BEGEM-Beyin Eitimi ve Gelitirme Merkezi-www.mertsuslu.com - www.bilgimerkezi.tk www.beyingucu.

tk

Beyniniz hakknda 10 artc gerek ngiliz bilim insanlar Sandra Aamodt ve Sam Wang, yeni kan Welcome to Your Brain (Beyninize Hogeldiniz) adl kitapta beyin ve sinir sistemine ynelik gzden kardnz, bilmediiniz ayrntlar sralad. te bu ayrntlardan bazlar 1. Beyniniz, buzdolabnzn ampulnden daha az enerji tketir Beyin 12 watt gcnde enerji kullanr ki byk boy iki muzdan elde edilecek enerjiye eittir. Vcut arlnn sadece %3n oluturmasna karn beyin btn enerjisinin yzde17sini tketir. Bu enerjinin byk ksm ise beynin bakm ve destek faaliyetlerine gider. Dikkatli ve youn dnme esnasnda harcadnz enerji o kadar kktr ki fark edilmez bile. 2. Sk yaanan jet-lag hafzaya zarar verebilir

Jet-lag sadece sinir bozucu olmakla kalmaz, eer sk aralklarla tekrarlanrsa beyin salnza zararldr. Sklkla ktalararas uu yapan insanlar beyin hasar veya hafza zayfl yaayabilirler. Muhtemelen
1 BEGEM-Beyin Eitimi ve Gelitirme Merkezi-www.mertsuslu.com - www.bilgimerkezi.tk www.beyingucu.tk

BEGEM-Beyin Eitimi ve Gelitirme Merkezi-www.mertsuslu.com - www.bilgimerkezi.tk www.beyingucu.tk

bunun sebebi jet-lag srasnda ok fazla stres hormonu salglanmas ve bu hormonlarn beyin lobuna ve hafzaya zarar vermesidir. Vardiya usul alan insanlarda da benzer bir risk sz konusu olabilir. alma saatlerinde sklkla meydana gelen deiiklikler, tpk sk yaplan uak yolculuklar gibi, strese neden olmakta bu da vcut ve beyin zerinde hasar yaratmaktadr. 3. Grltl bir odada niin telefon konumas yapmak zordur?

Grltl yerlerde cep telefonuyla konumak zordur. Cep telefonunuz iinde bulunduunuz odann sesleriyle hattn dier ucundan gelen sesleri kartrmak suretiyle beyninizin iini zorlatrmaktadr. Bu durumda beyniniz telefondaki arkadanzn sesiyle odadaki dier sesleri ayrt etmekte zorlanmaktadr. Telefonunuzun mikrofonunu elinizle kapattnz anda aslnda iinde bulunduunuz odadaki seslerin telefona girmesine engel olduunuz iin ses karmna engel olmakta ve beyninizin iini kolaylatrmaktasnz.

2 BEGEM-Beyin Eitimi ve Gelitirme Merkezi-www.mertsuslu.com - www.bilgimerkezi.tk www.beyingucu.tk

BEGEM-Beyin Eitimi ve Gelitirme Merkezi-www.mertsuslu.com - www.bilgimerkezi.tk www.beyingucu.tk

4. Video oyunlar, ayn anda birden fazla ii yapabilmenize yardmc olabilir

Dikkatinizi ayn anda birden fazla eye yneltebilme yetenei pratik yaparak artrlabilmektedir. Bu konuda yapabileceiniz pratik ise, pek ok hedefe ate etmek zorunda kaldnz bir video oyunu olabilir. Bu tr oyunlar dikkatinizi ekrandaki her alana yaymanz gerektirecei iin olaylar abuk kavrama ve abuk reaksiyon verme konusunda egzersiz yerine geebilir. Tetris oynamak ayn etkiyi yapmaz nk tetris oynarken birden fazla noktaya ayn anda dikkatini yneltmek yerine sadece bir tek paraya odaklanm oluyorsunuz. Ama bu ekilde bir dnce tarzyla ocuklara iyi bir rnek olmadnz da bilmelisiniz. 5. Beynin bir aka merkezi vardr

Mizah denen eyi tanmlamak zordur ama onu grdmzde hemen tanrz. Mizahn tarifini yapmaya alan bir teoriye gre, mizah kendi
3 BEGEM-Beyin Eitimi ve Gelitirme Merkezi-www.mertsuslu.com - www.bilgimerkezi.tk www.beyingucu.tk

BEGEM-Beyin Eitimi ve Gelitirme Merkezi-www.mertsuslu.com - www.bilgimerkezi.tk www.beyingucu.tk

iinde bir srpriz unsuru iermelidir bir sonraki cmlede ne olacan bildiimizi sandmz halde esprinin kendisi bizi baka bir noktaya gtrmelidir- sonra da vardmz bu yeni noktay nceden tahmin ettiimiz noktayla karlatrarak yeni bir perspektif elde ederiz. Mizahn beynimizde alglanma ekli aa yukar byledir. Fkra anlatmann ya da espri yapmann bulmaca zmekten fark ise, gnlk yaamda her gn rastlamayacamz trden ama kendi iinde tutarl bir hikyenin bulunmasdr. Beyinlerinin n lobu (bilhassa sa lobu) hasar grm baz hastalar, yaplan esprileri anlayamamaktadr. Genelde bunun nedeni, fkra ya da espriye konu olan imajlar yeni bir perspektifle deerlendirme aamasnda beynin normal fonksiyonlarn yerine getirememesidir. Bu trden insanlar, anlatlan bir fkradaki hikyeyi takip edebilir ama fkrann sonunu nasl balarsanz balayn asla komik bulmazlar. 6. O arky bir tr hatrlayamyorsanz sebebi var

Bazen bir ark veya arknn bir blm aklnza taklr kalr, bir trl hangi ark olduunu hatrlayamazsnz. ok sinir bozucudur gerekten. Ama beynin sral hatrlama ilkesi, hafzamzn ileyii asndan zel ve kullanl bir greve sahiptir. Her eyi olay aknn sras iinde hatrlamamz gerekir. Herhangi bir kda adnz yazarken, sabahlar ay demlerken veya akam evinize dnerken hangi sokaklardan ve kaplardan geeceinize karar verirken bile beyniniz bu kurala gre almaktadr.

4 BEGEM-Beyin Eitimi ve Gelitirme Merkezi-www.mertsuslu.com - www.bilgimerkezi.tk www.beyingucu.tk

BEGEM-Beyin Eitimi ve Gelitirme Merkezi-www.mertsuslu.com - www.bilgimerkezi.tk www.beyingucu.tk

Bu sral hatrlama fonksiyonu sayesinde gnlk ilerimizi srdrebiliyoruz. Bir arknn veya bir film repliinin sadece bir parasn dndnzde, beyniniz anlarnzn arasnda- bu bilgi paracn eletirecei bir olay dizini aramaktadr. Byk ihtimalle beyniniz en sonunda bu parac bulacak ve siz aklnza taklan o arky hatrlayacaksnz. Ama eer aklnza taklp kalm olmas sizi rahatsz ediyorsa ve o anlk takntdan kurtulmak istiyorsanz, beyninize uramas iin baka bir sra verin. Sz gelii baka bir arky dnn veya sylemeye aln. Muhtemelen beyniniz dank hafza kalabal iinde sizin ynlendirmenizle biraz daha ksa srede sonuca ulaacaktr. Umarz bu yntemi denerken baka bir can skc arkya taklp kalmazsnz. 7. Gne haprmanza neden olur

Parlak gne na bakan pek ok kii haprr. Niin byle bir refleks vardr ve nasl alr? Haprmann temel fonksiyonu bellidir: sizin nefes yollarnz rahatsz eden madde veya paracklarn dar atlmas. Haprmay kontrol eden merkez beynin lateral medulla denilen blgesindedir. Bu blgenin hasar grmesi halinde haprabilme yeteneimizi kaybederiz. Haprma genellikle rahatsz edici bir unsurun uyarsyla tetiklenir. Bu uyarnn beyinde ulaaca nokta lateral medulladr. Bu bilgi beyne burnumuzdaki eitli sinirler vastasyla iletilir. Bu sinirlerden biri de
5 BEGEM-Beyin Eitimi ve Gelitirme Merkezi-www.mertsuslu.com - www.bilgimerkezi.tk www.beyingucu.tk

BEGEM-Beyin Eitimi ve Gelitirme Merkezi-www.mertsuslu.com - www.bilgimerkezi.tk www.beyingucu.tk

trigeminal sinirdir ve ok youn alan bir trafie araclk etmektedir. Normalde parlak gne nn yalnzca gz bebeklerinin klmesini tetiklemesi gerekirken burun kandrc impulslar ileten komu blgelerdeki nronlar da ayn ekilde etkilenebilmekte. Gzbebeklerinin kltlmesi sinyali bu nedenle bazen haprmaya neden oluyor. 8. Kendinizi gdklayamazsnz

Gdklanma konusunda duyarl hastalar muayene ederken doktorlar hastann elini kendi elleri zerine yerletirerek gdklanma hissine engel olurlar. Bu nasl olmaktadr? nk gdklanmaya ne kadar duyarl olursanz olun, kendinizi gdklayamazsnz. Bunun nedeni beynimizin etrafmzda olan bitenleri takip ederken pek ok hissimiz arasnda en nemli olanlar hissetmeye programlanm olmasdr. Mesela oturduunuz sandalyeyi veya ayamza giydiimiz orab zellikle onlar dnmediimiz srece- hissetmeyiz ama omzumuza dokunan bir el hemen bizi irkiltecektir. Beynin bu hisleri ayrt etme fonksiyonunu srdrebilmesi iin bizim temasmz bakalarnn temasndan ayrt etmeye yarayan bir sinyal retmesi gerekmektedir. Bu fonksiyonu gerekletiren ise beyinciktir. Yaklak 110 gram arlndaki bu organ, kendi eylemlerimizin yarataca hisleri tayin eden yerdir. Beklenen veya beklenmeyen reaksiyonlar ayrt etme ii beyincie aittir. Beyincikten gelen sinyallere gre, beyin bu hissin nemli olup olmadna karar verir. Gdklanma hissi abartlm bir refleks olmakla birlikte, eer size dokunan gene size ait bir organsa, beyin bu gdklanmanza deil, dokunduunuz organdan (mesela elinizden) gelen hislere ncelik verecektir.

6 BEGEM-Beyin Eitimi ve Gelitirme Merkezi-www.mertsuslu.com - www.bilgimerkezi.tk www.beyingucu.tk

BEGEM-Beyin Eitimi ve Gelitirme Merkezi-www.mertsuslu.com - www.bilgimerkezi.tk www.beyingucu.tk

9. Esnemek beyni uyandrr

Esneme aktivitesini uyku hali veya sklm olmakla ilikilendirmemize ramen esnemenin fonksiyonu uyandrmaktr. Esneme, daha fazla miktarda havann cierlerimize dolmasna neden olacak ekilde kas gruplarn altrr ve kanmzdaki oksijen orann hzla ykselterek bizi uyandrr. Memeli hayvanlar ve kularda da esneme vardr. 12 haftalk olmu fetuslarda esneme olduu gzlenmitir. Esnemenin, vcut tarafndan tam uyankla erimek amacyla balatlan bir hareket olduunu dnn. Ve esnemek bulacdr. Odada bir kii esnerse dierleri de esnemeye balar. Bunun nedeni tam olarak bilinmemekle birlikte, topluluk iinde birisi uyankla ihtiya duymusa herkesin uyank olmas gerektii eklinde toplumsal bir igdden kaynaklanyor olabilir. Kpeklerin esnemesi, stresli bir durumda rahatlatc etki yaratmaktadr. Kpekler esneyerek etrafndakileri sakinletir. Huzursuzluk eden kpeinizin karsnda esneyerek onu sakinletirebilirsiniz. 10. rtifa arttka beyin garip resimler grr

7 BEGEM-Beyin Eitimi ve Gelitirme Merkezi-www.mertsuslu.com - www.bilgimerkezi.tk www.beyingucu.tk

BEGEM-Beyin Eitimi ve Gelitirme Merkezi-www.mertsuslu.com - www.bilgimerkezi.tk www.beyingucu.tk

Pek ok dinin hikyelerinde yksek yerlerde grlen zel grntler anlatlr. Mesela Hz.Musa Sina Danda yanan bir al grmt. Hz. Muhammed ise Hira Danda Cebraili grd. Genelde anlatlan ruhsal deneyimlerde yabanc bir varln hissedilmesi (sesinin duyulmas) bir ekil grme veya eitli k demetleri ve huzmeleri grld ve korku duyulduu ortak olarak belirtilmitir. Buna benzer olgulara daclarda da rastlanr ki bunlarn pek ounun mistik kiiler olmadn biliyoruz. Bunun nedeni genelde yerden ykseldike havadaki oksijen orannn dmesi ve beyne daha az oksijen gitmesidir. 2 bin 400 metre ykseklik bu durumda bir snr deer olarak kabul edilmektedir. Bu ykseklikten daha yukar trmanan daclar grnmeyen bir takm varlklar hissettiklerini, kimisi ise yanlarndaki arkadalarnn vcudundan k yayldn ve bazen sebepsiz yere korkuya kapldklarn bildirmilerdir. Oksijen seviyesindeki dmenin, beynin grsel ve duygusal sinyalleri kontrol eden blmlerinde yavalama veya bozulmaya neden olduu dnlmektedir.

8 BEGEM-Beyin Eitimi ve Gelitirme Merkezi-www.mertsuslu.com - www.bilgimerkezi.tk www.beyingucu.tk