, purificatione mulieriim, aqua benedicta, quam tameii extra chorum habere poterunt, visitatione sollempni infirmorum et similibus, que per sacerdotes curatos consueverunt solummodo exerceri. Sed quoniam sepultura mortuorum in sacrainentalium numero continetur, per istam ordinationem liostram statuimus ul. fratres sepedicli ad opus fratrum suorum et conversorum habeant cymiterium, et insuper ad opus clericortim et scolarium quorumcunque et aliorum omnium, qui non sunt vel erunt de parrochia Sancti Pauli, qui apud eos elegerint sepulturam. Truncum vel ymaginein per septennium subsequens et continuum occasione sui operis non habebunt, ut opus ecclesie sancti Pauli jam inceptum perduci valeat ad effectmn. Si fratrum aliquis vel alius quicumque ibidem yerbum Dei voluerit predicare, hoc facere poterit fratribus et clericis, sicut fratres Sancti Jacobi in sua doino faciunt, et eciam laycis de licentia episcopi speciali vel sacerdotis Sancti Pauli. Fratrum famuli et totaliter familia eorumdem, nisi forte essent conversi et in habilu regulari, divina omiiia percipient in ecclesia beati Pauli, et ei secundum suam possibilitatem jura solvent parrochialia tanquam veri filii et devoti. Hoc eciam intelligimus et statuimus de personis secularibus, quas morari contigerit apud fratres. Statuimus insuper, ut fratres propter loci vicinitatem in diebus dominicis et festivis, qui a populo communiter observantur, excepto festo beate Katerine 1 , ecclesie sue janiuis clausas teneant usque ad pulsationem grosse campaiie in ecclesia gloriose Virginis hore prime, ut parrochiani Sancti Pauli ad suam matron ecclesiam accedentes audiant quid eis agendum sit et qualiter conversandum. In omnibus vero diebus sollempnibus et 11011 sollempnibus 'quoscunque extraneos non parrochianos ecclesie sancti Pauli graves et bonos per ostia privata infra cancellum recipere poterunt, et eis, si voluermt, private divina celebrare. A mulieribus eciam de foris adventaiitibus, dummodo non shit de parrochia Sancti Pauli, oblationes extra chori januani fratres recipere poterunt antedicti. Pro qualibet clomo, que modo i-nhabitatur, quam fratres acquisierunt vel acquirent amodo in

1229]

AB

ANNO

MCC

USQUE

AD P H I L I P P U M

IV

REG.

FRANC.

125

parrochia Sancti Pauli, reddent ecclesie sancti Pauli duos soliclos annis singulis in crastino apostolorum Petri et Pauli in recompensalionem juris parrochialis, quod in locis taliter acquisitis sacerdos perciperet vel percipere posset, si res in statu solito permaneret, nisi forte in illis domibus habitatores qui jura solverent parrochialia morarentur, yel nisi fratres tempore procedente eas in suas converterent officinas. Quia vero non est in hominis potestate omnia dampna et pericula per integrum previdere, que ex nostra concessione possunt ecclesie sancti Pauli accidere in future, fratres de ordine Vallis Scolarium in maim nostra centum quadraginta libras parisien. posuerunt ad emendurn redditus ad opus presbyterii ecclesie sancti Pauli, ut per hoc ob omni danipno valeat relevari. Hec auteui ordinala sunt a nobis salva subjectione, obedientia et reverentia nobis et succcssoribus nostris et ecclesie Parisiensi debita, quain fratres promiserunt se nobis in pcrpetuum impensuros salva sui ordinis disciplina, nee umquain facto vel dicto per se vel per alium contravenluros, remmciantes quantum ad hoc omni privilegio non solum impetrato, sed eciam impelrando. De hiis insuper fideliter et imnmtabiliter observandis major prior tocius ordinis litleras dabit sigillo proprio consignatas. In cujus rei teslimonio presentes litteraa sigilli nostri muni mine fecimus roborari. Actum anno Domini milleshno ducentesimo vicesimo nono, incuse Septembri.
Origiunlc in Arch. nut. Paris. S. 101315, 11 5. Deost sigillum. Vnlois, Guilhiume d'Auvergne, p. S39, 11 15. Menso Octobri ejuHclcin auni cpiHCopns ilorum dednrat so licenlituu dcdissc doiniim ct occlcsiam oonstrucndi. Arch. mil. Paris.' 1. o.,.u 9. Vulois, p. 342, n 10. 1. Quin ccc'lcaiu conveiitus sacidtti cvat sanclac Cathorinao.

Grcgorius IX agcndi moduni Guillelini episcopi Parlsiensis ergit Universitatem Parisicnsem reprehendit, cum in dissensione suborta inter regcm et reginam ex una} et magistros et scholares ex altera parte non solum se medium poncrc non curaverit} sed etiam ne pactiones ab utraque parte initae servarentur consilium tribucrit.
1229, Novembris 23, Perusii.

.. Episcopo Parisiensi. Viruni secunduin cor nostrum invenisse creelentes, et exultare ac letari posse in le tamquam a rectis dilecto super caput tiium sacre unctionis effudimus oleum, ut nitorem conscienlie relinens in teipso emitteres sincere ad proximos opinionis odorem, el, in partem sollicitudinis evocatus sic traditum tibi ministerium adimpleres, quod a supremo patre familias : Euge, serve bone et fidelis, intra in gaudium Domini tui , merereris auclire, offerendo cidem talenla tibi credita duplicata, et nos ipsi qui auditii imrium potius qimm experientia excitati te nolis pretulimus et expertis, committendo tibi Parisiensem ecclesiam, que quidein abscondi non potest, utpote civitas posita supra inontem, gloriari possemus vinee Domini Sabaoth cultorem utilem perfecisse/ Sed ecce quod dolentes referimus vtilnus ab hoste non expectato ferentes et spe concepta frustrali, sic de tuis confundimur actibus, quod de te compellimur dicere vel invili: Penitet hunc

126

CHARTULA.RIUM

TJNIVERS.

PARIS.

hominein nos fecisse . Gum eniin a fossis ab Abrahe pueris piiteis ingestam ab allophili& terrain eruere debuisses pro grege dominico adaquando et irriganda etiam vinea tue depu tata culture, et ut vir sacris litteris eruditus quasi Stella matutina in medio nebule radiando, illuminares patriam splendore sanctorum .et pacificares discordes, tu non solum id efficere neglexisti, verum etiam, sicut pro certo a multis fidedignis asseritur, te machl nante fluvius, studium videlicet litterarum, quo irrigatur et fecuiidatur post Spiritus Sancti gratiam generalis ecclesie paradisus, a suo alveo, civitate Parisiensi videlicet, in qua. viguisse dinoscitur hactenus, est distortus, per quod ad nichilum redigi poterit. per plura. loca divisum, quemadmodtim flumen arescit extractum ab alveo et in plures rivulos deri vatum, et lucernam illumiuantem existentes in domo de candelabro deici et recludi sul> modio diceris procurasse, ut cam videre non possis, donee extinguatur, quod absit, quia. tune forsan ipsius amisse incomodum lucis cognosceres, si luceriia predicta de Parl siensis civitatis candelabro prorsus reinoveretur extincta, et ex hoc quam plures contin geret in tenebris ambulare. Quanto an tern nos credis posse rubore perfundi ex eo, quod nonmilli possunt nobis dicere insullando : Ecce homo, quern Parisiensi ecclesie prefe cistis, inurum se pro domo Domini non opponit ascendendbus ex adverse, nee satagit. capere vulpes, que nitimtur Domini Sabaoth vineam demoliri. Set et Danielem destruentem. Bel et interficientem dracoiiem in lacum mitti leonum non prohibet set procurat, et celum claudi scripture, ut sic nubes coiitineant ymbrem suuin et terra universalis ecclesie remaneat imcompluta, ac sol et luna in tenebris convertantur, stelleque caligiiie invol vantur earum. Intellecto sane, quod inter carissiinum in Ghristo filiuin nostrum .. regein Franco rum et .. reginam matrem ejus illustres ex parte una, et dilectos filios magistros et scolares Parisienses ex altera dissensione suborta iidem magistri cum scolaribvis dampnis et injuriis lacesciti a Parisius discesserunt, studium'alibi'traiisferendo, in quo tu non solum te medium pone re non curasti, verumeliam ne pactiones ab utraque parte inite servarentur, consilium et operam sicut dicitur tribuisti, nos utilitatibus proventurls ex studii revocatione Parisius aspirantes et volentes incomoditatibus, que possunt euc discessu emergere, obviare, venerabilibus fratribus nostris.. Genomanensi et.. Silvanecteixsl episcopis, et clilecto filio magistro Johanni archidiacono Gathalaunensi nostris dam\is litteris in mandatis, ut inter re gem et reginam ac magistros et scolares prefatos interpo nentes. sollicite partes suas impendant sollicitudinein diligentem et operam efficacem, vit magistris et scolaribus antedictis de datis dampnis et irrogatis injuriis satisfiat restituta ipsis solita libertate a clare meinorie Ph. rege Francorum concessa4, studium Parisiias revocetur. Ut igitur vulnus Achillejo que quondam fecerat hosti vulneris auxilium Pellas asta ferat, fraternitatem tuam rogamus et exhortamur in Domino per apostolica til>i scripta districte precipienclo mandantes, quatinus sollicite ac efficaciter satagas, priadenterinsistens, ut de ablatis et illatis injuriis congrue satisfiat magistris et scolaribus antedictis et studium Parisius revocetur, eisdem restituta solita libertate, in qua illos sic sttideas

1229]

AB A N N O MGG U S Q U E

AD P H J L I P P U M

IV REG.

FRANC.

127

confovere ut videaris prioris offense seu negligentie maculam expiasse ac in le confuncli minime nos contingat, qui nequaquam possemus hec conniventibus oculis pertransire. Alioquin 11011 tam iiegligentiam quam malitiam in te dante Domino curabimus taliter castigare, quod in pena cognosces, quantum in culpa improvide commisisti. Dat. Perusii viiij kal. Decembris, pontificatus nostri anno tercio.
Reg. Vat. Gregorii IX an. 3, cp. 88, fol. 144. Vulois, Guillaume cl'Auvergne, p. 343, n 18. 1. Supra n 1. ,

70. Gregorius IX Mauritium Cenomanensem et Giiarinum Silvanectensem episcopos ac mngistrum Johannem Catalaunensem archidiaconum judices in causa inter Ludovicitm re gem Francornm et magistros ac scholares Parisienses vertente constitute. 1229, Novembris 24, Perusif.

.. Genoinanensi et .. Silvanectensi episcopis et magistro Johanni archidiacono Gathalaunensi. Ad custodiendum et operandum ilium paradistim1 deliciarum nostre sollicitudini depiitatum magno nobis est opere precavendum, ne fluvius deliciarum irrigans loci terrain divertatur ab alveo et divisus in rivos arescat, ac irrigatione subtracta paradisus squalescens et versus in salsilaginem producat spinaa et tribulos et vites Sorech in eodem plantate prohibitis nubibus imbrem effundere super eas degenerent in lambruscas. Estque nichilominus valde verendmn, ne irruente hujusmodi siccitate ab Ysaac putei servis fossi calumpnie videlicet ex caiisarum strepitu venientis et inmiicitie ex pugna verborum a disputatione liberalium artium descendente ac latitudinis sacre pagine vias mandatorum Domini facientis corde currere dilatato ab allophilis Ysaach veri contrariis obstruantur et periclitentur pecora ejus siti. Fluvius profecto* est lillerarum studium, quo irrigatur et fecundatur post Spiritus Sancti gratiam paradisus generalis ecclesie, cujus alveus Parisiensis civitas ex eo, quod idem studium Parisiua viguit hactonua, noscitur extitisse. Unde quod nostris temporibus illud alibi transferatur non debemus equanimiter tolerare, ne forsan ex hujusmodi translatione per plura loca clivisum ad nichilum redigatur, et claudatur celum scripture, ac nubes contineant yinbrcm suum, et terra universalis ecclesie remaneat imcompluta, necnon sol et lima in tenobraa conv.ertantur stelleque caligine involvantur earum. Sane ad nostram noveritis audientiam pervenisse, quod cum inter carissimum in Ghristo filium nostrum ., regem Francorum et .. reginam matrein ejus illustres ex parte una et dilectos filios magistros et scolares Parisienses ex altera dissentione suborta iidem magistri cum scolaribus dampnis et injuriis lacesciti a Parisius discesserunt, studium alibi transferendo, per quod videntur clavein tulisse scientie, ac ante homines celorum claudere velle regnum, et ipsi non intrantes volentes intrare nolle sinere introire. Utilitatibus igitur proventuris ex predicti fluminis ad alveum reditu aspirantes et volentes incomoditatibus, que possunt ex discessu emergere, obviare, discretion! vestre per apostolica scripta mandamus, quatinus inter regem et reginam ac magistros et

128

CHA.RTULA.RIUM U N I V E R S . PARIS.

[1229

scolares prefatos interponentes sollicite partes vestras impendatis sollicitudinem diligentem et operam efficacem, lit magis.tris et scolaribus antedictis de datis dampnis et irrogatis injuriis congrue satisfiat 3 restituta ipsis solita liberlate ac a dare memorie Ph. rege Francorum concessa, studium Parisius revocetur, non obstante alicujus vinculo jurameiiti, cui ex tribus comitibus, quos debet habere, duo-videntur deesse, justitia videlicet et judicium, e quibus videtur minime processisse prestare hujusmodi juramentum. Quod si forsan aliqui eorum hujusmodi obstaculo se duxerint excusandos, auctore Domino sic super hoc apostolice sedis curabit circumspectio providere, quod nulla ex hoc infamie macula respergentur. Et quoniam mora videtur ad se perhiculum trahere, sine dilatione qualibet exequamini quod mandamus, et quod super hiis inveneritis, nobis quantocius vestris litteris intimetis, ut per veslram relationem instruct! super hoc auctore Domino procedamus. Quod si non oinnes duo vestrum, etc. Dat. Perusii viij kal. Decembris, anno tertio.
Reg. Vat. Gvegovii IX an. 3, ep. 89, fol. 145. Ruynoldus, Ann. mutilas. Cf, litteras supra n 69 positns. CCcL, ad an. 1229, u 53, offer t has litteras sed

1. Reg. Vat. paradise ... dcputato . 2. Reg1. Vat. cc prefecto . 3. Reg. Vat. o satisfuciut .

7JL. Gregorius JX Ludovicum rogem Francorum et Slancam matrem ejus de necessitate sapientiae et stiidii litterarum cdocet hortatitrque salagant ut studiuiii Parisios revocetur ac magistris et scholaribus Parisiensibus de irrogatis injuriis congrue satisfiat. 1229, Novembris 26, Perus/f.

., Regi Francorum et B. inatri ejus regine illustribus. In tribus, que appropriatione nominis tribus in Sancta Trinitate personis attributa noscuntur, potentia, sapientia et benignitate videlicet, regiium Francorum ejusdem sancte Trinitatis imilando vestigium patet pre regnis aliis a longis retro temporibus claruisse, in slrenuitate militum potens, in clero litterarum scienlia predito sapiens, et in clement! principum bonitate benignum, quorum medio si duo destituantur extreina in vitia convertenlur. Quoniam potentia nisi fuerit sapientia temperata, in presumptionem luxuriat se in arrogantiam extollendo : benignitas vero si eadem suffulta non fuerit, in dissolutionem degenerat el eflicitur fatuitati cognata. Igitur sapientia necessaria est ulrique, sine qua neulra illarum no men virtu tis obtinet vel effectum. Sapientia vero nutritur studio litterarum, quo quasi fluvio de loco deliciarum egresso non solum regnum predictum irrigatur et fecundatur post Spiritus Sancti gratiam, verum etiam paradisus ecclesie generalis, cujus alveus Parisiensis civitas ex eo, quod idem studium Parisius viguit hactenus, noscitur extitisse. Uncle vestra credimus interesse sollicita diligentia et sollicitudine satagere diligent!, ut sludiiim diebus vestris translatum alibi a Parisius, illuc quasi flumen ad alveum revocetur, ne forsan ex translatione hujusmodi ad nichilmn redigatur per plura loca divisum, velut fluvius distortus ab alveo et in rivos divisus arescit, et per hoc celum claudi scripture, ac ymbrem suum nubes continere contingat, et imcomplutam terrain universalis ecclesie remanere, necnon in tenebras solein

1229]

AB A N N O M G C U S Q U E AD P H I L I P P U M IV REG. FRANC.

129

et lunam convert!, stellasque involvi caligine hujusmodi tenebrarum, ac sic de predicto regno deleri Trinitatis vestigium prelibatum, quoniam in vestram ignominiam redundaret, si diebus vestris idem regnum hujusmodi privatum gloria redderetur, nee expedire quod in ipso regnantibus tanti honoris ascriberetur ammissio, quam suis servare temporibus reges incliti ex innata sibi dementia propensius studuerunt, ex diversis mundi nationibus in supradicta civitate collectam multitudinem ad aquas sapientie auriendas benignius confoventes, ac provide supportantes, si quando excedebat. Sane ad nostram noveritis audientiam pervenisse, quod inter vos ex parte una et dilectos filios magistros et scolares Parisienses ex altera dissensione suborta iidem magistri cum scolaribus darapnis et injuriis lacessid a Parisius discesserunt studium alibi transferendo. Nos ergo utilitatibus proventtiris ex 'predict! fluminis ad alveum reditu aspirantes et volentes incomoditatibus, que possunt ex discessu emergere, obviare, venerabilibus fratribus nostris .. Ceiiomanensi et .. Silvanectensi episcopis, et magistro Joanni archidiacono Gathalaunensi nostris damns litteris in mandatis, ut ipsi vice nostra inter vos ac magistros et scolares prefatos interponant sollicite partes suas ac impendant sollicitudinem diligentem et operam efficacem, ut magistris et scolaribus antedictis de datis dampnis et irrogatis injuriis congrue satisfiat, restituta ipsis solita libertate ac a clare1 memorie Ph. rege Francorum concessa, studium Parisius revocetur. Quocirca excellentiam vestram rogamus attentius et monemus ac exhortamur in Domino, quatinus benignitatis predecessornm vestrorum inherentes vestigiis ob reverentiam apostolice sedis et nostram ipsos plenius admittatis in gratiam regiam et fa vo rein acquiescendo monitis et exhortationibus predicto rum, ea executione celeri sicut decet dementia solita exequentes, ne si secus egeritis, quod non credimus, sapientiam et benignitatem, sine quibus' vix potentie unitas potest persistere, videamini abjecisse, ac nos, qui regnum ipsum hactcnus celitus benedictum ut dedecoretur a decore hujusmodi non possumus equanimiter tolerare, super hoc providere aliter compellamur. Dat. Perusii vj kal. Decembris, pontificatus nostri anno lertio.
Reg-. Vat. Grogorii IX an. 3, op. 95, fol. 147*. Bulaeus, III, 135. 1. Reg, Vut. clere .

72.

Epistola transmissa a magistris Tolosanis ad unwersalia studia alibi florentia. Circa, f/aeai anni 1229, Tolosos.

Universis Christ! fidelibus et precipue magistris et scolaribus ubicumque terrarum studentibus presentes litteras inspecturis universitas magistrorum et scolarium Tholose studium in nova radice statuentium, vite bone perseverantiam exitu cum beato. Stabile fundamentum non invenit operatic, que non est in Ghristo, sancte matris ecclesie fundamento, firmiter collocata. Nos igitur hec attendentes summo conamine nostro conati sumus in Ghristo Tholose studii philosophici fundamentum durabile collocare, super quod Chart. Univ. Paris. I. . 17

130

CHARTULA.RIUM UNIVERS.

PARIS.

[1229

edificent nobiscum ceteri, quorum bona voluntas sit ad hoc Spiritus Sancti luminosis radiis illustrata. Dicit enim beatus Augustinus : Deus voluntatein bonam preparat adjuvaridam et adjuvat preparatain. Ipse quiclem nolentem prevenit ut velit, voleiitem vero subsequitur ne frustra velit. Unde, dilectissimi, velitis et vos nobiscum bonam voluntatem Domino preparare, quam, cum ipse preparatam inveniat, ad opera aancta perducat, ut ubi pridem gladii viam vobis fecere, pugnetis acumiue lingue; ubi bellica strages inhorniit, pacifica militetis doctrina; ubi pravitatis lieretice silvestris spinetum excrevit, cedrus fidei catholice per vos ad sidera sublimetur. Et ne vos absterreat tanti laboris aggressio, viam vobis preparavimus, prima tedia sustinuimus, vexillum securitatis vobis pretendimus, ut nobis vestris armigeris precedentibus valeatis vos philosophic milites, arte Mercurii, telis Phoebi, lancea Minerve, tutius militare; ut iterum spem habeatis de incepti studii stabilitate, nobis onus injunctum auctoritate suscepimus ecclesie. Erat enim Moyses noster dominus cardinalis et legatus in regno Francie1 dux et protector et auctor post Deum et doininum papam tain ardue inchoatioiiis, qui statuit quod omnes Tholose studentes, et magistri et discipuli, omnium peccaininum suorum plenariam indulgejitiam consequantur, Ob hanc igitur causam et propter continuitatein legendi disputandique, quam magistri diligentius et crebrius exercent quam exercuenmt Parisius, multi scolares coiifluunt Tholosam, videntes quod flores jam apparueruntt in terra nostra et tempus putationis advenit. Et iccirco nostrum Achillem novuin philosophic inililantern nulla detineat Deidamia, quin alterain adeat Trojam, de qua sic iterum posset dicere Stal.ius Tholosanus 3 :
Omnis hones illic, illic ingcntiu certunt Nomina; vix timide matrus nut ugraina ccssant Virginea; hie multum sterilos damnatus in annos Invisuscjuo Deo, si quoin, hec nova gloria segncm Preterit.

Induat igitur quilibet probus animosum Achillem, ne meticulosus Thersites occupet laurum promissam Ajaci magnanimo, ut saltern hello finite studium militantium et studium philosophantium admiretur. Et ut libentius Tholose gloriam simul cum studio studiosi dinoscant, sciant hanc alterain esse terram promissionis fluentem lac et mel, ubi fetose pascue virent, ubi arbores poinifere frondent, ubi Bacchus regnat in vineis, ubi Ceres imperat in arvis, ubi temperatus aer antiquis philosophis fuerat consideratis 'terre stadiis preelectus. 0 quam incomprehensibilia sunt omnipotentis Dei magnalia!
Hie cat pax, alibi toto Mars sevit in orbc, Sed Martem prius et mortem locus iste reccpit.

Preterea ne ligones ad steriles et incultos deferatis agros, vobis magistri Tholose legentes tribulos plebee ruditatis et spinas aspere sterilitatis ceteraque removerunt obstacula. Hie enim theologi discipulos in pulpitis et populos in compitis informant, logici liberalibus in, artibus tyrones Aristotilis eruderant, grammatici balbutientium linguas in
17.

1229]

AB . V N N O M C G U S Q U E

AD P H I L I P P U M IV REG.

FR.VNC.

131

analogiam effigiant, orgaiiiste populares an res melliti gutturis organo demulcent, decretiste Jusliniaiium extollunt, et a latere meclici predicant Galieiium. Libros naturales, qui fuerant Parisius prohibit!8, poterunt illic audire qui volant nature sinum meclullitus porscrulari. Quid deerit vobis igitur? Libertas scolastica? Nequaquam, quia iiullius habeuia dediti propria gaudebitis libertate. An timetis malitiam populi sevientis vel tyrannidem principis injuries!? Ne timeatis, quia comitis Tholosani liberalitas nobis sufficienleni fecit securitatem et de salario nostro et de servientibus nostris Tholosam venientibus ct redeuntibus. Quod si detriinentum rerum suarum patiantur per maims predonum in dominio comitis, malefaclores nostros ad satisfactionem tanquam pro Tholosanis civibus per vires Tholosani capitolii persequetur. Predictis adhuc adicimus, quod sicut speramus veraeiler dominus logatus iheologos et decretistas alios adhuc advocabit ad augmentationein stuclii, tempusque determinabil, per quod oporteat scolares Tholose propter indulgentiain commorari, si inorain illorum nou impediat, quod Deus avertat, ille prevaricator invidus hiiniani generis, ut consequenter locum et gentem tollant Roman! per crucis salutifere triomphale mysterium dimicantes. De foro reruin venalium fugata caristia per predi.utam porciporo poterilis cerliludinem, et super hec tarn fame quain nuncio credatis, et. hiis versibus:
Pro parvo viuum, pro purvo pimis bubctur, Pro parvo ciiruca, pro purvo piscis cmetur.

De euriulitule populi non est protennittonduin. Videtur enim hie facetia eurialis cum imlilia simul et cum clero federa pepigissc. Si volueritis igitur bona plura quain prediximus admiral1!, paterna poslponatis hospitia, colliu mariticas maritaixdo, illud morale Senece complectendo : Terras omnes tanquam meas videbo, meas tanquam omnium, sic quod vivam quasi sciam uliis me notuin esse; est enim alia temptare et mente majora concipere res homini generosu .
Johtmnis cle Uarliuuliu, JDe triwnphis eacleslae libri OCto, Lib. 5 ia fiuo. fid. from tbc iiniqnc manuscript in the liriliwh Museum Th. Wi-ig-lil, Loudon,-185C, p. 96-98. Bibl. nat. Paris, nouv. aoffiiis. ins. lat. 1225, p. 75. 1. Romauna. Vidu do istius mcrito 'orgu Univoraitatcm Tolosaimm Deuifle, Die Universitaeten des Mittelalters, I, 325 sqq. 2. AcUlleiiL, 2, 124. 3. Gf. supra n 11, 20.

73.

Magisttir Jordanus Ord. Praed. scribit fr. Stephana provinciali Lombardiae de fructu praedicationis suae Vercellis habifac, ubi intraverunt Ordinem miilti inagistn, inter quos Walterus Theutonicus, unus ex optimis magistris Parisiensibus. Anno 1229.

Fritter Jordaiiis Ord. P re die a to rum servus inutilis dilecto in Ghristo filio fratri Stephano priori provinciali Lombardie salutem eteruam. Quasi ad sonitmn folii vestram ad presens conscicntiam intucor expavisse, clum constitutionem illam, qua mulieres tonderi, indui vel ad professionem recipi fratribus prohibetur, in prejudicium sororum Sancte Agnolis creclitis esse factain, credentes quorundain spiritui, qui in hac parte ex

132

C H A R T U L A R I T J M T ] N I V E R S . PARIS.

[1229

Deo non sunt, et vobismetipsis suscitantes inutilem questionem Ceterum sanus de Janua vobis scrips! paratus ad Montempessulanum navigio me transferre. Priori Bononiensi nuper scripsi ut arbitror de fructu, quern aput Vercellas nobis Dominus dedit. Vobis repetam hoc ipsum sicuti postulastis. Primo scolares Vercellis inveni durissimos et quasi accepta licentia jam in procinctu fueram recedendi. Turn ecce subito secundum manum Dei bonam nobiscuin primus intravit magister Walterus Theutonicus, regens in logica, peritissimus artis sue, qui etiam inter majores magistros Parisius habebatur. Secuti sunt eum duo bacellarii probissimi, quos habebat, parati ambo, si voluissem, protinus ad regendiim, unus Provincialis, alter Lombardus. Secutus est item quidam probus studens injure canonico Theutonicus, Spirensis canonicus, qui rector erat Theutonicorum scolarium in Vercellis. Secutus est itenv quidam optimus et probus Theutonicus, magister Godescalcus, canonicus Trajectensis. Secuti sunt item duo Provinciales probissimi, quorum alter in decretis, alter in legibus legebant in cathedra pro magistris, ita ut predictas personas videremur quasi ex omnibus scolaribus ellegisse. Secuti sunt et alii plures utique bene probi, ita ut numero sint xn vel xm universi, qui in tempore brevissimo intraverunt. Fere omnes Januam mecum duxi, et duo statim usque ad Montempessulanum sunt ulteriu.s processi. Reliqui adhuc per tempus Janue expectabunt, quinque in eorum numero sunt Lombardi. Pro hujusmodi gratie Domino sunt agende, cujus benedictio tani jugiter super nos et super filios nostros. Valete in Domino et orate pro me. Salutate fratres et alios amicos nostros, eorum me orationibus cornmendantes. Inter novitios, qui Janue remanse runt, est quidam Gremonensis bene probus, in logica satis versatus, homo nobilis, u.t dicitur, et ad proficiendum bene dispositus, nomine Peregrinus, quem postquam aliquandiu steterit alias transferre poteritis, ubi studium melius in provincia scitis. Vale.
Cod. epistol. mag. Jordani ad Ord. Praed. pertinens, n 50. Bibl. Casanat. D. IY, 24, n 49. Ed. Bayonne, p. 1O8,

n 29.

74.

Gregorius IX Ludovico regi Francorum scribit, se magistrum Guillelmum et Steplianum Baatel nuntios cum litteris regiis recepisse, sed petitiones ejus singulas ad praesens non posse exaudire. 1230, Aprilis 2, Laterani.

.. Illustri regi Francorum. Dilectos filios magistrum Willermum1 et Stephanum Baatel nuntios tuos cum litteris regiis ad nostram presentiam accedentes soli la benignitate recepimus et que proponenda duxerunt intelleximus diligenter. Ceterum cum sicut scire te credimus incunctanter personam tuam sincero diligentes affectu statum et profectum tuum. et regni tui prospere dirigi cupiamus, petitiones tuas libenter quantum cum Deo possumus exaudimus, qui etiam irrequisiti profutura tibi sollicite cogitamus et cogitata studiose producimus ad effectum. Verum cum ex officii nostri debito teneamur justitiam custodire, regia celsitudo egre ferre non debet, si petitiones tuas singulas ad presens distulimus

1230]

AB A N N O M C G U S Q U E AD P H I L I P P U M IV HEG. FRANC.

133

exaudire, cum reputandus sit votivus exauditionis effectus, dum vel petentis votum impleri differtur, ut oportuniori loco et tempore impleatur, vel petitio concessibilis reformetur. Ecce siquidem conservatorias tibi litteras renovantes conservatores concessimus, quos petisli, set adjectionem non duximus admittendam, ne in alterius injuriam tibi gratiam facientes, minus ei possemus pacis consilium suadere, dum nos sibi quasi adversaries reputaret. Super dispeiisatione vero, quam pro filio comitis Marchie postulasti, ad presens non vidimus annuendum, ne dum reconciliation! pacis intenditur, gravior hide turbationis confusio sequeretur, cum ad pacem inter te ac carissimmn in Christo filium nostrum., regem Anglormn illustrem perpetuo solidandam ancxie aspirantes nichil cle contingentibus omittere proponamus, quominus vel per copulam parentele vel alios quoscumque modos inter vos recoiiciliationis gratia solidetur. Timentes enim animarum pericula, personanun discriinina et rerum dispendia, que cle guerra solent inevitabiliter imminere, libenter quieti et saluti consulimus utriusque, ne vos invicem collidatis, qui saltern consanguinitalls proximo ratione vos sincere dilectionis afFectibus deberetis invicem amplexari, ut multi, quibus mine regia subliinitas inclinatur, cogerentur utrumque humiliter revereri. Dat. Lalcrani iiij non. Aprilis, pontificatus nostri anno quarto.
Reg. Vat. Gregorii IX an. i, ep. 5, fol. 2. 1. Mugistrum Guillclmum do Aulissiodoro, auctorcnx Sutnmae tJieol. (Inc. : Fides est substantia rerum}, quae isto tcmpoi'o ut nulln. ulia ft magistris logcbatur, quod probtmt quam plui'imi mss. in bibliothecis hinc inde conaervati. Guillelmi moraoria in Univcrsitato non intoviib cum. ipso; adhuc soec. XIV aunotarunt in Calcndnrio Univcrs. ad iiij non. Novcmb. : in foeto defunrtorum aunt vigiliao mngistvi Guillcrmi Autiasiodorenaia ot in crastino missa per Univcrsitatem . Bibl. Arsen. Paris, ms. 1123, fol. 40. Vido insupcv Haurdau in Notices et catraits des mss., XXXI, 2, p. 288 sqq. '

75.

Gregorius IX magistris et scliolarilus Parisiis et Andegavis commorantibus mandat, ut pro reformations stadii Parisiensis usque ad festum Assumptionis b. Virginia aliquos nomine Vniversitatis ad curiam destitf etiamsi magister Guillelmus jam Hi sit; insuper transcripta omnium pririlegiorum mittant. 1230, Mail 10, Lateranr.

Magistris et scolaribus Parisius et Andegavis commorantibus. Fluminis impetus Parisiensem dudum letificans civitatem venas aquarum viventium ad diversas et longinquas mundi regiones effudit, que dum valles iniluentibus rivulis irrigabant, florere faciebant amigdalaa et ficus producere grossos suos; hujus namque inundatione fluminis fecundata Parisius par Syon videbatur effecta, et tanquam Jerusalem similis dici pdterat urbs beata, quia speculatores ejus in specula Domini constituti pacis videre poterant et ostendere visionem. Quid nempe mirum, si fluminis hujusmodi torrens excreverit, cum neque dubiiitn esse possit ejus emanasse originem de fontibus Salvatoris, illi quidem, qui ex ipso torrente aquas in gaudio auriebant sitientes vocare poterant ad bibendum, sperantes utique, quod qui ex eis biberent, amplius non sitirent. Quia vero humani generis hostis antiquus et pacis insidiator diabolus tante felicitatis augmentum nuper calliditate sua,

134

'

CIIARTULARIUM UNIVERS.

PARIS.

[123Q

quod dolentes referimus, usque adeo minorare sategit, quod inter vos et cives Parisienses exorta discordia in civitate predicla theologice facult'atis stuclia et cujuslibet discipline scolastice dogmata defecerunt : nos qui ejusdem civitatis honorem diligiinus et studiorum defectum pati non possumus nee debemus, ad reform a lion em eorum intendere cupimus ne quod absit amplius destruantur. Licet an tern ordinationes quasdem viderimus et super additiones petitas, quia tain en per ipsas de dicto negotio plenius instrui 11011 potuimus nee sine vobis, quos specialiter et principaliter tangit negolium, procedere disponamus presentium vobis auctoritate inandainus et districte precipimus, quatinus aliquos nomine Universitatis usque ad festiim Assumptionis beate Virginia proximo futuruin ad nostram presentiam destinetis, licet propler hoc magistrum W- 2 duxerimus retinendum. Et tit possimus pienius instrui de liberlatibus vestris et negoliuin vestrum planius expedire volumus et inandainus, ut transcripta omnium privilegiorum vel indulgentiarum, que habetis sive a nobis sive a regibus, nobis sub aliquibus sigillis autenticis transmit tatis. Dat. Laterani YJ id. Maii, ponlificatus nostri anno quarto.
Reg. Ynt. Greg. IX nn. 4, op. 19, fol. 13. Ibidem legitur : In eundem moduin. scriptum est .. cpisoopo ct .. canccllario Parisicn. ut porsontiliter vcniant , Episeopus orat Guillolmus Purisicnsis, cnnccllnrius vero Philippus de Greve. Baluzc, Miscell., cd. Mnnai, III, 392. 1. Vide infra n 89, n. 2. 2. Scilicet mnjf. Guillelinixni de Autissiodoro, do quo supra u Ik, n. 1.

76.

Guillelmus episcojnis Pcirisiensis notum facit} (Odonem) allatem et convention S, Germani de Pratis Paris, dedisse suit certls conditionibiis fratribits Minoribus locum cum domibus, uli ut hospites morari possent. 1230, mense Maio [ParfsiisJ.

Willennus permissione divina Parisiensis ecclesie minister indignus universis presentes litteras inspecturis salutem in Domino. Universitati vestre notum facimus, quod dilecti in Cliristo .. abbas et conventus Sancti Germani de Pratis Parisiensis quendam locum cum domibus ibidem constructs sitnm in parrochia Sanctorum Cosine et Damiani infra muros doinini regis prope portam de Gibardo 1 , cujus fundus et proprietas ad ipsos abbatem et conventum Sancti Germani pertinent, divine caritatis intuitu commodaverunt dilectis in Gliristo filiis fratribus Ordinis fratrum Minorum, ut ibi maneant tamquam. hospites,' ita quod nee ibi poterunt habere campanas, nee cimiterium, nee altare sacratum nisi portatile, nee capellam sacratam; sed salvo in omnibus jure parrochiali ecclesie Sanctorum Cosine et Damiani, cujus patronatus ad monasterium Sancti Germani de Pratis pertinet, liabebunt in ipso loco abbas et conventus Sancti Germani temporalem justiciam, sicut haberit in alia terra sua infra muros constituta. Si autein futuris temporibus aliquo casu contigerit fratres ordinis predict! a loco recedere memorato, locus ipse cum omnibus edificiis et incremento ibi faclo ad jus et proprietatem monasterii Sancti Germani, cujus

1230]

AB A N N O M C G U S Q U E AD P H I L I P P B M

[V R E G .

FRANC.

135

juris et dominii esse dinoscitur, integre et absque contradictione aliqua revertelur. In cujiis rei testimonivim et munimen de consensu eorundem fratrum presentes litteras sigilli nostri munimine fecimus roborari. Actuin anno Domini MCG tricesimo, mense Maio.
Originate iu Arch. mil. Paris. L. 767, layette 3, liassc 4, cote 3. Sigillum cercum taeniolo mcmbruuuc. uppenditur. Fdlibien, Hist, de la Vlllc de Paris, III, 115, secundum Dubreul, Antiques de Paris (1612), p. 515, et quidom imperfecte. Fratres Minorca uu. 1219-1220 Purisios venisse vidimus supra ad n 37. Priino domicilium hubebant apud S. Dionysiuin. Id cltire upparet ox nai'rutione Thomnc de Eceleaton, De adventu Minor, in Angliam, Circa annum 1224 enim, postquam fratres Minorca jnm venorant in Augliuiu (10 Sept. 1224), Huymo de Fnversham cum tribus aliis mngistria apnd Sanctum Dionysium et quidom Purisius vcl potiuapropa Purisios Ordinem intravit, quando ibi Gregorius de Neapoli minister Franciac exstitit. Cf. Monumenta Francisc., torn. I, cd. Brewer, p. 21, sq., torn. 2, cd. Howlctt, p. 23. Ante annum 1224 et forte sub ministro Franciac Gregorio, qui in Univorsituto Pnriama colcber crat suis prncdicationibus (1. c., I, 23; II, 25), Parisiis sen potius apxid H. Dionysium frutor Agnelliis ornt cuslos, qui anno 1224 fundationem in Anglia incepit(I, 5). Nou habebimt ndhuc canturimu , sod audjubunt in pnrochia diviua (I, 22; II, 24). Hemcracus, Sorbonae origines (Bibft Arsenal. Paris., ms. 1166, fol. 8), r<!tc igituv olocutus cst diucns fi'atros Minoros prirnum Sandiouysii tortio ab urbc lupide aliquandiu substitisse (contra Bellcforoat et Corrozet, qni usacrucruiit Miuoros luibitaase in loco, ubi poatca fuit Collegium Navarrac). Dum frati-cs apud Sanctum DianyHiuiu moruhnntur, cuiiatrncrQ cocpcruiit in loco Vullis Yiridis (Valvert, Vauvei't) doinum longam et altum, quao multia fi'iili'ibns vidubutuv osse oontra stutnm paupertatis Ordinis >. Agnellus praocipue snpplioabat b. Frnncisco, nt Ottiu dcstrueret (Mon.f Francise., I, 3(i sq.). Quod otiam evouiasc, ct quidcm anno 1229, rcfert tcstia oculntna Johannes de Gurlundiu in sun libro De triltmphis ncclesiati, lib. G, acribit cnini : Anuuin millonum Domini centum bis cl niinos Viginliqtic novciu s emit a aolis agit. Piu-isius lapau est fratrum domus alia Minoruin Vullo quidciu viridi quain statucrc sibi. Ed. \Vrigbt, i>. yy, Bibl. nut. Purin. iiotiv. acquis. ms. lat. 1225, p. 77. Post istum cranium fratres Minores unno 1230 se truustulcrunt ad S. Germunum, ubi remansorunt priino quideui ut hospites, posten vero jecertint fundameuta illius convenlna, qui uppollabatur lo grand convent doa Cordeliers . Frutrea Minorca non rcccpcrunt cuthedram theol. in Univcra. Paris, unto an. 1231, num, ut dicit Uugor Buco, Alexander do Ilulea iutrnvit Ordinem post reditum Unircraitutis >, i. c. 1230-1231, et quidcm jam auncx ct mugistcr in theologia (Rogeri Bacon opp. inetl., cd. Brewer, p. 32G; juxta Mon. Francisc., I, 542, an. 1228). Ex ojus iiigrossu frtitrca accopcrunt unuiu cathodraiu iu Uuivcrsitutc, ct sub ipao incepit fr. Johannca dc Rupclla. Vide infru n 108, n. 4, Plurima documonta rofcruntur nd fuudationcin apud S, Gcrmamiui, inter quae illud, quod supra dedimuB, primuiu locum obtiuct. Aliud invcnitur in codern Arcli. nat. Paris, L. 7G7, layette 3, liasse .4, cote 1, onni 1230, menso Martio (i. c. 1231), in quo Giraudus decanus et capitulnm Paris, notificant quittationem juris, quod canonici S. Moderici Paria. habebant super fuudum terrnc et doinum, in qua niodo innnent ft-utres Minorca infra rouros Paris. >. 1. Ildoc portu nominalu cat eliam porlu Inf(;rni (d'Enfer) et u sacc. XIV cxouutc ports S. Michel,

77.

Girai'dus cms Parisians is tit Jaqudiiia uxor ejus recognoscunt se vendidisse priori et conventui S. Catherinae Vallis Scltolariunij quidquid juris super domo et porprisio S. Catherinae habebant.
1230, mease Novembri, [Parisiis].

Omnibus presentes litteras inspecturis.. officialis curie Parisiensis salutem in Domino. Notum facimus quod in nostra presentia constituti Girardus Aeon, civis Parisiensis et Jaquelina ejus uxor recognoverunt se vendidisse et concessisse .. priori et conyentui Sancte Katherine Parisiensis de ordine -Vallis Scolarium pro quadragiiita libris Paris, jam solutis, sicut ipsi Girardus et Jaquelina confessi sunt coram nobis, quinquaginta solidos censuales, quos habebant super domo et porprisio Beate Katherine predicte, et eciam quicquid juris in dicta domo et porprisio habebant vel habere poterant quoquo modo. Promi-

136

CHAHTTJLAHIUM UNIVERS.

PARIS.

[1230

serunt insuper prefati Girardus et uxor ej-us fide data, quod in dicta doino, porprisio et in tota terra, que fuit Nicliolai Giboin per se vel per alios nicliil inposterum reclamabimt et quod eidem ecclesie dictos quinquaginta solidos censuales ad usus et consuetudines Francie contra omnes garentizabunt sub prestite fidei religione. Dicta autem Jaquelina specialiter et expresse quitavit coram nobis, quicquid juris in predictis domo, porprisio et terra habebat vel habere polerat ratione dotalicii vel alio modo spontanea non coacta fide prestita corporal!. Quod ut ratum permaneat presentes litteras sigillo Parisiensis curie duximus roborandas. Actum anno Domini M GG tricesimo, mense Novembri.
Originate in Arch. nat. Paris. L. 919, fasc. 1. Rostat taeniolum membranaccum. Ibidem occurrunt alia documenta. originalia quoad' fandnm qt terras conventus Yullis Scholaritun, mcnse Septcmbri an. 1235; mense Martio 1241; mense Novembri 1242; mense Octobri 1244, etc. S. 10131*, n 2, mense Julio 1247; n 3, Junii 1259. In documento monsis Novembris an. 1250-scribitur ordo Vallium Scolarium (L. 919). Frutres Yallis Scbolarium jam in opistola Universitatis an. 1254, Febr. 4, ut in Universitato atudcntes nominantur. Do oorum prime doctore Paris, vide supra ad n 65.

78.

Gregorius IX concedit Petro abb at i et conventui S. Victoris Paris., ne super rebus, quas habent Parisiisy auctoritate apostolica in causam extra dioecesim ad remotos judices et minus peritos in jure quam sunt in ipsa dioecesit uli est copia peritorum, trahanlur, 1231, Februarii 27, Laterani.

Gregorius episcopus servus servorum Dei dile'ctis filiis.. abbati et conventui Sancti Victoris Parisien. salutem et apostolicam beuedictiouein. Gonsuevit interdum apostolice sedis benignitas juris rigorem, cujus executio non habet injuriam si trahatur ad iniquum. dispendium, quodam equitatis moderamine temperare. Unde cum sicut ex parte vestra fuit propositum coram nobis, super rebus quas habetis in Parisiensi diocesi, ubi est copia perltorum, quam plures vos trahant auctoritate apostolica in causam ad remotos judices et minus peritos in jure extra diocesim supradictam, ut ipsorum vexationem redimere vos compellant: nos devotionis vestre supplicatioiiibus inclinati auctoritate vobis presentium. iiidulgemus, ut super premissis inviti non teneamini extra eandem diocesim per litteras apostolicas, qtie de hac indulgentia mentionem non fecerint, aliquibus respondere. Nulli ergo, etc., nostre concessionis, etc. Si quis autem, etc. Dat. Laterani iij kal. Martii, ponti ficatus nostri anno quarto.
Originale in Arch. nat. Paris. L. 242, 11 78. Bulla plumb, filis seric. Lavi et rubei coloris appenditur.

79. Gregorius IX in litteris ad magistros et scholares Parisienses directis statuta praescribit a cancellario et ab ipsis servanda tarn in licentia largienda quam in aliis. Assignat libros ab artistis legendos, et normam. statuit a studentibus in theologica facilitate sequendam. . ' . 1231, Aprilis 13, Lateran/.

Gregorius episcopus servus servorum Dei dilectis filiis universis magistris scolaribus Parisiensibus salutem et apostolicam benedictionem. Parens scientiarum Parisiizs

1231]

AB A N N O MGG TJSQUE AD P H I L I P P U M IV REG.

FRANC.

137

velut altera Gariath Sepher, civitas litterarum1, cara claret, magna quidem sed de se majora facit optari docentibus et discentibus gratiosa, in qua utique tamquam in ofiicina sapientie speciali habet argentum venarum suaruin principia, et auro locus est in quo rite conflatur, ex quibus prudentes eloquii mistici mureuulas aureas vermiculatas argento cuclentes et fabricantes monilia ornata lapidibus pretiosis, imino nulli pretio comparanclis sponsam Christi decorant et dec6rant. Ibi ferrum 9 de terra tollitur, quia dum terrena fragilitas fortitudine solidatur, lorica fidei, gladius spiritus et cetera hide fit christiane militie armatura, potens adversus aereas potestates. Et lapis" calore solutus in es vertitur, quia corda lapidea Sancti Spiritus afllata fervore dum ardent, incendunt et fiunt predicatione sonora preconantia' laudes Ghristi. Quare non est dubium, quin Deo et homimbus graviter diapliceret, quisquis in civitate predicta gratiam tain insignem niteretur ullatenus disturbare vel clislurbantibus se pro viribus potenter non opponeret et patenter. Unde cum super dissensione ibi diabolo instigante suborta, studium enormiter disturbante, questiones ad nos Jelatas audiverimus diligenter, eas potius provisionis moderamine quain judicial! sontentia de fratrum nostrorum consilio duximus sopiendas. Circa statum itaquc scolarium et scolarum hec statuimus observanda, videlicet, quod quilibet cancellarius Parisiensis deinceps creandus coram episcopo vel de ipsius mandate in capitulo Parisiensi, vocatis ad hoc et presentibus pro Universitate scolarium duobus inagistris in sua institutions jurabit, quod ad regimen theologie ac decretorum bona fide secundum conscionliam suam loco et. tern pore secundum statum civitatis et bonorem ac honestatem facultatum ipsaruin non nisi dignis licentiam largietur, nee admittet indignos, persoiiariuu et nationum acceptione summota. Ante vero quam quemquam licentiet, infra tres menses a tempore petite licentie tarn ab omnibus inagistris theologie in civitate presentibus quam aliis viris honestis et litteratis, per quos veritas sciri possit, de vita, scientia et facundia nccnon proposito et spe proficiendi ac aliis, que simt in talibus requirenda, cliligenter -iuquirat, ot inquisitione sic facta quid deceat et quid expediat bona fide det vel neget secundum conscientiam suam petenti licentiam postulatam. Magistri vero theologie ac decretorum, quando incipient legere, prestabunt publice juramentum, quod super premissis fidele testimonium perhibebunt. Gancellarius quoque jurabit, quod consilia magistrorum in malum eorum nullatenus revelabit, Parisiensibus canoiiicis libertate ac jure in incipiendo habitis in sua manentibus firmitate. De phisicis autem et artistis ac aliis cancellarius bona fide promittet exaininare inagistros, et non nisi dignos admittens repellet indignos. Getorum quia ubi non est ordo, facile repit horror, constitutiones sen ordinationes providas faciendi de modo et hora legendi et disputandi, de habitu ordinato, de mortuorum exequiis necnon de bachellariis, qui et qua hora et quid legere debeant, ac hospitiorum taxatione sen etiarn interdicto, et rebelles ipsis constitutionibus vel ordinationibus per subtractionem societatis congrue castigandi, vobis concedimus facultatem. Et si forte vobis subtrabatur hospitiorum taxatio, aut quod absit vobis vel alicui vestrum 18 Chart. Vniv. Paris. I.

138

CHARTULARIUM UNIVERS.

PARIS.

[1231

injuria vel excessus iiiferatur enormis, utpote mortis vel membri mutilationis, nisi congrua moiiitione premissa infra quindecim dies fuerit satisfaction, liceat vobis usque ad satisfactionein condignam suspendere lectiones. Et si aliquem vestrum indebite incarcerari contigerit, fas sit vobis, nisi moiiitione prehabita cesset injuria, statim a lectione cessare, si tamen id videritis* expedire. Precipimus autem, ut Parisiensis episcopus sic delinquentium castiget excessus, quod scolarium servetur honestas, et maleficia non remaneant impunita; sed occasione delinquentium non capiantur ullatenus innocentes, immo si contra quemquam suspicio fuerit orta probabilis, honeste detentus idonea cautioiie prestita cessantibus carcerariorum exactionibus dimittatur. Quod si forte tale criinen commiserit, quod incarceratione sit opus, episcopus ctilpabilem5 in carcere detinebit, cancellario habere proprium carcerem penitus interdicto. Prohibemus insuper, ne scblaris pro contracto debito decetero capiatur, cum hoc sit canonicis et legitimis sanctionibus interdictum. Sed nee episcopus vel ofiicialis8 ejus sen cancellarius penam pecuniariam pro excommunicationis emenda vel alia qualibet censura requiret, nee cancellarius a licentiandis magistris juraineiitum vel obedientiam sen aliam exiget cautionem, nee aliquod emolumentum seu promissionem recipiet pro licentia concedenda juramento superius noininato contentus. Porro vacationes estive non extendantur decetero ultra mensem, sed vacationum tempore bachellarii si voluerint suas continuent lectiones. Iiihibeinus autem expressius, ut scolares per civitatem armati non vadant, et turbatores pacis el studii Universitas non defendat. Et illi, qui simulant se scolares, nee tamen scolas frequentant nee magistrum aliquem profitentur, nequaquam scolarium gaudeant libertate. Ad hec jubemus, ut magistri artium unam lectionem de Prisciano et unum post alium ordinarie semper legant, et libris illis naturalibus, qui in Concilio provincial!7 ex certa causa prohibit! fuere, Parisius non utantur, quousque examinati fuerint et ab omni errorum suspitione purgati. Magistri vero et scolares theologie in facultate quam profitentur se studeant laudabiliter exercere, nee philosophos se ostentent, sed satagant fieri theodocti, nee loquantur in lingua populi et populi linguam hebream cum Azotica confundentes, sed de illis tantum in scolis questionibus disputent, que per libros theologicos et sanctorum patrum tractatus valeant terminari. Preterea de bonis scolarium, qui intestati decedunt vel rerum suarum ordinatioiiem aliis non committunt, sic duximus providendum, videlicet ut episcopus et unus de magistris, quern ad hoc Universitas ordinaverit, recipientes omnia bona defuncti et in loco tuto et idoneo deponentes statuent certum diem, quo illius obitus in patria sua valeat nuntiari, et illi ad quos bonorum ejus-est successio devoluta possint Parisius accedere vel idoneum nuntiuin destinare; et si venerint vel miserint, restituentur eis bona cum cautela que fuerit adhibenda. Si vero non comparuerit aliquis, extunc episcopus et magister bona ipsa pro anima defuncti prout expedire videriiit erogabunt, nisi forsan ex aliqua justa causa venire nequiverint successores; et tune erogatio in tempus congruum differatur. Verum quia magistri et scolares, qui dampnis et injuriis
18.

1231]

AB A N N O

MCC USQUE

AD P H I L I P P U M IV R E G . F R A N C .

139

lacessiti juramento invicem sibi prestito a civitate Parisiensi dissipate studio discesserunt, visi sunt causam agere non tain propriam, quam communem: nos generalis ecclesie necessitate ac hulilitate pensata volumus et mandamus, ut postquam a carissimo in Ghristo filio nostro .. illustri rege Francorum magistris et scolaribus privilegia exhibita fuermt et de ipsorum malefactoribus emende taxate, Parisius licite studeant nulla prorsus de inora vel reditu infamia vel irregular-hate notandi. Nulli ergo omnino hominum liceat hanc paginam nostre provisionis, constitutionis, concessionis, prohibitions et inbibitionis infringere vel ei ausu temerario contraire. Si quis autem hoc attemptare presumpserit, indignationem omnipotentis Dei et beatorum Petri et Pauli apostolorum ejus se noverit incursurum. Dat. Laterani id. Aprilis, pontificatus nostri anno quinto.
4

Originalc in Arch. nut. Paris. L. 242, n 76. Bulla plumbea filis seric. flnvi et rubei coloris appcnditur. Pertinebat ad Arch. Univcrs. In aversa membrana logitur charactere cancellariae : G-. de Autisiodoro . Magister Guillelmus de Autissiodoro morabatur tune ternporia in curia (of. supra n 74), eique plures epistolae Gregorii IX pro TJniveraitate debentur. De quo vide Archw fur Litteratur- und Kirchengeschichte des Mitielalters, III, 029 sqq. Reg. Vat. Gregorii IX an. 5, ep. 23, fol. 73. Duo apographa in Arch. nat. Paris. L. 242, n<> 77 (anno 1336 confectum), M. 257, n 1. God. Vat. Reg., 406, fol. 6&. Bibl. Phillipps in Choltonbam, ms. 876, fol. 8*. Magn. Pastor, in Arch. nat. Paris. LL. 175, p. 554. Excerptum anno 1343 factura in Arch. Univ. Paris., thcca IV. A. 21. a. Bulaeus, III, 140. 1. Eadcm dictio occurrit in cpistolis Philippi de Harvengt. Vide supra parte introd. n" 51 et 52, et infra 11 82. 2. Originalc : forum. 3. Orig. : proconatia. 4. Reg. : videbitis. 5. Reg. : in carcere culpabilein. 6. Reg. : officialcs. 7. Vide supra n 11.

80.

Gregorius IX de eodem argumento ad decanum et capitulum Parisiense. 1231} Aprilis 13, Laterani.

Gregorius episcopus servus servorum Dei dileclis filiis .. decano et capitulo Parisien. salutem et apostolicam benedictionem. Parens scieiitiarum Parisius, etc. sicut in praecedentibus litteris. Dat. Laterani id. Aprilis, pontificatus nostri anno quinto.
Originalo in Arch. nat. Paris. M. 257, n 6. Deest bulla plumbea. Magn. Pastor, in Arch. nat. Paris. LL. 175, p. 546. Paro. Pastor., ibid., LL. 176, p. 369. Ghopphms, JDe sacra politia, p. 713, perperam referb has litteras fuisse dircctas ad Johannem cancellarium Parisiensem (of. ctiam Potthast, n 8708). Insuper cancollarius tune temporis non erat Johannes, sod adhuc Philippus de Grcvc.

81.

Gregorius IX ad Odonem abbatem S. Germani de Pratis, ut homines de burgo S. Germani pro pace ac securitate scholarium ad ea constringat, ad quae cives Parisienses per regale privilegium sunt astricti. 1231, Aprilis 13, Laterani.

Gregorius episcopus servus servorum Dei dilecto filio.. abbati Sancti Germani de Pratis Parisien. salutem et apostolicam benedictionem. Cum non deterioris sed melioris conditionis apud te ac homines tuos, quam apud alios burgenses civitatis Parisiensis, debeant esse scolares, discretionem tuam monemus attente per apostolica scripta districte

140

CHA.RTULA.RIUM

UNIVERS.

PARIS.

[1231

precipiendo mandantes, quatinus homines tuos de burgo Sancti German! pro pace ac securitate scolarium ad ilia constringas, ad que cives Parisienses per regale privilegium * sunt astricti, mandatum nostrum taliter impleturus, quod 3isdem scolaribus non tarn necessitate quam voluntate exhibens te favorabilem et benignum divine ac nostre gratie te reddas merito aptiorem. Dat. Laterani id. Aprilis, pontificatus nostri anno quiiito.
Originate in Arch. nat. Paris. L. 242, n 78. Bullft plumbea filis cannab. appenditur. In aversa membrana: magistri Alexandri . Certe iste magister fait untis ex illis, quos juxta mandatum. papae 10 Maii anni 1230 Univcrsitas Parisiensis ad sedem apostolicam. pro negotiis suis destinavit. Sicut magistro Guillelmo Autissiodorensi, sic et mag. Alexandro aliquae epistolae apostolicae pro Universitate dcbentur. Vide notanx ad documentum n 79. In ihargine a tergo legitur: Scribatur conservatori nostro, tit compellat justitiarios habentes homines in civitate Pnrisiensi et in suburbiis civitatis Parisiensis, quod faciant homines suos jurare. sicut tenentur jurare homines regis . Haec scripta sunt nomine Universitatis Parisiensis, in cujus Archive hae litterae olim exstabant, quas cum ista petitione Universitas sub Innocentio IY ad apostolicam. sedem. misit, ut ex litteris hujus pontificis onni 1246, Junii 24, concludere debemus. Vide infra ad n 113. Cod. Vat. Reg. 406, fol. 10. Bibl. Phillipps in Cheltenham, ms. 876, fol. 11. Bulaeus, III, 144. 1. Per privilegium Philippi Augusti a Ludovico IX renovatum.

82.

Gregorius IX Ludovicum regem Francorum Uortatur, ut progenitorum suorum exemplar secutus se scholaribus Parisiensibus favorabilem ac benignum exhibeat et eis privilegium Philippi Augusti innovet,
1231, Aprilis 14, Laterani.

Gregorius episcopus servus servoruin Dei carissimo in Ghristo filio .. illustri regi Francorum salulem et apostolicam benedictioiiem. Parens scientiarum Parisius velut altera Gariath Sepher, civitas litterarum, cara claret, magna 'quidem, sed de se majora facit optari docentibus et discentibus gratiosa, in qua utique tamquam in officina sapientie speciali habet argentum venarum suarum principia, et auro locus est in quo rite conflatur, ex quibus prudentes eloquii mistici murenulas aureas vermiculatas argento cudentes et fabricantes monilia ornata lapidibus pretiosis, immo nulli pretio comparandis sponsam Christi decorant et decorant. Ibi ferrum de terra tollitur, quia dum terrena fragilitas fortitudine solidatur, lorica fidei, gladius spiritus et cetera inde fit christiane militie armatura, potens adversus aereas potestates. Et lapis calore solutus in es vertittir, quia corda lapidea Sancti Spiritus afflata fervore dum ardent, incendunt et fiunt predicatione soiiora, preconantia laudes Ghristi. Quare non est dubium, quin Deo et hominibus graviter displiceret, quisquis in civitate predicta gratiam tain insignem niteretur ullatenus disturbare vel disturbantibus se pro viribus non opponeret potenter etiam et patenter. Unde cum super dissensione ibi diabolo instigante suborta, studium enormiter disturbante, questiones ad nos delatas audiverimus diligenter, eas potius provisionis moderamine quam judicial! sententia de fratrum nostrorum consilio duximus sopiendas. Quia vero sicut interest regie celsitudinis, ut in civitate ipsa studium in statum pristinum reformetur, ita et honor! tuo expedit et saluti, ut que per nos provisa sunt, affectu et effectu benivolo prosequaris, serenitateni. tuam rogainus, monemus et hortamur in Domino, quatinus progenitorum tuorum sequutus

1231]

AB A N N O M C G U S Q U E AD P H I L I P P U M IV R E G .

FRANC.

141

exemplar exhibens te scolaribus favorabilem et benignum, privilegium clare memorie Philippi regis avi tui eis innoves et observes, et facias ab aliis observari 1 . Hospitiorum quoque taxationem per duos magistros et duos burgenses ad hoc de consensu magistrorum electos juramento prestito iideliter faciendam, sive, si burgenses non curaverint interesse, per duos magistros, sicut fieri consuevit, eis sine difficultate concedas, cum alias nimis cara hospitia coiiducere cogerentur. Et quia honor regis est, ut justitiam diligens injuriis adverseris, emendam que pro injuriis iiuper illatis scolaribus dicitur ordinata, facias adimpleri, preces et monita nostra taliter impleturus, quod propitiationem divinam exinde. uberius merearis, et nos mansuetudinem tuam posaimus merito commendare. Dat. Laterani xviij kal. Mail, pontificatus nostri anno quinto.
Originale in Arch. nat. Paris. L. 242, 11 79. Bulla plumb, filis cannab. appenditur4 In aversa membrcina legitnr magistri Alexandri . Infra : R. (Script, in Rogesto). Gf. Archiv f. Litteratur- wnd Kirchengeschichte, III, 630 sqq. Reg. Vat. Gregorii IX. an. 5, ep. 34, fol. 81. Cod. Vat. Reg. 406, fol. G. Bibl. Phillipps in Cheltenham, ms. 87G, fol. 7b. Bulaeus, III, 143. 1. Sed jam anno 1229 privilegium Philippi Augusti renovavit. Supra n 66. Certe non itcrxim renovavit privilegium, sed forsitan formulam juramenti a praeposito praestandi praescripsit. Vide n 67.

83.

Gregorius XX magistros Jacobum de Dinant arcliidiaconum Morinensem et Warnacium canonicum Tervisimtm^ Parisiis commorantem hortatur, ut inquisitionem super domo S, Thontae in Lupara, nisi jam fuerit consummata. ad finem perducant. 1231, Aprilis 18, Lateranf.

Gregorius episcopus servus servorum Dei dilectis filiis magistris Jacobo archidiacono Morinensi et Warnacio * canonico Tervisino 2 Parisius commoranli salutem et apostolicam benedictionem. Gum sicut intelleximus dilectus filius noster R. Sancti Angeli diaconus cardinalis Portuensis electus tune apostolice sedis legalus super domo Sancti Thome in Lupera venerabili fratri nostro Ardengo8 episcopo Florentino tune canonico Papiensi Parisius commoranti et dilecto filio Bituricensi archidiacono inquisitionem commiserit faciendam, licet usque ad conclusionem attestationum fuerit in negocio ipso processum, propter varias tamen occupationes ejusdem legati nondum exinde finalis est secutus effectus. Ne igitur inquisitio inutiliter videatur incepta, nisi fuerit sicut convenit consummata, discretion! vestre per apostolica scripta mandamus, quatinus attestationibus ipsis si potenmt inveniri receptis aperiatis easdem, et negocio finem debitum imponatis. Quod si forte inveniri non poterunt, vos inquisitionem iterum facientes procedatis exinde prout secundum Deum videritis procedendum, contracjictores per censuram ecclesiasticam appellatione postposita compescendo. Dat. Laterani .xiiij kal. Maii, pontificatus nostri anno quinto.
Apographum coaevum in Arch. nat. Paris. M. 67A, n 21. Pertinebat ad Arch. Univera. Cod. Vat. Reg. 406, fol. 11;. Bibl. Phillipps in Cheltenham, ms. 876, fol. 11 *. Cod. Vat. Reg. et Bulaeus, III, 146, has litteras ad iiij kal. Mali reFerunt. Idem Jourdain, n 40, et Potthast, n" 8730. 1. Cod. Cheltenh. Warnatio . 2. In apogr. ; TeiTision. > De isto nomine Tide ad litteras sequentes. 3. De ipso et de Jacobo cf. supra ad n 61.

142

CHA.RTTILA.RIUM UNIVERS. PARIS.

[1231

84.

Grewius IX mandat magistris Warnacio Tervisino et Simoni de Alteis Ambianensi canonicis, ut super flagitio, quod decanus et alii de villa S. Marcelli Paris, in occisione scholarium perpetrasse dicantur, souicite veritatem inquirant. 1231, Apriiis 18, Laterani.

Magistris Warnacio Tervisino1 Parisius commoranti et Symoni de Alteis8 Ambianensi canonicis. Cum intersit reipublice, lie crimina remaiieant impunita eo quod facilitas venie incentivum tribuit delinqueridi, immane flagitium, quod., decanus et quidam alii de villa Sancti Marcelli Parisiensis in occisione acolarium perpetrasse dicuntur 8 , nolentes relinquere indiscussum, discretion! vestre per apostolica scripta mandamus, quatinus inquirentes super hoc sollicite veritatem, que inveneritis nobis per vestras litteras fideliter intimetis, ut ex vestra relatione sufficienter instruct!, procedamus exinde prout secundum Deum viderimus procedendum. Dat. Laterani xiiij kal. Maii, anno quiuto.
Reg. Vat. Grcgorii IX an. 5, cp. 39, fol. 8211. Cod. Vat. Reg1. 406, fol. 10^. Dibl. Pliillippa in Clieltenham, ms. 876, fol. 11*. Bulaeus, III, 144. Ubicnie pcrpcram xiij kal. Mtiii ascribitur. Epistola in codd. Vat. ct Ghcltcuh. scripta cst sub rubrica: Littera concessa tempore occisioiiis scolariuin ab illis de Sancto Marcello . 1. Cod. Gheltenh. Warnario Tcrvisino . Bulaeus : "Wernerio >, Jourdain, noa 37, 40 : * Warvntio , amboque sicut et Potthast, n 8715, scribunt Tcnusiiio . Ad Wavncicium vcl Gaarnaciuia Tervisinum canonicum Parisiis commorantem Gregorius IX saepo dirigit suaa cpistolas, Cf. Reg. Vat. ejusdem pontificis an. "B, cpp. 11,115; an. 4, opp. 8, 38; an. 6, epp. 118, 223, 298, 320; an. 7, cpp. 13, 93, 217, 222, 225, 453, etc. usque ad an. 12. Et sub Inuoccntio IV, an. 1 et 5. In quadam bulla original! Gregorii IX., Arcb. nat. Paris. L. 242, revera scribitur Wcruerius . 2. De isto vide infra n 87. 3. Hoc evenit mense Februario 1229. Vide supra ad n 62, CJiron. Lemovicense in Rec. des Hist, des Gaul., 'XXI, 764, hoc factum perperam ad an. 1230 refcrt.

85.

Gregorius IX Henrico archiepiscopo Remensi, Gaufrido episcopo Ambianensi, Hugoni de Burgundio mandat ut magistros et scholares Parisienses in suis lilertatilus contra turbatores conservent. 1231, Apriiis 18, Laterani.

..Archiepiscopo Retnensi et .. episcopo Ambianensi et Hugoni de Burgundio quondam archidiacono Remensi. Dilectos lilios magistros et scolares Parisienses speciali volentes favore fovere, quern iidem inereri videntur, discretioni vestre per apostolica scripta mandamus, quatinus ipsos in libertatibus, quas eis indulsimus, conservantes, non perniittatis eos contra indulgentias nostras temere perturbari, turbatores per censuram ecclesiasticam appellatione postposita coznpescendo, Presentibus litleris post quinquenniuni minime valituris. Quocl si non omnes, etc*, duo vestrum, etc. Dat. Laterani xiiij kal. Maii, anno quinto.
Reg. Vat. Grcgorii IX an. 5, ep. 41, fol. 83.

1231]

AB A N N O M C C U S Q U E AD P H I L I P P U M IV REG.

FRANC. '

143.

OO. Gregorius IX Pctro abbali S. Victoria et priori fmtrum Praedicatorum Paris, mandat ut magistros et scholares, qui in sententiam latam Parisiis in provinciali Concilia et alias occasions librorum naturalium inciderintj absoh'ant. 1231, ApriJis 20, Later ani.

..Abbati Sancti Victoria et.. priori fratrum Predicatorum Parisien. Gum salutem animarum querere tenoamur, occasiones perditionis cupientes quantum Dominua permiscrit amovere, discretion! vestre preaentium auctoritate mandamus, quatinus magistros et scolares, qui in sentenliam latam Parisius in provinciali Goncilio1 sen in sententiam bone memorio R.3 tituli Sancti Stephani in Celio Monte presbyteri cardinalis occasione librorum naturnliuin, qui in coclcm Goncilio Aiere prohibit!, inciderunt, juxta formani ecclesie absolvatis', etinjuncla eis proptor hoc penitentia competent! super irregularitatibus hujiismodi occaaioue coutractis provide dispensetis. Quod si non ainbo, etc., alter vestrum, etc., Dal. Latorani xij kal. Maii, anno quinto.
Rng. Vut. Grpgorii IX nn. 5, ep. 40, fol. 821". - Hiiurenu in Notices et esctraits de$ mss,, XXI, 2, p. 228. Per errorcm in Lib. A, fol. 300, in Arch, goner. Orel. Pi-nod., GX quo Ripoll, Bull Ord. Praed., I, 33, n" 43, epistolam publicnvit, vij kal, Muii iiHcribitnr. ISpistolu iliidiim mutilntn cxistit, dii-octu tautummodo priori frutrum Pi-nod. Puris, , cjvamvifl in fine invenintur formula Quod si non umbo ... alter vestrum , Intorprotatio Ripolli (ibid, nota 5)hujus formulae fftlsa, ct totn rubricn o Potthast, n 8725, oliminanda est, 1. Yido supra n 11. 2. Roborti. Cf. stipra n 20. 3. Adi practerca littoraa sccfucntes et of. Roger! Bacon Compend. stud, thaol., npud ClmrlH, Roger Bacon, p. 412.

87.

Gregorius IX magistris Guillelmo arehidiacono Jielva&ensi, Simani do Mteis Ambianensi, Stephana de Pruvino Hemensi canonicis mandat ut lilros naturalium Parisiis in Concilia provinciali prohibitos examinent, et quad ibi or rone a sen scandali legentibus illativa invenerint, penitus resecent. 1231, Aprilis 23, Laferani.

Magistris W- arehidiacono Belvacensi, Symoni de Alteis1 Ambianenai et St. de Pruvino* Remensi canonicis. Gum sapientio sacre pagine relique scientie debeant famulari, eatcnua aunt a fidelibus ainplectende, quatenus obsequi dinoscuntur beneplacitis donantis ut si quid in eis fuerit virulentum vel aliter vitiosum, quo derogari possit fide! puritati, eminus respuatur, quia inventa in ntunerp captivorum mulier speciosa non aliter in domuin pormittitur introduce, nisi rasa superfluitatis cesarie ac imguibus lacerantibus circmncisis, et ut spoliatis Egyptiis ditentur Ebrei, jtibentur vasa aurea et-argentea pretiosa non eruginosa enea vel In tea mutuari. Geterum cum sicut intelleximus libri naturalium, qui Parisius in Goncilio provinciali fuere prohibit!, quedam utilia et inutilia continere dicantur, ne utile per inutile vitietur, discretion! vestre, de qua plenam in Domino fiduciarn obtinemus, per apostolica scripta sub obtestatione divini judicii firmiter precipiendo mandamus, quatinus libros ipsos examinantes sicut convenit subtiliter et prudenter, que ibi erronea sen scandali vel offendiculi legentibus inveneritis illativa,

144

CHAHTULAIUUM UNIVERS.

PARIS.

[1231

penitus resecetis ut que sunt suspecta remotis incunctanter ac inoffense in reliquis studeatur. Dat. Laterani viiij kal. Mail, pontificatus nostri anno quinto.
Reg. Vat. Gregorii IX an. 5, ep. 58, fol. 90b. Haureau in Notices et eoalraits des mss., XXI, 2, p. 222. 1. In Reg. hie legitur * Auteis , cum alibi Altcis inveniatui1, scil. an. 5, opp. 39 (supra n 84), 57. In Obitttario eccles. Arabian. (Arch. de"p. de la Somnie, Amiens, Chartul. VI, G. 344, fol. 147) ad xiiij leal. Doc. : Obitus magistri Symonis dc Alteia viri litteratissimi, canonici hujtis ccclesic , etc. Prid. kal. Mart, ficbat coimncmoratio patris ot matris niagistri Symonis de Alteia . Ibid. fol. 122. 2. Stepbano de Pruvino Michael Scottua olim sunm translationem librorum Aristotelis De coelo et mundo dedicavit, ut v. g. legitur. God. Amplon. Fol., ms. 351, fol. 195; Bibl. nat. Paris., ms. lat. 16156, fol. 3 : Tibi Stephane de Prouvino hoc opus, quod ego Michael Scotus dedi latinitati ex dictis Aristotelis, specialiter comniendo . Cf. A. Jourdain, Recherches critiques sur VAge et I'origine des traductlons latines d'Aristote, nouv. e"d., p. 127. In Necrologlo eccles. Semens, invenitur ad vj kal. April. : Obiit magister Stephanus de Pruvino, archidiaconus Paris. . Varin, Archives Ugislat. de la ville de Reims, 2 part., statuts, l w vol., p. 74, notn, et p. G3. Vide praeterea documentum anni 1241, Varin, Arch, administr. de la ville de Reims, I, 645.

88.

Gregorius IX ad Guillelmum episcopum Parisiensem, ut siios homines pro pace ac seciiritate scholarium ad ea constringat, ad quae cives Parisicnses per regale privilegium sunt astricti. 1231, Aprilis 24, Laterani.

Gregorius episcopus servus servorum Dei venerabili fratri.. episcopo Parisieiisi salutem et apostolicam benedictionem. Gum iion deterioris sed melioris conditionis apud te ac homines tuos, quam apud alios burgenses civitatis Parisiensis, debeant esse scolares, fraternitatem tuam monemus attente per apostolica tibi scripta districte precipiendo mandantes, quatinus homines tuos, quos habes in districtu civitatis Parisiensis, pro pace ac securitate scolarium ad ilia constringas, ad que cives Parisienses per regale privilegium sunt astricti, mandatum nostrum taliter impleturus, quod eisdein scolaribus 11011 tain necessitate quam voluntate exhibeiis te favorabilem et benignum divine ac nostre gratie te reddas merito aptiorem. Dat. Laterani viij kal. Maii, pontificatus nostri anno quinto.
Originale in Arch. nat. Paris. L. 242, n 80. Bulla plumbea filis caunab. appeivditur. In margine superior! legitui' chavactere cancellariae curiae Romanae ejusdem temporis : acribatur secundum istum tcnorcnv abbati Sancti German! de Pratis Parisien. ; sancti Germani de Pratis Parisien. siiper rasurain. Ex parte sinistra : Syni. R. . In avei'sa membrana legitur : magistri Alexandri. Pertinebat ad Archiv. Univorsitatis. God. Vat. Reg. 40G, fol. 1011. Bibl. Phillipps in Cheltenham, ms. 876, fol. 11. Bulaeus, III, 144.

89,

Gregorius IX decano Suessionensi et mag. Simoni de Alteis mandat ut artium et physicae facultatis magistris, qui in Andegavensi et Aurelianensi civilate licentia obtcnta rexerunt et ante discessionem Parisiis examinati erant} lilere regendi Parisiis dent facultatem. 1231, Maii S, Laterani.

.. Decano Suessionensi et magistro Symoni de Alteis cauonico Ambianensi. Gum sicut nobis est pro. certo relatum magistri artium et phisice1 facultatis, qui in Andegavensi vel Aurelianeiisi2 civitate licentia obtenta rexerunt, prius a dilectis filiis .. caiicellario Parisiensi vel., abbate Sancte Genovefe aut a magistris discessiohis tempore juxta formam a dilecto filio nostro R, Sancti Angeli diacoiio cardinali Portuensi electo, tune apostolice

1231]

AB A N N O M C C U S Q U E AD P H I L 1 P P U M IV R E G . F R A N C .

145

sedis legato, traditam examinati fuissent, quia si eos iterum examinari vel licentiari contingeret, ex hoc posset dissensionis occasio suboriri : volurnus et mandamus, quatinus eis pro bono pacis hac vice, ut libere legant Parisius, auctoritate nostra largiamini facultatem, contradictores per censuram ecclesiasticam appellatione postposita compescendo. Generales quoque sententias in scolares turbationis tempore promulgatas sine difficultate qualibet relaxetis, et constitutionem illam editam in provinciali Goncilio Senonensi3, videlicet, ut scolares, qui pro suo juramento servando Andegavum accesserunt, fructibus beiieficiorum suorum biennio privarentur uec aliquod beneficium conferretur eisdem, in irritum revocetis. Dat. Laterani iij non. Maii, pontificatus nostri anno quinto.
Reg. Vat. Gregorii IX an. 5, cp. 57, fol. 90. Bnlaeus, III, 146. 1. Scriptum. sine compcndio. 2, Post dispersam Umycrsitntem Parisienacm anno 1229 multi mngistri cb scliolarca Andegavum, alii Aurelianum, aliqui Tolosam et fortasse Remos pctiorunt. Vide Mattli, Paris, Chron. maj., ed. Limrd, III, 168. Ann. de Dunstapl., ed. Luard, p. 117. Albertus Stad, in Mon. Germ., XVI, 360. May. cliron- Lemovic. in Ztec. des Hist, des Gaul., XXI, 764. In op. Univovsitatis an. 1254, Febr. 4, sicut ct supra ot n.7E tantiumuodo Andegnvum. norainatur. 3. Istius Goncilii, quod nou ante mensem Junii anni 1229 potuit ease celebratmu, nihil pcrveiiit nd nos. Raynaldus, Ann. eccl., ad an. 1228, 11 25, notn 2, mcntioncm facit Goncilii anno pracccdonti Seuonia congvnguti.

90.

Gregorius IX rogat Ludovicum regem Fi-ancorum, ut omni gratia et favore prosequatur magistros Gaufvidum Pictaviensem et Guillelmum Autissiodorensem redeuntes Parisios ad regendum a curia JKornana, ubi ad reformandiim studium morati eranl, nee detractoribus eorurndem credat 1231, Maii 6, Laterani.

Gregorius episcopus servus servorum Dei karissiiuo in Ghristo filio illustri regi Francorum salutem et apostolicam benedictionem. Gum debeatur gratia gratiosis ita quod nequeat sine nota negari, eo quod virtus sibi vindicat ubique favorcm, honor est bene meritos honoranti, quia titulum nanciscitur bonitatis, qui bonos caritatis ainplexatus affectu in hiis sibi complacet similitudinis ratione. Hinc est quod dileclos filios magistros Gaufridum Pyctavensem1 et Willerinum Autisiodorcnacm, qui vita, scienlia et doctrina preclari dum erudiunt plurimos ad salutem tanquain stelle micant in ecclesie firmainento, serenitati regie duximus fiducialiter commendandos, quamquam forte apud te non egeant suffragiis alienis, quos sincere diligere crederis proprie merilis probitatis. Ideoque celsitudinem tuam rogamus, monei-nus et hortamur in Domino, quatinus eos de mandate iiostro redeuntes Parisius ad regendum benigne recipiens et honeste pertractans ita ipsos tua prosequaris gratia et favore, quod apud Deum meritum et laucles apud homines merearis, nosque pro eis tibi grates referre non immeritp debeamus. Geterum cum hiiclem magistri pro reformatione studii ad sedem apostolicam personaliter laborantes honorem regis et regni tractarint nee quicquam fuerint contra moliti, si quid, quod non credimus, ad sugestionem malivolam detractorum contra eos vel magistrum Johannem Pagiuin2 suspicionis forsitan concepisti, ornnino deponens studeas ipsos propensius honorare, ut et Chart. Vniv. Paris. I. 19

146

C H A R T U L A R I U M U N I V E R S . PARIS.

illis sua mentiatur iniquitas et istis proprie puritatis veritas attestetur. Dat. Laterani ij non. Mail, pontificatus nostri anno quiuto.
Cod. Vat. Reg. 406, fol. 9. In God. Cheltenh. deest. Bulaeus, III, 145. 1. Scilicet ilium Gaufridum. Pictavienseni, cujns exstat Summa theol., cpiafi incipit : Ego novissimus omnium eyigilavi . Bibl. capituli Toletani, n 17-5 (saec. XIII); Bibl. nat. Paris, ms. lat. 15747; Bihl. d'Avrnncb.es, n 121 (cod. paene coaevus). 2. Istius magistri in documentis saec. XIII yix vestigium reperire potnimns. In Bibl. nat. Paris, ms. lat. 15652 in <juo continontur vulgo dicta Rep'ortata commentaria in Sententins ct scripturam sacram, nominatur fol. 34 et 97 ut commentator Sententiarum Pagus, ccrtc idem gui supra memoratus. Cum ipso referuntur ibid, multi nlii magistri, quorum scripta super Sententias pertinent sine ulla exceptiono ad annos anteriorcs anno 1250. Ilaurdaxi in Hist. litt. de la France, XXIX, 564, ad opus Pagi Appellationes sou Syncatefforamata, servatum in Bibl. nat. Paris., mss. lat. 11412 et 15170, nmmadvertit, sed perperam ad sace. XIII cxiens vel XIV anctorom rcmisit.

. Gregorius IX ad JSlancam reginam Francorum, ul praedictos magistros redeuntcs benigne recipiat, nee credat detr actoribus. , Mail 6, Laterani.

Gregorius episcopus servus seryorum Dei karissime in Christo filie illustri regine Francorum salutem et apostolicam benedictionem. Gum debeat.ur gratia gratiosis, etc. sicitt in litteris praecedentibus, hoc except o, quod post pertractans haec verba inserantur: necnon et a karissimo in Chris to filio nostro rege Francorum illuslri filio tuo in gratia recipi faciens ita ipsos, etc, Dat. Laterani ij non. Maii, pontificatus nostri anno quinto.
Cod. Vat. Reg. 406, fol. 9b. In Cod. Gheltenb. deest. Bulaeus, III, 145.

92.

Gregorius IX scrllit deca.no et capitulo S. Marcelli Parisiensis} uteoruin homines ad en constringant, adquae cives Parisienses per regale privilegium sunt astricti. 1231, Maii 6, LaieranL

Gregorius episcopus servus servorum Dei. dileclis filiis .. docano et capitulo Sancti Marcelli Parisiensis salutem et apostolicam benedictionem. Gum non deterioris sed melioris conditionis apud vos ac homines vestros quam apud alios burg-enses civitatis Parisiensis debeant esse scolares, devotionem vestram monemus attente per apostolica scripta clistricte precipiendo mandantes, quatinus homines vestros de Sane to Marcello pro pace ac s'ecuritate scolarium ad ilia constringere procuretis, ad que cives Parisienses per regale privilegimn sunt astricti, mandatum nostrum taliter impleturi, quod eisdem scolaribus non tain necessitate quam voluntate exhibentes vos favorabiles et bcvnignos divine ac nostre gratie vos reddatis merito aptiores. Dat. Laterani ij non. Maii, pontificatus nostri annok quinto.
Originate in. Arch. nat. Paris. L. 242, 11 83. Bulln plumbea filis cannab. npponditur. In uvoraa racmbrana legitm- ; * "W. de Autisiodoro . Cod. Vat. Reg-. 406, fol. 8*. Bibl. Phillipps in Cheltenhnm, ms. 876, fol. lOX Apud Bulaeum, III, 144, b.ae littetae sicut istae ad episcopum Paris, quas supra n 88 cdidimus referunUir nd viij leal. Maii.
19.

.1.23.1]

AB A N N O MCG U S Q U E AD P H I L I P P U M IV REG. F R A N C .

147

93. Gregorius IX ad Guillelmum episcopum Parisiensem de eodem argumento, quoad homines ejus.
1231, Mali 6, Laterani.

Gregorius episcopus servus servorum Dei venerabili fratri .. episcopo Parlsiensi suhitem et apostolicam benedictionem. Gum non deterioris, etc. sicut supra 11 88. Dat. Liiteraui ij non. Mail, pontificatus nostri anno quinto.
Originale in Arcli. nut. Puvis. L. 242, n 81. Bulla pliunbea fills cannab. appcnditur. In. avcrsa mcmbrana legitur : . W. de Autisiodoro . Istud originule atque sequeiis pcrtincbant ad Arch. Univera. God, Vat. Reg1. 406, fol. 8\ Bibl. Phillipps in Cheltenham, ins. 876, fol. 10*.

94.

Gregorius IX ad Odoneni albatcm S. Germani de Pratis de eodem argumento, quoad homines de burgo S. Germani.
1231, Maii 6, Laterani.

Gregorius episcopus servus servorum Dei dilecto filio .. abbati S. Germani de Pratis salutem et apostolicam benedictionem. Gum non deterioris, etc. sicut supra n 81. Dat. Laterani ij non. Maii, pontificatus nostri anno quinto.
Originalo in Areli. nut. Puris. L. 242, n 82. Bulla plumbed fills cannab. uppcnclLtur. In uvcrsu mcmbrana legilnr : * \V. do Autisiodoro . God. Vat. Rog. 40(i, fol. 9. Bibl. Phillipps in Cheltenham, ms. 87G, fol. 11.

95, Gregorius JX conccdil universis magistris et scholaribus Parisians., ut per septennium nullus in universitatem magistrorum vcl scholarium seu rectorum vel procuratorem oorum in certis casilms excommunicationis, etc.) sentcntiam promulget.
1231, Maii 10, Laterani.

Universis magistris et scoluribus Parisiensibus. Non'decet nos vobis apostolicum negare lavorem, quern vobis vestris videmini ineritis comparare, dum dantes operam sapienlie, que pluriinuni nos delectal, nostre vos grade coaptatis, qui aliquando discipliiiis scolasticis insudantcs, ad suminum sumus licet iinmeriti magisterimn evocati. Hinc cist, quod quiet! vesli'c patcrna volentcs diligentia providere, auctoritale vobis presentiuin indulgemus, ut nullus in universitatem magistrorum vel scolarium seu roctorum (sic) vel procuratorem eorum aut quemquam aliuin pro facto vel occasione Universitatis excommunicationis, suspensionis vel interdict! sententias audeat promulgare absque sedis aposlolice licentia speciali, et si fuerit promulgata, ipso jure sit irrita et inanis. Presentibus litteris post septennium minime valituris. Dat. Laterani vj id. Maii, pontificatus nostri anno quinto.
Reg. Vat. Grcgorii IX an. 5, op. 66, fol. 031*. Hoc privilegium est primum hujus generis Uuiversitati collatum, quod Itostea sacpe renovatum iiivoniinus. Vide infra n 113, ot documenta ab Innocentio IV edita.

148

CHARTULARIUM UNIVERS.

PARIS.

[1233

96.

Gregorius IX scientiam, strenuitatem militiae, devotionem populi in regno Franciae florentes laudibus cumulat, admonetque Ludovicum regem Francorum} ut injuriam a senescallo Viromandensi in Philippum cancellarium Parisiensem, cujus laus etiam apud exteros late patet, commissam vindicet. 1233, Februarii 27, Anagniae.

..Ilhistri regi Francorum. Thesauros incomparabiles divine muiiificentie larga manus in regno Gallic tanquam in sup gazofilacio collocavit, quibus orbis illectus ad tui regni confluit regionem mittens ad archarios gaze hujus emptores idoneos, qui lias opes conquirant non sine multis impendiis et labore. Nee liarum habundantia suo minoratur profluvio, set decisa per rivulos ubertim scaturit et copiosius in fonte reduiidat. Prius equidem juniores, ut'fiant docibiles, in conflatorio liberalium cudunt malleis indefessi exercitii et preparant vasa sua, quibus aquas auriant sapienlie salutaris de fontibus Salvatoris. Gumque facti fuerint eruditi corde in sapientia, eructant in populis verba vite, fabulas exsufflant errorum, profligant nenias, et stultorum deliramenta confutant. Ex hiis religiosorum caterve prodeunt venerande, que splendidam faciunt faciem regni tui vernantes undique velut ortus floridus voluptatis et quasi Domini paradisus, a quibus clara soboles diffusa per orbem sparsim ornat climata universa. Clerus quoque, harum opuin copia fecundatus, sic vita, scientia et doctrina tuuin nobilitat principatum, ut quasi gemmis hinc inde rutilantibus clare splendeat fulgore taliuin illustralus. Hiis accedit strenuitas militie secularis ad defensionem fidei, justitie atque pacis, que frequentius nobili comitiva subsequitur studia litterarum,. prout longeva docet antiquitas apud barbaros, Grecos, et Ytalos, et mine apud modernos ipsa experientia protestalur. Gonsequenter implet regni ambitum fervens devotio populorum, qui stabiliti orthodoxe fidei firmitate sic omni honorificentia venerantur et colunt Dei ecclesias et ministros, ut vere celicole censeantur. Tot itaque tamque pregrandes divitiaruin copias divino munere ac tub rum patrum diligentia usque ad tue celsitudinis tempora conservatas, ad quaruni tituluiii prefulgentem predives quispiam principuin non attingit, tua debet serenitas omni vigilantia custodire in pacis gaudio, libertatis liabundantia, et honoris amplissimi dignitate, non patiens ut temeraria manus minuat projenitorum sollicitudine cumulata, necnon prudenter advertens quod in annis teneris ut Salomon regni fastigium ascendisti, qui patris ampliavit regntnn divitiis et honore. Sane clainores frequenter nostris auribus inculcantur, quod in quadam parte circumferentie regni tui repullulant hereses et increscunt per incuriam clominorum. Tres etiam cunei. domini, claustralium, scolarium, clericorum, frequenter ab impiis impune pulsantur molestiis, premuntur dampnis, contumeliis affliguntur, qui sub typo false justitie suam nequitiain palliaiites, et suis vestigiis fieri juris caracterem imprimentes, quasi per fas cum sit nephas premunt et opprimunt 11011 subjectos. Et utinam ab aula regali similis oppressio ad aliquos per prava consilia non procedatl Nunquid, bone rex, sustinebis, ut sic maligni diversimode maculam in gloria

1233]

AB A N N O

MCG U S Q U E

AD P H I L I P P U M

IV

REG.

FRANC.

149

tua ponaiit, et sensim thesauros tarn celebres violent, et cliripiendos exponant? Ecce quidem, quod dolentes referimus, quendam tue corone lapideiri pretiosum contaminare nisus est et avellere quidam miles E. senescallus Viroinandensis, dum dilectum iilium P. cancellarium Parisiensem, cujus laus etiam apud exteros late patet, prefocare in choro ecclesie inanu sacrilega est conatus, in quern bis irruens, scissis vestibus, sic male tractavit eundem, quod tedet plenius exarare, quia nee nostro vel tuo cedit honori, presertim cum te jubente captus idem sacrilegus post modicum fuerit velut innocens absolutus. Sereriitatem itaque regiam rogamus attente et hortamur, quatinus pensata diligentius tanta in tantum et talem virum injuria sic regalis censura corrigat hunc excessum et prescripta in sui roboris dignitate conserve!, quod justitia et libertas ecclesie tue magnitudinis tempore non vilescant, nee- iniquorum malitia insolescat per licentiam, vel decurrat in posteros per exemplum, sed amplitudine gaudii dilatemur, cum te audiverimus que digna sunt principe operari, et sic fore per omnia orthodoxorum reguin iilium nobilitate aiimii atque moruin, ut esse probaris alti sanguinis claritate. Dat. Anagnie iij kal. Martii, anno sexto.
Reg. Vat. Gregorii IX an. 6, op. 346, fol. 99*.

97.

Gregorius IX laudibus extollit ecclesiam Galticanam, et Philippum cancellarium Parisiensem, quern magni facit, contra senescallum Viromandcnsem defcndit,
1233, Februarii 28, Anagnfae,

..Episcopo Noviomeiisi . Tanquam sponsa decorata fulgentibus virtutuin spiritualium margaritis, et ornata monilibus aureis vermiculatis argento, donorum videlicet uber.tate, inter ceteras apostolice sedis iilias per secula emicuit ecclesia Gallicana. Ipsa namque lactata uberibus regum et principum aliorumque fidelium cura et. diligentia educata magnifice habens domesticos vestitos duplicibus, ipsaque ut filia principis calciata jacintho et discoloribus adornata, grata scilicet religionum varietate circumdala, profecit in regnum, quinpotius facta est in regnis iiiclita, mirabili speciositate refulgens. Multis quidem referta opibus in iminensum possessio ejus crevit, habens salutis divitias sapientie ac scientie cum thesauro timoris Domini, turrem etiam David eclificatam cum propugnaculis, ex qua mille clipei et omnis fortium armatura dependet, stipata nichilominus catervis militum, ex quibus juratos et electos tyrones liabuit paratos, quotiens opus fuit ubique prelia Domini preliari. Super muro's etiam vigiles habuit et custodes, ac fortes ex fortissimis tenerites gladios* et sue quietis. lectulum ambientes, nee permittentes evigilari dilectam vel ipsam tediosa iriquietudine molestari. Quare multa. colebatur a suis et exteris reverentia et honore sublimata potenter gloria ecclesiastice libertatis secundum magnificentiam principalem. Nunc aiitein refrigescente caritate multorum, quinpotius interioribus ferventis austri conversis interdum in latera frigidi aquilonis, commolis

150

CHAIITULAIUUM UNIVERS.

PARIS.

[1233

alicubi domus Dei eustodibus, nutantibus viris fortissimis, dorinitantibus pastoribus et dormientibus paranimpbis, armamentarium domus saltus aliquando cliripitur et scinditmy obsurdescunt filie earminis, dum precones et vigiles flagellautur, ruunt improbi usque ad sponse thalamum, dum non est qui prohibeat, et ejus laniant ornamenta, pelluntur ministri a domibus el a suis aliquando sedibus sacerdotes Domini propelluntur. Frequenter nainque hujusniocli querelas audivimus, sed raro eas debita censura insequitur, ne repullulent spuria vitulamina et radices porrigant in profundum, ne condensentur in saltmn et roborentur validius per abusum. Nuper siquidem inter alia quoddam horrendum uobis innotuit, super quo, si te ac alios clericos et laicos, ut deberet, zelus comederet domus Dei, prius ad nos vindicte fama perferri debuit, quam querela, quod videlicet ille preco Domini, qui valenter argentea tuba clamat ad populos, qui sedens in cathedra seniorum, cum linguam habeat eruditam, de sapientia inter perfectos disputat, audientes doctos efficiens doctiores, dilectus videlicet filius Ph. cancellarius Parisiensis Noviomensis archidiaconus, dum vellet.. abbalem Sancti Prejecti apud Sanctum Quintiniim Noviomensis diocesis in sua sede juxta officii sui debitum installare, Egidius Fontis Somensis 9 senescallus Viromandensis Noviomensis diocesis cum suis complicibus in ipsum bis irrueiis dilaniatis ejus vestibus sic turpiter traclavit eundem, quod reforre forsan non expedit, ne relatu quodammodo geminetur injuria, priusquam infainiam sceleris fama obruat ullionis. Nos itaque qui talia dolentes audivimus, nee ea voluimis conivcntibus oculis pertransire, venerabilibus fratribus iiostris .. Remensi et.. Senonensi archiepiscopis et corum suffraganeis nostris damns litteris in mandatis, ut si cst ita predictiun senescallum ac suos complices singulis diebus dominicis el feslivis pulsatia campanis excommunicates publics uuntient, et tamdiu faciant per suas, dioceses nuntiari ab oinnibua artius evitandos, donee Deo, nobis, et ecclesie ac passo injuriam super hoc congruo salisfoc.orint, personaliter ad sedem apostolicam accedentes, et meruerint absolutionia bcneficium oplinere. Quocirca mandamus, quatinus dictum abbatem, qui a laico excommunicato el. sacrilego post appellationein ad nos interpositam ab archidiacono inemorato so po.rmisit in cathedra pestilentie installari, ab amministratione dejection et qualuor de senioribus monachis, qui fuerunt tarn tletestande presumptionis participes, suspenses ab ollic.io mi Lias ad iiostram presentiam puniendos. Alios autem consimiles inonachos ponaa in uliis monasteriis ad artam penitentiam peragendam, prout merita exigunt eorundom, conlradiclores, etc. Dat. Anagnie ij kal. jNlarlii, anno sexto.
Reg. Vat. Gvegorii IX an. 6, cp. 345, fol. 99. In line legitur : In cuiidom iiiodum scriptum est super lioc .. Remensi ot .. Senoiieiisi archiepiscopis et corum suffruguneis usque obtinore . Arobicpiscopus Remensis fait Henricns de Dreux, Senonensis vero Galtevus Gornuti. 1. Nicolao, d qucin sequentcs etiaui litterae dirignntur. 2. Foutainc-sur-Somme.

1233] 98.

An A N N O M G C U S Q U E AD PHI L I P PIT M IV UEG. F R A N C .

151

Gregorius IX Nicolao cpiscopo Noviomensi et aliis ejusdem dioecesis maudat, ne impediant quominus Philippics cancellarius Parisiensis in arclndiaconatu Noviomensi per frafrcs Praedicatores vel Minores visitationis officium exerceat.
1233, Hartii 7, Anagniae.

.. Episcopo Noviomensi, abba'tibus, prioribus, decanis el aliis'ccclesiarum rectoribus Noviomensis dioccsis. Dilecto filio.. cancellario Pariaiensi accepimus intimante, quod cum nos sibi, ut eidem Parisius in theologica facilitate regenti, liceat in ai'chidiaconatu Noviomensi, quern canonice optinel, per aliquem probuin virum de fratribus Predicatoribus vel Minoribus exercere visitationis officium, et recipere procurationes ratione visitationis ei debitas duxerimus conrodendum, quidam vestrum ipsum quominus idem archidiaconatus juxta indulgentiam super hoc concessam sibi valeat visitari pro sue voluntatis libito impedire nituntnr non absque apostolice sedis injuria et contemptu. Nolentes igitur ut idem cancellarius, quern reddunt sua merita gratiosum, gratie nostre frustretur effectu, mandamus, qualmus, quominus archidiaconatum ipsum per predictos fratres visitari facial, et procurationes ratione visitationis sibi debitas recipiat, juxta indulgentie prefate tenorem nullum impedimentum prcstetis. Alioquin dilectis filiis .. priori Sancti Juliaui Pauperis Parisiensis et magistro Guarnacio canonico Tervisino Parisius commoranti damus nostris litteris in mandatis, ut vos ad id moiiicione premiasa sublato appellationis obstaculo auctorilate nostra compellant. Dal. Anagnio non. Martii, anno sexto.
Reg. Vat. Grogorii IX nn. 0, ep. 361, fol. 103. In fine legitur : Scriptum cst super hoc ciadcm exccutoribus , id ost illis, qni in fino littorarum nominnntuv. Sbnralen, BulL Francisc., I, 97, n 90.

99.

Gregorius IX confirmat statutum card. Romani, apost. sedis legati} ut Tolosae studium generate creetur atque magislris et scliolaribus ibidem studentibus concedit eandem libertatem, qua Parisienses utuntur.
1233, Apr/Us 27, La.tera.nl

Universitati magistrorum et scolarium Tolosan. Olim operante illo qui vult omnes homines salvos fieri et neminem vult pcrire, per ministerium dilecti filii nostri R. Portuensis elecli, tune in illis parlibus apostolice sedis legati, inter ecclesiam et nobilem virum comitem Tolosanum pace preeunte divina gratia reformata idem legatus tarn provide quam prudenter attendens quod fides catholica, que pene penitus videbatur de illis parlibus profligata, inibi reflorere vale ret si illic litterarum studium crearetur, duxit provide statuendum ut in Tolosana civil ate cujuslibet licite facultatis studia plantarentur, quorum magistris ut liberius possent va^care studiis et doctrinis a jamdicto cornite fuit promissum certum salarium et statutum. Nos igitur quod super premissis factum est gratmn et ratum habentes, ut eadem libertate, qua gaudent Parisienses b.olares, vos et omnes qui vobis successerint in hac parte perpetuo gaudeatis, devotioni vestre duximus concedendum. Nichilominus ut cives Tolosani domos vacantes ad inhabitandum scolaribus locare sub

152

CIIARTULAIUUM

UNIVERS.

PARIS.

[1233

competent! pretio taxando a duobus clericis et totidein laicis viris discretis catholicis et juratis communiter electis a vobis locare cogantur, et ut scolares theologie studiis insistences ac universi magistri in civitate comnioraiites prefala beneficiorum et prebendarum suarum proventus ac si in ecclesiis in quibus eadein optinent residerent cotidianis distributionibus, que illis qui divinis inlersunt ofliciis assignantur dumtaxat exceptis concedantur integre statucntes. Sancimus preterea quod nulli magistri, scolares vel clerici ac servientes eorum, si, quod absit, contigerit eos in quocumque maleficio deprehendi, ab aliquo laico judicenUir vcl etiain puniaiiliir, nisi forsitan judicio ecclesie conclempnati seculari curie rolinquantur; ot ut laici teneantur in causa qualibet st.udentibus coram ecclesiastico judice respondere secimdum consuctudinem ecclesie Gallicane, nee non et ut comes jamdictus, cives Tolosani, balivi ejusdem comitis et barones terre personia et rebus scolarium ac etiain uuntiis eoriundoin securitatcin et immunitatem sub jurejurando promittere compellantur et a suis subditis fieri faciant illud idem. Et si qui eos yel eorum nuntios in terris ipsorum peoumia vel rebus aliis spoliaverint, ipsi vel emendari faciant vel emendent. Et ut quicuraquc magisUir ibi examinatus et approbatus fuerit in qualibet facilitate, ubique sine alia examinationo regendi libcram liabeat potestatein. Ad hoc cum sepefalus comes in reformatione pacia so obligaverit prestito jurainento, ut certum salarium usque ad cortum tempus certo munoro magistrorum exolvat, statuimus ut illud sine diminulione qualibet persolvat usqxio ad terminum coiistitutum et plenariesatisfacial.de subtractis. Nulli ergo, c/c., nost.ro conceasionis et constitu'tionis, etc. Si quis autem, etc, Dat. Laterani v kal. Maii, anno seplimo.
Reg. Vat. Grcgorii IX uu. 7, op. 72, fol. IB1'. Buliioua, I1J, 145), uhi Hicut upud dlioH uiuitorcs hue littcrae ad iij kal. Mail referuntur. In Hist, da Languedoc, Atl. Privut, VII, 'jlJ't, dirnctuu mint ad urchiopiHCoptiiu Narbonoiinem et opiscopOB Tolosanum. ct Curcassonenscni, iv. kal. Muii. Given idem argumcntuiu Groyorius pupa ij leal. Maii Hcripsit Ruimundo comili Tolosano. Cf. D'Achcry, flpicil. (Pai-is. 1723), III, 005; Bulaeus, III, l&O.

1OO. Procuration de VUniversity pour poursuivro un procfis qu'elle avoit a iencontre dcs rcligieux de SaintThomas du Louvre devnnt Ics juges delegues par sa tiaintete, cri dale de Van 4233, la veille de saint Simon et saint Jude. 1233, Octobr/s 27, [Parisiis].
Arch. Uuivcrs. Paris. Reyistr, Univarsit., UIMI 97 ct'J8 (Iiiviinttiivo dos ILIUUCHH lilrisH qai Hunt diuis Ics Archives dc I'Uuivcrsitd), B. <,), b. Docuiuciitum ipsuin jam dcaiderubatui1 tomporo quo llo^y. 08 (ioufixsluiu owt, iu murgiuc oiiim notatuv deest . Jonrduin, n" 4(5.

1U1. Gregorius IX Guillclmo episcopo Parisiensi privilegium ab ipso Universitati 'Tolosanae concessum derogare statutis Parisiensis Universitatis signiflcat. 1234, Aprilis 3, LateranL

non

.. Episcopo Parisiensi. Licet olim universitati magistrorum et scolarium Tolose studentium duxerimus indulgendum, ut quicumquc magister ibidem probatus et exami-

1.234]

AB

ANNO

MCC USQUE

Al> P I I I L I P P U M . I V HEG. F R A N C .

153

natus fuerit in qualibet facilitate, ubique sine alia exammalione rogendi liberam habeat potestatem, nolumus tamen per hoc consuetudini et statutis Parisius sLudentium derogare, niandantes ut sicut hactenus sic decetero circa examinationem magistrorum inviolabiliter Parisius obscrvetur, predicta indulgentia non obstante. Dal. Laterani iij non. Aprilis, anno octavo.
Reg. Vat. Grogorii IX an. 8, cp. 13, fol. 171 *. Valois, Guillaurrie d'Auvergno, p. 368.

1O2.

'Ordinatio Capituli generalis Ord. Praed. Parisiis sub mag. Jordano celebrati du mittcndrs fratribus Parisios ad studendum. 1234, mense Junto, Paris/is.

Tres fratres tantum mittantur ad studium Parisius de provincia.

God. Rutcncn. Constitulionos Ord. Praod. "contincns. (suoc. XIII-XIV) ot tid ipsum ordinom pcrtinens. Archiv fuf Litteratur- und Kirchengesch. des Mittelalters, I, 220, n 36. Haec ordinatio cxstat in appendices Constitutionum anni 1228, q\mo nppondix fuctu ost 1229-1230. In cap. gcner. nnni 1236 dicitnr : Item approbaiAus ordiiiatiouom studii fnctfini in pcmiltimo rnpituln Pnrisins cclcbrato . Cap. pnnultimum locum habuit anno!23'i; ucta Imjus cnpituli uintilata ad nos pcvveneriint.

1O3.

Gregorius IX Odoni tilbati et conventui S. Germani da Pratis remittil pensionem P. nckolari nato Sixti civis Romani persolvendam. 1234, August! 11, Spoletf.

.. Abbati et conventui Saudi German!1 de Pratis Parisiensis. Qui suppressa veritate a nobis litteras impetrant, cum veritas patefacta fuerit, cavent commodo eanundeni, non nobis sed sibi debent potins imputare. Sicut enim ex parto vestra fuit propositum corara nobis, cum quutuor lam clericis quain laicis ad mandatum nostrum in annuis pensionibus duxeritis providendum, P. scolaris natus dilecti filii Sixti civis Romani uulla de hiia habita mentione nostras ad vos super annua pensione viginti librarum parisiensium donee sibi provisum esset in beneficio litteras impetravit, clilecto filio.. cantore Trecensi aibi super hoc executore concesso. Quare nobis humiliter supplicastis, ut cum monasterium vestrum in provisione pensionum bujusinodi pene importabiliter sit gravatum, providere super hoc vobis misericorditer dignaremur. Vestris igitur supplicationibiis inclinati auctoritate presentium vos a provisione ipsa reddimus absolutos optentis super 3ioc a nobis litteris penitus revocatis. Oat. Spoleti iij id. Augusti, anno octavo.
Reg. Vat. Grogorii IX an. 8, op. 189, fol. 199b. 1. Miniator scu rubricator Rcgcsti perperarn scripsit: Abbati et conyentui S. Genovefo de Pratis Paris. In inargine i rcctc nt supra inscriptio indicntur.

Chart. Univ, Paris. I.

20

j.54

C H A R T U L A R I U M U N I V E R S . PARIS.

[1234

104. Gregorius IX doctoribus et scholaribus Parisiensibus nuntiat se edidisse volumen Decretalium a fratre Raimundo redactum, et praecipit ut hac tantum compilatione universi utantur injudiciis et in scholis. 1234, Septembris 5. Spo/eti.

-*'

[Gregorius episcopus servus servorum Dei] dilectis filiis doctoribus et scolaribus universis Parisius commoranlibus [salutem et apostolicam benedictionein]. Rex pacificua pia miseratione disposuit sibi subditos fore pudicos, pacificos 1 et modestos, sed effrenata cupiditas, sui prodiga, pacis eniula, mater litium, materia jurgiormn, tot cotidie nova litigia general, ut. nisi justitia conatus ejus sua virtute reprimeret et questiones ipsius implicitas explicaret, jus humani federis litigatorum abusus extingueret, et dato libello repudii concordia extra mundi terininos exularet. Ideoque lex proditur, ut appetitus noxius sub juris regula limitetur, per quam genus humanum, ut honeste vivat, alterum non ledat, jus suum cuique tribuat, infonnatur. Sane diversas constitutiones et decrelales epistolas predecessorum nostrorum iu diversa dispersas volumina, quarum alique propter nimiam similitudinem, et quedam propter contrarietatem, nonnulle etiam propter sui prolixilatem confusionem inducere videbantur, alique vero vagabantur extra volumina supradicta, que. tamquam incerte frequenter in judiciis vacillabant, ad communem et maxime studentium utilitatem per dilectum filium fratrem Raymuiidum, capellaiium et penitentiarium nostrum, in unum volumen resecatis superfluis providimus redigendas, adicientes constitutiones nostras et decretales epistolas, per quas nonnulla, que in priori-bus erant dubia, declarantur. Volentes igitur, ut hac tantum compilatione universi utantur in judiciis et in scolis, districtius prohibemus, ne quis presumat aliam facere absque auctoritate sedis apostolice speciali. Dat. Spoleti non. Septembris pontificatus nostri anno octavo.
Reg. Vat. Gregorii-IX an. 8, ep. 218, fol. 206b. In fins : In eundoin modum scriplum cst pluribus aliis . Litterae praefixae collcctioni Decretal, (ubiquc sine toniporis nota) in Bibl. d'Amiens, n 359 (in 11 358 sicut ot in Bibl. d1 Arras, n 793, legitur : Parisius Bononicque commorantibus ). Bibl. Brug., n" 359. Arch. S. Petri do Urbe, G. 1G. Bibl. Trecens., n 247. Bibl. Remens. ms. 544(538); 539/533, ubi ad Parisius adjungitur : et ubicunquo . Bibl. nat. Paris., mss. lat. 11716, 15405-15407, etc. Arch. S. Pctii Salisbury, ms. n. XII. 13 (a. XII. 2 Bononic et Parisius ) ; God, Yat. Palat. 635, Bibl. Duacens., mss. 599, G02, 603. Ripoll, Bull. Ord. Praecl., I, 69, n 110. Joui-dain, n 47, notavit ox Bulneo, III, 153, tantummodo epistolam ad doctorcs et scholares Bononiensca directam et perperam anno 1235 adacriptam. 1. In Reg. a pacifos .

1O5.

Gregorius IX ad decanum, archidiaconum et officialem Autissiodorenscs super assignations domorum quarundam decani Parisiensis, qui inter caetera judices partis cancellaril Parisians is suspectos habuit} eo quod, cum Parisienses scholares existerent, rations jurisdictionis ordinariae, quam obtinet in eisdem, subjecti erant cancellario.
1234, Novembris 18, Perusif.

.. Decano .. archidiacono et ,. ofliciali Autisiodorensibus. Accedens ad sedem apostolicam dilectus filius .. decanus Parisiensis sua nobis relatione monstravit, quod vacantibus domibus, que fuerunt quondam magistri Philippi Fortis Brachii ecclesie Parisiensis cano20.

1234]

AB A N N O

MCG U S Q U E

AD P H I L I P P U M IV HEG. F R A N C .

155

nici, ipse nostras ad venerabilem fratrem nostrum .. Parisieusem episcopurn et ejus collegas impetravit lilteras, continentes ut non obstantibus litteris a magistro Jordano Parisiensi canonico super providendo sibi de domibus in eodem claustro a sede apostolica impetratis, cum decanus idem secundum ecclesie jamdicte consuetudinem, de qua non faciebant ipse littere mentionem, foret in assecutione doinorum cuilibet canonico preferendus, si domus predicte rite cbncesse alii non fuissent, easdem eidem decano juxta eandem consuetudinem facerent assignari, et si forsan decanus ipse domos prescriptas obtinere non posset, facerent ei de aliis provider! cum se facultas offerret, contradictores per censuram ecclesiasticam appellatione postposita compescendo. Cum autem judices antedicti Parisiense capitulum super concedendis eidem decano domibus sepefatis moneri fecissent, o nines in hoc, .. cancellario Parisiensi, .. tliesaurario Noviomensi et magistro Petro de Papa canonico ecclesie nominate dumtaxat exceptis, liberaliter consenserunt. Ciiinque postmodum duo premissorum judicum, tertio cum posset interesse uoleute, subdelegassent duobus aliis in memoratp negotio totaliter vices suas, ao iidein subdelegati contradictores prefatos ad suam presentiam peremptorie citavissent, et illi nee per se nee per procuratorcin idoneum prout debuerunt curassent coram eis in prefixo sibi termino comparere, subdelegati predict! decanum eundem, cum totum capitulum predictum, exceptis tribus nominates superius, consensisset in possessionem predictaruin doinorum indue! fecerunt, in contradictores quoslibet excominunicationis sententiam proferendo. Postmodum vero decanus ipso ad .. magistrum scolarum, eL .. capicerium Sancti Aurelii contra dictos adversaries suos et Aubertum de Nemosio concanonicum eorumclem, qui tune temporis absens illis adbesit postea in hac parte, alias litteras impetravit, per quas mandabatur eisdem, ut eos a contradictions hujusmodi per censuram ecclesiasticam cohercerent, a quibus cum earum auctoritate partes citate fuissent, el ipsius decani adverse parti pelitio presentata, sepefatus cancellarius ct ejus socii ad supradictum Parisiensem episcopum et ejus conjudices quasdam obtentas a nobis super eodem negotio exhibiierunt litteras, in quibus, tacito quod ipsis exceptis in concedendis ei sepedictis domibus totum dictum capitulum consensisset, suggestum nobis fuit, quod suprascriptus cancellarius et quidani alii ecclesie antedicte canonici clefensores pro jure capituli super consuetudinem, quam idem allegabat decanus coram jamdictis subdelegatis, se duxerant prcsentandos, et quod iidein iniquam contra eos cliffinitivam sententiam promulgarant, a qua fuerat ex parte ipsorum ad sedem apostolicam appellatum, nominate quoque Parisiensi episcopo committente ofiiciali suo in prenotato negotio vices siias. Qui et reliqui cjusdem episcopi conjudices, cum partes ad suam presentiam citavissent, et pars decani petitioiiem partis adverse in scriptis petierit sibi dari, judices ipsi juris orcline non servato illam exhibere iioluerunt eidem, nisi primitus acta priorum judicum, a quibus dicebatur appellatum fuisse, in eorum presentia exhiberet, certum ad hoc sibi terminum prefigendo, licet decanus ipse nondum usus fuisset eisdem nee uti proponeret coram eis.

156

CIIA.RTULAIUUM U N T V E R S .

PA.RIS.

[1234

Adjecit insuper decanus idem, quod duos judiciun ipsorum habebat ea rations suspecLos, quod, cum Parisienses scolares existerent, ratione jurisdictionis ordinarie quam obtinel in eisdein subjecli erant cancellario memorato, alter quorum eliam ipsius cancellarii scolaris existit, reliquus vero preter hoc, quod magistro Pelro de Papa eat adeo fanriliaritatc conjtmctus, quod merito posset esse suspectus eidem, tinibus judicis noii contentus advocate ipsius decano de quo si non haberet providere deberet eidem, quod ei cum tempus adesset noceret niodis omnibus quibus posset est. publice comminatus, prop lev quod ipse decanus judicum eoruindem tanquam sibi merito suspectonim examen cupiens declinare, arbitros, coram quibus recusationis causas probare valerel, ab eis petiit sibi dari, quos quia iidem ei concedere noluerunt, ipse se senliens injnste. gravari nostram audientiam appellavit. Sed dicli judices legitima ejus appellatione contempta in ipsum post iter arreptum ad sedein aposlolicam veniendi, prout fuil signification eidem, su'spensionis sententiam ab oflieio el benefieio protulerunt. Quare a nobis decanus ipse humiliter postulabat, tit, cum equilati contrarium videatur, quod idem, qui ratione officii sui ad residentiam in Parisiensi eccleaia faciendam juramento tenetur, ad quod canonici ejusdem eccleaie non usque adeo sunl. astricti, domibus careat, fere omnibus aliis pro majori parLe in claustro doinos oblinentibtis memorato, providere sibi super hoc de benignitate sedis aposloliee dignaremur. Nos igitur sicut convenit allendentes, quod pondus et pondius, mensura et meiisura utrumque sit, abhominabile apud Deum, necnon et quoniam decanus prefatus carens domibus in eeclesia prout ad officium suum pertinet residere non valeal sepedicta, eidem relaxata dicta suspensions sententia ad cautelam premissas doinos reservata partibus consueludinis qucstione concessiinna de gratia speciali, diaeretioni vestre peiapostolica scripta mandantes, qualintis eunidein domorum ipsarunv faciatis auctoritate nostra sub cujuslibet appellationia obstaculo pacifica possessione gaud ere. Contradictores, etc. Nolunitis autem quod per occasionem hujusmodi grade capitulo Parisiensi contra successorem predict! decani vel ipsi sticcessori contra capituluin aliquod prejudicium in posterum generelur. Quod si non omnes, etc. Dal. Perusii xiiij kal. Decembris, pontificatus nostri anno octavo.
Reg. Vat. Gregorii IX an. 8, op. 323, fol. 232*. DC Philippo Fortia Druchii of. Gudrnrd, Cart, de Notre-Dame, TV, 135 sc. Dcciinua tune fuit Lucas du Lnuduno.

lOo. Gregorius IX scribit Phitippo Aurclianensi episcopo, in civitatc Aurclianensi posse leges legi et audirif etiamsi id Parisiis sit prohibition. 1235, Januarii 17, Perusii.

.. Aurelianensi episcppo. A nobis tua fraternitus postulavil, ut cum prohibituin sit, ne leges legantur Pariaius1, et in Aurelianensi civitalo plures legum doclores et scolares etiam commorentur, utruin id tolerare valeas per nostras le litteras edocere bemgnius dignaremur. Nos igitur tuam super hoc prudentiam eommendanles mandamus, quatinuR

1235]

A.B

A.NNO

MGC USQUE

AD P H I L I P P U M

I V KEG.

PHANC.

157

scolares prefatos, archidiaconis, decanis, archipresbyteris et aliis personis eeclesiasticis curam aniinaruni habentibus dumtaxat exceptia, libere leges ibidem audire ac docere permittas. Dat. Perusii xvj kal. Februarii, anno octavo.
Reg. Vat. Grcgoi'ii IX nn. 8, ep. 420, fol. 252 b. Do Ronsu hujua insignia cpislolae -vide Deniflc, Die Universitaetc-n des Mittelalters, I, XXV, 252 sq. 1. Vide supra n 32, p. 92.

1O7. Gregorius IXmandat Ranulplio Corisopitensi et Cadioco Venetensi episcopis ut G. arehidiaconum Corisupitensem} qui in jure canonico Parisiis docult et sufficiens est ad docendum in thcologia? super irregularltctte dispensent.
f<325, Novembris, 28, Vjterbii.

.. Gorisopitensi et .. Veneteusi episcopis. Etsi lex canonum nonnullos corpore vitiates interdum ministerio altaris subducat, longe tameii diversum est si se tides volenles absciderint quain si casu. aliquo duinmodo operi licito curam impenderent abscidantur, ut in illis attendatur voluntus que ausa fuit sibi ferrum inicere, in istis vero casiis veniain mereatur. Ex parte siquidein dilecti filii (1. archidiaconi Corisopitensis fuit nqbis huiniliter supplicatum, ut cum olim eo in annis puerilibus constituto, quoddam lignum super quartum dextero sue digituin qui inedius 1 dicitur fortuito casu cadens, eundein digitum sic contuderit quod partem ipains aminiserit per iinperitiain niedicoriini, et talis deformitas non existat quod ex hoc quin possil promoveri ad sacros ordines vel assiuni ad dignitates ecclesiasticas debeat iinpcdiri, nee etiam scandalum vel peric.uluin. aliquocl formidari, providere super lloc sibi misoricorditer dignareinur. Nos igiUir, atlendcntes laudabile testinionium, quod ei de vite mnndilia, bonestate inorum el. lilteraruin scientiii perbibelur, cum sic scientia preditus asseratur, ut in jure canonico Parisius docuerit et sit sufficiens ad docendum in tbeologica facilitate, propter quod dignum se reddidit ad gratiam obtinendam: ipsius devolis supplicationibus inclinati mandamus quatinus si deformitatem seu debilitatem non habet uncle scandalum vel periculum generetur consideratis circumstantiis universis agatis super hoc cum eo auctoritate apostolica diapensando proul honori et decori ecclesie videritis expedire. Dat. Viterbii iiij kal. Decembris, anno nono.
Reg. Vnt. Grogorii IX an. 9, ep. 290, fol. 8!>T. 1. Reg. medicus .

1O8.

Disputatio coram Guillelmo episcopo Parfsiensi Parisiis habita de pluralitate leneficiorum.

in congregatione magistrorum theologicae facultatis

Ann. 1235-1238.

Volo, ut quicumque hec legeril, scial, uie anno ab incarnatione Domini MGC tricesimo octavo fuisse Parisius, ubi venerabilis Guillelmus episcopus, qui in theologia jam rexerat, convocationein fecerat omnium magistrorum in capitulo fratruin Predicatorum.

158

C H A R T U L A R I U M U N I V E R S . PARIS.

[1235

Proposita ergo questions cte pluralitate beneficiorum, solerti et valde longa disputatione probatum est, duo beneficia, dummodo unum valeret quindecim librae parisiens. teneri cum salute anime non posse. Hoc determinavit predictus episcopus; hoc frater Hugo Orel, fratrum Predicatorum1, postmodum Romane curie cardinalis, hoc frater Guerricus* et frater Gaufridus 3 ejusdem Ordinis,.frater Johannes cle Rupella 4 , Ord. fratrum Minorum, et alii quamplurimi magistri theologie determinaverunt in scolis propriis successive. Fuerat autein habita disputatio longa valde et multo solempnior ante annps tres s , in qua etiam omnes magistri theologie, exceptis duobus, determinasse probantur idem per omiiia quod et supra : quorum unus fuit magister Philippus, cancellarius Parisiensis, et alter magister Arnaldus 0 , postmodum Ambianensis episcopus.
Thomas Cantimpratanus, Liber de apibus, 1. 1, c. 20, in God. Vat. lat. 4846, fol. 17. Bibl. Univcrs. Bonon., ms. 1G74, fol. 14. Bibl. nat. Paris., ms. Int. 3585, fol. 14*. Bibl. Remensis 582/571, fol. 3Q\ Ed. Duaci 1627, lib. 1, o, 19, n 5, p. 67. 1. Hugo do S. Charo fuit c. 1230 Parisiis secundus magister nctu regons ex Ord. Praod. (cf. Arch. f. Lilt, u. Kirchetlffesch. d. Mittelalt., II, 173 sq.). Ut taccam do cjus coinmentariis in S. Scripturam omnibus noils, de Gorreetorio, Goncordantiia aliisque, tiuitummodo refero, ipsuin fuisse uuum exprimis commcntatoribus Sententiarum, ct unum ex ultimis, qui usi sint materia super librum Scntentiarum, quain fecit magister Pctrus mauducntor a (Bibl. acud. lust. nac. Mutrit., n F 208, saec. XII-XIII, fol. ult. Do ipso Tide supra parte introd. ad n 8), ct Glossis Petri Pictavcnsis super Sent, (inter alia Bibl. nat. Paris., ms. lat. 14423, fol. 41; Barcelona, Arch, do la Gorona de Aragon, Ripoll, 11 7G). Hugonis Gommcntarius incipit . Juxta 'sanctorum truditionem qucdam quo unum sunt (Bruxellte, ms. 11422-23; Basileao, B, II, 20; Lipsiae, Bibl. Univers. n 573,. etc.}. An. 1244 Mail 28 creatus est cardinalis, et est primus ex Or dine. 2. De isto mag-is tvo vide Quetif-Echard, I, 113. Lecoy de la Marche, La chaire franf. au moyen Age, 2 (Sd., p. G08. 3. Gaufridus do Blcvello (qui non debet oonfundi cumGaufrido deBello Loo). Gf. Quetif-Echard, I, 127.1ste mixgister sicut ctium Gucrricus nominatur a Stephana de Siilanhac. 4. Discipulus Alexandra de Hales et primus fratcr Ord. Min., qui Parians rccepit licontiam doccndi. Cf. supra ad n 76.et Sbarnlea, Suppl. ad SS. Min., p. 458, ot infra ad au. 1245, Sept.-Oftt. Celebris est ojuB.Summa de anima (cd, a P. Marcellino da Givczza. Pruti, 1882). 5. Id est c. an. 1235. Disputation! aimi istiua Philippus cancellarius, qui in fine anni 1236 obiit, intcrfuit. 6. Potius Avnulphus, qui an. 123G vel 1237 in epiacopum Ambianiinsem eleotus ost.

1O9. Gregorius IX mandat episcopo SilvanectensH ut inducat abbatem* ot conventum S. Germani de Pratis, quatinus pro Minoribus vendant de ten-is suis infra et extra muros ad domiiinconstmcndam, etc., juxta quod ipse papa ab eis requisiveva^ et incipit (bulla) : Circa dilectos filios, sui pontificatus anno x. Vide iiotaru ad regestum subscqucus. 1. Adamo de Ghambly. 2. Simonem.
An. 1236.

1 jLO. Gregorius IX mandat abbati et capitulo Benediclinorum S. Germani de Pratis} quod ad deterjninaiionem. et judicium episcopi Silvanectensis vendant de suis terris pro constructione conventus Minorum, et incipit (bulla) : Habetur in approbata consuetudine. Non bene legitur, ubi fuerit haec bulla concessa, sed iij non. Junii, pontificatus sui anno x. 1236, Junii 3, /nteramnae. Haec duo regesta leguntur in libro Repertorium seu invcntarium eorum, quae in Itullis swnmorum pontificutn in favorem totius ordinis et potissimum huius conventus (Minorum Paris.) concessis continentur , quod anno 1637 confectum est aft.'.Glaudio le Petit. Arch. nat. Paris. L. 941, n 1. Epistolao ipsae ad nos nou pervencrunt. Cf. ad haec SbaroJea, Hull. Francisc.; I, 299, uoa 4-6.

1237]

AB A N N O M G C U S Q T J E A D P H I L I P P U M I V K E G . F H A N C .

159

1 1 Gregorius IX permittit Radulpho abbati et conventui monasterii S. Victoria, ad quod pro recipienda poenl1 . tentia scholares studentes Parisiis recurrunt, habere magistrum theologum.
1237, Januarif 26, Inter am nae.

.. Abbati et conventui monasterii Sancti Yictoris Parisiensis. Animarum lucra'querentes et regularis diligentes ordinis honestatem libenter hiis cooperantia provideinus maxime requisiti, ut et nos ipsi cooperatores sicut pastorale oflicium exigit existiniamus. Ex parte siqtiidem vestra nobis fuit humiliter supplicatum, tit cum animarum veslrarum et aliorum saluti expedire credatur, quod debeatis in divina pagina erudiri quia frequenter per fratres vestros in. parrochialibus ecclesiis ad monasterium vestrmn spectantibus pabulum verbi Dei oportet necessario ministrari, ad quos pro recipienda penitentia scolares studentes Parisius sepe recurrunt 1 ac nonnulli alii de suorum prelatorum assensu ad ipsos accedimt pro consilio salutari,' habendi magistrum theologum in prefato monasterio, qui iii theologica doceat facilitate, vobis quibus non est tutum per civitates et villas discurrere licentiam concedere deberemus, presertim cum statuta ordinis vestri permiltant 2 , ac predicti monasterii consuetude licet aliquandiu extiterit intermissa requirat, ul sacre lectionis doctrine in claustro vacetis. Nos igitur vestris supplicationibus inclinnti, devotioni vestre auctoritate preseiitium concedimus postulata. Nulli ergo, efc., nostre concessionis, etc. Si quis autem, etc. Dat. Interamne vij kal. Februari, anno decimo.
Reg. Vat. Gregorii IX an. 10, cp. 330, fol. 221b. 1, Vide ctiam supra u 45, p. 103. 2. Reg. : permittivt.

112. Gregorius IX ffenrico archiepiscopo Remensi, episcopo Arnulpho et decano Amlittnensilus mandat ut magistros et scholares Parisienses in suis libertatibus contra turbatores conservent. 1237, Junii 12, Vforbii.

Gregorius episcopus servus servorum Dei venerabilibus fratribus .. archieiJiscopo Remensi et .. episcopo et dilecto filio .. decano Ambianensibus salutem et apostolicam benedictionem. Dilectos filios magistros et scolares Parisienses, etc. sicut supra n 85. Dat. Viterbii ij id. Junii, pontificatus nostri anno undecimo.
Litterae insertae instrumento an. 1318 confecto in Arch. Univ. Paris, theca IV. A. 18. a. God. Vat. Reg. 406, fol. 11. Deest in cod. Cheltenham. Pan). Pastor, in Arch. Paris. LL. 176, p. 359. Bulaeus, III, 1B9. Apud Jourdoin n 48 en-ore . legitur an. V.

[60

GH A R T U L A J U U M U N I V E R S .

PA. HIS.

[12,37

113. Gregorius IX concedit universis magislris et scholaribus Parlsiensibus ut per septennium nullus in ujiiversitatem magistrorum vel scholarium sou reclorem vel procuratorem eorum in certis casibus excommunicationis, etc., sententiam promulgate audcat. 1237, Junii 12, Viterbii.

Gregorius cpiscopus servus servorum Dei dilectis filiis universis magistris et scolaribus Parisiensibus salutem el apostolicam benedictionein. Non decet nos vobis apostolicuin negare i'avorem, quern vestris videmini merilis comparare, dum dantes operam sapientie, quod plurimuin nos delectat, nostre vos gratie coaplatis, qui aliquando discipliiiis scolaslicis insudantes ad summuin sumus licet, iinmcrid magisterium evocati. Hinc est, quod nos quieti vestre paterna volcntes diligentia providere auctorilate vobis presentium indulgemus, ut nullus in uiiiversitatem inagistroruin vel seolarium, sen rectorem1 vel procuratorem eorum, aut quemquain alium pro facto vel occasione Universitatis excommumcationis, suspensioiiis, vel interdict! sententias audeat promulgare absque sedis apostolice licentia special]', et si. fuerit promulgata, ipso jure sit irrila el inanis, preseiitibus litteris post septennium vninime valiluvis. Dal. Viterbii ij id. Junii, pontificatus nostri anno undecimo.
Original*' in Arch. nat. Piu-ia. L. 24:3, 11 105, olim in Arch. Univoru. Bull a pluinlxMi filiH cuunab, appcnditui1. A tcrgo supra in partn sinislm : Pctatiu* reaovutio cum pprp etui Into . Infi'a : Pnliinl Hig-illuni ml CRUHUR, non ad contrnlipndum. rautuunx, sod ad ti'uctnlus ncgotioinnn suoriuu. Hoc littorti cat in inanu uudiluiUH CDiilnidioliiruin, qunni pctunt fxb.solvi. Pro hiia duolms acribunt de novo magintri iiijor facultdttim . Postna alia niiuuiH counvu itdjunxit : vel procuratorem oorum scu rcctovern cujuscuncjue aut quaruiHoiux(|un vector fanrit fncultatum, etc. D Doindu : iScribntnv Romcnsi orchiopiacopo, ppiscopo et dccnno Silvaucctcn. pro consovvntione privilcgioi'uui Univcvaitntis Pixria. cl ulioritm hnnorum, quo dictu UnivRrsitati conccssa sunt ot dicuntur pcrtincrc . Hacc soriptn fuornut nnuo 121(1, mifaquum liuiorpivlius IV littovns Grogorii IX innovttTit ct iisum sigilli conccasit. Univnrsitus iiiisit nrigiuulo pi-aedictnvnui lltturnrnm ad Iiuioceutium IV cum putitioiiihun in partc aversa acriplis. Vcrbtx vnl procuratorem ... faciilLalum dubchnnl. indifaro, MCU rcctorora vl procurutoi'nv t*orum in Uttcris G-rpg'orii, utpotc cxprcasin tniu; iiiiiniH oorroota, niutavi dobnro Hocuiiduiu oxpvoasionom a niftgistris iiuliciitam, sicut Innoceutiua IV revoru anno 1240, Octub. 28, fecit. Vide infra. Sic uliani InnocontiiiB IV sub ctidnm Icmporis noltv tircliicpiscopo Reincnsi, cpiscopo ot di^cam.i Rilvane<;tonsibus ut consci'vnlovibuH privilcg'ioi'iun scripait politionibus UJiiviu*Itatis nnuucns. Ad huec vide Arch, fiir Lilterat.- untl Eirchenffesch. das Mittalalt., Ill, fi'2i sc[C[. Apogrnphum mini 1244 in Arch. Univ. Paris, thcen IV. A. 19, h. God. Vat. Rog. 406, (ol. 11*. Bibl. PhiUippa in Gholtcnliam, ma. 87B, fol. 12. cum rubrica : a Ut nullns in UnivorsitatiMii, vnctcn'eiu sen pTocaratoros ojusdoin aliquuin si'iitouliam audent pvomulgava )>. Bulanus, III, lFi9. 1. Cf. ad hoc supra n 95. 114. Gregorius IX Gaitero arc/iiejiiscopo, archidiacono ct praecentori Senoneiwibus mandat ut rcligiosos illos et clericos, qui domos suas taxari minime patiuntur, ad hoc compellanl. 1237, Junii 15, Viterbii.

Gregorius episcopus servus servo rum Dei venerabili fratri .. archiepiscopo et dilectis filiis .. archidiacono et .. precentori Scnonensibus salutem et apostolicam benedictionein. Dilecti filii magistri et scolares Parisienses sua nobis petitione monstrarunt, quod cum olim iidem in solvendis hospitiorum suorum pensionibus iutolerabiliter gravarcnUn1*, tandem de consensu et voluntate carissimi in Chrislo filii nostri .. illustris regis Francio deliberatione ppovida taxalores ad hoc viros provides depularunl 1 . Veruin quia nonnulli

1237]

A.B

ANNO

MCC

U S Q U E AD P H I L I P P U M

IV

REG.

FRANC.-

161

religiosi et. clerici seeulares, qui domos habeiit Parisius, taxari domes ipsas minime patiuntur, propter quod grave scandalum oritur inter cives, provider! super hoc per sedem apostolicam petienmt. Gum igilur indignum sit, lit iidem religiosi et clerici super hoc exhibeant se difficiles,. in quo alios, precipue laicos, decet benivole eos prevenire, discretion! A'estre per apostolica scripta mandamus, quatinus si est ita, taxator'es idoneos in eorundem religiosorum et clericormn domibus auctoritate apostolica deputetis, contradictores per ccnsuram ecclcsiaslicam appellalione postposita compescentes. Testes autein, qui fucrint nominati, si se gratia, odio vel timore subtraxerint, per censuram eandem appellatione cessaiito cogatis veritati testiinonium pcrhibere. Quod .si non omnes hiis exequendis potucritis interesse, tu frater arclnepiscope cum eoriini altero ea nichilominus exequaris. Dat. Vitcrbi xvij kal. Julii, ponlificalus nostri anno undecimo.
Originalo in Avuh. Univuvs. Paris, thorn IV. A. 19. ronovatio univoraitatia . Innoccnlius IV hoc privilcgium Arch. nat. Paris LL. 17G, p. 3G8. Apogrnphum litterorum Reg. 406, fol. 11*. Bibl. Phillipps in Cheltenham, ins. 87G, 1. Cf. ad hoc liltoi'UH Grcgorii IX, supra n 82. u. Res taut fila cannub. In avcrsa mcmbrana Icgituv ; Pclalur voveru ronovuvit an. 1245, Martu 5, Parvum Pasiorale in anni 1244 in Arch. Tlnivors. Paris, tlicra IV. A. 19. h. Cod. Vat. fol. 12*. Bulaeus, III, 100.

115. Gregorius IX Petro Moldcnai et Arnulpho Ainbianciisi ejriscopis inandat ut diliganter inquirant super facto Guillelmi e/Jisco/w', qui vacante cancellaria licentiarn regcndi in dccretis concessil, el cjus officialis, qui magistros of scholares excommunicavit. 1237, August! 4, Vilerbii.

Gregorius cpiscopus 'servus servorum Dei vcnerabilibus fratribus .. Meldensi et .. Ambiancnsi episcopis salutem cl apostolicam bencdiclionem. Exposila nobis magislrorum et scolarium Parisiensiuin pelitio continebat, quod, cum eis a sode apostolica sit inclullum, ut nulli scolarium clari dcbeat licencia Parisius ad regendum in aliqua facilitate, nisi prius Parisiensis cancellarius, qui pro tempore fuerit, ad quern licenciare tales pertinere dinoscitur, prescntibus duobus magistris regentibus, quod bona fide secundum suam coiiscientiam licentiam eandem concedat inquisitione primitus habita infra trea menses de vita, scicntia, spe ac proposito proficiendi et aliis omnibus, quo requirenda sunt circa hujusmodi, prestiterit juramentum, nuper cancellaria Parisiensi's vacante1 venerabilis frater noster .. episcopus Parisiensis premissis omnibus pretcrmissis et eisdem magistris recjamantibus et invitis, quibusdam scolaribus in decretis regencli concessit licentiam pro sue libito voluntalis in eorum prejudicium et gravamen, propter quod ex parte ipso.rum fuit ad nostram audieutiam appellatum. Set ofTicialis ejusdem episcopi appellatione hujusmodi contempta in cosdem magistros et quosdam alios, qui principiis licentiatorum a dicto episcopo renuerant interesse, de facto cum de jure non posset excoimrmnicationis sentcnliam promulgavit. Quare super hoc petierunt sibi salubriter provider!. Quocirca fraternitati vestre per apostolica scripta mandamus, quatinus, si res ita-so haberet, ab eisdem Chart. Univ. Paris. I. 21

162

CHARTULARIUM

U N I V E R S . PARIS.

[1237

magistris et scolaribus sufficient! et ydonea cautione recepta, quod si constiterit predictair* sententiam rationabiliter esse latain, super hiis pro quibus lata extitit dicti episcopi mandate parebunt, relaxantes ipsam juxta formam ecclesie ad cautelam, audiatis, si quid fuerit quesLionis, et appellatione remota fine debito terminetis, facientes quod decreveritis auctoritate nostra firmiter observari. Alioquin sententiam ipsam sicut rationabiliter est prolata faciatis eadem auctoritate usque ad satisfactionem condignam appellatione remota inviolabiliter observari nullis litteris veritati et justicie prejudicantibus a sede apostolica impetratis. Dat. Viterbii ij non. Augusti, pontificatus nostri anno undecimo.
God. Vat. Reg. 406, fol. 12. Bibl. Phillipps in Cheltenham, ms. 876, fol. 12. Apud Jourduin, n 51, ex Bulaco, III, 160, nonas Augusti n. 1. Vide infra n 121. Cancellarius Philippus de Grove obiit 23 Dec. 1236, cui successit anno 1237 mag-later Guiardtis Laudunensis, ad ojuem ut cancellarium dircctac sunt litterae Gregorii IX iij kal. Junii an. 11 (30 Maii 1237; Reg. Vat. Greg1, an. 11, ep. 108). Mag. Guiardo anno 1238 ad sedcm episcopalom Cameracensem evecto canccllariae munus obtinuit magisteaOdo de Castro Radulphi, qui 24 Mail 1237 in cp. 7'J adhuc unu cum cancellario nominatur, inensc Junio an. 1238 vero jam.canccllarius fait. Gudrard, Cart, de Notre-Dame, II, 422. Ad haec vide Chronique rimde de Philipp Mousket in IRec. des Hist. des Gaul., XX, 61 sq.; Albricum Tritim Fontium in Man. Germ., XXIII, 940, 942; Valois, Gidllawrne d'Auvergne, p. 36, n 1 .

llO. Gregorius IX scholares Parisicnses monet ut Joanni de Gualfredo procuratoribus eorum mutuo dederat. .

pecuniae surnmam persolvantj quani

1237, Augusti 8, Viterbii. i Gregorius episcopus servus servorum Dei dilectis filiis universis scolaribus Parisius commorantibus salutem et apostolicam benedictionern. Dilectus filius Johannes de Gualfredo Romanus et Florentinus civis exposuit coram nobis quod cum ipse olyrn tempore bone memorie H. pape tertii predecessoris nostri quatuor procuratoribus vestris apud sedem apostolicam constitulis pro quibusdam vestris negotiis procurandis quandam summam pecunie mutuarit, licet quedam pars ipsius ei fuerit persoluta, nondum tamen de alia sibi extitit satisfactio, propter quod dainpna gravia et expensas se asserit incurrisse. Gum autem a bone memorie magistro Willermo archidiacono Bclvaconsi, qui in contractu. ipsius mutui presens fuerat apud sedem apostolicam constitute, idem civis sibi de predicta. reliqua pecunia satisfied, postularil, dictus magister tandem in bone memorie B.* tituli Sancte Pudentiane presbyteri cardinalis presentia recognovit, quod vos eidem civi tarn pro sorte quam pro dampnorurn et 'expensaruin satisfactione in mmdiriis Latiniacensibus 2 argeriti teneremini exsolvere centum marchas; set eodem elapso termino non fuit ei de dicta pecunia satisfactum. Ideoque universitati vestre per apostolica scripta mandamus, quatinus ei de pecunia ipsa cum justis et moderalis expensis et debita restauratione dampnorum usuris omnino cessantibus satisfacere procuretis, alioquin, cuni nolimus civi prefato in suo jure deesse in quo sumus omnibus debitores, dilecto filio magistro Bene dicto de Guartino scriptori riostro damus nostris litteris in mandatis, ut vos ad id per een~
21.

1237]

AB A N N O M C C U S Q U E

AD P H I L I P P U M IV R E G . F R A N C .

163

suram ecclesiasticam appellatione remota compellat. Dat. Viterbii vj id. August!, pontificatus iiostri anno undecimo.
Cod. Vat. Reg. 406, fol. 121". Jourduin, n 52. ~.Dc istb contractu hie memorato vide infra n 330. In cod. Cheltenh. deest documentum swpra publicatum. 1. Barlholomnei. 2. La foire de Lngny.

117.

Grogorius IX magistris et scholaribus Parisiensibus confirmat statuta ab ipso olim edita circa, modum liccntiandi in theologia et decretis, inhibetque ne Parisiensis episcopus contra agat. 1237, Septembris 7r Viterbii.

Gregorius episcopus servus servorum Dei dilectis filiis universis magistris et scolaribus Parisiensibus salutem et apostolicam benedictionem. Qui1 ad hoc potissime vota nostril dirigimus, ut ecclesie filiis quietis opportune gratiam procuremus, olim pro stalu vestro pacifico pie statuimus observandum, quod quilibet cancellarius Parisiensis ex tune creandus coram episcopo vcl de ipsius mandato in capitulo Parisiensi, vocatis ad hoc et presentibus pro miiversitale scolarium duobus magistris, in sua institutione jurabit, quod ad regimen theologie ac decretorum bona fide secunduin conscientiam suam loco et Lempore secunduin staturn civitatis et honorem ac honestatem facultatum ipsarum nonnisi dignis licentiam largielur, nee admittct indignos personarum acceptione summota. Ante vero quam quemquam licentiet infra tres menses a tempore petite licentie tarn ab omnibus magistris theologie in civitate presentibus, quam aliis viris honestis et litteratis, per quos veritas sciri possil, de vita, scienlia et facundia necnon proposito et spe proiiciendi ac aliis, que sunt in talibus requirenda, diligenter inquirat et inquisitione sic facta quid deceat et quid expediat bona fide det vel neget secunduin suam conscientiam petenti licentiam postiilatarn, prout in apostolicis litteris super hoc concessis plenius continetur". Verurn quia statuta edidisse non sufficit, si firma illorum auctoritas non subsistit, ne Parisiensis episcopus, qui pro tempore fuerit, seu quilibet alius contra predictam licentiandi formam aliquo modo venire presumat, auctoritate presentium districtius inhibemus. Nulli ergo hominum liceat hanc paginam nostre inhibitionis infringere, vel ei ausu temeratio contraire. Si quis autem hoc attemptare presumpserit, indignationem omnipotentis Dei et beatorum Pelri et Pauli apostolorum ejus se noverit incursurum. Dat. Viterbii vij id. Septembris, pontificatus nostri anno undecimo.
Reg. Vat. Gregorii IX an. 11, cp. 248, fol. 1327. Bibl. Phillipps in Cheltenham, ms. 876, fol. 7. Cod. Vat. Reg. 406 fol. 6b. Bulnous, III, 161. < 1. Cot. Vat. Reg. : Quia. 2. Supra n 79.

164

CHARTTJLARIUM UNIVERS.

PARIS.

[1237

US.

Evrardo abbati Claraevallensi conceditur a Capitulo generali Ord. C'mterc. privilegium circa clericos Parisiis liabitantes.
1237, Septembns 12, [CisterciiJ.

Petitio domini abbatis Glarevallensis cle clericis Parisius habendis in cappis et tunicis albis pro se et pro omnibus aliis, qui eodem mo do ibidem clericos habere voluerint, exauditur. Abbati autem Clarevallensi, ut ibi monachum et duos converses habeat, qui clericis necessaria provideant, indulgetur 1 .
Apograpbum coacvum statutorum Capital! generulis amii praodicti in Bibliotb. nut. Mutrit. B. 106, fol. 1. Martenc, Thes. nov. anecd., IV, 1365, n 8. Manuscr. statutorum. Gapitulorum gcneraliam Cistcreii celobratorum exstare in Bibliothcca civitatis Divionensis illc mcrito conjiciet, cui non ignotum cst reliquias manuscriptorum illius monasterii ad praedlctain. Libliothocam pcrvenissc. At unus tantummodo Codex, scilicet n 354, coutinet Antiquam collectionem diffinitionum. (saec. XII ct XIII incuntis); sod annum 1221 non supcrgi'editur. In Bibl. Tvoccnsi, ubi pro mngna parte conservantur mss. monasterii Ciatercicnsis, occurrunt solum oxccrpta Capitulorum nntiquorum. Alios codd. infra affcremus. '1. Ut ex Libello difflnitiomtm (anno 1289 edito) diat. 6, cap. 4 et 5, upparitt, Cnpitulum- gencrale Gisterciensium quolibet anno Gistorcii ante fostuiu Exaltationis S. Crucis (14 Scpteinbris) cclebratnm cst; cap. 5 pracscribitur : die prccedcnte vigiliam S. Grucia abbatca vcuicntos ad Capitulutn Gystcrciunx intrcnt ante Icroiaiu . Bibl. Univcrs. Lipsiensis, ms. 856 (aaec. XIII-XIV), fol. 34. Arch. S. Petri Salisbury., ins, a. V. 1 (s. XIV); cap. 4 vei'o mcntio fit fcsti beatorum ProtM ct Hyacinthi (11 Scptcrabris) ut prucccdcntis fostum S. Gvucis . Proindc foslum S. Gruels mensis Snptembris, non mensis Maii, innuitur. De domo a monnclris Glaracvall. isto tcinporo Parisiis habitnta vide eupva n 53.

119. Gregorius IXHorberto abbati S. Genovefae Paris.} ac magistris Michaoli do S. Dionysio* et G. de Briveriis regcntibus Parisiis in decretis mandat ut causain inter magistrum Petriun archidiaconum Belvacensem et decanum et capitulum Jielvac. agitatam ad finem dcbitum perducant.
1237, Octobris 23, Laterani.

.. Abbati Sancte Genovefe, ac magistris M. de Sancto Dionisio et G. de Briveriis regentibus Parisius in decretis. Gonstitutus in presentia nostra dilectus filius magister Petrus archidiaconus Belvacensis proposuit coram iiobis, quod postquam a Belvaco iter arripuit pro uegotio Belvacensis ecclesie ad sedem apostolicain veniendi, .. decaiius et capitulum Belvacenses in eum susp.ensionis et excommunicalionis sententias fulminantes prohibuerunt decanis et prusbyteris archidiaconatus sui, ne sibi tanquam archidiacono responderent fruclibus archidiaconatus et quibusdam aliis subtractis eidem, alia sibi gravamina plurima pro sue volimtatis arbitrio inferentes, ut sic saltern lacessitus injuriis ac sententiis involutus a died negotii proscculione cessaret. Undo cum postmoduin per dilectum filium nostrum E.s Sanctorum Gosme et Damiani diaconum cardinalem de speciali mandate nostro dictc sententie relaxate fuerint ad cautclam sufficienti ab eo cautione recepta, de salisfaciendo diclls decano et capitulo super hiis, pro quibus dicte sententie late fuerunt, si eas apparuerit juste latas, mandamus, quatinus facientes ab eisdem decanis et presbyteris sibi consuetam et debitam obedientiam exbineri, quecumque ^contra ipsum postquam ad nos iter arripuit veniendi temcre attemptata inveneritis, in statum pristinum reducendo eundem coram vobis juri parere paratum nequaquam permit-

AB A N N O M C C T J S Q U E AD P H I L I P P U M IV REG. FRANC.

165

lalis a prcfalis dccano et capitulo indebite molestari; audientes si quid fuerit questionis, et appellationc rernota fine debito decidentes iaciatis quod, etc., usque observari. Si vero prefatas sentontias invenerilis juste latas, eum ad satisfactionem debitam compellatis. Testes, etc. Quod si non omnes, etc. Dat. Laterani x kal. Novembris, anno undecimo.
Hog. Vat. Gregorii IX an. 11, cp. 271, fol. 3321". Eacdem littcrac iisdero verbis ad eosdem directae exstant ibid. ep. 420, fol. 3C2* (vij leal. Murtii, id eat 1238, Februarii 23). I. Nomimiltir otiom npnd Gutfrard, Cart, de Notre-Dame, IV, 04, 155. 2. Aegidium.

3 -&U. Gregoi-ias IX magistrum Sfaphanum decanum S. Germani Aittissiodoi-ensis Parisiensis tuetur, qui cognitinnem sontontiae contra comitem Nivernen&em, ut liberius posset regimini theologicae facultatis intendere, magistro Laurentio do Jluissi commiserat. 1238, Uaii 28, Laterani.

.. Dccano Seiionenst. Dilectus filius magister Stephanus decanus Sancti Germani Autisiodorc'nsis Parisiensis proposuit humiliter ooram nobis, quod cum cognitio cujusdam diflinilive Hcnlenlie per magistrum Guarnacium canonicum Tervisinum pro Stephano Alexii ol. ojus sociis civibus Romanis contra nobilem virum .. comitem Nivernensem apostolica a uc tori late prolate sibi a nobis fuerit delegata, idem postquam processerat aliquantiilum in cadem, ut liberius posset regimini theologice facultatis intendere, wiagislro L. do Buissi canonico Aurelianensi super hoc commisit totaliter vices suas, qui prcdictam scntonliam confirmavit, propter quod idem comes contra ipsuin decanum, advorsus quoin aliani questionis materiain non babebat, indebitam occasionem assmnens ac intentions eundom vcxationibus reddere fatigatum ipsum per diversas litteras apostolicas cornm soncscallo Aniciensi, qui se subdelegatum .. abbatis Maceriarum dicebat, ac posLinoduin coram ipso nbbatc traxit in causam, super eodem nichilominus contra eum ad alios judiccs nostras litteras impetrando. Gum igitur ipsuin pretextu obedientie noliinus jacturas ot injurias sustinerc, mandamus quatinus dictis senescallo et abbali districtius inhibens ut contra ipsuin auctoritate" litterarum hujusmodi ulterius non procedant, proccssuin, si quis habitus est per ipsas vel fuerit, in irritum revocare procures, eundem occasione hujusmodi a dicto comite molestari vel ab ipso ultra duas dietas extra civitatem Parisiensem trahi ad judicium per apostolicas litteras, que plenam de istis mentionom non fecerint, ininiine permittendo, non obstante, si aliquos ultra duas dietas in causam posse trahere a nobis dido comiti sit indultuiri. Gontradictores, etc. Non obstante constitution de duabus dietis edita in Goncilio generali. Dat. Laterani v kal. Jimii, anno xn.
Reg. Vut. Grogorii IX an. 12, op. 155, fol. 31. In fine : In eundem modum oidem pro magistro Laurentio dc Buissi canonioo Anrolianciiai ua^uc in fincm . Ep. 156 ad eundem docanum Senon. proptor decanum Autisstod., qui iter ad sedem apost. arvipuit, dircota est (vj id. Jan.). In cp. 157 dnuano Axatissiod. conceditur, ne infra trienniura de causis sibi a sede apost. cominiUcndiB cqguoscere vnlent. In cpist. 158 ad Stcphanum-ipsum directa permittitur ei, no extra Parisiensem dioceshn super hiia, quo ad ipsum in predicts diocesi pertinent, quamdiu in dicta rezorit facultate, per litteras apostolicos in causam tvnM valcat . 3 id. Jun. In cp. 159 abbas S. Genovefae conservator constituitur.

166

CHARTULAKITJM U N I V E R S . PARIS.

[1238

121. Gregorius IX committit priori S. Victoria inquisitionem de turbatione studii Parisiensis et dissensione inter Universitatem et cpiscopwn Guillelmum. . 1238, Junii 4, La.iera.nl

..Priori Sancti Victoria Parisiensis. Transmissa nobis venerabilis fratris nostri .. Parisiensis episcopi conquestio patefecit, quod magistri et scolares Parisienses pretextu cujusdam indulgentie, quam a sede apostolica se obtinuisse proponunt, ut videlicet privare possint beneficio societatis sue eos, qui rationabilibus constitutionibus et ordinationibus suis presumpserint contraire, ipso irrequisito, qui. requiri debet de jure, constitutioiies quasdam in sue jurisdictionis enervationem facere presumpserunt; et si quando idem utendo jure suo eis se velit opponere in hac parte, ipsi magistros et scolares obedientes eidem supponunt protinus bannis suis. Quidain etiam magistri et scolares propria lucra sectantes, et studenlium proiectibus invidentcs, fieri procurant conventicula insueta, occasione quorum interdicitur studium, et jurisdiction! sue circa magistros et scolares non modicum detrahitur antedictos. Preteroa cum idem cancellaria Parisiensi vacante sit in possessione vel quasi licentiandi provectos ad officium magistratus, prefati magistri ei super hoc se indebite opponentes, quosdam scolares ralionabiliter licentiatos ab ipso, ad docendum pro sue voluntutis arbitrio non admittuiit1, scolares suos subtrahentes eisdem, ac insuper scolares ipsos et magislros, sub quibus licentiari inceperunt predicti, a societate sua excludunt in ejus prejudicium et gravamen, alias abutendo iiidulgentia inemorata injuriosi existentes ei pluriinum ct molesti. Ut igitur illius, qui ut pacem inter Deum et homines reformaret carnem sum ere et crucem subire voluit, inherere vestigiis videamur, mandamus quatinus episcopo, magistris et scolaribus antedictis ad tuam presentiam evocatis, ipsos de piano absque judiciorum strepilu ad concordiam studeas revocare. Alioquin inspecUi iiidulgentia, si quam habent et auditis utriusque partis rationibus et plenius intellectis, eas fideliter in scriptis redactis sub sigillo tuo nobis destinare procures. Dat. Latorani ij non. Junii, anno duodecimo.
Reg. Vat. Grogorii IX an. 12, cp. 137, fol. 27. 1. Ad hacc vide supra n 115.

122.

Gregorius LY conccdit magistro Guillelmo da S. Amorc, roctori cedesiae de Guerrilla, canonico Belvacensi, ut possit recipere aliquem jxirsonatum. 1238, Novembris 27, Lv.iero.nl

Magistro Willermo de Sane to Amorc, rectori ecclesie de Guervilla, canonico Belvacensi. Te honestatis studio desudantem et per cultum scientie sicut accepimus consecutum, quod in artibus et jure canonico cathedram inagistralem Parisius ascendere meruisti, dignum special! gratia reputantes, ut personatum vel aliud unicum beneficium curam habens animarum anncxam, si tibi canonice offeratur, recipere valeas et cum bene-

1240]

AB A N N O

MCC U S Q U E AD P H I L I P P U M

IV KEG. F R A N C .

167

ficio quod obtines habente curam similem libere retinere, non obstante constitutione Goncilii generalis, ita tamen quod in uno ipsorum personaliter deservias et in altero per idoneum vicarium facias deserviri, tecum auctoritate presentium dispensamus. Nulli ergo, etc., nostre concessionis, etc. Si quis, etc. Dat. Laterani v kal. Decembris, pontificatus nostri anno duodecimo.
Reg. Vat. Gregorii IX an. 12, ep. 344, fol. &i\ Hoc est primum documcntum, quod ad Guillolmum do S. Amove, dura lis trahcrclur inter Universit-ntcm Paris, et Mendicantcs duccm et antesignanum Universitatis, spectct.

123. Jacobus Praenestinus cpiscopus statu.it ne ullus magistrorum et sckolarium Parisiens. alterius conducat hospititim} quamdiu ipsum inquilinus retinere voluerit. 1239, Apr/'tis 1, Senonis.

Prater Jacobus miseratione divina Prenestinus episcopus, apostolice scdis legatus, licet indignus, dilecto filio .. cancellario Parisiensi1 salutem in Domino. Quia non onmes, qui Parisius ad studendum veniunt, moribus qui scientiam efferunt se exercent, immo unus ad alterius aspirans hospicium ipsum sibi reddit interdum pretii carioris : nos volentes indempnilali eorum consulere ac presumptioni malignantium obviare discretioni tue qua fungimur auctoritate mandamus, quatinus inhibitionem facias generalem in scolis singulis publicandam, ut nullus magistrorum seu scolariuin Parisiensium alterius conducat hospicium, quamdiu ipsum absque manifesta malicia retinere voluerit inquilinus. Contradictores autem si qui fuerint vel rebelles ecclesiastica censura compescas. Dat. Senonis kal. Aprilis anno Domini millesimo ducentesimo tricesimo nono.
Originate in Arcli. Univers. Paris, thcca IV. A. 19. g. Rostat taoniolum mcmbrnnacoum. Apographum anni 1244 in eodem Arch, theca IV. A. 19. h. Jourdain, n 55. 1. Odoni de Castro Radnlphi. Vido supra ad n 115, nota 1.

'Ordinatio Capituli generalis Ord. Praed. suit mag. Raymundo Bononiae celebrati de studentibua, qui sunt Parisiis. 1240, mense Junio ineunte, Bononiae.

Item, fratres studentes Parisius, qui sunt pro lectoribus assignati, in ferialibus diebus ad Gompletorium tantum venire teneantur; in festis vero novem lectionum in aliis horis, nisi remanserint de licentia speciali, eos volumus interesse, nee ad servitium infirmarie scribantur. Item, studentes mittantur Parisius a priore provincial! de consilio diffinitorum capituli provincialis.
Codd. Romanus (aaec. XIII) et Rutencn. (sacc. XIV). Gapp. general. Ord. Pracd. continentcs et ad Ord. Pracd. pertinent es. Martene, Thes. nov. anecd., IV, 1681, n< 21, 30.

168

C I I A R T U r , A . R I U M - U N I V K R S . PA.HIS.

[124O

Robertus dc S. Quintino fratribus Pracd. S. Jacobi quidquid juris liabct in domo aliqua Parisiis relinr/u1240, mense Novembri, [Parisiis].

Universis presentes litteras inspocturis officialis curie Parisiensis salutem. Notum facimus, quod corain nobis conslitutus Robertus de S. Quintino ,clericus quitavit penitu.a et expresse, quicquid juris habebal vel habere potcrat ex jure dohationis yel quocunque alio modo in quadam domo sita ut dicitur juxta domum turritam, qtie fuit quondam Joannis decani quondam Sancti Quintini, priori el. fratribus Sancti Jacobi de Ordino Predicatorum Parisius, promittena fide in manu nostra prestita corporal!, quod contra quitationem istam per se vel per aliuni non v'eniet in futurum el. quod in'ipsa domo nicb.il de cetero reclamabit. Et de his tenendis et firiniter obscrvandis corain nobis juramenti vinculo se astrinxit. Dat. anno Domini millesimo CG"XL, inensc Novcinbri.
Originate in Arch. nat. Paris. S. 4229, n 5. Supcrcst tnciiiolum menibrunnceum. DC isln. domo hm-itu snpx'i*. non memoratn cf. J. Qnicherat, La rue et le cliAteau Hautefeuille ft Paris, p. 29 sq.

126. Robertus minister fratrum Minomui in Jfrancia notum facil, convcnlum H. fiermani do Pratis Paris, perm/. sisse venditionem illius ferrae, qua opus arat ad constructiancm convening Minomm.

1240, [Parisiis]. Universis presentes litteras mspocturis frater Robertus luinisler el. servus fratruin . , ' . . Minorum administrationis Francie totuaque convcntus fratrum Parisicnaium salutem Iix Domino sempiternam. Notum facimus, quod cum clominus papa viris religiosis Symoixi Del gratia Beati German! de' Pratis Parisiensis abbati cjusdeinquc loci conventui cledisset in mandatis, quatinus de terris positis infra ct extra inuro's civitatis Parisiensis, que suo jurisdictionis existere et ad censum annuuin locare perpetuo refcrunlur, nobis partem a.c! arbitrium venerabilis palris A.1 Dei gratia Silvanoclcnsis cpiscopi nostris usibus oportunam pietatis intuitu vend! libere permitterent, proserlim cum possessorcs illarum dLicli spiritu caritatis eas vendere et quidam alii devotione i'ervcnles nobis ipsas emere a.cl divine laudis obsequium parati existerent, salvo tarn en ut iidem abbas ct convening, quod pro terris hactenus perceperunt vel equivalens imposlerum percipcre valeant, et ex hoc alias ipsis aut ecclesie sue super privileges ipsorum vel rebus aliis nullum doincops prejudicium generetur, dicto venerabili patri Silvancctensi episcopo inonitore super h.oc deputato, et nos monitione premissa peteremus ab cis, ut duas petias lerrc prout limitat sunt et divise sitas infra et extra muros civitatis ejusdcm parlirn in dominio partim in censiva monasterii sui nobis habendas ad usum fratrum nostroriun juxta mandati apostolic! tenorem, salva tarn en mdempnitatc monasterii, assignarent, prefati abbas et conventtiB tanquam filii obedientie mandatis apostolicis parere volentes petilas duas petias .terro nobis supradicto modo tenendas sicut petitum fuerat assignarunt salvis sibi dominio,
i
i

1240]

AB A N N O MCG U S Q U E

AD P H I L I P P U M IV REG.

FRANC.

169

I I | f I I

justitia et proprietate locorum sicut habebant antiquitus in eisdem tarn spirituali quaiii .temporal! et privileges eorumdem. Acto etiam inter partes et a nobis promisso, quod in . muro secus viam, que ducit a porta -civitatis Parisiensis monasterio nostro contigua ad Burgum Sancti Germani, iiec aditum nee egressuin habebimus vel habere poterimus, tamen si necessitas operand! in illo loco nobis imminuerit, murum frangere poterimus, et cum opus illud impletum fuerit, fracturam muri obstruere tenebimur et sumptibus nostris reficere murum. Nos autein coricessionem istam ab ipsis nobis benigniter factam, et quod monasterium nostrum cum edificiis nostris ad nos ibidem spectantibus situm es,t in fundo beati Germani, corde puro et piis oculis atteudentes, ne abbas et conventus beali Germani de Pratis Parisiensis dubitent decetero, quod nos super finibus nostris in terra ipsorum amplius clilatandis sen super aliquo in terra ipsorum nobis habendo ipsos imposterum molestcmus, promittimus eis bona fide, quod super finibus nostris in terra ipsorum amplius dilalundis vel super aliquo in terra ipsorum nobis amplius habendo ipsos nullatenus moles'tabimus, nee per nos nee per alios aliquid impetrabimus, nee utemur aliquatenus impetratis, si fuerit aliquid impetratum, et quod si dominus papa motu proprio nobis super hiis gratiaih fecerit, obtenta gratia non utemur. Quod ut ratum permaneat et stabile persevcret, presentes litteras sigillorum nostrorum munimine duximus roborandas. Actum anno Domini inillesimo ducentesimo quadragesimo.
Duo oviginnlia in Arch. nut. Paris. L. 767, hiyctto 3, liassc 4, cottc 3. In uno dcsunt duo sigilla; in ultevo suporaunt duo tJieniola membriimvceu ot fragmcntum sigilli ccvei. Fiilibion, Histoire do la ville de Paris, III, 115. Grcgorius IX vj id. DoeemL. an. 1.4 (8 Decemb. 1240) cnnGrmabat fratribus Minoribas Parisicns. venditioncm illius terrno, (juao fi'utribtifl Minoribua ad oonstruonchim coiiveutuni commoda orat. Littcris pontificis insortn est pctiiio abbatis ot oonvontua S. Germani do PrntiH, quatinus concnssionem Minoribus fnctum dignctur confirmaro . Reg. Vat. Grogorii IX nn. 14, cp. 180, fol. 32b. Sbarulna, Hull. Franc., I, 28f5. Cf. inaupr auprtx n 10!), 110. 1. Aduui.

127. Robertas Grosscteste episc. Lincolniensis monet magistros Oxoniae in thcologica facilitate regentes ut in ordine lectionum magistris Parisiensibus se conferment. Circa an. 1240,

Uobertus Dei gratia Lincolniensis episcopus dilectis in Ghristo filiis magistris Oxonie in theologia regentibus, salutem, gratiam et benedictionem. Periti edificionnri constructores oinni prospiciunt diligentia, quod lapides ornnes in funclamento ponendi vere sint fundamentalcs, oneris videlicet edificii supererigendi supportationi sua soliditate convenientes et apti. Vos autem estis domus Dei constructors, superedificantes earn super fundamento apostolorum et prophetarum, ipso angulari lapide Ghristo Jean. Lapides igitur fundamentales edificii, cujus estis architectonic!, preter quos nemo potest alios invenire aut in fundamento ponere, libri sunt prophetarum, inter quos et legislator Moyses non immerito est adnumerandus; libri quoque apostolorum et Evangelium, quos lapides fundamentales vos in fundamento ponitis et disponitis, cum eosdem libros per donuin
Chart. Univ. Paris. I. 22

170

CHARTULARITJM

TJNIVERS.

PARIS.

[1240

discretionis spirituum secundum mentem editorum auditoribus exponitis. Omni igitur circumspectione vobis cavendum est, ne inter fundamentales lapides vel pro fundamentalibus non fundamentales ponantur, ne forte minor non fimdamentalium soliditas superedificatum prius pariat rimosum, et deinde ruinosimi. Tempus autem maxime proprium ponendi et disponendi predictos lapides in fundamento (est enim tempus fundandi, sicut et tempus edificandi) hora est matutina, qua ordinarie legitis. Decet igitur vestras lectiones omnes maxime tali tempore legendas esse de libris novi Testamenti vel veteris, ne, si" secus fiat, inter fundamentales vel pro fundainentalibus lapidibns non tales ponantur, tempus quoque unicuique negotio congruum contra scripture doctrinam et rerum naturalem ordinem non tribuatur, et a patrum et majorum vestigiis et confonnitate regentium Parisius theologorum manifeste recedatur. Quia igitur totis affeclamus caritatis visceribus quod omnia in vobis honeste et secundum ordinem fiant, sicut praecipit apostolus, vestram discretionem omni qua possumus affectione et devotione rogaimis, monemus, et exhortam'ur in Domino Jesu Ghristo, quatinus omnes lectiones vestre ordinarie hora legendi matutina de novo sint Testamento vel veteri, ut silis similes patribusfamilias, imo potius ipsi patresfamilias, proferentes de thesauris vestris nova et vetera, non alia quedam velut horum media, aut ab hagiographis patribus superedifieata doctrine, quorum est tempus aliud coiivenientius accommodandum. Valete.
Roberti Qrosseteste episcopi quondam Lincolniensis epistolae, ed. Luard, p. 346, u 123. Epp. 13 et 51 nomimmtur magistri Parisiis regentes W. de Cerda ct Thomas "Wallensis.

128.

Decem errores contra theologicam veritatem reperli in quilusdam scriptis (frat. StephanH) et proscripti Parisiis a Guillelmo Parisiensi episcopo et Odone cancellario de consilio omnium magtstrorum thcologicae facultatis.
1241, Januarii 13, Parisiis.

Isti sunt articuli reprobati contra theologicam veritatem el reprobati a cancellario Parisiensi Odone et magistris theologie Parisius regentibus anno Domini MCGXL dominica secunda post octabas Natalis Domini. Primus [error], quod divina essentia in se nee 2 ab homine nee ab angelo videbitur. Hunc * errorem reprobamus et assertores et defensores auctoritate Wilhermi episcopi excommunicamus. Firmiter autem credimus et asserimus, quod Deus in sua essentia* vel substantia videbitur ab angelis et omnibus sanctis et videtur ab animabus glorificatis. Secimdus, quod licet divina essentia una* sit in Patre et Filio et Spiritii Sane to, tamen 0 ut in ratione forme una est in Patre et Filio, sed non una in hiis cum Spiritii Sanclo, et tamen 7 forma hec idem sit quod divina essentia. Hunc errorem 8 reprobamus, firmiter enim credimus, quod una est essentia sive substantia 9 in Patre et Filio et Spiritu Sancto et eadem essentia in ratione forme 10 .
22.

1241]

A.B \ N N O

M C C U S Q T J E AD

P H I U P P U M IV R E G .

FRANC.

171

Tertius, quod Spiritus Sanctus, prout est nexus vel amor, non procedit a Filio, sed tantum a Patre. Hunc errorem reprobamus, finniter enim credimus, quod prout est nexus vel amor, procedit. ab utroque11. Quart us1*, quod anime glorificale non sunt-in celo empireo cum angelis, nee corpora glorificata erunt ibi, sed in celo aqueo. vel cristallino, quod supra firmamentum est, quod 18 et de beata Virgine presumitur. Hunc errorem reprobamus, finniter enim credimus, quod idem locus corporalis, scilicet celum empireum, angelorum et animarum sanctarum erit et corporum glorificatorum 11 . Quintus1*, quod mains angelus in principle sue creationis fuit malus, el,'10 nuiiquam fuil nisi mains. Hunc errorem reprobamus, firrniter enim credimus, quod17 bonus creat.ua sit et post peccando factus sit mains. Sextus**, quod angelus in eodem instant! potest esse in diversis locis et esse ubique si voluerit. Hunc errorem reprobamus, credimus enim, quod angelus est in loco per diffinitionem, ita quod si est hie, non est, alibi in eodem instanti; impossibilo est enim quod sit ubique, hoc enim proprium est solius Dei. Septimus**, quod multe veritates sunt* 0 ab eteruo, qne non sunt Deus. Hunc errorem reprobamus, finniter enim (Tediums, quod una sola veritus sit ab eterno, que est Deus 21 . Qctavus**, quod primum nimc et creatio-passio .possit non esse oreata, Hunc errorem reprobamus, finniter enim credimus, quod utrumque ct est creatum el creatura. Nonus, quod qui habet meliora naLuralia, de necessitate plus habebil. de gratia et gloria18. Hunc errorem reprobamus, firmiter enim credimus, quod Deus secimduni quod preelegit et preordinavit 2 *, dab it unicuique gratiam et gloriam. Decimus, quod mains angelus211 nnnquam habuit, uncle stare posset, nee ctiam Adam in statu iiinocentie. Hunc errorem reprobamus, finniter enim credimus, quod uterque habuit 50 , undo posset stare, non tarn en, unde posset proficere.
Bibl. Arsenalis Paris., ms. 532, fol. 219. Hi deeem crrores saepissime occurrunt in rass. et passim npud auotoi-fts satjc. XIII. In tnss. Burghos. 296 (in fine Sententiarunx Lombai'di), et 361, f. 219X. Bibl. capital. Valenb. in Hispnnia (in fine primao partis Summao S. Thomao). Bibl. nat. Paris., mss. lat. 15661, fol. 99; 15820, fol. 193; 16533, fol. 54 (tribua mss. a D'Argentrd, Coll. jud., I, 186, adhibitis); 16360, fol. 3; Bibl. d'Auxerre, ms. 206, fol. 78; God. Vat. lat. 4847, f. 66*; Oxcmiue, Morton Coll., ms. 267, fol. 115 *, Icgitui" ista introductio : Isti sunt orrorcs detestabiles contra catbolicam voritatom (Paris. 16360 addit : a quos dogmatizayit fr. Stephanus , ct om. ropevti... scriptis ) repevti in quibusdam scriptis, quos quicunque dog'mati/averit vcl susLinucrit (dofenderit), a yen. patre Guillelmo Parisiensi episcopo oonvocato consilio omnium magistrorum. tlieologie tune Pnrisius rcgentium rinculo anathematis oat innodatus. Et idea hog crrorcs cavcrc dobent

72

CHARTTJLARIUM

UNIVERS.

PARIS.

[1241

summopere omnes professores fidei orthodoxe . In fine errorum (non in Paris. 16360) : B Pax et gratia omnibus nsserentibus hanc veritatem. Data fuit hec sententia Parisius anno Domini MGCXL in octavis Epiphanic . In cod. Paris. 10533 legitur ante Pax : Hi errores evitandi et penitus detestandi et veritales opposite firmitcr credende ct nullatenus dubitande. Gratia et pax , etc. S. Bonaventura affert in 2 Sent. dist. 23 a. 2 qu. 3 bos errores cum isto momto : Hie est unus de decem articnlis reprobatis ab universitate magistrorum Parisicnsium temp ore episcopi Guillelmi et Odonis cnncellaiii et fratris Alexandri de Hales patris et magistri nostri, qui ut evitentur subscript! sunt a. In fine eorum uotatur in cod, N. VII. C. 12 Bibl. nat. Neapol. : Hec sententia data fuit Parisius anno MCC XL in octava Epipbanic . Ex S. Bonaventura istud monitum desumptum est in Bibl. 'Escorial. T. I. 15 (in fine 1 p. S. Tbomae); God. Vat. lat. 9821, fol. 128; Bibl. de Rouen A.263, fol. 306 *; Bibl. Univers. Lips., n 416. In duobus ultimis legilur annus MCGXLIII. In Bibl. Colleg. novi Oxonine ms. 109 nominatur tantummodo cancellarius Odo de Cnstro Radulpki (in principio cod. Sententias Loinbardi coritinentis). In Capitulo provincial! provinciae Provinciae Ord. Praed. anni 1256 erroros affcruntur cum istu iutroductiono : Isti aunt errores coiidempnati Parysius ab episcopo Pariaienai et magistria theologic regentibus Parysius anno Domini MGGXL . S. Bonaventnra sequitur in relatione errorum ordinem codicis Arsenalis cum quo etiam quoad alia convonit, sed deaunt apud ipsum veritates oppositae, quac tamen inveniuntur in Burghes., Yat. 4847 et in tribus codd. Parisiensibus primo loco relatis. In codd. Burgbes., Vat. Oxon. Mert. et in Paris. 15661; 15820; 15702, fol. 186, veritates afferunlur simul post omnen errores enumerates cum isto praeambulo : Assertioncs opposite erroribus. Firmiter credendum est et nullatenus dubitandum, quod Deus , etc., in aliis codd. v. g. Paris. 16360, omnino dcsunt veritatcs. Cod. Arsenalis omnibus praefercndus cat, videtur enim, licet saec. XIV-XV sit, exbibere primam rccensioricm, quae concordat cum ilia apud Matth. Paris. Chron. maj., cd. Luard, IV, 281 (ad an. 1243), paucis tantum demptis et variatis. Bulaeus, III, 177, 179. 1. In ms. Paris. 16360, in quo solo auctov nominatur, non exprimilur, eujus ordiiiia fucrit istc IT. Stophanus. Matth. Paris. I. c. loquitur de praecipuis Praedicatorum et Minorum lectoribus . Habet maximum probabilitatein, praedictum fratrem fuisse fr. Stephanum de Varnesia, ord. Prned., qui a Stepbano de Salanbac inter primes ord. magistros Paris, affertur (vide Archvo f. Litterat.-und Kirchengesch. d. Mittelalt., II, 171, 205) et adhuc anno 1248 Parisiis doccbat, Erroros supra relates ab aliquibus ex Ord. Praed. fuisse progugnatos concluderc dobcmus ex co quod Cap. general, fin. 1243 et 1256 et Capituluin provinciale provinciae Provinciae anni 1256 fratres obligavit, errores condoinnntos do quatfii-nia ubradere. 2. In cod. Paris. 16533 : r nee a sanctis animabus glorificatis nee ab angolis videtur vcl videbitur . In Burghes. 296, et in duobus primis codd. Parisien. etinm videtur vel videbitur . 3. Hunc crrorem ... cxcommunicamus deest ubiquc, praetor Bibl. Arscn. et Mattb. Paris. 4. Codd. Burgh, et Parisicnscs addunt : vel natura . 5. God. Burgh. 296 et toes primi Paris. : eadem a. 6. Burgh. Oxon., Vat. et omnes Paris. : tamen ut hec cssentia est in rationo forme . 7. Codd. citati : et in hiis tamen forma idem est quod , etc. 8. Hunc errorom ... credimus u in citatis codd. hie ct poatea deest. 9. Gitati codd. addunt natura o. 10. Matth. et Paris, addunt : eadem est in Patre ct Filio ct Spiritu Sancto , 11. Citati codd. et Oxon. addunt : scilicet a patre et filio . 12. Iste error in citalia codd, ponitur scptimo, in Gupitulo provincial! Ord. Praed. quinto loco. 13. Deest apud S. Bonaventurtvm; in citatis co-dd. et apud Mutth. Paris. ; quod dicere etiam presumunt de beata Virgine , in Paris. 15702 etiam b. Virgo . 14. Gitati codd. et Mntth. Paris, addunt : <st similiter locus idem spirituals sanctorum angelorum (ct bcatorum hominum). Paris. 15702 addit ndhuc scil. Deus . 15. Iste error in citatis codd. ponitur sexto, apud Matth. Paris, scptimo, in Gap. provincial! octavo loco. 16. Arscn. vel . 17. Cit. codd. : quod mains angelus aliquando fuit bonus et non inalus , etc. 18. In cit. codd. est octavus, apud Mattb. Paris, quintus, in Cap. provincial! septimus, cum differcntiis minoris notac. 19. In cit. codd. et, in Gap. provincial! ponitur quarto, apud Matth. Paris., sexto loco. 20. In mss. citatis : fuerimt . 21. Additur ubiquo : et quod nulla veritas fuit ab eterno, que non sit ilia veritas . 22, In cit codd. ponitur quinto, in Gap. provincial! sexto loco. Ubiquo praeter Arson.: a quod primum nunc ct creatio-pussio non sunt creator vel crcatura, et quoad verilutem oppositam : Quod primum nunc et crcatio-passio est creatura . 23. Et glorin desumptum est ex S. Bonaventura. Git. codd. : majorem gratiam et gloriamo. Naturalia om. Arsen. 24. God. Paris. 16533 : socundum preordinotioncm et predestinationcm . Alii codd. : sccundum quod preordinatum est et prcdestinatum ; Paris. 15702 sec. quod Deus preordinavit . 25. Godd. cit. : diabolus . 26. God. Paris. 16533 solummmodo : ab initio, unde possent proficcre . Apud Matth. Paris, duo ultimi errores transponuntur.

129.

Decanus et capitulum S. Quintini Noviomensis dioecesis fratribus Praedicatoribus S. Jacobi Parisiensis domos eis a Johanne decano S. Quintini donatas in perpetuum remitlunt. 1241, mense Augusta, [Sancti Quintini].

Decanus et capitulum Sancti Quintini omnibus ad quos presentes littere pervenerint salutem in Domino. Noverit universitas vestra quod, cum inter viros religiosos .. priorem

1244]

AB ATSNO MGC U S Q U E AD P H I L I P P V M IV R E G .

FHANC.

173

et convontuin fratrum Predicatorum Sancti Jacobi Parisiensis ex una parte et nos ex altera luisset controversia super quodam assignamento quod dicebamus nobis factum fuisse a bone memorie Johanne quondam decano ecclesie nostre super domos que fuenmt ejusdem .. decani sitaa Parisius in curta dictorum fratrum Predicatorum1, et tandem pro bono pacis volunlati, petitioni et quieti eorundem fratrum condescendentes, quitavimus in perpetuum dictis .. priori et convenlui et quilas clamavimus domos predictas, et quicquid juris rationc cujuscumque obligatipnis in eisdem habebamus vel alio quocunque modo habere potcramus, promiltentes bona fide, quod istam quitationem decetero inviolabiliter obserbabimus, ot quod ipsos .. priorem et convention super dictis domibus nullatenus molestabimus, nee procreabimus aliquo modo deinceps molestari. In cujus rei testimonium presentcs littcras sigillo nost.ro fecimus roborari. Actum anno Domini M ducentesimo qundrageaimo prhno, mense Augusto.
Originule in Arch. nut. Paris. S. 4229, n 7. Supcrcst tneniolnm membranaceum. 1. Vido anpra n< 43 ct 125.

13O.

Statutum Capituli genemlis Ord. Pracd. Parisiis sub mag. Johanne Teutonico celebrati de erroribua Parisiis anno 1241 condemnatis. 1243, Junto ineunte, Parisiis.

Krrores condcnipnatos per magistros Parisienses1 fratres omnes abradant de quaternis3.

MB. Uutennus. Cupp. general. Orel. Pracd. nd ipaum Ord. portinons. Martonc, Thes, nov. anecdot., IV, 1685, n 13. 1. Vido supra n" 128. 2. Cum ieto statuto fortusse cohaorct aliud an. 1244, quod lecloros novas apinioncs non invuniiuit, HIM! coinmnuiors ct rnugis upprobatus scquuntur , Marine, 1. c., p. 1686.

131. Innoccntius IV ad regcm Franeiae, ut Judaeonnn libros, qui Talmud dicuntitr et tempore Gregorii IXper cance.llarium et doctores regentes in sacra pagina Parisiis examinati coram dero et populo concremati fuerant, loto regno conquirendos et ignibus dclendos cwet. 1244, Mail 9, Laterani.

Innocoiitius episcopus servus servoruin Dei dilecto filio Ludovico regi Francie illustri aalutem ot apostolicam benedictionem. Impia Judeorum perfidia, de quorum cordibus propter immensitatein suorum scelerum redemptor noster velainen non abstulit, set in cecitato que contigit ex parte in Israel,'adhuc manere permittit prout convenit, non attendons quod ex sola misericbrdia pietas ipsos Christiana receptet, et cohabitationem illorum sustineat patienter, ilia committit enormia, que stupori audientibus et referentibus sunt horrori. Ipsi enim ingrati Domino Jesu Ghfisto, qui conversionem eorum ex sue longanimitatis afiluentia patienter expectat, nullam pretendentes verecundiam culpe sue, nee reverentes honorem fidei christiane, omissis seu contemptis lege Mosayca et prophetis quasdam traditiones seniorum suorum sequuntur, super quibus eos in evangelic Dominus

174

CHARTULARIUM

UNIVERS.

PARIS.

[1244

objurgatur dicens : Quare vos transgredimmi man datum Dei et irritum fecistis propter traditjones vestras, hominum doctrinas et mandata docentes 1 ? In hujusmodi namque traditioiiibus, que Thalamuth hebraice nuncupantur, et magnus liber est apud eos excedens textum biblie in immensum, in quo sunt blasphemie in Deum et Christum ejus ac beatam Virginem manifeste, iiitricabiles fabule, abusiones erronee ac stultitie inaudite, filios suos doceiit ac nutriunt, et a legis et prophetarum doctrina reddunt ipsos penitus alienos, verentes ne veritate, que in eisdem lege ac prophetis est, intellecta, aperte de unigenito Dei filio venture in cariiem testimonium perhibente, conyertantur ad fidem, et ad redemptorem siiuin humiliter revertantur. Et his non contenti faciunt Christianas filiorum suorum nutrices in conturneliam fidei christiaue, cum quibus turpia multa committiint. Propter que fidelibus est verendum, ne divinam indignatioiiem incurrant, dum eos perpetrare patientur indigne que fidei nostre confusionem inducunt. El licet dilectus films .. cancellarius Parisieiisisa et doctores regentes Parisius in sacra pagina de mandate felicis recordationis G.3 pape predecessors nostri tarn predictum abusionis librum quain alios quosdam cum omnibus glosis suis perlectos in parte ac examinatos ad confusionem perfidie Judeorum publice coram clero et populo incendio concremarhU*, prout in litteris eoruin perspeximus contineri, quibus tu ta'nquam catholicus rex et princeps christianissimus impendisti super hoc auxilium congruum et favorem, pro quo rcgalem excellentiam dignis in Domino laudibus commcndamus ac prosequirnur actionibus gratia ruin : quia tamen nondum Judeoruin ipsorum abusio profana quievit, nee adlmc dedit eis vexalio intellectum, celsitudinem regiam attente rogamus, monemus et obsecramus in Domino Jesu Ghristo, quatinus excessus hujusinodi" detestabiles et enormes commiasos in contumeliam Greatoris et in injuriam nominis chrislianj, prout pie incepisli laudabilitor prosequendo faci'ens debita severitate pcrcelli, .lam prediclos abusionum libros reprobates per doctores eosdem, quain generaliter omnes cum glosis suis, qui per ipsos cxaminati ct reprobati fuerint, mandes per to turn regnum tuuin, ubicumque repperiri poterunt, igne cremari 8 , firmiter inhibendo, ne decetero nutrices sen servientes habeant christianos, ne filii libere filiis famulentur ancilie, set tanquam servi reprobati a Domino, in cujus mortem nequiter conspirarunt, saltern per effectum operis servos se recognoscant illorum, quos Ghristi mors et istos liberos et illos constituit esse servos, ut proindc sinceritatis tue zelum possimus in Domino dignis laudibus commendare. Dat. Laterani vij id. Maii, pontificatus nostri anno primo".
Reg. Vat. lunocentii IV an. 1, ep. (581, fol. 1051*. Bulacus, III, 191. 1. Reg. : diccntes . Matth., 15, 9 : docontca doctrinas et mandata hominum. Gf. Marc, 7, 7. 2. Odo do Casttfo Radulphi. De isto facto supra momornto vide infru n 173. 3. Gregorii IX. 4. Anno 1242. 5. Ludovicum voluntatipapae obtempcrasae liijuct ex Ordonnance pour la reformation des maurs anni 1254, uLi (cap. 32) logitur : Getorum ordinationem factam in perpetuum do Judcis obscrvari districto precipimus, quo talis cat : Judoi couacnt ob usui'is et blasphemiis, aortilegiis et caracteribus, et tarn Talmutb. quam alii libri, in quibus invcniuntur blasphomie, comburantur, ct Judai, qui hoc servare noluerint, expellaiatur, ot transgressores logitimo puniantur . Recueil gdndral des anciennes lois franpaisest I, 272 sq, Cf. insuper Rec. des hist, des Gaules, XX, 34; XX1IJ, 104. 6. Mitior cfit alia cpistola infru n 172 cdita.

1245]

AB

ANNO

MCC

USQUE

AD P H I L I P P U M

IV REG.

FRANC.

175

. Radulphus abbas S. Genovefae Paris, et archidiaconus Augi Rothomagensis et cancellarius Turonensis ex parte Universitatis Parisicnsis papae Innocentio IV privilegia et chartas ipsis praesentatas transmittunt. 1244, Decembris 29, [Parisi/'sJ.

Sanctissimo patri ac Domino I. divina providentia summo pontifici, R. abbas Sancte Geiiovefe Parisiensis, I. archidiaconus Augi ecclesie Rothomagensis et G. cancellarius Turonensis devpta pedum oscula beatorum. Privilegia et cartas ex parte universitatis magistrorum et scolarium Parisiensium nobis presentatas diligenter inspeximus et fideliter verbo ad verbum, iion abolita, non cancellata, non ex aliqua parte sui vitiata, et transcripta ipsorum vestre palernitati ad instantiam universitatis magistrorum et scolarium preclictorum sub sigillis nostris transinittiinus in testimonium veritatis prout infra continetur. Datum anno Domini MGGXL quarto, in festo sancti Thome martyris1. Sequuntur epistolae, quae inveniuntur supra nla 58, 113, 114, 123 editae.
Originate in Arch. Univers. Paris, thcca IV. A. 19. h. Rcstant ex tribus sigillis duo tacniola membvanac. Cl1. Jourdain, n 61. 1. Purisiis ojiis foRtuxn non 29 Dcccinb., sod 7 Julii cclebratum fuissc, fcrt opinio communis. Cf. Art ate vdrifler leg dates, I, 80; de Wailly, filaments de Paldoyraphie, I, 153; Jourdain, n 41, not. 3. At 7 Julii in quiLusdam dioocesibus sicut ctittm in Parisicnsi (vide inter alia Obituarium eccl. Paris, apud Gudrard, Cart, de I'dglise Notre-Dame, IV, 105) fcstum translatiouis S. Thomao nrohicpiscopi cclebrabatnr; featurn vero cjus principnlc Parisiis ctiam iiij kal. Januftrii , i. ft. 29 Decembris, ernt nssignatum, ut legitur in Kalendariis Brevinviis Parisicnsibus mss. pracfixis, in Parvo Pastorali, Arob. nnt. Paris. LL, 176, ct in ipso Kalendario Universitatis. *

133.

Innocentius IVpropositam Stephani de Lexington, abbatis Claraevallis, de mittendis Parisios ad studendum jiionac/iis approbat. 1245, Januari/ 5, Lugdunf.

Innocentius episcopus servus servormn Dei dilecto filio .. abbati Glarevallensi salnlem ct apostolicam benedictionem. Virltitum1 intenta culliii sacra religio Gisterciensis Ordinis, rui Dei sapientia preclaruin dedit initium el ammirabile contulit incrementum, gloriosum nomen altissimi studio glorificat vigilanti, generalis honorcm exaltat ecclesie, fidelium in elites illuminat, et infideles ad notitiam veritatis informal, placere sollicita universis et singulis per ordinatc opera caritatis. Inter hujus etenim religionis angelice professores, cujus orbem terre spatiosa 8 latitude cpmplectitur, multos decet cunctis inveniri temporibus, qui splendeant thesauro scientie sicut vite rutilant sahctitate, ut ex utriusque concursu luminis tanti dignitas ordinis taliter illustretur, quod et semper sit in lucein gentium et perhempnis glorie mereatur augmentum. Hinc est, quod cum tu fili abbas, ut salus et honor predicti ordinis ad decus et decorem ipsius generalis ecclesie augeatur, duxeris providenduin, quod aliqui ex monasterii tui monachis honestis et ad sLudendum idoneis Parisius vel alibi, ubi melius expedire videbitur, coinmorentur divine scripture studio sub regular! observantia vacaturi : nos hujusmodi propositutn plenis laudihus

CHARTULARITJM UNIVERS. PARIS.

[1245

prosequentes tibi ac universis abbatibus Gisterciensis Ordinis, ut id libere possitis effi.cere, auctoritate preseiitium indulgemus. Nulli ergo, e/c., nostre concessionis, etc. Si quis autem, etc. Dat. Lugduni non. Januarii, pontificatus nostri anno secundo.
Originale in Arch, depart, de 1'Aube (Troyes), 3 5/257. Bulla plumbea fills seric. flavi ct rub. coloris apponditur. In aversa membraua if.. In Arch, depart, de la Giite-d'Or (Dijon), ubi exstuiit chartae monasterii Gisterciensis, no una quidem epistola super hac re occurrit. Reg. Vat. Innocentii IV an. 2, ep. 147, fol. 134. Marino de Ebolo Collectio in Arch. S. Petri Romae cod. G. 117, fol. 229. Arch. Vat. arm. 31, n 72, ep. 2270. D'Arbois de Jubainville, Etudes sur Vdtat intrieur des atibayes cisterciennes, p. 360. Iste Stepbanus abbas, natione An gins, tcmporo quo S. Edmundus adhuc theologians. Parisiis dqcebat, scholas ejusdem visitafit, et exinde cum sex aliis cuiditoribus praedioti Edmuiidi Ordinem Cisterciensium intravit. Vita S. Edmundi, Cantuar. archiepisc., auctore Bertrnndo Pontiniacensi, apud Martfcno, Thcs, nov. anecd., Ill, 1789. Gf. Surius, De probatis Sanctorum historiis (Colon. 1577), VI, 371. 1. In Reg. post. virtutuni porperam interponitur contra . 2. In orig. logitur : .spntibsn .

134.

fnnocentius IVuniversis clericis per Lugduncnseni provinciam constitutis et in scholis tlicologicae facultatis fratrum Praedicatorum Divionensium studentlbus concedit ut proventua suorum leneflciorum iiitegre percipiant, ac si Parisiis in eodem studio morentur. 124-5, Februarii 6. Lugduni.

Innocentius episcopus servus servorum Dei dilectis filiis universis clericie per Lugdunensem provinciam constitutis salutem et apostolicain benedictionom. Dilocte in Ghristo filie nobilis mulieris.. ducisse Burgundie 4 precibus inclinati auctoritate vobis presentium indulgemus, ut quicunque vestrum in scolis frntriim Predicatorum Dyvionensium Lingonensis diocesis studio institerint theologie, beneficiorum suorum provcntus integre percipiant, ac si Parisius in eodem studio morarentur. Nulli ergo, ejft:., nostrc concessionis, etc. Si quis autem, etc. Dat. Lugduni viij id. Februarii, anno secundo.
Originale in Arch, depart, dc la Cote-d'Or ^Dijon), II. 032. Donst bulla. R^g. Vt. Innocentii IV on. 2, j). 220, fol. 144. Ripoll, Bull Ord. Praed., I, 147, n" 81. 1. Alixiac de Vei-giaco, coujugis Kudonis III.

135.

Innocentius IV magistris et universitati scholariwii Paris, compositionem olim inter ipsos alqar. apiiicopum, cancellarium capiluliimqite Paris, factam do licentia danda aliisquo confirmat. 1245, Februarii 13, Lugduni.

Innocentius episcopus servus servorum Dei dilectis filiis magistris et universitati scolarium Parisiensium salutem et apostolicain benedictionem. Ea quo judicio vei concordia tenninantur, firma debent et illibata persistere, et no in recidive contentionis scrupulum relabantur, apostolico convenit presidio commimiri. Ex partc siquidcin veatra fuit propositum coram nobis, quod cum olim inter vos ex parte una, et bone mcmorie ., episcopum et.. cancellarium ac dilectos filios capitulum Parisiense ex altera, super danda licentia ab eodein cancellario magistris volenllbus incipere in singulis facullatibus, et

1245]

AB A N N O

MCC

USQUE

AD P H I L I P P U M

IV

REG.

FRANC.

177

faciendis constitutionibus de ordinandis lectionibus et disputationibus ac puniendis rebellibus per subtractionem societatis, et taxandis hospitiis ac quibusdam aliis articulis suborta fuisset materia questionis, tandem mecliante bone memorie R. episcopo Portuensi tune Sancti Angeli diacono cardinale et in partibus illis apostolice sedis legato amicabilis inter paries compositio intercessit*, quam compositioiiem apostolico petivistis munimine roborari. Nos igitur vestris supplicationibus benignmn impertientes assensum, compositionem ipsam sicut sine pravitate provide facta est et ab utraque parte sponte recepla et hactenus pacifice observata, auctoritate apostolica confirmamus et presentis scripti patrocinio cominuniinus. Nulli ergo, efc., nostre confirmationis, etc. Si quis autem, etc. Dat. Lugduni id. Februari, pontificatus nostri anno secundo.
Originalo in Arch. nut. Paris. M. 257 , n 6. Suporsunt filu sei'ic. flavi ct rubei coloris. In avoi'sa membrana: <c Univorsitas parisiensis . Reg. Vat. Innocentii IV an. 2, ep. 581, fol. 190 *. Cod. Vat. Reg. 406, fol. 13. Bibl. PhillippB in Cheltenham, ms. 876, fol. 13, sub bac rubrica : GonfLrmatio compositionis facte inter Univcrsitatem ex parte una ct cancellarium et cap. Paris, ox altcra super articulis infra scriptis . Bulacns, III, 193. 1. Vide ad boo supra n 45, n. 3, ct 11 58. Confirmntionem privilegii vide infra n 140.

136.

De scholis n quibus retinendae sint et qualiter et de aliis articulis infra scriptis. 1245, mense Febrirario, [Parisiis],

Anno M GG quadragesimo quarto mense Februario. Noverint uuiversi, magistros Universitatis Paris, in ecclesia S. Maturini Parisiensis in plena congregatione de communi assensu ipsorum instituisse, quod nullus magister per se vel per alium rotineat plures scolas; pro bachellario autem qui de novo est incepturus, sive pro alio magistro retinere poterit, ita tamen, quod si opus fuerit, fidem super hoc faciat juramento. Item nullus nisi actu regens scolas retinere presumat ad opus sui. Item nullus retineat scolas alterius actu regentis, quandiu ibi legerit et fecerit quod debuerit erga hospiteni. Item nullus super alium conducat pro majori prelio scolas, quas alius conduxit, nee amplius accipiat ab alio si conducat. Item nullus retineat scolas ultra pretium taxationis impositum. Item nullus magister retineat scolas aliquas ab aliquo hoc modo, quod locans faciat ibi detenninationem quocunque modo locans1, sive laicus vel sublocans. Item si aliquis scolaris domum conduxerit aliquam et de quadam parte domus scolas facere voluerit, fiat taxatio secundum estimationem bonoruni ad coinparationern totalis pretii domus ejusdem. Item nullus super alium vel alios domum conducat, quandiu manentes in domo earn retinere voluerint, et fecerint quod debuerint secundum consuetudinem totius ville Parisiensis.
Chart. Univ. Paris. I. 23

178

CHARTULARIUM UNIVERS.

PARIS.

[1245

Item si hospes non voluerit liospitium siium dare ad pretium taxalum, et scolaris optulerit se daturum pretium taxatum et securitatem obtulerit super hoc facere coinpelentem, eadem domus interdicatur per V annos. Ille autem vel illi scolares, qui domum interdictam receperint vel moram ibi fecerint et recedere nolueriiit, quam cito moniti fuerint per rectorem vel servientem ab ipso missum, vel per procuratores similiter vel nuncium ab eis missum, beneficiis scolarum2 et Universitatis priventur. Item vacationes, que debent fieri ante Natale Domini, incipiant a secundo 0 usque ad crastinum crastini Epiphanie3. Hec autem statuta sunt retenta potestate, ut universilas magistrorum possit addere vel rninuere vel mutare secundum quod viderit expedire.
Cod. Vat. Reg. 406, fol. 49, ex quo titnlus supra rclatus. In Bibl. Phillipps in Cheltenham, ms. 876, fol. 56, post Tocem a scolis additur : artistarum . Bulacns, UT, 195. 1. In God. Vat. desunt vcrba : quod ... modo locans . 2. Sic codd. vnlgo in tali conatruotione scribitur seolarium . 3. Id est a 18 Dec. (prima Antipli. 0 est 17 Dec.) usque ad 8 Jan.

137. Quo tempore} quilus die bus, qulbus horis lectiones cursoriae in artibus sint legendae. 1245, [ParisiisJ.

Anno Domini MGG quadragesimo quarto. Noverint imiversi, quod pro communi utilitale studii artium et ejusdein reparatione de communi assensu artistarum provide et cle consilio proborum provisum et institutum est, quod deinceps a festo beati Remigii usque ad quadragesimam nullus magister sive actu regens, sive non actu regens, sive baclxellarius vel quicunque alius aliquo die disputabili aliqua hora diei lectionem cursoriain nee in scolis nee in domo propria vel aliena legere presumat. Die vero non disputabili circa horam tertiam aliquo modo legere similiter lectionem cursoriain nullus presumat. Posl. tertiam vero quacunque hora illius diei legere possit. A quadragesima vero, postquam bachellarii detenninare inceperint, die quo magistri disputant usque ad Pascha lectionem cursoriam usque post completam Completorii pulsationein nullus legere presumat. Die. vero quo magistri non disputant in quadragesima circa horam tertiam nulla lectio cursoria legere inchoetur. Post tertiam vero usque ad prandium legant cursores quacunque hora diei illius pro sua voluntate. Post prandium vero si bachellarii disputant, non legant cursorie vel lectionem cursoriain inchoent usque post completam Completorii pulsationein. Si vero bachellarii non disputant post pranclium, quacunque hora cursores possunt legere, et similiter die quo disputant magistri in quadragesima, si bachellarii non disputant post prandium, quod contingit licet raro, liceat cursoribus similiter post prandium 1 quacunque hora voluerint lectiones cursorias inchoare. A Pascha vero usque ad festum sancti Remig-ii in vindemiis die disputabili usque post completam none Beate Marie pulsationein non presumatur legi vel inchoari lectio cursoria ab aliquo. Completa vero none pulsatione sibi legendi cursorie usque ad noctem gratia confertur. Die vero non disputabili circa tertiam
23.

1245]

AB A N N O MCG U S Q U E AD P H I L I P P U M IV REG. F R A N C .

179

nullus inchoet lectionem cursoriam. Post tertiam vero illius diei quacunque hora illius diei voluerit legere possit. Si quis vero contra predicte institutionis formam aliquo modo venire presumpserit, noverit se incursurum totius societatis et omnium beneficiorum Universitatis privationem, quousque pro qualitate et quantitate delicti vel transgressionis mandati Universitatis rectori et procuratoribus pro Universitate fuerit ad plenum et pro ipsorum voluntate satisfactum.
Cod. Vat. Reg. 406, fol. 53^. Bibl. Phillipps in Cheltenham, ms. 876, fol. 57, ex quo titulus supra relatus. Cod. Arch. Univ. Paris. 94, p. 65. Cod. Harnur., fol. 120. Bulaous, III, 194; Cum hoc documentum carcat nota, quo mense fuerit datum, pro certo affirmari nequit, utrum ad an. 1244, an ad an. 1245 sit referendum. Verisimile est tamcn confectum esse mcnsc Fobrnario, sicut praocedons quod in Codd. Reg1. 406 et Phillipps 876, iuuno in altero proxime, subsequitur, vel saltern ante Quadragosimam, cum stntuta artistamm plernmque isto temporc edita inveniantur. 1, Verba quod con ting it ... similiter post prandium om. Vat. Reg. 406.

138. InnQcentiiis IV Pctro cancellario JParisiensi, ut religiosi et clerici saecnlares ad taxationem suarum domorum cogantur ct de modo taxationis. 1245, Martii 5, Lugduni.

Innoccntius opiscopus scrvus servoriun Dei dilecto filio .. cancellario Parisiensi* salutem et apostolicam benedictionem. Sua nobis dilecti filii magistri et scolares Parisienses petitiono inonstrarunt, quod ciun olim iidem in solvendis hpspitiorum suorum peiisionibus intolerabiliter gravarcntur, tandem de consensu et voluntate carissinii in Christo filii. nostri .. illustris regis Francorum 2 deliberatione provida taxatores ad hoc viros provides deputarunt. Veruin quia nonnulli religiosi et clerici seculares, qui domes habent Parisius, laxari domos ipeas ininimc patiimtur, propter quod grave scandaluin oritur inter cives, provideri super hoc per sedem apostolicam petierunt. Gum igitur indignum sit, ut iidem religiosi ct clerici in hoc exhibeant se difliciles, in quo alios, precipue laicos, clccet eos benivole prevenire, discretioni tue per apostolica scripta mandamus, quatinus, si est ita, taxatores idoneos sicut in taxatione hospitiorum laicorum in eorundem religiosorum, etiam si Templarii, Hospitalarii, Gistercienses aut Premonstratenses3 aut cujusquc ordinis fuerint, et clericorum domibus auctoritate apostolica deputare procures. Si vero de laicis nequiveriiit contaxatores haberi, liceat clericis taxare predicta hospitia ad hoc specialiter deputatis. Goiitradictores per censuram ecclesiasticam appellations postposita cornpescendo. Dat. Lugduni iij non. Martii, pontificatus nostri anno secundo.
Originals in Avch. mil. Paris. L. 244, n 68. Bulla plumbca filis cannob. nppenditur. Pertinebat ad Arch. Univcrs. Epistola invenitur otiam insorta litteria Adami Silvanectensis episcopi an. 1252 in Arch. nat. Paris. M. 66A, n 3 (infra n 199). Bibl. Phillipps in Cheltenham, ms. 876, fol. 14. Cod. Vat. Reg. 406, fol. 13*. ( Prmlegium dom. papc super taxatione hospitiorum omnium ct singulorum religiosorum et de modo taxationis .) Bulaeus, III, 195. Vide praeterea supra u 114. Cf. Jourdain, La taxe das logements dans I'Universitd de Paris (M^m. de la Soc. de 1'hist. de Paris, 1878). 1. Post Odonem de Castro Radulphi, qui 1244, 28 Maii, cum undecim aliis cai-dinalis creatus est, et 12 Novemb. cardi-

180

C H A R T U L A R I U M U N I V E R S . PARIS.

[1245

nalatus annulum rccepit (Nic. dc Curbio, Vita Innocentii IV, c. 12, 15), fuit cancellarius mag. Petrus Parvus, Tit eruitur ex libro Johannis de Garlandia, De misteriis ecclesiae (Bibl. S. Genovefao Paris. Y. 1. 5 in-4. Bibl. Brugensis, ms. 546), quern scripsit in fine mensis Augusti 1245, ubi circa initium loquitur de magiatro Petro cancellario urbis Parisius, qui studii directas ducit babenas . In margine legitur : * Hie facit autor degressionem ad magistrum Petrum Paivum, qui fuit cancellarius civitatis Parisius, cui recitatus fuit iste liber et sub cujus correptione traditur iste liber , etc. Cf. cjuadem auctoris librum De triumpJiis ecclesiae, ed. Wright, p, 127. Petrum mortuum esse 22 Augusti, scimus ex Obituario eccl. Paris. (Gue"rard, Cart, de Notre-Dame de Paris, IV, 134). Die vero 21 Septemb. 1245 adhuc inter vivos et cancellariue fuit, Alpbonsus III Portugaliae enim tune comes Boloniensis, Parisiis in domo et in praesentia Petri cancellarii juramento se obligavit (Reg. Vat. Gregorii X an. 4, ep. 49, fol. 234*. Instrumentum juramenti apud Sousa, Provas da historia geneaL, etc., I, 51). Anno sequenti jam mentio fit cancellarii Galteri; nam Johannes de Garlandia scribit in fine Commentarii libri cwrialium personarum et rerum, etc. : Hec cdita sunt Parisius sub yenerabili cancellario Paris. Galtcro de Gastollo Tbeodorici anno Dom. Mccxl sexto gloriosum et vencrabilem. partum b. Marie virginis demonslrante (Bibl. Brugens., ms. 546, fol. 83*). Petrus igitur vel 22 Aug. 1246 defunctus est, vcl inter 21 Sept. 1245 et an. 1246 officium cancellaxii rccusavit. 2. Ludovici IX. Gf. supra n 82. 3. Nota tamen, Praemonstratenses vix ante an. 1252 Parisiis habitasse, Yido infra n 214.

139.

Innocentius IVPetro cancellario Parisiejisi mandat} ne alter alterius hospitium sive scholas conducat.
1245, Mart// 6, Lugduni.

Innocentius episcopus servus servorum Dei dilecto filio .. cancellario Parisiensi salutem et apostolicam benedictionein. Quia non omn.es, etc. sicut supra 11 123 usque relinere voluerit inquilinus1, neque hospitia vel scolas, si forsan plura conduxerit, locet alii pro pretio cariori, contradictores per censuram ecclesiasticam appellatione postpoaila compescendo. Dat. Lugduni ij non. Martii, pontificatus nostri anno secimdo.
Originale in Arch. Univers. Paris, theca IV. A. 19. c. Decst bulla plumbca. God. Vat. Reg. 406, fol. 13. Bibl. Phillipps in Cheltenham, ms. 876, fol. IS*, ex quo titulus : Privil. dom. pnpe, nc , etc. Bullions, III, 196. Recherches de la France, p. 821, perpcram epistolam ad ij id. Martii refert. 1. Godd. addunt tantnm aut scolas post hospitium n.

140.

Epistola Innocentii IV ad Adamum episcopum Silvanectensem, etc., in qua continetur roboratio ac conservatio compositionis factae inter Universitatem ex parte una, et cancellarium et capitulum Paris, esc altera, super articulis infra scriptis.
1245, Martii 10, Lugduni.

Innocentius episcopus servus servorum Dei venerabili fratri episcopo Silvanectensi, et dilectis filiis decano et scolastico Ambianensi salutem et apostolicam benedictionein. Dilecti filii magistri, etc. sicut supra n 58. Quocirca discretion! vestre per apostolica scripta mandamus, quatinus compositionem eandem sicut sine pravitate provide facia est, et ab utraque parte sponte recepta et haclenus pacifice observata, faciatis per censuram ecclesiasticam appellatione postposita firmiter observari. Quod si non omnes hiis exeguendis potueritis'interesse, tu frater episcope cum eorum altero ea nichilomimis exequaris. Dat. Lugduni vj id. Martii, pontificatus nostri anno secimdo.
Cod. Vat. Reg. 406, fol. IS*. Bibl. Phillipps in Cheltenham, ms. 876, fol. 14*. ex quo litulus Roboratio , etc. Bulaeus, III, 194. Cf. supra n 135.

1245]

AB A N N O MCC U S Q U E

AD P H I L I P P U M IV

REG. FRANC.

181

141.

Innocentius IV universitati magistrorum et scholarium Paris, concedit ut servientes ipsorum communes a singulis nationibus concorditer electi iisdem immunitatibus quibus scholares gaudeant. 1245. Mail 13, Lugduni.

Innocenlius episcopus servus servorum Dei universitati magistrorum et scolarium Parisiensium salutem et apostolicam benediclionem. Vestris supplicationibus inclinati presentium aiictorilate concediinus ut servientes vestri communes, qui pro utilitate totius studii a singulis nationibus concorditer eliguntur, illis immunitatibus gaudeant quas vobis apostolica sedes noscitur concessisse1. Nulli ergo, etc., nostre concessionis, etc. Si quis an tern, etc. Dat. Lugduni iij id. Maii, pontificatus nostri anno secundo.
Reg. Vat. Innoc. IV un. 2, cp. 561, fol. 188\ Cod. Vat. Reg. 40G, fol,14. Bibl. Pliillipps in Cheltenham, ms. 876, fol. 15, sub hac rnbrica : a Do libcrtata servientium communium Universitatis, qui debent gaud ere immunitatibus scolarium . God. Vat. Reg. 1283, fol. 101. Bulaeus, III, 202. 1. Reg. Vat. incurrisse .

142.

Iiinocenlius IV magistris et svholaribus Parisiensibus privilegium fori concedit. 1245, Uaii 15, Lugduni.

Universis magistris et scolaribus Parisiensibus. Ut eo liberius vacare litterarum studio valeatis, quo minus fueritis negotiis aliis occupati, nos vestris supplicationibus annuentes auctoritate vobis presentium indulgemus, ut extra civitatem Parisiensem super questionibus intra earn exortis trahi per litteras apostolicas non possitis, nisi expressam de intlulgentia hujusinodi fecerint mentionem 1 . Nulli ergo, etc., nostre concessionis, etc. Si quis autein, etc. Dat. Lugduni id. Maii, anno secundo.
Reg. Vat. Iijnocontii IV an. 2, op. 580, fol. 11)0 K Epistolu invcnitur inaerta litterin A. Silvancctonsis cpiscopi an. 1252 in Arch. nat. Paris. M. (56, n 3 (infra n 199). Recueil ties primUges del'Univeriiitd de Paris, p. 264, ubi tamen perporam 1 die Maii scribitur. 1. Sic; v. {j. Clomons IV, 23 Jun. 1267 scribit in qutidain causa archidiacono Moldensi at aliis, evocont ct audiunt, qui sint Yocaruli ot audicndi * non obstantc indulgontia scdis apost., (fiia scolaribus Parisian, dicitur osso concenaum, ut oxtro civitatem PurisiciiBem trahi non posHint in causam per litteras apoet. non fucicntos plenam et oxprensaxn do indnlto hnjusmocli mentionem . Arch. nat. Paris. L. 201, n 114.

143.

Innocentius IV universos magistros et scholares Parisienses monet, no quis sckolas altering absquc ejus ' consensu, neque hospitia interdicta retinoat. 1245, Maii 15, Lugduni.

Innocentius episcopus servus servorum Dei clilcctis filiis universis magistris et scolaribus Parisiensibus salutem et apostolicam benedictionem. Universitati vestre auctoritate presentium districtius inhibemus, ne aliquis vestrum alterius scolas aut hospitium absque illius consensu vel scolas aut hospitia a magistris vel officiali Parisiensi, qui pro tempore

182

CHARTULARIUM

UNIVERS.

PARIS.

[1245

fuerint, interdicta conducere vel retinere presumat. Dat. Lugduni id. Mali, pontificatus nostri anno secundo.
Originale in Arch. Univers. Paris., thcca IV, A. 19. e. Deest bulla plumbea, God. Vat. Reg. 406, fol. 14. Bibl. Phillipps in Gheltcnbam, ms. 876, fol. 14 *. Bulaeus, III, 196, sicut ct Jourdain n 65 hanc cpistolanv nd ij non. Martii (Martii 6} refei'imt. Rcctc Ptisqiuor, Recherches de la France, p. 821.

144,

Innocentius IV Universitati Parisiensi mandat ut magistri ac alii ad generates congregationes venianf. 1245, Mail 18, Lugduni.

Innocentius episcopus servus servprum Dei dilectis filiis universitati magisLrorum et scolarium Parisien. salutem et apostolicam benedictionem. Studii Parisiensis augnientum et plus ceteris affectare ac procurare vos convenit, quo magis in illo et honestate mo rum et litterarum scientia profecistis. Hinc est quod universitatem vestram monemus, rogamus et hortamur attente per apostolica vobis scripta mandantes, quatinus ad generates congregationes, quas pro commimi udlitate studii fieri contigerit, nisi legilimo fueritia impedimento detenti, accedere nullateiius omittatis consilium et auxilium ad ejusdem studii commodum impensuri. Dat. Lugduni xv kal. Junii, pontificatus nostri anno secundo.
Bibl. Phillipps in Cheltenham, ms. 876, fol. 15. ex quo titulus : ut magistri , etc. God. Vat. Reg. 40(5, fol. 14b. Cod. Bi-itnnnici Musaei Add. 17304, fol. 17. Jourdain, n 71.

1.45. Innocentins IVarchiepiscopis per rpgnum Franciae constitutis mandat ut nulli doinceps in scholis jtroventus praebondarum recipiant nisi obtenta licentia ad easdeni scholas accesserint. 1244, Junii 28-1245, Junii 28.

Archiepiscopis per regnum Francie constitutis et eorum suffraganeis. In nonnullis ecclesiis obticetur de consuetudine vel statuto, ut earum canonici proventus suaruin in scolis percipiant prebendarum. Sane quamplures hujusmodi statuti vel consuetudinis causam ininime attendentes, et 11011 scientie lucruin sed ecclesiasticoruin proventuiiin querentes dumtaxat commodum, scolis corporaliter adsunt, a studio mentaliter alieni, nolentes vel modicum de noeturni sompni querere convertere in vigilie studiose laborem, aut vacationein otiosi discursus commutare in exercitium utilis leclionis. Quia igitur non merentibus claudenda est HLeralitatis dextera, nee debent beneficiorum suorum fructus scolares qui scientiam non esuriunt nianducare, universitati vestre precipiendo mandamus, quatinus singuli in vestris civitatibus et diocesibus sollicite providere curetis, ut nullis deinceps in scolis prebendarum sen beneficiorum suorum proventus nisi qui de vestra et capitulorum ecclesiaruin iri quibus prebendati vel beneficiati existunt aut a vobis seu capitulis ipsis juxta locorum consuetudinem obtenta licentia ad scolas ipsas accesserint,

1245]

AB A N N O M G C

U S Q U E AD P H J L I P P U M TV R E G .

FRANC.

183

sintque dociles et habeant animum ad studendum, ut merito de ipsorum profeclu sperari valeat, ministrentur. Circa quos etiam illam volumus adhiberi cautelam, ut si eorum aliquos non competenter secimdum temporis quantitatem profecisse constiterit, illis postraodum nonnunquam ex preteritis cotijectura sumatur probabilis de futuris hujusmodi licentia minime tribuatur. Contradictores, etc.
Reg. Vat. Iimocentii IV an. 2, cpp. cur. u 13, fol. 208. Bergcr, Les Registres efInnocent IV, nn 13(>6. Litterae temporis nota carent.

14o. Innocentius IV albatibus Ord. Cisterc. in generali cajpitulo mandat ut studium theologiae Parisiis jam inceptum ferventi desiderio amplecti sludcant. 1245, Septembris 4, Lugduni,

Innocentius episcopus servus servorum Dei dilectis filiis .. Gistercii .. de Firmitate ., de Pontigniaco .. de Glaravalle .. de Morimundo, ac universis aliis abbatibus Gisterciensis Ordinis in generali capitulo congregatis salutein et apostolicam benedictionem. Diligentie studio contemplantes, quod religionis vestre sinceritas dignis undique laudum preconiis exaltatur, ad ea que vestri ordinis decorem sapiunt et profeclum, ex afFectu inlimo aspiramus. Sane quidam vestrum sedula meditatione pensnntes, quod etsi columbc simplicitatem ne videlicet cuiquain dolos machinemini habeatis, quia lam en ne ipsa simplicitas aliorum supplaiitetur insidiis, scrpentis aatutiam prudenter oonvenit vos habcrc, cum in vitio posse decipere vel decipi parum distarc noscatnr, Parisius, ubi auro locus est in quo conflatur, ubi turris David cum suis propugnaculis construi consuovit, ex qua non soluin mille dependent clipei, sod omnis fere armatura fortinm, dum indesinenter exinde fortes ex fortissimis prodeunt tenontes gladios et ad bella doctissinii qui ambiunt per orbem undique lectulum Salomonis, doinos idoneas construxerunt in quibus ad hauriendum aquas vivas in gaudio de ibntibus Salvatoris ad addiscendum legem immaculatam Domini animas convertentem, nonnulli semper de vestris inonachis residebunt, qui cum docti fuerint in ordine vestro velut splendor fulgeant firmamenti, ac alios sic eruditos faciant, ut nee eos astutia prefata decipi supplantatoris laqueis patiatur, iinmo sicut Stellas cell non extinguit nox, sic mcntes ipsorum inlierenl.es firmamento sacre scripture mundane iniquitalis umbraculum non obscuret. De quo Lanto ampliori gratulationc animi jocundamur, ac spiritus noster in Domino recreatur, quanto ex hujusmodi facti circumslantiis cognoscimus evidentius atque scirnus per hoc utilitatem totius ordinis procurari. Ut igitur quod tain sancto et provide est inclioatum principio finis laudabilis exitum sortiatur, tmiversitatein vestram rogamus et inoriernus attente per apostolica vobis scripta mandantcs, quatinus considerato prudenter, quod ignorans ignorabitur et qui scienliam repulit, ut non fungatur sacerdotio, repelletur a Domino, cum in culpa existat ignorantia affectata : hujusmodi studium, quod alibi quam in civitate prefata fieri prohibemus, sic amplecti ferventi desiderio studeatis, quod viros litteratos habere possitis, per quos non

184

CHARTULARIUM UNIVERS.

PARIS.

[1245

solum ordini vestro, sed etiam universal! ecclesie fructus proveniat qui non peril, nosque proinde diligentiam vestram dignis in Domino laudibus prosequamur. Dat. Lugduni ij non. Septembris, pontificatus nostri anno tertio.
Originate in Arch, depart, do 1'Aube (Troyes), 3 H/257. Restant fila cannab. D'Arbois de Jubainvillc, Etudes &w I'dtat intdrieur tiles abbayes cisterciennes, p. 3G1. Ordinationcm capituli generalis cum mandate papae congrucntcm vide infra n 148.

147.

Innocentius IV magisir is et scliolaribus Tolosanis eandem libertatem concedit qua gaudent Parisienses.
1245, Septembris 11, Lugduni.

Universitati magistrorum et scolarium Tholosanorum. Olim operante illo qui vult omnes homines salvos fieri, et neminem vult perire per ministerium bo.' me. R. tune Pprtuensis electi in illis partibus apostolice sedis legati inter ecclesiam et nobilem virum .. comitem Tholosanum pace preeunte divina gratia reformata idem legatus tain provide quam pru denier attendens quod fides catholica, que pene penitus videbatur de illis partibus profligata, inibi reflorere valeret sic illic litterarum BIndium crearetur duxit provide statueiidum, ut in Tholosana civitate cujuslibet licite facultatis studia plantarentur, quorum magistris, ut liberius possent vacare studiis et doctrinis, a jamdicto comite fuit promissum certum salarium et statutum. Nos igitur ad instar felicis recordationis G. pape predecessoris nostri quod super premissis factum est gratiun et ratum habentes, ut eadem libertate, qua gaudent Parisienses scolares, vos et omnes qui vobis succes^ serint in hac parte perpetuo gaudeatis devotioni vestre duximus concedendum . . . . Dat. Lugduni iij id. Septembris, anno tertio.
Reg. Vat. Innoccntii IV an. 3, cp. 155, fol. 236. Vide apud Bergcr, Les Reffistres cC Innocent IV, u 1B15, hitogi'uiM. epistolam, qua tantum ilia Grcgorii IX an. 1233 rcpctitur. Vide supra n 99. Ilia nnnotari debot, magislros Tolosanos copiam litterarum apostolicarum. super concossa Parisiensibua libertate hujusmodi confcctarum nunquam Labuisuo , ut rofert Johannes XXII, 13 Nov. 1316, in epistola ad magistros Parisiunscs directa. Et licet inuixi privilcgio ab Innocontio IV ipsis concosso pluries Parisicnsibus offlagitavcrint ut apograplia dicta ipsis mittorontur, Parisionsos tamon boc rospuebant. Reg. Vat. Avonion. Johann. XXII, torn. VI, 154.

Ordinatio capituli generalis Ord. Cisterciensium de studiis, praesertim de studio Paris Us jam incepto.
1245, Septembris 12, [CisterciiJ.

Ad honorem Dei et ordinis decus et decorem s. universalis ecclesie et ul corda nostra luce divine sapientie plenius illustrentur, presertim cum domini pape mandatum et plurium cardinalium pet-itionem et admonitionem susceperimus et precipue domini J.1 -tituli S. Laurentii in Luciiia presbyteri cardinalis : sic statuit capitulum generale, ut in singulis abbatiis ordinis nostri, in quibus abbates habere potuerint et voluerint, habeatur studium, ita quod ad minus in singulis provinciis provideatur abbatia una, in qua

1245]

AB A N N O M C C U S Q U E AD P H I L I P P U M IV

REG.

FRANC.

185

habeatur studium theologie, ita quod monachi ad studium deputati a kalendis Octobris usque ad Pascha statim, poslquam missam audierint, extra terminos exeant ad studendum, et studio vacent usque ad collationein. A Pascha autem usque ad dictas kalendas Octobris exeant post Laudes, et usque ad prandium studeaiit, hoc salvo, quod missas2 audiant vel c.elebrent. Iterum post iionam usque ad coenarn revertantur in id ipsum. Ad dictas vero abbatias mittere poterunt abbates de monachis suis, quos 8 ad hoc magis idoneos viderint, ita tamen, quod ad id coinpelli non poterunt, quibus facultas deerit vel voluntas, et abbati loci illius, ad quern mittimtur, respondere teneantur qui mittunt de expensis transmissorum, nee clerici seculares nee alterius ordinis in ipsis scolis admittantur. Pro reverentia vero domini pape et alioruni cardinalium, qui pro dicto scripserunt negotio*, ct precipue J. tituli S. Laurentii [in. Lucinaj concedif capitulum generale, ut studium per sollicitudinem abbatis Glarevallis8 Parisius jam inceptum inviolabiliter perseveret, et illuc iiullus mittere compellatur, nisi spontanea voliintate. Qui autem sic miserint, missis provideant in expensis.
Bibl. Trecensis, ms. 1790, fol. 2. God. doiinit. ct cnpitul. gen. Ord. Cist, in Arch. stat. in Luzcrn, 1. 1, pnrs 1, p. 196. Martfene, Thes. nov. anecd., IV, 1384, n^ 3 ct 4. 1. Johnnnis do Tolloto, Ord. Gistcrc. 2. God. Lu/. missam . 3. God. Luz. quot . k. Tree, qui prcdicto negotio prcfucnmt, conccdit , etc- 5. Vide supra n08 133 ot 146.

149.

Innocentius IV statuta a Gregorio IX Universitati Parisicnsi concessa magisti'is et scholaribus Tolosnnis olservanda tradil. 1245, Septembris 22, Lugduni.

Universis magistris et scolaribus Tholosanis. In civitate Tholosana doinui David factus est fons patens et vena vite, scientia salutaris, ad cujus aquas sitientes confugiunt haitrientes in gaudio de fontibus Salvatoris, ut cum Rachele' camelos gibbosos videlicet peccatores gibbo peccaininum oneratos potu reficiant, ac revelent post labores, ne in via deficiant qui propter ignorantie sue tenebras laborantcs continue, tola nocte, nichil nisi quod vanum est et transitorium acceperunt, sed mine conversi ad fluenta theologice discipline in ipsius lumine vident lumen a quo tauquam a patre luminum oinne datum optimum et oinne donum perfectmn cinanat verius et descendit. Ibi lactentes ad ubera pendent matris. Ibi parvulis panis frangitur scripturarum. Ibi exercitatos habentibus sensus in altum retia ducit Petrus ita ut nullus expers munerum inveniatur ipsius qui ad eandem scientiam accesserit puro corde. Vocat hoc siquidem ancillas artes videlicet liberales ad sui obsequimn ad superne menia civitatis. Et idcirco ibidem floret studium in eisdem ut per ancillas hostiarias ad veram sapientiam hostium pateat, et tanquam per viam compendii adclucant ad ipsam velocius studiosos. Volentes igitur quod tarn fidelis plantatio apostolice sedis confota muneribus, exculta studiis, defensata digni favoris Chan. Univ. Paris. I. 24

186

'

CHAilTULAHIUM

UNIVERS.

PARIS.

[124f>

auxiliis robur accipiat et profectuin, circa statum scolurimnet scolarum civitatia (-jusderii juxta felicis recordationis G. pap'e predecessor-is iiostri ab ipso magistris et scolaribus Parisiensibus statuta concessa hec statuimua observanda. Videlicet, quod quilibet cancel larius Tholosanus deinceps creandus coram episcopo vel de ipsius mandate in capitulo Tholosano, vocalis ad hoc et preaentibua pro universitate scolarium duobus magistris in sua institutione jurabit, quod ad regimen theologie ac decretorum bona fide secundurin conscientiam suam loco et tempore secunduin statum civitatis et honorem ac honestatem facultatuin ipsarum, non nisi dignis licentiam largietur, non admittet indignos personaruni et nalionum acceptione submola Oat. Lugduni x kal. Oclobris, anno tertio.
Reg. Vat. Innoccritii IV an. 3, ep. 150. fol. 236. Histoirc du Languerfoc, eel. Privut, VIII, 1181. Iimoeentius I V rcpetit integram constitationoiii Grogorii IX Parens scientiarum (vide supra n 79) amqn Univcrnitati Tolosanne accom modat.

JL5O. Robertas Grosseteste episcopus Lincotnieiisis ministro frat. Jfinorum in Anglia de morte in Vnivcrsilitttg Parisiensi diiorum mngistrorum ejusdcm Ordinis Alfxandri de Hales c.t Johannis de Itupella,
1245, Septemb.-Octob.

Robertus Dei gratia Linooluiensis epiacopus dilecto sibi in Ghristo fratri ministro fratrum Minorum in Anglia1, salutcm et sincere in Domino carilalis auginentiun. Veroet non molestat amicos, sed magis consolalur, quicquid sapienter et salubriter disponit iw quern vera amicitia complecthnur. Qnapropter cum veri sitis amalores ot amici Dei, IIOTTJI polest vos quicquam molestare, quod ipso fit ordinanlo. Ipsius autem providentia, quo omnia sapienter disponit et salubriter, irater Johannes, socius iratris Ado, laborat quartaiiu, qua egrotare incepit in reditu nostro apud Bclnam*, quern diel)us intrirpolalionis duximn usque ad Nogent, et illinc per aquain Socane iisc^ue Parisius fec.imus cum now preceder**-. Quia autem non videbatur nobis neque (Vatri Ade securum, quod sequeretuY nos mclcs versus mare, nee quod Parisius inorarelur propter acris illius loci infectioncm non sain brem, elegimus, ut per aquain iret Rothomagum fratrc Adamo usque illuc eundein coniitante, qui nullo modo voluit ab egrotante recedere, donor uotis sibi f'ratribus in loco salubri ilium cominisisset; el sic ad.mare Umdcin nobis occurreret. Veruntainen cum vtvniwsent ad urbem, que vocatur Manta 8 , invalescente debilitate dicli trains Johaunis noii ausus full frater Ada ilium ullerius ducero, nco propter ipsius debilitalem ab ipso reee dere, ut nohis secunduin condietum occurrerel. Quia igilur apud dictum urbem Mantarii ambo remanscrunt, supplicumus omni qua possumus afTcctioiic, qiiatinus fratrem Petrutiii de Theokebure* cum aliquo vel aliquibus fralribus, qui cum fralre Johahiu; possinl com-. morari, donee statum ipsius Dominus emendaverit, fratre Polro cum fralre Ada rodituro , ad predictam urbem mittere non lardelis; hoc euim ulrique tieri desideraut et supplicani. Preterea sciatis, quod non esl securum, quod frater Ada prolix!us mora'm trahat in illits partibua, cum plures multum desiderent ipaum Parisius delinere, maxime mortui

1246]

A.B A N N O M C G U S Q U K A.D P H I L I P P U M IV R E G .

FRANC.

187

fratribus Alexandro de Hales et J. de Rupellis 8 . Et sic lain vos quam uos maximo nostro solatio essemus dest.it.uli, quod absit. Omnino autem providealur, quod dictus fraler Petrus nobia satag.it occurrere, ante quam transfretet. Eriinus autem per Dei gratiam .apud Witland die sabbati proxima post festum beali Dionisii6. Celerum noveritis, quod in causa visitatibnis plane benedictus Doiniuus pro nobis et per consequent pro omnibus episcopis est pronunciatuin 7 . Valeat paternitas veslra semper in Domino.
Roberti Groasetcste epistolae, oil. Luard, p. 334. Robertas episcopus Lincoliiicnsis scripsit liuao epistoliun, quimdo a Goncilio Lugduncnsi I'tuioasit. Sooins ejus frnter Adam de Marist-o fuit colebi>ii thcologi frulrinn Minorum in Umveraitnte Oxonienfli. 1. Guillehuo dc Nottingham (1240-1249). 2. Bciiium. 3. Mantes. 4. PoLruai dc Tewkabuvia, qui anno 1249 Buccoaaor fuit Guillclmi do Nottingham in niiniatcrio Angliae frutrnm Minorum. Vide Tkoiuam de Ecclcston, De adventu Minoruvn in Angliavn, in Mon. Francisc., od. Brewer, p. 71. 5. Ex hoc odisoimus, quo anno duo colebros doctoros Ord. Minorum, Alexander de Holes et Johannes de Rupelln, obierint. Johnnnos do Gnrlundia, qui isto tciuporo Pfti'iaiia morabatur, notut inaupcr Aloxnndrnm die I5a Augusti obiiase ct legntuin Odoncm misHam celcbriifisc pro dcfunoto astautihus pruelatia'de Concilio (Lugdunousi) vonientibus. De misteriis ecclesiae. BiM. S. Gonovcftioi, Y, 1. C, in-'i", in fine. Bibl. Drug, ma. 54(5, fol. 52b. Gf. Monum. Francisc., p. .r)42, Johmmos do Rupella obiit 3 Februarii {Artur. a MoniiHtcrio, Martyrolog. Franoisc., p. 49, nbi tnmon pcrpcnuu dicitur, Jobannciu c-asc movtuurn an. 1271). Contra istoa, qui iiBquc hodie asscTorunt, Johanncna de Rupella anno 1253 cathcclrniu Bonavonturuo roliqniaac, notandum o.tt, S. DoniiYontunmi jam nnno 1248 a Johanue de Parma, SUO antecessore in legendo, aiinoque 1247 in mini'atrum gcncralcm olecto, fiiisac naaignntuni, nt Pni'isiia legcrct, aicut dioit auctor oouovus Sulimbcnu in suo Clironico, Cod. Vat. Int. 72fi(), fol. 138, od. Farm., p. 129, Gf. p. (52, 128, 1S7, Afonum. Pl'ancisc., od. Browcr, p. 49. G. 14 Octobris. 7. HUH liltertis Innocontii IV uobia ronsorvavit Mntth. Paris., Chron. maj., ed. Lunrd, IV, 497. Dutmt Hunt Lugduui viij knl. Sepl. nn. 3 (25 Aug. 1245), ex quo ptinm iippiu-et, cpistolnin Robert! Linnolu. OJ>{HC. osso .scri])t,iiin aunt) 1245. (If. FoHt.m, Robert Grosseteste, ]). 85.

151. Itinocentius IV Jnhanni Tautnnic.ft, mag. ge.ncrtili Ord. Pntnd.. inandnt it I magistrum tluinlogiai1 ad domnm Oistcrc.ii iniltnt.

1246, Januarii 8, Lugduni.

Iiinocontius episoopus sorvus ervorum Dei dileclo lilio .. inagistro Ordinis i'ralruin Predicatorum salutoiu ot aj)ostolicam benedictionein. Noatiis inducii suasibus dilecli iilii.. abbas Gistercii* ejusquc coabbates Cisterciensis Ordinis pridem in generuli. oapitulo eongregati laudabiliter, sicut aceepimus, sLatuerunt ut in abbatiis corum theologize studium hal)oal.urs. Gum iiaque dictus abbas pro domo Gistercii inagistrum de ordinc tuo habere cupiat el scientia preditum et virtulibus insignitum, devolioncin tuam rogamus et hortainur attento per apostolica tibi scripta mandantes, quatinus pro nostril el apostolice sedis roverentia ipsius abbatis desiderium sublato difiicullalis obstaculo in hat; parte compleas per eflectum, ita quod ipse ac ejusdoin loci conventus in le religiose sinceritatis affectum invenisse gaudeant, et nos qui preces hujusmodi cum fiducia dirigiinus, tibi .grates exindo reforamus. Dat. Lugduni vj id. Januarii, ponlificatus nostri anno tertio.
Originula in Arch. nut. Paris. L. 245, n 105). Bullft plumboa fills (simnnb. uppanditnr. Etlita Mdm. de la Soc* de L'histoire de Paris et de VT.le-de-ffrancet X, 259. 1. Bonifao-iug. a. Vido aupra n 148.

188

CHARTULARIUM UNIVERS.

PARIS.

[1246

152.

Epistola) qua Innocentius IV Constitutionem Romana ecclesia de causa inter Juhellum archiepiscopnin. Remensem et ejus suffragancos tractantem Universitati Parisiensi transmittit.
1246, April. 21, Lugctuni.

Innocentius episcopus servus servorum Dei dilectis filiis universitati magistrorum et scolaritim Parisiensium salutem et apostolicam benedictionem1. Cum inter venerabiles fratres nostros 2 Remensem archiepiscopum ex una parte et ipsius suffraganeos et dilectos filios tarn cathedralium quam aliarum ecclesiarum capitula necnon abbates et conventus monasteriorum provincie Remeiisis ex altera super diversis articulis questione pendente nos super hiis diffinitivam duxerimus sententiam proferendam 8 , et nonnulla, quo determinata per sententiam hujusmodi extiteriiit, feceriinus postmodum specialiter elici, volentes ea deinceps a ceteris observari : universitati vestre per apostolica scripta mandamus, quatinus illis in judicio utamini et in scolis, ea sub cerlis titulis, prout in pagina present! distinguiinus, inseri facientes*. Dat. Lugduni xj kal. Maii, pontificatus nostri anno tertio.
Bibl. nat. Paris., ms. lat. 4295. fol. 206. Epistola cst pracfixa Constitutioni Romana ecclesia in 10 capita divisao, in cujus fine fol. 208 legitur temporis nota supra rclata. Titulas : Constitutioncs ct decrcta Innocentii IV super causa coram ipso agitata inter arcbiepiscopum Remensem ct ejus sufiraganaos edite . God. Vat. Pal. 029 (saco. xni-xiv). Bibl. reg. Bcrolin. ms. lat. Fol. 11 7; Bibl. Glaustroneoburg-. (Can, Reg.), ms. 96 (saec. xiv); Erlangen, ms. 464 (sacc. cjusd.); Montispcssul. Bibl. de 1'dcole dc medoc., ms. 9 (saec. xm-xiv); Bibl. Mellicensis (ord. S. Ben.), ms. G. 27 (saec. xiv); Lipsino, Bibl. Univcrs., ms. 973 (saec. xiv). In bis mss. epistola supra cdita prnefixa cst primo capiti Const. Romano, ecclesia, quae in Oonstitutionibus novis Innocentii IV, sine temporis nota, dccem capita complcctitur (generatim capp. 6, 8, 11, 13, 19, 27, 31, 34, 35, 40). Constitutio integva tamen ac indivisa invcuitur in Reg, Vat. Innocentii IV an. 3, cp. 491, fol. 276-280, dabnquoest Lugduni xvj kal. April, an. 3 (1246, Martii 17). Mcnse elapso Constitutionem suam contvaxit, in dccem capita divisit, nc . Universitati Paris, assignavit. Diversa temporis nota in ms. Paris, ac in Reg. Vat. sic cxplicari dubct. In Bibl. cap. PC son, ms. 13 (saec. xm) Const, praefata capp. 23-32 infra Gonstitutioncs Innocentii comprehend!!, ct per crrovom capiti 23 prnonxa est epistola Innocentii, qua suas in Concilia Lngduncnsi promulgatas Constitutiones Universitati Bononicnsi trnnsmittit (vide infra n IDS). Boehmer; Corp. jur. can., II, App., p. 352, ex cod. Berol. allato, ubi taiucn principitim Const., iJ st, cap. 6, dcest. Apxid Mansi, Coll. cone., XXIII. 651, sicnt in multis codd., qui Constitutiones novas Innoocntii IV continont, epistola supra publicata non invenitur. 1. In Cod. Paris, deest episcopus ... benedictionem . T- 2. Aliqui codd. orn. nowlvos . !i. Al. promulgnndtimft. 4. Scquitur : Hujusmodi vero diffinita (conslituta) sunt haoc. De appellationibus. Romana ecclosia, et infra : Cum siiffraganeorum , etc.

loo.

Epistola^ qua Innocentius IV suas in Concilia Lugdunensi promulgates Constitutiones Universitati Parisiensi mittit.
Post 1246, April. 21, [Lugduni].

Innocentius episcopus servus servorum Dei dilectis filiis universitati magistrorum el scolarium Parisien. salutem et apostolicam benedictionem. Gum nuper in Concilio Lugdunensi1 quasdam Gonstituciones super certis articulis duxerimus 2 promulgaudas a , universitati vestre per apostolica scripta mandamus, quatinus eis, quas sub bulla nostra vobis transmittimus, uti velitis amodo tarn in judiciis quam in scolis, ipsas sub suis /titulis prout super qualibet earum exprimitur, inseri facientes.

1246]

AB A N N O M G C

U S Q U E AD P H I L I P P U M IV

REG. FRANC.

189

[Innocenz 1'apostor le sers de sers Dieu fi mante saluz et beneicon al mestres et al escoliers qui demorent a Paris. Gome nos oions novelement tines constitutions fetes et establies sus certeins articles, nos rnandons a vostre universite que desor en avant usez des devant dites constitutions en jugemenz et en escoles; note vos envoions soz nostre bulle et si vos mandons que vos les faciez mestre soz certains tytres si come il est contenuz sus chascune d'iceles.]
Epistola praefixa cst Constitutionibus novis Iiinocentii IV (ubiq'ue sine temporis nota) Bibl. nat. Paris, rasa, lat. 15460, fol. 271; 15407, fol. 225; 1171B, fol. 199; Bibl. Gratianopol. ms. 72; Bibl.'Fuldens. ms. D. 24; Bibl. Gebennens. ms. 69; Bibl. Carnob. mss. 203 et 477; Bibl. Univers. Erlangen. ms, 464; Cod. Vat. Pal. 635, ct in pluribus aliis mas. In Bibl. Brag. ms. 365; Bibl. univors. Goottingcn. ins. jur. 153; Bibl. nat. Paris, ms. lat. 15406 legitur : Parisius et Bononie studentium )>, dcest tamen in ms. Paris, cpistola ipsa. Innoccntium suns Constitutiones, 42 numoro, non ante April. 21, an. 1246, in unum corpus redegisso et Parisios (Bononiamque) transmisisse liquido apparet ex hoc, quod Gonstitutio Romano, ecclesia, quam in dcccm capita divisam collection! inseruit, non prius qnam Mart. 17 an. 1246 ab ipso data, ct April. 21 ejusdem anni Univorsitati Paris, missa cst (vide notnni ad do cum. praecedens). Anno 1253, Sept. 9 Innoccntius initia suarum Constit. inscrtis initiis 12 novarum decrotalium una cum nova cpistola direxit ad arcbidiaconum Pbilippum Bononiensem (Reg. Vat. Innoccntii"an. 11, cpp. Curiul. n it, fol. 129&. Bibl. nat. Paris. 11715, fol. 214. Bibl. cap. Poson. ms, 13, fol. 224. Sarti, De clar. archigymn. Bonon. profess., II, 124). Textus gallicua occurrit in ms. insigni Montispessul. Bibl. de 1'^colo de me"decine, ms. 51 (saec. XIH-XIV). Vide Scbulte, Iter gallicum, in Sitzungsb. der phil. hist. Cl. der Kais. Acad. d. Wissensch., LIX, 404 sq. Gonstitutionos Innoccntii primus cdidit Bochmcr, Corp. jur. can., II, App., p. 351-362, ex ms. lat. in Fol. n 7 Bibl. rcg. Bcrolin. (ubi ep. pracfixu dirocta est, sicut in pluvibus codd., Bononiam), dcinde Mansi, Coll. concil., XXIII, 650. 1. In tortia ct ultima sossionc, Jul. 17, an. 1245. 2. In quibusdnm mss. duximus . 3. Ex documento praecedcnti cdischnus, Gonstitutioncm Romana eccZcsia non in Goncilio, sed post ipsum uclcbrutum, esso editam. Decretalis insuper Ad haec, vcl potius Praesentium (gcncratim cup. 20 inter Goustitulionos Innocontii) data cst a Gregovio IX, Laterani kal. April, nnno xij (1238, Apr. 1), ut logitur in Bibl. cap. Poson. ms. 13, fol. 205.

154.

Innocentiiifi IV Roberto Grosscteste cpiscopo Lincolnlensi mandat ut apud Oxonlam nullum docere permittat, nisi qui secundwn morem Parlsiensetn examinatus fuerit et approbates. 1246, Mali 20, Lugrfuni.

.. Episcopo Lincolniensi. Gum sicut te accepimus intimante apud Oxoniam tue diocesis, ubi studium vigere dinoscitur, nonnulli passim absque examinatione cathedram presuinant ascendere magistralem, ex quo periculum imminet et scandalum etiain generatur, nos tuis supplicationibus inclinati presentium tibi auctoritate concedimus, ut nullum ibi docere in aliqua facilitate permittas, nisi qui secundum morem Parisiensem a te vel hiis quibus in hac parte tuas vices commiserimus examinatus fuerit, et etiam approbatus. Contradictores, etc. Dal. Lugduni xiij kal. Junii, anno tertio. f
Reg. Vni, Innoccntii IV an. 3, cp. 520, fol. 284. Wood, The history and antiquities of the Univ. of Oooford, I, 23B.

190

CHARTUL.VBIUM

UNIVERS.

PA.1US.

[1246

155. Ordinatio capital! gencralis Ord. Praed. Parians suit mag. Johnnne 7'futonicn celebrati de domo Parisiensi.

1246, in fins Mail, Parfsifs. * Gum donius Parisiensis sit multuiii gravata, rogamus fralres alTectuose de omnibus provinciis, ut ipsi de testamentis et aliis elemosynis. sinl solliciti quantum poterunt aliquod auxilium predicts domui procurare.
Mss, Rom. et Rutcuens. capp. general, ad Ord. Prued. pei'tinentes. MarU'-m:-, Thes. nov. anecd., IV, 1G91, i\n 11, Sic etiam Guillelmus episc. Parisienais rogavit reginam Blunoam, nt fratribus S. Jiicobi aero nliouo gravatis subvcaiiTftt. Vide Lecoy de la Marcbe, Anecd. historiques ... du recueil intfdit d'Etienne da Bourbon, p. 389, otn. In cousn ami concnrsu.3 friitrum studentium ex omnibus provinciis ordinis.

. fnnocenlius IV cantor! Remensi concedit, ut Parisiin insisti'ins studio, pur quinquennium pruveiitux stws eccleniasticos percipiat.
1246, Junii 13, Lugduni.

.. Gantori Uemensi Parisieiisi canonico, cappellano noslro. Gum suuit in noatra proposuisli preaentia conat.itutus ad facull.at.em theologicani desideves t. transferre, nos volent.es tibi facere gratiam specialeni, auctoritate tibi aposlolica concedimua facultatein, ut tu Parisius insistens studio, ubi etiam prebendam obtines, proventus tuos ecclesiaalicos per quinquennium pefcipere valeas, cotidianis distributionibua que consueverunt reaidentibus exhiberi dumtaxat exceptia, ac ai in eccleaia personaliter residerea. Non obsUxnte si est conauetudo quod ubi quia prebendam obtinet non poteat facere atagium alterius beneficii vel prebendc, aut ai in Remensi eccleaia ration e cantorie tenelur residenliani lacei;e persoiialem. Dat. Lugduni id. Junii , anno tertio.
Reg. Vut. lunocont. IV an. 3, tip. 578, fol. 291. In cp. .r>7i uiiindal thi'Siiii,rni-ii CnlbiilniiuiMisi ul Pliilippo tlw cauoiiico Beati Martini Turon., ne super boc cuntorom Reincns. uiolcsLnri porinilUmt. Cf. Burgor, Lcs Regist res d'Jnnocent IV, a 1914. Hand nm> mandiita bujusuiodi in Reg, pontif. occuvruut. Sic v. g. idem pupa ubl>uti S. Gcnornfac Puris. maiidul 23 Mnrt. 1249, ut Mnrtino Hcbolnri, ncpoti Hugonis (dc S. Ghuro) tit. S. Subiniip jjrnsb. cnvdiimlis usque nl redditns ministrnildos curet. Borg-cr, 1. n. f n 4590. Vide prnctercn supra n 4fi.

157.

Innocentius IVsUideiiles Ord. Cisterc. apud S'. lieriitii-duni Pun's, sub b. Pctri prolectioim susctpit, ifi omnia privilegia Ordini concessa elargitur.
1246, Junii 19, Lugduni.

Imiocentiua episcopus servua sorvoruin Dei dileclis filiis monacbis dc loco qui dicitur Bcati Bernard! Parisiensis1 Giaterciensis Ordinis in theologica facilitate studentibus salutem et apostolicam benedictionem. Sacrosancta Romana eccleaia devotoa et humiles filios ex aasuete pietatis oflicio propenaiua diligere consuevit, et no pravorum honiinum molestiis agitentur, cos tamquam pia mater sue protections inunimine conlbvere. Eapropter dilecti in Domino filii nos vestris justis postulationibus grato concurrentes

1246]

A B A N N O M G G U S Q U E A D P H I L I P P U M I V REG.

FRANC.

191

assensu personas veslras ct locum, in quo sub observantia regular! degitis theologie studio desudantcs, sub bead Petri el noslra protectione suscipimus et presentis script] patrocinio cominunimus, vobis do special! gratia-concedentes, ut privilegiis, indulgentiis et libertarians Ordini Cisterciensi ab apostolica secle concessis siout ceteri fratres ejusdem ordinis gaudeatis. Nulli ergo, etc., nostre protectionis et concessionis, etc. Si qnis an tern, etc. Dat. Lugduni xiij kal. Julii, pontificatus nostri anno tertio.
Originnlc in Arch. nat. Pun's. L. 245, n 129. Dcest hulhi plumhcu. In aversa membranu legitnr bis churactere cancollarine pontif. : a Cnrdiiinlis albus pro scoliiribus Purisicnsibus i>. Istc Gardinalis albus fuit Johannes do Tolleto, Ord, Cistoro., prosb. card. lit. S. Laurentii in Luciuu. In Arch. dep. de L'Auba (Troyen) occuriit vidimus '. Universis prcsentcs littorub inspt-cluris Fratur Jacobus miseratioiic divina llumnncnsis cptscopns oalutcm in Domino. Noveritis, ipiod nos anno Domini M"CG qnndrngcBimo sexto xvij leal. Angusti vidimus at diligenler.inspeximus apud Glarazn. Vallom indulgencictm Ttianaohit; do loco (jut dkitur Bcati Bei'iiui'di Parisien, ab upostolicu scdc concesfiaui serica bullatam de vcrbo ad Torbum fidolitor et Turaciter poi' oitiuiu oontinorc, sirut in prcaenti patina inferius ebntinctur. lunocontins , etc, aicut supra. 1. Bcntus Bei'nardus nomimihutiir isto tciuporo non i-ulltiginin in Cardineto, *([ui adhuc non exaistobat, ecd habittio,

do c

1.OO. jdwucantius JV cleriqjs per Lugdunensem provinciam constitutis et in scholis theologieac facultatis fratrum Minorum Divionensium studenlibus indutgel ut benttficiorum suorum proventus integre, ac si Parisiis in (wdern studio morarentnr, percipiant. 1246, Jitnfi 22, Lugduni,

Universis clericis per Lugdunensem provincial!! constitul.is. Inclinati precilms dilccti filii uobilis viri .. duels Burgimdic* auetoritate vobis presentium indulge in us, ul quicumque veali'um in scolis fratnnn Minorum Divionen. Lingonen. diocesiw studio institerint theologice faoitltalis, beneficiorum nuorum proventus integre peroipiant, ao si Parisius in eodem studio morarentur. Nulli ergo, etc.^ nostre eoneetfsionis, e/c. Si quis, etc. Dat. Lugduni x kal. Julii, anno tertio.
llc'iv. Vat. Innoccntii IV an. 3, ep. f>24, fol. 298 . Sbaniloa, Mull. Frandsc., I, 4HJ, n 137. 1. EiuioniB III. _

. Innvcentiu-a IV nd Theobaldum nbbtttcm .V. Genovefae Paris., ut homines sttos pro scJioluriiim pace &t seciti'llate nd ea constrin^nt, ad: quuc per regale privilngium. vires Parisienses astringunlur,
s

1246, Junii 28, Lugduni,

Lnnocontiiig opiscopus aervus servorum Dei dilecto filio .. abbati sancle Genoyefe Parisiensis salutom et apostolicam benedictionem. Gum non deterioris sed melioris ondi~ t.ionis, etc. sicut supra n 88. Dat. Lugduni vj kal. Julii, pontificatus nostri anno tertio.
Oi'igimdc in Arcb. nat. Paris. L. 245, n" 76. Bulla plumbea filia cntinab. append. In uvcrsu mouihrann haruin littoruruin sicut et proximo sequcntium quae olim cxtabant in Avchiv. Univcrs., churactore antique logitnr ; u Univcrsitaa . Cod. Vat. Rojf. 40G, fol. 14 b. Bibl. Pbillipps in Gheltonham, ms. 87C, fol. '16^, ubi aiciut apxid Jonrdaiti, 11 73 vij. kaL Julii aeoribitur. Apnd Joxirdnin prnotorfia porpcram ad an. 1245 refcrtur.

192

CIIARTULAIUUM

UNIVERS.

PARIS.

[1246

160.

Innocentius IV Hugoni abbati S. Germani de Pratis niandat, ut homines ejus astringantur per regale privilegium sicut cives Parisienses.
1246, Junii 26, Lugduni.

.Innocenlius episcopus servus servorum Dei dilecto filio abbati S. Germani de Pratis Paris, salutem et apostolicam benediction em. Gum non. deterioris, etc. sicut supra 11 81, Dat. Lugduni vj kal. Julii, pontificatus nostri anno tertio.
Originale in Arch, nat. Paris. L. 245, n 78. Bulla plumbea fills cannab. nppcndituv. Pertinebat ad Arch. Univers. Bibl. Phillipps in. Cheltenham, ms. 876, fol. 15. Cod. Vat. Reg. 406, fol. 14b. Apud Jourdain, n 75, porpcram a yj kal, Junii , recte vero Reg-. 98 (A. 20. c.) in Arch. Univers.

161. Innocentius IVstudentibus Ord. Cisterc. Parisiis constitutis utnovitios ad professionem admittant
1246, Octobr/s 11, Lugduni.

Innocentius episcopus servus servorum Dei dilectis filiis .. priori et monachis constilutis in loco qui dicitur Beati Bernardi Parisien. Gislerciensis-Ordinis in theologica facultate studentibus salutem et apostolicam benedictionem. Pridem personas vcBtras et locum, in quo sub observantia regular! degitis desudanles theologie studio, sub beati Petri et nostra protectione affectu benivolo admittentes yobis prout asseritur de gratia speciali concessimus, ut privilegiis et libertatibus Ordini Gisterciensi ab apostolica sede concessis. sicut ceteri fratres ejusdem ordinis gaudeatis1. Ut autem hujusmodi vestrum augeatur gaudium, si pro voto vestra sinceritas favorem in nobis inveniat gratiosum : nos vestre precibus devotionis inducti, ut vestros novitios et converses, post decursum legitimum probationis tempus secundum generalem observantiam ejusdem ordinis, ad professionem recipere valeatis, dummodo dilectis filiis .. abbati Gistercii et capitulo general! non displiceat, vobis auctoritate presentium concedimus facultatem..Nulli ergo,e/c., nostre concessionis, etc. Si quis autem, etc. Dat. Lugduni v id. Octobris, pontificatus nostri anno quarto.
Duo originalia in Arch. dtSpart. de 1'Aube (Troycs), 3 H/257. Decst bulla plumbea. In avoraa mcmbrana nmbor-um $., Supra : Prater Johannes Cardinalia . Rqg. Vat. Innocentii IV an. 4, ep. 154, fol. 329*. D'Arbois do Jubaiixville, sur Fdtat intdrieur des abbayes cisterciennes, p. 362. 1. Vide supra n 157.

162.. Innocentius IVmagistris et scholaribus Paris, ut non liceat eos absque licentia speciali sedis apostolical excommunicari concedit.
1246, Octobris 23, Lugduni.

Innocentius episcopus servus servorum Dei dilectis filiis magistris et scolaribus Parisiensibus salutem et apostolicam benedictionem. Non decet nos vobis apostolicum denegare favorem, quern vestris videmini meritis comparare, dum dantes operam sapientie,

1246]

A.D A N N O M C C . U S Q U E AD P H I L I P P U M IV REG.

FRANC.

193

'

! |

que plurimum nos deleclat, nostre YOS gratie coaptatis, qui aliquando disciplinis scolasticis insudantes 1 ad summuin sumus licet immeriti magisterium evocati. Hinc est quod quieti vestre paterna volentes diligentia providere auctoritate vobis presentium indulgemus ut nullus in universitatem vestram magistrorum et scolarium aut pro cur a tor em eoruni vel rectorem cujuscumque aut quarumcumque facullatiiin seu quemquam aliiim pro facto vel occasione ipsius Universitatis excoinmimicationis, suspensionis vel interdicti sententias audeat promulgarc absque sedis apostolice licentia speciali, et si fuerit promulgata, ipso jure sit irrita et inanis. Nulli ergo, e/c., nostre concessionis, etc. Si quis autem, etc. Presentibus post septeiinium ininime valituris. Dat. Lugdnni x kal. Novembris, pontificatus nostri anno quarto.
Originalc in Arch. nul. Paris. L. 24(5, 11" 135. Eulln pluiiibcu filis cannab. appanditur. Subscriptio : B, pen. In ptirte avoraa logitur charactere cnnccllariac apost. : Universitas . Quoad has littcrus yide similes Gregorii IX supra n 113, et no turn ibidem. In oodom Arch. nat. Paris. M. 66, n 3, epis'tola insorta cst littcris cpiscopi Silvaneotonsis 11 Febr. 1252 (infra n 199). Bibl. Phillipps in Gholtenhttrn, ms. 87G, fol. 15b, sub titulo : Ut nullus in Uniroraitatom, rectorom, procuratores seu quemquam alium pro facto vul occasione Univorsitutis ali((uunx soulontiam aadoat promulgarc . God, Vat. Reg-. 406, fol. 15. Jourdnin, n 7(5. 1. Orijf. insumlnnlfis .

163. fnnocentius IV Juhello archicpisctipo Remcnni} Adamo episcopo ei decano Silvanectensibus, ut moleslatores magistrorum et scholanum Parisiensium ccnsura ccclosiastica compesK(.int} hoc privileglo per septonnium tantum calituro. 1246, Octob. 23, Lugduni.

Innocentius opiscopus servus servoruni Dei vcnorabilibus iratribus archiepiseopo Rernensi, episcopo el. dilecto filio decano Silvanectonsibus salutcin ct apostolicam beiiedictionem. Afrectuni eorum, qui honestatis intendentes cultiii in studio proficiunt litterarum, benivolo favore prosequiinur, et ut oblatuni sue affectionis in hac parte consequantur eft'ectum libenter eis apostolicum. prout expodit, auxilium exliibemus, ac in eo specialiter ipsorum super hoc desideriis fovere proponimus, ut eis contra suoruin molestatorum audatiam oportuno curemus remedio subvenire. Gum itaque, sicut ex parte imiversitatis niagistroruin et scolarium Parisiensium fuit propositum coram nobis, iidem a nonnullis turbationis eorum avidis molestias multiplices paciantur, nos, eorum quiet! providere volentes, ut liberius yalcant bravium sapienlie adipi.sci, discretioni vestre per apostolica scripta mandamus quatinus, prefatis magistris et scolaribus favoris presidio eflicaciter assistentes, non permittatis cos contra indulta privilegiorum sedis apostolice ab aliquibus indebite molestari, molestatores Imjusmodi per censuram ecclesiasticam appellatione postposita compescendo. Presentibus post septennimn minime valituris. Dat. Lugduni x kal. Novembris, pontificatus nostri anno quarto.
Arch. nat. Paris. M. G6a, n 3, insorta litteris opiscopi Silvanectensis 11 Febr. 1252 infra 11 199. Joimlain, n 77, affort ex Archiv. Univors. Paris., Reg1. 98. A. 20. a, rabricam tantuia in gallica lingua consorratam. Chart. Univ. Paris. I. 25

194

CHARTULARIUM

UN1VERS.

PARIS.

[1246

164.

Innocentius IV staluit nc scholares de rebus snis eundo vel redeundo aliquid sulmnl.
1246, Octobris 30, Lugduni.

Innocentius episcopus servus servorum Dei venerabilibus fratribus archiepiscojpis el. episcopis acl qtios littere presentes pervenerint salutem et apostolieam bencdictionem. Ex parte dilectorum nlioriim universitatis magistrorum et seolariurn Parisius nobis extiterat intimatum, ut cum clericos de diversis partibus mundi Parisius causa sMidii aceedenles, cum ad propria redeunt, pannos et res alias, non causa mercimonii, sepius exhtde secuni deferre contingat, nonnulli ad bona ipaorum manus avidas extendentes ac ipsos indebilis exaclionibus agravantes de bonis predictis ab eis pedagia, visnagia indebitn sive alias exactiones quocunque nomine cense.anliiV de facto, cum de jure iicqueant, exigunt. et. extorquent in libertatis ecelesiastice non modicum delrimenlum. Quare nobis fuil liuinililei* supplicatum ut providere paterna solicitutline curaremus. Gupientes igittir clcricos ae ad Parisiense studium transferentes ac recedenles ab ea debita libertale gaudere aut submovere obstacula, per que aliqui possent ab eodem studio revocari, i'raternilali veslre per apostolica scripta mandamus, quatinus singuli in diocesibus vestris in exaclores c.oriutidcm excdminunicationis sententiam auctoritate nostra, cum de hujusmodi exaclionibuH vobis const.it.erit, promulgantes tandiu ipsos excomniimicalos facialis publice nuriciai'i, dono.ii de predictis pedagiis, visnagiis exactionibus sive aliis exactionibus (|iiocunque nomine censeantur, satisfactionem plenat'Lam duxerint exibendam, non obslante conslitiilione dc duabus dielis edila in Concilio generali. Dat. Lugduni iij kal. Novembris, poniifiualus nof5tri anno quarto.
Transumptnm in Arch. not. Paris. M. (itia, n 'i, I'uni ista subscinptiono : Aclinn per oopiain sub wi^illo U.i anno Domini M CGG XII decima die Fobruarii . Si^illum coi-eum rnbcuin tncuiolo moiribraimcco cst iippoiifmrn. Bibl. Phillipps in Cheltcnnnm, me. 876, fol. 25b, sub tiluln : Concrvatio, no scholixrca , etc. lit supra.

Io5. Innocentius IV mttgistris et seholaribus Paris, usum sigitli per sej)tenni.itin. jterinidif.
1246, Octobris 30, Lugduni

Innocentius episcopus servus servorum Dei dilectis filiis universis magistriH et scolaribus Parisiensibus salutem et apostolicam benedictionem. Dum noslre mentis proacn.tamus ocvilis, quanta diligentia virtu turn ciiltui desudatis, illis ex vobis, ([in mint adopt! honorem magisterii, thesaurum scientie fideliter dispcnsarc studcnlibus et vigilantilms aliis, ut ipsius thessauri acquisitio eis proveniat cum fame titulo rulilantis, illo circa vos afTectu ducimur, ut que digne cupitis non solum auditu percipere, sed in gnitimn exauditionis deducere delecteinur. Sane bone memorie R. Portuensis episcopus, liirio Saucti Angeli diaconus cardinalis in partibus illis apostolice sedis legatus prout accepimus vestrum fecit confringi sigillum1, pro cujus defectu sicnt asserilis diversa incommoda

1246]

A.B \ N P f O

M C G U S Q U E A. D P H I L I P P U M IV] R E G . FRA.NC.

195

sepissime sustinetis, dum privata el ardua vestra negotia cum queritis alien! sigilli remedium veniiinit in notioiam alioruni. Nos itaque vestre devotionis precibus annuentes ut sigillum propriuin pro negotiis in quibus causa vestre utilitatis vel honoris agitur3, de quo tain en sine vestre Universilatis nut inajoris partis regentium magistrorum assensu niille littere sigillentur, usque ad septennium habere possitis fratrum nostrorum communicate consilio auctoritato vobis presentium indulgemus, Nulli ergo, etc., nostre concessions, etc. Si quis autem, etc. Dat. Lugduni iij kal. Novembris pontificatus nostri anno quarto.
Arch. tiot. Paris. M. 150ft, u" 3. Hnoc epistolu otun qaibusdum aliis ojusdoiu ptipae invcnitur inacrta litteris episcopi SilvHiiootcnsis onni 1252, 11 Fobrwirii (vide infra n H)9). Mi'm. dc la Soc. de I'hist, de Paris et de Vtte-de-France, X, 253. 1. Vid supru nd 11 'i5. 2. Gf. nd ho supra n 113, uotu.

loo. Deaanus at cnpituliim JPai'isieiitt. frtrtribus Ord. Cisterciensls Parislis xtudentilus quetiidam locum jujcfa 1246, Novembris 1, [ParisiisJ.

Univei'sis p-rescntos lilteras inspeoturis decanus et capitulum Parisienses 'salute in in Domino. Notuin (aciiiuis quod rum nos haberenuis et possideremus sex arpenta vinearuin octo quarrollis minus in manu mortua sita juxta muros Parisienses prope portain Parisiensem, per quain it.ur apud Sanctum Yiotorein; item .cum nos decaiius racione donius nostre quain- habomus in claustro Pamicnsi similiter habercmus et possideremus in manu mortua quuindam pctiain vinoo sitam inter vineas et muros prcdictos : iios decanus et cupitiiluih predicta aox arpenta octo quarrellis minus et etiain die tarn peliam vinee in manu mortua cum oinni ea liljertate qua eas possidebamus, salva nobis tantuminodo justilia, quantum ad censum jioslruin repetendum, capiendum et habendum, prout Parisius est consuetum in lalibus, si ibrle deficerent in solutione nostri census, damns et concedimus religioHis viris abbali, conventui et i'ratribus Glarevallis in loco Bead Bernard! Parisius studontibus ad annuum censum perpetuuni pro viginti quinque libris parisiensibus perpelui. aiinui census nobis in clauslro Parisiensi in octabis NaLivitatis JBeati Johannis Buptisle singulis annis in posterum persolvendis. Quain liber ta tern sic intelligimus, videlicet quod vinee quas eis tradimus libere sint ab omni servitute personali et prediali, hoc excepto quod vinee illc censum debeut monachis de Tyron1, nos tamen ilium censum solvemus illi^ de Tyron, et hoc excepto quod si de vineis illis nos solvebamus vel solvere tenebainur alicui decimas, ipsi fratres solvent eas, si vero non solvebamus vel solvere non lenebamur decimas de vineis illis, nee ipsi fratres ad hoc tenebuntur; si vero de vineis ipsis nobis decima deberetur, si alius quaui nos eas teneret, ipsani decimam predict! fratres habebunt, nee earn nobis solvere tenebuntur. Promittimus eliain stipulatione legittima interjecta quod eisdem .. abbati, convenlui et fratribus predicta garantizabimus ad usus et consuetudines civitatis Parisiensis, si quis super predictis in toto vel in . parte jus sibi aliquod vindicaret. Promittimus insuper bona

]96

CHA.RTULA.RniM U N I V E R S . PARIS.

'

[1246

fide nos predicta omnia et singula in perpetuum servaturos. Proinittimus etiam quod contra predicta vel aliquod de predictis nunquam aliquo tempore veniemus, vel privilegium apostolicum impetrando vel impetrato utendo, vel locum ipsuin alicui vel aliquibus aliis tradendo sen quolibel alio modo. Sciendum vero est quod predict! abbas, conventus et fratres dictas vineas poterunt vendere, commutare vel alio modo extra manum suam ponere, si eis videbitur expedire, ita tain en quod ab eis et a successoribus eorum census predictus nobis in perpetuum persolvatur, sicut superius est expressum, et quod salva sit nobis justilia in dictis vineis tantiim pro ceiisu nostro repetendo, capieiido et habcndo, sicut est superius dictum, iiec poterunt predict! .. abbas, conventus et fratres liberari a solucione census jamdicti, licet, locum predictum in quo modo aunt vinee processu temporis non liabeant iiec possideaiil. Pro dicto autem censu nobis in perpetuum porsolvendo predicti .. abbas, conventus el, fratres se et doinmn t Clarevallensem necnon et doinum fratruin Parisius3 studentium, insuper et vineas predictas nobis specialiter obligarunt. Datum anno Domini millesimo ducentesiino quadragesimo sexto, die jovis in festo omnium Sanctorum.
Duo originn.Ha in Arch. nat. Paris. S. 3GG9, nos 11 ct 18. Dcest sigillum, sod res tat in posteriori filum msi'k.. vubui colovis. Bibl. nut. Paris. 14(573, Col. 273*, ubi vidimus hujus chartao factum per Guillulmum opiscopum Puria. nnno et menso prcdictis , id et 1246, mensc Novembi-i. Hoc ct scqucns docamontnm rospiuinnt locum, in quo Collegium S. Bernardi in Gardineto croctum cat. Vido infra n 15)2. PrnccipuuR fundator fuit AlphonnnH oiucs PictnvionsiH. Vuln infi'u n 218, 219 et 232. 1. Thircm-Gnrdais (Enro-et-Loir). 2. Uliqno do mum, cujus niuntia fit in doc. n 3 supra 'rulntu, ubi. fruli'os aultein aliquo tempore studucrnnt, uaquc clnni ad locum in Cnvdinctn transmigravunt.

167.

Stephanies abbas at convimtus S. Bernwdi Paris, compositional!, intc.r tpsox ct Acclinum dbbtito.ni fit . conventum S. Victoris Paris, factarn exponunt de loco in Cardineto ipsix a praedicto cont'entu tradito.
1246, mense Novembri, Parish's.

Universis presences litteras hispecturia, fraler St. dictus abbas cvt conventus Glaruvallis ac mouachi ejusdem dpmus in loco Bead Bernardi Parisius studontes, salutcm in Domino. Universitati vestre sit no turn quod nos cum religiosis viris venerabili abbat.c Sancti Victoi'is et conventu ejusdem loci contractuin ieciinus in hunc inodum : videlicet quod nos dedimus el. tradidimus religioso viro fratri A. venerabili abbati Sancti Victoris recipienti nomine suo et ecclesie sue de voluntate et consensu conventus sui sex arpenta vinearum octo quarellis minus, quas vineas a decano et capitulo Parisiensibus ad annuiun censum viginti quiiique librarum parisiensium recepiinus sitas extra muros Paris, supra viam qua itur ad prediclam ecclesiam Sancti Victoris, liberas el absolutas ab omni servitute prediali et personal! et o-mni censu, curn omni jure et omni justitiu, quibus uos ipsas a predictis decano et capitulo Parisiensibus recepiinus, ita ut possil casdem vineas dicta ecclesia Sancti Victoria in maim mortua si voluerit perpelue retinerc, de eis et in eis

1246]

AB A N N O

MCC USQUE

AB P H I L I P P 1 I M

IV REG.

FRANC.

197

facere quicquicl voluerit libere ct absque omni contradictione nostra sen successorum uostrorum; promittentes nos nomine ecclesie nostre eiclem abbati nomine suo et ecclesie sue legitime stipulanti prcdictas vineas garantizare sen defendere ad usus et consuetu.dines civitatis Parisienais contra omnem humanam personarn, universitatem sen collegium, si dictam ecclcsiani Sancti Vicloris ratione dictarum vinearum contingeret ab aliqno molestari. Promisiinus ctinin dicto abbati nomine ecclesie sue legitime stipulanti quod ipsam ecclesiam Sancli Victoris omni teinpore tain nos quam successores nostri indenipnein servabimu's ab omni censu debito cle predictis viheis tain monasterio Tironis quam capitulo Parisiensi, ita quod ipsa ecclesia nulli pro censu vel de censu occasiorie (lielaruin viiiearum in aliqno teneatur, sed earn ab omnibus Jiberemus, exceptis decimis; ita quod si contingeret aliquo teinpore dictam ecclesiam pro censu dictarum vinearum ab aliqno molestari et pro ceusu a nobis non soluto et ab eis petito per capitulum Parisiense vel per monasterium. Tironia dampnum et expcusas incurrere, omnia dampna et expensas predicto ecclesie Sancti Victoris rcstitucre teneainur, et. de dampnorum et expensarum quantitate credere juramcnto camerarii ejusdem ecclesie qui pro teinpore fuerit debeainus, de qiiibus dampnis et expensis resliluendis eisdem obligavimus predicto abbati nos et do mum Claravallensem, necnon el, donuiin fratrum nostrorum Parisius studentium, insuper et locum de Cardoneto quoin ab ipsis recepiinus, danl.es et concedentes dicte ecclesie Sancti Victoris libcfam potostalenv capiendi pignora in predicto loco cle Gardoneto et ea tamdiu retinendi quousque ipsi ecclesie de predictis dampnis et expensis fuerit plenaric satisfactum. Promisimus etiam eidem abbati nomine ecclesie sue legitime stipulanti quod nullo tenxpore nos vel successores nostri edificabimus ipsis invitis extra muros Parisienses a strata per quam itur a porta Sancte Genovefe ad Sanctum Marcellum, et a Sancto Marcello directe usque ad Secanam, nee ememus nee edificabimus in censive ejusdem occclesie aliquid absqne permissione ipsius ecclesie, cxcepto in Cardoneto. Que .omnia promisiinus per nos et successores nostros omni teinpore illesa servari et contra in aliquo non venire, impetraiit.es iiovum privilegium vel impetrato utentes; et si aliquo teinpore contra venerimus nos vol. successores nostri, et propler hoc scilicet quod nos vel successores nostri contra venircnms dictam ecclesiam Sancli Victoris-oporteat laborem aut dampna cum sumptibus suslincre, nos promiuimus omnia dampna el. expensas eidem restituerc, et nichilominus omnia supradicta cum integritate servare. Pro quibus omnibus dicti. abbas ot conventus Sancti Victoris dcderunt et Iradiderunt uobis, ac in corporali possessions nos poni focertint, quinque arpenta terro contigua infra muros Parisienses in loco qui dicitur Cardoiictum libera ab omni onere, exactione sen censu, retenta ibi tantuimuodo ab ipsis justitia capiendi pignora et habcndi pro dampnis et expensis que et quas susdnerent pro defectu nostro, in predict! census solutione nobis cessantibus, el. propter hoc ipsi a monasterio Tironis vel Parisiensi capitulo vexarentur; clantes nobis et. succossoribus nostris liberam potcatatom babencli predicta quinque arpenta libera in in ami mortua in

198

CHA.RTULA.RIUM

U W I V E K S.' P A R I S .

[1246

perpetuum, et edificandi ibi et faciendi in eis et de eis quicquid nobis et suceessoribus nostris placuerit. Dederunt etiain nobis liberam potestateni acquirendi terrain inagistri. Petri de Lambala et. aliud arpentum quod est in inedio, si juslo et rationabili precio habere poterimus, sin autein alibi tria arpenta terre in prediclo loco Cardoneto ubicumque voluerimus et poteriinus in censiva ipsoruin viain coinpetentem, per quani viam in utroque casu, id e.st sive emerimus terrain inagistri Petri cum alio arpento inedio, sive. tria arpenta, possimus intrare et exire cum rebus nostris ad predictum locum ubicumque poterimus, excepto in vico qui est in ponte Sancti Nicolai usque ad portaiu Sancti Vic ton's. De quibus nobis cum sigillis eoruin patentes litteras concesserunt; in quibns omnibus conditionein ecclesie nostre ac ordinis nostri fieri credimus meliorem, quod etiam per presentes litlcraa confitemur. Ad ipsius'autem rei geste memoriam et predicle ecclesie Sancti Victoria securitatem perpetuam fecimus fieri presentes litteras sigillo nostro muni las. Actiuii Purisms, anno Domini millesimo CG quadragesiino sexto, mense Novembri.
Originate in Arch. nut. Puris. S. 3609, n 18. Deest sig-illum. Bibl. mil. Paris., nis. Int. 14073, fol, 273. In Arch, nut. Puris. 1. c. n'fl 22, 23 exatnnt duo originnlia chartac cum endcm temporia notn continnntcs donntioncm nhbntia Aunlini et uonyeiitus S. Victoria, sicut in cliurtn suprn relfitu exprhuitur. In posteriori restunt duo siyillu, in priori supcvcst unum. Idoin documcntuni invcnitur in ins. cit. Puris. fol. 272 b ; fol. 272 ft ufferuntur noiuinu I'ruti'nni (S. Victoria), qui dinto contractui intcrfuorunt . Mense Jnlii aniii 1254 Robcrtus, abbas S. Victoria, oniiutint Cist(jpinaH oonvnnUs jnni .stiitiHo. Originnlo curn duobun sigillis in Arch. nut. Puris. 1. c. u 20.

108.

Charta donationis fautae ab Ansello de fiarlanda scltolavibus .S1. Nicolai de Litpara totiiin dccinifw quam habebat in terrilorio do Corcellis.
1247, mense Februario.

Omnibus presentes litteras inspecturis, ego Ansollus de Gallandia, dominus Turnomii, notuni i'acio quod ego, cle assensu et voluntate Ajisellini et Johannis filiorum ineorum, dedi et concessi ex iiunc et iniposterum, causa douacionis inter vivos, in puram et perpetuam elemosinam, hospitali paiiperum scolarium Sancti Nicholai de Lupara Parisius, ineaju partem decline quani liabeo in territorio de Gorcellis. Ita quod Michael de Villanova armiger, primo capiet in dicta decima septem sextarios bladi, medietatem bladi et aliam inedietatem avene, ad meiisurain de Turnoinio; et totum residuum percipiet plenarie predicturn hospitale ad opus anniversarii mei et antecessorum ineorum, in capella dicti hospitalis aiinis singulis celebrandi; et promitto quod contra dictam _ donacionem, per me vel per meos filios supradictos sive per alium, non veniam in fuUirum, et dicto hospitali idem donum garantizare teneor contra omnes juri parere volentes. Quod ut ratum et lirmuin constet imperpetuum cartam feci sigilli mei muniinine roborari. Datum anno Domini millesimo ducentesimo quadragesimo sexto, mense Februario.
Glmrtu insortu iasti'umoiito 9 Novciubris 1255, cum sigillo ceruo oi'ficialia Puvisicnsia, iu Ai-oh. nut. Puris. J. 165. Valois III, n 27. Layettes du trdsor des chartes, n 3581. Urbnnus papa IV mngistris ot frotribns dicti hospitalis concessit, ne usque ad tricnnium litis causa extru civitalcni-Puris. traherentur. Bulacus, III, 370.

1247]

A B A N N O M C C U S Q U E ! A D P J U L I P P I T M IV R E G . F R A N C .

199

169.

Innocent ins JV docioribiut et universitati scholarium Partsiensium nuindat ut statute, quae confecerunt viri selecli ab ipsa Universiiale, inviolabiliter absei-vent.
1247, Martii 2, Lug dun i.

Innocentiua epiacopus servus servorum Dei dilectis filiis doctoribus et university ti Bcolariuin Parisiensium salulem el apostolicam benedictionem. Quotiens pro communi iitilitate aliqiia statuimtur, per quo paci et tranquilJitati consulitur ac publice honestatis et honoris proouratui- augmeiiUiin, convenicns est et deeens, ut eadem ab omnibus irrefragabililer oJ)servenlur. Gum igittir sieiit aecepimus quidain ex vobie ad tractanda negotia Universilalis vcslre communiter depulati statula quedain, ordinationes et alia, que utilitali et honor! veslro congrue noscuntur, certa pena et- juraineutis inlerpositis decrevermt observanda, universitatem veslram rogamus, monemus et hortamur atlerile per apostolica vobis seripta mandantes, quatinus si esl ila, statuta et. ordinationes predicta ac alia provide ordinata studeatis inviolabiliter observare. Dat. Lugdimi vj non. Martii, pontilficatus riosti'i anno quarto.
Originate in Arch, nut, Paris. M. fi.r*, n<> 1. Bulla pluinbna filis ounnnb. nppcnclitur. Subscript Jo. Nor. . In ttversa rnombrana : Univorsitas ct 1^. Pcrtinobat ad Arch. Univors. Rog. Vat. Innocnntii IV an. 4, ep. 459, fol. 8G7*. Desunt hie verb a : pur uposlolicu vobiH scriptu . Cod. Vut. Reg. 406, fol. 15b. Bibl. Pbillipps in Ghcltenbant, me. 876, fol. 16, sub titulo: Ut etatutu Univorsitalis inviolnbiliter obHcrvnntur, quo ulilituti nc honnri ejusdem congrnerc Bulacus, III, 52, pwpcrnui Innncotitin III attribttii.

I / O . Johannes 8. Benvdicti Fltn-iacensis abbas itotuni facit R;C ntmc in fierpetuum decani ex. frutribns monasterii in prioratu .V. Gcrvasii Aurclianensis in sacrae theologiati studio sedere, provectiores vero eorum cauua nutjons scicntifu; Imuriendtie Pnrisios ad sfudium dirigendos.
1247, mease Apriii.

Omnibus lilteras presentes inspecluris fraler Johannes Dei gratia S, Benediivli Floriacensis abbas saluloni in Domino. Egregii predicaloris Pauli disciplinis eruditi didicimua, quod parentes palerna providentia ihesauros filiis debeant reservare. Vet'iim et pateri'ainilias plenus dicrinn proveote malut'eque clalis el in proximo universe carnis debitum reddilurus frtislra lal^oraret plantationes novellas inserens, si illarum ex.pectandis fruotibus solus gaudere sperarct, sed prosperitalis .sue sollicitus laborat et in labores illius subiutrant alii et viscerose pielalis posleris vestigia derelinquens vivit jam mortiuis, dum vivacem sue bonitatis ineinoriam posleris subininistrat, et sic interdum contingit, ut jam rnenae celeslis particeps plantalionum iliarum inerito fructus comedat, quaa plantavit, que in lerris adhuc posile in flores ob juventutis sue leneritudinem minime convalesemU. Gallidior eunclis animanlibus serpcns per esiuu ligni vctiti primis parenlibua callide igriorantie principium ministravit, qui dum inordinate divinam scientiam rapere voluerunt. abutentes tradita sibi'potestate privati sunt scientia, qua pollebant, et obvoluti ignorantie tenebris comparati sunl jiunentis insipientibus et similes facti sunt illis. Ex tune univer-

200

CHA.11TULA.U1UM

UNIVERS.

PARIS.

[.12 "^-7

sorum oculis filiorum Adam iraposita cst caligo ignorantie tenebrosa, quod versutia ii"*-*** diatoris human! generis non ignoratur previsum, ut sic inter ignorantie tenebras palparil-es* in defectu luminose scientie in via morum lubrice cespitantes ab interioribus ten.oJ>ris excecatos in exteriores tenebras facilius precipitare possit ininime revocandos. Attendentes igitur1, dum hec superstes fueril, impossibilem esse pacem regni negotiis, lianc tamquam divinorum preceptorum ignaranT, virtutum noyercam, spehmcam, iniquitatis abissum, universe velamen malitie, Spiritu Sane to eclocti e-t boiiorvmi virorum consiliis informati exterminare volentes, prout Domino nobis placuerit vires ministrare, cujus auxilium jam experimento didiciinus, qui nobis docibiles et edootos fratres per suam gratiam exhibuit cppiose : paterna providentia solliciti auxilianle Domino decrevimus ordinare, ut ex hoc nunc et in perpetuum decem e fratribus nostris monaolais docibilibus in prioratu nostro S. Gervasii Aurelianensis in sacre theologie studio secleunt, aliqui vero eorum, qui inter ceteros provectiores extiterint, causa majoris scientie hauriende, secuiidum quod studio expediens visum fuerit de consilio studentibus fratril>iis presidentis, Parisius ad studium dirigantur subministratis eisdem necessariis ex redditiL>i.is, qui studentibus fratribus fuerint specialiter assignati. Gum autem aliqui eorum fuerliit scientia theologica suffici enter imbuti, ut talentum sibi commissum inultiplicare valetiial, erunt a studio revocandi et mittendi, quo pie decreverit pastoralis providentia deti nandos, et alii loco eorum docibiles substituantur, sacrarum litterarum apicibus imbueiicli, ut super modis omnibus denarius studentium numerus integer observetur, quern minorsi.ro nemini. liceat, sed cui Dominus inspiraverit liceat augnientare. Igitur cum temporiJjus succedant tempora et variatis teinporibua variatio fiat etiam personarum et in ipsai*uiii morihus fiat etiam aliquando discrepantia peregrina, nam imiuscujiisque opinio familiuriorem suam sententiam arbitratur : ne inceptum negotium ob honorem Dei et animariim salutem processu temporis variatis moribus prelatorum pro defectu.temporalium fallad versutia diaboli dissipetur precipitare volentis aclscendere volentes per scientiam huiuilom illuc, unde ipse per inflatam superbiam dignoscitur corruisse : studentibus fratribv-s certos et sufficientes redditus decrevimus assignare, ut sit leva temporalium stub capite eorum, quos in am plexus suos dextera celestis sapientie recipit imbueiidos. A.SHignavimus2 autem in usus studentium fratrum cum suis pertinentiis prioratum nostrum S. Gervasii superius memoratum; item nostram preposituram S. Beiiedicti de Regressu sitam intra muros Aurelianensis civitatis cum suis pertinentiis similiter assignamus; item. doiniim nostram S. Benedict! super Sequanam, quain in manu iiostra, jam est cliti, tenuimus cum suis pertinentiis preassignatis redditibus similiter sociamus : volentes et strictissime statuentes, ut hec omnia, que superius expriinuntur, absque ulla retractatioxie futurorum in felices usus studentium monachorum penitus integraliter in perpetuum reserventur. Actum anno Domini MGGXLVII, mense Aprili. &
Chan. S. Benedicti Floriacensis in Arch, depart, du Loirct (Orldane), p. 99, n 145. Collatuin cum original! GUa.aKa.1,

1247]

AB A N N O M C G

USQUE

AD P H I L I P P U M IV

REG. FRANC.

201

Ristoria coenobii Floriacensis, Cod. 270bta in Bibl. publ. Aureliancnsi, fol. 478, cum titulo : Decrctum abbatis Johannis pro scbolaribus , ed. ex autographo . A Dcnifle ed. in Archiv f. Litteratur- und Kirchengesch. des Mittelalters, I, 580. 1. Chart, a ergo . 2. Assignamus , chart.

171. Odo Tusculanus episcopus et apostolicae sedis legatus testaiur se vidisse litteras Johannis abbatis S. Benedicti Floriacensis, et ordinationem alt if so factam approbat. 1247, mense Appiti.

Odo divina miseratione Tusculanus episcopus apostolice sedis legatus omnibus presentes litteras inspecturis salutem in Domino. Religiosi viri Johannis abbatis S. Benedicti Floriacensis ab ipso nobis presentatas litteras vidimus sub hac forma : Omnibus presentes litteras inspecturis Frater Johannes, etc. sicut supra n 170. Nos autem hanc ordinationem tanquam discrete provideque factauv approbamus et auctoritate qua fungimur confirmamus. In cujus rei testimonium presentem paginam sigilli nostri munimine dignum duximus roborandum. Actum anno Domini MCG XL VII, mense Aprili.
Ghartul. Loud., p. 86, n 125. Vide Archiv f. Litteratur- und Kirchengesch. des Mittelalters, I, 582.

172.

Innocentius IV Ludovicum regent Francorum admonet ut quod Odo apostolicae sedis legatus circa Talmud aliosque libros Judaeorum statuerit, observari curct, 1247, August! 12, Lugduni.

Innocentius episcopus servus servorum Dei carissimo in Ghristo filio illustri regi1 Francie salutem et apostolicam benedictionem. Ad instar animalium, que vidit in Apocalipsi Johannes plena oculis ante et retro, summua pontifex oculatus undique circuinspiciens tanquam sapientibus et insipientibua debitor, nulli debet injuste nocere, sed juste quod justum exequendo tenetur reddere cuilibet jura sua. Sane magiatria Judeorum regni tui proponentibus nuper coram nobis et fratribus nostris quod sine illo libro, qui hebraice Talamut dicitur, bibliam et alia atatuta sue legis secundmn fidem ipsorum intelligere nequeunt, nos qui juxta mandatum diviniun in eadem lege ipsos tolerare tenemur, dignum eis duximus respondendum quod sicut eos ipsa lege, sic per consequens suis libris nolumua injuste privare. Unde venerabili fratri9 nostro episcopo Tuaculano apostolice sedis legato direxinms* scripta nostra ut tain ipsum 4 quam alios6 sibi faciens exhiberi ac eos inspici, et inspiciens diligenter eosdem toleret in his in quibus secundum Deum sine fidei christiane injuria viderit tolerandos, et magistris restituat supradictis6, contradictores per censuram ecclesiasticam appellatione postposita compescendo. Quocirca serenitatein regiam rogandum duximus attenlius et hortaridum quatinus 7 , quod per eundern legatum 26 Chart. Univ. Paris. I.

202

CIIA.IITULA.RIUM U N I V E R S .

PARIS.

[1247

facttim fuerit in hac parte, gratum habeas et acceptuin ac facias firmiter observari. Dat. Lugduni ij id. August!, pontificatus nostri anno quinto.
Bibl. nat. Paris. Coll. Doat, vol. 37, fol. 124. Revue des fitudes juives, torn. I (n 2), p. 295. Hacc epistola neces sario Wo poni debet ad intelligendas littcras Odonis in sequent! iiumero cditas. Vide notam ibidem. Iiinocentius IV in epistola de Talmud et libi-is Judaeorum initius loquitur quam in ilia ad eundcm regcm directa supra n 131 pablicata. 1. Revue perperam illustrissimi rcgis . 2. Revue male filio . 3. In coll. Doat legitur pei-peram : venerunt sine nostro episcopo Tusculano doximus , etc. 4. I. e. Talmud. 5. Intellige libros Judeorum. . 6. Epiatola hie memorata et ad Odonem directa ad nbs non pewcnit. Odo ejusdem in n sequenti mentioncm facit, et ex ilia mandatum papae rcfert, quod pacne ad vcrbnin cum supra cxscripto concordat. Epistola Odoni missa sine dubio ojnsdem teinporis notac crat, aicut ilia rcgi scripta. 7. Remte propter .

173.

Litterae Odonis Tuscul. episcojji apostol. sedis legati ad Innocentium papam IV, quibus epistolci-fs Gregorii IX super condemnatione Talmud editas inserit, et insuper suimnum pontificem certiorem facit9 Talmud fuisse diligenter examinatiim habilo consilio omnium magistrorum theologiae ct juris canonici et aliorum multorum omnesque libros, qui tune haberi potuerant, cremates. 1247, post Aug. 12.

Sanctissimo palri ac domino I. Dei gratia summo pondfici O.1 divina miseratioiie Tusculan. episcopus apostolice sedis legatus devota pedum oscula beatorum. Saiictitati vestre placuit michi dare nuper in mandatis, ut michi facerem exhiberi Talmud et alios libros Judeorum et ipsos inspici, et inspiciens diligenter eosdem tolerarem in hiis, in quibus secundum Deum sine fidei christiane injuria viderem toleraiidos, et magistris resti tuerem Judeorum. Ut autein sanctilatein vcstrain non lateat processus quondam habituts circa libros predictos et ne contingat aliquem circumveniri in isto negotio astucia eL mendaciis Judeorum, noverit sanctitas vestra quod tempore felicis recordationis doinini Gregorii pape quidam conversus Nicholaus nomine 2 dicto summo pontifici intimavit, quod Judei lege "veteri, quam Dominus per Moysen in scriptis edidit, non contend immo prorsus eandem pretermittentes affirm ant legem aliam, que Talmud, id est doctrina, dicitur, Dominum edidisse ac verbo Moysi traditam et insertam eorum mentibtis dictiTit tamdiu sine scriptis servatam, donee quidam vcnerunt, quos sapientes et scribas appellaixt, qui earn, ne per oblivionem a mentibus liominum laberetur, in scripturam, cujus volume 11 in immensum excedit textum biblie, redegerunt, in qua tot abusiones et tot nepharia. continentur, quod pudori referentibus et audientibus sunt horrori, et hanc esse causa.ni precipuam, que Judeos in sua perfidia rclinet obstinatos. Hiis auditis placuit summo pontifici scribere universis archiepiscopis per regnum Francie consdtutis in Iiunc moduiri : Gregorius episcopus servus servorum Dei venerabilibus fratribus archiepiscopis per regnum Francie constituds ad quos iste littere pervenerinl salutem et apostolicam beriodictionem. Si vera sunt que de Judeis in regno Francie et aliis provinciis commorantibias asseruntur, nulla de ipsis esset pena sufliciens sive digna, ipsi enim sicut accepimus
2(5.

1247]

AB

ANNO

MCG

USQUE

AD PIIILIPPUM

IV

REG.

FRANC.

203

veteri, quam Doininus per Moysen in scriptis edidit, non content! immo penitus pretermittentes eandem aifirmant legem aliam que Talmud id est doctrina dicitur et Dominum edidisse ac verbo Moysi traditam et insertam eorum mentibus mentiuntur^ tamdiu sine scriptis servatam, donee quidam venerunt, quos sapientes et scribas appellant, qui earn, ne per oblivionem a mentibus hominum laberetur, in scripturam cujus volumen in immensum excedit textum biblie reclegerunt, in qua tot abusiones et nefaria continentur, quod pudori referentibus et audientibus sunt horrori. Gum igitur hec dicatur esse causa precipua, que Judeos in sua tenet perfidia obstinatos, fraternitatem vestram monendam duximus et hortandam per apostolica vobis scripta precipiendo mandantes, quatinus prime sabbato quadragesime proximo venture mane, quando Judei in sinagogis conveniunt, universes libros Judeorum vestre provincie auctoritate nostra capi et apud fratres Predicalores vel Minores faciatis fideliter conservari, invocato ad hoc, si necesse fuerit, auxilio brachii secularis, nichilominus in omnes tarn clericos quam laicos vestre jurisdictioni subjeclos, qui libros hebraicos si quos habent per vos generaliter in ecclesiis vel specialiter moniti noluerint assignare excommunicationis sententiam promulgando. Dat. Laterani v id. Junii, pontificatus nostri anno xiij *. In consimili forma scribit universis archiepiscopis in regnis Anglic, Castelle et Legionmn. Direxit, eciam scripta sua regi Portugallie in hec verha : Gregorius episcopus servus servo ruin Dei carissimo in Gliristo filio illustri regi Portugallie salulem et apostolicam bonedictionem. Si vera sunt que de Judeis in regno Portugallie ac aliis provinciis coinmorantibus asseruntur, nulla de ipsis, et infra : Gum igitur hec dicatur esse causa precipua, que Judeos in sua perfidia retinet obstinatos, serenitatem regiaiu monemus attentius et hortamur, quatinus primo sabbato quadragesime proximo venture mane, quando Judei in sinagogis conveniunt, iiniyersos libros Judeorum regni tui tarn tibi quam nobilibus regni ejusdem tuis fidelibus snbjectorum auctoritate nostra capi et apud .dilectos filios fratres Predicatores sen Minores faciatis conservari. Dat. Late rani xij kal. Julii, pontificatus nostri anno xiij0*. In eadem forma scripsit regibus Francie, Anglie, Aragonie, Gastelle, Legionmn et Navarre. Direxit etiam predictus summus pontifex mandatum Parisiensi episcopo sub hac forma : Gregorius episcopus servus servorum Dei venerabili fratri Parisiensi episcopo salutem et apostolicam benedictionem. Fraternitati tue presentium auctoritate mandamus, quatinus litteras nostras ad negocium super Hbris Judeorum tibi ac collegis tuis a nobis commissum spectantes tibi ex parte nostra per clilectum filium Nicholaum quondam Judeum latorem presentium presentanclas devote recipiens ipsas venerabilibus fratribus archiepiscopis et karissimis filiis nostris Francie, Anglie, Aragonie, Navarre, Gastelle ac Legionum et Portugallie regibus illustribus destinatas a nobis transmittas, cum videris expedire. Dat. Laterani v id. Junii, pontificatus nostri anno xiij0.

204

CHA.RTUL.VRIUM IJNIVERS.

PARIS.

[1247

Item dedit in mandatis episcopo et priori Predicatorum et ministro Minorurn fratruin Parisius, pro Lit inferius con tine tur : Gregorius episcopus servus servorum Dei venerabili fratri episcopo et dilectis filiis priori Predicatorum et ministro Minorum fratrum Parisius salutem et apostolicam benedictionem. Si vera sunt que de Judeis in regno Francie, et infra: Discretion! vestre per apostolica scripta precipiendo mandamus quatinus, uiiiversos Judeos in regno Francie, Anglie, Aragonie, Navarre, Gastelle et Legionum ac Portugallie commorantes ad exhibendos omnes libros suos facientes compelli brachio seculari, illos quos inveneritis errores luvjusinodi continere faciatis incendio concremari, contradictores per censuras ecclesiasticas appellatione postposila compescendo, nobis quicquid inde feceritis fideliter rescripturi. Quod si non omnes, etc. Dat. Laterani xij kal. Julii, pontificatus nostri anno xiij. Omnia vero, que interclusa missa fuerunt sub bulla et singula8 et multo plura inyenta fuerunt in predictis libris in presentia bone memorie Galteri archiepiscopi Senonensis" et venerabilium patrum, Parisiensis, Silvanectensis episcoporum et fratris Gaufridi de Blevello7 capellani vestri, tune Parisius regentis, et aliorum magistrorum theologie et etiam magistrorum Judeorum, qui predicta in libris suis contineri confess! sunt in presentia predictorum. Facta etiam postea diligent! examinatione invent urn est, quod dicti libri erroribus erant pleni, et est velameii positum super corda ipsorum in tantum, ut non solum ab intellectu spiritual! Judeos avertant, immo etiam a litterali, et ad fabulas et quedain fictitia convertant. Unde manifestum est, magistros Judeorum regni Francie nuper falsitatem sanctitati vestre et venerabilibus patribus dominis cardinalibus suggessisse dicentes, quod sine illis libris, qui hebraice Talmut dicuntur, bibliam et alia instituta sue legis secundum fidem ipsorum iiitelligere nequeunt 8 . Facta vero predicta examinatione, omnium magistrorum theologie et juris canonic! et aliorum multorum habito consilio, juxta mandatum apostolicum omnes predict! libri, qui tune haberi potuerunt, incendio fuerunt tune cremati. Et esset scandalum non minimum et sedis apostolice sempiternum obprobrium, si libri coram uiiiversitate scolarium et clero et populo Parisians! tarn solempniter et tain juste concremati* mandato apostolico tolerarenttir vel etiam magistris Judeorum reddereiitiir : hec enim tolerantia quedam approbatio videretur. Dicit enim beatus Jeronimus loquens de leprosis, quos Dominus curavit, quod nulla est acleo perversa doctrina, que aliqua vera non contineat. Similiter non inveniuntur heretici, qui de aliquo symboli articulo beiie non sentiant. Quia tamen libri aliqui insertos errores habebant, quamvis multa bona et vera continerent, auctoritate tamen Conciliortun sunt dampnati. Similiter divers! heretici sunt dampnati licet in omnibus non errarent. Sic quamvis predicti libri aliqua bona contineant licet rara, nichilominus sunt dampnandi. Hec doctrina est ilia deuterosis, de qua facit beatus Jeronymus super evangelium Malhei mentionem, que irritum facit mandatum Dei ipso Domino attestante.

1247]

AB A N N O

MGC USQUE

AD P H I L I P P U M IV

REG.

FRANC.
<*

205

Hec sanctilati vestre presentibus inlimavi, ut ad plenum de libris predictis sanctilati vestre veritas innotescat. A magislris autem Judeorum petii, ut Talmud et omnes alios libros suos michi exhiberent, qui tantum v michi volumina vilissima exhibuerunt, que .juxta formam mandati v'estri facio inspici diligenter.
Bibl. nat. Paris., ms. lat. 16558 (saoc, XIII), fol. 232*-2331>. In principio legitur : Hec sunt transcripta litter arum super condempnatione Talmud cditarum . Echard, Summa Sancti Thomae suo auctori mndicata, p. 592 sqq, SS. Ord. Praed., I, 128. D'Argcntre, ColLjud., I, 153. Hoc documento card, legatus Qdo de Castro Radulphi respondet epistolae sibi a papa Innocontio IV missac, quae, ut jam diximus, ad nos non pervenit, cujus argumentum tamen ex litteris papae die 12 August! an. 1247 ad regeiu Franciae directis ot in n praecedenti editis facile cognoscinms. Ex hoc evincitur, non multo elapso intervallo post diem 12 August! Odonis responsum subsccutnm esse. De condomnatione libri Talmud tcmpore G-regorii IX et Innoccntii IV ct de civcumstantiis ipsi adjimctis multa prodierunt scripta, quae videre libct apud Bcrgcr, Les Registres d'Innocent IV, torn. II. Introduction, p. GGXV, n. 2. Novissime de eadem re scripsit A. Neubauor, Jewish controversy and the Pugio fidei in TJie Expositor, 11 38, p. 95 sqq. CF. praetcvea ex antiquia Thomam Cantiprat., Liber apum, 1. 1, c. 3. 1. Odo dc Gastro Radulphi. 2. Nicolaus Donin de la Rochelle, circ. an. 1236 converses ex Judaismo, qui 24 Junii 1240 disputationem cum Judaco Jcchiel ben Josef aliisque Judaeis habuit. Iste Nicolaus primus fuit, qui Gregorii IX aninmm ad errores in libro Talmud contentos animadvortit. 3. 1239, Jun. 9. 4, 1239, Jun. 20. 5. Grogorius IX uua cum suis epistolis 35 articulos (orrores, blasphemias, etc.) ex libro Talmud excerptos misit, quos cum commentario ex ms. Paris, supra allato, fol. 211 * sqq., cdidit Loeb, La controverse de 1240 sur le Talmud, in Revue des fitudes juives, torn, II, n 4, p. 252 sqq.; t. Ill, n 5, p. 39 sqq. Vide insuper ibid. n 2, p. 247 sqq. 6. Cf. de ipao Darinosteter in Revue des Eludes juives, torn. I, n 1, p. 140 sqq. 7. Ex Ordiuo Praedicatorum. Vide supra ad n 108, n. 3. 8. Cf. supra n 172. Vide ad hoc supra n 131.

1/4.

Innocentius IV magistro Guillelmo de Sancto Amore, canonico Belvacensi, indulget ut praeter ecclesiam de Gravilla unicum aliud beneficium, similiter cum aura animarum, valeat retinere.
1247, August/ 22, Lugduni.

Magistro Willenno de Sancto Amore canonico Belvacensi. Ad faciendain tibi gratiam specialem dilecti filii .. electi Tarantasiensis1 et nobilis viri Thome de Sobaudia comitis affectuose pro te nobis porrecta rogamina, nee non et tua merita probitatis propensius nos inducunt. Attendentes igitur laudabile testimonium quod tibi de litterarum scientia, vite honestate ac bonis moribus perhibetur, ac per hoc te intendentes prosequi favoris prerogativa gratie amplioris, ut preter ecclesiam de Gravilla8 curam animarum habentem quam obtines unicum beneficium ecclesiasticum vel personatum seu dignitatem, eliam si similem curam habeat, si tibi canonice offeratur, libere recipere ac cum obtentis licite retinere valeas constitutione generalis Goiicilii non obstante auctoritate- tibi presentium indulgemus. Proviso ut eadem beneficia, etc. usque negligatur. Nulli ergo, etc*, nostre concessionis, etc. Si quis autem, etc. Dat. Lugduni xj kal. Septembris, anno quinto.
Reg. Vat. Innocentii IV an. 5, ep. 139, fol. 454. 1. Rudolfi Grossi. Anteccssor cjus Herluinus minime an. 1248, scd antea obiit. 2. Reg. : (c Garevilla .

206

CIIA.RTULA.R1UM U N I V E R S .

PARIS.

[1247

175.

fnnocentius IV mandat archidiacono Constantiensi ut magistro Gulllelmo de S. Amore subdiacono et canonico Belvacensi studenti in theologia pi-ovcntus ecclesiae suae de Gravilla curet in suscepto Ordine per trionnium ministrandos. 1247, Septembris 3, Lugduni.

Magistro Johauni archidiacono Constantiensi. Ad faciendam dilecto filio magistro Guillermo de Sancto Amore subdiacono, canonico Belvacensi, gratiam specialem dilecti iilii .. electi Lugdunensis* preces ac ipsius subdiaconi inerita, super quibus ei testimonium perliibetur laudabile, nos inducunt. Quocirca mandamus quatinus eiclem subdiacono theologie studio insistenti provenUis ecclesie sue de Gravilla, Constantiensis diocesis, quam se canonice proponit adeptum facias in suscepto ordine per triennium integre miiiistrari. Non obstante constitution de clericis curain aiiimarum habenlibus, ut promoveantur ad omnes ordines, quam venerabilis frater noster .. episcopus Tusculanus apostolice sedis legatus2 in regno Francie dicitur edidisse. Contradictores, etc. Proviso quod eidem ecclesie interim per idoneuin vicarium serviatur. Dat. Lugduni iij non. Septembris, anno quinto.
Reg. Vat, Innooentii IV an. 5, cp. 179, fol. 460. 1. Pliilippi de Sabaudia. 2. Odo de Castro Radulphi.

176. Odo episcopus Tusculanus et apost. sedis legatus de condemnations errorum Johannis de Jirescain magistri Raimundi praesentibus episcopo et cancellario et jnagistns theologiae Paris, habita. 1247, Oecembris 21, Parish's.

et

Odo miseratione divina Tusculanus episcopus apostolice sedis legatus universis magistris et scolaribus Parisius studentibus salutem in Domino. Cum Johannes de Brescain clericus coram domino episcopo, cancellario1 et magistris theologie Parisieii. quosdam errores, quos dogmatizaverat in logicis et super quibus notatus fuerat et conventus, in jure confessus abjurasset, et eosdem de mandate domini episcopi ct proinissione sua revocare deberet et impugnare, essetque eidem propter hoc in civitate Parisiensi de cetero docendi facultas interdicta : quoiiiam dictos errores non revocabat nee impugnabat, sicut a fide dignis accepimus, sed potius excusare et palliare conabatur, nos dictum J. die veneris2 ante Natale Domini citari fecerimus coram nobis, ubi presentibiis cancellario, magistris theologie et aliis probis viris aliqua de hiis, quo imponebantur sibi, confessus estinjure se dixisse, sed sub alio intellects, aliqua vero sub aliis predicatis et alio intellectu, et etiam abjurasse. Confessus est etiam in jure coram nobis et predictis cancellario et magistris, quod post predictam abjurationem publice in scolis coram trigiiila magistris respondendo dixit, lucem creatam esse minimum in genere substantie et liabere has tres proprietates : infinitatem, immensitatem et essentiam, et etiam quedam alia, que fere ad Arianam heresim accedere videbantur. Verum cum nos ex officio nostro agruin Domini seiitibus tarn errorum quam heresum purgare teneamur volentesque in diebus

1247]

AB A K N O MCC

USQUE

AD P H I L I P P U M IV REG. FRANC.

207

iiostris, ne puritas studii que haclenus Parisius viguit ex presumptione quoriundum, qui theologica logicis inserenles non intelligunt neque que loquuntur, neque de quibus aflirinant, errorum sordibus maculetur, cum crescente culpa crescere debeat pena : de co'nsilio dictorum inagistrorum et aliormn bonorum, venerabilique patre Parisians! episcopo suum in hoc prestante consensuin, qui dicta die veneris propter infirmitatem se excusaveral, predicte pene adicientes, dictum Johannem tain de civitate quam diocesi Parisiensi decrevimus in pcrpetuum expellendum interdicentes eidem tarn in dictis locis quam aliis nostre legationis, ubicumque solemne viget studium, tain inorandi quam docendi non solum publice sed etiam privatim decetero facultatem, cum non solum doctrinam ejusdem periculosam inveneriinus, sed etiam propterea quod post factam profcssionem de religione a fide dignis dicatur exivisse. Magistrum autem Remimdum quondam a domino Parisiensi de consilio inagistrorum theologie pro suis erroribus carceri mancipatum, non correctum sicut accepiinus, sed coutumacem et errorum pristinorum virus recidiva presumptione quibusdam simplicibus propinantem : ubicumque iiiventus fuerit de bonorum consilio decernimus capiendum et carceri pristino retrudendum, sub pona excommunicationis interdicentes omnibus, ne quis in doino, mensa, doetrina eidem Parisius decetero communicare presumat. Ceterum cum secundum sapientem' 1 altiora se nullus quercre debeat nee fortiora se perscrutari, illudque tempus ab apostolo predictum adesse videatur, ubi quidam prurienl.es auribus a veritate quidem auditum avertent, ad modum Atlieniehsiuni, ad nichil aliud, nisi aut clicere aut audire aliquid novi dicantur intendere, quandoquidein logici theologice et theologi philosopliice in suis disputatiombus sicut nobis relatum est procedentes, contra preceptuni legis series Doininiec hereditatis miscere et confundere non formidant : imiversitatem vestrani monemus et hortamur in Domino, quatinus universi et singuli terminis antiquis scientiarum et faciiltatum, quos posuerunt patres nostri, content!, penamque maledictionis contra traiisfercntem terminos proxinri sui in lege positam formidantes, ita sobrie secuudum apostoluin sapiatis, ut non vos novitatis aut presuinptionis no tarn possitis incurrerc, aut etiam cecis ponatis offendiciiluin, et vestris sequacibus errandi occasionem relinquatis. Datum Parisiua die sabbati ante Natale Domini anno Domini inillesimo ducentesimo'quadragesimo septimo-'.
Bibl. nut. Paris., ins. Int. 9960, fol. llil, adhibito auctore operis Universitatis Paris, ejusque facultatum quatuor origo vei'a (Bibl. Univcrs. Ms. u, I, 1, p. 5U3), qui hoc monumentum desumpsit ex cod. membr. sacrac facultatis. D'ArgcnU-c, Coll. jud., I. 158, doscribit suum ins. Codex ccnsurarum facultatis Thcologiae, quod magnum volumcn N(atalis) liodao nominatur . Nescio, an supra relata de Johanne cohaereant cum istis (juae narrat Yvo dictus Ncrboncnsis in sua epistola ad Giraldum archicpiscopum Burdogtilenscm, a Matthaeo Paris, ad an. 1243 posita (ed. Luard, IV, 270), de Poterinis in Lombui'dia, qui inter secreta ei dctegcntes afTcrebant, quod ex omnibus fcrc civitatibus Lombardiae ct quibusdam Tusciac Parisius docilcs transmiscrunt scholarcs, quosdam logicis cavillatiouibxis, olios otiam tbcologicis dissertationibus insudantcsj ad astrucndos ipsorum orrores ot profcssionem apostolicae fidei confutandam . 1. Galtcro do Gastcllo Thcodorici (Chateau-Thierry), qui an. 1246 factus cst cancellarius Parisiensis (vide supra ad n 138), et usque cuncclluriam temiit dmn post mortem cpiscopi Guillelini Parisiensis (obiit c. 30 Mai't. 1249. Vide Valois,

208

CHARTULARIUM

UNIVERS.

PARIS.

[124:7

Guillaume eCAwoergne, p. 162, n.), in episcopum Parisicuscm electus est (c. mensem Junii). Nominatur ut episcopus Pax*i siensis 13 Septcmb. an. 1249 (Gue*rard, Cart, de Veglise Notre-Dame de Paris, I, 159), at jam mense eodem obiit. Supersii* nbn solum ejus sermones, ut notum est ex Hist. lift, de la France, XXVI, 390, et Lecoy de la Marche, La chaire frang<vis&' 2 e"d., p. 95, 505, sed et Quaestiones theologicae Magistri Gualterii cancellarii Parisiensis in Bibl. S. Antonii ms. 152, fol. 150, in quarum qnaestiono 19 diffuse de magistris et cancellario et studio Paris, loquitur. 2. 20 Decemb. 3. Eccli. 3,22. 4. In ins. lat. Bibl. nat. deest : quadragesimo septimo .

177. Hugo episc. Lingonensis eis qui ad opus fratrum Ord. Cisterc. in Cardineto subsidia contulerint, indul gentiam quadraginta dierum elargitur* \ Anno 1247.

Universis Christ! fidelibus presentes litteras inspecturis H. Dei gratia Lingonensis episcopus salutem in omnium Salvatore. Cum Ordo Cisterciensis tanquam quoddam speciale speculum religionis et sanctitatis exemplarque preclarum sancte peffectionis in. ecclesia Dei patenter effulgeat, tanto ei liberalius et habimdantius in suis est necessitatibvis succurrendum , quanto ipse necessitatibus omnium propensiori caritatis largitate dinos citur subvenire. Quia igitur sicut credimus non absque nutu et aspiratione divina viri devoti in Christo religiosi St. abbas et fratres Clarevallis Cisterciensis Ordinis claustrum et domos habitation! fratrum suorum et studiis aptas Parisius in loco Sancti Bernard! in Cardoneto edificare contending in quibus fratres, ipsius ordinis comnioreiitur, quos ad invigilandum sacris studiis dociles et alias ydoneos de conventibus suis abbates duxerint eligendos, et tante edificationis sumptibus propter alia immensa pietatis onera proprie non sufficiunt facilitates : nos tarn pi! tamque Deo accepti operis participes esse et alios fieri cupientes, omnibus qui eidem operi grata subsidia vel contulerint vel transmiserint, quadraginta dies de injunctis sib! penitentiis de immensa Dei misericordia et gloriose t genitricis Dei omniumque sanctorum meritis et precibus necnon et de bonis, que iii eodem loco fient coiifisi, misericorditer relaxamus, si tain en hoc ipsum gratum et ratuixi habere decreverit episcopus diocesanus. Dat. anno Domini MCCXL 0 septimo.
Originale in Arch, depart, do 1'Aube (Troyes), 3H/153 Ibid, exstat originalc litterarum Guillclmi episcopi Paris, abbates, priores, dccanos, presbyteros, etc., suae dioecesis, directarum, quibus eos monct, quatinus indulgentiam. mille et octingentorum et triginta dierum, quam dominns papa, dona. Odo cardinalis apost. sedis legatus -et yen. archiepiscopi et episcopi faciunt seu indulgent omnibus benefactoribus novi operis incepti Parisius in loco b. Bernard! in Cardonneto ad opus monacborum Clarevall. ibidem Deo famulantium et in sacra pag-ina assidue studentium plcbibus vestris ..... expo natis , etc. K Dat. anno dom. MCGXL0 octavo, mense Decembri . Decst sigillum.

177

. Innocentius IV Placentiae instituit studium generate cum omnibus privilegiis et immunitatibus, studentes Parisiis et in aliis studiis generalibus gaudent.
1248, Februarii 6, Lugduni.

.. Episcopo * et clero ac populo Placeiitino. Quia profectum terre vestre in visce ribus amplectimur caritatis, vellemus libenter quod ibi scifus repperiretur argenteus, id est* studium litterarum, in quo Joseph* subtil! novit ingenio auguria explicare,

1248]

AB A N N O M C C U S Q U E

AD P H I L I P P U M

IV

REG.

FRANC.

209

quodque ibi argentum eloquentie venarum suaruin obtineret principia et locus esset in quo aurum sapientie coiiflaretur. Credimus enim et pro firmo tenemus quod ex hoc ipsi civitati non modicum honoris accresceret et sibi possent exinde spiritualiter et temporaliter grata commoda provenire, propter quod non tarn consideratione tui IVater episcope iiobis super hoc supplicantis instanter, quam etiam ob ipsius civitatis augmentum, generale inibi fieri studium cupientes, ut ad .ipsain civitatem ad aiiriendum aquas cum gaudio de fontibus Salvatoris hominum copiosa confluat inultitudo et ibi turris David cum suis propugnaculis construatur, ex qua non solum dependent mille clipei, sed etiam omnis fortium annatura, omnibus doctoribus et scolaribus in quacumque facultate in predicta civitate studentibus, quod eisdem privilegiis, indulgentiis, libertatibus, et immunitatibus gaudeant, quibus Parisius sen in aliis studiis generalibus atudentes letantur, auctoritate presentium indulgemus. Nulli ergo, etc., noslre concessionis, etc. Dat. Lugduni viij id. Pebruarii, anno v.
Rog. Vat. Innocentii IV an. 5, cp. 565, fol. 505. Campi, Hist. univ. delle cose eccles. come seculari di Piacenxa, II, 399, n<> 91. 1. Alberto. 2. Reg1. : idem . 9. Rog1. rcpclit in quo .

1/8.

Seiitentia Odonis Tuseulan. episcopi, apostolicae sedis Legati, consilio episcopi Par isle us is, magislrorum tJieologiae et decretorum el aliorum lata super Talmud. 1248, Mail 15, [Par/site].

Odo iniseratione diviua Tuseulan. episcopus apostolice sedis legatus universiw presentes litteras inspecturis salutem in Domino. Noverit universitas vestra, quod nos Parisius anno Domini MCC XL VIII idus Maii super quibusdam libris Judoorum, qui Talmud appellantur, presentibus magistris Judeorum et ad hoc vocatis, diffinitivam sententiam protulimus in hunc moduin : In nomine Patris et Filii et Spiritus Sancti. Exhibitis nobis auctoritate apostolica' a magistris Judeorum regni Francie quibusdam libris, qui Talmud appellantnr, quos inspexirnus et per vires discretes et expertos in talibus Deuin timentes et zelum habcntes fidei christiane fecimus inspici diligenter, quia eos invenimus errores inimmerabiles, abusiones, blasfemias et nepharia continere, que pudori referentibus et audientibus sunl. horrori in tantum, quod predicti libri secundum Deum sine lidei christiane injuria tolerari non possunt: de consilio bonorum, quos ad hoc specialiter di-ixiinus evocandos, pronunciamus predictos libros tolerandos non esse nee magistris Judeorum restitui debere et ipsos sententialiter condempnamus. De aliis vero libris nobis non exhibitis' a magistris Judeorum, licet a nobis super hoc pluries fuerint requisiti, vel etiam non inspectis, plenius cognoscemus loco et ternpore, et faciemus quod fuerit faciendum.
Chart. Z7nm. Paris. I. 27

210

CHARTTJLARIUM UNIVERS.

PARIS.

Nomina autem illorum, de quorum consilio predicta sententia lala fuit, sunt hec: Venerabilis pater Willermus, Dei gratia Parisiensis episcopus Acelinus, abbas S. Victoris Parisiensis Radulphus, quondam abbas ejusdem loci Lucas, Decanus Parisiensis. Et magistri theologie, videlicet: magister Galterus, cancellarius Parisiensis magister Aymericus de Veire, canonicus Parisiensis2 magister Willermus de Gramant magister Petrus dictus archiepiscopus3 magister Radulphus de Monte Desiderii magister Stephanus, archidiaconus Meldeiisis magister Rotbertus de Colon frater Guillermus de Meliton, de Ordine fratrum Minorum* frater Johannes Pungesasinum3 frater Albertus Theutonicus frater Stephanus Autisiodorensis, de Ordine fratrum Predicatorum. Et magistri decretorum, videlicet: magister Petrus Ligerii magister Gaufridus, cantor Dauratensis" magister Johannes, archidiaconus Trecensis7 magister Philippus, archidiaconus Bituriceiisis magister Matheus Guidonis de Atrabato magister Guillermus de Braio 8 magister Richardus de Tabulis magister Girardus de Gorion magister Theobaldus de Divione magister Henricus canonicus Remensis magister Stephanus de Lorriz magister Petrus de Vireto magister Johannes de Sulhiaco magister Nicholaus de Pondearche9. Item alii boni viri: magister Nicholaus, archidiaconus ecclesie Rothomagensis magister Garinus, archidiaconus ecclesie Belvacensis magister Thomas, archidiaconus Baiocensis magister Hugo, archidiaconus Baiocensis magister scolarium Andegavens.

1248]

\B A N N O

MCC U S Q U E AD P H I L I P P U M IV R E G . F R A N C .

211

frater Johannes de Monte Mirabili10. frater Johannes, gardianus fratrum Minorum frater Odo de Romaco frater Raginaldus Garnotensis frater Henricus Theutonicus " frater Theobaldus de Sexannia" frater Symon, minister Sancti Mathurini, Parisius. Quorum sigilla apposita aunt presentibus unaciim iiostro in testimonium hujus rei. Dat. anno Domini MGGXLVIII, mense Maio.
Bibl. nat. Paris, ms. lat. 16558, fol. 234. In cod. hoc docunieiitum excipit olteram supra n 173 rclatum, sub titalo : Item alie littere . Qudtif-Ecbard, Script, ord. Praed., I, 166. D'Argentre". ColLjud., I, 155. 1. Vide supra n 172. 2. Qui fait cancellarius post Galterum. 3. In Bibl. nat. Paris., ms. lat. 15652, fol. 32, 63*, 64, cxstant exccrpta ox commontario super lib. Sentent. magistri Arcbiepiscopi . De isto ms. vide supra ad n 90, n. 2. Ibi et fol. 110-186-194 coramontaria G. de Castro Terterici super Matthaeum, Cant. Cant, et olios libros allegantur. Utique bic rnagistcr Gal terns cancollarius Parisienais, do quo supra n 176, n. 1, insinuatur, qui in boo documonto primo loco inter mugiBtros tbcologiuo affertur. 4. Ipsc tit cathedraticus succcssit Odoni Rigaldi, qui boc ipso anno factus cst episcopus Rotbqmagenais. Gf, de oo Salimbcne, Chron., p. 93, 220. 5. Iste et duo scquentcs sunt ex Ord. Praed. 6. In dioec. Lomovicensi. 7. In ras. Trccencnsis . 8. Porte idem atque canonicus Laudunensis. Gf. Guerard, II, 344. 9. I. e. Ponto Arcbo . 10. Ord. Pracd. Vide Gue*rard, I, 159. Locoy de la Marcbe. Anecdotes histor., p. 109, 386. Fuit primo arcbidiaconus Paris. 11. Id ost Hcnricus de Coloniu, Ord. Praed., quo instigante sacundum Tbomam Gantimprat. (Lt&. apum, 1. 1, c, 3) Jadacorum libri sunt combusti. 12. Echard et d'Argontrd male legunt Saxonia . Seiannia (Sezannia?) foi'HQn ost Sdzanno (nrr. Epernay). Non caret probabilitatc, istnm fratreni esse cumdem cum auctore libri Excerpta eae Talmud, qui in inss. saepo occurrit, ct in Bibl. Monac,, ma. lat. 26847, fol. 68, sic describitur: Isti sunt errores Jxidcorum in libro Tbalcmut, quorum translntionem fr. Theobalclas sufyrior ord. Praed. in villa Parisiensi, qui quondam erat Jadcufi, transtulit de judaico in latinum . Cf. Bibl. Univ. Prag. V. C. 18, fol. 1. Bibl. Amplon. Fol. ms. 338, fol. 131 (epithcton vcro cle Saxonia, non invenitur in boc cod,, sod editor cntalogi Sebum illud perperam apposuit). In Correctorio Bibliae, ms. lat. 10721 (mod. saoc. XIII), Bibl. nat. Paris., fol. 181, 187, 207, 218, mcntio fit correctionum fratris Theobaudi . Vcrisimilitor est idem oum Thcobaldo supra relate..

1/0.

Statutum cap. goneralis Ord. Praed. sub magistro Jokanne Teutonico Parisiis celelrati de studiis generalib us et doctoribus Ordinis. 1248, Junio iaeunte, Par/'siis.

[GonfirmamusJ hanc [constitutionem], ubi dicitur in Gonstitutionibus : tres fratres mittantur tantum Parisius ad studimn de provincia1, addatur : iiijor vero provincie, scilicet Provincia, Lonbardia, Theotonia, Anglia provideant, ut semper in aliquo conventu magis ydoneo sit generale studiuin* et sollempne, et ad ilium locum quilibet prior provincialis potestatem habeat znittendi duos fratres ydoneos ad studendum. Et hoc habent tria capitula. Item hanc, ubi dicitur in Gonstitutionibus : nullus fiat publicus doctor, nisi ad minus theologian! audierit per iiij01' annos3, addatur: nee disputet, nisi de licentia prioris provincialis et diffmitorum capituli provincialis. Et hoc habent tria capitula.
Mas. Rom. ot Ruten. Gapp. general. Ord. Praed. ad ipsum ordineui pertinentes. Annis 1246 ct 1247 hae constituliones inchoatae sunt. Apud Martfcne, Thes. nov. anecd., IV, 1690, n 3, tantummodo incboatio anni 1246, non repetitio et confirmatio. 1. Gf. Gonslitutiones anni 1228 a Denifle publicatas in Archiv f. Litteratur- und JLirchengesch. des Miitelalters, 1, 226. 2. Ista studia generalia tune fuerunt Goloniae, Bononiac, Montispessulani et Oxoniae. Coloniensc ab Alberto Magno post ejus regreasum a Parisiis (post 15 Mali an. 1248) est institutum. 3. Vide Archiv, etc., p. 223.

212

CHARTULAR1TJM

UNIVERS.

PARIS.

[124S

180.

Innocentius IV Galtero cancellario Parisiensi scribit, ut decent sckolai'ibus tarn in arabica quam in aliis linguis orientalium partium peritis et Parisiis in theologica facilitate studentibus provideat. Ante 1248, Junii 22, [Lugduni].

Cancellario [ParisiensiJ. Quia cordi nobis est ilia debita meditatione perficere, per que salus animarum pro venial et fidei christiane religio dilatato tentorii sui loco funiculos suos facial longiores, quosdam pueros tain in arabica quam in aliis linguis orientalium partium peritos Parisius mitti dispbsuinms ad studendum, ut in sacra pagina docente vias mandatorum Domini eruditi alios in ultramarinis partibus erudiant ad salutem. Ne igitur* iidem pueri, qui jam sunt decem Parisius, ab incepto studio pro necessariorum defectu desistere compellantur, mandamus, quadnus, etc.
Collectio Marini do Ebolo in Arch. Vat., arm. 31, n 72, cp. 1563, sub titulo Provisio scolarium orientalium ; nomen. papae non cnantiatur. Sed est Innocentius IV, ut ox epistolis proxime sequentibus ot cpistola Alexandra IV infra n 324 (in. quibus ctianx qualitas provisionis exprimifcur) apparct. Gf. infra littcras Honorii IV, 10 kal. Julii anno 5, in quibus paene ad vcrbum forma littcrarum Innocentii exscribitur.

181. Innocentius IV eximit monasterium S. Petri Carnotensis O. S. B. a provisione facienda pro decem puerts orientalibus Parisiis studentibus, dummodo per ires annos eis pensionem solvat. 1248, Junii 22, Lugduni.

Innocentius episcopus servus servorum Dei dilectis iiliis .. abbati* et conventui monasterii Sancti Petri Garnotensis Ord. S. Benedicti salutem ct apostolicam benedic tionem. Exigentibus vestre devotionis meritis votis vestris libenler annuimus et petitiones vestras, quantum cum Deo possumus, iavorabiliter exaudimus. Cum igitur, sicut ex parte vestra fuit propositum coram nobis, .. cancellarius Parisiensis, cui super provisione facienda quibusdam pueris orientalibus Parisius studentibus litteras nostras direximus, vobis mandaverit, ut eis deberetis in decem libris paris. annis singulis providere : nos attendentes, quod vestrum monasterium est gravatum, ut ad provisionem eorumdem puerorum, dummodo per tres annos eis pensionem predictam solveritis, compelli per litteras apostolicas impetratas aut etiam impetrandas minimo valeatis auctoritate vobis presentium indulgernus. Nulli ergo, etc., nostre concessionis, etc. Si quis autem, etc. Dat. Lugduni x kal. Julii, pontificatus nostri anno quinto.
Originale in Bibl. nut. Paris., ms. lat. 9222. In ChartuL 5. Petri Carnot. 182, 81. Docst bulla. Jourdain, Un college oriental A Paris au treisieme siecle in Revue des Socie'te's saoantes, 2 serie, torn. VI (1861), p. 69. Apud Gudrard, Cart, de I'abbaye de Sainl-Pere dc Chartres, II, 700, n" 125 ct 126, hoc efc sequens documcntum tuntummodo indicantur. 1. Giloni.

1248]

AB A N N O M C C U S Q U E AD P H I L I P P U M IV R E G . F R A N C .

213

182.

Innocentius JV priorem It. Mariae de Prato Hothomagensis conservator em praedicti privilegii constituit. 1248, Junii 22, Lugduni.

Innocentius episcopus sorvus servorum Dei dil. filio .. priori beate Marie de Prato Rothomagensis salutem el. apostolicam benediclionem. Ex parte dilectorum filiorum .. abbatis el conventus monasterii Saudi Petri Garnotensis fuit propositum coram nobis, quod .. cancellarius Parisiensis, cui super provisione facienda quibusdam pueris orientalibus Parisins sUidentibus litteras nostras direximus, eis mandavit, ut dictis pueris deberent in decem libris parisien. annia singulis providere : nos attendentes, quod eorum monaslerium est gravatum, eis duximus indulgendurn, ut ad provisionem eorumdem puerorum, dummodo per ires annos eis pensionem predictam solverint, per litteras apostolieas impetratas vel etiam impelrandas compelli non possint. Quocirca discretion! tue per apostolica scripta mandamus, qualirius prefatos abbatem et conventum contra concessions nostre lenorein non permittas ab aliquibus super hiis indebite molestari, molcfltatoros hujusmodi per censuram ecclesiasticain appellatione postposita compescendo. Dal. Lngduni x kal. Julii, pontifical.us nostri anno quinto.
Oi'ig-inalo in Bibl. nnt. Pnri. me. hit. 0222, Chartul. 8. Petri Carnot. 182, 82. Doost bulla pluinbea.

183. Matutum capit. generalis Ord. Clsterc.f quod praefoetus studentium Paris, non prior sed provisor vocotur. 1248, Septembris 12, fC/stercfiJ.

Slaluil et ordinal capituluin generale, ut ille monachus, qui per abbatem Glarevallis pro tcmporo prefueril monachis Parisius in loco S. Bernard! studentibus, de cetero non prior sed pro visor vocetur 1 . Et quoniam decens est. et honestum, ut ubicumque fuerint monachi riostri ordinis, vivanl. sub observantia regulari, committitur abbati Glarevallis aucloritalo capituli generalis, ut eamdein jurisdictionem corrigendi et absolvencli habeal in inonachiH hospitibus ad se missis, cum domus ilia sit moinbruin proprium Glarevallis, proprioruin el. patruin abbatum in omnibus jure salvo.
BibL Trcccnaia, MIH. 1796, fol. 2^. Cod. dofitiit. t cnpp. gen. Ord. Cist, in Airh. Htcit. in Luzcm, 1. 1,'pars 1, p. 202. MnrUsno, Thes. nov. anecd, IV, 1389, n 3. 1. Ex docum. (originnli) in Arch. nut. Paris. S. DGflfl, n IS), unni 1247, mouse Aprili (continciitc* venditionem factam fratribuH atudonLibus Paris, in pracscntia Guillolmi opiacopi) cdiscimuH, prioromtunc tcmporis fuisfic ft1. Guillelmum, insimul procurnlorcm nbbntis et convontus Clitrovullnrisis.

214

CHAllTULARZUM

U N I V E R S . .PARIS.

[1248

JL84. Innocentius IV concedit ut pauperes scholares, qui Boni pueri dicitntur, quorum custodia ad cancettarium Paris, pertinetj propriam capellam, ubi divina celebrentur offtcia, habere possint.
1248, Novembris 24, Lugduni.

Innocentius episcopus servus servorum Dei venerabili fratri episcopo Parisieiisi salutem et apostolicam benedictionem. Ex parte dilecti filii cancellarii Parisiensis, cui custodia Pauperum scolarium Parisieiisium, qui dicuntur Boni pueri, est commissa, fuit nobis humiliter supplicatum, ut habendi in eorum domo capellam et divina ibidem officia celebrandi parrochialis ecclesie jure salvo eis licentiam concedere curaremus. Volentes igitur tibi, qui loci diocesanus existis, in hoc parte defferre, fraternitati tue per apostolica scripta mandamus, quatinus eisdem postulata coiicedas sine juris prejudicio alieni si videris expedire. Dat. Lugduni viij kal. Decembris, pontificatus nostri anno sexto.
Magn. Chart, ecclesiae Paris, in Arch. nat. Paris. LL. 183, fol. 330. Bulaeus, III, 217.
:

1.85. Innocentius IV permittit ut clerici studentcs theologiae in scholis fratrum Minorum provinciate JJononiensis quoad perceptionem beneficiorum ilia indulgentia, qua studentes Parisiis in eadem facultate, gaudeant.
1249, Martii 26, Lugduni.

Innocentius episcopus servus servorum Dei dilecto filio fratri Riifino ministro. fratrum Minorum Bononiensium salutem et apostolicam benedictionem. Tin's devotis supplicationibus inclinati universis clericis intrantibus scolas fratrum administrationis tue pro audienda theologica facilitate auctoritate presentium indulgemus, ut quoad perceptionem beneficiorum suorum ilia indulgentia gaudeant, quam studentes in eadem facultate Parisius habere noscuntur. Nulli ergo, etc., nostre concessionis, etc. Si quis autem, etc. Dat. Lugduni vij kal. Aprilis, pontificatus nostri anno sexto.
Originate in Arch, di stato di Bologna, Arch, degli Enti autonomi, monnstero di S. Francesco, Bolle, busta 351/5091, n 8. Deest sigillum. Sbaralea, Bull. Frandsc., I, 529, n 300.

. Statutum cap. generalis Ord, Praed. sub mag. Johanne Teutonico Treriris celebrati, ne studentes Parisios missi debila contrahant.
1249, media Maio, Treviris.

Studentes missi Parisius vel ad alia solempnia studia nulla contrahant debita, nisi concessionem habeant a suis provincialibus per patentes litteras sibi factam. Sed iiec alii fratres debita contrahant, nisi de speciali et expressa licentia prelatorum suorum.
MSB. Rom. et Rutenens. capp. general. Ord. Praed. ad ipsum ordinem pcrtinentes. Martcnc, Thes. nov. anecct., IV, 1695, n 24.

4249]

AH A N N O

MGC USQUE AD PHILIPPUM

I V REG. FRANC.

187. Juramenta oligentium rectorem et rectoris intrantls electionem.

1249, mense Octobri, [ParisiisJ.

j | \

Noverint univerai. quod cum orta esset discordia inter magistros regentes in artibus PariaiiiB, scilicet inter nationem Gallicorum ex una parte, et alias tres nationes ex alia, de reclore eligendo et de modo eligendi, et in tantum proruperat discordia, quod nationes tres inhibitionem feccrant suis compatriotis fide recepta corporaliter, et sub gravis pene infliclione, ne scolas magiatrorum nationis Gallicane causa discipline introirent : tandem per quosdam magialroH ab utraque parte specialiter ad pacis refonnationem statutes fide data hinc et indo a partibua quod ratum haberent quicquid illi magiatri de pace reforimiuda orclinarent, convencrunt in hunc modum, quod magiater Remondus de Gaturco qui tune erat rector nationis Gallicane, et magiater Robertna de Goleriva tune rector aliarum trium nationum jurati super sacrosancta bona fide eligent in rectorem ilium, quern secundum suam conscicntiam credunl uliliorem ad officium rectorie Uiiiversitatis non inoti aliquatcnuB ralionc precedents discordie, nee moti am ore vel odio, honore vel pudore alicHijus nationis, nee moti ainore vel odio honoris vel utilitatis alicujus persons. Si vero in unum non possint convonire, set unus cligat unum et alius alimn, tune ambo Btabunt rectores Universitatis usque ad tempus prefixum a dictis electoribus, ita tarn en quod utantur mutuo consonsu, ita quod alter eorum non poterit aliquid ordinare, vel forte tanquam rector sine consensu altcrius. Tempore vero prefixo elapso, cedet rector electus vel duo si fue'rint officio rectorie, et eligetur rector in posterum sub hac forma, quod quatuor procuratores quatuor nationum jurati sollempniter super sacrosancta coram nationibus eligent bona fide alium a predecessore ilium in rectorem Universitatis, quein sceundum suam conscientiam credunt utiliorem oflicio rectorie non mod ratione precedcnlis discordie, nee inoti amore an odio honore vel pudore alicujus nationis, nee moti ainore vel odio honore vel utilitate alicujus persone, set moti propter commune bonum tocius Btudii. Et ille in quern consenserint quatuor sic jurati vel tres illormn, stabit rector Univcrsilatia usque ad tempus prefixum. Si vero nee illi quatuor nee illi tres non possint in aliquein unum conscntire, tune vocabitur rector predecessor vel duo rectores si duo fuerint jur-ati super sacrosancla secundum formam predictam ad eligendum. Et ille, in quein major pars consenserit, stabit rector usque ad tempus determinatum. Quod si forte adhuc major pars in aliquem unum non consenserit, tune miitabuntur isti electores, et vocabuntur alii quatuor a singulis nalionibus jurati sub eadem forma, donee major pars in aliquem consenserit. Et ille stabit rector usque ad tempus determinatum. Antequam vero ista forma pacis publicelur, revocabitur a tribus nalionibus per singulas scolas artistarum inhibitio quam fecerant suis compatriotis, ne scolas Gallicane nationis causa discipline introirent, et iruenlur scolares introeundi scolas magistri cujualibet solita libertate. Que

2|.6

CHA.HTULA.niUM TJNFVEHS.

PARIS.

[1240

ut rata sint imperpetuum, quatuor nationes artistaruni present.es- litteras quatuor sigillis nationum roboraverunt. Datum anno Domini MCOXL nono, mense Octobris.
Cod. Vat. Reg. 406, fol. i, et iterum sed in fine cuin mutilationc, fol. 2/ib. Bihl. Phillipps in Cheltenham, ms. 876, fol. l , ct iterate, fol. 30b, sub titulo supra posito. Bnlaeus, III, 222.
b

188. Fr. Adam de Marisco Ord. Minorum in Anglia scribit fr. Guillclmo de Nottingham, ministro Min. in de fratribus mittendis Parisios, ut provident studio Parisiensi in praesenti necessitates urgentia, sicul of de fr. W. de Maddele. 1240-1249.

Fratri W. ministro Anglie frater Ada salutem el. lam debitam quam devotam per omnia subjectionis obedientiam. Notuin sit honorabili paternitatis veslre pietati, quod euiri dilectus frater de Maddele ad me Oxoniam accessissel, et ego eundem, juxta quod inilii visum fuit, secundtiin tenorem mandati vestri fuissem allocutus, ipse mihi respondit so nequaquain procurasse apud ministrum generalem ut per ejus auctoritatem ab Anglia. vocaretur in alia provincia collocandus, asserens quod nee etiain adhuc hujus rei gerit desiderium, curu eerta pro incertis, sicul circumspecte protestatur, nullatenus sint dese renda. Ceterum tenorem mandati, quod minister generalis ad vos destinavit pro fra tribute mittendis Parisius, prior ipse mihi retulit, quam eidem super hoc aliquid expressius insi nuassem. Ad hec, de investigandis expositionibus sacre scripture in libris originalibiif* Sanctorum cum eodem contuli, sicut mandastis, qui protnpta devolione paratum se obtulit, ut dignum est, omnino non tain ad hoc, quam ad omnia quecunque ei salutariter duxeriLifi injungenda. Quoniam igitur modicitatis mee consilium super instanti articulo emitten dorum fratrum de provincia vestra requirere voluit vestra circumspecta discretio, per pensis ut valeo rerum circumstantiis, vobis innotesco quod, ut video, satius est, tairi, fratre Johanne de Westun quam iratre W- de Maddele impresentiarum apud vos reteiitls , per reliquos mandatum generalis impleatis, studio Parisiensi in presenti necessitati$% urgentia providentes. Sic enim, ut puto, et opportunius divino servietur honori, ol: fratrum utilitati cumulatius prospicietur, et commodius cyri nostri, do quibus sollicita. est vestra paternitas, ad ecclesiasticam utilitatent per eosdein in futuris temporibiiH efficiendam, propitia Divinitate, proficiant. Adhuc in calce littere non exiliter mirandiun censeo, quod carissimo fratri W- <l<^ Maddele, qui onus divine eruditionis impeiidende sibi jaindudum impositum diligeiitet* hactenus continuavit in obsequiali adjutorio, nescio per quam circumspectionis sever! tatem nondum fuit provisum. Unde cogitur nimirum non solum spiritum vitalem per* studiorum vehementiam exhaurire, verum etiani rnanu propria scriptitando in dies cor*porale robur atterere, cum iion sit fortitudo lapidis fortitude sua, nee caro ejus caro eiiei* est. Et quid est, quod ceteris fratribus officio legendi deputatis, presertim quibus suo cessit, in magnis provisum est voluminibus et in sociorum svibventuum adjutoriis, isl.o

1249]

A H A N N O M C G U S Q U E AD P H I L I P P 1 I M IV 11EG. F R A N C .

217

solus videtur non curari, qui tamen, ut audio, hanc divinitus est asseculus gratiam, ut sic in legendo suavis, acutus in disserendo, in scriptis et. eloquiis lam fratribus quam secularibus utilis et acceptus? Erit igitur vestrum, si -placet, per sedulam pie paternitatis solli. citudinem in-hac parte, sicut expedire noverjtis, absque more dispendio, et paci mentium consulere et studentium providere provectui. Rogavit me dilectissiinus milii in Christo frater R. de Falle, gardianus Stanfordie, quod et quantum valeo scio, vestram interpellare pietatem, ut ei in pacifica consolatione per paternam clementiam prospiciatis. Rogo, pater mi carissime, salutari obsequio inei, si placet, sanctam et amabilem societatem vestram sigillatim in Christo.
Brewer, Monum. Francisc., I, 353. Guillclmua dc Nottingham succcssit in niinisterio Angliae fr. Haimoni, quondo iste electus fuit in mimslrum generiilem ord. (vide 1. c., p. 59), quod vcrisimiliter an. 1240, Nov. 1, evenit. Absolutus cst in capitulo Motensi, postquam circitor novem annps provinciam Angliae rexerat , id est an. 1249 (ibid., p. 70). Epistola soviptn eat forsilan post mortem Alexandri de Hales et Jolinnnis de Rupella (an. 1245). Vide n 150.

189.

Fr. Adam de Marlsco, Ord. Minonun in Anglia, scribil fr. Guillelmo de Nottingham., ministro Ord. in Anglia, dc fr. Ricardo Cornubiensi} qui Parisios transmigrare voluerat. 1240-1249.

Fratri W- miniatro Angliae frater Ada supplicrcm devotae promptitudinis obedientiam. Gum, quod oiinvhnodis nolo, acribo, quid scribam vix invenio; calamum tamen, quem rccondit amor, timor exaerit. Nostis, mi amantissinie, quam sit carissima fratris Ricardi Gornubic filiis vestria opportuna presentia, quam titulorum laudabilium eminens evidentia fratribus universis reddit desiderabilem, cui convcrsationis honestas et claritas scientie, pietas affecdonis et opinionis integritas, factiltas erudiendi ct disserendi subtilitas, sic ad notiora moritorum suflragantur argunienta,'quod et ipsorum manifesta consideratio nostre profession! magnorum, mediocrium, et minorum, tain in clero quam in populo, salutare contubernium pariter et fidelem amicitiam conciliare cogiioscuntur. Proinde cum ante dies aliquot ob vehementiores perturbationum occasiones dictus frater R. inexorabile concepit propositum transferendi se, secundum concessionoin ministri generalis olim indultam, in provinciam Francie, secundum quod fuerit propitia divinitas Parisius aliquamdiu moraturum, et sic eidem ulterius angustie desolatio, cum ad manendum nobiscum ipsum cogat detinentia prorogatior, non tain amantissimo fratri voluntarie compatiens, quam invite consentieiis anxioribus ejus instantiis, pro sepe memorato fratre Ricardo, et cum illo, cum quantis possum affectuiun diligentiis, et vice ceterorum fratnun eum ad eternam salutom emulantiuin, obsecro suppliciter exorans obnixius ut, si preexhibitis circumspectionis paterae remediis ad remanendum apud nos nullatenus induci valeat, ex inolita benigne sedulitatis dementia, propter superbenigni Salvatoris con tern plationem, suspensum desiderii filialis exitum, cum idoneo societatis solatio et necessario codicum
Chart. Univ, Paris. I.

28

218

CHARTULARITJM

UNIVERS.

PARIS.

[1249

adjutorio, secundum celitus datam vobis industrial!!, pia proseculione maturare curetis. Insipiens factus sum : postulantis urgentia me coegit. Valeat paternitatis vestre pietas. Ne forte memorie [exciderit] vestre, propter occupationum varietatem, tenor indulgentialis littere, quam piissimus pater minister generalis fratri R. in suo recessu reliquit, dicte littere* tenorem signo memorati generalis signate, quern nup'er aspexi, adhuc penes prefatum fratrem R. remanentem, sanctitatis vestre discretion! sub sigillo nostro mitto transcriptum.
Brewer, Monum. FranciSC., I, 365. Vide notam ad doc. 11 188. Iste fr. Ricnrdus Gornubicnsis legit cursorie Sententiaa Parisius, ubi magnus ct admirabilis philosophas judicatus est . Thomas do Eccleston, ibid., p. 39. Aliter jadicat de illo Rog-erus Baco : Famosissimus apud stultam multitudinem, sed apud sapientes fuit insanus ct reprobatus Parisius propter crrores quos invencrab et pcrvulgaverat, cum solemniter legebat Sententias ibidem, priusquam Icgcrct Sententiaa Oxonii ab anno Domini 1250 a. Gbarles, Roger Bacon, p. 415 Ex boc scimus saltern quo tcmpore Parisiis legerit, soil, ante an. 1250, quod optime congruit cum cpistola supra publicata.

10O. Innocentius IVratum et gratum habet, quod a Jokanne, abbate S. Benedicts Floriacensis, et Odone, episcopo TusculanOj apostolicae sedis legato, de studiis aliquorum monachorum ejusdem nwnasterii fuerit ordinatum.
1250, Mali 28, Lugduni.

Innocentius servus servorum Dei dilecto iilio abbati monasterii S. Benedict! Floriacensis Ord. S. Benedict! ad Romanam ecclesiam nullo medio pertlnentis Aurelianensis diocesis salutem et apostolicam benedictionem. Hiis que ab ecclesiarum prelalis provide statuuntur, libenter adjicimus apostolici muniminis firmitateiii, ut intemerata consistant, cum nostro fuerint presidio communita. Gum igitur sicut ex parte tua fuit proposittim coram nobis bone memorie J. proximus predecessor Urns abbas monasterii Floriacensis deliberatione provida duxerit ordinandum, ut in prioratu S. Gervasii Aurelianensis ad idem monasterium pleno jure spectante decem ex ipsius monasterii monachis docibiles ad discendam sacram paginam coinmorentur, quibusdam domibus predict! monasterii, ex quibus sustentari valeant, eoi*um usibus deputatis, idque venerab. frater noster episcopus Tuscul. tune in partibus Francie apostolice sedis legatus duxerit confirmandum, prout in litteris super hoc confectis, quarum tenorem de verbo ad verburn presentibus inseri fecimus, plenius continetur : nos tuis supplicationibus inclinati, quod super hoc ab eisdem abbate et legato provide factum est, ratum et gratum habentes, autoritate apostolica confinnamus et presentis scripti patrocinio communimus. Tenor autem litterarum talis est : Odo divina miseratione Tusculanus episcopus, etc. ut supra n 171 . Nulli ergo, e/c., nostre confirmationis, etc. Si quis autem, etc. Dat. Lugduni v kal. Junii, pontificatus nostri anno septimo.
Chart. S. Benedicti Floriac. in Arch, depart, du Loiret (Orleans), p. 36, n 53. Cpllatum cum originali . Ghazal, JBistoria coenobii Floriac., Cod. 270^ in Bibliotheca publ. Aurelian., fol. 478. ADeniflo ed. in Archiv f. Litteratur- und JBHrchengesch. ties Mittelalters, I, 582. An. 1260, mense Maio, Stephanus, prior S. Benedicti Floriac., omnia rata babuit 28.

1250]

AB A N N O M C C U S Q U E AD P H I L I P P U M IV K E G . F R A N C . -

219

et praebuit suum assensum, quod ct abbas TLcobaldus fecit. Chart., p. 100, n 146. Archil), etc-, p. 583, Jam. tin. 1258 Theobaldus domum quamdam apud S. Stephanum dc Gressibus Paris, ab abb ale Praemonstrat. omit. Scd dc collegia aliquo et de studentibus monasterii S. Benedict! Floriac; Parisiis cxistcntil)us nulla memoi-ia illius temporis ad nos pcrvenit. 1. Dionysio, Johanne an. 1248 defuncto. Gf. Rochcr, Hist, de Tabbaye royals S. Senoit-sitr-Loire, p. 333.

Innocentius IV Haimerico cancellario Parisiensi mandat ut Us religiosis, quos post examinationem idoneos judicaverit, licentiam ne postulantibus quidem concedat.
1250, Mail 30, Lugduni.

Innocentius episcopus servus servo ruin Dei dilocto filio cancellario' Parisiensi salutem et aposlolicain bencdictionem. Super licenliandis inagistris in theologica facultate indulgentiam ab apostolica setle diceris habere inter cetera conlinentem, quod post examinationem eorum juxta tuam conscientiam super hoc des vel neges pelenti licentiam postulatam *. Cum autem, sicut accepimus, tu pretextu verborum hujusmodi nemini quantumcunque digno licentiam istam concedas, nisi pclatur ab'ipso, nos attendentes quod plures ydonei et precipue religiosi, qui voluntatem suain in aiios transtulerunt, nunquam eandem licentiam postularent, discretion! tue per apostolica scripta mandamus, quatinus eos, quos secundum formam tibi a supradicta sede concessam dignos repereris, cxim petitio hujusmodi neminem digniorem cfliciat, licenliam ipsam, etsi non petntur ab ipsisT sine difficultate aliqua Itirgiaris.. Dat. Lugduni iij kal. Junii, ponlificatus nostri anno septimo.
Cod. Ruten. Cons tit. Ord. Prucd. ad ipsuin oi'd. pcrtincua, p. 237, abs^uc tumpoi'is nota. Bulacus, III, 223. Hanc yei-isimiliter cpistolam Gon/bga (De origine seraph, relig. Francisc., p. 115) ad an. 2 pontificatus Iniioccntii rcfcrt, dicens Innoccntium constituiase, ut tbcologicac facultatis scholao publicae, diaputatiouca ct honovabiles gradus Minoi'ibus ct Pracdicatoribus cun\ aliis cssent communes. Vide ad hoc Mdm. de la Soc. de I'hist. da Paris et de 1'He-dB-France, X., 246. 1. Galtoro an. 1249, mcnso Junio, ad cpiscoputum Porisiensom assumpto (vide supra ad n 176) Haimcricus do Veirc (Vaire), vel Vari, ut logitur in Arch. nat. Paris. LL. 189, qui laudutur in doc. n" 178, cancellarins Parisiensis factus eat, cujus exstant varii scvmoncs. Vide Lccoy dc la Marclus, La chaire franyaisc, 2 dd., p. 191, 512. Non constat, quo anno mortuna sit vel canccllariam dimiscrit. In Cart, de I'dgllse Notre-Dame, i?d. Guerai'd, II, 67, 408, ultimum nominator 1259, mcnso Januario. Ipsum tamoii usque ad an. 1264 circitcr vixissc conjiccrc poasnmiis ex documento infra publicato cjusdem. anni, Maii 26. 2. Cf. doc. supra n 79.

192.

Innoconlius IV monachis studentibus Ord. Cisterc. in nova habitation!) in Cardineto eadern privilegia, qitae prius habebant, aliis adjunctis, concedit.
1250, August! 26, Lugduni.

lunocentius episcopus servus servorum Dei clilectis filiis .. provisori et monachis loci qui dicitur Beati Bernard! in Gardiiieto Parisiensi, Gisterciensis Ordinis, salutem et aposlolicam benedictionem. Ex parte vestra iuit propositum coram nobis,.quod dc loco, ubi primitus fueratis, qui usibus ve.stris nimium artus erat, ad locum de .Cardineto vobis accornodum et studio cui insistitis magis aptum vos deliberatione provida transtulistis1. Unde cum vobis in priori loco degentibus concessisse dicamur 9 , ut. privilegiis, indul-

220

CHARTULARIUM UNIVERS.

PARIS.

[1250

gentiis et libertatibus Cisterciensi Ordini ab apostolica secle concessis sicut ceteri fratres ejusdem ordinis, gauderetis : nos premissis aliquid ad vestram supplicationem addeiites expressius vobis preter premissa privilegia, indulg.eiitias, et libertates, quibus ob translationem hujusmodi nolumus derogari, Jiuctoritate presentium indulgemus, ut in capella vestra ejusdem loci de Gardineto divina possitis celebrare officia, et cimiterium, sicut moris est, ab episcopo benediction habere ad opus fratrum ibidem decedentium juxta consuetudinem Gisterciensis Ordinis approbatam. Nulli ergo, etc., nostre concessionis, etc. Si quis autem, etc. Dat. Lugduni vij kal. Septembris, pontificatus iiostri anno octavo.
Originale in Arch, d dp art. de I'Anbc (Troycs), 3 II/257. Dcfist bulla. In avcraa mcmbrnna : Gnrdinalis albus . D'Arbois de Jubainville, Etudes sur I'etat intdrieur ties abbayes citsterc., p. 303. 1. Gonjicero possumus, aedificiu in Cardinclo anno 124C inclioata (snpx-a nis 166, 1C7) non fuisse pcrfccta ante annum 1250. 2. Vide supra n 157.

193. Capitulum generate Ord. Clsterc. provisori studii Parisiis privilegium concedit, 1250, Septembr/s 12, [CisterciiJ.

Pro magno fcivore et gratia domni abbatis et domus Glarevallis conceditur auctoritate capituli generalis, lit provisor studii Parisius in omnibus abbatiis ordinis, ad quas venerit, stet in choro abbatis immediate ubique post abbates, nisi fuerit ibi aliqua reverenda persona, que prius abbatizaverit, cui coiicessum fuerit esse ubique post abbatem.
Bibl. Trecensis, ms. 1796, fol. 2b. God dcfinil. et Cnpp. gen. Ord. Cist, in Arch. stat. in Luzei-n, 1. 1, pars, 1, p. 205. Martene, Thes. nov. anecd., IV, 1392, n 6.

Octo positiones, in quibus Points Lombardus, magister Sententiarum} communiter a magistris Parisiensilus non tenebatur. Circa annum 1250.

Magister Petrus Lombardus magis suo labore meruit legentium orationes et gratiarum actiones, quam1 reprehensiones, licet in aliquibus locis declinaverit ab opinionibus communibus et parti minus probabili adheserit, precipue in octo locis. Nam in primo libro sunt duo : unum videlicet est' distinctione decima septima, quod caritas, que est amor Dei et proxiini, non est quid creatum, sed increalum. Aliud vero est, quod hec noinina trinus et trinitas non dicunt positionem, sed privationem tantum. Et hoc ponit distinctione vigesima quarta. In secundo vero similiter duo dicit, quorum primum est, quod in angelis beatis premium precessit, et meritum respectu substantialis premii habet subsequi. Et hoc dicit distinctione quinta et etiain distinctione undecima. Aliud est, quod nichil de cibis transit in veritatein humane nature, nee per generatioiiem nee per mitritionem [dist. 30]. In tertio libro similiter duo elicit : unum est, quod

.**.

AH

ANNO

M C C USO.UE A D P I I I L I P P U M I V

KEG. FRANC.

221

anima exulu a corpore egt persona. Et lice elicit distinctione quinta. AliucI est, quod Christus fuit homo in tricluo. El. hoc elicit distincLione vigesiina secunda. In quarto simililer duo dicit : unum cst, quod bapLiamus Johannis cum impositione inaiiuum equipollebat haptismo Christi, ita quod baplizalus baptiainate Johannis in fide Trinilalis non erat rebaplizandus. Et hoc dicit distinctione secunda. Aliud est de potestate baptizandi iutcriuB, quam dixit, quod Deus potuil alii dare, et quod crealura potuit suscipere; et siiniliter, quod Deus polest polestalcm crcandi comniunicare et creare per creaturam lanqiuun per mniistrum. Et hoc dicit distinclione quiiila. Jn hiis oc.to posilionibus communitor doctor-as Parisienses non sequuulur magistrum, nee credo, in omnibus hii,s euui esse suslinendum, ne amore hominis veritati fiat prejudiciiun.
S. ISouuvRiilurn in 2 Sant. (list. 44 dub. 3. Eodem fevo modo iu Prnocmio ejusdcm nd 2 Sent,, primuin ex cod. AndegavoiiHi ii 193, Jol. 104, cclito a PP. Collegii S. Bonavonturao (Ad Cluras Aquas, 1885), Opp. torn. II, p. 1. Cf. p. 2. Ante S. Bmnivfliitnrmti non occurrit istu collcctio cap i turn ropi'chcnsionc dignoram, licet jam fere omniix improbata iuveniantur a mn;iHl,ri, v. g1. ub Alnxiuiclro ilu KuUts ot Alberto Mug-no. Nimqumu tamcu nliquo dccrcto fnciillalis Ihcologican Pnrisiensis istuo HHtiUinlinn proHoriptuo Hunt, Hicut decom orrores sujirn ad annum 124-1 rclati, ecd tuntnmmodo consonsu mugistrorum intQi'protuiu Miigmlri Kiuitcntiunuii, ot quidom Pnriaiia. Et idno iu Bibl. Dulliol. Coll. Oxoninc, ins. 2MO, fol. 167, octo opiuionos PofRiMinUu" HIO : O[)iaiou(>H niugi,stri Soutoutiuruin rcprobulo Purisms . Poatca numcrus articulorum augobatar, ot in inss. alcmu ndiliH Situ ten lii P. Loinbanli siipc loguutnr ud calcniu ipinvli libri. Iu Dihl! DnrgUcs., 11 203 (suoo. XIII), occurrunt novom opiiiioiKiH ; Uibl. nut. Paris., ms. Int. 157fil, fol. 2 (nuod. XIII), 17; in ma. Int. 15702, fol. 86 (njusd. sncc.), vero 18. D'Argoutt'tS, Coll. judiciorum, 1, IIS, cdidit (jnindccim nrtiouloa, ruii otiam invcuiuutuv in God. Vat. lut. 4847, fol. 66 (sacc. XIY); Bibl. Univ. LipKunusiH, )H.s. 41(j (suec. XIII), in fiat)! ([iiarLi lihi'i ScMituuiiarum. Aduucttiu fiicvunl opiin'onoa ex priuio el ptaecipuo (juai'ln libra oxcevpttio. Sontonlia, quod Chvistus aocuaduni quod liomu non cst illiquid, doaidcrntur in illia, quia non a clocloi'ihus HCK! ab Aloxundro III rcprobata oat (of. supra, parto introd., n4 "A ct 0). Posteriori terupore Icgitur titulus illo : <( Opiniouou (lU'ticuIi) mug. Sunteutiut'iun, quo niodu comuuinitev uou tencutui1 ,Yul aiinili modo, v. g. in Bibl. Amplon. iiv Ei-rm-t Vl. ma, 179 ; 4" inn. 130, etc.

195. Innocentms IV querelao praelatoiwn regiii Daciao consulcns hortatur Slancam reginam Franciae, prohibeat Ihatonet'tLt re.gni franciae, ne tiecedentes ad scdcm apastottcam nccnon clerieos efusdem regni Daciao cnntes nd nchftlas clericoriinique ntmtios molostent. 1251, Marti! 18, Lugduni.

.. IlliiAtri rogino Francic. Jn afl'ectu to geroro firmitcr credimus quod in regno tuo nulli injuria inferatur. Sane prelali regni Datie gravein ad nos iranamisere querelam quod quidain iheloncrii quoruindam loconun ipsins regni tui nuntioa prelatorum ipsorum acceclontps ad aedein apostolicain, nee non clerieos ejusdcm regni Datie euntes ad scolas, ac clcricorum ipsoruiii nuntios ac percgrinos per loca cadem Iransitum focientes pro equis suis ct rebus quas socuin deferunt, quamqviam minimc mercatores existant, aicut mercatoros coinpolhinl. ad thelonea el pedagia persolvcnda, licet shit jurare parati quod causa morcationis equos el res hujusmodi non adducunl, Quare died prelati nobia humiliter Buppliearimt ut providere super hoc paterna providontia curaremus. Quia vero ad regiam sercnilaletn tuam pertinet transeimtos per dictuni regnum tuum a malignorura incursibus defonsaro, regalom .excellontiam roganuis et hortamur attente quatinus, si est ita, ob reve-

222

CHARTULAIUUM UNIVEIIS. PARIS.

[1251

rentiam ipsius sedis et nostram predictos thelonerios ut aliqua consuetudine contraria non obstante ab hujusmodi exactione dictorum nuntiorum, clericorum et peregrinoruin omnino desistant, tibi tradita celitus potestate compescas, preces nostras taliter adrriissura, quod tibi preter divine retributionis premium a nobis digne proveniat actio gratiarum. Dat. Lugduni xv kal. Aprilis, anno viij.
Reg. Vat. Innocentii IV an. 8, ep. 427, fol. 58b. Berg-cr, Les registres d'Innocent IV, n 5163.

196.

Innocentius IV Margaritas comitissae Flandnae de eadern re scribit. 1251, Martii 18, Lugduni.

Nobili mulieri .. comitisse Flandrie. In affectu te gerere finniter credimus, etc. sicut in precedentibus litteris Usque curaremus. Delude : Quia vero ad nobilitatem tuam pertinet, etc. usque in finem. Dat. Lugduni xv kal. Aprilis,. anno viij.
Reg. Vut. Innocentii IV un. 8, cp. 428, fol. 59.

197.

Juramenta, t/uae cives ac magistri scholaresque Parisienses rcginae fecerunt, ut pax urbis sewaretur. Provisio magistrorum, qui debeant did scholaros} et qui vel quomodo sint repetendi} si capiantur. 1251, Junii 19-24, Parish's.

Anno 1 Domini MGGo quinquagesimo primo, die lune ante Nativitalem beati Johannis Baptiste Parisius in presentia B 2 . Dei gratia Franco rum regine illustris, Philippi archiepiscopi Bituricensis, J. Ebroicensis episcopi, domini Stephani de Sacro Cesare, domini Gaufredi de Gapella, Francie panetarii, domini Petri dc Ernancuria, domini Almauri de Meudimo, magistri Guillermi de Senonis, Stephani decani Bead Aniani Aurelianensis et multorum aliorum, militum, clericorum et aliorum, fecerunt cives Parisienses tale juramen turn, quod servabunt pacem ville bona fide pro posse suo de omnibus gentibus quantum ad omnes gentes tarn clericos quam laicos, et quod illi vel illis, quein vel quos domina regina dimittet in custodia ville, obedient quantum ad servandum pacem predictam et ad faciendum justitiam si opus fuerit; et quod si aliquod maleficium fieret in villa, non substrahent quin posseut perhibere testiinonium veritati, nisi in videndo posset eis corporis periculum hninere; et quod dicent veritatem de maleficiis, quando fuerint requisiti; et quod malefactores et tufbatores pacis nominabunt in secreto illi vel illis, qui villam ex parte doininc regine custodient. Universitas3 magistrorum Parisiensium eisdem die et anno fecit legi corani domina regina hujusmodi scriptum, et promiserunt quod juramenta, de quibus in eo fit mentio, a magistris et scolaribus facerent renovari et jurari, quod servarent pacem ville bona fide

A H A N N O M C C U S Q U E A D P H I L I P P T J M I V IlEG. F R A N C .

223

pro posse suo de omnibus gentibus quantum ad oinnes gentes tarn clericos quain laicos, quod factum fuit eadem septimana, quod scriptum sic incipit : Provisum f est pro com muni militate totius studii Parisiensis, quod universi sludcntes Parisius tain magistri quain scolares in theologia, decretis, medicina, arlibus ct grammatica per sacramentum obtigabuntur, quod omnes tarn clericos quain laicos, tarn viros quain feminas, ex quorum mala vita pax et studium studentium in prediclis facultatibus impeditur [vel impediri poterit], vevelabunt in secreto episcopo Parisiensi vel ejus officiali sen cancellario infra octo dies, si potuerint, postquam sciverint. Qui .. episcopus, .. officialis, .. cancellarius bo'ua fide promittent, quod nulli personas nominantes 8 vel denuntiantes revelabunt sen manifestabunt. Item provisiun cst, quod quilibet regens in predictis facultatibus sit per prediclum sacramentum obligatus, quod nullum diffamatum de melleia frequenti, raptorem mulierum, fractorem hospiciorum, de nocte errabundum, fur em, latronem publicum, homicidain, petet tamquam scolarein liberari, si conligerit eum capi a preposito Parisiensi vel ejus manclato vel ab episcopo, nisi bona fide credat eum inodo quo petit liberari eum esse liberandum. Si quis vero sen magister sou scolaris ad predicta per jurainentum in publico se noluerit obligare, non reputabitur esse de Universitate, nee beneficiis Universitatis gaudebit. Bachelarii vero decretales et leges legentes se speciali juramento obligabunt, quod sacramentum recipient, ab illis, qui eos audient secundum formam superius annotatam. Et quicumque jurare noluerit, non recipielur ab cis in scolis, super hoc ab eisdem bacbelariis de ipsis non recipiendis prestito juramento. Qui etiain auditores legum vel decrelalium nee etiam alii, nisi alicujus magistri actu regentis bis ad minus in septimana scolas intraverint, scolares nullatenus reputanliir, et si eos capi contigerit, nee per aliquem magistrum, nee per Uiiiversitatem repetentur. Ad hec autem facienda obligabuntur bedelli tarn communes quam speciales, cujuscunque fuerint facultatis proprio juramento. Modus autem repetendi scolares captos talis erit apud magistros artium, quod magister scolaris capti cum cluobus magistris regentibus, quibtis constet, quod sit scolaris, accedet ad prepositum, et scolarem suum repetet; qui si reddere denegaverit, dictus magister significant hoc rectori Universitatis, et tune rector eum nomine Universitatis repetet. Et si prepositus eum reddere noluerit rectori,. tune recurret rector ad cancellarium, et postremo ad episcopum vel officialem ejusdem. In aliis autem facultatibus unusquisqiie magister scolarem suum repetet per" se, si necesse fuerit. Publicabitur et innovabitur forma ista per scolas ad minus bis in anno, videlicet circa festum Omnium Sanctorum et circa carnisprivium7.
In Reffistro Philippi Augusti, Bibl. ixat. Puria., ms. lat. 9778, fol. 2, ct Arch. nat. Paris.' JJ, 26 (oltm Bibl. nat. Paris., me. hit. 9777), "fol. 8*. In God. Vat. Reg. 406, fol. 48, ct Bibl. Pbillipps in Cheltenham, ms. 876, fol. 55 *, occurrit tantum parngraphus, quae supra initium habet: Provisum cst pro communi utilitate totius studii , etc., cum hac rubrica : Pro-risio

224

CHARTULA.IUUM

UNIVERS.

PARIS.

[1251

magislrorum, qui debcant dici acolarcs et qui sint rcpotendi si cnpiuntur, ct n quibus , et quid cm sane temporis nota. Apud Bulacnm, III, 240 sq., invenitur utrumquo docnmcntum, circa civcs ot circa magislros, scd ordine inverse et sine boo nexu : Universitas magistrorum. . . sic incipit . Fclibien, Hist, de la, mile de Paris, V, 244, offi?rt primaui parteni usque Universitas magistrorum , D'Achery, Spicileg., 2 bd., Ill, 630, integriim documentum ut supra publicavit. 1. Reg. Phil. Aug. in Arab. nat. titulum sequentom, in ami posteriori scriptum, effort : Quoddam jurumentum civinm Paris, factum cuidam regine Francio modo ct tempore bic contcntis . 2. Blancac. Ludovicus 1248 (Aug.)-1254 morabatur in Oricnte. 3. Reg. Phil. Aug. in Arcb. nat. in marginc : Juramentiim Universitatia Paris, factum cuidam regine Francio modo et tempore bic cxpressis . 4. Reg. Phil. Aug.: Promisaum . 5. Ibid, n pcrsojiam . God. Reg. et ms. Cheltenham : personam nominantom , denuntiantem . 6 . Reg. Phil. Aug. Bibl. nat. : pro . 7, Reg. Phil. Aug. Bibl. nat. supplet in fine maim posteriori : a Anno Domini M CC octogesimo vj, die morcurii ante inediam xlmain (1287, Martii 5) nddita fuerunt huic ordinalioni isla vorba : II jurronl quo la pcs il voudront a lour poor ne ne donront consoil ne aide ne sostenance a mil dc Icur nacion nc a nutre de faire Ic contenz ne la guerre entrc aus, ct ae il serent nul malfeteur, il les enseigneront n 1'official dc Paris et motront painc ct conseil qu'il soicnt pris . Vide Bulaeum, III, 241.

198.

Cuslos Ord. Minor. Paris, fratri Adac de Marisco tiliisyue Oxoniao fratribus conunarantibus de nefandis a pastoribus Parisiis, Aureliani et in aliis locis perpctratis rcferl.
An. 1251, Parisiis.

Venerabilibus in Chris to fratribus stiis Ade de Marisco, et fratribus Minoribus Oxonie, frater .. dictus custos Ordinis fratnun Minoruin Parisius salutem. Nuper in festo Resurrectionis1, cum sperabamus jam pacem sancte ecclesie esse redditam, et conlritus esset terre malleus universe, surrexit malum inopinatum. Yenit quidam liereticus vel paganus2, moribus et doctrina insignis et prodigiis mendacibus, in hypocrisi velut lupus non intrans p,er ostium in ovile, indutus tamen pelle ovina, sub cruce signationis pretextu et specie pietatis, se principcm fecit pastorum, asserens sibi revelationes factas a Deo, ut ultra mare pugnaturus cum Saraconis se transferret, gladium gerena ad pugnandum cum pastoribus Ghristianis. Ac cooperante ncscio quo, Deo tameii propter peccata nostra permittente, tanta fatuitas sic invaluil, ut undiquc pastores ex diversis mundi partibus ca[ter]vathn cucurrerint in parvissiino temporis spatio, ipsum perditum hominem sequenles 8 ; sed et plebis circa ipsum et cjus complices tantus invaluit favor, ut dicere possent et facere quecumquc ycllent. Yidens itaque vir perditus tanta se stipatum caterva*, favore gentium, conceptum venenuin non potuit plus contiiiere, quin inciperet dignitatem ecclesiasticam violare, sacramenta execrando, populum benedicendo, predicando, crucem dando, aquas aspersionis novo more faciendo, miracula confingendo, insuper in viroriun ecclesiasticorum cede grassando. Denique in adventu ejus Parisius et siiorum precursorum et sequacium tarn valida facta est commotio populi contra clerum, ut in paucis diebus plurimi clerici interfecti, aliqui in flumine project!, sed et plures essent sauciati; sacerdos etiain parochialis in rnissa, casula spoliatus, rosis coronatus illudebatur. Et in tantum crevit ista malitia, quod nisi affuiss'et Salvatoris ^ dementia, Universitatem a Parisius extirpassent, cum effusione ecclesiastic! 'sanguiiiis et opprobrio Christiano. Apud Rothomagum ecclesiam et domuin archiepiscopi confre-

1251]

AB A N N O M C C U S Q U E

A D P H I L I P P U M IV R E G . F R A N C .

225

g'erunt. Item Aurelianis s plurimos clericos interficientes, congregationem clericorum, que ibi jam cliu resederat, ut recederet coegerunt. Turonis inter alia scolam domum Predicato.rum aggressi manu potenti, alios sauciantes, alios sine habitu honestatis eorum post se tamquam captives trahentes, eosdem per civitatem victualibus et aliis, quo eis contulerat pietas Christiana, privarunt. Sed quod auditu el. relatu horribile est, sed visa magis horrendum, cum intrassent ecclesiam, ubi illud intemeratum et sacratissimum sacramentum corporis Ghristi venerabiliter fuerat reconditum super altare, vituperabiliter projecenmt, et nasum imaginis gloriose Virginis abscinderunt, et oculos eruenmt, et nefandis inanibus ea que placuerant abstulerunt. Demum 0 etiam fratrum nostrorum, que Deus dederat, cum eorum injuria asportaverimt. Parvam etiam domum fratrum nostrorum vi confringentes, patres injuriis lacessitos in doloribus et terroribus remiserunt Veruntamen Deo disponente, ex super abundanti bonitate, 11011 ex meritis nostris, hie filius perditionis talem sortitus est iinem. Cum pervenisset Bituria, cepit amplius concepta venena diffundere, eL cepit [dicere] universis assistentibus, non debere credi his que a clericis dicebantur, cum doctrina eorum exorbitaret a vita; quare cuncta frivola astruebat. Ad hec verba quidam et singularis phenix, zelo succensus Altissimi, cepit verbis viri polentis et sapicntis resistere, dicens ea que dicuntur a clericis et religiosis, quamvis in aliquibus doctrine non respondeat vita, soliditatem et finnitatem habere per scripturas novi et veteris Testament! : ipsius autem verba niillum penitus habere fulcimentum. Quo audito filius perditionis superba inente se non valens continere, in Ghristi virum irruit, et eum gladio percussit pariterque peremit. Quo viso concives mortui ad anna currentes, cum non modica strage suoruni, filium perditionis defendentem se et Machometum, ut dicitur, iiivocantem, cum aliquibus complicibus suis peremerunt, ipsum concidentes in frusta, alios in fugarn propellentes. Dicitur autem hoc eorum fuisse commentum, ut primo clerum extirparent a terra, secuudo religiosos abraderent, postmodum in milites et nobiles irruerent, ut sic terra desolata omni presidio facilius pateret erroribus et incursibus paganorum. Quod verisimile videtur; presertim cum quedam multitude militum ignotorum, qui albis induti sunt, in partibus Alemannie ceperit manifestari. Hec usque hodie ut a fide dignis auditum est, ita se habent. Datum Parisius, anno Domini MCC LI.
Annales de Burton, ed. Luard, p. 290. Adam do Marisco liujua epistoluc mcntioncm fucit in auis littcris ad Rob'ertum episcopum Lincoln, directis inter Man. Francisc., cd. Brewer, p. 109. Historian! copiosc onarrat Matth. Paris., Chron. maj., ed. Luard, V, 240 sc[q. Cf. insupcr Vita Innocentii IV (Bernard! Giiidonis) npud Murutori, SS. rer. ital>, III, 1, p. 591. 1. 16 Aprilis. 2. Matth. Paris, eura nominal kungarum, apostatam christiani nominis, qni linguam gollicam, gGi-manicani et latinam noverat. 3. Luard sequuntur . 4. Matth. Paris.: ad centum millia et plures . Ipsa regina Blanca sperans ipsos torram sanctain adepturos et filios suos vindicaturos, ipais gratiam impendebat et favorem . 5. Die S. Barnabe [Jun. 11] Aurclianim pcrvcnientea . Matth. Par., additque : novum. quippc et absurdum fuit, ut laicus. . . in publico et in tali civitate, ubi viguit scolarium uniTersitas, predicaret . Libros carisaimos rapuerunt . De interfectione scbolarium Aurelian. loquitur etiam Innoccutiua IV an. 1252, Decemb. 17, in Reg. Vat, an. 10, ep. 305. 6. Luard : domum. . . quam Deus .

Chart. Univ. Paris. I.

29

226

CHARTULARIUM UNIVERS.

PARIS.

[1252

199.

Adam-episcopus Silvanectensis testatur, se aliquas epistolas Innocentii IV, quae respiciunt Universitatem Parisiensem, vidisse. 1252, Februarii 11.

Universis presentes litteras inspecturis A. Dei gratia Silvanectensis episcopus salutem in Domino. Noveritis nos anno Domini millesimo ducentesimo quinquagesimo primo, die dominica post octabam purificationis beate Marie virginis, litteras domini pape inferius annotatas inspexisse in hec verba. Sequuntur epistolae superins exscriptae nls 138, 142, 162, 163, 165.
Originate in Arch. nat. Paris. M. 66*, 11 3 ; frngmentum sigilli corei cpiscopi taeniolo mcmbr. nppenditur.

200.

Statutum de promovendis ad cathedram et regimen sacrae scripturae ct de scholis ejusdem, praesertitn quoad religiosos. 1252, mense Februario, [Parisi/sJ,

Quoniam in promotione ad cathedram et regimen sacre scripture in studio Paris, non solum sunt attendenda merita personarimi, sed ctiam honor civitatis, necnon et totius studii status et honestas juxta summi pontificis ordinationem' inerito sunt pensanda, ideo doctores Parisienses actualiter in theologia regentes volentes in posterum statui sui et studentium in theologia Parisius honestatem servare, et promo tionis locum studentibus opportune tempore reservare, deliberatione super hiis habita cum consilio diligenti et tractatu de prudentum consilio concorditer ordinaverunt, ut de cetero religiosus aliquis non habens collegium et cui est a jure publice docere prohibitum, ad eorum societatem nullatenus admittatur. Geterum, quia preter necessitalem magistrorum nmltiplicationem maxime super euiidem gregem non solum scriplura divina, veruin etiam sacri canones detestantur, dicente beato Jacobo : Nolite plures magistri fieri, scientes quoniam inajus judiciuin sumitis., et Gregorius ad Rusticum monachum : In apibus, inquit, est princeps unus et grues unam sequuntur ordine litterato : ideo predicli magistri ordinaverunt, ut singula religiosorum collegia singulis magistris actu regentibus et imica scola de cetero sint contenta8. Preterea cum grande fidei periculum immineat et a ratione3 plurimum dissonet, ut quisquam sibi sumat honorem catheclre sacrarum litteraruin, qui nee seipsum examinavit diligenter, nee ab eo qui licentiandis preesse dignoscitur, secundum fonnam Universitatis a summo pontifice roboratam legitime sit vocatus, maxime cum alias inter doctores theologicos tractatum fuerit et concorditer inhibitum, ne aliquis bachellarius in theologica facultate promoveatur ad cathedram, nisi prius seipsum examinaverit4, saltern aliquos libros theologie glosatos et Seiitentias in scolis alicujus magistri actu regentis diligenter legendo : idcirco supradicti magistri tractatum antcdictum et consensum mutuo renovantes consensu firmaverunt, et ita decetero observari debere
29.

1252]

AB ANNO

MCC

TJSQUE

AD P H I L I P P U M

IV

REG.

FRANC.

227

unanimiter ordinaverunt. Quod si aliquis contra dictas eorum ordinationes venire presumpserit, ei socielatem suam tarn in principiis quam aliis penitus denegabunt. Et de cetero quicunque bachellarius licentiatus fuerit, si requisitus huic ordinationi assensum prestare noluerit, a consortio magistrorum penitus excludetur et eidem tain in principiis, quam alibi magistralein societatem denegabunt. Hec autem ordinata sunt a magistris salva in omnibus reverentia et obedientia sedis apostolice et aliorum, quibus obedire tenentur. Hanc autem ordinationem Universitas approbavit, et sigilli sui munimine roboravit. Actum anno Domini MGG quinquagesimo prime, mense Februario.
God. Vat. Reg. 406, fol. 54. Bibl. Phillipps in Cheltenham, ins. 876, fol. 5?i>, sub tilulo supra relate. Bulaeus, III, 245. Gontentio Univorsitatis cum Mendicantibus cum. hoc statute, quod etiam infra n 230 profertur, incipit. Secuudum magistrum gencralcm Humbcrtum congregatione clandcstina praedictum dccretum conroctum cat. Vide in Iran 0 272. 1. In bulhi Parens scientiarum Grcgorii IX (supra n 79) cxprossam. 2. Fratres Praedicatores tantum habebant Parisiis duas suholus theologicas ct duos magistros regentes. 3. God. Reg-. : orduc . 4. God. Reg. : nonunayerit .

2O1.. Statuta artistarum nationis anglicanae do baccalareis in artibus detcrminandis in Quadragesima. 1252, [ante Februarii 16, Parisiis].

Anno ab incarnacione MGCLI 0 magistri nascionia anglicane in artibus regentes Parisius pro honestate studii et doctrine inultiplici profectum reparando, et per Dei gratiam absque diminucione in posteruin continuando, bachellaruoruin in artibus determinandorum in quadragesima, sicut mos est, formam inferius annotatam de cominuni eorum et proborum consilio statuerunt. In primis procurator tactis sacrosanctis eligat duos, quos credat csse utiliores ad eligendum examinatores deterininandorum1, qui tactis sacrosanctis jurent quod eligent tres magistros sine odio vel am ore alicujus persone aut partis alicujus sue nascionis, quos rigidiores et utiliores ad exaimnandum fideliter esse cognoverint, magis promocionem et utilitatein studii cliligentes, minus prece seu pretio flexibiles. Qui tres cum fuerint electi siiniliter taclis sacrosanctis jurent quod fideliter exaininabunt et cum rigore examinis 1 proceclent licentiantes dignos et sumcienter se habentes sine odio alicujus persone vel partis sue nascionis, sine etiam invidia aut aliquo animi rancore vel alterius perturbatione sinistra. Insufficienter autem se habentes secundum rigorem examinis 2 et indignos ad terminaiidum refutabimt nulli gratiam facientes, nee mod prece nee pretio, nee timore, nee amore, seu aliqua alia occasione vel acceptione personarum indirecta. Magistri autem presentantes et ipsi bachellarii fidem corporaliler dabiinl, quod preces pro bachellariis non eilundent, nee gratiam ab examinatoribus, nee a nascione nee ab Universitate petent, nee per se nee per alios, set simplici verbo examinatoruin credent. Eadem etiam fide, quod contumelias nee convicia

228

CHARTULARIUM UNIVERS.

PARIS.

[1252

examinaloribus nee minas nee aliqua mala inferent nee per se nee per alios, si contingat bachellarios refutari, quia debent supponere quod examinatores secundum conscientiam et fidem ad honorem studii et nascionis processerint. Bachellarius autem licentiandus ad determinandum in arlibus Parisius sit viginti aiinorum, vel ad minus vicessimum annum sit ingressus, honeste vite sit et conversacionis laudabilis. Capam non habeat sine capucio ejusdem panni, neque capucium cum iiodulis. Non liabeat mitram in capite in scolls, quamdiu determinant. Si habeat beneficium corone, coronam liabeat talem, nee super hoc poterit ant debeat reprehencli. Item antequam ad examinacionem recipiatur, fidem faciet corporalem quod habet scolas proprias magistri debenlis regere in illis actu per totain quadragesimam et magistrum proprium, sub quo petat licentiam determinandi, vel bachellariimi incepturum in artibus ad longius infra carniprivium, in cujus scolis sit determinaturus. Item quod audierit in artibus per quiiique annos vel quatuor ad minus Parisius continue vel alibi, ubi studium viget uiiiversale de artibus. Insuper quod aucliverit libros Aristotilis de Veteri logica3, videlicet libruni predicamentorum et librum periarmeniasbis ad minus ordinarie, et semel cursorie; librum sex principiorum * semel ordinarie ad minus et semel cursorie; libros videlicet tres primos topicorum et librum divisionum* semel ordinarie vel ad minus cursorie; libros topicorum Aristotilis et elencorum bis ordinarie, et semel ad minus cursorie, vel si non cursorie, ad minus ter ordinarie; librum priorum semel ordinarie et semel cursorie, vel sit in audiendo, ita quod medietatem ad minus ante quadragesimam peraucliverit audiendo continue usque in finem; librum posteriorum semel ordinarie complete. Item quod audiverit Prissianum minorem6 et barbarismum"1 bis ordinarie, et ad minus cursorie; Prissianum magnum semel cursorie semel 8 . Item librum de anima semel audiverit vel sit in audiendo, sicut predictum est. Item det fidem quod per duos annos diligenter disputaciones magislroruxn in studio solempni frequeiitaverit et per idem tempus de sopliismatibus in scolis requisitus respondent. Item per annum integrum a principio unius quadragesime ad principium alterius det fidem, quod responderit de questioiie. Si autem bachellarius inventus fuerit sufTicienter se habens in scientia secundum testinionium examinatorum, et numerum annorum vel librorum vel audiluum non compleverit, nascio reservat sibi potestatem. ad dispensaudum super liiis secundum quod sibi viderit expedire. Et in tali casu solum licebit magistro suo supplicare nascioni pro eo. Item si post inhibicionem leclionum cursoriarum factam et ultimo conservatam transgressor in aliquo predicte inhibicionis fuerit, ad examinacionem determinandi nullatenus admittatur. Nee similiter magister, sive actu sit regens sive non, qui post inhibicionem predictam ultimo factam sicut dictum est et prorsus a magistris confirmatam transgressor predicte inhibicionis extiterit,. ad presentandum bachellariuin non audiatur, quousque tain a magistro transgressore quam a bachellario similiter transgressore rectori vel procuratoribus pro Universitate fuerit acl plenum satisfactum. Item bachellarius licentiates ad determinandum ad longius proxima

1252]

A.B A.NNO M C G T J S Q T J E \D P H I L I P P T J M IV R E G . F R A N C .

229

die post brandones determinare incipiat. Qui si ex tune determinare non inceperit, postmodum sibi determinare per quadragesimam non licebit. Et ex predicta die lime usque ad mediam quadragesimam continue determine!, nisi habeat causam legitimam ipauin excusantem. Et tune nulli liceat pro ipso determinare visitando, nisi licentiam ad regendum Parisius habeat in artibus, vel qui alias in sede videlicet per totam quadragesimam deterininaverit vel qui sit licentiatus in ilia present! quadragesima ad determinandum, dum tamen ille idem deterininaverit continue a predicta die lime proxima post brandones usque ad mediam quadragesimam. Item si bachellarius uno anno licentiatus fuerit ad determinandam in artibus Parisius, et ex legitima causa ilia quadragesima, in qua licentiatus est, determinare pretenniserit, quod quandoque contingit, sibi liceat postmodum in sede in quadragesima quacumqoe sequente, canonice tamen et secundum fonnam aliorum, determinare, set non alios particulariter' visilare, nisi prius in sede per totam quadragesimam deterininaverit. Item antequam bursam imam talem vel tantam, quam ponit fide corporali prestita, super hoc ad opus Universitatis persolverit et ad opus nascionis aliam, eidem determinandi licentia non largiatur. Item si ad longius infra dominicam proximam ante carniprivium 10 licentiatus non fuerit, ulterius illo anno ad examinacionem delerminandi non admittatur. Item eidem injungatur, quod per totam quadragesimam et deinceps, quamdiu facultatem arciuin profitebitur in illis studendo vel regendo, mandato rectoris et procuraloris pareat in licitis et honestis. Item non dab it potaciones nisi prima die, qua determinare incipiet, et ultima, nisi fiat hoc ex licentia rectoris vel procurators sue nascionis, qui cum eo in hac parte dispensare potorunt secundum quod viderint expedirc, multa tamen circa ipsos cleterininatores que snnt attendenda in talibus considerando. Item examinatores pecuniam ad opus Universitatis et nascionis ab ipsis bachellariis recipiendam diligenter colligenl, et collectam fideliter observabunt, et. ad sumonicionem rectoris et procuratorum quatuor nascionum in cist am communem universitatis artistarum refimdent ad diem deputatum. Item pecuniam receptam ad opus nascionis infra diem dominicam proximam post cineres in archam communem refimdent. Item nullus predictorum examinatorum per se sine suis sociis secum ad determinandum deputatis possit quemquam licenciare, nee examinare solus presumat. Item preter predicta intersint qualibet die veneris ad vesperas Beate Virginis et ad missam die sabati sequente, postquam licentiati fuerint, usque ad ramos palmarum, sub pena qua obligantur magislri. Quia vero per formam istam fas non est nee erit diviti vel pauperi, nobili vel ignobili deinceps deferre, si modo supradicto licenciam determinandi petilurus non accedat dispositus : icirco acl eorum cautelam provisum est a magistris, quatinus prescns forma singulis annis per scolas bis deferatur, ita quod prima vice inter purificacionem et carniprivium in scolis magistrorum legatur, et alia vice inter festuin sancli Remigii et Omnium Sanctorum vel circiter, quando erit congregacio. Magistri autem singnli obligentur per fidem acl istam ordinacionem observandam. Nichi-

230

CHABTULABIUM

UNIVERS.

PARIS.

[1252

lomiiius etiain, si aliquis invontus fuerit dicte ordinacioni contradicens, penam suspen5,***sionis lectionum per mensem sustineat.
B

Bibl. Coll. Corp. Cbristi Oxoniae, ms. 283, fol. 155*. Fragmentum apud Coxe, Catal. codd. mss. colleg. Oxon., II, 123. Non enuntiatur quo mense haec statuta sint data. Hoc tamen evcnisae ante Quadragesimam. concludore possumus ex ipso documento^ et ex eo, quod statuta artistarum plcrumque isto temp ore facta sint. Praeterea docum. sequcns (n 202), licet in ms. teneat primum locum, post supra publicatum tamon, cum quo intime connoctitur, esse confcctum. probant verba in fine : Actum Parisius anno predicto die sabati ante brandones . Gum igitur hoc statutum cditum sit sabbato ante dominicam primam Quadragesimae, praecedens etiam ante dominicam primam Quadragosimac, imo unto sabbatum, fnctum cst, proindeque in an. 1252 transferri debet. 1. Inms. determinatorum , 2. Ms. ex aniuiis . 3. Vide infra ad n 246. 4. Gilbcrti Porretnni. Gf. de isto Haurdau, Hist, de la philosophie scolastique, I, 452 sqq. 5. Utrumque Boetii. 6. Sexdecim libri priorcs Institut. grammatieae Prisciani vocabantur Priscianus major vel magnus, duo ultimi vero Priscianus minor- 7. Sic nominabatur tertius liber Artis majoris Donati. Gf. Tburot, in Notices et extraits des mss., XXII, 2 part., 94. 8. Sic in ms. hie mendoso. 9. Ms. pai-ticularenter . 10. Ms. caprivium .

2O2. Statuta artistarum nationis anglicanae de baccalareis. [1252], Februarii 16, Parisiis.

Bachellarius in artibus iuceptus in nascione anglicana dabit fideni quod observabit statuta Universitatis prout expressa sunt ei a rectore. Dabit etiam fideni quod obediet rectori [et pro]curatori sue nascionis in licitis et honestis. Leget leclioncs ordinarias in capa rotunda et in palleo 4 . Disputabit hora determinata, et questiones suas determinabit per quadraginta dies continue post inceptionein. Non habebit sotillares rostratos nee loqueatos nee fenestratos. Non induct supertimicale fissum lateribus. Non habebit niitram in capite sub capa rotunda publice extra doinum suam. Tbit ad scpiillurain scolarium diebus festivis, quando sciat, et feriatis diebus, quando fuerit cilatus. Intererit omnibus congregationibus sue nascionis. Non sustinebit coreas duci in principio suo extrti doinum. Leget vel legi faciet psalterium magistro actu regente mortuo. Non revelabit socreta nascionis sue. Non procurabit aliquid, quod debeat coiiverti in dissipacionem vel dispersionem sue nascionis. Intererit festo sancti Edimundi regis 2 , et festo sancti Nicholai 3 , et festo beate Katerine 4 , et beati Thome 8 , et vesperis beate Marie qualibct die veneris, et misse ejusdem qualibet die sabbati in sua nascione., nisi legitimum habuerit impedimentum, quod notificabit procurator! seu provisori. Non absentabit se ut intersit congregationibus vel missis in aliena nascione factis, iiec in propria, ubi aliqua pars nascionis a toto suo discordans, si contingat, talia fecerit. Item non sinet bacliellarium determinare contra consuetudinem et statutum Universitatis. Et rigore examinacioiiis ficleliter premisso ipsis bachellariis sine odio vel amore alicujus persone dabit licentiam determinandi nee alicui gratiam faciet inconsulta nascione. Dabit aliquid in presentia nascionis in sustentamentum luminarium beate Virginis. Dabit tres bursas, imam Universitati, aliain iiascioni, tertiam bedellis, quas solvet procurator! sue nascionis. Dabit beclello sue nascionis

1252]

AB A N N O M G C U S Q U E AD P H I L I P P U M IV R E G . F R A N C .

231

bursam imam, vel valorem unius burse. Non eliget aliquem ad aliquod officimn in nascione sua, quern 11011 credit auflicientetn et competentem. Item intererit lectionibus bachellariorum, si magistri eoruin sint actual!ter regentes. Item intererit principiis bachellariorum, sive magistri eorum sint. actualiter regentes, sive non. Item intererit disputacioni ante principium, si magister sit regens, dum saltern fuerit ei nuntiatum per servientem. Item dabit fidem, quod dicet procuratori suo eandein suminam burse sue, quam predixerat rectori. Item solvet bursas predictas, antequam dicatur per scolas, nisi licencia a procuratore suo fideliter optineatur. Item dabit fidem, quod non presentabit bachellarium diflainatum nee aliquem, ciijus promocio debeat convert! in oprobrium nascionis. Gedit in viluperium nascionis, si laboret infamia presentatus, aut si formam communem in audiendo non complevcrit numerum sex annorum, vel si fuerit ignotus, utpote qui nee in disputacionibus, nee in lectionibus visitaverit aliquem magistrorum, vel graduui non attigerit, qui ad honestatcm status et facullatis exigitur, vel si non constiterit, ipsiun salt cm per bienniuin ante presentacionem suam de questione publice respondisse. Qui etiam ordinarunt, ut, quicumque de cetero incipient vel resumentur, ad istam declaralionem una ciim forma nascionis inviolabilitcr observandam per fidem juxta aliquam consueludinein astringantur. Si quis autein contra lianc formam bachellariis presentandis per magistros proprios exponendam suam vel alterius proinocionem per quascumquo personal procurare presmnpserit, ex tune a consorcio nascionis quo ad omnes uctus seolasticos tanquam infamis vilissimus excludutur, salva in omnibus et per omnia cancellarii liberlato. pclcrum ne error alicujus per ignoranciam decetero valeat excusari, fiat magislris copia statutorum, et bachellariis annuatini generaliter convocatis premissa decluratio publicetur. Instante quoque resumpcionis tempo re publicata fuit predicta ordinacio in preaentia magistrorum, et sine conlradictione qualibet ab omnibus approbata; sicque sopitus esse strepitus et oinnino sedata turbaeionis materia credebatur. Postinodum vero a quibusdam pcrsonis hujusinodi statulo assercntibus se gravatas per quosdam magistros supplicatuin extitit nascioni, quatinus cum eisdem tanquam preventis si fieri posset micius ageretur. Ad quorum pclicionem magistri de nascione viros venerabilcs magislrum Simonem de Bricleporl 7 archidiaconum do Dorsote, magistrum Rad[ulphum] Dacuin, et magistruin Symonem Fortes 8 prediclis ordinatoribus de consensu adjunxerunt dantes eis potestatem cum aliis modificandi articulum de responcione questionis et declarandi statuta nascionis, si quid in eis vel eorum aliquo ossct ultorius declarandum, statute predicto, quod nee infirmare poterant nee volebant, in suo roborc nichilominus duraturo, de stando etiam eoruin ordinacioni cum quibusdam antea non astrictis fidem certain prestiterint. Dicti igitur tres magislri cum aliis sex ordinatoribus approbatis nolentes in aliquo contraire nee indebito per ipsas personis aliquibus inferri prejudicium vel gravamen, set potius pregravatis ante solempnem publicacionem statuti consulere cupientes, in hoc unanimiter

232

CHAIITULARITJM UNIVERS.

PA.RIS.

[1252

conseiiserimt, quod qui quicuinque ante dictum annum vel eodem de questione ante nalale Domini responderunt, dummodo super hoc fidem prestiterint corporalem, noil obstante dicto statute, si eis aliud non obsistat, libere presententur. Ceteros vero, quos ante predictum tenninum non constiterit respondisse, nullus presentare presumat antequam a tempore responsionis sue compleverit duos annos sub pena que superius est expressa. Ad hunc articulum predictum, videlicet quod per biennium ante presentacionem publics respondent presentatus, sic intelligendum esse ab omnibus decreverunt, videlicet quod presentandus in disputationibus inagistrorum vel delerminatorum in scolis bachellarii exercuerit officium opponendo et respondendo per duos annos, antequam ad peteiidum regendi licenciam presentetur. Ut igitur omnia prenotata perpetua firmitate obsistant, magistri regentes sigillum nascionis duxerunt presentibus apponendum. Actum Parisius anno predicto die sabati ante brandones.
Bibl. College Gorporis Cliristi Oxoniao, ms. 283, fol. 155 (scriptura ang-lic. saec. XIII exeunt.). Fragnaentum npud Goxe, CataL codd- mss. colleg. Oooon., II, 122. Quoad temporis notam vide ad doc. pruecedens n 201. 1. Id est.: pallio. Vide supra statutum Robert! de Courcon, anni 1215. 2. 20 Novembris. 3. 6 Dccembris. 4, 25 Novcmbris. 5. 29 Dccembris. G. Ms. c< ut . 7. Ms. potius Dadoport . 8. Vel Forlcm .

2O3. Innocentius IV ad Haimericum cancellarium Parisiensem} aslringat clericos et religiosos, ut taxentur eorum liospitia a clericis et burgensibus ad hoc electis.
1252, Mail 30, Perusii.

Innocentius episcopus servus servorum Dei dilecto filio .. cancellario Parisiensi salutem et apostolicam benedictionem. Duduin suggerentibus nobis dilectis filiis magistris et scolaribus Parisiensibus se pro -eo, quod in solvendis hospiciorum suorum pensionibus intolerabiliter gravarentur, super taxatione hospiciorum hujusmodi consentieiite carissimo in Ghristo filio nostro .. rege Franconun 1 illustri, deliberatione provida viros provides deputasse, quos nonnulli religiosi et clerici seculares, qui domos habent Parisius, ad taxandum domos easdem admittere non sine gravi civium Parisiensium scandalo recusabant, nos tibi nostris injuncximus litteris3, ut si esset Ita, ydoneos laxatores, qui sicut laicorum, sic clericorum secularium et religiosoruin etiam Templariorum, Hospitalariorum, Gisterciensium, Premonstratensium et aliorum cujuscumque ordinis taxarent hospitia, deputares ita quod si de laycis non possent hujusmodi taxatores haberi, liceret clericis ipsa taxare hospitia super hoc specialiter deputatis. Gum igitur eisdem magistris et scolaribus in omnibus, que communem et privatam ipsorum utilitatem respiciunt, assistere quantum cum Deo possumus intendamus, discretion! tue per apostolica scripta mandamus, quathius lion obstante si eisdem clericis vel religiosis a sede apostolica sit indultum, quod excommimicari aut interdici nequeant vel suspendi, sen ad taxationem hujusmodi per apostolicas litteras coartari, que de indulto hujusmodi plenam vel expressam

1252]

AB A N N O M C C U S Q U E

AD P H I L I P P U M IV

REG.

FRANC.

233

de verbo ad verbum ac religiosorum orcline non fecerint meiitionem, super hiis procedere non omittas, juxta directarum ad te coutinentiam litterarum, salvis penis in nolentes sua taxari hospicia per antiquam et approbatam et hactenus pacifice observatam. consuetudinein Parisius introductis. Dat. Perusii iij kal. Junii, pontificatus nostri anno nono.
Originate in Arch. nat. Paris. L. 247, n 200. Bulla"plumbea fills cannab. appenditur. In avcrsa membranci: Th. de Sancto Egidio . Pertinuit ad Archivum Univers. God. Vat. Reg. 406, fol. 17. Bibl. Phillipps in Cheltenham, ms. 876, fol. 18, sub rubrica ut supra : tit conccllarius Paris, astringat , etc, Jourdain, n 92. 1. Ludovico IX. 2. Cf. supra n 138.

2O4.

Innocentius IV Thomae archiepiscopo Remensi, Adamo episcopo ac deca.no Silvanectensibus injungit ut molestatores magistrorum et scholarium Parisiensium per sententiam excommunicationis compescant. 1252, Mail 30, Perusii.

Innocentius episcopus servus servorum Dei venerabilibus fratribus .. archiepiscopo Remensi .. episcopo et dilecto filio .. decano Silvanectensibus salutem et apostolicam benedictionem. Affectum eorum qui, honestatis intendentes cultui, in studio proficiunt litterarum, benivolo favore prosequimur, et ut obtatum sue affectionis in hac parte consequantur effectum, libcnter eis apostolicum prout expedit auxilium exhibemus, ac in eo specialiter ipsorum super hoc desideriis favere proponimus, ut eis contra suorum molestatorum audaciam oportuno curemus . remedio subvenire. Hinc est, quod dudum significantibus nobis dilectis filiis .. magistris et scolaribus Parisiensibus, se a nonnullis turbationis eorum avidis molestias multiplices tolerare, vobis per apostolicas litteras per septennium tantummodo valituras duximus injungendum, ut prefatis magistris et scolaribus favoris presidio efRcaciter assistentes, non permitteretis eos contra indulta privilegiorum sedis* apostolice ab aliquibus indebite molestari1. Nos igitur volentes factam eis super hoc prorogare gratiam ac etiam ampliare, ipsorum precibus inclinati discretion! vestre per apostolica scripta per decennium a fine predict! inchoandum septennii valitura mandamus, quatinus dictoa magistros et scolares contra indulta privilegiorum hujusmodi molestari indebite ab aliquibus non sinatis, molestatores hujusmodi per censuram ecclesiasticam appellatione postposita compescendo, non obstante, si ab eadem sede aliquibus sit indultum, quod excoinmunicari aut interdici iiequeant vel suspendi, seu constitutione de duabus dietis edita in Goncilio generali, dummodo ultra tertiam vel quartam aliquis extra suam diocesim auctoritate presentium ad judicium non trahatur. Dat. Perusii iij kal. Junii, pontificatus nostri anno nono.
Arch. Univers. Paris, theca IV, A. 18, a, in instrumento 30 April. 1318 confecto. Bibl. Phillipps in Cheltenham, ms. 876, fol. IS*, sub hac rubrica : Gcnerulis conscrvatoria directa archiepiscopo Remensi, episcopo et decano Silvanectcns. . Jourdain, n 93. 1. Gf. supra n 163. Chart. Univ. Paris. I.

30

234

CHARTULARIUM UNIVERS.

PARIS.

[1252

2O5. Innocentius IV concedit magistris et scholar Hits Paris, jus sigilli per decennium septennio complete.
1252, Mail 30, Perusii.

Innocentius episcopus servus servorum Dei universis magistris et scolaribus Parislensibus salutem et apostolicam benedictionem. Dudum ad audienciam iiostram perlato, quod bone memorie R. Portuensis episcopus tune S. Angeli diaconus cardinalis in partibus Francie apostolice sedis legatus vestrum fecit frangi sigillum, pro cujus defectu vos diversa incommoda sustulisse didicimus, dum privata et ardua vestra negotia, cum alieni querebatur sigilli remedium, veniebant in notitiam aliorum : nos vestre devotionis precibus annuentes ut sigillum proprium pro negotiis in quibus causa vestre utilitatis vel honoris agitur, de quo tamen sine Universitatis aut majoris partis regentium magistrorum assensu nulle littere sigillentur, usque ad septennium habere possetis fratrum nostrorum communicato consilio, vobis per litteras nostras duximus concedendum *. Ut igitur vestra devotio gaudeat se apud nos uberiorem super hoc gratiam invenisse, quod hujusmodi sigillum sub premisso tenore per decennium a fine prefati septennii inchoandum vobis habere liceat, vestris precibus inclinati auctoritate vobis preseiitium indulgemus. Nulli ergo, etc., nostre coiicessionis, etc. Si quis autem, etc. Dat. Perusii iij kal. Junii, pontificatus nostri anno nono.
Apographum aaec. XIII in Arch. nat. Paris. M. 66, n 3. 1. Vide supra n 165.

2O6.

Innocentius IV Adamum episcopum Silvanectensem conservatorem juris sigilli habendi magistris et scholaribus Parisiensibus per decennium ab ipso concessi constituit.
12S2, Afa/7 30, Perusii.

Innocentius episcopus servus servorum Dei venerabili fratri .. episcopo Silvanectensi salutem et apostolicam benedictionem. Dudum ad audientiam nostram perlato, quod bone memorie R. Portuensis episcopus, tune Sancti Angeli diaconus cardinalis in partibus Francie apostolice sedis legatus, dilectormn filiorum magistrorum et scolarium Parisiensium fecit frangi sigillum, pro cujus defectu diversa eos incommoda substulisse didicimus, dum privata et ardua eorum negotia, cum alieni querebatur sigilli remedium, veniebant in notitiam aliorum : nos eorundem magistrorum et scolarium precibus annuentes, ut sigillum proprium pro negotiis in quibus causa sue utilitatis vel honoris agitur, de quo tamen ^sine sue Universitatis aut majoris partis regentium magistrorum assensu nulle littere sigillentur, usque ad septennium habere possent fratrum nostrorum communicato consilio, eis per nostras litteras duximus concedendum. Ut igitur ipsorum devotio gaudeat se apud nos uberiorem super hoc gratiam invenisse, quod hujusmodi sigillum sub premisso tenore per decennium a fine prefati septennii inchoandum eis habere liceat
30.

1252]

AB A N N O MGG U S Q U E

AD P H I L I P P T J M IV

REG.

FRANC.

235

eorunclem precibus inclinati eis auctoritate apostolica duximus indulgendum. Quocirca fraternitati tue per apostolica scripta mandamus, quatinus noii permittas prefatos magistros et scolares super hiis contra concessionis nostre tenorem ab aliquibns indebite molestari, molestatores hujusmodi per censuram ecclesiasticam appellatione postposita compescendo, non obstante constitutione de duabus dietis edita in Goncilio generali, dummodo ultra tertiam vel quartam aliquis extra suam diocesim auctoritate presentium ad judicium non trahatur. Dat. Perusii iij kal. Junii, pontificatus nostri anno nono.
Originale in Arch. Uuivers. Paris, thcca "VII. D. 3. o. In avarsa mcmbrana legitur : Tb. do Sancto Egidio . Deest bulla plumbca. Apographum in Arch. nat. Paris. M. 66 B, n 3, cum rubrica : Gonservatoria super cisdem et sequuntuv litterae prciecedentes. Jourdain, n 94.

2O7.

Innocentius IV concedit magistris et scholaribus Parisiensibus} ut nullus possit traki extra ciritatem Paris, super quaestionibus intra earn exortis. 1252, Mail 31, Perusii.

Innocentius episcopus servus servorum Dei dilectis filiis universis magistris et scolaribus Parisiensibus salutem et apostolicam benedictionem. Ut eo liberius vacare litterarum studio valeatis, quo minus fueritis aliis negotiis occupati, nos vestris supplicationibus annuentes auctoritate vobis presentium indulgemus, ut extra civitatem Parisiensem super questionibus intra earn exortis trahi per litteras apostolicas vei legatorum sedis apostolice juxta quod alias vobis indulsisse dinoscimur1, non possitis, nisi expressain de indulgentia hujusmodi fecerint mentionein. Nulli ergo, etc., nostre concessionis, etc. Si quis autem, etc. Dat. Perusii ij kal. Junii, pontificatus nostri anno nono.
Originalo in. Arch. nat. Paris. L. 247, n 201. Bulla phunbea filis seric. flavi et ruboi colons append! tur, In aversa mombrana legitur : Tb. de Sancto Egidio . Reg. Vat. Innocentii IV an. 9, op. &15. Apograpbuox eaec. XIII in Arcb. nat. Paris. M. 66", n 3. God. Vat. Reg. 406, fpl. 17*. Bibl. Phillipps in Cheltenbam, ms. 876, fol. 18*, 3ub titulo ut supra : Ut nullus possit , etc. Bulacus, III, 241. 1. Vide supra n 142.

2O8.

Innocentius IV Adamum episcopum Silvanectensem constitute conservatorem prinlegii, ne scholares extra civitatem trahantur. 1252, Mail 31, Perusii.

Innocentius episcopus servus servorum Dei venerabili fratri .. episcopo Silvanectensi salutem et apostolicam benedictionem. Ut eo liberius dilecti filii universi magistri et scolares Parisienses vacare valeaiit studio litteraru^n, quo minus fuerint aliis negociis occupati, nos eorum supplicationibus annuentes per litteras nostras eis duximus indulgendum, ut extra civitatem Parisiensem super questionibus intra earn exorlis trahi per litteras apostolicas vel legatorum sedis apostolice, juxta quod alias eis dinoscimur indulsisse , non possint, nisi expressam de indulgentia hujusmodi fecerint mentionein. Quocirca fraternitati tue per apostolica scripta mandamus, quatinus prefatos magistros et scolares

236

C H A R T U L A R I U M T J N I V E R S . PARIS.

[1252

contra concessionis nostre tenorem non permittas super hiis ab aliquibus indebite molestari, molestatores hujusmodi, e/c., tit supra n 204. Dat. Perusii ij kal. Jtinii, pontificatus nostri anno nono.
Apographum saec. XIII In Arch. nat. Paris. M. 66", n 3, sub rubrica : Conservatoria super cisdem , excipit enim docum. n 205 publicatum. God. Vat. Reg. 406, fol. 176 (22). Bibl. PhiUipps in Cheltenham, ms. 876, fol. 20 (et 24b), sub titulo : * Conservatio privilegii, ne scolares , etc. ut supra. Liber practicus de consuet. Remensi in Bibl. Remensi, m.B. H. 648/639, fol. 22*>, n 362. Bulaeus, III, 242, uhi porperam kal. Junii . Varin, Arch. Ugislat. de la mile de Reims, pe part. : Goutumes, p. 278, n 362. Adjungit ibid. n<> 363 ex Libro practice, fol. 22b, n 218, epistolam ad Universitatem Paris, directam a magistro Eustachio de Grandicuria, vices gerente episc. Silvanectensis, in qua mentio fit privilegii supra publicati, eamque refert itidem ad an. 1252. At Eustachius de Grandicuria crat aetatis postorioris, ut bene probavit Haure"au in Hist, litt. de la France, XXVIII, 471 sqq. Remittimus epistolara ad fin cm hujus voluminis.

209. Innocentius IV ad magistros et scholares Parisienses ut nullus in Universitatem, rectorem seu procuratores seu quemquam alium pro facto vel occasions ipsiits Universitatis excommunicationis, etc., sententiant audeat promulgare.
1252, Junii 1, Perusii.

Innocentius episcopus servus servorum Dei dilectis filiis universis inagistris et scolaribus Parisiensibus salutem et apostolicam benedictionem. Non decet nos vobis apostolicum negare favorem, quern vestris videmini meritis comparare, dum dantes operam sapientie, que plurimum nos delectat, nostre vos gratie coaptatis, qui aliquando disciplinis scolasticis insudantes ad summum sumus licet iinmeriti magisterium evocati. Hinc est, quod quieti vestre paterna volentes diligentia providere auctoritate vobis presentium indulgemus juxta quod alias vobis dinoscimur indulsisse1, ut nullus in Universitatem vestram magistrorum et scolarium aut rectorem vel procuratores vestros cujuscimque aut quaruincumque facultatum seu quemquam alium pro facto vel occasioiie ipsius Universitatis excommunicationis, suspensions vel interdietr sententiam audeat promulgare absque sedis apostolice licentia speciali, et si fuerit promulgata, ipso jure sit irrita et inanis. Nulli ergo, etc., nostre concessionis, etc. Si quis autein, etc. Dat. Perusii kal. Junii, pontificatus nostri anno nono.
Cod. Vat. Reg. 406, fol. 16. Bibl. Phillipps in Cheltenham, ms. 876, fol. 17, sub rubrica: c Ut nullus >, etc. ut supra. Cod. Harcur., fol. 17. Bulaeus, TIT, 242; deest apud Jourdain, cujus tamen notam numeri 76 videsis. 1. Cf. supra n" 162.

210.

Conservatio ejusdem privilegii.

1252, Junii 1, Perusii.

Innocentius episcopus servus servorum Dei venerabili fratri episcopo Silvanectensi salutem et apostolicam benedictionem. Non decet nos dilectis filiis universis inagistris et scolaribus Parisiensibus apostolicum negare favorem, etc. ut supra n 209, mutatis mutandis. Quocirca fraternitati tue per apostolica scripta mandamus, quatinus prefatos

J252]

AB A N N O MCG U S Q U E AD P H I L I P P U M IV REG. FRANC.'

.237

magistros et scolares eorumque rectorem vel procuratores contra concessionis nostre tenorem non perinittas super hiis ab aliquibus indebite molestari, inolestalores liujusmodi per censuram ecclesiasticam appellatione postposita compescendo, non obstante, si aliquibus a sede apostolica sit indultum, quod excommunicari ant interdici nequeant vel suspendi, seu constitutione de duabus dietis edita in Goncilio general!, dummodo ultra tertiam vel quartam aliquis extra suam dyocesim auctoritate presentium ad judicium non trahatur. Dat. Perusii kal. Junii, pontificatus nbstri anno no no.
God. Vat. Reg. 406, fol. lO*. Bibl. Phillipps in Cheltenham, ms. 876, fol. 17b, ubi titulus Conservatio ejusdcm privilegii, ut nullua , etc. Bulacus, III, 242 (ubi pci1 crrorcm typogr. an. 4 ) ; decst npud Jourdain.

21.1. Innocentius IV magistris et scholaribus Parisiensibus doncedit} ne aliquis eundo et redeundo Parisios causa studii pro pedagio aliquid solvere teneatur. 1252, Junii 5, Perusif.

Innocentius episcopus servus servorinn Dei di.lectis iilu's universis magistris et scolaribus Parisiensibus salutem et apostolicam benedictionem. Volentes vos quiete libertatis prerogativa gaudere, ut nichil alicui pro pedagio euntes Parisius causa studii aut exinde ad propria redeuntes solvere teneamim, vel ad id compelli ab aliquo valeatis consuetudine qualibet non obstante auctoritate vobis presentium indulgemus. Nulli ergo, etc., nostre concessions, etc. Si quis autem, etc. Dat. Perusii non. Junii, pontificatus noslri anno nono.
Originate in Arch. nut. Paris. L. 247, 11 202. Bulla pluiubcu fills soric. flavi et rahei coloris appcnditur. In aversa membrana Icgitur : Th. dc Sanoto Egidio . Pertincbat ad Arch. Univers. Reg. Vat. Innocenlii IV an. 9, ep. 415, fol. 185. God. Vat. Reg. 406, fol. 16. Cod. Vat. Reg-. 1283, fol. 101, 105"1. Bibl. Philllpps in Cheltenham, ms. 876, fol. 16*, sub rubrica : No aliquis , etc. ut supra. Bulacus, III, 243.

212. Conservatio privilegii praeccdentis. 1252, Junii 5, Perusif.

Innocentius episcopus servus servorum Dei venerabili fratri .. episcopo Silvanectensi salutem et. apostolicam benedictionem. Volentes dilectos filios universos magistros et scolares Parisienses quiete libertatis prerogativa gaudere, ut nichil alicui pro pedagio euntes Parisius causa studii, aut exinde ad propria redeuntes solvere teiieantur vel ad id compelli ab aliquo valeant, consuetudine qualibet non obstante per litteras nostras eis duximus indulgendum. Quocirca fraternitati tue per apostolica scripta mandamus, quatinus magistros et scolares predictos contra concessions nostre tenorem non perinittas super hiis ab aliquibus indebite molestari, molestatores liujusmodi per censuram ecclesiasticam appellatione postposita compescendo, non obstante, si aliquibus a sede apostolica sit indultum, quod excommunicari aut interdici nequeant per litteras apostolicas vel suspendi,

238

CHARTULARIUM UNIVERS.

PARIS.

[1252

que de indulto hujusmodi plenam vel expressam, seu. de verbo ad verbum non fecerinl mentionem, seu constitutione de duabus dietis edita in Concilio general!, dummodo ultra tertiam vel quartam aliquis extra suam diocesim aiictoritate presentium ad judicium non trahatur. Dat. Perusii non. Jimii, pontificatus nostri anno nono.
Originale in Arch. nat. Paris. L. 247, n 203. Bulla plumbea filis cannab. appenditur. In aversa mcmbrana : Th. de Sancto Egidio . Exstabat in Arch. Univers. Cod. Vat. Reg. 406, fol. 15b. Bibl. Phillipps in Cheltenham, ms. 876, fol. 16. Cod. Vat. Reg. 1283, fol. 101 *, 105. Bibl. Arsenal. Paris, n 678 in principio. In Reg. Vat. Innocentii IV an. 9 ad epistolam praecedentem legitur : .. episcopus Silvanectensis datus est cia super hoc conservator, non obstante, si aliquibus a scde apostolicn sit indultum, quod excommunicari, etc. usque mentionem seu constitutione dc duabus dietis edita in Concilio generali, dummodo ultra tertiam vel quartern, etc. Datum ut supra . Bulaeus, III, 243.

213.

Innocentius IV Haimerico cancellario Parisiensi mandat ut scholares arma portantes, si moniti se non correxerint, privilegiis Universitatis privet. 1252, Junii 6, Perusii.

Innocentius episcopus servus servorum Dei dilecto filio .. cancellario Pafisiensi salutem et apostolicam benedictionem. Ad aures nostras pervenit, quod nonnulli scolares Parisius commorantes licentie laxatis habenis publice, licet id privata vel publica 11011 exposcat necessitas, anna ferunt, ex quo Deus et homines offenduntur, cetus scolarium notatur infamia, et frequenter turbatur studium et etiam impeditur. Volentes igitur huic morbo salubrem adhibere medelam, discretion! tue per aposlolica scripta mandamus, qaatinus si tales secundo tertiove commoniti se non correxerint, beneficio privilegiorum universitatis scolarium auctoritate nostra prives eosdem ac -denunties ipsis nequaquam hujusmodi beneficium suiFragari. Dat. Perusii viij id. Junii, pontificatus nostri anno nono.
Originale in Arch. nat. Paris. L. 247, n 20ft. Bulla plumbea filis cannab. appcnditur. In aversa membrana : a Th. de Sancto Egidio . Pertinebat ad Arch. Univers. Cod. Vat. Reg. 406, fol. 16, et Bibl. Phillipps in Cheltenham, ms. 876, fol. 16b, cum rubrica Ut cane. Paris, clericos arma portantes, ter monitos si se non corrcxerint, beneficiia uti privet, et privates nunciet . Bulaeus, III, 244, ubi per errorem typographi an. 4 .

Officialis curiae Parisiensis notum facit, domum Petri Sarraceni sitam ultra parvum pontem in vico de Hautefeuille emptam esse a folianne ablate et conventu Praemonstratensi. 1252, Junii 15, [Paris/is].

Universis presentes litteras inspecturis officialis curie Parisiensis salutem in Domino. Noveritis quod in nostra presentia constituta domina Gila dicta de Houzel, civis Parisiensis, vidua, olim uxor defuncti Johannis Sarraceni^ asseruit quod ipsa ex sua propria hereditate habebat, tenebat et possiclebat pleno jure domum quandain Petri Sarraceni nuncupatam cum porprisio et pertinentiis ejtisdem domus.sitam Parisius ultra parvum pontem in vico de Hautefeuille oiieratam in duodecim solidos capitalis census, centum solidos parisien. increment! census, et quatuor libras parisien. annui census super tribus

1252]

AB A N N O MCG U S Q U E

AD P H I L 1 P P U M

IV REG.

FRANC.

239

partibus predicte clomus, ut dicebat. Quam domum, prout cum suis pertinentiis se comportat ante et retro, et in longo et lato, ipsa Gila propter hoc coram nobis constituta vendidit, quitavit et concessit ex nunc perpetuo, seque vendidisse et nomine venditionis ex nunc perpeLuo quitavisse et concessisse recognovit viris religiosis Johanni abbati et. coiiventui Premonstratensi, pro pretio centum et viginti librarum parisiens. jam sibi soluto in pecunia numerata, ut confessa fuit coram nobis. De quo pretio quitavit dictos emptores, exception! non numerate et non recepte pecunie renuntianclo per fidem, cedens dictis emptoribus et eorum successoribus, ac penitus traiisferens in eos oinne jus et dominium, omnem possessionem et proprietatem, et omnes actiones reales et personales, utiles et directas, et quascumque alias, que eidem Gile in dicta domo et pertinentiis ejusdem competebant, et competere poterant modo qiiolibet; nihil juris vel actionis, dominii, possessionis vel proprietatis sibi vel suis lieredibus decetero retinendo in eisdem. Et promisit ipsa Gila, fide in manu nostra prestita corporali sponte, adversus venditionem et quitationem hujusinodi, vel premissorum aliquod non venire per se vel per alium jure aliquo in futurum. Immo dictam domum, prout ipsa cum aliis pertinentiis suis, ut dictum est, se comportat ad dictos duodecim solidos capitalis census, et centum solidos parisien. increment! census, et quatuor libras parisien. annul census, sine alio onere, impedimenta, vel obligatione garantizabit, liberabit et defendet suis propriis sumptibus, periculo et expensis, in judicio et extra judicium, dictis emptoribus et eorum successoribus, quandocumque opus fuerit et super hoc requisita fuerit, contra omnes. Promisit etiam sub prestita fide et ex pacto contractus hujusinodi, se pacifice soluturam dictis emptoribus quintum denarium dicti pretii nomine pene sen interesse, cum misiis et omnibus rectis costainentis, damnis et expensis, per solum procuratoris clictorum emptorum jurameutuin sine alia probatione credendo, declarandum, si dicta venditio in loto vel in parte retracta fuerit vel evicta. Et pro recta garandia mo do predicto ferenda super jam dicta venditione, et dicta pena sen interesse, si committatur, solvendis, cum misiis, costainentis, damnis et expensis ipsa Gila se et heredes suos et omnia bona sua et heredum suorum mobilia et immobilia, presentia et futura, tituloque specialis hypothece domum quandam in qua ipsa ad presens moratur suam, ut dicebat, si tarn Parisius in civitate in quadrivio de March6-Palu, contiguam domui quondam Egidii Miette, in censu monialium Montis-Martyrum, oneratam in sex libras census, ut dicebat, dictis emptoribus obligavit, et obligatam reliquit, ad quoscumque devenerit possessores; se quantum ad hec jurisdiction! curie Parisiensis supponendo. In cujus rei testimonium sigillum curie Parisiensis duximus .presentibus litteris apponendum. Datum anno Domini millesimo ducentesimo qumquagesimo secundo, tertio die sabbati post Trinitatem.
Le Paige, BiUiotheca, Praemonstrat., p. 582. Ex illo Felibien, Hist, de la ville de Paris, III, 208. In Arch. nat. Paris. <?l quidcm S. 4342, n 3, tantammodo apographum anni 1669, licet Taide, Prdmontrti, I, 96, dicat : Lcs titres en sont aux Archives nationales . In Arch, du dep. de 1'Aisne (Laon), ubi conservantur chartae abbatiae Praemonstrat., non inveniuntur

240

CHARTULARIUM

UNIVERS.

PARIS.

[1252

ista documenta quae rcspiciunt ad primam domum Praemonstratensium Parisiis. Ibi renisse Praemonstratcnses disceridi causa scimus ex epistola Universitatis an. 1254 Fchruarii 4 (infra n 230). Cf. insuper infra ad numerum 254.

215.

Innocentius IV concedit magistris et scholaribus Parisiensibus ut} si quis eorum etiam extra civitatem Parisiensem manus violentas in clericos itijccerit, a cancellario Parisiensi per decennium alsolvi possit. 1252, August! 23, Perusii.

Innocentius episcopus servus servorum Dei dilectis filiis magistris et scolaribus Parisiensibus salutem et apostolicam benedictionem. Non decet nos vobis apostolicum negare favorem, quern vestris videmini meritis vendicare, dum dantes operam scientie, que plurimum nos delectat, nostre vos gratie coaptatis, qui aliquando disciplinis scolasticis insudantes, ad summum sumus licet immeriti magisterium evocati. Hinc est quod quieti vestre paterna volentes sollicitudme providere, cum alias vobis duxerimus ut dicitur indulgendum 4 , ut .. cancellarius Parisiensis scolaribus pro manutim violenta injectione in clericos infra civitatem Parisiensem commissa excommunicationis sententiam incurrentibus possit absolutionis beneficium juxta formam ecclesie impertiri, nos super hoc vobis uberiorem gratiam facientes vobis auctoritate presentium indulgemus ut cancellarius Parisiensis, qui pro tempore fuerit, tales usque ad decennium absolvere valeat, etiam si factum extra civitatem Parisiensem infra miliare fuerit perpetratum, dummodo passis injuriam satisfaciant competenter, et adeo 11011 fuerit gravis et enorrnis excesstis, propter quern ad. sedem apostolicam merito sint mittendi. Nulli ergo, etc., nostre concessionis, etc. Si quis autem, etc. Dat. Perusii x Kal. Septembris, pontificatus nostri anno decimo.
Originate in Arch. nat. Paris. L. 248, n 213. Bulla plumbea fills seric. flavi ct rubci coloris appenditui1. In aversa membrana legitur : Th. de Sancto Egidio . Portinebat ad Arch. Univers. Epistola cat inscrta inatrumento an. 1318 confecto in Arch. Univ. thoca IV. A. 18. a. Aliud apograpb-um (saec. XIII), in Arch. nat. Paris. M. 66a, n 3. Jourdain, n 101. 1. Hoc privilegium Innoccntii IV reperire non potuimus. Verisimiliter an. 1245 vel 1246, sicut inulta alia, usque ad septennium conccssum est. Qiaae sit forma privilegii ex epistola superior! liquet.

2l6. Haimerici cancellarii Parisiensis ceterorumque doctorum sacrae theologiae votum de quodam casu in foro paenitentiae. 1253, mense Januarh, [ParisiisJ.

Omnibus presentes litteras inspecturis magister H. cancellarius Parisiensis ceterique sacre scripture Parisienses doctores, quorum sigilla presentibus litteris sunt appensa, salutem in Domino. Universitati vestre volumus esse notum, quod consulti fuimus a quibusdam, utrum sacerdote parrocbiali contradicente vel invito parrochianus ejus domino pape seu penitenciariis suis vel suo episcopo aut penilentiariis ipsius, cum voluerit,

1253]

AB A N N O

MCG U S Q U E AD P H I L I P P U M IV

REG.

FRANC.

241

peccala sua universaliter valeat confiteri, atque ab eisdem peuitenciam pro commissis recipere salutarem. Cui conaultationi respondentes diximus et dicimus in hoc unanimiter consencientes, predicta licite posse fieri et debere. Si qui autem dicunt aut dixerunt contrarium, quantum in nobis est, reprobamus, erroneum reputantes. Actum anno Domini MCG quinquagesimo secimdo, meiise Januario.
Bibl. nat. Paris., ms. lat. 15921, fol. 1. Qudtif-Echard, SS. Ord. Praed., I, 109.

217. Innocentius IV Gualtero episcopo Tornac. mandat ut mag. Jlugoni de Seghuin, procuratori Univers. Paris, in cuj-ia, de canonicatu provideat.
1253, Februarii 16, Perusi/.

.. Episcopo Tornacensi. Illis qui merentur premiorum est dextera porrigenda ut et digna retributio merila probitatis extollat et congrue retributionis premium dignitas magnificet meritorum. Gum igitur in dilecto filio magistro Hugone de Seghuin, clerico, scientie donuin et honeslas morum noscantur socialiter convenire, nos volentes ipsum ob hoc et contemplatione dilect. filiorum magislroriun et scolarium Parisiensium, quorum communia negotia idem ad hoc destinatus ab eis in nostra curia procuravit tarn fideliler quam prudcnter, prosequi gratiose, mandamus quatinus ipsum vel procuratorem ejus pro eo in aliqua ecclesiaruin tue civitatis vel diocesis, cathedrali vel alia, in qua ipse duxerit acceptandum auctoritale nostra per le vel alium recipi facias in canonicum et in fratrem, sibique provideas vel provider! facias de prebenda si vacat ibidem ad presens vel quamprimuin ad id obtulerit se facultas. Non obstanle statuto de certo canoniconim numero, juramento, confirinatione sedis apostolice vel quocunque alio munimine roborato, aut si direximus in eadem ecclesia scripta nostra pro aliis quibus, etc. Conlraclictores, etc. Dat. Perusii xiiij kal. Martii, anno x
Reg-. Vat. Innocontii IV an. 10, op. 858, fol. 295^.

218. Innocentius IV ad Reginaldum episcopum Parisienscm, cut ad biennium facultatem dat absolvendi scholares de violenta in clericos manuum inject lone.
1253, Martii 12, Perusii.

Reginaldo episcopo Parisians!1. Ex parte lua fuit nobis huiniliter supplicatum, ut cum in civitate tua innumerosa sit scolarium multitude, quorum quidam iuterdum propter niutuam injectionem manuum in canonem late sententie incidences, ad sedein apostolicam absque gravi periculo personarum et re rum dispendio accedere nequeunt, absolutionis beneficium petituri, super hoc eis providere inisericorditer curaremus. De tua itaque circumspectione plenam in Domino fiduciam obtinentes presentium tibi auctoritate concedimus, ut eis usque ad biennium, duinmodo passis injuriam satisfecerint competexiter et Chart. Univ. Paris. I. 31

242

CHARTULAIUUM UN1VEIIS.

PARIS.

[1253

adeo non fuerit gravis et enormis excessus, propter quod inerilo ad sedem apostolicam sint mittendi, juxta formam ecclesie possis absolutionis beneficium impertiri, ac dispensare cum illis ex ipsis scolaribus, qui cleric! fucrint, super irregularitate, si qua cxinde fuerit, injungendum. Dat. Perusii iiij id. Martii, anno x.
Reg. Vat. Innocentii IV on. 10, cp. 551, fol. 253. Apud Jourdain, n 90, hae littcrue ex apographo quod La Porte du Theil conficiendum curaverat perperam anno ix ascribuntur. Idem erroi- apud Potthast, u 14530. 1. Galtero episcopo mcnso Septembri an. 1249 mortuo (vide supra n 174) scdes cpiscopalis vacabat per plures menses. Galteri successor, magister Reginaldus do Corbolio, qui archidiaconus major cccl. Remcnsis, saltern jam 30 Mail an. 1250 per papam in episcopum Paris, erat dcsignatua (v. Varin, Arch, administr. de Reims, I, 2, p. 716), 10 Julii ejusdem anni ecclesiam suam solemnitcr ingressus est. Gudrard, Cart, de Ve'glise Notre-Dame, I, 103, Ohiit an.. 1268, , 6 Junii.

219.

Universitas magistrorum et scholarium Paris, statuit ut nitllus in quacunque facilitate magister ad collegium magistrorum admittatur} nisi juravcrit statuta Universitatis SB fidelitcr obscrvatunim; nullus principium alicujus baccalarei teneat, nisi prius el constiterit, quod idem eisdem juramentis llgatus sit; ii qui vacante studio Paris, lectioncs resumere praesumpsorint} a consortio magistrorum sccludantur. 1253, mense April!, Septembris 2, [ParisiisJ.

Anno Domini MGGL tertio 1 . Nos universitas magistrorum ae scolarium Parisius studentium propter illucl novum et enorme llagitium in quatuor scolares clericos et unum eorum servientem laicum innocentes a vigilibus civitalis Parisicnsis nostre custodie deputatis contra privilegia nobis a regibus Francorum indulta de nocte ncquissime perpetratum, quorum scolarium unus trucidatus interiit, reliqui vero plurimis et atrocibus plagis impositis in carcerern .sine culpa detrusi, nocnon et in ipso carcere spoliati el iteruin vulnerati, et usque ad membrorum deformationem ac debilitationem inhumane tractati, tandem a nobis in crastinuin requisili, dimissi sunt scmivivi1, nos inquam ob hanc causam corde vehementer afflicti cum jam per mensem et amplius leclionibus ob timorem dimissis expectassemus justitiam, et nondum esset exhibita 1 , in tanto discrimine constituti ordinationibus et indulgcntiis a sede apostolica et ejus legalis nobis indultis diligenter inspectis, deliberate consilio auctoritate illarum obligationem fecimus juramenlis vallatam de supradicta injuria sccundum Deuin et justitiam, quantum nobis licitum est, prosequenda, tribus magistris regularibus, videlicet duobus Predicatoribus * et uno IVatre Minore3, duntaxat exceplis, qui pro sue voluntatis arbitrio simm renuerunt prestare consensuin diligencius requisiti, non sine contemptu et transgrcssione dictarum indulgentiarum sen ordinationmn, quarum una suos transgressores excommunicationis 6 percellit sententia, nisi infra quindeciin dies suam presmnplionem coram nobis curaverint emendare7. Propter quod negocium nostrum supradictum diutius extitit protelatum. Porro venerandus tandem ac magnificus comes Pictavensis ac Tolosanus Alfonsus illustris regis Francorum Ludovici tune agentis in partibus transmarinis germanus, memorati fratris sui absentiam supplere satagens in hac parte, totius cleri ac universalis ecclesie dilectione necnon et justitie zelo adinstar pair urn suorum regum Francie christianissimorum suc31.

1253]

AB

ANNO

MCG U S Q U E

AD P H I L I P P U M

IV

REG.

FRANC.

243

census de mill to rum procerum ipsius regni ac aliorum sapieutum consilio prefatam injuriam ad honorem Dei ac regni memorati potenter ac patenler emendare curavit, duobus dictorum inalefactorum per judicialem sententiam tractu equorum per vicos et plateas civitatis Parisiensis ac demuin suspendio interfectis, reliquis vero in exilium deportatis. Nos igitur pendente negocio supradicto interim tranquillitati nostre ac passi8 volentes in posterum providere liabita diligenti deliberatione duximus statuendum ut decetero iiullus in quacurnque facultate magister ad collegium inagistrorum vel consortium Universitatis nostre aliquatenus admittatur, nisi prius in plena congregatione inagistrorum vel saltern corain tribus magistris sue facultatis ad hec specialiter deputatis juraverit ordinationes' et privilegia sedis apostolice vel ejus legatormn nobis indulta necnon et statuta nostra licita et honesta et nobis expedientia se firrniter observaturum." Item secreta et consilia nostra post inhibitionem sibi factam a nobis fideliter10 celaturum. Insuper confederationibus 11 nostris licitis et honestis ac nobis expedientibus precipue ex tenore diclarum indulgentiarum sen ordinationum H vigorem habentibus se concorditer ac pacifice consentire juxta documentum beati Augusliiii dicentis : Turpis est omnis pars suo non congruens universd . Quod ut firmius observetur, statuimus ut nullus magister principium alicujus bachelarii tenere vel ejus principio interesse presumat, nisi prius ei constiterit, quod idem bachelarius ad predicta modo prehabito sit ligatus. Nee idem bachelarius, si alio modo inceperit, magister a nobis aliquatenus habeatur. Item si vacante studio Parisiensi ob causas consimiles vel alias rationabiles aliquis interim bachelarius in aliqua facultate de novo solempniter incipere vel aliquis eorum, qui prius rexerunt, suas interim lecdones resumere presumpserit, extunc a consorcio nostro imperpetuum excludatur, iiec Parisius seu alibi, ubi studium transferri contigerit, inter magistros seu scolares aliquatenus admittatur. Et pena consimili scolaris, qui interim causa studii Parisius venire presumpserit, punietur, nisi transgressores predicti presumptionem suam ad arbitrium Universitatis nostre curaverint emendare. Hoc auteni ordinamus et statuimus sub pena, quain infligere possumus, inviolabiliter observanda, nichilominus recensenles supradictam excommunicationis sententiam, que in transgressores premisses exstitit promulgata, ut ab omnibus inviolabiliter observetur, salva in omnibus libertate ac jure canonicorum Parisiensium quantum ad omnia, in quibus et per que a nostris ordinationibus et statutis auctoritale apostolica seu quacunque alia sunt exempti. Hanc autem ordinationem seu statutum a nobis approbation et edituin sigilli nostri munimine fecimus roborari. Return 1 8 cst hoc statutum anno predicto inense Aprili. Set propter addicioncm clausule de emenda facta per comil.em memoratum, que nondum facta eral, quando editiim est hoc slatutum, sigillata est carta ista iiij non. Septembris, anno predicto.
Originals in Arch. Uniyers. Paris, tbeca IV. A. 22 b. Sig-illum ccrcum viridia coloris taeniolo mcmbranacoo appcnditur.

244

C H A R T U L A R I U M U N I V E R S . PARIS.

[1253

In eodem Arch, theca IV. A. 21. d, cxstat aliud originate (cum fragmento'sigilli ccrei), quod differt in non paucis a. praecitato ; istud Bulaeus, III, 252, e libra nationis Gallicanae mondose public! juris fecit, et sic etiain occnrrit in Bibl. Phillipps in Gbeltenham, ms. 876, fol. 58b. God. Vat. Reg. 406, fol. 55. God. Archiv. Univ. Paris. 94, p. 91; God. Harcur., fol. 83^ et 1.16. 1. Aliud orig. addit : mense Aprili . 2. Hoc cvcnisso in Quadragesima, et ycrisimiliter in principio ojusdem, cvincitur ex doc. n 230 infra publicato. Dominica prima Quaclrag-esimae fuit 9 Martii. 3. Al. or. add. : quamvis fuisset sicut debuit et dccuit pluries requisita . 4. Isti erant Bonushomo Brito, ct Elias Bruncti de Brngeriaco. Gf. Archiv f. Litteratur- u. JZirchengesch. des Mittelalters, II, 204, nB 4 et 5. Ad luiec cf. prnetorea Chronica Norman, apud Duchesnp, Hist. Norman. SS., p. 1009, et Rec. des hist, des Gaules, XXIII, 215. 5. Anno 1248 ex Ordine Minorum cathedraticus Parisiis fuit fr. Guillelmus de Melitona. Erat adbuc an. 1256 inter vivos, ut ex litteris Alcxandri IV, Julii 28 cjusdem anni apparet. At an. 1253 fr. Bonavontura etiam potuit esse magistar regens, nam Bernardus do Bessa acqualis dicit do eo, triennio complete, postquam ut baccalareus inceperat logure, cathedrain magistralem reccpissc. Legobut nutcm tib anno 1248 in Universitate (cf. supra ad 11 150). Nihil tamen cci-ti dcfinii-i potcst, cum et fr. Thomas Eborucensis et forsitan cLinm alii isto temporo cathedratici Paris, case potuorint. 6. Om. al. originate. 7. Gf. statutum Robert! supru n 20. 8. Id cst paei , ut in al. or. 9. Al. or. om. ordinationcs ... ncc non ct . 10. Al. or. bona fide . 11. Al. or. <t oblig-ationibus . 12. Dictarum ... ordinationum privilcgtorum nostrorum, al. or. 13. Al. or. Actum ost boo statutum anno et mense predictis. Set pi'optor additionem clnusulc dc emonda supraditvta per mcmovHtum comitem postei-ius fnctn, quc nondum exbibita erat, quando editum cst hoc statutum, aigillutum fuit postea cum additiono ejiisdom clausulo nicnso Septembri anno supradicto . Cod. Vat. et Phillipps offcrunt emendationom loco additionem .

22O.

Alphonsus comes Pictaviensis et Tolosanus universis praepositis pro tempore in Rupclla mandal ut monasterio S. Bernardi Paris, slngiilis annis certa summa solvatur. 1253, Mail 3.

Alfonsus illustris regis Francis filius comes Pyctavensis et Tholosantis univcrsis prepositis, qui pro tempore fuerint in Ruppella, salutem. Cum nos pro salute aiiime nostre, patris, matris, antecessoruin et successorum nostroruin contulerimus monasterio Bead Bernardi Paris., cujus existimus fundatores, ad sustentationem monachorum ibidem Deo deservientium centum et quatuor libras parisien. annui redditus in prepositura de Ruppella a preposito ejusdem ville vel ejus mandate annis singulis in craatino dominice Ascensionis apud Ruppellam percipiendas : voliunus, mandamus et sub pena offense nostre districte precipimus, quatinus certo nuncio vel procurator! abbatis et conventua Clarevallensis dicte centum et quatuor libre parisien. prelato tcrmino annis singulis sine diladone aliqua et contradictione per vos vel mandatum vestrum non expectato nostro vel heredum nostroruin tilteriori mandato plene et integre solvantur, volentes, statuentes et firmiter precipientes, quod nisi preposit.ua ejusdem ville pro tempore existens seu mandatum ipsius dicta die solutioneni dictarum centum et quatuor librarian parisien. plenarie fecerit, idem prepositus vel ejus mandatum pro qualibet die dilate solutionia dicto nuncio vel procurator! dictorum abbatis et conventus Glarevallensis quinque solidos parisien. nomine pene et etiam expensarum irremissibiliter solvere teneatur. In cujus rei robur et testimonium litteras presentes dedimus patentee. Actum anno Domini milleaimo ducentesimo quinquagesimo tercio, die Inventionis .sancte Grucis.
Originole in Arch, depart, de 1'Aube (Troyes), 3H/157. Deost sigillum. Exstant ibidem in eadom thoca alia docurnenta annorum 1254 el sequenliuui donationes eidem convenlui a diversis factas continentia.

1253]

AB A N N O M C C U S Q U E AD P H I L I P P X I M

IV REG.

FRANC.

245

221. Stephanus alias Claraevallis Alphonso Tolosano comiti patronatum monasterii S. Bernardi Parisiensls confert, in quo viginti monachos professos abbatis Claraevallensis sacrum studiumtheologiae ibidem gubernaturos habituram perpetuo se promittit. 1253, Mail 3.

Universis Ghristi fidelibus presentes litteras inspecturis frater Stephanus, dictus abbas Clarevallis, et ejusdem loci conventus, salutem in Domino. Noveritis nos illustri viro Alfonso, filio regis Francie, comiti Pictavensi et Tholosano, ac suis heredibus, patronatum monasterii Sancti Bernardi Parisiensis et conventus ejusdem monasterii, seu jus patronatus, cum hiis que ad patronum seu fundatorem libere elemosine de jure pertinere noscuntur, possidendum, tenenduin et habendum perpetuo liberaliter concessisse. Dictus vero comes, pro salute anime sue, patris, matris et antecessorum et successor-urn suorum, attendens bomim spirituale quod ex orationibus ibidem Deo deserviencium potest in posterum evenire, dictum patronatum benigne recepit sibi ac suis heredibus tenenduin imperpetuum et habendum, liberali voluntate promittens quod ipsum patronatum a se nullatenus alienabit, vel ad alios transferet, set dictum patronatum ipse et hercdes sui sibi perpetuo retinebunt, et ipsi monasterio fidelem defensionem ac diligentem custodiam, lain ipse quam lieredes sui, impendent, sicut pure et speciali elemowine sue ac libere atque ab omni consuetudine et exactione seculari immuni. Nos vero volumus et concessimus quod, preter communes missas et orationes in dicto monasterio cotidic celebratas et facias, una qualibet die de Sancto Spiritu, excepta die sabbati et festivitatibus Domine Nostre, in quibus missa de beata Virgine celebrabitur, dum vixerit dictus conies, pro eo, et post mortem ipsius qualibet die pro ilia missa de Sancto Spiritu et beata Virgine missa una celebrabitur de defunctis. Gonceclimus eciam et nos per presenlem cartulam 'obligamus, quod in dicto monasterio Bead Bernardi viginti monachos professos abbatis Glarevallensis perpetuo tenebimus, Deo et gloriose Virgini ac beato Bernardo perpetuo servituros sub observancia regulari, sacrum studium theologie, quod per sum mum pontificem et Cisterciense capitulum ^enerale instituturn est d , ibidem gubernaturos, sicut Deus ministrayerit, et eciam servaturos; quorum viginti monachorum tredecim erunt in ordine sacerdotis. Dictus autem comes, considerans, principes seculares pro eterna vita sacerdotum orationibus indigere, et ipsos sacerdotes pro cursu teuiporalium rerum beneficio priucipum, ut sic unum alio adjuvetur, pro Bustentatione dicto rum monachorum ibidem Deo deserviencium centum et quatuor libras parisieusium in prepositura sua de Ruppella perpetuo contulit in purain et perpetuam elemosinam, Deo et dicto monasterio Beati Bernardi, annis singulis in Assumptione Beate Marie percipiendas, donee dictas centum et quatuor libras in alio loco ydoneo dicto monasterio duxerit assignare. Nee nos vel monachi died monasterii a dicto .. comite vel ejus heredibus pro'eorum sustentatione vel necessariis domus sue poterimus ultra petere, set in omnibus necessariis eisdem, pro.se et pro domo eorum, ultra dictam

246

CHA.RTTJLA.RIUM U N I V E R S .

PARIS.

[1253

summam, nos et monasterium Glarevallis dictis viginti monacliis Sancti Bernard! tenebimur providere. Volumus siquidem liberalitcr et concessimus quod si numerum viginti monachorum predictorum aliquo temporo dirninui contigerit, et dictus comes vel ejus heredes per se vel alium apud Sanctum Bernardum coram testibus rnonachos dicti monasterii vel aliquos officiales ipsorum manifesto monuerint ut dictum numerum per nostram provisionem reintegrare procurent, et nos infra quadraginta dies, computandos a die monitionis predicte, hoc noluerimus adimplere neque complevcrimus, ipsi et heredes sui bona, que habemus Parisius in ciijiisciimque dominio, et alibi in dominio suo seu potestate sua, et specialiter predictas centum et quatuor libras dicto monasterio superius assignatas, saisire libere poterit ac teiiere, nee recredere seu liberare tenebitur, donee dictus numerus viginti monachorum apud Sanctum Bernardum Parisius integre sit completus. Si vero aliquo tempore contingeret quod ad tantam desolationem, quod absit, esset redactum monasterium supradictum, quod ibidem nullus morarelur monachus, ex tune dicte centum et quatuor libre parisiensiuin ad ipsum comitem et heredes suos libere revertenlur ad voluntatem suam, sine reclamatione aliqua Glarevallis monachorum seu quorumlibet subditorum eisdem penitus faciendarn. Insuper omne jus et actionem, que contra ipsum et heredes suos occasione bone inemorie R. 2, comitis Tholosani, predecessoris sui, seu ex persona ipsius habebamus, seu poteramus habere, eidcin remittimus et per acceptilalionem sollempnem penitus liberamus cunclem. Que oninia et singula promittimus bona fide tenere inviolabiliter et servare, et 11011 contravenire per nos vel alios in futurum, renunciantes specialiter et expresse beneficio restitutionis in integrum, pretextu cujuscumque deceptionis, quittationis, sen liberalionis, et oinni privilegio concesso sen beneficio, vel eciam concedendo a jure vel homine, per que possint infringi in to to vel in parte superius enarrata. Dictus vero dominiis conies benigne promisit, pro se et heredibus suis, quod dictas centum et quatuor libras annui redditus in termino ad solvendum prenotato certo nuntio nostro sen procuratori a nobis deputato, ita plene et expedite persolvi facient, quod pro dictorurn denariorum defectu a provisione dictoruin viginti monachorum nequaquam prepediernur, et recipictur dicta pecunia apud Ruppellam annuatim a preposito ejusdem ville, qui pro tempore fuerit deputatus ibidem, vel ejus mandato 3 . Promisimus siquidem nos procuraturos concessionein predictam, ut superius dictum est, a summo pontifice confirmari et domino regi Francie supplicare ut omnibus predictis consenciat, favoremque prebeat liberaliter el assensum. In cujus rei robur perpetuum et testimonium litteris presentibus sigillum nostrum apposuimus. Actum anno Domini millesiino ducentesimo quinquagesimo tercio, die Inventionis saiicte Grucis, mense Mayo.
Tria originalia in Arch. nat. Paris. J. 310, n18 31 ct 32. J. 461, n 16. Sigillum cereum viridis coloris obbatis Stephani I Glarevall. ubique fills seric. rubei et viridis coloris appenditur. Layettes du trdsor des chartes, n 4053. 1. Cf. supra n<* 146 et 148. 2. Raimundus. 3. Supra n 220.

1253]

AB

ANNO

MCC

USQTJE

AD PIIILIPPUM

IV

REG.

FRANC.

247

222.

Innocentius IV magistris et universitati scholarium Parisiensium mandat ut fratres regentes in theolo^ ica facultate Ordinum Praedicatorum et Minorum a magistrorum collegia separates ad ipsum collegium admittant.
1253, Julii 1, Assisii.

Innocentius episcopus servus servorum Dei dilectis filiis magistris et universitati scolarium Parisiensium salutem et apostolicam benedictionem. Amena flore virtutura sacra religio dilectorum filiorum fratrum Predicatorum ac Minorum esse dignoscitur, propter quod apud Deum et homines honore ac laudibus dignissima reputatiir. Inde fit, quod in nobis consurgit allectio, ut quando fratres ipsos aliqua vexatione turbari percipiinus, sibi de condign! favoris auxilio succurramus. Sane sicut dilecti filii .. prior et .. guardianus fratrum diclorum ordinum civitatis Parisiensis ad no strain audientiam pertulerunt, vos occasione quaruncliini atrocium injuriaruin, que quibusdam scolaribus Parisicnsibus a custodibus civitatis ejusdern fuerint illate, pelistis, quod fratres ipsorum ordinuin ibidem, ut vesl.ro utamur eloquio, actu regentes ad ea, ad1 que vos, filii magistri, obligali cratis et in postcruin vos obligari contigcrit, se ligarent. Sed quia dicti fratres id sine conniventia scdis apostolice facere nolucrunt, vos, predict! magistri, post hec sibi inullipliccs molcstias intiilisti.s. Et licet ipsi ad eandem sedem duxerint appellandum, vos lamen, quantum in vobis oxtitit, dictos fratres ibidem regentes a magistrorum collcgio et Universitatis consortio separaiitcs nomine Universitatis ejusdem, ac separates etiam mmliantes, scolaribus sub pena, quam Universitas ipsa infligere potest, districtius injunxistis, ut Icctioncs eoruiidein fratrum decctero non audirent 3 . Quare pro parte dictorum . prioris, guardiaui. et [Vatrum Imniiliter petebatur a nobis, ut cum causa turbalionia inlor clictam Universitatem ex parte una et prefatos ci'ves ex altera usque adeo Hedala existat, quod magistri resumpscrint lectiones, providere in hac parte sibi de circumspection sedis apostolice ctiraremus. Nos itaque credentes in vobis ilium haberi sinoeritatis adectum, ut quo nobis voliva esse pcrcipitis prompte devotionis studio exequi debeatis, ac inter vos et fratres eosdem caritatem vigere inu'tuam et nullain versari discordiam sen litigii matcriam cupioritea,' ipsos ad vestrum collegium et consortium de apeciali gratia rostitiiimus, ac. etiam mandatum seu inhibitionem factam per vos scolaribus auditoribus eorundeni duxiinus revocandam. Quocirca universitatem vestram rogandam duximus attcntiiiB et monendam per apostolica vobis scripta mandantes, qua-, tinus magistros dictorum ordinum regentes apud vos sine qualibet diffictiltate seu dilatione resumentes ad statum prislinum et ad collegium magistrorum ac Universitatis consortium admittentes eos occasione premissorum de cetero nullatenus molestetis, sed ipsos favore benivolo et caritate sincera pro divina et nostra reverentia foveatis, ita quod, nos vobis exinde speciales gratias referamus, alioquin ve.nerabilibus fratribus nostris,,. Silvaneclensi et .. Ebroicensi episcopis per litteras nostras injungimus,-ut restitutionem

248

CHARTULARIUM

TJNIVERS.

PARIS.

[1253

ac revocationem hujusmodi per nos factas auctoritate nostra per se vel per alium executioni demandent ac vos ab ipsorum fratrum gravaminibus cohercentes non permittant eos a vobis occasione premissorum indebite molestari, contradictores per ceusuram ecclesiasticam appellatione postposita compescendo. Dat. Assisii, kal. Julii, poiitificatus nostri anno undecimo.
Originalo in Arch. nat. Paris. L. 248, n 229. Restant fila cannab. Subscriptio Ja. nar. Hoc ot scqucus originate nunquam ad Archivum Universitatis pertinuit. Alterum originals in Arch, depart, de la Gotc-d'Or (Dijon), fonds Cordeliers, liaase 908. In membrana avcrsa : Dominus det pncem . Ibid., fonds Dominicnins, liassc 930 (H. n 53), practerca charta, Vidimus duodecim cpistolarum Innocentii IV et Alexandra IV per electum Gusentinum an. 1256 factum continens, inter quae ct epistola memorata et sequcns (n 223), atquo epistolae nls 225 et 226 publicatae inveniuntur. Mm. de la Soc. de Vhist. de Paris et de l'Ile-de-France, X, 254. Apud Gonzaga, De origine seraph, relig. Franciscanae, p. 115, hoc. doc. sicut et ilia infra noa 225 et 226 breTitcr tantuni perstringuntur. Sic et apud Bulaeum, III, 254. 1. a Ad i in primo or. postea adjunctnm est. 2. Hoc factum in docnm. n 219 snpra rclato noixdum cst cxpresaum.

223. fnnocentius IV episcopis Adamo Silvanectensi et Johanni Ebroicensi de eadem re scribit. 1253, Julii 1, AssisiL

Innocentius episcopus, etc.) venerab. fratribus .. Silvanectensi et .. Ebroicensi episcopis salutem et apostolicam benedictionem. Amena flore virtu turn, etc, sicut 11 222, mutatis mutandis, usque compescendo. Deinde : non obstantibus aliquibus litteris vel indulgentiis quibiiscunque illorum communiter vel divisim a sede aposlolica vel legatis ejus concessis, quod suspend! vel interdici aut excommunicari non possint, sive per quas mandati nostri executio in hac parte impediri valeat vel clifferri et de quibus plenam el expressam sen de verbo ad verbum oporteat in nostris litteris fieri mentionem. Quod si non arnbo hiis exequendis potueritis interesse, alter vestrum ea nichilominus exequatur. Dat. Assisii kal. Julii, pontificatus nostri anno undecimo.
Orjginale in Arch. nat. Paris. L. 248, n 230. Supersunt fila cannab. Dcpromptum est, ut vidctur, ex Archivo fratrum, Praed.

224.

Innocentius IV ad priorem Ord. Praed. et ministrum Ord. Minorum Pariaiis, ut fratribus regentibus eorumdem Ordinum absolutions, et dispensationem ad cautelam impendant. 1253, Julii 21, Assisii.

Innocentius episcopus servus servorum Dei dilectis filiis .. priori fratrum Predicatdrum et ..* ministro fratrum Minorum proviiicialibus Francie salutem et apostolicam benedictionem. Transmissa nobis dilectorum filiorum .. prioris et .. guardian! fratrum tredicatorum ac Minorum ordinum civitatis Parisiensis petitio continebat, quod aliqui magistrorum ipsius civitatis nomine universitatis scolarium civitatis ejusdem occasione quarundam atrocium injuriarum, que quibusdam scolaribus Parisiensibus illate fuerant ab ipsius civitatis custodibus, petierunt, ut fratres ipsorum ordinum actu regentes ibidem

1253]

A.B A N N O MCC U S Q U E AD P H I L I P P U M IV K E G . F R A N C .

249

ad ea, ad que dicti magistri obligati erant et eos in posterum obligari contingeret, se ligarent. Set quia prefati fratrcs id sine conniventia sedis apostolice facere noluerunt ad eandcm sedein propter hoc nichilominus appellando, dicti magistri in quantum in eis extit.il fratres ipsos ibi regentes a magistrorura collegio et Universitatis consortio tamquam excommunicates auctoritate cujusdain slatuti a bone memorie R. tituli Sancti Stephani in Gelio monte presbytero cardinale, tune in partibus illis apostolice sedis legato, sicut dicitur, editi 2 ejusdem Universitatis nomine separantes ac separates etiam nunciant.es scolaribus sub pena quam Universitas ipsa infligere potest districtius injunxertml, ut lectiones eorundem fratrum decetero non audirent. Et licet dicti fratres regentes we auctoritate statuti hujusmodi non credant aliqua excommunicatione teneri, tamen dicti prior ct guardianus ac ipai, ut tollatur emulis obloquendi materia et eciam ut provisio quam alias super negocio isto fecimus, suum de facili .consequatur effectum, fecerunt a nobi.s suppliciter postulari, ut eisdem fratribus absolutions beneficium ad cautelam super hoc impend! de bcnignitate sedis apostolice faceremus. Nos itaque de vestra circumspectione confisi discretioni vestre per apostolica scripta mandamus, quatinus eis cum super hoc ab ipsis huinilitcr reqtiisiti fueritis absolutionis ac etiam dispensationis beneficium ad cautclam auctoritate nostra juxta form am ecclesie sicut expedire videritis impendatis. Quod vsi non ainbo hiis exequendis potueritis interesse, alter vestrum ea nichilominus exequatur. Dat. Assisii xij. kal. Augusti, pontificatus iiostri anno undecimo.
Duo originnliu in Arch, nut. Paris. L. 248, nlB 231 ct 234. Boost nbique sigillum, quod crat appcnsum fllis camiub. In tttru(uc membriiuu uvcraa logilur : Prcdicutovum. fralrum . Mem. de la Soc. de I'hist. de Paris et de l'lle-deFrance, X, 256. 1. la orijf, n 231 dcsunt bin duo puncta. 2 . Gf. supra n 20.

22S* Innoccntius IV magistros Parisienses hortatur ut molcstare magistros regentes Ord. Praedicatorum et Minorum desinant, eos in libcrtate sicut antea sistcre permittant usque ad festum Assumptionis, quo utrique ad curiam venirent. 1253, Augusti 26, Assist'/'.

Innocentius episcopus servus servorum Dei dilectis filiis magistris et universitati scolarium Parisiensium salutem et apostolicam benedictionem. Excelsi dextera in orto universalis ecclesie diloctorum filiorum fratrum Predicatorum et Minorum ordinibus conplantatis nolum est et luce clarius patet cunctis, quante honestatis et salutis sit ipsorum religio, et observantie quam salubris existant accepti et amabiles Deo et hominibus eorumdem ordinum professores. Manifestum est etiam, quod ex eorumdem claris operibus scientia quoquo ac doctrina et predicatione conspicuis, ad que ab ipso eorum exordio instituti fuisse iidem ordines dinoscuntur, habitantibus in regione umbre mortis et inter opaca positis vitiorum lux vite nonnunquam inluxit ac speculum virtutum emicuit et irradiat ad salutem. Hec itaque aliosque multipharios spirituals profectus, quos de 32 Chart. Univ. Paris.-1.

250

'

CHARTULARIUM

UNIVERS.

PARIS.

[1253

ipsis fralribus et ordinibus suis Christiana incessanter experitur profcssio circa eos sollicite attendatis et considerantes, quod apostolica sedes jam dictos fratres velud coadjutores catholice fidei et cooperatores bonorum perutiles benivolentia special! prosequitur, intime sinceritatis ad eos extendatis -aflfectus quodam ardore precipue caritalis, ut non solum qtiietos vos et non molestos exhibere curetis eisclem, sed honorificos, beiiivolos et plurimiiin gratiosos. Sane dilectis iiliis .. priore Predicatorum et guardiano Minorum fratrum Parisiensium intimantibus nobis accepimns, quod vos quorumdam statutorum occasione nuper pro vestro libito editorum a vobis, ipsos et liberuin ac quietum statum magistrorum et fratrum eoriundein ordinum Parisius studio insistenliiim ac scolarium suormn indebite perturbastis. Quia igitur nee expediens cst nee decens, quod a vobis moles tie vel pressure inferantur eisclem, quos piis convenit juvari subsidiis et presidiis confoveri, universitatcm vestram rogandam, mcmendam attente duxiimis et hortandam per apostolica vobis scripta mandantes, quatinus ob .reverenliam dicte sedis et nostram ab ipsorum quibuslibet novis molestiis et inquietalionibus, predictis statiitis nequaquam obstantibus, desistentes nichil penitus usque ad festum Assumptionis be ate Virginis primo venturum * in eorum vel pristini status sui prejudicium altemptelis, sed in ea liberlale ac quiete sistere permittatis cosdein, in qua a duobus annis retro extitisse noscuntur taliter super hoc apostolicis vos coaptaiitcs monilis et mandatis, quod iidem tranquillitatis eis proveiiire solacia et prehabite libertalis statum sibi gaudeant conservari, nosque devotionem vestram exinde dignis possimus laudibus cominendare. Verum quia ctipimus inter vos et ipsos oinnem scandali et discordie amputare maleriam, ut sub vinculo pacis vacare liberius studio valeatis, venerabilibus fralribus noslris .. Silvanoctensi et .. Ebroicensi episcopis nostris nicliilomimis injungimu.s litteris, ut vos ct eos ex parte nostra peremptorie citare procurcnt, quod in premisso festo, nisi interim concordia super hiis provenerit, per procuratores ydoneos tain vos quam ipsi coram nobis comparere curetis, ut super premissis quod utile, salubre ac convcniens viderimus auctore Domino statuainus, nee permittant eosdem a vobis contra prcmissa medio lempore molestari, molestatores liujusmodi per censuram ecclesiasticam appellatione postposila compescendo. Dat. Assisii, vij kal, Septembris, pontificalus nostri anno undeciino.
Duo originalia in Arch. nut. Paris. L. 248, ulH 237 n ot .238. Res tan I lilu eannnb. Nuutrum, ut vidctur, pvovcnit ex ArcLivo Univors. Mdm. tie la Soc. da I'hist. da Paris et de I'lle-de-Franca, X, 257. Vide supra ad nolt 222 ct 224. 'I. Id est usque ad 15 August! 1254.

226.

Innocentius IV de eadem re episcopis Adamo Silvancctensi et Johanni Ebroicensi. 1253, August! 26, Assisif.

Innocentius episcopus venerab. IVatribus .. Silvanectensi et .. Ebroicensi episcopis salutem et apostolicam beiiedictionem. Excelsi dextera, e/c., mutatis mutandis, sicut in
32.
.

1254]

AB A N N O M C C U S Q U E

AD P H I L I P P U M IV REG.

FRANC.

-251

praecedentibus litteris cum adjuncto in n 223, desnnt nonnisi verba aut excommunicari. Dal. Assisii vij kill. Septembris, pontificatus nostri anno undecimo.
Duo oi'iginnlia in Arch. nut. Paris L. 248, nis 237^ ct 239. Supcrsunt filti cannab.

227.

Innocentius IV scholaribus Cisterciens. Ord. Parisiis studentibiis privilegia fratrum Minorum et Praedicatorum ibidem commorantium conccdit. 1254, Januarii 28, La.tero.ni.

Innocentiua episcopus scrvus servorum Dei dilectis filiis .. fratribus Cisterciensis Qrclinis scolaribus Pariaius apud Sanctum Bernardum in theologica facilitate stuclentibus salutem el. apostolicam benedictionem. Ne studium vestrum inutile, si non proveniret exincle frucltis aliquis, videatur, prescntium vobis auctoritate concedimus, ut in predicando publice, ai fueritia reqiiisili, et legendo ordinarie in theologia, cum licentiati fueritis, non obstante quod estis monachi, ilia qua fratres Minores et Predicatores illic nioraiiles viliintur omnhnoda utamini libertate. Nulli ergo, etc., nostre concessionis, etc. Si quis autcin, etc. Dal. Laterani v kal. Februarii, pontificatus nostri anno undecimo.
Duo origiunliu in Arch, diipnrt. dc 1'Aubc (Troycs), 311/257. Leust bulla. In averaa nicmbraiia unins solum: l^, cccj capitulo anno xj . Rnvora ooiuirrit in Ro(j. Vat. Iniioccntii IV an. 11 cp. 401, fol. 51. In Arch, depart, dc 1'Aubc I. c. inrcnitur iusupci- hncc bulla in upogvapho oouuvo. D'Arbois dc Jubaiuvillu, Etudes sur Vetat interieur dss dUbayes cisterdennas, p. 364. Greg-onus X, iiij id. Jul. an. 1 (1272 Jul. 12), iisdum. vcrbis idem privilogium renovavit. Gf. Fclibien, Hist. dc. la mile, cle Paris, III, 101. Primus mngistcr thcol. Parisiia ex Ord. Ciatcrc. fuit fr. Guitlo, abbns dc Elemosina, do qno iiifrn nta 22?), 2ti4.

228.

Innocentius IV episcopum Lingonensem privilegii in praeccdentibus litteris Cisterciensibus Parisiis studentibiis conccssi consewatorem const!tuit. 1254, Januarii 28, Laterani.

Innocciilius episcopus servus servorum Dei venerabili fratri .. episcopo Lingonensi sulutem et apostolicam benedictionem. Ne studium dilectoruin filiorum .. fratrum Cisterciensis Ordinis acolarium Pariaius apud Sanctum Bernardum in theologica facilitate aUidentiuin, inutile, si non proveniret exinde fructus aliquis, videatur, auctoritate litteranun nostraruin sibi duximua concedendum, ut in predicando publice, si fuerint requisili, et legendo ordinarie in theologia, cum licentiati fuerint, non obstante quod sunt monachi, ilia iitantur, qua fratres Minores et Predicatores illic morantes utuiitur, omnimoda libertate. Quocirca fraternitati tue per apostolica scripla mandamus, quatinus non permittas cos contra concessionis nostre tenorein super hiis ab aliquibus indebite molcstari, molestatpres hujuamodi per censuram ecclesiasticam appellatione postposita compescendo, non obstante, si aliquibus de partibus illis, qnod excommunicari, suspeiidi, vel interdici aut conveniri extra certa loca non valeant, a sede apostolica sit indultum. Dat. Laterani v kal. Februarii, pontificatus nostri anno undecimo.
Originalc in Arch, depart, de 1'Aubo (Troycs), 3U/257. Dcest bulla plunibca. Insupor ibid, in transcripto coacvo. - In

252
1

CHAIITULAIUUM

TJNIVERS.

PARIS.

[1254

Reg . Vat. Innocentii IV an. 11 ad ep. 401, legitur tantummodo : .. Episcopus Lingoncnsis datus est cis super hoc conservator, non obstante, si aliquibus de partibus illis, quod excom muni car i, suspend! vel interdici aut conveniri extra ccrta loca non valeant. a sede apostolica sit indultum . D'Arbois do Jubainville, Etudes, etc., p. 364.

229.

Innoeentius IV Haimerico cancellario Parisiensi scribit, ut fratri Guidoni Orel. Cisterc., si dignus sit? et aliis ejusdem Ordinis Parisiis studentibus licentiam suo tempore largiatur. 1254, Januarii 28, Laferani.

.. Cancellario Parisiensi. Ut fratres Gisterciensis Ordinis scolares Parisius apud Sanctum Bernarcluin ejusdem ordinis in iheologica facilitate studentes eo potius sedeant studio, quo se per ascensum ad magistralem cathedram si bene profecerint se sciverint honorandos, discretionem tuam rogamus attentius et hortamtir per apostolica tibi scripta mandantes, qualinus accommoda interpretatione considerans, quod id non ob aliud petitur, nisi ut per hoc ad melius studendum animi studentiuin excitentur, quodque idem ordo eo fit celebrior, quo famosiores clerici fuerint in eodein : dileclo filio fratri Guidoni, si dignus est, et aliis ibidem studentibus, cum ad id fuerint idonei, incipiendi et regendi non obstante quod religiosi sunt in facilitate predicta licentiam prout ad t.e pertinet sine difficultate qualibet largiaris*. Dat. Laterani v kal. Februarii, anno xj.
Reg. Vat. Innocentii IV nn. 11, ep. 402, fol. 51tt. In Avch. depart, de 1'Aube (Troyea),,311/257 invonitur apographum utique coaevum. 1. Sicut ex doc. n 264 infra cdito vidcmus, fr. Guide non Parisiis scd in curia Romanu cxnminatns cst ct licentiam regendi obtinuit.

23O.

Litterae Univcrsitatis Parisiensis ad praclatos ecclesiae et scholares universes, quibus ordines religiosi, imprimis fratres Praedicatores, incus ant iir. 1254, Februarii 4, [Parisiis].

Reverendis in Chris to patribus archiepiscopis, episcopis, abbatibus, decanis, archidiaconis et aliis ecclesiarum prelatis, necnon capitulis et scolaribus universis universitas magistrormn el scolarium Parisius studeiitium salutem in Domino sempiternam. Excelsi dextera paradisum voluptatis olym plantavit Parisius venerandum gignasium litterarum, unde sapientie fons ascendit, qui in quatuor facultates, videlicet theologiam, jurispcritiam, medicinam, necnon rationalem, naturalem, moralem philosophiam quasi in iiijor paradysi flumina distributus per quatuor mundi climata derivatus universam terrain irrigat et infundit, ex quo quam multifarios, spirituales ac temporales profectus Christiana m professio experitur, luce clarius patet cunctis. Huic veneraiido et salubri gignasib quondam prefuere magistri, viri reverendi vita et doctrina clarissimi, mente religiosi, omnes tamen degentes in habitu seculari, qui processu temporis crescente nuinero auditorum, sicut oportuit, ampliati, ut liberius et tranquillius vacare possent studio Htterali, si quodam

1254]

AB A N N O M C C

USQUE

AD P I I I L I P P U M

IV REG.

FRANC.

253

essent juris specialis vinculo social!, corpus Gollegii sive Universitalis cum inullis privilegiis et indultis ab utroque priiicipo sunt adepti 1 , sub quorum doctormn felici regimine vernans studium mcmoratum in flores pullulayit pulcherrimos et fruclua fecit uberrimos honestalis, ilia precipue ratione, quia sicut nee habitu nee professione diversi : ita nee Btudiis erant nee volis adversi, scienl.es quod aque Syloe vadunt cum silentio et quiete. Novisslme autem diebus nostris quidain viri regulares, qui fratres Predicatores dicuntur, Parisius in parvo numero viventes sub quadam pietatis ac publice utilitatia specie subingrcssi una nobiscuin tlieologie studium ferventer et humiliter .sunt aggressi2, propter quod ti inajoribus nostris el. nobis benigne recepti, sincere caritatis brachiis amplexati, in doino noslra propria, in qua usque hodie commorantur, quain eis ad inhabitandum concessirnus 8 , hospitati, alimenlo lam doctrine quam corporali diligentius educati, plurinnsque beneficiis nostris et antecessorum noslrorum potiti, per ingressum scolasticorum nostrorum in scientia simul et in numero adeo sunt dilatati, quod jam ubique terrarum per inulta collegia sunt dispersi 4 . Geterum cum ab inilio sue institutioriis elegissent in huinilitate perfecta Ghristo Domino famulari, consequenter nescimus quo ducti spiritu contra evangelicain perfecte humililatis quam fuerant professi regulam (qua dicit Dominus ad perfectos: Nolite vocari Ilabbi , et paulo post : Ne vocemini magistri , in primo magiBtcrii prohibens appelitum, in secundo magistri eliam interdicens vocabulum) honorcm sollempnis magisterii et magistrorum cathedras ambientes, tamen propter quaiidam atrocem injuriam et famosam nobis illatam translata majori parte studii Parisiensis Andegavis, in ilia paucitate scolarium, que remansit Parisius, desiderio suo potiti, conniventibus episcopo et cancellario Parisiensibus, qui tune erant, in absentia magistrorum sollempne magistefium et unam inagistralein'cathedram sunt adepti8. Deinde filudio nostro apostolica provisione Parisius refonnato, per eandem cathedram multiplicatis sibi cloctoribus successive preter voluntatem cancellarii qui tune erat, inajoribus nostris, qui nonduin aliis regulariuin scolasticorum conventibus arctabantur, dissimulantibus, per seipsos secundam catliedram erexerunl, et eas ambas talibus titulis acquisitas aliquundiu tenuerunt. Porro tempore procedente considerantes inajores nostri diversarum religionum vj collegia, videlicet fratres Glarevallenses8, Premonstratenses 7 , de ValleScolarium8, de Ordine Trinitatis 9 , fratres. Minores 10 , preter alios regulares apud nos collegia non habentes, causa discondi sacras litteras Parisius convenisse, et in eis quosdam usque ad cathedram profecisse : alios vero nonduin competenler provectos ad calhedras magistrales, secundum quod et ipsi asserunt, processii temporis aspirare; considerantes eliam, canonicos ecclesie Parisiensis, quorum tres apud nos in eisdem litteris sunt regentes, numerum suum secundum quod eis persone suppetunt juxta inorom ecclesie sue multiplicare consuevisse; attendentes nichilominus, statum civitatis et honestatem theologice facultatis secundum statutum apostolicum" a cancellario Parisiensi et a singulis magistrorum theologie juratum vix posse in eadem facultate xij

254

CIIARTULARIUM

UNIVERS.

PARIS.

[1254

cathedras sustinere propter scolarium apud nos in theologia stiidentium raritatem, cum jam in civitatibus et aliis locis majoribus iiniversis per fralres eosdem et alios non sine grandi periculo dicte littere doceantur : .luce clarius previderunt quod, postquam ex illis xij novem* 2 cathedre, sictit in promptu est, a predictis collegiis irrevocabiliter fuerint occupate, que propter fratrum regentium successioiiem continuatam ad seculares magistros nunquam deinceps revertentur, due aut tres dumtaxat poterunt superesse, que personis secularibus ex omni regione que sub celo est ad sludium Parisius confluentibus valeant reservari. Quod si ibrsan contingeret, memorata collegia sibi ad instar fratrum Predicatorum cathedras geininare, cum juxta consequentiam premissoruin jam essent in Unirersitate nostra schole theologie xv iminorlales, inevilabiliter sequeretur seculares scolasticos 'universes, canonicis Parisiensibus duntaxat exceptis, a llieologie cathedris Parisiensibus fore in sempiternum exclusos, propler quod .necesse liabercmus civitatem Parisiensem studiis noslris aptam et a multis rctroaclis temporibus multis et magnis sumptibus nostris aptalam propler supcrvenienles regulares deserorc, ct ad loca minus ydonea non sine dampnis plurimis Iransniigrare, vel a sacrarum litlerartim penetralibus alieni passim omnes ad seculares scienlias convolare. Nos igitur diligenlitis attendentes sacrarum eminentiam litteranim magis necessarian! esse Bcculavibus clericis, qui ad curani animarum et ecclesiarum regimen frequehcius evocantur, quain regularibus viris, qui ad ea rarius promoventur; attendentes etiam, quantum intendat scolaris studio si se speret quandoque ad docendi cathedram perventtirum : cliligenti deliberations prehabita diiximus statuendum ut nullus regiilarium conventus in collegio nost.ro dnas sitnul sollempnes cathedras habere valeat actu regentium magistroruin l3 , non intendentes per hoc statutum eos arctare quominus liceat eis inter fralres suos cxtraordinarios nmlliplicare sibi lectores, secunclum quod sibi viderint expedire. Gui statute fralres Predicatores totis viribus resistunt, et adhuc soli jl quantum in ipsis est reniluntur K i . Super transacta vero Quadragesima [cum] propter interfeclionem, vinculalionom et alias atroces injurias a custodibus Parisiensibus communibus scolaribus 110stria illalas in magna cordis angustia constituti juxta quandam ordinationem scdis apostolico nobis ind.ultam le , obligationem quandam ad invicem faceremus de prefatis injuriis sccundum Deum et justitiam 7 quatenus unicuique salva regula vel ordine suo liccret et etiam sine labore proprii corporis, non singulorum sed Universitatis nomine, si forte contingeret justitiam secularem nobis deficere, prosequendis mcmorati magistri Predicatorum apud nos tune regentes dicte obligationi nostre consentire minime voluerunt, nisi sub ea conditione ut sub sigilli nostri communis testimonio duas eorum ordini scolas concederemus perpetuas in theologie collegio magistrorum, quod eis concedi non poterat, obstante statute nostro superius annotate ; nee de scolis eorum vel nostris tune agebatur, sed magis de prefatis injuriis amovendis. Unde predicte obligationi sepe died fratres pertinaciter resistentes, earn per suam rebellionein vij hebdomadis protraxerunt, propter quod securitate

1254]

AB

ANNO

MGC

USQUE

AD P H I U P P U M

IV

REG.

FRANC.

255

nostra clilala diutius nos ccssare oportuit a legcndo. Qua tandem obligations illis renitentibus coiismninata statini secula est ad nos train securitatem in posterum dictarum injurinrum cmenda". Ceterum aclinic ipsa emenda pendente, ne similem rebellioncm in aliquibus magistrorum experiromur imposterum, uuanimiter duximus slatuendum ut nullus decctoro magisler admitlalur ad collegium inagistroruin, nisi prius juraverit Blatuta nostra licita el honesta et nobis utilia se finniter servaturum. Insuper obligationibus nostris licilis et honestis ac nobis expedientibus, precipue ex tenore privilegioruin nostrorum vigorein liabentibus se concorditer consentire; vit juxta verbum Augustini non sit pars turpis suo non congruens universo. Gui eliain statute licet poslea iu iavorem illorum clausulam istaiu vellemus inserere : duin tain en michi qui roguhun IVatruin Predicaloriun profiteer, dicta statuta secundum eanclcm regulain non shit illieita uec inhonesta, iicc saluti aniinarum contraria, nee juri divino aut humano sen eliain publico ulililati adversa, nee sancte Dei ecclesie sint dampnosa , nichiloininus taincn suiiin reiuicnint prestare conseusum, nisi sub conditione predicta de duabus scolis perpcluo concedendis, propter quani conditioncm ralione jam dicta non. acceptatam a nobis cidcin staluto, quantum in ipsis fail, pertinaeiter resliterunt et adhuc renitimtur. POITO oiiin propter hujusinodi rebellionem coutuinaciamque juxta tenorem ordinationis sedis apostolicc 18 supradiele per clapsum xv dieruin spatium cxcominuuicationis senteiiliani iiUHirrissent, nos proplcr eoruin excoinmunicalionem in rebelliones prediclas eos et eis adhoreules a nostro consortio sicut moris est separaiites, ipsam eorum separati'onem juxta inorcin nostrum per universas scolas fecimus publicari. Propter quod totus fratrum Prodicatoi'iun Parisionsis Conventus antique biimilitatis sue et beneficcntie nostre oblitus contra verbum apostoli diccntis : Obsecro vos IVatres ut digue ambulelis ea vocatione qua voculi estiw in oinni bvimilitate et mansuettidine , et alibi : Beneficencie nolite oblivisci 3), adversus Uiiiversitatein nostram patronam suanr, prout ipai diffiteri non audcronr, calcaneum crigentes personas majoruin noslrorum graviter diffiunantes, persecutores cos osse sanetimonie ac totius religionis falso ac procaciter asserentes, tandem in pci'Hunarum noslrartim pericula macliinanles iliustri coinili Pictavensi, regni Francie tune reclori, assisteiitiJnis ei curie sue proceribus inullis, et magisirormn nostrorum ad hoc vocalia presenlibus, per excogilalam uialitiani suggesserunt, nos statuta contra Deuin et uiiivcrsalein ecclesiam cdidisse, necnon conspiratipnes illicitas contra domini regis lionorem et regni coimnodn, quod absil, porpetrasse : cum tamen nichil penitus, nisi que supra dicta sunt, fecerimus, quod et ipsi una nobiscum, sub conditione tamen prescripta, quantum in ipsis fuit facere obtulerunt. Nee duin nostris calamitatibua satiati ad sedem apoBtoIicam accedentes et apud dominum papam et dominos cardinales majores nostros, ut intelleximus, graviter diJOTamantes, causas sue separations omnino tacentes, nullo ex parte nostra ibi presente, per exquisila precum mendacia quasdam litteras surreptitias a domino papa per iniportunitatcm suain, ut intelleximus, ad venerabilem patrein Ebroi-

256

CHARTUIARIUM
19

UNIVERS.

PARIS.

[1254

censem episcopum extorserunt , per quas (licet ob revereutiam apostolice bulle et ad preces domini comilis Pictavensis predict! et ad evitandum eis scandula plurimorum, qui de ipsorum insolentiis oLslupescunt, benigne .vellemus eos ad consortium nostrum resumere, salvis dumtaxat statutis nostris predictis, donee sallem dominus papa illis plenius cognitis aliter duceret ordinandum) ipsi nichilominus mediante quodam executore suo a memorato episcopo ad instantiam eorum subdelegato, videlicet rnagislro Luca 20 Parisiensi canonico, sibi propitio nobis autem omnino adverse (nobis nunqiiain in judicium evocatis, nunquam ad defiensionein nostram auditis,' non sufFicienter monitis, exceplionibus nostris et falsitate precum et aliis plurimis extra judiciuin, sicut potuimus coram Deo, proposilis, non admissis, post appellntionein legitimam ex hiis gravaminibus et aliis multis causis interpositam, pendcnle nichilominus citatione qua nos fecerunt citari ad tribunal sinnini pontificis per quandain lilteram sec undo a scde apostolica ad eundem judicein impetratam 21 ) omnes magistrqs et singulos omnium facultatum, omnes audilores etiain theologie, juris et medicine sine ulla cause cognitione, juris ordine pretermisso, de facto, cum de jure non potuerant, fecere suspendi, et ad majorem noslri el: totius cleri con turn eliam per ecclesias parrochiales civitatis Pariaiensis in prcsentia omnium laicorum et grave scandalum eorundem tina die dominica publicari. Ad hec ad majorem prcsumptionis sue cuinuluin, cum propter novos supervenientes scolares facti seriem jgnorantoa memoraturn separationis edictum cum sna declaratione faceremus per univcrsas scola.s iterato per publicos servientes nostroSj quos bedellos nominamus, sicut moris cst, publicari, cum ad scolain unam ipsorum fratrum dicti famuli pervonissent uno illorum incipiente legere cartam edicti, multitudo fratrum ibidem existenliiun cum magna vociferatione et strepitu in ipsos famulos irruentes, post multas contumelias cartam edicti de legends manibus rapientes ruperunt, et alio famulorum pulsato, tertium usque ad effusionom sanguinis percusserimt, et sic eos turpiler repulerunt. Tandem eis ad rcctorem Universitatis nostre cum eventus sui rcvelatione reversis, rector assumptis sil)i Lribus magistris artium ad eandem scolain accedens, cum idem edictum in alia car la scrip turn legere conaretur, iidem fratres insurrexerunt in ipsum, et multis coiitumeliis aflecerunt. Deinum imponentes ei quod arniatus venisset, ad hoc investigandum personam ,ejus propriis manibus palpitabant, donee dictus rector innocentiam suam volens ostendere, cappa sua reversala usque ad collum, monstravit coram omnibus se inhermem, eL sic manus eorum evadens infecto negotio remeavit. Necdum autem iniquitalibus Amorreoruin completis memorati fratres ad fraudis, ne dicamus falsitatis, inachinamenta se nequiter convertentes, ab executore suo predicto 22 quandam litteram extorserunt per errorein ipsius, ut asserit, non sine falsitatis vitio, continentem, quosdam magistros et scolares nostros nominatim usque ad numeruin quadraginta in ejusdem presentia consensisse preiiunciatos fratres apud nos quondam regentes ad nostrum consortium et inagistrorum collegium admittendos. Quam siquidem litteram quibusdam nostrum, ut eos ad exemplum

1254]

A.B A N N O M C G U S Q U E AD P H I L I P P U M IV R E G . F R A N C .

257

predictorum sibi allicere et ab Universitatis nostre conseiisu occulte discedere provocarent, per occulta conventicula ostendebant, et hoc modo inter nos dissensiones et scismata procurabaiit, donee eadem littera per quondam nostrum Domino procurante nobis allata et in publico recitata, illis, quorum nomina erant inscripta, de tanta falsitate commotis ac ipsuin factmn obnixe negantibus, dictus executor hoc audiens nirnio rubore confusus in detestationem prefate littere sigillum suum mediante securi confregit, et partem ejusdem sigilli confracti rectori nostro ad proprie contristationis ostensioneni et penitudinis destinavit, necnon ad petitioner!! quorundam in dicta littera contentorum litteras suas contrariiim asserentes thnore correptus eisdem concessit, sigillo curie Parisiensis, cum nondum sigillum proprium haberet, sigillatas, quas cum priori littera supradicta ad ostendendum loco et tempore penes nos observamus23. Diffamationes et detractiones, quas contra nos et precipue contra majores nostros tarn in sermonibus suis publicis, quam in privalis facere non verentur, non possumus sub breviloquio explicare. 'In quibus omnibus supradictis non sine gravi jactura sumus experti veritatem illius vulgaris proverbii : Mus in pera, serpens in sinu, ignis in gremio, male suos remunerat hospites , Salomone dicente : Qui in sinu suo serpentem nutrit, percutietur ab eo , necnon in veritatem Hispalensis Goncilii, ubi dicitur : In uno eodemque officio diverse professions homines esse non debent; quod etiam in divina lege prohibetur dicente Moyse : Non arabis in bove siinul et asino, quod est : diverse professionis homines in uno siinul officio non sociabis 3). Et infra : Non coherere sibi iiec conjungi possunt, quibus fuerint sIndia et vota diversa 84 . Ne igitur quidam de fratribus, qui apud omnes ecelesias aunt dispersi,' causain forte fratrum suorimi Parisiensium ad aures hominum justificarc volentes, veritatem gestorum aliena narratione valeaiit obfuscare, nos publica universalis ecclesie militate inspecta non propter nos tantuin sed propter quedam majora, que imminent, cupientes dictam veritatem omnibus notam esse, predictorum summam, colligendo breviter terrores et oppressiones, et alia inopinata gravamina, que nobis ingerunt insolenter (pretermissis ad presens plurimis que nobis per laicorum potentiam, quos sibi miris modis alliciunt, moliuntur), cliscretioni vestre, patres et domini reverendi, preaentium tenore duximua intimanda, quatinus, qui divine providentie dementia patres estis, aliquando vos fuisse filios recolentes nobis mine filiis paternd affectu compatiamini, et predicte insolentie quid pretendant, quantaque pericula secutura immineant, diligenter ac perspicaciter attendentes, presertim qui dati estis speculatorcs doimii Israel, speculas ascendentes perspiciatis et contemplemini, et si expedire viderit-is, modis quibus secundum Deuin poteritis providere curetis, ne concusso ecclesie fundamento, quod Parisiense studium esse dinoscitur, consequenter corruat ipsum edificium improvise. Nam qui demoliendo a fundamentis incipit, nulli profecto dubium derelinquit, quod to turn edificium auferre intendit. Data Parisius in ecclesia S. Juliani Pauperis, et lecta ibidem in presentia magistrorum omnium facultatum, omnibus magistris ad hoc specialiter evocatis,
Chart. Univ. Paris. I.
33

258

CHARTULAK1UM

UN1VERS.

PARIS.

[1254

anno Domini MGGLIII, die mercurii proxima post festuin Purificalionis bcate Marie virginis.
Cod. Yat. Reg. 406, fol. 49b. Deest in Bibl. Phillipps in Cheltenham, ms. 876. Bibl. Collegii Corp. Christi Cantabrigiae, ms. 107, p. 109. Cod. Archiv. Univers. Paris. 94, p. 104. Bibl. Carnot., ms. 662 (Cod. Harcur), fol. 94*. Bibl. nat. Paris, ms. lat. 9950, fol. 1, ex cod. membran. nat. Picard, fol. 101. Bulaeus, III, 255. 1. Cf. Denifle, Die Universitaeten des Mittelallers, I, 67 sq. 2. Vide supra n 34, 36, 44. Paris. 9950 uliliter pro humiliter . 3. Supra n 42. 4. Praeter studia particularin cap. gcneralc ordinis paucis abhinc annis quatuor studia generalia constituere proposuit (supra n 179). 5. Cf. supra not. ad n11 34. 6. Cf. imprimis supra n8 146, 148. 7. Supra n 214. 8. Supra n 65. 9. .Supra n 63. 10. Supra notam ad num 37. 11. Cf. supra nos 5 ot 27. 12. Sex collegia supra nominata isto tempore septem tantum cathcdras magistrates babcbant. Ex aliis orclinibus, qui ndhuc non habcbant collegium Parisiis, possum tantum fr. Galdericum Cluniacensem nomiuni-e, qui saltern an, 1259 ut magistcr in Universitate legebat, sicntpatet ex litteris AlexandrilV Jun. 24 cjusdem anni. In ipsis practcreu mentio fit trium magistrorum in theologica facultate Paris, saecularium, minime canonicorum eccl. Paris., qui fuerunt amici duorum ordinnm Pracdicatorum ac Minorum. Cum [autem accusatores praedictorum ordiuum praicserlim sacculares magislri thoologiao Paris, exstiterint, isto tempore utique plures quam tres cathcdras theologicas magistri saccularcs in Universitate Paris, occuparunt, quod et ex Responsfonibus Guillelmi de S. Amore (opp. ed. Constantiae, p. 103) liquet; proincloquo vcritati minime concordat sententia supra relata : duae aut tres dumtaxat cathedrae poterunt snpercsse personia snecxiluribus. 13. Supra n 200. 14. Salimbene narrat in suo Chron., ministrum gen. Minorum, Johanncm dc Parma, orta cliscordin, congregnsso Universitatem et praedicasse tarn scholaribus quam. magistris, scquc ac fratrcs suos disciplinac ot correction! corum oxposuisse. Quo audito < omnes acceperunt satisfactionem et quicvit spiritus corum, quo tumcsccbant contra frutros . Cod. Yat. 7260, fol. 138 ; abbrey. in ed. Farm., p. 129 sq. Revera pendentc ista contentionc saltern duobus annis prioribus fratrcs Minores raro nominantur a magistris Paris., semper tamcn fratres Pracdicatorcs, sicut ct Alexander IY infra n 246 sqq. nonnisi duorum magistrorum Praed. mentionem facit. 13. et... renituntur om. Cod. Univ. 94, Cod. Harcur ct roliqui mss. praeter Yat. 16. Supra n 79. 17. Supra n 219. 18. Supra n 20. 19. Supra n 223 ; non montionom fnciunt litlerarum ad ipsos directarum (n 222). 20. Iste canonicus in Cartul. blanc de Saint-Denis, in Arch. nut. Paris. LL. 1157, p. 274 sq., saepe nominatur. 21. Supra n 224; iterumque silcntio praetcreunt litteras sccundo ad ipsos dircctus (n 225). 22. Episcopo Ebroicensi scilicet. 23. Hoc do cum., quod non Icvis momcnti csset, nusquam potuit rcporiri. 24. Yorba sunt ex Concil. Hispal. II an. 619 celebrato desumpta (c. 9), et referuntur a Gratiano, Causa 10, qu. 7, c. 22.

231. Statutum universitatis magistrorum artium Paris, contra eos} qui pro irnpensis in causa contra fratres Praedicatores factis pecuniam conferre renuebant, et in futurum. renuere voluissent.
1254, Februarii 26, [Parisiis].

Universis presentibus pariter et futuris nos universitas magistrorum arciuin Parisius studentmm notura facimus, quod cum pro bono communi et necessitate studii Parisiensis fuerit a tota Universitate Parisiensi ordinatum, quod singuli magistri ot scolares cujuscunque facultatis expensas unius septimane, quod vulgar!tor bursa nuncupatur, pro debitis Universitatis nostre, pro privilegiis impetratis et aliis negociis dicte Univcrsitalis nostre multis et multipliciter procuratis hactenus contractis, et pro vocatione sen citations, qua summus pontifex Universitatem nostram ad sedem apostolicam ad instanciam fratrum Predicatorum vocavit1, contribuerent, magistrique omnium facullatum et scolares nostri dictam contributionem persolverint, paucis admodum exceptis, qui animo impudent! el obstinato tarn maliciose quam indebite nobis rebelles dictam contributionem cum magistris et cum discipulis suis facere non curant, pluries ut decuit requisiti : ne ex malicia sua commodum aliquod reportare vel magistris sen conscolaribus suis liberiores effici
33.

1254]

AB A N N O M C G U S Q U E AD P H I L I P P U M IV REG. FRANC.

259

videantur, ordinamus et staluimus, ut quilibet scolaris noster dictam rebellionem suam infra octo dies post brandones emendare ac ad unitatem nostram redire non curaverit, exliinc ad nullum gradum in collegio seu consorcio nostro valeat promoveri, utpote quod nee ad respondendum de novo de sophismate seu questione, nee ad examinationem ad optinendurn licenciam determinandi vel regendi ab examinatoribus a nobis ad supradicta deputatis, nee ad consorcium determinantium vei magislrorum, si fuerit ad hoc licenciatus, aliquatenus admittatur. Quod ut firmius observetur, ordinamus et statuimus, quod decetero nullus magister aliquem scolarem ad respondendum de novo de sophismate vel questione vel ad deterininandum in scolis suis admittat, vel ad optinendum licenciam detormmandi seu legendi Parisius presentet, vel ejus principium teneat, vel nomine nostro ad oplinendum licenciam determinandi vel legendi Parisius examinet, vel procurator seu rector diem ad incipiendum licenciato assignet, nisi scolaris ille prius fidem dederit corporalem, quod a predicta rebellione sit immunis, et quod si de ea inventus sit eulpabilis, modo supradicto punialnr, nisi congrua satisfactione coram magistris quatuor nationum ad arbitrium eorum vel deputatorum ab eis premissa graciam magistrorum optineat, quod more aliorum valeat jjromoveri. Hoc autem statutum fide et. juramento singulorum magistrorum nostrorum vallatum, et ad hujus testimonium sigillis quatuor nationum fiigillatum volumus firm am et inviolabilem habere firmitatem, quousque inde ex causa rationabili duxcrimus revocandum, salvo tainen jure cujuslibet et in quolibet. Actum anno Domini MCG quinquagesimo terlio, die jovis ante brandones.
Originalo in Ai'ch. Univei'R. Pui'is. thocu IV. A. 18. f. Desuut qiialuor sigilla. Jourdtiin, n 108. 1. Supra un 225.

232. Innocentins IV provisori et monachis S. Bernardi in Cardineto Paris. Cisterc. Ord. jus patronatus in medictatem ecclesiae da Roderham Kboracensis dioecesis a Johanne de Lcssington domino de Eston concessum confirmat. 1254, Februarii 28, Laterani.

Innocentius episcopus servus servorum Dei dilectis filiis ,. provisori et monachis loci qui dicitur Bead Bernardi in Gardineto Parisiensis Gisterciensis Ordinis. Affectu sincere aic vestri ordinis decus et decorem diligimus, quod super omnibus spectantibus ad ipsius honorern et comodum nos benignos et benivolos exhibemus. Sane sicut lecta coram nobis vestra petitio continebal, dilectus filius nobilis vir Johannes de Lexinton dominus de Kslon jus patronatus, quod in medietate ecclesie de Roderham Eboracensis diocesis obtinebat, pia et provida liberalitato vobis et per vos loco vestro contulit, prout in patentibus Htteris conl'ectis exincle dicitur plenius contineri 1 . Nos itaque obtentu dilecti filii nobilis viri A. 2 comitis Pictavensis, qui terrena pro celestibus pie cupiens commutare, dictum locum de propriis bonis suis fundasse diciLur, et super hoc apostolicam gratiam per .affectuosas litteras imploravit, vestris supplicationibus inclinati, quod a prefato domino de

260

CHARTULARIUM

U N I V E R S . PARIS.

[1254

Eston super hujusmodi collatione dicti juris patronatus factum est, ratum et firmum habentes, id auctoritate apostolica confirmamus, defectum qui ex eo super hoc est habitus, quod venerabilis fratris nostri .. archiepiscopi3 et dilectorum filiorum capituli Eboracensis non intervenit assensus, supplentes de* plenitudine potestatis. Nulli ergo, etc., nostre confirmationis et suppletionis, etc. Si quis autem, etc. Dat. Laterani ij kal. Martii anno xj.
Reg. Vat. Innoc. IV an. 11, ep. 482, fol. 61*. Felibicn, Hist, de la mile de Paris, III, 160. 1. D'Arbois de Jubainville, Etudes, etc., p. 366, n. 1, ait donationem dom. Johannis de Lcssington csse datam 1249, Jul. 18, et in Arch, depart, de 1'Aubo servari apograpbum istius donationis. Hue usque voro hoc doc. ibi reperire non potuimus. 2. Alphonsi. Cf. supra noa 220-221. 3. Gualteri Gray. 4. In n 230 (ovig. litt. conservatoriae) additur K nostre .

233. Decanus ecclesiae Lincoln, conservator de eodem negotio constituitur. 1254, Februarii 28, Laterani.

Innocentius episcopus servus servorum Dei dilecto filio .. decano ecclesje Lincolnien. salutem et apostolicam benedictionem. Affectu sincero sic Gistercien. Ordinis, etc. sicut supra n 232, mutatis mutandis usque potestatis. Deinde : Quocirca discretion! tue per apostolica scripta mandamus, quatinus prefatos provisorem et monachos non permittas super hiis contra confirmationis et suppletionis nostre tenorem ab aliquibus indebite molestari, molestatores hujusmodi per censuram ecclesiaslicam appellatione postposita compescendo, non obstante, si aliquibus a sede apostolica sit indultum, quod suspend! vel interdici aut excommunicari non possint, nisi de indulto hujusmodi sibi concesso plene et expressa sen de verbo ad verbum in nostris litteris inentio habeatur. Dat. Laterani ij kal. Martii, pontificatus nostri anno undecimo.
Originale in Arch, ddpart.de 1'Aube (Troyes), 3H/257. Dcestbulla. In avcrsa membrana if. cccclxxxij capitulo anno xj . Sed in Reg. Vat. an. 11, ep. 482, ad litterns praecedontcs tantum brevitei* annotatur dccanum ecclesiae Lincolnicnsis conservatorem de eodem negotio nuncupatuin fuisse. Eadem dio Innocentius provisori ct fratribus Beati Bcrnardi pcrmisit, tit a de usuris, rapinis et aliis male acquisitis, dummodo hii quibus ipsornm restitutio fieri debcat ncqucant inveniri, nccnon de quibuslibet legatis in pios usus relictis, redemptiono votorum Jerosolimitanorum dumtaxat cxcepta, usque ad ducentas marcas argenti recipere valeant . Arch, ddpart. de 1'Aubo, apographum quod vidimus dicitur, an. 1254, 3H/257.

234.

Innocentius IV concedit provisori et in tlieologica facilitate studentibus Cisterc. Ordinis ad S. Bernardum Paris, ut eorum nontios et converses post probationis tempus ad professionem \idmittere possint. 1254, Martii 12, Laterani.

.. Provisori et monachis constitutis in loco qui dicitur Beati Bernardi Parisiensis Gisterciensis Ordinis in theologica facultate studentibus. Dudum personas vestras et locum in quo sub observantia regular! degitis desudantes theologie studio sub beat! Petri et nostra protectione affectu benivolo admittentes, vobis prout asseritur de gratia special!

1254]

AB A N N O MCC U S Q U E

AD P H I L I P P U M IV

REG.

FRANC.

261

concessimus ut privileges et libertatibus Ordini Gisterc. ab apostolica sede concessis sicut ceteri fratres ejuadem ordinis gaudeatia*. Ut autem hujusmodi vestrum augeatur gaudium si pro voto vestra sinceritas favorem in nobis inveniat graciosum, nos vestre precibus devotionis indued, ut vestros novitios2 et converses post decursum legitimum probationis tempus seciindum generalem observantiam ejusdem ordinis ad professionem recipere valeads, maxime cum id dilectis filiis abbati.et generali capitulo Gistercii sicut ex eoruin litteris nobis super hoc directis accepimus placeat, vobis auctoritate presentium concedimus facultatem. Nulli ergo, efc., nostre concessionis, etc. Si quis autem, etc. Dat. Laterani iiij id. Martii, anno xj. i
Rag. Vut. Innocontii IV nn. 11, ep. 520, fol. 71. 1. Supra n 157,192. 2. In cap. general! ejusdem anni legitur : Mandatum dom. pape. . ., quod npud S. Bernardum Parisius novitii rcdpiantur ct ibidem secundum formam ordinis profiteantur, approbat et gratum habet hoc capitulum generale . Martcno, Thes. nov. anecd., IV, 1402, n 2.

23 D. Innocent las IV dcplorat totam clericorum multitudinem ad audiendas saeculares leges concurrere, adhibet remedia contra Jiunc morbum statiiitque ne in Francia, Anglia, Scotia, Wallia} Hispania} Hungaria leges saeculares legantur.
1253, Oct. 12-1254, Aprilis 27, Romae.

Innocentius quartus omnibus prelatis in regno Francie, Anglie, Scotie, Wallie, liispanie, et Hungario constitutis. Super specula. Et infra*. Dolentes recolimus, qualiter quondam pia ac sancta clericorum plantatio, sue prime honestatis oblita, a summo sanctitatis culmine ad ima descendit vitiorum. Grebris quippe relatis aures nostras abhorrenda fama circumstrcpit et inculcat assidue, quod relictis quinimmo procul et abjectis philosophicis disciplinis, ut ad prcsens de divina scientia taceamus, tota clericorum multitude ad audiendas scculares leges concurrit, et, quod inagis est divini animadversione dignum judicii, nunc in plerisque mundi climatibus ad ecclesiasticas dignitates, honores, vel prebendas nullus assumilur a prelatis, nisi qui vel secularis scientie professor vel advocatus existat, cum tales a talibus, nisi alia suffragarentur eisdem, essent potius repellendi, maxime cum philosophic alumpni, in ejusdem gremio tarn tenerrime educati, tam diligentissime imbuti, lam excellenLissime promti et edocti, pre victus et vestitus penuria conspectum hominuin cogantur fugere, hue* et illuc tanquam noctue latitantes : et advocati nostri, imino diaboli, equis faleratis purpurati insidentes in fulgore auri, in candore argenti, in nitore gernmarum, in olosericis, stupentem reverberantes solem, se non Grucifixi vicarios sed heredes Luciferi pretendentes, quocunque ingrediantur de se apectaculum facientea, laicorum indignationem et odium contra se, immo, quod magis est dolendum, contra totam Dei ecclesiam provocant et incurrunt. Dicunt enim laici : Ecce homines qui non posuerunt Deum adjutorem suum, sed in multitudine divitiarum suarum

262

CHARTULARIUM

UNIVERS.

PARIS.

[1254

gloriantur , quod animorum elationes et gestus incompositi satis coinprobant et ostendunt. Videtur siquidem adiinpletum, quod pagani presagio oculi fuerat. figuratum:
. Omnia nature propostera Icgibus ibunt 3 .

Non sic habenda fides. Nee miruin. Servit enim Sara, et Agar iinperat. AffligunUir liberi, et servi optinent principatum. Volentes igitur tante insolentie morbo necessariam adhibere medelain, ut plenius et perfectius theologie studio insistatur, que directe iter ostendit salutis, vel saltern philosophicis disciplinis, que, etsi pietate careant, tain en dirigunt ad scienduin et cupiditatis reddunt extorrem, que et oniniuin inalorum radix el idolorum servitus perhibetur: hac irrefragabili constitutione statuiinus, ut nullus decetero seculariuin leguin professor sen advocatus, quocuuque in leguin facilitate singularis gaudeat preminentie privilegio speciali, ad ecclesiasticas dignitates, personatus, prebendas, seu etiam minora beneficia assumatur, nisi in aliis liberalibus disciplinis sit expertus, et vita et moribus commendatus existat, cum per tales et ecclesie deturpetur honeslas, et sanctitas exulet, et fastus et cupiditas ita regnent, quod in cunctis sui laleribus gravem clolorem sentiat mater ecclesia, admirandis ulceribus sauciala. Si qui vero prelatorum contra hoc statutum salubre presumptioiie dampnabili aliqu-id attemptaverint, factuin suum noverint ipso jure [irritumj et se ilia vice potestate conferendi privates; et si presumptionem iteraverint, penam divortii a prelaturis suis poterunt formidare. Preterea, cum in Francie, Anglie, Scotie, Wallie, Hispanic, et Hungarie regnis cause laicorum non irnperatoriis legibus, sed laicorum consuetudinibus decidantur, et cum ecclesiasticc sanctorum patrum constitutionibus valeant terminari, et tarn canones quain consuetudines plus confundantur legibus quam juventur, precipue propter nequitiam : fratrum nost.roruin el aliorum religiosorum coiisilio et rogatu statuiinus, quod in predictis regnis leges seculares decetero non legantur, si tameu hoc de regum et principum processerit volunlate; primo tainen statute semper et irrefragabiliter in suo robore* duraturo. Datum Rome.
Matth. Paris. Chron. maj., cd. Luard, VI (Additamenta), p. 293. Bulacus, III, 265. Matth. Paris hanc cpistolam refert ad nn. 1254 (vide V, 429 sq.); at intcrvallo tantum supra indicato istius anni Innoccntius Romuo (Latovani) residebat. Dubitandum tanich, nu baec constitutio sit atithcntica. Non respondet cirim action! iiigcnioquc Innoocntii, qui vcl in curia vcl extra earn stadium juris civilis promovit, et adbuc anno 1254 gcncrale studium theologie, docrclnliuin, decrelorum atquo leguin in polatio suo, sicut ubiquc feccrnt, ordinavit >. Nic. do Gurbio apud Baluzc, MiscelL, cd. Mansi, I, 205. Cf. Donifle, Die Universitaeten des Mittelalters, I, 301, 303. Ipsuin etiam dicendi ac scribondi genus in hac cpistolu minimc cum goncro ab Innocentio in suis epistolis adhibito congruit. Tandem nc vestigium yuidem reliquit baec Gonstitutio tain gcneralim, quam in illis rcgionibus pro quibus maxime cdita videtuv. A nullo etiam, MattLaco Parisicnsi cxcopto, adducitur, cum tamcn Gonstitutio Super speculam Honorii III (supra n 32), quoc ab omnibus allcgatur, statim ubiquc cxsccutioni mandata ait, et Parisiis per aliquot saecula vigucrit. 1. Hacc verba sicut ct forma inscriptionis atque finis cpistolae nos edoocnt, Mattb. Puris. hanc coustituiionem sumpflisae ex quadanx Gollectione Decrctalium, utique private, simili illis in Bibl. Poson., Grationopolit., etc., conservatis ot a nobis saepe citatis. 2. Luard : hie . 3. Ovid., Trist., I, 8, 5. 4. Luard : ordine . .

1254]

AB

ANNO

MCC

USQUE

AD P H I L I P P U M

IV

REG.

FRANC.

263

236.

Innocentias IV in gratiam capituli S. Quintini Noviomensis dioec. religiosorum privilegia quoad confessiones audiendas, scpidturas et alia diminuit.
1254, Mat! 10, Assisii.

Innocentius episcopus servus servorum Dei dilecto filio .. decano ecclesie Peronen. Noviomensis diocesis salutem et apostolicam benedictionem. Lecta coram nobis gravis diiectoruni filiorum .. decani et capituli ecclesie Sancti Quintini in Viromandia Noviomen. diocesis querimonia continebat, quod licet in ipsa et aliis ecclesiis ad eos immediate spectantibus ad audiendas parrochianorum ipsorum confessiones deputaverint sacerdotes, qui egras mortalium mentes pia moderatione pro etate. sexu et viribus ad salutem perducere divina CLiratione noverunt, nichilominiis tamen ipsi parrochiani irrequisitis eisdem sacerdotibus, immo potius dampnabiliter vilipensis ad quosdam religiosos velnt apud ip'sos resinam dumtaxat salutis invenerint se temere transferentes opertos eis peccatorum nudant morbos, iniquitatis revelant secretum, et virus vitiorum in confessione depromunt. Et quamquam iidem religiosi, cum non sint sui judices, ipsos non possint solvere vel ligare, ymaginaria tamen quadam absolutionc ipsis illudere ac nostre peregrinationis postmodum conferre viaticum in suarum non verentur dispendium animarum. Ex quo illud inconveniens evenit, quod celerem sibi parrochianus talis dampnationem inducit, qui non clijudicans corpus Christi ipsum a labe sic suscipit criminum non mundatus, et sacerdos illi, apud quern pro tali parrochiano egroto animam suam defixit, non potest vultum ipsius ignorans dignain de illo reddere rationem, nee ei sue cure commissio salubria remedia parare1, cum egritudinem suam ejusque circumstantias aliquatenus non agnoscat. Porro tainquam parum sit proprios taliter sacerdotes despicere, nisi eorum ecclesie pariter contempnantur, iidem parrochiani, sicut predictorum decani et capituli habebat assertio, cum in prefatis ecclesiis tarn in officiis divinis quam sacre predicationis eloquiis aure devotionis vocem sui deberent suscipere sacerdotis ipsis ecclesiis contra sacrorum canonuin stalula contemptis, ad eorundem religiosorum divertunt ecclesias, predicta officia inibi pro sue voluntatis arbitrio audituri. Propter quod ipsis nichilominus religiosis, qui tales deberent presumptores abicere, eos cum gravi aliorum jactura alii/ cientibus et ut fertur inducentibus ad premissa, contingit predictos decanum et capitulum ac rectores ecclesiarum ipsarum solitis parrochianorum suorum oblationibus aliisque obventionibus multipliciter defraudari. Geterum adjecerunt iidem decanus et capitulum, quod si parrochianorum suorum necnon ecclesiarum earundem contingat. in egritudinis lectum quemquam decidere, statim confluunt religiosi predicti, et plerunque infirmum invitatioiie preventa sub pietatis specie visitantes ipsius testamentum componunt et ordinant, magno tandem ascribentes muneri, si executores mereantur ipsius fieri testamenti. Quid plura? Blandis ipsorum infirmus illectus sennonibus omissis avitis et paternis sepulcris apud eos eligens sepeliri ampla ipsis, predictis vero ecclesiis nulla vel modica, legata largitur, et ut ex hujiismodi legatis prefati decanus et capitulum ac rectores

264

CHA.RTULA.RIUM U N I V E R S .

PARIS.

[1254

predict! non possint ab eis canonicam exigere portionem, interdum ipsa ut creditur lion sine fraudis comento ad fabricam et perpetuum divinum cultum suarum ecclesiarum relinqui procurant. Verum cum per hec et alias ab ipsis religiosis memoratis clecano et capitulo et prefatis rectoribus multiplices irrogatas injurias ipsi mutilationem in suis beneficiis non modicam patiantur, fuit nobis ex parte ipsorum humiliter supplicatum ut molestiis et injuriis terminum dignaremur imponere supradictis. Nos itaque, qui cuiictos Chri'sti fideles et presertim regularis ordinis professores eo providentie studio gubernari cupimus, ut in eis curiosus etiam scrutator nichil inveniat nota dignum, ipsorum religiosorum fame, parrochianorum saluti, et predictorum decani et capituli et rectorum predictarum ecclesiarum profectibus salubriter providere volentes, discretipni tue per apostolica scripta mandamus, quatinus prefatos parrochianos, ne contemptis predictis ecclesiis pro divinis audiendis olficiis et recipiendis temporibus congruis ecclesiaslicis sacramentis ad alienas accedant ecclesias, necnon et ipsos religiosos cujuscunque sint ordinis, ne in aliorum prejudicium parrochianos prefatos ad ^iiijusmodi officia sen sacramenta recipient nee confessiones audiant eorundem, nisi petita prius et obtenta licentia a sacerdote proprio juxta statuta Goncilii generalis1, nee etiam nisi apud eos ex devotione animi elegerint tumulari, ipsos ad sepulturam admittant, ita tamen, quod, tune eedein ecclesie porlione canonica non fraudentur, auctoritale nostra per te vel per alium atlentius moiieas et inducas ipsos ad id, et ut decetero ab hujusmodi predictorum decani et capituli et earundem ecclesiarum rectorum molestiis et injuriis omnino abstineant, per censuram ecclesiasticam appellatione remota previa ratione compellens. Non obstante aliqua indulgentia religiosis ipsis vel aliis sub quacunque verborum forma ab apostolica sede concessa, per quam non expressam presentibus de verbo ad verbum premissa impecliri valeant vel differri. Dat. Assisii vj id. Maii, pontificates nostri anno undecimo.
Originole in Arch. nat. Paris. L. 248, n 255. Bulla decst. Colliette, Mevnoires de la province du Vermandois, II, 688. In Bibl. Basiliensi cod. B. X. 14, fol. 54, inveniuntnr littorae ojusdem tonoris ot tcmporia directae ad opiacopum Morinensem quoad querimoniam praepositi, decani et capituli ccclcsiao S. Martini Ypron. ord. S. Augustiiii; apud Baluze, Concilia Galliae Narbon., App., p. 156, directae sunt ad arcliiepiscopum Narbonensem in grutiam abbatis et cnpituli saecularis ecclesiae S. Pauli Narbon., ibique sunt nliae indicatae ad cundom archiopiscopuin quoad priorcm S. Mariao de Burgo Narbon. ord. S. Benedict!, et apud Pottbaat, nia 15356 ot 15359, ad episc. Hcrbipoleiisem et Constantienscm. Istao et similes epistolae praeparabant illas famosas infra n 240 publicatas gencralcs littcras Innoccntii IV. Quamvis iu iatis generatim de omnibus religiosis quaestio sit, nihilominus tamen cditae sunt prnccipuo contra duos ordincs mendicantos Praedicatorum et Minorum, ut notum est ex historicis coaevis. Salimbene praeterea a ffir mat eus praoprimis contra frati'os Praedicatores fuisse directaa, quia contra ordinem fratrum Praed. conceperat odium, ut audivi, ct fratros Minorca posted sperabat absolvere . Chron., in Cod. Vat. 72GO, fol. 182 (desunt hacc vcrba in ed., p. 213). Ghronograpbi posteriores Gralvanous Flamma (Bibl. Gasanat. B. Ill, 25, fol. 33b) et Hieronymus do Borsellis (Bibl. Univers. Bonon., ms. 1999, fol. 53^) in suis Chronicis, sicut et Ferd. del Gastiglio (Historia generals di S. Domenioo, p. 311), divorsas afferant rationcs ad hoc explicandum. Gertum ^st tanturnmodo, epistolas habcre iiitimum conncxum cum ilia gravi tempestate, quam Universitas Purisiensis, cujus procurator circa istud tempus in curia morabatur (cf. infra n 238), contra Ordinem Praedicatorum excitavit, atque Innocentium eas scripsisse, quia teste Salimbene (1. c.) voluerit satisfacere clericis saecularibus, immo praeiatis, quorum qaerelae praecipue contra fratres Praedicatores dirigebantur. Vide infra n 250. 1. In or. jepetitur c remedia post parare . 2. Lateranensis IV.

1254]

AB A N N O M G C U S Q U E

AD P H I L I P P U M

IV

REG.

FRANC.

265

237.

Innocentius IV ad doctores et universitatom scholariurn Parisiensium, ut statuta a viris ab eisdem electis composita inviolabilitcr obseryentur.
1254, Julii 4, Anagniae.

Innocentius episcopus semis servorum Dei dil. filiis doctoribus et universitati scolarium Parisians, salutem et apostolicam benedictionem. Quociens pro communi utilitate, etc. sicut supra n 169. Dat. Anagnie iiij non. Julii, pontificatus nostri anno duodecimo.
Originate in Arch. nut. Paris. M. G5., n 2. Bxilla plumbea fills cannab. appenditar. Infra: He ;). In membrana nvorsa : Hcremita notaritiH . Pcrtincbut ad Arcb. Univcrs. God. Vat. Reg. 406, fol. 17\ Bibl. Pbillipps in Cheltenham, ma. 876, fol. 19.

238.

Innocentius IV Guillclmo de S. Amore, procurator! mag. et scholariurn. Paris., facultatem confert, ut pro expensis in negotiis ipsorum possit mutuum contrahere usque ad swnmam tercentum lib. turon. 1254, Julii 15, Anagn/ao.

f | I

Magistro Guillclmo de Sane to Amore canonico Belvacensi, procurator! magistrorum et scolarium Parisicnsnmi. Cum sicut in nostra proposuisti presentia constitutus pro expediendis negociis imivorsitatis magistrorum et scolarium Parisiensium te subire oporteat oncra expcnsannn, ne pro ipsorum defectu inexpedita remaneant, nos tarn tuis quam ejusdem Universilatis super liiis per suas nobis litteras supplicantis precibus inclinad contrahendi mutuum propter hoc usque ad summam trecentarum lib. turon. et eandem Univcrsitatem ot ipsius bona creditoribus obligandi ac renunciandi constitutioni de duabus dietis edite in Goncilio generali et beneficio restitulionis in integrum necnon omnibus apostolicis litteris et indulgentiis impetratis et etiam impetrandis, plenam tibi et liberam auctoritato prcsontium concedimus focultatem, cum super hoc usque ad predictam summam ab eadem Univorsitato paten tea litteras habere noscaris, ita quod Universitas ipsa eisdem crediloribus hujusmodi pccuniam solvere necnon dampna et expensas et interesse, si in termino statuendo pocimiam non solverit memoratam, restituere teneatur, et prefatis creditoribus pretoxtu alicujus constitutionis canonice vel civilis aut cujuscunque privilegii vel indulgence, de quibus in nostris litteris specialem et plenam oporteat fieri mentionem et per quo eadem Universitas posset in aliquibus se tueri, dictam pecuniam in ipsius Universitatis utilitatein fuisse conversam probandi necessitas non incumbat. Dat. Anagnie id. Julii, anno xij.
Rog-. Vat. Innocontii IV an. 12, op. 29, fol. 147. Wadding hujus epistolae facit mentionem in Ann. Min., 2 cd., Ill, 248. Ex ipso Bulaeus, HI, 276. - Ex bac, imprimis vero ox sequcnti epistola apparet Innocentium IV fratribus Mendicantibua, flpccialitcr Pruodicutoribus non solum generatim (of. no 23B) sed etiam in Unirersitate docentibus infensum fuisse contra auam prius (cf. nB 222 sqq.) oxprossam sententiam.

Chart. Univ. Paris. I.

34

266

CIIARTTJLAIUUM

UN1VERS.

PARIS.

[1254

239. Jnnocentius IV confert cantori Belvacensi el Roberto de Duaco facultatem scholares et doctores induccndi, ut contribuant pro rata singulos contingente in delitis, quae occasione quaestionis cum fratribus Praed. Paris, contraxerunt et adhuc contrahunt. 1254, August/ 31, Anagniae.

Innocentius episcopus servus servorum Dei dilectis filiis .. cantori ecclesie Belvacensis1 et magistro Roberto de Duaco canonico Silvanectensi salulem et apostolicam benedictionem. Ex parte universitatis magistro rum et scolarium Parisiensium fuit nobis liuiniliter supplicatum, ut cum eadem Universitas occasione questionis, que inter ipsain ex parte una, et dilectos filios .. priorem et conventum fratrum Predicatorum Parisiensium super certis articulis ex altera vertitur, nonnulla subierit et adhuc illam subire op or teat, onera expensarum, ac propter hoc mutuo receperit non modicam pecunie quantitatem 9 , nee habeat unde creditoribus suis satisfaciat, nisi fiat ad hoc communis contributio tarn scolarium et auditorum, quam doctorum in eadem studentiuin civitate, providere eidem Universitati super hoc apostolica sollicitudine curaremus. Tdeoque discretion! vestre per apostolica scripta mandamus, quatinus scolares et auditores ac doctores ipsos, ut contribuant pro rata singulos contingente eidem Universitati in debitis pretextu questionis hujusmodi contractis et etiam contrahendis et expensis factis et faciendis, per vos vel per alios moneatis diligenter, ac efficaciter inducatis ipsos ad id si necesse fuerit per censuram ecclesiasticam appellatione postposita compellendo, non obstante, si personis aliquibus a sede apostolica sit indultum, quod per litteras sedis ipsius suspend!, interdici ant excominunicari non possint, nisi plena et expressa in eis de indulto hujusmodi nientio habeatur. Quod si non ambo hiis exequendis potueritis interesse, alter vestrum ea iiichilomiuus exequatur. Dat. Anagnie ij kal. Septembris, pontificatus nostri anno duodecimo.
Originole in Arch. nat. Paris. L. 248, n 261. Bullu plumboa filis cannub. nppcnditnr. In membrana a/versa : fiuat. de Sabaudia . Exstabat in Arch. Univcrs. Biblioth. Phillipps in Cheltenham, ms. 876, fol. 1911, M4m. de la Soc. cLe I'hist. de Paris et de I'lle-de-France, X, 259. Cf. notam ad cpistolam praocedentcm. 1. Istum cantorem Belvacenseni hand facile credtis esso Guillelmum do S. Amove, ut ex epislola infi'a n 263 publiuutu conjicere possumus, cum in documentis istius iemporis-y. g. supra n 238 nonnisi canonicus Bclvnc. nominetur. De Roberto de Duaco, physico, -vide infra ad n 241. 2. Vide n 238.

23 9a. De scholis in Clauso Srunelli. 1254, mense Augusta, [ParfsiisJ.

Uniyersis preseutes litteras inspecturis officialis curie Paris, salutem in Domino. Notum facimus quod in nostra presentia constituta Odelina filia defunct! Richard! Normanni talliatoris, vidua, recognovit et asseruit, se vendidisse et imperpetuum quitavisso Guillelmo de Bretegnon servienti venerabilis viri cancellarii Paris, et ejus heredibus ant ab ipso causam habentibus pro triginta duabus libris parisiens. jam eidem Odeline traditis, solutis et numeratis (renuncians expresse exceptioni non numerate pecunie, non
34.

1254]

AB A N N O M C C U S Q U E AD P H I L I P P U M IV R E G . FRANC.

267

habile, non recepte) quamdam domum ipsiiis Odeline sitain Parisius in Glauso Brunelli, ut dicitur, cum ejus pertinentiis, prout se comportant ante et retro, subtua et supra, sitam contigue ex una parte scolis4 magistri Nicholai dicti de Parisius, ut. dicitur, et domui fratrum Sancti Maturini Paris, ex altera in censiva domini Parisienaia episcopi, ut dicitur, ad tres solidos et dimidium parisiens. taritummodo censuales Promisit etiam sub 2 eadem fide predicla Odelina, quod quantociiis Emelina et Emelota filie ipsius Odeline ex defuncto Nicholao pergamenario quondam niarito ipsius suscepte, ut dicebat, ad etatem legittimam pervenient, dictam venditionem, ut dictum est, factam volent, laudabunt pariter et quilabimt, et super hiis facient fieri publicum instrumentum 3 . Promisit etiam dicta Odelina sub fide prestita corporal!, quod eidem Guillelmo seu ipsis qui causam habebimt ab ipso, solvct et reddet sex libras parisiens. nomine peiie cum omnibus rectis constamentis, misiis et interesse, si dictam venditionem in toto vel in parte retrain contigerit vel evinci. El; de predicta petia sic reddenda magister Nicholaus Lombardus de vico novo, vonditor libroriini, erga dictum Guillelmum et ejus heredea sen causam ab ipso habentes pro dicta Odelina se constituit plegium coram nobis fide in inanu nostra prestita corporali, si relraclti fucrit vcnditio infra annum et diem. Datum anno Domini millesimo ducentesimo quinquagesimo quarto, mense Angus to.
CartuL de la Sorbonne in Bibl. nnt. Paris., ms. lat. 1G069, L"ol. 19. 1. Primnm, quod scinmus, hacc mcntio fit scholarum in Glauso Brunelli, ubi erat fsicnltas Dccretoram ct Decrctalinrn, quam Johannes do Jtmduno uimcnm nliis fticultatibus doscribit in suo tractatu De laudilus Parisius an. 1323 (Bullet, dw Comitd de la languc, etc., Ill, 514; Lo Roux dc Liney ot Tisserand, Paris et Ses historiens, p. 40). Non solum saec. XII oxonnto sicnt onines cotorno facilitates (cf. supra parte inti-od. 11 54), sod adhuc an. 1227 facultas Deeretorum in insula exstubnl (pnvto 1, n 55). Domus ctiani Odclintio in quodam documcnto infra nd Mart. an. 1263 a scale nominantur, quas scuolas dictus Guillulmus Roberto de Sorbona ycndidit. Due scolc in Clatiso Brunelli citantur in doc. an. 1257 (1258), mcns. Jnnuar. (Cartul., fol. 17), quanun adhuo aim. 1273 et 1278 mentio fit (ibid., fol. 19 et IS). Aliae rcforuntur in dpeuinentis ann. 1263, 12(54 et 1284 (ibid., fol. 90 et 1815, .36b). Ut liquct scola > hoe loco sumitur in sensu continents pro contcixlo, id eat in smisu nulnej qunc mngistris locabntur. 2. In ms. Eniolota . Rostitutum ex docum., fol. 18b. 3, Hoc an. 1262 (12G3), mense Mortio, ovenit. Ibid., fol. 18^.

240.

Litterac Innocentii IV, quibus privilegia religiosorum (Praedicatoriim et Minorum) quoad praedicationem, confesslones audiendas. sepulturas aliaque rescindiL } ' ',.''" 1254, Novembns 21, Neapoli.

Innocentius episcopus seryus servorum Dei dilectis filiis imiversis religiosis cujuscunque professionis 'vel ordinis preseiites litteras inspecturis salutem et apostolicam benedictionem. Etsi a'nimarum affectantes salutem imiversos et singulps qui Christiana professione censentur, ut suas Deo lucrifaciant animas, cupiamus caritate magistra et pietate prejudice sub moderamine juris ad justitie regulam et lineam equitatis norma servata modestie dirige.re actus suos, pociori tamen desiderio exoptamus, ut vos, qui mundo et pompis ejus contemptis per gradus alciores ducatu spiritu procedentes, religionia apicein conscendistis, omnem in vobis justitiam compleatis, indicte vobis modestie

268

CHA.RTULARIUM UNIVERS.

PARIS.

[1254

servando tenorem et ab omnibus per que a religionis videatur rectitudine deviari vel vobis rationabiliter detrahi valeat abstinendo, ita quod recti qui vos diligunt vestre perfectionis1 pulchritudinem delectabiliter intuentes glorificent Patrem vestrum, et iniquis os maliloquum obstruatur. Gum enim mundo, angelis et hominibus facti sitis spectaculum, vix in vobis esse posset ruga tarn teiiuis vel macula ita latens, quin lacius et compercius3 quam in aliis appareret. Uncle si qua de vestris actibus nostro apostolatui referuntur que sanctitatis vestre obnubilaiit claritatem, eo nimirum graviori dolore confodimur, quo vos nostram gloriam et totius ecclesie generalis jtibar precipuum reputantes ipsius splendorem vestri obnubilatione nitoris non ambigimus notabiliter minorari. Sane3 gravis et clamosa querela nostris assidue auribus inculcatur, quod iionnulli vestrum suis juribus et finibus 11011 content! parrochianos alienos presumant temere ad divina recipere contra canonicas sanctiones. Et 4 licet dictorum parrocbianorum judices non existant, nee ligandi aut solvendi eos acceperint potestatem, se tanien ipsorum judices facientes 6 ipsos in foro penitentiali periculose6 absolvunt et ligant pro sue libito voluntatis sicque ipsis qui proprios spernunt presbyteros ininime absolutis illud salutiferum nostre peregrinationis viaticum, quod non proficit nisi a criminum labe mundatis 7 , in animarum suarum et eorum, qui illud non dijudicantes indiscrete recipnmt, conferre periculum 11011 verentur, fitque, quod etiam dicti eorum sacerdotes, qui curam suscipiendo ipsorum suam pro eis animam obligarunt, dum sibi taliter subtrahuntur statum ignorantes eorum, non possunt quod in eis est egrotum sanare, iiec consoliclare infirmum, nee alligare confractum, et sic dum curationis necessaria non adhibentur remedia invalescentibus morbis usque ad interemptionem8 lesio debaccatur, iidemque sacerdotes nullam possunt de sic pereuntibus animabus supremo judici reddere rationem. Alii .quoque vestrum diebus dominicis et festivis, dum in parrochialibus ecclesiis missarum solempnia celebrantur, solempniter verbum predicationis proponunt populo, qui ad audiendum divina in ecclesiis ipsis diebus predictis convenire consueverat ut tenetur, ad predicationem hujusmodi convocato et ab ipsis sub specie saiiccioris accionis abstracto; et sic ab eisdem parrochianis divina obmittuntur officia et sacerdos in domo Domini quasi.passer unicus in edificio remanens 9 derelictus suorum parrochiaiiorum solacio et consuetis oblacionibus defraudatur. Alii vero episcopo diocesano minime deferentes eadem die et frequenter etiam liora ipsa, qua idem episcopus10 commisso sibi populo solempniter predicat, suas predicatioiies inculcant et faciunt, ut verbum Dei, quod desideranter et avide suscipi consuevit, ex predicationis concursu contemptibile reddatur in auribus auditorum. Illud etiam satis notabile videtur et indecens, quod nonnulli vestrum mox ut aliquos egritudinis languore detentos intelligunt, ad ipsos11 festino concurrunt et eos illectivis verborum blandiciis demulcentes precipuum ipsis salutis remedium pollicentur, si apud eorum ecclesias elegerint sepulturam; ac tandem eos ad suum propositum talibus persuasionibus18 pertrahentes ad testamenta eorum ordinanda se ingerunt et letantur, cum canonica justitia defraudantur

1254]
13

AB A N N O

M C C U S Q U E AD P H I L I P P U M IV REG.

FRANC.

269

ecclesie , de quorum parrochiis assumuntur corpora defunctorum. Et nonnulli qui ut nudi nudiiin Christum libere sequi possent, religionis se vinculo astringendo preciosa et magna contempsisse noscuntur, se in alienis juribus11 contra Deum et justitiam usurpandis exliibent pertinaces. Multa quidem et alia gravamina tarn prelatis quam clericis" frequenter a vobis illata et inferri cottidie proponuntur, que pro religionis honore honeslius reputamus sub silentio preteriri, ex quibus profecto parrochialium19 jus leditur, ecclesiarum iuslicie derogatur, blasphematur religio, Deus ipse ofFenditur, quodque periculosius eat, fidelium anime in laqueum mortis et in puteum interitus pertrahuntur. Nos igitur, qui ex suscepti apostolatus oflicio sumus omnibus in justitia debitores, ut decet, attendentes quod ex usurpacione hujusmodi non tantum indevocio et contemptus in populo prodeunt contra proprios sacerdotes, verum etiam erubescencia que'est magna para pcnitentie tollitur, dmn quis non proprio sacerdoti, quern habet continuum et presentem, sed alieno et aliquando transeunti, ad quern difficilis et aliquando impossibilis est recursus, sua crimina confitetur: ne tarn abusivos excessus videamur per tollerantiam comprobare, volentes in poslerum freno juris predictorum transgressorum17 injurias cohibero ac singulis ecclcsiis et earum ministris sua jura illesa omnimode conservare, neciion parrocliianorum saluti ct fame vestre consulere, in hac parte circa premissa nicbil novum in vestrum inducendo gravamen, sed antiqua et moderna jura in medium deducendo, univoraitati vestre1B per apostolica scripta in virtute obedientie district precipiendo mandamus, quatinus parrochianos alienos diebus dominicia et festivis 11011 recipiatis de cetero in vestris ecclesiis seu oratoriis temere ad divina, nee ipsos sine sui sacerdotis licenlia ad penitentiam ullatonus admittatis, cum si quis alieno sacerdoti justa de causa Btia voluerit confiteri peccata, secimdum statuta generalis Goncilii19 licentiam prius postulare ac obtinere debeat a proprio sacerdote, vel saltern prius sibi confiteri et recipere absolntionis beneficiuin ab eodem; aliter namque w ab ipso nee solvi poterit nee ligari, cum duplex in judicando fimiculus, potestatis scilicet et scientie, requiratur, quorum alterum saltern91 constatin alieno deficere sacerdote. Et ne parrochialibus ecclesiis devocio debita"" subtrahatur, ante missarum solempnia ad que audienda parrochiani prima diei parte in suis consueverunt et debent ecclesiis convenire, parrochianis alienis nequaquam in vostris ecclesiis predicetis nee hora ipsa solempnes in eis faciatis sermones, ne propter hos audiendos ad vos populua confluens parrochiales ecclesias derelinquat. Sed nee ad predicandum solempniter ad alienaa parrochias accedatis, nisi a sacerdote parrochiarum ipsarum fueritis invitati vel saltern nisi ad id83 humiliter petieritis et obtinueritis vos admitti. Et ut debitus honor episcopis deferatur, eaclem die qua dyocesanus episcopus vel alius loco ejus solempniter predicat maxime in ecclesia cathedrali, nullus vestrum in eadem civitate vel loco predicare presumat, ne salubris predicationis doctrina ex frequenti inculcatione1* hujusmodi quasi tedium generans contempnatur. Si vero in casu licito parrocbianum alterius ad sepulturam, quam nemo sine justa et rationabili causa sibi

270

CHAIITULARIUM UNIVERS.

PARIS.

[1254

temere debet eligere antiquis patriim suorum dimissis sepultiiris, in vestris ecclesiis recipere vos contingat, 011111111111, que obtentu hujus sepulture fueritis consecuti, medietatem vel tertiam vel quartam partem juxta felicis recordationis dementis pape predecessoris nostri decretum, secundum consuetudinem regionis, etiam noil requisiti, infra octo dies a tempore receptionis eorum episcopo vel sacerdoti de cujus parrochia mortuus est assmnptus exhibere curetis, constitutionibus bone memorie Innocentii et Gregorii predecessorum nostrormn Romanorum pontificum de non deducenda canonica -portion, tarn de equis et armis legatis in subsidimn terre sancte quain de hiia que in ornamentis et aliis ad divinum cullum spectantibus relinqiuintur, in suo robore duraturis, clummodo non relinquatur in fraudem, ut 2B sic episcopo vel parrochiali ecclesie debita porcio subtrahatur. Si quis vero vestrum20 hujus nostre provisionis27 transgressor contra predicta vel aliquid predictorum venire presumpserit, preter inobedientie vicium et excoinmunicationis sententiam quam eum ipso facto incurrere volumus, gradus sui periculo subjacebit et nichilominus a loci dyocesa'no ad premissa imivcrsa et singula observanda per censuram ecclesiasticam appellatione remota districtius coinpellalur, nullis ei contra hec indulge lit iia vel privilegiis apostolicis valituris. Dat. Neapoli xj kal. Decembris, ponlificntus noslri anno duodecimo.
Bibl. eapit. Poson., ms. 13 (saec. XIII-XIV), fol. 242, sub tiliilo : DC rcgularibus . Bibl. Basil. B. X, 14, fol. G&bCod. Vat. Ottob. 56, fol. 119. In bis omnibus dieitur : Innoccntius universis religioais . Bibl. imt. Pui'ia., HIS. lot. 3120, fol. 651". In ms. laudato cap. Poson. iterum occurrit, fol. 230, inter Dctsretalcs extravugantes n Grcgorio IX lid Gloiuontem IV, omisso priucipio usque Sane gravis , et sine temporis nota, sub titulo : *Do sepulturis . Eplstoltx in ms. Pan's, est multo emendatior quam in ceteris mss., cum quibus Bulacus, III, 270, plcrumque concordat, uoc puneus leoticmes rariantes offert. Vide ad haec notam ad cpistolani supra n 235 publicatnin, quac est cjnscloiu toiioriu. Istas littorus nillnic post duo decennia adyersarii Mendicantium in TJniversitate Paris, profcrebant. GF. Collectiones catJiol- et canon. SCt'iptWCie in Guillelmi de S. Amove oppt, ed. Constantiae, 1632, p. 188. . , 1. Paris. : professions . 2. Ex cod. Bas,, alias conspectius . 3. Paris, addit quam . 4. Et] Loa otiam, Paris. 5. Paris, addit ac periculose illndentcs . G. PcriculoseJ judicunt, Paris, 7. In quibusdam : mundia . 8. Bas. et Poson. i : internecionem ; Poson. s : interfectionera . 9. Paris. : permanet . 10. Episcopus] prccliuut, Paris. ' 11. Paris, addit undique . 12. Paris. -. blanditiis . 13. Posou. : defraudant eccloaias . 14. Pnris. : minimis B. 15. Paris. : ecclesiis . 16. Cetcri practer Poson.a : proxiinorum . 17. Paris, ct Poson.a : tranag-i'eBsiomiin predictarum . 18. Paris, addit de comimmi fratrum nostrorum consilio . 19. Lnlcranensis IV. 20. Paris. : autem j). 21. Deest in Poson. 22. Paris, addit, ct oblacion.es . 23. Ad id] ab bis, Poson. 2 24. Ex frequentid. et inculcacione , Paris., Poson.1 25. Bas. : a ct . 26. Paris, addit tcmerorius . 27. Bas. et Poson, * : procoptionis .

241. Solertus de Duaco vendit Guillelmo de Carnoto S. Quintini canonico domum sitam ad palatium Terminorum} ubi postea fundatum est collegium Sorbonae. 1254, Mense Novambri, [Parish's].

Uiiiversis presentes litteras inspecturis officialis curie Parisiensis salutem in Domino. Notum facimus,quod in iiostra pfesencia constitutus magister Robertus de Duaco clericus vefndiditet qiiittavit coram nobis specialiter et expresse domino Guillelmo de Carnoto Saiicti Quintmi canonico ad opus cujusdam amici sui, ut dicebat, et illis qui causam liabebunt

1254]

AB A N N O M C C

USQUE

AD P H I L I P P U M

IV

REG.

FRANC.

271

ab ipsis perpetuo pro precio sexcentum librarum parisiens. jam sibi solutarum in pecnnia numerata, sicut idem magister confessus est coram nobis renuncians exception! non numerate pecunie, non tradite et non solute, quandam donuim sitain ad palatiumTerminorum moventem ex acquiramento ipsius et conquestu, ut dicebat, incensiva civium Parisiensium oneratam de undecim solidis et climid. parisiens. censualibus, ut dicitur, quittam etliberam ab oinni alio onere censuali et coustuma, ut dicitur. Item quandam granchiam parvam sitain juxta die tain domum moventem ex acquiramento ipsius in censiva dictorum civium, ut dicebat, oneratam de quinque solidis parisiens. censualibus, ut dicebat, quittam et liberam ab omni alio onere censuali et coustuma, ut dicitur. Item quoddam pratellum contiguum dicte domui dicti magistri movens ex acquiramento ipsius, ut dicitur, oneratum de duodecim denariis parisiens. reddendum cuidam presbytero capellano Sancti Benedict!, ut dicitur, quittum et liberum ab omni alio onere censuali et coustuma, ut dicebat. Item quandam granchiam, que fuit magistri Guillelmi de Seiionis si tarn juxta dictam domum dicti magistri Roberti in censiva dictorum civium, oneratam ex octo solidis parisiens. censualibus, ut dicitur, quittam et liberam ab omni alio onere censuali et coustuma, ut dicitur, moventem de conquestu et acquiramento suo, ut dicebat. Item quoddam pratellum si turn juxta dictam granchiam dicti Guillelmi de Seiionis in censiva dictorum civium oneratum de decem solidis parisiens. censualibus, quittum ct liberum ab omni alio onere censuali et coustuma, ut dicebat, moveiis ex acquiramento suo, ut dicitur. Promisit enim idem magister Robertus fide media in maim nostra corporaliter prestita, quod contra venditionem istain per se vel per alium non veniet in futimim, et quod dictas domos, granchias et pratella venditas sen yendita, ut dictum est, predicto domino Guillelmo canonico et illis qui causain habebunt ab ipso, garantizabit et liberabit ad usus et consuetudines Francie contra omnes in judicio et extra judicium quocienscumque opus fuerit sen necesse. Datum anno Domini M ducentesimo quinquagesimo quarto, mense Novembri.
Originals iu Arch. nnt. Paris. S. 6213, n 108. Superest taeirioliun nvembvan. CartuL de la Sovbonne in Bibl. nat. Paris., ins. lat. 16069, fol. 10. Robertas dc Duaco (vido supra n 239) fuit amicus Robert! do Sorbona ot unus ex fundatoribus collegii dc Sorbona. Vido cjus tostamcntum an. 1258 infra n 325 publicatum. Cum domo supra mcmorata Robertus de Sorbona commutavit an. 1263 duas domos ipsi proprias (vido doc. infra).

242. Petrus Pungensasinum vendit Roberto de Sorbona et Guillelmo de Carnoto portani suam cum pertinentiis usque ad portam Coupegueule ; ubi postea, fuit collegium Sorbonae. 1254, mense Decembrf, [ParisilsJ.

Omnibus presentes litteras inspecturis .. officialis curie Parisiensis salutem in Domino. Notum facimus quod in nostra presencia constitutus Petrus Pongens Asinum, civis Parisiensis, vendidit et quittavit magistro Roberto canonico Gameracensi1 et domino Guillelmo de Garnoto, canonico Sancti Quintmi,et illis qui causain habebunt ab ipsis, ad

272

CHARTULARIUM

TJNIVERS.

PARIS.

[1254

opus cujusdam amici eorumdem pro quadraginta quinque libris parisiensium jam sibi solutis in pecunia numerata, sicut confessus est coram nobis, portam suam cum pertinentiis, sicuti se comportat in longitudinem et latitudinem usque ad portam de Goupegueule*, cum decem solidis parisiensium augmentati census annui redclitus quos habet, ut dicit, super granchia Johamiis de Balneolis, sicut dicit, racione cujus porte et pertinenciarum tenebatur reddere, sicut dicit, duodecim denarios filio defunct! Luclovici apothecarii, cujus etiam porte vendite tnuri aunt inedietarii inter ipsos emptorem et venditorem, sicut dicit, promi[t]tens fide data quod contra non veniet in futurum, et quod dictam vendicionem garantizabit ad usus et consuetudines Francie contra omnes, necnon et quod solvet centum solidos parisiensium nomine pene, si vendicionem htijusmodi retrain contigerit vel evinci. Datum anno Domini M GG Lmo quarto, mense Decembri.
Originale in Arcb. nat. Paris. S.-6213, n 128. Restat tacniolum mombr. Cartul. de la Sorb., fol. 80. In Arch, nat. 1. c. n*8 1-6 et 111-130 inveniuntur multa documenta quae respiciunt ad vonditiones et donationes, quae menso Novembri et Decembri istius anni et anno sequent! factae fuerunt magistro Guillelmo do Garnoto ad opus cujusdam txmici sui ; in nis 91-109 occurrant documenta annorum 1247 et sqq., in quibus jam mag. Robertas de Duaco nominatur. Omrvcs istao venditiones et donationes erant praclusiones ad fundandum collegium de Sorbonn, quod Robertas do Puaco et Robertas de Sorbona jam isto tenipore animo conceperant. Yide infra n 302. 1. Ut ex collatione documentorum in Arch. nat. Paris. S. 6213, n 86 et n 77, conservatorum apparet, Robertas de Sorbona inter mensem Decemb. an. 1257 et Decemb. an. 1258 factus est canonicus Parisiensis. Yide .MVm. de la Soc. de rhistoire de Paris et de Vlle-de-France, X, 245. 2. De yico Goupe-Gueule vide Juillot, Recherches sur Paris, IV, Quartier Saint-Benoit, p. 127; Quartier Saint-Andrd, p. 134.

243. Errores 31 a quibusdam magistris theologiae Parisiensibus exjntroductorio in Evangelium aeternum et eon ipso Evangelic aeterno excerpti. 1254, [ParisiisJ.

De1 prima parte3 libri qui appellatur Evangelium eternum3, que prima pars dicitur Preparatorium* in Evangelium eternum, extrahi possunt hi errores qui sequuntur. Primus error est, quod Evangelium eternum, quod idem est quod doctrina Joachim, excellit doctrinam Ghristi et omne3 novum et vetus Testamentum. Secundus est, quod evangelium Ghristi non est evangelium regni ac per hoc nee edificatorium ecclesie. Tertius, quod novum Testamentum est evacuandum, sicut vetus est eyacuatum. Quartus, quod novum Testamentum non durabit in virtute sua, nisi per sex annos proximo futures, id est6 usque ad annum Incarnationis MGGLX7. Quintus, quod illi qui erunt ultra tempus illud8, non tenebuntur recipere novum Testam entum. Sextus, quod evangelio Ghristi aliud evangelium succedet0. Septimus, quod nullus simpliciter10 idoiieus est ad instruendum homilies de spiritualibus11, nisi illi qui nudis pedibus incedunt.

1254]

AB

ANNO

MCC U S Q U E

AD P H I L I P P U M

IV

REG.

FRANC.

273

De secunda parte ejusdem" libri, que appellatur Concordia novi et veteris Testament* sive Concordantia veritatis13, possunt isti errores extrahi qui sequuntur. De primo enim libro hujus operis14 primo potest extrahi error iste, videlicet : Quantumcunque Dominus al'fligat Judeos in hoc mundo, tamen aliquos reservabit15 quibus benefaciet in fine, etiam manentibus in judaismo, et quod in fine illos liberabit ab orani impugnatione hominum etiam in judaismo manentes. Secundo, quod etiam nondum peperit neque pariet filios ecclesia ante finem regni temporalis10, quod finietur post sex annos proximo sequentes17. Et per hoc datur intelligi quod religio Christiana, que jam multos peperit vocando18 ad fidem Ghristi, non est ecclesia. De secundo libro ejusdem partis extrahi possunt isti errores qui sequuntur. Primus est, quod evangelium Ghristi neminem ducit ad perfectum10. Secundus. est, quod adveniente evangelio Spiritus Sancti, sive clarescente opere Joachim, quod dicitur Evangelium eternum sive Spiritus Sancti, evacuabitur evangelium Ghristi. Tertius est, quod spiritualis intelligentia novi Testanienti non est commissa populo romano20, sed tantum litteralis. Et per hoc datur intelligi quod ecclesia Romana non potest judicare de spiritual! intelligentia novi Testamenti, et si judicat, temerarium est ejus judicium, et non est adquiescendum ejus judicio, et quod ipsa Romana ecclesia aniinalis81 est non. spiritualis. Quartus" est, quod recessus ecclesie Grecorum ab ecclesia Romana fuit a Spiritu Sancto. Et per hoc datur intelligi quod viri spirituales non tenentur Romane ecclesie obedire, nee adquiescere ejus judiciis23 in hiis que Dei sunt. Quintus 24 est, quod tertius ordo electorum25, qui secundum eundem librum est ordo religiosorum, non lenetur se exponere morti pro defensione fidei, aut pro conservatione cultus Ghristi in20 aliis hominibus. Sextus est, quod populus 27 Grecus magis ambulat secundum Spiritum Sanctum88 quain populus Latinus. Ac per hoc magis est in statu salvandorum, et quod magis est adherendum ei quam populo Romano sive30 ecclesie Romane. Septimus, quod sicut Filius operatur salutem populi Latini sive populi Roman!81, quia ipsum roprescntat, sic Spiritus Sanctus operatur salutem populi33 Greci, quia ipsum representat. Et per hoc datur intelligi, quod Pater salvuin faciet populum Judaicum, quia ipsum representat. Octavus, quod sicut veniente Johanne Baptista ea que precesserant33 reputata sunt vetera propter nova supervenientia, ita adveniente tempore Spiritus Sancti sive tertio statu mundi ea que precesserant reputabuntur vetera propter nova que supervenient. Et ex hoc datur intelligi quod novum Testamentum reputabitur vetus et proicietur. De* tertio libro ejusdem partis unus error extrahi potest, videlicet, quod Spiritus
Chart. Univ. Paris. I. ' * 35

274

CHARTULA.RIUM

UNIVERS.

PARIS.

[1254

Sanctus accepit aliquid ab ecclesia, sicut Christus in quantum homo accepit aliquid a Spiritu Sancto. De quarto libro ejusdem partis in priino tractatu duo errores extrahi possunt. Primus31 est studium enumerandi35 et concordaiidi carnales geuealogias, que -[fuerunt in primo statu mundi, et spirituales status36 secimdi mundi contra apostolum dicentem primo ad Thimotheunij i : Rogavi te ut. denuntiares quibusdam, ne aliter docerent, neque intenderent'fabulis et genealogiis interminatis, que questiones inagis prestant 37 quatn edificatioiiem. Secundus est studium manifestandi38 momenta atque tempora eorum que evenient39 in secundo statu mundi per ea que evenerunt in primo statu mundi 40 , contra illud Actus primo : Non est vestrtim noscere tempora vel momenta, que Pater posuit in sua potestate. In secundo ejusdem libri tractatu duo errores inveniuntur 41 . Primus est, quod Christus et sancti apostoli ejus non fuerunt perfecti in vita contemplativa. Secundus41 est, quod activa vita usque ad tempus Joachim fructuosa fuit, sed modo non est fructuosa 43 ; contemplativa vero ab ipso Joachim 44 fructificare cepit, et amodo in perfeclis successoriLus suis45 perfectius manebit. Et per hoc datur intelligi quod ordo clericorum46, ad quos pertinet acliva vita, amodo non fructificabit in edifications et conservatione ecclesie, nee omnino in regimine, sed ordo monachorum amodo in his fructificabit. De quinto libro ejusdem partis. In tractatu de septem diebus inveniuntur quatuor valde suspecta et diligenter examinanda. Primum est quod aliquis de ordine religiosorum futurus est, qui preferetur omnibus ordinibus dignitate et gloria, in -quo implebitur promissio psalmi47 dicentis : Et donrinabitur a mari usque ad mare 48 , etc. Secundum est, quod ille ordo, in quo implebitur predicta promissio psalmi19, tune convalesce!50 quando ordo clericorum desinet parere, qui" partus, secundum quod credit ecclesia, non cessabit usque ad tempus antichristi. Tertium est, quod ordo parvulorum eritia ille ordo in quo implebitur predicta promissio psalmi53. Quartum est, quod sicufc in primo statu commissuin fuit regiium to tins ecclesie a Patre aliquibus de ordine conjugatorum, in quo auctorizatus est51 ille ordo, et in secundo statu commissuin est a Filio aliquibus de ordine clericorum, in quo ab ipso glorificatus est ille ordo, sic in tertio statu committetur alicui vel aliquibus de ordine monachorum a Spiritu Sancto, in quo ab ipso Spiritu ille ordo clarificabitur. Item in eodem quinto libro, in tractatu de Jacob55 inyeuitur uiium suspectum, videlicet quod isti56 qui pres.unt collegiis monachorum diebus istis, cogitare debent de recessu a secularibus et parare se ad redeunduin ad antiquum populum Judeorum.
35.

1254]

AB A N N O MCC U S Q U E AD P H I L I P P U M IV

REG.

FRANC.
w

275

In eodein quinto librp, in tractatu de Joseph et pincerna cui sompnium aperuit , invenitur quod predicatores, qui erunt in ultimo statu inundi, majoris erunt dignitatis et auctoritatis quam predicatores38 ecclesie primitive, id est apostoli. Item in codem libro, in tractatu de tribus generibus hominum, videlicet Israelitis, Egiptiis, et Babilonicis invenitur, quod predicatores et doctores religiosi ipsi59 infestabuntur a clericis et transibunt ad infideles. Et timendum est ne ad hoc transeant ut cogantur 00 ire ad prelium contra Romanam ecclesiam, juxta doctrinam beati Johannis in Apocalipsi xvj cl . Ex02 his autem, que dicuntur in expositione historie de David, potest intelligi quod ille, qui composuit opus quod dicitur'Evangelium etermnn, noil fuit Joachim, sed aliquis vel aliqui moderni temporis, quoniam ibi facit mentionem de Frederico imperatore persequente ecclesiam Romanam. Item in eodein libro invenitur quod sacramenta nove legis evacuabuntur in tertio statu inundi, et per evacuationem sacramenti altaris infert evacuationem aliorum sacramcntorum. Item in codem libro, in tractatu de historia Judith invenitur quod sacramenta nove legis lion durabunt amodo, nisi per sex annos03.
Multh. Paris., Htst. maj., cd. Luard, VI (Additam.), 335. Codd. lat. Monac. 311 (sacc. XIII), fol, 90; 9558 (sacc, XIV-XV), fol, 119b. Henricus do Hervordia, Liber de rebus memorabilioribus, ed. Potthast, p. 181. Bibl. nat. Paris, 16533 (sacc. XIV), fol. 53. Cod. Vat. Int. 4380 (sacc. XV), fol 40, sed suinmatim sicut et Nic. Eymerici, Directorium inquisitorum, par. 2, qu. 9 (viclo mss. in. Arch, fur Littcratur- u. Kirchengesch. ties Mittelalters, I, 143). I-I. Haupt dcscribit in Zeitschrift f. KircJiengescJi., VII, 373 sq., aliuin cod. ex Bibl. publ. Mctgunt., n 331, qui plerumque congruit cum Monac. De tota quaeslione et do relatioiiG honun inomuncutorum inter se, vide Dcniflc iu Archio, etc., p. 49 sqq., ubi, p. 70, monstravit crrorcs supra publicatoa csso oxccrptos ab istis profossoribus thcologiae Universitatis Paris., qui illo temp ore contra fratrcs mcndicautes insurroxorunt (cf. ctium II. Haupt, 1. c.), cosque magna ex parte ab ipsis magistris csse confictos. In soquentibus notam.ua praecipuas lectiones variantes mss. 1. Apud Matth. Paris, titulus : Erroros qui elici possuut de libro Joachim abbatis et evangcliuni quod dicitur etcrmim, quern librum pnpa Grcgorius dampnavit et roprobavit in principle decretalium suorum . In mss. Monac. : . Eyangelium cternum, quod novitcr est conficlum, conlinct xxx crrores, qui excerpti sunt de libris quinquc Joachim. . Cod. Vat. : Sequuntui- articuli pessimi erroiiei de quodam libro condempnato in curia Romana a pnpa Alexandra et combusto Parisius, qui diccbatur Evangelium sempiternum . Eymer. : Dom. Alexander papa IV coiidemncmt Rome quemdam librum Evangelium eternum appellatum, cujus auctor fuit ut fertur communiter fr. Johannes dc Parina italicus monacus, in quo libro soquentes hercses et crrorcs sunt rcperti . 2. Monac. add. hujus . 3. De notiono JSvangelii aeterni, vide infra ad uum 257. Guillelmus de S. Amore in suo Tractatu de periculis novissimorum temporum dicit, Evangelium aeternum Parisius, ubi viget sacro scripture studium, positum fuit jam publice ad cxemplandum ( ad exemplar in suis Responsionibus, Bibl. Paris., ins. lat. 15812, fol. 2211. Ed. Constantino, p. 95) anno Dom. MCCLIIII . Sic codd. melioris notae, v. g. Cod. Bibl. Burgbes. 102. ; Bibl. Paris., ms. lat. 2482, fol. 6G. British Mus. Vit. C. XIV, fol. 82 ; Arsenal, ms. 387, fol. 42, elc. Ed. Constantiae (1632), p. 38. 4. Seu Introductorius, auctore fr. Gerardo de Borgo San Donnino, ord. Kin. Cf. Arch., 1. c., p. 57, et infra n 256. Renan, Nouvelles etudes d'histoire religieuse, 2 ed., p. 258 sqq. 5. Matth. : oinnino . 6. Per sex. . . id est orn. Matth. 7. Herv. add. id est usque ad an. Rycbardi regis Romanorum sextum, ex quo claret, quod liber iste anno Friderici II ultimo vel 49 publicatus est. 8. Cod. Paris, om. sequentia, et addit : erunt in statu altiori quam ccteri . 9. Omnes praetor Matth. add. et ita per contrarium sacerdotio Christi aliud sacerdotium succcdet . 10. Eym. : nullus simplex homo . 11. Monac., Eym., Vat. add. et eternis . 12. Monac. : hujus . 13. Magunt. : sive concordia vetcris et novi . Paris.,-Herv. sicut supra. Monac. : sive concordia veteris . Sive. . . veritatis om. Matth. 14. Monac., Paris., Herv. : partis . 15. Paris., Eym., Vat. : ipsos tamen salvabit . 1G. Monac., Magunt., Herv. : imperialis . . 17. Post. ... sequentes] infra tempus predictum, Matth. 18. a Vocatos omnes practer Matth.

276

CHA.RTULA.RIUM U N I V E R S .

PARIS.

[1254

19* Perfectionem , Vat. 20. Monac., Magunt., Eym., Vat.: pape Roinano(rum) . Apud Herv. deaunt per errorem non est. . . novi testament! . 21. Paris. : litteralis . 22. Apud Herv., Monac., Magunt. : Quintus . 23. Monac. add. et , Herv. etiam u; Eym. om. sequentia. 24. Apud Herv., Monac., Magunt. : Quartus . 25. Paris., Eym., Vat. : clericorum . 26. Eym. : sed so.cus in aliis homin. . 27. Monac., Magunt., Herv., Paris. : papa . 28. Sanctum , om. omnes praeter Matth. qui sanctum spiritum , et Magunt. 29. Monac., Magunt., Herv., Paris. : papa , et sic proximo. 30. Om. Eym.; Vat. om. : populo. . . sive . 31. Paris. : papo latini sire , etc. 32. Paris. : pape . 33. Pi-eterierunt , Monach., Herv. 34. Eym. non tamcn Vat. om. hunc et scquentem err. 35. Evang-elizandi , Matth., Vat. 36. Paris. : hujus status , et om. : secundi a, sicut et Vat. 37. Matth. add. destructionein . 38. Erit noscendi momentum et instrnendi tempora , Paris. 39. Paris, add. et veiiorunt . 40. Ea que. . . mundi om. Magunt., Monac., Herv. 41. Hie desinit Paris. It2. Monac. om. Secundus. . . contemplativa . 43. Herv., Magunt. : fructuosior . 44. Joachim om. Matth. 45. Monac., Herv. : ipsius . 46. Eloctorum Horv. 47. Matth. : apostoli . 48. Eym., Vat. ponunt per errorom hunc versum Funos ceeidcrunt mihi in prcclaria , etc. 49. Matth.: apostoli . 50. Vat. om. sequentia. 51. Sequentia om. omncs praeter Mutth. 52. Omncs praetor Matth. : est . 53. Matth.: apostoli . 54. Omnes praetor Matth. et Vut. : a fuit . 55. Monac., Maguut., Herv. perporam : Joh . 56. Monac., Magunt., Herv. falso: nulli . Eym., Vat.: UK . 57. Magunt. . apparuit . 58. <t Predicutores , id est , om. Monac., Herv. 59. Loco ipsi omnes praeter Matth. quando , et om. postea ct . 60. Monac., Magunt., Herv., Vat. : congregent eos B. Eym., Vat. : cogant eos . 61. Ilic Eym. et Vat. desinunt. 62. Herv. loco seqaentis paragraph! scribit: Notandum est, quod pluribus videtur liber ipse, qui dicitnr Eoangelium eternum, non fuisso Joachim, sed aliquis vel aliqui moderni temporis composuerunt illum. G3. Matth.: nisi usque ad an. incarnntionis MCGLX)).

244.

Alexander IV litteras, quilus Innocentius IV rellgiosorum privilegia resciderat, irritas esse jubet. 1254, Decembris 22, Neapoli.

Alexander episcopus servus servorum Dei venerabilibus fratribus universis archiepiscopis, et episcopis, ac dilectis filiis abbatibus, prioribus, decanis, arehidiaconis, archipresbyteris, et aliis ecclesiarum prelatis, et ceteris personis ecclesiasticis, tain secularibus, quam regularibus, cujuscunque ordinis vel professionis existant, salutcm et apostolicam benedictionem. Nee insolitum est nee novum, ut ea que per occupalionem vel festmantiam fiunt, pro eo quod congrue deliberationis limain protereunt, in propenstoris considerationis reducanttir exam en, ut rectiora et elimatiora, per attentionem plcnioris discussionis emaneant. Sane quedam ab apostolica sede tempore felicis recordationis Innocentii pape IV predecessor-is iiostri littere processerunt, in quibus ipse universis religiosis cujuscunque professionis vel ordinis districte in virtute obedientie injuiigebat, ut parrochianos alieiios diebus dominicis et festivis non reciperent decetero in suis ecclesiis sen oratoriis temere ad divina, nee ipsos ullatenus ad penitentiam admitterent sine suorum licentia sacerdotum, nee eis in suis predicarent ecclesiivS ante missarmn sollempnia, pro quibus audiendis prima diei parte iidem parrochiani consueverunt et debent in suis ecclesiis convenire, nee sermones etiam sollempnes facerent ilia hora; sed nee ad predicandum sollempniter ad parrochias alienas accederent, nisi essent ab earum sacerdotibus invitati, vel saltern, nisi se ad id humiliter peterent et obtinerent admitti; nee ea die qua diocesanus episcopus vel alius loco ejus predicaret sollempniter, maxime in ecclesia cathedruli, aliquis ipsorum in eadem civitate vel loco presumeret predicare. Si vero in casu licito parrochianum alterius eos in suis ecclesiis recipere ad sepulturam contingeret, omAium, que optentu consequerentur hujusmodi sepulture, portioiiem canonicam, etiam non requi-

1255]

AB A N N O M C G U S Q U E AD P H I L I P P U M IV HEG. F R A N C .

277

siti, infra octo dies a tempore receptionis eorum, episcopo vel sacerdoti de cujus parrochia mortuus esset assumptus exhibere curarent. Si autem aliquis religiosorum ipsorum hujusmodi transgressor contra predicta vel aliquid predictorum venire presumeret, preter inobedientie vitium et excoinniunicationis sententiam, quam eum incurrere voluit ipso facto, gradus sui periculo subjaceret, et nichilominus a diocesano ad premissa universa et singula observanda per censuram ecclesiaaticam appellatione remota districtius cogeretur, nullis ei contra hec indulgentiis vel privileges apostolicis valituris1. Verum, quia super premissis litteris cogitare attentius et studiosius deliberare proponimus, pacis commodum et quietis solatium ecclesiis et personis ecclesiasticis potissime cupientes, prefatas litteras, et si que alie super predictis vel eorum aliquo contra prefatos religiosos vel aliquos ex ipsis generaliter vel specialiter preter formam communem et solitam processeres, ac mandata sen precepta facta in eis, vel earum auctoritate duximus penitus revocanda. Jdeoquc universitati vestre per apostolica scripta mandamus, quatinus per hujusinodi litteras vel occasione mandatorum sen preceptorum aut sententie, que continent, nichil prorsus agatis, cum nullam deinceps efficaciam habeant vel vigorem. Dat. Neapoli xj kal. Januarii, pontificatus nostri anno primo.
Originnle in Arch, depart, dcs Bouches-du-Rh6ne (Marseille), fonds Dominicains d'Aries. Bulla plumbea filis cannab. appenditur. In nvorsa mcmbrana : Predicatorum . Epistola iirvcnitur insupcr ibidem littcris cpiscopi Calurccn. men sis Julii an. 1255 inserta. Alterum originalo in Arch. dtSpart. dc la C6tc-d'0r (Dijon), fonds Cordeliers, liasse 907 (H. n 49). In aversa membrann: Minorum . Ibidem praeterea quatuor vidimus fratris Guidonis Glaromont. (0. P.) cpiscopi an. 1255 in octava apost. Petri ot Pauli . In eodem Arch., fouda Dominicains, liasse 930 (H. n 53) vidimus an. 1255, 10 Junii. Ibid. CariUlaire des Dominicains, II. 221, fol, 1. Arch, ddpart. do la Gironde (Bordeaux), fonds Dominicains, 651WB (s.XIII), p. 74. Cod. Vat. 94.03, fol. 44; Vat. Ottob. 56, fol. 120. God. Rntcncn. Constitut. ord. Praed. ad ord. pertinens, p. 230. Bulaens, III, 273. In Bull. Rom., apud Ripoll, Bull. Pfaed., I, 267, Jourdain, n 114, hae litterae perperam ad 2 kal. Jan. referuntur. Alexander IV opistolas similis tcnoris cum initio : Quedam ab apostolica sede, posteriori etiam tempore emisit, ncmpe ij id. Dec. an, 1 (12 Dec. 1265) ad archiop. Strigon. et cpiscopum Secoviens. (cod. Ottob. 15, fol. 211 *) ; ad archiepisc. Colon, et epiecop. Argentin. (Ottob. 56, fol. 120) ; ad cpiscop. Pcrusin. et Scncn. (Vat. lat. 9403, fol. 46, apud Potthast, n 16129); ad archiopiscopum Vicnnens. et cpiscop, |Senctens. (duo vidimus an. 1260 in Arch, depart, de la Cate-d'Or, fonds Cordeliers, liasse 907), et ad alios. 1. Vide Innocontii litteras supra n 240. 2. Supra n 236.

245. Quittance d'un marchand de Sens de la somme de deux cens livres par luy receues de I'Universite, sur et tanl mains de trois cens livres a luy defies, du lundy apres la Purification, an 125k . 1255, Februarii 8.
Arch. Univers. Paris., ms. 97 et 98, Inventaire de$ anciens titres gui sont dans les Arch, de FUniversitd, C. 10. a. Jourdain, no 115. Cf. supra n 238.

246.

Statutum facultatis artlum de modo docendi et regendi in artibus, deque libris qui legendi essent. 1255, Martii 19, [Paris/is].

Anno Domini MGGL quarto. Noverint universi, quod nos omnes et singuli magistri artium de communi assensu nostro nullo contradicente propter novum et inestimabile

278

CHAHTULA.1UUM

TJNIVERS.

PARIS.

[1255

periculum, quod in facilitate nostra .immiiiebat, magistris aliquibus lectiones suas terminare festinantibus, antequam librorum quantitas et difficultas requireret, propter quod et magistri legendo, et scolares in audiendo, minus proficiebant, super ruina nostre facultatis anxiantes, et statui nostro precavere volentes, pro coinmiini utilitatc et studii nostri reparatione ad honorem Dei et universalis ecclesie statuimus et ordinavimus, quod onmes et singuli magistri nostre facultatis imposterum libros, quos in festo beati Remigii inceperint, temporibus inferius annotatis absolvere, 11011 ante, teneantur 1 . Veterem logicam, videlicet librum Porjirii*, predicamentorum, periarmetiias*, divisionum et thopicorum Boecii, excepto quarto, in festo Annunciationis beate Virginis vel ultima die legibili precedente; Priscianum minorem et majorem*, topica et elenchos, priora et posteriori dicto tempore vel equali terminare. teneantur. Ethicas* quantum ad quatuor libros in xij septimanis, si cum alio legautur; si per se non cum alio, in uiedietate temporis. Tres parvos libros, videlicet sex principia\ barbarismum*, Priscianum de accentu, si simul legantur et solum in sex septimanis. Physicam Aristotelis, metaphisicam et librum de animalibus in festo sancti Johaiinis Baptiste; librum cell et mundi, librum priuuim metheorum cum quarto in Ascensione; librum de anima, si cum naturalibus legatur, in festo Ascensionis, si autem cum logicalibus, in festo Annunciationis bcate Virginis; librum de generations in cathedra saricti Petri; librum de causis* in septem septimanis; librum de sensu et sensato in sex septimanis; librum de sompno et vigilia in quinque septimanis; librum de plant is in quinque septimanis; librum de memoria et reminisctzntia in duabus septimanis; librum de differentia spiritus et am'me10 in duabus septiinanis; librum de morte et vita in una septimana. Si autem alio tempore quam in festo sancti Remigii magistri predictos libros inceperint, tantumdem ternporis in legendo eosdem apponent, quantum lecture eorum superius est taxatum. Quilibet autem predictorum si per se legatur, non cum alio, poterit finiri in rnedietate temporis sue lecture pretaxati. In minori autem non licebit cuiquam predictos libros terminare. Plus tamen temporis licebit cuiquam apponere. Si autem aliquis aliquam par tern alicujus libri legerit, ita quod totum terminare noluerit aut non possit, legal in portione temporis portionem libri contingente. Si vero bachellarius infra festum beati Dyonisii11 inceperit, liceat ei suas terminare leciiones cum resumentibus in festo beati Remigii. Incipientes autem post festum beati Dyonisii tanto posterius aliis suos libros terminent, quanto tardius aliis inceperint. Unusquisque bona fide secundum suam estimationem proportionabit librorum suorum portionem secundum portionem temporis sue lecture statuti. Insuper nulli liceat legere lectiones ordinarias plures duabus, nee eas extraordinarias facere, nee eas nisi hora ordinaria et in habitu ordinario legere. A festo autem beati Johannis Baptiste usque ad festum beati Remigii quilibet suas lectiones ordinet, prout melius sibi et auditoribus suis viderit expedire. Item nullus lectiones cursbrias plures duabus aliquo die legibili legere presumat, nee plures tribus in die non,

1255]

AB A N N O M C G U S Q U E

AD P I I I L I P P U M

IV

REG.

FRANC.

279

legibili, nee cursuin aliquem iricipere, donee priorem cursum terminaverit, nisi gravi infirmitate ultra xv dies detentus fuerit, vel propter causam rationabilem plus quam xv dies villam exierit, vel si scolares eum amplius audire noluerint. Item diebus apostolorum et evangelistarum nulli liceat legcre aliquas lectiones, nee tribus diebus proximis post Natale, post Pascha, post Pentecosten, nee in vigilia istorum trium ultra horam tertiam. Hec autem statuimus ct ordinavimus inviolabiliter observanda. Nulli ergo liceat hanc paginam liostre ordinalionis infringere vel ei ausu temerario contraire. Si quis autem hoc attemptare presumpserit, indignationein totius Universitatis necnon et suspension em lectionum quantuincunque per annum se noverit incursurimi. In cujus rei testimonium. et munimen presentein litteram sigillis iiijor nationum consensu earundem duximus sigillandani. Datum anno MCGL quarto, die veneris ante Ramos palmarum.
God. Vat. Reg. 406, fol. 56 b. Bibl. Phillipps in Cheltenham, ms. 870, fol. GO, sub rubrica : Ordinatio factn a mngistris artiuin do modo Icgcndi loctioncs cursorias ct ordinaries . Bulaeus, III, 280. 1. Absolvorc. .. tcnecmlur om. God. Rep. 2. Ejus scilicet Iiitroductioucm (euraYwpjv) in CaLegorias sou Praedicajnenta Ariatotclis. 3. Gertc hi trcs libri pcrtincbant ad Veterem logicam, licet Lambertus Autissiodorens. ei annumeret tantum librum Prnedicnmcntorum et librum Pcricrmenias . Summa logicae in Bibl. nat. Paris., IB.S. lat. 16617, fol. 65. Generatim. enim treslibx'i supra nominati vocabantur Vetus logica. Vide Jurnmenta an. 1287 apud Bulaeum, 111,485, Statuta Artistaram Tolosao an. 1309 in Hist. gn. du Languedoc, cd. Privat, VII, 442. Sed quandoque et libri Divisionum et Topicorum JBoetii praodictia ti'ibus libris adjungebantur, quod et supra ficbat. Gf. practerea n 201. 4. Vide supra n 201. B. Isti quatuor libri Aristotelis vocabantur Nova logica. Cf. auctores in n. 3 citato a. 6. Ad Nicomadmm. 7. Vide supra n 201. 8. Supra n 201. 9. Quern isto tcmporc fero omncs Aristoteli ascripserunt. Gf. de ipso Bardenhewer, Die pseudo-aristotelische ScJirift iiber das reine Gute (Friburgi, 1882). 10. Hujus libri auctor est Costa ben Lnca saec. IX-X (cf. do eo "Wustenfold, Gesc7i. der arabisclien Aerste und Naturforscher, p. 49), eumquc Johannes Hispanus pro Raimundo archiopiscopo Toletano (1126-1151) ex arabico in latinum transtulit. Gf. Jourdain, Recherches sur les traductions d'Aristote, 2 ed., p. 116 sq. Wiistcnfcld, Die Ueberseisungen arab. Werke aus dem Lateim. seit dem XUh., p. 33, Liber, qui iu mss. saepe occurrit, sub nomine Cons tan tini Africani, invenitur in Constantini opp.. Basil., 1536, p. 308. DC novo ex mas. cditus cat a Barach, Bibliothcca pliilosophorum med. aetatis, Innsbruck, 1878, II, 117 sqq. 11. Festum Remigii 1 Octobris, Dionysii 9 Octob.

247.

Alexander IV ad magistros et scholares Paris, litteras mittit de licentiandis, de juribus caucellarii, de baccalareis, de cessatione sckolarum, de lite inter Univcrsitatem et fratres Praedicatores, quos ad magistrorum consortium restitui decernit, 1255, Aprilis 14, Neapo/i,

Alexander episcopus semis servorum Dei dilectis filiis universis magistris et scolaribus Parisiensibus salutem et apoatolicam benedictionem. Quasi lignum vite in paradise Dei et quasi lucerna fulgoris in clomo Domini est in sancta ecclesia Parisiensis studii diseiplina. lice quippc velut fecunda eruditionis parens ad irriganduin sterilem orbis faciem fluvios de fontibus sapientie salutaris cum impetu foras mittens ubique terrarum Dei letificat civitatem, et in refrigerium animarum flagrantium siti justitie aquas doctrine dividit publice in plateis. Ibi nimirum ordinatus est per providentiam conditoris ad opus atque custodiam doctorum ordo precipuus, ut ad vite fructum rationabilis creature deducat affectiun, ne in gustuin mortis vetita veteris prevaricationis illecebra seducatur. Ibi humanurn genus originalis ignorantie eecitate deforme per cognitionem veri luminis,

280

CHARTULA.RIUM

UNIVERS.

PA.RIS.

[1255

quam scientia pietatis assequitur, reddita visionis specie reformatur. Ibi precipue dat Dominus sponse sue os et sapientiam ac linguam misticis eloquiis eruditam, cui resistere nequit omnis adversitas improborum. Ut igitur' consortii vestri communicabile ac commune omnibus bonum omni pacis custodia servare curemus et favorabilibus patrociniis communire, ne in commune publice salutis exitium illucl emula caritatis el unionia invida1 sathane labefactare possit astutia, instructa quippe modis innumerabilibus ad nocendum, in nobis, quos licet indignos cunctis mbrtalibus Dei dignatio superintendere voluit de supremo fastigio domus sue, precipua sollicitudinis vigilancia excitatur et cor nostrum urit cure stimulus specialis. Olim sane, sicut accepimus, cum quibusdam scolaribus Universitatis vestre collegis fuissent a vigilibus civitatis Parisiensis atroces injurie irrogate, uno illorum occiso, reliquis graviter vulneratis et in carcerem et in vincla conjectis, clemum vos, quibus, ut dicitur, felicis recordationis Gregorius papa predecessor noster indulsit, ut si vobis vel alicui vestrum injuria vel excessus inferatur enormis, utpote mortis vel inutilationis membri cujusquam nisi congrua monitione premissa infra quindecim dies ftierit satisfactum, licitum sit vobis usque ad satisfactionem condignam suspendure lecliones 8 , attendentes quod licet.iidem scolares quos sacrilega carceraviL injuria ut asseritur vobis fuissent in crastino redditi semivivi, justitie tamen executio in injuriarum hujusmodi presumptores videbatur ultra debitum prorogari, scolas a lectionibus suspcndistis. Verum cum nee sic justitie debitum proveniret, vos tante enormilatis articulo suggereiite de communi consilio ad dictas injurias secundum Deum et justitiam, quantum vobis foret licitum, si judicis tepesceret officium, prosequendas et ad quasdam ordinationes alias vos per obligationem roboratam juramentis adhibitis, ut dicitur, astrinxistis. Et quia super hiis dilecti filii Bonushomo et Helyas Predicatorum Ordinis fratres scolas regentes Parisius in theologica facultate, ex certis causis se ordinationibus et obligation.! hujusinodi subicere noluerunt 3 ad sedem apostolicam appellando, eos beneficio societatis in inagistralibus privavistis ipsosque privatos publice nunciantes injunxislis districte, ut scolares lectiones eorum decetero non audirent, ne ipsorum auditores a pena, quam Universitas infligere talibus consuevit, se possent per ignorantiam excusare4. Demuin cum iidem fratres super hoc ad dictfe sedis presidium confugissent, fel. recordationis Innocentius papa predecessor noster audito quod inter vos et cives, qui predictas injurias irrogarant, discordia per satisfactionem fuerat jam sopita volens de medio vestrum controversie submovere materiam et pacifice reformare mutue caritatis affectum, ipsos fratres ad vestrum collegium et consortium restituit de gratia speciali prohibitionem seu mandatiun factum scolaribus auditoribus eorundem penitus revocando ac daiido vobis suis litteris in mandatis, ut predictos fratres sine difficultate seu dilatione resumentes ad staturn pristinum et ad collegium magistrorum ac6 Universitatis consortium admittentes eos occasione premissorum nullatenus vexaretis8, venerabilibus fratribus nostris .. Silvanectensi et .. Ebroicensi episcopis super hoc mandati apostolici executeribus deputatis7. At licet

1255]

AB A N N O MCC U S Q U E

AD P I I I L I P P U M

IV

REG. FRANC.

281

ad vos mandatum restitutionis et revocations hujusmodi pervenisse dicatur, ipsi tamen fratres usque mine adipisci efficax sue restitutioiiis commodum vobis quedam obicientibus nequiverunt. Ceterum, vos filii magistri in theologia Parisius tune regentes hec statuta deliberatione habita edidistis, ut videlicet decetero religiosus aliquis non habens collegium Parisius., et cui est a jure publice docere prohibitum, ad societatem magistrorum nullatenus admittatur; utque singula religiosorum collegia singulis magistris actu regentibus et linica scola decetero sint contenta; ne quoque aliquis bacellarius in theologica facilitate promoveatur ad cathedram, nisi prius examinaverit semetipsum, saltern aliquos libros theologie glosatos et sententias in scolis alicujus magistri actu regentis diligenter legendo. Quod si aliquis contra dictas ordinationes vestras venire presumeret, ei societas vestra tain in principiis quam in aliis subtraheretur omnino. Quicumque vero bacellarius licenciatus fuerit et liuic ordinationi consensum prestare iioluerit requisitus, euni statuistis excludi a consortio magistrorum, et eidem tarn in principiis quam in aliis societatem magistralem penitus denegari, premissis statutis Universitatis ut dicitur accedente consensu, reverencia tamen et obediencia sedis apostolice ac aliorum quibus obedire tenemini, semper salva8. Statuistis insuper, ne ullus magister in quacumque facilitate ad collegium magistrorum vel consortium Universitatis eorum aliquatenus admittatur, nisi prius in plena congregatione magistrorum vel saltern coram tribus magistris sue facultatis ad hoc specialiter deputatis juraverit statuta vestra licita et honesta et vobis expedientia se finniter servaturum, secreta quoque et consilia vestra post inhibicionem sibi factam a vobis fideliter celaturuin, quodque obligationibus vestris licitis et hoiiestis ac vobis expedientibus precipue ex tenore privilegiorum vestrorum vigorem capientibus pacifice coiicorditerqiie consenciet. Et ut hoc firmius servaretur addidistis, ut nullus magister principium alicujus bacellarii tenere vel ejus priiicipio interesse presumat, nisi prius ei constiterit, quod idem bacellarius ad predicta modo prehabito sit ligatus, nee idem bacellarius, si alio modo inceperit, magister a vobis aliquatenus habeatur. Statuistis preterea, ut si cessaiite studio Parisiensi ob causas consimiles vel alias rationabiles aliquis interim bacellarius in aliqua facullate de novo solempniter incipere vel aliquis eorum qui prius rexerunt suas iterum resumere presumpserit lectiones, ex tune a consortio vestro imperpetuum excludatur, nee Parisius seu alibi ubi studimn transferri contigerit inter magistros sen scolares aliquatenus admittatur, et pena consimili scolaris, qui interim causa studii Parisius venire presumpserit puniretur, nisi transgressores predicti presumptionem suam ad arbitriurn Universitatis vestre curaverint emendare. Et hec ordinastis et statuistis sub pena, quam infligere potestis inviolabiliter observanda, nichilominus recensentes excommunicationis sententiam que in transgressores premisses extitit ut proponitur promulgata ab omnibus inviolabiliter observari, salvis in omnibus jure ac libertate canonicis Parisiensibus quantum ad omnia, in quibus et per que a vestris ordinationibus et statutis auctoritate apostolica seu quacumque alia sunt exempli9. Porro dilectis liliis .. priore
Chart. Univ. Paris. I. 36

282

CHARTULARIUM UNIVERS.

PARIS.

[1255

Predicatorum et .. guardiano Minorum fratrum Parisiensium suam ad seclem predictam, refugium oppressorum, deferentibus questionem, quod vos occasione statutorum hujusmodi, a vobis eis exclusis pro vestro libito editorum ipsos et liberum ac 10 quietum statum eorumdem ordinum magistrorum et fratrum Parisius studio insistencium ac scolarium suorum indebite turbabatis 11 , prefatus Innocentius nee expediens reputans neque decens predictis ordinibus12 pressuras hujusmodi vel molestias irrogari vobis suis dedit litteris in rnandatis, ut ab ipsorum quibuslibet novis molestis et inquietationibus predictis statutis nequaquam obstantibus desistentes nichil penitus usque ad festum Assumptionis beate Virginis proximo tune venturum in eorum vel pristini status ipsorum presumeretis prejudicium attemptare13. Et quoniam inter vos et fratres prefatos idem- I. omnem scandal! et discordie cupiebat materiam amputare, ut sub vinculo pacis pacificis scientie studiis vacaretis, supradictis episcopis per sua scripta mandavit, ut tarn vos quam fratres eosdein ex parte sua pereinptorie citare curarent, quod in premisso festo nisi super hiis interim proveniret concordia per procuratores idoneos ad ipsius presentiam veniretis, ut super premissis quod utile, salubre ac conveniens prospiceret, auctore Domino ordinaret, nee permitterent iidem episcopi fratres eosdein a vobis contra premissa medio tempore molestari1*, Denique idem predecessor morte preventus nichil potuit juxta pium conceptum animi sui super eodem negotio diffinire sicque nos habuit in hujusmodi sollicitudinis cura sicut et in ceteris pastoralis angustie laboribus licet iimneritos successores. Vestro itaque sufficiens ad ordinationem suscipiendam habeiite mandatum et predietorum prioris et fratrum procuratoribus necnon et dilecto filio magistro Ordinis Predicatorum1*, qui cum illis postulabat hoc ipsum in nostra constitutis1" presentia, preraissa omnia et processus habitos diligenter inspeximus, quecumque in auditorio nostro super hiis utrimque fuere proposita intelleximus diligenter. Et tandem per viam pacis qua processus est gratie ad dirimendum inter partes exorte controversie scrupulos, nos Domino dirigente, aliqua ex premissis ordinationibus et statutis a vobis editis, ut17 salubrius maneant et utilius commoditati proficiant generali, de fratrum nostrorum consilio moderanda providimus, cetera vero ne rigore districtionis unitatem communionis exasperent resecanda. Etenim circa id quod statuere voluistis, ne ullus religiosus nullum Parisius habens collegium et a jure publice docere prohibitus in magistrorum collegium ullatenus admittatur, et singula religiosorum collegia singulis magistris actu regentibus et unica scola decetero sint contenta, coiisideranda nobis ea. diligenter occurrunt, que memoratus Gregorius circa statum scolariurn et scolarum Parisiensium statuisse dicitur observanda**, videlicet quod quilibet cancellarius Parisiensis deinceps creandus coram episcopo vel de ipsius mandate in capitulo Parisiensi vocatis ad hoc et presentibus pro universitate scolarium. duobus magistris in sua institutione jurabit, quod ad regimen theologie ac decretorum bona fide secundum coiiscientiam suam loco et tempore secundum statum civitatis et honorem ac honestatem facultatum ipsarum non nisi dignis

1255]

A.B

A.NNO

MCC T J S Q U E

A.D

PHILIPPUM

IV

REG.

FRANC.

283

I [ I

licenciam largietur, nee admittet indignos, personarum et nationum acceptatione submola. Ante vero quam quemquam licenciet infra tres menses a temp ore'petite licencie tarn ab omnibus theologie19 magistris in civitate presentibus quam aliis viris hpnestis et litteratis, per quos veritas sciri possit, de vita, scientia et facundia necnon proposito et spe profi'ciendi ac aliis, que sunt in talibus requirenda, diligenter inquirat et inquisitione sic facta quid deceat et quid expediat bona fide det vel neget secundum conscientiam suam petenti licenciam postulatam. Magistri vero theologie ac decretorum, quando incipiunt legere, prestabunt publice juramentum, quod super premissis fidele testimonium perhibebunt. Gancellarius quoque jurabit, quod consilia magistrorum in malum eorum nullatenus revelabit, Parisiensibus canonicis libertate ac jure in incipiendo habitis in sua manentibus firmitate. Cum ergo ex constitutione hujusmodi liqueat manifesto, que in licenciando scolares ad scolarum regimen cancellario sit facultas et quanta sibi super hoc religio fidei et circumspectioiiis necessitas indicatur, videri potest acutius intuenti, auctoritati constitutionis apostolice, quo statui scolarum et scolarium providens certos cancellarii ofiicio terminos potestatis inclulget, per constitution em vestram in propagandi studii dispendium derogari. Volumus itaque cancellarii potestatem in constitutione sepefati Gregorii circa statum Parisiensis studii declaratam nulla imminutione convelli. Ipse tamen circa licencianclos hujusmodi tain de scolaribus quam de regularibus non solum ea, que attendenda in constitutione ipsius G. exprimuntur, verum etiam statum et necessilatem ecclesie generalis et populorum salutem diligenter attendat, et hiis, quos suffragantibus meritis et suadentibus circumstanciis viderit ad magisterium promovendos, sic faveat, quod capacem sensum a natura sortiti ad profectuin scientie proposito studiosis magistralis tituli premio provocentur et ad gubernaculorum officia, que intra saiictam ecclesiam sepius imminent, personis idoneis dispensanda suppetere possit virorum copia probatorum, presertim in arte artium, que profecto est regimen animarum. Ex eo autem, quod aliqua secularium vel religiosorum collegia de licencia cancellarii plures meruerunt habere magistros hactenus aut scolas, nolumus eis circa proprietatem vel possessionem habendi hujusmodi jus imposterum provenisse, sicut hiis, qui non plures vel nullum hactenus habuisse noscuntur, nolumus ex hoc viam aliquem vel plures habendi precludi, si cancellarius omnibus que consi'derari debent inspectis alicujus vel plurium licenciam eis viderit, prout sibi competit, concedendam. Illud autem quod de bacellariis statuistis ad magistralem theologice facultatis cathedram nisi aliquos ejusdem facultatis libros glosatos et sententias in scolis alicujus magistri actu regentis legeriut nullatenus admittendis sic duxitnus temperandum, ut repelli tales non debeant, si ubicumque Parisius, dummodo in loco publico et honesto, eos predictos libros legisse patuerit, nee etiam hoc ipsum probationis experimentum exigi volumus circa illos, de quibus alias manifeste constiterit quod ad 4 scolarum regimen sint idonei comprobati. Statutum vero, quod decrevistis, ne ullus

284

CHAHTULARIUM

UNIVERS.

PARIS.

[1255

magister in facultate quacumque ad consortium magistrorum vel collegium Universitatis aliquatenus admittatur, nisi prius in plena congregatione magistrorum vel saltern coram tribus magistris sue facultatis ad hoc specialiter deputatis prestito juramento, quod secreta et consilia vestra post inhibitionem sibi factam a vobis bona fide celabit, alioquin pene subjaceat in statute hujusmodi constitute, hoc moderamine mitigamus saluti ani-' marum et conscientiarum ac fame perhiculis precaventes, ut si talibus ardua et difficilia negocia ab Universitate commissa fuerint iii secreto tenenda, ilia sic teneaiitur bona fide celare, quod nemini ea in ejusdem Universitatis dispendium revelabunt, nisi forte talia essent, que non possent sine animarum periculo subticeri. Denique super cessatione scolarum non obstante alia ordinatione vel contraria constitutione a vobis edita earn formam dumtaxat observari volentes, quam prefatus G. in constitutione, quain super hoc edidit, noscitur tradidisse, quod videlicet, si forte vobis hospitiorum subtrahatur taxatio, aut quod absit vobis vel alicui vestrum injuria vel excessus inferatur enormis, utpote mortis vel membri mutilationis, nisi congrua monitione premissa infra quindecim dies fuerit satisfactum, liceat vobis usque ad satisfactioiiem coiidignam suspendere lectiones. Et si aliquem vestrum indebite incarcerari contigerit, fas sit vobis, nisi monitione prehabita cosset injuria, statim a lectione cessare, si tamen id videbitis expedire. Eiclem forme adiciendo statuimus, ut cum pro aliqua ex causis in eadem Gregorii constitutione contends universitas vestra lectiones duxerit suspendendas, omnes magistri tain regulares quam seculares ipsas suspendere teneantur, eas nisi cum Universitate minime resumpturi. Sane si super observantia liujus statuti de lectionibus suspendendis et ejus quod premittitur, videlicet de secretis et consiliis Universitatis minime revelandis, aliquam obligationem videritis deliberatione provida statuendam, qua tain presentes magislri quam posteri ad ea explicite ac specialiter astringantur, vobis dummodo due partes magistrorum theologice facultatis et eodem modo due partes magistrorum singulariuin 80 facultatum reliquarum, videlicet canonistarum, physicorum et etiam artistarum, suum super hoc voluerint prestare coiisensum, id faciendi liberam concedimus facultatem. Hiis itaque statutis et ordinationibus secundum moderationem nostram robur inviolabilis observance habituris, cetera pro pace vestra suadente providentie consilio resecamus, denunciantes, ne magistri regulares vel seculares ea servare teneantur ex debito prestiti juramenti vel ad ea servanda in posterum sacramento ligentur, libertatibus Parisiensis ecclesie in omnibus et per omnia semper salvis et in aliis Universitatis vestre privileges, indulgentiis et immunitatibus in suo nichilominus robore 81 duraturis. Predictos insuper Predicatorum Ordinis fratres theologice facultatis magistros ad magistrorum consorcium ipsosque ac auditores eorum ad Universitatis collegium de nostre potestatis plenitudine restituentes omnino et decernentes, ad eadem consorcium et collegium a vobis in.dulcedinis ubere sine difficultate qualibet admittendos, omnes sententias privationis sen separations a censortio Universitatis vel similibus sive penas alias in eosdem fratres vel

1255]

AB A N N O M C C U S Q U E

AD P H I L I P P U M

IV

REG.

FRANC.

285

scolares eorum premissorum occasione prolatas penitus revocamus, non obstantibus statulis quibuslibet juramento, pena, sive obligatione, vel confirmatione qualibet roboratis aut litteris a sede apostolica impetratis vel decelero impetrandis, que de present! ordinatione ac providencie nostre statute plenam et expressam non fecerint inentiouem. Nulli ergo, e/c., nostre ordmalionis, coiistitutionis et revocations, etc. Si quis autem, etc. Dat. Neapoli xviij kal. Maii, pontificatus nostri anno primo.
Originalo in Arch. nat. Paris. L. 249, 11 20. Suporsunt fila seric. flavi ct rubei coloris. Ad conv. Pracdicat. S. Jacob! pertiuuisso videtur. Alterum originate ibid. M. 257, ix 7, in statu pessimo. Reg. Vat. Alcxandri IV an. 1, cp. 272, fol. 39. Cod. Vat. Reg. 406, fol. 18. Bibl. Phillipps in Cheltenham, ms. 876, fol. 20. Magnum Chart, eccles. Paris, in Avcb. nat. Paris. LL. 183, fol. 1781* : Laterani v id. Aprilis anno secnndo . In ins. privilogia ord. Minor, continoato et ad ord. Server. Marine pcrtincnto logitur in fine : Transcriptum antem litterarum istarnm focimus sub sigillo Parisiensis curie, salvo jure in omnibus alicno, anno Domini MGGLV, mcnse Junio . Cod. Rutencns. ConatU. ord. Pracd,, p. 237. Vidimus an. 1256 in Arch, depart, do la G6to-d'0r, fouda Dominicains, liasse 930. Cartul. ibid. H. 221, fol. 4611. Bulaeus, III, 282. 1. Reg. Vat. : invidia . 2. Vide supra n 79. 3. Supra n 21<J. 4. Supra 11 222. 5. Reg. Vat. : . ct . 6. Supra n 222. 7. Supra n 223. 8. Supra n 200. 9. Supra n 219. 10. Reg. Vat. et ae eorumdem ordinum poultur post fratrum . 11. Reg. Vat. : turbatis . 12. Reg. Vat. : omnibus . 13. Supra n 225. 14. Supra n 226. 15. Ilumbcvto. 16. Reg. Vnt. : prcsentia conatitutis . 17. In Reg. Vat. ut estpostea superscriptum. 18. Supra n 79. 19. Reg. Vat. magistris theologie , sieut orat etiain in. original], ubi lineolae significant positioncm vorboruni ut supra. 20. Reg. Vat. : singularum . 21. Reg. Vat. om.

248. Alexander IV GiuUebno Aurelianensi et Guidoni Autissiodorensi episcopis de superlore cpistola significat. 1255, Aprftis 14, Neapoli.

Alexander episcopus servus servorum Dei venerabilibus fratribus .. Aurelianensi et .. Autisiodorensi episcopis salutem et upostolicam benedictionein. Controversiam dudmn inter dilectos filios magistros et scolares Parisienses ex parte una et quosdam religiosos ex altera super quibusdam statutis inimico homine superseminante subortam, nos per ordinationem providam de fratrum nostrorum consilio sopientes dilectos filios Bonumhominem et Helyam Ordinis Predicatoruin fratres Parisius in theologica iacultate magistros, dudum occasione predicte controversie per magistros tbeologie ac alios nomine Universitatis scolarium Parisiensium a magistrorum consortio ex ipsius Universitatis collegio separates, quos a ielicis recordationis Innocentio papa predecessore nostro poslmodum restitutes de gratia speciali iidem magistri et alii, licet super hoc inandatum apostolicuin receperint, noluerunt admittere : ad idem magistrorum consortium, ipsosque ac auditores eorum ad Universitatis collegium restituimus omnino de nostre plenitudine potestatis, omnes sententias privationis sen separationis a consortio societatis vel collegio Universitatis aut similibus, sive penas quaslibet vel prohibitiones in eosdein fratres vel auditores eorum premissa occasione prolatas, penitus revocando. Dictorum quo que statutorum quedain resecanda penitus, quedam vero ut salubrius proficiant moderanda, et alia etiain ordinanda pro studii Parisiensis conservation providimus, prout ex litteris nostris

286

CHA.RTULA.RIUM U N I V E R S .

PARIS.

[1255

super hoc confectis, que Quasi lignum vite. incipiunt, vobis liquere poterit evidenter1. Quocira fraternitati vestre per apostolica scripta precipiendo mandamus, quatinus ordinationem ipsam faciatis inviolabiliter juxta earundem litterarum continentiam observari, contradictores per censuram ecclesiasticam appellatione postposita (premissis, seu quod predictus predecessor executionem restitutionis predictorum fratrum dicitur dudum aliis commisisse, aut si aliquibus sit inclultum, quod absque sedis apostolice speciali mandato excommunicari, interdici vel suspendi seu extra suam diocesim vel ultra sive extra certum locum ad judicium evocari nequeant, sive qualibet apostolica indulgentia, de qua expressam seu de verbo ad verbum fieri mentionem oporteat, vel per quam hujusmodi executio impediri valeat vel differri, aut constitutione de duabus dietis edita in Goncilio general! non obstantibus) compescendo 9 . Quod si non ambo hiis exequendis potueritis interesse, alter vestrum ea nichilominus exequatur. Dat. 8 Neapoli xviij kal. Maii, pontificatus nostri anno primo.
Originate in Arch. nat. Paris. L. 249, n 19. Supersunt fila cannab. In mcmbrana avorsa : Predicatorum , et infra if : cclxxvij cap. [anno primoj. Revera invenitur in Reg. Vat. AJexandri IV an. 1, cp. 2773, fol. 40*. Vidimus an. 1256 in Arch, depart, de la C6te-d'0r, fonds Dominicains, liassa 930. CartuL dcs Dominicaina, ibid. H. 221, fol. 53. Bulaeus, III, 286, epistolam abbreviatam affert. Ibid., p. 294, easdenx litteras rcfert ad a vij id. Dcccmb. . 1. Supra n 247. 2. Quod utique erenit, ut ex nctis posterioribus liquct. Bulaeus, III, 287, rcfert magistros scptonx potissimum rationes edidisse (ejuas etiam edidit), quibus so ad Praedicatorum receptionem compelli non posso contendebant. At istae rationes nii.il nisi excerpta sunt ex libro De periculis novissimorum temporum et littoris Universitatis infra n 256 allatis. Puto Bulaeum eas snmpsisse ex Antilogia papae (Basil. 1555), p. 137. 3. In Reg. Vat. : Dat. ut supra , sc. n 247.

249. Alexander IV magistris theologiae Parisiensibus mandat} ut magistros facilitate regentes infra quindecim dies ad societatem admittant.

Ord. Praed. in tlieologica

12SS, Apr/Us 14, Neapoli.

Magistris theologie Parisiensibus. Gontroversiam dudum inter vos et uniyersitatem scolarium Parisiens. ex una parte, et quosdam religiosos ex altera super quibusdam statutis inimico homine superseminaiite subortam per ordinationem providam de fratrum nostrorum consilio sopientes dil. filios Bonumliominem et Helyam Ord. Praed. fratres in theologica facultate magistros, occasione predicte controversie per vos et alios magistros Parisienses nomine Universitatis a vestro consortio et Universitatis collegio separates, quos vos magistri a fel. recordationis I. papa predecessore nostro restitutes de gratia speciali, licet super hoc mandatum apostolicum receperitis, noluistis admittere, ad idem consortium ipsosque ac auditores eorum ad Universitatis collegium restituimus omniiio de nostre plenitudine potestate, omnes sententias privationis seu separationis a consortio societatis vestre vel collegio Universitatis aut similibus sive penas quaslibet vel prohibitiones in eosdem fratres vel auditores eorum premissa occasione prolatas penitus revocando. Quocirca discretiohi vestre per apostolica scripta mandamus, quatinus fratres et

1255]

AB AN1SO MCG U S Q U E AD P H 1 L I P P U M IV BEG.

FRAWC.

287

auditores predictos infra xv dies post receptionem presentium juxta restitutionis et revocationis nostre tenorem sine difficultate qualibet ob nostram et apostolice sedis reverentiam in dulcedinis ubere admittatis, et tractare curetis decetero socialiter et benigne, alioquin extunc voluimus usque ad salisfactionem condignam eos, qui ex vobis contradictores extiterint, suspensionis ab oftlciis et beneficiis sententie subjacere. Dat.1 Neapoli xviij kal. Maii, pontifieatus nostri anno primo.
Reg. Vat. Aloxandri IV an. 1, ep. 277*, fol. 40*. Cartulaire dea Domiuicains in Arch, depart, de la Cdte-d'Or, H. 221, fol. 54*. Bulaeus, III, 286. 1. In Reg. : Dat. ut supra , sc. n 247.

2oO. Humbertus, magister genoralis Ord, Praed.} enumerat querelas praelatorum. contra fratres, quos admonet, ne in futurum talilus querelis occasionem praebeant.
1255, media Mai'o, Mediolani.

Karissimis in Ghristo patribus Predicatoribus imiversis, frater Humbertus servus eorum inutilis salutem in omnium Salvatore. Noverit vestra dileclio, quod cum dominus papa Alexander caritative nos monuisset ac diligenter, ut super querimoniis, quas multi prelati de diversis partibus contra ordinem nostrum movebant, tale consilium apponeremus, ne ecclesia Romana cogeretur aliquid grave nobis super hoc ordinare, nos auditis querimoniis predictis, et memorie commendatis, habita super hiis collatione cum dimniloribus capituli generalis Mediolani celebrati de consilio eorum omnium et assensu, prout continetur inferius, duximus ordinandum. Una querimonia est, quod aliqui dant et ministrant interdum sacramentum eucharistie vel baptismi vel extreme unctionis. Super hoc ordinamus, quod hoc non fiat nisi in casu necessitatis, vel de licentia episcoporum vel sacerdotum : nee est utendum talibus licentiis, nisi multum rationabilis causa hoc exigat. Alia est, quod fratres diebus dominicis et festivis recipiunt parrochianos alienos ad divina oiiicia, et ita non veniunt ad parrochias, sicut tenentur. Super hoc ordinamus, ut non iiat, et fratres predicant, et doceant, et consulant, tarn publice quam private, quod parrochiani debent diebus predictis ad suas parrochias convenire, et ibidem audire divina officia, et mandata ecclesie devote suscipere, et obladones debitas reddere. Nee debent fratres scienter aliquid facere vel dicere ad hoc, ut predict! parrochiani retrahantur a suis ecclesiis, et ad nostras conveniant. Alia est, quod fratres predicant ilia die vel hora qua episcopi predicant, non defferentes episcopis, prout debent, et per hoc dant occasionem, ut episcopi pauciores habeant auditores. Super hoc ordinamus, ut ilia hora, qua episcopus vel alius loco ejus solempnem facit predicationem et consuetam, fratres non faciant sermonem ad populum, nisi forte in aliquo casu hoc fieret de ejus beneplacito. Item, si interdicant episcopi ne tota ilia die predicent, tune fratres acquiescant eis. Si vero in hiis casibus vellent concedere episcopi quod fratres Predicatores predicarent, non Minores;

288

CHA.RTULA.RIUM U N 1 V E R S . PARIS.

[1255

non. utantur fratres istis licentiis, nisi communiter concederetur utrisque, ne ex Iioc aliqua turbatio nascatur inter fratres Minores et nostros. Alia est, quod faciunt predicatioiies in diebus dominicis et festivis, quibus debeant parrocliiani conveiiire ad ecclesiam ilia hora, qua debent populi ad suas parrochias convenire, et sic retrahantur a suis parrochiis parroehiani. Super hoc ordinamus quod in locis, in quibus habemus domos, fratres non iuciant sermonem in domibus nostris vel plateis vel locis communibus hora predicta, nisi hoc fieret in casibus aliquibus de licentia episcopi vel beneplacito sacerdotum, vel in lestis, vel nisi essent ecclesie nostre parrocliiales. Alia est, quod fratres predicant in parrochiis ante receptionem oblationum, et hac occasione defraudantur sacerdotes oblationibus consuetis. Super hoc ordinamus quod hoc non fiat contra beneplacitum sacerdotum, nisi forte in casu de ordinatione episcopi. Alia est, quod fratres ordinant fere de omnibus testamentis, et defraudantur clerici de bonis que solebant eis de testameiitis obvenire. Super hoc ordinamus quod fratres noil se ingerant notabiliter ad testamenta; si conlingat eos aliquando interesse, debent inducere testatores ad benefaciendum ecclesiis suis et clericis, cum ad hoc multis rationibus teneantur. Alia est, quod occasione fratruin amittunt secularium sepulturas, quia relictis ecclesiis secularibus multi apud nos sepulturas eligunt, et non redditur eis a fratribus portio, que secundum jura debetur de bonis, que fratribus obveniunt occasione sepulturarum. Super hoc ordinamus quod nullus frater avertat aliquem quin eligat sepulturam in ecclesia sua. Si autem sepultus fuerit apud nos, reddant fratres sine omni difficultate ecclesiis, a quibus assumuntur corpora, quicquid secundum varias consuetudines ah aliis ecclesiis in. simili casu fieri consuevit. Alia est, quocl occasione fratruni videntur seculares aversi a sacerdotibus et clero. Super hoc ordinamus quod fratres, tarn publice quam private, inducant laycos ad exhibenclain reverentiam prelatis et sacerdotibus et clero, et ad reddendum eis jura, et foveant eos in devolione ad ecclesias seculares. Alia est, quod fratres audiunt cbnfessiones sine licentia episcoporum et sacerdotum. Super hoc ordinamus quod fratres propter indulgentias ordinis non obmittant, quin petant licentias de audiendis confessionibus ab episcopis vel sacerdotibus parrochialibus. Hanc autem ordinationem nostram volumus in scriptis defferri ad quemlihet conventum totius ordinis, et diligenter servari. Datum Mediolani anno Domini MCCLV.
Mss. Rom. et Rutenens. capp. general. Ord. Praed. ad ord. pertinentea. Arch., ddpart. do la Girondo, fonds Dottunicains, u 651*^, p. 158. Martfene, Thes. aov. aneed., IV, 1709. Annales de Burton, cd. Luard, p. 434. Sic etiam Grogorius X an. 1274 precibns multorum clericovum et prelatorum pulsatus fait ut circa statum ordinis aliquid in Concilio immataret; ipse tamen eorum instantiam ad exauditionis gratiam non admisit . Voluit nihilominus, ut Ordo ipso oliquid ordinaret, per quod damor clericornm quiesceret, et epiacopua Hostiensis (Petras do Tarantasia) oxhibuit papao ot cardinalibus scriptum puncta exlubens, de quibus Johannes Vercellensis, magisler Ord. Pracd., fratres sui oMiriis certioros fecit. Cf. epistolam ejusdem ad P. de Valentia directam apud Mortene, 1. c., p. 1777.

1255]

AB A N N O MCG U S Q U E AD P H I L I P P U M IV REG. F R A N C .

289

2ol. Alexander IV fratres Cistercienses in theologica facilitate studentes Parisiis sub beati Petri protectione suscipit eisque privilegia Ordinis concedit.
1255, Junii 18, Anagniae.

Alexander episcopus servus servorum Dei dilectis filiis monachis de loco qui dicitur Beati Bernardi Parisiensis, Gisterciensis Ordinis, in theologica facultate studentibus salutem et apostolicam benedictionem. Sacrosancta Romana ecclesia devotos et humiles filios ex assuete pietatis officio propensius diligere consuevit, et ne pravorum hominum molestiis agitentur, eos tanquam pia mater sue protectionis munimine confovere. Eapropter dilecti in Domino filii nos vestris justis postulationibus graLo concurrentes assensu ad instar fel. rec. Innocentii pape predecessoris nostri personas vestras et locum, etc. sicut supra n 157. Dat. Anagnie xiiij kal. Julii, pontificatus nostri anno primo.
Originale in Arch, depart, de 1'Aubc (Troyes), 3H/260. Dccst bulla plumbea.

2o2. Alexander IVstudentibus Cisterc. Parisiis novicios ad professionem admittendl potestatem concedit. 1256, Junii 22, Anagniae.

Alexander episcopus servus servorum Dei dilectis filiis provisori et monachis constitutis in loco qui dicitur Beati Bernardi Parisiensis, Gisterciensis Ordinis, in theologica facultate studentibus salutem et apostolicam benedictionem. Dudum personas vestras et locum, in quo sub observantia regulari degitis desudantes theologie studio, ad instar felicis recordationis Innocentii pape predecessoris iiostri sub beati Petri et nostra protectione affectu benivolo admittentes, etc, sicut supra n 161, usque valeatis. Deinde : maxime cum id dilectis filiis .. abbati et generali capitulo Gisterciensi, sicut ex eorum litteris nobis super hoc directis accepimus, placeat, ad instar predecessoris ipsius vobis auctoritate presentium concedimus facultatem. Nulli ergo, etc., nostre concessions, etc. Si quis autem, etc. Dat. Anagnie x kal. Julii, pontificatus nostri anno primo.
Originale in Arch. nat. Paris. L. 249, n 27. Supcrsunt fila seric. flavi et ruboi coloris. AlLud originale in Arch, depart, dc 1'Aube (Troyes), 3H/260. Decst bulla plumbea. In margino superior! legitur : <c duplicetur . . D'ArLois de Jubainville, Etudes sur I'etat intdrieur des ablayes cistercienftes, p. 365.

253. Alexander IV laudat proposition Stephani abbatis Claraevallensis ut domus sludii Parisiis habeatur,
1255, Junii 22, Anagniae.

Alexander episcopus servus servorum Dei diLecto filio .. abbati Glarevallensi salutem et apostolicam benedictionem. Virtutum intenta cultui, etc. sicut supra 11 133, usque vacaturi. Deinde : Nos hujusmodi propositum plenis laudibus prosequentes ad instar fel. recorChart. Unw. Paris. I. . 37

290

CHARTULARIUM: TJNIYERS.

PARIS.

[1255

dationis Innocentii pape predecessoris nostri tibi ac uiiiversis abbatibus Cisterciensis Ordinis ut id libere possitis efficere auctoritate presentium indiilgemus. Nulli ergo, etc., Bostre concessionis, etc. Si quis autem, etc. Dat. Anagnie x kal. Julii, pontificatus nostri anno primo.
Originale in Arch, depart, de 1'Aabe (Troyes), 3H/260. Deest bulla plumbea.

254.

Guillelma abbatissa et conventus S. Antonii Paris. Ord. Cisterc. vendunt dominium et jus super novem domos in vico qui dicitur aux Estuves juxta domum fratrum Minorum abbati et conventui Praemonstratensi. 1255, mense Junto, Pansiia.

Universis presentes litteras inspecturis soror Guillerma humilis abbatissa S. Antonii Parisiensis totusque ejusdem loci conventus salutem in Domino. Noverit universitas vestra, quod cum haberemus dominium fundi terre et ventarum necnon et censtim septem librarum et sex solidorum parisiensimn annui reclditus super novem domos sitas Parisius juxta domum fratrum Minorum in vico qui dicitur aux Estuves, videlicet quatuor solidos parisien. fundi terre super domum liberorum uxoris Ade dicti Romani; duodecim solidos parisien. fundi terre super domum defuncti Petri Sarraceni1; et centum solidos parisien. increment! census super eandem domum; sex solidos parisien. fundi terre super dornum Joannis de Bellomonte; sex solidos parisien. fundi terre super domum Margarete dicle Dou Gelier; quatuor solidos parisien. fundi terre super domum Nicolai died Romani; quatuor solidos parisien. fundi terre super domum defuncti Richardi dicti Don Porche; quadraginta denarios parisien. fundi terre super domum magistri Johannis canonici S. Benedict! Parisiensis; quadraginta denarios parisien. fundi terre super dornum Agnetis de Vitriaco, et quadraginta denarios parisien. fundi terre super domum Dionysie de Gampis : nos pro evidenti utilitate domus nostre, de coimmmi consensu et voluntate nostra ac de licentia domini abbatis Cisterciensis patris nostri in hoc utilitatem ecclesie nostre attendentis et ipsum contractum ad petitionem nostram per suas patentes litteras confirmantis, sicut in eisdem litteris plenius continetur, ac etiam venerabilis patris episcopi Parisiensis eundem contractum assensu suo et consilio approbantis et per suas litteras attestantis, vendidimus abbati et Ordiui Premonstratensi prefatum fundi terre dominium et ventarum, necnon et omne jus, quod cum ipso dominio et cum prefatis septem libris et sex solidis parisien. census annui in predictis novem doinibus2 et in earum fundo habebamus et babere poteramus pro trecentis et quinquaginta libris parisiensis monete in aliam bereditatem utiliorem nostre ecclesie jam conversis. Que omnia supradicta, videlicet tarn dictum fundi terre dominium et ventarum ac omne jus contingens occasione ipsius dominii fundi terre, quam predictas septem libras et sex solidos parisien. annui census, que noble super domos supradictas annis singulis debebantur, et etiam

1255]

AB A N N O

MCC U S Q U E

AD PHIUPPUM

IV

REG.

FRANC.

291

plenam possessionem et pacificam omnium predictorum in dictos abbatem et Ordinem Premonstratensem per traditionem transtulimus : promittentes bona fide, quod contra venditionem predictam et omnia supradicta nee per nos nee per alium aliquatenus decetero veniemus, et quod predicta omnia abbati et ordini memoratis secundum usum et consuetudines parisienses garantizabimus contra omnes. In cujuis rei testimonium et memoriam presentes litteras dictis abbati et Ordini Premonstratensi tradidimus sigilli nostri munimine roboratas. Datum Parisius anno Domini M G G L V , mense Junio,
Le Paige, Bibliotheca Praemonstratensis, p. 583. Ex illo Fclibien, Histoire de la mile de Paris, III, 209. Bulaeus, III, 301. In Arch. nat. Paris. S.4342, n 4, nonnisi apographum factum secundum Annales Praemonstirat. (Nancei, 1734), I, p. ccccxxix, ubi ctiam omnia haec documenta inveniuntur. 1. Yide supra n 214. 2. Collegium Praemonstratensium propri& in isto loco erectum est, ubi etiam remansit usque ad abolitionem. Mense Octobri an. 1256 acquisierunt insuper domum tjuamdam contiguam, quae Jobanni de Bellomonte, civi Paris., pertinebat (Le Paige, Bibl. Praemonstrat., p. 584-), anno vero 1285 (1286) horreum cum. borto, quod an. 1294 memoratur in quadam cbarta, in qua invenimus : ad opus scolarum (soolarium?) totius ordinis Premonstratensis . Gf. infra n 386, et Topographie historique du vieux Paris par Tisserand: Region occidentals de I'Universite", p. 383, 458 sqq.

255.

Alexander IVmagistris Salamantlnis concedit ut ii quos in examine idonei inventi fuerint ad regendum, in quolibet generali studio, Parisiensi et JBononiensi exceptis, sine iterate examine regere valeant. 12B5, Septembrfa 22, Anagniae.

Alexander episcopus servus servorum Dei dilectis filiis universitad magistrorum et scolarium Salamantin. salutem et apostolicam benedictionem. Dignum arbitramur et congruum quod hii, qui agrum studii cotidianis leclionibus excolunt, ut valeant percipere scientie margaritam, in suis1 petitionibus invenisse nos gaudeant favorabiles et benignos, ut tanto eorum studium exerceatur liberius quanto favore apostolico se senserint communitos. Cum igitur, sicut ex tenore vestre petitionis accepimus, contingat interdum quod hii qui semel examinati et approbati in Salamantino studio, in quacumque facultate quamquam inventi shit idonei ad regendum, nisi iteratum examen in eadem facultate subeant alibi regere minime permittantur, ut ne totiens examen subire oporteat eos, quotiens alibi regere ipsos contingit, provideri quied vestre super hoc de benignitate apostolica pedistis. Nos igitur carissimi in Ghristo filii nostri regis Gastelle ac Legionis illustris ac vestris supplicadonibus inclinati, ut postquam aliquis magistrorum vel scolarium in Salamantino studio in quacumque facultate examine legitimo precedente* inventus fuerit idoneus ad regendum, in quolibet generali studio, Parisiensi et Bononiensi dumtaxat excepto, in facultate ipsa pro qua ibi semel examen subiit sine iterate examine ac alicujus contradictione regere valeat vobis et vestris successoribus auctoritate presentium indulgemus. Nulli ergo, etc. Dat. Anagnie x kal. Octobris, anno primo.
Originale in Arcb. Univers. Salamantin. Bulla plumbea filis connab. appenditur. Reg. Vat. Alexondri IV an. 1, ep. 653, fol. 97b, \ibi kal. Octobris . 1. Reg. Vat.: sue JD. 2. Reg. Vat.: procedente .

292
256.

C H A R T U L A . R I U M U N I V E R S . PARIS.

[1255

Magistri et scholares Paris, omnium facultatitm denuntiant Alexandra IVse omnibus renuntiasse privilegiis, nullam cum fratribus Praedicatoribus societatem iniri posse, dissolutam esse ipsorum magistrorum societatem; si ad ineundam cum Praedicatoribus unionem cogerentur, se malle a civitate discedere. 1255, Octobrfs 2, Parish's.

Sanctissimo patri ac domino suo Alexanclro divina providentia summo pontifici singuli magistri et scdlares omnium facultatum, reliquie clispersionis Parisiensis studii, preter Universitatis collegium Parisius commorantes, devotissima pedum oscula beatorum. Radix amaritudinis sursum germinans, apostolo detestante, persecutorum nostrorum, fratrum videlicet Predicatorum, in cordibus coalescens, in fructus amaros adeo pullulavit, quod studium nostrum, per quod desideratas muncli glorias assecuntur, non sine nota ingratitudinis turn per lites et jurgia, turn per secularis potestatis terrores jam fere triennio impedivit, et multorum conscientias inquinavit. Nuper atitem dicti persecutores per suam instantiain importunam, cui resisti vix potest, sub pretextu ordinationis ejusdem studii quandam a vestra dementia subreptitiam litteram extorserunt, que, Quasi lignum vite voce tenus incipiens1, preter intentionem vestram et fratrum vestrorum, ut credimus, nobis facta est lignum mortis, antiquum sLudii memorati ordinem et tranquillitatem fere usque ad exinanitionem multipliciter perturbando. Ut enim ad presens de ceteris ibi contentis gravaminibus, que studii supradicti fervorem extingunt, vigorem enecant, taceamus : illud unum in ea nobis intolerable et letale periculum coiitinetur, ut cum simus alienigenarvim multitudo inhermis, quibus ab indigenis atroces et corporales injurie frequentius irrogantur, nee aliud dictas injurias prosequendi habere solearnus auxilium, quam usque ad excitationem priiicipis generaliter nostras suspendere lectiones, illud unicum nostrtirn remedium nobis per memoratam litteram est ablatum, ubi cavetur, quod non nisi de consensu duarum partium magistrorum cujuslibet facultatis obligationes valeamus facere cle cessando. Gum enim magistrorum saltern theologie pars major quam tertia de canonicis Parisiensis ecclesie et fratribus alioruin conventuum Parisian, maxime occasione dicte ordinationis semper existat, qui timore translationis studii aut recessus scolarium in geiieralem cessationem sicut experti didiscimus nequaquam possent induci, restat, ul nee per lianc yiam, nee per aliam, cum alia non existat, injurias nostras prosequi valeamus. Propter quod singuli nostrum tanqu^am oves disperse impune dati sunius cedibus pestilentium et perversis incursibus malignoruin. Que autem, pater sancte, persecutorum nostrorum utilitas in sanguine nostro, dum per talem ordinationem ab eis nequitcr procuratam descendimus in occisionem*? Etsi enim non solum nobis, sed et eis, ut vere asserunt, dicta ordinatio sit nociva, non hec tameii eos excusat assertio, sed in hoc ipso magis apparet eorum malitia, qui ut nobis nocere valeant, propria non timuerunt incurrere detrimenta. Ceterum cum duos dictorum fratrum, Bonumhominem et Helyam^ contra suam professionem eos ad evangelica Ghristi consilia obligantem vocatos magistros, olyin

1255]

AB A N N O MCG U S Q U E

AD P H I L I P P U M

IV

REG.

PRANG.

293

propter eorum rebelliones et contumacias ab Universitatis collegio quondam separates ad magistrorum consortium et tarn eos quam eorum auditorea ad ejusdem Universitatis collegium per falsas eorum preces restitueudos duxeritis de vestre plenitudine potestatis, licet contra falsitatem ipsarum precum plurime nobis exceptiones suppeterent, dicte tamen restitutioni noil duximus resistendum, quia vacare litibus, maxime contra curiosos litium amatores, nee volumus nee valemus. Sed attendentes minus incommodum nobis fore beneficiis Universitatis carere, quam dictorum fratruin societate, quam nobis danmosam experiment cognoviinus, et universal! ecclesie periculosam fore timemus, ulterius pregravari; attendentes etiam quod societas non per violentiam solet, sed per amicitiam copulari; considerantes nichilominus quod secundum juris normain in communionem. ant societatem nemo compelli potest vel detineri invitus : a predictis collegio et consortio, sicut nobis a jure conceditur, sigillatim discessimus, ipsius Universitatis beneficiis et privilegiis remmciantes expresse, et sic renunciando juri nostro sine juris et mandati vestri offensa societatem eorum per viam juris duximus declinandam, ilia ducLi potissimum ratione, quoniam non solum inter nos, verum etiam per universam ecclesiarn ipsi et eorum fratres dissensiones, offendicula, et alias inordinationes periculosas facere non verentur, cum dicat apostolus : Rogo yos fratres, ut observetis eos qui dissensiones et offendicula preter doctrinam quam didicistis, faciunt, et declinate ab illis. EL alibi : Denunciamiis vobis, fratres, in nomine Domini Jesu Christi, ut substrahatis vos ab omni fratre ambulante inordinate et non secundum traditionem, quam acceperunt a nobis; ipsi enim scitis, quemadmodum oporteat imitari nos, quoniam non inquieti fuimus inter vos (glossa : ut illi qui aliena negotia curant vagantes hac in iliac ). Propter quas causas et alias plurimas ex divinis scripturis assumptas, quas parati essemus in generali aut provinciali Goncilio declarare, societatem eorum periculosam, quam et nobis arbitramur illicitam, veheinentius abhorremus. Memorati vero fratres nos invitos ad eorum consortium contra Deum et equitatem et preter mandati vestri formam indirecte compellere molientes venerabiles patres Aurelianensem et Autissiodorensem episcopos, prelate ordinationis executores3, adeo seduxerunt, ut cum a nobis receperint in inandatis, quatinus dictam ordinationem faciant inviolabiliter observari, coiitradictores per censuram ecclesiasticam compescendo, ipsi formam mandati vestri, nescimus quo ducti spiritu, excedentes, parum attendentes stragem multorum* et scandala plurimoruin, non in coiitradictores, ut eis mandatum extiterat, sed in omnes magistros et scolares, qui memoratos fratres et eorum auditores infra xx dies non admitterent ad predicta, non distinguentes inter illos qui admittere poterant et debebant, utpote de illis collegio et consortio existentes, et illos qui ad ea nee admittere poterant nee debebant, utpote non existentes de collegio et consortio supradictis, de facto, cum de jure non possent, post appellationem legitimam a singulis nostrum, ne quid in juris noatri prejudicium attemptarent, interpositam, excommunicationis sententiam protulerunt./Propter quern excessum ad pietatem vestram infra teinpus

294

CHARTULARIUM UNIVERS.

PARIS.

[1255

legitimum iterate duximus appellandum. Ipsi vero nostra quidem appellatione contempta nos paucos, qui, ceteris conscolasticis nostris a studio Parisiensi propter insolentias dictorum fratrum recedentibus, adhuc sub expectatione justitie vestre Parisius commoramur, modis omnibus quibus possunt inquietare ,non cessant, et studium nostrum jam fere dissipatum impediunt et perturbant, cum tamen, ut conqueri solent, non prohibeamus eos quominus tot scolas habeant et scolares, siye de secularibus sive de regularibus, quot habere volunt et possunt, nee quominus privileges nostris omnibus tarn ipsi quam eorum auditores gaudeant, quemadmodum et iios ipsi in nullo etiam volumus, ut nobis inferiores aut posteriores existant. Nos enim nicliil ab eis exigimus, nisi ut nos ex una parte civitatis patiantur pacifice et quiete, nee ad domos aut scolas nostras sen etiam ad conventus nostros, in quibus magistri non nisi rogati conveniunt, sicut nee consuetum extitit, nobis invitis se ingerant violenter. Nos enim (quoniam ipsi de mandate domini regis paratam. semper habent ad nutum suum multitudinem armatorum, unde et sollempnitates magisteriorum suorum nuper sine nobis cum armatis plurimis celebrare cepemnt) forrnidantes eorum congressum (precipue ne ipsos ingerentes se nobis per violentiam admittendo appellationi nostre predicte renunciare aliquatenus videremur) idcirco ne nobis se ingerant, ad predicta eos attente rogandos et- quantum de jure potuimus, prohibendos duximus viva voce. Ad hec memorati fratres maligno spiritu instigati novos nocondi modos arte dyalectica perquirentes contra venerabilem virum magistrum Guillermum de Sancto Ainore 6 capellanum vestrum, apud nos in theologica facilitate regentem (quern propter defensioiiem juris nostri sibi constituerunt exosum), quod ipse, in cujus ore apud nos non est inventus dolus, personam vestram infamie non patentem (utpote cujus ab ipso puerili evo semper rutilans fama coruscavit) ore maledicto diffamasset contra vos libellum famosum' in congregationibus nostris pluries recitando, per excogitate mendacia confinxerunt. In quo facto universis, etiam nobis, diffamationis vestre notam nequiter impegerunt, dum nos earn libenter ascultasse (cum nemo invito auditbri libenter referat) menclaciter innuerunt, et mediante quodam cappellano et nuntio vestro transeunte Parisius, nomine Gregorio7, cui predicta falsa per circumventionem suggesseraxit, ad majorein turbationem studii prefatum magistrum apud illustrem Francorum regem et venerabilem patrem Parisicnsem episcopum super dicta diffamatione ab eis conficta perperam detulerunt. Mernorato vero 'episcopo judice nostro ad stimulationem domini regis et prefati Gregorii contra ipsum magistrum inquisitionis judicium statuente, ac ipso magistro dictum citari Gregorium postulante, ut in judicio compareret dicturus, a quibus illam famam acceperat, et quosdam libellos clandestinos, quos contra dictum magistrum se recepisse dixerat, ostensurus, et si quid de predictis contra ipsum magistrum probare. vellet et posset, legitime probaturus. Nee episcopus, ut dicebat, ausus fuit ilium ad comparendum compellere, nee ipse Gregorius propter confusionem sui erroris ausus fuit in judicio comparere, sed in verbis suis

1255]

AB A N N O MGC U S Q U E AD P H I L I P P U M IV REG.

FRANC.

295

multipliciter variando, et prius dicta consequenter negando male sibi conscius subito de civitate recessit. Tandem idem episcopus quantum de jure, immo plus quam de jure potuit, procedens per dilationes plurimas in predictis, cum nee famam contra magistrum invenire potuit laborantem, nee accusatorum seu denunciatorum aliquis appareret, canonica purgatione ab ipso magistro ad omnem suspicionem perpetuo excludendam, presentibus iiijor millibus clericorum ob honor em sponte nostrum oblata eundem magistrum ab instantia judicii sui sententialiter liberavit, secundum quod in actis ejusdem episcopi sigillo suo signatis plenius continetur. Propter que scandala et offendicula supradicta, necnon et alia plurima, que longum esset presentibus enarrare, non immerito provocati, precipue propter execrabilem illam injuriam supradictam nobis omnibus in persona prefati magistri Guillermi de Sancto Amore, fidelissimi patroni nostri, seditiose ac nequiter irrogatam, quam cordibus singulorum nostrum injEixam dissimulare nee volumus nee deb emus, usque ad intima viscerum nostrorum inconsolabiliter sauciati necesse habuimus nostras hue usque suspendere lectiones. Tanta igitur, pater piissime, crudelitate commoti, tarn stupenda inventione attoniti admirando si placet expergiscimini, attendentes qualiter juxta veridicam apostoli prophetiam operarii subdoli (glossa : callide sub specie religionis decipientes ) in humilitate et religione angelorum seducunt (glossa : <c qui videntur quasi nuncii Dei per speciem et hmnilitatem religionis ). Et hec sunt quibus possunt homines facile seduci. Attendatis qualiter fel draconum, vinum- eorum, et venenum aspidum insanabile. Nam secundum Gregorium : Nemo plus nocet in ecclesia Dei, quam qui perverse agens nomen habet sanctitatis vel ordinis. Attendatis etiam, pater sanctissime, qualiter illi, qui mundum se asserunt reliquisse, mine sub quadam falsa specie pietatis se majoribus hujus mundi negotiis implicantes, posteriores ejus glorias ambiunt et sectantur; qualiter etiam illi, qui ab initio sue conversionis elegerant in altissima humilitate et paupertate Christo Domino famulari, nunc sub pretextu consilii et doctrine in palaciis regum et aulis principum dominantur contra glossam Mathei.xj sic dicentem : Rigida vita et predicatio debet declinare mollium palacia, que frequentant induti mollibus adulantes. Nee attendunt quod de viris sanctis cantat ecclesia : Aulas regias contempnentes pervenerunt ad regna celestia. Attendatis nichilominus, pater sancte, qualiter illi, qui olim cum apostolo spectaculum huic mundo fieri se gaudebant, aut certe simulabant, tanquam purgamenta hujus mundi et omnium peripsema, nunc sine prelatorum licentia predicando, ad penitentiam admittendo, absolvendo, ligando sibi potestatem ecclesie usurpantes in immensum ultra mensuram regule gloriantur in alienis laboribus, id est in plebibus alienis. Nolite, pater sanctissime, tantam simulationem dissimulare, tantam perniciem conniventibus oculis pertransire. Nolite hec vobis esse incognita, que jam vulgo et parum scientibus sunt aperta. Sed hec hactenus ad vestram in hac parte prudentiam excitandam sufficiant. Nunc autem ad ves.tre paterne pietatis clementiam recurrentes totis desicleriis obnixe duximus supplicandum, quatinus prefatam excommunicationis sententiam invalidam

296

CHARTULARITJM. UNIVERS.

PARIS.

[1255

decernentes, necnon ad pristinam libertatem nostram et statum antiquum, in quo tempore vestre promotionis eramus, salvis in omnibus et per omnia libertatibus Parisiensis ecclesie, nos pietatis intuitu reducentes, ad dictorum fratrum societatem, quam servitutem gravissimam ac nobis illicitam reputamus, nos contra Deum et canoiiica ac legitima instituta cogere non velitis. Alioquin, cum sine nostris et aliorum periculis, que parati essemus in provincial! aut general! Goncilio, sicut predictum est, declarare, ad societatem nostram eos secundum statum eorum presentem salvis conscientiis admittere nequeamus, noveritis, nos potius studium nostrum in regnum aliud translaturos aut si aliud vobis prohibentibus facere non possemus, magis eligimus cum jactura nostra studium relinquendo ad proprios lares reverti et ibi nativa perfrui libertate, quam coacte ac periculose societatis ipsorum fratrum servitute intolerabili suffocari. Quo casu, quod absit, contingente non longe distaret ab ecclesia ilia maledictio Isaiae : Exceca cor populi hujus, et aures ejus aggrava, et oculos ejus claude. Tune enim propter defectum scientie fierent speculatores ecclesie ceci omnes, canes muti non valeiites latrare. Tune Samsoiiis vulpes caudas habentes ad invicem colligatas procul dubio segetes, vineas et oliveta ecclesie nullo prohibente inevitabiliter concremarent. Tune etiam, quod absit, finiendum Petri timeri posset imperium juxta heresiarche Joachimi prophetias in libro illo, qui perniciose et damnabiliter Eternum Evangelium appellatur8. Vestrain igitur, pater sancte, benignitatem attentius exoramus, ut beneplacitum vestrum super premissis nobis, si placet, sine more dispendio rescribentes, animas nostras diutius suspendere non velitis, sed finali responso vestro corda nostra quietare dignemini, ut secundum quod predictum est, incunctanter nobis et studio nostro providere commodius valeamus. Quod si rescriptionem vestram, quod absit, duxeritis differendam, timendum est veliementer ne studium nostrum predictum, quod de die in diem tarn in numero personarum quam in fervore studendi magis ac magis minuitur propter negligentiam corrigendi, infra breve tempus omnino irreparabiliter destruatur. Nos autem magistri et auditores omnium facultatum, magistris fratribus et eorum auditoribus duntaxat exceptis, quoniam sigillum commune non habemus utpote ab Universitatis collegio separati, sigillis quatuor nationum ab antiquo Parisius distinctarum in hac littera usi sumus. Datum Parisius vj non. Octobris, anno Domini MGGLV.
God. Vat. Reg. 406, fol. 44*. Deest in Bibl. Phillipps in Cheltenham, ms. 876. Bibl. Collegii Corp. Christ! Cantabrigiae, ms. 107, p. 107; deest initium, et perperam inscribitur cpistola fratrum Minorum ad papam . Bibl. nat. Paris,, ms. lat. 9950, fol. 4, ex cod. membron. nat. Picardae, fol. 106. Bulaeus, III, 288. 1. Supra n 247. 2. Occisionem a om. Cod. Reg. 3. Supra n 248. 4. Cod. Vat. : militorum . 5. Gruillelmus de S. Amore hie primo aperte ut contrarius fratribus Mendicantibus nominatim affertur, quamvis ejus jam supra n1" 122, 172, 173, 238, mentio facta sit. 6. Nescio an hie -sermo sit de Guillelmi libro famoso : Tractatus brevis de jpericulis novissimorum temporwm, de quo Alexander IV postea (infra n 288) dixit, in ipso inter alia quaedam pervorsa contra potestatem et auctoritatem Romani pontincis contineri. Certe iste liber, cujus 23 codd. mss. inspeximus, an. 1255 primo apparuit, nam Guillelmus ipse in cap. 8 secundum EMS. antiquiores et melioris notae affirmat, horam undecimam durare ab adventu Domini usque in finem mundi, et certum est, hujusmodi bore xj jam transact! sunt mille CC!T anni , quod et in eodem cap. repetit. Cf. insuper edit. Constantiae (1632), p. 37 sq. Huic concordat Explicit in God. Vat. lat. 1160 (aaec. XIII), fol. 47 * : a Explicit liber scriptus Parisius contra ypocritas et falsos religiosos a magistro Wilbelmo de Sancto

1-255]

AB A N N O MGG U S Q U E AD P H I L I P P U M IV R E G . F R A N C .

297

Amoro burgundo anno Dom. MCCLV. Contra librum GuillelmL et ejus sequaces directae sunt Disputationes S. Bonaventurae, De paupertate C7iristi, S. Thomae, Opusc. conlra impugnantes ltd cultum, et liber cujusdam religiosi ord. Min., qiii incipit : Manus que contra Omnipotentem tenditur, de quo infra n 367. 7. In Reg. Yat. Alexandri IV an. 4, ep. 49, ad 31 Jan. 1257 mentio fit mag. Gregorii de S. Laurentio, subdiaconi et capellani papae ; ep. B3 : mag. Gregorii de Neapoli capellani (20 Decemb. ejusd. an.). 8. Hoc veritati non omnino concordat. Abbas Joachim in sua Concordia vet. et novi testamenti (ot solus bic liber, cum Introductorio fratris Gerardi, isto tempore Guillelmo notua erat) dicit e contrario : non igitur, quod absit, deficiet ecclesia Petri, quo est tbronus Gbriati... sed commutata in majorem gloriam manebit atabilis in cternum . Ed. Venet. 1519, fol. 95*. De sensu hujus sententiae vide Archiv f. Litteratur- und Kirchengesch., I, 56.

Alexander IV Reginaldo episcopo Parisiensi mandat, ut Introductorium in Evangelium aeternum et quasdam schedulas aboleri curet. 1255, Octobr/s 23, Anagnfae.

Alexander episcopus servus servorum Dei venerabili fratri episcopo Parisiensi salutem et apostolicam benedictionem. Libellum quendam, qui in Evangelium Eternum seu quosdam libros abbatis Joachim Introductorius1 dicebatur, et quern fel. recordationis I.a pape predecessor! nostro misisti, postquam ilium per venerabiles fratres Tusculanum et Penestrinum episcopos, et dilectum filium nostrum H. tituli Sancte Sabine presbyterum cardinalem, diligenter examinari fecimus3, de fratrum nostrorum consilio decrevimus abolendum 4 . Et quia queclam cedule plerisque fuerunt exhibite, in quarum nonnullis multa, que in libello non conlinebantur eodem, nequiter sibi adscripta fuisse dicuntur5, censuimus de ipsis cedulis illud idem. Ideoque fraternitati tue per apostolica scripta mandamus, qualinus libellum ipsum et omnes cedulas supradictas auctoritate nostra facias aboleri, generalem excommunicationis sententiam proferens in omnes eundem libellum et cedulas ipsas habentes, nisi infra certum terminum, quein ad hoc prefixeris, ilia duxerint penitus abolenda, faciendo eandem sententiam in locis, in quibu^ expedire videris, solempniter publicari. Dat. Anagnie x kal. Novembris, pontificatus nostri anno primo.
Magnum Chartul. eccl. Paris, in Arch. nat. Paris. LL. 183, fol. 189^. Bulaeus, HI, 292. 1. Evangclium aetevnuvn non fait libor quidam sub hoc titulo editus, sed' fr. Gerardus de Borgo San Donnino, Ord. Min., trea libroa ab abbate Joachim composites sic nominavit, qui fuerunt: Concordia novi ac vet. testamenti, Apocafypsis novat ob Psalterium decent, chordarum, quorum saltern prinvum Gerardus anno 1254 cum glossis de novo edidit (God. Burghea. 190 offert Concordiam cum aliquibus gloasis Gerardi) ; insuper tamen Librum introductorium hue iisquo nondum rcpcrtunx ad istos libros scripsit. Sicut duo status mundi, sc. vctus et novum testamentum, habent sacram scriptuiam, sic auctoro Gerardo tertius .etiam status mundi, sc. status Spiritus Saiicti seu Evangclii aeterni, qui cum anno 1260 debebat inciporo, possidet scripturam sacram, sc. trcs praedictos libros abb. Joachim. Vide Archiv f. Litteratur-und JZirchengesch. des Mittelalters, I, 57 sqq. Quandoque tamen docti- istius aotatis solum Introductorium, quandoquo Introductorium cum Concordia novi et vet. testamenti, ut magistri, qui errores excerpserunt (supra u 243), quandoque doctrinam Joachim Evangeliiim aeternum vocabant, cum tamen ipse Joachim sub isto non quamdam scripturam, sed spiritualem substantiam ct intcllectum Evangelii Ghristi, quod in tertio statu socundum litteram transierit, intclligeret. Gf. Archiv., p. 60 sqq. 2, Innocentio IV, qui morte praeventus Introductorium non potuit ad examen vocare. 3. Quae cardinales Odo Tusculanus, Stephanus Praenestinus Hugoque ex Introductorio in Evangelium aeternum notarunt, conservata sunt in Bibl. nat. Paris., ms. lat. 16397, fol. 91 ; Mazarin., ms. 391, fol. 86; Bibl. nat. Paris., ms. lat. 16533, fol. 46. 4. Libri abb. Joachim non sunt damnati, licet quaodam excerpta an. 1255, Jul. 8, a praedictis cardinalibus (excepto Stephano) fuerint examinati, nt legitur in duobus prioribtis supra allatis mss. Vide instrumentum integrum a Denifle editum in Archiv, etc., p. 99-142. 6. Saltern in 'aliquibus istarum codularum scribebantur errores a magistris Paris, an. 1254 excerpti et supra n 242 publicati, quos episcopus Paris, verisimiliter una cum Introductorio ad Innocentinm IV misit. Vide Denifle, 1. c.; H. Haupt, Zeitschrift f. Eirchengeseh., VII, 398. Chart. Vniv. Paris. I.
38

298

GHAB.TULA.RIUM T J N I V E R S .

PARIS.

[1255

258.

Alexander IV mandat Reginaldo episcopo Paris, ut in abolendo Introductorio prudenter procedat, ne fratres Minores ex hoc ullum opprobrium incurrant.
1255, Novembris 4, Anagniae.

Alexander episcopus servus servorum Dei venerabili fratri .. episcopo Parisiensi salutem et apostolicam benedictioiiem. Libellum quendam, etc. sicut supra n 257, usque illud idem. Deinde: Cum itaque nostris tibi demus litteris in inandatis, ut Ubellum ipsum et omnes cedillas supradictas auctoritate nostra facias aboleri generalem excommunicationis sententiam proferens in omnes eundem libellum et cedillas ipsas habentes, nisi infra certum terminum, quern ad hoc preJSxeris, ilia duxerint penitus abolenda facieiido eandem sententiam in locis in quibus expedire videris solempniter publicari : volumus et fraternitati tue per apostolica scripta mandamus, quatinus quod tibi per easdem injungimus litteras exequi studeas diligenter. Verum, quia illorum Christi pauperum, videlicet dilectorum filiorum fratrum Ordinis Minorum, nomen et famam illesa semper et Integra cupimus conservari, quos, sicut intelleximus, affectione paterna et benivolentia prosequeris speciali, super quo dignis te in Domino laudibus commendamus, presentium tenore precipimus quod sic prudenter, sic caute, sic provide in apostolici super hoc maiidati executione procedas, quod dicti fratres nullum ex hoc opprobrium nullamque infamiam incurrere valeant sive notam, et obloquutores et emuli non possint exinde sumere contra ipsos materiam detrahendi1. Dat. Anagnie ij non. Noveinbris, pontificatus nostri anno primo.
Magnum Chart, eccl. Paris, in Arch. nat. Paria. LL. 183, fol. 189*. Bulaeus, III, 293. 1. Summus pontifex haec episcopo Paris, injunxit, c(uia auctor libri IntrodUGtoriUS unus ox fratribus Minor, fuit, soil. fp. Gerardus. Occasione istius Gbirardini, scribit praeterea Salimbene, ordinatum est ut do cotero nullum novum scriptam extra ordinem pablicetur, nisi prius fuerit per rainistrum et diffinitorea in provincial! capitulo approbatum. Chron., ed. Farm., p. 236. Nihilominus tamen Matth. Paris, (ed. Luard, V, 598), Richex'. Sonon. Chron. (Mon. Germ. SS,, XXV, 328), Roman de la Ease (ed. M<5on, II, v. 12799 sqq., 12804 sqq.) aliique auctorcm vol auctoros fi'atros Praodicatores designarant.

2o9. Alexander IV ad ffaimericum cancellarium Parisiensem ut regendi Parisiis in aliqua facilitate nemini licentiam tribuatj qui litteras apostolicas Quasi lignum vitae noluerit observare.
1255, Decembfis 7, La.tera.ni.

Alexander episcopus servus servorum Dei dilecto filio .. cancellario Parisiensi salutem et apostolicam benedictionem. Licet nos olim pro studii Parisiensis conservatione quedam circa studium ipsum de fratrum nostrorurn consilio provide duxerimus ordinanda, prout in lilteris nostris exinde confectis, que Quasi lignum vite1 incipiunt, plenius confinetur, nonnulli tamen magistri et scolares Parisienses ordinationem ipsam, ut audivimus, observare non curarunt, immo in ipsius studii perturbationem contra ipsam multipliciter moliuntur. Volentes igitur, ut prefata nostra ordinatio ab omnibus reverenter et simpliSR

1255]

AB A N N O MGG U S Q U E

AD P H I L I P P T J M IV

REG.

FRANC.

299

citer observetur, discretion! lue per apostolica scripta 'firmiter precipiendo mandamus, quatinus regendi Parisius in aliqua facultate nemini licentiam tribuas, qui dictam ordinationem noluerit observare. Dat. Laterani vij id. Decembris, pontificates nostri anno primo.
Duo orig-inalin. in Arch. nat. Paris. L. 249, n 56. Bulla plumbca fills cannab. appenditur. In membrana aversa : Predicatorum . Ripoll, Bull. orA. Praed., I, 289, n 48. 1. Supra n 247.

260.

Alexander IV scribit cancellario S. Genovefae de eodem argumento. 1285, Decsmbris 7, Laterani.

Alexander episcopus servus servorum Dei dilecto filio .. cancellario S. Genovefe Parisiensis salutem et apostolicam benedictionem. Licet nos olim, etc- sicut in litteris praecedentibus. Dat. Laterani vij id. Decembris, pontificatus nostri anno primo.
Originale in Arch. nat. Paris. L. 249, n 57. Supcrsunt fil. cannab. In mombrana aversa : Predicatorum.. Jourdain, n 123, ubi ex Bulaeo, III, 293, litterae perperam vij kal. Deccmb. ascribuntur. Inter monumcnta Uniyorsitatis Paris, hoc cst priinum documcntum, in quo nominatur cancollarius S. Genovefao. Nomina cancellariorura S, Genovcfae istius aotatis practer pauca ad nos non peryenerunt.

261. Alexander IV mandat Guillelmo Aurelianensi et Guidoni Autissiodorensi cpiscopis ut magistros et scholares} qui ordinationem in litteris Quasi lignum vitao contentam non observent, nominatirn cxcommunicationis sententia plectant. 1255, Decembris 7, Lateranf.

Alexander episcopus servus servorum Dei venerabilibus fratribus .. Aurelianensi et,. Autisiodoreiisi episcopis salutem et apostolicam benedictionem. Cum nos olim pro studii Parisiensis conservatione quedam circa stadium ipsum de fratrum nostrorum consilio provide duxerimus ordinanda, prout in litteris iiostris exindo confectis, que Quasi lignum vit& incipiunt, continetur plenius, vobis executoribus deputatis1 : vos, ut audivimus, in magistros et scolares Parisienses, qui ordinationem ipsam observare non curant, monitione premissa excommunicationis sententiam generaliter exigente justitia promulgastis2. Verum quia ut dicitur quidam ex eisdem magistris et scolaribus ordinationis nostre temerarii transgressores sententiam ipsam in animarum suarum periculum et scandalum plurimorum conlempnunt, fraternitati vestre per apostolica scripta firmiter precipiendo mandamus, quatinus illos, qui prefatam ordinationem nostram, quam ab omnibus magistris et scolaribus Parisius commorantibus firm am et illibatam servari volumus, quacumque arte vel ingenio servare non curant, monitione premissa nominatim ac specialiter excommunicare ac excommunicates denunciare per vos ac alios, ubicumque expedire vicleritis, usque ad satisfactionem condignam appellatione aliqua seu quod aliqui eorum, postquam eis de prefata ordinatione nostra innotuit, a dicta Universitate recessisse dicuntur, nequa-

300

CHARTULARIUM TJNIVERS.

PARIS.

[1255

quam obstantibus ntillatenus postponatis. Quod si non ambo hiis exequendis potueritis interesse, alter vestrum ea nichilominus exequatur. Dat. Laterani vij id. Decembris, pontificatus nostri anno primo.
Originate in Arch. nat. Paris. L. 249, n 58. Supersunt fila cannab. In membrana avcrsa : Prcdicatorum . Bulaeus, III, 294, has littoras non ad verbum notat. Ripoll, Bull. Ord. Praed,, I, 289. 1. Supra n 248. 2. Ex quo sicut ex sequentibus, ut conjicere possumus, apparet pnpam litteras magistrorum Octobris 2 (supra n 256) jam recepisse, qtiod ex epistola sequenti omnino liquet.

262.

Alexander IV 'GuiLlelmo Aurelianensi et Guidoni Autissiodorensi episcopis iteriim mandat ut inquirant circa relata de Guillelmo de Sancto Amore atque aliis judicii veritatem, inobedientesque officiis et beneficiis suspenses dcnuntient. 1255, Decembris 10, Laterani.

Alexander episcopus servus servormn Dei venerabilibus fratribus .. Aurelianensi et.. Autisiodorensi episcopis salutem et apostolicam beiiedictionem. Ad audientiam nostram pervenit, quod magister Willermiis de Sancto Amore et quam plures alii magistri et scolares Parisienses, postquam eis innotuit de ordinatione nostra que incipit Quasi lignum vite super studii Parisiensis coiiservatione edita et de mandate, quo dilectos filios fratres Ordinis Predicatorum Parisius in theologica facilitate regentes in magislrorum consortium et Universitatis collegium recipi mandabamus, ab ejusdem Universitatis collegio recedentes quandam novam societatem Parisius inienmt, ut inandatum et ordinatio iiostfa, que ipsi debuerant suscipere revereiiter, saltern quoad dictos magistros fratrum recipiendos in consortium inagistrorum, finem quern iiitendimus per liujusmodi astutiam non haberent. Sed si corda eorum non excecasset malitia, intellexisseiit utique quod cum predicta inandatum et ordinatioiiem sibi jam cognita potuerint nee curaverint adimplere, si tale quod postmodum efTecerunt, propter quod eorundem mandati et ordinationis non posset executio provenire, gravem notain de inobedientie vitio incurrebant. Gum etiain Universitatis nomine in prefata ordinatione nostra sepius repetito intelligamus et velimus intelligi omnes magistros et scolares moraiites Parisius, cujuscinnque societatis sen congregationis existaiit, constat tarn supradictos recedentes ab Universitatis collegio, quam in ipso etiam remanentes ad omnia que ordinatio nostra continet, pariter1 obligari. Ut autem prefati magistri et scolares, quorum intellectum nimis in bac parte superbia obfuscasse videtur, pena justa docente cognoscant, quam revereiiter et humiliter ac simpliciter apostolice seclis mandatum et ordinatioiiem debuerint suscipere ac servare, fraternitati vestre per apostolica scripta firmiter precipiendo mandamus, quatinus inquirentes super hiis de piano et sine strepitu judicii veritatem, si inveneritis, quod profatus magister G. vel aliqui magistri Parisienses in theologica facilitate dictos magistros fratrum ad magistrorum consortium infra quindecim dies post receptioneni supradicti mandati nostri, vel quod ipsi et alii magistri et scolares Parisienses eosdem fratres et ipsorum

1256]

AB A N N O

MCG USQUE

AD P H I L I P P U M IV REG.

FRANC.

301

scolares ad Universitatis collegium juxta predictorum mandati et ordinationis tenores minime recepissent, clictos magistros theologie ab officiis et beneficiis denuntietis et faciatis denunciari suspenses, ipsosque ac aliquos etiam de aliis magistris et scolaribus Parisiensibus quos in prefata inobedientia principales inveneritis extitisse, ab omnibus ecclesiasticis beneficiis auctoritate nostra usque ad satisfactionem condignam suspendere procurers, suspensiones ipsas ubicunque videritis expedire per vos et alios publicantes, non obstante, quod ipsis postquam eis de prefatis mandate et ordinatione nostris innotuit, ab Universitatis collegio recesserunt, vel quod a vobis prefate ordinationis executoribus appellasse dicimtur, quia excommunicationis sententiam tuleratis in omnes magistros et scolares Parisienses, qui ordinationem hujusmodi non servabant, sen constitutione de duabus dietis edita in Goncilio generali. Quod si non ambo hiis exequendis potueritis interesse, alter vestrum ea nicliilominus exequatur. Dat. Laterani iiij id. Decembris, pontificatus nostri anno primo.
Originule in Arch. nat. Puris. L. 249, n 59. Bulla plumbca filis cannab. appcnditur. Pertinebat, ut fidetur, ad Arch. Praed. S. Jacohi. Ripoll, Bull. Ord. Praed., I, 291, n 51. Apud Bulaeum, III, 294, nonnisi cxcorptum. 1. In orig. ptiviriter .

263. Alexander IV ad cantorem Belvacensem et Robertum de Duaco, ut ad contribuendum in expensis al Universitate factis pendente lite contra fratres Ord. Praed.} neminem compellere praesumant. 1256, Januarii 28, Laterani.

Alexander episcopus servus servorum Dei dilectis iiliis .. cantori Belvacensi et magistro Roberto de Duaco canonico Silvanectensi salutem et apostolicam benedictionem. Felicis recordationis Innocentiua papa predecessor noster vobis suis litteris dedisse dicitur in mandatis, quod scolares, auditores et doctores studentes Parisius per censuram ecclesiasticam cogeretis, ut in expensis factis et faciendis ab universitate magistrorum et scolarium Parisiensiuin occasione questionis, que inter ipsam ex parte una, et.. priorem ac conveiitum fratrum Predicatorum Parisiensiuin ex altera super certis articulis vertebatur, contribuerent pro rata singulos contingenti1, vosque ac subdelegati vestri ut dicitur in prefatos scolares, auditores et doctores, qui usque ad certum tcmpus taxatam a vobis pecunie quantitatem non solverent quibusdam personis exceptis excommunicationis sententiam protulistis. Verum cum died prior et conventus pro magistris fratrum et auditores eorum ac alii eis in prefata causa faventes ad contribuendum in expensis hujusmodi cogi sine juris injuria non valerent, et eos super hiis velimus penitus non gravari, discretioni vestre per apostolica scripta iirmiter precipiendo mandamus, quatinus ipsos ad contributionem hujusirtbdi faciendain nulla ratione cogatis. Illos etiam, qui postquam iidem magistri fratrum et auditores eorum per eundein predecessorem nostrum fuerunt ad magistrorum consortium et Universitatis collegium restituti, et qui post ordinationem

302

CHARTULARTUM TJNIVERS.

PARIS.

[1256

nostram super studio Parisiensi editam tain in recipiendis dictis magistris fratrum quam in aliis restitution! et ordinationi ejusdem sicut obedientie filii humiliter paruerunt, ad contribuendum in expeiisis a dicta Universitate post prefatas restitutionem et ordinationem factis nullatenus compellatis. Ad petitionem vero seu in favorem illorum, qui dictam ordinationem nostram simpliciter non observant, nullum prorsus ad contribuendum in expeiisis factis post restitutionem predictam presumatis compellere, cum ad impugnandum statuta nostra nolimus aliquibus auctoritate sedis apostolice de sumptibus provideri, quin potius sententias omnes quas vos seu subdelegati vestri super hoc de facto tulisse dicimini contra tales, sine difficultate aliqua revocetis, alioquin venerabilibus fratribus nostris .. Aurelianensi et.. Autisiodorensi episcopis nostris damns litteris in mandatis, ut mandatum nostrum super hiis exequi non postponant. Dat. Laterani v kal. Februarii, pontificatus iiostri anno secundo.
Originate in Arch. nat. Paris. L. 250, n 68. Dcest bulla plumbea. Ut videtur, pertincbat ad Arch. Praed. Me'm. de la Soc. de Vhistoire de Paris et de l'Ile-de-France, X, 260. 1. Supra n 239.

264. Alexander IV ad Guilleltnum Aurelianensem et Guidonem Autissiodorensem episcopos de eodem argumento. 1258, Januarii 28, Laterani.

Alexander episcopus servus servorum Dei yenerabil. fratribus ..Aurelianensi et.. Autisiodorensi episcopis salutem et apostolicam benedictionem. Felicis recordationis Innocentius papa, etc. sicut in litteris n 263, mutatis mutandis, usque revocetis (in hisce litteris revocare procurent). Deinde : Quocirca fraternitati vestre per apostolica scripta mandamus, quatinus si iiclem preceptmn nostrum neglexerint adimplere, vos super hiis illud exequi procuretis, contradictores per censuram ecclesiasticam appellatione postposita compescendo. Quod si non ambo hiis exequendis potueritis interesse, alter vestrmn ea nichilomiiius exequatur. Dat. Laterani v kal. Febr., pontificatus nostri anno secundo.
Originale in Arch. nat. Paris. L. 250, n 69. Super sun t fila cannab. Ex Arch. Pracd., ut videtur, quorum nomcn sicut praecedentium litterarum in mcmbrana avcrsa legitur.

2oo. Alexander IVfratri Guidoni abbati de Elemosina Ord. Cisterc. a duo bus cardinalibus in curia examinato licentiam legendi Parisiis dat in facultate theologica, statuitque ut consortio magistrorum Parisiensium perfruatur. 1256, Januarii 31, Laterani.

Fratri Guidoni1 abbati de Elemosina Gisterciensis Ordinis. Decor 2 spouse Ghristi ac profectus exigit animarum, ut que ad divine veritatis indaginem clara in domo fidei orthodoxe sunt lumina, ne sub abscpnse utilitatis modio delitescant vel cujusvis emulationis studio supprimantur, ad illuminationem Deum videre cupientium revelemus. Sane te

12561

A N N O M G C U S Q U E AD P H I L I P P U M

IV REG.

FRANC.

303

jiuper apud sedem apostolicam constitute intelleximus ex relatione fideli, quod in lege Domini adeo profeceras per longa studia scolastice discipline, ut decetero preesse debeas ac prodesse aliis per doctrinam. Nos itaque desideraiites tlieologice facultatis studium per doctorum et auditorum copiam ampliari, te per dilectum filium nostrum J.3 tituli Sancti Laurentii in Lucina et H. 4 tituli Sancte Sabine presbyteros cardinales examinari fecimus diligenter, et sicut ex ipsorum et aliorum fidedignorum certa relatione cognovimus, repertus es ad hedificationem ecclesie Ghristi et eruditionem aliorum in sacra pagina copiosum talentum scienlie ac verbi elegantiam ex divine dispensationis munere accepisse. Eapropter ut donum divine gratie favore apostolico subsequamur regendi scolas et docendi publice Parisius in facilitate predicta plenam tibi auctoritate presentium licentiam elargimur, statuentes, ut deinceps consortio societatis magistrorum Parisiensium quemadmodum unus ex ipsis in magistralibus perfruaris et tu ac auditores tui omnibus privilegiis et immunitatibus universitatis magistrorum et scolarmm Parisiensium presertim juxta ordinationem, quam super controversia inter religiosos et seculares magistros Parisiensium exorta dudum edidimus5 gaudeatis. Nulli ergo, etc., nostre concessionis et constitutionis, etc. Si quis autem, etc. Dat. Laterani ij kal. Februarii, anno ij 6 .
Reg. Vat. Alexandri IV an. 2, ep. 99, fol. 138. 1. De isto fr. Guidono vide supra n 229. 2. In Reg. : Doctor . 3. Johannem do Tolleto, Ord. Gist. Gf. supra n* 148, 157. 4. Hugoncm, Ord. Pracd. 6. Supra n 247. 6. Primum hie a papa ipso alicui datur licentia legendi in Universitate Parisiensi sine examine a magistris Paris, prius instituto.

2oO. Alexander IV universitati magistrorum Parisiensium de eodem argumento. 12B6, Januarii 31, Laterani.

Universitati magistrorum Parisiensium. Decor sponse, etc. usque revelemus. Sane dilecto filio fratre Guid*ne abbate de Elemosina Gisterciensis Ordinis nuper apud sedem apostolicam constituto, etc. usque dudum edidimus potiantur1, verbis competenter mutatis. Quocirca universitati vestre per apostolica scripta mandamus, quatinus prefatum fratrem G. ad consortium vestrum et ad docenduin juxta concessionis et constitutionis nostre tenorem sine diflicultate qualibet admittatis, alioquin venerabili fratri nostro .. episcopo Parisiensi damus nostris litteris in mandatis, ut vos ad id monitione premissa per censuram ecclesiasticam appellatione remota compellat. Dat. ut supra.
Reg. Vat. Alcxundri IV an. 2, ep. 99*, fol. 138\ Ibidem adjungitur : In eundem modum cancellario Parisiensi . 1. In n 265 ; a gaudeatis .

304

CHARTULARIUM

TINIVERS.

PARIS.

[1256

267.

Alexander IVscribit Reginaldo episcopo Parisiensi de contributions in expensis Universitatis, et ut illis, qui renuerunt conferre, ad cautelam absolutionis et dispensationis beneficium impendat. 1256, Februarii 11, Laterani.

Alexander episcopus servus servorum Dei venerabili fratri .. episcopo Parisiensi salutem et apostolicam benedictionem. Felicis recordationis Innocentius papa, etc. sicut in litteris n 263, cum ista conclusione : sine difficultate aliqua revocarent, dantes venerabilibus fratribus nostris .. Aurelianensi et .. Autisiodorensi episcopis nostris litteris in mandatis, ut mandatum nostrum super hoc exequi procurarent. Volentes autem de supradictorum cordibus" omnem dubietatis scrupulum penitus amovere, fraternitati tue per apostolica scripta mandamus, quatinus si qui eis subtili reverentia tenti prefatas sententias et irregularitatis notam se metuant incurrisse et sibi super hoc postulent provider!, tu ad cautelam absolutionis et dispensationis beneficium juxta formam ecclesie per te vel alios impendere noil postpoiias. Dat. Laterani iij id. Februarii, pontificatus nostri anno secundo.
Originale in Arch. nat. Paris. L. 250, n 76. Restant fila cannab.

268.

Litterae Philippi Bituricensis} Tkomae Remensis, Henrici Senonensis, Odonis Rothomagensis archiepiscoporum} quibus notam faciiint compositionem initam inter fratres Praedicatores et magistros Parisienses. 1256, Martii 1, [Paris/is].

Universis presentes litteras inspecturis Philippus Bituricensis, Thomas Remensis, Henricus Senonensis et Odo Rothomagensis * Dei gratia archiepiscopi salutem in Domino. Noverit universitas vestra, quod discordia mota inter priorem et fratres Predicatores Parisienses ex una parte, et magistros [et] scolares Parisienses ex altera, in presentia nostra ac nobis et multis episcopis mediantibus pacificata est in modmn infrascriptum. Fratres non habebunt plures scolas quam duas. Fratres tarn regentes quam non regentes inperpetuum erunt separati a societate scolastica magistrorum et scolarium secularium, nisi magistri et scolares seculares spontanea voluntate ad societatem scolasticam eos voluerint revocare.' Scolares dictorum fratrum, sive seculares sive alii, qui non sint de ordine eorum, libere a magistris secularibus et scolaribus eorumdem recipientur ad scolasticam societatem et libere utentur eadem sicut alii secularium auditores. Similiter e converso scolares magistrorum secularium recipientur libere a fratribus et scolaribus eorumdem ad scolasticam societatem et libere utentur eadem. Magistri seculares et eorum scolares nullum statutum seu ordinationem facient contra scolares fratrum vel suos occasione ista, quominus recipiantur ad eorum societatem, et statim recipientur a secularibus scolares extranei fratrum, si prelatis videbitur, quod possint seculares magistros et scolares absolvere a juramento, quod seculares fecerunt de fratribus et eorum scolaribus non admittendis, donee, utrum

1256]

AB A N N O M C C U S Q U E AD P H I L I P P U M IY R E G .

FRANC.

305

fratres essent ad societatem magistrorum et scolarium secularium receptibiles, esset clifTinitum, et ipsos absolverint, alioquin mittetur a fratribus ad papam super relaxatione predict! juramenti. Et interim magistri et scolares seculares scolares fratrum non recipient propter perjurii periculum. Fratres abrenunciant omnibus litteris impetratis et impetrandis contra premissa a se vel quocunque alio, et concessis et concedendis sibi et alii cuicunque, et procurabunt dicti fratres, quod sententie quedam, que dicuntur late contra seculares non recipientes eosdem, qualitercumque fuerint late, relaxentur. Fratres ab aliis reiigiosis et canonicis Beate Virginis regentibus recipi poterunt, et e converse pro sue libito voluntatis, cum ad dictos seculares nichil pertineat. Fratres nee per se nee per alios vexabunt nee vexari procurabunt aliquam personam singularem sive Universitatem occasione predicte sive predictarum contentionum, sive alicnjus depeiidentis ab eisdem. Ista autem separatio dictorum fratrum quo ad scolasticam societatem et dictorum magistrorum et scolarium secularium facia est pro bono pacis, non propter hoc, quod aliquid reprehensionis in fratribus a nobis sit inventum nee etiain inqtiisitum. Nee impedient magistri et scolares seculares occasione contentionis mote aliquem, ne eat ad predicationes fratrum, vel in doino sua eligat sopulturam, nee aliud inlionestuin contra fratres attemplabunt: nee fratres in confessionibus vel alio mo do contra scolares seu magistros seculares attemptabunt vel attemptare procurabunt aliquid durum vel ctiam inhonestum occasione mote contentionis, nee etiain averlent a secularibus auditores, nee seculares ab ipsis. Nos vero ad petitionem dictorum prioris et fratrum, et etiain ad petitionem quorumdam scolarium ab Universitate et a nationibus universorum scolarium Parisiensium ad tractandum, proseqnenduin, disponenduin libere super statu studii Parisiensis et super hiis, de quibus inter dictos scolares et predictos priorem et fratres contendebatur constitutorum, presenlibus litteris sigilla nostra apposuimus in testimonium et robur perpetue firmitatis. Actum anno Domini millesimo ducenlesimo quinquagesimo quinto, prima die Martii 2 .
Originale in Arch. nut. Paris. M. G71", n 41. Ex quntuor sigillis corcis taeniolis mcmbraneis nppensis rostnt unius ft'agmontum viridi coloris, ct trin taoniola. Pcrtiacbat ad Arch. Univers. Bibl. Colleg. Corp. Christ! Oxoniae, ms. 283 (saoc. XIII), fol. 156. Bibl. Pliillipps in Cheltenham, ms. 876, fol. 61* Dccst in God. Vat. Reg. Bibl. Collegii Corporis Christi Cantabrigiac, ms. 107. Bnlaous, III, 296. 1. Ex libro Regestrum Visitationum archiep. Rothomag. (ed. Bonnin, p. 240) liquot Odonem a 25 Febr. usque ad 2 Marlii Parisiis fuisse. Iste fuit celcbor Odo Rigaldi, Ord. Min., cpai ante olcctioncm ad acdom archiepiscopalem actu regebat in theologica facilitate Parisiis. Cf. supra n 178, nota 4. 2. De ista compositionc loquitur etiana Guillclmus de S. Amoi-c in suis Responsionibus, opp. ed. Constantiae, p. 94 sq.

i scholares 269. Alexander IVpraecipit Reginaldo episcopo Parisiensi omnes excommunicandos magistros, qui set fratrum Praedicatorum et fratres ipsos lectionis et disputationis tempore suas scholas intrare et alia facere non permittunt. 1256, Martii 3, Lateranr.

Alexander episcopus servus servorum Dei venerabili fratri .. episcopo Parisiensi salutem et apostolicam benedictionem. De quibusdam magistris et scolaribus ac auditoribus Chart. Vniv. Paris. I. 39

306

CHARTULARIUM UNIVERS. PARIS.

[1256

Parisiensibus evidenter agnoscitur, quod ipsi non pacific!, sed auctores scandali, non Dei sed sathane vocari filii delectantur, caritatis ordinem adeo pervcrtentes, quod non solum a seipsis, sed etiam ab aliis excludunt dampnabiliter pietatis stadium, el. desiderabilem nobis super omnia salutem impediunt animarum. Sane pervenit ad iiotitiam nostram, quod predict! magistri, scolares et auditores nequiter impedire prestimunt, ne aliqui dilectis filiis .. priori et fratribus Ordinis Predicatorum Parisienaium elemosinas largiantur, vel ab eis aut in domo ipsorum sermones sen lectiones, dispulationes audiant, vel confiteantur ipsis peccata propria, etiamsi a te loci diocesano vel a proprio sacerdote super hoc habeant facultatem . Preterea dicti magistri scolares fratrum ipsorum et fralres eosdom suas intrare scolas lectionis et disputationis tempore non permiltunt. Undo sequitur, quod in mentibus devotorum ac Deum timentium et potissime laicoruin grave scandalum generatur. Nobis etiam exinde materia vehementis admirationis producitur et stuporis, presertim, cum predicti magistri et scolares ac auditores debcrent in virtu turn Domino consequi affluentiam gaudiorum, quod iidem fratres, viri utlquc sancto conversation's ct vite, per quorum minis terium salus potissiine proficit animarum, tarn laudabilitcr in llieologica proficiunt facilitate, quod et digni magistral! reputanlur lionoro et quasi ubiquc terrarum habentur in conspectu Dei et hominum gratiosi. Nee minim, quia ipsorum sub extrema paupertate viventium pia semper ad hoc dcsudat intentio, quod porpelui vi^oris augmentum religio Christiana suscipiat et eorum doctrinis sancta Dei ccclesia. jugiter illustretur. Ex hujusmodi quidem meritorum claritate procedit, quod nos lam cnorjnom ot atrocem fratrum ipsorum pati molestiam nequeuntes, imino nullatonus BUB liner e volant os illius temeritatis vitium, quod vergit in periculum animarum, fratornitati tue per npostolica scripta districte precipiendo mandamus, quatinus in omnes, qui slain ti vel ordiuationis aut cujuscunque alterius cause pretextu impediunt, vel decetero impedire presiiinpscrint, ne predictis fratribus presbyteris fiat a volentibus libera confessio peccalorum, si nostra seu legati sedis apostolice, aut tua vel proprii sucerdotis super hoe habeatur auctoritas, aut ne sermones et lectiones ac disputationes audiantur eorum, vel quod scolares mugistrorum ipsorum fratrum et iidem fratres lectionis et disputationis temporo in scolis aliorum minime admittantur, monitione premissa excomuumicationis sententiam sublato cujuslibet appellationis obstaculo non differas promulgare, quam postmodum soHenipniter publices ac publicare facias, et usque ad satisfactionom condignam inviolabilitor ab omnibus observari;, non obstante quacumque indulgentia, per quam precopti nostri executio in hac parte impediri valeat vel diferri. Nos enim nichilominus irritum clecernimus et inane, si a magistris et scolaribus ac auditoribus memoratis contra mandati nostri tenorem super hiis aliquid fuerit attemptatum. Dat. Laterani v non. Martii, pontificatus nostri anno secundo.
' 25' n 78> hae litterae mancae inTenitmtur.
39.
Restant fila cannab

In

membruna avoma : Prodicatoiiun . Bulaous,

1256]

AB A N N O MGG U S Q U E AD P H I L I P P U M

IV R E G . F R A N C .

307

27O. Alexander IV laudat ffaimericum cancellarium Parisiensem ob concessam fratri Tfiomae de Aquino licentiam docendi, eique mandat ut quamcito eum in Universitate Parisiensi regiminis principium habere facial-, conventum Ord. Praed. Paris, commendation habeat. 1256, Martii 3, Laterani.

Alexander episcopus servus servorum Dei dilecto filio .. cancellario Parisiensi salu. .tern et apostolicam benedictionem. Delectabile nobis est auditu percipere, quod te in hiis promptum reddis et vigilem, quo pietatem continent vel sapiunt honestatem, prout ex eo patenter agnoscitur, quod dilecto filio fratri Thome de Aquino Ordinis Predicatorum, viro utique nobilitate generis et morum honestate conspicuo ac thesaurum litteralis scientie per Dei gratiam assecuto, dedisti licentiam in theologia facilitate docendi, priusquam illuc nostre littere pervenirent, quas tibi super hoc specialiter mittebamus*. Quia vero condecens est, ut hujusmodi negotium a te laudabiliter inchoatum festinum babeat exitum et felicem, devotionem tuam rogandam duximus et monenclam per apostolica scripta tibi mandantes, quatinus eundem fratrem in predicta facultate cito facias regiminis habere principium, et dilectos filios .. priorem et conventum Parisienses ejusdem ordinis habeas pro divina et nostra reverentia commendatos eosque favoris opportuni presidio prosequaris; maxime cum ipsi pro turbatione studii, per quosdam iniquitatis filios nequiter procurata, in multa vexatione hactenus extiterant et existant, Parisiensi ecclesia de ipsorum laboribus, sicut nosti, utilitatem non modicam consequente. Preces autem et mandatum nostrum sic adiinpleat tua sinceritas, quod nos qui letitiam de predictorum fratnmi prosperitate concepimus, de tua benivolentia gratiosa circa ipsos exhibita speciales tibi gratias referamus. Dat. Laterani v non. Martii, pontzficatus nostri anno secundo.
In Collections Marini dc Ebolo, Arch. Vat. arm. 31, n 72, ep. 2340, sine nomine papae et sine temporis nota. Arch. S. Petri C. 117, fol. 227. Cod. Colbert. 128 (bodio Bibl. nat. Paris, ms. lat. 4184), ex quo Baluze in Vitae paparum Avenionens., II, 5, hunc cpialolum odidit, eamdcm. Collcctionem Marini do Ebolo (lib. 3-5) repracsentat. Spondanus, Ann. eccl., 12B5, n 7, rofort opiatulam ut supra ad v uon. Mart. ; Ripoll tamen Bull. Ord. Praed., I, 298, ubi temporis nota saepe falsa afTcrtnr, ex npographo ad v id. Martii , id est ad 11 Mart. 1. Hoc littcrae ad nos non pcrvonerunt. Guillclraus de Tocco (AA. SS. Mart., I, 664, n 17) et Bernardus Guidonis (Legenda S. Thovnae in God. Vat. lat. 1218, fol. 1491) narrant cancellarium ipsum notum fecisse priori S. Jacobi, ut fr. Thomam pi-acsontaret. Tboinas circa an. 1248 Goloniam ad studendum missus est, ubi eodem tempore Albcrtus Magnus etudiuni g-cneralo Ordinis pro Gcrmania instituit. Cf.^supra n 179. Circa an. 1251-1252 venit Parisios ad Sententias Icgendas. An. 1256 fit mogistor in theologia. Vetcrea vitae S. Thomae descriptores paucis exceptis in ultimo tantum facto inter se concordant (dicunt an. 1255 secundum supputalionem -veterem), minime in praecedentibus, ut alias disseremus.

271.

Alexander IV magistros, scholares auditoresque Parisienses admonet'ut erronea vestigia declinantes} partibus seductorum, praedpue magistri Guillelmi de Sancto Amore derelictis} litteras apostolicas reverenter observent, 1256, ApriJ/s 4, Laterani.

Alexander episcopus servus servorum Dei dilectis filiis universis magistris, scolaribus et auditoribus Parisiensibus salutem et apostolicam benedictioiiem. Si filialis obedientie

308

CHARTULARIUM UNIVERS.

PARIS.

[1256

promptitude nobis parit cumultim gaudiorum, profecto inobedientium rebellis audacia cor nostrum sauciat et affligit. Ecce sicut accepimus vos ordinationem nostrum super conservatione studii Parisiensis editam sollempni cum fratribus nostris deliberations premissa et alias litteras nostras propter quasdam appellationes et exceptiones frivolas interjectas a vobis obstinate animo non servantes, nostre intenlionis eifectum circa ordinationem ipsam calumpniosis adinventionibus presumilis impedire, dampnabilo inobedientie vitium et judicium sententiarum, que sunt contra vestram rebellionem auctoritate apostolica promulgate, minime formidando. ; Et certe nisi inotum mentis nostre, quern transgressionis vestre* stimulus concitavit, a peiia yindicte vobis merito infligende hoc potissime temperasset, quod simplicitatem vestre multitudinis ab astula malitia paucorum et precipue magistri G. de Sancto Amore credimus fuisse seductam, oculus vester, quern caligo superbie nimium obumbravit, virga corrections debito illustratus patenter ag-nosceret, quam stultum sit et detestabile apostolice sedis equissiinis ordinationibus et Htleris contumaciter obviare. J Sane quia filiorum errantium disciplinam magis cupimus quam vindictam, universitatem vestram afFectione paterna rogamus per apostolica vobis scripta districte precipiendo mandantes, quatinus noxia seductorum vestrorum consilia et erronea vestigia penitus declinantes juramento seu statuto vel quacumque obligatione, per que precepti nostri executio impediri valeat vel differri, nequaquam obstantibua, prefatas ordinationem et sententias reverenter et humiliter omni occasione postposita post susceptionem presentium observetis. Alioquin vestram inobedientiam, que nullius excusalionis auxilio poterit amodo palliari, et seductorum ipsorum superbiam taliter auctore Domino corrigemus, quod pena justa docente vobis patebit et aliis, qualis reverentia et etiam diligentia in observantia statuto rum ac litterarum sedis apostolice a fidelibus universis et precipue clericis semper debeat adhiberi. Dat. Laterani ij non. .Aprilis, pontificatus nostri anno secundo.
Originate in Arch. nat. Paris. L. 250, n 84. Restant fila cannab. Bulaous, III, 298. 1. Originate dilaceratum. Desunt verLa : cc mentis... vcstre .

2/2.

Alexander IVReginaldo episcopo Parisiensi mandat, compellat quosdam clericos Parisiis commorantes, qui impio diffamationis morsu Ordinem Praedicatonim lacerabant et nonnullos fratrum ejusdem sacrilegis ibidem manibus verberibus affecerant, ut dictis fratribus plenarie de praemissis satisfaciant et a& eorum molestations desistant.
1256, Aprilis 4, Laterani.

Alexander episcopus servus servorum Dei venerabili fratri .. episcopo Parisiensi salutem et apostolicam benedictionem. Dilecti filii fratres Predicatores pro divini ainore nominis relictis mundanis illecebris abnegarunt totaliter semetipsos, ut soluti vinculis terrenorum ad celestia expeditiiis extollantur, et de inferiorum compede tracto pede ad

1256]

AB A N N O M G G U S Q U E AD P I I I L I P P U M IV R E G .

FRANC.

309

superna consurgant. Ne igitur tarn pii propositi prosecutio alicujus obice impediment! turbetur, dignum est ipsorum quiete prepeditionis obstacula removeri, ut eo devotius quo quietius Domino fainulaiites gratiora sibi prestent obsequia, et devotioribus se obsequiis exhibeant gratiores. Sed, ut iiuper relatione fidedignorum accepimus, nonnulli clerici Parisius commorantes in offensam Dei non modicam religionis emuli, turbatores quietis et eorum operum temerarii detractores ipsorum famain laudis dignam preconio falsis satagentes oblocutionibus offuscare, varias litteras, per quas ipsos el eorum ordinem quos vite commendat puritas suis gratis approbatum fructibus, impio diffamationis morsu dilacerant, diversarum prelatis partium scribere presuinpseruiit1. Et ut nichil pretereant inoffensum, adeo in eorum cordibus malilia ebullitur, quod nonnullos ex fratribus ipsis Parisiensibus divino timore postposito .et'modestie clericalis honestate abjecta sacrilegis manibus verberibus aflecerunt. Ipsi etiam his excessibus non content! sed in sue iuiquitatis nequitia polius obstinati, quod eis pejora et graviora inferrent nequiter comminantur. Unde fit quod fratres jam died ordinis Parisius existeiites, qui fidelium dumtaxat elemosinis sustentaiitur, eorumdem clericprum timore perterriti vix ciaustruin suum undent egredi pro acq.uirendis alimoniis eorum victui oportunis. Attendentes igitur quod nonnunquam culpa contraitur, duin vindicte detrahitur, et qui commissa dimittit inulta, pandit aditum ad pejora : ne forte clericorum ipsorum audax insolentia per morosain toleranliam invalescat, fraternitati tue per apostolica scripta mandamus, quatinus clericos predictos, ut eisdem fratribus satisfaciant plenarie de premissis et ab eorum molestatione desistant, monitione premissa canonice animadversionis vigore compellas, invocato ad hoc, si opus fuerit, auxilio brachii secularis. Dat. Laterani ij non. Aprilis, pontincatus nostri anno secundo.
Originalo in Ai'ch. nat. Pai-is. L. 250, n 85. Bulln. plumb, fills camiab. appendituv. Apud Ripoll, Bull. Or&. Praed., I, 301, n0 84, legitur iij kol. Aprilis , 11 86, tamcn apponit teraporis notam ut supra. 1. Supra n 230. 273. IlinnlertuSj mag. generalis Ord. Praed., scribit priori el fratribus conventus Aurelianensis ejusdjsm Ordinis de angustiis fratruni Parisiensium ab Universitate Parisiensi illatis. _t_ 12S6, [circa principium Aprilis].

Reverendis in Ghristo patribus priori et aliis fratribus Aurelian. de Ordine Predicatorum frater Humbertus l ejusdem ordinis magister licet indignus saluteiri et compassionis spiritum in adversis. Circumdederunt nos pariter graves cordis gemitus et dolores, et animas oppressoruin acrioris angustie gladius pertransivit. Nostri cordis arcanum grandis pulsat molestia et mentis nostre quietem vexat continue persecutio inquieta, dum dissentionis patres pacem filiis pacis tollunt, justorum confunditur natio, opprimuntur filii obedientie, et justorum seinita quasi lux splendens sub pedibus conculcatur. Ecce Satanas, ut cribraret nos sicut triticum, expetivit, et nisi nos inter tot agonum insultus

310

CHA.RTULAIIIUM T J N I V E R S .

PA.RIS.

'

[1256

divine virtutis clypeus protexisset, defecisset forsitan virtus nostra. Ecce Leviathan serpens torttiosus ut nequam de gravi somno evigilet, sternutare videtnr, ut slemutationis sue fortitudine ac terrore filiis lucis horrorein incutiat et incutiat ccdros Dei. Ecce Belial, hostis justitie, innocentie impugnator, sevitie sue manum presumit extendere ad clesiderabilia desiderii collium eternorum, ut iniquitatis sue ministris non caveat ecclesia senescente, cujus ortum et vexavit hostiliter et multipliciter impugnavit. Impugnavit vitem frondosam, fructiferam et fragrantem de s silva seculi egressus . aper ferns invidie et furiosus impelit, et efferatis animis funditus satagit demoliri, qne nitore pulchrior, odore suavior, dulcior vero fructu delectat, reficit, inebriat orb em to turn. Olivam uberem, gemma vite ac scientie ubertate universam terrain arentem et aridam fecundantem colestis agricole dextera per gloriosum patrem nostrum confessorem Dei Dominicum, celitum unitatem, in agrum plantavit ecclesie militantis. Proh dolor ad voconi loquelc grandis, fame quidem excelse preconium, ira die ignis exarsit in ea, paralus, ut videtur, non tain frutecta ejus comburere quam radices; animalibus enim oculatis coram Deo discurrentibus indefesse in similitudinem fulguris coruscantis, adversus Christum et cliriatos ejus cliscidii principes convenerunt in unum, ut errantibus in invio ct non in via cuatodientibus vias duras scandalum ponerent juxta iter et rete jacerent ante oculos pennatorum. Sane plerique magistri theologie Parisius doctorum nostroruin pluraliUitein atque multitudinem scolarium et doctrine gratiam emulaiites3, congregatione clandestina olim quedam iniqua statuta, cum tain en nichil possent de jure statuero, eclidevmit in nostrum et omnium religiosorum enorme prejudicium et gravamen, contemplum PanKiensia ecclesie, animarum ac theologici studii periculosum et evidens detriineutum4, Paciw omuli, doniestici hominis inimici, ut robur dictis statutis ex consensu multorum acquireront in Universitate Parisiensi contra nos et magistros nostros (nolentes conscientio molu dicta jtirare statuta) cum inimico homine discordiarum superseinmante /izania, iermento malitie ac mendaciis corrumpentes auriuin et cordium aimpliciinn puritatem, graves molientos injurias, pauperum innocentie insidiosi, iiisidias tetenderunt, uL provaricantes a studiis, lassatos angustiis, ad jurandum statuta iniqua compellerent, et sic cogerent nos doctrine cedere veritatis. Et quidem post excommunicationem magistris nostris objectam mendaciter, quod noluerunt se ad ilia inique facta statuta vinculo temcre obligare, post ejectionem ipsorum a consortio magistrorum, et [post] comminationes terribiloa ac dims in eosdem magistros sententias5 et nos ipsos et scolares ipsorum per omncs scolas Purisienses publice promulgatas, post insultum cum armis, quern in nos et scolares in scolis nostris nonnulli ipsorum cum Universitatis consensu tern ere presumpscrunt: licet summus pontifex ad dictos magistros suas dederit litteras et mandata, ut eos ad Universitatis collegium reciperent sicut prius6, ipsi tamen dictam domini papo reslitutionem et mandatum penitus negligentes in nos impetuosius se gesserunt. Post multas quippe infamationes nostras tarn de scientia quam de vita, quas in predicationibus publicis prqsentium

1256]

AB A N N O

MGG

USQUE

AD P H I L I P P T J M

IV

REG.

FRANC.

311

auribus intulenmt, contra nos ad universos muncli prelatog litteras mire magnitudinis, falsitatis et infamie conscripsere, quibus claritatem ordinis denigrantes, nos ipsis reddiderunt non mediocriler odiosos*. Hac igitur controversia, per nos emissa appellationis voce, ad sedem apostolicam deyoluta et ibi diuturnius veiitilata, domino Innocentio de presenti vita subtracto, beatissimus papa Alexander successor ipsius dicte controversie de consensu patrum finem volens imponere, predictorum magistrorum statutis penitus resecatis et penis omnibus prolatis ab ipsis omnimode revocatis, magistrisque nostris restitutis Universitatis collegio et consortio magistrormn, de studio Parisiensi ordinationem .edidit providam et salubrem 8 , memoratis magistris precipiens firmiter, ut infra quindenam ab apostolic! susceptione mandati magistros nostros et auditores ipsorum ad consortium proprium recipcrent et eos deinceps curarent in dulcedinis ubere pertractare, alioquin ex tune suspensions ab ofliciis et beneficiis seiitentie subjacerent 9 . Tpsi vero spiritu ad contuinatiam obfirmato, summi pontificis precepto, sententia et. ordinatione contemptis, se, cum tamen eos jam mandatum apostolicuin apprehendissent, ab ipsius Universitatis collegio in clusionc mandati apostolici sequestrantes, in ipsos omnes jam, nisi parent ordination! ct mandato predictis, per executores summi pontificis excommunicationis sententia promulgata, novam quamdam societatem, nomine Universitatis verbo tenus extiiicto, pariter inierunt, ad sedem apostolicam appellantes10. Geterum summus pontifex appellationem prediclam Irivolam reputans et inanem11, adversus ipsos tanquam excominunicatos et mandati apostolici publicos contemplores justitia exigente, mandatis altioribus insurrexit18.. Ante vero quain ipsa mandata declucerentur in publicmn senatum, presmncnte conscientia ipsorum perturbata, memorati magistri theologie et artium lectiones intermiserunt omnino, ut contra nos multitudinis turbatione, furore et scandalo suscitatis, non permittamur mandatum apostolicuin publicare. Quod illo procurante sunt continuo assecuti, cujus aguntur consilio et instinctu, cujus invidia mors in orbem terrarurn introivit, cujus superbia nee superiorem patitur nee consor.tein. Mandatis siquidem iinpiis non content! (quibus jam prohibuerant scolaribus universis, quod nullus ex ulla causa ad clomum nostram accederet, quod nos non susciperent ab ipsis in domibus propriis accedentes, quod nulli nostrum auderent propria confiteri peccata, quod nobis non presumerent aliquam eleemosinam elargiri, quod nullus apud nos eligeret sepulturam, quod nullus ad predicationes nostras accederet vel sennones13 que onmia salutis proprie prodigi diligentius custodiunt et observant), in tantum furie et furoris baratrum devenerunt ut in nos ubique contumeliosis clamoribus irruentes, fratres per civitatem incedere non permittant, ex omnibus vicis, domibus et hospitiis tarn clericis quam laicis, omnis sensus pariter et etatis, properantibus ad spectaculum, concurrentibus ad clamorem. Ibi audiretis clamoris tumultum, latratus canum, ursorum rugitum, serpentum sibilum et omrii genere confusionis opprobria manifesta. Ibi videretis ex omni parte concursum, strepitum et insultum. Per vicos siquidem incedentes in faciem cum

312

CHARTTJLARIUM

UNIVERS.

PARIS.

[1256

, Christo conspuimur, cedimur colaphis, impingimur, trahimur, lendimur, blasphemamur. In pauperes Ghristi palee jaciuntur et stramina, et tain in doino quain extra domum, et nocte et die, Israel filii in Into et latere lapidantur 14 . In domum etiam noslram sagitte manu balistarii jaciuntur. Non est nobis alicubi securilas ulla hora. Propter quod et dominus rex domum nostram die noctuque armata manu per balistarioa quasi castruin obsessum facit continue custodiri. Et quod altiori lurbalione nos tangit, ipsi theologie magistri pauper-urn- ficlein, vitain et famam coram omni populo, baronibus et prolatis, etiam coram rege accusant, dilacerant et corrodunt; fidei defensoribus, prcdicatoribus veritatis et fidei agonistis (et nonnullis proprii sanguinis effusiono consecralis) iufidelitatis crimen impingunt, in ipsis doctrinam conantur oxemplis [monslrare] erroneam, et animo irruenti et facie obfirmata generationem claram mnlto morilo puritutis flagi.ti.osis turpitudinibus coram omnibus et ubique publice criminanlur; falsi fratres, de qtiibus dicit apostolus, predicimur et prenuntii antichristi futuri et ultima pcrsecutiono fidei subversores1S. Gum auctoritate docendi nihil esse commune Prcdicaloruin ordinis ministerio religiosis quihuslibet dogmatizant. Quin immo ipsi theologio doctorcs predicant populo per capellas, quod nobis predicationis oflicium usurpamus, advorsus nos a domino rege petunt provinciale capitiilum convocari, se predicta de nobis probnro paralos ore sacrilege mentientes16. Et licet super omnes religiosos lice cantica (iongerantin 1 ,, lamon nos soli pro veritate contra veritatis hostes perslitiimis ", quibus, ul. evangolii vcritas apud nos teneat, ad horam non cessimus nee cedimus; et si quid amplius, nos I'cnorunt illate injurie fortiores, quo manifesting iiovimus in Dei fidei vcrilutis o.t ordiuis iniqtias injurias attemptatas. Pro certo quippe discamus ex majorum ipsorum [or(^] vol expressis ot [ex] operibus, eorumdem in nostra persecutione intenlionem et propositum pervcrwum. Ambitionis enim spiritu pleni, alienis honoribus invidentes, iiitendunt, ut nullus roligiosus possit docere publice vel etiam predicare. Ipsos religiosos tain contemplilnlos reddiderunt 18 , ut ipsis alicubi non creclatur, quod jam ad plenum Parisiis oblment; et nisi Deus apponat remedium, ubique ut videtur in Francia obtinebunt. Et si plorique eorum ab injuriis corporalibus maiium cohibent, rarus tamen vel nullus a contumeliis vel opprobriis continet linguam suam. Sic in beneficos 10 recalcitrant, furibundi furiunl in mites, contemnunt pauperes opulenti, et pauperes imbecilles potentes opprimunt violenter. Sic in Abel Gam funestus insurgit, in Joseph fraterni livoris virus offunditur, et in peculiarem populum Domini Aman insiliit furibundus. Sic in David Absalonis ainbitio molitur insidias, Semei blasphemias congerit et Saul mortis dispendium machinatur. Sic Petrus in carcere clauditur, verberibus Paulus afficitur, relegatur Joannes exilio, primitie martyrum Stephanas lapidatur. Proinde gaudendum est nobis et gaudendum omnino, cum in Domini vinea, quam plantavit Dominions, refulget imago ecclesie primitive. Illic in apostolorum exitium pharisei successor msanit, insanus protervit, temerarius debacchatur. Nunc, nunc igitur imitatur militia principem, sequntur agoniste sunimi signum, et

1256]

AB A N N O ' MCG T J S Q U E AD P H I L I P P T J M IV REG.

FRANC.

313

sub vexillo fidei membra fidelia Ghristo capiti conformantur. Nunc igitur miles exercitatur ad pugnam et tunsionibus ao bellicis examinatur athleta, eligitur ad certamen. Nunc in tribulationis fornace succensa peccatorum nostrorum scoria excoquitur, probatur patientie virtus et meritorum gloria cumulatur. Jam novissimi temporis hora videtur instare novissima, in qua reprobis facultas dabitur seviendi, inferetur persecutio justis et in electis persecutorum rabies exardescet. Jam soluto Sathana satellites Sathane concurrunt ad predam, suspirant ad cedem, ad interitum inliiant et sic inito federe conspirationis inique sanguinem sitiunt innocentem. Sed in his omnibus tanto de omnipotentis Dei misericordia, in quern to tarn jactamus ancoram spei nostre, firmiorem fiduciam obtinemus, quanto pro certo cognoscimus nos pro sola defensione veritatis et justitie ista pati. Nam etsi ad probationem patientie nostre opporteat nos modicum tribulari, qui tamen novit suos de tribulatione eripere, cum viderit opportunuin, succurret potentius tribulatis faciens insuper cum tentatione proventum grade amplioris. Hec pauca superne caritati vestre ultra quam credi possit scribi vel dici in profundo tribulationum pelago constituti duximua intiinanda, ut processum dicti negotii aliqualiter cognoscentes, superna pietate et compassione commoti apud Gliristum ac Virginem matrem ejus, ordinis advocatam, et beatum Dominicum patrem nostrum et sanctum Dei Petrum martyrem gloriosum, cujus sanguis noviter fusus ad Deum sicut confidimus pro ordine suo clamat (cum in hoc negotio diabolo procurante ruina toti ordini preparetur) preces precibus cumuletis, nobis immo toti ordini in nobis, ab aliis orationum suffragia impetrantes et nostram innocentiam, ubi necesse videritis, excusantes, sicut viri prudentia prediti ex presentibus capiatis21 aliquid de futuris. Valete.
Arch, ddpart. de la G6te-d'0r (Dijon), Cartulaire des Dominicains, H. 221, fol. 111. In eo cod. (saec. XIV), qui mendis scatet, invenitur inter epistolas Johannis Vercellensis, successoris Humbert! in generalatu (1264-1284), ipsique Johanni perperam ascribitur, sicut et Guillelmus .do Tocco in Vita S. Thomae (AA. SS. Mart., I, 666) omnes disceptationes contra Guillelmum. do S. Amore falso ad aetatem dementis IV et Johannis Vercellensis refert. Has litteras esse scriptas circa hoc tempus liquet ex epistolis, ad quas remittit, et vcrisimiliter papa relationem de gestis Parisiis accepit ab Humherto, qui tune in curia morabatur. Sicut papa ita et Humbertus compositionem factam (vide supra n 267) ignorabat. 1. God, : Johannes . 2. God. : et . Sententia desumpta est ex Psalm. 79, 14. 3. Narrat hoc etiam Thorn. Cantimpr., JDe apibus, lib. 2, c. 10, n 21 sqq., et Alexander IV in pluribus epistolis. 4. Cf. supra na 200, 219. 6. God. : sententias magistros . 6. Supra ns 222, 225. 7. Supra n 230. 8. Supra n 247. 9. Supra n 249. 10. Supra n 256. 11. Supra 11 271. 12. L. c. et nB 261, 262. 13. Supra n 269. 14. Cf. supra n 272. 16. In Guillelmi do S. Amore Tractatu de ytericulis noviss. temporum, et in ejus atque aliorum. sermonibus. 16. Vide supra n 256. 17. Gf. supra ad n 230. 18. Cod. : reddere . 19. Post benefices in Cod. Terbum obscurius, sicut premoti . 20, God. : tussionibus , Tocabulum ex hymno Dedicationis eccl. desumptum. 21. Parum. clare in God,

Chart. Univ. Paris. I.

40

314
274.

C H A R T T J L A R I U M TJNIVERS. PARIS.

[1256

Alexander IV disponit de jure patronatus a Johanne de Lessington studentibus Ord. Cisterc. Paris, collate. 1256, Aprilis 5, Laferani.

Alexander episcopus servus servorum Dei dilectis filiis .. abbati et convenlui monasterii Glarevallis Gisterciensis Ordinis Lingonensis diocesis salutem et apostolicam benedictionem. Salubri consideratione dilectus films nobilis vir Johannes tie Lessington1, dominus de Eston, intelligens in loco vestro Bead Bernardi in Cardineto Parisiensi talentum sacre pagine ad decorem sponse Ghristi et illustrationein fidei dispensari, vobis pro hujusmodi Dei opere exequendo jus patronatus, quod in medietate ecclesie de Roderham Eboracensis diocesis obtinebat, liberaliter noscitur concessisse2. Ut igitur ipsius nobilis oblatio juxta laudabile votum ejus fructuosa reddatur, nos vestris pupplicationibus benignius annuentes presentium vobis auctoritate concedimus, ut medietatem ipsam cedente vel decedente rectore ipsius usibus fratrum vestri ordinis in prodicto loco theologice facultatis studio insistentimn cum omnibus suis juribus et pertinentiis applicare ac ejus possessionem auctoritate propria ingredi et retinere libere valeatis, episcopi diocesani et capituli Eboracensis vel loci archidiaconi seu cujuscumque alterius assensu minime requisite. Proviso tamen, quod ydoneo capellano in eadcm ecolesia Domino perpetuo servituro competens per vos de ipsius proventibus portio, ex qua congrue sustentari ac alia ipsius ecclesie onera sustinere valeat, assignetur. Nos enim nichilominus decernimus irritum et inane, si quid de predicta medietate secus fuerit atteinptatum. Nulli ergo, etc., nostre concessionis et constitutionis, etc. Si quis autein, etc, Dat. Laterani non. Aprilis, pontificatus nostri anno secundo 3.
Originale in Arch, depart, de 1'Aube (Troyes), 3H/260. Boost bulla plumboa. In mombrnna dvorsa : f{., ccxxxyiij capitalo anno secundo . Revera invcnitur Reg. Vat. Alex. IV, an. 2, cp. 438 (aunt duac cpislol.no ina<"i'iptuo abbati Cistercii), fol. 161. D'Arbois de Jubainville, Etudes sur tdtat intdrieur des abbayes cisterc., p. 305. 1. In Reg. : Lesenton . 2. Cf. supra n 232. 3. In Arcb. ddpnrt. de 1'Aubo 1. c. occurrit cpistola Nioolai IV viij kal. Maii an. 1 ad eosdem de eodem argumento. Cf. D'Arbois de Jubainville, 1. c., p. 307,

275.

Alexander IV Ludovicum regem Francorum hortatur ut Reginaldo cpiscopo Parisiensi ad cohilendam insolentiam clericorum quorumdam Parisiis commorantium, qui sacrilegis manibus fratres Ord. Praed. Parisienses verberibus affecerant, impendat auxilium. 1256, Aprilis 12, Laterani,

Alexander episcopus servus servorum Dei carissimo in Ghristo filio .. regi Francorum illustri salutem et apostolicam benedictionem. Dilecti filii fratres Predicatores, etc. sicut supra n 272, usque invalescat. Deinde : Venerabili fratri nostro .. episcopo Parisiensi nostris injungimus litteris, ut clericos predictos. quod eisdem fratribus satisfaciant plenarie de premissis, et ab eorum molestatione desistanl, monitione premissa canonice
40.

1256]

AB A N N O MCC U S Q U E

AD P H I L I P P U M IV REG.

FRANC.

315

animadversionis vigore compellat, invocato ad hoc si opus fuerit auxilio brachii secularis. Gum autem ad regie salutis augmentum pertineat dictos fratres divine considerationis obtentu a perversorum conatibus defensare, ecce regiam celsitudinem rogamus et hortamur attente, quatinus eidem episcopo, cum ab eo requisitus fueris, ad cohibendam bujusmodi clericorum ipsorum insolentiam pro Dei et nostra reverentia impendas favorem et auxilium opportunum. Dat. Laterani ij id. Aprilis, pontificatus nostri anno secundo.
Oi'iginale in Arch. nat. Paris. L. 250, n 86. Supersunt fila cannab. In membrana avcrsa: Predicatorum . Bulaeus, III, 298.

276.

Litterae Alexandra IV abbati Johanni Fossatensi de observandis quibusdam ordinationibus factis inter fratres Praedicatores et universitatem magistrorum et scholarium Paris. 1256, Mali 5, Laterani.

Alexander episcopus servus servorum Dei dilecto filio .. abbati Fossatensi1 Parisiensis diocesis salutem et apostolicam benedictionem. Gum sicut venerabilis frater noster episcopus et dilecti filii capitulum ecclesie Parisiensis sua nobis petitione monstrarunt, dudum inter dilectos filios priorem et fratres Ordinis Predicatorum ex parte una, et universitatem magistrorum et scolarium Parisiensium ex altera super diversis articulis orta fuisset materia questionis, et iios de fratrum nostrorum consilio quedam super hec ordinaverimus, que noscuntur in utilitatem studii et libertatem Parisiensis ecclesie redundare, nos eorundem episcopi et capituli precibus favorabiliter annuentes, discretion! tue per apostolica scripta mandamus, quatinus ordiiiationem hujusrnodi facias auctoritate nostra firmiter observari, contradictores per censuram ecclesiasticam appellatione postposita compescendo. Dat. Laterani iij non. Maii, pontil&catus nostri anno secundo.
Magnum Chart, eccl. Paris, in Arch. nat. Paris. LL. 183, fol. 182. Bulaeus, III, 302. 1. Saint-Maur-les-Fosses, Ord. S. Benedicti.

277.

Alexander IV Reginaldo episcopo Parisiensi dubitanti iterum mandat ut Introductorium in Evangelium aeternum et schedulas quasdam curet abolendas, 1256, Maii 8, Laterani.

Alexander episcopus servus servorum Dei venerabili fratri episcopo Parisiensi salutem et apostolicam benedictionem. Licet super quodam libello, qui in libros Joachim Introductivus dicebatur, et cedulis1 quibusdam, in quarum nonnullis multa que in libello non continebantur, eodem iiequiter ascripta fuisse dicuntur, penitus abolendis tibi nuper direxerimus' scripta nostra8 : quia tamen dubitas, qualiter circa horum abolitionem mandatum apostolicum exequi debeas, ejusdem executioni supersedere curasti, quousquo

316

C H A R T U L A R I U M TJNIVERS. PARIS.

'

[1256

super hoe apostolicam sedem duceres consulendam. Ut igitur procedas cerlius et securius in hac parte, fraternitati tue per apostolica scripta mandamus, quatinus prefatum lihellum et omnes hujusmodi cedulas a cunctis illas habeiitibus tibi auctoritate nostra precipias exhiberi, eos ad exhibenda hec infra certum terminum, quern ad hoc prefixeris, per censuram ecclesiasticam appellatione postposita compellendo, et inhibendo districtius sub interminatione anathematis, ne quis decetero similes conscribere vel componere seu apud se retinere presumat, et que tibi de hiis fuerint exhibita, vocatis ad tuam presenliam dilectis filiis .. cancellario Parisiensi et decem aliis providis viris, secundum quod discretio tua expedire viderit, coram ipsis, ita quod ex hoc iniamia vel scandalum non consurgal, studeas abolere. Dat. Laterani viij id. Maii, pontificatus nostri anno secundo.
Magnum Chart, eccl. Paris, in Arch. nat. Paris. LL. 183, fol. 189, sub rubrica : Littora Alexandri papo super quo dam. libello, cpii in libris Joachim introductivus dicebatur . Bulacus, III, 302. 1. In ms. : cordulis , et sic postea. 2. Ms. : duxerimus . 3. Vide supra n< 257, 268.

278.

Statutum capituli generalis * Ord. Praed. sub Humberto celebrati de delendis erroribus anno 12&1 condemnatis. Scripta fratrum errores continentia mittantur magistro Ordinis. Reprobatur corroctio Bibliae S&nononsis.

12BB, medio Junh, Paris/is.

Injungimus districte omnibus fratribus, sicut etiain olim injunctum full 8 , quod articulos condempnatos per episcopum et magistros Parisienses deleant de scriptis suis, in quibuscunque fuerint, et etiam quod priores provinciales vel eorum socii trunsporient scripta eorum ad provincias suas. Quicumque etiam fratriun aliquid erroneum secundum conscientiam suam sciverit in scripto alicujus fratris, mittat illud in scriptis magistro ordinis. Item correctionem bibliothece Senonensem non approbainus, nee volumus quod illi correctioni fratres aliquatenus innitantur3.
Ms. Rom. Gapp. gener. Praed. ad Ord. pertinens. Martfene, Thes. nov. anecd., IV, 1714, UM 8, 23. In ]ioc capitulo injunctum est praeterea, ut in quolibet conventu septem psalmi (pacnitentiales) cum Ictania a fratribus prostralas pro bono statu Ordinis dicantur. Martene, 1. c., n<> 24. Gelebres sunt istae litaniae Praedicixtorum op ltd histovioos coucvos. 1. Hoc capitulum medio Junio celebratum esse conjicimus ex epistola Humberti ad regom dirocta 20 Junii ojusdem anni.Layettesdutrdsordes chartes, n 4263. 2. Gf. supra n 130. 3. Sic in ms. Rom.; at mss. Rutenons., Graco-vions. (ad ord. Praed. pertinentes), Tolosan. 490: correctiones . Hue usque docti, auctoritato textus apud Mnrtfcno induoti, cvodobant mentionemnic fieri a correctionum Bibliae Senonensis , nee explicare poterant, quaonam fuisset haoc Biblia. At supra minime de ^ladam Biblia Senonensi quaestio est, sed de correction bibliae Senonensi , ut in tribus mas. ultimo ralatis insnper in margine legitur. .Biblia, (juam fratres Praedioatores, et postea alii, corroxorunt, fuit JBibUa Partsidnsis, sou' ut verbis Rogeri Baconis utamur, exemplar Parisiense, id est Biblia in ea forma, qua Parisiis post initiuni saec. XIII in usu tneologorum et studiosorum erat, cum rationabiliori praeterea capitum dlstinctione (a Stopbano Langton verisimiliter introducta, cf. supra ad nx 41), o^am exemplaria saeculorum priorum afferebant. Cum ex omnibus mundi partibus atudioei Pansios ad audiendam sacram paginam confluerent, imaginori possumus quam cito textus Bibliae Parisiensis ubxque cUTuIgata et recepta fuerit. Exemplar Bibliae vulgatum, et Biblia Parisiensis idem sonabant, ut Hc^ot ex Opere tenio Rogeri

1256]

AB A N N O MGC U S Q U E AD P H I L I P P U M IV REG. FRANC.

"

317

Baconis, ed. Brewer, p. 92, et ab isto tempore nomcn Vulgatae usum obtinuit. Biblia Parisiensis vero diffusa est non solum cum omnibus erroribus, quibus jam prius scatebat, scd ctiam cum novis per incuriam theologorum et stationariorum Parisiens. introduces, teste Rogero Bacone scribente : Circa quadraginta annos [ante an. 1230] multi theologi infiniti ct stationarii Parisius paruni yidentes hoc proposuerunt exemplar, qui [stationarii] cum illiterati fuerint et uxorati, non cm-antes, nee scientes curare de veritate textus sacri proposuerunt exemplaria yitiosissima, et scriptores infiniti addiderunt ad corruptionem multas mutationes , etc. Opus minus., ed. Brewer, in Opp. ined., p. 333. Fratres Praedicatores, cormptionem textus saori perspicientes, isto tempore primi omnium Bibliam Parisiensem corrigere conati siint, et Capituhim generale Parisiis an. 1236 celebratum statuit : Yolumus et mandamus, ut secundum correctionem, quam faciunt fratres, quibus Loc injungitur in provincia Francie, alie biblie ordinis corrigantur et punctentur . Ms. Rutenens. (Martene, IV, 1676, n 34, mendosc). Nescimus quo anno fratres baric correctionem incoeperint; naua dubie'iamen conventum Ord. Praed. Senonensem" incolebant. Islam correctionem, quam post'ea Corr. Senon., vcl simpliciter Senon. nominaverunt, ut minus sufficientem, Gap, gen. an. 1256 abrogavit. De quo Rogerus Baco : Cum ad dupdecini annos Praedicatores redegefunt corrcctionem in scripturis, jam vencrunt alii, et novam ordinaverunt correctionem, quo continet plus medietate unius biblie; et quia yident se orrasso in antiqua correctione, jam fecerunt statuta, quod nullus ei adbereat . Op. vnotg., ed. Jebb, p. 49. Cf. Opus tert., ed. Brewer, p. 94. Ab ista correctione, quam iiivenire non potuimus, diversa est correctio Parisiensis Cardinalis Sugonis, compendioso in octo mss. nobis notis conservata, et alia, utique Praedicatorum, in quatuor voluminibus Bibl. nat. Paris., mss, lat. 16719-16722, contenta, quae tamen phirima ex correctione Senonensi desumpsit.

2 / 9 . Ilumbertus magister Ord. Praed. fratribus sui Ordinis de fratribus} qui linguas orientates addiscunt, et de persecutione Parisiensi} jam aliquatenus temperata. 1256, media Junto, Parisiis.

Dilectis in Dei Filio fratribus Predicatoribus universis fr. Huinbertus eorum servus inutilis salutem et gaudium in Sancto Spiritu. Imposita fragilitati mee cura regiminis animarum vestrarum requirit, ut non solum pateraa sollicitudine vos ad meliora provehere sanctis exhortationibus studeam, seel in affectu materno vobis intendam pro tempore consolandis, ut spiritus vestri in Domino confortati ad omnia sustinenda se recipiant fortiores. Hinc est, carissimi, quod sollicitudinem omnem gerens vobis de communi vestra consolatione quedam etiam de profectu ordinis et animarum salute, que michi notiiicata magno fuere solatio, vel innotescere clignmn dixi, ut et vos mecum in Domino gaudeatis. EcceT dilectissimi, sicut ad nostram devenit notitiam per multiplices litteras multorum narratione veridic'a, fratres per orbem jam multiplicantur per gratiam ejus qui eos vocavit, et mire proficinnt coram Deo et liominibus, et fructum quam plurimum in aliis faciunt, qui non parvi, sed numerus tante multitudinis satis paucam materiam gravium corrigendorum excessuum nobis in nuper capitulo preterito, ininistravit. Quis autem plene exprhneret quanto benevolentie favore ordinem nostrum et iios qui stainus in sancta vocatione, sancta romana prosequitur ecclesia? Quanta benevolentia prelati quamplures complectantur? Quanto venerationis lionore reges, principes et magnates, quanta caritate fere oinnes religiosi pertractent? Quantam denique devotionem. exhibeaiit ubique terrarum populi christiani? Porro pauci illi perditionis filii, qui imitatores apostate angeli suum deliquerunt domicilium, non solum cum eo solvent penas eternas, sed in present! etiam seculo, justo Dei judicio in oculis omnium dolorum initia pregustantes perfusi coiifusione et ignominia, miserabilem vitam miserabiliori claudunt exitu, sicut constat vobis per casus

318

CHA.RTULA.niUM U N I V E R S .

PARIS.

[1256

varies evidenter. Scripsimus namque in preterite capitulo quod fratres qui voluntarium habent animum ad relinquendam iiationem suam et transeundi ad Barbaras nationes, atque ad desudandum in addisceiidis litteris et linguis extraneis propter nomen Domini nostri Jesu Christi ac ejus gloriam dilatandam, suum iiobis propositum intimare curarent1. 0 quantum vestra caritas una mecum gauderet super fratrum sancto fervore! si sciretis quot et quanti, de diversis provinciis, ad labores hujusmodi ardentissimo desiderio se obtulerunt, mortis etiam pavore contempto! Neque etiam desperandum est de profectu in iis, qui variis seducuntur erroribus, cum fructus plurimus jam in eis appareat nianifeste. Profecerunt siquidem et proficiunt fratres, qui laborant in diversis provinciis ad extirpationem heretice pravitatis, in tantum ut paulo ante incredibile videbatur id posse fieri quod per eos jam Dominus dignattis est operari a duobus annis et citra. Gumanorum, circa quos fratres fuerunt solliciti, baptizata est plurima multitudo. Maronitarum etiam populi diu scismatici et subversi libros suos dicuntur obtulisse corrigendos omnino ad voluntatem fratrum provincie terre sancte qui circa eorum rectificationem solliciti extiterunt. Fratres vero qui proficiscuntur ad Tartaros de via sua michi prospera nunciaverunt. Fratres nostri magne auctoritatis, et mirabilium viri virtutum, qui jam inter Georgianos in remotissimis partibus Orientis xviij annis et amplius vitam asperrimam duxerunt, suis litteris cum caritatis ardore repletis et exemplis mirificis, nostram miserabilem inertiam reprehendunt. In Yspaniis partibus fratres, qui jam multis annis inter Saracenos in arabico studuerunt, non solum laudabiliter in lingua proficiunt, sed quod est laudabilius, ipsis Saracenis ad salutem cedit cohabitatio eorumdem, ut patet in pluribus qui jam baptismi gratiam susceperunt. Prutenorum maxima natio, de novo subjugata dominio christianorum, illorum multi, paganorum ritu relicto, ad baptismi gratiam convolant. Quis igitur his consideratis non sperabit de fructu faciendo in natioiiibus errabundis? Nam mandatum in preterito capitulo, ut magnalia gesta in ordine, vel occasione ordinis, nondum in scriptis redacta, intimarent michi, qui eorum habent notitiam, ut per diligentiam nostram scripto mandarentur, opportune tempore publicanda. 0 quantum cordibus vestris ingererent letitiam que jam michi scripta sunt super istis, si texnpus sufficeret ad scribendum! Sed hec vobis iiota fient Domino concedente. Gonsolamini igitur iiivicem in Domino et gratias agite incessanter. Non conturbet vobis si audieritis fratres nostros tribulationem interdum alicubi sustinere. Ipsi enim scitis quod in hiis majorum virtutum occasio ministratur et in hoc positi sumus, si volumus esse discipuli Salvatoris. Nee latet nos etiam quod hec in brevi momentanea finem habent. Numquid non recolitis, quam cito imposuit Dominus finem tribulationibus magnis nobis in curia summi pontificis suscitatis2? Fratrum nostrorum Parisiensium tribulationes graves jam sunt per Dei gratiam temperate, licet quedam supersint reliquie ad exercitium nostrum, de quibus confidimus in Domino, quod ad utilitateni animarum et honorem ordinis debeant terminari. Tantum fecit Dominus fratribus ipsis cum tentatione proventum,

1256]

AB A N N O M C G U S Q U E

AD P I I I L I P P U M IV

REG.

FRANC.

319

quod tempore pacis nunquam largius provisum full in necessariis Parisiensi conventui, sicut dicitur fuisse factum tempore tribulationis sive persecutionis supradicte 8 ; quia tantus full concursus secularium ad sermones et generale capitulum nuper ibidem celebratum, tanta visitatio nuper Francorum regis, prelatorum, principum et magnatorum recommandanlium se devote orationibus fratrum, quod nunquam aliud capitulum cum tanta solempnitate vidimus celebrari. Sed et reliquie beati Petri Martyris, presente rege cum archiepiscopis et episcopis multis, principibus et populi multitudine copiosa, preter morem Parisiensem cum tanta tune temporis recepte sunt devotione et reverentia, quod vix antea credi potuisset. Sic non obliviscitur Pater misericordiarum suis post tempestatern tranquillinn facere, et consolationem adducere post dolorem* Vos autem, fratres carissimi, qui vos ad transeundum ad extraneas nationes et ad linguarum studium subeundum tarn devote voluntarie obtulistis, quorum ad presens desideria non implentur, rogo quod patienter feratis. Tanta enim mullitu'do fuit se offerenlium ad predictum quod, licet ad hoc sint plures assmnpti, omnes tamen instant! necessitate necessarii non fuerunt. Vos igitur per bonam erga Deum voluntatem indubitanter multum meritum acquisistis. Me servum vestrum multis propter vos expositum periculis, .precibus vestris recommendo. Sciatis igitur cccxx fratres hoc anno migrasse ad Dominum, quorum sunt obitus nuper in capitulo preterito recitati. Ex quibus duo a paganis sunt pro justitia interfecti; duo a Saracenis decapitati sunt in terra sancta, quorum nos orationibus magis quam ipsi nostris forsitan indigemus. Bene valete. Datum Parisius anno Domini MCGLVI in Capitulo generali.
Ms. Rom. Capp. general. Ord. Pracd. nd Ord. pertincns. Deeat in compilations Capp. general, a Bernardo Guidonis facta. 1. Vide cpistolam an. 1255 apud Mart&ne, T~h.es. nov. anecd., IV, 1706. 2. Doceptus est. Vide infra n 311. 3. Contrarium scribit Mutth. Paris., Hist, maj,, cd. Luard, V, 599, Mendicantibus omnino ofFensus : Subsannavit populus, lemosynaH consuotas subtrahendo, vocans cos hypoeritas, anticliristi succcssores (nuntii?), pseudopredicatores , etc, 4. Soquitur notitia do libris liturgicis Ordinis.

28O.

Alexander IV in Utteris ad Reginaldum episcopum Parisiensem directis compositionem inter fratres Praedicatores et magistros Parisienses initam reprobat, Guillelmum de S. Ainore, Odonem de Duaco, Nicolaum de Jiarro super Albam, Christianuinque tanquam contumaciae fautores omnibus dignitatilus et leneficiis ecclesiasticis privat, quos de regno Franciae amoveri) ceterosque magistros ni pareant et dietts fratribus ipsorum consortio interdicant, excommunicari jubet. 1256, Junii 17, Anagniae*

Alexander episcopus servus servorum Dei venerabili fratri .. episcopo Parisiensi salutem et apostolicam benedicdonem. Gunctis processibus et ordinationibus vel statutis, que malitie sunt plena tribulis et ordine carentia rationis, vel que apostolice sedis auctoritati derogant et multos Ghristi fideles enonniter scandalizant, ac in divine legis vertunt prejudicium et evidens continent periculum animarum, prompto spiritu debemus obsis-

320

C H A . R T D L A R I U M T J N I V E R S . PARIS.

[1256

tere ut nulla prorsus gaudeant firmitate, sed redigantur ad nichilum, lie transeant aliis in exemplum, inflicta nichilominus tali pena temerariis actoribus eorundem, quod sit eis omnino necessitas de sua presumptione dampnabili humiliter ef propere penitendi. Sane pro dilectissimo nobis Parisiensi studio in vigore debito conservando quedam olim circa ipsum de fratrum nostrorum -consilio diligenti examinatione premissa provide duximus statuenda, sicut in specialibus litteris nostris inde confectis, quarum principium est Quasi lignum vite, plenius continetur1, certis super hoc executoribus deputatis. Dilectis eliam filiis magistris Parisiensibus per litteras nostras dedimus in mandatis, ut dilectos filios fratres Predicatores regeiites Parisius in theologica facilitate, qui per felicis recordationis I. papam predecessorem nostrum et subsequenter per nos reslituli fuerunt, infra quindecim dies post receptionem litterarum ipsarum ad consortium jam dictum admitterent, alioquin ab officiis et beneficiis essent ipso facto suspensi 8 . Dicti vero et quamplures alii magistri et scolares Parisieiises restitutionis, ordinationis et litterarum ac sententiarum executorum ipsorum temerarii transgressores in delusionem earuin ab Universitate nequiter recesserunt, et preter ipsam Universitatem, ut dicebant, in quadam societate seu congregatione morantes Parisius, actumque legendi postmodum ex sola malitia suspendentes, licet nos nomine Universitatis in dicta ordinationo nostra sepius iterata intelligamus et velimus intelligi omnes magistros et scolares Parisius existentes, asserebant, se cum de Universitate noii essent, ad restitutionis, ordinationis et litterarum ac sententiarum ipsarum observantiam non teneri, frustratorie, ne super hoc in prejuclicium ipsorum aliquid fieret, appellando, prout in litteris eorum transmissis nobis et fratrihus nostris perspeximus contineri3. .Juraverunt etiam, ut fratres Predicatores et scolares fratrum regentium in scolis suis et ad scolasticam societatem nunquam rcciperent, nisi prius quod possent ad hoc recipi esset per ecclesiam diffinitum. Et sic hujusinodi ac aliis malitiosis exceptionibus et appellationibus interjectis, quas frivolas reputamus, prefatas restitutionem, ordinationem, litteras et sententias obstinato ammo non servantes, nostre intentioni circa effectum ordinationis ipsius presumunt caluinpniosis adinventionibus obviare, ad tantam nichilominus prorumpendo vesaniam, quod in proprio salulis dispendium et scandalum plurimorum conati sunt per dampiiabilem astutiam impediro ne aliqui predictis fratribus elemosinas largirentur, vel ab eis vel in domo ipsorum sennones sen lectiones aut disputationes audirent, vel confiterentur ipsis peccata propria, etiamai h'centia super hoc a nobis vel a te loci diocesano aut sacerdote proprio haberetur. Preterea in divinam et nostram offensam non modicam, ipsi sacre religionis emuli ac turbatores quietis ac laudabilium operum quibus dicti fratres ferventer invigilant, nefarii detractores, claram et celebrem illorum famam obfuscare falsis obsequiis molientes, litteras, per quas ipsos, virtutum odore perfuses, ac pium et sanctum eorum ordinem quasi quoddam sydus in ecclesia Dei refulgentem, qui a longis retro temporibus per sedem apostolicam solempniter approbatus fructus desiderabiles et felices in eadem

1256]

AB A N N O

MGC TJSQTJE AD P H I L I P P U M

IV REG.

FRANC.

321

ecclesia continua fecunditate producit, odibiles redderent et despectos, prelatis diversarum partium et nobis etiam ac fratribus nostris dirigere presumpserunt, ilia ducti crudelitate nequissima, quod doctrina catholica et salubris ac predicatio fratrum ipsorum Deo gratissima et delectabilis eum timentibus contempnatur, ac invalescat hereticorum perfidia, pro qua impugnanda viriliter et omnimode confutanda dicti fratres velut strenui pugiles orthodoxe fidei sunt ita vigiles et intend, quod ducunt pro deliciis, si hac de causa bibant aliquando calicem passionis. In quosdam etiam de fratribus eisdem quidam ex scolaribus supradictis maligno concitati spiritu, vel quasi frenetico furore possessi, violentas manus, ut dicitur, injecerunt, et ipsos alias tot affecerunt injuriis, ut vix de claustro suo auderent egredi pro cotidianis elemosinis in sue pauperis vite remedium acquirendis*. Deinum vero iidein fratres tarn duris afflicd molestiis et obprobriis lacessiti ad quandam composidonem cum dictis magistris et scolaribus sine conniventia sedis apostolice minus provide devenerunt, per quam inter alia reprobatione dignissima dicti fratres et scolares a scolis et scolastica societate magistrorum et universitatis contemptibiliter excluduntur 5 , quod est apertissime in contumeliam creatoris et animarum jacturam ac discrimen fidei, et in favorem here dee pravitads; maxime cum non solum virtuosi et religiosi viri, sed etiam judei et quicunque alii christiani nominis inimici libere in scolis legis divine recipi et etiam ad hoc deberent precibus invitari, ut ibi lumen fidei et morum susciperent disciplinam. Quid plura? Predicd magistri et scolares hujusmodi concordiam stimulis discordie circumseptam observare, sicut accepimus, non curarunt, illis qui volunt fratrum ipsorum lectiones et disputadones ac predicationes audire, necnon et illis qui dilecd filii fratris Thome de Aquino voluerunl interesse principio, se nequiter opponenclo. Licet igitur ex parte clictorum fratrum, qui pacem cum omnibus habere cupiunt, el. persecutores etiam pro divina reverentia diligere delectantur, nobis fuerit humiliter supplicatum, ut sententias occasione ipsorum in eosdem magistros et scolares prolatas et expressum superius jurarnentmn, cum pax esset inter eos ad invicem reformata, relaxare misericorditer dignaremur, quia tamen pacem ipsam nobis irrequisids initam seu presumptam, quod nullo mo do provenire debuit, omnino duximus reprobandam, cum sit iniqua et atlemptata contra ordinationem uostram, quam illibatam et firmam semper volumus observari, preces ipsorum fratrum super hoc decrevimus nullatonus admittendas. Quinimmo ne tante rebellionis vidum contra Romanam ecclesiam ausu detestabili attemptatuin, quod diu apud nos sub nimia dissimulations preteriit, possit esse aliis occasio scismads et contumacie perniciose fomentum, Guillermum de Sancto Amore et Odonem de Duaco , doctores theologie, ac magistros Nicolaum de Barro super Albam 7 , et Ghristianum canouicum Belvacensem 8 tanquam principales hujusmodi rebellionis et contumacie incentores omnibus dignitatibus et beneficiis suis ecclesiasticis ac officio magistrali, dictumque G. capellania nostra privamus sub pena simili "districtius inhibentes, ne aliquem ipsorum quis audiat, si forsan contra inhibitionem hujusmodi docere
Chart. Unit:. Paris. I. '
41

CHARTULARIUM

TJNIVERS.

PARIS.

[1256

presumpserit aut cathedram ascendere magistralem. Ipsos etiam doctores et inagistros jam dictis beneficiis et aliis indignos reddimus, ac de toto regno Francie precipimus amoveri. Alios autem hujusmodi rebellionis consortes pari vel acriori pena, prout nobis videbitur, puniemus, nisi reverenter et humiliter infra quindecim dies, postquam presentes fuerint Parisius publicate, restitutioni, ordinationi et litteris ac sententiis inemoratis parere studuerint, ac de prestanda nobis super hiis juxta beneplacitum nostrum satisfactione plenaria vel condigna se tibi sufficienter duxerint obligandos. Juramenta quidem aut obligationes quascunque a dictis doctoribus ac magistris et scolaribus, sive de non recipiendo ad scolas vel scolasticam societatem dictos fratres et scolares fratrum ipsorum regentium, sive alias contra prefatam nostram ordinationein facia decernentes penitus non tenere, predictorum executorum sententias in doctores et inagistros ac scolares eosdem aut ipsorum aliquos promulgatas appellationibus nullis obstantibtis auctoritate apostolica confinnamus. Quocirca fraternitati tue per apostolica scripta in virtute obedientie ac etiam sub excommunicationis pena diatricte precipiondo mandamus, quatinus tenorem presentium omni dilatione et occasions postposita per le vel per alios studeas Parisius publicari. Si prefati doctores *et magistri, quo prcmisimus, lion duxerint omnimode adimplenda, ipsos ex tune excommunicates denuncies et denunciari facias, ubicunque videris expedire, ac illis, ad quos dignitatum ac beneficiorum ipsorum collatio dinoscitur pertinere, per litteras tuas sine mora demandes, ut infra quindecim dies post receptionem litterarum omni occasione cessante dignitates et beneficia ipsa conferant personis idoneis ecclesie Romane devotis. Quod si facere forte neglexerint, tu ilia conferre auctoritate nostra infra dies totidem non postponas. Garissimum in Ghristo iilium nostrum .. illustrem regem Francie, cui super hoc scripta nostra dirigimua, diligenter moneas et inducas, ut dictos doctores et inagistros tanquam ecclesie Romane rebelles et Parisiensis studii turbatores de toto regno suo postposita tarditate propellat, contradictores per censuram ecclesiasticam appellatione postposita compescendo. Non obstandbus appellationibus et exceptionibus aut occasionibus supradictis vel aliis quibuscunque sive litteris vel indulgentiis ab apostolica sede concessis, per quas precepti nostri oxecutio in hac parte inipediri valeat vel differri, aut de quibus pleiiam et expressam sen tie verbo ad verbum oporteat in presentibus fieri mentionem, sen etiam, quod died fratres omnibus litteris apostolicis impetratis et impetrandis renunciasse dicuntur, quando. in composidone hujusmodi consenserunt, presertim cum ipsam nullam esse ac jam dictas apostolicas litteras in suo robore remanere velimus, et ipsas tibi ac eisdem fratribus ab earum detentoribus exhiberi, quos ad id si necesse fuerit per censuram eandem appellatione remota compellas. Preceptum nostrum quod ex toto cordis affectu tibi dirigimus, taliter impleturus, ut efficacis obedientie gaudeamus in te promptitudinem invenisse. Alias autem pro firmo teneas, quod indignationem nostram sub incursu predicte pene contra personam tuam, licet ipsam in Ghristo sincerissime diligamus, gravissime provocabis,

1256]

AB A N N O MCC U S Q U E A.D P H I L I P P U M IV

REG.

FRANC.

323

Quod autem super hoc inveneris et feceris, nobis fideliter rescribere non omittas. Dat. Anagnie xv kal. Julii, pontificatus nostri anno secundo.
Originate in Aroli. nat. Paris. L. 250, n 95. Supersunt fila cannab. Magnum Pastorale in Arch. nat. Paris. LL. 175, p. 559. God. privilegia Ord. Min, continens (saec. XIV) et ad Ord. Servorum Mariae pertinena. Cod. Rutenens. Gonstit. Ord. Praed., p. 243. Cartulaire des Dominicains in Arch, depart, de laC6te-d'Or, H. 221, fol. 67; ihique, liasse 930, vidimus, an. 1256. Layettes du trdsor des chartes, n 4262. Vidimus episcopi Paris, mensis Aug. anni 1256 in Annales de Burton, ed. Luard, p. 430. Bulaeus, III, 302. 1. Supra n 247. 2. Supra n<> 248. 3. Supra n 256. 4. Supra n 269, 272, 273. 5. Supra n 268. 6. Matth. Paris., ed. Luard, V, 599, adjungit: qui nobiliter rexerant in artibus, in decretis (do Guillelmo v. supra nM 122, 174, 175), et tune in theologia . 7. Matth. Paris, 1. c. : qui rexerat in artibus, legibus et decretis, ad legendum in theologia praeparatus . 8. Gbristianus Belvacensis fuit, quod viros doctos hucusque fugit, sectator Millenariorum. Scribit enim Albertus Magnus in Matth. 6, 13 (Opp., t. IX, p. 148) : a Dixit tamen Christianus Belvacensis, quod aliquando in ista petitions (sect libera nos a malo) ecclesia exauditur, quia ante finem mundi sancti erunt sine original!, et Ghristus cum. eis corporaliter comedens ct bibcns, et libori ab omnibus mails per mille annos. Sed iste error ab ipsomet et a nobis et aliis multis condemnatus est. De eodem Matth. Paris., 1. c. : qui maximus quasi philosophus emeritus, postquam in artibus rexerat, in theologia lecturivit .

2ol. Alexander IV Reginaldo episcopo Parisiensi mandat, fratres Praedicatores et Minores in collegium aliorum magistrorum admittendos esse} studium alio non transferendum, omnesque ordinationes, quae contra constituttones apostolicas factae sint, irritas fore.
1256, Juai'i 27, Anagniae.

Alexander episcopus servus servorum Dei venerabili fratri .. episcopo Parisiensi salutem et apostolicam benedictionem. Licet olim pro studii Parisiensis conservatione quedam circa studium ipsum de fratrum nostrorum consilio provide duxerimus ordinanda prout in litteris nostris exinde confectis, que Quasi lignum vite incipiunt, plenius continetur, nonnulli tamen magistri et scolares Parisienses quasdam colligationes et obligationes nefarias ad invicem, ut audivimus, inierunt, per quas scolares religiosi et alii non possunt libere sicut volunt scolas maxime sacre legis pro lectionibus et disputationibus audiendis intrare. Alias etiam non sine apostolice sedis mjuria et impedimento dicti studii ac salutis animarum dispendio intentionem nostram circa efifectum ordinationis ipsius evacuare multipliciter moliuntur. Volentes igitur et auctoritate presentium statuentes quod scolares omnes tarn religiosi, qui de prelatorum suorum licentia morantur in studio, quam etiam seculares, libere valeant ubi volunt lectiones et disputationes audire, quodque prefata nostra ordinatio ab omnibus magistris et scolaribus Parisius existentibus reverenter et humiliter observetur, necnon quod dilecti filii Predicatorum et Minorum ordinum fratres ac alii, religiosi qui Parisius fuerint pro tempore doctores theologice facultatis, seu scolares ipsorum in consortium et collegium seu societatem aliorum magistrorum et scolarium Parisiensium recipiantur, simpliciter et efficaciter habeantur, et quod Parisiense studium preter tenor em ordinationis ejusdem aut absque sedis apostolice licentia speciali nullatenus alibi transferatur, omnes qui contra hoc salubre statutum nostrum venire vel occasione presentium aut aliarum litterarum nos-

324

CHARTULARIUM

UNIVERS.

PARIS.

[1256

trarum directarum tibi, que incipiunt Cunctis processibus', sIndium ipsum conturbare presumpserint, omnibus ecclesiasticis beneficiis decernimus esse privates et ab ordinum executione suspenses. Omnes autem obligationes etiam juramento firmatas a magistris et scolaribus memoratis contra ordinationis aut litterarum superius expressarum seii presentium tenorem presumptas vel iii posterum presumendas necnon et compositiouem inter eosdem fratres Predicatores ex parte una ac magistros et scolares ex altera contra ordinationem ipsam nobis irrequisitis initam tamquam iniquam et teinerariam penitus irritamus. Ut igitur a supradictorum observantia nullus se possit per ignorantiam excusare, fraternitati tue per apostolica scripta in virtute obedientie districte precipiendo mandamus, quatinus tenorem presentium qualibet occasione et dilatione ac appellatione cessanLe per te vel per alios publicare Parisius non omittens, si qui contra predictorum aligned venientes privationem incurrerint memoratam, tu illos ad quos beneficiorum ipsorum collatio spectare dinoscitur per litteras tuas sine mora demanded, tit infra quindecim dies post receptionem ipsarum omni occasione cessante beneficia illoruin, de quibus vicleris expedire, conferant personis idoneis et ecclesie Romane devotis. Quod si fciccre neg-lexerint, tu ilia conferre personis hujusmodi non postponas. Non obstantibus appellationibus et exceptionibus aul occasionibus quibuscumque sive litteris vel indulgentiis ab apostolica sede concessis, etc. ut supra n 280, usque provocabis. Deinde : Quod enim super hoc inveneris et feceris nobis per tuas litteras fideliter intimare procures. Dai:. Anagnie v kal. Julii, pontificatus nostri anno secundo.
Originale in Arch. nat. Paris. L. 250, n 96. Supersunt fila cannab. Alterum ibid. M. 2G7, n 8. Docst bulla plumboa. Reg. Vat. Alex. IV an. 3, ep. 246, fol. 33. Magnum Pastorale in Arch. nat. Paris. LL. 175, p. 562. Cod. privil. Ord. Min. continens (saec. XIV) et ad Ord. Servorum Mariae pertinens. Cod. Rutenens. Constit. Ord. Prnod., p. 246. Hftcc cpistola sicnt et praecedens inserta est praeterea litteris, vidimus vulgo dictis, Reginoldi cpiscopi Paris, in Arch. imt. Paris. J. 153, n 24. Vidimus elccti Cusentini an. 1256 in Arch, depart, de la C6te-d'0r, fonds Dominieains, liusse 930. Ibid. CartuZ. dos Dominicains, H. 221, fol. 71b. Layettes du trdsor des chartes, n 4264. In Bullario Rom. od. Taurin., Ill, 649, hue littoroe perperam ad tertium annum pont. Alexandri referuntur et quid cm e Regesto Vat. citato, ubi quidcm inter littoras tcrtii tuini exstant, sed cum temporis nota nt supra. Bulaeus, III, 305. 1. Supra n 280.

282.

Alexander IV Ludovico regi Francorum mandat ut Guillelmum de S. Amoi-e, Odojiem de Duaco, Nicotaum de Barro super Albam, CJiristianumque, nisi pontificis mandatis paruerint, de regno Franciae expellat, Guillelmum etiam et Christianum carceri mancipet. 1256, Junii 27, Anagniae.

Alexander episcopus servus servoruni Dei carissimo in Gliristo filio .. regi Francorum illustri salutem et apostolicam benedictionem. Vere fidei et pie clevotionis sinceritas, quam geris erga Deum et Romanam ecclesiam, evidentibus et credibilibus nimis sanctorum operum testimoniis comprobata cor nostrum mira perfundit suavilate letitie, ac nobis, quod excellentiam tuam ad omne bonum promptam semper-experiri possimus, efficacissime persuadet. Inter alia vero tuam regiam celsitudinem commendant clarius dilectionis et

1256]

AB A N N O

MCC U S Q U E

AD P H I L I P P U M

IV REG.

FHANC.

325

pietatis viscera, que in omnes Christi pauperes et precipue in dilectos filios Predicate rum et Minorum ordinum fratres affectuosus effundis : in quo utique ipsius Christi te irnitatorem exhibens, ipsum et ejus ecclesiam, cujus illi officiosa sunt membra, et eo cariora, quo sibi iirmius coherentia, letificas etKonoras. Sane licet pro dilectissimo nobis Parisiensi studio in vigore debito conservando quedam olim circa ipsum de fratrmn nostrorum consilio diligenti examinatione premissa provide duxerimus ordinanda, sicut in specialibus litteris nostris inde confectis plenius continetur, certis super hoc executoribus deputatis, quamplures tamen magistri et scolares Parisienses sue potius quam Christi glorie cupidi, pro eo quod super injuriosa separatione dilectorum filiorum magistrorum fratrum Predicatorum Parisiensium et scolarium eorundem a magistrorum consortio et Universitalis collegio ac quibusdam eorum statutis iniquis et non sine offensa Dei et animarum periculo artantibus studium sacre legis apud nos non potuerunt, quia nee debuerunt, consequi votum suum, irrationabili commotione ac superba indignatione turbati non solum dictos fratres Prediaatores, quorum felicibus profectibus invidebant, crudeliter et nequiter afflixerunt, ac eorum ordinem fecundum fructibus sanctilatis et quasi quoddam sydtis1 in Dei ecclesia reliilgentem apud nos et alios conati sunt verbis et litteris sacrilegis diffamare, sicut tua serenitas, ut credimus, non ignorat, verum etiam, quod est detestabilioris auclacie, nobis se contumaciter opponere presumentes, adinventionibus fraudulentis et frivolis appellationibus, prout nobis per suas litteras constitit, prefate ordinationis effeclum impedire contra intentionem nostram multipliciter attemptarunt, litteras nostras et excommunicationis ac suspensionis sententias in eos culpis suis exigentibus auctoritate sedis apostolice promulgatas rebellione dampnabili contemnendo. Sed quia hujusmodi superbie filii diu sub quadam pia dissimulatione a nobis ut resipiscerent expectati sue cervicis obstinate duritiam ad obediendum nobis flectere non curarunt, nos ne tante temeritatis vitium contra Romanam ecclesiam ausu detestabili attemptatum possit esse aliis occasio scismatis et contumacie perniciose fomentuin, et ne Parisiense studium violate tenore ordinationis nostre pro aliquorum libito dissolvi valeat vel transferri : nos citra culparum suarum exigentiam processimus contra ipsos, et venerabili fratri nostro .. Parisiensi episcopo scripta nostra direxinius, lit processum ipsum Parisins publicare studeat, ac alia quedam circa hoc diligentius exequatur 3 . Ut autem hujusmodi processus nostri votiva executio proveniat sine mora, serenitatem tuain, de qua gerimus in Domino fiduciam specialem, oiiini qua possumus affectione rogamus, ac in remissionem tibi injungimus peccatorum, quatinus prefato episcopo ad exequendum super hoc preceptum nostrum pro divina et nostra reverentia tui brachii triumphali virtute subveniens, in auxilium salutaris et ecclesiastice discipline divinitus tibi data, Guillermum de Sancto Amore et Oddonem de Duaco doctores theologie, ac Nicolaum decanum de Barro et Ghristianum canonicum Belvacensem tanquam ecclesie Romane rebelles et aliorum rebellium incentores ac turbatores Parisiensis studii, nisi ad mandatum nostrum juxta formam ipsi episcopo traditam

326

C H A R T U L A R I U M U N I V E R S . PARIS.

[1256

redeant reverenter, omni dilatione et occasione sen appellatione cessantibus, de toto regno Francie propellere non omittas. Vellemus ad hec, si tue celsitudini videretur, ut dictos Guillermum de Sancto Amore et Ghristianum, qui sunt in perversitate hujusmodi potiores, faceres usque ad beneplacitum nostrum in carcere detineri, ceteros de magistris et scolaribus supradictis prefate ordinationis nostre et ejusdem studii turbatores ac fratrum ipsorum vexatores improbos et iniquos tua prepotent! dextera, prout tibi videbitur, coercendo, ut ipsorum punita malignitas alios doceat quiete vivere et ecdesie Romane humiliter obedire; preces nostras in hac parte sic efiicaciter impleturus, quod nos, qui eas tibi ex cordis affectu dirigimus, voti nostri plenitudinem consecuti, tuis, cum opportunum fuerit, libentius annuamus. Dat. Anagnie v kal. Julii, pontificatus nostri anno secundo.
Originate in Arch. nat. Paris. L. 250, n 97. Superaunt fila cannab. Cartulaire dcs Dominicains in Arch, de la Cdte-d'Or, H. 221, fol. 78*. Cod. privilegia Ord. Min. continens et nd Ord. Scrvonim Marian porlinons (aaoc. XIV). Bulaeus, III, 306. 1. Or. : a sydum. 2. Supra n 280, 281.

283.

Alexander IV rogat decanum et capitulum Parisiense ut Joannem et Rogcrum el Biasium nepotes suos, disciplinis scholasticis Parisiis vacaturos, in domibus claustralibus ecdesiae Parisiensis morari patiantur. 1256, Junii 29, Anaff/i/'ae.

Alexander episcopus servus servorum Dei dilectis filiis .. decano et capitulo Parisiensi salutem et apostolicam benedictionein. Gum dilectos filios Johannem, Rogerum et Blasium nepotes et capellanos nostros Parisius duxerimus destinandos disciplinis ibidem scolasticis vacaturos, attendentes quod ex conversatione bonorum mo rum forinatur honestas, ac propter hoc eoruni profectibus expedire, quod iidem in loco morontur congruo et cum personis conversentur honestis : universitatem vestram duximus attente rogandam per apostolica vobis scripta mandantes, quatinus ipsos cum eorum fam ilia in domibus claustri ecclesie vestre morari pro reverencia nostra benignius permittatis, statuto contrario, quod babere dicimini juramento firmatum, ne quis nisi canonicus vel in expensis canonici in domibus ipsis manere valeat, non obstante. Preces nostras taliter impleturi, quod vestra -exinde possit devocio merito commendari. Dat. Anagnie iij kal. Julii, pontificatus nostri anno secundo.
Magnum Pastorale in Arch. nat. Paris. LL. 175, p. B67. Bulaeus, III, 307. Apud R. do Lastoyrio, general de Paris, I, 368, n 424, haec epistola perperam Alexandro IH ascribitur et ad. an. 1161, 29 mai refertur.

1256]

AB A N N O MGC USQUE

AD P H J L I P P U M IV REG.

FRANC.

327

284.

Alexander IVpriori et fratribus Ord. Praed. Paris, compositionem inter ipsos et magistros Paris, initam significat irritam fore, eosque ad scholas praecipue theologicas et scholasticam societatem esse admittendos.
1256, Julii 1, Anagniae.

Alexander episcopus servus servorurn Dei dilectis filiis .. priori et fratribus Ordinis Predicatorum Parisiens. salutem et apostolicam benedictionem. Vehementi admiratione ducimur, et etiam non immerito conturbamur, quod licet sedes apostolica vos pro sacre religionis vestre meritis complectatur affectu benivolentie specialis, ac viros reputet honestate multa conspicuos et circumspecta discretione preclaros, ad illius tamen iiiconsulte shnplicitatis prorupistis excessura, ut cum magistris et scolaribus Parisiensibus effectum ordinationis pro communi utilitate studii Parisiensis a nobis edite de fratrum nostrorum consilio dolose ac nequiter molientibus impedire non solum presumpseritis absque conniventia nostra compoiiere1, sed etiam nimis nnprovide postmodum petivistis, ut sententias in prefate ordinationis temerarios transgressores auctoritate nostra prolatas pretextu compositionis hujusmodi relaxare de speciali gratia dignaremur, licet ipsi adhuc in sua contumacia dampnabiliter perseverent. Sane nisi nos propter enormes et atroces quas ferebatis injurias ad consensum compositionis ejusdem quasi violeiiter inductos de quadain pietatis habimdantia crederemus, debite severitas discipline vos instrueret, quod in hoc non leviter deliquistis. Preces igitur non improvidas et indignas, quas nobis in hac parte porrigefe attemptastis, nullatenus admittentes obligationes de non recipiendo ad scolas vel societatem scolasticam vos seu quoscumque alios religiosos aut seculares, sive alias contra prefatam ordinationem nostram a dictis magistris et scolaribus attemptatas, etiam si juramento vel quacumque firmitate alia roborate, penitus irritamus, declarantes auctoritate presentium quod vos et alii religiosi, qui de prelatorum suorum licentia in studio commorantur, ad scolas precipue theologice facultatis et scolasticam societatem libere aicut alii seculares recipi valeatis, presertim cum ad hec infideles ipsi non solum affectu deberent admitti promptissimo, sed etiam induci precibus et muneribus iiivitari, ut ibi lumen fidei et morum susciperent disciplinain. Dat. Anagnie kal. Julii, pontificatus nostri anno secundo.
Duo originalia in Arch. nat. Pai-is. L. 250, nos 99 ot 100. Restant fila cannab. In membrana aversa postcrioris legitur : Priori provincial! fratrum Pred. in Francia . Vidimus an. 1256, in Arch, ddpart. de la C&te-d'Or, fonds Dominicains, liaase 930. Cod. privil. Ord. Min. continens (saec. XIV) et ad Ord. Servorum Mariae pertinena. Bnlaeus, III, 307. 1. Supra n 268.

328
285.

CHARTULARIUM; U N I V E R S . PARIS.

[1256

Ordinatio facia in capitulo provinciali provinciae Provinciae Ord. Praed. de crroribus Pttrisiis anno 1241 damnatis.
1256, Julii 22, Avenione.

Errores condempnatos Parysius a singulis prioribus deportentur et diligenler aliendant lectores, si forte aliqui de hujusmodi invenerint in scriptis suis et emendont... Isti sunt errores condempnati Parysius ab episcopo Parisiensi et magistris thcologie regentibus Parysius anno Dom. MCCXL : Primus error est, quod divina essentia in so nee ab angelo nee ab hoinine videbitur. Secundus est [etc. Sequuntur decem errores supra n 128 memorati].
Bibl. Tolos., ms. 490, fol. 291. Bibl. Aveniou., ms. 229, fol. 86b, nmbo cnpp. provinc. Provincial itt Tolosan. provinciarum continentes.

286.

Alexander IV praecipit, commendata magnopere Summa theologica fratris Alexandri de ffitlcs, ministro Ord. Minorum in Francia, ut ad earn perficiendam mandate fr. Giiillelmo de Melitona flvitres idonei adjutores Parisiis assignentur.
1256, Julii 28, Anagniae.

Alexander episcopus servus servorum Dei dilecto filio .. ministro fralruui Orclinis Minorum in Francia salutem et apostolicam benedictianem. De fontibus Panulisi flunitjn egrediens, exuberans videlicet sacrarum intelligentia scripturarum, per OH rocolonde memorie fratris Alexandri ordinis tui temporibus nostris largo prolluxit lotitio hnpetu super terram, in lucem inanifestius editis thesauris scienlie ac sapicntio salutaris. Idem siquidem frater, ut ex hiis, que scripsit et tradidit, comperimus, Deo pleniiH (nemo enim nisi in spiritu Dei loquens eterne veritatis misteria ea inquisitionis indugiuo attigissot) studia sua publicis utilitatibus commodavit, et laboriosi open's sanctum aggrecKeutlo propositum super questionibus theologicis utiliorem utique quam prolixam inolilus est Summam profectibus in lege Domini studere volentmm compendiosius profuturiun, in qua sententiarum irrefragabilium ordinate sunt acies a.d obterendam veritatis pondoro c:ontentiose pervicaciam falsitatis. Prolixitatem quippe, si quam in eadem Summa lector delicatus abhorret, studiosis nobis in ea sic reddit continua partium stiarum utilitas brevem, ut in tanto verborum agmine, quod immensa videtur divine profimditalis eloquia continere, non aliud nos rationabiliter possit offeiidere, quam quod Deo ejusdem fratriw laboribus fmem, antequam suscepti operis dietam perficeret, imponente, et ad statutum reposite mercedis evocante denarium, perfecte pietatis imperfectus est labor, quo oL pauca videntur, et ad satietatem anime insufficentia universa que scripta sunt, nisi destinutum et ad quern animos legentium pars suspendit exhibita, principii sui fmem moles tanli operis sortiatur. Quocirca discretion! tue in virtute obedientie districte precipiendo mandamus, quatinus considerans prudenter, quod indecenter relinquitur, si negligenter omittitur mutilum opus Dei, quod jionnisi celestis sapientia per ministerium servi sui tain clara jam

1256]

AB A N N O MCG U S Q U E AD P H I L I P P U M TV R E G .

FRANC.

329

digeste partis iniit venustate, de consilio discretorum fratrum studentium ad perfectionem ejusdem Summe necessaries pro numero et idoneos pro merito convoces Parisius ex quibuslibet administrationis tue locis ordinis tui fratres, quibus ex parte nostra in remissionem injungas peccaminum et ad suorum cumulum meritorum, ut dilecto filio fratri Guillermo de Milletona 1 huic sollicitudini deputato sedule assistentes, ipsumque ac se mutuo adjuvanl.es sine dilationis dispendio predicte Summe opus finaliter exequantur, ad hoc uno et eodem Domini spiritu, qui gratis mira scientiarum dona distribuit, adjuvante. Dat. Anagnie v kal. Augusti, pontificatus nostri anno ij.
Bibl. nat. Paris., ms. lat. 15751, fol. 120 b, post 1 partem Summac Alexandri de Hales (saec. XIII). In fine epistolae leg-itur : Explicit copia de verbo ad verbum, quam ego habui et tenui et palpavi bullaa papa, et transcripsi et fuit papa Alexander IV . Originate in conventu fratrum Min. Parisiis asservatum fuit, ut legitur in opere Firmamenta trium ord. &. Francisci, (Parisiis, 1512), pavte 1, fol. XLII, Apographum in cod. Paris, est sacc. XIV et forte anni 1373, qui annus legitur in principio Summae (fol. 2*) in fine indicis titulorum. Facile recognoscitur hip illicque eadem manus. Que"tifEchavd, 55. ord. Praed., I, 321. Sed jam auctor Chron. XXIV general, ord. Minor, saec. XIV hujus epistolae meminit. (Bibl. Riccard.-Florent., ms. 279). Quidquid sit de ipsa epistola, sane Rogerus Baco scribit : Ex suo (Alexandri) ingressu (in ord. Minorum) fratrcs et alii cxaltavcrunt in celum, et ei dedcrunt auctoritatem totius studii, et adscripserunt ei magnam Summunx ilium, quae est plus quam pondus unius equi, quam ipse non fecit sed alii. Et tamen propter reverentiam ascripta fuit [ei], ct vocatur Summa fratris Aleooandri ... Exemplar apud fratres putrescit et jacet intactum . Rogeri Bacon opp. inedita, cd. Brewer, I, 326. Meram fabulam vero esse opinamur traditionem, opus Alexandri a 72 (vel 60) mngistris scriptura propria ac sigillis esse approbatum , ut refert Burtholomaeus de Pisis, Liber confonnitatum (Bononiae, 1590), fol. 160, adjungciis baec documcnta conservari in sacristia conrentus Parisiensis. 1. Ms. : Millerona . Fuit saltern 12d8 magister regens actu Parisiis (vide supra n 178, nota 4) et unus de celeberrimis tbeologis sui tomporis, cujus adhuc sapersunt Quolibeta et Qltaestiones (Bibl. S. Anton. Patav., ms. 152).

28 / . Episcopi provinciarum Senonensis ac Remensis notum faciunt se vocatis Guillelmo de S. Amore et quibusdam ciris scholasticis fratribusque Praedicatoribus ob'tulisse ut ad litem dirimendam Concilium celebraretiir $ Guillelmum acceptasse, Praedicatores vero renuisse. 1256, Jit/ff 31; Augusti 4.

R. Dei gratia Morinensis1 ecclesie minister humilis universis presentes litteras inspecturis salutem in Domino. Noveritis nos litteras infrascriptas sub sigillo venerabilium patrum episcoporum ibidem nominatorum verbo ad verbum legisse et earum concession! nos presentes extitisse et sigillum nostrum una cum aliis apposuisse. H. a Dei gratia Senonensis archiepiscopus, N. 3 Suessionensis, G. 4 Belvacensis, V.* Noviomensis, J. Attrabatensis, G. 1 Ambianensis, R. Morinensis provincie Remensis eadem gratia episcopi, M.8 Carnotensis, R. 8 Parisiensis, G.10 Aurelianensis, A." Meldensis, N." Trecensis, Senonensis provincie eadem gratia episcopi, et G. ls de eadem provincia electus Neverensis universis presentes litteras inspecturis salutem in Domino. Gum magister Ordinis Predicatorum 14 coram nobis Parisius constitutus denunliasset nobis, quod quidam seculares magistri theologie Parisienses docuissent et predicassent publice multa falsa et erronea contra bonos mores, quorum' quedam in derogationem ordinis eorumdem redundabant : nos vocato magist.ro G. de Sancto Amore regente in 42 Chan. Univ. Paris. I.

330

CHA.HTULA.BITJM

UNIVERS.

PARIS.

[1256

theologia Parisius una cum magistro Laurentio 18 in eadem facultate regente ac quibuadam aliis probis viris scolasticis, quesivimus a predicto magistro G., si que contra bonos mores falsa vel erronea predicasset vel docuisset, vel Ordinem fratrum Predicatorum, qui a domino papa erat approbates, reprobasset. Predictus G. predicta negavit, asserens quod nichil contrarium saluti animarum, nee erroneum, nee falsum predicasset, nee Ordinem approbatum a Romana ecclesia reprobasset, offerens quod paratus erat vel defendere, si vera essent que predicaverat, vel revocare vel corrigerc, si revocancla vel corrigenda viderentur a nobis. Nos vero habita deliberatione dicto magistro G. optulimus quod, si predict! magister et fratres Predicatores acceptarent, celebraremus Concilium, el convocatis juris peritis et theologis necnon aliis rogatis, qui essent in aliis provinces circumjacentibus in eisdem facultatibus periti, ut quod per Concilium diflmiretur, observaretur; quod dictus magister G. gratanter acceptavit et etiam instanter supplicavit, paratus corrigi super quibus Concilium diceret corrigendum. Et a predicto magistro Ordinis Predicatorum fratribus ejus secum astantibus requisivimus, si placer et eis adquiescere diffinitioni Concilii memorati. Qui nobis respon'derunt, quod eis non placebat, ctim in provincia solummodo Senonensi Concilium haberet auctoritatem, nee in aliis provinciis forte observaretur, quod a Concilio Senonensi esset diiEnitum, et Ordo ipsoruni, in cujus derogationem dicebant multa esse predicata, per omnia regnix erat diffusus. Supplicavit nicliilominus dictus magister G., tain nomine suo, quam nomine universitatis magislrorum et scolarium Parisiensium, ut cum multa pericula immineront ecclesio Gallioano per pseudopredicatores et penetrantes domos, de periculis illis inquireremus et ab eco.lesia Dei repellere-' curaremus, et decerneremus, utrum predicta facienda essent vel non facienda, predicanda vel non predicanda. Et ad instantiam clicti magistri G. tain nomine suo quam nomine ceterorum scolasticorum Parisiensium presentibus literis sigilla nostra apposuimus anno Domini MCCL sexto, pridie kal. Augusti. Nos autem ad peticionem dicte Universitatis quod audivimus et vidimus hoc testamur et present! scripture sigillum nostrum apposuimus in testimonium veritatis. Datum in crastino revelationis sancti Stephani, anno Domini MCCL 0 sexto.
Originate in Arch, nat. Paris. M. 67 *, n 42. Superest fragmentum sigilli cerei taeniola membr. apponsi. Portinobat ad Arch. Univers. Bulaeus, III, 309, qui hie textum operis magistri Guillelmi de Sancto Amoro Opera omnia (Constantiae, 1632), p. 34 sq. sicut passim alihi exscripsit. Originale instrumenti ipsius dati 31 Julii jam isto temporo, ut vidtstur, reperiri non potait. Tenor litterarum. concordat cum relatione Guillelmi de S. Amore in suis Responsionibus, eel. Conatant., p. 106, ex <pia praeterea comperimus, praedictos episcopos Parisiis Concilium celebravisso, quod colloctoros Coneiliorum hucusque fugit. 1. Radulphus, episcopus Morinensis (de la Th<rouanne). 2. Henricus. S.Nivolon. '4. Guillolmus. 6. VonnunduB. -6. Jacobus (d'Arras). - 7. Gerardus. - 8. Mattheus. - 9. Reginalds. - 10. Guillelmus. - 11. Alonnus (do Hoaux), 12, Nicolaus. - 13. Guillelmus. - 14. Humbertus. - 15. Ejusdem magistri Guillolmus etiam do S. Amove ad an. ciiciter 1256 menlionem facit in suis Responsionibus, 1. c., p. 103. Pratribus Praedic. Laurentius orat infonBus, tosto Thoma Cantimpr., Hber apum, II, c. 10, p. 179, tandem Tero t datis librorum suorum copiia fratribus Praedicatoribua Pansius, monturus apud eos mire poemtens delatus est et sepultus , quod utique ante an. 1263 accidit, cum Liber apum hoc anno compositus sit. 42.

1256]

AB A N N O

MCG U S Q U E

AD P H I L 1 P P U M IV

REG.

FRANC.

331

288.

Alexander IV condemnat libellum Guillelmi de S. Amore cui titulus : Tra.cta.tus brevis de periculis novissirnoruni temporum. 1256, Octobris 5, Anagniae.

Alexander episcopus servus servorum Dei ad perpetnam rei memoriam. Romanus Pontifex de sum mi apostolatus specula Urbi et Orbi debita servitute prospiciens curis occupatur innumeris, et cogitationibus rapitur infinitis; quia eminentior ceteris sedes ejus sollicitudines sibi vehementiores accumulat, et ipsius auctoritas potior meditationes ei multiplicat ampliores; quo enim altius presidet, eo longius latiusque circumspicit, et quanto plus potest officio, tanto majoris vigilantie sibi sarcina incumbente plus pensat, quoniam maxime dignitati potissima sollicitudo coheret, et altiorem honorem onus gravius comitatur, curaque profusior ardentioribus slimulis mentem urget. Unde cum aliis plebium fidelium pastoribus, quibus grex dominicus particulariter est commissus, iramineat de suarum ecclesiarum eminentia vigilanter ad suas oves attendere, incumbit utique Romano presuli, cui est grex ipse generaliter creditus, de sublinii ecclesiarum vertice, sede scilicet apostolica, propensius ad ilium, et instantius intueri; quia cum liii suis limitatis populis prosint, singuli quidem singulis, hie sine distinctione prelatus est pontifex universis, dominice quidem vinee custos generalis et cultor, et totius ovilis catholici pastorumque omnium summus pastor..Incumbente itaque sibi generali sollicitudine super omnes, cum ex hoc sue mentis intuitum per cuncta diffimdere teneatur, stupet nimirum ipsius animus, et sub tarn gravis et difiicilis cure pondere contremisit (sz'c), quod posset sufferre, ut convenit, vis nature occidue vix confidit. Ad eum namque negotia undique confluunt, perveniunt lites, dubia deferuntur, et destinantur implacita et perplexa; nee unquam horum influens torrens cessat, nee hujus alti pelagi valide infesteque procelle quiescunt; sed hiis que imminent mine expeditis, in ox alia subsecuntur; nee tot implexarum questionum nodi decisione apostolica solvi possunt, quin et alie irretite et nodose superveniant, deliberatione matura et consulta diffinitione solvende. Immo ex quo de instantibus, difBcilibus, et obscuris dubietatis caliginem verbo sue declarationis amoverit, stalim nova et recentia turbulenta ingruunt apostolico dilucidando oraculo et ambiguis ac incertis mentibus dare dissertionis lumine serenanda. Propter quod inest Romano antistiti sollicitudo sine otio, labor sine quiete, occupatio sine vacatione, exercitium sine tranquillo, ingens et sedula meditatio et vigilia sine sompno. Nee ad modicum etiam sua cotidiana intermissionem habet instantia, que iiec omittitur aliquo tempore, nee aliquod ipsa tempus omittit, urget continue; quia cogitandi materia semper adest, iiec successu temporis desinit, sed cum illius diuturnitate perdurat, quia nee decursu temporum deficiunt negotia, sed assidue illis succedentibus renascuntur. Nam et liostis antiquus argutus quidem insidiator callidusque deceptor animarum vehementis et ardentis sollicitudinis causam prebet, humane quippe pacis emulus, fraterne invidus caritatis, divisionum actor, dissipator unionum, et

332

CHARTULARIUM

UNIVERS.

PARIS.

[1256

tranquilli status fideliiim ancxius persecutor, interserit. odia, rancores ingedt, livores accendit, movet lites, jurgia suscitat, contentiones irritat, parat seditiones, et dissensiones procurat, et illorum etiam, qui perfectiores et firmiores esse creduntur, interdum corda subvertit, et ibi magis impietatis sue macliinas erigere ac nequitie faces accendere nititur, ubi fore plus estimat malignitatis sue conamina obfutura. Jacit iniquus laqueos, pedicas obicit, ponit tendiculas, ut prudentiores etiam intercipiat, et captive!. Hiuc turbationes oriuntur, surgunt inimicitie, dissidia prodeunt, et scandala generantur. Unde sic jam seculum declinavit ad malum, quod excrescentibus et invalescentibus in eo noxiis quasi vix locus in ipso salutaribus invenitur; et exclusa fere hide coiicorclia, quasi stabilem ibi habet discordia mansionem. Quare oportet cura incessabili vigilare, ut detorta et corrupta per maliciam bonitatis virtute rectificentur el.reformentur, divulsa per odium caritate ligentur, et commota sistant et pausent; habeant turbata tranquillum, cL status fidelium semper in melius roboretur. Sane quidam scripture sacre intelligentiam se babere fatentes, sed divertentes a tramite recti sensus, cogitaverunt nuper malitiam, et contra innocentes et rectos iniquitatem' maximam sunt locuti, exarserunt in cordibus suis, et lingua eorum maliloqua dolum et nequitiam concinnavit; surgentes adverstis fratres detraxerunt, et contra dilectos matris ecclesie filios scandalum posuere. Prodiere, inquam, et in prava commenta ex nimio calore animi proruperunt, libellum quondam valde perniciosum et detestabilem temere componentes1, libellum quidem non rationabiloin, sed reprobabilem, non veritatis, sed mendacii, non eruditionis, sed derogationis, non monentem, sed mordentem, 11011 instruentem veraciter, sed fallentem, quern nos ad aedem delatum apostolicam veiierabili fratri .. episcopo Tusculano 2 et dilectis filiis nostris J." tit. Sancti Laurentii in Lucina, et H.* tit. Sancte Sabine presbyteris, et J. B Sancti Nicolai in carcere Tulliano diacono cardiiialibus examinandum commisimus, ut plene ipsmn inspicerent, et universa contenta in eo perfecte attendereiit et discuterent diligouter./~Quo studiose perlecto et mature ac districte examinato 6 , nobisque de hoc plenaria facta relations ab eis, quia in ipso "quedam perversa et reproba contra potestatem et auctoritatem Romani pontificis et coepiscoporum suorum; et nonnulla contra illos, qui propter Demn sub artissima paupertate mendicant mundum cum suis opibus voluntaria inopia superantes; alia vero contra eos, qui salutem animarum zelaiites ardenter et sacris studiis procurantes multos in ecclesia Dei operantur spirituales profectus, et magnum faciunt ibi fnicluin; quedam autem contra salutem7 pauperum seu mendicantium religiosorum statum, sicut sunt dilecti filii fratres Predicatores et Minores, qui vigore spiritus seculo cum suis divitiis derelicto ad solam celestem patriam tota intentione suspirant; necnoii et alia plura inconvenientia digna utique confutatione ac confusione perpetua manifeste comperhnus contineri; quia etiam idem libellus magni scandali seminarium et multe turbalionis materia existebat et inducebat etiam dispendium animarum, cum retraheret a devolione solita et consueta, elemosinarum largitione ac a conversione et religionis ingressu fideles : nos

1256]

AB A N N O M C C U S Q U E

AD P I I I L T P P U M IV

REG.

FRANC.

333

libellum eundem, qui sic incipit : Ecce videntes damabunt foris, quique secundum ipsius titulum : Tractatus brevis de pericidis novissimorum temporum*, nuncupatur, tanquarn iniquum, scelestum et execrabilem, et institutiones ac documenta in eo traclita utpote prava, falsa et nefaria de fratrum nostrorum consilio auctoritate apostolica reprobamus et in perpetuum coiidempnamus, districte precipientes, ut quicumque libellum ipsum habuerit, eurn infra octo dies, ex quo hujusmodi nostram reprobationem et condempnationem sciverit, prorsus in to to et in qualibet sui parte comburere et abolere procuret.j Et in illos9 qui hujus nostri precept! ftierint contemptores, excommunicationis sententiam promulgamus, firmiter in virtute obeclientie prohibendo, ne quisquam prediction libellum ore apostolico jam dampnatum apprpbare vel quomodolibet defensare presumat. Si quis presumpserit, lanquain contumax, inobediens et rebellis Romane ecclesie ab omnibus fidelibus habealur, et nos nichilominus alias contra eum taliter procedemus, quod pena condigna temerarium feriet, et alii ea perterriti a similibns frenabuntur. Nulli ergo, etc., nostre reprobationis, condcinpnationis, precepti et inhibitionis, etc. Si quis autem, etc. Dal. Anagnie iij-non. Octobris, pontificatus nostri anno secundo.
Originalc in Arch. nut. Paris. L. 250, n 109. Bulla plumbea filia scricis flavi et rubei coloris appcnditur. In membrana avers a : Predicatorum . Vidimus an. 125G in Arch, depart, de la Cbte-d'Or, fonds Dominicains, liasse 930. Ibid. Cartulairtl dos Domiuicains, II. 221, fol. 80b. Arch, ddpart. dc la Girondc (Bordeaux), fonda Dominicains, 651Ws (sacc. XIII), p. 82. Cod. Vat. Ottob. 15, fol. 208. Ottob. 56, fol. 141 (iiij .id. Febr. an. 3). God. privil. Ord. Min. ad Ord. Sarv. Mariae pertincns (saec. XIV). Notatu dignum est, bane cclcbreux cpist. dcesse in Reg. Vat. Aloxandri IV. Bulaeus, HI, 310. 1. Et per duos mag-istros Paris, ex parte rogis Ludovici transmissum. Vide infra n 289. 2. Odoni de Castro Radulphi. 3. Johanni do Tolleto (Ord. Cistcrc.). 4. Hugoni de S. Cbaro (Ord. Pracd.). 5. Johanna Gaietano. 6. Adfucrunt tune in curia inter alias Humberbus, mag. Ord.; Albertus Magnus (Thomas Cantimpr,, De'apibus, 1. 2, c. 10, n 23; Vitas Fratrum, 1. 4, c. 24, n 6); Thomas Aquinas (Guillelmus de Tocco in AA. SS. Mart., I, 666); minister gon. Ord. Min., soil. Johannes de Parma (Thorn. Gantimpr. 1. c., ubi dicitur Bonaventura ; ast Bonaventura an. 1257, Febr. 2, in Min. gener. electus cat, ut liquet ex Salimbene, Chron., p. 1&7. Codd. melioris notae libri apum supprimunt nomen miniatri gen. Ord. Min., sic Cod. Vat. lat. 4846, fol. 40; Bibl. UniYers. Bonon. 1674,' fol. 33; Bibl. Paris, mss. lat. 3309, fol. 39; 3585, fol. 30*; Bibl. capit. in Oviedo, etc.). Guillelmus de S. Amore ipse non adfuit; utique tamen post condemnationem, ut patet ex suis Responsionibus, p. 109. 7. Al. : salutarem . 8. Vide supra n 256, n. 6. 9. Or. addit cnim .

289.

Alexander IVLudonco regi Franciae fratres Praedicatores et Minores eommendat atque ei denuntiat librum per nuntios suos transmissum, cui titulus : JDe periculis novissimorum temporum , a se reprobatum et condemnation, esse. 1256, Octobris 17, Anagniae.

Alexander episcopus servus servorum Dei carissimo in Christo filio .. illustri regi Francie salutem et apostolicam beneclictionem. Veri solis radius in te vere fulgere conspicitur, qui depulsis penitus pravis actibus in lucis operibus delectaris, qui vitatis omnino noctis tenebris in cliei lumine ambulas, orrendo vitia, et amplexando virtutes, fugiendo a noxiis et salutaribus inherendo. Revera clarent. in te firma fides, et pura devotio erga celeslem regem, cujus dono regnum terrenum nosceris obtinere, dum sic ejus beneplacitis te coaptas, quod ad eum dirigens mentem tuam et ipsum in tuis actionibus constituis

334

CHARTULARITJM +

UNIVERS. PARIS.

[1256

fundamentum, ad *illa tuum libitum convertis et studium, que in ejus conspectu sunt placida, sibique delectabilem referant suavitatem odoria, in benignitate, dementia, misericordia, et caritatis subsidiis te principaliter exercenclo. Sed et si hec in persona tua velud sidera luminosa resplendeant, est tamen ibi aliud, quod ampliori fulgore rutilat, et sicut luminare majus et altius profert jubar inter alia in te lucentia, quasi solis innuens inajestatem, ilia videlicet ardens et lucens caritas, qua personas religiosas et divinis mancipatas servitiis gratiose prosequeris, eas tenere diligendo, favore muniendo regio, mullis beneficiis confovendo, amplectendo-libenter conversationem ipsarum et eas in In a familiaritate specialiter retinendo. Inter quas dilectos filios fratres Predicatores et Minores, tanquam perfectos Ghristi servos, cultores fidei erudites et prudentes ac provides consiliarios animarum tue mansuetudini precipui amoris vinculo astrinxisti. Gerte congruil: ot. expedit, quod princeps tain catbolicus familiares habeat tain electos, quod in ipwius immdn et nitida curia viri sine nota et macula conversentur, quodque domus ejtis general! preconio laudata per orbem etiam ex famulorum et ministrorum domini sociotale ac preaenlia commendetur. Horum namque fratrum clari Ordines jamdudxun a seclc apostolica wicut sacri et conspicui approbati velut eminentia candelabra et duo magna luminaria in oocleHia Dei lucent, quoniam ab biis sancte doctrine lumen ubique per mundiini copiose diflundilur, ab hiis Christi Evangelium ardenter et eflicaciter predicatur, ab hiis recta et aana consilia et exempla salutaria exhibentur. Gonvenienter itaque regia serenitas in tarn proborum virorum et religiosorum tarn illustrium consortio iocundatur, quia ex hoc ipsa ot morito crescit et fama, et principibus aliis ad honestum et bonum materia cst et index. Do lanta ergo benivolentia et gratia, quam eisdem fratribus sincere ostenclis et exhibos, ooLsitudineni tuam multipliciter in Domino commendantes, dignas tibi grah'aruin reforimus actiones, recognoscentes, nos fore tibi de hoc specialius -obligates, quia In es ipsis in necessitate plenum subsidium, contra molestias tutum presidium, ct in adversilato Bui status solidum firmamentum. Sane dilectos filios magistros Johannem et Petrum clcricos et nuntios tuos, quos ad seclem apostolicam destinasti, affectuose recepimus, et in hiis que proposuerunt et petiverunt ex parte tua pro eisdem fratribus, benignc ipsos aiuliro curavimus et efficaciter exaudire. Et ecce libellum ilium perniciosuin et cletenlabilem, quern quidam sacre scripture intelligentiam se habere fatentes, seel divertcntes a tramite recti sensus, contra Ghristi pauperes vite sue subsidia salubriter mendicanl.es, componere presumpserunt, delatum ad nos per eosdem nuntios, tanquam iniqumn, scelestum et execrabilem, et instructiones et documenta in eo tradita utpote prava, falsa et nefaria, de fratrum nostrorum consilio auctoritate apostolica presente magna fidelium millliIncline, reprobanda duximtis, et in perpetuum condeinpnanda, districte precipientes, ut quicumqtie libellum ipsum habuerit, eum infra octo dies, ex quo hujusmodi nostram reprobationem et condempnationem sciverit, prorsus destruere et abolere procure!., et in illos, qui hujus nostri precepti fuerint contemptores, excommimicationis sententiam promulgantea, firmiter

1256]

AB A N N O

MGC USQUE

AD P H I L I P P U M IV REG.

FRANC.

335

in virtute obedientie prolribendo, ne quisquam predictum libellum ore apostolico jam dampnatum approbare vel quomodolibel defensare presumat, et si quis presumpserit, tanquam contumax, inobecliens et rebellis Romano ecclesie ab omnibus ficlelibus habeatur, sicut bee omnia in litteris nostris cle predicta reprobatione ac condempnatione confectis, quas tibi transmittiinus, plenius condnentur 1 . Ideoque magnificentiam tuam omni qua possuinus affectione rogamus, quatinus memoratos fratres consueta benignitate ac gratia prosequaris, eos tanquam probates et acceptos Ghristi ministros habeas attentius cornmendatos, el. ab injuriia et molestiis protegas et preserves, ita.quod tuo securi mimimine quietam ct gratam iinpendere Domino valeant servitutem. Dat. Anagnie xvj kal. Novembris, pontificatus noslri anno secundo.
Origiunln in. Arch. nut. Puria. L. 250, 11 111. Suporsunt fila cammb. In mombrana aversa : Predicatorum , Vidimus an. 1250 in Arch, depart, do la Giitc-d'Or, fonda Dominicains, liasse 930. Ibid. Cartul. des Dominicainaj II. 221, fol. 87. Cod. privil. Oi'd. Min. continciiH ot ud Ord. Serv. Marino pcrtincns (SQCC. XIV). Bulacus, III, 312. Ignacc de ,T<5susMurin, Histoirc tics comtes de Ponthieu, p. 183, narrat pap am cudcm die rcgi scrip sisse, se concessissc cjua nuntiis, cuae pro frat. Praed. postulavui-ant, liorlatumquo ouin case, ut fratribus protoctioncin sunm sorvarct. Ast hoc focitetiamin epistola supra publicaln. 1. Supra 11" 288.

290.

Alexander IV Ludovicum rcgem Franciao rogat} praebeat Turonensi et Rotomagensi archiepiscopis ac Parisiensi opiscopo jnanum auxiliurem, ut mandata apostolica in gratiam fratrum Praedicatorum et Minorum exsoyuantur. 1256, Qctobris 19, Anagniae.

Alexander episcopus servus servorum Dei carissimo in Ghristo filio .. illustri Francie salutem. et apoatolicam benediclionem. Non sine multa cordis amaritudine animique turbatione audivimus quod iionnulli magistri et doctores ac alii acuentes ut gladium linguas suas et vcncnum aspidum gerentes sub labiis, ad infainiam, gravamen, et dispendiuin innocentum illud in suggillationem et lesionem dilectorum filiorum fratrum Predicatorum et Minorum nequiter vomuerunt.. Et licet ipsos distincte non nominaverint, nee vocabulis propriis expresserint, eos tamen quibusdam verborum involticris, et certis et cautis circumlocutionibus apertius innuerunt, ita quod ex talibus eorum dictis manifesto tanquam si exprcssim illos nominassent, innotuit, quod de ipsis fratribus loquebantur; fuderunt, inquam, Virus, et contra eos in scolis, predicadonibus et alibi asserere presumpserunt quod in stalu et via salvandorum non erant, nee meritoria, nee salutifera existebat ipsorum mendicitas et paupertas, cum cleberent valitudine corporali et aliis justis impedimeutis cessandbus, propriis manibus operari, sub spe alieni subsidii non torpendo, nee pro sustentatione vel pro necessariis, extranea mendicando suffragia, seu ab aliis vite amminicula expectando; quodque de licentia vel commissione Romani pontificis seu diocesanorum episcoporum predicationis exercere officium et confessiones audire libere non valebant, tanquam per hoc sacerdotibus parrocliialibus prejudicium inferretur, act alia nichilominus prava et iniqua in detractionem eorum et suorum Ordinum derogationem

336

CHA.RTULA.niUM U N I Y E R S .

PA.RIS.

[1256

ora maliloqua relaxando. Gum igitur iidem Ordines fueriut dudum a sede apostolica sicut sacri, clari et conspicui approbati, ex quibus jam nonnulli fratres ad supernam provecti patriam in sanctorum numero sunt ascripti et velut eminentia candelabra et duo inagna luminaria in ecclesia Dei luceant, ac ab ipsorum fratribus, et cultoribus sancte doctrine lumen diffundatur ubique per orbem, Ghristi evangelium ardenter et efficaciter prcclicetur, ac recta et sana consilia et exempla salutaria prebeantur; cum etiam died fratres sacre scripture ac verbi Dei studio et animarum profectibus necnon divinis offic.iis et orationibus instanter et iucessanter intendant, nequaquam marcentes otio, sed opere se optimo et potissimo exercentes, cum sapientia opus existat maximum, nee shit pluris qui operantur exterius, quam qui studium cognoscende divinitatis exercent (undc et Dominus ininistrante ac operante Martha, Marie audientiam, attentionem, et studium circa yerbum ipsius precipue commendavit), ex quo liquido patet, fratres ipsos ad operanduin suis manibus non teneri : quinimmo si hiis intermissis laborent manibus, potiora utique et utiliora in minora minusque utilia opera non sine animarum dispendio cominutarent; cum insuper iidem fratres omnia propter Deum reliquerint, exilia vite subsidia inendicantes Christum que imitentur pauperem, perfectionem evangelicam amplexando, propter quod evidenter apparet, eos in statu existere salvandorum, et per sue religionis obse.rvantiam, que quidem ipsius perfectionis evangelice tenet formam, eterna premia promereri; cum oliam de licentia vel commissione aut concessione Romani pontiiicis sen legatorum ejus vel ordinariorum locorum licite possint predicare populisr et confessionea audire, ac penitentias injungere salutares1 : venerabilibus fratribus nostris .. Turonensi1 et .. fiothomagensi3 archiepiscopis ac .. episcopo Parisiensi* damus nostris litteris in virtu to obedientie firmiter in preceptis5, ut omnes magistros, doctores, et alios, qui sive in scolis, sive in predicationibus, sive alibi, premissa dicere attemptarunt, ex parte nostra monere procurent, ut infra certuin terminum ab ipsis archiepiscopis et episcopo prefigendum cisdem dictum suum in hiis publice revocent, male se dixisse fatentes, illaque detestenlur ponitus et retractent, asseverando constanler contrarium, et illud etiam fideliter predicando. Quod si non fecerint, ex tune contra eos ad suspensions, excommunicationis, et perpetue privationis beneficiorum suorum ecclesiasticorum sententias sublato cujuslibet appellationis obstaculo efficaciter procedere non omittant; laicos de hoc culpabiles vel fautores hujusmodi presumptorum animadversione debita percellentes. Ideoque celsitudiiiem tuain affectuose requirimus et rogamus, quatinus predictis archiepiscopis et episcopo, cum ab eis requisitus fueris, tuum favorem et auxilium magnifice largiaris, ita quod tua eis fayente potentia mandatum apostolicum sibi directum efficaciter exequi valeant, et nos magnificentiam tuam exinde dignis in Domino laudibus commendare possimus. Dat. Anagnie xiiij kal. Novembris, pontificatus nostri anno secundo.
Originale in Arch. nat. Paris. L. 250, n 112. Supersnnt fila cannab. In membrana aversa : Prodicatopum . Altorum

1256]

AB

A N N O M G C U S Q U E AD P I I I L I P P U M IV R E G . F R A N C .

337

oi-iginale in Arch. eitlpai't. de la C6te-d'0r, fonds Cordeliers, liasso 907. In meinbrana aversa : Minorum . Bulaeus, III, 315, affert nonnisi tenorcm. Ripoll, Bull, Ord. Praed., I, 320, n 14. 1. Id Alexander IV saep.e repctit in subsequentibus cpistolis. An. vero 1259, Jan. 18 ct Maii 13 in suis ad Praedicatores at Minorca directis !fc>-u.llis expresse de hoc scribit, adjungens : sacerdotum parocbialium asscnau minimo requisite . Ripoll, Bull. Ord. Praed.f 1t 369. Sbaralca, Bull. Francisc., II, 347. Gf. infra n 306. Hoc privilegium jam istotempore, non solum postca sub Martino IV, multum rumoris in Univcrsitato Paris, suscitavit. Magister Gerardus de Abbatisvilla scribit in suo Quolibeto XII circa, istud privilegium : Quoniam Beruai-dus [Pavmensis, in X de poen. et remiss., V, 38, 12] patenter contradicit privileg-io Alexandri IV, vcre difficile precipit, quod contrarium scntiatur, predicetur, asseratur. Ideo sustinendo privilog-ium et scqueiido verba Alexandri possumus dicere , etc, Bibl. nat. Paris., ma. lat. 16405, fol. 92to. God. Vat. lat. 1015, fol. 8611. 2. Petro cle Liamballc, qui tamen 24 Octob. jam obiib. 3. Odoni. 4. Reginuldo. 5. Hue littcrae tamen non ante Octob. 30 seriptne sunt (vide infra n 294), nam illae n 291 non respiciunt supra dicta.

291.

Alexander IV praecipit Petro Turonensi et Odoni Rotomagensi arcliiepiscopis et Reginaldo Parisiensi episcopo, ut libellum cui titulus : Tractalus brevis de periculis nocissimorum temporum , de crrore dam~ Jiatuin cunctts denuntient. 1256, Octobris 21, Anagniae.

Alexander episcopus servus servorum Dei venerabilibus fratribus .. Turonensi et .. Rothomagensi archiepiscopis ac .. episcopo Parisiensi salutem et apostolicam benedictioneni. Quidam scripture sacre intelligentiam se habere fatentes, etc. lit supra in medio epistolae 11 28S, p. 332, usque sed fallenteni. Noa autem libellum ipsum ad sedem delatum apostolicam voiierabili fratri nostro .. Tusculano episcopo et dilectis filiis nostris J. tituli Saiicti Lauren tii in Liicina, ct II. tituli Sancte Sabine preabyteris, et J. Sancti Nicolai in Carcere Tallin. 11.0 diaconis -cardinalibus examinanduin cominisimus, etc. ut supra n 288, usque (icicles. JDeinde : Libellum eundein, qui sic incipit : Ecce videntes clamabunt foris, quiquc secitnclvirn ipsius titulum : Tractatus brevis de periculis novissimorwn temporum, mmcupatur, tariquam iniquum, scelestuin et execrabilem et instructiones ac documenta in eo tradita utpote prava, falsa et nefaria de fratrum nostrorum consilio auctoritate apostolica presente iTiag-na ficlalium multitudine duximua reprobanda et in perpetuum condempnanda, districte precipientes, ut quicumque libellum ipsum habuerit, etim infra octo dies, ex quo hujusrnodi nostram reprobationein et condempnationem sciverit, prorsus in toto et in qualibot SLI! parte comburere ac omnino abolere procuret, et in illos, qui hujus precepti nostri fuerint contemptores, excommunicationis sententiam promulgantes iirmiter in virtute obodiexitie prohibendo, ne quisquam predictum libellum ore apostolico jam dampnatum approbare vel quomodolibet defensare presumat, et si quis presumpserit, tanquam coiitumax, molaediens, et rebellis Romano ecclesie ab omnibus fidelibus habeatur, et nos nichilo minus alias contra eum taliter procedemus, quod pena condigna temerarium feriet, et alii ea perterriti a similibus frenabuntur. Ideoque fraternitati vestre per apostolica scripta in virttite obedientie districte precipiendo mandamus, quatinus hujusmodi nostram reprobationero , condempnationem, preceptum, et prohibitionem ac premissa omnia Parisius sollempnlter publicetis et faciatis per alios in omnibus locis, in quibus expedire
Chart. Univ>~ Paris. I.

338

CHARTULARIUM

UNIVERS.

PARIS.

[1256

videritis, publicari, contradictores per censuram ecclesiasticam appellalione postposita compescendo. Quod si non omnes hiis exequendis potuerilis interesse, duo vestrum ea nichilominus exequantur. Dat. Anagnie xij kal. Novembris, pontificatus nostri anno secimdo.
Originale in Arch. nat. Paris. L. 250, n 113. Rcstant fila cannab. In membrana a versa : Prcdicatorum . Cod. privil. Ord. Min. continens ot ad Ord. Serv. Mariae pertincns (sacc. XIV). God. Rutenons. Constitut. Ord. Praed. ad Ord. pertinens, p. 204. Cartul. des Dominicains in Arch, depart, de la Cate-d'Or, H. 221, fol. 89, ubi xv kal. Novemb. . Ripoll, Bull. Ord. Praed., I, 322, n 127. Jourdain, n< 144, ex Bulaeo, III, 314, falso refert, has littorag habcre initium Romanus pontifcx . Nihilominus sunt ex constitutione cum initio Romanus pontifex (supra n 288) desumptae.

292.

Alexander IV hortatur archiepiscopos, episcopos et ecclesiarum rectores per regnum Franciac, Surgundiam, Picardiam, etc., constitutes, ut fratres Praedicatores et Minores, quibus nonnulli magistri, doctores aliique sive in scholis sive in praedicationilus detraliunt, omni benevolentia et gratia prosequantur. 1256, Octobris 21, Anagniae.

Alexander episcopus aervus servorum Dei venerabilibus fratribus universis archiepiscopis et episcopis, ac dilectis filiis abbatibus, prioribus, archidiaconis, arohipresbyteris et aliis ecclesiarum prelatis cujuscunque ordinis vel professionis per Frauciam, Burgimdiam, Picardiam, Britaniam et Normanniam constitutis salutem et apostolicam benedictionem. Non sine multa cordis amaritudine, etc. sicut n 290, usque percellentes. Deinde : carissimi in Ghristo jEilii nostri .. illustris regis Francie ad hec, si nccesse fuerit,. auxilio invocato. Ideoque universitatem vestram rogamus et hortamur attente per aposlolica vobis scripta precipiendo mandantes, quatinus memoratos fratres omni benivolentia et gratia prosequentes eos tanquam probatos et acceptos Ghristi ministros habeatis pro divina et nostra revereutia propensius commendatos, ipsos ab injuriis et molestiis oportunis presidiis defendentes, ita quod ex hoc vobis et vestris ecclesiis fortius obligemur. Dat. Anagnie xij kal. Novembris, pontificatus nostri anno secimdo.
Originale in Arch. nat. Paris. L. 250, n 114. Supersunt fila cannab. In membrana avcrsa : Prodicatorum . Bulaeus, III, 313. In eumdeni modum cxistunt litterae ad praelatos per Bituricensem, Ebrcdunonsom, Aqucnsom, Burdigalensem, Narbonensem, Arelatensem et Viennensem pro-srincias. Ripoll, Bull. Ord. Praed., I, 320, n 120. In ms. Privil. Ord. Min. ad Ord. Serv. Mariae pertinenti eaedem litterae exstant ad omnes palriarchas, archicpiscopos, opiscopos, etc., directao ot datae v kal. Julii an. secundo (1256, Jun. 27).

293.

Capita, quae.magistri Odo de Duaco et Christianus canonicus Belvacensis praesentibus cardinalibus se observaturos esse Anagniae juraverunt.
1256, Octobris23, Anagniae.

In nomine Ghristi Amen. Anno Domini MGGLVI, vicesimo tertio die mensis Octo-. bris, xv indictione, Anagnie in palatio domini pape venerabiles patres domini Hugo tituli Sancte Sabine presbyter et Johannes Sancti Nicolai in Garcere Tulliano diaconus cardinalis presentibus et audientibus me Bernardo de Littera notario et testibus infrascriptis, r
43.

1256]

AB A N N O

MCG U S Q U E A.D P H I L I P P U M IV

REG.

FRANC.

339

scilicet providis viris Johanne archipresbytero ecclesie sancte Marie de Castro Cerveteris, Thomasio de Rivofrigido canonico Gasleten., Johanne presbytero canonico Gapuan. et quampluribus aliis ex parte sanctissimi patris domini Alexandri pape iiij providis viris magistro Odoiii de Duaco theologice facultatis doctori et Christiano canonico Belvacensi1 in eorum presentia constitutis (qui etiain octavodecimo die mensis ejusdem juraverant cbrporaliter coram eisdem dominis cardinalibus et me predicto B. notario stare precise mandatis died domini pape in virtute presLiti juramenti) mandaverunt, primo scilicet quod salvis aliis mandatis, que eidem domino pape semel vel pluries ipsis magistris mandare placuerit, et salvo, si circa infrascripta idem dominus aliter ordinaret, ipsi magistri quantum in eis csset, ex tune reciperent et publice Parisius recipiant, cum ibi fuerint, ex tune obedirenl et obediant in posteruin ordinationi prefati domini pape, que incipit Quasi lignum vite, etc.-, et quod, contra earn scienter iion veniant nee contradicentibus ordinationi predicle in contradicendo auxilium vel consilium prestarent, publice vel private. Secundo, quod fratres Predicatores et Minores Parisius degentes, magistros et auditores eorum et specialiter ac nominatim fratres Thomani de Aquino de Or dine Predicatorum et Bonaventuram de Ordine Minorum doctores tlieologie ex tune quantum in eis esset in societatem scolasticain et ad Universilatem Parisiensem8 reciperent, et expresae doctores ipsos reciperent ut magistros, et quod cum Parisius fuerint faciant publice illud idem, ipsosque juxta ordinationem predictam ab Universitate sen magistris et scolaribus Parisius commorantibus procurent recipi bona fide, et contra predicta numquam presteut consilium vel assensum. Tercio, quod scienter juramenla, statuta vel obligationes non faciant sen a religiosis vel aliis exigant vel quantum in eis fuerit exigi permittant, per que vel quos infringatur ordinatio supradicta, sen contra earn modo quolibet veniatur. Quarto, quod non procurent nee quantum in eis est fieri permittant, quod Parisiense stadium absque licentia domini pape occasione cujusquam preterite turbalionis sen facti dissolvatur sen alio transferatur. Quinto, quod tain in Romana curia quain Parisius bona fide ac sine fraude non adiciendo aliquid scienter, quod sapiat all quid principaliter vel consequenter, sed ista que eis in hoc articulo injunguntur predicent publice et in civitate Parisiensi pluries et in diversis locis, et asseverent fideliter in ipsis predicationibus infrascripta, scilicet : quod reprobent libellum in ipsis preclicationibus, qui nuper fuit per summum pontificein condempnatus, et errores in ipso contentos, qui sunt contra infrascripta, que in ipsis predicationibus asserant et affirment, videlicet de potestate Romani pontificis, quod possit predicatores et confessoreg mittere ubique per mimduin juxta sue beneplacitum voluntatis sine consensu inferiorum prelatorum quorumcumque seu parrochialium sacerdotum; item quod archiepiscopi et episcopi in suis diocesibus licentiam dare possint predicandi et confessiones audiendi sine consensu inferiorum sacerdotum vel rectorum ecclesiarum, cum viderint expedire, quodque predicatores et confessores sic missi possint libere predicare et licite confes-

340

CHARTULARIUM TJNIVERS. PARIS.

[1256

siones audire ac absolvere penitentes. Item de mendicitate, quod status mendicitatis propter Christum est status salutis et perfections. Item quod religiosi pauperes, qui omnia relinqunt propter Christum, possunt mendicando acquirere victum suuin sine labore inanuum, etiamsi sint validi corpore, maxime qui student verbo Dei, legendo, disputando, predicando. Item quod ea, que continebantur in libello predicto el quibusdam articulis a magistro Christiaiio prefato confectis, que explicite vel implicate videbanlur sen poterant in predictorum ordinum infamiam redundare, sicut de pseudoprophetis et apostolis et de nuntiis antichrist!, de penetrantibus clomos et periculis novissimorum temporum 8 , non intelligunt nee intellexerunt de fratribus ordinum predictorum, quod tales ipsi sint vel fuerint vel etiain sint futuri, sed fateantur ordines ipsos esse bonos et ab ecclesia approbates, et inter cetera asserant et affirment, quod Deus hoc ipsum per manifesta indicia nostris temporibtis comprobavit, iionnulla miracula, scilicet que per sanctos utriusque ordinis sanctorum cathalogo per Romanam ecclesiam canonice, legitime, fideliter ac rite ascriptos est misericorditer operari dignatus. In cujus rei testimonium ego prefatus Bernardus, apostolice sedis auctoritate notarius, qui premissis rogatus interfui, de mandato dictorum dominorum cardinalimn hoc presens publicum instrumentum propria manu scripsi ac in publicam foiunam redegi et signum meum apposui.
Gharta litteris Alexandri IV vj non. Octobris anno tertio infra n 320 inscrta in Arch. nat. Paris. L. 251, nq 15C. Cod. Rutenens. Gonstitut. Ord. Praed. ad Ord. pertinens, p. 256b (ibi refertar pcrpcram nd 24 Octob.). Bulueus, HI, 315. 1. Ejus super hanc rem Parisiis sententiam prolatam vide infra n 317. 2. Ea vox non ab ipso papa udhibefcur. 3. Vide n 317 Chrjstiani declarationem.

294.

Alexander IV Turonensem et Odonem Rotomagensem archiepiscopos ac Reginaldum cpiscopum Parisiensem monet ut in fratribus Praedicatoribus et Minorib'us defendendis totam curain intendant. 1256, Octobris 30, Anagniae.

Alexander episcopus servus servorum Dei venerabilibus fratribus .. Turonensi1, .. Rothomagensi archiepiscopis et .. episcopo Parisiensi salutem et apostolicam benedictionem. Non sine multa cordis amaritudine animique turbatione audivimus, etc. ut supra n290, usque amplexando 2 ; propter quod evidenter apparet eos in statu non solum existere salvandorum, set per sue religionis observantiam evangelice perfectionis eterna premia ^promereri; cum etiain de licentia vel coinmissione aut concessione Roman! poiitificis seu legatorum ejus vel ordinariorum locorum licite possint predicare populis et confessiones audire ac penitencias injungere salutares : volumus et presentium vobis auctoritate in virtute obediencie districte precipiendo mandamus quatinus omnes magistros, doctores et alios, qui sive in scolis, sive in predicationibus seu alibi premissa dicere attemjD tarunt, ex parte nostra monere curetis, ut infra certum terminum a vobis prefigendum eisdem dictum suum in hiis publice revocent male se dixisse fatentes, illaque deteslentur penitus

1-256]

AB A N N O M G G

USQUE

AD P H I L I P P U M IV

REG. FRANC.

341

et retractent, asserendo constaiiter contrarium et etiam predicando. Quod si non fecerint, ex tune contra eos ad suspensions, excommunicationis et. perpetue privationis beneficioruin suorum ecclesiasticorum senlentias sine cujuslibet appellationis obstaculo efficaciter procedatis, laicos de hoc culpabiles vel fauLores hujusmodi presumptionum animadvei'sione debita percellenles, carissimi in Christo filii noslri .. illustris regis Fraucie ad hoc si necesse fuerit auxilio invocato. Quod si non omnes hiis exequendis potiieritis interesse, duo vestrum ea nichilominus exequantur. Datum Anagnie iij kal. Novembris, pontificatus nostri anno aecundo.
Lilterae insertae chartao Odonia archicpiscopi Rotomagcnsis ct Reginald! episcopi Parisiensis an. 1256, Dec. 31, in Arch. not. Paris. M. 67*, n 40. Vide infra n 297. Alternm vidimus elect! .Gasentini an. 1256 in Arch, depart, dc la Cuted'Or, fonds Dominicains, liasse 930. God. privil. Ord. Min. ad Ord. Serv. Mariac pertinens, ubi praemittitur : Reginnldus imscrntiono divina Paris, cpiscopus univcrsia preacntcs litteras inspecturis salutem in Domino . In fine : in hujus igitur inspoctionis tcslimonium sigillum nostrum prcsentibus duximus apponendum. Datum apud S. Glodoaldum anno Domini MCGLVI feria vj post festum S. Lucic virginis (15 Dec.). 1. Sndcs archiepiscopalis tune temporis-vacabat. Vide supra ad n 290, n. 2. 2. Occummt aliquae lectioncs variantes nullius momonti, excepta scntentia : et contra cos dcterminando in scolis, predicationibus et alibi asserentes presumpserunt , etc.

2c7O. l/itterae capitulorum ecclesiarum cathedralium provinciae Remensis ad Alexandrum IV, ut poenam magistris et scholaribus Paris, specialiter Guillelmo de S. Amore, Odoni de Duaco, Nicolao de Barro et Christiana Jielvacensi inflictam relaxet. 1256, me use Octobri.

Sanctissimo patri ac domino Alexandro Dei gratia summo pontifici, et reverendis patribus sacrosancte Romane ecclesie cardinalibus universis omnia capitula ecclesiarum cathedralium provincie Remensis, quorum sigilla presentibus sunt appensa, cum omni reverentia, obedientia et honore pedum oscula beatorum. Parens scientiarum paris nescia Parisius velud altera Gariatheffer (sic] cyvitas litterarum clara claret, magna quidem, sed de se majora facit optari docentibus et dicentibus (sic] gratiosa, in qua utique tanquam in officyna sapientie speciali habet argentum venarum suarum principia et auro locus est, in quo rite conflatur, ex quibus prudentes eloquii mistici inurenulas aureas venniculatas argento cudentes et fabricantes monillia ornata lapidibus preciosisque immo nulli precio comparandis sponsam Christ! ddcorant et decorant. Ibi ferrum de terra tollitur, quia dum terrena fragilitas fbrtitudine solidatur, lorica fidei, gladius spiritus et cetera, inde fit christiane militie armatura, potens adversus aereas potestates. Et lapis calore solutus in es vertitur, quia corda lapidea Sancti Spiritus afflata fervore, dum ardent incendunt, et fiunt predicatione sonora preconizaritia laudes Ghristi. Quare non est dubium, quin Deo et hominibus graviter displiceret, quisquis in cyvitate predicta gratiam tarn insignem niteretur ullatenus disturbare vel disturbantibus se pro viribus non opponeret et patenter1. Cum igitur dissentione inter fratres Predicatores et predicte cyvitatis magistros et scolares dudum dyabolo instigante exorta, que quidem quieti studentium vitam pariens

342

CHA.RTULA.RIUM

UNIVERS.

PARIS.

[1256

inquietam, non solum universalis ecclesie scandalum minatur, seel etiam scismatici dissidii et pravitatis heretice incentivum, reverend! patres Th.* Remensis ecclesie, et H.* Senonensis Dei gratia archiepiscopi et eorum suffraganei partium questionibus ad eos delatis diligenter auditis et plenius intellectis, pensatis scandalis, periculis imminentibus atque dampnis, paci cordium et tranquillitati studii precavere volentes, ipsos ad instantiam domini regis et quamplurium bonorum induxerunt ad,composilionis et concordie unionera, que de partium ipsarum voluntate concordi post multiplices reformala tractatus ac per supradictos patres Remensem et Senonensem necnon et venerabiles patres Rothomagensern et Bituriceiisem arcliiepiscopos in publicum testimonimn suis roborata si gill is et tarn ab eisdem partibus quam a domino rege fuit unanimiter acceptata*. Eapropter sanctitatem vestram devotione qua possumus Immiliter exoramus quatinus formain et causas compositionis ipsius plenius attendentes, scandalis et periculis atque dainpiiis, que non solum partibus ipsis, sed etiam universali ecclesie ex tanta discencione inminent, patorna providentia precaventes, penam magistris et scolaribus inflictam a vobis et spccialiter honorabilibus viris et discretis, fide firmis, Guillermo de Sancto Amore, Odoni cle Duaco, claris theologie doctoribus, ac magistris Nicbolao decano de Barro super Albam et Ghristiano canonico Belvacensi, presertim cum tante 5 et tarn venerande mulliludims nhnietas sit in causa 6 , dignemini misericorditer relaxare, ac ipsos et eorum nontios, qui parali sunt mandatis vestris secundum Deum et jtistitiam in omnibus obedire, in suis justis pelilionibus favorabiliter exaudire. Gonservet vos Dominus nobis et ecclesie sue saiicte per tempora longiora. Datum anno Domini millesimo ducentesimo quinquagesimo sexto, mense Octobri.
Originale in Arch. nat. Paris. M. 671", n 43. Supersunt quinque taeniola mcmbrannceu ox novom, quibxis apponsa erant sigilla. Apud Bulaeum, III, 309, occurrit hoc documentum omnino mancum. 1. Verba hucusque relata, non accurate, desumpta sunt ex lilteris Gregorii IX anni 1231, 13 April. Supra w 79, 2. Thomas. 3. Henricus. 4. Vide supra n 268. 5. Or. : contatc . 6. Vide do hoc Reg. Vnt. Honorii III, an. 1, ep. 44.

296.

Alexander IV in litteris ad magistros Parisienses mirifice studium Parisiensc laudat, Praedicatorum et Minorum defensionem suscipit, libellum Guillelmi de S. Amore damnatum donuntiat ac ne studium alio transferatur cavet.
1256, Novembris 10, Anagniae.

Alexander episcopus servus servorum Dei dilectis filiis magistris et scolaribus Parisiensibus salutem et apostolicam benedictionem. Parisius peritie summe sinus de sue scientie plenitudine replens orbem et tanquam fulgidus sol doctrine per to turn orbem 1 clare intelligentie lumen fundens, depellit ignorantie tenebras, ruditatis abstergit caliginem, aufert imperitie nubilum, promit illuminationis auroram, cognitionis pandit secretum, et lucidum scientie monstrat diem; rigat documentorum suorum fluentis Pari-

1256]

AB A N N O

M C G U S Q U E AD P H I L I P P U M

IV

REG.

FRANC.

343

risius omnem terrain, et honorum influentia dogmatum instituit et imbuit universum, copiosis et clulcibus sapientie fructibus reficiens ecclesiam, mundum pascens, quia de Parisius velut. de parientis sinu partus scientiarum plurimi prodeunt, de ipso recte ac perfecte discipline soboles gignitur. Hinc procedit inclyta doctorum prosapia, hinc alta progenies provenit peritorum, quibus christianus illustratur populus et fides catholica roboratur. Hunc profecto amenitatis el commoditatis locum universe artes de totius orbis ambitu sibi habitaculum communiter elegerunt, et consideralis ceteris seculi mansionibus quasi deliberatione concordi suam ibi iixerunt immobilem stationem. Hec est igitur egregia litterarum civitas, artium urbs famosa, eruditionis scola precipua, summa sapientie oflicina et potissimum gygnasium studiorum. Hie conversantur et degunt scientie, hie firma et leta societate convivunt, hie suas habent et possident cathedras, hie sua proftinda et arcana veritatis magisterii insinuatione revelant, et cujusque ipsarum propria virtus suo sibi proprio innotescit effectu, inter quas sacra et venerabilis theologia locum obtinet altiorem. Freest enim reliquis sicut superior, et tanquam inferiores cetere sibi subsuiit; hnperat aliis ut domina, et ille sibi ut famule" obsequuntur; gubernat alias ut prelala, et ipse sibi tanquam subdite reverenter intendunt. Ad hanc singule in viis suis levant et habent intuitum, ut juxta permissum ejus se metientes inoffense incedant, et gressum ad aliquod inconveniens non impingant. De Parisius itaque fons limpidus scientiarum euianat, de quo potant cimctarum populi nationum. Ibi erumpit altus puteus scripturarum, de quo profunde intelligence pocula inimdus haurit. Cum igitur civitas ipsa Parisiensis tanquam arbor fructifera in campo fidei ubertate prepollens tantam spiritualium proventimm copiam ecclesie afferat generali, cum honorabilis universitas magistrorum et scolarium civitatis ejusdem quasi vite vitis in vinea ecclesie vivo liquore affluens vitalis potus' abundantiam catholice plebi propinet : coiivenit quidem et expedit ut ad eas multipliciter interne caritatis extendentes et ostendentes affectum ad perpetuam ipsius Universitatis preservationem, ut firma semper stabilitate vigeat e't pleno vigore assidue convalescat, totius diligentie studium impendamus, quatinus apostolica sollicitudine continue procurato sibi munimine contra noxia quelibet et adversa solida permaneat et secura, ut sua non quatiatur firmitas, integritas non frangatur, nee corrumpatur sinceritas, iiec unitas dividatur. Sane ad id in civitate ipsa generalis studii fundamenta divino nutu olim locata et slabilita esse noscuntur, quod ex omnibus gentibus illuc pro acquireudis magnis scientie opibus coiifluat continue multitudo, ut virtute ac eruditione ibi proficiens ex suo exercitio thesaurum tain pretiosum, in cujus conservatione furum nullatenus timentur insidie, assequatur, et ex labore sapidum sapientie fructum reportet, qui summe pascendo * reficit, nee unquam afiicit tedio comedentem : immo quanto plus editur, tanto ad sui esum accendit edentis fortius appetitum, nee usu quidem consumitur, sed servatur potius et augetur. Ob hoc enim longa tempora sub vigiliis et laboribus in eadem civitate decurritis, bona ibi propria expendendo; ideo parentes et propinqui vestri

344

CHA.RTULA.RIUM

UNIVERS.

PARIS.

[1256

sedula vobis ibidem subsidia de suis facultatibus subministrant, subtrahentes interdum sibi, ut plenius possint vestris necessitatibus stibvenire, quod inibi tanquam in odoramentorum delectabiK paradise cum aviditate legentes reficiamini jugiter suavibus et electis epulis litterarum, proficientes cotidie bonitatis augmento et cresceiites in viros morum honestate compositos et scientiarum cognitione perfectos, ut tandem labor vester et studium ad laudem Dei vestrumque honorem et commodum et propinquorum gaudium elucescat. Sed sunt quidam, qui vos in his frivolis occasionibus adinvenlis impedire conantur vestrumque laudabilem in studii exercitatione processum iimnissione dissidii et scandali concitatione turbare, sicut hiis diebus aliqui spiritu malignitatis impulsi fecerunt, qui staturn vestrum integrum et tranquillum novis procuratis divisionibtis inmmlarunt, adducentes in vos commotionis turbinem et inferentes discordie tempestatem, crebras faciendo convocationes, prava conventicula ordinando, et vos ad hoc iniquis et callidis suggestioiiibus pertrahendo, ita quod cum debeatis in silentio et quiete imminere libris et lectioni vacare, oportebat vos propter ista studio intermisso clamoribus et gtrcpitibus interesse, ac pro vanis et incongruis tractatibus inutiliter evagari. Si ergo viros tarn pestilentes corripimus, si ecclesiastica districtione taliuin temeritatem arcemus, si horum maligna molimina apostolica potestate conterimus, impias colligalionns dissolvimiis et reproba consilia dissiparnus, orditas 3 malitie sue machinas coiifringoiites, ne libcrc tenant et preconceptas inferant lesiones : de hoc vehementer gaudere debetis, et, tanquam de magni beneficii dono communiter exultare, quia resistendo laliter hiis perversis, etsi bonum generale agimus, vestrum tamen profectum specialiter procuramus. Porro cum dilecti filii fratres Predicatores et Minores Parisius sacre scripture studio sedulo inherendo sibi et aliis multum proficiant, insignia lucis opera de sua instanti vigilantia et instantia vigili proferentes, propter quod ex ipsis Parisiense studium grande augmontuin recipit et eximium vestra Universitas ornamentum *, turbamur qiiamplurimuin tit vobis etiam debet non modicum displicere, cum aliqui sui emuli statum ipsorum hutnilcm el quietum subvertere moliuntur, et vos adversus eorum innocentiam comrnovere, quorum profecto multi fuerunt ex vobis et de vestro consortio, qui ad regularo collegium Lransierunt, quorumque necessitatibus de vestre caritatis elemosinis et subsidiis potissime subvenitur, et qui pro vobis clivinam clementiam devota et assidua supplicatione deposcunt. Unde quia intelleximus, quod aliqui contra eosdem fratres quantum ad predicationem et confessionum audientiam, mendicitatem ipsorum et quoad alia in scoiis, predicationibus, et alibi linguas relaxare maliloquas presumpserunt, non ipsos forte propriis exprimendo vocabulis, sed aperte quibusdam circumlocutioiiibus certis innuendo : nos attendentes, quod dicti fratres sacris scripturis et verbi Dei studio ac animarum profectibus necnon divinis officiis et orationibus instanter et incessaiiter intendant, nee torpent otio, sed opere optimo seipsos exercitant, cum sapientia opus existat maximum, nee sint pluris qui operantur exterius, quam qui studium cognoscende divinitatis exercent

1256]

AB A N N O MCC U S Q U E AD P H I L I P P U M IV R E G . FRANC.

345

(nam et Dominus, ministrante ac operante Martha, Marie audientiam, attentionem et studium circa verbmn ipsius precipue commendavit), per quod liquido patet, quod iidem fratres ad operandum suis manibus non tenentur : quinimmo si hiis intermissis laborarent manibus, potiora utique ac utiliora in minpra minusque utilia opera non sine animarum dispendio commutarent. ; considerantes etiam, quod reliquerunt omnia propter Deum, exilia vile subsidia salubriter mendicantes, Ghristumque pauperem imitentur perfectioiiem evangelicam amplexando, ex quo evidenter apparet, quod in stalu salvandorum existant, et per sue religionis observantiam, que quidem ipsius perfectionis evangelice tenet formam, eterna premia promerentur ; pensantes insuper, quod de licentia vel commissione aut concessione Romani pontificis seu legatorum ejus vel ordinariorum locorum licite possint predicare populis et confessiones audire ac penitentias injungere salutares B : contra omnes, qui adversus predictos fratres stulte in iis et improvide sunt locuti, efficaciter procedi inandavimus 6 gravesqtie ipsis penas infligi, nisi per sufficientem satisfactionem sibi duxerint celeriter consulendum. Libellum edam quemdam valde perniciosum et detestabilem temere de novo compositum post plenam ipsius examinationem, quia in eo quedam contra auctoritatem Romani pontificis et coepiscoporuin suorum, et aliqua contra salutarem pauperum seu mendicantium religiosorum statum, sicut sunt fratres prefati, ac alia plura nefaria et perversa manifeste comperimus contineri; cum etiam gravis scandal! seminarium et materia multe turbationis existeret : tanquam iniquum, scelestum et execrabilem de fratrum nostrorum consilio auctoritate apostolica reprobandum duximus et in perpetuum condempnandum, excommunicando cunctos, qui libellum ipstim habuerint, nisi eum infra octo dies, e* quo hujusmodi nostram reprobationem et condempnationem sciverint, curaverint penitus abolere. Ideoque universitatem vestram, quam affectione paterna prosequimur, requirimus et hortamur per apostolica vobis scripta inandantes quatiiius sicut viri prudentes cogitantes discrete, quod juste ac, digne processimus in premissis, et quod vestram in hoc utilitatem operati sumus deprimendo Universitalis ejusdem tarn noxios turbatores, ac exinde pariter congaudentes virtutum et scientie studio principaliter intendatis, vestros ad hoc affectus convertentes totalitor et firmantes, a detractionibus, oblocutionibus et dolosis persuasionibus aures et animos avertendo, et evitando ac repellendo longius seditiosos et perniciosos viros, quibus amenum et deliciosum esse videtur adinvenire dissensiones et discordias procurare. Ac supradictos fratres tanquam acceptos Ghristi ministros et intercessores ad Deum pro populo efficaces habentes attentius commendatos nullis eos vexetis aut inquietetis molestiis, sed pro divina et nostra reverentia sueque sacre religionis intuitu fraterna ipsos prosequamini caritate, ac piis vestre benevolentie suffragiis foveatis, quia ex hoc et retributorem bonorum omnium reddetis vobis magis propitium, et favorem nostrum plenius acquiretis. Ad hec quia studium in civitate predicta faciente Domino prosperis semper excrevit augmentis et optimos produxit effectus, unde nullatenus expediret ipsum
Chart. Univ. Paris. I.

346

CHARTULARIUM

UNIVERS.

PARIS.

[1256

exinde removeri, sed valde dampnosum existeret, si forsitaii alibi transferretur : de vestra et ipsius translatione studii ad locum alium iiicbil, hiis pensatis, statuatis penitus nee firmetis. Nos enim parati sumus in omnibus, que ipsius Universitatis honorem et bonum respiciunt, vobis apostolice gratie januain liberaliter aperire. Dal. Anagnie iiij id. Novembris7, pontificatus nostri anno secundo.
Cartulaire des Dominicains in Arch, depart, de la C6te-d'0r (Dijon), II. 221, fol. 59. God. aaec. XIV privilegia Ord. Min. continens ad Ord. Serv. Mariae pertinens. Firmamenta triwn ord. S. Francisci (Parisiis 1512), parto 2, tr. 2, fol. LXIII, ubi ctiam dicitur, originale exstitisse Parisiis. Idem Ripoll. Wadding, Ann. Minor, ad an. 125(5, n 3(5. Ripoll, Bull, Ord. Praed., I, 322, n 128. Sbaralea, Bull. Francisc., II, 169. Omnes textuni offerunt puriorom quunv Bulaeus, III, 331. 1. Deest in mss. 2. In mss. et Firmamenta : profccto . 3. Mas. et Firmamenta : ordinatas . 4. Mss. Minorum : tornamentum . 5. Antecedens, demptis non paucis lectionibus divei'sis, concordat cum n 290. 0. Ubique : mandamus . 7. Sic ms. Minor, et Firmamenta. Cartul. vcro et Ripoll : a xvij leal. Decemb. , Wadding : xv kal. Decemb. B.

237. Odo arcliiepiscopus Rotomagensis et Reginaldus episcopus Parisiensis no turn faciunt, se publicasse Parisiis litteras summi pontiflcis Non sine multa cordis amaritudine . 1256, Decembris 31, Paris/is.

Universis presentes litteras inspecturis fr. Odo pennissione divina Rothornageiisis ecclesie minister indignus et Reginaldus ejusdem miseradone Parisiensis ecclesie minister indignus salutem in Domino Jhesu Ghristo. Noveritis nos litteras domini pape recepisse sub hac forma : Alexander episcopus servus servorum Dei venerabilibus fratribus .. Turonensi, .. Rothomagensi archiepiscopis et .. episcopo Parisiensi salutem et apostolicam benedictionem. Non sine multa cordis amaritudine , etc. sicut supra n 294. Dat. Anagnie iij kal. Novembris, pontificatus nostri anno secundo. Nos autein duo predictum mandatuin nullo archiepiscopo in ecclesia Turonensi presidente4 fuimus executi omnia contenta in predictis litteris die dominica post Natale Domini Parysius sollompniter publican tea. Actum et datum Parysius2 anno Domini MGG quinquagesimo sexto.
Originale in Arcb. nat. Paris. M. 67*, n 40. De duobus sigillis taeniolis membr. apponsis sup crest fragmontum unius et unum taeniolum. Pertinebat ad Arcb.. Univcrsitatis. 1. Vide supra ad n 290, n. 2. 2. Odo arcbiep. Rotomagensis revera tune Parisiis morabatur. Vido Regestrum tationum archiepisc. MotTiom., ed. Bonnin, p. 267. Episcopus Parisiensis tamen nas litteras jam 15 Docomb. publicavit (vide supra ad n1. 294), mine autem una cum arcbiep. Rotomag.

298.

Alexander TV ad ffaimericum cancellarium Paristensem, ut regendi Parisiis in aliqua facilitate licentiaw nulli tribuat, nisi ei qui promiserit se litteras apostolicas Quasi lignum vitae inviolabiliter observaturum. 1257, Januarii 7, Laierani.

Alexander episcopus servus servorum Dei dilectd filio .. cancellario Parisiensi salutem et apostolicam benedictionem. Licet nos olim pro studii Parisiensis conservatione quedam
Lli 44.

-1

1257]

AB A N N O M C C U S Q U E

AD P H I L I P P U M IV R E G . F R A N C .

347

circa studium ipsum de fratrum nostrorum consilio provide duxerimus ordinanda, prout in litteris nostris exinde confectis, que Quasi lignum vite incipiunt, plenius continentur, nonnulli tamen magistri et scolares Parisienses ordinationem ipsam, ut audivimus, observare noil curant, immo in ipsius studii perturbatione contra ipsam multipliciter moliuntur. Volentes igitur ut prefata nostra ordinatio ab omnibus reverenter et simpliciter observetur, discretion! tue per apostolica scripta firmiter precipiendo mandamus quatinus regendi Parisius in aliqua facilitate nemini licentiam tribuas, nisi prius tibi bona fide promiserit predictam ordinationem nostram et mandata in ea contenta se firmiter et inviolabiliter servaturum. Dat. Laterani vij id. Januarii, pbntificatus nostri anno tertio.
Originate in Arch. nat. Paris. L. 251, n 116. Restant fila cannab. God. priyilegia Ord. Min. contincns ad Ord. Serv. Mai-iae perlinens (saoc, XIV). Bulacus, III, 334, ubi tamen textum epistolae Mart. 10 dntae (infra n 303) exscripait.

299. Alexander IV ad cancellarium S. Genovefae de eodem argumenlo. 1257, Januarii 7, Laterani.

Alexander episcopus servus servorum Dei dilecto filio .. cancellario S. Genovefe Parisien. salutem et apostolicam benedictionem. Licet nos olim, etc. sicut in litteris praecedentibus. Dat. Laterani vij id. Januarii, pontificatus nostri anno tertio.
Originale in Arch. nat. Paris. L. 251, n 115. Suporsunt fila cannab. In mcmbrana aversa : Predicatorum . Cod. pi'ivil. Oi'd. Min. contincns ad Ord. Scrv. Mariae pcrtincns (sacc. XIV).

3OO. Alexander IV ad Eegijialdum episcopum Parisiensem, nornina omnium magistrorum, qui infra quindecim dies post publicata mandata apostolica, ea se observaturos Mi non promiserint, ad ipsum rescribat, ut rebellibus debita poena rependatur. 1257, Januarii 13, Laterani.

Alexander episcopus servus servorum Dei venerabili fratri .. episcopo Parisiensi salutem et apostolicam benedictionem. Ad nostram noveris audientiam pervenisse, quod licet per. quasdam nostras litteras, que incipiunt Cunctis processibus* et Licet olim*, tibi directas, quosdam de magistris et scolaribus Parisius existentibus ordinationem nostram pro conservatione studii Parisiensis de consilio fratrum nostrorum editam non servantes duxerimus graviter puniendos, aliis penam similem nichiloininus comminantes, quamplures tamen de magistris et scolaribus inemoratis adhuc perdurantes in rebellione pristina dictam ordinationem servare non curant appellationibus frivolis innitendo. Gum autem nos omnes appellationes a quibuscumque interpositas et interponeiidas, per quas impeditur ne prefata ordinatio ab omnibus magistris et scolaribus Parisius pro tempore commorantibus firmiter observetur, auctoritate presentium decernamus irritas et inanes, fraternitati tue per apostolica scripta firmiter precipiendo mandamus quatinus tenoribus

348

CHARTULARIUM

U N I V E R S . PARIS.

[1257

presentium et quarundam aliarum nostrarum litterarum dictis magistris et scolaribus directarum, que incipiunt Parisius peritie. summe sinus3, in civitate Parisicnsi per te vel per alios sine more dispendio sollempniter publicalis, nomina omnium magi sir orum, . qui infra quindecim dies a tempore publicationis hujusmodi' libi bona fide non promiserint, quod supradictam ordinationem nostram tarn in recipiendo ad stium collegium sen consortium dilectos filios fratres Ordinis Predicatorum et eorum scolares, quaui in omnibus aliis in eadem ordinatione cpntentis decetero firmiter observabunt, nobis rescribere fideliter non postponas, ut hujusmodi rebellibus pena quo ipsis pro sua debetur protervia rependatur, supradictis nostris litteris scilicet Cunctis processibus, et Licet olim in suo semper robore duraturis. Non obslante quod iidem rebelles a te appellasse dicuntur aut q'uibuscumque appellationibus eoruindem sen compoaitione, que inter ipsos ex parte una et supradictos fratres Predicatores ex altera intervenisse refertur*, cum earn tanquam iniquam et hiitam contra prefatam ordinationem nostram duxerimus irritandam B. Dat. Laterani id. Januarii, pontificatus nostri anno tcrtio.
Originale in Arch. nat. Paris. L. 251, n 118. Rcstant fila cannab. In membrana avcrsa : Prodicittormn . Mf!m. da la, Soc. cte Fhist. de Paris et de fJle-de-France, X, 261. God. privil. ord. Minor, continent) ot ad ord. Sorvor. Marian portinens (sacc. XIV). 1. Supra n 280. 2. Supra n 281. 3. Supra n 296. k. Suprn n 2G8. 5. Supra nta 280, 284.

3O1. Alexander IV Reginaldo episcopo Parisiensl mandat ut inhibeat, ne quis rjuidtfudin conferal pro expensis, quas ad litem contra fratres Ord. Praed. sustinendam Universitas facit. 1257, FebraarJi 2, Laterani,

Alexander episcopus servus servorum Dei venerabili fratri .. episcopo Parisiensi salutem et apostolicam benedictionem. Olim felicis recordationis Innocentius papa predecessor noster .. cantori Belvacensi et magistro Roberto de Duaco canonico SilvanecLonsi suis, ut dicitur, dedit litteris in mandatis, quod ipsi scolares auditores et doetores studentes Parisius per censuram ecclesiasticam coartarent, ut in expensis factis et laciondis ab universitate magistrorum et scolarium Parisiensium occasione questionis, que inter ipsos ex parte una, et .. priorem et convention fratrum Predicatorum Parisiensium ex altera super certis articulis vertebatur, contribuerent pro rata singulos contingente *. Verum quia Parisiense studium cupimus ampliari, ut dilatato sui tentorii loco funiculos suos facial longiores presertim in theologica facultate, ut sit fides catholica circumcincta inuro inexpugnabili bellatorum, quLbus resistere valeat ascendentibus ex adverse, causam ipsam ordinationis difiinitive calculo deliberatione provida duximus terminandam , licet nonnulli de dictis magistris et scolaribus indurato ammo predicte ordination! non pareant ut tenentur, non attendentes quoniam scelus ydolatrie est nolle acquiescere, et peccatum ariolandi pertinaciter repugnare. Ne igitur per hujusmodi contributions subsidium in

1257]

AB

ANNO

MGC U S Q U E AD P H I L I P P U M IV R E G .

FRANC.

349

rebellionis su.e pertinacia diutius perseverent, nos prefatas litteras penitus revocantes tibi, de cujus circumspectione fiduciam in Domino gerimus pleniorein, in virtute obedientie per apostolica scripta districte precipiendo mandamus quatinus. iParisius et in aliis locis ut>i expedire videris, sub eadem districtioiie publice inhibeas et per alios iacias inhiberi, ne quis in expensis hujusmodi' aliquid ulterius conferre presumat. Nos enim nichilo minus decernimus irritum et inane, quicquid per predictos cantorem et R. de Duaco circa contributionem hujusmodi faciendam decetero contigerit attemptari. Dat. Lalerani iiij rxon. Februarii, pontificatus iiostri anno tertio.
Duo originalia in Arch. nat. Poris. L. 251, nja 120 et 121. Rcstaiit fila cannab. In utraque membrana aversa : Predicatoi'um . Mem. cZe la Soc. de I'histoire de Paris et de l'Ile-de-France, X, 262. God. privil. Ord. Min. continens et ad Ord. Scrv. Marine per Linens (suec. XIV). 1. Supra u 239. 2. Supra 11 263.

Ludovicus IX Francorum rex no turn facil, so magistro Roberto de Sorbona dedisse ad opusscholarium do mum sitcttn Parisiis in vico de Coupe-Gueule ante palatium Thermarum. 1257, mense Februario, Par/sirs.

Ludovicuis Dei gratia Francorum rex universis presentes litteras mspecturis salutem. No turn faciinus quod nos magistro Roberto de Sorbone1 canonico Gameracensi dedimus et concessimvis ad opus scolarium, qui inibi moraturi sunt s , domum que fuit Jobannis de Aurolianis cum stabulis que fuerunt Petri Poinlane 8 contiguis eidem domui, que domus cum stabulis sita sunt Parisius in vico de Coupe-Gueule * ante palacium Termarum. Preterea permutavimus cum dido magistro decem solidos augmentati census, quos babebamus super granchiam, que fuit Johaniiis de Balneolis, sitam in dicto vico ad decem solidos augiiientati census, quos idem magister habebat super domum que fuit Philippi de Fou lane to in eodem vico sitam, quos decem solidos idem magister nobis omnino quitavit et coricessit, et nos similiter eidem quitavimus et concessimus iinperpetuum alios decem solidos antedictos. In cujus rei testimonium presentibus litteris nostrum fecimus apponi sigilluin. Actiiin Parisius anno Domini millesimo GG quinquagesimo sexto, mense Februario.
Originnle in Arch. nat. Paris. S. 6213, n 85. Decst aigillum ; reatant fila aerie, rubei colons. Mdm. de la Soc. de Vhistoire de Paris et de I'lle-de-France, X, 252, ubi specimen document!. Bibl. nat. Paris., ms. lat. 16069 (Cart, de la Sorbonne), fol. 1, uti perperam an. 1250 assignatur, sicul et a Bulaeo, III, 224, et ab aliis fit. Recte Jourdain, n 150. Juxta quamdam domus Sorbonae memoriam haec donatio evenit an. 1253. Cf. Bibl. nat. Paris, mss. lat. 10983, fol. 5 b ; 16574, fol. 39b. Quid ratlonis habeat cum Uniyersitate hoc Collegium vide infra n 378, not. 4. 1. Vide de ipso supra n .242. 2. Hoc primum documentum est eorum, quae referuntur ad fundationem Gollegii Sorbonae, in qup scholares ibi moraturi nominaiitur, et haocest unade"causis, quibua goneratim Charts, fundationis domus Sorbonae vocatur. Finis fundationis fuit sustentatio pauperum magistrorum (et scolarium) [studentium Parisius in tbeologica facultate , u.* in documentis posterioribus plerumque repetitur. Diu, et adhuc saec. XIV, restabat simplex collegium, ut et quandocjue irx actis nominatur ( collegium seu congregatio pauperum magistrorum , etc.), utique celebrius quam

350

CHARTULARIUM

UNIVERS.

PARIS.

[1257

cetera. Guillelmum de S. Amore, Odonem dc Duaco, Laurentium Anglicmn, etc., in dorno Sovbonao thoologinm docaissc rana opinio eat, sicut et eos fuisse socios vel hospites Sorbonae, ut legitor in Bibl. Arsennlis n. 1228, p. 336, vel adversary, professorum mendicantium a Gollegio Sorbonae prodiisse (Hemeraeus, Sorbonae engines, Bibl. nat. Paria., ms. lot 6493, fol. 68-74), cum Sorbona tribus tantum ultimis annis contentionis inter UmYcrsitatem et Mendicantaa initium sumpscrit. 3. Iste (Petrus Pungensasinnm) et Johannes de Balneolis nominantur etiam supra n<> 242, t prior in Cartel, de la, Sorbonne saepius occurrit, v. g. nd ann. 1254 (Arcb. nat. S. 6213, no 128), 1258 et 1260. Bibl. nat. Paris., n. lot. 16069, fol. 13. 4. Vide supra n 242.

303. Alexander IV ad Ilaimericum cancellarium Parisiensem, ut regendi Parisiis in aliqua facilitate licentiani nulli tribuat, nisi ei qui litteras apostolicas Quasi lignum vitae se ftrmiter observaturum promiserit. 1257, Martii 10, Laterani.

Alexander episcopus servus servorum Dei dilecto filio .. caiicelfcirio Parisiensi salutem et apostolicam benedictionem. Licet nos olim, etc. sicut supra n 298, usque servaturum. Deinde : non obstantibus aliquibus litteris vel indulgentiis a sede apoatolica impetratis, de quibus plenam et expressam oporteat in presentibus mentionem fieri, seu per quas mandati nostri executio in hac pUrte yaleat impediri. Dat. Laterani vj id. Martii, pontificates nostri anno tertio.
Bibl. Phillipps in Cheltenham, ms. 876, fol. 24. Cod. Vat. Reg:. 406, fol. 22*. Ambo inciphmt : Univorsis pvescntcs litteras inspecturis cancellarius Parisiensis salutem in Domino. Novcritis nos vidisso litteras domini papc forinom q;nn soquitur continentes. Post litteras superiores sequuntur aliae ad eundem directac viij kal. Aug. an. 5. Cocl. Rutcnens. Conatit. Ord. Praed., p. 248 : R v id. Maii .

3O4. Alexander IV ad cancellarium S, Genovefae Paris, de eodem argwnento. 1257, Martii 11, Lateranf.

Alexander episcopus servus servorum Dei dilecto filio .. cancellario S. Genovefe Parisiensis salutem et apostolicam benedictionem. Licet nos olim, etc. sicut in litteris precedent!hits. Dat. Laterani v id. Martii, pontificatus nostri anno tertio.
Originate in Arch. nat. Paris. L. 251, n 126. Restant fila cannnb. In membrana aversa : Prodicatovum .

Alexander IVmandat Reginaldo episcopo Parisiensi ut illos magistros et scliolares, qui renucrint contributionem facere et excommunicationis sententiam per cantorem Belvacensem et ftobertum de Duaco in eos promulgatam incurrerint, absolvat, si promiserint mandata apostplica se observaturos. 1257, Martii 13, Laterani.

Alexander episcopus servus servorum Dei venerabili fratri .. episcopo Parisiensi salutem et apostolicam benedictionem. Olim felicis recordationis Innocentius, etc. sicut supra n 301, usque presumat. Deinde : Nos enim eosdein magistros et scolares super facienda contributione in expensis, quas fecisse asseritur dicta Universitas a tempore

1257]

AB A N N O M C G

U S Q U E A D P 1 U L I P P U M I V REG. F R A N C .

351

ordinationis nostre, cujus principium est Quasi lignum vite, volumus nou teneri, decernentes irritum et inane, quicquid per predictos cantorem et R. de Duaco circa contributionem hujusmodi faciendum decetero contigerit atteinptari. Geterum si aliqui de prefatis magistris et scolaribus excommimicationis sententiam per eosdem cantorem et R. de Duaco ant eorum subdelegalos in eos qui portionem expensaruni ipsarum contingentem eosdem persolvere denegant promulgalam hactenus incurreruut aut notam irregularitatis contraxenmt exinde, cum ab eis humiliter requisitus fueris et tibi constiterit, quod dictam ordinationem nostram et mandata contonta in ipsa reverenter observent ac bona fide tibi promiserint, quod ea inviolabiliter observabunt, tu eis super premissis absolutionis et dispensationis beneficiuin auctoritate nostra per te vel per alium juxta formam ecclesie largiaris. Dat. Laterani iij id. Martii, pontificatus nostri anno tertio.
Originate in Arch. nut. Pin-is. L. 251, n 127. Rcstaut fila ciuinub. lu mcoibrnua avorsa : a Prcdioatorum .

,3Oo. Alexander IVad Turonensem et Odonem liotomagensein archiepiscopos ac Reginaldum episcopum Parisienseni ut in fratnun Praedicatorum et Minorum, quos omni laude cumulat, defensionem totam curam intendant.
1257, Martii 30, Laterani.

Alexander cpiscopus servus servorum Dei venerabilibus fratribus .. Turonensi 1 .. et .. Rotliomagcnsi archiepiscopis et .. episcopo Parisiensi salutem et apostolicam benediclionem. Non sine multa cordis amariludine, etc. sicut supra 11 290, usque commutarent. Deinde : Gonstat igitur ex hiis, meritoriam existere mendicitatem eorum, et quod ipsi tarn ab liiis, quibus predicant, quam ab aliis, elemosinas petere ac recipere illique ipsas possunt eisdem fratribus salubriter elargiri. Gum insuper iiclein fratres omnia propter Deum reliquerint, exilia vite subsidia mendicantes, Ghristumque imitentur pauperem perfectionem evangolicam amplexando, propter quod eyidenler apparet, eos non solum in statu salvandorum existere, sed etiam perfectorum, et per sue religionis observantiam, que quidem ipsius perfectionis evangelice tenet formam, in eterne retributionis premio precellentem gloriam promereri; cum etiam de licentia vel commissione aut concessions Romani pontificis sen legatorum ejus, vel ordinariorum locorum licite possint predicare populis, et confessiones audire, ac penitentias injungere salutares, aliorum inferiarum prelate rum et rectorum ecclesiarum ac sacerdotum parrochialium assensu minime requisite : volumus et per apostolica scripta vobis districte precipiendo mandamus quatinus ad requisitionem dilectorum filiorum .. prioris fratrum Predicatorum et .. guardiani fratrum Minorum Parisius vel alterius eorum per vos aut alios inquirentes de piano et sine strepitu judicii super assertione et presumptione hujusmodi diligentius veritatem, onmes magistros, doctores, et alios, qui sive in scolis, sive in predicationibus seu alibi premissa vel aliquod ipsorum dicere attemptaverint, vel imposterum attemptabunt, ex parte nostra

352

CHARTULARIUM UNIVERS.

PARIS.

[1257

monere curetis, ut infra certum terminum a vobis prefigenduin eisdein dictum suum in his publice revocent, male se dixisse fatentes, illaque detestcntur penitus et retrnctent, asserendo constanter contrarium, et illud etiam fideliter predic'ando. Quod si forte ipsi monitis nostris in hac parte acquiegcere non curaverint, ex tune contra eos ad suspensionis, excommimicationis et perpetue privationis beneficioruin suoruin ecclesiasticorum sententias sublato cujuslibet appellationis obstaculo procedatis, laicos cle hoc 'culpabiles vel fautores hujusmodi presumptoruin animadversione debita percellenlos, anxilio brachii carissimi in Christo filii nostri .. regis Francie illustris si ncceasc fucrit invocato. Nos enim nichilominus auctoritate presentium districtius inhibeinus, no quisqumn premissa vel aliquod premissorum pertinaciter astruere, vel quomodolibet defonsarc presumat. Quicumque vero id presumpserit, tanquam contumax et ecclosie Roinanc robellis ab omnibus fidelibus habeatur contra quern etiam taliter procedemus, quod penu condigna ipsum pro sua temeritate feriet, et alii ejus exemplo perlerriti a prcsumptiono sirnili frenabuntur. Ne autem aliquis ex ignorantia velamen excusationis assumut, vobis districte precipimus ut ad requisitionem dictorum prioris et guardiani Parisius ct in aliis locis, in quibus expedire videritis, presentes litteras et earum tenorcsm publicotia ct faciatis* solempniter publicari, non obstantibus aliquibus litteris vel indulgentiis alicui vel aliquibus personis ab apostolica sede concessis, quod interdici, snspondi voi excoinmunicari aut extra suas civitates et dioceses seu loca in causain trahi non possinl per litteras apostolicas, que de indulto hujusmodi plenain et exprcssam non focerint inentionem, seu quibuscumque aliis indulgentiis et litteris sedis ipsius, per quas effcctus presentium impediri valeat vel differri, et constitutione de duabus dietis edita in Concilio generali, litteris venerabilibus fratribus nostris patriarchis, archiepiscopis et episcopis generaliter a nobis directis in suo robore duraturis*. Vos autem momoratos Iratres omni benivolentia et gratia prosequentes eos .tanquam probates et acceptos Christ! ministros habeatis pro divina et nostra reverentia propensius commendatos, ipsos ab injuriis et molestiis oportunis presidiis defendentes, ita quod ex hoc vobis et vestris ecclesiis fortius obligemur. Quod si non omnes hiis exequendis potueritis interesse, duo vestrum ea nichilominus exequantur. Dat. Laterani iij kal. Aprilis, pontificatus nostri anno tertio.
Originale in Arch. nat. Paris. L. 251, n 134. Restant fila cannab. Ripoll, Bull. Ord. Praed., I, 334, n 152. 1. Nescio an isto tempore sedes archiepiscopalis a.Vinccntio de Pilmil jam fuerit occupnta. 2. Infra ri 307.

3O7.

Alexander IV de eodem argumento ad omnes patriarchas, archiepiscopos et episcopos. 1257, Hurtii 30, LateranL

Alexander episcopus servus servorum Dei venerabilibus fratribus patriarchis, archiepiscopis et episcopis, ad quos littere iste pervenerint, salutem et apostolicam benedic-

1257]

A.B A N N O

MGC

U S Q U E AD P H I L I P P U M

IV

REG. FRANC.

353

tionem. Non sine inulla cordis amaritudine, etc. sicut supra n<> 306, et mentio Jit Praedicatori-iTri et Minorum in omnibus civitatibus et diocesibus. Post Goncilio general! : Litteris venerabilibus fratribus nostris .. Turonen. et .. Rothomagen. archiepiscopis et .. episcopo Parisiensi super hoc directis* a nobis nichilominus in suo robore duraturis. Vos autem, etc. usque fortius obligemur. Dat. Laterani iij kal. Aprilis, pontificatus nostri anno lertio 9 .
Orighmle in Arch. iiat. Paris. L. 251, n 133. Bullu plumb, filis cannab. appenditur. Altorum orig. in Arch, depart, des Bouches-du-Rh6n.e (Marseille), divis. Procheurs d'Arlcs. Dcest sigillum. Vidimus an. 1257, Septemb. 8, in Arch, depart, dc la C6te-d'Or (Dijon), fonds Domini'uuns, liasac 930. Ibid. Cartul. dea Dominicaina, H. 221, fol. 55. Cod. Rutenens. Constilut. Ord. Pro.ed.f p. 249. Godd. Ynt. Ottob, 15, fol. 200 : kal. April. ; 67, fol. 124 : iiij id. Jun. . Bulacua, III, 334. Vide supra ad no 294, n. 2. * 1. Supra no gog. 2. Cf. n 292, uota.

3O8. Alexander IV ad universos patriarchas, archiepiscopos et episcopos, ut libellum Guillelmi de S. Amore : Tractatics brevis de pcriculis novissirnorum temporum , de errore damnatum cunctis denuntient. 1257, Martii 30, Laterani.

Alexander episcopus servus servorum Dei venerabilibus fratribus patriarchis, archiepiscopis et episcopis salutern et apostolicam benedictionem. Quidam scripture sacre, etc. t sicut supra n 291, usque frenabuntur circa finem. Deinde : Ideoque fraternitati vestre per apostolica scrlpta in virtute obedientie districte precipiendo mandamus, quatinus singuli vestrum ad requisitionem eorundem fratrum in civitatibus et diocesibus vestris manentium liujusinodi nostram reprobationem, condempnationem, preceptum et prohibitionem ac preinissa oinnia in locis earimdem civitatum et diocesum, ubi expedire viderint, solempniter publicare studeant et faciant publicari, contradictores per censuram ecclesiasticam appellatione postposita compescendo, litteris venerabilibus fratribus nostris .. Turonen. eL .. Rothomagens. archiepiscopis et .. episcopo Parisiensi a nobis super hoc directis1 niclailominus in suo robore duraturis. Dat. Laterani iij kal. Aprilis, pontificatus nostri anno tertio.
Originale in. Arch. nat. Paris. L. 251, n 135. In ftvcraa mcmbrann : a Prcdicatoi'uin. . Bulla pluinbea fills caanab. appcnditur, siccrt et in altero originali in Arch, depart, dcs Bouches-du-Rh&nc (Marseille), (ends Dominicains d'Arles. Tertium orig. in Arch, ddpart. de la C6tc-d'Or (Dijon), fonds Cordeliers, Hasse 907 (H. n 49). In memhrana arersa : Minorum . Vidimus 8 Sept. 1257 ibidem, fonds Dominicains, Hasse 930 (H. n 53), Cod. Rutenens. Constit. Ord. Praod., p. 248. God. Vat. Ottob. 15, fol. 249. Ripoll, Bull. Ord. Praed., I, 133, nn'151. 1. Supra xx 291.

Chart. V'Tti-o. Paris. I.

45

354

CHARTULARIUM

UNIVERS.

PARIS.

[1257

3O9.

Alexander IV reprobat appellationes, quaecumque sint, magistrorum Parisicnsium tanquam frivolas, decernitque ordinationem dictam Quasi lignum vitae inviolabiliter obsen-andam. 1257, Mail 12, Laterant.

Alexander episcopus semis servoruin Dei, ad perpetuam memorinm futuropiim. Circa frequens cotidiane sollicitudinis ministerium occupati supra vires nostras assiduis ingruentium undique disceptationum incursibus fatigamur, que nos inevitabili necessitate constringunt emergentibus litigiorum morbis varia remedia providere. Sed inlerdmu paccm credimur dedisse negotiis, et eadem majori strepitu recidivant, dumque offensionis lapides, quibus^ie vite hujus inhorret asperitas, ut rationalium affectuuin pictas liborius procurrat in Deum,. salutaribus studiis removemus, hominis inimici nialigiiilas potras aliquando scandali super]acit gravioris. Hinc utique fit, quod operosior cura plcrumque nobis imminet circa plurima, que salubri sategimus curasse inodela et propenHior nos labor repetit post labores, qiiibus altam aliis studuimus preparare quictcm. Duduin Bane cum super quibusdam articulis statum Parisiensis atudii contingcntibus conti'ovorsia emersisset, nos, qui ejusdem studii emolumenta zelamur, ul, viri scoluslici sutmnolis altercationibus, que profectum discipline prepediunt, in pacis otio pacificis l sano doctrine occupationibus imminerent, per ordinationem quandain, que Quasi lignum vite incipit, suborta dissidentium jurgia duximus de fratrum nostrorum consilio dirimcndu. Ycrum magistri atque scolares Parisienses ordinationem eandem, qua in plana curaviiniiB aapora commutare, ad turbationis materiam assumentes adversua dilectos fdios fraircs Ordinie Predicatorum maxirne in scandala surrexerunt, eidein ordination! ereolo inobediontie vertice resistendo, nee considerando prudenter ordinationi temere obviari divine, dum apostolice contradicitur potestati, ad quod eos credimus non tain veto cominuni quain particular! quorumdam seductione commotos, cum vix ad contumatiam pari conson.su multitudo prorumpat, nisi forsitan incitetur a paucis, qui si possint pccoaro <uim plurimis, impunitatem sibi suorum excessuum quos per hoc potius exaggcrant rcpromittunL Cum autem iidem fratres magistrorurn atque scolarium infostationibus laceasili ot. instuuitionibus fatigati compositionem quandain cum illis in derogationcm ordinutionia apostolice subiissent, nos compositionem hujusmodi, que fratres ipsos excludebat a Hcolis magistrorum secularium reprobantes, ordinationem ipsam in cujus contomptu nostrn -vilipendebatur auctoritas, mandavimus inviolabiliter observari, cohercendo pena clebita transgressores. Ipsi vero magistri atque scolares cum presumption! peccatum, peooato contemptum, et contemptui pertinatiam adjecissent, tandem nuntios et proctiratores ad" sedem apostolicam destinarunt, per quos ad excusandas excusationes suas coram nobis et fratribus nostris inter cetera proponere curaverunt, quod, cum ipsi de consortio universitatis magistrorum et scolarium Parisiensium, a qua omnino recesserant ejus renuntiando privilegiis et actum postmodum dimittendo legendi, non debeant reputari ordinationem r
45.

1257]

AB

A N N O MGG U S Q U E AD P H I L I P P U M

IV REG.

FRANC.

355

prcdictatn, q ue in Universitatem ipsam promulgata extitit, observare, vel magistros aul scolares prediclorum fratrum ad magistrorum consortium vel ejusdem Universitatis collegium, de quo jam essse desierant, admittere nullatenus tenebantur, preter id, quod ad socieiatein nemo est cogendus invitus, et ipai fratres duobus non debent* Universitatis, videlicet scolarium et conventus Predicatorum, collegiis contineri, addentes quod dispar ipsorum professio cos eidein Universitati reddit incongruos et ad sustinenda ipsius onera, cujus gauderent commodis, cflicit paupertatis conditio iinpotentes. Propter que necnoii et alia quedam a prcfata ordinationis aliorumqne mandatorum nostrorum oandcin orclinalionem contingentium execuloribus, ne contra ipsos procederent, fueral. pro parte Ipsorum magistrorum et scolarium ad aedem apostolicam multoliens appellatum. Proponcbant quoque, in mandalis apostolicis, que contra eos emanaverant, se gravatos injtiste, per que ipsos puniri gravitcr constat, qui culpabiles non existunt et predictam composition, em, quam paries acceptaverant, irrilari. Ad ultimum super hiis provider! sibi per scdein. apostolicam poslulanlcs. Sed fortius allegabat ocontra rebellis eorumdem niagistroru.ni et scolarium conUunatiu ot perlinalia divulgata, qui non solum in nobis sed etiain iti felicis recordalionis I. papa predecessoro noalro auctoritatem sedis apostolice eonlompsetnint dir'ectis sibi pro mcmorati Ordinis fratribus in pagina sacra docenlibus oorumque scolaribus ad sue Universitatis conaorlium admitloudis ipsius predecessoris et noBtriw jussionibus rosistendo. Aggraval: aulem culpam GO rum exempli8 contagimn, quo fidolcs lain principes quam populi lacile possont in del)ita Doo ejusque vicario obedientia et devotioiie corrumpi, si qua ex dissimulalionia noslrc patienlia illorum inobodicntic provcniret auctoritas, quibus fuiem prebet in plobe fideli sciontia lidei, qua cnninere croduutur per doctrine stadium el oxercitium discipline. Insurgit quoque advorsus oorum duriliam arguendam iiou solum nostre ordinationis^ quam calumpniari eonantur, equitas rnanijfosla, oomnnuiis utilitatis compendium omnibus aflerons et private jacture dispendium cuiquuin 11 on imporlans, yeruin eciam juraineutum, .quo se contra ejusdem ordinationis tenoroin, ne fratres ipsos rociporent donee, iitrum sint in ma-gistrorum et scolarium cousorlinni receptibilos, diffinitum fuerit temere astrinxerunt, cum an iidem fratres roocptabilitatis hujusmodi aptitudinem habeant, ipaius ordinationis auctoritas ambiguum nou reliiicjuat. De compositione sane predicla ois patrocininm adesse non debet, cum fuerit ex quadam impressionis improbitate prosumpta. Nee possunt de ixivocatione ipsius aut de inaiitlatorum nostrorum tinimadversione justam form are quorelam, cum in derogatiouem ordinationis nostre ac impedimentum theologice facultatis eadem coinpositio attcniptuta fuisset, et per conscquens in periculum fidei orthodoxe, que sicut proficicnte sacro pag-ii'ie studio incrementum recipit et vigorem, sic deliciente pernitiosum incurreret dotrimoiituni. Gum etiain mandata predicta sub ea inoderationis Ibrina processerint, ul obloinporaiiles eisdem contenta in illis aniinadversionis severitas non Ibrircl, apparet per ea non ot>edientium innocentiam vel preterite rebellionis culpas percuti, sed insolentos

356

CHARTULARIUM UNlVEllS.

PARIS.

[1257

contumatium ausus justissime cohiberi. Porro per hoc quod prefati inagislri et scolares ab Universitate Parisiensis studii recessisse ipsiusque privilegiis reuuntiasse dicuntur excusationis sue intentio non juvatur, cum constet, eos in elusionem niandati apostolici, quod jam de ipsa ordinatione servanda notitiam eorum attigerat, id fecisse. Ipsi etiam nichilominus Parisius remanentes studii scolastici occupationibus inciunbebant, licet ad tempus actum legendi astute cogitationis consilio postmodum dimisissent. LInde ad removendum pallium, quod sibi ex hujusmodi recessions ac renuntialione prelendunt, abnogantes verbis, quod operibus profitentur, omnes magistros et scolares, qui PariKius doctrine vel discipline studiis se exercent, intelligimus et intelligi volumus ejusdciu Universitatis consortio, sive illam profiteantur sive abnegent, contineri. Nos igitur omnibus, que super premissis coram nobis fuere proposita, plenius intellectis exousationes et allegationes premissas ac appellationes quascumque inagistrortun et scolaritun predictorum tanquam elusorias, ineptas et frivolas de fratrum nostroruni eonsilio repellentes sententialiter decernimus, ordinationem sepedictam et oinnia que ocmlmentiir in ipsa, compositione et aliis in contrarium allegatis nequaquain obstantibus, ab onuiibuH magistris et scolaribus Parisius existentibus cessante contradictione qualibct iulogre et inviolabiliter observari, et apostolica rescripta que super ipsius ordinationis cxecutioiio vel observatione processisse noscuntur habere sui roboris firmitatem. Insuper adiciondo statuimus ut scolares omnes tarn religiosi de prelatorum suoruin lioonlia Parisiua gratia studii quandolibet commorantes, quam etiam seculares ubiciunquo voliierint lectionibua vel predicationibus audiendis sive questionibus disputandis libere valoant iutoresscs, iilquo tam Predicatorum quam Minorum Ordinuin fratres et religiosi alii, qui pro tempore Parisius doctores fuerint in theologica facilitate, ac scolares ipsoruni in societatcin, cousortium et collegium aliorum magistrorum et scolariuin Parisiensium recipiantur plenarie semperque in eis efEcaciter habeantur. Nulli ergo, e/c., nostre scntontio- ac constitutionis, etc. Si quis autem, etc. Dal. Laterani iiij id. Mali, pontificatus noslri anno tertio.
Duo originalia in Arch. nat. Paris. L. 251, a*" 138 et 139. In utroque bullii plumbon fili BONO. Jltivi ot ruboi ooloi-is appenditur. In parte inferiore membranae rectae : a R. Plac. ; deinde in n" 138 : Pi-o magiatru Milofuc] . In mombraim aversa amborum : Predicatorum . Reg. Vat. Aloxandri IV an. 3, op. 318, fol. 42. Vidimus opiscopi Roginaldi Paris, an. 1257, Septemb., in Arch, ddpart. do la CMe-d'Or, liassc 930. Ibid. Cartul. dus Doinini<!uiiiH, II. 221, fol. 63*. Cod. Rutenens. Constitut. Ord. Praed., p. 251. Bulaous, III, 337. 1. Reg-. : spacificis 2. Reg. : dcbeat . 3. Orig. n*> 138 : oxcmphi .

1 i

01O. Alexander IV universes patriarchas, archiepiscopos, episcojjos, etc., hortatur tit frutrcs Praedicatores benigne tractent, subditisque eoritm innocentiam, neglecta accusations magistrorum Parisiensiutn, cxponant. 1257, Maii 23, Vfterbii.

Alexander episcopus servus servorum Dei venerabilibus fratribus imiversis arehiepiscopis et episcopis ac dilectis filiis abbatibus, prioribus, decanis, archidiaconis, et

1257]

AB

ANNO MCG

USQUE

AD P H I L I P P U M

IV

REG.

FRANC.

357

aliis ecclesiarum prelatis, ad quos littere iste pervenerint, salutem et apostolicam benedictionem. Gelestis ille agricola summus actor fidei precipuusque protector, sacrum fratruin Predicatorum Ordinem quasi lignum fertile inseruit in ecclesie paradiso, nt delectaret amenitate, ubertate satiarel et fructuum suavitate mulceret. Hoc itaque speciosum, fecundum et dulce lignum imbre superno rigatum pulchra plurima et dulcia poina profert, quorum odore ac sapore confortantur et convalescunt debiles, variisque detenli langoribus liberantur. Jn hoc utique vite ligno mortales carnis infirmitatibus prcgravati pabulum salutis inveniunt, et internam recipiunt sospitatem. Hujus inquam ligni pereepta fragranlia concurrerunt undique ad libamen ipsius innumeri professores fidoi et concurrnnt, qui perfruent.es assidue illo et salularibus ejus convescentes fructibus cle ipsonun pregustata dulcedine ministrant et ipsi aliis suavia libamenta salutis; Hii sunt viri probali cl plene in lege Domini eruditi, fratres videlicet dicli Ordinis, efficaces quidem in opere ac in predicatione polentes, quorum labia gratia celestis edocuit, ad propinandum salubrem doctrinam aliis, et exponendum coinmodum auimarum. Unde ubique per inundum ipsorum ora intonant velut tube, ac in omnein terrain exit sonua predicationis eoriini, et usque ad fines orbis sua salutifera verba sonant. Hii sunt viri preclari, conspieua religioue fulgenles, qui tanquam lucentia sidera in ecclesie firmamento suis splendidis docurnentis insinuant mortalibus viam vite. Hii sinit. fiale auree plene odoramenlis, qui sua sacra conversatione suaviter redolentes hortantur per hoc alios, et inducunt excussa prorsus inertia surgere ac properare ad opera bonitatis. Pro hiis ergo ab universis ecclesiarum prelatis eunrtisque Ghristi fidelibus diligendi sunt precipua caritale, ac lanquam venerabiles Dei ministri et populo suo necessarii honorandi condigne et favoribus specialibus inunicndi. Sane, quia lingue maliloque detractorum coiisueverunt falsa confingere, ac ilia pudicis etiam auribus instillare, ne per oblocutionem aliquorum ex livore latrantium, quod per fratruin ipsorum culpam discordia inter eos et magistros et scolares Parisienses emerserit, bone ac nitide fratruin eorundem fame valeat derogari, scire vos volumus, quod cum super liujusmodi discordia coram nobis et fratribus nostris diligens babita fuerit discussio, ipsos nequaquam culpabiles invenimus in hac parte, sed potius iunocentes. Ideoque universitatem vestrain rogamus et hortamur attente per apostolica vobis scripta maiidantes quatinus dictos fratres Predicatores habentes de hoc pcnitus excusatos, et eoruni in hiis innocentiam vestris subditis exponentes, ipsos ob reverentiam apostolice sedis et no strain tanquam speciales et amabiles ecclesie Romane filios ac salutis aniinaruin fervidos zelatores cum omni caritate ac benignitate tractetis, et opportunis consiliis et subsidiis foveatis, ita quod affectum, quern ad nos et eandem habetis ecclesiam, ex hoc plenius agnoscentes reddamur exinde ad vestra et ecclesiarum vestrarum comoda promptiores. Dat. Viterbii x kal. Junii, pontificatus nostri anno tertio.
Originalc in Arch. nat. Paris. L. 251, n 141. Supersunt fila cannab. Aliud in Arch, ddpart. des Bouches-du-Rh6ue (Marseille), divis. Prfichcurs d'Aries. Bulla cum fil. cann. Vidimus episc. Reginaldi Paris. Septemb. an. 1257 in Arch.

358

CHARTULA.RIUM UNIVERS.

PARIS.

[1257

depart, dc la C6te-d'0r (Dijon), fonds Dominicains, liassc 930 (H. n 53). Ibid. Cartul. dos Dominicains, H. 221, fol. B7>. Cod. Rutenens. Gonstit. Ord. Praed. ad Ord. pertinens, p. 229. Bulaeus, III, 339.

311.

Humbertus magister general. Ord. Praed. consolatur fratres suos de tribulatione maxime in partibus gallicanis circa Parisios gravescente. Commendai papam, rcgem et cardinalem Ilugoncm speciales arnicas et defensores.
1257, c. ffaem Mail, F/orentiae.

Dilectis in Dei Filio fratribus Predicatoribus universis fr. Hiiinbcrtiis servus oorinn inutilis'cum revelationis plenitudine spiritiialium gratiam gaudiormn. Qiiumcliu perogrinamur in hac 'valle tristitie, inutilis in Ghristo consolationibus nos iuvieem confovore debemus, ut inter vite et vie hiijus varietates in loco percgrinationis nostre 11011 deliciamus, sed canlantes in viis Domini leti ceplum iter ad palriam * porfiocro feslhummH. Ad quod tanto me reputo vobis magis obnoximn, quanto me duceiu vestri itinoris olegistis, et me super vos officium malris consolanlis filios seniio susc.episso. Gcrte, karissimi, philosophantibus in naturis liquet clare, quod quicquid est Hub oelo, ubi stains oal, uniformis, vanitati subjacet et in statum alterum facile pernmtaliu1, sicut in acre nuiic OH!, quies, mine perturbatio; in terris mine temperies, mine spirilus prorollarum; in niari quoque mine tranquillitas, mine tempeslas. Percurrentes velorcs yslorias logialis quod Dei populus non in eodem statu permansit, sed mine exaltalus, nuiit' dojociiiH, mine permotus 2 extitit multipliciter, mine afflictus. .Recogitato statum eeclesio et progrossuin. Nonne et ipsa per prospera et adversa sibi continue succedenllti hutuiscjue porvoiiil. i} Sic Ordo noster in omni loco Dei dono dudum promotus ct cum oinni Iclici suoccssn aubcrescens, post roborationem et firmitatem oinnimodam aseecuUun exposilus est biis tomporibus tribulationibus in quibusdam regionibus, et maxime in partibus gallicauis circa Parisius, superna idipsum providentia disponento in bomim nostrum, ut ibi pennitterot fieri conflictum graviorem, ubi major et melior nostra militia de divorsis inuiidi parlibun congregata, omni armatura abimdans, resistere possit ynlidius adversariis, i]>sosqnci virilius impugnare. Nolite ergo vos, eterni regis Domini majeslatifl et Doi Siibaulh Htronui .bellatores, nolite, inquain, mirari, si persecutiones novas el. tribulutioiKiS hiconsuoUis sentitis ... Salvatoris dementia faciente, qui cum tentatione facit proveiilus t do malis (ilicero bona novit, predicte momentanee tribulaliones ad nostri profeelum Ordinis accident, sacrosanta Romana ecclesia totius orbis magistra predictaruin occasionc profuctionem ipsius evidentius declarante et statum firmum roborante, adversariis noHiris inultiinoda confusione confusis, illustrissimo rege Francorum, specialissimo nostri Ordinis diloctoro, immo totius veritatis ferventissimo zelatore, continue nobis et ellieaciter aaaistcnto. Promde tantis patrociniis non ingrati, pro eis orate devote, et specialissimo pro domino papa beatissimo nostro, cujus benignatio ad Ordinem vix exprimi lingua posset. Dcinde superest, fratres, ut in omnibus gratias agentes simus in persecutionibus patienteH, et

1257]

AB

A N N O MGC U S Q U E

AD P I I I L I P P U M IV

REG.

FRANC.

359

Dominum pro ipsis persecutoribus exoremus ... Recommendo etiam vobis affectualiter * dominum Hugonem cardinalem, fidelissimum ac necessarium amicuin Ordinis qui in negotiis Ordinis defFerendis et promovendis infatigabiliter et perutiliter* persovorat; qui etiam sua presentia Gapitulum nostrum inulturn honoravit, ot consolatus est non inediocriter corda fratrum ... Datum Florentie, in Capilulo generali, anno Domini M 0 GGLVn 8 .
Ms. Rom. Capp. general. Ord. Pracd. ad Orel, pertinens. Decst in compilations Gapp. gonural. Ilorimrdi GuidciniH. Arch, ddpurt. de la G6tc-d'Or (Dijon), Cartul. des Dominicnins, II. 221, fol. 135. 1. Ad patriain om. ins. Rom. 2. Promotus ma. Rom. 3. Afl'ootualitor om. ROJU. 4. KL porntilitni' om. Rom. 5. Ad patres capitulai'cs Floruntiae congregates seripsit nurd. Hugo cpiHlulum, in qua Ordinuin redurguit propteivcliquos prncdicatorns, qui decent quod neaciunt, uaserunt quod ignorant, undo plura Hiiborinntur Hcundnln st audit in ordmis infaininm fratrum opprobrium , etc. Goncm-aus ctium fratnnti ad Rom. curiam noUm diMBulubiiiniH Induoit... fame quoque religionis non modicum derogntur, cum siuut vestri dog-matiaant udvoi'Barii, illuc vovsnri dcboriut, (jni mollibuH vestiuntur , etc. (vide supra n 256). Cod. continons Mngistrorum Ord. Prncd. aliorumqufl opiNtoIiw, I, 07, ud Ortl. Pvnod. pertinens, ot Cartul. dcs Dominicnins cit., fol. 95 sq.

312. Alexander IV Reginaldo episcopo Paris, exsccutionem praetfpit eorum, quae a sede apostolica do frat, Pracdicatoribus el Minoribiis in consortium magistrorurn Paris, rccipiondis staluta fuerant. 1257, Julii 14, Merbif.

Alexander episcopus servus servorurn Dei voncrabili fratri ., cpisc:opo ParisiciiBi salutem et apostolicam benedictionem. Gum advorsiiH provisions uosl.ro ordiuaLioiium salubrem, que Quasi lignum vite imiipit, super Htatu PariHionwiH wludii el. iionnulliH articulis illud contingentibus dudum do fratrum nostroruin consilio promulgalttin HOCUlares magistri et scolares Parisiensea per duram rebellionis conlumacium in conteinpLtun potestatis apostolice calcitrantes ex ipsa contra dilectos filios frutroet Ordimu Prodicutorum ofiensionis et scandali materiain quibusdani ad hoc ceteroa instiganlibua asaumpsissent, .tandem post culpaa culpis adjectas et contemptus contomptibua aggregates, nimtios et procuratores suos ad aedein apostolicam destinarunt, per quos ad excusaudaa excusationea ipsorum, quibus se munire contra predicte ordinalionis observantiam conabantur, plura fuere proposita coram nobis. Nos vero eis plenius mtellcclis oxcLUsationes et allegaliones ac quascunque appellationes ipsorum tunquam illusorias, ineptas et frivolas do predictorum fratrum nostroruin consilio repellentes sententialiter decrevimus ordinationem prefatam et omnia que continentur in ipsa compositione ot aliis in contrarium allcgatis nequaquam obstantibue, ab omnibus rnagistris et scolaribus Parisius existenlibua coHHiinte contradictione qualibet integre et inviolabiliter obaorvari, et apostolica rescripta, quo super ipsius ordinationis executione vel observatione processisse noscuntur, habero sui roboris firmitatem. Insuper adiciendo statuimus ut scolares onines tarn religiosi de prelatorum suorum licentia Parisius gratia studii quandolibet cominorantes, quain etiam seculares, ubicumque voluerint, lectionibus vel predicationibus audiendis, sive questionibus

360

C.IIARTULA.RIUM UNIVERS.

PARIS.

[1257

disputandis libere valeant interesse, utque tarn Predicatorum quarn Minoriun fratres et religiosi alii, qui pro tempore Parisitis doctores fuerint in theologica facilitate, ac scolares ipsorum in'societatem, consortium et collegium aliorum magistroruin el. scolarium Parisiensium recipiantur plenarie seinperque in eis efficaciter habeantur, sicut ex litterarum nostrarum, que incipiunt Circa frequens1, inspectione tibi liquido innotescet. Quocirca fraternitati tue per apostolica scripta in virtule obedientie ac etiam sub excommunicationis pena districte precipiendo mandamus quatiiius presentium et litterarum ipsarum tenores pmni dilatione et occasione postpositis per te vel per alios Parisius sollempniter, publicans ordinationem, litteras et statuta predicta et que continenlur in eis, facias integre et inviolabiliter observari, carissimi in Ghristo filii nostri.. ilhistris regis Francie ad hoc si opus fuerit auxilio invocato. Ne vero tante rebellionis vitium ulterius possit esse aliis occasio scismatis et contumacie perniciose foinentum, oinnes magistros et scolares seculares et auditores Parisienses, qui expresse ac publice non paruerint restitution! die to rum fratrum Predicatorum, per felicis recordatioiiis Innocentium papam iiij predecessorem nostrum et postmoduin per nos facte ordinationi, litteris, sententiis, slatutis ac inandatis nostris infra unuin mensem, postquam tenor presentium uE predictum est fuerit Parisius publicatus, omnibus dignitatibus et beneficiis ecclesiaslicis ac oflicio magistral!, predicatione et doctrina privamus, et in posterum reddimus omnino indignos, decernentes eos ab ordinum executioiie et' susceptione suspensos. Eos quoque, qui occasiono prcsentiuin aut aliarum litterarum sedis apostolice pro dictis restitulione et ordinationc servanclis, sive * occasione Parisiensis studii directarum, ipsum studium dissipare aut lurbarc sou alibi sine sedis ejusdern speciali licentia contra tenorem ordinationis predicto transferre presumpserint, excoinmunicationis vinculo iimodamus, quos et tu per tc vel per alium excommunicatos denunties Parisius et ubicuinque videris expedire. Si qui vero, quod absit, predicta non curaverint adimplere, aut alias in hiis contumaccs fuorint vel rebelles sen quietis scolarium et studii turbalores, tu eorum nomina, ut nominatiin graviori pena mulctentur, nobis intiinare procures, hoc ipsuin supradicto regi clcnunllans, ut ad bonorum pacein malorumque terrorem eos ut expedire viderit coherceat tradita sibi clivinitus potestate. Jurainenta quidem aut obligationes quascumque a dictis magistris et scolaribus sen ab ipsorum aliquibus et specialiter de non recipiendo ad scolas vel scolasticam societatem dictos fratres Predicatores vel scolares ipsorum fratrum regentium, sive alias presumpta contra prefatam ordinationem nostram, aut aliqua eorum, que continentur in ipsa seu contra statuta vel maiidata nostra sen ipsorum aliquod, decernimus penitus non tenere. Non obstantibus appellationibus aut occasionibus quibuscumque preteritis vel futuris, aut etiam quod a te dato super hoc executore a nobis pluries appellasse dicuntur, sive processibus aliquibus aut litteris vel indulgentiis a sede predicta concessis, per que hujusmodi mandati executio in hac parte impediri valeat vel differri, aut de quibus plenam et expressam seu de verbo ad verbum fieri oporteat in presentibus mentionem,

1257]

AB A N N O MCG U S Q U E AD P H I L I P P T J M IV

HE G. F R A N C .

361

seu etiam, quod dicti fratres, quando consenserunt in compositione predicta, renuntiaverunt, ut dicitur, litteris apostolicis impetratis et impetrandis, quas in suo robore volumus permanere 1 , ipsasque tibi et eisdem fratribus ab earum detentoribus reddi, quos ad id si necesse fuerit monitione premissa per censuram ecclesiasticam appellatione remota compellas. Preceptum nostrum, quod ex toto cordis affectu tibi dirigimus, taliter impleturus, quod efficacis obedientie gaudeamus in te promptitudineni invenisse; alias autem pro firmo teneas, quod indignationem nostram sub incursu predicte pene contra personam tuam, licet ipsam in Ghristo sincerissime diligamus, graviter provocabis, litteris nostris : Cunctis processibus*, Licet olim*, et Ad nostram noverisk, tibi alias directis a nobis in suo robore nichilominus duraturis; contradictores per censuram ecclesiasticam appellatione postposita compescendo. Quod enim super hoc inveneris et feceris, nobis fideliter rescribere non omittas. Dat. Viterbii ij id. Julii, pontificatus nostri anno tertio.
Originale in Arch. nat. Paris. L. 261, n 142. Butla phunhoa fills cannab. appenditur. In mcmbrana ayersa : Predicatorum . Vidimus cpiscopi Reginald! Paris. Septemb. an. 1257 in Arch. dcSpart. do la C6to-d'0r, fonda Dominicaina, liasso 930 (H. n 53). Ibid. Cartul, des Dominicains, H. 221, fol. 76. Magnum Pastorale in Arch. nat. Paris. LL. 175, p. 663. Cod. Rutenens. Gonstitut. Ord. Pracd., p. 254. Bulacus, III, 340. Idem, p. 308, bane epistolam perperam ad an. 2 rofort, sicut et Jourdain, n 138. 1. Supra n 309. 2. Supra n 280. 3. Supra n 281. 4. Supra n 300.

313". Alexander IV TOgat Ludovicum, regem Francorum, ut JReginaldo cpiscopo Parisiensi in exsecutione mandatorum apostolicorum regaliter adsit. 1257, Julii 31, Viterbii.

Alexander episcopus servus servorum Doi carissimo in Ghristo filio ., regi Francorum illustri salutem et apostolicam benedictionem. Bona mcritoria, per quo virtutum Domino placere desideras, religiosa multiplicat dilcctionis caritas, qua humiles religiosasque personas, in quibus divine pacis spiritus requiescit, humiliter amplectitur mansuetudinis regie celsitudo. Hoc quippe in celis ad mercedis cumuluin tibi signanter pura reponit intentio, quam pia desideriorum tuorum studia manifestant; hoc velut insigne imitationis exemplar fidelibus aperte proponitur ad protection. Propterea si pro dilectis filiis Predicatorum et Minorum Ordinum fratribus qui Parisius in predicatione et doctrina evangelii laborantes in refrigerii tui consolatione respirant, protectionis regie presidium imploramus, credimus quod nostre petitionis instantia cum tuo voto concurrens regalein auditum aut animum non gravabit. Sane licet iidein fratres in executione mandatorum apostolicorum, que super statu studii ad convertendam seu conterendam secularium magistrorum et scolarium Parisiensium duritiam emanarunt, promptum invenerint auxilium regie potestatis, super quo et ipsi pro te Deo humilia pro tua salute vota persolvunt, et nog tue celsitudini gratias aginius copiosas : quia tamen quandam tulimus de novo sententiarn et statuta condidimus, quibus turbatorum studii Parisiensis cohibetur improChart. Univ. Paris. I. 46

362

CHARTULARIUM UNIVEUS.

PARIS.

[*257

bitas, et ipsis fratribus ac aliis studium diligentibus sancte quietis iriinquillitaB proyidetur, sublimitatem tuam rogamus et hortamur in Domino, ac in romisBionoin tibi injimgimus peccatorum, quatinus venerabili fratri nostro .'. episcopo Parisienai, cui predictorum sententie et statutorum executionem commisimus, promptum et favorabiio super hoc contra inobedientes et rebelles ac quietis stuclii turbatorca ct profnlorum fratrum vexatores prestare brachii tui cures auxilium, quo pax inimiatur limmlium, ct insolentium cervicosa pervicacia confringatur, excludendo a regno Francie vcl alias cohercendo prout videris expedire. Ac memoratos fratres manus regia prcpotenti virlute ab omni molestia protegat et defendat, vivantque regio culmine tuti et sub Luu protoctionc securi, inter inquietos pacifici, inter improbos innocentes, preces nostras in hac parto sic efiicaciter impleturus, quod nos, qui eas tibi ex corclis affectu dirigimus, voli nostri plonitudinem consecuti tuis cum oportunum fuerit libentius annuamus. Dat. Yiterbii ij kal. Augusti, pontificatus nostri anno tertio.
Originale in Arch. nat. Paris. L. 251, n 143. Restant fila cnnuab. In mombrana avorHii : PralituitmMuu . DuInauN, III, 341.

314.

Alexander IV Guillelmo de S. Amore regno Franciae interdicit, omnemque docendi nut praedicandi facul~ totem ei adimit. 1257, August/ 9, VHerbii,

Alexander episcopus servus servorum Dei Guillermo de Sancto Amoro in Lonum dirigere gressus suos. Gum propter multiplices culpas et grandcs offensas, quas toinorario commisisti, et specialiter propter libellum pernitiosum et detcstabilem a lo compoHilum, et per nos olim de fratrum nostrorum consilio reprobatum et mporpoliiuin coiideinpnatum, merueris graves penas, volumus et per apostolica tibi scripta in virtate obodicmtie sub debito juramenti, quod prestitisti de stanclo precise mandatis noslriH, nccnon <it Hub excommunicationis ac privationis perpetue ab officio et beneficiis penis, quas oo ipso le incurrere volumus, si contra htijusmodi preceptum nostrum venire Umiptuvoris, Balvia aliis mandatis tibi faciendis a nobis, districte precipiendo mandamus quatinus nullo umquam tempore regnum Francie absque sedis apostolice licentia apociuli iritrtire presumas 1 , et nichilominus omnein docendi ac predicandi auctoritate apostolica porpctua interdicimus facultatem, ita quod nee docere alicubi, nee unquam alicui cloro vol populo sine ipsius sedis permissione decetero aiideas predicare. Dat. Viterbii v id. August!, pontificatus nostri anno tertio.
Originate in Arch. nat. Paris. L. 251, n 144. Restant fila camiab. Infra : Hugo v . In mombrutm tiyoi'fla : Prcdicatorum . Cod. privil. Ord. Min. continens et ad Ord. Serv. Mariae pcrtinens (aaoc. XIV). Bulacua, III, 3'i2. 1. Rex ipse rogavit papara, ut Gnillelmo hoc interdiceret. Vide n 315.

46.

1257]

AB A N N O M C G U S Q U E AD P H I L I P P U M IV
*

REG.

FRANC.

363

315. Alexander IVad Ludovicum regem Francorum, ne patiatur Guillelmum de S. Amore suum regnum intrare,
1257, August! 11, Viierbii.

Alexander episcopus servus servorum Dei carissimo in Christo filio .. illustri regi Francie salutem et apostolicam benedictionem. Gum propter multiplices culpas et grandes ofFensas, quas Guillermus de Sancto Amore temerarie commisisse dinoscitur, et specialiter propter libellum pernitiosum et detestabilem ab ipso composition, cujus principium : Ecce videntes clamabunt foris, et titulus : Tractatus brevis de periculis novissirnorum temporum, dicebatur, ac per nos olim de fratrum nostrorum consilio reprobatum et inperpetuum condempnatum, ineruerit graves penas, eidem Guillermo nostris in virtute obedientie sub debito juramenti, quod prestitit de stando precise mandatis nostris, 'necnon et sub excommunicationis ac privationis pcrpetue ab officio et beneficiis penis, quas eo ipso eum incurrere volutnus, si contra hujusinodi preceptum nostrum venire temptavcrit, salvis omnibus aliis mandatis nostris, quo sibi forsitan viva voce fieri fecimus, aut nuncio vel litteris duxerimus facienda, districte dedimus litteris in preceptis, ut nullo unquain tempore regnum Francie intrare presumat, et nichilominus oinnem docendi ac predicandi sibi auctoritate apostolica perpetuo interdiximus facultalem, ila quod nee docere alicubi, nee unquain alicui clero vel populo decetero audeat predicare. Gum igilur nos celsitudo regia rogaverit, sicut a tua credimus memoria non olapsum, ut eidem Guillermo predict! regni interdicereinus ingressum, et nos hoc prout expressum est superius, duxerimus faciendum, serenitatem tuam rogamus et liorlamur attente quatinus prefatum Guillermum regnum ipsum intrare nullatenus patiaris. Et quia pro. certo noviinus, quod dilectos filios fratres Pre'dicatores et Minorca speciali favore prosequeris, super quo te dignis in Domino laudibus efferentes gratiarum tibi referimus multiplices actiones, magnificentiam tuam omni qua possumus affectione rogamus quatinus eosdem fratres pro Ghristi reverentia, cujus aunt deputati obsequiis, habens benignitate solita commendatos, eos a quorumlibet injuriis et molestiis protegas et defendas, ita quod tua potentia communiti pace quieta et quiete pacifica pacis auctori valeant famulari. Dal;. Viterbii iij id. Augusti, pontificatus nostri anno tertio.
Oi'iginalo in Arch. nat. Paris. L. 251, n 145. Bullu plumbca filis cannab. npponditur. Infra: Hugo v. In mombrana avcrsa : Prodicatorum . Biilivous, III. 343.

316. Alexander IVad Reginaldum episcopum Paris, de eodem argumento*

1267, Augusti 23, Viterbii.

Alexander episcopus servus servoruni Dei venerabili fratri .. episcopo Parisiensi salutem et apostolicam benedictionem. Gum propter multiplices culpas et grandes

364

GHA.RTULA.RIUM U N I V E R S . PARIS

[1257

offensas, etc. ut supra n 315, usque audeat predicare. Deinde : Ideoque fraternitati tue per apostolica scripta mandamus, quatinus in ecclesia Parisiensi et alibi .etiam ubi expedire videris per te vel per alium predicta publicare procures; et si tibi constiterit, quod diclus Guillermus contra tale preceptum nostrum in aliquo venire presuinpserit, tu denuncians ipsum excommunicatum, perjurmn ac perpetuo ab officio beneficiisque privatum injungas illis, ad quos beneficiorum suorum collatio pertinet, ut eadern beneficia, si qua cum habere contingit, personis idoneis et ecclesie Roznane devotis libere confernnt et assignent. Denuncies etiam publice dilectis filiis universitati magiatrorum et scolurium Parisionsium, quod non pro eo, quod idem Guillermus Universitatem ipsam defendit, aut quod pro ea forsitan in Francia vel apud sedem apostolicam laboravit (cum umgistros et scolarcs predictos tanquam nobilia ecclesie membra sinceritatis precipue affectibus prosoquamur), set pro prefatis exceaaibua et precipue pro predicto deteatabili et a nobis dampnato libello sic contra eum processimus ; et si adhuc id exegerit protervia contumacis, gruvius auctore Domino procedemus. Latas autem alias in ipsum de mandate nostro suspense onia vel privationis beneficiorum suorum sententias persistere volumus in suo robore firmitatis. Gontradictores autem si qui fuerint per censuram ecclesiaslicam appollaliono roniola compescas. Dat. Viterbii x kal. Septembris, pontificatus nostri anno torlio.
Originate in Arch., nat. Paris. L. 251, n. 146. Restant fila cannab. Infra : Hugo v . In mombvana aversn : catoram . Magnum Chart, eccles. Paris, in Arch. nat. Paris. LL. 183, fol. 186. Bulaoua, III, 343. Apud Hijjoll, Dull. Qrd. Praed., perperam kal. Septcmb. .

317. Declaratio magistri Christiani, canonici Belvacensis, Parisiis kabita. 1257, August/' 12 et 27, [Paris/isJ.

Reginaldus miseralione divina Parisiensis ecclesie minister indignua univcrsit* presentes litteras inspecturis salutem in Domino. No turn facimus quod anno Domini MGGL VII die dominica ante Asaumptionem beate Marie virginis in pleno aermone facto in domo fratrum Minorum Parisiensium magiater Chriatianua de Virdunio in preseiitiu mandati nostri jurat! ad hoc a nobis specialiter destinati dixit publice omnia et singula inferius annotata in hunc modum : Duo intendo facere, primo dicam ad quid veni; poatea faciam illud eL incipio sic sicut alias incepi : Guram habe de bono nomine; magia tibi proderit , etc. Nomen obedientis bonum est propter quinque, quia scilicet fecit amicoa Chrisli; in Job. : Yos amici mei estis , etc. Secundo quia facit a Deo provider! in necessariis; in Ys. : Si volueritis et audieritis me , etc. Tertio quia Deua eos qui habent istucl nomen protegit ne mala cooperentur eis in malmn, sed in bonum; Eecl. : Qui custodit preceptum , etc. Quarto quia qui vere habent istud nomen, se possint dicere victores juxta illud : Vir obediens loquetur victorias . Quinto quia introducit ad vitam eternam; Mat. : Si vis

1257]

AB A N N O

MCC U S Q U E AD P I I I L I P P U M IV REG.

FRANC.

365

ad vitam ingredi, etc., el in Proverb. : Melius est nomen bonum , etc. Ex quo nomen obedientis ita bonurn est, bene custodiendum est, et si quis amisit illud, bene debet laborare quoxl reciperet. Aliqui suggesserunt domino pape, quod erarn ei rebellis et quod essem incentor rebellionum, quod nunquom fui. Et tamen hoc credidit papa, et illi qui suggesserimt domino pape, nomen obedientis michi abstulerunt. Propter quod sludui recuperare illud nomen. Nesciebam aliam viam, nisi quod ivi ad dominum papam ad excusandum me de inobeclienlia. Ad quod quatuor feci : primo dixi quod nunquam fueram rebellis, quod scirem. Secundo rogavi, ut ostenderetur michi, si in aliquo fuissem rebellis et agerem pcnitentiam. Quibusdam dicentibus quod non receperam fratros, dixi quod hoc fui I falsum. Immo postquam separati [fuerunt] ab Universitate, fui cum ipsis in scolis magistri Jacobi decani Turonensis, et apposui cum ipsis. Et ita me excusavi, quod quidam auditoruin meoruin in curia dixit, se habere me excusatum in publica audientia. Postea processi : volens me ostendere obedientem per omnia promisi pape quod in omnibus obedirem 4 . Secundo voluit quod ego jurarem. Ego dixi, simplex verbum et juramentum non difl'ert christiano, et juravi quod facerem mandatum pape. Postea preceptum fuit. michi, quod aliqua facerem in curia, et feci 1 . Item preceptum fuit michi, quod Bononie idem facerem 8 , et fuit relaxatum, quia linguam ignorabam 8 . Item preceptum fuit michi, ut Parisius idem-facerem. Ad hoc veni, ut clicam que precepta fuerunt michi ut dicerem. Illi qui abstulerunt inichi nomen obedientis, vulneraverunt me, ut dicere possim illud Cant. : Percusserunt me, vulneraverunt me, tulerunt pallium meum. Vulneraverunt me quinque vulneribus : priinum disponit ad mortem corporis, secundum impedit curationem ejusdem, tertium disponit ad mortem anime, quarlum impedit curationem ejusdem, quintum repellit medicos ne -accedant ad me curandum. Priinum vulnus est procuracio privationis beneficii quo provisum erat michi.in vite necessariis; secundum est procuracio, ut redclerer indignus. aliis beneficiis optinendis; tertium est procuracio, ne predicarem aut legerem, contra illud : Spirituni nolite extinguere , et sic in me extinxerunt spiritum; quartum est procuracio, quod a regno Francie amoverer, quod impedit curacionem tertii vulneris, quia alias linguas ignore; quintum est diffamacio, per quam a me repellebantur, qui me possent curare. Si ista sunt crudelia, judicate. Isti crudeliores fuerunt latrombus, qui vulneraverunt descendentern a Jerusalem in Jericho, quia illi dimiserunt eum semivivum, isti me totaliter interfecerunt. Melius esset michi, quod procurassent mortem meam, quia tune non moverer ad odiendum illos et essem sine anime periculo; modo autetn cotidie sum in periculo anime. Aliqui dixerunt, quod omnia, que dixerain de penetrantibus domos, revocarem in curia. Bene scit papa, quomodo est de hoc. Nunquam fuit michi aliquid oppositum in judicio, nee unquam fuit michi injuncturn ut aliquid revocarem, quia nichil dixi contrarium hiis que dicturus sum, quia non dicam revocando, sed obediendo,- quia inichi injunctum est. Quibus dictis legit idem magister Ghristianus publice ea, que inferius continentur/ :

366

CHARTULARIUM TJNIVERS.

PARIS.

[1257

Ego magister Christianus, quantum in me est, ex nunc recipio et ex mine obedio et obediam in posterum, nisi dominus papa aliter ordinaveril, ordinotioni domini papo quo incipit : Quasi lignum vite, etc., et contra earn scienter non venison nee eonlradicontibus ordinationi predicts auxilium vel consilium prestabo publice vel private. Secnndo fralres Predicatores et Minores Parisius degentes, magistros ac auditores eoriun ac spocialiter et nominatim fratres Thomam de Aquino de Ordine Preclicatoruin, el. Bonaventuram de Ordine Minorum, doctores theologie, ex nunc, quantum in me eat, in societatom Hcolasticam et ad Universitatem Parisiensem recipio, et expresse predicLos cloctorcH recipio nt magistros, ipsosque juxta ordinationem predictam ab Universituto sou inagistrifl et scolaribus Parisius commorantibus proctirabo recipi bona fide, et contra prediota nunquam prestabo consilium vel consensum. Tertio, quod scienter B la tula ct obligalionefl et juramenta non faciam sen a religiosis vel ab aliis exigam, vel in quantum in mo fuerit oxigi permittam, per que vel per quos infringatur [ordinalio] supradicla sou conlru earn quomodolibet veniatur. Quarto, quod non procurabo noc quantum in mo oftl iiori permittam, quod Parisiense studium absque licen-tia domini pape occasione oujnalibot preterite turbationis seu facti dissolvatur sen alio loco transferatur. Item reprobo libelJum secundum formam traditam in littera de libclli condempnaliouc, qui nupo.i' ('nil. par summum pontificem condempnatus, et errores in ipso contentos, qui sunt -conlrn infra scripta. Assero et affirmo, quod Romaniis 'pontifex potest pradJcatoren ot oonAjssores mittere ubique per mundum juxta sitfe beneplacitum yoluntaiis sino ooiiHonau inforiorum prelatorum quorumcumque sen parrochialium sacerdotum. Item quod archicpiHcopi et episcopi in suis dyocesibus dare possunt licentiam predicandi et oonicHHion&H nudioudi sine consensu inferiorum sacerdotum vel rectorum ecclesianuu, c.um viderint oxptuliro, quodque predicatores et confessores sic missi possunt libere predicaro ct Hcito confer siones audire ac absolvere penitentes. Item quod status mendicilulis proptor Chdstum ont status salutis et perfectionis. Item quod religiosi paiiperes, qui oinuia reliqiioriiiH proptor Christum, possunt mendicando acquirere victum suum sine labore maniuim, etiamsi Bint validi corpore, maxime qui student verbo Dei, predicando, diapulando, legondo. Item quod ea que continebantur in libello predicto et in quibusdam arliculis a me confeclis, que implicite vel explicite videbantur seu poterant in predictorum Ordinom infniuiam redundare, sicut de pseudoapostolis, et de pseudoprophelis, de nuutiis anlichviati, de penetrantibus domos, de periculis novissimorum temporum, non intelligo wee intolloxi de fratribus Ordinum Predicatorum et Minormn, quod tales sint vel fuerint vel etiaui fuluri smt, sed fateor Ordines ipsos esse bonos et ab ecclesia approbates, et assero et afllrino, quod Deus hoc ipsum per manifesta indicia nostris temporibus comprobavil, nonnulla miracula scilicet, que per sanctos utriusque Ordinis sanctorum cathalugo per Homanam ecclesiam canonice legitime fideliter ac rite ascriptos est misericorditer operari dignatus.

1257]

AB A N N O MCG U S Q T J E AD P H I L I P P U . M

IV R E G .

FRANC.

367

Quibus lectis dixit idem magister ea que sequuntur : Quando recepi mandatum, ut 'dicerem quod Predicatores et Minores non sunt nee fuerunt nee futuri sunk de discipulis antichristi, etc., recepi mandatum lioc modo, et dixi coram cardinalibus, scilicet : qui vivunt secundum ordinem suum . Et ipsi dixerunt, quod ipsi nee aliter intelligebant. Fratres etiam. dicunt, quod hoc aliter non intelligunt. Et peto a nuncio domini episcopi, ut de.t inichi que dixi sub sigillo domini episcopi. Nos vero in testimonium predictorum sigillum nostrum presentibus duximus apponendmn. Datum in vigilia beati Angus dni anno predicto. Nos Reginaldus Dei gratia episcopus Parisiensis ad omnem ambiguitatein tollendam, verbum lilteris nostris insertum, quibus presens scriptura est annexa, quod est tale : Nos vero in testimonium predictorum sigillum nostrum presentibus duximus apponendum , in testimonium predictorum ita intelleximus et intelligimus, id est, in testimonium, quod dictus magister Ghristianus ita proposuit in presentia mandati riostri; non enim coiistat nobis, quod cardinales dixerint vel quod fratres dicant, quod non aliter intelligebant vel inteliigunt, quain dictus magister intellexerit de discipulis antichristi. Datum anno Domini MGGLVII, mense Augusto.
Codex privilegia Ord. Minorum contiiions ct ad Ord. Sew. Mnriao. portincns (saoc. XIV.). 1. Vide supra n 293. 2. DC Guillclmo do S. Amoro sumiana pontifox scrip sit otiam Bononiam. Vido infra n 318. 3. Ex hoc concludoro possuiuns declamtionem non tantum in ling-uu lutinu, sod otiam in vulgar! fieri dcbuisso. 4. Hacc declaratio paone ad vorbum cum ilia supra n 293 rolata oongruit; Lie omnia roferuntur tantum in prima persona, id oat, in persona Christian?.

318. Alexander IV JacoLo episcopo Bononiensi mandat ut sententiam in Guillelmum de Sancto Amors latam promulget ac magistris et scholaribus atque aliis Bononiensibus inhibeat ne dictum Guillelmum audiant, si forte praedicare vel cathedram magistralem ascendere praesumpserit.
1257, Septembris 24, Viterbii.

Alexander episcopus servus servorum Dei venerabili fratri .. episcopo Bononiensi1 salutem et apostolicam benedictionem. Gum propter multiplices culpas, etc. sicut supra n 315, usque audeat predicare. Dein'de : Ideoque fraternitati tue per apostolica scripta mandamus quatinus in ecclesia Bononiensi et alibi, ubi expedire videris, per te vel per alium predicta publicare procures, ac magistris et scolaribus ac aliis Bononiensibus universis clistrictius auctoritate nostra sub excommunicationis pena studeas inhibere ne dictum Guillermiun audiant, si forte contra hujusmodi inhibitionem nostram conventiones facere, aut predicare, vel cathedram presumpserit ascendere magistralem. Et si tibi constiterit, quod nominatus Guillermus contra tale preceptum nostrum in aliquo venire presumpserit, denuncies ipsum publice excommunicatum ac perpetuo officio beneficiisque

368

CHARTULARIUM

UNIYERS.

PARIS.
*

[1257

privatum. Latas, etc. lit supra n 316. Dat. Viterbii viij kal. Octobris, pontificalus nostri anno tertio.
Ex apographo originalis (olim in conventu S. Mariae ad Gradus Yitcrb. existentis) in Arch. Ord. Ripoll, Bull. Ord. Praed., I, 349, n 180. Bononiae, ubi etiara originale sorvari debebat, illud rcpcriro non potuimus. 1. Magistro Jacobo de Buoncambio, Ord. Praod., qui sub Innocentio IV aliquo tempore fuit vicecancellariua S. R. E. ot ab 31 Maii 1244 episcopus Bononicnsis. Hieronymus Borselli dicit cum fuisso in curia, quando Guillelmi dc S. Amoro liber condemnatus fuit. Chron. in Bibl. Univ. Boiion., ms. 1999, fol. 53*.

319.

Alexander IV, petentibus fratribus Praed., Reginaldo episcopo Parisiensi concedit facultatem absolvendi magistros et scholares Paris, mandatis apostolicis obedientes.
1257, Septembris 27, Viterbii.

Alexander episcopus servus servorum Dei venerabili fratri .. episcopo Parisiensi salutem et apostolicam benedictionem. Dilecti filii prior et fratres Predicatores Parisienses nobis humiliter supplicarimt, ut cuiri noniiulli magistri et scolares Parisienses pretextu discordie usque nunc Parisius habite et occasione detentionis cujusdam libelli olim dampnati a nobis, cujus principium erat: Ecce videtites clamabunt foris, dicantur excommunicationis sententiam incurrisse providere super hoc salubriter curaremus. Nos itaquo sic volentes ipsorum in hac parte saluti consulere, ut equitati nostre sententie super hoc late nullatenus derogetur, fraternitati tue per apostolica scripta mandamus, quatinusvomnibus magistris et scolaribus, qui occasione dicte discordie ac prefati libelli interdicti, suspensionis, aut excommunicationis sententias nostra vel quavis auctoritate prolatas hactenus incurrerunt, postquam tibi plene constiterit, quod ipsi ordinationem nostram, quam pro conservatione studii Parisiensis de consilio fratrum nostrorum edidimus, et que continentur in ipsa, sententiam quoque ac statuta in ea per nos expressa diligenter et efficaciter ac sine aliqua fictioiie observent et caverint, quod decetero eadein observabuntur, ac dictum libellum prorsus in toto et in qualibet sui parte combusserint ac omnino curaverint abolere, auctoritate nostra juxta formam ecclesie beneficium absolutionis impendas, et dispenses cum eis super irregularitatibus, si quas forsitan occasione htijusmodi conlraxerint. Dat. Viterbii v kal. Octobris, pontificatus nostri anno tertio.
Magnum chart. eccL Paris, in Arch. nat. Paris. LL. 183, fol. 187. Bulaous, III, 344.

. Alexander IV Reginaldo episcopo Paris, instrumentum transmitlit, in quo juramentum Odonis de Duaco et Christiani Belvacensis continetur, eique injungit ut instrumentum publicet.
1257, Octobris 2, Viterbii,

Alexander episcopus servus servorum Dei venerabili fratri .. episcopo Parisiensi salutem et apostolicam benedictionem. Gum olim apud sedem apostolicam constituti

1257]

AB A N N O M G G U S Q U E AD P I I I L I P P U M

IV

REG,

FIIANC.

.369

magislri Octo tie Duaco, doctor theologice facultads, et Christianus, canonicus Belvacensis, coram dilectis fdiia nostris fralribus II. tituli Sancte Sabine presbytero et Johanne Sancti Nicolai in Garcere Tulliano diacono cardinalibus juraverint, stare precise mandatis nostris, iidein cardinales prefatis magistris ex parte nostra quedain fecerunt mandata in virtute prestiti juramenli, prout in instrumento publico inde confecto, cujus tenor preseiilibiis infra subnectitur, plenius. continetur. Volentes igitur in publicam venire notitiam, quod in hac parte dictis magistris ab eisdem cardinalibus de speciali mandato salubriter esl, injuncturn, fraternitati tue per apostolica scripta mandamus quatinus precepta hujusmodi sino more dispendio publices per te vel per aliiun Pariaius et alibi, sicut videris expedire. Si vero died magistri precepta ipsa infra spaduni unius inensis a tempore publicationis hujusmodi adimplere non curaverint Parisius eflicaciter et simpliciter ac sine aliqua fictione"1, tu eos ibidem publice denuncies esse perjures. Restitutionem quoque dicti magistri Octonis ad offieia, beneficia et alia, quibus auctoritate quarumdaih litterarum nostrariiin, quarum principium est : Cunctis processibits*, privatus fuerat, auctoritate nostra revocare procures, contradictores per censuram ecclesiasticam appellatione postposita compescendo. Instrument! vero predicti tenor talis est : In nomine Ghristi Amen. Anno Domini MCGLYI, etc. sicut supra 11 293, Dat. Vilerbii vj non. Celebris, pontificatus noslri anno tertio.
Originulo in Arch. wat. Pnris. L. 251, 11 156. Deeat hulln; 'restunt fila cunnul). In membranac rcctoe parto inferiore : R. Plan. . In inombrana avert!a : Predicatorum . Vidimus officinlis curiac VcsonLiuao Docemb. an. 1257, in Arch, dtfpnrt. do la C6te-d'0r (Dijon), fonils Dominicnins, liusso 930 (II. n" 58). Ibid. Cartul. dos Dominicains, II. 221, fol. 73. God. Rutcnens. Gonstitut, Ord. Praed., fol. 256. Bulnous, III, 344. 1. Christiunum Belvnconsam jiun anti?a inandntum Pdi-Isiis adimplevisso vidimus supi'a u 317. 2. Supra n 280.

321. Alexander IV archicpiscopis et cpiscopis et allatilus, etc., ut sententiam. in Guillelmum de S. Atnore latam promulgent et servandam curent. 1257, OotoMs 13, VHerbil.

Alexander opiscopus servtis servoruni Dei veiierabilibus fratribus universis archiepiscopis et episcopis ac dilectis filiis abLatibua, prioribus, archipresbyteris, decanis, archidiaconis et aliis ecclesiarum prelatis, ad quos littere iste pervenerint salutem et apostolicam benedictionem. Gum propter multiplices culpas, etc. sicut supra n 315, usque ad verba : audeat preclicare. Deinde : Ideocjue universitati vestre in virtute obedientie per apostolica scripta districte precipiendo uiandumus quatinus singuli vestrum ad requisitioiiom dilectorum filioruin fratrum Predicatorum in vestris civitatibus, diocesibus seu locis aliis cominorantium, per vos vel per alios in ecclesiis vestris preserves litteras sollempniter publicare curetis, universis Ghristi fidelibus vestris subdids auctoritate nostra sub excommunicationis pena districtius inliibentes, ne dictum Guillermuin audianl, si forte convocationes, convendcula, parlamenta, collationes facere, aut predicare vel Chart. Univ. Paris. I. 4.7

370

CHARTULARIUM UNIVERS.

PARIS.

[1257

cathedram ascendere presumpserit magislralem. Et si vohis constil.or.il, quod noniinatus Guillermus contra tale preceptum nostrum in aliquo venire presumpserit, donuntietis ipsum publice excommunicatum, peijurmn, ac perpetuo officio bencficiiaquc privatmn. Notificamus etiam vobis, quod non pro eo, quod idem Guillermus universilatcin magiatrorum et scolarium Parisiensium defendit, aut quod pro ea forsitan in Franda vcl apud sedem apostolicam laboravit, etc. ut supra 11 316. Dat. Vitcrlm iij id. Or.tobm, pontificatus nostri anno tertio.
Originate in Arch. not. Paris. L. 251, u 157. Dilaceratnm. Infra : R. Plat1. . In mciubnum uvcvsn: Pvcdicuturuin . Cod. privil. Ord. Min. continens et ad Ord. Server. Mariae pcrtinens (sncc. XIV). Iiisortu ust cpislolu clmrtao offitiiulis curiae Paris. Refcrtur tamcn ibi ad id. Octob. . Ripoll, Bull. Ord. Praed., I, 3.13, n" 180.

322'. Statuta circa scholasticum Noviomensem} qui etiam singulis aunts scholia Noviomenniltus dc recture sufficient^ qui Parisiis in arlibus rexerit, providers delet. Circa an. 1257, [NovhmiJ.

Prout a predecessoribus iiostris canonicis est audituni et prout a scolasticis nostri temporis uti yisum est pro pluribus, in hac pagina scripta sunt coiiunciulata ct Higillatmi notata omhia, que scolasticus Noviomensis quiciinque pro torn pore canoiiico' subslilutus ex antiqua consuetudine debet et solet facere ralionc scolasterie tain in ec(jlcsia quam extra. Debet siquidem esse diaconus vel presbyter infra annum, quo fnorit proinolus, Debet in ecclesia contmuam residentiam, sicut succentpr illius, dobot ocuaui por so vcl per alium quociens opus est facere breve de legeiido, sicut succentor do caiitaudo. Debet in ecclesia per se vel per alium adimplere omnes delectus in Icgendo ,1am do die quam do nocte, sicut succentor in cantando. Debet per se vel alium ascultaro oilmen, qui dobont. legere, sicut succentor illos, qui debent cantare. Debot cciaiu OIUIICH librcm coclcnio servare, emendare, reparare, si opus est, sed ad.sumptus eedesie, sicut succentor libros cantus. Debet preterea omnes litteraa in capitulo legendas legcro ct omnes liUoras fuccro. sub sigillo capituli faciendas tain cartas quam alias; sed scripture eccloaia solvil siimptus.'. Debet etiam dictus scolasticus extra ecclesiam singulis annia acolia Noviom. dc roctorc suflicienti, qui Parisius rexerit.in artibus, ad annum futurum providcrc ct provisuni in die cene Domini capitulo post aermonem presentare, quern sermoncm dictus scolaHticua debet per se vel per alium facere. Preterea debet omnes et solos scolarea Novioinenaium scolarum adversus omnes justificare, et si eis injurietur, debet prout potest querorc, ut eis emendetur ad aumptus eoruin, quos causa tangit. Insuper dictus scolasticus non dcbct sustinere, quod aliquis de aliqua facilitate legat vel quod scolas teneat in tola civitato vel in-aliqua villa infra comitatum Noviomensem, nisi de ejus licentia apcciali. Ita solet esse de scolis cantus in Quadragesima vel in alio anni tempore, quando scolares Noviomenaos ad scolas cantus voluerint se transferre. Debet eciam dictus scolasticus raliono dicto
47,

'

1257]

AB A N N O M C G U S Q U E

A D P H I L I P P U M IV R E G .

FRANC.

371

scolasterie liabere proprium stallum in choro Noviomensi a dextris superius juxta arcliidiaconum, quod a tempore, cujus non est memoria, scolastici nostri temporis possederunt, licet antiquitus in eadcm ecclesia scolasticus stallum habuerit ad pilarium dextrum, et succentor ad sinistrum.
Arch, depart, de 1'Oiec (Bcaiivuis), Cartul, du chapitre de Noyon, G. 1984, fol. 3581". Sequuutur fol. 359-360 sex documenta, cjuue respiciunt ad idem officium scliolastici. Documcntum chartac supra publicatae praecedit an. Dom, MGGLVII mensem Octobrcm.

323.

Rcginaldus episcopus Paris, concedit paupcribus scholaribus, qui JJoni pueri nuncupantur, ut in domo eorum nova Parisiis oratorium possint construere. 12B7, [Parisiis].

Reginaldus miseratione divina Parisiensis ecclesie minister indignus universis prcsentes litteras inspecturis salutem in Domino. Notum facimus quod nos ad prcces et instantiam bonorum de auctoritate ordinaria concessimus usque ad nostre beneplacitum voluntatis pauperibus scolaribus, qui-Boni pueri vulgariter nuncupantur, ut in domo sua, quam de novo edificare Parisius inceperunt, poasint construere oratorium* salvo jure presbyter! parrocliialis Sancti Nicolai de Gardineto, infra cujus metas parrocliie sita est dicta domus, ita quod omnes oblationes, qua a ibi decetero fieri contigerit, per eosdcm sive per aliosT vel in pecunia vel in cera, sive alia specie, integre restiluantur presbytcro Sancti Nicolai supradicti; nee habebunt cimeterium vel aquain benediclam, nee anniversarium, nee annuale, nee panem benedictuin, nee alicui ecclesiastica sacramenUi, sive sit de domo sive de extra, exhibebunt sine licentia presbyteri Sancti Nicolai spcciali; nee aliquam ad purificationem sive ad alia ecclesiastica sacramenta admittent, nee campanam habebunt, quo possit extra audiri aperte, nee procurabunt verbo vel facto in fraudem presbyteri antedicti vel causa utilitatis ipsoruin vel domus sue, quin in die to oratorio fia'nt oblationes ad opus died presbyteri, vel facient ab aliis procurari. Et de omnibus premissis tenendis, firmiter custodiendis et similiter dicto presbytero restituendis custos vel procurator vel magister iinus vel plures, si ibi fuerint, vel presbyter vel capellanus dicte domus, qui pro tempore fuerint, infra triduum, postquam ibidem fuerint instituli, presbytero Sancti Nicolai prestabunt corporaliter juramentum. In cujus rei'testimonium et inemoriam sigillum nostrum presentibus litteris duximus apponendum. Datum anno Domini Millosimo CGLrao septimo.
Afagnum Chart, cedes. Paris, in Arch. not. Pavis. LL. 183, fol. 330. Bulacus, III, 217. 1. Pro domo, quam prius haliitabant, vigobat jam facultas. Gf. supra 11 184.

372

CHARTULAUIUM UNIVERS.

PARIS.

[1258

32-4. Alexander IVmandat Haimerico cancellario Parisiensi ut deccm clericis pauperibus transmarinis Pansiis studentibus provideat.
1258, Aprills 22, Viterbii.

.. Cancellario Parisiensi. Felicis recordationis Innocentius papa predecessor nosier et nos etiam tibi litteras aposto.licas sub certa forma pro clilectis filiis decem pauperibus clericis transmarinis dicimur pluries clirexisse1, ut eis Parisius insistentibus scolasticis disciplinis ac totidem aliis illarum partimn, cum essent Parisius, ab aliquibus monasteriis vel ecclesiis regni Francie unicuique ipsorum videlicet in decem libris parisie.ua. annis singulis provider! et provisionem hujusmodi eis apud Parisius faceres assignari. Quia vero iionnulli Premonstratensis et Cluniacensis Ordinum ac inajoris monaslerii Turononsi.s abbates et conventus et membrorum ipsorum persone dicentes, sibi esse ab aposlolka sede indultum, quod ad provisionem alicujus compelli non possint per litteras apostolicas, que plenam et expressam cle dictis Ordinibus et monasteriis ipsorum ac cle indultis hujusmodi de verbo ad verbum non fecerint mentionem, super exhibonda eis provisione hujusmodi ipsis imposita se propter hoc feddunt inflexibiles et molestos, pro parto dictorum clericorinn ad nostram providentiam habitus est recursus. Gum itaque pietas apostolica intenta potissime consolationi pauperum, quod de predictis incepit oloricis relinquere non clebeat imperfectum, nos clevotis eorum precibus inclinati. mandamus quatinus non obstantibus predictis vel quibuscurnque aliis indulgentiis cujuscinnque tenoris existant,.ad provisionem ipsorum per te vel aliurn procedas juxta traditam tibi formam. Dat. Viterbii x kal. Maii, anno quarto.
Reg. Vat. Alexandri IV an. 4, ep. 104, fol. 134. Jourdain, u 161. 1. Litteras Innoccntii vide supra n ISO, ad Galterum cnnccll. diroctns; Alexandri voro littorao non sunt notan.

325.

Testamentum magistri JKoberti de Duaco, legantis 1500 Ultras paris. omnesque suos libros ad. opus scholarium in theologia studentium futitrae domus Sorbonae et aliorum pauperum scholarium; inter testarncnti exsecutores JRobertus de Sorbona nominatiir.
1258, Mail 18, Paris/is.

A1. Dei gratia Silvanectensis episcopus universis presentem paginam iiispecluris salutem in Domino. Notum facimus quod in nostra'presentia constitutus clilectns noster magister Robertus de Duaco physicus 2 compos mentis sue tes[amentum suuin conclidit et ordinavit in hunc modum : In nomine sancte et Individue Trinitalis. Ego magister Robertus de Duaco, physious,' canonicus Silvanectensis, compos mentis mee conclo et ordino testameutum ineuin in modum qui sequitur. Inprimis lego ad opus quorumdam novorum scolariuin," quod intendo facere de consilio magistri Roberti de Sorbona, in theologia studentium, qui boni

1258]

AB

ANNO

MCC

USQUE

AD P H I L I P P U M

IV

REG.

FRANC.

373

et ydonei invent! fuerint vel inveniri poterimt, de quacunque nations .fuerint, mille quingentas libras parisiens. pro emenclis redditibus eisdem scolaribus per in anus executorum ineorum inferius contentorum dislribuendas, ubicumque studium se transferal 8 . Item eisdem scolaribus lego omnes libros meos de theologia, tain biblias, tarn originalia, quam alios libros glosatos et assignabuntur eis coram inagistris theologie, qui tune legenl. Et. si contingat aliqueni de scolaribus recedere, promittent bona fide, quod aliquem alium bonum loco illius substituent. Item lego ecclesie beati Mathurini Parisian, viginti libratas terre, quas inihi dedit dominus Matheus de Montemirabili, sitas in pedagio Feritalis Anculphi, et inedielatem illius terre, quam ego emi in territorio de Ghalliaco, videlicet vigiiiti septem arpenta terre arabilis, et tria arpenta et dimiclium vinearum, et duo sextaria horclei ad moleudinum, et duo arpenta pratorum, et medietalem minuti census, quern ibidem habeo et hospitium. Aliam vero medietatem lego fratribus de Valle Scolarium ibidem connnorantiurn, si fideliter ad hoc laborare voluerint, quod in inanu mortua teneatur, quod bene poterunt. Item lego ifionialibus Beate Marie de Papelart vinee viginti libratas terre, quas mihi dedit comitissa de Bolonia in territorio de Roulers assignandas, et cum hoc duo miliaria halecium, quo ego teneor accipere apud Boloniam, et volo quod ille viginti librate convertantur in vinum tempore vindemiarum ad opus monialiiun predictaruin. Item lego ecclesie de Monte beati Martini Gameracensis diocesis decem modios avenc ad inensuram Duacensem, et viginti, modios bladi, quos mihi dedit domina comitissa mo do in ieudum, sed post mortem auain ad denarios censuales. Item lego ecclesie beati Quintini in Yiromandja centum libras parisiens. pro anniversario meo singulis annis facieiido, et ecclesie beate Marie Silvaneclensis sexaginta libras pro emendo redditu ad anniversarium meuin singulis annis faciendum. Item assigno iioyem libras, quas ego habeo apud Duacum, quc fuerunt de patre et matrc inea pro majori parte ad const! tuendarn capellaniam in ecclesia beati Petri Duaconsis. Et volo quod emautur sexaginta solidi de meo annul redditus, ita quod capellania valeat duodecim libras cum distributionibus Beati Pelri, que ad collationein canonicorum Beati Petri. pertinebit. Verumtamen quia pauperem habeo frutrem, cam teneat quam din vixerit. Et si contingat aliquem invenire, de quo pater meus vel mater inea aliquid habuerint injuslc Qt. possit probari, volo quod do meo restituatur. Que autem mamfesta sunt, oportet quod cito rcddantur, sicut comitisso de Ghalliaco triginta sex libre, Manfrodo centum solidi, Jacobo centum solidi, et si ampliiis petierint, usque ad septem libras, delur ei; Heluidi vero sexaginta solidi parisiens.,. et taiitunidein domine Hodienne. Item lego ad injurias, .si aliquibus feci, trecenUis libras parisiens. ; quod si quid remanserit per maims executorum meorum inferius contenlorum, pauperibus minutis denariatiin distribuatur. Item lego ecclesie beate Genovefe Parisiensis centum libras parisiens. ad emendos redditus pro anniversario meo singulis annis faciendo, qui erunt ad pictanciam fratrum. Item hospital! apud Duacum decem libras. Item hospital! Sancti Quintini decem libras. Item Domui Dei

374

CH.urfULA.iuuM U N I V E R S . PARIS.

[1258

Parisiensi vigiuti libras cum meliori culcitra et melioribus linleuniinibus el. meliori coopertorio quod habeo. Item lego ecclesie cle Longumello, si a presbytcro hnpetrari possit separatio de Longumello et Balenvillier, pro. fuudamento cujusdaui ecclesie uove decein libratas terre. Si etiam a dominis terre iinpetrari possit, lego pauperibus de Loenceio quadraginta arpenta terre arabilis et clecem arpenta vinearum <lc nielioribus que habeam; si vero noluerint, omnia vendantur hec et alia, et paiiperibus distribuanliir. Item lego ecclesie beate Marie cle Viromandia quadraginta libras pro anniversario faoiendo. Item ecclesie bead Petri Duaceiisis viginti libras ad emendos reddiluw pro anniversario meo facienclo. Item viginti libras ecclesie beati Amati Duaccnsis simililor pro anniversario meo faciendo. Item omnia quecuinque habeo in cupis et scyphis argeuteis, et in uno scypho aureo et aliis, omnia vendantur per maims oxeculorum nieorum informs co'ntentorum, ita tain en, quod aliquis ipsormn vel aliquis atlingens aliqucm ipsorum de predictis nihil possit. habere. Item lego Marie cle Cauda, Loancio commoranti, doccin arpenta terre et duo arpenta vinearum, et duo arpenta pralorum. Quod m ipsum duo od ore contigerit, eadem redibunt in inanus execiitorum meorum, et ca vendcml, ct in UKiimpauperum Parisiensis, Silvanectensis, Atrebatensis clioces. rescrvabunt. Item lego inonialibus Sancti Antonii Parisiensis* viginti libras parisiens. Item paiiporibus hoHpitalibuK diocesis Parisiensis, ubi celebratur, cuilibet decein solidos, ubi voro mm celobralur, quinque solidos. Item leprosiis ejusdem diocesis quinqiie lil)ras parisiens. Item frulribus Predicatoribus viginti libras. Item fratribus Minoribua viginti libras. "Item IVatribuw do penitentia Jesu Christi decem libras. Item fratribus de Monto-Garmeli ccnluni solidos. Item fratribus Gartusiensibus centum solidos5. Item pauperibus sooJaribus in thcologia studentibus quadraginta libras. Item trecentas libras per inanus executorum meoriun pauperibus denariatim distribuendas. Item in episcopalu sive in diorcsi Silvaiieclensi hospitalfbus et leprosiis centum libras, prout domino episcopo videbitur cxpedire. Item in episcopatu Atrebatensi ducenlas libras per nianus execiUorum cliatribuondaa. Vorumtamen volo et precipio quod omnia debita inea, que probari poterunt, ante hec onmia integre persolvantur. Ad hec autem omnia exequcnda constituo execulores ineos inagistrum Robertum de Sorbona, -fratrem Syrnonem de Sancto Martino, tjelorarimn Suncto Genovefe Parisiensis, dominum Joannem presbyterum de Benis 0 , capollanum mcum, volens et precipiens, quod repetant et recipiaut omnia debita mea, quibus recoptis omnia supradicta fideliter exequantur. Volens insuper, quod si mobilia mea et debita exequenda lion sufficiant, immobilia mea vendantur per manus execiitorum meorum superius uominatorum et de pretio veiiditorum, si necesse fiierit, testamentum meum plenarie coinpleatur. Item de toto residue mobilium meorum et immobilium, si que invent a fucrint pretcr ea,. que in presenti testamento, continental*, distribuatur fainilie mee et pauperi parentele et pro forefactis meis et alibi, ubi magis viderint executores inei saluti anime mee expedire. Rogo autem dominam meam M r . illustrem Francorum reginam, qunlinus dignetur pro

1258]

AB A N N O MCG

USQUE

AD P I I I L I P P U M

IV

HEG.

FRANC.

375

salute anime inee ad ista oinnia exequenda, confirmanda, consuinnianda prefatis execute ribus meis prebere consilium et juvainen. In cujus rei testiinonium ad petitioncm magistri Robert! 'present! testamento sigillum nostrum cliiximus apponendtiin. Actuin Parisius anno Domini M 0 GGLVIII, sabbato post Pentccostcn.
Bibl. nut. Paris., mss. lat. 5493, fol. 231 lj (inter nliu cpntincnfl scriptum Ilomernei Sorbdnae origines, discipline?, illustres}, et 9943, fol. 4131' (Richei-ii, Historic Parisiensis Academiae, tom. 1). Bibl. Amui. ins. 1228, fol. 190, ex orig. Teatamenta hujus generis non rriro occurrnnt in nctis. Sic v. g. un. 12(52, Jtm. 23, mug. Johannes do Gottdrieuria camm. S, Johannis in Leodio (Originale in Arch. nut. Paris. M. 75, n 128), Hpcuinlitcr tnninu mngistei1 Nicolaus Wrign 1, canonuMis Conatanticnaia, scholaribus Roborti do So'rbonn libros legant (ibid. n120). Gervnsiim dictus Nidus <u vis Par isiensis anno '12(50 mcnse Aprili fecit testtuncntum et logavit honn intor nlios fratril)ua Vwllin Scluilarium, frut. du Monle-Gurmeli, Pauporibus m-liolaribus S. Niolni dc Lupara Paris., Paupfiribus scholaribus S. Honoruti Paris., frut. PriujdicaUiribus ot Miuoribun, etc., ot constituit Robertuin do Sorboun exaooutorein. Arch. nat. Paris. S. (5213, u" 149. Quuniplurn occurruut teatamunta ct Icgivtn (cf. ct infra ad n1"11 408), prnccipne librornin, pro Collfigio dc Sorbona. Yido do JHlis Dli.sle, Cabinet das mss,, II, 142 sqij. 'l(*.r). 1. Adam, qui jam 20 Aug. hnjxis mini ohiit. 2. Vide supra nd nu'n 2'tl. 3, llobertum fie Duuco hie loqni rift futiu'iH scholaribus domus Sorbonac liquot ex NecroL Sorb, in Bibl. nat. Pari-s. ins. lat. l(>r74, ful. 33, ubi notittur ad xiij knl. Jnnii': Obiit mag. Kobcrtus dc DIUIPO doricus; dodit ad fundandaiu doinniu niillc ut ([uingontas libras, pro piotundn x uol. . Ex. vci-bis supra rclatis : ad opus..., quod inlenilo facere do cnnilio inugiHti-i Rdborli do Sorbona , npparot Robcrluni du Duaco pvaeprimis non iinmorito cxHunutoroni pvopowiti llnburti do SorJjoua po-sso uuiuinari. 4. Ord. GiHtui'c!. 5. N<: frntres do Moiito-CarnKili, 1100 Cartu.siani lioo anno habitntioniMn Purisms prnpt-io poHJdobauL 15. Qni infra tidhiu; iiominatur. Robertas do Sorbona ot Johannn.s do I3onis 11 Dononib. 1202 nfficio oxHcculoruin toHtainnnli Ilobcrti dn Duuco fting-cbaatur (Carlul. de la Sorbonne, IJibl. nut. Paris., ms. lat. 1(5574, fol. 12(ll1), <|ui utiqnn antoa ohiit, iimno ante nn. 12<iO, April. 26, si Robertas do Duaco idem cat, quod vix adniitti potont, atqan illc in tlncumonlo Infra ti 3(52 allato, in quo duu alii exHOcutorcH tcstiimenti nominantur. 7. Mnrgaritnm, regia Ludovit'i uxoroin, OUJIIH iriiMlicna Rdburtiis fiiorul, loHlo Riulun, Curieitses rec7ierchcs, etc., p. 92.

32o. Capilultim goner. Ord. JPracd. sub Ilumbcrto Tolosae celflrntum studiis gtinertililnus Ord. cmifedit scholariiim Paris. 1258, media Maio, Tolosae.

jirMlcftitt

Fratribus sUidentibua in iiij01' sludiis Roleinpniljus iiij01' provinciariun conccdiintis, uL ea liberlate utantur, qua et studenles qui simt ad Hludiuni Pariwius dcpulati ... Item quod vacationes non fiant, ubi est sludium solcmpne, anlo fesluin S. Johannis Baptiste.
.Mss. Rom. ot Rutenons. Capp. general. Ord. Praed. ad Ord. perlincnloM. Miirtriiii, Thus. nav. anwiL, IV, nos 9, 2S). Hoc anno PracdiealoroH PariniiH paeo frucbantur, ut ox ojustola lluinlxirli in (jnjjiluln gcnorali wlilu liqutit : Agamns mngnificoa gralias de magnis porivulin libcruli . Marlone, 1. <;., p. 1720.

327. Ordinatio deputatorum priorum a Capilulo provinciali provinciae Provinciae Ord. Praed. dc provisions studentium, dc scriptis ct libris coruni. 12B8, Tolosae.

Priores Tholoaanus, Massiliensis, Agenensis posili a venerabilibus palribus priore provinciali et diffinitoribus capituli provincialis Tholoso cclcbrati ad ortlinandum de provisione studentium in scriptis, et de ipsorum scriplorum ordinatione, ordinaverunt lioti mo do de predictia : Primo, ut quilibet convenltis teneatur providere "HUO studenti in Biblia, Sententiis et xv libris turon., in Qitcstiombus et PastilHs*-, vel in x libris pro Questioiiibus, et conventus provideat in Postillis ad legendum ternpore leclionis, ila quod

376.

CIIARTULAIUUM

UNIYERS.

PARIS.

[1258

cum sUidens inceperit audire theologiain, conventus cui assignatus fuit tenealur sibi providere de priina Biblia vacante vel alia competeiiti loco illius; si aulcin non contingal aliquam Bibliain vacantem esse in ipso conventu, nichilominus tcneatur conventus infra triennium, postquam ceperit theologiain auclire, de Biblia providere, de sentenliis vero infra unum annum ex.quo accesserit ad sIndium theologie pro.conventu. Item predictam provisionem pecunie teneatur solvere conveiilus infra iiij annos, ita quod quolibet anno solvat quartam parteni pecunie, quam 'pecuiiiam ponant in tribus predielis de consilio inagistri studentium Parisi.ensium, qui ibi ad studium fuerint assignati; qui autem alibi fuerint assignali, faciant hoc de consilio lectoris et inagistri stiidenciuin ejusdem loci. Ordinaverunt etiam de scriptis faciendis hoc modo, ut onmes libri et scripta quccunque fratres habeant a conventibus suis quibuscimque, post mortem lectorum redeant ad ipsos conventus, a quibus habuerunt. Item ordinaverunt ut libri vel scripta, quos vel que i'rater habuerit vel acquisierit, redeant post obituin ad ilium conventuni, a quo ipsi habuerunt pecuniam vel de cajus predicatione, nisi fuerint sibi collata a consanguineis vel afinibus infra quintnm gradum. Que autem a consanguineis fuerint data a gradu quinto vel supra vel manu propria scripta, illius conventus siiit, ubi finiet vitam. Fratres vero scribant in fine librorum vel principiis, de qua predicatione fuerint acquisila, et si contingat aliquoin fratrem, cui Biblia vel Sententte data fuerint in conventu aliquo, alicui vel alio conventui assignari pro studente, conventus ille teneatur Bibliain restituere conventui, cujus fuerit, infra biemiium, et aliunde student! .providere, vel pro Biblia priori satisfacere et conventui cujus erat. Presentem autem ordinationem volumus observari in hiis, que dcinceps contingent, ita ut posita removeanlur secundum cursum consuetudinis precedentis.
Cod. Tolos. 490, fol. 292 b, adbibitisque Codd. Avenion. 229, fol. 87>, Tolas. 488, Durdegal., 780. 1. Ad haoc vide supra n 57, ubi cxstat ordinaLio do libris aliqunntuui diifcvcns.

328.

Facultas artium statuit ut deinceps a dete'rminatoribus et baccalareis incepturis non capiantur vacHa, sed pecunia numerata, nee ipsi nee rector pecuniam illam publicam alienent, 1259, mense Januario, [Parisiis],

Nos inagistri artium de communi consensu magistrorum nostre facultutis iiullo ex nobis contradicente anxiantes super status nostri lapsi reparatione ac ejusdem immutacionc quoad quosdam articulos hnmutandos, considerantes nostram faculUiteni propter defoctum pecunie frequenter subjacere periculis, quoniam penuriam frequenter passi suimis propter inordinatam ac minus expeditam procuratoruiii nostrorum ac exaininatorum deterininatorum ^refusionem, neciion propter superfluam pecunie reposite expausioneni ac distributionem factam tain bedellis nostris, quam aliis supervenientibus : statuimus ut tarn procurators nostri, quam exaininatores deterininatorum, cum ad dicta officia

1259]

AB A N N O M C C U S Q U E

AD P H I L I P P U H IV

REG.

FRANC.

377

eliguntur, specialiter jiirent coram lota facilitate, quod million radium pro bursis bachellariorum volentiinn incipere sen detenninare recipient, sed bursas in quibus tenentur ab eis recipient in pecunia uumerata procuratores bachellariorum, antequam eos ad ducendum per scolas admittant, [ac] examinatores determinatorum, priusquam eis licoutiam couferant, nisi quis eorum pro bachellario sen determinatore ad primam citationem rectoris veniet1. Ne per aliquod predictorum valeat refusio impediri vel diflerri, jurabunt etiam, quod ad primam citationem rectoris bora determinata ad locum refundendi convenient parati ad refusionem faciendam, nisi legitima causa eo tempore fuerint alias occupati; et quod nulli et quod nullis bedellis nisi propriis nostris pecuniam dabunl, nee aliis quibuslibet ad locum refusionis confluentibus pecuniam dabunt, ex tune per fainiliam, 'quain babent, vcl per aliquem alium ad refusionem non destinabunt; sed etiam ficleliter reservabunt ante depositionem eL post pro suis viribus. Quo jurainento rector, cum ad oflicium assmnetur, pariter astringetur, videlicet quod pecuniam communem non alienabit nee alienari permittet, nisi ilia alienatio pecunie cedat ad solutionem debitorum commimitatis seu ad expeditionein negotiorum communitatis ejusdem, Quod si aliquis predictorum contra suum juramentum infringere predictorum aliquid presumeret, ollicio quolibet in nostra communione perpetuo sit privatus, et eo ipso se esse privatum ab omni oflicio cognoscat. Datum anno Domini MGGL octavo, mouse Januario.
God. Vat. Reg. 40fi, fol. 70''. Bibl. Phillipps in Cheltenham, ma. 876, fol. 67*. Bihl. Carnot., ms. 602 (cod. Harcar.), fol. 115, uhi rubrica : Slntutiun. fucultutis quod a delenmnatoribus ot hacalariis inccpturis non cnplantur Tadia sed pecunia nuiucrattx ot quo rcfundciulu. ost roc tori ad cjus pvimam I'ccitucionom rcfundatur insupcr quod rector pecuniam comxnuricm non alionot nisi nd cxpcditionom nogouiorum commnnium sub dcbito juramonti. Arch. Univ. cod. 94, p. GO et61. Bulaoua, III, 847. 1. Ropotitur in omnibus oodd. : in poounia numorata .

329.

ludovicus IX} Fmncorum rex, concedit in perpetuum Roberto de Sorbona in excambiurn quarumdam domontm omnes domos, quas habebat Parisiis in vico de Coupe-Guettle ante palatium Thennarum. 1259, 070/156 Februarh, Parisiis.

Ludovicus Dei gratia Fraucorum rex. Notum i'acimus universis tarn presentibus quam fiituris quod cum dilectus .clericus noster magister Robertus de Sorbona quasdam domos quas emerat a Guillermo dicto Mantel et Gileberto de Braya sitas Parisius in vico de Britonaria in parrocliia Sancti Johannis de Gravia ad petitionem nostram contulerit fratribus de Sancta Gruce ab eisdem fratribus jure hereditario inperpetuum possidendas, nos, in excambium et recompensationem earum eidem magistro Roberto et eis qui causam habebunt ab eo concedimus in perpetuum jure hereditario possidendas omnes domos quas habebamus Parisius in vico de Coupe Gueule' ante palatium Termarum, secundum quod protenduntur a domo Guillermi Panetarii et Johannis de Hermanvilla usque ad finem 48 Chan. Univ. Paris. I.

378

C H A R T U L A I U U M 'lINIVERS. PARIS.

[1259

ejusdem vici, et etiam quasdain dornos sitas juxta . domuin magistri Pelri de Chambleyo in fine allerius vici eidem oppositi. Goncedimus etiain quantum in nobis est quod possit claudere xluos vicos domos includentes predictas 2 sine prejudicio alieno, ct quod tenoat in maim mortua domos que sunt in censiva burgensium Parisius exislentcs inter domos predictas, salvo jure in omnibus alieno. Quod ut ratum et stabile permaneat in iuturum, presentes litteras die to magistro Roberto dedimus sigilli nostri impressions nmnitas. Actum Parisius, anno Domini MGG 0 quinquagesiino octavo, mense Februario *.
Originale in Arch. nat. Paris. S. 6213, n 73. Deest nunc sigillum. Cart, de la Sorbonne in Bibl. nut. Paw's., ms. 16069, fol. 1. Bulaeus, III, 224. Anno 1261 mense Deccmbri prior et convening frntrum S. Cnids Pnvin. nolum forcruut, Roiertum eis in compensationem domorum quas ex donntione regis in vico do Coupe-Guculo linbcbnrit, quiuqunginta librae parisiens. persolvisse. Origin ale in Arch. nat. Paris. S. 6213, n 7(i. Dcest sigillum. 1. Vide supra n 302. 2. Ex hoc nomcn rue des Deux-Portes (cf. Jaillot, Rachcrchcs, etc.: Quartier Salnl-Amlrd, V, 141), et pauperes magistri de vico acl portcts. 3. Ad documentum cf. infra n 347.

33O.

Alexandri IV litterae pro Dulci et ^fotio de Burgo, mercatorilus Florentinis^ contra rectoreni Uniwrsitalis atque ipsam Universitatem Parisiens em.
1259, Uartii S et 14, Anagniae.

Alexander episcopus servus servorum Dei dilectis filiis Dulci et Notio de Burgo, civibus et mercatoribus. Florentinis, ac sociis eorumdem, salutem et apostoHcain bonedictionein. Ea que juclicio vel concordia terminantur, finna dcbent el, illibata peraistore, et ne in recidive contentionis scriipulum relabantur, apostolico convenit presidio cornuiuniri. Sane petitio vestra nobis exhibita continebat, quod orla dudum inter vos ex parte ana, et rectorem Universitatis ac ipsam universitalem magistroruin et scolariinn Parisiensiuin ex altera super quadam summa pecunie materia questionis, nos dilectum filium nostrum, O. *, Sancte Marie in Via Lata diaconum cardinalem, dedimus in causa Imjusiuodi partibus auditorem, qui, procuratoribus earmndem partium in ipsius presentia coiiBtittitis, lite coram eo super hoc legitime contestata, et cognitis ipsius cause nieritis et juris ordine observato, diffinitivam pro vobis * aententiam promulgavit, prout in litleris inde confectia et ipsius cardinalis sigillo inunitis plenius continetur. Nos itaque veslris supplicatioiiibus inclinati sententiam ipsam provide latam. nee legitima provocatione auspensam, auctoritate apostolica confirmamus, et presentia scripti patrocinio comnumimus tenorem litterarum ipaarum de verbo ad verbum presentibus inseri facientes, qui talis est : In nomine Domini, amen. Orta inter Dulcem et Notium de Burgo, cives et mercatores Florentines, nomine suo et sociorum suorum ex parte una, et rectorem Universitatis et ipsam universitatem magistroruin et scolarium Parisiensiuin ex allera, super quadam summa pecunie materia questionis, dominus Alexander papa quartus nos Octavianum, niiaeratione divina Sancte Marie in Via Lata diaconum cardinalem, concessit in causa hujusinodi predictis partibus auditorem. Procurationibus igilur parizum in nostra presentia consli48.

1259]

A.B

ANNO

MCC

USQUE

AD P H I L I P P U M

IV

REG.

FRANC.

379

lulls, inagister Gerardus procurator diclorum Dulcis et Nolii pro ipsis el nomine aliorum, magislro Johanni diclo Blontin procurator! predictorum rectoris universilalis magislrorum el scolarium Parisiensium in judicio libellum obtulit in hac forma : Gorain vobis, venerando patre domino Octaviano3, Sancte Marie in Via Lala diacono cardinali, partibus concesso auditore, dicit el proponil inagister Gerardus, procurator Dulcis et Notii de Burgo, civiuin el mercatovum Florentinorum, sociorum Octavante el aliorum heredum quondam Johannis Gualfredi, Gaslre Gualfredi, Johannis Bonavili, diclorum nomine el aliorum sociorum eorumdem, omnium mercatorum Florenlinorum, contra rectorem universilalis magistrorum et scolarium Parisiensium, el conlra ipsam Universilalem, et contra magislrum Joharinem dictum Blontin, eorum procuratorem, pro eis, quod olim inagister Willermus, archidiaconus Belvacensis4, magister Willermus, cancellarius Rothomagcnsis 6 , magister Riccardus, archidiaconus Ebroicensis6, el magisler Petrus de Columpna 7 , nunlii el procuralores magislrorum el scolarium Parisiensium apud sedern aposlolicam pro ipsorum expediendis negotiis constiluti, confess! fuerunl nomine Universitalis premisse, mutuo se recepisse ethabuisse a Johanne Gualfredi8 el Uguccione6 Aliocti, mercatoribus Florentinis, suo el sociorum suorum nomine tantain pecunie quanlilatem, quod de centum viginli marcis bonorum, novorum, el legalium slerlingorum, scilicet Iredecim soliclis el qualuor sterlingis pro inarcba qualibel computalis, bene se quietos et pacalos vocaverunl, exceplioni non numerate pecunie renunlianles. Gum ilaque de pretaxalis marcis predicto modo et numero computalis eisdem Johanni et Uguccioni el de dampnis et expensis et interesse certis loco et terinino contentis in inslrumenlo publico super mutuo ipso confeclo in to turn satisfaction non esset, Universitas ipsa cum Bernardino Paganelli, mercatore Florentine, socio dictorum mercatorum, pro se el sociis Johannis Gualfredi et quibusdam aliis mercatoribus Fbrenlinis, super residuo dicle summe sen debito el penis, compositionem fecit, et pacem pro centum libris parisiens., quam summam certis loco et lermino sepe dicto mercalori vel Johanni Gualfredi, vel certo ejus nuntio se rcddere promiserunt; quod si non facerent, promiserunt pro singulis decein marcis imam marcham de singulis mmdinis in nundinas mercatori eidem se soluturos, el resarcire, si qua dampna incurrereiit died mercalores occasione dicle pecunie, diclo loco et termino non solute, prout in litteris compositionis ejusdem Universitatis sigillo sigillatis plenius continetur. Undo cum de premissis dictis mercatoribus seu eorum sociis non fueril nee sil satisfactum, Iriginta annis el amplius jam elapsis10, quamquam ipsi mercatores olim ad diversos judices el deinum ad Johannem Florenlinum, canonicum Meldensem, super hiis litleras apostolicas impetrarunt; idemque Johannes Florenlinus, dictarum lilterarum apostolicarum auctoritale, eisdem Universilali manclaveril, ut certa die, vel de diclis centum libris parisiens. juxta formam dicte compositionis habile inter cos, el de decem et oclo viginli libris parisiens. pro recompensatione dampnorum et expensarum et interesse solvere procurarenl, alioquin comparerent coram domino papa responsuri super

380

CHARTULARITJM

UN1VERS.

PARIS.

[1259

dicto debito mercatoribus supra dictis; nee eisdem mercatoribus do premissis Hatisfaclum existat, supradictis terminis jam elapsis : petunt dicti mercatores clictam Universilatom ct rectorem ipsius Universitatis et ipsos magistros et scolares dicte Univcraitalis ac eoruni sindicum, procuratorem sen actorem, ad clictam suinmam centum librarum parisiens., et ad dampna, expensas et interesse que et quas estiinant quadringontas libras parituans., et ad premissarum summarum restitutionem et satisfactionem faciendam mercatoribus memoratis per vos condempiiari sententialiter eL compelli; expensas factas prolestanlur faciendas, salvo jure, etc. Lite itaque super predicto libello legitime contestata, ac do caliunpnin preslilo juramento', factisque positionibus et responsionibus s.ubseculis, prefixoquo, parlibus termino peremptorio ad exliibendum jura, munimenta, rationes el allcgationes bine hide de ipsarum partimn voluntate; omnibus etiam legitime ac rite peractia quo jiuliciorum series requirebat; auditis hinc inde propositis, visisque instrumontis pro parlc predictorum mercatorum produclis, et confessionibus partis alterius in judicio faclis, considerataque efficacia probatorurn, et super biis habito consilio cum perids, ac iiobisoinn deliberatione plenaria, et obtenta a domino papa de ferenda seutcntia. licenlia special!, Christi nomine invocato, predictum magistrum Johannem Blontin, procuratorom rccloris et universitatis magistrorum et scolarium Parisiensium predictoruiir, ac ipsos roctorcm, Universitatem, magistros et scolares Parisienses, per ipsum procuratorem in contum libris parisiens. sortis, et septuaginta duobus libris ejusdem monete pro dampniw, oxpcnsis et interesse, que dicti mercatores substinuerunt et incurrerunt occasiono dicto pocunio non solute, sicut per confessionem ipsius magistri Johannis in judicio factuin nobis constitit evidenter, et ad ipsarum summarum restitutionem faciendam hinc ad fcstuin Omnium Sanctorum proxime yenturum mercatoribus memoratis, sentontialiter conclcmpnamus, decernentes prefatos rectorem, Universitatem, magistros et scolares PariwicnBCS esse ad satisfaciendum predictis mercatoribus compellendos". Ab aliis vero iu libello petitis ipsum procuratorem rectoris universitatis magistrorum et scolarium Parisicnsiiuu, et ipsos rectorem, Universitatem, magistros et scolares Parisienses,.per ipsum sententialiter absolvimus, cum de ipsis non constiterit coram nobis. In cujus roi testimoniimi presens publicum instrumentum per Bartholomeum cle Berton, suscriptum notarium, fieri fecimus, et nostri sigilli muniinine roborari. Lata fuit hec sententia Anagnie, in hospilio dicti domini cardinalis, anno- Domini millesimo GG quinquagesimo nono, indictione secunda, ppntificatus domini Alexandri pape quart! anno quinto, die quinta mensis inartii. Presentibus domino Odone, vicecomite, domini pape capellano; domino Rainerio' 9 Uberti de Florentia; Nicolao clerico de Lauduno, et Accursio clerico et familiar! predict! domini cardinalis, testibus vocatis et rogatis. Et ego Bartholomew de Berton, imperiali auctoritate notarius, prescripte sententie prolationi interfui, et earn de mandate et auctoritate predicti do mini cardinalis scripsi et publicavi rogatus.

1259]

A B A N N O M G C U S Q U E A D P H I L I P P U M IV

REG.

FRANC.

381

Nulli ergo, etc., nostre confirmationis, etc. Si quis autem, etc. Dat Anagnie ij id. Martii, pontificatus nostri anno quinto.
Tempore Caroli Jourdnin liaec charta exstabat in theca quadam Biblioth. imperialis , ut ipse asserit ad n1 184. Fait ins. lat. 9151. Anno 18G2 cum aliis chartis trunsmissa cst ad Arch, nut., tune tcmporis imperiale, ubi voro hucusque nee a nobis nee ab aliis rcporiri potuit. Apud Jourdain perporam refertur ad an. 1260. 1. Octavianum. 2. Jourdnin : nobis . 3. In orig. vonerando .. Octaviano certe per notas erat scriptum. Jourdaiii ponit verb a in Vocativo. In aliis docuincntis similibus Reg. Vat. plerumquo ut supra. i. Vide supra n 116 praesertim, ubi dicitur, Guillolmum in contractu hujus mutui fuissc pruesentem in curia. Isto anno (1237) jam erat mortuus. 5. MagisterW. de Ganapcvilla (in Reg. Vat. Ganapcll.) nominntur in Reg. Vat. Honorii III an. 3, ep. 514, ad 3 April. 1221. 6. Ejufl jam minis 2 ct 3 Reg. Vat. Honorii III mcntio fit (an. 2, op. 1159; an. 3, cp. 453); an. 7 vero tbeologiae studio Parish's vacabat (vide supra n 46). 7. Sub Gregorio IX fuit canonicus Carnot. (Reg. Vat. an. 7, cpp. 131, 230, ad Muium ct Jun. an. 1233; an. 10, cp. 03); sub Innoccntio IV vero canon. Paris, (v. Berger, Les Registres d'Innocent IV, n 292). 8. Gf. supra n 116. 9. Jourdain bic sicut et postca perporam Ugnitiono . 10* Universitas ergo ante an. 1229 immo ante an. 1227, ut ex docuiucnto supra u 116 rclato apparet, mutuuni contraxit cum mercatoribus Florentiae, quod optime concordat cum tcmporc, quo clicti nuntii et pracuratorcs Univcrsitatis Parisiis morabantur. Notari debet, istos nomine Universitatis , ut supra dicitur, non nomine rectoris et Univcrsitatis imituum contraxisse, nam in monnmentis istius tcmporis nomen rectoris fmistra qnacris. 11. Istius causac cum consequontiis sub Urbano IV adhuc mcntio fit. In lite contra Petrum Russel, magistrum th'col. Pnrisiis, allogaverunt, se tempore, quo ei canonicatus in ecclosia Paris, assignatus fuit (vido infra u 360), cxcoimmuiicationibus variis innodutuin fuissc, a et special!tor per quosdam cxecutores super sentcntia per O. Sanctc Marie in Via luta diac. card, contra Univor situ tern Paris, pro Dulci et cjus sociis mcrcntoribus Florcntin. Inta super quaclam quantitato pocunie nuctoritatc apost. dcputatos . Quod tamon procurator magistri Petri negabat, quamquam cnim unus de executoribus deputatis ad exequcndam scntentiam dicti 0. cnrdinalis per satis mandassot litteras archipresbyteris aliisque Tiniversis prcsbytcris pnrrocbiulibus Paris., ut moncant dictum mugistrum Potrum et quosdam alias do Universitate prcdicta, no ex tune so opponcrcnt vcl impoclircnt quominus solutio fiorot mercatoribus prclibakis, ymrno pem'tus et cxpresso conscntircut, ct ut id fiorot prestarent opcram cfficaccin, alioquin ipsos ct alias sibi in hoc ndherentcs, quos ex tune executor so in seriptis excommunicare dicubat, in ecclesiis suis publico denunciare curaront : tameii nee aliquis ex eisdcm archiprcsbytcris vcl prcsbytcris sc dictum niagistrnm P. monuisso yel ipsum monilioni non paruissc rcscripsit, ncc hoc fxiit per alia docurnenta probntum , etc, Collectio Marini do Ebolo in Arch. Vat* arm. 31, n 72, cp. 3270. 12. Jourdain : a Ramerio .

331. Alexander IV ad Reginaldum episcopum Parisicnsem, ut vocatis omnibus magistris ei scholaribus sentenlias et litteras omnes apostollcas pro tranquillitate studii Parisios directas publicet} ne studium, quod pacifice agit, iterum perturletur.
1259, Aprilis 5, Anagniae.

Alexander episcopus servus servorum Dei venernbili fratri .. episcopo Parisiensi salutem et apostolicam bcnedictionem. Intellecto Parisiense stadium pacifice agere ac vigere circa scolaslicam disciplinam, necnon et Universitatem ipsius directis pro ejusdem conservatione studii mandatis apostolicivS debita reverentia humiliter paruisse, gavisi sumua vehemonter. Ne igitur hujusmodi studii statum, quern pacificum esse cupimus et tranquilluin, per aliquorum in dissensionibus gloriantium insolentiam perturbari contingat, fraternitati tue per apostolica scripta districte precipiendo mandamus quatinus vocatis omnibus magistris et scolaribus Parisius studentibus sententias et litteras omnes, quas pro ipsius studii tranquillo statti direximus, et statuta seu ordinationes nostras per te vel alium facias in eorum presentia publicari, denuntiando nichilominus ipsis, quod omnes penas et privationes, que in dictis sententiis, litteris, ordinationibus et statutis continentur, incurrunt, qui studium ipsum perturbare presuniunt, se a magistrorum et

382

CHAHTULAHIUM TJNIVERS.

PARIS.

[1259

scolarium tarn religiosorum quara secularium seducentes societate sive alios a suo consortio separantes, cum separare alios a se et subduc'ere vel subtraliere taliter se ab aliis idem penitus reputemus, contra quos etiam nominatim taliter procedetur, quod pena docente discent, quam sit temerarium mandatis apostolicis non parere, cum intelligamus et velhiius intelligi hujusmodi separationem quocunque nomine appelletur et quavis arte vel ingenio fiat, contra ordinationem, sententias, statuta et litteras nostras fieri et temere attemptari. Dat. Anagnie non. Aprilis, pontificatus iiostri anno quinto.
Originale in Arch. nat. Paris. L. 253, n 244. Supcrsunt fila cannab. In mcrabrnna nvorsu : Prcdicatovum . Mdm. de la Soc. de I'hist. de Paris et de l'lle-de-France, X, 263. Cod. Rutcnnns. Constititt. Ord. Pi-nod., p. 2GO.

332.

Alexander IV in litteris ad Reginaldum episcopum Parisiensem conqueritur de quorumda.ni contumacia, qui Guillelmi de S. Amore exsulantis partcs acrius tenent. 1259, Aprilis 5, Anagniae.

Alexander episcopus servus servorum Dei venerabili fratri .. episcopo Parisionsi salutem et apostolicam benedictionem. Indignanter accepimus et tibi rcforimus cum dolore, quod quidam magistri et scolares Parisius commorantes non unitatis et concordie, sed dissensionis et scandali amatores, Parisieiise studium, quod sopitis coiilro versus oral in tranquillo statu positum, perturbare ac religiosis quibusdam et aliis a suo eos vel se ab ipsormn societatis consortio separando graves iiiferre molestias moliuntiir, eo quod Guillermi de Sancto Amore ipsius turbatoris studii, suis exigentibus culpis, quoiiiani transeunte lingua ejus super terrain posuerat temere os in celum, per nos (citra condignum tamen, quia penam meruerat graviorem) ab illis partibus, ne illas corruinpat uiterius, separati, relevationi sen revocation! renuunt consentire, honestatem in hoc et justitiam amplectentes. Gum igitur intentionis et voluntatis nostre prorsus existat, dictum Guillermum, cujus de inultis malis quo hactenus commisisse noscitur ntilla penilenlie signa monstrantur, numquam relevare in aliquo, vel ad'sua beneficia sen Parisius revocare, fraternitati tue per apostolica scripta districte precipienclo mandamus qualmus coiivocatis omnibus magistris et scolaribus Parisius stuclentibus sub excommuiiicatioiiis pena eis districte precipias, ut nullos religiosos sen quoscumque alios occasione hujusmodi molestare presumant, se ab eorum sive ipsos a suo consortio separando, qui prefnti Guillermi relevationi vel revocation! non prestant assensum, cum ilium prestare non clebeaut, nee hominis jurgiosi et in sua obstinati procatia relevationem seu revocationem salva possint conscientia postulare, clenunciaturus nichilominus magistris et scolaribus memoratis, quod omnes penas et privationes in ordinatione, sententiis, litteris, vel statutis a nobis dudum emissis contentas ineummt> qui religiosos et quoscumque alios molestaro presumunt, separationem hujusmodi procurantes, cum separare alios a se, et subducere vel sublrahero taliter se ab aliis idem penitus reputemus. Non obstantibus juramentis vel promissionibua

1259]

AB A N N O M G C U S Q U E

AD P H I L I P P U M

IV. REG.

FRANC.

383

aut obligationibus sen quibuscumque slatutis, quibus clicti magistri et scolares se astrinxisse pro relevatione vel revocatione cujuslibet pro causis Universitatis afflict; dicuntur, maxime cum idem G. non pro factis Universitatis ejusdem, sed pro sue malignitatis offensa fuerit sedis apostolice judicio justitia exigente punitus. Dat. Anagnie non. Aprilis, pontificatus nostri anno quinlo.
Oi'iginale in Arch. nnt. Paris. L. 253, n 243. Supcrsunt fila cannab. In mcmbrana avcrsa : Predicntorum . God. Rutencns. Constitut. Ord. Prncd., p. 261. Bulacus, III, 348.

333.

Statutum facultatis artium, ne quis licentiandos in Sancta Genovefa examinet, nisi sit a facilitate ipsa deputatus. 1259, Mai! 5, fParisiisJ.

Universis presentes litteras inspecturis magistri in facilitate artium Parisius regentes cognoscere verilalem.. Cum cancellarius in examinacione Sancte Genovefe super libertatibus clicte exaininacionis nobis injuriari multipliciter non formidet, presertim, cum ipse examinatos per non depulatos a nobis sen non examinatos in nostrum prejudicium non modicum et gravamen licentiare presumat, unde ctiam frequenter a deputails rite examinatos et expedites pro sue vohmtatis arbilrio repellere nullatenus erubescat, ac si nulluin jus in dicta examinalione nos habere recognoscat, cum tainen ipse, ut credinius, audire non debeat. nee aliquos expedire, nisi auditos et expedites per depulatos a nobis, quousque de contraria auctorilate suorum privilegiomm nos doceat, quorum copiam nobis sepe requirenlibus denegavit exhibero : considerantes in hoc libertates noslras multipliciter impugnari, volenles liiis impugnationibus obviare modis omnibus, quibus rationabiliter possumus, pro bono communi statuimus do communi consensu magislrorum nostre facultatis nullo in eis contradicente, ut nullus bacalarius amodo licentiare ex parte ilia per magistroa a nobis non deputatos presiunat, sen inagister aliquis regens vel non regens licentiam alio qiiam* moclo predicto procurare, ac nulli liceat magislrorum, qui non sit deputatus a nobis juxta formam nostram aliquem l)acalarium superius examinare. Ad quod statutuin omiies rcgonles sint astricti ct oinnes incipientes adstringanlur. Quod si hanc ordinacionem* aliquis conlra suum juramenumi infregerit, indignacionem nostre societatis se noverit incursurum. Ne quis autein earn infringere presumat, statuimus omnes infringentes a socielale nostra privari, bacalarium ad nostram societatem in perpetuum non admilti, magistruni regentem suis loctionibus piivari3, non legentem societate nostra in principio, in examinacione communi sen in determinacione "sui bacalarii in perpetuum non gaudere cum omnibus penis aliis, quas nostra facultas infligere poterit, quousque condigna satisfactione premissa de communi consensu nostro vel majoris partis predictas penas duxerimus revocaudas. Hec.autein ad presens atatuenda decrevimus salvis in omnibus et per omnia libertatibus ecclesie sancte Genovefe auctoritate apostolica dicte ecclesie indultis sen concessis, si qua fuerint indulta super

384

CIIARTULAIUUM

UNIVEIIS.

PA.HIS.

examinacione premissa. Datum anno Domini MCC qiiinquagesimo nono, mouso Muio, iij non. mensis.
Arch. Univers. Paris, ms. 94 contiuens Chart. Univers., p. 70, n" 64. Bibl. Cannot., ins. 002 (cod. Unrein-.), fol. 12fil), cum rubrica: Statutum facultatis ut nullus examinet bucnlarios liccnciundos in Snncta GiMiovofu nisi a fuoultato dnputntus . Bulaeus, III, 350. 1. Cod. Harcur.: alioquinn. 2. Cod. Univers. : obscrvationem , 3. bncultiritun... pvivnri om. Cod. Tlnruur.

334.

Ludovicus IX} rex Francorum, fratribus Ord. Cartusiensis locum et do mum de Valle Viridi prope Purisios concedit. 1259, mense Maio, apud Meledunum.

In nomine sancte et individue Triuitalis, amen. Lodovicuti ,Doi gralia Frtmcorum rex. Noverint universi presentes pariter et liituri, quod ad nostram accedentes prosentiam fratres Ordinis Gartusiensis nobis bumilitor supplicartint, ut prope civilutmn nostram Parisiensem, in qua fluunt aque largissiino salutaris doctrine, adeo quod fluminis impetus civitatem ipsam letificans et inundans univcrsalcun irrigut ccrloMiam, pro divini nominis amore vellemus eidem Orclini do loco aliquo coinpottuiti liboralitato regia providere, petentes humiliter et ins tauter, ut locum nostrum ac doitium do Valle Viridi prope civitatem predictam, muris excelsis ct commodis circiuncinctuin, piclutiH intuitu dignaremur sibi concedere, ut in ipso ct per ipsuin lotus ordo rcvircscorct et floreret, sicque domus ipsa secus salutarium aquarum plantata decurai'iK frustum in tempore suo datura gratissimum, to turn Cartuaiensem Ordhicin iccimdarol. Noa autcm fratres ipsos et eorum Ordinem Deo gratum specialis dilectionis ct lavori.s gratia prosequentes piis eorum supplicationibus annuiinua et locum predict\iui ac domum do Vulle Viridi, sicut eum tenebamus, fratribus ipsis ibidem summo rcgi porpotuo aorvituria in puram et perpetuam elemosinam concedimus et donamus, locum ipsum, pcrsonas et bonu quecunque ad ipsum perllnentia in nostra rcgia protectionc suscipiontos ct volenles ab omni injusta molestatione inanere quieta. Donamus insupcr ct conccdinuiH in pcrpotuam elemosinam pietatis intuitu, et pro nostre et antecoBBorum noslrorum aniniariun ro.mcclio fratribus ipsis inibi Domino servituris ad eorum sustenlacioncin quinquc inodios bladi de Gonessia ad mensuram et modimn paris. in granerio nostro PuriH. pcrcipiendos annuatim ad festum Omnium Sanctorum, quos a prepositis ct ministris nostris, qukuimqiie pro tempore fuerint, eisdem fratribus solvi sine dirninucionc vel difficultatc precipimus ad termiimin prelibatum. Preterea donamus eisdem et concedimus domum, quain einimus a liberis defuncti Pelri Cocci sitam juxta Gentiliacum cum porprisio et lerris adjucentibua et vinea ac aliis ejus pertinenciis ab ipsis imperpetuum pucifico possidcnda. Quod ut perpetue stabilitatis robur obtineat, presentem paginam sigilli nostri auctoritate ac regii .nominis karactere inferius annotate fecimus communiri. Actum apud Meledunum anno dominice incarna'tionis MGG quinquagesimo nono, mense Maio, regni vero nostri anno

1259]

AB A N N O

MGC

USQUE

AD P H I L I P P U M IV

KEG.

FRANC.

385

tricesimo tercio, astantibus in palacio nostro quorum nomina supposila stint et signa. Dapifero nullo. Signum Johannis buticularii. Signum Egidii constabularii. Signum Alfonsi camerarii. Data vacante (inonogr.) cancellaria.
Originnlc in Arch. nut. Paris. K. 31, n 12. Dcost sigillum. Balaous, III, 360. Cartusiani uticjuc non fucrunt membra Universittttis; volucrunt tnmcn habitarc prope istam civitatcm, <juae Univcrsitatom intra rauros siioa concludebat, ut dicitur in churta.

335. Statuta tie studiis in Ordine Praed. edita a magistris Parisiensibus JBonohomine, Florentio, Alberto Magnof Thoma de Aquino, Petro de Tarantasia Ord. Praed. tempore Capituli generalis sub Humberto Valencenis celebrati.
1259, Junio ineunte, Valencenis.

Parisius 11011 petatur licenlia legend! tlieologiam pro aliquo fratre, nee licendatus incipiat, nee legens dimittat, nisi de consilio magistri si fuerit in provincia Francie, vel de consilio prioris provincialis Francie, si magister Ordinis in Francia non fuerit. Aptid1 Valencenaa anno Domini MGGLIX de mandato magistri et diffinitorum pro promocione studii ordinalum est per fratres Bonumhoininem 2 , Florentium*, Albertum Theutonictim 4 , Thomam de Aquino, Pelruin de Tharantaaia 8 , magistros theologie Parisius, qtii interfuertint dicto Gapitulo, quod lectores non occtipentur in faetis vel negotiis, per que a lectionibua retrahantur. Item, quod diligenter inquiratur per priores provinciales de juvenibus aptis ad studium, qui possint in brevi proilcere, et eos in studio promovcant. Item, quod talis inquisitio fiat singulis annis per visitatoroa in singulis eonventibus, et referatur Gapitulo provincial!. Item, quod ad studia Ordinis generalia non mittantur fratres, nisi qui stint bene morigerati et apti ad profieiendum. Item, quod si in aliqua provincia non possint haberi lectores in omnibus eonventibus, provideatur saltern quod fratres et inaxime juvenes non semper remaneant in illis eonventibus, sed miUantur ad loca ubi sunt lectores. Item, quod si inveniri non possunt lectores suflicientes ad legendiim publice, saltern provideatur de aliquibus qui legaut privatas lectiones, vel ystorias, vel summam de casibtis, vel aliud hujusmodi, ne fratres sint otiosi. Item, quod fratribus juvenibus aptis ad studium parcatur a discursibus et aliis occtipationibus, ne a studio relrahantur. Item, quod ordinetur in provinces, quo indiguerint, aliquod studium artium vel aliqua, ubi juvenes instruantur. Item, quod fratres, qui remanent a scolis, dure puniantur. Item, quod fratres tempore leclionis non occtipentur in missis celebrandis, vel aliis hujusmodi, nee vadant in villain, nisi pro magna necessitate.
Chait. Unto. Paris. I. ^

386

CHA.RTULARIUM UNIVERS.

PARIS.

[1259

Item, quod etiam priores vaclant ad scolas sicut ceteri fratres, quanclo commode poterunt. Item, quod lectores vacantes vadant ad scolas, et precipue ad disputationein. Item, quod no'n fiant lectores vel predicatores vel confessores, nisi sint sufficientes, ita quod possint sine periculo notabili hujusmodi officia exercere. Item, quod priores et visitatores et magistri fratrum sint. solliciti diligenter inquirere, qualiter fratres et precipue juvenes circa studiuni occupentur, et. qualitcr in studio proficiunt et puniant negligentes. Item, quod lectores, quantuincunque fieri poterit, conlinuent lecliones suas. Item, quod visitatores singulis annis diligenter inqiiirant cle lectoribus, quantum legant in anno, et, quot questiones disputaverint ac etiam detcrininaverint, et quot convent us sue visitationis careant lectoribus, et quod quidquid circa hoc invcnorint^ referant Gapitulo provincial!, et etiam defectus notabiliores qui circa hoc invencrinl, prior provincialis et defiuitores referant postinodum Capitulo general!. Item, quod in singulis provinciis singulis annis in quolibet provinciali Gapitulo ordinetur, qualiter provideatur studentibus sue proviucie missis ad quecumque sIndia generalia. Item, visitatores diligenter inquirant qualiter studenlibus provideatur, el. referant. defectus notabiles Gapitulo provinciali, per quod efficax remediuni appouulur. Item, provideatur quod quilibet lector tenens aliquod stadium solempno, huboat bacellarium, qui legat sub eo. Item, quod fratres portent ad scolas libros qui legimlur in scola, si habcnt, et non alios. Item, quod in quolibet conventu, ubi est lector, ihstituatur aliquia fro tor qui diligenter repetat, dummodo sit in conventu aliquis sufficiens. Item, quod fiant repetitiones de queslionibus et collationes dc questionibtis semel in septimana, ubi hoc commode poterit observari.
Mss. Rom. et Rutencns. Capp. general. Ord. Pracd. Martene, Thes. nov. anecd., IV, 1720, nB 17-38, sod mciidosisBilue.- Gapitula generalia saepe xeniittuntad ista statuta, quae Capitulumprovinciiilepro-viuciac Provinciao an. 1201 repetit. GF. n. 1. 1. Apud Valencenas .. dicto capitulo om. acta Cnpp. generalium, qune pro his vcrbis offorunt : Itom ad promotionem studiorum ordinamus . Verba supra posita desumpta sunt ex actis Gtipituli provincialis provincial) Provinniixo anno 1261, Jul. 3, Biterris celebrati, ubi statuta supra edita summalim referuntur. Bibl. munic. Tolos., ms. 490, fol. 296. Bibl. Avenion., ms. 229, fol. 88*. Cf. Douais, Essai sur I'organisation des etudes dans I'ordre des frbres PrAcheurs, p. 173 sq. 2. Deisto vide supra ad uu 219. 3. Sou Florentinum. Ipse simul cum Tboma de Aquino in Univeraitato Pttrifliensi legebat, ut ex Chronica, vulgo Humberto, sed etiam Gerardo dc Frachct aacriptu, et ex nota a Bernardo Guidouis in Cod. Agennensi (n 3) ad Magistros in theologia Parisius, fol. 29, facta conjiccre possuinus. Vide Archiv f. Litteratur- und Kirchengesch. des Mittelalters, II, 170 sqq. 4. Alberturn Mag-num, qui isto temporo studium generalo Goloniao tenuit, et anno sec[uenti electus est episcopus Ratisbonensis. 5. Ipse hoc anno actu regens fuitParisiis. An. 1272 fit archiepiscopus Lugdunensis, on. 1273 card, episcopus Osliensis, an. 1276 papa Innocentius V. An. 1269, mense Maio, cum Thoma do Aq;uino, Bonohouaine, Bartbolomaeo, Gilberto et Balduino, magistris theologiae Ord. Praed., aliisque iii Gapitulo gencr. Parisiis oelebrato disputabat de quibusdam quaestionibus ad forum conscientiae pertinentibus. Bibl. Escoriul. ms. R. II. 2. God. Rntenens. Cohstitut. Ord. Praed., p. 170. Arsenal. Paris., ms. 532, fol. 80. Opp. S. Thomae, ed. Paris., 1056, t. XX, p. 894. 49.

1259]

AB A N N O M C G U S Q U E AD P H 1 L I P P T I M IV R E G : F R A N C .

387

336.

^filojcander IV Ludovicum regem Franciae hortatui; ut contra pads turbatores brachii saecularis auxilium t) quo citius jurgict in Universitate Parisiensi exorta compescantur.
1259, Junii 13, Anagnfae.

Alexander episcopus servus servorum Dei carissimo in Cbristo filio .. regi Fraricorum illustri salutem et apostolicam benedictionem. Duin apostolice sedis sermones et scripta ea prompt! turdine, quotiens tue celsitudini mittuntur, assumis ut videaris in illis earn cujus in terris vices licet immeriti gerhmis intueri, expandis unique latins animadvertendum ceteris eliristianissime devotionis exemplar, quod palam semper effulsit in excelso thro no benedict! a Domino regni tin". Hinc nobis et ecclesie Chris ti accrescit assidue materia spiritualis exultationis et laudis, hinc quoque in pressures, quas eadein ecclesia inter fluctuosos inundi hujus impetus extrinsecus inquieta perpetitur, refrigerium percipil interne consolationis et pacis. Sane, quamvis experimentoruin testimonia, cle tuarum nos letificaritia incremento virtutum, quas sublimis venuslat humilitas, jugiter increbrescant, hoc tain en. nunc inter bona ttia lelanter et gratanter accepimus, quod ad fuvorem regium contra Parisiensis studii turbatores viris pacificis, sapientie otia studiosa colentibus, impend. en dum preces et cxhortationes apostolice te pronum et benivolum invenerunt, super quo serenitati tue gratiarum exolvimus actiones. Cum autem venerabili fratri nostro . . episcopo Parisiensi contra turbatores cosdem diversa mandata doderiinus, in quibus exequendis ipsiun oportet regalis potentie brachio adjuvari, celsitudinem tuain rogainuts et bortamur attente in remissionem tibi. peccaminuin suadentes quatinus eidcm episcopo ad compescendum et piinicndinn illos, prout expedire cognoverit, dexteram tradite tih>! divinitus potcstalis accomodes, quotiens fucris requisitus, ut tuo inuncre inter inquietos innocens pacificorum tranquillitas miuiiatur, cupientium studiis vacare prudentie tuta convalescat utiliuis, et exinde apud Deiim tuorum crescat cumulus meritorum. Dal. Anagnie id. Junii, ponlificiitiu* nostri an-no quinto.
Oriyinale in Arch. nat. Paris. J. ina.n" 10. Bulla plumbca filia cnnnab. append! tnr. Layettes du trcsor das Chartes, n<> 4495. Apxtcl Jourdain, n 17(j, ex Bulueo, III, 355, pcrporum rcfertui' ud idus Julii . Recto Duchosiic, Hist. Franc. SS., V, 863.

337. Alexander IV cancellario S. Genovefae praocipit ne cui licentiam rcgendi in aliqua facilitate concedat, nisi prius juraverit se mandata apostolica exsecuturum.
1259, Junii 18, Anagniae.

Alexander episcopus servus servorum Dei dilecto filio cancellario ecclesie Sancte Genovefe Parisiensis salulem et apostolicam benedictionem. Presentium tibi auctoritate precipiendo mandamus quatinus nullum decetero licenties Parisius in aliqua facilitate, nisi pr-ius juret ordinationcs et statuta pro tranquillo statu Parisiensis studii dudum a nobis edita, et ea que continentur in ipsis, se inviolabiliter servaturum, et expresse

388

CHAKTULARIUM UNIVERS.

PARIS.

[1259

promittat per hujusmodi juramentiun quod deinceps religiosorum et aliorum in eodem studio desudancium quietem et pacem directe vel indirecte, occulte vel manifesto, per se vel per alium, scienter nullo modo turbabit, puniens nichilominus pena debita juramenti hujusmodi transgressores. Dat. Anagnie xiiij kal. Julii, pontificatus nostri anno quinto.
Bibl. S. Genovcfao Paris, cod. Q. 1. 2, in-8, fol. 1G1'. Bulaeua, III, 351, ubi xv kal. Julii , npucl Ripoll, Bull. Ord. Praed., I, 375, xv kal. Junii .

338.

Alexander IV scrib it Reginaldo episcopo Parisiensi, ut artistis et eorum rectoribus sub poena excommunicationis praecipiat, ne se intromittant de faciendis et corrigendis sermonibus et liccntiandts us fj[ui incipiunt in theologica facilitate. 1259, Junii 19,,Anagniae.

Alexander episcopus servus servorum Dei venerabili fratri .> episcopo Parisiensi salutem et apostolicam benedictionem. Cum nee artiste Parisienaes nee rectores eorum se intromittere debeant vel etiam consueveriiit de faciendis et corrigendis sermonibus ac licentiaiidis iis qui incipiunt in theologica facilitate, fraternitati tue per aposLolica script a precipiendo mandamus quatinus eisdem artistis et eorum rectoribus sub pena cxcommunicationis, quam ipso facto incurrant, si contrariuin fecerint, ex parte nostra districte precipias ut de talibus tanquam de rebus ad se non pertinentibus decetero se nullatenus intromittant, et si forte hujusmodi penam contempserint, etiam alia per te sicut til)i mclius expedire videbitur puniantur. Dat. Anagnie xiij kal. Julii, pontificatus nostri anno quinto.
Arch. nat. Paris. L. 253, n 245, inserta litteris Rcginaldi cpiscopi Paris, anni 1259 infra n 304, ct odita in Miim. de fa Soc. de I'Tiist. de Paris et de l'Ile-de-France, X, 265. God. Rutencns, Constitut. Ord. Praed., p. 2B8.

. Alexander IV in litteris ad Reginaldum episcopum Parisiensem directis prohibel ne magistri et scholar OS Parisienses cum Guillelmo de S. Amove commercium litterarum habeant. 1259, Junii 20, Anagniae,

Alexander episcopus servus servorum Dei venerabili fratri .. episcopo Parisian, salutem et aposlolicam benedictionem. Multoruin relatione didicirnus, quod per nuncios et litteras, quas universitas scolarium Parisiensium vel aliqui de ipso Willernio de Sancto Amore transmittunt et recipiunt ab eodem frequenter 1 , Parisiensc studium et status religiosorum et aliorum existentiuin Parisius non modicum perturbatur. Volenles igitur pravorum maliciis obviare, fraternitati tue per apostolica scripta precipiendo mandamus, quatinus eidem Universitati et siiigulis de ipsa ex parte nostril prccipere ac districtius inhibere procures, ne decetero clicto Willermo aliquas litteras vel nundos, quibus posset bonus status Parisiensis studii et religiosorum ac aliorum quomodolibet perturbari, mittere vel ab eodem W. recipere aliquo modo presuinant, communiter vel divisim. Et si quis contrariuin fecerit, ipso facto sententiam excommunicationis incurrat,

1259]

AB A N N O

MCC U S Q U E A.D P H I L I P P U M

IV R E G .

FRANC.

389

nec ab ea possit absolvi, nisi cle mandate seclis apostolice speciali. Dat. Anagnie xij kal. Julii, pontifical us nostri anno quinto.
Arch. nat. Paris. L. 253, n 245, inscrtn littcris cpiscopi Paris, anni 1259 infra n 354. Codex Rutcncns. Constitut. Ord. Praed., p. 258. Bulacus, III, 351. 1. Una harum cpistolarum cum response Guillclmi ex tcmpore posteriori adhuc conservatur. Cf. infra n1* 439, 440.

34O. Alexander IVnonnullovum doctorum theologiae Parisiensium merita circa bonum statum studii Parisiensis et fratres Praedicatores et Minorca laitdat. 1259, Junii 24, Anagniae.

Alexander episcopus servus servorum Dei dilectis filiis fralribus Galderico Gluniacensis, et Evrardo Vallis Scolarium 1 Ordinum monachis, Egidio archidiaeono et Roberto de Quinchi canonico Rothoniagensibus, et Petro clicto Rulb 2 canonico ccclesie Gorboliensis Parisiensis dioeesis, magistris in tlieologica facilitate Parisms ccmslilulis salutem et apostolicam benedietioncm. Vestre sollicitiidinis operosa vigilantia, qua circa bonum statum Parisiensis studii et quietem dilectoruin filiorum iratrum Predicatoruin et Minorinn, Parisms residenliuin, prudenter inaistitis, constant! nobis-assertiono fidelium reierenliuin innotescit, apostolice sedis vobis graliam el: favorom, que cum tempus rel.ri])utionis occurrit, se a bene ineritis mm avcrtit. Noa ilaque hujusinodi fervoris vestri proinptiUidinem dignis in Domino laudibus eommcndanles, universos et singulos ad hoc perseverantia invitamus, ill. ex hiis mcrito gloria vol)is thesaurizelur el. fain a. Dal. Anagnic viij kal. Julii, poiitificalus nostri anno quinto.
Juxta originate dilaceratum Ripoll, Bull. Ord. Pread., I, 37B, n> 241. 1. Prime hie fratrcs ox Ord. Gluniac. ot Yallis Scholurium ut mnyisLri Farisiis rcgcntos notninuntur. Galdorici et Evrardi in docuiucntis postorioribus nliqunndo monlio fit. Donms GlaniaconBium Pariaiis atudontium tune tompoi'is iiondum erat fundato. Yido infra n 3d. Evrardi cxstant Sormonos. Cf. Locoy do la Marcho, La Chaire fi'anpaise, 2 cd., p. B04. 2. Pctrus dictus Rufus in actis poatorioribus nominutur ctinm Russol, RUHBC!, RosHelli, ct crnt primo cunonittus CorbolionsiH, doinde Ebroiconsis (vide infra n 359), deniquo post multas litos Parisicnsis.

341. Alexander IV mandat guardiano et fratribus convening Parisiens., ut csscnt inlrepidi et forventes in pace conservanda atque studio, sicut ijjsc summits pontifcx pollicetur se super his diligcntia volte eollalorar6t etc., aitque se sua scripta dirigerc contra turbatores pads et studii eorumdcm, et incipit: Quantum sit a nobis pro quiete vestra . Dat. Anagnie viij kal. Julii sui pontificatus anno quinto .

12S9, Junii 24, Anagtifae.

Titulus praodictus tantuni cxstat in Repertorio seu Inventario corum, quae in bullis Bummoruni pontifioum in Favorem totius Ordinis et potissimum hujus convontus (Parisionsis Ord. Min.) concesdis contincntur , Arch. nul. Paris. L. 941, n 1. Litterae dosunt nunc in Arch. nat. Paris. In opero tamcn Firmamenta trium Ord. S, Francisci (Puriaiis, IBIS), ubi etiam bullae pontificuin Parisiis et alibi asscrvatac notantur, hujns opistolao non fit mcntio.

390

GHARTULA.RIUM L'NIVERS.

PARTS.

[1259

342.

Alexander IV Reginaldo episcopo Pans, mandat ut rector et artistae pcrinde atque alii magistri et scholares Parisienses fratres Praedicatores in suum consortium recipiant; puniat pracsertim Guillotum, bedellum nationis Picardorum, qui, praedlcante Thoma de Aquino, libellum quemdam famosum pullicavit. 1259, Junii 26, Anagniae.

Alexander episcopus servus servorum Dei venerabili fraLri .. episcopo Parisians! salutem et apostolicam benedictionem. Ex alto fuisse conspicimus civitati Parisiensi provisum, quod honorific'ata clecore studii generalis et tanlorum univcrsitate scolarium illustrata preluceret orbis civitatibus, orbeinque lucidum redderet sni luminis claritate. Ipsa quidein Universitas fons irriguus consuevit esse virtu turn, uiiiversale speculum, mater studere volentium et magistra scieiitiarum ad singulos dona derivans, ctmctosque clarificans illustribus radiis doctrinarum. Et quia nonnulli seditionis et nequitie filii lucem in tenebras convertere satagentes tan turn studiuin subvertere conabanlur, noa corum conatibus obviantes certa statuta de nostrorum conailio fratrum edidimus, per quo studio solid reddebantur incrementa vigoris et talium perversorum intcntio tollcbalur. Cnmque noster animus optata super eo trailquillitate quiesceret, quod sicut habcbat rclatio plurimorum statum quietis et pacis Universitas resumpsisset, postiuodum (quod turLati rcferimus), qui dicebantur a suarum seditionum languo.re sanati, passos lore didicimus recidivam in divini contumeliam nominis, apostolici mandati contempltun ot subvcrsiouem studii memorati. Nuper enim nostris est auribus inliniatum, quod magistri et rectores artistarum Parisiensium se a dilectorum filiorum Predicatorum et Miiioruin Ordimim fratrum et quprundam alionnn magistrorum et scolarium religiosorum et secularium societate sen consortio separantes ipsos in elusionem mandati apostolici super hoc directi ad suum consortium pro sue volunlatis arbitrio non admittunt contra statuta olim a uobis super hoc edita temere venieiido. Veruin quia. ad id aniinuin iiostnun eo acerbius vulnerat, quo inateria majoris turbationjs et scandali, nisi super hoc 1 a nobis salubre exhibeatur remedium, posset exincle non absque gravi ecclesie generalis dispcndio lacilius exoriri, maxime cum hujusmodi separatio, quacunque arle vel ingenio adinventa fuerit et quocunque nomine censeatur, expresse contra ordinalionem nostram et slatuta predicla pro tranquillo statu Parisieiisis studii edita sit presumpta : volumus et per apostolica tibi scripta firmiter precipiendo mandamus, quatinus eisdem rectoribus et artistis ac aliis magistris et scolaribus Parisius commorantibus ex parte nostra districte precipias, ut infra quindecim dies post hujusmodi preceptum epsdem fratres ac alios in suum consortium seu societatem j.uxta eorundem statutoruin tenorern admittere studeant et efficaciter relinere, nichilominus inhibendo ne similia decetero attemptentur, alioquin tain rectores et artiste predict!, ac alii, qui memoratos fratres et .eis super hec adherentes acl hujusmodi socie-

1259]

AB A N N O

MCC

U S Q U E AD P H I L 1 P P U M

IV

REG. FRANC.

391

talem seu consortium juxta preceptum nostrum taUter admittere ac relinere non curarint, quain etiain omnes illi, qui contra inhibitionem hujusmodi publice vel occulte, seu quo vis alio moclo venire presumpserint, eo ipso sententiam excommunicatioiiis incurrant, a qua nullatenus absolvi valeant, nisi personaliter ad apostolicam seclem accesserint, absolutionem hujusmodi petituri. Porro cum per predicationes et disputationes Guillermi de Sane to Amore fratres predicti, qui, ut Christum lucrifaciant, abjectionem voluntarie paupertatis elegisse noscuiitur el. quamplurcs alii fuerint graviter diffamati, nos ad confutandam super hoc ipsius Guillermi inaliciam et elucidandam in talibus veritatem, univerais prelatis litteras nostras, quibus statum dictorum fralnnn non indigne approbavimus, duximus destinandas, qiiaruin tenores per te vel per alios Parisius et alibi in ecclesiis et locis alils in predicationibus publicis prout expedire videris coram clero et populo tarn latiiiis qutun vulgaribus verbis exponere studeas diligenter. Insuper quondam libellum famosuin. et delestabilem ab eodem G. editum, prout publice apud sedem apostolicam confesses extitit, quern per nos de fratrum nostroruin consilio condemnatum igile cremari fecimus, cujus titulus : Tractatits brevis de pericuHs novissimorum temporum, nuncupatur 1 , principi-Lim autem ejus erat: Ecce indentes clcimabunt foris, necnon et quosdam alios libellos famosos in ini'amiain et detractationem eorundem fratrum ab eorum einulis in litterali et vulgari sermone necnon rismis 3 et cantilenis indeccntibus de novo ut dicitur edilos, quos tibi exhiberi facias, detenloros ad exhibitionem ipsorum per censuram eccleaialicam appellatione postposita compellendo, convocatis magistris et acolaribus Parisius existentibus facias publice coram omnibus igne cremari. Preterea Guillotum beclellum scolarium nationis Picardorum pro co, quod sue salutis immemor in dominica de Ramis Pabnarum proximo preterita* predicante dilecto filio fratre Thoma de Aquino ejusdem Ordinis Predicatorum quondam libellum famosum 6 , quern utpotc contra cosdein fratres editum publice reprobavcras, contcmpta excommunicatioiiis sententia, quain in omnes auctores, detentores et publicalores ipsius libelli auclorilatc ordinaria promulgasse dicoris, in conspectu cleri et populi tune ibidem existentiuin in tui et ipsorum fratrum injuriam publicare presumpsit, excominunicatum preseiitfbus magistris et acolaribua supradictis studeas nuntiare, privando ipsum nichilominus perpeluo bedellionatus ollicio, ita quod illud nee per se neque per alium decetero exercere presumat, nee etiain salarium aliquod sibi, qi-iein de civitale Parisienai sublato appellationis obstaculo perpetuo procures expellere, petere vel recipere liceat ralione oilicii supradicti 0 , auxilio carisshni in Ghristo filii nostri .. rcgis Francie illustris ad premissa, si opus fuerit, invocato, non obstantibus quibuscunique appellalionibus a diclis magistris, rectoribus et scolaribus interjectis. Ad hoc voluLinus, ut omnes illi, qui deinceps hujusmodi libellos vel consimiies edere vel detinere seu publicare, aut prefatum bedellum Parisius reducere presumpserint, ipso facto sententiam excoimmmicationis incurrant, a qua nonnisi juxta modum absolvi valeant prenotatum. Presentes autem litteras omni mora et difficultate postposita coram universitate

392

CIIARTULARIUM UNIVERS.

PARIS.

[1259

predictorum magistroruin et scolarium studeas publicare. Dal. Anagnie vj kal. Julii, pontificatus nostri anno quinto.
Arch. nat. Paris. L. 253, 11 245, insertn litteris Reginald! episcopi Paris, anni 1259, infra n 354. Maynum Chart, eccl. Paris, in codem Arch. LL. 183, fol. 186. Cod Rutencns. Gonstit. Ord. Praed., p. 259 ( kal. Jul. ). CartuL des Dominicains in Arch, depart, de la Cdte-d'Or, 11. 221, fol. 84. Bulacus, III, 351. 1. oHoc 001. vidimus. 2. Cf. supra n 288. 3. Htvud dubic tune temporis versus poctno Rulebcuf jaiu crant noti. Vide (JSuvres compL, par A. Jubinal, I, 151 : De la Dcscordo dc rUnivevsite et des Jacobins ; p. 71 : Li Diz do maistre Guillaume de S- Amour ; p. 78 : La complaiuto maistre Guillaumo . Cf. ibid. p. 155, 158, 170, 175. Hist. lltt. de la France, XX, 719 sqq. 4. April. 6. 5. Quisnam fuerit istc libeling, non cst facile dictu. 6. Vide tumcn infra n 354.

343. Alexander IV magistris et scholaribits Parisiensibus praeclpit ut studcant reconciliari eitrn frali'ibus Ordinum Praedicatorum et Minorum dimlsso Gulllelmo de S. Amore, cui, si poenituerit, non deerit ajtostolicae sedls misericordia. 1259, Julii 11, A/iagniae.

Alexander episcopus servus servorum Dei dileclis filiis magistris et scolaribus Parisiensibus salutem et apostolicam beiiedictionem. Celestis allitudo consilii et inimeiisa divine sapientie magnitude inter alia mire dispositionis opera, que omnipotenter dixit et facia sunt, ut eorum niitibus ad cognitionem comprehensionemque invisibilium excedcntiuin oinnem sensum extolleret humane intelligentiam creature, quoddain in celo militantis ecclesio linninare constituit, Parisiensis videlicet studii disciplinam. In liimine quidem ipsius lumen veritatis aspiciunt originalis ignorantie teiiebris obvoluti. Illic juniores sensualitalits obtuse squamas per rudimenta liberalia exuentes ad secrela sublimioris indaginis principia diriguntur. Ibi doceatur et doceat profundam legis divine prudentiam seniores, qni vclut stelle in perpetuas eternitates assuinpti inferiores jubare splendide irradiationis illuatrant. In illo sacre doctrine giniiasio celitus distillantis abissi vena sealuriens ad refocillandam sitim justilie in renatis fons limpide claritatis exuberat, in quo divine speculalores ymaginis ad reformandas rationaliuin menles in sincerain crealionis recreatlonisque gratuile speciem exemplar increate siinililudinis intuentur. Quein igilur filii tanli boni amor non aflicit, quern pro illo pervigii cura lion uril, quern non urget el. comedit zelus ejus? Numquid non in publica commoda peccant, qui privala quadain simultate clivellunt, dissentionibus dissipant et contentione jurgiosa dilacerant tanluin bonuin ? Non ilhul fel. memorie predecessores nostri Romani posthabuere pontifices, non antecessores vestri, qui posteris emulacionis laudabilis prefixere vestigia levi amplexu ejusdem inunoris gratiam allapsam de sublimi throno mortalibus tenuerunt, quorum utrique utilitati. publice, ne per adversos affectus lateris dissolveretur partibus, providentes, universitateni vestram unanimitatis vinculo et societatis federe nexuerimt, sede apostolica privilegiis, indulgentiis aliisque roborurn amminiculis communionis vestre stabiliente consortium et egregiis doctoribus cum disciplinatis sapientie filiis, quorum vos esse convenit sectalores, sibimet vobisque commendaiitibus pacis otium secessumque silentii, sine quibus

1259]

AB

ANNO

M C C U S Q U E AD P I I I L I P P U M

IV

REG.

FRANC.

393

vix pruclentie sludia convalescunt. Nos quoque, licet prediclis predecessoribus impares inerito et yirlute, ad ipsorum tarn en vestigia circa profectus Universitatis et studii predictoriun affectu non impari gestienl.es, si quid temporibus nostris emersisse comperimus, quod in vobis turbaret pacem, carilatem lederet aut scinderet unitatem, contra id sincera intentione inodendi pariler ac sanandi morbos noxios, quibus commune salutis vestre coinmodum taiigebalur, remedia nimc aspera, mine levia, prout res attentius considerata suasit, impigra sollicitudine priscorum exemplis atmnoniti curavimus providere. Ea utique cura illucl consilium peperit, ut inter alia1, que olim pro Universitalis et discipline vestre profectti salubriler ordinanda perspcxinma, quod religiosi viri presertim fratres Predicalores et Miiiores degenl.es Parisitis, qui sicut inerito religionis et vite decora membra universalis ccclcsie sunt censendi, sic eodein inerito et participation doctrine atque scienlie Uiiivorsitatis vestre debent pars non incongrua nee indigna videri, ejusdem Universitatis tain consortio quam beneficio gauderent in omnibus sub certa forma duximus slaluendum. Sed licet non forsan in omnibus, in plurimis tamen animose voluntatis arbitrio radoiiabilis equitatis evertente judiciuin all qui contra ordinationem nostram, cui voluntarie approbations asscnsus et prompts obeditionis obsequium debebatur, presumptuosum rebellionis levavere calcaneum, aliqui iiiandatorum nostrorum vim et potestatem ingeniosis axUnventionibus vacuantes superficialiter sic nostris detulere scrmonibus, quod verius illusisse probantur. Gum eniin juxta ordinationem eandem predictos fratres teiieamiiii a vest.ro non scparare consortio, quis non videat manifeste. delusionis esse commentuni, quod scparando vos alj ipsis proliibitam aeparalionia penam cis infligitis indirecte contra positam vobis ejusdem ordinationis legem communem privatis fraudibus rectissiiiie molienclo ? Pro Guillermo preterea cle Sancto Amore, quern a commimione vestra prorsus exlraneum riotissima culpa fecit, ad pristinum Universitatis vestre revocando Consortium conventum fieri vel haberi tractatum, ne sopiti scandali rediret occasio, apostolice sctlis auctoritas interdixit. Nicbilominus autein, quia nostis eosdem fratres propter traiisgressionia culpam et prolate animadversionis penani, quas religioso ainore devitant, nee posse nee vclle, ubi habeatur de.predicta 1 revocadone traclatus, convenire vobiscum, quotiens pro quibuslibet Universitatis negotiis convenitis, bujusmodi Iractatus inducitur, quo eisdem fratribus illicitum fiat vestris congregationibus intercsse, in quo utique facto sagitte nocere parate, que perverse mittuntiir in alios, in spirituales plagas mittentium convertuntur. Gaveant ergo sibi, qui tales struere non verenlur insidias, ne duin aliis Lendiculas receptionis obiciunl, ipsi in propositos sibi a nobis laqneos excommimicatioiiis aliarumque sententiaruin inciderint, a quibus nequibunt cum voluerint de facili expecliri. Mirum si considerationis vestro docla prudentia dignum venia judicct predict! Guillermi grave peccatum,- quod nee confessionis liumilitas, nee penitentie Balisfactio, nee conveniens penitudinis indicium mitigavit; presumplionis enim ejus audacia publicavit longe lateque seipsam, oamque non tain condigne quam misericordis animadChart. Univ. Paris. I. BO

394

CHARTULARIUM TJNIVJGRS.

PARIS.

[1259

yersionis ultio predicavit, quod videlicet in pernitiosain Universitatis vealre scissuram ct dissolutionem studii salutaris non est veritus ponere os in celuin contra sedis npostolico potestatem, adversus auctoritatem pontificum, contra ministeria sacerdotum, contra slatum et profectum religiosorum virorum maxime Predicatoruin et Minormn, quorum sacra plantatio sanctam fecundat et venustat ecclesiam, reprobe dogmatizans et quantum in ipso fuit disseminans in ecclesia unitatis nefandi scismatis pestcm famosum infamuinqnc conscribendo libellum, ne in ventum cedereiit contumeliosa et clampnal>ilia verba sua. Porro quamvis eundem libelluin in favillam et cinercm ecclesia llomnnu dampnavevit spiritu oris sui, ostendens hoc ipso, que stipendia deberentur auelori : ipso lamen noc apud sedein apostolicain nee postmodum alibi constiltitus.suui.il super eode.m libollo, quoin se composuisse non. abnuit, humiliter confiteri curavit et cmendare cominissurn, Hod in sua rigidus pervicacia eos, quorum animos incitare non dcsinil, lemerilatis proprio incentivo secum trahit in pertinacis ut accepimus obstinalionis abyss inn. Hoc quippc non est ilia que de sursuni venit sapientia, pudica, pacifica et modesta, pro qua rapesconda peregrinari patriis relictis sedibus elegistis, pro qua constituislis scolasLiois vos excM-cero sucloribiis, pro qua decrevistis iiocturnis lugubrationibus faligari, quain utiquo nemo pertiugit, qui fiierit sapientie terrene, quo animalis est et maligna ao sane doctrine opposita, studiosus. Hec nempe cariialium est deorsum emorgens prtidonlia qui secunduin liomineni ainbulantes zelo et coiitentione rixantur, ac sibimet prop tor conciiplsconliam, que in eorum membris militat, inquieti paccm ad Deum et proximos nOKcierunt. Propler 8 quod auditis et diligentius intellectis, quecurnque dilecti. filii magistri Potrus de Divione et Thomas de Gussello3, viri providi et prtideiites, nuncii vestri, super premissis ooruui nobis et fratribus nostris proponere voluerunt circa injuncta sibi a vobis negolia, nil de contingentibua omittendo, quoniam- pedtiones vestras, qtianttimcumquo honestis dosidoriis vestris cupiamus et proponamus alias benivohnn impertiri consensum, nee favor equitulis et justitie nee publice salutis et utilitatis yestre interventio adjuvabat, nosque iulcndumiiB utilitati potius quain voluntati consulere petitortim : eas nequivimus sictit nee dcbuimus exaudire, qtias etiain apostolico'patri proponere non decuit reverenliain filialem. Simiiltates igitur et conteiitiones tanquam tumultuosas pedissecas, cum quibus dospontioiam vobis sapientiam non decet habere comertium, ab animabus vestris, in quibus sedes debet esse prudentie, cui vestra studia dedicastis, penitus relegantes erga prcdictos f'ratrcs ob reverentiam divinam et nostram socialis benivolentie dulcedinein assumalis; et suscipientes eos ad beneficia consueta et ad comunionis fraterne consortium -cum bone voluntatis plenitudine in visceribus Jhesu Ghristi, donate quesumus, filii dilecli nobis in Domino, eis, iinmo nobis pro illis, quin potius per nos Deo, si quid forsitan conccpistis aut habere vos creditis contra ipsos, quos utique tanquam nobilia corporis vestri membra in omnibus, que secunduin Deum poterunt, vobis non solum ut sociis, sed etiain ut benefactoribus obnoxios, consentaneos, et devotos esse volumus et in hiis, que salutom
50.

1259]

AB A N N O

MCG

USQUE

AD

P H I L I P P U M IV

REG.

FRANC.

395

vestram et jjniversitatis profectum respexerint, studiosos. Prefatus vero Guillcriiius, pro quo per niemoratos nuncios supplicastis, si convenientia huinilitatis et pcnitentie signa monslravei'It, per que appareat a vie sue pravilate conversus, poterit aposlolice seclis non solum misericordiam sed et gratiam promereri. Quocirca universilatem vestram rogamus, moneinus et horlamur attente ac in remissionem vobis injungimus et exighnus peccalorum, quiatinus ordinalionis prcdicte slaluta fideli obedientia et prompta humilitate servelis et super hiis et aliis, quo pro salute ves.tra poposcinms, afFectui nostro sic vestra devotio aocjuiescat, quod reconcilianle vos predictis fratribus illosque vobis niutue pacis concordia social! fatiscat omnis strepitus, oinnisque tollalur e media conflictatio jurgiorum, ex cjuibus nequeunt nisi allerna incoinmoda et inultorum scandala provenire, nobisque prosequendi Universitatem vestram apostolic! favoris inunere ac munificentie gralui coTisuete promptior succrescat affectus, et copiosior materia preparetur. Dat. Anaguie v id. Julii, ponlificatus nostri anno quinto.
Originale in Arch. nat. Paris. L. 253, n 246. Bulla plumben fills cununb. appcnditur. In mcinbraua nversa : o Predicatoriim >3. Reg-. Vat. Alexumlri IV an. 5, cp. 152, fol. 213. Bulucus, III, 353, affurl has litterns luutilas ot pcrperam cum inilio : Ex alto fuisse conapicinius , ex epistoln n 3'j2 dcsuinpto (Jourdain, n 175, ex Bui.). Recto Sbaralea, Bull. Francisc., II, 354. 1. Abbinc Buluous et Ruynaldus nd an. 1259, n 27. 2. Abhinc usque a PrcfuLus vero dccst apud Bulacum ct Ruymildum. 3. Eorum etiam infra n 353 rafintio fit.

344.

Alexander IV Reginnldo episcopo Parisiensi mandat ut pi'acbendam} quam Guillelmits de S. Amore in episcopcLtu JBelvacensi tenuerat ct cuidam clerieo in favorem Giiillelmi episcopus Belvacensis fraudulenter contul&yatf personae ecclesiae Romanae devotae conferat.
1259, Julii 25, Anagniae.

Alextiii-der episcopus servus servorum Dei venerabili fra,tri .. episcopo Parisiensi salutem eL apostolicain benediclionem. Ad aitres nostras pervcnit, quod licet nos oliin Guillerinviin de S. Amore proptor graves et manifestos ejus excessus omniljus suis beneficiis privaverimus juslilia cxigente, nichiloininus tamen venerabilis frater noster episcopus Belvacensia 1 prebendam, quam idem Guillermus in episcopatu suo tenuerat, cuidam clerieo, non nt sibi, sed ipsi Guillermo proliciat, fraudulenter et sub quadam palliation e dicitur contulisse. Nos itaque super hiis eflicaciter providere volentes fraternitali tue per apostolica scripta precipiendo ijiandamus quatinus, si inquisita super hoc de piano et sine judiciorum strepitu veritate rem inveneris ita esse, prebendam ipsam persone Iclonee ac ecclesie Romane devote sine cujuslibet diiUcultatis aut more dispendio auctoritate nostra conferas et assignee, amoto ab ea quoiibet illicito detentore, contradictores jper censuram ecclesiasticam appellatione postposita compesceiido. Si vero aliquis clericus clicto Guillermo conlumaci, superbo et pro suis iniquitatibus citra tamen condignum piiiiito de bonis ecclesiasticis scienter presumpserit ministrare, tu id nobis per

396

CHARTULARIUM UNl-VERS.

PARIS.

[1259

tuas litteras intimare procures, ut contra talem nominatim et gravius procedalur. Dal. Anagnie viij kal. Augusti, pontificatus nostri anno quinto.
Bull. Ususinaris in Archive genorali Oi-d. Praed., p. 49. Ripoll, Bull, Ord. Praed., I, 379, n 245, 1. Guillelmus de Grcz.

345.

Alexander IV ad Haimericum cancellarium Paris, de liccntiandis in quacumquo facilitate. 1259, Julii 25, Anagniae.

Alexander episcopus servus servorum Dei dileclo filio cancollario Parisiensi salutem et apostolicam benedictionem. Presentium tibi auctoritato, etc. sicut supra n 337. Dal. Anagnie viij kal. Augusti, pontificatus nostri anno quinto.
Cod. Vat. Reg. 406, fol. 22*. Bibl. Phillipps in Cheltenham, ms. 876, fol. 29. Cf. ftd hoc notuiu ad u 303. Cod. Rutonons. Capp. general. Ord. Praed. ad Ord. pertinens, p. 262, uhi praemittitur : Universis prescntes lilterus iiiHpecturis onnncllariuH Parisiensis vitam beatain. Noveritis, quod ego anno Domini MGGL nono monso Septombri reenpi littorna domini pnpc in her verba D. Bulaeus, III, 346, mentionem facit harum litterarum ad fin. Julii an. 1258. Recto Jourdmri, n" 177.

345a. Ludovicus IX, Francorum rex, fratribus domus S. Maturini quasdam domunculas antepalatiitm Thermaruin donat, quas fratres eodem tempore Roberto de Sorbona vendiderunt. 1259, mense Julio, Corbolii,

Ludovicus Dei gratia Francorum rex. Noverint universi prcscntoa puvilcr ot fuUu'i quod nos intuitu pietatis et pro anime nostre et antecessorum nostrormn rcmodio, et in recompensacionem cujusdam granchie site ante palacium Termarum, conliguo granchic que fuit Johannis de Castellione, quam ad opus nostrum de vohmlate IValruni .domus Sancti Maturini Parisiensis, Ordinis Sancte Trinitatis et Gaptivorum, rcLinnimus, eisdein fratribus dedimus et concessimus in puram et perpetuam elemosinain quasdam domunculas sitas ante dictum palacium, videlicet imam que fuit Gileborli barbitonsoris, aliam que fuit Apriliose, et aliam q'ue fuit Roberti presbiteri Sancti Benedicli Parisiensis, et cameras que fuerunt Gaufridi Cliauvel, quas emerarnus ab eisdein personis. Quod ut ratum et stabile permaneat in futtirum, presentes litteras sigilli nostri feoimus impressione muniri. Actum Gorbolii anno Domini millesimo duceutensimo quinquagesimo nono, mense Julio.
Originale in Arch. nat. Paris. S. 6213, n 67. Supcrest taenioluin membranac. Cartul. de la SorbOnne, in Bibl. nat. Paris., ms. lat. 16069, fol. 1. Has domus Rogerius minister S. Maturini totuscpae conrentus vendidorunt et quitavcrunt eodem anno eodemque mense magistro Roberto de Sorbona. Originale in Arch, nat., 1. c., n 66. Rostnt taenialum membranac. Cartul. de la Sorbonne, fol. 11b.

1259]

AB ANNO M C G USQUE

AD P I I I L I P P U M IV

REG.

FRANC.

397

346. Alexander IV cancellario S. Genovefae mandat ut licentiam regendi in artium facilitate nulli concedat, nisi examinatus fuerit per qitatuor magistros ab ipsa facilitate deputatos.
!*.

1259, August/' 2, Anagniae.

Alexander episcopus servus servorum Dei dilecto filio .. cancellario Sancte Genovefe Parisien. salutein et apostolicum benedictionem. Ex parte dilectorum filiormn universitatis magistrorum et scolarium Parisieiisiuin liiit propositum coram nobis, quod licet de anliqua, approbata et hactenus pacifice observata consuetudine Parisius sit obtentum ut per to nulli de scolaribus ipsis sludentibus in artium facilitate regendi in eadeni facilitate licentia concedatur, nisi per quatuor magistros examination! talium ab universitale magistrorum facultatis pro tctnpore deputatos examinati fuerint et ydonei vel suflicient.es inventi* : tu tainen super hiis indebitam tibi jurisclictionem usurpans nonnullis ex scolaribus supradictis spreta examinatione dictorum examinatorum hujus^nodi licentiam teineritat,o propria concessisti, et passim concedere non vereris, examination! talium ccrlos examinatores motu proprio deputando. Unde fit quod prefata licentia per tc sepius insullidtmlibiis conoedatur et indignis, ac per hoc memo rate facultatis stiulium non modicum viHpenditur et penitus enervatur. Quia igitur in hiis, si vera sunt, non minus honostati tue quam predicte detrahatur facultati, discretion! tue per apostolica scripta mandamus qualinus aliquibus ex scolaribus supradictis licentiam hujusmodi non conccdas, nisi per dictos Universilatis examinatores, ut fieri solet, examinati fuerint et ydonei vel suflieientcs inventi, certus, quod si niandatuin nostrum super hoc neglexeris adimplere, to ad id compelli niediante justitia faciemus. Dat. Anagnie iiij non. Augusti, pontificatus nostri anno quinto.
Originalo in Arch. ntit. Puris. L. 253, n 248. Bullu plumb, fills cannab. apponditur. In mcnibrniva aversa ; Universitus parision. , ad cnjus Arch, pcrtincbut. Bibl. S. Gcnovcfuo Paris., cod. Q. 1. 2, in-8, fol. 31^. Cod.Vat. Reg. /tOC, fol. 23 (ubi pcrperam iiij August. ); Bibl. Pliillipps in Cheltenham, ms. 876, fol. 2511, sub titalo: Privilcgium super libertatibns examinis S. Gouovefe . Buliiou.s, III, 340, pcrperam iiij leal. Aug. u. /i . 1. Vide supra n 333.

347.

Alexander IV Ludovicum IX, regem Francorum, laudibus extollit quod collegium magistronim artium. in theologia student ium Paris Us instituere decrevcrit, exhortaturque ut opus proseyuatur.
1259, Augusti 2, Anagn/ae.

Alexander episcopus servus servorum Dei karissimo in Ghristo filio illustri regi Francie salutein et apostolicam benedictionem. Gongaudemus tibi, fili carissime, super universis operibus pietatis quibus continue studere te novimus, ut divine complaceas magestati; sed inter hec ea delectant precipue mentem nostram per que ut intelleximus adaugere proponis in civitate Paris, studium theologice facultatis, quoniam ex eis eo pleniores reportaturus es manipulos preiniorum quo per ipsa negocium fidei, causain

398

CIIARTULARIUM UN1VERS.

PARIS.

[1259

Dei eL animarum salutein in ipso negocio promovebis. Let! quidem intclleximus quod tu consiclerans quain copiosus et quam salubris sit fructus facultatis predicte, in eadem civitate perpetuum collegium magistrorum artium, qui a liberalitate regia vite necessaria percepturi ibidem die to studio vacent, pie instituere decrevisti 1 , ad hoc jam certis domibus deputatis 2 . Licet autem in hiis regiain pietatem noverimus pocius dignis efferendam preconiis qua in aliquibus exhortationum iiiductionibus excilandani, quia tainen te semper bonorum tuoruin proficere cupinius incrementis ut copiosiora tain fame apud homines quain apud Deum gratie premia consequaris, regalem munificentiam rogamus, monemus et hortamur attente in remissionem tibi peccaminum suadentes quatinus consiclerans, quam gloriosiun tibi erit apud homines et quain meritorium apud Deum te institutorem boni tain conmendabilis extitisae et ad sacrificium labiorum lantuin tibi collegium obligasse, feliciter prosequi tante salulis opus et tante pietatis negocium lanlique boni felix auspicium in spe certa spiritalium premiorum ac etiain pro nostra et apostolice seclis reverencia noil desistas. Dat. Anagnie iiij non. Augusti T pontificatus iiostri anno quinto.
Vidimus in Arch. nut. Paris. M. Gfl A , n" 5. Deost sigillum. Incipit : a Uuivorsis preseiitcs littcrns inspootiiris... Offieinlis curie Pun's, salutem iu .Domino. Novcvitis nos anno Domini millesimo duccntcsimo l nio nono, die miirtis post octnbtis purilicotioitis beato Mavie virginis littoras apostolicas informs anuotatas vidissc in hoc verba ; dosinit uutem cum his vorltia : (i Trans crip turn vero dictarum littcrnrum fcoimus sub sigillo noatro snlvo jure alieno. Datum anno et die prcdicLis. 1. Ludovicus IX hie quasi fundator Gollegii dc Sorbona laudatnr. Papam vero Alcxnndrum nullam Rubcrti de Sorbona, proprie fundatoris, notitiain babuissc vcrisimile cat. 2. Vide supra nta 302, 329.

348.

Litterae supplicatoriae Alexandri IV ad praelatos regni Franciae pro pauperibus magistris de Soi~bona} ut eis eleemosinam conferant. 1259, Augusii 4, Anagniae.

Alexander episcopus servus scrvorum Dei venerabilibus fratribus univei'sis ardiiepiscopis et episcopis regni Francie salutein et apostolicam benedictionem. Animaruin salutein, quam super omnia cupinius, ex studio theologice facultatis provenirc scientes, personis docilibus in eadem facilitate studendi dare materiam el: piiim subsidium afTectanius. Cum igitur multi sint Parisius artium professores, qui licet sint dociles et habeant in eadem facilitate animum ad sludendum, tainen paupertale ab luijusmodi studio retrahuntur, universitatem vestram rogamus, monemus et hortamur attente per apostolica vobis scripla in remissionem peccaminum suadentes, quatinus in hujusdem pietatis opere carissimi in Christo filii nostri regis Francforum illustris altendentes exemplar, qui nomiullis sicut accepimus ex hujusmodi professoribus ad studendum in sacra pagina et mansiones et sumptus cle fisco regio statuit assignari *, singuli vestrum predictis artium professoribus Parisius in prefata scientiarum scientia studentibus congruum de bonis vestris juxta ipsorum exigenliam annis singulis pietatis intuitu subsidium iinpen-

1259]

AB A N N O M C C U S Q U E AD P H I L 1 P P U M IV R E G . F R A N C .

399

datis, ut per hujusmocli pietatis opus apud homines vobis laudis accrescat titulus, et apud Deum cumulus premioruin. Dat. Anagnie ij non. August!, ponlificatus nostri anno quiiito.
Cart, de la Sorbonne, in Bibl. nut. Paris.,ms. lut. 16069, fol. 110b, ubi rubrica sicut supra. Hemoracus, Sorbonae origines, ibid., ms. lat. 5493, fol. 40'' et 232. Jouvdaiii, u 180. 1. Gf. supra ns 302, 329, 347.

Alexander IV prorogat Unircrsitati Paris. prlvilegium} ut servitores iisdein qnibus mtigistri et scholares immunittttibus fruantur. 1259, Augusts 7, Anagn/ae.

Alexander cpiscopus servus servoruin Dei dilectis filiis universitali magistrorum et scolarium Parisiensium salutem et apostolicam benedictionem. Ex parte vestra mil; propositum coram nobis, quod apostolica sedes vobis usque ad certum tempus indulxerit, ut servitores vestri ac singulorum veslroriun eisdein iminiiiutalibus gaudere deberent, quibus etiain voa gaudetis*. Qtioiiiam vero tempus .hujusinodi ut asseritis eat elapsuin vcl superest modicum de eodcm, nos gratiam hujusinodi ex liberalitate nostra vobis conliiiuare volentes veslris supplicationibus inclinati vobis auctoritate presenliuin indulge in us, ut servitores predict! ex mine vel postquam dictum tempus eflluxerit, si de ipso aliquid superest, usque ad quinquennium gaudeant iininuiiitatibus supradictis. Nulli ergo, e/c., nostre concessionis, etc. Si quis aulem, etc. Dat. Anagnie vij id. Augusti, ponlificatus nostri anno quinto.
, Oi-iginnlo in Arch. jmt. Paris. L. 253, n" 249. Bulla plumben filis acric. fiavi ctvu'b. col. uppcnditur. In inoinbr. uvci'sa: Universitus pnrisicn. , ad cujus Arch, portincbat. Mdm. de la Soc. tie I'hist. de Paris et de I'Ila-de-France, X, 2(5ti. Apud Jourdain, n 181, nonnisi titulus in lingua gnllica ex Inventaire dcs anc. titres de I'Universite". Arch. Univ. Paris., n<> 98, A. 20. 1. 1. Vide supra n 141.

350.

Alexander IV prorogat eoncessionetn, ut magistrt actu regentes ad congregationes generates pro dandis consiliis accedere teneantur. 1259, August/ 8, Anagniae.

Alexander episcopus servus servoruin Dei dilectis filiis tmiversitati magistrorum et scolarium Parisiensium. salutem et apostolicam benedictionem. Ex parte vestra fuit propositum coram nobis, quod licet fuerit vobis usque ad certum tempus ab apostolica sede indultum, ut ad generalem congregationem vestram oinnes magistri Parisius actu regentes pro dandis consiliis in agendis accedere teneantur 1 , tanien liujusmodi tempus ut asseritur est elapsuin yel superest modicum de eodem. Nos igitur vestris supplicationibus inclinati vobis presentium auctoritate concedimus, ut predict! magistri ad hujusinodi congregationem pro causa prefata accedere teneantur ut superius est expressum.

400

C H A R T U L A I U U M TJKIVERS. PARIS.

[1259

Presentibus ex mine vel a clicto tempore, si aliquid cle ipso superest, usque ad quinquennium valituris. Dal. Anagnie vj id. Augusti, pontificatus nostri anno quinto.
Originole in Arch. nat. Paris. L. 253, n" 251. Bulla plumbea filis cnnnab. nppcnditur. In membr. nversa : Universitas parisien. , ad cujus Arch, pci'tincbat. 1. Cf. supra n 144.

351.

Alexander IVprorogat Universitati Paris, privilegium, ut magistri. et scholares extra civitatem Paris, per sententias apostollcas non possint tralii. 1259, Augusti 8, Anagnlae.

Alexander episcopus servus servorum Dei dilectis filiis iiniversitati magistrornm el scolarium Paris, salutem et apostolicam benedictionem. Vestre pacis quereiit.es comodum et quietis "ilia vobis libenter concedimus, per que materia submota gravaminis Hiatus yestri tranquillitas procuretur. Ex parte [sijquidem. vestra fuit propositum coram nobis, quod licet usque ad certuni tempus vobis fuit ab apostolica sede indiiltimi, ul extra civitatem Paris, ad judiciuni non possitis per litteras apostolicas evocari, que <le toto tenore indulti ejusclem non facerent nientionem 1 , tamen tempus hujtis indulti ut. asBcritur est elapsum, vel superest modicum de eodem. Nos igitur supra die tarn [factam] in hue parte ab eadem sede gratiam continuare volentes vobis auctoritate presenliuin indulgemus, quod ex mine vel ppstquam ipsum tempus elapsum fuerit, si aliquocl do ipso superest, usque ad quinquennium extra civitatem eandem non possitis ut supra dieilur ad judicium evocari per litteras apostolicas non facienles plenum de oisdein presentibtis mentioiiem. Nulli ergo, etc., nostre concessionis, etc. Si. quis auteni, etc. Dal. Aiiagnic vj id. Augusti, pontificatus nostri anno quinto 2 .
Bibl. Phillippa in Cheltenham, ma. 876, fol. 25. Dcost in cod. Vat. Rog. /iOCi. 1. Cf. supra n 207. 2. Haud dubie otiiun nlia privilegia hujus {jcncvis pracserliin ub Innocontio IV conuoaHn pnvtiinque a Gregovio IX inchoata isto tcniporo ronovnta suut.

352.

Alexander IVad dccanum ecclesiae s. Macuti de Barro super Albam, ut singuli magistri et scholares Parisienses pecuniam conferant pro impensis ab Universitate factis,
1259, Augusti 8, Anagniae.

Alexander episcopus servus servorum Dei clilecto filio .. decano ecclesie saneti Macuti de Barro super Albam Lingoiiensis diocesis salutem et apostolicam benedictionem. Ex parte dilectorum filiorum universitatis magistrorum et scolarium Parisienaimn fuit propositum coram nobis, quod ipsi pro expediendis nonnullis suis negociis et causis etiain prosequendis quammulta debita legitime contraxerunt et aubierunt onera expensarum, antequain inter ipsos et dilectos filios fratres Predicatores et alios religiosos Parisienses sopita per ordinationem nostram controversia oriretur. Quare nobis extitil

1259]

AB A N N O

MCC

U S Q U E AD PHILIPPTIM

IV

REG.

FRANC.

401

pro parte ipsoruin liiimiliLer supplicaluin, ut, cum non nisi per contributionem magistrorum et scoltirium liujusmocli debitopum salisfactio valeat provenire, providere super hoc eis misericorditer curiiremiis. Quocirca discretion! tue per apostolica scripta mandamus quatinus si est ita universos el. singulos magistros actu regentes ac scolares Parisieiiscs tain juris cauonici quam theologice ac aliarum etiam facullatmn, quod singnli pro rata juxla proprias facilitates in solutione ac satisfactione debitorum et expensarum liujusmocli contribuere studeant, monitione preinissa per censuram ecclesiaslicam appellationo remota compellas : non obstante quavis apostolice sedis indulgentia, de qua plenam et expressam oporteat in prcsentibus fieri mentionem. Dat. Anagnie vj id. Angusti, pontiiicatus iiostri anno quinlo.
Orig-iiialo in Arch, nat. Paris. L. 251$, 11 250. Bulla plumbcix fills cnunab. appentlitur. In mombr. nvfcrsu : UniversitiiH Parisian. , ad cujus Arch, pcrtiucbat. Bibl. Phillipps in Cheltenham, ins. 876, fol. 62*, sab tit. : Gcncralis conservatio priTilogiormn. Uuivcrsitatis dirccta clecano S. Macuti do Borro , etc. Epistola prneterea cat inserta inatrumento 30 Aprilis 1318 in Arch. Univ. Paris, tlieoa IV. A, 18, a, ox qua Joardain, n 182. In Inventaire des aneiens litres qui sont dans les Arch, da r Universitif (Arch. Univ. Paris., n i)8), p. 170, B. 7, b, sic consignatur bacc bulla : Bullc d'Alcxandre IV addressee an doyen dc Saiiit-Marcoa cl Bnr-aur-Aubc, qui porto confirmation dcs articles uccordez entrc 1'Universite ct les Preac'hcui'B, 0 dcs Idas d'Aoust, pontifiriilus 5 , quod ainnt vidcrc licet rci non congruit.

353. Alexander IV ad episcopum Pansiensem ut litleras, quibus petitionem universitatis magistromm et scholarium de Guillelmo de V. Amove in statum pristinum restituendo tanquam indignam repulit, in communi corumdem audientia facial recitari. 1259, August! 11, Anagniae.

Alexander episcopus servus servorum Dei vencrabili fratri .. episcopo Parisiensi salutem et apostolicam benedictionem. Cum universitas magistrorum et acolaritim Parisicnsiuin magistros P. do D'iviono et T. de Gusello1 nuntios suos ad nostram presentiam destinasset ac inter cetera petiisset per eos, Guillermum de Sancto Amore ab ipsius Universitatis consortio suis culpis exigentibus relegatum in statum pristinum, quern niilHs penitentie signis promeruil, reparari, nos, licet petilionibus aliis per ipsos magistros ex ipsius Universitatis parte proposals benigne duxerimus prout secimdum Dcum fieri potnit anntiendum 2 , postulationem lam en ipsoruin super restitutione prefati G. iicl Universitatem prcdictain repulimus ut indignam, cui quidem publica ofl'ensa, qnain iiulla humilitatis ostensio expiavqrat, repugnabat, propter quod iidem nuntii litteras nostras, per quas predicte Univcrsitali super premissis responsa paterna et beuivola mittebainus, reierre pro libito recusarunt. Quocirca fraternitati tue per apostolica scripta districte precipiendo mandamus quatinus easdem litteras, quas tibi sub bulla nostra transmittimus, in communi magistrorum et scolarium audientia diligenter recites, vel facias recitari, ut eis aperte, an nuntiis suis rationabiliter et benigne responderimus, innotescat, ipsique non ex perversitate cujusquam inconsultum motum, sed ex beni51 Chart. Univ. Paris. I.

402

'

CHA.RTULA.RIUM UNIVERS.

PARIS.

[1259

gnitate nostra mentem sumant consilii sanioris. Dat. Anagnie iij id. Angus Li, pontificatus nostri anno quinto.
Originate in Arch. lint. Paris. L. 253, n 252. Deest bullcuplumbea. In mcmbr. avcrsa : Pi'odicutorum . Mtfni. tie la JSoc. cle Vhist, de Paris et de Vlle-de-France, X, 2G6. 1. Petrum d'c Divionc et Thomnm de Cussello. Vide supra n 343. 2. Inter nliu petitionibus, ut privilog-in Univorsitatis renoventur (vide supra nos 349-351), et ut pro impensis Univeraitatis ab omnibus conforatur (supra 11 352).

354.

JReginaldus episcopus Parlsicnsis plures epistolas summipontificis in praesentia artist-arum ac quorumdam magistrorum et scholarium Parisiensium legi fac.it adjuncta admonitione de admittendis fratribus ad ipsorum consortiiim} de abstinondo a publicatione libellomm contra fratres, et de aliis. 1259, Septombris 24, Parisiis.

Reginaldus miseratione divina Parisiensis ecclesie minister indignus imivcrsis presentes litteras inspecturis salutem in Domino. Litteras summi pontificis recepiinus in hec verba : Alexander Ex alto i'uisse conspicimus , etc. (vide supra 11 342). Item alias litteras summi pontificis recepiinus in hec verLa : Alexander Multcmun rolatione , etc. (vide supra n 339). Insuper et alias ejusdcm summi pontificis litteras rocopimus in hec verba : Alexander Cum nee artiste Parisienses , etc. (vide supra 11 338). Predicta autem mandata apostolica exceptis clausulis illis, quo de Guillplo hcdcllo faciiint mentionem 1 , quas ad preces bonorum publicare distiilimus, pu])li(^iviiniiK ct logi publice fecimus cpram nobis in curia nostra Parisiensi anno Domini millosimo diaitjntesimo quinquagesimo nono, die mercurii post festum beati Mathoi apostoli, convocatis propter hoc predictis rectoribus" et artistis ac aliis inagistris et scolaribus PariaiciiHibuH, et presentibus dictis rectoribus ac pluribus inagistris et scolaribus Parisiciisibus, auctoritate domini pape predicta eisdem viva voce precipienl.es, ut. infra quindecim dies post hnjusmodi preceptum predictos fratres ac alios ab eis expulsoa a socictuLo sou suo consortio in suum consortium sen societatem admittere curarent, ct admissos efllcaeiler retinerent, inhibendo eisdem ne similia decetero attemptarent, et ne rostitutioni dictorum fratrum occulte vel publice aut alio quocimque modo se opponerenl, ct no uliqui liljellos famosos in infamiam et detractionem ipsorum fratrum edere, detinerc vel publicare presumerent. Eisdem nichilomiiius precepimus et clistricte inhibuiinus, ne litteras aliquas vel nuntios, quibus status bonus studii Parisiensis et religiosorum et aliorum quomodolibet turbari posset, Guillermo de Sancto Amore mittere vel ab eodem recipere presuinorent, communiter vel divisim, precipientes insuper ipsis rectoribus et artislis, ne de facicmlis et corrigendis sermonibus ac liceiitiandis iis, qui incipiunt in theologica facilitate, aliquatenus se intromitterent, intimantes eisdem quod illi qui contra premissa vel aliquod premissorum venirent vel facerent, ipso facto excoinmunicationis sententiam iiicurrercnl, a qua nullatenus absolvi yalerent, nisi personaliter accederent ad sedem apostolicam
' 51. '

1259]

AB A N N O

MCG

USQUE

AD PHILIPPTIM

IV

REG.

FRANC.

403

absolulionis sue beneficiuni petituri. Moiuiiinus insnper publice omnes illos, qui libellos famosos in infamiain et detractionem dictorum fratrum, necnon rismos et cantilenas de novo ut dicilur indecenter compositas [detinerentj, nobis vel ofliciali nostro restituerent infra mensem ad mandatum apostolicum super hoc exequenduin, alioquin ex tune omnes detentores dictorum libeHorum, rismorum et cantilenarum, qui nobis vel ofliciali nostro reddere clistulerint, scirent se excommunicationis sententiam incursuros. Premissorum nutem copiam fecimus magistro Johnnni de Nigella 2 nationis Picarclorum, rectori universitatis dictorum artistaruin, petenti earn cum instantia nomine dictorum artistarum. Act urn anno et die mercurii prediclis.
Originate in Arch. nut. Paris. L. 253, n 245. Supcrost tacnioluin mcmhr., cui sigillum episcopi nppendebutur. cle la Soc. tie I'hist. tie Paris et de I'lle-cle-France, X, 204. Gum hoc docunieuto scries nxonmnentorum, quuo illam acerriiiuuu contontionem rospiciunt, obsolvitur, qnanquain oliqui magistri Umvorsitatiti, v. g. Gerardus do Ahbatisvilla, Nicolaus Lexovieusis aliique, .atque Guillolnins do S. Amove nondum dcsistchnnt raligiosos mondicantcs disputntionibus ct scriptis suis insecturi, ub posted vidcbimus. Quid vcro cle cp is tola famosa rcctoris ct Universitatis Paris., quam Dulacus, III, 35G, public! juris fecit? In ipsa unim dciiuitur locus, qucm Pracdicatorcs in nctibus, convcutibiis, etc., luibituri tiint, post omucs scilicet alias religiosos, cumquo Bulaous ad 20 .Tun., 19 ct 21 Fobruar. 1259 (1200) rcfcrt. Buluoum secuti sunt Jourdain, u 183, nliiquc. Ast jam nuctor opcris Univers. Paris, ejusque facultatum yuatuor origo vera nionstrtivit hoc clocumcntum esae acvi posterior is (Bihl. UnivGi-a. Paris., IHH. u. I. 1, p. 72G. Bibl. nut. Pivris., ins. lut. t)94f), Tol. 330). Nullus isti documonto annus nppositus ost, noc tamcn ante firiem aauculi XIV eoiifcctiun cssc potcst; quantum tcmporum ralionom lurbct, si ad contcntionis an. 1259 rcfcrutnr, vide Dcniflc, Die Universitacten des Mittelallcrs, I, 110, n. 239.

1. Supra n 342. 2. Johannes de Nigella postca transivit ad faoultatem inoclicinac, ut apparct ex qnodaui docum. an. 1274, si tainen hie agitur dc lino uodcinquo magistro.

355.

Litterae supplices magistrorum Parisiensium ad Ludovicum regem, ut Guillelmus de S. Aniore de exsilio revocetur.

Excellentissimo domino suo Ludovico divina mbderatione serenissimo regi Francie universilas magistrorum et scolariuin Parisius sludentium salulcin et regnum sibi commissum pace perpetua defcnsarc. Sicut dicit Boecius 1 , unus est dominator et unus est rex qui frequentia civium, non depulcione letatur, cujtis agi frenis atque obtempcrare justitie svunma libertas et. sumine jocunditatis amenitas reputatur. Isle est gloriosus et sublimis Deus, cujus piam justiciam mundanos dccet principes, secundum quod possibile est, pro suis viribus emulari. Hodierna die prodierunt in lucem auctoritates Boccii, quia imperante flagranteque nequicia virtus non solum premiis caret, s,ecl sceleratorum pedibus subjecta calcatur 2 .
Prcmit insoutes Dcbita sceleri noxiu pena, Et perversi resident cclso Mores solio, sanctaque calonut Injustayicc colla noccntes.

404

CHARTULARIUM UNIVERS. PARIS. . . . Justusque tulit Crimcn iniqui. .. . . . Nil nocot ipsis Fraus mendaoii picta colorc. 0 jam miseras rcspico terras, Quisquis rcrum fcdcra ncctis 3 .

Operis tanti pars non vilis, homo Justus et innocens, fortune laciturnilalLs ct adversitatis immerite incendiis incandescit, dum magister GuillerimiR do Sancto Anvore, veritatis propugnaculum, doctorum gemma, fidei anchora, injusto cxilio relogatur, quoniam ad preces nostras cause nostre se opposuerat defcnsoreni; iiiviclissima* oral, nisi in leges et jura condescendissent sophistice raliones. Gum igiliu* oxilium Htuiin toti clero in dedecus defimdatur, ipsum tacito dolore aliqiialenus dissinuilaro non valemus. Propter quod in conspectu regie pietatis preces higubri])iis anhnis vcnlilamus quatinus ipsum inter nostros concives clignemini si placeat revocure, <mm nichil rommiserit, si per juris tramitem inquisitione sagaci vobis placeat, ambulare.
Bibl. nat. Paris., ms. lat. 9376, fol. 70 b. Jourdain, n 166. Ilnnc cpistolnm cum rluiihiiR 80f{ticntilmn OHHO fulsnm et ah aliquo, utique Guillelmi de S. Amorc scctatore, conacriptam jam Tillcmont ox slilo liurtnu opiBtnlnvutii runjccit : Vie de Saint Louis, ed. Gaule, VI, 311 ad p. 219. Secjuimur otiam. cjus scntcntiuin de littoi'iu Liulovicti ud Aloxnndruift missis (infra n 357), quanquam, auctore Jourdain, n.' 4 ad n1im 166, fide dignuo vidonntur. CcrLuin ost hns chui'taH tune temporis esse conditas, cum de rcditu Guillelmi in patriam agcretur. 1. De Consol.philos., 1. 1, pr. 5. 2. Ibid., 1. 4, pr. 1. 3 Ibid., pr, 1, met. 5. 4. In mt\. : injuatisHiiiia .

356.

Responsio Ludovici regis ad magistros Parisienses.

Ludovicus divina moderacione rex Francorum clilectis suis in Christo nnivorsis magistris et scolaribus Parisius studentibus salutein, et quod in cis ex Deo iwtum esl fine perfici glorioso. Ganis, lupus et vulpecula ab luummis moribus dicrcp,intes non sunt inter homines receptandi; et si aliquid uninn horuin [hominum] mores snporct ot facta, merito reputaretur in natura monstrum, et.fiaicis terrorcm ingcreret creaturis. MonHlruiii est in natura doctor vester, pro quo nobis noviter supplicastis, nee niorctur uostris concivibus aggregari, cum mores et facta prefntarum deferat bestiarum. Gum onim nielius sit nomen bonum quam divicw multe, ut ex Proverbiis colligitur Salomonis, aanctarum ereptor operarum lupo, juxta Boecii aententiam, similalur, et ipaapum per litoa expugnalor cani comparatur, et qui insidiatur eis fraudibus occultis vulpecule exequatur. Sane doctor vester rapinis, litibus et insidiis in nomen bonum talium fratnun semper atuduit debachari, quorum Ordo virtutum odore perfunditur, et est fragrans sanctllatis aromata. Ipsi vero aunt stelle moventes in ordine suo, virtute quorum potoataa Satane debellatur 1 . In quo facto predictum magistrum monstrum esse in natura plenius declarator. Vobis igitur mandamus quaiinua preces cumulare precibus deaiatatia, quia vane sunt ct caaae

1259]

AB

ANNO

MCG

USQUE

AD P I I I L I P P U M

IV

R E G . FRANC.

405

preces onines i11 hoc casu, etenim ipsum tanquani monstrum de regni nostri finibus perpetim disposuimus admoveri.
Bibl. nat. Paris-, ma. hit. 037G, fol. 71. Jourduin, n 167. 1. Ms. : potcatos si sane dcbcllam .

357.

Litterae JLudovici regis ad Alexandrian IV pro redilu Guillelmi de Sane to Amore in patriam.

Suiictissimo palri ac domino Alexandro Dei gratia summo pontifici Ludovicus eadem gratia rex Frnncorum devolissima pedum oscula beatoriun. Generosi sunt principes terre el g-enerosa einicant parentela, qui quanto generosiores. sunt, tan to magis rigorem animi su.1 multorum decet precibus emolliri, quia, sicut dicit Seneca, generosus animus est, qui ad virtu tern bene disponitur. Animi pielas autem virtus est, sicut protestatur series scripturartun; et hoc etiam per effectus suos comprobamus, que homines discordes in con so riant lain redigit luculentam. Sane nostri. rigorem animi Parisiensis ad hec induxit XJiiiversitas assiduis precuin blanditiis, tit tails magister, qui offensam regie ingessorat majeslati, ipsum sentiat decetero miliorem, el. quein feceramus de Francie finibus admoveri, ipsum ad nos velimus, nisi ab hoc 1 vestra discrepet sunclilas, revocari. Gum igitur veiicrabilis muldtudo Parisius sludenlium sui sit causa exilii, cujtis se cause opposueral clereiisorem, aflectuosis precibus vcstrc pvovolvimus sanctitati quatinus (animi8 nostri rigorem Univorsitatis Parisiensis fregerunt preces) prcfatum magislrum velit nostri fines regni, si placeat, iterum visitare.
Bibl. no.t. Pai'is., ms. hit. 937G, fol. 71. Jourdaiu, n 1(58. 1. Ms. : ad liec >;. 2. Ms. : amorem .

OOo. Theoplianift vendil fratribtts Ordinis Ercmitarum S. Augiis-lini domiim cum horto extra portam S. Eustachii, fjno ittir ad Montem Martyrum. 1259, mense Decembri, fParisi/'sJ.

Uiiiversis prosenles litteras inspecluris oflicialis curie Parisiensis salutem in Domino. Notum facimus quod coram nobis constituta Theophania rclicta defuncti Philippi Gomin asseruit qmod ipsa habebal, tenebat et possidebat quandam domum cum quodam jardino eidein clomui adjacente sitam Parisius extra miiros ultra portam Sancti Eustachii in vico, per quern iiur ad Montem Martyrum, in terra et dominio domini Parisiensis episcopi, oneratam in quadraginta et uiio solido parisiens. censualibus debitis et solvendis annuatim clicto domino Parisiensi episcopo, ut dicebat, contiguam culture ejusdeni episcopi i*t asserebat, quam siquidem domum cum dicto jardino et omnibus aliis suis pertinenciis, prout se comportat ante et retro, in latiludine et longitudine, inlerius et supcrius, secvinclum quamlibet sibi partein, prefata Theophania coram nobis constitula

406

CHA.RTULA.niUM UNIVERS.

PARIS.

[1259

recognovit et confessa est in jure, se vendiclisse eL pure venditionis nomine iiiperpetuum quitasse fratri Joanni vicario general! Ordiuis Heremitarum sancti Aiigiistini nomine sup et fraLrum suoruin ejusdem Ordinis Parisiensis pro ducentis libris parisiens. jam sibi solutis in pecunia niunerata, prout ipsa Tlieophaiiia in jure confessa est coram nobis, renuncians expresse exceplioni non numerate pecunie, non recepte et non solute, cedens eidem fratri Joanni et fratribns suis ejusdem Ordinis per eimdem ac transfer-ens specialiter in eisdem pmne jus, doiiiinium, proprietatem, possessionem et quanilibot uctionem realein et personalem, que et quod sibi competimt vel competere possunt in doino predicts et ejus pertinentiis quibuscunque, nichil sibi vel suis heredibus relinendo penitus in eadem. Et promisit dicta Tlieophaiiia volunlarie, sponte et non coacta fide data in manu nostra, quod contra venditionem et quilationem hujusmodi jure heroditario ratione dotis dotalicii, conquestus vel alio inoclo per se vel per alium non veniet in futurum, et quod dictam clomum cum dicto jardino et omnibus aliis pcrtinenliis suis prout se comportat, ut dictum est, venditam ad censum predictum absquo alio onerc sive obligatione prefatis fratribus dicti Ordinis, qui inoclo sunt ibidem el. qui ibi pro tempore fuerint in posterum, ad dictum censum quittam et liberam g'aranli/.abil, dofetidet et liberabit in judicio et extra judicimn, quocienscunque opus fuen'1, propriis suis sumptibus et expensis contra omnes. Et. de recta garandia ferencla so el horecles suos et omnia bona sua et heredum suorum mobilia, inimobilia, presentia el. fiitura, ubicunque sint et in quibuscunque rebus consistant, eisdem fratribus in contraplegiuni obligavit et obligata specialiter et expresse reliquit, renuncians expresse, in lioc facto bonoficio restitutionis in iutegrum exception!, doli action! in factum, et, ne po.ssil; in posterum allegare sen clicere, se fuisse in contractu hujusmodi lesam aliqualenus vel deceplam, et omnibus aliis defeiisionibus, allegationibus et exceptiqnibus realibtis el porsonalibus loci et ternporis fact! et juris canonic! et civilis, quo contra prosens instriimenUun possent obici vel aclduci. In cujus rei testiuioniuin presentibus litleris sigillum curie Parisiensis apposuimus. Datum anno Domini MCG quiiiquagosiino nono, mense Decembri.
Transcriptum officialia Paris, factum anno Domijii MCO iioungcaimo tcrcio, die uiercuvii post outabns Punficuitiouis b. Marie virg. in Arch. nat. Paris. L. 921, n" 81. Ibid. S. 3640, oxstnt Liore des, contracls du grand convent des Auffustins, ubi fol. 296, ex original! transumpta est clinvta supra rclutn. Dubois, Hist, accles. Paris., II, 443. Ilacc chortu primum est documentum quod referatur ad habittitioueni fratrum Eremit. Ord. S. Augpustiiii Parisiis. Joiuvillc (in sun Vie de Saint Louis, ed. Michaad, p. 322) concordat cum docum. relato, dicons Aug-ustiniunos a debars In porto do Moutumrtr'c primo habitaase; hoc est ubi bodie invenitur Hue des Vieux-Augustins (Gf. Jaillot, Recherches critiques sur la mile de Paris, II, Quartier Saint-Eustache, p. 3). Infi-a vidobimus frntres in eodem loco vscpic ad an. 1285 remunsisso. Isti ctinm roligiosi studiis operuin dare incipiebant in Univeraitatc Paris, ct ad magisterium in thcologin sepracparnro. At primus corum mngister non fuit Jacobus de Viterbio, ul quandoquc asseritur, sedceleber Acgydius Romnnus, cum ipso dicut in cj;uadum epistolu an. 1315, Martii 27 : quod inter fratrcs nostri Ordinia mag-Jstcrium in sacra tbeolog-ia primi Purisius mcruimus obtinoro . Sic ctiam loquitur Mart. 9. Orlg. in Arch. nat. Paris. S. 3633, n" 2 et 3.

1259]
358

AB ANNO MCC USQUE AD PIULIPPUM IV REG. FRANC.

407

. Johannes de Eugubio, vicarius generalis Ereniit. S. Augttstini, in praesentia archidiaco norum Paris, recognoscit se emisse a Theophania ad opus fratrum quamdam domum, ipsumque liabere proposition ibidem domum et oratorium construendi. 1259, mense Decembrl, [Paris/is],

Universis presentes litteras inspecturis, Johannes, Radulphus et Gaufridus, archidiaconi in ecclesia Parisiensi, et eorum officiales salutem in Domino. Notum facimus quod in nostra presencia constitutus frater Johannes de Egubio, fratrum Heremitaruin Ordinis Sancti Augustini, a fratre Lanfranco*, priore generali died Ordinis, et a diffinitoribus Gapituli generalis fratrum ejusclem Ordinis in regnis Francie, Anglie, atque Scocie partibus, necnon Lausanensi, Verdunensi atque Gamcracensi civitatibus et dyocesibtis constitutus vicarius et visitator generalis, ut dicebat, asseruit et recognovit, suo et die to rum fratris et diflinitoriini el. Gapituli nomine, ad opus eorumdem se emisse a Theofania, relicta defuncti Philippi Comin, cive Parisiensi, quamdam domum cum quodam jardino eidem domui adjacente, sitam Parisius extra muros ultra portam Sancti Eustachii, in vico per qiiein itur ad Montem Martirum, in terra et dominio venerabilia patris domini Parisiensis opiscopi, oneralam in quadraginta et uno solidis purisiens. censualibus eapitalis census debitis annuatim die to domino episcopo, contiguam culture ejusdem episcopi, pro ducentis libris parisiena., ut dicebat. Asseruit eliam et rccognovi.t quod ipse proponebat domum et oratorium ibidem construere ad opus dictorum fratrum, et tenere in manu mortua dictum locum. Propter quod, videlicet ut dictum locum tenere posset in manu mortua, asseruit et recognovit dictus Johannes nomine suo [et] dictorum prioris et fratrum, se convenisse cum reverendo patre Reginaldo, Dei gratia episcopo Parisiensi, quod died prior et frat res possiut tenere dictum locum in manu mortua nro quatuor libris parisiens. annul redditus, clictis quadraginta uno solidis in sumina hujus computatis. Promittens dictus frater Johannes nomine suo et dictorum prioris et fratrum, et se constituent ad solvendum domino Parisiensi episcopo, qui pro tempore fiierit, quatuor libras parisiena. annui redditus proiiotatas in Nativilate beat! Johannis Baptiste, super clictis clomo et jardino, ratione. conventionis predicte, inite inter ipsum et dictum doinininn episcopum, de tenendo dictum locum in manu mortua in futurum, et se coram nobis, nomine suo et dictorum prioris et fratrum, erga dictum dominum episcopum, quantum ad dictum censum quatuor librarian, specialiter et expresse obligavit, et ex mine obligatum reliquit cum innectis ibidem pariter et illatis; volens et concedens quod episcopus Parisiensis, qui pro tempore fuerit, per se vel per alium, possit assignare ad dictum locum, pro solucione died census, secundum quod sibi placuerit et voluerit, tanquain dominus loci et fundi, sen per captionem pignortim sen alio quolibet modo, prout sibi {Macuerit, salva tamen eidem domino episcopo omniinoda justitia in dicto loco et in habitantes ibidem. Prior etiam, si opus

408

CHARTULARIUM

UNIVERS.

PARIS.

[1259

fuerit, institutes in dicto loco sen minister et fralres ibidem exislcnt.es omnes ct singuli subject! erunt, omni lege subjectionis, episcopo Parisiensi; et. jurabit corani dicto episcopo prior seu minister seu vicarius dicte domus, quociunque nomine censealur, infra octo dies post adventum suum, obedienciam et reverenciam onmimodam, suo et fralrum ibidem existentium nomine, episcopo Parisiensi, ejus official! ac archidiaconis dicti loci, et quod privilegiiim exemptionis contra dictum episcopum non impetrabit, nee impetrato aliquatenus utetur, et quod pro casso et inani peniliis liabealur, si quod contigerit impetrari; alioquin episcopus Parisiensis eundeiu ad hoc per excoimminicationis sententiam, sine dilatioiie qualibet, tanquain dyocesanus, ot per amotionein ejusdem penitus a dicto loco poterit compellere tanquam secularis dominus dicli loci. Quantum ad omnia premissa et singula renuncians diclus frater Johannes, suo et fratrum ibidem existentium, prioris generalis el. fratruin dicli Ordinis nomine, omnibus privilegiis et indulgentiis a sede apostolica vel legatis ipsius seu alio quo^pumque contra premissa vel aliquid de premissis impetratis vel impetrandis, obtenlis vel obtinendis, per quod episcopo Parisiensi, qui pro lempore fuerit, contra premissa vel aliquod ex ois posset aliquatenus imposterum prejudicium generari; renuncians nicliilominus beneficio reslitutionis in integrum, et omnibus aliis exceptionibus facti ct juris, el, indulgentiis quo contra premissa possent domino episcopo obesse. Promisit insuper dictus frater Johannes, se effecturum erga dictos priorem generalem et diflinitores Gapituli gencralis, quod iidem prior et diffinitores, infra instantein Penthecosten, litteras patenlcs sub sigillis diclorum prioris et Gapituli transmittent * et dabunt dicto -domino episcopo do omnibus et singulis premissis teneiidis- flrmiter et inviolabiliter observanclis, et de non venicndo contra eactem vel aliquid ex eis. In ctijus rei teslimonium et memoriam rei gonte, ad petitionem dicti fratris Johannis, presenlibus lilleris sigilla noslra duximus apponcnda. Datum anno Domini millesimo- ducenlesimo quinquagesiino nono, mense
Magnum Chart, eccl. Parisiensis in Arch. nut. Pin-is. LL. 188, fol. 35 \ GuiSrurd, Cart, de Notre-Dame, III, 27. 1. Ms. : Lunfraudo . 2. Hac litlcrac, dut. Gcsenao torcio non. Muii ponlilicnluw dum. Alosundri qunrli (12CO, Maii 5), ct cditae cum consensu dofinitorum Gup. genoi'nlis Gcsonae celcbrati a Lanfraiuio, g-diuu'uli prioro, eonserviintitr in Magn. Chart., fol. 36. Agitur ibi de loco iiostro Parisius juxta povtam Montis Murtiruni in jitirroohin S. Euatiu-liii sitow, Alexander IV, yj id. Junii an. 6 (1260, Jun. 8), in una ad priorem et fralrcs Ord. ISromiturum S. August. Paris, dircctu epistola omnia bona mobilia et immobilia Oi'dini confirmat; in alLcrn vcvo indulgentiam cunoctdit. Ovigiualia in Avol). nat. Paris. L. 253, n 267 et 268.

3 59.. Alexander IV concedit magistro Petro Rufo, qui in theologica facilitate honor em cathedrae magistrate adeptus erat, euin posse non olstante dffectu natalium dignitates ccclesiasticas obtinere. *
1260, Januarii 28, Anagniae.

Magistro Petro dicto Rufo 1 cauonico Ebroicensi doctor! Parisius in Uieologica facultate. Ilium circa dignos modum gratie specialis libenter exquirimus, quern ipsorum

1260]

AB A N N O

MCC USQUE

AD P H I L I P P U M

IV

REG.

FRANC.

409

congrue meritis intuemur, sequentes in hac parte regis eterni vestigia, qui bona recldit singulis secundum proprie stuclia bonitatis. Sane cum dudum fel. recordationis Innocentius papa predecessor nosier evidentiam tue probitatis consideraiis tecum sicut accepimus per suas litteras dispensasset, ut non obstante defectu natalium quern pateris de soluto genitus et soluta posses promoveri ad omnes ordines et beneficium ecclesiasticum etiam si haberet animarum curam libere obtinere, nos postmodLim intellecto quod nonnulla ecclesiarum regni Francie ac aliarum partium capitula statutum ediderant juramento firmatum, ut nulluin clericum defectum natalium patientem in canonicum reciperent et fratrem admitti, consideratis tue laudabilis conversationis et vite meritis per nostras litteras duximus dispensandum. Quare pro parte tua humiliter petebatur a nobis ut de amplioris dispensationis beneficio tibi providere de benignitate solita curaremus, maximc cum tu per Dei gratiam in theologica facilitate adeptus honorem cathedre magistralis fluenta scientie derives ad alios, et eos quantum tibi ex alto conceditur studeas reddcre gratiosos. Nos itaque tuis propter hoc supplicationibus annuentes ut prediclo non obstante defectu in prefatis vel quibuscunque aliis ecclesiis personatum vel dignitatem ecclesiasticam cum cura vel sine cura etiam si episcopalis fuerit dummodo alias ad earn canonice evoceris obtinere valeas tibi auctoritate presentiuiii de speciali gratia indulgemus. Nulli ergo, etc., iiostre concessionis, etc. Si quis autem, etc. Dat. Anagnie v kal. Februarii, anno sexto.
Reg. Vnt. Alexandra IV an. 6, cp. 14, Col. 238. 1. DC ipso vide supra 11 330, nota 12, et 11 340. Episcopus Paris, ci cnuonicatum in ecclesia Paris, con.tu.lit, ox quo grave dissidium inter ipsum ct ctipitulum Paris, oi'iebatur.

360.

Johannes prior S. Eligii Paris, concedit fratribus Ord. b. Marias de Monte-Carmeli ut domum quamdam inparocliia S. Pauli a Philippo Buketyn emptam libere possideant.
1260, mense februario [Parisiis],

Universis prescntes litteras inspecluris frater Pelrus humilis abbas monasterii Fossatensis1 totusque conventus ejusdem loci salutem in Domino. No turn facimus, nos litteras religiosi viri Johannis prioris Sancti Eligii. Parisiensis vidisse et inspexisse in hec verba : Universis presenl.es litteras inspecturis J. humilis prior Sancti Eligii Parisiensis salutem in Domino. Noveritis quod nos volumus et concedimus, quod fratres cle Ordine beate Marie de Monte-Carmeli habeant et possideant in pefpetuum pacifice et quiete in manu mortua quamdam domum sitam Parisius in terra xiostra in parrochia Sancti Pauli, quam domum emerunt a Philippo Buketyn; et quod in ea ecclesiam edificare, divina celebrare valeant, et infra clausuram suain habere cimiterium et campanam. Recoinpensationem etiaiii quadraginta solidorum parisiens. annui redditus, quam Ludovicus Chart. Univ. Paris. 52

410

CHARTULA1UUM U N I V K R S .

PARIS.

[1260

Dei gratia rex Francorum illustris fecit nobis et successoribus nostril* pro admorlualione dicte domus et recompensiitionem quatuor libraruin aiinui reddilus, quain idem rex fecit presbytero Sancti Pauli et ejus successoribus, pro advenlu et remancntia die L ovum fratrum in dicta parrochia approbamus; concedentes ordinationein, quam reveremlus pater R. 2 Dei gratia Parisiensis episcopus fecit inter dictum prcsbyterum et ojus successores, et IVatres supradictos. Et promittimus nos omnia tuipratlicta et siiigula observare, et contra decetero non venire. In cujus rei mcmoriam ot lestimoniiim presentes litteras sigillo nostro fecimus sigillari. Daluin anno Domini millesiino CCrt quinquagesimo 110110, mense Februario. Premissa autem omnia et singula, velut premissa sunl, ad pelilionem dicli prioris et fratrum predictorum voluinus, laudamus pariter et. approbamus. In cujus rei lestimonium sigilla noslra presentibus duxhnus apponenda. Datum anno Domini millesimo ducentesimo quinquagesimo nono, mense Februario 3 .
Originate in Arch. nat. Paris. L. 927, n 1. Supcrcst siyillnm t-crciini abbalis, docut vnro tu^Ulum convoutiis. Fdlibien, Histoire cle la mile de Paris, III, 215. 1. S. Maur-les-Fosses, Orel. S. B. Prioratus S. Eligii (S. Eloi) c prucdicta abhiitia pcMidctbat. 2. RnginnldtiH. 3. Primus doctor Ord. Cnrmcl. in Uuivcraitate Paris, fnit mag1. Gcrni'dua IJononionsis (vid(3 Jolinnncs Groan! in VirifltLViO, inserto Specula Carmelit., I, 134), cujus cxatant Quaesliones ordinariae ct Quolibcta (Arrli. do la Corona do Arngon, elivirt. Hipoll, ms. 95). Anno 1297 fit g-cnerulis Ord. Annis 1259 ot 12GO fratros Montis-Gannoli ucrto non ovant Univorsituti Puria. aggregati, sicut et durante saec. XIII pauci studentcs in Univorsitato nominnntnr. Era lit ulpote in rip a dcxtitm H(H|iitiuao, nimis remoti ab ipsa. Anno 1309 rccepcrunt babitationem non multiun distuntom a collogio S. Uurnnrdi.

361. Primordia Collegii Cluniacensis Parisiis.

1260, Aprilis 25, [Cluniaci].

Quoniam dominus abbas pro posse suo intenclit ad promolioncm ct ediilcationem scolarium Gluniac. Parisius studentium, diflinitum esl. de ejus consilio ct aasensu, quod studium predictorum scolarium perpetuam in dido loco Hlabilitalem habeal. secundum ordinationein jam factam vel in melius fnciendam. Et ut dictum sludium de bono in melius augnientetur diffinitum est quod oinnes libri prcdictorum scolarium in dido studio vel alibi dum luerint in dicto loco scolarium decedcnlium, si cisdom appropriati fuerint, in coinmunem utilitatem omnium scolarium in dido loco studentium perpotuo maneant et in archa communi a priore dictorum scolarium tencantur, et secundum diapositionem ipsius prioris ad usum ipsorum scolarium libere conceclaiitur. Item quoniam multus favor est Gluniacensibus scolaribus Parisius studcntibua ex eorumdem studio adhibendus, diffinierunt quod prioratus de Vandopera in Campania Lingonensis diocesis assignetur et conferatur episcopo Allisiodorcnsi ab co quamdiu vixerit possidendus, ita tameii, quod post mortem ipsius episcopi libere cum melioralionibus omnibus et edificiis.ibi per eum factis ad Gluniacensc inonaslerium' revortatur, el
52.

1260]

AB A N N O

MGC USQUE

AD . P H I L I P " P U M IV

REG.

FRANC.

411

hoc precipue ilia ratione, quia dictus episcppus domuiii quam habet Parisius cum omnibus perliuentiis doinus, que pertinent ad ipsum ratione patrimonii sui, contulit liberaliter et concessit et donatione perpetua inter vivos tradidit monasterio Gluniacensi ab eodem monasterio perpetuo possidendam et habendam ad opus el exercitium scolarium dicte domiia et meinbrorum studentium Parisius, et debet earn tradere liberam et quittam ab omul onere servitutis et census et cujuslibet pensionis et inandare bonam et firmam garentiam de omnibus comparatoribus (?) dicte domus et pertinentiis ex parte proprietatis et ex parte donationis.
Defiiiitioncs Gnpp. general. Gluninc. in Bibl. nut. Paris, ins. Int., nouv. ncquis., 22(33, prima pars, fol. 70*, subrubrica: Diffinitio quod libri scolaviuin clcccdontium in collogio Purisiensi dobcaut remauere in dicto collegia, facto, anno Domini MCCLX , altera fol. 92 sub rubrica : Diffinitio mini millesimi CGLX . Ut ex nota ad doc. n 375 coiicludere dobemus, episcopus Autissiodoronsis suam tlomuin Gluniacensibus noil dedifc, cum insupci- anno sequent! Chmiacenses do mum studiis doputntam Parisiis cidhuc lion possiclcrcnt (uf. infra 11 370), licut sluderitca Parisiia jam ab aliquibus annis tcnerent. Capitulft jjoncrnlia Gluniac. in daminica Jubilate (3 dom. post Puscha) Gluniaci cclebrahantur, ut liquet ex ins., fol. 24.

362. Magister Giicrmdus exsccutor testamenti magistri Rolerti de Duaco in favorem scholar turn domus Sorbonae. 1260, April/a 26, [Parisiis].

Universis presentes litLeras inspecturis .. officialis curie Parisiensis salutem in Domino. Notum facimus quod coram nobis constitutus vir venerabilis magister Guerendus canouicus Aiubianensis, rege.ns Parisius in t.heologia, executor, ut dicebat, unacum venerabili viro pre'posito ccclesic de Soclino testamenti defuncll magistri Roberti de Duaco1, quondam clerici illustris prinoipis Acaye, ordinavit et disposuit de executione predict! testamenti quantum in se est in hunc inodum. Voluit enim et ordinavit expresse, quod quicquid conlingat do ipso, quod solutis debitis et legalis dicti defunct! magistri Roberti totuin residuum bononun ipsius defuncti, si quod fuerit, cedat in utilitatem pauperum magistrorum studentium Parisius in theologia, quorum negotih gerit vir venerabilis magister RobcrLus de Sorbone, cauonicus Parisiensis. Item voluit et ordinavit quod dicti pauperes magistri habeant et percipiant quandam partem librorum suorum, de qua fecit mentionem dicto magistrb Roberto canonico Parisiensi pro sexaginta et decem libris parisiens., in quibus dicte execution! tenetur, ut confessus est coram nobis. Hec autein omnia voluit et ordinavit dictus magister Guerendus coram nobis. Dat. anno Domini MGG sexagesimo, die lune post Jubilate.
Orig-inule in Arch. nat. Paris. M. 75, u 156. Dcest sigillum. Supra, n 325, alii exsocutores testamenti mngistri Roberti de Duaco pbysici nominantur; undc suspicari potest hie minimeagi do una eademquc persona. 1. Exboc ccrtum ficret, Robertum de Duaco physicum, an. 1260, April. 26, jam defunctum esse, si quidcm esset idem atque Robertus in hoc documento laudatus.

412

CHARTULARIUM UNIVERS.

PARIS.

[1260

363.

Statutum facultatis artium, ne quis magister deputatus ad examinandmn a parte B. Genovefae baccalareum adpetendam licentiam a parte eadem praesentet. De electione examinatorum etpunitione transgressorwn. 1260, mense April!, [Parisiis],

Nos magistri artium quatuor nationum regentes Parisius orclinadoni sive statute per nos sive per antecessores nostros anno Domini MGCLIX facto et mrcgislrato 1 hos tres articulos sequentes de communi consensu clignuin duximus adjungendos, videlicet, quod nullus magister deputatus ad audiendum sive ad examinandum a parte Beato Gonovefe, sive in communibus sive in propriis, quamdiu in officio examinandi exist ut, bacaiariimi ad petendum licenciain, per se vel per alium, a parte eadem presentet sivc audiat. Insuper quod examinatores in communibus e'ligantur per nationes, quemaclinodum et in propriis, ita tarn en, quod electores jurati ad eligendum tain procuratorcs quam examinatores, quocienscumque deputantur, accedant, et examinatores in communibus eleeti in presenda facultatis, antequam quenquain examinent, prout moris est, de fideliter exanu'nando prestent juramentum. Item volumus et ordinamus, quod quilibet rector in prima sui institucione specialiter per suum sacramentum sit astrictus ad. pnniendum IransgroBSoros horum articulorum, et etiam in previe memorata ordinatione sive statute 3 eonlcutorum, cum consilio cluorum magistrorum specialiter ad hoc de qualibet nacione per procuratorcs vocatorum, dummodo eidem de transgressione et transgressore per fide dignos fideliter constiterit, secundum penas in supradicta ordinatione impositas, rescrvata tarn en potestate facultati peiiam mitigandi sive relaxandi, quotiens sibi viderit expediro. Adicienlos etiam quod si controversia sive contentio in aliqua nacione super eligendo cxaminatore in communibus oriretur et duraret per tres dies continue, quod de nalionibus eoncordilma quelibet iinum magistrum initteret ad eligendum cum electoribus a nacione discordi deputatis, et illi jurati cum aliis ad electionem procederent : et ille in quern major pars eorum consenserit 8 , remaneret examinator. Volumus etiam quod obseryeiitur is la spccialiter sub eadem fidei et juramenti religione, sub qua sepedictam ordinntionom sive statutum adstringimur observare, forma quam bacalarii consueverunt in prcscutiu cancellarii jurare a bacalariis observata. In cujus rei testimonium sigilla quatuor nationuin fecimus apponi. Datum anno Domini MGC sexagesimo, mense Aprili.
Arch. UniTer^. Paris, ma. 94 contincns Chart. Univers., p. 71, no 65. Bibl. Garnot., ms. GG2 (flotl. Harcur.), ful. 126, cum rubrica : Statutum facultatis quod oxaminatores Snncte Gcnovefo non habcunt sub so bucnhvrios ct quod nnto([Uttm examinent, ipsi jurcnt in presencia facultatis, item de modo clig-endi examinatores alicujtis nulionis si forto in ea non osflot concordia. Bulaeus, III, 361. 1. Supra n<> 333. 2. So. in statute an. 1259, supra n 333. 3. Cod. Harcur. : a conscntiret .

1260]

AB A N N O

MCG

U S Q U E AD P H I L I P P U M

IV R E G . F R A N C .

413

364. Ordinationes Capituli generalis Ord. Minorum sub ministro gcnerali Bonaventura Narbonae celcbmti de frafribzis mittendis Parisios ad studendum.
1260, Maio exeunte, Narbonae.

Rtt&r*. 6. Mittendi Parisius ad studendum priino exerceantur tribus vel duobus annis post iiovltiatum in aliquo studio sue provincie vel vicine, nisi adeo fuerint litterati, quod post novitiatuin continue possint mitti. Non mittantur tamen, nisi de auctoritate ministri cum consilio et consensu Capituli provincialis. Taliter autem missi studeant quatuor annis ad miii.us, nisi adeo fuerint proved!, quod inerito judicentur idonei ad loctionis officimn exequeiiclum. Circa mittendos autem attendatur, quod shit ad proficiendum habiles, fortes corporo, eloquenlie bone, et conversations honeste, non contentiosi, sed mites et pacific! inter fratres. Teneantur autem fratres mittere illos, quos judicaverint magis idoneos secunclu.ni conditiones premissas. Si autem aliquem nriserint, qui propter clefectua no labiles sit indignus, tribus diebus lantum in pane et aqua jejunent, illi scilicet quorum consilio est transmissus. Possit aulem quelibet provincia habcre duos studenl.es Parisius sine aliqxia provisionc" 1 , quibus providoalur in Hbris secundum arbilrium provincialis Capituli et minis tri. Toneantur studentes in suo roditu de tola provisiono reddore ratioiiem, et caveant ne oleemosynas sibi rnissas pro libris in alios usus comimilent, nee libros fieri faciant curiosos. Item inlubemus, no decelero aliquot! scriptum novum extra Ordinem publicetur, nisi prius examinatum fuerit diligenlor per ge.ncralem imiristruin vel provincialem et diffmitores in Capitulo provincial], et quicunque contrafeccrit, iribus diebus tail, turn in pane et aqua jejune t et careat illo scrip to ... Ruhr. 8. Insupor ordiuamus quod siiigulis annis visitetur doinus Parisiensis per spccialem visitatorem missum a ministro generali, qui si invcnerit aliquem insolontem, possit cum ministro provincial! ipsuin remittere ad suam provinciam.
God. Vat. Int. 7331), fol. 101b sq,, Gonatituli(inc8 {yenerales an. I2fi0 fiontincnn. Apographum in Bibl. gubovnativa Crcmonensi, m.s. 16, 3, 22. lino aunt prinmo ordinntionoR acriptno Qi'd. Minoriuti de atudiia, fjurvo prncossu tomporin immutatao ct adavictae fucruiit, ut probuiit no tut; mnrginnlos ud duns codioca allatos, nl GcmsliLutinncs gcnoroloti an. 1292 (in Cod. Vnt, Ottob. 15, fol. 37; God. in S. iKidoro Romao), et snnn. XIV iiicunliK (Qtlob. 15, fol. 71; Oltdb. tifi, fol. I/L. IBurghen., n 242, etc.). Jam nnto an. 1260 aliquaa Gonstitulionfis in -vifjoro fuisso, Hwit (iivlinalao non oHscnt, nolat Sulinibcnn, Chron., p. 410 sq;. A.TI. 1268 vol 1209 Bnnavontura ordiuuvit Parisius pro BludnnlibuH illno do toto oi'diun acondantibnft, <pod sccunduna qtzatuor ockonaria provinoinnim vidolicot Ilinpanonini, Alcintuinornin, tiuinbnrclornm ct .Romanornin ossont ibi quatuor assistentca, qni atndcntibua utilia proponcvcnt ct liumilitcr procuraront . Chron. XXIV General. Ord. Min, Ms. 63Leopold* Gradd. Laurcntianao. 1. I Gap. generali MontispoHstilnni an. 1287 colobrato Htaluitur : ft Vriitvibua sLudonlibus Pnriaius providentur n snis custodibus in xxx libris turon., quo in libris ntilibna convcrlantur, qui libri post mor.ti'in cornm ml-amis custodius libcre revortantu.1- . Cod. Burghcs. n 8C in fine.

ODO. Ofdinatio Capituli provincialis provinciac Pfovinciae Ord. JPraed. circa studentes Parisios mitlcndos.
*

1260, Mil 22, Massiliao.

Circa studium ordinamus quod sequitur de consilio priorum et lectoruin, qui presentes fuerunt. Nullus mittalur Parisius, antequam per duos vel tres annos audierit

414

C H A R T U L A R I U M U N I V E R S . PARIS.

[1260

theologiam. El ut plures possint promoveri, missi Parisius non inorenUir ibidem ultra bienniura, nisi ex causa legitima aliter ordinarelur. Gonventus autein, pro quibus mitlcntur studentes Parisius, statim provisionem debitam solvant sibi, cum mittondi erunl studentes, antequam iter arripiant, alioquin prior provincialis ilium reyocet, et aliiun loco ejus mittat, cui statim provideatur. Item cum aliquis studens de Parisius fuorit revocandus, in precedent! provincial! Capitulo prior provincialis cum cousilio diffinitoriun brdinet, quis in revocatione alterius mittatur.
God. Tolos. 490, fol. 294. Bibl. Avenion., ins. 229, fol. 88. Ex epistola Ilumborli mngistri gonci-nUn Ord. Prued., scripta tempore Gapituli generalis hoc anno Argontinne celebrati cdiscimus anno 1200 scptiuigintu adiolai'CH Imbituiu Ordinis Parisiis sumpsisse. Ms. Rom. Gnpp. general. Ord. Praod., fol. 30. Idem eve ait an. 1202. Gf. ibid. fol. 3iji.

366.

Alexander IVReginaldo episcopo Paris, concedit facultatem absolvendi a scntentia cxcommunicationis illos clericos, qui libros famosos Gnillelmi de S. Amore et aliorum detinuerant. 1260, Decembris 3, Laterani.

Alexander episcopus servus servorum Dei venerabili. fratri .. episcopo Parisiensi salutem et apostolicam benedictionem. Tua nobis fraternitas inthnavit quod iionnulli clerici tue civitatis et diocesis incurrerunt exc'ominunicationis sentcntiam latam auctoritato nostra in omiies illos, qui libellos famosos contra Predicatorum ct Miuorum Ordinum fratres a magistro Guillermo de Sancto Amore sen aliis editos publicarc 1 prcsumeront seu etiam retinere. Quare nobis bumiliter supplicasti ut cum multittido sit in causa, super hoc eorum saluti providere misericordite'r curaremus. De lua itaquo circumspectione confisi presentium tibi auctoritate concedimus ut, ab eisclem excominunicatis suili(uonti cautione prestita, quod libellos hujusmodi, quos comburi iacias, decetero non Icnelnmt, ipsos ab hujusmodi sententia absolvas liac vice juxta form am ccclosie vico nostra, ac faciens eos ab executione siiorum ordinum usque ad cerium Icmpua prout oxpodire videris, manere suspenses, tandem cum ipsis super irregularitato, si quam modio tempore celebrando clivina ofllcia seu immiscendo se illis contraxerinl, dispcnsare procures prout secundum Deuin aniniarum suarum saluti videris expedire. Dal.. Lateraui iij non. Doceinbris, pontificatus nostri anno sexto.
Firmam&nta trium ord. S. Francisci (Parisiis, 1512), parte 2, lr. 1, fol. XVII11. "Wadding, Ann- Min.t IV, 127. Bnlaeus, III, 361. 1. Vide infra noa 367, 368, notas. 367. Magister G. actu regens Parisiis in theologia magistrum T. objurgat quod sibi do suis nihil rctinueril. Dolet se libellum editum contra Iractatum Guillelmi de S. Amore habere non poluisso. Circa an. 1260, [Parisiis].

Magister G. de t. 1. archidiaconus de t. 1. Parisius regens in theologia prodilecto et fideli amico suo magistro T. de t. 1. optat salutem, et quicquid salubrius est oplandum in

1260]

A.B A N N O M C C U S Q U E A D P H I L I P P U M

IV

REG.

FRANC.

415

auctore salutis. Si sacrarum litlerarum ignarus essetis, dplerem quamplurimum shnplicitatem coluinbinam. Sed tactus dolore cordis intrinsecus horrendo stupore repercussus, ex intimis doleo, virum divina lege admodum pro lempore suo eruditum supra coetaneos suos ignorare prudenciam serpentinam. Quanta enim levitate et quanta temeritate in operibus misericordie januam misericordie vobia precludendo, scissis velis, fracta pupi, malo dissolute, ancora perdita, velud naiifragimn passus et tanquam vagabundus iinmo vere freneticus sen melanconicus tolnin vobis adimitis, cum tamen ipsius misericordie pro possibilitate condictionis humane servanda sit mensura, ut non sibi quisque totum eripiat, sed quod habet cum paupere percipiatur. Magna presuinebantur de vobis, sed longe inajora spe felici prestolabantui 1 . Sed, pro dolor! nisi cor vestrum, quod tanquam parturientis fantasias patitur, ad diligenlem considerationem seripliiraruin velud colinnba seducta per Altisshni consolatiouein cilius revertalur, ut in sacrificio vostro sal habimdancius reponatur, in proverbium crilis et derisum, quern multi et inagni. sperabant suo tempore lucernam super candelabrum in domo ecclesie ad edificationem corporis sui mislici maguifice exaltandum. Ergo, karissiinc, non confundalis amicos nee letificetis inimicbs, nee telam, antequam ordialur a texanle, suoeidatis. Revertamini, et aalubri usus consilio, uncle sustentari possitis in scolis, donee a Domino provisum fuerit vobis, provide reservetis, quia nee bealus Marlinus t.otain damidcm patipcri orogavit. Sed haclenus scripturam, quain vestri gratia michi misislis, de vobis eonfisus adlmc inspieiendani retinui, quain artatus brevitate negoliorum et studiorum nundum inspieerc polui. Geterum de quodain libello hujusmodi materie nuper odito, qui incipil.: Manus que contra Omnipotent em tenditur*, etc., nullatenus copiain potui inveniro. Si quid vei-o sit in. mea poteslate, quod vobis placere debeat, secure pctatis cum onini fiducia oplinendi. Valeto in Domino Jhesu Ghristo.
Bibl. Univors. Paris, m.s. t. II, 40*, fol. 318. 1. Sane mtigistcr Gcrnrdus do Abbutisvilla. Vido infra n 374, n. 2. 2. Isto libor soviplus cst contra libvum Guillelmi de S. Ainoro De periculis noviss. temporum,.u.l et in insa. Um-yh^s. cit Laurnnt. infra citutiH logitur. Coiiacrvutur ndhuc in ms, Univ. Paris, fol. 1; Bibl. nut. Paris., ins. Int. l.V.l7.r>, fol. 2; MonncciiH., ins. Int. 21055>, fol. 67; Bibl. Burg-hcs., mss. 161, fol. 20 (script, anglic.); 3(10, fol. 12(,(; Epinnl, nis. 'i(>; Brnxellis, 18027-Hr, fol. 13"j. CiM-tuin cist PJIIB nuntnpcra fuisso qucradnni fratrcm Ord. Minornm. In ooth Buvglioa. ,'IGO PJUB rionji-n u.st fr. Uci'trnndtis d Bujonn (sriript. mnuu HIVCC. X1II-XIY) nt ct in Chron. XXIVgeneral, roputitui 1 . Isto fralcr t Strnbo voiuitui 1 (oxcorptn ex Comment, in Sentent. fr. Stvnbonis do Minoribus in Bibl. nat. Pari. msn. Int. lr>(>fi2, fol. 88'' ; 15702, fol. 3). In God. Limvoiitianu Plat. XV. clcxt. n 12 tamen, qui Apologiam pauperum S. Boimvpnturao continut, loyituv fol. 42^ in j^lossa (sauo. XIV) ml qunodam vcrba Bouaventurae : ilium (Hbollnm), qui iruiipit : Manus quc contra Omnipolentam eriffitur, fecit fr. Thomas dc Ebornco (quod fol. 08 repetitar), qni an. 1253 IUOIIHU Miu-lio Oxonintt in thiM)login inccpit (Momtm. Francisc., d. Brewer, p. 340, nbi in rnbricft pro W. substitui dcbet P., quia isto tompoi'Q non \Villu!linn.s dcs Nottinghum, sud Pctrus de Towksburia miniatcr Ang-liac fait. Ad hoc cf. supra ud nnm 188, ct Munim, acatfem. Oxon., I, 25). Quo tomporo libisr compositna sit affirmtiro non possumus. Hand dubie circa vcl onto an. 1200, prnedpuo si majfistor Gcrnrdua do AbbatiHvilla unutov cst opcris tripnrtiti Contra adversarium perfectlonis christiane (Bibl. Univors. Paris, ins. t. II, 40*, fol. 35), contra quod Job.. Pockham Tractatum pauperis contra insipientem (Bibl. BurghiJH. ms. Ifil, fol. (10, cod. omnium antiqnissimus; Bibl. Vnt. ins. Int. 1013, fol. GO, ot alibi. Vido maa. citatos in libro De humanae coffnitionis ratione, od. PP Gollegii n S. Bonavonturn, p. XVII, n 12. In Bibl. Coll. Corp. Gb. Oxon. ms. 182 Icgitup contra Willolminu du S. Amorc ), et S. Bonavcntura Apologiam pauperum odidcrunt. In quodam alio scilicet libro, qui est Liber apologeticus prioris, concedit idem (motor ae primum opus composuisso in juvenili aetato (Bibl. Univers. Paris. 1. <;., fol. 211 * sq.), quod utique non post an. 1260 esse potwit, si, ut diximua, Gerardua dc Abbatisvilla auctor est. Sed do hoc alias, quando ctiam dc 110 lixcfiptionrbus ex libro Minoritnc, et do Rcplicationibus disscremus.

416

CHARTULARIUM

UNIVERS.

PARIS.

[1260

368. Magister T. respondet epistolae quam a magistro G. in theologia Parisiis regents receperat.
Circa an. 1260.

Multa prolixitas atterit mentem meam, ne aut loquendo arrogans videar et elatus, aut tacendo amicitiam offendam, et in corde meo Dei veritatem abscondam. Sed michi pro merito est, ut' ab humano judicer die, quia me Dominus judicabit. Ideo face-scat invidia, cedat pudor amicitie, veritas reveletur, ut amicitia solidetur, quia non potest esse verus amicus, qui Deo fuerit infidus, nee amicus hominis, qui non fuerit amicus ipsius primitus veritatis. Loquar igitur, etsi pudibunde, quamvis videar gloriari, non ero insipiens, veritatem enim dicam, non tantum doctorem tantillus discipulus perverso ordino docendo, sed ne offendam amicitiam tanti doctoris, me apud ejus conscientiam excusando. Grates igitur multiinodas tanto doctori refero, cujus sublimitas et benignitas meam parvitatem dignata est suis litteris visitare, me licet indignum supra meritum exallare, ct quod multo gratius est sua michi ultro non rogatus offerre. Miror tamen doctorem veritatis cgregium in totius patrimonii erogatione astucia prudencie serpentine mo dolere stupore liorrido caruisse, non poems columbine simplicitatis defectum tenuisse 4 , quo sola in conspoetu Altissimi est appareiis8 Concludit : Qui tantos viros in opere et doctrina sequitur, non caret prudentia serpentina, si vero fuerit per Dei gratiam simplicitas columbina'. Nee temeritate vel levitate misericordie januain in operibus inisericordie quasi dcsporatus sibi claudit seel aperit, qui ante oculos taliuin dicta et facta continue aspicit. Nee scissis velis incedit, nisi ut intret cum talibus in sancta sanctorum, nee fracta pupi, ctsi lluctibus temptationum vapulata, nee malo dissolute, qui eo regitur qui est sicut mains inter ligna silvarum, nee anchora perdita lands senlentiis patrum et exemplis, tanquam funibus firmis contra tempestates seculi alligata. Nee naufragium passus, sed cum tnnds doctoribus a naufragio avaritie liberatus. Nee ut vagabundus, sed in ecclesie solidissima petra stans firmus. Nee freneticus vel melanconicus, nisi frenesi vel melanconia soculari, q'ue apud Deum sapientia reputatur, sed sobrius et discretus. Nee cor tale ut pnrturieutis patitur fantasias, sed sanctorum cogitat vias, et sententias rectas, nee indiget ad sanctarum scripturarum indagadonem quo ad hoc ut columba seducta reduci, qui ab hac quo ad hoc non valuit recessisse probari. Nee in tali sacrificio sal deficit, etsi suporhabundanler ei fuerit, etsi mundo sit in obprobrium et derisum. Sed et Paulus mundo faclus est apeclaculu'in, non tamen intelligeiitibus veritatis consilium. Nee in.hoc est timenduin, quia si hominibus placeret, Ghristi servus qualiter esset? Nee confundit amicos, sed dampnificat inimicos, nee telam antequam ordiatur succidit, sed ordiri incipit, ne velud infructuosa arbor securi dominica succidatur. Miror igitur hominem verum doctorem egregiuni hec dicere : In tali facto dolore cordis intrinsecus tangi, horrendo stupore reperculi, ex intimis dolere, prudencia me serpeiitina caruisse , nisi mee hec scripsit compatiendo infirmitati, non prejudicando in aliquo veritati, quod gratissime amplector, quia corripiet me Justus in

1260]

A.B A N N O M C C U S Q U E A D P H I L I P P U M I V R E G .

FRANC.

417

misericorclia, et mcliora aunt, verba ainici quam fraudulenta oscula mimici. Jllutl onim preteiidit ilia auctoritas ainborum super Lucani, quam veslra benignitas niiclii in palam adduxit, quod miscricorclie pro possibililalo conditionis humane servanda sit incnsura, ut 11011 sibi to turn quisquo cripiat, sod quod habet cum pauporo percipialur, hoc onim inflrinis consilium dalum cst, quibus melius ost pro parlc erogare, quain post do inopia murinurare Gonsilium igilur vo.strum mco iiifirmitati oblntuni gratanler accipio. Idoo nee omnia iniclii adimo, nee perfoetionom niiclii arrogo, quain infirinitatc rotrahuuto ingredi non vnleo, sod plura el forte supcrflua niiclii rctineo. Libros enim duconlenas libras valenles oL tiniplius iniclii roservo, de quorum clistractionc si neeesse fuorit, vie turn sufficient-cr habobo. Nee faelimi beali Martini valet inca infirmitas in hoc soqui, qui non solum de exterioribus et. suporfluis sed do nccossurio corporis indunienlo paupcris membra texit, et pro parto nutlus remansit. In hoc ergo facto et singtilari non oxpodivit gloriari, tanion in Domino oportuit, qnia VOB me coegistis. Factua sum insipiens, inoam insipicntiain supportale, hoc onim factum a vobia dcbuit cominendad; in iiiBipiencia enim locutus sum non oh meam in hoc facto commendaLionom, Dons novil, sed propler amiciliani et veritatcm. Hoc igitur, pater et doctor egrcgie, in meam recipile excusalionem, et de prolixiluto veniuin date, qui ob mourn rticlitutom pauci vorbis ncBcio proloqui vtiritnUnn maximo vobis, quein in tantin occiipatum inea non debui vcu'boaitate honoraro. Sed parcilo iiifirmitati et congaudeto vnrilati. Librnm quern vobiH mwi, qui incipit : Maims qm contra Deum tenditttr*, c/e., miror quod non invonisliH, ai tamon diligenliam quorondi adhilniiatiH, quia in Ordino", do quo alias loculua sum, ut a quodnm de predicto Ordine persona crodibili audivi, in timla aucloritale est. habilus ut quonnndam do predicto Ordine impotratioiie in archa sen armario Sancti Petri 0 ad conjQrmalionoin sue aucloritalis Homo fuorit collocalus, et vercndum n<^ in sancto loo ydolum BIVO deaolationin abhominalio reponatur. Valde enim niiclii placol, ut (Him diligenlor inspicialiH tit erroros til credo quninplurinios advcrtatis; cum tamen oxpcxlieritis, miclii si placet cum voslra senlenlia rcmitlatis. Mo Qliairi spero Domino concodenle anno scquenti Parisiuw voa visui'iim, el super hoc et aim vobisque pleniiiH loculuruin. IMe ol moa in vestrum servilium, elsi parum sit vbstris beneficiis, letanter oll'ero ut gralanter. DominuH vos in mm gratia conservet, sue sancle ecclesic vcre vcnerabilis ac egregius doctor. Orate pro discipulo vestro.
I3ibl. UnivHi-B. Pnria. ma. t. II, W, fnl. ,'118-222. 1. Vide cptHtnlam praccedctiitnnt. !!. Rcfort (luindn Inthnonin duodoclm duntoraui smurtorum Gyprluni, Allimmsii, Hilai-ii, Ambrosii, llieronymi, AnguHliiit, UitHilii, (JhryHOHtntui, Greg-orii, ProHpori, Boiluc, Rnbnnt, ut proboi clnricoa pi-nptcv consiliiini Domini jiropria dobnrn ('onlonuuwn, fncultatca vnro (scclflHiuc, rum dxpodiont, ut undo puuporibtiH flubmiiuHtrant, indo ot ipai ttincpium paupopca vulunturii vlvunt . Addurit poatoti cxompla nnctovum, qui non owuit pimaaBKoi-cs, nd rctrum divinax*um proeuratoi'cs. 3. Ad tiubHnqiinntiu vide q>it, pi'iicncdontom. k. Cf. ibid. n. 2, 5. In Ordine Minorum Hdilit-ct, 0. Id ost in Arclnvo sou BibliotliAca cxBtnnlo in andibna Vaticunii nd S, Potrum. Cf. Do Rossi, De origine, htntoriut inctiscrinii et bibliothecae sedis apost.t p. XCV, Dicoutli genus : In armai'io S. Potri , otnuin-it inter aim in Chart. Vni-o. Paris. I, 83

418 .

CHARTULARIUM TJNIVERS. PARIS.

[1260

catalog! saec. XI apud Mai, Spicil. Roman., 202 sq. Quod supra dicitur, retort otitun nnctor ojioi'is Lil)CV apolagvticus f nee librum eorum, tantis erroribus maculatum, credebnmus nee adhuc credere valomns contra Roinoiuim cttduHium a Hoimtiui pontifice approbatum aut sicut jactnnt in Benti Petri armario contra Petrum et quod mtigis est, contra ipsius Pulri Domimuu collocatum . Bibl. Univers., 1. c., fol. 212. 369. Statutum ad quod ledelli Univers itatis astrlnguntur.

1251-1260, [Parisiis].

Hec sunt statuta, que bedelli Universitatis Parisiensis fide corporal! proslila obligabunt se firmiter observare. Debent interesse cujuslibet. incipientis prindpio, wive pauperis, sive altering, a principle usque ad fmem, nisi notorium ail: ipsos esao inisaos ab incipiente vel procuratore sue nacionis ob aliquam specialeui causam vel ol> aliquam comunem examinationem sue nacionis specialem vel nisi habeant interesso oxcquiia cuJLisdam funeris vel quorum clam, vel nisi propria corporis mfirmilale eosdoin oonligorit esse detentos, vel nisi aliqtia alia occasiorie legitima et notoria, si qua alia a prcclictis caso possit, fuerinl detenti. Si autem absentent se nulla dictarum occasiono oxcusali, dobont carere portione sua illius burse, quam dabit ille qui incipit, quain dico porlioncm clobct habere procurator dicti bedelli, qui eaclem carere debet. Item si injimgaUir Ixidollo alien! facere congregationem vel specialem vel generalem, et possit pro]jari per trcs niagistroa vel quatuor, quod illos non citaverit, similiter portionem cujusdam burse duoruui wolldoruin noverit se cariturum, quam similiter portionem debet haboro procurator nacionis ejusdem. Item si debeat clamare cursum et possit prol)ari ipsuin deficcro non oirtmicundo omnes scolas, eandem incursurum se noverit penam et idem dainpnum ot iuodo eodem, quo pretactum est. Item debet quilibet bedellus suinmo inane die qualihet circutrn soolas non solum rectoris vel procuratoris sui, verum etiam cujuslibet procuratoris cujuscunnque sit nacionis; quod si non fecerit, noverit se idem dampnum et eodcin modo incursurum. Item si deficiat in examinalione communi alicujus sue nacionis, vel secrclorum Universitatis revelator probatus fuerit, noverit se bursam imam sicut dictum est non ha])ere. Item si defecerit die veneris ad vesperas sue nacionis, duos amittet denarioti ot in inissa duos. Item si non habet kalendarium et defecerit in annuxiciando fostuin non nolorium singulis, vel etiam non inhibendo disputare cum opus fuerit, pro aingulia ttiliuiu qualuor amittet denarios, quos omnes clenarios debet servare procurator nacionia bedelli dolinquentis ad opus nacionis sue.
Bibl. Phillippa in Cheltenham, ms. 876, fol. 57. Cod. Vat. Reg-. 406, fol. 54, ubi aicut ot in Mus, Britnnn. Add. mss. 17304, fol. 64*, exstat inter documenta annorum 1251 sqq., in Chartul. facult. Decret. Bibl. Arson. Put-is, mi. 1121, fol. 13811, inter epistolas Innocentii IV. Ubiquc rubrica ut supi-a. Jourdain, n 342.

370.

x Definitio quod fiat domus Parisiis pro siudentibus (Ord. Cluniacejisis), facta anno Domini M"CC"LXI,
1261, Ma/715, [C/uniac/'J.

Quoniam naultus favor est Gluniac. scolaribus Parisius studentibus ex coruindcm studio adhibendus, et ibidem Ordo Gluniacensis propriam domum non haboat studio
M.

1261]

AB A N N O M C G T J S Q U E AD P H I L I P P U M IV R E G .

FRANC.

419

deputatain, diffinimus quod si doininus abbas inveniat aliquem, qui clomum Parisius habeat studio congruentem, qui earn velit aliquo titulo concedere monasterio Gluniacensi ad opus dictorum scolarimn, assignentur possessiones eideni de decanatibus 4 et prioratibus inonasterii Cluniacensis ad valorem centum librarian parisiens. annul redditus vel amplius ab eo quoad vixerit possidende, ita tamen quod post mortem illius a quo domus haberi poterit dicle possessiones libere cum omnibus melioracioiiibus et ediliciis ad Gluniaceiise monasterimn revertantur.
DefiTiitionos Gapp. general. Cluniac. iu Bibl. nut. Paris, ins. hit., nouv. acquis., 2263, fol. 69, sub rubrica ut supra. De ista donio sea collegia, quod pnrtim nnno sequent! jam cxstubat, vide infra n 375, nota, ct supra n 361. 1. Ms. : (t canonicatibus . 37O <c Alexander IV quod redditus} in quibus juraniento tenebamur pauperibiis scolaribus Parisius studentibus, in usus canoniconim nostrorum in sacra pagina studentium verterentur. 1254, Decemb. 20-1261, Mali 25. Cod. "Vat. Ottob. 29GG, fol. 62 . Auvruy in Mdlanges d'arcMologie et d'Jiistoire, VI, 458, ubi oxcerptum, contra auctorita tenon, coclicis, porpcnun Alexandra III nscribitur.
1)

3/1. -didinonitio Capituli generalis Ord. Praed. Jlarcinonae sub mag. Humberto celebrati. 1281, Junio ineunte, Barcinonae.

Rog-amus quod fralres dent operam ad juvandum domuin Parisicnsem, quando poterunt.
Mss. Rom. et Ruteneus. Gapp. general. Ord. Praod. Marteno, Thes. nov. anecd., IV, 1730, n 12. Conventus Paris. sem.pei' aero ulieno pvcmobatur, siout ot in Gapit. goncruli an. 1283 ropolitur. Causa fuit inultitado fratrum ibidem studcntium, tarn indigcnarum, quaua exlernorum. Omnis provincia Ordinis illuc sicnt et ad alia stadia g-encralia aliquoa docilcs studcntcs dcstinavit. CF. supra n 102. Sic provincia Daciao c. an. 1275 ad Btadiam Parisicnsc , Oxonionse ct Golonionse frtxtrcs assignavit. Vide KirheMstorishe Samllnger, Kjobenhavn, 1852, p. 561. An. 1283 inveniuntur tres studentes Parisiis. jDiplom. Suec. I, 621. Teinporo Gapituli provincialis pi'ovinciuo Hispaniao nn. 1299 Barciuonao celcbrati tres fratre's ejuadem pro\inciac Parisiis studebnnt, bini Florentiao, Bononiao, Goloniae. Oj'iginale in Archive historico nacional Matriti, n 211. Pr'crvincia Aragoniae an. 1303 studontcs tonuit Purisiis, Montisposaulnni, Noapoli. Bibl. Univcrs. Bnrcinon., ms. 8. 2 45, fol. 385, Quod provinciam Provincial attinct, vido supra n' 327, 364. Anglos, Alomannosquo Parisiis studuisse apparct ex CataloffO magistrorum Stophani do Salnnhaco ct Bernard! Guidonis in Archiv f. Litteratur- und Kirchengesch. cles Mittelalt., II, 203 srjq. Ex actis Gapp. provinciuliam provinciao lloraunae an. 1264 ct 12(55 apparct hanc provinciam. tros studentes Parisiis tenuisso. Ms. Rom. Capp. general., fol. 138b, 139. Gonvcntus Pisanus solvit xxvj libras taron. pro studentibus q;vii sunt Parisius .

3 / 2 . Gualterits de Sancto Quiniino de sids domibus Parisiis sitis in favorem pauperum scholarium disponit. 1281, Novembris 10, apud Nigellam.

Universis has litteras visuria Walterus dictus de Sancto Quintino archidiaconus Tanton. salutem in Domino. Noverit universitas vestra, quod ego virum venerabilem magistrum Johannem de Keliuis consanguineum ineum, decanum Royensem, meuin constituo procuratorem ad ordinandum et disponendum cle domibus meis, que site sunt

420

CHARTULARIL'M UNIVERS.

PARIS.

[1261

Parisius tarn in vico Sancti Stephani, quam ante portam fratrum Predicatorum Sancti Jacobi, sub hac forma quod pauperes scolares1 habitent in eisdem vel alibi, ubi melius et commodius fieri poterit per legitimum escambium vel forum ad opus dictorum scolarium. Et si contingat quod ipsi scolares habeant capellam, sacerdos ibidem celebrans specialiter oret cotidie in canone misse pro magistro Johanne bone memorie quondam decano Sancti Quintini8, qui dictas doinos coiistrui fecit, et pro aniina mea et fratrum meorum hereduinque stiorum. Ratum et gratum habiturus quidquid dictus decanus Royensis ordinando sen disponendo duxerit faciendum, in predictis liberam et generalem eidem conferens administrationem in premissis omnibus. In cujus rei testimonium presentes litteras sigillo meo et decani Nigellensis munitas eidem concessi. Dat. apud Nigellam in vigilia sancti Martini episcopi anno Domini M GG sexagesimo primo.
Vidimus officialis curiao Paris, an. 12G4 (1265), Janunvii 13, inArcb.nat. Paris. S. 6213, 11 150. Ibidem oxstut cpistola officiulis Paris, an. 1262 (1263), Martii 22, in qua declarator Johannem do Kelinis, magistrum Robortum do Sorbona et dom, Guillclmum do Memento, canon, do Meleduno, substituisse ct constituisse procurators, ut agcrent de domibus, prout sibi visum fuisset cxpedire. Vide practcroa chartam an; 1259 ibid. S. 6219, 11 6, quantum ad Girillolmum do Momonte, An. 1263 Hobertus do Sorbona istas doinos cum nliis, quae regis Ludovici erant, commutavit. Gf. infra n 393. 1. Agitur bic do quibuscunque pnuperibus scbolnribus. 2. Iste decanus csfc idem atquo illo do quo supra nlB 43, 125, 129 ot alibi vci'ba fecimus, undc liquet magistrum Johanncm de Barastro plurcs domos propo locum fratrum Pracdicatorum posscdissc minimcquc omnes dintis fratribus an. 1221 donasse.

3/3.

Lettres de I'Universite contenant appel interjetd sons le noin de Guillaume recteur d'iceUe en presence des quatre procureurs de la faculte des arts, de ce que les trois facultes de ddcret, de theologle et do mddecine' avaient entrepris de bailler mandement, revocqucr certains proces faits par lesdits recteur et procureurs des nations centre M. Gaultier'2. Lesdites lettres de Van 1261, du 13 fierier . 1262, Februarii 13. Titulus tantum cxstat in Jnventaire des anciens titres de I'Universitd, Arch. Univors. Paris., n 98, B. 1. b.

1. Facultas mediclnae jam ab initio saoc. XIII (vide supra ad n 8, etc.) ab aliis facultatibus, praosertim a facultate artistarum, distincta erat, ot certo longc ante an. 1260. Jobannes Peckbam, quj ante an. 1262 Parisiis studiis operam dabat, scribit an. 1284 magistro et scbolaribvis de Merton : a in distinctione facultatum mcdici contra pbilosopbos in Universitate qualibet divaduntur . Retfistrum epist. JoJi, Peckham, cd. Martin, p. 812. Raro tamen ista actate illius facultatis montio fit, 2. Verisimiliter idem ac ille infra n 395 nominatus.

374.

Ingerandiis, dominus de Maintenay, omnes clericos eorumque ministros causa studiorum Parisios accedentes et per sitam terrain trans emit es a solvendo pedagio liberat.
1262, Februarii 17.

Omnibus Christi fidelibus presentes litteras visuris vel audituris Ingerandus clominus de Mauntenay 1 miles eternam in Domino salutem. Noveritis me pro salute anime mee, patris et matris meorum antecessorum et successorum et amore ac honore Universitatis Parisiensis, et ad instanciam venerabilis viri magistri Giraldi de Abbatisvilla arcbidiaconi Pontivensis2 in ecclesia Ambianensi, remisisse ac quillasse in perpetuum pro me et heredibus meis omnibus clericis causa studiorum Parisius accedentibus et de eadem civitate

1262]

AB A N N O MCG

T J S Q U E A D P H I L I P P U M IV

BEG.

FRANC.

421

redeuntibus et omnibus eortim servienlibus et ministris euntibus et recleuntibus omnimoclum pedagium, exactiones et extorsiones et quicquid occaaione alicujus consuetudinis quantum ad eorum personas et res omnhnodas actenus in terra mea ego vel antecessores mei ab eisdem sen eorum aliquo petere vel exigere consuevimus, dummodo transeuntes, qui se asserunt esse ministros clericorum, hoc per fidem asserere sint parati, volens et concedens pro me et beredibus meis et assignatis, quod si contingat decetero, quod absit, aliquein de supradiclis clericis vel eorum ministris super aliquibus vel aliquo premissorum in terra mea fatigari, molestari seu impediri, ego et heredes mei seu assignali de omnibus dampnis, interesse et expensis, que occasi'one culpe mee vel culpe heredum meorum vel assignatorum seu ministrorum meorum sibi contigerint, plenarie satisfacietnus. Promitto insuper pro me et beredibus, successoribus seu assignatis meis, quod quocienscunque aliquis minister ad pedagium in terra mea collegendum preficiatur, in principio sue institucionis taclis sacrosanctis promittet et jurabit se omnia premissa, que pro me et beredibus meis predicte Universitati concessi, fideliter et sine fraude necnon inviolabiliter observabit, et a suis facie I observari. Et ad omnia premissa firmiter et sine dolo observanda, adimplenda el. custodienda pro rne et hereclibus meis seu assignatis in maim conservatoris privilegiorum Universitatis Parisiensis tune existentis fidem prestiti corporalem, subiciendo nichilominus me et heredes meos seu assignatos interdiction! conservatoris vel conservatorum predictorum privilegiorum Universitatis Parisiensis ad observacionem omnium premissorum. In cujus rei testimonium et perpetuam memoriam sigillum meum presentibus litteris apposui. Et ad majorem securitatem faciendam sigilla venerabilium virorum conservatorum dictorum privilegiorum ac magis,tri Giraldi de Abbatisvilla archidiaconi Pontivensis, tune in theologia Parisitis regentis, qui dictum ncgocium ad instantiam nascionis Anglicane procuravit, una cum sigillo meo presentibus apponi procuravi. Datum anno Domini M CC sexagesimo primo, mense Februario, die veneris proxima ante festum sancti Petri quod dicitur ad cathedram.
Bibl. Golleg. Corp. Ghristi Oxoniac, ms. 283, fol. 15G^>. 1. Vix Montimiacus. Montenoy (Mayonnc). Vide Douct d'Arcq, Collection da Sceauas, I, n 264. Potius Mtiintonoy (Pas-dc-Calais). Egidius dc Mentcnay libros dedit Collogio Sorbon. Gf. Delislo, Cab. des mss., II, M5. Stnrlcntca ex Anglia TCniontes iter fuciobcmt per rcgionem quao Pas-de-Galuia nuncupatnr, non autcm per la Mayeune . 2. Hie primo coleber magistor Gernrdus de Abbatisvilla ut archidiaconus in Pontivo nominatur. In Reg. Val. Innoc. IV an. 12, ep. 457, fol. 203*, mag. Geroldus do Abbatisvilla subdiaconua paptio jam ad 8 Aug. 1254 laudatur ipsique do idiqno canonicatu in provincia Rcmcnsi providei'i maudatur.

375.

Urbanus IVIvoni /, abbati Cluniacensi, construendi oratorium in domo Parisiensi, uli fratres Cluniacenses student, dat facultatetn. 1262, Martii 31, Viterbii.

Urbanus episcopus servus servorum Dei dilecto filio abbati Gluniacensi salutem et apostolicam benedictionem. In nostra constitutes presentia nobis humiliter supplicasti' ut,

422

CHARTULARIUM

UNIVERS.

PARIS.

'

[1262

cum inonasterium tuuin in civitate Parisiensi habeat quaiidam domain, in qua fratres Glimiacensis Orclinis insudantes litterarum studio coimnorantur, construendi. oratorium in eadem domo ad opus fratrum ip so ruin tibi licentiam concedere dignaremur 1 . Nos itaque tuis supplicationibus inclinati tibi licentiam concedimus postulatam, ita tamen quod per hoc venerabili fratri nostro episcopo Parisiensi vel parrocliiali ecclesie nulluin prejud.icium generetur. Dat. Viterbii ij kal. Aprilis, pontificatus nostri anno primo.
Bull. S. Ord. Cluniacensis, p. 131. Hie prima fit mcutio domus Gluniacensium Purisiis jnm existentis (cf. supra nte 361 et 370), proindcque perpernm vulgo nssorunt collegium anno 12G9 fundatum fuisse (cf. Du Bronl, Le theatre des Antiquitez de Paris (1639), p. 473; Bulneus, III, 395; Folibicn, Hist, de laville de Paris, I, 41(5 sq.; Lobeuf-Coohoris, II, 72; 131; Jaillot, Recherches critiques sur la ville de Paris, V : Quartier S. Andr^-des-Arcs, p. 146; Jourdnin, n 221, etc.), qui annus quoquo olim nd januam capcllao in claustro collegii inscriptus erat. Scd forto rofevri dcbot ad Icmpns, quo Ivo plateam emit, murosquc fecit in circuitu, refectorium, culiunm, dormitorimn uc clauslri inedietalom uodificaro coopit. De primo xnagistro Gluniaconsium in Universitate Paris., Gadalrico, aliisquo studontibus vide supra nls 340, 301. Collogium, quod proximo domui Sorbonao et convoutiu fratrum. Pracdicatorum, ct ab opposito domus cpiacopi AutiHsiodorensis orut, in chartis illius aotatis vulgo domus scholarium (monachorum) Cluniacona. vocatur. Siu an. 1273, Sept., in Arch. nat. Paris. S. 6586a, n 15, sicut et in postcrioribus infra cditis docuinontis. Vide iiisupcr infra cliartnm Philippi III, an. 1271, inensis Dccciubris, 11 438. 1. Nibilominus tamon non Ivo I, scd cjus successor ct nepos, Ivo II, cnpcllam sou orntorium construxit, u t o x documento infra edito an. 1279, Fobruarii 5, liquet.

376.

Urbanus IV magislris Gerardo de Abbatisvilla et Gerardo de Goignelin injungit ut magistros et scholares ad eontribuendum pro rata in deb it is astringant.
1262, Mail 15, Viterbii.

Urbanus episcopus servus servorum Dei dilectis filiis .. archidiacono de Pontivo1 in ecclesia Ambianensi et magistrq Gerardo de Goignelin, canonico Remonsi, Parisius cominorantibus, salutem et apostolicam benedictionem. Sua nobis dilecti lilii univcrsiUis magistrorum et scolarium Parisiensium insinuatione monslrarunt quod ipsi pro cominuuibus eorum nonnullis negotiis et causis eliani prosequendis multa debita legitimo contraxerunt et subierunt usque ad sum mam sexcentarum librarum turonens. onera expensaruin. Quare fuit nobis liumiliter supplicatum ut, cum onera pro communi omnium ulililate suscepta universi et singuli debeant supportare, adhibere super lioc salubrc rbmcdium curaremus. Quocirca diacretioni vestre per apostolica scripta mandamus quatinus, si est ita, universos et singulos magistros actu regentes ac scolares studentes Parisius tain in jure canonico, quain in tlieologia et qualibet alia facilitate, quod singuli pro rata juxta proprias facilitates in solutione debitorum ac expensarum bujusinddi contribuant ut teiientur, monitione premissa per censuram ecclesiasticam appellatione reinota previa ratione cogatis. Non obstante quavis apostolice sedis indulgentia, de qua cujusque tenore oporteat in iiostris litteris plenam et expressam mentionem fieri, et per quam id impediri valeat vcl differri. Dat. Yiterbii id, Maii, pontificatus nostri anno primo.
Originale in Arch. nat. Paris. L. 254, n 34. Bulla plumbea filis cannab. apponditur. Portinebut ad Arch. Univers. Apud Jourdain, n" 199, tantum reg-estum in lingua gnllica sumptum ex Inventario Universitat. in Arch. Univora., n 98, A. 18 c, ut quidem originale in aversa parte siguatur. Apud Jourdain, per errorem 15 Mart. logitur. 1. Vide supra 11 374, n. 2.

1262]

AB A N N O M G C U S Q U E AD P H I L I P P U M IV R E G . F R A N C .

423

377.

Urbanus IV magistris Gerardo de Allatisvilla et Gerardo Goignelin scribit ne magistros et scholares Pct.i*isienses contra privilegia eis a sede apostolica concessa indebite molestari patiantur.
1262, Junii 3, Viterbii.

Uribarius episcopus servus servorum Dei dilectis filiis .. archicliacono de Pontivo 1 in ecclesla. Ambianensi, et magistro Gerardo Goignelin, canonico Remensi, Parisius commoranlibi_is, salutem et apostolicam benedictionem. Ne profectum illorum, qui dantes operain sapient ie querimt docendo pariter et discendo in agro studii sci.enl.ie margaritam, pravorum contingat actibus impediri, apostolicum convenil super hoc presidium adhiberi. Gum igitur, sicut ex parte universitatis dilectorum iiliorum magistrorum et scolarium Paris! en slum fuit propositum coram nobis, ipsi a nonnullis, qui nomen Domini recipere in vactvuiii non formidant, super bonis suis graves paciantur injurias et jacturas : nos volentes et eorumdem magistrorum et scolarium providere quieti, et molestantium maliciis obviare, cliscretioni tue (sic] per apostolica scripta mandamus quatinus dictis magistris et scolarilkms defensionis presidio cflicaciler assistenles, non permittatis eos in personis et rebus SLIIS contra indulla privilegiorum sedis apostolice ab aliquibus indebite molesturi, molestatores hujusmocli per censuram ecclesiasticam appellatione postposita compescendo. Quod Fil 11011 ambo hiis exequendis potueritis interesse, alter vestrum ea nichiloininus exequa.tiir. Presentibus post triennium rninime valiluris. Dat. Vilerljii iij non. Junii, pontificattis iiostri anno primo.
Apog-raphiun mini 1318 in Arch. Univcrs. Puris. thooa TV. A. 18. a. Jonrdnin, n 188. 1. "Vide fiupra nls 374, 376.

378.

Urbctnus IV ad universes Christi fideles in gratiam collegii Sorbonici littems dirigit.

1262, Junii 22, Viterbii.

UrlDaiius episcopus servus servorum Dei universis Christi fidelibus ad quos littero iste pervenerint salutem et apostolicam benediclionem. Parisiensis Universitas^ veiul. fertilita.ts ager culture assidtiitate fecundior, IVuctus uberes proferens, in quo gratia scientle colliguntur2, proclucit viros virtulum ubertate fecundos, quorum graciosa fecunditas 111 alios affluenter effunditur, parvos magnificans, rudes erudiens et debiles efficiens virtuoeos. Horum quidam viri mire et inestimabilis bonilatis, ut incomparabilem acquirerent litterarum* dogmatum margaritam, et ejus pocula sitienlibus propinarent, exinanire se ipsos et iiicurrere paupertatis incommoda non yitaniut, illam quasi pro divitiarum altitudine reputantes. Verum ne sic gravaret illos extrema rerum necessitas, quod in eis decus magisterli ejus claritate per habitus vilitatem obuubilata vilesceret, Universitatis prefate consiliu-m digna consideratione providit, ut iidem magislri pauperes Parisius commorantes

424

CHA.RTULA.RIUM UNIVERS.

PARIS.

[1262

in uiiLim congregati consortium de fidelium subsidiis alerentur 4 . Sperantes igitur quod eisdem pauperibus subvenire inter alia pietatis opera divine clementie sit acceptum, universitatem vestrani rogamus et liortamur in Domino, vobis in remissionem peccaminum injungentes quatinus de bonis vobis collatis a Domino studealis eis manum. porrigere caritatis, ita quod ipsi sustenlari commode valeant 5 et vos per hec et alia bona que Ghristo inspirante feceritis, possitis ad felicitatis gaudia eterne pervenire. Nos enim de omnipotentis Dei misericordia et beatorum Petri et Pauli apostolorum ejus auctoritate confisi, omnibus vere peniteiitibus et confesses, qui eis ad hoc manum porrexerint caritatis, centum dies de injunctis sibi penitentiis misericorditer relaxamus. Presentibus post triennium minime valituris. Quas mitti per questuarios dis trie tins inhibemus, eas, si secus actum fuerit, carere juribus decernentes. Dat. Viterbii x kal. Julii, pontificatus nostri anno priino.
Cartul. de la Sorbonne inBibl. nat. Paris., ms. lat. 1GOG9, fol. 110. Corrector in Collectione'M.u.vmi do Ebolo in Arch. Vat. ai'm. 31, n 72, fol. 18 b (sine tamen nomine papae et tctnporLs nota). in qua deest prcsentibus uscjucin fincm. Ilcmeracus, ISorbonae origines in Bibl. nnt. Paris., ms. lat. 5493, fol. 41 ct 23211. Jourdain, n 189. Cf. epistolain Alcxandri IV similis tenoris supra n 348. 1. Primo in cpistolis papalibus hie occurrit simplex loeutio Univorsitas Parisiensis , in aliis documontis jam pridem adhibita. 2. In quo... colliguntur om. Cart. 3. Cart-: libcralcm ; Ebolo : lilternlium . Gorrcctio ox sententia simili document! infra n 389. 4. Ex hoc loco luco clnrius liquct ipsam Univcrsitatcm Paris, collegium Sorbonicum ab initio miris modis fovisse, quod ct ox documcntis infra nlB 408 ct 413 apparel. Immo coujiccre possumus collogio Sorbonico a multis partim bac ex causa per testamenta et donntiones provisum fuissc, quia Uiiivorsituti Paris, cordi erat, a ut magistri pauperos dc fidelium subsidiis alerentur . Si documentum servatum in Arch. nat. Paris. J. 946, n 1, anec. XIII, ascribere possemus, sequerctur utiquc ad dictum collegium etinm erigcndum Universitatem ansam pruebuisso, cum ibi Universitas proponat ut summits pontifox vclit unnm dommn. fundare ct cidcm certos redditus assignaro super divites abbatias et prioratus, in qua quidem domo magistri pnupcres in artibus aotu regentcs usque ad aliqncm numerura valeant sustentari Ast charta, quae temporis nota caret, turn non cst ante actatem Johannis XXII scripta, ut ct ox roliqno tonoro totius document! apparet, turn dooumonto n 347 udveraatur. 5. Ita ... valeant] ut ipsi vostro presidio sustontentur, Cart.

3/9. Urbaiius IVpriori de Cardineto potestatem absolvcndi scholaros clericorum percussores concedit. 1263, Januarii 9, apud Urbem Veterem.

Urbanus episcopus servus servorum Dei dilecto filio .. priori de Cardineto 1 Parisien. salutem et apostolicam benedictionem. Scientiarum fontem irriguum fluviumque virtu turn, Parisieiisem scilicet Universitatem, apostolico favore digne prpsequimur, et tanto potius statum ejus prosperum affectamus, quanto potiores fructus in provectione inultorum sub diversorum dogmatum fecunditate producit. Cum itaque sicut ex parte Universitatis predicts fuit propositum coram nobi's, quidam tarn magistri quam scolares Parisienses pro violenta injectione inanuum in clericos et personas ecclesiasticas sententiam excommunicatioiiis incurrerint, nos ejusdem Universitatis supplicationibus inclinati, absolvendi per te vel per alium aut alios dictos manuum injectores juxta formam ecclesie ab hujusmodi excommunicationis sententia, dummodo passis injuriam satisfecerint competenter, et illorum non fuerit adeo gravis et enormis excessus, quod propter hoc ad sedem aposto-

1263]

AB A N N O

MGG U S Q U E AD P H I L I P P U M

IV

REG.

FRANC.

425

licam sint merito destinandi, liberam tibi auctoritate presentium concedimus facultatem 1 . Quas post quinquennium volumus non valere. Dat. apud Urbem Veterem v id. Januarii, pontificatus nostri anno secundo.
Originate in Arch. nat. Puris. L. 254, n 58. Bulla plumbeu filis cannab. appcnditur. In membrana aversa : magiater . Laurenfcixis pro UniversHato Parisian. , cujus nomen adhuc suL Gregorio X, v. g. in orig. Arch. nat. Paris. L, 263, n 27 (xiij kal. Maii an. 2); in mcmbrana aversa Icgitur : magister Laurentius pro roge Franc, illustri . Non est idem ac ille Lauren tins supra n 287 allegatus. L. 254 n 59, altcrum exemplar epistolae supra oditnc sigillo munitum (cum eadem nota), et ofTert trea rasuras . In margins superior! legitur : duplicotur . In medio : cor. . Infra leguntur ista duo verba : predicte fuit , quae in cpiatola male scripta orant. Utrumque ad Arch. Univers. pcrtiucbat. Bulaeus, III, 370. 1. Ord. Cisterc. 2. Gf. supra n 215.

38O.

Urbanus IV archidiacono Meldensi do taxations hospitiorum scribit. 1263, Januarii 9, apud Urbem Veterem.

Urbanus episcopus servus servorum Dei dilecto filio .. archidiacono Meldensi salutem et apostolicam benedictioncm. Scientiarum fontem, etc. ut supra n 379, usque producit. Ex parte siquidem dicte Universitatis fuit propositum coram nobis quod, cum taxatores deputati tarn per carissimum in Chris to iilium nostrum regem Francie illustrem quam per Universitatem eandem ad taxandum domos civium civitatis Parisiensis1, in quos idem rex jurisdlctionem obtinet temporalem, pro habitationo magistrorum et scolarium in civitate ipsa studio insistentium litterarum pro eo, quod illi quorum sunt domus taxationem earum servare nolunl, prohibent no aliquis usque ad certum tempus domus ipsas. inhabitare presuxnat, prohibitio hujusinodi observatur, veruin si contingat taxatores ad taxandum domos ecclesiasticarum personarum civitatis ejusdem pro habitatione hujusinodi constitutas similem prohibitiouein circa domos ipsas facere pro eo, quod eedem persone taxationi taliuin nolunt staro, dicta prohibitio a personis ipsis minime ohservattir. Nos itaque ejusdem Universitatis precibus inclinati, discretioni tue per apostolica scripta mandamus quatinus si hujusinodi prohibitiones taxatorum domorum eorundem civium, ut predicitur, observaiilur, nominatas personas, ut prohibitiones que per taxatores domorum suorum lalitei* fiuiit, simili mo do studeant observare (duminoclo hujusmodi taxationes et prohibitiones fiaiit per aliquos ad hoc a personis et Universitate deputatos eisdem, nisi persone ipse velint in ipsis domibus personaliter habitare), monitione premissa per censuram ecclesiasticam appellatione remota compellas. Dat. apud Urbem Veterem v id. Januarii, pontificatus nostri anno secundo.
B ulaeus, III, 367, ex originali, in cujus parte aversa siout in praecedentUms erat scriptum : o magister Laurentius pro Universitate Paris. . 1 Yide supra n 82, et infra n 420. . Chart. Univ. Paris. 54

426

CHAnTULARITJM UNIVERS.

PARIS.

[1263

381.

Urbanus IV Alermo episcopo Meldensi scribit, Reginaldum episcopum Parisicnsem, ablates S. Genowfae et S. Germani atque decanum S. Marcelli inducat, ut a suis hominilus juramcntum, quod aliquem Univcrsitalis non offendant, exhiberi faciant.
' 1263, Januarii 9, apud Urbem Veterem.

Urbanus episcopus servus servorum Dei yenerabili fratri ., episcopo Moldcnsi siiluUmi et apostolicam benedictionem. Scientiarum fontem, etc. lit supra n 379, usque producit. Ex parte siquidem ejusdem Universitatis fuit proposition coram nobis, quod licet curiHsiimis in Christo filitts noster illustris rex Francie a civibus civitatis Parisicnsis, in quos jurisdictionem obtinet temporalem, quod aliquem de Uiiiversitate ipsa non o fiend cut corporale praestari faciat juramentum, tamen venerabilis frater noster episcopus Paris., S. Germani de Pratis et S. Genovefe monasleriorum abbates et eorum conventus, ac dccantis ct capitulum S. Marcelli Paris, ab hominibus, in quos similem jurisdictionem oblinent, liujusmodijuramentum exhiberi facer'e indebite contradicunt'1. Attendentes igitur quod inuUiplieiter eidem Universitati expedit securitatis beneficio perfrui, qui sunt scientiarurn sludiis quietis plenitudinem requirentibus deputati, .fraternitati tue per npostolica scripla mandamus quatinus si dictus rex exhiberi faciat a jam clictis civibus hujusmodi juramentum : episcopum, abbates et conventus, decanum et capitulum predictos, quod ub eisdem hominibus suis sub ea forma, sub qua idem rex illud ab hominibus ipsin oxhiberi facit, simile faciant juramentum prestari, monitione premissa auctoritate noalra appcllatione remota compellas. Non obstante si eis a sede apostolica sit indultuin quod intcrdici, suspendi vel excommunicari non possint per litteras apostolicas non faciontos plouam ct expressam de indulto hujusmodi mentionem sive alia indulgentia apostolica, do qua in nostris litteris fieri debeat mentio speciab's. Dat. apud Urbem Vclerem v id. Januarii, pontificatus nostri anno secundo.
Bulaeus, III, 368, ex original], in cujus parte avcrsa Icgebatur : mngistor Laurcntius pro Univoi'silaLo Pni'is. . 1. Cf. ad haec supra n'a 81, 88, 92-94, 159, 160.

Oo2. Urbanus IV Universitati Parisiensi privilegium fori confirmat.

1263, Januarii 9, apud Urbem Veterem.

Urbanus episcopus servus servorum Dei dileclis filiis Universitati Parisiensi salutom et apostolicam benedictionem. Scientiarum fontem, etc. ut supra 11 379, usque producit. Vestris itaque supplicationibus inclinati auctoritate vobis presentium indulgeinus ut nullus magister vel scolaris Parisiensis regens vel studens Parisius dum ibidem studio insistent (sic) litterarum, ratione cujusvis contractus sen delicti in civitate Parisiensi initi vel commissi aut iniendi sive committendi deinceps vel etiam quarmncumque rerum, quas ibi habeat, possit extra civitatem ipsam in causam trahi per litteras sedis apostolice vel lega54.

1263]

AB A N N O

MGG

U S Q U E AD P H I L I P P U M

IV

REG.

FRANC.

427

torum ejus, nisi littere dicte sedis de indulgentia hujusmodi plenam et expressam fecerint mention em 1 . Nulli ergo, e/c., nostre concessionis, etc. Si quis autem, etc. Presentibtis post quinquennium minime valituris. Dat. apud Urbem VeLerem v id. Januarii, pontificatus nostri anno secundo.
Orig-inalo in Arch. nnt. Paris. L. 254, n 57. Bulla plambca filis Boric, flav. ct rub. col. appcnditur. In mcmbrana aversa : magister Laurcntius pro Univcrsitnte Parision. . Olim nd Archiv. Univers. portinobat. Apud Jouvdain, n 104, tantum reg-estum in gallica lingua ex Inventario Univers. in Arch. Univers., n 98, A. 15. f., ut et originale notatur. 1. Gf. ad haec supra n" 142, 207.

383.

Urbanus IV concedit ut nullus in universitatem magistrorum et scholarium Paris, sen rectorem vel pro curcttorem eorum excommunicationis sententiam promulget. 1263, Januarii 19, apud Urbom Voterem.

Urlbanus episcopus servus servorum Dei dilectis filiis universis magistris et scolaribus Parisieiisibus salutem et apostolicam benediclionem. Non decet nos vobis apostolicum negare favorem, quern vobis vestris 1 videmini meritis comparare, dum dantes operam sapientie, quo pluriinuin nos delectat, nostre vos grade coaptelis, qui aliqtiando disciplinis scolasticis insudantes ad summuni sumus licet immeriti magisterium evocati. Hinc est, quod Cuieti vestre patorna volentes diligentia providere, ad instar fel. rec. Gregorii pape predecessoris nostri, auctoritate vobis presentium indulgemiis ut nullus in universitatem magistrorum vel scolarium seu rectorem vel procuratorein eorum ant quemqtiam alium pro facto vel occasione Universitatis exconDiiunicationis, suspensionis vel interdict! seiiteiitlas audeat promulgare absque sedis apostolice licentia speciali, et si fuerit promulgate, ipso jure sit irrita et inanis. Presentibus post segtonmuin minime valituris. Nulli ergo, etc., nostre concessionis, etc. Si quis autem, etc. Dat. apud Urbem Veterem xiiij kal. Februarii, pontificatus nostri anno secundo.
Originale in Arch. nat. Paris. L. 254, n 60. Bulla plumbca filis scriti. flav. ct rub. col. apponditur. In membrana aversa : magistor Laurentius . Manu altera circa medium : inutile nisi rcnovetur . Pertinobat ad Arcb. Univors. Alterum exemplar ibid. n 61, concovduns nd verbum cum supradicto ; desant tantum verba : nd instar ... nostri . Muni tarn bulla cum filis seric. In mombrana uvcrsa oaodom notao quao in tiltem. Gonvcniunt bao litterao cum littcria Gregorii IX, supra n 113. Apud Jourdain, n 1'JG, rogestum in gallica lingua ox InventariO Univers. in Arch. Univers., 11 98, A. 16. f v ut prius originale notatur (alterum vuro A. 1C. e). In Invent, perperam dicitur, cpistolam datam ease a Avignon . 1. In priore orig. : nostris .

384.

Urbanus IV Universitati Parisiensi statuta a Gregorio papa IX concessa confirmat. 1263, Januarii 19, apud Urbem Velerem.

Urbanus epicopus servus servorum Dei universis magistris et scolaribus Parisieiisibus salutem et apostolicam benedictionem. Olim in civitate Parisiensi dissensione suborta instigante diabolo et studium ibi enormiter disturbante, questiones hujusmodi fel. rec.

428

C H A R T U L A R I U M U N I V E R S . PARIS.

[1263

* Gregorius papa predecessor noster potius provisionis moclerainino quam judicial! sententia duxit de fratrum suorum consilio sopiendas. Circa stutum vero scolariiun et scolarum hec statuit observanda, videlicet quod quilibet cancellarius Parisiensis deinceps creandus, etc. ut supra n 79, pag. 137, usque videritis expedire. Precepit autem idem predecessor ut Parisiensis episcopus sic delinquentium castiget excessus, etc.) usque inlcrdicto. Prohibuit insuper dictus predecessor, ne scolares pro contracto debito, etc., usque castigandi, idem predecessor vobis concessit liberam facultatem. Et si, etc., usque lectiones. Inhibuit autem expressius ut scolares per civitatem annati non vadant, etc., usque libortate. Ad hec jussit ut magistri artium, etc., usque terminari. Preterea de bonis scolariiun" qui intestati decedunt vel rerum suarum ordinationem aliis non committunt, predecessor ipse sic duxit providendum, videlicet ut episcopus et unus de inagislris, etc., usque quain communem, dictus predecessor generalis ecclesie necessitate ac utilitate ponsala voluit ct mandavit ut, postquam a carissimo in Ghristo filio nostro illustri rege Fruiicorum inagistris et scolaribus privilegia exhibita fuerint et de ipsorum malofactoribus tmicnde taxate, Parisius licite studeant nulla prorsus de mora vel reditus infamia vol irregularitato notancli. Nos autem provisionem, constitutionem, concessionem, prohibitionem et. inliibitioiiem hujusmodi approbantes ad instar predecessoris predict! ea omnia et singula mandamus et precipiinus inviolabiliter observari. Dat. apud Urbeni Voterem xiiij kal. Februarii, pontificatus nostri anno secundo. ?.
Bulaeus, III, 366, ex original!, bullo. plumbea pcndcnto ex func cannabino munita.

385.

Urbctnus IV archidiacono Pissiacensi committit ne Reginaldus episcopus Parisians* impediat magistros et scholares Parisians, in debitorum Unwersitatis solutions contriluere. 1263, Januarii 27, apud Urbeni Veterem.

Urbanus episcopus servus servorum Dei dilecto filio .. archidiacono Pissiaconsi in ecclesia Carnotensi salutem et apostolicam benedictionein. Ex par to dilcctorum filiorum universitatis magistrorum et scolarium Parisiensium fuit proposituin corum nobis, quod ipsi pro communibus ejusdem Universitatis negotiis magna subierunt oncra expensanun, quarum occasione dicta Universitas est pluribus debitis obligata. Nos itaquc cupientea eandem Universitatem ab ipsorum debitorum onei^e relevari, discretion! I no per apostolica scripta mandamus quatinus si illos ex predictis magistris et scolaribus, qui in hujusmodi debitorum solutione contribuere cum dicta Universilate voluerint, vencrabilis frater noster.. Parisiensis episcopus vel quicunque alii super hoc presumpserint impedire, tu.eos ab hujusmodi impedimento desistere monitione premissa auctoritate nostra appellatione remota compellas, non obstantibus aliquibus litteris episcopo et aliis predictis sub quacunque forma ab apostolica sede directis', per quas possent super hoc quomodolibet.se

1263]

AB

ANNO

MCG

USQUE

AD PHIL1PPUM

IV

REG.

FRANC.

429

tueri, aut si eis ab eadern sede indultuni existat quod interdici aut excommunicari nequeant vel suspend! sen quibuslibet indulgentiis sedis ejusdem, de quibus in nostris litteris plenam et expressam et de verbo ad verbum oporteat fieri menlionem, et per quas effectus presentium impediri valeat vel differri. Dat. apud Urberii Veterem vj kal. Februarii, pontificatus nostri anno secundo.
Originalc in Arch. nnt. Paris. L. 254, n 62. Btilla plumbca filis cannab. appendilur. In margine : magister Laurentius pro Univcrs. Paris. . Apud Jourdain, n 197, tuntum regcstum ex Inventario Univers. in Arch. Univcrs., n 98, A. 16. m., ut notatur originnle.

386. Urbanus IVRoginaldo episcopo Parisiensi mandat ut Praemonstratensibus in theblogica facilitate Parisiis studentibus super altare portatile celebrandi divina concedat facultatem.
1263, Januarii 31, apud Urbem Veterem.

Urbanus episcopus servus servorum Dei venerabili fratri episcopo Parisiensi salutein et apostolicam benedictionem. Hoc de tue sinceritatis devotions tenemus, quod ilia mandata prompta facilitate ad effectum demandes, que juri non obviant et animarum salutein ac regularem respiciunt honestatem. Gum igitur dilecti filii abbas Preinonstratensis Ordinis ejusque coabbates et conventus Premonstratensis Ordinis quondam prioratum- in Parisiensi civitate habeant, in quo ipsius Ordinis morantur fratres studentes in theologica facilitate1 : quia ipsorum fratrum honestati expedire non creditur nee saluti, quod per ecclesias pro divinis ofliciis audiendis discurrant, nos ipsorum abbatum et conventuum precibus inclinati fraternitati tue per apostolica scripta mandamus quatinus eisdem fratribus celebrandi divina in eoclein prioralu super altare portatile auctoritate nostra concedas licentiam, si expedire videris, sine juris prejudicio alieni. Dat. apud Urbem Veterem ij kal. Februarii, pontificatus nostri anno secundo.
Lo Paige, Bibl. Praemonstrat. Ord., p. 585. Fdlibion, Hist, de la mile de Paris, III, 210. 1. Vide supra n 214. 387. De quibusdam scholis in Clause Bmnelli, quae magistro Roberto de Sorbona venditae fuerunt.
1263, mense Martio, [Parisiis].

Universis presentes litteras inspecturis officialis curie Parisiensis salutem in Domino. No turn facimus quod coram nobis constitutus Guillermus de Bretegnen, quondam serviens venerabilis viri cancellarii Paris., asseruit quod ipse liabebat, tenebat et possidebat quandam domum sive quasdam scolas sitas Parisius in clause Brunelli contiguas ex una parte scolis magistri Nicholay de Parisius, et domui fratrum Sancti Mathurini Paris, ex altera, ut dicebat, in censiva domini Parisiensis episcopi ad tres solidos et diinidium tantummodo, ut dicitur, censuales solvendos in festo beati Remigii, ut dicitur, annuatim, quam domum sen scolas emit, ut dicebat, ab Odelina quondam filia defunct! Richard! Nor-

430

CIIARTULARIUM

U N I V E IIS.

PARIS.

[1263

inanni, ut clicebat, quam siquiclem clomum sive scolas prout in longum ct latum se coinportant et qiiidquicl juris habebat vel liabere polerat in dicta domo sive scolis prediclus Guillermus coram nobis recognoviL se vendidisse et vendicionis nomine imperpetuum quiltavisse venerabili viro magistro Roberto de Sorboiia canonico Parisiensi et ejus heredibus seu causam habituris ab eodem pro viginti sex libris paris. jam sibi solutis in pecunia numerata ut confessus est coram nobis, renuncians excepcioni pecunie non numerate, noii solute et non recepte, promittens fide in manu nostra prestita corporali quod contra vendicionem et quittacionem hujusmodi jure hereditario ratione conqiiestus aut alio quoquo-jure seu modo per se vel per alium non veniet in futurum. Immo dictam domum sive scolas predictas predicto magistro Roberlo vel ejus heredibus sive succossoribua ad dictos tres solidos et dimidium censuales lantummodo garentizabit, liberabit et dcfendet in judicio et extra ad usus et consuetudines parisiens. contra omnes, necnon ct quod reddet dicto emptori vel ejus heredibus seu causam habituris ab eodem centum solidos parisiens. nomine pene si dicta venditio retracta fuerit vel evicta, quantum ad hec se l)ona sua omnia in contraplegium obligando et nostre jurisdictioni specialiter supponondu. Datum anno Domini millesimo ducentesimo LX secundo, inense Mariio.
Cartul. de la Sorbon.t in Bibl. nat. Paris, ms. lat. 16069, f 91, sub rubricu : Item Guillolmi sorviontis quondam cancellnrio Hemerico in clauso Brunelli pro domo. j> Videbimus infra u 396, ox alia docuincnto fijusdoiii mini et mensis, Haimericum tune jam dcfuuctu.ni fuisse. Ad caartam publicatam vide supra documcntiun. n 239 a, uujus originalo oxstub in Arcb. nat. Paris. S. 6226, n<> 14.

388.

Urbanus IV congregationi paupenim magistroruin Sorbonae construendi oratorium facultatem concedit.

1263, Mali 4, apud Urbem Veterem.

Urbanus episcopus servus servorum Dei venerabili fratri .. episcopo Parisiensi salutem et apostolicam benedictionem. De dilatatione studii theologice facultatis lotanter audivimus quod ex divina ut creditur plantacioiie in orto Parisiensis studii congregado quedam pauperum magistrorum quasi novella plantatio est exorta, que Parisius in uno comorans vico ante Termarum palatium se communiter ipsius scripture studio deputavit, per quam facultatis theologice studimn magnince dilatandurn speratur ex eo precipue, quod iidem magistri cum ad discendum sint habiles utpote qui docuerunt in artibus et animum habeantad studendum, cito aliis divina gratia irrigante fructificare poterunt per doctrinam. Ex parte siquidem congregations ejusdem fuit nobis humiliter supplicatum ut eis construendi oratorium in vico predicto et faciendi ad eorum opus ibidem divina oflicia celebrari per aliquem ydoneum sacerdotem eis licentiam concedere dignaremur. Volentes igitur tibi, qui loci diocesanus existis, in hac parte defferre fraternitati tue per apostolica scripta mandamus quatinus congregation! predicte licenciam hujusmodi auctoritate nostra

1263]

AB A N N O M C G U S Q U E AD PH1HPPTJM IV R E G . F R A N C .

431

conceclas, sine juris prejudicio alieni. Dal. apud Urbem Veterem iiij non. Mail, ponlificatus nostri anno secundo.
Litterae insertae cpistolis episcoporum Parisicnsium Hugonis an. 1326 et Quill elini an. '1333 in Arch. nut. Paris. M. 74, n*B 9, 10. Hcmcraous, Sorbonae origines, Bibl. nut. Paris, ms. lat. 5493, fol. 110 h. Perperam igituv Coclieris in cd. opei-is Hist, de la mile de Paris par Lebouf, II, 120, vidimus cpiacopi Hugonis cam cpistola Urbani IV confnndcns, scribit papam an. 1326 suprndictam facultatem concossisso. Sod longe aliud cst quando in quadam iiota aacc. XV in ms. lat. 10983 Bibl. nat. Paris., fol, 511, asseritur: Cappella clicte domua inoeptn erat atinis Domini millo trccenbis et viginti sex, ct consecrata in honore benlissime Dei gonitricis et virginis Mario ot sanctorum undccim inilinm virginum et martirum, de quarum reliquiis cst infra altaro magnum. Et in dio sanctnrum dictarum virginum coppcllo dodicntio a magiatria collcgii sollcmpnitor celobratur , quod et in Necrologio Sorbonae, ibid., ma. lat. 16574, fol. 43, ad 21 Octob. (nota XIV saec.) legitui-, nbi praetcrea notatuv, quo anno ot sub quibua circumatantiis praodictn cnpclla dcdicata sit : Dedicntio capcllc istius doiruis anno 1347... Consecrata fait per fratrom. Franciscnm do Placcntia Ord. Minor, cpiacopum Tyboriixdensom nomine domirvi Anibaldi cardinnlis pro tune ibidem prescntis . In Area. nat. Paris. M. 74, n 14, cxstat npiatola originalis nn. 13d7, Octob. 19, qua dictus cardinalia cpiseopo injiingit, ut ccclcsiam sou cnpollam domua do Sorbona conscci'et. Certo bic non de anliqua capcllu agitur, quao saltern jam anno 1281 exsiatebat, ut vidcbimus ad n1"1* 422, sod do nova, sen potins do ccclesia, postca incepta ct an. 1347 pcrfocta. Cochcvis, 1. c., p. 129, cam nominot capellam Collcgii de Galvy, qui poi'tait lo titro de Petite-Sovbonno .

389. Urbanus IV studium generate Palentinum reafaurat, ina^isirisqu,e et scholarilus privilegia ad instar Universitatis Parisiensis conccdit. 1263, Mail 14, apud Urbem Ifeleram.

.. Episcopo* et capitulo Palentin. Colebat huctenus dolitiarum or turn civitiis Palentina, de sub cujus portis fons irriguua emanabat. Orlua illo prolecto fruclus uberes producebat quorum suavitatem et dulcedinem ad diversaa inundi partos fonlis affluentia derivabat. Erat enim in eadein civitate sicut ex parte vestra fuit propoaitum coram nobis scientiarum studium generate, rudea erudiens, reddens debiles virlaosos et viros officious virtulnm varietate fecundos, horumque gratiosa fecunditas litterarum dogmate plurimos inatruebat. Et quia per hoc non solum Palentia sed tola solebal. Ispania spiritualis et temporalis percipere comoditatis aiigmentum supplicavStia huiniliter ut ad reformationem predict! studii, quod est non sine multo ejusdem provincie diapendio dissolutum, apostolici favoris partes interponere curaremus. Gum igitur sicut accejpimus ipsius atudii relbrmatio possit eidem provincie multipliciter existere fructuoaa, nos nolentes quod lucerna tante claritatis in commune multormn dispendium sic extincta remaneat, sed cupieutes potius partes noslras adicere utsolito fortius accendatur, tuiiB, frater episcope, supplicationibus inclinati omnibus et singulis doctoribus et scolaribus quos in eadem civitate in quacunque facilitate studere contigerit, quod illis privilegiis, indulgentiis, libertatibus et iimnunitatibus gaudeant quibus magistri et scolares gaudent Parisius vel in aliis locis in quibua habetur studium generale, auctoritate presentium indulgemus. Nulli ergo, efc., nostre concessionis, etc. Dat. apud Urbem Veterem ij id. Mail, anno ij.
Reg. Vat. Urbani IV an. 2 (n 26), ep. 103, fol. 84*. Bull Rom., cd. Tnur.^III/GOG. De studio Palentino, sub Alphonso VIII ann. 1212-1214 incepto, vide Dcnifle, Die Universitaeten des Mittelalters, I, 471 sqq. 1. Ferdinando.

432

CHARTULARIUM UNIVERS.

PARIS.

[1263

39O.

Statutum Capituli generalis Ord. Praed. Londini sub mag. generali Ilumlerlo celebrati de studentibus, qui possint Parisiis incipere. 1263, media Maio, Londini.

Inchoamus 1 hanc [constitutionem] : in capitulo 9 cle studentibus post illud, tros fratres tantum mittantur Parisius ad studendum de provincia 3 , addatur : si voro fuorit aliquis frater in quacunque provincia proveclus moribus et scientia, de quo sit spew probahilis, quod infra paucos annos possit esse ydoneus ad incipienclum Parysius, per inagistrum et diffinitores generalis Capituli Parisius mitti possit .
Mss. Rom. ct Rutenena. Gapp. general. Ord. Praed. Morteno, Thes. nov. anecd., IV, 1730, 11" 8. Anno praacodonli in Gapit. general! Bononiac celebrato visitatorea conventuum Parisicnsis et aliovum qnaluor, ubi sunt stadia solommu, admonentur ut scribant magistro et prioribus provincialibus, si qua roprohcasibilia in utudontibus invonorint. Mariano, t. c., p. 1733, n 13. 1. Sed haec conatitutio in duobus Gapitulis sequcntibus non invcmtiu1 upprobuta ot confirmatn. 2. Atldo Conslitutionum . 3. Cf. supra n 102.

391.

Urbanus IV magistro Gerardo de Abbatisvilla, conservator! privilegiomm Universitatis Paris., magistrutn Clementem de Sancto Germano adjungit. 1263, Augusti 29, apucf tirbem Veterem.

Magistris Gerardo de Abbatisvilla, archidiacono Pontiviensi in ecclosia Ambianensi, et Clementi de Sancto Germano, canonico Parisiensi. Venerabili i'rntro nostro .. Purisiensi episcopo insinuante accepimus quod licet conservatores super indultiH priyilegiorum apostolicorum a sede apostolica deputati a manifestis injuriis et violenliis dutntaxat defendere possint illos, t quos eis defendendos sedes committit prodiota, tu, fili archidiacono, conservator privilegiomm dicte sedis dilectis filiis magistris et soolariburt Parisicnsibus concessorum a sede deputatus eadem et illi, quibus tuas in hac parte viceri prout ex forma commissionis apostolice super hoc libi facte 1 potes committis, voatram ad ea de facto potestatem que judicialein requirunt indaginem extendentes, de causis pecuniuriis ot aliis, sive reales sive personales actiones intentari contingat, ad dictorum magistrorum et scolarium instantiam pro vestra cognoscitis voluntate, ac clericos et laicos, quos aliqui ex magistris et scolaribus ipsis sibi super aliquo injuriari proponunt, unclecuinquo sint, ad vestram facitis presentiam evocari, ex quo in pluribus locis scandalum oxortum est et aliquibus etiam in personis et rebus non modicum derogatuin. Propter quod, ut predictorum privilegiormn magistris et scolaribus concessorum eisdoin conservatio sine calumpnia fiat, commissiones omnes super hoc a te archidiacone facias, salvis duintaxat legitimis processibus earum pretextu habitis, auctoritate presentium penitus revoeant.es, te fili Clemens in conservation hujusmodi tibi fili archidiacone duximus adjungendum. Quocirca mandamus quatinus simul in conservatione ipsa juxta formam tibi archidiacone

1263]

AB A N N O

MCC

USQUE

AD P I I I L I P P U M IV REG.

FRANC.

433

per apostolicas litteras traditam procedatis. Dat. apud Urbem Veterem iiij kal. Septembris, anno ij.
Reg. Yat. Urbani IV an. 2 (n 26), cp. 222, fol. 74*. 1. Islud mandatuin apostolioum dcest in documcntis. Cf. tamen supra n 377.

392.

Gerardus abbas S. Gennani de Pratis Matthaeo abbati et conventui S. Dionysii conccdit quamdam terram, ubi postea erectum est collegium S. Dionysii. 1263, Decembris 26, [Parisiis].

Universis presentes litteras inspecturis Girardus permissione divina Sancti German! de Pratis Parisiensis huniilis abbas, domiiii pape capellanus, et totius ejusdem loci coiiventus salutem in Domino. Garitas et aflectus, quibus in Ghristo religiosoa viros .. abbatem * et conventum Sancli Dyonisii in Francia necnon ipsorum monasterium amplectiinur, nos inducunt ut corum votis quantum cum Deo et justitia possumus, annuamus, sperantes ex hoc nobis ab ipsis successu temporis in nostris et monasterii nostri agendis ulilitatibus grata vicissitudine reaponderi. Mac itaque consideratione indued eisdem abbati et conventui Sancti Dyonisii gratificari volentes, terrain no strain, quam habemus Parisius in Laaso in censiva et dominio nostro, contiguam ab uno latore jardino domus fratrum Penitencie Jhesu Ghristi, et ex alia parte domui nobilis viri domini Gilonis dicti Le Brun, constabularii Francie, liberalitcr duximus concedendam sub capitali ammo censu viginti solidorurn parisiens. nobis iinperpeluuin et successoribus nostris in nostro monaslerio in festo bead Remigii annis singulis persolvendo, ab ipsis religiosis habendam sine coactione vendendi aut extra inanum suam ponendi decetero possidendam, ita tamen, quod in predicta terra eisdem .. abbati et conventui Sancti Dyonisii liceat oratorium construere si eis videbitur expedire, salvo jure parrochiali, dummodo ciiniterium aliquod facero vel habere ibidem non possint, nee campanam vel campanas, iiec predictum locum in aliam personam ecclesiaaticain vel secularem aut partem ipsius terre, qui earn in manu mortua teneat, permutationis nomine vel alio litulo transferre aliquo ingenio vel cautela, oinnimoda justitia nobis et monasterio nostro in predicta terra nichilominus perpetualiter remanente. In cujus rei testimonium presentibus litteris sigilla nostra duximus apponenda. Dat. anno Domini millesimo GGLX mo tertio, die mercurii in crastino Nativitatis Domini, mense Decembri.
Cartulaire blanc de Saint-Denis, in Arch. nut. Pnris. LL. 1157, p. 121. Sub rubrica : De plntca domus nostre Parisius juxta domum frati-um Pcnitcntiae Jhcsu Christi . In margino Icgitur nota sacc. XV-XVI'. Collegium Snncti Dyonisii Paris. - In hoc loco, cum omnibus annis subscqucntibus (1265, 1285, etc.) adjunctis, erectum cst postea Collegium de Saint-Denis, cui via adjaocns saltern saec. XV appcllabatur rue as escholiors de Sainct-Denj/S- Vide de ipsa domo Fdlibien, Histoire de la mile de Paris, 1, 40G sq. Topographie historigue du vieux Paris, par Tisscrand : Region occidentals de V University, p. 228 sqq., 233 sqq. Scholares monasterii S. Dionysii primo habitabant quamdam domum, quae erat proxima conventui S. Jacobi, Ord. Praed., xit liquct ox charta praepositi ct scabinorum mercatorum aquae Parisiis hansatorum an. 1266, meiuis ,Julii, in qua fratribus Praedicatoribus tres/domos concedunt, quorum una fuit Arnulphi Latomi sita in Chart. Univ. Paris. 55

434

CHARTTJLARIUM UNIVERS.

PARIS.

[1263

magno vico Sancti Stephani de Gressis juxta domum Philippi de Riis Alia voro domus sita 081 in codnm vico ot (nit quondam comitisse do Sancto Egidio Tertia vero domus sita est in alio vico ox opposite novi rofootorii dictornm frntrum juxta domum, <jue fuit quondam scolarizim Sancti Dyonisii, que vocatur volta Sancti Quintini o. Orifinulo in Arch. nat. Paris. S. 4229, n 50. Ut ex documento sequent! liquet ibi an. 1263 adhuc residebaiit. 1. Matthieu de Vend6me.

393.

Ludovicus IX, rex Francorum, Roberto de Sorbona pro domibus in vico de IJirondale at in magno vico sitis ratione excamUi domos quasdam ante palatium Thermarum ad opus pauperum scholarium concedit.
1263, menso Decembrf, Parisiis.

Ludovicus Dei gratia Francoriun rex. No turn facimus universis tain presontihus quam futuris quod magister Robertus de Sorbona canonicus Parisiensis, clericus noatcr, nssorcns se tenere et possidere Parisius duas domos sitas in vico de Hyrondale supra Secanam sibi invicein contiguas ad opus congregationis pauperum magistrorum Parisius in theologia studentium, que fuerunt H. Apprensis episcopi 1 , et quendam locum, qui dicitur hospitale cum pertinenciia suis, qui fuisse dicitur G. de SancLo Quintino 2 situin in vico propo rcfoctorium prioris et fratrum Predicatorum juxta domum in qua habitant quidam luoiuurhi do Sancto Dyonisio8, et quandam domum cum pertinenciis sitam in magno vico, quo fuisao dicitur dicti G. * et primo fuisse dicitur Arnoudi dicti Lemacon, que sita esl ox una parte juxta domum Jacobi de Tornaco, ex alia juxta domum quandam Sancti Stephani tics Gr6s prope domum dictorum fratrum, qui quidem locus sive hospitale cum portincnciia el: domus sibi invicem sunt contigua ex quadam partc; asscrens etiam idem magislor Robertus se habere potestatem plenariam alienandi premissa : domos omnes predictas ct dictum locum sen hospitale cum eorum pertinenciis nobis dedit et concessit a nobis imperpetuum possidenda et ab illis qui causain habcbunt a nobis pro dornibus infra scriptis, quas ad opus dictorum magistrorum eidem in escambium et recompcnsationom dedimus et concessimus imperpetuum jure hereditario ab coclem possidendas et ab illis qui causam habebunt ab ipso. Hee sunt domus, qua^s eidem ut dictum cat concosaimus. Domus nostra, que quondam fuit magistri R. de Duaco, in qua mansit iluin viveret defunctus magister Johannes de Sancto Amando, quondam clericus nosier, sita anle palatium Termarum 8 , et etiam onmes domos quas habebamus in vico qui dicilur vicus Lathomorum similiter ante palatium Termarum a puteo sito in eodem loco sive a yiridario domus nostre quam tenet dilectus et ficlelis clericus noster Guillermus de Garnoto usque ad domum magistri Guillermi archidiaconi Abrincensis ecclesie sitam in capite cjusdem vici, hoc salvo, quod Guillermus de Belvaco noster clericus domum quam tenet ad presens in eodem loco et magister Ludovicus phisicus domum similiter quam tenet inter domos supradictas habitabunt quamdiu vixerint sine coactione exeundi vel eciam dimittondi. Post decessum vero eorundem ad ipsum magistrum R. vel ad illos qui causam habebunt ab ipso hbere et imperpetuum possidende ad opus predictorum pauperum magislrorum
65.

1263]

AB A N N O M C C U S Q U E

AD P H I L I P P U M

IV

REG.

FRANC.

435

devolvantur. Goncedimus eciam eidem magistro R. et congregalioni predicte pauperum magistrorum quantum in nobis est, quod omnes predictas domos teneant in maim mortua, salvo jure in omnibus alieno. Predictas autem duas domos contiguas quarum una sita est ante refectorium predictorum fratrum Predicatorum juxta domum monachorum Sancti Dyonisii, alia in inagno vico juxta domum fratrum Predicatorum nobis a predicto magistro R. concessas, quia eas necessarias plurimum esse didicimus fratribus antedictis, pietatis intuitu et pro remedio anime nostre et antecessorum nostrorum in puram et perpetuam elemosynain dedimus et concessimus fratribus Predicatoribus antedictis ab ipsis et eorum successoribus imperpetuum pacifice possidendas, quas quidem domos prefa'tus magister R. promisit se garaiitizaturum prefatis priori et fratribus ipsis ad usus et consuetudines patrie contra quoscunque. Et pro ista garendia facienda duas domos predictas, illam videlicet quam tenet Guillermus cle Belvaco et illam quam tenet rnagister Ludovicus predicti, priori et fratribus antedictis in contraplegium assignavit; et nos etiam ipsas duas domos dedimus dicto magistro R. hoc modo quod essent obligate in contraplegium ipsis priori et fratribus pro garentizandis dictis hospital! et clomo cum pertinenciis priori et fratribus supradictis. Quod ut ratum et stabile permaneat in futurum presentes litteras sigilli nostri fecimus impressione inuniri. Actuin Parisius anno Domini MGG sexagesimo tertio, mense Decembri.
Originate in Arch. nat. Paris. S. 6213, n 52. Decst sigillum. Ibidem, n B'l, exstut vidimus an. 1374. Cartul. de la Sorbonne, in Bibl. nat. Paris., ms, lat. 1G069, fol. 1. Dulaous, III, 225. 1. Vide de ipso Dolisle, Cabinet des mss., II, 214. An. sequcnti, iuon.se Junio, idem quoad duas domos, quao episcopi Apprensis fuevunt, in praescntia oflicialis curiae Paris, asscruit. Episcopus yero rotinnit sihi, qunmdiu vixil, usiuufructum. Asserait insuper Rohorlus, ipaiim has domos cum aliia, qime rogis Ludovici crank, pormubasne. Oripinulo in Arch. nat. Paris. S. 6213, n 50. Cartul. de la Sorbonne, fol. Gl^. Donatio opiscopi an. 1261, mciisis Octob. Arch, nut., 1. c., n" 53. Gf. praeterea Cartul., fol. 107*. 2. Gualteri do S. Quintino, do quo supra n 372. 3. Agttur hie do scliolaribus S. Dionysii, qui tamen an. 12(56 ab hoc loco jam discosHorant. Vido supra n 392, nota. i. Id csfc Gualteri. 5 . Cf. supra n 2il.

394.

Manfredusj rex Siciliac, doctoribus in philosophica discipline Parisiis studentibus Arislotelis aliorumque philqsophoriim codices, quos in latinam linguam converti fecerat, dono transmittit. Circa an. 1263,

Sedentibus in quadrigis pbilosophice * discipline Parisiensis stuclii doctoribus universis Manfredus Dei gratia, etc. In extollendis regie prefecture fastigiis, quibus congruenter oflicia, leges et arma communicant, necessaria fore credimus scientie condimenta, ne per hujus suavis et mulcebris ignorantiam conmixture vires .ultra liciti terminos effrenate lasciviant, et justicia citra debit! regulas diminuta languescat. Hanc nos profecto, qui divina largitione populis presidemus, general! qua omnes homines natura scire desiderant, et speciali qua gaudent aliqui voluntate proficere, ante suscepta regiminis nostri onera semper a juventute nostra quesivimus indefessi. Post regni vero nostri curas assumptasj

436

CHARTULARIUM UNIVERS.

PARIS.

[1263

quanquam operosa frequenter negotiorum turba nos distrahat, et civilis aibi ratio vcudicct sollicitudinis nostre partes, quidquid tamen teinporis de rerum faiiiiliiiriuin occupatione decerpimus, transire non patimur otiosum, sed to turn in lectionis exercitalione gratuita libenter expendimus, totum intelligentie, ut clarius vigeat, instrumentum in acquisitione scientie, sine qua mortalium vita non regitur, liberaliter erogamus. Dum libronnn ergo volumina, quorum multifarie multisque modis distincta cyrographa diviciarum nostrarum armaria locupletant, sedula meditatione revolvimus, et accurata contemplationo pcuaamua, compilationes varie, que ab Aristotele aliisque philosophis sub grecis arabictaquo vocabulis antiquitus edite, in sermocinalibus et mathematicis disciplinis nostria aliqnando sensibus occurrerunt, quas adhuc originalium dictionum ordinationo eonscrlas et yetuatarum vestium, quas ei etas prima contexerat, operimento contectaa vol horninis defectus aut operis ad laline lingiie notitiam non perdnxit. Volenl.es igittir, ut rcvorcnda tantorum operum senilis aucloritas apud nos non absque. rnultorum connnodis vocis organo traducere juveiiescat, ea per viros electos et utriusque lingua prolnlionn porilos instanter duximus verborum fideliter servata virginitate transferri. Quia vero sr.ientiarum generosa possessio in plures sparsa non deperit, et distributa per partes ininorulionis detrimenta non sentit, sed eo diurnius perpetuata senescit, quo publicuiu fccunclius se diffundit, hujus celare laboris emolumenta noluimus, nee extimaviinus nobis oandeni retinere jocundum, nisi tanti boni nobiscum alios participes faceremus. Considerantes verumtamen, quorum conspectibus quorumque judiciis operis cepti primitie poasont decentius deputari, ecce vobis potissime velut philosophic preclaria alumpuia, do quorum pectoribus promptuaria plena fluunt, libros aliquos, quos curiosum in sliidiuin tranalatorum et lingua jam potuit fidelis instruere, coiisulto providimus cleputandoa. Vos igitur viri docti, qui de cisternis veteribua aquas novas prudenter cducitia. qui fluenta molliflua sitienlibus labiis propinatis, libros ipsos tanquam amici regis enxeniuin graUmter cxcipite, et ipsos antiquos philosophorum operibus, qui vocis vestre ministeriis reviviacunt, quorumque nutritis famam, dura dogmata sternitis sapienter ut expedit, et congregantes eos in auditorio veslro, in quo virttitum grana frucdficant, orroris rubigo conauinitnr, el latentis scripture veritas aperitur, tuin mittentis favore cominoniti linn ctiam clari Irunainissi operis meritis persuasi acl communein utilitatem studentium et eviderxs fame vestre preconimn publicetis.
Bibl. nat. Paris., nis. lat. 8567, fol. 10411, ex quo imperfecte npud Martiinc-Durftnd, Ampl. coll., II, 1220. Ad lincc vide Bohmer-Ficker, Hegesta Imperil, V, n 4750. 1. Verhumlioc compendia in ms. scribitur ptjice , quod Lie philoaopliico , non phyeice ut npud Marttne, legi debef.

1264]
305.

AB A N N O M C C USQUE AD PHILIPPUM IV REG.

FRANC.

437

Urbanus IV doctoribus in artibus Parisiis regentilus mandat ut magistrum Gualterum de Vaceria eoruni consortio, quo erat privalus, restituant. 1264, Martii 28, apud Urbem Veterem.

Universis doctoribus Parisius in artibus regentibua. Sincere devotionis afTectus quern ad apostolicam sedem et personam nostram geritis nos inducit ut securi vobis precamina dirigamus. Sane dilecto filio magistro Gualtero de Vaceria 1 , clerico Ambianensis diocesis, intelleximus referente, quod vos cludum pretendentes quod idem Gualterus consilium prebuit et favorem Johaniii dicto Frequestel clerico ut in dicta civita.te in artibus calliedram illicentiatus asoenderet magistralem, quosdam de vestro collegio ad inquirendum de hujusmodi excessu et ilium punienduni elegislis juxta vestre libitum voluntalis, juramento corporaliter prestito promiltent.es >servare quicquid inquisitores hujusmodi super premissis statuerent et cogere illos qui ex tune in artibus regere Parisius inciperent ad prestandum simile juramentum, ac iidem inquisitores juramento prestito promittentes super predictis bona fide inquirere verilatem : eundein Gualterum vestro consortio usque ad octennium, et si forsan idem non toleraret humiliter, perpetuo privaverunl, propter quod vos eum in vestrum consortium admittere denegatis. Quare idem Gualterus nobis humiliter supplicavit, ut cum ipse per sex annos et amplius in dictis artibus rexerit et adhuc intendat Parisius regere, providerc super hoc ei palerna dementia dignaremus. Gum igitur dictus Gualterus paterni favoris gratiam experiri mereatur ex eo quod laudabilis propositi desiderii inhians pro thesauro scientie oblinendo se vigiliis et laboribus exposuil. et adhuc anelat exponere, prout relatu accepimus fidedigno, vosque propter hoc ejus in hac parte propositum favore benivolo prosequi cupiamus, universitatem vestram rogamus, monemus et hortamur attente per apostolicu vobis scripta mandantes quatinus pro apostolice sedis et nostra reverentia dictum Gualterum vestro consortio restituatis et quo ad eum juramentum et promissionem hujusmodi relaxetis a quibus vos atictoritate presentium duximus absolvendos. Alioquin dilectis filiis inagistris Jobanni preposito ecclesie cle Trohalten. Tornacensis diocesis, et Oddoni de Sancto Dionisio*, canonico Parisiensi, nostris damns litteris in inandatis, ut predictum Gualterum consortio restituenl.es eidem faciant eum sicut unum ex vobis tamquam magistrurn ct socium in inagistralibus haberi et Lractari, ac vos a predicto juramento et promissione auctoritate nostra deuuntiet absolutes. Gontradictores auctoritate nostra preiata appellatione postposita compescendo. Non obstante si alicui a secle sit indultum predicta, quod suspend! vel interdici, aut excommunicari, etc. Dat. apud Urbem Veterem v kal. Aprilis, anno tertio.
Reg-. Vat. Urban! IV an. 3 (n 29), cp. 528 (349), fol. 139. In margino legitur : De consilio dominorum .. Tusculan. et .. Sabinen. episcoporum et Symonis tituli Sancto Cccilio presbytori cardinalis . 1. Cf. supra n 373. 2. An. 1279 post mortem Stephani in episcopum Parisicnscm a capitulo olcctus cst, ex capitnlo ipsius ecclesie so opponentibus election! predioto . Reg. Vat. Nicolai III (n^ 40), an 3, ep. 61. Odo ante electioncm in praesentia canonicorum ei adbacrentium baec verba protulisae dicitur : Isti donxini honorayerunt me, de quo regi-atior

438

CHA.RTULA.RIUM UNIVEIIS. PARIS.

[1264

eis, et etiam si plus non facerent, ab cis me reputo plurimum Lonoratum . Reg. Vat. Nicolai III (n 30), cp. 19. Post ejus electionem canonici ndvcrsarii ad sedcm npostolicam contra cum nppcllarunt, ct Odo ipso jam acirio coufractus in manibua Nicolai papae, qui electionem irritam pronuntiavit, cessit. Ibid.

396.

Urbanus IV decernit an Steplianus cancellarius Parisiensis incipiens regere in theologica facilitate testimonium perhib'ere debeat de licentiandis in eadem facilitate. 1264, Mail 2G, apud Urbem Vrterom.

Magistris regentibvis Parisius in theologica facultate. Ex parle vestra fuit propositum coram nobis, quod per sedem apostolicam est statutum, ut magistri postquam licentiati fuerint in theologica facilitate, aiitequam in ipsa regere incipiant, preatont corpornlitcr juramentum de perhibeiido fidele testimoiiium de bachallariis in facultalo licentiandis eadem1. Sane magistro Stephano cancellario Parisiensi* incipiente rcgcro in facilitate predicta vos attente monuistis eundein, ut hivjusmodi juramontum prcslari ab aliis consuetum exhibere curaret, it a tamen quod ipse dunv esset caneellarius Parisienaia ad perhibendum testimoiiium minime teneretur. Verum predictus cancellavi.ua in sua incoptione dictum prestare iioluit jiiramentmn, pretendens quod licentiare ba'diallarios pcrlinet ad eundein, propter quod prestare tale jurameiitum aliquatenus 11011 ioneUu1*. Getorum vobis asserentibus ipsum pro magistro, donee hujusmodi jurameiitum prestiteril, in vestrum consortium et ad tractatus vestri collegii nullatenus adinittondum, ipsoquo cancellario se ad liec iiichilominus ingerente, theologie studium civitatis Parisiensis^ in quo exinde grave scandalum est exortum, propter hoc multipliciler impeditiu1. Nos itaquc, qui ampliationem ipsius studii plurimum affectamus, volentes super hoc ilhul remodium adhibere, per quod hujusmodi scandalo et impediments summotis in plcno quietis atque vigoris statu idem studium divina favente dementia valeat conservari, volumus et auctoritate presentium declaramus, quod prelibatus cancellarius et sucoessores sui caucellarii Parisienses, qui regere in facultate inceperint supradicta, juxla predictum slatiitum prestare teneantur hujusmodi juramentum, ita tamen quod ad perhibendum lalo testimoniLim quamdiu cancellarii Parisienses fuerint ininime teneantur. Dal. apud Urbem Veterem vij kal. Jimii*, anno iij.
Reg. Vat. Urbani IV an. 3 (n 28), ep. 259, fol. 67*. .

1. Vide supra n 79. 2. Stephano Tompier, sive de Aurelianis, ut in documonto an. 12Gfi, moneis Jalii, infra odito ot alibi nominatur. In documento Arcb. nat. Paris. M. 75, n" 128, quod tcatamentum-mag-istri Johannis do Gtmdricuriu, canonici S. Jobannis in Leodio, an. 1262, in vigiliab. Johannis Baptiste (23 Junii), coiitinet, mugistor Stophauus Aurolian. non cnncollarius, sed adhuc simpliciter canonicus designator. In Cartul. de la Sorbonne vcro, Bibl. nut. Paris, ms. lut. 16069, fol. 18&, in documento mensis Martii, an. 1262 (i. e. 1263), agitur dc bone momorio cancollurio (ms. Quitclurio) PaHsionBi, qui secundum. docum. fol. 91 (supra n 387) est Haimericus. Anteccssor ergo Stephnni in cancollnria unto monsom Mnrt. an. 126^, verisimiliter vero post 23 Jun. an. 1262 obiit, et Stephanus de Aurolianis inCra hoc spatimn factua ost cnncollariua Parisiensis. Nota supra ad n1 191 posita sic debet corrigi. 3. Ex hoc sicut ot ox docuraontis n'" 390 et 400 nppttrot, cancellaTium Stephanum hominem pertinacis et obstinatae mentis fuisse, mircquo partim cxplicntut ratio ub ipso nn. 1277 inita in condemnation 219 errorum. Vide infra ad n* 473. 4. Sic in Reg.; sed for to propter duas epis tolas n' 399 ek 400 Julii (Junil 25) scribi debet.

1264]

AH A N N O

MGC U S Q U E

AD P H 1 L I P P U M IV REG.

FRANC.

439

397.

Statutum Capit. generalis Ord. Pracd. Parisiis sub magistro generali Johaiwe de Vercellis celebrati de promovendis ad magisterium theologiae Parisiis.
1264, Junio fneunte, Parisiis.

Injungimus districte omnibus tarn subditis quam prelatis, ut quicumque clant operam, consilium, vel auctoritatem, quod aliquis ad magisterium Parisius promoveatur in theologia, quod consideratis moribus et gratia docendi et scientia ilium semper preponant de toto Ordine absque acceptione nationis vel persone, de cnjus promotione credunt quod magis cedere possit ad Dei gloriam et utilitatem Ordinis et lionorem. Item committimus magistro Ordinis ut ipse diligenter de studio Parisiensi [et aliis generalibus iiijor provinciarum] ordinet et disponat in omnibus 1 , prout generali utilitati Ordinis viderit expedire.
MSB. Rom. et Rutcncns. Cnpp. gener. Ord. Prned. Mnrlcne, Thes. nov. anecd., IV, 1738, niB 15, 19. 1. In Gapitulis general, ami. 1272-1274 celobratis magis cxplicatur : quantum ad principalcs lectores et bnccellarios . An. 1269-1271, 1275 ct postca : ut de iimgistm ct bacccllariis ordinet .

398

. Urlanus IV quaestioncm de magistro Petro JRussel solvit pro honorc Parisiensis ecclesiae, ad quam ratione Universitatis diversanim nationwn gentes conftuunL
1264, Junii 22, apud Urbem VefBrem.

Decano et archidiacono Silvanectensibus, Ex parte dilectorum filiorum .. decani et capituli Parisiens. fuit propositiun corain nobis quod magister Petrus dictus Russel1 clericus Parisiensis asserena quod venerabilis fraler noster .. Parisiensis episcoptis, ad quern prebendarum collatio in Parisiensi ecclesia dicitur pcrtinere, quandam prebendam tune in ecclesia ipsa vacantem sibi contulerat, ac pretendens quod died decanus et capitulum se super hoc opponentes eidem ipsuin ad mandatum dicti episcopi in fratrem et canoniciim admittere recusaranl, quodque super hoc inter ipsuin ex parto una et clictos decanuin et capitulum ex altera questione suborta hujusmodi negotium fuerat ad scdem apostolicam devolutum, et quod clileclus filitis nosier I. Sanctorum Cosine et Damiani diaconus cardinalis partibus a nobis in eoclem ncgotio clatus auditor pro eoclem magistro P. diffinitiyam sententiam promulgarat, quam nos apostolico duxeramus munimine roborandam 2 , nostras ad dilectos filios .. abbatem et .. priorem-Sancti Dyonisii in Francia impetravit litteras 8 inter alia continentes, ut ipsi vel eorum alter sententiam ipsam executioni debite demandantes cundem magistrum Petrum in corporalem possessionem predicte prebende inducerent et tuerentur indiictum facientes ipsuin in fratrem et canonicum ipsius ecclesie 'cum plenitiidine canonici juris adrnitti sibique de ipsius prebende redditibus juribus et proventibus integre ac plenarie responderi, contradictores, etc., usque compescendo. Cumque dictus prior ad ecclesiam predictam accedens predictarum

440

GII A. T I T U L A R I U M U N I V E R S .

PARIS.

[1264

litterarum auctoritate dictis decano et capitulo injunxisset ut eundem Petruin reciperent in canoniciini et in fratrem iideinque decanus et capitulum litterarum predictarmn copiam sibi fieri humiliter petiverunt : sed quia idem prior super hoc contra justitiam non audiebat eosdem, ipsi sentientes ex hoc indebite se gravari ad nostram audientiam appellarunt. At idem prior hujusmodi appellatioiie contempta in contradictores et rebelles priino, et tandem in decanum et aliquos de dicto capitulo singulariter excommunicationia sententias proinulgavit eosque excommunicates demmliavit et fecit publice nuntiari, propter quod dicti decanus et capitulum ad nostram duxerunt providentiain recurrenclum. Nos igitur attendentes quod Parisiensis ecc.lesia, ad quam ratione Parisionais studii diversarum nationum gentes confluunt, que magnum habent zelum devotionis ad illam, in generalis ecclesie firmamento tanquam sydus prelucet irradians et ab aliis sicut magnum discernitur luminare, ac susdnere nolentes quod tanta ecclesia que a tot gentibus et mundi populis inulta veneratione prefertur, occasione hujusmodi in divinis officiis patiatur defectum, presertim cum magnum ex hoc scandalum in multorum mentibus exortum esse dicatur, discretion! vestre mandamus quatinus vos vel alter vestrum per vos vel alios sen alium vocalis qui fuerint evocandi, hujusmodi excommunicadonis sententias ad cautelanr juxta formain ecclesie auctoritate nostra relaxetis ac postea easdem denuntietis et dommtiari faciatis publice relaxatas. Contradictores censura simili appellationc postposita compescendo *. Dat. apud Urbem Veterem x kal. Julii, anno terdo.
Reg. Vat. Urbani 17 an. 3 (n 29), ep. 704 (884), fol. 188*. 1. Vide supra nls 340, 359. 2. Hoc docuua.eutum extensissimum cum multis insortis exstal in Reg. Vat. Urban! IV an. 3 (n 29), ep. 48, fol. 25 (dat. iij id. Mart.), ct aliud divcrsum, sed tcnoris similis in Collections Mar in i do Ebolo, Arch. Vat. arm. 31, ep. 3270, ox quo supra n 330 aliqua rofcruntur. Petrus inter alia accusabatur publica luboraro infnmia super abominabili vitio, et Purisiis errores publico praedicasse. So dcfendebat; papa vero per magistros Rernigium ot Rttimrmdum capcllanos et pliysicos suos fecit inquiri, a qui ejusclcra mngistri P. corpore diligentor inspccto ipsum retulerunt (ib liujusmodi raorbo prorsus iimnunein . 3. Reg. Vat., 1. c., ep. 49, cjusdem temporis. 4. Nominator Pctrus Rosolli ndhac ij non. Jul., ibid., ep. 848. v

399. Urbanus IV decano ecclesiae de Ablatisvilla inquisitionem querelac magistrorum thoologicac facilitates Paris, committit, quod Stephanus cancellarius sibi nomen et officium decani assumpsisset. 1264, Junii 26, apud Urbem Veteran.

Decano ecclesie de Abbatisvilla Ambianensis diocesis. Ex parte dilectorum filiorum magistrorum regentium Parisius in theologica facultate fuit propositum coram nobis quod licet singuli magistri facultatis ejusdein. cum in ea Parisius regere incipiunt ex staluto per sedem apostolicam confirmato teneantur prestare corporaliter juramentum de perhibendo fideli testimonio de hiis qui exarninantur ibidem in hujusmodi facultate, tamen dilectus filius magister Stephanus cancellarius Parisiensis qui de novo in facilitate ipsa inibi regere incepit prestare hujusmodi juramentum indebite contradicit1, et quod licet de antiqua et approbata et hactenus pacifice observata consuetudine Parisius sit obtentum ut

1264]

AB A N N O

MCC U S Q U E

A.D

PHILIPPUM

IV

R E G . FRA.NC.

441

antiquior ex eisdem magistris in actu regendi nonien decani habeat inter eos et ipsis indicat festa per nuntium proprium, et alia facial que ad suum noscuntur olficium pertinere*, tainen idem cancellarius quanquam non sit antiquior in regendo sed Parisius de novo regere inceperit in facultate predicta, propria temeritate sibi nomen decani assumens ea que ad officium ipsum pertinent contra justitiam exercere presumit in eorundem magistrorum. prejudicium et gravamen. Sane iidem magistri contra eundem cancellarium super hiis sul> certis formis ad .. decanum Tornacensem nostras litteras impetrarunt; verum idem decanus Tornacensis a fine Parisiensis diocesis ultra duas dietas remotus existit et in hujusmocli litteris mentio non habctur de constitutione de duabus dietis edita in Goncilio general!, sicque dicti magistri dubitant ne propter hoc possint hujusmodi negotia retardari. Quare predict! magistri nobis humiliter supplicarunt ut providere super hoc paterna sollicitTLicline curaremus. Nos itaque volentes ut negotia ipsa celerem consequantur effectum te decisioni negotiorum ipsorum decano Tornacensi subrogamus eidem. Quocirca mandamus quatinus in predictis negotiis procedaa per te vel per alium juxta predictarum directarum ad eundem decanum Tornacensem continentiam litterarum, etiamsi predictus decanus procedere inceperit per easdem, dummodo ad litis contestationem minime sit processum, processu tamen ipsius legitimo si quis fuerit observato. Dat. apud Urbem Veterem yj kal. Julii, anno tertio.
Reg-- Vat, Urbani IV an. 3 (n 29), op. 710 (890), fol. 189. 1. Gf. supra n 306. 2. In hoc loco, qui siout to turn documontum hucusquo viros doctos fugit, primuta nomen decani, scilicet pro facultnto tkeologica, occuvrit cj tie quo scnsus et officium explicatur. Et cum antiq^uao ot approbatae ot bactcnus pacifiue obscrvatao consuotudinis' mentio fiat, Hc[uido constat, longe ante an, 1264 singulis facultatibus inter so distinctis docanumpracfuisso, oxcopta univorsitate arttstarum, cui rector prnoaidobat.

4OO. Ur&anus IV decano occlcsie de Abbatisvilla inquisitionem. qaerelae magistrorum thcologicae facultatis Paris, committit, quod Stephanus cancellarius Ivoni Britoni et Johanni de Aurelittnis propria voluntate regondi licentiam conccssisset.
1264, Junii 26, apucf Urbem Veterem.

DecaiT.o ecclesie de Abbatisvilla Ambianensis diocesis. Perlato ad audientiam nostram quod lice t magister Stephanus cancellarius Parisiensis prestitisset corporaliter juramentum prout etiam prestare consuevenmt predecessores sui Parisienses cancellarii, quod ipse null! regendi Parisius in facultate theologica concederet licentiam nisi requisite testimonio magistrorum omnium ibidem actu regentium in hujusmodi facultate, tamen cancellarius ipse contra hujusmodi juramentum tern ore veniens magistris Ivoni Britoni1 et Johanni de Aurelianis a licentiam regendi Parisius in facultate predicta magistrorum inibi actu regentium in eadein testimonio minime requisite propria voluntate concesserat, venerabili fratri nostro .. Autisiodorensi episcopo3 nostris dedisse dicimur litteris in mandatis ut si esset ita et clicti magistri Ivo et Johannes non incepissent regere, ne inciperent inhiberet
Univ. Paris. I. 56

442

CHARTTJLARITJM UNIVERS.

PARIS.

[1264

eisdem, et si forte incepissent, eos ab actu regendi suspenderet, dicttunque cancellarium propter hoc canonica pena puniret. Verum idem episcopus ex eo occasione assumpta, quod non erat qui proseqtieretur hujusmodi negotium coram eo, in ipso uegotio procedere non curavit, sicque nos dilecto filio .. decano Tornacensi super hoc sub certa forma nostras litteras duximus dirigendas. Sane idem decanus a fine diocesis Parisiensis ultra duas dietas reinotus existit, etc. ut supra n 399, usque mfoiem*. Dat. apud Urbem Veterem vj kal. Julii, anno tertio.
. Reg. Vat. Urbani IY an. 3 (n 29), ep. 711 (891), fol. 189*>.

1. Is cst idem atque Ivo Brito infra 11 414, et fortasse idem apud Gue"rard, Cart, de V&jlise Notre-Dame, 1, 175; II, 64, 537; III, 257, ad ann. 1269, 1271, etc., nominates. 2. Anno 1271 in cancellarium ParisicnBcm clecto, do <juo infra no 437. 3. Guidoni. 4. Exceptis duabus lectionibus variantibus nullius moment!.

401. Urbanus IV Johanni de Curtiniaco apud sedem apostolicam theologiae operam danti proventus rum suorum conced.it perinde ac si Parisiis juris canonici studio institisset. 1264, Junii 28, apud Urbem Veterem.

lcneficio~

Johanni de Curtiniaco capellano nostro, capicerio Aurelianensi. Apostolice seclis benignitas illos specialis favoris benivolentia prosequi consuevit qui nobili prosapiu orti litterarum scientia mores insigniunt et scientiam laudabilium morum honestate dccornnt. Hiis igitur in te paterna consideratione pensatis personam tuam benivolcnlm spociali prosequimur eamque intendimus condignis gratiis honorare. Hinc est, quod nos luis aupplicationibus inclinati auctoritate tibi presentium indulgemus, ut pro tempo re, quo pro uegotio electionis de te in Remensi ecclesia celebrate1 fuisti apud sedem apostolicam commorntus studendo ibidem in theologica facilitate, fructus redditus et proventus boneficiorum tuorum ecclesiasticorum cum ea integritate percipere valeas, cum qua illos perciperes, si per idem tempus juxta indultum sedis apostolice Parisius juris canonici studio institisses. Non obstantibus contrariis consuetudinibus vel statutis ecclesiarum, in quibus boneficin obtines supradicta, juramento confirmatione sedis predicte sen quacunquo alia firmitato vallatis et qualibet dicte sedis indulgentia quibuscunque concessa, per quam effectus hujusmodi gratie impediri valeat vel differri et de qua in nostris litteris specialis mcntio sithabenda. Nulli ergo, etc., nostre concessionis, etc. Dat. apud Urbem Veterem iiij kal. Julii, anno tertio.
Reg. Vat. Urbani IV an. 3 (n> 29), ep. 708 (888), fol. 189. In cpistola seyuonli abbaa S. Germnni do Pratis Parisieii. conservator constituitur. 1. Johannes de Gurtiniaco jam isto tempore in archiopiscopum Remcnscm oloctus, tamcn proptor votu cnpitularium dmsa, cum una pars Guillelmum, tit. S. Marci presb. card., elegisset, non ante IB Julii an. 12GG ut archiepiscopus tt Clemente IV confirmatus est. Reg. Vat, dementis IV (n 32), an. 2, ep. 99, Martene, Thes. nov. anecil, II, 307.

56.

1264]

AB A N N O

MCG U S Q U E AD P I I I L I P P U M IV

REG.

FRANC.

443

4O2

. Officialis curiae Parisiensis notum facit ducts bursas in collegia Sorbonlco fundatas esse in gratiam cZuorum magistrorum dioecesis Ambianensis.
1264, Julii 2, [Parisiis].

Uiiiversis presentes litteras inspecturis ofiicialis curie Parisiensis salutem in Domino. Noveritis quod in nostra presentia constitutes magister Robertus de Sorbonio, canonicus Parisiensis, provisor seu procurator congregationis pauperum magistrorum studentium Parisius in theologica facultate, recognovit in jure coram iiobis se recepisse a viro provide et discrete Wallero, clicto Game, preposito de Ludo et ballivo Sancti Wallarici supra mare, Ambianensis dyocesis, trecentas libras turon. in pecunia numerate : quas trecentas libras idem Walterus in puram et perpetuam contulit elemosynam pro sustentandis duobus magistris Ambianensis dyocesis, bone fame et vite honeste, in theologica facultate studexitibus; promittens bona fide et per legitimam stipulationem, quod unicuique pro bursa sua, singulis ebdomadis, sen subrogato vel subrogatis ab eisdem, de tribus solidis parisiens. providebit, ac ministrabit singiilis annis quamdiu eos vel alterum eorum in congregatioiie dictorum magistrorum personaliter contigerit commorari. Goncessit nichilominus idem magister Robertus quod dictus Walterus, quamdiu vixerit, dictos duos magistros prefate dyocesis prenominato provisori vei ei qui pro tempore fuerit presentabit^ ita tamen quod si aliquis decesserit vel ex causa recesserit, alium ydoneum loco illius poterit subrogare, quern vel quos magistros dictus provisor vel ejus successor non * nisi propter mngnam offensam maiiifestam- ultra annum poterit amovere. Verumtamen si dictus provisor sub juramento, quo dicte domui aslrictus tenebatur, aliquem de dictis magistris vel utrumque non esse ydoneos vel ydoneum in studio et congregatione predicta dicto ballivo vel causain habentibns presentandi ab eoclem significaverit, tenebuntur dictus ballivus et habentes causain presentandi ab eodem, alium vel alios ydoneum vel ydoneos presentare. Debent quidem, quantiimcumque fuerint ydonei dicti duo magistri, iterum in principle anni de novo presentari. Post ejusdem vero Walteri decessum domino episcopo Ambianensi et ejus archidiaconis qui pro tenipore fuerint, vel duobus de ipsis, si tertius absens fuerit, presentandi duos dictos magistros ejus dyocesis liberam concessit facultatem, et ad omnia premissa inviolabiliter observanda, nomine procuratorio obligavit omnes domos, possessiones,predia et omnia bona, nomine dictorum magistrorum acquisita et in posterum acquirenda. Obligayit insuper omnes successores suos, et omnes qui causain habebunt ab eodem, ad premissa omnia et singula facienda, secundum quod superius est expressum. In cujus rei testimonium presentibus litteris sigillum curie Parisiensis duximus apponendum. Datum anno Domini MCCLX quarto, die mercurii post festum apostolorum Petri et Pauli.
Cart, de la Sorbonne in Bibl. nat. Paris., ms. Int. 16009, fol. 55. Hemoraeus, Sorboncte origines, ibid., ins. lat. 5493, fol. 36b. Jourdain, n<> 204.

444

C H A R T U L A R I U M UNIVERS. PARIS.

[1264

4O3. Urbanus IV Odoni cancellario S. Genovefae Paris, scribit dc magistro Evrardo} siudente in theologia, qui plus quamper quinquennium Parisiis in artibus rexerat.
1264, Julii 11, apud Urbem Veterem.

Fratri Odoni cancellario Saiicte Genovefe Parisiensis. Gum sicut accepimus dilectus filius magister Johannes rector ecclesie de Donno Medardo in Pontivo de sua salute sollicitus eidem ecclesie renuntiare disponat, nos volentes dilecto filio inagistro Evrardo rectori ecclesie de Betembois Ambianensis diocesis, qui per quinquennium et ampluis in artibus rexisse Parisius, et in theologia dicitur studere ibidem, obtontu dilocli filii B. Ambianensis archidiaconi ac litterarum nostrarum contradictarum auditoris nobis pro ipso cum instantia supplicantis providere de ecclesia supradicta, discretion! tuo mandamus quatinus, si est ita, libera a dicto Johanne prefate ecclesie resignationo recepta illam prenominato magistro Evnardo, dummodo sit ydoneus aliudque canonicum non obsislat, vel procurator! suo ejus nomine auctoritate nostra per te vel per alium conferaa et assignee inducens ipsum in ipsius corporalem possessionem et defendons inductum. Non obstante si pro aliis in dicta diocesi sint apostolice sedis scripta dirccla, quibus in hoc nominatum magistrum Evrardum preferri volumus, sed quo ad alia nullum prejudicium generari, aut si alicui a sede apostolica sit indultum quod exconimunicari, suspend! vel interdici non possit per litteras dicte sedis que de indulto hujusvnocli plonam et cxpressam non fecerint mentionem, et qualibet alia ipsius sedis indulgentia per quam facia ei in hac parte gratia impediri valeat vel differri, et de qua in nostris litteris fieri deboat montio specialis. Gontradictores, etc. usque compescenclo. Verum quia non ost vcrisimile quod quis beneficio multis forte laboribus acquisito de quo clebet sustentari ubsque causa renuntiet, provideas attentius ne ex parte resignantis vel dicti magistri Evrardi sou alias quomodolibet pravitas aliqua intercedat. Volumus autem quod postqiuuu tnagister Ev. predictain ecclesiam de Donno Medardo fuerit pacifice assecutus, noininatam coclesiam do Betembois quam ex tune vacare decernimus omnino dimittat, proviso nichilominua quod prout requiret onus predicte ecclesie de Donno Medardo idem mugiHtor 1i). so fnciat statutis temporibus ad ordines promoveri et personaliter resideat in oodom, alioquin hujusmodi gratia nullius penitus sit moment!. Dat. apud Urbem Velerem v id. Julii, anno tertio.
Reg. Vat. Urban! IV an. 3 (n 29), op. 811 (990), fol. 200. Ibid. cp. 749 (929) providotnr mug. Johnnnl clerico, qui in artibus Parisius doctoris gessit officium, necnon in jure canonico et civili din studuit .

4O4. Urbanus IVdecano ecelesiae Ambianensis scribit de Stephana cancellario Parisiensi.

1264, Julii 18, apud Urbem Ifeterem.

.. Decano ecclesie de Abbatisvilla Ambianensis diocesis. Dilecti filii magistri regentes Parisius in theologica facultate nobis significare curarunt, quod per sedem apostolicam est

1265]

AB A N N O

M C C U S Q U E AD P H I L I P P U M IV

REG.

FRANC.

445

statutum ut magistri postquam licentiati fuerint in hujusmodi facultate, antequam in ipsa regere incipiant, prestent corporaliter juramentum de perhibendo fidele testimonium de bachalariis in facilitate licentiandis eadem. Sane dilecto filio magistro Stephano cancellario Parisiensi, etc. sicut supra n 396, mutatis mutandis. In fine additur : Ideoque discretion! tue mandamus quatinus prefatum cancellarium ut juxta idem statutum dictum exhibeat juramentum monitione premissa per censuram ecclesiasticam appellatione remota compellas, non obstante, si ei a predicta sit sede indultum, quod interdici, suspend! vel excommunicari, etc. Dat. apud Urbem Veterem xv kal. August!, anno tertio.
Reg. Vat. Urbani IV an. 3 (n 29), cp. 825 (1004), fol. 202.

405.

Simon apostolicae sedis legatus notum facit se vidisse litteras JRoberti S. Stephani in Gaelic Monte presb. cardinalis, 126B, Marti! 23, Parisiis.

Symon miseratione divina tit. Sancte Gecilie presbyter cardinalis apostolice sedis legatus universis presenles litteras inspecturis salulem et sinceram in Domino caritatem. Noveril universitas vestra quod nos personaliter accedentes ad ecclesiam Sancti Mathurini Parisiensis presentibus reetoribus 1 el procuratoribus universitatis scolarium Parisiens. et pluribus aliis, ipsisquc rectoribus et procuratoribus volentibus ac claves prebentibus quas habebant, archam in qua servantur littere et privilegia Universitatis ipsius fecimus aperiri, in qua inter cetera invcnimus et vidimus et diligentter inspexhnus quasdam litteras patentes sigillatas sigillo pendente reverendi patris quondam R. miseratione divina tit. Sancti Stephani in Gelio Monte presbyteri card, apostolice sedis legati, ut prima facie apparebat, sanas et integras, non cancellatas nee abolitas, quarum tenor talis est: R. servus crucis Ghristi, etc. ut supra n 20, usque in finem. Deinde : In quorum testimonium et fidem imperpetuum faciendum presentes litteras per infr as crip turn notarium nostrum, qui omnibus predictis interluit, fieri fecimus et in publicam formam redigi ac nostri sigilli inunimine roborari. Dat. Parisius x kal. Aprilis, pontificatus do mini Glementis pape iiij anno primo. Ego Anzelerius de Madelbertis de Cremona ab imperatore notarius predictis interfui ipsasque litteras dicti doinini quondam R. til. Sancti Stephani in Gelio Monte presbyteri card, apostolice sedis legati vidi el. legi ac fideliter de mandate dicti clomini Symonis Dei gratia tit. Sancte Gecilie presbyteri card, apostolice sedis legati de verbo acl verburn transcripsi et in publicam formain redegi.
Originalo in Arch. Univcrs. Paris., theca VII, D. 10. n. Suporcst taeniolum mombrtinac. Universitatis Parisiensis ejusque facultatum quatuor origo vem in Bibl. Univera. Paris, ms. u. I, 1, p. 555. Partie des pieces historiques concernant I'estat... de VUniversite de Paris (Paris, 1G57), part. IV, p. 6. 1. Gf. etiain infra n 407.

446

CHARTULARIUM UNIVERS.

PARIS.
i.

[1265

406.

Simon apostolicae sedis legatus litteris ad archipresbyterum S. Severini Paris, directis discordias inter nationes noviter ortas sedat. 1265, Marti/ 24, Paris/is.

Simon miseratione divina tit. Sancte Cecilie presbyter cardinalis apostolice sedis legatus provide viro .. archipresbytero ecclesie Sancti Severini Parisiensis salutem in Domino. Dudum inter provides viros magistros Parisius in artibus actu regentes Gallice nationis ex una parte, ac magistros aliarum trium nationum, videlicet Pioardorum, Normanorum et Anglicorum, ibi in facilitate regentes eadem ex altera; necnon specialiter inter ipsas duas nationes Picardorum et Gallicorum super diversis articulis non levis contentionis exorta materia partes ipse bonum pacis et concorclie afTectantcs in nos super hiis tanquam in arbitros et compositores amicabiles unanimiter et concorditer compromittere, ae tanquam in legatum sedis apostolice plenam jurisdictionem habentem consentire fide media curaverunt. Sane discretus vir .. oflicialis Parisieusis in rectorem et procuratores ac quosdam alios de predictis nationibus Picardorum, Normanorum et Anglicorum, occasione cujusdam panni Universitati Parisiensi legati, et cujusdam etiam contumacie auctoritate venerabilis patris .'. episcopi Parisiensis; venerabilis vero pater .. Silvanectensis seu alius de ipsius mandate in rectorem et procuratores et quosdam alios predicte nationis Gallice occasione quorumdam privilegiorum ipsi Universitati Parisiensi a sede apostolica concessorum, quorum conservatorem se esse dicebat*, quorumque copiam eos sibi facero denegasse dicebat, auctoritate conservationis sibi commisse excommunicatiouis scutentias promulgarunt. Gum autem isti essent de articulis in compromisso expressis, ab eodem Silvanectensi episcopo relaxandi hujusmodi ejus sententiam obtinuimus per auas litteras potestatem. Idemque Parisiensis episcopus et oflicialis predictus, quod eandem ipsius officialis relaxaremus sententiam, consenserunt. Nos igitur ad requisitionein partium sententias hujusmodi auctoritate qua in hac parte fungimur, cluximus rolaxandas. Quocirca discretioni vestre eadem auctoritate mandamus quatinus ad requisitionein ipsarum partium sententias hujusmodi relaxatas esse, ubi et quando expedire videbitur, nuncietis. Dat. Parisius viiij kal. Aprilis, pontificatus domini dementis pape IIII anno priino.
Originate in Arch. nat. Paris. M. 66 ", n 5. Rcstat taen. memb. Pei-tincbat ad Arcu. Univevs. Bulaoua, III, 371, tilri perperam 8 kal. . 1, Sc. episcopus Silvanectensis, RoLertus de Cressonsart.

4O7. Clemens IV in litteris ad Simonem legatum directis veJiementer oljurgat magistros, scholarcs aliosque qui privilegiis a sede apostolica concessis perverse abutuntur. 1266, Mail 27, Viterbli.

Clemens episcopus servus servorum Dei dilecto filio S. tit. Sancte Cecilie presbytero cardinali apostolice sedis legato salutem et apostolicam benedictionem. Jnjuncte nobis

1266]

AB A N N O

MCG U S Q U E AD P H I L I P P U M IV

REG.

FRANC.

447

quanquam immeritis apostolice dignitatis exposcit officium, ut invigilemus sollicite remediis subdictorum, quia dum eorum removemus gravamina, dum scandala tollimus, in illorum possumus quiete quiescere et optate tranquillitatis gaudium obtinere. Ad nostrum siquidem frequenter pervenit auditum, quod magistri et scolares Universitatis Parisiensis asserentes Universitatem eandem nonnullis privilegiis et indulgentiis apostolicis fore munitam, hujusmodi privilegiis et indulgentiis inultipliciter abutuntur, dum eorum pretextu tarn ipsi quain plures alii, qui se Parisius studere confingunt, quanquam ibidem disciplinis scolasticis non insistent, ac nonnulli qui alias non studerent inibi, nisi ut exercerent hujusmodi abusionis malitiam et debachari nequiter valeant in bonis innocentium personarum, et diycrsi alii, qui diversaruin adinventionmn et iigmentorum naiiciscuntur ingenia, per que suffragari sibi proponunt indulgentias et privilegia memorata, de propinquis seu remolis partibus, prout eis suggerit proprie impetus voluntatis, ad civitatem Parisiensem clericos et laicos, quos sibi aut eorum aliquibus injuriari asserunt, coram quibusdam, quos falsp judices seu conservatores ad hoc per privilegia vel indulgentias hujusmodi deputatos esse proponunt, citari procurant, sepius et diversas in illos sententias promulgari non ad hoc, quod suam prosequantur justitiam, sed ut eosdem clericos et laicos, qui ratione delicti sivc contractus aut rei de qua agitur seu alias forum de jure ibidem miniinc sorthmtur, fatigatos laboribus et exhaustos expensis interdiun vexationem suam redimere quaiidoque pactiones cum eis dampnosas inire conipcllant. Ex hiis quoquo sope accidil, quod dum hii, qui citali sunt aut eorum procuratores sen nuncii coram judicibus vel conaorvatoi'ibus eomparcnt, eisdeni acriter verborantur, molostuntur enormiter, et quod est dctestabilius, interdum gladiis perimuutur in offensam divini nominis et totius scandalum regionis. Licet igitur universa erronea nobis, quibus omnium fidelium populorum est in Ghriato dilisctio generalis, ubique displieeant, in civitate tain en tarn nobili, tain famosa, que prop tor scientie ibntcm in universum inundum diffusa claritate refulgcns celestis gloriani firinainenti presentare dinoscitur, dum qui erudiuntur ibidem celebri fiunt splendore conspiiuii, et qui erudiunt in eternitatein cum stellis perpetuam assumuntur, almsiones hujusinodi co magis nostris obviant desideriis, quo ad civitatem eandem proplor tantam prerogativam ipsius spccialiorein affectum gerimus caritatis. Hinc est quod nos incligue ferentes, ut nilor ejus tali occasiono remissionis incurrut umbraculum, quern sincorissinic 1 cupimus suscipere concligiie inlentiouis augmentum, ac propter hoc pati noleutcs, ut abusiones prodicte vel similes ibidem vel alibi coinmittantur, turn quia non ost verisimilc talem mdulgontiam sivo privilegium per quam vel quod eis id liceut, a sede apostolina emanaaso, turn quia si Ibrsitan emanavcrit, illud absque surreptionis astutia non credimus iiiipotratuin, discrelioni tuc per apostolica scripta mandamus quatinus hujusmodi privilegium sive indulgentlain tibi faciens exhiberi, detentores illius ad exhibitionem ejus monitione premissa per censuram ecclesiasticam appellatione postposita compellondo, ejus transcriptum noljis sub tuo inclusion sigillo transmittas; recto-

448

CHARTULARIUM UNIVERS.

PARIS.

[1266

ribus vero, magistris, scolaribus et universis aliis supradictis, ut a tali abusione omnino desistant, auctoritate nostra per te vel alium firmiter inhibeng, ipsius privilegii vel indulgentle suspendas effectum, donee aliter super hoc duxerimus ordinandum. Gitationes vero, sententias et processus, quos in civitate ac diocesi Parisiensi seu alibi occasione illius indulgentie seu privilegii post tuam inhibitionem per talem abusum presumptos inveneris, quos interim carere omnino viribus decernimus et nullius existere firmitatis, denuncies penitus non tenere. Contradictores per censuram ecclesiasticam appellatione postposita compescendo non obstantibus privilegiis et indulgentiis supradictis, aut si eisdem rectoribus, magistris et scolaribus communiter vel divisim a sede apostolica sit indultum, quod suspendi vel interdici aut excommimicari non possint per ipsius sedis litteras non facientes plenam et expressam de indulto hujusmodi mentionem. Dat Viterbii vj kal. Junii, pontificatus nostri anno secundo.
Chart, magnum archiep. Paris, in Arch. nat. Paris. LL. 183, fol. 177b, ubi titulus : Littera Glcmontis papo supor abusione priyilegiorum universitatis magistrorum. et acHolarium Paris. Chart, parvum, ibid., LL. 18ft, fol. 10. Bulaous, III, 372. 1. Chart, magn.: successiye .

4O8. Magister Stephanus, cancellarius Parisiensis, no turn facit Johannem rectorem occlesiac de Denis rnagistrum Robertum de Sorbona keredem suorum bonorum immobilium instituisse. 1266, mense Julio, [Par/siisJ.

Universis presentee litteras inspecturis magister Stephanus de Aurelianis, cancellarius Parisiensis, salutem in Domino sempiternam. Notum facimus quod in nostra presentia propter hoc constitutus dorainus Johannes rector ecclesie de Benis in plena sua sanitate et compos sue mentis prout prima facie apparebat volens sibi precavere in futurum et de bonis suis ordinare, quicquid de ipso contigerit humaiiitus, dilectum suum venerabilem virum magistrum Robertum de Sorbonio canonicum Paris, post decessum ipsius domini Johannis heredem suum et possessorem instituit censuum, vinoarum et feodi cum ejus pertinentiis, que omnia Parisius acquisivit, conferens et concedens eidem magistro R. tanquam heredi suo et possessor!, ut dictum est, predictorum totum jus quod habebat vel habere poterat in premissis omnibus qualicunque ratione, salvo sibi quamdiu vixerit predictus dominus Johannes in omnibus et singulis usufructu cum proprietate premissorum. Volens siquidem et concedens-expresse, quod dictus magister R. heres institutus, ut dictum est, teneat et possideat post decessum ipsius domini J. omnia supradicta tanquam heres pacifice et quiete absque reclamatione sen contradictione qualibet heredum suorum carnalium seu etiam aliorum quorumcunque. In cujus rei memoriam et testimonium ad petitionem ipsius domini Johannis presentibus litteris

1266]

A.B A N N O MCC U S Q U E AD P H I L I P P U M IV

REG.

FRANC.

449

sigillum nostrum unacum sigillo ejusdem domini Johannis duximus apponendum. Actum anno Domini MGG sexagesimo sexto, mense Julio.
Originale in Arch. nat. Paris. S, 6213, n 41. Res tan t duo tacniola meinbran. Cartul. de la Sorbonne in Bibl. nat. Paris., ma. lat. 16069, fol. 2. N1 19 ct 20 Arch. nat. offerunt testamentum ipsum isttus Johannis de Duaco presbyter! da Benis; prius exemplar (19) an. 1274 mense Maio, altcrum mense Aprili, datum est. Anno 1268, mense Januario, etiam Aegydius, episcopus Nicosiensis, partcm suovuin bonorum per testamentum erogari voluit scolaribus Parisius studentibus, maxime illis do conventu qui dicitur magistri Roberti de Sorbona . Arch. nat. Paris. S. 6213, n 37. An. 1273, Jul. 6, Jacobus dictus Robillnrs, canonicus S. Dionysii Reincnsis, exsecutor testament! Radulphi dicti Asgrenons, quondam civia Remcnsia, Roberto de Sorbona pro pauperibus studcntibus in thcologica facultato centum libras turon. do denariis ex legato testamenti dicti R... percipicndas ex dcbito domini comitis dc Grandi Prato concessit ct donavit. Ibid. n 21. Anno 1269 (1270) mense Mavtio mag. Lainbertus dccanus ccclcs. Sonogien. pauperibus magistris scolaribus commorantibus in yico magistri Roberti de Sorbona ... opistolas Pnuli gloaatas cum duobus evangelistia, Johanno videlicet et Luca , legavit. Ibid. n 36, etc. Vide insupcr supra n 325, nota.

4O9.

Ordinatio a Simone legato decreta, qua praetcrita nationum Universitatis Paris, dissidia componit, de futuris ut componantur providat, recloris eligendi modum statuit.
1266, August! 27, apud S. Genovefam.

Simon miseratione divina tituli Sancte Cecilie presbyter cardinalis apostolice sedis legatus 'ad perpel.uam rei memoriam. Beneplaoitum est Domino in pace fidelium, et reconciliatio discordium in conspectu ejus sacrificium est in suavitatis odorem, quibus salubritcr id eflicilur ut aufferatur iniquilas, impetus refrenentur, extinguantur scandala, retimdatur eftrenitas, reprimatur injuria et discordia conquiescat, sicque sub pacis et tranquillitatis impcrio foveatur caritas, rerum dispendium evitetur et labor mortalium immiscentium questionibus infinitis sopito litium slrepitu ad quietem ct operationis sue debitum officium se convertat. Sane super diversis questionum articulis magistris actu regentibua Parisius in artium facilitate trium nacionum, videlicet Pycardorum, Normannorum et Anglicorum ex una parte .et Gallicoruin ex altera, et ipsis etiam magistris nacionis Picardorum seorsum cum magistris nacionis Gallicoruin periculose contendentibus et dampnose, deliberamus super hoc inlerponere juxta officii nostri debitum partes nostras et pro causa que non solum ipsoruin magistrorum speciale, verum etiam commune omnium respicit interesso in medias partes tanti dissidii prosilire. Propter hoc itaque partibns ipsis ad nostram presentiam evocatis articulos contentionuin hujusmodi nobis exponi mandavimus et in scriptis etiam exhiberi. Proposuerunt igitur procuratorcs nacionis Gallicoruin contra ipsam Picardorum nacionem, primo quod cum Johannes de Vlliaco * in eadem nacione Gallicoruin spontanea voluntate inciperet, nacio Picardorum indebite se opponens, cum ex seipsa esse confinxit, et propter hoc etiam cepit ipsum diuque detinuit et sibi multas injurias irrogavit, vel eum capi vel detineri sibique ipsas irrogari mandavit, seu hec rata habuit non sine ipsius nacionis Gallicane contemptu et prejudicio manifesto. Et cum de hiis et quibusdam aliis injuriarum articulis occasione hujusmodi subsecutis in quemdam Chart. Univ. Paris. I. 57

450

CHA.RTULARIUM UNIVERS.

PARIS.

[1266

magistrum Petrum Majoris Caleti in Rothomagensi ecclesia2 et Joliannem Meldensem archidiaconos fuisset ab ipsarum duarum nacionum, Picardorum videlicet et Gallicorum, procuratoribus compromissum 3 , hiidem archidiaconi formam in compromisso hujusmodi eis traditam excedentes * de facto arbitrati fuerimt, quod illustris rex Francie ordinaret, cujus nacionis idem magister Johannes et alii de villa ipsa de Vlliaco qui pro tempore Parisius in artibus incipient sint censendi, in eorum exprimentes arbitrio, regem ipsum ordinasse quod idem magister Johannes de nacione Gallicorum remaneat, et quod illi de villa ipsa qui decetero in artibus incipient de nacione Picardorum existant, quamvis ipsa Gallicorum nacio super hoc, ut asserit, hujusmodi non concessit potestatem nee concesserit, quod ipsa regi daretur eidem ; nee ordinacionem ejus super hoc quo ad illos qui inciperent in futurum, ex postfacto etiam approbavit. Secundo proposuerunt quod dicti archidiaconi prefati compromissi forma servata inter alia pronunciarunt quod magistri Johannes Fretel et Johannes de Huy de eaclem . nacione Picardorum, qui fuerunt in captione dicti magistri de Vlliaco principales, ipsi magistro Johanni et Gallicorum nacioni hujusmodi injuriam emendarent, et infra festum paschatis tune proximo futurum iter arriperent propter hoc sanctorum Egydii et Jacobi limina visitandi, quod ibi" fuissent testimoniales litteras auctenticas allaturi, et rectori ac procuratori dicte nacionis Gallicorum etiam. ostensuri. Tercio proposuerunt quod cum Robertas de Novavilla et magister Renerus socius ejusdem de prefata nacione Picardorum, Guillermuin canonicum Tullensem et. quosdam servientes nepotum venerabilis in Ghristo patris archiepiscopi Bisuntini, de nacione Gallicorum, ex rancore prioris discqrdie sacrilege ausu cepissent, predict! archidiaconi in quos super hoc etiam compromissum extiterit, pronimciaverunt quod captores ipsi eidem Guillermo in nacione Gallicorum hujusmodi injuriam emendarent, et propter hoc cum ipso usque ad domuni ejus et ab ea usque ad domum dicti archidiaconi Meldensis accederent et ibidem usque ad ejusdem archidiaconi beneplacitum se carceri manciparent, quodque magister Sygerus6 de nacione Picardorum, [quia] super hujusmodi ejusdem Guillermi captione ipsum suspectum dicebant, ad ipsorum archidiaconorum arbitrium se purgaret. Unde procuratores Gallicorum predict! dicebant non esse peritum arbitrio supradicto in ejusdem nacionis Gallicane prejudicium et gravamen. Quarto proposuerunt quod Guillotus bedellus Picardorum 7 ea die qua predictus magister Johannes incepit, quasdam litteras falsas sub nomine cujusdam, quern subdelegatum conservatorum privilegiorum Universitatis Parisiensis esse dicebat, presumptione dampnabili fabricatas, inter alia continentes quod subdelegatus ipse dictum magistrum de Vlliaco et eum sub quo incipiebat aliosque omnes qui ejus principio interessent excommunicationis vinculo innodavit, per singulas scolas magistrorum artium legit et ausu nephario divulgavit in ejusdem nacionis Gallicane infamiam et injuriam manifestam, propter quod petierunt ipsum bedellum ab officio bedallarie penitus amoveri.
57.

1266]

AB A N N O

MCC U S Q U E

AD P H I L I P P U M IV REG.

FRANC.

451

Qiiinto proposuerunt quod quidain de nacione Picardorum, inter quos principales extiterunt magistri Sygerus et Symon de Brabant, presente et ratum habente ipsa Picardorum nacione quosdam s nacionis magistros Gallicane, ne in vigiliis quondam magistri Guillermi Autisiodorensis, ratione quaruin magistri totius Universitatis convenerant in ecclesia fratrum Predicatorum Parisius, sicut alii legerent et cantarent impedire et propter hoc libros de illorum manibus trahere attemptaverunt et in eormn aliquos clericali milicie ascriptos, ibidem manus injecerunt temere violentas in ejtisdem nacionis Gallicane injuriam et con temp turn. Contra tres etiain naciones, Picardorum videlicet, Normannorum et Anglicorum, proposuerunt ipsi procuratores nacionis Gallicane dicentes per eas illi non minimas injurias irrogari, primo in eo quocl inhibuerunt predicto Johanni de Vlliaco ne in natioiie inciperet Gallicorum. Secundo super eo quod ipsmn dum juxta morem iret per scolas admittere noluerunt. Tercio super eo quod rector ipsarum trium nacionum cuidam bachellario sponte determinant.! in nacione Gallicorum inhibuit ne determinaret in ea, et precepit eidem quod ad nacionem accederet. Picardorum. Quarto in eo quod rectorem Universitatis indebite creaverunt nacione Gallicana rationabiliter contradicente et causas assignante, quare id fieri non debebat. Quinto super eo quod nolunt ut bedellus Gallicorum recipiat de obvencionibus nacionum juxta moclum, qui tit hiidem procuratores assertmt visus est hactemis observari, videlicet tit ipse bedellus Gallicane nacionis percipiat quartam partem in obvencioni])us sue nacionis, et. tertiam partein obvencionum aliarum; bedelli vero trium aliarum nacionum nichil recipiant de obvencionibus stiarum nacionum, sect tertiam partein tantiiinmodo de obvenlionibus.aliarum. Sexto in eo quod predictum bedellum Picardorum, qui sicut dicitur adversus nacionem Gallicanam graviter deliquerat, contra laudabilem consiietudinem super hoc iutroductam in stio servicio tenuerunt, super hoc requisicione et precibus ipsitis nacionis Gallicane contemptibiliter obauditis. Petiertmt et procuratores predicti per nos infrascriptis articulis provideri. Primo ne unquam nacionem Gallicorum aliis tribtis nacionibus indissolubiliter tmiremus. Secundo9 quod simpliciter ordinaremtis ne clicte tres nationes aliqua statuta que ipsam tangant, facere valeant expresso ipsius nacionis Gallicane non interveniente coiisensu. Tercio quod simpliciter ordinaremus ne ipsa sola tres examinatorea possit habere cum tot sint uumero. in ea sola persone, quot in aliis tribus existtint. Quarto quod interdicta que fecit de quibusdam scolis et domibus tempore presentis discordie faceremus inviolabiliter observari. Porro proctiratores pretlicte nacionis Picardorum contra nacionem Gallicorum proponere curavertmt, quod eadem Gallicana nacio duos scolares de Ylliaco, qui determinaverant post dictum arbitrium in nacione Gallicorum Parisius de sophismate et qui de jure et ex forma ejusdem arbitrii -de ipsa Picardorum nacione esse debebant, consorcio

452

CHARTULARIUM UNIVERS.

PARIS.

[1266

sue nacionis contra justiciam applicarunt; in hoc etiam alias contra formam ejusdem arbitrii temere venientes. Proposuerunt autem procuratores dictarum trium nacionum, Picardorum videlicet, Normannorum et Anglicorum, contra ipsam Gallicorum nacionem. Imprimis quod ipsa se ab earum consorcio minus juste ac sine causa rationabiii et contra statutum juramento vallatum more insolito et contra communem utilitatem studii separavit. Secundo quod cum interim immineret rectoris Universitatis electio celebranda, magistri Gallicane nacionis vocati ab aliis tribus nacionibus ad electionem rectoris venire contumaciter recusantes sibi rectorem contra statutum juramento firmatum et contra morem solitum elegerunt, rectori per eos rite juxta ipsius statuti formam electo obedire, sicut per fidem tenentur, indebite recusantes et usurpantes sibi tantum juris et auctoritatis in faciendis statutis et scolis et domibus interdicendis ac aliis coinmunibus Universitatis negociis, impetrando etiam conservatore privilegioriun ipsius, quantum tres alie supradicte, seque ipsis quominus usu communis arche gaudere valeant opponentes, ei imam de ipsius clavibus denegando .ipsarumque bachellarios qui incipiunt et ducuntur per scolas juxta morem admittere non sine ipsarum injuria et prejudicio respuentes. Tercio quod ipsa nacio Gallicorum bachellarios suos non juxta 10 morem et statutum super hoc editum examiiiatos licentiari procurat, eos per rectorem et procuratores suos minus rite electos incipere nichilominus faciendo, inferentes ex hoc quod pro magistris vel licentiatis haberi non deberent, qui taliter et per tales sunt magisterium et licentias assecuti; procuratoribus predicte Gallicane nacionis hec eadem replicantibus contra ipsas. Quarto quod idem rector nacionis Gallicane taliter electus preter consensum aliarum nacionum quandam domum de novo motu proprio interdixit et interdictam fecit nunciari. Qidnto quod eadem nacio Gallicorum pecuniam que sibi obvenerat dum erat de aliarum nacionum consorcio refundere vel restituere sive in communi quatuor nacionum ponere, sicut est hactenus consuetum, indebite contradicit, procuratoribus nacionis Gallicane ipsam ad hujusmodi pecuniam refundendam dicentibus non teneri et petentibus etiam per nos ordinari ne ad refundendum decetero pecuniam que sic obvenit et contribuenduin in solutione debitorum in expensis Universitatis plus11 quam una ex aliis teneatur. Sexto quod magistri Gallicane nacionis ad exequias magistrorum et scolarium aliarum nacionum vocati venire ac eis interesse recusant, fidem et peiiam super hoc appositas coiitempnentes. Septimo quod ipsi magistri nacionis Gallicane legunt cursorie in diebus disputabilibus et disputant perverso ordine cum legere teneantur. Licet autem tain magistri quatuor nacionum quam predicti procuratores ipsarum utrimque pecierint ut predicta omnia et singula emendaremus ac emendari ac corrigi ratione previa faceremus : voluerunt etiam et conseiiserunt ac instanter pecierunt ut questiones hujusmodi non tain judicialis decisionis calculo quam providentie consilio nostreque voluntatis beneplacito sopiremus. Et preterea in nos non solum tanquam in arbitrum, arbitratorem et amicabilem compositorem

1266]

AB A N N O MCC U S Q U E AD P H I L I P P U M

IV BEG.

FRANC.

453

de alto et basso, verum etiam .tanquam in apostolice sedis legatum plenam jurisdictionem et potestatem judiciariam obtinentem de universis questionibus, articulis supradictis et aliis quibuscumque inter eos usque in diem hujusmodi compromissi exortis compromittere ac consentire fide ab eorumdem magistrofum singulis corporaliter prestita curaverunt, hoc pacto ut illos articulos de quibus expedire videremus, judicio terminemus, prout in ipso compromisso plenius continetur. Et demum procuratores partium predictarum lite super hiis legitime contestata et prestito calumpnie juramento ad proprias super [hoc] intentiones fundendas nonnullas litteras el alia documenta, quedam quoque statuta et munimenta alia corain nobis in judicio exhibentes et expresse renunciantes aliquibus probationibus quibuscumque tarn pari quam concordi instancia supplicarunt ne amplius protrahi tahtarum litium discriinina paleremur. Nos itaque perspecto quot ex hujusmodi controversiis oriebantur scandala, quot odia, quot rancores, quot inconparabilium 1S inpedimenta profectuum quantaque dispendia reruin, animarum exitia et pericula personarum; predictis quoque articulis et questionibus omni attentione pensalis et eisdem litteris, documentis, statutis et inunimentis diligenter inspectis, multisque per nos ab ipsis interrogationibus lactis et responsionibus subseculis ad eas juribusque parlimn recensitis et super hiis omnibus et aliis negotium contingentibusnobiscum et cum nonnullis peritis deliberatione habita diligenli; considerate quoque super omnia quia dissensiones et scismata semper in propric desolationis inleritum adholescunt, veritate dicente, quod omne regrium in se divisum facile desolalur; inspecto etiam quod ex imionc parve res crescunt ct divisione maxime collabuntur, et. propler hoc etiam intellecto quod ante omnia opus eat divisos parietes jungere : ul. ex presentis ordinationis structura optatus frucl.ua valeat provenire, pronuntiamus, arbitramur el ordinamus : In primis quod predicla nacio gallicana tribus aliis nacionibus et ipsc illi sine contradictione ac diflioultate qtialibet invicem uniaittur, ac ipsum corpus studii facultatis predicte deintegratum atque divisum 1!l sine more dispondio reintegrent et reforment, eique constituant uniim caput, ac rectoribus quos sibi inonslruose prefecerant sine omni dilatione dimissis eidem unicam personam ydoneani juxta formain quo infra sequitur preficiant in rectorem pari cum suis predecessoribus concorditer eleclis potestate fruituruin, sic voluntaries rcslringendo motus ct actus proprios liinitando quod ad injuriam unius alia vel alie non procedaut, et ideo nulla vel nulle ipsarum in facicndis statutis vel interdicendis domibus vel scolis sen aliis communibus dicte facultatis negotiis auctoritatem sibi vendicent specialem, sed fiant in licitis casibus ipsius facultatis statuta et interdicantur domus et seolc, ac irnpetretur ejus nomine conservator communi et expresso cujuslibet nationis interveniente consensu; aliter autem facta et facienda facultatis predicte statuta vel hujusmodi ejus inter-dicta non valeant nee serventur. Nulla quoque nationum ipsarum in admitlendo ad communem archain nationes alias vel in recipiendo ipsarum bachellarios, cum per scolas sicut predicitur deducuntur, se difficilem exhibeat1*

454

CHA.RTULARIUM UNIVERS.

PARIS

[1266

vel rebellem, sed oinni promptitudine facilem et. clebita benevolentia mansuetam ad conservationem unionis sue per liec et alia continue laborando. Et ne hujusmodi laborem ipsarum et tantum premisse unionis bonum per ea que de prefatis licentiis et principiis refricantur, quod absit, evacuari contingat, nos auditis et intellectis hiis que fuerunt super hoc proposita coram nobis et privilegiis cancellario ecclesie sancte Genovefe super hoc a prefata sede concessis diligenter inspectis, hiis quoque que in dandis licentiis hujusmodi eidem cancellario competunt ac aliis conditionibus circa hoc ad presens concurrentibus attenta meditatione pensatis pronunciamus, licentias et principia supradicta valere et dictos bachellarios et magistros, cujuscunque nationis existant, haberi debere pro licentiatis bachellariis et magistris. Et licet libera separacionis nacionuin facultas dissipacionem studii et alias mulla bona inducere dinoscatur, ne tain en inseparabilis unionis pretextu una nacio ab aliis indebite opprimi valeat vel gravari, sic nos decet separationes temerarias prohibere, quod justas et rationabiles cum res exigent perinittamus. Nos itaque, ad quos spectat circa omnes nostre legacionis personas, et scolares precipue, pacis cogitare consilia et periculis obviare, statnimus et irrefragabiliter ordinamus quod nulli nacioni liceat se a tribus vel duabus aliis ullo unquam tempore separare, nisi rationabilis et jusla causa subfuerit et etiam manifesta et hoc tune denuim postquam talis fuerit in forma que sequitur declarata. Statuentes igitur ordinamus quod si forte per ministerium seductoris, quod absit, in agro Parisiensis stud.ii zizannia seminantis inter naciones exorta discordia una a tribus vel due a duabus se voluerint separare, id passim vel protinus non presumant, sed tres antiquiores13 magistri theologice facultatis et quatuor decretiste tune Parisius existentes regentes actu et impedimentum canonicum, cum quo minus expedicioni negocii vacare valeant, non habentes, de separacionis causa quam pretendi contigerit, an sit rationabilis, justa et etiam manifesta, et que et qualis einenda ex ipsa separationis causa, quam talem invenerint, sequi debeat et a nacionibus vel nacione causam talem prestantibus aliis exhiberi, cognoscere incipiant infra tres dies, postquam super hiis a partibus vel earum altera fuerint requisiti, et procedentes de piano et absque judiciorum strepitu ac summatim ilia determinent infra mensem. Quorum pronunciation! vel majoris partis ipsorum partes stare volumus et contra earn aliquatenus non venire, super qua pronunciatione fiat publicum instrumentum, vel littere sigillo autentico communite. Si vero partes negligant vel recusent super hoc ipsos magistros requirere, ipsi nichilominus ad id ultra etiam irrequisiti se offerant, et si ex dissensione tantum viderint periculum imminere 16 quod periculosum sit ipsis nacionibus in unum taliter remanere, vocatis partibus de separacionis causa et emenda prestanda juxta formam eamdem cognoscant protinus et decidant. Qui autem inceperint cognoscere durante mense priusquani diffinierint non mutentur, etiam si cognitioixe pendente actum legendi dimiserint vel antiquiores absentes ab inicio Parisius reversi fuerint vel impedimentum antiquiorum cessaverit qui in cognitionis exordio canonice fuerant impediti, Et si

1266]

AB A N N O

M G C U S Q U E AD P I I I L I P P U M

I V HEG.

FRANC.

455

qui ex eis se cognition! maliciose subtraxerint vel opem scienter clederint quominus determinetur negotium infra mensem, eo ipso excomimmicationis sentendam quam ex nunc promulgamus incurrant, et alii juxta formam prescriptam procedant nichilominus in ebdein. Gum per diclam pronunciationem manifestum exliterit, quo et quails emenda a nacione sen nacionibus causam rationabilem justam et manifestam separacionis prestantibus alii vel aliis clebeat cxhibcri, ipsis cam exhibentibus i7 vel absque more clispendio exhibere parads non licoat nacioni sou nacionibus, cui vel quibifs emenda fuerit exhibenda, ab unionc roccdcre 18 aliarum. Si autem in einonde exhibicione roddiderint se difficiles et rebelles, tune deminn ipsi vel ipsis liceat se ab aiiis, donee emendam in forma predicta taxatam prcslitcrint, separarc, quo casu statuendum duxiinus quod singuli, per quos steterit, sen qui so duxerint opponondos quominus emenda secundum die to rum magistrorum arbilriuin sine diflicultato prestetur, eo ipso excommunicationis sententia quam ex nunc proferimus innodcnlur 1 ", qua ligati nee licentiate-rum tenere principia nee licentiandos cancellariis valeant presenture, et in aliis etiain tanquam excominunicati artius evitentur. Et si quindocim dies in hac, robellione perstiterint, liceat licentiatis sub ipsis libere sub non oxconimunieatis magislris incipere, non obstandbus in hoc casu contraria consucludino cl sUitulo. lilt oaadein cxcommunicationem et penas illos incurrere volumus qui contra ordinacionis noslro tenorem so duxerint separandos, eosque qui juxta formam separali proscriptam (Miionda laxala, qua ipsos contcntos ease volumus, sibi prestita vel oblata absquo diOioullale vel more diapendio ad iiuionem non redierint aliorum. Quod si predicll inagislri vol major coruni pars queslionem non deciderint nee emendam taxaverint infra'mensem, ox tune ParisiensiM episcopus qui pro tempore fuerit, lain de ipsa separadonis causa quam do omenda predicta sua et uostra auc tori talc cognoscat, et processu per dictos magistros halnlo rite Horvato procedat in liiis omnibus siimmatim de piano et sine strepitu judicii et decidat prout superius ost oxprcssum. Qui vero contra ipsius episcopi pronunciationem super emende prestacione vel ad unionem reversione venire 50 presumpserint, oxcommunicalionui senloiitunn et penas incurrant, quas invenienl.es super liiis contra inagislrorum arbilrium duximua statuendas. Et quia in frequtmciori inulacione uiagLstratiunn etiain lenax disciplina rosolvilur el. adinissa crobrius variacionc rogencium subditoruin tvanqnillitas dissipalur, ilium nsuin quin potius abusum non a multis retro lemporibus introductum, videlicet quod rector novus singulis mcnsibiiH vel sex ebdomadis oligatnr, turbacionom stuclii ac incentivum invidie ministrantcm, prorsus duxiinus abolendum, statuentes et ordinances quod rector Universitatis qualer in anno, videlicet prima die legibili post festiun bead Dionisii, ultima die legibili ante vacationos Nadvitatem Domini precedentes, ultima die legibili ante Aiinunciationem beate Marie Virginls, ct ultima die legibili ante festum Nudvitatis bead Johannis Baptiste, et non plurics, oligatur, qui ofRcium rectorie libere cxercero valeat per tempus suo regimini deputatum, nisi forte culpis suis exigentibus infra tempus ipsum juste appa-

456

CHARTULA.RIUM

UNIVERS.

PARIS.

[1266

merit amovendus, quo casu vel si forte decedat vel cedat sen actum legendi dimittat, tempus quod de regimine ipsius supererit, accrescere volumus successor!. Eligetur autem rector uhicus a quatuor procuratoribus nacionum vel aliis quatuor earum magistris juratis secundum tenorem statuti super hoc dudum editi 82 , -sicut etiam a nonnullis annis extitit observatum. Nacio autem seu naciones, que juxta prescriptam form am se ab aliis separaverint, ei qui tune erit Universitatis rector et de aliis nacionibus originem duxerit obedire separacione durante non teneantur invite, quo casu et alias, quandocunque separacione juxta predictam formain secuta officium recto ris expirare contigerit, nulla seu nulle naciones separacione durante rectorem eligent, sed earum quelibet per eum quern prius procuratorem habuerit, ea que ad officium rectoris pertinent cum res exegerit donee restauretur unio exequatur. Amplius quia nacionis incertitude veluti precipuum dissensionis seminarium inter naciones ipsas posset, sicut facta recentia nos edocent, gravem contendendi generare materiam,, nos. super hoc oportunum volentes remedium adhibere statuimus et orclinamus, dicente apostolo finem esse omiiis coiilroversie juramentuin, ut, quotiens de alicujus bachellarii nacione contigerit probabiliter dubitari, stetur ejusdein bachellarii (sive de predicta villa de Ylliaco fuerit sive etiam undecumque absque retractatione aliqua) juramento, de qua nacione sit vel fore se credat, tactis sacrosanctis evangeliis et vocatis procuratoribus nacionum, inter quas super hoc contencio fuerit, exhibendo. Et hoc ipsum contra predicluin magistrum Johannem de Vlliaco et alios duos bachellarios loci ejusdem predictos volumus et precipimus observari. Super injuriis autem ex ipsius magistri Johannis de Vlliaco et magistri canonici Tullensis captione secutis arbitramur et ordinamus quod nacio Picardorum quantum in se fuerit bona fide opern et opcram efficacem exhibeat, ut magistri Johannis Fretel 3 *, et Johaiinis de Huy, Robertus quoque et Renerus predicti captores illorum injurias ipsas emendent, propter hoc limina Beate Marie Virginis de Rupe amatoris peregre visitando, et quod ibi fuerint auttenticas afferendo litteras ac procuratori nacionis Gallicorum etiam ostendendo. Det similiter opem et operam bona fide quod supradictus magister Sigerus super captione ipsius magistri Guillermi tertia manu se purget, alioquiii ipsos a consortio sue nacionis excludat, non prius resumendos ad illud in quacunque studuerint facultate, quam emendam prestiterint sic injunctam, et dicti sacrilegi ab excommunicatioiiis sententia quam propter sacrilegium sic commissum incurrisse noscuntur se rite docuerint absolutos. Articultim autem de excessu predicti bedelli, cum circa ipsum plenam non inquisiveriinus verilatem, non determinamus ad presens, sed eum ordinacioni et arbitrio nostro in posterum reservamus. Quia vero contra nacionem Picardorum super impedimento prestito magistris nacionis Gallicaiie lie legereiit in exequiis supradictis et ablatione librorum de manibus eorumdem et de predicta injectione manuum violenta nichil sufficienter iiivenimus esse probatum, ipsam ab impeticione dicte nacionis Gallicorum super hoc duximus absolvendam, salva tamen eidem

21

1266]

AB A N N O M G G U S Q U E

AD P H I L I P P U M IV

REG.

FRANC.

457

nacioni Gallicorum omni, que sibi super hoc contra privatas personas** competit, questione. Quoniam insuper de quatuor primis articulis quos nacio Gallicana super injuriis ab aliis tribus nacionibus sibi ut dicebat illatis exhibuit nobis non exstitit sufficiens facta fides, easdem tres naciones ab impeticione ipsius Gallicane nacionis super hiis absolvimus, et ei perpetuum silentium imponimus super illis. Super quinto autem articulo de portionibus bedellorum recipiendis in obvencionibus nacionum illud volumus observari, videlicet quod refusa pecunia a quavis nacione, que inter bedellos fuerit dividenda, ipsis bedellisss pro portionibus equalibus assignetur, ita videlicet quod bedellus quilibet cujuscumque fuerit nacionis tantum percipiat, quantum unus ex aliis in pecunia que a nacione, cujus bedellus extiterit, refundetur. De prefato autem bedello88 propter predictum ejus excessum, a tribus nacionibus non repulso eandem Gallicorum nacionem eo volumus esse contentam, quod alias ordinabimus de eodem : peticionem ejusdem nacionis super hoc et super eo etiam quod petit, quod sola tres examinatores habere valeat, minime admittentes. De refusione aulem predicte pecunie arbitramur et ordinamus quod tarn ipsa nacio Gallicorum quam alie singule pecuniam, que ab ipsis bacliellariis incipientibus et determinantibus obveniet in futuriun unione durante, ad requisicionem rectoris electi concorditer sine diminucione refundant; illam autem que ipsis obvenit tempore preseiitis discordie vel etiam ante, cum vix de ipsa certa possit haberi noticia, et de injusta separacione Gallicane nacionis non constet ad plenum, nullatenus refundere teneantur. Illam vero peticionem quam fecit eadem nacio Gallicorum de non refundendo in posterum nee contribuendo in solutione clebitorum et expensis Universitatis plus quam aliqua aliarum non duximus admittendam, ordinantes quod super hoc servetur in posterum quod hactenus extitit observatum. De modo autem legendi et disputandi et accedendi ad exequias magistrorum et scolarium decedentium ordinabimus Domino faciente quod juxta consilium in talibus peritorum videbimus ordinandum. Volentes itaque inter partes et naciones predictas omnem contendendi cessare materiam, ordinamus et precipimus ut nulla ipsarum aliquibus super injuriis preteritis refricet questionem nisi in casibus in quibus id ei presens ordinacio nostra expresse concedit. Datum apud ecclesiam sancte Genovefe Parisiensis, vocatis ad hoc et presentibus partibus supradictis et omnibus magistris facultatis predicte tune actu regentibus ac procuratoribus omnium nacionum, premissa quo que omnia et singula rata habentibus et voluntarie ac expresse acceptantibus universa, vj kal. Septembris, pontificatus domini dementis pape quarti anno secundo, anno vero Domini MGG sexagesimo sexto.
God. Vat. Reg. 406, fol. 25. Bibl. Phillipps in Cheltenham, ms. 876, fol. 31*, sub rubrica : Do roforinatione pads magistroruni Picardorum, Normannorum, Anglicorum et Gallioorum. . A NOB itaque perapocto p. 453 usque in finem exstat in Bibl. Coll. Corp. Christi, Oxoniae, ms. 283, fol. 156* (saec. XIIJl), ex quo bane partem desumpsimus, cum ccteri oodd. mendis scateant. Bulaeus, III, 375. 1. Forte est idem ac archidiaconus Belvacensis ejusdem nominis, cui Gregorius X an. 1273, Mart. 12, scripsit. Doublet, Hist, de VaWaye de Saint-Denis, p. 607. 2. Petrum de Ons. Nominatur etiam in Regestro visitationum archiepiscopi Chart. Univ. Paris. I.
58

458

C H A R T U L A R I U M U N J V E R S . PARIS.

[1266

Rothomag., II, p. 657, ad ann. 1256, 1257. 3. Vat. Reg.: procurantibus commissum . 4. Vat. Reg. : extondentes . 5. Vat. Reg. : ipsi . 6. De ipso vide infra ad n1 432. 7. latins Guilloti jam supra n 342 mentio fiebat, ubi de simili facto suspecto accusatus est. 8. Vat. Reg. add. Picardos . 9. Secundo ... quo om. Vat. Reg1. 10. Vat. Reg. : contra . 11. Vat. Reg. : post . 12. Mas. praeter Oxon. : inseparabilium . 13. Vat. Reg. : divulaum . 14. Vat. Reg.: recipiat . 15. Oxon.: antipriores . Theologice facultatis .... Quo casu yel si p. 456 om. Vat. Reg. per incuriam scriptoria. 16. Oxon. : invenire . 17. Oxon.: exigentibus . 18. Oxon. : recipere . 19. Cheltenh.: ligentur. 20. Om. Oxon. 21. Hie rursus habemus Vat. Reg. 22. Supra n 187. 23. Oxon. : Fertel . 24. Personas] per sententios, Oxon. 25. In seejuentibus libri manuscripti praeter Oxon. textum mondoanm prucbent. 26. Guilloto.

410.

Statutum Capit. generalis Ord. Cisterc. de monachis Parisiis studentibus. 1266, Septembris 12, [CisterciiJ.

Abbati Glarevallis indulgetur, quod tres vel quatuor monachos de studio Parisiensi, qiios voluerit et judicaverit meliores, ei liceat retinere, nee inviti preficiantur in domo aliqua in abbates.
God. definit. et Gapp. general. Ord. Gisterc. in Arch, status in Luzcrn, 1. 1, parto I, p. 230. Mnrt&no, Thes- nov anecd., IV, 1426, n 11. Simile statutum jam in Gap. gen. an. 1251 celebrato confoctum est : Pctilio iibbatis Glaroyallis de tribus monachis studentibus Parisius non compellendia ad abbatizandum si eligantur, cum apes sit do eis quod poaaint proficere ad legendum ordinarie Parisius, in favorem Parisiensis studii exauditur . Martcnc, 1. c., p. 1394, n 2.

Clemens IV Guillelmo de Saana, thesaurario Rotomagensi, concedit ut in oratorio domus} yuam pro ' saecularibus scholaribus Rotomagensis dioecesis Parisiis acquisivit, divina celebrentur. 1266, Octobris 11, Viterbii.

Clemens episcopus servus servorum Dei dilecto filio Guillermo de Sauna1, thesaurario ecclesie Rothomagensis salutem et apostolicam benedictionem. Desideria cordis tui velut pietati consona benigno delectamur auditu suscipere ac favore benivolo adimplere. Sane petitio tua nobis exhibita continebat quod in quadam domo civitatia Parisiensis8, quam secularibus scolaribus civitatis et diocesis Rothomagens. in theologica studentibus facultate cum congruis redditibus et boiiis sufficientibus juxta taxatuin illorum numeruin per tuam industriam acquisisti, quoddam oratorium est cons true turn. Quia vero tu scolares ipsos divinis desideras ibidem refici, quibus sufficienter in bonis temporalibus providisti, nos tuis piis desideriis grato concurrences assensu scolaribus domus ejusdem tain presentibus quam futuris communiter ibidem juxta tuam dispositionem viventibus, quod in oratorio ipso de consensu diocesani loci divina celebrare officia et aibi facere celebrari valeant sine juris prejudicio alieni, auctoritate presentium indulgemus, dummodo parroch[iani...]8 eccles... Parisien's. [.... non] admittantur. Nulli ergo, etc., nostre concessionis, etc. Si quis autem, etc. Dat. Viterbii v id. Octobris, pontificatus nostri anno secundo.
Originale in Arch. nat. Paris, L. 260, n 104. Bulla plumbea filis seric. appenditur. 1. Gruillelmi de Saana et Gollegii ab ipso fundati primahic in doeumentia Uniyersitatis Poris. mentio fit. Ex documento B8.

1266]

AB A N N O M G C U S Q U E AD P H I L I P P U M IV REG. F R A N C .

459

supra cdito apparet Collegium, quod nominabatur College du Trdsorier, an. 1266, Octobris 11, jam esse fundatum. Guillelmue de Saana jam an. 1240 nominator, et ante an. 1253, Maii 5, thesaurarius ecclesiae Rotomagensis factus est. Of. Robillard de Beaurcpaire, Recherches sur VInstruction publigue dans le diocese de Rouen, I, 184 sq., ubi praeterea omnia documenta, quae Collegium Guillolmi de Sauna respiciunt ct in arch, depart, de la Seine-Infdrieure (Rouen) conservantur, allegantur; quae quidom nd historiam Collogii saeo. XIII lovis moment! aunt. 2. Non dicitur ubi Parisiis haec domus fuerit. Yerisimiliter est ilia, cuju3 fit mentio in documcnto an. 1268 (infra n 423), i. e. juxta Harpam , in parocbia S. Severini. An. 1273 Guillclmus do Saana domum proximam Sorbonae emit, ubi postea Collegium thesaurarii exstitit. Vide Beaurcpaire, 1. c., p. 193. 3. Originate dilacoratum.

412.

Clemens IV magistro Guillelmo de S. Amove scribit de ipsius libra de novo edito, qui licet interdum alias auras cincinet, veterem tamen multum sapit.
1266, Octobria 18, Viterbii.

Dilecto filio magistro Guillermo de Sancto Amore. Si circa veritatis indaginem elaboras, si cautelas ecclesie necessarias colligis ex scripturis, dummodo tamen sobrius inquisitor existas et aclivum evites scandalum, non te credinius arguendum. Sed cavendum est tibi no vel prcteritoruin tuo hereat animo nimis tenax memoria, et sub doctrine specie detractoris colores insidias, vel illam objurgationem merearis audire qua Paulum tetigit Festus dicens : To multe litlere faciunt insanire. Sane libellum novum1 evolvere cepimus quoin misisli, qui licet interdum alias auras circinet, veterem tarn multum sapit, et cum excussus fuerit at discussus, licet coloratior in aliquibus videalur, totam primi substanliam comprobabitur retinere. Verum quia totum non legimus, nichil tibi possumus respondere, nisi quod provida diligentia cor luum inunias, ne sub boni specie te seducat, qui se ut lateat in lucis angelum trunsfigurat. Nos aiitem, cum nobis relegerimus* hoc opusculuin et alii.s ainaloribus veritatis et eandem intelligentibiis id communicaverimus, tune quod nobis videbitur tibi dabimua intimare. Sed quia res forsan abibit in longum propter negotiorum instantiam que de mundi diversis partibus nos solito acrius inquietant, dilectum filium magistrum Thomam s supradicti presentatorem operis ultra nolumus detinere. Dat. Viterbii xv kal. Novembris, auno ij.
Epistolae et dictamina dementis papae IV in Arch. Vat. n 33, ep. 268, fol. 48; n 34, fol. 72; n 35, fol. 54. Bulaeus, III, 382. 1. Sub isto libro commuuitor intelliguutur Collectiones cathol. et canon, scripturae, in Guillelmi opp., ed. Constantiae, 1632, p. Ill, qnurum hue usque 31 mss. inspoximus. In mss. saec. XIII et XIV deest nomen auctoris, qui forte non eat Guillelmus do S. Amorc (oujus tumou Htilum ot dicondi modum omnino rodolet), minime quidem, quia p. 160 litterae Martini IV adducuntur, cum toxtus ibidem per mngistrum Gornrdum do Rcmis interpolatus sit, ut ex Bibl. nat. Paris, ms. lat. 16758, fol. (26, odiscimus, sod propter alias cauaas, quas data occasione ndducoinus. Inxmo Liber de Antichristo et ejwsdem ministris supra dcsignutur, cujus oxstat cod. antiquus Romae in Bibl. Angelica, T. 6. 27, alter saec. XIV Bibl. nat. Paris, ms. 14578, fol. 172, od. in Martfeno-Durand, Vet. SS. ampl. coll., IX, 1273. Auctorem hujus libri esse auillelmum, jam dootus quidam in Mercure de France, 1750, Octobro, p. 71 sqq., et V. Lo Clorc, Sist. litt.de la France, XXI, 470, autumabant. 2. N1 33, 34, 36: legerimus . 3. Cf. do isto infra epistolam Guillelmi de S. Amore an. 1270-1271.

460

CHARTTJLARIUM UNIVERS.

PARIS.

[1266

413.

Universitas Parisiensis notum facit Nicolaifim, Tornacensem archidiaconum, quingentas libras Roberto de Sorlona contulisse; pro cujus remunerations eidem concedit ut quinque magistros qui habeant notitiam idiomatis Flamingi, in domo Roberti de Sorbona annis singulis possit habere.
1266, mense Octobrf, [ParisiisJ.

Universis presentes litteras inspecturis universitas magistrbrum et scolarium Parisiensium salutem in Domino. Gum dilectus iioster Nicholaus Tornacensis ecclesie in Flandria arcMdiaconus1 quingentas libras parisiens. magistro Roberto de Sorbona canonico Parisiensi, provisori congregationis pauperum magistrorum studentium Parisius in theologica facultate, contulerit ad redditus comparandos pro sustentandis inagistris memoratis, nos ipsius benevolentie grata volentes vicissitudine respondere concessimus quod idem archidiaconus, quoad vivet, quinque magistros bone fame vite et conversationis honeste studentes in theologia, qui planam habeant notitiam ydiomatis Flamingi, quod in suo arcliidiaconatu proprium esse dinoscitur, possit ponere annis singulis in domo dictorum magistrorum, quibus de bonis dictis magistris assignatis provideatur, sicut ceteris providetur magistris et providebitur in futurum, ut iidem magistri in divina scientia eruditi et ex bonorum convictu moribus infonnati, docentes verbo pariter et exemplo, in locis ad que ipsos vocari contigerit, fructum facere valeant, qui non perit. Post ejusdorn vero archidiaconi decessum domino episcopo Tornacensi, qui pro tempore fuerit, vel per se vel per archidiaconum Flandrensem, si ad hoc eum ydoneum viderit, ponondi similiter annis singulis in dicta domo magistros prefati Flamingi ydiomatis usque ad numerum pretaxatum liberam concedimus potestatem, ita tamen quod, si provisor predicte domus aliquem vel aliquos de dictis inagistris bona fide non esse ydoneum vel ydoneos archidiacono predicto vel episcopo significaverit, poterit idem provisor eosdem eicere, et ipsi archidiaconus vel episcopus poterunt alios pro eisdem subrogare. Debent etiam, quantumcumque fuerint ydonei, predict! magistri in sequenti anno de novo presentari. Datum anno Domini MGGLX sexto, mense Octobri.
Originate in Arch. TJnivers. Paris, theca VI, G. 6. a. Deest sigillam. Bibl. nat. Paris., ms. lat. 16B74, ol. 14*. Hemeraeus, Sorb&nae origines, ibid., ma. lat. 5493, fol. 232*. Bulaeus, III, 383. Delislc, Cabinet des mss., II, 164, publici juris fecit ex CartuL de la Sorbonne, Bibl. nat. Paris., ma. lat. 16069, fol. 55. 1. Post aliquos annos episcopus Tornacensis Michael de Warenghien (1282-1291) duns Jnirsas pro duobws magistris linguae Vallonicae, ex civitate -vel dioecesi Tornacensi oriundis et theologiao in domo magistrorum do Sorbona opernm dantibus condidit. Gallia christ., Ill, 222. Delisle, 1. c., p. 163.

1266] 414.

AB A N N O M C C XJSQUE AD P H I L I P P U M IV R E G . FRANC.

461

Litterae officialis curiae Parisiensis, quibus dies dicitur, qua coram ipso magister Odo de Believed pro lilello quodam famoso contra magistrum GuiUelmum JRigaut publicato parere debuit. 1266, Decembrfs 28-1267, Januarff 19.

' ... Universis presentes litteras inspecturis officialis curie Parisiensis salutem in Domino. Notum facimus nos anno Domini millesimo ducentesimq sexagesimo sexto, die mercurii ante festum bead Vincentii1, litteras inferius annotatas vidisse in hec verba : Officialis curie Parisiensis prcsbytero Sancle Genovefe in monte salutem in Domino. Vobis mandamus quatinus citctia peremptorie et personaliter coram nobis ad diem crastinam magistrum Odonein de Bella Valle, injungentes eidem quod secum afferat quamdam litteram difFaumtoriam quam publice dicitur promulgasse contra magistrum Guillermum dictum Rigaut, in prejudicium ipsius, et quam petit sibi exhiberi, intimantes eidem quod sivo venerit, aive non, nos procedemus contra ipsum, prout de jure fuerit procedendum. Datum anno Domini millesimo ducentesimo sexagesimo sexto, die rnartis ante Epiphaniam Domini". Item alias in hec vorba : Oilioialis curie Parisiensis presbytero Sancte Genovefe in monte Parisius salutem in Domino. Si citastis coram nobis ad diem mercurii ante Epiphaniarn Domini 8 peromptorie et peraonaliter inagistrmn Odonem de Bella Valle, clericum, quod socum aflbrret quamdam litteram difTamatoriam, quam publice dicitur promulgasse contra magistrum Guillermum dictum Rigaut, clericum, et in prejudicium Ipsius, et quam petit sibi oxhibcri, et ad dictum minus sufficienter comparuerit, dicto magistro Guillermo contra cum, prout debuit, expectante, et ad ipsius maliciam coiivincendam, vobis mandamus in virtute obedientie et firmiter injungentes, quatinus ipsum citetis peremptorie ct persoimliter, ut die veneris instanti* bora vesperarum coram nobis oompareat unacum prodictis littoris, predicto magistro Guillermo Rigaut quod justum fuerit super hiis reaponsurus, o,t in signum mandati executi, sigillum vestrum presentibus apponatis. Datum anno Domini tnillosimo ducentesimo sexagesimo sexto, die mercurii predicta". Item alias in hec vorha : Anno Domini millesimo ducentesimo sexagesimo sexto, die veneris post Epiphaniam Domini, bora veHperarum, ad quam diem citatus erat personaliter magister Odo de Bella Valle ad exhibendum quemdam libelluin diffamatorium, ut clicebatur nobis, quoin logcrat in publico sermone apud fratres Predicatores, nobis et magistro Guillermo dicto Rigaut, ac etiam nobis super quibusdam interrogacionibus responsurus, dictis die et hora, dicto Guillermo personaliter coram nobis comparente, deiTensor dicti magistri Odonia obtulit se magister Johannes, clictus Lethiaus, cavens pro dicto magistro Odone sub pena duarum rnarcharum argenti, pro qua pena, si convinceretur, dedit plegium sen fidejussorem magistrum Yvonem Britonem', Qua cautione prestita, ut dictum est, post tnultas altercaciones, monuimus dictum defensorem ut die

462

C H A R T U L A . R I U M U N I V E R S . PA.RIS.

[1266

sabbathi instanti7, hora prima, dictum libellum exhiberet. Cum ipse monitus in nostra presentia dicta die venerit, noluit exhibere, et diem haiic, hora vesperarum, assignavimus dictis partibus ad procedendum, ut jus esset. Datum anno et die predictis. Item alias in hec verba : Acta coram nobis, anno Domini millesimo ducentesimo sexagesimo sexto, die sabbathi, post Epiphaniam Domini 7 , hora prima, assignato coram nobis magistro Odoni d Bella Valle, clerico, ad exhibendum quemdam libellum diffamatorium, ut dicitur, quern Odo legit in publico sermone apud fratres Predicatores contra magistrum Guillermum Rigaudi clericum, quern libellum petebat dictus Guillermus et adhuc petit sibi in judicio exhiberi, dictis die et hora, dicto magistro Guillermo personaliter per se, et procuratore died magistri Odonis in jure coram nobis comparentibus, monuimus dictum magistrum Odonem per procuratorem, ut nobis et dicto Guillermo dictum libellum exhiberet; procurator dicti magistri Odonis, litem contestando, respondit quod dictum libellum exhibere non poterat idem magister Odo, ut pote quia non habuit predictus magister Odo predictum libellum, nee habebat. Quibus actis, nos assignavimus dictis partibus diem sabbathi post dictum festum, hora vesperarum, ad jurandum de calumpnia super negatis inter partes, et ad procedendum ulterius, prout de jure fuerit procedendum. Actum anno, die et hora predictis. Item alias in hec verba : Officialis curie Parisiensis presbitero Sancte Genovefe in monte Parisixis salutem in Domino. Quia magister Odo de Bella Valle, clericus, ad diem sabbathi ante (sic) Epiphaniam Domini, sibi assignatam coram nobis in causa que vertitur coram nobis inter ipsum ex una parte, et magistrum Guillermum Rigaudi, clericum, ex altera, non comparuit, dicto magistro Guillermo contra eum, prout debuit, expectante, vobis mandamus quatinus ipsum, quern in scriptis, sua exigente conlumacia, excommunicamus, excommunicatum a nobis publics judicetis. Datum anno Domini millesimo ducentesimo sexagesimo sexto, die sabbathi predicta. Item alias in hec verba : Officialis curie Parisiensis universis presbiteris in civitate et dyocesi Parisiensi constitutis, ad quos presentes littere pervenerint, salutem in Domino. Gum nos in magistrum Odonem de Bella Valle excommunicacionis sententiam ad iiistantiam magistri Guillermi Rigaudi protulerimus, justicia exigente, vobis mandamus quatinus ipsum Odonem singulis diebus dominicis et festivis in ecclesiis nostris, pu-blicis locis et publicis sermonibus, et in aliis ubi videritis expedire, et de quibus fueritis requisiti, candelis accensis, excommunicatum publice denuncietis alter vestrum alterum non expectans, citantes nichilominus publice dictum magistrum in ecclesiis nostris et locis predictis, .ut die martis instanti9 coram nobis coinpareat peremptorie in dicto negocio responsurus, sub pena bannicationis, exponentes eidem publice, quod nisi dictis die et hora coram nobis comparuerit, nos contra ipsum procedemus, prout permiserit ordo noster. Datum anno Domini millesimo ducentesimo sexagesimo sexto, die sabbathi post octabas Epiphanie Domini*.

1267]

AB A N N O

MCG USQUE

AD P H I L I P P U M IV R E G .

FRANC.
10

463

Item alias litteras in hec verba : Die mercurii ante festum beati Vincentii est assignata coram nobis magistro Guillermo dicto Rigaut ex una parte, et magistro Odoni de Bella Valle ex altera, causa facta manente in eodem statu in quo erat die martis ante feslum beati Vincentii11. Datum anno Domini millesimo ducentesimo sexagesimo sexto, die martis predicta. Gopiam autem hujusmodi litterarum fecimus sub sigillo curie Parisiensis, salvo jure cujuslibet. Datum anno et die predictis.
Originnlo in Arch. Univora. Pnris., thcca V, B. 2. a. Deest aigillum. Jourdain, n 212. fiocumcntum quantum ad notas chronologicus ininime clarum cst. 1. Januarii 19. 2. Dccembris 28, 12CG. 3. Decembris 29. ft. I. e. post Epiphaaiam, Januarii 7, 1267. 6. DocomJjris 29. C. Cf. supra n 400. 7. Junnnrii 8. 8. Januarii 18. 9. Januarii 15. 10. Januarii 19. 11. Januarii 18,

415.

Sententia Simonis legati contra magistrujn Gaufridum canonicum et officialem Pansiensem, eo quod suos et episcopi scrvientes qui scholarcs aggrcssi erant impunitos abire permisisset.
1287, Junii 21, in cfaustro eccles. Paris.

Simon miserutione divina tituli Sancte Gecilie presbyter cardinalis apostolice sedis legatus ad futuram rei memoriam. Per diligentis inquisitionis effectum debitum officii presidents superno 1 rodditur inspector!, oorripiunttir prevaricatorum excessus, et interdum falsa malignaque criminatio refrenatur; restituitur claro domus divina decoriT utilique coinpendio publice consulitur honestati, mortifera purgantur vicia, seruntur virtutes, rectiiicantur mores et in mclius reformantur, arcentur injurie, corriguntur errata et insolencie reprimuntur, ofl'ensi pacificantur animi, "tolluntur scandala et dispendiosa pericula declinanttir, fiuntque prava in directs et in vias planas aspera convertuntur. Proinde cum per gravem inl'amiam validumque clamorem diebus proximo preteritis ad nostrum pervenisset auditurn quod mandante vel ratum habente discrete viro Gaufrido*, canonico et official! Parisiensi, servientes ipsius oflicialis ac servientes furni venerabilis in Ghristo patris Parisiensis episcopi die sabbuti proxima 3 post diem cinerum Quadragesime proximo preterite de domo ipsiua juxta Parisicnsern ecclesiam sita, in qua ofTicialis ipse moratur, contra multos scolares Purisionscs clericos, qui ante portas ejusdem ecclesie in loco, qui dicitur Parvisiwn *; et ibi circa hora scrotina turn peregrinationis turn disputationis gratia ex more convenerant, exeuntes annati et in ipsos scolares temere irruentes ex eis aliquos videlicet Hellinum de Fossces, Johanncm de Vimi, Johannem nepotem quondam magistri Remigii phisici, Guillolum dictum le Gotonnier, clericos, adeo graviter vulnerarant, quod de morte ipsorum merito timebatur, et infamia et clamor hujusmodi jam in tantum etiain ascendissent quod diucius sine gravi scandalo dissimulari non poterant, nee sine magno t evident! periculo tollerari : nos frequentibus clamoribus excitati et illius vindicte mernores, quam Hely summus sacerdos excepit pro eo quod filiorum suorum excessus

464

CHARTULA.RIUM UNIVERS.

PARIS.

[1267

efficaciter non correxit, contra officialem, quantumcumque nobis dilectus esset et carus, super hiis et super eo etiam quod eorumdem scolarium aggressores cum potuisset ut dicebatur punire neglexit, reddens ex hoc non minimum se suspectum, ac super aliis ad negocium facientibus, deliberavimus exacte justicie debite inquirere veritatem. Ad domum igitur supradictam in qua officialis ipse morabatur personaliter accedeiites, eidem officiali citato legitime et in nostra presencia constituto, quintodecimo die Marcii proximo preteriti exposuimus et in scriptis tradidimus omnes articulos seu capitula, super quibus contra eum inquirere volebamus, et tandem nos ei requirenti competentibus ad deliberandum super eisdem articulis ac capitulis, ut facultatem haberet deffendendi se ipsum concessis indulgenciis et ab eo postmodum de veritate dicencla juramento recepto ac super eisdem articulis sive interrogacionibus sibi factis ejusque ad illas responsionibus subsecutis, ac multis testibus tarn super articulis ipsis quain etiam super illis, quos idem officialis ad sui deffensionem exhibuit, receptis sollempniter et examinatis etiam diligenter eorumque publicatis attestationibus et facta ipsi officiali copia de eisdem necnon ad proponendum omnia que vellet proponere sibi competent! ac peremptorio termino assignato; auditis insuper et receptis omnibus que voluit proponere verbo tenus et in scriplis, concluso etiam in negotio quo ad ipsum universa curavimus ejusdem negocii acta'revolvere, et quid in illo probatum esset vel confessatum seu alias legittime babitum indagare. Invenimus igitur predictum officialem coram nobis in judicio fuisse confessum quod nonnulli servientes de domo et furno predictis, quorum nomina in primo citatorio, cujus idem officialis copiam prius habuerat, sunt expressa, de domo ipsa cum armis ad scolares exeuntes eosdem ipsosque aggredientes eorum aliquos percusserunt et illos ex ipsis quorum nomina superius sunt expressa graviter vulnerarunt. El licet officialis in hujusmodi confessione adjecerit quod ipsi servientes hanc fecerunt injuriam repellendo, nullam tamen de injuria hujusmodi fidem fecit, quin immo per juramentum propriuni recognovit quod dicti servientes portas prefate domus clausas tenuisse potuerant et quod eas clausas tenendo ab eisdem scolaribus tuti erant. Eum etiam confessum fuisse reperimus quod ipsi servientes dictain domum post sic commissum excessum hujusmodi rointrarunt, et quod tune ibi eos idem officialis invenit, quodque ipsos de facto facere capi et detinere potuit et quod eos libere et impunitos abire permisit. Circa finem quoque presentis negocii fuit officialis ipse confessus quod ipse Leonardum dictum Garcerarium expressum in citatorio supradicto, propter quern excessum hujusmodi cui se interfuisse recognovit in judicio coram nobis una cum quibusdam aliis ex malefactoribus supradictis faciebamus in eadem domo in carcere prefati episcopi detineri, motu proprio sine alicujus inandato fecerat libefari. Et licet ad excusacionem suam pretenderit quod bonam et ydoneam cautionem pro illius dimissione receperat ab eodem, quantum vel qualem recepisset docere vel exprimere non curavit ex parte nostra super hoc requisitus, nee etiam recipiendi ab eo cautionem aliquam super hoc ullam habuerat potestatem. Testes etiam contra officialem

1267]

AB A N N O MCG U S Q U E

AD P H I L I P P U M IV REG.

FRANC.

465

ipsum productos inter alia deposuisse .comperimus quod eodem officiali, postquam jam liLijusmodi commissus erat excessus, veniente ab extra et in curia ipsius domus servientes inveniente predictos, ipsi seryientes cum eos idem officialis mterrogasset. quid fecerant, responderunt quod extra Parvisium ipsos scolares expulerant. Deposuerant etiam ipsi testes quod tune official! prefato fuit dictum ibidem quod prenominatus Guillotus le Gotonier, quern utique clericum scolarem Parisiensem esse constat, fuerat ibidem ab uno ex ipsis servientibus graviter vulneralus. Invenhnus et unum de testibus deposuisse predictis quod tune officialis ipse diclis servientibus dicentibus predicta, respondit : cc Non sitis stupefacti pro tan to ; alterum auteni : Non sitis pro tarn modico stupefacti . Tercius vero testis perhibet quod tune servientibus ipsis eidem officiali respondentibus quod extra prefatum locum scolares ipsos expulerant, officialis ipse dixit eis, ut verbis utamur testium : Hoc est bene . Plures quoque ipsorum testium perhibent quod is, qui dictum Guillotum vulneravit, fuit ad quamdam cameram dicte domus abductus et inclusus etiam in eadem gladio sanguinolonto, quo dictum Guillotum vulneraverat, de manibus ejus arrepto. PerMLent etiam quod profati furni servientes qui excessum liujusmodi perpetrarunt, nocte ilia in eadem domo ipsiua episcopi pernoctarunt sibi per familiam domus quibusdam victualibus ministratis; ipsemct etiam officialis in quibusdam cedulis quas ad sni deffensionem exhibuit confitctur quod ejus familia dictos servientes per multos dies et noctes in doino retinuit supradicta, quanquam dicat quod id ad suam pervenit noticiam ex post facto. Lucide insuper ct expresse testes deposuere predicti quod sepedictus officialis preest familie dicto domus, que cum aliis excessum hujusmodi perpetravil, et quod ipsa familia sibi subest ac quod non obedientes sibi si vellet punire valeret, quamvis idem officialis se illi preesse per proprium negaverit juramentum. Porro nos, vocata multitudino peritorum, preinissa et alia omnia que hujusmodi negocium instruebant, lam que pro, quarn que contra officialem ipsum facere videbantur peritis ipsis fideliter oxponere ac diligenter elucidare studuimus et unacum eis universa ipsius negocii merita attention?, sollicita zelo justicie ponderare. Inter alia igitur id attentione consideramus diligent!, videlicet quod malefactores predicti deliquerunt in loco ubi ea jurisdictio ad officialem ipsum ratione ofiicii sui notorie pertinebat, per quam ipse non solum spirituals potest penas infligere sed etiam citra vindictam sanguinis temporales, et quod ipsi malefactores post malefactum perpetratum supradictam curiam sive domum, unde contra scolares ipsos exiverant, et ubi officialis ipse jurisdictionem similem obtinet reintrarunt, quodque officialis ipse tune eos ibidem invenit et quod ipsos, quos de facto capere ac detinere potuit, libere et impunitos abire permisit, licet eos pauperes esse notorium foret, nuncque ipsorum aliquos esse male opinionis et fame ad sui deffensipnem alleget. Gum per hoc et alias etiam dictus officialis intelligens ecclesiastico judici temporalem jurisdictionem exercenti commutationem penarum a sacris canonibus esse permissam, intrepide providere debuerit ut malefactoribus supradictis, qui jam ex suo 59 Chan. Univ. Paris* I.

466

CHARTULARIUM UNIVERS.

PARIS.

[1267

excessu sacrilege reputari poterant censure ecclesiastice contemptores, aliam penain que sanguinis vindictam non saperet posset infligere et condigne tanto eorum flagitio compensare, presertim cum memor esse debuerit quod ipse in eos vel eorum aliquos imperium et aucLoritatem se habere declarans eis sub interminatione atnmissionis rerum et corporum, prout ad sui defFensionem astruit, inhibere curaral, ne contra scolares supradictos exirent et tenentes portas clausas nullam eis violentiam irrogarent et ut ipsos etiam tanquam inhibitionis sue violatores improvidos et temerarios contemptores pena debita castigaret. Quod .cum ex eis aliquem etiam de sua propria familia non puniverit, videbatur aliquibus inhibitionem hujusmodi de corde non processisse sincere nee in ea menti labia consonasse, sed aliud fuisse dictum in publico et aliud in privato, presertim cum non sit verisimile quod tales et tot numero ac taliter ac tamdiu officiali ignorante in domo ipsa, quam idem oflicialis inhabitabat, continue potuerint receptari, et quod tales receptare et tamdiu tenere familia presumpsisset sine ipsius oflicialis connivencia et consensu. Nee justum affert excusacionis presidium quod domus custodia, ut idem officialis asserit, inibi tenebantur, cum inulti non excommunicati nee alias criminosi ad hoc potuerint evocari. Unde cum saltern tune ipsorum notorius esset excessus, videbatur aliquibus quod non solum oflicialis ipse illorum quodaimnodo approbaret excessum quos taliter sustinebat, sed etiam quod de hujusmodi eorum excessu presensisset, concordantibus non minimum cum hoc ipso, ut similiter videbatur aliquibus, verbis illis que idem officialis in reditu suo dixit servientibus supradictis, videlicet : non sitis stupefacti pro tanto ; <c hoc bene est ; non sitis pro tain modico stupefacti , cum ista verba quoruindam judicio premissis attestari expressius videantur et quam dam approbationem eorum que servientes ipsi contra dictos scolares fecerant importare. Quoruindam quoque judicio ad hoc ipsum suffragari quodammodo videbatur ejusdem oflicialis super predictam familiam probata licet juramento per eum inficiata .prelatio : cum veritas negata de publicis, minus relinquat fidei de occultis . Aliqui etiam intellecto, quam presumptuose Leonardum dimisisset eundem officialis, ipsum super causa detentionis illius sibi conscium esse dixerunt, et eum in illius penis recolere culpam suam. Pre ceteris vero attentione consideravimus speciali, quam amarus odor ex divulgata super hiis contra dictum officialem infamia sit jam usque ad diversas mundi provincias resolutus et quam horrendum preloquium gravissimi scandali sit ex premissis non solum ad propinquos, sed etiam longe longissimeque positos jam deductum in enarratione Parisiensis studii manifesta", quam enormia quoque tarn animarum quam personarum et rerum dispendia, quam que incomparabilia scientie aliorumque spiritualium profectuum detrimenta sint maxime ob ipsius officialis negligentiam subsecuta, necnon quam utiliter, quam leviter, quam debite et quam plene scandalis, dispendiis et detrimentis hujusmodi predictus officialis8 poterit occurrisse, ut etiam per hoc ipsum ei fuga sex vel plurium ex malefactoribus supradictis, quos detinuisse potuit et punisse, ac defectus doctrine omnium inagistrorum Parisiensium, qui ut asserunt
59.

1267]

AB A N N O MCC USQUE AD PHILIPPUM iv REG. FRANC.

467

eo causam prestante jam per tres menses vel circiter a lectionibus cessaverunt, aliaque varia dispendia inde postmodum subsecuta merito debeant imputari. Hiis igitur et universis confessionibus probationibus presumptionibus aliisque omnibus tarn que contra officialem predictum quam que pro ipso facere videbantur, tarn nobiscum quam cum multis peritis plena investigatione discussis et diligent! meditatione pensatis, nos tantum sedare scandalum et futuris obviare periculis ac ingruentibus dispendiis providere volentes, sicque justicie debitum solvere, ne per discipline rigorem probemur excedere neve Moysis exemplo fratri amico vel proximo ultra quam conveniat indulsisse, maxime cum beatuni Gregorium dixisse legamus, quod gravius delinquitur, si inter perversos plus equalitas quam disciplina custoditur, et quod supradictus summus sacerdos, quod falsa pietate superatus ferire delinquentes filios noluit, apud districtum judicem semetipsum cum filiis crudeli dampnatione percussit : dictum officialem supradictum citatum legitime ac peremptorie ad diffinitivam audiendam sententiam et presentem de predictorum consilio publico, ut sic loquamur, officialitatis officio in hiis scriptis perpetuo qua fungimur auctoritate privamus, et ne unquam Parisius vel alibi ad hujusmodi assumatur oilicium, statuimus et irrevocabiliter prohibemus, volentes nichilominus ac mandantes et etiam per hanc sententiam decernentes, quod idem Gaufridus extra civitatem Parisiensem per triempnium ab instanti festo beate Marie Magdalene continue commoretur, nisi per Universitatem prediclam ad citationem ipsam interim revocetur, et quod non prius ad Universitatis predicte consortium admittatur quam super hoc ipsius Universitatis gratiatn irnpetraverit. Ac turn et datum in claustro ecclesie Parisiensis in domo quam habitat magister Ansellus de Buciaco canonicus Parisiensis xj kal. Julii, pontificatus domini dementis pape quarti anno tercio.
God. Vat. Reg1. 406. fol. SB111; iterumque scd compondioee fol. 31. Bibl. Phillipps in Cheltenham, ms. 876, fol. 48, et eicut in God. Vat. Hog., fol. 30b, breve Regostum. In utroque codice sub rubrica : a Bannitio cujusdam officialis , Chart, facult. Decret. in Bibl. Arsenalis, ms. 1121, fol. 163*. Bulacus, III, 384. 1. In Vat. Reg. xit vidotur scribitur compcndioso superno . 2. Forte Gaufrido de Barro, postea archidiacono, deinde (an. 1273) dccano elccto ac tandem an. 1281 S. Susannae presb. cardinale. Gf. Galtta Christ., VII, 206. De ipso adhac postea. 3. Murtii 6. 4. De Paraviso ante No slram-Dominam in insula (hodie Parvis-Notre-Dame) vide Job. de Garlandia, Dictionarius, apud G6raud, Paris sous Philippe le Bel, p. 608, n 68. 5. Vat. Reg.: manifestam . 6. Negligentiam officialis om. mss. et Bulaous, vorba tamen omissa in Cod. Vat. Reg. exstant cum aliis, lineis obductis, fol. 42.

416.

Litterac quibus magister Oddo de JBelleval, clericus, et Guillotus Picardus, bedellus Universitatis, constituuntur, da consensu magistrorum Parisiensiwn cujusque nationis et facultatis, procuratores et nuntii speciales ad prosequendam appellationem sententiae a Simone cardinali legato latae contra magistrum Gaufridum, canonicum Parisiensem.
1267, Julii 7, Parish's.

In nomine Domini nostri Jhesu Ghristi. Amen. Anno ejusdem millesimo ducentesimo sexagesimo VIP, indictione xa, die jovis proxima post festum beati Martini estivalis1,

468

CHARTULARIUM

UNIVERS.

PARIS.

[1267

scilicet die vna intrantis mensis Julii, in preseiitia Bonamici clerici, auctoritate apostolica publici notarii, et testimn subscriptorum ad hoc specialiter vocatorum et rogatorum, pateat universis hoc publicum instrumentum inspecturis, quod nos magistri Oddo 'de Garnoto, decanus magistrorum Parisius regentium in decretis, Petrus "Lemovicensis*, decanus magistrorum Parisius regentium in physica, Robertus de Winchelis, rector Universitatis Parisiensis., Oddo de Polengeio, procurator iiationis Gallicorum Parisius, Petrus Gornubiensis, procurator iiationis Anglicorum Parisius, Matheus de Arginis, procurator nationis Picardorum Parisius, Guillermus de Insulis, procurator iiationis Normannorum Parisius constituti nostro et nationuin predictarum nomine, ac etiam de assensu et consensu magistrorum omnium Parisius regentium in dictis facultatibus et in artibus, ad hoc specialiter vocatorum; ac etiam de assensu et consensu magistrorum Parisius regentium in theologica facilitate, quorum nomina inferius sunt expressa, magistrum Oddonem de Bella Valle', clericum, et Guillotum Picardum 4 , bedellum Universitatis, quemlibet eorum in solidum, ita quod non sit melior condictio occupantis, et quod unus inceperit alius possit illud idem exequi cum effectu, facimus, coiistituimus et ordinamus procuratores legitimos et nuntios speciales ad prosequendum appellationein sententie a venerabili patre domino Symone, tituli Sancte Gecilie presbitero cardinali, apostolice sedis legato, late contra magistrum Gaufridum, canonicum Parisiensem, quondam officialem ejusdem loci, pro Uiiiversitate Parisiensi, seu ad instantiam Universitatis Parisiensis; a qua sententia idem officialis ad sedem apostolicam dicitur appellasse; et ad impetrandum litteras super contributione ad mutuum contrahendum pro solvendis debitis Universitatis Parisiensis, de quibus constiterit per legitima documenta seu instrumenta; ac etiam super mutuo contrahendo pro prosecutione negotii appellationis predicte; et pro aliis negotiis, rebus et causis Universitatis licitis et rationabilibus expediendis et procurandis; necnon ad impetrandum litteras in curia doinini pape super premissis, cujuscumque tenoris existant; et super ea* videlicet que in dictis articulis occurrere seu emergere possent, principaliter vel incidenter; et contradicendum, judices eligendum, recusandum, et conveniendum in ipsos : dantes eisdem procuratoribus el cuilibet eorum in solidum plenariam potestatem et speciale mandatum agendi, excipiendi, proponendi, defendendi, petendi, 'recipiendi, jurandi in anhnas nostras et predictorum, de calumpnia seu de veritate dicenda, et faciendi cujuslibet alterius generis sacrameiitum, secundum quod in causis exigitur et ordo ppstulat rationis; ponendi, positionibus respondendi, expensas petendi et recipiendi easclem, et jurandi super eisdem, si sibi fuerint adjudicate; liteni contestandi; acta, instrumenta, testes producendi; appellandi, appellationein prosequendi et eidem renuntiandi; alium pro curator em cuilibet eorum coiistituendi loco sui, cum voluerit et sibi viderit expedire, qui eandem seu consimilem in predictis omnibus habeat potestatem omnia alia et singula faciendi super premissis articulis, que nos faceremus seu facere possemus, si presentes essemus : promittentes, pro nobis dictisque magistris, nationibus

1267]

AB A N N O M C C U S Q U E AD P H I L I P P U M IV R E G . F R A N C .

469

et Universitate predictis, nos et clictos magistros, Universitatem et nationes predictas ratum et firmum habere et non contravenire, quicquid per dictos procurators in solidum et per const!tuturn seu substilutum ab ipsis sen altero ipsorum super premissis articulis et quolibet* premissorum factum fuerit seu etiam procuratum, et pro ipsis et ipsorum quolibet 7 , si necesse fuerit, judicatum solvi. Interfuerunt testes presentes, venerabiles viri magistri Johannes de Sivriaco, archidiaconus Garnotensis; Rayinundus de Gaturco 8 , capicerius Aurelianensis; Johannes de Herefort, decanus ejusdem loci; Johannes de Chamlayo 9 , canonicus Altissiodorensis; Stephanus de Bona Valle, clericus; Sieplianus de Alvernia, canonicus de Gornayo; et alii quara plures. Presens autem publicum instrumenlum sen scriptum fieri fecimus per notarium .supra dictum, qui precibus nostris ac rogatus a nobis dictisque magistris, predictis omnibus presens interfuit et scripsit. Ad majorem autem cautelam et securitatem omnium premissorum sigilla quatuor nationum, ab antique Parisius dis tine tar urn, preseiiti publico instrumento duximus apponenda. Nomina vero doctorum theologice facultatis qui premissis consenserunt aunt hec : fraler Guillermus de Barlo, Ordinis fratrum Minorum; frater Baldovinus de Tornaco 10 , Ordinis fratrum Predicatorum; frater Gregorius, Ordinis Yallis Scolarium 1i; inagister Galdaricus ", monachus niger; magister Giraldus de Abbatisvilla, archidiaconus de Pontivo 1 " in ecclesia Ambianensi; magister Guillermus de Alvernia; magister Johannes de Allodio, Aurelianensis dyocesis1*. Et sciendum est quod dicti religiosi Ordinis Minorum, Predicatorum et Yallis Scolarium coram dicto notario consenserunt premissis; alii vero magistri thoologio predict!, coram nobis. Actum Parisius, presentibus testibus supra acriptis ad hoc specialiter vocatis et rogatis. Ego Bonusamicus, Bononiensis clericus, quondam Robert! films, auctoritate apostolica publicus notarius, predictis interfui, ut supra legitur, scripsi, publicavi, et predicta omnia in hanc publicam formam redegi, complevi, rogatus me subscripsi, et signum meum apposui. Ad majorem autem cautelam omnium premissorum, predict! magistri, vidente me notario et prescnte, sigilla quatuor nationum ab antique Parisius distinctarum presenti publico instrumento apposuerimt.
Originale in Arch. Univers. Paris, thoca IV. A. 18. G. Dcsunt oinuiu (quatuor) sig-illa, Bulaous, III, 387. Jourdain, n 216. Quoad argumentum ipsum vide n 415. 1. Translatio S. Martini, Julii 4. 2. Infra u 433. Ipse secunduni Delisle, Cabinet des ms$., II, 168 sq., idem est ac Petrus de Lomovicia, canonicus Ebroiocnsis ot socius domus Sorbonae, qui multos libros, inter quos ot mcdicinae atque astronomiae, dictao doinui Icg-avit. Afl hacc ride HaureSau, in Hist. litt. de l.a France, XXVI, 460 sqq. 3. Vide supra n 414. 4. Supra nls 342, 354 et 409. 6. Orig. : eo . G et 7. Orig. : quodlibot . 8. Forte idem atque ills supra n 187 laudatus. 9. An. 1279 in cpiscopum Genomancnsom electus. 10. A Stephano de SulanLac nominatur dc Maflix, Flamingus . Gf. Archfo. f. Litterat.- u. Kirchengesch. des Mittetolt., II, 206, n 19, et supra n 335, n. 5. 11. Vide infra n 436. 12. Sou : Gadulricus . Fuit Gluniacensis. Cf. supra n 340, 13. Vide supra n^ 374, 376 sq. 14. Qui postea fuit cancellarius Parisiensis. Vide infra n 437, nota 1.

470

CHA.RTULA.RIUM U N I V E R S .

PARIS.

[1267

417.

Clemens IVMaurinum archiepiscopum Narbonensem objurgat quod Corpus Christi essentialiter in altari non esse dixerit, sed tantum sicut signatum sub signo, et hanc esse celebrem opinionem Parisiis adjecerit. 1267, Octobrfs 28, Viterbii.

Archiepiscopo Narbonensi. Quanto sincerius persouam tuam diligimus, tanto gravius perturbamur cum ad nos ea de te perveniunt, que tui non decent officii gravitatem et presertim cum in status tui vergunt periculum et honoris. Sane familiariter tibi scribimus illo dumtaxat conscio, qui presentem exaravit scripturam, ad nostrum pervenisse nuper auditum quod tu in nostra exist.ens curia cuidam magno viro tecum de sacramento altaris conferenti dixisti, corpus Domini nostri Jhesu Ghristi sanctissimum essentialiter in altari non esse, sed tantum sicut signatum sub signo, et hanc celebrem esse opinionem Parisius adjecisti. Repsit autem hie sermo latenter inter aliquos divulgatus et ad nos postremo perveniens scandalizavit nos plurimum, nee facile iiobis extitit credere talia te dixisse que heresim continent manifestam et illius sacramenti derogant veritati, in quo fides eo negotiatur utilius, quo seiisum superat, intellectum captivat et suis legibus subicit rationem. Eapropter tue fraternitati consulimus, ut non plus sapias quam oporteat. Non imponas Parisiensibus quod non sentiunt1, sed fatearis humiliter et firmiter teneas quod communiter tenet ecclesia, quod sancti docent et predicant, sub speciebus scilicet panis et vini post sacra verba juxta ritum ecclesie ore sacerdotis prolata esse vere, realiter et essentialiter corpus et sanguinem Domini nostri Jhesu Ghristi, licet localiter sit in celo. Et si forsan habes mem'oriam cui vel quibus asserueris, id scripto vel verbo reyoces, ne de te male sentiant qui male judicant de tarn insigni misterio te sentire*. Dat. Viterbii v kal. Novembris, anno iij.
Epistolae et dictamina cfovn. dementis papae IV Reg. Vat. dementis TV, n 33, ep. 391, fol. 64; n 35, ep. 394, fol. 74b, et in aliia codd. n 418 citatia. Martfene, Thes. nov. anecd., II, 536, n 549. 1. N 35 pvaebet sentiant . 2. Vide responsum archiepiscopi in n sequent!.

41.8. Maurinus archiepiscopus Narbonensis scribit papae dementi super hoc de quo reprehensus erat} videlicet de Verbo indiscreto circa sacramentum altaris.. 1267, post Octob. 28.

Rein horrendam, summe detestabilem, heresim manifesto continentem, pio motu sancta vestra paternitas suo devoto filio decenter scripsit nos dixisse cuidam magno viro, dum olim essemus in romana curia conferendo cum eodem, adicientibus nobis Parisius qelebrem esse opinionem, corpus Ghristi non essentialiter et vere esse in altari, sed sicut signatum sub signo, prout repsit1 postmodum latenter sermo ad vestram audientiam pervenit. Quod si memores essemus nos dixisse aut forsan lingua labente dixissemus, studeremus revocare, quod nequaquam cogitavimus nee os nostrum polluimus errore

1267]

AB A N N O M C C U S Q U E

AD P H I L I P P U M IV

REG.

FRANC.

471

tanto vel minore in aliqua facilitate testimonio Parisiensium doctorum. Quod si quis vellet in dicti falsi impositione contra nos persistere, promptos nos inveniret in mortem et in vitam ire. Sed, pater sanctissime, narrayerunt michi iniqui fabulationes, sed non ut lex vestra et nostra tenet, imiiio verbum iniquum constituerunt adversum me tain impudenter quam irreverenter non parcentes pontifical! quam forte d'esiderant dignitati. Sed in prefati dicti insaniam sthnulad a sathana iuciderunt transcendentes, qui Dei yirtutem juxta moduni naturalium rermn montientcs audacius ac periculosius veritatl contradixerunt, ut magister Petrus Lombardus recitat in principle decline distinctionis quart! Sententfarum, asserentes in altari non ease corpus Christ! vel sanguinem, nee substantiam' panis et vini in substantiam carnis et sanguinis convert!, seel ita Christum dixisse, hoc est corpus meum, sicut clixit apostolus ad Corinthios : Petra autem erat Christus . Dixerunt ibi esse corpus tantum in Sacramento id est in signo et soluin in signo a nobis manducari, et hec prima heresis facta est in discipulis Christ! dicentis : Nisi inandticaveritis carnem et sanguinem non habebitis vitam eternam , dixerunt : Durus est hie serino, quis potest audire ? et abierunt retro instruonto Christo illos xij, qui remanserunt, et dicente : Spiritus est, qui vivificat, caro non prodest quicquam. Verba que loquor vobis spiritus et vita sunt , quia sacramcntum quod vobis commendavi, spiritualiter intellectum vivificabit vos, caro non prodest quicquam 8 . Hoc est illucl corpus, de quo Eusebius 8 ait : Quia corpus assumptum abla turns oral, ab oculis* et illaturus syderibus, necesse erat ut die cene sacramentum corporis et sanguinis consecraret et commendaret nobis, ut coleretur jugiter per misterium, quod semel offurcbalur in precium, forma data a Domino consecrationis 5 verbi celestis, quod corpus sit consecratmn sive caro Ghristi. Interiorem hominem reficit spiritualiter et saginat . Non tamen lateat, pater sancte, quod vos scire nullatenus dubitamus, quod quatuor modis suini dicitur : priino similitudine, ut species panis et vini, et hoc improprie. Secundo materialis 6 caro Ghristi 'crucifix! et lanceata, que prius de virgine sumpta est, et sic proprie accipitur. Torcio ipsa ecclesia vel ejus unitas mistica. Quarto ipsa caro Christ! .spiritualis, que vere cibus est, quam carnem qui manclucant spiritualiter veritatem carnis et sanguinis dicuntur sumcrc, quia ipsam efficienciam, id est ipsam peccatorum remissionem habent, pro qua sic oralur cum dicitur : Proficiant in nobis, quesumus, Domine, tua sacramenta quo continent, ut quod mine spe gerimus rerum vc pit ate capiamus , id est predictam eflicienciam, et etiam verum corpus Christi, quod sic sumitur, quod verissime7 est in altari, ut etiarn dicit Augustinus, visibiliter in celo, quia in forma humana, sed in altari invisibiliter, scilicet in forma humana, quod sub speciebus panis et vini operitur, ubicumque in altari celebretur; integrum est, non per partes discerptum, ut illi dixerunt, qui retro abierunt. Verus ergo Deus et verus homo in hoc est sacramento, quod est corpus Christi, plenum gratia et divina majestate, rerum veritatem et naturam in se continens, mistica consecratione panis in corpus et vinum in sanguinem substantialiter

472

CHARTULA.RIUM TJNIVERS.

PARIS.

[1267

conversum vi verbi divini et secreta potestate creaturam mutantis in membria dominice passionis, sicut per Spiritum Sanctum, ut ait Augustinus, vera caro sine coitu creata est in aula virginali, secundo sumptmn est de virgine in cruce lanceatum crucifixum : idem iiumero post resurrexit et in celum ascendit. Ut enim ait Gregorius : quis fidelium habere dubium possit, in ipsa immolationis hora ad sacerdotis vocem celos aperiri, in illo sanctissimo Christi inisterio angelorum choros adesse, summa et inia sociari, ut 8 in eodem momento substantia panis et vini in corpus Christi secundum totam substantiam conversum mirabiliter vel immutatum, quod est celeste in celum rapitur ministerio angelorum corpori Ghristi consociandum, quod ante oculos sacerdotis in altari videtur sub speciebus videlicet panis et vini esse vere, 11011 ut asseruerunt hujus heresis prime falsi Ghristi discipuli, ut signatum solurnSin signo vel sub signo, a veritatis tramite et orthodoxe fidei catholice recedentes per errorem. Ut igitur fides habeat meritum et non esset error carnis et sanguinis, nee ridiculum a paganis, nee sub humana specie sumilur, sed sub speciebus sacramentalibus panis et vini. Unde dicit Hylarius papa, quod 11011 est quantitas visibilis in hoc estimanda misterio, sed spiritualis virtus sacramenti, id est, non est ibi in ilia representatione, qua humanis sensibus subici valeat et representari, vera tamen substantia et quantitas corporis Ghristi et virtus sacramenti spiritualis, videlicet uniens cum corpore mistico, secundum quod dicit Hugo de Sancto Victore. Sed de hiis hactenus, quia misteriuin fidei credi salubriter potest, investigari autem quantumque salubriter non potest. Voluntati ejus atque potencie salubre atque mirabile hoc sacramentum et supra naturam penitus ascribatur. Sed deus hujus seculi operatur in illis difEdencie filiis, qui non rationi voluntatem subiciunt. Insipiencia verba contra nos callide coaptare nituntur, non veri sed placiti rationem sectantes, quos iniqua voluntas, non intelligencie veritas, incitat, dum ad fabulosam calumpniam se convertunt loquentes mendaciter ypocrisim (quia in verbis eorum pielas quam amisit conscientia) predicando : cc Narbonensis diocesis illius9 tempore hinc inde discerpitur, male regitur, ydiota prelatus est , impudenterque per multa media sagaci diligencia serpunt, et se latenter ingerunt, ut locum habeat sequens relatio prelationis ambite in anime sue periculum, quod nequaquam advertunt ambitionis desiderio vel ante oculum rationis verborum mendacio, piam fidei sanctitatein in eo in quo est denigrare molientes, sine fide contra veritatem fidei, que in nobis est a sacro fontis baptismate, culpabiliter bellant. Quam postmodum Parisiense studium clarius coiitirmavit exclusa prorsus a nobis ilia dampnabili et execrabili heresi, quam nobis imponunt, virus sue nequitie in nos transfundendo, in electorum gloria maculam ponentes. Si autem apostolicam bibulam invenirent et lucernam veritatis, si quam sibi placitam in nobis Deus misericorditer exaltavit, que paternitati vestre ab initio bene complacuit immo benigne efficaciter prombvit, et nos cum multa cordis amaritudine jurgio jugiter exposuit : nee tamen pacienter sustinere deb em us quod dicitur in proverbiis11, cor, quod novit amari-

1267]

AH

ANNO

MGG

USQUE

AD P H I L I P P U M

IV

REG.

FRANC.

473

tudinem anime sue, ut in gaudio ejus misceatur extraneus. Absit ergo, pater sanctissime, quod contra dominice fidei professionem vipereeque doctrine fraudulenciam in aliquo infidelitatis aut sacrorum fermentationi vel sathane aditum pandamus, ut a sanctorum patruin vestigio atque sancte matris, ecclesie discedamus limitibus et vestris. Nee manus nostra rudi calamo conscripsit per vestram summam preeminentemque sapientiam corrigenda in suis sentcntiis aut verbis. Sanctitatem vestram conserve! Dei filius in longitudine dierum. Am en.
Epistolae et dictamina dom. dementis papae IV, Reg-. Vat., n 30, fol. 7511; n 33, ep. 446, fol. 72; n 34, fol. 114>, sub rubricn : Archiopisuopus Nurboncnsis ad pupum ; n 35, ep. 458, fol. 84*; n 36, fol. 71b, ubi rubrica sicut supra. Bulaeus, III, 373. 1. N 35 : rcscripsit . 2. August, sup. Psalm. 98. 3. Emissenns, horn. 5 in Paacba. 4. N 30 : a nobia ab oculis . 5. OmncB codd. pruoter nm 36 : forma dictu a Domino consecrations . 6. N 34 : materialiter . 7. Ubitjue cxcoptis n1" 30 et 34 : visibilo . 8. N 30 : ot . 9. Episcopi Maurini. 10. Vel ante officium ii1 30, 33, 3B. 11. Prov. 14, 10.

419.

Rogerus Baco in libra Clementi IV dedicate deplorat Parisiis et ubique magistros sententiarios prae baccalariis sricrac serif turae dignitatem sibi vindicarc. Circa an. 1267.

Qiiartiini pcccatum [studii theologie] cst quod prefertur una Summa 1 magistralis textui* facultatis llioologice, scilicet liber Sententiarum, nain ibi est tola gloria theologorum, que facit onus unius equi. El, postquam ilium legerit quis, jam presumit se de magistro iheologie, quamvis non audiat Uicesunam parlem sui textus 8 . Et bacalarius qui legit textum succunibit lectori Sententiarum Parisius et ubique, et in omnibus honoratur et prefertur. Nam ille qui legit Sententias, habet principalem horam legendi secundum suam yoluntatoin, habet et socium et cameram apud religiosos. Sed qui legit Bibliara, caret his et mcndicat horam legendi, secundum quod placet lectori Sententiarum. Et ille 3 qui legit Sententias, disputat et pro magistro habetur; reliquus qui textum legit, non potest disputare, sicut fait hoc anno Bononie* et in inultis aliis locis, quod est absurdum. Manifestuni est igilur quod textus illius facultatis subjicitur uni Summe 1 magistral!". Sed pro hoc [textu] est statutum cujuslibet facultatis. Nam omuls alia facultas utitur textu suo, et legitur textus in scolis, quia statuto textu suo solum statuuutur omnia que pertinent ad facultatem, quia propter hoc sunt textus facli, [et] hie longe magis, quia textus hie de ore Dei et sanctorum allatus [est] mundo, et est ita magnus quod vix sufficeret aliquis lector ad perlegendum eum in tota vita sua, secundum quod magistri legunt. Deincle sancti doctores non usi sunt nisi hoc textu, neque sapientes antiqui, quorum aliquos vidimus, ut fuit dominus Robertas episcopus Lincolniensis et frater Adam de Marisco, et alii maximi viri. Contra 6 vero Alexander 7 fuit primus qui legit 8 et tune legebatur aliquando, sicut liber Historiarum* solcbat legi, et adhuc legitur rarissime. Et mirum est quod sic est exaltatus liber Sententiarum, quia liber Historiarum est magis proprius theologie. Nam 60 Chan. Univ. Paris. I. '

474

C H A R T U L A R I T J M T J N I V E R S . PARIS.

[1267

prosequitur textum a principio usque in finem, exponendo ipsum. Et liber Sententiarum non adheret textui, sed vagatur extra textum per viam inquisitionis. Si igitur aliqua Summa deberet preferri in studio theologie, debet liber Historiarum factus vel de novo fiendus; ut scilicet aliquis tractatus cerlus fieret de historia sacri textus, sicut fit in omni facilitate.
Opus minus Roger! Baconis in Opp. hactenus inedita, ed. Brewer, p. 328. Librum praedictum Rogerus Baco c. an. 1267 ad Clementem papam IV destinavit. Fragmentuin supra editum non levis moment! est, cum nobis indicet mutatationem proccasu temporis paulatim introductam in ordine lectionum Universitatis Paris, Cf. supra n 127. Rogcrus Baco a septem peccata studii principals quod est theologiae enumerat. Bulaeus, III, 383. 1. Brewer : sententia , sicut et infra. Compendium in mas. pro scntentia ot summa quandoquo oat idem. 2. I. e. Bibliae sacrae. 3. Brewer perperam : alibi . 4. In studio fr. Minorum. 6. I. e. lectura Sentontiarum praofertur lecturae Bibliae. 6. Brewer : quia . 7. Alexander de Hales. 8. Intellige Sententias . In hoc tanbum sonau verum eat, Alexandrum primum fuisse qui Sententias legerit, eo quod ipsc modum legendi Sententias in Universitato Paris, et alibi usitatum, i. e. textum Sententiarum subdiyidendi, super singulas partes Quaestiones inslitueudi, primus invexil. In hoc sensu etiam verum est librum Sententiarum facero onus unius equi . 9. Potri Gomostoris. Gf. pai'ta intvod. n 8, n. 1.

420. Clemens IV magistro Radulfo de Albussone facultatem concedit Parisiis domum f/uamdam pro inhabitatione decent pauperum scholarium acquirendi.
1268, Januarii 23, Viterbii.

Magistro Radulfo de Albussone capellano nostro, decano Garnotensi. Acquisitas opes qiias tanquam recepti beiieficii non ingratus a Domino, qui eas tibi tribuit, videris recognoscere in pios usus ac laudabiles prudenti disponens consilio dispensare, vodvum dudum conceptum habes propositum, domum unam Parisius pro inhabitatione decem pauperum scolarium ibidem studentium, ac tarn ibi quam alibi annuum redditum sexaginta librarum parisiens. de bonis emere propriis pro scolarium necessitatibuB eorumdem. In quo postulatum a te instanter oportimum apostolici favoris presidium propria gratitudine apponimus, qui hunc bonum affectum in te divini amoris spiritu- suscitatum valde reputamus acceptum, cum ad provectum pariter et profectum intendamus ferventer scientiam querentium litteralem, fructus producer multiplices spiritualiter ac temporaliter assuetam. Quare nos tuis supplicatioiiibus inclinati, auctoritate tibi presentium indulgemus, ut postquam hujusmodi domum in dicto loco, Parisius videlicet, emptionis vel alio justo titulo acquisiveris, ac in usus habitationis deputaveris prelibate, in Rothomagensi, Parisiensi, Ebroicensi, et Garnotensi civitatibus et diocesibus decimas, ex quibus possit predictarum sexaginta librarum parisiens. redditus annuus provenire, de manibus laicorum redimere valeas, sustentationis eorumdem scolarium usibus in perpetuum irrevocabiliter ascribendas. Non obstante aliqua indulgentia sedis apostolice cujuscunque tenoris existat, per quam horum effectus impediri possit quomodolibet vel tardari. Nulli ergo, etc., nostre concessionis, etc. Si qiuVautem, ec. Dat. Viterbii x kal. Februarii1 anno iij.
Reg. Vat. Clementis IV an. 3 (n 32), ep. 146, fol. 193*. In documents non occurrit quem efFectum haec epiatola pontificiihabuerit, cum hie solum hujus collegii mentio fiat. Notum est tantummodo Radulfum, qui an. 1266 in episcopum

1268]

AB A N N O M C G U S Q U E

AD P I U L I P P U M IV REG.

FRANC.

'

475

Ebroicensemjslecttis est et juri suo in gratiam Radulfi Grosparmi cessit (Gall. Christ., XI, 587), quandam plateam Universitati Parisiensi legasse, ut apparet ex charta an. 1292 apud Bulaeum, III, 502. Radulfus ibidem designatur ut quondam canonicus Ebi'oicensis .

421. Clemens IV Roberto de Sorbona provisori pauperum magistrorum convictum vel convention approlat et de electione provisoris pro futuro ordinat.
1268, Martii 23, Viterbii.

Clemens episcopus servus servorum Dei dilecto filio .. provisori pauperum magistrorum et ipsis magistris in theologica facilitate studentibus in vico ad portas ante palatium de Tennis Parisius sub communi vita degentibus salutem et apostolicam benedictionem. Suadente vobis gratia bonitatis, qua virtutum studiis insistentes, sacre pagine cupitis muniri dogmatibus et in hiis alios erudire, in unum convenistis vivendi commercium, et commune vobis habitaculum elegistis. Volentes itaque vobis et statui vestro apostolicum exhibere favorem convictum et cohabitationem vestram duximus approbandos, jure veiierabilis fratris nostri .. Parisiensis episcopi semper salvo, auctoritate presentium districtius inhibentes, ne quis domos, possessiones et alia bona vestra que impresenliarum rationabiliter possidetis aut in futurum justis modis prestante Domino poteritis adipisci, invadere, distrahere vel occupare presmnat, seu aliis usibus applicare. Nichilominus quoque statuimus et etiam ordinamus ut te, fili, provisore obeunte nullus in locum tuum per fraudis astutiam apponatur, nisi quern .. loci archidiaconus, ..* cancellarius Parisiensis, ac magistri Parisius actii regentes in theologica facilitate, necnon decretistarum et medicorum decani, .. rector Universitatis Parisiensis, et procuratores quatuor nationum communiter vel major pars eorum duxerint apponendum. Ideoque provisor in congregatione vestra pauperes magistros et ycloneos, qui rexerint in artibus, de quacunque sint natione possit admittere, ac exincle minus ydoneos amovere, prout inspectis circumstantiis universis viderit expedire, qui etiam de dictorum magistrorum receptis et expensis annis singulis archidiacono, cancellario et aliis supradictis vel aliquibus ab ipsis vel a majori parte ipsorum qui ad hoc extiterint deputati teneatur reddere rationem. Archidiaconus insuper, cancellarius et alii memorati seu major pars eorum provisorem quern duxerint statuendum amovere valeant prout viderint faciendum. Nulli ergo, etc., nostre approbationis, inhibitionis, constitutionis et ordinationis, etc. Si quis autein, etc. Dat. Yiterbii x kal. Aprilis, pontificatus nostri anno quarto.
Duo originalia in Arob, nat. Paris. L. 262, n1* 124, 125. In priore adhuc superest bulla plumbea fil. seric. flavi et rub. colons appensa; tantummodo in membrana averse istius legitur : if. cap. xvj. Revera exstat in Reg. Vat. Clem. IV, an. ft (n 32), op. 16, fol. 220i. Women procuratoris harum litterarum occumt in parte superiori a tergo utrinac[ue exemplaris : Guillormus de Duaco . Cartul. de la Sarbonne in Bibl. nat. Paris, ms. lat. 16069, fol. 56; 110*>, ubi rubrica : Copie littorarum contra magistruna , quae locutio spcctat ad documentum infra n 43B editum. Hemeraeus, Sorbonae origines, ibid., ms. lat. 6493, fol. 35b. Bulaeus, III, 236. Jourdain, n 220, epistolam perperam aijl an. V (1269) refert, Clemente IV jam morttio. 1. In originalibus He ot postca puncta desunt, exstant in Registro.

476

CHARTTJLARIUM TJNIVERS.

PARIS.
* !!? **" *

[1268

422.

Clemens IV Reginaldo episcopo Parisiensi injungit ut magistris sacerdotibus Collegii de Sorbona et aliis capellanis in eorum oratorio divina celebrandi det facultatem.
1268, Martii 30, VHerbii.

Clemens episcopus servus servorum Dei venerabili fratri .. episcopo Parisiensi1 salutem el apostolicam benedictionem. Supplicationi, qua dilecti filii magistri pauperes; qui in artibus adepti magislerii dignitatem in iheologica facilitate student et in vico ad portas ante palatium de Tennis Parisius sub communi vita degunt, attenta, instanlia nos pulsarunt benignum accoinodantes auditum, fraternitatem luam rogamus et bortamur attente quatinus magistris ipsis habendi oratorium in domo ipsa, in quo illi ex ipsis qui fuerint in sacerdotio constituti aliis predictis magistris presentibus et audientibus, ac alii etiam ydonei capellam, quos ab ipsis magistris ad hoc requiri conligerit specialiter et vocari, cum opus fuerit,- magistris eisdem divina bfficia celebrare possint absque juris prejudicio alieni, ob nos train et apostolice sedis reverentiam liceiitiam quam liabere postulant et affectant, si expedire videris, liberaliter largiaris, ut ex nostra intercessione, quam sibi efficaciter sperant prodesse, salubre suum in hoc propositum fuisse gaudeant adimpletum, et nos devotioiiem tuam dignis proinde laudibus prosequi debeamus. Dat. Viterbii iij kal. Aprilis, pontificatus nostri anno quarto.
Originale in Arch. nat. Paris. L. 262, n 126. fiestant fila cannab. In membrana a versa : Guillevrmis do Duaco . Ad haec.yi.de supra epistolam. Urbani IV similis tenor is, n 388. Capellam quamdam non multo post eaao ftibricatam, apparet non tantum ex primaevis Statutis (n 448), (june tamon temporis nota carent, sed praecipuo ex documcnto an. 1281, nvensis Septembris (Cariul. de la Sorbonne, Bibl. nat. Paris., ms. lat. 16069, fol. 9 b ), contiixento canonicorum Sancti Bonedicti declarationem, nonnulla do terris, domibus, yineis, possessionibus et aliis bonis a provisoro ot magistris Sorbonae ncquisita consiatere in territorio, in quo memorati cauoiiici jurisdrctionem ob tin cut iemporalem. Inter alia afforuntuv : domus in qua eat celarium, quo est pars illius domua, in qua mansit magister Gcravdus dc Remis.... Domus in qua nuuict portarius inferior Item omnes cainere site in curia paupcrum magisti'orum usque ad aulam p.oruin, scilicet capella, coquina ct olio camere a coquina site contigue xisque ad domum in qua mansit cantor Noviomensis, cum curio dlctovum magistrorum et jardinis sitis retro capellam eorum usque ad magnani domum quondam magistri Petri de Ghambei'iaco, oanonici Sancti Audomari . Episcopus Parisicnsis Simon insuper magistris Sorbonae an. 1304 concessit, ut in oratorio domus de Sorbona drvina licite cclebrent et faciant obsequia celebrari . Orig. in Arcb. nat. Paris. M. 74, nn 3. 1. Reginaldo de Govbolio hoc anno, 6 Junii, mortuo, Stepbanus Tempier, qui fuit cancellariun Pnrisionsia (vide supra n 396), in episcopum Pnrisienscm electus cst. Octob. 7 juravit se servaturum jura ecclesiae Paris. Gf. Gudrard, Cartul. de Tdglise de Notre-Dame, I, 168. Stephen! successor in officio cancellarii fuit magister Nicolaus, qui jam 8 Octob. an. 1268 ut cancellarius nominatur (Guerard, 1. c., I, 169), et an. 1271 Johannem. Aureliauensem succcssorom habuit. Vido infra 11 437.

423. Guillelmus de Saana, ecclesiae Rotomagensis thesaurarius, de bonis suis ordinat et disponit pro duodecim scholaribus theologiae et duodecim parvis scholaribus artistis Rotomagensibus; scholaribus theologis domum et libros donat,
1268, mense Novembri.

Omnibus hec visuris Guillermus de Saana , ecclesie Rothomagensis thesaurarius, salutein in Domino. Noveritis quod cum ego acquisiissem tarn in civitate Rothomagensi quam extra possessiones et redditus usque ad sum-mam sexies viginti librarum et septein et decem solidorum et quinque denariorum turonens., quorum fit expressa mentio in

1268]

AB

ANNO

MCC U S Q U E AD P H I L I P P U M

IV

REG.

FRANC.

477

litteris domini regis, in pios usus et militates pauperum comnrittendos : ego valens corpore et mentis compos volens de bonis mihi a Deo collatis et acquisitis aliqua universalis ecclesie usibus et commoditatibus pauperum applicare, maxime in his que directe videntur respicere coininodum animarum, de predictis bonis taliter ordino ac dispono etiam donatione inter vivOvS, videlicet quod duodecim scplares theologi, si tot bonorum facultas et temporis csse perrniserit, manentes simul in domo una Parisius vel alibi, ubi soleinpne stiidiinii esse conligerit, habeant quilibet tres solidos parisiens. per hebdomadam, per hebdoinadas quadraginta quinque, termino incipiente a festo S. Dionysii, vel circa; item quod alii duodecim artiste parvi, si aliquando esse possint, habeant de predictis reddilibus viginti quinque libras turonens. tarn pro domo quam pro pane, cum beneficio thcologorum predictorum. Volo etiam et ordino quod predicti scolares omnes eligantur, cum opus fuerit, ab archidiaconis duobus Majoris Caleti9 etMinoris Caleti cathedralis ecclesie Rolhomagcnsis qtii pro tempore fuerint, intervenieute si videbitur assensu domini Rothomagonsis nrchicpiscopi, si tune mveniri dicti archidiaconi non possint, cum electio aul provisio oril, fienda de quodam bursario; quodque 8 dicti scolares sint tarn de Majori Caleto, quam de Minori, si in istis duobus Galetis sufficientes et idoneos inveniant, vel si non inveniunlur in istis duobus Galetis, saltern ex tola diocesi Rothomagensi sint. Et tales eliganlur quantum ad theologos, qui rexerint probabiliter in artibus quibusdam, et quantum ad utrosque, qui sint quantum ad mores conversationis laudabilis et honesto. Item volo et ordino quod si predicti theologi vel aliqui post sex annos 'theologiam audierint, vol bcncficium aliquocl sufllciens fuerint assecuti, quod ex tune alii idonei et suflicicntes eligantur per c'.osdcm electores et substituanlur eisdem, sub modis et conditionibns aiitediotis, onini contradictione et aifectione carnali cessantibus, nisi atftjuts' illorum in tanta pro-rogaliva soientie emineat, quod possit in scolis alictijus magistri theologie publicas logero loctioncs; et tune dimittatur ibidem, si voluerit, donee ad cathedram valeat ascendere magistralem. Rosiduum autem predictorum reddituutn et do mum quam habeo Rothomagi in ponlc Gaufrodi, soluto censu cloinus dictorum theologorum, do et. lego priori Beato Magdalonc*, pro colligcndis et assignaiidis dictis scolaribus redditus antedictos, pro suis et suoruin laboribus et expenais. Yolo etiam et ordino quod de predictis theologis duo, consimililcr cligendi, remaneant tempore vacationis, scilicet per septem hebdoinadas, ad cuistodiam domus ac in ea contentorum. Ad opus autem predictorum theologorum do donatione inter vivos domuin, quam emi JParisiua a Guillelmo dicto Fructuario juxta Harpam, in parrochia Sancti Severini. Do etiam ipsis ad opus omnium et singulorum totuin corpus theologie, videlicet biblias simplices et sufficientes, item libros glossatos omnes el quosdam duplicates, cum postillis et lecturis sufficientibus, et quibusdam summis moralibus, cum sennonibus diversarum compilationurn", item volumina plura sententiariim cum suminis ct scriptis pluribus de questionibus, item originalia plura, et multa alia scripta, quorum omnia nomina in quadam Httera sigillo meo sigillata conti-

478

C H A R T U L A R I T J M U N I V E R S . PARIS.

[1268

nentur. Et predict! theologi manebimt annul- propter commoditatem librorum, et propter collationes invicem faciendas, et propter alia multa. Item parvuli artiste, si qui sint, similiter manebunt insimul tarn propter commodum collationis, quam propter honestatem morum, ac in testimonium probitatis. Item dicti theologi jurabunt quolibet anno se servaturos statuta que pro eis feci, secimdum quod in meis litteris eorum seriem continentibus plenius contihetur. Si autem contingat, quod Deus avertat, quod stadium Parisiense vel aliud solemne ex toto cesset vel penitus dissipetur, volo et orclino quod predicta omnia remaneant domui dicte Magdalene et leprosis de Monte" juxta Rothomagum, in pauperum necessitatibus expendenda et convertenda, quousque studium generale alicubi reformari contingat; tali videlicet modo, quod qualibet hebdomada tradantur priorisse de Magdalena vel persone, que providebit mfirmis sub priore in domo sua vel hospitali jacentibus viginti solidos parisiens. pro. privatis necessitatibus infirmorum,.ila tameii quod prior vel provisor dicte domus non relevetur pro hoc a quotidianis et consuetis expensis. Residuum autem debetur leprosis de Monte predicto in eorum necessitatibus expenclendum fideliter usque ad summam pauperum de Magdalena predicta, et de eo quod supererit fiat equalis distributio inter fratres Predicatores et Minores et pauperes hospitalis 7, quod constitui in parrochia Sancti Audoeni Rothomagensis. Et volo et ordino quod ad omnia ista fideliter facienda compellantur dicti priores per dominum archiepiscopum Rothomagensem qui pro tempore fuerit, quern in istis omnibus sub dicta forma rectorem instituo et clefensorem perpetuum. In cujus rei testimonium, sigillum meum presentibus apposui, Datum anno Domini MGGLXVIII, mense Novembri, testibus scilicet magistro Johanne de Sainteville8,tunc procantore Rothomagensi, magistro Jacobo de Temericour 9 et Juliano de Breteville 10 canonicis Rothomagensibus, et aliis.
Apographa tria in Arch. Uniyers. Paris, ann. 1624, 1639 et 1679, theoa XXII, Z. I, 1, 2, 3. Arch. Univ. Rog. 96, fol. 43. De Belbeuf, Notice sur le college du Tresorier, p. 35. F^libien, Hist, de la ville de Paris, III, 286, ubi textus mendosus. 1. Vide supra n 411. 2. Tarn in Majori Galeto (Grand-Gaux) ijuam. in Minori Caleto (Petit-Gaux) arohidiaconus residebat. 3. Intellige : Oudino et dispono quod , etc. 4. Rotomagi. 5. Apogr. ace. : complationum (unde mendum in Reg. 96 : contemplationum). 6. LSproserie du Mont-aux-Mnlades. 7. L'H6pitaI du roi. 8. Apograph. primum : Stanuilla . 9. Apogr. sec. et tert., etiam Reg. 96 : Du Megtuit. 10. Reg. 96 : Johanno do Bretteville .

424.

Summits pontifex prohibet ne religiosi, abjecto suo halitu, leges et physlcam in scholis audiant magistrosque easdem doceant. Ann. 1227-12&8.

Gravis et dolore non vacua nobis insinuatio patefecit quod quidam viri religiosi causa studiorum in alienis partibus commorantes, contemto sue religionis habitu et spretis predecessorum nostrorum prohibitionibus, audire leges et phisicam non verentur. Ea propter ne de sua malitia seu inobedientia comodum valeant reportare, excommunicamus

1268]

AB A N N O

M C G U S Q U E AD P H I L I P P U M IV

REG.

FRANC.

479

omnes religiosos cujuscunque Ordinis, qui decetero in scolis vel alibi talem habitum non gestaverint, qualem videlicet gestaturi essent, si in suis claustris vel monasteriis morarentur; hac eadem sententia innodantes doctores et magistros, qui tales suo habitu relicto vel leges vel physicam docuerint audientes, vel in scolis suis presumpserint retinere. Ne autem per ignorantiam se possit quis excusare, precipimus quod supradicta omnia-per scolas singulis annis per locorum episcopos publicentur:
Bibl. Capit. Posonii, ma. 13 (snoc. XIII-XIV), fol. 224b, sub titulo : Ne clerici vel monachi secular, negotiis sc immisceant . A fol. 224-231 * in ms. laudato continetur collcctio dccrctalium extrayag. a G-regorio IX usque ad Clomentem IV. Epistola supra exscripta in istu collectione noiium locum obtinct. Cuinam. pontificum a Gregorio IX usque ad Gleraentom IV ascribenda sit eruoro non possumus.

425.

Summits pontifex archiepiscopo Remensi et Guidoni episcopo Autissiodorensi de corrigendis execs sib us perpetratis in Universitate Parisiensi scribit. Ann. 1261-1268.

Archiepiscopo Remensi et G. Autisiodorensi episcopo. Quasi flumen Dei repletion aquis Parisiense studium scientiarum ubertate fecundum mo rum norma et in utriusque affluentia doctrine redundans eo haberi meruit in singulorum affectione prestantius, quo ipsum velut ad illuminationein gentium divinitus instituturn, religioni christiane fidei et cunctqrurn prpfectibus fuisse probatur utilius et speratur in posterura Deo auctore futurum. Fluminis eternum hujusmodi irriguum civitatem Dei letificans multipliciter universalem ecclesiam illustravit et ipsius doctrina crescens ut pluvia velut imbrem super herbain et stillam super gramma sui eloquii ftuenta dijffudit, rudes erudiens et acuens aciem ac plenius lumen illuminans doctiorum. Hoc est igitur flumen aque vive tanquam .cristallus splendidum de Dei et agni sede procedens doctrina vite vivificans animas et moribus faciens ac virtutibus resplendere. Ipsius itaque studii fructus uberes, quos velut ager plenus cui benedixit Dominus in ecclesia universali produxit, meditatione frequenti revolventes in animo ex eo etiam specialiori afTectu ad ejus prosperitatem afficimur quod olim, dum nos minor status haberet, in ejus laribus1 obversati de illius dulcedine grata libavimus per plures annos secus decursus sedentes ipsius*. Hinc etiam magnopere afFectamus ut quo magis studii ejusdem conservata tranquillitas in communis utilitatis incremehta diffunditur, eo amplius et pax in eo servetur intrinseca et illud extrinsecus apud omnes fame claritate prefulgeat, nullisque indignis laceretur eloquiis vel indecentie maculis involvatur. Verum sicut mirantes audivimus et dolentes referimus super solitum spleridorem ipsius quasi densitas caliginose nubis oppanditur, dum consueta sui nominis puritas aliquorum inibi sub scolarium appellatione degentium gravibus excessibus maculatur. Licet enim civili etiam censura otium sit in discendis artibus commodatum, nonnulli tamen bujusmodi scolares ejusdem studii non quidem ut expedit studiosi nequaquam aquis Syloe cum silentio euntibus auriendis intendunt, sed illis abjectis Rasin et filium

480

CHA.RTULARIUM

UNIVERS.

PARIS.

[1268

Romelie assumentes in viis Egipti aquas turbidas auriunt, dum se non sine confusione nimia gravium turbationum angustiis involventes, se ipsos ad invicein cum deberent perfecto amore prosequi, perverso nimio odio persecunlur inter se, non sine strage corporum, animarum periculis et fame discrimine bella excitant illorum, se frangunt laboribus et frequenter armorum varielatibus variantes interdum publice per civitatem Parisiensem explicitis vexillis incedunt. Prefati quoque studii honori detrahit, preconia minuit et non modicum obnubilat claritatem, quod in eo ad magistrorum ordinem non examinationis exacte judicio. ut fieri assolet ordinate promoventur ydonei, sed grade procurate subsidio inordinate potius admittuntur indigni. Siquidem jam indifferenter inibi magisterii usurpatur officium, ad quod munus 3 repente prosilitur, et temere ad id sine temporis suffragio, sine laboris merito pervenitur. Magistri creantur subito, non quos juvant morum scientieque suffragia, sed. quibus favor et preces ne pretium dixerimus suffragantur. Hinc ipsius studii disciplina dissolvitur, vagationum frequens procurator occasio, ingeritur convocationum necessitas, ut disputationum vitetur discusaio, et per consequens utililas amittitur. Sicque dum frequenter, interrinnpitur stadium, dum circa illud jngis observatio non servatur, etiam quibus est cura studendi sedula ex intercisa doctrina vix diuturnitate laboris prolixioris acquiritur, quod ex continuato posset spatio temporis brevioris acquiri. Illud insuper ibidem studentium profectibus invidet, dum ejusdem quietem studii multipliciter inquietat, quod debitis ab Universitate ipsius pro communibus negotiis et utilitate contractis cottidie crescentibus per usuraa, citm non sint eidem Universitati bona commuriia nee seculares voluntarii ad contributionem pro satisfactione hujusmodi debitorum occurrant, dum in illorum solutione cessatur, Universitatem ipsam incessanter et usurarum ~vorago molestat et molesta instantia debitorum affligit. Cupientes itaque super hiis provisionis acommode remedium adhibere circumspection! vestre, de qua plenam in Domino fiduciam obtinemus, per apostolica scripta mandamus quatinus ad civitatem eandem personaliter accedentes aliquibus ex doctoribus et aliis* personis Universitatis ejusdem, quos ad hoc ydoneos esse cognoveritis, convocatis cum ipsorum consilio exquiratis et etiam ordinetis vias et modos per quos insolentie hujusmodi conpescantur, occasio vacationibus tollatur indebitis, et prefatis debitis exolutis molestie conquiescant, ne per eas ejusdem fervor tepescat studii vel impediatur vel minuatur utilitas et profectus studentium, sed sublatis eisdem promoveatur potius et utilitas augeatur. Non obstantibus, etc. Quod si forsan exquisilio et ordinatio hujusmodi . ad votivum exitum obicem inexplicabilis difficultatis inveniant, non solum statum negotii sed et veatra et doctorum ac aliorum quos duxeritis convocandos nobis per vestras litteras harum seriem continentes consilia intimetis, ut ex illis instruct! plenius et efTicacius circa hoc prout expedire putabimus favente Domino consilium apponamus. Et nichilominus eidem Universitati mandetis ut aliquem vel aliquos viros ydoneos infra dictum tempus quod eis duxeritis prefigendum cum sufficienti mandate ad nostram personam

1269]

AB A N N O M C G U S Q U E

AD P H I L I P P U M IV REG.

FRANC.

481

destinare procurent audituros et recepturos ordinationem et provisionem quam 'super hiis duxerimus faciendam. Diem autem prefixionis hujusmodi, etc.
Collectio Marini de Ebolo in Arch. S. Petri de Urbe, Cod. G. 117, fol. 226. Arch. Vat. arm. 31, n 72, ep. 2336, fol. 228. Nomen papae et temporis nota dcsiderantur. Epistolam dementi IV ascribi posse ct ultimo quidem anno ejusdem, ax collatione epistolae ciim documcnto infra n 427 publicato et eisdem episcopis inscripto apparet, quamvis fortasse potiori rations ad Urbanum IV referenda sit, ut ex nxodo dicendi qnis judicium ferre possit. De nliis pontificibus bic agi non poteet. 1. Ma. Arch. S. Petri : laboribus . 2. Urbanus IV praeprimis, quanquam et Clemens IV, Parisiis olim. studiis operam dabat. 3. Ms. Ai'ch. Vat. : mimis . 4. Et aliis... ordinetis om. ms. Arch. Vat.

426. Sententia officialis curiae Parisiensis contra clericos et scholares, qui de nocte et die Parisiis cum armis incedunt et flagitia committunt. 1269, Januarii 11, Pansf/s.

Officialis curie Parisiensis universis ecclesiartim rectoribus, magistris et scolaribus in civitate et suburbio Parisiensi constitutis, ad quos presentes littere pervenerint salntem in Domino. Frequens et assidua insinuatio circuinstrepit, quod nonnulli clerici et scolares, necnon eorumdem scrvientes, fatuilate ipsorum clericorum confisi, sue salutis immemores, Deum non habentes pro oculis, stint Parisitis, qtii vitam scolasticam ducere se fmgentes illicitos et liicinorosos actus sepe el; sepius armorum confidencia confisi perpetrant et exercent : videlicet, quod de die et nocte multos vulnerant atrociter, interficiunt, mulieres rapiunt, obprimtint virgines, hospicia frangunt, necnon latrocinia et multa alia enormia Deo oclibilia sepe ot sepius committendo. Et quoniam hec et alia per confidendam armocum et usuin attemptantur, nos, attendentes decretum sumini pontificis, quo cavetur, quod clerici anna portantes excoinmunicentur; attendentes etiam, quod predecessores nostri sic incedentes aliquando excommunicaverunt, ideoque hoc sit notorium et manifestum quod non potest aliqua tergiversation celari et eorum sententia non fuerit revocata; volentes occurrere tantis malis et paci ac tranquillitati studentium et aliorum in pace vivere volentium providere : ad instantiam multorum bonorum et de consilio eorumdem oxcommunicamus in scriptis clericos et scolares et eorum servientes, qui de nocte seti de die Parisius cum armis incedent nisi de licentia reverendi patris Parisiensis episcopi vel nostra. Excommunicainus etiam in scriptis raptores mulierum, fractores hospiciorum, oppressores virginum, necnon omnes illos qui ad hec facienda se colligaverunt. Excommunicamus nicliiloininus omnes illos, qui aliquid de premissis sciverint, nisi infra septem dies a tempore sciencie, postquam sentencia sic super premissis lata ad eorum notitiam pervenerit, illud quod sciverint dicto domino reverendo episcopo vel nobis duxerint revelandum, ot ad emendationem venerint competentem. Absolutionem tainen clericorum pro premissis sic exconimtmicatorum domino episcopo vel nobis specialiter retinernus. Verum quia nonnulli clerici et scolares ac servientes eorumdem, qui veniendo Parisius de partibus suis vel redeundo ad partes suas arma Parisius detulerunt, necnon et quidam alii, scientes clericos scolares ac servientes eorum arma Parisius detulisse, 61 Chan. Univ. Paris. I.

482

C H A R T U L A R I U M U N I V E R S . PARIS.

[1269

verentur ex causis predictis se predictam excommunicationis sententiam incurrisse, tenore presentium declaramus, quod nee est nee fuit intentionis nostre quod predicta sententia ligentur illi clerici scolares ac eorum servientes, qui Parisius causa studii venientes arma consueta deferentes in via, in primo ingressu civitatis Parisiensis usque ad hospitimn suum defferunt, nee etiam illi qui repatriare volentes, vel pro negotiis utilibus et honestis ultra dietam unam a civitate Parisiensi proficiscentes, eundo ac redeundo arma similia defferunt, dum exeunt civitatem. Declaramus etiam illam clausulam qua dicitur : excommunicamus omnes illos, qui aliquid de premissis sciverint , etc., quod non intelligimus illud verbum premissum ad omnia premissa et singula referri, sed ad clausulas immediate precedentes, videlicet de raptoribus mulierum, fractoribus hospiciorum, obpressoribus virginum et eorum qui se ad hec colligant facienda. Presens autein inandatum ita exequimini, quod de inobedientia non possitis redargui vel puniri. Dat. anno Domini MCC LXVIII, die veneris post Epiphaniam Domini.
Chartul. episcopi in Bibl. nat. Paris., ms. lat. 5526, fol. 115 b. Gudrard, Cartul. de I'dglisa de Notrs-Dame, I, 161, qui jure animadvertit Bulaeum, III, 95, has litteras perpernm ad an. 1218 retulisse.

427.

Litterae Johannis archiepiscopi Remensis et Guidonis episcopi Autissiodorensis, quibus enuntiant canonicos beneficiatos et clericos ecclesiae Paris, non teneri ad contributionem pro debitis Universitatis. 1269, mense Februario,

Universis presentes litteras inspecturis Johannes permissione divina Remensis archiepiscopus et G. eadem miseratione Autisiodorensis episcopus salutem in-Domino, Gum nuper a nobis auctoritate sedis apostolice nobis in hac parte commissa emanaverit mandatum, ut magistri et scolares Parisienses pro debitis Universitatis solvcndis contribuant, noverint universi quod intentionis nostre non fuit nee est, quod canonici beneficiati et clerici ecclesie Parisiensis virtute mandati bujusmodi ad contributionem predictam teneantur, nee sententia aliqua propter hoc ligentur sive astringantur, nee pro ligatis habeantur. In cujus rei testimonium sigilla nostra litteris presentibus duximus apponenda. Datum anno Domini MGG LXVIII, mense Februario.
Magnum Pastorale eccl. Paris, in Arch. nat. Paris. LL. 175, p. 572. Gudrard, Cartul. de I'dglise ile Notre-Dame, II, 394. Cf. infra nfi 52Q, 521.

428. Ludovicus IX, Francorum rex, emptionem bonorum confirmat, quae Guillelmus de Saana ad sustentationem duodecim scholarium in theologia Parisiis studentium acquisivit.
i

1269, mense Augusta, apud Vicennas.

Ludovicus Dei gratia Francorum rex notum facimus universis tam presentibus quam futuris, quod cum dilectus .noster magister Guillermus de Saana, thesaurarius Rothoma61.

1270]

A.B A N N O M C G U S Q U E AD P H I L I P P T J M IV REG.

FRANC.

483

gensis, emerit seu acquisierit ut asserit ad sustentationem duodecim scolarium in theologia Parisius studencium * a Roberto et Richardo dictis Rollant, fratribus armigeris, decimam quam habebant. et tenebant a nobis in feodum in parrochia Sancti Martini de Oissello; item viginti librae turonens. annui redditus, in quibua major et communia Rothomagens. tenentur eidem tliesaurario ratione cujusdam molendini siti apud Respeville prope Rothomagum, quod dicitur molendinum Marc d'Argent; item a Guillermo Havart de Guisignisa decem librae annui redditus super quaadam domos sitas Rothomagi in parrochia Sancti Dyonisii; item ab Ervando dicto Bourdon, cive Rothomagensi, decem librae annui redditus super domum sitam in parrochia Sancti Johannis desuper Revellam; item a Guillermo dicto Boulenc, cive Rothomagensi, undecim libras annui redditus super masagium suum et terras suas sitas in parrochia de Guermonvilla; item a Johanne de Muchegros 8 , milite, et ejus uxore decem et septem libras turonens. annui redditus parum plus vel parum minus super terras et redditus ac hominum servicia apud Ogerivillam, apud Buscum, et apud Bollum Montem; item a Richardo dicto Belin centum solidos annui redditus super inasagimn suum et super terras suas sitas in parrochia de Pissiaco : nos prediclas emptiones seu acquisiliones quantum in nobis est concedimus et ratas habemus, volentes quod idem thesaurarius vel ille qui causam habuerit ab eodem premissa tenere valeat imperpetuum et pacifico possidere ad sustentacionem ipsorum scolarium sine coactione aliqua vendcndi vel extra manum suam ponendi, retentis nobis et nostris successoribus in prediclis placito spate omnibus juribus et redibenciis nostris et justicia, si quam prius habebamus ibidem, et salvo in aliis jure nostro ac jure etiam in omnibus alienoi Quod ut ratum et stabile permaneat in futurum presentibus litteris nostrum fecimus apponi sigillum. Actuni apud Vicenas anno Domini millesimo ducentesimo sexagesimo nono, mense Angus to.
Chartn insorfcix vidimus do Gilo do Gompigno, garde de la prevoste de Paris, anni 1284, Martii 29, in Arch. nftt. Paris. S. 6586ft, n B. Portinebat ad Avoh. Uuivcrs. Tria vidimus aetatis poaterioris ibid. nte 2, 3, 4. 1. Vide supva n" 423. 2. Guisogniiuuini, Guiaognios ct Guisoignics. 3. Muoegros.

. Ludovicus IX, Francomm rex, de taxatione hospitiorum scholariurn. 1270, Februarii26, Par/siis,

Ludovicus Dei gratia Francorum rex universis presentes litteras inspecturis salutem. Notum facimus quod nos universitati scolarium Paris, appreciacionem domorum usque ad septennium duximus concedendam. Actum Parisius die mercurii ante brandones, anno Domini MGG 0 LX 0 IX.
Chariul facult. Decret. in Bibl. Arson. Paris., ms. 1121, fol. 181*. Ad hanc chartam vide supra n 82. Ut ex tenore document! liquot, Ludovicus praecoptum suum jampridem datum processu temporis saepius renovavit.

484

CHARTULARITJM

UNIVERS. PARIS.

[1270

43O.

Ludovicus IX, rex Francorum, ad praepositum Parisiensem de scholaribus, qui mercedes hospitiorum non persolverunt. 1226-1270, apud Asnerias.

Ludovicus Dei gratia Francorum rex preposito Parisiensi salutem. Mandamus tibi quatinus scolares Parisienses non astriiigas nee plegios eorumdem ad solvendas mercedes hospiciorum que nundum appreciata fuerunt. Sed si bona securitas de predictorum hospiciorum mercedibus non sit data, bonam super hiis securitatem recipias, et ipsos scolares et eorum plegios super hiis donee Parisius venerimus in pace dimittas. Actum apud Asneres anno Domini millesimo GGXXIIII 1 , mense Marcio.
Chartul. facult. Decret. in Bibl. Arson. Paris., ms. 1121, fol. 182. 1. Sic in ms., ubi haec charta alterana n 429 editam, quae in ms. post privilegium Ludovici IX an. 1229 (supra n 66) locum tenet, cxcipit. Falsa temporis nota huic documonto apposita eat. Vel leg! debet MGCXXYIIII, ita ut ad Martium 1230 ascribenda sit (an. 1230 Ludovicus non semel apud Asnerias morabatur, ut liquet e Rec. des Sistoriens des Gaules, XXI, 409), vel ad annos posteriores, forte ad idem circitor tempus ac charta praecedens. Aegrc concodas cam a Ludovico VIII emanasse.

43Oa. Testamentum Ludovici IX^ regis Francorum, in quo quibusdam monasteries religiosorum et scholaribus Parisiis exsistentibus providet. 1270, mense Februario, Pari&iis.

In nomine sancte et individue Trinitatis, amen. Ludovicus Dei gratia Francorum rex. Notum facimus quod nos per Dei gratiam sani et incolumes testamentum nostrum ordinavimus in hunc modum. Volumus quidem et precipimus quod omnia debita nostra solvantur, et quod omnia forisfacta nostra emehdentur, et fiant restitutiones iiostre per executores hujus testameiiti inferius nominates per se vel per alios, secundum quod viderint expedire. Quibus si visa fuerint aliqua dubia vel obscura, damns eis po testa tern ordinandi et faciendi super hiis, prout inspecta salute anime nostre viderint faciendum. Legamus autem carissime uxori nostre Margarite regine quatuor millia librarian. Abbatie nostre Regalis Montis sexcentas libras. Libros vero nostros, quos tempore decessus nostri in Francia habebimus, preter illos qui ad usum capelle pertinent, legamus fratribus Predicatoribus et fratribus Minoribus Parisius, abbatie Regalis Montis et fratribus Predicatoribus Gompendii secundum discretionem et ordiuacionem executorum nostrorum eisdem equis porcionibus dividendos, preter illos libros, quos dicti fratres Predicatores Gompendii jam habent... Item legamus domui fratrum Minorum Parisiensium quadringentas * libras. Aliis autem domibus fratrum Minorum in regno Francie constitutis per consilium et ordinacionem ministri provincialis Francie, necnon gardiani et lectoris Parisius, qui pro tempore fuerint, vel duorum ex ipsis, sexcentas libras. Item legamus domui fratrum Predicate rum Parisiensium quadringentas libras. Aliis autem domibus fratrum Predicatorum in regno Francie constitutis per ordinacionem et consiliiim prioris

1270]

AB ANNO' M C C U S Q U E

AD P H I L I P P U M IV R E G .

FRANC.

485

provincialis Francie, necuon prioris et lectoris antiquioris domus Parisiensis sexcentas libras... Item domui Sancti Maturini Parisiensis Orclinis Sancte Trinitatis et captivorum sexaginta libras... Item legamus domui Vallis Scolarium Parisiensium quadraginta libras. Et aliis dornibus ejusdem Ordinis centum libras distribuendas eis secundum discretionem et ordinacionem executorum nostrorum... Item legamus pauperibus scolaribus Sancti Thome de Lupera Parisiensis quindecim libras. Et pauperibus scolaribus Sancti Honorati Parisiensis decem libras. Bonis pueris Parisiensibus sexaginta libras. Et minutis scolaribus Parisiensibus a centum quinquaginta libras-per priorem fratrum Predicatorum et garclianum fratrum Minorum Parisiensium distribuendas... Hujus autem testamenti nostri executores constituimus dilectos et fideles nostros Stephanum episcopum Parisiensem, Philippum Ebroycensem electum, Sancti Dyonisii et Regalis Montis abbates, qui pro tempore fuerint, et magistros Johannem de Trecis et Henricum de Verzel clericos nostros, archicliaeonos in ecclesia Bajocensi... In cujus rei testimonium presentem paginam sigilli nostri fecimus iinpressione muniri. Actum Parisius anno Domini millesimo ducentesimo sexagesimo nono, mense Februario.
Origiualo in Arch. nat. Paris. J. 403, n 5. Supereet taeniol. membr. Bibl. nat. Paris., vol. 140 de Brienne, fol. 21. Bulaeus, III, 392. 1. Bricnnc pevperam : rjuadrugintu . 2. His ot nliia nominatis scholaribus in testamentis etiam regum posteriorum certae pocuniac summao lognnluv. Vido v. g. Arch. nat. Paris. J. 403, n'8 10, 11 (Philippi III); 12, 13, etc. (Philippi IV).

431. Testamentum Robcrti de Sorbona de suis bonis immobilibus. 1270, Septembr/s 29, [Parisi/sJ,

Universis presenters liLteras inspecturis officialis curie Parisiensis salutem in Domino. No turn facimus quod in nostra presentia propter hoc constitutus vir venerabilis magister Robertus de Sorbona, canonicus Parisiensis, in plena sua sanitate et compos sue mentis prout prima focie apparebat volens sibi precavere in futurum de bonis suis immobilibus ordinavit in hunc inodum. Primo enim omnia bona sua immobilia. que tenet in manu mortua, videlicet vineas, domos, census cum eorum pertinenciis que acquisivit Parisius seu confinio ejus, vel acquiret in manu mortua usque ad diem mortis sue 1 , dedit donatione inter vivos congregation} pauperuin magistrorum Parisius in theologica facultate studentium, quorum diu provisor extitit, et mine dominium et proprietatem dictorum bonorum in ipsos pauperes magistros transferendo. Item dilectum suum virum venerabilem magisGaufridum de Barro*, canonicum Parisiensem, post decessum ipsius magistri R. suum coustituit heredem omnium aliorum bonorum suorum immobilium, que nbn tenet in manu mortua, videlicet vinearum, domorum, censuum, feodi cum eorum pertinentiis seu appendiciis, que acquisivit Parisius vel in confinio ejus vel que acquiret usque ad diem mortis

486

CHARTULARIUM UNIVERS.

PARIS.

[1270

sue, excepta dumtaxat domo quadam sita in moute Sancte Genovefe 3 prope do mum magistri Geroldi de Abbatisvilla, de qua aliter ordinavit ut dicebat : conferens et concedens predictus magister R. extunc, scilicet post mortem ipsius magistri R., eidem magistro G. tanquam heredi suo ut dictum est omnium predictorum immobilium que non sunt in manu mortua totum jus quod habebat vel habere poterat in premissis omnibus qualicunque ratione, salvo sibi quamdiu vixerit predictus magister Robertus in o'mnibus et singulis cum proprietate premissorum usufructu. Volens siquidem et concedens expresse, quod dictus magister G. heres iiistitutus ut dictum est teneat et possideat post decessum ipsius magistri R. omnia supradicta tanquam heres pacifice et quiete absque reclamatione seu contradictione qualibet heredum suorum carnalium seu etiam aliorum quorumciunque, tali apposita conditione ex parte ipsius magistri R. quod dictus magister G. heres premissorum institutus ut -dictum est pro eodein magistro R. omnibus creditoribus suis satisfacere teneatur de omnibus debitis in quibus nunc teiietur vel etiam tenebitur teinpore mortis sue*. Voluit etiam predictus magister R. quod de bonis predictis provideretur Johanni de Gastellario clerico suo in bursa et hospicio, sicut uni de pauperibus inagistris providetur, sive audiat logicam, sive etiam theologiarn, donee sibi Domimis providerit in beneficio competent!. De bonis autem suis mobilibus per alios ordinavit, ut dicebat 8 . Hec itaque omnia et singula voluit predictus magister R. rata esse et firma, nisi eum in vita sua contingeret de hiis aliter ordinare. In cujus rei testimonium presentes litteras sigillo curie Parisiensis unacum sigillo ipsius magistri R. fecimus sigillari. Actum anno Domini MGG septuagesimo, in die sancti Michaelis.
Originate in Arch. nat. Paris. S. 6213, n 32. Restat unum tacniolum nicmbi-anac. N 33 apographum an. 1322; posterius etiam ibid. M. 74, n 18. Cartul. de la Sorbonne in Bibl. nat. Paris. 10069, fol. 24K Hemeraeus, Sorbonae origines, ibid., ms. lat. 5493, fol. 2013, alibi que. Ducange, Hist, de S. Louys dcrite par Jean Sire de Joinwllet Observations, p. 36 D'Achery, Spicil., 2 ed., Ill, 670. Franklin, La Sorbonne, p. 269. 1. Robertus de Sorbona an. 1274, xviij leal. Sept., i. e. Aug. 15, obiit, ut dicilur in Necrol. Sorbon. Bibl. nat. Paris,, ms. lat. 16574. fol. 3813. Universitas Paris, ejus anniversarium fecit id. Novemb. (13). Ibid., fol. 44fc. 2. Gf. supra n 415. n. 2, et praecipue Lo Glerc in Hist, litt- de la France, XXI, 821. 3. Haec domus teste charta Rcginaldi abbatis S. Dionysii Remens. an 1297 sita erat in vico supra S. Hilarium, per quern itur ad S. Genovefam. Guillelmus de Sorbonio, ncpos Roberti, usumfructum ejusdem domus, quamdiu Tiyebat, percipiebat. Hemeraeus, Robertus de Sorbona, in Bibl. nat. Paris, ms. lat. 16575, fol. 25t. 4. Vide ad haec infra n 450. 5. Hie insinuatur testamontum Roberti de Sorbona de suis bonis mobilibus, cujus hue usque nemo mentionem fecit. Et nos etiam nusquam illud reperire potuimus, ne quidem inter numerosa documenta ad Sorbonam spectantia in Arch. nat. Paris. S. 6211-6232. Exsistebat tamen, ut ex documcnto an. 1275 infra u 463 allato liquet, in quo quaedam. clausulae ex eodem testamcnto cxscribuntur.

Tredecim errores a Stephana episcopo Parisiensi condemnati, 1270, Decombris 10, Parjsiis.

Isti suut errores condempnati et excommunicati cum omnibus, qui eos docuerint scienter vel asseruerint1, a domino Stephano, Parisiensi episcopo, anno Domini MCGLXX0, die mercurii post festum beati Nicholai hyemalis.

1270]

AB A N N O

M G G U S Q U E AD P H I U P P U M IV

REG. FRANC.

487

Primus articulus est: Quod intellectus omnium hominum est unus et idem numero. 2. Quod ista est. falsa vel a impropria : Homo intelligit. 3. Quod voluntas hominis ex necessitate vult vel eligit. 4. Quod omnia, que hie in inferioribus aguntur, subsunt necessitati corporum celestium. 5. Quod mundus est eternus. 6. Quod ntmquam fuit primus homo. 7. Quod anima, que est forma hominis sectmdum quod homo, corrumpitur corrupto corpore 8 . 8. Quod anima post mortem separata non patitur ab igne corporeo. 9. Quod liberum arbitrium est potentia passiva, non activa 4 ; et quod necessitate movetur ab appetibili. 10. Quod Deus non cognoscit singularia. 11. Quod Deus non cognoscit alia 5 a se. 12. Quod human! actus non reguntur providentia Dei. 13. Quod Deus non potesl dare immortalitatem vel incorrupcionem rei corruptibili vel mortali 8 .
Bibl. ntit. Puris., mss. lat. 15601, fol. 99^ (ista pars est saec. XIII-XIV); 15820, fol. 193 X Bibl. de Rouen, ma. A. 263, fol. 305^. Bibl. Amplon. in Erfurt., ma, 151 in-i, fol. 3. Bibl. de 1'iScolo dc Mddecine de Montpellier, ms. 33. Bibl. Burghcs., ms. 296. Oxoniao Merton Coll*, ms. 2C7, fol. 116. Ms. convcntus Orel. Praod. Vindobon. ih-4 (saec. XV), fol. 98. Isti orrores in codd. generatim occurrunt tan turn in Collectiono orrorum in Anglia et Parisiis condomnatorum , dc qua infra ad nvo. /Jt73) non separatim. Bulaous, III, 397. D'Argontrd, Coll. jud,, I, 188. Notum oat istas assertiones esse pro magna paxte averroisticas (of. Renan, Aoerrots et I'Avarro'isme, 3 cd., p. 2G7 sq.), easque in echolis Parisiens. traditas fuisse. Forsitan concordabant cum He, quos fr. Acgydius (do Lessinia ?) Ord. Praod. transmisit Alberto Magno in opistola, cujus initium afferb Pctrus do Prussia in sua Vita B. Alberli Magni, cap. 32 : Venerabili in Christo patri ac dora. Alberto, epiacopo quondam Rutispononsi, fr. Aegydius Ord. Pracd. licot indignus cum salute glorificare Deum in doctrinis. Articulos, quos in scolis proponunt mugistri Parisius, qui in philosophia majores reputantur, Tostro paternitati tanquani vero intellectu illuminato transmitterc dignum duxi, ut cos jam in multis congregationibus impugnatos voa otio vestri imperil terminetia. Primus est, quod intellectus omnium hominum est unus et 'idom numero, etc. Dolondum Potrum de Prussia non integram epistolam, quao tractatui Albert! super has quaestioncs hucusque non reperto (cujus initium : Intellectus hominis ) praefixa orat, oxscripsissc. Isti orroros rcpctuntur infra in condomnationo an. 1277 habita (n 483). Hand dubie aliqui eorum, pracscrtim crrores do anima dcsumpti sunt ex scriptis mag. Sigeri dc Brnbantia (supra n 409). S. Thomao opusc. De unitate intellectus contra Averroistas inscribitur in Bibl. Monac. ms. lat. 8001, fol. 29 : Tractalus fr. Thome contra mag. Sigerum de unitate intellectus.^ Sigeri opero De anima at Questions determinata a mag. Sigero de JBratiantia Ufa-urn bee sit vora : homo ost animal iiullo homine exist onto (Bibl. conventus Ord. Praod. Vindobon., ms. eaec. XIV), liquet Sigerum per viam philosophiao non admisisso v. g. multiplicationein intcllectuum, sed tantum fide coactum, et quidem ex hoc principio, quod astruit contra praocipuos vires in philosophia Albertum, etTbomam , animam intellectivam in esse suo scparatam csso a matoria, ot corpori tantum in operando unitam (cf. ad hoc infra err, 7 et 13 condemn, an. 1277); natura autcm, que in csso suo separata ost a materia, non multiplicatur multiplicatione matorio . Si soquamur Sigerum, possumus dicerc aliqua esse Yora socundum philosophiam, non tamen secundum fldem. Vide littoras episcopi Stophani an. 1277. Anno 1278 ipse et Berncrus de Nivella orant de crimino herosis probabiliter et vehementer suspecti . Gf. QudtifEchard, SS .Ord. Praed., I, 395. Do ejus morte vide Gipolla, Sigieri nella divina commedia in Giornale storico delta letteratura ital., VIII, 119 sqq., et Boucherie in Revue des langues Romanes, III8 se"rie, t. VII, 297 sqq. 1. Paris. 15661 : docuerunt... asseruerunt . 2. Oxon. om. falsa vel . 3. Ms. Vindob. om. hunc orvoremi 4, Oxon. om, non activa . 5. Aliqui : a aliud . 6. Oxon. om. vel incorrupcionem , vel mortali .

488

'

CHARTTJLARI1FM U N I V E R S .

PARIS.

[1270

433. Statutum magistrorum medicinae contra magistrum Petrum de Lengres et contra baccalareos licentiates contra consueiudinem,
1270, [Parish's].

Anno Domini MGG septuagesimo, magistro Petro de Lemo'vicis1 tune decano, cum compromisisset stare ordinacioni facultatis de alto et basso, magister Petrus de Lengres Glaudus pro eo quod fraudem fecerat magistro suo et advocaverat quosdam alios magistros ad tenendum communem suam, tandem congregatis magistris medicine in ecclesia Sancte Genovefe parve* et sufficient! facta super hoc inquisitione fuit sententialiter punitus prefatus magister Petrus in x libras turonens., de quibus fuit empta insula apud Sanctam Genovefam parvam. Item quod nunquam decetero tenebit communem in facultate medicine, nisi hoc tota facultas revocaverit. Eodem anno, ipso eodem existente decano, fuit statutum quod quicumque bachelarius recipiet licenciam contra consuetudinem facultatis vel magister qui hoc procuraret, ipso facto esset privatus in sempiternuin societate magistrorum et omni actu scolastico predicte facultatis. Simili pena punietur qui renuerit jurare statuta et formas hujus libri. Et per juramentum singulorum deberet inviolabiliter observari.
God. Yat. lat. 406, fol. 59. Mus. Britann., Addit. mss., n 17304, fol. 69*. Deest in God. Gheltenb. Bulaeus, III, 398. Omisit Jourdain. Jam saec. XYII non exstabat Registrum facultatis Medicinae anterius anno 1395, ut liquet ex scripto in Arch. .nat. Paris. M. 70, n 11, conservato. Libellus ruoeo coopertus in quo continentur statuta facultatis vero jam tempore cl. Riolan (saec XVII) desiderabatur. Tanto libentius documenta in mss. supra laudatis contenta ncceptamus. 1, Vide supra n 416. 2. In insula. Forte medici hac actate adhuc in insula residebant.

Statutum facultatis medicinae contra illicite practicantes, scilicet no quis Judaeus in aliquam personam fidei christianae chirurgice seu medicinaliter operari praesumat, et ne quis chirurgus, apothecarius vel herbarius metas artiftcii sui excedat.
1271, [Parisiis].

Anno eodem, videlicet millesimo GCLXX primo*, magistro J. de Racheroles tune existente decano facultatis medicine, magistri dicte facultatis ordinaverunt et fecerunt statutum contra istos practizantes Parisius vel circiter in modum qui sequitur. In nomine Domini, amen. Quoniam autem nonnulli nondum in arte medicine provecti causas inedicinalis operis penitus ignorantes turpiter 2 et inverecunde usurpando sibi assumunt Parisius ofRcium practicale sine peritorum consilio administrantes quibuscumque et temere quascumque medicinas etiam violentas, ignorantes penitus quid pro basi, qui.d pro freno, quid pro acumine poni debeat in hujusmodi medicinis, quas ex proprio capite simplicibus hominibus miserabiliter administrant, et idcirco suis administrationibus non secundum artem sed magis a casu et a fortuna factis multos mortis supplicio enormiter tradiderunt, quod est in periculo animarum suarum, et maxime cum ipsi in hoc sententiam excommunicationis auctoritate ofiicialis Parisiensis latam iiidubitanter incurrant, prout per litteram

1271]

AB A N N O M C C U S Q U E

AD P H I L I P P U M IV REG.

FRANC.

489

dicti oiRcialis apparet manifesto, quod etiam est periculum non modicum omnium Parisius habitantium, necnon etiam vertitur in dedecus et in gravem infamiam omnium in medicina peritorum : idcirco nos doctores in facilitate medicine Parisius regentes ad devotas et pias supplicationes qiiamplurimoruin, videlicet religiosorum, clericorum, scolarium, necnon multoriim civium Parisionaium tot erroribus, periculis et scandalis occurrere volentes, quoddam atatutum nostrum cludiim factum per predictaa litteras officialis 8 videlicet et etiam regalium vallatum sen etiam confirmatum nomine facultatia per juramenta nostra confirmamus in hunc modum, inhibentes videlicet sub pena in prefatis litteris officialis Parisienais et regalium con ten ta, necnon etiam sub omni pena nobia ab utraque juatitia tarn aeculari quam eccleaiastica concedenda, ne aliquis Judeus vel Judea in aliquam personam fidei catholice cyrurgice sen medicinaliter operari presumat. Item cum quidain manualiter operantea aliquas confectiones agant sen etiam habeant, earum tamen causain et rationem penitua ignorant, quin etiam modum administrandi et aspectum quos habent medicine ad morbum et maxime reapectu particularium omnium neaciunt, cum iata potissime periti medici Industrie reserventur, isti tamen manuales artifices falcem auam in messem alienam ponentos quibuscumque curis, ut per fidedignorum teatimonium nobis conslat, temere et in publicum scandalum se miscent, in hoc etiam perjurium et excommunicationia sententiam incurrentes : idcirco firmiter inhibemua ne aliquis cirurgicus sen cyrurgica, apothecariua sou apothecaria, herbarius seu herbaria per juramenta sua limites sou metaa aui artiflcii clam vel palam sen qualitercumque excedere presumat, ita quod cyrurgicus so nullatenus intromittat nisi de manuali practica et ut ad ipsum pertinet; apolhecarius antcni sen herbarius nisi solum de confectione sua et de administratione solum magistris in medicina facienda vel de quorum licentia constiterit facultati. Et ne error possit indo oontingere, ordinamus quod apothecarius seu herbarius per decanum nostrum vel per sigillum super hiis necnon etiam super aliis dubiis, si que contigerint, cerlifieetur decretum fucultatis, exclndentes tamen a dicto statuto illos qui Parisius vel prope non practicant nee etiam confrahunt manaionem, quibus credatur per suum juramentuin. Item nullus predictorum aliquem infirmorum visitet ut ei aliquod alterativum medicainentum seu laxntivum aut quodcumque aliud quod ad medicum pertineat subministret ncc adinmiatrari * consulat vel procu/et, nisi per magistrum in medicina prout superius est expreaaum. Et hoc eis per juramenta sua injuiigimus et sub pena predicta eo modo quo supra dictum est, necnon etiam sub privatione omnhnode administrations nostre. Sub eiadom penis etiam eisdem precipimus, ne aliquis eorum sanis hominibus aliquam predictarum medicinarum sine magistri presencia administrare presumat, exceptis illis que communiter vondi solent, cujusmodi sunt sucura rosata, dragia communis, aqua rosacea et consimilia, exchidendo eis omnem viam et modum administrandi in quibus pericia medici fuerit requirenda. Et quoniam nonnulli sunt qui simul querunt scientiam et modum sciendi, quod est inconveniens maximum, cum eorum error etiam in principio
Chart. Univ. Paris. I,
on

490

CHA.RTULA.RIUH TJNIVERS.

PARIS.

[1271

non modicus maximus sit in fine, iclcirco sub penis prefatis et specialiter sub privatione cujuscumque promotionis in facilitate medicine habite et habende universis scolaribus et etiam singulis inhibemus firmiter ne aliquis eorum sano sen etiam infirmo aliquod medicainentum cbnforlativum, alterativum seu etiam laxativum sine alicujus magistri in medicina presencia subministret; nee etiam, excepta prima vice, visitet, nisi secum affuit magister aliquis qui ipsum dirigat et modum operis ostendat. Et si aliquis aliquem contra pr.edictum statutum noverit operaiitem, per juramentum suum decano nostro vel saltern alicui magistro actu regenti secrete revelabit, et ille cui revelabitur celabit" personam revelantem.
Cod. Yat. Reg. 406, fol. 69. Mus. Britann., Addit. mss., n 17304, fol. 70. Dceat in cod. Cheltenh. Bulaous, III, 400. Cum falsa hoc documento nota tcmporia in mss. sit apposita, yiii docti disputant, ad quern annum, sit referendum. Bulaous putat ad nn. 1271; Grevier (JBKst. de I'Universitd de Paris, II, 51) ad an. 1301; Jourdain, n 227, n. 3, ot n 515 ad an. 1331. Sentcntia Jourdain ccrte reprobandu cst cum .anno 1330 Philippus dc Curia, ann. 1331-1332 Rcginaldus dc Corneraare decani facultatis medicinae fucriut, et couex Vut. Rug. insupcr longe ante an. 1331 scriptus sit. Sentontia etiam docti Crevier non placet, cum in praedicto cod. documenta annorum priorum saec. XIV in fine tan turn codicis exscripta sint, et praeterea initium document! : Anno eodem , in mss. obsit, nam documentum praccedens (n 433) cst anui 1270, vcl 1271 ante Pascba, quod utiquc significat, utrumcmo documcntum infra breve temp us editum case, sub divcrsis tumon decanis, Ideoquo sententia Bulnei omnibus aliis praefcrenda videtur. 1. In inss.: Millesimo XXX primo , i. c. 1031. 2. Yat. Reg. : commuuitev . 3. Hao littcrno, quantum scimus, ad nos non pervencrunt. 4. Yat. Reg. : administrali . 5. Mss. : celando .

435. Officialis curiae Paris, notum facit fratrem Gregorium Ordinis Vallis Scholarium coexsecutorem testamenti defuncti magistri Johannis de Rua concessisse Roberto de Sorbona in gratiam duorum magistrorum quasdam cameras sitas Parisiis. 1271, mense Maio, [Parisiis].

Universis presentes litteras inspecturis omcialis curie Parisiensis salutem in Domino. Notum facimus quod in hostra presentia constitutus frater Gregorius Ordinis Vallis Scolarium Parisiensium, coexecutor ut diceb'at teslamenti defuncti magistri Johannis de Rua, quondam canonici Ambianensis, asseruit nomine suo et coexecutorum suorum quod idem magister Johannes in ultima voluntate sua legavit duobus magistris studentibus Parisius in theologica facultate et moraiitibus inter scolares magistri Roberti de Sorbonna canonici Parisiensis pro administrandis vite necessariis eisdem duobus magistris sexdecim libras parisiens. annui redditus habendas et percipieiidas annuatim ab eodem magistro Roberto seu ab alio ab ipso causam habituro super quibusdam cameris et quadam domo que quondam fuerunt dicti magistri Johannis, sitis Parisius in civitate in vico de Marchepalu. Asseruit etiam dictus executor quod post decessum ipsius defuncti magistri Johannis super testamento seu ultima voluntate sua plures altercationes et lites orte fuerunt et deducte, et propter hujusmodi altercationes et lites maximas expensas fecerunt et quod predictam domum ratione expensarum in hujusmodi altercationibus ab eisdem executoribus factarum vendiderunt. Nichilominus tameii dictus frater Gregorius cupiens quantum

1271]

AB

ANNO

MGG U S Q U E

AD P H I L I P P U M

IV

REG.

FRANC.

491

potest adimplere in hac parte voluntatem ipsius defuncti, quam omnino perficere non potest, ut asseruit, rationibus antedictis dictas cameras, prout se comportant, dicto magistro Roberto et causam habituris ab ipso et quicquid ibi juris habent occasione dicti defuncti Johannis in acquitationem dicti legati nomine suo et executorum suorum perpetuo assignavit, necnon et quinquaginta libras duas parisiens. in pecunia numerata eidem magistro Roberto nomine duorum dictorum inagistrorum tradidit, bone fidei ejus et sibi succedencium committens sccundum intentionem dicti defuncti prout poterit. Prefatus vero magister Robertus de Sorbonna coram nobis constitutus in jure confessus est se recepisse et habuissc ab eodem fratre Gregorio suo et coexecutorum suorum nomine dictas quinquaginta duas libras parisiens. in pecunia numerata vice et nomine suo et dictorum duorum magislrorum el de ipsis -cameris, ac tenuit et habuit idem magister Robertus nomine suo et dictorum duorum inagistrorum coram nobis pro contehto et pagato, quitans penitus et absolvens ipsos executores et eorum quemlibet et causam habituros ab ipsis, suo et dictorum inagistrorum nomine, pro dictis quinquaginta duabus libris et dictis cameris sic assignatis et receptis de dictis sexdecim libris parisiens. dictis duobus magistris, ut dictum est, a dicto testatore legatis, promittens quod contra hujusmodi quittationem jure aliquo per se vel per alium non veniet in futurum, et quod eisdem duobus magistris administrabit vite necessaria secundum facultatem et estimationem dictarum camerarum et dictarum quinquaginta duarum librarum, promittens predictos executores indeinpile's reddcre suis sumptibus quantum ad ea quo pro dicto legato recepit si forte eos contigerit occasione dicti legati ab aliquo vel ab aliquibus iinpeti vel eciam molestari, obligans quantum ad hoc bona sua mobilia et immobilia presentia et futura. Datum anno Domini Mf ducentesimo septuagesimo primo, mense Maii.
Cartut. de la /Sorbonne, Bibl. nab, Paris., ms. lat. 16069, f. 65b, cum rubrica : Pro camorie et censu in vioo de Marchopalu . Gommunis rcfcrt opinio hoc ipsb anno a Roberto do Sorbona parvam Sorbonnm ease fimdatam. ad hunc finom, ut ibi pars scholarum aliunoiitnrium clauatri Bcntac Marino transferrelur. Gf. Hemeraeus, Sorbonae origines, fol. 121 * sqq. Jaillot, Recherches critiques sur la ville de Paris, V: Quartier Saint-Andr^-des-Arcs, p. 141. Franklin, La Sorbonne, p. 15; Anciennes Bibtiothdqiies da Pan's, I, 225. Vcrunx est Robertum. hoc anno, April. 16, a Guillolmo de Gamberiaco, canonico S. Johnnnis Morincns., Vionnensis diooceHJs, rocopisse quamdam domum vicinam (Origiualo in Arch. nat. Paris., S. 6213, n 28. Cartul. de la Sorbonne, fol. 22 b ; 51b. Gf. fol. 116 ^J, ubi postca fuib collegium. Galvi. Scd in documcntis istius temporis ct apud aucrtnrcfl ftftrpmlos fruatra quaoras notitiam sou mcntionem parrae Sorbonae vel finia supra inemorati. Utique tamen in tuxutionibiiH domorum ann. 1281, 1282 (vide infra) divcrsne domus Sorbonistarum distinguuntur.

436.

Testctmentum magislri Oerardi de Abbatisvilla in favorem scholarium theologiae domus Sorbonae. 1271, Octobria 19.

Ego Gerardus de Abbatisvilla archidiaconus ecclesie Ambianensis in Pontivo, ad honorem Dei et gloriosissime matris sue et omnium sanctorum ejus et ecclesie sue sancte. Sanus et incolumis mente et corpore, anno Domini MGGLXX0 primo, die lune

492

CHARTUIARIUM

TJNIVERS.

PARIS.

[1271

post Inventionem beati Firmiiii martyris 4 , cogitans de novissimis, Deum habens pre oculis, testamentum meum condidi in modum qui sequitur : In primis lego scolaribus theologie secularibus, tarn in communitate domus magistri Robert! de Sorbonio quam aliis humanitatis (?) scolaribus*, de quibus spes proficiendi habebitur, licet in villa morantibus, uiium corpus theologie, in quo studebam et legebam. Item lego omnia originalia mea necnon tabulas originalium. Item lego eis o inn.es postillas meas theologie. Item omnes summas sermonum quas habeo. Item omiies summas questionum et omnia scripta que corapilavi, tarn de questionibus quam de sermonibus, et breviter omnes libros theologie quos habeo simplices. Item lego eis oinnes libros canonicos et omnes summas quas habeo super decreta et decretales. Volo autem quod de originalibus et summis fiat copia magistris theologie secularibus duntaxat, quia religiosi satis habent. Volo autem quod in dicta domo a procuratore dicte domus magistri Roberti fideliter custodiantur, et supplico magistris theologie secularibus quod diligentia et cautela ab eis adhibea.tur in faciendo custodiri libros supradictos, et fiat inventarium, et quolibet anno coram ipsis predictis doctoribus a procuratore dicte domus ratio redclatur, et quod sub idonea cautione scolaribus mutuentur. Item lego tarn dictis scolaribus quam artistis actu regentibus omnes libros meos pliilosophie, in eadem domo custodiendos a dicto procuratore et sub certa cautione eisdem mutuandos, et ad custodiendos libros volo quod habeant armarium meum et tres cistas quas habeo meliores. Pro laboro vero custodielego eis capellam meain et imum par simplicium vestimentorum scilicet incensarium argenteum, duo candelabra argentea, calicem argenteum intus et extra deauratum, pixidem eburneam, duos urceos et uiium par vestimentorum, imam casulam de panno serico avibus intexto, parvum missale et unum coffrum ad custodienda su.pradj.cta. Volo autem quod omnes libri mei theologie et omnes libri juris canonici quos habeo tlepositos in cistis apud dictos scolares, et quos habeo penes me, incatenati penes eos rexnaneunt in perpetuum, secundum formam supradictam. Et oinnes libri medicine quos habeo clepositos apud eos mixtos cum libris philosophic et aliis libris vendantur, et inde clebita mea, si necesse fuerit, reddantur 8 Item [lego] Gregorio scriptori meo Ambianensi aexaginta solidos parisiens. Quicquid autem residuum fuerit, volo quod distribuatur in duas portiones, scilicet quod pauperes scolares Parisienses tarn theologi quam artiste haboant medietatem distribuendam per manus executorum meoruin, de qua medietate volo quod magister Hugo et magister Andreas de Feuchariis* habeant unusquisque decem libras parisiens.; reliqua vero medietas pauperibus parentibus meis quibus nichil legavi volo quod distribuantur per manus majoris et scabinorum Abbatisville.... Et ad predicta legata solvenda volo quod vendantur domus mee Parisius et omnes libri quos habeo de medicina apud scolares, sicut superius dictum est.... Ad omnia autem supradicta fideliter et diligenter adimplenda et solvenda istos deputavi executores, videlicet magistrum Robertum de Sorbonio, canonicum Parisiensem, magistrum Radulphuin Lasach.,

1271]

AB A N N O M C G U S Q U E

AD P H I L I P P U M IV R E G . F R A N C .

493

magistrum Gregorium canonicum S. Quintini et magistrum Johannem nepotem meum. Item lego Rob'erto barbilonsori meo Ambianensi quadraginta solid, parisiens Datum anno Domini millesimo ducentesimo septuagesimo primo, die lime post Inventionem beati Firmini martyris.
Bibl. Arsen. Paris., ms. 1228, fol. 6181> (saoc. XVI), ex vidimus prnepositi, decani totiusque capituli Gameracensis ecclesiae, qui testantur so anno Domini MGGLXXII dio mercurii post octavam Omnium Sanctorum (nov. 9) vidisse testamentum sen ultimam voluntatem bone memorie mag. Geraudi [de] Abbatisvilla, quondam Gameracensis ecclesie archidiaconi in Brabantia . Dibl. nat. Paris., ms. lat. 5493 (continens opiis Hemeraci, Sorbonae origines), fol. 103. Cf. Delisle, Cabinet des manuscrits, II, 149. Ignace de Jesus Maria, Hist, eccles. de la mile d'Abbeville, p. 518, transcripsit tantum initium document!. In Necroloffio Sorbon. legitur ad vj id. Novemb. (8 Nov.) : Obiit magister Goraudus de Abbatisvilla, qui nobis legavit quasi iij centum volumina librorum tarn in thcologia quam in philosophia et omnia ornamcnta que pertinent ad capellam. Pro pictancia x sol. Bibl. nat. Paris. 16574, fol. 44. Sic et in Necrol. S. Genovefae ad vj id. Novemb. ejus obitus assignntur. Bibl. S. Genovofae, ms. BB1, 42s, in-4, fol. 154. Obiit nrgo 8 Novemb. an. 1271 vel 1272, ut ex ms. Arsen. liquet. Do ipso vido supra nls 367, notao, 374 sqq. Testamentum Guillelmi de S. Amore exstat in Bibl. Arsenal. Paris, ms. 1228, fol. 536, 541, non tiunoii ad Univorsitutem Paris, raspi'cit. 1. Octob. 16. 2. Ilemeraeus : litteratis secularibus . 3. Sequuntur legata facta diversis ecclesiis et personis. Notatu dignum Gtti'nrdum pccuniam fratribus S. Bernard! ot S. Mathurini atque cnnonicis S. Genovefae et S. Victoris assignasse, non tanicn fratribus moudioantibus. 4. Utiqnc Fcuchcres (Ardennes, vel Seine-et-Marne).

437. Nomina librorum theologiae quos magister Steplianus, quondam archidiaconus Cantuariensis, legavit accommodandos pauperibus scholaribus Parisils in tlieologia studentibus per manus cancellarii Parisicnsis. 1271, Qctobris 28, [ParisilsJ.

Universis presentes litteras inspecturis officialis curie Parisiensis salutem in Domino. Notum facimus quod in nostra presentia constitutus magister Johannes de Aurelianis, canonicus et caiicellarius Parisiensis1, recognoscit et confitelur se recepisse et habuisse a venerabili viro magistro Nicolao ecclesie Parisiensis archidiacono, quondam predicte ecclesie Parisiensis cancellario', libros inferius annotates tradendos et recuperandos pauperibus scolaribus in theologia studentibus, secundum quod in quadam clausula testamenti bone memorie magiatri Stephani, quondam archidiaconi Gantuariensis, present! instrumento inserta cpntinetur, que talis est : Volo etiam et precipio quod libri mei theologie cancellario Parisiensi tradanttir, qui eos pauperibus scolaribus in theologia studentibus Parisius et libris indigentibus ad studendum, acomodet intuitu pietatis; ita tamen, quod cancellarius qui pro tempore fuerit quolibet anno dictos libroa recuperet, et recuperates iterum retradat et comodet annuatim pauperibus scolaribus quibus viderit expedire. Nomina vero librorum sunt hec, videlicet : Biblia sine glosa coinpleta. Item Genesis et Exodus glosati in uno volumine. Item libri Salomonis glosati in uno volumine. Item Exodus glosatus per se. Item Job glosatus per se. Item Ezecbiel glosatus per se. Item Evangelia glosata in uno volumine, per se. Item Psalterium glosatum completum. Item quatuor libri Sententiarum. Item libri Numerorum. Item Josue, Judicum, Ruth, Deutronoinii, glosati, in uno volumine. Item quatuor libri

494

CHARTULARIUM

TJNIVERS.

PARIS.

[1271

Regum, Parlipomenon primus et secundus. Item Esdras, Machabeorum primus et secundus, Ammos", glosati in uno volumine. Item xij prophete^ glosati in uno volumine. Item Psalterium glosatum et completum. Item epistole Pauli glosate. Item Psalterium glosatum et completum. Item ystorie scolastice. Item quatuor Evangelia glosata. Item epistole Pauli glosate, cum minori glosa. Item Psaltherium glosatum et completum. Item liber Machabeorum primus et secundus, usque ad decimum capitulum glosatus. Item evangelium Marchi. Evangelia glosata. Nos vero supradictus officialis in supradictorum omnium fid em et testimonium presentibus litteris sigillum curie Parisiensis duximus apponendum, una cum sigillp cancellarii memorati, optantis et rogantis, ut successores sui cancellarii, qui pro tempore fuerint, ordinent et faciant de libris predictis, divine pietatis intuitu, secundum quod continetur in clausula supradicta. Dat. anno" Domini millesimo CGLXX primo, die mercurii in festo apostolorum Symonis et Jude. Item Biblia poslillata in duobus voluminibus, quam contulit episcopus Stephanus. Item originale Sententiarum magistri Petri Ltimbardi in quodam libro cooperto de corio vitulino, jam quasi depilito, cum clavis rotundis de cupro in asseribus.
Magnum Pastorale eccl. Paris, in Arch. nat. Paris. LL. 175, p. 737. Gudrard, Cartul. de Vtylise de Notre-Dame de Paris, II, 495. Delisle, Cabinet das mss., Ill, 2, 1. Johannes de Aurelianis sive de Allodio (de quo supra nle 400, 416) codem anno, id cat 1271, 10 Nov., homagium fecit episcopo Stepbano de cancellaria Parisiensi. Gf. Gudrard, Cart, da Vdglise de Notre-Dame de Paris, I, 195, Successit magistro Nicolao, qui cancellariam cum archidiaconatu Parisiensi commuta-pit. Johannes fuit cancollarius usque ad an. 1280 (non 1281), quo anno, die 20 Aprilis, Ordinem Praed. intrayit. Vide Archiv f. Litteratur- u, Kirchengesck. des Mittelalt,, II, 208, n 32, n. 4. Gallia Christ., VII, Instrum., p. 118. 2. Gf. supra 11 422, n. 1. 3. omnes ?

438. Philippus III, Francorum rex, Ivoni dbbati et conventui Cluniac. concedit conimutando quemdam vicum juxta duas domus eoritm Parisiis ad hoc ut ipsas possint conjungere et perficere. 1271, Decembris 23, apud Montem Argi.

Philippus Dei gratia Francorum rex universis preseiites litteras inspecturis salutem. Notum facimus quod cum viri religiosi abbas et. conventus Cluniac. nos requisierint ut quendam vicum nostrum situm Parisius juxta domum suam, quam jam diu est Parisius edificare ceperunt, prope domum fratrum Predicatorum Parisiens. ex una parte, et aliam domum ipsorum abbatis et conventus, que fuit quondam domus Dei Parisiens., ex altera, per legitimam recompensationem alterius vici eque boni vel etiam melioris nobis * in sua terra pvopria faciendam *, eisdem abbati et conventui vellemus concedere intuitu pietatis, ut predictas domos suas possint juxigere, perficere et consumare in dicto vico edificando sicut sibi expedire viderent, et ipsis nobis et successoribus nostris in recompensationem vici hujusmodi in predicta terra sua concesserint et deliberaverint unum vicum eque

1271]

AB A N N O MGG U S Q U E

AD P H I L I P P U M IV

REG.

FRANC-

495

bouuin seu meliorem situm inter quandam domum fratrum Predicatorum Parisiensium ex una parte, et predictam domum quo fuit ut predictum est domus Dei Parisiens., ex altera parte : no's ad requisitionein predictorum abbatis et conventus intuitu pietatis et pro redemptione ejusdem perpetuo concessimus et donavimus dictum vicum juxta domos suas ex utraque parte situm ut dictum est pro suis domibus jungendis et perficiendis sicut voluerint et viderint expedire. Volentes tarn en indempnitati ac tranquillitati 3 fratrum Predicatorum, qui scolas suas, dormitorium et alias dfficinas suas habere noscuntur dicto vico vicinas, utiliter providere, in concessione hujusmodi vici (h)as conditiones duximus apponendas, videlicet quod non liceat dictis abbati et conventui Gluniac. versus fratres in superior! parte vici predict! coquinam vel cloactam facere seu construere vel aliquid quod turbet, inq.uietet aut dampnificet dictos fratres, aut etiam campanam erigere seu aliquid aliud attemptare in parte predicta, quod nocumentuin seu dampnuin inferat fratribus antedictis, aut studium, quietem seu ofliciuni eoruin impediat aliquatenus aut perturbet. Predict! an tern abbas et conventus nichil juris, possessions seu proprietatis penitus retinent in dicto vico nobis ab eisdem ut dictum in recompensationem dato, immo nos et successores nostri in eodem vico habebimus in futurum omnimodam justiciam altam et bassam sicut in alio vico, quern sibi concessimus, prius habebamus, omnibus aliis litteris nostria antea super premissis conditionibus confectis aut quibuscunque traditis aut concessis decetero minime * valituris. In cujus rei testimonium presentibus litteris nostrum fecimus apponi sigillum. Ac turn apud Montem Argi, die mercurii ante Natale Domini anno ejusdem MGG septuagesimo prirno, mense Decembris.
Chartul. Clwiiacense (auoc. XIII) in Bibl. nut. Paris, nis. lat. 5458, n 209, sub rubrica : Garta Philippi Domum nos tram Parision. . DcHiduratur in Chartulariis mss. lat. 5459 et 17087. De ipsis vido Delisle, Inventaire des vns. tie la Sibl. nat., Fonds de Cluni, n1s 138-140. Hand dubic hie agitur de collegia Gluniacensiaiu et quidem do parte ejusdom versus posteriori! conventus fratrum Praedicatoruin. Jam dia est unam domum Parisiis aedificare coepcrunt. Cf. supra nla 370, 375. 1. Repatitur in ms. 2. Ma. : faciondem . 3. Ms. transquillitati . 4. Ms. : munimine .

439,

Si instituta apostolica, ut nobis aunt a sanctis apostolis tradita et ab eoruin successoribus doctrina et opere roborata, corde simplici servaremus, nulla inter catholicos dubietas, nulla varietas, nulla prophana novitas oriretur. Sed nobis soinpno torporis dormientibus iniinicus per suos testiculos in medio tritici non desinit zizania seminare, et cauda sua non solum tertiam par tern sed innumerabiles, et fere onines, quia filius hominis veniens fidem in terra non inveniet, secum in terrain trahere et deicere in errorem. Jam enim videtur earn stringere quasi cedrum immo utinam non supra cedrum. Jain cornu modicum se erigit ut loquatur magnifica et in Christum proferat blasphemias. Quidam

Magister Nicolaus Lexoviensis scrilit Guillelmo de S. Amore in exsilium ejecto ipsique suum librum contra mendicantes compositum transmittit. An. 1270-1271. 1

496

CHARTULARIUM

UNIVERS.

PARIS.

[1271

enim, ut ex scripturis eorum vidistis, et nos audivimus auribus nostris, in tantam vesaniam prolapsi aunt, ut dicerent quod Dominus noster Jhesus Christus, Deus de Deo verus, a perfectis viris non sit in omnibus ejus operibus imitandus, immo, quod insanius est dicere, ut homo in sanctitate perficiatur, aliquorum ejus operum contrarium teneatur*. In quo errore homines se precipitant, ut super omnes alios se exaltent. Et cum Dominus Jhesus Christus placita semper fecerit Deo Patri, nee ulli etiam homini sapient! ant ctiilibet artifici sui operis imperfectio placeat : isti mirabili cecitate capti probare nituntur et suis fantasmatibus astruere, quod aliquid egerit quod Deo patri deb eat displicere. Hinc est quod patres in Christo dormientes in hiis operibus ipsum Domimun imitantes non verentur (utinam sola ignorantia non malitia) difFamare, ipsos accusando de imperfectione. Nee mirum, quia si patr^emfamilias Belzebuth vocaverunt, quanto magis ejus servos ? Sed ne videar magis quod absit contra personas, quas ut karissimos amplector braclms caritatis, inherere, quam errorem arguere, de personis hactenus sileatur. Sed ut ait quidam sanctus : etsi nostras injurias pati debeamus, injurias Ghristi dissimulare nee possumus nee deb emus, nee sanctorum precedencium patruin, quia blaspheinia send in injuriam redundat domini. Et si servi, quanto magis filii et amici? Jam non dicam, inquit, servos, servus enim nescit quid faciat dominus ejus, vos autein dixi amicos, quia oinnia nota feci vobis, quantum audivi a patre meo. Quis imquam pater fidelium crederet, jam nos ad ista tempora devenisse, ut vita Ghristi Domini sperneretur, institutio apostolica de imperfectione crearetur, sancti martires accusarentur, alii pontifices arguerentur, occlesie fundamentum mutaretur, apex pontificalis vilesceret, contra dominicam sentontiam disciptili supra magistros se erigerent, prelates subditi lacerarent ? Vere si, ut donmtizatur, Ghristus aliqua opera egit quorum contrarium imitandum sit perfectis, ejus vita est a perfectis quantum ad ilia opera contempnenda, si, ut solum imperfectis exemplum fugiendi daret, fugiit 8 Sane si exemplum solum prebens imperfectis carnes comedit vinumque bibit, male apostolus perfectum discipulum Thimotheum, quern pre ceteris discipulis suis de caritatis sinceritate commendat, vinum bibere propter stomachum suadobat Amplius si Ghristus loculos habtiit in exemplum ac formam imperfectionis, slatutum apostolicum de imperfectione creatur, qui sanctis Ghristi perfectis militibtis in regulis communia esse omnia statuertmt, ut nee inter eos egens aliquis inveniretur. Precedenles etiam pontifices arguuntur, qui possessiones in ecclesia receperunt, et hoc ubique debere fieri secundum dictamen apostolicum in ecclesia statuerunt. Nutat fundamentum ecclesie, si apostolis, martiribus, aliisque sanctis atque pontificibus non creditur de sanctitate; apex pontificalis vilescit, si propter predicta sanctitas pereat sacerdotum. Et .si nomen vilescit pontificum, sicut ait Damasus- papa, omnis status ecclesie perturbatur. Subditi etiam preferuntur prelatis, si propter bonorum ecclesie administrationem via deseratur perfectionis. Quia enim sanetam ecclesiam in temporalibus florere heretici vident, earn projectam non ab homine sed a Deo credentes nunc derident.... Hec- breviter tetigi de hiis erroribiis et

1271]

A.B A N N O

MCG

USQUE

AD P H I L I P P U M IV

REG.

FRANC.

497

aliis quampluribus, ut percipere, pater sancte, potuistis, que in libro quern ad vos misi plenius continental-. Quos errores quidam nominate scientie in manifesto tueri nituntur*, cum tameu coram omnibus, qui adesse voluerunt, quantum ad possessiones ecclesiasticas a magistro G. de Abbatisvilla in scolis publice contrarium plane et dilucide per omnes sanctorum scripturas fuerit determinatum 5 , quern ut a pluribus creditur quidam in occulto propter hoc apud potentes et divites persecuntur. Quod autem super hac materia ex ejus determinatione collegi, et a dictis sanctorum doctorum colligere potui, vestre paternitati tranamitto 8 , ut qui eximia temporalium dona vobis ob paupertatem mittere non possum istud munusculum de paupertate ac mee scientie parvitate habeatis acceptum, pensantes quod Dominus potius acceptat inentem misericordem et in conferendo animi largitatem, quam dati quantitatem. Audacius etiam hoc facio, quia a terrenis occupationibus mine vos impeditum 11011 credo, et qui minoratur actu 7 , recte de sapientia judicabit, distinguere sciens inter verum et falsuin, et a sancto segregare prophanum. Rogo igitur toto caritatis affectu et obsecro in Domino Jhesu Ghristo, ut librum si que minus recte dicta sunt, corrigatis, nee mee malitie sed potius infirmitati et ignorancie deputetis. Si aliqua vero digna laude inveniantur ibidem, non mihi sed sanctis patribus immo % potius ei, a quo est omnis veritas, tribuatur. Rogo insuper, pater, pro vobis et obsecro Dominum Jhesum Christum, quantum mea infirniitas sinit, ne in vestris tribulationibus deficiatis, quas patimini pro veritate, istud existimans, quia si purticeps fuero tribulationis, ero et consolationis, et si compatior, conregnabo. Et si enim Justus perit, est (etsi ad hoc juvare non potest) qui recogitat in corde suo ; licet enim absens sim corpore, sed tamen in present! sum caritate. Quod si in hoc mundo tantum speramus, miserabiliores sumus omnibus hominibus. Ibi igitur bonis operibus sanctis meditationibus a mundi exclusi cupiditate tendarnus, ubi sine fine et corpore nobismetipsis presentes erimus, quia si talem diligimus hunc mundum, non jam gaudia diligimus sed flagella. Presenciam etiam nunc corporis videre, pater karissime, deaidero. Sed tamen hac dignus adhuc non fui, nee etiam ut a vobis solatium haberem alicujua reaponai. Hoc tamen non deputo superbie aut malitie vel indignationi, sed potius prudenli caulele, quia multe insidie sunt dolosi; propter quod etiam cavetis ab amico, ne occasionem prebeatis inimico. Sed tamen quando placuerit et expedire vestra aanctitaa judicaverit, de vestro statu et qualiter quod mitto et misi alias acceptatis mihi quoquo modo aliquod solatium prebeatis. Orantem continue pro me vestram aanctitatem Doininus Jhesus Christus custodial et conservet, atque ab omni tribulatione liberet, vere reverende atque honorabilis pater. Amen.
Bibl. Univcrs. Paris, nis. t. II, 40ft, fol. 322i>-323. 1. In subsoquenti cpistola, quao est responsum ad has litteras, scriptor designatar per N., is vero ad quern du-ectae erant, per G. Iste N. est mngister Nicolaus thesaurarius Lexovienais, qui eidem magistro G. opusculum, directum contra aliquas. quQestiones ex acriptis Johannis Peckbam (Tractatus pauperis contra insipientem; cf. supra ad n* 367) et S. Tbomae (Contra retrahentes a religionis ingressu, opusc. 19) desumptas dedicavit. Gf. mss. in Bibl. nat. Paris. 15986,

Chan. Univ. Paris. I.

63

498

CHARTULARIUM UN1VERS. PARIS.

[1271

fol. 234; Epinal., ms. 46, fol; 1; Bibl. Monnc., ms. lat. 21059, fol. 148 ; Cod. Burghes. 192. In isto opuscule (Paris., fol. 2511>) dicit, eum composuissc (contra S. Thomae opusc. 18 : De perfections vitae spiritual., ex quo etiam 17 errores cxccrpsil) Hbrum De perfectione et excellentia status clericorum (Bibl. Univers. Paris, ms. t. II. 40a, fol. 215), qui hucusque perperam mag. Gerardo de Abbatisvilla ascriptus fuit (cf. Hist. litt. de la France, XXI, 492). Quisnam vcro est mag. G. ? Hand dubie Guillelmus de S. Amore, cujus tribulationum Nicolaus in hac epistola meminit, quern, utpoto cxsul a Parisiis, ubi vero Nicolaus morabatur, videre desidernt, et cum quo per magistrum Thomam communicat (vide cpistolam sequentom). Guillelmus de S. Amoro secundum epitapbium in Sancto Amore (de*p. Jura) an. 1272 obiit. Gf. Severtius, Ghronol. hint. episcop. Matiscon., p. 165. Bibl. Arsen., ms. 1022, p. 13. Mem. de la soc. d'&nulation du Jura (sect, philotechn.), Lons-leSaunier, 1869, p. 325. S. Thomas suum opnsculum supra citatum scripsit circa idem tempus, quando Parisiis de Quol. Ill et V disputabat, quod in Pascbate an. 1270, et an. 1271 (God. Monac. lat. 14383 et cod. Erlangen. 328) cvenit, ut ox God. Univers. Paris, cit., fol. 316, liquet. Epistola supra edjta minima ergo prius scripta est. De tota ista quaestiono in opero Die Unvoersitaeten des Mittelalters plenius disseremus. 2. Auctor libri Manus quae contra Omnipotentem, etc. (suprti 11 367), non omnino verbis sequentibus usus est nee sensum hie expressum intendit. 3. Sequitur brevis explanatio dictorum, sicut et postea ad alia duo puucta. 4. Designare vult S. Thomam de Aquino, qucm Nicolaus in suo opuscule supra moraorato magnum magistrum nominat, Joarmem Peckham, S. Bonaventurarn, etc. 5. Magistcr Gorardus do Abbatisvilla dotcrminavit de hoc praesertim in suo Quolibeto V (God.Vat. 1015, Fol. 23; Bibl. Paris. 1(5405, fol. 39 &), qu. 5 ot 6. Quol. XYI et XVIII (ibid.). De facultatibus et possessionibus ecclesiasticis fecit etiam sermonem Postquam consummate sunt, Paris., 1. c,, fol. 46b. 6. Cf. n 440, nota 2. 7. Hie et in sequentibus alludit tribulationibus Guillelmi do S. Amorc, qui tune in fine suae Titae fuit.

440.

Guillelmus de S. Amore ex exsilio respondet Nicolao Lexoviensi.

An. 1270-1271.

- Karissimo in Ghristo fratri specialiter predilecto N., etc., G 1 ., etc., salutem cum sincera in Domino caritate. Libellos vestros s letanter recepi, karissime, a Spiritu Sanclo, ut arbitror, editos per os vestrum, quos tanto libencius ac frequenter intueor., quanto per eos convincor, quam sincera et ferventi caritate amplexamini sacrosaiictam ecclesiasticam ierarchiam, legislatori in monte Synai3 et beato apostolo in raptu ab ipso Domino exemplariter demonsiratam, et per ejusdem apostoli spiritualeni doctrinam a beatis Dyonisio et lerothoo in scriptis redactam ac per sancta et veneranda sanctorum patrum consilia postmodum explanatam, quantaque ira per zelum secundum scientiam vestra caritas moveatur contra illos ypocritas detestandos, qui se ipsos magis quam Dominum predicantes, non ejus gloriam sed suam querentes, ac se in prefate ierarchie gradu infimo, si tamen in aliquo, existentes in supremmn per superbiam erigentes, ac supremos contra divinam ordinationem in infimo collocantes, eaiidem sacram ierarchiam tods viribus nituutur subvertere et tarn per se quam per seductos ab eis potentes seculi hujus quantum in eis est in immane periculum totius ecclesie reversare. Quoniam autem litteras meas dirigere ac verba mea per litteras destinata multiplicare non sine causa formido *, idcirco ad prosens nichil aliud vobis scribo nisi quod magistro Thome s exhibitori presencium fidem velitis omnimodam adhibere, in hiis que vobis ex parte mea vel verbo vel scripto duxerit intimauda. Valeatis in Domino. Hoc autem scitote quod plus quam velim exprimere desidero vos videre ac vestro colloquio congaudere. '
Bibl. Univers. Paris, ms. t. 11. 40a, fol. 323. 1. Vide not. 1 ad epi'stolam supetiorem. 2. Utique aut opusc. supra n" 439, nota 1, laudatum, aut potius opus tripartitum De perfect, et eased, stat. clericorum.3. Nicolaus loquitur de legali hierarchia et de aliis in tertio libro 63.

1272]

AB A N N O MCC U S Q U E AD P H I L I P P U M IV BEG. F R A N C .

499

opcris ti'ipartiti. 4. Ex his concludero possiimus, commcrcium littcraram inter Guillelmum. de S. Amorc et magistros Paris. fuisBe adhuc prohibitum. Vide supra nls 339, 354, 356. 5. Iste Thomas forsan est Thomas de Cusello, qui an. 1259 fuit nuntius Universitatis ad curinm contra mendicantes pro Guillelmo de S. Amore (vide supra nls 343, 353), et certe idem atque ille Thomas, qui dementi IV novum op\\s Guillelmi de S. Amore praescntnvit (vide supra n 412), ut jam Le Glero in Hist. lilt, de la France, XXI, 496, autumnvit.

441. Statutum facultatis artium contra artistas tractantes quaestiones theologicas, et ne quis quaestiones, quae fidem attingunt simulque philosophiam, contra fideni determinare au.deat. 1272, Apr/Us 1, Paris/is.

Universis ac singulis presentibus et futuris sancte matris ecclesie filiis presentem paginam inspecturis, omnes et singuli magistri logicalis scientie seu etiam naturalis Parisius professores, qui statutum et ordinationem super separatione nacionum deliberatione provida factam 1 venerabilis patris doinini Symonis divina pennissione'tituli Sancte Gecilie presbyter! cardinalis, aposlolice sedis legati, tenent observantque firmiter pronuntiativeque sentencie septem judicum ab eodem legato datorum in eodem statute totaliter adherentes, salutem in omnium Salutari. Noverint universi quod nos omnes magistri et singuli de bonorum consilio deliberationeque plurima et provida super hoc precedence, volentes toto posse presentibus et futuris precavere periculis, que occasione hujusmodi rei nostre facultati possent in futurum accidere, de communi consensu nullo ex nobis contradicente die veneris precedente diem clominicam qua canlatiir Letare Jerusalem*, convocatis propter hoc magistris omnibus et singulis in ecclesia sancte Genovefe Parisiensis, statuimus et ordinamus quod nullus magister vel bachellarius nostre facultatis aliquam questionem pure theologicarn, ulpote de Trinitate et Incarnatione sicque de consimilibus omnibus, determinare seu etiam dispiitare presumat, tanquam sibi determinates limites transgrediens, cum sicut dicit philosophus non geoinetram cum geometra sit penitus inconveniens dispiitare. Quod si presumpserit, nisi infra tres dies postquain a nobis monitus vel requisitus fuerit suam presumptidnem in scolis vel in disputationibus publicis, ubi prius dictam questionem disputayerit, revocare publice voluerit, ex tune a nostra societate perpetuo sit privatus. Statuimus insuper et ordinamus quocl si questionem aliquam, que fidem videatur attingere simulque philosophiam8, alicubi disputaverit Parisius, si illam contra fidem determinaverit, ex tune ab. eadem nostra societate tanquam hereticus perpetuo sit privatus, nisi suum errorem suamque heresim infra tres dies post monitionem nostram in plena congregatione vel alibi, ubi nobis videbitur expedire, revocare curaverit humiliter et devote, Superaddeiites iterum quod si magister vel bachellarius aliquis nostre facultatis passus aliquos difficiles vel aliquas questiones legat vel disputet, que fidem videantur dissolvere, aliquatenus videatur*; rationes autein seu textum, si que contra fidem, dissolvat vel etiam falsas simpliciter et erroneas totaliter esse concedat, et" aliter hujusmodi difficultates vel in textu vel in auctoritatibus disputare vel legere non presumat, sed hec totaliter tanquam

500

CHARTULARIUM TJNIVERS.

PARIS.

[1272

erronea pretermittat. Quod si quis in hoc rebellis fuerit, pena secundum facultatis nostre arbitrium sue culpe competent! ac debita puniatur. Ut autem hec omnia inviolabiliter valeant observari, fide corporali prestita in maiiu rectoris nostre facultatis iios omnes et singuli magistri juravimus et nos omnes ad hoc spontanee concessimus astringendos. In cujus rei memoriam hoc idem statutum in Registro nostre facultatis sub eisdem verbis scribi fecimus ac etiam ordinari. Jurabit autem rector quilibet in facultate decetero creandus quod omnes bachellarios in nostra facultate incepturos ad hoc idem observandum astringi faciat corporalis fidei in manu sua prestito juramento. Datum Parisius anno Domini MGG septuagesimo primo, prima die Aprilis.
Cod. Vat. Reg. 406, Col. 60^. Bibl. Phillipps in Cheltenham, ins. 876, fol. 621*, sub rubrica : Ordinatio artistarum de cpiestionibus disputandia . Bulacus, HI, 398. 1. Supra n 409. Vide> ad aequentia p. 454. 2. I. e. Aprilis 1, cum dominica dicta 3 Aprilis fuiaset. 3. Ut v. g. quaestiones, de quibus supra n 432 errorcs afferuntur. 4. Ad hoc, ut legendo cautela adhiberi possit. 5. Mss. : aut.

442. Consilium magistrorum Parisiis regentium in decretis de magistro Guidone de Gastina ad collegium ipsorum non admittendo, nisi statuta observare juraverit. 1272, Maii 17, Paris/is.

Anno ab incarnalione Domini millesimo GGLXX secundo, die martis post dominicam qua cantatur Jubilate,, congregatis omnibus magistris Parisius regentibus in decretis et specialiter super hoc evocatis; considentibus universis in capella beate Marie seu cancello apud Sanctum Julianum Parisiens. videlicet magistris Gerardo de Gutri, decano, Hugone de Bappalrnis 1 , Alberto Teutonico, Symone archidiacono Pissiacensi, Johanne de Gandavo, Johanne de Gurciaco, Symone de Valleum8, Bernardo de Gaturco, Johanne de Blanesco 3 , Alexandro de Remis, Laurentio de Potetaria et Johanne de Tollvilla*, nondum actu regente, post multos tractatus super principio in decretis magistri Guidonis de Gastina8, canoiiici Parisiensis, presentibus decano Abricensi et magistro Johanne de Ghanleyo 6 , canonico Remensi, ,qui jam actum regendi in decretis diviserant inter eos, habito et communicato per eosdem regentes cum eisdem consilio^in hoc resedit finale consiliurn eorundem, quod dictum Guidonem de Gastina ad collegium sumn, tanquam unum ex se non admitterent sine juramento suorum statutorum, prout moris est incepturorum in decretis; nee facerent ei in principio coniitivam, nee in hoc impenderent sibi consilium aut favorem, nisi idem Guido circa hoc privilegio vel consuetudine ostenderet se exemptum. Super quibus. dicti regentes singulariter et communiter requisiti per suum decanum Gerardum de Gutri predictum ad sancta Dei evangelia juraverunt, quod honorem collegii et utilitatem defenderent ac prosequerentur, et maxime in casu ejusdem principii, et quod nullum reciperent in collegium decretorum, nisi primitus juratum super

1272]

AB A N N O M C G XJSQTJE AD P H I L I P P T J M IV REG. F R A N C .

501

premissis fideliter observaiidis. In cujus rei testimonium in libro magistrorum inter alia eorum statutorum premissa jusserimt conscribenda. Datum ut prius.
l' facult. Decret. in Bibl. Arson. Paris., ms. 1121, fol. 175. Preuves jitstificatives des droits des docteurs regents et de 1'e'tat des docteurs agre'ge's d la faculte des droits de Paris., Paris, 1766, p. 13. Ms. et editio quandoque t pro C ponunt. Jourdain, n 229. 1. Bapaume? 2. Iste magister miniine ost idem ac fr. Simon de Yalle, ex Ord. Praed., ut Jourdain putat, cum fratres Praodicntoros non ad facullatem Decretorum pcrtinere potuerint. Sic nee Alhertus Theutonicus antea laudatus confundi debefc cum Alberto Magno ex Ord. Praed. Hie illicque cadcm ratio valet. 3. Forte idem ac Johannes de Blanosco, Burgundus, jura civilia Bononiao, saltoin nn. 1256, profcssus. Vide Savigny, Geschichte des Rom. JRechts, Y, 496 sqq. 4. TJtique Totainvillo (Vosgcs). 5. Gastinc. Istc Guido suopo uoininatur in Cartul. de l'e"glise de Notre-Dame de Paris, IV, 264. 6. Non videtur ossc idem ac supra n 416, n. 9, laudatus.

443. Carolus I, rex Sicil'iae, doctores et scholares JParisienses invitat ut Neapolim, uli studium generate installrai'it, docendi ct audiendi causa veniant.
1272, Julii 31, apud Montemfortem.

Universis1 doctoribus et scolaribus Parisiensibus. Dispensatoris providi debitum, qui pacis et belli tempera congriui provisione dispensat, implere quantum nobis ex alto permittittir cupientes post nostros stidores belli cos et labores, quibus dextera salubrem jam finem imposuit, sliidia nostra convertimus ad pacis commoda in regno nostro Sicilie instauranda. Inter qtie id providimus subditis nostris potissimum quod in regno nostro refloreat et vigeat jugiter studium litterarum, per quod erudiantur indocti, docti tarn aliis quam sibi proficiant, pullulontquo viri virtutum varietate prediti ac donis scientie ad regendum in juatitia populos profulgentes. Institutum siquidem ab antiquo in Neapolitana civitate liujusmodi studium supplementis instaurare debitis, adaugere oportunis presidiis et congruis fbvere favorilnis dccernentes, ad civitatem ipsam, que aeris puritate salubris, loci amenilato conspicua, ubertate reruni omnium opulenta, et marinis* commoditatibus oportuna inter cetera loca Italie juxta sapientium antiquormn sententiam extollitur et laudatur, et in qua non sine causa pensatis tantorum bonorum dotibus institutio studii fieri meruit, viros in omnibus scientiis erudites duximus jam pro hujusmodi studio evocandos, ut in eo velud fonte irriguo pusilli et magni, ininores, periti et provecti tarn in trivio et quadruvio, jure canonico.et civili, quam theologia studere volentes, inveniant undo juxta suain possibilitatem et modum refici valeat unusquisque. Ad hoc igitur studium velud grande convivium multis in eo recombentibus viris honorabilibus exornatuin, omniumque reficientiuin ciborum diversitate refertum vos universos et singulos, quos bonorum nostrorum participes fieri cupimus, invitamus*, doctores omnes atque scolares ad ipsuin venientes studium nedum privilegiis, libertatibus et immunitatibus concessis accedentibus ad studium generale gaudere volentes, verum etiam promittentes tenore presentium in ipsos affluenter effundere alias multimodas gratias et beneficia, que

502

CHARTTJLARIUM TJNIVERS.

PARIS.

[1272

consueverunt et debent a munificentia regia emanare. Datum apud Montemfortem per eundem, iiltimo Julii, xv inclictionis.
Del Giudice, Cod. diplom. del regno di Carlo I e II, p. 255, nota, ex Regesto 1272, fol. 98, 11 17, in Arch, di etato, Neapoli. Ex eodem Reg-. Minieri Ricoio, II regno di Carlo J d'Angid negli anni 1271 et 1272, p. 74. Nunc tamcu in isto Regesto folium praedictum desideratur. Carolus eodem modo et sub eadem tempoi'is nota Aiu-clianonsibus etiam docboribus et soholaribus scripsit. Del Giudice adjungit : E con altro diploma, cbe leggesi nello stesso regiatro alia pagina precodeiite, il re avendo chiamato di Francia presso di sc alcuni maestri dello studio di Parigi ed Orleans, ordina cbc loro si pagassero le spese di viaggio. I maestri ivi nominati sono Odone di Bles dottorc in logge, Roberto di Conrton, e Giovanni di Gentcnovilla . 1. Praemittitur Scriptum est . 2. Riccio : maximis . 3. Riccio : intennittimus .

444.

Ordinatio facia a magistris facultatis medicinae, quod omnis baccalarcus in praedicta facilitate incepturus omnibus in medicina magistris in suo principle exsistentibus pileos administrabit. An. 1272, [Paris/isJ.

Anno Domini M GG LXX II magistri facultatis medicine Franco do Luveyn, Guil-. lermus de Blans, J. de Roseto, tune vices decani gerens, Hugo de Parma 1 , Francus Lombardus, J. de Sancto Dyonisio, pro bono et utilitate et hones tate facultatis ordinaverunt in hunc modum qui sequitur, scilicet quod omnis bachellarius in facilitate predicta incepturus magistris in medicina omnibus existentibus in suo principio pilleos administrabit. Item ordinaverunt quod pilleos suos in missa, principiis, disputationibus, comestionibus portare tenerentur et alibi, ubi eis pro honestate facultatis videbitur expedire. Item decanus pro tempore legat eis capituluin de hoc actu quod tenentur jtirare, alias non admittantur ad incipiendum in facultate medicine.
Cod. Vat. Reg. 406, fol. 58. Mus. Britann., Addit. mss., n 17304, fol. 69, in utroquc sub rubrica : Do ordinatione magistrorum sive statutis . Deest in cod. Gheltenh. Bulaeus, III, 402. 1. Yat. Reg. : Paxina .

445.

Declaratio facultatis Decretorum de sensu privilegii summi pontificis quoad suspensionem lectionum. 1272, [ParisiisJ.

Anno Domini MGG LXXII. Gum universitas magistrorum et scolarium ab actibus scolasticis a Quadragesima usque ad festum Johannis Baptiste Parisius contra episcopum Paris, et suos officiarios et satellites pro quibusdam facinoribus cessavissent et actus scolasticos penitus suspendissent secundum tenorem privilegii papalis, quo dicitur nisi monicione prehabita cesset injuria, statim a lectionibus cessare1 , e/c., hujusmodi verbum dicta facultas decretorum scilicet de injuria cessanda intellexit cum efFectu, videlicet lectiones rion resumens, nisi primitus emenda dicte Universitati saltern pro parte

1272]

AB A N N O MGG U S Q U E

AD P H I L I P P U M IV REG.

FRANC.

503

exhibita. Alie autem facilitates ad promissionem dicte emende etsi nullo modo prestite organa sua resumpserunt.
Chartul. facult. JDecret. in Bibl. Arson. Paris., ms. 1121, fol. 157. 1. Vide supra privilegium Grogovii IX, n 79, p. 138.

446.

Conventio inter magistrum Johannem cancellarium Parisiensem et facultatem Decretorum de usu sigilli 1 ejusdem facultatis.
1271-1272, [Parisiis],

Anno ab incarnatione Domini millesimo GGLXX primo. Gum decretorum facultas sicut expediebat variis urgentibus negociis sigillo facultatis proprio coinmuniter uteretur maxime pro magistris et scolaribus ejusdem facultatis, sicut naciones magistrorum arcium propriis sigillis uti consueverunt 1 nemine super hoc contradicente, magister Johannes dictus de Allodio, cancellarius Parisiensis8, usui ejusdem sigilli per se et per alios multipliciter se opponens, bachalarios dicte facultatis et recipere et licenciare hujusmodi sigilli pretextu contra formam et tenorem privilegiorum etiam a se juratorum penitus recusavit, quanquam pluries requisites. Hujus recusationis causa in capitulo Parisiensi tempore capituli presentibus decano et capitulo Parisiens. inter dictos magistros et eundem cancellarium multia altercationibus habilis, adhibilis nichilominus dictis bachalariis, iidem niagistri ad instanciam ejusdem capituli et maxime magistri Johannis dicti de Parisius, archidiaconi in ecclesia Suessionensi 8 , Parisiensis canonici, de voluntate et consensu expresso ejusdem cancellarii thesaurario Suessionensi eorum sigillum hinc ad annum vel circiter custodieiidum commiserunt sub forma que sequitur, videlicet quod nisi papa infra dictum annum aliter super eodem sigillo ordinaret, eisdem magistris dictum sigillum reddercvtur, et eodem pro beneplacito uterentur voluntatis, ut in instrumentis publicis plenius hec habentur, que archa communi reponuntur. Quibus etiam ita peractis idem cancellarius dictos bachalarios recepit ad presentacionem magistrorum, et eos prout moris est expedivit. Infra quern, annum, quia papa nichil super eodem ordinavit sigillo, mortuo dicto thesaurario*, ejus frater, archidiaconus in Bria Suession., executor post multas altercationes cum laboribtis et expensis dicti Gollegii idem sigillum prout fuerat conventum facultati restituit memorate et in presentiarum archa reconditur supradicta ad utendum prout visum fuerit facultati decretorum. Statuerunt etiam quod decetero dictum sigillum nullatenus deponatur nisi ex precepto pape8.
Chartul. facult. Decret. in Bibl. Arson. Paris., ms. 1121, fol. 156. Cf. Bulaeum, III, 410, qui chartam cognovit, sod non transcripsit. 1. De fnoullato medicorum. cf. infm n 451. 2. Vide aupra n 437, n. 1. Gum ipse factus sit cancellarius post medium annum 1271, hucc charta non an. 1271 scripta osso potost; supponere insuper debeinus cancellarium ab initio'se opposuisse usui sigilli. 3. Qui otiam dicobatur Barbcrius. Obiit Aug. 6, auctore vero Guei-ard, Cartul. de Notre-Dame, IV, 126, circa 1270 . Certo an. 1274 jam erat defunctus, ut ox documento ibid. p. 128 n" 216 edito apparet. 4. Ms. : canceUario . 5. Vide simile statutum mcdicorum infra 1. c. ad an. 1274.

504

"

CHAHTULA.RIUM UNIVERS.

PARIS.
u

'
. J :* . .

[1274

447.

Universitas artistarum Parisians. Capitulo generali fratrum Praedicatorum de obitu Thomae de Aquino scribit corpusque et aliquos libros philosophicos ejusdem petit. 1274, Mail 2, Paris/is.

Venerabilibus in Ghristo patribus, magistro et provincialibus Ordinis fratrum Predicatorum ac universis fratribus congregatis in Capitulo generali Lugduni rector Universitatis Parisiensis et procuratores ceterique magistri Parisius actu regentes in artibus salutem in eo qui salubriter universa disponit et sapienter toti provide t universo. Singultuoso clamore totius ecclesie universale dispeiidium necnon et Parisiensis studii inanifestam desolationem lacrimabiliter deplangimus, et his diebus preelegimus in communi non immerito deplorare. Heu, quis det nobis, ut representare possimus Jeremie lamentum, quod supra solitum modum in mentes deiiiceps singulorum inauditam ectasim causans et inextimabilem stuporem adducens, demum viscerum nostroi;um interiora transfodil, et quasi letaliter cordium intima penetravit? Fatemur, quod vix valemus exprimere; amor enim retrahit, sed dolor et vehemens angustia dicere nos compellit, ex communi relatti et certo rumore multorum nos scire, doctbrem venerabilem fratrem Thomam de Aquino ab hoc seculo fuisse vocalum"1. Quis posset estimare divinam providentiam permisisse, stellam matutinam preeminentem in mundo, jubar in lucem seculi, immo, ut verius dicamus, luminare majus, quod preerat diei, suos radios retraxisse? Plane non irrationabililer judicamus solem suuin revocasse fulgorem et passum fuisse tenebrosam ac inoppinatam eclipsim, dum toti ecclesie tanti splendoris radius est subtractus. Et licet non ignoremus conditorem nature ipsum toti mundo ad teinpus speciali privilegio concessisse, nichilominus si antiquorum philosophorum auctoritatibus vellemus inniti, eum videbatur simpliciter posuisse natura ad elucidandum ipsius occulta. Et cur frustra nunc verbis talibus immoremur? Eum, quern a vestro collegio generali Capitulo vestro Florentie* celebrate, licet requisisseinus instanter, proh dolor, 11011 potuimus obtinere tamen ad tanti clerici, tanti patris, tanti doctoris memoriam, non existentes ingrati, devotum habelites affectum, quern vivum non potuimus rehabere, ipsius jam defuncti a vobis ossa humiliter pro maximo munere postulamus, quoniam omnino est indecens et indignum, ut altera [natio] aut alius locus, quam omnium studiorum nobilissima Parisiensis civitas, que ipsum prius educavit, mitrivit et fovit, et postmodum ab eodem nutrimenta 8 et ineffabilia fomenta suscepit, ossa hec humata* et sepulta habeat et detineat. Si enim merito ecclesia ossa et reliquias sanctorum honorat, nobis non sine causa videtur hones turn et sanctum, tanti doctoris corpus in perpetuum honorem haberi, ut cujus famam apud nos scripta perpetuant, ejusdem perseverans memoria sepulture ipsorum in cordibus successorum nostrorum stabiliat sine fine. Geterum sperantes quod obtemperetis nobis cum effectu in hac petitione devota, humiliter supplicamus ut cum quedam scripta ad phylosophiam spectantia, Parisius inchoata ab eo, que in suo recessu6 reliquerit imperfecta, et ipsum ere-

1274]

A.B A N N O .MGC U S Q U E AD P H I L I P P U M IV

REG.

FRANC.

505

damus, ubi translates fuerat, complevisse, nobis benivolentia vestra cito communicari procuret, et specialiter super librum Simplicii\ super librum1 de celo et mundo"1'; et expositiohem Tymei* Platonis, ac librum de aquarum conductions8 et ingeniis erigendis';de quibus nobis mittendis speciali promissione fecerat mentionem. Si qua similiter8 ad loycam pertinentia composuit, sicut quando recessit a nobis humiliter petivimus ab eodem, ea -vestra benignilas nostro comnmnicare collegio dignetur. Et sicut melius vestra discretio iiovit, in hoc nequam seculo periculis inultis sumus expositi, fraternaliter precibus devotis exposcimus, ut in hoc vestro capitulo speciali affectu nos orationum vestrarum suffragio supportetis. Hanc autem litteram sigillis recto ris et procuratorum voluimus sigillari. Datum Parisius anno Domini MGG 0 LXXIY 9 , die mercurii ante Inventionem sancte Grucis.
Ms. Rom. Cftpp. general. Oi-d. Prned. (saoc. XIII), fol. 60. Bibl. nat. Paris., rass. lat. 14707 (Ludovicus Valleotanus), fol. 188b; 11414 (aaoc. XV), fol. 25. Ibi invonitur rubrica : Littera, quam misit Universitas Parisienais Gapitulo generali fratrum Predicatorum do obitu bcuti Thome dc Aquino, ubi petit corpus suum et aliquos libros ejusdem doctoris . Bulaeus, III, 408. 1. Obiit an. 1274, Murtii 7, in aunvcntn Gistorc. Fossa Nova, pergens ad Concilium Lugdunense. 2. Anno 1272 celet>r&to. Viclo insupcr infru n. fi. !i. Viilhsot. ; doctrine documenta et inestimabilia fomenta . 4. Valleot. : inhumata . 5. Bis Thomas a ParisiiH rcccHBit ct in Itidinm roverstis est. Primo an. 1260-1261. An. T265 capitulum provinciale provinciae Romanae Anugniao colobrntuin ipni injunxit, a quod tcnoat studium Borne , adduntque definitores : K et volumus quod fratribus qui ntatit HCCUIU .nd fltudcndnm providcnlnr in necessariis Testimentis a eonventibusi de quorum predicatione tvaxcrunt origincm; si ttutuin illi sUuloiitos invouti fuorint neg-ligcntcs in studio, damns potestatem fratri Thome quod ad convening suos possit oos rumittcro . MH. Rom. Gnpp. general,, fol, 139. An. 1269 iterura Parisios venit, et secuudo duobus emnis pcraoti.s Italium pctiit. Anno 1272 cnpilulnm provinciale Romanne provinciae Florentine celebratum statuit : Studium gonftrnlo tbcologin quantum nd locum ct porsonas ct nnmeruui studentixim committimus plenarie fratri Thome de Aquino . Ms. Hum., fol. 14215. Thomttm Ncnpolim xtt locum studii clegisse liquet ex Del Giudice, Codice diplom. del regno cii> Carlo I, I, 267. (i. Ad nos non pci'vonit, ct forto sicut ct alii tres infra nominates non scripsit. 7. S. Thomas non complcvit commcntarinm, noqtio longing quum nd lect. 8 libri III perduxit. 8. Ms. Rom. : simpliciter . 9. Paris. 11414 : MCGLXII1I .

448. Primaeva statuta domits Sorlonae. Ante an. 1274, August] 15.

Volo quod consueludo'quo ab inicio in hac domo de bonorum consilio instituta fuit omnino servetur, el. si quis usque nunc transgressus fuerit, decetero transgredi non presumat. Nullus igitur comedat carncs intus in Adventu Domini, nee eciam in die lune nee in die martis carnisprivii, nee a die Ascensionis usque ad Penthecosten. Item volo quod propter commestiones factas in cameris communitas non gravetur. Quod si non possit fieri oqualitas, melius est quod gravetur socius comedens in camera, quanta tola communitas. Item nullus comedat in camera nisi ex causa. Si hospes alicui supervenerit, comedat in aula. Si autem illi socio non videatur expediens ilium hospitein in aulam adducere, comedat in camera, et suam pro se non pro hospite integraliter habeat porcionem. Si autem plus voluerit vel pro se vel pro hospite, istud solvere teneatur. Si vero hospes ille ifuerit persona valens vel talis, per quern possit domus juvari vel socius promoveri Chart. Unto. Paris. I. ^

9 506

CHARTULARIUM UNIVERS.

PARIS.

[1274

secundum judicium socii qui adducit, tune possit socius preclictus secum vocare unum socium vel duos, ut hospiti faciant solacium et honorem, qui similiter habeant de communi sibi debitas porciones, semper tain en sine dampno commuuitatis. Item nullus morans in villa comedat intus nisi in aula, et si in camera ex causa comederit, coram latore rotuli fideliter se excuset. Item si fuerint tres minuti 1 vel pauciores, possunt habere unum socium non minutum. Si fuerint plures quain. tres et minus quam octo, diios possunt habere non minutos. Si autem octo vel amplius shit minuti, tres tune habeant non minutos, qui non minuti suas habeant porciones. Si autem plures fuerint non minuti, quain secundum quod dictum est, nichil habeant de communi. Item minuti si velint possint in camera comedere per tres dies, nam secundum quod dicitur Gen. XXXIII : die tertio gravior est vulneris dolor . Item sociis comedentibus in cameris colligantur fragmenta ne pereant, et recldantur dispensatori, qui reponet in communi beneficio pauperum clericorum. Item moneantur socii a latore rotuli, ut comedentes in cameris pacifice se habeant et caveant a clamore nimio, ne transeuntes per curiam vel per viam scandalizcntur, et ne socii in cameris vicinis studentes a suis studiis impediantur. Item comedentes in cameris provideant sibi de rebus sibi uecessariis tempestive secundum quod poterimt, ut servicium communitatis minime perturbetur. Si vero hujus statuti aliqui fuerint abusores, qui assuescant comedere in cameris sine causa, moneantur a latore rotuli ut desistant; quod si facere noluerint denuncietur magistro. Si autem alie cause evenerint, propter quas possit aliquis in camera comedere, in arbitrio latoris roluli et procuratorum relinquatur, donee aliter fuerit ordinatum. Item infirmis non est lex posita. Si vero contigerit aliquem propter infirmitatem in camera comedere, possit habere unum socium secum si voluerit, qui ei facial, solacium et juvamen, qui eciam habeat sibi debitain porcionem. Que autem sit porcio unius socii, in dispensatoris arbitrio relinquatur. Si vero socius venerit tarde in parvo prandio, sivenerit de scolis vel de sermone vel de negociis commanitatis, habeat integruliter porcionem suam; si vero de negociis propriis, habeat panem. Item si aliquis socius comederit in bursa v diebus vel paucioribus, erit hospes; si vero comedat in villa, non minus solvat quam si comedisset in domo. Item quantumcunque aliquis socius comedat in villa, dicat hoc vel non dicat familie, solvat totam bxirsam videlicet et excessus, et hoc ut socii arceantur a frequent! comestione in villa. Item omnes habeant supertunicalia clausa, nee habeant forraturas de vario vel grisio vel de cendato rubeo sive viridi in supertunicali vel capucio. Item nullus habeat sotulares vel vestes notabiles, per quod possit aliquo modo scandal urn generari.
64.

1274]

AB A N N O

M C C U S Q U E AD P H I L I P P U M IV

REG.

FRANC.

507

Item nullus recipiatur in doino nisi voluerit ista deponere si fuerint, et predicta servare. Item nullus reeipiatur in domo, nisi fidem prestet, quod si contigerit ipsum libros de communi recipere, quod sicut suos ita illos fideliter observabit, et nullo modo distrahet iiec accommodabit extra domum, et per integrum reddet eos quandocumque exigentur ab eo et quando contigerit eum villain exire. Item quilibet socius haboat signuni proprium in pannis suis et unicurn tantum et ab aliis diversum. Et omuia signa sint scripta in una cedilla, et super quodlibet-lignum noinen iliius cujus est. Et ilia codula tradatur famulo, ut sciat cognoscefe signum cujuslibet. Et famulus non rocipiat pannos ab aliquo socio, nisi videat signum. Et tune famulus .-potent reddoro cuilibet socio pannos suos. Item non ponat aliquiH extraneus in bursa sine licentia magistri, nee coroedat aut jaceat in domo tanquain hospow ultra iij vel iiij dies sine ejus licentia. Item ordinatum est quod illi qui steterunt in domo cuin expensis domus, quatinus provideant sibi ut infra breve tcmpus se preparent et disponent ad proficiendum in serinonibus publicis per parrochias, in disputationibus et lectionibus in scolis; alias bene/iciis domus totaliler privabuntur. Et licet possent hoc facere ex virtute privilegii : tamen karitallve priuiioneo. Do illia vero, qui noviter aunt recepti, vel qui recipiendi aunt, taliter est ordinatum, quod nisi profeeorint in sermonibus, disputationibus et lectionibus, ut dictum ost, infra gmpLimum annum a tempore receptionis. sue aimiliter privabuntur. Et si forte eontigorit, quod aliquis timore ainiaaioms bursarum vellet se ingerere ad legendum aliquem lib ruin iucautus, improvisus, insufficiens vel indignus, quod non permilteretur eidern proplor scandalum aliorum, nisi judicio et testimonio magis provectorum in domo reputaretur CSHO sufFioicns vel ydonous ad legendum. Item volo, predpio ot slatuo quod diebus jejunalibus a festo Omnium Sanctorum usque ad cumiprivium non comcclatur in domo ista de bursa nisi in vesperis et post omnes lectiones diuriiaa,. Item pro pace et militate explicamus quod nullus secularis morans in villa, scriptor, corrector vel quicunquo aliuH sine magna causa comedat, jaceat in camera, nee remaneat sociis comcdenlibiiB, nen in pratellis vel aula vel aliis locis domus frequenter conversetur? ne sccreto domus ct oouvcrsacio sociorum omnibus patefiant. . Item nullus extranous ad compotum vel congregationes speciales sociorum accedat, et ille cujus fucrit ho.spes, hoc attendat. Item nullus socius frequenter adducat extraneos ad potandum de communi, et si fecerit, solvat socundum existimacionem dispensatoris. Item nullus socius habeat clavem de coquina. Item nullus socius jacere in villa extra domum presumat, et si ex causa fecerit, coram latore rotuli de hoc fideliter se excuset.

508

C H A R T U L A R I U M TJNIVERS.

PARIS.

[1274

Item nullus socius coram extraneis in aula proponat aliqua ad societatem pertinencia, exceplo verbo Dei, quod nullus impedire presumat, sed omnes cum silentio audiant ilium qui proponit. Item niille mulieres cujuscunque condicionis comedant in cameris. Si oppositum quis fecerit, solvat penam taxatam, scilicet vj denarios. Item nullus socius mittat aliquod vas de domo extra, nisi ex consensu illius cujus interest ilia custodire. Item si quis dixerit verba obprobriosa vel turpia alicui socio, dum tamen duobus sociis de domo hoc constiterit, solvat unain bursam, que debet esse socifitatis. Item si quis sociorum aliquein de famulis intruserit, projecerit vel seviter verberabit, solvat uiuun sextarium viiii sociis, et hoc vinum debet esse de meliori ad extra. Item nullus presumat accipere scutellain vel ferculum sive in parvo sive in magno prandio, nisi secundum quod sibi a preposito et suis coadjutoribus vel famulis ministrabitur; qui vero aliter fecerit, tenebitur ad duas quartas vini. Et ideo quilibet prepositus sit diligens bene ministrare sociis. Item in deliberacionibus sociorum quilibet pacifice taceat, donee fuerit a priore requisitus, et cum suam yoluntatem dixerit, alios pacifice audiat. Item nullus assuetus sit nimis alte in mensa loqui. Qui vero post monitionem super hoc sibi a priore factam nimis alte loquendo excesserit, dum tamen hoc relacione quorumdam sociorum postea priori constiterit, tenebitur ad penam consuetam in domo, scilicet ad duas quartas vini. Pena'.enim transgressorum statutorum, que 11011 cadunt sub juramento, est duorum denariorum, si non sint ab aliquo deprehensi; si autem fuerint deprehensi, pena est sex denariorum in illis, in quibus tenentur ad pecuniam. Non deprehensum iiitelligo, si antequam ad noticiam prioris pervenerit, ipsemet se priori accuset vel clerico dixerit, quod super eum scribal duos denarios pro tali emenda, non enim sufficit dicere sociis ego me accuso . Non transivit nee servatur hoc. ' In omnibus istis et aliis bonis consuetudinibus domus later rotuli sit sollicitus; quod si remissus fuerit, ad penam in domo taxatam quam incurrunt transgressores teneatur*.
Statula de officio subprocuratorum eis cum. papiro tradenda. Et primo de procuratoribus minoribus eligendia et de his quo pertinent ad bfficia eorum exercenda.

Pro3 pace et utilitate communitatis de procuratoribus minoribus eligendis et de eis que pertinent ad officia eorum exercenda taliter ordinamus. Primo quod quilibet socius in receptione ofiicii procurationis teneattir jurare aecundum formam juramenti quod socii in sua receptione prestant communiter, scilicet quod bene et fideliter et diligenter officium exercebit.

1274]

AB A N N O M.CG U S Q U E AD P H I U P P U M IV REG.

FRANC.

509

De procuratorum parvorum electione et de eligcndorum nominationc, temp ore et responsione.

Item quod antequam exeant a procuratioiie clebent eligere et nominare procuratores sibi succedentes ante termiiios hactenus observatos per quindenain. Termini sunt hii : festum bead Bartholomei, Natale Domini et Pascha*. Nominati teneantur responderesocietati eaclem die, si in prandio fuerint nominati; si in sero, die crastina in prandio sub pena xij denariorum quantum ad responsionem, si aliqualiter sibi innotuerit sua electio que eis debet per electores intimari. Si autem aceeptaverunt ilia vice, extunc si velint compotum recipiant et predecessores reddere compotum sint parati. Sed si volunt possint expectare usque ad terminum, nisi illi vel alter illorum velit a domo recedere vel intendat.
Do procuratorum absentia et reccasu.

De quibus recedenlibus taliter ordinamus quod si aliquis de electis velit a domo recedere infra quindenain prenominatam, si officium acceptaverit, compotum recipiat ante ejus recessum et suus coelectus secum recipere compotum teneatur et ea qiie pertinent ad officium exercere. Nee postquam officium acceptaverint possint, illud refutare nisi propter simpliccm recessum a domo sine spe infra proctirationis terminum redeundi, vel propter gravem infirmitatem, vel lecturam, quin illud per se vel per ydoneum compleat diligenter, quia si recessum shnplicem allegaret, propter quern officium dimitteret et infra terminum procurationis rediret, eamdem penaitf quam si officium non acceptasset solvere teneretur. Si autem electi et .nominati officium refutaverint, solvant penam pretaxatain, scilicet x solidos infra diem, crastinam nominacionis sue inclusive; quod si non solverint pro qualibet die qua defecerint quilibet ad vj denarios teneatur et procuratores electores successive alios eligant quousque procuratores novi habeantur, ne utilitas societatis retardetur.
De eligendorum ordino.

. Talis autezn ordinatio observetur in illis qui alias officium exercuerint, quod illi primo eligantur qui magis a tempo re quo exercuerint officium fuerint elongati, nisi per societatem vel majorem par tern societatis non esse ydonei fuerint reputati. Si autem de illis antiquioribus duo alias officium simul exercuerint vel penam solverint, in voluntate eligencium est eligere hunc vel ilium. Illi autem qui alias procuratores non fuerunt si minora officia exercuerint, videlicet lecturam in aula, preposituram, et officium in capella, possunt indifferenter eligi secundum eligencium discretionem atque voluntatem.
DC' famulorum a parvis procuratoribus correctione.

Ad ista autem tenentur generaliter minores procuratores omnes, scilicet famulos corrigere necnon et de ipsis ordinare per hunc modum quod ipsi omni tempore cum personis hie nominatis, scilicet lectore, preposito, clerico capelle et sacerdote ebdomadariis sine alia deliberatione sociorum aliorum possint vel major pars predictarum perso-

510

CHARTULARITJM UNIVERS.

PARIS.

[1274

narum pro utilitate sociorum secundum eorum conscientiam cum salario vel sine salario expellere, et procuratores tenebuntur de aliis ydoneis providere.
De receptis a pavvis prociiratoribus nonnisi sub ccrto numcro integro ct perfecto recipicndis.

Item procuratores minores generaliter omnes tenentur in principio procurationis sue vasorum et supellectilium numerum integrum procuratoribus precedentibus et famulis recipere et in scriptis redigere et sub scripto et numero certo suis succedentibus tradere; quod si aliqua sint fracta vel amissa, prius debent ea reparare ut numerus vasorum certus et integrus semper possit remanere.
De vasis reintegvandis, mrindandis ac clarificandis finaliter antocpiam recipimitur.

Insuper omnia vasa que ad mensam afferuntur, clara, munda et integra in fine procurationis sue reddant.
De capolla ct aula, pratollis et secrctis a portario mundaudis.

Item de capella, aula, curia mundandis et pratellis falcandis temporibua dobilis, et de circa hoc adjacentibus universis. Item de mappis, manutergiis ita suflicienter provideant quod inappo saltern bis in septimana et ter manutergia possint lota haberi et honesta.
De nocesaariis societati procurandis a par vis pvocuvatoribus pvopoutiuditi.

Item teneantur semel in mense proponere que sociis expedient providenda, et habita deliberacione a majori et meliori parte sociorum qui in congrcgaciono remanserint, secundum eorum deliberacionem debent procedere, et si nullam deliberacioncm potuerint habere, nichilominus. de necessariis socielati provideant secundum quod videbitur eis expedire.
De provisione vinorum ad minus duorum doliorum.

Item de vinis tantum provideant ut saltern duo dolia plena in fine procuraciohis sue possint remanere.
De taxatoribua vim, et mo do appi-cciandi.

Item vina empta per se ipsos non apprecientur, sed cum tribus vel quatuor sociis ad hoc vocatis et ita precise apprecientur secundum forum quo empta fuerint, ut secundum quod possibile erit equalitas observetur.
De rotulis clamandis et solvendis infra octavam vel cum omendu persolvendis,

Item rotulos suos clament per octavam more solito, et tempore expirato deficientes nominent ad emendam nisi pro eis de propria peccunia solvere voluerint. Quod si pro eis solvere velint, de rotulo ante tempus expiratum eos delere teneantur; quod si non fecerint, ipsi vel alteri ad emendam tenebuntur. Emenda consueta in domo talis est, scilicet vj denarii pro defectu prime diei et unus denarius pro defectu cujuslibet diei succedentis.

1274]

AB A N N O M G G U S Q U E AD P H I L I P P U M IV REG.

FRANC.

511

De pecunia sociis communi noquaquam utenda a parvis procuratoribus nequc a magnis nisi pro communi utilitate sociorum.

Item nulli personalem utilitatem cle pecunia societatis possint facere quod cedat in dampnum societatis sen gravamen. Immo perintegre in exitu procuracionis sue reddant in sicca pecunia vel in denariads; quod si non fecerint, ad x solidos eras tin a die tenebuntur; si vero 11011 solverint et emendam et principals, pro quolibet die quo defecerint quilibet in vj denariis punietur. Si autem in predictis solucioiiibus contumaciter usque ad quindenam se habuerint, a communi convictu societatis, famuloruin servicio et omnibus aliis quantum in nobis est, sine alia habita deliberacione, extunc sint privati.
De lucro parvorum procuratorum loco dcpcrditorum retinendo, amissis vero reatnui'atis sociis distribuendo.

Item si in aliquibus denarialis amissum aliquid fuerit sen deperditum et in aliis lucratimi, non accipiatur lucruin distribuendum nisi priiis deperditum restauretur. Item si fuerit aliquid male assignatum in aliquibus debitis per aliquem casum' inopmatuin et in aliquibus denariads aliquid fuerit lucratuin quod debeat distribui, conputetur illud malum debitum in distribucione el. restauretur de lucre quod erat diminutum de pecunia societatis, et hoc ut socii quibus debebit fieri distribucio sint magis sollicid de recupcracione debid et ut pecunia semper Integra remaneat que est usui societatis deputata 8 .
DC procuratorum offioiis specialiter clectorum circa Pasclia.

Gum illis ad que tenentur generaliter omnes minores procuratores, tamen quidam ad aliqua specialiter tenebuntur, scilicet illi qui in Pasca elect! fuerunt : de famulis providere in festo bead Johannis, vel de precedentibus si ydonei fuerint, et de novo fidejussores recipere, nomina eorum fidejussorum, vicos in quibus morabuntur et sufficientiam inquirere, in scriptis redigere et suis successoribus relinquere; si novos introducant eadem facere tenentur. 131 antequam simpliciter et ad plenum detineantur, per viij dies vel xv, secundum quod consuetum est, probantur; qui approbati per totam societatem vel saltern majorem partem detineantur. Secundum vero consuetudinem Parisiensem fidejussores sui pro eis fidejubeant, hoc tamen addito vel specificato quod si famuli pro quibus fidejubent contraherent debita, que eis fuissent credita propter reverenciam domus et societatis iiolentibus sociis et ignorantibus, si sine solucione a domo recederent, ad ilia dcbila tenebuntur. Illi autem famuli detenti secundum formam eis datam prestabunt juramentum.
Do proviaione neccgsariortim, utpotc lignorum pro hyemo in aula et semper pro coquina.

Item iiclein procuratores debent providere de lignis pro aula et. coquina pro anno, nisi per socios deliberatum fuerit quod tempus usque post festum bead Bartholomei protrahatur. Item de aliis omnibus necessariis societati que tempore sue procuracionis occurrent facienda.

512

CIIARTULARIUM UNIVERS.

PARIS.

[1274

DC procuratorum provisione facicndn circa festum beati Bartkolomei.

Illi vero de festo beati Bartholomei tenentur prdvidere de lignis nisi ab aliis fuerit provisum et de agresta facienda nisi predecessoribus suis occurrerint facienda, et precipue in vindemiis de salinato, rapeto et aliis vinis secundum possibilitatem pecunie et aliis que occurrerint facienda.
De profisiono parvorum procuratorum existentinm circa Natale.

Illi vero de Natali tenentur providere pro Quadragesima de pisis, halecibus, speciebus et aliis secundum quod tempus requiret.
Do collecta pro communibus expcnsis persolvendis temporc dcbito fncionda.

Item iidem tenentur facere secundum modum consuetum collectam de expensis communibus, scilicet lignis pro aula, servicio famulorum, mappis, manutergiis et. aliis hujusmodi vocatis, quatuor vel quinque sociis discretis parum post Natale, ut collecta perintegre saltern ante braiidones solvatur. Socios autem pro anno illo morantes in domo presencialiter, vel absentes qui pro se habent in domo respondentes, solum ponant ad collectam. Si autem alios, qui absentes fuerint per totum annum, ad collectam aliqtia de causa deponere voluerint, et si de bonis suis in domo habuerint, hoc modo eos ponant quod hoc sit ultra summam in collecta ponendam, ut semper sine debilis pecunia societati deputata in compotis procuracionum' tota integra tarn in denariatis quam in pecunia sicca remaneat, ne indigencia pecunie et debitorum racione utilitas societatis retardetur. Non solventes autem collectam termino statute tenebuntur ad emendam consuetam, quam estimamus xij denariorum pro defectu prime diei, et unius denarii pro defectu cujuslibet diei subsequentis.
De lego emendandi et emcndas persolvcndi cadem tarn absent! quam present!.

Quod autem prediximus de emendis non solvencium tarn rotulos quam collectas et omnia alia debita in quibus socii particulars tenebuntur societati, intelligimus eadem lege teneri tarn absentes quam presentes, et8 hoc ut sint antequam recedant solliciti inquirere, ad que tenentur, et solvere vel saltern aliquos socios pro se relinquere qui pro eis respondeant et satisfaciant ita diligenter sicut pro se ipsis7.
Explicit para rotuli secunda. Incipit pars rotuli tertia et ultima. De officio janitoris. Et primo do ejus curiali modo respondeiidi, vocandi vel requirendi.

Ista8 sunt, que tenetur janitor facere. Primo tenetur cuilibet venienti curialiter respondere, et si ille aliquem socium de domo pecierit, ilium querere vel vocare tenetur, nisi fuerit aliquis scolaris, pro quo sibi specialiter aliguis socius de domo preceperit, ut ad ejus camerain liberum possit habere accessum.

1274]

AB A N N O M G G U S Q U E AD P H I L I P P U M IV REG.

FRANC.

513

Do oxtraneis infra duas povtas remansuris, nisi ipsi sint notabilitcr dig-ne persone.

Giim vero aliquem socium ad cameram vel alibi quesiecit, ostium post se claudat. Si vero ille sit homo1 notabilis, ipsum in curia irfanere permittat. Si autem non sit ita notabilis, inter duas portas remaneat.
De vico, porticu ct domo ac do privatis a portnrio mundandis.

Item curiam totam interius et exterius et totum vicum, quantum domus nostra se exteiidit, ac vias et gradus et ornnes cameras sociorum ac etiam viam communem ad cameras privatas tenetur munde servare; aquam pro lavatorio ac ipsum lavatorium interius et exterius inimdare. '
Do scrvilio povtarii sc non cxtcndcntia ad comcdontcs sou bibontoa in camcris.

Item nulli comedenti vel bibenti in camera serviat, nisi post ignitegium porta firmata cum clave, quam clavem secum liabeat.
DC porta tore naquaquam sine custodia sufficient! port am dimittere.

Item nullo urgente ipsum teneatur; quod pena de salario

inodo pro aliquo intrabit villain. Quod si alicjua necessitate propria contingeret villain intrare, portam per aliquem de domo custodire si non fecerit et porta sine custode inventa fuerit, sex denarios pro suo solvat.
DC janitorn, ex quo nichil faciot in coquina, cum nunquam intrabit.

Item nullo modo in coquina commoretur, nee ibi aliquid faciat.

Do tempore apcricndi ct claudondi ot accusandi cxtranoos et intraneos, tarn famulos quam magistros. *

Item pulsato ignitegio tenetur magnam portam claudere et in signo Sancti Jacobi semper aperire ac claves semper penes se reservare. Si vero aliquem de domo ante horam contigerit exire, tenetur surgere et portam post ilium claudere. Si vero aliqui consueti fuerint post predictam horam intrare, vel ante aliquem exire, per juramentum suiim tenetur priori revelare. Similiter si aliquos defectus in famulis viderit, vel aliquid de bonis domus extra portari per aliquem viderit, tenetur revelare. Item si viderit aliquem extraneum portantem aliquid sub veste extra domum, non permittat eum exire, nisi aliquis de domo ipsum ad portam associaverit.
De portione portarii, qui in tota die non liabeat nisi pintam yini; aed in aliis aicut alii.

Item in parvo prandio liabeat portionem unius socii sine vino; in magno vero habeat de pane et potagio quantum semel sibi sufficere creditur, ac dimidium ferculum de ferculis remanentibus post servitium sociorum, et debitas portiones famulorum. Quolibet etiam die habeat unam pintam.
Chart. Univ. Paris. I.
6B

 I H

514

CHARTULARIUM

UN1VERS.

PARIS.

[1274

DC loco et tempore commestionis portarii, nc dc ejus, si corrigibilis est, corrcctione.

Ista autem debet semper comedere in porta, cum socii fuerint de inensa. Nichil autem debet reservare in camera sua, sed fragmenta reddere in communi beneficio clericorum. Si autem islormn fuerit transgressor, prior ipsum corrigat. Si autem testimonio sociorum vel majoris partis incorrigibilis inveniatur, prior ipsum libere possit expellere. Ejus salarium xij solidi 9 .
Explicit pars rotuli tertia. Bibl. nat. Paris., ms. lat. 16574 (primae partis saec. XIV, reliquis posterius adjunctis), Stututa et Necrologium Sorbonue continens, fol. 1-5. Apographum Statutorum bujus cod. ibid. ms. lat. 9961, p. 1-12. Bibl. nat. Paris., ms. lat. 10983, (saec. XIV-XV, fol. 9, secundam et tertiam tantum purloin Statutorum sou rotuli cum rubricis contincns. Pro prima parte exscribeuda in principio duodccim paginae.vacuae sunt relictae. Hemcraeus, Sorbonae oriffines, ibid., ms. lat. 5493, fol. 228-231. Ibid. ms. lat. 4)943, Richerii Hist. Paris. Academiae continens (torn. I) fol. 42(5. Haud dubie primn pars Statutorum Robertum de Sorbona auctorem babel, quod lamen de secunda et tertia parte pro certo uffirmari iicquit. In istis duabus partibus nunquam dicitar ut in prima parte ex persona Robert! : a volo , precipio , statuo , premoneo , etc., sed semper in plurali: ordinamus , sicut et prcdiximus . Modus dicendi insuper in istis partibus non omniuo concordat. "In primo praeterea supra allato codicc statim post ordinationes Roberti sou primain par tern sequitur Statutum anni 1293, mensis Junii (fol. 21}-3), quod fol. 31*, spatio relicto in fol. 3, excipiunt caetora supra edita Stntuta (id cst, secunda ct tortia pars), quae, propterca probabiliter, quamvis parum certe, post an. 1293 sou hoc ipso anno sunt composita. Nos tamen hie omnes trea partes una conjunximus, cum, Statuta postca hac forma fuerint divulgata. Divisio in tres paries destunptu ost ex ms. 10983. et habet in ipsis Statutis fundamentum. Prima pars Statutorum composita est u Roberto de Sorbona (into 15 August! an. 1274, i. e. diem et annum ejus morlis. Vide supra n 431, n. 1. 1. Miuuti erant, quibus vena incidcbatur ad sanguinom detrahcndum. In rnonas teriis stata crant minutionis tompora. Gf. Ducange-Henscbel, IV, 423 sq;. 2. Sequitur bic in msa. 16574 ct 9961 Statutum anni 1293 supra memonitum. 3. Hie injtium sumit secunda pars et ins.. 10983, ex q;uo rubricae desumptae sunt. In ms. etiam 16574 in margine subtili charnctei'o adjectae sunt notae seu rubricae, quae tamen nunc yix legi possuut. 4. Ms. 10983 affert baec festa : beati Dyonisii, Thomae apostoli, Amranciationis, et .apostolorum Petri et Pauli. 5. In ms. 16574 relinquitur aliquod spatium. 6. Ms. 10983 : in . 7. Ms. 16574 bic paginam dimidiam vacuam reliuquit. Hemeraeus Statutum do minori procuratione-D inserit, quod in ms. 16574 fol. 7 post omnia Statuta locum tenet ct eerie posterius est. Ms. vero 10983 affert quosdnm paragrapbos, qui ex Statuto an. 1293 mensis Junii codieis 16574 fol. 2^ desumpti sunt, adjungons illis quoddam Statutum an. 1297, cui succedit aliud de minori procuratione ab Hemeraeo exscriptum. 8. Ms. 16574 offert rubricam : <c De janitoris officiis . 9. Ms. 10983 et Hemeraeus boc omittunt; ms. 10983 tamen aflert prius ante tertiam partem, et dicit hie quod fiat in nomine Patris et Filii et Spiritus Sancti, amen .

449.

Epistola, qua Gregorius X suas in Concilia Lugdunensi II promulgatas Constitutiones Universitati Parisiensi transmittit.
1274, Novembris 1, Lugduni.

Gregorius episcopus servus servorum Dei dilectis filiis universitati magistrorum et scolariwn Parisiensium salutem et apostolicam benedictionem. Gum nuper in general! Concilio Lugdunensi et post quasdam constitutiones super certis articulis duxerimus promulgandas, universitati vestre per apostolica scripta mandamus quatinus eis, quas sub bulla nostra vobis transmittimus, uti velitis amodo tarn in judiciis quam in scolis ipsas sub suis titulis, prout super eis exprimitur, inseri facientes. Dat. * Lugduni kal. Novempon.tificatus nostri anno tertio.
Epistola praefixa Constitutionibus (in 31 capita divisis) Gregorii X, in Bibl. nat, Paris., ms. lat. 15407, fol. 234 ; Bibl. Capituli Posonii ms. 13, fol. 263 ; Bibl. Ambian., n 359, fol. 346. In Bibl. Turonensi ms. 571 legitur : ... Boncmie et 65.

1274]

AB - A N N O MCC U S Q U E AD P H I L I P P U M IV

REG. FRANC.

515

Pnriaius . In Bibl. Univcrs. Erlangcn. ms. 464, fol. 3Qi>, dicitur : a Gregorius... rencrabili fratri episcopo ot dil. filiis universis magistris Paris. , etc., sicut littcrae ejusdem pontificis pi'o Univera. Paduana in aliquibus mss. iriscriptae sunt : G... venerabili fratri cpiscopo ct dil. filiis univerais doctovibus ct scolaribus Paduanis . Bibl. Poaonii, ms. 13, fol. 254. Gampi, Hist. eccl. di Piacensa, II, 458. In aliis mss., v. g. in Bibl. Remensi ms. 540/534, fol. 309, legitur : Greg... dil. fil. Univei*sitnti mag. et scol. Bouonic , etc. Constitutioncs Gregorii cditac invcniuntur (sine epistola) apud Mansi, Coll. Condi. XXIV, 90. Apud Bochmcr, Corp.jur. can., II, App. p. 369 cxstimt variantes lectioncs ad Harduin., Coll. Condi., VII, 705. 1. Nota tcmporis nppositft ost ubiquo in fine Constitutionuin, sicut et in Reg. Vat. Gregorii X an. 3, ep. 204, fol. 209, ubi fol. 204 CoiistitutiombiiH scquons opistola praecedit: wUnivoi-sis Ghrisli fidelibus presentes litteras inspectaris salutem, etc. Infmscriptiis Gonstitutionea nnpov in general! Coacilio Lugdunonsi et post super certis articulis duximus promulgandas, quibus univcrsi nti volumns ot mandamus in jndiciis ct in scolis, ipsosque sub auis titulis inseri, prout oxprimitur super eis .

45O.

Gaufridus do Barro notum faeit se bona omrn'a quorum heres a bonae memoriae Roberto de Sorbona constitutes fuei-at, congregation! pauperum scholarium ejusdem Roberti donare.
1274, manse Novembri, [Parish's].

Universis presenles litteras inspecturis magister Gaufridus de Barro, decanus Parisiensis, eternain in Dornino fsalutem. Noveritis quod nos omnia bona quorum vir venerabilis bone inemorie magister Robertua de Surbonio (sic), quondam canonicus Parisiensis, siium constituit nos heredem 1 , pielalis intuitu in puram et perpetuam elemosinam donamus donalione inter vivos congregation! pauperum magistrorum seu ipsis pauperibus magistris Pariaiua in theologica facilitate studentibus, quorum din provisor exlitit magister antedictus, ox mine dominiiini et proprietatem dictorum bonorum cum eorum pertinentiis sen appenditiia cum oinni jure quod in premissis omnibus et singulis qualicunque ratione habemus seu habere possumus, in ipsos pauperes magistros transferendo hac conditione apposita, quod dicti magistri et eorum congregatio et provisor eorum nomine dicte congregationis et ipsoriim magistrorum et pro ipsis teneantur satisfacere omnibus creditoribus dicti magistri R. de omnibus debilis, in quibus dictus magister R. tenebatur tempore mortis sue et ad omnia onera, in quibus tenemur et teneri possumus occasione hereditatis predicte. In cujus rei testimonium sigillum nostrum presentibus duximus apponendum. Datum anno Domini MGC septuagesimo quarto, mense Novembri.
Originalc in Arch. nat. Paris. S. 6213, n 190. Doest sigillum. Cartul. de la Sorbonne, Bibl. nat. Paris., ms. lat. 16069, fol. 3. Hemerncus, Sorbonae origines, ibid., ms. lat. 5493, fol. 233l, Ducango, JKstoire de S. Louys, Jcrite par Jean sire de Joinville, Obsorvations, p. 37. D'Achoi-y, Spicil., 2 od., Ill, 679. 1. Vide supra n 431. 451. Ordinatio a magistris facultatis medicinae facta de magistris dccedentibus, de sigillo facultatis et de lectionibus.

An. 1274.

Anno Domini MGC septuagesimo quarto, magistro J. de Roseto1 tune decano, magistri ordinaverunt in hunc modum quod si forte accideret magistrum recedere in medicina regentem a civitate Parisiensi habente propositum resumendi in inedicina lee-

516

CHARTULARIUM UNIVERS.

PARIS;

[1274

tiones suas ipsum mori, magistri regentes tenentur acl sui servicium ac si esset presens, et hoc staUitum est de communi omnium voluntate. Item predicto anno, predicto J. decano existente, ordinatum fuit in preseiicia magistrorum et venerabilium virorum H. de Parma 1 , J. Parvi, F. Britonis, P. de Alvernia*, P. de Novo Gastello, V. Bouret, J. de Cathalago, R. Meldensis, J. de Nigella 3 , J. Normanni, quod decetero sigillum eorum in manu sequestra non deponetur nisi super hoc dominus papa ordinaverit*. Item eodem anno, magistro J. de Roseto decano existenfe, ordinavenmt quod sigillum eorum fieret de argento ad majoreni confirmationem. Item ordinatum est de consensu omnium predictorum pro utilitate et honestate communi quod nullus magister legat cursorie per quindenam ante et post festum sancte Grucis".
Cod. Vat. Reg. 406, fol 581". Mus. Britann., Adclit. mss., n 17304, fol. 69b, ubiquc sub rubrica : Do codcm , soquitur enim in mss. documontum infra n 453 cditum. Dejcst in cod. Cheltenh. Bulacus, III, 410. 1. Vide supra n 444. 2. Istc Pctrus do Alverniu facultatis medicinae non est idem ac Petrus do Alvcrniu, cmi 1275 a Simone legato rector Univorsitatis est nominatus, cum jam isto tcmpore sicut et antca rcctorcs Univorsitatis nnnnisi ox facilitate artium electi fuerint. 3. Juxta ms. lat. 5005 in Bibl. nat. Paris, magister Johannes do Nigella fuit phyaicus regis Cnroli I (d'Anjou) Siciliae. Vide Deliale, Cabinet des mss., II, 386. Verisimiliter csb idem, qui anno 1259 rector nrtistarum fuit. Gf. supra n 364, n. 2. 4. Cf. ad hoc supra n 446. 5. 14 Septcmbris.

452. Capitulum eorum ad quae tenentur cursum incipere volentes. An. 1270-1274, [Paris/isJ.

Sciendum quod bachalarii in facilitate medicine de novo cursum incipere volentes tenentur per fidem ad omnia que sequuntur. Pro facto fidem dabunt quod servabunl 1 ordinaciones, statuta, honores, consuetudines facultatis, que per decanuin* vel per alium et vices decani gerentem 8 vel que per to tain facultatem indicabuntur eisdem. Item dabunt fidem decano vel alii decani officium tune gerenti vel* coram tola facultate quod in medicina audiverint per annos" novem, et siiit in quarto, de quo audiverint per v menses. Et si bachalarius de quolibet dictorum annorum per ix menses medicine studio non vacaverit, nichilominus eidem legendi cursum licencia concedetur, dummodo per 30ta et duos menses bachalarius in dicta scieiitia Parisius studuerit diligenter, scilicet audiendo ordinarie non computando tempore vacationis. Item fidem dabunt quod bis responderint de questione in scolis duorum magistrorum, sic intelligendo, in disputatione sollempni et non in lectione, vel saltern semel in disputatione generali. Item dabunt quarto fidem quod librum quern legent cursorie eundem ordinarie audiverint. Item dabunt iiijor bursas que primo a bachalario cursum de novo legere volenti ante omne juramentum receptum petantur. Item bedello unam bursam ad minus. Item fidem dabunt quod qualibet die Sabbati intererunt misse sicut magistri quamdiu legent hoc in pena duorum denariorum.
Cod. Vat. Reg. 406, fol. 67\ Mus. Britann., Addit. mss., n 17384, fol. 68, sub rubrica ut supra. Deest in cod. Cheltenh.

1274]

AB A N N O

M G C U S Q U E AD P I I I L I P P U M IV

REG.

FRANC.

517

Bulaeus, III, 403. Hoc ot quatuor subsequcntin documenta, quae ad facultntcm mcdicinac respiciunt, in mss. temporis nota carent; obtincnt tanicn locum inter documonta ad eamdcm facultatem pertinentia annorum 1270-1274. 1. Mss. : sccrcto . 2. Quo per dccanum om. msa. 3. Mss. : gercntes . 4. Vat. Reg. addit a qui . 6. Vat. Reg. : monaos .

453. Ca/)itidum eonim ad quac tenentur illi qui volunt licentiari in medicina Parisiis, ct de libris audiendis. An. 1270-1274, [Parisifs].

Hoc est forma bucholarionun in medicina liceiiciandorum. Priino clebeL dare fidem magister, sub quo est bachalarius, cancollario presentibus magistris ad hoc vocatis de ydoneitate bachelarii licentiandi. Teinpus audilionis debet probare per duos testes ad minus, et toinpus audilionis quod debet audivisse per quinque annos cum dimidio si rexorit in artibus vel licenliatus fuerit, vol per sex si non rexerit vel licentiatus fuerit. Forma auditionis librorum est quod debet audivisse bis artem medicine ordinarie et semel cursoric cxccptis uHnis1 Theophili, quas sufficit semel audivisse ordinarie vel cursorie; Viaticum* bis ordinarie, alios libros Ysaac* semel ordinarie, bis cursorie,. exceptis dietis particularibus, quas suflieil audivisse cursorie vel -ordinarie; Antidotarium Nicholai*1 semel. Versus Egidii* non sunt de forma. Item debet unum libruin de theorica legisse, ot aliuin de practica*. El. hoc debet jurare; si quis autem de perjurio yel.de mendacio convictus fuerit, qui licentiatus poterit repelli.
Cod. Vat. Rog. 400, fol. 58. Mus. Britnnn., Addit. msa., n 17304, fol. 09, sub rubricn ut supra usque a Parisius . Deest in cod. Choltcuh. Bullions, III, 403. 1. In mHs. perporam : unius . Designator Theophili liber urinarum, qui saepc in mss. occurrit, v. g. Bibl. nat. Paris. HIH. Int. 10170, fol. 19 ; nouv. ucqiiisit. hit. 1479, fol. 4; 1480, fol. 7. Bibl. Amplori. Fol, ins. 238, fol. 27; 255, fol. 6, etc. 2. Quod, licet Gonstautinus Africanua idem sibi ascripsifc (inter opp. Isuaci, Lugduni, 1515), composnit discipulus Isaaci, Abu Djufur Ahmad. Cf. Dugat, titudes sur la traitd de mtdecine d'Abou Ej&far Ahmad, intituld Zad el-Mougafir , in Journal asiatiyue, V" mirio, t. I, p. 289 sqq. Mss. in Bibl. nat. Paris., mss. lat. 14390, fol. 116; 15116, fol. 1. God. Vat. Reg. 1304, etc. 3. Smpsit inter aliu Librum dietarum universalium, Librum dietarum particularium, Librum urinarum, Librum febrium, trims!, ex arubico n Constantino Africano. Haec scripta in mss. sicut et in od. cit. opp. Isaaci plerumquo Hunt coujunctn. Gf. Wuostenfcld, Uebarsetsunffen ardbischer WerJte in das Latein., p. 17. Ad mss. ibid, allntft cf. Cod. Vat. Int. 44Ml. Uibl. Ainplnn. Fol. IIIHB. 238, 286. Quarto 182, etc. 4. Salernitani. Cf. Bibl. nat. Paris, mss. lut. 15116; 10176; nouv. acquiait. 343, fol. 130; 1485, fol. 129; Bibl. Amplon. Fol. mss. 238, 289. Quarto 185, etc. 5. Gorboliensis, qui sub Philippo AuguHto Parisiifl luodicinam clocuit. Vide supra n 8, n. Do ojus operibus, quae in vorsibus scripsit, cf. Aatruc, Mdm. pour servir A Vhistoire de la facultd de mddec. de Montpellier, p. 142. Hist. lift, de la France, XXI, 333, 840. Darombnrg in Archives dcs missions scientifiques, III (1854), p. 53. 6. Hie designatur Opus Pantegni auctoris All ben AbbAs, in Theoricam et Practicam divisum, quod quandoquc Constantini theorica et praetica vocabatur, T. g. in Bibl. nat. Paris, ms. lat. 14393. Cf. adhuc ibid. mss. 13000; 16180, etc. Bibl. Amplon. Fol. ms. 184, etc. Wuestenfeld, 1. c., p. 12,

454.

Capituhun eorum ad quae tenentur baccalarei in medicina incipere volentes. An. 1270-1274, [Parisiis].

Sciendum quod bachalarii in medicina incipere volentes ad ea que sequuntur per fidem tenentur. Nam fidem dabunt quod ordinacioni de missa * facte a magistris in facul-

518

CHARTULARIUM UNIVERS.

PARIS.

[1274

tate medicine actu regentibus stabunt et eaiidem dum actu erunt regentes perpetuo observabunt. Item fidem dabunt quod nullum bachelarium in facilitate medicine causa examinations audierint nisi in scolis propriis vel in scolis aliorum, in quibus congregantur magistri causa alicujus bachellarii incepturi. Item ante omne juramentum iiijor burse ab eisdem petantur 1 , et quod dabunt servienti, antequam incipiant, xx solidos parisiens. ad minus. Item quod consuetudines et statute facultatis observabunt.
Cod. Vat. Reg. 406, fol, 57b. Mus. Britonn., Addit. mss., n 17304, fol. 681*, ubiqne sub mibricn ut supra. Deost in ood. Gheltcnh. Bulaous, III, 403. 1. Mss. t misse . Ad haec vide supra 11 452. 2. Gf. ibid.

455. Capitulum de antiquis consuetudinibus et ordinalionibus magistrorum in medicina. Ann. 1270-1274, [Parish's].

Nullus magister debet legere cursorie de mane. Nullus debet legere in die quo generaliter festivatur, nee magister nee bachelarius. Item nullus magister debet suas lectiones ordinarias finire cursorie. Item nullus debet lege.re cursorie a festo Omnium Sanctorum usque ad Quadragesimam die disputabili. Item non disputatur in vigilia festisollempnis. Item secundum quod magistri incipiunt ita ordinatur. Item nullus debet disputare prima die legibili.
Cod. Vat. Reg. 406, fol. 58^, Mus. Britann., Addit. mss., n 17304, fol. 69^. Deest in cod. Choltcnh. Bulaeus, III, 404.

456.

Statuta quae in facilitate medicinae observari debent. Ann. 1270-1274, [Parish's].

Statuta autem et consuetudines quas debent observare sunt hec, priinum de missa 1 , secundum de forma licentiandi ad cursus", tercium de forma licentiandi magistros per cancellarium s, quartum de hiis ad que tenentur in medicina incipere volentes*, quintum de antiquis consuetudinibus observandis B , et hec debent eis legi si velint. Item statutum est quod quicunque bachelarius recipiet licentiam contra statuta facultatis et consuetudinem, vel magister qui hec procuraret, ipso facto est privatus in sempiternum societate magistrorum et omni actu scolastico predicte facultatis. Simili pena punitur qui renuit formas et ordinationes contentas in hoc libro jurare. Et hec omnia debent per juramentum singulorum inviolabiliter observari.
Cod. Vat. Reg. 406, fol. 58. Mus. Britann., Addit. mss., n 17304, fol. 68*, sub rubrica : Articuli quos debent obseryare . l>eest in cod. Cheltenh. Bulaeus, IJI, 403, Hoc documentum in mss. locum tenet interri11454 et num 444. 1. Supra no 452. 2. Ibid. 3. Supra n 453. 4. Supra n 454. 5. Supra n 455.

1275]
457.

AB A N N O M C G U S Q U E A D P H 1 L I P P U M I V REG. F R A N C .

519

Gregorii X litteraead Guillelmum provisorem et magistros damns de Sorbona, quibus concedit ne extra civitatem Parisiensem in jus trahantur super bonis quae habent 1275, Januarii 5, Lugduni.

Gregorius episcopus servus servorum Dei dilectis filiis .. provisori1 et pauperibus magistris domus de vico ad portas ante palatium de Thenriis Parisius in theologica facilitate studenlibus salutein et apostolicam benedictionem. Vestre meritis devotionis inducimur ut vos specinli proaequamur gratia et favore. Hinc est quod nos vestris supplicationibus inclinali vobis auctoritate presentium indulgemus ut tu, fili, provisor, sen procuratores quos ad promovenda negotia domus vestre duxeritis ordinandos, extra civitatem Parisienseni super bonis quo infra civitatem et diocesim Parisiens. habetis,. aut actionibus persorialibus, quancliu parali fuerilis coram venerabili fratre nostro .. Parisiensi episcopo stare juri, a quoquain train non possitis in causam per litteras apostolicas que de indulto hujusinodi plenum et expressam non fccerint mentionem. Presentibus post quinquennium minime valituris. Nulli ergo, etc., nostre concessionis, etc. Si quis autem, etc. Dat. Lugduni non. Januarii, pontificatiis nostri anno tertio.
Reg. Vat, Grogorii X mi. 3, cp. 83, fol. 103. Hemcracus, Sorbonae origines, Bibl. nat, Paris., ms. lat. 6493, fol. 233*. Jourduiu, n 233, nbi iatiio t litteruo u" 459 dituo pftrperuin ad an. 1273 (1274) refcruntur. 1. Guillclmo do Mnntc-Moronciaco. Vide infra n 409.

458.

Gregorii X littorae ad Guillelmum provisorcm et magistros domus Sorbonae, ut bona ipsis a magistro Gaufrido, decano Parisii'nsi, collata, vendors, alienare, etc., nequaquam cogi possint. 1275, Januarii 5, Lugduni.

Gregorius episcopus .servus servorum Dei dilectis filiis .. provisori et pauperibus magistris domus de vico ad portas ante palatium de Thermis Parisius in theologica facilitate atudentibus aalutem el apostolicam benedictionem. Provisions nostre provenire debet auxilio, ut domus vestra, quam sincera diligimus in Domino caritate, spiritualibus bonis proficiat et temporalium prosperitate concrescat. Sane petitio vestra nobis exhibita continebat quod dileclus filius magisler Gaufridus de Barro, decanus ecclesie Parisiensis, quasdam domos, terras, vinea, possessiones et alia bona ad ipsum ratione persone sue spectantia et in diatrictu ac territorio personarum ecclesiasticarum consistentia, vobis et domui vestre contulit iiiliiitu pielatia 1 . Gum igitur fe. re.. Alexander papa predecessor noster duxerit statuendum ut non liceat dominie temporalibus ecclesias et personas ecclesiasticas compelloro ad distrahendunT vel alienandum aut extra manum suam ponendum domos, prcdia, vel quascunque possessiones ab eisdem ecclesiis et personis ecclesiasticis legitime acquisita vel eiiam acquirenda, nos ejusdem predecessoris vestigiis inherentes

520

CHARTULARIUM UNIVERS.

PARIS.

[1275

vestris supplicationibus inclinati, ut ad vendendum vel alienandum aut extra manum vestram ponendum domes, terras, vineas, possessiones et alia bona predicta vobis ab eodem decano collata cogi contra predicte constitutionis tenorem pretextu alicujus consuetudinis non possitis auctoritate presentium districtius inhibemus; decernentes irritum et inane, si quid super hiis contra inhibitionem hujusmodi fuerit 'attemptatum, dummodo eis quorum interest, ut predicta. extra maims vestras poiiatis de suo in hac parte interesse ad arbitrium dilecti filii nostri S. tit. Sancte Cecilie presbyteri cardinalis apostolice sedis legati satisfactionem debitam impendatis. Null! ergo, etc., nostre inhibitionis et constitutionis, etc. Si quis autem, etc. Dal. Lugduni non. Januarii, pontificatus nostri anno tertio.
Originate in Arch. uat. Paria. L. 264, n 52. Deest bulla. Reg. Vat. Gregorii X nn. 3, op. 92, fol. 166. In Arch. iiat. Paris., 1. c.,-n B4 sicut ot MM. 281 exstat otiam vidimus officialis Paris, anni 1279; n 53 vidimus officialis curio nrchidiaconi Paris, an. 1281. In Arch, nat. praeterea S. 6213 nls 141-205 hae et sequentes littcrae Grogorii X multis chartis insortae occurrunt. In Cartul. de la Sorbonne, Bibl. nat. Paris., ms. lat. 16069, fol. 4 et 5*, epistola supra edita cum scqucnti inserta duabua chartia Simonis legati an. 1281, Septemb. 25, invenitur. Hemeracus, Sorbonae origines, ibid., ms. lat. 5493, fol. 21". 1. Cf. supra n 450. 459. Gregorii JClitterae ad Simonem, apostolicae sedis legatum, de eodem arguinento. 1275, Januarii 5, Lugduni.

Gregorius episcopus servus servorum Dei dilecto filio S. tit. Sancte Cecilie presbytero cardinal! apostolice sedis legato salutem et apostolicam benedictionem. Provisionis nostre provenire debet auxilio, ut domus dilectorum filiorum provisoris et pauperum magistrorum de vico ad portas ante palatium de Thermis Parisius in theolugica facilitate stuelentium, quam sincera diligimus in Domino caritate, spiritualibus bonis proficiat et temporaliuin prosperitate concrescat. Sane petitio dictorum provisoris et magistrorum nobis exhibita continebat quod dilectus, etc., ut mpra n 458, mutatis mutandis, usque quorum interest, ut predicta extra inanus suns ponant, de facto in hac parte interesse ad arbitrium tuum debitam satisfactionem impendant. Quocirca discretioni tue per apostolica scripta mandamus quatinus provisori et magistris predictis per te vel alium sen alios presidio efficacis clefensionis assistens1 non permittas eos super hiis contra inhibitionis et constitutionis nostre tenorem ab aliquibus indebite molestari, proviso ut cle interesse predicto facias prefatis personis, sicut predicitur, debitam satisfactionem impendi, molestatores et contradictores, si qui fuerint, per censuram ecclesiasticam appellatione postposita compescendo, non obstante si aliquibus a sede apostolica sit inclultum quod interdici, suspendi vel excommunicari non possint per litteras apostolicas, que de ificlulto hujusmodi plenain et expressam non fecerint mentionem. Dat. Lugduni non. Januarii, pontificatus nostri anno tertio.
Originate in Arch, nat, Paris. L. 264, n 55. Bulla plumbea fil. cannab. appenditur. Ibid. (nls 56, 57) dua apographa affieialis curiae Paris, anni 1279. Hemeraeus, Sorbonae origines, in Bibl. nat. Paris, ms. lat. 5493, fol. 22b. Jourdain, n 234.

1275]

AB A N N O M C C

U S Q U E AD P H I L I P P U M IV R E G . F R A N C .

521

1. Simon card, legntus vices suas in hujusmodi negotio posteti magistro Nicolao thesaurario Catalaunensi commisit (originale in Arch. nat. Paris. S. 6213, n 197 an. 1274, Julii 13), Nicolao vero mortuo Simoni de Belloloco, archidiacono eccl. Garnot. (orig. ibid. 11 190 an. 1276, Aug. 16.)

46O. Simonis apostolicae sedis legati litterae, quilus ad placanda nova dissidia inter quatuor nationes artistarum exorta rectorem, procuratores et bedellos eligendi potestatem sibi Jiac nee vindicat aliaque definit, et Petrum de Alvernia Universitati praeficit rectorem.
1275, Mail 7, Parisiis apud S. Genovefam.

Simon miseralione divina lituli Sancte Gecilie presbyter cardinalis apostolice sedis * legatus ad perpetuani rci nieiiioriam. Humane nature condicio per immoderanciam sauciata, habeiis in malum ab adolesceucia pronitatem, de facili labitur instigante eo qui tauquam leo rugiens paraiuB ad predam, circumdans ovile dominicum rimas querit atque foramina per quo possit imniittere nequicie sue virus, et ubi locum aptiorem invenit ad ruinam, vanos utloo frequentat inaultus, et astute molitur ut draco consolidata infringere, congregata dispergere, dissipare et perdere restaurata. Recens quidein facti memoria a nostro pectore non rccessil, queinadinodum alias dum in partibus Gallicanis legationis officio fungeremur* seductor ille malignus faces suas gravis discordie grandisque seditionis ignitas sulphure aecenderat in facilitate arcium Parisius inter quatuor naciones. Sed iios hujusmodi flainmis peHtiferis jam vehernenter accensis turn ex sinceritatis affectu, quern ad studium Parisiciise geriuiui ex ciijus uberibus primaria scientie duximus elementa, turn ex mjuncto nobis legaLionis officio niaxiine cum in dissidio ipsius studii cerneremus philosophie fonlein arcscere ojiusque rivulos, quos ad cuncta orbis climata fecundus derivabat, non absquo maximo dctrimonto universalis ecclesie desiccari, cum qua potuimus sollicitudine nos opposuimus, puceiu in ipso studio per nostram providenciam cum Dei adjutorio reformantes. Veruni illti draco antiquus pacis emulus et posteritatis Ade continuus persecutor, qui insidiando circumvolat ut latendo corrumpat, in ipso studio lapidem offensionis et petram scanclali suscitavit inter nonnullos magistros facultalis predicte tres, scilicet naciones Gallicorum, Picardorum, Anglicorum, quamlibet pro majori parte ipsorum, et quosdam de Nonnannoruin nacione, illos scilicet de civitate et dyocesi Rothomagensi ex uiia parte, et alios Norm anno rum de sex episcopatibus2 Rothomagensis provincie ac tres magistros de tribus aliis nacionibus et adherentes eisdem ex altera, discordie zizania serainando occasione eleccionis facte de magistro Alberico de Remis in rectorem Universitatis ipsius, cujus etsi non eleccioni, institution! faciende tamen et facte se dicti magistri de sex episcopatibus una cum dictis tribus magistris et aliis suis sequacibus opponendos duxerunt, ipsis tribus magistris plura proponentibus crimina contra ipsum, que se offerebant legitime probaturum. Et propter hoc dicebat pars ipsa, dictum magistrum A. inhabilem et indignurn ad predicte oflicmm pectorie et ideo ipsum non debere institui in eadem. Et quia non cognito de predictis prefatus Albericus in rectoriam ipsam extitit
Chan. Univ. Paris. I.
66

522

CHARTULARtUM UNIVERS.

PARIS.

[1275

institutus, dicebat pars ipsa ejus institution em in rectorem Universitatis predicts minus legitime aptatam fuisse et contra statuta et consiietudines facultatis, propter quod pars ipsa cum suis sequacibus eidem tanquam rectori noluit, prout sicut dicit nee debuit, obedire. Sane pars altera, que institutioni prefati consenserat Alberici, asserens par tern alteram se contra ordinacionis iiostre quam circa hocolym edidimus 1 seriem separasse, fecit ipsam coram tribus magistris in theologica facilitate et quatuor in decretis 'antiquioribus Parisius time actu regentibus, juxta tenoreni ordinationis ejusdein, ut asaerit, conveniri. Qui * cognito de separations predicta infra tempus in eadem ordinatione expressum cum eis ut dicebant constaret, dictain partem Normannorum et sibi in hoc casu adhorencium separacionem fecisse et se ab aliis minus legitime separasse, pronunciasse dicuntur, causam separationis partis ipsius minus canonicam et minus sufficienter fuisse probatum, a quorum processu a parte adversa dicitur fuisse ante pronunciationeni eandem ex certis causis et gravaminibus et post etiam ab ipsa pronunciatione ad sedem aposlolicam appellatum. Porro tempore regiminis ipsius Alberici decurso, pars ilia quo in ipsum consenserat adveniente termino juxta facultatis ipsius consuetudinem in hoc, ut dicit, antiquitus observatam, adhereiis pronunciation! magistrorum expressorum superius, rectorem Universitntis elegit parte altera non vocata, utpote sententia excommunicationis late per nos in predicta ordinacione in transgressores ejusdein, ut dicebat, astricta quoniain vse soparaverat absque causa que deberet justa, rationabilis et evidens 3 reputari ot alias coustitutionis iptmis tenore niillatenus observato. Pars vero altera vocata, ut dicit, parte contniria nee cum ea ad eligendum rectorem venire volente reputans jus eligendi rectorem ob contemptum hujusmodi ad se fuisse totaliter devolutum, sibi rectorem Universitatia elogit. Et sic duobus rectoribus tune in ipsa Universitate electis pars quelibet moclo consimili sibi rectorem, procurators atque bedellos creavit proprios suis temporibus successive, uni corpori plura preficiendo capita quasi monstrum. Demuin ipso negocio per appellalionem sicut predicitur ad sedem apostolicam devoluto, partes ipse saniori consilio ducte dubiis litium dimissis anfractibus pacis remedia cogitantes, ordinacioni ac disposition! nostre se sub certa forma submittere curaverunt, litteras confectas super hujusmodi submissione sigillatas sigillo universitatis magistrorum et scolarium Parisiensium nobis ad curiain destinantes, triennio a tempore pronunciationis dictoruin judicum et amplius jam elapso*. Nos igitur considerantes hoc ex ejus providencia qui in sui dispositione norx fallitur processisse, qui in pacis multitudine delectatur, in cujus conspectu revocatio dissidencium inter se invicem animorum ad tranquillitatis et concordie feclus est sacrificium vespertinuin, in nos suscepimus submissionem hujusmodi sperantes cum ejus adjutorio statum facultatis ipsius, jam pro magna sui parte divulse, proh dolor, et collapse, per rationabilis ordinacionis semitas reformare, ut fomite discordie a facilitate r predicta radi66.

1275]

AB

ANNO

MCG

USQUE

AD P H I L I P P U M

IV R E G . FRANC.

523

citus extirpate motus quoa juvenilis fervor consuevit aliquociens effrenare mansuetudo benigna mitiget, evitenlur seandala, injurie, rancores, odia, rerum dispendia, pericula personarum et animaruin cxicia relegentur, subcrescat caritas in studii tranquillitatis radicnta virgulto, et moderna curiositas quo plus solito innumeras multiplicat questiones, laberintmn docliuans litium, quibus pro minimo, dum affectus imperat rationi, se aliquociexis insolenter iinmcrgit ad prosequendum debite operacionis officium vacet penitus et intendat. Procuratoribua igitur partium poatquam ad partes Gallicanas accessimus in iiostra presencia constUulis diligenter audivimus, que corain nobis super ipso negotio proponere voluenml. Et ul inagis in negotio ipso essemus instruct!, narracioiies, propositiones ac peticiones partium nobis in scriplis feciinus exliiberi. Proposuit siqiiidom corain nobis procurator partis, que pars Alberici vulgariter appellatur, contra partem adversam, primo quod Normanni de parte ipsa contraria, qui tune majorem partem nacionis Normannorum faciebant, unacum procuratore nacionis ipsius et quidain de tribua alils uacionibus tune predictis adherentes Normanni et alii postmodiun succedontea cisclom opponentcs se institutioni facte de niagistro Alberico de Remis in rectorem Universilalia Farisiensis contra ordinacionem per nos duduni factam in. pluribus venientcs et so ab aliis nacionibus tribus pro majori parte cujuslibet et magistria 'Rolhoinagonsis civitatia et dyoceais eisdem adherentibus contra ordinacionem ipsam illicito separantes, lalam per uos quoad boc in transgressores ordinacionis ipsius excoinmiiiiicalionia sententiam incurrcrunt. Secundo quod cognitores seu judices per ordinacionem bujuamodi dopulali cognosccntes de prefata separatione et causa separatioiiis ipsius diiifinivcruiit, partem Normannorum de sex episcopatibus et sibi adberentium se ab aliis tribua nacionibus per majorem partem cujuslibet minus legilime separasse, et causam separationis ipsorum non fuisso legitimam, sed injuatam et minus sufficienter probatam. Ex quibua procurator ipse petebat, ex primo scilicet, per nos pronunciari partem adversam contra dictum ordinacionem nostram separacionem fecisse et per hoc latam per nos contra tales in prcdicta ordinacione excommunicationis sentenliam incurrisse; ex secundo, pronuncialionem dictoruin judicum d,ecerni legitimam et omnes actus partis adverse post separationem et pronunciationein predictas revocari in irritum, actusque siiigulos sne partis (^omprobari ot jus totius facultatis post dictas separationem et pronunciationem in magialroa sue partis totaliter remansisse. Petebat etiam parti adverse debitas penas infligi. Procurator vero partis adverse, que pars Sigerii8 communiter nominator, contra partem alteram propoauit ex adyerao. Primo quod dudum niagistro aliquo electo ad officium rectorie ante ejus juramentum et institucionem, sine quibus rector execucionem officii habere non debet, diversis sibi objectis criminibus et pendentibus ac opponentibus objecta probare paratis paucis ibi presentibus et aliquibus reclamanlibus juravit et contra statuta et consuetudines iacultatis absente rectore predecessore suo se ipsum instituit in

524

C H A R T U L A R I U M U N I V E R S . PARIS.

[1275

officium rectorie. Secundo proposuit quod toto tempore rectorie did! Alberici omnes illos, qui sue institucioni se opposuerant paratos pecuniam refunclere et omnia quccuuique ad facultatem pertinent communiter exercere0 per procuratorem sicut fieri clebet rectoria vacante pars adversa injuste admittere recusavit. Tercio vero et quarto proposuit quod super predicta institucione Alberici cognicio non spectabat ad judices in nostra ordinacione coiitentos, cum nulla nacio se vellet ab aliis separare, nee ipsius institucioni se opponeret nacio, sed certi magistri singularum nacionuin, et sic non crat hec separacio de qua nostra ordinacio loquebatur. Qiiinto proposuit quedam ad excusacionem partis sue super inceptione cujusdam bachallarii de Normannormn nacione. Sexto 'proposuit processus predictorum judicum fuisse ante pronunciationem et post legitimam provocationem suspenses. Septimo proposuit quod elapso tempore rectorie predict! Alberici persone singulares de singulis nacionibus, que se opposuerunt institucioni hujusmodi in rectorem, vocatis singulis magistris facultatis ter cum debitis intervallis hora solita et loco ad talia consueto elegerunt rectorem, sic facienles de procuratoribus, do bedellis, quanclo imminebat electio talium personarum. Adversarii vero ipsis contemplis et contra ipsorum prohibitionem publice factain personas communes sibi tune et postea sucocssivis temporibus creaverunt. Octavo proposuit quod examinatores partis adverse diioilecim bachalarios licentiaverunt et communes tenuerunt preter conscientiam et voluntatcm cuncelltirii Sancte Genovefe, et quod cancellarius predictorum licentias in irrilum rovocavit. Ex quibus omnibus petiit infrascripta. Ex primo videlicet pronunciari, predictuin Alboricum non rite institutum fuisse et quod eidem tanquam rectori obediendum non fuil; oj usque actus tanquam a rectore factos in irritum revocari. Ex secundo petiit proniumuri, magistros partis alterius contra predictam ordinacionem venisse et propter hoc latam in oa per nos excommunicationis sententiam incurrisse. Ex tercio, quarto, quinto et sexto propositis petiit pronunciari, ad statutu'm. nostrum dissencionem que nunc est Parisius non spectare, et judices ipsos non in hoc, sed Universitatem Parisiensem cognoscere debuisse, et sententiam dictorum judicum nullam fuisse ac partem suam nequaquain separacionem fecisse. Ex vij vero petiit rectorias et onmes actus sue partis in bedellis et aliis confirmari et actus singulos partis adverse circa bedellos et alia in irritum revocari. Ex octavo petiit predictas xij licencias annullari et examinatores eorum a facultatis consortio separari. Petiit etiam generaliter ex premissis, principales qui impediverunt quominus cognosceretur de criminibus Alberico objectis, quique supra nostram ordinacionem venerunt, juxta condignum puniri, protestans quod non intendebat quicquam petere aut ad aliquid respondere nomine nacionis vel majoris partis nacionis alicujus, sed solum nomine singularium personarum. Finaliter vero petebat pars quelibet sibi partem adversam in mille libras parisiens. expensarum nomine condempnari, quibusdam peticionibus additis que in superioribus expresse vel ex consequencia includuntur. Facta autem hinc hide copia de omnibus ab ipsis partibus exhibitis coram nobis

1275]

AB A N N O

M C C U S Q U E AD P H I L I P P U M

IV REG.

FRANC.

525

respoiisiones ad ipsa et rationes, quas utralibet partium dare volu.it tarn pro se quam conti-a partem alteram, in scriptis recepiimis et examinavimus diligenter et procuratores ipsos jurare fecimus in predicto negocio de veritate dicenda ad interrogaciones quasdam, quas ex officio nostro fecimus et ad eas per juramentum prestitum respondere. Ceterum quia per ea que coram nobis actitata fuere constitit evidenter plures ac diversos magistros facultatis predicte negocium hujusmodi persequi coram nobis, quam fuissent tempore submissions super discordia hujusmodi in nos facte, quodque in submissione predicta tang-ebatur inter alia de bedellis, de quorum assensu sive nominibus necnon illorum qui se submiserant nulln in ipsa submissione mencio habebatur, visum fuit expediens quod licet res totius facultatis, que conaurgit ex singularibus, in hujusmodi negocio ageretur, quia tamen quo ad partem alteram prosequebantur idem negocium singulariter singulares, ut pars eadem asserebat, de prcdictorum consilio extitit ordinatum quod bedelli et maxima multitude magistrorum qui post dictam submissionem inceperant aut forsitan tune legexites ei nequaquam eonsenserant, ab utraque parte prosequenlium hujusmodi negocium coram nobis sive singulariter sive etiam in communi pro se et sibi adherentibus in quantum poteranl do alto ot basso in nos compromitterent et se nobis submitterent super ipso principal! dicti negoiui accessoriis et sequelis, quod ipsi el alias etiam ad majorem securitatem negom, prout in instruinento publico super hujusmodi compromisso et submissiono coulee to plonius con line tur, facere curaverunt, acceptantes et approbantes omnes et singuli specialiter magistri et bedelli priorem submissionem predictam et omnia que coram nobis facta vol actitata fucrant aut imposterum fierent vel agerentur per dictos procuratores in negocio supradicto. El. ipsis magistris ac bedellis presentibus consentientibus et expresse inandantibus died procuratores in suis et aliorum omnium animabus juraverunt so ac omues magistros alque bedellos premissa omnia servare perpetuo et inviolabiliter, el quicquid nos aemel et pluries dixerimus, ordmaveriinus, sententiaverimus, decreveriinus, fecerimus, staluerimus sen arbitrati fuerimus in premissis omnibus el singulis, et contra aliquatenus per se vel per alios aliquibus arte vel ingenio non venire, tacitc vel exprosae. Nos autem turn ex virtule ipsiua submissioiiis turn etiam ex viribus compromissi, approbationis et acceplationis hiijua pro acceleratione negocii ordine judiciario preterinisso ex potestate nobis a partibus tradita procedentes peticioiiibus partium et rationibus earutndem ac quibusclam actis, litteris et instrumentis hinc inde exhibitis coram nobis frequenti diligencia et, frequencia diligenti primo per nos et postea per discretes alias plene discussis et sepius recensitis procuratores partium frequenter interrogavimus, si in dicto negocio vellent aliqua alia proponere. Qui renuntiantes expresse probacionibus et rationibus universis ulterius in ipso negocio producendis vel proponendis concluserunt in eodem negocio petendo et cum instancia supplicando negocium hujusmodi per sententiam, dispositionem sen ordinacionem nostram juxta beneplacitum nostrum et potestatem

526

CHA.BTULA.RIUM UNIVERS.

PARIS.

[1275

nobis ab ipsis traditam terminari. Ad liec vero ut liberius et in major! aniinorum tranquillitate ordinacio seu dispositio nostra procecleret, rect.ores,^procuratores et bedelli partis utriusque officia sua et jura, si qua in dictis ofEiciis vel ratione ipsorum habebant, libere in nostris manibus resignarunt, que officia ipsis eisdem usque ad nostrum beneplacitum commendavimus exercenda. Desiderantes itaque affeccione multiplici et desiderio plurimo aflFectanles a futuris precavere periculis, ad quod discrimina preterit! temporis nos oculutos instituunt et novorum 7 efficiunt cautiores, rogamus que ad pacem sunt Parisieiisis studii proptcr domum Domini Dei nostri, cujus cultus et decor continue multiplicantur oxhide, strucluram concordie stabilis et pacis perpetue in dicto studio cupientes erigere posit o fundameiito in ipso summo angular! lapide Jhesu Ghristo. In ejus itaque nomine, qui fecit, utraque unum, qui unus in. uno novo homine faciens pacem reconciliavit duos in corpore uno Deo, in primis pronuiiciamus, arbitramur, disponimus et eliam ordinainus ut facultas artium magistrorum Parisiensium per callidi hostis astutiain proplor dissenciones hujusmodi olym divisa ad consuetam et debitam redeat unionem, ne romunons sic divisa in posterum, quod absit, se lugeat desolatam; unius tantum rectoris sit coiitenta reghnino, ut unum fiat ovile et unus pastor, unum corpus unius capitis regimme giibcrnandum; quatuor procuratores et quatuor bedellos habeat et non plures juxta consnetudinem facultatis ipsius in talibus approbatam. Et super imione hujusmodi conservanda et separacione in ipsa certo modo tantum vel minime iacienda ordinacionem nostram alias super dissensione dudum in facilitate ipsa suborta editam cum aliis in ea content/is nocnon cum suppletionibus et declarationibus infrascriptis volumus et precipimus inviolabiliter obaervari. Ne autem presentis reformationis teneritas instigante pacis einulo ex electione rectoris, procuratorum et etiam bedellorum aliquod sopite discordie sentiat recidivum, recommendationem dictorum officialium quam predictis fecimus revocantes, creationem ipsorum nobis hac vice duximus reservandam. Volumus tamen quod decursus juxta predictam ordinacionem nostram illorum temporibus quos ad dicta officia hac vice duximus assumendos, alii suis temporibus libere subrogentur eisclem secundiiin statiita in eadem ordinacione nostra contenta et consuetudinem laudabilem in Parisiensi studio super hiis hactenus observatam. Quia vero preteritas inteiidijnus sic seclare discordias, ut futuris de quibus magis timendum est obviemus periculis, et ne ignorancie pretextu vel obscuritatis quam nimia generalitas interdum inducit colore similia presumi valeant in futurum, omnia in luce cupientes clarescere, peticiones singulas utriusque partis clecrevimus seriose ac singulariter dilucide terminare equitatem videndo, non a justicia discrepando, ut obviet misericordia veritati, justicia et pax se invicein osculentur, et ubi expedire viderimus rigore juris misericordie oleo mitigate Domino dante benignitatem, terra Parisiensis studii producat libere fructum suum. Et idcirco super primo propositis et petitis a parte, que pars dicitur Alberici, contra

1275]

AB

ANNO

MCC

USQUE

AD P H I L I P P U M

IV

REG.

FRANC.

527

partem adversam, que clicitur pars Sigeri, visis et diligenter inspectis actis omnibus habitis coram nobis ac tenore ordinacionis nostre predicte omnibusque appositis hinc et incle priino per iios et postmodum per plures discretes et peritos viros sepe et sepius runrinatis communicate consilio sapientum, in nomine Patris et Filii et Spiritus Sancti pronunciamua et dicimus, nacionem Normannorum (quam per illos de sex episcopatibus Rothomagensis provincie, qui non solum majorem sed tres fere nacionis totius partes cum pi-ocuraloro ipsius tune ipsis faciebant represeiilari et intelligi, juris ambiguum non exlil.il) separationcm contra nostre constitutionis tenorem fecisse in diversis publicis, comiminibus ct manifests actibus, qui de consuetudine sive jure per singulares personas considcruUiH singulariter iiequetmt exerceri, ac illos8 de nacionibus aliis qui ipsis taliler separatis in hujusmodi actibus adheserunt et alios in vicium succedentes eisdem participasso in erihiine criminosis. Processus autem atque sententiam cbgnitorum sen jtulicum prediotoniin non duxinuis confirmandos, quin potius ipsos non propter objccla a parle conlrana, sed propter eoruin defectus multiplices turn ex parte prosequcutiuin porsonaruin linn ox modo et ineptitudine procedendi ac pronunciandi forma, cogente nos ad hoc juslicia, rcprohandos. Et ideo actus partis, que dicitur Alberici, occasione dicta soiitenlio, quo sicut prcdicitur nulla extitit ipso jure, robur aut vires assumere nequiverunt not; per ipsam jus sivc auctoritas facultatis in eandem partem transferri potuit, nee dcbul occasiono liujiiMinodi in ea remansisse decerni, nee actus partis altering ob lianc; cuusum in irrilum rovocari. Plane, separacio facta minus legitime penis nostre constilutionis implicat et iavolvit taliler soparatos; sed statim in partem aliam iiich.il trauHlertf sed tune demiim, postquani juxta formain constitutionis ejusdem rite cognitum et pronunciatuin fuorit, partejin, que se injuste separat, causam separacionis jus tarn rationabilein et otiani inauifcsLam parti alteri prestitisse, et in prestacione emende juxla formain ejusdem constilullonis taxute se contumacem exhibuerit aut rebellem maxime in communibus nogotiis fatuiltatis, in quibua secundum prefate constitutionis seriem nacio sen nacioncs uucLoritalciu scparatim sibi vindicare nequeunt specialem. Ex quibus evldentor apparel., ex Heparacione present! parti, que dicitur Alberici, nichil penitus accrevisse. Propter quod ct alia dicta superius peticiones ejusdem partis super confirmationibus ac aliis circa hoc prout superius sunt expresse duximus reprobandas. Super irritacione vero actimm partis Sigeri, quam occasione separacionis predicte fieri pars petiit Alberici, iilud servari volumus et tcneri quod circa id inferius hec iiostra ordinacio, dispositio, sententia sou prtmunciatio comprehendit. Geterum quoad ilia quo ex parte que Sigeri dicitur coram nobis fuere proposita et petita arbitramur, pronunciainns et dicimus nichil rationabile ab ipsa parte fuisse probatum, propter quod predict! Alberici institucio in rectorem injusta debeat reputari, aut ea que ut rector cxercuit irritari sen rectoria pro tempore sui regiminis pro vacante haberi, presertim cum ab ipsa parte contra electionem predictam nichil propositum fuerit

528

CHA.RTULARIUM UNIVERS.

PARIS.

[1275

vel objectum. Et ideo petitiones omnes et singulas partis ejusdem super injusta institutione ipsius Alberici et vacations rectorie regimine ipsius durante fundatas duximus reprobaiidas. Per hoc tamen institucionem eandem maxime cum a nobis petitum non fuerit non intendimtis approbare, nee dicere, quod contra rectorem eliam legitime institutum non possint opponi crimina et probari, seu quod criminum objectorum cognitio ad illos pertineat quos In nostra constitutione dedimus cognitores, nisi forte occasione oppositionis hujusmodi contra ipsius constitutionis tenorem nacionis seu nacionum saltern pro majori parte ipsarum (quod non solum in contraclibus sed etiam in delictis et commissione penarum quoad actus publicos sen communes juris interpretatio reputat pro eodem) diceretur separacio subsecuta, nam tune de separacione et ejus causa ad ipsos judices cognicio et diffinicio pertineret. Uncle processmn et sententiam judicum non propter rationes partis ipsius, sed propter alia sicut pridem duximus reprobandos. Nee ilia appellacio que ante proiiunciationem judicum dicitur propter hoc interjecta, quod ad probandam excommuiiicationem contra testes objectam viij dierum clilatio non dabatur, debet legittima reputari, cum probatio exconnnunicationis objecte peremptorie contra testes non sit viij dierum spatio limitata, quin breviari possit a judice cujus potissime cognicio, sicut erat in casu presenti, certa meta temporis coartatur, noc ipsa appellatio nee ilia etiam, que a pronunciation judicum iiiterposita dicitur, adjuvat seu relevat appellationem, etiamsi legitima extitisset, cum nullam ipsarum pars appellans fuerit legittime prosecuta et ideo non appellans merito reputatur. Ad hec bachalariorinn utriusque partis licencias petitas durante discordia ab illis, qui ipsas conferre poterant, et optenlas valuisse pronunciamus et dicimus et valere, cum contra eas ab alterutra partiuin nichil probatum fuerit, propter quod debeant irritari, et nostra constitutio cancellariorum auctoritatem, a qua^ipse licencie vires recipiunt, quo ad hoc [non] miniiat vel infringat. Verum circa principia ad predictas licencias dissencione durante in utralibet partium subsecuta, que forsitan sugillare9 possit rigoris severitas et prima facie depravare, attendentes quod censure rigor et severitas ultionis non posset in eis absque gravi scandalo et aniinarum periculo manifesto propter multitudinem exerceri, benigniorem viam duximus eligendam. Gupientes itaque vitare scandala et animarum providere saluti, volentes etiam ut equitas stricto juri, severitati misericordia et benignitas, et potestati caritas preferantur, inter partes favorabiliter disponentes pro pace militate ac tranquillitate Parisiensis studii decernimus, ordinamus et dicimus, ipsa principia firma perpetuaque remanere et magistros qui tune in artibus10 inceperunt pro rite promotis et veris magistris reputari ab omnibus et censeri, utrique parti super refricatione hactenus objectorum contra ipsa principia sub interminacione anathematis silentium perpetuum imponeiites. Geteros vero actus facultatis legitimos et communes ad ipsam facultatem seu naciones aut nacionem spectantes vel spectantem per partem post predictam separacionem habitos Sigeri tanquam illicitos reprobantes ipsos actus sive consimiles pro parte, que dicitur Alberici, maxime ipsius Albertti fmito regi-

1275]

AB

ANNO MCC USQUE

AD P H I L I P P U M

IV REG. FRANC.

529

mine subsecutos, propter ilia quo ex superioribus colliguntur 11011 duximus approbandos. Super expensarum autein articulo, cum utramque partem sicut prediximus in multis invenerimus excessisse, eanini utrique silentium perpetuum duximus imponendum. Sane artictilum de xij licenciis, quas pars Sigeri nominat abusivas, cum adhuc de ipso nobis plene non liquoat, nostro rcservainus examini juste donante Domino prout expedients-fore viderimus decidendum. Illorum etiain qui contra ordinacionem nostram notabiliter excesserunt eorumquo quos lanquam dyaboli satellites et minis tros in seminatione ac continuacione disscndoniR prodicte fuisse invenerimus principales, condampnacionem ac impositionem penarum, prout delicti qualilas et culpe modus exegerint, propter exempli perniciom nostro arbilrio, ordinadoni, disposition! ac beneplacito retinemus, ut mucrone justicie in sollorda perversorum taliter feriatur quod pena docente cognoscant, quam g-rave, quam pcriculoHinn, quam preHiiinptuosum quamque actori pacis odiosum existat in agro Parisicnsis studii virus discordic seminare, et ultionis condigne gladius videntibus transeat in cxcmpltim et auros audientium tinnire faciat pre timore. Reservamus nobis nichilorniniis dedarandi, inlerprelandi, addend! et diminuendi circa premissa et eorum quocllibot plonariain potcHtatcm. No autem ab observatione predicte ordinacionis contra mentem ipsiua so aliquis sova prerogativa verborum fraudulenter excuset vel maliciose CQiifmgat so prop tor ipmtiH ordinacionis traditionein obscuram crasse et supreme ignoraiicie nubilo circumvonlum, sed intolleclu ejus manifestius cognito, universi et singuli, qui coniprchcndiinlur in ipsa, mhibila per cam dcclinent et permissa sectentur, ac ea que agenda fucrint lyinpidius atquo lucidius videant et cognoscant et ut inde procedat diiLiorum moclerado ox ordinaciono prelibata nascentium, unde ordinacio ipsa dignoscitur processisse, illain in qiiibusdain infrascriptis articulis auctoritate legationis qua fungimur duximus cum aliquibiiH Hiipplocionibus declarandam. Decernimus itaquo statuuntCH ut quemadmodum statuta et intefdicta de quibus in ipsa ordinaciono noHtra fit inoiilio cle communi ac express cujuslibet nacionis consensu juxta formam ordinaciojiis ejusdom clebent procedere, et aliter quidem facta non valent nee eliam sunt scrvauda : Hie et simili consensu procedant cetera communia negocia facultalis, noc alio inodo procedonda valeant vel serventur. Adicientes nichilominus ut sicut ex ordinaciono prodicla nulli nacioni licet se a tribus vel a duabus aliis s.eparare, nisi justa rationabilis ol, mauifosta soparacionis causa suffuerit et secundum modum ibi traditum declurata : ita nee duabus a duabus vel uni vel tribus ab una se aliter liceat separare. llhul sano quod in scparatione, cognitione ac decisione cause separationis et emende prc.stando iiuuirsiono penarum aliisque" moderacione prefata statutum legitur observandum, quando una nacio a tribus vel due a duabus se separaverint ant voluerint separare, locum habero dicimus et tenore, quando unica nacio a duabus vel due seu tres ab una se scparare voluerint aut duxerint separandas. Ad hoc quoque mentem verborum ordinacionis ejusdom ad juris intelligenciam referentes interpretando seu declarando 67 Chart. Univ. Paris. I.

530

CHARTTJLAR1UM TJNIVERS.

PARIS.

[1275

subjungimus ut, quod a majori parte nacionis in actibus comihunibus publi.ce contra ordinacionis predicte tenorem excedendo factum fuerit aut obmittendo coinmissum, illud a tota nacione quantum ad illud omnes articulos in ordinacione sepe facta expresses, ubi de nacicne sive nacionibus habetur mentio, actum et obmissmn per onmiu intclligi tlebeat ac censeri. Ad ofTicia quidem predicta, ne dispendiose vacet exercitium eorumdem, personas quas secundum qualitatem temporis et condicionem iiegocii congruere vidimus hac vice duximus eligendas. Magistrum Petrum de Alvernia" preficimus Univorsitatis rectorem; nacioni autem Gallicorum magistrum Stephanum Gebenensein, nacioni vero Picardorum magistrum Jacobum de Duaco, nationi vero Anglicorum magistrum Mauriciinn de Hibernia, et nacioni Normannorum magistrum Robertum dictum Rufum procurutores specialiter deputanius, nacioni Gallicorum de Johanne de Gande, nacioni Picardorum 15 de Radulpho barbitonsore, ac dicte nacioni Anglicorum de Symoneto Aiiglico in bcdcllis nichilominus providentes. Sed de bedello nacionis Normannorum taliler ordimmclo disponimus et disponendo etiam ordinamus, quod Henricus de Haya sit bedollus nacionis ipsius, ipso tamen cedente officio bedellie vel etiam decedente per magistros nacionis cjuadem ad dictum ofiicium aliquis qui sit de civitate vel de dyocesi Rothomagensi ilia vice coimnuniler eligatur. Volumus tamen quod si scriptura, que inter magistros civitatis et dyocesis Rothomagensis ex parte una, et magistros de sex episcopatibus provincia Rothoinagensis ex alia confecta dicitur super creatione bedelli in nacione eadem, quo fid cm logitiino faciat, valeat reperiri, illud quod per ipsam scripturam circa creationem bedelli in nacione ipsa apparuerit esse servandum, inviolabiliter observetur. Actum Parisius apud Sanctum Genovefam vocatis ad hoc et presentibus procuratoribus partium predictanim utriusquo partis Parisius actu regentium et non regentium, et plurium aliorum multitudiiie copiosa die martis, non. Mayi", anno Domini MCCLXX quinto, pontificatiiB domini Gregorii pape x*, anno quarto".
Cod. Vat. Reg. 406, fol. 32. Bihl. Pbillipps in Cheltenham, ms. 876, fol. 40b. BulacviiJj III, ill. 1. Vide supra n 409. 2. Istisex episcopatus erant: Abrincensia, Bujocensis, Gonatuncicnsis, Ebroiccnais, Loxovicnsis et Sagiensis. 3. Vat. Reg. : a ejusdem . 4. I. e. circa an, 1272. 5. Vide do ipso supra n 400 ct 432. 6. Vat. Reg. : exconraumicare . 7. Ibid. : nimirum . 8. Ubicpio : illis . 9. Vat. Reg. : sigillwo . 10. ULique : ipalfl . 11. Vat. Reg. : aliasqae . 12. Idem Petms de Alvernia rector Universitatis invonitur in documento anni 1200, die veneris in festo apostolorum Petri et Pauli (Arcb. nat. S. 6219, n<> 9 w) quo inter procurutorcm canonicorum S. Benodicti atque magistrorum domus de Sorbona arbiter occurrit. 13. Nacioni Picardorum om. Vat. Reg. 14. Bulaeus et Jourdain perperam : die martis ante non. Mail , i. e. Aprilis 30. 15. Ubique perpernm : quinto .

461. Ordinatio facultatis artium de determinantibus, de baccalareis et de magistris.

1275, Decembria 5, [Poriaiis].

Noverint universi quod nos omnes et singuli magistri regentes Parisius in artibus, attendentes et considerantes nostram facultatem multipliciter esse lapsam, lapaum ejus ex

1275]

AB

ANNO

MCC U S Q U E

AD P H I L I P P U M

IV

REG.

FRANC.

531

oinni parle ciipientes pro nostris \iribus reparare, utilitati private publicam preferentes, longa et provida deliberalione prehabita circa statura quemlibet facultatis predicte, quod magnum temporia spatium cogitando et quemlibet articulum versando diu et diutius riiminando velucl in statora singula queque ponderantes, communicate bonorum antiquorum non rcgcntium et maxime in artibus expertorum consilio, de comnumi consensu nostrum omnium nullo ponitus contradicente quedam circa statum quemlibet facultatis prefate ordinavimus, staliiimus et juramenlo vallamus deinceps observanda. Inchoantea igitur a slatu detenninnntium forme antique ab eisdem jurande quedam ad moderamcn cxpcmsarum denuo adjungentes, quedam simpliciter in eadem contenta diiximus renovandn, ut si 'qua male fuerint a nostris antecessoribus hactenus observata, a nobis succossoribua impostorum artius obseryentur. Primo ergo statuimus ut nullus decclero, nisi prius in scolis publico magistro regenti actu de questione respondent ante Natale 1 , ad oxamon deterininantium admittatur. Secundo statuimus ut magistri non possint decctcro a determinatoribus ex pacto recipere ultra duas bursas precii scolarum, sive tantum unions de-terminator in scolis alicujus sive plures fuerint in scolis eisdem. Tercio statuimus ut cleterminatores non possint dare potationes nisi prima die et ultima sue determinationis. Quarto statuimus ut nullus audeat decetero illuminare cereos in vico nee in domo in die clara, nee illuminare .permittat. Quinto statuimus ut determinatores nulluin sibi capitancum eliganl quocumque nomine censeatur, sed regimine rectoris et procuratorum pcnihis aint content!. Sexto statuimus ut omnes determinare inchoent infra octavas cinerum el deiiicepft por tolam determinent Quadragesimam, nisi subdeterminatorem liabeant, quern qui halmerint usque ad mediam Quadragesimam determinent; subdeterniinatores vero determinare per residuum temporis teneantur. Istos autem articulos cum aliis omnibus in antiqua forma contends volumus ut jurent bachellarii fide prestita corporali so firm! tor ct fidelitcr servaturos, antequam ipsis determinandi licentia conferatur, potostato dispensandi cum aliquo super premissis seu aliquo premissorum reetori, procuratoribus iiecnon exuminutoribus pcnitus interdicta. Circa Htatum vero bachellarioruni primo duximus ordinandum ut nullus bachellarius licentiatus v<il non liceiUialiis possit decetero legere cursorie, nisi prius fuerit nostre facultali juralus quod obodiet reetori et procurator! in licitis et honestis. Secundo statuimus ut nullus bachellarius legal, librum aliquem cursorie, nisi audiverit ipsmn Parisius sernel ad minus, vel bis in alio studio general!. In istis duobus articulis per rectorem et procuratores bachellarii astringcntur, antequam eisdem legend! cursorie licencia concedatur. Circa statum utique niagistrorum statutum est et juratum,^nmo quod nullus inagister recipiatup ad actus communes nostre facultatis vel alicujus nacionis nisi fuerit actu regens. Per actu regentom intelligiinus eum qui legit qualibet die legibili in scolis in habitu et hora debila, nisi legittimum nabeat impedimentum, quod reetori et procurato-

532

CHARTULARIUM UNIVERS.

PARIS.

[1275

ribus pretendat, et super hoc fidem faciat si fuerit requisitus, antequam ad premissa fuerit admittendus. Secimdo statuimus quod decetero non fiat in una septimana nisi una congregatio nostre facultatis, nisi casus emerserit pro quo oporteat cessare, ut mutilationis vel interfeclionis; sed alia negocia per rectorem et procuratores expediantur, et si consilio indigeant, vocent antiquiores aliquos et discretos, vel usque ad congregationem negocia reserventur. Et fiat congregatio die disputabili, ita tamen quod disputatioiies non propter hoc impediantur, sed qui voluerint disputare, de licencia rectoris et sui procuratoris de congregatione recedant. Si vero in septimana non fuerit dies disputabilis, quod raro accidit, die sabbati post missas nacionum fiat congregatio, et ilia die cursorie postea non lega'tur. Tercio statuimus ut niillus magister cujuscunque fuerit nacionis, provincie vel episcopatus, intromittat se nisi de unico festo principali in una nacione et etiam speciali, exceptis festis bead Nicholai et beate Katerine, que sunt communia et sollempnia toti clero. Quarto statuimus ut in eisdem festis vel aliis uullus magister faciat nee quantum in se est fieri pennittat paramenta nee coreas duci in vico de die nee de nocte cum torticiis vel sine, cum talia clericos non cleceant nee magistros precipue, sed potius redundent in vituperiuin clericorum. Hec autem omnia statuimus et juravimus inviolabiliter observanda, retenta facultati predicte potestate addendi, mutandi, minuendi, corrigendi et etiam exponendi, dispensandi similiter, quocienscumque videbitur expedire, ita tamen quod de commuui consensu omnium hoc procedat. Si quis vero magister vel bachellarius contra premissa vel premissorum aliquid quicquam attemptare presumpserit; a nostra societate se noverit expellendum, donee satisfactione premissa tota facultas ipsum duxerit revocandum. In cujus rei testimonium statuds presentibus signuin rectoris et signum quatuor nacionum duximus apponenda. Datum anno Domini MGGLXXV0, die jovis ante festum bead Nicholai hiemalis.
God. Vat, Reg. 406, fol. 09. Bibl. Phillipps in Cheltenham, ms. 876, fol. 66^ sub rubrica : Do modo detorminandi ct licentiandi et inoipicndi magistrorum. . Bulaeus, III, 420.

1. De disputationibus circa Natale vide Archiv f. Litteratur- u. JLirchengesch. des Mittelalt., Ill, 320, nbta.

462. Ordinatio Universitatis Parisiensis de librariis sive stalionariis. 1275, Decembris 8, Parian's.

Universitas magistrorum et scolarium Parisius ad pefpetuam rei memoriam. Quoniam ager ille fructus uberes afferre noscitur, cui cura coloni caucius undique providetur, ne nos dominico laborantes in agro ad fructum centenum virtutibus et scientia Domino disponente querendum utrunque molestari vel impediri contingat, ab illis maxime qui circa Parisiense studium propter questum in operibus mercennariis et ininisterio quod impen-

1275]

AB A N N O MCG U S Q T J E AD P H I L I P P T J M IV BEG. FRANC.

533

dunt malo more versanlur, ordinamus staluendo et statuimus ordinando ut stacionarii, qui vulgo librarii appellanlur, annis singulis vel de biemrio in biennium, aut alias quando ab Universitate fuerint requiaiti, corporate prebeant juramenlum, quod libros recipiendo venales, custocliendo, expoiiendo eosdem ct vendendo et alias suum ministerium circa studium exhibendo fideliter et Icgitime se habebunt. Item quia uonnulH de librariia supradiclis insaciabili cupiditati studentes ipsi studio ingrati quodammodo aunt el graves, duin in libris habendis quorum usus maxime necessariua est studiosis dilliciikatem induciint et einendo viliua, vendendo carius, el aliis excogilalis i'raudibus libros ipsos efficiunt carioves, licet ad instar eorum qui ex officio amminifltrant, in hujusmodi dcbeant so habore palam et bona fide, quain utique melius ojservarent, si simul cinploris ct vonditoris officio nullatenus uterentur, statuimus ut ipsi librarii jureut, sicut supcrius est cxpressum, quod infra mensem a die quo libros venales recipient mimcrandimi * do libris illis ut sibi habeant nullum * celebrabmit aut simulabimt 3 coiilrurlum, nee ipsos h'brns supprhnent aut celabunt, ut postmodum sibi emant sive relincuut, aed bona fido wtalini libris reeeptis vel aliis quandocumque loco et tempore oportuno ipsos ad vcndeudum oxpoucnt. El si requisiti fuerint a venditoribus, estimabunt et diccnt bona fide quantum credent in veritaLc libros ad vendendum oblatos justo et legitimo prccio POHRO veiidi; libri oliuin venalis precium et nomen venditoris* ponent in aliqua parlo libri 8 , ut patent iutuonli. Jurabunt etiam quod cum libros vendiderint, eos non assignabunt ex to to nee Iransfcrent in emptorea nee precium recipient pro eisdem, donee dcmmcient veudil.ori vol inandalo HUO quod precium veniat recepturus; et quod de precio pro libris oblato puruin el, siinplicem wine fraude dicent et mendacio veritatem, nee alias quoquoiuodo vel cupiilitute vei dolo circa suum officium aliquid attentabunt, undo posset studio vel RludeiitibiiH irrogari uliquod detrimentuin. Item licet dignua opcrarius Hit mercede, quain et lege civili petit licite (Proxenetica^ quia tamen a librariift frequenter modus oxceditur qui in talibus est habendus, statuimus ut stacionarii jurent quod ultra quatuor denarios de libra et de minori quantitate pro rata do salurio pro libris venditia non exigent, et illos non a venditore exigent, sed emptore. Item quonium ex eorruptis exeiuplaribus et mendosis dispendia multa proveniunt8, statuimus quod died librarii jurent we prcsuituros curam et operam efficacem cum omni diligcncia et laboro quod exemplaria vora habeant et correcta et quod pro exemplaribus aliquid ultra justuin et mpderatum aalarium vel mercedem seu ultra id quod ab Universitate vel deputatis ab ea taxatum fuerit* non exigent a quocunque. Item statuimus quod si forte librarii aupradicti premissa vel aliqua de preinissis jurare noluerint, aut circa predicta poatquam juraverint fraudern commiserint, aut ipsa omnia et singula diligenter non observaverint, non solum Universitatis gratia et favore sint penitus alieni, sed et officium quod prius ratione studii exercebant exercendi liberam non habeant deceloro facultatem, ita quod nullus magister aut scolaris cum librariis

534

CHARTULARIUM UNIVERS.

PARIS.

[1275

supraclictis ullum prorsus commercium aut contractum habere presumat, postquam dictos libraries circa premissa vel aliqua de premissis constiterit commisisse. Si vero magister aliquis aut scolaris contravenire presumpserit, beneficio societatis magistrorum et scolarium sit eo ipso privatus, donee per ipsam Universitatem fuerit restitutus I0 . Acta ex deliberacione et statuta simt hec in congregatkme generali Parisius in capitulo fratrum Predicatorum et sigillo Uiiiversitatis sigillata vj idus Decembris, anno Domini M0GGLXX0 quinto.
Originale in Arch. nut. Paris. M. 68, n 1. Fragmentum sigilli cerei fills scric. rub. colons appenditur. Pcrtinebat ad Arch. Univors. Cod. Vat. Reg-. 406, fol. 7211. Bibl. Phillippa in Cheltenham, ms. 876, fol. 68, sub rubrica ut supra, domptis verbis a Universitatis Paris. . Chartul. facult. Decret. in Bibl. Arsen. Paris, ms. 1121, fol. 160b. . Bulaeus, III, 419. 1. Infra duos menses... numerandos suprascripsit in Orig. inanus alter a sod coaeva. 2. Om. Vat. Reg. ,3. Ibid. : stipulabunt . 4. Et nomen venditoris add. in Orig. manus altera coaeva, alibi praeterquam in Cod. Arsth. loco horum vcrborum : et nomen illius cujus liber est . 5. Om. Vat. Reg. 6. Add. manus altera in Orig. sine . 7. Orig. et mss. perperam : pro senecta . Cf. L. I. D. de proxeneticis, 50, 14 : Proxenetica jure licito petuntur. 8. Gf. supra n 278, n. 3, ex Rogero Bacone. 9. Ex hoc apparct magistros isto jam temporo quaedam exemplaria taxassra 10. Ad haec yide statuta Studii Bononiensis in Archiv f. Litteratur- und Kirchengesch. ties Mittelalt., Ill, 291 sqq.

463. Officialis

ciiriae Parisiensis notas facit duas chartas in favorem Roberti de Sorbona, ex cujus testaaffert. 127S, mense Decembri, [Parisiis],

mento de suis bonis mobillbus quasdam clausulas

Universis presentes litteras inspecturis .. officialis curie Paris. ' salutem in Domino. No turn facimus quod coram nobis constituti vir venerabilis magister Matheus de Clariaco, canonicus Parisiensis, et Petrus beneficiatus in scoliam Sancli Mederici Parisiens. executores ut dicebant testamenti seu ultimo voluntatis bone memorie defuncti magistri Roberti de Sorbon, canonici quondam Parisiensis, asseruerunt quod vir nobilis dominus Rogerus frater Gastellani de Insula miles teiiebatur dicto defuncto magistro Roberto, tempore quo decessit, in qiiadraginta libris parisiens. ex parte una, et viginti libris parisiens. ex alia parte prout continetur in duobus parris litterarum sigillo predicti militia sigillatarum prout prima facie apparebat. Quarum litterarum in Romano scriptarum [una] formam continet que talis est : Je Rogiers, chevaliers freres au Ghastelain de Lille, fas asavoir a touz ceus qui ces lestres verront et orront que je doi a mestre Robert de Sorbon, chanoine de Paris, quarente livres de parisis qu'il a paies por moi a Paris por mes propres despans, lesquiex je promest a rendre par ma foi au devaiit dit mestre Robert on a son commandemant de la Pasque qui pruch6niemant vient an un an, et an tesmoing de ceste chose je li ai bailliees ces lestres seellees de mon seel. Ge fu fai an 1'an de 1'incarnacion nostre Seigneur mil dex cenz et septante dex, le lundi apres la thiephanie. Item et alteram litteram in Romano vidimus sub hac forma : Je Rogiers, chevaliers freres au Ghastelain de Lille, fas asavoir a touz ceus qui ces lestres verront et orront que je doi a mestre Robert de Sorbon, chanoine de Paris,

1275]

AB A N N O

MCC USQUE

AD P H I L I P P U M IV

REG.

FRANC.

535

vint livres do parisis qu'il a paiez por moi a Paris por mes propres despens, lesquiex je promest a rendre par ma foi an devant dit maistre Robert ou a son commendemant dedanz la quiiizene de la Purification notre dame qui proclienemant vient. Et an tesmoing do ceste chose je li ai baillies ces lestres seeilees de mon seel. Ge fut fait 1'an do I'ineaniation nostrc Seigneur mil dex cens et septente dex, le lundi apres la thepluinie. Et exliibucnml pronominal! exocutores testamentum died defuncti magistri Roberti, sigillo curio Paris, et sigillo ipsius magistri Roberti sigillatum, prout prima facie apparebat. In quo loslamento* eontlnetur clausula que talis est : Item legavit congregationi paupormn uiagiHlrorum quorum provisor extitit libros suos tlieologie, videlicet textua, quosl tones, Hormones, oxceplis dumtaxat quibusdam sermonibus de quibus fecit exocutori])us suis inenlionem . Item in dicto testamento clausula continetur que talis est : Horn voluil ol ordinavit quod medietas bonorum suorum residuorum mobilium solutis debitis el logalis supradiclis ccdat in utilitatem supradictorum pauperum magistroniin . Quanuu lilluranim el cluusularum predictarum transcriptum, sicut superius exprimitur, fociinus oujuslibot jure salvo. Qui quidem executores supradicti coram nobis proplor lux', coaslilull prodictns pecunie summas a dicto milite ut dictum est dcbilas, ct oinno jus ae omnom aclionem que ipsis executoribus competunt aut competore possunl vo.l dobont i"g"i diclinn militem occasione dictorum clebitorum ab eodem, x juxla forinam ol poloHlalom sibi Iraditam a dicto magistro Roberto, prout in dicto suo testamcnlo contineri dicobaul, dodonmt, cesserunt et quitaverunt ex nunc coram nobis congregaliuni diulorum pauperum magistrorum supradicte, et in eandein congregatipnoin oxnuiKr lotalitcr tranatulctrunt juxta ordinacionem et ultimam voluntatem dicti defuncti magistri Iloburti pro porcione illam coimnunilatein contingente in residue aupradicto. Quiliiutofl ipHi oxucutoros nomine executorum dicti testamenti predictum militem ol, horedea ipsius do dictis petivere surnmis, si dicte communitati fuerint persoluto, ct promitlonles bona fide nomine quo prius quod contra donationem, cessionem, Iranslalionom ot quilacionom prodiclas jure aliquo per se aut per alios noii venient infulurum. Que aul(Mii audivimus, bee cujuslibet jure salvo testamur, in premissorum teslimonium ad roquisicionem dictorum executorum sigillum curie Parisiens. presentibiiB litleris appononlo.s, Dal, anno Domini millesimo GGLXX0 quinto, mense decembri. J. DE S. PRION.
Originalo in Arohiv. uut. S. 0213, n 153. Apponditur taeniolum, sigillo avulso. 1. De rebus mofcUibns. Vido ad hacc supra n 431, n- 5-

536

CHARTULARIUM UNIVERS.

PARIS.

[1275

464.

Fundatio Collegii Daciae.

An. 1275.

Messire Jelian diet que 1'aii MCCLXXV un docteur du pays de Dace 1 donna un hostel assis a Paris pour les escolliers du royaume de Dace a tiltre *, et depuis en lieu dudit hostel les escolliers du royaume de Dace a tiltre de permutation et eschange ont eu un autre hostel assis empres les Cannes.
Ex cliarta an. 1384, Jul.% 13 (incipit : Du joudy xnr jour de juillet MGGCLXXXIV cntrc mcssire Jehan do Dace d'une part et le rocteur et universitd do Paris ct plusiours nutres d'autre part, Messire Jchan diet , etc.) npnd PiSlibien, Hist, de la ville de Paris, IV, 535. 1. Secundum Grammium (Oratio de orig. et statu rei litter, in Dania) isto doctor fuit Erlundus, 15 April, an. 1274 in orohiepiscopum Lundcnsem clectus, et 23 Aug. 1276 defunctus. Juxta alios nominabatur Johannes do Dacia, cauouicus S. Genovefae (cf. Gallia Christiana, VII, 743), cujus ohitus in NecroL S. Genovefae ad vj non. Octob. usuignatur. Bibl. S. Genovefae, ms. BB1. 42 a. 2. Dnni pi'imo habitabant domum in vico S. Genovefae.

465.

Summits pontifsx cancellarium Parisiensem hoHatur ut fr. Johanni de Lixiaco, Cluniacensis Ordinis,licentiam in theologia regendi tribuat. An. 1259-1275.

Dilecto iilio cancellario ecclesie Parisiensis. Virtutum 1 intenta cultui sacra religio Gluniacensis Ordinis, cui ex providencie divine consilio ille confessor allissimus gratia Benedictus et nomine, cujus odor sidereus per orbem longe lateque clifliisus preeminentia claritatis irradiat, preclarum dedit initium et admirabile contulit. incrementum, sancte religionis decore prefulget et precellentium rutilans operum sanctitate, Deo placidum se exhibet et apud alios gratiam gloriose opinionis effundit, circa cujus revera statum eo perspicacius acie apostolice considerationis extendimus, ejusque prosperitate eo desiderabilius affectamus, quo per earn tarn sedi apostolice quam universali ecclesie ampliores fructus honoris accedunt et potioris utilitalis proveniunt increinenta. Inter hujusmodi enim religionis angelice professores, cujus orbem terre spatiosa lalitudo complectitur, personas decet omnibuSj inveniri temporibus que thesauro scientie splendeant sicut rutilant sanctitate, ut ex utriusque concursu luminis tanti dignitas Ordinis taliter illustretur quod in declaranda scientia fidei et roboranda operum discipline sui desiderii sanctitate proficere valeant, Ordo ipse sit semper in lucem gentium et perempnis glorie mereatur augmentum. Sane porrecta nobis ex parte dilectorum filiorum abbatis et conventus monasterii Gluniacensis ... diocesis petitio continebat quod nos olim ad ipsorum supplicationis instantiam te per alias nostras litteras rogandum duximus et hortandum, per apostolica tibi nichilominus scripta mandantes ut dilecto filio J. de Lixiaco, suppriori prioratus de Garitate dicti Ordinis, Autisiodorensis diocesis, qui librum Sententiarum legerat solempniter Parisius septem annis tune elapsis, et reputabatur ydoneus ad obtinendum licentiam in theologica facultate, si eum invenires ydoneum, ordine qui servari

1275]
'1

AB A N N O

MCG

USQUE

AD P H I L T P P U M
'

IV

REG.

FRANC.

537

'

consuevit in talibus observato, in ea sibi licentiam hujusmodi largiaris. Et licet postmodum eisdem per te receptis litteris prefatus J. servato hujusmodi ordine ad optinendum licentiam ipsam adeo repertus fuisset ydoneus ut in eum majoris partis magistrorum in dicta facilitate regentium et non regentium super hoc vota concurrerent, tu tamen sibi dictam licentiam concedere pro tue voluntatis libito distulisti, quamvis ab eadem etiam majori parte fuisset propterea legitime ac humiliter supplicatum, ut super hoc per nostras litteras expressius tibi scribere dignaremur. Nos igitur, qui eorimdem abbatis et conventus in hac parte supplicationibus libenter anmiiinus, nolentes imperfectum deseri quod de ipso Johanne laudabiliter noscimur inchoasse, quin potius volentes eum pietatis paterae studio in hujusmodi suo vdto laudabili favorabiliter promovere, quo prudenter attendit quod scientiarum generosa possessio in plures dispersa non deperit et distributa per partes minorationis detrimenta non sentit, sed eo diuturnius perpetuata senescit, quo publicata fecundiiiB se diffundit, distribute quoque incrementum suscipit, et avarum dedignata possessorem nisi publicetur elabitur, et propter hoc donum scientie sacre pagine sibi a Domino creditum tanto docendo accumularet uberius, quanto diligentius legendo aliis studiosius*orogaret, post diutinos labores exactos in hujusmodi sacre pagine studio ad magisterii graduin feryenter aspirat : quocirca discretionem tuani rogando monemus et hortamur attentius per apostolica tibi scripta districte precipiendo rnandantes quatinus attendentes provide, quod aurum dispersum rutilat melius quam signatum, nichilque a vilibus tophis gemme differunt nisi deducantur in" medium, nee aunt claudendi doctrine rivi sed, juxta Salomonem, derivenlur fontes tui foras et aquas tuas in plateis divide , si dictus Johannes ordine qui servari consuevit in talibus observato per clepositiones magistrorum Parisius in dicta facilitate regentium et non regentium vel majoris partis eorum reperiatur ydoneus ad hujusmodi licentiam obtinendam, eidem Johanni licentiam ipsam absque dilacionis obstaculo ac difficultatis obice largiaris. Non obstantibus quibuscumque privileges, indulgentiis et litters apostolicis cancellario ecclesie Parisiensis, qui est pro tempore, aut eidem ecclesie vel universitati magistrorum et scolarium Parisiens. concessis sen slalutis et consuetudinibus cancellarii ecclesie ac universitatis predictorum contrariis, juramento, confirmatione sedis apostolice vel quavis firmitate alia roboratis, per quo presentibus 11011 expressa vel totaliter non inserta largitio dicte licentie impediri valeat quomodolibet vel differri et de quibus quorumcunque totis tenoribus oporteat in eisdem nostris litteris plenam et expressam ac de verbo ad verbum fieri mentionem. Hujusmodi autem preceptum nostrum sic prompte absque difficultatis obstaculo ob reverenciam dicte sedis et nostram execution! demandes ac eiiicaciter adimplere procures, quod super hoc aliquatenus de negligentia vel inobedientia reprehendi non valeas, quin potius a nobis et eadem sede proinde commendari merito tamquam devotionis et obedientie filius merearis.
Collectio Marini de Ebolo in Arch. S, Petri de Urbe C. 117, fol. 196^, et quidem in margine inferiori. Deest in cod. Arch. 68 Chart. Univ. Paris. I.

538

C H A R T U L A R I U M T J N I V E R S . PARIS.

[1275

Yat. Epistola caret temporis nota ct inscriptione nominis papae. Ad an. 1275, Martii 25, quidam fr. Johannes supprior prioratus do Gharitate nominatur. Gf. De Lespinasse, Cartul. du prieurd de la Charitd-sur-Loire, p. 261, n 125. Epistola baud facile post praedictum annum scripta est, nee ctiam ante an. 1259, quo primus magister Ord. Gluniac. laudatur (supra n 340). Quod ad cancellarium attinet charta optime congrueret aetati magistri Stephani (circa an. 1263 usque 1268). De initiis Collogii Gluniacensis Farisiis vide supra n 375, nota. 1. Hoc initium epistolae, demptia quibusdam lectionibus variantibus, congruit cum initio litterarum Innocentii IV pro Cistercienaibus supra n 133 editarum.

466.

Philippus III, Francoruni rex} notum facit se litteras vidisse quibus Ludovicus IX recognoscit privilegia magistris et scholaribus Parisiensibus a Pliilippo Augusta concessa. 1276, mense Januarib, Parisi/s.

Philippus Dei gratia Francorum rex. Notum facimus universis tain presentibus quam futuris, quod nos litteras inclite recordationis. preklarissimi domini et genitoris nostri Ludovici regis Francorum vidimus in hec verba : In nomine sancte et individue Trinitatis, amen. Ludovicus Dei gratia, etc. sicut supra n 66, usque in Jinem. Deinde : In cujus rei testimonium presentibus litteris nostrum fecimus apponi sigillum. Actum Parisius anno Domini millesimo ducentesimo septuagesimo quinto, mense Januafio.
Originale in Arch. nat. Paris. M. 66n, n 6. Sigillum cereum -vir. col. filis seric. rub. et yir. col. appenditur. Pertinebat ad Arch. Univers.

467. Philippus III, Francorum rex, praeposito Parisiensi mandat ut magistros et scholares Parisiens. alt injustis violentiis defendat. 1276, Julii 27, apud Melodunum.

Philippus Dei gratia Francoruni rex .. preposito Parisiensi salutem. Mandamus tibi quatinus universitatem magistrorum et scolarium Parisius studentium defendas ab injustis violenciis et gravaminibus manifestis. Actum apud Meledunum die lune post festum beate Marie Magdalene, anno Domini MGGWh septuagesimo sexto.
Originale in Arch. Univers, Paris, tbeca IV. A. 21. e. Jourdain, n 245, qui chartam perperam ad Jul. 26 refert.

468.

Ondinatio Uriiversitatis Parisiensis, ne magistri et baccalarei in locis privatis libros, exceptis grammaticalibus et logicalibus, legant. 1276, Septembris 2, apud S. Bernardum.

Universitas magistrorum et scolarium Parisiensium ad perpetuain rei meinoriam. Verus Samaritanus noster in mundum veniens naturam humanam miserabiliter sauciatam sanitati restituit, vinurn et oleum sauciati vulneribus iiifundendo. Quia vero patitur recidivum, adhiberi debuit medicina, que foret utilis ad salutem juxta qualitatem morbi, nunc fomenta, nunc actiora remedia salubriter apponendo. Propter, quod sacrosancta ecclesia diversosca nones edidit secundum culparum exigentiain puniens transgressores et futuris
68.
'

1276]

A.B A N N O

MCC U S Q U E AD P H I L I P P U M IV

REG.

FRANC.

539

periculis cautelam adhibens. Nos suo magisterio edocet, quid in consimilibus facere debeamus. Hinc est, quod nos attendentes occulta conventicula ad docendum sacris canonibus interdicta et inimica sapientie (cujus professores existimus), que mentes hominum illuminans tenebras detestatur, communi utilitate pensata presumption! quorumdam malignantium obviare volentes de communi consensu statuimus ac etiam ordinamus, quod nullus magister vel bachallarius cujuscumque fuerit facultatis, legere decetero acceptent* in locis privatis aliquos libros propter multa pericula, que inde emergere posstint, sed in locis communibus ubi omnes possint confluere, qui ea que ibi docentur 2 valeant reportare 3 fideliter, exceptis dumtaxat libris gramaticalibus ac logicalibus, in quibus nulla presumplio potest esse. Hec autem statuimus et ordinamus inviolabiliter secundum tenorem privilegiorum a sede apostolica indultorum magistris et scolaribus Parisiens. observanda. Si quis autem contra hoc statutum sen ordinationem venire presumpserit, privationem societatis magistrorum et scolariurn se noverit incursurum. Actum et ordinatum apud Sanctum Bernardum in Cardineto in congregatione generali, anno Domini MGGLXX0 sexto, die mercurii ante Nativitatem beate Marie, retenta nobis addendi, subtrahendi, imnutandi et revocandi cum nobis videbitur potestate.
Originate in Arch. Univors. Paris, thoca VII. D. 7. a. Restat taeniol. membr. God. Vat. Reg. 406, fol. 61*. Bibl. Phillipps in Cheltenham, ms. 876, fol. 04, sub rubrica : Ordinatio qui libri dcbontur legiin locis priyatis . Bulaeus, III, 430. 1. Ubicj[uo oxcopto orig. : attemptcnt . 2. Orig. : doccretur . 3. I. o. transcriborc .

460.

Guillolmus, archictiaconus ecclesiae Parisiensis, nolum facit magistrum Guillelmwn de Monte-Morenciaco electum fltisso in provisorem pauperum magistrorum de Sorbona, 1276, Novembris 14, [ParisiisJ.

Universis presentes litteras inspecturis Guillermus in ecclesia Paris, arcliidiaconus salutem in Domino. Noveritis nos anno Domini millesimo ducentesimo septuagesimo sexto, die sabbati post festum bead Martini hiemalis, litteras fel. rec. domini dementis pape quarti non cancellatas, non abolitas, non in aliqua sui parte viciatas vidisse in hec verba : Clemens episcopus servus servorum Dei dil. fil. provisori pauperum magistrorum et ipsis magistris in theologica facilitate studentibus in vico ad portas ante palacium de Tennis, etc. sicut supra n 421. Dat. Viterbii x kal. Aprilis, pontificatus nostri anno quarto . Nos autem Guillermus archidiaconus loci cum ceteris personis superius nominatis, ad quas auctoritate presentis littere pertinebat electio provisoris in domo predicta, habita deliberatione diligenti super provisore pligendo magistrum Guillermum de Monte Morenciaco, tune archipresbyterum Sancti Severini Paris., nunc vero canonicum Parisiensem, elegimus ad provisorem et regimen dicte domus1. In cujus rei testimonium

540

C H A R T U L A f l l U M U N I V E R S . PARIS.

[1276

presentes litteras sigillo curie nostre ad petitionem dicti magistri Guillermi feciuius sigillari. Datum anno et die predictis s.
Magnum Ohartul. eccles. Paris, in Arch. nat. Paris. LL. 183, fol. 53*. Bulaeus, III, 235. 1. Ipse fait primus proviso? Sorbonae post Robcrtum de Sorbonn, tit logitur in Necrol. Sorbon. nd vj non. Marlii : (( anniversarium mag. Guillermi de Monte Morenciacho quondam succentoris Paris., scenndi provisoris tlomus do Sorbona, qui legavit C Hbr. turon. et libros usque ad valorem I libr., ot xxxviij sol. paris. annuatim pro pictantia in rodditiJins . Bibl. nat. Paris., ms. lat. 16574, fol. 28. Tide Delisle, Cabinet deS mss., II, 153. 2. Haec tomporis nota, id est 14 Novemb. 1276, non designat momentum, quo secundus provisor domus Sorbonoo oloctus cst, cum ipse in Cctftul. do la Sorboime (Bibl. nat. Paris., ms. lat. 16069, fol. 35, 54^, 34) jam ad Decemb. 1275 (Orig. in Arch. nut. Paris. S. G229, n 26), Jun. et Jul. 1276 afferatur, sed potius tempus, quo provisor n Guillelmo arcbidiftcono clmrtum fligillatnm do sun loctiona habita petiit.

470.

Simon legatus excommunicat illos qui in festo alicujus nationis ducuntpublics choreas, portant faciunt comessationes, in ecclesiis ad taxillos ludunt aliaque nefanda perpotrant, 1276, Decembris 6, Parisiis.

Simon miseratione divina lituli Sancto Gecilie presbyter cardinalis apostolice legatus ad futuram rei memoriam. Omuipotens Dominus in sanctis suis inirabilis ipsos sanclos et electos suos liic certantes in came ac propter ipsinn afllictos irremiuieratoa nequaquam preteriens in terris decoravit miraculis, et in celesti patria vite perhoinpnis gloria sublimayit : quos et in terris ab invocantibus nomen ejus condigna voltiit honorifi-* centia revereri. Horum autem memoriam Christiana religio in valle miserie prosentis seculi constituta festivis sollempniis congruis ad hoc temporibus ropresentat, qua laus sanctorum exaltetur in populis ac debitis attollatur honoribus, et caritus reprosentantium ipsoruin patrocinio in amorem Christ! ferventius accendatur. Sane ex pia clevotione stiolarium, qui olim Parisius studuerunt, credimus prooessisse et annis plurimis ab eorum sequacibus observatum, quod uuaqueque natio scolarium eorundem uliqua sanctorum festa cum venerations sollempni specialiter celebrabat, divinis oxequenclis .officiis reverenter, prationibus, eleemosinis aliisque pietatis operibus cum attention diligentia habtmdancius insistendo. Nunc vero, sicut mtiltiplicatis clamoribus auclivimus ainmirantcs et dolentes. referimus, bene sonantis cithare dulcis sonus in vocem lamentationis lugubrem miserabiliter est conversus, et odor devotionis alias consuetus fetorem diffundit lascivie et in viroruni cordibus honestorum amaritudinis materiam subministrat. Fertur enim quod modernis temporibus, cum occurrunt festivitates hujusmodi celebrande, predict! scolares, devotione cultus divini postposita spretisque caritatis operibus consuetis, commessationibus, potationibus aliisque reprobandis actibus intendentes choreasque et alia nephandu exercere ludibria nichilominus presumentes, honestatem militie clericalis a se prorsus abiciunt, arma sumunt et annati incedunt nocturno tempore catervatim, perturbantes tumultuosis ac inhonestis vocibus civitatem aliaque varia committentea, per que non solum incurrunt rerum dispendia, sed etiam non sine gravi laicorum scandalo subse-

1277]

AB A N N O M C G U S Q U E AD P H I L I P P U M IV REG.

FRANC.

541

cuntur frequentius pericula personarum. Et quod gravius est ferenclum, in contemptum illius qui vendentes et ementes ejecit de templo, ad abominabilia manus suas detestabiliter extendentes, quod est dictu horribile, factoque nephandius in ipsis ecclesiis, diim divina celebrare deberent officia, etiam super sacris altaribus ubi corpus et sanguis Redemptoris nostri per sacerdotum ministerium consecratur, non sine nota heretice pravitatis ad taxillos ludere non verentur, nomen Crealoris ipsius et Virginis gloriose et aliorum sanctorum Domini prout in ludis hujusmodi, qui non ludi sed crimina sunt censendi, ab ipsis lusoribus usitatum est fieri, blasphemantes. Et sic quod ad saltitis coinmodum antiquorum introduxit devotio, ad lugendum pertrahitur exitium animarum. Nos itaque, qui statum Parisiensis stuclii fore prosperum et honestum ab annis teneris affectamus, tarn perniciosum abusuin a non paucis annis inolitum in vituperium ordinis clericalis, ex quo predicti stiidii clefonnatur honestas, profectus scolarium spiritualiter et temporaliter impeditur, divina majestas offenditur et scandalum in populo generatur, cupientes ab ipso studio penilus aboleri; verentes etiam ne talis lapsus scolarium predictorum, si ilium sub dissimulatione transeundum duxerimus, nobis ad culpam a districto judice debeat hnputari : insolentias, enormitates, ludibria, et excessvis predictos qua fimgimur auctoritate decetero fieri prohibentes, eos qui contra nostram prohibitionem hujusmodi venire presumpserint, sive talia fieri procuraverint, vel ut fiant opem et operain, consilium vel favorem prebuerint auL consensum, excommunicationis sentenlie quain in ipsos proferimus ipso facto volumus subjacere. In cujus rei testimonium sigillum nostrum presentibus litteris duximus apponendum. Dat. Parisius viij id. Decembris, pontificatus domini Johannis pape XXI anno primo.
Originate iu Ai'ch. nat. Paris. M. GO"-, 11 7. Sigillum ce rub. col. taeniolo mcmb. apponditnr. Pcrtiflebat ad Arch. Univers. Bulaous, III, 431.

471. Johannes A1I7 Stephano episcopo Parisiensi scrilit ut de erroribus contra fidem, qui Parisiis de novo pulhdare dicuntur, inquirat. 1277, Januarii 18, Viiwbii.

.. Episcopo Parisiensi. Relatio minis implacida nostrum nuper turbavit auditum, amaricavit et animum, quod Parisius, ubi fons vivus sapientie salutaris habundanter hue usque scaturiit suos rivos limpidissimos fidern patefacientes catholicani usque ad terminos orbis terre diffundens, quidam errores in prejudicium ejusdem fidei de novo pullulasse dicuntur. Volumus itaque tibique auctoritate presentium districte precipiendo mandamus quatinus diligenter facias inspici vel inquiri1, a quibus personis et in quibus locis errores hujusmodi dicti sunt sive scripti, et que didiceris sive inveneris, conscripts fideliter nobis per tuum nuntium transmittere quamcitius non omittas. Dat. Viterbii xv kal. Februarii*, anno primo.
Reg. Vat. Johannis XXI, ep. 159, fol. 57. Bulaeus, III, 431. Johannes XXI yocabatur magister Petrus Hispanus,

542

CHA.RTULA.RIUM U N I V E R S . PARIS.

[1277

quern Salimbene in suo Chron. (ed. Parm., p. 133) magnum sopbistam, logicum, disputatorem et theologian nominal. Auctor esse dicitur Summularum logicalium, olim in scholis adhibitarum. In veteri catalogo scriptorum Ord. Praed. ante an. 1323 composite fr. Petro Alphonsi Hispano, Ord. Praed., ascribuntur (vide Arcfiw f . Litteratur- u. Kirchengesch. des Mittelalt. II, 233, n 63), quod tamen admitti nequit, cum in mas. antiquis auctov nunquam fr. Ord. Praed. nominetur. Sic y. g. in codice paene coaevo Bibl. Gapit. Gordubcnsis n 318 babetur in fine : Expliciunt Sincategoreumata mag. Potri Hispani. 1. Vide n 473. 2. Bulaeus, 1. c., D'Argentre", Coll. jud., I, 175, Jourdain, n 249, perperam. v leal. Febr. , i. e. 28 Januarii.

4/2.

Ordinatio facultatis Decretorum contra magistrum Emmanuelem, archidiaconum Gremonensem, perj'urum et contiimacem.
127^, Februarii 18, [Paris/is].

Anno Domini MGG LXXVI , die jovis post brandones fuil recitatum inter magistros decretorum apud Sanctum Julianum, missa expleta, qualiter magister Emanuel archidiaconus Gremonensis, ut dicit, legerat in suo nomine in scolis magistri G. de Cutri 1 , quo pretextu sibi fuerat injunctum pluries ut solveret medietatem pensionis scolarum, scilicet sex libras, aut racionem redderet quare non teneretur, cum in mane se legisse confiteretur in eisdein, datis auditoribus a collegio facultatis ad racioiies audiendas. Qui auditis partibus collegio retulerunt die jovis ante eosdem brandones 8 non audivisse causam, quare idem Emanuel dicte pensionis medietatem solvere non deberet, Et sic dictum collegium per juramentum, quod fecerat eidem oollegio, injunxit per bedellum communem eidem multis presentibus, quod satisfaceret eidem Gerardo de dicta pensionis medietate infra dictum diem jovis post brandones, alioquin interdicebat idem collegium eidem actum legendi seu potestatem tanquam perjuro atque rebelli. Et quia non eat satisfactum dicta die, idem ab eodem collegio, ad instanciam ejusdem, privatus est actu et poteslate legendi decretales Parisius. Item cum idem jurasset eidem collegio obedire et ad mandatum decani venire cum vocaretur, aut quatuor solidos solveret collegio, si noil veniret, et quinquies fuerit vocatus, nee se excusaverit nee satisfecerit pro eisdem, licet pluries fuerit monitus, tanquam inobedienti, perjuro et contumaci actus predictus legendi est eciam ex hiis causis ei non imrnerito interdictus. Immo plus, cum idem Emanuel reverenciam et obedienciam jurasset decano facultatis predicte et ea que dicerentur in facultate celare, ipse proprium juramentum contempnens eundem decanum irreverenter contra statuta et consuetudinem Universitatis coram ofiiciali Parisiensi trahere minime formidavit super hiis, que idem asserebat per eundem decanum in collegio sibi dicta fuisse. De quibus dictis dictus officialis, quia pocius ad collegium et Universitatem pertinebant quam ad se, se intromittere penitus non curavit, etiam episcopo Parisiensi hoc sibi injungente.
Chart, facult. Eecret. in Bibl. Arsen. Paris., ma. 1121, fol. 176*. 1. Gerardi de Gutri. Vide supra n 442. 2. 11 Februarii.

1277]

AB A N N O

MCC U S Q U E AD P H I L I P P T J M

IV REG.

FRANC.

543

4/3.

Opiniones ducentae undeviginti Sigeri de Brabantia, Boetii de Dacia aliorumquef a Stephana episcopo Parisiensi de consilio doctontm sacrae scripturae condemnatae. 1277, Martii 7, Parisils.

Universis presentes litteras inspecturis Stephanas, permissione divina Parisiensis ecclesie minister indignus, salutem in filio Virginis gloriose. Magnarum et gravium personarum crebra zeloque fidei accensa insinuavit relatio, quod nonnulli Parisius studentes in artibus proprie facultatis limites excedentes quosdam manifestos et execrabiles errores, immo potius vanitates et insanias falsas in rotulo sen cedulis, presentibus hiis annexe sen annexis contentos quasi dubitabiles in scolis tractare et disputare presumunt, non attendentes illud Gregorii : Qui sapienter loqui nititur, magno opere metuat 1 , ne ejus eloquio audientiimi unitas confimdatur, presertim, cum* errores predictos gentilium scripturis muniant 8 , quas, proh pudor!" ad suain imperitiam asserunt sic cogentes, ut eis nesciant respondere. Ne autem, quod sic innuunt*, asserere videantur, responsiones ita palliant, quod, diun cupiimt 6 vitare Scillam, incidunt in Garipdim. Dicunt enim ea ease vera secunduin philosophiam, sed non secundum fidem catholicam, quasi sint due contrarie veritates, et quasi contra veritatem sacre scripture sit veritas in dictis gentilium dampnatorum, de quibus scrip turn est : Perdam sapientiam sapieiitium , quia vera sapienlia perdit falsam sapientiam. Utinam tales attouderent consilium sapienlis dicentis : Si tibi est intellectus, responde proximo tuo : sin autem, sit inanus tua super os tuum, ne capiaris in verbo indisciplinato, et confimdaris . Ne igitur incauta locutio simplices .pertrahat in errorem, nos tain doctorum sacre scripture 0 , quam alioi'uni prudentium virorum communicato consilio districte talia et similia fieri prohibemus, et ea.totaliter condernpnamus, excommunicantes omnes illos, qui'dictos errores vel aliquem ex illis7 dogmatizaverint, aut deffendere sen sustinere presumpserint quoquomodo, necnon et auditores, nisi infra vij dies nobis vel cancellario Parisiensi duxerint revelandum, nichiloininus processuri contra eos pro qualitate culpe ad penas alias, prout jus dictayerit, infligendas. Lib rum etiain De amore , sive De Deo amoris 8 , qui sic incipit : Cogit me multum, e/c., et sic tenninatur : Cave, igitur, Galtere, amoris exercere mandata^ etc,; item librum Geomantie 8 , qui sic incipit : Estimaverunt Indi, etc., et sic terminatur : Ratiocinare ergo super eum, et invenies, etc,j item libros, rotulos sen quaternos nigromanticos aut 11 continentes experimenta sortilegiorum, invocationes demonum, sive conjurationes in periculum animaruin, sen in quibus de talibus et similibus fidei orthodoxe et bonis moribus evidenter adversantibus tractatur, per eandem sententiam nostram condempnamus, in omnes, qui clictos rotulos, libros, quaternos dogmatizaverint, aut audierint, nisi infra vij dies nobis vel cancellario Parisiensi predicto revelaverint eo modo, quo superius est expressum, in hiis scriptis excommunicationis'* sententiam proferentes, ad alias penas, prout gravitas culpe exegerit, nichilominus processuri. Datum anno Domini

544

CHA.RTULA.RIUM U N I V E R S .

PARIS.

[1277

millesimo GC septuagesimo sexto, die dominica, qua cantatur Letare Jherusalem^ in curia Parisiensi. Explicit epistola. Sequuntur err ores annotati in rotulo. 1. Quod Deus non eat trinus et unus, quoniam trinitas non stat cum summa simplicitate. Ubi enim est pluralitas realis, ibi necessario est additio et compositio. Exemplum de acervo lapidum. 2. Quod Deus 11011 potest generare sibi similem. Quod enim generatur, ab aliquo habet principium, a quo dependet. Et, quod in Deo generare non esset14 signum perfectionis. 3. Quod Deus non cognoscit alia a se. 4. Quod nichil est eternum a parte finis, quod non sit eternum a parte principii. 5. Quod omnia separata coeterna sunt primo principio. 6. Quod redeuntibus corporibus celestibus omnibus in idem punctum, quod fit in xxx sex milibus annorum, redibunt idem efFectus, qui suntmodo 18 . 7. Quod intellectus non est forma corporis 16 , nisi sicut nauta navis, nee est perfectio essentialis hominis. 8. Quod intellectus, quando vult, dimittit corpus, et quando vult, induit 17 . 9. Quod non fuit primus homo, nee erit ultimus, immo semper fuit et semper eriL generatio hominis ex homine. 10. Quod generatio hominis est circularis, eo quod forma hominis redit pluries super eandem partem materie18. 11. Quod homo est "homo preter animam rationalem. 12. Quod, quia Socrates factus est non 19 receptibilis eternitatis, si debet esse eternus, necesse est ut transmutetur natura et specie. 13. Quod ex sensitivo et intellectiveso in homine non fit unum per essentiam, nisi sicut ex intelligentia et orbe, hoc est, urium per operationem81. 14. Quod homo pro tanto dicitur mtelligere, pro quanto celum dicitur ex se intelligere, vel vivere, vel moveri, id est, quia agens istas actiones est ei unitum ut motor mobili, et non substantialiter. 15. Quod homo post mortem amittit omne bonum. 16. Quod de fide non est curandum, si dicatur aliquid esse hereticum, quia" est contra fidem. 17. Quod non contingit83 corpus corruptum redire idem numero, nee idem numero resurget. 18. Quod resurrectio futura non debet concedi a philosopho, quia impossibile est earn investigari per rationem. Error, quia etiam philosophus debet captivare intellectunrin obsequium Ghristi. 19. Quod anima separata nullo modo patitur ab igne.

1277]

AB A N N O

MCC

U S Q U E AD P H I L I P P U M

IV

REG.

FRANC.

545

20. Quod lex naturalis prohibet interfectionem animalium irrationabilium sicut rationabilium, licet non tantum. 21. Quod nichil fit a casu, sed omnia de necessitate eveniunt, et, quod omnia futura, que erunt, de necessitate erunt, el, que non erunt 8 *, impossibile est esse, et quod nichil fit contingcnter, considerando omnes causas. Error, quia concursus cniisarum est de diffinitione casualis, ut elicit Boetius libro de Gonsolalione. 22. Quod felicitas non potest a Deo immitti imnediate. 23. Quod dicero Deuin dare felicitatem uni, et non alii, est sine ratione et figinentuin. 24. Quod omnes scientie sunt necessarie, preter philosophicas disciplinas, et, quod non sunt necessarie, nisi propler consuetudincm hominuni. 25. Quod Deus non potest dare perpetuitatem rei transmittabili et corruptibili. 26. Quod prima causa posset prodticore effectuin sibi equalom", nisi temperaret potentiam suain. 27. Quod Deus non posset facere plttres animas in nuinero !fl. 28. Quod Deus nunqiiain plus creavit intelligentiam, quam modo creat. 29. Quod Deus est infinite virtutis in duralione, non in actione, quia talis infinitas non est S T , nisi in corpore infinite, si esset. 30. Quod mtelligenlie superiores croant animus rationales sine inotu celi; intelligentie atttem inferiores creant vcgelativam el. sensilivatn motu ccli mediante. 31. Quod inlellectus humantis est etornus, quia est a causa eodein mo do semper se habente, et quia non habet materiam 1 ', per quam prius sit in potentia quam in actu. 32. Quod intelloctus est unus nuinero omnium, licet enim separetur a corpore hoc, non tamen ab omni. 33. Quod raptus et visiones non fiunt, nisi per naturain. 34. Quod prima causa non posset-plures inundos facere. 35. Quod sine agento proprio, ut palre et homine, non posset fieri homo a deo. 36. Quod Dcum in hac vita morlali possumus intelligere per ossentiam. 37. Quod nichil est credendum, nisi per se notiim, vel ex per se notis possit declarari* 38. Quod Deus non potuit lecisse 80 primam materium, nisi mediante corpore celesti. 39. Quod a voluntate antiqua non potest novum procedere 80 absque transmutatione precedente. 40. Quod non est excellentior status, quam vacare philosophic. 41. Quod intellectus Socralis corrupt! non habet scienliam eorum, quorum habuit. 42. Quod causa prima non habet scientiam futurorum contingentium. Prima ratio, quia futura contingent sunt non entia. Secunda, quia futura contingent sunt parlicularia; Deus autem cognoscit virtute inlellectiva, que non potest particulare cognoscere.
Chan. Univ. Paris. I. 9 *

546

CHAHTULARITJM UNIYERS.

PARIS.

[1277

Unde, si non esset sensus, forte 3 1 intellectus non distingueret inter Socratein et Platonem, licet distingueret inter hominem et asinum. Tertia est ordo cause ad causa turn; prescientia enim divina est causa necessaria prescitoruni. Quarla est ordo scientie ad scitum; quarnvis enim scienlia non sit causa sciti, ex quo tamen scitur, determinalur ad alteram partem contradictionis; et hoc multo inagis in scientia divina, quam nostra. 43. Quod primum principium non potest esse causa diversorum factorum hie inferius, nisi mediantibus aliis causis, eo quod nullum transmutans diversimode Iransmulal, nisi transmutatum. 44. Quod ab uno primo agente non potest esse multituclo effectuuin. 45. Quod primum principium non est propria causa eternorum, nisi metaphorice, quia conservat ea, id est, quia, nisi esset, ea 11011 essent. 46. Quod, sicut ex materia 11011 potest aliquicl fieri sine agente, ita nee ex agente potest aliquid fieri sine materia; et, quod Deus non est causa efficiens, nisi respect.ii ejiiR quod habet esse in potentia materie. 47. Quod entia declinant ab ordine prime cause, in se considerata, licet non in ordine ad alias 82 causas agentes in universo. Error, quia essentialior et inseparabilior est ordo entium ad primam causam, quam ad causas inferiores. 48. Quod Deus non potest ese causa novi facti, nee potest aliquid de novo producere, 49. Quod Deus non possit movere celum motu recto. Et ratio est, quia tune relinqueret vacuum. 50. Quod Deus non potest irregulariter, id est, alio modo, quam movet, movere aliquid, quia in eo_non est diversitas voluntatis. 51. Quod Deus est etennis in agendo et movendo, sicut in essendo; aliter ab alio detenninaretur, quod esset prius illo. 52. Quod id, quod de se determinatur ut Deus, vel semper agit, vel nunquam ; et, quod multa sunt eterna. 53. Quod Deum necesse est facere, quicquid inmediate fit ab ipso. Error, sive intelligatur de necessitate coactionis, quia tollit libertatem, sive de necessitate imnutabilitatis, quia ppnit impotentiam 38 aliter faciendi. 54. Quod primum principium lion potest inmediate producere generabilia, quia sunt effectus novi. EfFectus autem novus exigit causam inmediatam, que 3 * potest aliter se habere. 55. Quod primum non potest aliud a se producere; quia omnis differentia, que est inter agens et factum, est per materiain 88 . 56. Quod Deus non potest inmediate cognoscere contingentia, nisi per aliam particularem causam et proximam. 57. Quod si omnes cause aliquando fuerint in quiete, necesse est ponere Deum mobilem.

1277]

AB A N N O M C G

USQUE

AD P H I L I P P U M

IV

REG,

FRANC.

547

58. Quod Deus est causa necessaria prime intelligenlie : qua posita ponitur effectus, et,sunt simul duratione. 59. Quod Deus est causa necessaria motus corporiiin 88 superiorum et conjunctionis et divisionis contincnlis in stellis. 60. Quocl ad hoc, quod omnes eflectus sint necessarii respectu cause prime, non suflicit, quod ipsa causa prima non sit impedibilis; sed exigitur, quod cause inedie non sint impedibilcs. Error, quia tune Deus non posset facere effectum necessarium sine causis posterioribus. 61. Quod Deus possit agere conlraria, hoc est, mediante corpore celesti, quod est diversum in ubi. 62. Quod Deus est infinite virtutis, non quia facial aliquid de nichilo, sed quia contiiuiat mo turn infinitum. 63. Quod 64. Quod 65. Quod nisi meclianle Deus non potest in efloctum cause secundarie sine ipsa causa secunclaria 3T. efl'eclus inmedialus a priino debet esse unus tan turn, et simillimus primo. Deus vel intelligentia non infundit scientiam anime humane in sompno, corpore celesti.

66. Quod plures sunt inolores primi. 67. Quod primum inmobile simpjiciter non movet, nisi aliquo moto mediante, et quod tale in ovens inmobile est pars moll ex se. 68. Quod potentia activa, quo potest esse sine operatione, est potenlie passive perinixta. Error, si inlelligaUir do quacumque operatione 88 . 69. Quod subslantie separate, eo quod habent unum appetitum, non mutantur in opere". 70. Quod intolligentie, sivc subslanlie separate, quas dicunt eternas, non habent proprie causam cfficientem, sed mctaphorice, quia habent conservantem causain in esse; sed non sunt facie cle novo, quia sic essent transmutabiles. 71. Quod in substanliis separatis nulla est possibilis transmutatio; nee sunt in potentia ad aliquid, quia eterne et imimmes sunt a materia* 0 . 72. Quocl subslantie separate, quia* 1 non habent materiam, per quam prius sint in potentia, quam in actu, et sunt a causa eodem modo semper se habente : ideo sunt eterne. 73. Quod substantie separate per suum intellectmn creant res. 74. Quod intelligentia motrix celi influit in animam rationalem, sicut corpus celi influit in corpus liumanum. 75. Quocl angelus non potest in actus oppositos inmediate, sed in actus mediates mediante alio, ut orbe. 76. Quod angelus nichil intelligit de novo.

548

CHAIITULARIUM UNIVERS.

PARIS.

[1277

77. Quod si esset aliqua subslantia separata, que non moveret aliquod corpus in hoc mundo sensibili, non clauderetur in universo. 78. Quod substanlie sernpiterne separate a materia habent bonum, quod est eis possibile, cum producimtur, .nee desiderant aliquid, quo carent. 79. Quod substantie separate sunt sua essentia, quia in eis idem est quo est, et quod s est* . 80. Quod oinne, quod non habet materiam, est eternum; quia, quod non est faclum per transmutationem materie, prius non fuit 4 8 : ergo est eternum 4 *. 81. Quod, quia intelligentie non habent materiam, Deus non posset facere plures ejusdem speciei u. 82. Quod intelligentie superiores non sunt causa alicujus novitatis in inferioribus, et quod superiores sunt inferioribus causa eterne cognitionis. 83. Quod intelligentia perficitur a Deo in eternitate, quia secundmn totum inmutabilis est, anima aiilein celi non. 84. Quod intelligentia recipit a Deo esse per intelligentias mediae. 85. Quod seientia intelligentie non differt'a substantia ejus; ubi* B enim non est cliversitas intellect! ab intelligente, nee diversitas intellectorum. 86. Quod substantie separate sunt actu infinite. Infinitas enim non est impossibilis, nisi in rebus materialisms. 87. Quod mundus est eternus, quantum ad omnes species in eo contentas; et, quod tempus est eternum, et inotus, et materia, et agens, et suscipiens; et quia est a potentia Dei infinita, et impossibile est innovationem esse in effectu sine innovatione in causa. 88. Quod nichil esset novum, nisi celum esset variatum respeclu materie generabilium. 89. Quod impossibile est solvere rationes philosophi de eternitate mundi, nisi clicamus, quod voluntas primi implicat incompossibilia. 90. Quod naturalis philosophus debet negare simpliciter mundi novitatem, quia innititur causis naturalibus, et rationibus naturalibus. Fidelis auleni potest negare mundi eternitatem, quia innititur causis supernaturalibus. 91. Quod ratio philosophi deinonstrans mo turn celi esse eternum non* 7 est sophistica; et mirum, quod homines profundi hoc non vident. 92. Quod corpora celestia moventur a principio intrinseco, quod est anima; et quod moventur per animam et per virtutem appetitivain, sicut animal. Sicut enim animal appetens movetur, ita et celum. 93. Quod corpora celestia habent ex se eternitatem sue substantie, sed non eternitatem motus. 94. Quod duo sunt principia eterna, scilicet corpus celi, et anima ejus.

1277]

AH A N N O M C G

USQUE

AD P H I L I P P U M

IV

REG.

FRANC.

549

95. Quod iria sunl prinripia iu colestibus : subjectum inotus eterni; anima corporis celealia"; el primum inovons ul desideratum. Error est quoad duo prima. 90. Quod Dens non poloat multiplieare" individua sub una specie sine materia. 97. Quod individua ojusdciii spociei differunt sola positione materie, ut Socrates et Plato", el quod forma huinann oxistonte in utroque eadem nmnero non est mi rum, si idem ntnnoro est. iu divorsis loeis. 98. Quod inundiiH osl. iMormis, quia quod liabet naturam, per quam possit esse in loto fuluro, babul, n a l u r a m , p<M- quain potuit esse in tolo preterito11. 99. Quod mundus, lioiM sil laclus do nichilo, non tainen est faclus de novo; et qwunviM do non cssc pxioril in OKHO, tainen non esse non precessit esse duratione, sod nalura l a u l m n . 100. Quod lltcologi (lit-culrs quod celrtm quandoque quiescit, arguunt ex falsa Biippoaitiono; ol, ijuod iliron*, coliun csso, et non raoveri, est dice-re contradictoria. 101. Quod inihitli? prcccsstifunl rcvoluiiones celi, quas non fuit impossibile coinprehcndi a prima rau.sa, sc.d ah intolloelu rrealo. 102. Quml a n i u t a coli i*sl inlolligtuilia, et orbes celestes non sunt instrumenta mlclligc.ntiat'iui) srd organa, si<Hit auris <U oculus sunt organa virtutis sensitive. 103. Quod forma, quam oporUU osso et fieri" 8 in materia, non potest agi ab illo, quod non agi I ox matoria 8 5 . 104. Qiuul humanita.H non osl forrua rei, sod ralionis. 105. Quod forma hominis non csl ab cxtrinacco, sed oducitur de potentia materie, quia alitoi* non ssM gonoralio univoca, 10(5, Quod omnium formnrtim raiiHn ofl'o'otiva inmediata est orbis. 107. Quod olcmonla mini lrna. Sunt lamcn facta de novo 84 in dispositione, quam tnodo habonL 108. Qutxl anima lumiana nullo modo eat mobilis secundum locum, nee per se, nee per aocidons; ct si pomilur alicubi per substanllam snain, mmquain movebitur de ubi ad ubi. 109. Quod Hubslantia niiiinn osl olenm; ct quod intellects agens et possibilis sunt etorni. 110. ( % )uod moliis <-ili sunt proper auimam intellectivam; et anima inlellectiva sive intollocUm non polost c-duri, nisi mediante corpore. 111. Quod nulia forma ab csxtrinaeco veniens potest focere unum cum materia. Quod cniin Ho.pnrnlitu e<st, <*um oo, quod est corruptible, unum non facit. 112. Quod iiilUiflOttti Kiipcrioro.s imprimunt in inferiores, sicut anima una imprimit in aliara, et ctiinm in nniiimm mmHitivam; et per talem impressionem incantator aliquis prohicit (jamolum in fovoain solo visu.

550

CIIARTULA.IUUM U N I V E R S .

PARIS.

[1277

113. Quod anima separata non est alterabilis secundum philosophiani, licet secundum fidem 88 alteretur. i 114. Quod aniina ratiorialis, quando recedit ab animali, adhuc remanet animal vivum. 115. Quod anima intellectiva cognoscendo se cognoscit ornnia alia. Species eniin omnium rerum sunt sibi concreate. Sed hec cognitio non debolur mtellectui noslro, secundum quod npster .est, sed secundum quod est intellectus agona. 116. Quod anima est inseparabilis " a corpore; et quod ad corruptionem harmonic corporalis corrumpitur anima. 117. Quod scientia magistri et discipuli est una numero; ratio atitem, quod intellectus sic unus est" : quia forma non multiplicatur, nisi quia educitur de potentia materie. 118. Quod intellectus agens non copulatur noslro possibili; et quod intellectus possibilis non unitur nobisciun secundum substantiam. Et si uniretur nobis tit forma, esset inseparabilis fi8 . 119. Quod operatic intellectus non uniti copulatur corpori, Ha quod operatic est rei non habentis formam, qua operatur. Error, quia ponit, quod intellectus non sit forma hominis. 120. Quod nichil potest sciri de intellectu post ejus separationem. 121. Quod intellectus, qui est ultima 69 hominis perfectio, est penitus abstractus. 122. Quod intellectus possibilis60 est inseparabilis81 a corpore shnpliciter quantum ad hunc fla actum, qui est specierum receptio, et quantum ad jtidiciuin, quod fit per simplicem specierum 08 adeptionem, vel intelligibilium compositionem. Error, si intelligatur de cfmnimoda receptione. 123. Quod intellectus agens est quedain substantia separata superior ad intellectum possibilem; et quod secundum substantiam, potentiam et operationem est separatus a corpore, nee est forma corporis humani. 124. Quod inconveniens est ponere aliquos intellectus nobiliores aliis; quia cum ista diversitas noii possit esse a parte corporum, oportet quod sit a parte intelligentiarum; et sic anime nobiles et ignobiles essent necessario diversarum specierum, sicut intelligentie. Error, quia sic anima Christi non esset nobilior anima Jude. 125. Quod intellectus speculativus simpliciter est eternus et incorruptibilis; respectu vero hujus hominis corrumpitur corruptis faiitasmatibus in eo. 126. Quod intellectus possibilis nichil est in actu, antequam intelligat; quia in natura 8 * intelligibili esse aliquid in actu est esse actu intelligens. 127. Quod ex intelligente et intellecto fit una substantia, eo quod intellectus sit ipsa intelligentia" formaliter.'

1277]

AB A N N O M C G

U S Q U E AD PIIILIPPUM

IV

REG.

FRANC.

551

128. Quod illucl, quod de sui natura non est determmatiun ad esse vel non esse, non delcrininatur, nisi per aliquid, quod est necessarium respectu sui. 129. Quod vohmtas inauento passione et scientia particular! in actu'non potest agere * contra earn. 130. Quod, si ratio recta, et voluntas recta. Error; quia contra glossam Augustini super illud psalini : Concupivit auinia mea desiderare , etc., et quia secundum hoc, ad rectiUulinem volunlatis non esset necessaria gratia, sed scientia solum, quod est error Pelagii. 131. Quod vohmtale exislenle in tali dispositione, in qua nata est nioveri et mauente" sic diaposito, quod iialiun est movere, impossibile OKI volunlalem non velle. 132. Quod orbia est causa volunlatis meclici, ut sanet. 133. Quod voluntas et inteilectus non moventur in actu per se, sed per causam sempiternain, scilicet corpora celestia. 134. Quod appelilus, cessantibus impedimentis, necessario movetur ab appelibili. Error est do inlcllcclivo. 135. Quod voluntas secundum se est indetcrminata ad opposila sicut materia; determinatur aulem ab nppetibili 07 , sicut maleria ab agente. 136. Quod homo agens ex passione coacte agit. 137. Quod quainvis generatio hoininum possit deficere, virhite 8 8 primi tain en non deficiet; quia orbis primus non solum mo vet ad generalioiiem elementorum, sed etiam hominum. 138. Quod, cum Deus non comparetur ad enlia in ratione pause materialis vel fonnalis, non Tacit accidcns esse sine subjeclo, de cujiis ratione est actu inesse subjecto' 0 . 139. Quod accidcns existcns sine subjecto non est accidens, nisi equivoce; et quod impossibile est quantilatein sivc dimensionem esse per se; hoc enim esset ipsam esse substantiaii). 140. Quod fucere accidens esse sine subjecto, habet rationem impossibilis, implicanlis contradictionem. 141. Quod Dcus non potest facere accidens esse sine subjecto, nee plures dhnensiones simul esse. 142. Quod ex diversilate locorum acquiruntur necessitates eventiuim. 143. Quod ex diversis signis celi signantur diverse condiliones in hominibus tain donormn spiritualium, quain rerum temporalium 70 . 144. Quod omno bomun, quod homini possibile est, consistit in virtutibus intellectualibus. 145. Quod nulla questio est disputabilis per rationem, quain philosophus non debeat

552

C H A R T U L A R I U M . TJN1VBR8.

PARIS.

[1277

disputare et detenninare, quia rationes accipiuntur a rebus. Philosophia aul.om omnes res habet considerare secundum diversas sui partes. 146. Quod possibile vel impossible simpliciter, id est, omnibus moclis, ost possibile vel impossible secundum philosophiam. 147. Quod impossible simpliciter non potest fieri a Doo, vel ab agonic alio. Error, si de impossibili secundum naturain inlelligalur. 148. Quod homo per nutridonem potest fieri alius numernliler ot individualiter. 149. Quod alius est inlelleclus in ratione secundum quod Dcus mlolligil so ot alia. Error, quia licet sit alia ratio intelligendi, non tarn en. alius inlolloolus secimdum rationem. 150. Quod homo non debet esse contentus auctoritate ad habcndum cun-liUuimom 1 ' 1 alicujus questionis. 151. Quod ad hoc, quod homo habeat tdiquam ecrtiludinoin alicujus oonclimionia 71 oportet, quod sit fundatus super principia per se nota. Error, cjuiii gouoraliter lam de certitudine 78 apprehensionis quain adhesionis loquitur. 152. Quod sermones theologi fundati sunt in fabulis. 153. Quod nichil plus scitur propter scire theologiam. 154. Quod sapientes mundi sunt philosophi tan turn. 155. Quod non est curaiidum de sepultura. 156. Quod si celum staret, ignis in stupain non agerol, quia D<UIH non ssol,T*. 157. Quod homo ordinatus quantum ad intellectum ot allecl:mn, Kicui potoflt sufflcienter esse per virtutes intellectuales el alias morales, de quibus loquitur pbiloBophus in Ethicis, est sufficienter dispositus ad felicitatem eternam. 158. Quod post conclusionem factam de aliquo faciendo, voluntas non manot libera; et quod pene non aclhibentur a lege, nisi ad ignorantie correplionom, ol. tit. oorreptio sit aliis principium cognitionis. 159. Quod voluntas horninis 78 necesaitatur per suain cognitiononi, wicut appotitUB bruti. 160. Quod nullum agens est ad utrumlibet, inimo dotenninatur. 161. Quod effectus stellarum super liberum arbitriurn sunt occulti. 162. Quod voluntas nostra subjacet potestati corportim celostium. 163. Quod voluntas necessario prosequitur, quod firmiter croditniu csl a ratione; et quod non potest abstinere ab eo, quod ratio dictat. Hec autem neccssitatio non est coactio, sed natura voluntatis. 164. Quod homo in omnibus actionibus suis seqiiitur appetitum, et semper majorem. Error, si intelligatur de majori in movendo 78 . 165. Quod non est possibile esse peccatum in potentiis aniine superioribus. Et ita peccatum fit" passione, non voluntate.

1277]

AB A N N O M G C U S Q U E

AD P H I L I P P U M

IV REG.

FRANC.

553

166. Quod peccatum contra naturam, utpote abusus in coitu, licet sit contra naturam speciei, non taincn est contra naturam individui. 167. Quod quibusdam signis sciuntur hominum intentiones et mutationes intention'um, et an ille intentiones perficiende sint, et quod per tales figuras sciuntur eventus peregrinoruin, captivatio- hominum, solutio captivorum, et an futuri sint scientes an latrones. 168. Quod conlincntia non est 78 essentialiter virtus. 169. Quod perfecta abstineutia ab actu carnis corrumpit virtutem et speciem 79 . 170. Quod pauper bonis fortune non potest beiie agere in moralibus. 171. Quod hiiittililas, prout quis non ostentat" ea-que habet, sed vilipendit et humiliat se, non est virtus. Error, si intelligatur : nee virtus nee actus virtuosus. 172. Quod dclcctatio in actibus venereis non impedit actum sen usum intellectus. 173. Quod Bcientia contrariorum solum est causa 81 , quare anima rationalis potest in opposila; et quod polentia simpliciter una non potest in opposita, nisi per accidens, et ration alterius. 174. Quod fabule et falsa sunt in lege christiana, sicut in aliis. 175. Quod lex christiana impedit addiscere. 176. Quod felicilas habetiir in ista" vita, et non in alia. 177. Quod non sunt, possibiles alie virtutes, nisi acquisite, vel innate. 178. Quod finis 8 * terribilium est mors. Error, si excludat inferni terrorem 84 qui extreiuus est. 179. Quod non est confitendum, nisi ad apparentiam. 180. Quod non est orandum. 181. Quod easlilas non est majus bonuin, quam perfecta abstinentia 8 *. * 1,82. Quod possibilo est, quod fiat naturaliter universale diluvium ignis. 183. Quod simplex fornicatio, utpote soluti cum soluta, non est peccatum. 184. Quod crealio non est possibilis, quamvis contrarium tenendum sit secundum fidem. 185. Quod non est verum, quod aliquicl fiat ex nichilo, neque factum sit in priina creatione. 186. Quod celum nunquarn qiiiescit, quia generatio inferiorum, que est finis motus celi, cessare non debet; alia ratio 86 , quia celum suum esse et suam virtutem habet a motore suo; et hoc conservat celum per suum motum. Unde si cessaret a motu, cessaret ab esse. 187. Quod nos pejus aut melius intelligimus, hoc provenit ab intellectu passive, quern dicit 87 esse potentiarn sensitivam. Error, quia hoc 88 ponit unum intellectum in omnibus, aut equalitatem in omnibus animabus. 188. Quod si in aliquo humore virtute stellarum deveniretur ad talem proportionem, 70 Chart. Univ. Paris. I.

554

CIIARTULARIUM UNIVERS.

PARIS.

[1277

cujusmodi proportio est in seminibus parentum, ex illo humore posset generari homo; et sic"9 homo posset sufficienter generari ex putrefactione. 189. Quod cum intelligentia sit plena formis, imprimit illas fonnas in inateriam per corpora celestia tanquam per instrumenta. 190. Quod prima causa est causa omnium remotissima. Error, si intelligatur ha scilicet, quod non propinquissima. 191. Quod forme non recipiunt divisionem, nisi per inateriam. Error, nisi intelligatur de formis eductis de potentia materie. 192. Quod materialis forma non potest creari. 193. Quod intellectus potest transire de corpore in corpus, ita quod sit successive motor diversorum corporuin. 194. Quod anima nichil vult, nisi mota ab alio. Undo illud est falsuui : anima seipsa vult. Error, si intelligatur mota ab alio scilicet ab appetibili vel objecto, ita quod appetibile vel objectum sit tota ratio motus ipsius voluntatis. 195. Quod fatum, quod est dispositio universi, procedit ex providenlia divina non inrnediale, sed mediante motu corporum superiorum; et quod istud fatum non imponit necessitatem inferioribus, quia habent contrarietatem, sed superioribus. 196. Quod dignitatis est in causis superioribus, posse facere poccula el inonstra 90 preter intentionem, cum natura hoc possit. 197. Quod aliqua possunt casualiter evenire respectu cause prime; et quod fulsiun est, omnia esse preordinata a causa prima, quia tune evenirent de necessitate. 198. Quod in causis efficientibus causa secunda habet actionem, quam non accepit a causa prima. 199. Quod in causis efficientibus cessante prima non cessat secunda ab operatione sua, dum tamen secunda operetur secundum naturam suain. 200. Quod evum et tempus nichil sunt in re, sed solum in approhensiono. 201. Quod, qui general mundum secundum to turn, ponit vacuum, quia locus necessario precedit genera turn in loco; et tune ante mundi generationem iuisset locus sine locate, quod est vacuum. 202. Quod elementa previa 91 generatione sunt facta ex illo chaos; sed sunt eterna. 203. Quod universum non potest deficere, quia primum agens habet transinutare eternaliter vicissim, nunc ad istam formam, nunc ad illam, et similitor" materia nala est transmutari. 204. Quod substanlie separate sunt alicubi per operationem; et quod non possunt moveri ab extreme in extremum, nee in medium, nisi quia possunt velle operari aut in medio, aut in extremis. Error, si intelligatur, sine operatione substantiam non esse in loco, nee transire de loco ad locum. 205. Quod tempus est infmitum quantum ad utrumque extremum, licet enim impos70.

1277]

AD A N N O MCG U S Q U E

AD P H I L I P P U M IV

REG.

FRANC.

555

sibile sit, infinite esse pertransita., quorum aliquid fuit pertranseundum; nou' tamen impossible est, infinite esse perlransita, quorum nullum fuit pertranseundum. 206. Quod sanitatem, infirmitatem, vitam et mortem attribuil83 position! siderum et aspectui fortune, dicens quod si aspexerit eum fortuna, vivet; si non aspexerit, morietur. 207. Quod, in hora generationis hominis in corpore suo et per consequens in anima, quo scquitur corpus, ex ordine cauaarum superiorum et iiiferiorum inest honiini disposilio inclinans ad tales actiones vel eventus. Error, nisi intelligatur de eventibus naturalibus, ot per viaiu disposilionis. 208. Quod duobus bowis propositis quod fortius est fortius movet. Error, nisi intelligatur quantum esl' 4 ex parte boni moventis. 209. Quod onines motus voluntarii reducuntur in motorem primum. Error, nisi inlolligatur in motorem primum simpliciter, non creaturn; et intelligendo de motu secundiim substantial!!, noil 08 secundum defforinitatem. 210. Quod matcria exterior obeclit substantie spiritual!. Error, si intelligatur simpliciter, el. socimdum omncm modutn transmutationis. 211. Quod ititclloctus noster per sua naturalia" potest pertingere 97 ad cognitionem prime cause. lion male sonat, et est error, si intelligatur de cognitione inmediata. 212. Quod inlclligcntia sola voluntate movet celum. 213. Quod natura, quo eat ])rincipium motus in corporibus celestibus, est intelligentia movons. Error, si intolligutur de natura intrinseca, que est actus vel forma. 214. Quod anima nunquam moveretur, nisi corpus moveretur, sicut grave vel leve nunquain movoretur, nisi afc'r moveretur. 215. Quod do Doo non potest cognosci, nisi quia ipse est, sive ipsum esse. 210. Quod Deum osso ens per se 98 positive, non est intelligibile; sed privative est ens per so. 217. Quod ereatio non debet dici mutatio ad esse. Error, si intelligatur de omni modo mutationis. 218. Quod inlelligunlia, vel angelus, vel anima separata nusquam est. 219. Quod substantio separate nusquam sunt secundum substantiam. Error, si intelligatur ita, quod substantia non sit in loco. Si autem intelligatur, quod substantia99 sit ratio essondi in loco, vcriim est, quod nusquam sunt secundum substantiam. Explicit* rotulus errorum continens ducentos et decem et novem articulos Parisius dampnatos"1 a Stephana ejusdem loci fidedigno ministro et episcopo anno Domini MCC septuagesimo sexto, die dominica, qua cantatur Letare Jherusalem in curia Parisiensi.
Bibl. Treoonab, mi. 065 (8aec. XIII), fol. 253", cum quo ms. lat. (saec. XIII-XIV) 4391 in Bitl. nat. Paris, quantum ad lectiones vuiontoi maxima ex parte concordat. Utrumque olim ad Ord. Gisterc. pertimrit. BiW. Burghes. 360, fol. 304* (sacc. XIII). Bibl. nat. Paris., ms. lat. 1BG61 (olim Sorb. 395, saec. XIII), fol. 79; ms. lat. 17476 (saec. XIII), fol. 185; ma. lat. 14508 (aaec. XIII-XIV) ubi fol. 257 in marg-ine : articuli condempnati Parisius ab episcopo anno Domuu M GGoLXXVI, qui oxcommunicavit [eum] qui aliqucm de eis dogmatee vel [etiam] suatinere presumpserit quoquo modo . Epistola

556

CHARTULARIUM UNIVERS.

PARIS.

[1277

episcopi deest in isto ultimo ms. et collcctio finit nunc cum 114 articulo. Ms. lat. 16533 (saec. XIII-XIV) fol. 64* sqq. unacum epistola Stephani cst notaa infcrioris. Bibl. Brugensis, ms. 154. In ms. lat. Paris. 16761, fol. 155 *, colloctio non super-. greditur 26 errorern, sicut Bibl. do Rouen ms. A. 263, fol. 300, non 21 art. At in isto ultimo fol. 307 invenitur epistola Stephani, quao sola sine Erroribus in ins. Int. 15888, fol. 181b (saec. XIV), Bibl. Arson, ms. 329, fol. 233, scriptn. cst. In Bibl. Burghes. 296 in fine (saec. XIV) sunt 126 errores (cum epistola) diverso ordine. In Bibl. nat. Paris, ms. Int. 16393, fol. 129, 257 b, exstat inslrumentum vulgo vidimus appellatum officialis Paris, omnium 219 nrticulorum atque epistolae Stephani, anno 1303 (in fine tarn en, fol. 258, legitur : indict. 13 pontif. Johunn. XXII anno 14 , id cst, 1330) con fcctum. quod eundem textum. praebet atque alii mss. Paris., sicut et Bibl. Amplon. ms. 179 in-fol. (snec. XIV exeunt.), fol. 112 ; God. convent. Ord. Praed. Vindob. in-4 (saec. XV, sicut et duo codd. soquentes), fol. 87, et ilcrum fol. 117 l>; Cod. Vat. lat. 900, fol. 116^; Bihl. Univers. Paris, ms. t. I. 36, fol. 80 (sine epistola); Cnrlsruhe, Bibl. publ. n 168, fol. 33 (saec. XIV), uttncoainns de editionibus. Aliqui errorum a divcrsis doctoribus saec. XIII ct XIV occnsione data in medium profcruntur. Ruimuiidus Lull as tnmen omnes, quanquam ordine itivorso, affort in suo libra an. 1297 vel 1298 composito et adhuc inedito : Declaratio per inodum dialogi edita contra aliquorum pfiilosop7iorum et corum sequacium opiniones, etc., in. Bibl. nat. Paris, ms. lab. 1G117 (snec. XIV), fol. 64; Bibl. Mouuo., mss. Int. 10497, fol. 77 (s. XIV), et 10590, fol. 72; Cod. Vat. Urbin., ms. 1394, foJ. 145 (usque ad err. 62), dcfcnditquc opposita corum contra philosophum cos astrucntem. Ilunc librum Lulli essc eundcm, qui in catalogo opp. Lulli an. 1311 (Bibl. nat. Paris., ms. lat. 15450, f. 80) intitulatuv : Liber contra errores Boctii et Sifferii, jam Haur&iu in Hist. litt. de la France, XXIX, 334, autumavit. Sicque quidam Boetius et Sigcrus saec. XIII cxounLu principales istarum opinionum usserlorcs hnhcbantur. DC Sigero de Brabantiu jam supra ad errores an. 1270 a 432 vcrbn fecimus. Boetius vero nominatur otinm ad calcem errorum in ms. Paris. 16533, fol. 60 (vide infra in fine n. 100). In ms. lat. 4301 Bibl. nat. Paris., fol. 68, rorcra omncs 219 orrorcs codcm ordine sicut supra se subsequcntos pcrutringuntur (cujus contrariam quis conjicere posset ex Journal des Savants infra citato) sub rubrica : Contra Segerum et Boetium lierelicos. Haurdnu in Journal des Savants, 1886, p. 176 sqq., monstravit istum Boetium fuisso qncmdam Doctium de Dncia, et aliquos cn'oi'ds iiiveniri in cjusdem opero : Quaestiones supra libros Topicorum (quao ctiam in God. Vat. lat. 4883, fol. 88, cxstanl), minima vero presque littui'iilnmcnt , lit ipse asserit. Adhuc taiucn sub judice lis ost, an isle Boetius Dacus sit illc fratcr Oi'd. Praed. pjusdcm nomiuis et forte ejusdcm temporis, quern Echard in SS. Ord. Praed.t I, 640, pcrporam ad an. 1353 rcfert, et cui insuper opera npud Ecbard, p. 734 (Pignon, n" 63) relata nscribuntur, inter quae quoddam scviptum in Topica Avistot. rcccnsotur (cf. antiquum cataloguin in Arch. /". Littcratur- ^^nd Kifchenr/eschichte das Miltclalt., II, 230, ri" 35). Cerium tantum cst Boetium auctorem Quaestionum super libros Topicorum in nullo quatuor codd. ut ulumnum Ord. Praed. designari (quod alias, quando auntor ad Ord. pertinet, vulgo fit) ncc ut frntrcm, ncc etiam ul religiosum publioe. pliilosopliiam do core potuissc in vico Gurlandiuc scu Straminis, Minime tamcn duo tantuin, iinmo pluruH fueruut auc Lores iatarum opinionum, ut nobia ex collationc ipsnrum pei'suosum fit. Auctorcs vero non, ut qnnndoque credobatur, scholac Franciscanao erant alumni. Plurcs opiuioncs iiijuste a Stephana episcopo, docujus indole vide supra n 396, n. 3, condoinnat'ne sunt, ut jam thoologi aequnlcs, v. g1. Aegydius de Roma (Quol. II, qu. 7) ct Godofredus de Fonlibus (QuoL XII, qa, 5), asserucrunt (vide D'Argentru, Coll.jud., I, 213 sq. ubi ctinm a p. 175-184 istn colloctio crrorum). Sontentiam S. Tboinao do Aquino deprincipio individuationis tangcrc videntur errores 81; 96; 191. Imnio magister Johannes do Nenpoli, 0. P., scribit saec. XIV iucuntc in suo Quolibeto II, qu. ult., suo tcrnporc quoadam credidisse, per scqucntes articulos S. Thomac sententias csse condemnntna : 79; 81 (cf. 27, 96, 97); 124; 129 (cf: 163); per primnm parlein erroris 156; 173; 187; 212; 218 et 219 (cf. ad ultimas nrticulum contrarium 204). Probare nititur, per nullum illorum dcrogari doctrinne S. Thomao (ms. conventus Ord. Prned. Vindobon. in-4, articulos insuper coudemnntos contincna, fol. 9811). Cor to in condemnationo an. 1277 Parisiis non opcvtc tigitur dc S. Thoma. Nomiuatim de quibusdam cjus opinionibus, praesertim de unitate formae in homine, tractatum est in Universitate Paris, primo adhuc eo vivente et praesente ami. 1269-1271, delude oo mortuo inter 20 Maii et 25 Novemb. 1277, ut apparel ex epistolis Johannis Pecltham infra nla 517, 518, 523 relatis. Post editionem errorum a Stcphauo, episcopo Parisiensi, et a Roberto, archiepiscopo Guntunricusi, proscriptorum quidam ignotus (baud dubic in Anglia) majoris commoditatis gratia varios elenchos errorum processu temporis Parisiis et Oxoniae damnatorum in unum collegit ct composuit Collectionem errorum omnium in Anglia el Parisius condemnatorum. Uti circa finem saec. XIII privatus quidam, scilicet celeber fr. Aegydius do Roma, Ord. S. Augustini, collectionem errorum philosophorum Aristotelis, Avori'ois, Avicemiae, Algazelis_, Alkindi et Rabbi Moysis rcdcgit, teste ms. 68 in Bibl. Univers. Matrit. (cf. errores in Bibl. nat. Paris, mss. lat. 16195, fol. 31 ; 16533, fol. 47; Bibl. Escorial. ms. T. I. 15, in fine 1 partis Summae S. Thomae ; Amplon. Fol. ins. 288, fol. 27, truncutim; in-4 ms. 151, fol. 11-19; Bibl. Burghes. ms. 360, fol. 3071*, et imperfecte npud D'ArgentriS, p. 938), sic et Gollectio errorum in Anglia et Parisiis condemnatorum ex opcro private provenit. Persaepe in mss. occurrit, v. g. in Bibl. de 1'ecole dc mddecine de Montpellier, ms. 33. Bibl. Burghes. ms. 361, fol. 2191" (scriptuva anglica). Oxoniae, Morton Coll. ms. 267, fol. 115, ubi responsum datum a Roberto Kilwardby epistolae ci a P. archiepiscopo Gorinthiensi, i. e. Petro de Confleto sou Gonfluentia, 0. P., missao de aliquibus crroribus a Roberto Oxoniae condemuatis praecedit. Bibl. nat. Paris, mss. lat. 15661, fol. 99; 15820; Bibl. Monuc. ms. lat. 3798, fol. 119; Bamberg. E. VII, 59 ; Amplon, in Erfurt, in-4, ms. 151, fol. 2. D'Argentre", 1. c., p. 184. In ista eollcctione paone semper antccedit index capitum, deinde primo ponuntur errores a Roberto Kilwardby Oxoniae an. 1277, Martii 18 (cf. infra n 474), secundo errores a Guillelrao episcopo Paris, an. 1241 damnati (supra n 128); tertium locum occupant errores a Stephana

1277]

AB A N N O M C C U S Q U E AD P H I L I P P U M IV R E G .

FRANC.

557

cpiscopo Paris, nn. 1270 (supra n 432), quartern ct ultimum illi an. 1277, proscripti, sine epistola episcopi (excepto in cod. Burghcs.) cum loctioiiibus vnrumtibus toxtum quandoque obscurantibus. Errores an. 1277 istius collectionis ad exemplum errorum Oxoniuo proscriptorum in diversu (17) capita seeundum materias sunt divisi alioquc ordi.ie quam supra redacti. In aliquilms mss. quidam errores omittuntur (v. g. in mss. Oxonicnsi, Paris. 15661,15820), ita ut non omncs 219 afferantur, quod et quandoque ox hoc evenit, quod nliqni crrores conjunctim cum oliis pcrstringuntur; in quibusdam tamen mss. plus quam 219 Hffuruiituv, quumvis specie tiuitiim, cnui quidnm errprcs in pluros dividantur, v. g. error 30 in fere omnibus mss. collectionis cap. 7, in n" 2 ot 3, ot (in panda inns.) error 141 ropotatur, soil. cap. 6, n 43, et cap. 15, n 4. Ex his rationibus apud D'Argentre 221 en-ores muncwmtiw. Compilator iatius collectionis loco epistolae brevem rubricam ex epistola desumptam et ad nurmum altnriiin rubm-urum iidnpliitani urroribua nntopoBoit. Isti 219 errores vulgo exstant in mss. sub Ms titulis : erroros de Don; >n. do intoHigmitin vcl nugelo; orr. do anima intdlectiva; err. de voluntate et libero arbitrio ; err. de toto conjmicilo sivo do hoiniiio; orr. do niundo ct miuuli cternitate; err. do celo et stellis ; err. de natura gcnerabilium et*corruptibilium; orr. do iiuccHHilnlo nvuntiia vnrum; err. da ucaidcnto; err. de scicntia et philosophia; err. de scriptura sacra; err. de i-uptu; err. dc fid ot saoi-aiTx-iiUs ; orr. do vitii.s ot virtulibus; err. dc rcsurrectione; err. dc beatitudine. In Cod. Vat. lat. 4847, fol. 66)J, in cullocluniis dcsunt errores Oxouiae daumnli; in cod. Yindobon. conv. 0. P., qui supra, fol. 117, collectio incipit cum orrorilms an. 1270, 1241, 1277 (Parisiis) sed non in capita divieis ; deindc sequuntur quidam errores saec. XIV; in fine vnro OITOIMJH an. 1277 Oxoniuo diuunuti. Alium ovdinom seqnitur ms. A. 263 in Bibl. Rotomag. a fol. 305, et supprimit crroi'oa Paris, un. 1277, cum qiudnm fol. IKK)1* locum habcnnt. In cod. Helmst. 680 saec. XV (Wolfcnbttttel) fol. 230 errores tanlum Paris, an. 1277 dainiiuli cum opislolu uxatiint, ut upud Bulacum, III, 434. Adjungemus, in cod. Bibl. Carlsruhe supra citato post oluiH'hiiiii 21SI ori'orum tnbtiluiu ordiac alphabctico compositam super rclutis articulis sequi, cujus primum vcvbum isst iininuv , nUiinum voluntaa . 1. True, ct Paris. 4!M)1 : n Htudciit . 2. Tree, et Paris, cit. sic; alii : a dum . 3. Burgh. : a innuunt . 4. Tree. : quod ita Hit uHnorore , etc, 5. Burgh. : putnnt , 6. Paris. 10533 hie : tarn prelatonim quam doctorum sacre piigiiiu ct nlinriiin prudoatium virnrum oormnunicalo consilio . Tree. : quam uliorum freti consilio . Non dicitur utrum UWltltiS mngi.sti'i thoologiao iidfitiM'int. Quidquid out, ccrtc non omnes quantum ad omnia capita yotum unnnime dedcrunt, (tuni intiir alia qiiuniloquK uiiua urtinilus af'liruiot quod ulter ncget, ut supra -vidimus, et saltern magistri Ord. Praed., si pruoscuti^a fiioruiil (viu'i.siiiiililor UoriMigariiis Notarii et Johannes de Turno) vix pro coutrariis scntentiis opiiiionibus S. Thomae Htctcriut. 7, Sic True., alii : dn (ustlciu . 8. Lstii liber cxstat in Bibl. Amplon. Fol. n 50, fol. 123-160. Bibl. nat. Paris. HIM. hit. 87.r>8, fed. 1; Bibl. do la funilto do nioilceiuc dp Montpcllier, n 217, fol. 1. Quantum ad edd. aliaque cf. JETist. litt. de la Franca, XXI, ;120 nqq. Brauot, Manuel till libraire, 5 ed., I, 207. Auctor libri nominnbatur magister AndnuiR, <'t vcviHiiiiilitiu* tntuporc Stnphani episcopi Parisiensis vivcbat. 9. Paris. 16533 : necremantie . 10. Tree. : Judoi . Ti'iu-tatus isto de asti'Ologia iuvo.nitur in Bibl. Amplon. Quarto n 365, fol. 53-82. 11. nigrom. aut deest in Tree. 12. Om. True. IS. llano tautuiu in Tre^,, in Paris. 17476 : hi autem suut articuli dampnati inferius annotati . 14. Sic ct LulhiH. IB. Kic Paris. I'tfiOS, Burgh., ct Lullus; alii ponunl sententiara quod fit... nnnorum in fine. 10. Lullus : a Quod iiitollo<:tns liuiiinniiH non cst actns corporis . Burgh. : actus . 17. Sic Tree.; alii : c induit corpus,., nou iudnil . 18.. nature Lullus. 19. Paris. 15661. 16533 add. est . Burgh. Lullus : factus est roccptibiliH . 20. Ti'iic. : iutelloctu . 21. Tree, ot Paris. 4391 : compositionem . Lullus add. vel compositionem . 22. Lull. : quod . 211. Lull. : couvenit... rosurgeru . 24. Tree. : fuerunt , 25. In Tree., Lullo et Paris. 4391 corrigitur nou posset . Troc. : (dbi inequalcm . 26. Paris. 14508 om. non , et scribit uiio loco numero . 27. Lull. : non csstst . 2S. Al. praetor Tree. : nntnram . Gf. n. 41. 29. Paris. 14508 : facere . 30. Paris. 15061 : pi'oduciu-u . 31. Tree. : formes . 32. Burgh., Lull. : reliquas a, 33. Sic Tree.; alii : impossibilitatem . 34. Lull. add. non . - S5. Troc., Paris. 4301, Lull. : naturam . 36. Burgh., Lull. om. corporum . 37. Tree, om. causa Hoountluria . M. Paris. 14508 : partc . 39. Burgh. : operatione . 40. In Journal ties Savants, 1. c., p. 180, hie urlicnlus ox Paris. 1891 fnllucitor aflcrtur. 41. Quandoquo que loco quia . Burgh., Paris. 14508, 15661, 17470, Lull. : nntiirum loco niatoriam . Gf. supra, n. 28. Sec. Boetium Dacum in Top. Arist. (cod. Vat, 4883, fol. 90) dobnt poni matcriam : Suhstantia separata dicitur, quia materiam non habet , etc. 42. Burgh. : quod est, in quo cat . Paris. 14508, IflMS, 10533, 17476, Burgh.a, Vindob. : quod est et per quod est . 43. Burgh.* add. non ODB . Scd debct poni in polontla . Cf. D'Argentre, p. 179, not. i. Paris. 16533: quia quod est faclum per transmutntiunom matorie, pplus non fult, orgo non est cternum . - 44. Vindob. : igitur fuit eternuni . - 45. In nullo ms. Icgitur additio contra frulrom Thomam , nee etiam in mss. Collectionis errorum in Anglia et Parisiis, errores de angolis , art. 17. - 40. Sic Tree, et Lull, j alii : ibi - 47. Tree., Paris. 4391 omittunt non . Lull. : moturn ooli osso otornum, non ost aoluta . - 48. anima... celestis om. Tree. -49. Lull. add. plura . - 50. Lull. :c differunt sola positiono matcrie sue . - 51. pretorito] posito, Paris. 14508. - 52. Lull. add. vel agi . - 53. Lull. add. umvoca . - 54, de novo om. Tree. - 55. Lull. add. naturalUer . -66. Tree, eorrigit: non est inseparabihs . - 57. Tree, et

558

CHA.RTULA.HIUM

UNIVERS. PARIS.

[1277

passibilis . 61. Tree, et Paris. 4391 : separabilis . 62. om. Tree, cl Paris, oit. <53. Tree, ut Paris, cit. : rerum . 64. natura] anima, Paris. 16533. 65. Paris. 17476 et Lull. : intcllocta . 60. Pnris. 17476, Burgh, ot Lull. : moveate . 67. Tree., Paris 4391 : ... ad apposita ; sicut determinnUu' nb appctitu sicut , etc. (38, Lull. Burgh. : voluntate . 69. Tree., Paris. 4391, Burgh. : esse in suhjpcto . 70. Lull. : corpornlium . 71. Tree, et Paris, cit. : a veritatem >. 72. Burgh., Paris, cit., Tree. : questionis . 73. In aliquibua : scicntia . 74, Sio Burgh., Lull., sed Paris. 15661 : quia natura deus esset a ; Paris. 17476 : quid uoc Dous osso.l ; Pni'ia. 4391 j Troc. : quia natura deesset . 75. Paris. 16533 et Lull. add. cc uon . 76. Tree. : innuendo . 77. Tree, ot Lull. om. fit. Paris. 4391 : peccatur passione . Burgh. : peccat passione . 78. Alii prnetor Paris. 4391, Tree, ot Lull' add. ex se ; Lull., Burgh. : essentialiter ; alii : naturalitcr . Lull. add. post a virtus : ot hoc oat, quiti miturti honunis finem appetit, quare est, sc. ut mnltiplicet naturam . 79. Pnris. 17476 om. et spociom . 80. True., Paris. 4891 et Lull. : ostendit , Tree, add. : a id est . 81. Tree., Paris. 4391 : a contrnrionim est soluin causu . 82. Paris, at., Tree., Burgh. : a hac . 83. Lull. add. omnium . 84. Tree., Paris. 4391 : cxclndutur tori'or . H5. Lull. : quod caritas... abstinentia, et quod castitas non est , etc. 86. Sic Burgh., Paris.17476 ct Lull. 87. Tree:. : eonstnt Lull. : a dicunt ; Vindob. : dicit Aristoteles . 88. Joannes do Ncnpoli : hie . 8'J. sic] quod, Paris., Lull, 90. Lull. : monstrua . 91. Vel prima . 92. similiter] semper, Tree. 93. Vindob, : a nttribuit pliilosoplito disposition! , etc. Tree. : attribuunt... dicontes . Sic et Paris. 4391. 94. quantum est dont in Troc. ot Paris 4391, 95. Om. Tree. 96. naturalia] essentialia, Paris. 4391, Tree. 97. Burgh., Paris. 4391, Troc., Lull. : uttingei'O . 98. Tree. add. ens . 99. Tree., Paris. 4391, Lullus addunt non . 100. Posismptum in Trnc. ; in ms. Paris. 16533 antem legitur (fol. 60) : r Principalis assertor istorum articulorum fuit qnidnm clurioiiB hot' (IJoftLun) nppalltitus, nonnulli vero post premissorum condempnationem, qui divorsimodo erraverunt1, siniili niodo dampnali vol condoinpnati sunt vel eorum errores, de quibus infra . In ms. Paris. 17476 et Cod, Vtvt. 900 a Numerus uvLiculorum proHinitimii dnmpnatorum CCXIX. Aetum anno Domini MGG LXX sexto et die dominion, suprascriptn . 101. IIins uHqun clinm IIIB. Pnrifl 4391.

474.

Robertas Kilwardby, OrA. Praed., archiepiscopus Cantuariensis quosdam arrows in grammaticalilus, logicalibus et naturalilus de consensu magistrorum Oxoniensium condemnat. 1277, Martii 18, Oxoniae.

Isti sunt errores condempnati a fratre R. Kilewardebi archiopiHcnpo CuntuaiienBi de consensu omnium magistrorum tarn non regencium quam regenoiuin * a pud Oxcmiain die jovis proxima ante festum sancti Gutberti in Quadragesima anno Domini MGCLXXVt'. In Grammaticalibiis. 1. Ego* currit, tu currit, currit et curro eque sunt perfecto et congrue orationes. Similiter currens est ego. 2. Item Socratis legere, Socrati legere sicut Socratem legere, 3. Item quod verbum manens yerbum potest privari omnibus accidentibus. 4. Item quod iiullum nomen est tertie persone. In Logicalibus. 1. Quod contraria simul possunt esse vera in aliqua materia. 2. Item quod sillogismus peccans in materia non est sillogisinus. 3. Item quod non est suppositio in proposidone magis pro supposito quam pro significato, et ideo idem est dicere, cujuslibet hominis asinus currit, et asinus cujuslibet hominis currit. 4. Item quod animal est omnis homo. 5. Item quod signum non distribuit subjectum in comparatione ad predicatum. 6. Item quod veritas cum necessitate tantum est cum constancia subjecti.

11

1277]

AH A N N O itcc U S Q U E AD PHILIPPTJH iv R E G . FRANC.

559

7. Item quod non est ponere demonstracionem sine rebus entilms. 8. Item quod omnis propositio de future vera est necessaria. 9. Item quod terminus cum verbo de present! distribuitur pro omnibus differentiis temporuiii. .10. Hem quod ex negaliva de predicate finite sequitur affirmativa de predicate infinite sine constancia subjecti. In Naturalibus. 1. Item quod quot sunt composita, tot principia omnino prima. 2. Item quod forma eorrumpitur in pure nichil. 3. Item quod nullu potentia activa est in materia. 4. Item quod privatio 8 est pure nichil, et quod est in corporibus supra celestibus et hiis inferioribiiH. 5. Item quod est converaiva generatio animalium sicut elementorum. 6. Item quod vegetativa, sonsitiva et intellectiva sunt simul in embrione tempore 6 . 7. Item quod inlelleoliva introducta corrumpitur sensitiva et vegetativa7. 8. Item quod subatantia prima non est composita nee simplex. 9. I torn quod tenipus non est in predicamento quantitatis. 10. Item quod non eat iuventum ab Aristotele, quod intellectiva manet post separacionem. 11. Item quod quando iucompletuni fit completum, diversificant essentiam; sed quando inconipletum fit sub complete,, tune non. 12. Item quod vegetativa, sonsitiva et intellectiva sint una forma simplex8. 13. Item quod corpus vivum et mortuum 8 est equivoce corpus, et corpus mortuum secundum quod corpiiH mortuum sit corpus seciindum quid. 14. Item quod malcria et forma non distinguantur per essentiam. 15. Item quod causa prima est ordinabilis in genere, tamen est extra genus. 1C. Item quod, intellectiva unitur materie prime ita quod corrumpitur illud quod precesHit uaquc ad materiain priinam. Qui 10 gustinot, docet, vel defendit ex' intencione propria aliquid istorum predictorum, si sit magister, ab officio magisterii deponatur ex communi consilio11, si bachelarius, ad magisterium non promoveatur sed ab Universitate expellatur.
Oxon. Motion Coll. ins. 207, fol. llS^, et sic plus minusve omnes codd., qui Gollectionem errorum in Anglia et Parisiis condomnatorum, do qun supra n 473 in nola Terba fecimus, continent. Cf. etianx D'Axgentrd, Coll. jud.t I, 184. Isti articuli ad Universilatem Paris, non directe, tamen quodam modo respiciunt, cum quidam ex his erroribus praecipue capitis a in naturalibus , a mutfistris Prtrisiensibus, v. g. a Tbomu de Aquino, propugnati fuerint et Parisienses non multo post condemnationem horum errorum notitiam condomnationis babuorint. Patet hoc ex epistola ipsius Robert! Kilwardby missa Petro de Confleto archiopi^opo Gorinthiensi, qui prohibitioni sex articulorum inter naturaiia (2, 3, 4, 5, 6, 12) contrarius fuit; ecribit enim Robortus : Revcrendo patri fratri P. Dei gratia archiepiscopo Corinthiensi frater Robertus Gantuariensis sacerdos indignus salutom et quidquid tibi gratie et honoris. Scripsistis michi nuper, quod venerabilis pater dominus episcopus Parisiensis vobis signifioavit, quod ego de consensu omnium magistrorum tarn regentium quam non regentium wticulos Oxonio condempnavi quosdam in grammaticalibus, quosdam in logicalibus, quosdam in naturalibus , etc. Ms.

560

CHARTULARIUM UNJVERS. PARIS.

'

[1277

Oxon. cit. fol. 109. Iste archiepiscopus Corinthiensis non fuit Guillelmus dc Moerbeka, 0. P., lit vult Echard, & OrdPrcted,, I, 379, sed fr. Petrus de Gonfleto sou Confluentia (in Francia), 0. P., qui erat baccalareus in theologia, non magister, quia, ut dicit Bernardus Guidonis, plus voluit pontificaliter cathedrari, quam Pavisius magistrari . Ma. Agennens. n 3. DenifLe in Archiv f. Litteratur- und KirchengescJi., II, 207, n, 5. An. 12G8, Mart. 2, designates est archiepiscopus Corinth. (Mortfcne, TJies. nero. anced., II, 578), an. 1278, April. 5, archiepiscopus Cusentimis (Reg. Yat. Nicolai III, n 39, an. 1, ep. 23), eoiem-. que anno, April. 9, Guillelmus.de Moerbeka ut successor in sede Corinthiensi nominabntur (Reg1- Vat., 1. c., cp. 20). Episcopus ergo Parisiensis, scilicet Stephanus, multo ante April. 5, an. 1278, Petro de Confleto orrorcs Oxoniae condcmnatos transmisit, cum, ait vidimus, Robertus Petro ut archiepiscopo Corinthiensi adlmc respondent. Horum errorum diversae formae in mss. conservantur : ima in Collectione errorum in Anglia et Parisiis condemnatorum ; altcra in Cod. Burghcs. 3GO (aucc. XIII), fol. 304, ubi errorcs separatim nfleruntur ; tertia in Annal. de Oseneia., cd. Luurd, p. 298 (et Wood, Hist. Unwers. Oxon., I, 127 ; D'Argentre, 1. c., p. 234 sq.). Ubiquc tamen errorcs in capita simt divisi. Forma quum supra edidimus, saltern quantum ad quinque priores ex sex articulis, quos Petrus dc Confleto nffcrt, mngis genuina esse videtnr, cum forma altcra adjuncta posterioru contineat. Notutu tamcn dignuin, Johnnnem. Puckhara, archiepiscopum Cantuarionaem 14 Novemb. an. 1284 non plenam notitiam errorum in forma authcntica habuisse, ut ex cjus epistolu ad mag. Rogorium, canecllnrium Oxoniensein, praodicto tempore directa liquot. Registrum Joh. Peckham, cd, Martin, III, 852. Cf. p. 862. Sicut infra ex nota 8 nppnret quidam articuli jam ab initio stib diversa forma Ycnerunt. Cum M errorcs Universibatem Paris, divccto non attingant, aliquns tantum lectioncs yariaritcs ad explicationem in notis poncmus. 1. llobertus scribit in sna epistola ad Petrum de.Confleto : IIcc igitur paternitnti vcstre notifico, quod dampnatio ibi fucta non fuit tails, quomodo solcbat csse expressarum hcresum, set fuit prohibitio in scolis determiuando vel Icgendo yel alias dogrnatizando tulia assorendi, turn quia quidam aunt manifesto falsi, turn quia quidam sunt veritnti philosopluce devil, turn quia quidam sunt erroribus intolerabilibus proximi, turn quia quidnm sunt apertissimo iniqui, quia fidei catholico rcpugnantes . Ms. Oxon., 1. c. 2. Robcrlus dicit ibid. : Solus non fui in ista prohibitiono, iiamo ut scripsistis omnium, magistrorum Oxon. nssensus acccssit, et ctiam multorum. mngis provcc-torum quam sim ego thoologorum ct philosoplioi'uin. suasio compulit . Ms. Oxon. 3. Ms. Burgh, affert istam prnefationem : Iste sunt positioned reprobate herotico apud Oxoniam a fratre Roberto de Kilwardby archicpiscopo. Quicunque hoc dicta non austinct ncc docot, habot a fratro R. DTchiepiscopo xl dies do indulgentia ; qui axitem dictas positiones defendit et asscrit, si mogister fuorit, dcponntur, si baclitslarius sit, nunquam ad statum magistri recipiatur, scd expellatur ab Universitate tanquum hereticus . 4. Cod. Oxon. in duobus prioribus articulis est, ut ita dicamus, mutilatus. Correctio ex mss. aliis. Prolixiorcs sunt cod. Durghos. et Ann. de Oseneia. 5. Ms. Oxon .addit n o n , sicut et in epistola Roborti (fol. 110*). Sed, ut ox dcclarationo Robert! uppnret, articulus habere debet formam ut supra, nam Robertus probat contra Petrum do Confleto, quod privatio non est pure nichil, sot hnpcrfectum quiddam cum materia concreatum , etc. Et concludit : idea ergo prohibita est hoc asscrcio dicontium '. quod privacio est pure nichil . Sic et alii codd. 6. Occnsionc hujus articuli Robertus loquitur do originalibus rtrtionibuB, fol. 113. Explicat vero articulum. hoc modo : Non est dicendum, quod vegetativn, sensitiva ot intellectiva sunt simul tempore in ombrione, nee quod sint id ipsum per essentiam ita quod simplicis essentio; ita ctiam nee dicendum. es't : <[uo sentit homo, quo vegetatur, quo intelligit, esse accidcntia . Robertus sumit vegetativam, sonsitivam, intellectivAm. pro tribus formis substantialibus unum totum constituentibus . 7. Cf. S. Thomas, Sumrna theol. 1 p. qu. 118 a. 2. Quol. I qu, 4 a. 1. 8. Robertas respondet Petro de Confleto, qui istud etiam caput affert : Noveritis, quod istum articulum de simplicitate anime non memini mo sub hac forma illo tempore audivissc, tamcn conjunctus est precedcntibus (doost insuper in Ann. de Oseneia). Ex hoc evincitur, articulos Oxoniae condemnatos jam indo in diversa forma divulg-atcs esse, Et cum Robertus dicat non memini , conjicero possumus, formam genuinam tune ipsum etiam fugisse, forte quia Oxoniae non tantam adhibuerunt curam. dc conscribendis erroribus, sicut antea Parisiis. Quasi in traneitu sit dictum Johannem Peckham eundem articulum an. 1286 April. 30 condemnasse. Reg., ed. Martin, III, 923 (octav. art.)- 9. ct mortuum restitutum ex Ann. de Oseneia et Cod. Burghes. Est sententia S. Thomae, Summa theol. 3 p. qu. 25 a. 6 ad 3 j qu. BO a. 5 et ad 1. Earn condemnavit etiam Joh. Peckham 1. c. art. 5. Jam circa an. 1271 Nicolaus Lexoviensis seirtentinm S. Thomae, Quol. Ill, a. 4 <c oculum mortuum esse aequivoce oculum ut erroneum designavit. Bibl. Univors. Palis, ms. t. II. 40tt, fol. 31611. 10. Quae sequuntur om. cod. .Burghes. et Ann. de Oseneia. In Ann. plures afferuntur errores turn in logicalibus turn in naturalibus quam supra, desunt tamen ibi quidam supra allati. 11. ex communi consilio om, ms. Oxon. 475. Vniversitas Parisiensis Robertum episcopum Silvanectensem rogat ut Adamum et Henricutn Anglicos scholares Parisienses, per quosdam villicos vulneratos et in carcere detentos} liberandos curet. 1277, Junii 19, Parisiis.

Venerabili patri in Ghristo Domino .. Dei gratia Silvanectensi episcopo universitas magistrorum et scolarium Parisius degencium salutem in eo qui salus est animarum.

1277]

AB A N N O M G C U S Q U E

AD P H I L I P P U M IV REG.

FRANC.

561

Ex relacione fide dignorum nuper intelleximus quod quidam villici de Playlliaco1 Adamum et Heiiricum Anglicos scolares Parisienses, instigante dyabolo ac Dei timore postposito, graviter vulneraverunt; quos dicti loci ballivus carcerali custodie detinet mancipatos nomine vestro, ut dicit, et vestri officii Silvanectensis, et injuste. Quapropter paternitati vestre humiliter supplicamus quatinus dictos scolares nostros nobis per latores presencium si placet faciatis liberari, juxta officii vestri debitum in predictos malefactores animadvertendo quod ceteri a similibus arceantur; memoriter si placet recolentes quod, cum silis privilegiorum nostrorum conservator, non debetis in vestris subditis1 tolerare ea que in aliorum subditis de mandate apostolico tenemini prohibere. Valeat paternitas vestra semper in Domino. Datum Parisius die sabbati proxima ante Nativitatem sancti Johannis Baptiste, anno Domini MCG septuagesimo septimo.
Bibl. Coll. Corp. Ghrisli Oxoniac, ma. 283, fol. 159*. 1. Plailly (Disc) propo Silvancctnm. 2. Ms. : subsidiis .

4 / D . Universitas Parisicnsis Robertum ejiiscopum Silvanectenscm rogat ut injurias Adae et Henrico Anglicis scholaribus Parisiensibus illatas puniat. 1277, Junii 28, Parish's.

Venerabili palri ac domino .. Dei gratia Silvanectensi episcopo univcrsitas inagistrorum et scolarium Parisius degenciuin salutem in co qui aalus est omnium el. salvator. Quia nobis gravem querelam et famosam exposuerunt Adamus et Henricus Anglici scolares Parisienses super hoc quod transitum per yes tram dyocesim faeientes ab hominibus de Playlliaco et Fonte Mortuo J vestre jurisdictioms fuerunt, dyabolico instinctu ac Dei timore postposito, cum clamore capti contra justiciam, quasi fures viliter ligati et post ligacionem enormiter pertractati, pulsati, verberati, letaliter vulnerati, ita quod de eorum vita non inmerito desperatur, et post ista carceribus mancipati meritis eorum non exigentibus, ut scit Dens, et hoc idem dicti loci ballivus coram fide dignis publice recognovit, quos 8 vestra paternitas ad nostram supplicationein nobis fecit vestri gratia liberari: quocirca vestram paternitatem reverendam in Domino exoramus quatinus amore Dei et stuclii Parisiensis et intuitu universalis ecclesie necnon ex officii vestri debito res dictorum scolarium per ballivuin dicti loci injuste detentas latori presencium faciat liberari, et insuper present! facinori et sacrilegio apponi remedium prout decet, ut nobis et dictis lesis super dictis injuriis atrocissimis per vos, reverende pater, fiat justicie complementum, ne delicta malefactorum remaneant inpunita et eorum audacia temeraria in alios simili modo innocentes valeat prorogari. Tantum ad presens si placet super hoc facientes ut eorum pena in posterum metus aliorum existat, et ceteri perterriti a similibus arceantur, ne ex eorum iniquitate premia consequantur, unde penas condignas meruerint obtinere, et ut dicti lesi Universitatis filii matris3 preces uberrimas erga vos sibi senChart. Univ. Pafis. I. 71 '

562

CHARTULARIUM UNIVERS.

PARIS.

[1277

ciant profuisse et aditus ad studium Parisiense venire volentibus per vestram dyocesim appareat fore tutus. Valeat vestra paternitas semper in Domino. Datum Parisius anno Domini MGG0 septuagesimo septimo, die lime proxima post Nativitatein bead Johannis Baptiste.
Bibl. Coll. Corp. Christi Oxoniae, ma. 282, fol. 1. Mortefontaine (Oise) prope Silvanectum. 2. Ms. : quo . 3. Primum hie occurrit Univcrsitatem Parisiensem. fuisse nominatam matrem . Cf. Denifle, Die Universitaeten des Miitelalters, I, 33. Infra n" 515 facultas arlistarum vocatur etiam filia Universitatis Paris., matris.

477. Universitas Parisiensis ad episcopum Silvanectensem de eodem argumento. 1277, post Junii 28, [Parisiis].

[Venerabili patri in Gliristo Domino .. Dei gratia Silvanectensi episcopo universitas magistrorum et scolarium Parisius degencium salutem*] cum honore. Gum universitas magistrorum et scolarium Parisiensium paternitati vestre pluries supplicaverit affectonter, ut injurie et atrocitates illate Ade et H. Anglicis scolaribus Parisiensibus ab hominibus de Playliaco et Mortuo Fonte vestre jurisdiccionis exigente justicia punirentur, licet vos ofliciali vestro injunxeritis, ut de dictis injuriis et violenciis fieret Universitati Parisiensi et dictis scolaribus per eundem officialem justicie complementum, idem tainen officialis negligens et remissus in premissis exequeiidis predicta non impleverit ad peticionem Universitatis Parisiensis : paternitati vestre supplicamus humiliter et devote quatinus per vestram solicitudinem et diligenciam prefati officialis negligencia suppleatur, committendo vices vestras aliquibus viris providis et discretis, per quos dicte Universitati et dictis scolaribus justicia valeat exiberi, cum premissa adeo dicantur esse notoria, quod nulla possunt tergiversatione celari, hoc modo inde facientes, ut per vos tanquam per verum patrem et cultorem justicie predicto-rum malefactorum perversitas puniatur et ceteri eorum pena perterriti a similibus arceantur.
Bibl. Coll. Corp. Christi Oxoniae, ms. 283, fol. 15811. 1. Inscriptio dccst in ms., ct chart a temporis nota caret; non multum tauicn post duas priores script a est.

478.

Statutum de non reddendo domum vel scholas aliquo termino anni. 1277, Junii 28, [Parisiis].

Universis presentem paginam audituris, visuris seu intellecturis, universitas magistrorum et scolarium Parisius studencium in eo qui est salus aniinarum salutem. Noveritis pro pace et tranquillitate studii Parisiensis in ordinationem que sequitur nos
71.

1277]

AB A N N O M G G U S Q U E

AD P H I L I P P U M IV R E G .

FRANC.

563

magistros predictos sub forma infrascripta unanimiter concessisse et ea que sequuntur utiliter ordinasse. Anno ab Incarnatione Domini millesimo ducentesimo septuagesimo septimo, die lune post Nativitatem beati Johannis Baptiste ad honorem Dei et utilitatem tocius universitatis magistrorum et scolarium Parisius studencium ob perpetuam rei memoriam et ad fraudes que fieri consueverunt penitus excluclendas in Ghristi nomine ordinatum est per totam Universitatem, quatuor facullatibus hoc volentibus et statui ac ordinari atque scriptis specialiter redigi postulantibus, quod nullus studens Parisius, qui membrum Universitatis se reputare velit et Universitatis privilegiis gaudere intendat, litteras dare presumat de reddendis domo vel scolis liberis quocumque termino anni, seu juramentum super hoc interponere audeat. Si est juratus in aliqua facilitate, sub juramento quo tenetur facultati hoc ex mine sibi noverit prohibituin; si non est juratus, sub pena qu'am Universitas potest injungere hoc similiter sibi noverit interdictum. Juratus contrafaciens pro perjuro habeatur et nichilomiims magistrorum et scolarium societate per annum totaliter privetur; non juratus vero taindiu si contrafecerit societate magistrorum et scolarium privetur, donee gratiam Universitatis per beneficium reconciliacionis, emenda nichilominus Universitati prestita competent, duxerit promerendam. Exactor autem dicte promissionis seu juramenti, si pertinax fuerit in exigendo, hanc penam sustineat, quod hospicium super quo exactionem faciebat a scolaribus vel magistris proximo anno post exactionem nullatenus habitetur, sod quasi interdictum quo ad ilium annum penitus evitetur. Anno et die predictis ab eadem Universitate est ordinatum, ne super domibus aut scolis ad firmam seu censum recipiendis aliquis audiatur, nisi jtiraverit quod imperpetuum aut ad yitam suam, aut etiam ad decennium ad minus hujusmodi scolas vel domum recepit et sine fraude, et si contingeret ipsum vel non legere quoad scolas vel non habitare quoad domum, alteri, in cujus prejudicimn presumeretur recepisse, jus suum dimitteret, nisi predictas scolas et domum sine fraude non animo prejudicandi alteri precario duceret concedendas. Et hec sunt ordinata, ut privilegia Universitatis super domibus et scolis taxandis impetrata plenius custodiantur et fraudes penitus excludantur. In predictorum firmitatem sigillurn Universitatis Parisiensis presentibus duximus apponendum, precipientes ut in ecclesiis, sermonibus et scolis predicta statuta bis vel ter in anno publice imposterum divulgentur, ne quis circa hec ignoranciam valeat pretendere in futurum. Datum anno et die predictis.
Originate in Arch. Univers. Paris, thoca IV. A. 19. i. Superest taeniolum membranac. Alterum originale ibid, thcca VII. D. 11. a, ubi adhuc pars sigilli ceroi. Cod. Vat. Reg. 406, fol. 62. Bibl, Pbillipps in Cheltenham, ms. 876, fol. G4&, sub rubrica ut supra. In fine amborum : Rasuram hiis verbis non juratus vero approbamua. Datum ut supra , quae clausula desumpta est ex altero amborum originalium, ubi a non juratus yero super rasuram. Bulaeus, III, 432, eumdem textum sicut duo mss. offcrt.

564

CHARTULA.RIUM UTUVERS.

PARIS.

[1278

479.

Accord fait le Roy present entre les nations d'Angleterre et Picardye, ct semble que ce fcussent escolliers. An. 1278.

Delisle, Essai de restitution cCun volume des Olim , p. 345, n 291, In Parlnmento Epiphanie anno MCCLXXVII . Forte hie do gravi discordia orta inter clericos nationis Picardiue et studontcs Anglicos agitur, de qua Guillelrnus dc Nangio ad an. 1281 in Geslis Philippi III, et in Chron. (Rec. des hist, des Gaules, XX, 520; 5G8).

480.

Enormes excessus a Gerardo ablate et monachis S. Germani de Pratis aliisque nequiter irrogati magistris ct scholaribiisParisiensibusj quos petunt per Simonem apost. sedis legatum emendari ac in exemplum .puniri. 1278, post Maii 14, [Paris/isJ.

Hi suiit enormes excessus, atroces injurie ac scelerata delicta ab abbate et monachis S. Germani de Pratis ac eorum complicibus servientibus ac hominibus predicte communitatis S. Germani ac aliarum quaruincumque predictis abbati et monachis subjectarum magistris et scolaribus Parisiensibus nequiter irrogata, que tauquam notpria ac manifesta in foro et nundinis et locis publicis multis astantibus turbis comtnissa, et cum maxima armalorum multitudine illata, petunt per reverendissimuin patrem dominum Simonem apostolice sedis legatum sectmdum Deum et justitiam emendari, ac in exemplum piiniri, ut a similibus alii arceantur, presertim cum in nullo penitus injuriatum i'uisset prius ipsis abbati et monachis ab ipsis magistris et scolaribus quando predicta maleficia ipsis magistris et scolaribus fuerunt a predictis ab]>ate et monachis et aliis irrogata. Imprimis dicunt quod cum pridie aliqui de predictis scolaribus et magistris causa recreationis ivissent ad campos et precipue versus S. Germanum, iidem abbas et monachi pulsata campana pro suis hominibus coiivocandis, ac ipsis cornu, tuba sen buccinis congregatis et in inultitudinem maximam coadunatis cum armis, bannis publicis et edictis vociferando premissis feceruiit generaliter et publice proclamari ex parte sua ad mortem clericorum verl^is crudelibus, ad mortem, ad mortemr inhuinaniter pluries repetitis. Preceperunt etiam publice ut ad tres portas civitatis Parisiensis, que suiit versus S. Germanum, sui homines et. servientes currerent, et caverent seu servarent ne ad civitatem pro presidio seu refugio reiiitrarent magistri et scolares. .Item dicunt prefati magistri et scolares quod post predicta in instanti quamplurimi de hominibus et complicibus supradictis in ipsos magistros et scolares strictis gladiis irruerunt. Item dicunt quod died inalefactores "multos de ipsis scolaribus et magistris tractaiites nequiter et nequissime verberantes, post ictus et verbera plura et pluries repetita, dejecerunt in terrain, ac deinde ad carcerem trahentes, eosdem in horrendis latronum carceribus detruserunt*.

.1278]

AB A N N O M G G

U S Q U E AD P H I L I P P U M IV

REG.

FRANC.

565

Item inter ceteros Gerardus de Dola famosus baccalarius in artibus fuit a "dictis malefactoribus in capite letaliter vulneratua, quern fracto capitis craneo ipsum incidi oportuit et secari, ita quod de -ejus vita etiain desperaretur. Fuitque ad carcerem vilissime ductus ac alias multipliciter male tractatus. Item Jordanus filius magistri Petri sigillatoris fuit sagittis et fuslibus et armis aliis ita graviter vulneratus, quod de ejus convalescentia simpliciter desperatur. Item Adam de Pontisara fuit clava ferrea et armis aliis ita graviter in oculo et facie percussus, quod medici dicunt ipsum unum oculum totaliter amisisse. Item quidam pauper scolaris beneficiarius fuit graviter fuste percussus et ei bursa cum pecimia amputata. Item prepositus 2 Sancli Germani et alii moiiachi armati cum suis complicibus in Gaufridum de Troceio, L. de Prulego et R. de Fagiaco manus intulerunt temere violentas ac eos evaginatis gladiis graviter percusserunt, ac vestes eorum laniaverimt, ita quod cappa died Ganfridi in terrain rupta cadente ei tunica sola remanserit, ac tandem ipsum et alios verberatos durissime attractos per mediae nundinas et ad majorem conf'usionem mulatls maxime capitibus, in quibus nee capucia ponere permittebant, ad carcerem vilissiinum deduxerunt et per diem et noctem eos ibi tenuenmt ; Et istas omnes injurias ipsi monachi armati cum suis eomplicibus predictis clericis intulerunt, postquam ipsis pacifice se recldiderant, et ipsos in potestate sua tenebant. Item dominus Slephanus de Lago presbyter fuit a prediclis mulefactoribus vilissime incarceratus. Item cum malefactores predict! plurcs portas civitalis predicte custodirent nee scolares intraro pcrmitterent, sed eos ibi nequissime tractarent, alii ab aliis malefactoribus per campos ct diversa loca fugati cum armis ingredi sunt compiilsi, ita quocl de submersione qnorundain probabiliter dubitatur. Item magistri N. 8 de Torculari in theologia, ac Johannes de Roselo* in meclicina actu regentes, ac alii inulti propler predictos malefactores omnes clericos horribililer persequentes fugere sunt coacli. Item Firininus de Hotopa Picardus cum redibat de campis in pace, fuit a predictis malefactoribus graviter fustibus et aliis armis percussus et ad terrain prostratus, et postmodum ad abbatiam turpissime ductus, et ad ullimuin in vilissiinum carcerem intrusus. Item cuidam magistro in artibus, qui in nullo penitus eis injuriatus fuerat, imino quam potuerat, inhibuerat ne ipsis monachis .injuriarentur, quod paratus est sufficienter probare, cum lancea cappam et vestes omnes perforarunt usque ad carnem tangendo : et quendam aliuin clericum scolarem qui propter hoc, quod ipsi malefactores volebant ipsum percutere in capite, manuin ad tuitionein capitis levavit, cum eadem lancea in brachio graviter vulnerarunt, ita quod to turn os brachii est confractum.

566

CHARTULARIUM

UNIVERS.

PARIS.

[1278

Fuerunt etiain plures alii magistri et scolares a predictis malefactoribus capti, detenti, dilacerati, mutilati, et de multorum morte timetur. Et de istis fiet alias expressius nobis sermo. Fuerunt etiam quinque vel sex scolares sen magistri, de quibus constat quod fuerunt a predictis malefactoribus fustigati, verberati, vulnerati, incarcerati et alias ne'quissime tractati, cum quibus predict! monachi mediante eorum pecunia mullitudine copiosa fecerunt pacem, propter quod sciri non potest adhuc plenissime qui fecerunt. Preter hoc etiam multi. cle monachis supradictis cum multis aliis desuper muros monasterii S. German! lapides et sagittas in predictos scolares multiplied ter immittebant et trahebant. Effecta omnia supradicta predict! abbas et monachi fecerunt et temere attentarunt, in iiullo penitus prius a scolaribus sen magistris eis injuriato, et pendentibus nichilominus questione et tractatu pacis cle mediis fmibus inter predictos abbatem et monachos, et magistros et scolares, quo" reverendissime paternitati vestre" predict! magistri et scolares ostendere noluerunt, quousque super ipsis inquisivissent plenissime veritatem. Que nisi reverendissima vestra paternitas infra xv dies fecerit emendari, tota Universitas a lectionibus cessabit. Istud enim est unicum eorum refugium, cum sint multituclo alienigenarum inermis, quibus ab indigenis atroces injurie frequentius irrogantur. Et ista predicta flagitia perpetrata fuerunt die veneris7 post festum Translations S. Nicolai. Si qua auteni gravamina a ribaldis vel aliis personis ipsis abbati et monachis fuerint illata, hoc fuit die sabbati sequenti.
Bulaeus, III, 463 (perperam ad an. 1280 referens), ex cbarta original! signnta B. 5. a, quam frustra quaerebamus, nee etiam exstat in Arch. nat. Paris. S. 6186-91, ubi inter alia conservantur clocumontn, quae ad Prd-auoo-Clercs respiciunt. Sod jam din desideratur; legimus enim in Inventaire Ai*ch. Univers. n 98 ad B. 5 : Manque la cotte enti&re- Desunt1. Causa hujus atrocitatis ex partc monachorum S. Germani refcrtur infra nla 482, 484. 2. I. o. adminiati'ator monasterii, isto tempore frater Stophanua de Pontisara, monachus ejusdem monast., qucm ad scandalum scdandum offioio prepositure priva-vit cardinalis legatus Simon, ipsumque in aliqua Gluniaccnsis monasterii colla ad paonitentiam inibi poragendam per quinquennium recludi mandavit, ut ediscimus ex litteris Nicolni IV ad abbat. S. Gormani do Pralis ij id. Januar. an. 4 directis. Reg. Vat. Nicolai IV an. 4, ep. 692, fol. 138 *. Vidimus apud Bouillart, Hist, de Vabbaye de 8. Germain, n 103, p. LXIX. De boo facto cbartae quaedam supersunt; una Ivonis II abbatis Cluniac. an. 1281, Sept. 6; altera Humberti, prioris Cluniac., an. 1283, Noyembris, in qua legimus, Stepbanum fuisso reclusum ad instantiam Univorsitatis . Bouillart, 1. c., nla 99, 100. Abbas Gerardus sponte in manibua Simouis legati officio et dignitati cessit. Cf. infra la no 484. 3. Apud Bui. : R . Immo est Nicolaus de Pressorio. 4. Vide supra n 444, 451. 5. Bui. : qui . 6. Simoni, apost. sedis Legato. 7. Maii 13.

481. Capitulum generals Ord. Praed. sub Johanne de Vercellis Mediolani celebratum duos lectores in Angliam mittit ut illos fratres puniant, qui scriptis Thomae de Aquino deiraxerantt
1278, Junto ineunte, Mediolani.

Injungimus districte fratri Raymundo' de Medulione1 et fratri Johanni Vigorosi lectori Montispesulani', ut cum festinatione vadant in Angliam, inquisituri diligenter

1278]

AB A N N O M G G U S Q U E

AD P I I I L I P P U M IT REG.

FRANC.

567

super statum fratrum, qui in scandalum Ordinis detraxerunt scriptis venerabilis patris fratris Thome cle Aquino, quibus ex mine plenam damus auctoritatem in capite et in membris; quos culpabiles invenerint in predictis pimiendi, extra provinciam mittendi et omni officio privandi plenam habeant potestatem 8 . Quod si unus eorum fuerit casu aliquo legiptimo impeditus, alter eorum nicliilominus exequatur. Quibus priores in sociis competentibus, quos ipsi ad hoc ydoneos judicaverint, teneantur quandocunque requisiti fuerint providere.
Mss. Rom. ct Rutcncns. Gapp. general. Ord. Pracd. Martcnc, Thes. nov. anecd., IV, 1739, n 19. 1. Janiori. Vide dc ipso Douais, Les fr&res Pr&cheurs en Gascogne a,u XIII0 et au XIV1* sidcle, p. 477. 2. CF. Douais, 1. c., p. 441 sq. 3. Vide similem ordiiiationcm, sod genernlem, Capital! genernlis Parisiis anno soquenti celebrati apucl Marteno, p. 1797, n 17. In Anglia Robertas Kilwardby, 0. P., archiepiscopua Cantuarienais, infensus erat quibusdam opinionibus Thomno do Aquino (cf. supra n 474), sccumque traxifc quosdam ex auo Oi'dino. Minus tamen frntras Praedica tores, quam potius frutrcs Minorca in Anglia doctvinnm Thomuc oppugnabant. Cf. infra n18 517, 518, 523.

482. Litterae Philippi IH} regis Francorum, quibus edicit lit ad expiandam duorum scholarium interfee tionem abbas et conventus S. Germani de Pratts duas capsllanias instituant, et utranifjuo do tent de viginti libris parisiens. annul et perpetui redditus. 1278, mense Julio, apud Pissiacum.

Pliilippus Dei gratia Francorum rex. No turn facimus universis tarn presentibus quam futuris, quod gravi ad nos ex parte magistrorum et scolarium Unive.rsitat.is Parisiensis conquestione delata, quod monachis monasterii Sancti Germani de Pratis Paris, muros seu edificia quo construi faciebant protendentibus in vicum quo itur ad pratum Universitatis situm subtus abbatiam ipsorum monachorum in prejudicium dicte Universi.tal.is, ac denunciantibus sen inhibentibus illis, qui ad hoc ex parte Universitatis missi erant, ne ulterius monachi edificarent in loco predicto : homines de villa Sancti Germani et quidam servientes non absque consensu Gerardi abbatis et quorumdam in dicto monasterio administrationem habentium, banno preconizato, cum armis exeuntes de abbatia irruerant fortiter in denunciantes, ut dictum est, ex parte Universitatis et quosdain scolares tain assistentes eisdem, quam qui. ad spatiandum exierant, ac eos usque ad pratum muroruin ville Parisiensis et per campos insequentes cum clamore ad mortem clericorifin plures ex ipsis scolaribus omnino innocentes letaliter vulneraverant, et quosdam mutilaverant, ac nonnullos eorum turpiter verberaverant, et extractis gladiis dictum sepe repetentes rumorein fugarant, ex quibus vulneratis duo scolares ad minus, videlicet Gerardus de Dola et filius Petri sigillarii ex ipsa vulneratione postmodum obierunt1, ac petentibus dictis magistris et scolaribus, quod nos hec omnia, prout ad nos pertinebat, sibi competenter emendari facerenms : nos super premissis veritatem inquiri fecimus diligenter. Et visa inquesta inde facta super his diflinivimus seu ordinavimus, quatmus ad nos spectabat, in modum qui sequitur, videlicet quod abbas et conventus Sancti Germani de Pratis duas capellanias perpetuas instituent pro dictis duobus clericis interfectis,

568

CHARTULARIUM

UNIVERS.

PARIS.

[1278

unam videlicet in ecclesia Vallis Scolarium Parisius, in qua unus ex fratribus ejusdem loci pro remedio anime died defunct! Gerard! de Dola, qui inibi sepultus est, perpetuo celebrabit; et aliam in capella veteri. Sancti Martini existente inter muros abbatie, in qua unus capellanus pro defunctis perpetuo deserviet. Ad quam cum vacaverit, ille qui pro teinpore Universitatis rector erit, personam idoueam presentabit abbati Sancti Germani. Et utramque capellaniam abbas et conventus de viginti libris parisiena. annui et perpetui redditus dotabunt*. Ac pro veteri capella reparanda et libris ac ornainentis ad opus ejus querendis duceiitas libras turonens. statim solvent. Solvent eliam dicto Petro sigillario ducentas libras ejusdem monete, et quadringenlas libras Uirouens. similiter parentibus dicti defuncti Gerard!, et preterea ducentas libras turonens. rector! Universitatis semel tantuin pauperibus magistris et scolaribus per eum distribuendas de consilio magistrorum. De illis vero laicis, qui ad clamorem exierunt et in conflictu, in quo scolares ut dictum est vulnerati et male tractati fuerunt, usque ad decein, qui magis suspecti ex certis cau&is fuerunt, banniri fecimus, videlicet quatuor de regno nostro usque ad revocationem nostram, et sex de civitate Parisiensi usque ad festum Omnium Sanctorum. Due vero turricule, que sunt supra portam monachorum, demolientur usque ad altitudinem murorum antiquorum versus pratum, ita quod monachi muros suos sicut erant antequam turricule construerentur super ipsos muros versus pratum, restaurare poterunt et habere. Ordinatum est insuper quod vici, quo itur ad pratum, in quo monachi suos muros protendebant, remanebit sesiiia, in qua ante constructionem sen protensionein erat. Et antiqua via, que olim fuit inter dictam capellam veterem et miirum abbatie Sancti Germani, in statum pristinum reducetur. In cujtts rei testimoniuin et inunimeiitum presentibus litteris nostrum fecimus apponi sigillum. Ac turn apud Piciacum anno Domini millcsimo ducentesimo septuagesimo octavo, mense Julio.
Apogi'aphum snec. XVII in Arch. Untvcrs. Pnvis. tlicca IX, n 16. Dulaeus, III, 454. 1. Ad haoc omnia vide supra n 480. Philippus IV etiam an. 1286, tnonao Julio, de is to nogotio tractavit chiu'tcim(]ue Philippi III confirmavit. Cf. Bulaeum, III, 480. 2. I. e. quadraginta libris simul. Gf. infra n 524.

483. Statutum Capitidi generalis Ord. Cisterc. de indole eorum, qui Parisios ad studendum mittuntur. 1278, Septembris 12, [Cisterc//J.

Tales persone decetero gratia studendi mittantur Parisius, qui competentis sint etatis, vite laudabilis, et honeste conversationis, et ita sufficientes in litteratiira, quod magis proficiant et non deficiant in studendo : et si aliter missi fuerint, per abbatem Glarevallis ad propria remittantur. . /
Cod. Capp. general. Ord. Cist, in Bibl. conventus Mehrerau. Hoc statutum dcest in Collcctione Capp. general, in Arcl, status in Luzern. Martene, Thes. nov. anecd., IV, 1460, n 2.

1278]
484.

AB A N N O

MGC USQUE

A D PHILIPl'UM

I V REG. F R A N C .

569

Simon cardinalis legatus Gerardo, quondam abbati S. Germani de Pratis, qui propter atroces a monachis sui monasterii illatas scholaribus injurias officio et dignitati sponte cessit, possessiones assignat,
1278, Septembris 18, in monasterio S. Germani cfe Pratis.

Symon miseralione divina tiluli Sancte Gecilie presbyter cardinalis apostolice sedis legatus religiose viro fratri Gerardo 1 quondam abbati monaaterii Sancti Germani de Pratis Parisiens. Ordinis sancti Benedict! ad Roinanam ecclesiam nullo medio pertinentis salutein in Domino. Olim inter vos et nonnullos alios monachos monasterii Sancti Germani de Pratis Parisiens. Ordinis sancti Benedict! ad Romanam ecclesiam nullo medio pertinentis ex parte una, et Universitatein Parisiensem ex altera, occasione quorumdam fundanientorum latitudinis amplioris, quo vos non longe ab ipsius monasterii septis in via seu secus viam qua itur ad prata scolarium mandavistis et fecistis construi, viam ipsam plus solito coarlanclo, gravis et dispendiose nimis dissentionis materia suscitata, et eiiormibus periculosis et deles tanclis exincle subseculis excessibus in quorumdam de Universitate predicta personas ausu dainpnabili perpetratis* : nos, cum ex parte Universitatis ipsius et alias etia'm publicus super hiis clamor validus ad nostram audientiam pervenisset, ad inquirondum super jam dictis excessibus nostri partes exolventes officii duximus procedendum. Et tandem hujusmodi pendente processu, vos contemptis comodis propriis et honoris postposito vestri statu, pro bono pacis el ejusdem monasterii tranquillitate ac etiam Universitatis reverentia supradicte, sponte in nostris manibus cedere curavistis, quani siquidem ceasionem duximus adinittondam, prout hec omnia in lilteris super ordinalione nostra in hujusmodi negocio edita confectis plenius continentur. Nos itaque vestram tain humilem et spontaneam hujusmodi cessionem vestreque devotionis afiectum, quern erga Romanam ecclesiam gessisse noscimini, benigne considerationis indagine metientes, pensantes etiam quod vos laudabiliter dicto monasterio prefuistis, bona ejus temporalia multipliciter auginenlando, et propter hoc non indigne dignum extimantes et conaonum ration! ut vobis de bonis predictis decentis et honorabilis provisionis gratia conferatur, vobis pro persona vestra vestraque familia cornpetenti de communi voluntate, consensu unanimi, ac instantibua precibus totius conventus monasterii prelibati singulariter expressis, ab omnibus de ipso conventu a nobis propter hoc specialiter convocato, corairi nobis tune in eodein monasterio constitutis, predictoruin bonorumsufficientia diligenter inspecta, de Brolii, Pareti et Euranville, villis predict! monasterii, cum domibus, grangiis, juribus et pertinentiis suis (exceptis septuaginta et tribus libris parisiens., quas idem conventus in eadem villa Euranville percipit annuatim), et de domo de Yssiaco ejusdem monasterii, que fu'it quondam magistri Johannis Barbitonsoris, archidiaconi Suessionensis, cum omnibus que infra clausuram ipsius domus consistunt, ac etiam de redditibus centum librarum monete predicte, seu de ipsis centum libris, que ab hominibus ville de Antogniaco memorati monasterii
Chart. Univ. Paris- I.
72

570

CHA.RTTJLARIUM U N I V E U S .

PARIS.

[1278

Parisiensis diocesis ratione libertatis a vobis tune abbate dicloquo convenlu olim hominibus concesse prefatis annis singulis persolvuntur, a vobis, quoad vixeritis, possidcndis auctoritate qua fimgimur providemus, universis el singulis de conventn prcdicto super hoc specialiter requisitis provisionem hujusmodi ratam habentibus et acceplam. Nos enim nichilominus irritum deceruimus et inane, si secus-de villis el aliis supnuliclis vel aliquo sen aliquibus eorundem contra prefatam provisionem nostram eonligeril atteinptari, In cujus rei testimonium presentes litteras fieri fecimus et sigilli noslri apponsione muniri, Actum in monasterio supradicto die dominico xiiij kal. Celebris anno Domini MGG septuagesimo octavo, pontificatus domini Nicolai pape III anno primo.
Epistola inserta litteris Martini IV (olim Simonis Icgoti supra nominati) xij kal. Februar. an. primo (Keg. Vat. n n il, op. 90, fol. 27). Cf. infra n 509. Soquuntur fol. 2,1* duac epislolae cjusdom Siraonis do oodom tirgumoiito ad archidiuuonoH GurnoLcns. et Melodunens. in ecclesia Senoncns. (una cjusdera temporis notae, alia xij kal. Novomb.), i[ni cxsecutoroH constituuntar; fol. 28* epistola fratris Simonis priovis et conventus monastcrii S. German! (xiiij kal. OolobriH). Factuni UnivorHitatcm Parisiensem rcspiciens ubique eodem modo refcvtur. 1. In Gallia Christ., VII, 454, dicitur tibbatein Gerardum do Marcto anno 1279 CSHO inortuuin, quod tiunoit veritati minimc congruit, cum Martinns IV ad cum atlhuc an. 1282 litturas suas dircxcrit. Vide infra n 5(19. 2. Cf. fliiprn n h 'i80> 482,

485.

JDecretum facultatis artium ut nulli dies ad incipiendum assignetui" nullusque ad examcn superiii-s (tdmitiatnr} n}si juraverit se determinasse Parisiis vel ubi sint ad minus duodecim magistri regentes. 1279, Februarii 3, [ParisifsJ.

Universis Ghristi fidelibus rector et procuratores iiijor naciontun, ceteriquo inagislri regentes Parisius in artibus salutem in omnium Salvatore. Novevitia quod nos omucs et singuli considerantes nostram iacultatem imiltipliciter esse lapsain, lapsum tvjus cupieiites pro totis viribus reparare et ad hoc apud Sanctum Julianum vocali et apocialiter congregati de consensu unanimi, nullo contraclicente, longo tractatu el diligent! super hoc habito, statuimus et ordinamus quod nulli bachellario ubicumque licentiatus fucril, inf'erius vel superius1, dies ad incipiendum decete.ro assignetur, nisi prius omni fraude ainmota rectori juraverit se determinasse Parisius vel alibi in alio studio gonerali, ubi sint ad minus xij magistri regentes. Secundo statuimus quod nulliis, cujuscunque conditionis fuerit, donee so ila dotcpminasse examinatoribus juraverit, ad 'examen superius admittatur. Tercio statuimus quod examinatores in sua institutione jurabunt quod nullum bachellarium ad exameii superius recipient donee prius juraverit, se.determinasse sic.ut superius est expressum. Quarto statuimus quod si bachellarius licentiatus in istis perjurus inventus fuerit, ejus licentia, si inceperit ejus magisterium, quoad hoc sibi prorsus denegata gratia per scolas et sermoiies publice revocetur. Quinto statuimus quod jurent magistri bachellarios presenlantes, unlcquam bachel72.

1279]

AH A N N O MCC U S Q U E AD PHIUPPUM iv REG. FRANC.

571

larii eoruiu aiidiantur, quod si contingent eos scire sive ante licentiam sive post suos bachellarioB vel quoscumque alios non determinasse sicut superius est expressum, rectori quamcitiuB potorunt revelabimt. Hec autem omnia statuimus, concessimus, volumus inviolabiliter observari super hoc data fide cujuslibet corporal!, retenta tamen potentate diminuondi, addendi, corrigendi, si necesse fuerit, et mutandi. In cujus rei testimonium sigilla quatuor nacionum jussimus apponenda. Datum anno Domini M0CC0LXXVIII1 die vcneris post Puriflcationcin boate Marie Virginis.
God. Vat. R U (f. 40(>, fol. OS*. Uibl, Phillipps in Cheltenham, uis. 876, fol. 66, sub rubriea : Statutum de determinatoi'ibiiH . BuluciiH, III, 647. 1. InfririiiH, i. o. in inauln upml Nostrum Doiainuni coram oanccllario Paris.; superius, i. e. in monte San-Genovefiano cunnn ruiNH'llai'in S. Gonovpfuo.

486,

Nicoltius III Nimoni cardinali legato et Stephana episcopo Parisiensi injunglt ut inquirant, an monachis Cluninef>mtilms r.nllcgii Paris, facultas dan possit alia voce in eorum oratorio celelrandi et coemeterium
1279, Februarii 5, Romas.

J^iloclo lilio S. liluli Sancto Gecilie presbytero cardinali apostolice sedis legato et venerubili. fratri .. episcopo Parisiensi. Sicut dilectus filius .. abbas1 monasterii Gluniacensis nobis exposuit, in doino quain edificari fecit Parisius 2 , in qua magnus degit GluniacoiiMis Ordinis convontus tnonachorum studeutium ibidem in theologica facilitate8, duxit oratorium conatruondum*. Quare dictus abbas humiliter petebat a nobis tit eidem convoului colcbrandi alia voce in oratorio ipso, habendi campanas ibidem et cimiterium pro corporibus iratruui ipaius Ordinis cum decedunt sepeliendis decenter licentiam concedore dignarcinur. Nos itaquo intendenles super hiis deliberatione qua convenit salubriter providori, discrotioni vofltro per apostolica scripta mandamus quatinus de premissis et univcrsis oorum circumstaiitiis diligentius indagetis, nobis quid inde perceperitis et quid vobis videbitur por vcslras litteras harum seriem continentes fideliter rescripturi, ut a vobis diligcmtor instructi, quid postmoduin in predictis fieri magis expediat clarius et salubriiiH dantc Domino discernere yaleamus. Dat. Rome apud Sanctum Petrum non. Fobruarii, anno socumlo.
Reg. Vat. Nicolrtl III (n UCJ) an. 2, cp. 6(i, fol. 138*. 1. Ivo II, qui Ivoni I (1256-1275) successit. 2. Vide taincu supra 361, 370, 375. 3. Honorius IV an. 1286, Mm-tit 0, ad Johunnem logatum npost. sedis litterns dirigens, scribit in domo praedicta quadraginta Cluniacensis Ordinia Btudontes in thoologica facilitate quasi continue commorari . Gf. Jourdain, no .282. - 4. Sic et olim inscriptio ad januam capollno in claustro collegu hubobat : Yvo II abbas Cluniacensis... bane aedem D. Virgin! sacram... fecit . Gf. Du Breul, p. /t7;i ; Bulaous, III, 395, ct supra n"> 375, nota.

572

CHARTULAIUUM UNIVERS.

PARIS.

[1279

487. Litterae magistri Guillelmi de Saana, Rotomagensis ecclesiae thesawarii, ((uibus Ricardum de Alacrimonte, clericum, constltuit procuratorem suum ad mittendum clericos, a Guillelmo olim designates, in possessionem bonorum omnium quae eis praedictus de Saana dederat. 1279, Mail 6.

Omnibus hec visuris magister Guillermus de Saana, Rothornagensis ecclesie thosaurarius, salulem in Domino. Noveritis me constituisse Ricardum de Alacrimonte, clericum, procuratorem meum quantum ad poiiendum seu mittendum in possessionem corporalem, vel quasi, clericos de quibus fit mentio in quadam littera sigillo meo sigillata, que sic incipit1 : Omnibus hec visuris magister Guillermus de Saana, tliesaururius ecclesie Rothomagensis, salutem in Domino. Noveritis me infirmum corpore, mentis tamcn compotem, Domino concedente, dedisse seu donasse , etc., el sin Icriirinatur : Johanne de Osquevilla presbitero et magistro Guillermo de Grinibonvilla dido Fabro, clerico, et aliis 55, omnium possessionum, terrarum, reddituum, edificiorum et omnium aliorum quas, quos et que dictis clericis dedi seu donavi causa mortis, concessi ac clium.contuli penitus et in perpetuum, ut in predicta littera, sigillo meo sigillata, plenius confine tur. Et volo et affecto, quod dictus procurator ponat seu mittat diclos clericos in possessionem, vel quasi, premissorum, sicut ego sum sive eram in possessione eorumdem : ratuin et gratum habiturus quicquid dictus procurator loco mei fecerit in premissis; dans eidem procurator! potestatem generalem et mandatuin speciale faciendi premissa loco mei dictis clericis, per eosdem clericos vel per procuratorem suum seu procurntoros eorum, sicut facerem seu facere possem, si presentialiter interessem. Quod omnibus quorum interest et interesse poterit tenore presentium volo no turn fieri et aperUun. In cujus rei testiinonium sigillum meum presentibus volui hiis apponi. Datum anno Domini MCCLXX nono, die sabbati in festo sancti Johannis ante For tarn Latinam.
Originate in Arch. Uuivers. Paris, theca XXII. Z. 1. k. Dcost Bigilluin. Jourdnin, n 2ftB. 1. Charta hie desig-nata confundi non debet cum charta supra u423 editu, quno corlo priiiH condtlu oral quuin mcmoratu. Hacc, quam hue usque invenire non potuimus, vcrisimilitev ad primain rospicicbnt t l'ort non innUum ab na diffovobat.

488.

Litterae offtcialis Rotomagensis, quibus notum facit a magistro Gidlldmo de Saana constitutes fuisse magistmm Bertaudam de S. Dionysio, canonicum Parisiensem, et Guillebertum dc Saana, canonicum Bajocensem, procuratores suos ad mittendum scholares in theologia in possessionem duanitn dornorum librarutnque et utensilium in eis contentorum. 1279, Mail 14, [Rotomagi].

Omnibus hec visuris ofiicialis Rothomagensis salutem in Domino. Noveritis quod in presentia Ade de V... jurati nostri ad hoc a nobis specialiter deslinati, constitutes venerabilis vir et discretus magister Guillermus [de Saana, thejsaurarius ecclesie Rothomagensis, dilectos suos viros venerabiles et discretes magislros Bertaudum de Sancto [Dionysio], canonicum Parisiensem1, in theologica facilitate Parisius legentem, et Guille-

1279]

AB A N N O M G C TJSQTJE

AD P H I L I P P U M IV

REG.

FRANC.

573

bertum de Saana", canonicum Bajocensem, physicum illustrissime regine Francie, et utrumque eorum in aolidum, exhibitores presentium, suos constituit et fecit att.... natos et procuratores generales, ita quod non sit inelior conditio occupantis, conjunctim sen divisim, ad ponendum et mittendum nomine ipsius thesaurarii et pro ipso scolares in theologia studentes Parisius, qui de bonis ipsius thesaurarii a Domino sibi collatis ibidem in studio sustententur, in possessionem corporalem cluarum domorum, librorum, et omnium utensilium in oiadcm contentorum, quas dicebat se habere idem thesaurarius Parisius sitas, imam videlicet, in vico Gytare, in parrochia Sancti Severini Parisiensis, et alteram in vico Sancti Cosine1, juxla doinuin monachoruin Clugniacensium, ab opposite domus reverendi patris epiacopi Aulisiodorensis 3 , de quibus fit mencio in quibusdain litteris sigillis curie Rothomagcnsis et ipsius thesaurarii sigillatis, prout asserebat idem thesaurarius, et in quibusdain aliis litteris super premissis confectia, quas penes se dicuntur habere scolares anledicli; et dans cisdem venerabilibus viris procuratoribus suis, et utrique conjunctim, et eorum alteri divisim, plenariam potestatem et speciale mandatum ponendi, constituendi et mittendi per se ipaos conjunctim, sen per eorum alterum divisim, sen per alium vel alios quos vel quern ipai insimul, vel alter eorum divisim, ad hoc constituere voluerint loco ipaorum aeu alteriua eorumdem, in possessionem corporalem premissorum; et eos missos in dicta poaaeasione luendi, defendendi, et omnia alia faciendi super premissis sen aliquo premisaorum*, que ipae thesaurarius faceret sen facere posset, si presens esset, gratum et ratum habiturus quicquid per dictoa venerabiles viros procuratores suos, eorum gratia quoad hoc, sen per alterum eorumdem, sen per substitutes vel substitutum ab eis sen allero eorumdem, ordinatum et factum fuerit in premissis. Quod omnibus quorum interest, ex relationo predicti jurati nostri nobis facta, cui fidem plenariam quoad hoc adhibemus, tenore prcsentium sub sigillo curie Rothomagensis facimus manifestum. Datum anno Domini MGGLXX nono, die dominica post Ascensionem Domini. Habentur gratis pro thesaurario.
Origiuala iu Arch. Univors. Paris, thcca XXII. Z. 1. 5. Charta sigillo munita. Jourdain, n 256. In charta original! aliqua vorbix dclcta mint. 1. BertauduH HQU Bortoldus do S. Dionysio fuit fumosus theologus, postea cancellnrius Parisiensis, an. 1300 episcopus AurelianensiH. Vide do ipSo HauriSan in Hist. Utt. de la France, XXV, 317 sqq.; Lecoy de la Marche, La chaire frangaise au moyen Age, 2 cd., p. 500. 2. Ilanc domum Guillelmus de Saana et Johannes de Gemeticis pro pretio ducentarum et octoginta libr. turon. luxbuorunt a niagistro Richardo de Nealfa, canonico Remensi, teste charta an. 1273, mensis Septembris, in Arch. nat. Paris. S. 6586 *, n IB. Apographum ibid. n 13. - 3. De ista domo vide supra n<> 361 (ubi etiam de domo Cluniaccnsium) et Topographie Mstorique du vieux Paris, par Tisserand : Bdgion occidentals de I'Unwersitf, p. 428 sqq. 4. Orig. : prcmissia .

574

CHA.RTULARIUM

UNIVERS.

PARIS.

[1279

489.

Litterae a pluribus magistris sigillatae, quibus noturn faciunt nut Bistros Petmm dp Osquevilla et Johannem de Tribus Petris a magistro Bertaudo de $'. Dionysio de mandate magistri GuiUelmi do Saana, thesaurarii Rotomagensis, in possessionem bonorum quae magister Guillclmus eis donavcrat, positos fnisse. 1279, Mail 22.

Universis presentes litteras inspecturis et etiain audituris magister lladulphus de Aurelianis, archipresbiter Sancti Severini Parisiensis, regens aclu tune temporis Parisius in decretis; magister Alanus Martel, canbnicus Constantieiisis; magistor llenricus Martel, frater ejtis; magister Ricardus de Fiscanno, regens actu tune temporis Parisius in decretis; Guillermus de Greinville, clericus; magister Balduinus do Aubo Mario, rector ecclesie Sancti Viviani Rothomagensis; magister Guillermus Malet, rector ecclcsie de Blinquetuit; magister Radulphus de la Bruiere, rector ecclesie de Escreinville; magister Johannes de Bosco Normanni, rector ecclesie de Guellelbntainnes; magister Guillermus de Osonvilla, rector ecclesie de Fouquart Escales; magister Reginaldus do Osonvilla, frater ejus; magister Helyas de Plembosc, rector ecclesie de Ne.... juxta Novum Gastrmn; magister Nicolaus Postel, rector ecclesie de Bouqueloiit; Robertus do Tionvilla, clcricua; Nicolaus de Breau...; Johannes de Cithara, clericus; Johannes dictus Brachi; Johannes dictus de Puteo; Johannes dictus de Insula; Daniel dictus Gaporou; Johannes dictus Danebi, ac Nicolaus le Chistoleur, salutem in Domino. Noverilis quod nos, prosontibus etiam pluribus aliis fide dignis et legitimis, presentes fuimus et vidimus quod vonorabiiis vir magister Berlaudus, dictus de Sancto Dyonisio, canonicus Parisiensis, regens actu Parisius in theologica facilitate, juxta mandatum venerabilis viri magislri Guillcrmi de Saana, thesaurarii Rothomagensis 1 (quod mandatum audivimus logi, ol vidimus sigillo curie Rothomagensis sigillatum) magistros Pelrum de Osquevilla, et Johannem de Tribus Petris, nomine suo et sociorum suoriun magistrorum Parisius in theologica fucultute studentium, videlicet Rogeri de Sancto Albino, Ade de Ilaya, Ricardi do B-arenlin, Nicolai dicti Reingot, Roberti dicti de Bondevilla, Rogeri died Laloier, Thome dicti Torel, Johannis dicti Anglici, ac Roberti dicti de Fovilla, allala niagua eopia libroi'iun in presentia ejusdem magistri et nostra, presentibus dictis sociis, do quadam domo sita Parisius ultra parvum pontem in vico Githare, inter domum quo dicilur ad Githuram ex una parte, et domum que fuit Tierici Frisonis ex altera, et de libris prcdictis et omnibus pertinentibus ad eosdem, saisivit vice et nomine dicti thesaurarii, et juxta mandatum predictum posuit in possessionem eorumdem. Ac postmodum idem magister BertauduB, nobis presentibus et videntibus, eosdem Petruni de Osquevilla et Johannem de Tribus Petris, de mandate et vice predicti thesaurarii, nomine eorumdem et sociorum suoruin, de quadam alia domo sita Parisius in magno vico Sanctorum Cosine et Damiani, ante domum episcopi Altisiodorensis, faciente conum vici Poretarurn supra vicuin Sancti Gosme ex una parte et ex parte altera in vico Poretarum faciente conum vici Lathomorum, ab oppositis

1270]

AH A N N O MCC U S Q U E AD P H I L I P P U M IV REG.

FRANC.

575

domus monachopiim Ghmiacensium, contigua in vico Sancti Gosme grangie Guillermi olearii, el donmi Guillonm Vingneron in vico Lathomorum, saisivit, et ipsos, nomine suo el sociorum suorum prcdictorum, tain cle dicta clomo quam de appendentiis ejusdem in posscssionein posuit. El liec omnibus tenore presentium sigillis nostris sigillatarum intimainus. Aclum anno Domini MCG" septuagesimo nono, die lime in feriis Pentecostalibus.
Oritfiuul.! in Arli. Uuivcra. 1'urin. thucu XXII, Z. 1. G. Ex aigillia olim appends reatunt u.dhnc 23 taeniola membranac. cum nliijiiibiiH frayiui'iiiis Kiyillonini. Jnimluin, n 257. n mijirii

4.90.

Simon ctii-tliiitilin Iffffiitun, dinseimione oi-ta inter magistros facultatis artium ex una parte et magistros in tlncrrtiii <>t nit'fliciiia t'.f ttltera, inquisitionem oi-dinat de motlo denuntiandi. congregationes generates. 1279, August/ 5, [Parish].

Syinon miaci-aliouo divina tiluli Sancte Gecilie presbiter cardinalis apostolice sedis legatiiM discretis vins magistris decano Parisiensis1, et Gervasio a, Genomanensis ecclesiarum ai cliklia<!oiio, Halutein in Domino. Orta dudum dissensio inter magistros facultatis artiuni ex parle una, cl magistros in decretis et medicina ex altera super modo denuntiandi decanis inagiwlroruin ipsoruin in decretis et medicina congregationes generales in Univo.rsitalo Parisians! regentiuin, que certis, modis et conditionibus H oousuovoriuil j)i-o lompore fieri, fuit hactenus quadam, ut dicitur, concordia intervenionlo siidala. Set pacis oinulo procurante hujusmodi est resuscitata dissensio, aliis aHseronlibus doniincialioneni hujusmodi per rectorem seu magislrum * Universitatis (sjiisdcm aclu rog(int(5in personalitcr sue nomine facultatis; aliis vero assertim dicentibus non por roolorom vol magislrum, nisi cle beneplacito rectoris procedat ejusdem, set per alicniem juratum Uiiivoi'silalis predicte debere fieri rectoris auctoritate prefati, ac decanis Hiiflicuro* Kiipradictis, uL cle, congrcgationibus ipsis et de articulis, super quibtis faciende nosi'tmtur, per .aliquom do juralis Universitatis predicte constet eisdem. Gum igitur ad instantiam parlium ])rodic.tariiin hujusmodi disaensionis negotiuni duxerimus assumenduin, el ad oxptulitioiicin ipsius laulo libcntius intendamus, quanto ex hujusmodi discordia inajus poriiuilum noKoilur immincre : nos cle hoc voleiites scire plenius veritatem, ac de prol)itato vcHlru plonain in Donfino fiduciam obtinentes, discretioni vestre qua fungimur auctorilulo mandamus quatinus super negotio ipso per testes idoneos a vobis ad hoc per (ensuram occlosiaslicjani, si opus luerit, compeliendos, quos pars ejusdem facultatis artium ppoduxorit coram vobis, ita quod duodenario producendorum testium numero sit contonta, sino moro diapendio inquiratis diligentius veritatem, dispositiones ipsorum testium fidolitei- in scriptis rcdactas nobis sub sigillo vestro inclusas quantocius fideliter tranamiHsuri, Dat. Parisius nonis Augusti, pontificatus domini Nicolai pape tertii anno Hccundo.
Ghana IiiBorta liUu-i ..fflciulu i-uriuo an-hidiconi Parisicnsis, (1ie incipiunt -. Univerai. preaontes littenu inspec-

576

CHARTULARIUM UNIVERS.

PARIS.

[1279

turis officialia curie reverendi patris domini Ancberi, cardinalis, arcbidiaconi PariHiensiB, salutem in Donuno. Novorilia nos anno Domini M GG LXX nono, die lune ante festum. boati Micbaelis, littoras iufrn. acriptas vidiHso in hoc vorbti . In fine chartao Simonis card, legitur : Tvanseriptum autem hai-um littorarum focirans fieri sub sigillo pradioto curio salvo jure cujuslibet. Dat. anno et die predictia . Arcb. Univers. Paris, tbcca VII. D. 2. a. Res tat tnaniolum mombranuc. Jourdain, n 258. 1. Gaufrido do Barro. 2. De Clino Campo. Cf. infra n 493. 3. Intelligc. ex 11" 493 iu urtibns . 4. Intfrllige debere .

491. Capitnlum generate Qrd. Cisterc. statuit studentes in Montepessulano abbati VaUis-Magnae esse subjoctos, sicut Parisienses abbati Claraevallis. 1279, Septembris 12, fC/stercfiJ.

Monachi studentes in Montepessulano abbati Vallis-Magne per oimiia obedientos existant, sicut studentes Parisienses abbati Clare-Vallia tenenlur per oinnia obodirc, et omnem jurisdictionem et coercitionem habeat super eos, quam diet us abbas Glare-Yallis super Parisienses hactenus noscitur habuisse.
Cod. definit. et Gapp. general. Ord. Cisterc. in Arcb. status in Luzorn, 1. 1, piu'lo 1, p. 278. Mnrtuno, Thes, WO. anecd., IV, 1467, n 26. Simile statntum jam an. 1252 in Capitulo gcnorali confoctum OH!. Marine, 1. o., p. 1H98, n 18. Anno 1280 studcntibus in studio Oxoniensi Ordinis, quod comes Covnubiao propriin HuniptibviH acdificnvn iatntidfibat, eadem. privilegia conceduntur, et super eos abbas de Thama jurisdicllonem obtinuit. Murtfmo, 1, c., p. 1472, u" 20, Anno 1281 petitio abbatis Grandis Silvae in Capitulo gen. <x super studio orclinnndo in civitiito Toloaa oxnnrlitur, o1> B(;bolnribus itidem pririlegia scbolarium apud S. Bevnardum Paris, promittuntur. Martfcno, 1. c., p, 1478, n(> 30.

492. Simon cardinalis legatus statuit ut rector quater in a?mo eligatur; normam election-is insurer praescribit, 1279, Octobris 1, apud Nogentum.

Symon miseratione divina tituli Sancte Gecilie presbyter cardinali.s apoHtolico sedis legatus universis presentes litteras inspecturis aalutem in Domino. Gum diligonliuB attondentes quod usus ille quinimmo abusus reprobabilis ct dampnosus non 1 a longis retro temporibus introductus, videlicet quod rector Universitatis ParisiensiB singuliB nicnsibus vel sex eligatur ebdomadis, turbationem studii ac incentivum invidio miuislrabat, ilium duximus abolendum, statuentes et ordinantes quod rector hujuamodi qualer in anno, videlicet prima die legibili post festum beati Dyonisii, ultima die legibili ante vacatiouos Nativitatem Domini precedentes, ultima die legibili ante Anniinciationem beule Murie Virginia, et ultima die legibili ante festum bead Johannis Baptiste, et non pluries eligeretur, qui rectorie officium libere exercere valeret per teinpus suo rcgunini depulatum, nisi forte infra tempus ipsum juste appareret suis culpis exigentibus ammovendus. Quo casu, vel si forte decederet vel cederet seu legendi actum dimitteret, tempus quod suo regimini superesse contingeret volumus excrescere successor!. Adjecimus etiain huic ordination! nostre quod eligeretur rector unicus a quatuor procuratoribus nationum Universitatis predicte, vel aliis quatuor earum magistris juratis secundum tenorem statuti dudum super hoc;

1279]

AB A N N O

M C G U S Q U E AD P H I L I P P U M IV REG.

FRANC.

577

editi8, sicut a nonnulllis annis extiterit observatum, quodque eligeretur rector in posterum sub hac forma, quod quatuor procuratores qualuor nationum predictarum jurat! sollempniter super sacrosancta coram ipsis nationibus eligerent bona fide alium a predecessore ilium in rectorem Universitatis ejusdem quern secundum suam conscientiam crederent utiliorem officio rectorie, non moti ratione cliscordie precedentis, nee moti amore vel tiinore, odio vel bonore vel pudore alicujus ex nationibus supradictis, nee moti amore vel odio, honore vel utilitate alicujus persone, sed moti propter bonum commune totius studii memorati, et ille in quern consentirent quatuor sic jurati vel tres illorum, staret rector Universitatis predictc usque ad lempus prefixum. Si vero nee illi quatuor nee illi tres in aliquem iiiiuin cbnsentire valerent, lunc vocaretur rector predecessor vel duo rectores si essent jurati super-sacrosancta secundum formam predictam ad eligendum, et ille in quern major pars consentiret, staret rector usque ad tempus terminatum. Quod si forte adhuc major pars in aliquem iinuin non consentiret, tune mutarentur hujusmodi electores et vocarentur alii quatuor a singulis nationibus supradictis jurati sub eadem forma, donee major pars in aliquem consentiret, et ille usque ad determinate temporis exitum staret rector. Intendentes an tern ad Universitatis predicte statuin pacificum et tranquillum et ad ejus turbalionein omnimodam submovendam, adhuc ordinanclum diiximus et etiam statuendum quod si contigerit tempere quo rectoris prelate Universitatis instat electio facienda procuratorem in aliqua de nationibus deficerc supradictis, junior magister in theologica facultate Parisius actu regens ad eundem eligendum rectorem loco procuratoris hujusmodi admittatur, et si procuratores duarum ex eisdem nationibus tempore predicto defuerint, loco ipsorum duo juniores in eadem theologica facilitate inagistri regcntes actu Parisius ibidem presentes recipiantur ad electionem hujusmodi faciendam. Datum apud Nogentum super Secanam kal. Octobris, pontificatus domini Nicholai pape tertii anno secundo,
God. Vat. Rog1. 40G, fol. 31. Bibl. Phillipps in Cheltenham, ms. 876, fol. 39b. Ubique sub rubrica: a Ordinatio, quando dobct oligi roctov . Bulaous, III, 444. - Ad hoc stututura respicit dccrotura magistrorum arlium, facturn an. 1288 (1289), monse Januario (Godd. Vat. Rog., Cheltenh., Bibl. Garnot., ms. G62, fol. 114, Arch. Univcra. Paris., ins. 94, pag, 59); quod apud Bulaeum, III, 451, ct Jourdain, n 264, porpcram ad an. 1280, 8 monsis Jan., rofertur. Sic ot juxta laudntos codd. pracpriniis Vat. Rog. ct Cheltenh. statutum ai'tistarum a Bulaco, HI, 449 (Jourdain, 11 200), ad an. 1279, Octob. 13, rclatnm, semel tantum ct quidcm an. 1289, Octob. 14, oditum cst. 1. XJbiquo omittitur non , quod nocessai'io poni dcbct. Gf. siipra n 409, p. 455. 2. Vido ibid.

4Q3. Simon cdrdinalis legatus modum denuntiandi decanis- facilitation in decretis et medicina congregationes generates definit.
1279, Octobris 19, apud Divionem.

Simon miseratione divina tituli Sancte Gecilie presbyter cardinalis apostolice sedis legatus universis presentes litteras inspecturis salutem in Domino. Mentem nostram propensior cura sollicitat ut circa statum Universitatis magistrorum et scolarium Parisiensium, quain affectione sincera prosequimur, intente considerations aciem dirigentes ad ea
Chart. Univ. Paris. I. 73

^^SPMBP

578

CHA.RTULARITJM

UTUVERS.

PARIS.

[1279

sollerti studio et studiosa sollercia intendamus per que sibi divina propieiantc dementia tranquille pacis et stabilis bonum proveniat et votive prosperitatis commoda duratura succedant. Olym siquidein inter magistros facultatis artium ex una purte, et magistros in decretis et medicina Universitatis ejusdem ex altera super modo dcnunciandi decanis magistrorum ipsorum in decretis et medicina congregationes generates in cadcm regentium Universitate, que certis inoclis et condicionibus prccedenlibus consueverimt pro tenipore fieri, materia extitit discensionis exorta, que tandem fuissc dicitur in quadam generali congregatione apud ecclesiam sancti Bernardi Parisiensis fact a certo modo inlerveniente sedata. Sed pacis emulo ainalore litium procurable htijusmodi cxtil.it rcsuacitata dissencio parte decretistarum et medicorum liujiismodi asserenle quod congregationis denunciatio et articuloruni expressio, super quibus eadem noscitur congregalio facicncla, debent per rectorem vel aliuin magistruin in artibus Universitatis predicto aclu regentem fieri rectore suo et facultatis arlistarum nomine : ex adverse diconto quod stifliciens existebat, si per aliquem de bedellis Universitatis juratis licet, non per rectorem vel per aliuin magistruin fieret hujusmodi congregationis denuncialio et arliculorum expressio predictorum. Demum vero utraque pars hujusmodi negocium ordinationi et disposition! sen bcneplacito nostris alte et basse duxit totaliter Hupponcndum, ut per nos surnmarie ac de piano absque strepitu et figura judicii possemus in negotio proeodere supradiclo et super eo disponere, ordina.re ac totaliter facere de alto el. basso, prout nobis placcret et videremus etiam faciendum. Nos autem Universitatis prcdicto stalum padficmn et prosperum sicut premittitur diligentes ac intendentes precavere periculis, quo hujusmodi posset discordia generare, prefatum negocium in forma supradicta quanquaiu lunc arduis quibusdam essemus occupati negociis duximus assumendum. Undo super oodcm nogocio volentes plenius informari, discretis viris dccano ccclosio Parisiensis 1 ol. magiHtro Gervasio 8 de Clino Gampo, archidiacono Genomanensi, per litteras noslras sul) corta forma dedimus in mandatis ut super jam dicto negotio per testes ycloncos ab cis ad porhibendum testimonium super hoc veritati per censurain ecclcsiasticam, si opus cxirtlercl, compcllendos, quos pars predicte facultatis artium produceret coram ipsi, ila quod duodenado producendoruin testiurn esset contenta numero, inquirerent diligentius veritatem depositiones ipsorum testium fideliler in scriptis reductas nobis sub sigillis ipsorum incltisas quantocius transmissuri 8 . Prefati vero decamis et archidiaconus de hujusmodi mandato nostro recepto in inquisicionis ipsius negocio ejusdein mandati forma servala procedere curaverunt prout eorum nobis misse responsales littere continebant, ot tandem illis nobis inquisicionem remittentibus supradictam ipsam attenta inspectione discussimus et diligenter intelleximus. Gumque sollicitis studiis in negotio procecleremus eodem ad ipsius expeditionem celerem intendentes, sanctissimus pater ac dominus noster dominus N. divina providencia sinnmus pontifex nos ad suam presenciam eyocavit. Nos itaque sedula meditatione pensantes quod si juris rigorem in hac parte servare contingeret non posset
74.

1280]

AB A N N O M C C USQUE

A D P H I L I P P U M I V HEG. FllANC.

579

ante voceasum nostrum hujusmodi negotium terminari; conaiderantes etiain et diligenter attoudoiues quod ox diaacutionibua pridem in Universitate predicta inimico homine '/i/aniam supersoininanle aubortis non solum amissio sludii et alia mala quamplurima graviaque dampna, voriiin etiam vulnera, mutilationes membrorum, cedes eL liomicidia noununquain oliain IVoquonlius contigerunt; volentes qnoque in posterum hujusmodi pcriculis et dispondiis per aalubria provisionis obviare remedium ac de Universitate prolata lurbacioniK ot. discordic cujuaquain materiam amputare : tarn ex supposilionibus hujuHiuodi potostale quain o.tiain ox officio nostro pro bono pacis super negotio hujusmodi ordinaiidiini duximus oL otiam aluluendmn ut quando generalis imminebit congregatio facumdu, rector por so ipsuin vol per alium magistrum actu regentem Parisius in artibus dcnuutiet, si voluorit ot vidorit cxpodiro, alioquin per cedulam vel per scripturam aliquo aigno do novo facto ad hoc specialiter deputato signatam et clausam per aliquem de boddlin Uiiivor.sitalis prodictc juratis transmissam dictam congregationem horam et locum et articulos supcu 1 quibus orit ipaa congregatio facienda decretistarum .et medicorum prodiclorum I'aciol dctnuuciari docanis. Datum apud Dyvionem xiiij kal. Novembris, pontidomini N*. pajx^ lorlii anno sccundo.
Cttl. Vat. Hog. 'jiOli, fol. HO. Itikl. Pliillipps in Ghultciihum, nis, 87(5, fol. 38. Ufoiquo rubrica : a DC inodo denunciandi congi'ngiitinnt'H pnn'riilfH . Chart, facult. Decret. in Bibl. Arscn. Paris, ms. 1121, fol. 172, sul) rubrica : Provisio chvn nilmiUcndoH ml lii'cutinni in U-ibiiH fnnnltntibas supci-ioribus . Bulaous, III, 445. 1. MugiatiM) Ounfritlo do Burro. 2, (Jod. Vat. Reg. : Sorvusio . Ipso qui an. 1288 jam defunctus erat, non scniel upuil (ti'mnl, Cartul. dfi Notfe-Banm, IV, 2'i.r>, noinhintnr. 3. Vide supra n"> 490. 4. Nicolai III.

494.

Phillppun III, Fntrworum rex, concedit ut viginti quatuor scholares thesaurarii Rotomagensis duas domos iptti's a firftudic.tu thiwaururio traditas pacified possidcant. 1280, mense Januario, Paris/is.

PhilippviH Dei gratia Francoruui rex. Notum facimus universis tarn presentibus quam fuluriH quod, cum juxtu lenorem ordinationis nostre viginti quatuor scolares thesaurarii Rollioinagonsis1 linavormt cum preposito nostro Parisiensi finationem hujusmodi pro nol)iH rccipioiile super duabus domibus, quas predictus thesaurarius Rothomagensis eis intuitii piotalls dono dicitur concesaisae, sibi et sucnessoribus suis scolaribus seu ab eis causnm habentibus pcrpctuo retinendia, quarinn domuum una sita est in magno vico Sanoli Cosmo Parisians, ante doinum episcopi Autisiodorensis, faciens cuneum vici Poretaruin supra vicum Stincti Gosme ex una parte et ex alia parte in vico Poretarum faciens cuneum vici Latomoruin ab oppositis domus scolarium Gluniacensium, contigua grangie Guillormi Oloarii a parte vici Sancti Cosine et domui Guillermi Vigneron a parte vici Latomorum; alia vcro domus sita est similiter Parisius in vico Githare inter domum que dicitur ad Githaram ox una parte et domum Thierrici Frisonis ex altera* : nos finationem prcdiclam i-alam ot gratam habontes volumus et concedimus quantum in nobis est, quod

580

CHARTULARIUM TJNTVERS.

PARIS.

[1280

predict! scolares eorumque successores seu ab ipsis causam habentes dictas duas domos possint tenere in perpetimm et pacifice possidere sine coactione vendendi vel extra manum suam ponendi, salvo in aliis jure nostro et jure etiam in omnibus alieno. Quod ut ratum et stabile permaneat in futurum presentibus litteris nostrum fecimus apponi sigillum. Actum Parisius anno Domini millesimo ducentesimo septiiagesimo nono, mouse Januario.
Originals in Arch. nut. Paris. S. 6586 0, n 1. Fragmentum sigilli ccr. vir. color, uppcnsum est fil. aerie, vir. ot rub. col. Pertinebat ad Arch. Univers. 1. I. o. Guillelmi de Saantv. 2. Vide supra u 488.

495.

Litterae Philippi III, regis Francorum, in gratiam scholarium JRoberti de Sorbona. 1280, mense Februario, Parish's.

Philippus Dei gratia Francorum rex. No turn facimus univcrsis lam presentibus cjuani futuris quod, sicut intelleximus, congregatio scolarium qui clicuntiir scolares magislri Roberti de Sorbona, quondam Parisiensis canonici, justo titulo acquisivit Parisius res inferius annotatas valentes per annum triginta libras parisiens. vel circa, videlicet super domum Johannis Augeri sitam in magno vico sex libras parisiens.; item super domum magistri Mathei Dinfer quadraginta sex solidos; item super domum Galteri de E,asi triginta duos sol., sitas in vico SS. Cosine et Damiani; item super domum Marie do Sancto Patulo juxta domum archiepiscopi Remensis viginti octo sol.; item super domum Petri Joscolini sita in vico Poretaruin septem sol.; item super domum Johannis Cocho novem sol.; item super domum Johannis qui facit ologia1 duodecim sol.; item super domum Guillcnni de Sancto Benedicto duodecim sol.; item super domum Gleinentis scriptoris dccom sol.; item super domum Thome Hyrebec sita in magno vico sex libras parisiens.; item super duas domos Guillermi Genomaiien. ibidem centum et quatuor sol. parisiens.; item duas domos in vico Poretaruin. Nos vero clivini amoris intuitu volumus quantum in iiobis cst, et concedimus, quod died scolares predictos reclditus possint tenere inpcrpetuum et pacifice possidere absque coactione aliqua vendendi vel extra manum suam ponendi, salvo in omnibus aliis jure nostro et jure quolibet alieno. Quod ut ratum et stabile pormanorct in futurum, presentibus litteris nostrum fecimus apponi sigillum. Actum Parisius anno Domini millesimo ducentesimo septiiagesimo nono, mense Februario.
Originale in Arch. nat. Paris. S. 6213, n 184. Sigillum cercum vir. col. fil. soric. riiboi ofc vir. colons ujipcnditur. N 185 vidimus cjuadem chartae offic. cur. Paris, anni 1204. Cartul. cle la Sorbonne in Bil>l. not. Paris., ms. Int. 16069, fol. 2. Jcmrdain, n 262, oxcerptum tantum offcrt. Omittimus hie charlam super amortizationo ton-ao foodalis do Rosoriis, quam tenent scholares de Sorbona, nn. 1284, mcnsis Novcmbris, roferre (Magn. Chartul. episc. Paris, in Arch, nnl Paris. LL. 183, fol. 5311; Cartul. de la Sorbonne, fol. 6*; Bulaeus, III, 235), cum sicut ploraocjue aliuo chartuo domua Sorbonao Universitatem. Parisiensem non reapiciant. 1. I. c. retia.

1280]

AB A N N O M C G U S Q U E

AD P H I L I P P T I M IV REG.

FRANC.

581

496.

Jacobus archiepiscopiu Vpsaliensis studentibus Parisiis exdioecesi Upsaliensi quasdam decimas episcopates assignat. 1280, Aprilis 25, tfpsa/iae,

Omnibus in Christo fidelibus presentes litteras inspecturis Jacobus Dei gracia archiepiscopus Upsalonsis salutem in Domino Jhesu Ghristo. Noverint imiversi quod nos ad honorem Dei, ecclosio profeetiim et nobis acl cumulum meritorum studentibus Parisius ex parte ecclesie Upsalonsis dccimas pauperum provenientes 'de provincia Lyunderetli, Telgboa skiplagi, Riudboa sldplagi, Acherboa skiplagi el Danar^a skiplagi duximus asaignauclas. Vorum quia dccimo hujusmodi ad usus nostros facilius colligi possunt et deduci, eo quod loca in quibus percipiuntur hujusmodi decime, sunt mari magis proxima et vicina, do conimuni consensu capituli nostri talem cum eis fecimus permutacionem, quod nos ad usus noslros recepiinus ab eis decimas memoratas, deputantes in perpetuum ipsis pro diclis docimis puuperum decimas episcopales de provinciis Tyerp et Gestricaland provomontes. In ctijus rci pcrpetuam firmitatem presentes. litteras sigillo nostro et sigillo capiluli nostri cujtis consensu prcmissa omnia acta fuerunt fecimus communiri. Acliun el datum Upsalic anno Domini MCGLXXX, vij kal. Maii. .
Siucetnutn, oel. Liljojfreu, I, 576, n 699. Collegium Upsaliense postea exstabat in domo, quarn an. 1285, ninnHO An^iidto, nuiifiwlor Anilt'iMtH A,iul, prucposilus Upsaliensis, Parisiis in vico Serpentis ultra parvum pontem propo vicuiu lid diuiH jHirtiiH ot dniuuin rn^is ud onaciu ncquisivit. Gf. chartam apud Liljegren, 1. c., n 808. Eraeterea Foring'tilciold, MOH. TfpyctL, II, I'M. In lute in.slrumento non quidom fit mentio scbolurium dioeccsis Upsaliensis, sed tarn en in cluu'tu JuhaiiniM clm'ti UpHtiliiinniH ooudila an. 1201, infra ootavam Paschae, dicitur magistrura Andrenm is tarn do mum scolai'ihtiN (In nn.strii irp,snl(iuni dyoKCHi in ])ruo<li<;to studio (Parisiensi) acquisition! honitatis discipline ct scientie intcndere cupicntibus oontuliHKu. Anud Old, Da Unvoersitate Parisiensi a Suecis media aevo freguentata, p. 4 sqq. In ista domo dogcntibus ouodom dwuiiiutii ut Hiiprn (iHHignnntuv. DC Suocis hoc ot posteriori tempore Parisiis studentibus vide Annerstedt, Upsala Univtirsitets Jiistoria, I, 0, n. 8; 0, n. 2; Budinszky, Die Unioersitat Paris unti, die Fremden an derselben, p. 217 s<jq.

497.

Ordinatio Capituli gGiicralis Ord. l>raed. sub magistro Johanne de Vercellis Oxonii celebrati de disputationibus mngistforum. 1280, Junio ineunte, Oxonii.

Inhibeinus no locitorcs disputont de Qiiolibet, nisi sint magistri in theologia, nisi in locis in quibus gcnoralia studia vigent, nisi forte ex causa aliqua in locis aliquibus specialibua prioribiiH provincialibus in suis provinciis aliud videatur. Item moncinus quod loctoros et magistri questionibus theologicis et moralibus magis quam philosophicia ot ciu-iosia intendant.
Ma. Rom. Cnpp. general. Ord. Pruod. - Murttno, Thes. nov. anecd., IV, 1801, n 11, 12.

582

CHARTULAUIUM

UNIVERS.

PARIS.

[1280

498.

Nicolaus HI Gualtero episcopo Pictaviensi, Ord. Minorum, injungit ut conventui Ord. Min. Paris, propter studentium multitudinem dcbitis onerato succurrat et summam 2000 lib. turon. persolvat.
1280, Junii 13, SurianL

Nicolaus, etc., venerabili fratri G. * episcopo Pictavensi salutem, etc. Circa ea que summo patri sunt placida sedulo cogitantes, et circumspicientes undique quid illi a quo cuncta proveniunt debeatur speciale debitum, inter alia pietatis opera reputamus pie mamun auxilii aperire pauperibus illis potissime, qui manclatoruin Christ! humiles sectatores mimdi spretis divitiis degunt in presenti vita sub exercilio paupertatis voluntarii non coacti, ut tandem militent habimdantius in gloria supernorum. Tune euim ipse Christus glorificatur et collaudatur in gentibus et illi condigna laus et honor impenditur, cum talibus saltern in oporlunilatibus subvenilur qui ejus vestigia sunt secuti, ut clarius eluceat fides obsequentium creatori. Et tune hujusmodi pietatis opus in illud exercontibus potiori virtute clarescit, et per hoc animarum salus etiam in aliis procuratur, cum ex fervore caritatis ad Oominum gratiose indigentibus subvenitur, quod tibi ex causa eo fiducialius recensemus, quo tu Ordinis fratriim Minorum in humili pauper tate fundati professor majorem hortim notitiam dinosceris obtinere. Unde proveniro conspicimus, quod .. minister generalis*, et nonnulli discreti fratres ipsius Ordinis et universaliter Ordo -ipse ad te in suis necessitatibus sicut ad refugium singulare confiigiimt, et mine specialiter .. guardiano .et conventu .fratrum Parisiensium dicti Ordinis propter studentium multitudinem et alia eis incumbentia (cum inibi fons scientiarum scaturiat et ex illo per universum Ordinem rivuli deriventur) gravi onere debitorum oppressis, ipsi (qui sicut nosti nedum in rebus temporalibus 11011 habundaiit nee sibi ipsis sufliciunt, set interdum eliam pro eorum tenui satis victu magnain penuriam patiuntur, nisi aliorum subsidiis adjuventur) videntes per eos in hac parte non posse predictuin exonerari convontum et dubitantes pericula que provenirent eidem Ordini, si conventus ipse deficerot vel studentibus iimno quod absit Ordini proficiendi materia verisimiliter tolleretur, eo confidentius tuum implorant auxilium, quo securius confidunt de tua caritate quam habere te decet ad Ordinem, in quo tu nutrilus, informatus, doctus, et deinum provincialis minister in illis partibus non ignoras, quid illi et ejus professoribus competat, ac tandem ex illo succrescens, per Dei gratiam rebus temporalibus, presertim hiis diebus satis habundas, habito respectu ad ea que tempore diutine vacationis Pictavensis ecclesie8 reservala, et que ad te in magna copia pervenissse dicuntur. Sicque idem minister et fratres ex hiis que te plus quam in alio seculari prelate concurrimt (cum ab alip talia petere non temptarent) se ad te in tante necessitatis articulo convertentes et sperantes quod ex tuis superexcrescentibus facultatibus tibi concessis a Domino dictus conventus nee minus Ordo prefatus ab hujusmodi debitis relevetur, petierunt a nobis humiliter, ut te induceremus rnonitis et excitaremus mandatis apostolicis pro debitis ipsis, que duorum milium librarum turonens.

AB

ANNO

MGC

U S Q U E AD P H I L I P P U M

IV REG.

FRANC.

583

sutnmam dicunlur asceiulere, persolvendis et ut exinde apud alios in mandatorum nostrorum obscrvatione excusatus decentius habereris, certum ad id tibi prefigeremus termimim, el. ex tune si expecliret, te ad id compelli per alium faceremus. Nos autem qui in fulgonti cluritale died Ordinis delectamus et in ilia quiescimus, attendentes, quod diclus minister et ojusdem Ordinis fratres circa virtutum' exerdtium jugiter insudantes per-dovofarutn orationum instantiam salutem querunt ubilibet animarum et proaperi status gcneralis crclesio fcrvidi /elatores cidein hide fessis laboribus argumentose deserviunt, ot HUinmo promincnliam libertatis acquirunt ministerio servitutis; considerantes etiam evidenlos ulililates quo prediclis ecclesie ac Ordini ex ipso conventu proveniunt, et nichiloininus forinidanlos pcricula quo possent illis' emergere, si quod advertat Altissimus quoviH casu dirisolvci'dur sen clecideret predictus conventus, a quo semina fructifera in doino Domini conspcfginxlur,, nee minus aclvertentes, quod tu specialiter iit eodem convcmtu (logins, a luo culture principiis ex illo finaliter theologice facultatis cathedram aseon<lore mei-nisti, quodque premissa et alia plura, que tu ipse, sicut gratus attendere poleriM, hi to di^no concurrunl, et clebent tibi merito sicut et nobis etiam esse motiva tuo prtico.dcuti ol prcsouli slatu pen^ato; recollentes insuper quod in tue promotionis atispitiis conlraluuuli muluiun usque ad inagnam suminain pecunie ut asserebas erogandam pauperibus a nobis poHlulasti Jicontiaiu, quain tibi tune ex eo quod 11011 erat plene nobis nota ipsius c<rlosio Piclavonsis condillo et ex aliis certis causis 11011 duximus concedendam, set prtiHonli louiporc liabendo rospectuin ad conservata preclicta que dicunlur ad te ut predieilur prov<'-nisso, ila quod ad hoc absque inense tue notabili gravamine sufficiens esse crodciris (M)iiccdoruli proialis ministro et fratribtis pro lain pio subsidio de rebus mobilibus ecckisie tut' ad lo spoclanlibus usque ad predictam suinmam duorum milium librarum turouons. licoiiliain elai'giinur; considerantes quoque id tibi non posse nee debere merito di.splicero, ciiin conlingMilia dictum Ordinem te contingant, et ejus prosperitas tibi sticcedcro valeat ad ^uiuliuin salutare : fraternitatem tuain monemus, roganius et hortamur atluntu per apoxtnlica tibi scripta mandantes quatinus nostris beneplacitis juxta prndentie Uic doiUMiliuin to eonfopinans, cum de bouts episcoporum habundantium deceat pauperibus ot indigtMilibus sulwmiri, hujusmodi debitum duorum milium librarum turonens., infra (UioH meiiMos a roooptionc presenlium computanclos,. sic liberaliter creditoribus secundum inodnin cousliliitioniH quam per viani ordinationis circa observantiam regule ipsius Ordiniw nupor cdidimus* cum intcgritate persolvas vel persolvi procures, quod in hoc Doo ct nobia digue placeas tibique sit meritorium apud Deum. Ipsa ergo te cogat pietas pia piis oporibus ininistrarc subsidia, accendat et caritas in prebendo eisdem fratribus carilativa Holauiina; inovcat te ipsius conventus tibi non ignota, set palpate penuria, immo ot to conaortio cspiacoporum aggregatum fore considerans, quorum gloria est et esse debet pauperum inopio providcre, Ghristi pauperis, cujus patrimonii curam geris, pauperes et paupcrtatis cjus sedulos sectatores eorumque de ipsorum patris patrimonio rele-

584

CHA.RTTJLA.RIUM U N I V E R S .

PARIS.

[1280

vanda gravamina tibi ad eoriiin levamen sicut fidelis dispeiisator assumas, nt de pulvere suscitatus egenus, de carnis ergastulo erectus, ut pauper cum principibus inter principes populi Dei principaliter collocatus in filiorum ipsius sublevandis inopiis grains films, caritativus frater, dispensator fidus et diligens, quam professus es, sublevator inopie comproberis. Si vero aliquid rationabile te retraheret forsitan a predictis, quia iiolumus, nee ipsi minister et fratres volunt, quod inter te ac eos ibi vel etiam alibi hac occasione litigium oriatur, illud infra dictos duos menses coram venerabilibus fratribus nostris .. Genomanensi 5 et .. Petragoricensi 6 episcopis vel eorum altero exponere studeas, et ipsi aut ipsorum unus hoc a te diligenter audito, si talia proponeres que probata deberent legilima reputari, tibi prefigant ex parte nostra terminum competentem, quo tu ad nos apecialem procuratorem cum pleno mandate super omnibus iiegotium ipsuin contingenlibus suflicienter instructum destinare procures, et denuntient nichilominus .. guardiano et conventui predictis, ut ipsi ad presenliam nostram in eodem termino aliquern vel aliquos fratrem seu fratres sui Ordinis pro nostra in hac parte informatione transmittaiit, ut nos tandem de negotio et negotii circumstantiis plenius informati super eo quod expediens fore videbimus ordinemus. Quod si tu infra prefatum terminum predicta non solveres, vel causas rationabiles ut premittitur non proponeres, eisdem episcopis damns nostris litteris in mandatis, ut ipsi vel alter eorumdem te ad soluiioncm predictam ut premitlitur faciendam auctoritate nostra compellant. Dat. Suriani id. Junii pontificatus nostri anno tertio.
"" Reg. Vat. Nicolai III (n 40), an. 3, ep. 47, fol. 118i>. Sbaralea, Bull. Franoisc., Ill, 462. In op. 48, fol. episcopi Cenomancnsis ct Petragoricensis cxsccutorea constituuntur. Convcutum Ord. Praed. ctium ox multitudino studcntium nimis gravatum fuisse vidimus supra 11 371. 1. Gualtoro dc Brugis, ex Ord. Minovum. Primo cnthcdraticus in Universitntc Paris., an. 1270, Dccomb. 4, minister provincialis Franciae cxsistcns, a Nicolao 'III in episeopum Pictavionscm clectus cst, soil, ij non. Dccomb. nn. accyndo (Sbaraloa, 1. c., p. 436, n 138. Nicoluus III a die coronationis, 1277, Dec. 26), ut vulgo aolobunt saec. XIII, non a dio olootionis, Novemb. 25, annos pontificatus computavit, quod inter alia ox anno primo Rogcatorum Vat. nls 39 et 40 apparel). Vido do Gualteri vita ejusque scriptis HauriJau in Hist, litt. de la France, XXV, 296 sqq. Sod Summa ibid. p. 311 Gualtcvo ascripta ad magistrum GaufHdum Pictaviensem (ut ot in cod. Paris. 15747 dicitur), aoqualcm Guillclmi AutissiodorcnHia, portinet. Vide supra n 90, nota 1. Temporo Gualtcri Summae tJieologicae nlio stilo alioque ingcnio atqiie praodicta componobnntur. 2. Bonagratia. 3. Scdes Pictavicnais ab an. 1271 vacnbat. 4. Scilicet in Bulla Exiit gui seminat, an. 1279, Ang. 14. Sbaralea, 1. c., p. 404, n 127. 5. Johanni de Chanlai. Supra n 416, n. 9. 6. Ruiimmdo d'Auborocbo, qui poat translationem Ejliae ad sodem patriarcbalcm Hicrosolymitanam an. 1279, Jun. 7, a Nicolao III olcctus cat in cpiscopum Pctrocorionsem. Reg. Vat. Nicolai III (n 39), an. 2, ep. 121. Gf. ep. 182. Gorrigendus Gams, Series episc., p. 598.

499.

Ordinationes'pro collegio Guillelmi de Saana ab ipso fundatore factae.

1280, August! 18.

Omnibus hec visuris Guillermus de Saana thesaurarius Rothomagensis salutem in Domino. Noveritis nos scolarium nostrorum Parisius studentium ordinem fecisse in hunc modum qui sequitur. Primo volumus quod ii qui bursas habebunt, ex toto vacent theo-

1280J

A B A N N O M C C U S Q U E AD P H I L I P P U M IV REG.

FRANC.

585

logie, et quod apparenter proficiant, turn libros liabeant competentes et alia necessaria. Et si* clericos habeant in villa exercendos, vel pro aliis laborent in alia scientia, nolumus his bursam dare, quia intentio nostra esL tantummodo veris et puris pauperibus assidue studentibus providere et eos sustentare. Item, dicimus de illis qui adepti fuerint aliquod sufficiens beneficium, per cujus receptionem aliorum renunciant paupertati. Item, si aliquis eoruin contentiosus sit et rixosus, qui alios impediat vel aliorum pacem perturbet, nolumus ei amplius bursam dare, nisi se ipsum festinanter correxerit. Idem dicimus de illis qui male vile fueriut vel etiam diffamate; et volumus quod alii nobis teneantur vel alicui alii, per quein scire vulcamus, revelare, quia non intendimus providere perversis et dyscolis et ribaldis et lusoribus, vel prosecutoribus meretricum et tabernarum, sed bonis et veris scoluribus, per quos possit ecclesie2 provideri et animaram saluti. Item, nolumus quod cum iis immeat aliquis dives qui alios provocet ad plus dependendum, vel impediat ad proficiendum. Si an tern predict! scolares nostri aliquem divitem pacificum secum receperint, volumus quod pro camera sua viginti solidos parisiens. solvere teneantur. Item, nolumus quod cum iiw in an eat aliquis qui non ex toto vacet theologie. Item, nolumus quod libri accominodentur per villain ad transcribendum vel etiam studendum, quia sic possent porcli vel dimiiiui vol etiam inquinari; et volumus quod eorum custodia deputentur qui de iis valeant respondere integre, et qui aliis ministrent et dividant, prout viderint expedire. Volumus etiam et ordinamus quod antiquior bursarius semel in hebdomada die domimca vel alia die Holomni videat alios sua aliqua hora competent!; et omnibus coram se constitutis videat et audiat qualiter profecerint, et corrigat, si aliquem excessum invenerit inter eos et si aliquis eorum expelli debeat, fiat hoc communicato consilio aliorum, et si aliquem invenerit rebellem vel non proficientem, severe expellant. Et volumus quod omnesT in donio ad minus, latinis verbis utantur. Et volumus quod alii teneantur dicere veritatem de quolibet equali, vel alios aceusare, nisi illi sua sponte suum defectum cognoscant ot confiteantur, uc mi tins et lenius agatur cum ipsis. Volumus etiam quod quantum ad victum non dividaiitur, sed accipiant simul quod domus ministrabit; et qui contra fecerit, de aliorum consortio expellatur. Item, volumus quod postquam fuerint licentiati in theologia 8 , legant tantummodo per duos annos, quia amplius nolumus aliquid eis dare; quia intentio nostra tuntum est eos disponere ad gradum magisterii theologie assequeudum. Item, si aliquis eorum se obliget servitio alicujus divitis vel alterius, nolumus ei aliquid dare. Item si aliquis eoruin post bursam obtentam velit audire de scientiis lucrativis, nolumus ei aliquid dare, quia intentio nostra est bene studentibus juvare, et non iis qui non siint apti ad proficiendum theologie. Hanc autem observationem volumus iirmiter et inviolabiliter observari. In cujus rei testimonium, et ad majorem confirmationem premissoruui, presentibus litteris sigillum nostrum duximus apponendum. Datum anno millesimo ducentesimo octogesimo, die dominica post Assumptionem beatissime Marie Virginis.
Cliorta inscrta littoris officialie Paris, an. 1281, Martii 12, in Arch. Umrers. Paris., theca XXII, Z. 1. 7 (an. 1639), Z.'l. 8 Chart. Univ. Paris. I.
74

586

CHARTULARITJM UNIVERS. PARIS.

(an. 1704). Arch. Univ. Reg-. 96, fol. 43b. F&ibien, Hist, de la ville de Paris, III, 287. Guillelmus do Saana non nuilto post obiit. Hoc eyenit 25 Septembris, vel an. 1280, vel 1281, vol 1282. Vide De Beaurepaire, Recherches suf I'instruction publique dans le diocese de Rouen, I, 184 sq. In Arch. nat. Paris, alia etiam documenta quantum ad ejus collegium exstant. Hie fiat mentio tantum chartae an. 1284, mensis Octobris, in qua Alyz du Bosc Bernart as escoliers quo mcetre Guillaume de Saane jadis tre"sorier de Roan avoit establi a Paris donationcm pro quadraginta libr. turon. contulit. Arch. nat. Paris. M. 194, n<> 2. 1. Apogr. ambo et Reg. 96 : non . 2, Apogr. ambo -. a ecclesiis . 3. Apogr. ambo om. in tbcologia n>.

500.

Epistola,) qua Nicolaus HI Constitutiones suas Universitati Parisiensi transmittit,

1280, Martii 23-Augi/9ti 22.

Nicolaus episcopus servus servorum Dei dilectis filiis universitati magistrorum et scolarium Parisiensium salutem et apostolicam benedictionem. Cum quasdam eonstitutiones super certis articulis duxerimus promulgandas, universitali vestre per apostolica scripta mandamus quatinus eis, quas vobis sub bulla nostra transmitthmis, uti volitis tarn in judiciis quam in scolis, ipsas sub suis titulis, prout super cis exprimitur, inseri facientes.
Bibl. Univcrs. Erlangoas., ms. 464, ubi opistola Gonstitutiouibus Nicolai HI, quao ibidem qninquo capita complectuntur ct ad tres annoa pontificatus pertinent, praefixa esfc (vide Schulte, Die Decretalen xwischen den Decretales Gregorii IX und Liber VI, p. 718). In Bibl. capit. Poson. ms, 13, fol. 233, omnino oacdem Gonstitutionps (nbaquc cpistola) occurrunt, loco quintae tantym. invonitur Celebris Gonstitutio : Exiit qui seminat . Nicolaus III an. 1280, August! 22, obiit; ultima decretalis Constitutionum est Martii 23 ejusdem anni.

oOl. Juramenta incipieniiutn in artibus.

Circa an. 1280, [Paris/is}.

Isti sunt articuli quos tenentur jurare bachellarii in artibus incepturi, quando veniunt ad rectorem, fide pre'stita corporali. Primo debet eis dici1 : Yos legetis loctiones ordinarias in capa rotunda, vel in pallio. Disputabitis hora determinata, et questioncs vestras determinabitis continue per xl dies postquam inceperitis. Procedetis per xv s dies habitu predicto. Non habebitis sotulares rostratos nee laqueatos nee feneatratos, nee induetis supertunicale scissum in lateribus nee habebitis mitram in capita quainditi legetis sub capa rotunda, vel disputabitis. Intereritis congregationibus, parebitis mandads rccloris ac procuratoris in licitis et honestis. Non sustinebitis choreas duci extra doinum vestram, nee inhonestatem jfieri in principio vestro sub pena degradationis magisterii. Non revelabitis secreta Universitatis. Intereritis sepulture scolarium diebus festivis quando scietis; aliis diebus quando vocatus fueritis in habitu predicto legetis psalterium 'in morte magistri actu regentis vel legi facietis. Observabitis et deffendetis libertatein solitam examinationis Beate Genovefe. Dabitis fidem quod sub magislro sub quo licentiatus fuistis incipietis8, vel per consensum suum sub alio, ila quod consensum suum sufficienter requi-

1280]

A.B A N N O M C G U S Q U E AD P I I I L I P P U M IV REG. F R A N C .

587

sivistis, vel libonter requisivissetis si commode potuissetis, ita quod nullum dolum seu fraudem aliquam erga magislrum vestrum sub quo fuistis licentiatus quantum ad inceptionem vestrain aliquatenus intendeds. Item servabitis ordinem sive ordinationem de modo logencli leetiones ordinarias et disputandi. Item stabitis cum magistris secularibus et deflendotis fitatum, statuta, et privilegia eorundem toto tempore vite vestre, ad quemcumque staliim deveneritis. Item nullum religiosum cujuscumque fuerit professionis reel-' pietis in aliqua oxaminatione, videlicet determinaiidorum et licentiandorum, nee intereritis suo principio, nee sue determinationi *. Item nullam questionem pure theologicam disputabitis quanuliu roxeritis in artibus, utpote de Trinitate et Incarnatione. Item si contingat vos doterminare aliquam questionem, que tangat fidein et philosophiam, earn pro fide determinabitis, el. rationns contra fidein dissolvetis secuiiduin quod vobis dissolvende videbunuir. Item jurabilia quod vos (Icterminavistis in artibus Parisius secimdum consuetudinem hacteniiM observatam, vel in alio studio generali, ubi ad minus sunt xij regentes, fraude qualibot ainmola. Item quod VOB observabitis ordinationem nuper factam de modo congregationes dcnunciaiuli guneralea docano decretorum et decano medicorum. Item jurabitis quod, si sdveritia debero insurgere nationem contra nationem, vel provinciam contra provindam, vol personam contra personam, revelabitis nation! contra quam debet fieri msurrcetio persone vel provincic. .Item vos jurabitis quod vos non incipietis quamdiu vidobitia aliuin Iwrhellarium incipero, sed expectabitis quod suam lectionem legerit et suam quoHlioueni delonninavorit, antoquam incipiatia. Item quod vos observabitis ordina-> tionem inagistrorum do bachellariia examinatis inferius per magistros non 8 regentes. Item jurabitis et pro poaso vcatro procurabitis acquitationem1 a debitis* Universitatis. Item jurabitis quod incipietis in c-apa propria, non accommodata nee conducta, si ponatis duos solidos in buraa vel plus. Item jurabitis quod vos non estis citra vicesimum primum annum vestro etatis. Hem jurabitis quod audivistis per sex .annos de artibus. Item jurabitis quod legetia per duos aunos continue nisi rationabilis causa intervenerit7. Item jurabitis quod libortat.cs singulas facultatia. et consuetudines facultalis honestas et totius Universitatis privilogiu deflemlctia, ad quemcumque slatum deveneritis8.
Cod. Vat. Hoy. 406, fol. S*. Bibl, Phillipps in Cheltenham, ms. 876, Sol. 4^, suB rubrica: Juramontum incipientium. Hoc stututum <lti(t ptid Bulucum ot Jourdain; scd tamen exscribunt ad annum 1341 (Bulaeus, IV, 273) juramenta, quae, licet in alirpiibuB itiimntatn, cam suporioribus in prima parto concordant, in fine vero multum adancta fuerunt. Cf. etiam Registrum nat. Anglicanae in Arch. XJnivors, Paris., Ill, fol. B7^. Juramonta supra edita in hac forma circa an. 1280 esse composita <ronji(;er poHnumua x vorbis, yune ordinationem nuper factam de modo congregations denantiandi respiciunt ; hoc onim nn. 1270, Got. 19, cvcnit. Vido supra n 493. Postea.T.g. an. 1341, locutio nuper factam semper in instramcnto remansit. Statutu olium do modo disputandi quacstiones theologicas, do juramento praestando, incipientes determinasse in artibus PuriHii*, etc., .juac iu doeamento afforunlur, pertinent ad an. 1272 et 1279. Cf. n* 441,485 .Cf. praetereainfra notaa 3 et 8. 1. Rector fiuiplontibus formnm juramcnti rccitabat. Usus similis vigebat Bononiae. Cf. Archw f. Litteratur- u. Rirchengesch. des mtelait., HI, 328. - 2. Reg. Vat.: xl >. - 3. Vide infra n 515, p. 609. - 4. Revera non legitur de aliquo religioso, qui i.lo tanipoM ut religiosus magisterium in artibus acquisiverit. - 6. Sic et in juramentis an. 1341. Ordinatio

588

C H A R T U L A H I U M U N I V E R S . PARIS

[1280

ipsa ad nos non pervcnit. 6. n A debitis ex Reg. nat. Angl. 7. Ad juraincnta ultimo rolata vide supra n 20. 8. Hoc juramentum secundiim libcllum accusationis contra cancellarium Philippuxn de Thorinco ab antique oral introductum. Infra n 515, p. 614. Gf. praeterea n 503. 502. Diffinitio de scholaribus Collegii Paris. (Ord. Cluniac.) quod non debcnt admitli nisi solvant 'taiam pensionem et integram, facia anno Domini M?CCQLXXXI. 1281, Mail 4, Cluniaci.

De scotaribus in domo Glimiac. Parisius commorautibus est a diifiiiitoribua ordinatum, ut nullus recipiatur ibidem quicunque fuerit et quocunque tempore vonerit infra annum, nisi totam et integram solvent pensionem; et ipsa pensio nulli alter! tradatur nisi procuratoribus dicte domus.
Definitiones Capp. general Gluniac. in Bibl. nat. Paris, ms. lat., nouv. acquis., 2263, fol. 20 at 88l). Similos flnfittitiones annorum posteriorum in ms. non scmcl occurrunt. Sic'ct anno 1282 definitum ost, ut ponaioncH a priorilnin Hciholuribus cito solvantur, cum scholares aliter nimis gravcntur. Ibid. fol. 84.

503.

Appellatio ad sedem apostolicam a magistro Petro de S. Amoret rectors Univcrsitalls, contra magistriim Philippum, cancellarium Parisiensem, facia, quod Ferrandum, fratrem regis Aragonam} ntillo ftntfi tentatum examine, licentiare intendebat. 1281, Mail 23, Parish's.

In nomine Domini, amen. Anno Nativitatis ejusdem millesimo duconleyimo ootogcsiino primo, indictione nona, pontificatus doinini Martini pape quarti anno primo, dies vonoris proxima post festum AscensionivS dominice, in presentia mei Rogeri, notarii infra scripti, et testium infra scriptorum ad hec specialiter vocatorum el, rogatorum, ccmstilutua magister Petrus de Sancto Amore 1 , rector universitatis magistrorum et Bcolarinin Purisiensium nomine ipsius rectoris ac vice et nomine quatuor procuratomm nalionum quaLuor facultatis artium, et nomine ipsius totius facnltatis contra yenorabilem virum inugiHtruin Philipum", cancellarium Parisiensem, ad sedem apostolicam in soriptis appollavil, in modum qui sequitur.' Guin de consuetudine approbata a tempore a quo memoria non oxiatit, consuotinn existat, quod bachelarii, licenciandi Parisius in facilitate artium per cancellarium Parisiensem, ad ipsorum bachelariorum licentiam nullatenus procedatur de rigoro per enndom cancellarium, nisi prius fuerint examinati per magistros regentes actn in facilitate predicta, et vos, domine cancellarie Parisiensis, contra hujusmodi consuetudinoni et tenorem privilegiorum nostrorum nobilem virum dominurn Ferrandum, fratrem regis Aragonnm B , non examinatum per dictos magistros actu regentes in nostra facilitate licenciare intenditis*(c), contra consuetudinem approbatam et a tempore a quo non stat memoria observatam et privilegiorum nostrorum tenorem, in prejudicium et gravamen totius nostre facultatis et privilegiorum nostrorum : ideo ego, magister Petrus de Sancto Amore, rector universitatis magistrorum et scolarium Parisiensium, me-et cpiatuor procuratores quatuor nationum facultatis predicte et ipsam facultatem sentiens a vobis in casu premisso inde-

1281]

AB A N N O M G C U S Q U E

AD P H I L I P P U M JV REG.

FRANC.

589

bite ot contra justitiam aggravari, propter hoc contra vos in hiis scriptis sedem apostolicain, nomine quo supra, provoco et appello, et apostolos 5 peto ; quod si denegaveritis, iterum ex hoc in scriptis acl dictam sedem apostolicam appello, nomine quo supra, ipsam totam facullatcm, quatuor procuratores et me protectioni sedis apostolice suppono. Facta aiitein iiiit hoc appellatio coram predicto cancellario sedente in aula superiori domini PariBieii.si.q episcopi ot volatile tenere coinmunem dicti domini F. fl , presentibus magistris Christofbro <1e Pccuaiis, Roberto de Suessione, de natione Gallicorum ; Henrico de Harcmis, Johanno do Maria, de natione Picardorum ; Michaele de Furco Quemini, Nicolao de Rssono, do ualionc Norinannorum ; Johanne Dico et Patricio de Hybernia, de natione Angliroruni, aclu ParisiiiH regentibus in arcium facultate predicta, et pluribus aliis ad hec toslilwK vocalis ol rogaliw. Actum Parisius in aula superiori domini Parisiensis episcopi, anno die ot indicliono prcdictis, coram supra dictis testibus ad hec vocatis et rogatis. Kl ego Hogcrus, (Hctus carnifex, clericus Parisiensis, publicus auctoritate sedis apostolico nolarius, prcinissis interim, scripsi, publicavi, rogatus a dicto rectore me subscripsi et siffnuin moum npposui.
Oi'itfitnik in Arrli. Unim-H, Paris. thcca V. B. C. c. Jourdain, n 266. Vide praeterea infra n 515. 1, Dei <'jii opp. pliilonnph. vitl Doliale, Melanges de PaUographie et de Bibliographie, p. 469 sq. Haurdau, in Hist. litt. ilc la France, XXVIII, 47$). Philippuui do Tboriuco, qui an. 1280 post 20 April. Johanni de Anrclianis in officio canwHiu'ii HUiwciwit. Siijirti n !V,)5, n. 1, vidimus, Stephana opiscopo Pariaiens. defuncto (1279, Sept. 3) Odoiiem de S. Dionysio in opiscupmu PuriH. nlurlum i>jiiHqun cluctioucm a Nicolao III irritam promulgatam fuisse. Summus ponti/ex an. 1280, Martii23, Johiiimmiti prai!ilictiun in oyiHoopum Puriaienacm dcsignavit (Reg. Vat. Nicolai III, n 39, an, 3, op. 19), qui tamen litteras pupnli'H in (oiivnnLii Oi'd. Priu(I. PuriH. , quiim 20 April, intravit (vide supra ad num 437), recepit et per procuratorem geixerlom Oi'd. rcciiHiivit. Nicolmis III, 27 Jnnii, Rcnoldum do Homblonuria, de eujus eminent! litterarum scientia laudabile toHLitmiaiitm pi^rliilnttui', emu tlicolugifiuo fucultutia cnthedram meriierit ascendere magistralem, episcopum Parisienacm promu\ti(ivit. Ri'tf. Viit. Niocilui III (n 40), op. 51. lienoldi sivo Ranulphi seu Arnulphi oxstant Quolibeta, unum de natali OB, 1274, in Uibl. ArHKiinliH, ins. 37'J, fl. 218, nltorum in paschate, fol. 221. De ejus sermonibus vide Lecoy de la Marche, La Chaire franplise, 2 ml., p. 80, 41)0. 3. Petri III (1276-1285). Quisnam vero iste Ferrandus frator regis (Petri) fuit? Ex prinpo mnU'imunii) Jnt'nhi I, patriw Petri, cum dofin Leonor do Gastilla prodiit tantum Alfonsus; ex secundo cum dona Yolandn voro procuHHtn'iiut filii : Potrus (qui supra), Jacobus, Ferdinandus, Sancho. Ferdinandus tamen seu Ferrandua jam M-fit murltuiK,. qtiando mntm- ojiis Oscuo on. 1251, Octob. 12, suum testamentum condidit, cumin ipso fiat mentio omnium ejus filinj'um, oxci-plii I'Vrdiiuiiulo (Ar1i. do la corona de Aragon, parch, de Jaime I, n 1264. Cf. Tourtoulon, Jacme JM le conque1rant, Muntpnllinr, 18('7, II, 577. Prosp. de Bofarull, Los condes de Barcelona vindicados, II, 236). Ferrandus Sanchez, noUiiu Jnnnbi I, qitctu hubiiit .-.x unn ncibili domus Blanca de Antillon , obiit an. 1275 (Tourtoulon, 1. c., p. 496). Ferrandus supra liuiilnLiiH lilint <'nn tuiidnin Jncobi 1 nothus, cujus alias vix menlio fit. 4. Hemeraeus, De acad. Paris., p. 79, et post cmm NuiamiH, III, a8, 458, (it)7, boo factum perperam rcfcrunt ad cancellarium Johanncm de Aurelianis, anteccssorem Philippi. ft, I. . KUcsi'UH missorias. Gf. ForrnriB, Itibliotheca canon, jurid. moral, theol., a. v. o apostoli . 6. I. e. Forrundi.

504.

flfimtum Universitatis Paris, ut occasione injuriae magistro ffugoni medico illatae, magistri lectiones non reaunuuit, nisi privibgium Philippi Augusti olservetur et emenda medico laeso praestita fuerit. 1281, Julii 10, Parish's.

Anno ab Incarnations Domini MCC' octogesimo primo, die jovis post festum Sancti Martini estivalia apud Sanctum Julianum Pauperem Parisius congregati magistri omnium facultalum nomine lotius Universitatis et pro universitate tarn magistrorum quam scola-

590

CHARTULARIUM UNIVERS.

PARIS.

[1281

rium in resumendis lectionibus unanimiter consenserunt sub forma que sequitur, videlicet ut dominus rex adeatur personaliter ex parte universitatis, et sibi dicatur : Domine rex, ad preces vestras et ob reverentiam vestram magistri volunt resumere lectiones suas, sub spe tamen firma quod privilegium inclite recordationis domini Philippi quondam regis Francorum, innovatum per patrem vestrum et etiam per vos, in perpetuum il-libatum nobis observetur; item sub spe firma ut si non est emenda sufficienter prestita medico leso1, ut equum est, prestetur sive fiat; item sub spe, ut prius, ut de articulo quern dicitis vobis de novo propositum, fiat fidelis inquisitio scilicet per illos, qui sciunt veritatem, et secundum inquisitionem fiat justicie complementum . Gonvenerunt etiam prefati magistri pro se et bachelariis suis, qui secum antea convenerant, ut si super premissis non fuerit juslicia facta infra octavas Nativitatis beate Marie, quod ipsi erunt in eodem statu cessandi, in quo erant ante tempus dictarum conveiitionum, volentes iidem magistri pro se et bachelariis suis predictis, quod si dictis conventionibus aliqui inveniantur rebelles, nomine Universitatis ex nunc priventur et privati tune denuncientur consortio to tins Universitatis. In quorum testimonium et munimen sigillum Universitatis jussimus apponendum.
Originate in Arch. Univers. Paris, theca IV. A. 22. c. Doest sigillum. Bulaeus, 111, 450. 1. Hugoni. Factum infra n 515, p. 615, in extenso narratur.

505.

Dedarat Universitas facta facultatum esse facta Universitatis.

1281, Julii 12, Parisiis.

Omnibus in Christo fidelibus ad quos presentes littere pervenerint, universitas magistrorum Parisius in quacumque facultate regentium, in eo qui salus est animarum, salutem. Noveritis quod nos universitas predictorum magistrorum, pro nobis et scolaribus nostris, utilitate communi pensata, et ad ora quorundain malignorum claudenda dicentium, quod facta facultatum non sunt facta Universitatis, privilegia ejusdein minuere sive pocius enervare cupientes, non attendentes quod principmn beneficia sunt lalissime interpretanda, anno ab Incarnatione Domini MGG octuagesimo primo, die sabbati post octavas beatorum apostolorum Petri et Pauli, hora ad cap.itulum jam pulsata, expectata a prima ejusdem diei, congregati apud Sanctum Julianum Parisius, prout moris est, vocatis omnibus qui debuerunt evocari, hac edictali constitutione ad perpetuam rei memoriam declaramus, facta facultatum theologie, decretorum, medicine, et arcium, in quantum ilia facta respiciunt privilegia Universitatis seu negotia^ esse facta Universitatis, et per Universitatem et nomine Universitatis debere fieri prpsecutionem canonicam et debitum sortiri effectum. In cujus rei testimonium presentibus litteris sigillum nostre Universitatis jussimus apponendum. Datum anno, die, et bora praedictis.
Originate in Arch. Uniyera. Paria. theca VII. D. 13. a. Restant duo fragmenta sigilli tacniolo mombr. appensi. Bibl. not. Paris., ma. lat. 9968, fol, 10, ex cod. pergam. nat. Picard., fol. 111. Bulaeus, III, 456.

L281]

AB A N N O MGG U S Q U E AD P H I L I P P U M IV

REG.

FRANC,

591

Decretum quo deliberatio 12 Julii habita innovatur et confirmatur. Quicumque habet privilegia, statuta, etc., Universitatis, ea ipsi restituat. 1281, Julii 23, Parisiis.

Universis presentes litteras inspecturis universitas magistrorum Parisius nomine suo et scolarium salutem in eo qui salus est animarum. Noveritis quod anno Domini MCG octuagesimo primo, die mercurii post festum beate Marie Magdalene nos prefati magistri in ecclesia Sancti Juliani Pauperis Parisius in hora tertia Beate Marie congregati, ordinavimus sen ordinationem antea factam innovaviinus, videlicet ut facta facultatum sen negocia necnon personarum, in quantum contingunt privilegia Universitatis, essent sen defenderentur et agerentur nomine totius Universitatis. Ideoque provida deliberatione super hoc habita nos magistri rnemorali appellaliones interpositas specialiter et nommatim nomine duarum facultatum decretorum el artium contra cancellarium Parisiensem, hiis scriptis innovamus nomine totius Universitatis in presentia omnium vestrum, ad perpetuam rei memoriam dictam innovacionem per latorem presentium legi facientes. Item vobis omnibus et singulis auctoritate dicte Universitatis injungimus et sub pena quam potest infligere, quod quicumque habet sen aliquem scit habere privilegia, statuta, seu etiam rescript.! ad earn clem Universitatem pertinentia, in prima congregacione general! reddat et restituat, deriunciet et incuset; alioquin, si est de juratis dicte Universitatis, penam perjurii poterit formidare et divulgacionem in sennonibus et in scolis; si autem est de non juratis, consorcio dicte Universitatis privabitur, et privilegiis ejusdem non gaudebit. In quorum testimonium presentibus sigillum dicte Universitatis jussimus apponendum. Datum anno, die et hora predictis.
Originate in Arch. Univevs. Paris, thcca VII. D. 13. b. Rcstnnt fragmonta duorum sigillorum. Jourdain, n 269.

507.

Martians IV Philippo III} regi Francorum, privilegia concedit in gratiam clericorum, qui ejus olsequiis iusistunt et Parisiis student. 1281, Qctobris 10, apud Urbem Vetorem.

Martinus episcopus servus servoruin Dei carissimo in Qhrislo filio Philippo regi Francie illustri salutem et apostolicam benedictionem. Regie serenitatis precibus inclinati, auctoritate tibi presentium iiidulgemus ut si aliqui ex clericis tuis, qui tuis insistunt obsequiis vel insistent imposterum, de licentia regia se Parisius, ubi consuevisti frequentius immorari, litterarimi studio duxerint deputandos, possint redditus et proventus beneficiorum suorum etiam si sint di'gnitates vel personatus et curam habeant animarum cotidianis distributionibus dumlaxat exceptis, cum ea integritate percipere valeant, cum qua illos perciperent, si in ecclesiis in quibus beneficia ipsa obtinent personaliter residerent. Non obstantibus contrariis ecclesiarum ipsarum consuetudinibus vel statutis, juramento, confirmatione apostolica vel alia quavis firmitate vallatis, seu si in ecclesiis in quibus

592

CHARTTJLARIUM UNIVERS.

PARIS.

[1281

beneficia ipsa obtinent, primam non fecerint residentiam consuetam, seu juramento ab ipsis prestito, quod non impetrabunt per se vel alios super hiis ab apostolica sede gratiam, et impetrata etiam ab alio non ulentur, aut aliqua indulgentia sedis apostolice de qua cujusque toto tenore oporteat in nostris litteris plenam et expressam mentionem fieri, et per quam efFectus presentium impediri valeat vel difFerri. Proviso quod interim hujusmodi dignitates, persouatus et beneficia debitis non fraudentur obsequiis et animarum cura in eis in quibus ilia imminet nullatenus negligatur. Nulli ergo, etc., nostre concessionis, etc. Si quis autem, etc. Dat. apud Urbem Veterem vj id. Octobris, pontificatus nostri anno primo.
Originate in Arch. not. Paris. J. 692, n 1413. Bulla plumb, fil. ser. flav. et rub. col. appcuditur. In inombrana aversa : tf., cum inscriptione script et infra cap. Juxta ponitur : xlviij0. Reg. Vat. Martini IV (n 41) an. 1, ep. 48, fol. 15. Ibid, abbas S. Dionysii oxsecutor eonstituitur. A. Tardif, Prioildges accordds cl la couronne de France par le Saint-Stiffe, n 87.

508.

Martinus IV fratribus Minoribus et Pvaedicatoribus privilegia quoad praedicationem et confessiones audiendas concedit.
1281, Decembris 13, apud Urbem Veterem.

Martinus episcopus servus servorum Dei dilectis filiis generali et provincialibus ministris Ordinis fratrum Minorum salutem et apostolicam benedictionem. Ad fructus uberes, quos in agro doininico predicando, verbo pariter et exemplo, confessiones audiendo, et per alia virtu turn exercitia sacer Ordo vester et liumiles ipsius Ordinis professores produxerunt hactenus, et in futurum sperantur Deo auspice producluri, attente considerationis aciem convertentes, ut fratres ejusclem Ordinis predicationis et audiendi confessiones officia eo liberius et efficacius exequi valeant, quo certius de ipsorurn circa eadem auctoritate constabit, tibi, fili generalis, per te, vobis vero provincialibus ministris cum diffinitoribus in provincialibus vestris capitulis congregatis, committendi, auctoritate apostolica, fratribus ejusdem Ordinis in sacra pagina erudilis, examiiiatis, et approbatis a vobis, predicationis officium; audiendi vero confessiones, absolvendi coiifitentes, et injungendi eisdein penitentias salutares etiam fratribus alias ydoneis; concedendi eisdem quoque sepefati Ordinis fratribus, quibus dicta oflicia per vos taliter commissa sive concessa fuerint, quod eadem libere valeant exercere : plenam dainus et concedimus auctoritate presentium facultatem. Districtius inhibentes ne quis fratres ipsius Ordinis, quibus dicta officia taliter concedenda duxeritis, ut premittitur, sive etiam committenda, in exercitio aut executione officiorum ipsorum audeat quomodolibet impedire. Volumus autem quod hii, qui fratribus confitebuntur eisdem, suis parrochialibus presbyteris confiteri saltern semel in anno, prout generale Concilium statuit, nichilominus teneantur, quodque iidem fratres eos ad hoc diligenter et efficaciter secundum da tarn eis a Domino gratiam exhortentur. Nulli ergo, etc., nostre conces-

1282]

AU A N N O M C C U S Q U E AD P1IILIPPUM IV R E G . F R A N C .

593

sionis el. inbibitionis, etc. Si quis autem, etc. Dat. apud Urbem Veterem id. Decembris, ponlifioalus nostri anno primo.
Vidimus Ajrnmri arehicpisoopi Lugdnnons. an. 1283, mcnsis Julii, in Arch, depart, de la COto-d'Or, fonds Cordeliers, linsao 907. Bibl. Tnron. ma. 000, fol. 174. Poaon. ma. 13, fol. 231 b. Glassberger, Chron. in Analects. Francisc., U, 75. Firmamenta triuni OnL (Pnrisiia, 1512) jiuta oripinnlc. Scd Bibl. nat. Paris., ms. .lat. 3120, foLl" (et in lingua gallica), 3, 72 ot 74", epiatola data eat iiij id. Jununrii (Jan. 10, an. 1282), sicut eadem ad magistrum general, et provinciates priores Ord. Prued. in Cartul. des Doiuiuicniua in Arch, depart, de la Cote-d'Or, II. 221, fol. 44*. Cod. Rutenens. Constit. Ord. Fraud., p. 202. Ripoll, Hull. Ord. Praetl, II, 1. -r Hue litterae ansam praebuerunt magnae turbaliom in Universitate, ut documontti infm ot in II toitio rolutn prolwul. Cf. ad hoc opistolam 1 Julii an 1282 Guillelmi archiep. Rotomag. et Guillelmi cpisc. Ainhituicnaia ad urohicpiaeopos Remcnscm, Scnoncnscm, Turonensem de Concilio convocando directam. Marlot, Metropolis ItfmoiS., II, 571). Idem Mai-linns IV jam an. 12G8, Dec. 25, temporo quo adhuc legatus in Francia fuit, eodem sensu atqiiu in lilturis supra publmUis pro privilegiia Praedicatorum et Minorum contra aliijuos articulos in provincial! Goncilio nb nn-liiopiscopo Ruinousi ot ojus sulh-aganois cditos se declaravit. Cod. Rutenens. Constit. Ord. Pracd., p. 05-208. Cnpitulum (,-Ricral(j Ord. Pracd. nnni 1282 adnionuit fratres ut monita in litteris papae expressa obgervarent. Martene, Thes, nov, ancciL, IV, 1X0(5, n ;J.

509.

Martinus IV Grrnrdn, quondam (tbbati $. Germani de Pratis, qui olim pro lono pads in gratiam Universitalis I'lirttsii'usis regimini abbatiae cessit, bona ct jura omnia ei collata confirmat,
1282, Jaaaarff 21, apud Urbem Veterem.

Gcrarclo monac^ho quondam abbati monasterii Sancti Germani de Pratis Parisiensis ad Roinanain occlosiam nullo medio perlinentis Ordinis Sancti Benedict!. In executione rcgiminis monastcrii Sancli Gennani de Pratis Parisiens. ad Romanam ecclesiam nullo medio pcrlineiiliH, Ordinis Sancli Benedicti, sic virtus Domini tibi astitisse dinoscitur ut apud nos cL qunmpliirca sou multos alios lama' tua clara et laiidabilis habeatur. Olim siquidem inter to et nonnnllos monachos predicti monasterii communiter ex parto una, ct universitalem mngiatrorum ac scolarium Parisiens. ex altera, occasione quorumdam fundamenloruin latitudinis amplioris, que tu, dum adhuc esses abbas monasterii inemorali, cjusque monacal non longe a seplis ipsius in via sen secus viam qua itur ad prata scolarium Parisiens. mandavistis et fecistis construi viam ipsam plus solito coartando, gravis cl tlispeiidiose nun is discensionis materia suscitata et enormibus ac periculosis et cletcslandis oxinde subsecutis excessibus, in quorumdam de Universitate predicta personas, ausu dampnabili perpetratis : nos tune in minor! officio constituti et in illis partibus legatioms fimgentos officio, cum ex parte ipsius Universitatis ac alias etiam publicus super liiis clamor validus ad nostram.audientiam pervenisset, ad inquirendum de supradiclis cxcossibuB exolvendo nostri partes officii duximus procedendum, bujusmodi quidem nostro pondenlo processu, tu cOntemptis comodis propriis et honoris postposito lui stalu, pro bono pacia et ejusdem tranquillitate monasterii ac etiam Universitatis reverentia supradicte, sponte in nostris manibus abbatie ipsius monasterii cedere curavisti, nosque hujusmodi tuam ccssionem duximus admittendam. Ac tandem tuain tarn humilem et spontaneam ccssionem, tueque devotionis affectum, quain erga Romanam gessisti ecclesiam, benigno conaiderationis indagine metientes, pensantes quoque quod tu^laudaChan. Univ. Paris. I.

594

CIIARTULAIUUM UKIVEHS.

PARIS.

[1282

biliter dicto monasterio prefuisti, bona ejus temporalia multipliciter augineiitaiido, et propter hoc dignum extimantes et consonum ration! ut tibi de premissis bonis decentU et honorabilis provisionis gratia conferretur, tibi pro persona tua tuaque familia competent! de voluntate cominuni consensu unanimi ac inslantibus precibus totius conventus inonasterii prelibati singulariter expressis ab omnibus de ipso conventu a nobis propter hoc specialiter convocato in nostra presentia tune in eodem inonasterio constitutis, premissorum bouorum nichilominus suflicientia diligenter inspecta, de Brolii Pared et Euranville villis ejusdem monasterii cum domibus, grangiis, juribus et pertinentiis suis (septuaginta et tribus libris parisiens., quas idem conventus in ipsa villa de Euranville percipit annuatim, exceptis), necnon de quadain domo de Yssiaco ad dictum monasterium pertineiite cum omnibus que infra clausuram ipsius domus consistunt, ac de quibusdam redditibns centum librarum parisiens., que ab hominibus ville de Antogniaco Parisiens. diocesis ex certa causa annis singulis dicto inonasterio solvebantur, auctoritate legationis nostre providimus a te quoad vixeris possidendis. Universis ergo et singulis de predicto conventu super hoc specialiter requisitis, ac provisionem hujusmodi ratam habenlibus et acceptam, nos nichilominus irritum decernimus et inane, si secus de villis et aliis snpradictis vel aliquo sen aliquibus eorundem contra prefalam provisionem nos tram coiilingeret attemptari, prout in patentibus litteris nostris confectis exinde, ac sigillo quo utebamur tempore legalionis premisse signatis plenius continetur. Ad hoc dilectis filiis .. Garnotens. et .. Meledunens. in ecclesia Senonensi archidiaconis per alias nostras litteras auctoritate predicta mandavimus, ut ipsi vel alter eorum te vel procuratorem tnum tuo nomine in corporalem possessionein villarum, domorum, grangiarum, jurium, pertinentiarum et aliorum premissorum inclucerent et tuerentur inductum, facientes tibi vel dicto procuratori pro te de villarum, domorum, grangiarum et aliorum predictorum fructibus, redditibus, juribus, proventibus et obvcntionibus universis integre responderi, contradictores per censLiram ccclesiasticam compescendo. Yeruin quia processu temporis, dum aclinic premisse legationis officio fungeremur, intelleximus quod postquam tu in premissorum possessionein hujusmodi mandati nostri auctoritate inductus fuisti, nonnulli de conventu predicto se hujusmodi provision! nostre, cui prius consenserant, opponebant pro sue libitb voluntatis, nos volentes et lalium temeritatem compescere ac provisionem eandem robur obtiuere perpetue firmitatis, in contradictores et rebelles excommunicationis sententiam promulgavimus dictisque archidiaconis per alias adhuc nostras litteras auctoritate preinissa dedimus in mandatis ut ipsi vel alter eorum eandem excommunicationis sententiam in predicto monasterio solemniter publicarent, qui super hoc mandatum nostrum exequi studuerunt. Quare humiliter petebas a nobis ut, cum post hec omnia ex dispensatione divina culmen ascenderimus apostolice dignitatis et in plenitudinem snnus potestatis assumpti, opportunum firmumque robur provisioni predicte adicere dignaremur. Gum ilaque preinissa omnia memorie habeainus, nee illud oblivioni commiserimus quod tu 75. . .

1282]

AB A N N O M C C U S Q U E

AD P H I L I P P U M IV REG. F R A N C .

595

sicul premillitur Bopodicluin monasterium dum abbas ejus existeres augmentasti laudabiliter in premissis, quodque pro bono dumtaxat'pacis et concordie ac reverentia Univerflitalis cjusdem sponte ceasiali predicte regimini abbatie, te ad hoc quodammodo ingerenclo, nos digne tuis devotis inclinati precibus provisionem eandem et quicquid nos ipsi dumtaxat circa cam tompore diete legationis nostre fecimus et in premissis nostris litteris continctur, non obslantibus quibuscumque appellalionibus ab eadem provisione ad sedem apostolicam inteijcctis, et omnibus aliis propositionibus ac allegationibus per procuralorem .. abbatis dicti monasterii coram nobis factis sen quibusvis contrariis constitutionibus, stalutis, sen consuctudinibus juramento, confipmatione apostolica, sen quacumque finnitalo vallatis auctoritato apostolica ex certa scientia de nostre potestatis plenitudine approbamus, rata et firm a habemns et haberi volumus et etiam confirmamus, ac presentis flcriplL palrodnio communiinus. Decernentes nichilominus irritum et inane, si secus super premissis vel aliquo prcniissorum fuerit attemptatuin. Tenores autem tarn dictarum uoBtrarum quam ipsius conventus conscnsum super hoc exhibitum continentium litterarum do vcrbo ad verbum prcseutibus fecimus annotari, qni tales sunt. Sequuntur ires epistolae Simonis cardinalis legati et una Simonis prioris S. Germani an. 1278. Cf. supra n 484. Nulli ergo, c/c., nostre approbations, confinnationis et constitutionis, etc. Si quis autem, etc. Dat. apud Urbcm Velercm xij kal. Februarii, anno primo.
Reg-. Vat. Murtini IV (n 41) nil. 1, op. t)S), fol. 26b. In cp. 100 opiscopus Meldcnsis et mag. Gilo notarius apost., archidiiuinnus do Poiilivo In ft(wloB. AiubiiiHcnai, ct pvaopositus occl. S. Audomari Morincns. dioec. ut conservatores ordinnntur. Ad (lorui'duiu do Mnwtn RnpcIInnuni pnpno, nuondmn. abbatem S. German!, Martians IV etiam xiij kal. April, an. 1 direxit cpistolain (11%. Vut. Mai'tini IV an, 1, op. 108), ubi pructerca litterao circa idem negotium ad praedictos exsccutores.

51O. Responsum datum a magistris tlieologiae Parisiens. ad duos casus conscientiaepropositos. 1282, mease Nwembri [Paris/is],

Univerais preHcntos lillcras inspecturis R.1 miseracione divina Parisiensis episcopus, magialcp Odo de Sancto Dyonisio", canonicus Parisiensis et decanus theologice facultatis, frater Grcgoriua, prior Vallis Scolarium Parisiens.8, frater Johannes de Alodio, Ordinis fratrum Predicatorum, quondam cancellarius Parisiensis4, magister Guillermus de Monciaco, canonicus Parisiensis, magister P[etrusJ de Joingniaco, canonicus Parisiensisb, magister Albcrlua, Ordinis Cluniaccnsis, prior de Monte Desiderii, magister Adennlphus, prepositus Sancti Audomari', magister Nicholaus de Pressorio 7 , archidiaconus in ecclesia Bajocensi, frator Drogo Pruvinensis 8 , minister provincialis Ordinis fratrum Minonim in Francia, frater Johannes de Turno", prior fratrum Predicatorum Parisiensium, frater Johannes de Sancto Benedicto", Ordinis fratrum Predicatorum, frater Symon de Lana", Ordinis fratrum Minorum, magister Adam de Gulyn", archidiaconus Laudonensis, frater Hugo de Bilomio", Ordinis fratrum Predicatorum, frater Arlotus de Prato1*, Ordinis

596

CHARTULARIUM UNIVERS.

PARIS.

[1282

fratrnm Minorum, in sacra theologia doctores, iios no turn facimus, quod cum nobis fuerint casus propositi, utriun aliquis vere peniteiis et confessus et rile absolutus ab eo qui potest teneatur eadem peccata numero iterum confiteri, et utrum aliquis possit aut debeat prohibere aut per modum obligatorium impedire, quoininus possit eadem peccata vel alia alteri confiteri , respondimus et respondemus quantum ad primum, quod vere penilens et confessus et rite absolutus ab eo qui potest, si penitentiain sibi prius injunctam in memoria teneat, non tenelur eadem peccata nuinero iterum confiteri; quantum ad secundum dicimus, quod noil potest aut debet aliquis auditor. confessionum prohibere confitentem, confess urn seu confessuruin, quominus uni confessori confessus possit alteri confiteri eadem peccata nuinero vel alia introducta. Si qui autem dicimt aut dixerunt contrariuin, quantum in nobis est erroneum reputamus. Datum anno Domini MGG octogesimo secundo, mense Novembri.
Bibl. nat. Paris., ins. lat. 1589D, fol. 130b. God. Rutcncns. continons Constitut. Ord. Prncd. nd Ord. pcrtincns (sacc. XIII-XIV), p. 339. Johannes Peckham tronacribit ct insupor doclnrnt in suo Registro epist. (od. Martin, III, 878, ad 17 Jan. 1285) idem documentum, vis urn nnn. 1282 et 1284 ab officiali curiao Parisicnsis. Primum sic incipit : Univorsis prcscntes li Items inspccturis officinlis curiac Paris, salutcni in Domino. Notum facimus nos anno Domini MCC octogesimo sccnudo, die sabbati post fcstum S. Clomcntis [Nov. 29] litterns sig-illo doinini Paris, cpiscopi unacutn quibusdam sigillis magistrorurn in theologica facultalo sigillatas vidisso in hec vcrba , etc. Non ergo charta ipsa scd trnnscriptum tnntum officialis cst 29 Novembris. Chron. NicoL Glussberger in Analecta Ft'ancinc., II, 97 sq., -ubi siout npud Poekham et Baluzc dccst monso Novembri . Notnntur ibid, duo vidimus nnn. 1286 ot 1287. Baluze, Vitae paparum Avenion., II, 10. 1. Rauulphus do Hombloneria. Vide supra n 503. 2. Vide supra 11 395. 3. Nominator jam supra n18 416, 435. 4. Joannes do Aurelianis. Supra n 437. 5. Do duobus iatis vide Gudrard, Cart, de Notre-Dame, IV, 15; III, 350 ; IV, 205; Delisle, Cabinet des m$s., II, 152; III, 4, et Hint. litt. de la France, XXVI, 448. G. Cf. Gudrard, 1. c., IV, 118; Hist. I'M. de la, France, XXI, 298; Dclislo, Cabinet des mss., II, 143, 210. 7. Ejus oxstunt inter alia Quaest. theoloff., aim. 1273, 1274, v. g. in Bibl. nacion. Matrit. P. 37, in quibns jam. notatur, ens osse factas in vcsperis , in aulu , in di(3 . Do ejua sermonibus cf. Lccoy de la Marche, La chaire fran^aise, 2 cd., p. 83. Nominator ctiain de Torculari . Supra n 480. Obiit an. 1302, Jan. 26. Gf. Guorard, IV, 14. 8. Priori Pracd. et fr. Drocoiii de Pruvino doctor! thoologicae faoult. Mutornm fratrum Ordinum Parisicns. scripsit Honorius IV 30 Mart. an. 1282 (Reg. Vat. an. 1, cp. 247, fol. C711). Vide prnetorea Lccoy do la Marche, p. 501, et infra . 11. 9. Vide Stcphanuni de Salanhnco in Arc/uv f. Litteralur- u. Rirchengesch. d. Mittelalt., II, 207, n 31. Lcgebat Parisiis jam an. 1278. 10. Vide ibid. n 39, p. 210. Ejus saope montio fit in Bibl. imt. Paris, ms. lat. 3120; fuit accrrimus advcrsnrius Guillelmi de Mtlcon, episc. Ambianensis. 11. I. e. Lens (Pas-de-Galais). Ipsi, Drogoni supra nominato, Arloto aliisrjue ex Ord. Min, an. 1283 minister generalis Bonagratia fluapccta in dofltrina fratris Petri Johannia Olivi cxaminanda exposuifc. Chron. XXIV General. Glassbergcr, 1. c., p. 100. Archiv. f. Litteratur- u. Kirctiengesch., Ill, 416. 12. Alias Golyn . Vide n 511, alinca 1. 13. Gf. Bernardum Guidonis in Archiv, etc., p. 209, n<> 37 14. In Bibl. nat. Paris, ms. lat. 1472G, fol. 128, invcnitur cjusdem QuaestiO disputata an. 1281. An. 1285 iu miinslrum goncralcm. electus, moritur an. secjuenti. Jam ante 1 Jul. ejusdem onni Pariaiis celebratum cst Concilium cpiscoporum proptor candcm causam, ut apparet ex epistala Guillelmi archiepiscopi Rotomag. ct Guillelmi cpiscopi Ambianonsis npud Harlot, Metropolis Itemens., II, 579; et haec fuit prima congregatio facta circa illud ncgotium, et forte do ilia ctiam loquitur Honricus de Gandavo his yarbis : Super eadem questione a celu pluriwn episcoporum, utpoto XIII, quorum duo erant archicpiscopi, petitum fuit a collegiis magistrorum rcgentium -Parisiua in facultatibus tbeologie et dccretorum, quid ipsi sentirent . Quol. VII an. 1282, cpi. 24 (in ms. lat. 3120, fol. 10b). Postea forsitan aliqua Concilia provincialia sunt celebrata, si avcbiepiscopi voto arcbiopiscopi Rotomogensis et episcopi Ambian. in litteris laudatis apud Marlot 1. c. expresso reponderunt; mense Novembri tamen XV magistri Parisierises Parisiis congregati responsum supra relatum dederunt, quod iterum ansam praebuit ad litigandum, an etiam omnes magistri praosentes sigillarint litteras, ut liquet ex Quol. X qu. 1 Henrici de Gandavo, ex epistola episcopi Ambian. in Bibl. nat Paris, ms. lat. 3120, fol. 32^, ex scrmone Johannis de S. Benedicto.ibid. fol. 36*, et Qudtif-Echard, I, 405. Secundum Hist. lilt, de la France, XXI, 22, 553; XXV, 387, ct Langlois, Leregne de Philippe III, p. 245, an. 1282 vel 1283, Parisiis aliud Concilium (cujus tenor inter scripta Matthaei Flacii in Bibl. Wolfenbtlttel, cod. Helmstad. 743. 8 [818J, fol. 21, et apud Bulaeum, III, 465, partimque in cod. Bibl. nat. Paris, ms. lat. 3120, fol. 32*, asservatur) in bac causa congregatum fuit. Hoc tamen an. 1286 evenisse, in tomo II probabimus.

1283]

AB A N N O MGG U S Q U E AD PIIILIPPUM IV REG. FRANC.

597

Oil. Taxationes quaedam dornorum a magistris in tlieologla et in artibus civibusque Parisiensibus, ann. 1282 et i283 factae. Ann. 1282-1283, Parish's.

Anno Domini millesimo octuagesimo primo taxaverunt magistri in theologia Adam cle Gouly 1 , et Petrtis cle Vylarcheaus : Die jovis ante festum Sancti Petri in cathedra 2 , domum domini dementis, presbyteri de Issiaco, in platea Malberti, ante domum ad nassam : sex libras. Domum novam Sorbonistarum in claustro Sancti Benedict!, juxla magis novam, ad viginti libras parisiens., sicut anno preterite, taxamus. Domum magistri Guillermi de Gharleis, in vico Sancti Cosine, ante domum ad cerviun : quatuor libras cum dimidia. Domum ecclesie de Blesis, illam que est in medio in vico quo itur a porta Inferni ad Sanctum Jacobum : tresdecim libras. Die mercurii. Scole ad magnum Britonem, in vico de Attrebato : centum et decem solidos. Domum Droconis de Cachant, in magno vico, ante Sanctum Maturinum. Domum Domus Dei, juxta platcam vacuam in vico Petri Sarraceni : septem libras. Domum Guillermi de Seint Cuir in vico Serpentis, ante domum magistri Henrici de Verdeliaco, cum pratello, cum cellario, sine stabulis : decem et octo libras parisiens. Domum Johannis de Boigeval, in vico Sancti German! : quinquaginta solidos. Die jovis. Domum Richard! le Fenier, in vico Plastri : mi libras, x sol. parisiens. Domum Petri Alverniensis, in vico Sancti Victoris contra victim Alexandri Anglic!: octo libras. Domum heredum Guillermi de Poncello, in vico pavato, juxta domum Stephani de Moret : sex libras et quinque solidos. Domum magistri Hugonis cle Herinen, in vico pavato, cum stabulis : octo libras pro domo, et decem solidos pro stabulis. Domum magislri Yvonis, decani de Glicon, ante domum comitum de Barro : sexdecim libras. Domum Thome potarii, in magno vico, versus Sanctum Jacobum, juxta domum episcopi Lyngonensis : octo libras et quindeciin solidos. Domum Ludovici Chanscon, juxta domum archipresbyteri Sancti Severini, ad longum introitum : vin libras. Domum duorum mutonum : vi libras v sol. Domum Guillermi died Giffard, supra domum ad Marmoses. : un libras v sol. pro toto anno. Domum Theobald!.. Britonis, ante Sanctum Ylarium : vin libras et dimid.

598

CHARTULARIUM

UNIVERS.

PARIS.

[1283

Scolas Thomae Flamangi, inter tres portas cum columpnis : XL solidos. Domum que fuit Domini Bernard!, presbyter! Sancti Nicolai, in vico Sancli Victoria, ante Serpentem : mi libr. parisiens. Domum magistr.! Jvonis, canonic! Sancli Melonis de Pontisara, in vico Suncte Genovefe : x lib. et dimid. parisiens. Domum Johannis, dicti de Sancto Martino, in .monte Sancte Genovefe, sub carnifi cina3. Domum Nicolai, died Le Mascon, ad garnetum, in vico S. Ylarii : vn libr. parisiena. Domum Nicolai imagerii, in vico S. Genovefe : LX sol. parisiens. Domum Petri Morelli, in magno vico : vm libras parisiens. Domum Stephani Point Larne (1'asne?) et inalris cjus : ex solidos parisiens. Domum Biche Lonbardi*, in vico S. Ghristofori : vi libras. Domum magistri Petri de Villa Blovana : vi libr. parisiens. Domum Guillermi de Seint Cuyr 8 , in vico Serpentis, per terrain : uovcm libr. parisiens. Domum Guillermi le Mareschal, in vico Nucimi, cum pratcllo tune celario, juxla domos Huguelini, servientis communis in decretis : LXV solid. Domum Johannis Berbette, in vico Sancte Genovefe, per terrain, cum celario, cum pratello : centum solidos parisiens. Domum parvam Sancti Stephani. Anno Domini MGG octuagesimo secundo, taxaverimt magistri. in tlioologiu frsitor Hugo de Billonio, de Ordine Predicatoruin; frater Allotus, de Ordine Minorum 8 ; et magistri quatuor in artibus; et burgenses Johannes Quidornoie, antiquior, Nicholaus de Ailysiodoro 7 . Domum nepotis episcopi Gaturcensis, in Buscheria, ad longum introitum : cenlinn et octo solid. Domum Ade de Attrebato, cum quinque cameris, in Guellandia : centum solidos parisiens. Domum Domus Dei, in magno vico, ad longissimum gracluin, in qua pcndct clavis pro signo : vi libras cum dimidia. Domum Stephani de Lyrnoges, clerici, in vico Plastri : centum et quinque solid. Domum Michaelis Fresnel novam, in magno vico, quantum ad istinn annum solum : octo libras. Domum Guillermi de Roseto, in magno vico, per terrain, juxla Hugonem le Convert, cum sex cameris : noyem libras cum dimidia. Domum scolarium de Sorbona, in vico Sorbonistarum, primam, in qua morantur clerici, a parte Sancti Gosme : x libras parisiens.

1283]

AB A N N O M C G U S Q U E

AD P H I L I P P U M IV

REG.

FRANC.

599

Domum quo fuit Mathei Rufi defimcli, in magno vico, cum quinqiie cameris : centum et dnodecim solidos. Donmin Theobaldi cisaoris, in magno vico : quattior libras parisiens. Doinum magistri Guidouis de Gravia, ante dommn domini Roberli de Torota, in cono : novem libras cum dimidia. Domum Theobaldi Brilonis, in vico Amigdalorum, cum quatuor cameris et celario et coquina magna : scptoin libras. Domum magistri Guidonis de Gravia, supra Sanctum Hilarium, ab opposite vici ad Gacabos, cum quinque cameris, cum coquina per terrain, celario, stabulis : dnodecim libras. Domum Malhci Lombardi minorem, in vico Furni, cum quinque cameris et una super eoquinam, sine cxpcnsa : centum el. decem solidos. Domum quo dicitur Guilleberli do Vouta, in vico Quadrigarie : quatuor libras et dcecin solidos. Doinum Agnolis do Gravia, in Guellandia, que dicitur ad Li plate pierre, cum quatuor camcris, cum pratollo, stabulis et expensa magna : sex libras et quatuordecim solidos. Domum Ilmvruu Lombardi, in vico Petri Sarraceni, que est contigua domtii quam inliabitat dictus Iloiiruuis Lombardus, que habet mi cameras : mi libras xvi solidos. Domum Yvonis Brilonis, condam canonici Remensis, in vico .Petri Sarraceni, cum quinque, camoriH ot cellario : vn libras. Domum magistri Joannis lo Savoner, in vico Petri Sarraceni, que habet tres cameras principalos, ot oolarium unum, juxta domum au degoteres* : c solidos parisiens. Domum Ado do Stupis, in vico Potatorii, comitis Masticonensis : vin lib. et x solid. Domum Gaufridi Latomi, in vico Potatorii, comitis Masticonensis, que est supra domum in qua idem Guufridus moratur, que habet quinque cameras : LXV solidos parisiens. Doinum Petri tie Glaustro, ad cornu, in vico de Bievra : vi libras v sol. Domum Giullormi de Bacia : c solidos paris. in vico Poreta." Domum inagistri Guillonni de Gandavo, in vico de Bievra 9 : IHI libr. et x solid paris. Domum magistri Remigii, in vico Sancte Genovefe, cum duabus cameris et cellario bono, ot coquina parva : dcecin libr. parisiens. Domum Noclli Latomi, in vico Sancti Hylarii, cum nn cameris et coquina : libras tres, solidos docem paris. Domum doiuine Johanne Pie d'o[e]i0, in vico ecclesie Sancti Hylarii, cum quatuor cameris et coquina : LXXVI solidos parisiens. Domum 11 chanonici Sancti Stephani, ante domum magistri Johannis Romani, ad longum introitum, in vico magno Sancti Jacobi, cum sex cameris, cum cellario et prato : novem libras parisiens. Domum Nicolai juvennis, in vico Bucherie : octo libras et quinclecim solid, paris.

600

CIIARTULARIUM UNIVERS.

PARIS.

[1283

Domum pitanciarii Sancti Jennani cle Pratis : LX lib. xn sol. in medio. Domum pilanciarii Sancti Jennani cle Pratis, in funclis super parvuin pontcm : viii libr. et quindecim solidos parisiens. Domum in vico novo do mini Johannis de Duaco : x libras parisieiis. Domum magistri'Gandiilfi, in civitate : centum solid. Domum Roberti le Seeleur, in vico Erambour de Brie : vni libras et x solid. Domum superiorem Alani juvenis, in maguo vico : vi libras et x solid. Domum Rogerii de Pratis, in .magno [vico] : pro vn libris pans. Domum Michaelis Flemengi, scilicet inferiorem, in vico'Sancli Ylarii : LX el. xv solid. Domum inferiorem Lamberti de Barro, in opposite cloimis inagistri Johannis de Magno Ponte, in vico Sancte Genovefe : xv libras. Domum inagistri Bertaldi.de Sancto Dyonisio 18 , in vico Plaustri : xn libras cl. diuudiam. Domum clericorum de Domina Nostra, in vico do Hucheia, cum cumoria nnlorioribuB juxta portam : xm libras parisens. et quinque solidos. Domum Sorbonistarum, ad loiigum introitum, anle palalium Teninnorum : xxnit lib. Domum Sorbonistarum in magno vico superiorem, que dicilur ad Mormecctos 1 * : octo libr. Domum inagistri Galteri de Ghanclelis, in vico Sancli Slopbani de Gressibus, cvmi stabulis : quatuordecim libras et quinque solidos.
Originate in Arch. Univera. Paris, tkeca IV, A. 18. e, diversis manihns scrip turn. Joni'dtiin, 11 25)3, ct La tdafc dG& logementz dans I'Unioersitd de Paris, in Excursions Mstoriques et philosophiques A travers le moyen dye, p. 250 a(j;(j. 1. Scribitar goli, gouly . Cf. 11 510, n. 12. 2. 20 Fchruarii. 3. Hie nrticulua in chnrtn inborlUiiH cflt. h. Vida Liore de la taille de Paris, p. 1 : Biclio lo Lombard. D. Vido supra. 6. Vide do i.stis supra n" 510. 7. Hie duorum burg-ensium sane nomina habcmus, minime igitur do fratro 0. Pracd. nomine Quidort agitar. 8. Sic in chui'tn, logondum voro videtur, auotoro A. Berty, aus dcus goteres , id cat ad duo atilliddia , in vico Sarrnucni. 1). Orig. : Urovia u. 10. In charta lapido manu primn, sed littcris la oxpunctis ot e supr. lin., cum giasscmalQ Pedia njisfil'i . 11. Desideratnr nomen cum spatio yacuo rclicto. 12. Supra n 488. 13. Marmosetos, In <uodam dooumonlo nnni 1284, mense Novembri, quod ad amortizationcm lerrae feoda]is do Roaeriis quum tenant scliolarea de Soi'buuu rospicil (Itfaflnittn Chartitl. episc. Paris, in Arch. nat. Paris. LL. 183, fol. 53b, Bulaeiis, III, 235) nominator donvua Guillcriai lo Hongro a in vico Marniosccorum. in civitate . Vide supra p. 597 in fino : Mannosca. .

512. Martinus papa IVmagistris et scholaribiis Parisiensilus de expensis Universitaiis.

1284, Martii 7, apud Urbem Veterem.

Martinus episcopus servus servorum Dei dilectis filiis magistris universis et scolaribus Parisiens. salutem et apostolicam benedictionein. Ad statum universilatis vestro pacificum conservandum opem debetis et operam vigilantibus studiis impertiri; tune eniin laudabiliter studendo proficitis et proficiendo studetis cum inter vos invicem voluntatuin viget idemptitas, regnat pax stabilis, perfecta caritas perseverat. Sane didicimus quod in expensis necessariis quas pro Universitatis vestre commodis ex jusla ct ralionabili causa

1284]

AB

ANNO MCG

USQUE

A D P H I L I P P U M IV REG.

FRANC.

601

fieri contingit interdum, nonuulli ex vobis contribuere pro sua vokmtate recusant, propter quod inter vos materia dissentionis et scandali crebrius suscitatur. Quia igitur in expensis hujusmodi singuli vestnun contribuere justitia exigente tenentur, et ad vestram speclare dinoscitur honestatem, ut super hoc non ingeratur a vobis aliqua difficultas, imiversitatem vestram rogaimis et hortamur attente per apostolica vobis scripLa mandantes quatinus singuli vestrum, qui duos solidos parisieiis. in communi bursa cum sociis in ebclomada ponilia, super contributione hujusmodi facienda sic ppompte ac. liberaliter vos geratis ut dissentionis- predicte materia, que posset non levia generare pericula, tollalur omnino vosque proinde possitis non immerito commendari. Nos autem, qui paterne sollicitudinis studio ad ipsius Universitatis statum pacificum intendimus ac tranquilliun, volentes hujusmodi dispendiis obviare, dilectis filiis .. abbati 1 et .. cancellario* monastcrii Sancte Geiiovefe Parisienais ad Romanam ecclesiam nullo medio pertincnlis Ordinis sancli Auguslini per alias nostras injungimus litteras* ut oimies tales ex vobis ad id moniLionc preinissa auctoritate nostra per cerisuram ecclesiasticam appellatione romota compclhint. Non obstanto si aliquibus a sede apostolica sit indultum quod interdici, suspcndi vel cxcommunicari non possint per litteras dicte sedis non facientes plenain et oxprcssam de indullo hujusmodi mentionem. Geterum illud quod ex hujusmodi contributione proveniet, per abbatem et cancellarium supradictos colligi volumus et collectum ,. rcctori Universitalis, decanis facultatum et procuratoribus quatuor nationum integre rcstitui per cosclein in ipsius Universitatis area, per rectorem, decanos et procurators predictos fideliter doponondum et convertendum per ipsos in solutionem hujusmodi cxpensaruni. Dat. apud Urbcm Veterem non. Martii, pontificatus nostri anno tertio.
in Ai'ch. nut. Paris. L. 270, n 21. Appendet sig-illum plumbeum. Pertinebat olim ad Arcli. Unirers. Apogrophuin mini 1318 in Avcli. Univora. Paris, theca IV. A. 18. a. Bulaeus, III, 463. 1. Arnulplio. 2. In littoris Martini IV, id. Murtii an. 1 (1282, Martii 15), nominatur fr. Gaufridus cancellarius S. Gonovofuo (Hog1. Vat. Martini IV, n 41, an. 1, ep. 127, fol. 39), q;ui verisimiliter adhuc an. 1284 officio cancellariae fungrebatur. 3. Vide n 513.

513. Martinus papa IV allati et cancellario Sanctae Genovefae de eodem argumento. 1284, Martii 7, apud Urbem Veterem,

Martinus 1 episcopus servus servorum Dei dilectis filiis abbati et cancellario.monasterii Sancte Genovefo Paris, ad Romanam ecclesiam nullo medio pertinentis Ordinis sancti Augustini salutem et apostolicam benedictionem. Ad statum Universitatis magistrorum et scolarium Paris, pacificum conservandum dicti magistri et scolares opem debent et operam vigilantibus studiis impertiri; tune enim laudabiliter studendo proficiunt et proficiendo student, cum inter eos invicem voluntatum viget idemptitas, regnat pax stabilis, perfecta caritas perseverat. Sane didicimus quod in expensis necessariis quas pro Universitatis 76 Chart. Univ. Paris. T.

602

CHARTULARIUM

UNIVERS.

PARIS.

[1284

ipsius commodis ex justa et rationabili causa fieri contingit interdum, nonnulli ex eis -contribuere pro sua yoluntate recusant; propter quod inter eos materia dissensionis et scandali crebrius suscitatur. Uncle quia in expensis hujusmodi singuli de universilate magistrormn et scolarium predictorum contribuere justitia exigente tcnentur, et acl ipsorum spectare dinoscitur honestatem, ut super hoc non ingeratur ab eis aliqua dii.ficultas, magistrps et scolares eosdem per alias nostras sub cerla forma litteras rogandos atten-te duximus et hortandos. Dantes eis nichiloininus in mandatis ut eorum singuli, qui duos solidos paris. in cominuiii bursa cum sociis in ebdomada ponunl, super contributione hujusmodi facienda sic prompte ac liberalitcr se gerant, ut dissensionis predicte maleria quo posset 11011 levia generare pericula tollatur omnino, ipsique proinde valoant non iinmerito commeiidari. Nos itaque paterne sollicitudinis studio ad ipsius Universitatis statum Iranquillum et pacificum intcndentes ac volentes hujusmodi dispendiis obviare, discretioni vestre per apostolica scripta mandamus quatinus omnes illos de Universitalc predicta qui duos solidos predicte monele in communi bursa cum sociis in soptimana prout premittitur ponere di.noscuntur ad contribuendum in cxponsis prcdiclis monitione premissa, auctoritate no s Ira per censuram ecclesiaslicam appellalione rcmota eogatis. Non obstante si aliquibus a sede apostolica sit indultum quod interdid, suspcndi vol cxcommunicari non possint per litteras dicte sedis non facientes plenam ct exprcssam do indullo hujusmodi mentionem. Geteruin illud quod ex hujusmodi conlributionc provcniot, per vos colligi volumus, et collectum rectori, cldcanis facultatum 1 et procuratoribus qualuor nationum per vos cum integritate restitui in ipsius Univcrsitalis area, per reolorem decanos et procuratores predictos fideliter deponendum et convertenduin per ipaos in solutionem hujusmodi expeiisarum. Dat. apud Urbem Vclerem non. Martii, ponlilicatus nostri anno tercio.
Apographum coacvum in Arch. nat. Paris. M. G7ft, 11 10. Vide supra n 512. 1. Martians IV conventui S. Gonovefae arnicitia crab conjunctus. In Necrologio ojusdom monuwtcrii logitar n<l v kul, April. : Anniversarium sancto record, domini Martini papc IV, pro cpo singnlis minis faciumlo dcdit nobis ij libi'tis parisicns. ad augmcntam pictanciarum . Bibl. S. Gonovefao, BB1, 422, f0l. 44.

514.

Officiates curiarum Parisians, notum faciunt Radulphum, episcopum Pans., provisovi damns if. Tliomae de Lupara concessisse facultatem LXXXV solidos paris. annul census in maninn inortuam ex nomndlis domibus percipiendi. 1284, mense Junio [Parisiis],

Universis presentes litteras inspecturis curiarum Pnrisiensis ac revcrondi patris domini Ancheri cardlnalis archidiaconi Parisiensis ofliciales salutem in Domino. Notum facimus quod coram nobis personaliter constituti dominus Johannes presbyter provisor domus pauperum. scolarium Sancti Thome de Lupera Paris, et predicti scolares, videlicet magistri Robertus de Ybernia, Stephanus dictus Caillot, Petrus de Maloforamine, Petrus
76.

1284]

AB A N N O MCC U S Q U E

AD P H I L I P P U M

IV R E G .

FRANC.

603

de Golubrio, Johannes cle Ainbianis el Yvo Brito, Gilebertus Portelance, Guillermus de Noyon, Johannes de Lexoviis, Jacobus Burgundus, Stephanus de Luyl, Johannes dictus Balle, Petrus dictus Doyle, Adam cle Suessione, Petrus cle Bosco Rogeri, Johannes de S. Lauduro, Radulphus Portelance, et Johannes dictus Albus-panis clerici, tarn nomine suo quam nomine aliorum pauperum scolarium Sancti Thome de Lupera Paris, asseruerunt, quod cum ipsi nomine dicte doinus haherent, tenerent, possiderent ac perciperent in terra, jurisdictione ac dominio reverend! in Chris to patris Ranulphi permissione divina Parisiensis episcopi census augmentatos sou reddilus infrascriptos, videlicet super quadain clomo sita in sellaria Parisiensi, que fuit quondam defuncti Johannis Nev'ellonis et quam tenet ad presens Gualterus de Broissellis civis Parisiensis, sexaginta solidos paris. annui incrementi census sen redditus ; item super duabus domibus contiguis sitis Parisius in FrigidoMantello inter domuin Guillelmi dicti Bonefille ex ima parte, et domum Guillelmi le Hiaumier ex altera, quas tenet ad presens Rogerus le Pelotier, sex solidos et novem clenarios paris. annui census seu redditus; item super qua dam doino sita Parisius in vico Frigid! Mantelli contigua ex una parte domui Grodefredi Turnerii, el, ex alia parte doinui Aymonis cle Grayo in censiva Sancti Honorali Paris., quam tenet Guillehnus dictus Aquainortua, quatuor solidos paris.; item super quadain clomo in Frigido-Mantello, que doinus quondam fuit Richardi Faguee, quam tenet Guerinus de villa Cereris lathoinus, undecim solidos et quatuor denarios paris. Item super medietate cujusdam doinus site Parisius in Frigido-Mantello contigua ex una parte domui defuncti Martini tegularii, et ex altera parte doinui Rogerii Ruffi Anglic! quatuor solidos paris. annui census sen redditus; idemque reverenclus pater dictos census seu redditus in in ami sua ceperat, quia nolebat predictos scolares nomine clomus sue Sancti Thome de Lupera Paris, predicte eos tenere ac percipere in manu morlua : tandem ad supplicationem clictorum provisoris et scolarium idem reverenclus pater pensatis utilitate et commodo ecclesie sue Parisiensis super hoc habito bonorum coiisilio dictos census seu redditus eidem provisori et pauperibus scolaribus Sancti Thome de Lupera ac domui eorumdem cluxit admortizandos in modum qui sequitur. Videlicet quod voluit et concessit dictus reverenclus pater, quod dicti provisor et pauperes scolares nomine dicte doinus sue ex mine in futurum habeant, teneant, et percipiant annuatim census sen redditus predictos sine aliqua coactione vendendi vel extra manum suam ponendi, retentis tamen eidem episcopo ac ejus successoribus Parisiensis ecclesie episcopis viginti quinque solidis paris. pro amortizatione predicta de preclictis augmentatis censibus sive redditibus habendis, recipiendis ac percipiendis ex nunc in futurum ab eodem episcopo ejusque successoribus Parisiensibus episcopis quolibet anno ad Nativitatem Domini super domo died Galteri cle Broissellis sita in dicta sellaria prout se comportat ante et retro. Hoc tamen salvo eicleni episcopo ac ejus successoribus Parisiensibus episcopis, quod si dicta doinus dicti Galteri processu temporis sufficients non esset, vel alias niinis honerata sive obligata pro dictis viginti quinque solidis habendis, reddendis

604

CHA.RTULARIUM UNIVERS.

PARIS.

[1284

et percipiendis super eadem, quod idem episcopus ac ejus successores Parisienses episcopi ad predictos alios omnes et singulos census augmentatos recursum habeant pro suis viginti quinque solidis annui census sen redditus predictis habendis et percipiendis ab eodem episcopo ejusque successoribus ecclesie Parisiensis episcopis anmiatiin, ut supradictum est. Salva etiam eidem domino episcopo ejusqtlo successoribus Parisiensis ecclesie episcopis in omnibus et singulis locis et censibus supradictis omnimoda jurisdictiono, justilia et dominio, et salvo etiam omni alio jure suo, ut dicebant iidem provisor et scolares coram nobis. Propter quod died provisor et scolares in nostra presentia personaliter constituti voluerunt et concesserimt spontahei nomine quo supra, quod diclus reverendus pater Parisiensis episcopus et successores sui ecclesie Parisiensis episcopi ex nunc in futurum dictos viginti quinque solidos paris. annui census sen redditus quolibet anno ad Nativitatem Domini habeant, teneant et percipiant absque alicjua conlradictione super domo predict! Galteri de Broissellis, prout se comportat ante et retro. Et si contingeret processu temporis, ut dictum est, dictam domum esse minus siiflicicntem ad solvendum sen percipiendum super eadem dictos viginti quinque solidos annui census vel alias dictus reverendus pater et ejus successores Parisienses episcopi impcdirentur, quo minus dictos viginti quinque solidos babere et percipere possent super dicta domo : voluerunt dicti provisor et scolares ac spontanei concesserimt lam nomine suo quam nomine dicte domus, quod dictus reverendus pater et sui successores ad omnoa ot singulos predictos census et redditus recursum habeant pro dictis viginti quinquo solidis annul census sive redditus habendis et per-cipiendis annis singulis tcrmino prodicto super predictis censibus sive redditibus in solidum et pro indiviso. Salva nichiloniinus, ut dictum est, et retenta eidem episcopo ejusque successoribus ecclesie Parisionsis episcopis omnimoda jurisdictione, justilia et dominio in omnibus locis et rebus predictia, ot salvo ctiain omni alio jure suo. Quam siquidein domum ipsius Galteri, prout sc comportat ante ct retro, ac omnes census sive redditus predictos cum omnibus juribus sibi et sue domui eompetentibus eidem domino episcopo ejusque successoribus Parisicnsibus cpiscopis pro premissis omnibus adimplendis legitime et Lenendis dicti provisor ot scolaron spocialiier obligarunt et obligates specialiter reliquerunt, ad quosciunque devoncrint pOHSOKRorcfl. Promittentes fide ab ipsis in manti nostra prestita corporali, quod contra premisaa vel aliquod premissorum per se vel per aliuin sen alios non venient in futurum, imnio omuitt et singula supradicta tenebunt inviolabiliter et fideliter adimplobunt, jnrisdictioni curiarum nostrarum se quoad hoc supponentes, ac renunciando per fidein prcdictam in hoc facto omni exceptioni et deceptioni doli mali, action! in factum, bcneficioque rostitutionis in integrum, omni consuetudini patrie cujuslibet et statute, et omnibus et singulis exceptionibus, allegationibus et defensionibus juris et facti canonic! et civilis, que contra presens instrumentmn vel factum possent in poslerum objici sen dici. In cujus rei tostimonium ad petitionem dictorum provisoris et scolarium sigilla curiarum predictarum

1284]

AB A N N O

M G G U S Q U E AD P H I L I P P U M IV REG.

FRANC.

605

presenlibus litteris duxiniua apponcncla. Datum anno Domini millesimo ducentesimo octogesimo quarto, mouse Junio.
Magnum Chart, episcopi Paris, in Arch. nnt. Paris. LL. 183, fol. 65. - Bulacus, III, 469. - In documento anni 1283, April. 30, opiscopus Paris, ooncodit deeano et wipitulo S. Thomae do Lupara facnltatem pcrcipiendi in manum mortuam centum viginti BOX aolidoB nnnui COUBUB.OX uonnulliH clomibns Parisiis sitis in vicis S. Thomae et Frigidi-Mantclli. Magn. Chan., I. c.t fol. 34. Bulcums, III, 408.

515. Responsioties magish-iJohannis do Malignes, procuratoris facultatis artium, Paris., oblatae summo pontificl at cardinalibus ad ca, yuae cancellarius Parisiensis, Philippus de Thoriaco, facultati artium apud sedem apas to lie a in oj>p osuera t. Inter an, 1283 et an. 1284, Qctob. 24,

Sicut vult philosopluiK, libro Metheororum, capitulo tibi docetur ventorum generatio et nutura, 11011 cst virtus nisi per Doum; ipse, nonnisi per quein virtus est, elementa, rei naturalis mixto inatorialia prineipia, ordinavit sic, ut circa terrain sit aqua, circa aquam aer, circa aerom ignis; nicquo ea. disposuit Oeua glorioaus et sublimis, sicut in prememoralo libro scribit philoMophus. For puram Imjus dispoaitoria bonitatem est fixio omnis intclligcntio; nain Hocunduiu t[iiod scribilur in una propositione de Causis\ omnis intelligcntic fixio csl per honit.alcm ptirain quo est prima causa. Hanc primam causam debemus concodero uiiain esse at! o.tornani; nam seoundum quod de ea XII0 Metapliysice scribitur, unua est Deus, ctcrnus, in fino nobililulis ot gaudii. Hanc etiam ratione sue substantie et nature, omiiciu cogilalioncin, niodilatioueni ac sensuin auperantia, debemus concedere inenarrabilein oxislore; mini sicut vult actor de Causis in sexta sui libri propositione, prima causa caret oinni nnarralionc; que, licet in oinnia producendo quedain producat in esse per media, pliiH indtiit in effcctum quam cause medie; nam in prima propositione libri promomorati scribitur quod causa primaria plus influit in efTectum quam causa secundaria. Inter eflbctiiH medialo prodtictos a prinio principio, homo est effectus nobilior, quod ex ejus forma comprobatur, quo licet a parte pi-incipii eternitatem non babeat, a parte tamen finis est perpetua ac otorna. Isla bominis perfoctio uata est sen creata scientiis et virtutibus imporfticta; nain Hecumdiim quod in torcio de Anima* innuit philosophus, anima nata est tanquam tabula rasa, in qua nichil est dopictum; quod prim urn omnium principium forte ad hoc facore voluil, ut homo naturulitor scientiam desiderans, in suo tali desiderio, labore studioso' sacialus, de ipao cognitionem acquireret et ipsius notitiam haberet, sicut sui et omnium conditoria. Ut aiitem cognitione jam dicta investiretur humanus intellects, provisor circuinspectus Deus ipse homini providit de virgulto, prope cujus medium fontem apperuit cgrcgium, in quatuor derivatum rivulos, aquam in suo orificio conservantem, qua sue plantule irrigate fructum afferunt informantem intellectum humanum in cognitiono sui ot omnium crcatoris. Virgultum est Parisiensis civitas; hujus autem fons est magistrorum ot sc.holarium univorsitas; orificium fontia aunt ibidem actu regentium

606

CHA.BTULA.RIUM

UNIVERS.

PARIS.

[1284

ora; aqua orificii eoruindem documenta; plantule virgulti, sophiste ceterique rcgentium auditores; rivuli sunt quatuor facilitates : artistarum, medicoruiii, canonistarum, necnon theologorum; prima quarum in ordine docendi et addiscendi est facultas artistarum, in cujus partibus quicumque sufficienter eruditur, habilis redditur ut capacior sit doctrine et saporis aliarum facultatum; eruditus enini in phylosophia naturali, ea que medicine sunt lucidius apprehendit, cum ubi est terminus considerationis unius istarum, sit alterius inceptio : quoniam sicut dicit philosoplius, ubi finit consideratio philosophic!, ibi incipit consideratio inedici. Isla medicorum facullas nobilis est 'rivulus, quia cum ejus aqua quis potatur, mirabilis unio, puta sue intellective incorruptibilis cum corruptibili corpora, conseryatur diutius, potu illo suo egrotanti corpori medicamina trihuendo. De parte facultatis artistarum que dialetica dicitur, quis doctrinam accipiens per sophystice documenta vulgi deceploria yitat; per ea que topiche, inquirit quid verum et quid falsum; libro enim Thopicorum scribitur quod dialctico, cum sit inquisitiva yeri et falsi, ad omnium methodorum principia viam habet. Hoc autcm cognoscere credinuis valere ad canones, cum canonum scientia doceat quod jus turn est in causis secularibus et ecclcsiaslicis. Ista facultas est egregius rivulus, cujus linpha sunt jura sanctorum auctorilatibus informala. Facultas etiam artistarum pro ejus morali parte in moribus non tan turn instruit, sed habitual intellecturn; dixit enim philoso*phus, quocl moralis scientia non est speailalionis gratia : non enim est ut sciamus, set ut boiii fiamus. Set quantum est, ex ipsa melaphisica instruitur intellectus in universali cognitione Dei, et cujuslibet subHtanlie separate. Per primum istorum, animus hominis habituatur in moribus seu virtutibus, quod proficit ad theologian! que meretur nomen sapientie, quoniam sicut actus precedit potcnliam, sic mores et virtutes via sunt ad sapientiain. Per secunduin istorum, ducilur intellectus hominis in cognilionem Dei tmiversalem; in quibus duobus per theologiam, inter ceteras facilitates suppremam, speciali inforinatur riolitia et habitu. Hec theologia est rivulus spiritualis ceterisque snppremus, cujus unda inbibitus obhorret vida, speculatur supprema, ex delectatione illius speculacionis cathegorizando ferventi dcsidcrio verbum Christi. Probatuin est ergo, ac etiain declaratum, quod quicumque in partibus facultatis artium suffi.cienter eruditur, habilis redditur, ut capacior sit doctrine et saporis aliarum Iiicultatum. Iste fons in agro Parisiensi orificium faciens est, ad quern cle Dyaborigenes, Dyaboristenes, Dyarrifeos, ceterisque mundi climatibus affluentes, ibidem aquain sapienlie hauriunt; et tanto, pater sancte, debet plus vestra Sanclitas enili ad istius fontis custodiam, quanto Parisius ilium aperiri voluit Deus, per quern facta sunt omnia, cujus locum tenetis in terris; et quanto novistis, per doctrinam ibi sumptam, os vestrum et ora regentium ibidem ac qui rexerunt, corda lapidea inducere ad culturam ecclesiastice discipline. Et vos, patres reverendi, luce sapientie refulgentes, vestris paternitatibus, in vobis vel in amicis vestris, ab Universitate Parisiensi administrata, inultum debetis eidem assistere, defensando ipsam eandemque nutriendo, porrigentes sinistra contra earn de vestro medio

1284]

AB A N N O

M C C U S Q U E AD PIIILIPPUM

IV

REG.

FRANC.

607

expellendo, quoniam ctsi aliqui siut vobis amici ratione cujuscumque ecclesie, magis amicam vobis debelis Parisicnsem Univcrsitatem reputare. Que recipitis ab ecclesia sunL bona teniporalia pulricla ac etiam fetulenta; que autem ab. Universitate, sunt spiritualia, incorruptibilia, ac eterna, puta Dei cognitio et alia; ista autem bona sunt aliis preferenda. Item, Universitaa quo atntuit et ordinal, non tantum ex unius deliberatidne sed piurium et diligonti; et idoo constituunt magislri Univers.itatis Parisius ex bona ratione que, tamquam imi soli, non apparet cauccllario Parisicnsi. Vidcut ergo veritatem, que Parisiensi cancellario oecullalur; habonl ergo vcrilalem pro se inagistri de Universitate, quam veritatem debelis pro celeris amieis honorarc. Nam sicut vult philosophus, libro Etliicorum\ capitulo illo ubi reprobat opinionem eorum qui felicitatem ponebant in bono ydeali, ambobus entibus amicis, pliilosopho etveritate, sanctum est prehonorare veritatem. Et alibi scrip turn est : Amiens Socrates, sod magis arnica veritas. Pater saiicte, ne propter ea que ex parte Parisicnsis cancellarii porrccla sunt, vestre Sanctitatis animus contra nostrum facnltatem concilotur, ad oa rcspondcbo et ad ilia que tangunt Universitatein, quatenus in nostram redundant faiuillalcm, dum lamen hoc proccdat de vestre libito Sanctitatis. Kx parle oancollarii Parisiensis porrccta sunt multa sub hac serie; nam primo porrecti sunt quidam articnli, in quibus idem cancellarius nititnr declarare lacullatein artistarum Parisius deporire; secnndo alii, in quibus asserit se a facilitate gravatum esse, inserendo ibi quedam do sj'gillis, quibus utuntur qualuor nationes facullatis predicte; tercio recital quedam Klalulu quo dicil, OSKO acla contra potcstalem suam et poteslatem reverend! patris Parisionsis episcopi. El, ad isla rcspondebo per ordinem, lianc proteslalionein preferens, ne mco uegligcutio aliquid imputctur, quod ea que dico, cum non aim consultus meos magistros, dico laiil.um ad informandum queincuinque mearum responsionum auditorem super vorilalo quam novi circa proposita, nolens propter eas, si quid minus sufficienter dictum invcnifitur in eisdom, contra facultatem predictam aliquod prejudicium generari. Ad illos articulos in quilms nititnr predictus cancellarius ostendere facultatem deperire, respondeamus. Cum dicil. idem cancellarius quod deperit facultas artium propter multos dofecttis ox parle magistrorum, dico quod in lemporibus moclernis inagistri predicte facultatis sunt vile laudabilis, lioncste conversationis, eminentis scientie, et viri studiosi, continue legontcH ad sui et audilorum suorum utilitateni; Non ergo deperit facultas artistarum proptcr dcfoclus inullos ex parte magistrorum; sed si depereat in posterum et ad presena, hoc est propter libortates facultatis quas preter rationis moduni dictus cancellarius nititur auflerre facullali. Gum dicit idem cancellarius postea quod magistri non legunt nisi unam Icctionem, legendo una die rle uno libro, et alia die de alio, ista ratio cancellarii non est dcmonstratio ad ostendcndum facultatem deperire; credimus eniin sic legere esse utilius scolaribus quam alilor, quoniam pueri doctrinain recipientes in una materia, antequam habituali sint in eadem ox repetitione sequente, suam doctrinain amittimt; ad quam repetilionem non possunt, cum lecto de uno libro, eisdem immediate legilur de alio; el

608

CHARTULA1UUM

UNIVERS.

PARIS.

[I28'l

in modernis temporibus, plus legituv eis de uno libro qusim nnliquilus oisdom legerottir, simul eis legendo de duobus. Ad secundum articulum, cum dicit idem cancollarius quod magislri nichil disputant, dico, pater sancte, quod magistri predicte facullatis disputant in diobus diaputabilibus, reputatis disputabilibus, secundum ordinationem facultatis factain a tomporo a quo non extat memoria, per eosdem in aliquo non inutatam. Gum dicit postca idem cancollarius quod vix de trecentis disputant sexvel octo, cancellarius, salva pace sua, non vidctur bono scire suam dialelicam, cum in infamatoriis que porrigit, dicat ropiignantiu posito. Facil enim contra documentum Aristotilis nobis traditum in principio Thopicorum; dicit cmiin idem Aristotiles, quod nos disputationem sustinentes, nicliil repngnanw doboimiR dicoro; huic documento non providens cancellarius, volens dispularc contra facilitate in, in quo minus consulte agit, asserit in suis jam dictis verbis, trccentos ease rcgontes in facilitate; et in sequeiitibus suis verbis assent, quod non simt nisi sex viginti magistri rogcutOB in facilitate; et sic dicit repugnantia. Ita tarn en responsio melius baborot locum in soquontibus quain hie. Gum dicit idem cancellarius quod nostri magistri non habent nisi deceni et octo sophysmata, et quod faciunt portare sua sophysmala, quod est alias inaudituin, salva pace sua, non bene dicit; nam in hoc cancellarius repulat nosti'os modcmos nmgistros ignorantes seu negligentes; qui tamen sunt intelligentes, subtiles ot provccti, qtwniutn inter eos inveniuntur modo plures boni philosopbi quain invenircnlur dialelii'i in suo tempore. Et forte dicit hoc cancellarius, credens eos facere illud, quod ipaoinct forln faciebat in suis temporibus. Nee magistri nostri modo sunt otiosi : imino, si unquam benu lectum fiiit vel disputatuin in aliquibu-s Iransaclis temporibus, isti actus modo a noHlrin magistris melius exercentur; et ideo ex otio non vacant luclis tassillorum, liixuriis, nee aliis enormibus que eis imponit cancellarius; imino suht-justi, continontes ot itti stricto conscientiB et bone, sicut ipse. Nee ipse discrete agit in talia iiifuinatoria propouondo contra tantam inultitudinein, quanta est multitude magistrorum de facilitate artium, cum nee talia deberet proponere contra unum; nomen enim bonum et fama sunt thesaurus, cui thesaurus divitiarum est incomparabilis; nam secundum quod alibi scribitur 5 , inoliiiH cst nomen bonum quam divitie multe. Istud autem nomen bonum, sine ratione ex parte niagistrorum, nititur cancellarius, quod non potest, eis, sicut indiscretus in hoc et i'atuus, auferre. Ad tercium articulum dicimus quod magistri nostri non locaiit suas scolas precio totius anni; quod tamen dicit cancellarius. Imino statutum est in facilitate' quod magister, per juramentum, pro precio scolarum, a determinatoribus non recipiet nisi duas partcs de precio scolarum totius anni, sit ibi unus determinator sive plures; et scolares cum recipiuntur in examine determinatorum, jurant quod 11011 solvent nisi duas partes precii scolarum totius anni; et ad utilitatem determinatorum, quod non solebat fieri, ordinatum est, et hoc jurant determinatores, quod non habebunt cereos; quos tamen habere solebant,

MCC

AD P H I L I P P U M IV REG, F R A N C .

609

Gum dicit idem cnacollariua quod magistri faciunt determinare pueros nicliil scientes, dieiimiH quod in hoc non est sibi credendum, cum ipse non examinet eos, nee aliquis ex parle ojusj noc debol hoc facere, quondam nostri magistri sunt in possessione hujus, et niolius possunt accipere experiinehtum de sufficieiitia vel insufficientia scolaris bacallarii quam ipso. Ad quarlum arliculum dicimus quod bacallarius habens licenfiam sub uno magistro, non poh'sl, incipcrc sub alio7, si ilium possit commode habere. Et hoc fuit factum, ut magisler prohoat loalimonium do Hcentia bacallarii, quoniam quidam magiie fame in rotroaclta ianiporibus quosdam qni non erant licentiati fecerunt incipere sub quodam qui nicliil scibbat do li<*eiitiu vel non liccntia eorum; et ideo statutum est illud quod dicimus, ut HI iatvtum consimilo dccctero inveniatur, quod puniatur magister tenens principiurn, et buucllarnw iiuupicus. Kt ai ita lit quod magister aliquis se absentet, propter illud quod (licit enmuillarius iu illo arliculo, quod tamen non est visum, remedium habent ad hoc baco.llarii : num si nin^ialcr so absentet, non possunt inagistrum suum habere comode baccllarii ipi; pnamml ct'go, secundum formam statuti, sub alio quocunque incipere. Ad quinluui arliculum, cum dieit cancellarius quod nostri magistri non legunt nisi pro pnrunia, crodiniufl quod nostri magistri legunt pro sui et scolarium utilitate. Et si aliqui provticti qut nou babonl bona patrimonialia tanta quod possiut se ad alias facilitates trnn.sferro, fticul vcllout inulti boniqui sunt in facilitate artistarum, nee taiita unde habeant pcrfooto victuulin, nisi lucrcntur, vult cancellarius quod tales legaiit pro nichilo. Si vellet hoc, debftfiU is adiniiUHtrare victualia, quoniam sine victualibus impossibile est hominem aliquod bomiui fuocrc, quulocumque fuerit, seu operari; quoniam, si-cut vult philosophus in Hbro tithicomm, impossibile est bona operari indigentem entem, hoc int.elligendo esse inipOHHilnlc Hccunduin cursum humane nature, que propter continuam sui humidi intrinseci (fapfinlitioncm ogot alimentali refectione, sicut philosophus videtur hoc in secundo dc Anima inuncro. Et dico quod nostri magistri pro lectura nicliil plus recipiunt quam de hoc rcoipicbatur in rctro'actia temporibus, in quocumque fuerit libro. Ad illud quod dicit idom cancclluriuH, quod nostri magistri non iiniimt suos libros, mendacem in isto se pvobal. p.anr.ullarius per rolationca quas ipse facit inferius de statutis facultatis, in quorum altopo rontinolur quod iringistri illos libros quos incipiunt fmire tenentur. Acl Bcxtum artioulum dicimus quod nostri magistri non faciunt rectorem, nisi secundum ilium vium quam vos, pater sancte, ordinavistis in hoc tenendam pro temporibus cujusdatu quondam vcatre legationis8. Ad illud quod dicit idem cancellarius postea, quod ex tUscordiH orta pro olectione unius procurators cessatum est per medietatem unius anni, adducens vostram Sanctitatem in attestationem hujus seu recultupun, non recolo, pater aancto, quod vos vidoritis per tantum spacium temporis cessatum fuisse in facilitate noBLra propter jam dictum; verum est tamen quod seinel cessatum fuit propter hoc per qumdcnain, vel circiter; tune tamen non regebam nee rexi usque ad longa tempora poatea. Chart. Univ. Paris. I.

610

CIIARTULARITJM

UNIVERS. PARIS.

[1284

Ad septimtim articulum dico quod si essent aliqui confederati inter se in quacumque natione ad faciendum examinatores apud Sanctam Genovepham in intentione extorquendi pecuniam pro licentiis, non auderem dicere quin isti essent (de inedio tollencli; et si essent aliqui, cancellarius Parisiensis ecclesie bene faceret in eos nominanclo; et si facultas cognosceret tales, isti per facultatem essent perpetuo de facilitate expulsi; et per facultatem si essent inventi in hoc culpabiles, essent infames promulgati. Nee credo quod in facilitate sint aliqui tales; immo illi fuerunt examinatores facti apud Sanctam Genovepham, et coram facilitate jurat!, qui in examine inferior!9 alias audiverunt, videlicet in examine Beate Marie, non re[s]persi, nee in uno examine nee in alio, aliqua infamia. Gum elicit postea cancellarius quod vix potest aliquis obtinere licontiam ex parte Sancte Genovephe, nisi pecunia mediante, sic loqui est redarguere facultatem totam, que ibi ponit examinatores, de symonia, et caucellarium ejusdem ecclesie qui tain en est vir Justus, in oflicio examinationis et aliis suis factis Deum habens pro oculis, et ila fidelis in examine et aliis, sicut magister Phylippus de Thoriaco, cancellarius ecclesie Parisiensis. Hoc lamen, pater sancte, non porrexisset, nee etiam vestre Sanctitati porrigi fecisset magisler Philippua de Thoriaco, cancellarius Beate Marie, nisi intenderet per infamatoria, que porrcxit sen porrigi fecit, vestram Sanctitatem inducere ad hoc, ut Sanctitas vestra facultatem, magistros facultatis et examen Sancte Genovephe pro infamatis haberet; in quotl procurando injuriatus est facultati, adeo quod non posset super isto condignam faccre cmendam in facultati tradendo mille marcas auri, cum facultas et magistri facultatis vellent de suis et bonis facultatis tantum et plus pocius amisisse, quam quod talia infamatoria fuisseiit contra eos, vestre Sanctitati, in presentia patrum reverendorum dominorum cardinalium, ex parte prenominati cancellarii porrecta. Propter quod, pater sancte, vestre supplico Sanctitati, quatinus pre die turn cancellarium compellatis ad reddendum predictam pecunie summain facultati in emendam dicte injurie; quod peto, sicut facultatis procurator, nomine facultatis. Et quia hoc non sufficeret ad emendam super tanta injuria quanta cst per euin tanto collegio, quantum est collegium artistarum Parisius, irrogata, peto ultra hoc nomine facultatis et pro facilitate tdnquam procurator ejusdem, magistral!! Phylippum de Thoriaco, Parisiensem cancellarium, omni dignilate et beneficio quo ad presens habet et in posterum habiturus est, perpetuo privari. Ad illud quod dixit idem cancellarius postea, quod non sunt modo in facilitate centum et xx magistri, licet ipse verum dicat in hoc, sicut credo (nam sunt tot vel circiter), in hoc tamen dicendo repugnans est suis dictis prioribus, quemadmodum prius declaratum est. Gum dicat idem cancellarius postea : Item hoc anno fecerunt magistri artium, etc. , dico, pater sancte, quod magistri nostri nichil faciunt circa hoc acf extorquendum pecuniam a determinate rib us; nee ignorantibus pueris conferunt licentiam determinandi; nee de hoc potest esse certus cancellarius propter rationes superius dictas. De f sex esse in scolis ad determinandum non recolo, set de quatuor vel tribus; et in verilate
77.

1284]

AB

ANNO

MCC

USQUE

AD P H I L I P P U M IV

REG.

FRANC.

611

credo quod tot oaao in acolia ad daterminandum non est bonmn; et si magiatri nostri non ordinaverint aliquid circa hoc, aliud ordinabunt. Ad illud quod dixit postea cancellarius, quod quidam determinant hora priina, quidam in meridie, etc. , dico quod verum est; set hoc fuciunt dolorininalorea in inceptionibua auarum determinationum; quod permittitur eis, quia in antiqnn forma quaiu jurnut determinatores continetur quod quilibet debet incipcre (Ictcrminure infra cliom marlis post brandones 10 ; et quia omnes non poterant incipere infra illud tempus in honorabili societate, que est eis necessaria in inceptionibus sue determinalionis, illud jurainoiUum commode servare non poterant; et ideo ne periculum aniino iiuuirrcrcmt circa illud juramentum, permissum est eis ex dispensatione facultatis, quod ipai in imieplionibus sue doLerminationig teneant horas jam dictas; in residuo autem Quadragesima, dulermmatur post prandium. Ad alia contenta in illo articulo responstim est pen- suporius habila. Nune respomUmdum csl ad gravamina que dicit cancellarius Parisiensis sibi inferri ab arlislis. Cum (licit ranccllarius Parisiensis quod artiste primo gravant eum in hoc quod statucrunt quod uullua posait incipere in artibus, nisi determinaverit; dico quod in hoc non dehol caiicellariitH vupularo sc esse gravatum, quoniam cancellarius, qui quondam cxivit do iarultallH groinio, diligcre debet utilitates scolarium facultatis. Utilitas autem coruin csl quod ipsi dcltsmunenl, propter multa : quoniam ipsi, artati ad studium propter dolnnninalioncs anas, cvilaut olia, acuimt ingenia; et cum ad eorum determinationes vcniant viri valonlos t diMcroli do singulis facultatibus, magnates, pula, aliquando archidiaconi, rantorea ot prcipoKili occlesiarum cathedralium, et alii multi, coram illis loquendo acquirunt loquendi audaciam 1 1 que necessaria est artiste, magnatum notitiam per quam aolobant ad bouolicia occlcaiaatica proinoveri. Iterum veniunt ad hoc quod sciunt per hoc BopliiHniata diveraa probaro, ct in probatione respondere communi responsione ad eadem, ad vorilatcH oorumdeni el. distinctiones arguere. In quibus cancellarius, pro tempore editionim illius slaluti, dicol)at noatroa scolares deficere, etiam illos quos ipsum oportehat in examine inferior! expediro, sicut dicebat-cancellarius, vel omnes refutare, cum in jam dictifl omnca invonirentur defidcntoa; quod valde verecimdum erat. Propter quod cancellarius, pro illo tempore, noatria magistris supplicavit, et pluries, quod, pietatis intuitu, super hoc apponerotur conailium, Magistri regentes in facilitate considerantes quod tan to dofcctui hncollariopum non polcrat adhiberi medela nisi per delerminationem, statuerunt quod nullus rccipcretur ad incipicndum nisi determinaaaet Parisius vel alibi in studio, ubi CBHcnt duodecim regentes in actu"; nee magistri per statutum intendebant, nee adhuc Inlondunl ad hoc urtare canonicos cathedralis eccleaie Parisiensis; et ideo nichil est factum contra libertatem Parisiensis ecclesie, licet hoc dicat cancellarius, nee in hoc r . , 1-1 t , i K i i oca si sun-mum factum est. contra libertatem cancellaru. cWI si statutum esset cruod ipse cancellarius non ^ j . ahquos hcentiare, niai. dctornnnaBseJit, forte in hoc facultas contra eum ordinasset; j ,. ,. .. . -, <rt ^i 0 Rqent iuiio.* posaet . . I , taiuen non confiteor, nee dnlueor. Set cum expeditio bacellariorum, quoad inceptio. rmt*nr oet uum c. ^ Pl quod n r
5

612

CHARTULA.RIUM UNIYERS.

PAIUS.

[1284

nem, solum pertineai ad facultatem, cui facultati tenentur jurare bacellarii super multis statutis, nee aliter reciperenlur ad incipiendum, nee unquain recepti sunt, qualitercmnque essent a cancellario licentiati, et hoc habet facultas de consuetndine approbata, et est in possessione hujus : magistri predicte facultatis in statuenclo quod nullum reciperent ad magisterium nisi determinasset, nichil fecerunt contra libertatem cancellarii. Gum dicit cancellarius postea, quod hoc est conlra consuetudinem hactenus observatam, hec deelarans per hoc qtiia a tempore, a quo non extat inemoria, semper inceperu'nt bacellarii in examine Beate Marie licentiati, sive determinassent sive non, dicimus quod per hoc non probat cancellarius aliquid esse actum contra consuetudinem nee consuetudines; mini in optione facultatis artistarum semper fuit tales recipere vel non recipere, pro sue voluntatis libito, sicut declaratum est. Gum elicit idem cancellarius quod hoc est contra Deum, propter bonos qui veniunt de Oxonia et aliis partibus remotis, quos non liceret detorminare; ad hoc responsum est per precedentia. Quoniam illi de Oxonia, si determinavcvint ibi, non coguntur Parisius detcrminare, sicut declaraluin est superius in recitatione forme statuti; si non determinaverint, non est bonum quod habeant majorcm libertatcin in Pnrisiensi studio, quam illi qui ibidem diu fuerunt; et quanto meliores sunt, tanto nielius et subtilius determinare possunt. Et ideo bene decet eos Parisius determinare, si alibi non determinaverint, cum bene et subdliter et laudabiliter possint hoc facere. Gum dicatur postea quod hoc est contra litteram domini pnpe' 8 in qua conlinetur, secundum quod asserit ilie cancellarius, quod ipse facial examinari bacellarios, et, quos invenerit dignos, licentiet, nee fit ibi mentio de eorum determinatione; dicimus ad hoc quod hie nichil cat factum contra litteram, cum per statutum, sicut apparet per formam statuti superius dictam, non artetur cancellarius ad hoc quod aliquem non licentiet nisi deterniinaverit, recipiat si sibi placet, et licentiet illos qui non determinaverunt. Licentiates modo debito et solito secundum consuetudinem approbatam, et per ilium modum in cujus possessione facultas est super isto, facultas reputabit illos licentiates; et sic ex illo statute nichil factum est contra litteram predictam. Quantumcumque lament aliquis licentiatus fuerit sub observatione condictionum que in licenlia conferenda observari debent a cancellario, ipsum tain en ad magisterium non recipiet facultas nisi juraverit se determinasse, quod statutum est in facilitate, et alia que tenetur jurare quilibet incipiens, quantum cum que fuerit licentiatus, antequam ad magisterium recipiatur in facilitate et per facultatem; et propter hoc nichil factum est contra litteram domini pape, sicut visum est. Item, in hoc quod cancellarius dicit, quod magistri nostre facultatis, in statuendo quod nullus reciperetur ad magisterium nisi determinasset, fecerunt contra litteram domini pape cum in ea nulla fiat mentio de determinatione, in hoc dicendo cancellarius interpretatur litteram domini pape, quod facere non deberet. Item, determinatio est unus honorabilis gradus attingendi magisterium, et utilis scolaribus propter rationes superius adductas. Hunc autein gradum cum omnes dimitterent, accipientes exemplum propter quosdam qui licen-

1284]

AR

ANNO

MCC USQUE

A D P H I L I P P U M IV R E G .

FRANC.

613

tiabantur absquc eo, quod cleterminasscnt, et ita dimiltebant, quod fuit inventus a annus in quo per tolum non orant LX determinates : nostri magistri subvenientes huic lapsui facullatis orclinavenmt quod millus ad magisterium reciperetur nisi determinasset; quod facoro potuorunt, quia cujualibet collegii est posse statuta facere et ordinationes ad sue honcfltatia ac honoris conservalionem. Item, magistri habent de consuetudine approbata a lemporc a quo non extat memoria, quod .possint statuere in his que credunt esse utilia fiicullati; ad lioc etiam habent posse per litteram domini pape Gregorii bone memorie, quanlum ad illain clausulam quo sic incipit : Geterum ubi non est ordo, facile repit horror ", in qua conlinotur exprcsse quod magistris conceditur potestas faciendi statuta ct onliualioiiOH do niodo ot hora legendi et disputandi, qui et qua hora debeant legere, et circa alia inulla dalur magistris potestas ordinandi et statuendi, que ibi expresse continciiUir. Kt sic nichil fcconmt contra litteram domini pape magistri nostri, cum per litteram illain concedalur CMS polcslas ordinationes et statuta faciendi, quemadmodum visum ost. Cum dicit poslea idem cancellarius quod hoc est contra juramenta magifitroruin, in hoc, pator Handle, cancellarius imponit perjurium nostris magistris; et propter hoc in cumiiHlain IHIJUH ot aliorum per que ipse infamat nostros magistros apud vestram Snnclilatom ot dominos oardinalos, quod facere non deberet, peto in emendam. hujus injurio, por magislrum Philippum do Thoriaco Parisiensem cancellarium facultati et niagiKlriH noslro faoultails irrogale, predictum magistrum Philippum in inille marcis auri ('.onckunpnari, cum facultas c.l; magistri facultatis vellent pocius de suo et bonis facultalis tanUim niniHisso, qunin quod prcdicta injuria esset eis irrogata per predictum magistrum Philippum. Kt quia hoc nichil osset in emendam tante injurie, peto ultra hoc, tanquam faoullatis procurator, nomine dicte facultatis, ipsum predictum Philippum omni dignitate et bonoficin que habct ad prtiscna, et. habiturus est. in posterum, privari. Gum dicit postea idntn oanccllariuH quod in licentia recipienda jurant bacallarii quod nichil facient contra libertatcin ocoloRi'o ParisionsiH, bone credo, pater sancte, quod ipse nititur ad hoc, ut hoc juramcmtum et mtilta alia illidla baccllarii prestent. Credo tamen quod ipsi hoc non juraiit; ot proptor hoc, ruin cancellariuB non faciat hoc tantum, sed et quedam alia illicita (nam dispcnflat bacollariis do tempore, de etate, de libris; ex quo sequitur quod inaufllcionlPH ot non digni liccntiari per crassam gratiam expediuntur in examine Beate Mari, -sicut visum ost plurios), juxta hoc, supplico vestre Sanctitati, nomine facultatis prodicto ct mandate), tanqnam procurator ejusdem, quatinus cogatis, pater sancte, PariBieiiflein cancellariuin, ut, juramenta que bacellarii tenentur facere, recipiat in exaininalorum ppcBonlia, ot quod nulli de tempore, de etate, de libris non auditis dispenset, nisi por consoiiRiun examinalorum, et quod juramenta illicita et a facultate non ordinata, in secrcto ROU publico, a bacellariis licentiandis non exigat. Et cum dicit cancellarius postea quod tenor littoro domini pape est quod ea que conceduntur magistris Universitatis et bacollariis, cis concodunlur Ralva libertate ecclesie Parisiensis, occasione cujus scripture

614

CIIA.RTULARITJM

TJNIVERS.

PARIS.

[1284

nititur artare bacellarios ad jurandum quod servabunt libertatein ecclesie Pariaiensis : dato quod hoc esset in littera domini pape (quod tamen 11011 est verum, salva pace cancellarii, immo sunt ibi isla verb a et non alia pro Parisiensi ecclesia : Parisiensibus canonicis, libertate ac jure in. incipiendo habitis in sua manentibus firmitate 15 ), nee propter illnd quod ipse imponit littere domini pape, nee propler ilia jam dicta que continentur ibidem, cancellarius deberet bacellarios nostros cohere ad jurandum quod asserit eos jurare sen jurasse, cum non dicatur in litter'a, quod ipse recipiat juramentum jam dictum a bacellariis, nee per litteram precipiatur quod bacellarii hoc jurent. Facit ergo cancellarius, sicut probatum est, contra litteram domini pape, non nos. Et tamen, cum ipse incepit in artibus, juravit servare libertates Universitalia, ad quemcumque statnm deveniret; quoniam ipse et oinnes quotquot incipiunt et inceperunt in artibus, a tempore a quo non extat memoria, jurant se libertates Universitatis servare mo do qui dictus est in presentia omnium illorum, qui intersunt suis principiis10. Ab hoc juramenlo cancellarius Parisiensis predictus non est absolutus, et non servat libertates, quoniam ipse facit contra libortatem Universitatis, quemadmodum declaratum est superius. Perjurium ergo incurrit cancellarius Parisiensis, et non nos; et perjurus est, sicut declaratum est per precedentia; et in hoc, predictus cancellarius perctissus est illo baculo et eodem quo ipse volcbat inagistros predicte facultatis percnlere. Per jam dicta manifestum est quod idem cancellarius inlerpretatur privilegia ubi sunt planissima, et in hoc facit contra ecclesiam Romanam : ex quo per ipsum sectite sunt et sequentur abusiones; magistri autem de nostra predicta facilitate non faciunt lalia, licet hoc imponat eis, sicut in sequentibus videbitur. Ad ilia super quibus predictus cancellarius postea conqueritur, respondemus. Gum dicit primo quod de novo, ad instar alia'runi facultatum, artiste uUintur sigillis quatuor, uno quod fecerunt sibi fabricari nomine nationis Gallicorum, etc., dico quod verum est quod quatuor sigillis magnis utitur facultas : uno quod est nationis Gallicano, etc. Nee novum est hoc, immo in possessione istorum sigillorum et usus eorum est facultas predicta a tempore a quo non extat memoria; et obligatur per litteras illis sigillis roboratas facultas per procurationem magistrorum facultatis, quando incuinbit necessilas facultati predicte pro negociis ejusdem facultatis expediendis. Simile fit in qualibet natione pro negociis nationis; aliter enim aliquando non possent expediri ncgocia facultatis, nisi tales obligationes fieri possent. Nam et hac vice pro missione ad curiam inutuo recepit facultas a quodam suo amico xx librae turonens. pro meis expensis in curia Romana faciendis; nee erat facullas obligata, quando recessi a Parisiensi civitate, alicui nee pro modernis negociis nee antiquis in pluri pecunia : per quod declaratum est falsum esse quod dicit cancellarius Parisiensis, videlicet quod propter multas obligationes scolares subtrahunt se a studio Parisiensi, nee compellantur ad hcc solvenda ad que sub illis sigillis facultas obligatur. Ad illud quod dicit cancellarius postea, quod artiste nituntur interpretari privilegia, et interpretantur ubi aliqua, etc>, propter quas interpre-

1284]

AD

ANNO

MCG USQUE

AD

PHILIppUM

Iy

REG>

^C.

615

lationes multe perlurbationes proveniunt in studio Parisiensi, dicimus quod artiste non niluntur ad hoc; nee proptor oorum inteppretationem perturbationes proveniunt nee provenorunl in studio. Soil ipao interpretatur ea, sicut declaratum est superius; ex qua suu inlorprelalionc polcrunt provoniro per predictum cancellarium perturbationes in studio Parisiciisi, nisi Dona, omnium depositor, et vos, pater sancte, qui locum ejus tenetis in Lerria, ccleriler super hoc ad utililatom studii adhibueritis remedium. Cum diciL idem canccillarius postea quod artiste cessaverunt contra privilegia, ut imponit CMS, non recolo quod artiste cessaverint in aliquo casu, accipiendo argumentum ad hoc faciendum ox privilegio; huuo tameii recolo quod tola Universitas cessavit a suis leclionibus, non esl din, pro injuria illata viro discrete, in conversation honesto, in vita landabili, et in neicntia eminent! 17 , videlicet magistro Hugoni, in medicina regenti; quam injtiriani iuUdermil sibi visiles Parlsienses sine ratione, primo ejus hostium frangendo, ipsuin circa leetum miuiii in camisia et bracis nudis capite et pedibus existentem, manu violenla capiemlo; post cupturam, licet se non poneret ad defensam, graviter et fere ad mortem x iclu ('iijusdam clavo in capite vulnerando; post vulnus ipsum violenter ad pavimcnlum vici tralumdo, ipHiim ibidem sub pedibus equorum suorum calcando, ipsumqtie, non pcrccpto vulncru ab omnibus ipsia, ad carcerem ducendo. Ex quo incarceratus erat roputandus, cum a polcnlibus ipsum incarcerari violenter ad carcerem duceretur. Percepto tamcn vuln<U' a cuslodo vigilum, cessatuin fuit ab ejusdem ductione in carcerem. Nee occasioncm lialmurmiL vi^iloH <lit*li hoc sibi faciendi, nisi ex hoc, quod aqua, qua magister prcdii'UiH Inimcctabal horbam quo dicilur basilicot, per vas terreum, in quo erat herb a jam dicta, distillavk, super vitfilcn, magistro qui erat in bene altis feneslris hoc non percipiunto. Clamavit cliam lota viciuia vigilibus se esse paratam ad fidejubendum pro magistro sub po.ua bis millo lil)rarum parisionsis monete. Et cum monitione premissa in recentia facti per v monscH poslc-a super ilia injuria non. posset haberi, aliquibus de consilio rogiH1" hoc impedit'.nlibus, omeutla condigna; cum in atrocitate illius injurie privilegium regale Universilali Parirtiensi iiiilultum fractum esset (quantum ad duo, videlicet quoad hoc quod violentoi' capluw 1'uil magisLer, licet se non poneret ad defensam; ducebatur ad wimirem ve^irt lamquam jam pro incarcerato habitus, quod de quocumque esset scolari non cltibuisHCl fieri, sicttl in privilegio regis continetur, justitiaque laycalis in capitale Bcolarium", quanlum ad illam injuriam, manuin apposuit, quod tamen per privilegium rcgnle fieri non dobnil simililor) : magistri de Universitate videntes hoc, magna deliberalioius prohabilu, suas suspcndenmt lectiones, considerantes quod si non consequerentur omendaui, privilegium regain amittobalur; et in hoc cessaverunt in casu sibi permisso ex privilegio Grcgoriaiio", cum infra quindecim dies, monitione premissa, non esset habita emenda condigna do magistro qui pro Incarcerato reputandus erat, sicut patens est ex recitation forme injurie prehabita. Maniiestum est ex jam habitis, quod cessavit tota Umversitas, non arlisto. IIcc lumen est veritas, quod cancellarius predictus, sub pena ab

616

C H A . n T T J L A . n i U M UN I YE US. P A . R L S .

[1284

Universitate ordinata contra illos qui non venirenl ad danduin consilium, in illo ardculo pluries vocatus semper venire contempsit, ita quod, cum missi essent servientes de singulis facultatibus, Universitati jurati, ad cancellariuin predictum pro ipsum citando ad congregationem generalem, sub hac forma citandi eis ab Universitate injuncta, quod sciret cancellarius quia si ad congregationem (cum esset unus de inagistris regendbus in Universitate) non veniret, amplius sibi non parceretur, sed ad ejus punitionem sine relaxations procederetur : qui servientes, sibi injuncta exequenles, per juramenta sua Universitati retulerunt, quod secundum formam prius dictam predictum cancellariuin citaverunt; sed tantam ex ilia citatione cancellarius conceperat indignationem, quod dixit eis quia non timebat Universitatem in aliquo, et quedam alia qiie pudel me repetere. Quo audito, magistri de Universitate percipient.es quod perseverabat in sua malitia et contumaciis, ipsum tamquam in iheologia regentem a suis lectionibus suspenderunt, quousque, sicut obediens, veniret ad emendam. Et hie expressus est ille casus pro quo cancellarius punilus dicit se ab Universitate gravatum. Ad illud quod postea signal cancellarius vestre Sanctitati, quod hoc anno magistri facultatis artium cucurrenmt fere per onmia hospitia in quibus cranl scolares qui non studuerunt nisi per duos annos vel Ires saltim, monendo eos ad accipiendum licentiam apud Sanctam Genovepham, et quod ipsi a talibus extorserunt multam pecuniam : pater sancte, islud totimv falsum est, quoniam bene scitur in to to studio Parisiensi, quod a viginti annis et citra non fuerunt ita boni licenliati apud Sanctam Genovepham, sicut fuerunl hoc anno, nobiles viri et alii. Nee dicit hoc cancellarius, nisi propter hoc, quia dolel multum de hoc quod ipse tales expedire non. potuil, cum nullus esset ausus intrare examen Beate Marie, nisi magistri actu regentes vocarentur a-Parisiensi cancellario ad ipsum examinanduin. De quadringenlis licentiatis apud Sanctam Genovepham pro anno illo, de quo loquitur cancellarius, non possum eslimare quod fuerint ibi ultra sexcies viginti, quod parum fuit, quia boni erant omnes, qui expediti fuerunt, el non audicbalur in examine inferiori. Gum dicit idem cancellarius, quod nostri magistri inhibuerunl ne aliqui peterent licentiam ab eo, voriun est, per rigorem acceptando licentiam, nisi essent auditi in rigore per magislros regentes actvi. Non fecerunt tamen magistri fucultatis ad hoc inhibitiones per domos, set in congregatione generali facia apud S. Bernardum, convocatis ad hoc scolaribus et inagistris. Et rationabiliter hoc factum est, pater sancte, sicut videtur inagistris de predicta facilitate; nain cancellarius non debet per rigorem in examine Beate Marie expedire aliquos, nisi fuerint auditi per magistros actu regentes; quoniam privilegium Gregorianum est pro inagistris in illo articulo, sicut potest patere per illam clausulam que sic incipit : De fisicis autem et artistis cancellarius bona fide permittet examinare magistros31, etc. . Item, hoc habent magistri regentes in facilitate predicia, de consuetudine approbata a 'tempore a quo non extat memoria. Item, magistri predicte facultatis actu regentes sunt et fuerunt in possessione pacifica hujus usque ad

AR A N N O MCG U S Q U E AD P H I L I P P U M IV REG. FRANC.

617

toinporii modorni cancellarii, ab ipso tamen modo proprio motu sui capitis perturbata. Item facullas ad hoc habot racionea etticaces. Una ratio^ est, quoniam iste modus licentiancli Bcrvatur in aliis faeuUadbus. Item, magistri actu 'regentes in facilitate certiorem Uabcnt et aeciporc possunt cxperientiam de suis scolaribus, quam inveterati magislri qui uctu non rogunt, turn quia mclius novcnmt et cognoscere possunt utrum sint boni scolares vol non, cum ipsi bucollarii debeanl frequentare scolas actu regentium et non aliorum; turn oliain, quia do inodernis opinionibus noverunt veritatem, non autem alii inyeterati, quoniam cum adc.nlia artium sit labilis, inveterati, non regentes, nesciunt opiniones modornas ot aniiaminl antiquas. Item predictus cancellarius deberet velle quod in examine illo, por (IcpOHitioncin inagialroruui actu regentium, expedirentur bacellarii in rigore, nisi cuncellarhis in collutione liccntiaruiu velit esse suspectus. Cum ipsi bacellarii postea, si volint magistral 1 !, quibuwdam acrvutis condictionibus, debeant recipi in magistrorum regentium rollogin, ot cum cancollarius plurics per facullatem requisitus, quod jam die tain libertulom facuillati.s non aniorrct, ultra boo procederet, requisitione sprfeta, ad licentiandum qiifMndani viriun nobilem" 8 contra niodum jam dictum : nostri magistri sentientes suam JarullaNun in bor injtiKlo ot indebile por predicturn cancellarium gravatam, super hujusinodi gravaminc in stu'iplia, paler sanctc, acl vestre Sanctitatis audientiam appellarunt. Ea prop I or oid (Mil voatro Sanclitati nupplico, quatinus predictuni cancellarium compellere dignotur, ad boc, ut ip.so audial u audiri. faciat per magistros actu regentes, ac per eos nxpodiat in rigoro bacollarlos ad boc meritos facultatis sepe dicte; ad quod propter ratioIIOH suporiurt cliclas csl; prtuliclus cancellarius inerito compellendus. Kxpcdilo do omnibus quo predictus cancellarius contra facultatem predictam porrcxil, oxcoplis Htatulis quo dicebat esse statuta de novo ex parte artistarum anno ocliwgoHimo primo, dio venoris, in festo aancti Michaelis, contra potestalem cancellarii (it privilogia doniini papo : ut vorilas in omnibus videatur, dicimus sic, quod hoc anno quodam sunt statuta ox parte artistaruin13; utrum autem fuerint publicata die quo dicit (JimcclliiriuB, non rccolimus. Ad hoc quod elicit ea esse facta contra potestatem suam et privilngia domini pape, dicimus quod immo facta sunt per virtutem privilegiorum domini pjipo, por illam clausulam privilegii Gregoriani superius expressam, que sic incipit : Golo.tHim ubi non cat ordo , etc. ; que clausula superius in consimilibus allegata est : et idco ilia statuta non sunt. facta contra privilegia domini pape, postquam privilegia domini papo Hunt pro facilitate et pro magistris facultatis. Nee ilia statuta sunt facta contra potestatem cancellarii Parisiensis, nee contra potestatem episcopi ejusdein loci, nisi vciit cancellarius dicoro quod potestas sua et potestas episcopi Parisiensis superant potestatom ccclosic Romano. No tamcn, pater sancte, propter ilia que cancellarius dicit esse statuta a facilitate, facultaa errasse credatur, cum quedam truncate recitet, ut apparenter ex illis statutis possit lacere facultatern reprehendi, copiam de novo statutorum vestre Sanctitati porrigemns,
Chart. Univ, Paris. I.
78

618

CHA.IlTULA.niUM XJNIVERS.

PARIS.

[1284

quandocunique placuerit eidem; quo facto, si propter intentionem facullatis obscuram credal quod ipsa erraverit, intentionem quam habuit in ilia statuendo exponemus, si ad hoc fuerit vestre Sanctitatis libitum, post hec omnia corrigenda et non corrigenda vestro arbitrio supponendo. Per hec soluta sunt ac etiain enervata ea quo, per canccllarium Parisiensem proposita, artistarum facultatem ledere yidebantur.Sicut mater filie jure naturali tenetur in earn nutriendo, sic filia inatri in ejus exhonorationes extirpaiido, quoniam si infortunium amici mortui redundat in vivum, quod vult philosophus libro Ethicorum, rationabile est ut exhonoratio patris sen matris redundet in filiam sen filiuin; et quoniam facultas artistarum Parisius Universitatis magistrorum et scolarium ejusdem loci est filia, rationabile est, ut rationis anna et scutum apprehendat, exsurgcudo sibi in adjutorium contra Parisiensem cancellarium, cam8'1 sicut inatrcm suam dulcissimam oppugnantem; et ego clientulus filie, ad honorem ejus, per modum qui sequitur, dofensionem matris aggredior. Gum primo dicat cancellarius ecclesie Parisiensis se ab Universitate grayari in hoc, quod facit ipsum citari per bedellos, servientes suos, ad congregaciones, sub pena auspensionis lectionum suarum, dicimus quod Universitas Parisiensis facit citari canccllarium Parisiensem, non ut cancellarium, sed ut unum de magistris regentibus in'Univorsitate. Nee in hoc debct cancellarius se rcputaro gravatum, cum in altero. privilegiorum Universitatis sic scribat dominus papa magistris Universitatisas : Mandamus vobis quatinus cilati ad congregaciones generales, intersitis eisdem, Universitati consilium ct auxilium impensuri. Gum dicat idem cancellarius in ratione per quam nititur declarare so gravalum esse, quod ipse tanquam cancellarius est capud Universitatis, una negaliono illud capud destruendo, dicimus quod ipse non est capud Universitatis, quoniam, sicut manifestum est omnibus qui slatuin Universitatis noverunt, Universitas habet aliud capud a cancellario Parisiensis ecclesie; et ideo, si cancellarius predictus vellet se sicut capud corpori Universitatis, quod nobile est, cum vero Universitatis capite alligare, deturparetur corpus Universitatis, nam per hoc Universitas in formam monslri bicipitis rcdigerctur; quod non sustineretur ab Universitate. Item, si cancellarius vellet esse cum vero Universilatis capite adhuc capud, jam vellet per hoc, ut videtur, Universitatem regi per duo capita; ad quod sequeretur, quod Universitas, et per eum, in processu temporis periret; quoniam dicit philosophus quod peril civitas que pluri uno regitur capite. Item, Universitas, sicut ipsa tota confitetur, nullo medio pertinet ad Romanam ecclesiam; pro quanto, pater sancte, Parisiensis Universitas 11011 credit nee confitetur supra" sumn rectorem habere capud aliud a vestra Sanctitate; ad quod sequitur quod cancellarius in dicendo se Universitatis capud esse, locutus est contra vestram Sanctitatem capitose et fatue. Nunquam tarn en tantuin verbuin nee it a elatum fuissent ausi sui antecessores, quorum
78.

128 l]

'

Ali A "

A 1IGC U rt K 1 S O mi " ^

^UE

AD

PHILIPPUM

IV R E G . F R A N C .

619

amoncic non esl in uliquo comparand, protulisse. Cum dicat postea predictus cancellariius quod magislerium el. regendi fucuhatem non mendicat ab alio, quam ut canceUariua iribuit aliis juro suo; ad hoc dicimus quod, dato quod quoad inceptionem non mcndicot magislorium ab alio, quod tainen non confitemur nee diffitemur, facultatem tamnii rcgondi in Universitato ab Univeraitate mendicat; in qua cum regit, factus est HicuiL HiibdiliiH l inferior ad Univorsitatem. Dicimus etiam quod non tribuit aliis jure BIIO liei'iitiam, imnio jure sibi el Univeraiiati concesso virtute privilegii Gregorian!, cum in aliqna faeullale alicui non possit licentiam tribuere, nisi prius examinetur a magislris, ol prehabito toHlimonio magistrorum de sufficientia, ac aliis que in privilegio Gregorii plenaric, conlmcnlur. Cum dicit cancellarius postea quod, cum ut capud et superior ab inferioribus ligari non possit ut non subditus Universitati, manifestum est ptmum suHnensioni.H jam dictam injusLo ab Universitate sibi inferri; dicimus ad hoc, quod dieliiH caneellnrius al> illo quod credit esse superius, ad illud quod ipse credit inferius prooedil fiilirinando, cum virtute .soruionis sui jam dicti'asserat se superius ad Universitnlcin, 1. rnivcrsifalem H inicrioroni esse, qui processus est contra documenta dyaleticc : d<l)erel enim in tali ppoiHissii procedere negando. Nos vero videntes stium pi'occHsum peccaro, {jrocedimus a<l illnd quod ipse asserit superius ad Universitatem nognndo; non enitn e.sl HUjH-rior ad Univcrsilalem, sed inferior propter causam superius diclnm; ex quo t 'nivci'silan (Miin li^aro poluil, sicut sibi subditum. Cum dicit idem ranrellariuM quotl vocatus ad congcogationes sub pena suspensions lectionum per viij dies non ivil, quod iecil d<- consilio sui capituli et multorum jurisperitoriun, dicimus [quodj in lioc quod assent se non ivisse, asserit suam contumaciam; nee est verisimile quod dimiserit* 7 ire pmplor conwiliun) jam dictum, cum dominus prepositus de Sancto Audomaro t H , <*f alii mngistri rcgetitoH de claustro Beate Marie venerint ad congregationes flic voctili, qui Kiml de larisiiiHi capitulo, sicut et ipse cancellarius, et equaliter jurati Parisiensis ecclesie. Propter quod manifestum est illud esse falsum quod dicit, quia si ivixHet fecissel conlra libertalem ccclosic Parisiensis et cancellarie, et contra juramentum auuin w, qutniain alii jam dicli vellcut ita servare juramentum quod fecerunt ecclesie, ef libortaleui, sicul ipsemet canct-llarins. Gum elicit postea quod hoc fuisset contra litteram clomini pnpe, quo sic mcipit : u Qiiaai lignum vite 29 , etc., dicimus hie quod clausula littcns quam ipnct pro se alh^al, non bene pi-obat, quod si ipse venisset, fecisset contra Hlteram dotnini papr. Nam proper venis'se ad congregationes, potestas cancellarie nee cvellerctur, nee diminueretur. Cum diril l-osloa quo.l K!I- v..cnro oat contra consnetudinem, dicimua quod immo de cons..etu,tin flppi^lmtn a t.mn.oro u iuo non exlat memoria. Cum dicit postea quod ipse ct alii magUlrS in IhimloKb ,.lnl rocari ad congregationem supplicando et rogando, plan...,, ml quil hl Hnrinn ot roulra ipeum cancellarium, quoniam ex quo ipse et ahi m theologiu mgomoN sol,-,,. v,,cari ml congregation, sic vocare eum, sicut vocatus foil, non

620

C H A R T U L A R I U M UNIVERS. PARTS.

[1284

est contra consuetudinein. Et ideo in suis verbis idem negat et asserit. Quod si faceret coactus ad hoc vi argumentationis, millus diceret quin ipse esset redargutus; non est tamen redargutus, cum ipse idem neget et asserat sponlanea voluntate. Item, cum ipse et alii magistri in theologia solent vocari ad congregationes, sicut idem cancellarius asserit, et cum eo dicimus quod verum est, quoniam ipse et alii solent vocari : non ergo rogando neque supplicando, quoniam supplicare et rogare non est vocare30. Non ergo oportet probare consuetudinein super vocando et citando ipsum el alios magistros in theologia, cum ipsemet cancellarius earn confiteatur. Gum dicil idem cancellarius postea quod cum non ivisset ad congregationes, magistri suspenderunt eum per octo dies de facto, cum non possent de jure vel coiisuetudine, dicimus quod imnio magistri hoc potuerunt de jure facere, cum ipse sit Universitati subdilus, tanquam unus de magistris regentibus Universitatis, et etiam rebellis in eo quod Universitati inobediens erat; rebellis autem et subditus a superiori ligari potest, sicut ipsemet cancellarius per precedentia sua verba dat intelligere; quoniam cum ipse dicat superius quod superior ab inferiori ligari non potest, salis dat intelligere per hoc, quod inferior potest ligari a superiori : et istud est verum, dato quod sua verba non daret hoc intelligere. Item, hoc potuerunt magistri. Universitatis virtute privilegii Gregoriani, per illain clausulam : Geteruin ubi non est ordo, ctfc., in qua conceditur magistris potestas privandi -rebelles suis constitutionibus, per substractionem societatis. Gonstituerant autem magistri Univei1sitatis, antequam vocaretur cancellarius, quod qui 11011 veiiiret ad congregationem, suspenderetur a suis lectionibus , et ideo ipsum sic vocatum, tanquam regentem rebellem illi constitution!, ex eo quod sub pena vocatus non venit, suspenderunt a suis lectionibus31. Gum dicit quod magistri non potuerunt de consuetudine, dicimus quod imnio consueverunt pre ordinatione facta rebellem punire, sicut pluries visum est in lacultatibus singulis Universitatis. Ad illud quod dicit .postea in explicatioiiibiis gravaniinum que dicit sibi infcrri ab Universitale, ab illo loco : Vocaverunt iterate , ec., usque ad illud quod sic incipit : ' Item, vocaverunt'tertio , etc., per superius dicta patet responsio. Ad illud quod dicit postea cancellarius, quod magistri Universilatis vocaverunt ipsum tertio ad congregationem sub pena suspensionis lectionmn per vin dies alios,..ut veniret dicturus rationes quare adire congregationes suas totaliler recusabat, et quod eis talem mjuriam emendaret, ad quam vocationem non ivit; dicimus quod sic vocatus bene debuisset ivisse; et in dicenclo quod non ivit, asserit se contumacem, rebellem, Universitati non obedientem. Et cum in altero privilegiorum Universitatis precipiatur a domino papa quod omnes magistri vocati ad congregationes generates ad eas eaiit, Universitati consilium et auxilium impensuri, asserit ex consequenti se fuisse inobedientem mandatis et preceptis ecclesie Romane; et ista precepta magistris facta per ecclesiam Romanam sunt una de libertatibus Universitatis. Et. quia cancellarius, cum fuit magister faclus in artibus, juravit se servare liber-

1284]

AB ANNO

MCG

USQUE

AD P I I I L I P P U M

IV REG.

FRANC.

621

tales Universitalis, ad quemcumque statum deveniret, juravit etiam quod iret acl congregaliones vocatus; et hec jurant quotquot incipiunt in artibus et inceperunt de novo 32 , el a tempore a quo non extal memoria : quare, cum ab hoc juramento cancellarjbus non sit absolutus, propter hoc quod vocatus ad congregationes non ivil, et in hoc libertates Uiiiversitalis non servavil, manifcslum est ipsum perjurium iucurrisse; et si capitulum suuni vel alii perili dederunt sibi eonsilium de non eundo, eis non debuit credere ad sue anime delriinentum. Ad hoc quod ipse dicil poslea quod proplor defeclus jam diclos punitus a suis leclionibus legere nee disputare dimisit, in hoc ipse se asseril inagis esse inobedientem, rebellem Univcrsitali ct mandatis ecclesie Ilomane, ac inagis dejerasse. Cum dicil poslea quod si dimisissent lecliones, e/e., quod hoc fuissel contra libertatem sue ecclesie, dicimus quod in hoc non est sibi crcdendum, cuin illi de ecclcsia Parisiensi in Universitatc regentes non habcant consueludinem ad hoc pro se, iniino consuetude approbata a tempore a quo non est memoria servala est in contrarium hujus. Itermn, si allogaret per privilegium libertatem ecclesie Parisiensis ad hoc, debcret aperire clausulaiu privilegii, per quain probalur ilia libertas, et lainen ipse earn non aperit. Item, cancellarius Parisiensis se intromittil. de lana caprina in dicendo premissa esse contra libcrlatcm ecclesie Parisiensis, cum ecclcsia ilia de hoc non porrigat queriinoniam contra.Universitalem, et cum ipse non habeat mandatuin ab -eeclcsia hoc faciendi; el: per hoc quod ipse elicit hoc esse contra libertatem Parisiensis ecclesie, non est sibi evodendmn propter rationem jam diclain. Horn, alii do capilulo Parisiensi in Universitatc regcntes, vocati ad congregationes sub pona, timcnl.es pcnam incurrcre venhmt, el, semper venerunt, et libertas ecclesie, si esset aliqua ad hoc, ita essot pro aliis de eapilulo, sicut et pro cancellario; ct ita vellent earn seryarc, sicut cancellarius, prout credimus, et mclius possent hoc facere. Gum elicit poslca idem cancellarius quod magistri fcccrunt uiium iniquissimam litteram, etc., dicimus prime, quod littera non fuit iniqua; quia cum ipse esset inobediens in multis, sua punilio bone debuit scribi et sigillari, cum punirotur, ,ut dictum est superius, sicut regens in Universitalc, non tamquam cancellarius Parisiensis. Gum dicit postea quod inhibebatur BcolaribuH nc ejus serinones auclirent; utruin de suis sermonibus fieret inhibitio, non bene recolo ; et si. fuit facia de sennonibus suis, facia fuit sub hac forma : Quod scolares 11011 audirent tvjus sennonca, sicut scnnones magistri Philippi de Thoriaco, cancellarii Parisiensis, regentis in Universilate ; potucrunt tamen suos sermones audire sicut sermones cancellarii ecclesie Parisiensis, nee ad hoc fuit facta inhibitio. Gum dicit quod littera fuit facta, magistris in iheologia ac aliis de Universitate pluribus perilis coiilTadicenlibus, dicimus quod imino fuit facta, sicut preordinata, per magistros regentes in theologia, tain de claustro Bcate Marie Parisius" quam aliis ejusdem facullatis et aliarum, nullo contradicente, et sigillata sigillo Universitalis, non exlracto de archa irrequisitis theologis nee aliis; imino decanus in theologia ad hoc misit clavom suam, receplo testimonio servientis facultalis sue, quod magistri de sua facilitate ordina-

622

C H A R T U L A . R I U M U N I V E R S . PARIS.

[1284

verant, quod littera illius punitionis sigillaretur. Et ideo patens esL quod archa in qua cat sigillum non fuit fracta, nee sigillum extractum de archa per artistas inrequisitis theologis. Cum .dicat'cancellarius Parisiensis quod inagislri Universitatis faciunt mulla contra statutum et ordinationem , etc., diciinus quod immo ipse facit contra statutum et ordinatioiiem scolarium ac pacem, contra mandata sedis apostolice, et contra juramentum suuin, sicut declaratum est superius, non autem inagislri Universitatis nee artiste. Et sic est responsum ad articulum primum in quo dicebat dictus cancellarius se csse ab Univcrsitate gravatum. Ad secundum articulum sic respondemus : Gum primo dicit cancellarius quod gravatur ab Universitate in hoc, quod rector, nomine Umversitatis, inhibcl scolaribtia, etc., diciinus quod Universitas lianc inliibitionem fecit fieri et precepit ad xitilitatem scolarium propter mullas rationes. Priina ratio est, quia cancellarius Parisiensis non est jutlcx ordinarius scolarium3*, nee delogatus; et ideo untis de ipsis non debebat facero alterum con venire coram cancellario, nee conveniri coram eodem. Ilerum, unus scolavis erat nimium pronus ad faciendum convenire alterum, propter quod scolares suum stadium a(d)imltcbant; libenter tarn en hoc permittebat cancellarius, et sibi placebat, pro[pter] hoc quod scoiaris quilibet, si pro causa eadem juraret decies in tempore momentaneo, pro quolibet jviramento unu[m solidum pa]risiens. in sua curia dimittebat, et in hoe jurisdiclionoiu orclinariorum loci sibi usurpabat et magistro[rum Uni]versitatis, qui forum suoruiu scolarium debent habere de jure scriplo et virtute privilegii cujusdam, quoniam in [ordinajcione cujusdam quondam sedis apostolice legati, cui commissum fuit ordinare per cjusdem sedis mandatum de s[tatu] Parisiensis studii, continetur hec clausula : Quilibet magisler fomin sui scoiaris habeat 35. Gum v[ero dicit] cancellarius quod hoc rcdundat in prejudioium archidiaconorum, dicit Universitas quod in hoc nichil [est contra] archidiucouos Parisius, nee contra ordinarium cjusdem loci; quoniam in inliibendo scolaribus, ne [aliquia al tor-urn con]veniret coram cancellario, qui non est judex ordmarius, nichil fecit .contra archidiaconos nee [ordinarium. Gom]pareant autem scolares conventi coram judico ordinario, si sua crediderint interesse30. Ad ea que ex parte cancellarii contra Universitatem el facilitates falso sunt proposita, supplere dignetur vestre dis[cretionis ...37]
Originalis minuta in Arct. Univers. Paris, theca V. B. 6. c. in qua cmendationcs inter linona non va.ro occurrunt. Gonstat c septem foliis membr. longis circitcr Om,63, largia 0In,25, quac consnta sunt aliud post aliud. Jourduin, n<> 274. Ilacc cliarta non ab ipsa facultate artistarum prodiit, sed a procuratore ejusdcm, magistro Johanne do Malignos nomine (cf, infra n 528), qui earn composuit inconsultis aliis magistris, ut ipse supra p. 607 asserit, ct unacum canccllurio Plulippo do Thoriaco in curia cxistens Martino IV contra objectioncs cancellarii porrcxit. Terminus fl quo compoaitiotiis chartuo ost Sept. 29 an. 1281 (vide supra p. 617); terminus ad quern verb 24 Oct. an. 1284 (infra n 516). Sed tamen an. 1283-1284, ct carte non multo ante an, 1284 scripta est, cum cancellarius hoc ipso anno adhuc in curia existens dccessorit. Vide n 51G. 1. Ptopositio 9. 2. Metaph., XII, 7. 3. De Anima, III, ft. 4. Eth. ad Nicom., I, 4. 5. Prow. 22, 1. 6. Cf. supra n 461. _ 7. Gf. supra n 501, n. 3. 8. Supra n 409, p. 455 sq., et n 492. 9. Cf. supra n 485, n. 1. 10. Simile statutum supra n 461. 11. De audacia loquendi sou disputandi cf. Statuta Juristarum Bononiens. in Archio f. Litteratur~

12841

"

ANN

MCC

USQUE

A D P H I L J P P U M I V REG.

FRANC.

623

u. Kircnon^sch <lcS MttcluU., Ill, 318, 4, ct p. 334, . 6. - 12. Supra no 485. - 13. Supra no 79. _ 14. ibid., p. 137 m fiC. - '!., 11,1,1. - If, Supra 501. - 17. Oriff. : imminent! ,,. Vide supra n 504. Factum evCnit ante Julii 10 an. 1281. - IK. Vorbu do eonailio rogis oluta aunt. - 19. Capital* scolarium in privilegio Philippi Augusti (supra ^ 1, p. 60) uiuUui' luo pro moffVtn r*ffmt* Uuiversitutis. _ 20. Supra n 79, p. 138. - 21. Gregorius IX in prrvilegio non dicit pmnteief, ed promittrt (<. ibid. p. 137), ct *... fit diversus. - 22. Ferrandum, fratrem regis Aragohum. Cf. supra n B03. MnrtiiiiiH IV Htolit pro cancollurio. Vido infra n 528. - 23. Desiderantur. Cf tainen n<> 503. - 24. I. e. Universitatem PurUIcnacmi. Vido dn hoc mipru n 470, n. 3. - 25. Supra no 144. - 26. Jourdain perperam edidit secundum . - 27. Ibid. duniHorit . - UK. AdoMulplniB. Cf. 11- RIO, n. fi,ot Lecoy de la Marche, La chair* franpaise, 2ed., p. 496. - 29. Supra n 247. 30. Turn MurlinuH IV, turn IIoiuwiuB IV in hoc stotcrunt pro cancellario. Vide infra n^ 516, 528. - 31. In hoc etiam sicutet in BAi|.xiotitiI)nH riitiKolliiriitK HUIUUUIH pontificca dcfcnsoros habuit. 32. Supra no 501. - 33. Cujus conlrarium invenitar iufrti u" G2H, p. (lilll. - !. Cuntriiriuin vido supra n 105. 35. In statuto Roberti legati supra n 20. - 36. Post aliqua puui-tu Hnqumilnr uliu lunuu KuripUi visrha : a Cetera vol... . 37. Hie documentum dcsinit; ultimaruin undecim linearum JJIIIH, iiuirgitii- uviilHi), ilc/u'it; ila({no voocs aupplctns uncis inclusimus. Ultimae duae lineae alia manu scriptae sunt.

516,

r,tiuf)'iilnit prenbytcr cardhudis decant) et capitulo Paris, notion facit quidquid summits pontifex in causa ttb ViiiMraitiitt,' contra canct'.lltirium Paris. Pldlippum de Thoriaco mota definiverit.
1284, Ocfobris 24, apud Urbem Veterem.

Viris vcii( rubili])iis el discrctis in Gliristo carissimis decano et capitulo Parisiensi GuulVidus 1 iniMtti'nlioiio divhui Lituli S. Susanne presbyter cardinalis et cum dilectione Sim-urn paralain ad conuu bcnoplacita voluntatem. Statum iiegotii quondam venerabilis viri cuucollurii 1'urisiensis8 vobia apcrire volentes, discretion! vestre tenore presentium inlhnumus quod a sanrlissiino patrc ac domino nostro Mar lino divina providentia summo ponllficu do i-ousilio cardinaliuin ordinaLum erat, quod oinnes licentie ab Universitate Purisiinwi quihiirtciiuquo pcrsonis de iaclo concesse in ipsa curia revocarentur, et tarn recipients hujusniodi lircntiaH, quain etiam concedentes easdem, canonice et graviter puuiro.nl ur. I loin quod quit-quid contra jurisdictionem dicti cancellarii extitit attentatum, pi-out priiis in curui rovooarotur. Item quod doctores Universitalis nonpossint cancellarium ouiulcni ad (^ongrc^Mlioncs snas compellere, sed eum debebunt rogare, et si ire voluerit, bono (Hiid(un, HI vro ire noluerit, ipsum coercere non poterunt in aliquo vel punire*. Alii vero artieuli, do quibu.s inter ipsum cancellarium et Universitalem contenditur, qui non stmt ila <'rti, qui ox parto cancellarii et a procuratore Universitatis dati fuerunt, commilli <lcl)(d)uul venoralnlibus patribus dominis G. 4 et R. B Ambianensi et Petrocoricensi epiHopifl ot discrete) viro magistro Henrico de Gandavo, archidiacono Tornacensi. Et super iis omnibus procopit dominus noster papa notam 1 fieri. Sed dicto cancellario Philippo mipnr in curia, socundum quod Deo placuit, viam universe carnis ingresso7, super ipao nctfolio locuti sumus cum domino papa, qui nobis respondit quod in ipso negotio iiltcrius nan procedet, quousque novas cancellarius8 per seipsum vel per procuratorem idoneum in curia dictum negotium prosequatur. Et cum negotium ipsum sit ipsius eccloaio et donnni opiscopi negotium speciale, expediens videtur quod vos una cum dicto cpiscopo in curia uliquem procuratorem idoneum conatituere curaretis ad ipsum negotium pemoquomliim. Melius tamen esset quod novus cancellarius ad curiam vemret perso-

624

CHA.RTULA.RTUM UNIVERS.

PARIS.

[1284

naliter; et damus pro cerlo quod negotium cito expediretur. Si vero non venerit, negotitim ipsum poterit in curia diu stare. Valete, viri discreti, per tempora loiigiora, et oretis pro nobis et orari faciatis. Datum apud Urbem Veterein die martis ante festum aposlolorum Simonis et Jude.
Henxcroeus, De acad. Paris., p. 80. Bulaeus, III, 464. Hanc cpistolam ad an. 1284 csse referendum bone raonstravit V. Le Glerc in Hist. litt. de la France, XXI, 821. 1. I. e. Gaufridus de Barro. Gf. supra n 415, n. 2. 2. CF. supra n 515. 3. Vide infra u 528, uhi haec omnia multo extcnsius narrantuv. 4. Guillclmo de Matiscono. 5. Ralnumdo d'Auberoche. Cf. supra n 498, n. 6. G. I. e. litteras Wiinutas. Revera decisiones Martini IV exstabant tantum in vninutis, non in authenticis bullatis. Vide infra n 528. 7. Philippus de Tboriaco obiit 1284; quo vero mouse inccrtum eat. 8. Philippe in officio cunccllorii ma gist or Nicoluus de Nonancuria an. 1284 succeasit, c[iii in epistolis Honorii IV interdum nominalur. Gf. infra nia 522, 528.

51/ . Johannes Peckham, arcliiepiscopus Cantuariensis, cancellario Oxoniensi scribit de quibusdam opinionibus, quas Thomas de Aquino olini Parisiis arbitrio magistrorum Parisians, subjccit, amareque de fmtribits Pracdicatoribus conqueritur. 1284, Decembris 7, apud Brandestan.

Cancellario Oxoniensi1 vel ejus vices gerenti et magistris ibidem regcntibus omnium facultatum salutem. Si tantum privatis commodis viveremus, quid contra no strain innocentiam sue fatuitatis effiinderent detractores, inediocriter curaremus; scd quia, licet imineriti, sumus divino quamvis occulto judicio deputati pro salute fldclium procuranda in officio pastorali, quibus eo ipso tenemur ad Dei gloriam totis viribus complacerc, iiecessc habemus, pro irreverentium hoininum jaculis retundendis nostram, quamvis inviti, manifestando insontiam ipsorum miseriam propalare. Sane nuper intellexhnus adinirantes, quod dilectus in Ghristo frater W- prior fratrum Predicatorum Anglic, quern usque in hec tempora habuiinus affectuossisime coinmendatuin, quedam dedecentia in nostri cst nostrorum prejudicium coram vobis congregatis in vigilia S. Katerine, quod vix credere possumus, perperam seminavit, testea invocans sui et nostri iiivicem tractatua habiti, cpiscopos illos, qui. nuper intererant soleinpniis Saresbyriensis cpiscopi consecrandi*, cum tamcn episcopus aliquis, nee quisquam alius mortalium verba audiverit, que soli cum solo sub solius Dei testimonio' et nullatenus aliter de annotala inferius materia loqucbamur. Et quia ut nobis dicitur, contra veritatem, forsitan oblivionis causa, clictus .. prior, salva sua gratia, secreto nostro colloquio est abusus, nullus debet inhonestum vel exlraneum judicare, si veritatem, quain in hac parte novimus, absentes, ut possumus, per litteras in suscitati per ipsum et suos contra nos et nostros scandali remedium vobis veraciter explicemus. Referente igitur nobis priore predicto die prelacte consecrationis post prandium, quod fratres sui Oxonienses pluries ei scripserant, nos in partes Oxonie properantes intendere ipsorum Ordini et Ordinis opinionibus derogare, respondimus bona fide, quani iidem tenuimus et tenere intendimus, quantum possumus, sine prejudicio veritatis, quod nee Ordini eorum nee opinionibus ipsius Ordinis. pro eo quod sunt Ordinis, intende-

1284]

AH A N N O

M C C U S Q U E AD P H I L I P P U M IV BEG.

FRANC.

625

humus qnomodolibct advcrsari, sed factum predecessors nostri circa errores ab eo mvonloB in liberalibiiB disciplinis, ac dampnatos de consilio magistrorum', et in parte BUBcitatoB denuo in Bcandalum pliirimonim, prosequi justitia mediante. Et subjunximus quod fralrum Predicalorum Ordinem diligebamus intime, sicut ipse, et modo secure addhmiB, plus quam ipse; quia cum ipse in pretacto colloquio nobis dixerit, coram Deo se do pluralilalo Jbnnarum illam tenere firmiter sententiam, quam nostra tenet simplicitas, ct toiiuil liucloiuiB lotus miindus, si fratres suos aliquos falsitati contrarie adherentes mlilur in hoc, ul didlur, dofonsare : hoc procul dubio non est diligere, sed odisse. ProcedeulibuK dcmum nobis ambobus ulterius in tractando, et errorem ponentium in homine oxiwlnro lanliunmoclo Ibnuam imam* concorditer detestando, subjunximus nos quosdam islius orroris lomorarios defensores in tante subversionis foveam corruisse, ut dixerint Hcilicul <M wmpsiirinl, quod si homo haberet aliain formam ab anima rational!,, non posset corpus lioininis corruplum idem nuinero etiam per miraculum reparari. Quo audito ruHpoiidit prior : JI'uiic orrorcm secure de mea conscientia condemnetis . Gausam vero opininmun bono, iiuMiiorio fralris Thome de Aquino, quas fratres ipsi opiniones sui Ordiuis OHS (licuiil", (JIKIS Innien in nostra presentia subjec.it idem reverendus frater theolo^orum at'bilrio 1'arisionsium inagistrorum 8 , pendere diximus in Romana curia indecisam pro CM) ((nod cum vacunle scde apostolica per mortem sancte inemorie domini Joliannis, Do.i gratia tune loinporis llomani pontiQcis, episcopus Parisiensis Stephanus bone memorie ad (liscus.sioiKMu ipsorutn arLicuiloi'iiin de consilio inagistrorum procedere cogitaret 7 : inundatum AUMMO diciitin' oiclcui opiscopo per quosdam Roinane curie dominos reverendos, ul <ln larto illuniin opiuionuiti supersederet penitus, donee aliud reciperet in mandatis. Aliud i^ilur csl, ([uod <le scriptis theologicis est Roinane celsitudini reservatum Parisiis, ab co quod invcmUmi Oxouio in certaminibus pueri.libus per predecessoris nostri sapientiimi sl ilnnipnaluin. Quod si quispiain theologus curiosus Imjusmodi questionibus puerilibus Iraclnlus llicologicos miscucrit indecenter, sicut olim Israelite pro acuendis ligomlniH nd Pliilistiuonun inalleos descenderunt, noil valemus propter hoc dimittere nee dcbcinuM pro /olo qnorundam tcmerario, quin parvulos nostros ab errorum laqueis, ut POHMIIIIUIH, oruanniH. Et sicut circa processus hujusmodi vel quoscunque alios fralrum Pmlicalomm li(uuilia nondum, Deo gratias, indigemus : sic, quia quod in hac parte fiwiinuH IValribuH Minoribus feciuma penitus inconstiltis, nichil debet in hoc processu uoRli-o ipsis frnlpibiis Minoribus imputari. Falso ergo dictum est, nos per hoc discordiam inlor Ordiium HoininaHBO. Et caveant sibi ab hujusmodi seminatione nobis talia perperam impononioH, in quorum ortis ad extinctionem multarum salutarium plantarum de hujusmodi vcnumalo Bemino rotroactis temporibus publice et occulte, nullo seminante extnnseco, iiltronoo iiiiniR crovit. livtolleximus insuper quod quidam fratres ejusdem Ordmis Predicatorum ausi suut so publice jactitare, doctrinam veritatis plus in suo Ordme, quam m olio Hibi contcmpornnoo vigubBe;' cujus contrarium quia tenere putamas V1ros majores et Chart. Univ. Paris. I.

626

CHARTULARIUM

TJNIVERS.

PARIS.

[1284

sapientiores ecclesie mililantis, ipsam eorum jactantiam asserimus esse falsam, quod non esset difficile declarare, nisi esset comparatio odiosa, comparando scilicet scripla scriptis, personas personis, et labores laboribus satis nqtis. Hec est igitur, karissimi, processus nostri veritas coram Deo. Et si forte circa predicta defectus nobis aliquis subrepsisset, debuissent predict! fratres pro paterni honoris debito fragilitati nostre excusationis pallium obduxisse, presertim quia tuba legalis specialiter precipit diis non detrahere, et christos Domini non tangere ..... Valete in Ghristo et Yirgine gloriosa. Datum apud Brandestan vij id. Decembris.
Registrum Pechham in Lambeth Palace, fol. 213. \Vilkins, Concilia Magnae Britanniae, II, 210. Registrum , f r . Johannis Peckham, eel. Martin, III, 864. 1. Magistro Rogero. 2. Walter! Scammel. 3. Vide supra n 474. 4. Vide ad hoc supra 1. c. 5. Vide statuta Gapp. general, supra n 481. 6. Sic et in duabus aliis infra relatia epistolis. Vide de facto hie narrato infra n 523. 7. Johannes XXI an. 1277, 20 Maii, obiit (vide Potthast post n 21249). Sedes vacabat per sex menses usque ad Noveinb. 25, C[uo Nicolaus III clectus cst. Hoc tempore igitur, quo Johannes Peckham lector fuit in curia, dc quibusdam opinionibus Thomae de Aquino, nominntin de unitate formae, in Univcvsitato Paris, pracscrtim Stcphanus cpiscopus Paris., qui in pi'incipio ejusdera anni 219 crrores condemnavit, ex consilio magistrorum tractarc intcndcbat. Forte codcin temporo agebatnr etiam de quibusdam opinionibus fratris Acgidii Ord. Eremit. S. Augustini, dc quo infra n 522.

O IS. Johannes Peckham, archiepiscopus Cctntuariensis, de eodem argumento. / 1285, Januarii 1, apud Lydinton.

Reverendo, e/c., salutem. In progressu visitationis metropolitice Lincolnienais diocesis nuper per Oxoniense studium facientes transilum, pater sanctissime, intellcximus qnasdam opiniones erroneas in litteris pliilosophicis fuisse temerarie quantum ad aliquas denuo suscitatas, quas sancle inemorie dominus Robertus, predecessor nosier novissimus, in progressu consimili cle magistrorum consilio reprobavit 1 . Nolentes autcm nostris temporibus errores hujusmocU prosperari, vocato venerabili viro loci ejusdein dyocesano, de ipsius consilio processimus in hunc moduin, ratificantes videlicet processmn predecessoris nostri in sermone publi.co coram clero, ac inhibentes lie aliquis ex tune aliquam opinionem liujusinodi defensaret, donee canonico ejusdein diocesani consilio et etiam magistrorum sollicite videremus, utrum in ipsis opinionibus esset aliquis arliculus, qui pro pace quorundam posset sine periculo tolerari; nee de defensione predictorum errorum implicite vel explicite statum aliquem nolavinins vel personam. Quandam autem illarum opinionum tetigimus specialiter, earn manifestis rationibus impugnantes, ponentium videlicet, in homine existere tantummodo formam unam, pro eo quod ex ipsa sequitur, nullum corpus Sancti totaliter vel partialiter in toto orbe existere vel in urbe 2 , cum sine unitate forme generalis aut sj^ecialis nullum corpus po'ssit numeraliter esse unuin 8 . Alia etiam inconvenientia sequuntur innumera ex hoc ipso. Fuit revera ilia opinio fratris Thome sancle memorie de Aquino; set ipse in his et in aliis hujusmodi clictis suis suam innocentiam
79.

1285]
;

AB A N N O M C G U S Q U E AD P H I L I P P U M IV BEG. FRANC.

627

j | "

I
:*

Parisius in collegio magistrorum theologie humiliter cleclaravit, subiciens omnes suas liujusmodi seiiteiitias libramini et lime Parisiensium magistrorum, cujus nos per auditus proprii certitudinem testes sumus*. Credentes autem fratres Predicatores Oxonii commorantes, quod nos opinionem illam a predecessore nostro, qui sui erat Ordinis,. reprobatam persequeremur in ejusdem Ordinis prejudicium, quod non feciraus (Deus novil), contra nos in crastino provocarunt, et consequenter publice se, ut nobis relatum est, satis temere jactitarunt, quod illam et alias opiniones fratris Thome volebant contra omnes viventes homines defeiisare. Et alia quedam dicere sunt ausi, quantum in ipsis fuit, in lesionem non modicam fame nostre, nisi nos scutum circumdaret veritatis. Hec idcirco vobis scribimus, sancte paler, ut si forsan aliqua de liac materia insonuerint sapientie vestre auribus, facti noveritis infallibilem veritatem, et ut sacrosancta Romana ecclesia atten' dere dignaretur, quod cum doctrina cluorum Ordinum in omnibus dubitabilibus sibi pene penilus liodie adverselur, cumque doctrina alterius eorundem, abjectis et ex parle vilipensis Sanctorum sententiis, philosophicis dogmatibus quasi totaliter innitatiu1, ut plena sit ydolis domus Dei et langore, quern predixit aposlolus, pugnantium questionum : quantum inde futuris temporibus poterit ecclesie periculum imminere. Quid enim inagis necessarium, quam, fractis columnis, edificium cactere, quam vilipensis auctenticis doctoribus Augustini et ceteris feclum venire principem et veritatem succumbere falsitati 8 ? Quid inanifestius, quam opinioiium diversilatem discordias -pararo animorum, et frigescere inter liujusmodi caritatem? Istud igitur Dei negotium, reverende pater, vestre providentie una cum ecclesie nostre negotiis humiliter commendainus, obnixius exorantes, ut, cum opportunitatem dederit ille, qui omnia moderator, dignemiui ad ista manum extendere ob Dei gloriam et honorem, et protectionis vestre clementie nos et ecclesie nostre negotia habere pro Christi reverentia favorabiliter commendata. Geterum quoddain inagni ponderis ecclesie nostre negolium reverentie vestre secretius exponendum injunximus magistro Willermo exhibitor! presentium, quo intellecto digneniini nobis consilium et aiixilium impendere ad Dei gloriam et honorem. Scrip turn apud Lydinton kal. Januarii, anno Domini MGGLXXXIllI 0 8 .
Registrum Pechham in LQinbeth Palace, fol. 68. Wilkins, Concilia Magnae Britanniae, II, 112. Registrum epistol. fr. Johannis Peckham, ed. Martin, in, 870. 1. Supra n 474. 2. I. e. Romac. 3. lu cpislola 10 Novcrab. an. 1284 addit otiam bane ralionem nee corpus Ghristi fuisset unum numero vivum ct inortuum . Martin, 1. c., p. 841. An. 1286, April. 30, condomnuvit octo capita, ut dicitur, Ricbardi Clapwel, Ord. Pracd., quae se tenant ex parte scntentiae, in hotnino esse unam. tnntum formam substantial cm, quae cxprosse nominatur ut octava, addito, ex qua opinione acqui videntur oixmos alia herescs contrarie . \ViIkins, p. 123 sq. D'Argcntr<i, Coll. jud., I, 237. Martin, 1. c., p. 923. Isti octo articuli in Cod. Burghes. 361 fol. 222l> (script, anglic.) proximo sequuntur Gollectionein articulorum in Anglia ot Parisiis condemnaloram. Nee Robertas Kilwardby, nee Johannes Pcckbam thomisticam de unitate formae substantialia scntcntiam postea communem fore praeviderant. 4. Vide infra n 523. 5. Vide ibid. 6. In Reg. annotatur : Sub ilia forma scribitur cardinalibus Macteo [tit. S. Mariae in porticu], Ordonio [episc. Tusculano], et Jeronimo [episc. Praenestino] .

628

CHARTULARIUM

UNIVEHS.

PARIS.

[1285

519.

Guerinus albas et cancellarius S. Gcnovefae servientibus Universitatis Paris, injungunt ul ad singulorum hospitia accedentes nomina omnium cohabitant ium in scriptis redigant et ab cis qui non solverunt bursas juxta mandatum apostolicum exigajit.
1285, Februarii 18, [Parish's],

Abbas et cancellarius1 Sancte Genovefe Parisiensis executores super contribucione Universitati Parisiensi ab apostolica sede concessa clati, omnibus servientibus Universitatis Paris. Guillermo Bisterve, communi servienti in natione Gallicoriun, Racliilpho Aoustin in natione Picardorum, Henrico de Haia in nacione Normannorum, Syinoni Anglico in nacione Anglicorum, Ricardo Normanno in facilitate theologorum, Petro dicto Rovele in facilitate decretorum, Mauricio apothecario in facilitate medicorum salutem in Domino. Litteras domini pape recepimus coiitinentes, ut omnes et singulos magistros et scolares de Universitate, qui duos solidos paris. in commnni bursa cum sociis pommt in septiniana, ad contribuendum in expensis necessariis, quas pro Universitatis ipsius coinmodis ex jus la et racionabili causa fieri contingit intcrdum, monitione premissa auctoritato apostolica per censuram ecclesiasticam cogamus 8 . Sane hujus auctoritate mandati una cum rectore Universitatis, cum decanis trium facultatum et procuratoribus quatuor nacionuin neciioii cum pluribus magistris cujuslibet facultatis de Universitate ad hoc specialitcr vocatis decrevimus et de consensu eoruin ordinavimus, quod omnes et singuli magiatri et scolares de Universitate, qui duos solidos iri communi bursa cum sociis ponunt in scptimaua vel ultra, in dictis expensis bursas suas contribuant juxta form am rescript! suiniui ponlificis el, ordinacionem predictam. Et super hoc omnes magistros et scolares de Universitato generaliter et canonice monuinins prime, secundo et lercio, et moniciones nostras in serin onibus et in scolis rite fecimus publicari, ut infra certos terminos jam elapses die las Imrsas suas ad monasterium nostrum deferrent nobis integre persolvenclas, in conlradiclores et rebelles excomunicacionis et suspensionis sentencias proferentes, quas iitique seiiLenlias ex certa et rationabili causa in suspense posuimus et ponimus usque ad diem dominieum post octabam Epiphanie Domini, providere saluti plurium intendentes. Quia igitur probabiliter ad nostram devenit noticiam, quamplures magistros et scolares de Universilate niandatis nostris non paruisse nee bursas suas juxta form am rescripti sumini ponlificis et ordinacionem predictam solvisse, vobis omnibus et vestrum cuilibet in solita auctoritnte nobis commissa mandamus, ac in virtute obediencie et sub pena excommunicacionia precipimus quatiiius ad singulorum hospicia personaliter accedentes noinina omnium cohabitancium in quolibet hospicio in scriptis redigatis et nobis infra decem dies post receptionem hujus nostri mandati nobis assignare curetis, moneiites nichiloininus singulos nominatim, qui non solverunt vel non integre sine fraude secundum formam predictam bursas.solverunt, ut infra diem dominicam qua cantatur Letare Jherusalem* bursas suas cum omni iiitegritate uobis solvant, alioquin ipsos, quos ex tune in hiis scriptis, dilaciones suspensionis respectus omnes quos concessimus penitus et expresse revocantes, excommii*

1285]

An

ANNO

M C G U S Q U E . AD P H I L I P P U M JY REG. PRANG.

629

niciuiuiH, GXeommunicaloH publicc nuncieds et ubicunque expedire yideritis noininatim eos oxcoimmmicaloB dcmunriari publice iaciatis, nisi causam legittimam allegaverint, quare ad hoc minima tonoanlur, ad quam probandam assignetis eis coram nobis apud Sanctam Gonovofum eertos dies, t quid inde feceritis nobis super hoc veritatem rescribatis, inhibonhw omnibus t singnUs no quis facto vel verbo impediat contribucionem juxta fonnam pmiic'lam infra profatum lenmnum solvi, alioquin ipsos tanquam contradictores et rebelles pnuliclo Hoiiieuiic exoommumeacionis decernimus subjacere. Datum anno Domini MTiCu LXXX quarto, die. nicreui-ii post Oculi met.
itnii Higillulnm in Arrh. imt. Paris. M. 67 \ n<> 11. 1. VMti Niiprn n" r13, n. 2. 2. Suyru n' 512 ct 513. 3. Martii 4.

520.

CannniMrum PnriHirnsium wlitmes, ob quas non tenerentur contribuere in expensis, quas pro Univatsilntis Paris, ncfftrfiis inlarduin fieri contingit. 1285, metis. Februarji-Martii.

HMI sunt. putioiwss ad ostmuhmdum quod canonici ecclesie Parisiensis, etiam magistri ct HrolaroH, non IcniuiUtr eonlrllmere in expensis, quas pro Universitatis Parisiensis m'godiH inlerdum iinri coulingit virtute rescript! apostolici super conlribucione hujusmodi ad rdigioKos viros al>bali.im ol cancellarium Sancte Genovefe Paris, a domino papa diructi ct o h l o n l i 4 , Kt t'olligiliir i)rima ratio ex ejusdem rescript! serie et tenore. Nam tenor rl sorioH ojusdom ovid(mU-u* indicat et declarat illos solummodo magistros et st'olnnis tonori ad ronlriljiiendum in expensis predictis, qui duos solidos paris. in bursa coiniiiuiii (um sixuis ponunl in seplimana; sed canonici Parisienses non sunt hujusmodi, quia non ponunt in bursa communi cum sociis, nee in societate sunt, nee etiam esse Htuumdum coiwuoludinos Parisiensis ecclesie et statuta, iinmo divisim moranttir et qitUibot in domo sua cum fumilia propria ad ipsius solius canonici expensas. Ex quo manifusto, apparol quoil rtiscriptum predictum ad ipsos nullatenus se extendat, cum rcscripla hujusmodi slrioli juris sint ct ad ea lantummodo regulariter se extendant, de quibiiB ill inisncio in cisdem. Ilm x quo vei'bji rnsc-ripli certa sunt, noil est ab eorum significacione propria reced(Uidum, so.cundum ([uam rlaro darius est per ea que superius sunt expressa, quod Pari(anonid non possunt sub verbis hujusmodi comprehendi. Vn-Lisroa HI dominus papa alios magistros et scolares quam illos, qui duos solidos In communi burna cum sociis ponunt in septimana, ad contribuendum in onMiB predictis Lomwi voluiuBOt, aicut hoc in suis expressit litteris, ita et illud similiter XprcKfliflHOl; quod, quia non fecit, planuin est quod de eis nullatenus intellexit, immo pociiw mmm ronccclcndiun, aliud omnino denegasse videtur. Horn (licit lex, quod non ex opmionibus singulorum sed ex communi usu nomina

630

CHA.RTULAHITJM TTNIVERS. P A R I S .

[1285

exaudiri oportet. Cum igitur ex cominuni usu loquendi ill! sohinnnoilo appcllentur magistri et scolares Parisienses, qui Parisius circa studimn principalitor versaiitur, ct ppincipaliter conmorantur, manifeste apparet quod canonic! ParisionsoH, quamvis sint magistri vel scolares, sub simplici appellacione magistrorum vol scolarium Parisiensiimi nullatenus includuntur, cum ipsi non versentur principaliter circa slmlimn, noc Parisius principaliter causa studii commorenlur, inimo pocius ut sue ecclesio desorviant ut tenentur. Et si Parisius nullum esset penitus sludium, ibi nichiloinimis inornrenljir, ct propter hoc comimmiter appellantur canonic! Parisienses, et non magi sir! vl scolarcs. Etmerito; nam dicit lex cle illo qui deservit duobus officiis sen udificiis, quod arlifex illius ofiicii sen artifici! est censendus, in quo frequencius opcraliir at circa quod intondit principalius et versatur, alio officio sen artificio non inspccto. Ex quo otiam coutingit quod si aliquis canonicus Parisiensis habeat aliud boncficiuni, quod exigat rosidwidam, cujus fructus lucrari possit residcndo in seolis : licet residual. Parisius, ol. sit oliam magister vel scolaris, fructus tainen illius beneficii propter hoc non lilcralur, quia ol^ aliud ibi inorari intelligatur, circa quod frequencius el, principalius ost inlonliw, viilolicol quia est canonicus Parisiensis et circa eeclosiam ParisiciiHcm ot ollicia ojiiHdein principalius et frequencius inlenclit ac versatur. Et ita [dc]tenninant doctorca in glo.sa ordinnria de illo, qui abest causa reipnblice* et proplor aliqua sua nogocia singularia <M privala, videlicet quod abesse causa reipublice non videtur, si ob causam Hiii privati nogocii seu commocU abesse principalius intendcbat. Item si diceretur, quod canonic! Parisienses sen eliain alii do grcmio Parisiensis ecclesie acl contribucionem prediclam lenerenlur, ex hoc soquenHur inconvonicMiB vahle magnum. Nam certuin est, quod sepe evenit et evenire polesl. cxi'g(>.nlil)iiH caHibtus qui emergunt et emergere possunt, quod Universitas Pariaionsis habot ol. hahcro potcat cuuaas et negocia contra Parisiensem ecclesiam et conlra dominum Paris, episropum ac porsonas ejnsdem ecclesie, utpote archidiaconuin, cancellarium et alios quoH non oportet per singula numerare, contra quern eciam cancellarium pro defonsiono jurinin ct libcrtatum ecclesie Parisiensis et ofiicii sui habet dicta Universitas causam in present! in curia Romana 8 , occasione cujus cause eadem Universitas multas fecit e.xpeuBiiH, et in causis consimilibus si haberet eas facere oporteret : in quibus omnibus diet! canonic! ct alii do ecclesia Parisiensi predicta tenerentur contribuere, supposito quod ad contribulioiiem tie qua ad presens agitur tenerentur, cum rescriptuin predictum simplicitor ct nine dislinctione vel exceptione aliqua loquatur de expensis, quas pro Univorsilatis nogocviis BOU commodis interdum fieri contingit, et sic tenerenlur contribuere in expensis ab oa fuctia et faciendis contra se et ecclesiam suain ac jura et libertates ejnsdem, quod csset contra jus et contra omnimodam racionejn. Nee est dicendum seu racione aliqua prosumondum quod dominus papa, qui vult unicuique sua jura illibata servari, volucrit eos conlra jus et racionem per die-turn rescriptuin ad talia obligare; quicquid eniin princeps per rescriptum

.1285] J

A B A H N O M C C T J S O > T V < T UE

PIIILIPPUM

I V REG.

PRANC.

no, 631

couc.cdiL* scinncu 1 inlolligiliir conced^i^ sine prejudicio aliorum et cujuslibet jure salvo, T v 7-1 i 1 fa -~ueie nisi in rcsmplo expire coiitrari um cavealur, ut volunt jura. Item alias fail. Umversitali Parians! consiiiiilis contribucio a domino papa conceasa, et bone mcmorio JohannoH iirchiopl scopu8 Remensis et Guido episcopus Autisiodorensis execiiloi-cm clali siipor ho b oodom ; qui executores, cum Universitas peteret ab eis quod canonic! bimollciati ol c-lorici chori ecclesie Parisiensis compellerentur ad contribuendum, yirtuto mandali apcmlolici Hibi direct! super execucione predicta declaravernnt et decrevonuil, ijiHOH nil ronlribiiddiioin hujusmodi non teneri, et suas patentes lilteras eisdem
SU|HM' llOC (M)ll('OSS(U < UUl . *.

Proplor ciuas rucionos oinucs et singulas supradictas et alias loco et tempore si necesse fueril proponontliiH, (-go Aniulphus cle Borcendi Curia, procurator venerabilium virorum oupiluli Pnrisiunsis ot (Miiuiuicopuin Parisiensiuin prediclorum, pro ipsis et eorum nomine dieo ot propono (piod ipsi riuiouioi sive eciam alii de gremio Parisiensis ecclesie ad contribiuuoiHMii pix-dicljuu uwu Icnrnlur, nee ad hoc cogi possunt vel debent virtute memorati ro.RCi'ipti, o(ItM-(Mis ni^ noinino quo supra quod sufficiat de premissis si necesse fuerit legilimo
i, in Airh. nut. Paris, M. 67% n 12. 1. Viilfl iul hui'f Htipru n Mti. 'J. CI. II, !>O. 3. Cf. n1" 515, 51G. k. Supi-a n 427.

521. t'rijntnlum MimrVfw njtctn cni'dirialts Itencdicti Cajetani contra oppressions Philippi III regis et Universitnti.'i /'rinWf'/ixM itnjilurttt* 1285, circa, mensem Martii.

Hcvcrtmdo palri domino cl uinico karissimo domino B. Dei gratia Sancti Nicholai in carr.cru TulHano tlyanmo cantmali capitulum ecclesie Parisiensis salutem et cum omni rcvcreuda cl hunorc MO in tunnibus paratos ad ejus beneplacita et mandata. Ea que circa noH ct. ccvltiHiaiii nostram ngiuilur, sive prospera, sive adversa fuerint, tanto curiosius per uos vobiH nmvi'iiit lumciuri, 411111110 ex prosperis non dubitamus gaudium et leticiam atHiri'Hf.cuT, iMircli vcslro, cl in advtsrsis compassionis et consolationis remedium invenire in vobiH couiithMirins crodiinus cl sporainus. Ecce, pater et domine, desolacionum urgencium mnUihulo nobis cl ccclcsic Purin., proch dolor, hiis diebus occurrit, immo quasi coirjuralc ad inviccin IrihulnrioncH miiltiplicate concurrunt, dum hinc regalis potestas nos oppriinil jure quod nobis con.pdit in quibusdam molendinis magni pontis Paris, nos et ipHam orc-lRHiani inmicric-ordilcr npoliando, illinc Universitas Parisiensis nobis et nostre fioclcKic iniVsta udinodiun non nolum in persona et officio cancellarii nos conturbat, vorum otiam novo duro t dire geiiere servitutis personas nostras sibi constituere olmuxiaH MLqiiiHitiH iiiRiidanH rtudiis, ad contribuendum secum in expensis, quas facere cam Hcpr M,nlingit t in virtuto cujusclam littere apostolice ad abbatem et cancellanum Sancte

632

CHARTULA.RIUM UNIVERS.

PARIS.

[1285

Genovefe nuper obtente, nos racione qua scolares sumus compellere sen compelli facere per abbatem et cancellarinm predictos totis nisibus elaborat, licet potestas ejusdem littere ad hoc minime se extendat 1 . Quod quidem servitiitis onus portare omni tirannide durius nobis esset, cum prebehdam Parisiensem ab institucione liberam videreinus nostris temporibus tarn turpiter ancillari. Quid autem cum domino rege super injuria nobis et nostre ecclesie in prediclis molendinis illata egimus, quam frequenter, quain devote et humiliter apud ipstun et ejus consilium pro nostra restitutione et condigna dampnorum satisfactione institimus, quociens ipsum regem et ejus consilium super jure nostro per litteras et immimenta plurima fide digna informare parati fuimus et satis informavimus, si informaLioni nostre benivolum prestare voluissent auditum, quam parum apud ipsos finaliter profecimus, quanta tandem necessitate compulsi organa nostra in Parisiensi ecclesia non sine grandi cordis amaritudine hiis diebus suspenclimus, per alias litteras nostras tocius processus nostri seriem plene et lucide continentes, qtias vobis assignabit la tor presentium, paternitati vestre duxhnus intimandum. Supplicamus igitur domination! vcstre, pater et domine reverende, quatiiius tribulaciones, quibus circurndamur hiis diebus, pic conpassionis intuitu attendentes ac super statu Parisieiisis ecclesie lamentabili condolcntes nobiscum, causam ejus paternis velitis brachiis amplexari, suslinere viriliter et tueri. Videtis enim, pater et domine, quia nobis est negocium cum fortibus, et auxilio forcimn indigemus. Mittimus eciain vobis transcriplum illius. littere male a djctis abba to ct cancollario ac magistris Universitatis, ut perspicuum est, inlellecte, paternitatom vestram rogantes ut declaracionem nobis a domino nostro sumino pontifice impctrarc curetis, quod Parisienses canonicos sub generalitate quam ilia pretendit litlera non est nee fuit sue intencionis includi, vel quam. meliorem obtinere, presertim cum canonici Parisienses non tarn studii quam servicii ecclesie racione intelligi debeant in Parisiensi ecclesia residere. In casu quoque consimili contribucionis facieiide super cxpensis Universitatis bone memorie .. archiepiscopi Remensis et .. episcopi Autisiodorensis executorum diiduin a sede apostolica deputatorum super hoc habemus litteras patentes, per quas nos a contribucione hujusmodi alias exceperunt 8 , vobis transcriptum unacum transcriptis illarum litterarum el. munimentorum, per quas et que dominum regem et ejus consilium informavimus super jure nostro el Parisiensis ecclesie in molendinis predictis per latorem presentium destinamus. In forma siinili scribimus dominis et amicis nostris de curia cardinalibus, vicecancellario, notario, concanonicis nostris, eorum consilium et auxilium implorantes. Preterea, pater et domine, ignorare vos nolumus, quod pro dicto negotio dominum .. legatuin8 frequenter adivimus, litteras nostras et muniment a negocium ipsum tangencia ei ostendimus, ipsum super jure nostro tain proprietatis quam possessions prout potuimus informantes, ipsique supplicavimus humiliter et devote ut desolacioni nostre et Parisiensis ecclesie pie compaciens ad inclinandum dominum regem et ejus consilium nostris peticioliibus dignaretur interponere partes suas. Set propter occupacionem ipsius circa propria et

1285]

AH A N N O H O C U S Q U E AD P H I L I P P U K IV REG. ERANC.

633

regia uogocia, preserli.n qum se ad her arripiendum pro negocio regni Arragonie preparabat*, nullo nob is per ouui medio est subventum.
Originate nun Higilltxtunx in Avrh. nut. Pnns. M. 67* ' n i1 - imcl- exstant quatuor alia exemplaria onxnino ejusdem I T T . . . 0 .. * , ' n<> y 7 TWa *+ tcnovis, crunrmnu n 13 diroutum ont Ymxurnb. .ot discrete vivo fit nmion L-BT.; * P. , . . . WLIO vuo ctamico kanssuno maestro T sacrosancte Rom, ecclesie vce-

lano; lit. S. Muiiniuina ennliiialiH mngiatap Qaiifridiu do Barro, olim canonicus, et arcMdiaconus deinde decanus Paris., qui in hoc. Charlulario tvMyiwtor omirpil; cpiHcopua Portuensis TCI-O Bernardus, et Ancherus card. S.Praxedis. Card. Benedicts t fuit postfix nouirnniuH pnya YIH. 1. (3f. n') ,115). 1 Snprii u" 427. 3. JuhmmoB cardinalis ct opiscopus Bclvacensis. ~ 4. Mense Martio an. 1285 iiUH III itnr nrripii*bt VPIW Nnrbnimm, Ii.ec, fas Hist, des Gaul, XX, 528! Gf. Langlois, Le rbgne tie Philippe III le

Heurdi, p. ir*.
522. Itttnorius IVJiunnlfo I'piscopo Parisiensi injungit provideat, ut in praesentia Nicolai cancellarii et magistrnrum Pan's. Aegidius llomantitt, Ord, Eromit. S. Augustini, illas opiniones revocet, quas olim, Parisiis CJtoifttena, rwornre debuit. 1285, Junii 1. ftomae ap. S. Petru/n.

Vcncrrtbili fratri .. opi.scopo Parisiensi. Licet dilectus filius frater Egidius Romanus de Ortliuo fnih'iuu tlcroiuilurum sauoli Attgustini olim Parisius vacans studio aliqua sicut tlixorit ol rodts^oril in acripluram, que bone memorie Stephanus Parisiensis pnulocp.ssor tuurt per so. ipsum examinans, et per cancellarium Parisiensem ejus loinporiw m* per alios tliuolo^ic.o lar-ullatis magistros examinari faciens, censuit revocanda, ct on minium revorant*, quin potins variis rationibus nisus fuerit confirmare : nuper tamen apud Hcdcm apostolicum constitutiw hnmiliter obtulit se paratum revocanda que dixerat sivo strrip.Mfirat njyaonrc pro nostro arbitrio voluntatis. Nos vero htijusraodi ejus oblationem humiluiii ncccptnntCB oL moli spirilu cornpassionis ad ipsum, quia decentius et utilius repulavimus, ut pr<unin.sa ibi connnlliuB rovocentur, ubi dicta et scripta inconsulte diciintur, ipauin tttl to duximus romittondum, fratornitati tue per apostolica scripta mandantes, quatimiH dilcto filio niagislro Nicolao Parisiensi, cancellario, et omnibus aliis magistris thcologico facultaliH Pafisiuw commorantibus, tarn actu in eadem facilitate regentibus, quam etiam non rcgimlibiiH, ad hoc spccialiter qonvocatis, procedens de ipsorum consilio in prodicliR, diclo fratro coram omnibus eis revocante, que de dictis contra ipsum una cum niftjori imrto mugistrorum ooramdom judicavoris revocanda, et specialiter que dictus predeCOHSOP tuiiM mandavil, ut prodicitur revocari, circa Hcentiam et expeditionem ipsius auctoritalts noBU-a providcas, prout socundurn Deum fidei catholice ac Parisiensis studii utilitati do conRnHii mjr purlin magistrorum ipsorum yideris expedire. Dat. Rome apud Sanctum Petrum kal. Junii, anno primo.
Rag. Vut. Hotuirit IV nn, 1, py. 33, fol. 12. - BalaoM, III, 472. i 7n nn>nsflflin ex 219 propositionibus a Steplano episcopo 011. 1277 1. ntn vix ngiluc, ut ( ( nnnloiuo iiaaertum nivomtur, de quiDaadain ex -w jn A v i ^

Chart. Univ<. Paris, I.

634

C H A R T T J L A U I U M U N I V E H S . PARIS.

[1285

daomatis, sed potius de aliis opinionibus Acg-idii, quae a Stephana aliisque verisimiliter codcra tempore, quo do alicpiibne sententiis Thomno de Aquino, nominatim de unitate fbrmae, Iractubatur (cf. supra nla 517, n. 7; 518 et infra 623), siml reprobatne.

523. Johannes Peckham, archiepiscopus Cantuariensis Olivero episcopo Lincolniensi narrat qualiter ipse alque magistri Parlsienses cum fratre Thoma de Aquino disputaverint, simulque discrimen inter scJiolas Ordinum Minorum et Pracdicatorum describit. 1285, Jirnii 1, apud Wai-ham.

Frater J., etc., venerabili fratri domino Dei gratia Lincolniensi episcopo salutem et sinceram in Domino caritatem. Licet Chore et sui in perfidia complices olim Moysis sacro principatui resistentes, quos horrende severitatis judicio vivos devoravit inferus, ut clareat quantum zeletur Dominus pro reverentia exhihenda prelatis ecclesie, quantumque contrarium detestetur; predulces tamen psalmorum moduli ejusdem Chore filiis inscribuntur, ut pateat manifeste, non evacuare sacre multitudinis gloriam casum ex eadem, quamvia precipui unius vel plurium perversorum, sed perseverantium glorie potius atlestari, dum perversum eaput non sequitur fixa per gratium stabilitas filiorum ... Dicit [quidam fraler Ord. Predicatorum in Anglia], nos opinionem de unitate forme rationibus et sai^ctorum testimoniis persequentes in mortuum impingere, quod est falsuni. Quin potius ei1, de quo loquitur, cum pro hac opinione ab episcopo Parisiensi et magistris theologio^ etiam a fratribus propriis argueretur argute 8 , nos soli eidem adstitimus, ipsum, pront salva veritate potuimus, defensando8, donee ipse omnes positiones suas, quilms posait imminere correctio, sicut doctor humilis subjecit moderamini Parisiensiuin magistrorum. Non igUur ipsum persequimur, set arrogantiam nonnullorum, qui elatioros quain capaciores, audaciores quaiu potenciores, garruliores quam litteraciores presumunt astruere quod ignorant, et juvenes seducibiles alliciunt in hoc ipsum. Nee modo, ut impostor astruit, incipimus talia impugnare, quin potius dtidum legentes Parisius, in Anglia, et in Horn ana curia 4 publice multis annis Christi assistente gratia non cessavimus in his et in aliis imperterrite irreprehensam astruere veritatem ... Preterea noverit ipse, quod philosophorum studia minime reprobamus, quatinus mysteriis theologicis famulantur; set profanas vocuni novitates, que contra philosophicam veritatem sunt in sanctorum injuriam citra viginti anuos in altitudines theologicas introducte, abjectis et vilipensis sanctorum assertionibus evidenter. Que sit ergo solidior et sanior doctrina, vel filiorum beati Francisci, sancte scilicet memorie fratris Alexandri" ac fratris Bonaventure et consimilium, qui in suis tractatibus ab omni calumnia alienis sanctis et philosophis innituiitiir ; vel ilia novella quasi tota contraria, que quicquid docet Augustinus de regulis eternis, de luce iiicommutabili, de potentiis anhne, de rationibus seminalibus inditis materie", et consimilibus innuineris, destruit pro viribus et enervat, pugnas verborum inferens toti inunclo? Vicleant
80.

1285]

AB A N N O MCG

U S Q U E AD P H I L I P P U M IV R E G . FRANC.

'

635

antiqiii in quibufl oat aapenlia, videat et corrigat Deus cell ... Datum apud Warham Sarisburiensis dioc. knl. Jimii, anno Domini MGGLXXXV
Reffistrum PaMumi In Lamboth Palace, fol. 216b. _ willdns, OmcUfe Jfapae Britanniae, II, 120. l. fr. Johanuis Pechham, ml. Martin, III, 896. 1. Thornae do Aquino. - 2.. Loquitur hie sicut jam supra n" 517, 518, de traotatu, quern episcopus Stephanus Paris. cum miitfintviH P.u-iHicnsihus vivontu et praeacnto Thoma de Aquino habuit circa opinionem ejusdem de unilate forinae. Hoc nonnisi temporo ovnniro potuit, qnando Thomas secundo Parisus legit, id est an. 1269-1271. Gf. supra n 447, n. 5. 3. Nendo tui on, quno JohnuuoB do so ipao refart, veritati omnino concordent. Saltern Bartholomaeus de Capua, logotheta rojfiii Sicilian, in procuismi enniiniint. Tliomuo dc Aquino professus est : se audivisse a pluribus fratribus Praedicatoribns fide, dig-nis, quod qunnjlo iilom fr. Thomns nna vice disputnbat Parisius, nbi erat fr. Johannes de Peckham Ord. frat. Minorum, qui fuit pontca nrcluipi8C(ipus.Cintunr., qunntumcunque dictus fr. Johannes exasperaret eundem fr. Tbomam verbis HJupulloHis nt luinidiH, mmquiim lamisn ipsc fr. Thomas vcstrinxit vcrbum humilitatis, sed semper cum dulcedine et humilitate respondit . AA, SS., Mart. I, 712, n 77. 4. Legimus in Monum. Francisc., ed. Brewer, p. 552, eum primo incepisse PttrisiiH (ubi orl nn. 1200, vnl duobiiH annis postei'ioribus ut actu regens morabatur), postea resumpsisse Oxoniae, deinde iiingiHtrum (loctonun) cm-iuo fuisso, ot domum archiepiscopum Cantuariensem (1279, Jan. 28). 5. De Holes. 6. In explicnnda ncnlontiu H. Augnntini do siipvu rlutia scholae Thomistarum et Ord. Minorum istius aevi digrediuntur. Quoad scholam Ord. Min. f. De Jtumancte cot/nitionte rationc anecdota quaedam, ed. cura PP. Collegii a S. BonayRntura; quoad S. Thonuuu vido Summ., 1 p. qu. 8'i a. 5; qu. 79, a. 8, 9; qu. 115, a. 2, etc.

. ItaiiHundus, nblmx S'. Gerrnanl de Pratis, notum facit, se totumque conventum in recompensationem fjuadraffinta libr. turon., quas Vniversilati Parlsiensi occasione contentionis ortae inter Universitatem et conventum traderc dpftuprunt, nundinas sitas regi dimisisse. 1285, mense Junto, [Parisiis].

Uuiverais proscntcs liltoras inspecturis R. permissione divina monasterii Sancti Gorinuni do Pralis juxla Pnrisius abbas humilis totusque ejusdem loci conventus salutem in Domino. Nulum fuuimus quod cum per definitionem seu ordinationem excellentissimi domini nostri Philippi Dui gratia regis Francorum pro quojdam insultu facto a gentibus et hominibuH noslris Sano.li Gcrmani in quosdam clericos universitatis scolarium Parisiens., in quo quidcin insultu duo clorici vulnerati fuerunt et ex dicta vulneratione obierunt1, nos el 'ccclesia nostra tcneamur ad assiclendum et assignandum xl libras parisiens. annui roddituH ad fundaudaB pro diclis cluobus clericis interfectis duas capellanias et instituendas, imam videlicet in oapclla velcri head Martini juxta ecclesiam nostram, etalteram in ecclesia prioris ot fratrum do Vallo Scolarium Parisiens., prout hec in litteris domini regis super dicta ordinatinne confofttis plenius continentur" : nos pro nobis et ecclesia nostra cum venerabilibiiB patro Matheo abbate Sancti Dionysii in Francia et nobili viro Simone de Nigolla tonontibus locum domini regis Francie pro ipso domino rege nomine ipsius agentibua et tracliintibus, conventiones inivimus infra scriptas, videlicet quod dicti tenentes locum nomino ipsius domini regis et pro ipso pro dictis duabus capellaniis dicte universk tatiB scolarium Parisiens. dictas xl libras annui redditus juxta modum et formam in dictis litteris super dicta ordinatione confectis comprehensam in redditibus domini regis assidebunt et facient assicleri'. Et nos pensata nostra et ecclesie nostre utilitate, pro nobis et

636

CHARTULARITJM UNIVERS.

PARIS.

[1285

ecclesia nostra in recoinpensationem dictarum xl librarum parisiens. annul recldilus nundinas nostras Sancti German!, que annuatim incipiunt xv die post Pascha et clurant per xviij dies ab hide continues, in quibua idem domiiius rex medietatem emolument! habebat et percipiebat et nos aliam medietatem, eidem domino regi et ejus heredibus sive successoribus concessimus, dimittimus et quittamus, ab eodem domino rege, heredibus vel successoribus suis ubicunque yoluerint transferendi, nichil nobis vel ecclesie nostre in dictis nundinis vel in emoluments earum penitus retinentes. In cujus rei testhnonium presentes litteras .sigillis nostris fecimus sigillari. Actum inense Jtinio, anno Domini MGGLXXXV 0 .
Memoires Jiistoriques sur les benefices qui sont d la presentation et collation da I'University de Paris, p. 7. 1. "Vide supra n 480. 2. Supra n 482. 3. Vide n 525.

525. Matthaeus albas S. Dionysii et Simon de Nigella, tenentes locum domini regis Francorum, dc codem argumento. 1285, mense Junto, Parish's.

Mattheus miseratione divina ecclesie bead Dionysii in Fraucia abbas humilis, oL Simon dominus Nigelle, tenentes locum clomini regis Francorum, universis presentes litteras inspecturis salutem. Notum facimus, etc. sicitt supra n 524, mutatis mutandis ^ usque continentur. Deinde : Nos attendentes altercationem et discordiain continuain inter abbatem ot conventnm predictos ex una parte, et rectorem et scolares dicte Universitatis Parisiensis ex altera super diclis quadraginta libris parisiens. a predictis abbatc et conventu ob causam predictam assidendis sen assignandis rectori et scolaribus antedictis pro bono pacis continuande inter abbatem et conventum et scolares universitatis scolarium predictos pensataque dicti domini regis utilitate ex auctoritate et vice ipsius domini regis nobis commissa cum dictis abbate et conventu conventiones inivimus infra scrip Las, videlicet quod nos nomine ipsius domini regis et pro ipso pro dictis duabus capellaniis dicte universitati scolarium Parisiens. dictas quadraginta libras parisiens. annul rcdditus juxta modum et formain in dictis litteris dicti domini regis super dicta ordinatione confectis comprehensam in redditibus domini regis assideri faciemus sen etiam assignari, ita tamen quod in recompensationem dictarum quadraginta librarum annui redditus domino regi faciendam dicti abbas et conventus Sancti German! nundinas suas, etc. ut n 524. In cujus rei testimonium presentibus litteris sigillum regium quo utimur fecimus apponi. Actum Parisius inense Junio, anno Domini M GG LXXXV0.
Bouillart, Hist, de Tdbbaye royale de S. Germain des Pres, n 101, p. LXVIII, ex originali.

1285]

A B A N N O M C C U S Q U E AD P H 1 L I P P U M IV REG.

FllANC.

637

526.

topitolum

PnrMew /totrlhu, Onl. Kremit. jg. Augllstini Parisiis locum vendit situm in Cardineto. 1285, August! 28, [Parish].

UnivoraiR presumes titteras inspecturia capitulum Parisiense salutem in Domino Mcmpitornam. Novorilw quod nos ponsata et considerate! militate nostre Parisiensis ecclesie quandam pocittm terre eonthmnlem quatuor arpenta terre vel circiter, quam habemus sitam in GarcliiH'.to ultra parvum pontcm infra muros contiguam terre Sancti .Bernard! ex una parle, el. lerre heredum Auberli dieli ad fabas ex altera, prout se comportat a via super Sceeanam usque ad alvuin Beveris, vendidimus et nomine venditionis pure concessimus, quilaviimis, tradidimus et Itberavimus in manu inortua ex mine in perpetuum fratri Juvenali vieario Paris, religiosi viri Jrairis dementis prioris generalis fratrum Heremitarum Ordinis S. Augustini emenli viee et nomine dicti prioris et tocius Ordinis pro precio quadriugentnrum librarum parisieiiH. jam nobis a dicto vicario nomine dicti prioris et Ordinis predteti solulo et trail! In in pecunia numcrata, cle quo ad plenum nos et ecclesia nostra quilaviiuus penilus religiosos predielos tenentes nos bene pagatos, cedentes eis ex mine et ptsrpetuo, in eos et eorum mimwBores sive ab eis causam habituros penitus transferenteM omiiii jus et dninitiiuin, otnnein ]>oH.scssionem et proprietatem, omnes actiones reales et personale.s, et quiistuiuqut! alias, quo nobis et predicte Parisiensi ecclesie competebant et compftlore polerant quoeuuque, modo in pecia dicte terre, dumtaxat retentis nobis in perpetuum duobus deuariis eapitalis census in dicta pecia terre et super fundo ejusdem, nirhil aliud juris et aclionis nobis vel diole ecclesie Parisiensi de cetero retinentes .., VoIuimiH iiiHiipnr et conreditnus, quod in dioto fundo terre vendito possint dicti religiosi eodcsiaiu, nralorium ciniiloriuiiiquo ct quodcunque sacrum conslrtiere absque contra-* dietione nostra sueressorumque. nostrormn, dicto censu m'chiloininus in integrum remauonto. Ittmuneiantes in boe faeto exeoptioni non numerate pecunie, doli actioni in factum, bcnefieio reslitutionis in integrum, omnibus litteris apostolicis, privilegiis et indulgentiis nobis ael<MUis stui eei-Iesie PariHiensi ant universitati magistrorum et scolarium ParisienHium a sede apontolica indtiltiH aut in posterum inclulgendis, et crucesignatis et crucesignandis ooneessis et eone(!dendis sub qnacimque forma verborum contra predicta facienlibuH, eonslitueioni de ilnahus cliclis Concilii generalis, judicum et loci conventioni. Dicti autoin duo denarii rapitalis census nnnuatim in festo Nativitatis Domini persolvantur. Datum anno Domini milloHimo GC octuagesimo V, in festo beati Augustini episcopi. In eujiiH rei teHtimonium prcac*nt.cH lilteras sub eadem data nostro sigillo fecimus roborari.
riMiPvum in Arch. nut. Paris. L. 921. - Haec charta inserta eat etiam litteris Honorii IV an. 1286, Novomh. IB, in Rff. Vat. an, 2, dp. till. Ernpoli, Bull Ord. Eremit S. August., p. 156. - In Arch. nat. Paris., 1. c.f exeunt iuHupni. q n n tu n r ehnrta a originate (troi florum an. 1285, mensis Novemb., et una an. 1286, Januar. 3) tractantes de . . tnrnto et qmulitm domn in Cnruinoto et in ,.{., c Victoria, quas abbaa et conventus S. Victons fratri Juyenali de . , , . t. . i . vico o. vicwi, ^UUD poniB . M , ttnu* ipnorum , , . i .}, nt iisus buuun Ordinis sub certis conditionibus vendiderunt. Tres Narum ud frntnnn rnnsius ntuflcnlitim CD usus totius i 159. . . . .i . miertae e i a t*o h s rrnnnfii IV. Cf. Empoli, n harum chartnrum inveainnltir ctinm . i r tia e epiatohs Ilonoru iv. ^r. ^lu^ui , 1. c., p. 154. > Prcm, Les Registres d'Honoc, m > r * harum

638

C H A H T U L A R I U M U N I Y E R S . PARIS.

[1285

rius IV, n3 688-691, Sicut supra nls 358, 358 a vidimus, Aug-ustmiani Parisiis prime habitulmnt ante povtam dc Mont' martre; hoc anno 1285 se transferebant ad Gardinetum, ubt remanserunt usque ad annum 1293, quo anno eis Pbilippus IV ob favorem potissimc frotris Egidii Romuni Ord. fratr. Hercm. S. Augustini sacre pagino professoria locum donavit, quern fratres Saccorum dc pcnitcntia Jeau Christ! liabebant ct reliquerunt, de quo in tomo II.

527.

Litterae Honorii papae IV ad Nicolaum cancellarium Parisiensem, guibus, ad cxemplum pontjflcum Innocentii IV, Alexandri IV, dementis IV et Gregorii X, providet ut clerici, in Arabic a lingua et in ceteris partium Orientalium linguis eruditi} qni Parisius mittebaniur, pro necessariorum defectu ab incvpto studio de sister e non cogantur.
1288, Januarii 23, Romae ap. S. Sabinam.

Dilecto filio .. cancellario ecclesie Parisiensis. De affectione pia et inoderalione provida fe. re. Innocent.!! pape IV, predecessoris nostri, dudum noscitur processisse, quod ipse quosdam clericos, tarn in Arabica quam in aliis linguis partium orientalium eruclitoa tali de causa mitti disposuit Parisius ad stuclendum, ut doctrinani sacre pagine consecuti, alios ad salutem in transmarinis partibus erudirent 1 . Pie quoque memorie Alexander pupa IV, predecessor noster, ne iidem clerici, qui erant tune decem Parisius, ab inccpto studio pro necessariorum defectu de.sistere cogerentur, quondam .. cancellario Parisiensi, predecessor! tuo, ad instar ipsius predecessoris Innocentii, suis sub certa forma dedisso dicitur litteris in mandatis, ut ipsis decem et totidem aliis, cum essent ibidem, ab aliquibus monasteriis vel ecclesiis regni Francie, ita tamen quod in singulis moiiasteriis vel ccclesiis eisdem, singulis prefatis clericis, videlicet viginti, vel aliis eis ccdentibus vel decedentibus in loco succedentibus eorumdem, usque ad numerum pretaxatum facerot per se vel per alium in decem libris parisiens, annis singulis, quamdiu Parisius liujusmodi studio insisterent, provider!, dummodo monasterium vel.ecclesia, quod vel que per triclinium id solveret, super hoc non gravaretur ulterius, cadem gratia quantum ad alia monustcria vel ecclesias in suo robore nichiloininus perdurante, contradictores, etc. usque tiompescendo 8 . Postmodmn vero, fe. re. Clemens papa, predecessor noster, quondam magistro Odoni de Sancto Dionysio, canonico Parisiensi, suis sub cerla forma dedit littoris in mandatis, ut ad provisionem dictorum decem et aliorum decem clericorum ejusdem terre, cum Parisius essent, per se vel per alium procederet juxta tenorem prcdictarum litterarum eorumdem predecessorum Innocentii et Alexandri ad dictum cancellarium directarum; ac postmodum, pie memorie Gregorius papa X, predecessor noster, eidem magistro Odoiii per suas mandavit litteras, ut ad provisionem dictorum clericorum per se vel per alium procederet secundum earumdem dicti predecessoris Clementis continentiam litterarum 8 . Nos itaque volentes ut quod per predictos predecessores nostros in hac parte demandatum extitit plenum consequatur effectum, discretion! tue per apostolica scripta mandamus quatinus ad provisionem dictorum clericorum, per te vel per alium, auctoritate xiostra procedas secundum eorumdem' dictorum predecessorum noslrorum continentiam litterarum, non obstante, si prelatis, vel collegiis, ant personis monasteriorum et ecclosiarum

1280]

An

ANNO

M C C U S Q U E AD - P H I L I P P D M IV HEG. F R A N C .

639

predictor-urn; sou quibuscumquc aliis a secle apostolica sit indultum quod ad provisionem alicujiifl in aliquibiiH pensionibus minime leneantur, quodque ad id compel!!, seu interdici, vel oxcommimicari non poaflint per litteras apostolicas non facientes plenam et expressam de indullo hujuamodi monlionem, seu qualibet dicte sedis indulgentia cujuscumque tenoris exiatat, por quain GUGCUIB presenlium impediri valeat vel difFerri, et de qua cujusque toto tenoro do vorbo ad vorimm oporteat nostris litteris fieri mentionem. Dat. Rome apud Sanclam Sabinnin x knl. Februarii, pontificatus nostri anno primo.
Retf. Vnl. Honorii IV tin, 1, cp. 270, fol. Ti\ Jourclain, n 280. 1. Supra n 180. 2. (It. n !IS'i. . Uun qriiiLnliio non sunt notae.

52S. LHlfirtw Ifuiiarii IVnd Jnhannem a/wat. sedis legatitm, quibus decisiones MartiniIVet suas circa processum f'nm'rsitatiit Pttrlm'wuiix t'nntrn eniicellttrium Parisiensem notas facit. 1286, Februarii 1, Romae ap. S. Sabinam,

Dilcolo iilio J. lit. Sanclc Gccilie presbitero cardinal! apostolice sedis legato. Quasi orlus irrigiuiR arborilitiB RubliinibiiH eL fructiferis consitus Parisiense studium viros producens tfdontia iVuctuoHOH, vita cl inoribus eminentes, et sicut fons cujus aque non deficiunt sod oxhuboranlor oinauant doctrine salutaris undique fluenta diffundens, quanto ab oliiu taliuni prodtititionc ulili ot einaiialionc uberi orthodossam fidem roborans sanctam calliolicani munivit or(^I<miaiu contra iusidias et impetus latenter obrepentium, vel patenter asooiulantiuni ex advorso, lanto culture diligentioris est cura colendum, ut domesticis seditionibim quo iainiliarioribiiB eo procul dtibio efficatioribus ad nocendum purgetur intrinBOCUB ot vclul oxlrinsocuH apostolici favoris muro circumdatum ejusque directoria provisiono iiiunitmn in slalu paciflco et tranquillo ipsius remedio perseverahiliter statuatur. Ad quocl illud etiuui HOH speciulller aflicit quod olim, dum nos minor status haberel, in ejusdem sludii laribtirt obvcrsali de illius dulcedine libamina grata libavimus per plures aunotf BCCUH docurstiH HculonloB ipsius. Sane sicut asseritur dudum inter quondam magistrum Philippmii do Thoriaco Parisicnsem cancellarium ex parte una, et Universitatem Pariaiensoni < allora supor certis ai'ticulis genus dissensionis materia suscitata1, cum dictuH caiicolUriita t dilcctUB iiliua nmgister Johannes de Malignes, procurator ejusdem UnivorwitaliB, propter hoc ad aedem apostolicam accessissent, idem cancellarius constitultis in prcsentia fcs. re, Martini pape predeccssoris nostri, dicto procurator presente, proposuit quod prcfata Univcrsilas propriis finibua non contenta inter alia et diversa gravamina, que ab ilia inforobantur oideni, ipaum, licet Universitatis predicte capud existeret8, nee in eum potoalatom habcrct, sicut nee inferior in superiorem, nee etiam par in parem, per bedellos aervicntOB suos ad congrogationoa Universitatis ejusdem sub pena suspensionis lectionum pro sna fhcicbal volunlate citari. Et quia dictus cancellarius sic citatus noluerat sicut nee

640

GHARTULARIUM DRIVERS.

PAIIIS.

[1286

debuerat ad easdein congregationes accedere, ipsum de facto, cum de jure non posset, a suis lectionibus et clisputationibiis Universitas predicta suspendit, et nichilominus cum ac etiam omnes de ipsa Universitate, qui lectiones, disputationes vel predicationes audirent illius, vel ab ipso legend! licentiam peterent, ab ejusdem Universitatis consortio et communione magistrorum ejus presumptuosa temeritate privavit, faciendo districtiua inhiberi iie scolares Parisienses coram eo vel ejus official! presumerent quomodolibot litigaro, inuno, quod graving videbalur, ,. rector Universitatis ipsius passim causas audiebat et lites faciendo coram se per bedellos suos personas quascunque voc'ari, cogendo etiam respondere vocatas, licet cause hujusmodi sive lites ad ipsius cancellarii forum spectent, quodquo tune dicta Universitas quampluribus scolaribus in medicina et decrctis regoncli licenliam non sine inulta temeritate duxerant concedendam, quamquam hujusmodi licentiam concodere ad eundem cancellarium pertineret. Prefatus vero magistor Johannes GX adverse respondit, quod cancellarium ipsum in nullo Universitas memorata gravabat, imrno potius ipsa gravabatur in pluribus ab eodem, nounullis postmodum articulis eidein predecessor! tanifp cancellario quam procuratore 8 prefatis exhibitis, qui predicta bine indo gravamina exprimebant. Dictus igitur predecessor diligenter, sicut dicebat, attcndeus quod bujusmodi citatio attemptabatur contra Parisiensis ecclesie ac ipsius cancellarii libcrtatein et etiam laudabilem consuetudinem anteactis temporibus observatam, cum Parisienaos cancollarii qui fuerant pro temporie ad congregationes hujusmodi reveronter et supplicitor consueverint evocari, notam* fieri mandavit, per quam districtius inhibebat no citatio bujusmodi exUmc fieri deberet, volens omnino ut idem cancellarius et succossorcs ipsius ad easdem congregationes absque sequela pene cujuslibet 8 cum revcrenlia et procibus vocarentur. Predictam insuper regendi licentiam ab eadem, ut predicitur, Universitate couccssam penitus revocabat; illos qui earn recipere presumpserant decernens ob exempli pcrniciem nee pro licentiatis neque pro magistris haberi; et rigorem dobitum circa illos de inisericordia temperando benigne concedebat quod per eundem cancellarium juxla conanetam formam licentiari valerent, si eos idem cancellarius inveniret ycloneos et expediro vidcret. Si vero licentiati hujusmodi hoc nollent forsitan acceptare, ipsos roddobat prorsus inhabiles ad predicta. Mandabat etiam illos, qui bujusmodi dare licentiam et talium tcnero principia presumpserunt, ac eos, qui quendam baccalarium licentiatum per cancellarium supradictum in non modicam cancellarii ejusdem injuriam licentiam ab eisdem iterato recipere coegerunt 6 , per eos quos ad id deliberaverat deputare, prout ipsi consideratis diligenter culpis illorum honori ejusdem cancellarii ac paci et tranquillitad prodicto Universitatis viderent expedire, puniri 7 . Alios preterea supradictos proceasua contra eundem cancellarium per Universitatem, rectores, et bedellos prefatos babitos annullabat, irritabat, cassabat et nullos, cassos, et irritos nuntiabat, utpote in died cancellarii juris injuriam attemptantes. Et nichilominus injungebat predictis taliter deputandis ut Pariaius vel ad locum alium competentem illi vicinum, ad quern paries accedere et in quo morari

1286]

AB A N N O

MCC USQUE

AD P H I L I P P U M IY REG.

FRANC.

641

secure valerent, se personaliter conferentes partes suas juxta datam eis a Domino gratiam, ut cooperaiite illo qui pacis est auctor omnis quiesceret in hac parte turbatio, discordia quelibet sopiretur, sollerter interponere procurarent, alioquin inspectis eisclem articulis diligenter quos eis dictus predecessor sub bulla sua inclusos transmittere intendebat et inquisito sollicite de facto et facti circumstantiis universis, ordinarent et statuerent super hoc auctoritate ipsius predecessoris quod secundurii Deum et justitiam pro bono pacifico et tranquillo statu prefati studii expedire viderent. Per hoc autem apostolicis privileges si qua sunt utrique parti et ecclesie Parisiensi concessa non intendebat dictus' predecessor in aliquo derogare, sed ea omnino voluit manere in suo robore firmitatis. Et quanquam de premissis nota bujusmodi eadem omnia et singula manifesting exprimens, prout in ea perspeximus contineri, de ipsius fuerit .predecessoris mandate concepta, dicto tarn en cancellario interim viam universe carnis ingresso8, idem predecessor prosecution! processus hujusmodi supersedit substitulionem expectans novi cancellarii ut dicebat. Sicque inter moras eodein predecessore morte prevento 8 , nota eadem ad bullam vel ad grossam eventibus retardata hujusmodi non pervenit10. Nobis itaque prout Domino placuit post ejusdem predecessoris obitum ad apicem simuni apostolatus assumptis, dilectus filius magister Nicolaus de Nonancuria, memorato cancellario in canccllarie dicte Purisiensis ecclesie officio substitutus, nostram presenliam adieus et exponens humiliter universa discrimina, que per hujusmodi excessus Universitatis ejusdem Parisiensi studio et in ipsius impedimento universali ecclesie per consequens ingerunlur, supplicavit inslanter super hiis per apostolice sedis providentiam pportunuin remedimn adhiberi. Nos autem ad hoc apostolice sollicitudinis studia convertentes, cum fratribus nostris communicato consilio, quia nobis ad presens via judicialis vel alterius indaginis pro dicta Universitate nemine comparente, prout tantum requirit negotium, non occurrit, discretion! tue, de qua plenam in Domino fiduciam obtinemus, per apostolica scripta mandamus quatinus traditas tibi virtutes a Domino prudenter exercens, per te si comode vacare poteris vel per alium sen alios, quorum circumspecta industda et experta probitas maturitate conspicua, fidelitate clara et scientia litteraruin aliisque virtutibus circumfulta tante prosecution! conveniat, inter Universitatem et inagistrum Nicolaum predictos viam grate concordie prosequaris, et si forte hujusmodi concordia infra quatiior menses post receptionem presentium inter eos pro venire non poterit, Universitatem et magistrum Nicolaum prefatos ex parte nostra peremptorie citare procures, ut infra duorum mensium spatium post citationem hujusmodi per se vel per procurators ydoneos compareant corain nobis, super hiis ordinationem vel mandatum aliud seu provisionem aut quamlibet dispositionem aliam recepturi ac facturi alias super hiis quod justitia suadebit. Et quanto per hoc universali ecclesie utiliores fructus pro ventures percepimus, tanto circa premissa studiosius cogitantes ordinamus de ipsorum fratrum consilio quod dictus magister Nicolaus suique successores cancellarii qui pro tempore fuerint ad dicte Universitatis congregationes cum pene comminatione vel
Chart. Univ. Paris. I. 81

642

CHARTULARIUM UNIVERS.

PARIS.

[1286

quavis adjectione aliquatenus non vocentur, sed cum reverentia invitenlur et precibus juxta consuetudinem supradictam, et quod dicta Universitas nulluin processmn attemptet contra cancellarium eundem, nullasque licentias regendi concedat. Et dictus cancellarius ac successores ipsius ecclesie Parisiensis cancellarii sua jurisdictione suoque officio utantur libere prout consuetum est hactenus, donee in hac parte per seclem eandem aliud ordinatum extiterit vel provisuin. Nos enim si secus attemptatum extiterit, processus et licenlias hnjusmodi ex nunc irritos decernimus et inanes. Intendimus quo quo quod per premissa vel eorum aliquod privileges parti um vel Parisiensis ecclesie nullum prejudicium generetur, sed nichilominiis privilegia ipsa in sua remaneant firmitate. Diem vero citationis el form am et quicquid hide diixeris faciendum nobis per tuas litteras haruin seriem continentes fideliler intiinare procures, Dat. Rome apud Sanctain Sabinam kal. Februarii, anno primo.
Reg. Vat. Honorii IV. an. 1, ep. 263, fol. 7'2\ Bibl. Phillipps in Cheltenham, ms. 87(5, fol. 20, ubi praocedit : Universis presentes litteras inspecturis canccllurius Parisiensis salutem in Domino. Novoritis noslitteraa doininipape informs annotatas vidisse in hoc verba : Horiorius , etc. In fine legitur : Transcriptum hnjusmodi littcrarum fieri fccimus sub sigillo nastro anno Domini millcs. GG nonagesimo, die jovis post Natale Domini . In Cod. Vat. Reg1. 400, fol. 75, occurrit tantummodo initium lilterarum Honorii.. Proa, Les Registres d'Honorius IV, 11 267. 1. GF. supra n 515. 2. Cf. ibid. p. 618. 3. Procuratoris articuli contiucntur in documeuto n 515. .4. I. 0. minutas. Cf. supra n 516. 5. Praecipue suspensionis lectionum. Cf. supra n BID, p. G20. 6. Utiqne Ferrandum, fratrem regis Aragonum, de quo supra n 503 et p. 617. 7. Cf. de hoc supra n 516. 8. Vide supra n" 516. 9. An. 1285, Martii 28. 10. I. e. dccisiones papae exstabant tantum in litteris minutis, non in authentids bltllati$.

. Magister Eustacius de Grandicuria, vices gerens episcopi Silvanectensis} conservatoris privilegiorum Universitatis Parisiens., P. scholari Parisiensi patrocinium impendit.

Magister Eustacius de Grandicuria, archicliaconus de Goha. in ecclesia Ebroicensi, vicesgerens reverendi in Ghristo patris dom. Silvanectensis episcopi, conservatoris privilegiorum universitati magistrorum et scolarium Parisiensium a sede apostolicu indultorum omnibus etc. salutem et mandatis apostolicis firmiter obedire. Gum ad reprimendam perversorum maliciam et vitam pie vivencium confovendam pia consideracione sedes apostolica disposuerit providere, ne magistri et scolares Parisius. studentes permittantur ab aliquo extra civitatem Parisiensem per litteras apostolicas aut legalorum ejusdem apostolice sedis nullam de dicto privilegio facientes mencionem in causam train, citari, vexari, molestari, seu ad judicium evocari, ut sic eo liberius litteranun studio vacare valeunt, quo minus fuerint aliis occupati : sane sua nobis P. scolaris Parisiensis gravi ac querulosa conquestione moustravit, quod viri tales venerabiles et discreti decanus et capitulum ipsum scolarem coram se extra civitatem Parisiensem per litteras apostolicas aut legatoruin ejusdem apostolice sedis, nullam mencionem de dicto privilegio facientes, in nostre jurisdictionis prejudicium, elusionem et Contemptum prefatique scolaris dampnum non modicum et gravamen ac contra dictorum privilegiorum tenorem
81.

1286]

AB A N N O M C C ' U S Q U E AD P H I L I P P U M IT R E G .

FRANC.

643

temere veniendo, ad instanciam et procuracionem Johannis in causam trahere, citare, vexare, molestare et ad judicium evocare non formidant, propter que ipsius scolaris studium multipliciter impeditur, Quocirca dictus scolaris, asserens, premissa adeo esse pro facti et rei evidencia notoria et'manifesta, quod nulla possunt tergiversacione celari, quod offert se dictus scolaris si necesse fuerit coram nobis legittime probaturum, nobis humiliter supplicavit, ut nos super premissis ex nostri ofiicii debito sibi subvenire congrue dignaremur. Gujus siquidem scolaris juste supplicacioni annuentes vobis omnibus et singulis in virtute sancte obediencie sub pena suspensionis et excommunicacionis, quam vel quas in "vos feremus, si presens mandatum nostrum neglexeritis adimplere, districte precipiendo mandamus quatinus ad hoc mandatum exequendum alter vestrum alterum non expectans moneatis diligenter ex parte nostra predictos, ut ipsi incontinent! post monicionem vestram sibi factam a prefati scolaris extra civitatem Parisiensem in causam traccione, citacione, vexacione, molestacione et ad judicium evocacione predictis cessent penitus et desistant, et si quid contra dictum scolarem per eos fuerit attemptatum, illud revocent indilate et denuncient nullum esse, non tenere nee ab inicio tenuisse. Premissaque fieri faciat et fieri procuret dictus J. suis sumptibus et expensis. Et super cessacione, revocacione et denunciacione premissis nos reddant per suas patentes litteras certiores, nobis per lalorein presencium destinandas. Ad que omnia eL singula facienda petit dictus scolaris predictos sibi per nos condempnari et compelli, alioquin ipsos, quos in liiis scriptis propter hoc excommunicamus, excoimnunicatos a nobis palam et publice nuncietis, nisi causam allegaverint efficacem, quare ad hoc niinime teneantur. Quam si pretenderint, citetis eos peremptorie coram nobis Parisius vel coram dictas vices tune gerente ad talem diem dictam causam allegaturos, ostensuros et si necesse fuerit probaturos, nobisque ex officio nostro vel illi tune dictas vices gerenti ad obicienda et clicto scolari super suis dampnis, expensis et interesse quod justuin fuerit responsuros. Inhibentes nichilominus predictis sub pena canonica, ne die et lite pendentibus corarn nobis aliquid contra dictum scolarem in noslre jurisdiccionis prejudicium atlemptent, innovent aut inmutent, attemptari, innovari aut inmutari faciant seu fieri procurent. Et quid inde feceritis, nobis fideliter rescribatis, non obstante quod dictorum privilegiorum conservacionem et commissionem nobis factam vobis non mittimus, quia non consueviinus nee audemus propter viarum pericula, locorum distanciam et discrimina; sed partibus coram nobis presentibus de eis, si necesse fuerit, copiam faciemus. Datum, etc. *
Liber practicus de consuet. Remensi in Bibl. Remensi ma. H. 648/639, fol. 221", n 218, ubi titulus : Monicio nisi causam pro scolaribus Parisicnsibus . Varin, Arch. Ugislat. de.la ville de Reims, lro part., Coutuines, p. 279, 11 363. Ad haoc vide supra n 208, nota. Quo toinpore liacc charta scrjpta sit non facile ost dictu. Forte tamen adhuc aetate, qua hoc volumen. finom sumit.

Chart. Univ. Paris. I.

81*

644
530.

CHARTULARIUM UNIVERS.

PARIS.

[1286

Librorum theologiae et philosophiae et juris pretium ab Universitate Parisiensi taxatum quod debent habere librarii pro exemplari commodato scholaribus.

Originalia beali Gregorii super Job, continent c pecias. . . . Item, liber Omeliarum beati Gregorii, xxviij pecias Item, liber Objectionum magistri Andree contra Judeos de nostro Emanuele1, continet xvj pecias Item, liber Isidori de Summo bono, et liber Gontemplationum Richardi S. Victoris, continent xxiiij pecias Item, liber de Sacramentis Hugonia de S. Victore, continet xl pecias Item, liber Radulphi de S. Victore 8 super Leviticurn, continet xliij pecias Item, originalia S. Bernard i, scilicet libri de Gonsideratione, de xij gradibus humilitatis; de Gradibus superbie; de Laudibus Virginia matris omelie"; ejusdem libellus missus archiepiscopo Senonensi; de Discipline monachorum; epistola inissa fratribus de Monte Dei, continent xvij pecias Item, liber beati Bernardi de Diligendo Deum; et de Meditationibus; de Gratia et libero arbitrio; de Precepto et disponsationo, continent xiiij pecias Item, Floreber*, continet xl pecias Originalia Anselmi, de Veritate; de Libertate arbitrii; de Casu diaboli; Gur Deus homo; de Gonceptu virginali; de Processione Spiritus Sancti; de Predestinatione, gratia et libero arbitrio; de Mohologio, continent xl pecias . Item, de Incarnatione Verbi; de Similitudinibus et dissimililudinibus; continet xij pecias Item, liber de Proprietatibus rerum 8 , continet c et ij pecias. . . Item, de Sacramentis6 Item, de Naturis rerum 7 , continet xij pecias Item, de Ortu scientiarum 8 , continet xviij pecias Item, de Principiis nature magistri Johannis de Siccavilla", continet xiiij pecias Item, Gommentuin Alexandri super librum Metheororum, et Phisiognomia Aristotelis, continent xviiij pecias Item, Commentum Simplicii super librum Predicamentorum, continet xxxiiij pecias. .

viij sol. xviij den. xvj den. xij den. iij sol. iij sol.

ij sol.

xij den. xx den.

ij sol. vj iiij ij xviij ix den. sol. aol. den. don.

vij den. ix den.

xv iij

den.

1286]

AB A N N O MCG U S Q U E

AD P H I L I P P U M IV R E G .

FRANC.

645

Item, Item, Item, Item, Item, Item,

Gommentum super lib. Peryarmenias, continet xviij pecias. Gommentum Themistii super librum de Anima, x pecias. . Summa fratris Remundi 10 , cum Apparatu Summa magistri Lumbardi 11 Goncordancie de Valle Lucenti 18 , c pecias et viij. . . . pro Historiis scolasLicis13. . Ista sunt exemplaria super theologiam.

ix vj iij iij vj iij

den. den. sol. sol. sol. sol.

Originalia beati Augustini. Primo, liber Enchiridion, continet vj pecias Item, liber de Trinitate Augustini, xlviij pecias Item, liber Gonfessionum Augustini, xxj pecias Item, liber de Doctrina Christiana, et de Disciplina Christiana, continet xv pecias. . .Item, liber de Gonflictu viciorum Augustini, ij pecias Item, liber Retractacionum Augustini, vj pecias Item, super Genesim ad litteram Augustiui; el Ecclesiasticorum dogmatmn 1 *; et de Fide ad Petruin, xxxvj pecias Item, liber Augustini de Liboro arbitrio; et contra Fans turn; et de Divinatione demonurn, continent xxxviij pecias Item, de Consensu Evangelistarum; de Questionibus veteris et novi Testamenti; item, liber Augustini de Achadernicis sive contra; et de Beata vita; de Ordine ; de Soliloquiis18; de Immortalitate anime; de Moribus ecclesie; de Moribus Manicheorum; de Quantitate anime, xxiiij pecias . , . Item, liber Augustini de Bono conjugal!; et de Sancta virginitate; et de Professione sancte viduilatis; et Contra quinque hereses; et ad Orosium, x pecias Item, de Utilitate credendi; de Gratia novi Testamenti; de Natura boni, viij pecias Item, liber Augustini de Quinque responsionibus contra Pelagianos, continet vj pecias Item, liber Augustini de Nuptiis et concupiscentia; et de Adulterio conjugii, viij pecias ., Item, liber Omeliarurn Augustini; de Penitentia; ix pecias. . . Item, liber Epistolarum Augustini; xlij pecias. Textus librorum Item, liber Dyonisii16 cum commentis

iiij den. iij sol. xiiij den. viij den. ij den. vj den. xviij den.
x

vi'j den.

ij sol.

xij den. vj den. iij den. vij vj ij ij vj den. den. sol. sol. sol.

646

CHARTULARIUM UNIVERS.

PARIS.

[1286

Hec sunt scripta fratris Thome de Aquino. Supra textum Sententiarum, super primum librum, xxxvij pecias. Super secundum, xlvij pecias Super tertium, 1 pecias Super quartum, Ixxxj pecias Item, Matheus glosatus per fratrem Thomain de Aquino, Ivij pecias. Item, Marchus, xx pecias. . Item, Lucas, xl pecias '. . Summa fratris Thome de Aquino super theologiam, continet in primo libro Ivj pecias Item, in prima parte secundi libri predicte Summe sunt Ix pecie. Item, in secunda parte secundi libri17 sunt Ixxxij pecie. . . . Item, Questiones fratris Thome de Veritate, continent Ixvj pecias. Item, Questiones de Potentia Dei, xxviij pecias. Item, de Spiritualibus creaturis, v pecias Item, Questiones de Anhna, et de Virtutibus, xxiiij pecias. . . Item, Questiones de Malo, xxviij pecias Item, Questiones de Quolibet, xiiij pecias. Summa fratris Thome contra Gentiles, continet Ivij pecias. . . Item, de Perfectione status, vij pecias Item, Postille ejusdem super Johannem, continent pecias xlj. . . Hec sunt scripta fratris Petri de Tarentasia. Super textum Sententiarum, super primum librum, sunt pecie xxxiij. . . . ; Super secundum, xxxv 18 pecie Super tertium, xxxvj pecie Super quartum, xlviij pecie Item, Postille fratris Petri super Epistolas Pauli, continent Ixx pecias Item, Postille predicti super Lucam, xxxij pecias Item, hec sunt litteralia fratris Robert! de Kyleverdeky19 super Sententias Petri, xliiij pecias Item, Postille fratris Guillermi de Altona80 super Matheum, pecias xxvij Item, Postille ejusdem super Isaiam, pecias xxvj xviij xix xx xxvij den. den. den. den. ij ij ij iiij iij xvj ij sol. sol. sol. sol. sol. den. sol.

iij sol. iij sol. iiij sol. iij sol. xiiij den. iij den. xij den. xiiij den. vij den. iij sol. iiij den. xx den.

iij sol. et vj den. xviij den.

xxij den. xvj den. xvj den.

1286]

AB A N N O M C C U S Q U E AD PHILIPPUM IV REG. F R A N C .

647

Item, Postille fratris Guillermi de Mildditone*1 super Psalterium, continent pecias Ixxxxvj -. . . . . . Item, Postille ejusdem super xij Prophetas, Ixj pecias, . . . Item, Postille ejusdem super Marchum, continent pecias Ij . . . Item, super Ecclesiasticum, pecias Iviij Item, Postille ejusdem super Job, continent Ij pecias

iiij sol. iiij sol. et vj den. iij sol. iij sol. et vj den. iij sol. et vj den.

ffec sunt scripta fratrisBonaventure, de Ordine fratrum Minorum, scilicet : Postille super Lucam, continent pecias Ixxiij . . . . . . . . Item, Postille ejusdem super Ecclesiasten, xij pecias Item, Postille super Canticum Ganticorum, xiij pecias Item, Postille super librum Proverbiorum, continent pecias xxxvij. Item, Postille super Canticum Ganticorum, xv pecias Item, Postille super librum Sapientie, x pecias . . . . . . . . Item, Postille super Apocalypsim, xxiij pecias Item, Postille super Epistolas canonicas, xv pecias Item, super Sententias, pro primo [libroj , . . Pro secundo Pro tertio Pro quarto Pro texlu Biblie Pro quinque libris Moysis glosatis. Item, pro libris historialibus omnibus Pro Job . Pro Psalterio glosato Pro libris Salomonis. . Pro xvj Prophetis Pro Evangeliis cum antiqua glosa Pro Epistolis Pauli . Pro Actibus Apostolorum, Epistolis canonicis et Apocalypsi. . . Item, Sermones fratris Guillermi Lugdunensis" de dominicis, super epistolas, Ixv pecias. Item, Sermones ejus de Sanctis, Ixix pecias . .' 2 Sermones fratris Thome Britonis * de dominicis, tain de epistolis quam de evangeliis, Ixj pecias, scilicet Abiciamus Item, Sermones ejusdem Precinxisti, scilicet Commune Sanctorum, xlvij pecias. i i j sol. vj den. viij den. xx den. viij den. vj den. xv den. viij den. ij sol. iiij sol. ij sol. ij sol. v sol. v sol. v sol. ij sol. iiij sol. ij sol. v sol. iiij sol. iiij sol. ij sol. ij sol. etvj den. ij sol. etvj den. ij sol. xx den.

648

GHARTULA.IUUM UNIVERS.

PA.RIS.

[1286

Item, Sermones Abiciamns de Mali 88 de dominicis, continent pecias xlix *. Item, Sermones ejusdern de feslis, scilicet a festo S. Andree apostoli usque ad Annunciationem dominicam 86 , xvij pecias. . . . Item, Sermones fratris Petri de Sancto Benedicto ", scilicet Desideratu$) de dominicis, continent pecias xxiiij. Item, Sermones ejusdein de festis, scilicet Suspendtum**, xxj pecias. Item, Commune Sanctorum, scilicet Nimis honorati sunt, xx pecias Item, Sermones Alleabatensis" de dominicis Item, Sermones died Legifer tain de dominicis quam de festis, pecias xxxv Item, Sermones provinciales de Tussia, qtii incipiunt Sapientia Sanctorum, continent pecias xxxij Item, Nova legenda omnium Sanctorum 80 , contmet pecias Ixxxx. Item, Sermones Biardi 81 , de dominicis, continent Ij pecias. . . Item, Sermones ejusdein de festis, xviij pecias Item, Distinctiones Mauricii", continent pecias Ixxxiiij. . . .

xx den. viij den. xij den. viij den. viij den.

xviij den xv iij xviij vj iij den. sol. den. den. sol.

Hec est taxatio exemplarium :

Pro textu Decretalium" Pro Apparatu Decretalium** Pro textu Decreti 8 " Pro Apparatu Decretorum 8<J Pro Summa Goffredi 8 7 Pro Summa Hugonis" Pro Summa magistri Petri Salviensis8B Pro Apparatu Innocentii* 0 . . Pro Gasibus Bartholomei 41 Pro Gasibus Bernardi ** Pro Summa Rcmundi cum Apparatu 49 . . Pro libellis Ranfrecli4* in jure'canonico et i n j u r e civili. Pro Repertorio vs Pro Copiosa 40 . Pro Apparatu Hostiensis *' Pro Margarita ipsius48 Pro textu ff. veteris 49 Pro Apparatu ff". iiij sol. v sol. v sol. vj sol. ij sol. viij sol. v sol. x sol. ij sol. et vj den, ij sol. etvj den. iiij sol. v sol. ij sol. x sol. xxx sol. xij den. vj sol. v sol,

. . .

1286]

AB A N N O MCG U S Q U E AD P H I L I P P U M IV REG.

FRANC.

649

Pro Pro Pro Pro Pro Pro Pro Pro

textu ff. novi Apparatu". textu Infortiati 83 Apparatu" 4 textu Parvi voluminis Bs Apparatu 66 textu Goclicis87 Apparatu 88

51

iiij sol. iiij sol. iiij sol. iiij sol. iiij sol. iiij sol. v sol. v sol.

God. Yat. Reg. 406, fol. 64. Mus. Britann., addit. ma. 17304, fol. 64b. Bibl. imperial. Viudob., cod. lat. 7219, p. 491. Dcest in cod. Cheltonh. Jonrdain, u 35C. Godico Britann. ecu Libro rectoris jam Bulneus usus eat. In mss. allatis huec taxatio, quac temporis nota caret, aliain. anni 1303 (1304) praocedit. Minime tamen ambae ad eamdcm actatom pertinent. Priorem infra nnnos 1275 ot 1286 osso facbam ox hoc apparet, quod in oa libri post dictofl annos coraposili non afierantur. Scimus praeteroa ex docuinento supra n 462 rolato, Universitateni Parisicnsem jam an. 127B exemplaria taxasso, i. Oi pretiuin. designassc, quod librarii pro exemplar! magistris ot scholaribua commodato rccipere possent. Bononiao simiKtci' hoc jam saec. XIII fiobat, quamvis tabula librorum taxotorum, quam Deniflc in Archie f. Lttteratur- u. Kirchengesch. ties Mittelalt., Ill, 298, ex antique ms. denuo edidit, tantummodo ad saec. XIV pertinoat. Bononiac protium orat multo carius, imino ot in tabula taxationis Paris, an. 1303 (1304), valore monetarism sub Philippo IY mutato Bononiao quaterniones numerantur, Parisiis petiae, quorum quaolibet hie, si oxemplaria Parisiis an. 1303 taxata cum cisdcm Bononiao allatis compavaimis, dimidium. quatornionem designaro videtvir, quod probuLilius otiaui fit si codicum exempli gratia S. Thomae do Aquino saec. XIII scriptorum normam habemus, in quibus numorus quatcrnionunx dimidiorum, generatirn loquendo, concordat cum numeris in documcnto nostro rolutis. Caeterum quantum ad dosignationem petiac secundum usum Bonuniensom ot Paduanum cf. Sa^igny, Gesch. des Rom. Rechts, III, 580, et Archiv, etc., 1. c., p. 295, notn ultima. In sequentibus ad tiuctoi-os ot libros tantum minus no Los pauca rcrha fcicieimis. 1. Ricaardus do S. Victore, De Emmanuels (Migho, CXCYI, C01), in prologo inentionom facit magistri Andre no, qui Isaiae explanationem scripscrat, in qua minus canto sacpc Judacorum objcctioncs ponit, noc tamen solvit, sic praooipuu super Ecce virgo concipiet (c. 7). Richardus exscribit post prologum quasi pro sui operis introductiono : Objectioncs magistrl Andreas secundum guod Judaei solent nobis opponere de nostro Emanuele. Exemplar Richardi supra lauclatmn si iacipiebat, sicut et in Bibl. nat. Paris, ms. lat. 125, fol. 81. 2. Porperam, hie dicitur do S. Victore j cum dob eat acribi c do S. Geremaro . Dosignatur cnim Radulpluis Flaviacensis inonachus (St. Germer de Flaix), saec. XII, cujus opus super Lovlticum nuiltum crat divulgatum. Exstat scparalim v. g. in Bibl. nat. Paris, mss. lat. 377-383. Ed. in Bibl. maoo* JPatriMn, XVII, 47-246. 3. Vat. Reg.: dc Omelia. Dcsignantur Hoiniliae de laudibus Yirginis Mariae, sivo Homiliao supor Missus est. Libellus alter supra laudatus est Bernard! De moribus et officio episcoporumtractatus. 4, Flore. I3er.P i. e. FJores Bernard! ox ejus operibus, qui in mss. saopo occurrant. 6. Bartholomaei Anglici, Ord. Min. Cf. Sbaraloa, Supplem. ad Script. Ord. Min., p. 115. Delisle in Hist. litt. de la Franca, XXX, 353 sqq. 6. Divinnri non posaumus cujusnam auctoris, cum mult! hujusmodi tractatus tune temporis compositi fuerint. 7. Alexandri Neckain. Cf. editionem curanto Th. Wright. 8. Robert! Kihvardby, Ord. Pracd., archiepiscopi Canttiaricasis. Mas. Oxoniac, Morton Coll,, n 261, fol. 19. Bibl. nut. Paris, mss. lat. 16449; 16390. 9. Exstat in Bibl. nat. Paris, ms. lat. 6552, fol. 1. Oxonino, Merton Coll., ma. 292, fol. 70. Magister Johannes dc Siccavilla, Anglicus, teste Mattheo Paris., Chron. V, 599, an. 1256 fuit rector Universitaiia, ct cum magistris supra n 280 nominatis et magistro Johanno Bolin contra Praedicatoree ad curiam Romanam venit. 30. I. 0. Raimundi de Peilafort. Appnratum ad ojus Summam scripsit Guillclmus Redonensis. Cf. Schulte, Die Geschichte &er Quellen u. Litteratur des can. Rechts, II, 413. 11. I. e. Sententiae Petri Lombard!. 12. Hie designator quoddam exoinplar Concordanciarum Bibliao, quod olim pertinuit ad abbatiam Vallis Lucentia (Vauluisant), Ord. Cisterc, Vcrisimiliter in principio vel in fine voluminis similis nota sicut in ms. lat., nouy. acq., 1374 (Bibl. nat. Paris.) fol. 109* et 110 legebatur : Iste liber est (ecclesie) beate Mariao Vallis Lucentis in archiepiscopatu Senonensi. 13. Petri Comestoris. 14. G-ennadiij sequens cat; Fulgentii. 15. Ubiquo : Solsequiis . 16. Pseudo-Areopagitae. 17. Tertia Summae pars, quam Thomas imporfectam reliqu.it, nbique omittitur. Forte tuno tomporis non erat adhuo multum divulgata. 18. Ubique: xxv . 19. I. Q. Robert! Kilvrardby, 0. Praed., archiepiscopi Cantuariensis. 20. Ord. Praed. 21. G-uillolmi de Melitona seu dc Melton, Ord. Min. Cf. supra n 286. 22. In Cod. Vat. ct Britann. scribitur : Bone Fortune , ut et alibi .quandoque in mss. logitur. 23. I. e. Guillelmi Peraldi, Ord. Praed. Ejus sermones de epistolis exstant in Bibl. nat. Paris, ms. lat. 16472. Vide pmoteroa Leeoy de la Marche, La chaire francaise, 2 ed., p. 130, 511. 24. Forte est ille, qua apud Sbaralea, Script. Ord. Min., p. 672, laudatur, et ad aetatem posteriorem refertur. 25. I. e. Guillelmi de Malliaco, Ord. Praed. Ejus sermones dc domiChart. Univ. Paris. 1. 82

650

CHARTULARITJM UNI-VERS.

PARIS.

[1286

nicis, qui iucipiunt Abiciamus, exstant in Bibl. nat. Paris, msa. lat. 15956, fol. 1; 16474, fol. 1; 16475, fol. 1, ubi fol. 2261": Expliciunt sermones fratris Guillermi de Malig. do dominicis. De auctore vide Qudtif-Echard, I, 483, Hist, lift., XXVI, 452, et Lecoy de la Mtu-cbe, p. 611. 26. Supcrsunt in mss. citatis fol. 16911; 31111; fol. 227. Incipiunt: Suspendium. Ms. lat. 15953, fol. 24* dcsinit : Explicit Suspendium de Maylly. 27. Iste auctor nobis ignotus est. Habemus tantum de fratre Johanne de Sancto Benedicto, Ord. Pi-aed., uotitiam, cujus quidam sermones exstant. Gf. suprn n 510, n. 10. 28. Sic serin ones Guillelmi de Malliaco incipiunt. Vide n. 26. 29. Hunc articulum et duos sequentes explicare nequimus. 30. Utique Jacob! de "Vorngine, Ord. Pracd. 31. I. c. Nicolai Biai-d, Ord. Praed. De ejus sermonibus Tide Lecoy de la Marche, 1. c,, p. 523. 32. Ord. Praed. "Vide Lecoy de la Marclie, 1. c., p. 520. 33. Bononiae : x sol. 34. Glossa ord. Bcrnardi Farm. Bon. xviij sol. 35. Bon. xxj sol. 36. Glossa ord. Bartholomaei Brixiensis. Bon. xvj sol. 37. Bon. vij sol. 38. I. e. Huguccionis super Decrotum. Bon. xxsol. 39. Potius : Salinensis. In rotulo taxat. Paris, an, 1303 (1304) : Item, in Lectura Petri de Salmis super Decretum, oj pecias, vj sol. . In Bibl. nat. Paris, ms. lat. 3917 exstat boc opus (in fine, fol. 305, manu saec. XIV-XV adjungitur : opus Pctri de Salinis }. Incipit: a In nomine Trinitatis. In boc principio circa tria principaliter laborabo. Primo in invocntiono nominis Jhcsu Chriati. Secundo in commendatione istius scientie, cujus professor sum , etc. 40. Bon. xij sol. 41. In rotnlo taxat. Bonon. designantur : Gasus docrcti, sunt xx quaterni, ix sol. . Snnt Bartholomaei Brixiensis. Scbulto, 1. c,, p. 84. 42. Bon. casus decretalium, sunt xvj quaterni, vij sol. . Utique Casus longi Bernard! Pnrmcnsis, qui mngis in usu crant, quam Gasus (imperfect! rclicti) Bernard! Gompostellani. Schulto, p. 115, 118. 43, Vide supra n. 10. 44. I. o. RofFrcdi Epiphanii. In rotnlo taxat. Bonon. ejus libelli in jure canonico (iij sol.) et civili (xiiij) soparantur. 45. Guillelmi Durantis. Bon. iiij sol. 46. Summa scilicet Henrici Hostiensis super titulis decretalium. Bon. xx sol. In taxatione Paris, an. 1303 Gopioaa , sicut Bononiae Summa, proximo sequitur Lccturam Hostionais. 47. Bon. 1 sol. 48. Non Hosticnsis, scd praeprimis Bernard! Gompostellani (Scbultc, 1. c., p. 118), quao in rotulo otiam taxat. Bonon. xij den. venit. 49. I. e. Digcsti veteris. Bon. yiij sol. 50. I. e. Glossa ordinaria, sicut et in scquontibus. Bon. xvij sol. 51. Digoeti novi. Bon. vij sol. 52. Bon. xvj sol. 53. Bon. : Textus Inforciati cum tribus partibus ... xvij sol. 64. Bon. xv sol. 65. Parcum volwnen sou Voluvnen vocabatur quintus liber Corporis Juris, continens Instituta, Authent., Vsus feud, et tres ultiinos libros Codicis. 56. Bononiae Apparatus ad singulos libras annotantur. 57. Bon. xvij sol. 58. Bon. xv sol.

TABULA

PARS INTRODUCTORY.
1163
Maii 19 Alexander III statuit in Goncilio Turonensi, ut nullus omnino post Totum religionis ot post factum in aliquo religiose loco professionem ad physicam legesve munclanas logendas permittatur exire , Alexander III Hugoni episcopo Suessionensi Rain. archidiaconum Sarisberiensem Purifliia op cram stadiis daturum commendat Alexander III Willelmo archiepiscopo Senonensi praeceptum renoTat, ut suffraganeis Parisios convocatis Petri Lombardi quondam, episcopi Parisiensis falsam sententiam do Christo homine tollendam curet, et veram ibidem a magistris et scholaribua odocori ' Alexander III o])iscopis per regnum Francorum constitutis praecipit, ne in eorum ccolosiis pro licentia docendi pecnnia exigatur, etiamsi baec rigeat consuetude. . . Alexander III Petro abbati S. Remigii et Fulconi decano Remensi mandat, dure punicint J. presbyterum de burgo S. Remigu, qui cum in die dominica coram cloricis et luicis choreas duceret, a scolaribus increpatus eos male tractayerit et in ipsos cxcommunicationis sententiam promulgarerit, qui tamen per boc plurimum libortatem euara fuisse laesam proponunt, com nullus in eos riolentas inanuH injiccro aut excommunicationis sententiam possit promulgare, donee ooruin magistro suo velint justitiae stare Alexander JII decano et capitulo Parisiensi concedit, ut beneficia Roberto de Beelei ct inagistro Mainerio concessa post borum obitum recipiant Alexander III ecclcsiae Parisiensi libertates et rationabiles consueludines confirmat. Itnui do pracbenda S. Genovefae in ecclesia Parisiensi, quae concessa fuit magistro Muincvio Alexander III Petro cardinali S. Cbrysogoni, apostolicae sedis legato, mandat ut cum nliis aupor scbolarum regimine Parisiensium provideat, ita quod personam magistri Potri concellarii Parisiensis non excedat, quod exinde fecerit. . Alexander III Guillelmo arcbiepiscopo Remensi mandat ut convocatis magistris scholarum Parisiensium et Remensium. etc., interdicat, ne quis dicere audeat, Cbristum non esse aliquid secundum quod homo Alexander III magistro Gerardo Pucellae, ut usque ad quadriennium si scbolas rexerit redditus, quos babet in Anglia, liberq ei et sine diminutioue reddantur in scholia, nee cogatur infra terminum ipsum scholas, nisi casu necessitatis, dimitMurtii ID

1164 1170

Julii 26 Mail 28

1170-1172

Octobris 20 Novembrls 8

1174

Octobris 28
28

20

1177

Fobruarii 18

10

1178

11

terc. Alexander III magistro Gerardo Pucellae redditus ab ipso schismatis tempore sponto climissos restituit.

652
12

CHARTULARIUM UN1VERS. PARIS.

1179
Martii 19 Alexander III statuit in Concilia Lateranensi III, ut quaelibet ecclesia cathedralii pracbere debeat beneucium magistro, qui clcricos ejusdem occlesiae et alios pauperes gratis doceat, et si quis vendiderit licentiam docendi, aut interdixerit do cere beneficio privetur Alexander III monct quoddam capitulum, praebendam per biennium conccdat canonico Theobnldo, ad hoc ut in scholis tbcologiao gratia commorari possit. . . . Julii 22 Urbanus III domui S. Thomac do Lupara Parisiensi asserit poasessiones a Roberto co mi to Drocensi do uxoris suae Agnetis ct filiorum suorum connivcntia nssignatns Goelcstinus III mandat ut causae saeculares clericorum Parisiis commorantivin jure canonico dccidantur , Aprilis 29 Innocentius III Odoni cpiscopo, cantori, ct mngistro Petro dc Gorbolio Parisiens canonico praccipit, ut Steplianum episc. Tornacensem excommunicationis sen ten tin fcriant, si Bernardo de Insula rcnuerit conccdere praebendam, quao ci Parisiis ctiam consilio magistrorum, adjudicatn fait . .
11

10

13 14 IB 16

1180
1186-1187 1191-1198

1198

12

17

Decembris 17 Innocentius III dccano ct capitulo Eboraccnsi praccipit, ut magistrum Petrum do Corbolio, a quo (Parisiis) divinarum paginam scripturarum audivit, ad praobeudara ct arcbidiaconatum admitlant ', Robertas II comes Droccnsis ct lolcndis uxor ejus canonicis S. Thomao do Lupara posscssiones ct rodditus ad sustentationem quatuor canonicorum a patro Roberto assignalos novis additis sab certis conditionibus asscrunt

18

15

19

1164

Johannes Saresbcriensis scribit Thoniae Gantuariensi arcniepiscopo do ejus Parisiis, ubi admiratur revorentiam clori et varias occupationes philosophantmm, et shidot so omnino scaolnribus conform arc Septembri Novembri Jouannis Sarcsbcriensis cpistola ad Potruni scriptorcm, in qua inter alia rofart, Pran ciam, omnium mitissimam ct civilissimam nationom, alicnigcnas soholaros abcg-isac Thomas Beckct, archiopiscopus Gantuuriensis, scribifWillolmo Sonononai archiopiscnpo do lilo inter ipsnm ct Hcnricum II Angliac, fld quam dirimcndam rux paratus so monstravit stare judicio regis Francorum, vol ecclcsiao g'allicanao, aut acaoluvium Parisionaium ?ctrus Gellensis ad Johannom Sarosberiensem do pcriculis animus Parisiis circum stantibus ct do vcra schola veritatis Potrus Gollonsis Potro cardinal! S. Chrysogoni magistrnm Grispiimm ParisionBOs scholas aditurum commendat , 'etrus Blcscnsis Jocolinum episcopum Sarcsboricnsom monot ut clcbitum annnum per nepotcs suos, qnos ipsi Pariaios crudicndoo luittcro promisorat, solvntur. Do educationo juvenum .. ?etrus Blosensis R. arcKidiacono Nannetensi oxponit do ingonio nopotum duorum fiuae institution! commisaorum, sixnnlquo docct nonnisi jaclis probo fundamontis grammaticoR ad sublimiora studia progrcdiondum etrus Blesonsis invehitur in qtiemdam discipulum sauin, cpii curuu libcralium artium confecto non anto cogitabat tbeologiae opcram darn, quam per bionnium in otio consumpsisset ctrus Blcsensis ,cuidam socio scribit so, deserto juris civilis studio, thcolog'iao Parisiis opcram dare; juris civilis studium ot usum proptor maximos ndvocatorum abusuB non convcnire cloricia

16

20 21

1167 1169

21

1164
23

1173-1179

1160

25

25

27

26

27

28

1175

etrus Blcaenais scribit magistro Ernaldo, DO emisso Parisiis libros logum protio nitmorato scd non abstulisse, quos tamcn alius majori protio numerate cbetuIcrit. Arguit libros illos, licet sibi traditi non sint, ab alio emi non potuissc

TABULA.

653

29 30

1175 1196

Petrus Blcsensis amico duas quaestiones proponent! reapondit earn debuisse interrogarc Parisios, ubi difficilium quacstionum nodi intricatissimi resolvuntur Petrus Blcsensis ad Thomam Glocostriae abbatcm. Odonem de Sully in episcopum Parisiensem ex cantore Bituricensi electum, qui Parisiis scholas frequentabat, laudibus extollit

35

35 37 37 38 38 39 39
40 40

31 32 33 34 35
36 37

1164

Januarii

Senatorcs Romae commcndMit Ludoyico YII regi Francorum civem Romcinum Johannom Felicia Parisiis studiorum causa degentcm , Jorclanus Petri Leonis consul Romanorum oundem Johannem Felicis Ludoyico VII commendat .* Aliqni consulcs Romanorum commandant Ludovico regi Francorum quemdam Romunum Parisiis studii causa moraturum

1162-1167

Wido Mainfrcdi ct Maufredus commendant Lndoyico rcgi Francorum clericum querndam littcratum Parisios quasi ad catholicae fidei arccm festinantem Quidam lantgravius mittit ad Ludovicnm Parisios duos filios, quos litteras discere proposuit Garinus prior S. Albani Richardo de S. Victorc suum fratrom Matthaeum commendat. Garinus prior S. Albani gratias agit Richardo do S. Yictore ob aorvitia fratri suo Mntthuco in partibus Paris, amove scientiae peregrinanti pracstita Idem ad eundcm circa idem ncgotium

1162
1162-1173

38 39 40 41 42

1155-1164 1154-1174 1178-1192

Gratianus Petri Leonis Romanorum consul abbati S. Yictoris gratias agifc ob fayorem suo fratri Hugoui Placcntino cpiscopo pracstitum Odo cardinalis abbatissae S. Mnriae Sucssionensis nepotom papac Anastasii IY dofuncti Parisiis in scholis morantem commendat f . Steplianus Tornacensis acribit Absaloni arcbiepiscopo Lundonsi de Petro suo, qui in monto S. Genoycfac in sacra pagina studct Stephanus Tornaceusis scribit Absalom archiepiscopo Limdcnsi, Petrum canonicum S. Genovofac ejus nepotem infirnxum osso ot bonoficio soli natalis forsitan salvari posse. Improbat consilium archiopiscopi, secundum quod ejus nepos vel in monto vcl ad Parisicnses saecularium scholas mittendus sit . . .. Stephanus Tornacensis ad Absalonom Lundensam archiepiscopum de Petro canonico S. Genovefae ejus nopote, qui in monte S. Gcnovefao inter scholares simul ot claustrales praefulgebat Stephanus Tornacensis ad Absalonom Lundonsem archiepiscopum de nepote Salomone, qui in monto S. Genovofac sic litterarum studiis intondit, ut a virtutum semitis non recedat . .

41 41
42

43

43

44

44

44 45 46

45 46 47

1176-1192 1191-1192

Stophanus Tornacensia commendat Guillelmo Remensi archiepiscopo cuusam magistri Simonis, yiri inter scholares cathodras egregii Stephanus Tornaconsis ad Guillelmum Remensem archiepiscopum pro celebri magistro Petro Gantore Parisionsi in episcopum Toi-nacensom electo. Stephanus, episcopus Tornacensis, in epistola ad Octayianum Ostiensem episcopum excusat abbatem Sancti Gormani a Pratis ab omni culpa occasione rixae, quae inter homines S. German! et scholares mota est, in qua unus scholarium per insaniam rusticorum cecidit Stephanus Tornacensis in suis litteris ad papam directis conqueritur ruinam studiorum sacrarum litterarum, juris canonici et artium, et reprehendens professores, correctionis apostolicae manum implorat Epistola, qua Godefredus canonicus S. Victoris Paris, scriptum suum Fons philosophiae Stephana abbati S. Genoyefae dedicat Fundatio Gollegii scholarium decem et octo sen des Dix-Huit

1192

47

48

1192-1203

47

49 50

1176-1192

48 49

1180

654
51

CIIARTTJLA.RIUM U N I V E R S . PARIS. Philippus dc Harvengt ad Horgaldum, Parisiia studii causa morantem, civitatem Parisiensem oh cultam ibidem a studiosis scientiam laudibus extollit nuncupatqu Cariath. Sepher, civitatcm litterarum Philippus de Harvengt ad Richorum. Stadium litterarum commendat et Pariaioa u Gariath Sepher extollit Philippus de Harvengt Engelborto scbolai'i Parisiensi scribit, studium litterarum ac interioris hominis spiritualem perfcctionem esso referendum, ot non Parians fuisse sod Parisiis bonestam scientiam acquisiaae bonestum csse
1175-1190

50 50

52 53

53

54

Guido dc Bazocbcs cuidam amico epiatolam mitt it, in qua civitatcm Parisiensem describit, adjungens inauper in insiila pbilosopbiam, dccreta ct leges, atquc aacraui paginam ab antique cdocori Statutum episcopi Mauritii et capituli Pariaicnsis ne quis domes clauatrales alicu: scholari oonducat ,

55

55

1160-1196

PARS PRIMA.
1200 1202

Julio

Privilegiuiu Philippi August! regis Francorum in favorcm scbolarium Purisiensium. . Mallhaeus de Monte-Morcnciaco et Matbildis uxor ojus dant vinoam, quao clicobatur clausus Mali vicini, hoapitibus ad hostisias faciondns, ot componunt cum con von tu S. Genovnfae

59

01

1205

Maii 25

Innocentius III ad magistros ot gcholares Parisionsoa, ut invilanto Graocorum imporatore Constantinopolim eos migrare non pigcat ad roformandum illic littorarum studium Decrntum Odonis episcopi Parisicnsis do rosidentla canonicoram S. Marcolli, ot licentia danda cunonicis qui studcrc voluevint

62 63 C5 05
00

1207.

Noyembris 14 Innoccntius III in littoi'is ad Odoncm opisoopum Paris. diroctiH numorum mag-istrorum
in tbeologia Parisiis ad octonarium reducit Decrctum Odonis episcopi ct capituli Pwisicnsia circn rosidontiaiu eancollarii

1208
1208-1209

onatitutionos Guolao Bichieri S. Marine in Portion, diaconi cardinalis ot apostol. sodis Icguli circu mngi.stroa ot soholuvos Parisionsos innooeiitiufl III ad doctores sacruo pnginoo, dccrctorum libernliinnquo nrliuni Pai'isiis commorimtea dc magistro G. communioni uiagistrovuiu roHtitucndo.

07

1209 1210

Februario Fcbruarii 12

jittcrac Pelri opiscopi, decani capitulique S. Germnni Autisiodoronsis Piu-iaiunais de fuuduLionc collcgii pauporum scbolarium S. Honovati hnocohtius III Potro Parisiensi cpiacopo niandat ut Thomao provisori et fratribus roligiosao domus paupcrum scbolarium S. Thomao do Lupara Paris, liccntiam tribuat construondi capellam, ac coemetcrium cis bonodicut salvo jure paroohinli. . )erota mngistri Potri do Gorbolio Scnoncnsis archicpiacopi, Parisionais opiaoopi atquo aliorum episcoporurn Parisiia congrcgatorum aupcr haoroticis combiUMindia ct super libris Aristotolis aliorumquc lao Bunt haoi'ftacg, pro quibus qui dam aacerdotoa ct clerici, sectatorcs Amalrici, Paviains igno cxaminati ct consumpti sunt

11

70

71 72

13 14

Maio
1212

raccepln Philippi rcgis Francorum ad luicaa potestatns super mo do captionis et retantionis clericorum nnocentiua III ad Hervaoum cpiacopum, ad decanum ot ai-chidiacouum Ti-ccenscs, ut Jobnnnem cancollarium Pariaicnacui ccnsura occleaiasticn. oompoacant, nisi ad meliorem mentem erga scholarca rodierit

Jammrii 20

73

TABULA..
IB 16

655

1212 1213

Januarii 23 Augusto

17

Innoccntius III ad Juhannem abbatem S. 'Victoria Parisiensis no scholares Parisienses qui alibi quam Parisiis manus injecerint violentas in clcricos, absolvere praesumat Petrus Parisiensis episcopus refert quomodo ex apostolico mandate sit factum con cordamentum inter mngistros et scholares Parisienses ex una, ot Johannem cance] larium Parisienscm ex alia parte, et puncta aingula compositionis enumerat. . . Johannes do Gandelis, cancellarius Parisiensis, ratam habet et promittit servare compositionem factam inter se ex una parte, et magistros et scholares Parisienses ex altera parte

75

76

18

19 20

1215

21 22

23 24 26

1208-1216 1210-1216
1217

26

Hervaeus episcopus et decanus Trocenses promulgant documenta, quae concordamentum inter universitatem magistrorum et scholarium ex una, et cancellarium Parisiensem ex alia parto reapiciunt Ordinationes Goncilii provincialis Parisiensis Bub legato apostolicae sedis magistro Roberto de Gourcon cclebrati circa stadia Augusto Robertas cardinalis legatus praescribit modum legeudi in. artibus et in theologia indicat quos libros magistri artium non debeant legere, ordinal disciplinam scholarium et generaliter statum Universitatis Octobri Compositio facta inter capitulum Parisicnse et canccllarium super sigillo. . . . . Novembris 30 Innoccntius III reprobat in Concilia Laternncnsi IV dogma Amalrici. Statuit inter alia, in qualibct cathedrali ecclesia, rel alia, quarurn sufficcre potcrunt facilitates a praelato vcl cupitulo unum magistrum eligendum, cui redditus unius praebendac asaignentur; in mctropolitana ycro ecclesia eligendum theologum. Petrus episcopus ct Johannes abbas S. Victoria Parisienses testantuv se yidisse decrotum Odonis cpiscopi ct capituli Parisiensis de residentia canccllnrii factum. Innocentius III conccdit scholaribus Pnriaienaibus, ut possint ad agendum ct defendendum procuratorcm constituere Januarii 19 Honorius III magisti'os ct acholarcs Parisienses hortatur, ut aliqui ex ipsis ad partes Tolosunas acccdant, ut ibidem lectiono ct praodicatione et exhortatione populum acceptabilem Domino rcddant Honorius III Robcrtum opiscopum Atrebatensem, archidiaconum do Ostrovant ct Martii 10 praepositum Atrebatonsem judices constituit in causa inter part em archidiaconi Ambianonsis et partern cancellarii Ambionensis quae magisti'um Johannem de Abbatisyilla regentem in theologia Parisiis in decanum Ambianonsem elegerat. . . Novombris 16 Honorius III doctoribus Petro de Capua, Willelmo de Ponte Arche, Riccardo praecipit, moneant cancellarium Parisiensem ut magistro Mattheo de Scotia licentiam docendi in theologtca facultate concedat non obstante priyilegio impetrato (ab Innocentio III) de ccrto numero doctorum theologiao habendorum Parisiis Radulphus pacnitcntiarius popac Honorii sex dubia Mcnendi S. Victoria canonic! et paenitcntiarii in foro paenitientiac, specialitcr quoad facultatem ab Innocentio III datam absolvendi Parisienses magistros et scholares propter injectionem. mamium in clcricos, solvit

Novembri

77 77

78 80

81 82

27

1218

85

28

85

20

1219

Februarii 18

Honorius III concedit scholaribus Parisiensibus ut is, qui regendi licentiam assecutus fucrit, concedentis cesaione yel obitu non obstante libere in ca, de qua licentiam obtinuit, facultate regore possit Honorius III ad Robertum archiepiscopum, Rogorium decanum et cantorem Rothomagcnsea scntcntiam excommunicationis de scholariuni conjurationibus ab Qdone episcopo et Octaviano apost. sedis legato latam et nuperrime a Petro episcopo Paris, innovatam, irritam declarat Honorius HI scribit Hervaeo episcopo, Stephano decano et cantori Trecensibus circa eandem causam, declarans litteras Octaviani episcopi Hostieneis ab episcopo Paris, non potuisse in medium proferri. Mandat insuper ut sententia contra magistros et scholares Parisienses a cancellario lata habeatur irrita. Reprehendit rigorem injustum cancellarii, et injungit ut ad curiam veniat se ipsum si possit excusaturus.

87

30

Martii 30

87

31

Mali 11

88

656
32

CHARTTJLARIUM

TJNIVERS.

PARIS.

1219

Nove'mbris 16

Honorius III innovat statutum Concilii Latcraneusis JY dc tbeologis per singulas metropolcs statuendis; praecipit ut ab ecclesiarum praelatis et capitulis ad thcologicac professionis studium aliqui docibiles destinentur, concedit studentibus in eadem facultatc per quinque aunos fructas beneficiorum suorum. Innovat decretum Concilii Turonensis, ne regulares cxeant ad audiendum leges vcl physicam, et exteudit illud ad omnes clcricos personatus babcntes et ad presbyteros. Insuper statuit no Parisiis sive in civitate sive aliis locis vicinis quisquam doccre vcl audire jus civile pracsumat sub paena cxcommunicationis, et Parisios declarat locum, ubi theologia debeat doceri Honorius III Pbilippum canccllarium Parisiensem proptcr gravia quacdam. accusatum et ad suam praoscntiam constitutum Parisios remittil, quia nullus accusator comparuit Honorius III concedit fratribus Praedicatoribus Parisiensibus ut in ccclosia ipsis a magistris Parisiensibua conccssa divina celebrare possint Honorius III praecipit prioribus S. Dionysii et S. Gcrmani do Pratis Parisicnsibus ac cancellario Modiolancusi Parisiis commoranti, ut novcllam plantationcm fratrum Praedicatorum Parisiis contra capitulum Purisicnso ct alios protegant

90

33

30

03 93

34 35

Deccmbris 1

94

36

1220

Februarii 27

Honorius III laudat magistros ot scholares Parisienses ob corum affoctum orga frutrcs Pracdicntores Parisiis in sacra pagina studcntos, cisquo praodictos fratres itcruin cornmcndat Honorius III commondat Gurino archiopiscopo Senononsi et Guillolmo opiscopo Parisicnsi fratres Ord. Miuorum, at quo cis scrupulum dc ipso Ordine adimit Honorius III capitulum Parisiensc laudibus commendat, co quod fratribus Praedicatoribus in cnpolla S. Jacob! Paris, divina celebrare et cimctorium liabcro permiserit Honorius HI priori et fratribus Ordinis Praed. S. Jacob! Paris, fratrom Guillclmum commendat, qui cum cis Parisiis studendi causa habitaro ologit . . . . Honorius III fratres Praedicatorcs S. Jacob! Paris, et fratrcm Guillohnum familiarcm suum magistris ct scliolaribus'Paris, commendat Honorius III Stopbuno arcbicpisoopo Cnntuaricnsi ct Hervaeo Troccnsi ac Guillclmo Lcxoviensi cpiscopis mandat ut Parisios acccdunt ot inquirant super quoi'clis opiscopi Parisiensis, quas ad apostolicam scdcm contra mugistros ct scbolares ParisicnsRS dctulili, statuantquc quod stutui studii ct utilitati studentiuia vidorint cxpediro Univorsitas langiatrortim et scbolariuin Parisiens., quidquid juris babet in loco S. Jacob! coraiu ecclcwia S. Stepbani, fratrl Mattbaco priori ajusquc fratribus Ordinis Pracd. ot ipsi Ordini sponto ac libore con fort ct donat

95 95

37

Mail 29 Julii 29

38

96 97 97

39 40 41

Decembris 30

1221

Januarii 2 Aprilis 2

42

43

Mail 3

Magintor Johannes clccanus S. Qnintini Noviomcnsis dioecosis donat fratribus Praodicatoribus Paris, quidquid juris habet Parisiis in loco suo coram 8. Stopbuno. . . . Honorius III cantor!, arcbidiacono major is occlcsiac ct dccano S. Gcrmani Autissiodorcnsis Parisiensibus mandat ut Jobanni dccano S. Qaintini, qui fratres do Ord. Praod. Parisiis in tbeol. facultato docct, redditus ct vicario ojus distributionos a capilulo cxbibcri faciant

100

101

45

1222

31

Honorius III arcbidiaconis Rcmansi ac Scnoneusi ct mag. Pctro dc Gollomcdio ut cxsccutoribns scribit, quac pendente lite inter Guillclmum cpiscopum, Pbilippum cuncellarium ct officialom Paris, ox una, ct magistros ct scbolares ex alia parto, obsorvari dobeant probibctquo no cpiscopus ncc aliquis alius ojus nomine in Univorsitatem scntontiam excommatnicationis profcrre possit. Interim ctiam usus sigilli scbolarium. suapendatur, nee scbolures sccundum nationes suas sibi quemquam ad ulciscendas injurias practiciant

102

TABULA..
46

657

1222

Novombria 2ft IIimoriiiH III CSnlonom abbatem ct priorem S. Genovefae et magistrum S. canonicum b, Bonedieli Pin-is, monet ne mag. Riccardo Ebroicensi arcbidiacono in sacra piilfiuH (PnrisiiH) student! quotidianae distributions exhibeantur JiirdnmiH miigutcr generalis fratrum Praedicatorum scribit sorori Dianae Bononiam, owl pro Bcboluribus Parisiensibua, xit Ordineux Praed. intrent Jimuurti 1C Htmm'iuH III Stepliauo arcbiepiscopo Cantuariensi mandat ut magistro Michaeli SMilUi, qui inter littcvatoa dono yiget scientiae singulari, in provincia sua eccleHUiHtuuuu bcneficium conferat JnnliuiUH ningistcv gon. Cratrum Praedicatorum aoribit Dianae multos scbolarium PuriHiiMiBiitm Ordinem intvasse. . . . HoiKiriiiH III opvts Ttepl 9uffeu? Joliannis Scoti rcferonte Bartholomaeo epiacopo PariHiiMiHi nupor reportura ot a nonnullis claustralibus et viria scbolasticis lectnm iliunnnt ct dcRcribit (1, priii r fratvum ct sororum S. Lazari Paris, et totum capitulum fratribus Praedicatoribus qutimdum terram extra portam S. Jacob! concedunt Mit^iHL(M< Jui'duuuS sorori Dianao Bononiam circa receptionam scbolarium Parisientiiuiu in Ordinc acribit ot bonum statum convontua Parisiensis laudat Otl iibhiiK S, Gcrmaui d& Pratis Paris, et conventus concedunt abbati Radulfo et nmvnntui Gistcvoiensium Glaraevallis, ut dbmum Paris., quam eia dcdit Mathildis <1o Gni'landu, sub covtis conditionibus poaaideant (Irogoriua IX Sti'plmmiin arcbicpiacopum Gaiituariensem rogat ut monitam Honorii jjiipun III oxncquons magistro Michaeli Scotto, non solunx in latina sed etiam in liobruit;u ot (U'abioa lingua beno instnicto, in provincia sua ecclesiasticum bene-

." '.

47 4&

1223 1224

104
104;

105 106

49 50

Aprilis I'l

1225

Januavii 23

106 108 108

M 52 63

1228

Jammrio Murliu

1227

Jnuuuviti

109

B4

April!* 128

110
6fi

NovembriB 22 Gregorius IX Philippo canccllario Parisiensi injvvngit ut doctores theologiae ac decretoruin, fjUOB abJ)ua S. Genovefae idoneos ad doccndum reputaverit, libcre regere iiltMit mugiatros artium in parocbia et terra ipsorum infra Parisiensium murorum utubtlum conslilula pormittat, si boc ad jus praodicti monaatcrii pcrtineat DeeombrlH 9 Grpffoi'ius IX Rftdulphum abbatem et priorom S. Joliannis in Yineis ac Radulphum de Coudun arcbidiaconum Sueasionenaes judices in causa inter Pbilippum cancella-

11 1

66

11 1
B7 68

1228

Mniu Junli !t

GoiiHlitulio Ord. Prnod. in capitulo generalissimo sub magistro Jordano Parisiis edita
112

Critynrln* IX Honrico arcbiepiaoopo Remensi, Adamo epiacopo Silvanectensi, Jobanni dnnnnii H. Qnintiui mandat ut compositionem inter magistroa et scholares ex una, ot ipi<M)pum, cancellarium et cnpitulum Parisiense ex altera parte, interveniente Uomnno S. Angeli diaoono cardinale et apost. sedis legato, factam curent firmiter
113

50 60 61

Julii 7 Julio Atignati !)

GrPgoriua IX mftgistros in tbeologia Parisiis regentes monet, ne ad mundanam scientiiimdntilinont nee vorbum Dei philosopborum figmentia adulterent Littorno fluUlelml opiscopi Parisiensis, in quibus contra scbolares S. Tbomae de Lupnra in-robilur, ot inboneatam eorum vivendi rationem corrigendam ease declarat. UmrinuH owbicptaoopui Romensis, Adam episcopus Silvanectensia, magiater Johannes decamiB S Quintini transmittunt magistris Ardengo, Jacobo de Duiant, Johanm de Gndtuuo Pttriaiis commorantibus litteras Gregorii IX tractantes compoaitionem inter mogUtrofl et epiBCOpum ac canceHarimn factam, ipsoaque exsecutores con-

114 116

117
62

1229

Murtii 27

, ,{ ot viirinti proviaorum ab Univeiaitate Paris, datorum, quo nulli V r oTaTia estate ve" dioecesi Paris, infra ae, annoa cauaa studii, nisi infra mwMift ft di Pascbae universitati magistrorum et scbolarium fuerit satisfactum.
83

118

Chart. Univ* Parit, I.

658
63 64 65 66 67 68

CHAIITULARITJM UNIVERS.

PARIS.

1229

Martio Julii 16
- 25

Guillclmus episcopus Parisiensis fratribus S. Trinitatis hospitalo S. Matburini Paris cum capolla tradit Hcnricus III rex Angliae inyitat magiatros ct scholarcs Parisienses, ut studii gratis in Angliam vcniant Gregorius IX posscssiones Ordinis Vallis Scholarium, specialitor autem domum Q] co Purisiis possessam, sub sua protectionc suscipit Ludovicua IX rox Francorum privilegium a rcge Philippe Augusto avo suo schola ribus Parisiensibus datum confn-mat Juramcntum quod praepositus ParisiensiH juxta iiuindutum rcgis Universitati Pari sicnsi pracstarc dcbcbat

118 119 119 120 122

Augusto

Septembri

Guillelmus episcopus Parisiensis fratribus Yallis Scholarium, postqnam cis plcnam ct libcram potestatcm construendi domum. ot ccclosinm Parisiis in parochia Sanct Pauli concessit, praescribit certam vivondi rogulam, ut jura ecclosiao S. Pauli ye ccclesiac B. Mariac Virginia intacta rcmancant Grcgorius IX agendi modum Guillelmi cpiscopi Parisionsis ergo. Universitatom Parisicnscm reprehondit, cum in dissensicmo suborta inter rcgom ct roginam ox una, ct magistros ct scbolaros ex altera parte non solum so medium ponoro non. cuvavorit, scd etiam no pactiones ab utraque parte initae scrvaventur consilium tribiiorit. Grcgorius IX Mauritium Cenomancnsem ct Guarinum Silvancctensom cpiscopos ac magistrum Jobauncm Gatalauncnsem ai'chidiaconum judicos in causa inter LudoTicuru vcgcm Francorum et magistroa ac scholarcs Parisionsos vortento constituit. Gregoriua IX Ludovicum rogcm Francorum ot Blancum matrom ojus do necessitate sapiontiae ct studii litterarum edocet hortaturque sotagant ut studium Pai'isios rovocetur ac magistris et scliolaribua Parisiensibua de irrogatis injuriis congruo satisfiat. Epistola transmissa a magistris Tolosanis ad univcrsalia sludia alibi Jdorontia. .

123

69

Novembris 23

125

70

24

127

71

26

128 120

72 73

Magistcr Jordanus Ord. Praed. scribit fr. Stephano provincial! Lombardiae do fructu praedicntionis suac Vercollis hnbitao, ubi intraverunt Ordinem multi magistri, inter quos Wai torus Thcutonicus, unus ex optimis magistris Parisionsibus 131

74

1230

Aprilis 2

Grcgorius IX Ludovico regi Francorum scribit so magistrum Guillelmum ct Stepliauiim Baatel nuntios cum littoris ro.giis roccpisso, sod pctitionos ojus singulas ad pi-ucscns non posse cxaudirc '. . . . 132 Gregorius IX magistris ot scholaribus Parisiis ct Andogayis commorantibus mandat ut pro reformaliono studii Parisicnsis usque ad festum Assumptions b. Virginia aliquos nomine Univorsitatis ad curiam destinent, ctiamsi magistor Guillolmus jam ibi sit; insupcr transcripta omnium priyilcgiorum mittunt 133 Guillolmus opiscopus Parisiensis notum facit (Odonem) abbatoin ot convontum S. Germani do Prutis Paris, dcdisso sub certis conditionibus fratribus Minoribus locum cum domibus, ubi ut bospitos morari possont. , .' Girardus civis Parisiensis et Jaquelina uxor cjus vocognoscunt so vondidisso priori et conventui S. Catherinae Vallis Scholarium, quidquid juris super domo ot porprisio S. Guthcviuac liabobant 135 Gregorius IX concedit Petro abbati ct conventui S. Victoria Paris., no super rebus, quae habent Parisiis, auctoritato apostolica in causam extra dioecosim ad remotos judices ct minus poritos in juro quam sunt in ipsa dioccesi, ubi oat copiaperitorum, trahantur 130 Gregorius IX in littoris ad magistros et scholares Parisienses directis statuta praescribit a cancellavio et ab ipsis sevvanda tarn in licentia largionda quam in aliis. Assignat libros ab artistis legcndos, ot norraam statuit a studentibus in theologica facultate sequendam 13C

75

Maii 10

76

Maio

77

NoYombri

78

1231

Fobruarii 27

79

Aprilis 13

83.

TABULA.

659
139

80 81

1231

Aprilis 13 13

Grogorius IX de eoclem argumento ad decanum ct capitulum Parisiensc Gregorius IX ad Odonem abb at em S. Gcrmaui de Pratis, ut homines de burgo S. Germani pro pace ac securitate scholavium ad ea constring'at, ad quae cives Parisienscs per regale privilegium sunt nstricti

139

82

14

Gregorius IX Ludovicum ragem Francorum hortatar ut progenitorum suorum exemplar sccutus se scholaribus Parisiensibus favorabilem ac benignum exhibeat et eis privilegium Philippi August! innovet. . . . . . . . i . 140 Gregorius IX magistros Jacobum de Dinant archidiaconum Morinensem et Warnacium cmionicum Tervisiiium Parisiis com.morau.tem liortatur,. ut inquisitionem super domo S. Thomae in Lupara, nisi jam fucrit consummata, ad finem perducant. . . Gregorius IX mandttt magislris Warnacio Tervisino et Siinoni de Altcis Ambianensi canonicis, ut super flagitio, quod dccanus et alii de villa S. Marcelli Paris, in occisione scholarium perpetrnsso dicantur, sollicite vcritatem inquirant Gregorius IX Honrico arcliiepiscopo Romensi, Gaufrido episcopo Ainbionensi, Hugoni de Burgundio mandat ut magistros et scholares Parisienses in suis libertatibus contra turbatores consevvent Gregorius IX Petro abbati S. Yictoris et priori fratrnm Praedicatorum Paris, mandat ut magistros et scholares, qui in scntentiam latam Parisiis in provincial! Goncilio et alias occasione librorum naturalium incidcrint, absolvanfc Grogorius IX mngistris Guillelmo archidiacono Belvacensi, Simoni de Alteis Ambianensi, Stcphano de Pruvino Romensi canonicis mandat ut libros naturalium Parisiis in Goncilio provincial! prohibitos oxamincnt, et quae ibi erronea seu scandali Icgcntibus illativa invenorint, pcnitus rcsecent

83

18

141

84

18

142

86

18

142

86

20

143

87

23

143

88

24

Grogorius IX ad Guillolmum episcopum Parisiensem, ut suos homines pro pace ac securitate scholarium ad ea coustringat, ad quac cives Paiisicnscs per regale privilegium sunt astricti . 144 Gregorius IX decano Suessiononsi ct mag. Simoni de Alteis mandat ut artium et physicac facultatis mngistris, qui in Andcgavcnsi et Aureliancnsi civitate liccnlia obtenta rexerunt et ante discessionem Parisiis examinati erant, libere regendi Parisiis dent facultatem Gregorius IX rogat Ludovicum regcm Francorum ut omni gratia et favoro prosequatur magistros Gaufridum Pictaviensem et Guillelmum. Autissiodorensem rcdeuntcs Parisios ad regendum a curia Romana, ubi ad reformandum studium movati crant, nee dotractorib,us corumdem crodat. , ' Gregorius IX ad Blancam reginam Francorum, ut p'raedictos magistros redeuntes benignc recipiat, noc credat detrnctoribus

89

Maii 5

144

90

14B 146

91 92 93 94 95

6 C 6 6

Gregorius IX scribit decano et capitulo S. Marcelli Parisiensis, ut eorum homines ad ea constringant, ad quae civcs Parisienses per regale privilegium sunt astricti. . . 146 Gregorius IX ad Guillelmum episcopum Parisiensem de eodcm argumentOj quoad homines ejus Gregorius IX ad Odonem abbatcm S. German! de Pratia de eodem argumento, quoad homines de burgo S. Germani 147 147

10

Gregorius IX concedit universis magistris et scholaribus Parisiens., ut per septennium nullus in univershatem magistrorum vol scholarium seu rectorum yel procuratorcm ooilum in certis casihus excommunicationis, etc., scntentiam promulget. . 147 Gregorius IX scientiam, strenultatem militiae, devotionem populi in regno Franciae florentcs laudibus cumulat, admonetque Ludovicum regem Francorum, ut injuriam a senescallo Yiromandensi in Philippum cancellarium Parisiensem, cujus laus etiam apud exteros late patet, commissam vindicet Gregorius IX laudibus -extollit ecclesiam Gallicanam, et Philippum cancellarium. Parisiensem, quern magni facit, contra senescalluxn Viromandcnsem defcndit

96

1233

Februarii 27

148 149

97

28

660
98

C H A R T T J L A R I U M U N I V E R S . PARIS. Martii 7 Gregorius IX Nicolao episcopo Noviomcnsi et aliis ejusdcm dioecosis mandat no impediant quominus Philippus cancellarius Parisicnsis in archidiaconatu Novionaensi per fratrcs Praedicatores vcl Minorcs visitationis officium exercoat, . . . Gregorius IX confirmat statutuin. card. Romani, apost. sedis legati, ut Tolosae studium generale creetur atque magistris et scholaribus ibidem studcntibus concedit candem. libevtatem, qua Pavisicnscs utuntur Procuration de rUnivcrsile pour poursuivre un procfes qu'clla avoit a 1'cnuontre des religieux dc Saint-Thomas du Louvre devant les juges ddldgue's par aa Saintete", en date dc 1'cm 1233, la veille do saint Simon ct saint Jude. Gregorius IX Guillclmo ppiscopo Parisiensi privilegium ab ipso Universitati Tolosantio conccssum non dcrogare statutis Parisicnsis TJniversitatis significat. . . . Ordinatio Gapituli gencralis Ord. Praed. Parisiis sub mag. Jordano colebrati de mittendis fratribus Parisios ad studendum Gregovius IX Odoni abbati et convcntui S. Germani dc pratis rcmittit pciisionem P. scholar! nato Sixti civis Romani persolvendam , , .

1233

151

99

Aprilis 27

151

100

Octobris 27

152 152 153 15 8

101 102 103 104

1234

Aprilis 3 Junio August! 11

Septembris & Gregorius IX doctoribus et scholaribus Parisiensibus nuntiat so edidisso volumen Dccretalimn a fratre JRaimundo rcdactum, et praccipit ut hac tantum compilationo univcrsi utantur in judiciis et in scbolis Novembris 18 Gregorius IX ad dccanum, archidiaconum et offlcialcm Autisaiodorcnsos supor aseiguaiiono domorum quarundam decani Parisiensis, qui inter caetora judicea partie canccllarii Parisiensis suspectos babuit, co quod, cum Pnrisicnscs scholaros oxistercnb, ratione juvisdictionis ordinariao, quam obtinet in eisdcm, Biibjecti ornnt caneellario

164

105

154 156

106 107

1235

Januarii 17

Gregorius IX scribit Philippe Aurelianensi cpiscopo, in civitute Aurolianonai posso leges legi et audiri, eliamsi id Parisiis sit prohibitum

Novembris 28 Grcgorius IX mandat Ranulpho Corisopitensi et Cadioco Venetensi episcopis tit G. archidiaconum Gorisopitensem, qui in jure canonico Pariaiis docuit ot euffioiena est ad docendum in theologia, super irregularitatc disponsent. '. 1235-1238 Disputatio coram Guillelmo episcopo Parisiensi in congrcgationo mngistrorum theologicae facultatis Parisiis hahita do pluralitato bcnouciorum. , Gregorius IX mandat cpiscopo Silvanectensi ut inducat abbatem ct convontum S. Germani de Pratis, quatinus pro Minoribus vondant do torris suis infra et extra mui'03 ad domum consti'ucndam, etc., juxta quod ipso papa ab ois requisivorat, 6t incipit (bulln) : Circa dilectos ftlios, sui pontificatus anno x. Junii 3 Grcgorius IX mandat abbati ct capitulo Bcncdictinoi'um S. Gormani do Prntis, quod ad determinationem ot judinium. episcopi Silvanectensis vendant do suis torriH pro conatvuctiono convontus Minorum, ct incipit (bulla) : Uabetur in aftprobata consuetudine. Non beno legilur,;ubi fuerit haec bulla conccssa, sed iij non. Junii, pontificatus sui anno x. r Gregorius IX permittit Radulpho abbati et couventui inonasterii S. Victoria, ad quod pro recipienda poenitcntia scholares studentcs Parisiis rccurrunt, haboro mag-iBtrura theologum h-egorius IX Henrico archiopiscopo Remonsi, episcopo Arnulpho et decano Ambianensibus mandat ut magistros et scholares Pavisicnses in suis libortatibus contra turbatores consorvent rregorius IX concedit universis magistris et scholaribus Parisiensibus ut per septonnium nullus in universitatem mngistrorum vel acholarium sou rectorcm yel procuratorem eorum in certis casibus excommunicationis, etc., sentontiam promulgare audeat

167 157

108 100

1236

IBS

110

158

111

1237

Januarii 26

159

112

Junii 12

159

113

160

TABULA.
114
r

661

1237

Junii 15

Gregorius IX Galtoro archiepiscopo, archidiacono et praecentori Senononsibus manda ut religiosos illos ct clcricos, qui doinos suas taxari minime patiuntur, ad ho
160

115

August! 4

Gregorius IX Petro Meldensi et Arnulpho Ambiancnsi cpiscopis mandat ut diligenter inquirant super facto Guillelmi epiacopi, qui vacante cancellaria licentiam regend in decretis concessit, et ejus officialis, qui magistros et s enclaves excommunicav.it Gregorius IX scholares Pnrisienses monet ut Joanni de Gualfredo pecuniae sumnaam

161 162

116 117

Septembris 7

Gregorius IX mngistris et scliolaribus Parisicnsibus confirmat statuta ab ip'so olim cdita circa mod um liccntiandi in thcologia ct decretis, inhibetque nc Parisiensis
163

118 119

12

Evrarclo abbuti Glnraevallensi conceditur a Gapitulo gcnerali Ord. Cisterc. privi164

Octobris 23

Gregorius IX Horborto ubbati S. GenovcTae Paris., nc magistris Michael! de S. Dionysio et G. dc Brivcriis rogeutibus Parisiis in dccrotis mandat ut causam inter magistrum Pctrum archidiaconum Bclvaccnsem. et dccanum ct capitulum Bolvac. agitatam
164

120

1238

Mail 28

Gregorius IXmagistrum Stephauum decanum S. Germani Autissiodorensis Parisiensis tuotur, ({ui cognitioncm sententiao contra comitom Nivernenscm, ut liberius posset regimini theologicac facultulis intendero, mogistro Laurentio de Buissi commisorat. Grcgorius IX committit priori S. Victoria inquisitionem de turbationc studii Pari-

165 166

121 122 123 124 125 126

Junii 4 Novenxbris 27

Gregorius IX conccdit magistro Guillelmo dc S. Amore, rectori octilesiao de Guer1G6

1239 1240

Aprilis 1 Junio Novembri

Jucobus Praoncatimis opiscopus statuit ne ullus inQgisbrorum et scholarium Parisions.

167

Ordinatio Gapituli gencralis Ord. Praed. sub mag. Raynwndo Bononiac colcbrati do
167

Robertua de S. Quintino fratribtts Pracd. S. Jacobi quidquid juris habet in domo

168

Robortus minister fratrum Minorum in Francia notum facit conrentum S. Gormani de Pratis Paris, permisisse vcnditioncm illius terrae, qua opus erat ad construetionem
168

127 128

Robci'tus Grossetcsto cpisc. Lincolniensis monet magistros Oxoniae in theologicn facultute regcntos ut in ordino Icctionum magistris Parisiensibus se conferment. .

169

1241

Januarii 13

Deccm crrorcs contra thoologicam veritatem repertl in quibusdam scriptis (Frat. Stcphani) ct proscripti Pariaiis a Guillclmo Parisionsi episcopo et Odono cancel170

129

Augusta

Decanus et capitulum S. Quintini No-viomensis dioecesis fratribus Praedicatoribus S. Jacobi Parisionsis domos eis a Jolianne decano S. Quintini donatas in perpc172

130 131

1243 1244

Junio Mali 9

Statutum Gapituli gcnoralis Ord. Praed. Parisiis sub mag, Johanno Teutonico cele173

Innocentius IV ad rcgem Franciae, ut Judaeorum lihros, qui Talmud dicuntur et temp ore Gregorii IX per cancellarium et doctores rogentcs in sacra pagina Parisiis examinati cor am clero et populo concremati fuerant, toto regno conquirendos et
173

132

Decembris 29

Radulphus abbas S, Genovefae Paris, et arcbidiaconus Augi Rotomagensis ct cancellarius Turonensis ex parto Umversitatis Parisienais papae Innocentio IV privilegia
175

662
133 134

CHARTTJLARIUM UKIVERS.

PARIS.

1245

Jammrii 5 Februarii 6

Innoccntius IV propositum Stcphaiii do Lexington, abbatis Gltxraevallis, de mittendis Parisios ad studendum. monaohis approbat Innocentius IY unirersis clericis per Lugduncnsem provinciam coiistitutis et in scholia thcologicae facultatis fratrum Praedicatorum Divioncusium studcntibus concedit ut proventus suorum bencficiorum integre pei'cipiunt, tic si Parisiis in codeiu studio morcntur Innocentius IV magistris ct universitati scholariuni Paris, compositionom olim inter ipsos atque episcopum, cancellarium cupitulumqua Paris, factnm do licentia danda aliisque connruiat DC scholis a quibus retincndae sint ct cmaliter ct do aliis articulis infra scriptis. . . Quo temp ore, quibus diebus, quibus horis loctioncs cursoriac in artibus sint legcndac. . Innocentius IV Pctro cnnccllario Parisicnsi, ut religiosi et clerici saoculares ad taxationcm suarnm domorum cogniitur ct do modo tnxationis Innocontius IV Pctro cancollario Parisicnsi mandat nc alter alterius hospitimn sive scholns concluoat Epistola Innocontii IV ad Adamuni episcopum Silvanectensem, etc., in qua continotur roboriitio ac consorvatio compositionis facfcao inter Universitatcnx ox pavte una, et cunctularium ot cupitulum Paris, ex altcra, super artioulis infra scriptis. . . . . . . Innocentius IV univcrsitati magistrorum ct scbolarium Paris, concedit ut scryientes ipsorum communes a singulis nutionibus concorditcr electi iisdom imiuunitatibus quibus scholaves gaudcant Innoccntius IV mngistris ct scholuribus Parisiensibus privilegium fort concodit. . , Innocentius IV univorsos magistros ct scholui'os Parisicnscs monot, ne quis scbolas altevius absque ejus conscnsu, nequo hospitia interdicta rotinoat Innocentiua IV Universitati Parisionsi mandat ut magistri ac alii ad gonorales congrogationes veniant , Innocentius IV archiepiscopis per regnum Franciae constitutis mandat ut nulli deincops in scholis prorcntus pracbondarum rocipiant nisi obtonta licontia ad oasdom scbolas accosserint Innocentius IV abbatibus Ord. Gisterc. in gencrali capitulo mandat ut studium thoologino Parisiis jam incoptam fcrventi dosidcrio amplecti studcant Innoccntius IV magistris ct HcholnribuH Tolosanis uundom libortatom concedit qua gaudciit Parisicnscs Ordiuatio capituli gcneralis Ord. Gistercionsium do studiis, praosortim de studio Porisiis jam inccpto Innoccntius IV statuta a G-rogorio IX Univorsitati Parisiensi concossa mngistris et scholaribus Tolosanis obscrvanda tradit Robertas Grosseteste cpiscopus Lincolniensis ministro frat. Minorum in Anglia do jnortc in Universitute Parisionsi daoi'um magistrornm cjusdem Ordinis Alexandri do Hales ct Jouannis de Rupella Innoccntius IV Jolianni Teutonico, mag. gcnerali Ord. Pi-ned., mandat at magistrum . theologiao nd domum Cistercii mitt at Epistola, qua Innoconlius IV Gonstitutioncm Romano, ecclesia do causa inter Juhollum archiopisoopunx Rcmensem ot ojns sufTraganoos tractantom Universitati Purisionsi transmiltit Epistola, qua Innoccntius IV suas in Concilia Lugdnnensi promulgatas Gonstitutiones Univcrsitati Parisiensi xnittit: . Innocontius IV Roborto GrossetcBto episcopo Lincolnicnai mandat ut apud Oxoniam nullum. docere pcrmittat, nisi qui sccundum morom Purisionsem cxaminatus fuorit ot approbatus

175

17S

135

13

176 177 178 179 180

136 137 138 139 140

Februavio Martii 5
G

10

180

141

Mali 13

181 181 181 182

142 143 144 145

1244-1245

- 15 15 18

Junii 28

162 183
186:

1245

Septembris 4
11 12 22

18% 185

Scpt.-Oct.

18C 187

151 152

1246

Januiu'ii 8 Aprilis 21

18S 188

153 154

- 21

Mail 20

189

TABULA.
165 156 157 158

663
190 190 190

1246

Maio Junii 13

Ordinatio capituli generalis Ord. Praed. Parisiis sub mag1. Johnnne Teutonico cele brati de domo Parisians? Innocentiua IV cantori Remcnsi concedit ut Parisiis insistens studio per quinquen nium provcntus suos ccclesiasticos percipiat Innocentius IV studentes Ord. Gisterc. aptid S. Bernardum Paris, sub B. Petri protectione suscipit, eisque omnia privilegia Qrdini conccssa clargitur , . . Innocentius IV clericis per Lugdunenscm proyinciam constitutis et in scbolis tkeologicac fucultatis fratrum Minorum Divionensium studentibus indulgct ut beneficiorum suorum provenlus integre, ac si Parisiis in eodenx studio morarentur, percipiant , Innocentius IV ad Theobaldum. abbatem S. Genovefae Paris., ut bomines suoa pro scholarium pace et securitate ad ea constringat, ad quae per regale priYilegium cives Parisienses astringuntur Innocentius IV Hugoni abbati S. Germani de Pratis mandat ut homines ejus astringantur per regale priYilegium sicut, civca Parisienses Innocentius IV sludentibus Ord, Gisterc. Parisiis.constitutis ut noritios ad professioncin admittant largitur Innocentius IV magisti'is et scbolaribng Paris, ut non liceat cos absque licentia gpeciali sedis apostolicae cxcommunicari concedit Innocentius IV Juhello archiepiscopo Remcnsi, Adamo episcopo et decano Silvanectensibus, ut molcstatores mogistrorum et scholarium Parisiensium cerisura ecclesiastica compescant, hoc privilegio per septennium tantum valituvo Innocentius IV atatuit no scholares de rebus suis eundo Tel redeundo oliquid solvant. Innocentius IV mngistris et scholai'ibus Paris, usum sigilli per aeptcnnium permittit Decanus et capitulum Parisiens. Jfratribus Ord. Cisterciensis Parisiis studentibus qucmdam locum juxta rauros Parisienses concedunt Steplianus abbas ct couvcntus S. Bernardi Paris, compositionem. inter ipsos et Acelinum abbatera et conventum S. Victoris Paris, factam exponunt de loco in Gardineto ipsis a praedicto cnYentu tradito Gharta donationis factae ab Ansello de Garlanda scholaribus S. Nicolai de Lupara totius decimae quam habebat in territorio de Corcellis Innocentius IV doctoribus et universitati scbolarium Parisiensium mandat ut statuta, quae eonfecerunt viri selecti ab ipsa Universitate, inviolabiliter observent Johannes S. Benedicti Floriacensis abbas notum facit ex nunc in perpetuum dccem ex fratribus monasterii in prioratu S. Gervasii Aurelianensis in sacrao tbeologiae studio sedcre, provectiorcs vero eorum causa majoris scientiae hauriendae Parisios ad studium dirigcndos Odo Tusculanus cpiscopus et apostolicae scdis legatus teetatur se vidisse Htteras Jobannis abbatis S. Benedicti Floriacensis, et ordinationem ab ipso factam approbat

19 22

191

159

'26

191 192 192 192

160 461 162 163

- 26
Octobris 11

23
23

193 19&
Wt

164 165 166 167

30 30

Novembris 1 Novembri

195

196 198 199

1247

Februario Martii 2 April!

199

171

201 201

172 173

Augusti 12

Innocentius IV Ludovicum regem Francorum admonet ut quod Odo apostolicae sedis legatus circa Talmud aliosque libros Judacorunx statuerit, observari curet Litterae Odonis Tuscul. episcopi apoat. sodis leg-ati ad Innocentium papam IV, quibus epistolas Gregorii IX super condemnatione Talmud editas inserit, et insuper summum pontificem certiorem facit, Talmud fuisse diligenter cxaminatum habito consilio omnium magistrorum theologiae et juris canonici et aliorum multorum omnesquo libros, qui tune haberi potuerant, cremato - ... Innocentius IV magistro Guillelmo de Sancto Amore, canonico Belvacensi, indulget ut praeter ecclesiam de Grayilla unicum aliud beneficium, similiter cum cura animarum. yaleat retinere ,.,......,...

12

202

174

22

205

664
175

CHARTULARITJM UNIVERS.

PARIS.

1247

Septembris 3

Tnnoccntius IV mandat archidiacona Constantiensi ut magistro Guillelmo do S. Amore subdiacono et canonico Belvacensi student! in theologia proventus ccclcsiae sunc
206

176

Dcccmbris 21 Odo episcopus Tuscultimis et npost. sedis legatus de condemnatione crrorum Jobannis de Brescain ct magistri Ruimundi praesentibus episcopo et canccllario ct mngistris
206

177

Hugo episc. Lingonensis cis qui ad opus fratrum Ord. Gistorc. in Cardineto subsidin
208

177
178 179 180

1248

Februnrii 6 Mail 15 Junio Junii 22

Innocentius IV Placcntiao instituit studium generalo cum omnibus privileges et iinmunitatibus, quibus stadontes Parisiis et in aliis studiis generalibus gaudent. . Scuteutia Odonis Tusculun. opiscopi, apostolicno sedis legati, consilio opiscopi Purisiensia, mngistrorum tlieologiae et decretorum et aliorum latti super Tulmud. , . . Statutum cap. generalis Ord. Pracd. sub magistro Johauuo Tcutonico canonioo Pariwlis

208 209 211

lunoceutius IV Galtero canccllario Parisians! scribit ut doc cm scholar ibus tain in arabica qunin in aliis lingnis orientalium partinm peritis ct Purisiis in tlicologica
212

181

22

Innocentius IV eximit monastcriuni S. Potri Garnotensis 0. S. B. a provisions facicnda pro deccm pueris oricnialibus Parisiis studcntibus, dummodo per tros
212

182 183 184

22

Innocentius IV priorem B. Mariac do Prato Kotomagensis conscrvntoroni praodicti

213

Septembris 12 Statutum. capit. generalis Ord. Gistcrc., quod praefoctns stivdoutium Paris, non prior
213

Novembris 24 Innocentius IV concedit ut paupores acholaros, qui Boni puori dicuntur, quorum custodia ad cancellarium Paris, pertinet, propriam capcllam, ubi divina colobrentur
214

185

1249

Martii 26

Innocentius IV permittit ut clcrici studeutos thcologiao in scholis fratrum Minorum provineiae Bononionsia quoad percoptionem bcnofioiorum ilia indulgontia, qua
214

186 187 188

Maio Octobri 1240-1249

Statutum cap. generalis Ord. Praed. sub mag. Jobamie Tcutonico Trovlris colobrati,
214

Juraincnta eligcntium rectorem et rector is mtrnntis elcctionom ministro Min. in Anglia, de fratribus mittondis Parisios, ut provident studio Parlsicnsi in praesenti necessitatis urgentia, sicut et do fr. W. do Maddoln

215

216

189

Fr. Adam de Marisco, Ord. Minorum in Anglia, scribit fr. Guillolmo do Nottingbam, ministro Ord. in Anglia, de fr. Ricardo Gornubiensi, qui Purisios transmignre
217

190

1250

Mail 28

Innocentius IV ratum et gratum habet, quod a Jobanno, nbbato S. Benedict! Floriftcensis, et Odone, episcopo Tusculano, apostolicue sedis legato, do studiis aliquormn
218

191 192 193 194

30

Innocentius IV Haimcrico cancellario Parisiensi mandat ut iis roligioais, quos post cxaminationem idoneos judicavcrit, licentiam ne postulantibus quidom ooncedat. . . Innocentius IV monachis studentibus Ord. Gisterc. in nova babitationo in Gardinoto eadem privilegia, quae prius habebant, aliis adjunctis, concedit

219 219 220 220

August! 26

Septembris 12 Gapitulum generale Ord. Gisterc. provisori studii Parisiis privilegium concedit , . . Octo positiones, in quibiis Petrus Lombardus, magister Sententiarum, communiter a magistris Parisiensibus non tenebatur

TA.BUL\.

665

195

1251

Martii 18

Innocentius IV querelae praelatoriim regni Daciac consulens hortatur Blancam roginam Franciuc, prohibcat theloneriis rcg-ni Franciae, no accedentes ad sedem npostolicam nccnou cleric03 cjusclmn rcgni Daciuc euntes ad acholas clericorumquc nuutioa molestenL ; . Innocentius IV Margaritae comitissae Flandriao de eadcm ro scribit Jurumcnta, quao CITCB ac magiatri scholarcsquc Parisienses rcginac fecerunt, ut pax uvbis servarcLur. Provisio rnagistrorum, qui debeant dici scholares, et qui vcl quomodo aint repetcndi, si capiantur Gustos Ord. Minor. Paris, fratri Aduo do Marisco aliisque Oxoniae fratribus commoruntibus do nefandia a pastoribna Parisiia, Aureliani et in aliis locis perpetratis rofort

221 222

196 197

- 18

Junii 19-24

198

224:

199 200 201 202 203

20ft

1252

Fcbruarii 11 Fcbrunrio

Adam opiscopus Silvnucctcnsis tcstatur se nliquas opistolas Innocentii IV, quae roapiciunt Univcrsitatom Pai'isionscm, vidisse. Stntutum de promovcndis ud catbcdram ot regimen sacrae scripturae ct de scholis (vjusdcm, praesortim quoad roligiosos.. . , Quadragesima

226 226
227 230

Februarii a. 16 Staluta (irtistarum nuiionis ang-licauuc dc hacculnrciis in artibus dotcrminandis in

16
Slututa arliatavinn nationis anglicanac dc liaraularoia Innoccnliua IV ad Huimoriounv cancellariiun Pariciionscm, aatringat dericos ct rcligioaos, ut tuxcntur corum hoapitia a clcrida ct burgcnsiLua ad b.oc clectis Innocentius IV Thomao archicpiscopo Remensi, Adamo episcopo ac dccano Silvanoctcnsibus injungit ut molcstatoros mngistrorum ot acholarium Purisiensium per Ronteittiuin cxooinniunicaLionis coinpcscant InnoacntiiiB IV comwdit mugistris et acliolaribns Paris, jus aigilli por deconnium Ho.ptomiio oomplcto Innoconlius IV Adamum cpiscopum Silvancctensoin oonacrvatorcm juris sigilli habcndi tnugiuti'is el suholuribuo Pm-Lsicusibus per dcccnnium ab ipso conccssi constiluit . . ..
31 31

Mali 30
30

232

233

205 206

23'i
235

207 208 209

Iiinoacntius IV coneodit magistris ct scholuribus Purisicnsibus ut nullus possit trabi extra dvitatcm Paris, super quaostionibus intra eom exortis Iimoccnlius IV Adamum episoopum Silvanoctdn&em conalituil consorvatorem. pririIcgii, no scholarcs extra civitatcm trabantur. , Innocentius IV ad magisti'os ct scholarcs Parisicnsoa ut nullus in Unirersitatem, roctovem sou pvocuratoros scu qiicm^uam alium pro facto vol occasione ipsius Uuivorsitatis cxcotninunicntionia, etc., scntcntiam audcat promulgore Gonscrvatio ejusdom. privilcgii . ..

Junii 1

236
236

210 211 212 213

Innocentius IV magistris ct scholaribus Parisicnsibus conccdit, nc nlicjuis eundo ot rcdcundo Pnrisios causa studii pro pcdagio aliquid solvoro tcncatur. . . . . . . . . Gonscrvatio privilcgii praecedcntis Innocentius IV Ilftimorico cancellario Pavisicnsi mandat ut echolares arma portantes, si inoniti so non correxerint, privilogiis Universitatis privet ,
15

237 237

238

214

Officialis curiac Parisicnsis notum fftcifc, domum Petri Sarraccni sitam ultra parvum pontom in vico de Hautofcuillo einptam ease a Jobanno abbate et convontu Pracmonstratensi InnocentiuB IV concedit magistris et scholaribus Parisiensibus ut, ai quis eorum otiam extra civitatem Pariaiensem manua violentas in clericoa injecerit, a cancellario Parisienai per decennium absolvi possit Haimerici cancollarii Parisiensis coterorumque doctorum sacrae theologiao votum. de quodam casu in foro paenitentiac. ,

238

215

August! 23

240

216

1253

Januario

240

Chart. Univ. Paris. I.

666
217

CHARTULARIUM UNIYERS. PARIS.

1253

Februnrii 16 Martii 12

Innoctmtius IY Gnnltcro cpiscopo Tornnc. mandnt nt mug. Hugoni clc Scghuin, pro~ curatori Univors. Paris, in curia, do canonicntu provideat Innoconiius IV ad Reginaldum cpiscopum Parisicnscm, cui ad bionnium fncultatom dat ubsolvondi scbolarcs dc violenta in clcricos inamunn. injcctione

241 241

'218
219

Aprili-Sept, 2 Universitus mftgislrorum ct scholarium Paris, statuit ut null us in quaounque facilitate mngistcr ad collegium magistrornm ndmittntnv, nisi juravcrit statuta Univcrsitalis so fideliter obacrvatiirura; nnllus principium alicujus bnccalurni tcncut, nidi prius ci constitorit, quod idem eiadcm juramentis ligatus sit; ii qui vacnntc studio Paris, IcctionoB rcHumero pvacsumpsei'int, a eonsorlio mngistt'oi'iun. HCcliulautuv. Mali 3 AlphonsuH comes Piirtnvitsnsis ot Tolosanus univnrsis pracpoaitis pro teiupnro in Rnpolln mandat ut mouaatcrio S. Dcrimi'dt Paris, aingulis aniiis ccrta sumiun solratur Stephanas abbas Glnracvnllis Alpbonso Tolosimo comili pntruimtnm monastorii S. Bcrnardi PuriaiiMisia conforb, in quo yiginti monnchoH proloasos abbalis Clai'ttevallonsis sacrum studium iliBologiao ibidoti gubcrnatnron kabiini'um pcrpotuo so ppomittit Innocoutins IV inngistria ot univorsitati sdiolariiuu Pin-iHioiisiunx inandat ul fratros vogeules in tboologioa faoultato Ordiuuin PraRdicntovum ot Minornm a iimgiHtroruiu collngio acpai'utus ad ipsnm oollngiuin admillant InnoccntiiiH IV opisdopis Adamo Silvancctonsi ct .Toluuini ]!broiccnHi do cndnm rn

242

220

244

221

222

Julii 1

247

223 224

2'. 8

IV ad priorom Ord. Pi-apd. ob imjiiatrum Ord. Minorum ParisiiH, ut fratribus rogcntibus oorumdcm Ordinum absolutionum (?t diupiuiHutiouoin nd rautolani impcndimt ................. , .......... , ...... . . . . . . . August! 26 Innoconiius IV lUHgistros Pariaionscs lipi'tutiu* ut moloMtarn inngirttrofl rogoutaa Ord. Pracdicotprum ot Minorum dosinant, cos in lj])nrtiitD suvub an Eon uiHtoro pormillant, naquo ad fostam Assumptionis, quo utriquo ad curium vcnironl. ........... InuocentUis IV do oudoiu ro opisoopis Adamo Silvanoctnnsi ct Julinnui KhrnimiiHi. . [imnccmlins IV Hcholaribus Ciatorcions. Ord. PunHiiu HtadcntibiiH privilogiu ft-ftlmni Minorum ob Praodioatorum i))idem flonimoruntiiim coucndit ....... . ...... Iimomitius IV opiscopum Lingononscm privilngii in pi-acocdoiitibiiu littorin (Jialni PuriaiiN Hludontibus conooasi RoiiBorviitoroin oonstttuil ........ . .t Iimocenlius IV Iluimorieo nanocllario Pavisicudi Hcribib, ut fwitri fluidoni Ord. {tf ai dignus sit, ct aliis ojuBtlom Ordiiiio Pai-isiiH sludontiJjus lioontiinn HUO tumporo lavgialtiv , .., .ittcvao UnivcrBitatiH Pariaicusis ad praolatos crolosiao ot sdiolui-oa univei'Hos quibus ovdinca rcsligiosi, iniprimia fralrcs Prucdioatoros, uionaantur Statntum tnuvoraitntiB magistrorum artium. Paris, dontra OIIH, qui pro imponaia in oausu oontra frabrca Prnadicatorcs fantis pocaniain conforro ronuebont, ot in futui-um vcnucro voluissont. lunoconlius IV provisori ot nionacbis S. Bcvnurdi in Gardinnto Paris. GiHtcrc. Ord. jus patronatus in modiotatem ccclosiao dc Rodorham Kboracenais dioooonia a Johanna do Lcaaingbon domino <lo Eston concessum confirmat Deoanus ot-clcaiao Lincoln, oonacvvator dc eodum ncgotio consliliuitur. . . , iinoconliuB IV concodit provisori et in tbo.ologioo facultato atudontibua Cistorc, Ordinifl ad S. Bcrnardum Paris, ut oorum novitioa ot converses pout probationiu bempus ad professionem adniiUcre possint tmoccntius IV doplorut to bam olcricorum multitudinnm ad audiondas suooularoa leges concurrcro, adhihet vcmodia contra hunc movbum slivtuibquo no in Fvancia, Anglia, Srolio, Wallia, Hispanin, Hnngaria loges aacculiircs logontnr

248

225

249 2CO 2B1 261

226 227 228 229

26

1254

Janunrii 28
28

28

252 252

230 231

Fcbruiu'H 4
2fi

258

232

28

250 260

233 234

28

Mui'lii 12

260

235

1253-1254

261

84.

TABULA..

230 237 238

1264

Muii 10 Julii 4

lunoocntius IV in gratiam eapituli S. Quintini Noviomenaia dioec. religiosorum privilag-ia quoad eonfcssionea uudiondas, sepxilturas ct alia dimiuuit lunorontiua IV ad doclorcs ct univoraitatcm scholarium Parisicnsitim, ut atatuta viri.s ob cisdem ulectis composita inviolabiliter observentur Innoccntius IV Guillclmo de S. Amove, procuralori mag. ct scholarium Paris., facultutmu confert, ut pro oxponsis in nogotiis ipsorum possit mutuum coiitrahere usque ad Hiimmum torccntum lib. turon lunoronlins IV confort canton IBelvaconsi ot Roberto dc Duaco facultatem scbolares < l t dootoros induccndi, ut conlribuunt pro rnta siuguloa contingente in debitis, quae wnnioiia quncationia cum fralribus Prncd. Puris. contraxcrunt ct adhuc contrahunt. I3 tu-holis in GlniiHo Brunclli

263 265

- 15

265

239

AngiiHli 3

266 266 267 270

AllgUNto

240 241

Novmubrifl 121 Lillonvo Innooonlii IV, quibus privilogia religiosovum (Praedicatoruni ct Minorum) quoad pracdiontioneui, conFeaaionea nudiciidas, acpulturas aliaque reacindit Novftiubri Derombri UoborttiH dii Duutio vendit Guillclmo do Garnoto S. Quintini canonico domum sitam ad palatiiuu Tcrminorum, ubi postea fnndatum eat collegium Sorbonae Pmigdntui.sinum vendit lloborto do Sorboua et Guillclmo de Carnoto portam HUIIIU < % um pwtinontiis u.squo ad portam Coujpeffitg^le ubi postea fait collegium Soi'Iioniu1 I'^rt'orcH HI a quibuadum mngistria tbcolngiuc Pariaicnaibua ex Introductorio in Evniitp'lium aetoraum ot ox ipao Evangelto autcrno exccrpti ,

2411

271 272 276

24'i
245

22 Alnxnndnr IVlittnras, quibus Inuocoutiiis IV roligiosorum privilcgia reacidcrnt, irritas CHHO jiibot

1255

I'Vhruurii fi Quittance d'un marc-hand dc Sena <ln In sonnuc de deux cons livrca par luy rccetles (In rihiivemlo, .sur ct tiuit luoiiia dc troia ecus livrcs u luy detlcs,' du luudy apros In Parificalioii, un 125(1 Mnrlii It) Aprilix I'l Ktuttituru facultitliai urtium do modo docendi ct rcgondi in artibus, deque libris qui log-nudi OHHCHt Alcxuudiu IV ad ntagiatroa ct scholnros Paris, litteras mittit de licoutiandis, de juribua oaiu'clliu'ii, dc bancnlureia, do ccssatione scholarum, do lite inter Univcrsitatcm et fralrcH Prucdicutores, quos ad magiatrorum consortium restitai deccrnit
1

277 277

24(J
247

279

348

Aloxnndor IV Guiliclmo Aureliononsi ot Guidoni Autissiodorensi cpiacopia de auperinrn cpiatola aignificnt * 285 I'l Mnio Junii 1H 22 21i Aloxnudtn 1 IV magtstria tbeolog'iao Ptiriaicnsibus mandat ut magiatros Ord. Pracd, in thnologioa facullato rcgcntcs infra quindccim dies ad socictatcm admittant 286

S'.U

2SO

HninlxtrtiiR, mngister gencralis Ord. Pracd., cnumnrat qucrclas praelatoram contra frnlroH, (fiios odmonot, no in futurnm tulibus qucrelis occaaioncm praebeant. . . . 287 Alexander IV fratvoa Gistercicuaes in tboologica facilitate studentcs Parisiis sub b. Poli'i protcctiono suacipit eis<j[iio privilcgia Ordinis concedit Alexander IV studentibus Cistorc. Parisiia novitios ad professionem admittendi potnstatcm coucodit Alftxandni- IV laudat propositum Stepbani abbatis Glaraevallenais ut domus atudii Pariuiia habentur Guillchnu nbbatisaa ct conventua S. Antonii Paria. Ord. Gisterc. vondunt dominium <l jus Hiiper novem domos in vico qui dicitur auta Esluves juxta domum fratrum Miuurum abbuti et convontui Praemonstrntensi 289
289

2.M

289

2154

Junio

290

255

SaptombriB 22 Alexander IV magistrli Salamontinia concedit at ii qui in examine idonei invent! fuorint ad regondum, in quolibet general! studio Parisiensi ct Bononiensi exceptis, sine ilerato examine rcgero valeant

291

668
256

CHARTULARIUM UNIVERS.

PARIS.

1255

Octohris 2

Magistri ct scholares Paris, omnium facultatum denuntiant Alexandra IV so omnibus remtntiasse privilcgiis, nullam cum fratribus Praedicatoribus sacietcitem. iniri posse, disBolutam cssc ipsorum magistrorum socictatem ; si ad inoundnm cum Praedicatoribus unionom cogcrcntur, se malic a civitatc discederc. ^ Alexander IV Reginaldo opiscopo Parisians! mundtit ut Introductorium in Evangelium actermim ct quasdam sohcdulas nboleri cnret. Alexander IV mandtit Reginnldo cpiscopo Paris ut in abolcudo Introductorio prudontei' procedat, nc fratres Minorca ex hoc ullum opprobrium incurrant Alexander IV ad Ilaimcricum cuncellarium Parisiensem ut regendi Parians in aliqun facultate ncmini liccntiam tribuat, qui litteras apostolicas Quasi lignum vitas noluci'it obscrvarc , Alexander IV scribit canccllario S. Genovefao de eodern rirguincnto ,

292

257 258 259

- 23

297

Novembria 4 Deccmbris 7

208

298 299

260 261

Alexander IV mandut Guillclmo Aurcliancnsi eb Guidoui Autissiodoronsi episcopis ut magistros et scholarcs, qui ordinationcm in litteris Quasi lignum vitaa contcntain. non observent, nomiuatim excommunicationis senteutia plectant.
10

299

262

Alexander IV Guillelmo Aurolinncnsi ct Guidoni Autiaaiodoronsi epiHCOpiH itoruin mandut ut inquirant circa relnta .do Guillelmo de Snncto Amoro atquo uliis judicii veritatcm, inobodientosquo officiis ct bencficiis suspenses dcnunticnt , Alexander IV ad cantorein Bolvaccnsem ot Robertnm de Duaco, ut ad contribuondum iu expcnsis ab Universitato fuctis pendente lite contra frnti'cs Ord. Prnod. nomiiicm compellere praesumant Alexander IV ad Guillclmum AureliuneuBem ct Guidonem Autiaaiodorcnscm opiscopos de codem argumento Alexander IV frutri Guidoni ahbati. de Elemosina Ord. Cistorc. a duobus cai'dinalibus in curiii examinato licentiam legendi Parisiis dat in facultnto theolog'tca, ataluitquo ut consortio magistrorum ParisionsiunT porfruatur Alexander IV universitati magistrornm ParisienBium do codcin arguracnto Alexander IV scribit Rcginaldo episcopo Parisiensi de contributiono in oxptMisirt UniTersitatis, et ut illis, qui renucruut conftsrrc, ad cautelam absolutionis ct dispcnsationis bencficium impendut Lilterne Philippi Bituricciisis, Thomao Remensis, Honi'ici Scnonensis, Odonis Rotomagcnsis arcniepiscoporum, quibus notam fuciunt compoaitionom inttuin inter fratres Praodieatores ct inngistros Pnriaieuacs Alexander IV praccipit Reginaldo episcopo Pttrisiensi omnes oxcommuuicandoa nmgistros, qui scholaros fi-atrunx Pracdicatorum et Fratres ipsos lectionis et disputationia tempore suas scliolaa intraro ct alia faccre non permittunt

300

263

1258

Januai-ii 28

301
302

264 265

- 28 31

302 303

266 267

31

Februarii 11

304

268

Martii 1

80ft

269

270

305

Alexander IV laudat Hnimericum cancellarium Parisiensem ob conccsBum fratti Thomae de Aquino licentiam docendi, eiquc mandat ut quamcito cum in Uniyorsitate Parisiensi regiminis principium babero faciat; convontum Ord. Praed, Paris, commendatum habeat Aprilis 4 Alexander IV magistros, scbolarea auditoresquo Piu'isiensos admonct ut erronea vestigia declinantes, partibus seductorum, praccipue magiatri Guillolmi do Sane to Amoro derelictis, litteras apostolicas revorenter obscrvent. Alexander IV Reginaldo cpiscopo Parisiensi mandat, compellat quosdam clorioos Parisiis commorantes, qui impio diffamationis morsu Ordinem Praedicatorum lucorabant ct nonnullos fratrum ejusdcm sacrilegis ibidem manibus verberibua affocerant, ut dictis fratribus plenarie do praemissia satis faciant ot ab oorura moleatatione desistant. . . . ' . ' ... Humbertus, mag. generalis Ord. Praed., scribit priori et fratribus conventua Aurelio,nienais ejusdem Ordinis de angustiis fratrum Parisicnsium ab Universitate Parisienai illatis ....*.

307

271

307

272

308

273

Aprili

309

TABULA.
274 275

669

1256

Apdlis 5

Alexander IV diaponit do jure patronatua a Johamie dc Leasington studentibus Ord. Giatcre. Paris, collato. Alexander IV Ludovicum regem Francoram hortatur ut Rcginaldo episcopo Parisians! ud cohibondnin. insolentiam clerieorum quorumdnm Parisiis commorantium, qui aucrilegis manibus fratres Ord. Praod. Pni-isieuses verberibus affecerant, impcndat tuixilium Littcrao Alexundri IV abbati Jolianni Fossatensi de observandia quibuadam ordinutionibiiB factis inter fratres Pracdicatorea et universitatem. magiatrorum et Hchuluvium Paris Alexander IV Reginnldo episcopo PaviHieiisi dubitanti 'iteruin mandat tit Introdactoriuiu in Evtiugclium noternum et scliedulas quasdam caret abolendas. . . . . . . Stiilutiuu cnpitnli gimernlis Orel. Prned. sub Ilumberto oelcbrati de delendis orroribua nnno 1241 condomiiatis. Scriptu fralruni errores contineutia mittantur magiatro Ordiuis. Rcprobatur corrcctio Bibliae ScnonenBis Humbcrtus mngistor Ord. Pi-aed. fratribus sui Ordinia de fratribus, qui linguas oinoulalos addiacuiit, et dc porsocutiono Parisionsi, jam. aliquatcnus temperata. . .

314

12

314

276

Muii 5

315 315

277

- 8
Juuio

278

316 317

279

280

Jiuiii 17

Alnxiuulttr IV in littuvis ud Rcg-inaldam cpiscopumPtii'isicnsera dircctis compositionem inter fratros Prncdioutorca et mogistros Purisienaca initnm reprobat, Guillelmum ilt) 8. Amorc, Odonem de Bunco, Nicolauin dc Barro supei1 Album, Gbristiaimuiqne taiu|iuu>i conUuvnu'ino fuutorcs omnibus dignitatibus ct bcneficiis ecclesiasticis privut, qiios do rogrio Frnncinc umovori, cetorosque magisti'os ni pai'eant et dictis friilrihus ipHonuii coiiHorlio inliu'dioaut, cxcoiumunicuri jubet Aloxuador IV Ilugiunldo cpisoopo Purisiensi mandat, fratres Prandicatorcs ct Minorca in c(ill(>gianx uliorum inagistroi'uin adinittendos CSBC, studium alio non trausfuI'ciuluin, omnoHqiui ordinalioncs, quac contru conslitutiones apoatolicas factac sint, fore. , Alexander IV Ludovioo rogi Francorum mundat ut Guillclnium do S. Amorc, Odonem do Duuco, Nicolauin do Barro Huper Albam, Christianumquc, nisi pontifioiH mandatiu pnruorint, do vcgno Frunoiuo oxpellut, Guillolmum clium ct Ghrislianum t-iu'coi'i innncipot. , , . Alexander IV rogut doounum ct capitulum PariHiense ut Johnnnom ot Rogcrum ct Blasiuiu ncpotos saoa, (lisciplii)is .scbolaHticis Parisiia vacaturoa, in domibus claustrulibuH occlcHiae Pimtiionsis inornri patiaulur

319

281

323

282

324

283

326

Jnlii 1

Alexander IV priori ct fratribus Ord. Praod. Paris, compositioncm inter ipsos ct ningitros Paris, iuitam signilicat irritam fore cosque ad scbolas praecipue theologScaa ot scholasticam aocietatem esso admittcndos Oi'dinatio facta in cnpitulo provinciali proviucioo Provinciae Ord. Praed. de erro'ribus Parisiiy anno 1241 damnatis Alexander IV praccipit, eomraentlata inagnopcre Summa tlieologica fratris Alexandii do Ilalca, ministro Ord. Minorum. in Francia, ut ad earn perficiendum mandato fr. Guillehno do Melitona fratres idonci adjutorea Pariaiis aasignontur

327 328

285

286

328

287

Jl. 31-Aug. 4 Episopi provinciarum Scnonensis ac Romcmsis notum faciunt BO vocatia Guillelmo An S. Aiaoro et quibusdam viria seholasticis fratribusque Praedicatoribus obtuliaae ut ad liteni dirimendam Concilium cielebraretur; Guillelmum acceptasse, Praedicatores vero renuisse. Octobrin 5 Alexander IV coridemnat libellum Guillelmi do S. Amore, cai titulua : TractalUS brevis de periculis novissimorum temporum. Alexander IV Ludovico regi Franciae fratrea Praedicatores et Minorea commendat atque ei donuntiat librum per nuntios auos transmissum, cui titulus : De periculis novissimorum temporum, a ae reprobatum o condemnatum ease

329 331

288

289

17

333

670
290

CHA.RTULA.RIUM UNIVERS.

PARIS.

1256

Octobris 19

Alexander IV Luclovknim rcgem Fi'uncino rogfftt, prnobeut Ttwononai et Rotomagcnst nrchiepiscopis no Parisiensi episcopo mnnum inixiliarcm, ut mnndatu apostolictt in gratiam frutnun Prnodicatoram ot Minorum cxseepantur Alexander IV praecipit Pctro Tuvonensi et Odoni llolomngoiisi archiopinropiH et Rcg1!nnlclo Parisienai episcopo, ut libellum, cui titnlns : Tractatus "brevis de periculis novissimorun temporum, de crrorc damnutum. cunctia dcnunticut Aloxuuder IV hortatnr nrchiepiacopos, opiscopos et ecclcsiarum rcctorcs per regnum Franciuo, Burgmuliam, Picardium, etc., constitutes, ut rrntron Praodicutoros ot Miiiorcs, cniibus nonuulli magisti'i, doctores aliiquc sivc in scholia sivo in jivanclicationibus detralntnt, omni benarolentia ot gratia prosecjuanttii' Capita, quao mngistri Odo dc Duaco et Ghi-istianus cauonicus Blviu:oii8iH prnonontibus cni-diiialibug ac obscrrnluros csso Aimg-niao juruvuruut Alexander IV Turoncnacin ot Odoiicm Rotomngcnaom ni'uhicpiscnpoH ac Hogfiiuildum episcopum Pni'isiensoin monct ut in fratribus PraedicatoribuH et Minoribus dofcndendis to turn cumin attendant Littovae capitulovuni ccolcHiarum cuthnrlvalinm provinfiino UomniiHiH nd Aluxundrnin IV, nt pooiuun niug-iatris ct scliolaribus Purls., spcdnlitur Guillfllmo do S. Aimn'o, Odoni do Duaco, Nioolao do Burro ct Gbristiauo Bulvaocnni, iiifli<!Uim rduxet. . .

335

291

21

337

292

21

338

294

23 30

338

3'iO

295

Octobri

841

296

Novonxbris 10 Alexander IV in litterta nd magistros Parisicnses mirifice sludium PuriHinnKn luudnt, Prucdicatoi'ura ct Minoriuu dofenaionom suacipit, libcllain Guillulitii do S. Atnoro damnatiun denuutiat ac nc studiuin alio ti'aHHfcrntiu1 cavot , Doccmbris 31 Odo fu'dhicpisHiopuH Rotomagonsis ct Reg-inaldiiH epinuoptiH PanHioiiHia no turn fuciimt, so publiouase Parisiis litturus sumlni ponliJlcis Non Sine imtlta COTlUs dine

297

346

299

1257

Jnnuurii 7

Alexander 1Y ad Haimovicuni caneellurium Pariaionsom, ut rogendi Pui'isiis in nliqnu facilitate lice.ntiniu null! tribuat, nisi ci qui pvornisorU 80 littornH apOHtolioas Quasi lignum vitas inviolabilitur obaoi-vutumin Aloxandcr IV cul cuinoellariuin H. Gcnovofao do ooclora urg-iinLnnto ,

340 347

299 300

Alexander IV nd Rogiiuildum episcopum Pnrmonsem, noniina onininiii fjui infra (piindooini rlios post publicuta inandata npostolica, oa so illi nan promiserint, ad iptmm rescribut, Tit robcllibitf) dubita poouu ropojidutnr. . Fcbi'uurii 2 Alexander IV Iloginaldo npiHnopo PuriHii-HHi iiiuinlat ut inlulxnit, no (jftun ([uidquiuii confcrnt pro cxponsia, yuas ad litein contru frutroa Oi'd. Pruod. HUHtinnudum Universitas facit , Ludovious IX Fruneorum vex no turn flicit, so inagistvo lloberto di^ Sorbonn ad opus scholarium donium sitam Parisisis in vico do Coupe-Gueulc unto pnlatium Thormtirum. , , .

347

301

348

302

Februnrio

349

303

Mnrtii 10

Aloxnndci* IV ftd Haimoricnm cancollarium Parisicnscm, ut i-ogendi Pnriaiis in tiliqua facilitate liccntiain nulli tribuat, nisi ci <iii littoras apoatolican Quasi lignum, vitcte so fa-miter obscrvaturum proiniaorit. . ......... . ...............
Alexander IV nd cnncellarium S. Gonovefao Paris, de oodcm ftrg-iunonto, . . .....

350 350

304 305

11 13

Alexander IV mamlut Rcginnlda episcopo ParisioiiHi ut illos magistrofi ct scholiums, qui renuerint contvibutioncm facoro ot cxoominunicationis sontentiam por cnntofom Belvaconson* ot Robcrtum do Duaco in cos promulgatum incurvorint, absolvat, si pvomisorint mandata npostolica ae observaturos ..... , . ............ . Alexander IV ad Turonciisem ot Odoncnx Rotomagonsom urohiopiscos no Rogiiiuldum opiscopum Parisionsem ut in fratrum Pruedioatorum ot Minorum, quofl omni luude cumulat, dofonsionem totam curam intendant. . . . . . . . . ....... ......

350

306

30

351 352

307

30

Alexander IV de eodorn argumonto ad omnes patriarchas, archiopiscopos ot opiscopos.

TABULA.
308

671

12B7

Murtii 30

A1

||lw IV ud uuivcrsos patriarchas, archiepiscopos et episcopos, ut libellum Guil< t c s. Amore : Tractatus brevis de pericutts novissimorum lemporum, de mil-is diununtum cnnetia denuntient. ropvobut appellationes, quaecumque sint, magistrorum Parisiensium Inmpuun frivolns, decernitquo ordinationem dictam. Quasi lignum vitae inviolaliilitor dbsevvnudam.
(n

353

30U

354

810

u'xiuHliM' IV universes patriarchas, archiepiscopos, episcopos, etc., hortatur ut friiLt'UN I'l'tiodiirutoves bcnigne tractent, subditisque eorum innocenliam neglecta iircttHittiimu mugistroruin Pnrisiensium .exponant Mum Ilnmlii'rliiN mngititer general. Ord. Praed. consolatur fratrea suos de tribulatione sunn in pixrtibusr gallicanis circa Parisios gravescente. Gommendat papam, r'Mi ct fiirdinalom Hugonem speciales'amicoa et defcnsorcs Ali'xniidci' IV Koyimvldo episcopo Paris, cxsecutionem praecipit eorum, quae a sede (i|niNtnlit'u du frul. Prncdicatoribus et Minoribus in consortium magistrorum Paris. ivcipiiMidiM Hlivtutu fuerant. Aii'^nuilnr IV rng-ut Ludovicum, regem Frnncorum, ut Reginaldo episcopo JParisiensi ut i^Mt'cutioiHi mnndntorum apostolicorum regaliter adsit Ali'Miuili'v IV rJiullclmo do S. Amorc regno Frnnciac interdicit, omncmque docendi nut jirawlioimdi facultntcin ci adimit Ati'MUitliM* IV lid Ludovicum regent Francorum, ne patiatur Guillelamm de S. Amore 'fftiuui intrnvfi IV nil llog'iunldum episcopum Paris, de eodem argumento It! i-l U? Drdiiniliii iniifj-iHtri Cliristinni, canonici BelvQccnsia, Parisiis babitn Ali'.xtuidi't* IV .hu-obo npiacopo Bononicnsi in and at ut scntcntiam in Guillclmuni de SiiiK'tii Anioro Ititutn promulgct ac mugistris ct scholuribus atque aliis BononienxihiiH inliiljtMit no dictum Guillelmum audiant, si forte praedicare vel cathedram lungtHtriili'iu UBCiMulcre prncsumpserit

356

311

358

31 a a i;i
.114

Jnlii l i

359 361 362 363 363 364

Ml li W 11

ittfl

;tin
317

367 368

alu

IV, petontibus fratribua Praed,, Regintildo episcopo Parisiensi concedit tn dbnolvcndi magistros et scholares Paris, mandatis apostolicis obedientes. nr I V Hoginuldo episcopo Paris, instrumentum transmittit, in quo juramentum Oilman do Uuitco et Ghristinni Uelvacensis continetur, eique injungit ut instrutitfittinu pitbliiset t!l Ati'xiuuliu1 IV iirrhiepiscopia ct episcopis et abbatibus, etc., ut scntentiam in GuilLtnu dn S. Amorc lutam promulgent et scrvandam curerit iStiitulu e-lrt'ii Hi!luluslium Noviomanscm, qui etiam singnlis annis sctolis Noviomen! rnnlovo sufficient!, qui Parisiis in arlibus rexerit, providere debet dtiHft[>i<ropuParis, concedit pauperibua acholaribus, qui Boni pueri nuncujiimlur, t in domo eorum nova Parisiis oratorium possint construere.

368 369 370 371

324 S2B

1368

Aprilw 22 Mti 1H

AJ'*mid<'' IV mandut Iluimcrico cancellario Parisiensi ut decem clericis pauperibus IrniwnmriiiiH Ptu-isiis atudentibus provideat. . . 372 TwUimcnlum mngi-tri Boberti de Duaco, legantis 1500 libras paris. omnesque auos litifo* ud opus flcbolavium in theologia studentium futurae doinus Sorbonae et iiliurum paupcrum scholarium; inter testament! exsecutores Robertus de Sorbona nnminnlur , . i - ni.fl Praed sub Humberto Tolosae celebratum studiis generalibus flHpituluiH treM- uro> x Owl. uoiicodit privilopa scholarium Paris OnUuntio dcpulutorum priorom a Gapitulp provincial provinciae Provinciae Ord. Pnioil. dft phvi*iono studentium, de scriptis et libris eorum 375

32(1
327

... Mint*

672
328

CHARTULARIUM UNIVERS.

PARIS.

1259

Januario

Facultas nrtium statnit ut doinceps a determinatoribus ct baccalarcis incepturis non capiantur vadia, sod pcctinia numerata, ncc ipsi nee rector pecuniam. illam publicam aliencnt ' LudoYicus IX, Fruncorum PCX, conccdit in perpotuuin Roberto do Sorbona in oxcambiunx quarumdam domorum omncs domos, quas habobat Parisiis in vico do CoupeGueule ante pnlatium . Thermarum ,

378

329

Februario

377

330

Martii 5 et 14 Alcxandri IV litterae pro Dulci ct Notio dc Burgo, niorcutoribus Florentinis, contra rcctorem Univcrsitatis atque ipsam Univcrsitatem Paris ionacm. .' . 378 Aprilis 5 Alexander IV ad Rcginaldum, episcopum Parisiensem, ut vocalis omnibus magistria ct seholaribus scutontias et litteraa omncs apostolicas pro tranquillitalo studii Parisios dire etas pxiblicet, no stadium, quod pacifico agit, iterum pcrturbctur. . , Alexander IV in littcris ad Rcginaldum episcopum Pnriaionacm conquoritur do quorumcltun contnmacia, qui Guillclmi de S. Amoro cxsulantis pavtos noviuB tonont. Statutnm facultatis nrtium, ne quis liccntiandos in Saucta Gonoyofa cxaminot, nisi sit a facilitate ipsa dcputntus , 383 Ludovicus IX, rex Francorum, fratribns Ord. Cartusicnsis locum ct domum do Vallo Viridi prope Parisios conoodit , 384 Statuta dc studiis in Ordinc Praod. cdita a magistris ParisienBibus Bonohomine, Florontio, Alberto Mugno, Thoma dc Aquino, Pctro do Tarantasia Ord. Praod. tompore Gapituli gcncrolia sub Humberto Vnlonccnis celcbrati

331

381

332 333 334 335

Maii 5 Mtiio Junto

385

336

Junii 13

Alexander IV Ludoyicum rcgem Franciae hortatur, ut contra patiis titvbatores brachii saeoularis auxilium impondat, quo citius jurgia in Univorsitato PariBioiiHi oxorta compescantur, , 387 Alexander IV canccllario S. GcnovoFac praecipit nc cui liccntiam rngendi in nliqua facultato conccdat, nisi priua juraverit so mandata npostolica cxsocuturnm . , . . . 387 Alexander IV scribit Reginuldo cpiacopo Parisiensi,'ut artiatia ot oovmn voctuvibus sub poona oxconimuinoationiu pvnccipint, no se intromittant do facicndis ot corrigondia scrinonibus ct licoutinndis ii.s qui inoipiimt in thoologicu facultuto

337

18.. 19

338

388

339

20

Alexander IV in littoris ad Reginaldum opiacopum Parisifinsoni diroctis pronibet no magistri ot scholaros Parisienscs cum Guillelmo de S. Amoro conuuordium littovavum habcant , 388 Alexander IV nonmilloriun doctorum theologiao Parisionsium morita ciroa bonum statuin studii Parisiensis ct fratres Praodicatores ct Minoros landut , . , 389 Alexander IV mandut gunrdiauo et fratribus conventus Parisicns., ut oasont intropidi et ferven tea in paco consevvanda atquo studio, slcut ipso summus pontifox pollioetur so super his diligentia velle collaboraro, etc., aitquo so ana BOi'iptn dirigei'o contra turbatores pncis-et studii corumdem, ct incipit : Quantum sit a nobis pro quiete vestra Alexander IV Reginuldo episcopo Paris, manclat ut rector ot artislao perindc atquo alii magistri et solnolares Parisienses frntres Prandlcatoroa in sutim consortium reoipiant; puniat praosertim Guillotum, bcdollum nntionis Picardorum, qui, praedicnnto Tboma do Aquino, libellum quomdam famosum publicavit Alexander IV magistris ot soholaribus Parisiensibus praecipit ut studoanb roconciliari cum fratribus Ordinum Praedicatorum ct Minorum dimisso Guillolmo do S. Amore, cui, si poenitucrit, non deerit apostolicao sedis misoricordia Alexander IV Reginaldo opiscopo Parisians! mandatutpraebendam, quam Guillelmus de S. Amoro in episcopatu Belvacensi tenuerat et cuidam clerico in favorom Guillelmi cpiscopus Belvaceneis fraudulontor contulcrat, personae ecclosiao Romanae devotae conferat. ,.

310

24 24

342

26

300

343

Julii 11

392

344

25

395

TABULA..
34ft

673

1259

Jiilii 2?
ll<1

v ft

d Haimericum cancollarium Paris, de licentiandis in quacunque facul-

* '
* XX., Francornm rex, fratribus domus S. Maturini quas dam domunculas '*"""" Thormarum donat, quas fratres eodom tempore Roberto de Soibona

396

Julio

396
nut if iv ouncollario S, Gonovefae mandnt ut licentiam rcgendi in artium faculntilii oonoedat, nisi examinatus fuerit per quatuor magistros ab ipsa facilitate
-'
397

Alf*iinlii> IV Ludovicuux IX, rcgem Fraucorum, laudibus extollit quod collegium nrtiuin in tlioologia studcntium Parisiis instituore decrcvcrit, exbortHtitrt|ur> tit opus prosequatur ;:. / 397 I l,Hlr<r<in nm^ilit>ntorinc Alexandra IV ad predates regni Franciae pro pauperibus do Sorbona, ut eis cleomosinam confcrant 398 Mriuniili<r I V H H
XYJ

prorogat Univorsitnti Paris, privilcgium, ut scrvitores iisdem quibus soholciros immunitatibus fruantur. prorogat concessioncm, ut niogistri actu regentos ad congregationes o dan din coiisiliia accedere lencantur.

399 399 ^00

\|(**iMili'r J V

Atr>Krttulr>r IV prorogut Univoi-aitali Paris, priyilegium, ut mugistri ot scholarcs extra riviUitritt J^tjiris. nor scntontias upostolicas non nossint trahi
* > JP J.

^lr*%Hiilrr IV d tleeanum ccclosine S. Maouti do Barro super Albam, ut singuli raai c*t PI oliolures Parisicnscs pcnuniam confcrant pro impensis ab Univorsitatc fwrlin .. . 400 IV nd cpia(!0pum Pnrisicnscm ul liltcraa, quibus pctitioiiem uniycrsitatis ot Hcbolarium do Guillcluio do S. Aiuorc in statam pristinum. rcstitutitjuani indignam rcpulit, in communi corumdem audientia facial recitari. opisiiopus Parisicnsis plures epistolas summi pontificis in praescntia nc quorumdam magiatrorum ot scbolariam Parisicnsium legi facit nrljutu'Vn rtdmonitiono do admittendis fratribus ad ipsorum consortium, dc absti!n it p tiljlictttiono libellorum contra fratros, ot do aliis - * J,illmri Hit]]^licos mngisti'oi'um Parisiensium ad Ludovicum rogom, ut G-uillelmus de Atnnrtt do oxsilio rovocctur

^01

^2 ^^
404

3ZW

H*i|iiirtiio JLttdovici rcgis ad magistros Parisienses r I,cltJ vii I'egis ad Aloxandrum IV pro reditu Guillelmi de Sancto Amoie in

Sft?

405
vouclil ft'utribus Ordinis Eremitarum S. Augustini domum cum horto . Eustachii, quo itur nd Montem Martyrum. - - - - J^tigubio, vicnrius gencralis Eromit. S. Augustini, in praesentia arcbiParis. ronognoscit so cmisse a Thoophania ad opus fratrum. quamdam 4nniiliti ir*"um.(Iuo habero propositum ibidem domum et oratorium construendi. - *05

^07

1280

SB

AlcxfltttltT IV oncodit magistro Petro Hufo, qui in theologica facultate bonorem i-lhwd[rae mngistralis adoptus erat, oum posse non obstante defectu natalium digniobtinore. - - - - - - - - J h ne rriox' S- EHgii Paris, concedit fratribus Ord. B. Mariae de Monte-Cai-meli in Pftrochl'a S> Pauli ft plliliPP0 Buketyn emptam libere tit " Cluniacensis Pariaiis

408

380

409 410 411

SBl

April!* ffr
M

Pri*fl*dU

GuorenduB cxsecutor tcstamenti magistri Roberti de Duaco in favorem Sorbonae ................... .............

Gkttrt, I**!** Par/*, I,

674
363

C I I A R T U L A R I U M U N I V E R S . PARIS.

1260

Aprili

Stntutum futiultutis artium, no quis magistc-r deputatus ad exnminandum a pnrto B. Gciiovcftie buccalareum ad pctcndam licentiam a parte eadcm pracsentct. De
412

364

Maio

Ordinationcs Capiluli gcncralis Ord, Minoi'um sub minis tro general! Bonavcnturn
413

365.
366

'

Julii 22 Decembris 3

Ordinalio Cnpituli provincialis provincine Provinciac Ord. Pracd. circn studcntes

413

Alexander IV Rcginnldo opiacopo Paris, conccdit fncultatem absolvendi a sentcntia cxconiinunicalionis illos clcricos, qui libra 3 famosos Guillelmi dc S. Amove al
414

367

Mngistcr G. actu rogcns Parisiis in tlicologin niagistruni T. objurgat crhod sibi do suis nihil vctinncrit. Dolct sc libcllum cditum contra true la turn Guillolmi do S.
414

368 369 370

Magistcr T. respotidot cpistolac cruain. a nxugistro G. In tbcologio. Purisiia rcg&ntc

416

1251-1260

418

1261

Mail 15

DoFinitio quod fiat domus Pni'isiis pro studcntibus Ord. GluniuconHis, facto, anno Domini MGCLXI Alcxiindcr IV (ruod redditus, in cniibus lui'aniento tcncbmnvir pnuporibus scolui'lbus Puri.sius atudcntibus, in usus oononicorum nostrorum in sacra paginu studentium

418

370 1254-1261 /

418

371 372
373

1261

Junio Novembris 10

Admonitio GapituH gcuoralis Ord. Pracd. Barcinonac sub mag. Humlxji'lo colobi'ali. . Guultcrus do Sanoto Quintino do suis domibus Parisiis sitis in ftivorcin. pauporum

419 419

1262

Fcbrunrii 13

Lcttvcs do I'Univei'sitiS contenant appcl interjettS sons lo nom dc Gaillaumo rccteut d'icello en prdsoncc dea quatro procurcurs do la faculW dos arts, de oo quo Ins ti'ois faculties dc ducrct, dc thdologic ct de medccine avaicnt ontrcprin do buillor jnnndcincnt roTocquer certains prociis fails par Icsdits recteur ot procuroups dee natioiiB

420

374 375
376 377

17

Ing-erandus, dominus do Muintonay, omncs clcriooa conunquc minis Lros causa studiormu Purisios acccdentcs ct per suaiu torram trunscuntcs a solvondo pcdagio libcrat. Urbanus IV Ivoni I, ubbati Cluniaccnsi, construcndi oratovium in domo Parisicnsi,

420 421

Mnrtii 31

Mail 15 Junii 3

UrbnnuB IV magistris Gcrardo de Abbntisvilla ct Gcrardo dc Goiguelin injungit ut magistros et scholarcs ad contribuciidum pro rata in dobitis astringant Urbanus IV magistris Gcrardo dc Abbatisvilla ot Gerardo Goigncliu scribit no magistros ct sdiolarcs Parisicnscs contra privilegia eis a scdo apostolica conccssa indo-

422

423

378 379
380 381

22

Urbanus IV ad universos Gbristi fidelcs in gratiam collegii Sorbonici litteras dirigit. Urbanus IV priori dc Cardincto potestatcm absolvcndi scuolaros clericorum porcus-

423 424

1263

Januarii 9
9 9

425

382

Urbanus IV Alcrmo cpiscopo Mcldcnsi scribit, Rcginaldum opiscopum Parisionsem, abbatcs 8. Genovefnc et S. Gcrmani atquc dccanum S. Marcelli inducat, ut a suia aominibus jurnmentum, quod aliqucm Univcrsitatis non oGfcndant, exbibori faciant. Urbanus JV concodit ut nullus in universitatom magistrorum ct' schblnrium Paris, eeu rector em -vel procuratorcm corum oxcommunicationis sentontiam promulg-et. . Urbanus IV Uiuversitati Parisiensi statuta a Grcgorio papa IX conccssa confirmed;. .

426 426

^_ ~~
19 - 19
85.

383 384

427 427

TABULA.

675 A an
429

385 386

1263

Januarii 27
31

UrbauuB IV arcbidiacono Pissiacensi committit jie Reginaldus episcopus Parisians. diat magistros ct acolarea Parisians. in debitorumUnivemtatis solutiono ccmtvibuoi't*. Urban as IV Reginaldo episcopo Parisiensi nmndat ut Praemonstratensilms in gicti facilitate Parish's studcntibus super altare portatilo celebrandi divinu conoodttt facultatom ......... ....... . . . . . . - Do quibusdam adiolis in Claaso Brunclli, quae magistro Roberto de Sorbona YOcliUio fucrunt Urbunus IV congregation! pauperum mngistrornm Sorbonae construendi oi'ulorhmi fucultutcm concedit. . . . . . . . Urbanus IV stadium generate Palcntiimm restaurat, mngiatrisque ct sdxoluribus privilogia ad instar Universitatia Parisiensis concedit. Slntiitum Gapituli generalis Ord. Praed. Londini sub mag. genei'ali IIurnJbcrLo eclohrati de stndcutibus, qui poasint Parisiia incipere. Urbanus IV magistro Gcrardo de Abbatisvilla, conservator! privilegioi'um tutis Paris., magistrum Glementcm de Sancto Germane adjungit.

387 388 389 390 391 392 393

Martio Maii 4 14 Maio Augusti 29

430

Dccombris 26 Gerardus abbas S. Gcrmnni dc Pratis Matthaeo abbati et conventui S. Dioiiysii concedit quaindanV terrain, ubi postea erectum cat collegium S. Dionysii. Decombri Ludovicus IX, rex Francorum, Roberto de Sorbona pro domibus in vico do Hivaixlttlo ct in mag-no vico sitis ratioiie excambii doinos qunsdam onto polatiuiu TJ ad opus pauperum subolurium concedit. Miuifrcdus, rex Siciliae, docloribus iu pbilosopbica disciplina Parisiis sluttoiil Aristotclis aliorumque philosophorum codices, cjuos in latiuam linguuin coitvorli for era t, clono trunsniittit.

394

395 396 397 398 399

1264

Martii 28 M'aii 2G Junio Junii 22 26

UrbauuH IV tloctoribus in artibas Purisiis rcgcutibus mandat ut niagiatiMiin. GnulttM'itlti de Yiuioriu oorum consortio, quo crab privatus, rcstituant. UrbniiUH IV dcocrnit an Stcpbanns cunccllnrius Purioicnsis incipiuus i-dgeiHi in logica facultato tcstimoniuin perhibcrc debcut de licentiandis in ondum fu(uilttik i . Statutum Cupit. gcnoralis Ord. Praed. Pai'iaiia sub magistro g-cnoralt Johanna tlt Vercollia celcbrati do proiuovendis ad magisterium thcologiae Pariaiis. Urbanus IV quaoationeni de magistro Petro Russel solvit pro bonorcs PaiiIan#i ccclesiae, ad quam ratione Universitatis diveraarum nationum gentos confluutit. , , Urbaims IV docano occlesiuo de Abbatisvilla inquisitionem querelao tbeologicao facultatis Paris, committit, quod Slepbamis canccllariua sibi nonvotx et ofucium decani assumpsissot. Urbanus IV decano eccleaio do Abbatisvilla inquisitionem quevclao thoologicao facultatis Paris, committit, quod Stephanas cancellarius Ivoni Briton I et Johanni de Aurclianis propria voluntato regendi licentiam conceasisaot. Urbunua IV Johanni do Cui'tiniaco apud sedem apostolicam. tbeologiae op ovum duuti pvovontus beneficiorum. suorum concedit perinde ac siParisiis juris canonic! studio instilisset. Officialis curiae Parisiensis no turn facit duas bursas in collegio Sorbonico esae in gratiam duorum magiatrorum. diocesia Ambianensis. Urbanus IV Odoni cancellario S. Genovefae Paris, scribit de mafjiatro Evrarda, studente in theologia, qui plus quam per quinquennium Parisiis in artibua tfexornfc. Urbanus IV decano ecclesiae Ambianensis scribit de Slephano cancellario Simon apostolicae sedis legatua notum facit se vidisse litteras Roberti S. Stophnni Gaelio Monte presb. cardinalis. Simon apostolicae sedis legatua litteris ad arcbipresbyterum. S. Sevoi'ini directis discordias inter nationes noviter ortaa sedat .. 440 439

400

26

28

402 403 404 405

406

Julii 2 11 18

1265

Martii 23 24

676
407 408

CHARTULARIUM

UNJVERS.

PARIS.

1266

Mail 27 Julio

Clemens IV in litteris ad Simoncm legntum directis vebementer objurgat magislros, scholares aliosque qui privilegiis a scdc apostolica concessis perverse abutuntur. . Magister Stephanus, cauccllarius Parisicnsis, notum Tacit Johannem rectorem ecclesiao de Benis mogistrum Robertum do Sorbona beredem suorum bonorum immobilium jnstituissc Ordinntio a Sinioue legato decreta, qua praoterita nationum Universitatis Paris, dissidin. couipoivit, dc futuvis .ut componantar providet, rectoris eligendi modum statin t Clemens IV Guillelmo de Saana, thesaurario Rotomagensi, concedit ut in oratorio doinus, quam pro saccularibus scholaribus Rotomngcnsis diocccsis Parisiis acquisivit, diviiia cclcbrcntur Clemens IV mngistro Guillelmo de S. Amoro scribit do ipsius libro do novo edito, qui licet intcrdum alias auras circinet, votercm tamen multum sapit Universitas Parisiensis notum facit Nicolaum, Tornacensem arcbidiaconum, quingentas librns Roberto do Sovbona contulisse; pro cujus rcmuneralione cidcm concedit ut qiiiuque magistros qui hnbcant notitiam idiomatis Flamingi, in domo Robert! dc Sorbona minis smg-ulis possit haberc Litterao ofliciulis curiuc Parisiensis, quibus dies dicitur, qua coram ipso mngister Odo dc Belleval pro libello quoduiu famoso contra magistrum Guillclmum Rigaut pnblicato parere debuit

446

448

409

August! 27

449 458

410 411

Septembris 12 Statutum Capit. gcneralis Ord. Cisterc. dc monacbis Parisiis Btudentibus Octobris 11

458 459

412

Octobri

18

413

400

414

1266-1267

461

415

1267

Junii 21

ScnteTitia Simonis Icgati contra mngistrurn Gaufridum canonicum et officialem Parisicnsem, co quod suos ct cpiacopi aervientes qui scholares agrcssi or ant impunitos abiro permisissct Lilterae quibus magister Oddo de Belleval, clcricus, et Guillolus Picnrdus, bedcllus Universitatis, constituuntnr, dc cousensu magistrorum Parisicnsium cujus quo nationis ct facultatis, procuratores et nuntii spcciules ad prosoquondam appellation em seiitcntiua a Siinone cardinal! legato latac contra magistrum Gaufridum, ctmonicum Parisiensem Clemens IV Mauriiium arcbiepiscopum Nnrboiiensem objurgat quod Corpus Cbristi essontialitur in altari non csso dixcrit, scd tan turn sicut signatum sub signo, et bane esse cclcbrem opinioncin Parisiis ndjocerit Maurinus archiepiscopus Narboncnsis scribit papae Clementi super hoc de quo rcprehensus orat, videlicet'de verbo indiscreto circa sacramentuin. altaris Rogerus Baco in libro Clemen ti IV dedicate deplorat Parisiis et ubiquo magistros scntentiarios prao baccalariis sacrac scripturae dignitatem sibi vindicarc

463

41G

Julii 7

467

417

Octobris 28

470

418

p. 28

470

419

473

420

1268

Januarii 23 Martii 23

Clemens IV magistro Radulfo de Albussono facultatem concedit Parisiis do mum quamdam pro inhabitntione decem pauperum scbolarium acquircndi Clemens IV Roberto de Sorbona provisori pauperum magistrorum convictum vel convcntum npprobat et de elcctiono provisoris pro future ordinat . ... llemens IV Rcginaldo 'cpiscopo Farisicnsi injungit ut magistris snccrdotibus Gollcgii de Sbrbona et aliis capellanis in eorum oratorio divina cclcbrandi dot facultatem. . j-uillelmus de Saana, ccclesiac Rotomngensis thesauvarius, de bonis suis ordinat et disponit pro duodecim. scholaribus tbeolog'iac et duodecim par vis scholaribus artistis Hotomogensibus; scholaribus theblogis domum et libros donat summus pontifex probibet no religiosi, ubjecto suo habitu, leges, et physicam in scholis audiant magistrosquo easdem doceant. Summus pontifex arcbiepiscopo Remcnsi et Guidoni episcopo Autissiodorensi de corrigendis excessibus perpetratis in Universitato Pariaiensi scribit. , . .

474

421

475 476

422

30

423,

Novembri

476

424 425

1227-1268 1261-1268

478

479

TABULA.
20

677

1269

Jmmiuii 11

Si'iitiMi

I'urin

., _. ,.
M,|it

M t

S7

1 fit rut trin

-la curine Parisiensis contra clericos ct scholares, qui de nocte et di< *tll:tl armis inccdunt ct flagitia committunt

481

LiltiTii

2B

Ait}{ii*li

* ^f-vunia archiepiacopi Remensis et Guidonis episcopi Autissiodorensis r canonicos bcncficiatos ct clericos ccclesiae Paris, non teneri ac 1'itlth lriliHtio 140 m pro debitis Universitalis
rjniht Siinu
III'IJH

482

l.iulmi

^- I7rnucormn rex, cmptionom bonorum confirmat, q;uae Guillelmus de ittl sxiHtontutionom duodecim schblarium in theologia Parisiis studentium
482

au

1270

I'Vlirtiurii "*i
tt|il*l\ 1

^X-, t'rnncorum rex, dc taxalione hospitiorum scholarium. Francoruui, ad praepositum Parisiensem de scholaribus, qui mcriu non pcraolverunt. . .

483

12281270

484:

1270

lrhrrm

IVnlillll

IpiliiiiH-nlmix Lndovici IX, rcgis Francorum, in quo quibusdam monasteriis religioiri s c-lxoliu'ibus Parisiis exaistensibus providct.
485 486
488

il
t^l

. .
-

!Sp|iftiMiri 5! 'tVlnu 'tVttnut*lutix Huberti dc Sorboha de suis bonis immobilibus tbwntliri* to Timlinfrrtlwiiii orruTcs a Stephano episcopo Parisiensi condcmnati
Mftliitti Mftlittdtn

13

UiuifiHtrorum medicinac contra magistrmn Petrum de Lengres et contra burn harriiinrr'OM licontintoa contra consuetudincm

ft

1371

SjuttiiH Slutnbuu fut'iiltutis imtdicinac contra illicitc practicantos, scilicet ne quis Judacus in nlppi ilii|iiiim porsouam fidei ohristianuo chirurgico seu mcdicinaliter operari praesumat, fl 1 0 jnm 1 fl no ohirurgus, iipolhocarius, vcl hcrbarius metas artificii sui excedat. . .
M ,M ,i

488

K.

Offiniil

:ift Paris, notum flicit frutrcm Grogorium Ordinis Vallis Scholarium iti toslaincnli dcTuncti magistri Johannis dc Rua concessisso Roberto de iti grulium duoruni magislrorum quasdain cameras sitas Parisiis. . . .

490 491

m
B

Orlnhri. in

*tV*ltnu 'tVliiur>iittt tn. inngiHtri ticrardi dc Abbatisvilla in favorcm scholarium thcologiac tlnmu* tlntiMI Si*l>oU(U'. . . ,

3*

N.ttitiitd Ntt1t!ltii Hl>ftt'uni llnHilogian quoa magistor Stophanus, quondam archidiaconus CnuIpgnvit acconunodundos poupcvibus scholaribus Parisiis in thcologia nlintcntibtitH pot' innnus conccllarii Parisiensis tltlilw

498

IMtiUppUfi III, Fpuncopum rex, Ivoni abbati et conventui Gluniac. concedit commuIWnbrU i'llilipp Itimtti {uoixidnm vicum juxta duas domus eorum Parisiis ad hoc ut ipsas possint ttiiuto ron]n|fir ct pcrficftrc. nnijn
1270 1271

ii
440 n

Miigi^lrr Mllir!|p Ni*"olunH Lnxovionsis scribit Guill6lmo de S. Amore in exsilium ejecto "H *
1

innirjiin mtiixTti libruiu contra mendicnntes compositum transmittit. , Spiirji (itiltr<[imtK do titilti'Ili
1272

495 498

S. Amore ox exsilio respondet Nicolao Lexovicnsi

A|.ri1U 1

SlnluUun futsviltixtiH avtitim contra artistas tractantes quaestiones theologicas, et ne SlnluUu HII i i|iii iitin tioncs, quao fidem attingunt simulque philosophiam, contra fidem determiiiurf' nttclcot miiitir CnUMliimi ri.iitfiBtvovi\m Parisiis regcntium in decretia de magistro Guidone de Gastiuiftiliit ipsorum non admittendo, nisi statuta observare juraverit Untt it Siciliae, doctores et scholares Parisienses inyitat ut Neapolim, ubi Cnrnlim ntudium u-csnorolo instauravit, docendi et audiendi causa veniant Mtudiu OnHitNlit* Fcicta a jnagistris facultatis medicinae, quod omnis baccalareus in praedicta )rlitn*t ffM-uUaln incopturus omnibus in medicina magistris in suo principio exsistentibns fm-ultt pili-tm ittlrinistrabit U 1 tin ftvoul tatis decretorum de sensu privilegii summi pontificis quoad suspen)nt"lnft'l iitncii mugistrum Johannem, cancellarium Parisians., et facultatem decre^lliy0H^ tiSii sigilli ejusdcm facultatis torunt

499 500 501

2 442

,
~"* *

Mmi I?

443 3
4 444

tulif 31

502 502 503

& 44&

0 44fi

678
447 448 449 450

CIIAB.TULAHIUM UN1VERS.

PARIS.

1274

Mail 2

Univeraitas artistcmuu. Parisicna. Cnpitulo general! frntrum Pracdieatorum de obitu Thoinao do Aquino scribit corpusqne ct aliquos libros pbilosophicos ejusdeni petit. Epistola, quii Gregorius X suus in Goncilio Lugdunensi II promulgatas Constitu-

504 505 514

August! a. 15 Primneva Statuta domus Soi-bonae Novembris 1 Norombri

Gaufridus do Burro no 1 am facit se boua omnia quorum, haeres a bonac memoriae Roberto dc Sorbdna constitutus fuerat, congregation! pauperum Scholarium ejus-

615
451 452 453 454 455 456 457 458

Ordinatio a.magistris fucultatis medicinae fueta dc magistris deccdciitibus, do sigillo

515
1270-1274 Gapitulum corum ad cruac- tenentur cursum incipcrc volcn'tcs

516 517 617

Gapitulum corum ad quae toncntur illi qui volunt liccutiiii'i in modicina Purisiis, ct

Capiluluiu do antiquis consactudinibus ct ordinationibus magistroram in medicina. Statuta quQc in fn.cultn.Lo medicijuic obscrvtu1! dcbcnt.

618 618 519

1275

JuniiQi'ii r>

Gregorii Xliltcvac ad Guillclmum provisorcm ct magistros domus do Sorboua, quibus concedit no. extra cirltatom Parisiensem in jus trahantur super bonis qune liubont. Gregorii X littcrao ad Guillclmum.provisoi'om. ot mivgisti'oa domus Sorbouue, ut buna jpsis a nittgisti>o Guvifrido, decnno Parisiensi, oollatn, vcuderc, nlionnrc, etc.,

>

519
459 460

Mail?

Gvogorii X litterac ad Simonem, aposlolioac sodis logutum, de codem argumcuto. . . Simonia apostolicao aedis legal! litterac, quibus ad placanda nova dissidia inter quatuor uationcs tu-tistai'um cxorta rectorem, procuratorcs ot bodollos oligeudi potostatem sibi hue yira vindioat aliaque definit, et Pctrum do Alvcrniu Uniycrsituti

520

521
461 462 463 464 466 460

Decembris 5

Ordinatio facultutis artium dc detcrminautibus, do bacculiu'cis ct do juagistvis . . . .

530 532

Doccnibri

8
Officialis c urine Parisiensis notas facit duns cbartas in favorcin Robert! dc Sorboua

534 530
1259-1275 SummuB pontifex cuncollarium Parisiensem bortatur ut fr. Jobanui do Lixiuco, Glu-

536

1276

Januario

Philippns III, Francoruih rex, notum facit so littcras vidisso quibus Ludovicus IX rocognoscit priyilegia magistris el acholaiibus Pai'isiensibus a Philippo Augusta

538
467 468 469 470

Julil 27 Soptoinbris 2

Philippus III, Francorum rex, praeposito Parisiensi mandat ut magistros et scbolarcs

538
Ordinatio Univcrsitatis Parisiensis, no magistri ct baccularci in locis privatis libros,

538
Novembris 14 Guillelmus, archidiaconus ccclesiae Parisiensis, notum. fucit magi strum Guillelmtun do Monte-Morenciaco oloctum fuisse in provisorcm pauperum magistrorum do Sorbona. Decembrig G Simon legatus cxcommunicat illos qui in fcsto olicujus nationis ducuiit publice choreas, portant arma, faciunt comessationcs, in ccclesiis ad taxillos ludunt aliaquo

539

540
471

1277

Januavii 18

Jobannes XXI Stophano episcopo Parisiensi scribit ut do crroribus contra fidam, qui

541

TABULA. LL,.ir
472 "

679
ma^mt

1277

.Ftiliriuirii 18 Mnrtii 7

Ore Ordmatio ftu-ultatis docrctorum contra magistrum Emmanuelem, archidiaconum Crej inoiu-nsoni, perjurum ct contumaccm,
Op inion,* duceiilao nndaviginti Sigori do Brabantia, Boetii de Dacia aliorumque, a . n. I\o

542 543 558

473

Stophuuo opiweopo Parisians! de L-onsilio doctorum sacrae scripturae condemnatae.

_ Wft
Juuii HI

Rob<>rlUH Kilwurdby, 0. P. archiep. Canluariensis, quoadam errores in grammatica1 Inginilibus ct natnralibus dc conscnsxi magistrorum Oxoniensium condemnat. Un ilus PariHiousiH Robertum episcopum Silvaneotcnsem rogat ut Adamum et I Ill-minim Auglicos aoholarcs Parisienses, per quosdam villicos -vulneratos et in ( oarocn-u dulcntos, libcrandos cuvct
till

47ft

-- 28 'j
HH

560 561 562 562 564

Purisienais Roberliun cpiscopum Silvancctcnacm rogat ut injuries Adae t Hcurit'o Aiiglicia soluilaribus Purisiensibus illatus puniat

477 47S
A 79
** / 1*

Un ivm'HilaH Pm-isinuHis ad cpiacopum Silvanectensem de eodem argumcnto SU Slnlitlum cle uon mldundo domura vcl soolas aliquo lermino anni

Accord fait lo Roy present entro lea nations d'Angletcrre et de Picardye, et semble f qun << friiBMont GBcolliftrs
1C
/

1278

Mtiii I'l

Kit i [

(txROHHiis n Gorardo abbate et monncbis S. German! de Pratis aliisqae 'r irroyuti inujfistris et acholaribus Parisicusibus quos petunt per Simonem licuK HndiH Ingatum emeiiduri ac in exemplum puniri

564

.
482

Junto

Cn iiipitiiliint gunpi'ulo Ord. Pracd. sub Johanno do Verccllis Mediolani celebratum duos in Aiifflium mittit ut illos fratros puniant, qui scriptia Thomae de Aquino i Lit Litlcriiu IMiilippi 111, regis Francortun, quibus edicit ut ad cxpiaudam dnorum scbo1 inki'l'orlioiu'ni abbas ct ecmveutus S. Gurmuni de Prutis duas capellanias i , <it nli'iunqtia doltmt do viginti libris pnrisicns. annui ct perpetui redditus.

566

.lull..

567 568

*,***

Stntttlitm (Jopitnli g(>noridi.s Ord. Cistcrc. dc iudolc coruui^ui Parisios ad studendum Sit tiiiUuutur 1

18 Sii Simon cardiimliH logntus Gcrordo, quondam abbati S. Gcrnmui de Pratis, qui proptcr II moimchis sui inoiiostcrii illataa scholaribus injurias officio et dignitati i lOMflit, posflossiones ossignu't. N

569

1279

fm'ultnlis nrliiurn ut null! clios ad indpiendum assignetur nullusque ad Hiipcriua atlmittntur, nisi juraverit so dctcriminasae Parisiis vel ubi sint ad mini!* (lui)clcdm niagistri rcgcutcs 1

570

III Simoni cardinali loguto tut Stephano episcopo Pnrisionsi injungit ut Nil ituji i lira lit, an jnonacbis Gluniaconsibus collegii Paris, facultaa dare possit alta yoce iin Ruruiii oratorio colobrandi ct cocmetcrium possideudi. ,

571

4B7

Mail (i

inngiHtrt Guillclmi do Saana, Rotomagcnsis cccleaiac thesaurarii, quibus Ul Kioiii'iliim do Alacrimonte, dericum, constituit pi-ocuratorem suum ad mittendum I a Guillolmo olim designates, in possessionem bonorum omnium quae eis < tits do Saana dcderat. . 1 Liltoruo offiKiuliH Rotomagonsis, quibus notum facit a magistro Guillelmo de Saana Lit <r.oHHtilutoH fuissc magistrum Bortaudum de S. Dionyeio, canonicum Parisiensern, et do Saana, canonicum Bajocensem, procuratores suos ad mittendum ( H in thoologift iu posflossioncm duarum. domorum librorumque et utensilium ^

572

49

22

in i eis fontoiitorum LiUrrnn a plurilnis magistris sigillatae, quibus notum faciunt magistros Petrum de Lit OH(UftvilI et Jobunnem do Tribus Petris a magistro Bertaudo de S. Dionysio de ( junndnto magiatri Guillclmi de Saana, thesaurarii Rotomagensis, in possessionem 3 bonorum quue magiater Guillelmus eis donaverat, positos fuisae i Simon cartlinalis legatus dissensionc orta inter magistros facultatis artium ex una Sii ptirto et mogifltrofl in dooretis et medicina ex altora inquisitionem ordinal de rnodo I diMiunllnndi congregatioues generales

572

574

490

AuguHli 5

575

680
401 492 493 494 495 496 497 498

CHARTULARIUM UNIYEHS.

PARIS.

1279

Septembris 12 Capilulura gcnerale Ord. Gistorc. s tat it it studontcs in Montepessulano abbati Vallis676

Octobris 1
19

Simon cardinalis legatus statnit ut rector quater in nnno eligatur; normam cloctionis
576

Simon eardinalis legatus modum dcnuntiandi dccanis facultutunx in. docretis ot racdi677

1280

Joimario Fobruario Aprilis 25 Junio Junii 13

Pliilippus III, Frnucorum vex, conccdit ut viginti quatuor scholaros tlicsnurnrii Rotom ageusia duns domos ipsis a praodicto thcaunrario traditas pacifioo poaaidoant. . . Littorao Phili'ppi III, regis Francorum, in gratinm scholnvium Roborti do Sorbonn. . Jacobus nrclncpiscopus Upsnlicnsis sludcntilms Parisiis ex diooccsi Upsalicnsi quasdam

570 680 581

Ordinalio Gapitnli goneralis Ord. Prucd. sub mngiatro Jobunno do Vorcollis Oxouii

681.
Nicoluus III Gunltero episcopo Pictayionai, Ord. Minorum, injungit ut convontui Ord. Min. Paris, pvoptcr studcntiiun mulbitadinom dobitis oncrnto succurrat ct
682 499 500 501 502 503 68%

Angus Li 18 EpisLola, qua Nioolaus III Coustltutioncs suaa UniYcraitati Purisicnai triuismittvL . .

686 686

1281

Mail 4
23

Diriinitio do scholnribus Gollngii Paris. (Ord. Gluniac.) quod non dibcnt udmitti nisi
588

Appcllatio ad sedcm apoatolicam a mngistro Potro do S. Amoro, roctoi'c Univcrsitutis, contra magistrum Philippum, cancollarium PtiriaienHom, facto, quod Forrandum, frutrom x'ogis Avagonuiti, nullo ante tcntutum oxaminn, liccntiaro intondobut. . . . . Decratum Univcrsitatis Paris, tit ocunsionc injuriuo mngistro Ilugoni medico illutac, mag-is tri loctiones non resumant, nisi privilcgium Philippi Augusti obsurvctm- ot

688

504

Julii 10

680 505 506 507 508 509

12 23
Dec-return quo delibei-utio 12 Julii liabita innovatuv ct confiritiatur. Quiuumquo habot

690 591

Octobris 10

Mai'tinus IV Philippe III, rcgi Frnncornm, privilogia concodit in gralium clcricorum,

591

DooembriB 13 Martinus IV fratribus Miuoribns ot Pracdinatoribus priyilegia quoad pruodirationom

592

1282

Januaiii 21'

Martinus IV Gorardo, qxiondam abbati S. Gormnni do Prutis, qui olim pro bono pacis in graliam Univcrsitiilis Pariaionsis vogimini nbbatine coasit, bonn ot jura omnia oi
593

510 511 512 513 514

No-vembi'i 1282-1283

Rcsponsum. datum a mngistris thcologiao PariHions. ad duos casus conscicntiao pro59E> Taxationos quaodam domorum a mngistris in tbcologiu ct in urtibus oivibusquc Pavi507

1284

Martii 7 7 Junio

Martinus papa IY magistris ot scholaribus Parisiensibus do oxponsis Univcrsitatis. . Martinus papa IY abbaki ot canccllario Sanctao Gonovcfao do codom argumonto. . . . Officialese cuviarum Parisians, notum faciunt Rudulphum, opiscopum Paris., provisoi'i domus S. Thomae do Lupara concessisso facultatem LXXXV solidos paris. annui

600 001

603 516

1283-1284

Elesponsiones megistri Johannis do Maligncs, procurators facultatis artium Paris., oblatae summo ponbillci et cardinalibus ad ea, quac canccllarius Parisicnsis, Phi605

TABULA.
616

681

1284

Octubn.H 21

GnnMduH presbylor cardinal decano et capitulo Paris, notum facit quidquid summus punlin-x in causa ul> Universitato contra cancellarium Paris. Philippum de Thoriaco motn dttfinivGrit JiibaiiuiiB PoiAliiim, archiepiscopus Cantuariensis, cancellario Oxoniensi scrihit de cpiilitiHdnm opiuionibuB, quas Thomas de Aquino olim Parish's arbitrio magistrorum PuriHlvna. fliibjacit, amarequo do fratribua Praedicatoribus conqueritur JnluuinuM Pocklmm, archiepiscopus Gantuariensis, do eodom argumento GiK'i-imiH abbas et onncellarius S. Genovefae scrvientibus Universitatis Paris, injunjfiint ut ad Hiugulornm hospitia accedentes nomina omnium cobabitantium in HrripliH redignnt et nb cis qui non solverunt bursas juxta mandatum apostolicum cxigiuit Gaiifini(!(>rnm Parioionsinm rationes, ob quas non tcncrentur contribuere in cxpensis, quas pro UnivcrHitatis Paris, negotiis intordum fieri contingit Capiliilum PariHieniin opem cardinalis Benedict! Gajetnni contra oppressiones Pbilippi III ivg'w t Universitatis Parisicnsis iinplorat llniKiriiiH IV llunulfo opiscopo Parisiensi injungit provideat, ut in praesentia Nicolai ritiini'llarii l inagiHlrorum Paris. Aogidius Romanus, Ord. Eremit. S. Augustini, illiiH iijiiiiioucM rovocot, quns olim, Parisiis exsistens, revocare debuit JiibfiiuioH Pdckhain, nrobitipiscopus Cantuarionsia, Olivero episcopo Lincolniensi narrat (jualiliir ipso atquo magistri Parisicnses cum fratre Thoma de Aquino disjdilavi'i'int, Hhniilque diacriincn inter acholus Ordinum Minorum et Praedicatorum di'scribit IlauiiiiiuluH, nbliuH S. Goriuuni do Pratis, notum facit, sc totumque conventum in rnriiHipiMtsiiliitiiRin qnndrugintu libr. turon., quixs Univcrsitati Parisicusi occasione ciinli'iilinuiH ortiK! inter Univcrsitatcm et conventum tradcre debuerunt, nundinas mm* 1'i'^i iliintNiHHO. MatthiviMiM iihhiiH S. Diony.sii ct Simon do Nigclla, -tcncntcs locum domini regis Franciifiini, do e-oili'iu tirguincnto Ci'npituluiti PnriNtciifKi frutribus Ord. Ercmit. S, Augustini Parisiis locum vendi Hitniu hi tiardinuLo. ,

623

517

iH 7

624 626

618

1285

Jiinuarii 1 I'VbrnarU 18

628 629 631

620 621 522

Prbr.-Mnrl. Martin
.hi nil 1

633

623

- 1

634

524

Jniiio

635 636 637

B25
634 527

1286

Juitunrii '2!)

LilliTi> Ifoiiorii pupao IV ftd Nlcolaum cancollarium Parisiensem, quibus, ad exempliim pmiLifKHiin Iniiooontii IV, Alcxandri IV, Clementis IV ct Gregorii X, provide n t rlcriiM, in Arabicu liagun ct in cetcris partium Orientalium linguia eruditi, qu PuviHiUH iniUiOianlur, pro noccssariorum dcfectu ab incepto studio desistere non cdgantui'
638

828

I'Y'hruaru 1

Littci-an U(iiorii IV ml Jcibnnnom npost. aedia legatum, quibus decisioncs Martini IV <>l HUIIH rirrn proncsHiun Universitatis Parisicnsis contra cancellarium Parisiensem iiiitiiH facit

639 642
644

or KuHtarniH do Grundicurin, vices gorens cpiscopi Silvanectensis, conservators UnivorBitnlis Parisions., P. acholari Parisiensi patrocinium impendit

$30

Lilmirmii thiMilu{rinfl el pbilosopbiuc ct juris prctium ab Universitate Parisiens tnxntiiiii ipiod dbonl babi-rc librarii pro ezemplari commodato scholaribus. . .

Chart, Univ. Paris. I.

86.

INDEX GENERALIS
PER NOMINA BT PRAENOMINA PERSONARUM ADJECTA MENTIONE RERUM NOTATU DIQNARUH
[Numerufl pagiuam sigirificat, asteriacus notas.]

(tl

ABBAS rel ABBATIA-, vide S. ANTONII PAKISIBNSIS, S. BENBDICTI FLORIACENSlS, ClSTBRCII, CtARAEVALLIS, S.

DIONYSII Paris., DE ELEMOSINA, DE

FlRMITATE, FOSSATENSIS, S. GEKOYB-

PAB Paris., S. GERMANI DE PRATIS, GRANDIS SlLVAE, S. JOHANNIS IN VlNEIS, MACERIARUM, MONTIS REGALIS,

DE MORIMUNDO, S. PETRI CARNOT., DE

PONTIGNIACO, PRAEMONSTRATENSIS, S. PREIECTI, S. REMIGII, DE THAJIA, THIRON, TURONENSIS, YALLIS LuCENTIS, VALLIS MAQNAE, S. VICTORIS Paris. ABBATISVILLA (Gerardus de), v. GERARDUS DE ABBATISVILLA. ABBATISVILLAE scabini, 492. ABRINCENSIS archidiaconus,. GUILLELMUS. ABSALON, archiepiscopus Lundensis, 4244,. ACOUSATIO UnrverBitatis Paris, contra Ordines religiosos, v. PRAEDICATORES. ACELINUS, abbas S. Victoria Paris., 196, 197, 198, 210. ACHAJAE Princeps, 411. ACHARDUS, abbas S. Victoria Paris., 41 *. ADA, Ord. Min. ia Anglia, 186; u. ADAM DE MARISCO. subdiaconus, 50. uxor Berot, 68. DE ATTREBATO, 598. diotus ROMANUS, 29U, 291. DE STDPIS, 599. ADAM ANGLICUS, scholaris Paris., 560; graviter yulnevatur, 561, 562. DE CHAMBLY, episcopus Silvanec. tensis, 113, 117, 158, 168, 193, 195*, 204, 226, 233, 234, 235, 236, 237, 248, 250, 280. DE GULYN (Gouly), archidiaconus Laudunensis, mag. in theologia, 595, 597. ( DE HAYA, magister, inj thcologica facultate studens, 574. j DE MARISCO, Ord. Min. in Anglia, 216, 217, 218, 224, 225, 473; v. ADA.

ADAM DE PONTISARA graviter percussus, ALBERTUS MAGNUS, Ord. Praed., episcopus quondam Ratisbonensis, magis565. ter, 71*, 80*, 211*, 221*, 323*, 333, DE SUESSIONB, magister, scholaris S. Thomae de Lupara, 603. ' 385, 386*. 487*. TEUTONICUS, magister in decretis, ADBNULPUS, praepoaitua S. Audomari, in . 500, 501*. theologia magister, 619,623*. ALBINO (Rogerus de S.), v. ROGBRXJS AEOIDII S. comes, 22. DE S. ALBINO. AEaiDius, archidiaconus Rotomagensis, magister theologiae,t389. ALBUSPANIS (Johannes dictus), v. JOHANNES dictus ALBUSPANIS. SS. Cosmae et Damiani diaconus ALBUSSONE (Radulphus de), v. RADUL* cardiualis, 164,165*. epiacopus Nicosiensis, 449. PIIUS DE ALBUSSONE. FONTIS SOMENSIS, BeneacaHus Vi- ALDOBRANDINUS CAIETANUS, S. Susannne presb. cardinalis, 93. romandensis, 148, 149, 150. DE LESSINIA, Ord. Praedv 487. ALEBRANDINUS, dominus, cauonicus PaDE MENTENAY, 421 *. ris., 75. ALERMUS (de Meaux), episcopus MeldenMIETTE, 239, PARISIENSIS ecu CORBOUENSIS; sis, 329, 330 *; inducit Parisienses, quominus aliquem de Uuiversitate ejus poema, 68 *, 517. offendant, 426. ROMANUS, Ord. S. Aug., magister, 406*, 556*, 626*; revocare debet episcopus Leodiensis, 21. opiniones suas, 633, 634*. ALEXANDER ANGLICUS, 597; ejus yicus Parisiis, ibid. AGNELLUS, Ord. Min., custos apud S.Dioepiscopus Leodiensis, 21. 'nysium, 135*. AGNES DE GRAVIA, 599. magister Parisiensis in curia degens, 140*, 141*. uxor Robert! I comiiis Drocensis, DB HALES, Ord. Min., magister, 11, 15. 335*, 158*. 187*, 217*, 221*, 473, 474, DE VITRIACO, 290, 291. 634, 635*; ad ejus summam theoloAGNETEM (Monasterium apud S.), 106. gicam perflciendam fratrea adjutores ALACRIMONTE (Ricardus de), v, RICHARassignantur, 328, 329*. DUS DE ALACRIMONTE. NECKAM, 469*. ALANUS DE BECCLES, Anglicus, magisIDE REMIS, magister in decretis, ter, 118*. 500. JUVENIS, 600. MARTEL, canonicus Constaatiensis, ALGAZEL, 556*. ALIOCTI UGUCCIO, v. UGUCCIO ALIOCTI. magister, 574. ALBERICI pars in Uniyersitate Paris., ALIXIA DE VERGIACO, ducissa Burgundiae, conjux Eudonis III, 176*. 523, 527-529. ALBERICUS, clericus comitis Drocensis, ALKINDUS, 556. ALLEABATBNSIS, 648. 16. ALLODIO (Johannes de), v. JOHANNES DB DE PORTA VBNERIS, 2l*. ALLODIO. DE REMIS, rector Universitatis ALLOTUS DE PRATO, Ord. Minorum, in Paris., 521, 522, etc. theologia magister, 595, 598. ALBERTUS, episcopus Placentinus, 208, ALMARICUS sive ALMERICUS, v. AMAL209*. R1CUS. Ord. Cluniacensis, prior de Monte ALMAURUS DE MEUDUNO, 222. Dcsiderii, in-theologia magister, 595.

-V

684
ALPHONSI PETRUS HISPANUS, v. PETRUS ALPHONSI.

INDEX

GENERALIS. ARISTOTELES; libri deMemoriaetReminiacentia, 278; de Morte et Vita, 278; de PJantis, 278; de Senau et Sensato, 278; de Sompno et Vigilia, 278. libri de Metaphysica et Phyaica, 71*, 278,279. liber Metheororum, 278, 605. libri Priorum, Posteriorum, Topicorum, Elencorum, 228,278,279,606,608. libri translati, v. JOHANNES HISPANUS, MICHAEL SCOTTUS. ARMARIUM S. PETRI, 417. ARNALDUS, v. ARNULFUS. ARNOLDUS dictus LEMAQON, 434. ARNULFUS, abbas S. Gcnovefae, 601,601*. episcopus Lexovicnsia, 18, 19*. nepos comitis Gimiensis, 16. (ARNALDUS), magister, postca Ambianensia episcopus, 158*, 159, 161. DE BORCKNDI CURIA, procurator capituli Pariaieus. contra Uuiverartatem, 631. LATOMI, 433*. ARRAS (Jacobus d'), v. JACOBUS D'ARUAS. ARTES sou FACULTATES liberales, 48,56; praeparaut ad theologian! addisceudnm, 148; dirigunt ad soiendum, 262. V, ABTIHTAH, FACULTAS ARTISTAllUM.

ANGLICUS (Laurentius), v. LAURENTIUS ANGLICUS. ANICIBNSTS senescallua, 165. ALPIIONSUS, fllius regia Franciae, comes ANSELLINUS, films Anselli de Garlanda, "Pictaviensis et Tolosanua, 196*, 242, 198. 244, 245, 246, 256, 259, 260. ANSELLUS DB BUCIACO, canonicus PaIll, rex Porfcugalliae, antea comes ris., magister, 467. Bolonieiisis, 180*. IJE GALLANDIA, dorainus TurnoALTEIS (Simon de), v. SIMON DE ALTEIS. mii, 198. ALTISSIODORENSISj "0, AUTISSIODORENSIS. ANTIDOTAHIUM NICOLAI, 517. ALTONA (Guillelmus de), w. GUILLELANTIOCHENUS patriarcha, 42; u. PETRUS. MUS DB ALTONA. ANTIOCIII imago, 115. ALVBRNIA (Guillelmus de), v. GUILANTOGNIACO (Villa de), apud Parisios, LELMUS DB ALVEHNIA. 569, 594. (Petrus de), v. PETRUS DE ALVEHANTONII S. monasterium, Ord. Cistere., NIA. Parisiis, 374; v. GUILLELMA abbatissa. (Stephanus de), w. STEPHANUS DE APOCALYPSIS novae liber ablmtia JoaALVERNIA. chim ,297*. AMALRICUS DE BENA, 70, 70*, 71, 72, 79, 107*; damnatio dogmatis ejua- APOTHEOARIUS, 489; v. LUDOVICUS, MAURITIUS. dem, 81, 82*. AMANDO (Johannes do S.), v. JOHANNES- APRILIOSA, 396. AQTTAMOUTUA (Guillehnus dicfcus), . DE S. AMANDQ. GUILLELMUS d. AQUAMORTUA. AMAURIANOS (Tractatus contra), 72*. AQUENSIS provincia, 838. AMAURICUS, v. AMALRICUS. AQUINO (S. Thomas de), D. THOMAS DB AMBIANENSE capitulum, 04*. AQUINO. AMBIANKNSIS archidiaconua, 81, 595*; . GERARDUS DE ABHATISVUJJA ;can- ARABIOA ct aliao linguae OdciitaJcs in thool. facultute Parisians!, v. COLLKcellarius, 84; canonicus, v, EVRARDUS DE IIOIA, GUERENDUS f dccattUB, . UIUM CONSTANTINOPOLITANUM.

150; epiacopua, 443; v. ARNULPHUS magiater, GAUFUIDUS, GERARDUS, GUILLELMUS. AMBUNIS (Johannes de), v, JOHANNES DB AMBIANIS. AMBROSIUS S., doctor, 417*. AMIGDALORUM vicus Paris., 599. AMORK (Liber de), 543, 557 *. (GuillehnuB de S.), v. GUILLELMUS DB S. AMORE. (Pelrus do S.), v. FETRUS DE S. AMORE. ANCHERUS, cardinalis S. Praxodis, archidiaconus Paris., 576*, 602, 633. AND ANDREAS, v. ANDREAS AND. ANDBGAVBNSIS civitaa, 194. magister scholarium, !?10. ANDEGAVIS commorantos scbolarce et magiatri Pariaionses, 133,134,144,253. ANDREAS AND, pracpositus Upsaliensis, SSL DE FEUCHARIIS, magiater, 492. ANGBLIBKIUS DB MADELBERTIS de Cremona, notarius, 445. ANGLICORUM natio in Univorsitate Fariaienai, 227, 223, 229, 230, 231, 232, 446, 449, 450, 451, 452, 521, 530, 564, 589; v. NATIONES, SICIILUJM. ANGLICUS (Adam), v. ADAM ANGLICUS. - (Eartholomacus), v. BARTHOLOMAEUS ANGLICUS. (Henrlcus), 560, 561, 562. (Johannes dictus), v. JOHANNES dictus ANOLICUS,

ARCIIA (CISTA), v. UNIVISRSITAS. AKOHIEPISCOPI , MPISCOPI KT ABDATBS eeuteixtiam in Guillehnmn do S. Amore latam promulgant, 369. EPISCOPI ET AUIJATES .rcgni Franciac, ut fratros Praeclicatorea ot Minorca prosequantur bcnovolentia, hortantur, 338. AKDKNC, u. AHOKNUUS. ARUUNCUIS, magiator, co-nonicus LeoiliunsiH, 117, 117*. magister, cauonicua PapionaiB, postca opiacopus Florenlinun, 117*, 141. AnaBMTiNBNSia epiflcopus, 277*. AHQINIB (MatLliaoua do), v, MATTIIAEUS
DB AUQINia.

AttTHOttUB, rex Britnnniae, 26. ARTISTAIO Pai'ifi. ct eorum atatuta, 76, 78, 79, 89, 138, 144, 145*, 227, 228, 229, 230, 231, 21,12, 258, 277, 278, 279, 330, 370, 383, 397, 412, 440-452, 575, 598, 607-622; ao intromittere nequevmt in hiis quao aunt theologicae facultatis, 388, 499; rocipcro debeut in aiium consortium fratres 1'racdieatoreS, 390, 402; - diBBensio inter <sos ex una par lie, ct mngiutroa medicinac et deorctorum exaltora, 575. V. FACULTAS, NATIONMS, UNIVEH.SITAS. ASGRKNONS (KudulfuB diutus), v. RADULFUS (HctUB ASGHUNONH.

AUIANA haeresis, 206. ARISTOTKLMS, 54, 435, 436, 556*, 6fi8*, 559, 608, 614; nee cjusdem libri de Natural! Philosophin, nee commonta legantur Parietia, 70, 71*; uon de Metaphysica et do natural: philosophia, noc. summae do oietlcm, 79; Tclosao permit titur, Uil; poab examinatiouein eorum ct rosecationem errorum studcantur, 143. liber de Anima, 71 *, 228, 278, 605, 609. - Hbri do Dialectica, 78; de voter! Loglea, 228, 278, 279. libri Ethicorum, 27B, G07, 609, 618. libri de Generatione, de Caelo et Mundo, de Animalibus,7L*, 278.

ATIIANASHIS vS., 417*. ATIIKHATISNSIS opiseopatus, 374; cpiscopuB, u. JACOBUS I/ARRAS, ROUMHTUS. praepositus, 81. ATTHEIIATO (Ada de), u. ADA DM ATTUBUATO. (Vicufl PariHicns. de), 597. A OHIO MARLH (Bakluinus de), v. BALDUINUH DIO AtiiiH MAULK. AUHKROOIIB (Raimumlua),. RAIMUNDUS Die AUHBUOGIIH. AUHKRTUS DK NMMOsio, canonicus S. Aurelii, 155. dictus AD I'ATJAS, 637. AunoMABi S. praeposituB, 595*; o. ADENIILPIJS.

AUUMUUS (Johannes), D. JOHANNES Au-

INDEX GENEHALIS. Awn, IlotomagcnHis aruhidiac., 135. AUQUSTINI S. Orel. Eromit. doiuus Parisiis^KKvlOO*, 407; in CardiHeto,|<i37. AucroHTimis S., 72, 130, 471, -172, '645, 417*. 027,034. ATUIKMANHNSH atudium.in quo tapes legi pernrittitur, 15G. AuniiUANitNHis ducanuB, c. JOHANNES
DM IlMRKI'OUTj Cp'lBOOpUH, 1\ GmtLKLMU8.

685
AUTISSIODORENSIS decanus, 154. episcopus, 410; v. GUIDO, GUILLELMUS.

AURELIANENSIS S. GERVASii prioratus. 199, 200, 218. AURELIANIS commorantea magistri et scholares Parisienses, 144. (de), is. JOHANNES, RADUIPHUS, STEPHANUS TEMPIER DE AURELIANJtS.

S. ANIANI ocdesia, 222.

AUUELII S. cauouicus, v. AUBERTUS; capieeriua, 155. AUTEIS, v. ALTEIS. AUTISSIODORENSIS archidiaconus, 154.

officialis, 154. AUTISSIODORO (Nicolaua de), v. NICOLATJS DE ALTISSIODOB.O. AVERROES, 71* 80*, 487*, 556. AVICENNA, 556. AVMARUS, archiep. Lugdunen., 593*. AYMERICUS, u. HAIMERICUS. AYMO DE GRATTO, 603,

B
BAATKI, (Stophanua), u. ST BAATHI,. BAWAI.AUKI primo nominanlur, 1IV7, delude, .178, KTCI. BACIA (OiiilJuJmus dc), v. OUJWJ^MUS
!>!! UAflA, BACO (IlOgOl'UH), 7J. IlOOKKtM HAW.

BAKICMNKIK ai-clihliaconuH, v. HKNUICI:S i>i VKUXI-UI, Htiuo; ca-mmlciiR, v. QtntuiiiiMU'riis. .Ton ANNUM. BAIONA (JJci'trantlus do), w. UKUTUANius UK HAIONA. lUi,iuiNtiK UK AUHK MAHI.H, rcntoi1 ccclftHi'iin S. Viviani IlotoiiiagonHiH, 57 1. I, Oraoorum imporator, (52, fJ!J*. * suhtliawnus, HO. DM DQNCHIN, milcw, 10. * in-: TdUNAtH). doctor thpologicm! faoulktis, Ord. Prucdicutorum, .'IH(5*, 4G9. BAUSTAUIUH, !il2. BAI.LJ-: (Johannes dietim), t>. JIUIANNKS d. DALI.K. BALUVUK, Till, 'liH, !5(il. HOT.IS (JohanueH dc), u. JOHANNKS
(Hugo do), V. ill WO UK IlAl-

I'AUIIS.

BAUASTUK (JolmuncB do), ??. JOHANNKS

m-5 BAUAWUh1.

HAIUIKDAUHKH, <lcanuB ccc.lii.situ! I'ai'isionsiN, 4'J, HO. BAHIIITCINSOH (JohanncH), u. JOIIANNKH BAHHITONSOH. BAKKNTIN (Ricardus d<), M. lU<!iiAtti)Urt UK BAHKNTIN. BAHLO (OuiliotmuB <lo), t. Oim.M-jr.MUH UK UAHI.O. BAUUO (CoiuitcB de)> 507. (GnufridiiB do), u. QAUI'IUDUH IIK BAUHO. (Lumberlua dc), 7>. LAMIIKUTUS KM BAUHO. * st'ju ALHAM (Dccanus cocleaiaoS. Macuti do), 400. - ssm-i-ni ALHAM (Nicokua do), ' rm BAKKO SUPKK AMIAM.

BAUTIIOLOMAEUS ANGLICUS, Ord. Minoab Umvei'sitate factia causa litia contra rum, 049*. fratrea Praed., 301, 348, 350. - camcrarius, 122. BELVACENCIS episcopus, 70*; . GXIILLELMUS, JOHANNES, PHILIPPUS. - epiecopus Parisiensia, 96*, 106, 10S, 109*, 113, 114, 117*. BELVACO (GuUlelmus de), u. GUILLELMUS - tituli S. Pudeutianae presbyter carDE BELVACO. dinalia, 16?. BENEDICTI S. Floriacensia abbas, u. JOHANNES, DIONYSIUS, THEOBALDUS. - DK BEUTON, notarius, 380. domus super Sequanam, 200. - BKIXIENRIS, 650*. Parisians. capeJIanus, 271. - DK GAVUA, G35. Parisiens. eccleaia, 80, 94, 94 *, - m PISIS, Ord. Min., 329*. 96 *; compositio fratrum PraedicaBASIUUS S., 417*. torum cum capitulo Parisiens. circa BAimuiNUB, subdiaconus, 15. BALDUINUS, jura istius parochiae, 97 *; ParisulxliaconuB. siens. canonicus, 104. DKAUNU, 180, 187*. DE REGRESSu praepositura, 200. (Alanua de), v. AI.ANUS DE BlSNEDICTO (De S.), U. GUILLELMUS, JOIIANNES, PETRUS. BKCKIST (Thomas), v. THOMAS BUCKET. BENEHICTUS CAJETANI, card., posteaBoUKA, 28, 417. nifaciua papa VIII, 631. BwnKiiijiONATOS oflicium, 391. DE G-UARTINO, Bcriptop papalis, 162. BBUKI.WJS, 86, 376; v. SEHYIENTES ; bcdelli in quatuor nationibus et in ain- BENIS (Eccleaia de), 448. (Johannes de), v. JOHANNES DE gulin facultatibus, 628; statula de oodcni,418, 451. 457, 407; ejus elec- BENIS. tio, 5521, 524,525, 520, 53'), 542, 578. BERBETTB (Johannes), v. JOHANNES BERDJSTTE. V. GWU.ELMUS BlSTERVE, GUILLOTILS, HENRICUS DE HAY A, JOHANNES BERENGARIUS NOTARII, Ord. Praed., magiater in theologia, 557*. DM CANDE, MAURITIUS, PETRUS dictus UOVMU*, RADXJLPHUS BARBITONSOH, BERNARDr S.eccJesia et domus in Cardineto Ord. Cisterc. Paris., 190, 191*, llUIIIARDUS NOUMANNUS, SlMON. 192, 195,196*, 213, 219, 220, 244, 245, BKKI.KI (llobci-tus de), D. ROBERTUS DE 246, 251, 259, 260, 261, 289, 578; BWKLB/. congrcgatio Unmrsitatis ibidem, 539, BUMN (Johannes), u. JOHANNES BEMN. - (Ricardus dictus), v. RICIIARDUS d. 578,616; v. CAPITULUM, CTSTEBCIENS. terra, 637. BKLIN. BER.NARDINUS PAGANELW, 379. BULLMVOUBST, 135*. BBW.KVAI. (Odo de), . Ono DE BELLEVAL. BERNARDUS CHABERT, cancellarius Paris., 61*, 66*. BHU.OJIONTE (Johannes de), v. JOHANNES presbyter S. Nicolai, 598. DM BELLOMONTB. aubdiaconus, 70, 70*. BELNA, w. BEAUNE. DE BESSA, Ord. Min., 244*. BuiA'ACKNSiS archidiaconus, u. GARINUS, DE CATURCO, magister in decretis, GUII.LKUIUS nt: AUTISSIODORO, PJS500. 'J'lUIS. GOMPOSTELLANUS, 650*. _ canouicus, v. CHRISTIANUS, GUILGUIDONIS, Ord. Praed., 307, 319, LBLMUS, can. Belvac. 386, 419, 560*. cantor, 266; neminem compelleve DE INSULA, 12,13. potest ad contribuendum in expenais

686
BERNARDUS DE LITTEUA, notarius, 338. PARMKNSIS, 337, 650*. S., 649, 649*. BERNERUS DE NIVELLA, 487*. BEROT (Stephauus), . STEPHANUS BEBOT. BERTAUDUS (BERTALDUS) DE S. DIONYsio, cauonicus Paris., procurator Guillelrai cle Saana, 572, 574, GOO. BURTON (Bartholomacus fie), v. BARTIIOLOMAEUS DE BlSRTON.

INDEX GENERA.LIS. BONAQRATIA, minister generalis. Ord. Minorum, 53, 584*, 596 *. BONAMICUS, notarius, 463, 469. BONA VALLE (Stephanus de), w. STEPI-IANUS DE BONA VALLE. BoNAVENTUUAjOrd. Min., inagisterregens Paris., 187*, 244*, 333*, 339, 366,415*. 498*, 634, 635*, 647; in societatem scholasticam Paris, reeipiatur, 366; capital urn generate sub eodein Narbouae celebratum, 413. BONAVITI (Johannes), u. JOHANNES BONA VITI. BONDEVILLA (Roljertus de), v. ROBERTUS DE BONDEVILLA. BoNEi-'iLLE (Guillelmus), u. GUILLELMUS BONEWLLB.
BONI PUERI, V. SCHOLARES PAUPERES.

BERTRANDIIS DE BAIONA, Ord. Min., 415*; vocabatur STIIABO. BISRTRANNUS, canccllai'ius Parisiens., v. BERNARDUS CHAIHJRT. BESSA (Beruavdus de), r>. BERNARDUS DE BKSSA. BEVANS MJLO,- v. MILO BISVANZ. BISVEUIS flinnen, GR7. BIAHD {Nieolaus), u. NICOLAUS BIAHD.
BlULIA, 1). SCIIIPTUEA SACRA.

BRITO BONUSHOMO, u. BONUSHOMO BBITO. (Ivo), v. Ivo BRITO. (Thomas), v. THOMAS BRITO. BRITONARIA (Vicus cle), 377. BRITONEM ad Magnum scholae, in vico de Atrebato, 597. BROISELLIS (Gualterus de), v. GUALTERUS DE BROISELLIS. BROLII (Villa de), prope Parisios, 569, 598. BRUEROLIIS (Hugo de), u. HUGO DE BRUEROLIIS. BRUGIS concilium provincialc habitum, 106*. BRUIERE (Radulfus de la), v. RADULPUS

DE LA BRUIERE.
BRUN (Gilon le), v. GILO LE BRUN. BRUNELLI (Scolae in Clauso), 267*, 429. BRUNETI DE BRAGEUIACO (Ellas), u. ELIAS BRUNETI DE BRAGERIACO. , BUCII (Christianus cle), v. CIIRISTIANUS DE BUCII. BUCIIERIE (Buscheria), vicus Parisiens., 598, 599. BUCIACO (Anscllua de), u. ANSELLUS DE BUCIACO. BUISSI (Laurentius de), u. LAUUKNTIUS DE BUISSI.
BUKKTYN (PJxilippUS), V. PlIILIPPUS BUKETVN.

BONIFATIUS, abbas Cisterciensis, 187*. BONONIA, 305, 649*. BONONIENSIS occloaia, 367; episcopus,
W. JA(!OHUS DM BUONCAMHIO.

BICHK LOMHAUDUS, 598, UOO *, BIEVUA (Viflus Parisiona. de), 599.

BlLOMIO (HugO(le), l\ IIlJCJO DK BlLOMIO.

BIBTERVK (Guillelmus), v. GUILLMLMUS BISTKRVH. BistiNTiNus archicpiscopus, 84*, 450. BiTtiiiifiMN'sis arcludiaconus, 141 j o. PIIILIl'PUN.

prior Ord. Prned., 132. proviaciac fratrum Minorum scholae ct corum privilegia, 214. BONUSHOMO, Brito,magister Ord. Praed., 244*, 280, 385. BOUCKNUI CmiiA (Arnulfus de), v. ARNTJLFUS 1)13 BOBCBNDI CURIA.

-aruliiepiscopua, 35; w, PuiLii'i'US. prcmnda, 338. BijANGAi wjginaFrancorum, 100,126,127. J 28,146,190*, 221,222, 223, 224 j - do bonigtm roceptiono Ciaufridi et GuilIftlmi magiatorum, J4G; pro fratribufl Praedicatoribus, 190*. 33LANJJS(H) (Johannes do), v. JOIIANNKS
UK BliANKSr.O.

Bosco NORMANNI (Johannes <le), v. JOHANNES m? Bosco NORM AN NI. HOGERI (Petrus de), v. PETRUS DE Bosco ROOERI. BouLENC (Guillehnus), v. GUILLELMUS
BoULBNt!.

BUONCAMMO (Jacobus du), v. JACOHUS

DE BUONCAMUIO.

BLANS (Guillulmus clc), t>. GUJLI,KI-MUS TIE BI.AN.S. BI.ASITJS, Alcrumlri IV nopos, Parisiis stutlcns, 320. ELKS (Oiio do), . Ono i)i3 BLEH.
BLS8ENSI8(PetrUB)l.PimiUSBljHSISN.SIS.

BOITQUELONT (Ettulosia dc), 574. BOURDON (Errandus), r. BUVANDUS BOUBDON. BOUUKT V., v. V. BOUIIET. BBAHANT (Simon de), u. SIMON DE BUAlUNT.

BuRDEtULENsis arcbiepiscopus, v. GERARDUS ; provincia, 338. BURWENSES Paris, constnnguntur per privilegium i-cgalc pro pace ac seouritate scholarium Parisiens., 144,146; taxant hospitia clericorum ct roligioaorum, 232, 233. V. GIVES, TAXATIONBS.

BUAHANTIA (Sigerus de), u. SIQERUS

UK BUAUANTIA.

(Etidosia do), '597. (Joliannefi), v. JOHANNES dictus

Br.ONTIN.

BIJUNDUS(Johannes),, JoiiAimiasBuJMDOS.

BOETII libri Topifloruiu ot Divisioinim, 228, 230*, 278, 279, dcindo d03, 40d-. BOMTHIS DM DACIA, magister; ejus opinioncs condemnatac, 543. , Ord. Pracd., 556*. (Johannes de), u. JOIIANNKS
IIK BOIOMVAL.

URACHI (.Tolianucs), u. JOHANNES BRAOHI. BKAIA, 15. BRAIO (Guillelmus do), u. GUILLELMUS DM BRAIO. BUAYA (Gilebcrtus de), w. GILEBEUTUS DE BRAYA. BREAU (Nieolaus de), v. NIOOLAUS DE BRKAU. BIIETECINON (Guillelmus de), u. GUILLELMUS BRKTEQNON.
BUETKVILLE (JulianUB dc), 1>. JULIANUS DE BaETKVll.IjM.

BuuauNsiA, 60. BURGO (Dulcis et Notius de), v. DULCIS et NOTIOS DE BURGO. BURQO S, DoNNiNi(Gerardus de), u. GEIURDUS DE B. S. D.
S. IlEMIGII (J. de), 1J. J. DE BURGO

S. REM. BURGUNDIAE ducissa, v. ALIXIA; proviiicia, 338. BURGUNDIO (Hugo de), v. HUGO DE BURGUNDIO.

BURIIUNDUS (Jacobus), u. jAConus BunGUNDUS.

BURSAE in collegio Sorbonico fundatae,

V. DOMUS SORIIONAE.

BBIDKPOBT (Simon do), v. SIMON

PUPOBT.

BURSAM dare, 585.

BOLONIA (ComLtiBim do), 373.

INDEX

GENERALIS.

687

C., pracposifctiR Saxehui-gcnHis, 33. CACAIIOS (Vic.iw ParimunH. du), RDO. CAfSiANT (Drouo le) v. Duoro m-: CAOIIANT. CADICHIUS, opiHROpiiH Yum-tunniM, ir>7. CAKSAKK (Steplnmua do SACIIO), y. STKI'HANtJs ]>n S. CAKNAHK. CAIU.OT (SlupliauiiH ditituH), p. STKPHANllS d. CAlMiOT.

CAMIIKKIACO (GuilldmuH tie), u. Grit.LKI.MUS UK OAMDKUIACII. CAWKUAI'KNSIS, r. MONTH (Kivltwm di:). CAMI-ANA, 5(14, .171. CAMl'KiiM locus projie I'nriH'um, 72*. CAM IMS (Dionyuia dc;), r. DIOSYSIA UK
CAMl'lH.

88; ~ cjus offlcium circa licentiandoa, 130-130, 1G3, 283, 445; monetur a pnpa ut fratri Johanni cle Lixiaco Cluniac. Orel, liccntiain in.theologia rcgondi tribuat, 536. V. BEKNARDUS CIIAIIKUT, GALTBKUS DB CASTELLO TIIKODEUICI, GUIARDUS, HAIMERICUS nw Vnuiu, HILDUINUS, JOHANNES DE CANHKUS, JOJIANNES DE AURELIANIS, NlCOI.AU.S, NlCOLAUS DB NONAN-

ftiiUA, Quo, Ono UE CASTRO RAnm.i'iu, PKTKUS COMESTOR, PETUUS PAHVUS, PKTRUS PICTAVENSIS, Pin1,11'IMl.S DK GUEVE, PHII.1PI>US DE TlIO-

CANAI I KVIU.A (Wilh'limiM do), r, Ch'H,"

1.KI.MUS DK (JANAI'KVII.I.A.

CANCKU.AIUA I'lii'lHiuiiHtH, diva ivmik'ntiarii temmdam b frui-tun, <"), 7~>; code m Yiicanto (iuilldimiH fpifu-flpiiH I'ni'iHiciiHiH luuMiluim rt'^rudi in ilctiK ronrotwit, 1<U, ItW. ititiK AiuhiniutnsiH, r. AMIIJANKNNIS CANi'ivI.I.AHlt'S.

UIACO, PllKPOSITINUS, STKPHANUS UMMKNSIS, STEPIIANUS TEMPJER. V. Introtluctionem. CANneiii-AiiiUH Turonensis, v. G. CANI>K (Johannes tic), v\ JOHANNES DB CANKK. archidincouus, v. STE archiepiscopuB, v. Jo13iiUNi>us, JOHANNES PECK 1 I A M , IltiUMHTUR, STKI'IIANL'S LANfiTIIN; uctilcsiij, 17. C,A1-A rulunda, 79, 228, 230, 5G5, 586.

Ciu-notciiHiH, v. CAHSIITHNNIS CAN S. Ocnovnltin; incnlio fjiiM-li'iu noil Hi niit niinuin !)"), !2'JD; ilcimli',

:H7, :i5ii, M87, au7, in, -ir.i, r."i, (wn,

S1TAS.

G^H, OJJO, 0:11. M r. tUrnum's, t>nti. I", IiitrottittHianriH, I.'NIVKU-

MotliolanoiisiH, r. Mnninr.ANi-:NsiK I'ariHioiiMiH, 111*, C'M, <iO*, li'J*, 7H, 7J, 75, 77-70, HI*, Nr,, S7, M, 102, 1UH,

ill, iia, m, i;ji*, uw*. 114, MH,

na*, ni, n*. IHD*, aoi, jjoa, 211:1, 201, mi, sne, lior, w*, MI, aio, an, aig, an, ais, seiw, a:^r j?:i:j, ^s, JM, asa, aas, ,'HJ7, :u(>, aio, MOO, 372, HJHJ, 470, 49:1, 4oi, r,o:j, n:5, n:n, r>sn, SHII*.
4,'IS*, 440, -Ml, -tit, -US, 471, 47,-,*, fi'JTi, (iUn-621, (S*3, K, niUi pjuwluin JMriHtliclionl Bt-lioltiros I'ariHinuHtta aubjiciuntur, 1,10; ltnlii ilurit dircdafl hnbt'iifiK, 180*; <sn|iit nnivcmitatiB, (51S, M9 ; aiirtofi IUH roHtriiiffitiir, 75 ; tairw.rcin halwi'i* ci iutai'dicitur, ion, 1.'18; tlii'iilotfifiu duc-rtttonimquc! do(jl.oreH titl rRK ( ''ilum inter duoB ponto.H aHtriiijjit, Ml ; circu I'JUB ivuidcntiam, 05; flnmunentum litlulitutis exitfit, 75; jurnmcntum CJUH coram vpiacopo, 11)7; Bcntcntia contra Hcholarcs lutii irrita iluclaratur,

140, IfiO, 151, ir,5, liW*, 17, 17, 171,

CAI-KU.A (Gaut'ralus tic), v. GAUFRIDUS in-; CAPHM.A. CAi'KiifiN (Dimicl), v. DANIKI, CAPEUON. (.JAPITA jurata per magistros Odoucui de Duuco ot GhriHtiauum canonicum Bel938. i.H scholarium Paris, 00,121,615, r. CHKVETAINE. CAIUTULA ccclosiarum cathedralium proviiifi.ie Ucmeusis pro magistris ct Bholaril)us Parisicnaibua, 341. CAIMTUI.UM gcnurale Ord. Cist, abbati Evrartlo Claracvallonai couceclit privilo^iiun Imbftndi cloricoa Parisiis, 164; in mpitulo congrcgatis Innocentius IV Hcrlbit drea, studium thcologiae ParifliiH, IHH; prima ordinatio capituli, 181, 213, 21C; - ordinatio circa pracfoutuni atuclii Parisicnsis, 213, 2^0. __ c ifca studentca in MontepesHulauo, 576. - V. insuper 458, 568. gunoralc Ord. Cluniacensia, 410, 418, 583. geuerole Ord. Minorum Narbonae coltiUratum clc studentibus Parisiis, 413. goncralo Ord. Pi-aedicatoi-um Panaiis cclebratuin sub Jordano magistro do fratribus ad studendum Parisios rnittcndis, 153; - Bononiae celebratum do atudonlibuB, 167; - Mediolani sub Johanna do Vercellis celebratum de punitionefratruin, qui acriptis Thomae

de Aquino detraxerantj 566; Parisiia de promovendis ibid., 439; ibidem sub magistro Johanne Teutonico, 173, ]90; Treviris celebratum, 214; v. insuper 419, 432, 581; cap. prpTinciale provinciae Provinciae cii-ea studeutes Parisios mittendos, 413. CAPITULUM Parisiense, 63, 64, 80, 81,82, 89, 90, 94, 113 et passim; Cisterc. Ord. fratribus loca quaedam juxta Parisios concedit, 195; fratribus Eremit. S. Augustini locum venclit, 637; compositio cum fralribus Praedicatoiibus, circa jura parochiae S. Benedict!, 97*; laudatur ob benevolentiam in fratrea Praedicatores, 96; querelae contra Universit.,629;opemcardinaliumimplorat contra Philippi III regis cfc Universitatis Parisiens, opnressiones, 631. CAPUA (Bartholoinaeus), v. BARTHOL. DE CAPUA. (Petrus de), v. PETBUS DE CAPUA. CAPUCIUM, 228, 50G, 565. CARDINALES S. R. E. diaconi, v. AEGIDIUS, GUALA BICIIIEE.I, Jon. GAJETANUS, MATTHAEUS, OCTAVIANUS,ODO LOMBARDUS, PETRUS, ROMANUS. episcopi, v. HENRICUS HOSTIENSIS. HIERONYMUS, JACOBUS, JOHANNES HALGRAIN, OCTAVIANUS, ODO, ORDONIUS, PKTRUS, STEPHANUS. prcabyteri, v. ALDODRANDIXUS. ANCHERUS, BARTHOLOMAEUS, BENEDICTUS CAJETANI, GAUFBIDUS i)E BARRO, GUILLELMUS S. MARCI, GUILL. S. PETRI AD VINC., Huao DE S. CHARO, J. SS. COSMAE ET DAM., JOHANNES, ROBEKTUS S. STEPHANI, SIMON. CARDINETO (S. Nicolai Parisiens. ecclesia de), v. S. NICOLAI. - priori de Ord. Cist, conceditur facultas absolveudi magistroe et scholares, qui clei'icos pcrcusserunt, 4^4. CAHDINETUM sive CARDONETUM, -yicus Parisiensis, 109, 637, 638*; v. S. AUGUSTINI OEDO EREMIT., CISTERCIENSIS ORDO. CARIATH SEPHER, Paiieiorurn ci vitas, 50, 51,137, 140, 341; u. PARISIOKUM civitas. CARMELITAE fratres Parisiis, 374, 375*, 409, 410; -o. GERARDUS BONONIENsis. CARNIS (Walterus), v. WALTERUS d. CARNIS. CARNOTENSIS S. Petri abhatia seu monasterium, 212, 213. . archidiaconus, 570*, 594; cancellarius, 108.

688
CARNOTENSIS episcopus,. MATTHAEUS. (Reginaldus), v. REGINALDUS CARNOTENSIS. CARNOTO (Guillelmua cle), v. GUILLELMUS DE CARNOTO. CAROLUS I, rex Siciliae, cloctores et scholares Pariaienses invitat ut Neapolim veniant, 501. CARTUSIENSES fratres Parisiis, 374, 384. CASSIODORUS, 28. CASTELLANUS BE INSULA, 534. CASTELLARIO (Johannes de), v. JOHANNES DE CASTELLARIO. CASTRO RADULPIII (Oilo do), v. ODO. CATHALAGO (J. de), u. J. DE CATHALAGO. CATHALAUNENSIS thesaurariue, 190*. CATIIARINAE S. festurn, 124,125. S. Vallis Scholai'ium, v. VALLIS SCHOLARIUM. CATO censor, 53. CATURCIENSIS episcopus, 277*, 598. CATUROO (Bernardua de), u. BERNARDUS UK CATURCO. (Raimimdus de), . RAIMUNDUS DE CATUIICO. CAUDA (Maria de), v. MARIA DE CAUI)A.

I N D E X GENE11ALIS. privatur, 319,320;expellaturderegno Frauciae nisi maudatis papae paruerit, 324, 325, 326; eerta capita servare jurat, 338, 339, 341, 342; - declaratio ejus Parisiis habita, 364, 365; jurat apostolicis se staturum mandates, 338, 369; w. ODO DB DUACO. CHRISTIANUS DE BUCH, archiepiscopus (iutrusus) Maguntinus, 21. CHRISTOPHOKI (Ecclesia S.), 80; -vicus, 598. CHRISTOPHORUS DE PECUSIIS, magister de natione Gallicorum, 589. CISTA, u. ARCHA. CISTERGIENSIS Ordo; prima dooms ejusdem Parisiis, 109,164,190,191,192; in Cardineto, 195, 213 et postea; fratres studentes Parisiis apud S. Bernard um, 190, 191*; in theologioa facultate studentes sub protectione Busoipiuntur, privilegia ordinis aliaque jura conceduntur, 289; eis a capitulu Parisiensi conceduntur loca quaedam juxtaParisios, 195; studentibus privilegia dantur, 219, 220; et quidein eadem ipsa fratrum Praed. et Minorum, 251; viginti monachi ibid,, 245; de aclmittendis ad professionem noyitits ct com-crBis, 260, 261, 375; pro visor domus, %^13, 219, 220, 259; v. GUILLELMUS. V. S. BERNARD: cedes., CAPITULUM. CISTERCIENSIUM domorum taxatio, 179, 232, 233. CISTERCII abbas, 183, 192; -o. BONIPATIUS. CITHARA (Johannes de), v. JOHANNES DE
ClTHARA.

CLINO CAMPO (Gervasius de), v. GERVAsius DE CLINO CAMPO. CLUNIACENSE collegium, v. COLLEGIUM CLUNIACENSE. CLUNIACENSIS Ordo, 372. Coccus (Petrus), o. PETRUS Coccus. COCHE (Johannes), v. JOHANNES COCHE, COLERICA (Robertus de), u. ROBERTUS DE COLERICA. COLLEGIA sex Ordinum religiosorum Parisiis, 253, 258. COLLEGIUM Cluniacense Parisiis ejusque primordia, 410, 418, 573, 575, 579; ejusdcm eapella, 42L, 571; quadragiuta studentes in domo continue coinmorantur, 571*. V. CAPITULUM, GALDERICUS, Ivo. Constantinopolitanuin seu potiua Orientale, 212, 213, 324, 638. Daciae ejusque fundatio, 536. S. Dionyaii Parisiensis, 433. Guillelmi de Saana, v. COLLEGIUM THESAURARII. magistrorum artium in theologia studentium Parisiis a Roberto de Sorbona et Ludovico IX institutum, v.
DOMUS SORBONAE.

CAUSAE clericorum Parisiensium jure canonico deeidantur, IS. CAUSIS (Liber de), 278, 603. CENOMANENSIS archidiaconus, D. GERYASIUS DE CLINO CAMPO ; episcopus, 10H; u. HILDEBERTUS, JOHANNES, MAURITIUS. C.ENTOVILLA (Johannes de), . JOHANNES DE CKNTOVILLA. CERDA (W. de), v. "W. DE CBRDA. CIIAUACO (Comitissa dc), 373. CHAMBERIACO (Petrua de), u. PETRUS DE CHAMBERIACO. CHAMBLEYO (Petrus de), v- PETUUS DE CHAMDLEYO. CnANCioN (Ludovicua), v. LUDOVICUS CKANGION. CHANDKLIS (Galterus de), v. &ALTEHUS DE CHANDELIS. CHANLA.YO (Johannes de), v. JOHANNES DE CHANI.AYO. CHANLEYO (Johannes cle), v. JOHANNES E CHANLEYO. CHARO(HugodeS.), V.HUGO DE S. CHARO. CHAUVEL. (GauMdua), w. GAUPRIDUS
, CHAUVEIi.

Navarrae, 135*. Praemonstratense, 291*. Radulfi de Albussone, 474. sdholarium decem et octo, 49; u. Jocius. Sorbonse, u. DOMUS SORBONAE , ROBERTUS DE DUACO, ROBERTUS DE SORBONA. Thesaurarii, 458, 458*; v. GUILLELMUS DE SAANA.

CHEVETAINE des eacoliers de Paris, 123; 13. CA.PITALE. CHEVIN (Renoaldus), v. RENOALDUS CHEVIN. CHISTOLEUR (*Nicolaus le), v. NICOLAUS LB CHISTOLEUR. CHOREAS ducere, 230, 540, 5S6. CHRISTIANUS, cauonicua Belvacencis, magister, sectatorMilleuariovum, Mendicantibus off ensue, 323*; beneflciis

GIVES Pan'sicnses jurare debent ne cui scliolarium injuria flat, 59, 426; jut-amenta eorura pro pace villae servanda, 222; v. BURGENSES. CLAPWEL (Richardus), v, RICHARDUS CLAP-WEL. CLARAEVALLIS abbas Ord. Cist., 183, 213; circa monachos Parisiis student es, 458,568,576.V. CISTEHCIEN sis ORDO, BVRARDUS, STEPHANUS. CLARBMBALDUS, abbas S. Auguetini, 18, 19*. CLAROMONTE (Guido de), v. GUIDO DE CLAROMONTE. CLAUSTRO (Petrus de), u. PETRUS DE CLAUSTRO. CLAUSUM BRUNELLI, v. BRUNELLI. MALI VICINI, 61, 62*. CLEMENS DE S. GERMANO, canonicus Parisiensis, magistro Gerardo de Abbatisvilla adjungitur, 432. presbyter de Issiaco, 597. prior general is Ord. S. Augustini, 637. scriptor, 580.

Upsaliense, 581. F. AUGUSTINI S. OHD. EREMIT. DOMUS, CARMELITAE, CISTERCIENSIS ORDO, S. HONORATI, MINOHES FRATRES,
S. NlCOLAI DE LUPARA, PRAEDICATORES FRATRES, SCHOLARES PAUPERES,

S. THOMAS DE LUPARA, VALLIS SCHOLARIUM.

COLONIA (Henricus Theutonicua de), v. HENRICUS DE COLONIA. COLONIENSE studium generale Ord. Praedicatorum, 211*. COLONIENSIS archiepiscopus, 277*; v. REGINALDUS. COLUBRIO (Petrus de), v. PETRUS DE COLUBRIO. COLUMPNA (Petrus de), v. PETRUS DE
COLUMPNA.

COMESTOR (Petrus), u. PETRUS CO^IESTOR. COMIN (Philippus), u. PHILIPPUS COMIN. COMPOSTELLANUS (Bernardus), u. BERNARDUS COMPOSTELLANUS. CONCILIUM Hispalcnse, 257. Lateranense III, 77, 78*5 IV, 81, 82*, 90, 91, 264. Lugdunense, I, 188; II, 514.

I N D E X GENERATES.
CONCILIUM proviuc.iulc PuriHttimso anni 1210, 14*; (Iccratii contra ImtsiTticoB t llbrou A.ristolclm alioruniquo, 70, l.'W, 113; anni 121H circa Htinlia, 77, 78; provincials iSuuonctiBft, 107, I I H * ; jib epiHcopis proviuriiirinii SimunriiH. rt Uutnonn. cidttbrutum ad litcin tlii-itiR'udiim Inter fratrun I'rai'Hiratoivs ot Guillt'lmnm do S. A mow, ']>; <:Mcilia ilivcrsii provincialia Imhitii dc i^ioHnriuii, ,7Ji5*. i, 1U(5, *; Tuntuonm 1 , M, 78*, 10*, 01, OH. CON<:oitiiiiV ntivi t vctcrin tiHLimli, liber oldHiliH Joachim, L'7:i, *JUT. CONDUN (Gnilun) (Kadnljiliuf*), P. RM>t I,pin is CUIMMIN.

689
COUDUN (Radulphus), -w. RADULPHUS COUDUN. COUPE-GUEULE, porta et vicus Paris., 271, 272, 349, 377. CouRgoN (Robertas de), v. ROBERTUS DE CoungoN. CRAMANT (Willelmus), v. GUILLELMUS DE CRAMANT. CREMONENSIS archidiaconus, u. EMMANUEt. CRESSONSART (Robertas), v. ROUERTUS CRESSONSAUT. CRISPINUS, magiater, 24, 25. CROISCENS in territorio S. Genovefae, 61. CUUCB (Fratres de Sancta), 377, 378*. CUMANI populi, 318. CURCIAOO (Johannes de), u. JOHANNES DE CUUCIACO. CUUIA (Philippus dc), v. PHILIPPUS DB CURIA. CURSORES priino nominantur, 178. CUUSORIAH lectiones in artibua, 178, 179, 228, etc* CITUSUM iuciperc, 516. CURTINIACO (Johannes de), v. JOHANNES
DE CURTINIACO.

COUBOLIO (Petrus de), u. PETRUS DE COR.BOLIO. ~~ ~~ (Reginaldua de), v, REGINALDUS, episcopus Parisiensis. COUIJOLIUM, 396. On no ELLIS (Decima in territorio de), archiepiscopus, v. GUIL1'Kl.MUS DB MOEKBEKA, PETRUS DE CONPLETO.

(Gerardus de), v. GERARD us DE COHISOPITENSIS archicliacouuB, v. G. ; t'piiacopua, u. RANULPIIUS. CDUNKLIUS TACITUS, 51; u. TACITUS. COUNIOHAUE (Reginaklus de), u. REGINAL1HJS DE CORNEMARE.

CONM*KTO (I'liLrus ilis), r. I'K'mt-M w.

CONl'l.K't'O.

comes, 57G*. w (Petrus), v. PETRUS CORNT.UiIKN.SIS.

5T5; nil ipHttn faiifclltiriuw 1'arin. MII!) Buqut'lit pui'iiritt fiUiri tion jMitrnl, IJ^.H, (HO, CoNitAiiT'H TnnrTONH'(!s OrJ. 1'rftcil.,

CouNim (Galterus), v. GALTERUS CORNUTl.

10U,
CONHTANTlMNHl-M nri'hiiliAnmtlM, f , JM I'lllKlllic.ltll, }', A l . A N I ' N CONHTASTINHVOMH, filf. CONHTANTlNrS Al-'Uir ANI'JH, Til",

COUONA baccalareorum, 228. CoSMAio MT DAMIANI SS. parochia PariBiensis, 134; vicus, 573, 575, 579, DSD, 5D7, 598. COHTA. HUN Lui-A, auetor libri de Differentia spiritus et animac, 279*. Co TON (KoLbcrtus de), v. ROTHKRTIJS DE
(V)TON.

CUSENTINUS electua, 243*, 341. CUTRI (Gcrardus dc), u. GHRAUDUS DIS

ClJTRT..

CUSSHLLO (Thomas de), u. THOMAS DB

CUSSBTAO.

CONVKUT (Hugo If), t\ Hfutt 1.1; ('ON-

CivroNNTuu (Guillotus le), u. GUIU-OTUS

I.K CoTONNJEU.

CYPKIANUS S., 417*. CYTAHAE vicus, 573, 574, 570.

D
!), *. Hm.i trs HK!IAI i \ , (JohfinnoH ih'j, r. JOIIANNKSI ii: DACIA. , r. lUin'M'tir*. l-Siiiinn tip), r. SIMON in; I A >
MKl'lUt I) AN Mil (Jihrt1ir)t . JlittANM-H J)ANl;ltl,

lUsn-ii. iluitiiH CAIM-:KON, r,7l, I)AtiiuTKNsi.H (Oaiifriiluti), r. (Un'uiiifs rtvnlcir IlAtiHATt^NNis. DAVUI i*tt DINANT, 7n, 71*, 7U; ik Fmnri.i i-xjuilwus, 71 *, !3KrANt!H Sti thnoIoKica fai'ultftli*, ill), I II, 5y5j , Unit UK S. IltctNY-Htn, S-ri-;i'i*ANIIH TKMIMKH. 1 - in nhyniwi ncu mitliina, MS8, 17.", 48H, -100* ; r. J, in-: lUniKitnu-:<<, J. jm J'in I'mwrs I^MDVU'KNHIH, 1'in- inngUtmrum in ilcrri-lia, -IGS, 415; w. QMUAHnn.s UK C'trnu, Onn UK CAUNOTO. et cnpitiilum l*ariiwniM*8pifrUi bcaeC/io. ^n*. JfVirto. I.

flcia rccipero debent, 6 ; rogantur ab AloxanclroIVutquosdam nepotes ejus in t.lomibus ecclesiae Pariaiensis mornri patiautur, 326. V. CAPITULUM. UKiJANXfS Parisiensis, C1-, 80, 135*, 156*, 157, 439, 4G3, 467, 4G8, 485, 515, 519, 575, 576*, 578,579*; u. BARBED AURUS, CJAWi'Binus DE BARRO, GERABDUS, Iltr<io, LUCAS DE LAUDUNO. I)K* ! itKTA leguutur Parisiis, SGetpostea; i?. FACULTAS DECRETORUM. DniriiKTOUUM rcdaclio fratris Raimundi, 61. PHI rOMUS Parisiens., u. DOMUS DEI. DIANA, soror S. Agnetis Bononiensis, 104, 105*, 10(5, 108. Dictis (Johannes), u. JOHANNES Dims. r)H'i''WKNTiA spiritus et animae (Liber do) 2"8; v- COSTA BEN LUCA. , v. DAVID, JACOBUS. R (Matthaeus), v. MATTHAEUS DIONYSIA DK CAMPIS, 290, 291. DIONYSII S. Parisiens. abbas, 485;

prior, Qi-, 439; scholarea Parisiifl studeutes, 433, 435; v. COLLEGIUM. DIONYSII DE PASSU ecclesia, 80, 88. DIONYSIO (Bevtaudus de S.), u. BERTATJDUS DE S. DIONYSIO. (J. de S.), u. J. DE S. DIONYSIO. (Michael, Odo de S.), v. MICHAEL, ODO DE S. DIONYSIO. DIONYSIUS pseudo-areopagita, 645, 649. abbas Floriac., 218, 219 *. DISPUTATIO habita coramGuillelmo episcopo Parisiensi depluralitato beneflciorum, v. FACULTAS THEOLOQICA. DIVIONE (Petrus de), u. PETRUS DE DiVIONE. (Theobaldus), v. THEOBALDUS DE DIVIONE. DIVIONENSES acholaePraedicafcorum, 176. scholao fratrum Minprum, 191. DOCTORES et scholares Parisienses, 15i, 501; 13. UNIVERSITAS; decretorum, 67, 111; utantur decretalium volumine a fratre Raimundo redacto, 154. juris civilis, 68*. leguin in Aurelianensi civitate com87

690
morantes Talent libere Jeges legere, 156,157. DOCTORES liberalium artiuni a piis u sibus remoti, 67, deinde 111, 435, Hi; Parisiis regenies mag. Gualterium de Vaeerla in suo consortio restituunt, 347; plures codices a Manfredo Siciliae rege dono eia transmittuntur, 435. medieinae, 68*. in theologia Parisiis, 67, 85, 111, 174, 221, 226, 210, 241, 303, 339, 369; dant statutum de promorendis ad cathedram, 226, 227. DOLA (Gerardus de), u. GERARDUS DE
DOLA.

INDEX GENERALIS. statuta, 505; provisor domus Sorbonae, 519, 539; v. GUILLELMUS DE
MONTEMORENCIACO, ROBERTUS DE

DOMINICUS S.; processus canonizationis ejusdem, 102*. DE TRIANGULO, 70. DOMUS DEI Parisiensis, 49, 374, 490, 494 sq., 597, 598; u. HOSPITALS. . Sorbonae, 270,349,350*, 372*, 375*, 411, 423, 431, 434, 435, 441, 443, 469*, 491, 519, 580, 598, 600*; domus nova, 597, 598; Alexander IV et Urbanus IV in gratiam ejus lltteras ad Christi fideles dirigunt,, 398, 423;

SORBONA ; magistri pauperes domus Sorbonae, 398, 430, 473, 475, 476, 485, 519,539; approbatio eoruindem conventus, 475; oratorium conceditur, 430, 476; favor suinrnorum ponliflcuin in gratiam eorum, 397, 430, 475, 519, 520; bursae in gratiam eorum, 443, 460; testamenta, 372, 375*, 411, 448, 449*. 515. - V. LUDOvicus IX, PHILIPPUS III, ROBERTUS DE DUACO, ROBERTUS DE SORBONA. DOMUS Sorbonae parvae (Colleg. Calvi), 491*. S. Thomae de Lupara, v. S. THOMAE DE LUPARA. DONATUS, 28; ejusdem Barbarismus, 78,228,230*. DONGUN (Balduinus de), v. BALDUINUS DE DONGUN. DOUSETE (Simon), u. ,S.TMON DORSETE. DOYTE (Petrus dictus), v. PETRUS d.
DOYTE.

DROCO DE CACHANT, 597. vel DUOGO, constabularius regis Philippi Augusti, 61. PRUVINENSIS, minister provincialis Ord. Minorum, in theol. mag., 595, 596*. DUACENSIS S. AM ATI ecclesia, 374. S. Petri canonici, 373; ecclesia,. 123, 373. DUACO (Guillelmus de), u. GUILLELMUS DE DUACO. (Jacobus de), u. JACOBUS DE DUACO. (Johannes de), v. JOHANNES DE DUACO. (Odo de), u. ODO DE DUACO. (Robertus de), u. ROBEBTUS DE DUACO. DUDO, sacerdos, 70. DULCIS et NOTIUS DE BURGO, mercatores Florentini, contra rectorem et Universitatem Parisienses, 378. DUNELMO (Willelmus de), v. GUILLELMUS DE DUNELMO. DURANTIS (Guillehnus), w. GUILLELMUS
DURANTIS.

DREUx(Henricus),7).llENRicus DE DREUX.

E
EBERARDUS, episcopus Ratisbonensis, 21. EfioRACENSis archiepiscopus, v. GODEPREDUS ; decanus et capitulum, 14. EBORACO (Thomas de), u. THOMAS DE EBORACO. EBREDUNENSIS sedes episcopalis, 66*. pro-vincia, 338. EBROICENSIS archidiaconus, v. RICHARDUS; ecclesia, 612; episcopus, i>. JOHANNES, PHILIP pus, RADULPHUS. ECCLESIA Gallicana, 17. GALLICANA ECCLESIA. Parisiensis, v. PARISIENSIS ECCLESIA. EDMUNDUS S. theologiam Parisiis docebat, 176*. EQIDIO (Th. de S.), v. TH. DE SANCTO Eaioio. EQLINS (Odo), v, ODO EGLINS. ELEMOSINAE abbas, v. GUIDO DE ELEMOSINA. ELIAS BRTINETI DE BRAGERIACO, Ord. Praed., regens in theologia Parisiis, 244 *, 280, 285, 286, 292, 296. DE PLEMBOSC, 574. ELIENSIS episcopus, v. EUSTACHIUS. ELIGU S. prioratus, u. JOHANNES. ELINANDUS (ELINANS, ELINANUS) DE S. CLODOALDO, 70. EMELINA (Emelota), filia Odelinae, 267. EMMANUEL, archidiaconus Cremonensis, magister decretorum, perjurus, 542. ENGELBERTUS, scholai-is Parisiensis, 53. EPIPIIANIUS (Roifredus), u. ROFPREDUS EPIPHANIUS. EREMBOURDE BRIE, vicusPai-isiens., 600. ERLANDUS, doctor Dacus, postea archiepiscopus Lundensis, forte fundator collegii Daciae, 536*. ERNALDUS, magister, 33. ERNANCURIA (Petrus de), v. PETRUS DE ERNANCURIA. ERRORES, v. OPINIONES. ERVANDUS dictus BOURDON, 483. ERVISIUS, abbas S. Victoria Parisiensis, 41*. Essi (Gualterus de), v. GUALTERUS DE Essi. ESSONE (Nicolaus de), v. NICOLAUS DE ESSONE. ESTON (DOMINUS dc), v. JOHANNES DE LESSINGTON. ESTUVES (Vicus aux), 290, 291. EUDO III, dux Burgundiae, 191*. EUGUBIO (Johannes de), v, JOHANNES DE EUOUBIO. EURANVILLE (Villa de) prope Parisios, 569, 591. EUSTACHIUS, episcopus Elyensis, 15 *. DE GRANIJICURIA, 236*; vices gerene episcopi Silranectensis P. scholar! Parisiensi patrociaium impeuclit, 642.
EVANGELIUM AETERNUM BJUSqiie IntrO-

ductorius, 31, 272, 276, 296, 297, 315. EVRARDUS, abbas Claraevallensis; privilegium ei clatur circa clericos Parisiis habitantes, 164. - magister, rector ecclesiae de Betembois Ainbianensis dioecesis, 444. DE ROIA, Ambianensis canonicus, 81. VALLIS SCHOLARIUM magister actu regens Parisiis primus, 120*, 389. EXONIENSIS episcopus, v. REGINALDUS.

87.

INDEX GENERALIS.

691

F
F. HIUTO, nuiKiHlot' mcilidimc, BIO. uberliiH tlictuit AI>), t>. Au(1. AH KAKAN. FACI-I.TAN, r. Inirtittiwtinncm.. nrlinm, 2, !77, i>7H, 270. 383, condemnatione libri Talmud, 209-211; de sepulturaeorum, 79; querelae eorum contra cancdlarium, 440, 441; statuta, 226. V. CANCELLABIUS,
^DlSCANUS, LlCENTIA, SlGILLUM.

au7, 412, -mi, 4iw, nw, aw. noii. sou

.

(105, rtOti, <507-i5&; Ktalutum ilu nioilo ft ivwit'li, :*77-27H; circa

\\ A N c i U f A N A , AUTISTAK, M, N l i l C M A N N t t i t t ' M , 1'lHAU-

FAGUEE (Richardus), w. RICHARDUS FA(JUEE.

M N.mnNfcM, Siiii.i.t.'M, UNIVKUHiTAS.

FALLE (R. de), e. R. DB FALLE. FARNHAM (Nicolaus de), u. NICOLAUS DE FARNHAM. FAVEUSHAM (Haymo), v. HAYMO'DE FAVERSIIAM.

ilivirbinint, fiW, ., 5 IS. 577, BOO. 5U1, I0<J; mag'tNlr! i|. m'tonuti, 1H7, 10,211*. SKJ'ift iNiHHinii - inlertfUiit ruiiili'itiiiatituii lilnwum Jiiilncorum JViriHii*. 21M 'JI1 *t r. Iii-:r.\NirH,
HUH! I t M , t?MYi;iCMTANi

&o*. Ttir., M7, niK. am. <'nii; HI.

tiiluin ii'iitm illi)'i1t itr^tii'iuik'H, 1S8, 5 l H j tlr ji.liuiliislr.'iiiniK; pikoi'uni, Til." ; S?:?.'t, 1SH, ri5; in Aititi>*avi*iiHi ftt Aurdiartrmni t'j\ilatiljun lirnntiu ob1'ariftiift rpjjriv IHIMNUIIL, 14 t j i\ M-H, Smit 1,1 M, r

Jin-lit inw* scu pli.vnirac, fiS*, -lisa,

FKLICIS (Johannes), u. JOHANNES FELICIS. FKNIER (Ricliardus le), u. RICHARDUS LE FENIER. FKHUANDUS, frater regie Aragonum, 588, 5S9*, 623*. Fisui'HAiiiis (Andreas de), v. ANDREAS DE FEUCHARIIS. (liugo de), v. HUGO DE FEUCHARIIS. FmaiiNus DB HOTOPA, Picardus, 565. FIUMITATB (Abbas de), Orel. Cist., 183. FISCANNO (Ricardua de), u. RICHARDUS
UK FiSCANNO.

, irl. j:5, 4W. l. 170, 1UO, lliTOloj,'iar rfyviitiuin niuucniH ail octonnriutu frtliK/iinr, I'M, liri't In it1 t:ititttitti jHiHtivi tt*in rtlmri'v.'ifuin fuvfitt 85, 111; jiii'juiiniliiiii cfimui. 1117; monr-iilut' iu<nl niiiuil,>n:ii)i w'u-titiaiti do rliuciil, 1 1 I'll''.; 'liimtaiin coi'um da tifiti'ltciiiriiiii, 157, J58*; mruiu, ^ni a<I<T;uit in

FLAMING us (Thomas), u. THOMAS FLAWINGUS. FLANDWAB coiuitissa, v. MAROABITA. FLKMISNGUS (Michael), v. MICHAEL FLEMKNGUS. FLOKKNTIA, 50-1. FLOKKNTINUS episcopus, v. ARDENGUS HP. Fr.oR. FLOKKNTJUS, niagister in theologia Orel. Praed., 385, 386*. FLOIUACENSIS mouasterii studentes Parisiis, 199, v. JOHANNES abbas,
FONTAINE-SUR-SOMME, l)K FONTANETO. 150*.

FONTANKTO (Philippus de), u. PIIILIPPUS FONTIUUS (Godofredus de), u. GODOFRBOUS DE FONTIBUS.

FONTIS philosophiac liber, 48. FORTIS BRACHH (Philippua), u. PHILIPPUS FORTIS BRACHII. FOSSATENSIS abbas, v. JOHANNES; ecclesia, 6, 123. FOSSEES (Hellinus de), v. HELLEHUS DE FOSSEES. FOVILL.A (Robertas de), u. ROBBRTUS DE FOVILLA. FRACHET (Gerardus de), v. GERARD us DB FRACHET. FRANCIAE episcopi pro licentia docendi pecuniam exigunt, 4; admonentur quoad praebendas eorum, qui ad schoJas accedunt, 182. E'RANCISCUS DE PLACENTIA, Ord. Min., episcopus Tiberiad., 431*. FRANCORUM reges, v, LUDOVICUS VII, VIII et IX, PHILIPPUS AUGUSTUS, PHILIPPUS III et IV. regiuao, v. BLANCA, MARGARITA. FRANCOS LOMBAKDUS, niagiater niedicinac, 502. DE LUVETN, magister medicinae, 502. FRESNEL (Michael), u. MICHAEL FRESNEL. FRESQUETEL (Johannes), 437. FRETEL (Johannes), 450, 456. FRIDERICUS I, imperator, 39*. . II, imperator, 275*. FRIGIDO MANTELLO (Vicus Parisians, de), 603, 005*. FKISO (Tiericus), u. TIBRICUS FRISO. FROQERIUS, episcopus Sagiensis, 23. FRUCTUAHIUS (Guillelmus), v. GUILLELMUS FHUCTUARIUS. FULCO, abbas S. Geroiani de Pratis Paris,, 47*. . decanus Remensia, 5. P'URNI yicus Parisiens., 599.

G
<J M t'ani't'll.'iriiiN Tui'ijiiciiwis, 173.
r, (17. ju-mr fratnun ct Hnrnruiit H.

O. UK HiciVKtiitH, in.i^ijilcr pojfn I'ariiiH, KH.

, r.
JKTANt'.S.

OAI.A, r. CICALA. UAH>, UAMM*, i.U'iMiHis intiiftflu ecu

QALIBNUS, 131. GALLANDIA (Ansellus de), v- ANSELLUS uis GALLANDIA. GALLIOANA ecclesia, 102; laudibus extollitur a Gregorio IX, 148, 149. GALLICORUM natio in Universitate PariBiensi, 215,216, 446, 449, 430, 451, 452, 457, 521, 530, 589; v. NATIONES. GALO, abbas S. Genovefae, 104. GALON, presbyter, 50. GALTEUUS, camerarius, 59, 120. precentor, 50. presbyter, 50. , . jjE OASTELLO THBODORICI, cancellarius Parisiensis, poatea episcopus Pa-

risiensis, ISO*, 206, 207*, 210, 211*, 212, 219* 242*, 372*. GALTERUS DE CHANDBLIS, magister, 600. CORNUTI, archiepiscopus Senonensis, 150, 160, 204, 205*.
V. GUALTERUS.

GANDAVO (Guillelmus de), v. GUILLELMUS DE GANDAVO. (Henricus de), u. HENRICUS DE GANDAVO. (Johannes de), v. JOHANNES DE : GANDAVO. GANDULPUS, magister, GOO. GAREVILLA, v. GRAVILLA. GARINUS, archidiaconus Belvacensis, 210.

692
GAB.INUS episcopus Silvanoctcnais." 89, 90*, 126, 127, 129; eommcndantur ei fratrcs Praedicatorcs, ibid. ro.igister in arlibus ct studens in .theologia, 70, 71 *. prior S. AJbani, 39, 40. GABLANDA (Mathildis dc), v. MATIHUHS DM GAIILANDA. GAULANDIA vicus, 02, 598, 509; u. Introductionem. (Johannes de), v. JOHANNES HE GARI.ANDIA. GASTINA (Guitlo de), w. GUIDO HE GASTINA. GAtmuDUS DH BARHO, ofucialis, postea a rchidiaconuB ct dccanus Pariaiensis, deuique S. Susannao pi-cab, cardinalis, scn'ionteB BUGS, qui seholares aggressi erant, iuopuniboB abiro permittit, 403; eente ntia contra cu m lata, 463, 467 *; v. praotcrea 408, 485, 500, 501, 575, 576*, 578, 579*, 623, 62-i*, 633*; bona omnia, quorum haeres a Roberto cUi Sorbona constitutus fuerat, pauperibus acliolaribuB donat, 515,519. cancollariusS.GenoYofac, 601*, 001. i- cantor DauratenaiB, magiatcrdecretorum PudHiis, 210, 211*. episeopus Ambianenuis, 142. M: BKMjO Loco, Ord. Praedicatorum, 158*. M BMCVBL.LO, Ord.Praed., magister in theologia, 158, 20i, 2U5*. DR CAPKLLA, panetaruiB Franciae, 222< CiiAtivMt, 396. LATOMI, 509. PK.TAVHNSIS, mugistcr ParisiouslB rodux, 145, 140*.
IllllKLUJS, 22.

INDEX GENERA.LIS.

- DU TUOCIKIO, sehoiaris Parisicnsia, BG5, GMnnNNKNSis aodos episcopalis, GO*. ^ (Stoplianus),. STKPUANUS GKHENNKNSIS.

GEMETICIS (Jolianncs de), u, JOIIANNISS UK GEMETIOIS, GSNMADIUS, 010. GBMOVSFAB S. Parisians, ecclesia ct con'ventuj, 61, 02,103,104, 111, 153*, 164, 175, 190*, 191, 299, 373, 374,383, 42G, 454, 456, 457, 598, G01, 610, GIG, 628, 020; abbas, 01,103,141,153*, 100*, 456, 601, 628, 029, 631; - licentiati ab abbftte S, Genorefae, 103, 144; doctores thoologiae et decrotorura sicut liberaliunx artium de ipeiue liccutia libere regore -valent in terra infra PariBtaneium murorun?. ambitum conatituta, 111; v. AENULFUS, G-ALO,
JOHAMNE8, STBPHANUB

, THBOBA.LDUS ; canonld, ^lj eorum ^iaria, 62; bur-

gus, 62; celerarius, v. SIMON; mona, 42, 48, 61, 62, 598; capellanus de Monte, 61; sehola claustralis ibid, dirersn a scholis Parisiensibus, 42, 43, 44; \icus, 598-600; o. CAKCELLARIUS, UNIVBRSITAS, Introduclionem, GENOVRFAB S. Parvae ecclesia, 488. GENTILIACUM, 384. GEOMANTIAE liber, 543, 557*. GunAi.nus, 7). GKRAKDUS. GKIIARDUS UK AUBATISVILLA, archidiaconus PontiveiisiB in ccclcBia Ambianensi, magister actu regena in theologia, 337*, 403, 414, 416, 420, 421, 422, 423, 432, 469,436,491,493 *,497, 498 *; astringat raagistros et 'scb.ola.res ad contribuendum in debilia, 422; conservator privilegioirum Universitatis Parisienaia, 421, 432; doleb so libelJura editmn contra Guillalmum de S. Amore habere non potuisae, 414; quacdatn sci-ipta ejusdem, 415*, 498*; tcstainoiitum in favoi-em domus Sorbonac, 491; ejusdem mora, 493*. ai'cHidiaconus Pariaiensia, 50. orchiepiecopusBurdcgalensis, 207*. dccanus Pamieneie, 135*. epistiopus Ambianonsis, 329, 330*. ACON., civis Parisiensis, 135. BONONIBNSIS, primus inagister Paris, ex Ord. Carmel., 410*. DK BUROO S. DONNINI, Ord. Minorum,275*, 297*. CAMBHKNSIS, 68*, 71*. i>u COHION, magistar in docretis Pai'isiis, 210. DM Cu'i'iti, magistei1 in det:reLis et ducanus faoultatis, 500, 512. i>u Dor.A, baecalareus in arfcibus, lelalitor rulncratus, 565; mortuufl, 567, 588. - ]>n PUACIIHT, Ord. Pracd., 386*. in <3-oiaNMi,iN,cauoniousRemenBis, aBtringat magistros ot scholarcs Parisienses ad coirtribucndum in debitia Uuivcrflifcatia, 422; non permittat eoadem indebite molestari, 423. DK MOUKTO, abbaa S. Germani de Pratis, 433; contra magistros ct scholaree Pansiensea, 564, 565; ofMo ct dignitati cedit, 566, 567; pOBsessiones ei aasignatae, 569, 570* 093. PutiELLA (PUELLA), magister, de cortis reddifcibus sibi competentibun, 9, 45*. DE REMIS, magister, 459*, 476*. GERMANI S. Autissiodorensis capitulum Parisus, 68, 101, 165; decanus, v. STEPHANOS. IN LAY A prior, 119*. DE PRATIS conventus, 47, 79, 109,

134, 135, 139 144*, 147,153,158, 168, 191; abbas, 47, 426; . FULCO, GERARDUS, HUGO, Ono, RAIMUNDUS, SIMON ; administrator, v. STEPHANUS DE PONTISARA ; pictanciarius, 600; prior, w. SIMON; pratum pro scholaribus, 47, 79, 561; burgus, 139, 140, 169; vicus, 597; hominum rizae cum scholaribus, 47; excessus ab abbate et monachis perpetrati, u. GERARDUS DE MORETO, STBPHANUS DE PONTISARA; duae capellaniae ibi eriguntur, 567, 568. GERMANO (Clemens de S.), v. CLEMENS DE;S. GERMANO. GERVASH S. Aurelianensisprioratus, 199, 200, 218. GISRVASIUS DE CLINO CAMPO, archidiaconus Cenomanensis, 575, 576, 578, 579*. NIFFUS, civis Parisienais, 375*. GIDARDO (Inferni S. Michaelia porta de), 134,135*. GIBOIN (Nicolaus), v. NICOLAUS GIBOIN. GIFFARD (Guillelmus), v. GUILLELMUS
GlFKARD.

GTLA dicta DE HOUZEL, civis Pariaieusis, 238, 239. GILBERT: PORETANI libec sex principiorum, 228, 230*. GILBERTUS, magister Ord. Praedicatorum 386*. GILEBEUTUS BARBITONSOR, 396. masister, presbyter S. Mariae de Marliaco, 62. DE BRATTA, 377. PORTELANCE, magister, scholaris S. Thomae de Lupara, 603. DE . SAANA, u. GUILLEBERTUS DE SAANA. DK VOUTA, u. GUILLEBERTUS. GILO, abbas S. Petri Carnot., 212, 213. notarius apost., magister, 595*. LE BRUN, constabularius Franciae, 433. GIRAUDUS, GIRALDUS, u. GERARDUS. GISNENSIS comes, 16. GODESCALCUS, magister Theutonious, canonicus Traiectensis, 132. GODINUS, noTissimus Amalricorum, 72*. GODOKREDUS, canouicus S. Victoria Parisieusis, 48. DE FONTIBUS, magisler, 556*. PLANTAGENET, archiepiscopus Eboracensis, 14, 15. TURNERII, 603. GOIGNELIN (Gerardus de), c. GERARDUS DE GOIGNELIN. GONESSIA (Bladnra de), 384. GOUDRICTJRIA (Johannes de), v. JOHANNES DE GOUDRICURIA. GRAECIA, 62, 63. GRABCORUM imperator, D. BALDUBHUS.

INDEX GENERALIS. A (KuHtriehius cl), W.KUSTA-

693
si poeuituerit, ei non deerit apost. seclis misericordia, 392, 395; ex exsilio respondet Nicolao Lexoviensi, 498, 499*; testamentum, 494*. GUILLELMUS, magister, archidiaconus Abrincensis, 434. archidiaconus Belvaccnsis, u. GUILLELMUS DE AUTISSIODOKO.

ttt
PttATO

Qu,\Ni>i8 SII.VM-; 57tt*.

uhlmrt, Oitl. Cist.,

GUATIANUS, aivhidiiirnilllftt HO, Homdiuirum consul, MS.

- PKi'iti LHONIS, Kiiiiiiinnriuii ronflul,

41.
OKA VIA (AfriH'H U-i, r. AI.NKS in-: OUA-

VIA,
GKAYIU.A (IdvliMin ilc), ~li 20l. QUA vn (Aynioili!), r. AMVO n n d u y v o . QitKitnitiu.s UK S. I.Arui'.vnn, Rubiliacnnfl b fjipi'lUnuM Alfx.nuli'1 p.'ijiW! IV, SB) 1,297*. - OrdiinH Vnllm Srlinlarium, HiU; qiuukliuu fiuiimiM KdnM'to dc Korhonn, pontsoilit, 'K)U, in Hint], tung., MM.
JlilpU IX, ItelTOllllt'M ItlftKWll'iN 1'lll'iBlmiHlllUH trilMflluillit. Kit. ]Ulpil X, HIUIH mllRUltlliimi'H t.Jlli-

exsecutor testament! magisi Robert! de Duaco, 411. , abbas S. GeuoTefae, 628. DE VILLA CEREEIS, 603. C3-XJJ3UNERUS dictus Quocus, 113*. Q-XJISURICUS, Ord. Praecl., magiater in "tlieolojjia actu regens, 153*. Q-UKRVILLA (Ecclesia de), 166. GrtJiAituus, cancellarius Parisiensis , J.62*j postea episcopus Cameracensis, ibid. Q-XTIDO, abbas de Elemoaina, Ord.Cisterc. primus magister thool. Parisiis, 251*, 252; licentia ei detur Parisiis in theologica facilitate legendi, 303, 303. - -- buticularius regis Philippi Auguati,

61.
- episcopus Autissiodorensis, 2S5,?86,

031, 632.
-- DE BAZOCHES, 55. - i)ECLAROMONTE,Ord. Praed., 277*. - DK GASTINA. magister in decretis, Ciiionicus Pai'isicusis, exclusus a collel-^lo mayistrorum in decretis, 500, 501. - DH GBAVIA, 599.
- DE MoNTKi'ORA, magister, 108. Gt.7TT,U31Ut!HTUS DE SAANA , CanOnicUS

vrrrtitali I'umiriifii IrariMitiUit, .Ml. - NAXIAN/MM-S, OKi, 47tf. M-; Ni-iAi'iii.t, iiiiniwli'i 1 I'Vaiir-iae, Owl. Min.. i:t:>*.
GhtKlNViU.K (GiiilU'lmuK |p), p. Hun.I.Kl.Mt'N UK (Hil INVIM.l;,

GUKX (Unilk'liiniK ilr), r. (>rn,r,i t.Mt's UK Ot{i-;x. CttiNtnnNVtM A(Ouillt'Iiuu rli'j.f. llrirt i M HI! Gl!lMIHNVlI,r,A.

. ltniu:uit'.s Qt'M.A IJn'itft.iM, S. Mari.'ii in (itiiliii;tli, tki, ll<>*. (Jttlinnni'H ilc), t, J

., t i U l .

Ofil, Min., I'pi crmvriiltii (Jnl, prnptcr Htuth'tvUtiiu niullitiiiliiirnu ticiinci'ntti Hiii'i-uiTiit, 'MX, ,'iHl*.

H CA,STKI.M> Tni^

rr, t\

in-; Kssi, rSl.l. in-; S. gniNTtxtt, 'li'.i, h'll, -liifi elfttuit (In Hiiirt (hititthiiH in prtiiprruni Hclmluciimu II',', itK VAfHitiA, nidgiHtw in nrtibtin, AiiiltiuiiaitHin, lit); > rouUo d(K'toPUi in iirlilum , i.'IT.
- r, (Ul.TKtlUN. QUAKINIIS, M. liAUINtJS, OlfAHLANIiA, t>. ( U U L A N t t A . QUAHNAriUM, n. WAKNArU?H.

QiiKi.T.ANiiiA (victia l^u'i QAIU.ANUIA. canon SCUM

tk), n.

procurator Guillelrni dc Suana, physicus rcgis Franciae, 572. BE VOUTA, 599. tirr^r.KLMA, abljatissa S. Antonii PariSiensis, Ord. Cistcrc., 200, 291. un^ijKLMUS I>E ALTONA, magister in tlicologia, Ord. Praed. 616. S. AMOUE, rector ecclesiae de (GravilJa), canonious BeJvacensis, procurator magistrorum et soliolarium Parisiensium , capelJanus A-Texaudri pp. IV, in Universitate Parisiensi actu z-egens, 16'j, 167*, 20o, 2OG, 258*, 265, 275*, 294, 296, 300, HO5*, 307, 308, 313*, 3'9, 321, 324, 325, 326, 329, 330,331, 333*, 3 il, 312, 35O, 353, 36^, 367, 369, 382, 3SS, 391, ,1O2, 393, 395, 401, 402, 403, 404, 405, 414, 415, 459, 493*, 495, 498, 498* 19 O *; consentit ut ad litem dirim en dam inter ipsum et fratres Praetli oa tores concilium ab episcopis proviiiciarum Senonensis et Remensis <-olebretur, 329, 330; beiieliciis priv.at.ur, 319, 321; coudemnatur ejuslibellus, cui titulus : Tractatus da periculis novissim. tempo* ". PERICULIS (de), etc. ; contuia quoruradam qui ejus partes tencnt, 382; edit novumlibellum, 459 ; _ . ejus praebencla personae ecclesiae Rorxaanae devotae conferatur, 395; de regno Franciae nisi papae paruerit, 324,326; regnum interdicitur ei , docendique praedicandi facultas adimitur, 362 ;

archidiaconus ecclesiae Parisiensia, 539. archiepiscopus Remensis, circa falsam sententiam Petri Lombardi, 8, 46. archiepiscopus Rotomagensis, 593*, 596*. Aurelianensis episcopus, 285, 286, 296, 329, 330*. Autissiodorens. episcopus, 573,574, 579, 584, Belvacensis episeopus, v. DE GREZ. canonicus Tullensis, 450, 456." electus Niveraonsis, 329, 330*. filius Pagani, 19. graviter Tulneratus, 465. magisler, 627. S. Marcipresb. cardinalis, 442*. olearius, 575, 579. Ord. Cist., prior domus Parisiensia et simul procurator conventus ClaraeTalleusis, 213. Ord. Praed., familiaris GregoriilX. t:ommendatur Praedicatoribus et magistris Parisiensibus, VI. panetarius, 377. S. Petri ad Vincula presb. cardiualis, -12*. reutor Universitatis, 420. Remensis archiepiscopus, 45. Senonensis at'chiepiscopus, 4,8, 21. DE ALVKRNIA, doctor theologicae facultatis, 469. dictus AQUAMORTUA, 603. DE ARRIA, aurifiibcr, 70. ARVERNUS, episcopus Parisiensis, 116, 117*, 118, 119*, 120*, 123, 124, 125, 134*, 144, 145, 146*, 147, 152, 155, 157, 161, 163,166, 170, 171, 172*, 190*, 202, 203, 20i, 205, 206, 207, 208, 210, 213. DE AUTISSIODORO, arehidiaconus Belvacensis, magister in theologia, 132, 133* 131*, 139*, 140*, 143, 162, 379; Parisios redux, 145, 146*; vigi]iae al) Universitate celebratae, 133*, 451. DE BACIA, 599. DE BARLO, Ord. Min., doctor theologicae facultatis, 469. DE BELVACO, 434, 435. - DE S. BENEDICTO, 580. BISTBRVE, serviens uationis Gallicorum, 628. DE BLANS, magister in medicina, 502.

694
GUILLISLMUS diotus BONEFILLE, 603. dictua BOULENC, civis Rotomagensis, 483. DE BBA:O, magister in dccretis Parisiis, 210, 3U *. UK BRETHONON, servieus oanccllarii Pariaieuaia, 266, 267, 429. DK CAMHEMACQ, canonicus S. Johanuia Morinenaia, 491*. DE CANAPEVILLA, cancellarius Rotoinagenaia, 319, 381*. HE CARNOTO, canonicus S. Quintini, 270, 271, 272. nB CAUNOTO, clericua regie, 434. CENOMANKNSIS, 580. (BE CHANAC), Paris. episcopua,431*. HE CHAULKIS,. 597. dictus u-3 COTONNIER, cloricus, 4ii3 j 'ma CUAMANT, tnagiater theologiao Parians, 210. nis DUACO, 475*, 476*. in? DONKT.MO, inagistei1 Parians, Anglieua, 118*.
DUUANTIH, C50*.

INDEX

GENERA.LIS. GUILLELMUS RIGAUT, magister, 461,462, 463. DE ROSETO, 598. DE SAANA, theaaurariua ecclosiae Rotoinagensis, 458, 459, 476, 482, 572, 573*, 574, 579, 580*, 584, 585,586*; primordia coliegii ab ipso fundati, 458; emptio bonoruraquae ad sustentationem scholarium acquisivit confliinatur, 482 j ordinationea ejuadem pro collegio suo, 584-586; procuratoi'es constituit iuag. Bertaudum de S. Dionysio, mag. Guillebertum de Saana ct Ricardiun de Alacrimonte, 572; testamentum ejusdem iu favorem scholarium Rotomagensium, 476. DE SEIGNELEY, cpiscopua Parisiensia, 93 *, 95,96 *, 98, 99 *, 102,104*. DE SEINT Cum, 597, 598. BE SENONIS, magiatci-, 222, 271. DE Tocco, Ord. Praed., 307*, 313, 333*.
DE VlCINIS, 62. DE YlNGNERON, 575. GUILLEllMA, C. GUILLELMA. GUILLEUMUS, U. GUILLELMUS.

GUILLELMUS MALET, rector ecclesiae de Blinquetuit, magister, 574. DE MALLIACO, Ord. Praed., 649*, 650 *. MANTEL, 377. LE MARESCHAL, 508. (DE MATISCONE], episcopua AnVbianens., 593*, 596*, 623*, 624*. DE MELITONA, Ord. Min., magiatev theologiae Paviaiia cafchedraticus, 210, 211, 244* 328, 329, 617, 6i9. DE MBMONTB, canonicus de Meleduno, 420*. DE MOERBEKA, Ord. Praed., archiepiscopua Corinthiensis, 560*. DE MONGIACO, canonicua Parisiens., in thcol. mag., 595.
DE MONTEMORENCIACO, CailOlliGUB

dicliua PnucruAUius, 477. K GANDAVO, magister, 59t). GiPFAUi), 507. IMS GUKINYILLB, 57-1. DE GKEZ , episcopUB Belvacenaia, 329, 330*; circa praebendam quam Guillelmua de S. Amore tenuerat, 395. DK GRmiBONYitLA, magiater, 572. HAVAET DB Gmswms, 4S3, LQ HLUJMIER,. 603.
I,B HONORE, 600*.

Paris., proviaer domus Sorhonae, 519]; ejua electio in pro\iaorem magistrorum Sorbonae, 539, 540. DE NoiTiNaiiAM, laimstei? fratrum Minorum in Anglia, 186, 187*, 216, 217, 818, 415*. HE NOYON, magister, Bcholaris S. Tliomae de Lupara, 6u3. DE OSONVILLA, rector ecclesiae de Fouquarb Bscalcs, magistcr, 574. PAPIENSIS, 18, 19*. PERALDI (aliaa LUODUNENSIS), Ord. Praed., 649*, 647. PICTAVENSIS, naagiater, 70,
POINTLASNE, 108. DE PONCELLO, 597.

DE iNHULifl, procurator nationie Normaniiorum, 46s?.

DE PONTE AHCHE, doctor theologiae ParisiensiSj cpiscopus Lexovicntiis, 85, 85*, 98. REDONENSIS, Ord, Praed., G49*.

GUILLOTUS, bedcllua uationis Picardorura, 390, 391, 450, 458, 467, 468; procurator conatituitur ad appellationem prosequendam sententiae a Siiiioue cardinals latae, 467, 468; quemdam libellum praedicante Thoma de Aquino publicat, 390, 391, 402. dictua Li! COTONNIER, acholaria Parisieusis, 463. GUI/VN. (Adam dc), u. ADAM DE GULYN. GUNTIIERUS, abbaa S. Victoria Par., 41. GYMNASIUM, Parisieuae, 252, 343, 392.

H
HABITUS lionestus magietrorum, etc., 67; . praescriptio ejuadcm, 79, 230; habitus ordinari.ua, 278, V. CAPPA, CORONA, PII.EUM, SOTULARES. HAIMBBICUS DE VEIKE, canonicua Parisiensis, 210; cancellariua Pavisieuais, !!*, 212, 219, 238, 233, 238, 240, 252, 298, 307, 316, 346, 350, 372, 396, 438*, 475; Inudatur ab Alexandro IV ob concessam Thomae de Aquino liccntiain, 307; decem clericia pauperibua tranamarinis providore debet, 372. HALES (Alexander de), v. ALEXANDER DE HALES. HAUBNIS (Heni-icus de), v. HBNRICUS DE HAUTBi'BOii,LB*(Vicua de), 238,239. HATABT DB GUISIGNIS (Guillelmua), v, GUILLBLMUS HAVART. HAYA (Adam de), i>. ADAM DE HAYA. HAYMO on FAYERSHAM, Ord. Mia., 135*, 217*. HELLINUS DE FOSSEES, scholaris Pariaicnais, 463. HELUIDUS, 373. HENRICUS II, Atigliae rex, ad litem'diriinendam inter ipsum et arcbiepiscopum Cantuariensem, paratura se monstravit atare judicio acholarium Pariaionaium, 21, 22, 23. III, Angliae rex, invitat naagistros et scholares Parisienses ut in Angliam veniant, 119. - archiopiacopua Remensis, . 6, 8, 16. archiepiscopus Senonenais, ' 329, 330*. canonicua Remenaia, magiater decretorutn, 210. HENRICUS ANGLICUS, acholaria Pariaiensis, grayiter vulneratur, 560, 561, 562. DE DREUX, archiep. Remensis, 113, 117, 142, 150, 159. DE HAYA, bedellua natiouia Normannorum, 530, 628. DE GANDAYO, magister, archidiaconus Tornacena., 596*, 623. DE HARENIS, inagiater de natione Picardorum, 589. HosriENSis, cardinalia, 648, 650*. LOMBARDUS, 599. MARTEL, magiater, 574. PIBANUS, 18,19*. DE SOGNIES, canonicua Tornacensis, 12. DE SULLY, epiacopua Wigornienaia, 35, 37*. TEUTONICUS, de Colonia, Ord. Praed., 211.

INDEX GENERALIS.

'

HENRICUS DE VERDELIACO, mag., 597. DE VERZEL, archidiaconus Bajocensis, magister, ezsecutor testament! Ludovici IX, 485. HERBARIUS, 489. , . . \ i ! HERBBRTCS, abbas S. Genovefae, lit, ,164. HEREFORDENSIS episcopus, v, RADULPHUS DE MAIDENSTONE. HEREFORT (Johannes de), v. JOHANNES DE HEREFORT. HEREMITA, notarius, 265*. ; HEROALDUS, scholaris Parisiensis, 50. HESLUINUS, Tarantasiensis episcopus, 205*. ;;HERMANVILLA (Johannes de), v. JOHANNES B HERMANVILLA. HERMEN (Hugo de), v. HUGO DE HERMEN. HBRVAEUS, episcopus Trecensis, 73, 74*, 77, 88, 98. HIAUMIER (Guillelmus), u. GUILLELMUS LE HIAUMIER. HIBERNIA (Mauritius de), . MAURITIUS
DE HlB'ERNlA.

HISTORURUM liber (Petri Comestoris), 112, 113* 473. HODIENNA domina, 373. HOSIBLONERIA (Renoldus de), v. RANULPHUS DE HOMBLONERIA.

(Patrilius de), v. PATRITIUS DE . HIBERNIA. (Robertus de), o. ROBERTUS DE HIBERNIA. HIERONYMUS S., 417 *. episeopus Praenestinus, 627*. HILARU S. (Vicus vel locus), 486, 598600... . HILARIUS S.) 417*. , ; . HILDEBERTUS, episcopus Cenomanensis, HILDUINUS, cancellarius Parisiensis, 8*, 49,50,61*. ' ,

. . ; .

HONGRE (Guillelmus le), v. GUILLBLMUS LE HONGRE. HONORATI S. ecclesia, basilica, 69, 79, ranonici, 68, 69. .collegium Pauperum Scholai-ium; ejus fundatio, 63. Cf. 375, 485. HONORIUS IV, pro cancellario Parisiensi contra Universitatem, 039; v. JOHANNES DE MALIGNES, PHILIPPUS DE THORIACO. , HOSPITALS apud Duacum, 373. S. MARIAE Parisiensis, 80,81, 94*; v. DOMUS DBI. S. NICOLAI DB LUPARA Pauperum Scholarivun, v. S. NICOLAI. S. QUINTINI, 373; Parisiis, 434. HOSPITALIORUM domorum tazatio, 232, 223. HOTOPA (Pirminus de), ID. FIRMINUS DB HOTOPA. HOUZEL (Gila dicta DE), v. QILA d. DE HOUZEL. HUCHETA (Vicus Parisiens. de), 600. HUGO, abbas S. Germani de Pratis, 192. Baiocensis archidiaconus, 210. ; decamis Parisiensis, 64, 80. episcopus Lingonensis, 208, 251. . episcopus Suessionensis, 3. i subdiaconus, 50. DE BAPPALMIS, magister in decretis, 500. DE BILOMIO (BiLONio), Ord. Praed., in theol. mag., 594,598.

HUGO DE BRUEROLIIS, canonicus Parisiensis, 108. DE BURGUNDIO, quondam archidiaconus Remensis, 142. DE S. CHARO, secundus magister ex Ord. Praed. Parisiis regens, 158; tituli S. Sabinae presbyter cardinalis, 190*, 297, 303, 332, 333*, 337, 338, 359, 369. LE CONVERT, 598. - DE FEUCHARIIS, magister, 492. DE HBRMEN, magister, 507. J.ANUENSIS, magister, 33. DE PARMA, magister, regens in medicina, 502, 516; a -vigilibus Parisiens. graviter vulneratur, 590, 615. PETRI LBONIS, episcopus Placentinusj 41*. DESEGHUIN, procurator Unirersitatis Parisiensis in curia, 211. (DE VESUNTIONE), episcopus Parisiensis, 431*. - DE S. VICTORS, 472. HUGUELINUS, serviens, 598. HUMANENSIS episcopus, v. JACOBUS. HUMBERTUS, magister generalis Ord. Praedicatorum, 282, 285*, S87, 288, 309, 313, 316, 317, 329, 330*, 333*, 358, 385,419, 432; circa'fratres Praedicatores qui linguas Orientales addiscunt, 317; conqueritur de angustiis fratrum ejusdem Ord. ab Universitate perpessis, 309; consolatur , fratres, 358. HYREBBC (Thomas), v. THOMAS HYRE,

BEG.

HYRONDALH supra jSecanam yicus, 434.

L, ' archidiaconus Augi Rotomagensis, 175. I. DE 8. DIONYSIO, magister in medicina, 502. IMPERA'TOR GRAECORUM, u. BALDUINUS. .INFEBNI porta Parisiensis, 135*; v, Gi. BABDO DB. , , . ,

* iNGERANDUs/dominuB de Maintenay, pe, dagio liberat omnes clericos Parisios studiorum causa accedentes, 420. t ,">; INNOCENTIUS IV suas constitutiones Parisiensi transmittit, ( .Unitersitati (Bernardus dc), v. BERNAKDUS INSULA.

INSULA Sequanae, locus ad legendas artes, Ivo I, abbas Cluniacensis, construit oradecreta, leges, theologiam, 56; v. Intorium in domo Parisiensi, 421. Cf. trtiftuctionem^ 494. V. CASTELLANUS, JOHANNES, Ro- II, licentiam petit in ipso celebranGERUS DE INSULA. di, 571; de quadam concessione ei INSULTS (Guillelmus de), i>. GUILLELMUS facta, 566*. DE INSULIS. canonicus S. Melonis de Pontisara, INTRODUCTORIUS in Evangelium aeter598. num, 31,272-276,297,297*, 298,315*'. magister, decanus de Clicon, 597. IOLENDIS, uxor Roberti II, comitia Drodictus Narbonnensis, 287*. ,, censis,! 15.;, , . , -, -r< -, BRITO, magister in theologica facul. IPRENSl3ji| l|.' YpRBNSis.;' : ;' -* \, I ' : . i- , .tate, canonicus Remensis, 441, 442*, ISAAC; ejuJ libri Parisits, 5J.7. .j 461,599. ISIDORUS, 2{8. , , BRITO, magister, scholaris S. ThoISSIACO (Damus de), 59J. mae de Lupara, 603.

t I d !*

'^

'A^\

i-

696

VNDEX GENERA.LIS.

J. de Burgo S. Remigii presbyter plures exccssus committit, 5. J. DE CATHALAGO, magister in medicina, 516. J. 88. Cosmae et Damiaui presb. cardinalis, v. JORDANUS. J. PARVUS, magister in medicina, 516. J. DB RACHEROLES, decanus facultatis medicinae, 488. . J. DE ROSBTO, D. JOHANNES DB ROSETO. JACOBI S. domus, 94*, 99, 100, 190; ecclesia fratribus Praedicatoribus a magiatris Parisienaibus assignata, 93, 94, 94 *, 96, 97 ; numerua fratrum, 105*, 103,112. V. PRAEDICATORES. . locus rel Tirus, 597, 599; porta, 108, 10S*. JACOBUS I, Aragonum rex, 589*. archiepiseopus Upsaliensis, studentibus Parisiis ex dioecesi sua quasdam decimas assignat, 581. decanusTuronensis, 365. Humanensis episcopus, 191*. Praenestinus episcopus, apostolicae sedia legatus, 167. D'AURAS, episcopus Atrebatensis, 329, 330*. - DB BUOHCAMBIO, Ord, Praed., episcopus Bononiensis, promulget seutentiam in Guillelmum de S. Amore latarn, 367,368*. BURGUNDUS, magiater, 603. DE DINANT, Laudunensis, magister regens in theologia Parisiis, 117; archidiaconus Morinensis, 141. DE DUACO, magister, procurator nationis Picardoruin, 530. dicttis ROBILLARS, canonicus S. Dionysii Remensis, 419*. DE TEMERICOUR, canonicus Rotomagensis, magister, 478. DE TORNACO, 434. DE VITERBIO, Ot'd. S. Aug., inagister in theologia, 406 *. DE VORAGINE, Ord. Praed., 650 *. JANDUNO (Johannes de), v. JOHANNES DE JANDUNO. JAQUELINA, uxor Girardi Aeon, ci-vis Parisiensis, 135. JECHXEL BEN JOSEF, Judaeus, 205*. JOACHIM, abbas, 82*, 275*, 296, 297*, 297, 315. JOCELTNUS, episcopus Saresberiensis, 25. presbyter, 50. Jocius DE LONDONIIS, fundator Collegii scholarium decem et pcto, 49.

JOHANNES abbas Fossatensis, 315. I, abbas S. Genovefae, 13, 14*. abbas S. "Victoria Paris., 82. Alexanclri IV nepos, Parisiis studeus, 326. archidiaconus Cathalauneusiar 126, 127, 189. archidiacouus in ecclesia Parisiensi, 407. archidiaconus Trecensis, magister in decretis Parisiis, 210, 211. , archiepiscopus Remensis, enunciat clericos ecclesiae Parisicnsis ad contributionem pro deliitis Univcrsitatis non teneri, 482, 631, 632; 15. JOH. DE CURTINIACO. .

JOHANNES AUGERUS, 580.

DE AURELIANIS SPU DE ALLODIO,

cancellarius Parisiensis, postmodum Ord. Praed. in theol. mag., electus Parisiens., 319, 441, 412, 469, 476*, 493, 494,503, 589*, 595. dictus BALLS, magister scholaris S. Thomae de Lupara, 603. DE BALNEOLIS, 272,349,350. DE BARASTRE, decanus S. Quintini Noviomensis, magister regens in theologia, 94*, 109, 101*, 101, 102*, 113, 114*, 117, 172, 420. BARBITONSOR, archidiaconus Senonensis, 569. BELIN, magister, 649*. DE BELLOMONTE, 290, 291. DE S. BENEDICTO, magister in theologia, Ord. Praed., 560*, 595. DE BENIS, 374. BERBETTE, 598. DE BLANESCO, magistex- in decretis, 500 ; in legibus, 501 *. dictus BLONTIN, procurator rectoris ot UniYersitatis Parisiensis, 379, 380. - BLTJNDTJS, Anglicus, magister in theologia, postea archiepiscopus Cantuariensis electus, 318*.
DE BOIGEVAL, 597.

JOHANNA PIB D'Os, 599.

JOHANNES, abbas S. Benedict! Ploriacensis, 199, 200, 201*, 218.

archipresbyler S. Mariae de Castro Cerveteris, 339. Belvacens. episcopus, 633*. canonicus S. Bcnedicti Parisiensis, magister, 290, 291. Constantiensis archidiaconus, magister, 206. Ebroicensis episcopus, 222, 223, 224,248,250,280. filius Anselli de Gallandia, 198. Meldensis archidiaconus, 450. nepos magistri Remigii physici, scholarisParisiensis, 463; v. REMIOIUS. nuntiusFrancorumregis ad Alexandi-um IV, 331. Ord. Min. in Anglia, 186. Ord. Min. gardianus Parisiis, 211. papaXXf, de erroribus magistrorum Paris., 625, 626; v. PETRUS HISPAN. Praemonstratensis abbas, 238, 239. praepositus ecclesiae de Trohalten. Tornacensis dioecesis magister, 437. presbyter de Occines sive de Uccinis, 70, 70 *. presbyter, canonicus Oapuanus, 339. presbyter, provisor domus S. Thomae de Lupara, 602. prior S. Bligii Parisiensis, concedit fratribus Carmelitis ut quamdam domum libere possideant, 409. rector ecclesiae de Donno Medardo in Pontivo, 444. tit.S.Caeciliae presbyter card., 639. dictus ALBUSPANIS, magister, scholaris S. Thomae de Lupara, 603. DE ALLODIO, cancellarius Parisiensis, v. JOHANNES DE AITRELIANIS. DE S. AMANDO, magister, clericua LudoTici IX, 434. DE AMBIANIS, magister, scholaris S. Thomae de Lupara, 603. dictus ANQLICUS, magister in theologica faculUte studens, 574.

BONAVITI, 379. DE Bosco NORMANNI, rector eeclesiae de Guellefontainnes, magister, 574. dictus BRACHI, 574. DE BRESCAIN, clericus; de erroribus ejusdem, 206, 207, 208*. DE CADUNO, magister, Belvacensis,. 47. DE CANDE, bedellus nationis Gallicorum, 530, DE CANDELIS, cancellarius Parisiensis, 73, 74*, 75, 76, 77, 78, 79, 81*, 139*. DE CASTELLARIO, clericus Robert! de Sorbona, 486. DE CENTO VILLA, magister, 502*. DE CHAKLAYO, canonicus Autissiodorensis, magister, 469; episcopus Cenomanensis, 531. DE CHANLEYO, magister, canonicus Remensis, 500. DE CITHARA, clericus, 574. COCHE, 580. DE CURCIACO, magister in decretis, 500. DE CURTINIACO, capicerius Aurelianensis, archiepiscopus Remensis, 442. DE DACIA, canouicus S. Genovefae, forte fundator collegii Daciae, 536. dictus DANEBI, 574.

INDEX

GENERA.LIS.

697

JOIIANNHH Dn'iia, iiiagiHter de naUone Aniflinoruin, 5H9. - UK I)An) t rpi!lorci:rlflindoUen'iB, nmgintnim Rnbertum do Sorbona haaralem inslituit, 118, 119, fiOO. - im KwMimo, -virnrius fronoral'm Ordt Kivttiitarum N. An jr., 40(>; recognoHrit HI? cinis.HH a Tlioophunia ad OUUH fratrum ^uanidiun domum PaiMsiis, 107, I!H. - Fm.n-is, H7. - didiiH b'uKstn'KTr.t,, 1U7. Fut-TKli. iitnKihUM' miUnuU I'irarrl HIM i in, 430, 4")ll.

JOHANNES DE NEAPOLI, magister in theologia, Ord. Praed., 55(i,558*.

GA.IKTANIIS, S, Nirolui in Cawro time. rnniiimliii, ttK, .'M,1!*. M7, ittH, in-: OANUAVM, nta^istRr in iIwrutiH, 500, UK GAKI.AMIIA. nintfJHlrr in arli!>*, I'll*, i:*, 1>U*.
- UK ( i K M M T t r i H , TtTIi*.

UK Unriii;t< I M U A , r.-uiouiriiH S, JotiHimiR in Lctitliii, Jfi.V, IMS. UK OrAM>'i(i-:iKt. UontanuH t;t Klorentinuft miH, Jii2, H7U. IlAMiuiN iti: AunvnsviM.A, magister, lU'iwiiiiit AmliiiuiiMi.HiH, uoHlmoduiti archicjiifii'iittUH HiMiintin., dfifjuo t'aril. i>|iiHi'rt}itiM Suliiiic-iiH., 8*1, 81*. UK HKKM-'UUT, diwanuM Atiroliaci', 1(19,
i1, SJ70*.

~ UK llt:v. nia^'iMl dorutii, 450, infl,

nii J f A N I M l N d , S?(17,

dii;UiH UK INSIJ.A, .171, !: KKI.IMS, il itin^wtitr, 41'. i, -k'O. HKS. I,Ai'i>i-i:<, 8, Thoniai* di< t.iipaivi. (ill't.
UK IiKSSIMil'uN, i l r i l J l i l l U H ill! I'l

251', JWJOj iMiiicrdit JUK patrimnlUB tu<li'iitil)iiH On!. <!iht. farihiiH, .'JH. ilicttiit LKMII vt'N, inag-iHU'p, -161. UK I<i>:x<ivttN, utanfifttui', w-JioJariB .S, Thnniao <1 Lujnra, (J().M. - UK LixtAnt, Hiiiijinitr priornluB <1 Cnritiiti', Oluniac. Di'diuiis, lictMitiaiuH,

r;tr},
w. MADNO I'ONTH, ningiwiflr, 000. UM MAUUNKS, jirofMi ratni* fa<,-ulUtis artiuui in nmia, (SDH, <5^*, tiUO; v. I'uu.unn'iM UH TiuiHtAi'i). - i MAKI.A, niaKtsttn- dc naUone ricArdnruni, HSU, - UK S. MAUTINO, 5Uft. UK MONTH MIUAIUM, Ord. PractL, 811. n K MiiniK4tiwH t mites, 48S. - UK NAVAUUA, 102 CAarf. Z/nfw, 1'tirts. I.

sis, magister, essecutor testament! LudoTici IX, 485. NlSVELLON, 603. JOHANNES DE TRIBUS PETRIS, magister, DE NIGELLA, magistcr nationis Pi574. cardoi-uin, rector Universitatis artistaDE TURNO, Ord. Praed., magister ruin, 403; magister in mediciua, in theologia, 557*, 595. 516 *. DE ULLIACO, magister nationis NORMANNUS, magister in medicina, Gallicorum, 449, 450, 451, 456. nie. DE VERCELLIS, magister generalis DM OSQUEVILLA, presbyter, 572. Ord. Praed., 288*, 313*, 314,439, 566, PAOUS (PAGIUS), magister, 145. 581. dictus nis PABISIUS, archidiaconuB ViaoROSi, Orel. Praedicatorum, lecSuessiouensis, canonicua Paris., 503. tor Montispessulani, 566. DE PAUMA, Orel. Min., Parisis legit, DE VIMI, scholaria Parisiensis, 463. 187 *; minister" generalis Ordinis DE WESTUN, Ord. Minorum, 216. Univeraitatcin in fratres offensam JOHANNIS S. Rotundi ecclesia, 80. sedat, 258*. IN VINEIS Suessionensis monastePKCKHAM, Ord. Min., archicpiscopus rium, 111, 112. CautuariouBis, 415*, 420*, 550*, 560*, JOINCINIACO (Peti-us de), v. PETRUS DE G21, (!?<}, 627*, (J3l, 033*. JOINONIACO. PHTUI LEONIS, consul Romano tutu, JORDANUS DE JANO, Ord. Min., 96*. 38. magister generalis Ord. Praed., 101*, 105*, 106, 108, 109*, 112, 131, PnNWKSASiNUM, Orel. Praed., magis132, 153. tfr in thoologia Parisiia, 210, 211 *. magister, canonicus Parisiensis, 155, d ictus UK PUTEO, 574. magister, Petri sigillatoris filius, QuxnouNOiE, 598. 565; de vulueratione obiit, 567. QUUIOHT, Ord. Praed., magister, prcsb. cardinalis, 439. 000*. PETRI LEONIS, consul Romanorum, ROMAN us, magister, 599. Johanncin Felicis JLudovico VII com: DM UOMHTO, magtHbei* in roedicina, mendat, 37. facultatis mcdicinac decani vices guJOSCELINI (Petrus), v. PETRUS JOSCELINI. rons, 50i; decanua, 51(5, 505. UH RUA, oanonicus Ambiancnsis, JUDAEI; litterae Gregorii IX omnibus arehicpiscopis in rcgnis Franciae, niagiHlop, -WO, 401. Angliae, Caslcllne ctLegionum constiDM llui'KijLA, Ord. Min., Parisiis tutis, regibus Portugallioc, Franciae, in tlicolngia autu regims, 135*, 158*, Angliae, Aragonum, CastcMae-Legio187, SIT*; ejuadcm mors, 187*. num et Navarrac, episcopo Parisiensi DK SAINTEVIU.M, procantoc Rotofratribusque Pracdicatoribus et Mirnagcnsis, magistcr, 478. noribus Ptirisicnsibua circa Talmud SAKKSUKIUKNSIS, 10, 20, 21*. 24. aliosque Jibros Judaeorum, 202, 203, SAMBA 13KNUS, SJ38. 204,205; eorum libri eorumque conI.M SAVONKU, 599. demnutio, 173, 174, 209, 210, 211; c. St.ioxus; ejus opus irepl (puueu;, 100. TALMUD. \tK SIKCAVILLA, Anglious, magistcr, rootor Univcrsilatis Parisiensis, Gli, JUDAEUS in pcrsonam fidei cliristianae chirurgice opcrari nequit, 4SS. Oil)*. UK SrvniACO, arcliidiaconus Car- JUDICIUM aquae, 59, 61*, 120. JUHKLLUS, archicpisoopus Remeusis, 188, notcnsis, magister, -109. 193. nn SDI.UIACO, magUtor deoretorum JULIANI PAUPERIS S. congrcgatio faculPai'isiis, 210. tatis artium ibidem, 570; Universi. TKUTONICUS, abbas S. Victoria Patatis, 257, 589, 590, 591; capella b. riHicnsis, 74, 74 *. Mariae seu cancellum apud S. Julia. TKUTONICUS, canonisla ct glossator num, 500; congregatio magistrodccrctorum, 74*. rum decrctorum, ibid, et 542. TEUTONICUS, Ord. Praed., magister DK BKETEVILLE, magister, canoniganoraliB, 1T3, 187*. 190,211. cus Rotoiuagensis, 478. DI9 TOMATO, Ord. Cist., S. LaurenGRESSUS, 62. tii in Lucina presb. cardinalis, 184, 185*, 191*, 102*, 303, 332, 333*, JURAMENTA baccalareorum in artibus, 531; iucipieutium, 586, 587. !W7. civium, magistrorum scholariumque TOTIVILI.A, magister in decreI)B Parisiensium circa pacem urbis, 222, tis, 500. 223, 224. ny TKCIS, arcludiaconus Bajocen88

698
JURAMENTUM oivium Parisicnsium, 426.;
V. BURGKNSES, ClVES.

I N D E X GENEHA.L1S. JURAMENTUM medicorum, 518. theologorum, 478.

JlJSTINIANUS, 131.

libruriorum, 533.

JUVENALIS DE NARNiA, -vicarius Parisiens. generalis Ord. S. August., 637, 637*.

K
KALENDARIXJM Universitatis, 418. KKLINIS (Johannes de), v. JOHANNES DE KELINIS. KILWARDBY (Robertus), v. ROBERTUS
DE KlWARDBY.

L. in-: PIUIMCQO, scholaris Parisicnaie, 565, LAASUM, Parisils, 433. LA 1'oriin DM LAONY, 163; u. LATINJACKNS15S.

LAQO (SUiphanus do), v, STISPIIANUH UK LA.OO. LALOIHU (Rogerus cliutus), v, Roomuis LAI.OIKU., LAMIUI,A (Potrus de), u. PKTUUH UK LAMUAI.A. LAMHKHTUH Aim.s.sronoi*KNSis, Owl. Praed., 270*. decanuB eccksiae Senogiensis, maglater, 449*, - DI-: BAURO, 600. LANimua (Vicus S.), 109. LANS (Simon de), v. SIMON DE LANS. JLASACH (RadulphuB), v. RADUI.PHUS LASACH. LATHOMOHUM -vicus, 4rii, 57-1, 57rJ. LATINIA<:ENSES nimdinae, 162. LATOMI (Ai-uulphus), u. AKNULPIIUS LATOMI. (GtiuEridus), u. GATIFIIIMIS LATOMI, (Noollus), TJ. NoEi-urs LA-IOMI. LAUIHINKNSIS npchidiacoiuiB, u. ADAM. LAUDIJNO iLucas dc), v. LUKA.S DE LAUUUNO. (Nico)aus do), T>. NIUOJ.AIJS UB LAUDUNO.

legcro non permiUitui- regularibus, 3, 91, 478. - saeculares ne legantur in Francia, Anglia-, Scotia, Wallia, Hispania, Hungaria, 201. LEGUM libi-i, 33. LEMA^ON (Ai-noldus), i\ AKNOLDUS LELKMOVKIBNSIS (Petrus), v. PETRUS LEMOV1CBNS1H.

LENCHIMS (Petrus de), v. PETRUS DE LBNUUES. LEODIENSIS episcopus, u. ALEXANDER; canonicus, v. ARDENGUS LEOUIENSIS. LCSSINQTON (Johannes de), t>. JOHANNES DE LBSSINQTON. LESSINIA (Acgidiua de), v. AEGIDIUS DE LKFJSINIA. LETMAUS (Joliannea diet us), v. JOHANNES (1. LETHIAUS. LEXINUTON, -a. LESJSINGTON. LEXOVIENSIS episcopus, v. AUNUI.PUS,
QuiI,t.El,MUS DE PONTE AllCIlE.

166 et passim; in medicina et physica, 75, 76, 517; v. CANCELLARIUS PAUISIENSIS; praedicandi et confessioDeB audiendi, 339; studendi aut pcregriuaudi (manendi in scholia), 63, 64. LIGEIHI (Petrus), u. PETRUS LIGERII. LIMOGES (Stephanus de), v. STEPHANUS DE LIMOGES. LINCOLNIENSIS dioecesis, 626; episcopus, v. ROBERTUS GROSSETESTE. LINGONENSIS episcopus, 597; v. HUGO. LINGUAE orientales in Ordine Praed., 317. LITTERA (Bernardus de), o. BERNARD us
DE LlTTERA.

LIXIACO (Johannes de), v. JOHANNES DE LIXIACO. LOANCIUM (LOENCIUM), 374. LoMiiARuus (Biche), u. BICHE LOMBARDUS.

quidam baccalarius Ord. Praed., 132.

- (Nicolaus), D. NICOLAUS LEXOVIKNSIS.

LAUUTJLIO (John-nnes de 8.), u. JOHANNKS DE S. LAUUIJHO. LAUHBNTIO (Grcgorius do S,), w. OKEOORIUS j)E S. LAURENXIO. LAUHENTHIS ANULICUS, magister in facilitate* theologies, Parisiis regena, 330, 330*, 350*. -r magiBter, 425*, 428*, 427*, 429*. DB BUISSI, canonicus Aurelianonsis, mogistei', 165, 165*. , DE POTETAHIA, magister in decra* tU, 500, LAZART S. Parisiene. capitulum, 108. Lic0ES leguntur ParisUs, 56,68*, 76; non legantur Pariaiis et in locis -vicinis,, 92 5 baecalavci leges logentes, 223. 88.

LEXOVUS (Johannes de), u. JOHANNES DE LEXOVIIB. LiuuAiui SCLX stationarii, u. STATIONARU. Liiuu Naturaliuui, w. ARISTOTELES. - tbeologiae a magistro Stephano archidjacono Cantuariensi legati pauperilms scholaribua, 493. - theologiae, philosophiae et juris, eorumquc pretium ab Universitate Purisieusi taiatum, G-i, *>, 6d6, etc. LlCEN'iiA docendijS; liee. -lamdocendi qui rcnclidci'it, beneflcio privctui1, 10; legend! in aliqua facultaLe, 87, 103, 137, 302, 327, 412, 438 et passim ; in artiuin facultate, 7(5, 79, 137, 397; determinaudl in artium facultate, 009-612, G16, 619, 622; u. UNIVERSITAS; legend! in theologia, 75, 79, 85, 99, 137, 307, 385; licentiam legend! in theologia Parisiis dat Alexander IY Guidon! abbati de Elemoaina a duobua cardinalibus czaminato, 302; in decretia, 76, 137, 161,

(Fraucus), u. FRANCUS LOMBARDUS. (Ileuricus), v. HENRICUS LOMBARDUS. (Nicolaus), o. NICOLA us. LOMBARDUS. (Odo), . ODO LOMBARDUS. (Petrus), v. PETRUS LOMBARDUS.
LONDONHS (JOC1US de), U. JOCIUS DE LONDONIIS.

LOSGUMEI.LO (Ecclesia de), 374. LORRIZ (Stephanus), v. STEPHANUS DE LORRIZ. LUCAS DE LAUDUNO, decanus Parisiensis, 154, 156*, 210. LUDOVICUS, apothecarius Parisiensis, 272. CHANCION, 597. VII, Francorum rex, 37, 38, 39, 61*, 122. VIII, Francorum rex, 484*. - IX, Francorum rex, 120, 123*, 126, 127, 128,132,140*, 145,148,173,174*, 179, 180*, 201, 224*, 232, 233*, 294. 314, 322, 324, 335, 338, 340, 352, 358, 360, 361, 363, 377, 384, 387, 396, 397,

'INDEX

GENERALIS.

699
LUDOVICUS II, lantgravius (Hassiae), 39*. LUGDUNENSIS archiepiscopus, v. AYMARUS, PHILIPPUS DE SABAUDIA. proTinciae clericis in scholia fratrum Praedicatorum et Minorum Divionens. studentibus proventus beneficiorum suorum pcrcipere conceditur, 176,191; v. CONCILIUM. LULLUS (Raimundus), v. RAIMUNDUS LULLUS. LUNDENSIS archiepiscopus, v. ABSALON, ERLANDUS. LUVEYN (Francus de), u. FRANOUS DE LUVEYN. LUYL (Stephanus de), v. STEPHANUS DE
LUYL.

398, 403, 404, 405, 410, 425, 428, 434, 450, 482, 483, 484, 538; renovat privilegiuin regale in favorem. scholarium, 120; conccdit Roberto de Sorbona ad opus scholarium domuui Parisiis, 349; alias domos, 377, 434; laudatur ob hoc ab Alexandra IV, 397; conflrmat emptionera bonorum a Guillelmo de Saana factam, 482; domum de Yalle Viridi fratribus Cartusienaibus concedifc, 383; do nalio fratribus S. Mathurini facta, 396; admonetur ab Innocentio IV jropter Talmud, 173, 201, 203; de taxation e hospitiorum scholarlum, 483; circa scholares qui mcrcedes hospitiorum non persolvunt, 484; contra

turbatores pacis in Universitate Paris., 387; ejus responsio ad magistros et scholares Parisienses de revocatione Guillelmi de S. Amore, 404; epistola ad papam, 405; expellere debet de regno Franciae Guillelmum de S. Amore, Odonem de Duaco, Nicolaum de Barro et Christianum, 324; interdicit regno suo Guillelmo de S. Amore, 363; rogatur a papa, ut episcopis Parisiensi, Turonensi et Kotomagensi auxiliuin praebeat in gratiam fratrum Praedicatorum et Miuorura, 314, 335, 336; testamentum ejus, in quo quibusdam monasteriis et scholaribus providet, 481.

M
M. DE SAKCTO DIONYSIO, magister regens in decrctis, 164. MACERIARUM abbas, 165. MADDELE ("W. de), u. "W. DE MADDELE. MADELBERTIS (Angelerius de), v. ANGELERIUS DE MADELBERTIS. MAFLIX (Balduinus de), r. BALDUINUS DE TORNACO. MAGISTER primus actu regens Parisiis Ord. S. Aug. Eremit., v. AEGIDIUS ROMANUS. < primus actu regens Parisiis ex Ord. Carmelitarum, v. GERARDUS BoNONIENSIS.

primus actu regens ex Ordine Cisterc., v. GUIDO, abbas de Elemosina. primus actu regens ex Ordiae Cluniaci, v. GALDERICUS. . primus actu regens ex Ordine Min., v. JOHANNES DE RUPELLA. primus ex Ordine Praed., v. RoLANDUS. Vallis Scholarium, v. EYRARDUS. scholarium Andegavensium, 210. in qualibet catliedrali, 10; theologus in qualibet metropoli, 82, 91; . inetituitur in monasterio S. Victoria Parisiensis, 159. studentium in Ord. Praed., 113, 376. 1 MAGISTBI Parisienses (et scholarea), 59, 62, 66, 72, 74,75, 76,77, 78,79, 80,83, 85, 86, 95, 102, 113, 119, 133,134,136, , 137, 138, 139, 142, 143, 144, 145, 147, ; 160, 161, 177, 178, 181, 219, 220, 231, ,. 235,279-285,292/296,298-299, 301,303, 1 r 304, 305, 307, 315, 316, 320, 321, 323, /.'; 324, 327, 335, 338, 339, 341, 342, 347, ; .'354, 359, 364, 368, 378, 381, 388", 390, ' , 392, 397, 399, 400, 401, 402, 403, 404, ' 405, 422, 424, 427, 428, 432, 501, 514,

538, 564, 574, 577, 593, 600-602, 628versitate factis pecuniam conferunt, 630, 637; magister forum sui scho400; recipere debent in consortium laris habeat, 79, 622; v. REMIS, REfratres Praedicatores, 390; reconPETERE ; absolutio magistrorum ciliari debent cum fratribus Praedicaproptcr manuurn injectionem ; v. UNItoribus et Minoribus, 392; suppliVERS.ITAS; a quibus retineudae sint cant ut Guillclmus de S. Amore revoscholae et qualiter, 177, 178; macetur de exsilio, 403, 405; quaestio gistri actu regenlcs ad congregationes inter eos Dulciumque et Notium meraccedere tenentur, 182, 39'J; concatores Florentines, 378; v. ARTISTAE, cordia corum cum cancellario, 74 sq.; FACULTAS , MINORES , PRAEDICATO de compositione cum eodem facta, RES, SIGILLUM, UNIVERSITAS. 104*, 113; invitantur ab Innocentio MAQISTRI scholarum, 5; magistri III, ut Constantinopolim migreut ad scholares in theologia Parisiis stureforniandum litterarum studium; dentes, 4. Honorius III hortatur eos ut ad Tolo- MAQLORII S. conventus Parisiensis, 98*. sanas partes accedant, 83; invitan- MAGNO PONTE (Johannes de), v. JOHANtur ab Heurico, rege Anglorum, ut in ' NES DE MAGNO PONTE. Angliam, 119; aManfrcdo, ut Nea- MAGNUS Vicus Parisiia, 598-600. polim veniaut, 501; pro reforma- MAGUNTINUS archiepiscopus, v. CHRIStione studii legationem ad papam mitTIANUS DE BUCK. tere debent, 133; non possunt MAIDENSTON (Radulphus de), u. RADULexcommunicari; v. UNIVERSITAS; PHUS DE MAIDENSTON. Praedicatores in consortium recipere MAINERIUS, magister, 6, 7. nolunt, 292-296; Praedicatoribus et MAINFREDI (Wido), u. WIDO MAINFREMinoribus in scholis detrahunt, 338, DI. 339; rebellionis poena puniuntur si MALBERTI platea Parisiens., v. MAUpapae mandatis non obediunt, 347; BERTI. circa relaxationem poeuae eis a papa MALET (GuilleJmus), v. GUILLELMUS inflictae, 341; commercium cum MALET. Guillelmo de S. Amore habere ne- MALI VICINI clausum, 61, 62*. queunt, 388; corum petitio circa MALIGNES (Johannes de), v. JOHANNES. Guillelmum de S. Amore, 401; ex- MALLIACO (Guillelmus de), v. GUILLELcessus contra eos, 564; laudantur a MUS DE MALLIACO. papaj 312, 364; mandatis apostolicis MALOPORAMINE (Petrus de), v. PETRUSobedientes ab episcopo Parisiensi absol~ DE MALOFORAMINE. Tantur, 363; monentnr ut litteras MAMERTINUS archiepiscopus, suffragaapostolicas reverenter obserrent, 307; neus Antiocheni patriarchae, 42. non fiossunt extra Parisios per MANDUCATOR (Petrus), v. PETRUS Cosenlentiam trahi, 400; pr;vilegiis a MESTOR. sede apostolica conccssia perverse abu- MANFREDUS PIZI, 38. tuntur, 446; pro expensis ab Uni- ' rex Siciliae, quosdam codices docto-

700
rlbusin philosoplria Parisiis studentibus dono transmittiti, 435. MANTA (Mantes), ISO, 187*. MANTEI, (Guilleluius), v. GUILLELMUS MANTEL. MAUC D'ARGENT molendimun, 483. MAUCKLLI S. canonic! e1> uapitulum, 63, G4, 140; dccanus et capital nm circa prlvilegiutu regale, 14U; cccleeia, 63, 197; vicus, 117*; villa, dccanus et rjviklam alii circa occiaionem scholai'ium, 142. MAncnG-PATAF (Quadrivlum do), Pariaiis, 239; \icus, 490. MAttCiiiAE comitis ftllus, 133. MAIWUS TuiAius, 28. MARE (G. do la), e. Q. BE LA MARE. MA RE stm AI, (Gulllelmus lu), o. GUILIJGL-

INDEX

GENERA.LIS.

MELDENSIS episcopus, 161, 595*; u. ALERMUS, PETRUS. R., magister, v. R. MELDENSIS. MELEDUNENSIS (Melodunensis) archidiaconus, 570*, 594; canonicus, v. GUILLELMUS DE MEMONTE. MELEDUNUM, 384. MELITONA (Guillelinus de), v. GUILLELMUS DE MELITONA. MEMONTE (G-uillelnms de), u. GUILLELMUS DE MEMONTE. V. S. TlUNITA'WS FRATHES. MEKANDUS, v. MENENDDS. MATISCONENSIS comes, 599. MENENDUS, frater S. Victoris, 85. MATTHAEUS, abbas S. Dionysu Paris., MENTENAY (Aegidius de). v. AEQIDIUS 433, 035, 630. DE MENTENAY, - camerarius Plvilippi Aug. rcgis, 61. MERCURIALES, i, e. professores bonarum - cona-tabulariuS) 122. litterarura, 21*. -- diaconus card. S. M. in Porticu, METENSE capitulum, 217*. MUS Ml MAUESCHAL. 027*. MEUDUNO (Almaurus de), 222. MARGARITA, eaniiWflaa Plandrinc, 222. - epiacopua Carnotcnsis, 329, 330*. MICHAEL DB S. DIONYSIO, magister Pa- dintu Dou OEMKU, 200, 201. - prior Praod. S. Jacobi Paris., 99. risiis in decretis regens, 164. Francorum rugiua, 374, 375, 481. - JJE AROINJS, procurator nationis frater Ord. S. Trinitatis, 118*, 119*. MARIA HE CAUDA, 374. Picardomm, 408. FLEMENGUS, 600. tE S. PATULO, 580. - DE CCARIACO, magistor, 5S4. FRESNBL, 598. MAEIAE S. cccJesia et monasterium in - DINPEU, 580. BE FURCO QUEMINI, magister de iueula Treconsl Vallis Scholariuin, 110, - GutnoNia DE ATBEBATO, magister natione Nonnunnorum, 589. 120*, SCOTTUS,magister,translator libroin decL'ctiB Parisiis, 210. eccleaia Pariaicnsis, p. PAUISIENS. LOMBAKDUS ( 599. rum Aristotelis, 105, 110, 144*. ECCU3SIA. DE VILLANOYA, armiger, 198. - DE MONTE MIR ABILI, 373. DE WARENGHIEN, episcopus Torna BE CAM PIS, ecelosiaPariaiensis, 108, - HE MONTEMORENCIACO, dominus hoapUalo Parisiensis, v. HOSPITALS Marliad, 01. censia, 460*. MICHAELIS (Pons S.) Parisiis, 135*. S. MAUIAB PARISIENSIB, DOMUS DEI. - RUKUS, 599. MIETTE (Aegidius), v, AEGIDIUS MIETTE. HE PAPELART xnoniales, S,, 373. - DE SCOTIA, magister, So. HE POUTIUNCULA ecclefiia, et capiMILO BKVANZ, miles, 16. MAUDEUTI platea, 62 *, 597. DE VICINIS, 62. tulum fi-atrum Min. apucl ea,mdem,06*. MAUUINUS, archiepiacopus Narbonensis ; . DE PKATO Eotoma^enBis eccbaia, et objurgtitio ci a papa facta, 470 ; ejus MINORES FEATRES, 95, 96*, 134, 135, 158*, 168,169, 176,186, 187*, 191, 202,ejua prior, 213. rcsponsio, 470. 203, 204, 205, 210, 211, 214, 247, 248, DB VINBIS, ecclosia I'arisils, ct ejus MAUIUTIUS, apothecariiia, aerviens in fa298, 323*, 325, 326*, 329*, 332, 333cultate incdicoruin, 62S. prior, 95*. 335*, 338, 339, 342, 344, 346*, 347, MAHJSCO (Adam de), u. ADAM HE MA- - Ccuomancnais cpiscopus, 126, 127, 351, 352,361, 362*, 363,366, 367, 370*, 120. 374, 389, 392, 393, 413, 469, 474, 478, MAIW.A (JohanncB do), o. JOIIAKNES DE ~ Ordinis Praedicatorum, 648. 4S4, 567*, 5S2, 583, 592, 593*, 625; MAKLA. - DE HIHEHNIA, magister, procurator adventus eorum in Francia, 95, 9(3*; MAUMAHI donuims, w. MATTUAEUS DE iiatiouis AngJicorum, 530. primo apud S. Dionysiuai (ibid.), MONTEMOUKNCIACO. HISPANUS, liaereticus, 79, 80*. deinde in loco Yallis "Viridis, demum MARLIACO (S, Mariae de) presbyter, v. - DE SULLY Parisiensia epiacopua, in territorio S. Germani de Praiis 35; ejus sttvtutum dc domibus claueQILBKBTUS. pedem fixerunt, 135*, 168; eorum tralibua scholaribus non conducendis, MAKMOUSETOS (Muvmoae[to]B) (Locus cathedra in Universitate Parisiensi, 56. Tel vicus Paris Lens, ad), 507, 600. ibid, j ratio studiorum, 413; conMEAUX (Alermufl de), v. ALEB.MUS DE MARONITAE populi, 318. Tentus debitis oneratus, 582; circa MEAUX. MARSIUUS, monachus, 17. abolitionein Inlroductorii in EvangeMEDEUICI S. ecclesia Parisiis, 80, 534:. MABTEfc (Alanus), v. ALANUS MAKTEL. lium acternum ne ex hoc ullum opproMEDEEIOO (Odode S.), v. ODO DE SANCTO (Henricus), v. HENIUGUS MAUTEL. brium incur rant, 298; commendanMEDEHIOO. MAUTINO (Johannes, Simon de S.), u. JOtur ab Alexandro IV Ludovico regi MEDICINA legitur Parisiiti, 56*; c. FAHANNES, SIMON E S. MARMNO. Franciae, 333, 334; defeiiduntur ab OTWAS. MARTiMuapapa IV (priua Shnoo, Icgatus Alexandro IV, 342; discrimen inter apost. sedis), 570*, 600; ~ pro ca- MEDIOLANENSIS cancellarius, 94. eorumdem et Praedicatorum fratrum ccllario Parisiensi, 623. V. JOHAN- MEDIOLANO (Petrus de), c. PETRUS DE scholas, 634, 635*; doctrinam ThoHBS SB MAUQNEB, PHILIPPUS HE mae oppugnant, 567*; eorum schoMELANO (Magister W. de S.), v. W. DE THOBIACO. lae Bononienseu et Divionenses, 214, - Bcbolaris, nepos Hugouis do S, S. MELANO. 291; in societatem scholasticam MELDENSIS wcMdiaconus, 181 ; super Charo -tit. S. Sabinao preeb. card. Parisiis recipiuntur, 339; privilegia tazatioae hospitiorum, 425. 190*.

MARTINUS tegularius, 603, MATHILDIS, abbatisea S. Mariae Sueasionenais, 41, 42*. - uxor Mattliaei de Montemorenciaco, 01. - DE GAK.LANDA, ]09. MATIUJIUNE S. hospitale ; traditur fratrilius S. Trimtatis, 118, liy*; domus et ccclesia, 267, 373, 396, 429, 445, 4:85, 493*, 597; congregatio magistrorum UnivcrsitatiB ibidem facta, 177.

INDEX

GENERALIS.

701

eis conceduntur, 592. V. ADAM DE MARISCO, AGNELLUS, ALEXANDER DE HALES, ALLOTUS, BARTHOLOMAEUS ANGLJCUS, BERNARDUS DE BESSA, BERTK.JLNDUS DE BAIONA, BONAGRATIA, BONAVENTURA, DROCO, FRANCISGCJS DE PLACENTIA, GERARDUS DE BURCSO S. DONNINI, GREGORIUS DB NEAP o r,i7 GUALTEUUS (ep. Pictaveus.),
GUILLELMUS NOTTINGHAM, DE BARLO, HAYMO DE GUILLELFAVERS-

MUS r>E MEHTONA, GUILLELMUS DB HAM, JOHANNES (in Anglia), JOHANNES (gardianus Parisians.), JOHANNES i>is PARMA, JOHANNES PECKHAM, JOHANNES DE RUPELLA, JOUDANUS DB JA.NO, ODO RICULDI, PETRUS JoHANNIS OLIVI, PETRUS DE TEWKSBURXA., R. DE FALLE, RADULPHUS DE ROSA, RAIMUNDUS LULLUS, RICIIARDUS GORNUBIKNSIS, RoBERTUS, RoGERUS BACO, RUFINUS, SlMON 1)E

LANS, THOMAS DE EBORACO, "W. DE MADDELE. MINUTI, 485, 506. MITRA baccalareorum, 228, 230, 586. MOERBEKA (Guillelmus de), o. GUILLELMUS DE MOERBEKA. MONS S. GENOVEFAE Parisiensis, v. S. GENOYEFA. MARTYRUM Parisiis, 23, 405, 407; mouialea ibid., 239. MONSPESSULANUS, 132 ; studium generale ibid. Ord. Praedicatorum, 211. MONTE .(Ecclesia de) S. Martini, Caineracensis dioecesis, 373. MONTE DESIDERII (Albertua, prior de), v. ALBERTUS ORD. CLUNIAC. (Radulphus de), u. RADULPHUS DE MONTE DESIDERII.
MONTEFORA (Guido), V. GuiDO MONTEFORA.

MONTEMIRABILI (Johannes de), v. JOHANNES DE MONTEMIRABILI. MONTEMORENCIACO (DE), V. GUILLELMUS, MATTHAEUS. MONTENAY, V. INGERANDUS. MONTIS REGALIS abbas, 485; abbatia, 484. MORELLI (Petrus), u. PETRUS MORELLI. MORET (Stephanas de), u. STEPHANUS DE
MORET.

MONTEFONTAINE (Villici de) vulnerant scholares Parisiens., 561, 562.

MORETO (Gerardus dc), v. GEBARDUS DE MORETO. MORIMUNDO (Abbas de), 183. MORINENSIS archidiaconus, 13. JACOBUS DE DINANT; episcopus, 264*; v. RADULPHUS. MOYSE, rabbi, 80*, 556. MUCHEGROS {Johannes de), u. JOHANNES DE MUCHEGROS. Musi (Raeriua de), v. RAERIUS DE. Musi.

N
N., decaiius Trecensis, 77. NANNETENSIS archidiaconus, v. R. NARBON ENSIS archiepiscopus, 152 *, 264* ; 75. MA.XJRINUS. :. prior S. Mai-iae de Burgo Ord. S. Benedict:, 264*. - prcmncia, 338. NARNIA. (Juvenalls de), is. JUVENALIS DE NATIOISTES Univorsitatis ; scholares neminem sibi eccundum natioucs suas praeficiant, 103 ; 181, 215, 216, 227, 228, 5i29, 230, 231, 232, 4T2, 446, 449, 450, 4-51, 452, 469, 475, 521, 522, 523530, 589; ab antique distinctae, 296; discordia inter Gallicos et alias tres natioxies circa modum rectorem eligencli, 215, 216; discordiae variae inter eas,446,449, 521, 565 ; servientes, 12. BKDELLUS, SERVIENTES. V. ANGLICORUM, GALLICOUUM, NORMANNORUM, PlCARDORUM NATIONES, RECTOR., SIGILLUM. V. Introductionem. (Riccardus de), u. RICHARDUS NEALFA. (Gregorius de), u. GREGORIUS DE NEAPOLI. (Johannes de), u. JOHANNES DE NEA_T?>OLI. NEAPOLITANUM studium, 501. NECKJ^M (Alexander), v. ALEXANDER KECK.AM. NEMOSIO (Aubertus de), u. AUBERTUS DE NEMOSIO. NEVELX.ON (Johannes de), v. JOHANNES DE NEVELLON. NICOLAI IB CARDINETO (Ecclesiade), 371. BE LUPARA (Scholares S.), 198, 375*. pons S., 198. NICOLAUS ME ALTISSIODORO, 598. archidiaconus Rotomageusis, 210. NICOLAUS archidiaconus Tornacensis, quingeuLaa libras Roberto de Sor"bona contulit, 460. cancellarius, postea archidiaconus Parisieusis, 476*, 494*. clericus Hugonis de Brueroliis, 108. Imagerius, 598. Lcxoviensis thosaurarius, magister, 403 *, ^195, 497*, 560* ; - scribit Guillelmo de S. Amore, ipsique suum tractatum transmittit, 495. Noyiomensis episcopus, 149, 150 *, 151. papa III, 570, 626 * ; constitutioncs suas Uuiversitati Parisiensi transmittit, 586. papa IV, 314*. pergamenarius, 267. Trecensis episcopus, 329, 330 *. DB BARRO SUPER ALBAM, 319, 320, 321, 32i, 323, 3-11, 342; beneficiis ecclesiasticis privatur, 319-321; nisi paruerit papae mandatis exsilii poena mulctetur, 324, 325. BIARD, Ord. Praed., 648, 650*. DE BREAU, 574. LE CHISTOLEUR, 574. DONIN de la Rochelle conversus ex judaismo, 202, 205 *. DE ESSONE, magister, 589. NICOLAUS DE FARNHAM, Anglicus, magister, 118*. GinoiN, 136. JUVENIS, 599. NICOLAUS DE LAUDUNO, clericus, 380. LOMHARDUS de Yico Novo, 267. dictus LE MASCON, 598. DE NONANOURIA, cancellarius Parisiensis, 6M*, 633, 638, 641. DE PONDEARCHE (Ponte Arche), magister clecretorum Parisiis, 210. DE PARISIUS, magister ejusdem scholae, 267, 429. POSTEIJ, rector ecoleslae de Bouquelont, magister, 574. DE PRESSOKIO, archidiaconus in ecclcsia Boiocens. in theol. mag., 56o, 595. dictua REINGOT,. magister in theologica facilitate studens, 574. SALERNITANUS, 517. DE TORCULARI, V, NlCOLAUS DE PRESSOUIO. WRIGNI, 375. NICOSIENSIS episcopus, v. AF.QIDIUS. NIFFUS (Gervasius), u. GERVASIUS NIFFUS. NIGELLA (Johannes de), u. JOHANNES DE NIGELLA. (Simon de), u. SIMON DE NIGELLA. NIVELLA (Bernerua de), u. BEUHEEUS DE NIVELLA. NIVELON, episcopus Sucsaioneusis, 329, 330 *. NIVERNENSIS comes, 165 ; episcopus, v. GUILLELMUS ELECTUS NIVERNENSIS.

702
NOELLUS LATOMI, 599. NOGENT, 186. NONANCURIA (Nicolaus de), v. NICOLAUS DE NONANCURIA. NOKMANNIA, 338. NORMANNUS (Johanucs), v. JOHANNES
NORMANNUS.

INDEX

GENERALIS.

Parisiensi, 416, 449, 450, 451, 452, 521, 523, 527, 530, 589; t>. NATIONES.

NOTARII (Berengariua), w. BEBENGARIUS NOTAIUI. NOTTINGHAM (Wilheliuus de), u. GUILLELMUS DE NOTTINGHAM.

(Riccardus), . RICHAEDUS NORMANNUS. NORMANNORUM natio in Universitate

NOVAVILLA (Robertus de), v. ROBERTUS

DE NOVA VILLA.

NOVIOMENSIS archidiaconus. v. PHILIP-

PUS ; decanus, 17; et capituhim, 172; episcopus, v. NIOOLAUS ; scholaslicus proviclcra debet singulis annis scholis Noviomens. de reclore, 370 ; thesaurarius, 155. Novo CASTELLO (P. de), u. P. DE Novo CASTELLO. NOYON (Guillelraus de), v. GUILLELMUS DE NOYON. NUCUM vicus Parisiis, 598.

o
OCTAVIANUS, episcopus Ostienais, apostolicae sedis legatus, 47, 87, 88, 89. S. Mariae in Via Lata diac. cardinalis, 378,379. ODELINA, lilia Richard! Normanni talliatoris, 266, 267, 429. ODD, abbasS. German! de Pratis Parisiensis, 109,134, 135, 139, 144*, 147,153. caucellariua S. Genovefae, ecclesiam de Doiino Medardo in Pontivo magistro Evrardo coufert, 444. cancellarius Parisiensis, 8 *. diaconua, 50. DE BELLEVAL, mngister, libellum cliffamatorium publicat contra inagistrum Guillelinum dictum Rigaut, 461. 463; procurator constituitur ad prosequcndam. appellationem sententiae a Simone eardinale latae, 4G7, 4(38. V. GUILLOTUS., bedellus. DE BLES, loguin doctor, 502 *. DE CAENOTO, decanus magistrorum Parisiensium in dccrelis, 468. DE CASTRO RADULPHI, cancellarius Parisiensis, postea episcopus Tusculauus, apost. sedis legatus, 69*, 107*, 162*. 167, 170, 171, 172*, 174, 179*, 201, 202, 203, 201, 205, 206, 208 *, 209, 210, 211, 218. DE S. CLODOALDO, 70. DE S. DIONYSIO, canonicus Parisiensis, 437; electus Parisiensis, 589 * ; decanus theol. facult., rnagister, 595, 638. DE DUACO, doctor in theologia, 319, 321, 324, 325, 338, 339, 341, 342, 350*, 368, 369; beneficiis privatur, 319, 321; certa capita servaz'e jurat, 338, 339; reguo Franciae expellitur, 321, 325; jurat apostolicis se staturum mandatis, 368, 369. V. CIIRISTIANUS.

ODO EGLINS, miles, 16. LOMBAHDUS, S. R. E. diac. cardinalis, abbatissae S. Mariae Suessioncns. nepotem Anastasii papae IV Parisiis atuclentem commendat, 41. DE S. MEDERICO, 62. DE POLENGEIO, procurator nationis Gallicorum, 468. RIGALDI, Orel. Min. cathe-rlraticus, postea archiepiscopus Roloinagensis, 211 *, 305 *, 340, 341 *, 346, 351. DE ROMACO, frater, 211. DE SULLY, cantor Bituricensis, 35, 37*; postea episcopus Parisiensis, ibid, et 12, 63, 65, 82, 87, 88. VICECOMES, papae capellanus, 3SO. OFI'ICIALIS curiae Parisiensis, 69 *, 75, 233, 405, 429, 416, 461, 463, 481, 4S5, 400, 534, 542, 602 ; promulgat sententiara contra clcricos et scholares qui flagitia committunt, 481. OISSELLO (S. Martini ecclesia de), 483. Onvi (Petrus Johannis), v. PETIIUS Jo. I-IANNIS OLIVI. OPINIONES clecem Parisiis anno 1241 proscriptae, 170, 171, 172 *, 173, 316, 328; v. STEPHANUS DE VARNESIA. tredecim a Btephano episcopo Parisiensi anno 1270 condemuatae, 486. ducentae undeviginti Sigeri de Brabantia, Boetii de Oacia et aliorum ab

eodem anno 1277 condomnatae, 543, 556*. OPINIONES Johannis do Bi-escain clerici, 206, 207. Oxoiiiae condemnatae anno 1277, 558; v. ROBERTUS KIIAVAHDHY. Pctri Lombardi, v. PETIIUS LOMUARDUS. quae in Talmud aliisque Judaeorum libria continentur, 205 *; v. TALMUD. triginta et una ex Introductorio cL Evangelic aeterno cxcerptae, 272-276. OIIDONIUS, episcopus TuRc.uIn.nu8, 627*. OSONVILLA (Guillolmus cla), u. GUILMILMUS DE OSONVILLA. (Reginaldus de), u. RBGINALDUS DE OSONVILLA. OSQUEVILLA (Johannes dej, v. JOHANNKS DE OSQUEVILLA. (Petrus de), v. PJETRUS DE ON<JUKVILLA. OSTIENSIS cardinalis, 22*; u. HBNMOUS, OCTAVIANUS. OSTREVANT (Archidiaconus dc), 84. OXONIA, 216. OXONIAE inagistri in theologioa facultate regontes monentur ut Parisicnsibus se couforment, 169, 170; imllus ibi doccat, misi qui sccuiiilum morem Parisienscmfueritapprobatus, 1S9 ; errores dc eorum consensu condomnati, 553; de Oxoniensibus venicntibus Parisios, 612; v. CANCKIII.Aui.us, JOHANNES PBCKHAM, ROBEUTUS GUOSSETESTK, ROBEBTUS KlLWAIMlHY;

Oxonienses fratres Ord. Minorum, 224, 225.

P. DE Novo CASTELLO, magister, 516. P., natus Sixti civis Roman!, 153. P., scholaris Parisiensis, 642. P., Buccentor, canonicus Parisiensis, 75. P. DE VALENTIA, Ord. Praed., 288*. PAGANELLI (Bernardinus), v- BERNARDINUS PAGANELLI.

PAGUS, magister, commentator sententiarum, v. JOHANNES. PALLIUM, 586. PANORMITANUS archiepiscopus v. GUALTEBUS. PAPA (Petrus de), . PETRUS DE PAPA.

PARETI villa prope Parisios, 509, 594. PARISIENSIS Biblia, 316*, 317*. ecclesia B. Mariae vel Nostrae Dominae, passim; in generalis ecclesiae ilrmamento tanquam aid us praelucet irradians, 449; archidiaconus, v.

INDEX GENERALIS. ANCHERIUS, GAUFRIDUS, GERARDUS, GUILLELMUS , JOHANNES, NICOLAUS, PIIILIPPUS; cancellarius, w. CANCEL LARIUS, CANCELLARIA; canonici, 50; canoaicorura cathedrae in UniversitateParisiensi, 254; cantor, u. PE, THUS; capicerius, 80; u. ALEBRANDINUS, ANSELLUS, BERTAUDUS, CLEMENS DE S. GERMANO, GUILLELMUS DE MONCIACO, GUILLELMUS DE MONTEPAUISIORUM burgi, S. Genovefac, S. Germnni cle Pratis, S. Marcelli. - clausum, C.BRUNKLLI, MALI VJCINI. - collegia, v. COLLEGIUM. - ecclesiae, mouasteria, v. S. ANTONH, S, BENEDICTI, S. BERNAUDI, S. CATHAUINAE, S. CHRISTOPUORI, SS. COSMAE ET DAMIANI, S. DIONYSII, S. DIONYSII DE PASSU, S. ELIGII, S. GENOVEFAE, S. GENOVEKAK PAUVAE, S. GERMANI Au-

703

SITUS, TEMPLARIORUM DOMUS, TERMAKUM I'ALATIUM, TlJJtRITA DOMUS, VlGILES, VOLTA S. QUINTINI. PARISIUS, v. JOHANNES, NICOLAUS DE PARISIUS. PAKLAMENTA, 369. PARMA (Johannes de), v. JOHANNES DE PARMA. (Hugo de), u. HUGO DE PARMA. PARMENSIS (Bernardus), v. BERNAUDUS. TISS10DORENSIS, S. GEUMAN1 DE PllAMOHENCIACO, HUGO DE BlltJEROLfIS, PAUVISIUM (PAUAVISUM), Parisiis, 463. JOHANNES DE PAHISIUS, JORDANUS, TIS, S. HONORATI, S. JACOBI, S. JULIANI PAR.YUS J., v. J. PARYUS. PASTORES in Francia, 224. ODO DE S. DIONYSIO, PETRUS DE COEPAUPERIS, S. MAGLORII, IS. MARCEL*,!* B. MAKIAB (v. PARISIEXSIS ECCLESIA), BOLIO, PETHUS DE JOIGNIACO, PETRUS PATEUI.NI in Lombardia, 207*. S. MARIAE DE YINEIS, 3. MATHURINI, RUFUS, PBIUPPUS FORTIS BRACHII, PATRIARCIIAE, nrchiepiscopi et episcopi S. MEDEUICI, S. NICOLAI IN CARDIR. CAPELLANUS, R. DE REMIS, Rohortantur in favorem fratrum PraediNETO, S. NICOLAI DE LUPARA, S. catoruin, 356. BERTUS DE SORBONA; clerici, 600; PAULI, S. SEVERINI, S. STEPHANI, PATRITIUS DE HIBERNIA, magister de jura, 123,124; Hbertates et conS. THOMAE DE LUPARA, S. VICTORIS ; uatione Anglicorurn, 589. Buetudiues confirmaiitur, 7, 60, 65, S. AUGUSTINI EREMITAE, CARME- PATULO (Maria cle S.), v. MARIA DE S. 66*, 76, 80, 121, 137; libri eorumLITAE, CARTUSIENSES, CISTERCIENSES, PATULO. que conservalio, 81, 296. V. CATUCLUNIA CENSES, DBS. CRUCE FRATRES, PAULI S. Parisiens. ecclesia, 409. TULUM, DlSCANUS PARISII3NS1S, OFFI. S. LAZAHI, SCORES, POENITENTIAE PAVATUS vicus, 597. CIALIS, PARYISIUM. JESU CHRIST: KRATRES, PRAEDICA- PBCKIIAM (Johannes), v. JOHANNES PECKPAMSIENSIS episcopus, u. BARTHOLOMAEUS, GUILLELMUS ARYERSUS, GUILHAM. TORES, PRAEMONSTRATENSES, S. TRIPECUSIIS (Christophorusde), v. CIIRISTOLELMUS (DE CHANAC), GUILLELMUS DE SEIGNELEY, HUGO, JOHANNES DE AU- -fluminaet Insula, u. BEVERIS, PHORUS DE PECUSIIS. PEDACIUM non solvitur a scholaribus SEQUANA, INSULA SEHUANAE. RELIANIS (clectus), MAURITIUS, ODO (DE SULLY), ODO DE S. DIONYSIO (elec- - hospitalia, u. DOM us DEI, HOSPI- Parisicnsibus in cundo et recleundo, TALE S. NICOLAI DE LUPARA, S. QUIN194, J>37. 238. tus), PETRUS DE NEMOURS, RANULTINI. PELOTIEH (Rogerus le), v. ROGERUS LB PHUS, REGINALDUS, SIMON, STEPHANUS, THEOBALDUS. - inontes, v. S. GENOYEFA, MONS PELOTIER. MARTYRUM. PENNAFOUTE (Raiumndus do), v. RAIUni-versitas, u. UNIVERSITAS PARIMUNDUS DE PlSNNAKORTE. - pontes, v. PONS MAGNUS, PONSPARSIENSIS. PEKALDI (Guillelmus), v. GUILLELMUS VUS, S. MlCHAELIS, S. NlC-'OLAI. PARISIORUM civitas; ejusdera dcscriptio, 55, 56; est paradisus deliciarum, -- portae : Buci, 108*; de Coupe- PERALDI. PEUEGIUNUS CENOMANENSIS, inter noviGueule, 271, 272 ; S. Eustachii (Mon21*, 24, 127; idonea ad capiendas tios Ord. Praedicatorum enumeratur, aniiuas, 24; ci vitas litterarum, v. tis Martyrum), 405, 407; S. Geno132. CARIATH SEPHER; artiura urbs fa- Tefae, 197; de Gibardo (Inferni S. Alicliaelis), 134, 135*, 597; - S. JaPERGAMENARIUS, v. NICOLAUS. mosa, 343; difficillhnae ibi quaestioncs resolvuutui*, 35;ralionc studii cobi (Aureliancnais), 108, 420; S. PERICULIS (De) novissimorum temporum, clerici de diversis partibus mundi tractatus brevis Guillelmi de S. Amore, Victoria, 195, 198. 296*, 331, 337, 345, 363, 366, 391, et accedunt, 194, 343; diversarum na- - viae : via qua itur acl Sequanam, tionum gentea ibi confluunt, 440; passim; scriptacontra hunc librum, 62; du Fouare, 62* ; rue as cscho297*, 415*, 417, 497*. innuuierosa ibidem scholarium multiliers de Sainct-Deuis, 443*. V. MAUtude, 241; ut contendat supergrcdi BERTI PLATE A. PERIPISIS, i. e. rcspi (puusw;, liber maginumerosam multitudiucm. laicorum, - \icus, i?. AMIGDALORUM, ALEXANstri Johannis Scoti, 10G, 107*. PERUSINUS episcopus, 277*. 50; Celebris ibidem recursus thcoDRI ANGLICI, DE ATTKEBATO, BJEYRA, BRITON ARIA, BUCHEUIE, AD CACAUOS, PETRAGORICENSIS episcopus, -o. RAIMUNlogorum, 65; est locus, in quo aurum conflatur, i. e. theologia doceCAMPELLI, CARDINETUM, S. CHRISTODUS D'AUBEROCHE. tur, 92,183; eat alveus studii HttePKOUI, SS. COSMAE ET DAMIANI, PETRI S. CARNOTENSIS abbatia, u. CARrarum, quo generalis ecclesia irngatur NOTENSIS. COUPE-GUEULE, CYTARAE, ERAMHOUR et foecuudatur, 126-128, 384; docuDE BRIE, Aux ESTUYES, FRIGIUIMAN- PETRI LEONIS (Gratianus), v. GBATIANUS mentorum suorum fluentis oranem TELLI, FURNI, GARLANDIAE, HAUTEPETRI LEONIS. KEUILLE, S. HlLARII, DE HYRONDALE, (Hugo), v. HUGO PETKI LEONIS. terrain rigat, 342; parens scieiitiarum, 136, 139, 140, 341; periliae HUCHETA, LANDERICI, IN LAASO, MA(Jordanus), v- JORDANUS PETRI surname sinus, de suae scientiae pleniGNUS YICUS (S. JACOBI), MARMOSETOLEONIS. tudine replena orbem, 342; hiuc proRUM, NUCUM, PAYATUS, PLAUSTRI, PETRI SARRACENI domus Parisiensis, cedit inclita doetorum prosapia, 313; PORETARUM, POTATORII, QUADRIGA238, 239, 290, 291; - vicus, 597, 598. PETRUS archidiaconus Belvacensis, 164. - de Parisiisfons limpidus scientiarum RIAE, SARRACENI (PETRI), SERPENTIS, Blesensis arch'idiaconus Bathonienemanat, de quo potant cunctarum poSORBONISTARUM, S. STEPHANI DE puli nationum, ibid. V. STUDIUM sis, 25, 27,29, 32, 33, 35. GRESSIBUS, S. VICTORIS. PARISIENSE. canouicus B. Genovefae, 42, 43, 44. - V. BURGENSES, ClYES, PRAEPO-

704
PETBUS, cantor Parisiensis, 12,13,14 ; electus Tornaceusis, 4G. capellanus Roberti comitis Drocensis, 16. cardinalis S. Chrysogoni, legatus ap. scdis, super regimine scholarium Parisiensium, 8, 24. diacouus, 50. Meldensis episcopus, 161. regie Francorum auntiusad Alexandruin IV, 334. acriptor, 20. sigillator, 565, 567, Au-iiONsr, HispanuB, Ord. Praed., 542*. DIS ALVHBNIA, magister, 510; rector Uuiversitatis, 521, 530, 597. DR S. AMOBE, rector Universitatis Parisiensis; appcllabio ejus contra magistrum Pliilippum cancellarium Parisiensern, 588. clictus ABCHIBPISCOPIJS, magister theologiae Parisiis, 210, 211*. DK S. BENEDICTO, 648. DK Bosco RofiEBi, magister, scholarisS. Thomae do Lupara, (JOS. DE CAPUA, patriarcha Antioehenus, 85, 85*. CMU.KNSIS, abbas S. Remigii, 18, 19*; scribit ad Johanneni Saresberiensum de Rdiolis Parisians., 2i; Petro cardinal! S, Chrysogoni magiBti'um Crispinum acholaa Parisienses adituruin eommendat, 24. DK CIIAMHKIUACO, canonicus S. Audomari, magister, 470. DM CIIAMUIJSYO, magister, 378. DE CI.AUSTKO, 599. DIS S. CLODOALDO, 70. Cocotjs, 381. DK COM.KMKUIO, magister Parish's, 102. DK COLUBUIO, magistcr, scholaris S. Thomae de Lupara, 602. DF, COI.UMPNA, taagislier, 379. CoMKSTOit (Mantlucator), oaiictllarius Parisicnsis, 8, 649. DM Com'LETO, archiepiscopus Corinth, Ord. Praed., 556*, 559*, 560*. DE COBBOLIO, canonicuBPariaienais, magister in theologia, Catneracensis episcopus, postea Senouensis archiepiscopus, 12, 14, 70. COBNUBIKNSIS, procurator nationis Anglicorum, 468. DE DIVIONE, nuntiua Universitatis Parisiensis, 394, 401, 402*. dtctus DOYTB, magister, scholaris S. Thomae de Lupara, 603. DB EBNANCTJKIA, 222. HISPANUS, magister, auctor Summularum, 541*. V. JOHANNES XXI. JOHANNIS Ouvr, Ord. Min., 596*.

INDEX GENERA.LIS. PETBUS, DE JOINGNIACO, canonicus Parisiens. in theol. magister, 595. JOSGELINI, 580. DE LAMBALA, magister, terra ejus, 198. LEMOVICENSIS, decanus magistrorum in physica, 468, 488. DE LENGBES; 'statutum magistroruno medecinae contra euin, 488. LIGEBII, magister decretorum Parisiis, 210. LOMBABDUS, magister, 82, 471, 494, 645, 649*; ejus falsa sententia de Christo liomine, 4; opiniones quae a magistris Parisicnsibus non teuentur, 220; opus ejns, scilicet Sentcntiae.praeferlur in scholis Bibliae sacrae, 473. (cle Ons) MAJOBIS CALETI in Rotomagcnsi ceclesia archidiaconus, magister, 450, 457. DE MALOFOBAMINE, magistcr scholai-is S. Thomae de Lupara, 602.
MANDUC'ATOBjU. PETBUS COMESTOB.

DE MEDIOLANO, vicecanccllarius S. R. E., 633*. MOBELI.I, 598. DE NEMOUBS,Parisiensis episcopus, G8, 69, 69*, 10*, 75, 76, 78, 79, 80, 82, 87, 88, 93*. DE OSQUEVILI-A, magister, 574. DE PAPA S canonicus ecclesiae Noviomensia, 155, 156. PABVUS, cancellarius Parisiensis, 179, 180*. PICTAVENSIS , cancellarius Parisiensis, 61*, 66*.
POINLANE SCU PUNGENSASINUM, ci-

PHILIPPUS AUGUSTUS, rex Francorum, 11, 59, 61*, 72, 99*, 120, 122*, 123*, 128,170*, 141, 538; ejus pmiJegium in favorem scholarium Parisiensium, 59, 120, 122, 126, 128, 129, 141, 144 et passim. F. LUDOVICUS IX, PHILIPPUS III. PHILIPPUS III, Francorum rex, renovat privilegium Philippi August) et Ludovici IX in favoretn scholarium, 538; concedit ut 24 scholares duas domos eis a thcsaurario Rotomageusi traditas possideant, 579; de defensione magistrorum et scholarium Parisiensium, 538; edicit ut convontus S. Germani de Pratis duas capellanias instituat, 567, 563; Ivoni abbati Cluniacensi concedit commutando quemdam \icum, 494; Jitterae ejus in gratiam scholar? uin die Sorbona, 580; privilegia clericorum qui ejus obsequiisinsistunt, 591. IV, Francorum rex, 123*, 635,638*. archidiaconus Parisiensis 50. archidiaconus Biturioensis, magister decretorum Parisiis, 210. archiepiscopus Bituricensis, 222, 223, 224. Aureliauensis episcopua, 156. ^^ comes Atrebatensis, 17. electus Ebroicensis, 485. episcopus Belvacensis, 16. BUKETYN, 409. COMIN, civis Parisiensis. 405, 407. DE CUEIA, decanus facultatis rnedicinae, 490.
DE FONTANETO, 349.

vis Parisiensis, 271, 272, 349, 350*. dictus RISUIEB, magister, 109*. dictua KovELEj serviens in facultato decret., 628. RUFUS, aeu RUSSEL, ROSSEL, canonicus Corboliensis, 389; canonicus Ebroicensis, in theologia magister Parish's, obtiuero potest ecclesiasticas diguitatcs non obstante defectu nataliuni, 408; c. insuper, 381; cauonicus Paris., 439, 440*. S., martyr, 319. DE SALONIS, ejus opus super decretum, 648, 650*. DE TABANTASIA, episcopus Ostiensis, Ord. Praed., 288*, 385, 646. DE TEWKSBUBIA, Ord. Min. ex Anglia, 186, 187*, 415*. DE YEBNO, paedagogus Odonis de Sully, discipulus Petri Blesensis, 36. DE VILLA BLOYANA, 598. DE VIBETO, magister decretorum Pariaiis, 210. DE VYLABCHEAUS, in theologia magister, 597.

FoBTisBBACiiii, canonicus ecclesiae Parisiensis, 154, 155, 156. DE GBEVE, cancellarius Parisiensia, Noviomensis archidiaconus, 81*, 85*, 93, 102, 111, 112,133.. 134*; ejusdem laus apud exteros late patet, 148; injunatus a senescallo Viromandensi, 148-150. F. Introtliictionem. DE HABVENGT, 50, 53, 139*.
.: DE LlVIIS, 59, 120.

DE LONGES, canonicus Beati Martini Turonensis, 190*. DE RiiS, 434*. DE SABAUDIA, eleetus Lugclunensis, 206. DE THOBIACO, cancellarius Parisiensis, Ferrandum fratrem regis Aragonum sine examine liceiitiare intendit, 588; lis cum rectore et artistis, 605622, 622*, 623, 624, 639. PICABDIA provincia, 338. PICABDOBUM natio in Universitate Parisiensi, 390, 391, 446, 449, 450, 451, 452, 521, 530, 589; v. NATIONES.

PICABDUS dialectus, 123*.

I N D E X GENERA.LIS. PICTAVENSIS (Gaufridus), v. GAUFRIDUS

PlCTAVENSIS.

705
liti tandem finis iinpouitur, 4^)2, 403*; eorum scholae DiTionenses theologicae faoultatis, 176; in causa Talmud, 202, 203, 204, 205; priori eorum Parisiensi acribitur de absolutione scholarium, 143; privilegia eis conceduntur, 592. V. AECHDIUS DE LESSINIO, ALUERTUS MAGNUS, BEREN&AIUUS NOTAUII, BEUNABDOS GUIDONIS, BOETIUS DACUS, BONUSIIOMO, CONUADUS TBDTONICUS, ELIAS BRIJNETI, FLORENTIUS, GAUKRIIIUS ni! BELLOLoco, GAUFUIDUS DE BLTSVRL.LO, GEKAR.DUS DE FllACHET, GlIERRICUS, GuiDO

(Guillelmus), v. GUILLELMUS PICTAVENSIS. (Petrus), u. PETEUS PICTAVENSIS. PIE D'OE (Johanna), v. JOHANNA PIE D'OE. PILEUM et ejus usus in facilitate niedicinae, 502. PILMIL (Vincentius de), v. VINCENTIUS DE PILMIL. PISIS (Barfcholomaeus de), v. BARTHOLOMAEUS DE PISIB, 329*. PISSIACENSIS archidiaconus, de contributione magistrorum ct scholarium in debitis Universitatis, 428. PIZI (Manfredus), v. MANFREDUS PIZI. PLACENTINUS episcopus, v. ALBERTUS, HUGO PETIII LEONIS. PLAILLY (Oise) (Villici de) graviter vulnerant scholares Parisienses, 561. PLASTBI, PLAUSTBI vicus, 597, 598, GOO. PLATE PIEBE (Li), locus Parisiens., 599. PLATO, 53, 54. PLEMBOSC (Helyas do), v. ELIAS DE PLEMBOSC. POENITENTIAE Jesu Cliristi fratreB (Saecorum), 374, 433,038*. POINLANE (Petrua), v. PETRUS POINLANE.

POINT LAENE (L'ASNE) (Stephanus), . STEPHANUS POINT LABNE. POINTLASNE (Guillelmus), v. GUILLELMUS POINTLASNE, PUNGENSASINUM. PONCELLO (Guillelums de), v. GUILLELMUS DE PONCELLO. PONGENSASINUM, V. PUNGENSASINUM. . PONS MAGNUS Parisiensis, 55. PAEVUS Parisiensis, 55, 56, 238, 239. PONTE AECHE (Guillelmus de), v. GUILLELMUS DE PONTE AECHE. (Nicolaus de), v. NICOLAUS. PONTIGNIACO (Abbas de), 183. PONTISARA (de), u. ADAM, Ivo, STEPHANUS DE PONTISABA. POEETANUS (Gillebertus), v. GILLEBERTUS POKETANUS.

PORETARUM Ticus Parisiens., 574, 579, 580, 599. PORPHYRII introductio in Categorias, 278, 279*.
PORTELANCE (Gilbertufi), V. GlLBERTUS PORTELANCE.

PORTIUNCULA (Capitulum fratrum Mia. apud S. Mariam de), 96*. POSTEL (Nicolaus), v. NICOLAUS POSTEL. POTARIUS (Thomas), v. THOMAS POTARIUS.

POTATORII Ticus Parisiens., 599. POTETARIA (Laurentius de), v. LAURENTIUS DE POTETARIA. PRAEDICATORES fratrea, 93, 94*, 95, 96, Chart. Univ. Paris. I.

97*, 97, 99, 100, 101. 102, 101, 106, 108, 108*, 109*, 112, 113, 131, 132, 143, 153, 157, 158, 167, 172*, 112, 173, 176, 187, 190, 202, 203, 01, 205, 210, 211, 211*, 214, 247, 248, 252-258, 259, 279-285, 287, 288, 299, 300, 301, 304, 305, 306-308, 314, 315, 317, 319, 320, 323*, 325, 327, 328, 329, 332, 333-335*, 339, 3-10, 342,314,347*, 348, 351-355, 361. 362 *, 363, 36ti, 367, 309, 370, 374, 3H9, 390, 3L)2, 393, 400, 413, 414, 419, 420, 433 *, 435, 430, 451, 469, 478, 484, 485, 487*, 404, 495, 504, 505* 542, 556*, 557*, 567*, 592, 593 *, 0-24, 625, 627 ; eorum adyentus Parisios, 91 *; ecdesia S. Jacobi, 9(5; jus in locum cumdem recipiuut ab Universitate Parisicnsi ct Johanne clecano S. Quintmi, 99-1 til; instruuntur in theologica fdcultate (a magistro rcgente Jolianuc clocano de S. Quintino), 101, 253 5 uoniracndantur magistris ct seholaribus PariBiensibus, 97; coaimcndantur Luclovico regi Franciac ab Alexandra IV, 333; primus magisber in Universitate, v. ROLANIHIS ; ordinationcs de studiis, v. CAPITULUM;dceelebratione divinorum, 93; conceditur cis terra quacdam extra porbam fc>. Jucobi, K)8, 108 * ; compositio eorum turn capitulo Pariaiensi circa parochium S. Bcuedicti, 97 *; de statu domua Praeclicatorum Parisiensium, 108. 109; discrimcn inter corunidem et Minorum fratrurn acholas, 034, 635 * ; diaputatio eorum do pluralitate beneficioruni, 157,158; aliqui doctrinam Thoraoe oppuguant, 567*; accusantur ab Uaiversitite Parisicnsi, 252238; disseutio inter ipsos et Universitatem Paris., 22G, 2J2 sqq., 2-17 sqq.,etdeinceps;corapositio inter eos mita ct magistros Parisieuscs notiiicatur archiepiacopis Bituricensi, Remensi ct Rotomagcnai, 30i; coinpositionem camdem Alexander IVimtam declarat et rci>rol)at, 319, 327; eorum defcnsionem Alexander IV suscipit, 342; in consortium Universitatis Parisiensis recipi dcbcnt, 217, 279-285, 390, 301, 392; magistri generalis fratrum defensio, v. IlmiBBBTUS; laudantur ab Alexandra IV, 351, 352 ; querelae praclatorum contra eos, 287, 288; ronuuot interesse concilio ab episcopig provinciarum Senouensis ct Rcmcnsis indicto, ub lia componerctup inber ipaos et Guillelmum de S. Amore, 329; atatutum Universitatis raagistrorura artium Parisiensium de itnpensis in causa contra fratres Praedicatores, 258, 259;

DE CLAROMONTE, GUILLELMUS DE ALTONA, GUILLELMUS BE MALLIACO, GUILLELMUS UK MOEUUEC.KA, GUILLELMUS PEBALDI (Lugdun.), GUILLELMUS (farailiaris Grcgorii IX), GUILLELMUS REDONENSIS, GUILLULMUS DE To ceo, HENUIOUS TEUT. (dc Colonia),
HuGODEBlLOMIO, liUMUKBTUS, JACOBUS DE BlJONCAMniO, J A C O U U S UK VoRAOINE, JOUANNKS UE AlJ.OIUO SOU

AURELIANIS, JOHANNES UK ,S. BENEUICl'O, JOHANNKS UK MONTISMIII\BILI, JOIIANNKS UE N13A1-OLI, JOHANNES P U N l i U N S A S I N U M , JoHANNES QtllOOBT,

JOHANNES TKUTONKM.IS, JOHANNES WE TUIINO, JOHANNKS I>K VKHCELMS, JOUUANUS, LAMBEIITUS AIJTIKSIOU., MATTIIAEUS (prior 1'imHUinB.), MAUItl'IIUS, NlCOLAOS UlAUl), P. 1>E

VAI.ESTJA, rmimiHiNiis, I'ETUIIS ALrnoNsi, PETUUS HE CONKLKTU, IV.TIU.IS HH TAUANTASIA, IlAiMUNims UK MKIIW.IONH, KAIMUNDUH DM PENHAl'OHTK, UllJHAHIHIH Cl.Al'NVML, Ro-

nisiiTiTa Kn/WAiu>nY, ROI,ANDUS, SIMON DH VAM.K, STMI-UANUB LOMBARDUa, STKl'HANUS I)B SALANMACO, SrisriiANiis DE VAUNEBIA, THOMAS DK AQUINO, THOMAS CANTIMIIIATANUS, WALTEBUS TKUTONUIUS.
PRAEMONSTUATKNSIS Ofdo, 372.

PRAKMONSTKATKNSIUHI donnia Pstrieiia Btudcntium primn fundatniuita, 238, 239, 200, 291; eorum domorum taxatio, 179, 232, 23U; studcutibus poriniltitur luiberc allaro porlabile, 429. PUAKPABATOIIIUM in Evangelium actornum, v. INTUODUC.TOUIUS. PRAici'oaiTUHA S. Bencdicti clc Regress u, 200. PUAKPOHITUS (Prevot) PariHicnsis, 50, GO, 121, 223, 538, Q7'J; v. THOMAS; ejus juranientum, CO, 121, 122. PKATIS (Rogerua de), u. ROOERUS DH PRATI.S. PRATUM S. Gcrmaui, v. S. GKRMANI. S. PREJECTI apud S. Quintinum Noviom. dioec. abbas, 150. 80

706
PREPOSITINUS Crernonensis, cancellarius Parisiensis, 65, 66 *, 74 *. PRESSORIO (Nicolaua de), w. NICOLAUS DE PRESSORIO. PRISCIANUS, 28, 138, 278; minor et major, 228, 230 *. PRISSIANUS, v. PHISCIANUS. PBIVILEGIA religiosorum rescind untur, 262, 267 ; cis rcclduntur, 276, 277. Universitatis, u. UNIVERSITAS. PROCURATOR scholarium sou Universitatis, de jure communi possunt habere, 82; deinde, 147, 160, 193; procuratores, 230 et passim. Universitatis in Curia : HUGO DE SEGUUIN, 241; GUILLELMUS DE S. AMOBE, 263.

INDEX GENERALIS. PROCURATORES natiouum quatuor, 102, 178, 179, 227 (Anglicorum), 446, 449, 450, 451, 452, 475, 525, 530, 531, 570, 577, 628, v. GUILLEMUS DE INSULTS, JACOBUS DE DUACO, MATTHAEUS DE ARGINIS, MAURITIUS DE HIBERNIA, OOO DE POLENOEIO, PETRUS CORNUBIENSlS,RonERTUSRuFUS,STEPIIANUS

GEBENENSIS. V. Introductionem.
3 parvi Sorbonae, 509, 510, 511. PROSPER S., 417 *. PROVINCIAUS quid am baccalareus intrat in Ord. Praedicatorum, 132. PROVISOR domus Sorbonae, v. DOMUS SORBONAE. domus Cisteroiensis Parisiis, TO.
CiSTERCIENSIS ORDO.

PROVISOR S. Thomae de Lupara, v. JOHANNES, THOMAS. PROVISORES Universitatis Parisionsis, 118. PROXENETICA, 533, 534*. PRULEGO (L. do), v. L. DE PRULEGO. PRUTENORUM natio, 318. PRUYINENSIS (Droco), u. DROCO PRUVINENSIS. PSALTERIUM deoeiu chordarum, lifoor abbatis Joachim, 297*.
PUNGENSASINUM (PetrUS), V. POINLANE. SINUM. PETRUS

- (Johannes), v. JOHANNES PUNGESAPUTEO (Johannes de), u. JOHANNES DE PUTEO.

Q
QUADRIGARIAE vicus Parisicns., 599. QUIDORNOIE (Johannes), v. JOHANNES QUIDORNOIE. QUIDORT (Johannes), v. JOHANNES dictus QUIDORT. QUINCHI (Robertus de), -a. ROBERTUS nn QUINCHI. QUINTIUANUS, 28. QUINTINI S. Noviomcnsis dioec. decan'us,

97*, 100, 108, 113, 114*, 117, 172; v. JOHANNES, THOMAS. QUINTINO (Gualterus, Johannes de S.),
15. lOIIANNES, GUAI.TERUH UE S. QUINTJNO.

U., archidiaconus Nannetensis, 27. R,, capellanus, canonicus Pansiensis, 75. R. DE FAGIACO, scholaris Parisiensis, 565. R. DE FALLE, Ord. Mm., guardian us Stanfordiae, 217. R. MELDENSIS, magister iu medicina, 516. R. DE REMIS, canonicua Parisiens, SI *. RABANUS, 417 *. RADULPHUS, abbas Claraevallis, 109. abbas S. Genoyefao Parisiensis, 175. abbas S. Victoria Parisiensis, 159, 210. capellanus Calliaci, 16. electus Ebroicensis, D. RAD. GR.OSPARMI. episcopus Morinensis, 329, 330 *. episcopus Parisiens. v. RANULFHUS DE HOMBLONMEIA.

AOUSTIN vel BARBITONSOR,

bedellusnationis Picardorum, 530,628. DE LA BRUIERE, rector ecclesiae de Escreinville, 574. : DE COUDUN, archidiaconus Suesaionensis, 111. DACUS, magister, 231. GBOSPARMI, episcop. Ebroicens., 475*. LASACH, magister, 492. DE MAIDENSTONE, Anglicus, magister Parisiis, episcopus Hercfordensis, 118*. DE MONTE DESIDEUII, magister theologiac Parieiis, 210. PORTELANGE, iwagistcr, scholaris S. Thomae de Lupara, 603. DE ROSA, Ord.Min., poeuitentiarius Gregorii IX, 86 *.
DE S. VlCTOIlE, pOtlUS DE S. GlSRE-

RAIMTJNDUS LULLUS, Oril. Min., 556*, . 557*, 558*. DE MEDUI.IONK, Ord. Pracd., 50t5. DE PHNNAFOHTK, Ord. Praud. magister gcnoralis, 113*, 154, 0.15, (XI8,

G'IO *. ~
RAIN., arclndiaconus Sarcsbcricnsls Parisiis stuclens commcndatur,',), RAINERIUS UBKRTI, 380. RAjsinU'iius, Corisopitenais epiHcopus, 157. DE HOMDLONKHIA, magistor, cpiscopus Parisiensia, 589*, 59.1, 590*, 602, 003, (533. RATISBONENSIS episcopus, v, AUJERTUS MAGNUS, EBERARDTIS. RECTOR scholarum NoTiomensium singulis annis cligetur, 370. prime nominatur, 14.7 (rcctoros), deinde, 160 ; v, 1GO *; cujuscuinque aut quammcuinque rector fuerit facultatum, 160*, 193, 236; vcctovcB artistarum, 38S, 390; priraum in proprio sensu : rector artistarum scu Universitatis, 215,210,223,230,378 Bq., 390, 4-55, 408, 475, 501, G21, 522, 523, 524, 520, 530, 531, 532, 5G8, 575, 570, 577, 5b8, 001, 628, G36, 041, 049*; modua oligendi reotorem, 215,216, 4!35, 576. V. ALBEBICUS UK RKMIS, Guii^LELMUS, JOHANNES DE NIOELLA, Jo-

poenitentiarius papac-, 85, 86*, 87*. DE ALBUSSONE, capellanus papae et decanus Carnotenais, quamdam domum pro Bcholaribus pauperil^us acquirit, 474. dictus ASGRENONS, civis Remensis, 449*. : DE AURELIANIS, magister, archipresbyter S. Seyerini ParisienBis, regens in deoretis, 574. 89.

MARO sou PLAVIACENSIS, 644, 649 *. RAERIUS DE Musi, miles, 16. RAIMUNDUS, abbas S. Germani de Pratis, 635, capellanug et physicus papae, 440 *. Toletanus archicpiscopus, 279 *. Tolosanus comes, 151,152 *, 246. D'AUBEROCHE, episcopus Petragoricensis, 584, 623, 624 *. DE CATURCO, capicerius Aurelianensis, magister, 460.

INDEX
HANNES DE SlCCAVILLA, PETBUS DB

GENERALIS.

707

ALVERNIA, PETRUS DE S. AMORE, REMONDUS DE CATURCO, ROBERTUS DE COLERIVA, ROBERTUS DE WINCHELIS. V. Introductionem. REDONENSIS (Guillelmus), u. GVILLELMUS REDONENSIS. REGALIS MONTIS abbas, v. MONTIS REQALIS. REGENS actu, quis per eum intelligatur, 531. REGINALDUS, archiepiscopus Coloniensis, 21. - episcopue Exoniae, 18,19 *. episcopus Parisiensis, 297,298,303, 301, 305, 308, 315, 319, 323*, 324*, 325, 329, 330*, 335, 336, 337, 340, 311*, 346, 347, 348, 350, 351, 356*,' 357*, 359, 361, 363, 364, 367, 368, 371, 381, 3S2, 388, 390, 392, 395, 401, 402, 410, 414, 426, 428, 429, 446, 476. CARNOTENSIS, frater, 211. DE CORNEMARE, dccanus facultatis medicinae, 490*. DE OSONVILLA, magister, 574. REINGOT (Nicolaus de), u. NICOLAUS DE REINGOT. RELIGIOSI abjecto habitu leges et physicara in scholia audire et docere ncqueunt, 418; rion debent licentiari in artibus, 587; eoi-um privilegia quantum ad aacramentum poenitentiae, 595. V. CONCILIUM, PRIVILEGIA. REMENSIS archidiaconus, u. HUGO ; archiepiscopus, 593 * ; u. GUILLELMUS, HENRICUS, HENRICUS DE DUEUX, JOHANNES, JUHELLUS, THOMAS. cauonicus j v. GERARDUS DE G'oiGNELIN, JACOBUS ROBILLARS, Ivo BEITO, RICHARDUS ; docanus, v. FULCO. REMIGII S. abbas circa punitioneiu J. presbyteri, 5. festum, 62, 109, 229. REMIGIUS, magister, 599. capellauus et physicus papae, 440*. REBUS (Albericus de), . ALDERICUS DE REMIS. (Alexander de), v. ALEXANDER DE REMIS. (Gerardua de), v. GERARDUS DE REMIS. REMONDUS DE CATURCO, rector nationis Gallicorum, 215. REMOS petier.unt aliqui magistri Pariaiensea post dispersain UuLversitatem, 145 *; in scholares Remenses aliqua sentenlia ecclesiastica promulgari non potest, donee coram magistro suo \elint justitiae stare, 6. REMUNDUS, magister Parisiis, propter errores iacarceratus, 207. RENEEUS, magister, 450, 456. RENO ALDUS CHEEIN, 69.

RENOLDUS DE HOMBLONERIA, v. RANULPUUS. REPETERE scholares, 223. RICHARDUS, archidiaconus Ebroicensis, 379, 10t*, 104. rei Romanorum, 275 *. DE ALACRIMONTE, procurator Guillelmi de Saana, 572. ANGLICUS, doctor theologiae Parisiis, 85. DE BABENTIN, magister in theologica facultate studcns, 574. dictus BELIN, 483. CLAPVTEL, Ord. Praed., 627 *. CORNUBIE^SIS, Ord. Min., Parisiis et Oxoniae legit, 217, 218. dictus DON PORCHE, 290, 291. FAGUEE, 603. LE FENIER, 597. DE FISCANNO, regens in decretis, 574. DE NEALPA, canonicus Remensis, 573*. NOP.MANNUS, talliator, 266, 429. NomiANNUS, serviens in facult. theolog., 628. ROLLANT, 483. DE TABULIS, magister decretorum Parisiis, 210. DB S. VICTORE, 39, 40, 619 *. RICHERIUS SENONENSIS, 298*. RICIIERUS, scholaris Parisiensis, 50. RIDELLUS (Gaufridus), 75. GAUPRIDUS
RlDELLUS.

RIGALDI ODD, v. ODO RIGALDI. RIGAUT (Guillelmus), v. GUILLELMUS RiGAUT.

Rns (Philippus de), v. PHILIPPUS DE RIIS. RIVOPRIGIDO (Thomas de), v. THOMAS DE RIVOPRIGIDO. ROBERTUS, abbas S. Victoria Parisiensis, 41, 19S *. archiepiscopus Cantuariens., 626. barbilonsor, 493. buticularius, 122. episcopus Atrebatensis, 84. Ord. Minorum, minister Franciae, 168. presbyter S. Benedict! Parisiensis, 396. Rotomagensis archiepiscopus, 87, 88. tit. S. Stephani in Coelio Monte presb. card., legatua ap. sedis, de disciplina et statu Universitatis, 78, 79, 80, 143, 143 *, 249, 445. I, comes' Drocensis, certas possessiones domui S. Thomae de Lupara Parisiensis assiguat, 11, 15. II, comes Drocensis, 15. DE BEELEI, -vicarius S. Petri Fossatensis, 6.

ROBERTUS, dictus DEBONDEVILLA, magistpr, in theologica facultate studens, 574. DE COLEBICA, magister, rector nationum Anglicorum, Normannorum, Picardorum, 215. DE CoungoN, 71 *; S. Stepbani in Coelio Monte presb. cardinalis, praeses concilii Parisiensis, circa studia, 77, 78, 143, 232*, 249, 445, C22, DE COURTON, magister, 502 *. DE CBESSONSART, epiacopus Silva- . nectensis, 446; Adamum et Ilenricum Anglicos scholares Parisienses carcere detentos liberandos curet, 560; circa punitionem hominum de Plailly, 561, 562. DE DUACO, canonicus Silvanectensis, physicus, 270, 271, 272*, 301, 348, 350, 351, 372, 411, 434; neminem compellere potest ad coutribuendum in certis expcnsis ab Unirersitate factis in lite contra fratres Praedicatores, 301. DE DUACO, magistri, clerici pidncipis Aohaiae, testamentura in favorem. scholarium Sorbonae, 372-374. dictus DE FOVILLA, magiatcr in tlieologica facultale studens, 574. GROSSETESTE, episcopus Lincolnicnsis, 169, 186, 1S9, 473. DE HIBERNIA, magister, scholaris S. Thomae de Lupara, 602. KILWARDBY, Ord. Praed., archiepiscopus Cantuai-iensis, 556*, 558, 559*. 560, 567, 627*, 616, 649; Oxoniae quosdam errores condemnat, 558. DE NOVA VILLA, 450, 456. DE QUINCHI, canonicus Rotomagensis, magister in theologia, 3H9. ROLLANT, 483. dictus RUFUS, magister, procurator nationis Normannorum, 530. LE SEELEUK, 600. DE SOBBOXA, canoiiicus Cameracensis, postea Parisicusis, 349, 374, 375*, 377, 396*, 398, 420, 429, 430, 434, 443, 448, 449 *, 460, 475, 485, 486, 490, 491, 492, 514, 534, 540, 580 ; -approbatio ejus convictus, 475; certae domus a Francorum rege ei concessae sunt, 377 j quasdam cameras ei Gregorius Ord. Vallia Scholarium concedit, 490, 491; dat ad opus schola-A rium Parisiensium quamdam domum, ^ 349 ; de quibusdam scholis ei venditis, 429, 430; heres Johannis rectoris ecclesiae de Benis, 448,449* ; Nicolaus archidiac. Tornacensis quingentas libras ei contulit, 460; rex Francorum ei certas concedit domos, 434; testamenta duo, de rebus immobilibus et mobilibus, in farorem

708
Bcholarium suorum condit, 485, 486. V. DOMUS SORBONAE. ROBERTUS DE SUESSIONE, magister de natione Gullicorum, 589.
DE TlONVILLA, 574. DE TOROTA, .TOO.

INDEX

GENERA.LIS.

RoGEBUS NOHMANNUS, 68 *.

DE "WiNcliELis, rector IMversitatia Parisiensis, 408. ROBILLARS (Jacobus), . JACOBUS, 440*. ROCEIO (Comes do), 17. RODKRHAM (Eboraconsia dioecesis ecclcsia de), 259, 260, 314. Roi'tfRKDus (Epiphanius), 648, 650 *. ROGERUS UK S. ALHINO, magister in theologica facultato studens, 574-. Aloxandri IV ncpos Parisiis studentv326. - mag-istcr, eancellarius Oxonieusis, 5GO *, 021, (526*. miles, 534. minister S. Matlumni Parisiensis, 390. notarius dictus CANiPKX,588,5S9. BAOO, Ord. Min., 135 *, 310 *, 317*, 320 *, 473, 474; dcplorat magistros aeatentiaros, 473, 474. CASTELI.ANI UK INSUI.A, 534. dictus LALQIKU, in theologica facultatc Stations, 571.

LE PELOTIER, 603. DE PRATIS, 600. RUPFUS, Anglicus, 603. ROLANDUS, primus magister et primus scnteutiarius ex Orcline Praedicatorum Parisiis, 91*.
ROLLANT (RobCTtUfi), U. ROBBRTUS, Rl-

ROTOMAGENSE monasterium S. Mariae de Prato, 213. ROTOMAGENSIS archidiaconus, u. AEGIDIUS, Aubi, NICOLAUS; archiepiSCOpUS, 15. G-UILLELMUS, ODO RlGALDI,

CARDUS ROLLANT. ROMA (Aegldius de), 13. AEGIDIUS RoMANUS, ROMACO (Odo de), v. ODO DE ROMACO, ROM ANA lingua, libri thcologici script! in ilia, 70. ROMANUS, S. Angeli diaconus cardinalis, 10G*; Icgatus in Prancia, 109, 113, - 110*, 130, 141, 144, 157, 194, 234. (Johannes), v. JOHANNES ROMANUS. ROMKLIA, 480. ROSERIIS (Terra feodalis do), 600 *. ROSKTO (GuillelmuB de), 0. GUILLELMUS UK ROSKTO. (Johannes dc), u. JOHANNES DB ROSBTO. ROTAGIUM de ClauBO Mali Vicini,61. ROTBERTUS DE CoTONs magistcr theologiae Purisiis, 210.

ROBERTUS; cancellarius, u. GUILLELMUS DE CANAPEVILLA; cantor, 87, 88; officialis, 572; thesaurarius, v. GUILLELMUS DE SAANA. ecclosia, 477; S. Audoeni, 478; majoris Caleti,u.PETRus; Caletum majusetminus,477;S.DiONYsu,483; -*- S. Viviani, v. BALDUINUS DE AUBE.
ROTOMAGUM, 186.

ROTRODUS, dominus Rotomagcnsis,22,23. ROYELE (Petrus de), v. PETRUS DE RoVELE.

RUA (Johannes de), u. JOHANNES DE RUA. RUDOLPHUS GROSSI, electus Tarantaaiensis, 205. RUFPUS (Rogerus), u. ROHERUS RUFFUS. RUFINUS, minister fratrum Minoruni Bononiensium, 214. RUFUS, u. MATTHAEUS, PETRUS, ROBERTUS. RUPELLA (Johannes de), u. JOHANNES DE RUPELLA. (Praepositi in), 244. RYCHARDUS, v. RICIIARDUS.

S., eanonicus 8. Benedict! Parisiensis, 104. SAANA (Guillcbertus do), v. GUILLEBKUTUS HK SAANA. . (GuilleluiuB de), v. GUILLELMUS DK KAANA. SACUO CESARE (Stephanus dc), v. STEPHANOS. SAUIENSIH cpiscopus, v. FBOOERIUS. SAINTRVILLK (Johannes de), u. JOHANNES B SAINTEVILLE. SALAMANTINI magistri ubique excoptis Pavisiis et Bononiao rcgere possunt, 291. SA^ANiiAno (Steplianus de), v. STEPHANUS DK SAIANnAO). SALINIS (Petrus dc), v. PETRUS DE SAMNIS.

SABACKNI populi, 318. SARESUKHIENSIH decanus, 75. epiecopus, C24; u. JOCELINTIS, WALTBRUS SCAMMEL.

(Johannes), u. JOHANNES SARESBER1ENSI9.

SARRACBNUS PETBUS, JOHANNES, u. JOHANNES, PBTRTJS SAURACBNUS. SASSON, clericus Romanus, nepos papae Anastasii, ParisiiB, 42.

SAVONER (Johannes le), v. JOHANNES LE SAVONEU. SAXEBUHCJKNSIS prnepositus, v. G. S<:AMMKL (Walterus de), u. WALTERUS ]>R SCAMMKL. SCIIOLAK, v. STUDIUM, UNIVKRSITAS. AD BRITONEM, BRUNELLI, Nicolai de Parisiua, Thomae Flamangi,u. ibid. SCIIOLARES Parisienecs, 4, 5, 6, 16, 20, 45, 50, 59, 60, 62, 6(3, 73, 74, 75, 76, 77, 78. 79, 80, 83, 85, 86, 87, 88, 89, 95, 102, 10-t, 100, 108, 109, 113, 119, 133, 134, 136, 137, 13S, 139, 140, 142, 144, 147, 154, 160, 161, 162, 181, 194, 222, 223, 224, 238, 212, 279-285, 298, 299, 301, 304, 305, 307, 315, 320, 323, 325, 327, 335, 339, 341, 347, 348, 355, 354, 359, 364, 366, 368, 381, 382, 424, 446, 447, 463-467, 481-483, 484, 501, 540, 561, 567, 569, 572, 636; scholaris Parisiensis non sit, qui certum magistrum non habet, 79; quinam scholares reputantur, 223; repetere, v. REPETERE ; ab hominibus de Plailly graviter yulnerantur, 561; aggressi sunt a servientibus magistri Gaufridi officialis Parisiensis, 463; instigante Jordano magistro generali

Ord. Praedicatoruni oratur pro ois ut intrent ordinem Praedicatorum, 104; decorum reception e in Ordinem, 108; cum armis inccdunt et flagitia committunt, 238, 481, 540; de servientibus communibus, 187; de ipsorum absolutione pro manuum injectione in clericos, 74, 74*, 86; cxcommunicati ab ofiiciali Parisiensi, 161; Guillelmus episcopus, abbates S. Germani, S. Genovefae, decanus S. Marcelli Parisiensis suos homines constringant pro pace eorum, 139, 144, 146, 147, 426; - interfecti, 567, 569; juramentum circa pacem in urbe, 222, 223, 224; Ludovicus IX a papa mouetur, ut sit favorabilis scholaribus, 140; moneutur circa scholas et hospitia interdiota, 181; quomodo sint tractandi a cancellario, 73, 74; solvant Johanni de Gualfrido mutuum eis datum, 162. V. NATIONES, UNIVERSITAS. SCHOLABES Parisienses pauperes, qui BONI PuEni dicuntur, 214, 371, 485; oratorium construere possunt, 371. Parisienses pauperes S. Honorati, v. S. HONORATI COLLEGIUM.

INDEX GENERAL1S.

709

SCHOLARES Parieieuses pauperca S. Nicolai de Lupara, v, S. NICOLAI DE

LUPARA SCIIOLARES.

Pariaienses Sorbouae, . DOMUS

SoRBONAE.

Pariaienses paupcres S. Thomae de Lupara, v. S. THOMAE DE LUPARA DOMUS. SCHOLASTICUM studium, 74; scholaatica socictag, 304. SCOTIA (Matthaeus de), u. MATTHAEUS DE SCOTIA. SCOTTUS (Michael), v. MICHAEL SCOTTUS. SCRIPTUBA sacra, seu BIBLIA, Parisiis priraum locum obtinet, 50, 170 ; ei Liber sentsntiarum praefertur, 473. V. PARISIEXSIS BIBLIA, SENONENSIS'
BlBLIAE CORRECTIO.

SECANA, v. INSULA, SEQUANA. SECOVIENSIS episcopus, 277 *. SEELEUE (Robertus Je), u. ROBEBTUS LE SEELEUE. SEGUUIN (Hugo de), v. HUGO DE SBGHUIN. SEIGNELEY (Guillelmus), v. GUILLELMUS SEIGNELEY. SEINT CUIR (Guillebuus do), v. GUILLELMUS DE SEINT Cum. SENATOEES Romae commendant Ludovico VII Johannem Felicia Parisiis sludiorum causa degentem, 37. SENECA, 28, 405. SENENSIS epiacopus, 277 *. SENESCALLUS Viromandensis Noviomensis dioec., 148, 149, 150. SENETENSIS episcopus, 277*. SENONENSE concilium. 107*, 145*. ' SEKONENSIS archidiacouus, 10'2, 1GO; v. JOHANNES BARBITONSOR. archiepiscopus, 593 *; v. GALTEBUS CORNUTI, GUILLELMUS, HENRIcus, PETBUS DE COBDOLIO. Bibliae Correctio, 316. decanua, 165. praecentor, 160. (Richcrius), v. RICBEBIUS SENONENSIS, 298 *. SENONLS (Guillelmus de), v. GUILLELMUS DE SENONIS. SENTENTIAE, liber, v. PETRUS LOMBARDUS. SEPULTURA magistrorum et scholarium, 67, 79, 99, 230, 515, 586. SEQUANA, 55, 62, 62*, 186, 637. SEBPENTIS vicus Parisieus., 597, 598. SEBYIENTES canonicorum Pariaienaium, 60. communes Universitatis a nationibus elect!; eorum privilegia, 181, 399; publici, qui vocantur bedelli, 256; 17. BEDELLI. furni episcopi Paris., 463-465.

SERYIENTES laici scholarium ParisienGerman! de Pratis perpetrates punire siura, 60, 120; scholarium, 68, 481, debet, 564, 566 *; excommunicat 482. illos qui in feato alicujua nationis neSEBVIUS, 28. fanda pcrpetrant, 510; Petrum de Alvernia Universitati praeficit in rectoS. SEVEBTNI Parisians, archipresbyter; de discordia inter nationes orta, 446, rein, 521; quondam abbati S. Ger597; ecclesia, 446, 459*, 477, 573, mani de Pratis possessiones assignat, 562; statuit ut rector Universitatis 574. . quater in anno eligatur, 455, 576. SEXANNIA (Theobaldua de), v. THEOBALSIMON diaconus, 50. DUS DE SEXANNIA. episcopus Parisiensia, 476*. SICCAVILLA (Johannes de), v. JOHANNES prior S. German! de Pratis, 595. DE SICCAVILLA. DE ALTEIS, canonicus AmbianenSIGERUS DE BRADANTIA, magister in arsis, 142, 143, 144. tibua, de natione Picurdorum, 450, , SIMONETUS, ANGLICUS, eerviens 456, 487*, 523, etc.; opinionea ejus nationis Anglicorum. 530, 628. condemnatae, 487*, 543; ejuadem DE BEAD ANT, magister in artibus, pars, 523, 527-529. de natione Picardorum, 451. SIGILLUM Universitatis, prima mentio DE BBIDEPOBT (Dadeport), archiejusdem, 98; confringi clebet, ibid.; diaconus de Dorsete, 231, 232 *. usus conditionalitcr suspenditur, FORTES, 231, 232*. 103; cardinalis legatus fregit, 104*; DE LANS, Ord. Mia., in theol. ma XTniversitaa petit sigillum, 160 *; gister, 595. conceditur usus ejusdem, 194, 234,235. DE S. MABTINO, celerarius S. GeCf. 227, 257, 379, 534, 563, 590, 591. uovefae, 374. facultatis decretorum, 503. DE NIGELLA, 635, 636. facultatia raedicinae, 515. TOBNACENSIS, 45, 71 *. nntionis Anglkanac, 232. DE VALLE, Ord. Praed., 501 *. scu SIGILLA magiatrorum in theoDE VALLEUM, magister in decretis, logia (noil facultatia), 100, 240. 500. seu SIGILLA provisorum UniversiSIMONETUS ANGLICUS, bcdellus nationis tatis, 118. Anglicorum, v. SIMON. seu SIGILLA quatuor nationum, 216, SIVRIACO (Johannes de), v. JOHANNES DE 279, 296, 469, 571, 607, 614. SIVBIACO. SIGNUM quatuor nationum, 532. SIXTUS, civis Romanus, 153. rectoris, 532. SOCBATES, 53, 54, 607. SILVANECTENSIS archidiaconus, 439; SOGNIES (Henricus de), v. HENRICUS DE canonicus, v. ROBERTUS DE DUACO ; SOGNIES. decanue, 160 *, 193, 233, 439. SOUBONA (Robertus de), u. ROBERTUS DE ecclesia S. Mariae, 373. SOBBONA. episcopatua, 374; episcopus, v. SORBONAE collegium, v. DOMUS SORADAMUS. GABINUS, ROBERTUS DE BONAE. CRESSONSABT ; conservator pmilegiorum Universitatis, 89, 90* et pas- SORBONISTARUM vicUB, 598. SORUIER (Stephanus de), v. STEPHANUS sim, 445. DE SOBRIEB. SIMON, abbas S. German! de Pratis PaSOTULARES fenestrati, laqueati, liripiris., 158*, 168. - archidiaconus Pissiacensis, magispiati, rostrati, 79, 230,. 506, 586. ter, 500. SPIRENSIS quidam canonicus intrat in S. Caeciliae presb. cardinalis, legaOrd. Praed., 132. tus ap. scdis, deindcMurtinuspapalV, STATIONARII sive LIBBARII, 317*, 532, 437, 445, 446, 449, 403, 467, 468, 469, 533. 499y 520, 521, 540, 563, 564, 566, 567, STATUTA, v. UNIVEBSITAS. 569, 570, 571, 575, 576, 579, 595; STEPHANI S. DE GBESSIBUS ecclesia Pacirca bona a Gaufrido de Barro Sorrisiis, 80, 91, 99, 100, 108, 219*, 434; bonae domui relicta, 520; de dissi vicus, 420, 434*, 600. diis placandis inter quatuor nationes, STEPHANUS, abbas Claraevallis, 175,176*, 446, 449, 521; deflnit modum 196-198, 208, 245, 246, 289, 290. denunliandi congregationes generales, archidiaconus Meldensis, magister 575, 577; , de magistris et schotheologiae Parisiis, 210. laribus qui abutuntur privilegiis, 446; archidiaconua Parisiensis, 69. ejus sentcntia contra mag. GaufriCantuariensis archidiaconus, libros dum canonicum et officialem Pariaiensuos scholar! bus Pariaiensibus pauperibus legavit, 493. sem, 463; excessus a monachis S.

710
STEPHANUS, cardinalia cpiscopus Praenestinua, 297*. > clericus, 70. clei-icus comifcissae Drocensis, 16. decanus S. Aniani Aurelianenais. 222. decanus S. Gerxnani Aulissiodorenais Parisienaia regens in theologica facilitate, 165, 165*. epiacopus Parisicnsia, v. STEPHANOS TEMPIKK. episcopus Tomacensis, anfcea abbas S. Genovefae Parisians., 12, 42, 43, 44, 45, 40, 48. Ord. Praed., provincialis Lombardiac, 131, 132. presbyter cle Cclla, 70. presbyter de Corbblio, 70. prior S. Benedict! Floriaceusis, 218, 219*, AI..KXII, civia llomanus, 1G5. UK AI/VHUNIA, canonicus de Gornayo, majjister, 460. BAATEI,, nuntius Grogorii IX acl I'dgcm Francorum, 132. BEKOT, 08; iilius ejus, qui fuit raayister, ibid. DM BOXA VALLM, magiater, 409. dictus OAILLOT, magister, soholaris S. Thomac cle Lupara, 602. GEBKNNENSIS, magialer, procurator nationis Gallicorum, 530. DE LAGO, presbyter, 565. LANGTON, magiater, arehiepiecopuB Cantuaricnaia, 11*, 98, 99*, 102, 105, 110, 31(j*. DE LIMOGES, clericus, 598. us LORRIZ, inagister in decretis, 210.

INDEX

GENERALIS.

STEPHANUS DB LUYL, magiater, seholaris S. Thomae de Lupara, 603. DE MORET, 597. POINT LARNE, 598. DE PONTISARA, praepositus seu administrator S. Germain de Pratis, in magistros et acholares Parisienses grariter aaevit, 564, 565, 566. DB PRUVINO, canonicua Remensis, 143, 144. REMENSIS, oancellariua Parisienaia, 74*, 81, 81*. DE SACBO CESABE, 222. DB SALANUACO, Oi-d. Praed., 158*, 172*, 419*. DE SOBBIEH, magistev decretorum Pai-islis, 210. TEMPIKB sive DB AUBELIANIS, caneellarius Parisiensis, postea episcopus Padsiensis, 43f7, 433, 4iO, 441, 414, 448, 476*, 485, 486, 494*, 541, 543, 556*, 557*, 571, 589*, 625, 626*, 033, 635*; homo pertinaz et obstinatae mentis, 438, 438*; noraen et ofllcinm decani sibi assumit, 440, 441; coiidemuat primo decem, deinde ducentoa uudeviginti errores, v. OPINIONKS.

STUDIUM generale Palentinura reatauratur, 431. generale Placentinum, 208, 209. generale Salamautinmn, 291. generale Toloaanum, i57. Pariaienae, 87, 182, 194, 216, 226, 257 sqq., 91, 298, 299, 308, 325, 361, 3G2, 366, 381, 472, 504; eccleaiae fundamentum, 257, 296; quaai lignum vitae in paradise eat in ecclesia Parisienais studii disciplina, 279; quoddam in caelo militantia eccleaiae lumi. nare, 392; quasi flumen Dei aquia repletum Pariaienae atudium scicntiarium ubertate foecundum, 479; v. PABISIOBCM CIVITAS; studium Parisiense in periculo, 89; interrumpitur, 118 aqq. 134; multum perturbatur, 166, 257 aqq., 480; uon transferatupj 324; V.UNIVEBSITAS. solemn e, 478. STUPIS (Ada de), v. ADA DE STUPIS. SUKSSIONE (Adam de), v. ADAM DE SUESSIONE.

(llobertua de), v- ROBEBTUS DE

SUESSIONE.

JJE VAUNESIA, Ord. Pi-acd.; errorcs decem ejuadem Parisiis conscripti, 170, 171, 172*; w. OPINIONES. STHAIJO, frater Ord. Miu., u. BEBTBANnu9 DE BAIONA. STUKIONIENSIS archiepiacopus, 277*. STUDIA gcneralia Ord. 1'i'aedicatorum Coloniae, Bononiae, MonLiapessulani et Oxoniac, 211*. STUDHJM gcnwale Bononiense, 29J. generale Neapolitanum, 501.

SUESSIONENSIS arcliidiaconua, u. JOHANNES DE PABISIDS; decanus, 144, 145; epiacopus, v. HUGO, NIVELON; ihcaaurariua, 5U3. SULHIACIO (Johannea), v. JOHANNES DE SULHIACO. SULLY (Henricua de), u. HENUICUS DE SULLY. (Mauritius cle), v. MAURITIUS DE SULLY. (Odo de), v. ODO DE SULLY.
SUPEBTUNICALB, 586.

SYBILLA, uxor Renoaldi Cheviti, 69.

TABTJLIS (Richardus de), c. RKJHABDUS DE TABULIS, TACITUS COBNELIUS, 54. TALMUD libri conquirentli et delendi in ragno Franciae, 173, 174; Gregorii IX et Odonis legati circa eos alioaque libros Judaeoi-Liui, 201, 302, 203, 204, 205, 209-21L TARANTASIA (Petrua de), v. PETBUS DE TABANTASIA. TABANTASIENSIS episcopua, v. HERLUINUS.

TABTARI populi, 318. TAXATIO hospitiorum, 98,113, 137, 141, 167, 177, 425, 597; clericorum ac religioaorum, 160, 161,179, 180*, 232. V. UNTVERSITAS. TAXILLOBUM ludus in eccleBiia vetitus, 540, 541, 608.

TEMEBICOUM (Jacobus de), v. JACOBUS DE TEMHRICOUR. TBMPIBR sive DE AUBELIANIS (Stephanus), u. STEPIIANUS TEMPIEB. TEMPLAUIOHUM domorum taxatio, 233. TEBMABUM (Terminorum) palatium Parisiis, 270, 271, 349, 377, 396, 434, 519, 520, GOO. THUTONICUS (Albertus), v. ALBEBTUS TEUTONICUS. -- (Conradus), -o> CONKADUS TEUTONIcus. (Godescalcua),u.GoDESCALCUs TEUTONICUS.

(Henricua), v. HENRICUS TEUTONIcus. (Johannes), u. JOHANNES TEUTONI-

cus.

TEWKSBUBIA (Petrus de), v. PETBUS DE TEWKSBUBIA. TH. DE SANCTO AEGIDIO, 233*, 237*, 238*, 290*. THALAMUTII, u. TALMUD. TIIAMA (Abbas de), 576. TIIELONEBII Franciae niolestant uuntios praelatorum Daciae, 221, 222. THEOBALDUS, abbaa S. Genovefae Parisiensia, 191. abbas S. Benedicti Floriacenaia, 219*. cancellarius comitis Blesensia, 61 *. eanonicus, 10. cissor, 599. episcopus Parisienais, 56. BBITO, 597, 599. .. .- DE DIVIONE, magiater decretorum Parisiis, 210.

INDEX

GENEHALIS.

711
DE GANDAVO, NICOLAUS j canonicus, v, HENRICUS DE SOGNIES; decanus, 442; episcopus, v. GUALTERUS, MICHAEL, STEPHANUS. (Simon), v. SIMON TORNACENSIS. TOBNACO (Jacobus de), v. JACOBUS DE TORNACO. TOEOTA (Robertas de), v. ROBEETUS DE TOROTA. ' TOTAVILLA (Johannes de), v. JOHANNES
DE TOTAVILLA.

THEOBALDUS DE SEXANNIA, subprior Ord. Praedicatorum Parisiis, 211. THEOLOGIA, ipsi caeterae scientiae famulari debent, 143; praecst ilJis ut superior, domina, praelata, 343; locus praecipuus ejusdem Parisiorura civitas, 92. THEOPHANIA, rclicta Philippi Comin, vendit fratribus Orel. S. A.ugustini quamdam domuni, 405-407. THEOPHILUS, medicus ; ejus opera Parisiis iu. Bcholis, 517. THIEON-GAKDAIS monasterium, 195, 196*, 197. THOMAE S. DE LUPARA Paris, domus, 11, 15, 69, 70*, 116, 117, 141, 152, 485; . enumeranfcur scholares, 602, 603; canonic! et ecclesia, 15. THOMAS, abbas Glocestrensis, 35. archidiaconus Bajocensis, 210. potarius, 597. praepositus Parisiensis, punitur a rege Francorum, 59,120. ^ pro visor domus Pauperum ScholaHum S. Thomae de Lupara, 09. Remeosis archiepiscopus, 233, 342. DE AQUINO, OrJ. Praed., theologiae doctor, 297*, 307, 321, 333*, 339. .356, 385, 386*, 390, 391, 4S7*, 497, 498 *, 556, 557*, 558 *, 560 *, 566, 567, 624, 625, 626*, 626, 627, 634*, 646, 649 * ; quando prinium in Universitate Paris, legit, 307*; ibi recipiatur, 307, 339, 366; ipso praedicante li"bellus famosus publicatur, 390, 391; disputat CU'ID Johanna Peckam Ord. Min. et magistris Parisians., 625,628 sq. 634, 635 *; universitas artietarum Paris. Thomae obitum deplorat, corpus ejusdem et quosdanj libros philoBophicos petit, 504. (BECKET), archiepiscopus Cantuariensia, 16 : scribit "Willelxno Senonensi archiep. de lite inter ipsum et Henricum II A.ngliae, 21, BBITO, 647.

THOMAS CANTIMPKATANUS. Ord. Praed., 330*, 333*. DE CUSELLO,. magister, nuntius Univcrsitatis, 394, 401, 402*, 498, 499 *. DE EBOHAGO, magister in theologia, Ord. Min., 244*, 415*. FLAMINGOS, 598; v. ejus scholae, ibid. HYBEBEC, 580. DE RIVOPRIGIDO, can. Casletensis, 339. DE SABAUDIA, comes, 205. dictus TOREL, magister in thedlogica facultate studens, 574. WALLENSIS, magister Parisiis in theologica facultate regens, 170*. THOHIACO (Philippus de), u. PHILIPPUS ' DE THORIACO. TIERICUS FRISO, 574, 579. TIONVILLA (Robertas de), v. ROBERTUS
DE TlONVILLA.

TRAJECTENSIS canonicus, t>. GODESCALCUS.

TOBIAS, magister, 42. Tocco (Guillelmus de), u. GUILLELMUS DE Tocco. TOLETANUS archiepiscopus, u. RAIMUNDUS. TOLLETO (Johannes de), v. JOHANNES DE TOLLETO. TOLOSAH accedant magistri ct scholares Parisienses, 83; aliqui magistri Parisiensea post dispersionenl Tolosam petunt, 145*; epistola magistrorum Tolosanorum ad universalia studia missa, 129. TOLOSANA provincia, 328. TOLOSANIS scholaribus privilcgia Parisiensium conceduntur, 151, 184; sine praejudicio Parisiensium, 152; eisdem statuta pro Parisiensibus edita ad observandum traduntur, 185. TOLOSASUS comes, n. RAIMUNDUS. episcopus, 152*. TORCULARI (Nicolaus de), v. NICOLAUS
DE TORCULAEI.

TRECENSIS archidiaconus, 73, 74+, 75, 77. cantor, 88, 153. decanus, 73, 74*, 75, 77, 78, 79, 88. episcopus, u. HERVAEUS, NICOLAUS. officialis curiae, 120*. TRECIS (Johannes de), v. JOHANNES DE TRECIS. TRIBUS PETRIS (Johannes de), v. JOHANNES DE TRIBUS PETRIS. TRINITATIS S. fratribus traditur hospitale S. Matnurini Parisienais cum capella, 118, 119*; v. S. MATHURINI
HOSPITALS.

TORNACENSIS archidiaconus, u. HENRICUS

TROCEIO (Gaufridus de), v. GAUFRIDUS DE TROCEIO. TULLENSIS canonicus, v. GUILLELMUS. TUNICA, 5G5. ' TURNERII (Godefredus), v, GODEFREDUS TURNERII. TURNO ^Johannes de), v. JOHANNES DE TURNO. TURONENSIS archiepiscopus, totam curam intendat in defendendis fratribus Praedicatoribus et Minoribus, 340, 346, 351, 593; v. VINCENTIUS DE PILMIL. deoanus, c. JACOBUS ; ecelesia beati Martini, 190*. nionasterii majoris abbas, 372. TUSHITA DOMUS Johannis decani S. Quintini Parisiis, 168. TYRON, u. THIHON.

U
UBERTI (Rainerius), v. RAINERIUS UBERTI. Uauccio ALIOCTI, 379. ULBICUS, presbyter de Lauriaco, 70. UNIVERSITAS; communitas scholarium, 65; universitas magistrorum, communio magistrorum, 67, 222; unirersitas, 79; doctbrum et discipulorum Parisies-sium unirersitas, 88; uniTersitas doctorum, 90; univereitaa rnagistrorum et scholarium, primum, 98, ab UDiversitate ipsa haec locutio primum adhibita, 99, et sic .postea; nostra universitas, 99, 243 et postea; (magistri et) universitas scholarium, 113, 117, 119, 247, 248, 388, 635; -- doctores et universitas scholarium, 265; scholae et Univeraitas, 178; corpus collegii sive universitatis, 2?3; Universitatis collegium seu consortium, 243, 247, 249, 280, 284, 285 sqq., 292, 300, etc. ARTISTARUM, 229, 258 et passim. PARISIENSIS, primum 177, deinde 258 ; in hoc sensu jam 23, 224 226, 227 sqq.; in documentis papalibus primum, 423; njater studere volentium et magistra scientiarum, 390; studentes sunt filii Universitatis matris, 561; Universitatis matris filia lacultas artiatarum, 618. FACULTATES quatuor ejusdem, theologiae scilicet, decr^torum, medicinae, artium, o. sub his verbis ; facta facultatum sunt facta Universitatis. 590, 591.

712
UNIVERSITAS PARISIENSIS; CANCELLABIUS, v. CANCELLARIUS PABISIENSJS, S. GENOVEFAE, LICENTIA DOCENDI. DECANI, SIGILLA, v. DECANI, SIGILLA. MAGISTBI, u. MAGISTEI, DOCTORES, SCIIOLABES; magistronmi collegium, 243, 2$7, 280 et passim ; in magistralibus communicare, 67, 227, 303 ; cathedra' magisterii, magistralis, 87, 166 et passim ; actu regeutes, distinct! a non actu regentibus, 178;. REGENS ACTU ; fionvontus magistrorum, 79; congregationes, v. sub hoc verbo, et S. BEBNABDI, S. JULIANI, S. MATHUBINI ECCLESIAE ; disputationes magistrorum, 67, 69, 113, 178, 232, 306, 516, COS; disputationes in die, in vcsperis, in aula, 596 *; lectiones solemnes et privatae, 79 ; cursoriae, v. CUBSORIAE; libri in scliolis, v, ARISTOTELIS LIDBI, SENTENTIAE, HISTOBIABUM LIBEB, BIBLIA, DECBETALES, LEGES, LIBBI MEDICINAE, 517; V. DONATUS, PRISCIANUS ; -vacationee, v. VAOATIONES ;vestitus, . CAPUCIUM, HABITUS, SUPERTUNICALE, TUNICA. TAXATIONES librorum, 614. STATUTA Universitatis, 67, 118, 177, 199, 223, 242, 265, 418, 532, 538, 562, 589, 590 sq. STATUTA facultatis thcologicae, 226. STATUTA facultatis decretorum, 500, 502, 542. STATUTA facultatis medieinae, 483, 502, 515-518. STATUTA artistarum, 178, 215, 227,

INDEX GENERALIS.

230, 258, 877, 376, 383, 412, 499, 530, 570, 586. UNIVERSITAS PARISIENSIS ,-STATUTA summorum pontificuin pro Uuiversitate et facultatibus, 65,90, 102,114, 136, 139,163, 238, 279, 285, 298, et nunc passim. 346, 350, 397, 479, 541, 623, 638 sq. STATUTA legatorum apost. sedis, 66, 78, 167, 206, 446, 449, 521, 540, 575 sq.; v. GUALA BICHIERI, JACOBUS PRAENESTINUS, ODO, UOBEBTUS DE COURC.ON, SIMON. PRIVILEGIA regalia, 59, 120, 122, 483, 484, 533, 567, 590. PRIVILEGIA suramorum pontificum, 82 (de procuratore); 85, 87, 88, 536 (licentia docendi); 103, 111 (de regendi liceiitia iu parochia S. Genovefae); 88, 90, 102, 147, 160, 192, 236, 427 (immuiiitaB a eententiis ecclesiasticis); 181, 235, 400, 426 (privilegium fori); 193, 423 (contra molestatores Universitatis); 160,179,180,181,425 (detaxatione hospitiorum); magiatri et scholares a pedagio liberi, v. PEDAGIUM; USUB sigilli, v. SIGILLUM ; 139, 142 (conservatores), 144, 146 sq., 152, 159, 181, 182 (D. CONGREGATIONES), 192, 265, 266, 399, 427, 423, 432, 600 (pmilegia dirersi generis); ' 65, 73 sq., 85, 143, 240 sq., 368, 424 (absolutio scliolarium). PHINCIPIA, 79,227,321,454; mayister tenet principiuin alicujus baccalarei, 243; principium regiminis, 307; incipere in theologica fauultate,

388, 402, 438; in facultate artistarum, 449 sq., 570; in medicina, 502, 516; aetas incipientiuminartibus, 78, 228; in theologia, 79. UNIVERSITAS PARISIENSIS ; DETEBMINABE, 178, 227 sqq., 259, 570, 611; determiuatores, 530, 611 sqq.; subdeterminator, 531. BACCALABEUS, v. BACCALABEI. EXAMINA, 73, 75, 78, 85, 87, 103, 137 aq-, 163, 189, 219, 226, 228 sq., 280 sqq., 291, 302, 441, 480, 518, 531, 537, 588; - S. Genovefae, 103, 144, 383, 397, 412, 586,610; licentiati apud S. Genovefam, numerus ecrum, 616; examen superius, inferius, 570, 571*; esaminatores determinatorum, 376 sq.
JURAMENTUM, W. JURAMENTA.

NATIONES quatuor, v. NATIONES. RECTOR, r. RECTOR. .PBOCUBATOBES, . PROCUEATOBES. BEDELLI. SEBVIENTES, v. sub his verbis.
BURSAE, V. BURS AM.

SIGILLA, v. SIGILLUM. FESTA uationum, 5iO; Anglicorum, 230. ABCHA, CISTA nation vim, 229, 452,453; Universitatis, in quo conservantur chartae, privilegia et sigillum, 445, 621; clavis ejus, ibid. COLLEGIA . COLLEGIUM. V. PARISIOBUM CIVITAS, PERGAMENARIUS, SEPULTUBA,STATIONARII, STUDIUM PARIS., TAXATIONES, VADIA. UPSALIENSIS ai-chiepiscopus, u. JACOBUS ; praepositus, u. ANDREAS AND.

V
V. BOURET, magister, 516. VACATIONES, aestivae, 138; bacallarii possunt coutinuare lectioues, ibid,; dies disputabilis, non disputabilis, 178; dies legibilis, 531. VACEBIA (Gualterus de), v. GUALTEBUS DE VACERIA. VADIA non capiantur a determinatoribus et baccalareis incepturis, 376. VALLE (Simon de), v. SIMON DE VALLE. VALLEUM (Simon de), v>. SIMON DE VALLEUM. VALLIS LUCENTIS abbatia, Orel. Cist., 649*. MAGNAE abbas, Ord. Cisterc. 576, SCHOLARIUM Parisien. ecclesia, 568, 635; fratrum possessiones a Gregorio IX sub pvotectioiie sua suscipiuntur, 119, 120*; facultas construendi domum Parisiia, 123, 124; Conventus S. Catherinae, 135; fundum et terra, 136*. Cf. 469, 485, 490. VALLIS VIRIDIS locus, 135*, 384. VABIUM, color, 503. VABNESIA (Stephanas de), v. STEPIIANUS DE VARNESIA. VEIRE (Haimericua de), v. HAIMERICUS DE VEIBE. VENETENSIS episcopus, u. CADIOCUS. VEBCELLAE ; praedicationes magistri Jordan! Ord. Praedicatorum ibidem habitae et fi-uctus eai-um, 131, 132. VEBCELLENSIS (Johannes), v. JOHANNES VEECELLENSIS. VERDELIACO (Henricus de), v. HENBICUS DE VERDELIACO. VEBNO (Petrusde),tj.PETRUs DEVEBNO, VEBZEL (Henricus de), o. HENRICUS DE VERZEL. VIATICUM, liber, 517. VICECOMES ODO, t\ ODO VICECOMES. VICINIS (Milo de), v. MILO DE VICINIS. (Guillelmus de), v. GUILLELMUS DE VICINIS. VICTORIS S. Paris, abbas, 66, 86; u. ACELINUS, ACHARDUS, EBVISIUS, JOHAN-

NES, RADULPHUS; canonici, 493*; ecclesia, 103, 12 i ; vicus, 597, 598; scholares studentes Parisiis ad hoc monasterium recurrunt ad recipiendam poenitentiam, 103, 159;" magistrum theologum habeat, 159. VICTOBE (Hugo de S.), v. HUGO DE S. VICTORS. (Radulphus de S.), "0. RADULPHUS DE S. VICTORS. (Richardus de S.), v. RICHARDUS DE S. VICTORE. VIENNENSIS archiepi scopus, 277*. provincia, 338.

INDEX GENBRJLLIS. Viotutm I'arbtaiMie* grate* injuriai aehoHugonk, 015. (Michael do), v. MICHAEL DE
VlLLANOVA.

713

1)1 . QUILUELMUS e, JOBANKIR ViCKMKMM.

, e. Paraus VIM.* BMIVANA, CKMRHM {OueHnua de), v. OUKDM VtUJI

YIMI (Johannes de), u. JOHANNES VIMI. VINCBNTIUS DE PiLMlL, archiepiscopus Turonensis, 352. "ViBBTO (Petrua de), v. PETBUS DE YiVOBAGINE. EETO. VOUTA (Guillebertus de), -o. GUILLEVIROMANDIA (Ecclesia de S. Mariae in), BEBTUS DE VOUTA. 374. VYLABCHEAUS (Petrus de), -&. PBTBUS <- (Eccleeia S. Quintini in), 263, 264, DE YTLABCHEAUS.

YITBIACO (Agnes de), v. AMIES DE YiTBIAOO. YIVIANUS, magister, 22, 23, YOLTA S, QUINTBOT Parisiis, 434. VOBAGINE (Jacobus de), v. JACOBUS DE

373,

. * 8*fA mitfkler PwHIilii refaaa, tH>. til M*ftt>ittK, Orel, SHii*, 13. - MK 8. MHIAXI. mftgiiteft *^. ffltoffliii), i?, THOMAS WALT4t t4 el bUtivtitt 8. Wjilladcl Amfetetigpub dioeea&i, ptcuttUun cotvlt in fiiforan lkfU Sorbottld, 413.

WALTHBUS SCAMMEL, episcopus Saresberiensis, 624, 626*. - TBUTONICUS, magiater regens in logica Parisiia, intrai in Ord. Praedicatorum, 131, 132. WABENQHIEN (Michael), v. MICHAEL WABNACIUS, canonicus Teryisinus, magister, Parisiis commorans, 141, 142, 151, 165.

WEBNEBIUS, . "WABNACIUS. WESTUN (Johannes de), w. JOHANNES DE

"WE8TUN.

WIDO MAINFBEDI, 38. * 'WiNCHEUS (Robertus de), v. ROBEBTTJS

DE WlNCHELIS.

. epiacopuB, t?. HENBICTJS. , u. GUILLELMXJS. WBIGNI (Nicolaus), u. NICOLAUS WKI-

Y
eoeletia. S. Martini, Ord. S, Augwtloi, 8Q4*. YPBENSIS tyrannus, 17. Yvo, v. Ivo.

90

CORRIGENDA BT ADDENDA

Pagina 8, nota ad n 8. Lege : Hilduinua primo nominator anno 1180 (vide infra parte introd. n 50). P. 70, nota, n 10. Ad epistolam Innocentii III alluditur in Collect. Gamer. Avenion. (Solutiones censuum et decimarum in Francia 1291-1300) in Arch. Vat., n 108, fol. 2, ubi dicitur : Ecclesia S. Thome Pauperum Soolarium Parisiens... Romane ecclesie pontificatus domini Innocentii papo III [anno] duodecimo, et debet annis singulis pro censu duoa obolos aureos. Affertur deinde instrumentum Petri archidiaconi Senonens. et camerarii papae anni 1263, Junii 2. Procurator generalis Hospitalis tune temporis erat magister Petrus de Cella. P. 167, n 107, legs 1235, non 1325. P. 209, n 178. Odonis sententia, sine tamen subscripts nominibus, excepto Guillelmi epiacopi, inserta invenitur etiam epist. Johannia XXII in ejug Regesto Vat. Gomm. an. 4, ep. 190, f. 53, cam temporis nota : millesimo ducentesimo XLVIII, mi id. Maii (12 Maii). P, 212, nota ad n0"1 180, L anno 1. P. 215, Un. 13, ab inf., I, aut odio. P. 219, nota 1 ad n> 191, vide notam 2 ad n1 396. P. 2B1, nota ad n 227, I. ccccj. P. 272, n 243. Hoc documentum occurrit insuper in Miscell. arm. VI, 51, Arch. Vat, descriptum. in schedula mobili (saec XIV ineunte) sub titulo : Collect! o errorum de Evangelic intitulato eterno, quod fuit condempnatum in Curia Bomana aub Alexandra papa IIII et combustum Parisius publice in studio general! anno Domini M GG LIIII vel LV . In fine documenti : Actor verq libri predicti condempnati et combusti fuit frater Johannes de Parma cognomine et origine, qui fuit generalis minister Ord. fpat. Minoruixt} et fuit depositus a suo ministerio per Ordinem in capitnlo generali. Corpus istius jacet tumulatum in conventu frttrum Min. d CamerinO, in Mar^a Moo^itana . In margin e ad' Actor etc. legitur Wtanu pa|tlr6.-' refelsfti^bre '$&$$&'{ Paiaisi^nlumL eet fuio ;. fextes ^strtitftenti pertinet ad reoensitwem Matthaei Paris|en$f^ BM^o^fliJajn, JeeMpnes yariairtes offerat. P. 286, nota 2 ad n1""1 248. Isti septem arttculi contra Praedicatores exstant in ma. Belmstad. (WoJfenbuttel) n 367, f. 77>>. P. 419, ftP 370*, refertur a,d abbatiam S, Mariae Blesensis. P. 486, nota, ^- Adjunge : SGHIRRMACHER, Die letsten Sohenstaufen, Gottingen, .1871, p. 624, n 22. P. 474, nota ad n 420. Collegii Radulpbi de Albussone mentio fit etiam an. 1424. F. Fdlibien, III, p. 505. P. 484, n 430, nota. Jam ante Ludovicum IX bospitia auctoritate regia taxata fuisse apparet ex documento n 41. Forte instrumentum Ludovici, quod et in Cod. Cheltenham. 2863 (saec. XV), fol. 46^, anno 1224, mense Martio, ascribitur, ad Ludoyicum VIII pertiuet et post n1 50 ponenduin est. P. 487, nota, L n473, non 483. P. 602, n 445. Licet hoc documentum in Cod. etiam Cheltenham. n 2863, f. SI*, temporis notam M CC LXXII praebeat, vix tamen ad hunc annum, sod potius ad annum MGGLXVII referendum (o, p. 466 sq.) et post n1 415 ponendum . : ' . est. . . P. 504. lin. 13, ab inf. post obtihere interpungi debet. P. 589, nota, Z. c debent . P. 684, nota 1, lin. 3, signum ) post n 138 ponaa. P. 587, nota. -^ Quod ad annum 1341 attinet, tide p. xxvi, nota 1. P, 596, n 510. ^-Hujua documenti transaumptum episcopi Henrici Basileensia 11 Junii 1285 exstat in Archivo status Luzern., aliud 20 Aprilis 1287, in Arch, Ord. Minorum Herbipolitano. P. 633/nbta ad n1 522. Tractatus tripartitus Aegydji Romani, qui in ms. (saec. XV) L. 2, Collegii de Pembroke Cantabrigiae inTenitur et incipit : Dixisti Domine Jesu Ghriste Dei virtus et Dei sapientia , cum erroribua anno 1277 i Parisiis condemnatis non cohaeret, cujus opntrarium aliquis ex Hist, lift,, XXX, p. 429, conjicere posset. Minime isti errorea, sed octo ab archiepiscopo Cantuariensi Johanne Peckham an. 1286 (in antique Catal. mss. Angliae et JEfiber, 2, p, 159, perpeyam 1223 ) proscripti (u. supra notam 3 ad n 518) opus Aegydii, quod est ut in Cfftal.* et in H&t. Utt. 1. o., et p. 560, n<> 117, dlcitur), sequuntur.

IMFHESSUM FAB.ISIIS ATQUE ABSOLTJTUM ANNO MDCCCLXXXIX,

APTJB FRATEES DELALAIN

U N I V E R S I T A T I S GALLIGAE TYPOGRAPHOS
VIA A 80RBONB DICTA, SUD CICONIARUM 8IQNO, COMMORANTKS,

SUMMO 8GHOLARUM PUBLICABUM MAGISTRO

SUMPTUS KX ABltAIUO

 '*# ,